MASTER
NEGATIVE
NUMBER
00-259.44
'
r
. ■_._ ,..,. . .. -_ . .^.. . .... J ,.
MICROFILMED 2003 THE CLASSICS LIBRARY UNIVERSITY OF ILLINOIS AT URBANA-CHAMPAIGN
URBANAJL 61801
ASPARTOFTHE
DITTENBERGER-VAHLEN
CiC 6 PRESERVATION GRANT
PROJECT
Funded by the National Endowment for tiie
Humanities
Reproduction may not be made without
permission from The Classics Library,
University of lllinois at Urbana-Champaign.
. t.J^: i- ■....5» , .^\..
COPYRIGHT STATEMENT
The copyright law of the United States (Title 17, United States Code) governs the making of the photocopies or other reproductions of copyrighted material including foreign works under certain conditions. In addition, the United States extends protection to foreign works by means of various international conventions, bilateral agreements, and proclamations.
Under certain conditions specified in the law, libraries and archives are authorized to furnish a photocopy or other reproduction. One of these specified conditions is that the photocopy or reproduction is not to be ''used for any purpose other than private study, scholarship, or research." If a user makes a request for purposes in excess of "fair use," that use may be liable for copyright infringement.
The institution reserves the right to refuse to accept a copy order if, in its judgment, fulfillment of the order would involve violation of the copyright law.
'V^^T-i •\''^^7. '"^'V /^^"''^^^^~ '-'"
AUTHOR: Weinkauff, Franz
TITLE: De Tacito dialogi, qui de oratoribus inscribitur, auctore.
PLACE: [n.p.]
DATE: 1857-
BIBLIOGRAPHIC RECORD TARGET
The Classics Library University of lllinois at Urbana-Champaign
CIC 6 / NEH Dlttenberger-Vahlen Microfilming Project Storage Number : QQ ""^r^H> «- H4
De Tacito dialogi, qui do oratoribus inscribitur, auctore Author(s): Weinkauff, Franz. Publication:
[n.p.] Year:
1857- Description :
pt. 4to. Language : Latin
SUBJECT(S) Named Person: Tacitus, Cornelius. Note(s):
Dissertation: Pr.
OCLC: 43834896
Technical Microfilm Data
Microfilmed by
Preservation Resources
Bethlehem, PA
On behalf of
The Classics Llbrary
University of lllinois at Urbana-Champaign
Urbana, IL
Film Size: 35mm microfilm Reduction Ratio: J_^JlX^ Image Placement: lA CJ]^ IB IIB Date filming began: /31-^ o-o 3 Camera operator: P\ G-
<^^.
A^-
8
O
3
3
*1^ > ^CP
V.
O
'^.
^.
Vj'
|
co |
00 |
-p^ |
|
|
o |
cn |
CJl |
|
|
z |
3 |
3 |
|
|
3 |
3 |
— 3 |
> |
|
Q) |
DD |
||
|
0) |
O >> |
0,0 |
|
|
^o |
o m |
||
|
OQ rn |
|||
|
dS-n: |
|||
|
GHIJKLMN dmnopqrsti |
3 X |
1— i |
ITr |
|
IJKLMN nopqrsti |
KLMN ijklmn 23456 |
||
|
OPQRS jvwxyz |
OPQR jvwxy |
OPQ opqr i789( |
|
|
TUVW 12345 |
STUVW Z12345 |
«wl |
RST stuv |
|
$cz |
|||
|
OOM |
<y)X |
X < |
|
|
vo |
>^< |
"< -^ |
|
|
o |
COM |
M
^.
.'^^
A^'
Oi
o
3 3
^^
«^.
'V
^,
>
Ul
.a^
A^-
8
3 3
.«^^
fo
&
'^^
&
bo
o^
S IS
SIS
^-
/>.
2.0 mm
ABCDEFGHUKLMNOPQRSTUVWXY/ abcdetghi(htmnopqrstuvwi«v?l?34S67890
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ abcdefghijklmnopqrstuvwxyz 1234567890
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ
abcdefghijklmnopqrstuvwxyz
1234567890
'V.
Ho
ip
^ip
fe
q
|
31 |
|
|
O |
|
|
o |
|
|
■D |
m -0 |
|
SS |
|
|
o |
m 1 |
|
o |
>o |
|
0 |
Ll "0 |
|
33 |
■0 |
|
> |
c |
|
■0 |
3) |
|
I |
■0 |
|
o |
o co |
|
m |
|
|
mU |
|
|
> |
|
|
n |
|
|
0 |
|
|
m |
/>.
'^z.
e^
^/^.
nP-^
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ abcdefghijklmnopqrstuvwxyz 2.5 mm 1234567890
^%.
^^^5?
^^7
tn
3 3
^fo
^P
c?:'
b
3 3
|
0* |
|
|
CT |
|
|
0) O" |
o >» 1" |
|
O 1» |
|
|
HIJKLMN Tinopqrst |
|
|
11 |
|
|
OPQR uvwxy |
|
|
r^c |
N (/) |
|
*1 |
S^ |
|
OiX |
|
|
^-< |
|
|
00 tM |
5$ |
|
CTiX |
|
|
>^-< |
|
|
OOM |
|
|
VO |
|
|
O |
^T-^
■^^
cn
3 3
> w
03 O
o m 0) O
OQ ^
i§!3S
^ o o
X <
N < X
<
♦e > ^»*
y^<^-i:
filier ^ett Snftanb
..^•u '
biS
mm^i^m ^tbti^^mmtlm»^
' .' v-c''^!'.-
• .Vi*.... ■■»«-. '•^ .
"'r-?'''"-"'""*''' ■="■■'■
\-. ■'3 ■ ::'^.'v'«?-k. "■ --■ •: ■ ■■■- fl
1-57,
i^%-f ■ : v-^jn..
'^aT -■■•: ;■ j:?^:.'-- ■■ ■
."• V
,^?V-
attet Don ..^:
•...^■■■■t.->'
**^i^.
?v,*f ■ -^ 5'-:? :;;■•■■' ■ ••■
■■, ■'i-
2)itectOT be« €H)«a«fiumf.
;;-■;- ,-..j: ,
' **■ .>^-'. ■ *■ : . ■ .
■■!-'-'V''" ■" ,' '■'..i''''^"
.-^
K^j^Sir--. - .v:. -■•■;;■'•;.-
. ^ ■. • - * :
.", ■■ •* .: " ■,."*..■••, -■.--.■■ •?■ ;
.".■-■^■■^'r:.:' .: ■, '■.■:^^';'^':-yi^
■'■^■■■■-^ ■■.,■-. ■.■.,■ :--j;.r,>^.-' ■■>.■■ ■:■■
■■.-'l .• i •■■ ■„"■ : ;-;.Xl<; ■•■,•'■.*••' '•i;
•c*?.:
J-t
- ^v-^^- ^"- • * ''^. ' :'■*■-(
■>■,• ■.,*>,;;;■
• - -v4
;::^^^
■! ;
>■-, * •
■■'^'t^rwr-;
•■•:' '> :■' ^/■^ ■■■-■.■■^•^■■..^'0- ■■• v::->V- "<-
-•;.' .- ■-• "... ■' '" ■•'■:i-V:..^ ■.:.-' ''■'■■■:.■ ">-.f-
- ■:,■■' .'- •i-V ■ •■
•■ ■ -^ -■#^>^;.. ■■
. ■.;''•->*.•
.••'.-^
- :. ^ * ■^■■■'■- . ■—^•■^:'
^•v,/,f,.\\ - >.i
/4Wit ciuer l»iffnif(^ftti(^en ^^ttttbtmtfl: A)e Tacito dialogi, qui de Oratoribns inacrilntur, Dr. Fr. Weinkauff. Particula pnor.
^•^*,--H,
®5ln, 1857»
.-.^iK
I
\
f Aiif t iiutti.
QUI DE ORATOEIBUS INSCBIBITUR,
ill^rCCilCDIlJIB
DISSERUIT
Dr. FRA]V€I§€IJ§ WEIIVHAIJFF.
PARTICULA PRIOR.
<.oj<^o
^
[
-;■: ! V
1 ost leves Beati Rhenani *) suspiciones clarissimus ille sospitator Taciti, Justus Lipsius *), sermonem eorum quos Tacitus composuit libros et dialogi, qui de oratoribus inscribitur, valde diversum esse, primus vidit. In Tacito enim, ut ipsius verba adferam, stilnm ait constrictum ubique, teretem, acu- tum, et severum magis quam lepidnm, iu dialogo omnia contra: neque mutari illum in aetate ant argumento umquam potuisse ita, ut prorsus a sese abiisset. Quidquid Cicero scripserit, iuvenis, senex, philologum, philosophum: in eis tamen lineamenta quaedam adparere eiusdem viri et vultus: nec ali- ter fieri in omnibus nobis. Neque Curtius Pichena dubitavit huic Lipsii de dialogo sententiae snffragari, qui prorsus nihil hic esse, quod Taciti phrases stilumque redoleat, haud ambigue indi- CAvit. Ex eo tempore multi exstiterunt homines doctrina et ingenio praestantissimi, qui talium viro- rum vestigia persequerentur, unoque ore conclamarent, intercedere tantam in genere dicendi diversi- tatem, ut fieri non posset, quin eundem scriptorem tam dispari orationis forma uti potuisse omnes sano iudicio praediti negarent. Nostra potissimura aetate duo imprimis docti viri hanc viam Lipsii auctoritate praemunitam sunt ingressi: Frid. Aug. Ecksteinius et G. Bemhardyus ').
Concedunt illi quidem antiquitus tradita testimonia ipsiusque Plinii (Epp. 9, 10 fin. „poemata — quae tu inter nemora et lucos commodissime perfici putas", quera locum aperte ad dialognm re- spicere Ad. Gottl. Langeus *), raagister olim Portensis, plerisque doctorum hominum persuasit) auctoritatem gravissimam videri vindicasse dialogum Tacito. Etiam per aetatis rationem et propriam scriptoris indolem dialogum Tacito recte convenire. Sed summam superesse difficultatem in dicendi genere a Taciti more et usu et arte plane abhorrente positam. «
Tacitum quidem dicendi genere conciso, brevi, sublimi, nervoso nec raro duro et aspero esse usum; dialogi auctorem uti paucis exceptis, qua Ecksteinio (p. 74) asperiora et fere vituperanda vi- dentur, genere fuso et aequabili, copioso, omato imprimisque eleganti: illum admodum fuisse perspi- cuitatis studiosum, alienum a brevitate affectata atque enuntiatorum forma contorta et ita nnmerosnm ae concinnitatc membrorum et gravitate clansularum distinctum, ut Ciceronis adsidnam imitationem adgnoveris.
') Editioni Basil. ap, Froben. 1533 accessit Thesaurus constructionum locutionumque et vocum Tacito solennium, fortasse causa et origo dubitationis Rhenani, quam in principio scholiorum pronunciat his rerbis: Hunc dialogum . vix crediderim esse Taciti.
^) Prima Lipsii editio prodiit a. 1574 Antverpiae ex ofificina Plantiniana, in qua dialogus sic inscribitur: Fab. Quin- tiliani, ut videtur dialogus, Cornelio Tacito falso inscriptus. — Posteriores editiones prae se femnt inscriptionem: vulgo inscriptus.
^) Eckstein, Prolegomena in Taciti, qui vulgo fertur, dialogam de oratoribus. Halis Sax., 1835. 4. — Bemhardy, Gmndriss der Romischen Litteratur. 3. Bearb. Braunschw., 1857. p. 712—714.
*) Lange, dialogus de oratoribus Tacito vindicatus, in Beckii Actis seminar. reg. et societatis philolog. Lipsiens. Vol. 1. p. 77 sq. Hoc argumento nihil firmum probari demonstravit F. Haaseus, qui Taciti opera a. 1855 edidit, in pulcherrimis Proleg. de Taciti vita, ingenio, scriptis p. 15. Gallici cuiusdam docti viri virtute et sagacitate litem quae est de auctore dialogi diiudicatam esse statuit A. Widal, qni Parisiis a. 1852 in Taciti dialogum de or. dispu- tationem edidit. A. Dupraei dissertatione a. 1848 Sti. Caleti edita ait demonstrari dialogum de or. nec Qointiliano nec cuivis alii, sed Tacito esse adiudicandum. Epistulam, quam bupra memoravi, Plinio abiudicat Dnpraeus (p. 45) Tacitoque vindicat, ex hisque verbis^oemata quiescunt^sui propositi tenax. ostendere conatur a Tacito fuisse poe- mata saepius conscripta ideoque non esse mirum, si poeticis verbis et luminibus dialogus ut cetera eios open sca- teant. Haec verba ex Widalio exscripsi, quum ipse Dupraei libellum iuspicere uon potnerim.
-^^t:--;.
j^^rv.:^-:^-
- 4 •-
Omnem autem in oratorio omatu, omnem in grammaticis rebus consensum, omnes a Langeo aliisque inventas locutiones, quae Taciti propriae videantur et numero perpaucas esse neque nisi ope- rosas levisque momenti miuutias, quibus in tanta totius formae diversitate nihil possit evinci, qunm universus delectus verborum et sermonis conformatio et componendi dialogi ratio et ars nihil quid- quam babeat consuetudinis vere Tacitinae.
Quae vero discrepent, adseverat Bernhardyus (p. 714), permulta maximique esse momenti neque in ea re levissimarum particularum usum esse neglegendum ; huiusmodi esse, verbi gratia, quae in dia- logo saepissime recurrat „autem" particulam, quae in omnibus Taciti scriptis vix decies reperiatur.
Similiter notavit Leonardus Spengelius, vir eruditissimus, (in programmate academico, quo Friderico Thierschio gratulatur, edito Mouaci, 1852, p. 9) scriptorem dialogi pronomine «ipse" mire delectatum et abusum esse ; nam in hoc uno libello fere centies repetitum inveniri.
Et Henricus Gutmannus *), Helvetius, frequentem ^hercule" interiectionis usum vehementer incre- puit ; incredibile enim esse arbitratur scriptorem quemcunque in uno libro vocabulum aliquod vel for- mam aliquam dicendi, praesertim quae nihil ad rem faciat, saepius adhibiturum fuisse, in ceteris paene nusquam. Quum Bemhardyus formam dicendi simplicem et ab aflfectata ac putida ratione re- motam et, quantum per ea tempora licuerit, proxime ad integram Latinitatem accedentem summis efferat laudibus, quum ipse Lipsius dialogum esse censeat optimum stilo, inventione, iudicio, ita ut in hoc genere conferre nihil vereretur cum eis quae optimi saeculi et optimae notae, idem Gut- mannus ') contra in dialogo multa contorta et neglecta et Latinitatem iam labentem redolentia (ut substantia facultatnm, utilitates alere, negotium sibi importare, alia) invenisse sibi visus est. Etiam numerum oratorium carere vitiis negat: verbis, quae capite 7. leguntur „latus clavus oblatus est" offensus adnotat male sonare quae simile sonent, et cap. 34. „interesse — interesset" haec molestis- sime iterari existimat. Praeterea permulta in dialogo reperiri bina vocabula idem vel simile fere significantia, quae grammatici awupvfia vocant, ut metus et terror, carmina et versus, vis et po- testas, fortuita et subita dictio, angustis et brevibus terminis: ridiculum scilicet binis pariter ince- dentibus uti verbis, ubi singula sufficiant.
Eichstadius ^) quoque scriptori vitium tautologiae exprobrat cumque abundanter magis quam copiose et omate scripsisse censuit. Ac profecto ego equidem minime adsentior Haackhio, qui in Le- xico Reali a Paulyo aliisque conscripto (VL, 2, 1570) spretis dubitationibus, quas movit et movet stili diversitas, Lipsium vaefxQnixiis et nescio cuius petulantiae ac ludibrii condemnaverit.
Sive cum Cicerone, sive cum Tacito comparamus dialogum, versari videmur in quaestione pa- riter lubrica. Qui fieri potuit, iit summi ingenii homo, quo neminem alium magis suis armis usum esse novimus, qui nova quaedam ej exquisita orationis itinera excogitavit, ad imitationem descende- ret? Nam merito laudatur illa Taciti brevitas et densitas quaedam sermonis, excelsitas ac gravitas sententiarum, nova vis verborum, casuum, modorum, audacia quaedam in construendis participiis ex Graecorum imitatione sumpta, abrupta et dura enuntiatorum structura, varietas et decor similior poe- tis, denique grandis ille et otnvut profluens annalium stilus.
Agricolae quidem vita a Tacito anno 97 aut 98 p. Ch. n. conscripta insignis est perfectis ple- nissimisque periodis et laeta oratione, tamen non desunt abrupta quaedam, concisa et subobscura, quae Tacito tantopere placent.
In Germania edita a. 98 aut 99, si comparaveris cum Agricola, sententiae breviores, membra minutiora, varietas constructionura exquisitior.
*) Gutmann, Dissert. qua Tacitum dialogi de oratoribus scriptorem non esse demonstratur; in ed. Orell. Turici, 1830. p. JIO sq.
*) Ut acerrimum hunc et dialogi et Pliniani testimonii adversarium quasi in ipso proelio pugnantem videas, ex eins- dem epistula tumultuaria et obiurgatoria validos quosdam sensus adponam. >Universa Taciti scripta, inquit Gut- mannus, tantum discrepant a dialogo, tam fortiter animos legentium commovent, tantopere delectant: hic autem libellus tot vitiis et in verbis et in sententiis laborat, ut nemo Nibtiliore sensu praeditus sibi persuasurns sit, Ta- citi libmm esse quem legat. — F. A. Wolfii iudicio acccdendum esse reor, dialogum magno illo vuro indignum esse. — Vestigia Latinitatis in deterius pauUatim labentis insunt, corruptus interdum senno, satis vigoris, sed saepe contorti. »Aureolus iste dialogus* (Wolfii verba significat Gutmannus) non ex auro puro compositus, sed viliori- bus metallis mixtus. Non Ciceronis, non Livii elocutionem ubique audimus, non Sallustii, neque ipsius Taciti. Quam- vis multi loci sine dubio egregii sint, tamen quaedam minus bene dicta satis arguunt, eina auctorem non iniuria conquestum esse de comipta eloquentia.« Haec Gutmannas.
*) Eichstaedt, De dial. qui iuscr. de or. Jenae, 1839. 4.
y
, ■ ■ ft
, . ' . ' ■ ■ V,
: ■" _ 5 _ ■ "
Historiae vero editae anno 105 aut 106, beatissimo Traiani principatu, copia, nitore, numero, laetiore ac pleniore sermonis decursu sunt praeclarissimae. In Annalibus anno 115 aut 116, aetate iam ad senium vergente, conscriptis cemitur perfecta historiae componendae species quam Tacitug animo conceperat: quot verba, tot pondera: abundantia, luxuriantia prorsus recisa, nihil fere e ser- mone vulgari petitum, ita ut cum admiratione quasi cothunii sonum, cum sancta reverentia qaasi vo- cem summi rerum arbitri audire videamur.
Omnia autem haec scripta, etsi non ubique eundem, ut ita dicam, colorem, tamen unum eundem- que vultum sermonis prae se ferunt, ut de Tacitina origine, si Heldium unum de Germania incertum exceperis, nemo unquam mortalium dubitare ausus sit. Ut his libris sublimitas et gravitas et pro- prietas elocutionis insidet Taciti, ita in dialogo eminet Ciceronis summa et admirabilis imitatio.
Hanc non solum argumentum ipsum, ut I. F. Klossmannus (Proleg. in dial. de or. Vratisl. 1833. 4.) ostendit, et multitudo similium sententiarum et magnus in singulis voeabulis et dictionibus con- sensus testantur, sed ipsi interlocutores *) qui omnes ne Apro quidem excepto magna tenentur Tullii admiratione. Huius principis oratorum eloquentiam quod nemo aemulari potuerit, ingeniorum de- fectioni, quod ne cupiverit quidem iudiciorum pravitati tribuendum esse censet auctor dialogi, qui Ciceronis de philosophia scriptiones atque orationes et studiosissime coluisse videtur et pervolutasse saepissime. Hlud diversum dicendi genus et imitationem TuUianam omnes, quotquot dialogum a Tacito profectum sibi persuaserant, quamvis ingenue concederent, tantum tamen discrimen excusatione aliqna egere putabant et alius alio modo origini Tacitinae patrocinabatur.
Multi natura intercedere dixerunt discrepantiam inter genus historias scribendi et humiliorem dialogi Stilum, laudato Demetrii Phalerei dicto: diaXoyixti iauv ^ nfgiodog ^ hi afUfiiytj xai unlovaxiga rijg
laroftxrjg. Aliud essc historiam rerum gestarum, aliud alicuius quaestionis disceptationem conscribere. Ita iam Plinium Epp. 5, 8: „Habet quidam oratio et historia multa communia, sed plura diversa in his ipsis, quae communia videntur. Narrat sane illa, narrat haec: sed aliter: huic pleraque humilia et sordida et ex medio petita : illi omnia recondita, splendida, excelsa conveniunt : hanc saepius ossa, musculi, nervi, illam tori quidam et quasi iubae decent: haec vel maxime vi, amaritudine, instantia, illa tractu et suavitate atque etiam dulcedine placet: postremo alia verba, alius sonus, alia con- stmctio." Nec mirum esse putant quod scriptor dialogi nullum quem imitetur digniorem habuerit quam summum apud Romanos in dialogis artificem dicendi, Ciceronem.
NonnuIIi ut Tacito libellum pulcherrimum vindicent, et a reprehensionibus defendant, immaturam scriptoris aetatem obtendunt: cum temporibus vitae facile genus quoque dicendi mutari et quod adu- lescentis fuerit laetum, luxurians, profluens ac floridum, senis fieri concisum, breve, grave, sobrium ac maturum: quale ipsius Annalium et Historiarum sit, ad quae scribenda iam senex sub Nerva et Traiano animum adpulerit.
Sic nuperrime Franciscus Eitter, V. Cl., iudicavit (Tac, Ann. prooem. p. 12) dialogum in dispo- sitione quacstionis ita pendere ab Hortensio Ciceronis atque in elocutione eam ostendere uberta- tem et quandam iuvenilis aetatis abundantiam et immaturitatem, ut hoc opnsculum ab auctore, qui magis profecisset usuque et experientia didicisset quod maxime probandura esset genus dicendi, non compositum esse videatur.
Alii vero ex ipsins scriptoris consilio repetierunt diflFerentiam, qui suum cuique personae sermo- nem accommodaverit, qui causidicum artibus rhetoricis, poetam altiore et audentiore elocutione, reram civilium et philosophiae peritissimum laudatorem temporis acti oratione, antiquis iucunditate copia subtilitate simillima, instruxerit. Neque quisquam facile negabit, et contentionem coloremque orationis variari in singulis partibus dialogi, neque deesse temperameutum longissimarum periodorum et brevi- ter acuteque dictorum. Quae concinnitas in Apri disputatione qui veteratoria sollertia et superba sui admiratione laudes eloquentiae forensis pertractat! Quae species et maturitas et elegantia sermonis et sententiarum Messalae ! Quae elatio orationis, quae audacia poetarum propria, quod acumen, quan- tus numerus in responsione Materai arcanos intimi pectoris recessus reeludentis!
Inventi sunt etiam qui quum ne initia quidem quamvis tenuia illius proprietatis^) reperiri, qua
') De Matemo quem Dio Cassius auctor est iussu Domitiani interfectum esse ou xaTu ivfurrap tlni u aaxiv cfr.
Eckst. 9; de Apro 11; de Secundo 13; de Messala 17. ') Inscius quasi et invitus, Langeo quidem iudice, Tacitus in dialogo vestigia quaedam et indicia sermonis in reliquis.
scriptis obvii reliquit.
^:
reliqui libri praecellunt, confitereutttr, Tacitum tamen artificio quodam et consulto propriam naturam occultasse statuerint. In his nominandi sunt Ludov. Doederleinius et Frider. Haaseus, qui praestan- tissimi Taeiti editores obtrectatoribus dialogi nimium concessisse videntur. Nam ipse Hofmannns- Peerlkampius *) alioquin sane non credulus homo, sed ngixixtiiaxos, tamen vel ex singulis verbis et dictionibus ipsum Tacitum ut ex ungue leonem perspici arbitratur.
Quin etiam Eichstadius, quamquam Tacitum auctorem dialogi fuisse negat, tamen quuni adver- sariis largiretur, scriptorem bene versatum fuisse in legendis Ciceronis, Quintiliani, Taciti et Plinii iunioris scriptis saepeque in delectu et usu singulorum verborum Taciti vestigia legisse, aliquid Ta- eitinum, quamvis ab imitatore quodam profectum, deprehendi concessit.
0 rem mirifieam! ipsi adversarii Tacitinae originis Tacitini nonnihil adgnoscunt, propugnatores acerrimi vero nihil vident. O quaestionem pet^difficilem ! nam praeclaris in utraque parte doctissimo- rum nominibus gloriantur,
Quum igitur in hac lite litteraria per tria fere saecula iam .a tot tantisque viris agitata tanta eeruatur dissensio, ut multi homines, quemadmodum olim Lipsius ambigens quaestionem eo responso finiverat: sibi non liqnere, ita hodie quoque vix ad liquidum perduci posse desperent, qnisnam mor- talium dialogum conscripserit ; ego quidcm perbene intellexi rae cauaam ancipitem et opus periculosae aleae plenum adgredi, qui post tot disputationes doctissimorum homiuum novam hac de re disserta- tiouem vulgare conatus sim. Ipsa autem quaestionis difficultas voluptate quadam animum meum adeo ccpcrat ut, praesertim quum in utramque partem satis disputatum et ab utri^que parte multum eoncessum videretur, tandem quaestionem absolvi posse confiderem.
Itaque contra Lipsii aliorumque auctoritatcm demonstrare conabor,
primum potuisse uti Tacitum eo quod in dialogo adparet scribendi genere, deinde Tacitum per quoddam vitae tempus hoc genere usum esse, tum universam indolem et ingeuium dialogi sensus ipsius Taciti refferre, postremo in sermone et arte dialogi, si altius singula perscrutamur, Tacitum non posse non adguosci. Hoc quarto argumeuto uititur qnasi fuudaniento tota nostra disputatio.
Quum neque priorum dialogi editoruni scx septemve exemplis aut Tacito similibus aut contrariis ({uidquam certi etfeetum esse, et modica Ecksteinii vocabulorum conlectione (cfr. p. 80 — 83 egregiae dissertationis) et Car. Theod. Pabstii^) docta editione (Lips. 1841), qna etiam rhetoricorum exempla diligenter notata sunt, rem tantum incohatam intellegerem, animum induxi eam quae una mihi pa- tere videbatur viam, saue plenam laborum, iugredi ut, si meis viribus fieri possit, res in meliorem certioremque statum provehatur. Accurata igitur lectione et acri diligentia iuvestigavi, quatenus dialogi ars et sermo omnino cnm Tacitiuae orationis gcnere consentiant.
Neque enim est profecto tauti, pauca vel dissimilia vel similia deprehendisse : totum genus mihi ^►ei-scrutandum visum est.
Singula quidem, etiam quae levissima videbantur, aduotanda, diversitates ingenue in publicum proferendas et quantum fieri potest exeusandas, maxime vero Tacitina vestigia quae desideravit Lip- sins indicanda et in scriptore prorsus novatore et ubique fere ab usu vulgari rccedente consensnm v^l in minimis rebus demoustraudum esse putavi. Neque nos terruit Ecksteinii sententia, totum hoc argumeutum nihili esse, uihil ex siugulis effici posse in tanta totius formae diversitate : haud ignoro, ex singnlis verbis, formulis, structnris nihil probari, saue, si singula repntantur: at si conspirant, sae- pissime ranltitudo cedit in pondns.
Hoc meo Latinitatis indice coufecto, mihi quidem quaestione proposita, num seribendi genus dia- logi videatur eiusdem esse posse, cuius et Agricola et Germania et Historiae cum Annalibus sunt, uanifestissimnm erat uon solnm iu couformatione euuntiatornm, in dispositione sententiarum ariificiis-
- - - — \
') Hofmann-Peerlkamp, Biblioth. critic. nov. I. fasc. 1. p. 1()0 sq. >Saepissimc auctor dialogi, inquit Peerlkampius, ita seribit, nt praeter Tacitum nemo umquam scripsit. Hoc interdum perspicitur exemplis quibusdam quae non- nulli fortasse ducent lcviora, cgo non duco. Nam sicuti multi homines hoc habent, ut ex incessu motuque corporis eminus dignosc^ntur iidemque alium incessum motumque fingere ac simulare perpetuo non possint, ita Tacitum sna ars et ratio satis manifestum osteudunt: natura ilUus ubiqne recurrit et qaasi flanuna, ut ait poeta, iadido proditur ipsa suo.'
*) Eiusdem viri docti Kclogas Tacitiuas ot editiones Hubschii (1837) et P. C. Hessi (1841) mihi non foisse praesto, vehcmenter dolijo.
■ ' — 1 - ■ ■ . " -■
que rhetoricis, sed etiam in usu confitructionum et varietate semiouis et delectu verborum „lineameuta quaedam et vestigia adparere eiusdem viri et vultus" et quidem tam multa ut vix de eodeffi «crip- tore dubitari liceat. Sed redeamus ad ea quae nobis proposita sunt demonstranda.
Ac primum quidem permulti homines litterati statuerunt, Tacitum non potuissc uti eo genere scribendi, quod in dialogo reperitur, a sua arte et oratione tantopere alieno. Quibus rebus id nobis comprobant?
Vereor enim ne nunc quisquam solis doctissimorum nominibus obtemperare velit.
Dialogus, inquiunt, eminet periodis ad morem Ciceronis conformatis ; non nego, at in Annalibus quoque et Historiis eminent periodi passim longae et nervosae: "qua re convincitur, hunc scriptorem, si voluisset, Ciceronianam et Livianam ubertatem et copiam sermonis induere potuisse. Quis enim, ut Langei verbis utar, neget Tacitum laudatissimum oratorem, Facetiarum scriptorem fusa, soluta et aequabili oratione, lepida quoque, quaudo vellet, uti potuisse? Quis credat Tacito snmmo sermonis artifici facultatem flumenque orationis defuisse ? Ut admirere nostrum scriptorem ex uno exemplo, legas quaeso pulcherrimum et uberriraum caput Hist. 2, 37. Praeterea nemo sibi persuadebit Taci- tum eodem illo novo dicendi genere et brevitate aflfectata vel in sermone quotidiano usum esse vel apud iudices oravisse. Scriptorem autem vel mediocri ingenio praeditum orationi suae alienas pro- prietates induere posse, pracsertim quum propositum aliquod hac via consequi velit, et per se credi- bile est et usu satis probatum.
Nonne Lipsius suo ipse exemplo probat, unum eundemque diversa posse uti oratione et in utro- que genere excellere, qui, quum Jenae esset, Ciceronem, ut ipsius epistolae docent, imitaretur, postea Taciti duram brevemque formam scribendo exprimeret? Et ipsius Ciceronis imitationem non ita esse difficilem, demonstraut infinita Ciceronianorum volumina. Ciceronem autem ceterosque praestantissimos scriptores et cognovisse et aemulari eo tempore non minus gloriae ducebatur, quam nostra aetate si quis aut Lessingii perspicuitatem aut Goethei simplicitatem aut Schilleri copiam et altitudinem aemnlatur.
Hanc si teneamus imitationem, minime quod vocabula „autem, itaque, praesertim, fere, propter" Tacito inusitata inveniuntur aegre feremus.
Natura et simplicitas dialogi poscit, ut familiaris etiam et quotidiani sermonis locutiones inter- dum admittantur: ut c. 35 „per fidem". In uno dialogo undecies, in Tacito legitur octies Bhercule" interiectio: quae quidem in historiis optimo iure rarius usurpatur: disputationibus et orationibus im- petu quodam et studio agendis acconmiodatum est: res gestas scribentis ingenio non item: at saepis- sime ad orationis ardorem significandum cadem in Ciceronis epistulis et dialogis invenitur.
Neque „ecce" (3), neque „id est" (3. 9), quo cum inrisione quadam aliquid explicatur, apud Ta- citum reperies; quid refert? sexcenties apud Ciceronem aliosque habes, et quod maximum est, ad adfectus mirantis et lepide adversarium perstringentis designandos sunt peridonea.
Pronomen „ipse" incredibiliter in dialogo frequentatur. Si vero naturam materiamque illius dis- putationis per contraria euutis, vetera ac recentiora comparantis recte aestimav^ris, crebrior pronomi- nis usus facile excusabitur.
Permulta oratoriae dictiones apud historicum Tacitum frustra quaerest non miror: permulta a Cicerone sumpta, perpauca apud Tacitum obvia, multa Quintiliano usitata, nonnulla e genio scripto- ris ipsius petita. Neque offendi decet vocabulis res 'communis vitae significantibus et apud Suetonium, Plinium, alios obviis.
At non solum a Tacito potuisse scribi dialogum, scd et scriptum esse veri simillimum videri, cum optimis nostri temporis existimatoribus et interpretibus Taciti adfirmamus.
Primus, qui dialogum et ad novam aetatem novamque scribendi rationem atque voluntatem et ad vitam studiaque Taciti aecuratius retulit, erat, quantum scio, Car. Nipperdejiis, qnem Frid. Haaseus secutus est.
Dicturus sum de Quintilianeo sermonis saeculo et rhetoricis Taciti studUs. Dialogus non fingitur modo habitus esse sub Vespasiani imperio, sed ipsa orationis indoles hanc epocham Flavianam reddit. Tacitum regnantibus Flaviis primos honores capessivisse ipsius testiraoniis novimus. Haec autem Fla- viana aetas insignis erat mutatione quadam animorum et studiorura, flagrabat enim certamen quod- dam vitae ad simplicitatem priscam, eloquentiae ad priscam sermonis integritatem revocandae. Haec animorum mutatio testibus Tacito et dialogo ad Vespasianum referenda est tanquam ad auctorem et exemplum; studiorum in melius mutatorum auctorem et rectorem Fabium Quintilianum exstitisse inter omnes constat.
- 8 —
• ■--'m
Is amoenum (cfr. Aim. 13, 3) quidem eius temporis et ingeniosnm, sed prae antiqno more cor- ruptum et omnibus vitiis fractnm dicendi genus ad severiora iudicia revocare contendit quumque ea aetate solus fere in manibus adulcscentium esset Seneca, magnopere studoit, ut ad Ciceronem et ve- teres scriptores ingenia reduceret. ;. . '
Ad Quintilianum antem dialogus non solum dictionibus quibnsdam similibns respicit et consensu quarundam sententiarum, sed etiam iudiciorum diversitate, ut de operibus intra nemora ac silvas meditandis (Dial. 11. Quint. 10, 3) et de Epicuri lionestis exclamationibus (Dial, 31. Quint. 12, 2) aliisque, quae congessit Eckst. Proleg. p. 56.
Hunc litterarum principem qui Ciceronem omuibus cumulat laudibus suique temporis hominibus commendat et eloqnentiam efflorescere posse suo, ut Ciceronis tempore, arbitratur, dummodo philoso- phorum haustus bibat, secutus est Plinius Secundus, ut ex eiusdem epistulis ipsiusque verbis iure conligitur. (Ep. 1, 5, 12 est niihi cum Cicerone aemulatio nec sum contentus eloquentia saeculi nostri: nam stultissimum credo ad imitandum non optima quaeque proponere. cf 7, 4, 4; 5, 3, 5 sq. 1, 20, 7 sq.); hunc etiam Tacitum oratorem secutum esse, ex ipsa quae ei cum Pliuio priore tempore intercesserat studiorum similitudine veri simillimum est.
IUa quae Quintiliaui auctoritate orta est antiquitatis imitatio ad laetissima quaeque antiquorum pertinuit. Nam neque Quintilianus neque Plinius neque Tacitus tanto antiquitatis studio et amore occaecati erant, ut suum quoque saeculum multa florere laude eos effugerit. (Cfr. Haasei Proleg. p. 17.) De se ipse confitetur Plinius Ep. 6, 21.: „Sum ex eis qui mirer antiquos, non tamen, ut qui- dam, temporum nostrorum ingenia despicio: neque enim quasi lassa et effeta natura, ut nihil iam laudabile pariat."
Plinium et Tacitum non modo amicitiae necessitudine sed communi etiam studiorum vinculo con- strictos fuisse, Plinianae epistulae sunt testimonio.
Similem studiorum rationem indicat Ep. 7, 20, quum si quis de studiis sermo erat, teste Plinio, una nominarentur. Et ipse Tacitus Plinio (Ep. 9, 23) festivam hac de re narratiunculum tradidit: „8e nuper sedisse Circensibus proximum equiti Romano: hunc post varios eruditosque sermones re- quisisse, Italicus es au provincialis? se respondisse, nosti me et quidem ex studiis; ad hoc illum: Tacitus es an Plinius?" Cui narrationi Plinius verba addidit: „Exprimere non possum quam sit iucundum mihi, quod nomina nostra quasi litterarum propria, non hominum, litteris traduntur, quod uterque nostrum his etiam ex studiis notus, quibus alter ignotus est."
{mprimis gravis et ad quam animum attendamus digna est Plinii Epistula 7, 20: „Erit rarum et insigne, duos homines aetate, diguitate propemodum aequales, nonnullius in litteris nominis (cogor enim de te quoque parcius dicere quia de me simul dico) alterum alterius studia fovisse. Equi- dem adulescentulus quum iam tu fama gloriaque jloreres, te sequi, tibi longo, sed proximus, inter- vallo et esse et haberi concupiscebam. Et erant multa clarissima ingenia, sed tu mihi — ita simili- tudo naturae ferebat — maxime imitabilis, maxime imitandiis videbaris.**
Quomodo potuit Plinius opinari, sibi cum Tacito naturae intercedere similitudinem sibique Ta- citum et imitabilem et imitandum videri, nisi per omnes illos annos, quibus causidici boni et facundi gloriam agendis causis sibi quaesivit, eo dicendi genere usus est, quod propius ad Ciceronis alio- rumque veterum oratorum exemplum accesserit. Quum enim studia Plinii et Taciti „eadem fama" lauda- rentur, illo terapore proprium quem omnes mirantur stilum Taciti iam fuisse, credere prorsus vetamur. Non potest in dubium vocari, quin Tacitus iam ante historias conscriptas libros ad artem ora- toriam pertinentes aut orationes in vulgus ediderit.
Nam ut praeteream librum Facetiarum, quo qui facetiarum possit in causis orandis esse usus, inquisisse eum cum Haaseo arbitror, cum eodem viro doctissimo ea quae invicem sibi mittebant, ut quae commutanda, quae eximenda putarent, libere notarent (Ep. 7, 20, 8, 7) et quae saepe indi- cantur studia aut orationes fuisse aut libellos qui ad artem oratoriam pertinerent, pro certissimo habeo: nam eum libenter his de oratoria arte quaestionibus operam navasse intellegi potest Epp. 1, 20, qua Plinius eum consulit, num probet brevitatem in causis agendis an dicendi copiam et largam quam Plinius laudat orationem eique si Plinii sententiae accederet brevis epistulae necessitatem, si dissentiret, longissimae imposuit.
Hunc nimirum ipsa natura non minus facundum quam antiquorum artibus subnixum oratorem seetabatur iuventus et ut Plinii (Ep. 3, 14) verbis utar, „copia studiosorum ad eum ex admiratione ingenii eius convenit.'
~M
— 9 ->
Dialogus iinitatione Cicerouis et reeeutis stili forma mixtus ac bene compositas est: sub Cicero- niana tamen specie latet ingenium Tacitiiium. Licet scriptor Ciceronem tamquam exemplar incorruptae cloquentiae in tota conformatione sermonis ad imitandum sibi proposuerit huiusque ubertatem ac pro- l)rietatem retulerit, multa tamen immisciiit quae aetas argentea et Flaviana novaverat et ipse subti- liter excogitaverat et ingeniose: quae quidem novae et insolitae dictiones variandique stadium, tan- tum abest, ut a Taeiti ingenio abborreant, ut quasi digitis eum demonstrare videantur.
Dialogus sane si comparatur cum Cicerone, nervosior, vividior, adstrictior illo : si cum Tacito, fusior boc videtur et aequabilior. Plinianum scribendi genus prae ilumine et vigore dialogi valde exile et gracile est. Si cum Quintiliano *) conferas, dialogi genus scribendi et laetius et audacius et nu- merosius et elatius adparet.
Si orationes illas scriptis Taciti historicis insertas quas enumeraverit Ecksteinius p. 72 in com- parationem adduxeris (nam Annalium singularem ac nervosam et admirabilem verboramque parcissi- mam formam cum dialogo prorsus eomparari non posse facile concedo), quas quidem Tacitus non eodem, quo historiam conscripsit, genere orationis conformavit, invenies sermonem quidem magis ad Ciceronianum exemplar accomraodatum ita tamen, ut passim nervosum et adstrictum oppositisque va- lidum ipsius proprium stilum admiscuerit. Dialogi simplicius quoddam et remissius simulque largius ac plenius est genus scribendi quam illarum orationum. Quarnm ad similitudinem oratio Matemi pro- pius quam Apri accedit: minntiora enunciata, insolentior dictio, frequentior ellipsium, antithesium usus: et in ipsorum verborum splendido numero poeta deprehenditur. In Tacito quoque nonnunquani mira concinnitas, ut in Apri et Messalae orationibus, atque, ut in Matemi, poetarum numerus est. Ita Germ. 39 nominat silvam
auguriis patrum et prisca formidine sacram. Annales exorsus est hexametro
Urbem Romam a principio reges habuere. Et pugnam numero poetico descripsit
A. 15, 9 subiectis campis magna specie volitabant.
A. 12, 39 pugna dein nobis pro meliore fuit.
Quae quum ita sint, quamvis in dialogo quidem inter imitationem summi Ciceronis et Tacito innatam atque insitam cogitandi et loquendi rationem veluti pugnam ac concertationcm cum Orellio adgnoscamus, nullam tamen video causam, cur hunc dialogum Tacito, cui codicum manu scriptorum auctoritas attribuit, abiudicandum esse concedamns.
Immo potius magnopere gaudendum laudique ducendum esse reor, Tacitum co excelluisse inge- nio, ut diverso dicendi genere summa artis peritia pariter usus fuerit, ut utrumque quamvis arte quae- situm ex indole profectum videri possit. Nam recte Haaseus contra Lipsium docuit, in illa mutatione Tacitum non prorsus a sese abiisse, quum quamvis diversa sint illa dicendi genera, hoc tamen com- muue habeant, quod et suae utrumque materiae aptissimum sit et quod utrumque saeculi ingenio contrarium ab arte magis et ratione Taciti profectum sit quam consensu aequalium commendatuoL
Eidemque viro docto adsentiendum esse statuo, dialogum tum a Tacito esse scriptum quum ad summam artis maturitatem pervenisset: adeo illum simul et insigni iudicii prudentia et oratoris ex- ercitati peritia et summa dicendi arte, denique in omnibus rebus admirabili ingenii praestantia splen,- dere: fructum hunc eumque pulcherrimum ac fortasse ultimum videri fuisse totius vitae prioris stu- diorum, quae ei usque ad aetatis annnm quadragesimum fere cum Plinio communia fuissent.
Dialogus igitur est quasi libellus quo Tacitus, velut alter Matemus ^), forum valere iubet et, ut cum Rothio loquar, quasi programma quoddam historiarum.
') Maxime cavendum est, ne primo sensu, quo in legendo aliquo libro coramoveamur, ducti erroribus decipiamur: quod ipsi Lipsio accidisse videmus, qui stilum dialogi Quintiliano plane geminum esse iudicaverit: et, — quidmirum? nam semper sine uUo negotio, saepe non sine periculo iudicia principum in litteris virorum sequaris — omnes fere editores ex illo tempore usque ad finem proximi saeculi, si unum Pithoeum, qui primus libellum de or. seorsim edidit, exceperis, adeo non esse ovum ovo tam simile, quam dialogus scribendi genus Institutionum Oratoriarum referat, adfirmavere. Quis vero nunc invenietur, quin post Spaldingii et Bonnelli curas hac in re stet adversus Lipsium?
') Valde gaudeo hac in re Widalium, qui in disputatione quam supra commemoravi Romanarum et Franco-Gallicarum decursum litterarum contendit, mecum consentire. Haec enim sunt p. 46 verba huius docti viri: >Longam illam argumentationem claudit c. 41 Maternus, aliera ipsius Taciti persona^ qui quasi publicae apud Romanos eloquentiae
— 10 —
Neque enim nt Qumtilianus, cuius librum de causis corruptae eloquentiae *) et iniuria fortunae et incuria librorum abstulerunt, ut rhetor qui foedis adulationibus Domitianum ut summum et orato- rem et poetam et ducem et praesens ipsum numen extulit, sed ut bonus civis et magni ingenuiqne animi homo quaestionem tractavit et, quum Aprum et Matemum disputantes induceret, famam causi- dici anxiam et tranquillitatem hominis litterati libere in recessu philosophantis contendit et differen- tiam recentioris et prioris eloquentiae explicavit ita, ut antiquae libertatis et eloquentiae et prisci moris non immemor, quum in causis corruptae eloquentiae ipsam eversam rempublicam et corruptos mores esse demonstraret, sui saeculi servitutem et infamiam insigniret. Matemi sententiam sine dubio comprobavit scriptor, nisi in liberis civitatibns eloquentiam magnam esse non posse neque quod tum superesset forum claro ingenio aptum et plenum honoris campum aut causidici munus adsiduo ac praecipuo studio esse dignum. Huc accedit^ quod mijum quantum in dialogo et in Tacito sententiae de natura moribusque hominum, de virtutum et vitiorum origine et vi, de antiquorum studiis et lau- dibus et sui saeculi desidia et infirmitate; quantum iudicia de antiquis oratoribus virisque in re- publica Romana eximiis conspirant ') : quem et in rebus et in hominibus consensum breviter hic per- censeamus; comparauda sunt cum dial. cap.
18. 37. 40 de natura humana Ag. 3. 4. 42. H. 4, 74. H. 2. 20; 1, 55.
12 de aurei saeculi innocentia et de legum eloquentiaeque origine A. 3, 25 — 27. 37 de vi ingenii cum magnitudine rerum crescente A. 3, 69 m.
10. 36 de fama ingeniorum incitamento Ag. 9. H. 4, 6. A. 11, 6; 14, 21. 37 de fama periculis aucta A. 12, 26 f.
34 de sapientia alienis experimentis comparata Ag. 19. A. 4, 33 m. 5 de societate culpae patrocinante H. 2, 52 f. ; 4, 41.
37 de cupiditate securitatis et otii Ag. 6. 42. A. 1, 2. A. 12, 11 f. H. 4, 48 f.; 74 f.
13 de beneficiis praestandis A. 4, 18 f ; 15, 21 m.
28 de oblivione moris antiqui A. 3, 34. 53. 54; 14, 43; 6, 12. 22; 16, 5. H. 1, 14; 2, 64 f.
28 de bonis moribus et de prava puerorum educatione G. 18. 19. 20. Ag. 4.
40 de Lacedaemoniorum et Cretensium legibus A. 2, 26.
5. 14. 7 de orbis et testamentis et de divitiarum cupidine A. 13, 42. H. 1, 73. A. 3, 25. 13 de testamentis et principum avaritia Ag. 43 f. G. 20. A. 6, 29; 16, 11. 27.
29 de theatri licentia et lascivia fautorum A. 13, 25. 28; 11, 13; 1, 77. 76; 1, 16; de equo- rum certaminibus A. 14, 21; de gladiatorum ferarumque spectaculis H. 2, 94 f. A. 1, 76.
27. 28. 1. 41 de libertatis et eloquentiae cum artibus et ingeniis imminutione H. 1, 1. A. 1, 74; 14, 47.
38 de pace et de principe, quibus ingenia cessere H. 1, 1. A. 1, 29 f 10 m.; 3, 28 m.
41 de uno et sapientissimo civitatis moderatore A. 1, 14; 4, 33. 41 de libertate et principatu Ag. 3. H. 1, 16 (A. 2, 82). Ag. 42.
8. 9 de amicis ministrisque principum A. 14, 53 ; 3, 30 f. H. 3, 37.
7. 13 de libertorum potentia H. 1, 7; 2, 92 f A. 12, 60 f A. 14, 39 m. H. 3, 47; 1, 58; 5, 9.
41 de bono sui saeculi A. 3, 55. A. 3, 44. H. 1, 1 f. ; 4, 8.
15. 18 de saecnlo suorum incurioso Ag. 1. A. 2, 83 f
41 de laudibus Vespasiani civiumque obsequio in principem H. 1, 50 f; 2, 5. A. 13, 16. A. 3,
65 f. ; 6, 8 m. 7 de novis hominibus ex provinciis A. 3, 55; 14, 53 {.} 11, 23. 3. 31 de libertatis et honestatis studio A. 16, 16. H. 1, 15. G. 20. 32 de philosophiae studiis Ag. 4 f H. 4, 5. Ag. 44 m. A. 15, 45; 16, 19. 12. 14 de origine ac potentia delatorum, accusatorum A. 1, 74; 3, 56. H. 1, 2 f ; 4, 44.
funebrem laudationem incipit, dum omnia olim ad eam alendam augendamque, nunc omnia ad imminaendam fi*au-
gendamque conspirare adseTerat.< *) Cfr. Libellus E. Bonnelli de causis corruptae sub primis Caesaribus eloquentiae, et Wittichi dissert. de rhetoribus
latinis eorumque scholis. Isenaci, 1853. ') Neque Langeus hoc argumentum neglexit, et ipse Ecksteinius adfirmat et eundem honestatis sensnm eandemque
bonornm malorumque monim reputationem adparere in dialogo, quam scripta Tacitina ostendant (p. 69), et Tad-
tum prae multis maxime idoneum fuisse qui de eloquentia iudicium tulerit (p. 70) et mirum in raodum iudiciorum
de oratoribus deprehendi consensum (p. 73).
— 11 —
• 41. 13 de recentioris fori tabe et lucrosa et sanguinante eloquentia A. 11, 5. 6; 16, 26. H. 4, 41. 42. -^ '
' 5 de sacrosancta oratoris, accusatoris potestate A. 4, 36. 13 de anxia oratorum vita H. 4, 8. A. 6, 48. 32 de eloquentiae dignitate et sordidis ministeriis A. 11, 6.
36 de testimoniis in foro dicendis A. 2, 34.
7. 8. 13 de Marcello et Crispo delatorum exemplaribus H. 4, 42 et principibus in Gaesaris
amicitia H. 2, 84. 5 de altereationibus et orationibus Marcelli et Helddii H. 4, 5. 6. 7; 4, 43. 5 de MarcelU acri et minaci eloquentia A. 16, 22 f.; 29. H. 2, 53; 2, 95 f. 8 de potentia Vibii Crispi H. 2, 10. A. 14, 28. 11 de Vatinio A. 15, 34. H. 1, 37 f.
37 de Muciano H. 2, 5. 76.
15 de Vipstaui Messalae eloquentia et virtute eiusque de fratre Aquilio Regulo H. 4, 42; 3, 9. 13 de Pomponio Secundo A. 5, S; 11, 13; 12, 28. 19. 26 de Cassio Severo A. 1, 72; 4, 21.
13 de Domitio Afro A. 4, 42.
26 de Gallione Senecae fratre A. 15, 75. 26 de Maecenate A. 15, 53 m. A. 1, 14.
24 de fama gloriaque veterum oratorum Asinii (PoUionis) et Messalae (Corvini) A. 11, 6 f.; 13, 34; 3, 34; 4, 34; aliorumque de incorrupta eloquentia A. 11, 6; 13, 42*).
25 de Bruto oratore A. 4, 35.
21 de Caesare summo oratore A. 13, 3 ; 4, 34.
17 de Caesaris in Britanniam expeditione Ag. 13.
37 de Pompeio morum censore A. 3, 27.
36 de nomine populari A. 3, 53; 15, 21.
36 de fatis discordantis Romae A. 1, 14; 4, 6. 33. H. 2, 38.
40. 37 de Gracchis aliisque turbatoribus plebis A. 3, 27. H. 2, 38.
1. 25. 41 de antiquitatis laudibus A. 4, 33; 3, 55 f.; 15, 13; 1, 1. H. 1, 1.
14 f. 23 f. de fama apud posteros cfr. peroratio Cremutii Cordi A. 4, 35 m. 41 de modo libertatis cfr. peroratio Cerealis H. 4, 74. A. 4, 20. H. 4, 8 m.
Fortasse etiam cap. 17 verbis „illum Galbae et Othonis et Vitellii longum et unum annum" vo- luutas quaedam et studium historias eius temporis mox conscriptnri designatur.
Sed haec tiactenus.
£a erat illorum temporum condicio, ut magnitndo non solnm viri (Ag. 17) sed etiam dncis (Ag. 39. A. 11, 20) ne voto quidem expetenda inter inlicita et periculosa haberetur et tantum civilinm ar- tium decus relinqueretnr, et ne id quidem sine periculis. Quam dubia et incerta privatomm hominum salus atque incolumitas, quam anceps et deminuta oratomm gloria, quam pemiciosa virtutis et famae aemulatio foret, Tacitus saeviente Domitiano et saecnlo eius languido neque fertili virtntnm neqne patiente satis cognoverat et maesto animo imminentem a Germanis exitinm patriae (G. 33. H. 1, 8) prospexerat. His cogitatis et perpensis a labore forensi se deiunxit ut remotus a sordibus ac lacri- mis reoram et vilibus litigatoribus et causidicis aut praemiomm hiatu et sangninis libidine insignibns aut ipso quotidiano sermone foedis vitiis mixto apud iudices fabulantibus in secreto recessu ac soli- tudine eloquentiam foveret sanctiorem et augustiorem, nt historias Romanas conderet quas immortales futuras esse recte auguratur Plinins. Etiam exstincto Domitiano bis tantum videtur pnblico oratoris mnnere functus esse. Ac primum quidem laudationem habuit consulis in cuius locum ipse suffectns est
•) Praeterea habemus iudicia Taciti de eloquentia Caesaris, Augusti, Tiberii, Gaii, Claudii, Neronis A, 13, 3; de Ti- berii oratione quam de Maroboduo scripsit A. 2, 68 m. eiusdem quam de Germanico habuit A. 3, 12; de Q. Hor- tensio A. 2, 37; de Mamerco Scauro A. 3, 31 f. 6, 29; de P. Vitellio A. 3, 13 ; de L. Arnmtio et Aesemino Mar- ceUo A. 11, 6 f.; A. 3, 11; de Q. Haterio A. 4, 65; de Trione Fulcinio A. 5, 11; de Passieno A. 6, 20; de M. Vinido A. 6, 16; de Laelio Balbo A. 6, 48 f.; de Cluvio Rufo H. 4, 43; de Curtio Montano et Aq. Regulo H. 4, 42; de Senecae Annaei orationibus A. 14, 52 f.; A. 13, 3. 11; 14, 11; de Galerio Trachalo H. 1, 90 et imperatore Vitellio H. 2, 90 et de Galbae et Pisonis eloquentia H. 1, 19; de legum peritis Cocceio Nerra A. 4, 58; de Capi- tone Ateio et Labeone Antistio A. 3, 75.
.y|»
— 12 — ^
Verginii Rufi qui coUega Nervae erat auno 97 p. Ch. mortui, et ita quidem ut teste Plinio (Ep. 2, 1) „hic supremus felicitati eius cumulus accesserit, laudator eloquentissimus", deindeAsiae provincia- libos, accusato Mario Prisco, adesse iussus, anno 100 p. Ch., praesente Caesare „Salvio Liberali, viro subtili, disposito, acri, diserto, qjii in illa causa omnes artes suas protulit", respondit, eodem JPlinio teste (E. 2, 11) „eloquenti8sime et quod eximium eius orationi inest atftvwg.'* Neque credibile est, eum etiam reddita senatui libertate et securiore tcmporum felicitate ad studium causarum agendarum revocatum esse, sed videtur ad litteras tantum animum adpulisse et ad couscribendas hi»torias, qui- bus principatum Romanum in dies ingravescentem, infinitam militum potentiam et cultum deorum prineipali libidine ac mendacio foedatuin, insidias erga eminentes virtutes et mentes tyrannorum atque ingenia, corruptiores in dies mores et praemia scelerum et flagitiorum, ingentes locupletium opes et totius Italiae inopiam, rerum conversiones et ludibria fortunae, vitia infirmitatis humanae et egregia- rnm animarum studia ac mores clarosque exitus, monumentum aere perennius, posteris tradidit.
Quum igitur Taciti donec causidici vitam agebat orationem similiorem fuisse Ciceronis, et mag- nam ac mirabilem ingenii conspirationem inter dialogum et ea scripta, quae sine ulla dubitatione Taciti esse et habentur et dicuntur, intercedere, et hoc de oratoribus dialogo vitae prius Taciti genus quasi pulchro fine terminari viderimus: iam reliquum est, ut ex eodem illo dicendi genere Tacitum posse adgnosci probemus et quod supra hac de re promisimus, nunc praestemus. Ac profecto ego quidem arbitror nihil obstare, quominus Taciti librum esse dialogum prorsus adducamur, quoniam si diligentius inquisiveris maior et in arte et in sermone consensus deprehenditur, quam quem adhuc viri docti statuerint. -.
Ut hoc perspicue cognoscatur matcriam, quam Index continet, in tres partes distribui: rlietoricnm, grammaticam, lexicologicam.
Quarum in quaque parte quidquid commune vcl simile esse vidi in dialogo et in scriptis Taci- tinis, ita congessi ut quum Taciti ars ct sermo multis exemplis monstretur tum eiusdem dialogum esse videri vel ipso conspectu cfiiciatur.
Primae partis initium faciunt synony^na, quippe quorum copia obruti multi homines litterati dia- logum a Tacito scriptum esse posse negaverunt: quorum quidem Gutmannus fatali errore correptus eadem ilia synon^ma vituperavit, quae ita iuncta apud Tacitum ipsum leguntur; rectius Schelius et Schulzius viderunt, qui Tacitum solere biua eiusdem aut non multum diflferentis significationis exempla couiungere animadvertcrunt. De synonymorum vi et usu non est quod hic uberius dicam, quum nostra aetatc Car. Lud. Rothius*) libello peculiari et Mauritius SeyflFertus in ed. Cic. Lael. (p. 486. 502. 529. 542) et Car. Frid. Naegelsbachius in libro Germanico (p. 19G. 221), cui Stilisticorum inscriptio- nem fecit, accuratissime disputiiverint.
Quamquam Quintilianus synonyma fere vitavit, eam vocabulorum coniunctionem habuisse aliquid gratius ct significautius apud eius aetatis homines (mirabilis est enim iudicii et sermonis temporibus variis varietas) manifeste efficitur ex Plinii epistulis, qui quidem mire delectatur synonjmis copulatis, qoibafi eiusdcm Panegyricus in honorem Traiani habitus plane redundat. Iluic iudicio et voluntati obionperavit etiam Tacitus. Cuius in Agricola et Germauia et Ilistoriis plurima sunt adiectiva et substantiva, multa, imprimis iri Agricola et Germania adiectiva, perpauca verba synonyma. In Histo- riis et Annalibus multis sjnwnymis quae iu Agricola et Germania reperiuutur aut prorsus abstinet (synonyma „nemora et luci" [V^ergil.J praeter dialogum ter in Germania, ndisscnsiones ac discordiae*^ [Cic.] praeter dialogum semel in Agricola leguntur) aut alterutrum verbum validiore synonymo mutat aut, maxime in Annalibus, uno tantum vocabulo contcntus est. Saepissime utitur Tacitus synonymis neglecto, nmxime quidem in oppositis, discrimine ad variaudam orationem {X. 3, Gl Incum — nemus. A. 15, 41 templorum numerum — fanum — aedes — dclubrum. H. 1, 1 ambitionem — adulatio- nem; obtrectatio et livor — malignitati) et permultis locis nihil nisi ubertatem et gratam sermonis amplificationem spectasse videtur. lu Annalibus vero premit plerumque quum synonyma copulantur vim proprietatemque utriusque verbi (A. 3, 9 convivium ct epulae i. e. convivae).
Ex accurata inquisitione omninm dialogi sjTionymorum (quibus etiam per figuram tv iia Svdif dicta adieci, qua de figura rectissimc docuit Seytfertus ad Cic. Lael. p. 31. 191. 198) hoc elucet:
•) Roth, C. Com. Taciti synonyma et per figuram {•» Sia dvoii' dicta. Noribcrgae 182G. — Seyffcrt, Ciceronis Laelius. SWit cinem Qommentac jum ^tiDatgebtaud^e fuc reifcte ©ijmnarialfdjulei unb ange^enbe |3^ilologen. Stanbent». 1844. — ^lagtfdbarf), Sateinifc^e et^lifiif fiit ©eutfc^e. 2. ^. mxnb. 1852.
— 13 —
' Maximam quidem partem ex scriptis Ciceronis essc rcpetendam, magnam iu ipsius Taciti libris iuveniri, modicam apud Pliniuln Secundum (cognomen brevitatis causa iu conspectu verborura semper omisi) aut apud Suetoninm et Plinium maiorem reperiri: Ciceronis autem synonyraa partim ad ver- bum repetita, partim transpositione aut aKqua transformatione esse mutata, et id quidem more Taci- tino. (Cic. periculum discrimenque H. 2, 77 discrimen ac pericula. Cic. probrum atque dedecus, ignominia atque dedecus H. 4, 72 pudor ac d. H. 1, 30 rubor ac d. H. 4, 62 rubor et iufamia A. 3, 52 ignominiam et infamiam.) .. Propria autem dialogi \identur e«je:
33. adversarii et aemuli, 11. notitiae ac nominis, 2. iustitutione et litteris, 14. eruditionis ac lit- terarum, 33. vestigia et lineamenta/ 36. perturbatione. ac licentia, 39. cura et anxietas stili^ 4. fre- quens et adsidua, ' 5. reo et periclitanti, 13. inquieta et anxia, 20. pulcher et ornatus, 22. expolitug et splendens, 22. tarda et inerti, 36. conspicuum et eminentem; 8. aiccumulare et congerere, 9. excu- dit et elucubravit, 18. fortius et audentius dicere, 21. sublimius et cultius d., 25. invidere et livere, 36. composita et qnieta republica, 38. turbidis et inquietis temporibus.
Addidi adlitterationis exempla, quam saepenumero in synonymis et in oppositis usurpatam invenimus et in Tacito et in dialogo: diversa adlitterationis genera adhibere Tacitum iam Pabstius rectissime adnotavit, Proleg. p. 16. Constat latissime patere usum adlitterationis apud Romano», non solum apud poetas (quorum exenipla, ac praecipue Plautina, congessit Naekius in Museo Rheuano ' 1829) sed etiam apud scriptores. Confer dissertationem quam nuper „de aduominationis et adlittera- tionis apud Ciceronem usu" lulius Theobaldus (Bonnae 1852) scripsit. Cicero hac quoque ratione in vocabulis venustissime lusit:
d. Or. 1, 1, 2 maximae moles moleetiarum et turbulentissimae tempestates.
Milou. 11, 30 vi victa vis vel potius oppressa virtute audacia est. 25, 67 in hoc vis — et non unius viri vires ; et cum anaphora 26, 29 erit, erit illud profecto tempus et illucescit ille aliquando dies. Cfr. Cic. Lael. ed. Seytf. 358.
Anaphora et in Tacito et in dialogo plerumque geminationis forraa exprimitur: raro voeabulum aliquod ter quatervc repetitur.
Durae compositionia et soni aliquo modo iterati et complosionis syllabarum exempla conlegi, ut Gutmanno satisiacerem et Emestio ad Germ. 40 f. adnotanii: „auribus meis durius est." At saepe, quod Germanorum auribus displicet, placet idem aliis nationibus et vicissim.
Sed quid moror in his rebus, quae per se intelleguntur.
Concinnitatem memhrorum in Tacito saepissime variata oratione intermissam esse, res est per- vulgata.
Ita variatur in dialogo quoque nomen gentis ct terrae, singularis et pluralis, activum et passi- vum, gerundium et infinitivus.
Eodem refero quod amplijicationem menihrorum nominavi. Saepenumero quum bina aut trina vocabula iunguntur, Tacitus, sicut dialogus, alterum aut tertium membrum additamento aliquo longius efficit sive augendo rem explicat sive negando sive comparando.
Hanc varietatem in conlocatione memhrorum, qui chiasmus vocaturj habet et dialogus et Tacitiig.
lu ea parte quae est de conlocatione verhorum, si mihi per temporis angnstias Hcuisset, plm* fortasse exempla me adlaturum fuisse opinor. Anastrophen quidem praepositionum (cfr. Boett. p. 1 1 9) apud Tacitum usitatam in familiari dialogi sermone nemo desiderabit: nonnulla, imprimis Adverbia et Coniunctiones postpositae (cfr. Index Latinitatis), mire cum Tacito cousentiunt.
Gi-adationis exempla insuut etiam in ea particula quae amplificationem membrorum continet.
Immutatione illa, quam grammatici metonymiam vocant, frequenter utitur Tacitus eaque eligit vocabula in quibus vivida quaedam et audax imago inest, adeo ut eis quae non solum a scriptoribus, sed saepe etiam a poetis vulgari tantum sensu usurjjantur, aut translate utatur, aut quodara raodo novet. Qua de re Boetticher in Proleg. fusius disseruit.
Tacitus non modo poetarum colores orationi induit, sed etiam novis vocabulis sermonem Roma- num ditavit. Eiusmodi in dialogo nova vocabula sunt scurrilitas, planitas, statio (9?cgicrun9«io^r), histrionalis, uuiformis.
In dialogo peculiari modo iunguntur substantia facultatum, utilitates alere, negotium sibi importare,, maturare festino; poeticae aut insolitae, sed in ipso Tacito obviae dictiones sunt : admissa, cura, dis- crimina, orbis, placita, proeliator, proceres, obsequium, rubor, suboles, livere, studium haurire, am-
r •>'V
^■:- -^
- 14 - ...■.•
plecti eloqneutia provincias, nomen inserere famae, hanc illi famam circumdedit; natora ingenium, de- negayit, gratia snbnixuS; adfluens auditor al. Ut in dialogo sic in Tacito coniunguntur principem in civitate locum, infans delegatur ancillis, vis et ardor, nemora et luci, mnnicipia et coloniae al.
Imprimis vocabula quae pertinent ad eloquentiam et artem splendidis et vividis imaginibus dis- tinguuntur; nt 12. eloquentiae penetralia, 12. lucrosa et sanguinans eloquentia, 20. tristis et impexa antiqnitas, 18. informes, 23. maesti oratores, 20. pulchritudo, 20. 21. laetitia, 21. tepor, lentitudo orationis, 21. hians compositio, 23. ieiunium, 26. calamistri Maecenatis — tinnitns Gallionis, 39. stili anxietas, 18. Brutum otiosum et diiunctum, 31. conlectum dicendi genus, 20. decor — Pacuvii vetemo inquinatns — e Lucani sacrario prolatus, 21. sordes, 26. pudor verborum, 22. oblitterata et olentia verba, 31. honestae exclamationes, 19. odoratup philosophiam, 20. in incnde studiorum, 2. ingenia fori, 25. cognationem iudicii — eloquentiae vultum, 19. eloquentiae itinera, cet.
Partes grammaticam et lexicologicam (quam secundum orationis quae vocantur partes ordinavi et eomposui comparatis integrae et argenteae aetatis scriptoribus) etiam me non explicante, unusquisque per se et intelleget et ad quaestionem quae est de scriptore dialogi apte adhibere sciet.
Id quoque propositi mei erat, nt libello meo Lexicon Taciteum Guil. Boetticheri (Berol. 1830) novis verbis aut aliis exemplis supplerem. Neque deerunt fortasse, qui ex labore meo aliquid fructus capiant. —
lam emensi sumus campum nobis propositum. Yalde sane lubrica res et perplexa. Quidquid vi- rinm et industriae in nobis erat, ad quaeationem, qnae est de discrepantia sermonis, explicandam contulimus, ut ex dubitationum fluctibus ad portum inveheremur idque, quod Lipsius desideravit, prae- staremus.
Omne punctum me esse latumm magis spero quam scio. Non ignoro claros etiam homines doc- tosque imprimis in diiudicando dicendi genere erroribus interdum obnoxios fuisse: quid? mene quo- tidie addiscentem nltra humanam infirmitatem positum esse credam? Utnt est, num revera hac quam intravimus via id quo tetendimus simus adsecuti, aequi bonique iudices aestimabunt, apud quos facile veniam et indulgentiam spero me impetraturum, si qua in re verum parum attigi, quum hoc meo Indice, etiam si mea spes fefellerit, controversiam componi posse, id certe consecutus esse videar, nt nunc demum pro auctoritatibus et nominibus certo nixus fundamento suo quisque iudicio possit uti.
Vale lector!
ladicio perpende et, si tibi vera Tidratur, Dede manus aut, si falsum est, accingere contra.
■ f-' T'
mDEX COMPARATIVUS.
^'^^^^X*»^*^^^^^'^^*"
P A R S R H E T O R I C A.
SYJVONYMA,
Cfr. Ecksteini Proleg. in dial. p. 80.
A. SUBSTANTIYA.
I.
Dial. 7. Advenae et peregrini. Cic. p^et a^vCtr. For-
cellini et Nizolii lexica. 34. altercationes — et iurgiis. H. 4, 6 acre iurgium
— panlatim per altercationes. H. 1, 64 iurgia —
rixa. H. 2, 27 f. conrupta iurgiis aut rixis disci-
plina. Sueton. a. et iurgia. 29. ambitione — et inlecebris. H. 2, 64 f. fortunae
inlecebris aut ambitu civitatis. 1. formam et animi et ingenii. 21 vis aut animi aut
ingenii. Cic. a. atque ingenii. .33. arte et scientia. H. 2, 3 scientiam artemque ba-
ruspicum. 16. positio caeli siderumque. Ag. 12 infra caelum
ac sidera. 9. carmina et versus. A. 16, 19 m. levia earmina
et faciles versus. A. 15, 70 recordatus carmen
a se compositum — versus Ipsos rettulit. A. 2,
54 f. ignarus litterarum et carminum edit responsa
versibus compositis. 39. clamore plausuque. H. 3, 83 clamore et plausu
fovebat. Cic.cl.etpl.; Quint. aeclameHione — plau'
8u, tumultu et clamore, cl. plaudentium. efr. Bon-
nelli lexicon Quintilianeum. 15. concentu ^x coni. Orellii, eoncentibus) et cla-
moribus. Ag. 33 cantn fremitu clamoribusque
dissonis. G. 3 nec vocis quam virtutis eoncen-
tus. A. 4, 25 concentu tabarum ac truci clamore.
H. 5, 15 f. cantu aut clamore. A. 16, 4 f. certis
modis plausuqu& composito — impari clamore. 36. consilio et auctoritate. G. 12 ccmsiUum simul et
auctoritas. Cic. c. atque a. 39. cursus et spatia. Plin. E. 4, 12 /. laitdis meae
spatio et curm et peregrinatione laetetur.
40. dissensionibus et discordiis. Ag. 32 dissensioni- bus ac discordiis (Codd. rJ). Cic. diss. atque disc. cfr. Lael. ed. Seyffert p. 151. G. 37 discor- diae nostrae et civilium armorum. H. 3, 57civi- libus discordiis. H. 2, 32 f. inter civiles discordias. H. 1, 46 ad seditiones et discordias. H. 1, 84 seditionem et discordiam. H. 2, 86 discordiis et seditionibus. H. 4, 1 turbas et discordias. A. 1, 19 seditionem et turbas. A. 6, 3 discordiam et seditionem. A. 6, 16 seditionnm discordiarum- qne. A. 3, 48 pravitatis et discordiarum. 8. divitiae et opes. Cic. d. et o.
7. fama et laus. Cic. f. et l.
18. fama gloriaque. Sall. lug. 4 famam atque glor.
Plin. P. 10 ingens gloria ingensque famaque. Pl.
E. 7, 20 fama gloriaque. Pl. E. 6, 29 ^L et f.
H. 4, 6 adpetentior famae — cupido glonae. H.
2, 37 gloriam nomenque. A. 1, 8 iactantia et
gloria. 29. bistrionalis favor et — studia. A. 1, 16 studia
histrionali. Pl. E. 9, 6 studium favorque. 18. formas et genera dicendi. 19 formam et speciem
orationis. Cic. formam figwramque dicendi; genus
dic. ; f. et sp. 12. aut gloria aut honor. 26. 41 lans et gloria. G.
5 snns honor ant ^oria frontis. H. 4, 14 a laude
gloriaque. Cic. gl. et l. PL 3, 21 glor. et laus.
Quint. L et oL 28. gremio ae smu matris. Clc^ s. ac g. m. 12. habitu cultnqne. A. 1, 10 habitu cultuque. A.
2, 59 cultn habituque.
8. imagines ac tituli et statuae. Pl. P. 10, 3 titu-- lis et imetg. et statuis.. Hor. S. 1, 6, 13 tituUs et imag.
7. iuvenes — quibns — recta iBdoles est et bona
- 16 —
2. 14.
2.
.•{7.
36. 19. 30.
12.
23. 1.
5.
26. 41.
11.
20.
8. 37. 10.
6.
40.
81>e8 8ui. Plin. E. 6, 11 audivi ex diverso agentea
aummae spei, swnmae indolis iuvenes duos.
industriae ac laboris. Cic. l. et i.
ingeuiuiu ac studium. Ag. 3 ingenia studiaquc.
Cic. vig. studiumque. Quint. st. iyigeniuiaquc.
ingenio et vi naturae. 37 ingenio et eloqucutia.
ingenio et oratione. Cic. vis naturae atque ingaiii.
Quint. ing. et facundia.
initia et semina. Cic. i. et tanquam s.
invidis et inimicis. Cic. inim. atque inv. A. 1, 55
gener^ invisus, inimici soceri.
invidia aut crimen. H. 3, 75 invidiam crimcnque.
iure aut legibus. Cic. iure civili et legibus.
labor et — meditatio. 16 cura et meditatio. A.
4, 61 mcditatio et labor; — impetu magis quam
cura viguit (orator). A. 3, 12 f. eloquentia et
cura. Ag. 10 in comparationem curae ingcniive.
in loca — sedibusque. H. 2, 12 loca sedcsque
patriae.
malignitas et invidia. Cic. malevolentia et inv.
memoria ac recordatione. Cic. r. et jn.; r«. et r.
cfr. Lael. ed. Scyffert. 558.
metum et terrorem. Ag. 32 metus et terror. A.
13, 14 terrorem et minas.
modestia ac pudorc. A. 3, 26 pro modostia ac
pudore. Cic. p. ac m.
modus et temperamcntum. H. 1, 83 postulatunis
a vobia temperamentum vestrae fortitudinis et
erga me modum cnritatis. Cic. m. et temperantia. Liv. modestia et temperamentum. Ilor, hat. 1, 1, 106 est viodus — sunt certi Jines. Pl. E. 7, 24 omnia modo constant certoque temperamento. nemora — et luci et secretum ipsum. 5) in nc- mora et lucos. G. 9 f. lucos ac nemora — secrc- tum illud. Ag. 31 f. longinquitas et secretum ip- 8um. G. 45 uemora lucosque — secrctis A. 3, 61 lucum — ncmus. G. 10 isdem nemoribus ac lu- cis. Tacitus in Pl. E. 9, 10 inter nemora ct lucos. Verg. Ecl. 8, 86 per nemora atque altos suuH^m intittmtia lucos. Prop. 4, 9, 24 lucus ah umbroso fecerat orbe nenius. Cic. ne^nora et silvae. Ovid. nemus sccretaqiie silva. Seneca Tragic. nemoris sacri lucos. Claudian, silvae silentia lucosque. Pomp. Mela 3, 5 (Hi/perborei^ habitant lucos silvasque ; (Britannia) fert nemora saltusque. Cd^us liuf. 7, 23 f. nemora quoqiie lucosque sacros. ex coni. Aci- dalii. cfr. Muetzell p. 672, Zumpt p. 320. Pl. N. II. 4, 26 (Hyperboreis) domus its nemorci lu- cique.
nitore et cultu descriptionum. 23 nitorcm et cul- tum verborum. Quint. nitor et c; c. ac n. uumcn et caelestis vis. Cic: c. v. et n. operae cui*acque. Cic. op. curaeque. opinio et fama. Cic. f. et o. ingentium opum ac maguae potentiac. H. 4, 44 accusatorum ingcnia et opes et potentia timeban- tur. H. 2, 10 Vibius Crispns pecunia, potentia, ingenio inter claros magis quam inter bonos. Cic. o. et pot, cfr. Lael. ed. Seyffert 138. in foro pax — in senatu coneordia. H. 2, 20 f. pax et concordia. H. 3, 80 eoucordiam pacem- que suaderent.
5.
5.
40. 38.
10.
28. 28.
25.
12.
28. 13. 24.
22. 30. 19.
23.
37.
t.
perfugio (al. praesidio) ct tutelac. Cic. t. et praes. A. 3, 61 pcrfugium inviolabile. G. 45 pro armis omniumque tutcla sccurum — praestat. poteutia ac potestate. Pseudo-Cic. p. dom. po- tentia magistrati^ — populi R. potestas. probitate et modestia. 29 neque probitatc neque modestia. G. 36 modestia ac probitas. longa — quies et continuum — otium et adsidua — tranquiltitas. Ag. 6 f. 21 quieti et otio. Ag. 42 quictem et otium. A. 40 tranquillitatem atquc otium. G. 40. H. 4, 1 f. pax et quies. G. 14. H. 2, 97 pace et otio. H. 2, 6 longa pace quie- tus. H. 2, 17 longa pax. A. 11, 24 m. tunc so- lida domi quies — continua inde ac fida pax. robur et vires. U. 1, 87 m. vircs et robnr cxer- citus. H. 2, 11 m. phu» virium ac roboris. Ag. 3 voti fiduciam ac robur. H. 1, 61 ingens viri- bu8 opibusque. H. 4, 86 opcs viresque. sanctitate ac verecundia. Cic. pudor ac v. severitate ac disciplina. 29 severitate discipli- nae. G. 25 disciplina et severitate. G. 32 equcstris disciplinac arte. H. 1, 51 severitate disciplinae. A. 13, 2 severitate morum. A. 6, 15 severa patris discipliua eductus. iudicii ac voluntatis similitudinem et cognationem. Cic. formam honestatis et s.; artis imago et cogn. inter sordes ac lacrimas. Cic. iacere in lacrimis et sordibus; quotidianae l. sordesque lugubres. studia curasquc. Cic. st. c. que. sollicitudinibus et curis. Cic, Plin. cura et sollicitudo. quo torrente, quo impetu. Cic fertur quasi tor- rens oratio. Plin. 1, 16 cum impetu quodam el Jiumine (al. fulmine) praevehuntur. usu et cxperimentis. Cic.u. exerdtatiogue forensis. oratoris vis et facultas. Cic. orat.v.etf; Quint. vis ac potestas. H. 2, 39. H. 3, 11 f. vis ac po- testas. G. 42 vis et potentia. vim ct ardorem. Ag. 8 vim ardoremque. H. 1, 62 m. ardor et vis militum. viribus et armis. Cic. vi et armis. H. 2, 74 bellum armaque — ct vires. H. 4, 23 vis et arma. H. 4, 68 vim atque arma. Ag. 30 proelium atque arma. Ag. 25. 33 manus et arma. Ag. 14 vi belloque. H. 2, 1 arma bellumque. H. 4, 52 bello et annis. II. 4, 76 ferrum et arma. H. 4, 58 proclium et acies. A. 2, 21 pugnae et armorum. G. 33 ar- mis telisque. H. 3, 20 armis ac manu. H. 3, 53 manu et armis. Ag. 36 . ad mucrones et manus. H. 3, 10 ad tela ct manus. A. 13, 6 telis et ma- nibus. .Ag. 33 castris et armis. H. 2, 92 bello et castris. A. 14, 20 militia ct armis. voluptatem — cuius iucunditas. Cic vohiptas quae cum iucunditate quadam percipitur sensibus. vulgus quoque imperitum et tunicatus hic popu- lus. Ag. 43 vulgus quoque et hic aliud a^ens populus. H. 1, 8 vulgus et magnitudine nimia communium curarum expers populus. H. 1, 35 non populus tantum et imp^rita plebs. H. 1, 36 m. tanquam in populo ac plebe. H. 1, ^ neque populi aut plebis ulla vox. A. 2, 41 f. lavor vulgi — plcbis studiis — populi R. amores. H. 1, 82 m. rarus per vias populus, maesta plebs.
— 17 —
II.
34. Adversarii et aemuli. 34 ex invidis et faventibus. H. 1, 44 ut inimici et aemuli caede laetari ius fasque. H. 2, 21 invidia et aemulatione. A. 16, 22 fautorera aut adversarium.
36. procerum factiones et — senatus adversus ple- bem certamina. H. 2, 38 prima inter patres ple- bemque certamina. A. 4, 42 plebis et optima- tium certamina. A. 1, 2 f. suspecto senatus po- pulique imperio ob certamina potentium. A. 4, 33 plebe — patres — senatus — et optimatium ingenia. A. 3, 10 studia populi et patrum. A. 4, 66 studia procerum et largitio principis.
39. cursus et spatia. G. 37 castra et spatia. Ag. 10 spatio ac caelo. H. 2, 37 spatium ac moras. A. 2, 82 tempore ac spatio. A. 6, 48 cunctatio- nem et moras. 8. divitiae et opes. H. 4, 74 f. A. 11, 24 f. aurum et opes.
34. foro et eloquentia. Ag. 2 in comitio ac foro. A. 2, 34 f. in foro et iudicio. A. 4, 7 forum et ius.
28. gremio ac sinu matris. Ag. 4 in huius (matris) sinu indulgentiaque. A. 6, 45 f. in sinu avi perdicerat.
24. ingenio ac spiritu. 1 oratorum ingeniis gloriaque. Quint. mentia ac spiritus in dicendo. G. 29 mente animoque. A. 3, 55 laudis et artium.
19. iudicio et intellectu. 20 auribus et iadiciis. Ag. 43 honore iudicioquc.
20. laetitiam et pulchritudinem orationis. 21 laeti- tiam nitoremque. Ag. 4 f. pulchritudinem ac spe- ciem — gloriae. A. 3, 34 multa duritiae veterum in melius et laetins mutata. A. 4, 33 Punicas Romanasne acies laetius extuleris.
23. malignitas et invidia. 25 non malignitate nec in-
vidia. Pl. P. 58 livor et mal. Ag. 41 f. ma-
lignitate et livore. H. 1, 1 obtrectatio et livor
— malignitati. H. 1, 65 aemulatio et invidia.
H. 2, 21. 101. 3, 65 invidia et aemulatione. H.
2, 97 odiorum invidiaeque. A. 3, 10 f. odium et
invidiam. 10. quietis et securitatis. 11 statum ac securitatem.
H. 1, 66 salutem incplumitatemque. H. 3, 53
salutem securitatemque. A. 3, 28 multomm ex-
cisi status (5?ctmogen). 33. initia ef semina. QMint. i: quaedam ac $. A. 1,
41 semina — motus. A. 11, 9 sem. — rebellionis. 12. inter sordes et lacrimas. A. 6, 8 metu ac sor-
dibus conflictabantur. 28. studia curasqne — remissiones lususque. Ag. 3
tempora curarum remissionumque. Cic. animi re-
missionem ludumque. 22. visum et oculos. G. 33 oblectationi oculisque.
Lucret. 5, 102 oculorum visu.
B. ADIECTIVA.
6. Accuratam meditatamque.. Cic. a. et m.
37. altior et excelsior. Ag. 4 magnae excelsaeque gloriae. A. 3, 53 maius aliquid et excelsius. Pl. E. 9, 26 plerumque altis et eTcelsis adiacent abrupta.
30. angustis et brevibus — terminis cluditur. G. 6 hasta — angusto et brevi ferro. Pl. E. 2, 7 vita brevis et a. Pl. E. 3, 7. 9, 2 tam angustis terminis conclttditur; quam a. terminis claudamur.
17. antiqnos et veteres. Pl. P. 11, 4 illos veteres et antiquos aemnlaris.
9. certam et solidam. Cic. solidam veramque laudem. 37. claram et inlustrem orationem. Pl E. 6, 29 causas
cl. et inl. .36. conspicuum et eminentem. H. 3, 17 insignis —
conspicuus. H. 4, 42 m. inlustres — conspicuas. 12. fabulosa nimis et composita. Ag. 40 fictum ac
compositum. A. 6, 24 meditatas compositasque.
A. 6, 28 f. incerta et fabulosis aucta. A. 11, 27
fabulosum iri — sed nihil compositum — tradam. 22. firmus et duraturus. Cic. f. et stabUis. 10. fortuitae et subitae dictionis. G. 11 nisi quid for-
tuitum et subitum. Cic. s. et f.
18. horridi et impoliti et rudes et informes. Ag. 3 incondita ac rudi voce. A. 12, 35 m. rudesetin- formes saxorum compages. A. 4, 16 ex horrida illa antiquitate. H. 2, 11 f. horridus, incomptus. A. 15, 67 sensus incomptos et validos. H. 2, 80 m. satis decorus etiam Graeca facundia. A. 6, 15 comptae facundiae. H. 1, 19 comptior sermo. G. 14 f. incompti apparatus (epularum) A. 3, 2 incompta signa.
35. cogitans nihil humile vel abiectum. A. 13, 46 f. nisi abiectum et sordidum. Cic. mhil abiectwn, nihil humile cogitare ; Quint. Pl.
16. inauditum et indefensum. H. 1, 6 m. inauditi et in- defensi tamquam innocentes. H. 2, 10 m. indefen- sum et inauditum. A. 2, 77 m. inauditum et inde- fensum. H. 3, 71 f. indefensum et indireptum.
5. inexercitatam et rudem. Cic. r. et inex. 19. imperitus et rudis. Cic. imp. et r.
23. laetum et alacrem. Cic. Quint. Pl. a. et l. 9. laudem inanem et infructuosam — clamorem va- gum et voces inanes et gaudium volucre. A. 3, 54 f. (oflfensiones) inanes et inritas neque mihi aut vobis usui futuras. A. 3, 50f. studia — inania et fluxa nec quidquam grave ac serium. A. 13, 19 instabile ac fluxum — fama potentiae. A. 3, 8 falsa et inania. 8. libero et ingenuo. Cic. ing. et lib.
39. liberi et soluti. Cic. l. et $., s. ae /.
32. magnas et graves causas. Pl. E. 5, 8 m. et g. c.
19. miram et eximiam. Cic. singularis exinUaque virtus.
36. mutum et elinguem. Liv. m. et e.
6. novam et recentem curam. 8 novis et recentibus exemplis. H. 4, 65m. nova et recentia iura. Cic. rec. et n.
19. nova et incognita. 19 novis et exquisitis. A. 13, 35 quasi nova et mira. Cic. reconditae exquisi- taeque sententiae ; exquisitius et minime vulgare ora- tionis genus.
18. Gracchus plenior et uberior. Cic. Gr. pl. et u. ad
3
— 18 —
dicendum A. 12, 60 plenins — et uberius. A. 3, 31 uberrimus — oratorum.
32. primam et praecipuam. Qumt. pr. ac praec. 5. probi et modesti (Haase: moderati). Cic. p. et modest. H. 1, 87 f. bonos et modestos anteibat.
28. propriis ac vemaculis vitris. 29 propria et pecu- liaria — vitia. A. 2, 43 f. ut proprium et sui sanguinis — fovebat. Pl. N. H. vites pecuUares atque vemaculae Italiae. Pl. P. 7, 25 Caesari pro- prium et peculiare. Sueton. quasi proprio suo et peculiari deo.
12. pura et innocentia loca. Cic. purus et integer. Hor. S. 1, 6, 69 p. et insons.
36. pulchrum et gloriosum. 20 inlustre et dignum memoria. Ag. 33 pulchrum ac decorum. Ag. 34 pulchram et spectabilem victoriam. H. 1, 44 pulchrum et memorabile. A. 13, 31 pauca me- moria digna. A. 3, 5 honora et magnifica. A. 1, llf. honora oratione. Pl. P. 56, 5 pulchrum im- perio, gloriosum tibi.
20. rudi caemento et informibus tegulis. G. 45 (gle-
sum) rude legitur, informe perfertur. A. 15, 22
ad informe aes liqucfacta. 4. sanctiorem et augustiorem eloquentiam. Cic. t.
et a. G. 34 sanctius ac reverentins. G. 20 sanc-
tiorem arctioremque — nexum. 13. securum et quietum. lAv. s. et q. Pl. P. 40, 1
securus quietusque.
28. sincera et integra — natura. H. 4, 64 f. since- rus et integer — populus.
29. teneri et rudes. Cic. t. et r.
37. turbidis et inquietis temporibus, opp. 36 compo- sita et quieta — republica. A. 3, 12 turbide et scditiose. H. 4, 68 f. turbidus miscendis seditio- nibus. H. 1, 21 compositis rebus — in turbido. A. 1. 58 quieta turbidis antehabeo. A. 4, 1 com- positae reipublicae. A. 11, 7 m. quieta republica. (Bekk. Nipp.; qui et a rep. Dubn.)
37. utilius ac melius. A. 1, 43 melius et amantins. A. 14, 43 melius atque rectius.
C. VERBA et PARTiCIPIA.
8. Accumulare et congerere (divitias et opes). A. 3, 30 opum — primus accumulator. A. 13, 2 f. omnes in eam honores accumulabantur. A. 1, 4 f. congestos iuveni consulatus, triumphos. A. 14, 53 tantum houorum atque opum in me cumu- lasti. A. 3, 5 ra. cuncta a maioribus reperta aut quae posteri invenerint cumulata.
4. agitare et insequi. Cic. ins, et a. 32. circumcisa et amputata. Pl. E. 1, 20, 19 ampu-
tata oratio et abscisa. Cic. circumcidat atque am-
putet. 11. concitatns et instinctus. Ag. 35 instinctos (mili-
tes). H. 2, 46 furore quodam et instinctu flagra-
bant. 17. coniungere et copulare. Cic. c. et cop. 39. debilitare ac frangere. Cic. d. et f.\ fractum ac
deb. 28. educandos formandosque. PL E. 1, 14 formari et
instUui. 11. efficere et eniti. Cic. e. et eff.
9. elaborare et efficere. Cic. el. et eff.
32. eminet et excellit. Pl. P. 2, 4 excellit atque emi-
net. 24, 4 emines, excellis. 39. excitare et incendere. Cic. exc. et inflammare. 9. librum excudit et elucubravit. Pl. E. 1, S effinge
aliquid et excude. Cic. causas diligenter elaboratas
et tamquam elucubratas.
23. fastidiunt, oderunt. H. 2, 68 odemnt ut fasti- diti. H. 1, 51 fastidito Vindice. A. 13, 1 domina- tionibus aliis fastiditus.
27. fracta et deminuta. Cic. f. et d. 15. inridere et contemnere. Cic. i. et c. 33. institui emdirique. Cic. i. et e.
25. eloquentiae nascenti adhuc nec satis adultae. H.
1, 31 incipiens adhuc et necdum adulta seditio.
Cic. non nascentibus Athenis, sed iam aduttis. 33. occupatus et obsessus. Cic. obs. et occ. 13. praesentem spectantemque. Pl. P. 56 f. praesen-
tem audientemque.
28. probatis spectatisque. Cic. sp. et pr.
8. remotis et oblitteratis exemplis opp. recentia. H. 4, 8. 58 vetera exempla. H. 1, 50 nec iam re- centia — pacis exempla, ad repetita bellomm memoria. H. 2, 3 vetus memoria — fama recen- tior. A. 3, 64 f. repetitis (sc. ex antiquitate) exeraplis. A. 14, 20 vel si vetustiora repetas. A. 3, 6 f. vetustioribus exemplis. A. 4, 56 repetita vetustate. A. 11, 23 recentia haec opp. memoria.
18. solutum et enervem. A. 1, 50 f. languida et so- luta (pax).
41. spoliatara vexatamque prov. Cic. populata atque rex. prov. 7. tueri et defendere. Cic. t. atque def. G. 14 il- lum defendere, tueri.
D. UBERTAS ORATIOMS.
5. Studium poeticae et carminum gloriam.
11. detrectaret poetas atque carminum studium pro- steraeret.
7. vulgus imperitum et tunicatus hic populus.
6. ingentium opum ac magnae potentiae.
8. causis forensibus et oratorio studio.
41. firmissima valetudine ac saluberrimis corporibus.
H. 4, 86 studiumque litteraram et amorem ear-
minum. H. 4, 81 caeli favor et inclinatio numinum. H. 1, 1 principatum Nervae et imperium Traiani. H. 3, 81 studia philosophiae et placita Stoicorum. H. 1, 83 discrimine urbis et periculo seuatus an-
xius.
— 19 —
H. 1, 68 ante discrimen feroces, in periculo pa- vidi.
(H. 2, 77 m. discrimen ac pericula.) H. 1, 37 poena mea et supplicium vestrum. A. 2, 60 f. vi Parthorum aut potentia Romana. A. 15, 16 certamen virtutis et ambitio gloriae. A. 15, 58 fortuitus sermo et subiti occursus. A. 15, 60 sermones mutuos et crebra conloquia. 25. iudicii ac voluntatis similitudinem et cognatio- nem.
Ag. 4 f. incensum ac flagrantem animum — su- blime et erectum ingenium pulchritudinem ac speciem magnae excelsaeque gloriae — . H. 2, 37 f. neque — sperasse tantam vulgi mo- derationem reor, ut qui pacem belli amore tur- baverant, bellum pacis caritate deponerent. 2. ingenio potius et vi naturae quam institutione et litteris. 24. non solum ingenio ac spiritu, sed etiam erudi-
tione et arte. 33. neque tantum arte et scientia, sed longe magis
facultate et .usu. 37. non viribus modo et armis, sed ingenio quoque
et oratione. 19. vi et potestate, non iure et legibus.
28. non studia modo curasqae, sed remissiones etiam lususque. Ag. 3 non spem modo ac votum — sed ipsius
voti fiduciam ac robur. G. 25 non disciplina et severitate, sed impetn et
ira. G. 27 lamenta et lacrimas cito, doloVem et tris-
titiam tarde ponunt. Ag. 31 bona fortunaeque in tributum, ager et
annus in frumentum. Ag. 33 non fama nec rumore, sed castris et ar-
mis tenemus. G. 41 f. quum ceteris gentibus arma modo castra-
que nostra ostendamus, his domos villasque
patefecimus. H. 5, 24 inde iniuriam et culpam, binc ultionem
et deos. G. 33 non armis telisque Romanis, sed, quod
magnificentius est, oblectationi oculisque. (Dial. Q. egregium poetam vel, si honorificentius
est, praeclarissimum vatem.) H. 3, 53 m. non se nuntiis et epistulis, sed mann
et armis. H. 4, 76 f. verba et conciones quam ferrum et
arma meditantis.
ADLITTERA TIO.
A.
34. Adversarii et aemuli. 20 vulgus adsistentium et adfluens et vagus auditor adsuevit. 2 nullis alie- narum artixmi adminiculis. Ag. 31 ager et annus. Ag. 44 adfinitatibus et amicitiis. A. 6, 9 f. ad-
finitatis.aut amicitiae. H. 1, 84 arma et animus. H. 4, 50 per arma
atque acies. H. 3, 10 artes et auctoritas. H. 3, 20 adspectu
et auctoritate. A. 2, 32 auctoritates adulationesque. H. 1, 51 avaritiam et adrogantiam. A. 3, 34 am-
bitionem aut avaritiam. A. 2, 13 ambitiose
avareque. A. 16, 23 amicitia P. et ambitio. A. 15, 43 angustiae itinerum et altitudo tec-
torum. A. 16, 31 altaria et aram complexa. H. 3, 22 m. anceps, atrox. H. 2, 86 ambigua,
ancipitia. H. 3, 26 m. arduum et nuUo iuxta subsidio an-
ceps. H. 4, 65 adire adloquique. H. 1, 52 adimendis
adsignandisve. H. 1, 21 agendum audendumque. H. 3, 54 f. abnuentique — atque — arguenti. A. 15, 58 f. adsistenti adnuentique. A. 15, 51
accendere et arguere. A. 4, 2 m. adeundo, adpellando. A. 15, 15 m. adgnoscentes abstrahentesque. A. 12, 51 amplecti, adlevari, adhortari.
Ag. 24 armatorum adspiciebantur et adhuc ad-
fluebat — iuventus. Ag. 32 vanus adspectus et auri fulgor atque ar-
genti. Ag. 33 agmina et armorum fulgores audentia-
simi — . G. 7 ante aciem agunt, admiratione praesunt.
C.
15. Concentu et clamoribus. 18 coniungere et copu-
lare. 31. conlectum et concludens. 6 conversos: coire po- pulum et circumfundi coronam. H. 5, 15 cantu aut clamore. H. 2, 8 citharae et
cantus. A. 3, 12 contumacia et certamini-
bus. H. 2, 20 f. consilia curasque. H. 1, 87 m. con-
silium et custodes. H. 1, 30 comissationes et f. coetus. H. 4, 64
conloquia congressusque. A. 4, 69 congressus,
conloquia. A. 13, 46 f. congressu et comitatu.
A. 3, 40 conciliabula et coetus. A. 3, 53 in
conviviis et circulis. A. 14, 15 m. conventicula
et cauponae. H. 5, 23 f. classis aut commeatus. A. 15, 14
castellaque et commeatus. H. 4, 49 crimen caedemque. H. 5, 17 caj)tivita-
tem clademque. A. 5, 6 non crudelitatem, non clementiam. A. 14, 27 consensu et caritate. Ag. 43 caeca et conrupta mens adsiduis adnlatio-
nibus.
— 20
6. 16 connexis et cohaerentibus.
H. 2, 95 caesae — cremataeque. H. 4, 72 clau-
sas caesasque. A. 13, 54 f. captis caesisre. A. 3, 56 f. capto experimento, compressis sedi-
tionibns, compositis bellis — consulem. H. 5, 3 sic conquisitum conlectumque vulgus. H. 3, 54 confidenti consultantiqne. H. 2, 21 f. celebrantes culpantesve. G. 11 computant — constituunt — condicunt. G. 45 cingi cludique. H. 1, 47 f. concedi cor-
pora cremarique. A. 11, 16 m. celebrari, coli. A. 15, 44 coufluunt
celebranturque. H. 3, 20 consultando, cunctatione. H. 1, 55 cunctanter, mox consensu. H. 3, 58 f. primo cunctanter, — mox contemptim.
A. 2, 40 clandestini coetus celebrabant.
A. 15, 40 contiuaae violentiae campus et velut
vacuum caelum. H. 1, 52 consulatus, censuram, conleg^ium Caesaris. H. 2, 91 comitia consulum cum candidatis civi-
liter celebrans. A. 4, 27 classiariomm copia coeptantem quum ma-
xime coniurationem. H. 2, 8 credentibusque : ceterorum casus conatus-
que in contextu o. dicemus. H. 2, 42 cominus eminusque catervis aut cuncis
concurrebant — conlato gradu, corporibus —
ceteris conspicni certabant. H. 3, 29 conspicuus — capta castra conclama-
vit: ceteri — praecipitantibus, perrnpere.
40. Dissensionibus et discordiis. 18 deterius — di-
versum. Ag. 32 dissensionibus ac discordiis. H. 3, 66 discrimen ac dedecus. H. 1, 71 nonde-
liciis neqne desidia — dilatae volnptates, dis-
simulata luxuria. A. 6, 32 dissimulatione ac donis. G. 16 discreti ac diversi. H. 3, 15 discordes —
discretos. H. 3, 53 discordes dispersasque. A. 2, 43 divisa
et discors. A. 15, 10 m. in diversa ac deteriora.
E. 9. Excudit et elucubravit — elaborare et cfficere. 11. eflficere et a. eniti. 30 exundat et exuberat. 32. eminet et excellit.
H. 3, 2. 19 equitea equosque. A. 2, 5 equitcm
equosque. H. 5, 24 exsnlem eum et extorrem.
F.
13. Forum famamque. 37. de fnrto aut formula et interdicto. Ag. 42 famam fatumquc. Ag. 39 impetns famae
et favor miiitum. Ag. 40 formam(Muret; Codd. famam) figuramque.
A. 14, 1 m. formam — fecundidatem. A. 2, 53
f. fecunditate ac fama. H. 1, 30. 4, 58 fides femaque. H. 3, 52. 5, 10
fortnna famaque. H. 3, 1 fato fideque. H. 4, 67 fasque et foedera. A. 13, 15 f. neque fas neque fidem. A. 4, 38
facta atque famam. H. 4, 59 f. famem ferrumque. H. 4, 32 f. ferro
fameque. H. 3, 73 A. 1, 51 ferro flammisque. H. 4, 76 for-
midinem, fugam famemqne. H. 3, 73 fngam ac
fallendi artes. G. 45 rarus ferri, frequens fustium usus : frumenta
ceterosque fmctus. Ag. 33 flumina fatigarent, fortissimi — . H. 2, 46 fortunam furore — flagrabant. A. 4, 65 frequens fecundusque. H. 2, 50 fabu-
losa et fictis obl. H. 3, 54 fingeret falsisque
ingr. A. 3, 50 flagitia et facinora. A. 6, 6
facinora atque flagitia. A. 14, 62 facilitate pr. flagitiorum — fingit fa-
teturque. A. 16, 32 f. fraudibus — aut flagitiis
— falsos — et fallaces.
I.
19. Directa dicendi via non infirmitate ingenii nec inscitia litterarum — sed iudicio et intellectu. Ag. 20 vel incuria vel intolerantia. G. 25 impetu et ira, ut inimicum. H. 1, 57 instinctu et impetu. A. 14, 16 impetu
et instinctu. H. 3, 75 innocentiam institiamque. H. 1, 45 in-
dustriae eius innocentiaeque. A. 16, 23 iusti-
tia atque industria. H. 4, 11 ignaviae infamiaeque. A. 3, 52 ignomi-
niam et infamiam. A. 11, 20 insidiis incautnm, ita irae. A. 2, 66 f. iu8 et iniuriam. A. 12, 69 iniuria et
invidia. A. 13, 42 simul studiis inertibus et iuvenum im-
peritiae. 5. invidis et inimicis. 9 inanem et infmctnosam. 16. inauditum et indefensum.
H. 1, 6 inauditi et indefeiisi. A. 2, 77 inauditum
et ind. Ag. 46 mnltos vetemm velut inglories et ignobi-
les oblivio obrnit. G. 12 ignavos et imbelles et c. infames. Ag. 15 G. 31 ignavis et imbellibus. A. 12, 12
industrios aut ignavos. Ag. 31 integri et indomiti. H. 1, 71 f. fides in-
tegra et infelix. H. 3, 13 f. integros incraentosque. H. 4, 35 in-
domitum militem et d. infensnm. H. 4, 70 in-
visus a. infensnsque. H. 2, 60 f. innoxium et inemptum. H. 3, 47 indis-
cretum et innoxium. H. 3, 74 immixtus igno-
ratusque. H. 1, 63 instructi intentique. A. 2,
12 immensi et inconditi. •
H. 3, 14 ignaros et insontes. H. 4, 59 incon-
rupta atque intemerata. A. 1, 42 inausum in-
tcmeratumve.
- 21
A. 16, 26 iDtemeratus, impollutus. A. 2, 38 in-
tempestiva quidem et improvisa. H. 4, 24 invalidus c, invisus militibns. H. 1, 35 f. intrepidus — incouruptus. H. 3, 34
intacta, — infelix. H. 1, 11 insciam — , ignaram — . H. 3, 59 igna-
rus — improvidus. H. 4, 32 ingratam m., immortalia tr.
li.
40. Licentiae — libertatem.
26. lascivia verb. et levitate sent. et licentia comp. 22. locupletem ac lautum. 22 lentus — longus. H. 2, 10 inter libertatem et licentiam. H. 1, 12
licentia ac libidine talia loquendi. G. 27 lamenta et lacrimas. H. 2, 49 f. cum lau-
dibus et lacrimis. A. 3, 59 litora ac lacus.
A. 15, 64 f. libare se liquorem illum lovi libe- ratori.
]». 31. Misericordia atque qu. animi motibus. .%. flamma materia alitur et motibus excitatur.
Ag. 36 ad mucrones et manus. G. 37 metiaris molem manusque. H. 4, 28 machinas molem- que op. G. 1 mutuo metu aut montibus. H. 1, 25 metu
mutandae militiae. A. 15, 42 magistris et machinatoribus. A. 2, 32 mathematicis magisque. A. 3, 56 modestiae N. et s. magnitudiui. Ag. 28 magnum ac memorandum. H. 2, 95 magna
ac misera civitas. H. 2, 49 modicum et mansurura. H. 3, 40 multo ac molli agmine. A. 1, 40 mu-
liebre et miserabile agmen. A. 12, 38 multa et magnifica. H. 4, 38 maesta et multiplici metu susp. A. 6, 40 maesta et miseranda.
ar.
11. In nobis notitiae ac nominis. 36 plus notitiae ac nominis apud plebem parabat. 34 notae leges, non novi vultus. G. 38 nationibus nominibusque discr. H. 2, 48
nominis — nobilitatis. A. 3, 53 f. familiarum numerum et nationes. A.
5, 4 f. adversum nepotem et nurum. A. 1, 17 nisi novum et nutantem. A. 4, 17 si nulla et ubi nimia est.
O.
6. Non orbitati, non officii — adm. 22. oblitterata et olentia. 29 occupatus et obsessus. G. 33 oblectationi oculisque. A. 16, 18 officiis et
oblectamentis vitae. H. 3, 71 oppugnatores — an obsessi. H. 4, 22
obstupefecerant obsessos, et spem oppugnan-
tium. A. 13, 19 opibus et orbitate. H. 3, 85 erigere os et offerre contumeliis. A. 1, 41 f. orant, obsistunt.
5. perpetua potentia ac potestate. 8. potentissimi — civitatis ac — principes fori. 24. a patre vel a propinquis.
19. paucissima praecepta rhet. aut philosophorum placita. G. 13 vel pater vel propinqui. G. 19 parentes
ac propiiiqui. G. 31 patria ac parentibus. H. 3, 84 patriam,
— penates. H. 3, 86 patemos penates. A. 1, 59 f. patriam, parentes.
G. 40 proeliis et periclitando. H. 3, 84 tot proe-
liis laboris ac periculi. A. 1, 24 periculorum
praemiorumque. H. 4, 43 praemia periculorum.
A. 6, 7 f. pericula et poenas. H. 1, 25 pretio et promissis — pecunia ad per-
temptandos plurium animos. A. 6, 43 pecuniam
et pellicem. A. 15, 54 f. immensa pecunia et
potentia. H. 5, 16 pacis amor praemiaque et quies in pos-
terum. H. 3, 7 f. placere G. principatus et partes. A. 2, 56 proceres plebemque. A. 13, 17 f. patri-
bus populoque principem. A. 16, 1 incusare
principem et pupillum vocare. A. 15, 19 praeturas et provincias inter patres
sortiti. A. 4, ,48 f. perfugae et proditores ferre arma ad
— patriae servitium.
A. 2, 11 pontibus praesidiisqne impositis.
H. 3, 24 pudore et probris. H. 3, 11 procacita-
tis et petulantiae. H. 4, 20 procax ante peri-
culum. H. 3, 81 studia philosophiae et placita Stoiconim. A. 13, 42 f. qua sapientia, quibas philosophorum
praeceptis. 2. purus et pressus et — profluens.
29. propria ac peculiaria. 32 primam et praecipuam. G. 19 paucissima adulteria, poena praesens et
maritis permissa. A. 3, 38 vulgus praeceps, pavidum. A. 14, 14 praecipuum et praescium. A. 13, 16 propria et parciore mensa. H. 2, 19 provisa parataque. H. 2, 76 m. pollu-
endam perdendamque. 28. praefuisse educ. ac produxisse principes liberos. H. 3, 22 postera die profligare ac proruere. H. 3, 81 propellerent proculcarentque. A. 1, 51 f. pergerent, properarent. A. 14, 43 m.
nemo prohibuit aut prodidit.
30. philosophiae partes penitus. 32 praecepta pru- dentium penitus.
Ag. 6 provincia — parata peccantibus et pro-
consul — pronus. Ag. 19 quae iu quaestum — provinciae prudens
— parvis peccatis — peccaturos praeponerc. G. 2 quis porro praeter periculura — peteret. G. 17 proxima pars pectoris patet.
G. 26 f. pomaria conserunt et prata separent —
sola terrae seges. G. 46 passim comitantur partemque praedae pe-
tuut.
- 22 —
H. 1, 2 plura e. ac plerumque permixta : prospe-
rae — . H. 1, 48 post praeturam praepositus probatusque
— probro. H. 2, 46 primum fama, dein profugi e proelio
perditas respatefaciunt: — proximi prensare g.,
promptissimo Plotio F., is praetorii praefectus. A. 1, 3 posita puerili praetexta principes iuven-
tutis.
R. H. 4, 42 m. Retinete P. C. et reservate. A. 4,
33 m. retinent ac redintegrant. A. 2, 24 f. rapti et remissi a regulis. A. 15, 15
raptae v., retenta a.
S. 11. Statum — ac securitatem. 32 sensus et — sen- tentias.
H. 4, 85 si status imperii aut salus Galliarum. H. 3, 53 salutem securitatemque. Ag. 22 secretum et «ilentium. Ag. 6 in subsidium et solatium. Ag. 30 spem
ac subsidium. Ag. 34 silvas saltusque. A. 2, 14 silvas et sal-
tus. G. 31 super sanguinem et spolia. H. 4, 14 spo-
liis et sanguine. H. 4, 72 stipendiorum et sacramenti diem. A. 15,
29 m. aquilis signisque et simulacris d. H. 2, 22 sagittis aut saxis. H. 3, 27 sagittis sa-
xisque. A. 6, 1 saxa et solitudinem. A. 4, 60 vigilias, somnos, suspiria. H. 4, 27 f. scelerum ac suppliciorum. A. 4, 33
f. rerum similitudine et satietate. A. 16, 22 m. sectatores vel potius satellites. 13. securum et secretum (Farnes. et Paris.) Verg. secessum. H. 2, 15 securum h. et successu r. socordius
agens. H. 4, 73 superbiae socordiaeque. H. 3, 31 f. su-
perbiam saevitiamque. H. 3, 77 superbe sae-
veque. A. 1, 72 in saevitiam superbiamque.
A. 3. 40 saevitia ac superbia. A. 6, 31 su-
perbiam — , saevitiam — . G. 4 sinceram et tantum sui similem. H. 3, 38 sciat et sentiat vivere Vitellium. H. 4, 24 stare contra, struere aciem.
A. 2, 42 statuit, struxitque. A. 11, 27 audisse auspicum verba, subisse, sacrificasse. 12. strepitu — sordes, sed secedit — sedibus Bacris. 4. satis supcrque sudatum est, sanctiorem — .
Ag. 39 secreto suo satiatus — statuit. Ag. 16 se- ditio sine sanguine stetit. G. 46 sola in sagit- tis spes. H. 3, 66 ipsum sane senem et pro- speris adversisque satiatum, sed — .
H. 4, 42 spoliis septuagies sestertio saginatus (ex coni. Faerni) et sacerdotio f.
T.
22. Eo — volo tecto tegi.
H. 3, 30 f. trabibus tegulisque. H. 3. 20 tormen-
tisne an telis. H. 3, 84 testudinem, tonhenta.
A. 15, 9 c. trabibus ac turribus a. A. 16, 28 fora, theatra, templa. H. 4, 2 f. tristes et truces. G. 3 terrent trepidantve. H. 3, 85 terret solitudo
et tacentes loci, tentat — .
31. Vim virtutum pravitatemque vitiorum. 8. Vespasianus, venerabilis senex et p. veri. Ag. 1 virtus vicit ac s. — vitium. H. 3, 13 Vespasiani virtutem viresque. Ag. 33 vota virtusque. Ag. 37 victis ira virtus-
que. Ag. 18 victoriam vocabat victos cont. H. 7, 74 f.
victi victoresque. G. 34 virtutis ac virium. H. 5, 25 virtutem et
viros indici. H. 3, 20 f. vim victoriamque. H. 4, 69 f. vires-
que aut vetustatem originis. H. 2, 5 f. per vir-
tutes, per voluptates. H. 1, 9 f. nec vitiis, nec viribus. H. 4, 75 vana
et sine viribus nomina. H. 1, 71 falsae virtutes et vitia reditura. G. 10 voces volatusque avium. H. 1, 18 verba ac voces. H. 3, 65 verba vocesque. H. 4, 32 vincula m. et — voces. A. 1, 17 ver-
bera et vulnera. H. 1, 45 voce vultuque. H. 3, 58 m. vultu, voce, • lacrimis. A. 2, 17 insignis manu, voce, vul-
nere. A. 16, 29 voce, vultu, oculis. A. 12, 36
f. aut vultu — aut verbis. A. 15, 55 f. vocis
ac vultus. A. 6, 50 f. vocem ac visus vocarique.
OPPOSITA.
Cfr. Doederl. Proleg., Haasei Proleg., Langii dissert.
1. Aut de ingeniis male existimandum, si idem as- sequi non possumus, aut de iudiciis, si nolu- mus.
2. cui desidiam advocationum obicis, quotidianum hoc patrocinium defendendae adversus te poeticae exerceo.
10. mediocres poetas uemo uovit, bonos pauci.
8. principes fori, nunc principes in Caesaris ami- citia — ab ipso principe — diliguntjlur
12. felix — saeculum et oratorum et criminum inops — vatibus abundabat qui bene facta canerent, non male admissa defenderent.
13. nec imperantibus satis servi videntur nec nobis satis liberi.
— 23 —
25. mntua malignitas non est oratornm vitinm, sed
hominnm. 32. olim omnium artium domina — nunc — paene
dixerim sine ingenuitate. 40. alumna licentiae quae stulti libertatem vocabant. Ag. 45 f. ille rubor quo se contra pudorem mu- niebat. (H. 4, 40 crebra oris confusio pro mo- destia accipiebatur.) H. 1, 65 uno amne discretis connexum odium. H. 2, 96 successere Mucianus et Marcellus et
magis alii homines quam alii mores. H. 2, 42 f. diutius durant exempla quam mores. H. 1, 36 omnia serviliter pro dominatione. H. 1, 88 f. multi afflicta fide in pace, turbatis
rebns alacres et per incerta tutissimi. H. 1, 22 genus hominnm potentibus infidum, sperantibus fallax et vetabitnr aemper et reti- nebitur. A. 12, 52 de mathematicis Italia pellendis factum senatus consultum atrox et irritum. 25. non est oratorum vitium, sed hominum. H. 4, 74 m. vitia erunt, donec homines. 2. contemnebat potius litteras quam nesciebat. .
8. divitiae et opes quas facilius invenies qui vitu-
peret quam qui rastidiat. 11. melius innocentia tueor quam eloquentia. 14. otium — mavult novorum rhetorum more qnam
veterum oratorum consumere. 16. quas intellexerimus se non tam omisisse quam
nobis reliquisse. 37. ntiliiis — frui pace quam bello vexari. 41. melius non queri quam vindicari.
H. 3, 78 ostentare potius urbi bellum quam in-
ferre. H. 3, 60, f. nec concupiscerent Romam capere
potius quam servare. Ag. 2 f. si tam in nostra potestate esset oblivisci
quam tacere. H. 3, 63 f. si — ceteri non meminissent, ipse
oblivisceretur. A. 6, 14 f. oblivione magis quam clementia. H. 2, 46 m. maiore animo tolerari adversa qnam relinqui. 1. si idem adsequi non possumus — si nolumus. H. 1, 17 quasi imperare posset magis quam vellet.
ADLITTERATIO OPPOSITORUM.
A. SUBSTAxNTlVA.
5. Praesidium amicis, opem alienis — ferat. 32. tamquam in aciem omnibus armis instructus; sic in forum omnibus artibus armatus. Ag. 9 nec — facilitas auctoritatem aut severitas
amorem deminuit. H. 2, 56 f. minus avaritiae in Caecina, plus am-
bitionis. A. 15, 21 f. ut — infracta avaritia est, ita —
ambitio cohibetur. A.6, 7m. neque discerneres alienos — ,amicos— .
e. 3. tot causae, tot — clientelae. 20. aut cursu argumentorum aut colore sententiarum aut — cultu descriptionum. G. 22 rixae raro conviciis, saepius caede et vul-
neribus transiguntur. H. 2, 27 f. posito hostium contemptu et recupe-
randi decoris cupidine. H. 5, 12 magna conluvie et ceterarum urbium
clade aucti. H. 1, 38 f. nuUus cunctationis locus est in eo
consilio, quod non potest laudari nisi peractum. A. 5, 6 f. non crudelitatem, non clementiam —
experiar. A. 14, 35 f. si copias armatomm, si causas belli
secum expenderent. A. 14, 33 Londinium — cognomento quidem co-
loniae non insigue, sed eopia — commeatuum
maxime celebre.
H. 1, 48 fama meliore quam fortuna. H. 4, 2{<
m. meliore usi fide quam fortuna. H. 1, 30 f. proinde a nobis donativum ob fidem
quam ab aliis pro facinore accipietis. A. 2, 65 alter facilitate, alter fraude. A. 16,. 2 f. summa facundia — fingebant, securi
de facilitate credentis. I. 19. non infirmitate ingenii nec inscitia litterarum — sed iudicio et iutellectu. A. 12, 2 cui non iudicium, non odium erat, nisi in-
dita et iussa.
1. aut de ingeniis — aut de iudiciis.
2. ingenio et vi naturae quam institutlone et litteris. H. 5, 4 dein blandiente inertia septimum quoque
annum ignaviae datum. Ag. 3 subit quippe etiam ipsius inertiae dulcedo
et invisa primo desidia, postremo amatur. H.l, 72 f. uuUa innocentiae cura, sed vices impunitatis.. A. 3, 12 m. cuncta proferat quibus innocentia
eius sublevari aut siqua inlquitas Germanici,
eoargui possit.
U 40. alumna licentiae, quam stnlti libertatem vocabant. G. 25 impares libertiui libertatis argumentum. H. 2, 10 in civitate — inter libertatem ac licen-
tiam incerta. A. 4, 35 (Graecorum) non modo libertas, etiam
libido impunita. A. 14, 21 laetitiae magis quam lasciviae dari noctes.^
-24-
36. flamma materia alitur et motibus excitatur. 31. ad miserationem impellat qui scit quid sit mise- ricordia et quibus animi motibus concitetur. G. 19 ne tamquam maritum, sed tamquam matri-
monium amarent. Ag. 46 f. mentis formam — tenere et exprimere
non per alienam materiam et artem^ sed tuis
ipse moribus possit. H. 4, 58 mortemque in tot malis ut finem misc-
riarum exspecto. H. 5, 23 m. miraculo magis quam metu direxit
classem. H. 3, 86 amicitias — magnitudine mnnerum, non
constantia morum contineri putat. H. 4, 64 m. muros coloniae, munimenta servitii
detraliatis. A. 1, 11 de magnitudine imperii, sua modestia :
Bolura divi Augusti mentem tantae molis ca-
pacem. A. 2, 52 m. modicam manum, Bi multitudinem —
Maurorum spectares.
H. 1, 15 m. est tibi frater pari nobilitate, uatu
maior. A. 14, 53 f. inter nobiles et longa decora prae-
ferentes novitas mea enituit.
P»
Ag. 19 nec poena semper sed saepius paeniten-
tia. H. 5, 25 veutum ad extrema, ni — noxii capitis
poena paenitentiam fateantur. A. 1, 45 nec poena c. exterriti, ncc paeuitentia
couversi. A. 1, 58 si paenitentiam, quam pemiciem ma-
tuerit. A. 1, 74 perniciem aliis ac postremum sibi. H. 1, 37 nec privatum me vocare sustineo prin-
ceps a yobis nominatus nec principem alio im-
perante. H. 1, 79 praedae magis quam pugnae. H. 3, 60 m. ut praedae quam periculorum so-
cias. H., 2, 47 hanc virtutem vestram ultra periculis
obicere nimis grande vitae meae pretium puto. H. 3, 53 f. in inritum labores si praemicT pericu-
lorum soli adsequantur, qui periculis non ad-
fuerint. A. 1, 26 f. praemia sub dominis, poenas sine ar-
bitro esse. A. 4, 30 (delatorum genus) et ne poenis qui-
dem umquam coercitum^ per praemia elicieban-
tur. A. 3, 54 m. no8 pudor, pauperes necessitas —
in melins mutet. A. 14, 15 m. vix artibus honestis pudor retinetur,
neaum inter certamina vitiorum pndicitia aut
modestia aut quidquam probi moris reserva-
retur.
A. 12, 67 f. summa scelera incipi cum periculo, peragi cum praemio.
•• 1. si mihi mca sententia — ac uou doctissimorum
— sermo. 23. illud tertio quoque sensu — pro sententia posltum. 20. sive seusus aliquis arguta et brevi seuteutia ef- fulsit. Ag. 6 auctus filia — in subsidium simul et so-
latium. G. 14 iners videtur sudore acquirere quod possis
sanguiue parare. H. 1, 49 f. ut quod segnitia erat sapientia voca-
retur. (Ag. 6 quibus inertia pro sapientia fuit.) H. 2, 35 quod loco sapientiae est, alienam stul-
titiam opperiebantur. H. 1, 37 m. severitatem pro saevitia — appel-
lat. A. 12, 7 f. palam severitas ac saepius superbia,
nihil domi impudicum nisi dominationi expediret. A. 6, 13 f. silentium — in superbiam accipi-
ebatur. A. 2, 20 f. spes in virtute, salus ex victoria.
\» 31. neque virtutibus neque vitiis. 31. vim virtutum pravitatemque vitiorum. G. 46 victui herba, vestitui pelles. Ag. 8 f. virtute in obsequendo, verecundia in
praedicando. G. 3 nec tam vocis ille, quam virtutis concentus
videtur. Ag. 41 simul suis virtutibus, simul vitiis aliorum
in ipsam gloriam praeceps agebatur. H. 1, 72 praefecturam vigilum et praetorii et
alia praemia virtutum quia velocius erat vitiis
adeptus. H. 3, 77 nec virtutibus ut boni, sed quomodo
pessimus quisque vitiis valebat. H. 1, 52 m. ipsa vitia pro virtutibus interpreta-
rentur. H. 1, 5 f. haud minus vitia principum amarent
quam olim virtutes verebantur. H. 1, 49 m. magis extra vitia quam cum virtu-
tibus. H. 2, 82 vitia magis amicorum quam virtutes
dissimulans. H. 4, 34 m. non minus vitiis hostium quam vir-
tute snorum fretns. H. 2, 7 f. suismet vitiis alterum bello, alterum
victoria peritumm. H. 4, 70 quo minore spe veniae cresceret vincu-
lum sceleris. A. 2, 39 f. veritas visu et mora, falsa festinatione
et incertis valescunt. A. 2, 28 non vultu alienatus, nou verbis com-
motior. A. 2, 44 f. vis nationum, virtus ducum m
aequo. A. 13, 2 lubricam principis aetatem, si virtutem
aspernaretur, voluptatibus concessis retinerent.
- 25 -
B. ADIECTIVA et AD\^RBIA.
Ag. 30 f. si locuples hostis est, avari, si pauper,
ambitiosi. H. 1, 13 non tam unum aliquem fovebant quam
aliura. H. 3, 60 ambiguas, si deliberareut, acres, si des-
perassent. A. 4, 4 m. aequus adulescentibus aut certe non
adversus habebatur. A. 14, 38 quodque nationum ambiguum aut ad-
versum fuerat. A. 14, 26 quosquc nobis adversos aut ambigere
animis cognoverat.
e. Ag. 29 docti commune periculum concordia pro-
pulsandum. H. 1, 19 comptior Galbae — sermo: Pisonis co-
mis oratio. A. 2, 43 f. fratres egregie concordes et proximo-
rum certaminibus inconcussi. d. 18. nec statim deterius est quod diversum est.
S* A. 13, 23 m. nec tam grata P. innocentia, quam,
gravis superbia fuit.
H. 1, 46 inops pro locuplete, iners pro strenuo
— redibat. A. 4, 23 iussa principis magis quam incerta belli
metuens. A. 12, 4 non incestum, sed incustoditum amo-
rem ad infamiam traxit. H. 2, 97 f. integrum illic ac favorabilem procon-
sulatum Vitellius, famosum invisumque Vespa-
sianus egerat.
Ag. 6 ncc miiius periculum ex magna fama quam
ex mala. H. 1, 12 minore metu et maiore praemio pecca-
retur.
A. 4, 17 moribus conruptis perinde anceps, sJ (adulatio) uulla et ubi nimia est.
P*
Ag. 33 ut pulchnim ac decorum in frontem, ita
fugientibus periculosissima quae hodie prosper-
rima sunt. H. 4, 4 si privatus esset, c«r pnblice loqueretur ? H. 4, 17 clara ea victoria in praesens, in poste-
rum usui. H. 1, 44 munimentum in praesens, in posterum
ultionem. (H. 2, 70 m. laeta iu praesens, mox pemiciem
ipsis fecere.) A. 1, 8 f. occisus dictator.Caesar aliis pessimum,
aliis pulcherrimum faciiiius videretur.
8.
H. 4, 58 numquam apud vos verba feci aut pro vobis soIUcitior aut pro me securior.
A. 3, 69 m. ne verterent sapienter reperta et semper placita.
A. 6, 2 semperne eosdem an subinde alios?
A. 15, 38 simul coeptus ignia et statim validus.
t.
H. 3, 56 m. vultu quoque et incessu trepidns, dein temulentus.
V.
9. clamorem vagum et voees inanes et gaudium vo- lucre.
C. VERBA.
3. adgnosces qnae andisti.
8. attulisse ad amicitiam suam quod non a principc acceperint nec accipi possit. Ag. 41 absens accusatus, absens absolutus est. H. 3, 52 m. ex eventu rerum adversa abnueret
vel prospera adgnosceret. A. 6, 8 fortunae meae — minns expediat ad-
gnoscere crimen quam abnuere. A. 13, 12 f. par eorum numerus apisceretur qui
attulissent salutem et qui accepissent. c. H. 4, 76 cunctatione crescere rem Romanam
coeuntibus undique exercitibus. H. 5, 5 (ludaeonim) generandi amor et moriendi
contemptus: corpore condere quam cremare e
more Aegyptio. A, 6, 19 non cremare quisquam, non contingere:
interciderat sortis hnmanae commercium vi
metus quantumque saevitia gliscebat, miseratio
arcebatur.
Ag. 11 in deposcendis pericnlis eadem andacla est, in detrectandis eadem formido.
H. 2, 77 f. nam qui deliberant, desciverunt.
H. 1, 38 nec defendit nunc Galbam, sed deti- net.
H. 3, 18 haud perinde rebus proaperis ducem desideraverant atque in adversis deesse in- tellegebant.
H. 1, 71 contra4)em omnium non deliciis neque desidia torpescere, dilatae voluptates, dissimu- lata luxuria et cuncta ad imperii decorem com- posita — falsae virtutes et vitia reditura.
A. 14, 44 f. quem dignitas sua defendat, quum praefectura urbis non profuit?
A. 4, 33 m. pauci prudentia — discemunt, plu- res — eventis docentur.
G. 30 minax ^niltus et maior animi vigor; mul- tum — sollertiae: praeponere electds, audire praepositos; nosse ordines, intellegere occasio- nes, diflferre impetus, disponere diem.
— 26 —
I.
19. clemeutis studiorum etsi non instructus, at certe imbutus. G. 32 sic instituere maiores, posteri imitantur.
36. mixtis omnibus et moderatore uno carentibus.
o. H. 2, 32 f. senatumque et populum numquam ob- Bcura nomina, etiamsi (Haasc : ut iam) aliquando obumbrentur.
P*
H. 3, 2 m. et profuisse disciplinae ipsum pudorem.
H. 1, 58 f. postulantibus manifestior et punieuti
vilior. H. 4, 42 m. istorum defensionea qui perdere alios
quam periclitari ipsi maluerunt. A. 14, 43 insidias serviles — nemo prohibuit aut
prodidit.
r« A. 12) 21 f. non sum remissus ad se, sed reversus.
G. 7 neque vincire, ne verberare quidem. A. 2, 51 paucis suifragiis — etiam quum valerent leges, vincebautur.
ADLITTERATIO et ADNOMINATIO.
p.U Cfr. Pabst. Edit. Dialog.; Cic. Lael. ed. Seyffert p. 131. 307 sq. 492. Cic. Orator ed. Goeller p. 260. 120.
Cic. Epp. selectae ed. Suepfle p. 256. 259. 321.
22. Fugitet foedam.
H. 3, 79 f. H. 4, 18 f. foeda fuga. 10. lacertos levitate iaculi aut iactu disci.
A. 1, 35 nudant corpora, cicatrices ex vulneribus, verberum notas. 13. memoria mei.
H. 3, 34 magnificentia municipum. A. 4, 38 sa- tis superque memoriae meae tribucnt.
23. ueminem nominabo.
A. 16, 27 nemine nominatim. 28. vemaculis vitiis.
A. 11, 22 f. velut vinum daretur.
20. temporum templa.
A. 15, 26 f. in inscitiam.
H. 1, 2 opus adgredior opimum casibus.
H. 4, 72 nec perinde periculum.
A. 13, 43 publicae pecuniae peculatum.
Ag. 19 f. quae in quaestum.
A. 12, 59 f. vim vitae suae attulit.
24. laudationem antiq. — satis fama laudat.
36. vocati sua voce respond. 13 summa poteutia:
tantum posse liberti solent. 22. eo tecto tegi.
31. in plerisque iudiciis crederet sua interesse quod iudicaretur. A. 6, 50 f. redire Tiberio vocem ac visus voca-
rique. A. 2, 52 spe victoriae inducti sunt, ut vinceren-
tur. A. 1, 70 rapi agique agmen. A. 5, 1 pace — pacta. (Sall. C. 7 facinus facere.) H. 1, 49 maior privato visus, dum privatus fuit
et omuium consensu imperii capax, nisi impe-
rasset. A. 4, 38 f. contemptu famae contemni virtutes. H. 2, 25 satis cito incipi victoriam ubi provisum
foret ne vincerentur. H. 2, 77 absurdum fuerit non cedere imperio ei,
cuius filium adoptaturus essem, si ipse impe-
rarem.
A. 12, 7 nihil domi impudicum, nisi dominationi
expediret. (Curtius 4, 52, 3 ob id ipsum quod ignoti
essent, ignobiles esse.) 33. abnues — adnuissent.
41. quid opus — longis in senatu sententiis, quum optimi cito consentiant.
Ag. 34 f. aut moras belli aut causas rebellandi. H. 2, 60 m. Vitellius credidit de perfidia et fidem
absolvit. H. 3, 62 f. Vitellio fidus et aliorum perfidia in-
lustratus. A. 1, 55 perfidia in nos aut fide. H. 1, 16 cogitare quid aut volueris sub alio priu-
cipe aut nolueris. H. 1, 30 perdere iste sciet, donare nesciet. H. 1, 83 f. tamnescire quaedam milites quam scire
oportet. Ag. 30 f. omnium opes atqne inopiam. H. 2, 66 in omne fas nefasque. A. 15, 37 m. per licita atque inlicita. A. 2, 38 f. honesta atque inhonesta. H. 3, 38 f. amicorum inimicorumque neglegent. H. 3, 70 m. victis utilia, victoribus tantum pulchra
esse. A. 13, 49 suaderet dissuaderetve. Curtius 7, 1, 4 otii vitia negotio discuti. cfr.
Muetzell. p. 600. 38. horas perorare. 7 latus clavus oblatus est (cfr. Gutmannus iu edit. Orell.) A. 14, 35 f. viverent viri et servirent. Ag. 36 cohortes — cohortatus. A. 14, 32 m.
sine iustis armis misit. A. 3, 28 armis amisit. A. 14, 43 amore antiqui
moris. H. 4, 76 tcrrore — vires obtererentur. H. 1, 38
saltem in successore G. spes esset. H. 3, 56 volucrum supervolitavit. A. 6, 28 (Phoenix) advolavisset multo ceterarum
volucrum comitatu. A. 2, 55 raperet in abrupta. A. 15, 31 perferret
neu ferrum traderet.
- 27 -
H. 4, 69 constat obstitisse. A. 14, 44 m. consti-
tit exstitisse. H. 3, 56 festinare — destinabat. Ag. 33 ergo
egressi. H. 2, 84 ad obtinendas iniquitates haud perinde
obstinante.
H. 4, 80 levior viliorquc. H. 5, 5 f. ludaeorum
mos sordidus absurdusque. H. 3, 49 cetera ex facili, sen felicitas. A. 13, 47 celebris noctumis inlecebris. H. 3, 76 f. plus invidiae quam virium partibus
addebat.
COMPLOSIO SYLLABARUM.
Cfr. Pabst p. 19. Reisig-Haase p. 823 (Vergil.)
26. Compositionis histrionales modos.
Ag. 11 Gallis his (ex coni. Wexii). 3. ille: leges. 19 dum illi libeat.
H. 5, 5. A. 14, 21 f. nihil inlicitum. A. 3, 55
coli licitum. A. 1, 9 illo locum. Ag. 20 f. illa illacessita (ex coni. Wexii). 12. proferre responsa. G. 39 barbari ritus. H. 5, 7 putrescere reor. H. 4, 42 ex fiinere rei
publicae. H. 2, 1 decor oris. A. 4, 37 quorum rumore.
36.
14.
5.
iiamma materia.
A. 11, 19 fida datis. •
similior oratio. 41. minor oratorum.
H. 2, 76 m. splendidior origine.
ipse securus.
G. 38 ipso solo.
Ag. 32. G. 2. A. 6, 25; 15, 53 nisi si.
A. 11, 14 impressa saxis. 23. sic libertatem temperatis.
A. 2, 40 credulitatem 'temporis — . 13. servi videntur. 42 arbitratu tuo.
HOMOEOTELEUTA,
Cfr. Pabst. 25. Reisig-Haase 823. Muret. Var. Lect. 1, 15. Cic. Lael. ed. Seyffert 471 sq. omnia pi-aeclara
rara, pleniore ore, alia.
.30. Ex omnium rerum scientia exundat et exuberat
illa admirabilis eloquentia. 11. securitatem melius innocentia tueor quam elo- quentia.
H. 4, 58 f. militibus Romanis aut innocentiam detis aut maturam et sine noxa paenitentiam.
(G. 35 magnitudinem suam malit iustitia tueri.) 13. vel dignitate vitae vel perpetuitate famae.
Ag. 45 non vitae tantum claritate sed etiam op-
portunitate mortis. A. 11, 22 f. ex dignitate candidatorum aut faci-
litate tribuentium. A. 1, 36 periculosa severitas, flagitiosa largitio. 21. propioribus moribus. 29 serio ministerio. 7 quo homo novus. A. 11, 24 f. iam moribus, artibus, adfinitatibus.
H. 3, 83 luxurioso otio libidinum. H. 1, 44 f. non honore Galbae, sed tradita prio-
cipibus more. G. 29 terrae suae solo et caelo. (G. 4 f. caelo solove. H. 1, 51 ingenio loci caelique. A. 6,
37 m. terra caelove.) Ag. 45 nobilissimarum
feminamm. H. 1, 37 tristitia et avaritia. 4. sanctiorem illam et augustiorem eloquentiam co- lam. 5 LoIIium Bassum quum optimum virum tum absolutissimum poetam. H. 1, 90 Neronianarum sectioniun nondum in
fiscum. A. 15, 37 superpositimi convivmm navinm alia-
mm t. m. H. 2, 48 satis sibi nominis, satis posteris suis
Bobilitatis. 7. latus clavus oblatus est. 24 nec quemquam nostrum quamquam. 31. qui scit, quid sit ira — qui scit quid sit miseri- cordiav G. 40 quid sit id quod tantmn perituri vident.
efr. £mest. ad b. L H. 3, 21 aegre tolerante milite prope seditionem v. H. 1, 37 numquam datur et quotidie exprobratur. H. 1, 84 paucorum. culpa fuit, duonim poena
erit,
HOMOEOTELEUTA MITIGATA.
31. Artibus exercitationibusque. 37. operae curaeque.
A. 16, 2 narratoribua oratoribusque.
A. '4 eloquentiae sapientiaeque. A. 4,. 59 amicitiae constantiaequei H. 4, 27 Ucentiae patientiaequei.
— 28 -
Ag. 17 curam famamque.
G. 15 somno ciboque.
€r. 25 pedes equesque.
H. 1, 66 vetustas uignitasque.
G. 20 praesidiis castellisque.
G. 12 equorum pecorumque.
G. 26 equitum peditumque. 6. accuratam meditatamque. 41 spoliatam vexatam-
que. 28 probatis spectatisque moribas.
A. 1, 64 sperantium bellantiumque.
A. 4, 60 insistentibus inridentibusque.
A. 4, 70 quaesitum meditatumque.
A. 12, 16 coepta patrataque.
A. 14, 47 dedicatum, praebitumque.
G. 18 passuram ausuramque. 26. cantari saltarique. 33. institui erudirique.
Ag. 24 debellari obtinerique.
G. 45 cingi cludique. 6. adsurgendi adsistendiquc.
28. educandos formandosque.
Ag. 2 loquendi audiendique commercio.
A. 4, 11 f. tradcndi arguendique nimoris. 38. adstrinxit imposuitque. 8. agunt feruntque. 34. cognoscebant habebantque. 37. meminerimus sciamusque.
Ag. 10 invenit domuitque.
A. 14, 48 factitavit vulgavitque.
A. 15, 72 divisit additque. A. 16, 21 censuit ob- tinuitque.
A. 12, 14 vincitur traditurque.
G. 28 occujjaret p(*hnutaretque. A. 3, 60 f. for- raaret mutaretve.
A. 4, 11 depellerem, pet^remque.
H. 2, 92 m. contemnebant metuebantqne.
A. 3, 8 iubebat adiciebatque.
A. 4, 71 damnaverat proieceratque.
A. 14, 37 f. fraudaverat abmeratque.
A. 14, 41 f. emptitasset vendidissetve.
POLYPTOTA.
Cfr. Cic. Lael. ed. Seyffert 33. 469. 136.
33. scientiae meditatio, meditationi iacuMas, faeultati vis eloquentiae a. H. 4, 74 nam neque quies gentium sine armis,
neque arma sine stipendiis, neque stipendia sine
tributis haberi qucunt. A. 14, 17 princeps senatui, senatus consulibus
permisit (iudicium). H. 3, 33 protegebat quominus stupra caiedibus,
caedes stupris miscerentur. H. 3, 26 moejaibus — castra sua, castris vallum
circumiecerat. H. 1, 36 f. modo imperatorem militibns, modo
milites imperatori commendare. H. 1, 84 ne miles centurioni, ue centurio tribuno
obsequatur. H. 1, 84 f. ut ex vobis senatores, ita ex senato-
ribus principcs nascuntur. H. 2, .32 Italiam — transitu exercitus vastam,
non frumentum usquam exercitui, nec exercitum
sine copiis retineri posse.
G. 18 dotem non uxor marito, sed uxori maritus
offert. A. 1, 12 sed quis fratri meo vitam, quis fratrem
mibi reddit? 8. eloquentiae beneficio venisse, (sed) ipsa cbqnentia. H. 3, 13 f. postqnam domos, hortos, opes prin-
cipis abstulerint, etiam militibus principcm au-
ferre. (H. 2, 92 f. domos, hortos opesque imperii.) H. 3, 53 f. si praemia perioulorum soli adsequan-
tur, qui periculis nou adfuerint. 14. utque poetas defendi decebat — poetarum simi- lior oratio. A. 11, 24 f. et quod bodie exemplis tuemur, inter
exempla erit.
H. 5, 25 si Vespasiano bellum navaverint, Vespa-
sianum rerum putiri. H. 1, 84 f. liuic respublica, inde hostes reipubli-
cae constiterint. 27. cum de antiquis loquaris, utere antiqua libertate. 4. nec tu agitare — poetas intermiltis et ego — patrocinium — poeticae — exerceo. Ag. 3 f. iuveues ad senectutem, senes ad — exac-
tae vitae terminos. 11. 1, 30 vitia — evertere imperium, etiam quum
amicum imperatoris ageret. H. 2, 1 f. offensam haud dubiam victoris, sed in-
certa adhnc victoria — filium excusatum. A. 5, 6 miserius — ob amicitiam accusari an
amicnm accusare. H. 3, 66 f. Vespasianus — Vitellii cliens quum
Vitellius collega Claudio foret. 8. principes fori — attulisse — quod non a principe
acceperint nec accipi possit. 33. persequar n. exercitationes eorum*. quamquam ip- sis artibus inest cxercitatio. H. 1, 3 supremae clarorum virorum necessitates
(5)ebtdngniffe) ipsa necessitas (atob) fortiter to-
lerata. '
90. omnem omnium artinm varietatem. 40. omnia — omnes poterant.
G. 4 nullis aliis aliarum nationum connubiis. H. 2, 80 aut in rebua nobis novum fuit. 23. de urbe et urbis (ex mea coni. : Codd. his) — propriis vitiis. H. 4, 46 per urbem et urbi vicina. A. 4, 74 in
urbem aut propinqua urbi. H. 3, 71 forum et
imminentia foro templa. H. 3, 83 iuxta scorta et scortis similes. A. 13, 8
supplicationes et diebus supplicationum. A. 14,
— 29
56 rebus et fructui renim.^, A. 16, 18 revolutus
ad vitia seu vitiorum imitationem. Ag. 18 dissimulatione famae famam auxit. H. 2, 68 m. remedium tumultus fuit alius tumul-
tus. H. 3, 54 rcmedia potius malorum quam mala
differebat. A. 11, 6 imminentium periculorum remedium ipsa
pericula. A. 11, 7 sublatis studiorum pretiis etiam studia
peritura. A. 13, 43 pretia scelerum scelera ipsa. H. 4, 58 f. transfugae e transfugis et proditores
e proditoribus — invisi deis errabitis. 33. percipiendi quae proferas et proferendi quae per-
ceperis. 28. neque dicere fas erat quod turpe dictu, neque facere quod inhonestum factu erat. H. 1, 1 f. ubi sentire quae velis et quae sentias
dicere licet. H. 3, 73 quae iusserat vetare, quae vetuerat iu-
bere. H. 2, 39 nec proinde diiudicari potest quid op-
timum factu fuerit quam pessimum fuisse quod
factum est. 39. ridiculum videbitur quod dicturus sum, dicam tamen vel ideo ut ridear. 32 non — exsistere neque exstitisse.
Ag. 15 recessuros ut divus lulius recessisset. Ag. 19 potius non peccaturos praeponere quam
damnare quum peccassent. Ag. 46 f. manet mansurumque est. H. 1, 16 a pessimo semper desiderabitur — pro-
videndnm est, ne etiam a bonis desidere-
tur.
H. 2, 33 numen Othonis adesse consiliis, adfore
conatibus. A. 16, 19 de Crispino, qnia interfectus erat, de
Ceriale ut interttceretur. H. 4, 27 mixtus obsequio furor ut contineri non
possent, qui puniri poterant. A. 15, 21 decernitur; decernaturque. 27. aut non impetrarent aut impetratos (honores) male tuerentur.
H. 3, 25 f. factum essc loquuntur faciuntque. H. 3, 62 f. conruptum seu quia conrumpere ne-
quiverat. A. 3, 54 conmptus simul et conruptor — animus
restinguendus est. H. 4, 74 compages haec coaluit quae convelli
sine exitio convellentium non potest. H. 1, 16 f. Galba — tamquam principem faceret,
ceteri tamquam cum facto loquebantur. 13. quod timent an quod timentur?
H. 1, 81 quum timeret Otho, timebatur. H. 2,
76 m. satis clarus est apud timentem quisquis
timetur. Ag. 5 noscere provinciam, nosci exercitui. H. 3, 24 noscere suos noscique, H. 3, 25 adgni-
tus adgnoscensque. G. 38 ut ament amenturve. G. 19. A. 14, 20
conrumpi et conrumpere. H. 3, 23 pellunt
hostem, dein pclluntur. A. 6, 35 m. pellerent, pellerentur. A. 3, 35 regna
colere et coli. 34. interesse — interesset. (ofr. Gutmann.)
A. 16, 26 f. 27 ingrederetur — insidere — ob-
sederat — ingressi. G. 38 principes et ornatiorem habent — compti
ut hostium oculis ornantur.
AJVAPHORA.
Cfr. Cic. Lael. ed. Seyffert 11. 23. 469. Cic. Orator ed. Goeller p. 192. 260. 445.
I. SUBSTANTIVA.
13. Testes — , testis — . 22 nihil — nihil. 35 nihil — nihil. (Periz. vel.)
A. 1, 7 miles — m. A. 1, 59 arma — a. A. 3, 12 f., 13, 19 nemo — n.
A. 4, 74 aram — a. Ag. 5 m. 15. A. 3, 26 nihil hil tale — n.
n. H. 3, 68 ni-
II. ADIECTIVA.
38. 40 omnia — o. — o. A. 6, 19 m. omnis — o. 3. tot — tot.
Ag, 33. A. 1, 42; 2, 36 m.; 2, 37; 3, S4 tot
— tot. A. 1, 9 multa — m. H. 1, 45 alium — a. A.
1, 43 alia — a. A. 2, 33 m. aliam — a. 6. 46 f. securi — - s. A. 6, 26 grave — gr. H. 1, 78 nova — nova. 40. donec — donec — donec — nulla — nuUa —
nuUa — nullus. ^2. nullum — nulli.
Ag. 32 m. nullae — nulli. G. 19 nulli — nul- lis.
H. 1, 44 nullam caedem — , nullum caput. A. 16, 31 nuUos — nullas. 41. nemo eodem tempore adsequi potest magnam fa- mam et magnam quietem.
40. severissima disciplina et severissimae leges.
41. minimum usus minimumque profectos.
H. 4, 5 f. isque praecipuus ilii (Helvidio) dies
magnae offensae initium et magnae gloriae fuit H. 4, 7 nulium maius boni imperii instrumentum
quam bonos amicos esse. G. 19 f. plusque ibi boni mores valent quam alibi
bonae leges. H. 4, 57 m. melius divo lulio divoque Auguste
notos eorimi animos.
— 30
III. VERBA.
Ag. 41 absens — abseus. H. 1, 50 mansisse — mansisse.
H. 3, 66 f. moriendnm victis, m. deditis. A. 2, 77 f. est — , est — . .
IV. PRONOiMINA.
23.
28.
12. 34. .36.
36.
ea — is — ea — ca — is — ea — sic — sic — .
Ag. 46 is — ea — id — sic — sic.
G. 18, f. idem — idem — hoc — hoc — hoc —
sic — sic. H. 2, 38 eadem — eadem — eadem. id solum a., id universum h. H. 3, 64 f. A. 1, 43 f. id — id. H. 1. 38 idem
— idem.
H.1,15 H.4,42 ea — ea. G.13f. id — , ea — .
haec — haec — hoc — sic.
hunc — hunc — huius.
quanto quisque — tanto magis — tanto plus —
plus — plus — hi — hos — hos — hi. hinc — hinc — hinc — hinc. 9 huic — haec. G. 18 in haec — hoc — haec — hos — ; — idem
— idem — hoc — hoc — hoc — sic — sic. G. 13 haec — hic — ante hoc.
H. 3, 14 haec singuli, haec universi. Ag. 34 f.
hi — hi — . A. 4, 38 haec — hae. G. 7 f. unde — unde — hi — hi — ad — ad.
A. 3, 33 f. his — ab his — duorum — duo. G. 46 f. huc — hoc. A. 2, 77 huic — huic. A.
1, 17 hinc — hinc. Ag. 18 hostes qui — qui — qui — exspectabant.
H. 1, 44 qui — qui — qui — qui. qui — ? quorum — ? quos — ? 41 quis — ? quod — ? quam — ?
H. 3, 59 quis — quae — quantus. 41. quid — quum — ? quid— quum? quid — quum?
quid — qunm? H. 3, 2 m. quid — ? quid— ? unde— ? A. 1, 61 ubi — ubi — quo — quot — quae —
utqiie. 24. quo — , quo — ?
A. 1, 35 ubi — ubi, quonam — quo — ? H. 3,
24f. quis — quae— . H. 4, 62 quale — quis — ? A. Ij 22 quis — quis. A. 15, 38 f. quid —
qmd. A. 1, 41 quis — quod — . 30. ille — ille — ille.
G. 14 illum — illum. H. 3, 84 illam — iUos.
A. 1, 59 Ule — ille — . A. 4, 34 f. ipse — ipse. H. 1, 50 utrasque —
utraque. H. 2, 21 f. utrimque — utrimque. 9. se ipsum — suum — suam. 30 sna — suoa —
suae. Ag. 25 simul — sunul — sua quisque — suos —
modo — modo — hinc — hinc. Ag. 45 m. nostrae — nos — nos. Ag. 46 f. no-
ster — nostrum — nobis. A. 1, 43 tua — tua — tui. A. 1, 31 sua — suis
— in suum. H. 1, 16 m. sua — sua. A. 1, 79 sna — suos. A. 13, 14 f. suae — suum.
V. ADVERBIA.
30.
38.
23.
18.
30. 32.
non — non — non.
G. 19, m. 56. A. 15, 57 non — non — non.
non — non — non — denique.
neque — neque — neque — neque — neque —
non denique.
H. 3, 66. A. 6, 22 non — non — non denique.
H. 3, 36 non — non — non — sed. H. 3, 18
non — non — non. G. 37. non — non — non — ne P. quidem. H. 3, 82. A. 2, 14 m. non — non — ne . . quidem. non — non — , vix deniqne. A. 1, 1; 1, 49; 2, 21; 3, 5 f.; 3, 28; 16, 28 f.
non — non. A. 1, 42 ipsius — , ipsius — non, — non. H. 4,
11 nuUa — non — non. A. 2, 37 non — non — neqne. A. 1, 41 non —
non — nihU. A. 13, 32 f. non cultu nisi lugubri, non animo
nisi maesto egit. sic — sic — sic. 28 sic — sic.
G. 11. 18. 38. H. 2, 75. A. 1, 26 m.; 2, 26 sic
— 8.
23. ut — ut — (roit).
G. 16. H. 3, 66 ut — ut — ut — . G. 11 f. pro- nt — prout — pr. — pr. G. 43 nulla — nuUnm
— ut— ut A. 1, 62; 3, 6 m. ut — ut.
30. ita — ita. 32 aiiter — aUter. 14. minime — m. 34 semper — s. Ag. 15 aeque — a. Ag. 9 m. procul — pro-
cul. Ag. 31 m. quotidie — q. Ag. 40 f. noctu —
noctu. G. 30 f. cito — cito. G. 40 tunc tantum — tiinc
tantum. H. 2, 48. A. 2, 26; 3, 69 m. satis — s. H. 3, 72 palam obsessum, p. incensum. A. 1, 40 cur — cur? A. 1, 30 tam — tam. A. 15, 21 perinde — quam — quam. A. 1, 49 Bimul — s. A. 2, 28 etatim — at. H. 3,
19. A. 12, 5 iam — iam.
VI. PRAEPOSmONES.
apud — apud — apud.
sine — sine — sine.
H. 1, 10 apud — a. — a. A. 1, 11 f. ad — ad
— ad. G. 35 sine — »ine — nuUis — nulUs. A. 16, 26 in coningem — in -;- in. H. 1, 23 in itinere, in agmine, in stationibus.
- 31 -
8. 40. sine — sine.
G. 23. H. 1, 9; 3, 13 m.; A. 2, 14 f.; 15, 19 f.,
71 f. sine — aine. G. 13 f. in pace d., in bello pr. H. 5, 1 in opere,
in ag^ne. A. 13, 35 f. in agmine, in laboribus. A. 6, 7 f.
in foro, in convivio. H. 3, 70 m. in palatium, in ipsam imperii arcem.
H. 4, 58 apud — apud. H. 2, 76 adversus —
adversus — contra. A. 1, 22 cum — cum. A. 1, 19 contra — con-
tra. H. 4, 4 erga — erga. A. 4, 60 ex — ex. H. 1, 54; 3, 68. A. 11, 17; 16, 22 per — per. A. 12, 39 m. per — per: ob — ob — . H. 3, 38 m. pro — pro.
YII. COMUNCTIONES.
37.
33. 22.
13.
9.
H. 2, 46 m. A. 1, 6;
ne — ne — ne. G. 19 f. ne — ne — ne. 1, 59; 2, 15 ne — ne. ut (fo bo|) — ut — ut denique. ut sumere in manus, ut adspicere saepius libeat. A. 2, 31 ut audiri, ut adspici possent. quod — quod — quod — quod. A. 3, 54 m. quia — quia — quod — quod. A. 15, 59 m. dum — dum — dum — dum. si — si — si denique.
G. 7 si — si — si.
Ag. 46 si quis — si non. Ag. 30 f. si — si — ,
quos non — , non — . A. 2, 71 si quos — si quos. A. 1, 29. 43; 2, 73; 13, 6 f.; 15, 58 m. si — si
H. 3, 20 nisi — nisi.
A. 1, 10; 38: 2, 14 sed — sed. H. 1 62; A. 2, 31; 6, 26 f.; 13, 15; 16, 13 m. dum — dum. A. 1, 22 f.; 2, 46 m. quum — quum.
ORATIO VARIATA.
Cfr. B6tt. Prol. 70 sq., 72. Roth. E. 276. I. In nomlmlbuii proprlls. III. In verMs.
10. £x Hispania vel Asia, ne quid de Gallis nostris loquar.
31. mut. a Peripateticis — , dabunt Academici — , Plato — , Xenophon — , ne Epicuri quidem — exclamationes t^dsum.
G. 37 non Samnis, non Poeni, non Hispaniae Gal- liaeve, ne Parthi quidem.
H. 3, 70 m. iam Hispaniis Germaniisque et Bri- tannia desciscentibus.
H. 2, 97 e Germania Britanniaque et Hispaniis. H. 3, 2 Britanniam — Gallias Hispaniasque. H. 4, 76 e Britannia — ex Hispania — ex Italia. H. 2, 32 Galliae — Britannicum militem — Hi-
spanias — provinciam Narbonensem — Italiam
— Germanos — Pannoniam cet.
A. 3, 2 magistratus Calabriae Apulique et Cam- pani.
A. 2, 60 f. Libya, Aethiopia Medisque et Persis et Bactriano ac Scytha, quasque teiTas Snri Armeniique et contigui Cappadoces colunt.
II. In numerallbus.
17. (Cicero) septimo idus D. occisus est quo anno d.
A. — suflFecit; statue sex et q. annos quibus d.
A. — rexit; adice Tiberii tres et vig., et prope quadriennium Gai ac bis quaternos denos Clau- dii et Neronis annos atque illum Galbae et Othonis et Yitellii longum et unum annum ac sextam iam huius principatus stationem, qua Vesp. remp. fovet.
23. Nam et te — video — imitantem et vos ita — miscetis, ea electio inventionis, is ordo re- rum, ea quotiens causa poscit, ubertas, ea quo- tiens permittitur brevitas, is — , ea — (sc. est), sic exprimitis a., sic libert temp., ut — . 6. quod gaudium consurgendi — ! coire populum!
rv. In substantlvls et adleetl^-is.
15. Concentu et clamoribus. 22 usu et experimentis.
29. ambitione salutationum et inlecebris adulationis. 31. de bonis ac malis, de honesto et turpi, de iusto
et iniusto. 1. priora saecula — floruerint, nostra p. aetas deserta. 1. nostrorum temporum eloquentiam antiquorum in-
geniis anteferret. 9. per omnes dies, magna noctium parte.
30. dialecticae subtilitatem — moraUs partis utilita- tem — rerum motus causasque. 10 cothumum vestrum — heroici carminis sonum — lyricorum iucunditatem et elegorum lascivias et iamborum amaritudinem et epigrammatum lusus. 19 longa principiorum praeparatio et narrationis alte repe- tita series et multarum divisionum ostentatio et mille argumentorum gradus. 40 alumna licentiae — , comes seditionum, effrenati populi incitamen- tum, sine obsequio, sine severitate, contumax, te- meraria, adrogans.
38. longa temporum quies et continuum populi otium et adsidua senatus tranquillitas et maxima (sic Periz.: al. maximi, al. maxime; fortasse scrib. mascula, i. e. adducta, vel meditata) principis dis- ciplina.
- 32
XOMINA PROPRIA.
I* Cientis nomen c«suomini propo- situm.
1. luste Fabi. 20 Turpionis Ambivii. Cic Lael. ed. Seyffert 260.
Cfr. B. 117.
II. mromen proprium pro pronomine poMltum.
3. Leges (inquit Maternus) quid Maternus eibi de- buerit — formavi. H. 2. 21 m. praegravem se Neroni fuisse (ait
Otno) — occidi Othonera posae. H. 2, 47 ne plus quam semel certemus penes me
exemplum erit: hinc Othonem posteritas aesti-
met. H. 2, 77 numeremnr: ne Mucianum (i. e. me) so- cium spreveris.
A. 1, 59 f. sibi — . se — . Arminium potius — quam Segestem — sequerentur.
III. Pinralia nom. propr.
21. Videtur inter Menenios et Appios studuisse. 37 Lentulos et Metellos et Lucullos et Curiones. H. 4, 8 m. Catonibus et Brut^s aequaretur Hel- vidins.
A. 16, 22 ista secta Tuberoues et Favonios — genuit; frustra Cassium amovisti, si gliscere et vigere Brutorum acmulos passurus es. H. 1, 37 Polycliti et Vafinii et Aegiali perierunt. H. 2, 95 Polyclitos et Patrobioa et vetera (ce- tera?) odiorum nomina aequabat.
Cfr. Ruddimann. Inst. cd. Stallb. 1, 139. RamS' hom. §. 203, p. 966. Krttgeri Gram. L. p. 535.
8.
31.
20. 39.
20.
29. 3.
14.
16.
AMPLIFICATIO MEMBRORUM.
Cfr. Naeg. p. 492 sq.
A. ORITIO eniEMRis.
Numen et caeleatis vis. 8 paupertas et angustiae
rerum.
neque sapientem — neque Stoicorum civcm ali-
quem (ex coni. Haasei).
iuvenes et in ipso studiorum incudc positi.
curam et diligentis stili anxietatem.
Ag Ag,
Ag
6 ludos et inania honoris. 18 per ostentationem et officiomm ambitum. 43 vulgus quoque et hic aliud agens populus. Ag. 33 agmina et armorum fulgores. Ag. 44 per intervalla ac spiramenta temporura. G. 16 picturam et lineamenta colorum. G. 24 mter gladios se atque infestas frameas. G. 29 honos et antiqnae societatis insigne. G. 43 f. fonnidine et umbra feralis exercitus. G. 43 nuUa simulacra, nolla pereginnae supersti-
tionis vestigia. H. 4 32 m. Treveri ceteracqne servientium ani-
mae. vulgus quoque adsistentium et adfluens et vagus auditor.
histrionalis favor et gladiatorum equorumqne stndia. tot amicomm causae, tot colon. et munic. clien- telae.
secretum consilium et causac alicuius mcditatio- nem.
ad naturam saeculomm ac rcspcctnm immensi hnius aevi. Ag. 5 summa rerum et recuperatae provinciae
gloria. Ag. 29 omnis iuventus et quibus cruda ac viridis
senectus. Ag. 45 obsessara curiam et clausum nrrais sena-
tnm. H. 1, 25 memoria Neronis ac desiderinm prioris
licentiac.
H. 3, 68 Romanum principera et generis humani
paulo ante dominnm. A. 3, 59 insolentiam sententiac aureasque litteras
contra patrium morem. G. 1 latos sinus et insularum immensa spatia. 1. percontationi tnae respondere ettam magnae quae- stionis pondus excipere. 22. magis profecerat usuque et experimentis didicerat. Ag. 18 probare exemplum ac recentia legati ani-
mum opperiri. A^. 26 f. per commercia Ycnnndatos et in nostram
usque ripam mutatione ementtnm addnctos. 12. in illa casta et nuilis contacta vitiis pcctora. 28. integra et nullis pravitatibus — detorta natura. Ag. 16 innocens B. et nnllis delictis invisus. Aj. 16 segnior et nullis castromra experiraentis. G^ 10 candidi et nullo mortali opere contacti. G. 28 promiscuas adhnc et nulia regnorum po-
tentia divisas. H. 4, 42 m. ignotum adhuc ingenium et nullis de-
fensionibus expertum. H. 1, 32 forte magis et nullo adhuc consilio. A. 2, 25 f. invictoa et nullis casibus superabiles
Romanos. A. 3, 37 solus et nullis voluptatibus avocatus. A. 4, 11 adversum nnicum et nuIUus ante flagitii
compertum. A. 15, 43 f. patulam latitudinem et nulla nmbra
defensam. A. 13, 47 f. despecta et nullius ausi capax. Ag. 40 brevi osculo et nullo sermone. H. 2, 32
clausam Alpibus et nullo maris snbsidio. A. 4, 11 sua manu et nullo ad paenitendura re-
gressu. 32. circumcisa et amputata, sine apparatu, sine ho- nore, p. d. sine ingenuitate. ^
33 -
40.
12.
41. 2.
IG. 24.
5. 37.
•*.»
14.
8.
27. 35.
10. 16.
20.
sine obsequio, sine severitate, contumax, temera-
ria, adrogans. G. 35 sine cupiditate, sine impotentia, quieti se-
cretique. H. 1, 9 senecta ac debilitate pedum invalidum, 16.
sine constantia, sine auctoritate. 7.
felix illud et, ut more nostro loquar, aureum sae- 31. culum. 6. 2 immensus ultra utque sic dixerim adversus 41.
Oceanus. optimi et in quantum opus est disertissimi viri. 41. Secundo purus et pressus et in quantum satis erat 10. profluens sermo non defuit. 31.
A. 13, 3 f. Augusto prompta ac profluens, quae
deceret principem, eloquentia fnit. illa secretiora et tantum ipsis orantibus nota. H. 2, 45 expeditis et tantum ad proelium egressis. (Ir. 4 f. magna corpora et tantum ad impetum va*
lida. G. 29 exempti oneribus et conlationibus et tan-
tum in usum proeliorimi sepositi. veteres et olim natos.
more veteri et a vestris philosophis saepe cele- brato. G. 5 f. pecuniam veterem et diu notam. G. 41
inclutum et notum olim. Ag. 14 vetere ac iam pridem recepta populi R.
consuetudine. H. 2, 38 vetus ac iam pridem insita mortalibus 7.
potentiae cupido. A. 13, 19 f, vetera et saepius iam audita. 12.
A. 15, 5 vetus et penitus infixum. 31.
G. 2 f. vocabulum recens et nuper additum. G. 13 robustioribus ac iam pridem probatis. 36.
A. 4, 43 novo ac tum primum audito crimine. 10.
inexercitatam et eiusmodi certaminum rudem sa- pientiam. 39.
inertes et non suffecturi honoribus. 14.
H. 1, 88 segnis et oblita bellorum nobilitas. 5.
A. 3, 46 inconditi ac militiae nescii oppidani. A. 3, 33 m. imbecillum et imparem laboribus 7.
sexnm. 17.
audentior et poetarum quam oratorum similior. 26. clariora et ad demonstrandam eloq. utilitatem il- 33.
lustriora. mitior et eloquentiae temp. nostr. minus iratus. leviores et minus prudentiae exigentes. G. 39 ut minor et potestatem numinis prae se
ferens. privatas et nostri saeculi controversias. perquam breve et in proximo est. inlustre et dignum memoria. Ag. 5 exercitatior magisque in ambiguo fuit.
Ag. 6 dives ac parata peccantibus.
Ag. 10 pigrum et grave remigantibus.
H. 3, 70 privato et omnem principatus speeiem
vitanti. magnam et diguam tractatu quaestionem. negotiosos et rebus intentos. fictis nec uUo modo ad veritatem accedentibus controversiis.
non emendatae nec usque ad votum compositae civitatis.
invidiosis et excedentibus modum defensionibus. immanes illos et ad pugnam natos lacertos. aptos et iu omnem disputationem paratos locos. A. 11, 18 f. intentumque et magnis delictis inex-
orabilem. H. 3, 78 ficta haec et in gratiam Muciani com-
posita. A. 11, 11 f. fabulosa et extemis miraculis adsi-
milata. A. 6, 28 f. iucerta et fabulosis aucta. Ag. 39 for-
tissimos ac longa pace exploratos. Ag. 33 laetum et vix munimentis coercitum militem. A. 15, 35 f. soutem et defensioni merito diffisum. f. sontes et novissima exempla meritos.
mani-
15, 44
A.
A. 15, 54 maestus et magnae cogitationis
festus. A. 15, 59 degenerem et sola corporis fama com-
mendatum. homo novus et in civitate minime favorabili na- tus.
usus recens et ex malis moribus natus. parato omni instrumento et ad omnem usum re- posito.
mixtis omnibus et uno moderatore carentibus. personam notabilem et cum auctoritate dicturam. A. 1, 28 noctem minacem et in scelus erupturam. adstricti et velut inclusi. concitatus et velut instinctus. securus et velut perpetua potentia ac potestate munitus.
requirunt ac velut agnoscere concupiscunt. agnoscere ac velut coniungere et copulare. nominare et velut in aciem educere. incohasse tantum et velut vestigia ac lineamenta quaedam osteudisse. H. 3, 73 segnis et veluti captus animi. H. 3, 75 f. placatus ac velut vicem reddens. A. 2, 38 m, vim in me transicere ac velut per-
fringere aerarium. A. 3, 53 viderem eos ac velut deprenderem. Ag. 44 f. continuo et velut uno ictu. G. 43 novum ac velut infemum adspectum. A. 12, 7 f. adductum et quasi virile servitium.
B. ORATIO TRIMEMBRIS.
12. Orphea et Linum ac, si introspicere altius velis,
ipsum Apollinem.
G. 12 vehiculum et vestes et, si credere velis, numen ipsum. 12. nemora vero et luci et secretum ipsum, quod A.
increpat.
G. 9 lucos ac nemora consecrant deommque no- minibus adpellant secretum illud, quod — .
Ag. 31 f. et longinquitas et secretum ipsum, quo — .
Ag. 6 quaesturam ac tribunatum plebis atque ipsum etiam tribunatus annum.
-■ 34 —
10. in fonim et ad causas et ad vera proelia. Ag. 25 pedes equesque et nauticus miles.
H. 5, 17 captivitatem clademque et dira omnia. A. 11, 18 f. stationcs, vigiliac, diurna noctuma- qne munia.
11. comitatus istos et egressns aut frequentiam saln-
tationum. Ag. 21 porticus et balnea et conviviemm ele-
gantiam. H. 1, 30 stupra et comissationes et feminamm
coetus. H. 2, 76 f. popinis et comissationibus et princi-
pis imitatione. H. 4, 22 f. virgas et secures et dominorum in-
genia. H. 3, 2 circo quoque ac theatris ct amoenitate
urbis. H. 1, 84 domibus et tectis et congestu lapi-
dum. H. 3, 63 salutem et pecuniam et secreta Cam-
paniae. H. 3, 66 pecuniam et familiam ct beatos Cam-
paniae sinus. H. 4, 44 dolore iraque et priomm tempomm ne-
cessitatibus. 13. a soUicitudinibus et curis et necessitate quotidie aliquid contra animum faciendi. 9. aut amicitiam — aut clientelam aut mansumm
in animo cuiusquam beneiicium. 6. veteres et senes et totius orbis gratia subnixos. 2. fabulas quoque eomm et disputationes ct arcana semotae dictionis. Ag. 13 delectum ac tributa et iniuncta imperii
munera. Ag. 41 vigorem et constantiam et cxpei*tum belli
animum. G. 37 molem manusque gentis et tam magni cxi-
tus fidem. H. 1, 18 tonitma et fulgura et caelestes minae
ultra solitum. H. 4, 73 f. libido atque avaritia et mutandae se-
dis amor. H. 4, 17 f. servirent Syria Asiaque et suetus re-
gibus Oriens. H. 4, 58 super arma et viros et egrcgia castro-
rum mnnimcnta. H. 3, 41 vis et pecunia et mentis fortunae no-
vissima libido. H. 3, 25 miraculum et questus et saevissimi belli
exsecratio. H. 4, 32 m. necem fratris et vincula mea et sae-
vissimas huius exercitus voces. H. 3, 68 fratreraque et coniugem et innoxiam li-
beromm aetatem. A. 2, 14 pila et gladios et haerentia corpori teg-
mina. A. 15, 6 f. tributa ac leges et pro umbra regis
Romanum ius. 30. infinitus labor et quotidiana meditatio et in omni genere studiorum adsiduae exercitationes. G. 33 seu Buperbiae odio, seu praedae dulcedine,
seu favore quodam erga nos deomm.
G. 8 constantia precum et obiectu pcetorum et mon-
strata cominus captivitate. H. 1, 84 f. aeternitas rerum et pax gentium et mea cum vestra salus. 20. aut cursu argumentoram, aut colore sententiamm,
aut nitorc et cultu descriptionum. 10. necessitudine oflficii aut lide advocationis autfor- tuitae et subitae dictionis impetu. G. 2 m. informem terris, asperam caelo, tristem
cultu adspectuque. A. 4, 46 f. ferrum et iuventntem et promptum
libertati aut ad mortem animum. H. 3, 17 f. spoliare, capere, arma equosque ab- ripere. H. 2, 56 spoliare, rapere, vi et stupris polluere. A. 13, 3 f. caelare, pingere, cantus aut regimen equomm exercere. 39. clientelae quoque ac tribus et municipiomm etiam
legationes ac pars Italiae. 5. vel ad utilitatem fmctuosius, vel ad dignitatcm amplius, vel ad urbis famam pulchrius, vel ad totius imperii atque omnium gentium notitiam inlustrius.
H. 2, 76 non adversus divi Augusti acerrimum mentem, nec adversus cautissimam Tiberii se- nectutem, ne contra Gai quidem aut Claudii vel Neronis fundatam longo imperio domum. 18. mitior et dulcior ct in verbis magis elaboratus. 18. inflatus et tumens nec satis pressus. 18. supra modum exsultans et superfluens et parum antiquus.
Ag. 9 sccura et obtusior et plura manu agens. Ag. 21 dispersi ac mdes eoque in bella faciles. G. 12 ignavos et imbelles et corpore infames. H. 2, 29 deformis et flens et praeter spem inco- lumis. 28. sincera et integra et nullis pravitatibus detorta — natura. H. 4, 64 sincems et integer et servitutis oblitus
populus. G. 4 propriam et sinceram et tantum sui similem
gentem. H. 3, 39 f. sanctus, inturbidus, nullius repentini honoris. 37. altior et excelsior et illis nobilitata discriminibus. 31. fusa et aequabilis et ex communibus ducta sen-
sibus. 30. adstrictum et conlectum et singnla statim con-
cludens. 30. pulchre et ornate et ad persuadendum apte.
Ag. 31 integri et indomiti et in libertatem, non
in paenitentiam bellaturi (ex mea coni., Codd.
laturi). H. 4, 2 f. tristes et truces et adversum plausus
ac lasciviam insultantis vulgi immobiles. H. 2, 68 omnia indisposita, temulenta, pervigi-
liis ac bacchanalibus quam disciplinae et ca-
stris propriora.
25. adstrictior Calvus, numerosior Asinius, splendi-
dior Caesar, gravior Brutus, vehementior et ple-
nior et valentior Cicero.
18. sic Catoni seni comparatus C. Gracchus plenior
et uberior, sic Graccho politior et oraatior Crassus,
- 35 —
. alc utroque distinctior et urbanior Cicero, Cice- rone mitior Corvinus et dulcior et in verbis ma- gis elaboratus. 37. Lentulos et Metellos et LucuUos et Curiones et ceteram procerum manum.
H. 1, 87 Penninae Cottiaeque Alpes et ceteri Galliarum aditus.
A. 1, 55 m. suasitque Varo, ut se et Arminium et ceteros proceres vinciret. 25. et invidere et livere et ceteris humanae infirmi- tatis vitiis affici. Ag. 12 oleam vitemque et cetera calidioribus ter-
ris oriri sueta. Ag. 32 tributa et metalla et ceterae servientium
poenae. H. 4, 14 m. iniurias et raptus et cetera servitii
mala. H. 5, 25 respicerent Raetos Noricosque et cete-
rorum onera sociorum. H. 4, 74 sterilitatem aut nimios imbres et cetera
naturae mala. H. 5, 17 f. saxis glandibusque et ceteris missi-
libus. H. 4, 26 f. muniendo vallandoque et ceteris belli
meditamentis. H. 3, 20 secures dolabrasque et ceteraexpugnan-
dis urbibus. A. 13, 6 proelia quoque et oppugnationes urbium
et cetera belli. A. 14, 3 f. templum et aras et cetera ostentandae
pietati. H. 4, 60 iumentis equisque et ceteris animali-
bus. H. 2, 71 histrionibus et spadonum gregibus et
cetero Neronianae aulae ingenio. A. ll,6SuiIIiu8 et Cossulianns et ceteri, qui — . A.
15, 53 tribuni et centuriones et ceteronim, ut
quisque — . A. 15, 55 urgens periculum, gra-
ves coniuratos et cetera, quae — . 21. (orationes) aut Caesaris pro D. S. aut Bruti pro D. r. ceterosque eiusdem lentitudinis ac leporis libros. H. 2, 16 Corsicam aQ Sardiniam ceterasque pro-
ximi maris insulas. A. 4, 9 Sabina nobilitas, Attus Clausus ceterae-
que Claudiorum effigies.
H. 4, 70 non Treveri neque Lingones ceteraeve
rebellium civitates. H. 1, 22 adulteria, matrimonia ceterasque re-
gnorum libidines. H. 3, 49 avaritiam, superbiam ceteraque occulta
mala. H. 4, 5 potentiam, nobilitatem ceteraque extra
animum. H. 4, 10 Priscus et Marcellus ceterique. A. 2,
74 Vitellio ac Veranio ceterisque, qui — . A. 1, 7 m. excubiae, arma, cetera aulae. A. 2, 73 clementia, temperantia, ceteris bonis
artibus. A. 16, 26 m. in coniugem, in familiam, in cetera
pignora eius. H. 1, 47 tribunicia potestas et nomen Augusti et
omnes principum honores. H. 2, 80 Caesarem et Augustum et omnia prin-
cipatus vocabnla. H. 2, 5 m. magnificentia et opes et cuncta pri-
vatum modum supergressa. A. 13, 57 m. equi, viri, cuncta victa. H. 1, 51 m. Sequanis Aeduisque ac deinde, prout
opulentia civitatibus erat, infensi. Ag. 12 f. aurum et argentum et alia metalla. A. 1, 20 ob itinera et pontes et alios usus. H. 3, 8 f. incruentam et sine luctu victoriam et
alia huiuscemodi. H. 3, 52 aquilas signaque et quidquid Veronae
militum foret. H. 2, 6 f. Cappadocia Pontusque et quidquid ca-
strorum Armeniis praetenditur. A. 14, 3 veneno an ferro vel qua alia vi. A. 14, 5 f. contis et remis et quae fors obtule-
rat navalibus telis. H. 2, 49 Bedriaci Placentiae aliisque in castris. A. 3, 31 Scaurus et Arrnntius aliique Snllae pro-
pinqui. A. 4, 55. Persi et Aristonici aliorumque regnm. A. 2, 9 f. torquem et coronam aliaque imlitaria dona. A. 3, 2 vestem, odores aliaque funerum solemnia. A. 3, 57 templa et arcns aliaque solita. A. 3, 27 m. apiscendi inlicitos honores aut pel-
lendi claros viros aliaque ob prava. A. 13, 13 libertam aemulam, nurom ancillam alia-
que enudem in modnm.
QRADA TIO.
30. £x multa eruditione et plurimis artibus et om-
nium rerum scientia. 34. magnuB ex hoc usus, multum constantiae, pluri-
mum iudicii. 32. olim omninm artium domina pulcherrimo comita-
tu — nunc — sine apparatu, sine honore, paene
dixerim, sine ingenuitate quasi una ex sordidissi-
mis artificiis.
H. 3, 60 f. maiora illis praemia et multo maxi- mum decus.
Ag. 41 causa periculi — infensus virtutibus prin- ceps, et gloria viri ac, pessimum inimicorom genus, laudantes.
- 36 —
CHIASMUS.
Cfr. Reisig-Haase 819. 833. (Cic. Sall.) Naeg. 463 sq. Cic. Lael. ed. Seyffert. 149 f. 152 m.
Krneger. 953. 939.
2&. Crassi maturitatem quam calamistros Maecenatis.
5. salutem periclitantibus, inimicis metum. 29 non
severitate disciplinae nec ingenii experimento.
40. comes seditionum, effrenati populi incitamentum.
10. fide advocationis aut fortuitae — dictionis impetu.
Ag. 13 consilium Augustus vocabat, Tiberius
praeceptum. Ag. 45 non vitae tantum claritate, sed etiam op-
portunitate mortis. 6. 11 auctoritate suadendi magis quam iubendi
potestate. H. 1, 83 m. ratio rerum aut occasionum veloci-
tas. A. 1, 10 Pausam venenum, sui milites Hirtium
(abstulerant). A. 1. 72 proditione exercitum aut plcbem seditio-
nibus. H. 5j 25 honestius principes Romanoi-um quam
Germanomm feminas tolerari. H. 2, 8 f. rerum novarum cupidine et odio prae-
sentium. A. 15, 48 gravitas morum aut voluptatum parsi-
monia. H. 2, 12 f. securitate pacis et belli malo. G. 7 f. unde feminarum ululatus, unde vagitus
infantium. H. 4, 17 f. nec Yitellium principem, sed Caesa-
rem Augustum.
7. vulgus qu. imperitum ct tunicatus hic populus. 5. non gladius in acie*firmius munimentum quam
periclitanti eloquentia. 20. varietate eruditionis et lopore urbanitatis et ip- sarum virium robore. Ag. 25 paratu magno, maiore fama. H. 1, 44 munimentum ad praesens, in posterum
ultionem. A. 3, 4 miles cum armis, sine insignibus ma-
gistratus.
8. causis forensibus et oratorio studio. 12. gloria maior aut augustior honor.
H. 1, 3 propinqui audentes, constantes generi.
H. 1, 35 nimii verbis, linguae feroces.
H. 3, 53 immodicus linguae et obsequii inso-
lens. A. 1, 2 tuta et praesentia quam vetera et peri-
culosa mallent. A. 2, 5 opportunum ad insidias, defcnsantibus
iniquum. A. 14, 33 nberrimum spolianti et de-
fendentibus intutum. A. 2, 6 velis habiles, citae remis. A. 5, 6 ob metnm paucae, plures adsuetudine.
A. 2, 4G m. integrum adv. R. bellum an pacem
incruentam. A. 14, 53 m. gratiam immensam, innumeram pe-
cuniam circumdedisti.
H. 3, 32 adloquitur magnifice victores, victos cle-
menter. A. 2, 55 quae in Macedones improspere, violen-
ter in suos fecisset. H. 5, 25 f. bellum uni nccessarium, ferale ipsis
sumeretur. A. 1, 84 fortissimus in ipso discrimine qui ante discrimen quietissimus. ,41. vitas vestras ac vestra tempora (ex mea coni. ; Periz. ac vestra: Farnes. ac vestras). 6. omnibus prope diebus ac prope omnibus horis. Ag. 41 f. simul suis virtutibus, simul vitiis alio-
rum. H. 1, 30 ad nos scelerum exitus, bellorum ad
vos pertinebunt A. 16, 22 hinc uni incolumitas tua, tuae artes sine honore. 40. Rhodii quidam, plurlmi Athenienses.
A. 2, 23 omne dehlnc caelum et mare omne. H. 1, 50 f. bellum aliud atque alias clades hor- rebant. H. 3, 24 f. vos quis alius imperator, quae castra alia excipient? H. 1, 2 alii sacerdotia, procurationes alii. A. 15, 71 alius filio, fratre alius aut propinquo
aut amico interfectis. A. 14, 40 insignia scelera, alterum senatoris, ser-
vili alterum audacia. A. 4, 62 hic fratrem, propinquum ille, alius pa-
rentes lamentari. Ag. 13 • tres Batavorum cohortes ac Tungrorum duas.
(A. 14, 26 f. tres sociorum cohortes duaeque cquitum alae.) A. 12, 1 hnc modo, modo illuc. 11. detrectaret poetas atque carminum studium pro-
sterneret. 22. sic exprimitis adfectum, sic libertatem tempera-
tis. 10. probata sit fides et libertas excusata.
G. 13 expetuntur legationibus et muneribus or-
nantur. A. 2, 78 desertores — componit, armat lixas. Ag. 30 f. postquam — defuere terrae, et mare per- Bcrutantur. 37. melius frui pace, quam bello vexari. 10. oblectare otium et nomen Inserere f.
H. 2, 31 f. trahi bellum an fortunam experiri plaoeret. (H. 2, 12 f. securitate pacis et belli malo.) Ag. 12 f. facilius ci-ediderim naturam margaritis deesse quam nobis avaritiam. 37. expilatis sociis et civibus trucidatis. 9. deserenda ofiicia, in nemora — recedendum est. 30. nec in auctoribus cognoscendis nec in evolvenda antiquitate.
— o7
A. 14, 27 neque conmgiis snscipiendis, neque 32. iguorent leges, non teneant senatns consulta, ins
alendis liberis. civ. ultro derideant, praecepta pr. p. refonni-
21. bonus sanguis implet membra et exsnrgit toris dent.
ipsosque nervos rubor tegit et decor commendat. H. 2, 76 f. spargit legiones, armat cohortes, nova
22. fugitet i. scurrilitatem, variet compositionem nec quotidie bello semina ministrat. 0. clausulas eodem modo determinet.
CONLOCATIO VOCABULORUM.
40. Nectanti reipublicae Gracchorum eloquentia fuit, ut pateretur et leges.
Ag. 14 recepta populi R. consuetudine, ut habe- 7.
ret instnimenta servitutis et reges. 9.
Cfr. qui exemplum invenit, Hofmann-Peerl- 22.
kamp. 29.
15. concentu scholasticorum et clamoribus. 29.
41. rainor oratorum obscuriorque gloria.
Ag. 1 ignorantiam recti ct invidiam. 13.
H. 3, 85 pro adultero libido reginae et saevitia. 25. non est oratorum vitium sed hominum.
H. 5, 13 maior vitae metus quam mortis. 10. pretium omnes laboris sui fatentur.
Ag. 32 nostris illi dissensionibus clari — vertunt. G. 3 nec tam vocis ille quam virtutis concen- tus. 22. firmus sane paries et duraturus.
4« 6, 22 f. antiqua aetas et nostra. H. 1, 52 f.
precarium . seni imperium et brevi transiturum. 2. H. 4, 80 favore militum anxius et superbia viri. H. 3, 8 m. ignara Vespasiano aut vetita. H. 2, 32 f. corpora militum aut Italiae sueta aut aestibus. 13.
6. libero et ingenuo animo et ad voluptas hon. nato. 32. 6. vulgata dicentium.gaudia et imper. q. oculis ex- posita. H. 3, 41 neque ad fallendum aptus numerus ne-
que ad penetrandum. H. 3, 28 fesso milite et velut inritus exhortatio- 13. nes abnuenti. 12. casta et nullis contaeta vitiis pectora. 3.
31. aequalis et ex commimibns ducta sensibus oratio. 37. illis nobilitata discriminlbus. 3.
H. 5, 25 ceterarum onera nociorum. A. 46 f. tuis ipse moribus. 27. quibus gradibus fracta sit et deminuta eloquen-
tia. 6.
10. et probata sit fides et libertas excusata.
Ag. 3 hic liber — professione pietatis aut lauda- 9.
tus erit aut excusatus. cfr. Peerlk. Ag. 43 aut laetatus est aut statim oblltus. 10.
17. mtulerit ictus et exciperet.
H. 1, 47 m. omisisset oflFensas an distulisset. G. 11 aut inchoatur luna aut impletur. Ag. 33 m. inventa Britannia et subacta. H. 3, 9 f. aut eonrumperet hostem aut terreret. A. 16, 24 tentaretne defensionem an spemeret. A. 13, 12 f. qui attulissent salutem et qui acce- pissent. 4.
34. sive accusationem susceperat sive defensionem.
Ag. 42 nec Agricolae consilium deerat nec Domi-
tiano exemplum. et recta indoles est et bona spes sui? ad hunc S. recurret aut ad te, M. verbis delectum adhibuit et compositioni artem. impudentia inrepit et sui alienique contemptus. neque modestiae parvulos adsuefaciunt, sed lasci- viae et d.
nec imperantibus umquam satis servi videntur nec nobis satis liberi. H. 1, 16 f. qui nec totam servitutem pati possunt
nec totam libertatem. A. 15, 44 f. laniatu canum intcrirent aut cruci-
bus adfixi. H. 4, 83 f. eandem civitatem et furete crederes
et lascivire.
Cfr. Curtius 3, 1, 7 intueri iubent ac nuntiare.
Muetzell. p. 10. 959. contemnebat potius litteras quam nesciebat. Ag. 7 videri invenisse bonos quam fecisse. Ag. 13 potest videri ostendisse posteris, non tra-
didisse. pro memoria nec consulat qnisquam nec roget. interesse, possideat quis quae profert an mutuetur. H. 3, 66 f. noviss. spiritnm per ludibrium et c.
effundant, an per virtutem. A. 14, 35 vincendum illa acie vel cadendum esse. Ag. 32 aut nulla plerisque patria aut alia cst. dulces, ut Vergilius ait, Musae. 35 cludere, ut ait Cicero, ludum impudentiae. cfr. Zumpt § 802. 5. 16. inquit Aper 5. 14. 16 i. Secundus 16. 27 (bis) 42 i. Maternus. tum Sec. — i. 11. 33 et Mat. — 1. 16 et Mes-
A, 16, 9 suadentique animmn quidem — destina-
tum, ait, sed — . accuratam meditatamtque profert orationenu 9 ad null. cert. et solidam pervenit frugem. suam experiri liberalitatem. 20 Ambivii expri- mere gestus velit.
o. oblectare et nomen inserere possunt famae. 9. beatissimus recitationem eius eventus prosequatur. H. 3, 13 vinctas manus et capta traderent arma. H. 3, 16 vacuum medio relinquit iter. H. 3, 20 Antonius iuBerens se manipBlis — ne-
que pretium eripere tam bene meritis adfirma-
bat. H. 3, 16 magno animo capesserent pi^nam. frequens et adsidua nobis contentio. 9 defensus et tibi obligatus.
38 —
11. Bi quid in uobis uotitiae ac n. est. 17 et Corvi- uum ab illis et Asinium audiri potuisse. 21 uec voluntatem ei, — , sed ingenium ac v. defuisse. H. 1, 38 nec ad bellum vos nec ad periculum
voco. G. 37 f. in suis eos sedibus perculerunt. A- 14,
62 f. magna ei pracmia — proraittis. H. 2, 100 f. eadem illos pravitas implevit. A. 2,
G3 tutam ei honoratamque sedem in Italia
fore. H. 4, 21 neque proditoris neque bostium se con-
siliis nti. Ag. 30 magnus mihi animus est. A. 31 liberos cuique et propinquos suos. 9. aliquid elaborare et eflficere. 11. efficere aliquid et eniti.
G. 8 f. sanctum aliquid et providum. 40. donec nuUa fuit in foro pax, nulla in senatu con- cordia, nulla in indiciis moderatio. H. 3, 17 uullum in illa trepidatione Antonius
constantis ducis aut fortissimi jnilitis officium
omisit. G. 10 nuUa de cadem re in eundem diem consul-
tatio.
4. patrocinium defendendae adversus te poeticae exerceo.
5. alteram apud eos partem gratia praevalere.
6. quae in publico species, quae in iudiciis vene- ratio !
7. huius quantul. in dicendo facultatis. 8 miniihum
iutcr tot ac tanta iocum. 12, sedente ante ostium litigatore. 13 auditis in
theatro Vergiiii versibus. 16. nostram pro antiquorum laude concordiam. 41 multis apud popnlum contionibus — longis in se- natu sententiis. 34 magnus ex hoc usus. 20. quinque in Verrem libros. 39 unus inter haec
dicenti aut alter adsistit. 34. principem in civitate locum obtinebat.
A. 3, 75 principem in civitate locum studiis civi-
libus adsecutus. G. 2 unum apud illos memoriae et annal. genus
est. G. 13 primus apnd principem suum locus. H. 2, 76 f. tua ante omnes experientia. H. 3, 6 secretis apud Neronem sermonibus — crimiua- tus. H. 2, 101 lubrica ad mutandam fidem classe ob
memoriam recentis pro Othone miiitiae. H. 3, 18 iaeto intcr initia equitum suorum proe- lio. cfr. Roth. E. 239. 12. fabulosa nimis et composita.
Ag. 3 ingenia — oppresseris facilius quam revo-
caveris. H. 3, 40 f. nec ausns est satis nec providit. Cfr. Adv. et Coni.
METONYMIA.
I. Stlnsiilarls metonymlcus.
Cfr. Roth. Exc. 117.
II. Plur»lls metonTmiean.
Cfr. Roth. Exc. 111. B. 8. 360.
2. ingenia fori (SRciftet ber geriditl. S5ercbfatn!eit). 3. cura (Strbcit, 2lu*atbeitung, Scbrift). 4. contentio (6treitfad^e). 6. audaciae (2Bageftiid) iucunditas. 8. principes in amicitia Caesaris (bie erften unter ben SSertrauten). 9. Vespasiani liberalitas (@e= f(^en{). 12. saeculum oratorum et criminum (@d^ul: biger) inops. 36. eloquentiam (9lebner) magnus cumulare praemiis. 38. eloquentiam illud forum magis exercebat. 41. clementia cognoscentis (@na- benact t>e^ WicbterS).
G. 14 expectare annum. Ag. 31 annus (^abre^- ettrag). H. 3, 51 hasta saevire (SSctfteigerung). H. 4, 9 m. in audacia (iBageftiid) spem. H. 2, 42 falsum gaudium (^tcubenbotf^aft). H. 5, 22 quietem (6d)laf) turbarent. A. 2, 14 laetam quietem (Iraumbilb). A. 2, 29 vox (SBcrtbeibi^ -flung). G. 26 fenus (S!Bu(^et). A. 4, 10 vene- num (9}ergiftungSi9erfucb). Ag. 20 modestiam (bic SStaven) landare, disiectos coercere. H. 1, 2 •plennm exsiliis (9}erbannten) mare. A. 2, 13 matrimonia (^raucn).
3. clientelae. 4. advocationes. 5. amicitiae — ne- cessitudines. 6. 11. comitatus — egressus. 9^ utilitates. 10. elegomm lasciviae — epigramma- tum lusus. 13. sollicitudines. 21. cogitatio- nes — occupationes. 22. usus. 28. remis- siones lususque — educationes — pravitates. 29. salutationes. 39. probationes. 39. inimi- citiae.
Ili. TemporlM prosopopoei».
Cfr. B. Prol. 99.
1. priora saecola — oratorum ingeniis gloriaque flo- ruerint. 2. nostra qu. civitas, donec — , tulit — valentiorem eloq. 12. aureum saeculum — abua- dabat.
— 39 —
ADIECTIVA.
I. Adieetlva cum substantlvls conluncta
ScnetlYorum allarumve eonstruetlonnm
vlee ftinsimtur.
2. ardore iavenili. 6. cxtemporalis andacia. 26. histrionales modos. 29. histrionalis favor. A. 1, 16 histrionali stndio.
Cfr. B. 36. Haas. Prol. 45, adnot. 269.
II. Adleetlv» poetarum more translato.
5. Bnssum absolutissimum poetam. 13. famam pal- lentem (al. palkntem) — experiar. A. 6, 48 noctem in castris tntam ac vigilem ca- pesserent.
Cfr. B. Prol. 98.
III. Adleetivum vi substontlTl posltum.
>^. minimum inter tot ac tanta locum (untcc fo otden
unb gro^cn 33ortl?eilen) cfr. Naeg. 120. 41. bon» saeculi. 2. arcana semotae dictionis. 11. sacra studiorum. 13. in illa sacra (cfr. 12 in loca pu- ra). 37. liaec vetera.
Cfr. B. 35. Roth. Exc. 188.
IV. Adieetivum \l superlatlvi posltum.
6. vel praecipua iucunditas. 12. inter praecipuos carminum fructus.
A. 3, 65 quod praecipuum annalium munvs reor. Cfr. B. 40. Roth. E. 214.
\, AdleetKum pro odTerblo.
4. quotidianum — patrocinium exerceo. 7. non eum diem laetiorem egi.
H. 3, 38 m. laetos dies ageret. H. 2, 2 laetam voluptatibus adulescentiam egit. Cfr. B. 37. Roth. E. 203.
/■'
■.'J^jVUVv/.i".'^
PARS GRAmraATICA.
DECLIJVA TIO et CONIUGA TIO.
31. est — materia. A^. 10. G. 14. H. 1, 6 f.; GG f.
89 f.; materies. H. 1, 51 J. A. 1, 32; 5, 4. .35. materiae — adhibeatur. A. 1, 35 pabnli, matc-
riae, liguorum. 3. 37. 37. materiam. Ag. 4G. H. 1, 1; 4, 4. A. 11,
5; materiem. A. 1, 76. 2, 26. 3, 31. 4,59. 6, 28.
12, 22. 13, 49. 36. materia alitur. G. 16. 45. H. 2, 30 f. 35. materiarum. H. 5, 20 caedendis materiis opera-
tum. H. 4, 23 m. struere materias. H. 5, 5 ima-
giues mortalibus materiis — effingimt. Cfr. Bach.
21. Pabst. 10. B6tt. 231 (Heteroclita). 12. loca pura. 22 locos laetiores. 31 aptos — iocos.
H. 2, 70 m. pugnae locos.
Alia plura Bott. 232 (Heterogenea). 8. domos (i. e. aedificia). Ag. 15. 21. 33. G. 46.
H. 1, 81. 85. 2, 92. 3, 13. 33. 84. 80. 4, 42.
A. 1, 73. 4, 14. 13, 54. 15, 58; poUuere hospi-
tum domus (i. e. familias). H. 3, 41. Cfr. Ritter ad Agr. 21. 3. Medeam — Thyestem (Periz.; — en F.) G. 3
Ulixem. Alia plura exempla conge8sitBott.l3(Acc.). 31. Plato. 9 Agamemnon — lason. A. 3, 26 f. Solo.
A. Bach. Prol. 18. 31. Xenophou. A. 6, 42 Ctesiphon. A. Bach. ibid. 12. Orphea. 30. 35 rhetoras. A. 2, 55; 5, 10 Cy-
cladas. A. Bach. ibid.
12. honor. Ag. 21 f. H. 4, 40. A. 1, 73; 3, 31; ho-
nos. Ag. 46. G. 13. 29. 44. A. 15, 74. Cir. Bott.
234. 26. plus vis quam sanguinis. Cfr. Bach. 20. Orell. et
Pabst. ad h. 1. BOtt. 146 (Defect.). Vossii Aristarch.
lU. 48, p. 531 ed. Foertsch.
10. ingentis. 10 ludicras — artis. 13 illosque fontis. 26 plurisque.
G. 2. pluris deo ortos plurisque — . A. Bach. ibid. Bott. 13.
11. auspicatus sum. A. 4, 36 auspicandi gratia; pas- sive. H. 1, 84 ; 3, 72. Cfr. Bach. 24.
25. fatetur (passive?). Cfr. Doed. 158.
25. radiantur (deponens). Cfr. Bach. 24.
24. immutare. 34 parabatur (reflexive). Sil. Ital. 12,
585 sq. iam vos — ad nobile letum exspectant
— mortique parantur. A. 1, 14 misceri volupta-
tibus vulgi.
G. 38 f. ut hostium oculis omantur. 10. 32 videris. 33 videaris. 15 verebaris. 27 lo-
quaris. G. 37 metiaris. Cfr. Reisig., Haase 242.
Pabst. 41. 2. recitaverat. 2 cogitasset. A. 4, 28 cogitasse.
Cfr. Pabst. 5. 6. 2. venerunt. 7 attigerunt. 8 dederunt, cet. Cfr.
Reisig^Haase 224. Pabst. 7. Ag. 6 vixeruntque;
alia.
USUS GENETIVI.
I. Ciieiteil« 118, qiii «lieitur obieetiviiii.
13. memoria mei. 41 obsequium regentis (©ebcrfam gegen bie SHcgierung). A. B. 209. Naeg. 331. A. 1, 43 m. tui memoria. 4. desidiam advocationum. 33 desidia — adversus studia. (28 desidia iuvcntutis. Gen. subi.) G. 45 omnium (gcgen 2tUe£>) tutela (Stntulct). G.46 ferarum imbriumque suffugium. A. 2, 22 omnium veniam.
H. 2, 92 ius libertorum, i. e. imperium in libertos. A. 11, 33 ius militum, i. e. in railites.
II. €>enetivus adieetivi funcitur vice.
32. ius civitatis. (Cic. civitas; ius civile.) A. 4, 13 iure civium, i. e. civile. H. 4, 4 bello civium (ex coni. Bachii, Ma. civi-
lium). A. 4, 44 civili bello. H. 3, 55 Latium. A. 15, 32 ius Latii (Cic. La-
tinitas). H. 3, 81 virgines Vestales — virgines. A. 1, 8
Yij-frjjjgg Vestae. H. ?>^\2. 3, 52 Apennini iuga. H. 3, 2 Blyrici
mare. ^
— 41 —
H. 1, 41 Cui-ti laciis. H. 2, 55 lacus Cuiti. H. 2, 89 pons Mulvi. A. 1, 8. 3, 4 campns Mar- tis. A. 1, 15 campus.
III. CenefiTus obiectl et siibleetl mlsLtiis.
5. aliorum perfugio et tutela. Cfr. Pabst. 22.
IV. C:enetl\i sublunetl.
34. liabebant — ipsius populi divers. aurium copiam. H. 3, 10 proditionis ira militum. A. 14, 3 pueritiae Neronis educator.
A. 6, 9 f. qnotus quisque adfinitatis — tot inltt*
strium virorum expers. A. 12, 2G maeror fortunae Britannici.
V. Cienetivi locum d»tlYus obtinet.
37. modum dicendo (Periz. Fames.) sibi quisquc su- mebat. A. 2, 21 f. finem belli fore. A. 2, 64 f. causas
bello. A. 2, 46 f. paci firmator. Cfr. Roth. Exc. 149.
VERBA.
k. VIS et CONSTRUCTIO VERBORCM.
1. Verba eminenti sensu poslta.
8. non minus — essc, i. e. versari, vivere. 13 nec
consulat (sc. senatum), nec rogat (principem). 5. complecti provincias (sc. patrocinio).
Ag. 25 amplecti civitates sc. bello. Cfr. Ag. 17
complecti — victoria — bello. Ag. 15 agitare inter se mala Bcrvitutis sc. sermo-
nibus. H. 4, 2 abstractus sc. in perniciem. A. 6, 33 accipere sc. in civitatem. A. 2, 14. 41 auctus sc. laetitia. H. 2, 55 cedere sc. vita. A. 4, 38 concedere sc. vita. A. 16, 21 concidere sc. in iudicio. A. 3, 58 du- cere sc. sorte. Cfr. Doederl. Proleg.
II. Verba simplleia pro eompositls.
30. oratoris vis — terminis cluditur (i. e. includitur). G. 45 m. volucria — duresceute materia cluduntur.
24. 'eandem sanitatem eloquentiae ferunt. (Cic. prae se ferunt.)
38. numerus — finiebatur (i. e. defin.). G. 19 f. numerum liberorum finire. 19. flexisse a via. (Cic. deflect. a via.)
H, 2, 70 vulgus clamore et gaudio deflectere via. 1. servato ordine disputationis. fCic. conserv. or- dine temp.) 10. vanescere. fCic. evanescere.)
Apud Tacitum : bellare (reb-), mittere (om-), noscere (cognoscere), vocare (provocare) cet. Cfr. Doed. Proleg. et Roth. Exc. 160.
21. accusationes, quae in Vatinium scribuntur (aic Neap. et Fam., conscribuntur in Periz. et Vatic. ; conrexit Lipsius „in8cr." ut est c. 38).
De hac permutatione praepositionum Tacito creberrima cfr. Rothium ad Agric. p. 239.
III. Verba ft^qnent»tlva.
22. fugitet. (Vatic.)
17. antiquos vocitetis. (Fam.)
25. vocitant. (Periz. Fam.) H. 5, 2 ludaeos vocitare.
H. 1, 13 equestri nomine Marcianum vocitabant.
H. 2, 41 clamor occurrentium, vocitantium. A. B. 498 Proleg. 59.
IV. Pleonasmiis quldam verborum.
3. maturare libri huius editionem festino. 24 more saepe celebrato. 11 ingredi famam auspicatus sum. 16 incipit — exsistere. (Haase: inc. vide- turque exs.)
18. prae Catone Appium magis mirarentur. 18 si illud ante praedixero. 28 si prius — pauca prae- dixero. A. 3, 3 m. perferre (Haase: praef.) visu non to-
leravit.
(lustin. 26, 22 auspicid belli parricidio inci-
pientes. Sueton. Calig. 54 m. initium — auspi-
caretur.J G. 30 initium sedis incohant. H. 2, 79 initium
imperii Alexandria coeptum est. A. 13, 10 m.
ut principium anni inciperet. A. 11, 7 m. nihil a quoquam expeti, nisi cuius
fructus ante praeviderit. (Nipp. : prov.) A. 12, 3 crebro ventitando. A. 14, 53 carmina
crebrius factitare. A. 15, 51 crebro ventitabat. Cfr. Reisig-Haase 803. B6tt. Proleg. 93.
(Cic.) Bach. Proleg. 54. Naeg. 290. Cic.
Lael. ed. Seyffert. 535.
V. JVumerus Verbl.
39. clientelae ac tribus et m. legationes ac pars Italiae periclitantibus adsisteret. H. 1, 38 totprovinciae-;-tantum terrarum arceat. A. 1, 10 milites — et Caesar abstulerat. 22. sit aurum et gemmae.
H. 1, 15 inrumpet adulatio, blanditiae, pessimum
veri adfectus venenum, sua cuique utilitas. H. 2, 78 datur tibi magna sedes, ingentes ter-
mini, multum hominum. H. 4, 42 m. te secumm reliqnerat exsul pater et
divisa inter creditores bona. AI. B. 36.3.
VI. Dativus subleetlvus.
4. nobis sndatum est.
;•" •• i\v
42 —
32. vobis aperiri. („a" a Rhenano insertum, deest in Fames., supersc. in Periz.) Ag. 10 multis Bcriptoribus memoratus. A. 11, 29
iam mihi circa necem C. C. narratus. G. 16 Germanorum populis nrbes habitari. G. 3 aram Ulixi consccratam. A. 2, 7 aram Druso sitam. A. 2, 49 f. Spei aedes Germanico sacratur. A. 2, 50 ut — propinquis suis removeretur. Al. B. 143.
TII. DAtivus i«e« pra«p«sitionum.
3. historias Graecorum fabulis adgregare. (Cic. adg. ad, in — .) 21. bonus sanguis implet membra et exsurgit toris. (Cfr. Doed. interpr.; mihi ablat. videtnr.) H. 1, h5. 7G sacramento adigere. H. 1,89 tantum pacis adversa reipublicae pertinuere. A. 14, 38 adversa pravitati ipsius, prospera ad
fortunam referebat. A. 13, 26 verberibus manus ultro intenderent. Cfr. Doed. Proleg. et Roth. Exc. 153. 149.
B. INDICATIVl USUS.
I. Indiciitivu8 loeum coniunctiYi obtinct.
31. sunt apud quos — plus fidei meretur. 32 sunt aliae causae — quas — aequum est. Ag. 28 fuere — quos inlustravit. H. 1, 30 nec est plus quod datur. Hor. 1, 1, 3 sunt quos — collegisse iuvat.
(At coniunctiiu» post vocabula : sunt qui — .) 9. ut sint, qui dignentur audire. 42 erant, de qui- bus — vellem.
H. 5, 2 f. sunt, qui tradant. A. 14, 59 sunt, qui ferant.
Permulta alia exempla habes in lungclaus- seni Quaestione syntactica de Taciti sermonis proprietate in usurpandis verbi temporibus, modis, participiis (Kilon. 1848) p. 14.
,11. Indicati%'U8 in cnunciatis ■ubiunctimls oratlonl obllquac ln«crtls.
;30. didicisse — hausisse: quorum copia contigerat
— peragrasse. 32. dum laudo, plausisse.
A. 2, 26 rehnqui — quando consultum est.
A. 3, 6 quia spectaculum suberat, etiam volupta-
tes resumerent. H. 3, 38 f. versas illuc o. mentes, dum — fovet aemulum.
34. 40. 35.
1.3.
H. 3, 70 m. se, — dum — proeliis — iudicatur, — mansisse in fide. A. B. 253. 254. lungcl. 15.
III* Indlcafttlvua post relotl%-um pronomcn
poaitus
(ex usu Ciccronis contra morem argenteae aetatis). 5. quisquis — carminum gloriam fovet.
H. 1, 40 seelus cuius ultor est quisquis successit. (Raro coniunctlvus usurpatur.) 10. iamb. amar. et epigr. lus. et quamcunque al. spe- cicm habeat. H. 1, 74 pecun. et grat. et qnemcunque quietis
locum legisset. H. 1, 85 ut quemque nuntium fama attullisset. H. 2, 86 f. quidquid usqnam aegrum forct. Cfr. lungcl. 13.
IV. Indicati«-ua prortcriti in scntcntia condltionoli.
17. si — pertraxisset, Ciceronem audire potuit.
Ag. 31 f. nisi felicitas iu socordiam vertisset,
exuere iugum potuere. H. 1, 64 prope — exarsere, ni V. — admonuisset. H. 4, 34 si — maturasset, Wilvere obsidium —
potuit. H. 3, 9 quodsi adfuisset fides aut opprimi — po- tuere aut — fugam conscivissent. Cfr. B. 256. lungcl. 9. ,
C. CONIUNCTIVI USUS.
I. Coniunctivus potcntlAlis.
ausim contendere. Pt. E. 4, 4 f. atistm eonten- dere. Ag. 43 adfirmare ausim. H. 3, 22 adseve- rarc non ausim. H. 2, 50 demcre fidera non ausim. A. 1, 81 vix quidquam firmarc ausim. utque sic dixerim. G. 2 utque sic dixerim. ut sic dixerim. A. 14, 53 ut sic dixerim. non facile dixerim. 32 paene dixerim. A. 4, 34 f. haud facile dixerim. comparare timuerim. 26 equidem non negave- rim.
H. 1, 1 f. non abnuerim. Ag. 10 f. nnum addi- derim. G. 5 nec tamen adlirflaavcrim. A. 3, 16
18.
quorum ncutrum adseverarim. H. 2, 37 ego — ut concesscrim — , ita ncque reor — . G.2.45 f. credi- derim. H. 2, 50 m. procul gravitate coepti operi» crediderim. A. 1, 76 f. non crediderim. Ag. 12. A. 3, 3 facilius crediderim. H. 1, 83. A. 16, 6 ne- que enim — crediderim. A. 4, 67 m. maxime crediderim. A. 4, 6 congrucns crediderim. H. 3, 28 haud facile discreverim. A. 16, 16 neque aliam defensionem — exegerim. A. 14, 49 nec tamen facile memoraverim. G. 29 m. non nu- meraverim. A. 4, 10 sed non omiserim. A. 6, 20 m. non omiscrim.
merito antiquos vocaverimus. 13 Secundus —
Afro cesserit.
-yl.
43 —
H. 1, 1 ambitionem scriptoris facile averseris. A.
4, 11 prompte refutaveris. A. 14, 50 f. non decorum fuerit. Ag. 9 m. iniuria virtutum fuerit. A. 4, 32 nemo — contenderit. A. 4, 32 non ta-
men sine usu fuerit introspicerc. A. 4, 33 m. haec conquiri tradique in rem fuerit. Cfr. lungcl. 11.
II. Conliinctlvus ««ntra Clceronls morem.
41. atqui melius fuisset. Cfr. Krflgeri Gr. L. p. 617. Zttmpt. §. 518.
III. Conliinctivaia qul voratur coslta-
tivuii.
9. laudavimus — liberalitatem, quod — donasset.
A. 1, 52 sed quod — favorem militum qoaesi-
visset, — angebatur. H. 2, 95 apud bonos invidiae fuit, quod — infe-
rias Keroni fecisset. A. lungcl. 12.
IV. ConiunctlTuii plusi|uamperrcctl ct im-
perfccti in cnunciato conditlonali
variatns.
4. perturbarer — , nisi — ' vertisset. 10. si — natus esses ac — dedissent, — non pa- terer. '
H. 3, 63 f. si principem eum fuisse ceteri non
meminissent, ipse oblivisceretur. A. 12, 37 m. si statim deditus traderer, neque mea fortuna, neque tua gloria inclaruisset. Cfr, lungcl. 17.
D. INFINITIVUS.
I. Inflnitlvus perfccti aoristi vice ftin-
Situr.
21. apud kos dedisse operam dialecticae proficiet. 24. promissum tuum immutasse non debet. 23 ge-
nus significasse contentus. 26. detractasse — contentus. Cfr. Zumpt §. 590.
Ag. 3 non pigebit — composuisse. G. 43 m.
valentissimas nominasse sufficiet.
H. 4, 73 utilius sit vobis audisse, quam nobis dixisse.
II. Inflnltivns sublccti loco fnnsitur.
6. quod gaudium consurgendi — ! coire populum et circumfundi coronam.
H. 3, 68 quem non commoveret facies, Rom. prin- cipem — exire de imperio. A. B. 264.
III. Inflnltl^iis Graecorum morc pro
Gerundio.
3. novum tibi ipse negotium importasses, — Cato- nem — Graecorum fabulis adgregare.
A. 6, 12 datoque sacerdotibus negotio, — vera discemere. 16. dissentire — accingi — manifestus. 10. obnoxium sit offendere.
A. 2, 57 dissentire manifestus. A. B. 265. lungcl. 21.
Iir. Accufiativus cum Inflnltlvo.
32. auditorem fuisse memoriae proditum est:
G. 8 memoriae proditur qnasdam acies — resti-
tutas. A. 3, 65 f. memoriae proditur Tiberium — elo-
qui solitum. A. 4, 57 f. traditur etiam matris impotentia ex-
trusum. H. 4, 52 Titum — orasse dicebatur.
A. B. 262. Roth. Exc. 127. Reisig-Haase 794. lungcl. 25.
£. GERUNDIUM.
I. Cienctlvus gcrundii.
5. gaudium consurgendi adsistendique. Ag. 35 decus — bellandi. A. 2, 47 effngium — in apertum prorumpendi. A. 4, 2 ambitu — clientes — omandi.
II. Ablativus serundii.
11. arte quadam mitigavit concedendo. 14 Asiatici
vitam componendo spem fecisti — . 27. offenderet maiqres tuos lacessendo. 33. demonstrasse videor, docendo quibus artibus —
institui — soliti sint.
H. 1, 23 studio militum — adfectaverat — no- mine vocans ac — contubemales appellando.
H. 3, 42 f. ne — ingrederetur, monendo ter-
ruit. H. 3, 39 addidit facinori fidem notabili gaudio
Blaesum visendo. H. 3, 55 m. nec dnces — augendae famae de-
erant, captos — exploratores circumductosque,
ut — noscerent, remittendo. H. 3, 61 m. cuncta formidine implebant, augendo
rumoribus virtutem. A. 1, 42 m. seditionem — compescuit, Quirites
vocando, qui sacramentnm eius detrectabant. A. 4, 41 adsiduos in domum coetus arcendo in-
fringeret potentiam.
A. lungcl. 27. Roth. Exc. 200.
— 44 —
F. GERUNDIVUM.
8. qaae cognoscenda — spectanda habemus. 13 ha- bent concupiscendnm. 19 exspectandum habent. 31 dicendum babucrit. 37 dicendum habeas. 36 respondendum haberent.
H. 1, 15 m. nihil praetcritum oxcuBandum habeas (in oratione Galbae ad Pisonem). , H. 4, 77 nihil aliud excusandum habeo (i. o. Cerealis).
A. 4, 40 tolerandum haberet (i. o. Tiberli ad Seia-
num). A. 14, 44 statuendum haberemus (i. o. Cassii ad
patres). Cfr. B. 339. Roth. Exc. 56. lungcl. 30. Eckst.
83. (Plin.).
G. SUPINUM.
42.
26.
25. 39.
arbitratu tuo. •
Cic. arbitratu meo, rogatu tuo. Cfr. Cic. Lael. ed.
Seyflfert p. 18. 20. anditu fas. A. 2, 72 f. visu et auditu iuxta venerabilis. A.
4, 69 plurium auditu. omnium concessu.
A. 12, 44 concessu fratrum regnum adeptus. concursu totius civitatis. 6 concursu splend. ho- minum. A. 5, 11 m. iuventutis concursu. A. 14, 42 con-
cursu plebis. A. 12, 47 concursu plurium. H.
3, 16 plurium adcnrsu. H. 4, 25 adcursu tot
provinciarum. A. 1, 27 f. adcursu mnltitudi- nis. H. 4, 43 f. adcursu amicorum. 28. tnrpe dictn — inhonestum factu.
H. 2, 93 per inlecebras urbis et inhonesta dictu. H. 1, 67 haud facile dictu est. H. 1, 87 f. quod facillimum factu est. 16. dignam tractatu.
A. 14, 35 feminarum ductn. A. 12, 6 provisu deum. A. 12, 12 cura, provisu. A. 15, 8 nullo rei frumentariae provisu.
Alia exempl.B.451. Proleg. 56. Roth. 193 sq. lungcl. 26.
H. PARTICIPIA.
I. PArtlclplum perfectl substantlvl loco
posltum.
37. nec Ciceronem magTQum oratorem P. Quinctius de- fensus aut L. Archias faciunt. A. 1, 8 f. quum occisus dictator Caesar — pul-
cherrimum facinus videretur. H. 2, 76 m. an excidit trucidatus Corbulo? H. 1, 37 m. quam gloriam ad principatum attulit, nisi occisi — Nymphidii in castris.
A. B. 339. Proleg. 64. Docd. Proleg. 46. Roth. Exc. 186. lungcL 33.
10. summa adeptus (Acidal. adepturus). Cfr. Bach. ad h. I.
II. Participlum praencntifi.
20. adsistentium vulgus. 30 cum voluptate audicn-
tiom. .34. quotidie audienti notae leges.
A. 4, 9 animos audientium impleverat. A. 2, 33 facilem adsensum — similitndo audientium dddit. 41. clementia eognoseentis. 6. vulgata dicentinm gaudia. 20 praecurrit iudex diceutem — avcrsatur dicentem. 39 dicenti ad- sistit. 29. diecentium elementa.
A. 12, 41 f. pravitas tam injfensa docentium. H. 4, 74 m. iHium vel avaritiara dominantium tolerate.
A. 3, 75 f. obsequium dominantibns magis proba- batur.
A. 14, 56 f. finis omnium cum dominante sermo-
num, grates egit. Ag. 28 f. mutatione ementium adductos. 13. nec imperantibus satis servi videntur.
Ag. 31 virtus ingrata imperantibus. 20. ad aures iudicantium. 20 auribus iudicum.
H. 2, 50 conquirere fabulosa et fictis oblectare
legentium animos. A. 4, 33 m. redintegrant legentium animum. 41. ars medentis (2lrjt). Cfr. Naeg. 92.
H. 5, 6 humor in usu medentiura cst. A. 11, 6 pretia medentibus ferat. 6. ipsis orantibus. 28 inscitia (ex mea coni.; Cod. Fam. scientiae, Rhen. inscientiae) praecipientium. 39. pars Italiae periclitantibus adsisteret.
A. 3, 25 multitudo periclitantium gliscebat. 41. in obsequium regentis paratos.
G. 24 pretiom et voluptas spectantium. A. 1, 77
spectantiura immodestiam. Ag. 40 f. nullo sermone turbae servientinm ad-
' mixtus. A. 3, 65 f. tam proiectae servientinm patientiae taedebat.
III. Particlpium Aitiirl.
30. quorum professio, quando — , statim dictnms, re-
feram necesse est. 36. non suffecturi honoribus. •
G. 13 civitas (armis) sutfecturum probaverit.
A. 3, 32 corpore validum et bello suffectumm.
A. 1, 13 adipisci principera locum suffecturi ab- nuerent.
.ss;-;i kV; ^^fp!}^i^KP^;^f^^i:
■ -'3KS "ZT^^-f
- 45 -
A. 12, 60 tamquam adversus defectores et in
tempore rebellaturos. 2. tamquam — gloriam habiturus, si nnllis — inniti videretur. A. 1, 36 augebat metum gnarus — et si omitte-
retur ripa invasurus hostis. H. 3, 54 ac si liceret, vere narratnri, quia vetabantur. H. 4, 39 m. haud defutura manu, ni — abnuisset. A. 14, 33 f. tamquam reddituri supplicium —
festinabant. A. 4, 69 velut recens cognita narraturus — in
cubiculum trahit. A. 15, 10 duxit legiones quasi proelio certaturus. 34. magnam et duraturam eloquentiae famam. 9 man- surum in animo cuiusq^iam beneficium.
22. firmus paries et duratnrus.
A. 4, 38 mihi in animis vestris — pulchcrrimae
efligies et mansurae. H. 1, 78 nova iura — ostenta magis quam man-
sura. H. 2, 49 modicum et mansurum (sepulcrum). H. 4, 80 mansuram discordiam obtendens. A. 6, 30 f. fidem integram et si nullis insidiis
peteretur mansuram. A. 2, 70 neque praemia caedis apud interfecto-
rem mansura. A. 14, 80 mansuram theatri sedem. H. 3, 56 f. iucundum et laesurum. Cfr. B. 340. lungcl. 34. 42.
BREVILOqUEJVTIA. ELLIPSES.
I. ]¥OMlill111ll.
•Cfr. B. Prol. 82. Doed. Prol. 42. Bacb. Prol. 52. Krueger. G. L. 906.
21. quotusquisque Calvi in — legit?
sc. orationes. 25. primae Demostheni tribuuntur.
sc. partes. Cic. primas agere, dare, ferre.
A. 14, 21 f. eloquentiae primas nemo tulit. 36. f. in publicis.
sc. iudiciis, quod Agricola inseruit; Orellius con-
iecit: populi iudiciis. 40. de quieta re.
sc. publica. Ennius: unus homo — restituit rem.
Tacitus: res Romana. 33.' nam quibus instrni soliti siut sc. rebus, artibus,
studiis.
II. Partl«iplornm.
Cfr. Roth. Exc. 215. 235. Vers. Germ. 138.
11. in Neronem — Vatinii potentiam (sc. exercitam). 21. alios in eodem valetudinario (sc. iacentes, labo- rantes).
34. sub eiusmodi praeceptoribus iuvenis (sc. educa- tus).
17. prope quadrienninm Gai (sc. finitum). 2. celeberrima tum fori ingenia.
(Cfr. Seyff. Lael. 16: quod tum erat.) Ag. 16 nec uUum in barbaris (sc. solitum) saevi-
tiae genus. A. 16, 28 generum — Helvidium Priscum in is-
dem furoribus (sc. versantem). Ag. 6 f. gnarus sub Nerone temporum. H. 2, 14 Pannonii nondum sub signis.
■II. Verborum.
Cfr. Wex. Agric. 53. Nipp. Annal. 7. Krneger. 970.
35. in loco nihil reverentiae, in condiscipulis nihil profectus.
Ag. 44 nihil metns in vultu.
H. 1, 9 in Britannico exercitu nihil irarum.
H. 2, 55 at Romae nihil trepidationis. A. 1, 29
m. nihil in vulgo modicum. H. 4, 42 m. nihil quod ex te concupisceret Nero,
nihil quod trineret. H. 3, 9 m. nihil prorsus quod aut conrumperet
hostem aut terreret. 13. testes Augusti epistulae, testis ipse populus qui — . A. 1, 58 testis illa nox, mihi utinam potius no-
vissima
37. similis eloquentiae conditio. 12 nam huius —
eloquentiae usus recens. 6 quae in publico spe-
cies! quae in iudiciis veneratio! 12. haec eloquentiae primordia, haec pcnetralia — ;
hoc — ; sic oracula loquebantur. 10. hinc ingentes assensus. 36 hinc leges adsiduae
— , hinc — , hinc — , hinc — quae — exerce-
bant.
G. 18. f. hoc — , hoc — , hoc — ; sic vivendum, sic "pereundum. G. 13 haec apud illos toga, hic primus iuventus honos. G. 13 f. haec dig- nitas, hae vires. A. 4, 38 haec mihi in animis vestris templa, hae pulcherrimae effigies et mansnrae. 19. nec mirum: erant enim — . 36 nec mirum, quuni
etiam — .
H. 2, 41 m. ct mirum dictu — . H. 5, 6 m. mi- rum dictu. H. 1, 79 namque mirum dictu.
H. 4, 84 mimm inde dictu.
A. 15, 54 sed mirum, quam.
A. 16, 27 etenim quid minim.
A. 12, 37 m. quid mirum, si — amisi.
H. 4, 34 f. immane quantum.
A. 14, 32 f. qnod peditum, iaterfecit. 9. ac ne id quidem gratis (sc. faciunt): nam — . 9. pulchmm id quidem, tamen pulchrius si — .
Ag. 10 nihil per libertos. G. 19 melius quidem adhuc eae civitates quae — . A- 1, 43 melius et amantius ille qui — . H. 1, 84 vos quidem istud pro me: sed — .
H. 4, 58 indignum id quidem : sed — . G. 10 m. et illud quidem etiam hic notum. G. 31 ignomi- niosum id genti. H.2, 69 exitiabile id reipublicae.
'■r ■ v>- ■•
r- : f -■ .•
- 4G -
3. tum illc (rfc. respondit, dixit). 16 tum Apcr. 25' 42 tum Messala. 4 ct Matemus. 28 dciude Mes- sala. 33 Mess. quasi rursus iucipicns. Cfr. B. Proleg. 8G. Naeg. 511. 24. quauto — ingenio ct spiritu (sc. locutus est sive incessivit, cfr. Doed. ad li. 1.), sed etiam erudi- tione et arte ab ipsis mutuatus est per quae mox ipsos incesserct.
De Zeugmate cfr. Roth. Exc. 272. 1. ut aut de ingeniis nostris male existimandum (sc.
sit, quod insei-ueruut edd.), si — . 2 f. tamquam maiorem — gloriam habiturus (sc. es- set) si ingenium — videretur. Ag. 1 f. veniam non petissem, ni incursaturus tam saeva et infcsta virtutibus tempora.
A. 14, 41 f. perinde poena teneretur, ac si publico iudicio calumniae condemuatus.
t II'. ProiiominiiiM.
r>. excusent (sc. se) iudices. Ag. 42 preces excusantis. 32. populus oratorem (sc. eum) csse fateatur. Cfr.
B. 383.
8. quod (Acc.) non acceperint nec (audiatur Nom.) accipi protest.
G. 18 quae nurus accipiant rursusque ad nepo- tes referuutur.
W, Pr»epositioiiiim.
Cfr. B. 6.
6.
32. 35.
15.
nam (sc. in, quod deest in Codd., supersc. in Pe-
riz.) ingenio quoque sicut in agro.
non rhetorum [officinis] sed Academiae spatiis
(Acidal. et Ueumann. ,an" interiecenmt).
in scholas quibus (sic r. et F.; „in" insemerunt
edd.).
H. 5, 5 vitis aurea templo reperta.
A. 12, 36 stetere campo qui castra praeiacet.
A. 14, Gl imagines — foro ac templis statuunt.
a Cicerone aut Asinio. 28 de urbe et his ( — )
propriis vitiis (urbis?). 28 non in cella — sed
gremio matris.
II. 4, 46 per urbem et urbi vicinia. II. 1, 4 non modo in urbc apud patres — sed omnes legio- nes ducesque. A. 3, 9 per Picenum ac mox Fl. viam. A. G, 51 in Liviam et mox luliam famil. A. 13, 53 in lihenum, exim Oceauum. A. 12, 24 ad aram Consi, mox curias vet., tum ad sacellum L., inde forum Rom.
VI. Pnrileiilfie »dver«»tiv«e.
8. fsed] ijpsa eloquentia. 10 meditatus videris. 21. ipse mihi Calvns. 37 non Quinctius: Catilina. (i. 10 non solum apud plebem, [sed] apud proce-
res, apud sacerdotes. A. 4, 35 non modo libertas, etiam libido impu-
nita. A. 3, 19 non modo — , etiam. H. 2, 76 Dulla militari fama, Galbae odio pro-
vectus. H. 3, 3 non incerta disseruit, aperte descendisse
in causam videbatur.
VO. PartleulAe eopiilntlYae (Ajiy^ndeton).
Cfr. Krueger. p. 377, not. 3. Doed. Prbleg. 19. aridissimig Hermagorae, ApoUodori libris (sic P.
et F.). 23. fastidiunt, oderunt. (Halmius „et" inserait, Haa-
sius „odemnt" uncis inclusit.) 3. sedcntem, ipsum, quem — , librum habentem de- preliendimus.
(Haase ipsumque, quem — .) 6. 34 nec d^fuit audentia Druso, Germanico. H. 2, 95 Othonem, VitelUum. H. 4, 42 f. Mar-
cellum, Crispum. A. 12, 2 Britannicum, Octaviam. A. 13, 55 Tibe-
rio, Germanico. H. 4, 74 f. pacem et urbem — amate, colite. H. 2, 26 fugientes, occursantes. A. 4, 9 foveret, attoUeret. A. 15, 55 andierat, coniectaverat. A. 14, 24 eadem, plura quam gregario milite to-
lerante. H. 4, 81 m. Vespasianus primo inridere, asper-
nari. H. 2, 70 f. intueri, mirari. G. 14 defendere, tueri.
Qaae restant lihellus insequentis anni scholasticus exhibebit
MENDA TYPOTHETARUM.
Lege p. o, adn. 4. »pocmata quiescunt,* — . p. 16. A. 1, 55 gener invisus. — Vorg, Ecl. 8, 86 per nemora atgue altos — lueos. TibuJt. 3, 3, 15 et nemora in domibtu tacros imitantia lucoi. — Pomp. Mela (Hyperborei). — Curtiw Buf. — Pseudo-Cic. pot. m<igittrat»nm. p. 22. 8. principes — diliguntur. p. 24. H. 3, 53 praemia peric. p. 25. A. 1, 8 iacinus. — H. 1, 71 spem. p. 2G. Cfr. Pabst. Ed. D. p. 21. p. 32, H. 1, 37 Vatinii.
^^ulna^ti^itn^
1. Mgrnmnr ib^roerfalTung.
I. Cbcrprima. DrbinariuS: "^rofcffor §o§.
3?c(igion: 1) cDangelift^c: bic t^rijifii^c ®(aubcn«tc^rc md) bcm 8c^rbu(^c uon ^ctri. 2 @t. jRcgicrung^r. ©raei^of; 2) fatJ^oUfc^c: bic Sc^rc »on bcr @nabc, bcn Onabcnmittcln unb bcn tc^tcn Dingcn, nad^ bcm ?c^rburf)c oon 3)?artin. 2 @t. 9?ctigion«t. D. <Sd)iunU^. — T>tnt\d): Uebcrfit^t bcr ©cfc^id^te ber bcutfc^en ©prad^c unb .Sitcrotur; getcfcn tourbcn mc^rcrc ©cfonge bcS SfJibctungcnticbc^; Sorrcctur bcr ^luffofec; (grtauterung bcr ^ouptfd^c au8 bcr (Jtcmcntartc^rc bcr gogif. 3 (2t. Dbcrt. D. ^forriug. — goteinifi^: Horat. Od. lib. I et II (12 Obcn mcmorirt); Satir. I, 1. 3. 4. 6. u. 9. 2 ©t. bcr X)i = rcctor. Tacit. Germ., Agric. u. de oratt. Om «Sommer^afbj. Cic. de Off. lib. II. ©(^rcibubungen, bi« nad) Sci^no(^ten nad) !Dictatcn, noc^^cr not^ 9Jogct5ba(^ ; ouBcrbcm wbd^tntiid) cin Sjrtcmporatc. (Sprc(^ubungen iibcr ®cgcnftonbc ou^ bcr ottcn ©cft^ic^tc obcr iibcr in bcr <®c^utc gctcfcnc 3tbf(^nittc ber (Jtoffifcr. 6 (St. ber OrbinoriuS. — ®ric(^if(^: Thucyd. lib. IV; Slcf(^ihc« gcgcn ttcfipf)on. 2 <Bt, bcr OrbinoriuS. Platon. Menon unb Ucbungcn im ®ried^ifc^»(Sd^reiben. 2 <Bt. Hom. II. IX — XI. Sophocl. Electra. 2 (St. ber !t)ircctor. — ^ranjSfif^^: Histoire de Charlemagne par Capefigue bccnbigt ; borouf Lucrtee p. Ponsard. <S(^riftti(^c unb miinbti(^c Ucbcrfc^ungcn au« ^robft'5 UebungSbu^ ; @pre(^iibungcn. 2 <Bt Obert. D. ^robft. — |)ebroif(^: t^ortfc^ung unb S3oItcnbung ber in (Sccunba bcgonncncn i^ormentcl^re, fo toit bo« aBic^tigftc au8 bcr ©^ntoj noc^ (SJcfeniu«. Ucbcrfcfet unb crftfirt njurbcn II SWof. 6—15; ^fotm 120—130. 2 (St. aectigionC D. (Sc^tiinfce. — ©cfc^ic^tc: @cf(^i(^te bcr ncucrcn S^it ncbft 9?c^tition bcr ®c» f(^i(^te be3 2lttcrt^um«. 3 @t. Dbcrf. D. ^forriuS. — aKot^emotif: (^tcrcomctric ; pfonimctrifc^e unb jlercometrif(^c Slufgobcn; biop^ontif^^c (§fci(^ungen ; ^rogrcffioncn ; 3inf^jin*rcc^nung ; Sombination«fe^re mit Stnmcnbung ouf 2Ba^rf(^cinti(ifcit8rc(^nung ; binomifc^cr Scl^rfa^ mit gonjcn pofitiocn (^poncntcn. 4 <Bt. Dbcrl. fjefb. — ^fi^fif: Dom ©ettgebaubc; ^fuftif; aBicber^ofung ocrfd^icbcncr Btocigc ber ^^^fif. 2 @t. Oberf. ^ctb. — 2;urnen: Ucbungcn om 9^ccf, SSorrcn, Scitcr, ©(^toingct u. f. to.; im ©ommcr au§erbem ©cr* wcrfen unb ©tongenfpringcn, in 4 ^iegen. 2 (St. Obert. D. ^robft. — ©cfong: oierftimmiger S^or unb (So(o*®cfonge ber bcften 9Keiftcr. 2 <5t. aRufif-lDir. SBcbcr.
II. Untcrprimo. OrbinortuS: Obcrtc^rer D. ^robfl.
9le(tgion: combinirt mit Obcr|)rlmo. — J)cutf(^: ®cf^i(^te ber bcutf(^cn giterotur bid jur 9?efor* matiott«jeit ; ^roben don bcn ^croorrogcnbftcn T)id)tunQtn bicfer ^eriobc tourben in bcr <Sc^u(c gc(efen unb erflSrt. (Sorrectttr ber «uffa^c. 3 @t. Ober(. ^oentieS. — Sotcinifd^: Cic. oratt. Philipp. I u. II; Tnsc.
7
'■'^' ■,'} ,;
"l^/: :-»„ •■ :
ENDOF TITLE
>:*i'.itf-il - ■».- ttlS:— -■ ■■•— ^
■. A' ,.3JA^-.i-;.l ■ :*--.;.* ^^.^tfiia