AUREAM £. ES Pr. DEXEVTECEEES NOEN PORC -————- — - T E a ," T y : T e co di * B En. mr jx " un / ES uos AK. um -— T P ) ide Ey n. Area Seu ur NNI * NATIONA JONRADI GESNERI - MEDICI TIGVRINI | ! |. HISTORIS ANIMALIVM. LIBER IV. i ió. )ui idi de Pifcium. & Aqualium animan- tium natura. Cum -Iouibus fingulorum ad viuum exprefsis feré omnibus DCC XII. Editio foe Hout feonibur, necnon ob[euationibus non pauci auctior atque — | EFtATIV multis in locis emendatior. Continentur in hoc Volumine, GvriELMI R ONDELETIIquoquc, Medicinz Profefforis Regij in Schola Monfjelienf ,« P ETRI DELLO NII Cenomani, Medici hoc tempore Lutetie sum , - de Aquatilium LI. Ícripta. Paralipomena quadam ad jenen? Aditéia fant. Ret Mapirevoi ug patoy,7 [ul utoeTde IS ce d ANNA n" p ea 2 oe MITT : T NGHE" FRANCOFFRZ 1, In Pibliógelia Andree Compl CRCBEE Ue SOERUY SUY UN Anno ei? I2 C IIII. ce " M potiitioud * P paye uti ei ts aiiud. e S A E (PERS INVICTISSIMO PRINCIPI, DIVO EERDINANDO, SACRI ROM. IMPERIIIMPER A. TORI SEMPER AVGVSTO: REGI GERMANI£, PANNONIA, Bohemiz , &c. Infant Hifpaniarum , Archiduci Auftriz , Duci Burgundiz ; Principi Sueuiz , Comiti Tyrolis, " Habsbugi, &c. — Domino [no clementifamo , S. €9 Felicitatem a4 D£o O. M, Optat Conradus Ge[nerus medicus J igurtaus . cCYaANGENSEST AQVARYM ELEMENTVM FERDINANDE c Caefar Augufte, ingentiaearundem miracula,multzin eis, varie,& admiran- esmanism wA dxanimantes: quz etfi feré muta &fine voce, non muta folüm ftupidad; co- TIR" ede P, gitatione mirantes praeterire homines deceat. Omnium enim author, condi- ETE 8 » tor&conferuator D E vs o. M. cuiusvis& virtus vndiquaque eft infinita, ag. 274" 4j. 3h noci &laudari inomnibusab eo conditisdebet: & maximé quidemin maxi- 2 mis.Magnitudoautéinalijs mole;inalijs vi quadam intelligitur: inaquis, mari prafertim, vtroq; modo, nam & magnitudo & yis huius elementi immenía eft, & mira in ciusa- lumnis animantibus ingeniorü monumenta.Qui mare nauigant (inquit virfapiens Hebraus) pe- siracb.ss.2 ricula eiusenarrant;que aufcultantes admiramur:inufitata & mirabiliain eo opera fünt, omnis a- nimantium genetis varietas, & procreatio belluarum. Paffim fané in Libris Sacristhannim & le- uiathan;hoceft,cetetum mediocris,tum vaftz magnitudinis;admirationis inopificem dirigenda gratiaumemorantur. Sed in minoribus quoque & minimis non deeft quod miremur: feréenim naturajimó prior & melior cau(ía D £ v s, vt plusroboris maioribus:ita plus ingenij quo fe tuean- tur, fiueaperto Marte;(iue dolo &in(idiis,minoribus contulit:aut faltem ad fugam & velocitatem €a comparauitne penitus ab illisconficerentur &interirent: quam nimirum ob caufam foecun- diora quoque minora efle voluit . Quis non trochili auiculz, quàm crocodili bellu&:quis non pi- fciculi ducisbalenarum(feu muftelz marinz)quàm balznz immanis nionflri ingenium praoptet? Omnibus ianota morti timor,omnbus boten | ] Prefidiumsa, datum [entire.et" mofcere teli Vim todumá, fei. Infinitacerte morum in bonam malam; partem exempla;plurima ingenij & folertieargumen- ta;&aliahuiufmodi,vtaffed&uum naturalium, confenfionis ac diflenfionis occulte. in iis que per aquas viuunt,(piícibus cetisquadrupedibus aliisque amphibiis, caáncrorum & concharum vario genere, &iis que mollianuncupant,deniq; infectis & zoophytis,que Aquatiliaanimalia vocitámus omnia,)liquidó eftvidere:quamuis vniuerfum aquatilegenusà vulgo hominnm temere &imme- rito ftaporisac ftoliditatis damnetur. Multa praterea quz in ipforum vita , adtionibus & tota riatüra homincs fapientiz natureq;rerum ftudiofi contemplanturidq; vel cognitionis tantü gratia, ( quá perícetiam,&vt DE r opificium in operibus eius laudetur;nihil honeftius;nihil iucundius boni ac eruditi viri iudicant:)vel vtaliqua fimulinde vtilitas ad vitam humanam deriuetur. Plutarchus Chzronenfíisin Libro illo Vtraanimalium prudétiora fint;terreftria ati aquatilia, difertiffimé con- 79?fee» dito.duoscoram arbitris deletis difceptantes introducitquorum alter terrefftia tanquam acrioris C RpnA ingenii;alter veró aquatiliaemagna contentione przfert.hi cum peroraffent;arbitri tanquam dubij eczparatis, vtriusopinioni potius fauerent.(uadent,vt bac interfelitecompofita,coniund&tis ambo viribus, il: lisqui animalia preterhominem omnia omni ratione vacua afferünt,fe opponant: quibus & ipfé Plutarchusin alio Libro aduer(atur. Mihi videntur mita & quz Ouidius prodidit, pifciurn ingenia; in co volumine, quod Halieuticon infctibituninquit Plinias.Id quidem ad noftra vftie tempora | a 3 petue- aM guatilium Ouidiii ii Haltésth Epiftola peruenit.fed imperted'um. Oppianus ctia aquatilia,vt magnitudine,fic virib.ferocitate,& nature ipforum admirationeterreftrib. anteponit.hifcecarminibusabinitioquintiHalienticorum. —— — Teffudo tn terra et , fed longe viribus impar , Ez lenge inferior diratesiudime Ponti. Sunt fiecatellure canes borrorezimendi, Sed nequeat rabie canibus. certare emariná . Exittale facit vulumspanthera tremenda Dentibus in terra , fluctumagss affera Ponti. Et nitus borrendainterraver[autur byana: Sed multbpratant crudeli borrore marine . Ej artes terra mitu,natat equore vafa Setioryut nequeas himc afrtamilare priori « Ecquis va[tus aper fuperabit robore lamnam? | Qui tanti falui preflant virtute leones, . Quanti fab fluctu fertur prastare zygena? - Feormidant phocas vrfr certamine toruas . Sicille.& funt profeQtó aquatilia feréomnia magisadmiranda homini,quá que in alijs elementis degunt animalia:tü gp rariora & forme magis invfitate finttü quód etia ingenia(vt dictum eft) mul- torum admiratione digna, & molesquorundi vafte admirandzq; fint. Tiberio principe cotra Lug- dunenfis prouincizlitus(vt tradit Plinius)in infula fimultrecentasamplius beluas reciprocás defti- tuit Oceanus mirz varietatis & magnitudinis:nec pauciores in Santonü litore:interq; reliquas ele- phantos & arietes,candore tanti cornib. affimulatis,Nereidasveró multas. Quid violentius marf ventísue.(vtcü Plinioloquar,)& tutbinib.ac procellis? quo maiore hominum ingenio in vlla fui parteadiuta eft(natura.)quá velis remisi; ? Addatur his & reciproci zftus inenarrabilis vis,verfum-- quetotü mare in lumé,tamé omnia hzc pariterd; eódéimpellentia , vnus ac paruusadmodiü pifcis culus echeneisappellatus in fc tener. Ruant venti licet,& feuiant procelle, imperat furori,viresque tantas compefícit. & cogit (tare nauigia:gp no viriculavlla,non ancorz pondere irreuocabili ia&te.In- frenat impetus & domat müdi rabié nullo fuo labore,nó retinédo;aut alio modo à adharédo. Hec tantillaeít fatis contra tot impetus vt vetet ire nauigia.Sed armatz claffes imponunt fibi turrium ,p- pugnacula,vtin mari quoq; pugneturveluté muris.Heu vanitas humana,cum roftra illa ere ferro- quc ad i&tusarmata.femipedalis inhibere poffit ac tenere deuin&ta pifciculus.Hec Plini", qui etiam : hiftoriasretentarum ab echeneide nauiü adfert. Idéin mari prz ceteris fubitá torpedinis vim, & le- poris marini cuius maleficio Titum fratré Domitianus fuftuliffe creditur:)& paftinace(cuiusradio Vlyffes perijt.) venena miratur. Cetera innumcera pratereo;ne fingulorü enumeratione fimi proli xior.Has igitar ob caufas vir fapi&s.ingenuus &lliberalis,vtin vniuerfa Nature hiftoria animü pafce- ML dü;ficgenus omne Áquatilii animaliü fibi nofcendü duxerit. Medici imprimis(propter varios hu- cognitio, cj. IAani corporistü in fecundatü aduerfa valetudine vfus)pifciü ac reliquorü in aquis viuentiü naturas iiri vemedio quó nouerintaccuratius , có quidé fuz profeffionis nomine digniores fucrint.Frequés enim pifciü pes in cibis vfus diuitü przfertim méfis,contingit:& magna fücci ex eis alimentid; difcrimina. Nec fcio Volaytas c» là ain vllo ciborü genere maior fit voluptas:quz cü immodica eftin luxü degenerat: cuius equidem aim créa ti- yufquamalora & plura quácirca pifces exempla reperio. Mullusantiquorü prodigo luxu adcó infi- di gnis & preciofus fuit, vt fiepius argenti pari ponderea priuatis etià Quiritib. emerctur,quü pedis lo- gitudiné füperaret.Mullü ingentisforma(quatuorpondo & ad (elibrá fuiffeaicbant) T yberius Cz- far miffum fibicum in macellum deferri & venireiuffiffet: Amici (inquit)omnia me fallunt, nifi i- ftü mullüaut Apiciusemeritaut Publius OGauius. Vltra fpem illi coniectura proceffit.licitati funt. VicitO&anius: &ingentem confecutus eft inter fuos glorid;cü quinq; feftertijs emiffet piícé quem Cazfat vendiderat;ne Apiciusquid& emerat. À finius Celeré con(ularib.hoc pifce prodigus, Claudio principe vnà mercatuso&o millib.nummüm.Macrobius no odo fed fepté feftertijs mullüab Afi- nioemptü tradit;qui duas pódo libras excederet. At nüc(inquit)& maioris poderis paflim videmus, & precia hecinüàna ncfcimus.Mullumfex millib.emit Aequantem fané parib. feftertialibris,Iuue- nalis inquit de qnodá Crifpino. Acipenferé coronati miniftri cü tibicineinfercbant. Apicius, gurges ille nepotum altiffimus.propter aftacorü malorü famáin. Africànauigauit. Rome vmbrarü & ftu- - tionum capita Triumvirisrei P.omanz conferuatoribus, inueterata quadam confuetudine, tri- buti nomine donantur. Quinoftro fcculo maximi fiunt, € mari fcre flumina fübeunt, veluti fülmones, fturiones ; lampetrz: quauquam etiam Plinius fülmonem Aquitaniz, marinis om- nibus prafcrt:& fturio,fi is acipenfereft (quód Rondceletio docenti facilé cócedimus, )in maxima elimquog uedignatione fuit. Archeftratus,qui (referente Áthzneo ) Sardanapali vitam vixit.gale- um Khodium (imilitudine deceptus eundem acipenferi exiftimauit.Ex his autem (aiunt)vel mini- suus viliffimufque(drachmis) Atticis millenis venditur. De hoc pifce Epicureumillum Archeftra- tum,qui nontàin voluptate quàm in luxu fine bonorücollocauit,non puduithos co nm | eeedems Écbeneidis mi "Faculum, Cc. Nuncupatotia. cIccedens Rhodios galeum tibi corripe vulpem Vel moriturusyobi lunt tibi vendere furto. Tolle , aut vi: Siculi i pinguem dixére CABEIIE : 2H0X lam perfer quodeung, tibi ua fataminantur. TM Apudantiquos(inquit Plinius) nobiliflimus| habitus, acipenfer.niücf fcato datur dme tet n Sca- enin: rum praterii cerebrum Iouis pené (upremi;Ennius. Suntqui hodie trutas (almonatas fine lacuftres RE (noné quibufuis tamen lacubus)falmonib. & marinis omnibus praeferant; vtIouius trntas Lari: quos ego piíces vt (uauiffimos effe concefferim , (ficut & falmones, fturiones,lampredas.) pre fertim rite apparatos: ita faluberrimos & ipfis etiam fàxatilibus marinis conferendos efle dixerim, in lacubus quidem albulasà nobis ditas, in fluuiis veró thymallum: quem quidem pifcem diuus 2 pma Ambrofiusin Hexaémero commendat:Nequete(inquit) inhonoratum noftra profecutionethy- malle dimittam,;cuià flore nomé inoleuit:íen Ticini vadate fluminis,feu amoeni Athefis vnda nu- trieritflos es. quid fpecie tua gratius?quid fuauitate iucundius? quid odore fragrantius? Rhombus: (inquit Paulus Iouius)inter planos obtinet priricipatü;quem nobilis quidam aul procerum , circa popinales deliciasingeniofiffimus;aquatile phafianum appellare folebat.no abfürda quidé cópara- tione:ficuti & foleas externis,lampedras conturnicibus,lupos altilibus capis, fturiones veró pauonir busadequabat. Maiores quidem & preciofos pifces, dcorum etiam nomine 2]g v? aA Rr ( quod. Gracécommodius dicitur quàm Latine. 444 enim Grecis & precium & honoré fignificat) appel- labant,vtlupum,;anthiam , &huiufmodi,quod Athenzus & Euftathius referunt. item anthropo- phagos.quod multorum facultates nimio in pifces luxu fumptuq; confumerentur.Jam quoniam. prater cibum multavariaq; & preclara quedam remedia ex aquatilibus petütur,hoc etiam nomi- nead medicos hiftoriz corum notitia pertinet, Alios víus omitto,vt quód in remotis regionibus, 44zlosvfn. prafertim Ichthyophagorum, écetisetiam edificia, & inftrumenta fupellexq; varia conficiuntur: quodquelIchthyophagi folis pifcibus vi&titant:& Indi quidam balenarum pellibus veftiuntur, vtin : P utes epiftola Alexandri Magni ad Ariftotclem legitur.Aquarum certe moles quo amplius quàm tellutis 57 2o patet.có plura maiorad; in eis miracula funt,nontamen eadem collationis ratio ad aérem quoque meneres, ó é&ignem referri poteft:neq; enim hzc eleméta.fic,vt reliqua duo| fuftinendis nutriendisd; anima- P^ 2*7 libusidonea funt.Peractaaquatilium dote,(id eft,remedijs ex aquatilib. defcriptis, inq uit Plinius, ) nonalienü videtur indicare pertot maria,tà vafta, & tot millib. D. terrcinfufa. extra; ;circundata menfura penéipfius müdi,queintelliganturanimalia.centü feptuaginta fex (ali4s centum fexaginta ' fex, demptis Jfeslicet Ouidiamis ut Hermolaus Barbarus smoner)omnino generü effe,cad; nominatim có plc&i,cp in terreftrib.volucribusd;fierinon quit. Neq; enim omnis s Indis Aethiopieq;.aut Scythie, defertorümue nouimus ferasautvolucres.ci hominü ipforü multó plurimz fint differenti, quas inuenire potuim" .Accedat his Taprobane.infüleq; alia Oceani fabulosé narratz. Profe&tó coueni - et nó pofle oia generain contemplatione vniuerfam vocari. At herculein ranto mari Oceano que- .cunq; nafcütur certa (unt,notiorad; (gp miremur)que ;pfundo natura merfit.Hzc Plinius: qui; tamé aliter libro nono: Theophrtafto (inquit) pifciüigenera quatuor omnino funtac feptuaginta, ad quz triginta adduntur; que funt cruftis intecta . Ego cum Oppiano potius feníerim, cuius hac dere fententiam libro 1.Halieuticón Laur.Lippius his verfibus tranftulit : Ipuumerepelago gentes cvoluuntur dn imo Nantes,qua numerum vineunt. Sunt abditanobá à Plurima monitiramari ; quis po[et nomina verfa "edere? Quis Ponti metas? quis momina dicet ? Ad remedia. * * Ter denas ad fummum xvlnas nouére fab vndis VOU paie tales ad fum- 4Mortales.fed smulta latent. immenfaprofunds enit ylnas no^ "Aequara fab vasto piramt tot guritepifces .— S in fnt cumade ercentum, CA ]oma parens zellus non agminaplura ferarum, . (tx Grace.) Nec maiora tulit quam va[lusim equore pontus, Norunteelicola numerum pen[are natautum , T. erreiiresq, ACjes, AT» pavtes equet vtrafque,e?c. Hec Oppianus.Homerus quidem folum Proteum;quem fingit immortalem,omnium,quein ma- tis Breibwhbs latent,cognitione celebrem facit, vbi canit : Ajetyets (D HpayréOc AioU7H(O»» , 0c t Jo Adox ug lone (2é9ea. » Yloododzov (8 Vesp. Suntauté cóplura(inquit Plinius)in aquis animalia,maiora eti terreftribus. caufa euidens , hu- moris]luxuria. Alia fors alitum;quibus vita pendentibus. In mariautem tam late fapino.mollique acfertiliaccremento ,accipiente cauías genitalesé fablimi,fem perque pariente natura, plzraque ctiam monftrifica reperiuntur, perplexisi & infemetaliteratque nuncflatu;nunc flu&u conuolütis feminibus atque PEDE Vt verafiat vulgi opinio, quicquid naícaturin parte natura vlla, & in a. 3 mari tiefe À -— ] Epiftola | anari cfle. pratetà; multa que nuiquam atibi. Reram quidem, nonfolüm animalia, fimulaeta ir- etle.licetintelligere intuétibus vud;gladium ferras;encumim veró & colore & odore fimilem. Quo minus miremur equorumcapitaintàin paruiseminerecochleis.Hzcil le:quihocpoftremum veri- y üsdchippocam pis dixiffet:cochleis bubula potittscapita ,vnde tomen apud Venctos. bh T. Non folumaute m reliquis mortalium,philofophiz quidem & medicine ftudiofis accuratior:fed rur aliqu, 'egibus quoq; & principib.expetéda mediocris harí reri cognitio fucrit.Nà vt nihil dicam de prin- vxparteac co Cipibüs eruditis ramprifcisitum noftri feculi, (inter quos M.T.& fereniffimi FFF. veluti maiora ja eS quadamfydera prafulgent: )quis nefcit Alexandrü illa Magnü;nobiliffimü Ariftotelis Stagirite di- gromoueans, Ícipulum,;adeóinhecttudiapropenfum fuiffe,vt vixalia cius maior liberalitas,quá in preceptorem;, . . proptercondendam animaliü hiftoriá celebretur'o&tingenta quippetalenta contulit:& infuper, te- ftc Plinio;aliquot milliahominum intotius Afiz Grecieque tractu,ei parére iuffit, omniu quos venatus,aucupia;piícatusq; alebant:quibusq, viuaria,armenta.alucaria,piícinz;auiaria in cura erát: nequid víquagentiiiignorareturabeo. Antoninus im perator Seueri F. Oppiniani Deanimalibus poémata (quz fant De pifcibus & pifcatione, De venatione, De Aucupio,) infigniliberalitate acce- pit.nam & patriscxiliüiei remifit;& pro fingulis carminibus totidéaureos numos adnumerari iuffit: quo munere exhilaratus po&ta charaeribus etiiaureis ftia poémata defcri pfit:quge quidem & has ob caufas,& quoniam elegantiffimé condita funt,merito aliquisaurca cognominct.Aclianus, cni? Deanimalib, libri x v11. noftra cura & diligentia Grece Latined; extát; Neruz & Adriano impe- ratorib. charus & familiaris fuit:vt Plinius.qui & ipfe de omnianimaliü genere copiose fcripfit; Ve- Apafiano:adeó quidé vtin Naturalis Hiftoriz fuz dedicatione nó maiorib. titulis &à Vefpafianü fui, &iucundiffimüImperatoré appellet. Plutarchü,cui? libros De animaliü ingenioaut ratione ( vt di- xi)jhabemus;Traianusamauit. Fridericus 11. Imp.cüaaliás vir eruditusfuit,& Grecé etiá( mirü illo fe- culo) calluittü animaliü natura ftudiofüs fuiffe videtur,ex eo quód,(vttradit Coradus Celtis)Lu- ciuspiícis annoSalutis M.c cc c. x c v 11. captuseftin ftagnocirca Haylprun imperialem Sueuiz Vrbem:;& repertusineo annulusexzre Cuprio in branchijs (b cute, modica parte fplendere vifus. Aunuli figura & infcriptio fuit hec. i SHCNA ! Verba Gracacircüferentiz infcripta Eli Cei cox (ara Ajay munsaeam D dzcmÜac Ade S xor- parri dede Ingo jo mie x eigete 911 s. pepe O no. Gen. Latine fonat,(ficuti oánes Ugonis s Vuorma- . ciéfis epifcopus interpretatüs cft:)Ego fum ille pifcis huic ftagno omniü primus impofitus perm ü- di Re&oris Federici fecüdi manus,die quirito O&obris.Numeri Graciin epicycloannü Salutis in- dicant quo id fa&ücft. M. c c. x x x. Sex minores circuli fi gnificare Imperij electores P decolligitur pifcé ilà ini ftagno vixiffe annis c c. 1 x v 1 1. Hoc quidéfacto Federicus 11; T di | Nuncupatoria. Magni imitatus videri poteft:Ceruos .n. captosaiunt;tefte Plinio;poft centi annoscü forquibü aurcis.quos Alexader Magnusaddiderat;adopertisia cute in magna obefitate , Fertur & Diomedes torqué creá cerui colloaddidifle;circa quá aucta fit caro, & ceruus poftea captus ab Agathocle tege Sicilizintéplolouis confecratus. Et Arcadesaiunt Arcefilaüi quendá Lycofürz incola ,vidiffe cer- uà facra Domine appellatz,íenio grauatà,cui torquescirca colltü faerit hoc verfu inferi pta:Neoàc $2) édDvay de. &g TOuov ld A esmiyop : hóceft,Hinnulusfuicaptuscü in Ilio effet Agapenor. vnde vel elepha- to logé viuaciusanimalceruü cffe aliquisaffirmet.Hoc Paufànias, illud Ariftoteles prodit. Noftrà veró memoríaanteannos forté (eptédecim Francifcus Gallorü rex Petrum Gilliá, virü loge doctif- - fimü,naturzq; animaliü prefertim aquatiliü;mirifice ftudiofüm,liberaliterfouit: cuius ad Kegem fuü verba queda ex epiftola.qua Aeliani fui editionéei nücupat, nó poffüm mihi t&perare quin M. Tuz recenfeá,vt eà ita magisad excoledum hocargumentü;hoc eft fauend(ü eis qui in co verfantur, accenda. Profc&tó(inquit Gillius) é regia dignitate nó preftantius quictj efficere poterisquá fi qui: buídá neq; indo&is, neq; (cgnibus id dederis negotij ; cum vttotius naturalis hiftoric nouà pericli- tation&, tum vel maximé beftiarü Galliz,aquatilium,terrenarum,volatilium.nomina, mores & fi: guras (ctiptisperfequátur:neq;amplius tá valde peregrina animalia ex Nouo Orbe deportata admi- remur,vt noftrorum vim conténamus.Enimuero quot egregij pifces in litorib.tuis errat, nó in vul - gus folü ignoti,fed ne fcriptorum quidévlla notationeanimaduerfi? Quot it aues.quarü nomina infummaomnium ignoratione verfantur,in cofpe&tu noftro lapfus exercét?quot etia terreftres bea ftiz? &c. Alij etiá qui nuper deaquatilib.fcripferuntin Gallia Italiaq;,Pótifices aut Cardinales locua pletes habuerunt Mecoenates.ego vnuscum patronum & Mecoenaté hac in re hactenus defyderé&, €ó venia (um dignior, (icubi expectationi nó fatisfacero.(umptib.n. alicubi opus erat,nó pauló qu& mcc facultates fint maiorib.Diligentiá quidé fide,labore,& le&tioné multiplic&, nemo in me requi ret;vt fpero.Certéfümmos & principes virosomnia magna decét: & ea pr&cipué vt pmoteant, ad quorü cóparandam cognition£ priuatorü &tenuioris fortunz hominü opes nó fufficiüt, cuiü(mo diomniü fermérerü nature particulariü doGtrinacft:ná vniuerfalis quarüuis rerü fcietia nec (ampt" tantos, neq; peregrinationis & téporis tantum poftulatzxcommodiusd; domi & in quiete perficituti, - Hecego mecum potétiffime Imperator,cum reputaré,& id olim huius Voluminis dedicatione 2/655 o. && animo meo M.Tuec deftinafse,vt maximumoperum meorum in maximi optimid; principis nomi ^ ^ Mus &ctandtutelari appareret; hortatoresaccefferunt cüalij virtutü tuarum magnifici precones.tum ves tó imprimis pre(tantiflimi do&iffimid; M. Tue medici.Iulius Alexandrinus,& Stephanus Laureus Amorfortius:qui ita meanimarüt,vt g cogitauerá,perficere etiá aufus fim.idd;: facere propofuerá; anted in faftigium illud humani generi: excelfiffimum M. Tua eucheretur:g pofttj p & 1 immortaz liscofilio, necfinemagno omnium mortalium gaudio & applaufü, clementiffimum ac modera: tiffimü principe (ibi pmittentium,ita fa&um eft nuper,multó magis ctiá & iure quodámodo hunc Aquatiliumanimantium hiftoriz thefaurum ad M, Tuam pertinerearbitratus fum , Ad eam igitué veniunt Tritoncs, Nereides,Nymphz marine, & vniuerfus chorus Am phitrites : "€ymotbee, Plato, Glauce, T halred, benigna, Et Nefea, fimulá, Galene cum Galatea y : Spes, » Ael td, : Halimedaá,, Dysameneg, ! Wr M &alicinnumerz:imó totus cü fuis alumnis pater Oceanus.Ft infuper qux Bluétes.quzd; (tagr à: tes dulcesaquasincoluntanimalia,magno accedunt numero fingulis veluti legatis generatim fpé4 ciatimd; miffis:& vt vno verbo dic, Vniuerfà fluida natura adeft, vt fimul de Imperatoria maieftat tibi congratuletur.fimul & füblimitati tuz fe ftibmittat. Salutantte muti;accedunt depedes& tuü füubeuntvnanimi cofen(uimperiü:neciá veteréillü poétis decitatum Neptunü,fed &gR p1N AN D v M veluti nouü nume fuá agnofcüt:& vt ppitio vultu ltaq; fronte fe fufcipiat; f(üppliciter orantà Hocnondiffimulárim;benuigniffime Cxfarinótotü hocvolumen fed maioré cius parté noftri 3m laboris effe..Ná quecunq; Ródeletius & Bellonius,doctiffimiapud Gallos viri, ante me de finguhs Oa "n Aquatilium prodiderant;ca quoque omnia Opeti noftro;he quid in hocarguméto defiderare pofi fent le&ores acciuisvbicunque veró illorum nomina non adícripfi, fiue expreifüsfit c o & o r t Aa R11 titulus fiueomiffus.ea noftrafuntomnia. : i E : Obferuaruntilli plurima apud Gallos, Belgas & Italós:Bellonitis eti&in Gracia alijsq; Európie A « fiz & Aphrice regionib.quib. in vnum reda&isomnib. Aquatilium natura mirifice illuftratur.Feó ex lc&tionib. meis alijsd;obíeruationib &amicorum qui diuerfi- éregionib. varia miferufit benes ficio(nàtoto decénio.& eo amplius)plura quà peregrinado.nadtus fum. A peregrinationib.n. cürd alix quzdam cauíz,tum maxime fümptuüm magnitudo me abfterruit.Infinitacerté antehac funi quam prodita expofui:& vt Germanis meis paifim mé accommodarem, linguam; vernácula ex colerem;,operam omnem dedi Diligenti quidem & diutina animaduerfioné,peregrinis etiam qui: buídam pifcibus vetera nomina conuenientia primus reperiffe mihi videor:tiempe in Nilo oftrá: cionem.porcum,phyfam forte &alabetéac typhlen, demoftraui.In noftris véró(id eft, Germania tuz/fluuijsincognitos hadenus plerifqs ( ne dicá omnib.)noftri feculi eruditis pyrüntas, poecilias; ahtaccos,oxyrynchos; filuros & centriícos oftedi.Eft auteni osrinis fere difficultas circá nomi num; - | | à 4 B ibus Peroratie ck adbortatione. Epiftola | quibus latini aut Graci veteres vfi (untjinventionem pofita:quibus inuentis,reliquá hiftoriam mi- nis difficile eftaddere.Labores fané mei(vt nihil defüm ptibuspro mca tenuitate dicam)immenfi fuerunt:quibus fi operiscuentus nonomnino refpondet,voluntati tamen mec nonnihil debebunt pofteri. Sed plura dc iis quz ego prater alios hac in parte pra'ftiterim, in prafatione ad Le&orem proferam,ne prolixitate mea M. Tuz fim importunior, Equidem ea,quz non tam mco,quàm communi totius Reipub.literartz nomine peto,impetra- turum me,maximam mihi fpem facitinoptime &fapientiffime Princepsomnes Regie virtutes ille, quz in M. Tuaclucefcuntiquibus & bonarum literarumlinguarumd; cognitio & do&trinaomni- gena íta accedit,vt veluti colophonem imponat.Multa atq; illuftria beneuolentiz & liberalitatis tue in literas cü facras;tü profanas,& earü ftudiofos homines.publicé priuatimd; extant: vtomnino foe- liciffumü nocà (ammo philofopho optatum,füb M. Tuaimperium nobis contigiffe videatur.cpta- batautem illead optimü reipublicz cuiufuisftatum vtvel philofophus regeret , vel re&or eius phi- lofopharetur.Scio multos predicare Principesab ijs,que cum in eis non (int, effe tamen debebant, virtutibus,vt ita officij fnidiffimulanteradm oneantur:cgo vero fyncere &abfq; vllo adulationis fu- €o;0b eas quibus M. T'uam;eximiis & rarisin hoc faftigio virtutibus,ornari intelligo ,laudareac ve- nerari me profiteor.Sed reliquain Celfitudine tua;omniclogioriüi landumd; genere vehenda, alijs quibus ea funt notiora;& M.Tuz propioribus relinquo;ego fingularemtuum erga fapientiz & li- terarum ftudia fauoremapprime & veneror & exo(culor. Scio multa optima exoptatiflimaq; vitis literatis volumina, liberalitate tuainlucé prodiiffe: & interalia infignemillum codicem qui Syro fermone Noui Teftamentilibros plerofqueomnes continet:quem fingulari pietate Syros mifera- tus.nevnico verz religionis thefauro diutius deftituerenturjiinnumeris exemplaribus procufümin. Syriam liberaliffimum munus mififti. Hac cgotanta benignitatetua commotus, hunc Halieuticü fiue Pifcatoriilaborem meum, M. Tuz confectare fimuld; (applicare volui,vt quemadmodü om- ncliterarü genuste Mecoenate & patrono propagatur;ita huicetiam ad mirabili, pulcherrime, maxi- mza,vtiliffima d; Naturz parti;circa Animantium, prefertim Aquatilium cognitionem illuftranda profummaclementia & bonitate tua;adeffe & opem ferre digneris. Q nód fi contigerit tno fauore, uialiberalitate vt Oceani Germaniciora aliqua ex partematuré abaliquo harum rerum ftudiofiffi- mo pérluftrétur huius magai Voluminis Compendiü aliquando, le&ioni ( praefertim Principum virorum ) magisidoneü,confici curabozita vt quz noua acceflerint fuis quzq; locis adijciantur, ali usd, fecundü genera rerü ordoinftituaturnam prafens hoc Volumen ( de meis prxcipué fcriptis loquor)nonad continuandam in eolectionem fed ad inquirendum quod cuiq; libuerit(ordineàl- phabetico feré fingulis defcriptis,& fingulorum hiftorijs per certa capita digeftis)) nobis conditum eft:& vtin pletofque omneseiufdemargumenti veterü ac recentiorü libros vberrimi commétarij loco eíletin quo tum rerü tü vocabulorü in diuerfislinguls varia expofitio abüde haberetur. Quá- quamautem tot & olim & hodie fcriptores DePifcibus & Aquatilibus libros ediderimus: certü eft tamen plurima;quzin fuis regionibusetiam vulgaria funt;doGtorüapud nos alibid; cognitionem adhucfugerenecdü in literas relata.Scio multà & admiranda pifciü aliad;genera in Oceano Ger- manico reperiri quorum nominaad nos peruencerunt; pié£turz veró & plenioreorü naturx cogni» tio defiderantur:Qualia funt, 2Barngmal/2Labmal/Ccbmpniat/Jtautial/ABittetal/ C»cbilcmaf/ Danerfeir / Stonwarfract/ S rofivat/ Cypringiwal/ D eral /5fozcvat/ Dill) Dxcrill / Sarc'ivaf/ Siufival. Stacbttval Storbwal/2Gintiger/Sifchefecie/ €5coellempndte/ Xtore/XL oflittacr/ C»df ficta bacf/ &c. Veteres quidem. quorumddepiícib.monumentaextant,ad Oceanü non penetrarunt. fed paucaquedam ex auditu de quibufdam Occanianimantibus prodiderunt.Exhibent aliquando re- ges & principes(qui mos Romanis Czfarib. quondam frequens fuit) maximo fümptu rariora quz- damanimalia popuload vnü fortédiem fpedanda:Tua veró M.fi eorü qua adhuc in Oceano no- ftrolatentanimaliü,notitiam illu(trarit,depulfis veluti Sol (no exorti.ignorantiz tenebris,non fe- zelnecvnipopulo,fed perpetuum hoc,dum mundus hicerit.dü vllzliterz vigebunt,omnib.vbi- quegentium populis,nonfolü vulgo;federuditis & philofophis hominibus;imo ipfi inclytz philo- fophie longé magnificentiffimü hocfpectaculü exhibuerit.Ita,veluti mari dete&to;apertisq; gurgiti- bus &abyffisemagnam omnib.admirationem excitaueris.Sicfiet vt veterü fcripta vberiore cii fru- &u & (uauitate,non folum,vt pletiq; folent,.legamus:fed ctiam rebusipfis cognitis intelligamus: ac infuper multa noua, nullis in huncvíque diem literis prodita; pulchro ingentiq; au&ario philofo phizlucremur.Sic Galli & Italinonamplius gloriabuntur bonasliteras fuis proceribus magis cffe cordi quàm Germanis:& maiorafüorum procerumin literatoshomines beneuolentiz figna cxta- re. Hocigiturvtfaceredigneris FE R& Di NAN D E Cefar Auguftejomnes Mufe,omnisphilofophia, cum innumeris bonis & eruditisviris M.T.iterumatqueiterum fupplicant. v A LE A T optima óc clemenriffima M. Tua:cui DE v $ pater omnipotens,omniatum propria tum impcrij commoda,cum fcliciffima pace,& de Chriftiani nominis hoftibus victoria fccundet. Tiguri Heluetiorum. Nonis Augufti anno Virginei pattus M.D. LY 112« .GYIL- sulatilem 0 freebwater S ounber , vremudem pi/cer im Septentriopals littore perpetua ilte vocamus: Stüte EI * San. / * d Y. " ANS D v. (i ANGLVS MEDICVS, CONRADO | | GESNERO S, P.L. | Aervs tandem libellumtuum, (quo Haleutica Ouidy, e» ? Plipioc Atquatilium cas KÀ zalogum interpretaris eivemendas » ci Germaumaatque Analica nomina vecenfes,) ne» eio am maiori cum aniditate aut viilitate , frne vllaferà 1otermifftone , perlegerim. Mwleum enim per. ipfum im hufloria pifcium meprofecilfe fateor. Qua de canfa,cum | S mmmeris alijs philefophie ye?» snediine [Hudiofrs imeemtes habea tubi gratias, ev per- AIC ex CEN, oh pezuam tibi. mentes ci corporis famitatem precor . Sed beue tantum tbi precando , bo- Deo CAN, Cr PS ineffz viri dr beueficij accepti memora , of ficto mon fatis perfungor , nifi quo animi mei ergategratitudinem tefHificer, aliquid tibi beneffciols protinus sniper comtulero. Illud autem, aliquaex par- se , mibi facere videbor : f pifiium aliquot mihi notorum nomina Britannua, e deferiptiones ttbi commn- siücauero , eir quid de eis , que iam ad enaiora vetuti praludens couferipferis , fentiam , meam tibi feutenti- am aperuera. Ne igitur prafando tempus inutiliter teram ,vem ipfasa flatim aggredior . A Etiam atque etiam nunc zibi videndum cen[toyne illi,qui Soleam, Scollam interpretantur. fua iemorantia tibi ienponant. Sola etim , vt optimo nasía , à fimilitudine planta humani pedisyut bug lofius a bubula lingua eidyull. femilitudime nomen babet. Porro pifczs qui a Germauis maritimis €3dyoll aue Celyull zuncupatur ab «242- sis a 9oace. à Flaudris eit SDfatbicesullam neque cum bumani pedis planta,nec cum vlla lingua fimi - Iutudinem babet , Proinde Solea,ffue Buglo]fus,qui a Germanis inferioribus nominatur en Swtge.2. zoffres & Colt; non poteft effe eíti Cocholl fme Schulla.( ut quidaminterpretantur )quam Schullam Pafferem effe eoneetynon Saleam. Quanquam tuetiam abctngloquopiam non [atas diligenter dm iflaria pifdium ver- 76utt, fato , vt fufpicor edoctus libelli tud folio ro6. Buttum Angla e$» Flandyn Pafferem fjemificare doces . Verüm errauit, quiuis ile f'uerit,quite boc docust. Namlisez 2n nominibus compofita Butt momen non varo d Ger- spans anutuati fumus: ut ia S wrbut , e? ie alijs vJfeonilibus , qua memaria inea dm prafeutua mom accurrunta, des: b eye Do ; Rbomiul 3n Meridionalitamen Britannici maris litore, perpetuo Rbombum. maripum uocamas à Slounber, c? flu- &tounbéfa Pajferem vero per totam Angliam fDlacemomimamus. | | & plate, |! ndugli iudicant etiam Pafferes effe Rbambis multo camdidiores,quod am Ouidius in féquenti distichovon: firmet,necne ; penes ve iudicium e[fo .. a. Fuleentes Solea candore, €9 comcolorillzs Palfer,€9 Adriacomirandus lttore Rhombus. Iam quoniamin mentionem pifeum buius generis incidimus : lrbet pufGeen tibi obiey deferibere, qui pi: M hi apud Galenum Citharus effe videtur.1s Rhombo minirm femilisest- fed candidior ej» circa caudam, e? fan. P1 bieriss euas oras , qua poféem votum ambiunt , rubefast. «db Anglá vocatur à Sb, à Frilrjs Orientalibus 6i vn cá Nn Canbling. Sapori efi nom tniticumdi,vtcunque apsa Londinenfés im parua precio babeatur. bhócena. Phocenam quam Angli 1n Nortbumbria y vbt ega primos edidtvagttus, vocant a Dorpefó 227 Orien. Deretls.. t4li Frifia, qn qua ad integrum degi quadriemnium,quo zempore dues Untegras emt phocauas : e empras, rufi. certior coguiFionis caufa. diffecut , fcio vocari ein "orunfifct , F'ertm an ia quogtie ab alis Geyimams maritimis nominetur nécne, C an boc nomina alj , Balena tribuant etiam,nécne , ucertusfum. - Quantam de generibus cáfimorum in libro tu0 , crebra fit snentio, c ab ÀMbs,quos ctas incerta felindà rocertu referuntur gratum inprimis officium me bominem ad litius Brittannici maris natum, tibi Me- eliterraneo c) pen? alpino, faéturum sndico , [ique de /4Jinorum generibus obfernati y ribi vorsmbumi- cautro. m jn T Meg cfmorüduo genera apudantiquosinuemiuntur quara; altéru WB», C afrmus:alterum oiax 9 Co» afellus, iba appellatur.Dorion .n.enon ab onifca di[Hnguit: Atbenaus e Plinius etiatn duo f aeiunt aJellorü aeneva. Tol ilie Ono, eouiffé puta.qua veterum de[eriptiontb. comueniamt.Ouon [fue afin iudica effe pifezs qui ab «LAgli uotaruy a obe, endoabeof Gama im CD dylluifch Caro bini érafftor € durior tff carte Valytingi, Q- apud Prifips el dela 1 ] PEREAT, aif Urtentaler. fw Epiftola. Orientales .ubz mare valde limafum ef uadofume[t. febres excitare creditur . Verhm in mari Qortbuym- Oxo — rico , quod ualde profundum , undo[urm e$» clarum est , pifcis fatis eff innocens .. Onifcon fiue cffe. aTDbototg. [uns , prfGem elfe cenfeo , quem cdtmeli vocant a Qo ptona: Frif7 Ortentalesmon vitrafpithamen lon- m. Ri na, £7 €i (Dab , ubi adolewerir ein Citlimg. — Pulgus ibi latine loquentium. uocat gemmam maris. Gba warns, — Pifcem eumdem «4ngli Occidui , pofiquam exiccatus fuerit , uocant q "5urforti, Zdurizie corta da- 6 Sutbore- se rpeul) . aupmifnpliiter buckum vocamus , ut caprum ama[culum fiue bircum nominamus a, qotes a Starting bu d. Cd boc genus pertinere pute picem , quem nmo[fra littora nominant. q 9arting » AUF ( ut puto vtétits ) a SOtercling. AM Is forfan eft , qua Bellanio Marlaugus dicitur .. Rarus eft Apud nos Piféis , cum Vulitingo tamen , emuctortum 1udicio ,carnis bonitate certare poteft. Vubitingorum per totam Northnumbriam. tanta fit, me puero. , copia, ut fepe 20. adultos nummo Henrictano , qui quatuor Heidelbercenfes ualez pummulos, ES emptos viderim. Hunc pifcem 07 mes centes à indicant e Jfentiunt effe Jaluberrimum. | zfüespum. — Prater bec genera qua ueterum foriptis mobilitautur , alia adbuc Juperfant. quinque «LAffmorum [s "2 nera , [i qua fraes vezenttoribus feriptortbus fit adhibenda.Horumprimum genus eit, ( Bellonio nimirum) uentricafas ille ptfeis, eui dn labro anfertori, barbula eff. Hunc CAzgli Boreales uocant à Seling, 24e- [d Aofing. e Cops. — S3ellich. Haie: fobolem nom "vocant G5abben, uz quidam referunt . IN.amideo rarior eff prada, quoa cis Gatcloto nara ex. parte in mart profundiori,ez mom àn littore ut CAfell; tenelli , degat. cia Oellidy — c p pagus A fenes [it quatuor pedes longus ( multà enim longior reperitur ) caput quod valde craf- Jum ef , magnopere tamen à dinttibus , propter fuauitatem faporis , expesitum ,À [ummo roro ad extre- eas vfque branchias , ad longitudinem. pedis unius exteuditur. » | Fentrem babet impense prominentem , dorfum. (ff frc loqui liceat ) latum e craffum : linea alba à Capite vfque ad caudam per medium pifcemintercurfat .. Fentriculum habet longum dr infigniter ca- jucem , quem IN orthumbrienfes mei votant q Giurpofe. —Feficulam quandam. ouis. vefertiffimam, gdem fefe, boc esf tefliculos nominant . — Folliculum vero glutinofum «vnde iabthyocolla conficitur, dem nominant à fout . 2ulti non induti palati hune. ceteris omnibus partibus hnius pifers long? pra- ferunt. | a€fWfepe.-— Secumdum genus ab dnfigmi migrore tergoris noflri nominant a Golefiffe . (obis bic peregrinus non eit, vt. feribit Bellonins » fed lippis ef tonfüribus ita notusyvt Delia mon fit canibusnatior. —— Idem tan est « A fsmorum vilifigmus ,ut aliua féribit , füd vecens captus tapa iucundi faporis est. , ut cum Vubytingo c? «Merlingo propemodum certarepoftt. Ego Haddoke, ff quid meo palatotribuendum fit,mul- gum prafero. Veruus nom difffreor,quim Carbonarius ille exiccatus , omnem faporss [uà gratiam amittat. «Quare ex eorum pifcium albo. e[fe crediderim, dequibus Plautus ad hune modum loquutus eff: Quafi pin Jeusttidem eit amator leneynequam nifi ecens . vidionales à Qob, Occidentates Q SYtetipel: Frifn Orientales eán Gabbbelom : Rez accole falfum , dán a£emgwl — Tertium genus CAfinivoramus a &éeng (e. im bac dictione nonaliter atque im plerique mer? «Anglis Eug. cis, vtali itta, pronuuciamus. AN. umleng longur franificat, vnde lenatbe , id es longitudo, dedu ^ eitur-) Hic igitur pifea à longitudine fua nomen babes. Estenim reliqui omnibus LAfinorum generibus, longior : primo afpcttu , LAfimum barbatumrefert, fed multà tenuior Cj longior, capite non itacraffo , nee ventre tam prominente . Va Caro buius , faports eff iucundiffimi,dum adbucvecenseft . Cutis ilf denfa eft € elutinofa. Quare poft | cocfionem. glutinofus bumer in patimis reperitur ,qui ab artis popinaria magisiris gelu.aut gelatimum ap- ellatur. € Goblpng. : Quartum genus nufquam in tota dugla , nift in Northumbria vidiyobi a Gobfptg eppellatur. Pifeis et Haddoko multo maior , fed Coddo zmulto minor. forma Coddum c? fapore Lengum , nifi me anca fallat memoria refert. In littore Northumbrico prope oppidum Beduel , an copiasasulto maxima cas pie ata. quens s Dafa vocatur. Forma pifcis hoc eft longitudine: ci tenuitate , ad Lena? fimilitudinem fere ac- Golorum gen gatttonem peruenire facilius poftgnus . Duo tantum Gobionum genera (quodveperire po[fam) xAviflore- Ws IL. GC janbde. quem Nortbumbrienfes , Cumbrien[és cj» Caletienfes vocant a Coonbele . pi/iculus eit albus ,- fenus, IT G. Turner. Recedente mari, vtrinfque fexus iuuentuyád littus fO confert, c? falcibus demticulatis , quibus feneres de- sepuntir ,ex barena plfeiculosim. magna copía eruir. | xtobile illud e tantopere 4 prifcis ffriptoribus decantatum alterum genus y «dnglorum effe [mmel- Alttrnt, gam puro « Eft. entm Smelta nosira pi [cas littoral , gregatilis »€* circa litfora parit, ej im fiuutos fubit, Smelta. «bi pinguefci . Ae perperso in fluuius degit . IN.qm vvére tantum , quo tempore. copia longe omnium maxima yvlira Londinum ,ad Kewpam víque c Brentfordam aduer[o flumine natitat.Rarü;aut tiunquam ultra fpithames longitudinem excrefeit .— Due omuia , quum crisloteles fao gobioni tribuat ,. Cy nec magnitudo quam. Galenus ab eoves uiri, nec carmi bonitas defit :mom videor gnibi temere iudicare Smeltam nosiram Aristoteli effe Ga- bionem . ' ^ | um. Porr) huic mon eft difimils pificulus ille fluutatila , quem nos. vocamus a Gyubgiou , vos ei d Jt Anfo- Aefling , Zmferiores Germami prope Coloniam ec GSüufim / ober ein uum .— 5r Jicerez ex no- as Gefling. yuipibus regionum. variarum argumentum ducere , ( quod aliqui bodie frequenter. faciunt ) conclude- gem ex tot mominibus , reliquias. antiquas Latinttatis adhue retinentibus , noffram gudgienem effe c4fong gobionem flauiatilem. | .Pificulus ille quem tu Cre(fel Germanice vocas, ut recfó diuinafli , ab Orientalibus Germanis vvoca-- "sar cin Grunbling. ANLam Stickbna im orientali Frifia, noffra gudgiaua uocatur €i Corunbtin. TU Bi Eft apud «4nglos 12 littore Cumbrico pifetculus loche mosíre tam fimilis , quam fius ficu ,amto- na. gum 4u0, mif quod quum locha fit fluniatilis , bic fft. marinus: o bic paulo «iridior er maculis ma- : E ge refferfus . Post maris receffum , in eius reliquis , fab lapidibus delitefiit . Quibus motis Hatim exi- : Jit ,'vt boitus , ef à pueris capitur.Hic an fit aliqua fpecies gobionis viridu nec ne,non pronuncio, Jed alijs copicZandum relinquo: boc enim. varijs de caufis affeuerare nom audeo . Cumbrienfes vecant pifcem il- dum etias à Gyrumbling. Truttarum in «Anglia duo genera reperiuntur . CAlterum quod «fu[ong Salar eft , à INortbum- | D" | Brienfibus meis vocatur a SSututrout . c4 boc gemus alia [pectes veferri potest Trutta illa ,qua voca- Pear tur an Alerfanabt . fangft. Hic pifcis ,altero ( quàm alter fuperior ) veztre magis prominulo eft , ej per ommia eraftor , e Lgmaxitma ex parte vt alter in locis vadofisyef mom ita. profundus :itadile, m profundioribus torrentium cj Lfluuiorum locis , fab abmorum radicibus que ad ripas fluuiorum nafcuntur interdum delitefeit. Atque ideo - «b alno,qua nosira lingua vocatur 2fbet aur QUület , momen febz fortitus eff. -— «Mlterum Trute genus in Nortbumbria vocamus a fDullttout, boc eif , Trutam taurinam, 4b à 2Büfiroat | infigni magnitudine, qua alias Trutas fuperaz ; cubito enim aliquando longiore reperitur. Craffror ejf L'Salmone pro ratione [ue magnitudini, [ed capite , fi refe memini,breuiort. Caro eft ,( quàm)Salwoms —— p emulto feceior , friabilior , ev multorum palatia gratior . «Accepi eundem in als Britannia proutncits vo- agrap trout." «ari à Gyrap trout, c: als a Cfurf. Eff e ip «Anglia pifés à Trutarvumformanon multum ab- x Dea iong ludens , quem à colore cinereo vocamus a Gyraylptig - Eundem audio alicubi Zomber nominari. Idem, £e, "wife fallor, pifets eff , quem vos vocatis ein 2Xe[ch. ATE Gurnardorum. babemus duo genera , quorum. alterum quod. cinerei fer? coloris es im. occiduis e CAMS. Lomteridionalibus «fnglie prouinegs appellayur fimplietter & (Surnarb, apud Bereales "422/os a gray agrat) guta | QDurnaro. — Cdlzerum genus , quod rubrum cit , a cMeridunalibus mosiris vecatur a Aoclyeg, a£ dquti- ER i | donalibus a tcbe Gyutnarbe . | ——— ladee 520 In littere Orientali xLAnglie , vt in Effexia, boc esl Orientali Saxonia, c INorfolzia eh Sudfol ware. — | ia, fieri poteit , «ut Gurnardm Gurre appelletur . at in als omnibus c4nglie prouzncys nomen boc abf prorfas ignotum ejf . Locustam marinam nufquam audiui vocatam . a [e Creuis ; Jed perpetuo. a £ob- ; he . n j Eft alius buius generis pifcis in Northumbrico mari nufquam vifus , fed im Occiduo frequens, qui vota- aloug Ciffee - Zur à loug Joifler.corpiceula babet , cubito fubinde longiora. HNSU Pelypus à pifcatoribus , qui Fedtam infulam incolunt , «ocatur & pont Cuttel..— In Port à Dowrtittd - dandis peninfula , muullue mibi verus con[peéius eif , quem piféatores vocant & — fote dOul- * RR " «t. | 3 Merulam in littore Occiduo me vidiffe puto .. hane pifcatores illie vocabanz a Coofefifoe ;.— 9i ule. "wogati nominis caufam , refponderunt himc boc nominis effe confecutam , quad nautarum coci iure quo- * Gookfi[pe. dam [uo propter delicatum faporem , apud fe retintant €» coquant, quum reliquos omnes facile ad queitum dfirabi patiantur . | Cnglorum Sytenau cum Bellonio /drislotelis P boxinum effe confentirem , ff. $493 aveshuuvdmiT m Ploxinua: - Yop2v X3 Mp arcos (G xaAauddy cio vrépxoppáreret .Verum quum extra omnem controuerfiam (it Me Wotoas nostras nunquam in exeoAupvaei fieutorum e? lacuum parere : Jed. femper in faxofés vadzs aut fata- lofís, ubi rapidiores funt aque decurfus:ipe im hacve fab[cribere mon adea. Lu cCA4pua que à Cantabrigenfibus vocatur. à, Cpirlong ;. à Londimenfibus ,. dum recens ei om s P à Cprocc, "m | Epiftola G. Turrieri. | eCprete 9 Giptote , c infumataa tee Ciprote, auta Otyco Ciptote, son ef! Harenge fobolesyvt quidam .— effirmant, [ed fai generispifcis, aparente nullo ducens originem. E 4 ramos pi-— cCLdraneum Pliny uostri pifcatores vocant a, qua voyuet. Poc esi malam uxorem , nufgamin Augliaau- Vr : Mr diui aliter uocari «Araneum marinum alium in Frifia uidi, ita fixnilem domesitto ,ut in fola magnitudine À aqua teuer terreliri differrez. V T ^ Doug vransemat — Pelfinuminx Anglia duo fumma genera babemus,quorum maius uocatur a € callop . minu uerb no- iid . Wünatur prope Portlanduam à Cot , Aforma gallinacei capitis quam pifeis apertusexhibet . Sub. bocgenere & Gxallop, comtinetur pectunculusille per omuia littora frequens , Gofle , 22 eff gallulus, per totam cAngliam dicfus, d Concha quam pro pecfunculo Bellonius oflendit, mon per omnia pectunculi nomen meretur, quod ftrigiles efe (000 Wirias non vetías pettinis more, fed tranfaerfas habeat. — 4 pectunculorum tamen generibus non omnino eparo. e E Hac funt doitiffime Gefnere, que omnibus auxilejs commentariorum sneorum deklitutus, fola adiumante memoria, de bifforza pifaiunm colligerein prafentiapotui . Qua fi boni confaluerus, quicquid buius generis obti- gerir, baud grauatim tibi communicabo . .— Vale, Wiffenburgi, Calenais :Nouembris, anuo 1 5 s 7. | EN | CON. CO TAE ^ SNERI AD. CANDIDVM LECTOREM PNCUB PCA IL DOS Primum de R ondeleaj, Bellon;j & Saluiani libris, qui de Aquatlium Hiftoria infcribuntur. "Deinde de fuo boc «volumine. 72 ELIM te; benigne Ledor,Epiftolam Nuncupatoriam primüm perlege- ZzX xe,quodin ca quadam SURE SIDE UN cum hicrepetere non libeat. ig- 2 noraretamentenolim. ^ — Huicnoftro volumini quoniam Pondeeti & Bellonij fcripta inferui- c4 mus:dehisauthoribus quzdam prafabor: & de Saluiano quoque,.cuius Ne LiberDe aquatilibusanimantibus Roma nuper excufus cft. De reliquis X3) verotum antiquis.tum recentioribus eiufdem argumenti (criptoribus,in- fràin Catalogo huius generisícriptorum dicam. Primàmigiturintribusiftis, (Rondeletio, Bellonio, Saluiano,)aliquid 5, commune inuenio wu in omnibus fümmopcere laudem : idautem eft Voluntas, qua finguli 54i , c quantum potuerunt praftitére, voluiffentque( non dubito ) amplius ,fi potuiffent. Elaborarunt Se eU certé & praftiterunt plurimüm ,idQue variis modis, obíeruando, fcribendo. percgrinando ;prarfer- 5,4, timduo, ( nam Saluiani peregrinationes nefcio, ) & diffecando: atque infuperfumptus magnosfe- | €erunt: & quod maiuselt tempus ( quonihil hominipreciofius in hac vita dari poteft.) confum- . perunt, vthanc Natura pattem multis ha&tenus feculis obícuram iliuftrarent. Quamobrem o- mnes literarum cultores , & qui viuimus, & pofteri, plurimüm eis debemus: qui cum magnam. &tatis partem ,ad maiora priuata commoda proculdubio conuertere potuiffent: iis negle&is phi- lofophiam, hoceft publicum & vniuerfale commodum prepo(uerint. Diuinum hoc aliquid eft; quàm plurimisautomnibus prodeftle velle.Boni certé viti eft, primüm velle prodefle: deinde hoc ipfam certa ratione & via inftituere, prudentis : denique fortis in labore perfeuerare. Hecomnia ilistribuo. Atquevtinam etiam ipfi inter fe, fiue meritó, fiue ex abundantia bonitatis , vt viros fa- pientes decet, fibiatribuerent,vt prater alias virtutes candidi etiam ingen uique viritum effent,.tum. aliis videri poffent: nequephilofophiam vulgo deridendam mutuis inter fc rixis & vitiofis emulati- onibus propinarent . Laudo equidem zmulationem in promouendis rebus bonis,fed tacitam;aut: jp faltem modeftam. pa d | £esc 405 Beoeian. At fi contentio rixofa, fi conuitia & maledicta ,fi ambi- Zo»a c ma- tio & Qaia nimizaccedanr, nulli non bono viro huiufmodi zmulatio difplicuerit. Im potens udi & intemperans plerunque humanum ingenium, fi femel inuidia, 2mulatione immodica; ira- cundiaaut (imultate labefadtetur, redintegrari vix poteft: & pro fimpliciiniuria multiplicem refert: quodque in bencficiis precipit Hefiodus vt rependantur A'vre 72 uéceote) Aci ous d |uiqou : id infe- Gusinuidia fimiliveaffe&tu animus ad iniurias detorquet: quas quidem plerofque compenfre vi- demus,non folüm equales, proiuretalionis, quod humanum quodammodo eft(ed ferarum mo- re, multó maioressquod & mihi nuper accidit, qui cüm vna dercà quodam literis prodita dubitaf- fem, is mox ita refpondit, vt neque dubitationem meam (olueret, & fimuliratus omnem feréin- tegris operibus meisauthoritatem imminueret. Verüm egoilliignoíco : &alios quoqueriuales, | hocefteiuídem argumenti fcriptores, vt mutuo (ibi ignofcant, necfummo iurein (cfe vindicandis ytantur , vt Chriftianzan cuius fintreligionis ftudiofi ignores, admoneo & hortor. ! EAtyzd £A cited ope d, & arcémd Aydpas Qui Qus arse 2er ades, Vtunumarbuftum | b non Ad Le&orem ton fcf ditoserirhacos , ita circaünum argamentum non (ànt tranquilli (ciiptores duo, fi uel àma* bo coritentiofi ambitiofidue fuerint , uclaltereorum. Interimmon probo.,fiqui alienam gloriam ; fibi uendicent, alienisinuentis frnanturacglorientür:necà quo profecerintagno(cant. Fgo quod |! meattinet, quoniari ex omnium libris profeci, omnibus gratias habeo ingentes: omncs illos & | «mo&ueneróorpreceptorum loco: ficüti & alios uniueríos , qui bono propofito literas iuuandi, utcunquealiquaambitio comitetur, lucübrationes (uasin pablicam edunt. Quódnifi Bellonium & Rondcletium magaifacerer , certe (cripta corum volumini meo nonacciuiffem : nam Saluiani libram tardiusaccepi . Cóllegeram ego ex ijídem authoribus ;quecunque. deomni aquatilium generc fcriptaapud veteres extabant. Hec mco more;utin Libris deauibus & quadrupedibus feci, expofuiflem:que utro infüper Ipfi obferuarunt circa nomina & naturas fingulorum , breuiter complexus addidiflém :atqueita & meo itiftituto & le&orum quoque commodo magis fatisfecif- fem : minusenim quz ad unum caput uel fegmentum pertinent, diuul(a fuiffent, quàm nunc funt. Sed volui suere honoricorum , & quàm maxime fieri potuit integra de fingulis capita, ut ab eis fcripta fant, relinquere : meas veró obferuationes Corollarij uice addere. Hoc fi re&é & honorifi- «eeis à mefadtum accipiant, gaudebo: fin niinus, boniinftituti confcientia fretus acquieícam. In- uitusequidem ad cóndendum hoc volumen acceffi, qui homo fam mediterraneus , & multisoc- cafionibusadilluftrandam hànchiftoriam careo: fed :cum typographus nofter antealiquot annos meoconíilio,in omne animalium genus depingendum fculpendumque füraptus feciffet,; ante- quá alium quenqua idem moliriaudiuiffem: cam de Q uadtupedib. & auib. libri vltra opinionem excreuiffent .pifcesrelidi funt: de quibus nunc feorfim.ne táti fa ptusfruftra eflent facti, mihi (cri- bendum fuit.Sedadinítitutum fermonem reuertor. Primusg igituromnibusillis communis|que- , damiaus debetur, ut dixi: deinde (na cuiquepeculiaris eft, DOE"? —— [nBelloniohoc eximielaudandum , quódin diuer(is vemotisduc E Af Afri i- grinatitm, | od! | sque Eutopz; Afiz, et Africz tegi onibus peregrinatus, multo tetnpore, maximis labor;pus, & difcrimine uitz , pet totitinera & ma- ria, multa huic noftro feculo & ante hoc pluribus ir1ccgnitá prodidit: ficut in aliorum quog; ani- malium acftirpium genere;alijsque rebus multis, de quibus librieius partim zditi fant;par- tim magno defiderio &dendi expectantur. 'Rondeletius diligentie fummo circa indaganda uera ac uetera pifcium nomina , eorumque defcriptiones ( peregrinatus etiam ipfe ad Belgas & Ita-- los) uariamereditionem , & explicandis áubijs obfcurifque anthorumlocis haud uulgarem foler- De Saluiano, tiam adiunxit. Saluianus ueró( quanqv;am eiusliber, ad centum duntaxat pifces, nec multa in cis | noua contineat) dilizentifliméea queipfe uiditac diffecuit, de(crip(iffe-uidetur: & iconum inre ad viuum expreffarum aceutrata "pulchritudine omnes füperat. Eius fecundum quoque libram, quem promittit , maturari opte,mus. par». daQenusdeillorum libris: nuncaliquid de noftro hoc dicendum . Hoc igitur noftrum Volu- wiwsss — men Rondclctij quoque ellonij cripta, que de fingulis pifcibusfunt , complectitur, nequid in. hocarguinento ácfideiare Ie&tor poffet . Ego enim (ut ingenué fatear ) homo mediterraneus & procul à mari diffius , ( qui mediterranei partem in Prouinciaolim breui omnino tempore uidi, cum harum rerum leuiter effe (tudiofus inciperem: deinde Adriaticum Venctijs, ubi menftruo tantü fpatio, pifces maxime videndiac depingendigratia immoratus fam, ) multa & pulcherrima eorumque illiaccolz mariumíuorum , & peregrinati etiam ad externa obferuarunt, ignoraffem, rit exiptorumlibris haufiffem . Itaque facile illis hacin parte concedo: multiplicitamen lectione &c philologia, qua hocargumentum illuftraui , ij quos hec varietas deledat , Geínerum hac parte praz- ferent. cui etiam Germani, Aogli, & alij quidam populi debebunt, quód ufitata eis uocabula paffina iconibus propofitisaccommodárit. Conferendis etiam & iudicandisauthorum fcriptis, cum alio- rumtum ipfius Rondeletij atque Bellonij. forte prz illis aliquid preftiti . Item in pifcibus quibu(- damlacuftribus deícribendis , cumlacus multi & magni in regionibus noftris habeantur. hzc alij iudicanto . Hocipíe mihi nullo pudoreuendicárim , neminem tum fcribendo tum aliás maiores hocingenere labores fuftinuiffe. et(i enim integra feréillorum fcripta ufurpaui :oportuittamen ea fubindecum meis que iam parata habebam collectaneis conferre: ne quid repeterem temere ex ijfdem authoribus. Pleraqueetiam autaorum loca quz illi citant , in archetypis, quorum aliqua emendatiora habui, vt Plinij, Athenci:aut locupletiora quoque, ut Acliani, &c. quzfiui. itaque paffim quedam, uel inipforum oratione, per parenthefes , & chata&teres im nores, in contextü ple- runque inrerdumad margiaes, uelin Corollarijs meis, emendaui autexplicaui. Corollaria autera nuncnomino , omniaque noftra (untiu hoc volumine, tum quz füb Corcllarii título continen- tur, tumalia quibus Rondeletii Belloniique nomenadícriptum nó eft. Grec quidelinguz peritia; quam mihià puero faniiliarem habui, non parum toto hócopere me adiuuit. & meis melius con- dendis ,& explicandisaut emendandis alienis. Quz etíi plerumque nonita magni fint momeatii cgotamen eoum ingenio; ut omnia quam fideliffimé propriiffimeque reddere cupiam :& ortho graphiasac ery mologia: uocabulorum accuraté curiofeque períequar . Cette fi fuas lucubrationes, utin Galliis editz funt, cam noftra hac xditione conferant, longecaftigatiora fua fcripra pródiitfe . indüftria noftra Katebuntur. In plurimis quidem, preíertim nominibus pifcium , quos nondum | uidi 3De Rédeletio. — A W —- we — en NS *» : AX Meroen 7 date MEOS C n Praefatio. : eidi Germanicis aut alterius linguz , quánuis dubirantur , conie&uris tatmen artificiofis & verifi milibusita fum vfus , vtalijs poft me occafioncs certiusomniaindagandi explicandiQue prxbuc- rim maximas. el | ?* De codemanimali, modo Bellonij, modo Rondcletij (cripta prepofui, aliàs fortuitó, alids Vt mi- 04i nis rario, hi hzc condenti commodius videbatur. Corollaria noftra femper fübtexui. Cum vero geheris v- nius fpecies plures fünt,plerunque Rondeletij Belloniqueaut amborum deijs omnibus fcripta pri- mum poíüi, deinde Corollaria addidi .ita vt non de vnaquaque fpecie femper illorum & mea fcri. ptaconiunctalegantur.Sed hzc & huiufmodi, quiíquis vel pauculas horas his legendis dederit , fa- cilé perfe obíeruabit'quemadmodum ctiam quod pifcium nomina ad fuum alphabeticum ordin& rctulerim pleraquejijs exceptis quorum genusaliquod amplum cft. fic conchas fpeciales plerafque poft Cócham in genete in C. clemento defcrip(i, quanquá hoe etiam aliqu&do non obferuaui, pra, fertim cü fpecierü nominaad quod genus referri deberét, multis obfcurü aut dubiü fore videbatur, . Alphabeticum autem ordinem fecutus fum, quoniam omnis tractatio noftra feré Grammatica magis quàm philofophica et, & quia in precedentibus quoque libris noftrisDe quadrupedibus & auibus eundem ordinem feruaui. Videbatur enim is commodior ad inquirendum, ficuti & Lexicoós rumordo harum rerum imperitioribus. nam indicem femper querendi caufa adire.(pe moleftunà eft. Neque hoc fine exemplo veterum quorundam doctiffimorum hominum feci:ita tamcn hune ordinem temperaui, vt (zpius quz cognita (unt,coniunxerim, vt Conchas, Cancros, Galeos,&c. Ad haccgo mihiomnia que apud quofuis authores huius argumenti extant, colligenda imperaffem; permulta autem exceis dubia & incerta fint, vtad quod genus referas non conftet, literarum ordiné hic etiam cómmodum effe ratus füm.Quod fi adhucclamitentaliqui Grammaticum huncordiné cle; & à philofophis reprehendi: audient me non ipfis, neque philofophis;qui pauciffimi funt, fed grammaticis & mei fimilibus , tyronibus philofophiz. quorum maximus eft numerus.hzc condis diffe.Laudo equidem ordinem ipforum & prafero,fi (implex comparatio fieri poffet in diuerfoin- ftituto.Pre(tantior & philofophicus ipforum ordo eft: meus Grammaticus ,& plerique vtilior,Icoz . mes quidem ficum nomenclaturis dedero. (icut in Auibus etiá et Quadrupedibus feci,per claffes fez eundum genera & fpecies,quoad eius potero;pinxeram. VAT i og - Porró quodaliqui fcripta noftra Deanimalib. Centonesappellant;ijs hoc nomine nó irafcot, qui -45,4puitiw ipfc hocprofitear,ex multiplicile&ione & omniauthorü genere mea effe congefta. Quod veró hoc sr». inftitutum ctiam reprehendunt,magn(tiü inícitie tum ingratitudinis corum argumentü eft.Ingra- - titudinis,quod pro tátislaboribus ( qui certé maiores funt in confuendis rité centonibus, quàm iri- tegro aliquo libro confcribendo:id quod ego vtrunq; expertusaffirmo)non modo gratias non agat, fed ctiam deprimantnoftra,vt ita nimirum extollant fua:adeó fumus qpíAavza, Infcitiz,quód nóin- telligant quam optandumforet in ómnifcientia tales extarecommentarios quales noftri De animás libus (ant.hoceft Pande&tas quafdam;aut fi mauis Centonesaut etiam Myriones,ex veterum à€ ré- centiorülibris colle&asac ordine digeftas:quorum vtrunque hominem non folüm laboriofütn rez quiritfedetiam variarüiIngaarü peritum, vt diuerfis transferat, & iudicij methodid; non imperità; vtfingulain fuos referatlocos.Q ux omnia in meis Deanimalib. libris, fi no abfolutiffime; quàpo- £uitamé diligétia precftiti ,ita vt vixaliud opus fimilein vlla (cientiaextare putem . Verü ego tantis làz boribuslocupletarerépub. literariam nó contentus, innumera deexpetientia mea,& ví(u & ratióné confirmata quzdáijídem in libris prodidi,quanuis nó deeft qui impudentiffimé nihil huiufmodià mefactü & dicat,& fcribatpublicé, nominetamé mco diffimülato.Optandü inquarii effet, (riifi ego proríus delito, &iille eximié (apit,)in omni (cientia extare huiufmodi Pande&as,(ficuti copiofius vbi inlibrü Deauib. prafatus fum,oftendit:)& rurfus earundé Compendium idoneo & zquabili ftylo «onícriptum,& le&ioni continuande deftinatum , cuius PandeGtz ille veluti commentarij effent: Hecme hocloco repetere impudens &ambitiofà quorüdá improbitas, & improba qiAavría &ocgit: 427, uiui - Styli meum & ditionem non excuío:feci enim hocaliás, neq; ego me rethoré neq; Ciceroniá- seres nüprofitcor:grammaticé fcripfi, G&pleraq; omnia,quantü hoc argumentum & inftitutü ferebat, di* lucidé.Quidáhuiustemporis ambitiofiores,& qui vt fuà maximi faciunt;ita aliena conténunt, alios qui ftylum eis fuppeditarent & excolerent;,habuerunt:abaliis no folum di&tione,fed toto opere, & i ijs prafertim quee Gracis protuliffe videntur,adiuti funt: quod tamen non fatentur; ego quicquid - inmceis (criptistü laboris tüingenij;cuiusauthorem non alium éitátim, quicquid é Graeotuti the: fauris íüumptum,id omne mco Marte praftiti, Quod nifi equioresin pofterüilli mihi fuerint, quor nuncvthonori parcam nominibusabftineo,nominabo eos aliás,& alia qu reticere rnallé in ipforü ambitionédicam.Nihil viri magni autlocupletes mihi, vtalijs pleri; fed amiei,hoe eft xquales fere; &mediocris priuatzq; fortunzhomines contulerügt . quamobré LeGores,fi expectationi in quibus damnó fatisfaciam.fi dubia quedam & incerta relihquam,veniam dabunt.Satis magnam ego fnilit hácglorià duco;quod copioffifime omniü hoc argumétü traQtaui: cy aliorü inu&tis plürimü addidi: excellatalij apud Gallos &1ralos (uos;ego hacintet Germanos mcos gloria cótétus fuero. ned; enim ltaaffcQ" f, yt Alexander Magn" qcü aliu ctiam müdü cfe audiuiffctjquod eü quod; fibi fubijceré Ki" c. c b dj ficgüitdt- *"EX*, Ad Lectorem nequiret, ingemuiffefertur. Vtinam & apud Hifpanos, & Anglos, imo fingulis in regionibus ef- fent, quicodem hocin genere veríari & excellere cuperent . Mihi quidem vt nihil acerbius ambi, tioforum hominum reprehenf:onibus & conuitijs videtur:ita à bonis & eruditis viris fimpliciter modeftedue mea emendatiiucundiffimum fuerit. | | | ^ i . Dixeram fupra ; integra Rondeletij Bellonijque de fingulis Aquatilibus fcriptaà me pofita effe; Eu ue. & nihileorumquzipfi protulerunt repetitum.Id magnaquidem ex parte verum eft. interdumtas g^ quomodo men quzdam omifi , íed pauciffima:aut nulla potius , nifi quz commodiusin Corollario noftra us "^l'f- expofitavel recitata funt. Grecos etiam authorum locos à Rondeletio recitatos plerunque omit, - vbi & prolixioresilli videbantur, & Grzcalegi nihilopus effe iudicabam, praefertim ex illis authori- busquorum libri paffim extant . nulla tamen Greca omili , que non priuscum Latinainterpretatis onediligentercontulerim;ne quid temere omitterem, Ad hac repetij etiam alicubi nonnulla eorii, quz Rondeletius & Bellonius quoque dixerant: fed certam aliquam ob caufam, vt cumauthores illinon nominauerant: (quod non raro ab eis fa&um elt. vt planior forté conci iniorque eorum flueretoratio : fed itacontigit interdum ,vtdubitet Le&or ipfine quippiam tanquam oculati teftes afferant an exauthoribus recitent: )vel cumaliquid amplius aliter ve quam ipfi, interdum emen- datius, dicendum habcbam. Bellonium quidemegrelaturum, quod fcriptis fuis Corollaria nea &aliquando cenfuras, adiecerim : & quod ab eo quandoque diffenferim , non metuo: quodani- mifuizquitatem,& moderationem, cum anno fuperiore haciter faceret; cumaliàs tum hac ipía inre, mihiapprobàrit. Sed neque Rondeletium ,quife mihi beneuolum multoties antehac pre- buit; meosque in Àuium hiftoriaconatusadiuuit : & hocqued nunc facio , multó ante fadturim mieintellexit; necimprobauit .Nondubito quinab eo tempore, quo edideruntipfi fua, multa vtera qucaddidicerit multaq; in (uis emendárit: non idcircotamen mihi fuccenfebunt.fi ego, (ic inuitáte propofito meo prauenerim , Quod fi aliquando libros fuos vel emendarint, vel auxerint , non eít quod metuant;ne eademin Voluminenoftro inemendata relinquantur, nam (ime viuo mus tarintaliquid; idin noftra etiam editione , fifortérepetatur, vt emendetur,curabo. fin minus - aut aliusquifpiam , propter typographi (altem commodum hoc faciet:aut Lectores hicadmonitiy extentne in Gallijsautaliubi procufi codices cori emendatiores inquirent Sitamé prater expecta- tion& mcá alteruter corumin mecómoueatur, rogo ne publicéaliquid aduerfus me effundat,priuf- quà per dele&os atbitros virosbonos & ecuditos mecüi agat : quorum ego fentétiz libenter me füb- ijciam & acquiefcam . Quod fi velutitalionis iure de mcis etiá tà iconibustum fcriptis, fiue parté fi- ' neomnia,eodé fibi modo, quo egoab ipfis edita, in fuatransferrevolumina velint,id quantü in me efteis facile &lubensconcceffero. Inftituerá equidem eos quoq; libros, quos Deaquatilib.eorüque differétijsin vniuerfüm fuo Volumini doGtiffimus Rodeletiusprapofuit, numero quinq; editioni noftra adiungere: íed cum iam nimium excreniflet operis moles , abftinui. Sütaüt illi tà diligéter, ' tam erudité conditi,vt velillorü gratia fi quistotà Rondeletij volumen emerit, poenitere eti no pofa : fit. Quanqua & nosin hocvoluminequzdágenerib. quibufdam cómunia attulerimus : utcácris, hoceftcruftatorü generi: item cetisconchis:& in Loligine mollibus,&c. & forta(fis aliquando, prz- fertim fiauthoripfíe nonaduerfetur;illos Ródeletij libros feorfim, fimiliter vnà cm Corollarijs no- ftris dabimus:& fingulorü ctiam Aquatilium aliquot Paralipomena quedá breuiter citra; philolo- giam addemus:quzipfis quod:(Rondcletioinqua & Bellonio)quáquáhis in rebus exercitatiffimis cognofcere proculdubio gratum & volupe fit futurum.Multaenim interea dii hoc volumenimpri- meretur fuper & nominibus diuerfis (precipue Germanicis)& pifciü naturis cognoui:quz hiftorijs iàimpreffisampliusadijcere non licebat: & in Paralipomena referri oiaoperis magnitudo prohibe- bat.Philologiam iuuenis amabá;nücvtea relinquam tempeftiuü videtur: & oftendáaliquado quid Phils. breuitatepoffim:sinqua multó plus & vtilitatis& ingenij effe video.Sed cü ea demüartificiofa &lau- dabilis fit breuitasqua vtilia omnia cóprehendat: prolixiusprimü in fingulis fe exercere, & ad breui- tatis dcle&ü veluti materiam preparare operzpreciit vifum eft.IJuuenesaliorii teftimonijs et authos ritate niti decet:etate vero prouc&tiores & exercitati per fe etiam fide digni & authores haberi poflüt. quamuis infirmitas humana vitzd;breuitas nunquam ad plenam rerum, prafertim qua natura continentur, & quarum fluxa cft materia, cognitionem perueniat. | DE LCONIBY S. "T PLVTARCHVS inSympofiacislibro 4.problemate 4.( vbi é mari delicias & cibos, om nib. terreftribus przfert.) meminit Androcydis pi&oris T ui cü Scylla pingeret, natantes circaipfam ve- : ris quam fimillimos reprafentatit. ( spes xo] (omi ems, ) vt qui ipfe etiam opfophagus effet, hoceftlurco & liguritor pifcinminfignis.In maxima dignatione operum é marmore Scopzartificis : Cn.Domitij delubro,in Circo Flaminio Neptunus ipfe; & Thetis atq; Achilles : Nereides füpra del- phinos & cete, & hippocápos fedentes.itéq; Tritónes.choruíq; Phorci, & priftes.ac multaalia mari-:- na,eiufdem manus omnia, magnum &preclarum opus, etiamfi totius vitz fuiffet:vt memorzt- Pliniuslib.s6.cap. 5. Quod fihz& (imilesà vetuftate icones ad nos petueniffent, plurimü ille Aqua- : Paula Inigs tili hiftoriamilluftraffent.Primis noftris temporibus Paultis Iouius, vt pifcium hiftoriam excolere - coepit, Praefatio. tocpit,ita et pidturas corum fieri curauit ,vtipferefert: quas tamen typis publicatàs | non puto. Indé pott multos annos cum ego omnino negligi abomnibus hocargumentum putarem, ( Rondeleti- umenim,Bellonium,& Saluianum, idem moliri nondum cognoueram.) plurimasin Italia & apud -nospifcium picturas mihi comparaui. fed dum in Quadrupedum Auiumque hiftoria, & aliis qui- buídam libris edendis hareo;illi quos iam nominaui ie antcuerterunt. quod mihi certé nonin- | gratum fuit. Abillis enim icones fum mütnatus,quibus velipfe carebam, vel quz ab ipfisaccuratiüs 3mihiexpreffz videbátur: ia urimas quidem é Rondeletij libris paucas é Bellonij opere: pauciffimas, nempe vnam aut alteram à Saluiano: non modo quod tardius liber cius ad me perueniffet: fed quia non plures € centi illis.quas dedit , deeff? mihi videbátur.Elaborauerat quidé fculptor nofter ante annosaliquot. non paucas Aquatilium effigiestü elegantes, tum maiori quam nüc pleraífque dedi- mus forma. fed neício quomodo fitum eft, vt illa mihi à typographo nó exhibit, vtriuíq; obliui- nevíq; ad finem fere editionis latuerint,& nuperinuentz maiori exparte nó amplius vfui cffe po- " zuerint:quod & hiftoriz illziam przlo abfolutz effent, & icones aliunde, ex Ródeletii preferti m li- - sbrisfa&e multo minores.Sed quasab aliis acceperim picturas,plerunque aut fum profeflus , aut ex apfolocoapparet:nimirum ex Rondeletii libriseffe;eas qua Titulo capitis de pifcealiquo ab eo de- áctipto fübiiciuntur.Noftra vel cü Corollariis funt, vcl Rondeletii Bellonijve feri püisfedi ita vtadmo« neatur Lector. Que ab alijs füm pta (unt.ijs magnitudo eadem relicta eft: noftre vero vtaliis atq; aliis £emporib. , &à fculptoribus diuerfis fade fünt;cii ego curam illam omnéin typogra phü neceffarió xciecifíem,ita magnitudinis nulla feruata pro portione plane difpares funt. Sed hanc culpam facile aninuit que in B.fegmento cuiufg;i magaitudo exprimitur. Non mult& quidem refertquantü vnü- :quodq; pingaturanimal,fi reliqua proportio probé (eructur.ltaq; velim fpe&tatorem fingulas pi&u- xas perfe confiderare,& partium in fingulis proportiones,non ipías inter fe diuerfas picturas quod ad magnitudinem conferrc.Multaaliunde miffa.ita dedimus. vt accepimus: eorüi qui cómunicarüt nominibus adícriptis. Pauca ad (celeton fa&a non diffimulauimus. Pauciffima prorfus fi&ta fünt; vt folus(opinor)equus Neptu nifabulofus;ex Belloniilibro. Quzdàforté neq; omnino veré fa&taneqs proríüstamécófidta,vt queex Olai Magni Tabula Septétrionali. mutuati (amus : quorü fidespenes authoréefto.Hzc & huiufinodicü de quadrupedü quoq; anium pi&uris fcribere non folüprzfan- zoculpamíüm deprecatus ? à librorü initiis:fedinip(is etiam libris, vbiciq; aliqua (üfpicio effe pote- xat,excufaui & nominaui authores. Vitinà vero qui hec calumniantur ,veriores nobis & ad viuü'etfi- :tasimagines. depromant.Fi&itias i imaginesaliquotin priorib. libris meis( hunc enim nódü vidit) appinxife me ait quidá. Fateor:fed ita vt reprehenderé,vt nihil diffimular&, vt nominaremauthores. «quód fi velvnàà meconfictà indicáritille.autfal(am fimpliciter pro vera pofitá couicerit, mendacij. «um noarguam:quauis id adhuc poffem:quitauquá non vnà autalterà , fed coplures fi&itias dede. xim,in (afpicione: me vocet:quafróte.qua conícientiajipfe viderit.ego nullius mea fpóte médacii in libris meis mihi cófcius fum.Hec mc hocloco fcribere.táta in tátos labores meos ingratitudo cogit; Hocnó diffiteor: picturas noftras nó vbiq; elegantes autaccuratiffimas efle:fed eam culpa(fi quz cft) intypographüi qui (amptus füftinebat;inq; pictores & fculptores reijcio. quale(cunq; (intaüt, vere funthoccít, ad naturam fa&te:vel ad archetypum alteriusauthoris qui! ifempernominatuür. ' DE NOMENCLATVRIS AQVATILIVM AB. C. D. &c. lítere, quas paffim marginibus adícripfitum in meis.tüin aliort fcriptis.qüid fibi velint,expofitutn eft /a prefatione Libri l noftri De animalibus.In A quidem feg mento nomi- nadeprompfimus vetera X recentiora. eft autem precipua circaantiquorum nomini inuention£ difficultas:altera. vt exlinguis diuerfis hodie vfitatis,vni rei vocabula dinerfarü gentili accommodé- tur.nam nevna quide lingua 1cgionib. & dialedis plurim um diuerfis eaíde reiv ni nomenclaturas vbig;t tribuit. Pythsgoras « dicebat órizyrov ('oQareecse eu 6 dpiluóc deóme (8,0 veis roe o Cirad óvépaenris ÜEusvor, vt tradit Aelian? Variorü 4. 17. Libellü q Germanica Aquatili nomina alphabeticoordine enumerat, & multai interpreta, rur,ad magni hoc Volumen preparandi me caufa antebienniü edidi: quo cü &Onidij Halieuticon poematium e exemendatione noftra cü fcholijs coniunc&tü eft: & Aqu ua: tilium enumeratio iuxta Plinium aliquatenus emendata explicatad;. Eum forte olim emendatioré &au&umdabo. multaenimab cotépore addidici:nec mirum, cü particularia ferc infinita fint, & qmulto magisnomina quàm! res. Vbi Germanicas nomenciaturasi igüoramus, ab Anglis mutuári lis | €ebit:id; multó iuftius, quàmà Grzcis Romani,autà Romanis Greci mutuati furit quadam: qua duz (üntlonge diuerfiffimzlingue Germanice vero & Anglice maximaintercedit affinitas, vtiri ?Mithridate noftro oftendimus.Licebit & fingere in lingua tiofira Aquatilium quóruünda nomini - - nocuiuis,fed hominicircaeorü naturá exercitato & perito:nó temere , nec ita vt Graecis Latinisve v- | Iuris Gerzhani tamurad noftrà termination& deflexis,vt fi p Salpa.Mana.dicás Gafper.Stericr: hoc ;ü. vtcuiufuis tis cum. Alisg eft itavcl infcitiz vel neceffitatis fign eft. Neceffarió enim , aut falté mieliüis, in rebiis om hirio pe tp filiu, xcgrinis,nominib. quoq; peregrinis vümgr Ati iniis Aquatilib.quz noftrü mare fer(nofirü appello; b ij. pfoptét Li A5 De Phomisilia- Epilegu:. tee minori tépore defefli;nüc rabeflie fra&tis, | portus & quictisauidü.nulla miferationeaut — AdLe&orem. propterlingue commercium, etiam filotgiusà nobis quàm Adriaticum aut Ligufticum diffet)vel ijfdem nominibus vtendum nobis, quibus Germani marium accole vtuntur, fi modó ea nobis co- gnita fint: vel noua funt fingenda, idque praefertim ad imitationem alterius lingue, Grzcz,;Latinz, Italice. Gallicz. Anglicz, Illyrice, ita vt eadem etymologia & fignificatio à nobis interpretantibus rctineatur: vel quoniam fluuiorum &lacuum piíces nobis notiores funt ab illorum fimilitudi- ne marinos multos nominare poterimus ,atqueijs potius nominibus vti, quàm proptijs ipforum Gefmanicis: quorum non pauca nobis & obfcura funt, & certum nihil fignificant: Itaque no- mina Germanica miodó propter penüriam cófinxi: modo etfi vel Anglis vel Germanis Occaniac« colis vfitata habetem , addidi tamen &alia eorundem aquatiliam , vel apté fida , vel circumloquus tione vfüs.hoftre fcilicet dialedo magis conuenientia, vt & res ipfas magis explicarem : & lingue fioftre ;qux hacin parte hactenus manca etiam dodGiffimis vifa eft, copiam oftenderem . Prode- - zit autem hic labor meusimprimis grammaticis , tumillis qui pueros docent, tum qui fcribenda interpretantur: &illiqui forte hocopus in Epitomen contradum Germanice reddet . Ficto qui- dem appofite vocabulo, fimulanimalisforma naturaquevno fzpius nomineindicantur, Licuit hocGazz dum Grzca Latiné interpretatur: & laudatus eftà viris do&tis;etiamfi in more Latinisid atitea non fuiffet .Licere hocphilofopho, imociusofficium effeteftis eft Plato.Philofophusautera *dici debet, non vniuerfalis folum:fedin fingulis quoque rebus, quarum quifque naturas callet; particularis. Duo. autem precipuiin impofitione nominum fcopieffe debent. Primus imitatio al- teriuslinguz, debeturenim fuusentiquitati honor, & retineri vetera przítat, quam imponi noud. Secundus.fi noua (int ponenda , vt nomen omninoaliquid fignificet; non communeaut vulgare, fed inreque nominaturaliquid eximium & peculiare: ( quod cum ad nominum memoriam, tum ad nofcendas rerü naturas vtile fuerit :)fiue fimplici nomine;fiue compofito vti placuetit.Habet fa- nélingua noftra vtcunque barbara, fingendi componendique facilitatem commodam ;quód ple- rzqueineadi&tioncs monofyllabzaut diffyllabe fint:que multo commodius quàm polyfyllabz: componuntur.In multis quidem compofitis Maris vocabulum vfürpamus.iddue noftralingua - $ftecr potis quàm C5 ad vitandam homonymiam appellarelibuit. Multis etiam compofitis ad- ditur nomen ftfcb vt Ioornfifch / SXtenfifch/ Crernfifcb. & cetorum nominibus QBaf, quod com- mune cetacei generis nomé eft.In auium genere plurima per onomatopcciam , id cft.yocis aut foni imitationem , pofita fünt nomina, quodin pifcium genere muto non fit: preter Cuculumforté: quem & Angli à vocea Curre nominant: nos re&e dicemus eii Sturt vel. Sturtfifch:ctalios paucit- firnos(vt Chromin.Lyra).Quod fi quis vel à fe velalijs confi&to nomineinterpretandi gratia vtaturg fateri id debet: quod ego quoque femper obferuo. neque enim decetobtrudere aliis noftra figmeni- ta fed (na cuique libertas efto, aut retinendi noftraaut noua fingendi.Sunt quz in maribus & flumi- nibus Germaniz non reperiantut, vt Sargus , &alii quidam :&forté Mutzna quoque. ( Nihileft Marena (inquit Bellonius.,)in Oceano rarius, cumtamen aliislitoribus plané fit vulgaris . )His nomina fingi Germanica opus non eft:vt vel ex nominibus petegrinitas appareat.nam aromatum quoque nominbus peregrinis vtimur plerifque omnibus. - sra e rs -— : Hzc funtquain przfentia prafari mihi vifum eft.fi quid aliud Le&or expe&auerit, id forfan jn primi noftri fecundive de animalibus libri prafatione expofitum reperiet: aut fi vel mediocriter in ipfo hoc volumine fe exercere voluerit, varias propofiti noftri rationes, toto ópete fibi conftantes, perfefe deprchendet . Quod fi multis in locis nó fatisfecero,vt qui( fateor ) multaimperfecta, incere " tadubiareliquerim, pro equitate & benignitate fua mihi ignofcet. Meretur hoclaborii meorü ma- &nitudo, & voluntatis mez communibus ftudijs illutrandis deuotiffimz propenfio . Coepienim profe&oante decennium ( que maxima atatis humanz pars eft)de omni animalitigenere multa fubinde obferuare,& condendis deipforum natura voluminibus matetiam omni (tudio preparare, Przeceterisauré Aquatiliü hiftoria me fatigauitmagis omnino varia & multi plex,difficiliorq; ( mihi praefertim mediterraneo & penéad fummas alpes undiq;à mari remoto homini ) quáreliquorum animalium. Vix equidem unquam pifcatorum quenquam titii maritimi exantlaffe laboris arbitror, fiueex illis quos Graci ipxo9ye ae, moxéon oeimiote ,sopanue , Aamroueies sore iras aroficies motpupéig appellant:fiue illis quos Latiné diceres hamiotas;cetarios,fufcinarios,retiatios conchitas, purpuras rios,fpongiatores,& quibufaisaliis nominibus:non folum enim omnibus piícationum modisca- piendi pifces me occuparunt, fed etiam mult QDMBISECS bellue, quz non pifcando fed vix ingenti apparatu expugnando vincuntur: nec folum. 7 pnueeyv, veram ctiam 5 q«reje Qur yuxnigyonvt Plato in Sophifta diftinguit aAud/locye pép(O» tto tempore fum expertus.Itaq; neille magná mihi iniuriá fecerit.& ab omni pror humanitate alienus fuerit homo; qui me tidiu pér omnia maria(vt flümina &lacus file3)circunuc&ü , & vtomnegenus animátiü expifcarer;plusquá Vlyffeis errorib. : s fra&tis,corpufculi viribus lucubrádo exhauftis tate cofüpta, benignitate dignatus, quód patica quxdá nódum per- luftrata mihi faperfintportu & quicteexcludat;couitijs táqua omnino pigri & plane ingloriii pfcin- dat.Nó deertittamé(fcio)huiufmodi quada ingenia(vt neq; futor Apellined; Momus expen Praefatio neque faa Maftix Homero ( aduerfus qne optimum & doCtiffimum quenque vt mihi faueat & pa- trocinetur oro & obfecro. Cogitandum hanc cognitionem nunquam fuiffe perfedtam & eam quo-. qué partem quam Ariftoteles aliique pauci illuftrarunt , multis feculis obfoleram & penitus ne- gle&am nuperomnino reuocari coepiffe:maximam cfle principii vim & dignitatem, ideoque no- bisqui inter primos fumus.etiamfi non multum preftiterimus. principi, tamen nomine plurimum deberi. Inexhauftam effe Deusnaturam voluit:yt ita multo magis ad ipfiusmet, qui naturcomnis Opifex efL t£ 3 piger mre Spenóc x) mov. Done , infinitam vim & incomparabilem maicftatem ani- misconcipiendà moueremur.Voluiflem certé diutius hanceditionem differredonecimulta adhuc mihi dubiaincertad; cognouiffem plenius,(i pertypographum licuifíet:qui quód fümptus magnos in fculpendisiconibus feciffet.longius differri non eft paffus . Accefferint & ftudiofi harum rerum, cfllagitatoresperpetui.Et ipf: mecum reputaui,edito opere multos me deijs quz ignoro adhuc ad. monituros,alios emulatione , alios amicitia commotos: atq; ita emendanda quzdam, & augendi mutandid; in hoc opereoccafione datü iri:xquz libro non edito;fi quid humanitatis mihi accidiffct, inemendatarcliquiffem. | — : n Sed quid eft quodin his excufandis tantü opere ponam?equidem egomet mihi vel immodicé in harum rerum ftudia incubuiffe videor , nulla aut perexigua interim meliorum ftudiorum & rei familiaris quoque rationc habita : adeo mcealliciebat nimium iucunda mihi velmei fimilibus (mis El ah). qeu , T géAwmE TG Jeu , "T volg Deis elyenrosvre H'epaygy , *9y sgaAdCoysz , evtletuéveie ,) fenfibilium rerum natura. Eft enim profc&o hicomnis rerum mortalium ftatus; Vulcanus quidá - éccelo deiectus, claudicans & imperfectus , infimus & minifter deorum. is igne & calore nature multa & mirabiliaopera fabricat, quibus rifum quidem ZeGse» & voluptatem nimis alfectam fpe» €tantibusexcitat: at multoillifeliciores furit, quialtius animos attollunt;& vitam beatiorem con« ftanter, & rifu miniméeffufo; fed fobria moderatiffimaque fenfuum voluptate adhibita, meditan- tur. Vtamurigitur hoc Vulcano tanquam fabro, qui nobisfcalas &gradusad (üperiora ex abyffo & hocinfinito mundo magis magisquein altum fübuchentes fabricet, nec diu in his gradibus con- fiftamus, nequead hos tanquam Sirenum ftopulos confenefcamus: relictisqueretibus & venatio- ne? àAóyav Aout xg) miáumermxoi venatores ac pifcatoresin eterni nominis eius gloriam euadamus. Quod fi meainduftria Natura hzc pars magis perfpicua fata eft, vt pofthac minus diu in cius pers veftigationein(iftendum fitalijs, vel nocnomine mihi agendz funt grati, quód etatem & tempus " inaliorum gratiam confumpfi, vt ipfi breuius inhis immorati;citiusad meliora, quibus & immo-- rari & immori praftabit, fe conferrent. Vale optime Lector, & meama. id enim fatis magnuumlas borummeorum premiumreputabo. — | dr | ENVMERATIO AVTHORVM, QVI DE PISCIBVS SCRIPSERVNT, EXTANTIVM ET NO extantium, Veterum ac recentiorum. — | | X M in primum mofirum deanimalibus librum prefarer , multos saminani autlarei , qui E vel deanimalibus monimenta reliquerunt, omni videlicet corum genere: "unde etiam de 53s prfczbus eosToripfiffe emanifeiium efl, vt Mrillotele, Plinium, Aelianum , Oppianum,cc. QURUPHeS WS quorum nunc veperi nomina uibilopus ejf :aut fi quorumdam ort? repetantur , aliud quip- CN (S ij piam des adferetum. AMEN AL. ded CENSURA TAS — Pifeium naturam ( inquit «AMpuleius in tpología 1. ) iamprideminquifiuerunt maia. vesmei, Ariffotelem dico, c T beophraflum ,c?- Eudemum ch Lgcenen (corruptum videtur bor momen, ) eaterosz, Platonis minres qui plurimus libros de gemitu animalium ,ded, particulis , deque omni differentia Feliquevunt. — —— VAfcefias, C» Aceflms -Videinfra iuter Opfartyticorum fcriptores. ... Melianide Animalibus libri XF 11 Grece Lasimeque à nobis euulgati funt, ( cum reliquit sjufdem autbos — . ri fériptis ;) auctiores mulio cj emendatiares cj aliter diflancli , quam im Petri Gill. vevfione , quam ali aste nos fequuti funt , ut Rondeletius quoque :qua librorum cj» capitum numerum ,vbi aliquid esc hoc autbo- ve citat ex Gili diffinclione motaumt : quam mos plerunque reliquimus , interdum vera ad naflram aditio- pem emendauimus. nec multum refert. quandoquidem Index copiofüs noHiva aditioni adiedius , mox amnia efto o M d | ss E cgathecles Atracius feripfst de pifeibus foluta oratione y Suidas im Ciclo Halieuticorum feviptaret £numeraus. - | : ' (0 VAgis. Quereinfratnter Opfartyticorum fcriptores. ta "n . Cfpicius de pifcibus librum feripfit quem Halteufim appellauit 4 Herriülaus. Extant quidesm Cali Apizü de Re culinaria , vel avte coguinaria , velob[oniis cj» comdimentis bri decem, quorum moutse T balaffa, 1d 85i, cMare i decimus Halieus yid eft Pifiator, 2n feribitmr ,imetueudata Gabrielis Humelberaii aditiorie .Viterqua zd "Poids am b dij apparatum Enutmeratio üpparatum fcupotius cobdinstuta pifcium diuerforum prafcribis . Halieufrs momen bifcabionem fomat Gracis, db bac Calro Apicio (inquit Humelbergms ) longo alus fuit Komanus tlle , qui à Plinto Marci prenomine éndicatur ch cuiustanquam qulofi cj ventri snancipati , inter Latimosceleberrim. meminerumt feriptoves z aut alter AGracis celebratus tr opfophagi nomine infrgnitus , unaque luxu nobtlitatus. Siuorum hic posterior à Grecisin Trani imperatoris temporareicitur : (i illiin Parthis agenti t vefert x Athenaeus, cum mul. torum dierum iinere abe|et à mari offrea recentia miro ingenio féruata fammuft/fe traditur -Ille veri prior domas optilentus ,Qyvaluptarius , eodem «Athenaeo feribente , Taberia principatu fua dilapidauit bona, Vandemdá, vitám veneno finiuit. cpuleius . Omer inférits in L. Apuleio. * | Irebippus feriprar ueteris comedia dedit fabulam xguc,id eff piftes,inferiptam : mon autem(vt quidam snepte tradunt )de pifcium matura aliquid commentatus eff, In ea ex teflimonigs quae «Athenas recitat, appa- Fet eum opfopbagas imprimis tradaxiffe:md e «Melamthitiopfophagulixatu pifcabus traditeMhonaUgráevov, — Archytas. Legà infrainter Opfartyrcorum fertptores. . Foo rilatelis Coi d 1 «E ixSnv [iBAoy citans Atbenans , peculiarémne. aliquem eius librum,an bi sorta animalium partem intelligat , dubitari potefl. aliqua enim qua citat bus titulis m libra de bifleriare- | periuntur: aliqua mon ut librum aliquem Ariflotelis fiue gemuinum , fiue ydus lenvyeoqor tmtereidi/fe fuo Jpicemur. "i et | Benedictus Iouius Pauli frater , Larium lacum cd eius pifces carmine nobilitautt. Ceclus. Lege Cicilius, — | | il Celius Apictts « Videfubra in Apicio. we , Callimachus poeta Cyrenaus de pifcibus hbrum condidit , Suidas. - | Cárodus Fegulus libellum adidit de pi[ctbus Mofellamis abxAufonio celebratà., ' Ciciltus (Kuiou(B» ) C drgeuus poeta Halieutiea compofatt , Suidas. «pud «Atheneum libro x. legitur Cuclus Kcu (B vutrouis moda legas , a Caciltoforte detortum fuerit momen. jede M Clearchi Solenfrs Peripatetici liber de Torpedine citatur ab Ldthenao : ej» alibi de tquatilibus mpliiter, IregAT&y &yiopmy, aliás IIegA va» &» r9 yea. Crito. Videinferius inter Opfartyticorum feriptares, i | | Con. Generi liber Progymna[matum in. Hiftoriam Aquatilium , quo Publii Ouidi Nafomá Halieuticom poemnatium , c Aquatilium AHIPABLMUPI Catalogum e Plinii libro 32. emendauit , c explicauit : eb Germa- nita Anglicaque ommegenus aquatiljum animantium nomina ordine alpbahbetico rectnfut , che. exeufus eit Tiguri apud Gefnevos fratres. | | Damofiratus historicus Halieuica condidit libri X X. de diuinatione ex aquatilibus , aliaque avariazon- Jéripfit , Suid. Aelianus dex Amimalibus 13. 21. Damoftrati libros Halieuticos cttat. Decius Aufonius Moféllam flumen cum fuis pifcibus decantanit. : Diocles, ej Dionyfius. Quare infrainter Opfartyticorum fireptores. Dorionts volumen de pifcibus non femel Athenaeus citat, Dubrauij cuiu(dam de Pifcimis librum manu[eriptumVratislauieà quadam poffideri audua. . EdeardiFuottoni «Angli Oxonicnfis de diffeventüsanimalium hbri X. imprefét funt Lutetia apud V'afcos fanum , anno 1552. in folio. 12 quibusetiami fuarum Objeruationum quod. ad bistoriam nibil adferat ,neque aoui aliquid doceat: laude tamen ei» lecluone dignum ejl opus : quod pleraqueveterum de Apimalibus fcripta sta digefierit acinter fecomilarit vt abvnofere autboreprefecia videantur émnia, flo fatis equabilt e puro, (choluá etiam at emendatiomibusin varios authorum locos adicéis ej» qued priufquam ad xplicanaas ffagilorum naturas accedat , que communia e? in gener e diet poterant, doct:[fame expofuerit. "asl Ennius. Quere Q. Ennius. ' hp Epeneti de Piféibus librum Athenaus libro 7.citat, c eumdem librum alibi Opfartyticum nominat tifdem ex eo verbisrecitatis. : | Epicharmus nan quidem depifétbus aliquid ,vt quidum. putauit , fed imtev aliascomadias unam titula Yax91 D Aaova, id esf Terract mare ,[cripfit. | b! Bpiphanti Epifcopi Cyprii Gracum libellum ,parui [an precii, de animalium natura , Pbyfiologi titulo mas - nufcriptum babeo : in quo explicat animalium quorumdam naturas , * eas ad animum ,rmmores, religionens accommodat. pauctfitma autem de aquatilibus infant. | Erafiliratus. Videinfertusinter Opfartyticorum authores. Eudemus. Vide füpra abinio buius Enumerationis , Apuletiverba. sho Euthydemi lober a£) Gro ygos acest, de Salfamentis feu fadfis pifcibus ,ab Ateneo mormimatur . Vide etiá énfra de Opfartyticarum feriptoribus, . FrancifeuscMaffarius Venetus in nomum Plinii librum , qui eff de Aquatilium matura , vaifigationes e annotationes fcripfit quas Frobentt cuderunt Bafilea in 4. amnt1437. Glaucus Loerus ,infra eff iater Opfartyticorum fcyiptores, i | A — Gregorius Mangolt cuis Tigurinus, de Pifeibus, quiinlacu Podamico imprimis , C aliis fere lacubus ce huis capiuntur ,liballum Germanacà edidit yp publieatum T sguri apud Andream Gefnerum. XX J mE UU | iem Guliels | Authorum. Gulielmi Rondeletii librà de aquatilibus Lugduni impreffi funt in. folia , aum. 15 s 4.De i in pre- fatione etiam diximus. | | Hegefippus Op[arzytica condidit. Videpaulb pofl in O. Heraclida duo , ambo Syracufatri. Vide Opfartytica. Hicefins in libro multa de nutrimentoe pifcibus,ab «Athenaeo citata,tradit. Hieromymus Cardanus in Volumine de Varietate verum multa de Aquatilibus , ex Rondeletii cj Delloni; libris, qua de fingulis fant , feremutuatus refert. | Hippolyti Saluiani medui Romani de Aquatilibus leber primus, Romein ipfis edibus impreffus ef aum 157. infolio magne charte,eum iconibus ere [culptis cemzum.Vide ettam Jupraza Prafartone noftra. | Tulius Cefar Scaliger in libris de Subtilitate verum ad Hier. Cardamum ,multa paffim etiam de aquatili- matura prodit." Kiranide cuin[damobfGuri authoris libros 4 deremedis & miris effetdibus ex. amimalium omni genere, (y plantarum lapidumque vids. | i Leonides Byzantius fcvip[rt de pifcibus foluta oratione , Suidas. Lucius Apuleuus im Apologia 1 . sneminit fe libros de Pifcibus Gracb feripftfte, ei» alios Latino. im quibus(in- quit )animaduertes, cum(alta ) cogniturara ,tum nomina etiam Romanis inu[itata, eb» im hodiernum, quod (iam y inf etta ( forteindicta: ) ea tamen nomina labore meo el» fBudio ita de Graci prouenire , vt tame La- gina moneta percu[fa fint. Et mox conqueritur fe veprebendi, quad res pauci[ftmis cognitas Gracb Lata pra- pris eb elügautibus vocabuliseon[eribat. Et rurfus , con[cribere fe de particulis emm animalium, des fita earum numero c? caufis. ^ 2a Lycenen quendam depi[cbus feripfiffe «Apuleius smemorat nomine (vt füfpicor ) deprauato .L yceas quide € Lycon aut borum nomma fant ,quorum bic de Pythagora feripftt zllec degypttaca. MarcusczAntontisus Cefar e? philofophus s de pifcibus monnilil fevipfet : cuius etiam quadam exzát adhuc, Lilius Greg. Gyraldus . Ego nibileius extare puto, preterquam libras 129€) an xa $e ey (uel ,t Suidas . citat, reu idis (2a d hasymrysv & [GA Cg 1D.) quos patruelis meus boc temporeexcudit. I1 e Romain Vaticana Biblieth. feruantur. Antonini Auguflni Itinerarium ,iam ne[cio an eiu[desm authoris fit, Mibi quidem bue tantum philofophum de pifcibus commentari voluiffe uix fet verifimile. ni 2s Mitbecus,aliás Mythecusper y. Vide maxanter Opfarztyriorum feriptoves, Jig "Nicola Marefcalei Thuri] LL. ae Canonum doctoris Hifloria Aquatilium ,impre[fa est Roffocbzg 1m adi&. dp[us , ammo x5 20. 1n falta y cum picfurss , fed fiches ei abfurda ,u[dem aut !fnillienas , quales in. libris Bario- lemai «Anglici ef huit f rine fcriptorum de rerum natura habentur JSunt autem colletlanea tantum ex authoribus ordine alphabeti congesta : proprium nibil, ueque ebferuatto ulla, Hegue nomen Girmanicum vl. - Jut : quod hercle miror , eum de longinguis nauisationibus fur per maria glorietur. Promittit cj Züagraphi- am, dt herion biflartam , ej» ormitbographiam , queipfumprestitiffe nom puto. 2 WR yi Acuament? Heracleeza poema balieutica five depifeibus,cadedit Suidas. Verfus eius fepe ab Atbenaovecitatur. Olympus N emeframus carmimefevipfit de pifcibus, Gyraldns. V ente Oppian: Halteuftca tnnominatus quidam Gracus Scbolyjs explicauit , que ad verborum cognitian?aliquid forte fecerint : ad ves vero cognoftendas mibilaut minimum. meminienim in man uferiptus illa( cum incidiffe $n genereji viri Io. lacobi Fuggeri Bibliotheca Auguite) multa abfquefruttu lasffe. Viiliaves mibi im eade Io, Brodei Gallt anmotationesuudentur ,quas manu[criptas Io- Oporinus malis o[fendit-unà cum Annotationibus 29 Cynegetica:breui (vt foero) excufurus: quanquam ej ea magis philologica funt , quam rerum notitiam al. duffrant. Cynegetica, id eff libros 4. de Venatione Oppami , Io, Badius dudegauenfs erudito carmine La- $20 interpretatus eff ei» Commentarium varium ac multiplicem adiecit : que Vafco[anus excnudit Lutetie, 4H70 1555. in 4. Ego manufcriptum libellum Graci autboris tucerti ,veluts Paraphra[ra in Oppiani Halieutica "babeounquotame parüutilereperioynift boc fert? verum eff, quod feribit psféiculum ceti ducem ,vnuflela effe. Opfartyticos Libras fere nominant Greci qui de opfomits dy condimentis a (guit imprimis vero pifetbus qui per excellentiam dpa dicuntur. nde e$ E penett librum eundem modb opfartyticii modo aEM vy pony nominat CZItbenaus . Idem libro 12. Primi (inquit) Lyeij dicuntur inueni[fe car yccam (quod ferculi genus preciofi efté(anguine & varijs condimentis: Vide Varinum )eutus apparatum Opfartyticoru aut bores docet: Glauctis Locrus , Mithacus, Diony[ftus,Heraclide duo geuere Syracu[aui, Agis,Epenetus, Hegefrbpus, Erafiftra- Ius, Eutbydemus , Crito , Stephanus, Arehytas , Acefftus , Acefrasy Diocles , cb Philifson. Pancrates Arcasin libro in feriptaE yy 9wAMdosia : id eff , Opera marima , multa de piféibus prodidit carimi- ne , Suidasci Atbenaus. apud bunc quidem labro prime, non recfe Panevatius fevibitur. Paulus Ioutus Nouocomenfis ,ex medico epifcopus Nrucerinus primus (apimor ) noftra feculapifeiura biffo- riam illoffrare cepit :quod bheretus de Romans piféibus publicatus Rome primum anto. 1524. téflatur. Petri Bellpsj Cenomian de. Aquatilibus libri duo cum eiconibus , editifant Parifgsanno 1553 in 8.aptd Carolum Stephanum. Et eiufdem liber Gallicus de pifcibus marinis peregrina, dea, Delphino , ibidem im pref Jus apud Chauderium in 4, anm 1551. Plura diximus fupra in prafatzonue. iu^ "Petrus Gilius Gallas, primus opinor pof? Paulum Inuitma tohra ternpore , pifcium bifloriam excolutt, Iibelo de Gallicis cf» Latinis nonsinbus pifcii Maflienfium adito z dr Aeltani de ammalibus libris magna ex | | parte Enume. ' Author. parse trapelatis dccéffsonibus auGtis quos SebafHianus Gryphius excudit Lugduni im 4. Phaliftion. uere faperiusinter Opfartyticorum fériptores. Pofidontus Corimthius carmina depifcibus edidit , Suidas. Pub. Ouidius Suimonen. Vide fuprain Con. Gefnero. | t D. nniurPhagetica compofnityut teilis eff L. Apuleius: quo libro qui ejui c gna magis celebrata effent, quoque loco ( preffarent queque ) carmine complexus erat , vt apud Grecos cvfrebesfratus , Gyraídus. tpn- deus aliquot inde carininaecitat ,«»fpelogia r. - Seleucus Emnifentus grammaticus verfu libros a. Halieuticorum ,feu de pifüatione ,condidit Suidas . Ca- perurn Seleucus T avfenfis de pifetbus foluta oratiome fcripfit yut idz Suidas im Cicilio meminit ,cj- At heneus. Soffbronis Cornici poeta A usdOs, id eft pifcator , fabula ab Athenaeo citatur. Spetfippus in libro Similium,pi[ciia etia frmiles mter fé formas expo[uitzumde aliqua memorat. Athenas, Stephanus . Vide fapranter Opfartyticorum feriptores. | —Chbeophrafius Lesbius fcripfit depifcibus prefa, Gyraldua. Vide füprà ab initio buius Enumerationis ex «At puleio,qui tamen non de Lesbio [ed Erefía T beaphralo,id eft noffro,cuius de Stirpibus alijque libri extát, fem- tire videtur Noffrs quidem T beaphrasti inter catera libellus etiam De pifcibusin feriptis babetur:inque iis li- ud nibil,qua de illis primi de A. quatilib. inquirit, que in terra egrediuntur c aere videntur baurire:demde de pifcibus fafalibus quam partem po[Tertarem nos in huius Voluminis noftri F. eleméto interpretaturii (amus, AXenocraris quadatn extant de alimento ex Aquatilibut a£) d seri VE Gyódpmu etos qua quidem Gracé feri- pracum nobis vtr quidam dacfus in Galliapromififfet mom pre[Htit.V ideo ea À V uottono pa[ftm in fuos de ani- ebalibus libros franslata,unde ci» Bellonius et ega muzuati fumus. fed Vuottoni translatio fape mibino[ata- f'acitzxvi neque Io. Baptifla Rafaréj apud Oribafftum.nam bic libro 2. Collefforum medicinaltum ad imperator? lülianum cap. 33. Xenocratis verba recitat.Vuottonus quidem multa. aliter quam Rafarius tranfiulit, crc. vt omnino codex Graecus defiderans. Idem hsc Xenocrates videtur euius testimonio tanquam medici (ape vtitur Plinius lib. 21, 22. eb» pluribus deinceps. Galenus etiam libri decirmi de fimplicibus medicamentis cap. 4. 6 Xe- wocratis libro r. de remedin ex animalibus ( ax€) d aevi vay Lu QUI ag) erba quedam recitat. GLARORVM VIRORVM, DEQVE NOBIS IN HOC OPERE bene meritorum, qui noftrosconatus benigneiuuerunt, plerique velab initiis precedentium librerum Hiftorig animalium, velin hocipfo opere fuislocis pafsim nominantur. nunc - quidem precipué nomina in mentem veniunt hzc. U/thilles Pyrminiue Gafferus Lindauienfis. duguflane Reip. medicuspreffantifiimus cAdamus à Bodeniiein, medicus Bafilee egregius, d variarum reru cognitione clari. Adrianus Mar filius a Donaen,pharmacopeus V Ime celeberrimus. — : «odntonius Scbneebereius T ieurinus, medicus Cracouie pereruditus, Cornelius Sirtardus felicis memorie, redicus antepaucos annos Norimbergie excellentiffümus: qui tamem proplerimis illis que contulit, à Gysberto HorfHio medico Roma nuper (vt audio) defuncto , ccepi[fe fe ommia senfeffus , $m illum potius quam (cfe ommem bonarts gratiam confers voluit. ^ Goftmas Holzachtus Bafilienfismedicus Scaphufre primarius. | ss Dominicus Monthbi[aneus medicus Verona. Georgius Fabricius poetailluffris apud Herrmunduros feu Mifenos. - GeryonSeilerus Auguflane Reipub. füsnmus medicus ; cb eiu[demn filius Raphael I. C. cf» Comes Balatinsus. Guilielmus T urnerus Anglus, medicus V. uetlfenburgi eximius, v3 TR Hieronymus Fracafloneus medicus Verona. w;Y | Hieronymus Frobenius, typographus Bafslee clarif(mus: C deomnibus bonis literis qua cpttme meritus. Hieronymus Cardanus medius ej philofephus abfolutiffimus. "i Hieronymus MafJartus Vicentinus, medicus ef profeffor Argentine praclarus. Huldricbus Hugualdus Durgius, cin Bafrlienf o ymnafiophilefóphie de moribus interpres dactiffemus. Io. Caius 4nglus, medicus Londiniclartffzmus. ! Jo. Fauconerus Anglus medicus cj» theologus excellens. lo. Hoffinianus Stesmanus, Organtphilofophiei docfor Bafilee difertiffimus. Io. Kentreanus. medicus nobilzffimus apud CMifenos.— Jo. Parckburflus «Anglus; theologus e& poeta elegantiffimus. d Io. Rabittus , [acrarum literarum profe[for fdelfsmus Laufanna. Io. T bausmeylerus iunior , chirurzus Reip. Auguiiana peritiffinsus. Julius «Alexandrinus , Ferdinandi imperatoris Aueufli medicus illufiris. Nicolaus Speicher pharma copola« Arzentina folertifftmus. Petrus Bellantus medicus Lutetievvariorerum-vfn eb» experientia clarus. Petrus Stuibius af fnis meus ,in ditione TigurinaVerbiminifler C diaconus vigilantiffimus. Sebafftanus Buotz, Argentinenfts medicus ormatiffimms. | * Steph. Laureus Amorfortius,Ferdinandi Imperatoris Augufii medicus, dotfrina cj» experientia fammr; 7 beedorus Bex ayvir nobilis ci in Laufamnenfs gymnafio Jacrarum literarum smterpres pereraditus: A nre " » * E. EX PSALMO CIII. SECYVNDVM YVLGAREM DIVISIONEM: NAM SECVNDVM HEBRAEOS EST C III. qui De O.M.landes ex variis operibus emus, buius Furnerfipartibus , earumá, a affectibus: ttem ex apimalibus;ata, cosditu omnibus pr dicat. yam plurima [unt operatua Domine: qua tu ómnia Jepientiffime con. CO -itasot plena [it terra polfefftonibus tuis ? nmetift siarts [&tora quantuminter [e diskant ? Hoc natantium € veptilium £nnumeras COntine? tummaximas tum minimas amimantes . Per mare Pran[ennt maues,9 cete ae belua marinaqua-utin eo luderent creauifli. .Hacomniate Jefprciunt ,€9 o tempe[Hue a te alantur,expeclant. | Te dante colltgunt ; te apertente manum £uam;[attantur bonis. Cum-veró auertit faciem tuam , perturbantur : cupa colligi [piritum eorum»deficiunt,€9' in puluerem fuumreuertuntur,: EADEM INTERPRETE APOLLINARI LAODICENSI qui L X X. interpretum translationeni fequutus eft; Q'c ci)er agsCbiCon o dites MapocAld era £p)d5; Nas" dyee, Deas Cocpiy mwrlidmo wonolp. XSov ispzj (Bep uev "Dd. véjey &oyyav, Kur(» adoesime 7& xo] Qux polo Jet dose. | À "OmU TO Bpsu&)orr(G &ycfe) &grre(o; WOyT CZ. Zi x 9njaejo uspiyuíis pei Cove, vr 9eig. Eye, zroAvxufiaw às 2s vdeosw tria. CER | Ey9a dl egiuav, ov 'zre jy rierdudeno ar arpyutoy eie. Eis dE ec rob (o Qr dipeve QÍAO éidap éX die tb, Hàs d eg dlpsiilo anovS eo Cos meto sopaoxot, / P4 / ^ [74 4 /j Ioj(g, Alo DeWu^) qutAduuotg óTx creto TITO ENG M Z i N X e/ ^ P4 E -» x Kj 4A». avos oret, Te ml ep eset ürrugrlan s Gujuày &zreuyupsyoio exe) Ove xouas dlautrme, — — Kejeepitoluo Qo Qul uew Qa aiCt writes yop . . Rurfus eadem Hebraice; , : : , d. dM at dics LO notuoedibe: 2 X d J'Y UnaY ot ev anos enn nr: yia un iso ne hase eoS RAS Aedsa iere Ph» vnaws vog o53:5 eno nr T 1n qom n8 eo: DY2 3 09 n369 n*Hn 3v '?5) 2*3» ona non T1 9na? vae nen : ade Tuaath ^3 meh Devo eas Inn: ny5 oos | T^ o5E» EX SIBYLLINIS CÁRMINIBVS, QVE THEOPHILVS LIBE IL.Contra gentes recitat.nam in cteris Sibyllinorum oraculorür libris nuper publicatis; eánuncnon repetio. E'ai eie ui» Gi erewombone G^ bg aremípch Odgguiv; Av Tog] oetpet de dep, 0 KepzeCpápov yon Te kd] U0aut (O» cidua e. SÜVTO LZ, Opt D odio fiy, DL parto, "rima" Tay t Gyüs pav ofa eue A9 wor aroAD arii Oi E'pmso vi goitre suvdueya, * du seivesdpa Bos T'oixíAct TE xThuay Aio oóa., eau AC; * Eso," Duguperilsgócpoive Tte govorr! doge ups; Eva wie ipla) aad dh raa Sip odi H'jy 7€. &rfjvi NraréviLey aro [pesian, — Word). d], suia seorriguoky Sérdowmw. — Avdpi dL sober ew rura, x! & xe As fe yàp tol d|udermu Suiv sva Tád | dorowmis AN. aivis jów(B)» oid à amimóie rd d | aar 2X6 A3 QO- x16 itii O s e ieo vetayi jOAR. e, 25 Am NOB N N i IOANNES ANGLVS -. Ad Lectorem.. S Teupis omne genus pifces coenofcere Lector, Quos pater Octanus noutt e$ uda T beta: eSuosque fub imperto Proteus ,mmadidusá, Palemon, AN atades, e? Glaucus, Nereideso, zenent: "Nen opus e[t lenibus cymbis, nom puppibus altis, ANLec metuenda truci caca periclamara. Tutus at un terra , [ecco pede, nomina, formas, Ingenéa e$ vires, btc didiciffepotes. Scilicet bec 1flo fant feriptacvoluminecunifa, Quodtibi Gefnertfedulacura dedit. Hic depinauntur Xiphias , Balana, Acipenfer, Septa, Scombrus, Elops , Polyptus ,Vimbra , Lupus, Bus,T hynn ,Congr? , CMelanur? , RbomP? ,Afellus, Chryfophrys,Sparulus, Mormylus, Orphus , Acus. Delpbynus,Scarus , Hippurus, Bax , Tenta, Mullus, Salmo,Trutta, Pagrus,Lucius,Orca,Lepus. Coccgx, Lolligo,Canis, Afl acus, Oflrea, Pecfem, Purpura, Sarda, Leo, Channa, Patella,Draco. Denique quod mirum tibi poft iure videri, Hic Monachos pifces, Pontificesd, leges. - eQuifquis nonvidet smmenfos buic elfe labores — JImpenfos eperà , ua-videt ille mill. Pro meritis GefGere tuis, meritas tibi grates Docierum nunquam turbareferre poteit. CArramen ille potefl , dr vult, qui folus Olympum Condidit. pifces, Oceanumque [imul. EIVSDEM 0E. au EJ To VD Qceanumtotumteluftrauiffeputato, — — Siluftres oculis hec modo fcripta tuis. ALIV D. Si conuenirent in locum Vnum Solinus, Plinius, Stagireus Oppianus, c Nafo poeta nubilis, Vuottonus, ct» Bellomius, Docfusa, Rondeletius, Et Salutamus Itaíus Cum ceteri, qui pifcium Pinxere uires, nomina: Quid dicerent? Hoc dicerent: euiseif, quis ejt Gefnerus bio, Huiu[ce Phbanix tempora? Oui nos tot antett pa[iibus. PHILOLOGVS Q V IBA M. Q V AE mutz fuerant pecudes.genus omne natátü Wuncopeià Gefneretuá nocale perora Do&orum volitans loquitur, femperque loquetygte Tam longélateq 1e fonans,chartacea quanuis, Vndiquegargitibus reboattua buccinaab imis: Non arguta minüs, quàm quz Tritonia quondam Aereciet.quzcunque mari fpirantque natantque. | Tumaior Tritone moues non hzc modó : fed qua Fixa vado aut faxis herentquelacentquepervndas | Se quoquevim fentire tuam commota fatentur. Orphea ficolim fylua; fic faxa fequuta. Tulucem Oceano demittis & omnia mira Detegis;illuftras qua cclat abyffus aquai. Nempe quod eftoculisinterra &inaere Phoebus; Ingenijsperaquas hoc tu Gefnere uideris. Tuvelutalter Adam,ponisnouanominarebus, Et maiori etiam reuocasantiqua labore. Nominaturebusreddisíua, res Naturz, Naturamque Deo;quí primus & vltimus author, Optimusatqueidem eft, & maximus:ut nihil illi Conferti liceat quauis ratione :fed hilum Maxima quzquelicet pariter coniuncta nec vnum Conftituant. nihil Oceanusnihil omnis aque vis Cum monftris cerisque fuis, quz ingentia, per fe Sifpe&es, füerant: veltota hzc machina mundi, SiDominum fpectes , nihl eft. illeomnia folus: Illi vni & folilaudeshymnosque canamus. Et pifces pecudesque obliti, ipontereli&is Iftis Naturz gradibus,iam viuere Chrifto Difcamus, ne femper humi puerique moremure ENVME- IN HOC 2 TILIVM ANIMANTIVM, " " T. ES : : f ; f e) | A QV A- EO ORDINE; VOLUMINE DESCRIBVNTUR. Numerus adie&us paginam defignat. QVO INominantur in hac enumeralione ea tantum ,quorum bifloria aut de[criptones monommino breues ponuntur :«ut qua a Rondeletio ,"vel Bellonio ,'vel Corolla- viis noftris de[cribuntur ,omnta. Omtttuntur autemea , quorum paucifimiü mentio fit "vocabula tantum interpretandi ,vt fit in Lexicis "vel alio vemit- tendi gratia €9c..— Liteva a. b. ad[eripta (unt, vbi Gent aliquod. prapo- PIU 4 CHI fpecies pluves Bominantur ab a. v[aue Ad b, Paralipomenis peculiares funt paginarum cifre , vt & fuffixze litere indices,cim precedentibus non cohzrentes; ideoq; in his noftris Indicibus,omnibus numeris ad Paralipomena referendis , (quialioquin cum initio ipfius Operis ijdem effe poflent) literam P. adiunximus; ne forté ad principia nefcius, Lector, nullo nume- torum obferuato difcrimine; recurreres, ÁÀ.-— "Bram l : e" dcarnan I "Acimpenfer 2 dcnleatus pifcieulua 9 ed cus 70 ed dmos 12 vAdonts velexocetus i2 2 evetle vele ooliaa 1$ ad etnamus 2j efzonus vel (balces 1 zAlabes eviz "auda 47 eAlav[a, qua c Clepea ef 7 haff; | i$ a. de pi[cibzs ab alla colore -dibls: : primum sm genere , deinde de Al^urno Atufo- m, LeucifciGracorum, co Albslis lacuffribus diuerfis 22 ed lburnus cdufonzi 23 *Bubuca Bellonti 22 *Blecca dstlus pi[cra Heluetsce *Baller us 24. "Plflya "rag Leucifci c deinc, 2j Cephralus fl.eminor 28 De albis lacufivibus cj primi de Lavareto Sabaudis di- &o 29 "Hez.ola Sabaudorum E Ferra ucl*Pala Sabaudorum at Mox autem de isdem cj: fi- milibus ([orollavia fequuz- inr. b. Alec fer Haleose lex 25 e^dlphefles velcinadus. — 36 nud . 37 dnchorago 40 ed nad» omt 40 d nadramass 40 "ngmilla 40 «dnodorcas jo "Intacawt: go 2 Exos, vel £gox Ioh: byosolla jo Hufo | $2 I; bi byocollavurfis j4 ntbia yg ex bi. fpecies Qua;- ta dulopusditunrs — e" utbracudes ét ep 00 77] e7dpor: bats é2 a. dpua fen "phia 634 ge- nere byumum. Deinde boc ordine fragillatim. e^ dpua utr és Gobitrs 67 Engranli,vel Encraficholus; . vel Lycoftonus 6g *Phaler:a "7 pua Mugilum 70 pta Mauidum c AMullos rum 7t *Pifces fponte nafientes /— 71 Hepfeiz zi ehh berina 22 Lauaronzs Rom ditius A- therina 9/7777 72 |eMembras 74 b. Apnarü veliqua fpecies 72 e^dautlamarina 7j Draco fro zdraneus Plinii 77 Dracunculus 4o e.dfranea crs[táced 42 e hrbor bellita 83 ries bellua $; a. A fell s c primum Merla- cius oulgo diéius e eZ Merlanus vel e AMterlangus valgo dicies E Eglefinus vulgo didlus 6 Gobevgus vulgo diéles $7 e tola vel Merbua maior vel AAftass varius $7 e Mola sminor $$. Colfifcb "dnglorum $9 AMuftelamarswelzaris — $0 AMiusflela alia ilg. go OphidunPh» — ^^ p Seguunrur de fellis Coral. ia CPrinmum de dAfellis ex vetert- bus fere | 9i Secundum de Germanicis q$* "ng leta fe llorum totzi- nibus ^ 4 b. Tertium de mufislabus ?nAÁY. 96 "flus frve Oeftrus 97 ed flacus $$ "flacus paruhs tna. i04 zAflacus fT. 104. editagenus 40$ aditus icg e fardid — iro B. | Bacangtibus ig Balana vulgb dta vel Myfti- cetus Ariftot. MufculusPli sii l4 B«lsna vérá D "Balanus 12; Jalagrus velBarinué ^— 125 "Barbus , i22 "Bellonius Moyflum f. vàcat, € alium etiani marinum AM:yflume defcribit: : Blax e. i2$ Blennus vel "Belennus — alad. "Boops,vel Béxs vuelBaca i27 "Boi 128 Baccinum i3 Callichilys 44 Callhonymus vel. F'ramofcop: 135 Caluaria 437 a. Cant fl. 132 Cancri genere 142 Cancer ?BAT iaó Cancri atari (b? alii quidam 10 Cancer Heracleot. 1j2 ! Cancer Cancer Aaa Yi Papur us If4 Cancer lattpes 157 Flats fiue uadulatus, | 152 Varum. fiwe maraoratua 1yé JBrachychelus 158 c AMeacrocbaluads 154 Eh[uti 158 Cencer cordis figura , ('ancri parui,quita alieni teflis vi Snnt If9 ('atcellas , quid in turbinatu : & Scyllarut , qui | breuior eit, c im INerit balatat '161 Cancer eques l6f Urfus é$ b. Leo Mél a. Canter 1ó7 Galeus canta, velcatiiculaPi- ni 167 Canicula Afriflat. T Cantcitia f[axatili 16g Canes ej cantoule fimpliciter 170 Canet alii dio [i 172 &. Cana carcharias ; feu La- "mia 173 Cuantbarus 178 Caprtjcus 77! Capitofeu Cepbalusfl. — 182 Carpio Benacs Yf« (flor 48$ (ftorà 290 Carus 790 Cercur ius 190 Certs vel Cirrliia 7g1 Cernua fi. 19i a. Ceti vel Cetacei pifces , ei belluesnaram genere — 193 Cet diuerfi innominati [e£ e prünum ex veteribit 200. m Ceius cut expofita esi zdndro- - gatda: cy alcer cui Hefrone 201 alii disevfi deinc. Ceti di- uer[ft ex vecenttorzbuté — 202 Cetus ambard 204. Sperma ceti 206 Cete quadam & Tabula Olai e VLATPR 207 "Rofemarus 210 Cetus Britannzcus 212 Cete aliqnot ex defertptiouibss INosni Orbis 211.9t fato, Tibsuro, Maraxus , (/a- Ulu. Cete Oceani Germani — 214 (baleis 2ó Channa 219 Chanadella 220 Charax 212 Chelidontas 222 (bromu 223 Chremes , Cretmys co Chremps à2j Cicada fT. 226 " Citbari a. Cechleetn genere D Cochlea marina in genere 237 Cechlea qua in oleario ufu e-- vat 239 Cocblea margaritifera vulgo dicfa 239 Üochbisa calata cum fuo oper- ento 240 Echinopbora 241 Cylindroides sbiaL Leutsturbineobtu[ó — ibid. c:Depreffa 241 Vmbilscus ibid, Uimshci alii dias varia e$ d^ uHS 1bid. Cecb]. mw biliteta cum oper- C&lo (so 242 - ha umliliceta tbad. "R ugo[a ci» wmebuscata — ibid (ochieaflagm marini — 243 e AMarsne diuc» (a ibd. Flauiatsles 243 Cochlea terrafhras (eu lucas (244 Terreftriuua [pacus. diver[e 251 Desa qua arbores, frutices cj berbas inuadunt 2j3 JMinntayt us fimpliciter, tuia lata longa 253 Iuda , primum fimpluiter : deinde vu] a, masna Cj ni- gr^ 2j4 JNuda matores 25j CPomattá 2j b. Sefils tlid. Cuernlei vermesin Gange 2.55 Colas 256 a. ('onchain genere 256 Concha mb» 1ata 263 Concha (lriata $b:d. &chbmnata 264 Longa — 2Óy pz [7227 longa 26j Censba pitiorim ébid. Coralina 266 | Conchargaata 266 Conchüla rsgata ibid. Conchula varia 267 Concharbombosdes,uel Afa- feulus flriatus ibid, (oncha laues 266 Glas c Nigra alid. Faftiata sbid. Concha craffa teftes co concha la varia 269 Concba?mater unionums — sb. (onicha dinerfa ibid. Charme 270 Cham leuts ' 270 Cham Pelorza 271 ( bama glycymerts 271 "Apbera 273 Nura 1bid, Rarfs de Cham:s ex Bellonie, - sbids ci dermceps cita Co- vollar. Copcha diner[a AZ) Index | AMytulus " 2Mnyculas par- "Hs LU Mytulus fi. 276 Minfeuliin gen. 276 AMulculi parus aut famina, Pleni AMye vel Apta AMyfcaue ibiz. ZMytuli fem M uctals maasores, ZMyaces 277 ZMytuli in flagnisemarints 272 Coroll.de A4 (yes 7M yate, 24y- Hle, M u[gulo ibid. Mn[cuwlt xn dulcis 28 Preocallawa vulgo: dicla, boc est concha V exeri , [i«e ty- Yesr aui R euora AM sttant ZáI Eiusdem [ccunda cj tertia (pa [T E 262 Quarta 282 De easdem '"Bollonsas,ibid.Co- rolersuma 243 Cenchyliame 246 Ope ealum idus & bu- Cini 267 b. Conger 290 (eracinus fubniger ci albi 204 Corax 299 (ordylas E CerAxstA 302 (yecadilus 3o3 Crecodilus terreffrit 3o Cus 395 CHORI DIAT 308 Cybivm sb: Cynes auna 409 C yprisus 309 Cyprirari c aeonfirofi 214 Cypriuas clauatut,Psaus uul- go Itàlia a5 (prinus latus,uulgo "Brama 316 "Pifces diuerfl apud Germanos cyprinslatocognati — 318 Prfcés wmaruuí , qui Bram mar .niuets generals nant- "nt vocanter 318 D, *Dafcillus 319 Delcanus ibid. Delphinus 320 Dentales 24y Dremonts ibid, P, Ecbeneis M 3s ecbini : 1 349 élacaten 359 Elephantus locflarium gene- vit ci alter bellua E KEleps ibid. Egpfatera 362 Ennea tbid, Eperlanus ibid. Equus pias 364 « EguusiNeptumi falulofus s62. Erstimus 36g eruca ar. ibid. Erythrinus ilié * ey breplitha Mons 368 fox bid Efchara 36g r Faber pifc, 369 Feffiles pafces 37i Filo pifcis 373 Galles pifcts 374 Garumsalex ci 2uuria | bid. ferre 379 Gladius [ón Xipbias, — 379 Glanis 354 Glancsfctis 348 Glaues sb: a. ds Gobiis : c primnm de Gobionemar.nigro — 393 G bin: albus 35 Gabsorz differentia primasa gem. deisde de gobio raar. maxtmof laneícente | sbid. Rur[ns de Gobie Higro — 395 Kur[us de albo 396 Corollartum de Gobits mari- sia bid. Gobio f. 329 Cae fén gobia fl. capitatus 400 "per pifciculus Gobieni per- fooslis 403 Cobt*es fl. 403 Cobites aculeatus, ci alier bar batulus 404 Coroll. 1. *De cobitide fl£ac- batula P &. Corol YT. deacpleata 496 Grazs WWATIOIAM 497 Gryta ibid. Guascanus vel Reuer rea pi- Jets ]mdicua sa Reser[us alius Héarengus 408 Hepar deicclamentum mar. 4 Hepatis pics Pi Elpfcti 41 He pila 414 Hi £ [y du 1bsa. Hippocampra zbid. Fiippopotamus 4XT Hippur us 423 Hirct pifces 424. Hirndo sbsd. Hirndo mar. 433 Hirundo pifcis 434 Holetburia 437 Homines mar. €€ primum de ZMatiacho cj £pifcopa pi- I7 434 Hyesna PT Hyccé c? Hyfía zbid. H fy diis 442 Corol.de Hydro , Cherfydso, natNice, hydra zbid. Hijdra multiceps. fabulofa gy a erpenteg aquatic — dinerfs 460 a Infccia a" Inftla aliquot. aquatica 461 — A Squillaft. vel Gryllus flutiati- lis ibi 1bid. *Phryganium , vermsculus fi. 7 mar. sbid. Corollarium de eodem , € fi- milibus aliis flumorum «7 . mimalculis 461 T inee vel Serophula aquati - — €45 462 b. Seta vel 'utulus aquaticus | 46$ . Juli 464. 4. Lacertus pi[c. 467 Lacertua vel Saurus acubua Jemitts sii 466 Lacertus peregrinus , eu inae aisvubri , 464 Corollartum 1. de Lacerto c? Sauro ^ 469 b. Coroll.z.de Trachuro. 2:70 JLavimus sbid. Z.atttá 27i JLeocrhiffacens .. bid. AMon[irum leomnum — 472 Covollaritm d: codem, ci bél- lua smarin. buius nonginms | apud veteres 472 Lepidotus — *73 Leprai vel P[orus ibid. L epus ?24Ts 47» Leucifci ! 442 Libellasnfetium fl. 443 Lagneum qeophyrum, — «45 Lmgulaca. ibid. £L spart zbid. L3 Locufta mar.fen (^ arab. 444 Loligotagna, T eutbtii Gra- j eis Lola Gaq&. — 49i Lohgoparuas T eutbis Gració 492 m : *Deuasdem "Bellonjj [cripta e tórollaria fabüciuntur. 493 Lucernas AMilvus ci AMsl- . vago 497 Lucius . $00 Lunbrici fci vermes flagni »sartni jo6 Lupsspic: jo Lutrá $15 Lycus yn Lyrzs ibid. Cornuta fue Lyra alterá 17 Segtsntur o Bellozi de es ferspta et" Corrollarsums M. Adaná —— 519 Smartis Vel eSVanacandida $223 e. MMacta $24. uL Maltba | ibid. Walaemininm voa. — 524. Manu mars | ibid; e Margarita j1$ e VVLecones $39 e Melanderinus $39 AMelandrys, Melantbyni $40 Adelanur ius ibid. Index. Merulapifc. ET Meryx » 1d 61 , Reminalia (346 Minutalcondimentum | y46 Monachus y mon[lrum ,. ei : pice ide C. apitoni fl. ibid. "Monocerostnar. 347 AMormyrus 7775 a. AMupgilum generalenomen, e differente j49 Cephalus jj? Ceftrens 5j! AV yxon jjà Chen — 552 AMugilelatus — 553 AMgiles ffagni "zr. 32 AMugslnier ibid. AMugtlesfl.ingenere, — yj AMugilis flum. fpecies deg yr4 Rurfus de Cepbalo fen 7f iygtle Bellon. P" tbid. Coroll.t.de 2M ugilib.in geneve M d» IL. Defpecib.eürem diner[is, quibufdam innaminatts, plerilque aquarum dulois uU E IIl. De Capitone [en ('epha- domars 2 «bid. IIII De Mugile vel ( f]reo fpecie. Aulta tamen tum 2n Chepbalo tum an AMa- gil iti huic pifcireimogene- ri copmmuuta depromun- WO CN 39 V. DeLaleenegui e 'Bac- chus vel "Banchus alias di- — Hur $6 b. V T. De Myxone $64 AM 77/7 . ' sbid. Muritia e Myr 37$ Adurices $2 María | $44 A:us pica $f9 IMs aquatic.quallripes ibid. AMnfca fi. sbid; AMafculuis Le 359 Mublela e-du[onij y Lampes irá i abid; edlteyum. genus f ji 397 15 Lanapetrá parta ej fh 598 a. Müflelareim fl.ci lacufiri- um genu alind , essa, [pe- ci& aliquot s d primum dé . LetaGallts ditlà j99 Pifcis vulgo "Barbota ditus S or * AMaufiela lacu[irts maior, ibid Lota [eu Barbotavuv(us | 600 AMuflelafl. Nils ibid. Corollavium: de ssu[lelabus 601 b. Müuflela mar.diner[z. ibid. AMufleh fs galeá im genere pri- mumsdeinde finguli ,defecvi- buntur à Rondeletio , "Bel- lonio. cj» ('oroli-moftrts - 606 & deinceps, Srgulos dices vit acantbiamylauem, a[le- viam slaticums centrinerns rbodiumymaltba ivt T a- bulainea pag. prepo[ita o- fhendi. Myacu, My, Myfea, My- 6:4 tls AMyllus 618 AM yflus mar. 619 AM y[hyserias ibid. 2c E éip hs N. "N aricà 630 N afns pic. ibid, AN aunli frae teflacei polyps 621 AN 'erers 624. "N'erita 62$ Agni pifces digerf 52 vene- nati y tura muris y un aln 27 Nronachla PE 624 Oaiarichà 629 Oft bos ibid. Oph:dion 630 Op[on | ibid. Orbz velorchís é3t Orcá 6355 Orphei Grac bodie diclus 407 Orphra velertà — 638 Oribragerifcus vel Luna pi- 977 M. 640 Oftración Nili 642 a. Offreaingers 643 Offrea gaideropodas Spondyli ANA ibidi Ofiréa tridacna maris rubri 624. m Raw fna dev[less io genere, i- bid. ei deinceps ex "Rond. dé forms eorum diuerfis 5 nempe ofrrets flagni mart. Marini vel pelagiu, Syl- sejtrs bins [pordyis. Coroll. de oflress prittatéso. di- Elis omiibus cf deoflraco- dermtá in genere quadam | (647 / b. Aliud de oftreis diuerfis 653 One arta 6$4 Oxyrbynchipi* éjj ID. CPapvus éj6 «Palla ( Pila ) mars 652 Pan bic CPápauer sbid. Paprax 6579 Pardaltá ib;4d. SPajferes i gene; 6 6o «Deinde fpectatira , de Rbom - b. Sequuntur destsdem, chc. ZBellong (cripta s && (oro. larium. 4. "Petlen 649 *Petlen alter 621 Petlunculus ibid. b. Sequuntur deitidem Bel- loni ferspta. ej Corollari- — WP Pediculis mar. 62 Penillus mar. 69f «Penna ear. sbid. Perca mar. 696 *Percafl. 624 "Percafl.[pecitiminiv. — 7o Perféus pifcts amaris Rubri . 70à | Pbota feu Fitub aaarin. ibid, Phocanas T u fra 7H Phoenix aquatiltá 712 Pbolas concha sbid. Pbolts 712 cP boxini diuerfs Zi (P deimcepse Pbyets 718 *Pbfa 722 "Phyfalus 722. 4. Pbyfaleus belIaa fen Phyfeter 723 Prife 729 ef 730 Serra mar. 730 b, lius cetis Oceani quem Béllonius Prifizen pet ib. Pbytaris zbid. "Pictta vel Pigus 730 a (Pinna megua 211 Perna 732 JPinnapárua 732 "Byffus tevveftris t» smari. i. b. "rftts de iisdem ex Dello- vto iid. cj Corollarium 253 Jurtn —- 236 "Platamfla 756 Platyeri tbid. Poil pifces ibid. 4. "Polypisn gen. 737 Polyporum poma e featenida | fpecies 738 7 ertia 749 Rurfus de Polypo viroa, ibid. Boltana, Oqolts, Ofmylus 741 éledona zbid. Covollarius 1bid's b. Catera Polypi genera , aut füttenemsnaatiería — 751 Pompilius 753 Porci pifces | 7$ (Premades, Primsadi& — 757 "Pfsvs 2j7 "Pudendum war. « 9Weriula bic Paferibus duwerfis? — vmar; 78 deque "Bugloffo vel Solea : — Pulex mar. 759 Cynagloffos H«ppogloffosut — Pulmones mar. 760 iniabellaineapagmapras — "Punguins zó; fixaindicatur ibd. — Purpura 262 Paflinaca snar. 679 Pyrüntes 737 a. PatellayLepaá doDEE-. ak *Patella parua 646 — De'R aitsin generes eb» fngil- duri mars dhid. ^ latimyvt 1 abella prapofita S 2 tontine? Continet. 248. cio deicepr. 9De Rants quadrupedibws ez gen.c (peciatim woaltasot sn T abella apparet de- . inceps. Ranapi[catris Ez Rhosabs 799 Reta 799 "*Rasbiculus doo afcupa abd. Rnutilus fL. bid. S. Sagittariu 402 Salamandraaquatilis | diid. Salar c2 Salmé ilis. AY Ip& $12 Salfamenta. i. Salfipife: , co- YEQuUe penes Jem uat mar (i uneteratifimpli - eiter 415 Sarda veterum 422 Sardine ibid. Sa 2 2$ Satyrorum [peciecete — 829 ÓSAnr us ibid. Saxanli,[pectesuma — 999 Órarua varius 432 Rurfus deScaroe Bellonios32 & Corollavium 423 SCImeuá $37 Scolopax 4;8 Scolspendra cetztea 3? Scolopendra infet£an, 1bid. Scomhber 44 Scorpise, Scorpana 44$ Scorpioiaes $47 Rur[us de Scorpto c Scorpa- 24 € Bellonio C$ Corollari- Lm 44 Se pia &j1 Serpenssnav. L5 e^d lius vube[cens 46g De pyfesb.fev penitina [pec its Index. vuvfrs de Serpetemmar. ab. — Cerollaviit ad Sergentes mar. e alosagsatiles $63 Serra $67 Sefevinuna biz. Salurus ybid. Sumta HAT. $77 Sirenes 3278 Sparms 440 Sphyrena 242 Spondylies $$; Spongia 646. Sgttalus $99 Sqatina ibid. Squatoraia 192 óguilla zn gen. 904. € [p- Cres avum multe deinceps, vt fenis fauilla lata feuca- lata ( fiue Cwcada deliaui, fen Cammarus veterum) Squilla crangüyribbaspar- cà , Manttá a Rondeletto €ogtowimala Qe» vt sm 4 abslla eadem pagina vi- debz. Stelle 18 gente e$ J[peciatim 219 Strabelus 024 Stromateua 425 Stronbi feu T avbines $n ge- nere Q[pectatim — 927 Sure 93l Syena 933 Syagrides ibid. Synagris, Synodon, "Dental q'entex, ibidem. Rp T anis 9t 7 ellina 940 7 ereachos 92242 Teragus tbid. 7 efindines vn genere c [pe- ciatim , licut in T abelia e- xuumerantur 942 d'perya $4 J bunnus T bynmas 9/7 e deinceps etissn de Pela- »ydes Sarda, Orcyne, (or- dyla, cc. ficut in T abclla exefda pagtma prataitstur, T bra - 978 T 'burfjo, Thurianun T omatus tbidem. T bymalina - wh. Tnca 294. T aea 98$ ya 77. 3bid. T onfictila P7 T erpedines sbid. T rachuridi 992 Trage 1bid. T vichiey T vicbiat, ibid. T riton 994 T rotta 1001 Tutte in genere , e [pecia- tm vtpramiJatabella in- d:cat 1002 T'urdi I0!j Turtures 1025 T yphle ibid. Tphinidia sbid. Uermte — microrbynchoteros-. 102.6 P "Alius macror byncboteros ib. Vermes in tabs dehtefcer.- Tes 1:26 Cerollarium de Vermibus a- quatihbus diuerfi, cfr de Lumbricispifesum | 1027 Vitulus mar. 4029 Vitramar. sbid. Fmnbraf. 1052 Fngues(eu Datlyl — 144 F'rfateflacta 1037 Frtice mar. tbid, Vu»amar. 1044. F. AIpes near, dJe4 - X. Aantbiat 028 Jiphigs, Gladius alid. Zygande ' t0j6 INCPXAXRAT!:. /POMENT'TS$: Quibus peculiares funt Paginarum Numeri; cum precedenti- busnonco- hzren- Kes. e^flaufa P Leucifcus fl. my vato. 2 "Amm odytes 3 "Anarrbichar Ripfifd) — 4. "dntacet [ectes is Cancella quidam ,quem ali- cubi volgo aduenam vo- CAnt, P "irgentillua ibid. "Afellus Callarias, 6 "Brac bycephali 7 t"Brethmechin 7 Cancer Heracleoticts,Galles AAT. 8 Capito f. fimpliciter $ Cognati ek. pifees diuerfr , vt *éefen. vel &entling. Ger- manie ditlus , o. Corta vulgo ditus germanis o. Orfus eifdem vulgo diti us lo.lacuflrts quidam, quem "Album pi[cem Saluianus nominat, Its e/dnadromuss, qui. dromus quidam,qke Msferi Gert vel 2Dlicfe nominant — ri Ceractinus Belo, 13 sbidem. tNDICE$ ty poo G RNCP "Ht LPS A ! E. TN - f d 9, N ES j WCS2ut i LPHAB 1 am tj " LTOo * S NS LEGE RTL « I Index te ad aliquod folium remittat dide diligentey.anin fequentibus etiam folis , de éademre quam E inquiris,aliquid £racfetur. | pauculus literis mutati na eademque vox [epe répttita Lat primam enum fer? paginam tanti annotautmus. poteff stem fieriyot im Indue fed nullum 1bi eff persculum.1n lngui pereori - yis non facileviderepotüimus dif] erentiam. Quadam ex Variis linguis 4d terminaiionis Lara atfloxa, dn Latino Indice imvenies. . | HEBRAICA. ^ UNualkE. cum Chanet 230 Cheli 2c $39 Chometh 2.44. Chumetha 230 Leuiathan 194. Limaza : -2306 Lul 230 Margelit .7$28 Sachel -* 230 Silon 1036 Aluca 42$ Zalbacha |: — 48 Z.cfa 443 Schablul ^. 230.244 Schefch 735 'Ihanim 195 Gracaquadam qua in hoc - Indice 20 apnotauimus, àn Latino reperies. Graca aliquot vulgaria ei no- a bis veteribus aditn- AUS. | RBAewis age e [Jesus ; XE à yea. citt 2218 dO jy ^12 &puoc 12 ENT 13 acre [eger 2-2 à 0 co 72 eo 400 edoioy Doc Acii]ioy ipte eso» - 4 aye e. euo oH ZEIT] &xou Dore Axa over QUAEQUE eun véy( so aa [js dAcowre AE &wI | aAP aXQuete e Adres eL AGIT domi aie eucid pol àyetp mis avipkié evOinz avOisUe dylegxidts ecc ayrixdi E dyidegicotg a dés ei Doi" ei pA ao 9» x&pAa. diygad. dp UNO Bd Baias [Adissioi | [ade (G- Bdeox Bag; O- (Qaaié Bax (e | ÉeremxOS (Basta D» a2udos BaAáóc 9àeAa Bé (B Bxa^ QeAóvi ej Giov Bspegis - BsGaodórec Oros [BAaxekoms BA4E [Bav d Bw» [Bout Bóa£ . Bés£ Báir( ov [Box Gorivi [Bom 424 717: ó6 64 I I 2 234 425 120 $40 4121 I2j I2j 12$ 288.3 78$ 703 II I2f II Géns — "T Baa As 71 oA ryan 212 C yAeoxaa [666 simone 120 Bas . 130 Bex» 18 Bagidias io2y Best 138 Bor 15a Qa 127 yea Pio 226 3a óc bo6.61À. DotA 606 Y:000V 167 9a SaYUM (s : "121 Jo A60 TÀS En 9a $6.60r Sap 375 geAetp in p2 Ads p yAabx (8s P yi eos 24 25y9e8* 290 9ede $65. »eaxlaj 4r uM axo1 25$ d|dwivASUe. — 319.555.362 d|gexv»G. 319 d|dxwAeu 10:4 d|giuda ONSE d gene HD dg Qi 37t ds píg 37i d loin $45 dgvaxeg. £034 e dyaxapit $a dyebusy SuAdosutg 77 dy poa Py dpulsceg 453 &y5gauAÍe 64.68 £y A606 40 yy Amr 918 go 36r £o [ovs 712 EAectEÍ6 360 ELO 243-048 Cvuzpig 4421415 2 Euseir(Ó- 326 ET) 6s A42f &é qnot 1j pi mp (D 36s £pi 69$ MUN j9 7 w(Gs 366 pul 6QJuAM Or» 316 £TIAÍG 113 éUcomie j7 Xie 245 EP 349 eet 7I (tus 371 de e» 465 pevpouyo, 1060 d geuveb I0j0 n JuzopQpo T 767 VC TU EIU - Spepéxerr (oe 13$ sii 24. Sia 19.20 Sep Losoe 351.1049 Se eb. 20 Dre Aose 19 Sese Ig S'egstda, 20 Sreataidicy 974 C'EÁoxc 1j ee Ayo $27 Delos 20 $5 ute € 074 Spa? 940 TA £75 d "910 97* Ou; (S - 960 Kear 495.499 iepo: Lx ug jy: Ti CAO $4.4 iT e 30$ icy, IL iM 464 i72 (8 In Jazreo( Os v2 nuQ 46.6 464 iml. $3368 (yox (S). "II0 fan]. 36$: xaAu oS 134.460 , XY vs 134 &a JN YU OS 135 Index. X&AUE 777 x5 pov 303 xo oe) |. 4$0 xéox(QXOs f4j nel 17$,440. wild 543 Xr eA (B Ift xevAiag 234.257 x e mE (GS 01.442 XóxA(O» 030 x dea. 400 Xeay[" rj x22 íc 44$ xecy[oyee 905.910 xaO dp Loy 012 Xgayay 16 Xx4gJ0s6 J0f.011.0/2 xeganimi)oi E xatd 164 "pus 22; X: eov IÓI x£/05 4; xapuGegemüM(Es — 127. XgÁoyo — 303 xeppis 44 "mie E 3LoLpoLo5t 14$ XTEiG [A Xa 1$$ wmidáy 36j xepxete te Aon 173 nipuye pok 4$2 Xx£y Ye/ne 447 nupamiymg 1040 xX&yéO oue 407 xusbyAmes(Se 66$ X&VTQ Ay] (00 xVaÉSIWON 123,309 Steyr e Avi 6:7 xvilóg 179.219 xécpa, 852.889 — xó Cpu 917 xeepéoy 7t. xwGióg 30$ XecpáUc 2Lf49$410 xwGimg 40 «epu $62 xdGOuy 397 xiQax B: jio xe9(6» 303.401 spte I9I XWUgÁG 913 x26 I91.1017 AdpaE $00.$07.$044 XApvE 130 AaCeoxuity $07 xq TH 1904 Acc 442 xg (Ss 14. A&u(dos 178 xiDonode 228 AecMía 173 xívegpuor' 226 Aun 17$ XAÓHL OA y6$ Adg4u(B- 470 XipAc I0: A«BA(GM 47I Xippd, Igt Aéx(O- ibid. Aijpie ror Ae[diag 4A 105 0, 9731 Aagua 244 XvxAd. 1019 AecGar (o. 700 xÍ An IéIÓ.I01Q. AsAsméíg 720 xí Act f4j Aemic 6$ xvid ay 4104.2 Aezeádte 9040 Xo X UAR 28$ Atseg TEE T XO y 3,0Au0b 648 A&míox(Qe 26.549 xod aa $62 — A& xeuoqs $22 XO1A ot ej7 AseUx(Gy« 391 xexxuE 306. Afcy 166 x9Még 256. AÓx(Ó» 54 X9AÁ «auo 1048 Auxéeoe (BO 6$ xa 302; AupWócpse, 644 xo peiptt 916. 2u&s 562 xoa 916. Andes 259,045 xol pou 916 Avyyéc /4 xogouicdog 206. pa(iyen 2f Xopouxíd ios I02j YT. $20 Xog ouis 296 — wehspy $24 x2eona (Ss 29Ó uoo $24 xeeoE 300 MaAM&uO - 424 x890U29 96 páni 24-611 d) (As 3e Méwhe 00 06 X926 269- pepe 334 xapo apres 427 pup te mie 528 xSoxop (Oe 390 pee dig Aes 474.530 pue asu 54à waneídia i042 tg $46 LAC ja7 phovopeig 2148 perse 444 poa 250.614 Mgeoe 475 pogueete 544 TOM 378 yox 984 VoM TIG 34$ VaUTiA(G 624 Veg 170 Vene 626 VHQITOA 930 Veposétd eg 624 vepoCpízvoy 12 yumoeyóg 614 Eow9ws 1048 Edías 149 D 749 6 Coe | 237 ciere p 0AMod (Ge 629 0AoU sad. 437 OViotg $7? óyiax (EN $ eO» 741 eu 629.1049 éLlgvyx 27.702 ó mung Os 6o à goQpíore 434 ips 962.077 pO eo ytgAm og 640 OpUX rj [414 eQu£ 6;6 dppaxivte 679 &eQpis 629 07 74$ "EH 6T AU A LOG 27 éco 7440 óepasddegut 646 Ogpaxgy xaMNwAóv — 63 Ocpeoy Á- 627 Bpanóovi Ij &Qpídioy 12.91.56.) i cbig 449 AT 430 &lolager 6: miyse 2j4 qui Se(G éíó TN XÁC 008 uNuE 068 gray é$o qmetp Lote 42 [2123777777 99 apu Qne dig é9é VIETÉÍA CL 6pó megajete 54D. grip) é9ó Tipxig 606 prés "m 502 av miAod 140.16$ miren 702 I TTE 64. süAQ [o0 RAP jr. Zt. morlont 160 mniQuAaZ ilid. mAduE 61$ erisp Eo pi6 meno 575 CUT ÓPTTTT 260 gixiA ote 936 sAvmàivi pEZ mpm 76 ai gk UG 75 CE xpie s E sréémyTég | 664 eret. 726 iniu 737 9 ex e» 755 midugln 757 sréneág 28 sre uy 737 eieluag ibid. ere 1616 524.726 er£ipsetdiod 747 qued Germ "IP? euzaseie 145. sm EáeA6 ghid. qraAvs (Gs 747 XA gbid. pecie 653 tent, zd 708.1. P. atis 9. ^s 751.67 09. py: Gar por pude ar4.8$o €? $82. nit $3407 emis 412 eint $27 eucyii e j4p ecp'yos $2 epa, 66 esrépdne | à&07 erga "$ér 2/2 468 suu» 2 46 (Corsi 424.678 edpluo 478 pA zi mposha n4 Gxíonya, exaud zug CXI)OLX.06. axiguguQ exa exiis exíQ (5 83. A44 exoAó7nd (G9 Uxép oO 8X 07A (299 qx ;9dUA (B Quopmqén exepe exoo7 0X0 A 01A GxUMNap(G» epe exvrauA(dsg exi Ub: e Que? Cuv Grup Cio amp» aro exro»yio] ar éy[n quz) des expo sea GIA epu eos eps gpopersbe gv &ogie UA et QU ALL0y M quo elg Index. 255. euuóüug S7. suwodovmig 255. vuuód ay 360. (veg. 2 (eae $08. Cpgpqrm 620. Gonud | 878 vwyiat 47 wügixe x70 qXwog $1. 7496 43 Té9óg $30 29:4 920 mu . 1029 1*X9va 1051 HHAcVée 875.008 qwiléjse 208 Twqz | 1029.10; mEórUS 1049 Tupmoya 1049 c$ey(Ü» . 86A DIA06 Tézoo se TEAYNL qevyAG AS T6AM8 TAA 2I T6 ud M oxide ToNAMgus (12799777 qOUS/QY TÉQX TIG TiDAr AUCDAIV B p Aui dia Uia Udpadg QozuO- (péxivoy por Qai 94 355 257 $4 Jy $52 134 436 iQ 340 4901 407 653 $4 437.04 95 456. 906 $u2 922 405-519 .075 647 467 465 $690 $27 20423 425, 20 Zj.20.622 "V3 7Z '9 744 799 679 JUI 1026 1026 1020 44T | 443 442 366 44T 441.756 42 6ió ó6$0 117 604. 7" 716 132 2 Q: n 7o i QguiQ- »ly Qux) 2:9 Qui dYoy 7 7 Qxiay 72 Quxis Pig QuZia Qu' 72 is 723. CDU AN "24 Queymip 73 eins 2 Co (5s 7 r2 Quads 267 QaAades 9:2 quA 474 QuAie 713 Xa Axes 369 XAxidug " Meat 22294 aca] 21 xe Ov 222 aea y 12.6. 2 *xxétdoyíoe 222 002 xay D Aet 455.565 Xe $49-552.9f0 P227] 4 4 4 xot mda Ap aposptidus 018 Xogjvad 2$e7yg Axcipot 131.766 Ate 22; At in Hs 222 aeu 72] AS voe Cau js I 23 AjgbovDgue TIÓ Ast egus 370 xomi 217.2:$ enu | 7 $ ó VJeppiiné p Vra er La 94 V/ópag 472 v/óoeoe 473 Jine 760 VaBozréim Adi 217 o TAX 629 &uU6 044 omiegja a$j6$7 eTie à 653 Lu LATIN & VOGABVI XA, OVXIBVS ETIAM BARBA ^ ,RA QVAEDAM, QV. AB ILLI$ VIX DISCERNERE POTERAT, qui Indicem collegit , adiunximus. Non autem cutio:ó omnes voces annoivimus. ^ ^ YS A. A BRAMIS y A. dá ceriua 2,1982. actpenfer 2:942 accipiter 499 «co wi é AcOHtLan 4 4 » ac sleatis 9.0 CHA 10.268.926 — . adonts. «62.30 &7 nC? 0$ u f &larus I443^5. edi 5 «ol'a4 $296 &rca Yr, "16 etbiopi E einen I$ aganon Óaa agat 492 agonus "y agulla 27 alabes 600 alauda criflata 12 alauda 478 alanía 19.10 albica 2h albiwuala 27 alburnus 23.00 alburnus lacuftris 24 albus MEAT Vs albala ET, albsla parva 34 «lec 3f alex 4575 alecule j20 alofa 12 ambra 204 amtA 37 ammodytes 2p. anacharfs 240 aicborazo 40.496 anavrtes 40 engtulla 40 anguts : 449 «no dor caa 136 antacet 32.5. D. antale 267 antales 34* anthiaa $5 antbropaphagi pies -— 522 aper 61.75$ aper marinua 2$ apb-its 22" aplia eg apoléhia $6 aparrbars 347 apua r5 a3uila L2 aqulamarinà — — $$ 44:40 e Io $24 QYAR?P HA C 27.62. arbor bellua $7799 ardea marina 341 argentillaa j. P. artes bellua 4 ari[lofus 2! Av mist 47 arnenutes 42 arnogloffits 668 afl 44 a[cllua Callarsas —- GP. 1010 afs — 67.320.069 afi-us varius MN efpargus 3 Jo [lacus 945472 afteruaa 743 afivaius 108 Attapenus 109: attilas 109 anlopia éo Auata ^u0.660 aureum vellus 871 anfiratus DE ATIS ThAYIHA 646 AXI ' 962 AZ,elné 303. | "bacchus $2 balena 722 balenus 214 balayrua 24 balans | 3 balbzus 124 baleruas 24 balle marine 491. ballerua 24.122 banch«es $2423. barbo 124. bav bota 4992 ba: bus 123 bafils[cus 142; betus 740 belhculi 2404 be; beri 326 beheri - -o$29 berzla (S dig biías a 6 bi(ala Y 3l blantlis 42$ bax - 347 blennus * aoi ba «43 boaca ^ 26 bo: a4 7o bocts 128 bolbidinas Z2 bil asa ] 72 Dopo yrud 124 095 vU 20.912 bos bellua. Mm cepa bos cartilsgineua 213 bosmarindé — 20 box 7oy brema 318 br tf] a4 3)I bruccus é2 bryiti dio bsbulca 23 buccinita I3! byfo 747 Lug lo(faa ^ 227 bulbulas gu buridis 24 butba 476 Luz 285 27/7] 73i C. caburi 401 calcendi 270 callarsaa 20.91.224.6. P. callych:bys i7 calltonynus 7 calhphlebara éj4 callus 9264. caluarta 633 cammart 101 cama[enes 137 cantellus 4 LE cancer Heracleoticus 914.9.P. cancri lntaris 1j0 caneriequites 46$ canicula 167 CATIATDATIEMS — 17,612. 612 cántena 227 cantharbns 15. P. canibaridesaquatisa — 29i Nam quia totum opus alphabetico ordine confcriptum eft, (i quid ia hoc In- dice nonoccurret, in operisalphabetoinquires. " 24 eap.llasms caper m": capito 1 142. 6;9 capto ft. Ma ye capttoleus : 635 Capri[esuu Zy earabs 100544 4s Carten WE carpis benacs 2.345 ca[for itti caflorides 4g? cattllo $09 cauda 279 caudierbera ET. caulina 396 Centipedes 439 centrina 609 centrtnes 2:5 CentY1 CHA 761.762 Centres 442 cepbalus 2j.jt cepia "n €epelía 97 cercb-ias 428 CE ChY UE 1g0 cernua 194 Cercyria 129 ceryx 346 ceflveus j49 ce: acet pifces 192 ceti [)erma 20z cele IY .I24£ cetes "T cbal.: 15.216. chama 470 cbame 2j$ chauna £37 chelear 222 tbesnion 210 cb r/ydrus 442 chon — J63 chremys ) 92 hbremes £9 cicadafl. uiatilia 226 eitada i 925 ciclas 9774 cinydus j24 citbaredus I'19 eitbarus 172.227.665. clapea 49-20.21. 975 clav.46 99 chypea 2I QUE b/iB , Index. 3 49 Coéctts ei echint rd Coccyx $17 echinometrá i77 graculua sochled: Sm. echinophori 243 gri |! eochlee fohtavia Mei ^ edone Ny grid marinus cocbleaterreffres me elepatrud oW, gutturofala cochloannde. pu eleetris cw UESS gram diera UM elephas MEN A eot H. colías "eg . eps - "wie bdee aita» ED " empetrums UI balécula coluber Uu. encvaficholui 6$. bálefarion. columba ?oarina . égo, engraules 2271 bakpleinmin cilybdana PRI enibaliun *ov68. Damiac colycia ^ we epelaniás MS. Lemos J" concha. 24 2j PV eperlanus Benji bepars eIpBPBIrenereà wd Veg epipetrtns es) bepns eonebylium ^- 259! 22121 epifcopus pifcia, —4429: he k uüu | eamdylós "UR epudes 364. heracleotici cancri enger "UAeei epus owe Putula coratidid" 9 Me equis US. inaj palebryon coratinia egg Hgo. (quin Neptuni uu, P fpetb, fuas corani UUERO eihmous cow dubpocamput £orax Mec erHcamarina 869.722, bipporus corxtg "ges. efcbarus 677, hein e»de . $9 js gg. efcarma $26, hrado cor dylus VAWSURUS UM Aepi pfo jaz.foz, hirundo coron $07. elacatenes ^ v$gg, llfleus eortuta wegapl eXoCOL Hd 13,562 bolotburia | £OTHHA TOAYTYLM PAP. efox i ja. homines marins, cortius afbranilis 295. F, 2 77^ £ortalue "297. faber az bydriwarii &orti U*SUép. faflaleon 3*. hyenà erase 914. faro dug byea erünginet "ren. febrium 77 byjca. y T erangones U»16. ferra $2 byfleix "AP PRSE 2 £remys 792. füdicula 24 55 ^ L erifopleurus UMS fem — 9l 396 tehtbyocolla eriffa CUC2? flammamara 1042 iecoris —— crotodylus vogeg. fuu i 42378 indices vermis euchlus "- $eg. foffiles pifces 371 dajeciu aquatica. CutHmis "308. fuca 720. 4rits curfor Vj6y full 375 dulus cyeium — $63. fufanei pifces PHA o L. eynops "^. $09 Ee G, à labeo cynadus ^ 6 gadoi $e dabrus . €ynoglo[fus 668. galata 4d — laccá eypriaus. 309 — galtonymsa pj. laecerteé eypertus gn 136.613 lagos cyitus "370 galea 4c — lamia ^ cs gales 3049 lamptrd | ("e poe 17 ampreda dattyIus marinis 4024 galeui canta. 167 434.599 datus dig galtta 60$ — lampredamttor.- dagom 440 galeus centvtnes i46 lam paga | delphinus INslous 6. gal Rodin 346 lumpyrides . deatale "Upz? galexía 590 lamyros elentex 122.319 gallartas 92 lea déc: eta 449 galuimarinu — 3704.P. — lati pifces dites 45. gammari J0js — latins "draco: 72 906.gig latus draco marinis $65 gardo — 18 lauavetus eiracuncuius $9.469 garus $30. laujule dromas 345 gelang 356 kbus — domo "ov $46 geres $22 lebianus dryinus 4j3 gba 9n — elepris dryophytes 792 gladwa 379 leo dux cets 96 glans 345468 — lepaaes i E, | gleria (oe — pides eceola | y28 glaweicus - gé8 lepra echereje 3649; glauca 22578 lptnut 353.396 27:297. UERTAPO 371 606 v6 2 EE do 35e 66g 3^4 nva 89 v2 434 Vos 623 37 vu 34 33 6g 441617 j4 40756 :397 $0.95 PAL 22.P. acl 264 ,42t j$2 $692.2)4 J ^ dg 467 «70 473 924 344 au. 974 492 178 2i 47 471 951 1633 2i 1; 319 473 466.471 270 311,473 $33 à» lepus maviaui leuct[cá 47; 22. NM s leacifcislacuflris vs 32g leucomianidcs "2322 leucopta 22 levtathban 194 hibella "T loj liculnzen 374 Io tile 22; demie ces 254 lmuzndá €71 hroax 2:9 lneula sedg lingsiaca boue S hjirea YBDSE iparu VUE 20 hpfa: es 594 locn]la wnarina icai lolzzznes. aci loll:us vv««3 lopas 6o lopdá o 321 lota 399 ]nbricus n lacerna 1575297 bites $00 lumbrici Jo juna 27 luna marta 923 dnpus - j24 lupis. "uavinas vag lupi vari 19g lupts 4 HaaFHpesrhavIRHS DT ]sira j4- lycos 369 lrá ) 14 Iytra 31$ ie M. swAa"cella j0À mena 126.519.149.612 macheta 378 92/14 42.51 eu alums vafanupas 54 pallcolus 462 imaltba éu smanau 21$ manus mariza J2«4 9araxus 213 margariu& j2$ 8!) 40.53 mart [buma 4042 WIAXARBS C D» Jf iiaxi jo$ moelaneerinus 474 mmelandrys 340 utlanthynu 963 satys J43 tuexibras 70 amembrudia 24. mevtti'a alata é9j sSoeuiulasmarina 256 Wyx 437 merula 343 enilago 94. ailes 03.5246 maliards 444 milnage 94 gailens 4072 FO gw solea E NIST NE A bro) dd PoatoF ^. E eeünacbus s oos E Hee 2346 1) Eget enonedala po 277 enors 210 $832160 red j$j6 amigals c2 — alatus 352 »mtigil lacu[irià vg nugilis $49 vauliercs mAYIHa "624 poullua | $64 "Mr $25 vurca j3 Waurex c0 2422 268.564 murta cet 274 ina TAYTVHMÁ 2p 246 spníca flusiatilrs 549. eoa[culus i76 sufiftela &$9n emufl-la dux cetorum — i20 vuteflela flauiatilis ol gue flela ualgaria 49 Wants 464 gnyatruás 444. $8RYA A 2245547 Hes $34.567 yy yit 276.26 227 15.294.618 pmyrimd C $7f fhYTHÁ $7$:65.065 eoy[Hcetus Ez wyllos ANM 122 yj 276 qayiulis iz5i226 tuyxini j2j N. Harte 71.227.620 gafas é20 faex 625.627 : Patric 442 LETT] 621 tntlium £23 "auta 022 Bel vias 170 nreides 440.624. porous 626.627 yirita 62j.0229 eeroptiamnm 630 setL itas 499 wipvipifoté 20 7 3/9 pocula 629 hubes 629 OQ. octilata f40:620 eftv is 97 olalygon 463 orata 110 oYCA - É3y ophizon 14.620 ephtbaluaias $49 orbs 1j7.621.622- orbis gibbofus 26:P. ercyuus 195.939 OYp/Aus 122.617 orthragorifcus 635.276 gryx ^— 36 » ofreció Tide. -oftvacums | 5s - offreum -258 ofirea 643 offres 274 ofirum ! &pn766 etion Er] oftes puces tovÉER ÓUts mmariná 27 exyrbyncbus -.— 537.54:5365 oxana 249.752. x p, : pure * 9.658 pn i43.1yÓ palea marina 679 , pallamariaa éj9 palumbus 62 pan 1001 panthera £12 papagalius £22 pépeuer 659 pardala ó5g. póreas 452 poris 660- pprce og. paler 660 rhon. 44107 nep? pajlinaca 679 patella | 29 66g pauoncs 689.633.1016 preten 675.649. petiunculus 669.940. pediculus umarsnts égs pelagia 762 pelamyi 954 pelora |4036 pea 294. penteillun marins é9f ennamarina é9j pentadablylus turba p29 perea é9g6 perna 725736. perose 42 perf scinus pifcta - 69g perm 702 peri ( pifcis 370 phagr 0$ | 936 phattaces 17.302 phoca 702.703 phocena 327.711.756 pleni bygros- 213 p'oladas 715 pholie jéz phereut 007 phoxinua $9p.71 phia 2ó phrygamum «62 P. phuea 718 ph 2yci4 pr P9, Ja 632.722 p'jfatus 722 p feter H7 pta 750 pU t^ala 3: Pi pramanna L7] n 2j0iy26. 73! pionophylan Hc dp M eriaodit ANE piren 737. fcri pifés 39553;8 pif es Babylon 305 fà agit tarius : 63344024428 pifcis Iberus x 469. [alamandra s 402, pifces vocales v3. falar |. 803.802 . pyffeie, «226. faltna 804,824. plagitia 678. falimuria 377.376 plagnfia 236. fdlmo T plani pifces 37. famulus $0 platanas z$. falpa cud gia plateffa 736. (angninga 42M. platiffacus «294. [a 2m 2944297 HON owes fan. 266 pltftya 2j. oed " DA pacalie i4, [arda.. 2e. DPI pote 6g. fardina 823.024. pollicipedes Xe2. farginué 56 pobipus 737. fargus 26.319.798 .3ft pomphlea /—— 2.50 7 fans 404.1004. pernpilus "$&6229;9 [aurita (1449 porcus tuarintà .... 327, [aurus dif porci 2/j473- [à pe ae 618 porces gez. [4 apph rus 4g. prafrnus 416. fatyrus mnarinus — . teer prepontes 6j4. [tpia 425.4t preftre 726 ftpidia 46x priepusvegs 29. fé biola Jr primada zz [ure 227 priftis 25.70 férena od pammodytei 156, f'pens marinus | 462 pari zz fue 462 píenes zz jfiabum (430. pfittacis 106 feaphis UY A piifana marina 119 fcarabeus m" pudendum maritnzà — i57 fearus gue pulex marinus. 769 f[fcinalius E pulmonesmarini — góg [üncus a5 437 1044s faiidatia 437 pulpus 4p famis 1j pungetius 761 [ferri 897 perpera "2A (colpas mE: pyrunes 9éz feolopendrd 43g : fcomber Aj 6.641 quali . $6g fcombrus £41 R. Jfcord)yls 302.8545 VACETHIA PHATIDIM i$4 fcorpana P773 ?4ia 120.746 féorpidia $23 TAM Z$4 [iorpims $4$ raf ueffà p4 firophula aguatice 292 remo 347 [curio | 47 femora 36 fiylla $$ veuer [ot 408 [fcylla: us 912 feuctji 7g$ fcylta 61? rhbitiobatos $a; feferinus [271 vhombus aculéatus 66x fillago 467 rhyades $$2 hlurus $6? vog etus 499 jfimiamarimád — 1$977404$ rofmarud 210 Jfimus 620.67 rota $e firénes 4gf vübellió 36 [maris .J22 rabellus foo [melus 410 rübeta zép jfmyrana 374 vubiculus 40e — folmaarinus 922 rubrus 366.567 —fülurts 471 ruüburni ibid. — folea 666,67X rufus $00 füleaochiata 667 ruminals pier —— p44:833 — folenes 4035 rutilua dvo fpartlus — &Hn [parus — 15.669 ffaragus fpataeus ET fpargus 460 fpatanga 5$ [patbiurus 444. beneus y6r fphondylus o hg fphyrana $79.00 fpinachia. — - 08 fpinax 613 frinla $49 fpondyle "T ffandylus | 647:731.805 fpongte E77 fourius 217 Jaualus Sj 7825144090 fauatina 1 699 fauatinoraia get fquilla En fauillafluniatilia 12 flammis 919 jflella arbore[cens 921 flella marina DU jfüincus 924 fiiio 93t ord $31 flrabelus i4 ffveria 23 firiate 925 | firinfia 399 flrobilua 924.236 flrombi 927.928.243. |o £44 ! flunio «d 67.031 fedis $2 feillus 256 fs 75$ fées corani 257 ffacion 672 fyana [211 Jfyagrides 256 1277 170 fynagria 812.935 fynodon 933 Áprena 440 D — 936 tAnagraud Cet ems 200 zelina 276.940 zenmolid gfe Lenguas fo Tenia EZ: geragtus &66.942.1023 zeflacea 927 deflndenes 942.943 7 etbya 437 &bedo | 9784407 pthbeulis 497 zent his ibid. sbrants i049 ibra[fa . 20.974 zbriffa 20:974 tbunnus 97.19$ t burianus é thuvsanus t0951M 379 aburio 73 tburfio 2133278. tbymalus 974 tbymallas 263.1033 4bynus 974 thymndis thyvfires tburo tiburonus tiburo tiburonuas Qgríé tilomes tncaá tinea fontana inca Iomus tovficula torenttzd to pedo tor fro tortucá trachina trachurus IrAgt tricbia ricis tridacna trigla trigitei trigoles triffra iriton trochus trochia treglodytes eroffuls iruita tuber tubul tunnus turbinatd turbines tuy dus tnrgaron turcttla turf | tru 1yllo tbymalus typhle iypbline prfio | V, UatCARAYIHA uaginal HAYIALA usTitá uelius seretl'um nergiliades uerme; agitation iérmesfLsgnu marini — uermtis Tadi f Ze" 00 us uertibula sefperttiló uipera tHAYita Virginis uitia nitla dauatiéus uitulusmarinaé uilla Index: 957.736. | 963 2Ig 354.955 212 354.945 975 953 963 392 944 6 288 948 968 712 949 72 995 92 29 26.822.099 654. 564 : 67 307.572 601 222.432.998 500.930 99 i64 100i 867.1502 9j6 1026 457 927.930 927 824.1015 $2 261 £12 1007.1025 374 224. I1.12.102, 1112 712 130.209 759 863 » 1007 $76 739 345 1026.1027 je6 1025 71g 955 436 é2idég ég2 671.936 44 702.1229* 727 pmblem 225929990104 botte wmbramariA —— 224.9f0. 100441029 "guts 280.1034 uniones $25 surano[copul 77 "rena 3091759 "fa adriftot; 914 tur (ons 166 urtica 956 nrtica mariná 1037.1036 "uA ThAYIMA 104.4. unlpesmaarina. | 4045 X. ! xiphias 966.1049 XM05 31 Za | apbyrus u2 eerta éjf eus 370 phis 43-209 APYOR 203 zxydeatb 364. ITALIC JA. A; détculà 10 acum 12 acufizolé 12 adano 1^9 adello 209 Agor dá 1ó agulla 26 ge[eo 613 albo an D, anclude éz4 ange 449 -anguello 72 angufrzolá "n achia 70 artolinus 23 argutz.'lla 10 arqinarello 3025 afello $2 a[pidocheléné 202 efpredo 192 afiafe 98 afta 73i &z.0 | 607.613 wc oc pelcebaleflra Jo ballena i17 barbo J69 barbóni $6z borLolus 365 Lorbor 27 boflanga 679 battipota 992 biancheti é7 Loca in capé y Logué. 1:7 bol«fft ^. a20 Looba -4gj borrobcz.a i26 Lofiriz. 61 bota 642 botaiviffa j99 botola — éco. 601 ow branchá bxnccho brnfola éuo mario — EST cabacello calamaroe cammarugia cambetta canudo capa tondá capparola eapelongé capidio capidolio capo car lino capena caualliero canezale CAHEdAnUs £42,9 PhAYIHÓ cphalo Cera cerres cetola chanadellà chamnna chiepa chergna chaz. ciambett4 clupea coaltotto ceccen eolabuccus columba copefce d. copfass corberus Cranes CHEHYT enldeafue — D. dental d:aitolo dorai[clla exbrefon falce. fara[fa fario fegarss fterraxá Befce fico fito fiolcá fols I $i 0t ev ifr cu - Jregarolni ja [71 / fuemitremula G; gabiami galea : gallia ici 979 37 130.206 28. 424 926.910 2051 36 263 940 1034 223.117 723.07 E: $80 3 165 82 182 7;98 348 858.699 j22 470 221 977 79.21 192 268 207 26 2025 306 ; P1 608 632.673 jt jX 399 20:8 68 1037 224 ji 464 75 939 679.682 2067. 39^ . 679 $6.98; 412 153 74 r7) $93 6j7 2l $4 993. ? 82 $09 gamaro gamaro ambaro di mare gambarella ghiox zi CO girello gus Tone gotigole grampella granceola grancertus granci porre grave gricxo " grilus grijclla grita gronge gnata gnnro(a jauquet sont£liua t À ER lacerto lachta laembena lamiola la[cha latharina lauarom lechia letta lemaga lingua lucerna ^^ - dumacha lumbardo lupaga bo snanola maquereanbaflard spartno pi[catore pefce martello HAT 412,4 marz.Apan zsa[|acara smax,enetta snervlo 720 * snerlutz.us sefanca . ene[Jacara anffor * snolecca norelle snormilla 3120Y074. anofcardinus spoféharolo 950* argo gotijcarolus ga X ATO N. nartidole nafellus 393 691 1j4 445.154. 157 Ij! 177 307 92 406 154.05X 291 613.1046 18 $22 . Z6 441 470 719 611.157 * 26 M 7 28 255 666 | 497 24f 400 100 307 j20 4$ 795 10j! - 230 473 «909 17 434.719. 2 729. 214. 36.393 149 71$ 347- 43 74 741752 7993 622 PAP 627 $$ . - nembrella nibto picbio - ochiado occhiatella oculatella. ognella 0:4 omlrina oradiga orchetta oreol Organo - offrege puro pl | pantalena p^psgallus poraochia peéleuortzo pedotz.omarino perna pernocia profs raja - períega pefce molle pefauerell perune pemofa phagrio phrangolino plyoe pro. pisi pota puara plane poluda polpo po po poeta marina vete i R. YAggtA pefceratto vatepenade Ybombo viccio marino rochan Yometia Yomi5a Toncera vo[pus vo[Jets zuello S. facchete 1022 altario fanguinerol fant Jérba férdanella fer della ardor [ergo O, Index. 1021^ 435 2j9 541 984 vis 762 m 1031 26 991.1000 $422 316.516.977 642 366.657 167.170 66; 1022 906.910 939 é9y Jg246 221.411» ; E Z071 715 36 27 ERE ni 24 $24 fano Jcaragol ftardula [cav mus Jcarpa fcauarditia fcatz.ot fcepa [combro feppa 014 fgramphs Jomniolo Js orce fpernotz.a fperto Jhgarns - ffsgola fhzgna [polezta fquaina fanaicla fquáqua fautiozzole flornaiz.z.o firamaigo firatzarigla fivesta ffrinco 2 ffr. feax-o (fme c DU tanado '* 14043 P. Jemaro tenca marina tbemerus nca tomo tonnine zorpedine torpillia fotena.* trazeina trenolo trotta irull trutala p. V. sallopa aon sarolus sechio snarino umbrino sur [clla Vrfeta Vfel capit ieufla 440! 4jó $41 S56 666 948 159 451 97 379.1045. E77 938 216 500.2. P. 323 $07 405 1036 951 404. 409 816.918 399-71 $08 70$ 1030-1031 406 209.914. 404 140 436: G ALLICA & Sabaudica. . A... able 23 ablerte 23 agntllat, 607 alofe 19 alofa 2t ancboies E771 angelus 325 apron 402 arcopendolo 10j9 Aretgne $0 aren 409 e4rondelle de mer 434 artiere 762 auriol 1019 pes 4 aurion $4X D bar 506.509 barybarim jén barbeatt 423 barbet 122 Larbue 662.672 baudroium 70y Lbeccard 404 bechus 2)4 berdm 6g Lernbardl' ermitte 16x bez.ola | 3t bxfre i4 bigornet é25 be 73t des blanches 24 Lordeliere 24 bondelle 1014. Lorrugat 1030. bortiere do bouquet 97 boullaufe 0t bousiera 24 bxama 316 bremma 179 brefmma E brochez 400,502 : C. Cabaffonus 7$ cagnola 4059 cagnot 167 calderonus 739 zalliques 4 capeatns A 4039 capellan 719 capello di mare 1039 caramotte 902 carba[fc f$ carpe 309 ca[feron 422 catto algario 608 cattorochsere 1^9 canillone sé? eelerins 46$.72- - 216 gera cero ' Jor$ ebabot ooo ox9-. chabre "7r charree 461 . ehaffai- eb sflaigne demuer, chatoille | ebremps eigale de may eznade cogttiol eoliart cogtilla cornetá eorne: té coclac cot [reasoe €0Uicatt erapan a eAm erappe €réac eubafean D. Dame dard PIT) derbie donz elle dormille dronillá E. Eguille ezaifile epina: de epinoche efcreufe efponge La i farra ferran fiatola p 77) fietta fhetelet fet, fion jue Gagnela ardon Tflar girof lade: glorienfe gonion grandefadas grinadies rana gsernebie H. Hal balachia Jpannons barengades bafeaux: bomar TEE denbviago 10HI A108 sraigne demer 3nfcle Jatera D 7 25$ $9 918 256 79t 262 . 432 49! 18.21 1034. 492 747 297 932 1836 TOI$ 26 $40 609 et $:Ps od $07 08 762 7óé2 * 40$ 419 ET! 614 | 925. 935 65g 666. 666. 671 249 Uu 2j.26 HZ 348 76 395 375 $407 307 916 282 79. Index. ul 20 741 1024. - 136 15j 795 306 128 742 1014. 24318.71$ 474 306.366.516. 15 168 228.614 D 1602. 100? t1 42 267 27 do6 20/3, 999^ egi. ggg. 723 646 26 ét «409 660 4045 4jt 442 907 Ifl 26 64 $04. 55 640 76 720.965. 162 H7 935, 2019 993 947 1020 jy. D. $67 7006 4002 861.670. 6; 72 lamiá vnpot*pre lampreya Jpo pnl;hella langrcut 92 lanzon xU. qnarelet lattavet us 29 R. bre de mar 447 Ramademer dentillae 08 ra[ca[fa bianca limande 665 ra[pecon lima[fan 327 rayo loches (367.397. refas! lochete 404 Teneam loche franve 716 ripfe Lange é6t ronfem Inbin 407 "vafiere M. roffe mnaigre | q029.1031.— YoUget 7HA quereat 256.8 I 498.5 6g. armo 9024 roffean emarfoutt 327.656.712 — rouffetes mar[upa " gap reuffeta quelet Yo $. pets de menage 125 faleceátes merlan $4.4; — falmonara pumrlum. du9210 — faluth milardre 167 Jane zponnier ?[ dela (ante s:0teila 6g — favelez, vootults 276 faulmon moulaffna 72$. fdlmonata muellet 4$0354 — defaslterelies npunier 1$2 fecche anüfuder wer fedeneite N. fole nacre y; faphoe ziadelle 70 forrat nerophidia d — foretz, nidtead ) yofo Jffarallon ! o v petijpafo cetl de bouc 655 fece - oeftres ' "643 [fpe orphiez, ut INormasnivocant — (quilles gl | fquinaude ouella z6 [pue ouldre $36 [wrmult, — oye de mat? go T. P, -0 TTacons [^t^ 36g tapeton pus 1g tararonde paa dr wvefranke parata 7! tenchedgmee perci 70390 tellard peres x04 net percepierre 12. Üünwetz perche de may. $96 ordeo — perton 3eo erp pefihetean gay toriuguea angum pee 23 ord petonces 49 trompette platte 23 tronihou phee4 67g troutte pp 62.670 Irmte pounaftee $r turbot pole 674 pwc ^ éro» vándofé pofterol 1039 Var gonlfepieds J044 Véirdb .- pope 241 vergadelle pp. zjz vil 26 j08 ézt $13 473il0IgulU20 qiiam 183 qingeron $9 qur lis «as vitvolan *92 viue 77 qUuto H vratla p vn pk 7st volant cae t vri 74 [) 403 $2 vrfins i? HISPANICA & Lufitanica. À. eruta báludar B agmape[cado $ aggula 2 alachbe — P? aim eia [17 ancheoy 6? aranba 1j6 g qtdi4 ' 3 9 B. Lario de lama 360 btoga 47 uxes t. P, Lod:an 3 Lo i102 37 bout Y 0 breriza 482 bysa | 3^ G. pefce cabra 40$ calamar 49 4 camaron Yet cangreio Z $3. 164 Catheug 178 [471 r fam 17; canallo $2t € ba br [/) 754 cee[fo $29 concha 24f ^ n donfella 34 dorade ^ d$ doradilla Do E Enxareguo 6o Giltébeade 312 Hura 762 b»eia 293 £ 5 99 Lamprea 59$ lebre de lagsar 479 lempugo 423 picis hme 1050 lingnado — 66d hra gor lind 790 lobo variano 7o& Iupo j^7 NIAHALIHMÁ M, sanatus 224320 smar[opa molere mourenue spfole eX efía delamar alben elibot billegete blatfifch blaubeucbit Blavofeltens blatoling blecf) bícbe ptit Blieag blict blisling bett brachfme $:aubbracofine £zaunfifc) b:echting b.cicele poit? foefen iuiborué pagel pampano pee per eba petropfaro pieovel pique pulpo Yajon eettoc|tee e*fe h eft eloetim elei erfieu goberge - gelbbreme geiefifcó golbforci goat graumac) gtéfig grepling Index: 366 43 436 697 639 j2À j02 d 744 R; 629 vebalus rodonallo fabogá (9 fanatus ferran sfolia fe jpegot S. J0g 672 19.2t. 4$ 2t- «o d6g 672 $02 —^ 446 NL GEBMUNTGAÀ: | Hisnonadiunximus quae abauthore confi&a funt; poteft ctiam&eri vt Anolica nonnulla fintadmixta. 717 Ui 399.716.910 étigae gtpp — ecunbeíe. guubforei 'erunbliag gufe gui — güllentrotfe guelifife) 39608 Bdgdé — báaling báfifiug baffgaffe Dalbfifcb. banetcité barbien Bartüichfa ga[ding baslen becbt beritl bering befling perfici boutint Duces bumer — bunbfi(d) or] bufen bürliug buf fentlitià ie(en UI jintanten inan ifee iub fabIcati faras tartioal tatpf taulbars terber tircblin tlipfifc) tiiab tóuling tolfifc) 49 240 399 '" 1006 40$ 399 12 789 60i 29i 37.28 34. 2. 1045 676.679.799 330.214. 55$ 718 22 82.556.2.P. 101.102 171.614.618 II £I 699 $4 s. P. 31,2. P, o. P- 9. P. 1012 $08 0230 10jI 94 32.298.318 214 311.15. P, 193 461,21.P: 159.14 9.1;6. 717 699 [ig talparie terdo tortuga tremitlá vallena volador xibiá treffimg LITE trebs Erott tülberfing tAling fac$s facbffetei fagenes late e laf laubfrófc Taugele laut laus lauivemn lean [ber [nmpein tagfifaj itiatrel T. V. *, 9t. manpnerfenaft mmarenen meerbar Tücerbonen meereichlemn meercfrenofe metet incerbunb mecrigel meertrepelíi meertufs eermáb meer[engfe mefcheas méer[cfyunt ticerfpinne méertá(ceg ine 468 6; Yoig 447 933 "m 414 égó $86 399 104 79t 193 402 16e66.204. Ie12 28 42$ $9$ $o» "A wzot 17.23.26.556 29t 9- munem 5$. 9. P. rauen(cbrat 215 faynvtthotf 6:3 fobiás mufcbeleri , 2:9 rebfifcbe 3oz féjsetfifc) 28. torpor imütbnub, $96 tcding . 699 fdoemac) 986 ftàníe y. | rencben 32 fcdolfen 675. trüfcb nacytfifeb g2 ttd 26 fcbroriutval 737. fümon gacbteoat j zw tbenfifc 96 fitwertfifch 381 5. nacymauf 29.P. tictiling 717. fdWwal 23.25.1385. — Oefíd) naífel 819 od) 798 . $56 biát iafes 62o9 TObDaui $oo fdteutm - $89. fente inattev 444 Yoobé 169 fcdbieeintoal zi; *orbenne aerftíug o.P. trofemuten x18 — feeapffa ss4 —Urocde gontocrfrat 21; €ore zu — fecbreane $4X üorbioal zi; tofitopf $45 fetban 208.316 tealfifeh uüneug ipo. io|iimger zu feebaf 475.633 Yoaller 1025.22 votele 363.1006.101; fecbuiab $5 -Wealmeifter ij. rooteg 1006 fecíb 21.P, feangmal ofertotticheg 25 teif 1014. feces 27 Weüjfer(chnetli obertótgeg jg EníéeNe Soo feclercben 18 Weaffevgnggen otieten g2 Soteugli 23 fectalf voe Wojfttalb xiruppe ssp. toteugle 8oo fttoul 26.P. feajfedlàg enbopt — 7; WWet[iber 367.499. feerrbee oor eattfifc) erfen. 639.10 $00 fenalen c4, Voupfid rotfi[d) qs fenacin 93.4o; — feeibile gatint 4; tetfeberen o4 8ligem 98; Wer | parme iz tub yoó fiacotfifefy ug — $eetififb patg 6go tuf 19: füepel 6,, wed yreiffee 57; tuf $75 fneppeffifgen 6; Wotb yeríe ja$ thgget 603 friegeltrabb x, wectefifolin pertfifch 174 tüp 603 frvirall s.P. W*itíng peermande s. tüfor zu — fpirind) 519 Tote pfarrag sss rufoaf 211.21, fvorten o4 domcnaet sell ji6 tutte 605 fp»ri&atoal 636 $eittemal x feit 2i6.ng tüftíe 4404 ftadeififc s fevítus piiififo) 373 ftacbeifcbalen ss6 Wvürfing $:8img 1er, — faeíóm 3o4 fasbfifch 6so - tvoffifd) glattgin 675. facimting ioo; [tedbüttel 751 $enting qiatisle 675 Tog 10107. fiodfifof £812.81, eptnf — ylecbie 24 3o7 [teinbpffen 404. S pione -80o Dni 386 461.829. 22. E. $antety poses 867.499 fanbat 93 ficisling 1020 $dhj pem - 24 T Mer 4oo [icing 7oo Betten poirncbel o4 [dio 886.871 ftiate o$6- fiege pores 3 192 feoelfewint. zu — ftintfifch 219 $ienfife prit 5 — faena 94. [tét 932 jige pubse 663 952;9 ; ftorme $49 jigem 4. fcil 1n76 jtüben 32 jibe quappe 603 fditmoaf zr — [tur oj1 jirle quep 679 fie) 985 fuetolb " 632 dedo t . fcblicbtbat 21 &. Soo geergfrebstin rab 298 finas $02 farbutt 672 $ibeififtblin xanbeter s2 idnet 230 teufcitoal no dunbeififcotin Yayype o.P. Yebneppetfifcóget 718 fbeo 183 sousbfifet 94. [dwbefifeels 230 til $& P. Anglica & Scotica, quorum multa Germanicis cognata & E. uc nia fi ünt. tue so2. apoffem 2f potcbee 2.P. fhemocr 679. lump 7.P. yefarbs a yotcbero. ibid. iomponé 688. porpofe aqua togutr 349 garrefoffbe — in dug c $01. Aa yrceie ; $otnarb (Ago NUreri "pest dp, pusger barbei 124 gontWaste si. "imactel | $42. putple. beft $09 gsaolong 980. qnemo -— 71 poutotfiff e bicis 23.24. gurüatb 398: — Wedioio 777.718. poperfich fit 665. Sufbenpole 398. motbud 88.95. A barie 678. Amulifet.—| 469. YaDe . € babberboite 95. anollerfcbombe 59: webfifdy ciis 182. babet — $6094... ena En ) rofcies cocíes 730. Pagfifcb io36- otber - 930:1009. foichcb eebies 691. poire 94. organe 954 €, £slfifef) 39. belbnt . 686.67. 679. epftee - (648. — faubifts credis 10$. Pbrrrigue zPe.0: ícoebe eue 308. jbm»e — 118." gabbel 26.P. fcbabot cactel 49574956. — borfepsote 18. ybfonber 6709. feharpliug - en boietet 1. picreliee $02. femeit bacee 27.63. bov(elabe 4*5 yife $91. ftale boagefifche 614. pide : 94: yites $9t.— qfele boncjoiono 617. &. pitot 1034« feepabtfe 1 lobfter 437. pitoé 1034. feetobé egvefia | 95. fampe 633 ppkdntb ^P. — Qfcprompe ducrg 292. [ing 95 pompetele ap. RU Index. 12 gr 699 53.401.601 968 463 A 6L 32 22.23.32 717 386.871 602 89.971.875 21 718 7i7 27.800 21$ 2Y$ 797 639.195. Pi 26.28 22 94 aftatt fuaote a fvonac fpzatl oie fiat (tictling fturaron fcoires thbornebate tot trite tun go QD. tse sealiieftet sobirlepoole - tobotong 2DE 215.637. 725. 94- BOHEMICA, & Hungarica, 2(cebta gecitaec geivit barcha bartfcba : juba neywor otaum vfitua fcita [siece frovea fietejtejeg tiunt tla (fie (of E fo0ts foni A D. ERCKpCEE Pur. Index. Cjetsttga $75. cata $. glettac 70o. idfd) 87:. dat 371. ^ icfiotr 389. fielb 593. [im 700. .(ipitt 1c09. [nientus $02. fminog 986. moftafioinia $P. | morstipics 9.P. otn 603. plocíi$a 9:P. pfirat $P. pftvanit $.P. pipateta 8. (cista 33. etof PO. ES QU N, DX. 932. 259. 402. 246. 701. 932. 4.05. 986. 930. 6035. $95: 327. 614. 699. 26, 100g. $829. 425. $02. 405. e 371: $ababyjevona 771. ILELYNRILICA,MO. Ícouitica, & Turcica. C5síuaa $ biclaribitja $ bilatoba 34. euíub $39. -€ant $33. cbierguec 327. sfcter $ 8lacocje 402. lofos 53.807. o (fete: 5 fcheuutiga 5- ele 499. ftertet $ füvut 932. toporet 124 "Bohemica quidem , Polonica c Hllyricay dialetis féentunins lingua: à quibus Turca differt: e vuv foa ab his omnibus Hun- À R A B IC A, & Barbara quxdam. 2iParmon abrenmog ateftis acbería - &buna alargitta. aícbet alchufi aícóa eiforas ehnarmabeigt . etpboam alrach . aifabué aitaric aubba gut auafcent | ecd)anas ace acpbet arifrefius asfegi ajfit I. I. 1OI. 2 741. 767. 288. 44.0.7006. ajcaeo 25. ba:cera bauofa . berntie 6ereiticom bratti f:tbmedjin caab caífats eanifetias cauifis carufis caugilel. | cbracboros ejucbi ebirits coillitint £tricoe &. tlacatets e[dyata II3. aiberopfare 643. gefrife 1$. gv(fafe 992. gitoli lo21. gramos 967. qrauas 2/3 baget 706. . babanc 389. — baljgem 648. fParegue 648. Beleus 767. bigoana 767. 53s. farbanus 796. ott 73$. Eolod 706. 733. faba i(fes 963. 6f 369. qgelaa 356. wonpati 992. 706. effia garica. — Sed ut amtcus quidam no[ler bac collegerat y itavehqumus. lagitia P 6 [L^ 7$* o&. raba 992. tababat 992. tobet $43. €. ita 137. abot $49- faitbas 138. | farautue $30. febafa 288. (eph 288. (eigi 648. (ebfe 889. ftraparigha 762. ftupefcore 992. ftwritue 925. C. talga 968. taracba $22. titimallus 979- tintallus 980, ?. 356 ODrbiet Spe 2. Zibvady 1050. Vd 10 NETZ dA 7 "7 a4 e TL WE ur U, e NS CONRADI GESNE TIGVRINI HISTORIE - | | ANIMALIVM ; : Qui eft de Aquaulibus. De Aquatilibus quorum nomina ab .A Litera incipiunt. | "A 39 | E: zm BARMON(voxcorrupta,vt videtur)vel Abremon,; pifcis eft feccundiffimus : - fÉ& (ed oua nifi ventre ad arenam afperam & falfam confricato non emittit.in are- ie 4 naautem prolem complet & educat, Albertus & author denatur, rerum Arift, WE OS /1 citantes.Cum mare tempeftatibus agitatur,fobolem fuam ventre ( vtero ) re- ' cipit: & pofteà rurfus emittit, Iorath. Videturautem vel glauci, vel canum feu € oaleorum generis hic pifcis effe. r g E RE N e p ^ A ABLENNES, videin Ácu. | SS £ À NO A»RAMISs vel Abramis fluuialis Bellonio videturis pifcis quem Itali e (& t en fcardulam, Galli & Germani feré brefmam vel bramá appzllant,emn 2racbí me/ 4o f - "2723 (dequodicemusinfràin Cyprinis,) folanimirá nominis affinitate indu&us. Atqui Oppianus(inquit Rondeletius)& Achenzus,qui abramidis meminerunt;thriffis femper coniun- xerunt; vt fufpicari neceffe fit abramides thriffis fimiles effe, vel eiufdem generis , atque marinas, quz Ítatis temporibus fluuios fubeant,quaz de brama dicinon poffunt. ABpaui$ss confercte nunc petras, nüc pelagus , nunc littora fequuntur, Oppianus lib.r.Halieut.vbi primz vocali afpiratur. Xaxies sv Sresosott Ti, xal a Geaiuibee Qoatovrou A Sota. Grammatici « ante E leuigari aiunt: fed excipiunt que 9 cum: impli- citum habent,vt aGpis, aCphvovor. ABegus ( cumacuto in prima, malim in vltima ) Athenzo inter Nili pifces numeratur. ec ; : E DE ACARNANE NU : ? ] qu ' RoxNDELETIVS. a 6e à Isce Mw quemhic exhibemus , necin Prouincia,necin Gallia Narbonenfi;necin Hifpania A | videre potuimus,fed Rome tantüm, vbi inter erythrinos & pro erythrino venditur, eodeq; ; nomine( ilice ginge )nuncupatur.Idem eftfortatfe qui albores etiam dicitur Vene- X tiis,quódalbusfit.A eva» diciturab Athenzo lib.8.alibi xev : ab Ariftotele lib.32. cap. T SS mr. dyapyes: & ax sip genus pifcis apud Phauorinü.Acarne legiturin vuulgaribus Plinij co- . n catalogo pifcium.A ppellationes alias aut vulgares aut Latinas non SUE mh m el s | . Dicimus 70 D 3 ili 2 De Aquatilibus. 5 Dicimus igitur acarhanem elfe piícem marinum, pagrivel erythrini fórmà, colore candido ; argenteis , oremediocri,cenuibus dentibus,roftro aquiliio pagri modo, fpatio quodinter oculos eft có- prefto,oculisimagnispro corporis radone;aureisque: pinnis candidis. ad primarum radicesn macula eft ex nigro rübeícens,caudz extrema rubefcunt,linea recta branchijs ad caudam protenfa.partibus inter- nisàphagrofiós differt,eique& erythrino adeo fimilis eft; vt pro eis vendatur, vt dictum eft, horu (trim niomios confemdantur RV omae.omnesenim hiphragolini dicuntur. F Pithengus Hb.8. bus uxo Go a a yoke tar, "gi to-apsuQpuv : qebQiu Q» dU s wed Oboe ms Qui acars nandicitar,anlciseft,& fubaftringens, fatis alitj& facile excernitur.Eadem fané fum expertus , carneque effe candiditiima, media fubftantia, facilà concoqui & diftribui,bonum fuccum gignere. E 4Eflate & hyeme capitur. j - A —. Quidootiffimüm inanimum inducat meüm,vt pifcem quem reprefentamus dcafnanem elfe credi, bon& equidem fide dicam;ei qui alia vel meliori inuenerit,magnam habiturus gratiatn.Hiceftus apud A» thetizuin pilces aliquot eiufdem generis enumerat, vt cap.de phagro citauimus, phagrum,chromin , an- thiam,acarnanes,orphum,fynodontas, & fynagrides.At pagrum & erythrinum non effe eum quem hic xlepingimus;colorrufus fatis probat.hic enim candidus eft,illi rufi.Synagris etfi alba aliquando dicatur, maculis tanien rubeis confpería eft finiliter & fynodon: quare hac maximé nota, & dentibusab hoc no- ftro feiunguntur. Nec orphus effe poteft:nam vt pauló poft oftendemus,;ruber eft;hic nofter albus.Super- eftvtvelanthias fit,vel UN nd hos fuis locis ab acarnane certis notis difcernemus. mque la 7€ Acharnam fcribit Ariftoteles etate laborare atque extenuari , quod etiam in hoc noftro pifce ve- Lbs de bif. rim efe comperics. SDm.cap. g. | COROLLARIVM. | Notandüm;à Diph ilo quidem apud Athenzum , acarnanem picem celgiuov »a) &ixxe sve dici,fi re- & fctibitur:contrà veró ab Hicefio,tum buncstum phagrum,chromin, & alios eis fimiles, dulces & fub- aftringentes,fatisque alere;& pfo ratione etiam d[vezxxz;tss effe, hoceftdifliculterexcerni , quz lectio :ágis placet.nam & quz aftringunt;& quz multum alunt;zgriüs contrarijs aut minus id efficientib. ex- cernütur.Plusa.alüt(inquitidé Hicefims)q magis carnofi ex eis magisq; terreni, & min? pingues fuerint. À | Á Calliapesta Zyo»G- cognominatur Aiect: , à loco circaquem abundat.Germanicé circumícri- biturein meerbuadp(aten att;inam cum erythrina & phagro confunditur, Archanus pifcis Ccapitones cum adoleuerünt przcipué corripit, Ariftot.de hift.anim.8.3.vbi Graecus codex nofter «52, »- habet, Gaza a;- yo: legit. Archanas(codex nofter habet xac fine e. ) zftate laborat,eóquetempore extenuatur; Arift, ibi.c:19. Quereadum ananacharfis quoq; & acherla eiufdem piícis nomina fint apud Hefychium.. AcciPITER pifcis,videin Lucerna. A CEANES, Axéays pifces, Ampraciotz, Varinus. " ACERINAM Plinij medici , recentiorum cernuam effe putat Bellonius : fed id fort&. ab atherins potius corruptum eft. | AcHARNA vel Acharnus,vide Acarnan. AcHERLAMypAe picis quidam, Hefychius.idem fort qui Acarnan. DE ACIPÉNSERE, RowpErErrrivs; ow Nc QVAM quid de acipenfere ftatuendum nobis éífe videatur exponamus,opérapretium INS » eftdocere veterum & optimoruriátitórum teftimotiiis acipetiferem ab elope, & anthià dif- Qo ferre, Acipenfere quidem cum nullus alius ápud Romanos celebrior vnquam pifcis fuerir, Ai W tamen quis is fit hodieambigitur:hac maxime de caufa, g elopem eundem effe & acipenfe- FNSCYZZACN. rem exiftimárüt Berni cüm quz elopià veteribus tribuuntur, vix vllià pifcibus no- ftris competere viderent;acipenfere nos hodie carere;perinde ac fi omnino à medio fublatuseffet , velin . . rerumnaturaamplius non exifteret;multis perfuaferunt;ac proinde quis fueritelops vel acipenfer apud Acipenfertth seteres nos penitusignotare.Acipenfíerem igitur & elopem eundem effe pifcem non recentiores folum, e bei f fedetiam veteres quidam opinati funt.Athenzus, Appion grammaticus in lib.de 3 delitijs, piícem eA b qui elops nominatur,acipenferem effe (cripfit.Plinius,apud antiquos pifcium nob ffimus habitus ac i- der peníer,vnus omnium fquamis ad os verfis contraaquam nando meat,nullo nuncin honore eft, quod qui- Libroz. | demmitor,cüm fit rarus inuentu. Quidam eum elopem vocant.Gaza quoq; '^ozw Ariftotelis acipenferem Lib.9.ca- 17. s ertit.Ex hisenndem effe(veterum nonnullis creditum)elopem & acipenferemliquidó conftat. Quibus Aipen[iren dio aliateftimonia opponimus, Ouidij nimirum & eiuídem Plinij : ille enim in fragmento operis de pi- 6 elpem 1 (cibus diuerfis inlocisacipenferis & elopis meminit: |j ene &t preciofas elops no[lrss incognitus vnda. Etcirc&finem: rp HER t ; D. Tua, peregrints acipenfer vobilis vndis. - ; J at Lib.s 2.24.11. Átne vide&tur Ouidius eundem pifcem diuerfis nomiriibusappellaffe,audi Plinium citantem prio- reitilocim : Elopem quoque dicit effe noftris incognitum vndis;ex quo apparet falli eos qui eundem aci: Íquàmis i19 je«e 4e enferem exiftimauerunt.Elopi fane palmam fap oris inter pifces riiulti dedere.Minimé autem verifimile 6$ cft Ouidio,quiin optimatum & principum domibus plurimus fuerat;acipenferem diuitumzantünt mé. Lib.s.c4p.16 fis dignum habitum,ignorum fuiffe, Ouidio affentitur Columella,qui de elope hzc fcripfit: Fretorii dif- fereritias nolfe pRieine nos alienigeni pifces decipiant, non enim omni mari omnes effe, vtelops qui LEibat44.25 profundo Pamph ylio;nec alio pafcitur.Idem Zlianus tradidit inmari Pamphylio fokà rri, ríec nifi raro & vixcapi. Varro tamen elopem Rhodium etiani fuifle fcripfitin Satyra :€iiovegurai inferipta citante Aul; id tm $- Gellio. Qu5d veto anthiasab eodem elope diffétat , docet ex Dorione Athenaeus. Cürii enim dixilfet, qj AAntbii et» 75 - das ab elope abacipenfere & anthia elopern fecernimus.Dicam quod maius eft; elopes etiam communi nomine pifces i i omnes dli Dav ves od to ax elus AG AGI, t1 dis xaJNcvupuay xt gà £Aoz.taliquáritó pott fubdit; &vesev d]: Gora eA b E. differre, — Sav daeiedv niv eiie x ad ain luo s Ei d? s ad otioso x9) EAo7r« , Quare non fifie veterum autoritate 78 DeAcipenere — LibIV. — —— 3 omnes dici,quàd voce careant. Athenzus:Dic mihi ó Theffale lu&ator Myrtile , cur pifces A Pogtis elo- ^5ent p pes vocantur: Et ille : Videlicet quia voce carent. volunt enim fecundum analogiam illopasdici, quód 77, fllen 1 voce priuati fintinam Vhechu fignificat «oyes&w id eft, prohiberi,& Aj vox eft. Idem Phanorinus : 9hozec£he-. japamofos. covree mie v ru ree ai ovyjer s iQuvoi.Ellopes dicuntur quia voce deftituti funr. Alij zAezac Íquamofos pi- L7. Íces intelligunt 25g v) GrAtzrim eva, Ecapud Theocritum VN oznóUen. pro piícari, Acipéfer igitur Latinum tede ser nomen efl;tefte Athenzo fimplici c Iorioetiim duabus primis fyllabis breuibus,vt ex Lucilij verfibus «. api. liquet; quos Cicero citat lib.s.de finib. Q Psbli,0. gurges y Gelon: es hone naufev, sngut, Cerafli in vita nunquam bene cim omia sn sfe " Con fumats, (quilla , atque acipen[ére cx. decutmsano. Et Martialis: | "dd palatinas acspen[éra "t mittitomen[as: Taj acipen s "Ambrofias ornent vauneva vara depes. Lofen. Ex hisapparet Grammaticorum quorundamerror »quiautore Sipontino acipenferem ab áccipi- endo di&um putant,quàd: frequenter accipiatur : nam & rarus eft pifcis,& nomen du plici c féribendü foret.Quis veró fit is pifcis,ex nullo veterum meliüs quàmex Athenzo diícere licet. Is cüim de galeis ex Ve s- Ariftorele locutus fuiffet;poftremb de galeo vario, & vulpe,fubiungit: Archeftratus qui Sardanapali vi- [i Gon os tam yixit,de galeo Rhodio fcribens eundem effe opinatur,cum eo qui apud Romanos cum tibisórcoro- ^^. . nisin ceenis circumferebatur,coronatis etiamiis qui geftarent,vocatque acipenferem. T fed liic quidein ISP m paruus , & porre&iore roftro eft,& figuratriangulari magis quàm illi, ( udsoctemov. nialimi à-vissyouo E 15 5, bu & cy jab 5uAcS : id cft, magis quàm illesnempe galeus Rhodius .) Horum viliffimus & mifiimus nón minórls éxemóc«ga venit quàm mille nummis Atticis( A ouo xav . )Partim ex iis, partim ex aliis quz tuox diéentur ; colli pere zupleu. o pifcem eum marinum;qui à noftris fturio dicitur, à Gallis estourgeon. à. Burdegalenfibus creac , ab Italis porcelletoacipenferem effc. Ná cum galei,vt vulpes,roftro fint oblongo,huic multó magis promisetroftri vtmeritó vulpegaleo uazsoguys i00 dicatur. Huic notz accedit alia certa admodii & euidens ; nimi- rum corporis totius figura triangularis. Centrinaquidem corpore efttriangulari, fed: roftro non potre- éto,eftque piícis plané ignobilis & infuauis.Galei czteri rotundo funt corpore;fed ftürio veritce eft pla . n'o,latera ob olla vtrinque pofita angulos duos,dorfum inter hzc eminens tertiumangulum; confiruüt: Adde quód cartilagineus eft pifcis,quam ob caufam Athenzus cum cateris cartilagineis cóiutixic. Quod A4. aa Sturió Bf a- CHbERÍCF, Thangultit. Cafillági- : 5 ABeetá. . fiquisaliquemexcartilagineis proferre poflit;cui hec acipenferis fipuramagis conueniat quim fturios ——— (3o nijlibenterineius opinionem diícedam. Veruntamen duo func que fententiz noflczre pugnáce yidetur, . Ynumquodacipenferem Athenzus paruum effe dicat,cum fturiones noftri [pe ad cetacet pifcis ma gnitudinemaccrefcant. At defturione marino verba facit,qui fere cubiti magnituditiem nor excedens Cü. »,5 5? vulpe galeo collatus recte paruus dicitur,inaquis veró dulcibus faginatus long? Srandiorfit. Olim Ro- £i» tos mamaduehebantur marini , quod etiam hodie fit/vi dique illic paruostantüm fturion es,quálesetiam noc exer. ftri funt qui in mari capiuntur, Ciceronis de eodem pilce hzc verba funt in dialoso de íazo;citáiite Ma- '€robio, Quum effet apud fe ad Linternum Scipio , vnaque Pontius;allatus effort? Scipioni dcip&fer, qui 54s admodum raro capitur,fed eft pitcis,vt ferunt;imprimis nobilis;cum autem Scipio vnum & altezum ex disquieumfalutatum venerant inuitaffet, pluresque etiam inuitaturus videretur,inaurem Pontius: Sci- pio;inquit, vide quid agas,acipenferifítepaucorum hominum eft.Hac poftrema Póntij verba; & ad pi- o fcis paruitatem,& conuiuarum dignitatem referri poffunt;perin de ac fi dicat, pifceti minorem sfteiquàm Stutig thari- vt tot conuiuis fatisfacere poffit, vel przftantiorem & delicatiorem quàm vt quibuflibetconaitis apponi debeat. Alterum quód QA mM. ws reclamat;ex Plinio & Nigidio fumitur: Acipenrferinquit Piinius 26 vnus omnium Íquamis ad os verfis contra aquam nando meat.Et Macrobius: Quod ait Plinius de ac: pen- Je deris [quamis,id verum elfe maximus rerum naturalium indagator Nigidius Figulus oftendit,in cuitis li- ^ brodeanimalibus quarto ita politum ef: cur alij pifces fquama fecunda, acipenfer aduerla (it? Quibus ;, refpondemus de acipenfere hiec dicta effe ab iisqui eundem effe cum elope crediderunt ; vt quod clopi conueniret;id acipenferi tribuerint.Preterea contra aquam nando meare non eft T. elopi proprium ; fed ,. CAEN. cum aliis omnibus commune 5 nos enim modo fecunda, modo aduerfa, modo ob iqua,modo5 &táí- » | nlaua Loc uería aqua natant; proutimpetu vel pred: auiditate ferun tur.Proprium quidem elopi fuerit fquámias ad. 4 is & . $9 os verfas habere. At fi Iquamas ad os verías habet, quomodo peculiare illi e contraaqüaám nare? Ecenimt Gràcbprisi- huiufmodi fquamarüm pofitus fubeunte leuanteque eas aqua magnoad natationem impedimentó fore ?^ (^ti? mihi videtur.Poftremó ex Athenzo perípicuum eft acipenferem non effe ex Íquantofis sledex cartilagi? ^ neispifcibus,qui omnes fquamis carent: nam galeiseum coniunxit Athenzus , & Árcheftratus Rhodiá m effe exiftimauit,à quo cum roftri tantum on gitudine, corporisque triangülari figura diffidiag,ef: citur cetera galeis fimilem eife;id eft cartilagineum longumqQue effe pilcem, Hactenus de fturicfis nà- mine Latino,quem acipenferem effe credimus.Nunc inueftigandum eft quo nomifie eitidem Gréci nufiz dapelisim cupauerint. Ác primitm ZAdzxa fiue 2s piov. quem Syracufij urs move vocabait;non füiille, vt fentiez »65 If. ul. bat Archeftratus,ex Athenzo demonftratum eft. Dorion in lib.de pifcibus 3s & iviekgs differre facit; quá- peri vcl wu: uis Galenus ceterique tum veteres,tum recentiores Ziov& jvieusv , Latini afinumi vel afellum pro eodem field? Rh^ 6e piíce fcilicetpro merlucio vfurpauerint.Át Dorion ! o vocat ze3ev.óvíewoy vero ex Eeey & oec, ahi 0 A«eilw, alij »aeJav nifi mendofi fint codices.Hoc difcrimine pofitofcripfiridem Dorion,murenantüu- Dirieni - . uiatilem vnam habere fpinam folam fimilem onifco: fpinam intelligo totum vertebtarüim contextüni; ex "iftum qal. quibus colligo 3wcxo» fturionem effe:proferat enim aliquis quzfo;pifcem cui cartilágiriea dorfi fpina vniz UL aine afit, & in nullas vertebras diuiía praterquàm lampetrz & Iturioni.Hac quidem ftota tam certa eft atque onde BESpicogyt cum lampetre noftre & fturioni conueniat,inficiari temo poffit m uür£nam fluviatiler nos ftram effe lampetram,& Dorionis iviexov fturionem.Hisadiungam quz Athlenzus ex Ariftotele profert de. rjj, 5, onifco . Scribit Ariftot.in lib.deanimalibus,os habere hians patensQue zveXwy» fifniliter ac galei ; & fo-. litarium effe, quz afello;ideft,merlucio quadrare minim poflunt, fed ftürioni aptiffimé:os enimi valde Íciffüm habet, [emperque hians,& in prora parte, quemadmodum galei;nec grezalis eft. nmrquam enim 79 plures fturiones fimul capiuntur, afelli vero gregales [unt;ad quos etiam referenda fünt reliqua, que eoz deminloco ex Ariftoteleab Athenzo proferuntur.Sufpicor eundéinévigxo hue fturioneii eum effe qui à aii Galetie EA g.CApi Ty. m oc fdibe Aquauülbus ^. Adeimopifeis (n. Ars pci T PRT ; ! Bs ERR ADR | , : dolia at Galenolib;. dealim.facultsaaatio vel enctto^dicitur: ab Atlenzo modo saAse Buc , "moda sax xpaoc s vt r 11 T. 34 (ce 1 lU 1 u : m dE . c xim uiierur, Pitexutri codices mendofi lint. Galeniverba hzc funt: Galeorum non vna eft fpecies : nam pilcis quiin 4 maximo habetur pretio apud Romanos galaxias vocatus;ex genere eft gale orum;quiin Grecie mari naicé » Don videtur, quz caufaeftcur ipfum Philotimus igrtoraffe videatur.Id quidem nomé dupliciterin exem- 5 pl RR fcri p ien nuenitur,it quibufdam galei pes Iyllabas;in quibufdam galeonyrai per quinque, »xX confiat fan? celebrem illum apud Romanos galaxiam in eorum numero qui mollicarne conítant elfe QU - * . kr . "Y 2 B J ^ . . p » habenduiuyreliqui galei dura magis funt carne, Fieri vix pofle opinor, vt quis alium proferat pifcem ex s Mer SEEN Marr dn : sq : - : galeorum genere magnopere à Romanis celebratum qui molli £t Carne przeter acipenierem , fiue fturio- 8ririo quid iiem noftrum, Quodfi quis ealeum efle neger; dicimus ideo qaod cartilagineus fit; non plano fed longo wwmgela —Coiporegaleisfinili,quodosin prona parte habeat valeorum modoymerit) in galeis haberi. Quod bran-- gimnne quid chissopercas habeat;id ei ex galeis peculiare etlequemadmodum eri od pineuis fi : Y. * x te L& 4k AR pues L x ceMk t. e AS KL 2k] 4i 10 Li Ln x uiner[uta ba- l s CREE 3 ài quomm guis fit: prerer hunce Pia pim&vy ul pomyfiue galcum Rhodium;cateri omnes calei pingrai carent. Hec funt quz de i omanorum a- cipenlere& &urione noftro veterum Grecorum monumentis tradira fuifle comperi; B sie SQ ZAeipenfer aliquando maximoin pretio fuit apud veteres Romanos;aliquando tam celebris effe de. 3s fiit. Macrcbius: HiecSammonicus;qui turpitudinera conuiuij principis fai laudando notat prodens ve- '"nerationem qua piícis habebatur,vt à coronatis infezretur cum cibicinis cantu quafi quadam non delicis arum fed numinis pompa. Jdem fecundo bello Punico celebre fuitle gifcis nomen nec illius feculi diui- " tiaseuafifte probat ex Plauti comedia. Verüm Traianitem poribus tanto in honore non fuitjautore etiam Macrohio; nec inficias eo temporibus Traiani hunc pifcem in magno pretio non fuilfe, tefte Plinio fecü- do , quiin naturali hiftoria, quum dehocpiíce loqueretur;fic aic : Nullo nác in honore eft, quod quidem miror cum ÉErracus inuentujfed nec diu itecic hzc parfimonia. Nam temporibus Seueri principis, qui o- fentab»at éuririammorum;Sammonicus Seuerus vir vt eo leculo doctus , quuim ad fuum principem fcri- bercao'acerecque de hoc pilcefermonem , verba Plinij quz fuperius pofi pramiiit, & ica fubiecicPlini- us vtíc:tis ad vfq; 7 raiani Imperatoris venit ztatem,nec dubium efovzait; nulloin konore hunc picem veleomag:s quod gratiaw cius videam ad epulas quati poftliminio rediiie , quippe qui dignatione veltra quumintiumconuluiofacro,animaduerto hunc pitcem à coronacis minittris cum tibicine introferri, Hactenus Miacrobius.Eft reucra tario plicis delicauflimus.fuauilfimus,bonique fucci; vt nonimmerito abiis qui cule éeliciisdeditifunG;plurinümcommendetur, — ud Nonáumnme omnibus fatisteciile puto , nifi iis. qu« de fturione dicta tunt, adiungam refutationes od eorum qui alios atque alios pilces pro Iturione reprzfentaiumtquorum ftudium conatusque laudo; fen- js 2s 5, EBE85 vero hacinre non iequor.Fuerunt igitur qui fturionem exi Itimauerinc effe lupum , quorum opi- vs ji fuis Dionem quim de lupo diceremus;reiecimus, Alij Padi attiium ituri onem effe contendun tqui nuncadi- "Turo Plinij lo dicitur quod manifefte falfum efle [enfus ipfe docec : atcilus enim ftarione maior eft, figura E E : ; borana eff, pL eS Ootota denique natura fturione diuerfus. Alia opinio, Plinij turfionem,nofzum fturionem eHe af- müjhéro. MIJDAt.CDius oiacipuum autorem fuiile Theodorum Gazam complures arbitrantur. multi eandem fen- tentiam fecuti l'apt maxime nominis affinitate adducti: parum enim abeitfturioà turfione: pratereaPli- Lib p cap. o. nij autoritete, qui iturionis formam capite de turfionibus videtur expzeflitfz. Del phinorum fimilitudiné habent qvi vocantur tiufiones; diftant & iriftitia quidem afpectus: abeftenim illa lafciuia, maxime ta- men roftris caniculacum malehcentiaaflimilaui At fi Plinij turfio;phocena fit Ariftotelis, vt interpreta- tur Theodozus;is lario nullo modo dici poteft;cum phocana delphinorum modo catulos Suicide tQ; : fturioveroó ouaeaat, i» Myra ^h — — Hermolaus Barbaczus iumandis literis; optitiisque fltdiis promouendis natus, in tanta eruditorüm Afro. di nüone rogatus fententiam perepiftolam Paulo Cortefio refporidit ; tarionem antiquitus hyccam fuille;ex teftimonio Athenzi hac coniecturaadductus,quód hycca porcum fignificet, fturio auter por - celleto; quum praferam fit paruus , appeltetur ab Ítalis magna eius nominis fimilitudine. Qua in re ab Hermolao ditlentio;quem virum alioqui ob fingularem eruditionem; magnamque reri optimarum co- gnitionem fufpicio: ex Achengo enim nihil e ul coniicere rc&té pofiimus hyccam fturio-. ih . nemede : fcribic enim hyccam facrum pifcem à Callimacho vocari;& à Zenodoto annotari , & erythrind: À Sturio nàcfl &É e temporibus fuis fuiffz verum a» eo dicizapud antiquos autem in pretio fide ego reftimoniis palam facio, rad Bio hb eit à Cyrengishyccam dici: ab Hermippo vero Smyrnzo hyccam iulidem. Multi hodie Paulum Iouium in j^ Jolurns. lib.depifc, Roman. fscuti; (turionemfilurum effe opinantur: quam opinionem eoanimi candore à me rédareui oinnes quaío exifliimentquoidem Iouius multorum de fturione fententias refellit. Eoram an? qui Aufonius flluzotribuitquamuis fturioni quedam competant, multa tamen repu- ghant. Primum Éiacus Guuzatilis eft, fturio macinus flumina (biens , neque cam vaftus, ncque delphina toquz de filuri moribus cadit Piinius , à fturione valde funz alienazfilucus graffatur vSicunque eft omne E i 2 "t - a " - - nd * Fo L anima!appétens,equos Innatantes Eepe demecgens: Ilario verb ob oris Drum & hguram id. eicere nom poseft.Poltremo neque máeficus efbneque dencibusarmarus, D£ EODIM BELLONIY S Sthriomirinusdc Sauiatilie pifcis omn'in fui generis caitilagineorum ,long? delicaciffimus eft: » 4 : qun. s S, - QU L 5 v 404 4 —- ji ri Á ]u:ircumanziquerem pilcium nomenclatura conferatut;forta(le Larinortm Aci penier, Grecoruimq; dipenfer c Y; pi celprondere videbitur quad iamen temere affirmare non aufim: tum quód Latinorum Acipenfer, Aitor. & Grecorum Helops,raró ab antiquis reperiri folerent: tum quod puflli effent Azipenieres antiqui: qu amobrez Venetorem vulgus 4t? ael. tas app ellauit, Plinij preterea Aci penter, vnus otuuzum iquamis ad os conuerfis;contraaqua cur :um nacac, Qua cum Strurioni minus conueniant;controuerfiara nanc lis — relinquemus,qui rebus obfcuris pauló curionüs addicli , etian interiora maris ac fuminum,paulo libe- t, d raliore ingenio perferutantur. Eft igitur Scurio , Tyrrheno arque Adriatico maii infzequens, dg: Ponto & circa Mzotidem paludem frequendiffimus : quibus ex locis huius oua , quz alioqui nigra ' funt aduecta , atque in iden ingentem coacta, falita , & cadis incluía apud Turcas, G k& £c Os ac VENE TOS diuenduntur: Cauiariumappellant, Cuius generis eftetiam aliud;rufo colore przditum, ; dequo Íimilis,deinde tergore olei colorem non refert: ecenimoleim ilaucfcitfturio tergore eft ceruleo.Tam ve-. a s . ' ! V - a«De Acipenfere. Lib. IV. D dequoin Cyprino dicemus. Proinde Sturione Tánais abundat,quod flumen Afiaticis Tanaj;ipfe quoque piícis vulgo Xirichiappellarifolet; * ———— u My PN | m ONE — — Éxiccatus autem vel infolatus,fale confperfus , & in longiores affalas difhillus ,'Grzcisac quibüf- & damtealis optimum edulium pr&bet;vt crudis eius affuliscum cepis vulgus vti foleat. | A. integrum picem Cyptij Moronam vocánt: Affulas autem , vulgus Italoram Spalt, auteocorrü- A prius fehenaba vocatequod totum huius pifcis corpus in lógum per tergoris [pinam,à càpite ad'caudá dif- findere foleant. Ac quod ex huius pifcis folliculo, fecundum fpinz longitudinem expanfo, Tanais inco- E lecollamconficiunt(quemadmodum ex Herodoti Strabonifve Antaceo ) ob id generali quodam voch- Cols qiie bulo, collam appellant; diftinguuntq; fturiones Caffz populi;in Collam Xirichi, Collam Merfini, Col- 4h 19 lam Morona,& Collam Zuccha, — | ; p. Gzternim izequentior,delicatior,ác procetior nobis eftSturio ex Ligeriac Rheno quàm ex Ocea- B no,aut Mediterraneo mari : vthoftra memoria apüd montem Argum, Francifco Regi decem & octo pe- des longus aliquando fuerit oftenfus. Ea eft porró Ponticorum; Ádriaticorum , Gallicorumac Germani- corum inter fe differentia,quz magnitudine;craffitie;cutisafperitate , & fübnigro, fubfuluo,autargen- teo colore diftingui poffic. Quodautem ad huius pifcis defcriptionem attinet, hoc animaduertédum eft, Sturionemtereti,oblongoque elfe corpore;inter rotundos ac plan osambigenti: vt qui fubtus quodam- modo planus fit; dorfo veró femirotundo.Sequanicus ac Ligerinus adultus;tres interdum orgyiàs exce- di, Galeum pifcem pinnisac Forma referens;exili corpore;hirta furfum pelle;deorfum planaac l2ui;apud Ferrarienfes ac Bononienfes argenteo colore fulgens, dorfum & lateratribus veluti carinis dittin&ta o- "29 ftendit.Iudorío,o&o quafi officnla cultellata prominere videas: in lateribus autem vtrinque;alia octo: & viginti , calli duritiem pra fe ferentia à branchiis ad caudam exporrecta. Caterum , oblongo róftri mu crone praeditus eft, orrectamque habet frontem atquein pyramidem alfurgentem.Cirrhos duos obló- gos,myfti modo,fub mento oftendit, [ub quo difiiflam barbam etfe diceres.os ei fub roftro fiftulofum vul-- pecule marinz modo.Proinde totius corporis compage ad Galeos accedit : fed habet Galeus branchias cute conte&as : hic veró , operimentum veluti fpineum, fquamati pifcium generisin morem, atque o- culos pro corporis mole admodum paruos gerit.Branchias fimplices quidem,nec víq; adeo rufas habete nullisque dentium rudimentis prxditus eft;imó nequelabia exalperatapra fefert: non enim pifcib, aut conchis;fed muco potius;autaliis lzuioribus,quinetiam fabulo & arenulis, vefci credibile eft. Quamob- rem natura illi ventriculum duriffimum confecit , adeo ftri&te tergori inhzrentern,vt nifi difciffum inde ,o euelli poffit.Ob quam etiamrationem osilli in tubi modum fiftulofum eft; quo facilius terram ad imum ^. effodiat,habetque ocfophagum vndique.in rugas contractum , linguam denífam & craffam.Ac quandoad internas cius partes ventum eft,cor etiam fp ongiofum actriangulare pericardio inclufum oftendit: ie- cur ftomachum fulciens , in duos lobos diuifum: oblongos quidem eos; fuícos atque in gyrum crenis- "aliquot diftin&os : quorá dextro lobo veficulafellis ita adfuta eft, vt nulla feré appareat. Lienem fto- macho fübie&tum, fubrubrum,&in V literam efformatum gerit : inteftina valida & craffa, cribustan- tum fpitis conuoluta. - me Ln | | y. COROLLARIVM.. j de Acipenfer velaquipenfer ( vtapud Feftum fcribitur ) vnde dicatur non conftat. licet camen Conii- pfgsa Lys cere vocabulumab origine Grecadetortum effe.nam Archeftratus galeum Rhodium,quem putabat eü- infra ind u, dem effe picem, à Syracufanis xuJaziova. i d meminit;hoc eft canem pinguem: quod fià.vocalé prs riese. ponas & pauca immutes ; acipenferafacies,Quànquam Athenzus acipenferem non eundem effe ait , fed minorem ealeo Rhodio & roitrolongiore,vnde rurfus fubit aquipenferem ab acuta roftri figura dici pos uifle;vel Latinaorigine;vtaquifoliaab acutis foliis:vel Greca.nam & hodie Greci ftucionem £ve/j, no- mipant quafi oxyrynchum ( quod nomen etiamaliis pifcibus attribui fcio ) à roftro oblongo & acuto: & potuit oxyrynchus inoquirenfem & NEC UR demum peruerti,Sturio etiam Latinis hodie; & &rót Germanis yhitatz voces,à Graeca perapharefin fimul & apocopen fa&z mihi videntur. Forte & acipen- fisinrecto cafu proferri poteft,à quoaccufatiuum acipenfem Martíalisformauit in carmine; in qiio alij J? acipenferalegunt. . eld | , i PE ud) . . Morena vocabulum Grecis hodie vfurpatur; fed non de eodem pifce omnibus. Cyprij fturio- nem fic vocant, vt Bellonius fcribit: Graci ceteri pifcem illum quem noftri hufonem , vt Rondeletius& CGalcagninus.fed horum pilcium magna inter fe nature formaeque fimilitüdo eft: & vtriufque ad ichthy - ecollam conficiendam víus.vtrique pr pingues funt.& porcum pinguedine referünt: vt inde inarionis nomen fadumarbitrer.nam & Cretenfes porcam iwe/» appellant, & Germani (Tlóri& fturionem paruam . vel marinum Veneti porcelletas vel porcellem , vt & Parmenfes & alij, Grapaldorefte. —— a 4 Plinius,vt fufpicor.porculum marinum. quare marionis (quem porculo marino fimillimüm facit) nomenapudPliniumnon mutàrim. quanquam Rondeletius maior legere malit,non mario;in hoc DIinij .. loco: Silurus graffatur vbicunque eft, precipuéin Mano Germanizamne propter Lisboum & in Danu- $9 bio maior, porculo marino fimillimus, Vbi noftri codices habent; Et in Dahubio maior extráhitur; pot- culomarino fimillimus: quzlectionobis probatur. ( Namdefilaro Danubij nondum nobis conttit an fit; & quantus:& fi eft; an porculo marino fimilis: quod non puto. ) prm 9A Tomus nuncupatur T hurianus ab Italiz oppido T huriis, quo primum ex Sicilia creditür fübue- étus:à cuius deliciis fturioni nomen conciliatum putant. Acheneus Thurfianum 2 vel Thurianum obíonium prodit effe canis marini | ^P |» portionem, Calius, : À 34 — Owen 7a - WI S E TET | - 6. . De Aquatlibus |. & - Stublonum bas duas icones Venetiis tatis fümsnferiorem eMoronam. nominant. J"STVRIÓ PRIMVS. - " STVRIO SECYNDV S i ; -m E CSS (c c. e ern MY E NSSNSSSTS " (S. | Pm (Cnm i , EE zu [— » vt : LZ 2E S) B Em, o M " : EN ^em M Ih. "n | EN NC (mh CU Vd NN Pee *, it Vw DS BU im $n ! PE du | W h m | li € zn Vn as 4 En M I» i»! | m) M ew RI ul : M | | m Y «M | hh Vn, l U Y S | Vn | | NN VUL Ys Wu CR | y Ir" * meme M SEN H AT ——— f^ zip 22—31—- — C—1 T em, T —— 2 ——— p—— E E : MÀ Tem we — — ——— -— — —— t —L—3 L—À Á—À — NI | WM i X t M y ; | 1 Y PON E MN 9 A [ i WP VN Nt ] J i) lir N 1o A9 £a EE 1 Sturio pifcis eft quem antiqui ftoram vocauerunt, Albertus.fed certum eft neminé veterum licappel- e laffe. Germani vocant Oiór/Gtyr/ Gtyrle. Angli Srergron.Illyri Geferer. Vn gari Gecz ge vel Getfibyos, Hifpa- ni [e i "m :De Acipenfere. Lib. IV. 7 ni Sslium,quafi Suiluns, vel Suillum;à Sue. Occa Mofcouiz fluuius habet pifces quofdam peculiares, quos ipfi fualingua vocant le/sga. mir magnitudinis;fine fpinis,capite & ore amplo Biela id ft ; album. fleriets Jebesurmgasojeter:poftrematria Sturionum genera : & brelaribitza , hoc eftalbum pifciculum nobiliffimi (às poris.horum màximá parté ex Vvolea fluuio eó deuenire putant,Sieifmundus Liber. Crocodili quida in Nilo difrumpuncur fuffoílisaluis mollibus certis ferarum dorfualibus cruftis,quas delphinis fimiles nus trit fluuius, Marcellinus.Ego genus hoc piícium,Sturiones,vel omnino cognatum elfe puto: quos pró pter fimilitudinetn quandam aliqui Delphinos UP & Solinus, Delphinum ( inquit ) eenus eftin Nilo;quorum dora ferratas habent criftas.hi delphines crocodilos ftudio diee ad natádum, de- merfique aftu fraudulento;tenera ventrium fübternatantes fecant & interimunt.vide infrà in D.Babillus | 3o author eft(inquit Senecanaturalium quaft.lib.4.)cum ipfeprafe&us obtineret 4 gyptum , Heraclitio oftio Nili,quod eft maximum, fpectaculo fibi fuiffe Det orumà mari occurrentitum,& Crocodilorum àflumineaduerfum agmen d RE partibus praliu m. ' n Carolus Figulus qui de Pifcibus Mofellz noitro zuo fcripfit, fturionem. ipfum effe delphinum a- ftruere conatus eft,fálsó id quidem.fed certé multa quodad formam vtrique conueniunt : vt fi quis illos fluuiatiles delphinos appellet,nil faciat abfurdi: quanquam non omnino fluuiatiles fune, fed é maziin fluuios maiores fubeunt,quod non faciu nt delphini.cruft&e quidem illz dorfuales ferratz , non del phinis marinis,fed fturionibus conueniunt, quibus fi crocodilorum ventres aliquando dilanient in Nilo,non miror,quando in Danubio etiam hufonem pifcium maximum: Sturio cruftis illis hamatis ventrem fubiés MT vulnerat ac vincit, yt fama eft:fiue id confülto & pugna ritu facit,fiuetemere dum fugiens aut aliter im- " Delpi "nus ao petueffertur,& in hufonem fortuito incidit.Et hic idem Delphinus Nilóus nofter, ásvawy G-fortéfueri 5 p SR LN PES , A , x HAUT | L DUI At qui inter huius fluuij pifces memoratur, quando hodiequeà Grzcis Sturio £vgioi nuncupatur. Hiíca et« te T nun iam Sy meoni Sethi non alius pifcis videtur.vide in Hycca. Ii | tur. Sturio adultus pifcis eft magnus, & nouem plerunque pedes longus, Albertus. amicus quidamno- D fter Antverpiz pedeslongum quatuordecim fibi vifum nobis retulit. | Crefcitad iuuenci magnitudinem.nam qui centum & o&oginta libras excelfferint;vidi, Cardanus; Rotundus eftinftarclaui, (alias claug.) Tres habet déticulorum in pelle ungentium per corporis lon gitudinem(ordines)os ad (ugendum potius quàm mandendum, carnem DW offa nulla pnm in card pingue Üauum:hepar magnum & predulce, Albertus. Ventrem habet exiguum; & feré folidus eff .— inloco ventris:inteftina parua.ore caret:&c qua in cxteris animantibus ori deftinatur pats, in eo integra 3o ef:necnifi modicum fub gutture foramen habet, quod a&re fereno aperi reliquo tempore claudit, Au- thor de nat.r.Pifces quidam [quamas non habent, (ed pellem afperam, vteanicula marina. aliquid etiata tale habent muruca & Sturio ; & pifcesilli qui fturionem roftro Nn TN ; Videturautem mu- tuce nomine intelligere hufonem, vel ei cognatum pifcem,quem Itali Moronam nominant. | Sturio viuitin aquis fluuialibus,que magnz funt & diuifz: in ftagnuis viuere diutius non poteft nifi ad dulces flumiorumaquas tranfire ei lácuerit, Author de nat.r.Flumina non nifilata ingreditur , Platina. Afcendità mari per lluuiosad quinq; vel amplius dierum itinera, quantaab homine mediocriter expedi- to cóficerentur. Viteberge reperiturin Albi,quz vrbs dierum quinq; itinere(vtaudio)à mari diftat, Vié- nzinDanubio;& forté etiàs.in Rheno quouíq; aícédant; dicere nuncnon potfum : hoc fcio Argentorati nullos mfi rariffime capi, vt miraculi loco habeatur.In Vvolga & Occa Mofcouiz fuuiisabundanc.Pifcis Germanice dictus Sieg vel Goiortfó( quzréduman ficalaufa)cum Sturionein Albim afcendit, & vnà Cas pitur.Dentib.cum careat, fuctu propemodum & paruis pifeiculis victum fibi venatur Calcagninus. , Sturio & Murznatoto ore extrahunthumorécorum quz fugunt ad fuum nutrimentum, Albertus: qui Murene nomine lamprzdam accipit. Cibi parum aut nihil admittit, cum fola aeris ferena tran uil« htasad cibum ei füfficiat.quare ventrem anguftum & inteftina parua habet, Author de natu. r. N ihil.cibi craffioris in ventre eius reperitur, fed humor vifcofus quem exuxerit, Albertus. Apud Germanos quofd& celebre eft prouerbium;in hominem nullius aut parciflimi cibi , are eum ve(ci inftar fturionis , Éri&bek Oto woinbe/wicber fíór: quem Latino Prouerbiorore paíci dixeris. Auftro citiüis pinguefcit.aquiloneve- ró flante fubfidetin profundo.In la&e etiá pofitus diu ficutinaqua viuit, Author de nat.r. Magna vi cau- . daimpellit moles non paruas,& fepe ligna impetu caudz quafi diffecat , Eberus & Peucerus. Sturio Sal: J 9? monumé mari afcendentium dux efie perhibetur: & inuentus copiz Salmonum (quos lachfos noftri vo- cantJindicijumpifcatoribusfacit,vtaudio. we Hufonem impugnat & vincit, ventrequem fübierit cruftarum in dorfoaculeislancinato: & fimili- Di ter Crocodilumin Nilo,fi modo pifcisin Nilo delphini prz fe ferens formam Sturio eft, à Sturioné maenumin Pado fic capiunt:Homines intrib.aut quatuor nauiculis cófpectum ipfum na« E. titécacite fequuntur,donec viderint eum efle iuxtalocumaliqué vbi ténuis aut vadofa eft aqua,népe ripa verfüs.tum fubitó maeno polteum ftrepitu & tumultu cócitato,terrét,ita vcin vadum fügere cópellait: vbi cum natare nó po: it, cóprehéditur.In Danubio fturiones in arena dormiétes tridéte percutiunt, Alb. . .., Quivoluptates ipfas conténunt;eis licet dicere,fe acipenferem mzenz non anteponere, Cice. lib.2. E de finib.yt citat Nonius. Et Thvfc. r.eodé citáte;Et fi qu£(inquit)tuorum affectum moerore videris;huic € ? acipenferé potius q aliqué Socraticum libellum dabis.Plautus in fabula qinfcribitur Baccharia ;ex pete fona parafiti: Quis eft(inquit)mortalis tanta fortuna affectus vnquam,Quaego nunc fum?cuius hec ven- ti portatur pópa. Vel nunc qui mihiin mari acipenferlatuitantehac. Cuius ego latusin latebras redd& meisdentibus& manibus, Stuzionemnunctribus nominibus Grzci (ale inueterantes condiunt , rhá- chinq; dorfi portionem nominant:quo argumento fchinalé nos vocitamus:;pleuram veró coftas & latera. hypocclium deniq;aluum cum pube;,Celius ex Hermolao Barbaro,cuius iple nomen diffimulat. Sturio carne eft fuauiffima, Cardanus.funt qui vitulinz conferat: fed multó eft pinguior& fuauior, Hepar eius magnum eft;adeoque dulce, vt nifi felle eius temperáretur,naufeam faceret , Albertus. quare (coqui) felle eius hepar perfricare folét, Author de nat.r. Sturiones parui multó yilioris futit preti] mà gnis : ficut & marini(qui & ipfi minores funt)fluuiatilibus poftponuntur, TU HN 70' Feerninas ouis plenas siile quàm enixas probamus , non vfque adeó tamen vt maribus przferamüs ; Manardus.Sub cane fturiones maxime commendarmus,imó (vt Iouius ait)in mediis tátum foltitij d 0-4 | | Á A4 ribus - 40 T1. orei fi. H.f ad cipenfer (Gallon. Ax culeatus. $22220Y. Minny. F m s - ! L) L] 8 —.. De Aquatilibus. xibus laudantur Idem.Stirionem(inquic Platina: fed poftpaululumjin aqua dimidiat xc,quantum vitulina caro,requirit. Comedi ftirion ex leuco liato vel ex finapio debet.Ex Stirione fit falitura; Áo & fpina fiat.Benum fcitocum in teffellas cócift xuraceto.& oleo crebroinfp phago,vbimultum gingiberisinfit,yel ex al- ECT AE umsintegrum & rubeum erit. Dumin craricula coqui- c A | pergitone de: iccetur:vbi calorem penetralle credideris , ab igneeximito , ac Tuffalumxteliquoaceti & ole conuiuis.apponito.Hzc fant potatorum calcaria, Cenditum; S dois M MUN x Lees ANO TY d MUS, quod cauia- re votant;ex eodem b atina: Oua fürionis,exemptis quibuídam neruis,qni hzc intererant, lóta ex aceto aut vine 3ibojin tabulam ex t vino albo; n extendes,vtexiccentur.Salita deindein vafe aliquojaut inuoluta (alemanu;nó udi eulasretrangantus: in faccum rare texturz,vt inde humor exeat,coniicies, Poftremo verb in feríam in fundo perforazam vt fi quid humoris inefbinde exeat;ad vfum re pones ;benepremendo & operculá- &o.Coqui daobus modis cauiare poteft. Nam & in buccellas vel frufta panis patü toffas extéfum ad igné cum Pilcina aue gladijcufpide tandiu retinendum efl, donec cruftam fecerit colotatiorem : atque ftatim calidum e&endum:aut lotum aqua tepidajne plus quàm fatis falitum videatur,oleribus bene concifis;ex-- cauato pani actrito admifcebis;addendo parum cepa minutatim concifz ac'fricta;minimü piperis.Hanc deindeimperiaminfri&ure modum coques;& Grzcos huiufcemodi cibi auidiffimos paices. | 3 «His aiebus didici fpecie modo,non item genere diftare tres hos piíces,Danubianum marionem;Pa- danumacilum:& hyfcam,quem T ranfalpini fturionem nunc vocant: nos Ci(alpini rectius, mea quidem opinione; ftirionem;quafi tu - lox dicas ; quód roftro fno prora item roftratz [peciem referat. Atque hosomnes non abfurd$ fortaffis porcos fluuiales dixerisquod & Graecis placuifle liquid apparet , dun- taxat in duobus(hyfta;& marione;qui Germanis (Gue,Bohemis Q0ys vocatur;ac fi Grzcé diede v: ROME *tertius(atilum dico)totius corporis figura perfimilis eft,& fi quid inter illos paulum euariat;ex diüctlitz- teregionumaccidere videtur:quod non in brutis folum, fed &in humano genere fatis conípicuum eft. Omnino cum porcoterreftri hoc totum genus habet quzdam communia : rgcipué rofrum,adipes, to- tiusque corporis obefitatem: nifi quód hyfca aliquanto gracilior ditata alterutrum apparet:ficut & molestrique cedit, Omnes tamen cetacei, vt inter fluuiatiles haberi poffuat.His fortalfe'aliquis marinum delphinaadnumezanerit,tum forma fimilem;tum vocabulo,videlicetui? 022: quin & vulgo Germano- rum porcum marinum fualingua dictum;Sigifmundus Geleniusinepiftolaad nos, — — ' Deacipéfere Gallonij Crinitus de honefta difcipl.6.4.hzc obferuauit: in oratione( inquit JM.Tul- lij pxo P. Quintio hac verbalegímus:Non yt dominenturillis quirelicta virorum bonorum dilciplina, & qua&um& fumprum Galionij fequi maluerunt.Fuit autem Publius hic Gallonius po&remz gulz ho- mo;,& in cupediis & lautioribus cibisaffidué verfatus:vndeob eam rem à Laelio viro fapienti gurges eft appellatas.nam & Flaccus Horatius, eundém Gallonium fuiffe preconem aliquando teftatur,atque eius iic Platin ficautem nominat,nonftarionetm )captum nen ftatim» t; vinoalbo & aceto coques.Salemindere memento. Tantum coctü- . uam vulgo fchinale vocant;quafi fpinalejquód ex dor- - re ié 36 menfam acipelere magno infamem : quod ex Lucilij poete fatyra mutuatus eft. Verfus autem Lucilianosy. qm lepidiffimi funglibitum eft adiicerejficuti & M.Ciceroinlib. de finib.refert'ex Satyra ad Lapathum:z. JLehises p: clave c5 velie [phos : ulleque uere O "Pabls gurges Gallont,es homa sjey.30qust s Cuenasis ur vira nunquam £eneycumomiainiflo ——— Ciofemms ja sillaataueactpenfere cur dectmmano.. Srva10Nr cognatum effe puto pilcem,quem Vngari(vt audio)vocant Gocf,vel GücE,yel Cocibal. Hal quidemipforumlingua pilcem omnem fignificat.Hunc ad trium aut quatuor cubitorum magnitu- dinem perueniteaiuntlubricum & fine fquamis effs;dorfo tamen fpinofo,fubnigru mscapite magno, fi- milem feré barbottz di&tz;hoc eft muftelz fluuiatili. ( aut porius Hufoni , quem aliqui &militer aded tam vocát: ) dentibus carere,intus nihil preter cartilaginem habere:certo tempore Capi,vere & autum- no.E mari flnuios fubire putant.Sed de hocaliàs certius cognofcemus fpero : nunc hutonern aut finilem elle fulpicor. Z»cca Caffz,idemaut fimilis eft, cuius in ichthyocollameminit Bellonius. z pro d per- mutato: vt h coram t pro f inferiores Germani ponunt. QoE quidem per aphzrelinabantaceo fadum videtur nomen. : ÁcciIPITREM pifcem volantem Apuleius nominat.Is Grece itp * vocatur, Latiné Lucerna vel Miluus;de quo in L.elemento agemus. A co NIAS, Vus ,pilces Numenius apud Athenzum nominat, Vide infrain Nouacula pifce.. DUE) OPUIDS COLO VEO OO AGON IDONEOS | A RoNDELETINSs, J N flnuiis & lacubus reperiuntur pifciculi qui optimo iurea— -culeati nominantur abaculeis quibus horrent. Horum duo- comperio effe genera. Prius eft maius, tribus tantüm aculeis: | indorfo munitur, tribus in ventre , coniunctis , qualescer- nunturiníemine eiusgenerisbliti quod &rmar Galli vocát ,. à quo "pmoch: pifciculus nuncupatur, vel Epina "de: à Germanis Sradbels fiféb/Bine(dble/ab Italis strarzarq: -Aculei acutiflimi funt & firmi quos in metuerignnt,vt fzabalioruminiuriis tueantur. Aculeis demptis corpore paruas Percas referuntjà [quamis nudi funt.Fluuij & lacus quidam táta in- tcrdumhorumpifciculorum copiaabundant, vt utentnonnulli femina- r e Exhauftis etiam yelexlcezatis ftaenis quamplurimi re- riumeflereliquorum pifciufm, vel certé przdam. Tagnis. linquuntur pauperibus colligendi, Alterum genus efteorum qui fenos acu leos rigidosin dorfo habent,in lateribus fingulos.Hunc pifciculumin Nare vidi equo Tiberim fubit, Accolz pifciculis iftis veicuntur. Errant qui degenere Galeorum effe aiunt. Quid enim pifciculisiftis cum € ialeis commune etfe poteft? : CSO- ER TOSSES e IIMES Pifciculum huncpungitium vocat Albertus,fpinachis author obfcurus qui de naturis esum (cri- .pfits&c alius quidam obícurior nefcio quaratione turonillam: nifie uicem intelli gas, quód aculeos cal- arinminftar habeat; vt qui equeftri certamine decertan t;quod vulgo tornamentum vocant,aliq ui Tro. | ianum 4o ge 7e De Acipenfere — Lib. IV. $ ianum ludum Vetgilio defcriptum,velà fpina fa&umfitnomen;quam Germari Corn/a ppellant. Nam & Germani qui Gtidying, id eft,aculeatum hunc pifcem vocant ( qàod nomen noftri perce fluuianli tri- buunt)inter pifces eadem ratione equitis vel regis titulo ioculari celebraut. Vel potiiis à fpinis ; quibus inhorrefcunt. Anglicum eius nomé Cearplyng.Spinachia corpore eftpufillo;fed vciliter vndiquefpinig extantibus munitojaduerfus aliorum pifcium iniurias tuta, Vias Pungitius pifciculus eft omnium minimus:quilanceolas(aculeos)binas habet in radicibus pinnarum ventris, Mas fub gutture rabet, fce- mina rubore carer,Squamas non habent.Pifcatores hoc genus pifcium fponte generari aiunt , & ex ipfis alios omnes, hac obferuatione inducti, quód in lacunis nouis primo ftatim anno inueniuntur, & pofteà " fequentibus annis pifces alij diuer(i quanquam nulli fuerint immifsi, Albertus. Reperiuntur cum alibi 19 tum Argentorati, & Viteberge in Albi.nulli apud nos. ( Né DE ACVS PRIMA SPECIE | RoxwpzrisTivk — MTM TÉ "nM x Ni GRAECIS Bxcrpilcis dicitur, & jacíc.Dorion citante Athenzo s Denivleo dywoil kaAZaiet- P sal : ao TOANDU qe Ariftinhisquinincextantlibris eal femper vocat.Inlib.auté GE Quicáv, vt (cri- QIVSUNVA bit Athenzus,iadio» etiam nominauit.Similiter Oppianus; jaQiàsc d 973 vimm orporta EG ovv S 25b AS jS eriam nuncupáta eft. Achenzus, Pa«Qic si Been érmzu d]: nod CA vis. Gara acüm interpreta- ASIE A tus eft.Pliniusaculeatum vocat. Belone;inquit;quos aculeatos vocamus. Alibi acum.Acus; inquit,fiue be | iam inco: luntcorrupto vocabulo;3zaowSa. Noftri £pi Itali arguzells Hifpani agusla vel agua pefcuds. Veneti aq ls. Normani orpizez. Habet etymumà roftri longitudine, tenuitate & acie,q ideo fimile eftacui vel agit: tiende iZoevyyoifciosc ab Epicharmocognominatz funt. 4 c/« vi; vero quód fine mucofit: Batwa. enim mucum fignificat:hic autem pifcis carne eft planeficca;& fine humore lento, glutinofo & mucofo , quo multi lógi pif: ces obliti funt. Duas acuum differentias obferaauimus :vnam, quz apud nos frequés eft ad- difsidens,dequaproximocapite. ^ RETE UE BACCI | EN MEUM Tn ^ Ácus vulgaris pifcis edi longus,lzuis,marinus quidem,fedinterdum etiam in marinis ftagnis repa- ritur.roftro eftacuto;Jongo,tenui. Maxilla inferior fi üperiore eftlongior,in mollem quandam fubftátiam Ydegenerans.Dentes in vtraque maxilla parui frequentesd;. Caput eft triangulare, viride. Oculi magni,ro- tandi,latei. Ante hos meatusad audiendum vel ad odorandum trianguli figura. Branchiz quatuor dupli- €es.Pinng duz parue ad branchias.Duzaliz breues fub ventre,quas fequituralia longa;aculeis conftans & membranisab vmbilico ad caudazn progrediens.hac fi uüperioralia eft magnitudine rin par.Cauda bre- uis eftinduas pinnulas tezminata.Podex infima patte fitus, non ad modium confpicuus. Acus liec ventre 4, plano efl reliquocorpore quodam modo quadrato, ob lineam vtrinque protenfam é [quamis contextam, reliquis partibus lzuibus & fine Íquamis.Dorfo eftczruleo,ventre cádido.fpinadorfi viridi; caeteris par- tibusinterioribus longis,vt ventriculo,intettinis fine appendicibus. Hepate oblongo; & ineo veficulà fellis oblonga,corde anguiato. ^ - | e. o M : WE Se S Z&Ílate vencer ouis multis refertus con fpicitur. Quare illàm ztatis tempore pàrere crediderim , (ed fero & line vllaventrisfciflura, | CAI MAD | ds C y Carne eft dura & ficca ; quam ob caufam difficiliàs coquitur;fuccum tamen bonum gignit, Mirum Agitur h Axhene? de hac noftra AC locutus Tnó fit PLadqieg eA itx eoAer zu os 022] aAA dicere stg Utypos, &.- JUNG : (vide mra e Chrall iic, cem WRIISHÉ bumid.sm effe experientia conset , fed ficcam.) Op pianus dehacno- ftraacu videtur locutus fuiife , cum tradit eam dentibus retia erodere & incidere, Détes enim paruos ha- - ber& frequentes, .— 4 dj ET. il | 1 * » . ra 1 t H m ( FT É P. " v ] 1 HEUS ^ RM t Aw ho dh Paspioov "P106 VC Gy» t an PA 97€ A9 AOV Aykmüg CaterERDvyums as JL xo S: RAUM m E) j 205 : , :] " : 2 o 4 3. EISE. BU BET a bd AvJie Üdngguipeei , M mel, O2nudwlucca Asynur onzeisose di CQ luem eo, x r queer Li butcousms rtv se tvrioDeey BB. E MU Ud Pratereà eam quam exhibemus $eAd fiue acum merit dici , tum fi gura , turà nationum omnium £ontentus appellstionesq; teftantur,à qua diuer(am fateor effz eam,de qua fcripfit Arift.quippe cui nota minltz qui hnic noftreinfint; minime competant.dentibus enim caret acus Ariftotelis , Ws Athen&o. Ad hzcrimam habetin ventre.Poftremó hyeme parit. Quare diftinctionis& perfpicüitatis gratia prioré belonem appeilabiius vulearem fiue commurem:alterám belon em Arift.de quaiam dicamus. DE ACWS SECVNDA SPECIE, SIVE DE P Ute Aey. ARISTOTILIS, RONDRLEIIVS) ^^ jh 7 CEN TRTN rn WTCC up ester A ies 1 ERES TCSEIPO ARTS n NT ULAP d DTE SEU ies SA p SNR HA SWISS 2 PRISE Mam Lt aen ru iae ELLA a i riy aa) " 4H " [ Oers aliquot,quos pofteà citabimus, OcA/we meminit Ariftot;Ea vero eft, qua à noftris T ompette di- citur. Ab Italis quibufdam 'D«zuele.Sunt qui ferpentem marinum efle credát,fed fals5, vt docebimus. - Pifciseft longus,teruis;cubiti longitudine; digiti eraffitudine ; oculis jbranchiis hippocampo pla- lone vnus pifcium dehifcente propter multitudinem vtero parit. Qui nunc Graeciam inco-- 4o modum,& vulgonoti(sima,de qua priüstractabimus: alteram, quz acus eft Aciftotelis, à noftra vulgari 4^7 E Jibra 3. 73 Ihtdena. Libag AS UR. Lióro$., Lib 32.5. 179 Lib.gecap.3n.. dtibuBb a. dcum duc E B ums Bo E Lirof — T zegatio vé deu» Abumn- dares. Lib. &AiUZ BET, 7X4 P. cn por féotelia. Libre 7à B he fundis; 1o -. De Aquatilibus né imilisjnecnon toftro,quod tubaniiiulatür,vnde X noftris nomen pofitum, À capite ad podicem he- xagonus eft pifcis)à podicead caudam quadratits.Podex in medio fere corpore, à quo rima oblonga pro- gre ditur,in qua oua reponi certiffirium eft.Ego cüm huiufmodi acum hyemis initio cultello ali quando diflecarem,in rima oaa perimulta reperi;fideque digniffimis viris oftendi. Proximo anno quum non pro- cul ab Aquis mortüis locus in mari turri edificandz deftinatus, vndis vacuaretur illicque maris purga- VA IRAE ees *, e dete S EA Bqd Tn A" E46 » : menta diligentius perluftrarem, duas acüs reperi coloris diuerfi : erat enim altera viridis , altera pulla, in. quibus cium rimam illam infpicerem,oià vidi in ea exclufa, multosq; fatus iam perfectos, quorum alij maioreserantac mouebantür,partesque omnes perfectas habebant: alij minores: alij tamexigui & te- nues,ytocali duntaxat & roftrum cernerentur.Pinnas duas habet hzc acus exiguas, ad branchias. Aliam in medio dorfi vix confpicias,nifi dum viuit, & in àqua mouetur. Longitudo corporis cum tenuitate ali- arum pinnarum vicem gerit. Caudain fimplicem & tenüem pinnam terminatur, Gulam habet, qua pluri- mi pilces carent. Ventriculoeftparuo,oblongo;hepate magno, inteftinis gracilibus re&is , non in Ípiras contortis. Non fquamis, fed (erpentum modo integitur cortice pulchre czlato& duro. Ob tenuitatem parum carnis habét:eamque ob caufam à menfis reiicitur.Sed à enisi venuftatis gratia exiccata fer- , , uatut.Hanc Éeaólw effe feü adiu. de qua (criplit Ariftoteles,conftanter affitmamus. Nam tefte Athen&o 2s ui bes f libr O a3 Cur ptciy d ow efledixit, id efb(ine dentibus , quod huicnoftrz quadrat: quippe cui non modà po nulli fint dentes, fed nev Ha quidem oris fciffura,verüm foramen folum veluti in extremo tubz;tam par- Libo, Uum,vttuümproptereiusparuitatem,tum dus roftri longitudiné anguftiamque, ne minimus quidem pifcis hauriui potfit,fed hàc veluti per fiftulam exaquaalimentum trahit.Iam veró rima fub vétre, quam Ariftoteles acui tribuit;quz etiam ei, quam exhibemus,proculdubio ineft,omnem controuerfiam diri-. Ms mit n. funt verba,qua fic conuertit Gaza: Qui autem acus vocatur, vntis tempore pariendi vtero animal c1, Sehilcente oua emittit: habet enim hicrimam quandam fubimo ventre, vt czciliz Íerpentes.Á partu au- | tem viuit; & vulnus callefcit.Item Plinius: Acus fiue belone vnus pifcium dehifcente propter multitu- Ub p.ens1« dinem vteroparit. A partu coalefcit vulnus,quod & in czciliis ferpentibus tradunt. De acu rurfus Áriftoteles: Acus veró appellata fer feetificat , compluresque eiusgeneris difrupto ANT. C ac dehifcente vtero pariunz,non tam multitudine ouorum quàm magnitudine. Er cha halangiorum | o UA i proles patentem o ufa circundat: quippe quam difcedere ftatim prolis amor non finat,& iteti eris ,fu- 4 17: eiunt.inhis verbis,fi conuerfionem Gazz conferat diligens]ector cum verbis Ariftotelis , intelliget po- ftremamtententiam corruptam elle,atque Gazarn aliter le giffe quàm nos in vulgaribus noftris codicibus, Qui enim congruunt verbaifta »quippe quam difcedere prolis amornon finit, cum ijs: &mieze 99 ee5c a - slu'? Hzc funt Ariftotelis teftimonia;quz neceffarió conuincunt eam effe belonen fiueacum , quam de- Acum Arif. pinximus. Quz ferpens marinus dici nullo modo poteft. Id quod eiufdem Ariftotelis autoritate confir- mon effe jer- mo.Sunt& marinz ferpentes terreftribus forma fimiles,nifi quód magis congri fiaile caput habeant. gentem ma- Magnitudine igitur.figura corporis;capite congri fimili diftinguitur ferpens marinaab acu. De ferpente. in * autem marina plura fuoloco dicamus,His que propofüeramus confirmatis,non abfurdum fueric caufam x ir oe Pi ' inueftigare , curacui dehifcat venter. Ac primüm non fine caufa mirum videri poffit Plinium loco anteà Cur acni de. Ciiatostd ad ouorum multitudinem referre: cüm quz de acu fcripferit, ex Ariftotele mutuatus videatur, Li ARE p" tamen caufam rima fub ventre non multitudini ouorum,fed magnitudiniadícribat, quum ait acum Lib 9.cap st. lero fectificare,compluresqQue eius generis difrupto ac dehifcente vtero parere, nontam ouorum multi- tudine quàm magnitudine.R urfus ft magnitudinem ouorum rimz caufam effe putes, curin hippocampi ventrerimanon fi;[ cuiáis & plura & maiora funt oua quàm acus? 4£lianus aliam adfert caufam. Marine Xil.t44,25, cus; inquit;quod funt pratenues, minimé tortuofum & finuofum vcerum foctuumque capacem habent, idcirco catulorum fuorum non fuftinentes incrementum, difrumpuntur.non igitur pariunt catulos; fed expellunt;atque eiiciunt.Acpermulti funt fi quamofi,quibus finuofus non eft vterus: multi longi & te- nues, quirimaifta carent. Quare corporis renuitati adiungendam caufam aliam effe ceníeo: nimirü cor- ticis duritiem.Nam víq; adeó duro cortice integitur acus, vt gladio acuto fecari vix poffit. Quo fit, vc vé- ter diftendi nequeat;quemadmodum hippocampi venter,qui mollis eft.Emittit itaqueacus oua fua, atq; inillarimatànquam in àlio fiu fouet; donec excluferit.Idem in cruftainte&tis quibufdam videre eft, ve- - ludin locuftis,fquillis;& cancris omnibus. Quz omnia in appendicibus ad caudam pofitis oua fua race- matim coimpacta leruant,& fouent donec excludant. Qua nota diícernuntur fgminz à maribus . Natura | itáque fagáx & prouidainacu rimam un podicem dilatat,donec peperit, que poft partum ita coit, vt co- | alefcere videatur.Quanquam fieri poflit,vt coalefcat,vt Ariftoteles & Plinius exiftimaile videntur. Hoc qui Angliam peragrarunt,& facilius credere, & aliis certiüs perfuadere poffunc.Illinc cnim ichthyopolz lucios cultro diffecant,vt pingues effe empturis o(tendant;quos non emptos rurfus in viuaria coniciunt, in quibus vulnus coit & coalefcit/Quod natura rerum periti tincis attribuunt quiaiis fe lucij affricant, . vtillarim mucum vulneriillinant;atque itaeius labrain vnum conducuntur, $ed idem in acu euenire non poteftob cutis tenuitatem & ficcitatem, Verum ficrimz orz committuntur; yt propilis etiam infpici- enti coaluiffe videri poffint. — DE ÁCV MAIORX ET MINORE, BELLONIY S. Acum Genuenfes Ácuin nominant;idque ad difcrimen Galei aculeati,quem Aculatum dicunt.Gallia A huicpifci,& potiffimum Lutetia & Rothomágum,Orphig nomen indidit , Der Orphiei , Gracia Ziarganet, Italia JAcufigoie, olim 'Belóne && Raphisvocabatur.Ea usn alioqui raró adferri cófueuit,quia fc ero apparet & capitur.Grádiorin Oceano euaditjj in Adriatico, vbi vix digiti craffitudiné excedit, Latinorá nónulli à figura Aculeatum;non g acuminata fitjnomiriauerunt. Huius dux obferuantur,vt mox dicam, Ipecies. Sefquipedales in Oceano capiunt, duorum pollicum craffitudine , (quamis tenuib.obfeptas: tergoris B partem pra terfitudine lucidam habentes, vt etidm veluti argenti repercuffione in oculos vibrent. Viri- dem prz fe feruntariftam,hoc eftergoris (pondylos.Acus peculiares habet notas quz Scóbro & Thyn- noetiam conuetiunt:Suptà enim & infrà d caudam, feptem pinnulas feu appédices à fe inuicem diftin- ctas habet;qua deinceps ad caudam deferuntür.Pirinam füb vétre in medio corpore & fupra tergus gerit: je $e duasautem vtrinque ad latera)bratchias vtrinque quatéftias:Roftrum porre&tius in exilitatem faltigia- 79 tum,tenue;crenatum dentibus,fel iecori anriexum. ; : ! x Faxificac Fotificat fero, & hyeme parit — Nottri recentibus tantüm vtuntur : contrà Illyzij ,& qui Orientis plagas incolunt; ápüd quos falé condiri,vt mox dicetuz;folent. e im. DE ACV ALTERA MINORI, IDEM. Eftaliud genus magnitudine tantümà priore differens, tenuibus etiàm veftitum fquaris ; lingua exilem,& dentes molares obtufos ii ore habens,non vt praedica: branchias queque vtrinque qüatuor; feptem etiam vt in maioribus fuperné & inferne, & in cauda ptopendentes pid sc dàm bifüsei lias bet:nunquam digito craflfior excrefcere (olet,nec pede longior éuadere, M WM. Meise. 1o In infula,nomine Liffa,olim Phana affatim cápitur,quas indigena; cdm multa dolia fale &ódierint F & impleuerint,nauigio indetransferunt,vt externis maximo ed diuendant: Eftenim coriditurá ad: modum fuauis.Siquidem faleinueterata,crada cum paue edi folita eft. RII UIES Vnicamtantüm amborum dedimus effigiem, vtputa quód ambobus note esdem feré Cofiüueniànt, A OX ES nec nifi magnitudine difcrepent.Dehoc piíce Oppianus etiam meminit ifto verfu, "Amba Sphyrans(inquit)longastenmeque Belona. | TW ed Etfi ftomacho minirné gratam, malum procreare füccum,& parurti nutrire Xenoctatés feriferit: Dia philus tamen probum efficere fanguinem dixit, vide in Corollario F. nofttis maximé in deliciis apprisfe expetitum. | pr » (ta Querendum an idem bic ffe faurzus 'R ondeletij maximi propter pinnas illas paruas verus canda: B» Videtur. diner[us y cognatus tamen. : j ENSE AS cx) m TA E RA d (GS A e o n ESSEN uui XN VADAPSU EUR bel? yr DEPESCCHOETR LESE I a 2 P uh 5 Home cic DTE ; UD , L itr LJ Ii ? h a ] - - , pa et m /À ja 2211223) 77] AE TELS 202) IDEO CES DE TYPHLE MARINÁ, BELLOÓNIVS. 9 Typhle vel Typhlineantiquis, Plinio S ondyle,vulgo Graco végoQhiBia, s id. eft aque ferpens (ab 3i À riftotelis marino ferpente long? diuerfus)Maffilienfibus Gagnala ob idjquód quoties pifcationi indulgét vbi huncalios precedere viderint,lucrüm fe feciffe portendant. — MEL Um Medicamentis cantüm vtilis eft;3 voraciffimis quibufcunque pifcibus minime inuadi folitus: catei rum litoralis,nufquam hamo decipi folitus;ore enim eftadeo exiguo, vt vixácutraiici poffit; —A Roftrumilli eft veluti rotundum,leuitet compreffüm & cartilagineum,in cuius extrema parte mai - 3 xilla inferior pyxidatim tanquam operculum fuperiori congruum inferitur;ita vt tofirumnilhid: calami iri modum fit concauum: vnde Àntonio MartinelloF landro;viro alioqui doctiffimo ; eur pifforb ulum vo- cari poffe vifum eft. Magna eft huius cum Ty hlope terreftri( fic énim à Nicádro vocatur,quemetiá Grai ao cum vulgus Typhlinem nominat) fimilitu o. Vtraque enim tefta contegitur dura;cui natura vtrinq; iu lateribus rimam fecitcuticularem,contraaliorum naturam , vt eius aluus diftendi poffit in przgnàntibi. Ambz fquamis carent. Marina perfectam magnitudinem affecuta;ad ollicis craffitudiné accedit ,G cus biti longitudinem.Pinnas congri modoin lateribus duas iuxta Micndbeiie vnamintergore habet.Cau- . dz veró extremum ei penicillo fimile eft,qui in fummo maioris ante nngmarinz ranz confpicitur, paulóx tamen minor.Branchias vt Murena contectas habet:oculos tam paruos,vt vizgrani milij magnitudinem zquent.Maris & famine difcrimen fuícipit.Ambobus corporaangulofa;oblongs ,à capitead vmbilicá quadrangula:ab vmbilico veró qe caudam in quinos definunt angulos:altera in anteriori parté fexan- gulaeft:ac rurfus ab vmbilicoad caudám quadrangula.Vnicam tantim in medio ventre rimam ferünt;cit tamen terreftris duas habeat,in lateribus vnam vtrinque;quz tam mari quàm fc&minz date funt; Vnicum jo Quoque habentinteftinum,album,rectà exporrectum,multa pinguedine circunfetfum; hepar pallidum; oblongum:fub cuius parte dextra fel continetur cefium, gtani hordei magnitudine; Cor vix rallio. máius effe cernitur.Spinatergoris articulationib. feu Ípódylis raris interfepta eft. Vuluam habet bicorrié; vt cz teri pifces, ouis plenam,grani fefami magnitudine , rotundis;rubris;translucidis, excludit. Hzc Bellonius.R ondeletius A c v M Ariftotelis nominat.F iguram vterque eandem pingit; nif quod in ea quam Bellonius exhibuit pinna dorfi medianon exprimitur,& rhombi quidam coritiiuati pet medialateta defcendunt. | | | COROLLARIVM; | Ácusinquarta declinatione,genere feiminino,inftrumentum eft nehdi: in fecunda veró declinatióz Á ne,maíc.genere, vt grammatici quidám recentiofes annotant;genus eftpifcis, dequo Martialislibroró: 9 —— Etats tenues ducere credita acors a A CAM ME 3 cr Raphium(ixu»)Hippocráti fubulam fignificat, quam Galerusin Gloflis xsvmio,ov etiàm à. püngendo , nominat.ea przpunguntur quibus filim inleri debet coria. jp Onso« pifces quidá Hefychios fórt2 Acus; J. Suntquiacus marinas 95 nor Be óva norhiriant,vt author eft Hefychius.dicütur & (3ooAoi. nonmullis; X apud Varinum,.Recentioribus Grecis belóne etiamnum vocatur; vel àiulone. Auicehnz interpres modi - Grecam vocem peruertit, iodó Latibé aculeiim interpretatur, Alcyorium nidos cohfingi putantex fpiz nis aculeatis;Plinius:(alij legunt aculeati:)8à fpinis belong, Ariftot, Acus vulgo (Italicé)angaufgoola dicitur; vt Alexandet Benedictus fcribit:vt Platina, acweella; Venétiis aciculas tefte Ma. ário; Vbique entium noz men retinet; Gillius.Hifpanice, apta paladar. Germanica Dornfifdy vel Gnacoth(b. Ánglicà Dorac vel ,,, Gartefyfibe/ vel Dypetfp(p. Acus Ariftotelis Trowperie Gallis , 3 toftri figura in fiftulá definentis : vndé 9 etiam dici poteft : eín £rommeetee, — Aquila; vt multi autumant, eft acus ; cuius roftrum hábetgrüis M tel Ciconiz fimilitudinem, Puphbrdd dos longs falli;ex Aquila hiftoria apparebit; - Ad iios D pae eese TTE uS" v Hn ceri MÀS ees VADE * d —. JOeAqulibus ; Pifcem eundem effe coniicio,de quo Alberti verba hz€ (in quibus quedam corrupta videntur)legimnus. 2ipaniger ( al.2fmaet ) eft pifcis,vt dicunt,qui Ammo ( al';. Armo). propemodum fimilis eft, & longus & rotundus: Germanice (uid) (ab. Gerui(db/quod placet.accedit enim ad Anglicum (Darrety(fbe) vocatur, & eftalbus,bonz carnis, breuioranguillà, roftrumauis habens pro ore, fubtile , longum & rubés;ac fpi- namincCorp oreviridem.fSornfifd nomen vfitatum effe audio apud Germanos maritimos circa Stettinü: Cobiae veró in Saxonia maritima, vel Cobiae / vel Copeíof circa Suerinum, Frifiis Gebbe, Puto enim o- mnibus his vocabulis pifcem vnum fignificari;nififorté-vnius generis dug funt fpe- H | cies, maiorfcilicet& minor : Vtrunquein lacu Suerinenfi capi referunt. £0biae. Hanc acus figuram V e- | (inquiunt ) pifcis eft marinus, albus, longus quadrante vlnz vel duos palmos,mu- nets ACCEDITIMS cronatus , craffitudine digiti feré minimi, boni faporis. Anglisalicubi vocatur an foornebeacke/A roftro vel nafo corneo, vel cornuinftar prominente.nam bect roftrü 5, eft. Alibialicer,vt dixi. Peronz cinis infperfus vIcerum putredines fanat, Kiranides libro 4.videturautem peroneidem quod belone fignificare , fi pro piíce accipiatur, vtconiicio. Bellonius typhlen vel typhlinen ab antiquis,à Plinio Spondylen, pro piíce nominari fcribit , quemipfe typhlen marinam appellat , Rondeletius acum. Axiftotelis: quod quàm verum fit, ipfe viderit. ego typhlinen inter ferpentes tan- ium nominatum memini:vt jour ( vel fpondylen,vel fpondylin, vtalij fcri- bunt, ) inter infecta potius quàm ferpentes vt putauit Plinius: inter pifces nuf- quam: ( nifi quód inter Nili pifces Achenzus typhlen nominat; Hefychius cyphli- |. : num. )nam fpondylus fui generis iriter oftracoderma eft. Eundem pifcem ( Ari- ftotelisacum) à Graecis vulgó veeecíapev vocari Belloniusait; vbi in mentem venit ophidion pifciculum congro fimilemà Plinio nominari, fed ab hoc diuerfum vt R.ondeletio videtur. Milli er ME MM B Raphis habet os paruum ; longum; & fimilis eft fphyrzne , Kiranides. P'oicbidae epeuoc Oppianus dixit, graciles acos Martialis. Acui fel in iecore pofitum eft, - Ariftot, Achzneusacum inter pifces lxues & dentibus carentes numerat. foornfíld) in lacu Suerinenfi, vt audio,roftro ardeam refert;gladio non diffimilis,fed nonlon- giorcubito. Saurum,ideft Lacertum pifcem quendam R.ondeletius vocat, roftro & priore corporis parte acubus fimilem, pofteriore veró & carnis fubftantia fcom- bis. Videin Sauro. ^. —— Acus hyeme parit; Áriftot.In petris & arenis pafcitur, Oppianus. oo - gas(vt vulgó nominant) perfequitur,pifcatoribus eam ob caufam damnofus. *r) Iri Acus & thriffz;pifces funt aceroft, (ZxvauSes ) minim? pingues, & fine fucco, (vxor, ) Hicefius apud Athenzum. Quszrendum anin Diphili etiam verbis quz R.ondeletiusex Athenzo recitat, non. &UxvAQ» , fed dv vAG-legi debeat , vel contra. Chalcides etiá que thrifes conferunt ; Hicefto pifces funt axvad2as; d Aces X, oue. Aciculz quouis modo co&tz,optimz habentur, Platina. Alexander Benedictus té- pore peftisinter alios pifces etiamacum commédact.Pifcem f&ornfifdy Germanis di- &um molliorem effe audio;quàm vt faliri debeat: acum veró Bellonius faleinucte- rátam fuauem elfe refert; vnde an idem fit pifcis, addubites. Ad ftillicidium vring: Raphida marinum pifciculum comburito,& potui ci- nerem offerto, Galenus Euporifton.5.277. Hic pifcis totus cum iino vnguento, vehementer infpiffat, Kiranides. Peronz cinisiniperfus , vlcerii putredines omnes-- fanat, Idem libro 4.conijcio autem perones nomine intelligi bellonen. vel potius legendum percz. i: z, bt ! Ha «c; /Belone oppidumeftBaticz proximum,Plinius fg Sculpatur ny&eris in Rhinocerotelapide,& ad pedes eius pifcis raphis,ideft acus,& fub lapide radix herbs immittatur. Hoc geftatum dzmonia fugat: & fipo- fuerisad caput alicuius nefcientis,non dormiet, Kiranides 1. 17. me uw UD'ET NDMO.. | ? Dos pifcis folo, quod fciam, Oppiano rnemoratur: apud quem in (Q7 recto plurali primüm a3pnuvyss deinde dàposc abfque ni legitur: hicàre- NES Go fingulari 23uoc illeab 3o» defcenderet. Lippius vtrobique legit // interprete Li ppio.defcribithis carminibus: coo evddmoas capiunt auteni tempore na[fa Viminez ytiiedias fratidem iaculantur in ondas. Sabna[Ja appendsnttophum y (vpysiv yov GUvassieos : ) quod fubere firmum Suflentant fapertt, ( id eft,ne1n fundum fubfidat :) madidaite sn franderecondet( res condunt) - Quattuor buesenti cochleas (usi mos id eft; lapides )im dittore captar. - Lentovem cochlea fundunt. banc fbuama marina PME lbicat : ej partos allecfat mota (nihil de motu Greece legitur ) natantes; 34 Cursanstantctibito adux« (locus eft corruptus; pro cubito;puto legendum fabi- - 0 70 cgbiproadnixe, adnixi;velaliud quippiam;idd; in maíc. genere. A? poo A'ypoydise Sbeeulanrabaloe ———— La LAE N — Acus pifcis(ft recte fic interpretor,quem Germani foornfifd) appellant)haré- Huius pifcis bucca(os,roftrum)geftata vel fuffita,demonia eicit, Kiranides, |. M 27 zem WS abfque ni admoes. Datiuus pluralis 29a ; ab vis recte formari WOvZ//.- poteft. Quomodo naffis ineícatus capiaturtertio Halieut., Oppianus; Tr NM "ow s NEC A- i dau UN 7 HY CSS ARR 3e A d 49 N N SN SS SN SS N j* CE Ww m et MN 6a | à SW SNR NOI N M N * SN jwuves d, gbuvTes $7 xug'io 76 AL dnott DeAdonide Lib IIIL n avddusoes , extrawaffam cuneum, veceffum s Pifeiculos pavues [alentes agmine soulro : Er [bito rumpunt. venter rapit improbus illos: INec predaen natka, liquidas furit 1//a per undae, Infidits fruflva fefe duellere (& nafla euadere) tentant; "Duma, parant aliis pe[Tenz, labuntur m ipfam. HzcexLi ppij translatione recitare rolui,vt appareat necipfum fatis feliciterconuertiffe Halieutica Oppiani: neque Aldum Manutium qua opus erat di- ligentia excuditle. / DE ADONIDE SEV EXOCOETO. RONDELETIV S. z XocoETvsomnium fententia pifcis eft (axaxilis, qui etfi rarus videatur Plinio (nam miratur Arcadia, inquit, exocoetum fuum) tamenin noftro litore nonnunquam.reperi- tur, & nosin faxis ftertentem aliquando vidimus. Multi funt pifces,qui peculiares locis | quibufdam effe dicuntur, qui tamen in alijs etiam locis reperiantur. -— Duoillià veteribus pofita fnnt nomina. nam X£o«orrQ- & d3ovi; dictus eft; teftibusPli- 4 nio & Oppiano. Nullum huius vulgare nomen comperi; fed communi tantiim faxatiliü nomine nun- Liz. 9.£&b 19, cupatur, Exococtus ab eo quódin ficcum fomni caufa exeat, vt fcribit Plinius. Oppianus. Li). & &Xitu- Aoi à &&entor]ov &Qrjuiaot y € vextoc xoiavog Erie oL A06 aileqen uS we Eris ioc oy aiquet Gee muy. AM ultiexocaetum dicunt, qnod profili vndis Jn littus, ficca ponens tellarecnubsle, dbzdem" Dis à) SER ; QUE (o xeu : y eX LAT SS V LONNDST Ey US Bit) QUU. SEA SCOTI je 0329) S5 »5 YR) m wed ». 1059979. j| YA y» HENNSESENQUNS. DM o ges c PLUR Ia Athenzus nomen eum inuenilfe tradit, quod fepe extra aquam quiefcat. N Pifcis eft femipedali magnitudine, formaterete, Cuvavii , fecundum Athenzum:tzificfecundum 7 ^ * Oppianum, id eft coloreaureo, partibus quibufdam virefcente,alijs magis rubefcente. A branchiis ad caudam lineam candidam, continuam habet. Corpore fimilis eft mznis iam feetis, aut gobionibus. Paruas habec branchias : qua de caufaPlinium dixiffe crediderim circa Clitorium vocalem tradi, & fi- ne branchijs, quod Reri non poteft: fed qui branchias breues, imperfectas , nec valde manifeftas ha bent, ijs carere exiftimantur, veluti hippocampo propterparuitatem & fitum deeff videntur. Cur diutiusin ficco viuat, in caufa elt quod atis magna copia, à qua fuffocari polit, affatimnon A trahatur ob branchiarum ftra&uram. Quaderefufius diximus lib. 4. cüm de relpiratione ageremus. m Vocalemautem efle fabulofum eftautore Paufania,qui afferit fe captos quidem exocatos T vidilie,vo- E cem veró nullam audiuifle, cumtamen illic vbi capiuntur, ad fo is víque occafüm commoratus eflet, * Videin Ct quod eo maxime tempore vocales eos effe pifces dictitant. Hos zoidAs: appellat Paufanias;id eft; vari- ro/Iari, os:quainre Áthenzo nonaduerfatur, qui vezvjjec vocat. neque Oppiano,qui £2»5:7. Nam Athenz- B us; qui vzezvjjsc appellat, eifdem lineam albamà branchijsad caudam tribuit,quaratione vatiietiam illius fententià dici poffunt. Idem Athenzus ex Clearcho multa notatu dignadeexocoto profert,qua Lire?. Leonicus vtriufque linguz peritus, & in philofophicis feliciter ver(atus inlibro hiftoriarum faarum. Latina fecit,his verbis: Exocotus pifciseft; quem nonnulli Adonidem appellant, ideo ic nominatus; quoniam fomni caufa Ízpiusex humorein ficcum exeat; colore autem eft fubrufo,& ab ipfis branchia- ruminitijs, ad extremam vfque caudam virgulam vtrinquealbicantem continenter habet,forma veró eftrotunda, minimeque expanfa, & magnitudine haud fere abfimilis mugilibus ( paruis, ) quilitorei appellantur,quos octonüm maxime digitorum longitudinem plan Dur oE percepimus:& ad fum- mam pifci illi perquàm fimilis effe videtur, qué hircum vocant, nifi quod illi ventre Íupino nigricans quzdam (uübeft macula;quam hirci barbam appellant.Eftautem exoccetus ex faxatilium genere pifciu; & circa fcopulos fer& & lapidofa degit litora, qui pacato tranquilloquemari in fummistelatus vndis, & illarà fenfim applaufu in nudis expofitus cautibus , in ficco diutius conquiefcit, feq; ad folis radios fubinde conuertens immobilis manet. Caeterum poftquam tantum eo loci , quantum (ibi (atis vifum eft; conquieuit, ruríus mare verfum cylindri more volutatur donecad primas delatus vndas extremü. litus abluentes;reciprocoillarum abfceffu in mare delabitur. Verum dum in ficcum quo diximus mo- , doexit,litorales maxime aues przcauere dicitur, que tranquillis przfertim diebus fecundum extrema litora depafcuntur. Huiufmodi funt cerylus;trochilus & creci fimilis elorius,quas ficubi confpicatus - fueritexococtus, non fenfim, vt diximus, cum nullus fübefttimor;ad marinas volutatur vndas,fed cre- brofeftinans faltu in pelagus fefe demergere properat. Hactenus Athenzus de exoccto, cui omnes attribute notz cum maximein hunc noftrum, necin vllum alium; quem viditfe aut audille contigerit, competant: non dubito quin veri exococti iconem hic exprefferimus, A DE EODEM EX BELLONIO, QVI DIVERSAM i : eius cfhsienm dedit, vut fequenti pagina babetur. / Exoceetum vulgus Conftantinopolitanum T Clinon vocat. Genuenfes vna Bauecqua: Maffilienfes vn Galat vel Gauot.. Romani cum aliis minutis pifcibus confundunt, modó Cernam; modó Mifforem appellantes. Frequentiffunus eft Oceano; neque quifpiam eft qui indigenis Oceanic Spem pon tion TGlinon infra e j! Exoctetus Erie atit. 44 ^ DeAquatlibus tioni magis Caueat quàm Exoccetus. Nam quum vrticis plurimum delectetur, atque vrtice circalitora intcr cautes hereant,ille mari profundius mergi récufat. quamobrem recedente mari fub petris & fo« raminibus aqua refertis contineri mauult. Aericolz autemloca faxofa adeuntes;antequam etus reci procetur, lapides dimouent, vt inter fcopulos;in quib. delitefcunt, Adonides captent; & hamos quos chordis alligant, ineícent, quibus itaad cautem ligatis aduentantes cum zftu Congrosac Galeos illuc JCapete poffint, Exocoeti fub lapidibus vel in cauis cautium quiefcentes, in rupibus Bononiz penéin- numeri reperiuntur: quosfi quifpiam manu imprudens attrectaucrit , fentiet horum dentib. magnam teriendi vim ineíle, Indigenz Comalci vulpem vocant, vnafolpe pronuntiantes. ^ Exoccetus fpecies habet pluzes,quarum vnacriftata eft, Maffilia gens aípectualiquatenus Gobium eds: cuteenim glabra obducitur, Firmos dentes vt Scarus habet. Colore eft fübrufo vt Scorpzna,multis a- lijs coloribus confufo. Totus pifcis (vt Anguilla) lubricuselt, & fine aliqua (quama ac fpina, prater- quamSpondylorum.hinc vulgus Greciz G;ormominauit. Non excedit craffitudinem quam pollex & index amplecti poffit. Continuam habet tetgotis pinnam, acneício quid fupra oculos, quod velutià peliis laxitate procedit, Ceterum laterum pinnie reliquorum pifcium formam non feruant: nam hx velutiinuerfe confpiciuntur. Pinnas; quzilli fub ventre funt; duobus tantum cirrhis radiatas habetz N ZUR pee i SS ^w S, «e DAVE AN Dentes ordine difpofitos, Sparo frequentiores & numerofiores, maxillis firmiter infertos. Interanea adScarumaccedunt. Criftati porró Exocceeti capatad Chameleonem accedit,in cuius cacumine pin- nam videas Galli criflam proríus referentem. Cauda pinnam & laterum rotundá habet,duas praterea fub terno: alteram intergore ; continuam , admodum latam,quemadmodum & ea quzilli fub cauda eft. Dentibusantetiorib. acucillimis praeditus eft;quales funt canini noftri. Cute integitur laxa , multis coloribus;vt draco; variegata,vt primo afpectu Draconem efle iudices. Viuax fupra modum effe com- peritur, triduum enim vel quatriduum abíqueaqua viuit, Chamas quoque conficit & conchylia,atq; interdum vrticas pafcitur. Branchias tectas habet, & paruo foramine peruias: [ed & detecta vtrinque quatuornumerantur. i » Tertium Exocceti genus, etíi Byzantinis pifcatoribus non alio quàm Glini nomine pernofcatur; ac . nonnullis Chelidonius appelletur: tamenà Glino ac criftato Exocoeto hoc differt,quod raro fex digi- torum]longicudinem, & duorum pollicum crafficudinem excedat. Squamis caret: lituras pertergus melinas, cyaneas ac fuluas habet, & continuam tergoris pinnam, mollem: caudz autem latá , vti & la- terum, omnes yarij coloris. Branchias contectas vt Murzna, quam notam quum ego femel pifcatori- cone marino,duobus aculeis obfirmatur:fedab eo diffidetquód quiliberaculeus duobus ferratis den- ticulis furfum repandis & aduncis fulcitur. Caput m:ltis coloribus polymitum habet,os grande, in feriorem maxillam latam & planam;dentes Glino pr-orialkquantum minores. Is dum (cinditur, bran- chias non oftenditintegras; led rudimenta coloris pauló magis rubri quàm in Murzna, ^COROLLARIVM. . Adonis pifcis eft marinus, item dominus fecundum Phoenices, & nomen iactus tefferarum ( 82A», lego 9/44) & proprium; Hefychius, Edonepifcis,qui & ophidion, Kiranides r.7.ne(cio quàm re&, Videplurainfràin Ophidio,; elemento D. E&ocotus cum mare & terram amicam habeat;ipfum idcir- co Ádonin, quemadmodum mea fert opinio, ij ap pellarunt, qui huiufcemodi momen ei impofuerunt, quód Adonidis,qui Cinyrz regis filius fuit, vitam infpexerunt:eum fané duabus in amore deab. fuiffe, alteri marinz;alteriterreftri)fabulantur, &lianus. Cirrhis, Giii^, pifcisà colore cirrho.i. luteo, nomé habet apud grammaticos. apud Cyprios etiam Cirrhis (inquiunt) dicitur Adonis , &c. videinfrà in Elemento c. in Ceride. Mnafeas Patrenfis pifces quofdam in Clitorio amne vocales eíle comemorat; exoceetos vt arbitror intelligens. Exocoetum in Árcadia, vt nos interrogauimus ,lychnon modo voci- tant, Maffarius. Paufanias in Arcadicis, Exonerat (inquit) feíe Clitorin Aroanium: in quo pifces: funt tum alij ; tum qui à varietate poecilie appellantur. hos vocem emittere tradunt turdi vo- lucris fimilem,&c. nullam exocosti ant adonidis mentioné faciens,nec aquam;vt ille facit,egredi fcri- bens: vnde coniecerim peciliam pifcem effe diuer[um , przfertim cum fluuiatilis etiam fit;non ma- rinus. Neque meadmodum mouet Plinius; exoceetum fine branchijs effe; & circa Clitorium vocalem tradi fcribens. videtur enim hzc (vtaliàs non raro) é Gracis imperité tranftaliffe. Nam Athenzus ex Clearcho cum exoccti hiftoriam recitaffet;mox tanquam de diuerfis pifcibus circa Clicoré vocalibus & fine branchijs meminit,quorum nomen nullum exprimit.quz forte ex eodem autalio fcriptore Pli- nius cum fic coniuaca legiffet; ad cundem pifcem pertinere exiftimauit. Sedde pecilijs pifcibusin P. Elemento dicam. «E GoctRos animal marinum. VideinlIbice n. 4E v R1pifces proSiluri,p erperam in Diofcoridisacaliis quorundam veterum codicib. Ie S E OLI 9 1o ic 4e "bus oftendiffem;id eoxcoegit proferre aliud quiddam à Glinoelfz.Spi nea branchiaexterior,vtin Dta- - yo 6s : E WP x MTS xe AS De Aétnzo. Lib. 1III. Hu ori cognominantur car quidam. Myllus,Lebias,Sparüs, A€oliai à Mnefimachó Comico no- minantur: & fimiliter eodem ordine ab Ephippo.qugrenduman fcarus legendum fit;non fparus , cu- ius epitheton fit xolias;füblata diftinctione: Sed xoliam fubftantiu? etiam accipilicet pro pifcediuer- fo,quem &alibiíeerümnominat: vtexPlàtone Comico, —— — O'edurs onto Now otto vo e tp sy pnr My épavems ay oA ov áctlijrzee oec. - Numenij carmen legitur, quod citat Athenzus,Pridtoc Guoisb xq) adoAllw xopancivo . Et forte koliz (inquit idem) Epicharmo in Mufis coracini funtin hoc verfu, Aizalo;(al non rede zio. legitur) aA rec rexui 7 yAeccci 1. Sed rurfüs in Nuptijs Hebz horum piícium táquam diuerforum meminit his verbis M$e 4A - Quse roseo Tol rein oer 6se, atio Ala Na TES Tt KuwiyAucmoI 1. Turdum etiam acolían nuncuparünt; nimi- fumàvatietate coloris. , :9 "VRICA, videin Chalcide; DE ETNZEO PISCE S & caltitate przftantes pifces. ZEtnzus;ita appellatus,pofteaquam cüm parifuotanquam éum ve Xore quadam conitünctus eam fortitus fit;aliam non attingit: neq; ad fidem ruendam fponfalium ta- bulis illi opus, neque malz tractationis penaámtimet. Neq; Solonem veretur,ex quo leges nobiles vrbes graues profecte fünt, quibus libidinofi homines non parerenihil verentur; Aelianus. Tcl 4|: pize expos xot oeque &xormy KawDotaoisoyatio | TS] E yNevéc n y aYUTEU S Oppianus. Rondeletius iri ao Cantharoztnzeum non fui generis picem, fed Canthari duntaxat epitheton effe conijcit. Verum con- — . fru&tionis ratio in Oppiani carmine Graco piíces duos diuerfíos vna coniuge contentos ,quemadmo- dum & alios duos qui foeminas plures fequantur,nominarienincit, Nec refert fi apud alios authores etnzus non nominetur: fat fueritab Oppiano, Aeliano & Phile nominatum efle. Porró quod Aetneus cantharus apud Ariftophanem legitur,pro maximo;ab Aetna monte; hoc ipfe R ondeletius ad canthas rum infectum non pifcem pertinere agnofcit. À GNO $, Videinter Ánthias: & in Callionymo. - | — DE AGONO VEL CHALCIDE » ; RowrpzsrLütTIivVs " 40 (C inlacuftrium nufneroà nobis teponi fortaffe mirabitur quifpiàm cüm Oppianus cum À marihis numerárit. , Cbaleidesü Xoolóec au Se jccoa vt t9) (o ooallec Qodtovrey , mut lacu[treh A Dradous aio Te GUN OY aL AG 70 00V f oC A TTE TOY - effe, aut. lacu- H' arit 3 donar oiot Emme Door ay eei Ao A OTT. bus C fleuiia Chalcides ej T braffe fimul Abramideso, feruntur. S P ste XS Sedsbus ej varits babitantinam [axa frequentant; T DH BS e^fut aquor medium,curtua att per ltóraourrunt, — C. en E Preterea Athzneus marinis fimilibus coniunxit: Xaxx/3«c x o qoc Qu Qt Drake mors TOI Dec teerioi, Et alibi: r5, j o 9'eleca xo) vu $pofipii teenp G-. Ego vero Atiftotelem fecutusiex quo Oppiánus & reliqui füa maiore ex p expiícati funt;interlàcuftres colloco,illeenim]lib.9.de hiftoriaanim. Cüim dixerit fluuiatiles'& acuftres à pefte quidem immunes effe,fed horum nonnullis proprios morbosaccidere; idque exemplo Caj.z: in Siluro & Cyprino fluuiátilibus declaraffet;idem in lacuftribus Balero & Tillonecomprobat; quib. Chalcidem addit, vt fimilem, id eft lacüftfetn, Quod fi quis parum probet;illud faltem ex Àriftotelis fe- tentia cogetur fateri; Chalcidem ab eoin eo genere haberi,quod & fluuijs & lacub.commune ef; cuius generis eft Cyprinus: loquens enim delacü(trium fláuiátiliumq; parta & generatione;hec fcribit: Cy pus quinquies aut fexies pariunt;maxime iuxta fyderum rationem; Chalcis ter.R eliqui femel anno; ariunt autem omnesin ftagnis fluuiorum & arundinetis lacuuim; Quare cum Chalcidem ( quem Ga- Za &ricam interpretatus ef; quam etiam Doriontefte Athenzo x» Alu vocauit.) Ariftoteles vella- cuftré vel fluuiatilem effe cenfuerit; qualis ea fit, & quo nomine hodie nuncüpeturinueitigare oportet. A -Chalcidem igiturlacuftrem elfe puto;qua in Allobrogum lacubus fatis frequenter capitur, Lugdu- 4; numque defertur, & Celerin nuncupatur,ob maximam fimilitudinem quam habet cuin pifciculis par- 99 nis, Thriffis fimilibus, quibus abundat Oceanum mare,celerinos Galli vocant. Eandem effe pütoqua MR inItalia Sardanella vocatur à màxima cum Sardinis fimilitudine cujufmodi etiam fert Larius lacus, STE T * qucàMediolanenfibus Agonus nominatut. | o ANS — Eandem etiam producit Verbanus lacus;nifi quod maior fit. PTUS Ileinlacubus ita pinguefcunt, vt cum in cfaticula allantur,pinguitüdo velutioleü md eftillet; quà r4 pinguitudine (funt qui Liparim (ve "Hellonims infra sm Lielemenro) appellant. Maxima copià vere Capiuns dis s tur,& muria condite feruantur mirores, maiores non ité;quianon zquein falepollunt contabefterei zi» Ronde: bog tecta funt tenuibus facilé deciduis,argétiteríi modo corpus fplendet.Os liabent magnum tisimerma- Áitotum corpus fpe&tes;branchiarum opercula incifa.Pinnis;cauda;partibus MEN Sardinas dg P da exbipsi- . 4 2 - ^ $ í B P ? Lib. 9. de Bf cap. 34 Sardanella; Sarachus. 6 DeAquatlibus mE | DE ALTERA CHALCIDE, IDEM. ere | X RE Y PATSSIS IE eri er. c AXI) AUDI RSS LA rd Epitotz eundem cum fuperiore pifcem Sarachumappellant,quem in lacubus fuis capiunt; & muri Condiunt, acin fumoexficcants vtalió transvehere poflint. Huius generis quidam funt minores , Sar.- dinis, vel T hriffis paruis tam affines; vt vix internofcas, vt pictura noftra detrionftrat. Alijad magnarü Thriffarum magnitudinemaccedunt. Chalcides tradit Ariftoteles à pediculis infeftari,quoinloco vi- detur mihi pediculorum nomen latiüs patere : vt eo beftiolz omnes infeftz comprehendantur. Locus eft huiufmodi: 732 y gwibivéanuos Srriz les veamos dbbesoes xor avt Daatty y 1o Syveyvódpuon 76901 atveupsat. Chalcis vitioinfeftatur diro (fic Gazaveavavvégguo interpretatur) àpediculis multis natis fub branchijs inte- rimuntur, DE EISDEM BELLONIVS. "'resfunt apud Infubres lacüs,in quibus pifcem vulgari Mediolanenífium idiomate ÁAgonum nomi- natum capiunt, varium quidem eum : Larius enimlacus; qui hodie Comenfis cognominatur,Ágonos educat exiguos, ac magis populares, Sardis fimiles, dempto quód ventre funt latiore:nequealió quàm Mediolanum transferuntur, àut faltém raró Mantuam pretergrediuntur. Eos dolijs muria conditos adíeruant, quanquam etiam mediocriter ficci (ine muria comperiantur. Verbanus lacus, quem lacum maiorem cognominànt,multó maiores Ágonos quàm Larius educat.Indigenz vrbium,quze ad eius li- tus fite funt; Aronan, Palencza, Cornobio,Locarna & Engudre vocatos pifciculos magno prouentu capiunt, media magnitudine inter Larios,& eos ex lacu Luganz,quos indigenz vrbiü nominant cam- pignon & buiffon.Benacus autem lacus magnitudine infignes agonos profert.Sed nec Verbaniaut Be- naci Ágonimuria condiri folent vt minores, Eftlacus pifcofus qui vocatur Grigole; Patauii finitimus;in confpe&tu montis Celifi,nó longéà Ve- rona, ad cuius latera Adixamnis influit, Veroná praterlabens, fluitantes fuftinens infulas, vt Orcho- menus, fphondjlioferaces: in eoindigenz pifciculos capiunt;quos Sardanellas vocant: quorü magna pifcatio poft hyemem fieri folet(gregales enim funt) quibus magna etiam dolia complent. Citerü ÀAgoni omnes fquamas habent leui contactu decidentes;tenues,latas & tranfj parentes: cor- poraárgenteo colore nitentia,fed parum nigricantin tergo.Defquamati, fupra argentumterfiffimum refulgent. Oris ridtum habent grandiufculum fine dentibus: pinnam in tergo fimplicem,paruam, du as inlateribus fub branchijs,quarum omnium exteriustegumentum fpineum in medio crenatum eft, Oculos valde grandes proferunt: caudamin penicilli modum difciffam: vtrinque nonnunquamlitu- ris duabus rotundis ac nigris interdum RC fuggillanturintergo. Lineam fub ventre habencfer- ratam,ad anum definentem:quam fi digito inadueríum confrices,cultri modo acutam percipias.Bran- chias habent vtrinque quatuorjinterna parte veluti fimbriatas.quod etiam Longi ; Celerinis, & id genus pifcibus accidit. Cor vt femen cicercule trigonum interanteriores pinnas ub branchijs occul- tatum:Hepar fübrubrum finiftro ftomachi lateri & afophagoincubans , ipfumd; pylorü amplectens. Stomachi figura in conü turbinatur :à cuius fuperiore parte pylorus exit, multis apophyfibus czcis ac longis circundatus. Lien dextrz ftomachi parti inhzret,ruber:à pyloro inteftinum non reflectitur,fed rectàadanum tendit. Triginta fub vétre officulaacuta;afperam in hoc piíce lineam conftituentia;con- numerare potes. | yj |] Sarachum Epirote(vulgus Albanenfes vocat) vt & Grzci pifcem eundem nominant, quem Medio- lanenfes Agonum. Duoenimtrésuelacus funtin Epiro,in quibus Sarachi capiuntur: quos vbi fale condierint,exiccauerint,& fumo infecerint, Venetias, Anconam,& alió nauigijs tranfuehunt. Quo- rumeos maximé in pretio habere folent,quos de/a Zoiage huius nominis flumine ac lacu cognominant. Horum vero dua comperiuntur fpecies,alterum minus,alterum autem Clupee feré magnitudinis.Mi- nores Sarachi quadrante longiores non funt,maiores pedalem implent lógitudinem. Ambo eademli. nea fub ventre praediti funt, qua Clupeainfignita eft. Suntex Grzcis qui Sarachos vulgó Saturidas vo cent. | COROLLARIYVYV M. A Aquonemappellathunc pifcem Benedi&us Iouius, qui Larij lacus ( vulgó Comenfem vocant ) pia *Verbaue. Íces erudito carmine defcripfit: Mollis aquo vitam qui folis ducit in vndis : quafi ab aqua nomen ha- beat,quod illaad vitam ei adeó necelfaria fit, vtab ea femotus celerrime omnium extinguatur.Eiufdem autalterius recentioris poctz carmina hec funt: , Jn a Lari innumeros un gurgite pa[cit aquones. Mollis aquo demptis viuere ne[cit aquia. Ego potilis hoc nomenalffecutum coniecerim ab officulis illis acutis, que afperam fpinofamq; in ven- tre eius lineam conftituunt; & veluti acus quidam funt. Iouius acones ap pellat. Sed aco an aquo fcri- batur,parum refert.nam & aquifoliailex abacutis folijs aquilaab acumine vnguium roftriq; aut vifus dicuntur: & coquus aliter cocus fcribitur. Comi agones vocariaudio dum viuunt : falitos veró farde- nas. Fracaftorius diftinguit: Sardellarumque cateruz, His eft maioraquo. ] Belloniusagonos nominat. Agoni (inquit) paruiexBenaco lacu habentur :mediocres exlacu ( Le- mano:minimiex Comenílacu. Italis vulgo accone vel aquone dicitur. E | e |- id 26 ^J [ 4? $e 6e De Apono. Lib. III. 1? De Chalcide ex veteribus plura referám infrain Ch Item de Celeuihiis Oceani, fiue Sardinis me- diterranei, quas Chalcides putauit Bellonius. | Cum pifcatori cuidam Lucarnenfi pifciculum oftendilferm , quem noftri Hezele vocitant , albulz lacuftri noftre períimilem & cognatum, fed iinorem,agonum effe affirmabat. ego eius hiftoriàm & i« conem mox inter piíces albos dabo: videtür epim mihi ab agono Italorum vero dinerfus.Intet eofdem quoque Leuciíci luuiatilis genusillud defcribám , quod Germani. Conftantienfis lacus accol;e circa Conftantiam Ae vel 4fgzpien appellant; quafi agonem; circa Vberlingam Langele, yc etiam no(tri, nam hunc quoque cum[Italorum agono nonconuenire iudico. Aa JD Idem pifcator Lucárnenfis agonos miuimos vulgó gabianos dici mihi afferebat, maitifculos agÓs 10 Bios,maximos cepías, quz? mariin Verbanüa(cenderent per Pádum, Sed cepiz videntur eife cl upez; genus ab agonis diuerlum, & e mariafcendens : quodagoni nonfaciunt, X Verbanus lacus, qui hodie maior cognomine nuncupatur, & Larius quoque, acones pifces ferunt, ; effigieac fapore laccijs (.i. alaufis) perfimiles: verum magnitudine inferiores, vtpote qui ad fummum pedalem menfuram non excedant, Vére quoq; funt graciles,natura àlaccijs plurtmü diuerfa,autumno autem quàm optimi,PaulusIouius. Inlacu Alcano optiminafcuntur agoni,piíces non admodum magni, & fere fardellisaffimiles, Platina. ! "dis i i AN CE Elixi petrofelinum, butyrü & aromata requirunt : fridi, malarancij faccü aat agreftam, Platina, Et ,. rurfus, Sardellz ex Benaco admodá laudantür,frictze ex agreftaaut malarancio fütfunduntur, Áquo- 5 deii; nesfine Íquamis (Rondeletius & Bellonius Íquamas eis tribuunt) molles & flaccidos in iure edimus, ^^ . 20 fübamaros, capite compreífo, Incertus. ues : | | "A DE.ALABE. Lazss(AAwn videturautemflecti ve Thales; T haletis, & «Jr: wnaroc). Straboni libro r7.inter ^ pifces Nili nominatur. AA«6; dicitur, vt quimantu capi non poffit, Varinus. hinc & alabaftri fa- cum nomen, Apud Athenzum libro 7. zo lcribicur, paroxytonum, cum lambda duplici. T'aren- tinus in Geoponicis alabitos cumalijs pifcibus recenfet. Alebece, coracini;filuri, reperiunturinNi- lidelacu quem Nilus efficit, Plinius. Aleba, pifcis quidam; Syluaticus. Nos luuiatilém pifcem gui propterlubricitatem manuretineri non potelbtrufcham vulgó *àominarusinter muftelas defcriben- dam. Verum nonhhic, fed lampreda potiiis, veterum alabeta, fauente etiam nomine, videri poteft.Nam cumlampreda nomen pluribus Europe populis vfitazum fis, Italis, Gallis, Hifpanis. Germanis: com - i3o muniaautem pleraque à Grzcisaut Latinis defumpta fint lamprede quoq; nomen cum Latine origi- nisnon fit, Greci videri poteft:vt a. vocalis initio dempta fitm. verb confona in medio abundet;auod fxpe fitante p. apud recentiores Grecos;qui fcribunt «£xwrpic propulueris:inter p-auteni & b.fum---- ma affinitas eft, itaque alabeta, facileinlambetam tranfierit; & rurfus lambeta in lampredam vellam- petram. alii enim aliter efferunt & Ícribunt.Suntfané lampetre iÍces longi, cute lzui & lubrica: vt , alabetz nomen propter lubricitatem eis conueniat. Etforté à mari illae Nilum fubeunt, vt & alios flu- uios. Autigiturlampredaeftoalabes;autalius muftelatum generis pifcis lampred:e cogaacus,vtis qui Germanis Prick vel Earle vocatur, aut minimus in hoc genere ànoué oculis vulgo dictus Meses. Hac noftra eft diuinatio,etuditis R ondeletii coniecturis non contraria: quibus illelampredá diuerfis apud veteres nominibus dictam conijcit: muranam fluuiatilem à Dorione, echeneidermi ab Oppiano: bdel« lam; id eft hirudinem in quodam Libya fluaio branchijs perforatis iStrabone. | DE ALAVDA CRISTATA SIVE GALERITA, ' RONDELETIVS; d MEI ca s 3 ANNE: 727 447 77 ; LLLA Ta P R £ rER iam j dictos pifces, in faxis multos alios viuere comperio; quorum nonulli üeq; Biourams d Neri fas ; neq; natüram faxatiliüm referunt, vt caniculailla cato rochiero vulgo di&a; quod iri faxis viuat: vc nies vfeut locuftz, mutznz. Alij etiamfi in faxatilibus non habeantur, támen naturam formam; fakatilium imi /fr^* Tee tantur; qualis e(t, qui à noftris petcepierre & coquillade dicitur, Galeritá; alauda; de quibus nunc diz [ "3 cemus. Ác primüm de galerita quz ha&tenus Greco vel Latinonomine catuit. Sed vcinteráués dusa —, laudarum pecies funt; vná Criftata;altera mihiimié; fic pilcibusanonymis folaq;: crifta ditfidentibus gs leritz Gc alaud$ nomen pofüimus, veteres imitáti qni [zépiífime in pifcibus nominandis auium & lio rumanimalium nomina mutüati funt. Galerità igittit Gréce dicetur 4 A$9o iv c» inoftriscoquillade, — ficetidappellantalaudamcriltatam. | Pifciculus eftin litorum faxis degens fcorpioidi fimilis admo- g éo dum corporis fpécie, Digiti eft magnitudine ait páuló maioré,tenui corpore, leui; lubrico, nzIqua- mis;ore paruo, dentibus anterioribus ferratis; pofterioribus exertis,oculis paruis, cerüleis, In vertice dumi viuit erecta eft crifta;mollis & crulea. Pinnzad branchias lata (éd breues, in ve ntré parüze & te- nues. Cauda vnica pinna conftans breuis & rotunda, Podex noh proculà branchijs diftst; a quo pinna ad caudám protenditur, aliaà ceruiceád caudam continia; Corpus colore eft fufco, mültis tamen ima- culis partim oblongis & tortüofis notatur. Peritonaumi éx nigro virideeft; Cor angülatuni. Hepat cx albo rubet,à quo fellisvefica pendet,perípicuitate & coloris iicuriditate finaragdum zeferens.In cefti- nalata funt; coloris lutei; fatis diu extPà aquam viuit ob parua branchiarü [ciffurám, Carne eít inolli, g (ed ob paruitatem negligitur, t A | | : B j bà 1 De Àquátilibus DE ALAVDA NON CRISTATA RoNPELEÍIVS. i A x Wu ue 19 ANZT füperiorem galeritàm appellauimus;ita hunc pifciculumalaudam non criftatam. Superiories : nim plané fimilis eft, fi criftam in capite furre&tam excipias. Poffis etiam optimo quidem iure fi-* M miam appellate, quia capite fimiam refert: eftenim capite paruo & rotundo, Vel fi noftrorum appella- Simia, tionem fequi velis,qui percepierre nominant, non abfurdé empetrum vocaueris: nam vt empetrum — erbamarinis locis prouenit, & maxime faxofis, iinó etiam nudo? faxo fepe exiftit , ira piíciculus hic BUNT yn petrarum cauernulis degit, & illuc confugiens,fe in abditiffimis earum rimis occulit,vt pifcantium infidias effugiat, vnde noftri percepierre nomen pofuerunt.. | DE Eftigitur pifciculus galerite fiue alaudz criftace fimilis.capite paruo & rotundo, ore paruo; oculis aruissdentibus anterioribus ferratis,pofterioribus longiufculis,acutis exertis: pinnulas duas habet ad branclhiias, dnasin ventre; aliam ftatim à capite adcaudam continuam,item aliam à podice ori fatis propinquoad caudam vfque ductam. Caudain vnicam definitfaxatilium modo. — Maculz multa me- diz corporis parti afperfz funt. corpore eftleui&lubrico. Aqua, mulco; paruisatherinis,& aphyis velcitur. l | We | . — Carnis fubftantia & mollitudine pelerita feré par, & nulliusapud nos precij. Pifcatores mordet, vndeTulidem eifealiquando fum fufpicatus:fed cüm minimé venenatum efe eius CA nonian compezillem, veramque Iulidemtandem cognouiffem , vtrunque pifcem re&e mihi videor dd diftinxiffe. | s | COROLLARIVM, EE SD , AY VAR A E [s 727. d Y VALER EUER TNT RE A GE) RR CUR SGAM YQ PL PRSE I i n il ! I RN Mae l 18 0007" 712 SC m D M fg TIPO - Pifcem cuius hzc effigies eft;alaudis Rondeletij fubiungere libuit,cum propter criftam capitis,tum reliquicorporis fpeciem fimilem. Venetijs Gutturofam, vel diminutiua voce gurcurofulam vocant; la s e gottorofola; vt vulgus effert:à prominente opinor fb facibus tumore. Gallus quidam gallinam maris mihi nominabat;á criftanimirum. Germanice & hanc & R ondeletij alaudas,communi nomine Sceeler- cbe» , hoc eftgaleritas marinas nuncupare licebit. Quidamiulidem elfe fuf picabatur, fed nos alium iu- lidem dabimus, cui doctorum confenfus fauet. / [& . Nigricat feré vndiquaq;;nifi quod punctis diftinguitur ceruleis, & color luteus vifiturperfüpetio- rem pàrtem totam dorfi pinnze, & circa branchias, & íummo ventre:reliquaex pidturaapparent. — — Littoralis eft, & fere pu foramina lapidum aut parietum zdificiorum qua in littore extructa fue- rint. vnd fi quis ttoglodytz nomen ei affingere voluerit,quod non tantum nationi cuidam hominum; Sam aoc anita oua fubewiti tribuitur, noninepfE fecerit. Facilé capiturvel carnein vasim pofita, & mox extradta, À pifcatoribus feré abijcitur, quoniam lu- 6e brica eft, nullius feré precij, carne dura & vilisin cibo. " Alaudz fimilis eft pifcis qui Antipolià muco bauofà dicitur, Rondeletius. Hunc inPholide dabi- mus. Bafilifci pifces circa petras leprades degunt, Oppianus lib. r. Halieut. Verifimile auté ett alaudas safüfi, noftasàcriftajà qua & regulis auiculis nomen; bafilicosab eo dictos. Vide etiam infra in Pauone circafinem. t DE DeAlaufa. Lib. IIT. 1o DE ÁLAVSA,CLVPEA VEL THRISSA PISCE, | a d RowNDpELETIVS. -— Rignrahacalan[a Cenetitsexpre[faest.ea quam Rondeletins pofiit [guameas olendi, ej in medio ventrefbinulae vecta linea prominentes. SACRE ee OON AS NDS: : NAUES YEA MAD NUS ERAS VW HYS er FD NA PAS S S TUE hs TAA SIQUIS AANIIA PME AAASS AX T SOM d Beso miim ANA [ADR We upypavssddunbn vns TA 4 4 i E JA P P728 al : € A id i£ SSENSSENRN prr A H OPI'ZZAvariéà Grecis nominata eft; authore Achenzo: nài Archippus & Mnefimachus 924;- À vwyáppelleuerunt,quo nomine Atticorum nullus vfus eftinde «922712, Dororheus Afcalonites | Seda, Greci óin 9 mutando $24osc vocant. Aufonius & Gaza pro Greca appellatióne,vulgari,vt opi- "Videt Cg. nor,víurpata : atq; hos fecuri alij alofam, Galli alofe,Burdegalenfe$ coulac. Maflilienfes halachia.Ro- CH ae mani laccia. Hifpani faboga.Docti quidem $2/aso» clupeam interpretantur, nefcio qua ratióe inducti, puc cüm de clupeafolus Plinius hzc Ícripferit,de attilo Padiloquens : Hünc minimus appellatus clupea, Lib venam quàndam in faucibus eius mira cupiditate appetens mor[u exanimat.Etante hüc Ennius, cuius verfus exftat apud A puleium: (0 QOmtbusan clepea peella? muflsllasarma. Ex his quomodo confirmari polfit clupeam noftram effe alofam nó video;maximeé cum clupeam mi- nimum effe pifcem Plinius dicat:Alofaveró noftra cubiti magnitudinem aliquando fuperet. Malfarius .nonaliaratione motus idem fenfiffe videtur,quàm quód Venétialoiàm chiepamnuncipant;que vox & clupeadedu&taeflevidetur. — — i e | . Alofapifcis eft marinus;gregalis;fardinis capitis figurásoris fciffura;fquamis;pinnarum fituynume- B ro fimilis,fed maior &latior. Spinas habet permultas,& inter vefcendum valde moleftas,vtpoze qua fi- 3o ne incommodo edi non poflint, quemadmodum fardinarum;aphyatum phalericarum, & membradum . jr. SEE | QU RO CM | | Tm Uo m NU /— Vére & zflate fontes dulcesq; amnes petit;illicq; pinguefcit, molli fuauid; carne redditur,& Athe- C nteus inter pifces Nilum fubeuntes recenfet. | | Eilr.5. Lil.g-eap. 15 Quocirca quo longius à mari capiunturalofz;eó meliores fünt.Itag; Burdigalz & Lugduni, multó p magis fücculentz palatod; gratiores venduntur quàm Maffiliz: marinz enim exucca funt; aride cum quadam acrimonia,à qua fitis excitatur. E. VN "- - Oppianus fcripfit nullam effealofis ftabilemin mati fedem: | | e ! haleides c tbriffa pf myabrarmtdsq, fersntur , e/f:4 cateruatim percurrit 4attoris vttdat Liban Et cyrus babitant [copulia e" htiora ve[unt, xdlieymatta, vias DOrtt, curvtento, per equor xay. | Hofnsirium meant fempsr pontod, vasantuf. | ror | 4? "Thrillas gyptias cantu delectari autor eft £liánus: Qui Marzotim lacum incolunt,inquit, Thri(- Liz. fas illic cantu & pultibus teftarum concrepitantium confonantibus pifcantur. Ecenimtanquain falta- trices;faltantes in pifcatoriaad fe comprehendendas explicata infttumenta incidüt.Idem ipfe procul- dubio in alofis noftris fum expertus: quum enim in Aruernie oppido Maringuefio elem, & in fluuij.' ripa fzpeanimi cauffa deambularem,ad teftudinis fonosalofas vidimus adnatátes & faltantes; id quod noctu manifeftiüs apparebat, Abundatautem fluniusille tanta & (almonum & alofarum copia,vt fupra mille & ducentas vnoretis ia&u captas viderim. His adducor vt credam deprauatum effe Athenailo- cum;in quo Ariftotelem citat EA nico : Tem Loc qoy Asyopdluo vs m u3erzu Bose moet : 0355 2" alos ozue awormigd |a c^t 3? JuAeos«. Quippe cüm de thriffastrichide,& trichia verba fecerit; 8 veterura de his teftimonia protu- lerit;hisadiungit Ariftotelis autoritatem de eo pifce;qui faltu cantuq; gaudeat;& eo audito e imari ex- iliat. Sicigitur locus;meo quidem iudicio refticuendus eft; »yssoiv|o vov ^) dm Desa Boot met za 7 $9 e) ausons adarid |a o v Ju atosic Qua ad T hifam referenda fünt qua ioysspr 51d eft faltatrix dicta Alofas fubire fluminacorumq; fontes appetere diximus,fed audito tóritru;ad mare properare pifca- (c tores teftantur. 2 ridi NT "5 Aufonius eas pro vilibus habet: Seridentesque focisopfonia plebis loas. N erüm ob copiam quibufdam iu p locis vilefcunt,quemadmodum res aliz etiam laude digna;magisQ; fpinarum copia molefte funtquàm. infalubres. Nam cum pinguerunt,& fuaues funt, & fuccum mediocriter bonum gignunt; quiq; facilé - . diftribuatur. Cumaliquando in conuiuio de polyporum,luporum;págurorum prudentia dillerevetur, Hieronymus Vida;virbonus & doctus poeta,dixit nullurn fibi videri pifcem alofa prudentiorem , qui . ponniftobefus nobis appareretmaximéq; idoneotempore;cum carnium efünobisomninointerdici- $9 tur:facetaironia,cüm imprudenciífimos effe pif: ces meritó dicamus, qui non nifi quo teinpore optirni funtjillisq; minimé parcimus;à nobis confpiciantur. " | - "Thriffis fuuiatiles pifces chalcides & abramides; admodum fimiles funt,easq; coniünguntAthzenes us & Oppianus. Lib. 9 *vide 13 Cis failarió. DE EADEM BELLONIVS. Alofa,Gallicà Alo[c, Chiepa Italis,Lachia Rom&is;Latinis Clupea;in Abramidis modütornataefeni ficorpote effet multó longiore ac czafliore; Lineam afperá;& veluti cultellato mucróefcindétem gerit EA | F | E E Ba quá z à qi C 20 De Aquatilibus qua (vt Plinius tradit) Attilum ingentem Padi pifcem exanimat.ea vero acutior eftin pufillis pifcibus. Permulti contendunt Alofamà Clipea longe diuerfam effe, Grandes porró & adult Alofz, Thriffz etiam dicunturyidà; maxim cum ad iuftam magnitudinem péruenerint. Trichides veró appellantur diminutiuà voce,cüm nondum in perfectam molem excreuerint: tunc enim magis áriftofze percipiun- tur, NamThriffe pulpas habent carnofiores;minusq; ariftisobfeptas. Afcendentes flumina fem perca- piuntur,nufquam autem de(cendentes., Ariftobulusauthor eft T hriffas afcendere in Nilum, ficuti & Ceitresabique Crocodilorum metu. | TRICHIS,GALLIS PVLCHELLA,ALA V- fa eminor,ex "Belloio. TLviffa. I rechts" Trichidemantiquorum, Virginisaut Pulchellz nomine Galli cognofcunt; Pucelle : quod verisin- ; o itio dum huius piícis capturz dantoperam,fine ouis vt plurimum capiatur: vel quod fcombros (quos illi etiam lenones vocant) proxime fubfequitur. Capiturin multisamnibus;ac przcipué Ligeri, con- traraptum fluminis. Angliaex Tameft Schade vocat. Harengum grandiorem vix vnquam excedit : aut fi quando excellerit;appellationem mutat,ac tum quidem adulte Alaufz nomen accipit. Nonnulli Pulchellasab Alaufis diuidunt: quorum tamen fententia multis argumentis refelli poteft. Quidá Gal - liz tractus fictas aut fenictes vocant, Andegaui Conuerfos: & qui Baioniamincolunt,4es Gawiier,, Sed audi quantum ab harengis dijideant. Harengi corpore & capite latiufculo prediti funt, labro promi- nulo: Pulchellz;oblongiufculo. Pun&is harengis caret: Pulchella ternis atque interdzim quaternis rotundioribus nigris in lateribus actergo vtrinque infignitur,Lineam praterea fub ventre; vt Celeri- nus;habetafperam, quaetiam Harcgus ) -nfrasn (bald , hsrengoetiam afferam sllam [ib «estye lineam auvg- Exit) caret.Sed Celerino hamuli totüdi funt, & feré fub fquamis coditi:Pulchellz vero foris eminent, qucimamodum in Trachuri caudzlateribus. Trichias;vel (vt Ariftoteli placet) Trichzus, cum Pontü ingreditur,v! detur quidemac capicur: fed exiens nuíquamadhuc conípectus eft. COROLLARIVM,DE ALAVSA. VIDE ETIAMIN I EISBEDS. nel, [à De Trschias efr [ymnabua vosabolosplura dedemus mfra s Sareina: ztens iv T vichide. A ThriffamStrabo tter Nili pifcesnumerat.Noftre xtatis Greci phriffam vocitàát, Gillius : forté quod . Thriffs 205.;- fpinis fiueaculeisaliquando foleantinhorrefcere. quod Greci $z/eo dicunt. Criffam & ciuitatis & waGraca. — pilcisnomenetle Suidas docet: pro piíce quidemanthriífa potius legendum fit dubitarim , quando crifle pifcis aliorum nemo meminerit. Thraffa non idem elt pifcis, vt R ondeletius putauit.nam Athe- 5 9 bcus,quem citat,non hoc fcribit,thriffam & thraflam eundem effe piícem. Suntautem hzc eius verba circainem libri feptimi:Quoniam de thriffa prius diximus;nunc etiam quz funt thrattz dicamus,que infabulis Archippi;Mnefimachi, & Antphauis;interalios pifcesnominantur. Anaxandrides etiam Sesdióia dixit: Átticorum voró nullus thrattam. Porró Dorotheus Afcalonites thettan ( &eilav)Ícribie iníuo Di&tionario, fiue quod itaperperam (apud Mnefimachum aut Hipparchum) legit;/fiue vt vocem in (olitamemendaret(ac inollius proferret: )Eftautem pifcicul us quidam marinus, Hzc Athenzus , ex quo Euftathius quoque repetiit, Thrátta (inquit)vel gentile e(t foeminini generisà Thracia, vel piícis nomenapud Dipnofophiftam,&c.o 24os« nomen eftauis & pifcis, Stephanus in 8;g«s. Animalia quz- ( . damtotogenere varia lunt,yt panthera;vt pauo: & pifcium nonnulli, vtqua thraffe vocantur, Arift, Degeneràtioneanim.y.6. ApudPhaniaminEpigrammatelegimus etiam3e/oso: genere maículino,fi 40 rede (cribitar. | Tei» quidem pifcis,vel veuxla- (1n prima declinatione;patoxytonum) & cei ido di- minutiué,non alius quam thrifla videri poteft. Non probo quód R ondeletius apud Athenzum libro 7. pro cexiais reponit óoxssei9u. nam Euftathius quoque hunc Athenci locum citans zpiida legit. Thyn- "nidas quoquealiqui resy;o2 (in quarta declinatione recto oxytono)vel zexua3ac vocabantsyt Athe- neusrefert. - RUP vds ; | i Intrantium Pontü foli non remeant trichie,roroso s Ariftot. 8. 1. hiftoriz ) Hi foliiftriamné fübe- | üt; ex eo fubterraneis eius venis in Adriaticum mare defluüt.itag; & illic defcendétes,nec vnquá füb- . eiitesé mari, vifuntur;Plinius.Trichix funt ez quas fardas dicimus, fubeiütes Iftrum, nec remeátes ,.vt ait Plinius, Volaterráus. fed falfo Pliniumab eo citári ex verbis eius iá recitatis apparet, Ámatus Lufi- tanus trichias fcribit effe fardinas. Trichias bis áo parit; Plinius.Defcri pfit.a.& hüc & fupiorélocüex 5 o Ariftotelezapud qué Gaza trichias cóuertit fardas: & trichidas,fardinas. Ariftoteles ex trichide trichia nafci dicit: ex membradibus trichidas. Sed hac de te plura leges in Sardinz hiftoria,ex Rondeletij fen- tétiayq & Gaza iterpretatióé nó [dadas dulltotele hofte plices ex alijs diuerfigeneris procreari fcri- beremiratur. Nos hic de trichide ex veteribus obferuata quadáadijciemus, quib. feré pbabiturtri- chidemeandem cum thriffa effe;aut certé perfimilem natura ac fpecie pifcem. Recitatis quidem pri- fcorumverbis,remin medio relinquemus. h : O' 32 avg vliovév S /ilus — VEwile voy ov tezttoae umhoud Gs (oremus G-. vt Varinus habet, ) Arifto- phanes in Ecclefiazufis, vbi Scholiaftes, Trichides(iquit)funt q vocátur thriffz,& in cibo fumptz tu(- . fim mouent, idem in Acharnenfibus eiufdem poete; T richides(irquit) fortà hoc genus pifciü eft quos bi thriffas nominamns;ab eo quód oflicula pilis fimilia habeant. T richides funt chrií[ze à tenuitate offium dicte; Etymologus. Etforté hec (pinarum capillaris exilitas;faucibus aliquando herentium , cauffa fit cuffis.conftata.chriffas fpinis eiufmodi abundare, TS 92JE vei ic ee yayoy «siii vti leid] adii X, vein 1 2e y! uftathiusex Achenzo: e: quo lioc etiam addit;/hunc pifcem faltatione & cantu ade gaudere,vt - émariquog; profiliat audiens, (chriffas autem fimiliter cantu & teftarum foniti capi Zlianus refert, ) deindc thrillam quoq;tanquam diuerfüm pifcem fentiens fimiliter zz 7 ze; 4: derióminari ait. Ache-. neus item d» thirilfa & chrichide tánquam pifcibus diuerfis agit;chalcidib, fimiles effe fcribens. Citat & Ariftotelis verba,tanquam diftinguentis :MóvinaDulxros, bye oO s uGac s Apa sre iin qu bus nonintelligo quomodo monimi vel ftabiles hi piíces dicantur;cum thriffz Ittrum fubeant, & inde in n driaticum mare fübterraneis venis defluant.In ipfo etiam mari, O ppiano tefte;certam aut wo edem De Alaufa lib. IV. 2 fedem nullam habent. Dorionin librodepifcibustrichidem;trichiam vocat. Trichidum meminit etiá Eupolis,parcum quendam ttaducens;qui cüm carnes femiobolo venirent; ceixí4loc obfonare volue- rit. Ai vex idlec ei iow" éxovov 18 QoAs, Axiftophánes in Equitibus. Qo xomadoupuav dave Cy a AM Tre aiaoy Tei lay eimGa d». Idem &» O'Awcewapüd Athenzuin.Piíces enim (inquit Athenzus) idoneos vt füper carbonib, affarentur; intingebántin muriain,quam Thafiám cognominabant. | Thriffam Galli alofam vocant: quàm & Aufonius ita appellate videtur, cum cecinit: Stridentesq; focis obfonia plebis alaufas. Proptéreà Gregorius Tiphernas in Strabone; & Theodo: tus in Ariftotele,cum Aufoniuim thriffas nonálio nomine appellare; quàm alofas; vt nuc quoque ia Gallia vocátur;perfpicerent;clupeasdj eiufmodi piíces effe minime nofcerent, alofas interpretati fat; 16 Meminit chriffze prater cteros etiam Hippocrates, Maffarius.Indocti quidam pro alaufa,laufulam dis xerunt, DubitatRondeletius an clüpeapifcis Latine ditus idem fit qui Grecorum thriffa: ego pro eodem habebo,donec certius aliquiditellexero,nam & Italicum vocabulum cliiepaaccedit: & erudis tis quibufdam, prafertimMaffario;eündein effe placet. Accedit fpinarüm multitudo;quz vethrilfz,ità & clupegattribuitur.nam vt Callifthénes Sybarita author eftcitante Stobeo;in Arari Gallie fluuio nas fcitur magnus quidam pifcis;clupea (xAxzoga Vel vt Plutàrchus hàbet in libro de fluuijs ) axonóm(- ) nominatus ab incolis,qui creícénte Lünà albüs eft: decrefcente,totus nigrefcit: & corpore niiniü aus toà proprijs fpinis interimicur. In huius pifcis capitélapis reperitur fimilis grumo fális, qui optimé facitad quartanas finiftro lateri corporis alligátus decteícente luna.Hs&c quideman clupecinAiariacs cidant,viti natura ftudiofiquib.cognofcendi facultatem fluminis illius vicinitas prebet, obferuabüt; Ego aliquándoan de carpione potius hecintelligendá effent; dubitaui; Quodautem Plinius clupeam 20 minimum effe pifcem (cribit; excufari poteft,ad attilüm quimaximus eft comparationecEnnius quog; inPhagiticis clupeam, vt Apuleius recitat, vel ut nofter codex habet;clypeàm nominat. — i TThrillam Romani hodie lacciam vocát, Veneti chiepam; Hifpani fabogam;(faualum, Amatus Lufi- tanus, )Gàllialofam vocant, Maffarius. Lafca piícis genus eftapüd Dátem,Galli & Campani (& Sicu- li)alofas nominant : Hetrufci & Veneti veteriferuato nomine clüpeas,Volaterranus, Alius eftlechia piícis à Romanis di&us,hoc eftglaucus veterum vt Ródeletiüs docet; & lafchaeidé Italice dicta, leu- cifcuseftàgenere mugilum. — Qui lacciam R omanorü;lüpum véterum effe putarunt; eos long Youius oftendit, adueríus Platine & PomponiJ Leti féntentiá.In Aquitaniátam frequens eft hic pifcis; vt re&é plebis obfonium Aufonius dixerit.appellatur àutém,prefertim maior. Burdigalz, Coóulac: ini- $ o nor vero, Gathe,Innominatus. Alaüfasopinorab Aufonio dici pifces, quos Germanice vülgoósxocát * eZl[mquiaduentü vétis Rhenanis & Mofellanisannunciánt.In méfe .à: Màio & circiter, quam primü tonitruá audiuerint,in mare fefe recipiunt;ádeoq; tonitruis terrétur, vt multi ex eis inuenianturin ri- 3a Mofellz & Rheni metu exanimati, Carol? Figulus.Pifcis qui vocatur apiid nos halía;nó apparet(ni- m in principio véris vfq; ad tonitrua, & tunc moritur, Albertus Magnus; EtálibiIn pifcibus quos vos cant «/fe, nunquam inueniuntur oua. Alofari Ebérus & Peu cérus intefpretatur Sàxonice /ejrz. is picis (inquiunt)habet lucentes Íquamas argenteo fulgoré: eftq; ex eorum numero qui apud Saxones affaci gratiores füt. Capiturin Albi. Alaufa;aliàs alfa & alfo; Germanis Affen, Efes A damus Lonicerus: Inue- nio & Uericbiomen de hoc pifce Germanis inferioribus & maritis vfitatum.Ihdorus quidá; Alber- tus & Murmellius, Latinü eius noméariftofius vel ariftofus cófingüt: quonia ariftis ihurmeris (iqtIli- 49 dorus Jarmatur cáro eius;ita vt incommode edi poffit, & nó fine faftidio, vnde pauperuni cibus eft, tan« te * uam omnium piíciü viliffimus.Germanicé Verzhb interpretantur ijdem tres [criptores.alij fcribüt/z- rincbyalij Werinck, Colore & figura eft ficut halfa,nifi quód ariftas fpinalesin cátne plurimas habet; Al- bertus.ego al(am,id eftalaufam fine afpiratione fcripferim ; nec alid pifcem effe dixerim,nifi pro etate LAhnd C bed Valsavidi | Lerbia Lajcha: ee falli A ffe. lefiis Elfen: Veri forfan & magnitudinetantuüm diuetfis nominaetiam diuerfá conüeniint. Idem alibi (ápud infefiores | Germanos puto Gallis finitimos) Uszr nominatur. Nàm sar dictos pilces gregarios elle [cribit Albers tus,& littorales. Autor eft Auicenna(inquitidem)vifum fibi quoddam genus pifcium adüenire ad fo- nitum campanz : & cüis defitebàt;fecedere. Hoc quidé apud nós co ftat omnibis ; in mari Flan dig Brabantiz & Germanic inferioris,pifcem pulcherrimum, qii linguaáccolàruriZse (lego 7», vt alibi duobus in locisfcribitur)vocátur & fpinis in corporeaburidát;gregátimaccedere àd fonitü nolarti, aut cymbalorum;aut campanarum parüárum,Extendunt eniin pie retiàcircafinem véris meníeé Maio cá fune fuper aquam;cui alligant campanellas : qué cum fonant, venit hicpifcis cum conftat effe ? (forte, cum 2 A RERCA fui generis in retia; HecAlbertus.Conftat aütem ex veterum fcriptis fimili- ter & thrilfas olim irretita: fuifle: idéq; hodie fieri Rondeletius tradit. Alij recétiores idm hoc fcribüt de pifce Uerich.Bellonius Trichides( quás ab Alaufis &táte tantü & magnitüdine diftinguit ; quod hint minores)in quibufdà Galliz tráctib.Fictes vel Feni&es vocari fcribit. Vox quidem Fi&te ad Germanica Vmtaccedit. — Ziege vel Goltfifib dicti pifces qui cum ftutionein Albim afcédunt & vnà capiütur , alau- fzefint;an cognati, nódü mihi liquet: vt neq; de illus quos inlacu Suerinienfi & Oceano vicino Zreven vulgó nuncupant. Simon Paulus;qui nuper de oppido Suerino orationem zdidit : Mürenas;inquit; in lacu nominantlinguanobis vernaculà pifces haleci(harengo)fimiles;fed aliquanto minores;argenteis Íquamis;carne dura & friabili;Hac ille.Ego huiüs generis pifces in mari cubitales capi audio; inlacu dodrantales & melioris faporis: inter lautiffimos haberi; & ftipidos edi.Fauconerus Anglus clipei vel 60 chepam Venetis dictam, Anglice a [chadde iioiinári nie docüit.Errant qui eadeim lin gia p-verinterpte- tancur,qui pifcis à noftris vocatur ei Teifibiin Muftellaà nobis defcribendus. In eodem errore Mur- mellius verfatur,qui alofaem vertit eim quapp. vt alij «2 algeaprsquod eidem pifcis demuftelarum gene- renomen eft. A Pylchen vel Pylcharde Anglis eft alauía minor, paücelle Gallorum. Harengoenim fi- ' milemeffeaiunt;fed minorem. Harengzà Germanis di&e clüpeis fimiles fant, Malfarius, Adeó fimiles funt alaufis & thrattis par* uis,vt vix difcernantur,nifi à diligenter animaduerteritibus,Vt pluribusin Hárengo indicabit Ronde- letius.Clupea pifciculus eft marinus,fpinoftoris genetis,minatiffimis fquamis contectus,dor(o caru- leo;cetero colore argenteo, Mallarius. Caput [! compreffius iülatum quam c ráífius, in capite fup ium : | zulo Vini Ziejé. Marehiüs. (€ Dorioninlibrode pifcibus meminit etiam fluuiatilis chriffze , Atheneus. Subeunt laccise Tyberim G' Vlceris genusincap H. 22 De Àquadlibus. eulos vtring; veluti gétümz fmaragdine relucent: dentes nulli: fedlabiüm fuperius in extremo dentiz xulatum eftleuiffime. linguanigricat, Superiores mandibulz deoríum prominent. Raró cubitalem. TVuperat magnitudinem, Iouius. Idem acones pifces Larij lacus efligie ac fapore laccijs per(imiles, fed minores elle fcribit. amnem ad prima véris figna,fed tüm ftrigofze, & ab quadam marinz falfuginis ariditate parum amabi- Jes: qua mox paucorum dierum mora T y berinisin vndis mirifice pinguefcunt:& incipiente ftatim z- dizte1n mariareuertuntur, fic vt reliquo tempore rariffime appareant. Preter ipfum Tyberim Arnus,. & Vmbroin Etruria, in Campania vero Lyris & Vulturnuslaudatiffimas prebent.in Pado quoque re- periunturhaudignobiles:in Galliz veró-Hifpanizq; amnib. longe maxime, fed quas fapientiores pa- rafiti Tyberinis minime elfe comparandas exiftiment;Iouius. In Ligeri fl. Galliz alaufz pretiofz ca- piuntur, vtàudio, magnitudine barbi magni, carne tenera vt thymali. In aquis dulcibus frequenter degunt;inhis támen qui Buxu & refluxu maris amarefcunt,Ifidorus. Tonitruis exanimantur,vt füprà fcriptum eft, Thriffain Euriponon inuenitur, Ariftot.Strabo lib. r7.ex Ariftobolo refert;folos mitis Nilum fuübire mugilem, alofam & delphinum. Videin Mugilibus. Alaufaconfeftim vt ex aqua extra- cta fuerit; moritur, Adamus Lonicerus. E m Axtilum in Pado; quiad mille aliquando librasaccedit, minimus appellatus clupea, venam quan- dam eiusin faucibus mira cupidineappetens, morfu exanimat, Plinius. p Oppianus lib.5. de pifcationethriffas capi fcribit naffain mari fufpenía, cui inclufa fit efca,maza vide- licetdeeruis frictis & myrrha vino odorato excepta:& fimiliter cbalcides, larimos & trachneos.Alau- fafic capitur: Retiatenduntur inlongüaquz velintranfuerfum, & ante retia füperaquas inftrumen- tum iní Itararcus, ita vt fluitet fuper vndas: in fuperioriautem eius parte nola fufpenditur. eius fonum des audiens,gregatim aduentattinnitum nole ftultus fequens;& hoc indicio pàátet;quod fenfum ha- beantáuditus. Incidentes ergo in retia capiuntur in multitudine magna, Ifidorus. Tl Se4ceov a3ovrsc 2 S 7- Gu sem li V VOS )u t os enu ic ad 7r go4€y 1ininain uf. aj A&ys0 Porphyr.lib.. deabftin.ab animatis, Vide fuprain A. inter Germanicano- Thriffa& cognati pifces, vt chalcis & eritimus,facile digeruntur, Diphilus. Chalcides & thriffza- cerolz funt; ac minime pingues, & exucce; Hicefius. Lacciapifcispulparum mollicie faporequead- modum delicatus eft: verüm adeó frequentibus ac moleftis fpinulis pretenerz eius carnes impediun- tur,vtin conuiuijsillarum tzdio atq; periculo fummz fuauitatis gratiam amittant, Touius. Et rurfus, Laccis yberrime nutriunt,fed glutinofiorisalimenti excrementain ftomachis non facile atteruntur. proptereaab ipfis exhalationibus intempeltiuam fomnolentiá inducere, & fitim augere exiftimantür: praefertim fiappetentibus ad explenda vel mediocris etiàgule defideria; minime defuerint: quod pau- cis, vel certe ipfis tantumé fummo ordine nobilibus;ob eius pifcis graue pretium raritatemq; contin- git. Videetiam fuprain C. Laccia in craticulaaffatur auulfis branchijs,extra&oq;per eandem viam in- teftino. Affum falfa viridi fuffundes. Quod fi elixum voles, lencophagoinuolues. Vtroq; modo fuauif- fime editur. Ad hunc Pomponius Tiberisaccola Martio, Aprili & Maio me (zpius inuitabat. Satis etiá tüutó editur,cum non incongrue alat, Platina. Galli, vtaudios alofam in partes fciffam torrent; deinde imponunt butyro. Elixus etiam inaqua, deinde in butyro ponitur. Maio feré in pretio eft; & optimi faporis, aliàs parum. itenafcitur, quod Graci à duritie fcleriam vocant. id fanatur vítis thriffarüi ca- , pitibus,cum bulbo co&o & aceto miícendis, Incertus. a. nit: Incly curij fita. Clupea etiá ciuitas eft Africe minoris,que Ícorpiones necat, tefte Plinio. cuius etiam Silius memi- pei fpeciem curuatis curribus afpis. Nam & Clypea & Afpis dicitur,in promontorio Mer- e. Felalicuiuspifcis, & maxime laufularum, fi fponfus vel fponfa fecum habeant cum petunt thala- albus pifcis. £enucopts. d bien. NV yting. ^v erfsfrfoib Gfen. adelfelken mum , & fupra carbones ignitos ponant, & inde fufhantur, omnia fupra dicta maleficia euanefcunt; Arnoldus. DE PISCIBVS AB. ALBO COLORE DICTIS, PRIMVM IN GENERE» DEINDE DE ALBVRNO e^dtufonij, Leucifois Grecorum, ef albulis lacti- Jiribus diuerfis. 2€ 3e 4e je ( ÁLEOStumvarliostum centrinas pifcandi ratio hec eft: Ar B vM pifcem illecebram ad eos ca- ptandos demittunt,&c. Aelianus.Pifces candidi dicti omnes oua pariüt, & c. Plinius. Videtur au-. tem Íquamofos appellare candidos. Occafluuios Mofcouiz bielaribitza, hoc eft album pifciculum nobiliffimi faporis habet Sigifmundus Liber. Lr v coris pifcisà coloris albedine dictus nomina- turin Geoponicis Conftantini. ArsrcAnomenbarbarum eftin Regimine Salernitano pifcis àco- ore fic dicti, vt ab eodem Germanicum Wyrz. , de quo inter Afellos fcribemus. Saxones Wefsfifb ; ideft pifcesalbos nominant communi vocabuloleucifcos fluuiatiles & (imiles eis pifces; quos ipfiap- ellant Hafehngs Ockein, Karas Oberkattichen &c. Noftri huiufmodi pifces minores adhuc , generali no- mine à fplendore Íquamarum vocant G^ffez, vt funt age Latgele, Hafslen und Scbzualen. aliqui priuatim pifciculos quos afe vocitant noftri; Wyfififch appellant. In Carinthia audio pifces dictos Werfsfifcb, inlacubus tantum haberi, atq; adeo pingues effe; vt cu m affantuz, alio nullo pingui litopus: & cum e- ixantur; ctiam adipem de fe remittant: frequentius tamen aflari, Sed hoc genus effe crediderim pifciü . quià noftris Z/ssuing dicuntur, circa Àcronium lacum Felkes: ex quibus 44de/feleben dicti;albi & prz- pingues funt, aflarique folent; * Albos Ga T 1 C i ^. *] "- 2 LJ * A s- | De Albispifcibus Lib. IIII. 423 : Abos pifcéslacuftres (vt nos nominamus ) truttarum fiue falmonum generi R ondeletiu: Nee fat: ego cum aliàs feparandos pato, tum eo quód dentes non habent. fed neq; maculas vllas , & carnem . omnes albam. In hoc tantum truttis conueniunt quód pinnulam in dorfo paruam habent, & catné fo- didiufculam: ficciorem quàm truttz, magisque friabilem, & candidiorem, ' nium DE ALBVRNO AVSOQONII. ur RONDELETIY S. | ! ! e N 3 XS IOS 5 i» AC SERA in MUT UD dg e AA MX DH * A OP VORSERS ARIS s SON NADA M Du ISO RS OD Pu MEE |n X) ^Y: P » S VI LARES SS ? j OS 7 1 na - M M. POS X. Pa died SS NS ILS r LsvRNtrappellatioab Aufoniofortatfe inventa eft. A Gallic Ablevel Ablette vocatur,ab Anelis * Bless: à Germanis 4blem,(4diben potiüs, ) vel Z«mbelfifchan , vel Wafsfifch'sn, Pifcis eftfluuialis,digi- tali magnitudine, aphyis albis fimilis, oculis magnis,rubefcentibus;dorfo virelcente,ventre candido, Lineis duabus diftinguitur: altera à branchijs ad caudam ducta medium corpus dirimit: altera minüs euidens à radice pinnz branchiarum orta deficit, priufquàm ad caudam perducta fit. Pinnas eafdem 29 habetquasgobio. capite eft paruo: corporelatiufculo, led depreffo, felle caret. Carne eftmolli & pa- rum pingui. Vorax elt pifcis,eam ob caufam hamo facile capitur. DE. EODEM BELLONIV S. Gallica appellatio Ablefeu Ablette ; quodammodo ad eum quem Aufonius Alburnum vocat; , alludit.Hunc Placentini Arbolinum vel Arborinuin, vt & Mediolanenfes,nominant. Ego circa Ver- cellasinamne Lagogna Ticinum influente Scauardinumà piícatoribus audiui appellari. Angli ies nominant. Áffatim in Pado capiuntur, A quibuldam Agulla dicitur. Ferrárienfes non aliaappellatio- s neeum exprimunt,quàm Pefquerel vel Stregiz: cum tamen Stregiaalibi ficidem quod Leucifcus. Argenteis tegitur Íquamis actenuibus: dorfumtamen paululum opacatur. Sex digitos longus eft, B 89 quammenfíuram raró excedit. ex Sequana Epelanoeft fimillimus:vixquead duorum digitorum latitu- dinem extenditur. Lineam habet vtrinque arcuatam. quz eius latera diuidit. Nareeft parum refima. Mihi negarunt pifcatores SMOubelanedis: Arborinumfelle preditum effe: quod ex ipía diffe&ione po- ftea comperi. tregiA. ^ |. COROLLARIVM. Aufonius in Mofella Alburnos pifces przdam puerilibus hamis,omnibus notos effe canit. Vnde & fluuiatiles hos effe piíces, aut pifciculos potiüs; & viles & colore candido Pr MA Gillius hos ette arbitratur, quos Galli vulgó ablesnominent. Alburnus (inquit Carolus Figulus ) eft pilciculus ille candidus, qui circa Confluentiam ad Rhenum 4ibele nominatur. Eft & Alburnus mons. vtriq; rei no« menà candore inditum autumo. Ge. Agricola alburnum Germanicé interpretatur Wezfj/ch ,, commue nioriforté quàm oporteretnominé. ^ - AMAnS ! AlburnusàRondeletio & Bellonio defcriptus;is pifciculus eftqué German: vocitant Z/ierg, P echts "Bliegle: de quoin vulgati quodam libello depifcatione hzc verbalegi: Eéz "Bheckt ift des Kremers Knechte Fluuiatilis eft, & meliorad cibum iudicatur autumno. Vix digitum longitudine excedit, latiufculus tamen, & albicans;fed ventre fubceruleo, fübamarus. Colonie in Rheno capitur, & vulgó nomina- - tur Zdlbean; vel fer. AMEN e Alburnum credimus effe pifciculum minutüim & abiectá,quem Germanice esfiPez , vel Zumitelffh- - Wir, (àcepis, quod cum ijsfortà pluribusàvulgo coquatur.. Rondeletius fcribit Zuwbe/ffcbhn, nefcio fo quàm re&à:) item W:vsfjcbl» nominant, à candore nomen habentem, Gallice Ablen, Adamus Lonice- rus. Circa Acroniumlacumaboculis rubicundis nominatur Rereggic; id eft erycthrophthalmus , quod nomen lij diuerfo pifcitribuunt: & à vilitate Sc/zaiserfifcblin . Sed noftrum quoque Scbuvalen , de quo mox inter Leuciícos;alibi Rozenzle vocitant. Sunt qui heck, Fry & Schuualen, &tate tantü diftinguant, quibuscumegononfentio. Suntquihunccumbliccanoftra mox défcribenda; nominum vicinitate decepti confundant. Haud fcioan ijdem pifciculi fint qui alicubi in Gallia nominantur da &/sm hs, al» eodem colore: quorum minimz fquamulx albz fplendent, & leui etiam contá&ctudecidunt. Albur- no fimillimum efle fcribit Bellonius Epelanum fluuiatilem e Sequana, nifi quód ruffas radices pinna- rumgardonismodohabet. 'Pariunt Maio menfe alburni. retibus capiuntur. in cibonunquam lau. dantur,preferuntur tamen frixi. Lucij capiünturin Angliatum aliàs tum ranis , tum pifciculis quos Bike: vocant; hàmo affixis. | i 4o | DE BVBVLCA, BELLONIVS. 6o | Fidetur Alburno s/Aufonsj cosmatus effe pifeieulus, iconem eite nullam dedst. V1dein phoxinis. S On»1i»vs admodum & vilis pifciculus Gallico vulgo ére ipfaBouuieranuncupatur: alijs Petéu- À fe,etymologiaàbombis obícoenis tracta. PifciseftSequanz alumnus,non tamen víquequad; freqüens,vt qui non femper appateat, Ná quo- C modo Verones pifciculi nufquam Augufto; Septembri & Octobritibi; aut faltem raró apparebunt:fic Bubulcaferó in confpectum venit. plurima vére capitur. Bremmam ac Caftagnolam mariná toto habitu emularetur,nifr Wd ap effet minimo:planus enim B & latus eft. Sed & argenteo nitore refu lget atq; otbicularem magis habetformam;quámiin longitudi- nem protenfam. Trium digitorumlongitudinem non excedit, neq; fefquidigitalem latitudinem. Soli obiecta, nigri nihil habere comperitur, quàm inlinea que fpind comitatur ad cauda. Paruá in tergore : 4 5 &erie 24 : De Aquatilibus. gerit piiulam: oculorum pupillam,omnem nigredinem füperantem. Squamis tegitur magnis & latis. Carneum quiddam, vt Cyprinus (quatenus paruum magno licet conferre) in fornice palati oftendit: branchias vtrinq; quaternas fimplices (4/:2wadee[fe apparei ) Pinnarum fimilium etiavm nwemerumyac fab ven- tre totidem: caudam bifurcam. Ore eftparuo,dentibus vacuo. Pifciculos iftos refpui credo propter fel. lis magnitudinem,quód vix poffint exenterari , quin eorum fellis vefica difrumpatur : quo mm corpus diftufo,plurimum amari in vefcendo fentiuntur: id autem füb hepatislobo dextro coloris fma- zagdini,magnitudine pifi continetur. Folliculum vento plenum in vterogeftat geniculo interceptum. - dienem ftomachoinhzrentem,rubrum atque orbicularem, Huius etiam inteftina multis in gyrum re- uolutionibus & anfractibus circumuoluta funt; Hac Bellonius.Apparetautem nonalium hunc pifci- culum effe, quàm Bambele à noftris dicitur. In Picardia (inquit Rondeletius) Rofiere vocatur pifciculus, qui dimidiati pedislongitudiné nun-, gen fu perat, corpore lato.& compreflo,oculis magnis pto corporis ratione,bramis minimis corporis pecie fimillimus,colore luteo. quamuis parui capiantur,femper ouis grauidi funt. VideinPhoxino. Hicetiamà Rondeletio defcriptus pifcis,filuteü colorem demas, ad Alburni naturáaccedit. Omnes quidemhi pifciculi parui funt; flauiatiles, latiufculi , menfis lautioribus contempti propter paruita- tem & amaritudinem. DE PISCE BLICCA, VT. GERMANI VOCANT, QVI ALBVRNVS LACVSTRIS DICI POTEST, IQ Fignram bitccanofira non po/uimus, quod ommnosdem '"Baller us Rondeletis ! viseatu, [cute abeo expre[[uss 18 R Ownprritrivs &Bellonius pifcemiam defcriptum, quem Aufonii Alburnum effe conijciunt, Anelicé fcribunt vocati Z/e« Sed Fauconerus Anglus, cuius do&trinz plurimum tribuo, Albur- num pifcem Anglice a&lebe nominati ad me fcripfit: cui finitimum eft Germanicum pifcis albicantis nomen ez rk, à [plendore. Btcke» enim eft fabitum fplendorem emittere. Quoniam vero blicca etia noftra piícistum albus, tum vilis et, de eaquoquehocloco agam, ceu lacuftri alburno. nam fluuiatilis alburnus Aufoniilongéaliusett. Noftriigitar hunc pifcem vocant Z/«k Bhcklmg, (quem aliqui impe- rite confundunt, vt fuprà dixi, cum alio rainimo biegg appellato: )lacus veró ad Dunum oppidumin Berneníium Heluetiorum agroaccola er Breuele, à corporislatitudine. Haud fcio anidé fit pifcis qui Colionizad Rhenum nominatur ez Ble b, vel Bleech. Circa Bielam, Heluetiz oppidü cumlacu , P/echle vocari audio, Sabaudis Platte, vnde diminutiuü Platton. Argentinz e Meckel , vt conijcio. aiunt enim 5$ latum efle pifcem ad tres digitos, fimilemilli cuià rubore pinnarum nomé. aliqui bramas ex eo adulto fieri putant, fed falsó: (& apud nos quoque bramas vnius anni, aliqui Zl«ken appellant: ) Maio menfe parereaiunt, Crefcuntaliquando in lacubus noftris hi pifces ad mediocris feré carpe fiue cyprini ma- gnitudinemjita vt finguli quatuor aut quinque obolisargenteis , ( qui drachmz fextantes fünt, ) va- neant. Praeferuntur ApriliIn lacu feli dico apud nos bliccz capiuntur,quod fcio;bramz autem nuf- quain, vt puto. In lacubus ad Septentrionem aquz dulcis pifces quidá Plyen vocantur, ijdémne bliccis Pt: noftris, ienoro. | | lidem vel maximé cognati pifces funt Ballerus Rondeletii, & Pleftya Bellonii: quare illorum quo- : que de his pifcibus verba attexemus. 40 DE BALLERO. RowNpPrzrETIVSs. M KT XH ZM 3: a i 59 À À LvepvxENsIsvs &lacuum quiin Allobrogibus funtaccolis, pifcis Bramz corporis fpecie valde affinis Bordeliere nominatur, quod litora femper fe&tetur & quzrat : bord enim litus figni- ficat. Hunc Ballerum effe puto cuius inter fluuiatiles & lacuftres bis meminit Ariftoteles. 6o B Brametam fimilis eft vt parum cautis pro bramis fxpe vendatur, fed ab ijs magnitüdine corporis & Íquamarum differt, & pinnarum ac cauda colore. Eftigitur Ballerus capite breui,ore paruo, fine den- tibus,fed horumloco offa habet afpera:finelingua;fed palato carnofo.Pinnas duas habet ad branchias, duas aliasin medio ventre , ab excrementi meatu ynicam ad caudam vf« que;in dorío aliam. Pofteriores innz cum cauda rubro colore perfufz funt, vt in Percis lluuiatilib. videre eft: qua in dorfo eft, nigri » cat.Lineaàbranchijs ad caudam curua producta eft. Branchias quaternas habet. Os in medio s áto. habet, exaduerfo fita funtoffa duo loco inferiore, altera parte ferrata, quibus contrario occuríu cum palati offe herbzcatteruntur. Ventriculum paruum habet, inteftina pinguedine oblita; hepar ex albo tubefcens, in quo fel viride: fplenem rubrum. Vita & moribus à Cyprino non differt. C Vita & moribusà Cypr COROL- b ig. Ti COROL Ballerus,cyprinus;& cateri fert omnes,cum pà Dealbispifibus' Lib. IIII. - LARI.VM. - z CN | rturiunt, vadis fefe intrudunt, A riftot - es, Etalibi, Ballero & tilloni lumbricus canis exortu innaícitut,qui debilitat;cogitq; ad fumma ftagni efferri, quà g[tu intereunt. Balerusapud nos rufticé balenusn ücupatur, Niphus Italus. Balinus(meliüs Barinus)- pifcislegitur,quem Theodorus cóuertit balerum, hábetur & barenus lib.6. ( Ariftotelis) interamniz €os;balagrusà Theodoro dictus:nec inuenio quamobté eos ità verterit;nifi librarius corruperit,Hers snolaus in Plinium.. Vide etiam infra in Balagro:& infine elementi G. in Guftero. " -DE EODEM AVT P ae wor ROXIMO PISCE EX Bellonij , hbro quem *Plflyama neminar. — Strymonis amnisaccolz vilemadmodum pifcem agnofcunt, quem illi vulgó pleftyam nominant: À qui & in Macedoniaad Pifchiacum lacum plurimus eft: quoinloco modó "Plarants, modo Pleftya,mo-* : Latus pifcis eft; atq; eaformatornatus,qua Abramidem fluuiatilem ( Cyprinü latum) confpicimus. B Multis fpinulis abundat;atq; eodem modo holofcheno (iunco) tranffuitur vt Li paris, & per paria di - 45 Platognia vocatur. ! *e6 3e 4e *o:te &a&ionibus fumptum eft non ex fucco, erme e uéditur,muria optime maceratus. Pre- quentes fquamas habet,rotundas ac te- nues. T'ergus eiusnigricat, venter can- - dicat. Osnon aperit ita grande, quod etiam omnibus dentium rudiméhtis caret, , Metallarijs ad Chryfiten (quam Si- F derocapían vocant) opportunus eftin - fodinis. Carne conflat dura, ftupaceas - palatoingrata. |, Partéeam queabani pinnulàad cau- B dam fertur, prominétem habet, Corpus -inBremmz fluuiatilis mod& com ref- fum. Etrurfus in Abramide fluuia i, fic autem Cyprinum latü fiue bramam no- minat: Mihi fan? (inquit) Pleftyz.hu- ius pifcium (generis) notas habere vi- dentur. quarum color corporis albicat, & tota mole compteffz apparent. Ocu- lorum pupillanon eft, vc in alijs, nigra, fed veluti cryftallina, iris vero albiffi- ma: ac tredecim fquamarum ordines vtrinq in lateribus habent. DE LEV CDS Gro: RONDELETIVS; Pro Rondeletrj icone pofus onam prius babe- bam ad noflrnm Scbwnal vel Farn expreffam, etfi maiorem quam conueniat. Cauendum ze eum Hafelavoffracapitomfl quam hic Jimihori , confu datar. LE CISCORYM feu Mugilum flu- Á A 2uiatilium aliquot efe Ípecies dice- repoffumus.. Ex his eft is qui à Gallis Garda vocatur;ab Italis LafcEa,à noftris A5 fortaffe Siege : nonnihil enim diuerfus s effe videtur. 9 Eft hic leucifcus Capitoni fiue Ce- B. .phalofluuiatili corporis afpectu , pin- . marümnumero, fitu;figura, fquamis fi« milis:fed Capite eft minore, Corpore la- . tore; Dórfo czruleo,ceruice virefcén- te, ventre càndido, oculis flauefcenti- . bus.Dentibus caret.imo palato offa ha- bet. Partibus internis non differt 3 Ca- pitone , nifi quód tanta pinguitudine non obteguntur; ! Alacris eft & viuidus hic pifcis:svnde C Galli valetudinem integram defipnare — volentes , hominem Gardone faniorem, i EN effe dicunt; quod ex pifcis iftius agilita- ! nimeftmolli, duxili;parum HHUUENE e D à : C DE EO- | d | comm tt Rag ooo] o3 0 UU dDe Aquaulibuls DE EODEM BELLONIVS: QVI SARGVM SAR- gonémue.et Cephbalum ci" Gavdonem hunc pi[cem appellat. . q lA — Sanipifciscognomen fuo Gardono Gallitribuunt: quem Romani pifcatores , atq; adeó reliquurm . Italorum vulgus lafcarn, Angli Ro cus, ( Rochefcribere debuit: quod tamen nomen Anglis aliü pifcem Ógnificat,quem nos Rutilum nominauimus.) Placentini Agullam, Mediolanenfes Oladigam, alij O- xradigam vocant, Cürm itaque gardonum iftum vbique prouenire, & Cephalum Sargoni formam reti- nere videam, facile quidem in eam fentétiam inclinaui, vt Gardonum feu Lafcam crederem Sargonem Cephalumab Ariftotele vocatum effe. Nam quum duo potiffimim fint Mugilum marinorum genera, Cephalus & vac, id eftieiunus (vt Dorioni placet, ) reliqua fpecies fluniatiles aut lacuftres efe ccfen- : tur: quoin numero funt Sargones Cephali, latiore forma quam alij przditi:vndeSargi, vel (vt Theo-- doro placet) Sargones vocati funt, EN Nunquam ad Cyprini magnitudinem accedunt. Pinnulamtenuem vnicam intergoris iugo;nó au- tem longam (vt Cyprinus) gerunt:cetera vt Squalus. Sed eft corpore compreffiore & magis recurto, pinnasq; fubrubras habet. Parui Gardoni pinnam caudz longiorem exerunt quàm Leuciici : & ante - quam in extremum pinnz (quz bifurcataett) definant;rotundantur. Latiuículis fquamis contegun- tur,ipfod; capite magis ad Leucifcum quàm ad Squalum accedunt. Oblongius & paulà craífius habét corpus quàm Abramis, funtQ; tergore quàm Squali magis nigricante,& auricoloremreferente. —— A. Porró piícatoribus Romanis Keuillonorum vox paruos Lo x wM exprimit: RE autem mix- tim pifciculos fri&uram vocant.In Ambra Melignanum alluente;plurimus eft hic piícis, quem eó loci 29 Oradigam vocant, Mediolanenfes Oladigi, alibi Doradam, quódin eo tractu huius caput aureo colo- re fulgeat.Sed & Perufinus Italiz lacus,omniü long? delicatiifimos huius generis pifces jpferre folet. COROLLARIYV M. A Alburnijtueno,Pwyfsfife h, Testing. (quamis argenteis.Fortaffis ad hanc fpeciem fargi pertinét,quo- rum vetus nomenadhucR oms in vfu eft; Eberus & Peucerus.R ondeletio Sarginus mugil idem eft qui xsspéuc vel iic ac numeratur inter marinos qui amnes fubeüt, vt Bellonius hos pifces non re&té difcre- uerit; & fluuiatili pifcinomen dederit quod marino debetur. Itali pifcem hüc de quoagiuaus, lafícham vocant, vt Rondeletius fcribit:alij clupeam eodem nomine,quz ab alijs laccia dicitur. Gallice gardon appellariquidam conijciunt, € verbo Gallico garder. eó quód feruari facile fit in va(ículis aquatilibus i? erlongumtempus. Caterum Gardo vel Cardus pifcis, vt Galli vocant;à noftris vulgó nominatur eis 5$ bv«al Circa Acronium lacum is: £z z,& à colore oculorum eis Roteugle. fed minimus etiá piíciculus, quem Rondeletius & Bellonius Alburnum Aufonij faciunt, alicubi eodem nomine Koresg/e vocatur, a» oculisrubicundis,quiin gardo potius flauefcunt. Argentine gardum vocant Retre/ vel Rotasg. Caro- lusFigulus rubiculü vel erythrophthalmon nominibus fi&is interpretatur. Pifcisin Albi dictus Rer- e«gel numeratur inter affari folitos;oculis & pinnis rubicundis.Ad Acronium lacum circa Lindauiam hunc picem Fornfifcb vocant primo anno,deinde em Garti;tertio em Fura. , Sunt qui Z/eck vel Roresglii nuncupentab initio;( neq; diftinguantab Alburno Aufonij qué fui ge- neris pifcé ab hoc femper diuerfum vtego fentio, noftri Beck. alij Roteugeívocitant:) poftannü Fsra- hug. demum Fun vel Schbvual.NomenfZr» alioqui Germanis adie&tiuum eft, & aliquid de fuperiore an- 4€ nofignificat;inde dicunt Fzrgez vuern. noftri fermen vuyn. Tu - Circa Verbanum & Larium Italiz lacus , Trullappellatur, vel Troy; & pro viliffimo habetur. Gardus pifcis eft fluuialis , gratiffimi faporis, vendefiz fimilis, 3 quarubore oculorum difcernitur. vterq; autem mediocris quantitatis eft, Obfcurus. Calculum quendam vel fimilem calculo, fed mol- liorem fubftantiam in capite habet gardus nofter.Parere incipit Aprili, & pergit vfq; ad medium Maij. Vulgó omnes huius generis pifces oua habere, & faminas effe putant. Laudaturantequam pariat, Ia- nuatio,Februario & Martio, & totaetiam hyeme mediocriter. Sunt qui Aprili quoque & Maio com- mendent. Non infalubris exiftimatur. - à Ouafolidiufcula & ruffa habet; d multis in cibo grata funt.Elixari debet in vinü feruidum immiffus. DE LEVCISCT FL. SEGWVNDASPEGCLE * $e RONDELETIVS. Proscone Kondeletij delintaminsue pi[eiculum noflrum, quem Langeltn vocant, NN EU AER a *9 d um RARI SARI: mW ORAT UC | MN A AN YA | NY dd eur ko WOR RUM NN f AM NNAQN SS yi SONNO OR AU [AD ANNA NN 0 N NS UA / ^ NNI i 94 AA vy X AANNCXKX QUUM NS OO AY Á SXXVNXV QUY E x x d j MA MM AA Y) f N MANN ^s Wa » cw ' AN | | ÁÀ Ao Leucifcifpecieseftea qux hodie à Gallis Vandoife vocatur , à Santonibus & Pictonibus Dard;quod fagittz modo fefe vibret;à noftris Sophio,à Lugdunenfibus Suiffe. Hunc Leuciícum nonnulli cum fu periore confundunt, fed corporis latitudine differt,roftrod; eftacutiore,alioquipin- - nisearumnumero&í[ituíiumiliseft. — — di TITAN -——.. | ah [ Squamis Dealbispifcibus | Lib. I V. » Squamis medijs tegitur, quz lineolis diftinctz funt. Ex fufco partim viridis eft;partim flauus; Ven- B triculo eft paruo:hepate magno;à quo fellis vefica dependet. Pinguefcit multum hic pifcis. Carne eft molli füauique. Pinguitudo eius aurium doloribus fuccurric, & cum felle eiufdem permifta oculorum calieinem abftergit. EE "i Im | j h Pifcis hic eiufdem generis pifcibus fcilicet Mugilibus fliuiatilibus non admodum praftat, neq; ab antiquis etiam fi verus eorum Leucifcus fit; ceteris pr&fertur. Quare falfó id Galeno attribuit autor lib.De Aquatilibus,quód fcribat Galenus Leuciícorum magnam copiam condiri folere,atquein ma- .— gnohaberiprecio. DeLeuciíco enim vnicotantumloco hzc tradidit Galen.lib.3. de aliment.facult. IO cap.24. Ex noftris quidam, pifces in fluuijs genitos Leucifcos appellant; à Capitonibus fpecie diuer- fos elleexiftimantes, Cateraquidem animalanimali fimile eft: [ed Leucifcus paulo eít caiididior. ca putj; minus habet;& guttu eftacidiore. Nutrimentiáàutem ipfius facultas talis eit; qualé fuuiatilium Capitonum prius effe diximus.Iraq; de nomine tantüm conttouerfia eft, non dere. Quod vero his vii- lius eft; proferam.Pifcis ifte ex ijs eft qui fale condiuntur, (v «ec ctoutesv.) & qui lazulkris eft;itacon- ditus feipfo melior efficitur : quicquid enim in fàpore eft mucofi ; & virus relipiens; idomneabijcit. melior veró eft recens diutius in muria feruato; (sNetovzo s odvo hay Litrr , Hic Galenus diiczià fcripfit Leucifcum Capitonibus nihilo meliorem effe; (alitum vezó meliorem [ipfo efiici quod & o- mnibus eiufdem generis pifcibus euenit. — : Locus hic poftulat vt diligentius excutiamus quod ait Galenus Leucifcum habere 402705, id 26 eft,cuítumacidiorem,quod mendomnon carere monuimus lib.s, operis noftri de marinis pifcibus, quà de pifcium fapore tra&taremus legendumdq; elTe «solui Lov vino roseo 7. BEusuycosioer, quam cerma- nam effe huius locile&ionem ratioipfaprimum fuadet, pifces enim omnes quiin aqua dulci gignün- tur & aluntur marinis funtinfipidiores. marinis omnibus fübeft fapot quidam acris, nec itainfipidus; Id declarant pifces marini qui amnes petunt, qui in aquadulcirutriti permultium guítuab iis difcre- pantquiin mari capti funt. His accedit Athengziautoritas qui Mugilem Sluuiatileim appellatum fuifle alt ó£upvyr yov, his verbis: Kispcs 5 aveo po » Sa Ano iQ- C5 AIpAY o (9,5) avro pa (Qs EY (Bo 7] eco IT 3! vavyy (&». Mugil quidem eft marinus, & lacuttris.& fluniatilis, hic autem vocatur 3&,vyy G-.Ex his igitur conftat lectionem noftram veram effe;eàq; nota à Capitonibus Leucifcum difctepare;quod roftro fit acutiore. 40 DE EODEM BELLONIVS: QVI LEVCISCYM SIM- pheuter bui psceouluns mossnat, ety Lance inquis adibiiam : j vel etibiculam dui pojés | Leucifcus Hicefto fpecies eft Mugilum : Parifienfes vne Vandoife: Ligeris áccole à mira velocita- te;iaculum vn Datd , Angli 'D«c:sLugdunenfes Suiffam vocant:quem optime vt nos àSqualo diftin- gunt, Infubres Streiam,vulgus Grxcum Leucoriaum vocant. Accolzlacus DPiftonij (cuius aqua par- tim dulcis,partim faliaeft) Lilinauam. Huiusnondum prouedti pifcis; véris initio magnum nume- rum capiunt, & modico fale coníperfuza atque exiccatum, Byzantium ferunt: verduntque Maio, Iu- nio & Iulio menfibus. pose ME mE 40 Corporelongiore & angufítiore eft quàmStreia. Hunc R omni pifcatores à Squalo non di(tin- guunt,neque enimadeó exacte pifces fluuiatiles,vt Galli;internofcüt Etenim Leuciicusafpectu mul- tó hilarior eft quàm Squalus,minoribusq; fquamis contegitur: Albo colore nitet, & velutiinter fqua- mas ftrijsrectisinterfinguitur: Caudam bifurcam & pinnas albas profert, nequeitálatas vt Squalus. Nulla habet dentiuin rudimenta:Linguam albam,branchias vtririq; quatuor. Squalus preterea Leu- ciíco maior euadit.Porró etiam Ablum fiue Alburrium fimilinium effe videbis Leacifco:tamé ett pau- l5 craíliori corpore, & íquatniselatioribus, aclabroinferiore meliusinfardo. Eftetiam nonnihil di- Ícriminisinlinea que vtrinq; corpus interfecat.Siquidem Leüciíco non tàm arcuata eft, quàm Alburc- no:& Alburnus rotundiori corporis compage conftat, ad Cephalim magisaccedéte. leucifcum enim Galenus cum fluuiatili Cephalo componit; ac de Mugilum genere effe ait: [oque tempore Leucifco- fo rum magnam copiam condiri folere,atquein magno hàberi precio*; T9 Horum capturam ex Epiri lacubus maiorem fieri diximus ; quos Epirotica ]i nguá Scouranicos vo- cat. Veneti his maxim? vtuntur;quos ad fe nauigio adferri curant: codem; propé vocabulo vtentes Scourancas nominant.que cüm Leucorinis maiores fint:aribo tamen pifces lale confperfi & famoin- fecti atq; exiccati;ad exteros mitti,vt noftri Harengi [oreti,confueuerunt. . Quanquam autem Leucifci inter Mugilesadnumerentur, tamen ftomachum non habent itacarno- fum,;peritonzum albiffimum; cor trigonum; duos liepátis lobos pallidos, fub quofum dextrofel con.- tinetur: Splenem rubrum. Sed & interftitium,quod inter oculos Squali & Leuciici intercedit,diícri- meninter vtrunq; diluet:minor enim in Leucifco eft capacitas, & calua rotundior. * 4o - , GOROLLARIVM. Vendofia vel Dardus Gallorum;pifciculus eft quem Germani circa Argentinari vocant ein Lan: k de quoillud celebratur, EvzZauch sf ein vuefcier. id ef Lauca lotrix eft forte quia laucam edidlisiuium val góappellant.Noftris diminutiua eius nominis forma in vfu eft Lacegele. Gelenius nofter fic dict conij- ciebat quafi A&x&orjid eftalbiculam,tanquam olim fic appellalfent Grecis& abijs mutuati elfenc Ger- mani. In quibufdam Heluetiorumlacubus, vtiuxta 1 ugium & Biclam M vocitatut: vt à Sabáu- dis circa Neocomum Vengeron, Diuerfus autem ab hoc piicis eft Vangeron in Leniano dicus,cui no- ftrià rubore pinnarum nomen pofuerunt. Bielenfesetiam Q«bsrt; idc ftacephalos nominant hos pi- Íces:amputatis enim capitibus ficcatos alió venales mittunt. Cum minimi denis agminibus natant; 30 animz ànoftris dicuntur; See/ene Acronij lacus accola nominibus variant: Gva-fiy Lindaüig vocant: PM C z Vberbings F (i F Lacots C oie BXAHZIA UM: Oxyryschid, Á a? ; à J DER Ouid 2 $224» lo differe " Quidab Ais burnc. * Hoc fubya à Rondeletig reprebeu[uim eff. A A * Laüchs Lategela Fi wirgéra Oubept: Peel. Hs 4 Y Y 1 4 T iD ) 28 De Aquadlibus [] Vberlingz Lasgelevtnos: Conftantie dum parui funt, Ziezff be vel Graefrng: adulciores, e/d;5 uen, dj men, Lasenes. Aiunt enim Po effe vix ment palmo, fquamofos,quibus multi abftineant quód . €ircalatrinas paícantur:íuo tempore tamen commendari, Aeftate (inquiunt) innafcuntur eis vermes; quos vulgóligulas (»effe) nomirant,quotempore infalubres habentur. Oua gerunt víquead Iunium, deindepariunt. Non folum autem inter fe;fed cum illis etiá pifcibus latis lacuttribus,quos noftri rorren Y ocant, & cum fcardulis frue cyprinis latis coCcant, vnde pifeis genus enafcitur, inter vtrunque paren- tem medium, ez Drittfilch. Sedalius eftagonusin lacubus Italiz,& Germanicü nomen Gracfimg cauens dumne quis cam diuerfo fluuiatili pifciculo confundat, quem Grefc Grefslive; vel Krefslimg nominant. Ii Dunenfi Bernenfium Heluetiorumlacu Blavuling id eft cerulei hoc genus leucifci dicitur: noftti lon- vé aliud lacuftre tantum genus fic vocant. Gn à fplendore fa&um nomen,commune eftpiícibus il- 1e lis qui vulgó dicuntur La. eeleu. Halslen ond Schwule. Galli Vendofiam nominant, vt di&tü eft, Alber- tus Magnus Vindofam. Illyrij Auldey. Italicam nomen eft Strigio, Strilato,vel Stria, quo circa Tridentum etiam Germanice loquentes vtuntur:fadtum forte aftrijs rectis,quibus inter Íquamas dittingui videtur, vt Bellonius fcribit. Ferra- zienfes camen (eodem tefte) ftregiam vocant etiam illum pifciculum;qué Alburnum Aufonij effe eru- ditis placet.Strigilis (in re&to fingulari) à Grapaldo Italo cenfetur inter piíces veteribus ignotos. Stri- giles (inquitidem) fermone vernaculopifciculi quidam dicuntur , quorum frequens fit captura per hyemes. B Stigilesapudnospauló maiores capiunturin fluuio quàminlacu. Longiufculi (unt,non lati, ha- felis noftris non diffimiles fpecie;pauló breuiores (nifallor.) Doríi color éfüfco, flauo & viridi fere permixtus eft.Pinnzalbicant, vel minimum ruffi admixtum habent. Litiea quaterminatur laterü co- b. inftariridisrefplendetex flauo & viridi colore.Branchias quaternas habent. Osaperiturin oblon- gum,nec prominet mandibulafuperior. Strigil Padanus (vt olim obferuaui) dodrantem nunquá ex- cedit.craffus feré equaliter pertotum corpusà capite ad vfque caudam:minutis obfitus fquamis. Vin- dofa mandibulam vtrinque mobilem in faucibus jg a are eO S o Vandofia denti- bus catet;quiforté non diligenter infpexit.ego in faucibus vtrinque mandibulam curuam quinis ar- Taatam denticulis reperi,vtin ballero. C Strigilesin Padohyemetantumcapi folent, Reperiuntur in Tarofluuio iuxta Parmam, vix alibi. Gardus pilcis vendoliz fimilis eft:fed rubore oculorumab ea differt. vterque mediocris eft magnitu- dinis, Obfcurus. d F Commendantur ftrigiles Aprili & Maiomenfibus. Memini etiam Februario editfe non infuaues; quotempore la&es in mare pleni erant. & eodem menfe laudátur à noftris.In Italia quidem hyeme im- primiscapiuntur. Verutoiti,fale;aceto, oliuo pipere & cinnamomo conditi, paropfide in cibisnon improbantur, Grapaldus. Iusrecentium pifcium faxatilium aluum emollireauthor eft Diofcorides.fed faxatiles illi , cim fint marini,rati funt apud nos:habemus autem vocatos Itrigiles ex Pado flumine: qui funt pifciculi albiin- ftar argenti, facilis concoctionis & optiminutrimenti. Eos infebribus etiam egrotis aliquando per- mitto,nec vnquam obfuiffe cuiquam memini;Brafauolus,fed is forté ftrigiles diuerfos intelligit;,nem- pealburnos Aufonij;quos Ferrarienfes ftregias appellant. He&icis conceduntur pifcesaqua dulcis parum pecrini, (fic loquitur,) communiter vocati ftrigu- 49 lilucij;temuli, Gaynerius. DE MVGILIS VEL CEPHALI FLVVIA- TILIS GENERE MINORE, QVOD PI- Ícibus albisadnumerandum videtur. INonopus e[licone.nam per omrsa Capitonem fl.vefert,nifi quód minor eff. 3 Iscrs quem hic defcribimus, frequens eftin fluuijs , & vulgó nominatur eim Hafsle, (fed $9 inlacuiuxta Tugium Hafela noftra vocatur Ga g«fi'« & Sualanoftra fiue Gardus, Zafi/r, ficut & Lucerne.) InSaxonia capitur in Albi, &appellatur Haefshmg , vel cómuniori no- mine O»fsi cb. Alburni, Uy(fifcl, Ha«fi22. , Íquamis (nitent) argenteis , Eberus & Peuce- TET rus. Circa Argentinam Sz/zorfif/b quem fpurium effe nefcio quaratione (nifi forte no- minis,quod pifcem turpem fignificare videtur) in libello Germanico de pifcium capturalegimus: Em Schnotfifebafl ern bafibart. Item alio nomine Aeifi /,,4 menfe Maio,quo przferuntur,fed alaulis quoque puto nomen idemattribui, Caterum Hafeaux Gallicé didti pifces, cyprini lati (bramz) minores funt, vt Belloniusícribit. G/jféz apud pifcatores noftros generale nomen eft ad pifces quos vocant ZZafe/ Langtle Schvuslen. ^M Italicum nomen huius pifcis nifiStretta eft (àcorpore longiufculo fotté, & ftricto,id eft miniméla- 60 to)in Lariolacu, & in Verbano Giauetta, aliud nefcio. Hzc fcripferam cum Lucarnenfis piícator in Verbano vocari mihi afferuit letta velaletta. Idem forté Papiz Kabacello fuerit. Germanicum ZZafele viderur lepufculurm fignificare,forté quód agilitate ac celeritate natandi lepores reprafentent. Ko/fifcb dicti Coloniz non funt omnino diffimiles pilcibus AZwzze: jid eft Rgbduid dd minores. p Hafelenoftrz, (quas cephalos aut mugiles fluuiatiles minores dixerim. nam fluuiatilem cephalum fiue fqualum,multó magis quàm leucifci fuprà dicti referunt;) pifciculi funt molles,duos aut tres pal- mos longi;albicantes, per dorfum in viridi nigricantes, cauda & pinna dorfi glaucis, czterís rubicun- dis:minim. lati. Squamulis tenuibus;argenteis, branchijsternis. Caro eorum ariftis referta eft, vt & mugilum fluuiatilium maiorum. Exhisquiinfluuio apud nos capiuntur, oculis rubereaudio: quiin : lacu nonitem. Obíeruaui poftcalacuftres füperna oculorum parte flauere. Dentes infaucibus ii 70, conditog 1 Mite 1o: VESTI 27x f C [es De albispifcibus. / Lib. I V. 20 conditos habet vt Capito fluuiatilis;in mandibula curua, exteriore ordine quinque maiufculos, intc- 1husbihos minores,omnes fer2in fummo leuiteraduncos.- Parere incipiunt medio Aprili vel paulo ante. T j Suo tempore (Maio & Aprili precipué,deinde Iunio & Inlio: à Maio quidem menfeetiam Zfefifcb alicubi nominantur) fatis grati in cibo & falubres habentur. Aliquando vero vermes eis innafcuntur, (ligulas noftri vocant, zefle/) & omnino infalubres fiunt. Hyeme macri funtac minim? placent.tluuia- tiles etiam lacuftribus przferuntur. Elixari debentin vinoferuido. Circainitium Nouembris ouai" hoc pifce reperi,qua inagis quàm pifcis placebant. SEQVVN.TVR PISCES ALIQVOT LACVSTRES, QVOS ALBIS ADNVMERAMVYS;"NAM ET GERMANICE FE re communi nomine albi dicuntur: & omnespropé generis vniusfpc. cies videntur,omnes lacuftres tantum,fquamofi;edentuli;pinnain dot- fo duplici; yna in medio maiore;altera ad caudam parua vttrutta. Carnis fubftantia alba, friabili, noninfàlubri, & fa- ao porepropemodum fimiles, &c, PRIMAM AVTEM ILLOS PONAM . quos Rondeletius defcripfit:deimde €9' mofiras de fagulus - . ebferuationes , €9' alios ezu[dem gene- Yut addam. 30 .DE LAVARETO PISCE LACYVSTRI APYD | | ALLOBROGES RONDELETIVYS, AL Ud ncm o or 3909. A 49 j ; CORRER SS PA DS EXAM) SA ) ded SEO ^39 45 RV YEA SS 097 DE m Nes 0 ERNAcvYvLIS &ptopris vocabulis in rebus noftrisexplicandis veterum nominum A SA penuria vti cogimur: vtin pifce qui inlacubus Allobrogum tantummodo reperitur uo- WU//37 minando; vulgi appellationem fequütur & Láuaretum vocamus. qué Salmonum Trut- & tarumá; generiadiungendum effe fuaderet pinnulailla dorfi potterior adipola Salmo- p €o Pedalie(tmagnitudine.corpore vtcunque compreffo, Alofze vel Harengimodo:eos enim pifces ca- B | pite & ore plané refert. Maxille dentibus carent, fuperioris latera in feriora operiunt & claudant.Cor- us fquamis tegiturargenteis. À branchijs per medium corpus recta linea defcen dit, Pinnas duas ad AC DN. habet, totidem in medio ventre, proxime anum pinnulam vnicam,in dorfo priorem maiu- fculum, pofteriorem paruam & pinguem, Salmonum Truttarumq; modo. Caudain geminam definit longam & latam,in extremo nigricantem. Branchias quaternas, duplices habet;,corangulatum; hepar fine felle. Autumno parit. -. Carne eftcandida, molli;fuaui, minimé eglutino(a, boni fucci ; mediocriter nutriente. Ex predictis F lacubus fzpiffime Lugdunum conuchitur. | ^s Ge D VDE 8o ^. DeAquatlibus. —— —— 35 M oa prs * f BEEL Alas | Bezolayeuint bifloriam fequen: DE EODEM BEL. bagtua dabit. LONIV S. j E dq5eren generis ac faporis eft Lauaretus, ex * lacubus dw "Bowrger, d eZdiguebrlette , & Lemas no ad nos adferri folitus , noftris principibus in magnis delicijs habitus : vnde regiorum ccono« morum chartz frequétem Lauaretuin defcriptum . habent. "a NvIES p PiícisLugduni fatis cognitus, Vmbrz fimilli- mus;nifi (imus effet,dentibusque omnino careret: Bifulam tamen vulgarem magis refert. fed Lauare.. xusnunquam pedem excedit: neque craffior efteo, quod pollex & index capere pofsüt. Capite eftob- longo;fquamis tenuibus, albis, atque, vtin Trut- ;ztaparuis. Exiguamin tergote gerit pinnam , duas &d venttislatera vtrinque circabranchias: ac toti- dem fub ventre ei oppofitas , qua tetgoris faftigiü occüpat. Áliam quoque paruam in eo interítitio, quod eftinter caudam & anum, qua omnes nigri- cantésapparent. Linea fupercilio fubrubra pet Jateraad caudam protenía infignis eft:cauda bifur- ca; pinnisque ad extrema nigris; fimbriatis ac laci- miatis. ventre eftlaxo ac preerandi vt Trurta, Hoe jtemà ceteris pifcibus differt; quód nare eft recura ue UN atque (vtin harengis ac Lochijs) officülis qui- bufdamprominétibus infigni, labris nullum den- eium rudimentum oftendentibus: appendice gla- «braac carnola caudz infidenti, in Vmbrz modum. iNequetamen dentibus caret:officula enimad eius faucesatque Oefophagi ingreffum vtrinque con- fpiciuntur, fenis hinc inde denticulis, vtin The- molo;commünita. Branchiz illi funt vtring; qua- ternzac fimpliciffima: quarum extrema, quz cas pidinharet, reliquis fané minor eft: nullisinlate- ribus maculis eft infignitus, totumque huius pi Parvterinnir- Ycis corpus demptotergoreargenteü eft, Verum- Tid. 'etiàfi - eius internas partes aduettas,coftas quin- que & triginta vtrinq; connumerabis: cernesque ai cor elle pallidum ac trigonum , pericardioin- clufum: heparalbü, vuiustantümlobi , vtin Exo« corto & Delphino: in cuiuslatere dextro fellis ve- ficulaadfuta eft. Lienà finiftris apophyfibus & fto- machoincumbit. Inteftina nullas habent reuolu- tiones. nam gula víquead ventriculi fündum de- ducitur , qui per piícis longitudinem delatus, ac furfum quidem reflexus, duodeuum parit adeni- bus fuffültum, in cuius gibboinnumerzapophy- fes ípe&antur : ex quibus vena oritur, per quam fanguis defertur ad hepar. à pyloro fequitur aliud inteítinum , quod nullis anfra&ibus circundu- «tum,rectàadanumtendit. Vuluam vtrinque bi- cornem habet, tenuibus ouis confpicuam. Czte- raincongeneribus pifcibus defcribentur, Hec Bellonius. qui & alibi Lauaronum pi- Ícem vulgó Romz di&um, ma. gnam habere fcribit cum Lauareto fluuiatili (la- cuftri,legerim) af- finitatem. zi d | — 4 RHSRPISESNSY NY t —Ó—À DeAlbipifiblicut LibIV. j DE PISCE LEMANI LACVS BEZOLA WLGO NVNCVPATO. RONDELETIVS. Proiconequam Rondeletius pofuerat, som fatis proba lexale pifces y vepofuimus pifcis moftri à cartuleo colore'vulgb diddi picturam. e enim à Lex ola Lemani lacuy, quod [ciam, wibal | differt. Pinue [imilitudo qua à podicee xat jn moffra icone abundat. Eam quód bec pagtma non capiebat ,prace- ^8 —— dentecollocauimus, — ( T Lauaretum lacus Burgetius & Aequebeletius ferunt, ita Lemanus Bezolam vulgodi- *( Cam,nonadmodumdiflimilem. nifi quod coloreminus eftcandidoad ceruleum incli- QU) nante;roftro acuriore, capite minore; ventre latiore & prominentiore. Nullumpifcem reperias cum quo melius comparari poffit, quàm cum Harengo;quem in marinis depin- HEUAKe"S" ximus. Carne eftmolliore quim Lauaretus, & ab eo faporis fuauitate; & fücci bonitate multum fuperatur,nec in pretio habetur. Proprius eft pifcis Lemani heus DE ALIO PISCE PROPRIO LEMANI | LACYS RONDELETIVYS 26 Fn Rondeletij editione, diver] pifcis quem in Lemane V angerontum vocant, . effigies bic ton recle pofita erat, | NN NN WS OR QARQUNAS go NN AN SONOS XO n N) US 62 ^ 2 E PURSE M IONS 933 NNNM J988 S r Gc alius pifcis Lemanilacus proprius quiab accolis la Ezra; vel Ferre , vel Pala dici- AP) tur, Lauaretós vel Thriífas referensmagnitudiue cubitali, ore paruo fine dentibus, vcin € m Es ) Thri /'s,colote cinereo,corpore depretfo & lato, fquamis, pinnarum fitu & numero La- r8 EN d uaretisfimilis,Linead branchijsad caudá reda & candida ducta eft. Pinnulam dorfi mol- E» lem pinguemq; habet,eandem latiffimam. Carneeftcandida & fuaui,qua Lauaretorum Truttarumd; carni non cedit, Aeftate & Autümno capitür, hyeme inaltis gurgitibus latet;Sale condi tur & feruatur in hyemem. | COROLLARIVM DE ALBIS PISCIBVS LÀ- * LX cunin: (y primum de Bez ulas cfc. | Hos : Alborum pifcium lacuftrium vnius generis fpecies, vt dixi multa funt, alia atq; aliz in diuerfis Ia- cubus.itaque nomina etiam multa variaque fünt; non modo fpecie differentium horüm pifcium, fed etiam eorundemin lacubus & regionibus diuerfis: pro etatis quoq; & magnitudinis ratione váriant. Sunt quzalibi &tatis tantum difcrimen;alibi fpeciem peculiarem indicentnomina. Et ipfi pifcatores in diuerfis regionibus non per omnia confentiuit. Voluitàmen quanquam in re difficili ,quoàd eius poffem,& nominum & rerum differentias naturas; perfequi. Lectores cogitabuntfi quid vno aut al- terofortéinloco verum nó eft, non ftatim effe reijciendum. fietienim potfe vc alibi aliter res fe habeat, Quod ficubi etiam in varia & difficili reaberrauero, aut parum exact? aliquid tradidero , veniam da- bunt. Sed hec & huiufmodi ad totàm propemodum hanc hiftoriam femel prafari fatis füerat, bonis & - mediocris ingenij viris.nam quos incurabile calumniandi caco&thes inurfitilline yr» quidé re fponfi aut excufationis merentur. / r T m 3 9A Bezolz oinide Sabaudis qui Lemanum accolunt vfitato, vfus eftRondeletius. Bellonius bifulam À - fcribere m fuf pro (inquit)bifulam vulgarem magis refert. nec alibi eius meminit. Vulgus cir- j Em Y 3 "t ca Leufannam Zsffole profert , vnde diminutiuum Zofrolere. Etymologiam nefcio. Si bezolam Ícribas, 'acceditad Germanicum Bwt,quo Ípecies vnàá huius generis nominatur, Latinum aut Grécum nomen nullum inuenio,vt neq; Italicum. Cephalum vel mugilem lacuftrem, vel potius leiicifcum albulámue Cephalas AMD "lacuftrem appellare licebit.nàm & noftri fpeciem vnàm vulgó Z4l/belen à c olore Vocant. hzc nominage- Vocal lath- neris fiadmittantur, fpeciés pro iagnitudine diftinguentur; maenz, mediocrisatit parua differentia IDE a albulzadiecta:vel res priftantiz & nobilitatis; ' pe 1 Mid REO one Albularum genusalicubi nimis commnüni nomine Zr2z/f/fch dicitur, ab eo quod ad cibum fere affari culiriss foleat, Alibimelius FeiRen, Felis P'ekgn: quos quidam nuper Latine falcones temere d * ealiji Nomina pro " t i$ 4 32 . DeAquadlibus. |. | Dealijs (peciebus agemus inferius priuatim:hic partim ingenere,partimad czruleos,vt noftri cogno- minant, pertinentia quzdam adferemus. In Acronio laudatiffimi nominantur &ae/felck:n, id eft AT- bula nobiles,de quibus feorfim infra:alij Blavefzlken. id eft Albulz cerulez, vel ezdera ncftris ceru- leis, Blav: Ln di&tis, vel nonnihil differentes vt quidam putant, & nos explicabimus infra in Nobili- bus.Czruleos noftros, hoc eft Tigurini lacus, Za/Fenen vocant,qui circa Tugium & Lucernam pifcan- tur:noftros quidé maiotes fieriaudio, Etin Acronio a4/ indigetant pifcem huius generis,quem alio nomine Gancfi/cb.cuius tres differentias mox referemus. Carulei noftri quo tempore percarum feetu- ram ceupaícua fua fequuti é fuperiori lacus parte defcendunt, circa initium Maij, uei dicuntur, hoc eftpa(cales pifces : Randecker verb nominant pifcatores quidamillos qui oblongi & graciles funt; (deraaner, vnde & nomen fort à gracilitate fatum: ) quales fer& apparent, cum Linda fluuius, qui in lacum noftrum influit,exundans,lacum fuperiorem perturbárit. nos eofdem fimpliciter ceruleos ap - pellamus : & i buzis qui craffiores funt diftinguimus. In Bernen(íium Heluetiorum ditione czruleos vocant 4//Poeck: (& "Blavslmng nomen attribuunt Vendofi;s, dez Laugelen,à ceruleo doríi colore : quos capitibus amputatis ad fumum exiccant.) In Bauaria Rezeher. In Carinthia vel eofdem, vel fimiles & maiores, Remanchben, Albularum cuiufcunque generis pifciculi parui adhuc à noftris nuncupantur Z4iglirg: à Dunenfi- 4t4te 4477 businagro Bernenfium Zivocifijch: alibi (apud Heluetios fuperiores & R hatos) Stzber. &(0 "V artent. Ganefifch . Inlacu Lucernenfi pifces quos 4/be» vocant; id eft cerulei velalbule cerulez , pariunt circa diem diuz Catharinz , qui eft feptimo Cal. Decembris.is partus lunio menfe demum fequentisanni ad ma- gnitudinem digiti excrefcit,circa diem diui Ioannis,qui eft octauo Cal. Iulij: & tum ZIVachrfifcb vocan- tur,hoc eft nocturni pifces,quód noctu fer? capiantür. deinde poftannum Ede/[psizhmg, poftea Edelfifch, deinde em balbrouach[ne balhss poftremo em Batben. Conftantiz ad^ cronium lacum alia habent nomina: Primoanno, Seelen, id eftanimz, (quanquam & Vendofias paruas fic nominant:) Lindauiz Z/ydefffch; Secundo $iZben quos Albulas noftras priua- tim dictas effe putantaliqui,a/belen sm ZZvychfee.fed falfó. "'ertio Zaalen, Balben vel Gangfi[cb, vel 'vati- fich: (t Gregorius Mangoldus nofter, cuius libellus de pifcibus Acronij lacus Germanicé extat , fcri- ptum reliquit;) in veteribus quibufdam inftrumentis & (criptis publicis Latiné fedindo&? confcri- puis, Vadipifces. Quarto Reucgez, Lindauiz. Quinto Halbjfch, ibidem. Poftremo game Felchben vel Blavulms. 4 Rurfus nomen Gavefich commune eftad tres fpecies. Quidam enim dicuntur Conítantiz Sandrang - trium generi. fifch &c ijdé adulti Albulg nobiles, A4delfechen. Alij Grarugani fif. hk ex quibus Albulecerulez fiunt; 8/ava- felchen. Alij Fytcaagfifcb, id eft Albulz candidz,quz nomen non immautant. longiffimus ex eis dodran- tem parumexcedit, Exhistribus generibus (vt fcribit Mangoldus) vnum Conítantiz in fuperiori la- cus parte capitur, (Vadipifces nobiles puto) quod tempore quadragefimalis ieiunij parit, & caterua- tim degit, maximéinloco quem Clufam niominant intet Urigantium & Liudauiam. Alterum (quos al- bos cognominant,) ibidem reperitur, & parit Decembri menfe per dies feré quadraginta. Magna eo- rüm examina circa Conftantiam in Follà (vt vocant, «de: Grgob) vifüntur:vbietiam anno D omini M. D. XXXIIII. tra&u vno quadraginta fex milliahuius generis pifcium capta funt, Hzc ille. - B Albularum generainlacubus tantum reperiuntur, non quibufuis, fed magnis, & non procul alpi- busautaltioribus montibus, hoc eft illis quos influentes ex montibus orti fluuij implent, vt plerique 49 LI omnibus Heluetie magnis, Tigurino,Riuario, Gryphio, Aegerio, Tugino, Lucernano, Dunenfiin- terlacenfi, Lemano, Acronio vel Podamico, Veneto, & alijs, & Athefinis quibu(dam : item in Bauaria & Carintliia & apud Sabaudos feu Allobroges. Olim cum diligentius pifcem ceruleum noftrum confiderarem, his verbis defcripfi: Ceruleus me- diocri magnitudine pifcis,tantus interdum vtbinis feré drachmis argenti vnus veneat, praefertim ex illis qui &uizer dicuntur, branchias habet quatuor. pro dentibus labra vtrinque modic? exafperantur, quodta&u (inferto digito ) magis quam vifuapparet. locus etiam linguz, limzinftarafperiufculus ett. Inlabro fuperiori vtrinque eminent puncta quzdam folida;fiueanguli:inalbulis nó item. Caudz extremitas colorem exatro ceruleum pre fe fert, praefertim circa medium & Íciffuram,in pinnis quo- que eundem colorem deprehendas:item in capite, & ab eoforté nomeninuenit. Pinnula exiguain ex- tremo dorfo verfüs caudam (pectatur,craffiufcula,molliscarnofa, Pinnz ad branchias bina funt,;to- tidem in medio ventre;vnaà podice. Venter vndiquaque niueus eft, dorfum totum fübuiridi colore, fi fupern: infpicias,apparet.fed nefcio quomodo hi colores pro diuerfo ad lucem pofitu variant. Dentes non habet, fedlinguamaíperam. Odoreinonitagrauis & pifcofus vt plerifque, fed fatis gratus. Fel fubrufum. Ventres inhoc pifce, & truttalacuftri, quamàfundo denominant noftri, gemini funt, aut vnus quidem cum fundo capaciore & eminente:inde veró inteftinum amplum eadem fert quz venter Capacitate,ad ventrem reflexum. Venterincaruleo;primó capacior eft,inde anguftior:tum fundus fe- quitur,quarto inteftinum amplum. quintointeftini pars cum multis paruis & breuibus appendicibus totocircuitu primum,deinde ab vna parte inteftini :zantum;forté quarta.Sexto reliquuminteftinum. C | Oua pifcium maximé deuorant, & memini multa mein ventribus eorum reperire; itaque pifcium prouentum valdóimminuuntipfis etiam lucijs perniciofiores. Circa Pafcha & initium Maij apud nos e fuperiore lacus parte;dum percarum feeturam (hoc eft ona, & pifciculos ex eis nuperrime natos, aci- cularum magnitudine) infequuntur,defcendunt. hanc enim fugendo deuorant. & eo tempore magis pinguefcunt, vnde etiam Uuedfif b tum nominantur.Quód fi facturam earum nullam inuenerit,ruríus afícendit & profu nda petit. CumLindafluuius,& lacus Íuperior (quem Riuarium nominant) exun- dant, & lacum noftrum perturbant, czruleiilli longiores & graciles quos Kandechzr vocant; deícen- dunt. nam turbidam aquam non ferunt. Ex Albulis nobiles & quz Buzi vulgó apud nos dicuntur, pro- fundius degunt:czrulei veró & graciliores;altiüs,feré circa medium profunditatis:& in lacuipfolon- gius defcendunt, víque ad aqua fluentis ferme initium.itag; pariunt circa palosinlacu qui vrbem no- fuam claudunt paulo fupra effluentis Limagi principium. ! Albularum * - lo 9 us $9 6o 79 r LE. e * LI "M ^e Zn a —- " T m De Albispifcib.lacutt Lib. I V. 23 Albularum omne genus pauló poftquam ab aqua extractum eft, expirat. Pariunt czrulet in profun- doaqua,non tamé ptofundiffimis locis, (vtt im triecbtie:) circa diui Martini feré diem, hoc eftocto die- . busante vel poft:iin Lucernenfi veró lacu circa diem diuz Catharinz , hoc eft feptimum Cal. Decem- 1e bris. Vadipifces (nobiles puto) in Acronio dicti;per quadragefimam pariunt, & eiufdem generis albi menfe Decembri. Czruleos pifcesinlacunoftro capiunt menfe A prili,& deinde vfquead finem Septembtis feré. Ca- pfuntur autem retibus maximis,quz in aquam ad quinque aut fex paffus demittuntur coelo pluuio,fe- renó ad feptem, Praferuntur apud nos Iulio menfe. Quadrimi maxime placct:parte anni priufquam pariunt:quan- quam & circa diui Martini diem Nouembri menfe, quotempore pariunt, commendari audio. Lau- dantur alli, elixi, & frixi.Elixandi,in vinum feruidum immittidebent. Salá conduntur vafis ligneis,& in externas regiones procul, etiam ad Aeni pontem ex Acronio,mittuntur, Siccantur etiam fumo NUS nobilibus quoque ac principibus donantur. Captos ne contabefcant, quod breui eis accidit, mox di- uenduntpiícatores,vel a(fos alio venales mittunt.nam affi etiam frigidi placent. Duniin ipfis nauicu- lis affant, & pertria miliaria GermanicaBernam vehunt, In aliis pifcibus pattes aliz à gulofis appe- tuntur,albulz vndiquaque placent. DE ALBVLA NOBILL 216 jo. 40 LsvrAx nobilem voco pifcem,qui Conftantiz Atdelfelch appellatur, & apud nos (etfipauci cas piuntur,menfe Maio, ) ez F'uyfsfifcboder Fuyfer blauelhsng.- Nondum adultus veró, Conftantiz eut Sandg angfifch, noftris $a Bling. In cibo preferuntur albulis omnibus. nam & folidior eius caro eft, & ingui paffim interfepta. Audio has albulas minüs profundé,propius ripamagere quàm ceruleas, (d:e Blaufelchen) & retiinclu(as vbi fe fenferint, ad aqua fuperficiem tendere: czruleas contrà, deoríum, Nofttas varó Ceruleastanquam fpecie diuerfas, (4e Hiavelng.) nobilibus magnitudine & natura fimi - les,in fuperficiem quoque fimiliter ferri. Albulam nobilem ita aliquando excrefcere,vt vna drachmis argenteis duabus cum dimidia velpaulo pluris vendatur: ézraleam veró vt plurimum dimidiatantum drachma.In lacu Riuario albule candida dictz ab accolis Vnyhfifcb, capiuntur:ezdem puto quas fupra Randecker nominatur, & inlacum noftrum aliquando defcendunt tempore pluuio prefertim:noftrz ve- ró czrulez in eundem aliquando afcendunt;przíertim Nouembri menfe. Quzrendüan hic fit Laua- retus Gallorum. confentiunt candor & praftantiaingenerealbularum: & deícriptiotota à Rondele- tio pofita:nifi quod heparan felle careat nondum obleruaui. Bellonius hepar album eiattribuit,vnius tantumlobi,in cuius dextro latere fellis veficula adfuta fit. DE ALBYVLAE GENERE OYOD BYZ ET KILCH VVLGO NOMINAN T. OusTANTIZ Kwcblin vocantalbulz genus candidum, & fimile ijs quos Gangfifcb vocant, vetis C tribus magnis:magnitudinealbulas czruleas quin quennes zquant,quas 7Z4lifelcben nuncupant. Degunt in profundo, & pariunt (tate, Ad cibum vt cerulez parantur. Mangoldus: quemapparet non epprobareillorum fententiam;qui eofdem Vadipifces albos (J^ftgangficb) eile putant. Ali] KséZesvo- cant, & ventre candido inflatoque, dorfo fufco defcribür. in locis profundis (s vueg od«v iriecbter ) mo- rariaddunt,& paruos in eo genere Krlebenf z/ appellari:maiores effe quàm Hixegele dictos à noftris. Eofdem putoin Lucernenfilacu Z4fpher vocitariqui in e-m magnitudinem excrefcunt, qu& düobus àcrucedictisapud Germanos numis veneat, hoc eft quadrante drachmz aut infüperbeffe. Ft foite idem eft Buzus nofter, eis Ber. in lacu Tigurino, fed magnitudine preftans.nam albulam caraleami $0 quoque excedit, & ad precium duarum drachmarum argenti aliquando vnüsaccedit: ventre magnó inflato.corpore pleno amplo$;. Circafundum aqua degit, vt audio, vbi vermiculis quibufdam, é qui- bus mufícz arundinum naícuntur, (4e Wpepu: vermiculos ipfos CI/«gen vocanthoftri,) & cochleis minutis paícitur. Pifcatores EE czruleis praeferunt; uad maius & pinguius..& feré magis pingueícunt pifces, qui cibum in undo querunt, vbi & copiofius & loco manentem reperiunt: quàm qui fuperficiem ver(usefferuntur,vbi & parciusinueniunt,& cum labore infequuntur. Alij tamé bu- aum quoque altius efferri mihiretulerunt. € B ' : born & in LemanoFerra vel Pala dictus pifcis, quanquam cubitali magnitudrne , vt R.onde- letius fcribit , non alius quàm buzus nofter eft, & ipleinteralbulas maximus lautiffimusQue, (nifi nobilem excipias;) prolacuum diuerfitate maioraut minor, Palz nomen accedit ad Ger- £ó manicum Z«/.fic enim albulz genus quoddamin Ácronio vocitant. Ferra ad Germanicum Feicb. Minimum quidemálbularum genus Friburgi in Heluetia Pferrez vocari audio, , DE É E Letésrefieb. eA Buts FerrA vsl P ala. t - De Aquatilibus. IAE. ULOBVIOA RAT VOR E VEL SIMPLICITER DICTA IN TIGVRINO LAcCY. XS £494 Tsr omneslacuftres pifcesalbos,com- J/) muninomine Albulas tiominare nobis cQ vifum fit: hunctamen priuatim Tiguri- ni mei albuláindigetant,zz lbele. qua- --X» renosetiam vel fimpliciter fic vocabi- Cien mms | mus,vel parue difcrimenadijciemus.De minima qui- e dem proxime dicetur. Sigifmüdus Gelenius aliquan- doad me fcripfitalbulam (ficappellans ; haud fcio an diuerfüm pifcé) Illyrice dici buaryba. Sunt qui pu- tantalbulam noftram non (ui generis pifcem effe, (ed j albulam fiue bezolam czruleam fecundo tertióue fuz i statisanno ita vocari: quibus pifcatores noftri con- : tradicunt: quod ceruleos obferuarint fecundo etiam actertioanno forma coloreq;àgenerealbularum (de - quibus htcloquimut) differre. J zoe : Nondumadultz;vtbezole quoque, cornmuni no- S eSCIPOO x iinevulgó AMighng dicuntur. Alius eft pifcis Albur xe " inlacu Lario:& quiapudSabaudos Able dicitur. Al- e 25 HIN N -: ; " / c ' » ^ » " : n " s z : C C Le iat ' burnum ÁAufonij Gallisablevocari,pifciculum mini- c iil l » munm,de quo fupra [cripfimus, Rondeletius & Bello- E oc pepecee au] À piusauthoresfunt. : — 705, v Dee edi PUR N B — Cognatus eft hic pifcis ceterislacuftribus albis.N& po. UA & (pecies,& fapor feré omnium non diffimilis ett. AL- S CL bulamagis quàm Bezolaalbicat. caudatamen & reli- p A. : quz pinna, pratereas qua iuxta branchiasíunt, ni- e ec gricantin extremitatibus. Doríocolorglaucus: ali - 3e cubitamen purpurei quiddam & cerulei mixtum vl- detur, Caputexglaucoczruleum.intercaput&zdor- — , fum color viridis,ceu gémarelucet. Branchiz eiqua- n terne. Hyemealiquando memini videre me hunc pi- i Ícem fquamis perlatera exafperatum, eminétibus per fingulas fquamas veluti tuberculis. Aiebant hocin- diciumellerecentium & viuarum. —Capiuntur Al- bulz in fumma parte Tigurinilacus , 1uxta locum quem ucbberg vocant,diebus feré quatuordecim poft diem diui Martini:& ad oppidum Rap er(uillam cir- 49 caipfum diui Martinidiem.A partu iniacum noftrum defcendunt ( fed nontam procul vt caterz albula) vfque ad ver:deinde rurfusaícendunt non zítate ví- queaddiuiMartini diem. Capiuntur etiam in Gry- ,phioagri Tigurini, multó maiores quàm in noftro: & in Haluillenfi Bernenfis agri. iu gtem F. Albule Augufto & Septembri menfibus precipue laudantur , quod fuauiores co tempore folidioresque | . fint. pofteaenim pariunt, & molliorearum caro fit:& fuccusin feeturam confumitur. 7 DE ALBVLA MINIM A. qs m Kcon bac bene f atia efl nifi quod pinnula paraa in extremo dov [o defyderatur. SS EET ^ ART PAAR; PE ERE v UNO P ege m" grs (gen TOR COUAS (QA LAURI. UU PIT z 5 ovy 5$ T ts " ; ep em s AA AU END MAS (EE AAA OT DRIN. € B cd oL RD PA AU m e W um. hri bra M AY M $ Rad "x ' Wm * N hi - " EUIS ELT IRR ENS // WII XR EC PERRA NE IE Qu UU S WE Mua e Vx ESSE e PEOR NS MAN MIS A MEA e — c 7 2 LI ^ ' RESI SURE, COSE extre Let yo t o eee LR AE » Ex 4r. eu Eu E MER WE em o RON ER ERE ca Se eR 2 ^ 4 S ! e UI M TE rA ACER CT - - NEUE CIC DUIeRS esas SS SE S D "s s vc is LOT E T xz TL — me m EE t Á E E —— — — Á. AL BYLAM minimam huncpifcem voco,quem noftri F'zerele, vel Haerlzr, quafi haleculam;appel- 7e lant: Friburgi Heluetiorum (vtaudio) Pfaren:Lucerns: Aacbrfifob, (quód noctuferé irretiatur,) vt qui- De Albispifciblacuft:- Lib. x. e Albispifciblacuft;- Lib. IIII 3 vt quidam putant.Sed mihi pifcator Lücetnenfis affirinauit Nachtfifch vocati Albulam ceruleam an- no primo,cum circa diem diui Ioannis zítate iam ád digiti longitudinem excreuit. | Albulamihima totafpecieaccedit adillam,quam proximé albulam paruam nominaui:fed plerang; b minor eft,& in capite minus viridis. Si pifcem erectum inf picias per dorfum,aliquid coloris purpura- fcentisin lateribus apparebit.Branchiz ei quaternz funt.pinnulzalbent. Ore aperto fuperioris man- dibulz extremitas deorfum tendit.Os habet longiufculum, dentes nullos. Obíeruaui aliquando ro» tunda quzdam puncta nigricantiaà capite víque ad pinnam dorfi maiorem, perinterualla, Sale conditus infumatusq; commendatur. Placet alioqui recés in iure albo frigido, apiocopiofein- F 1 VRAC per menfem Decembrem.Iulio cocunt, Noctutantum capiütur retibus,ad paífus qua- C E 19 dracintaaut quinquaginta demiffis. cum ccelum ferenum eft,altius defcendunt: cum A Cp TUE dunt.DenfiíTIimis gregibus prz czteris albulis cápiuntur,non paffim inlacu noftro,fed maxime à pago Vadefuilla,víq; ad infulam: & verfus alteram ripam à loco Surenbach v(q; ad Arborem longam. diebus quatuordecim fer? à Natali Domini capiincipiunt, & immixtz eisalbulz cerulez aliquot, & mox ex- pirant. quamobrem vtrecentes habeantur ,Inatutino tempore potius ad prandium coémuntur, & affi in craticula quàm calidiffimià gulonibus deuorantur: quieam ob caufam non vniuerfos, fed paulatira alios poftalios afferri iubét , vt ftatim abfumptis prioribus, feruidi pofteriores menfis afferantur. Em- bammaadditur ex aceto;fapa;pipere;fale,& porriaut cepz folijs concifis. ÁLEANTAIS; AAtayrejc, nominaturinter pifces à Tarentino, apud Athenzum inter Nili pi- Íces Eleotris, . od DE ALECE SIVE HALECE. H^ LEc cum afpiratione fcribiturà Pontano & alijs plerifque eruditis,vtetiam Halecula diminu- tiuum:quod nobis etiá placet.videtur enim deriuari Yo? $ uAY d Xon d &^u1:, hoc eftà fale,vel fal- fugine muriáue.Sed quoniam & recentiores multi non afpirant,& in codicibus antiquis non raro fine afpiratione fcribitur, in A. elemento mentionem eiusfacere volui. In genere etiam,in primze fyllabae quantitate,& in terminatione alecis inconftantia notatur, Ná & foeminino & neutro genere efferture & primam alii producunt,alij corripiunt:& cumà cateris alec fcribatur,in Plinio legitur alex. qo. Manidem (inquit Rondeletius) Gazanon recté vertit halecem, neque c uidi haleculas; ( Gea non a[pi*at.) Nam halec generis potius nomen mihi etle videtur, vcfit piíciculus omnis vilis, vel muria conditus, vel pi(cium fcx. Vnde Columellatabentes haleculas incrementi minuti pifces iubet preberá lis qui in viuarijs feruantur pifcibus.Et Hermolaus pifcem omnem vilem halecularium vocat. Eftetiam halec liquamen ex inteftinis pifcium. Horatius, Ego fecem primus ci balec, Primus ej innen piper album. | Dicitur & àPlinioalex muriz (imó gari) vitium.Laudatur( inquit) & Clazomene gato, Pompeij; & Leptis:ficut muria Antipolis ac Thuria;iam veró & Dalmatia. Vitium huius eft alex, imperfecta nec 40 un ridpn us Plinij vocabulumretinendum arbitror, Hzc ille. - EM T . M.Apiciusad omneluxus ingenium mirus , é iecore mullorumalecem excogitare prouocauit, Pli. nius. Et rurfus, cum garum dixiffet olim ex eiufdem nominis piíce fa&titatum, deinde ex alijs diuerfis, fubdit:Sicalex peruenit ad oftreas,echinos, vrticas,cammaros, mullorumiocinera, Innumerisq; ge- neribusad faporem gulz cepit (altabefcere, Etmox, Aleceícabies pectoris fanatur infufa per cuté incifam. Et contra canis morfus, draconisq; marini prodeft. in linteolisautem Co£cerptis imponiture Hincapparet garum purius,delicatius,maioreque opera & fumptu fieri folitum fuiffe:alec veró longe vilius & craffius,fiue per fe fieret;fiue ipfius gari fzxjaut garum imperfectum,;aut vitium gari. ita vtillo diuites,hoc plebs vteretur. | | fo Cui portat gaudens aneell« pareplide rubra * -Alecem;fed quam protinus sila yoret, Martialis lib.rr.de pice. s apparin., ei putri cepas alsce natantes, | | | Etpulpam dubio de peta[one vor as, Idem lib.;.de liquore fiue liquamine. Sumen elixum,velin furnoaut craticulaatfum, éum alece aut finapi manducatur, Apicius. Qui mihi olera cruda ponunt;halec | legendum halecem, vt conftet ver- fus) danunt,;Plautus Aulularia pro pifce vile, vt Hermolaus accipit, fed proliquorefor(an melius. Vbi olez comefz erunt, halecem & acetum dato ; Cato de re ruft.de pulmentarijs familiz loquens. Datur cammarus,& riualis;halecula, (.iiin riuis naícens piíciculus ) vel fique funtincremenci patrui fluuio- rumanimalia,Columella. Et ruríus, Preberi conuenittabentes haleculas. nà id genus pifces qui funt —. £o incrementi minuti,maiores alunt,lib S.cap.1is. Vitium gari eftalex,imperfecta, nec colata fex, neutro duntaxat genere, vt Plinius atq; Flaccus, & primus omnium Plautus efferunt.(iquidem & Greci liqua- men(liculmen,voce corrupta)vocant,quod puriífimum exeo fluxit. id autem quod fecis inftarin co- phino( ita enim vocát, Vide plurainferius in Garo, vbi hac ab Hermolao non recte diftin&ta reperies ) obmaníit;alex:vndeliquiminarij dicantur. quo modo ctiá pro liquoreaccipitur promifcui gregarijgs | piícitij; Hermolaus. e. ^ Aleculz vocabulum generale credo, idem apud nos fignificans, quod apud Grecos anthracides. In Pannonia (imó Germania etiam tota) pifciculum,quem Belgz copiofiffime venantur éc inueterant;arengam vocantes, ipfi alecem hodie quo- que nominant; Idem, « | DE ; | ME * 7 $453 7 ; 36 | De Aquatilibus DE ALPHESTE VEL CYNADO , unte ROoNDELETIYS. | Bellonima pvo albhefle eundem quidem pifcem pingst,fed mitius latum, craffioribus labris bene dentatis; »eerpore nsaculofo, cj puutiisdifliintloynon expreffís [quarme. -Hi5 1 ANNA $ Ne - 677 36 | NEM d EXCUSA EU DADA ISSUE TE : qb pg umm »A 527 d A A AOHEZXTHE AAQuemec Grzcis eft pifcis, qui àPlinio dicitur Cynzdus,; noftri cómuni faxatilium nominerochau vocant:peritiores pifcatores canus , Maffilienfes canudo corrupto vocabulo Cy- nedum volentes dicere. p Pifcseft marinus, faxatilis,dorfo purpureo, ceteris in artibus luteo; corpore ftrictiore quim au- rata vel pagrus:manis figu rà fimilis, alioqui maiore & Ipifliore corpore;pedali maenitudine: ore m&- diocri.labra habet, & dentesferratos caninis Íimiles,quod omnibus fere faxatilibus cómune eft. A cer- uicead caudam fpinastenui membrana cónexas habet, non diuifas, vndenefcio anne recte uova d ab Ariftotele,citante Athenzo,dictus eft. Huiufmodi cum fit pifcis quem híc proponimus, fupereft vt Ziky, eumelfe oftendamus;qui ab Athen.zQzj^ à Plinio cynadu appellatur. Ac primá Athenzi verba pro* feramus:Pifces quidam funt alpheftz,omnino quidem cerei coloris, purpurafcentes tamen quibuídà 3e in partibus:aiuntipfos binos capi ; & viderialterialterüm comitem eífead caudam.ab eo igitur quód alteralterius nates (4$ avylz ,Athenzus:«az &eew Euftathius) fequatur,veteres quidam incontinentes, & in venerem procliues alpheftas nuncuparunt. Ariftoteles in libris de animalibus, vnica & non diui- $i. gx, cni fpina (wovaisaso. ) efle dixitalphefticum & flauum. Plinius Veró cynzdi;inquit, foli pifciumlutei. A Principio ipfa nominis ratio alpheftam eundé effe cum cynzdo plané indicat:nam vtalpheftas Gre- ci appellant pifces fe fequentes libidinis caufa,eodem quoq; nomine libidinofos & incontinentes ho- mines, fic & Latini cynzdos pifces: quoniam funt & cy nadi homines rnolles, effceminati, libidinofi, quid; przpoftera & nefanda venere vtuntur. Adhac cerei coloris funt,fecundum Athenzum;quibuf- damin partibus purpurei , quod noftro plané contüenit. Dorfíum enim colore eft purpureo exaturato, fiue irem cw cereó colore,quem Plinius luteum appellat. Ariftoteles citante Athenzo 40 DigreffIo ad x4jpóv Numenius tgubaiv. Grazcis autem jp " fignif Cat Za»dii sid eft; flauum, autore Galenolibro f. deía- colorum nori nitate tuenda,cüm loquitur devino pro fenibus deligendo: 9 ud avsew. ie 3 Ael ajpeicdon t x 3 7p x jugi ov X zen egi mt; eta je jp ov kel sd numo Y a C Eoewhov Gvoat Ce ai iv: V t fit fubftantia tenuiffimum,co- xs. lore quod Hippocrates upiiv appellare folet:poterat autem & £a/iv,id eft,lauum appellare. Hactenus . Elie, Galenus. Evigo; idem dicitur.& falpam quz lineis aureis diftin&a eft v5) e io prius vocatá fuiife Egi ^ diximus.taliscoloreftauri, vel lammzexlignisaridisexcitatz. Quod fi aliquando :j/495; rubrum vel rufum interpretemur alios fecuti; reprehendendi non fumus:nam id etiam fignificat /o/ob.flauum fci- licet exaturatum;quod eft rubrum dilutius : vnde Oppianus;Za»foi 7 tov)o7voi, quitameniudicioomniü | Lir — yubefcunt,taliseftoptimz & miniméadulteratz cerzcolor. Diofcorides de corni arboris fru&u lo- eiie muaov, quens,primum dicit effe y Acphi id eft; virentem: zwzoevdpdluov 3 Eaw0hs d ote aodo5, 1d eft;/per maturitaté ru- 59^: Lib1.eap173- be (Cere;aut cerz colorem teprzfentare. Vides vt £üb & x5e06 pro eodem colore vfürpet: qnodau- KüeJo80he o Ela rübefcens vertitinterpres ,id non de rubro exaturato intelligendum elt, fed de diluto, quod igulob» aliquando appellari prius diximus: & alibietiam Diofcorides Ícribit,ceram optimam effe .zz7- xijpors Talis color ettluteus,color nimirum vitelliouorum. Idem color dicitur etiam Rede 7mi- Eure, eoc. Vinumenim x» bor quod Galen us Zaro2v id eft,flauum interpretatus eft avi » wy oov id eft, rufum pal- lens lib.rz.methodi appellat; Quamobrem vehementer errant qui vinum zit fiue 2/0» putant effe, quod Galli vin clairetappellant:eftenim hoc giluum. Colorem veró supo fiue £asbi» proprié refert vi- num,quodin Gallianoltra Natbonenfi prouenit; diciturd; mu(cat & picardent,Hzc1deo diffufius ex- licaui, vtob nominum varietatem diueríasq; eorundem fignificationes rerum notitia obfcurior no- is non effet; Quare ujpbv£esbovymvjo t,ipvip»;& Latiné flaaum,luteum, tufum;rubrü, feu potius rube- 6e Lib.2.cnp.ioy. Cenclufio. Ícens nonnunquam pro eodem fumuntur,vt exemplis veterum comprobauimtus: nonnunquam diffe- runt, fed ratione tantüm maioris & minoris: quo fit, vt propter magnam in colorum quorundá gradi- bus affinitatéomodó hoc, modó illo nomine, diuerfi autores vtantur,etiam in eodé colore defignando. Cimadicobr. | Ex hisigiturliquet qualis fit piícis iftius color,diuerfis nominibus ab antiquis expreffus,qui nó fo- ius eft cynzdi:cancri enim aliqui & cancelli;& leones parui,qui circainfülam D.Honorati;& in ma- ri Liguftico capiuntur,flaui funt fiue lutei:deniq; eiufdem cum cynido coloris;de uibus fuolocodi- cemus.Quare merit falfus nonnullis Plinij locus videri poffit: Cynedi foli pifcium lutei:velinemen- Plinij locus an, datus, vt legendum fi t; Cynzdi toti lutei : quemadmodum locutus eft Athenzus , T0 No Ao YeJo sides fol cimadi fiet omnino quidem czrei coloris:modó intelligas nonitaomnino luteos eife; quinaliqua parte purpurei lutei. Ínt;vtinitio huius capitis declaratum eft, 70 d MT! Carne «v De Alphefte. Lib. IIII Carne& fubftantià eádem eft, quà czteri faxatiles;nimirum tenera;molli;&: friabili, minimeq; elu. F- tinoía, Ius ex eo ventrem lenit. Co&us in fartagine melior eftaffo in craticula, vel elixo:hic enim mol. liorfit, ille quia tener eft & friabilis, in tenues partes facile foluitur. Przparatur fic: Exem ptis inter- aneis fale afpergitur,& CE EEdUe partes continet & folui prohibet:deindeinfernens oleum inijciens dus, Refrigeratus cü fucco mali Arantij editur. Aegrotis falubrealimentum:facil? enim coquitur;ae temperatum fanguinem gignit; v" T | DE EODEM BELLÓNIVYS& *De icones vide que [épra [crstfi cum icone Rondelzis, Cynzdus à caninis dentibus , fului aut rutuli coloris pifcis nominatur; quietiam Maffilienfibus Á vnSanut, | | EE : Saxatilis eft: cuius color, vt reliquis faxatilibus; euariat. Peculiaribus quoque notis ab alijs diftin- B guitur. Vt plurimum enim totus lütei fide cerei coloris eft; quibufdam tamen fui corporis partibusad- mixtum rutilum colorem hàbens. Praeterea Íquamas in gyrum crenátas gerit;quz multa fcabritie hoz- rent. Nullus faxatilis tàm firmos dentes hábet, à quibus nomen ei inditum fuifle puto. Hos in maxillis oftendit bonoordine difpofitos; oblongos & acutos; vt pifcis dentes effe minimé dixeris; fed alterius cuiufpiam carniuori terreftris. 2o Picusetiam Maffiliz di&us, colorem habet varium, & ad cyn&dum propius accedit: & canadellain Liguftico mari didtalabijs eft magnis vt cynzdus. | COROLLARIVHM. Alpheftes Grecisinuentorem fignificat, & hominum epitheton eftapud Homerum, quod ratione & confilio artes, machinas, aliaque inueniant & excogitent;qua citetz animantes inuenirenon pois funt. Conuenitautem huic piíciforté hoc nomen exeo quód bini femper fint, & alter alterum fequa- tur, tanquam quarens & inueniens. nam fi fingulares autíolitàrij vagareriturgnonalter alterum repes riffe, fed amifitfe dici poffet. Iam cum fequatur alter alterum $$ &vyle, cindedi etiàm nomen eis impofi- tum. nam & de homine cinzdo zacwzvyo» Grece effertur. Malim autem cine di primam fyllabam pec P MS 7s 16ta femper quàm ypfilon fcribere. denominatur enim cinedus Euttathio, ax Ag. o vel Tia) dd) Te Topo 30 hxev u4esov. Qupd fià dentibus caninis,vt Bellonius (ine authore putat,hoc nometi fact fuiffz, non ci- nzdum neq; cynedü,fed cynodonta vocari oportuiffet:(icut & alium quendam pifcemà dentib. !yno- donta vocamus. Diocles apud Athenzum AQuoxo: inter faxatiles pifces nominat. apud eundem Numenius cAQgclu appellat: & Epicharmi h&c verba citantur , MJc aquo 5; Ke gsivoi qt XXe eos tanquam & coracini lutei fint,non foli cinzdi. Sedadonis quoque vzzzvjiG» vel ash eft; inde & cir- rhisà cirrho colore dictus. Korrarzmiymv, à Aattyv(Dos 1] 0$ exeo Does! sor? Qv Arv ( lego d Nase, quanqut aliqui penultimam perióta Ícribunt, xAQieav) wr qréyapdto ov by jaws Pme IDVT2H 3, 5 E e» po yl Athen.) Suidas. Abhuius pifcis natura Apollodorus alpheltas libidinofos intellexit, cum dixit K amt ru'y arre gt eAQuesy , Euftathius: qui alibi monet La TW (G» GC norrevmvyei dici, vt ame: Gc os Gouy. KavTwzrbtymuui pU Cratinusdixit — 4 0. "BN. Eüdemaut fimillimium pifcem effe iudico qui Venetijs; fi bene memini, Brufola nominatur, à colo. o Eefortaífis: & à Lufitanis Salmoneta: quem verno tempore optimum effe aiunt, Ruffus e(t pifcis ( vt, pictura reprefentat) toto corpore: cauda lutea maculis fufcis di(tindta, extremitate, vt (axatilium fec, equali; nonárcuata. máculse nigra ad pinnarum (quz lutez funt) iuxtà branchias initium h abentur, aliain pinna podicis; alia in extremo dorfo prope caudam. Lineaà branchijs ad caudam tendit ruffa, punctsintercepta nigris, Oculorum pupillaatrairideluüteaambitur,ea rurfus circulo albo. Ruffis eftetiam pifcis, & ex parte (cauda pinnisque przfertim ) luteus; quem Donfeilz nomine Cornelius 5, cil Sittardus olim pictumad me mifit: 8 faxatilium genete, vtex dentibus, caudequefpecie & imaculazum — - varietate ápparet, Venter albicat. corpus oblongum & minimé latum eft. os paruum prominens. Cinzdiz (gemmz) inueniuntur in cerebro pifcis eiufdem nominis;candidz & oblonga, euentu 7; À mirandz , fi modo eft fides; prafagire eas habitum maris nubilo coloreauctranquillitate, Plinius. Ci- nzdus dicitur iynxauicula; & pifcis marinus; in cuius corpore translucido fpinx apparent: & lapis; 5 o Qui & Opifianus & dracontius, Kiranides r. 10 vfüm autem eius defcribitad philtrafeu ceftum Vene 69 ris. Alpheftes quidam ictus fulmine in alpes mutatus fingitur. DE AMIA, RONDELETIVS,. NN 27 S NNNM // 2j SPESNNN 2 77 1 V.4& A'ula à Grecis dicitur, Latino nomine caret; À noftris & Hifpanis "Byz ds quafi Byzantia »Vtos inot:amiaenim Byzantia in pretio habebatur; Abalijs boniton vocatur x: nóminatàm fuiti 1 " CUN i D autor elt 38 De /quaalibus. (v autoreft Athenzus, qubd 4 9 ulorQeptr x7? o deo s id eft quód nion folitaria fit; fed gregatim viuat: Alio verólocoetymum habere fcripfit ex Ariftotelis fententia, 229g «? dua von adc gr) icis; ia 5$ euvaxyaienay quod fimul cum fui fimilibus eat: eftenim gregalis. Idem Plutarchus in libro, cui titulus, Vtraanimantie prudentiora fint, terreftriaan aquatilia: zuionc 8: o] vi vopaos rper pev à Php lyeA acad, Eftautem amiapiícis marinus, pelamydi vel thunno, vel Ícombro corporis fpecie, pinnis Peanda fi- milis: eftenim roftroacuto, ventre craffo; caudatenui, in figuram lunz in cornuacuruatae pinnis eius conformatis,dorío ceruleo eoque fplendente dum viuit; ventre argenteo. A dorfoad ventrem lineze ducz funtobliquz, nigricantes, certis interuallisà fefe diftantes. Oculi parui funtauriemuli. Cutis lauis, demptaca parte qua circabranchias eft. Dentes habet ferratos , acutiffimos, in os recuruos. Branchias opértas. Ventriculum rugofum, longum, feré ad podicem vfque demiffum , cuius appendi- cesfuncinnumerz fcombrorum appendicibus tenuiores. Inteftina gracilia, hepar rubefcens, fplenem SR nigricantem: fellis veficam toti inteftino attextam;autore etiam Ariftotelelib.4.de partibus animaliü, Lijb...de tif. Vel, vtalioloco Ícribit, cum toto inteftino extenfam, ex equo longam, fzpe etiam conduplicatam, mimal.cap.ys (replicacam al.quateu. ). ) "NT C InProuinciamultzamie capiuntur, in maris anguftijs quas infulz frequentes efficiunt: inlitore Lib. s.deUist. noftro pauca ob maris vaftitatem. Aqua dulci delectantur. Ariftoteles: Thifnni;pelamydes;amiz fub- od ^b euntPontum vére, atqueibi zftatem traducunt. Et mox: Petuntautem Pon tum paftus gratia; qui vbe- Lil. o.de Eift. rior& melior ibi propter dulcium aquarum permiftionem fuppeditatur. Beluz quoqué magna pau- animaleap COTES ibidé func. Ec alibi:Celeri ter pifces omnesaugefcüt,in Ponto celeriüs : indies enim amie multe 1. manifeíté augentur. Et Plinius: Pitcium genus omne precipua celeritate adolefcit maximéin Ponto. Lib.o.eap 1. Caufa,multitudoamnium dulces inferentiumaquas. Ámiara vocant,cuius incrementum fingulis die- Lib.8 de Hif bus intelligitur. Rurfus Ariftoteles: 5i «c sereni c rvaemenet av o1 tv iy Dvaay, wen] tublrof aw &y auis mer OE y d ke" o qug NUAVOuG s 10V OL TUE X GO E PEV. . id eft, Fluuios petunt pifces multi,& in fluuijs & ftagnis commodé L:b.8 dle Hiff. dele&tabiliterq; degunt.(id enim SJlen, Gaza ptzltare vertit;) vtamia & mugil. Carne & alga veíci- anitmal.enp z tur. Ariftoteles: Amia; thunnus;lupus magnaex parte carne vefcuntur, algam etiam attingunt. F 'Pingues igiturfunt & molles amiz fuauesque;obid Archippus & Epicharmus (autore Athenzo) Libog. ..— qguwyee appellara nt. Hicefius vero bonifucci & molles effe cenfuit; ad excretionem medias, minus ta- 4iben- lb. 7. oen nutrire. A rcheftratusad gulz luxum ingenio mirus amias optimas elfe exiftimauit, tempore au- PN a mni poft vergiliarum occafum Byzantiasquelaudauit. Hos de amia red fenfiffe exiftimo, lo- mis apud Ga. Cosque duos Galeni in tertio librodealiment.facult. deprauatos effe;priorem in quo citat ex Philori- lere 6slegi; mo pifc es durz carnis: Kaj qeATETOY bypaxiev Ü eiAUIM XV Ael ÉTUCs ^J d|svépu «£4 TEC Q5s: Agaikgyéc c, x9) eh bus HTÀ — kou yes, M gn ny DEA ELUVULAOL 400 ckepTiois 4 0d zrpoc Toi ETU 3 0) T6070 3901y 406 TÉ Vy Add 39) REY dp Qolre, ad YyA&ÜR91, X 9d AME H- secs ne qxolgtt, el ybysygtts set ol pies 46) CU*yonvar, Tbà pro anaton legendutn Aauic. eftenimlamia ex ceta- ceorum cartilagineorumque genere, & ob eam caufam duraadmodum carne. Alterum, quo pifces quos recte Philotimus durz carnis effe cenfuit, approbat: Tóyyeze 9 a) Qasypoec. no) ins y tad aierSe s de- sc el expone puuc ever. vbi rurfus Awwiox legere oportet:alioqui Philotimi Galenique fententiz fenfus Iib ipfe repugnat. Sed ne emendationem temere afhinxifle videamur,eam ex ipfomet Philotimo confirmo, facalticap.z9. quiamiam inter mollis carnis pifces connumerat, Galeno ipfius verba citante: auAémpoc Bey selva 4 qeodie ata rav Jute Totg av izc uev TuS Pypadpev aivrois àvüazugt: Kw ei01 BE y sto QUxsc xoi iwAldec sod zrtpxou , xo] Up Uva y X) Uy Nay. a eoru Qo wer) excpoi, tod molo Dvor , jt "robe TE voie any od diTler. &c. Vides hic amias in pifcibus mollis & tenere carnis numerati,vt capite proxime fequenti cum pifcibus durz car- nis nullo modo recenferi poffint. E Scribit Ariftoteles amiam abalijs pifcibus appeti. Pifces fenfum guftandi habere conftat: multi Lib.4.deHifi. enim fuis & proprijs gaudent faporibus, & eícam ex amia maxime capiunt , & pifcium pingue , vt qui enimal.cs)-5. en ftatu huiufmodi dele&tentur, & in cibo huiufmodi efca. Sed ne vna omnibus preda fit ; eam validis dentibus, & velad propulíandam veladinferendam iniuriam aptiflimis armauit natura: ob eamque 2h caufamtroctam etiam appellatam arbitror, eundemque plane eífe picem, qui amia dicatur, & trocta prd ab Aeliano. Hzc enim funt eius verba: Piícis trocta, cuius naturam nomen & os declarant, dentes ha- ni, ch» Oppiani betfrequentes & con tinentes, quibus quicquid inciderit, perfringere poteft. Dicitur ergo 3v rs zea- amias eofdem *ye-v, quod vorare fignificat. Deinde quz Oppianus; ex quo permulta mutuatus eft;amiz tribuit, eaipíe iftes arbitra- tro Cte. Hamo captus ( Opptanzs slpecelas ettam boc facere [cz sb. )folus ex pifcib.nó fe ab hamo Mmicie on fure impellit fefein ferrü, (affrers, Atbenams "Ari(lotelem citans.) chordam confumere(morfn ab[cemdere) cupiens. Pifcatores contrà machinantur longas anas : illé veró, quoniam quodam modo valet faltu, anfas fzpe tranfilit, aclinea quaagitur conciíaad pifcium domicilia reuertitur. Oppianus veró: el am:acelere, cá vulpes fraudeverantia CPranexiant [esnmas mo: [7 confrizgere etas. e-4t pi[Garorei longoms ex quapendeat banus, Conficiumt Vt gam. dentis qua arvo[avetundat, —.. (Graece eft, xauxtv by o xsvozvm , id eft lineam ex areaddunt.) Subiungit Aelianus: Tro&z fui generis grege coacto delphinos inuadunt, maximé fi quem fegregatum circumuenire poffint. plané enim fciunt delphinum fuis moríibus verberari afpe- ré folere. Itaque troc ei acerrime inftant, delphinus contrà refilit, fubfilit;atque indicat vt ex dolore torqueatur: idcircotenaciter vrgent,fimulq: ad faltum delphinitolluntur,hic eos repellere conatut, 'TddAnvn dle vero nihil remittentes viuum lacerant: poftea veró quum profe queq; aliquam eius partem vul- xà. nerárit,difcedit. Oppianus verb amiarum & delphinorum pugnam ita defcribit, vtfacile cognofcas À eadem omnino efle ifta, cumijs que Aelianus detrocta fcripfit. Spbyran?Rec? Suntquiquam priüs fphyrznam effe docuimus,amiam effe credant , fed Eine errore. amia enim deleri alba oce; liseft, camthunnisfcombrisque Pontumingreditur. At fphyrena folitaria eft. EA Paulus Iouius lechiam pifcemita Romz nuncupatum amiam effe exiftimat. Sed lechia, vtipfe fate- tur. folitarius eft pifcis, amia vero minime, vt docuimus. Nos lechiam eum effe pifcem demonftrabi- £Ap.7« i» A 1 : 1&us, qui ab antiquis glaucus dictus eft à noftris derbius. B Lib. csv: XQy. Poftcemà IÓG [7] 9 ;- 6€ 10 Aio 40 DeAÀmia. Lib. III. 39 Poftremo alij lampugopifcem Hifpanicum proamià veràaccipiünt; quód citó ausefcat; qu5d gre- LecbiaRoihte: galisfit, quód (combris quodammodo (imilis. At dentes, quamuis magni Gintézvalidi; vt FENECUM d Lud vulnerare poffint; repugnant: non funt enim in os recuruüi; quales amiz dentes funt. Lam pugo autem feo o Hi- hippurum veterum efle fuolocó docebimus. ., Quarequi omnia diligentiüs éxpendet,amiam veram à (eadivum nofs nobis exhiberi facile iudicabit, vtpotecui nuüllaplané nota, quz ab Ariftotele; Athenzo, alijsque fide 9f? atia. digniffimis autoribus amis tribuatur;non perappofité quadret; Conclifi, | COROLLARIVM |» Amiagenuseft pifcis, Feftus. Quidam non rede afpirant, Dicitür autem adl s. genere faninino, À declinatione fecunda,accentu pàroxytonum:& forté etiam auia: é in primagenere máfículiho; Kva- — yosc puc 8 azuloue Yu qol; jatryats s Oe rodeo — LIoious evisos ois Lloceidaion (G» verroSutoc , Matron Parodus apud Athenazum. Aj proparoxytonum fcribitur in codicibus vulgatis Ariftotelis de animalibus 8. 3. Eberus & Peucerus amiam non redté interpretantur Germanicé Welfr. Quod Velfus pifcis eft; vt uto, quem recentioresaliqui barbatum nominant; máximus in muftelarum genére, noh eiit amis fedfilurusforté. J IT j Ariftoteles libro quinto de animalibus numerat intet Cartilagineos amiam , Achengus : fed parpe- n ràm: legendum ex Ariftotelelamiam, | AmizinPontoceleriteraceuidentiffimt omnium augentltr; Ariftoteles. Cumthynnisamiz & pelamydesin Pontumad dulciora pabula intrant gregatirà cuin Ífuisquequeducibus,Plinius, Amizetiamin Alopeconneforeperiuntür,Ariftot. —Pilcis eft pela- mydifimilis, Idem. — Amiz Ariftoteli, citante Atbengo, gregariz func, dentibus ferratis, branchijs opertis. Matron Parodus amiáàm cyanéi coloris & maguam cognominats Archippus zzv». id eft : craffam. | Os eieftanguftius, Plutarchus. Pet. Belloniustumami& tumlàmiz pellem àfperam &liz mzinftareffefcribit, — Harmiopifcis eft (axatilis, qui dextra hniftraquelareribus virgis puniceis per- petuis alijsque difcoloribus defignatur. & dictus efthamio; quianon cápitur nifi hàmo, Ifidorus, & Author de nat. rerüin: qui etiam addit lapidem eum interius perere. [nepteautem quód afpirant quódin o. terminant, quód vocábulo Grzco etymologiam Latinam adfcribunt. | "S Amia ex mari fluuios fubit, preftatquein fluentis & lacubus, Ariftot:.— Amat mare vicinum fluuiis aut ftàenis ob dulcemaquam; & limum; Oppianus lib. 1. cuim veró mox fubijciat lupum RUD TUPEeS di fluuios, amiam innuic non fubire; fed (emper in proximo páíci: Carniuora tantum eft; Axiftot. ali- biadditjalguquoqueeam vefcl, — ^axbsee id eftceleris Oppiano cognominatur: Mr " Gregales funcamiie Ariftoteli: quod nimirum fe inuicem ament: quare & opem mutuam ferunt de- D fendendo feacerrimée: vndé 3u2ovoscve ; hoceftaudaces dicuntur Oppiano: Cum belluam viderint aliquam, colligunt fefe, & qua magn: tudine praftant, luftrantes grégem circümuallant: & fi quà vio- latur,defendunt. dentes his validi, & iam cum aliz bellu, tà lamiaageretla, vulnera accepiffe acriüs vifaeft, Ariftot, Amiartim contra delphihos pudnzperquàm àccuratà ex Oppiano( interprete Gil- lio) defcriptio h&c eft: Cum delphinis (1nquit) magnum & hoftile certamen ineunt (ole Amis, cor- poris magnitudine Thynnis inferiores. quibus etfi carnes infitmz & molles,dentes acutitfimi fu ntyljs maxime confidentes potentem pifcium regem tam preclare contemnunt vt cum folum quempiam ab alijs fegregatum obferuáuerint, vndique canquam figno dato, frequentes in eum ipfum inuàdanr; Delphinus (uo robore nitens,primtm hoftiumim petum negligit, & longe lateque intéquens,partem eatum lacerat, partem exedit & conficit. Poftremó harü mágna multitüdine circumfeffus,dolet; qubd fe vnum folum contratantàm mültitudinem videat.Itàque redócatis omnibus viribus;ab his ingredi cur fe fortiffime defendere. Hz contrà Delphini membris circunfufz, àtq; ad eadé pertinacitér inhz- reícentes,dentes defigunt, fimul & partim ex his illius latera conuellunt, partim rofttum & pinnas; partim ventrem acerbis morfibus aflligunt, partim fummám cáudam comptehendunt; partim dor fum exedunt: tum aliz ex vertice, aliz ex collo pendent. Isautem vario & multiplici dolore refertus; inftar curbinis mare coiicitat:& permulto furore agitatus;in omneis partes fefe veríat:& faltanti fimi-- lis, nunctanquam procella fucus fummos concuríatjnuncin profundüm defertur, xpe magna maris interualla defaltans,reijcere conatur examen aüdacium pifcium. Hz vero nihil de violentia remitten : tes, magis magisqueineum incumbunt;& cum demergicur. eandera viam ipíz cofbificiunt: cum rüríus b 60 extraaquam eminet, ezdem quoque tracte vnà cum ipfoin fublime feruntur. Diceres Neptunum no- uum quoppiam monftrum ex Delphinis & Amijs finxitfe.adeó enim fane dentium pertinacia colligan- tür,vtex illius corpore nunquam dentes tollait,nifi partem ápprehenfamabftrahaüt. Cüm autem ali quod fpatium ei dant réfpirandi Acertamine; tum videas ràbiem ducis irati; tum mortifera Amijs pérs- nicies infertur. Hz quidem in fugam fe impellunt, illé vero ful mini fimilis; has acriter infequitur; & diícerpit & lacerat,fimul & effufo multo fanguine; puipurafcit niates Hucufque Gillius ex Oppiano; Hanc cum delphinisamiarum pugnam fibi quoq; obferuatám Belloniusfcribit. — x 1 Adamias vtuntur curuis hamis; quoniam os illis anguítius eft;tum quia rectos vitant, Plutarchus, E * 2 Efcaadglaucos, Tarentinoin Geoponicis adferiptà: Amias; callichthyas & chriffas marinas affans, exollànsque, bryon illis hordeaceamque farinám adijcito: ij$que in pàftam coactis vtitor àd 1nefcan- dum: Yxfvobnpuveo MvéseeflowdA&ceWoypq — Ava (D ee wipes at TE Io BAxo don cC Ap pollonides AÀn- thologij 5. 4. Li "u- re iti 3 Axcheftratus amiam auttimno poftquàm pleiàs oécidetit, commendat. quo tempore ( inquit) vel F copiofe fumpta nihil nocebit.Sicautem parabis:Ev ev«is Qnis, xa) beyotv E uaAx RU Mi ug (1d eft, nullis condimentorum nugis adiectis) xzAgc gre S'searreueas s Ev gywy Qu7iso/$ di oiv ik vracónooy dados E/r veut Oep aluo imu low aobo:y Gt curáneaduras. Sitáutem captacirca Byzantium; «od Myie dAw T. ( À- lope ciuitas eft Attic , Theffaliz aut Magnefiz, Ponti; circa Eubcam; circáà Locridém; fed pero: breue in penultima. Halos veró, AG-. ciuitas eft Achaiz & Phthiotidis: ) Sed proculab Hellefponto iam deterior effe incipit, ita vtin Aegzo mari non amplius laudari mereatur Coquum Sadim ra E: ádé eg "1 31 AO | DeAquatlibus- tades Comitiis fic loquentem inducit: A ulay m (Ureytpalw) xoteo, Ouplov tux» ediBo, — Gelom ( folijs fi- Cus) vasslzo ejoa EActd (pauco oleo) rere j EvoxpvilÀ 97 aicx'eg Saxóvets std qe Qpaurs (0€ : Kos py ot ety bv none em ane Óg yaoi : Aimiz dentes geftati fine dolore dentes puerorum oriri faciunt, Ipfain cibo fum ptà dyfenteriz me- detur, Kiranides. — — | ! ANACHARSIS,nomen viri, & pifcis que Hefychius. Idem forté qui Arcanan, ANcHORAGO pifcis nominaturà Caflfiodoro Epiftolarumlib. 2. epiftola 4. in regij conuiuij de- fcriptione. Defiinet (inquit) carpam Danubius, à Rheno veniatanchorago. Quinamautem is fit; non habeo quód dicam:nifi quód conijcio falmonem effe, qui certo tempore in Rheno; roftro ei ad fimili- tudinem anchorz incuruato,vocatur vulgo ee Lachs. | ÁANARTESvelAnarites, oftrei conchzüe genus eft: de quoleges infrain C.inter Conchas, ÁANADROMI, AvaJpo0, Trallisno medico, in genere dicuntur pifces quicunq; ex mari in fluuios confcendunt, Epileptici (inquit) ex pifcibus eos fumant potiffimürm quos Greci anadromos appel- lant: atque hosnonadmodum continué. Verbü 4voessG- (inquit Iacobus Goupylus) fignificat afcen- dentem. Significare itaque videturpiíces qui ex mari afcendunt , Strabo lib. 15. Geograph. fcribit ex fcfitentia A riftobuli, ràv x JoeAovtlus ei; ov Neixov voveo ew. adv y Eoo Oelceue xo) xsepéoc, — Idem Trallia- nus victus rationemin fyncope quz febrientibusaccidit, prefcribens, pifcibus eos vti iubet faxatili- bus fui minus fluuiatilibusquianadromi vocantur, cum oxyrmelite. à; Fluuios fubeunt (si 9s avrapase hvovNesm) pifces multi,& in fluuijs ac ftagnis commode degunt, & corpore proficiunt, vtamia'& mugil; Ariftoteles deanimal, 8.19. Memorantur & à Paufania pifces marini ec aoruse dvalklvres, — Videetiam mox quz poft Andromidem Bellonijannotauimus, AÁNARPHICHAS nomen fictum;en Khpfifch. DE ANDROMIDE BErLLOoNIVSs, : n | , | f VopvuxENsES detortisquibufdam àb Andromide literis Dromillam vulgó vocant, pifciculum quem zítate frequentem habent,hyeme rato. Plinius medicus libro. cap. 7.Pifces pingues pela- gici (inquit) epilepticis prohibentur. Dandi auté funt Merulz, Turdi,aut Scotpio, aut Scardus, (for- té Scarus:)de fluuiatilibus edant eum qui dicitur Andromis. Quibus ex verbis intuli pifcem hunc ma- craacíicca, & obidfalubri carne conftare: quo factum eft vt Lugdunenfium Dromillam cum Plinij Andromide contulerim. HacBellonius,ego veró non dubito quin Andromis Plinij, corruptum fit, vocabulumab anadromis vt Greci vocanti pifcibus nam & nomen accedit: & falubritas,proxima poft faxatiles: & ineodem morbo conceduntur. Porró Dromillam Bellonij, circa lacum Lemanum Do- inille vocant Angnillapi- D-ES. A NCGOVW TEENS cibus adnu- j meranda. : i RONDELETIVYVS. A «7X VàAuivsHomerum fcribat Atheneus videri voluiffe Anguillas à ua natura feiunxilfe hoc Encbelys vn- verfu? Tegovr &yy Aves Te 49) lyfvec ci xU dwac, 'Tameninterfluuiatiles vt ab omnibus, itaà nobis ded ^ teponentur.nam branchijs fpirant, quod pifcibus folis proprium eft:nec potiore ratione Congri,Mu- » tznz, Myri pifces dicentur quàm Ánguiliz. es. "Pepe Dicunturà Grzcis &yxgAvec àlutofiuelimo. Athenzus lib. 7. ede yx oT n 4 yy eue C B AV Au- Y Gavereu, raw 4 9) v3 v0pAO, &6 US Ureo grati. Dixittamen Ariftophanes in multitudinis numero éyygAec. Ex hac Athenzneiautoritate fic legendum putoapud Phauorinum. £yeavc (melius yyeAvc) «ge à Ey eer b md Init 06e Quyacicdar , vbi pro » c 5c inemendat?, vt opinor, legitur in excufis exemplaribus & 7A. Anguilla diciturà Latinis quodanguis fpeciem referat. A noftris pro ztatis & magnitudinis ratione B varijsadmodiü nominib. defignatur.Iidem Anguillasin maré & foeminam diftinguüt cótrà que capite eft minore & acutiore, Anguille fineappellant. Sed quid de hac diftin&ione fentiendü fit; pofteà doce- bimus. Anguilla omnis nafcitur inaqua dulci, folàqueex fimili pifcium genere , mare vel marina fta- gna ingreditur: alioqui viuit inlacubus;fluuijs &ftagnis. — | Eftex longis pifcibus & lubricis, à fquámis nudus, cute quz facile totadiuellatur te&us. Os il!i eft fatisapertum,dentibus paruis munitum. Branchiz paruz,cuticula te&z, rima parua,quam ob caufam in varbidis aquis facile ftrangulantur, & in aere diutius viuunt. Ad branchias pinnulz funt dua. reli- C qui corporis flexuofus impulfi us pinnarum vices gerit. À medio dorfo, & ab excrementi meatu veluti limbus cutis potius qu àm pinnarum fubftantia, qui pofteriores corporis partesambit. Gulaintuslon- Lis8.deBifl. ca & lata. Ventriculus & inteftinain longum protenduntur. Hepar magnum eft & rubrum;ex quo fel- cp16-5 — Tisveficamagna pendet, felaqueum eft. Pinguis & vifcida eft caro. riff desear e o utredine gignitur Anguilla vt vermes in terra, id quod experientia compertum fuit. Ali- géneratione, quando enim equo mortuo in Magalone ftagnum iniecto, paulo poft innumerabiles Anguillz illicvifz funt, quod ego ita accipio vt non ex equi tantum, fed etiam exaliorum animalium cada- üeribusgenerentur. — Alijtradunt ex Anguillis prz fenectute mortuis, & putrefcentibus nouas ge- nerari. Ariftoteles prodidit Auguillas nec per coitum procreari, nec parere oua: nec vllam captam vnquam effe.quz aut femen genitale; aut oua haberet. Meatus quoque vel femini vel vulue accom- 1nodatos nullam difciffam oftendere. Sed hoc vnum inter fanguinea genus totum fine coitu, fi- t neouo VH. La] o 3 9. 4o fo 6o De Anguila, Lib. IIII. 41 né otto procreari: dq; areumento conftarequodin nonnullis feculentis ftagnis aqua omni exhauftis & limo detradto Anguillz denuo generentur, fiaqua pluuia affluxetit, ficcis enim temporibus cieni Duplicems iconem anguslla. Rondeletigs pofueraty | ge Mis eh ferie ut fexus difevimen indicaret: nos vnas quans adum fcu'ptam habebamus, con- tenti fuimsais L1 à | à »»" qo 49 - je nonpoffünt, etiam in lacu perenni: quippe quz imbreviuant &alantur. Videri tamen ait nonnullas habere facultaté generandi, quód inaliquib. Lumbriculi fiant; exhis enim generari Anu [: pedis "A 05 D 3 ed tais, 42 - De Aquatlibus. fed falsb. Na ex ijs prodeunt Anguille que terra inteftina vocantur; quse fpontein luto, humefcéted; humoproueniunt. Iam aliz abfolui ex his vifz funtaliz Ícalptis difcerptisq; intus apparuerunt. O- riuntur hec inteftinain mari , in fluuijs ftagnisque ;putredinis maximé ratione, fed in mari quaalgz Lila deHiff. funt; in ftagnis auté & fluuijs iuxta ripas. calorenim amplius eas fubiens partes,facit vt putreant; Tla- "' liseftprocreatio Anguillarum, Idem alibi radit Anguillam neque marem neque feeminam efle,neq; €2p. 11s. M : ; ^ "m 2 SUN prolem ex fe generare. Quam autem ditferentiam maris & foeminae Auguillz notarunt, fcilicec alterá caput habereamplius, atque oblongius: alteram, hoceftfaeminam,magis repandum; non maris & fc-- minz effe differentiam, fed generis. : Libocs.se | Pliniusdegeneratione Anguillarum aliter fenfit. Anguillz, inquit, atterunt fe Ícopulis ,ea ftri- Vzdeg99-.— ementaviuifcant: necaliaeftearum procreatio. Deeadérehzc Athenzus: O'ysvovnu3e cuum Aexóudieas, iria Vae T0. dioi ry dide EE orav, bvysvt uua ov vi] e Garyoréicu. Cotunt Anguilla fefe complexz,deinde emit- Lili Hali; 39€ ftrigmentitium quid ex feipfis, exquocum in limo fuerit animal generatur, Idem Oppiani tefti- monioconfirmatur, qui fcribit Anguillas gregatim circumfundi & corporibus inter fe complicatis coire, ex quibus lentor (yup exeo i) in arenam dettillans limo excipitur,in quo procreantur Àn- 3x guillzinnumerz. , hi UMBEU UT Vidiequidem Anguillas mutuo corporum complexu co&untes,neque puto partibus ad gignendum vam, C» far- necelfarijs prorfus deftitutas ete: inferiore enim ventris parte, & fuluain foeminis , & femen in mari- pibus genitali- bus reperitur: fed pinguitudine multa circunfufz hz partes non apparent, quemadmodum neque oua bus. pinguitudini permifta, Idem enim ijs euenire quod de Congris fcriptum reliquit Ariftoteles:quz cum inguedine inignem iniecta crepitant & diffiliunt; atque fic deprehenduntur. Anguillas igitur credi- Lib.8.de Hif. devi aliasin putredine alias ex maris & foeminz commiftione procreari. Harum paucz, vt tradit A- tAap.z. EIL ALS " 1 4 E s D ^ , | 4 . ^ - L EOOE EAT riftot. certisq;locis velcunturlimo, ceterisque edulijs fi quis apponat;íed maxime ( plurimz ) dulci feruatto, MENS 4 n z P, " ; cerad; ficaquaaflluens & effluens per ripas (vAewaava:) vbi vinaria extraunt («oviávqw. )nam nifi aqua limpidaffit, ltrangulate breuiintereunt,eó quód anguftis fint branchijs, & meatus mox obturentur. E Hincaquamturbarefolent,quieas pifcantur. In Strymone circa Vergilias capiuntur: tunc enim Captura. — aqua & lutum aduerfis flatibus turbantur: alioquin fatius eftquiefcere, Cui fimile eft quod prodidit Líb.9 cap 22. Piinius de Anguillis, quz Octobri menfe capiunturin Mincioamne, fluctibus glomeratz in tantum mirabili mulitudine; vtin excipulis eius fluminis, ob hoc ipfum fabricatis fingulorum milium globi reperiantur Idem certum eft eucnirein permultis Gallieriuulis & fluminibus;in quibus turbata aqua autumnalibus pluuijs; naffis & al ijs excipulis innumerabiles capiuntur Anguillz ; quz falitz in pro- ximum quadraginta dierumieiunium feruantur. Ariftophanes pereleganter & fefti .& eos qui ex rei- publice perturbatione commoda fua comparant Anguillarum pifcatoribus fimiles facitin Equitibus. O zrep yap 03 TZ ey EhaC Spei juot WV oes. "roy pov nalura nora ss, Aen Davsaw Sàev. FE'aw 8 dye ve 3t od apre ov [Aio Cvaov XUXDICT!, Aic821: xad av Anu Cavetes lo) vla) eoa queen luc, Exeodemfonte manaffe putoidquod prouerbij loco apud nosiactatur, Pifcariin aqua turbida, quod diciturineos qui ex litibus, bellis; feditionibus: denique ex peus velpriuatz vel publice perturba- Cur nin [uper vione magnos fructus percipiunt, ac maximé hinc facultatesfuas augent. Anguillz non fuperfluitant re 1e humore viuunt:idq; quiin viuarijs Anguillas nutriunt, potiflimüm obferuant, vt omnino purafyn- ' 39 Jiatent. viue (mortuz,) ait Ariftot. nec furfum vt cateri pifces maxima ex parte efferuntur : funt enim ventre . exiguo. pingue in paucis ineft, plurima eo carent. Qui ratiofi pauló fufius explicetur, multó magis perlpicuafiet.Pinguitudo quidem euis eft & a&rez nature quo fit vt pingues pifces facile fuperfluita- re poflint, hoctamen fatis mihi non facit. Nam Galei qui neque pingue neque feuum habent , mortui fuperfluitant. Potior igitur mihi ratio ea effe videtur;que ex ventris paruitate fumitur. Ventrem enim paruum cauitatem qua vilcera continentur, intelligo, que cum parua fit; parum quoqueaeris conge- nitiinefle in ea neceíle eft; à quo pifces inaqua fümma fuftinentur. Et quid a&re multo congenito opus fuit Anguille in altolutodegenti, maximé cüm ob paruam branchiarum rimamaérem hauftum fatis diu retinere poffit; cum neceffariusis fueri? Quoniam igituraér poft mortem euanefcit, non mirum videri debet, fi Anguille mortue per ífummamaquam non ferantur. Cur igituranimaliacatera fuper- fluitant mortua? Tri caufa [unt flatus fub cute conclufi; à quibus furfum efferuntur, corpora. Hoc inde Crabatior- o e colligas,quodinaquis extincti non fluitant quoad putrefcant.ex (anguine enim & humoribus | pe tor alijs putrefcentibus flacas gignuntur, quibus difperfis intumefcunt corpora & efferuntu r;cum nullus C55 5 js putrefactis hcexitus. Quód fiacu pupugeris, tum deorfum feruntur, nec fluitant.Sed longius ab in- E ftituto digreffi fumus. F Astuills íale condit falubriores redduntur, quod enim vifcidum ineft actenuatur, Que in mari capiuntur preftant fluuiatilibus & lacuftribus. In ftagnonoftro, quod Latera dicitur, trium velqua- tuor cubitorum longitudiné equant, quales ez que ab Archeftrato celebrantur: Kup ci o 4 et) Yctuisavidi, Jue Aat ve tyato elem, jen To qo6y Gr gv «sc. In Gange amne tricenos pedes implét.Hicefius Anguillas ma- ximopere coramendat, authore Achenzo:I:e/0: &yyeasav I xérite Quaw s TEQA VAS dis ak ry Ets Uu Libroy. : or) H A : ^e Li : Joa i ces E : " Y 1 j f [dea AC réga Gr AV TAY E43V ix Buc, X ou EUGULL QU y i at (tal iveruia ) aQzoxa ^ TT AES uv 3 TTÀAXWCMA 00 "yaco eto y jou go Av Teo o. 2v Ü DE auis mote Jn ems voie aanceovtate yr en erzorramiai, Hicefius in lib. de materia ait Anguillas omnibus pifci- bus fuccibonitate preftare. ftomacho gratiores effe: fatiát enim & multi funtalimenti,inter falfamen- taautem Macedonicas Anguillas annumerat. Noltris Anguilla falfa cibus eft gratus , paratuq; facilis: elixaenim & in craticulaaffata editur citraoleum,velaliud condimentum. multum nutrit, nec facil diffipaturcum glutinofa fit. Quare otiofis cibus eftinfalubris ,ijsq; qui cum morbis à pituita vifcida ortis conflictantur, quiq; articulari morbo, vel lichiafi,vel doloribus capitis obnoxij funt. Recentes falfisinfalubriores, maximé fi parum coquantur,vel farina fuba&a & pita, vel olla conclufz. ec en im ventriculum relaxant, coctionem turbant, nifi prima menfa fumantur. In veru toftz meliores. E Capiunturapudnosnaflis. Oppianus lib. 4. xanurisev, puerilem & iucundam capiendarü Ànguil- Rurfus de ca- larum rationem tradidit, quam fatis focliciter Lippius his verfibus expofuit: piera earum. «1:9. per indeus va[I prope liorepouts "Deapi ednguilas, longa vme[hna [nb unda T" Conijcient, 4€ 6d DeAsngulls. Lib IL ^ ^ (onsiciens, banni fetis aequata videres. Vit eidetyutà,vuir longa inteflinapetentem eedrripitato, cito fenfit tumefatla perire. Namaquepuer (afflans animasnteftina repleuit e Et fubito ventus den[us percurrit inora "dnguille cj pueriflatu tumefatlalaborat : Et 'veutoartlatir, fru raque enaderetentat. Inflatam penitus, c toto pe&lore anbelamm dpirstus educit poseriludentisin atum. In medicamentis ad aurium dol ores &neruorum, Anguillarum pinguitudo vfurpari poteft.felad o- G culorum fuffufiones. Anguilla in vino putrefacta vini faftidium facit, COROLLARIVYM. Anguillaab anguis fimilitudine nomé tulitVarroni.Ebraica velaffine aliqualígua zalbacha uma oy Á nominatur;in dictionario Munfteri trilingui. ZdfImarmabers eft pifcis marinus ivipere fimilis. Sirafi PM nomen hoc efe Perficum,compolitum ex ma", quod eft vipera : & maheici,quod eft nomé pi- cis,quem ZEgyptij appellant zbaz marinum. Quamobrem anguillz & alij pifces fine Íquamis (imiles (murene nimirum;congri,ferpentes marini , & huiu(modi longi lubriciq; ) appellantur hoc nomine, Andreas Bellunenfis. Grzcé hodie zy£av vocant. ' Kozj3av ewvelda: dixitin Pace Ariftophanes, lauti- tias quafdam ciborum enumerans.& in Acharnenfibus,léeGoea mermisovmv eunti ev iogi.Eftautem Co- pais lacus Boeotio,in quo anguillz magne (plurime,Varinus)nafcuntur.Hinc eft quód cum Lyfiftrata apud eundem poétam dixiffet,preftare Bocotios omnes ui : Calonice anguillas excipiendas fubij- cit. Dorion etiamapud Athenzum anguillas Copáidas laudat que przgrandes fiant. Rurfusin Achar- nenfibus, Ariftophanes &y £e xozml;a lego:fcholiaftes Copaidem Bosotiz & ciuitatem & lacum effe fcribit;in quo anguillz abundent. Ko! Kozufowv oou quay 3 spo*y yo otaNGDoty pov £os, Strattis apud Athe ncum. ÁAgatarchidas author eft Bosotos mus vureocbuciz rav K w7r20] yov by» Ets leg etav qe og0v seo vote nad Xob- T6 ou usc, S Aa Ts UourtoGa 9 ovre. vem. aei; Jeot*. Lege etiam mox in B. Anguille etiam,vt murenaz;ex fre- Flute; toSiculo vbi optimecapiuntur, Grzecé plote,Latiné flute vocantur, vide in Murenis. E yooeeis avara àprifcis commendabantur, Athenzus li.?. ! á ÁAnguillaapud Itallos,Gallos & Hifpanos nomen Lati num retinet, Germanicé eal funt qui fcri- bant Of/,eei.Flandtricée, 742/, Palinck, Anclicé «a EL. Illiricé «dugorz. * B Anguillasé Basetia Copaides prifci laudauerunt;Pollux. Cephiflis in Bocoetia palus (lacus) eft, quá & Copaidanonnulli nominant.in paludem fluuius Cephiffus excutrit.Cope oppidulumin palude eft, cuius & Homerus in Catalogo mentionem facit. Pifces huius paludis nihil ab alijs piícibus paluftrib. differunt.anguillz tamenibi funt ingenti magnitudine;efud; fuauilfimz,Paufanias. Anguillz Bocotie etiam apud Atheneum celebranturinter delicatiffima edulia. Vide fupra quoq;in Á. In pretio quonda fuerunt anguille ex Boeotia Copaides : quanquam in ZEgypto grandioribus,qua vocantur bafilice: fi- cut inSicilia lote, Culius. CircaBerenicen fluuius eft Lethon; in quo nafcitur copia anguillarum, quas regias vocant : fefquialterasad illas que Macedonia & ex Copaide lacu habentur, Ptcle nasus E- uergettes apud Atheneum. 0049 j5 £y en un Mezvowdplluu TeJopy ov &Upay &S love ipei evo, Simonides. Homi- mes gule ac ventri dediti,non definunt celebrare yy exec avc Mowewdlgetec , &c. Clemens in Pedagogo. Strymonizanguille exStrymone fiuuio maxime;olim celebres erant, vt Antiphanis teftimonio Athe- neus comprobat. item circafluuium Euclem; EuxAsc. Erant & in Eloroamne magne, & in Arethufacir- ca Chalcidem manfuetz, - ) | Ingentes & fapidiffimas alit Vulfinenfis lacus anguillas: quatum incredibilem multitudinem capi- untin excipulisad egreffum Marte amnis fabricatis , louius. Lacus eftItaliz Benacus in Veronenfia- ro Mincium amnem tran(mittens,ad cuius emerfus annuo tempore O&obriferé meníe , autumnali Íydere,vt palàm eft,hyematolacu,flu&tibus glomeratz voluunturintantum mirabili multitudine, vt án excipulis eius fluminis,ob hoc ipfum fabricatis,fingulorum milium globi reperiatur,Plinius. Apud nos etiam anguillz abundant;dolijs cum aqua aliquando inclu(z & Anguftam Vindelicorum,vbi co- mitlaprincipumagebanturauedte. Circa Conftantiam ad Rhenum fitam precipu?é capiaudio in- terfüperiorem & inferioremlacum medioloco. 1n Danubioanguilla noneft.neq; in alijs hoc lumé influentibusaquis : impofitam emori aiunt. In feliquis veró Germanizaquis omnibus anguillz mul- teinueniuntur, Albertus. Ec rurfus, Anguilla quiafrigus multum fugit,&aquam lentam,(non)claram & calidam,ideó (propter frigiditatem forté)non inuenitur in Danubio;eó quód ante faucesalpium ab occidente in orientem fluit Danubius:& maior parsaquarum que influunt in eum,exalpibus profluit: & eft fluxus eiusante alpes & parte aquilonari. Vndiq; in Germania (inquit Nauclerus)amnes procur- runt,qui fe vniuerfiin Rhenum Danubiümue exonerant,idque experimento compertum eft, mirabile di&u, quódamnes quique, licetex vno aliqu&do fonte fcaturiant/fi Danubio influunt;anguillis carét: fiveró R henoillabuntur,anguillas nutriunt, Sanctus Gulielmus Laufannenfis epifcopusab anguillis lzeíus maledixit eisita;vt anguillas omnesà magnolacu Laufannenfi( Lemano)& omnibus influentib. ineum fluuijs( quorum maximus eftR hodanus)tanquam in exilium relegárit, Felix Malleolusinlibro deexorcifmis. Copiaanguillarumeftin quadam parte Britanniz(vtícribit Beda ) quz anguillarum terra vocatur;in ortu cofmico Pleiadum;hoc eíft,17. Calendas Iunij. l'unc enim nuíquaà infpillatur aqua luto,quodaccidità ventis oppofitis quiéterraerumpunt initio veris,cum iam térraaperiri incipit; Ál- bertus, Anguillz in Gange amnetricenos pedesimplenoPlinius & Solinus. Optime & prazpingues capiuntur in Timano]lacu.R eperiuntur etiain limofis locis tope Syracufas, tanta mulcitadine,vt pi- Ícari volentib.lataadfit preda; lo. Rauifius, Anguillelóge & lubriceInuc, Arift.& Plin. Leues & con- gro fimiles. Ariftot.Serpentis fpeciem referunt; Idem. Anguillalóge cognata colubre ,Tuuenalis. Pin- guein paucis ineft; plurimz eo carent; Ariftot.Minüs per ventrem omentumq; pinguefcunt. pingue.ii, leparatum non habent,Idem.Tergusanguillis craffius quàm murenis eft,Plinius. Pellem vifcofam & Ípiflam habent, Albertus. Pinnzbiugomninolongis & lubricis, vt anguillis, Plinius. hz eisiuxta branchias herent;& fic mari vtütur,vt ferpentes terra, Arift.Pinnulis fuppinis carent,Idem. Quaterne £is vcrinque branchig (implices funt, Ariftot.Branchias pauciores minusq; ERN UENERVIS T 1 : ! , 4 Ian , 3 ^ "€$**3 44. De Aquaulibus. Branchias habent exiguas, Achenzus ex Theophrato. Anguillzineft gulafedexigua,Ariftot, Fel ei iniecorefitumeft,Idem. De fexuhuius pilcis legesinfràin C. In anguillis nigrarum &albarum tantum obferuantur differentie,Bellonius. Archeftratusanguillam vt fpinis & oflibus carentem, fo^ lam pifcium apyrenon effe cecinit, hoc verfu : Eyxenve si Quae ésivotmtplu/(Q* Adv iy, Buc, Hermolaus Bar, in Corollario.(Apyrena propriePunicaqua nihil duri intus habent : non quód zversvac non habeant; fed quód duros vel magnos non habeant. Sic pifcem qui nihil duri intus & nullam fpinam habeat, per metaphoramapyrenondixeris.) — Anguillarum apud Flandros (vt audio)funt duo genera : vnum qu od nobilius habetur , vocant Pa- Iynch, (noftri s^ dalyd eft anguillam.) hocin profundo fluuiorum degit, & aqua defcendente occultat fe in limo;ita vt inde effodiatur (pe, colore fufco. Alterum genus minus eft & contemptum , quod vo- cant zal, (nobis ignotum. )delectatur hoc genus cadaueribus inie&tisin aquas: circa quz etiam fzpe inueniri & nafci dicitur. Sub pectore colorei eft diuerfus, qui paululum vergit ad flauum. Anguillastarinas memorat Epicharmusin Mufis. Ex luuijs in mare veniunt, Ariftot. & Oppianus Quamuis coeno generentur & gaudeant: aquatamen tu rbidaabhorrent, & fuffocantur, vt in pauca et« iamaqua, Albertus.quare per tempeftates quoque cum ventisaqua turbatur, fuffocari folent, Athe- nzus. Gaudent aquaclara;eadq; féper affluente& effluéte , Rauifius.Fugiüt frigus, &aquáléta,clará(no claram, ) & calidam. Albertus : qui lentam aquam forté fiagnantem, veltarde fluentem intelligit : nif legas lutulentam. Vidimusin Creta prata quedam virentiain complurib. locis effoffa, infinitas pe- néanguillasad capturam effufim prabuiffe,quz preterlabenti humore nutriuntur , Alexander Bene- di&usinprocmiolibrizi.decurandismorbis, Dicunt quinutriunt anguillas paíci eas noctu,inter- diu verb in limo quiefcere, (hic Grace additur oklsos (forté zxd«ws ) iouerae:) quod fimiliter de dictis terr inteftinisfertur.atque ideo Homerum anguillas à pifcium natura feparaffe hoc verfu , Teígovr &y- henzus.qui rurfus hunc verfum recitat, tanquam Homerus etiamin-. xy bouts qe x9 ly uec ob carrot divae, Àt vellexerit anguillasin profundo aquzinlimo veríari,& cum vellet fluuium ardentem ad profundum víquefignificare,eum protuliffe. A plurimum pafcuntur nocte. dieautemabfcondunturin profundoaque(autin cauis, Albertus.) Se e- tiam inuicem deuorant, À tiftot. Vidi easetiam paci ranis & vermibus,& pifcium partibus: & capiun- tar quog; huiufmodi efcis. Nonnunquam ab aqua egrediuntur in agros pifis vel ciceribus confitos, fed per cineres vel fabulumficcum ferperenon poffunt Albertus.Pifciculos infirmiores rapiunt, ma- ximé quos in femine reperiunt, Author denaturisrerum. Hyemelatentinlimo, Albertus. Condunt f» in füundoin cauis ceu cuniculis;vt audio,cubiti aliquandoaltitudine,per varia locaapertis,vtinter- Anguillafeparatim ab alijs pilcibus viuit;neq; cumijs temere inuenitur, Aelianus.In mari ra talpa. er cempeftates afcendit contraaquam,vt quidamícribit. Corporeefttam lubrico,vt áfferant non- nulli,fiinclufateneatur,quacunque caudam exerere offit,eàdem euaderetotam, Ánguillis & murz- nisinaqua(aque fundo)idem motus eft; qui ferpentibusin terra. & quoniam binz anguillis pinnulz applicantur,minus flexuofo corporum impulfu in humore;atque interra vtuntur ; Ariítot. in libro de communianimalium grelffu. quanto fortius prefleris, tanto citius elabatur, 7y*s * i ,F LI E . . 4 bertus)nafcitur, Author de nat.rerum. Nafcitur ex limoalgarumq; putredineimisinlacubus & fluui- jo louius. "i0 if AT. Nonnulli tradunt conuolutis fibi inuicem anguillisattritu corporum mutuo mucorem quendam in arenam limumà; diftillare;atq; ita generari, Bellonius. Anguillz verme nafcütur, Áriftot.Et alibi , In- teftinaterrz vermis habent naturam,in quibus corpus anguillarum confiftit. Anguillas minimas inftar fili cuiufdam maiufculi effe aiunt. Pifcatores quidam noftri eas parere ai- unt,& quidem foetus viuos,qui aliquando tantilli reperiantur,vt vix tres digitos zquent longitudine: idá;non certb,fed quouis anni tempore. Iam bisifidedignisaudiui quód due anguillz captz fint in Germania,quarum vtraque multa habuerit ceu filain vtero: & matribus occifis, ex ventribus earum multas effe egreffas, Albertus.Obferuaui ego(inquit Chriftophorus Encelius)lumbricos illos aquati- cos(lampretas paruas fluuiatiles intelligit, Z'e HeHnenses) iem anguillas & murznas (pricker ) gigni vi- (colitate terrz:deinde mutuaattritione ex faliuario lentore quem faciunt: tertioex ono more d rum pifcium.Quamprimum vero exclufi fufcipiuntur in branchias;& illisfouentur (vt Nicander dicit defepia & lepore marino) à pifce Ploceno;vtita dicam, (vem den ploven:) & ab his pifcibus qui à rubore oculorum dicuntur Ataager. item à murilegulis pifcib.(vemden deuelen ) qui vorant aquaticos mures: i- temàgufteris & vkkelangis fic dictis pifcibus: ficuti mihi pifcatoresad oftium Tangrz fzpe oftende- runt. Lupi quoque aquaticiiam zditi ex ouo, ab ijídem pifcibus in branchijs fouentur. quamobrem (adulti)nonledunteos,nec vorant; ne nutrici malam referant gratiam :anguille veró ingrate fobolé talium pifcium veram plurimüm comedunt,imó nutricemipfam, vt cuculus currucam;Hazc ille. Sunt qui conijciant anguillasà lucijs procreari: quód cum lucij genituram omnem emiferunt, ijídem inlo- cis poftea reperiantur anguilla;vbi genituraeorum fuerat. Anguillas exIoue natas Matron Parodus apud Athenaeum fabulatur,nimirum quod earum generatto1ncerta fit:quaratione & fungos & tubera aliqui deorum filios dixerunt. Anguilla neque mas,neq; formina eft : neque prolem ex fe aliquam po- teft procreare: fed quieam capillamentis & lumbricis quzdam fimiliainterdum adnexa fibi gerentem vidiffe aiunt,inconfiderat? idafferunt;antequam aduertant,qua parte illa gerantur. Neq; enim aliquid eiufmodi eft; quod animal creet;nifi prius generarit ouum. quodin nulla Anguilla vifum eft. Etquz animal gignunt,fuo in vtero fatum continent,non in ventriculo. Itaenim non SENS, MD cibus con- coquerentur primordia geniturz, Ariftot. Et alibi,In genere anguillarum quoque me iores funt, quas fcciuinas nominant,quz nomen feminz temere acceperunt.non funtenim fcemina, fed quiaafpectuà cetetis difcrepát, femine appellantur. Salamandris non eft genus maículinum femineümue , ficut ne- quein anguillis,omnibusq; qua nec animal necouum ex fefe generát; Plinius. Albertus alleritanguil- lam tempore pluuiarum inguttute oua habere: cuius error perfpicuus eft; cum inanguillis jeg A nguille edunt radices & herbas,& quod inueniunt in limo: & vt 1e 2€ 9 Anguillz origo eftex limo: vnde & quando capitur adeó lenis eft, vc ' ifidorus. Exaliorum pifcium limo (fuper&uitatibus, Al- 409 3 T - ! " | | De Anguilà Lib. IIII. 45 fit; Niphus. Anguillas zenerari;inquit Cardanus,non ex muftellis , certum eft ; quód .nattra & forma plurimum differant.nec ex femine ouísue.hoc enim haud dubium eft.fedexpingui humido, quale eti fub terrainuenitur.Conftat in Mincio amne quandoq; mille fimul glomeratos capi.curautemtct glo- merentur,aut ob timorem contingit;aut ob inopiam calotis,vt dictum eft: vel quia hocloco coitus illis fit.nam dum fimul fünt;genus earum reparatur. Verifimile enim eft,quemadmodum quzdam folo fe- minein proprio loco velut perfe&e animalia generantur: quedam abfq; proprio loco & femine, velut iw primó ex i dits folafiunt: ita quzdam ex femine,(ed non in proprio conceptaculo;cuiufimodi untanguille. 'emen autem(anguillarum)eft pingue quoddam, quod nó ex certa parte deciditur, Per- ficitur tamen certis temporibus velut Octobri menfe, & coniunctione plurium. Sunt etiam inter eas y o quedam mafculis fimiles,craffiore,latioreac breuiore capite.alie feeminis,his contrarie. Rondeletius dbi inconftans,mafculas defcribens,in eadem fermé pagina. modólongiore,modó breuiore *' capite * Ego Parr ihs- efle ait. Supernatare vt ceteti pifces ab interitu non folent: quoniam veficam multó aére plenam,vt illi Hin nonhabent. Ergo primumanguille ex fola putredine pin guis humidi generátur,velut & apes & vefpe DE Deinde facilius multó e fucco vniusfeu Ípuma,facillimé autem ex multarum-colluuie. Itag; nihil mi- feris , zum; rum eft íub terra eas generari,quemadmodum & ferpentes. Cumenim fub terra (vt dictumeft) vbi pofeimus ,aas que fermé aqua, velutin fpongia contineatur: velut lerpentes ex terra humida, ita anguille ex aqua reperio, fub terracontenta.Et,vt dixi,vna genita;aliez generantur ex illa, Alunturautem ex his,quibus generá- tur. nam & echini & vermes plurimi ex arenaaluntu r,Hucufq; Cardanus: Nus Qu denis D, anguil- la Eubulo. Propter equalitatem & fimilitudinem corpotis facilimz eft generationis, Albertus. Diuin 1. o litore & terra viuit, Oppianus.Anguilla, &quecund; lerpentis fpeciem referunt(vtmurznz)quoniam ' branchias habent pauciores,minusq; continentes,diu extraaquam viuere poffunt, non enim multum refrigerationis defiderant, Arift, Theophraftus libro j.de ijs que degunt in ficco, inquit & anguillam &murenam diutius poffe estra humorem viuere,eó quód paruas branchias liabeant,& parum humoris admittant, Athenzus & Plinius. Sià fole tangantur in terra; breui emoriuntur,vt audio, Viuere exem ptuaquis vel ad diem quintum,fextumq; poflunt.&c aquiloneetiam diutius durant; auftro minus. & fi eftate de lacu in pifcinam transferuntur; viuere nequeunt: fed fi hyeme ,facilà fedis mütationem pati untur,nullam deniq; vehementem mutationem tolerant.& quidem zftate( i Qégse &ay Qeisilwaw eicxbu- xp» Axift.de hift. anim.lib.8.ca.2.Gaza pro «5i Qépsa. legit $95: ) etiamfiin frigidam aquam transfers, omnes plerunq; intereunt. Quin & fi exiguain aqua ftabulentur, pereunt. Arift.& partim etiam Plini- o us.Hyememinexiguaaquano tolerant; neq; in turbida, Plinius. Viuitextra aquam fere per quinque .* dies,.fifitinloco vmbrofo,frigido,precipué fi verfetur in gramine; & nonimpediaturà motu: 1dq; ma- gis fi ventus Septentrionalis afpiret, Albertus. — Vita anguillis nonnullis velad feptem octoá; annos protrahitur; Ariftoteles. Octonis viuuntannis;Plinius.Platina non re&té Icripfit octoginta. Nos ferua- uimusanguillam in pifcina per quindecim annos , Niphus.Pafcuntur noctibus , Plinfus. Aegerrime moritur.nam & excoriataetiamnum viuit.ad conitrua cómouetur, Author de nat.rerum. Cum tonuit, de fundo ad fuperficiem enatam: & tum retibus facilé capiuntur, Albertus. Anno natus Domini 1125. frigus perhyememüingens fuit, & plurimz niues,itavt in viuatiis pifces propter glaciem fuffocarentur, & anguillz impatientes frigoris in terram proreperent, & infrà foeni cumulos fe abderent: quanqnam ilic etiam perierunt , Annales Auguftz Vindelicz.Exanimis fola pifcium non fluitat, Plinius : nifi cumaquis putrefacta diffoluitur, Authorde natur. rerum. : Nymphodorus Syracufanus mugiles & anguillas tantopereinquit cicures elfe, vtde largientium manu cibum fumant. In Arethufa Chalcidenfi mugiles etiam manfueti & anguillz inauribustum argenteis , tumaureis ornati accipiunta largientibus cibos, àfacerdotibus vifcera, & cafeos , Gilli- us ex Achenzo. Nymphodorus in Éloroamneinquit effelupos, & anguillas magnas, adeo manfue- tos, vtémenibus etiam porrigentium panem capiant Athenzus. quod & Apollodorus meminit in Chronicis. Anguillas cicures (facras vocant ) Arethufam habere conftat , Plutarchus, meminit et- iam Zlianus. In Labradij Iouisfonte anguillasé manu vefci,& inaures additasgerere. veteres prodi- dére,Plinius. Sunt quireferant anguillas fi interra inclufe ferantür, & in propinquo fint ferpen- tes, fibilum edere; quo excitati illi ad properent:quodapud me parum verifimileeft, Ardeecuma- £o lios piícestum anguillas deuorant, Turnerus de ftellaribus hoc priuatimtradit.. Morfex ex magno- . rum mergorum genere pifces magnos capit precipue anguillas Albertus. Phalacrocorax anguil- las integras vorat; quod Anglus quidam nobis retulit. illa mox periuteftinaelapfz , denuó deuoran- cur.idque vel nouiesaliquando repetitur,priufquam debilitata tandem retineatur. Anguillafic capitur : Vas falífamentarium ponuntobftaculo ineius os indito, quod colum vocant, Ariftotel. Innoftroquoque fluuio Limago fimiliter excipulis capiuntur,propter anguillas preci- pué fabricatis. In medio nempe flumiriis fepes vtrinque excitantur, fpilfze confer&teQue viminibus & virgultis. ez fuperius londéinter fe diftant , vtearum initia fint quafi due extremitates bafis in triangulo. deinde paulatim ad trianguli mucronem producuntur: illicin inedio nalla fiue excipula ' (aliqui excipulum genere mafculino dicere malunt. Euphorbie herbz incifz conto fübditurex-' &.e aipulus ventriculo hoedino, Pliniuslibr. 25. capit.7.) ponitur : qua pifces & anguillz fecundo flu- uio defcendentes excipiunt. (Supraexcipulam cafula pifcatoria ftruitur , qua inftrumenta feruantur, Anguiliatonitru territa;de fundo ad aqua fuperficiem enatat : quod fi tunc rete per ftagna, inqui- bus funt anguille trahatur , feré omnes capiuntur, ita vtaqua euacuetur anguillis, Albertus. Án- guillas vidi pafci ranis , vermibus & pifcium partibus : quibus eícis etiam ad hamum capiuntur, Idem. Audio lumbricis etiam hamo affixis eas inefcari. Ex Tarentino efca ad anguillas : Scolo- pendre marinz , caridum fluuiatilium, ana drachmas octo, cum Íefami drachma vna axceptis vti - tor. Alia ex eodem : Salis; Ammoniaci drach. octo. cepz drach. r. adipis vitulini drach. vi. qua vbi mifcurris hamos ceruleos conficito, eosque ipfo pharmaco inducbos ; aquis immergito : fta. timque pifces v tro ratione odoris fefe impellentes accedent. Solent autem pifcatores hamis ceru- leis vti; (quales &unt;fi poftquam expoliti funt per cineres feruidos ducantur) ne, fi fuerint fplendidi, Piíces «o ' , EM "| BIEN , gni : - J 46 /— | De Aquatlibus yilces rehigiant. Camaquatranquillaeftefilare videntur Spi APA. enimbulle paruz in fus perficieaque vbilatent:quo indicio deprehenduntur, & feriintur aliquando fuícina feptem. vel no- uem'dentibus mucronata, (ws dern geeren.) ^5 I Avguillz quomodo capiantur inteftino inaquam demitfo, vt fupra etiàm ex Oppiano Rondeletius xecitauit.nos hicAeliani paraphrafim appofuimus.Homo pifcandarumanguillarum vfu peritus ad fi- nuofüm|locum vbi latius confluens dilatatur,velin faxis exaqua eminentibus; vel in arbore radicitus ventorüm türbinibus extirpata & iam puttefcenti fedens,perpinguis inteftini ouilli tria aut quatuor cubita patentis alterumcaputinaquam deijcit,quod aque verticibus agitatum volutatur : idem; il- liusalterum extremum manibus tenet;in quod quidem ipfum arundinis fruftum perinde longum atq; pladij capulum infertum eft. Neque vero diu anguillas efcalatet,quin continuó earum prima queque fame ftimulata hiante ore atqueimminenti hamatosac vnciatos dentes fuosin idipfi uminteftinum de- figit; atque hocidem crebra infultatione detrahere conatur. Atenim pifcatoranguillam intelli gens,ad flu&uans inteftinum inhztefcere;arundinemad quam alligatum eft inteftinum ori fuo admouet , & quoad poteftinteftinum inflat: quod quidemipfum deflüente hominis afpiratione & impletur, & pe- nitus intumefcit: & ventus inanguillamillapíus,illius fauces op plet; atq; anhelitum eatenus obíftru- i5, vteanonqueatneq; refpirare,neque infixos dentes detrahere.quare fuffocatur,& captiua fubtrahi- tur. Quid fita £edde cfeclespoftvonitru, Anglidicant. Circa Vergilias maximé capiuntur, fluminibus tum precipue curbidis,Plinius. calc ae n Deanguillarum iie videfüprhinC. Anguilleaquisiniecte;hirudines perdunt, Paxamusin Geoponicis. Zigarivulgó appellati;hominum genus erroneum & ad fraudes natum,anguillas equis peranum(vt audio)inferunt, vndeilli inflati obefiores videntur: & cum propter moleftiaminteraneo- rum faliant,alacriores,itaque veneunt maioris. Videinirain G.mox abinitio. Aureum velcholoba- phicum coloremaliquiparántex felleanguillarum,velaliorum pifcium maiorum;vel boum. mifcent autem aceti modicum;& cum cretafubiguntin maflam. | Anguillarumtergore verberari folitos tra- dit Verrius przetextatos.ó obidmuültam his dicit non inftitutam , Plinius. Przcextatos (inquit Calca- "eninusih Collectaneis vetuftatis)impubes appellat.de quibuslegem vetérem Crinitus affert : Im pu- bet quifrügem aratro qu fitam nocte furtim depauerintaut lecuerint,ex Plinij lib.18.ca.3. )arbitratu pratoris verberantó: ac noxam duplionem decernunto. Mirari Íeinquit Calcagninus multam addit& eile duplionem,fiideo verberantur quód ea atas nondum inul&tz idonea videatur. ego pro àc noxam; legerim autnoxamapud Crinitum. Nofter Plinij codex habetnoxiámue duplionémue decerni:malim, noxamue duplionem decerni. Prebent & alios vfus ex anguillarum pellibuslora , & mulieribus dum óbeliícos ferréós Circumagunt,vt filaarundinum cannis agglomerent. Limusaquarum vitium eft, . fitamen idem amnisanguillis fcateat, falubritatis indicium habetur;Plinius. F Quibis inlocis anguillz vel abundentvel commendentur,legesfüpra inB. Inmari rariffimé ca- piuntür;& ez quidem multó fapidiores vidétur,quàm: píz prognatz nutritzq; inamnibus.veluti que vifcofumentumq; illum habitum penitus exuant fallarumaquarum egregio temperamento, Iouius. Diphilus inquitanguillas lacufiresin fuauiores effe marinis, & plurisalimenti. Archeftratus cum om- Chemanguillam laudat,tum maxime quz iníretoà regione R.hegij capitur.Sed valde praftantes funt et jam (inquit)Copee & Strymoniz.funt enim magne,& perquam crallz. iuus 3 oues [Bev Un Ey Auc, Quee tcvaavplu (Q- sov" iuc. vide an per *yjceauw aarveluwov proprium anguillz genus , forte lampredam intelligat, quz & delicatiffima eft; & tota 4nvluG- puto;id eft fine omni offium,fpinarumq; duritie:an- guillanonitem, Circafolítitium eas medici maximé deteftantur,Iouius. Preferuntur corporis me- digpartes. Murznas Hicefiusait multumalere non minus anguillis & congris, Gryllus anguillz fi- milis eft, fed infipidus,Diphilu s. Anguillzin cibo damnantur omnes quocunque tempore.durz nanqs digeftionis funt; & humorem vifcofum aggenerant.verum ex his quas faeminas nominant,meliores ma fe conftat; de quibus in C.diximus.Multum alunt,ventrem molliunt;arteriam repurgant , vocem red- dunt claram,(quod etiam de congris quidam tradunt) & genituram augent. faftidium tamen pariunt: & quefuerint maiores, vberius alunt;humotes excrementitios generant;Elluchafem. Congros Hice- fius (cribit exaxporépse eivau et yino ( byxeA&ov, quod placet): epasomgkovtoss mt x, ai vaopurepue, Gy. "y vAlas "ety mo) Aerropdlésc. Usos sic d]; ivou, Anguillas omni ex loco,omniq; tempore, & prefertim circa folfti- tium medici deteflantur. Stomachis enim & renibus funtinimice;íed precipuum fentiunt nocumen- tum exearum obíonijs,qui arenulas mingere confueuerunt: quoniam ille anguillari glutinoin calcu- los cogi & aftringi videantur. Podagra quoq; laborantibus manifefté officiunt : nec vllis morbis me- dentur,fic vt iniqué feciffe natura videatur,quz tam fuauem refutandis expuendisq; pifcibus faporem indiderit.Ceterum anguillas minimé noxias fed que propter exilitatem commodé verubus torreri ná poffint gignit Serius Cremonenfis agrifluuiolus,qui in Adduam excurrit;Iouius. Anguilla etate pro- uedior,íalubrior habeturiuniore fecundum quofdam, Arnoldus Villanouanus. Iunc&uris inferiori- bus nocet,Idem. Author Salernitani carminis de ratione victus anguillam in cibo voci nocere fcri- — bit, contrà quàm Elluchafem: & fi edatur,frequenter fuperbibendum effejnimirum vinum generofií, vecraffus & vifcofus ex ea fuccus diluatur.Anguilla & lampreda craffum glutinofumq; fuccum pro- creant,& magis anguilla: & timendum eft ne quideis veneni infit, Arnoldus in Regimen Salernit. Ne inaquaquidem pura,nedum in eaque ftagnaaut purgamenta vrbis alicuius excipit, probatur vnquam Gulielmus Pantinus. Hippocrates mugile & anguilla abítineri iubet intertiogeneretabis,& in primo fplenis morbo. Inflammatio aliquando in pulmone fitmaximé à vinolentia & gulofitate pifcium capi- tonum &anguillarum.hi enim pinguedinem habent nature hominis infeftiflimam,Idem,ni fallor. An- uillzad femilibram efitatz ventrem emolliunt: idé facilius efficitlibra, Brafauolus.Sunt qui anguil- is pulmoni & pe&ori vtilem faciant. L ; He&icis conceduntur aliquando anguille, fed raró, Gaynerius.Ad venerem concitandam, Ex pi- fcibus delicatiores fübueniunt, aromate conditi;quales anguilla;& ex Benaco lacu carpiones, Alexan der Benedictus, Appa- PES o ;9 490. $9 6e 20 40 ge 60 Dé Anguilr Lib. IIII. 47 (X. Apparatus. Caput & caudaextremaanguillis coquendis abfcinduntur,fiue quod pulpznihileisin- fit; fiue quod aliquid veneni habere exiftimantur. Sunt qui venenum etiam contineri putent in vena il laoblonga nigricante perípinam dorfi, quamobremeximunt. Pifcatoresnoftri anguillis cutem de- trahunt, vtpote denfam & vifcofam: detrahitur autem difficulter,deinde in tomos fcindunt,& fanguis nem ceu noxium;diligenter eluunt. In vino optimo viue fübmergi debent donec immoriantur : dein- de praparari cum aromatibus inftar gelu : fed preftat vt prius inaqua bis ebulliant: deinde ea effufa decoquantur ad perfectionem : & fiatgelu, vel paftillus, vel affentur cum embámate idoneo, vc quod viride cognominant;adiectis aromatibus & vino hyeme, omphacioautem & aceto atate , Author an- motationum in Regimen Salernit. Cum omnis cibusnon fatis co&us noxius fitjyhic tamen prz alijso- mnibus: vnde plus quàm reliquorum pi(cium co&tioeius , temporis requirit. Tofta quidem quàm elixa nutrimento eft commodior,vitiofis fcilicet humoribus perignem fublatis, Adamus Lonicerus. Captam anguillam & excoriatam,&exenteratam , in frufta fatis magna concides,ac veru ad focum be- ne coques;pofitis inter frufta lauri aut faluiz folijs, humectando (emper co&uram muria,quam ifti (a- limolam vocant. Vbiprope co&uram fuerit;farinaaut pane tritoaddito cinnamo,& (ale infpetgendo circumquaque incruftato . Elixamfi voles,cum pe dkolsttnes fihus ac aliquot lauri folijs percoques, & agreítaac pipere fuffundes. Salitam pretereain frufta concides. maceratam in aqua horis quatuor aut quinque; in cacabum adfocum pones. femicoctam in aquam recentem transferes : finesque ef- feruere,donec omnino coquatur. Coctam,petrofelino conciío & aceto fuffundito, Platina. Tortaex anguillis :- Anguillam decotticatam & in frufta concifam,parumper elixabis. Amygdalarum fuccum cum agre(ta & aqua rofacea per fetaceum in catinum tranímittes. Nonerititemab re, quà fpiffius hoc fiat;paffulas cum tribusaut quatuor ficis contundere. Atriplices deinde cum petrofelino manibus dis- fra&os,& in oleo parum frictos paffularum vnciam, nucleorum item pineorum vnciam, gingiberis, | Moms crocique parum, fupradicta tandiu manibus admifcebis, quoad vnum corpus fiant, ixta;in patellam bene vnctam & fubcruftatam indes,per quzdam quafi tabulata fruftra aiguille col- locando. vbi femicocta fuerit,in fuperiorem cruftam pluribus in locis perforatam, modicumagrefte; aqua rofacee ac faccari (uffundes.Coctam demum hoftibus appones.Nihil enim boni in fe habet,Idem Etrurfus, Anguillain torta : Anguillz elixz & in frufta concilz;aut lac alterius pifcis, autadipem mi- nutatim inciíam , parum mente, peuofelini concifiypineorum vnciam,tantundem pafularum ; nodis» cum cinnami.gingiberis;piperis ac caryophyllorum addes, mifcebisQ;. In cruftam deinde extendes; addendo parum optimi olei. Vbi prope cocturam fuerit, duas vncias amygdalarum tunfarum in agre- fta cum croco diffolues;ac per fetaceumtranfiittes,fuperq; totam leniter extendes, Hoc pulmento Palladius Rutilius mire rper wer nihilboniiníe habet. Elixariapud nos folet, & apponi in iure croceoaromatico. Excoriatafit melior, praecipue quando affatur. fic enim nimia eius humiditas ex- iccatur, Albertus: & quod noxium ineft, euaporat, Obfcurus. Italianguillas feré affant, & ne pingues do deftillet;afpergunt interim amylo aromatibus mixto. Affaturi anguillam coquiintomos conci- dunt, quos otelilcis transfigunt. alij integramaffant, itavt poftquam pelle ablata dorfum repurga- uerint, & faluie foliapulpe eius inferuerint,rurfus ei fuam pellem inducant. Anguilla falita pluri- mum vtuntur Itali Adriatico vicini, Bellonius. Circacatarractam Rheni prope Scaphufiam, anguilla digitalestantum fale inueterantur. Magnas velad brachij craffitudinem capiaudioin Aqua mortua; ve appellant, Galliz Narbonenfis : que viue nec exenteratz conijcianturin magnum vas ligneum, fale qui fufficiat fuperinie&to. in eoanguille fe renolutant & immoriuntur. Tertió poft die exenterantur, paranturque ad cibumin veru.fic etiam falubriores effe putant. Iusin anguillaéx Apicio : Piper,ligu- fticum, apij femen , anethum;rhün Syriacum, caryotam : mel,;acetum ; liquamen, oleum ,finape & defrutum. Aliud : Piper, ligufticum, rhün Syriacum, mentham ficcam,rute baccas,ouorum vitella co- &a, mulfum,acetum,liquamen,oleum,coques. Tacéyy een ndiorys, wer TU Nov. GyUAMEawres, vt apud. Atheneum legimus. hinc Eubulus; NVp.Qa oeipise(Q- T6UrAo EA ccu xe Avril: A Ux bor auc Tuto esi oy, eAUS Et alibi; A! rezupwvorojuermei Boierian erpijowty vy x eXeic eoa TéUrA alu ouev.. Et alibi, Habévs Sowwsios Karo 9o, vou. Cen getp o puoi Decor, . ds Equo afthmatico (fic enim interpretor,quem Germanice füffocatum appellant, ersfezk: ) hippiatri B «uidamanguillam viuam ori inferunt vt perinteftinaelabatur. Sunt qui anguillam parnam imponi iubeant purgationis gratia. Videfuprain E. de Zigaris,qui hocfaciunt vtequi alacriores obefioresq; videantur. Eft apud nos nauta,mihi notus,qui viuam aliquando deuorare aufus,integram viuamq; al- uoreddidit. Affain cibo ftomachicos &dyfentericos fanat; Kiranides. Vinumin quoanguilla fuffo- catafit, (anguille due necatz; Plinius, )potui exhibitum, vint odium( tzdiüm, Plinius ) parit, Gale- nus Euporifton 3.1/2. Vinum cuiimmortua fuerit vel modice potum,fine ebrietate eft, (ebrietatemat- cet,)Kiranides. Gaynerius in curahecticz propinat aquam que vi ignis vafe chymico deftillàrit ex capis minutatim concifis,velanguillis,&c. Sanguinem anguillz cum rübello vino duplici menfuraconiunges, & exaquatepida mixtum coli- coieiunio dabis bibendum,fed (ub dolore dari oportet.nam & pretens remedium feret, & in futurum morbo huiufmodi liberabit, Marcellus. Anguillz pinguis inaqua fine fale decoctz adeps (upernatans labro capiti capillos reftituit illitus,vt Iudci quidam promittunt. Adeps deanguilla vt dictum eftcol- Icus& fimiliter deanfere;mifcenturac fubiguntur cá fuccis rutz,abfynthij , hedere terreftris & cy - nogloffi;ad formam vngenti. hoc vncta vulneraalio emplaftro non egent, & breui perfanantur, ex li- bro Germanico manufcripto. Ad furditatem : Adipem fimiliter de anguilla cocta le&um , cum fücco fed fübige: & inde guttam auribus inftilla: & linteo calido obtura.deinde panem album bene calidum impone; Ex eodem. Pinguedoanguillz auribus medetur, Author de nat.r. Adhem orrhoides exeun- tes & dolentes : Anguillam euifceratam ab(ci(fis extremis tundito,& in olla vitreata coquito: & cum pinguedine acliquore qui remanet in fundo vafis,inungantur hemozrhoides , Leonellus Fauentinus qui hoc Alberti experimentum effe fcribit; Alexander Benedictus pro eodem remedio filipendu- Jzxherbzradicisfarinam addiiubet, & imponi, Anguilla hepar cum felle fuo in vino Eie YALRU CE e í | pro- G "Anguilla ite TA. Sanguis, 4A deps-. Hepar ctii felle. Fel. Caada: - «ws —. DeAquatilibus.. & propinatumalicui clam,abftemium reddit, Kiranides; Locusin quo euulfi fuerint pili;illinaturfel- leanguille maículz mixto cum oleorofarum vel fanguine vefpeitilionis;Arnoldus., Sivacceàcoitu caudaanguille detur;certó concepturam promittunt quidam , homines fcilicet nimis vel ftolidi vel . Íupeiftitiofi; : Avxtarrec Lacedemonij anguillas vocant; Hefychius. videtur enim vocabulum Lacedemonij huc petrtinere.non ad AvuzZ[« vocem pracedentem. Offia, id eft anguilla, Syluaticus, mihipotius ophis 1& Icribendum videtur,quod eftanguis Grece.e y»yeicapudAriftotelemin vltima perióta fcribitur,vt A- thenzusannotat. ego librariorum culpz idadfcripferim: nam ex alijs cafibus per ypfilon fcriptis apud . Ariftotelem;(vcíunt in plurali ac sfyéAveyrov preview vel iy bAsan y 2:5 yy £Auc,. ) coniecerim eumin re- cto fingulari quoque?yys2v dixiffe.etymologiz etiam ratio ypfilon in vltima requirit,cum & vocabu- lumi,» ; quod eftlimusita fcribatur.dicitur enim jyygave 2g mu Py zero 6o Iiis vel quafic» invi s sopdionz ex]imo quidem etiamgignitur;vt canit Oppianus. recentiores Eberus & Peucerus 2Jg s? &'yx;ecovu eri- ^ui nominatam conijciunt;quód limo ftrangulentur.etfiid nonlimo fimpliciter,fedaqua perturbata pa tiuntur. At Scholiaftes Ariftophanis annotat Bocotos 1/je2 perióta efferre. Non placet quod apud Va- ; rihumlegitur éyyvAsc paroxytonum per s. in vltima. &yycAve & Zyy gai Simonides dixit: Homerus ét yx Evae, videtut .a. per «oc quoq; declinarià recto paroxytóoyyave; velaliter proparoxytono bys gis. Apud Comic& & alios plures legimus yy encor & syy £Acc. Aelius Dionyf. in fingulari numero docet - xw dici,in plurali y iei by etos (al yy Ato propa. )uyx asm, Varin, Attici(iqt Athen. ) £saucin fingulari per ypfilon proferüt;in plurali fine y philo.X«éjase ore vl) xegn'slui yy xw, Ariftophanesin Acharnenfibus.Etalibi, Éyyrezuwi Boemie». Et alibi, Kos Ae ur arip yx eic. Apud eundem &yyénes yy e^ or & vyyzNen reperias. Fyytocovesedibo Strattis. OUS: woupuGoriew, ddl yy Ever) Ariftophanes in Achar- nenfibus. EyysA9:» Ántiphanesformadiminutiua protulit.vt citat Atheneus : apud quem tamenin alio verfu Amphidis poetzantepenultimaeiuídem vocabuli melius per ypfilonlegitur. O'zilavre qu. iym y éxeas Ariftophan. in Acharnenfibus.vbi Scholiaftes, Aeizrerra xoto, dl A&yei auis yore. Varinus ysctAese interpretatur TD TEL, 0 TOY by Ear. m" EvcpeCoy yy EAetot eod ruivuc iy ev, A lexisy Ta dl iy Neo gopouon Neemerutiv, Antiphanes.Eft ergo tyyfae- €- homenadiectiuum;ac fi anguillinum dicas: quare non probo quod alibi apud Athenzum penulti- inàperiótavelperyplilon fcribitur in verfibus Antiphanis,Pofidippi & Archeftrati. — EsyysAsccecdse Ariftoteles vocat eos quiin viuarijs ( que »xsasave: quafi anguillaria nominat) anguillas alunt. apud Áthengumtertiaab initiofyllaba per y fcribitur: Gazareddidit, qui viuarijsanguillariis dant operam. - "Palyick Flandriseftgenus anguillz, nobilius & maius,totum colore fufco : in profundo fluuiorum degit;& aqua diícedente fe occultat. "ai veróijídem ( vcaudio ) fub pectore habet colorem flauum bn - feré, & cadaueribus deledtatur. E/e vel && , Anglis (vt dixi)anguilla vocatur : quz fi obeía & grandis fuerit: Faufen ele cognominatur. Neque enim Fazfe; pifcis nomen períe eft vt quidam fcripfit. Minima Áuguillaijfdem Grarge vocatur. Scbaflysg veró mediainter Greirg & Fanfenele. Haud ício an eadem fit o Flandrorüm & Hollandorum Zatyzck. ^ Anguille quedam Pywper «les di&tz , ex Flandria in Angliam 4o conuehuntur. Pifcis,quem Coloniz vidimus;pharmacopola feruabat, in vitro aque pleno , vocatur Germanicé(fi redié memini)empypeorlefpithamen longus, toto corpore nigris maculis refertus,ore lá- petra fimili;barbato;pinnato dorfo,& alecis cauda fimili, Hzc amicus quidam ad me.Idem,vyt conijcio apud Anglosaur inferiores Germanos Spra/oyle; vel Spral/yie appellatur.nam &hic pifcis effe dicitur an- guille fimilis;fed caputhabet vt pifcis fundulus;colore cinereo, maculis nigris.dodrantemlongus. i- dem eftforté quem Pymperele quidam vocitant. Polonicumanguille nomen eft «cvi 2. - Gordonius anguillas nemoralesinter oculorum remedia commendat,nimirum angues quoícam ni- gros & anguillis fimiles intelligens. Lumbricos longos in falconibus recentiores aliqui anguil/as yo- cant. |Quide pifcibusiocosquofídam Germanicé confinxerunt,anguillam aiunt hiftrionem vel 151- mum effe; "Der Zdaliflem Gam kler : forte au varijs & lubricis motibus hoc hominum genus imitetur. j 9 Nosanguillamanetlonge cognatacolubre,IuuenalisSat.y. Tac exzc (ausi vi eiua ) rov Ey eI Tt s c. Mae uw poor, Ariftophanes in Nebulis,vt citat Suidas. Harpya vrbs eft lllyriz iuxta Encheleas,Stephanus.Y3we/dv cdexaAsudose Foy Ecos Paufanias 1n Ecz- oticis. Colchiqui ab Aeetead repetendam Medeam erant miffi;non aufi redire, pars habitarunt in Il- lyricacirca Ceraunios montes prope Enchelas vel Enchelyas populos, vtApollonius quarto Argo- nauticorum refert; A'Sez'aw Ex eAécosivéQteisiifedícholiaftes Eyyveceos vocat. — b | Remorampiícemaliquilongitudine mediocri anguillz equant. Circa Ebucam Infulam alicubiin Orbenouo pifcis eft mirabilis anguille fimilis,excepto capite quod grandius habet,cum pellicula cru- mene non difTimili,qua piíces inuolutos comprehendit, & pifcatoribus adfert, Gyllius. Albertus inla- cu Ponamico pifces magnos nafci [cribit anguillis fimiles, nimirum generis muftelarum quas vulgà Tiéfrben appellant ;aliqui ab anguillz fimilitudine A4/psti:quem pifcem inferiores Germani vulgó an- guillarum matrem effe diGitant.nam & fimilis eis eft, & ventricoíus tanquam grauidus : ) vel maiores illis de Welbzer. Congrum aliqui Germanice AMeeraa/, id eftanguillam marinam interpretantur : ve quod idem fignificat Seepahug. A.n glinomen Latinum Íeruant,vel etiam anguille adiciunt; (enger, Con- gerel .congros veró pufillos priuatim vocant Z/gers. € Aliquiingenerofoequo cum diuerfasaliorum animalium virtutes requirunt , tum etiam anguille, agilitatem nimirum &celeritatem. | In finu detentz que magne funtita circumuinciunt hominem; vt nonnuriquam fuffocent;calore enim illo tepido deletari verifimile eft, Cardanus. d Referuntfides? corioanguillarum;auditores ad faltationem inclinare, Cardanus. e&f Sybaritanihominumluxuriofiffimi iis qui anguillas pifcarentur aut venderent,vectigalium immu - nitátem decreuerunt; Atheneus.O'v 4| v13n zoZ^v zrevumot 9) véov Iloeg! Muxlon «iy E v6 ovs pXuov y Ac roten 2o uv eic ceu o iov. Alexis. Miferi funt diuites qui parcé viuüt :Ov 54p rwv se bymer yy exu) qoot Phileterus. Menander inter paucas fumptuofiffimi conuiuij delicias,qua taléto feré cóftarent;anguil- ; ! , ! las ers: * 169 y De Anguila. Lib. [ V. V5 Ne : MAN (- : T rw r Jas A Sae MAE T5 ( Poyyguo) per ione Bonve Sex! AGUA by buc E yoy eA uci] Aube C XsT 69 dyxolvget peyuxos — Eyxorráv y 0gev eyxetav RO e"yoorteatov, Matron Parodus in defcriptione conuiuij. addit autem tantam fuiffe vt vixa duobus viris robuftis eleuari potuerit. Thutyyenus psu 127 dlgisova: Hpscic 3 "P Apauv atpeso ox mN/, Anaxandrides Aegyptium quendam alloquens. | J , 4 "t n Were T1 [] d T 'uü h€ TEN d|evse Qaeiccv Abwzlise - Eivouyro Voplezu 1 ico soy ac Ey UU en m 1*5, j j yr ^ " í E : IloAU € 9edy yepto euTtes. (Toy m 9 oo ero iéTv Lo" uy qUY ely, i] , SN N a. A , 2 LU TT *) denuo TEAG Y Icy d|;ooexo, H'g eov Qu Q Na O7t 1» 20 Qo cioe povos D c * OUrwc E d0V ara rec 0 9o A0 1 : : ^ EN. s & !mowrt dt i Me jos Antiphanes apud Atheneum, Apud eundem Epicureus qui- (o Dim E a SPD itas Tiagéew (pu) v dieema E AEVfs E29 Y IIocgas EJOULOHy TQ y Clo oUS UTI TWO Y cv TETOL TQ a a4 Tuy) Gera éd o ox ^9 GNóUpóv ac petra eis opea Ücw. — Et Antiphanes eodem recitante, A a Ll » E f En 99 euwaivoju(Q- Tc &v8ov Saws EyoceAws Botero, 4 Muy ferae xoi: co (Aulajos Aout Gs Xiuaavev vodoez Je peqzt zu Qaem. Nidorem quoque (inquit) talem emittit,tantumq y vt nefaber quidem vllusadueniens na- Ío preditus;facile hinc difcederet. art. ; ! :o3 Ede M llowT &giv "AMA Y TE Extlasd e aoibec qlw ateÁslus Vy ew Hxscaw elo Mitre aobsutvlues, t gre. A (Sir Ra EU ^! NECS * z , x Iloocetzver awslu) dà ev, * eid eom Vina — T'uly zwoiLa icis Ene valo »4[ EA 2 NX X Li LJ i . , 7 — A £edeo aul. qUn88 09 Dawn oTt X5 weAs elus GymeréU] Xara, bdo FID TUY, Diczopolis homo luxurioíns in Acharnenfibus Ariftophanis. Scholiaftes cum teutlis,id eft beris ole- fiper carm reanguillas co&as fieri fuauiflimas fcribit : Vnde &alibi dixerit poeta, Tao 6»s&Urzoie Ao cooutyue, lictdt. XO Eig alu Sorobedag uelis, OV are oa Awdopitvas Bospu 23e ;. Charmus Syracufanus apud bpm. qui parasmias aliquas de vnoquoque ferculoin promptuhabebat. Lendes tolluntur aneuibus in ci- bo Tons tisanguillarum modo;Plinius. i | Floskas d[- suco Aaie ey peas Elo, Archilochusapud Athenzum. Anguilla A egyptiorum literis inui- diam fignare videtur, que ita bonis infefta oranibus ef;vt anguilla pifcibus, quorum omnium focie- h. tatem & communionem fugit ; Celius.. De fipnificationibus ab anguilla fumptis ; plura leves in Hie« , toglyphicis Pierij Valeriani. | | Lepidotum & anguillam pifces facros cenfent Aegyptij , Herodotus. Acatharchides fcribit Baeo- tios Copaidasanguillas magnas victimarum inftar coronare ,- & cum votis ac precibusintecto hordeo dijs facrificare, Achenzus. 30 Prouerbia. Ciffamis Cóus:Huncaiuntpecuarijs gregibus füpra modum diuitem fuiffe, verhm an-. guillam quotannis apparere folitam , que pulcherrimam omnium pecudemraperet, Eacum (ab ipfo occiía, Suid.) in fomnis apparens hominem commonuiffet vt fepeliretfefe,& ille neglieeret,euenit vt tum ipfe,tum yniuerfum illius genus radicitus interiret, Hzc fermà Zenodotus. Hoc qüidem prouere . bium Deliumaliquem natatorem requirit. Apparecaffine quodalibididtum ett Temelleus (: e axo», 4 8 5 Tenes poc; Euftathius) genius, Eraímus. Suidas habet Criffamis perf duplex, Varius per fim plex, Anguillas venarifeu captare (&*yy£aerc9ygi ow) dicuntur,qui priuati compendij caufa cient tumultus: inde ducta (imilitudine;quód cumaqua ftat immota,nihil capiót;qui capiantanguillas: cum veró (ur- fumac deorfum mifcentac perturbant aquam, ita demum capiunt, (cutus rei caufa [fuperius explicata eft Rondeletij verbis.) Quadrabitineos,quibus tranquillo reipublice ftatu;nihil eftemolumcti.Pro- 49 inde feditiones gaudent exoriri, quo ciuitatis publicum malum in fuum priuatum vertàt commodum, Prouerbium extat apud Ariftophanem, (cuius verfus recitat R.ondeletius,) Erafmus. Meminit & Sui- das in Eyéaeic 9ygo Au», Gc rurfus in. Taur izoltoeiz vbi fic fcribit: 01 avc iyi de: Üvpüivree vd dpJa d xpo Me. qre3oocouidjuoi ir Bao Gopoy au ave ci criats, v? Dons wy xs. Hincillud Alciati Emblemain diuites publi- co malo: | ' C4nguiluas quifquis captatfilimpida verrat Flumina fe illimes aufft adire lacus, " Caffuserit.ludetá, aperam multum excitet ergo .o Q4 (— $iereta ct» Uitreas palemula turbet aquas, | re -. Diueserit. Sic jsves publica turbida lucro eff, purs | Qui pace,arttatilegibus,eforiumt. Rime N7 deas lu yy huuc eic, id eft, Caudatenesanguillam: In eos apt? dicetur, quibus res eftcum hormi- - nibuslubrica fide,perfidisq;. aut qui rem fugitiuam atq; incertàm aliquam habent, quam tueri diu n6 offiat;Erafmus. Tappiusidem Germanice proferttanquam vfitatd. Drbaff dem aale bey dem fchruwantz.: Vel, Erifi 4 alten ve ein aale bey demm febunan.. Anguilla magis lubricus Erafmo prouerbialiter vfur- patur. Anguilla eft,elabitur;Plautus Pfeudolo, A&9» vase $y;::2vc, Ariftophanes. Hinc nosaliquando, in vitam humanam his verfibus lufimus: eTngulle fomnilis vita efl fic Inbrica fertur. Et quo [alicité premitur magit fogitilla ——— | Lubricitate [aa citius tranfrta prementem. Folio ficülno anguillam , fubaudiendum tenes: €o Tá bei Tl) yy chu: Vbi quisalioqui fugax & lubricus, ar&tiorenodotenetur quàm poffit elabi. Nam ficifolium fcabrum eft, vt cui nomen etiam inditum ab afperitate fcripferit Plutarchus, atque ob id ad retinendam anguillam natura lubricam vel maxim? idoneum; Erafimus, -! Emblema Alciati indeprehenfum: Jandudum quacunque fugts te per[equov: at nunc Calf ibus in to[Iris denique captus ades. ed mplius baud potertis vires eladere noftras, Feeulnoanguillam flrinsimus in folio. Á x105 pifces nominat Taregtinus in: Geoponicis, Ipfe évia» fcribit in gignendi cafu plurali, nif 7e mendum eft, : | i B A Ne E - ) d - E 1 —3 ic ili : i" "m $0 De AÁquatlibus — | AÁwWwODOROAS; &oSauar nomen pifcis qui & bricchus dicitur, ápud Thebanos, Hefychius & Va xinus. Legimus & brincum piícem.Anodorce quidem nominis figniicatio, cum vranoícopo conue- nit. In Lexicon Grecolatinum quidam inícripfit picem effe € cetaceorum genere, qui alias brincos . xlicatur, led authorem non nominant. DE ANTACEO BORYSTHENIS RONDELETIVY S. ! Sineilis e bate figura atl in Bellonij: libro, nifi quad umicam in dorfo pinnam bab:t,e caudam nenmbildifferentem . Sed alter attilnmm Rondeletime pingit. j ; ENS i x) YN N n x Ww x SSWNNSWWNN ky NW à y Si Q mi J NA )». Un NS. d NS SN M h 7 9» "e DRRSSSSSSNRSQNSSNS NS TT M Sue E: DRESS NNSNSRQNS : z T NUR , NW NM i» c XN 177777 7) Imm ET QW rr AW NN NC SS: 20 Á NTACEI piíces dicütur pregrádes,& vaftz magnitudinis in Mzotide & in Boryfthene.Ex his vn*. - & Xeftquem hic proponimus roftro oblongo, acuto;oris vafto & rotundo hiatu in fupina parte. DE EXOSSE PISCE, ET DEICHTHYO. COL L A | ROND'TELIEJTIYVS JBelloni? figura «b bac differt , prefertim cauda. Huncauten vocat Germanice Hu[en e» Boliche e? genninaa in dorfo paumas es appragat, ec. Fu inquit, Germanorum. aliarum fenis nomina eadem qua Bellontus ponit. m M PP 2 ETUR SYN 251) NW a N : Ly ^ : are uu, D M MIL T m LZ j ; Ü ! by B C ETACEVS pifciseft quém hic proponimus;cartilagineus, fine offibus vllis aut fpinis;fine fqua- mis . Capite eftcratfo & lato;ore magno & in próptu pofito, e fuperiore maxilla quatuor apophy-. fes carnofz dependent. Oculos paruos habet pro corporis magnitudine. F.—| Carneeftprzdulci & glutinofoadmodumt, ob id (aliturz idonea, qua melior redditur & rubeícens Salmonis modo, atque etiam durior,qàam ob caufam aliquandiu maceranda priufquam coquatur. E& Tanais & Pontiaccole Romam & Venetias tranfmittunt;illicd; in foro pi(catorio venditur. A Abhuiuspifcis carne vifcida admodum & tenaci, & ab inteftipo (iue membrana internalonga, quam complicatam & exficcatam pro Ichthyocolla vendunt, in Ponto Collanus dicitur vulgo, ( cv. vit Bellosiz..) Quoveró nomine vetereshunc pifcemdefignarint, inquirendum. Primüm eorumim- probanda eft fententia qui Marionem dici arbitrentur,quod vox hac aifinis fit Grecorum huius ztatis - Wiarionen ve. appellationi, qua piícem huncex quoglutinum fit;jnominant. Cuirei Plinij authoritatem adiungüt, &eapud Plini- ex Mib.o. Ecin Danubio Mario extrahitur porculo marino fimillimus. Sed cüm Marionis nomen apud unes nullumautorem Grzcum vel Latinum legatur pro pifce;Barbarü effeiudico: depravatumq; effe Plinij MEDI locum modo citatum docuit me Gulielmus Pelicerius Monfpelieníis Epifcopus in Plini; lectione ex- excitatiffimus & diligentiffimus : neque enim Mariolegendum effe , neque mari, vt in vulgatis noftris exemplaribus habetur, fed maior,ex veterum & optimorum codicum collatione. Et neab eodemloco recedamus, alia eius vitia corrigemus, & inde pilcis de quo nunc agimus nomen Latinum eliciemus. Locásitanunc vulgóinexcufis legitur: Precipua magnitudine Thunniinuenimus talenta x v.pepen- diffe. Eiufdem caude latitudinem duo cubita & palmum.Süt & in quibufdam amnibus haud minores; Silurus in Nilo;Efosin Rheno, Attilus in Pado inertia pinguefcens,ad mille aliquando libras,catena- Pass verba. 3e to captus hamo;nec nifi boum iugis extractus. Silurus eraffatur vbicunque eft,omne animal appetés,- equosinnatantes Tiepe demergcens, precipue in Mzno Germaniz amne propter Lisboum:& in Danu- biomaior,porculomarino fimillimus Etin Boryfthene memoratur Rom magnitudo, nullis offi - bus, fpinitue interfitis, carne przdulci.Statim initio eiusloci pro T nni, Thunnum recte emenda- « Hon Eufa vit Maflarius , "vt vnicus hic inte ligatur mirandz magnitudinis,ficq; legatur: Precipua magnitudi- erit M T hunni 118 Thunnum inuenimus talenta x V. pependife, &c.De inde pro Efos in Rheno legendum puto Exos, laus e pun dequo Exoffe pilce, ea poftrema intelligenda funt. Et in Boryfihene memoratur precipua magnitudo Vumadda. nullis offibus;fpinilue interíitis, qug pifci quem capiti huic prefiximusapté quadrant : offibus enim ibwos. ipinisque, qua etiam pifcium olla dicantur, proríus caret; vt Exos optimo quidem iure M €c De Antaceo uel Exoff y | | e Antaceo uel Exofle. Lib. IV. — 5i Fizcpoftrema Plinij verbaad Silurum referri non poffunt, vt quidam fal( opinati funt: Silutus enim ex Pliniolib. 22. Ípinas habet. Siluri,inquit,fluuiatilis,qui & alibi quàm in Nilo naícitur, carnes ima €4P7* pofita recentes; fiue falfz. Eiufdem cinis extrahit,& adeps , & cinis fpinz eius vicem fpodij praebet. Éx quo locoillud quoque colligitur Silurum Nilo amni peculiarem non effe, nec Exotfem Rheno, uamuisinloco prius citato fcripferit Plinius, Silurus in Nilo, Exosin Rheno.nam Silurum etiam hodiein Danubto capi conftat, Exoffemin eodem Danubio;atque in Boryfthene.Cuüm igitur tres pre- grandes X cetaceos.pifces propofuilfec Plinius, Silurü , Exoffem, Attilum;fingulos deinceps explanás per epexegefim primum de Attilo,deinde de Siluro;poftremo de Exofle dicit, ' x. Abfurdum etiam non fuerit pifcem hunc ichthyocollam appellari. nam etli nomen hoc glutinum Pbi t o ex pifce fignificet;tamen pro pilce interdum fumitus tefte Pliniolibro 32. Ichthyocolla appellatur pi - Li ia " fcis,cui glutinofum eftcorium. idemque nomen gluuino eius.Idem gluten Diofcoridi venter eftpiícis cetacelspreftatque candicans;natione Ponticum.qualehodie quoque ex eius pifcis inteftino ex Ponto mittitur,quód maximo eftargumento pifcem hunc Ichthyocollam effe. ] Sed quoniam in Ichthyocolle mentionemincidimus,ex quibus pifcis partibus gluten excoquatut, E & quibusalijsex tebus etiam fiatjexplicandum . "* Quidam'ex ventre non ex corio fieri dicunt.ÁArifto- De Icbrbyocol teles non ex vnotantüm piíceid confici exiftimaffe videtur.Ineft;inquit,;in cute omnium lentor qui- /s& vode f- dam mucofus;verüm alijs magis ; vt in tergo bubulo, ex quo glutinum facere folent. Quinetiam ex pi- 2^, (cibus glutinum à nonnullis excoquitur. Ergo ex Galeis; ceterisque cartilagineis pilcibus, ex fepia dd fieri poffe puto B " | ] . b H n uin 1 1o Dodi quidam eam Afinorum fpeciem, quam Moluam Galli vocant, Ichthyocollam elle arbitrati Moeluz wfrzo» fant, quod ea glutinofa fit admodum, & eius partes quzdam in:glatinum denfari poffint. Sed ea opi- "( fpecies in nio ex eo facile conuellitur, quod * Plinius & Diofcorides Ponticam Ichthyocollam imprimis com- b (5g 1 | zchtbyocolla ! mendant. Aio epe 5:4 e» Tovro yovv evi ene A&Uxitis LORD TEoLSeu€ s S ropaucs autori peel. Phnius: Ich- PEDE -thyocollalaudatur Pontica, candicans,& carens venis Íquamifque;& quz celerrimé liquefcit. Molua ABB DAR. autem non folum Ponti; fed & maris Mediterranei accolis omnibus plane incognita nunc eft, & olim pof. füit, quiain Oceano folüm capitur. Quamobrem Ichthyocolla effe nonpoteft, etiamfi ex ea glutinum *Lib.3.2.102 confici polle non negem. Quantum ad priorem fcriptorum diffenfionem attinet;id tenendum , & ex Ctm vids corio fiue ex cute; & ex inteflinis ventriculoque;atq; ex capite,pinnis, -cauda pifcis Exollis: item ex taurorum & boum auribus, collo;glutinum excoqui poffe . ineft enim in corijs glutinofus& mucofus 3o humor.alie veró partes quas diximus ex cralfa & vifcida pituita & conftant,& aluntur. .— - Madefcere debet Ichthyocolla, ait Plinius,concifainaqua;aut aceto,nocte & diezmox tundi mari- G | nis lapidibus, vt facilius liquefcat. Vtilem eam iu capitis doloribus affirmant, & tetanothris.Diofcori- 1/5224? 7» des vtilem elfe traditemplaftris capitis & leprarum medicaminibus , & tetanothris qua cutem faciei Lib. 3.ep. 102 erugant & extendunt, Eiufdem vfus ad maturandos abíceffus plurimum confert : & peritonzo difciffo fiue inenterocelé;fiue in epiplocele, vtiliter admoueri frequenter fum expertus .In fanguinis fputojin - iure capi diffoluitur, vel cum medicamentis alfumi prodeft, necnon in pulmonum vlceribus cum Can- r5. crorum Buuiatilium cinere. Mifcetur cerato illi Mefuz Diapente nuncupato. Eius viresà Paulo fg. i hz traduntur. Ichthyocolle viseftopplere & ficcare:recté mifcetur emplaftris capitis, & glutinanti- 4 44,4 a bus,& ijs que ad lepras tollendas;& erugandam faciem conficiuntur.Prater ea que dicta funtaddit A-- zanrocolla. 49 uicenna valere *ad velicas ex vftione factas, & ad (cabiem vIcerofam, quód deficcet & glutine; - Nonfolum ex pifcibus;fed etiam ex alijs animantibus glutinum fieri autor eft Plinius, Boam corijs E inquit,glutinum excoquitur,taurorumq;,& id precipuum. ! Libt/6np 30. , DE ICHTHYOCOLLA, BELLONIYS " Nullo;autàádmodum paruo nutriendis corporibus noftris éftvfui;qui Pontico vulgo Collanus pi- F fcis, Bononienfibus Copfus appellatur. A. TTE - Valecautem ad conglutinandas omnis generis chartas;atq; inftrumenta mufica,reliquaq; lignaria E incruftamenta,quz teffellato,imbricato,& vermiculato opere fiunt. | "Quamobrem cum antiqui nullum aliud nomen peculiare haberent; quod huic pifci imponerent; A " partem prototo accipientes ichthyocollam,vt & Itali Colpifcem,& vulgus Colabuccum appellaue- runt.Quanquamex multorumaliorum pifcium folliculis Ichthyocolla fieri foleat.Ferrarienles (apud quos,proSturione , nequiffimaIchthyopolarum impoftura interdum venditur, quumeius caro mul- tum inferiorisfit notz ) pifcem Iudaicum nominauerunt;alij Copefce. £ ftIcaliz fluminibus ( forte eff inter lilio, fma ) Exidanoaut Padotantum peculiaris: Herodotoà magnitudine qua cetaceos pifces cquare confpicitur, Anraceus: Póponio quoque Magnus vocitatuseft,ác Boryfthenis incola, Eft enim precipue magnitudinis pifcis, Sturiont & Axcilo cognat?:qui quód quaternis veluti barbis ad labia fit commuhitus;abijs qui Tanaim incolunt, vulgo Barbotta dicitur. Germanis, apud quos fexcentarum | * librarum pondo-ex Danubioadue&um conipeximus ab ingenti, & quali cuiufdam paruulg domus * feilizee mec . magnitudine , hyperbolyce Hazfeu dictus eft. Flandris Bohch. "4 dicarHND. 6o — Offibusac fpinis caret,oblongamque ac propéteretem formam refett:hoc à Sturiorté, atque Atrilo precipue diffidens, quod roftro careat , magrium oris ridtum prz fe ferat, fitque fublutea, dura, lgui ac B glabra cute conueftita carne. Proinde oculos pro corporis moleadmodum exiguos oftendir:binaqüe ante ipforum canthum,paruaatq; aperta foramina: pinnas intergore duas;ad caudam erectas;fub qua tertiam videas podici vicinam:;ac branchias veluti (pineo tegmine communitas, Sturionis modo: ma- ' eistamen bifurcam habet caudam;przcipuaque àceteris pifcibus nota difcergitur,quód pauló füpra js operimentum branchiarum,quodam ad eiuslatera imprelfo foramine peruius fit. Mirum,efty collam ex folo huius pifcis folliculo à capite ad caudam per fpinz longitudinem extenfo in Pontofieri, cum DiofCorides ex ventte pifcis cetacei confici referat. Germani hanc veficulamin Ichthyocollaexs primentes, Haufen plefém mominant , quam recens abiplo piíce detra&tamagglomerantac tranffuunts xiccatamq; ad nos ex Ponto tranfinittere folent, Lx Pa Carnern $o xySistbe Aquatilibus, Carnem autem huius, fale confperfam, Grecorum vulgusin delicijs habet, Moronam appellantes quam Venetijs publicé diuendi folitam,quidam Silurum putànt:à quotamen quantum hic pifcis di-, ftet; faoloco dócebimus,Hzc Bellonius. Ego piícem islich vel Bolch Germanis inferioribus dictum, fuoloco inter Afellos ab Hufone diuerfum effe oftendam.barbüttz quidem nomine ijfdem Germa- nis muftella fluuiatilis vel lacuftris nominatur, quàm tryfchiam nottri vocant. | DE ANTACAEO COROLPLARIVM. Àntaceis nomé videtur amnis dedilfe in Mzotimlacum Afiatica parteinfluens, Hermolaus. R ecen- tiorquidam huncfluuium imperité Ánticiten,& piíces Anticzos nominauit. Ántacites Sarmatiz flu- uius haud longi Tyramba oppidoin Mzotin exit. à quo Ántaczi pifces, qui pro offibus cartilaginem | habent. Antaceorum praftantiffima fal(amenta quotannis à Maotica paludein Adriam ufque inuehi longa, per «. diphthongum circumflexum. quamobrem ab Archeftratoin verfu dactylico nominari non potuit, vbi de fal(amentis Bofphori loquitur: Boarüos BurA Uam T qU AGUkeawr oo gréscrsu. — Mab iv axe Stotd C096 Mound Aipy Vxfue autilére(Q» y 9viv wéce d Spas ere , ; Plinius Àntacas populos circa Mzotin Colchis vicinos facit, lib. 6.cap.7. Recentior quidam Àn- taceosà Ponti fluuio Àntace, ( cuius ego nomen apud authoreslegiffe non memini, ) dictos conijcit, Cete magna ( id eft magnos /cetaceos pifces ) quz antaceos nominant & inueterant ; Boryfthénesalit, Euftathiusin Dionyfium ex quarto Herodoti. Antaczi delphinis magnitudine pares circa Boryfthenis & Mxotidis oftiaad Gangamam( fic enim locum appellant) ligonibus effodiuntur,Strabo lib.7.An- tacei;id eft grandia cete,in Danubio nafcuntur , lanus . Athenaeus dicit ieingov ( penultima alias per n fcribitur ) idem effe quod juices (- : cuius meminerit Sopater Paphius his verbis : Edfa owTwxaoV y Cy Toe QDer aerae Veg(Qe s Xuulonem vlvigov sBovlez, In Boryfthene memoratur precipua magnitudo, nullis offibus fpinísue interfitis,carne przdulci, Plinius.quem de filuro hic fentire;quidam falsó opinati funt. Silurus nanque fpinas habet:& cinerem Ípimz eius vicem fpodij prebere author eft Plinius. Intelligit autem antaczum pifcem, hunc Mela Pomponius & Solinus intelligentes, optimi faporis'efle prodiderunt:quod etiam Barbarus in Corol- lario;capite de omotaricho,ita exponere videtur, Fr. Maífarius Ex antaczis falfamenta fiunt, prafer- tim ex maxillis & ijs qua circa palatum funt partibus, ( quód ez partes aliis fuauitate preftent,)Do- rion. Iítriflumineper hyemem glacie altricto;pifcatores alicubi ea perfraca veluti puteum excauant &caperiunt:vb1cum permulti ahj pifces facile capiuntur, tum antaczi quoque: & ij quidem teneri. nà qui ztate procefferunt, ad maximi Thunni magnitudinem accedunt. ij fanc pinguiffimo abdomine funt, vt eius ventrem lactantis Scrophz fuos fectus vbera dicas: ficq; alpero corio teguntur, vt eo per- poliantur haftz. Ab illius capitis medio à medulla (cerebro ) ad caudam mollis & ftricta membrana pertinet:quam ad affum folem exficcatam, flagellum ad concitanda iumenta efficere poffis. Cum eft iufta magnitudine , fub glaciem fubiens, nunquam ad cauum feu puteum glaciei peruenit, fed aut fub. faxa fubijcitur, autin imam harenam ad vitandum frigusabditur. Nam id temporis cum gelidum eft flumen ,& perfrigida tempeftas,nullis nec herbis nec pifcibus vefci neceffe habet:tantum inertiala- folitum, Hermolaus atlerit, Vadlanus. E&o omnino antaczos fcripferimà recto AvmwxasQ- penultima P P boris gaudet; & alitur Een fuo fucco. Et quemadmodum Polypi;cum preda delitituütur;brachia 4e Íua circumrodunt:ficis fuam pinguitudinem exedens yiuit.Ineunte rurfus vere;iam que liberefluente Iftro;odit ignauiam:itaque fefe ex latibulis ad fummam aquam incitás;aque fpuma expletur. Vbima- enomurmure rapidus fertur,ibi à pifcatoribusad hunc moduminfidias ei molientibus facile ca itur, gnom P P p vchamus cum linea1n fpumam demiffus,fub arborem occultetur.& ferri fplendor minime perfpicuus fitis cum ore hianteatque imminente .lieguriens infidiofam efcam deuorat, ex eoque perit, vnde prius alebatur, Aelianus 14. 26. Hincfacile conftat, non quofuis grandiori corpore piíces;qui cetacei folét. vocari,antaceos quoque recté dici,vt nuper quidam exiftimarunt. T4e/ G- A vivaxosoy à Todegsrgy, An- tiphanes apud Athenzum:qui & alibi conuiuium defcribensin quinto pinacifíco aawxess pixoi fuiffe. fcribit. Vngari pifcem Tock dien quem fupra mox poft Acipenferem deícripfi,non alium puto quàm Hufonem Germani: videtur autem Tock vocabulum peraphzrefinab antaceofacum, — — je. ALTERVM COROLLARIVM DE HVSONE, VT GER- UAI appellant ; doc pheriá, antaceum interpretantur » ! F Noftrahufonis effigies,quam egregius mercatorIoan nes Dernfchuuam à Pannoniaad nos tranfini- fit;aliaeftquàm qui à Rondeletio & Bellonio pingitur, qui hunc pifcem Grzconomine ichthyocolla nominát.vndeapparet non eundem efle hufonem noftrum,etiamfi itaiudicauit Bellonius,cum ipfo- rum ichthyocolla.Eft tamen forte cognatio quedam,& quz ichthyocolla dicitur, fieri nimirum ex v- troque poteft. Sunt antaczi pifces ( 1nquit Vadianus in Epitome trium terre partium,certum eft auté eum de hufonibus noftris fentire)qui Iftrü aduerfum e Ponto ingreffi, Pannonia inferioriméfibus ma- ximé Octobri & Nouébri capti;clariflima vrbi Viénenfi magna copiainuehütur.Ipfi vidimus plerofq; magnitu- -- 6o, De Antaceo. Lib IV B e Antaceo. ID. $3 magnitudinis pondo quadringentorum, minimos quinquaginta. frequentem numerum circiter pon- do centum, ducenta;trecenta,plus minus,quorum magna pars falfamentárijs cedit.Sed & recéter co- &tis Spe iai. negát horum lactibus quicquamin cibo aut dulcius aut delicatius reperiri. Mi- rorautem hac quoque in partenature vim,vt nón minus in vndis pifces quàm in terris volucres aut fe- re migrent.centum quinquaginta milliaribus Germàánicisex Euxino mariineum víque locum Páno- niz,vbi illorum captura elt,aduerfis (uàuibusque vndis innatant; Et memoria teneo Antaceüm duo- bus milliaribus fuprà vtbem incl ytam Viennam cáptum,pilcaátoribus magno miraculo;Hac ille; Ezox pifcis eft, quem quidam lachfum vocant:quidam aütem niagnüm pilcem Danubij;& quarur- ] i rs VUE Vs dp MEDI T I dàmaquarum influentiumin Danubium; quem Vngari & Alemanni hufonem nominant, Albertus; 1o Ceterumlachíus Germanis idem eft qui falmo, qui in Rheno inuenitur ( vc Plinius quoqae fcribit) * 40 jo 6o pragrandis. Hox, rof , pifcis quidam cetaceus , Hefychius & Varinus . Iter recentiores etiam bodie nonindoctis quibufdam efox nonalius quàm lachfus nofter videtur, vt Georgio Agricole, & Ebero cum Peucero.quibus & ipfe facile atfentior:etfi Rondeletiusaliter iudicet. Salmo Illyricélofosvocá- turatfini vocabulo. A pud Pliniumlib.9. cap.15. de maximis pifcibus propri? dictis mentio fivc fünt inter marinosthunni:& in quibufdam amaibus haud minores, ( fcilicet thynno, ) filurasin Nilo & Mzno;efos in Rheno;attilus in Pado:& in Danubio maior, (fcilicetthyinno, ) porculo marino fimilli- mus. Et in Boryfthene ( inquit) memoratur ( idem fcilicet quiiü Danubio, de qo proxime dixerat; innominatus ille;hoc eft hufo,non autem efos,vt Rondeletius accipit;de quo fuperius dixerat, ) pre- cipua magnitudo ( ideftpifcis precipus magnitudinis ) nullisoffibus,&c, nifi quis Boryftheniven ilz 49 lic pifcem,fui quoque generis, & à precedentibus omnibus diuerfum faciat, vt forté porcülo marino fimillimus, fit tturio : Boryfthenites veró fitantacaus fiue hufo,quz nobis fententia magis placet. Hoc interim probo,quód Rondeletius ROT legit, quàm mario vel mari; £zox ( Hufo)eftpifcis Da« nubij maximus , ita vt vix biga trahi poffitab equistribus aut quatuor. Vnum habet inteftinum: offa pauca& paruain corpore, cartilaginea potius-quam folida: (ed in cápite fertur multa habeteotfa: & carnes dulciffimas,guftu velfpecie porcinis perfimiles. Toto corpore lenis eft,nec *afperum quicquá velin corpore vel intus habet. Mitilfimus eft;ac timidus : quippe qui nec àduerfus minimum pifcicu- lum fe defendere poflit, fed ftatim agitaturad fugam. Huic fturio per lufüm feaifricare gaudet : quem ezox ftatim vt fenlerit;ad latibula fugit, qua fibi tutelz gratia in ripis fodere folev. Sed quandoqte ftü- rioimportunus eijcitlatitantem, fequiturque fugientem.& quia magni funtambo; nec etiàmincos piofiffimis aquis latére poffunt, difcurrendo,& ante fe aquas agitando fepe fimul à pifcantibus capi- untur. Pifcis hic captus vino genetofo vel lacte potatur. nam vinoinebriatus viuere poteftpluribus diebus, quaread longinquas regiones cibi gratia defertur. Bibit aucem vini fextarios quatuor ante- quam inebrietur, Author de nat. rerum. Hufo eft pifcis non fquamofus,fpecie ftutionis, fed pellis al- bz &lenisabíq; omni fquama & fpina.Inueniturautem longitudine vigintiquatüor pedum, quàndo perfectus eft: & hac menfura tarito minor,quanto etate inferiorfüerit. i ullum omnino os habet *in capite. Loco Ípinz dorfi cartilago eft; que foramen habet magnum, & vacuum;à capiteà caudam , tan- quam terebelloperforatá.Nullz eifpin 2,fed pinn& eius coniunguntur cártilagini.Caro eiusin dorfo faporem vitulinzrefert:in ventre veró porcinz,Et habetadipem intermixtum pinguedini.ficut porc?. k T Ézox; T Fiera mà: J!ra dorfum A[perii babet: AT .nifiin tà pe. Nec reperiturin alijs aquis quàm Danubio, & influentibus 1 eum ; Albertus. Apud Neufos nafcitur | Boryfthenes flumen,in quo pifces egregij faporis, & quib; oflanulla funt;necàliud quàm cartilagines tenerrimz, Solinus.Pifces in Danubio capiuntur nimij faporis,offibus carentes; cartilaginem tantum habentes in corporis continentiam, Lornandes. Martio vtapud Plinium non re&é legi concedatur, eátamen voce hunc pifcem nominaniabfurduim noneft,non modó quód multi eruditi apud Plinium fic legerint; & de hoc pifce interpretati fint: fed et- iam propter etymologiam. sor enim Germánis fuem foeminam fignificat : & Cretenfes eundem marin: appellant: & hufo quafi hys vel hyfio vel hyfca dictusvidetur.vnde & Illyricé Vuyzappellatur. & mo- ronam non folum Itali;fed etiam Cyprij alijque vocant;illi hufonem no(trum;hi iul eifturionem. Cauendum veró ne quis marionem vel moroném cum morua confündat,quód & noiina conuéniant; & ex vtroq; ichthyocolla fiat aut fieri poffit. Eftenim moruaafellorum generis. Murca veró vel Mura rim, Glutinum ( inquit) fitex veficis pifcium;precipué hufonis; & piícis tnarini qui vocatnr murca. Et alibi; Pifces quidam corium habent afperum, ita vt eoárido etiam lignum radatur: vt pifcis quem Flandri maritimi * Seerobe nominant, quod eft canicula marina. aliquid etiam habet muruca & fturio, Marios ; Nea , SM Cy ERO UA pO is p AT Murca . ca, vtin Alberti libris paffim deprauatis legitur, cum quo iftorum pifcium conueniat;non facilà dixe- Muraca. T Seebundé & quz roftro fimilia funt fturioni. potius. Eft& Morbonch alius pifcis Británnis;vt audió,qüem ijdem alibi AMarfibuver, eiifdém figniüicatio- nis Germahica voce SUE 770r enim eis mare (ou: (non vt nobis fcropham) & bescbporcum. del- phinumautem & turfionem porcos marinós vocitant. Mario Danubij vulgo Italortim etiam nunc fe- milatino nomine moro appellatur;ob falfamentaillis notus, guftu alpe&tuque porcinam falitam non- nihil referentia, Germanis barbarico vocabulo Hufio di&tüs,Sig.Gelenius in Pliniumldem in epiftola. - ad os:Porcini generis funt;atulus;fturio, ( ve zn eAdespepfe: e pluribus recitat, ) & qui Germanis H«55no- ftratibus ( Bohemis) Vuyz,vtrunqueacfi Grecé dicas J,velhyíca, manifettaad Gracam vocem allu - fione dicitur. Czlius Calcagninus quoque Hufonem Panhoniz; Moroham irn Italiadiciteftatür, In Danubio tion modó extrahitur Mario, fed in alijs plerifque fluuijs, quem nuic páruaimrmutationé Moronem vulgoappellant,Gillius. Alius eft Maoio- pilcis Ariftoteli mernoratus. Eftanimal quod intotocorporenon habetos nifiin capite, & loco omnium aliorum eft cartilago:itá quód in loco fpa . dylorum non habetarmillas:fed vnam continuam cartilaginem extetifam pe£ dorfiim , & eft perforata continuo magno foramine vacüo;in quo eft modicüm humiditatis que medullotz , vt pifcis qui Hu- fo vocátur in Danubio, Albertus.In oceano hoc genus reperirinon puto. Irteftina eius Vienne vos cant Ha[emkmopf, qua ptzpinguia & copiofafünt, ita vt vas ferc octo congiorüm aliquando feple- ant. EPonto Danubium fübeunt, inter Budam & Viennam capiuüntür:cübitoruma iquándo fexlon- ] E ài gieudines er TN | uU $4 —.. DeAquatlibus gitadineé;oculis paruis,Gregatim natant: & cantum fe qüuntür tubarüm,ad quem etiam exaduerfa í- paaccedunt; & ficirretiuntur ( vt audio ) exttahunturd; vncis. In aqua robore valent , & pifcatorem fi cauda percuerint,naui ejjciunt: vtprimum veró caputeisextra aquam fuerit; inualidi & tanquam tortui reddunrur.Squamas non habent,fed cutim cráffain, & porcinzinftar pinguem.À fturione fu- perantur:qui fubiens ventrem eorum fpinis fuis lancinat. Hufones in fundo amnis iacentes,veftigio impretfo, tridente percutiunt, Albertus. [ à; | F Hulonisouaincibo expetunturs Hanfenvoren.oliqui Italic cauiar appellant.R ecens paratur ad ci- buminiureflauo cum cepis minutatim concifis, Salfus veró pramaceratur àqua tum iure nigro con- ditur vel condimentoé pomis;aromatibus,croco, vuis paífis,&c. Baltafar Stendelius.Hzc dum con- derem Antonij Schnebergeri do&iffimi diligentiffimique iuuenis,ciuis mei & olim difcipuli , é Cra- couialiteras accepi,quibus ille cum de varijs rebus;tum de hoc pifce ad me (cripfitinhzc verba: Hu- lones dicti pifces;Polonis Vuyzina; ex Vualachia afferuntur.libra modo bazio numo(drachma dimi- dia) modo fefquibazio venditur.Paratur eodem modo, quo caudam fibri parari fcribis,à quaguftu et- iam non multum mihi differre videtur. vttun que pingue eftedulium,quo multi plurimi m flan magis veró fibri cauda, vtpoté fuauiore, ftomachus meus ficutab omnibus pinguibusabhorret. Suuriones( inquit Cardanuslib.7.delvarietate rerum)quemadmodum & truttz,diuerfarum fpecie. rum e(Te videntur.. Attilumexhoc genere efle referunt. fimiliter & quem vocant Exollem , cuifunt quatuor carnez appendices. Ex huius ventre fit morona:é dorfo,chenale, ( fcberafe, vel fbanalepotius: ) ex | euis,quod vocant cauiarium. e capite,pinnis, cauda, corio,ventriculo & inteftinis,quam vocantich- thyocollam. Cauiarium,oua funt concreta, faleQue condita: eftQue ex eo nigrá ac rubrü . Fiunt & haec ex affinibus pifcibus;attilo;ac vero fturione, filuro & oxyryncho:quamuis forma omnes inter fe mul- Oxyrynchus tám differant. conueniunt eriim, quia magni natura. Oxyrynchus octo cubitos excedit nonnunquam deferturq; ad nos falitus e Cafpio mari, Et quoniam omnes fuaui carne fintjid autem ferme pifcibus o- mnibus contingit quié mari influmina afícendunt:atque idillistercium commune eft: Veruntamen oxyrynchoroftrum acutum eft:attilo;oris loco tuba quedam fub roítro monftrofa forma:filuro dentes; Hec ille. Nos plurade Oxyrynchis in O: & mox in fine Corollarij de Ichthyocolla. | Cj | EX EPISTOLA IOANNIS DERN- fchuuam mercatoris . * Mitto tibi Hufonis pifcis ( Gefnere) effigiem viuam.isin Danubionec vbique nectempore quouis capitur,fed quando migrat. Terra argillofa & pingui gaudet. Capitur feré ab autumno vfque ad lanua- rium, perfpatium decem milliarium inter Viennam & Pofonium, Presburgum vulgó vocant:vbiad infulam $chutam nomine;cum arce munitiffima,vltimus huius piícis capturz locus eft, der Jeff Hawfen. fang. Vienne die Veneris veneunt plerung; quinquaginta, vel feptuaginta,& aliquando centum hu- fones.qui integri feré diftrahuntur, libra ternis minimum obolis, alias quaternis aut quinis, ( hoc eft cruciatis numis fermé quatuor;aliis quinis aut fenis.) Copiofi imahorum piícium capturafitin Vua- lachiaiuxta Chiliam non proculab oitijs Danubij,quibus in mare Ponticum fe exonerat. inde falfi ex- portanturin remotas regiones. : 49 D b, LE-HET HY O'GC-OGBbAL-A- C QO:RC O E DONE VM, DeIchthyocolla, quoniam ex diuerfis pifcibus fit & fuprà in A cipenfere fcripfi,& proxime in Ich thyocolla pifce; Antaczo, Hufone, ex Rondeletio & in Corollarijs noftris:hic infuper quedam com- munia adijciemus. Ex genere etiamafelli quod Zolcb Germani vocant, fieri aliqui putant. Diofcoridi Ty Bucko ox watAlo, $e iy bv(G» x«qra , hoceft venter pifcis cetacei. Marcellus Vergilius antiquos codices quofdam monet pro xeixhabere ioa. quodeft glutinum. Poteft autem ventris nomine commüni vefica quoque intelligi, feré enim ex hufonum tantüm vefica ichthyocollam Germani habent, quare & Hujeablaur appellant. Preftat Pontica, uzz525,7 Marcellus docetaliam lectionem VAVÜTUA v',quam probat , vertitque non pinguis, ( ze; tamen craffum potius quàm pinguem fignificat: ) quoniam " fequatur Jdzpuos: , quod cum vasoreey vs pugnare ei videtur, fed fort? non pugnat Uzo102, v: id eft Pie modicéafper, cum non pforode;hoceftnon admodum Ícabro. Inuentum aiüt eile Dzdali. Gluten id ex pifcibus eft, & pifcis quoque nomen. proinde Celfus quoties vult glutinum intelligi, adijcere fo- letgluten, Hermolaus, Ichthyocollam Galli collam bucce vocant, quàd oris ieiuna faliua diluere glutinandis rebus fole- ant. alij collam moruz, Ruellius. fed moluam potius quàm moruam dicendum effe pifcem Afellorum generis , ex quoichthyocolla nor fit , etfi forté fieri potfet,fuo loco non tacebitur, Germanis ichthyo- colla, non folüm vt dixi, Hufonis veficanominatur, fedetiam Hufonisglutinum, Zz[slerm : & oris glutinum, fückleim vel mundrisim , quód eo in ore madefacto charte glutinentur.translucidum fer & flauum eft.vtuntur eo cum alij artifices,tum pictores ad fubtiliora quzdam pigmenta. E Geluvtfiatin patina, ( (ic vocant ius decoctis pifcibus aut pedibus quadrupedum,porcinis przci- pu^,ceterisque partibus eorum extremis,glutinolum,denfatum, & aromatibus códitum.) iuri mifce- turaliquid cragacanthz, vel gummi Arabici , acacizue aut lycij, aut vefice pifcis antacei.hocappeti- tum excitat,aceto przfertim conditum,& languinis Huxum fiftit;eftur frigidum. Si febrientibus aliis- que zgrotis viresinítaurare libeat.(ic facies: Carnem pulli cum vituli pedibus aut vervecis dilcoques inaqua, donec caro incipiat dilTolui , tum percolabis,&c.ytin Gallinaceo fcripfimus , P E. Siglutine pifctum decocto vnxerislecticam , cimicesnon graffabuntur inte; Didymusin Geo- onicis, - & — Ichthyocollaepinytidestollit, Plinius. Erugat cutem,extenditque inaquadeco&ta horis quatuor, dein contuía,colluta.& fubactaad liquorem vfque mellis.Ita prz paratain vafe nouo conditur, & inv- Íuquatuor drachmis eius binz fulphuris, & anchufetotidé; octo fpumie argenteo addunzuralperfaque aquá 6o De Antig. Lib IV. 5 quateruntur vnà. Sic illita facies poft quatuor horasabluitur, Idem . Et alibi. Lethargicos coagulum vituli adiuuat in vino potum oboli pondere: item ichthyocolla. Antaczis & Sturionibus cognatos crediderim &z Ox liano tefte; ad multos vfus accommodatum fit fuerit.adhzrefcit:fed & firmilfime retinet,vt & decem diebus madefa Itaque etiam artifices qui circa ebur laborant, eo vtuntur, & opera faciunt pulcherrima. yrynchos Cafpios:ex quorum vifceribus, 4E- Oxnymibi. glutinum. nam non modo ad quecunque applicatum &um nüquam poftea diffoluatur. Vide etiam fuperius de Oxyrynchis in Corollario Hufonis. Pifcem vilem & glutinofum quendam Venetijsfalcé dictum;alibi in Italia pefce cola,vel colpifcem vocant, tinum refoluatur:in Falce ex Bellonio defcribemus. DE ANTHI4E PRIMA SPECIE. RONDELETIVS. zo À srurARYM diuerfa generaapud veteresautores reperio:manifeftam vel integram defcriptio- AX nullam, fed notas quaídam duntaxat; & harum nonnullas inter fe pugnantes, vt ex fequen- tibus perfpicuum fiet. Adhecde anthia alij ita (cripferunt, ac fi vnica effet pifcis fpecies.alii quatuor fpecies conftituerunt. Ex quibus fit vt nominibus abundemus, rerum veró notitia nobis defit. Nihil |. go eftautem in omni genere petnieiofius quam nominum tantum peritum elle,retum veró ipfarum infci- um. Quamobrem quanta maxima potui diligentia, anthiarum fpecies diu perueftigaui:easq: quz mi- hinotz fant,hic exhibeo, ei qui certiora & meliora inuenerit,magnam habiturus gratiam. A'vfiaz diciturà Grecis, Gc i200 iy vs tefte Ariftotele. quoloco;,inquit,anthias fit;ibi nullam beluam effe confeffum eft:quo indicio vfi fpongiarum pifcator vrinantur , & ob id facrum picem hunc norhi- nant. At hzc appellatio illi cum multis alijs communis eft, Nara Pompilius ; delphin, mullus,& pleri- que alii piíces facri dicti funt. Dicitur & * xoX/yfvc,id eft, pulcher piícis, & «a342w (9, id eft; pulch ri nominis. At vranofcopus, Athenzo & Plinio teftibus,fic cognominatus eft. Vocarunt alij Zmoza : fedeft etiam piícis alius, 3o), qui (quamas ad os verías habet. Hicefius à quibufdam 4Jxev, dictum fuiffe ait, nifi quis pro Avxe'; legendum eíle cenfeat Adoxoi. Eftenim fpecies anthiz alba:neque enim nomen Mk 49 cuiquam piícium tributum reperias.nam qui ànobis Latine lupus dicitur.non 4:9», fed ^aSpa£ dici- " turà Graecis. Poftremó dicitur ab Ariftotele axacezrioaz , quemlocum non fatis expreflit Gaza. zw:re 3: za] dou Nerio (dy ot am eiaew ) c repu id eft, parit etiam &ítate aulopius,quem vocant anthiam. Oppianus veró &»Xomv quartam fpeciem anthiarum facit. | - /Sed de nominibus fatis. Nunc eum anthiam quem primi generis effe fafpicor, defcribamus.Is eft colore fimilis pagro;vel cynzdo, fcilicet rubefcente, vnde Oppianus £asfo appellat;eadem fignifica- tione qua £awüsc tovfejvsc . Pinna ftatim à capite ad caudam feré vnica,rufa, cuius aculeus primus logus & robuftus ; ad branchias pinnz due rufz,In ventre duz aliz, multó longiores & tenuiores eiufdem coloris: ápodice ad caudam feréalia etiam rufa. Cauda rufain duas piunas longas definens,caput ro- tundum,non comprelffum, varium :roftrum non prominens. is eft quià noítris barbier dicitur. Oppia- j9 nusícribit Anthiarum generain faxis habitare,ea tamen aliquando deferere explendze gulz gratia.vo- / jacesenim & gulofos eflfe, dentibus tamen carere. eius verba funt: Eoo gap Te 8) ara Tot away (Q- oisaQ- ÉAaUyet Ketvec s 4 on) vano p UO GUpu0o nci poY E xr oVTULs Quz fic conuerto: Supra alios omnes ciet in[attata lsbido Vintrü ,nonetsans vuaito dentibus ove. Nod): enim inquit Suidas;eft 2 rov ó3ivrwc Ac his repugnant qua ex Ariftotele profert Athenegus lib.7.& ese revue Sei sod xo07y oepod gyro: etvay Ty xot NE utu aot ovo pac yov TE gU quu tyeNa Coakooy Ariftoteles Y ait anthiam( nam ex pracedentibus liquet «abu» hic pro anthia fumi ) ferratis efíe dentibus, & carni- $0 uorum & gregalem. Carniuoros dentibus praeditos efle conftat,czteros d quilu to, ftercore; aqua viuit minimé. Quare fi Oppianus qui anthias voracitate alios fuperare [cribit;cofdem etiam inteiligat Car- niuoros eífe,vt reuera fentire videtur librotertio.cum fcribitanthias capi percis & coracinis inantra, in quibus latitant,demiílis, ipfe fecum pugnare videretur, nifi quis aliam Oppiano interpretationem affingat,vt per Nad|ov ze; ta coMa, Apart ovuc , regionem orts internam dentibus vacuam, id ef; pala- tur & linguam,quibusinfixi funt dentes in multis pifcibus,czterüm in maxillis ferratos inefle dentes reliquorum faxatilium modo, ( accipiat. ) Quz interpretatio mihi curioftor quàm verior videtur effe: nam idem Oppianus fcribit libro tertio,anthijs equa efle zo ^ov, ideft, inerme . Vteruis verum dicat, is quem depinximus,ferratis eft dentibus & paruis. E : Ae. Ett & alius fcrupulus qui non minus nos torquet. nam Ouidius de anthia hzc prodidit in Halieu- £ico [no: quod perfrixus vel affus in quoddam veluti glu- A Lib.e. de Hift. ATWDI.CAD. 375 * enelits propo rüxytonum. Lzb.2 Z.CAp,11, AvX(- . Lib.6.de Hzff, ADIDA.CAD. Y7 Lib.r, B Lib.x gvmt X9p. Ibidem, Zntbizi Oppl ano edetulus, Aviftoteli «oa dx péd ES. * ot Athená- 24 CIATS ; E 4 Injhied. z P5 NN EE . De Aquatilibus. "Anibias htstergoqua mon videt vtitur avmis , Stu aui: Vim [pina nonitá, fue. a verjusá, füpirn AB pedit e | , Corpare lena fecat , fixumg, intercipit bamum , cot j fis codicibue, — Iden Oppianus librotertio.Pliniusastem & alij Càptoanthie non id tribuunt,fedalijs non captis Lil.9.e2p:5$- Eius hec verbafunt: Anthiz cüm vnum hamo teneri viderint,fpinis quasin dorío ferratas habent, li- LitAL02525: ye5m fecare traduntur, eo qui tenetut exteridente; vt przcidi poffit. Et Aelianus, Vt homines fidi & tommilitones veri;perinde pifces inter fe vlcifcuntur,quos anthias nominant. ex his quilibet cü no- uetit conuictorem luum captum effe; celerrime adnare feftinat;ac dorfi fui nixuad eum inhzrefcit.Idé Plutarchus in libello cui titülum fecit; An terrenz beftiz aquatilibus fint prudentiores,fcribit: Anthi captiuo anthiz fuccurtere ; reie&tumque in humeros funiculum fuürrectis aculeis refecare; fpinzque fuz aíperitaterefringere. —— c B Pliniusferratam obla anthiz tribuit , alij nonferratam, fed af peram & acutam,quam Oppianus Lil.9. cap 59, üfumesoov appellat. At ferratam fpinam fiueaculeum in paucis pifcibus obferuaui, vt in paftinaca;& eo Lit.3 &vn- quéelephantem velibin vocant.Nofter veró anthias non ferratam fed afperá & acutam fpiná habet. GLE Quanamarte capianturanthiz,fufius difces ex Plinio & Oppiano. E Hicefius apud Athenzum ícribitanthiam elfe yov3ez/4li, 4) Giov , 39d 6Cexxe mov Sx deter ov dle. tilocep ui locus aperté mendofus eft,quid enim fignificare poteftz/ov4losd|ic? Neque xovdlodid|ncsid eft carti- 10.0. €Abiy9. ET t " . V 5 s ; AREA RAT. M e , ; TUBES lagineus dici poteft:nam anthiz ex cartilagineis non funt, Putoigitur legendum 2ev/oced]s , vel tovÜpdy Eftenim erythrino vel pagro colore fimilis, & eiufdem cum his generis effe autor eft Hicefius.Eftigitur anthias rubefcens fiue rufus, boni fücci , excretu facilis,ftomacho non gratus, Quz notz huicnoftro anthie competunt. — 25] DE ANTHIJ SECYNDA SPECIE, RONDELETIVS. TAGV. — S M ^ N in Ni | e ]) e LIUM » A xTz1 rubefcenti f(übiungit Oppianus, anthiam deyply, id eftalbum & fplendidum. Quisau- IPTE T * A . ^ * . eoru f ! dS 2 ENT. . À temisfit;me nondum plane fcire fateorznam quem capiti huic prafixi , fufpicicione quadà tantü motus anthiam album effe puto:vtpote quo candidiorem Íplendidioremá; nullum vnquam vidi; Ig i9 je p Elftenimleuis & fine fquamis:quem noftri capelan nominant, à rafo,opinor,& glabro, & ob id can- 49 dido íacerdotum capite,quos capelanslinguanoftra appellamus. C. Eftautem pelagius piícis ,non faxatilis , adafellorum genus accedens, fed pauló latior. F Mollieft&teneracarne, bonique fucci, Anno 15 4 s. tantahuius pifcis captura fuit in noftrolito- re, vt duos totos menfes pifcatores nullum feréaliud piícis genus ceperint, magno fü o incommodo, Cüm enim piícis hic neque fale condiri;neque exiccatus feruari poffit;cogebantur effoffa terra obrue.. re,nefosdo corruptorum pifcium odore littorearcerentur. DE ANTHIZE TERTIA SPECIE. DON RONDELETIV S. AA Z- — v z a S T EUIOEDRIS 24 Y —» Ns ) À Q4 11 D t NZES DEAS cm : f E £ 2 HS x xS REY ned SIUE Liba. Halieut JR ERTIVM anthiz genus Oppianus nigrum facit: v d[: resmv eiue, xsAcuvol , Anthiz tertij generis .— funt atro fanguine fufci. Quod nonad pifcis fanguinem, fed ad totius corporis colorem referre oportet, quem per atrum fanguinem ; nigrum, fiue purpureum exaturatum, fiueindicum intelligit. Qui colorà Gallis dicitur violetobícur.Affirmareaufim hui? generis piícé effe ed, qué hic exhibemus. D rítenimfaxatilis,totus purpurei coloris vel indici,corporis forma fcaro vario fimilis,corpore lon- go,cauda crafla;ferratis & acutis dentibus. Labra habet, oculos admodüm rotundos;purpureos & ru- bros. Podicem magnum; quointeftinum rubro viridique diftin&um excidit. Partibus internis czte- - ris faxatilibus (imilis eft. Eftcarne tenera/fragili,ficcayoptimiq; fucci. age je 6o DE QVARTA ANTHIJX SPECIE, RONDELETIVS. DeAntis, Lib IV. 7 ] P v É 2 - | Ai'3 VARTA anthiz fpecies Oppiano dicitur 'éLuacs && auAwaic, "emis , quod bonis fit oculis, & o- Á Q prima vifus acie. «A« 7; autem cur dicatur,non perinde apud omnes conftat fic veró Oppianus. A76 d] dommroUs ve sod au Aw TS S ou AERIS Ovvexa, qois co Du 7replev ÉALOSVAEVI XL TUE XU XA GY O'aüs vepstosa, 7repldpopuoc éeepaworrad Qua fic vertit interpres: | Euopos atq, attlopos boc nomine dicunt, AN and, fiepereilium circum: ve[eratür in orbem; Quz cüm prima fronte fatis obfcura fint, fignificare mihi videtur, ideoaulopos dictos, quód oculi diti acuté cernunt: contrà;quibus oculi prominent:vnde & "sto di&i funt, quódacieoculorüm va^ leant. Neque mihi probantur qua hoc in loco fcholiaftes annotat, nimirum avAeas; [AttitooU s En avo ÀcbJe^jnovs diklur au Aov , id eft, qui oculoslongos habeanttibizinítar, Quanuis interpretatio- neinhanc ovs ROG «x quatur Czlius Khodigi nus: quilibro 12. Lect:o- nü antiquarü fcribit au- lopisoculoseffe, cuiuf- modi funt pagurorü, nec non aftacorum :- quibus proprium. eft forinfscus oculos ptrudere infpe- €tandi caufa, Qus demi- | rorquo modoin mentem venerint do&to & varie j | | eruditionis viro, cum nemo vnquamaut viderit, aut obferuarit, aut audieritullum effe ex Íquamofis . pifcem; cui fintoculi prominentes vtlocuftis & aítacis,quos cum velit poflit protrudere & recondere. 39 Quare priorem interpretationem, doctis omnibus long? magis probatamiri Ípero:qua caui & veluti coronanigra cinc&i dicuntur aulopi oculi, & ideoacuté cernentes : alteram veró qua& prominentes o- X | A Àj) iu x ^m » m eE——— 20 "it M T e. d eu TS 1A 25 Le MÀ culos tribuit; falfam & plan. reijciendam. Hzc nota quam diximus; cüm huic;quem oculis fubijci-. mus,maximé conueniat ( habet énim füpercilianigraoculos ambientia ) quinanthias fit quarti gene- ris non dubitamus, Ax DE LATIS PISCIBVS$, QVOS ANTHIAS GRA. €i nominauerdgt ,— Delloniue , FtfiPlanorum pifcium? atis difcrimen alibi fatis oftendiff: videmur.tamen hic quoque nonnihil 46 repetere minus eftalienum, quum de his fermonem vniuerfüm hoc loco fimus habituri,& quodnon niii ab eorum interpretatione incipere poffimus. Di&um igitur eft ; Planos pifces ab antiquis fic ap- pellatos fuiffe , quód eorum naturaà recta peruet(a effet, vt qui veluti in planum expatifa manu in z- quore natarent:cuius generis feré omnes; latiore vocábulo,antiqui Pfettas & Pafferes appellarunt. Ab hisautem Lati ( de quibus proximé dicturi fumus ) ita differunt; quód quanquam ipío fuper folo expanfis pifcibus fitu etiam plani appateant: tamen dumin zquore natant;ita quidem feruntur; qua - liseftinrectum contente atque erecte manus figura ; pollice furfum eminente, in quoteliquorum fquamoforum formam ac naturam retinere videntur. Quamobrem etiam oculosalioiPlanis fitu, ab vtroque capitis latere collocatos habuerunt.Hisautem Graci; & Planis Pafferumific & Latis Authia- rum generale nomen indiderunt, Alij Candidos piíces; alij Pompilos; alij Aaratas vocauerunt: non- go nulli quoque Grecorum "zs: & ewm: quod magnos aut concauos oculos habeant: eosque pi- - ^. ces ftrepitu gaudzte; atque eoalle&tos nonnunquam decipi fcribit Oppianus: quorum etiam quatu- or fpeciesa gnat his veríibus: Quatuor e/datbieon fpecie ver[antur 1n mds s Sunt 'flana; eb nittea [unt atvo feugia nefafca énops atq, Av Iops alos bos tomate dicumts Omnes autem funt pulchri coloris, & auro atq; af: gento variemicantes. —— 5m. 2, 4". Me | HacPellonius , qui pifces Ánthias infinuatfic dictosà pulchro loridoque colore;ex etymologia nominis Greci. fed cur pifces latosin genere Anthias recté nominari putauerit;neque rationem ali- quam video,nec ipfe vllo authote fuam tnetur fententiam, A pparetautem eum in hanc fententiam in- de veniffe,quód Plinius ex Ariftotele fic tranftuliffe videatur, fiue is ipfius; fiue librariorü error eft, Certiffima eft ( inquit ) fecuritas vidiffe planos pifces,quia nunquam funt;vbi maleficz beftix. quade caufa vrinantes , facros appellant eos, Ipfe quidem alibi planos pifces nominat communi vocabulo rhombos & palferes:& cartilagineos; raias, paftinacas; &c. Moxautem fubne&tit Bellonius figuras.ac defcriptiones, pilcis diui Petri; & Fietolz. vt Itali hodie nominant: && Lampuez,vt Ma/flieníes , cui cognatam facit Lopidam; Stellam & Lecziam Romanorum.Nos de fingulisiftisin Glauco. - COROLLARKIVM. DeÁnthia & facris pifcibus Athenzus fic fcribit: Anthias vel Callichthys pifcis efl;,oninium optie mus per hyemem authoribus Epicharmo & Ananio. Meminit eius Dotion quoque in libro de piíci- bus. Vocanteum aliqui Callichthyn,item Callionymum & Ellopem, ! picharmusin Mufis Ellopem commemorat, Callichthyn veró & Callionymum; tanquam eundem;tàcet;Dorion tàmen Em un & | callichthya l 19 **in orbem veluti fuperciliorotundo,obícuro vel nigro cincti fint & coronati: quó fit vt caui & fint & videantur oculi, AU: wz£: igitut «oret Anse incelligit;id eft;cauis fiue profundis oculis,quibus pra- Lib. Halen? * mic xalu- 7repbev , 1d eff parte fuperio- re, Oppianus. Lati eb &lani quid afferat. A : ge. 1X: *. xD " 4 ' : ilibi n3 A» Eje De Aquadlibus. Sevrip fer. callichtbyn differre sit; item callionymum & ellopem. Sed quinam eft facer appellatus pifcis? Tel- . chiniacz hiftoriz author facros ait pifces effe delphinos & pompilos . Theocritus veró Syracufanus in Berenice( idyllioleucum appellatam pifícemyfacrum nominat, his verfibus: XQaCav énplvuy (Q» vauTA D«a isetv iy uu , O'v A&sov ( aleyvasaov ) icatAEx air. à syaro d fegaisuer (B. aLXY . Dionyfius etiam cognomento Tà- büsin librodediale&is ficfcribit. Audiuimus pilcatorem Eretricum(Eretria vrbs eft Eubaez) & lios quofdam pilcatores , lacrum piicem Pompilum nominare. Ét,vt Homerusait;in prominente litore aliquis fedens extrahit io ipu , ideftfacrum pifcem: pompilum fcilicet, nifi & alius forté fic appel- letur. Callimachus auratam facri pifcis titulo dignari videtur, cum fcribit, yauce ay e dcevow lspbv ioc Dur, Alij factüm pifcem interpretantur vvager», ( deoalicui dicatum. vel liberum, ) vt & bouem facrüm Alij magnum, vtinillo | i» uévG- A xuvioro nonnulli viz defun (iépsiuev , vt & Euffathius oec m jev, id eft, aque Buentis auidum, vel fecundum aquam natantem.Clitarchus nautas inquit pompilum vocare pifcem licritm,eó quod é pelago naues ad portum vfque deducere (aesaewev ) foleat, indeque pom- pilum nuncüpari, v;/;soo:v ivze; ( id eftcum nonalius fit quàm aurata pifcis:vel, adiectiue, aureis fu- percilijs decorus. ) Deeodem Eratofthenes, H'oaouuilur xpuceioy y ova ico Dy fu , Hactenus Athenaeus. coniicio autem dromtam ab Eratofthene cognominatum pompilum,à curfu quo comitatur nauigia, Theittorem Troianum Enopts filium hafta transfixum Patroclus apud Homerum Iliad.z. itae curru ex- trahits d; óre2.6 Qus lléven eer ares 6 Amm xali aX [epi IrDu) Ex sdvruo SvpatCe Alvt 40d Voz x avAXG . Orci Gn diQparo vexyamirae dee aed , Tyuzv interpretantur fonorum; vel fplendidum: Scholiaftes veró innomi- nàtus,primam per :. diphthongum legit; & exponit dtavy?, Sacrum autem pifcem (inquit Euftathius) vt & alijs quibufdam & Ariftoteli placet; Anthiam appellat.is enim vbi degit;mare belluis carere in- 29 dicat,quare lacer à fpongiatoribus nominatur. Alij pómpilumi intelligüt,vt Timachidas ,1louzziAc: fspzl ix io: , 1d eft Pompali facri pifces,tanquam feruatores nauigantium.Alij magnum & inufitatum, & dijs marinis facrum accipiunt. Alij fimpliciter ay i£uif]uov zorra av, Alij dieoo fcribere malunt,id eft humidü, velin humore viuentem.Eadem ex Euftathio Varinus.Ellop£ facrum piftemà poeta vocari exiftimant. | alij non hunc, fed Anthiam: quód locus quem is incolit & belluarum expers, & vrinatoribus tutus fit:cuius fiducia piíces confirmati;ibidem pariunt. Nature caufam penitus retrufam & abditam , me- umnon eft explicare, /£lianus. Caufam difficile colligere eft:feu horrentanthiam belluz,qualiter ele- phantes fuem,gallum leones:feuloca non infefte prudens & memoria przditum animalculum agnita notat,aditque cantum, Plutarchus. Comprimís veró(inquit idem) mirandus anthias eft, quem facrum pifcem Homerus vocat. tametfi magnum quidam facrüm intelligunt; quomodo os facrum magnum: 39 & comitialem morbum magnum fcilicet, facrum vocant,quidam veró communi ratione.quod in tute- lanuminis fit;ad hzc omnibus expetatur, (fic Grynzus elk, ivios 85xowvac sov a pee 4e) feuYivov , Euftathius ov iétdjuow acm. 5v habet.) Eratofthenes auratam videtur facrum pifcem dicere , hoc verfu , EJ3oouiluo ( d" Secuulo vt fupra ex Achenzo ) xgucecviz iQpvew isplv yi. Multi ellopem igi fu? interpretantur ali- qui Axel» , «ov dei» Voatni Botscipduor , à verbo dada v0 Jot» o . alij ay ub. od dwxTiRoVy Tta. T0 0o» à doce, alij magnum: vel v?» averov.os ieoav 28v airo T81:c9w,Etymologus. An facrum pifcem dicemus vocatum,à quo belluerefugiunt?nam & ferpens facer eft;à quó fugiunt catéri:& auis facra in fa!conum genere ,à qua relique omnes fibi timentac fugiunt.quare & pifcatores vt belluis intactum effe hunc pifcem obfer- Pronerbium. uarunt,abftinere etiá ipfi,& profacro habere voluerunt.lso5: iy fue, id eft Sacer pifcis Prin ne-- mo nocebat,fed fui iuris erat. Suidas indicat effe apud Homerum.quicquid enim ingens ac praeclarum 4e haberi volebant veteres, iso: appellabant.Per iocum dici poteritin hominem przgrádem &in precio habitum, quum fit ftupidus & infans, Erafmus R ot. in prouerbijs.Sed'Suidas non tanquam prouerbi- umrecitat.verba eius hzc funt: eov in buo O ito "9 y àveroy wo) euim es aioy A&yers 9 Katie Duy 09V mM 7» Aov dc qiie . Scribit fexto Bibliotheces Diodorus,in Arethufa fonte facros haberi pifces; vt qui fint ho- JHyccas minibus inta&ti , Callimachusin Epigrammatishyccam facrum vocat piícem, js 4l; cl ítgie uns, Ce lius Rhod. ex Athenzo Euftathius hoc etiam annotat, primam in iegéz corripi: in Ieobv ix bu pro- duci. : : Oppianus a//iéwin genitiuo plurali pro &/fidv protulit, fic poftulante verfu, & alibi aAi& in dandi caíu fingulari, à reco afistc. Eorum(inquit) quatuor genera; precipu in profundis faxis degunt. non Íempertamen.naim cum fint voraciffimi,quocunq; gula vocat, paffim oberrant.Idemanthiarum qua- $6 tuorgenera magna elfe dixit, «eyaxsra quio. Apud Varinum Avfez proparoxyt.foemininumin nomi- natiuo fcribitur,quod non probo. Hicefius facrum prfcem elfe putat, alio nomine A/«ov dictum, R on-. deletius conijcit ^«xov effe legendum, &c.cui non contradixerim. nam Athenzus etiá licetex Hicefio Ícribat facrum pifcemab alijs lycon;ab alijs callionymon vocati;poftea tamen ex Derenice Theocriti ( quam puto non extare) verfus quoídám recitans hec verbacommemorat, /:e v cjui Oy A&C4ev ( car" men hic non admitteret Avzev ) xaA£eet t ó yxp Ü Iowrerr (Qe Nov. & fimiliter Fuftathius repetit.Itaque A&(6- ( quanquamaliale&tio habeat y^zwzev ) properifpomenon,pifcis nomen fuerit non AdUxas oxy- , tonum:vt & yAoix G- pifciseft, yaavxec vero color. Huc facit vt Rondeletius itidem obferuauit, quód . anthic genus fecundum seycoriv pro ^&xev Oppianus dixit. Eidem neganti pifcem vllum apud Grecos Lycos: Awxov fuiffe dictum, obijci potett quód Crates Comicus apud Athenzum libro 3. poftteitudinem & co cancrosin mentione fallamenti elephanti voz ése ^vx«; nominat. | Pifcem vilem & glutinofum, quem falcem Veneti nominant.alij in Italia pefce colla; ad Tenedum audiui vulgó Graece fal(ó Anthiam nominari, Bellonius. Is thznia eft R.ondeletij. B inmarirubroPerízus pifcis pari magnitudine eftcum Anthia maximo, Zlianus, Anthias pifcis eft: magnus,& lapidemin capite habet; Kiranides. Rondeletius Ariftotelemait cursa quoni- am hicanthie tribuat edentulum & inerme os: ille veró dentes ferratos ca lich:zhyi,quiidem fit cum anthia.Sed quamuis aliqui eundetn fecerint; Dorion tamen diftinguit:& Ariftoteles quoque, diuerfis inlocis & nominibus diuerfis eos nominans. Oppianus etiam diuerfum facit,& ipfum tamécetaceum. callichthyn, DoANKEENYS e Anthis. Lib IV. $9 eallichthyn , & fimiliter capi ait. Praeterea tribuit Anthiz Róndeletius Ípinam aíperám & acutàm, fpinz nomine non dorfum autfpinofam eius pinnam accipiens, fed acualeum quendam, ficuti pingit: quod haud Ícioan poitaliquo veterum teftimonio comprobari. Plinius & Ouidius fping dorfi tàn» tum meminerunt , quam ille etiam ferratam facit. Oppinianus Halieut, 3. dorfitm eius acutum hómi- nat , Foe 8 OEuzrpueoy Vogrta Baie Erpuye Qopas O apalu. ; de caprino loquens,qui hamo tenetür. quema- lij gregales Vt itu ent/ To9ocn x od Buvisysyót NeNoU6 WeYOL nyeVUtbst V aso atn admo a Urel suus cie &umaovy hoc eft, Szperoftrolineam rumperenituntur, fed früftra, vtpoteinermi. ! Interequum & pifcemanthiam ( imóanthum auem ) inimicitiaintercedit, Philes. Quoinloco An- D s thiasfit, nullamibi belluam effe confeffum eft. quod caíu (i euenire dixerim:quomoódo& vbi fit li- 10! max, neque fus eft, neque perdix.omnes enim limaces ab his eduntur, Ariftoteles. An:hizcum funt capti, miferabile prebét (pectaculum : mortem fuam lugere & quodammodo fup- E plicare videntur. Acnimirum quemadmodum homines qui in latronesimmifericordes,& cedis aui- dosincurrerant, aufugere conantur : ficlané ij retibus infultantes, infidiastzanhilireconantur Qui hoc genus mortis euaduntin terram antea eis inimicam exiliunt: atque ibidem mortem obire malunt quàm gladio perire, Aclianus.In patria mea (inquit Oppianus) fupra litus Sarpedonis,quicünq; Her- mupolin & Eleufan habitant, anthias hoc modo capiunt.Pilcator propetertam obferuat petras cauer- wolidous incolere folent anthiz : & magnum orbibus ligneis inter fe collifis ftrepitum excitat eo gaudent anthiz.itaque emergenti alicui,percasaut coracinos inaquam proicit,epulatur ille raptim. Pifcator quotidie illuc, & tanquam inuitatis conuiuis.qui femper plures apparentcibum przbet.Ma- 2€ nentilli eodem in loco, & nauim veluti nutricem expectant: quam cum ap pellere fen ferinty mox om « nesobuiam leti & ludentes adnant. Demum ita manfuelcunt,vt contrectantis etiaminanum; & porri. gentis cibum non refugiant: & quocunque manum egerit,ceu ignodato, illuc &atim, canquam pue- riin gymnaho morigzri magiftro, fe recipiant continentem veríus,ante nauim , retro.Siccicuracis il- lis,tandem hamumunijcit mari. primum manu hignificat omnibusrecedendum , & (imul lapidem pro- ijcit,quem illi elcam elle rati fequuntur. Vni alicui relicto hamum ( efca obtectum) fupra mare porri- git:quo mifer ille vorato; mox ambabus piícatoris manibus rapitur,ytreliqu am turbam latcat. nam fi ceteri captumaut viderent, aut ftrepicum extrahendi audirent,nullis amplins efcis reuocari pollent, fed frandematque infidias fugerent exofi.quamobrem pifcator validus & agilis fitoportet,aut etiam à focioadiuuetur. Alij non efcisaut vlla fimulatione;fed fuis freti viribus anthias adoriuntur. Hamum go exzreaut ferro faciunt , dupliciter alligatü validofuni. hamolupum picem inferunt viuum:aut in oS —. mortui indunt plumbá,quod delphinü vocant: cuius ponderecaput ita inclinat & reclinatac fi viue- ret, Fcremigantibus ceteris vnus àpuppicumiam apparentanthie, hamáü in mare leniter circumactü inijcit. Sequuntur illi Certatim nauem;& efcam ceu fugientem.piícator veró obferuans,anthiz quem preftantiorem viderit, eam ad mouet. qui captus, vix magno labore & contenti(limo nifu retinetur,re- migantibus interim cateris. Neq; focio capto defunt gregales reliqui pifces: & dum iuuare cupiunt, doríisad eum coniunctis, & temere conglobati,impediunt magis. aliquando & faniculum roftro, fed fruftra, pramordere conantur.dentibus enim carent.itaque tandem egre defeffum labore;ac vulnere; & remigio nauis fuperatum, extrahit pifcator. quifi velpaululum ei cócederet,non amplius attractu- rus foret; adeóingenseorum vis eft. Nec rató acutam fuprafpinam refecta linea, euafit anthias; Hxc 49 Oppianus. Anthiz aliquem de grege fuo captum hamo fequentes; hamum ( lineam ).fecare conantur, quód cum pre dentium infirmitate perficere non poflint, pondere fuoillum adeó grauant;vtà faucib. ita comprelfi hamus euellatur, ( aut linearumpatur) «ovévi(Q» v$ o'yxisp? ; Io.Tzetzes 3.126. Nec de an- xhia pice fileri conuenit ( inquit Plinius)que plerofque aduerto credidille. Chelidonias infulas dixi- mus Áfiz, ícopuli maris,anre promontorium htas:ibi frequens hic pifcis ,é celeriter capiturumoges —— nere, paruo nauigio, &c concolori vefte,eademque " hora peraliquot dies continuos pifcator enauigat * Ald. Certo [pacio,efcamque proijcit.Quicquid ex eo mittitur »fufpecta fraus prede eft:cauenfque qu od ti- muit,cum id fepe factum eft, vnus aliquando coníuetudine inuitatus Anthias,elcam appetit. Nota- tur hic intentione diligenti , utautor fpei, conciliatorq; capturz. Neque enim eft difficile cum perali- quot dies folus accedere audeat. candem & aliquos inuenit, paulatimque comitatior, poftremo greges $9 s dducitinnumeros,iam vetuftiffimis quibufqueaffuetis pilcatorem agnolcere , & émanu cibum rapes re. Tum ille paulum vltra digitosin efcaiaculatus hamum fingulos inuolat veriüs quàm capit,ab vin- branauis breui conatu rapiens,itane ceteri fentiant;aliointus excipiente centonibus raptum,ne pal- itatio vllaaut fonus ceteros abigat. Conciliatorem noífe ad hoc prodeft,ne capiatur. Parcit pifcatot We inreliquum gregem.Ferunt difcordem focium duci inlidiatum pulchre noto cavpitie malefi- cavoluntate:agnitum in macelloàfocio cuius iniuria erat & dati damnitormulam edi tam, códemna- , uumq;: addidit Mutianus , zítimata lite decem libris. AuConza 0 er erdie ómAiQaic Oppianus lib.3.adan- thiam capiendum efcam lupo parari precipiens. "Wn JM, TN Hicefius dixit phagrü;chromin;anthiam;orphüáfynodontem,fynagridGacarnané, genere (qued ad B nutritioné nimirü )fimiles haberi:vtpote dulces, modice aftringentes, mult alere, & vt parelt di füicul- G6 terexcerni.plus aluntexeis qui cartiofi funt;magis q; terreftres, & minus adipoft. Ide anthii fcribit dum M xpudpur, pro quo R ondeletius tevipocar] vel EovBpty legendum putat àcolore rubto.ego ret poss jcevàsutne. legerim, non quód fit cartilaginei generis pifcis os Graci QUY CEA M uen ir aod Cartilaginets fed quód carnem forte folidiufculam habeat. nam folida quadam cartilaginea dicimus, vct linius o iam paftinace radicem. Idém cartilaginofum galbanum dixit: & cucumerem catüilaginet genezis elle: a&cartilagine placere mora, vtcallo pyra & mála. Vnde exijs quz in cibum veniuntnon ea modo que :» folidioracallofaque (unc cartilaginea dici patarimsfed quz etiaminter iom inftar carcilaginis «repant, vt rapa; raphani, cucumeres ; &c. Germanus diceret , Das Ref di vnd Roeller ] MN de & duracina cerafía quadam &efler:efe vocant noftri : Galbanum veró alia ratione, & SS itudine quadam alpectus formzque cartilaginofüm dicitur . In Hicettj igitur verbis aut coro pads du antuméM, efbenim ceraceus pifcis, nam quód pagro eiuldem generisanthiam efleideimn author Xa r 4G H.a. 69 1 dS Aquatilibus | nontam ad üatuftam & coloretn pifcis,quàm alimenti rationem fpectare dixerim, Sunteniur hzc eius Serbain libro a&iva« fiue dealimentis. Vox quidem xov39a«; , accedit ad &yvoubi; , quod eft acero- fas, fqualidus,ficcus. Acum & chalcidem pifces effe sx vede óc zxpAsc, authores funt. Sed DUCIT omnino legerim.quomodo & fcorpios pifces yo3paSecelfe, eodem authorelegimus.Piíces preciofos, "vt anthiam,lupum;aliqui anthropophagos nominabant, propter magnitudinem fumptus,qua ganeo- nur opes exhauriuntur.alij Deos, éiz acAvmpov Euftathius . i en Anthizfel cum melleinun&um exanthemata curat, & floridum vultum facit, Adeps veró eius cumcerato carbunculos, fteatomata , apoftemata,vbera ( forté tubera auttubercula ) Ícrophulas & dothiénas fabat. Lapides capitis ad collum ligati cephalalgiam fanant,& omnes capitis ac colli palito- nes, Kiranides. . " Anthias histergo, quenon videt,vtitur armis , &c. Ouidius. Itaque emendandus eft Plinij locus: Pytheas,inquit, idtradit idem (lego, Anthiam tradit idem, nempe Ouidius ) infixam ( infixum) ha- mo inuertere fe, quoniam fit dorfo cultellato,fpinaquelineam prafecare . Vide etiam in Callichthye quzdam de Anthia, infrain C. elemento. DE ANTHIE£ SECVNDA SPECIE, . C O-R OO LL. RI Y M. In Capellani pifcis vulgo dici figura,quam ex Rondeletij codice dedimus;aculeus quidamàbran- lo chijs moxinfra pinnam vtrinquedeorfum oblique tendit,cuiusin defcriptione non meminiflfe R óde- - letium miror. Nos pluradeeo & Germaniciseius vocabulis annotauimus füprà in Capité de Germa- nicis:& Anglicis quibufdam afellorum nominibus. Puto enim eundem effe quem Germani Zek£ vel Kablesu vel Capelleugasn vocitant;is ad mediterraneos Germanos capite mutilus mittitur falfus,aut fim- pliciter exiccatus. Rondeletiástamen fuum Capellanum neque íale condiri, neque exiccatum ferua- ri poffe fcribit;celi calidioris fortà autalia nobis ignotaratione.Pifcé enim eundé elfenon dubito. DE TERTIA SPECIE ANTHIXZ RONDELETITII C Ó R'O.L L A R'Iy M; Huius iconlineam fatis magnamà capitead caudam oftendit, cuiusin defcriptione non meminiífe Kondeletium miror.fimilem feré in adonide vel exocoeto pingit. ? DE QVARTA SPECIE ANTHIAZ, SIVE AVLO- à p?» ex abo loco Ronaetettj , Corcllarnim . . Denonnullis aliter atque aliter diuerfianthores fcripferunt, vt Aulopum quartam anthiz fpeciem facit Oppianus: aulopiam & anthiam eundem effe fcribit Ariftoteles, in fpecies anthiam non diui- dens. lianus veró Aulopiumalium videtur defcripfilfe: Qui circum infulas (inquit) Tyrrhenicas nuncupatas ín maritimis rebus verfantur, cetaceum quempiam pifcem Aulopiam appellant, cuius 3*- vim & naturam explicare nonalienum eft: magnitudine maximum. Aulopiam maximi Thvnni füpe- n g P x P rant: at robore Aulopias cum illis collatus, primasfert. Quamuis enim Thynnorum ratio fortiffima eft, aduerfarij tamen Aulopiz prompte repugnantis , ne primum quidem impetum füttinet: fed fan- guineei( per metum )refrigerato cedit: vnde refolutus mox vincitur. Aulopias veró càm omni co- - natu ei refiftit, perdiu pugnam tolerat, ac nimirum contra pifcatores quoque decertat , & fzpitfime victoriam reportat fefe Pus ( &eurrüv zrvéozec, al etse, ) & capite in profundum nutans. fua enim natura;ore ac ceruice ( elata, velutique pariter faperbiente ) eft robuftus, Cur eft captus, eximia for- 1a fpe&tatur: oculis eft patulis,rotundis; magnis, cuiufmodi Homerus bubulos canit. Maxillz non folumtobuftz, fed etiam pulchrz funt. Dorfo eft cernleo,coloris faturati, & uentre candido, à cápite ad caudam pertinens aurea quedam lineain orbem definit. Ex his colligunt nonnulli;aulopion effe quem lingua vernacula vocamus boniton; quem amiam ef- fedemonftrauimus. At note aliquotinfignes reclamant.neque enim cetaceus elt pifcis ficuti aulopi- os,neque lineamauream à capite ad caudam ductam habet;neque oculis eft magnis patulisque . Hzc duntaxat nota vtriqg; communis eft, quód dorfo (int ceruleo,ventre candido. DE EODEM AVLOPIO COROL- LARIVIHM. A Mihi Oppiani, Ariftotelis, & A eliani Aulopius, pifcis vnus videntur:qui & anthias, vel f pecies an- thiz dicatur. Ab eoautem diuerfum puto quem R ondeletius pro quarta Anthiz Ípecie pinxit.nam fi idem elfet;non putalfet Rondeletius diuer(um ab Zliano effe defcriptum.Cazterum E/azz dictus vide- tüur,noniàvifusacie vc R ondeletius conijcit,fed quód pulchris appareat oculis propter fuperciliorum Ípeciem, vt'O pianusexponit: veletiam magnis,vt lianus; Oculis( inquit) eft patulis , rotundis, magnis, cuiufmodi Homerus bubulos effe canit. Vnde & Iunoni Bons epitheton, pro domes d pdua.- pG-. Ej quidem in compofitione videtur & magnitudinem & pulchritudinem poffe fignificare.gozXp. QX.0/A06 TEC dizwG y.0 iei TE 0Q)uAMS: V d xeADS evi (Qe quis dy Spuvrov óQSaAj4s 1, Euftathius. BoZene, w peyaMiQUaAwcs, irae Bera, Idé. Apud eüdélego galeá aUAGm» cognominatá vlu & uérs &varretvscay et RUNE. coy tum t eb a Ale Q«yeic 0v à Ad» Gilera s eic ó£u Nye. hoc eft,qua in fummo qu&dj ceu canaliculü habeat( fiue fimpliciter, fiue qui in acutum exeat ( phalon alio nomine vocant;cui crifta inferebatur. 49 se 6e Alias etiam interpretationes in Lexico Phauorinileges . Avawz?c hos pifces Oppianus propter car- - men dixiffe videtur . Ariftoteli & /Eliano evaweiaz vocatur:& Athenzo lib. 6. acea; nominantur inter alios pifces. Archeftratus apud eundem sevAeziar vocat;his verbis: Ka) vena IAE'ydiA Toa INT A e Dépei avi Konví;v.ego malim fic legere kai vexag usos T aai: quamuis & adaumia Doricé dici poffet in genitiuoy fed Archeftratus non fcripfit Doricd.AvAezaas » tgo ou^ O- » Varinus. BARRE ek En | quo 79 AP BEA ib SHETI | | — DeAndhijs Lib. IIII. 6i quod citat Atheneus » A'eylor ,xumynolvse me vod aDIvortluo (Forte eusanlur vts fit verfum in o.per fyftolen) qE/A yos yp an? corruptumapparet vel ex profodie;& metri ratióe,quod hexametrüm effe debebat. Co- - ftarecfilegeves, Nona uby as s x ORO 0e 3 véoe xov... À Neapolitanis de pilcatore probo viroaccepi pi Ícem quendam vocari Autopenam: fed cum hunc non viderim,ueg; ille mihi quantislibet propofitis przmijs vnototo men? pifcem capere potuerit, certi nihil tibireprefentare pollum. hoc tantum ad- fcripfi,vt qui Neapoli verfantur do&ti,aduertantnum recte Aulopenam vulgó nominent,Gillius. Aulopios(inquic£lianus ) quàm infidiofis captionibus comprehendatur, mihi ficut auditione ac- cepi;exponendum e(t, Homines ad pifcatum prudentes, loca vbi domelticas fedes & commorationes arbitrantur Au'opias teneresex fpeculatione precipiunt & pra(umunt. deinde poftquam permagnum ES pifcium Coracinorumnumerum retibus ceperunt, & nauem fuam firmauerunt , frepitum quendam more vefparum faciunt, & Coracinos ad illiciendos eos pretendunt. Vbi veró ij ftrepitum exaudierüt, & efculentam illecebramanimaduerterunt;al ij aliunde eóire pergunt, & gregatim circum nauiro pi fta toriam errant: atque eatenus & plaufu & cibo ad pifcatores manfuefcunt, fiue meo iudicio efce cupi- ditate capti: fiue,quemadmodum piícatores inquiunt; füopermulto robore nitentes,vt nonab homi- num conta&u refugiant. Nonnulli ex eis cicures funtsquos fané pifcatores vt beneficos ab alijs inter- nofcunt;fcdereq; cum ijs deuinciuntut;pacemád; feruant. Eos tanquam duces fectantur alij feri Aulo- piz;quos vt pifcatores &capiunt & occidunt;itaà manfuetiorum(quos columbis alle&atricibus con- tulerim) captura fe abftinent;quafi foedus quoddam cum ijs fancitum habentes. Nec veró piícator be- ne peritus,quantalibet inopia prematur,man(uetum Aulopiàm prudens.& Íciés comprehendit.quin- 20 imóÍíieutn ipfum imprudens ceperit,noi mediocri dolore afficitur. Capiturautem hamo tránsfixus, aut mottifero vulnereictus. fed & alijs modis hi pifces capiuntur, Hzc Aelianus. Vide etiam füprain Anthia fimpliciter E. Kos veg Me eL 8 TU NUIT: (velp Otils,UE94AS T aUADTT ) A Jepet ais Keoviov, ox (For E te Kev oruy , vel Keoioy eJ ) tecdov auae oix Vido, 8:9oedU9. Kai qe dec Üspushy woe eoe ot TO Uo o1. atn. O'cia d| ejudy àCeAleno) av veros sesov curs. A N THR AC ID ES velAnthráces, A»3eanddis A Viocrcer . pl- | Íciculi fuper prunis alfari foliti. A'Seonx Sov Aulo zia. Ariftophanes alicabi. Ev 3easidec ( apud Va- rinum primaetiam per alpha fcribitur,non probo)parui pifces affi.omnia quidem que fuper prunis at fantur, dez]; vocabant,Scholiaftes in Acharnenfes Ariftophanis & Suidas. A -vigoxtcopet s A rifto- phanes in Auibus : a/« $ abexoac &O loud. des di: ei (Q» iy Sw» Aeztlovso amgovtiaivies (aeo dz recs Suidas) c7 esa y Scholiaftes.; sac 69/tuloud at omnee (msc vo Sus Suidas. IN 3o : BOERSASPIRSO ROOANCDE LEIVY.S E OZpiícis nomen eftapud Ariftote . Á lem & Athengum, à Gaza aper. dicitur: | nam Latine «cz» aprum fignificat ; non ca- prum vt * quidamaliquando verterunt. An ver pifcis qué hicexhibeo, aper fit, pro cer- tonondum habeo : fed cümrarusad modum pifcis ifte fit,& notas infignes habeat, ftudio- fos celare nolui;fed propofita pi&ura inuita- re ad rem diligentius expendendam , vt tan- 40 dem quis fit pifcis ifte, con(tate poffit, Eft auterh fquamotus : nihilominus tamen przduro;ac velutiafpera & villofa cute tecto corpore,feré rotundo compreffo,rubefcente: oculis magnis, roftro oblongo; & obtufo fuis a | TH . modo .fine dentibus.moxà capite fecundum dori longitudinem;aculeos habet przacutos.duros , 15- gos,re&tos,fetás elle diceres,inequales.nam primi breuiffimi funt, medij longiffimi , poftremi mediis minores & primis maiores. Pinnas duas ad branchias , in ventre duas alias,multis firmisq; aculeis & à fefe difiunctis conftantes. A podicetresaculeos, breues & acutos.Caudain vuicam pinnam definit. Ae theneus inter cezxve; uo numerat ex Ariftotele;qua notaaptiffimé quadrat. eft enim duris afperilque 5 o [quamisoperto corpore. Dicataliquis Ariftotelem «eo» fluuiatilé facere; & in Achcloo amne vocas "LUisr lem : cum hic nofter marinus plane fit. Idequidem fateor,fed Atheneus hunc Ariftotelis locum mihi db (fufpe&tum reddit; qui ex Ariftotele adfert zxacppoy QJe*ysyec on ted T0» aoo iov rdioov y vt fortatle va:psole- capo. gere oporteat apud Ariftotelem propice alio : vel corruptus fit locus Aclienzi, & «aoo pro zuetoo TAM ut ponendum fit. (pro exaQpowlegendum euaoov cum Euflathiec: flauatilem autesa praapra vdeheloi azcipio vtap ri] ca V e ELM 2n Parcit,) Nemoautem exiftimetsamoey & xao Jexov idem elfe : certilfimis enim notis à fe difcrepant.-s- XE do mele (9- dentes & acutiffimos & validiflimos habet,vt ex Oppiáno docuimussxaze(-1j$ caret. Prater- jj, s. AJ Cabros f. eaxoemelaxG-ab Atheneo | f dicitur durus,virus olés; e xampG- verb , ex Arche- ftrati peritiffimi artis op- . fonatricis fententia fum- mopere laudatur. 6 o DE ALIO APRO, BELLONIVS. .Capros Ariftoteli;Pli- nio Caper;alijs Aper; pi- Ícis eft quem amnis A- chelous gignit, qui non- nüquágtunnire creditur * [.- $ e i2 62 | De Aquatilibus. B fumprimumapudEpidaurum,quam nunc Ragoufam vecchiam vocant;confpexi, Cyprini magna tudine, Hicaliorumpifcium morebranchias non habet dete&tas,quanquam quaternas intus conditas ferat,vt Exocetus & Murzna. Os paruum oftendit;in quo dentes albi , humanis zmuli,in yrum fici Íunt.Duasfertin tergo pinnas,quarum prior;fortibus aculeis obfirmatur : quibus audacter, fi quos pi- Íces oderit,aggteditur : pelle integitur duraatq; afpera,qualigna expoliri poffunt. Squamtis caret. Al- tera pinna tergoris vicenis neruis conftat: Corpus habet circinatum & planum. Lineas fert cancella rasincitte. Vnam vtrinque gericin lateribus pinnam, Oculos furfum in capite fitos : Pinnam in cauda rotundam.In fumma,piífcis hicaliorumnon feruat normam. À Ercum Caprifcus,quem in T Trago pifcedefcripfi affinenomen habeat cum Capro, cauendum eft . ES tamen nc nomenclatura A pri, Capri & Caprifcite decipiar. Illyrii pifeium affinitate n , pifcem eoCapriià iftum ( brergner vocant:íed voxeaSargo de betur. Aper enim Sargi modo corpus tornatum habet. Erit tnentionen ig forfanis,quem Athenazus porculum fluuiatilem vocat: quem etiam ex Ariftotele vocalem effe tradit; nene. Hzc Bellonius. Idem in Gallicolibro de Delphinis,&c. eundem hunc aprum;à Rondeletij apro diuer- fum defcribens;pifcem ait eflerarum,in templistantumaliquibus pendentem à fe vilum., excrefcere adammagnitudinem carpa: iconem à fe exhibitamad viuum eflictam elle, COROLLARIVWM. Rondeletij aper cumaliás diffeftà Bellonij apro plurimum , tiim quód (quamas habet. Bellonij vero caret. Bellonij quidem aper, fluuiatilis videtur : Rondcletij marinus eftpiícis, quemà figura roftriaculeorumque fetas referentium fic appellandum cenfuit : cum veterum aperà voce & grunnitu hoc nomen tulerit.Bellonius quidem fuum fluuiatilem effe non afferit, (ed infinuat, Athenzi porculum fluuiatilem eife cohijciens. Ródeletij veró matinum aprum,hyznz, vel caprifci (quocum plurima ha- betcommunia) fpeciem efle coniecerim, Qui caper vocaturin Acheloo amnegrunnitum habet, Plinius. Pifcesvocem non zdunt: fi quita- men edere dicuntur, vt pifces Acheloi (Hermolaus in translatione Themiftii addit, capri di&i ) bran- chijs auc alia quapiam parte fonant, Ariftot lib.2.deanima.Pifícesnon omnes muti funt:fed lacerta(ly- rà, Ariftot )clhromis & aper grunniunt, /£liznus. Aper fingulas branchias vtrinq; habet,easq; dupli- ces; * riftoct. R ondeletius branchiarum numerition meminit;/ Delloius quaternas fuo apro tribuit; eas- Gueintus conditas,non detectas. Varinus /a5€e Interpretátur phagrum picem. Íed 1s zwye potiüs quàm :xzt(5 alionomine dicifolet.Pifcium quidam funt ewuipóneze: 22d vem iosouots c xo. Athene- us Ariftotelem citans. E?uius pifcis(inquit idem)Dorion quoq; & Epanetius meminerunt, Caprosex Argoapud Philemonemlaudatur, Athengus & Euftathius. Apriculum pifcem fcito primum efle Taré- ci, Ennius vt citat Apuleius.credibileeftautem pifcem illam nonalium efle quàm cápron Grecorum, AU Uo &c A 'uGegiay £A v él oA Mec v a Aeg T£V Xavmeoy ej y iniene QV y X qu pn AG TEAGGTE Ka i5 xov 8- eruat VéIAéG1S xaT TiVóoai Ae am d Qva DT Égiy vero a». IRE: Co )Jspe éei (pay eiv Simia & 40:13 .. O24 éeidety dosoiy , 0I pn iex verus Xouoivg éAevo Teo Ds nol Ag y eotosiy Ene eyes Ele Ota Seven supe on Uva Aonyimiad, & ehptov wel 3c ud dlpvpaorr Cav (Beth ov rer, li verfus pateretur, ) Archeftratus apud Atheneum. Senfus eft caprum ne videri quidem poffe nifi à ditiffimis. A : y. Aper pelieeftafpera & dura. hunc pifcem vidi Venetijsin foro diui Marci conditum in opificis cu» iufdam officina pendere. Cum Thraci cuipiam oftendiffem, Caprifcum dixità fuis nuncupari folerez cumá; huius pictam effigiem Siculis pifcatoribus oftendifem;porcum effe affirmarunt,Gillius. Pifcis uem antehacaliqui proapro defcripferunt;vul pes marina eft; Bellonius. videtur autem notare Gill iü. dd quamille vulpem facit,muftelus centrines eft Rondeletij.ita quidem vtfentirentaliqui,tum cutis aperitate, tum nomine( Venetijs enim porcum appellant)ind uci potuerunt. Eadem occafione( nomi- nis faltem) hyzenam pifcem;aliqui centrinam effe putauerunt.fed nimium leuis & friuola eftex folis no minibus conie&ura, Sunt & Y «« pifces Epicharmo nominati , de quibus dubitat Athenzus an iidem fint «ate. Athenzo non Synagrides tantüm, fed Syagrides etiam inter pifces funt :eft autem fyagros Grecisfera, qua Latinisaper, Caprifco pifciin C. clementolocus erit.De diuerfis etiam aliis porci- nigeneris pilcibus,inPorco dicetur, Áprum cetaceum nominauimus belluam quandam ex Cetis ab Olao Magnodelineatis , infràinter Cete. Ap»Porrcrvs,vide in Thunno. D E''ÀArP-ORGR RXH AIDE M'VRÜILCONVM- EIGUE R. Ij5 «t videtur. — "Rondeletis.s. i ns Lib.4. dehiff. Porrbaidum duobus inlocis meminit Ariftoteles. Gaza murices interpretatus eft. Natices (in- r1 49 qAp-4- quit) faxisadherefcunt more patellarum & Muricum,(aporrhaidum in Greco , ) ac ceterorum 6e generis eiufdem: nec nifitegmine dimotoadherent,quod velut operculum fibi poffident. Vfam enim quem biualuibus pars vtraque adminiftrat, eundem altera exhibet turbinatis. Carointus, qua oris ha- TL es APAOKROA t oi ; E RES bitus;(4 ef e$ coniiseti .) Modus hic idem Muricibus, (3evjiaie:) meo omnibus generis eiuí- dem. Ex his funt qui dubitandi occafionem fümant.fint ne Aporrhaidesin Muricum,an in Lepadum di Mors genere.In Lepadum quidem genere necab Ariftotelenecab vlloalio diferté ponuntur : duas enim dá- £s027 [0 : * . B P , H N ri ' . 1 ebd taxat Lepadum fpecies ponit sriftoteles, «emidja a Atzaóc y? /a«. Sunt tamen qui ex Lepadum genere - eontra. Bello- elle inde effici putant;quód Lepadum more faxis adhzreant. Sed non rect. Nam quamuis Lepadum sium. more adhreant Aporrhaides,noninde tamen efficitur, eiufdem generis effe cum Lepadibus. Etenim Neritz adherent vt Lepades, vt ibidem dicitur,tamena Lepadibus genere differunt. Quod fi quem mouere debuit Ariftocelis locus;in quo vnà cum Lepadibus A porrhaidum meminit: & is qui mox fe- INA Wi. fr T 10 £o' porrhaide (entio; Nimirum effe eius Muricum,fiue turbinatorum géeris,cu- jo p De Apro Lib. IIII 6; fequitut;ab ea fententia abduceré debuilffetin quo cüm Purpuris & türbinatis Ápotrháidas numerat: Modus hicidem aporrhaidibüs,pürpuris;atq; omnibus generis eiufdem. NECS - Quare Aporrhaidemin türbinatorum genere ele cenfeo, vt ex (upetiore Ariftorelis loco diligentis usanimaduerío petfpicuum eft.Etenim vt Lepades adhzrent faxis : ità Nerité-Aporrliaides; & omnes eiuídem generis adherent faxis,fed alioadhzfionis nodo. Nam Lepades par* tealtera detecta, & carnem óftendente affix funt: Neritze veró & A ponds B desacclinatotegmine; quod illis eft operculum;ad faxa : quemadmodum vi- demus Cochleas terreftres faxis, & truncis arborum;quáparte carnemoften- dunt,veluti ad glutinatas, Ergo opetculum habént Aporrhaides & Neritz,id quod proprium effe turbinausiam diximus. Qüuib cajibdit Ariftoteles oper- culum Neritarum; Aporrhaidum;atq; aliorum türbz-itorum eundem prefta- re vífüm;quem in binaluibus conchis teftam alteràm. Qiemádmodüm enim 6 inbiualuibus,clufilibus & referatilibus;à duabus teftis totà interna cato tegi 277577 X tur;itaàturbinata tefta, & addito foramini cátnem oftendenti operculo, tota iem LS turbinatorum caro ócculitur. Ex his efficitur Neritas & Aporrháides in tür- binatis haberi. Aporrhaidem recté Muricem mihi videtur Gaza conuertife; abaculeos multos & longos; atq;ácutos,quibus Mutrices omnes armati funt; qualisefthicquemproponimus; — ^. — ryT- RES Dicam preterei quod fufpicionibus & conie&turis tantum indu&us de À - aMpborrbo i2 & Gaia veli : murice "ver^ [A Plnilorut 46. ius mentionem facit Plinius libro 32.Muricum generis funt que vocant Gre» UE do ci Colycia;alij Corythiaturbinata equé,fed minora multó:efficaciora etiam; es i A -& oris habitum cultodientia, Quod Muricum genus priufquam explicemus; de varietate lectionis dicemus ex Hermolao; qui pro colycia;alij corythia;le- gendum cenfet ex Áthenco Colyciaíiue Corycia. Etenim Chame genus quoddam Grecis ait vocari Ho ala ge xupuxsc in Macedonia;quas Athenis «pese dicant; Ceterüm eas non muricibus;fed(vt dixi) Chamis nre- ^a fertim tracheis adícribit; quod & Plinio placuiffein huius libri calce video; Facit hoc génerüm affini- Cte tas; Hzc funt Hermolai verbá,qis veró confentáaneà mihi non videntür, neque is Plinijlocusez Athe- Cov&ra. Her figo emendati poteft. Nam fi «ap/zov nomen Chamis competat, idem türbinatis long diuerfi generis 77?» competere minime poteft. Neq; illud verum;affinitate generum fieti, vt idem nomen vcrifq; cóueniac obid Chamis etiam tribui in calce operis.neq; enim ideo poft Chameglycy me ridas ponit Colycia fiue Coryphia,quod Chamis id nominis tribui velit, fed quia elementorum ordine pifces recenter. Quam ob caufam poft Chametracheas, Chameleos; Chameglycy meridas, fubiungit Colycia, & Coryphia; quiaàlitera C.incipiunt. Vtroq; igitur Plinij loco Coryphealegendum conijcio, intelligiq;id muricis d ulinan genus,quod aporrhaidem vocat Ariftoteles.nomen enim optimé quadrat , quóniam «e- evOriad omnia extrema & fümma tránsfertur.inde zoeuqado, quod fummum eft & extremum, Vnde tur- binata hzc in quibus aculei eminent, Coryphza dicentur.Id etiam conuenit; quód multó minora fint reliquis. Sed hzc pro fufpicionibus habeantur, COROLLARIVM. ApudPlinium in fine libri 32.pro éorycia;aliàs legitut corophia: vtrumuis legas, commatis, non pun&i,nota fubfequi debet, vt per appofitionem moxlegatür,concharumgenera. Plinius debucci noquadam fcribic; qua Ariftoteles de aporrhaide : Vide inBuüccino C. Corypbads DEÉ APVIS SEV ÀPHYIS GENERATIM. ! RowpzEr£ETivs | L L 5 VT VS lysis r. 3-0... * e ERES] "e VA SDARSORITNEK T DM Minim: pifces fuz paruitatis cáüfa minim? négligendi furt,in paruis enim tebus fepe rmultamagna 15 admiratione digna fpectantur. Quis enim echeneida pifciculum non miretur? Quis non phoxinü ifo i $9 fluuiatilem pifciculum óuls femper grauidum ? Oritto atherinás,cobiten, aphyatum genera, aliaque «envenss o permulta,quorum nonnulla fine mare & faemina ex aqua & limo: quaedam ex feminé nàtà; ad aliorüm ifcium alimenta, vfusq; noftrosà nátura condita funt. Verüm 1n tenui laborsvtàit póéta; nàm prater- quàm quód pifciculorum differentiz & nature multiplices funt(differunt enim vita; qüoniain álij pa- luftres;alij fontani;alij foffiles : differint & partibus & moribus)ip( etiam res tám minutz ; minuiam diligentiam curiofamq;,& attentionem poftulánt;, — — — "m d ren Incipiam autem ab aphyis quz minime funt Di&te veró funtaphy$ ocae avec eas Tu rci Sor Que'ste- 4, fte Athengo.Sic enim legere málo quàm 3cQvér:, vt iri vulgaribus codicibis legitur. id eft; nóminatz rj funtaphyz;quafi non natz. Quemadmodum enim » Gracis priuandi particula eft, ità & 3v; fzpilfims, id quod infinitorum nominum compofítio oftendit. Àt fi quis vulgatam lectionem fecutüs loss — di- Li6 4e Hf Gas exiftimet;id eftbis natas,quod temporis fpacio Aphyz pereant & dero nafcatitur; autore A rifto- 4 et ns tele;is (imul cogitet non aquas led «aqva; potius appellandas füiffe àrenafcendo. Nec fentit Ar ítot2- les ex ijs quz interierunt;alias renafci. Verum aliquando interire,& quodam tempore non reperiri:de- Dil» inde ex eadem femper materia, fcilicet ex térra àrenofa Loos àlias nà(ci; Quare aphyas porius ac aw z- TESTS Qveis , tg] Suediveis ; id eft, veluti non natas rectilis dici cenfeo. Qua enim proprie dicunturáphyg »/az*6s 4,5. iu funt Jl aL yovot authore Ariftotele:ideft,nec àaccrefcunt,nec procreánt,de quib.mosx fufius. Plara apliya E C qw rum genera conftituerunt veteres,quarüm nónnullzex (emine nafcuntur non diuetforum piícium vt nonnulli putant : (femina enim rion commifceriturspifciümq; genera diuerfa Cóire à nemine vifüm ett; inquit Ariftoteles, (quatina fola qua 3»; dicitur : hoc facéte creditur & Qr »sid elt;raia : et enim pi- Li. 5.de Hifi, Ícis qui j»é2e7G» appellatur; ) fed ex femine eiufdem genetis,vt gobionuri misuidum, mugilum, De sim eap. d: his deinceps dicemus, | ; M: | Foi DE ÁÀ- - à 28k 3 óo DeAquaclibus. ». D£ APVISIN GENERE,BELLOÓONTIVS ' Pifcibis quos litorales vocant;qui in fcopulis ad litus viuunt: cutemq; glabriorem habent, quàm vt Tquamofi éffecredi poffint: adnumerari debent A phys; vel Aphydii, ( v"fpbydia potius ex 44tbenao, ) 'À- phritides vel Aphri, Cobitides, Atherinc, Triplitides, Engraules;Coracidia;Boridia; Typhlenidia, & Membradz,;quas aliqui Phalericas ÁApuas vocant, Omnes & pifcium faxatilium genere,& czteris pifci- EM aptiffima przda,vt Oppianus fcribit. Apuz omnes grandiori capite conftant; oculos habent elàtos & nigros. | COROLLARIVM. .. Apud Athencum vbi fcribitur apuas di&tas quafi Z9veiz 7 QjieQuéicego quoq; SveQve; legerim , vt & Hermolaus & Rondeletius,non quód 4| vt ipfece tat;aliquando priuatiua fit particula vt £ stprmio : fed quódimminuat aliquando vt ».quoq; intereum: vtd|vedve intelligantur;os xaxocvei y 9 óNigoQveice námytbene, di valdeaccipitur : fic malé & maligne, pro parum : vt malé gratus, herba maligné cre- Ícens.Sedinillo malé etiam omnino priuatiuum elfe poteft.Sic mala punica quedam dzjlia dicuntur, nonquód pyrénas non habeant,fed eos minimos,vel minüs duros, Sunto igitur 3veQvéc, qui malign& & nimis pufillo corpore nati fant. vel qui maligné aut omnino non crefcunt. Accedit & Euftathij au- thoritas,apud quem legimus, édvicaísi TE paxosq v c, d Uev o) dius Gl uc Aeyeqtu ac panooQpuis , ag Gy iy BUaw, Nasv(finapi) dicitur, qualivdiQu.óni tevpwreu dvexac. ( uar: procremento.) xcusej8 xod puxol tero xg) y oj- Q/; Athenzus. Pliniusaphyen sz» rever didam indicat;/his verbis: Aphyen Graci vocant, quoniam is pifciculuse pluuianafcitur Sed cumaliteraphros quoq; aphritis &aphrye dicatur,aphyen proaphtye- dictam per fyncopenà fpumanoneftabfurdum. " | APVARVM GENERA,EO QVO DEIXN- ceps d-[evibuntur ordine. : b Apuavera. Cobites. Engraulis vel Encraficholus, qui & lycoftomus, vulgb Anchoia, Phalerica. Apuamugilum. ApuaMenidum & Mullorum, Depifcibus fpontenafcentibus. He- píeti. Atherina,. Membras. Belennus fiue Blennus pifciculus carnis fübftantiaapuam cobiten refert, & à Rondeletio inter A- Lon] I: 21e uas deícribitur: vt Sardina etiam propter fimilitudinem quaapuam refert Phalericam.nos hanc in S. elemento, illuminB.defcribemus. DE APVA VER A. RoNDELETIV'S. E aphyis ea veré aphya dicitur, que ab Ariftotele x &d4o',ab Atheneo z4gisi à nonnu lis eojvs,à fpu - mamaris ,vndeoritur, nominataeft, velà candore fi Suidae credamus,qui etiam Zyyeeva» à multis dictá fu- iffe (cribit, nec non Oppianus libro quarto zustnxóv. Apuam Latini vocant,inquit Plinius,quoniam is pi - Yu Íciculusé pluuia nafcitur. ALiguribus nonnataap- ' P ellatur. ^ Pifciculus eft admodum exiguus,vix vnquam minimi digiti longitudinem iquans,fzpius candidus, aliquando rubefcens,nigricantibus oculis; : c Neg;gignitneq; gignitur,fed ex puma & originem & nomen habet,vt didum eft, De huiufmodi E L6 deEift. aphyahzc Ariftoteles: Nafcituraphya 8 fpumain vmbrofis & tepidis locis,quando ex ferenitate ter- nim. cap. 1». a calefcit, vc circa Athenas apudSalaminem & iuxta Themiftocléum,& in Marathone.locisenim hu- iufcemodi fpumailla confiftit. Interdum etiam quum aqua multa ? celo effluxerit , nafcitur in fpuma excitataab imbri. Vnde illi nomen cde àfpuma Fertur etiam nonnunquam per fumma maris , & in fpuma conuoluitur, vt in ftercore vermiculi. Eadem Atheneus : Aphyarum, inquit,plura funt gene- Lib.7. ra,que àpe/ms dicitur,é femine non nafcitur, vt fcribit Ariftoteles,fed ex fuperfluitantein mari fpuma, imbribus multis colle&tis. Eadem ét omnino Suidas; Aphyam Veneri facram effejauthoreft Athengus; Posso quiaipfa quoq; exfpumagenita eft; vnde A Qo93/r nomen inuenit. Apud eundem ab APUIME me- ; retrices due Stagonium & Anthis forores Aphyz dicte funt, quód candidz etfent;graci Lib.gt. ca. 8. Lib.is. m 1 . : ; : - Au cam )Ícribit Ariftoteles ex terra arenofanafci, quz tempore interit & renaícitur. Quam hic depinxi- vil.6.de Hit, mus,ea proculdubio eft, quz ex pumanafcitur,nu larepugnante notain Liguítico litore frequens: in anim. cap. 15. Ípuma.conuolui cernitur,nomenq; non natz eiaptilfimé quadrat. Inde etiam inalias regiones si pois ? es, & oculisp- : grandib. (s4nrb«nes vero INio[lrasdem A pvaw att ditbam f'tffe candem ob caveam) Aphyametiam ach (di- 306 $59 tatur,id quod de fui temporis pifcatoribus fcripfit Ariftoteles, qui vt deportare poffent; lale coníper- | Iidem. gebant: breue enimtempus durat aphyaifta,caput tantummodó & oculi reftant. ^ ps Pratereàhadeó mollis,tenera,tenuisq; eft, vt citiffime percoquatur, Idemapud Athenzü Clearchus jM e Peripateticus ait ex Archeftrato,qui Aphyam,quód paruo igne egeat, iubebatin calidam patelliinii- ci, ac mox vbi flridere ceeperit;auferri : (ftridetautem vtprimum fenferit ignem,ficut & oleum.) vnde paromia, 3e zip &dvr ignem vidit aphya,quafi vidifle modo fufficiatad deco&tionem. Velaqva icm», aphyaadignem,dicitur,inquit Suidas, 97n vv eA à*U Am uGevtvrov id eft, deiis quz celeriterintereüt, autabfumuntur,;fiue quz facile ac cito confciuntur.Ferebatur & illudapud Grecos £Qvev aiia 7 Enoncv, Aphyarum honor oleum; quoniam in oleo coquebantur. Chryfippus Philofophus autore Athenzo ácripfitaphyam Athenis vileícere ob copia mendicorum efTe opfonium;alibi in precio elleomultó etiam deteriorem. Lynceus Rhodiacas aphyas laudat. Archeftratus aphyam omnem preter Athenien- fem & Rhodiacam vituperat, Aphyaomnis humidum alimentum przbet, flatusd; gignit. Nicomedi OqNarrat ej. DBithynorum regiautore Suida, [ cum aphyarum edendarum defiderio teneretur,proculà; à mari abef- iam. Atbena - Yet, Apicius ille gulofus pifciculorum figuram imitatus, vt aphyas veras appofuit. Erat auté huiufmo- ws bba. di earum apparatus. Rapum foeminam in longiufcula & tenuia fruíta fpeciem aphyz referencia fecuit, |. - quzinolee coQa fale & papauere aíperfit;/ficq; hac eum cupiditate liberauit. | Ii4. Oppie* 6o , XO 20 30 4o $o [o DeApüipitab. H1 eApus Lib. IIITI 6 Oppianus fcribit timidum & iimbecillur àphyarum genus( quod engraules vocánt) órhniutà prede ex- ^ pofitum effe;ob id in jer formidine viuere,& fefe in globos conglomerare; & ita fe implicáre,có- ,- D. AT ne&tereque , vt diffolui vix poflint: fpeétiam horümaceruorümoccur(ünauiumcurfüsretardari, —— 1 Ah | DE EADEM BELLONIVS, Nonnatos vel Nonnados vulgüs Genüenfe nominat, quafi non adhüc prouectss dicere vellet; quo- rum duz funt in(igniores differentia: peculiariautem nomine alii ab àlbedineT Zranchetialij à iubes z; c5. Rofferie, dine Rofieti , & Rome Pefci nom appellantur,omnitm quos aquà producit pifciumiinimi. Sunt qui Belbrifesten Íui generis effeaffeuerent, nou autém alterius progeniem:& quód maiores euadere nó poffint hoc ars Hamimra gumentum adferunt,quód omni tempore ànni * pifcari foleànt;feranturd; eiufdem perpetuo magni- 1$ Pa tudinisin forum, quód tamen falfi um effe comperi. Multi enim horura pifcium tet, quater,& quinquis a AUR eseodemanno pariunt, vr Thriffa; Trigla Cyprinus :àcfi quis attentius aduerràt,initer eos annümerà- des bitetiam Gobios, Menas; Cephálos;Sàrgos,Spàros,& id genus pifces 5 quos ideo feor(im defcribere propriis capitibus opere pretium fuit; : COROLLARIVM. Apuagenus minimi pifciculi,Feftus. Theódorus ápluam interpretatus eft; quianon alio principio A feré,quam ex pluuia generetur. Adeó pufillaeft, vt ij; qui Niceam incolunt, Nonnatam appellent, quafi nondum natam,id quod Grecum(aphye) nomen indicat, Maffarius. Saperde( Xazejóo" tunt àpue cà Saperds, lamis diui & inueteratz, ( reree y duivos: alii lardum ; alii fallamenta apuarum interpretantur: erus ditiores verb tomum pifcis cuiufdàm falfi. nàm carcinum (lego toracibum)pifcem; Saperdam Pontici nominit, Varinus.Nosalibi etiam plura de faperda dicemus; 12v etiam proapüis quidam dixerunt. ná cum femper exiguz fint, femper j»G-,id eftfacituràaut foitüstécens exiftimari pollunt,vt de hominibus Pé»$. etiam noftri vulgari diuerbio dicüüt, Kleine roeffele bleybend l«no fe. Equi pàrui diu manéft pulli. x «à "nera yu, Hegemon apud Athencum. Epicharmiis mermbradibus & cammaris apuasadnumerat; di - ftinguens ab eis sv Aeyopilvov yóvov Et Archeftratus;Tov jovoy Lando 30V bor oA tuop l'evee Coquus apud A - TDe Blanche: lexin S M SNinov && c Quee nominat,nefcio quidper 4o hibivolens,nifi vItimam acuas, & pingue ve adipem intelligàs. nam GE srarmor moxnominat. Asma cQvys Varin Us: nimiruin à pingui, quo valerica apua maximéabundat.fed apad Ariftophanem; « mes epitheton eft apus, vide infrà in H.£. Alius eftliparis pifcis,de quo fuoloco. Alforas, vel alforáim,aftaroz,afturam;afforus ; Alberto & huiusfarina fcriptoribus nominafüntcorruptà pró apa. Quedam Gallic? apuam Adela vel Afez- landinterpretantur, Bellonio «9Meriandjifc^s Anglice dictus pifcis,ex generé afellorume(t, vt & Ronde- letio Merlanus, Piniciánoapua Germanice $i dicitur: ted is fluüiatilis piícicülus effjnoftci fundu- lum vocitant :à cuius fimilitudine apua;prefertim cobitis ; Aeer(engle vel Adeerg: Eodele dici poterit: a- pua veró dé qua hic agimus ZZeerféeliz quoniain & lacuftres pifciculos dinerforum generum confectis agminibus natantes. Seele id eftanimas (à parüitáte)noftri appellant; Eliotà Anglus apuam coni cit eile pifciculum vulgo «cc dictum : quem ego leucifci fluuiatilis genus elfe audio; vandofiam Gallo- rum. quarealiud Anglicumapue querendüm éf£ noimén; ;0 it Apuas ftrongylás;id eftrotundas, Archippus apud Athengum dixit j C Apuz Íponte nafcuntur (ine coitü;ex imbribus;fpumefcente mari.alig nafcuntur é limo,putrefcens prozreatio te fcilicet velipfosvel quicquid in fundo colle&itium eft, Oppianus. Apuc(inquit/Elianus ) pifces ex praruo. | fefe nec procreantur,fedé limoenafcuntur.cum enim coenum in mati concreuerit, valde & limofum & atrum efficitut;atq; ex fua quadam voluptate, mirabili nàtura & vitali tepefcit : atquein permul- taanimalianimitum Ápuasimmutatur. Ezáütem ficin putridoluto & fordibus; tanquam lumbrici, generatz,ad natandum maxime valent, Tumq; mirabili caufa quadam ad falutariaimpelluntur:eo ni- Natetí?. snirum ; vbiad tegeiidam vitàm perfugia;& ad tuendam ptopugnacula habeant. Hzc utem perfugia Refngid: funt fcopuli magni & in fublime eminentes: & cribàni à pifcatoribus didi , hoc eft petrz in multipli- cesfinus,tremebundorum flu&uum & faxifragarum vndarum vérberatione;multo tempore excáuate; Hecideo abdita eis perfugia naturaindicáuit,neflü&tib.conuellerentur aut perirent. debiles.n.füntad refiftendum & infirme contrafluctuüm incürfiones, Hic pifcis impatiens Solis fügitad vmbrasarbo- rum;quas inaquas emittuntscalorem veró diligit; Albertus.Et rurfus, Nauta fuper hoc pifciculo refe Eros confumatur putrefaótus vfq; àd capüt & ad oculos,adueniénteaqua itérum renálci: & tünc diu viuere, cumante hanc fuam regenerátionem breuis fit vit.Sed hac ex Áriftotelis verbis male intelle- étis tranfumpta videntur. Ápue cibonon indigent: fed fufficit eisvtinter fe lambant ; 4.4A« e€wv- Cibi, 2 mox a; , E lianus & Ariftophanis Scholiaftés,ex Oppiano vt apparet. Tàm deníis agminibüs natant, vttotum qua natant, mare albicetnon aliter quàm area iiue repletaadeó vt nullumterre veftigium in bec c dde pl m. Mate P 2 Aden Apue verriculis tenui filo contextis comprehenduntür,inutilibus alioquin ob exilitatem ad aliorü E pifcium capturam, Zlianus;(& Scholia Ariftophánis: in quibus saa pro mare legitur. )Lepus mar. inccnogignitur,&ícpevnà cumapuiscapitur, Idem; |. —— E Diphilus dixitaphyam grauis & difficilis concoctionis effe.Prafertür tàmen intef Ccterás veraapua F qua & aphiitis dicitur. Apuc,membrades,trichides , & alljj quorum fpinas fimul edimus , omnesin fla- re & humidumnutrimentum preberefolent,ciirn enim'Carnes citó àdrhodum concoquantur fpine ve- ró tardé diffoluantut;(przfertim in apuis ade fpinofis; )inequalis & impedita vtring; concoctioper- iW agitur. Elixari eos praftat, ventrem inzqualiter lüubducunc; Atheneus Mnefitheus. T At icai ideft, TÀóvw; Aphyaadignem;prouerbiümin ea quz celeriter intereünt àutabfumuntur ; fiue quz facilé ac ftatim conficiuntur. nam aphya piícis mollis ac tener admotisigni protinus decoquitur. Frigitur autem in oleo feruenti: vndefertur & illud apud Grzcos,T à'QuZvz ps aso Id ell; ^ phyarum honor oleum. Ef- tà/$ja» fertur & ad hunc modum; ie 29e eius id eft, Aphyàá vidit ignem: quafi viditie modo fufficiat àd deco- étionem. Itaque fi puellaiam nubilis ftatim fponío vifo incaleícat, conueniet 5 | /« Jp ai Qui ss 3 «Ote Guru. e Pbalekiczs 65. — . DeAqulbus Rot. At mihiverba Suidz;(& Scholiafte Ariftophanis,) 926 € sAG- HJAsuÉavlyeur, nonredte intelligi videntur derebus ijs quz celeriter intereuntaut abfumuntur, fed Íimpliciter de illis quz citó confi- ciuntur, vt in prouerbio,Citiüs quamafparagi coquantur. Huic idem aut proximum eft, Toe (Q» 67das & 0c a1 vi 7v; , Tarichus affus mox vt igné viderit;quodAtheneus prouerbiiloco citat.T A Quovnud, A - phyarum honos, (inquitalibi Erafmus,)quoties humilibus exiguus quifpiam honos contihgit. nam aphyapifciculus eft vilis, cui coquendonihil adhibeturpreteroleum quo frigitut : vnde iáctaturnil- lud, AQvie moi si oenor i.e. A phye honos oleüm. Meminit Scholiafles Ariftophanis in Equites. Apua ' (non natus vtrlgó) cruda,multitudo oculorum collecta effe videtur: cocta vero,candida & iucündi fa- i : : 1 Sy IR P : EY Vea aa zu " em ; A^ poris; Niphus.Cepitgarü& priuátiex inutili minutoq; (mus mutilato eget )pifciculo cüfici, apuino-' ftri vocant, aphyen Graci. Foroiulienles pifcem ex quo &ciunt lupam appellant;Plinius. videturauté nonex quauis apua,fed ea fpeciesque lycoftomus dicitur, przcipue garum fieri infinuare: ex quaqui- 'dem optimum idparari docet Rondeletius. Iam patinas implebo meas,vt parcior ille Maiorum menfis apuarum fuccus inundet,Aufonius de garo,vt Hermolaus legit,& pro apalaria reftituit apuarum. $a- perdam Photion pro apuainueterata &harundinibus infixa capit; Idem Hermolaus. Ex A picio,Patina de apua: Apuam lauas;,ex oleo maceras,in cumana compones;adijcies oleum,liquamen,vinum.alligas fafciculos rute & origánum: & fubinde fafciculos cum apuaelixabis.cum cocta fuerit, proijcies fafci- culos,& piper afperges,&inferes. Aliter patina de apua fine apua:Pulpas pifcis affi vel elixi minutatim facies, itaabundanter,vt patinam qualem voles adimplere poffis. teres piper & modicum ruta: fuffun- desliquamen quod fatis erit, & olei modicum, & commifcesin patina cum pulpis;fic & oua crudacon- fractà,vt vnum corpus fiat: defuper leniter compones vrticas marinas vt non cum ouis mifceantur.im- pones ad vaporem,vt cum ouis bullire poffint: & cum ficcanerint,fuperafperges piper tritum, & infe- rcsad menfam,nemoagnofcet quid manducet.Patinadeapuafrixa : Apuam lauas: oua confringes,& cum aptia commifces.adiicies liquamen,vinum;oleum.facies vtferueat:& cum ferbuerit, mittes aquá. cum duxerit, fubtiliter verfas, facies vt coloret,eenogarum fimplex perfundes, piper alperges & infe- p. r5 Hzc illelibro 4.cap.2. Exaquatilibus ad renum & vefice vlcera congruit apua marina minima, affidué cometa, Aétius. E/ H a I I.5 O. A'Qurpet. 1n redtofingulari fcribitut,non z9is;vt EÉrafmus Rot.habet: quanquam & Scholiaftes A- riftophanis & Suidas A qve fcribant. Genitiuus pluralis paroxytonus eft.ZQvay,vt Gazaannotauit :cü ceteri omnes in fecunda declinatione circunfledti foleant. Aphya dicitur etiam zo3:,id eft puma co lore: & vulgó Engraulis Scholiain Equites Ariftophanis.nos Engraulinnon fimpliciter apuam,fed e- ius fpeciem deícribemus inferiüs. a Qvóis Ariftophanes forma dimin utiua protulit, Atheneus.Boxec di- Qveiscpap0e nominentur ab Epicharmo. Attici plerunq; «evacin plurali numero, rariffimé fingulari efferunt;Eu fiathius. Ulaauslueacais Avysm quic a Ova. A2 a9 y (B d civ: Sored Ey ez) mNabus mica dYo av y . Scho- liaftes Ariftophanisin Auibus:egoquidfibi hec verba $$ y. velint,non video. Ariftotelestamenin fingulari dixit" d[» oho olcpuw ryóvoc by vov ici eum res ipfa pluralem poftularet:deapuis enim diuerfislo- quitar.Hic illud obiterannotàrim,cum apua proprié di&ta;jovG- vel 9v9 9d]: ( vt Atheneus ha- bet)nominetur,hoc eftfetura, vel maris feetura: ex ipfo enim mari nafcitur, non vllis parentibus , vt cité dyovov ovv gripho quis appellet: (unt enim Zwo.;id eft fteriles, Aviftotele tefte: in verbisiam reci- tatis philofophi,reliquas quz improprié vocantur apuz jyovovis/9vodici; hoc eft nó fimpliciter aut ma- rinam, fed pifciumfeeturam: quód ex parentibus procreentur,gobijs , mullis manidibus , vt putant. Rondeletio enim verifimilis fit hec quoq; genera fua fponte fine coitu nafci; denominari veró à fimili- tudine ad pifces iam dictos. Apua veraab Ariftophanis (choliafte & Suida A'Qva 4 aserysuéyn. dicitur, . quznullis parentibus nafcitur; &c. ! Epitheta;ex Oppiano: A'Srpepacs so2uty fp Ov. Hred perfe a£ Quis 32 syime Nes (Go. Ob pé 8 m TÉTUWTI QUX E b e |vóvepov YQ ao Aerxorsso at UM". A'dv- ,albicatjapud Hippocratem : dato e Quse à? pint Ires (colorem non natiuum aut vitalem ha- bet,)inde nomen adiectiuum a Qvad]sc, quod tali colore affectum fignificat, Galen. in Gloffis. Egoà co- loreapuarum piícitiorum verbum illud ac nomen deduxerim: à quibus & meretricule quedamà bi- cantes. Ápue D cognominatz,vt Atheneus refert. Bebrades quidem fiue membrades apuarum gene- ris sib oom«c,id eftcoloreincanas Ariftophanes dixit. Etforté hydropis, przfertimleucophlegmatie £ color,albus fimul & tumori coniunc&us;ficutin fpuma albedo,proprié a Quad|ns diceretur. | Ago awsevsm EDeuer ai Duse cay Cv, Pherecrates apud Athenzum. Auc aQuus uot marée uana iolov t Ariftophanes in ÁAntagoniflis citanteSuida,in ^, : & rurfus in Gwz' e: vbinon Antagoniftis,fed Ta- geniftis ( re&iàis puto)legitur : nam & Scholiaftes Ariftophanis fic habet.videtur & prouerbiali fenfu in bominem prolixéinepteq; loquacemtorqueripolfe, — gi4l£c vut Cothrevaus , 2 mroueoie uoa bcevev A7 Éluia« y Evos vo aiv a7 deg ois poetic, Cumv vial, aee A riftophanes apud Suidam in ooz&&a : item in A' Qva ,vbi corruptelegitur, Edoet? zvéUblo avc 19g. & C. interpretaturautem Auzxeaic Quas adi TE N- maoey nula gr conos. Senfus verborum comici hic videtur: Si quis peradulationem pingues Athénas nominárit,id? quo apu folent celebrari elogiá eis attribués,ille nihil non facile cófequetur, Locus eft in Acharnen(ib.o/ zozor quac eov x lo ron, Ariftoph.in Equitib.hoc eft, Nanquam apuas vidi vilioris recii.nam zov Atticis eft gancho dE etiam fuo tépore apud aphritinAthenis valde expetitá fuifle fcribit, H'»oiysremv mrtocrerii sis a Quanc bucuia n , Ariftophanes in Veífpis , tanquam de cibo lau- tifhimo. Apiciusquomodo Nicomedi regiapuas mentitus fit, Rondeletius ex Suida refert. meminit & Athenzus libro t.pontamen Apiciumille, vt Suidas, fedalium quendam coquum Nicomedi ar- tificiofas illas exrapisapuas finxifle fcribit, & Euphronis comici fuper ea re verfus adfert : Apicium veró Traiano Cefari cum in Parthia proculà mari effet , oftrea recentia mififfe aitarte quadam refer- nata , sos veeteg vo e io arm sioveon e10utie .. A&xcheftratus Apuam omnem givS, id eft oleti inftar contemnit , Phalerica quz Athenis capitur, & Rhodiaca exceptis: Quod figuftare (inquit) eas jo eras e 29 36€ 498 [E] "xe $9 éo ! DeApmCobie Lib IIIL — 67 T» Vc MUR d va mos TN uu iE ; » ^ : detàs,buaAod —Xvibuebipevetv mic oa Quketuue oónoioipais! Bic muss ulbacy dusuc toi chydye Dis — Ecadln sgidae aUi Aoc atv Gi ENGL). i ApuamVeneri facram fuiife ex Athenzo repetijt Rondeletius:meminit & Euftathius.itemVarinus; Apua (inquit) factaeft Véneri: quód vtrzqueé mari fint prognate: i Jv iioue, Quemocte Ye d tuosy puri xac légo wuvdixas. Sed Neptuno etiam eofdem piícicu'os confecralle veteres,idem Athenzus author eft: & priuatim apuam Phalericam Veneri facram extitiffe. — OUv auque lnowda: Oir av ÉBsCpois xexo- 3s», Axiftonymusapud Athenaumt Veríus prouerbialis apparet;in eum forté qui aliquid amifzrit acquirendi alicuius gratia, quo tamen potitusnon fit: Velineum qui ex duobus diuerfis conftet, aut partibus diuer(is fe accommodet; ita vt neutrius fit omnino: veluti fi Iudeus à fua religione difcefferit, Chriftianam tamen non fitamplexus totam. Sic autem legitur hic verfus apud Athenzum in Bebradü mentione:in Apuaveró bis mutilatus, primum: QesreQulu vul &X- ershae. Q'c xv eid vy ullu. iw atto dice Videinfràiin ApuamembràdeF. Nuéoesósdivlu uve doxes Hermippusapud Athenaeum, nimirum inhominem nimisinfirmum, DE ÀAPVA COBRBITE RoNDELETIVS ÀÁ Risrorrzrts explicata aphyz naturà tum eà queex terrenofa, tum eaquz ex fpums nafcitur, hzc fubiun- git: H'8& ow occus ye Ey uy ST m ka du T eGiTec , xu Gidy Toy pipa x od Qai AGV à: Xovro up se1 eic ab syl id eft, reliqu& aphyi pifcium funt foetus, qui quidé cóbites dicitur gobioráü pàruorum & prauorum quiterràm fubeunt. vbi xe6hscgobio — | | | naria vertiturà Gaza, qui locum hunc Ariftotelis peruertit his verbis. Reliqua apua feetüra pifcium eft: que enim gobionaria dicitàt, gobiones pàruos, ignobiles, qui terràm fubeunt , creat. Imó creatur hzcaphye fpeciesà gobionibus paruis & vilibus, nonautem gobiones creat. Quod miror à Maffario citante hunclocum in commentárijs fuis in librum nonum Plinij;animaduerfum non fuiffe. Nam ipfà Axiftotelis verba perfpicuésnterpretationem Gazc fallàm effe conmincunt. Nec non Athenzus;qui ex mente Áriftotelis de eadé re ità fcripfit: Aéoor ev égiy ai uu xe Gio vae AeyotDluusytuemeu d|3 or m cot cy ur pov gen) axo va Gn vfi dau Bioityos iov teil id eft, Alia aute eftaphya cobites dicta;gigniturauté ex paruu- lis & vilibus gobijs, quiin f terradegunt'& verfantür, ItéSuidasfimiliter. Ergo aphya cobites eft, quz ex gobionum femine procreatur, nunquamad gobiontüim magnitudinem accedens; alioqui go- bionibus marinis fimillima eft. Corpore eft rotundo; pellucido, dorfo latiufculo, colore candido ; ni« 2 aliquot maculis afperfo, cauda varia, oculis quodam módo fupra caput pofitis. Pinne exdem untilli que gobionibus, maxime illa gobionibus peculiatis , barbz inftar propendens'ex ea ventris A Lib.6 de 20/3 "AJmal.cap. 15. T xepins CAP 7 Lib. 7: T arena». B pàrte; in quabinz füntin alijs pifcibus. Hepar la&tei coloris, & in eo fellis vefica.Splen rubet. Intefti- A nà & peritongum ex albo nigrefcunt. Cor ex albo rubefcit. Noftri loches de mer appellant. Eft enim ijs pifciculis quos Galli /pzber vocant , tam fimilis vtvixab his diftinguatur. Differunt tamen corporis figura. Eftenim hzc (apua ) gobionum inar corpore ro- tundo, non compreffo: illi veró (lochz fluuiatiles) corpore depreffo & longiufculo. Cum veró nullus : [o fitomnino pifciculus, qui propiüsad formam gobionum accedat; quàm qui hicà nobis exhibetur;cer- TF Cobitis fHagpil tum eftaphyam cobiten eff*; qua T grauis eft; & difficile coquitur, veluti reliqua aphyz. - mar. 7 Eadem aphya cobites in ftagno marino frequentiffima eft, & loche vocatur: colore & figura à go- bionibus non differt, fed magnitudine. parua enim femper manet: gobiones multó magis augefcunt. Itemà fluuiatili differt quod breuiore fit & craffiore corpore, fluuiatilislongtere & graciliore. DE EADEM BELLONIVS$ . Hepferh Qui Venetis inpifcaria diuenduntur pifciculi, quos vulgus Marfionos vocat, hi fanéfuünt Grzeco- - zum Cobitz & Hepfeti: ficenim Dorion huiufmodi litorales pifciculos nominauit,quos omnes ex A- therinis pifciculis procreari cenfet, qui in foHlulis relinquuntur, Nilo recedente. Ego veróà Gobijs naíci putauerim; & vulgo noftro vocati Menuife, (altus esf AMenoun 4dnglorumy de quosu Phoxino duepats ) Triglitéss Terentius minutos pifciculos nominauit. ! I M . * * . Cos L D I Z x ; ^ 3* Mm " 5 rr A ; Trigliten Dorion vocauit pifciculum omniannitemporé fer&apparentem. Siquidetn quum Trigla $ 9 ter anno pariat, Triglites Aphyz gen? [emperapparere poteft. Hi lunt pifciculi Aphridites,quos Ge- 60 nuenfes Roffetos nominant. Nam qui pifciculus Hicefio Cibotis (legendum Cobitis ) dicicur, is elt quem etiam Ligures bianchetumab albo colore vocant, Sunt enim ( 1nquit Hicefius ) in Aphyarum genere quidam albi & admodum tenues ac fpumei, quos Cibotides , Cobirides) nonnulliappellant. COROLLARIVM. Pifciculus inobis delineatus; VenetijsMarfio nominatur:Bé- . «ex trus Gillius veterü cottum effz putabat. Pifces quofdá (inquic) 87 —— gobioni faxatili propemodum fimiles, Ariftoteles cottos norai- ons ES nat; quos adhuc nonnulli coranos nuncupant Mihi quidem àpua cobitie veraà Rondeletió propofi- tavidetur: Ma-fionem tamen huc apoonere volui, quoniam Bellonius eundem cobitidi patautt: quod n 3 1 Nu: i S4 4. qc m] rd rrr .fieanone(t; omninotamen àgenereápuarum fepararinon debet. -Apuamhanccobitin v el cobitidé dixerim recto cobitis, non cobiten 3 recto cobites. narà xoC/o« vocabulüm Grzcis mafculinum eft, nec poteft cum aphya feeminino coniungi: uU Tne ero penanflexüm perióta in vltima; ficut ec in pe à nultima, fcemininumeft. Germanicé hunc pifciculu màfimilitudine vocate licebit em AMeevgrunde!, Ex apuacobitideencraficholinafcuntur, Achenzus. ^ Apuaalbacibotis( cobitis ) dicitur: & hepfetus pifciculus minutus eiufdem generiselt, Diphilus Siphnius. Ex cobitide encraficholi fiunt. cobitis alba tenuis, & fpumea eft; alia veró quzdam (apua fcilicet) fotdidior& craffior, Athengus: pi Roffti. Biancbefés - Cottt. Caras 63 ». DeAquatlibus.- bE ENCRASICHOLIS, QVOS ALI; ENGRAVLZES; ALII LYCCSTOMOS APPELLANT; j Rondeletius; Ec Jon Bellonii pinnam etiaim à podice babet, c illat qua i dov[o efl multo maiorem; ND SN TA SESS 7 7770 : E - A I NrTinRaphyasnumerantur encraficholiab Àriftotele, Achenzo, Suida, Verüm hi (4rbenams cj» Suidae e Sthola[f Araflophame, ex aphyá Cobite encraficholos gigni fcribunt: ille ex aphya; quz in Athenien- E. fium portu nafcitur. Vt vt res ifta habeat;encrafiócholos eos effe exiftimamus,quos noftri cum Prouin- cur cialibus Anchoies appellànt. Dicüntüretiàm Aeliano Avtecojuoi, B CyyaniAec, quam tamen poftremam 7 appellationern primo aphyarum generi ab Oppiano & Suida tributam fuiffe diximus.Encraficholi ve- .. ro nominati funt éc&»ze wear slu) y oAlu) Vy ,ovmc. id eft; quód in capite fel habeát. Ab oris forma pvxeenucr. B pifciculi funt digiti magnitudine; aliquando pauló maiore: fine fquamis, roftro acuto, ore maximo, habita corporis ratione; ejufque fciffura magna, vndelycoftomi nomen. Dentibus carent; fed maxil- lavtraque ferr& módo afpera. Branchias páruas hàbent & duplices, pinnastotidem. Coroblongum & 2e acutum: hepar rubrum, maculis rotundis confperfum, Ventriculi appendices multas & nigras, Ven- ter eftinolliffimus, quam ob caufám ftatim abfumitur. ouis fcatent rübentibus.pro corpufculi magni- tüdine fanguine abundant, & carnofi fatis (unt: vnde fit vt delicatiores, molliores, fuauioresQue fint. . Spinis carent,excepta dorfi fpina, quz tenuis admodum eft, vt dentibus negotium vix faceflat. F Saleconditiàaffetuantur, & in gatum vertunutr: quod necorrumpatur,non nifi truncato capite có- À diuntur,; cum quofel vnà cum hepate: ceterisque vifceribus & inteftinis tollitur. Li.itcà8. — DehocpifciculoloquiPliniumautumant, quum garum fieri ex mutilato pifciculo fcribit. Quolo- eos P" coalij minutos alij minimo promutilatolegunt, Quód veros encralicholos exhibeamus, teftes funt | locüpletiffimi; qui Greciam hodie incolunt. affirmant enim quos Anchoies dicimus, encraficholos etiam hodie in Gracia vocari. F Exhisoptimum conficitur garum, fi fale conditosSoli exponas, doneccaro diffoluta fuerit. Hinc 39 óptimum remedium ad deiectam appetentiam recreandam, ad crafTze pituitz attenuationem , citan- dàmquealuüm. Huius gari vice fepillimé ipfe domi hoc modo parandos iubeo, Primum piíciculos, vt állolet, conditos & illotos, cum aceto; oleo, &capi; folijs in patinam inijci, deinde fuppofitis prunis taindiuagitari, dum omninoin liquoremabeant: id oxeizogarum meritó nuncupari poteft, preítan- tiffiinum condimentum, & ad eaque pauló anté dicta funt,efücax. Quz parandi ratio longé melior vi- detürsquàm que veteribus in vfu fuit:nihil enim vitij aut putredinis oxelzogarum noftrum contraxiffe poteft, cum fcpe fupputri garo origano fit opus, iuxta veterum prouerbium: Putre falfamentum amat origanum,quod hodie quoque Romz obferuari videmus. Nunquam enim encraficholos vendunt fal- Íamentarij fine origano. ud £ p. Magnaiftorum pifciculorum copiainProuinciacapitur no&u 6 nauiculisigne accenfo: magna ité 40 Baionz: fed hi maiores funt, illi (üauiores & molliores. Crudi etiam cum oleo & felino eduntur. 1 DE EODEM BELLONIVS. Quilatine (minus communi vocabulo ) baleculam nominat. — Pifces, quos Galli & Hifpani 44nchoy dixerunt, Veneti Sardonos nominarunt, ad Chalcidum diffe^ rentiam, quos illi Sardellas vocant: fed Romani pro Sardonis Sardas e Tra&us litorum Li- gurizincolz, Cueuri, Cueunari,vel Cueuneuri appellitant,fic que Genuenfes: Romanü vulgus "Alicz.s nominare mauu lt, quafi Haleces diceret: Incrementi minuti pifces fünt Haleculz, fedin falfuris ca- teris omnibus meliores euadunt: vt earum Muria, in fap ore,inferior Garonon fit. | Sui generis pifcis effe vel ex hoc probari poteft, quod Columella inter pifces annumerat, qui funt incrementi parui: Digito enim raro longiores & craffiores euadere comperiuntur. Et quemadmodum Harengus Celetinum refert:fic quoque Halecula Sardinam. Is proríus quamis caret, & branchias ex- teriores latas gerit. Spurcitijs, ceno & arena veícitur. Et quemadmodum Anates & Anferes roftris canum commo- uent,& eo fefe exaturant: fic etiam Haleces,que cum Sardinis fzpenumero capi folent;arenis & fpur- citijs exattiratz comperiuntur. Situ Haleculam interijcias inter oculiaciem & folem, omnino eam traníparere videbis, demptata- Ponenlinéd argentea, quz vertebras [pine comitatur,quaz fanguinem continet. Exiguam in [ummoter- gore habet pinnam. Caudaei bifurca eft. Corpore magis tereti preste eft quàm lato. Pinnis lateralib. íi bene inemini, caret. Caput magnumei eft. Hoc habet mirabile,quód dum puer ai os aperit, vt ferpentis potius os, quàm pifcisappareat Hinc meritó Grzci olim Lycoftomos, fiue oslupinum 6s nuncupáuertnt. Alij nonnulli Lupum fimpliciter dixerunt. Linguam nullam habere, nec lingue ru- dimertum creditür. g Solentpracindi Halecularum capita; antequàm faliantur. Nam gnari pifcatores fciunt tantam in- e(fe amaritudinem in felle eius, vtid vnà cum capite auferant. Quo fit vt feré femper fine capitibus in doliolis condita nobis deferátur. Salitz,crude femper eduntur. Hyeme vt plusimum à fine Decembris víquead quadrigefimám (quotemporeetiam Sardz)capiuntur. —— - BJ Enixiüs hocftudui, vcex longioribus & craffioribus nancifcerer:fed nunquam palmi longitudinem péttingete, & pollicis craffitadinem affequi comperi, Argenteo colore micant; tergore vero e ca , fuléunm GAFTIHfi. jo io 20 50 €? $9 6e De Éscrfichola Lib IIIL /— é3 Fuieumaccedunt. Malti hos falso fel in capite gerere credunt: habent enim id inteftinis annéxum. F el hoc imodoauferunt: Altera manus caputtrahit; vt cum ea mani vifcera, quibus fel hzret; exi- É e PERLE : * 2 :- 5 d H . " S iy Ww. 5 - mantur.tamen récentes Haleculas frixasin fartagine cum oleo velbutyro: velin craticulaaffatag vnà cum viíceribus;optimi faporis effe deprehendi. . Vifcerahabentnigerrima, fed peritonzum albiffimüm;contrà quàm falpa: ftomáchum pallidi ob B longumg;: Apophytes in duodeno non plures quàm viginti: Fel per longitudinem inte RS : d tenfum, ita confufum, vt minimé fitconfpicuum. ' - TEE MIA. qbus domi som COR OLIL AR PVM. Encraficholinomeninditum huic pifcitioapparet, tánquara felin capite contineàt (fellicipitem & Latiné dixeris ) QA9gt 10 ro Alu) Goa gout fimo X Qao Éyeu:quanquam enim fel inte(tinis annextim qi fed protenfum cumillis confufumq; vt minime fic conípicuum; vt Bellonius docet, caput tatnen ei a- marum & veluti bile infe&um eft: vnde & mutilarzi folet. Germanice dici poteft Orbep:. id eft Aceplia- lus; (nam & haleculz leucifciu? lacuftris genus circa Bielam Heluetiz, ab co quód mutilati capite fo leat, fimiliter nominatur:) Vel percircumlocutionem, eiz&/eite Hirmgart, — Nvxecop (Do nad inh AG; (lego zyzoaayonoc) epitheta funt apuz fiue engraulis, byyoeuAcov, melius byyaablciat, Suidas; "Porrh ui graulis (^yyeavaus ) nomen ab encraficholo per (yncopen factum videtur. Ariftophanis interpres, & ab eo mutuatus Suidas, apuam efle (cribuntnonaiiam quam que vulgó vocetur engtaulis, pode etiam &yyeawAec effe ait XGAw esie o Quac addi ye(G-conferctum infirms apucgenus:quod vel pro fpecie vnius generis accipi poteft: vel perperiphralim potius & epexegefin pro eodem pifce: nam paulb póft eofdem tum byyeawaec, tum «quos fimplicitervocat, Gillius Latiné Éncraulos dicere voluit ; fecunda declinatione. A'vas ac tyypeunor, Varinus. Forfitan & vulgare nomen anchoiz ab engraule interpo- latumfuerit, Belloniushalec fiue haleculam interpretatur:nos fupràinAlecenoftram & aliorum fa perhocnominefententiamattulimus. Dorioninter Hepfétos cum alijs pifciculis encraficholos nu-« merat. Eyxeaciy oA» to mp9», Xauuiowat, Callimachusin diuerfis eentium nomenclaturis apud A thengzum, & rurfus, Ywee, totvipsors A luae: tanquam encraficholus pifcis, à Chalcedonijs eritimus di—- catur: & fimiliter Athenis alius ab encraficholo;iops. iopem autem inter. Hepfetos, id eft, minutos pilciculos fuprà nominàrat. "Capit garum priuatim ex inutili pifcichlo minimoque confici.apuam. noftri vocant. Foroiulienfes pifcem exquo faciuntlupum appellant; Plinius. videturautem lupino- mineapuamlycoitomum intelligere: cum & nomen conueniat,& genus apuz , & garíi fimiliter opti- mum exeo fiat. Cum Greco cuipiam eas, quas Anchoias; fiue Amploiaslittus Ligufticum & Gallicum nominat, oftendiffem : fummaaflcueratione appellabat Lycoftomos; Gillius. Circa Genuamanchioe- vulgo dicuntur: à recentioribus|quibufdam medicis, vt Blafio Aftarienfiancludz, vt conijcio. . Athenezusex Ariftoteleiauter monimos, id eftijfdem inlocis manentes pifces numerat thriffam, en-.C craficholum, membradem; Oppianus libro quarto Halieut.tradit engraules apuas denfiffimisagmi- nibus natare, & ferro etiam aüt fecuri percutfa earum agminanon tota difijci: & retibus nullo labore circundataad litus extrahi, quod de ipfis fimpliciter apuis protuliffe videtur. nam has quoq; engrau- les vocat; Aelianusad lycoftomos transfert: & forfitan de vtrifque verum eft, - . Engraules pifces (inquit Aelianus) quos alij encraficholos,; alij Lycoftomos appellant, paruuli pi- fciculinaturafeecundi albiffimique perípiciuntur. Et quódab alijs pifcium gregibus exedi & confici valde metuant, idcirco, ad infidias quibus funt opportuni vitandas,eatenus ah turmis denítna- tant, vt eorum quifque ad vicinum proximum adhzrefcat: vt ne fcaphz quidem incurrentes, eos dif- focient ,nec fi quis remis difpergere conetur, eorum focietatem dirimere poffit. Ita vero inter fe reftri- été & pertinaciter, tanquam contexti contrahuntur,vt tanquam ex aceruo frumentorumaur fabarum fiquisin eosimmiíerit manum, accipere queat. non tamen fine vi abfrahuntur, quin perízpe diftra- hantur, vt & eorum alteram partem abruptam capias, & alteram relinquas; & in plerifque caudam re- cineas: inalijsnonalfequaris, exalijs caput reportes, & alteram partem in mari reliquam facias. Conferta & continenslycoftomorum natatio à rei maritimz peritis bólos appellatur, qui permul- E tas pifcatorias naueis interdum implet, vt illi teftantur, Aelianus. : Ancludz funt pifces parui, oblongt; faliti,qui tempore quadragefime inTtalia comeduntur.eosin cu- P randa phlegmaticafebri Blafius Aftarienfis commendat. Apuz encraficholi Mediolanum adferuntur abíque capitibus, muria condite, appellanturqueab Infubribus Anchiouz , Cardanus. : Clitarchus de Thebanis fcribit quód fuerint delicijs & gula dediti; & in conuiuijs parare foliti 92/2, H 39) &urriies stor ot putes ipa yam sc. lego ipeo xc. ÁPvARYM etiamaliudgenus faleficco conditum Mediolanum adfertur, quodab argenteo colo- reargenteum vocatur : idque vilius eft, & inconftantis magnitudinis. funtenim ex his maiores ac mi- moresencraficholis, Cardanus. — ^ DE APVA PHALERIC A RoNDPELETI1VS, A Warme Ned um uere NER RES ; Peces OE SEO SS AS i: E c E" ud (i Wi i J Y i j NEN NR. — VSONES z Ts OUO e A AUN idt j Ae Uu " d S7 i ; . INL ) EIL) n l am A P? H Y &phalerice meminit Ariftoteles, ex qua ueuCosac gigni ait;al ij apad, ali BsGoaDuc legunt. A Egoaphyas phalericas fponte nafci puto. vnde veró phalerici dicta fint docet Suidas ( ex Ape Libet ae xis ftophanis Scholiafte , ) cum ait , A Quas Qaeda qus Aera ae. QoAnptuc üE Aule A'qhixse » id eft, aphyas ATTI CAD. Ef d. phalericas etfe magnas. Phalereusautem portus eft Attic. Poffent etiam fortaffe à candore nominari: 2am Grecietiam qz QuAvlegi Aduua £9] i peiores vocans id eft alba & fpumea. Eritautem meo Quen | / í Xudlcio, L— [EZ EI BM 7Ó De Aquatilibus. fudiclo,aphya phalericaea quz ànobis nadelle vel melete(melet véro gentete mafculino atherina.Bels loniomembras eft, que Maífiliemeletadicitur.) — — | es | Yifcis eft firdinis fimilis, minor & tenuior, fedlatior, Squamas in mari haberi certum eft, fed ftatim éxcidunt remánentibus earum veftigijs, ij$q; Íquamis , que ventrem firmant & afperum efficiunt,vtin ^o. alofis & fardinis viderelicet. Mollis eft; & adeó pinguispifciculus ifte;vt fialiquandiu digitis tracte- tur,liquehat: aut, (i magna copiain nauiculà veh atut, T füpernatantem pinguedinem colligant pifca- ores; quá olei vicead lucernas vtuntür. Maxima huiüs cópiá, przfertim autumno, capitur, eftque ; meritó viliffimus: vidimustamen pifcatores duos vniusdiel capturam quinquaginta aureis corona- tis yendidiffe. B DE EADEM BEÉLLONIVS. — | 16 Meleta R ondeletio apua phalericaeft;Bellonio membras. Maflilienfium vulgus(inquit Bellonius) membradas vocat Meletas: othomagenfes, & qui in litore Oceani ( vbi Sequanain mare ingreditur) ' obuerfantut;appellant vn Crado; Genuenfium vulgus Arachia. Membradem autem nihil aliud effe p quàm thiiffze foctüràmyab &uthoribus traditum eft; vnàq; cum fpinis edi folere. . Hos pifces ad litora Meditebranei maris incole fale condiunt &z adíferuant: in Oceaniautera litore, REN pifcaaoni inferuiunt;vile vefcentibus edulium. ! ! br ai Merbrades & Trichides, Archeftrati; Engrauli, Encraficholi, & (vt ait Aclianus) lycoftomi, pi- fciuinq; id genus ceteri; quibus vn2 cum fpinis vefcimur,flatuofum atq; humidü preftant alimentum. COROLLARIVM. "5a À À puás epitheto A/zweg'c,id eft pingues fuiffe cognominatas diximus:Gcjvmeez ceu fübftantiunm mo- inen grámmatici quidam interpretantur aphyam. Rondeletius phalericam prz ceteris pinguem facit. Anglià pinguedine Scbmelr appellan tpifciculum;quem Galli Eperlanum: fed is dentatus eft, & in pre- cio, quare diuerfus ab apuis füerit. Áiium vocant« Sie, quód facileliquefcat , & fi diu feruetur, in a- quam totus fere refoluatur, Qui potiusapuarum generi adícribendus videtur: & conuenit apuam ex plüuiaauthumote ortàm, rürfus in aquá abire. Sed de hoc certius aliquidab Anglis eruditis, To. Caio prafercim,expecto.Eliota hunc pifcem in Effexia Angliz comitatu haberiait. A pinguedine etiam ma- rinus quidam. pifcis Liparis à Rondeletio dictus eft: & aliqui lacuftrem agonum eandem ob caufam Liparim vocárunt: & in lacu Macedoniz di&tus Liparis alius (Sardinis vel Alaufis cognatus linea ven- / tie fimiliter afpera infignis ) à Bellonio defcribitur. | : F ApuzPhalericzapud veteres in pretio erant, Pollux. 3e H.a, Hà óaAge uu) A9" eiua velvav(D- erujpt — Aro qcwgeudov ox opio jumtedi wanbeuvo, Matron parodusapud. Atheneüm. ludit autem forfan exeo quod etiam meretriculz quzdam apuz dicebantur. M3? 4x wixeg Td GxAnejkd muy uQudja, Ariftophanes Tageniftis. A'Qvac Z? fce aem O- GaAse/xac. Idem Acharnenfibus. ; ( f, Keane n xipy — Xmkoyxyoim ojvetoum evuisuyuSun — YIybd y xootuds mOAQ dc mm CuyP. — Pune E éyélget QuAmxee n aug usas, — Opus mao LUST qi VOL] THO AL y Alexis apud Athenzum; vel ( vt alibi ci- tat) Eubulus.. Lynceus Samius laudans Rhodiacas apuas, Phalericis Aeniatides ditas confert, Athenzeus. A'dvavS' dw dvi (cum amia) awetAaCoy baweAkluós — Eis xval Qe Gore utar B» try vlels a2 "Tepio 82 Aeatlluo «ie e Anco st dd o etovaz Key i doruAQ» Nik 0 xat Qu, (id eft, vix cyathum aquz affundo, olei verb multo plus, nempe velad duas cotylas, & paucas herbas minutatimincifas, ) Coquus apud 49 Sotadem comicum, citante Athenzo. Apudquem hoc etiam legitur, &aaue/xsc a Qunc Te duaetexy ud e. Apuis Phalericis comparant Aeniatidas in Rhodo. Vide & fupràin Apuaveraf. h. Venerifacram faciunt QaAapi!a, vt Ariftophanes habet in Auibus , jeu daews£ an^, Athenzus, videturautem de phalaride aue intelligere, vtEuftathius quoquein primum Iliados. Vide in noftra Auium hiftoria, inPhalarideinter Mergos. Apuam quidem fimpliciter dictam, Veneri facram fuitfe fupra dictum eft. DE APHYA MVGILVM, ID EST MVGILIS SPE- CIE SINE COITV NASCENTE EX TER- ! raareno[a vellimo, Rondeletis. je SECO. TER DO OR MORE NRI AL MEA, ! NEAN ETE d ela 1M WU P 21; p Lh 94 LI i TE 3p a P Ó NIT Ariftoteles aphyam aliam mugilum fetum, | Sunt qui exlimo & arena Rocusklneesuer exijsgeneribus, que percoitum & ex ouis oriuntur: quod tum locis alijs paluftribus, tum veró apud Gnidumi fa&um olim memoratur, Stagnis enim canicula vigente exiccatis, & limo arido, , . vbi primüm imbribus reftagnare loca inciperent , pifciculi nafcebantur generis mugilum, ( xegiio» 5 69 y*G^, ) quod per coitiim procteatur, (2 ylered ids forté uc 8E 95v sla) magnitudine menarum paruarum, Hefe ^ necinhisaliquid vel oui; vel feminiscontinebatur. Quinetiam in nonnullis Afiz amnibus, qua ef- fluuntin mare, pifciculi quidám magnitudine inteftinorum hepfeti ( naricarum vertit Gaza) codem modo proueriunt. Sunt quiomne mugilum genus fponte oriri opinentur, fed non re&té: nam & oua eorum feeming, & femen genitale mares habere cernuntur. Verüm genus quoddam eorum eft, quod non coitu; fed ex límoarenáue eriafcatur. | Á — Quareaphyamugilum nihil aliud effe puto quàm mugilum fpeciem eam que fponte fine maris & femina coitu nafcitur ex certáarenofa vellimo : cuiufmodi eaeft;quá habemus;quz nafcitur in foffis, . nonprocul animal.cap: N. De Apui diuerfis. Lib. IIII. 71 son procul à vicino nobis eoq; antiquiffimo oppido Latera vocato. Eiufdem generis eft TURO Lado &oftro capitur, & Achelan nuncupatur;quánon dubito hyemis tem poreé fragno marino fluuiü fubire, COROLARIVM. Ceftrez foem.gen.xesoco alij pifces funt quàm «esp&c mafculino;qui mugilesaut cephali funt, xespas "i45 Ariftophanes dixitin Nubibus:vbialij ceftras interpretantur murznas, alij diuerfos q uofdi pis ces. fed videtur comicus detomis mugilum maiorum fentire.Eftetiam ( ceftrea ) genusapuze , Suidas, Idemin A'Qva, Apuz quedam Ípecies (1nquit ab Ariftophanis Scholiafte mutuatus)? paruis mugilibus procreatur. Alia ein|dam geheris . io | | DE APH YA MENIDVM ET MVLLORVM., RONDPELETIVS.; |. / T mugilum, ita menidum eftaphya autoribus Atiftotele & Athenzo;qus ex eorundem fententia manidum foetus eft: fed fortafle verius dicemus hanc quoque aphyamíine mare & foemina nafci fponte; & itaappellari;quia mznidum fpeciem referat. cuius ecónem nó appofui,quia ex menideantà depicta fatis intelligi poteft, quemadmodum & mullorü aphyáex ipfius mulli pictura qua fuolocoex- hibebitur. Hanc veró mullorum aphyamab Atheno commemoratam reperio , quam vocat re«ya/ilis eu»: quam hic adiungendá elle duxi,ne qua aphyz fpecies pretermitterecur.Parai igitur mulli pra- , fertim in ftagnis marinis ex putredine oriuntur,quos mullora aphyas efle re&té dixerimus, vt re/yairaa 5 à veris mullis,qui refyo« dicuntur; differant. | ^ COROLLARIY M. H &v al Dome Ae youbrt i Quasi ylreron ori oi than dle noter fp O* nanus, Ariftophanis Schol. &Suidas,. Fortépro Jj9- legendum yo .videfupràin Apua vera s.a Sed A riftot.lib. 6.cap.j. Sunt (inquit ) qui limo & arena proueniant, etiam ex ijs generibus quz per coitum & oui primordio generenturc ;&c.vt recitatum eft luprà in Aphyamugilà verbis Rondeletij.Deapua triglitide fententià Bellonij habes fu- piàin Cobitide.Aphriudesaliz quàm triglitides funt,)nempe vere apuz : Bellonius nó fatis diftinguit, DECRELIQVIS APHYIS,SEV SPONTE-NA- : ! SCENTIBVS PISCIBVS;RONDELETIVYS, "ge S: pifces omnes qui ex terra vliginofa, vel limo;vel pluuia, vel quoquo modo fponte nafcütur, aphya : dici debent, multó pluraaphyarum generaponenda funt. Nam in ftagnis dulcium aquarü penitus exiccatis,imo aratis & latis videmus piíces multos fponte naíci.ité in riuulis; vt paruas anpguillas ; pat- uas lamp etras,paruos cy prinos;tincas;atherinas aculeatas. DE-LLS QUWBSEVBEPSETI VOGANTVYR, * COURONDELET.IVS A P oN &k* nomen multorum tenutü, & ex- EUR pifciculorum cómune eit, vt en- "-eraficholorum;iópum, atherinarü , gobionum, 4o paruorum mullorüm,fepiolarum;paruarü loli- ginum;paruorum cácrorum, encraficholorum, vtex Dorione docet Athenaus.Vocabant etiam in Ek (vt circa Naucratim patriam meam,inquit Athenzus) &br?cpifciculospoft Niliinüdationem anfolfis relictos.Efferebant autem plurali numero fzpiüs quàm fingulari & &Luzse Sors vov &Lev , id eft, à coquendo fiue elixando nominarunt,quód multi fimul coquantur,nec propter paruigatem feligantur. Hzc quamuis vera fint, fuerit nihilominus miniméabíurdum dicere :o0 41$ nomen piíciculi vnius j Lib. 7. : i es er: Y d TITAN Se hs Inr Lib.g. porum etiam fuifle,quod indicare videtur Achengus: Aphya(inquit)grauis eft, & difhicilis cócoctu. : uius genetisalba cobitis fic enim legendü,non cibotis)vocatur, & hepfetus paruus pifciculus eiuf- dem generis eft. Hunc pifciculum effe opinor,quià noftrisiuoildicitur. - Pifciculus eft digiti magnitudine;argentei coloris,corpore pellucido ; dempta ea virga , que à bran B ge chijsad caudam extenditur:oculis depreffis,magnis pro corporis paruitate, ore ita Íciffo & coformato, " vtinferior maxilla procenía maior fit fuperiore;fitque veluti oris operculum, COROLLARIVM. Hepfetos abillis quas cobitidas vocantapuis nó diftinguit Dellonius,cui? verba pofui fprain À pua eobitide.Dorion manifefté diftinguit,hepletum minutum pifciculum noneundem fpecie cum«cobiti- de,fed eiufdé generis effe (cribens.Narica pifcis eft minutulus; quià nando nomen fumphit, vt quidam xjos, volunt.Plautus apud Feftum, Naricam bonam atque Canitá In nonnullis Alc amniba, qua iHi in ma- re effluunt ; pifciculi quidam magnitudine inteftinorum hepfeti(iy9udia wrap g^ xac epar. fvrsoos mas enitudine naricarü vertit Gaza)eodem modo proueniunt, quo alibi mugilibus cognate apüz, quzre- 40 liccatisaquis fub ortu canis, & limoiam arido, vbi primum imbribus reftagnauerintloca; procreátur, Ariftot.Clitarchus Thebanos fcribitfuitfe delicijs & luxui deditos,folitofque in conuiuijs parare 324a x2 klare soja Quac. Charmi Syracufani iocus apud Athenatum refertur, E^? c»seis &purnis aeg t OUs dia Sa eusBaleen Gov E pasti esratv (x 9vXiov, Atheneo i qui ex poétis interalia hec etiam teftimonia citatz Ov» &Llurav Aoc tw, Ariftophanes Anagyro. Q Xa oec ooi oe. Sdn Eupolis. A «uy TEKAV Eyoy Gp TéUrAoic ta Eubulus. Keuyap &Lsmav atves-ayabowza que d oua eo Tuv TD yao aO ray Aaa AAA QUII E0595, Alexis.BsspzS aipulw &Lariv. Nicoftratus.Hippocrates quoque hepfetum piícem mominabtefte Varis no:apud quem hi pifciculi etiam &rres nominantur, d av. x OUS ^. —— - De Aquatilibus | | ^ DE ATHERINA RAONDELETIVS, D D 4 SYST i uere "a QS XS ATE A3 A SS Y NN UN NS A a peRDE x : MANT A rtm Qo LR j UE CEUESE , 25145399) A 22 Ae ra Y uos tI A M 4 19. x Likó.de Hif, OrPIN HN vel ayUeeAvlus vt Ariftotelem legitur; &vg aiite ue: vel gNeovecuo T&v t v8 04:, Gaza ari- atimal. cap. ftam conuertit. nam«v8oj«e funtatiftz,& ate: fimpliciter fpicz vel ariftz dicuntur. Proprié ta- 1. men fummza funt hordei fpice, quz ceu cufpides habent,que nulli funt vfui;fed inter metendum per- T VarimnCa eunt. Vel vt ex Aeliano profert [| Phauorinus; fpice funt degeneres, quas fpicilegi colliguntà ei olo dheelur neglectas, vn de spin figni R cat aen xaT DeoVetw, a peovriCen. & fimilia: id eit,valde defpicere & negli - nomen dé; G» GeTC- A 6sgilu: pifciculum dici putat idem Phauorinus, ideo quód aee Ces od ovr 91g m 6o res: id ait apud. 2e. elits quia neglipitur ob vilitatem;Fortalle noninepté dictam putes ab ariftis, quz per metaphoram pro banum rzpe- Ípinisfumuntur, quas multas habecatherine, & duriores quàm fardinz;aphyz, & reliqui huiufmodi áo 2s pifcicu 1, Rome eti hodie idem nomé feruatur: ná Latharina vulgo nuncupatur. In litore noftro rarà | U 25 ud capitur, diciturque T. Melet: Maffiliz & in ftagno quod Martegue vocatur, frequentiffim?, & Sauclez dorus gen. nominatur. ; ) ; ; P i fem spa ——— Atherinapifciculus eft marinus, litora!is,reperitur & in marinis ftagnis aphyis fimilis, dodrantali phalerica ef^. magnitudine, parui digiti craffitudine, dorfo fpilfo, ventre leuiter depreffo , ore paruo. fine dentibus, B oculis magnis. Colore eft vario :nam venter argenteus eft, dorfum fuícum circa caput ex flauo ru- befcitfardinazum modo. Locus, qui inter oculos eft, €zlatus videtur. Pinnas habet quatuor , duas ad branchias,duas in ventre, aliam à podice; prater has alias duasin dorfo. Omnes candida funt. Cauda ex duabus pinnis conftát. Prolineain medio corpore à branchijs ad caudam protenfa,fpiffum quid ha- bet fub cute, quod non poffum aliter quàm faciam per fimilitudinem vocare, que quum co&a athe- 5 e rina editur, euidentiffima eft; & quum lumini obijcitur: quia reliquo corpore pellucida eft; hac par- C te opaca. | AWo6deHWh ^ Atherinaexhisquiautumni zquinoctio pariunt, prima parit in terra, ( "ntxta ferram Gaza: primam VIAL UA. sv parere cos flat: quenam fatra eva primm appare! autore Ariftotele atterens aluumarena. "5 Carne eft (atis ficca, media fcilicet, & optima faporisque grati; quicquid. dicat Phauorinus, qui pro vili pifciculo habet: qubd fi cum fpinis edi poffet, mult fuauiorforet. Cumaliquando Auenione ef- fem, atherinisque frequenter vefcerer, vnum id ad fuauitatem & faporis gratiam illis dee(fe expertus fum;quód fpinz inter edendum negotium facelfant: à quibus fpinis ariftis fimilibus, atherinas nomi- MelerGaljor; atas ruiffetufpicatifumus. — writv mn j Melete. .. Noftri pifcatorésideo atherinam meletappellant, quód eius aphyarum generis, quod melete nun- cupari diximus;maremeffe credant;fed falsb: namaphye huius generis fponte fine mare & foemina na- Encraficholi. fcuntur. Atherinarum verb genus & mare & foemina conftat. Pretereà quamuis vtcunque fimiles fint, tamen atherina folidiore eft fpiffioráque corpore, aphya veró illa mollilfimo depreffoque. Vero fimi- lius füiffet;encraficholorum marem dixitfe, quos piíciculos effe oftendimus. Anchoies appellatos , ad hos énimpropiusaccedunt: qua de caufa pro encraficholis fepe venduntur: fed qui propius infpexe- rit, facilé difcernet. Namatherinis fquamg funt frequentiores & duriores, os minus, cato ficcior, en- . craficholis mollior. Quare ex atherinis garum bonum confici non poteft: quia mon poflunt ita diffolui . F-& contabefcere,veluti garus pifcis vel encraficholus. ! ^Atherinznullus eftin medicina víus, egris tamen medici Maffilienfesapponi iubent, nequeidab- "tbirinade | f(ardézetenim fatis ficca; non glutinofaeft carne. quare neque difficilé coquitur,neq; flatus gignit. ffagnis mar. Atherina; vcinlitoribus, itain ftagnis marinis capitur vére, maxima copia. lutum redolet, frixa & elixa editur. TT 'DE EADEM BELLONIVS: QVI TAMEN ALIVM QVAM Rondeletsus pro atbersziat pfev. lur deersbii cutus iconem in Corellarie babe. - Atherinam Grecum vulgus, Romanum Lotharinum vocat: quanquam eorum nonnulli cumalio Saule Ron- pifce confundant, quem Lauarolum nominant,de quo poftea dicetur, Veneti Angoellam; Maflilien- deleiim.fed (es -FSencle, Genuenfes Quennaroappellant. | e .- Pifciculus eft raró digiti craffitudinem excedens, neque extenfo digito longior: Argentei coloris, p translucente corpore, & quod foli obie&um, vt vitrum cranfpareat: lineamque oftendit intern? ob- (curam; rectam; à capitead caudá, à fanguine qui in fpina diffunditur,prouenientem. Oculiseftgran- 6o dibus;linguacandida. Pinnam vtrinque in lateribus, & geminamalteram fub ventre habet; quzpifcé ' inpartes zquales fecat:ac pretereatenuem aliam & paruam fert in medio tergore pinnulam.Ceterum 'corgerit vt emen Oxalidis triquetrum & oblongum, pericardio perbellà inclufum: branchias vtrin- quequatuor: cofias item vtrinque decem omni capillamento tenuiores:vertebras adeo exiles,vt vixab acie oculi perfpicaciffimia difcernantur. É ; Atherinz Vranofcoporum, Scorpionum, Blennorum, & pifcium aliorum preda, apud multos Íunt maximi prouentus, eftque pifcis tui generis delicatiffimus: cuius apud quoídam quzftaofiffima piícatio Bieri folet. ) - i DE 20 je DeAdnna Lib IL ^" 7 DE LAVARONO PISCE ATHERIN AE PERSIMILI,BELLO NÍiWYS Á LIVM piíciculum Atherinz fimillimum;Romanum vulgus agnofcit:quem Lauaronum vel La« A, X uonum, Maffilienfes Cabatfonum, Genueníes Capaffond;à capitis mágnitüdine vocant:magnam - que habet cum Ruuiatile Lauareto affinitatem. Eiufdem preti] Romz Lauaroni effefolent cu lo bus,velaleculis)mixtimferriconfueuerunt, — Grandiore funt capite quàm Atherinc,magis recurto;ac compreffiore ad ventrem corpore, & pau- B l5latiore tranfparent vt Atherine,maximamque habent cum ijs affinitatem. Squamis multis integun-. tur,quz detecte argenteü colorem pre fe ferre videntur. Duas in tergoregerunt pinnulas,vtrinque ad latera vnam.Dentibus carent vt harengus:cor exiguum , oblongum , triquetr C : Hepar palli- dum;cui ftomachus fubeft;pifciculis & caridibus paruis nonnunquam refertus.Inteftinaad anum tri- bus circunuolutionibus refle&tuntur:Fel ob eius exiguitatem conípicuum noti habent:fpinas quoque ferunt nullas: Carnem albitffimam & leuiffimàa, Calculos duos in capite gerünt;Sefamo minores,$qua- mas pauló quàm Atherinalatiores & numerofiores. ——— — Proinde cum berula Romz frequens edi foleat; & vuleo Lauatona dicatur: ac circa hancfrequens A * pifciculus, de quo hic fermo elt, reperiri foleat: meritó Lauaronum ab herba fibi peculiaris nomi- 29 ne dixerunt: alioqui nullum occurrit mihi nomen antiquum quo ego hunc pifcem exprimere pol- fum. m Acherina: illucque cum Sardinis & Alecis( Aleci- B COROLLARIVM DE ATHERINA. "Aiberina Gillij ot videtur, cf Billanii. Figuram hanc tanquamatherinz , vt Gil- UU ! 3o lius vocabat, Venetijs accepi;vbi hunc pifci- CASS AZSNIURSISS AL culum vulg? anguello nominant. ftixos edi Nàs SSSSEESSSSS NNI NN NS wem ! * :demptis capitibus.In cápitefubuirides (unt. — RES: : color in frixis intus ad latera nigricabat. Anguelli nomen forté diminutiud eftab anchoia ; ob anchoi:e parue fimilitadinem.Lufitanos audio pexe rei;id eft pifcem regis appellare: nomenlato pifci, vmbra aut coracino fimili; Rondeletius attribuit. Atherinz rufticé dicuntur latherini, Niphüs Italus. Atheri- nz piíciculi funt parui;Kiranides.Gregales illos pifciculos; quos Sancletos Maffilienfes vocant, Gre- cisinnumeris Genuz & Maffiliz oftendi;qui omnes ftatim Atherinas appellarüt, Gillius.Acerima, pi« Ícis quidam,Syluáticus.A cerinam Plinij medici, recentiorum cernuam eff? putat Bellonius. mihi hzc nomina corruptáab atherina vidétur.& Juro! & 4Jee/voi in vulgato Athenzi codice,malim z eve. Hep- P fecorum quidem, vt R ondeletius fupra ex Athenzo docuit,communi nomine tum atherinas;tum alios pifciculos paruos comprehendunt, Dubitat Vuottonus eadémne fitatherina qua alofa,fed proculdu- bio diuerfi funt pi(ces. Atherinam Rondeletij Germanicé percircunfcriptionem , paruulam harengze fpeciem elfe dicemus: Er keine aane Hering art.am Bellonij atherina minor eft, quàm vt harengi fpeci- es nominari poffit:quamobrem fimpliciter apuz fpeciem interpretabimur , Erg Aeerffehn gefchecii Eft. Py or aliud Atherinz genus quod tranfuerfüm in ventre habetaculeum,vnde arbitror Athering nomen tra- 2,5554, xifTe; Gillius. I Axiftulz( Atherinz ) gregales funt . Axiftoteles'Gaza interprete. quamobrem miror, curidem Gaza C alibi; vbi hunc pifcem inter rhyades numerat Ariftoteles, folitarios tranftulerit. fed chyades qui hint, | . leges in Chalcide. Gillius etiam fuatà athetinam , congregatilem effe pifciculum tradit.Circa equino- ? &ium vernum thyadum prima parit iuxta terratri, €9; 74 y, Vt Gaza verti nonin terra, vt Rondeletius habet,)Ariftoteles. —Giva 4[ aive re oericos aw x mr y A ence [Borawami Bocucv rau ueioes y is Tes yuiyidl aio pivana Oppianus lib.i. A9exvo: pro aspis. iri codicibus noftris ; hiftoriz animi Arift o. 3; | Atherinarum víus 4d garum;in Garo exponetur. F - Atherinarum ius ventrem mollit & renibus prodeft; Kiranides. G T&ar;atherina, Callimachus in Nomenclaturis diuerfarum gentitim; à» vicos: jvou&olar. Atheneus. H Vente, idviass iy99:, Varinustqua verba fic interpretor, vtictára fit nomen piícis genti cuidam cuius nomen norrexprimitur ) vfitatum : vt i9yixb Vocabultim nonaliud fit quàm communi quidem lingus Vocabulum inufitatum;in ufu autem gentis aut dialecti alicuius priuatim,quod & yaarsw dixetis. quiuis Galenus erri prifca &z:obfoletatátum vocabula glottas appellat.In Varino malim legere /y9v;m« . hoc eftpi (cis qui ELS 60. dam, nempecertalpecies: quàm fimpliciter ix9v; qua(i totum genus defignet. Dictus autém videri * pote(ti&tar vel ictára pifciculus à paruitate.nam itar aduerbium Grecis fonat propo, b£eui ; aut parua interuallo.Gz leewo «s i62570 rus Tomoy interpretantur. Archippus fabülam condidit 13v: infcti ptám: vbi pifces cum Athenienfibus fic pacifci facit: ne38vai 4]: ( 4e) 9o Lxouu x»aisuy - (1d) uu root od aideailun sla aalaqroioa . &cc. fortà qubd tibicinaaliqua atherinz nomine appellaretur, vt & meretriculz quzdam apuz cognominabantur; vt füpra di&üm eft. Apud Athenzum libro 8. cum quattio exilis & Íctapulofa à quodam curiofiüs propofita effet, Cynulcus exclamauit: Kajvfv a» Té py etvay B1Q-5 1 Gi x Le Vas zt Crruoxav ez vou Adido1555 TAG aout ra da eueye eom r x) & JécAvovs t9ü . Dey Wenn 6l VERTU ol rUnp 66 epÓ) ig) y UO rov, TUE try NE EAR 239 QN etr m3 nte! pus muet (o G DEMEMs Lib.7, &b — O vovexitann OsBead[ic SjwAaosis ;Phrynichus.BeGozióu jaQez, Sophróapud Athenziü : forté muet. Coracidiae iBuvidia. 74 . DeAquatilibus. DE MEMBRAD IE, R/ÁONDPDELETIVYS (uL ADOS PAIS P RAPAQU SERA POPE 92 94. arl da v7.1 d s * Dr ME MBR AÀDAS exaphyaphalericagigni fcripfit Ariftoteles. Quoloco?eaSac liabent vulgares Anit).Cab.ts. Codices. Athenzus etiam autor eft antiquos varié dictionem hanc extuliffe, Nam Phrynichus B:6eco dixit.Epicharmus 8:6245:2 : (item Sophron.) Attici 9:66;232«. Quoquo modo notninentur, cóftat vel aphye fpecié effe, vel certé pifciculos viles,quos Phrynich? tefte Athen. ypurexeQo/ Asc GsCoDoe cognominauit,id eftjaureo capite.Et Ariftophanes GoAiox gura id eft, cano corpore. Quantüm conie- &uraallequi poffum , hi funt pifciculi;quos Galli celerzis vocant. ( Belonmms tum celerinum Oceani , tum [ar - dinem medierranet martis c baleudem imrevprevatur magnitudine tantum diflinguens. ) Sunt enim candido admo- - düm corpore,capite verb auti colorem emulante,fardinis valde fimiles: Vel qui Agathopoli magna co- pia fpe capiuntur,paruis alofis fimiles,vocanturque illic calliques vel lachez, Malliliz arengades. In qua fententia permanebo,donec alius certiora & veterum autoritate confirmata proferat. Bellonij de Celerino pifce vulpoà Gallis dicto;fcripta;in Chalcide ponemus;in C.elemento. (0 REO Aedui À Membràs,veuCOw oxytonum, Atticé Q«ufpo: dicitur. MeuGpac, genus apuz , Scholiaftes Ariftopha- nis,Suidas & Varinus.B.4€c, edi (G 1v, WB GU reAxc y nad (dodo Y(G- . bolus xcu Docidlovec i Aon , Varinus , & partim Ecymologus. apud vtrunque le&io corrupta eft.legendum enim ex Athenzo, Epicharmus eas DiGeed|ive; vocat, his verbis: 9:6eaiéóvec nod xix Aa, & C. MEAT» pA RurEpos Deu pod oie cparv Ve » EirE me. «9X ig, NOUSY XGAUEl TEC LEASTOT QAI eu eye y Do ocv S on IoAZa 315 uf Gra pot py Tav DeuGec dm, Eupolis.A- j lexis quoq; :eeuepa3oc dixit inter vilis precij cibos, & rurfus 9su6pe/ dle, Athen.Scribitur & fine 4.8«6 42: vt Ariftonymo Our funvud twn cup ac, ( al. cahyital' vus tevox das ) dv au (QsGpoxs : de quo tanquam pro- uerbiali fupra dixiin Apua H. Nicoftratus dixit: 9«uCoxd[ a Qulur ibrióv. Tory Saec a em nxid lee: H'ocex tuy psuCoad[s Hefychius. Trallianus Membridia dixit, vt recitaboinferiüs; in reliquis fpeciebus apua- füIn. B —O Tes moy onn Dieu mS eo uuu, Ariftophanes. C Phalerica apuamembrades gignit, Ariftoteles. Athenzus ex Ariftotele membradem numerat inter pifces 4ov[usc id eft non migrareíolitos. E Vefpas Apiarij hoc modo comprehendunt: Ánte earum nidos naffam , in quam prius paruulam Mz- namjaut Membradem cum Chal &torum referemus in Mos | F Bebrademcapite mutilato: fi corpulétior fuerit, & lot fale minuto & aqua eodé modo quo trigliti- dem coquito,Dorion.Fit Regu. fola bebrade apparatus quidam,qui 9:8p»4qv; dicitur , cuius meminit Aryftonymus(hoc verfu fcilicet,quamuis eum pauló pottcitet, non fuo loco vt videtur, Or. ei un vuu iow En odas, (al xmas ) OUv aui DelJgut wetaodipa 4v vtpote cibusex vtroq; compofitus, vel con- -dimenti autgari genus , vt coniicio. poffe autem prouerbialiter hzc verba vfurpari fupradixiin Apua h.o' yé avi ixs406 rod aeu Goocbvonc ar€9rtoiev 0 xapxivooa/mc Idem Arifonymus. - E.g: Dealimento ex membradibus flatuofo & humido; leges lupràin Apuis F. in Corollario. B«gea[ae dtipov $eoA$, Ariftomenes. H'yuv avia mic doas, (al. doQsc, weuBegdlge dL: vn 6A y EU Jews étpstzc aro aria vec peu paa Ovx (G- Óduuvei Ger. ad d pw Q- 97r suoasvid, Ariftophanesin Vefpis. AS poa Q» ar vv ugnrid aiv 1:90 UA ead ov. b priis a Dus; e dhartouryuo G-. Machon apud Athenzum. APHYARYVM RELIQVZ SPECIES, BELLONIY;S Pifcicalorum minimorum(inquit Oribafius) genera quadá faleafferuantur, quz vnà cumacrioti- bus oleribus eduntur.Horumaliavocantur «egexidiw,alia 9»si3ie ; alia «ónuo , aliasucAluibia : omniafto- macho infefta;aluum citant,necfacil? concoquuntur; Hzc Bellonius. "e Dorion pifciculos minutos diueríos , communi nomine hepfetos appellat: & inter cateros etiam : xaaxivic apud Athenzum ideft cancellos.fed vide an praftet coracidia legere, vt Oribafius nominat.Sa- perdam quoque funt qui apuam falitam , alij coracinum interpretantur, & eodemin loco pauló poft Athenaeus Alexidis verbarecitans;coracinos cü hepfetis nominat. Táv ou/ugposdvov arciocw sop) mu a vett, OJ dl: veux ovis oiov lavi vov. Alexander Trallianus de quartana Ícribens,vbi melancholicus humor, & tenaces in ftomacho humoresabüdát;auclié obftruitur: Optima (inquir) eft qua Encatera ( Fyora- . » dicitur: d xao avc A velEawdpéov (DspiBue y 20) tao Ds Hi usuepid ue ic-Buridia Oribafius ; citante Bel. epe Membridia« | lonio,2woibia nominat: Membzridia ; membrades interpretor. APVA R VM genus quoddamadeó minutum eft, ( quodaliàs Genuz vidi, ) vt nulli vfui fermé ef- fet. Hoc primümanno;quzftus extrema cupiditate;cesperunt effe in ciuitate noftra, ( Mediolani, ) Car- danus. Videtur deapuis veris loqui. | * J- 5 d aie Apuarum generiaffines mihi videntur etiamilli pifciculi,qui ad Oceanum Germanicum Spiring,vel Spirling , & Sumketimg vel. Stimkfifb, & Pen appellantur; de quibus nonnihil circa finem operis fcri- bemus. DE AQYVI- cideimponiconuenit,appendunt,&c. Aelianus, vtin Hiftoriainfe-- TT 20 óo X CPUS, FIT E RES DÉ kKQVILA MARINA,EX VETERIBVS - | RISTOTELES author eft aquilam effe pifcem planum & cartilagineum.Plinius quoq;aqui. A lamà Grzcis teftatur inter cartilagineos numerari , eofque planos vt apparet. Oppianus fimiliter lib.r.de pifcationeaquilam cartilagineum & viuiparum pifcem facit. Aétóssid eft Aquila;pifcis eft (ine Íquamis;fimilis hiéracijid eft accipitri,fed nigrior,per ormnia fimilis trygoni pifci,(przter centrum,vt additur lib.4.)Kiranideslib.1.in A.elemento. fed eundem pifcem tum accipitri pifci,tum trygoni , id eft paítinaca recté comparari nefcio quomodo defendi poflit.paftinace camen eum recté comparari ap- paretex eo quód fimiliter cartilagineus & planus pifcis eft:item ex inentione centri , id eft radij. quare nonaccipitri pifci, fedaui eum conferri coniecerim. nam Bellonius quoque aquilam fuam capiteat- To que oculis fere miluinis effe fcribit: & Gracia&tón; Latini aquilam à (imilitudine ad hanc auemali- qua vocauerunt:fiue alis eam referat;fiue roftro;fiue aliter. magna autem inter has aues ; àquilam,mil- uum & accipitrem fimilitudo eft. Rurfus autem cuni dicitur Aquilam paftinace effe fimilem prater cdinses duse] poteft;centróne careat; an habeatquidem fed diuerfüm. Idem fcribit hunc pifcem lapidem haberein capite. i Aquilam pifcem habere carnem duram, legiturapud Galenum libro tertio de alimentorum facul- E tatibus. n y ExKiranide. Lapis qui reperitur in capite pifcis aquile;aufert quartanam, Siquishunclapidem G cum vino biberitnon fentiet omnino fe bibiffe. & fi geltetlapidem colloappenfum , meri vellagenam bibens non fentiet. Eundem lapidem piícis cum vino tritum, &c. yidetur autem a£titen lapidem de nidoaquilz volucrisà lapide reperto in capite pifcis aquilz non fatis diftinguere:autfi diftinguitnihil 20 quàm fuperttitiofas vires ei tribuere. itaque nonlibuit omnia huc adícribere. Adepspifcisaquilein- tinctus,verrucas & myrmecias curat. Lapides de capite eius appenfi, quartanarios Lio uM felinüctum, vifumacuit. Spinz eius combufte fuper farmenta vitium, dzimones eiiciunt. Pifcis ipfein cibofuin- prus;epilefiam perfecte fanat. DE EADEM BELLONIVS, Paftinaca maiot, veteribus Grecis dere, Latinis Aquila marina dicta eft, quód magnás ac diftentas, Á inalarum formam,pinnas gerat:fitque capite atque oculis ferà miluinis. Aquitani Taram francam vo- cant;ad fuperius defcripte Paftinace differentiam: Romanorum vulgus Aquilonem:Genuentes;ab ob- 39 longa & ferc murinacauda,duarum vlnarum longitudinem intezdum excedente , Pefce ratto nomi- nant.Illyrij, lingua vtentes Italica, Rofpum , hoceft bufonem marinum, à capitis bufonemreferencis fimilitudine,vocauerunt, OM Uu E M Esta 40 vs COT A CC EE x ES ADQES Ee Ros à f9 pi(cise(t Adriatico fatis infrequens,quamobremi Venetijs apud Clodiam infulàrm aliqüádo captum ac depictum,cum magna admiratione circulatoribus circumferri vidimus. Huius defcriptionem integram antequam hic proponamus ne quis nominum ambiguitateatque A affinitate decipiatur, illud vos admonitos velim , marinam Aquilam , ab hac quidémalteram etfe , fed. zalizetos aude volucrem,;ac fuper mare ac lacus diuagari folitàm: cuius ea eft natuta, vt pifces , acutiffimis ( vnde no- men habet )oculis femel confpectos;à fummo a£&re;deorfüm in aque profuridum delata;protinus capiat ac deuoret:vnde Gracis ài, Latinis Offifragá dicitur.vulgus noftrum Offraye ; Itali locum Le- manum (Larisu aut Verbanum;aut Bznacum farié. nam Lomanus in Sabaudia e|; inc olentes; Agniftam pium- . binam vocant. : .. Caterum,vtad maioris Paftinace defcriptiortem redeamus; litoràlis eftac ceenofa , capiteelato,; A- B 60 quilz vel Miluioculos ac roftrum referente : dentibus fic inore difpofitis; vttotum eius palàtam , tam fuperné,quàm inferné , ijs veluti latioribus tabellis ordine cranfuerfo difpofitis conftratum prae fe- rant. Tergoris color füperné quidemliuet,fubtus autem albicat. Caudai li sftadmodumlonga, quam piícatores ftatim ipfo pifceadducto auferunt,ob venenati radij noxam,;quem in altera Paftinaca defcri- pfimus. Quamobrem etiam ijs locis, quibus frequens eft, arctiffimo interdicto vetitim eft , ne publicé cum aculeo diuendatur. ) i Alioqui dura carne przditus eft;inquiunt Galenus & Philotimus , & que ftomacho mágnum'ín co: F quendo negotium exhibeat, Imó hoc etiam deteriüs habet Paftinacarum & Aquilatum caro; quid tetruniac grauem odorem ipfo fapore prz fe ferat. Quamobrem eam dujh edunt, alüatis condimenus intingere folent , vt acutiffimus allij fapor alterum facilé obtundat. b. M 2 G a DE EODEM LU 1 Y 62 De Aquatilibus | DE EODÉM PISCERONDELETIVYS QYAN- QYAM IS AQVY1LAM ESSE NEGAT,ET SIMPLI- citer fecundam Paftinacz fpeciem nominat, | ie omm | à) | M z9 A poen qué hicexhibemus,ànof(tris Glorieufz, A R omanis & Neapolitanisaquila vocatur. A Genué-- À [busrcqp jideft; 24f ,& pace ratto. À nónullis ratepenade. Ab Aquitanistarefráke. Ab alijs falco. Ab alijse 47« & ferraz.4. Nos fecüdá paltinacz fpecié facimus quiaalteri vita, moribus partibus internis & externis omnino fimilis eft, nifi cp capite eft magis exerto;roftro nó angulato;fed rotüdato,deniq;capite bufoné plané refert, vnde bufonis noméà Genuéfibus pofitü.Latera veluti ala: expáfz, magis in angulü acutü definüt j inaltera;à quibus eepenoaet segipeeulia nücupatur.Caudà veró,eiufdé radio,& Contra Bél- veneno minime abeadiffidet;& à caudz lógitudine pefce ratto di&a eft. Ex quibus liquet ed , quilibrü ni conce de Pifcibus nup publicauit,móftrü potiüs q paftinacá altera depíxitfe, quippe dq bufoni capite minim? fimilis fit:q» tamcipfeafferit , & alieno plané fitu radium locatum habeat, tum alz à naturali figura di - uetfiffimz fint;poftremo totum corpus aliena prorfus fpecie;& à naturali plurimüm diftante. 3o Conofis inlocis viuit;eadéarte qua fuperior pifces venatur:lété.n.natat, & veluti c pópa quadá;q ob caufáà noftris glorzenfe appellatáaudio.Ac quemadmodiü generofus equus beneq; curatus;ptiofoque ornatu inftratus cü faftu gradit; & ppinquantes calcib?petit:itapaftinacanatás, pifces circünatátes ra- F dioferit. 24 Carne eft molli,fungofajinfuaui,vt etiam altera. A uare vehementer errare eum exiftimo, quiaquilam marinamapellat. Quis vnquam quafo apud Quod non fit A viftotelem , Plinium, aut vllum alium veterem Ícriptorem legit , paftinacam marinam efle aquilam? a39ila A ' : i : RE. ; : ICMERDE 1 97^ Aur quis vnquam aquilz radium in cauda venenatum tribuit? Aut quis aduerfus ictus venenati radij aquilz remedia przfcripfit? Qubd fi Romani , Neapolitanique aquilz nomen pifci huic dederint,non. ideo hinc efficitur veterum aquilam hanc fuiffe, cum infinitorum pifcium vocabula;quibus hodie va- rie gentes vtuntur, à prifcorum fiue Latinorum fiue Grzcorum vocabulis valde diffentiant. Sed quid 49 in his diutius immoror? cum cuiuis,qui Galenum diligenter legerit, perfacile fit opinionem hanc con - TF uellere.] Isenimlib.;.de Alimentorum facultatibus, quum de pifcibus durz carnis fcribit, Philotimi fententiam approbat, qui aquilam marinam durz carnis elle cenfuit, quemadmodum & lamiam & congrum. Átquipaftinacam hanc guftauerit,eam prehumida mollique carne effe iudicabit;nifi ei vel morbo vel natura guítatus fenfus plané hebes fuerit. COROLLARIV M. IconéBellonij,d paquila marina dedit,vidi etii in charta quadáimpreffá in Italia, eádé prorfus,nifi | Syradiü in cauda nullü oftédit,fiue qp reuera careat,fiue qp à pifcatore,vt fieri folet adéptus fuerit:fed ad- dà defcriptioné pariter imprellá itavtex Italico fermone trá(tuli: Pifcis hic rarus & ignotus omnibus duobus millibus paffuà fupra Clodii(intuli)captus eftanno Salutis w. r.x 1.11.menfe Iunio:de genere planorü. lógus à capite adinitiü cauda pedes quatuor & amplius: latus veróà pinnaextrema extéfa ad xoppofitá extremá duplo feré.cralP pedé.Colore vétris Mua d óes.Dorfü veró tü colore tü fpecie pellis thünürefert. Caput ei mirabile:oculi parte pronaferé:& fub eis duz magne ceuauricule; vel poti us foramina caua,ita vt nó vifü modo , fed etia folidà aliquid reciperét.In extremo capite roftrü eftacu- tü & carnofü: & fub eolabrü cartilagineü mobile, in quo nares duz maximz latét.V trinque foramina quina;feptenis illis d inlipreda cófpiciütur Íimilia.Poft pinnas maiores;aliz binz minores fpe&antur, vtraq; magnitudine manus.inter quas exoritur cauda neruofa,fubtiliffima;tres vInaslonga: d & ipfain rimo fui exortu pinnam breuiffimam habet, Ha&enus quz tranftulimus. Quod fi vera eft hec defcri- ptio, non dubitàrim Aquilam marinam hunc pifcem nominare. Fieri quidem poteftvtin fceletoali- quid perueríum fuerit vt folent circulatores;aliique;in animalibus,quorum feruaturi funt & oftenta- turi cadauera;aliquainterdum admirationis augende caufa mutare. Aquilàpifcé planü & Caitilagineü Neapolitani etiá hac etate vocát Aquilá, fimiléq; Paftinacz effe dicüt,ftrictiori tamécorpore effe;& pín islóogioribüs,& acutioribus:capire pminétiore,atq; ad trecétas s fxpe libras accedere. fed nihil affirm o cü folá ex pifcatore Neapolitano auditioncacceperi, Giliius.Siüt uiaquilá in caudanó vnicü, vt paftinaca,fed binos radios habere putct,qualé figurá fubiecimusà Cot aclioSittardo felicis memorie tráfmiff4,quià Gysbérto Horftio medico Rome acceperat. addit pifcem , in cibum venire. aliquando centumlibrarum effe.roftrum habere acutum ac inflexá vndeilli nomen. quia , je dauila cauda à Sittar- do za. x IU E Y 2 EE NAZI, S A NRRSSESSSSSSSSSSSSSNNN NN SEN e bebe QuidautemBelloniusoffifragama- — Huip[emodi quod, caudam Cremane in cenobio diui Petri iu- uem; quam Graci $lulw, abaquilama- — xza Padus fe vidi[fe amicus quidam mihi result. Longa eit rina, quam halixeton ijdem vocitant; — /,45 57,4, 5 pistura quam babeo , dadramtes fex eum palmos (IUE Lui Men dig latacircainttium, digitos fer? tres. Radius maior, lun- tudine fa&tü puto.halizetum enim Gal- - zodli affraye vocant,quafi offifragam,vt An- £p us velp auto p MS. 46. - 36 libro de fimplicibus medicamentis;he- $o 'gli Ofprez cum fpecies fint longe diuer- fz,quanquam fub vno aquilz genere. Aquila; vt multi autumant, eft acus,cu - ius roftrum habet gruis vel ciconiz fi-. militudinem.alij vero dicunt pifcé effe cartilagineum cuius roftrum aquilam. effe putant, Nip hus. Sedillorum qui a- quilam pro acu accipiunt, fententia in- eptior eft,quàm quz refelli mereatur. Iac.Syluioquoque nonaffentior,qui in patü piícé aquilam maris interpretatur. ^ KeexepdYovr funt, hoc eft ferratos & — pectinatim co&untes détes habent ani- ^ peraétides hicnonaquilas pifces intelli DE DRACONE SIVE ARANEO PLINII RONDELETIV S. , e LU ies (. c"]franeus Rendeletij. | RAco;dracunculus,& vra- & 7 nofcopus , fimiliter aculeos ad caudá fpectantes habent, & du- raficcaque funt carne. Draconem quidam aliudvolunt effe à dracun- culo(1nquitPlinius,literarum or- B A Lib.32.0Ap.11. dine pif (t LL LIH - ine piíces enum : m TH TU EON ine pi erans )eftaute SEQ RESES (inquit ) graculo fimilis: aculeos in branchijs habet ad caudam Ípe- | i .&antes: T fic & fcorpio lzdit dum manutollitur. Quz de dracone non de dracunculo accipienda 4/irve funt: quoniam etfi dracunculus aculeos ad caudam fpe&antes habeat, minimé tamen vt fcorpio ledit dum manutollitur: quod magno fuo malo quiuis experiatur.Id cüm probé norint pifcatores,ichthyo- pola, coci, draconem viuum intrepid? non contrectant,& Galli non nifi truncato capite menfis appo- . * nunt. Verümidem eft draco cum eo quem araneum alibi vocat Plinius.Rationes quibus in eam addu- deae cor fententiam, hz funt. Nufquam legas in mari animantia effe aculeis venenum immittentia, prater ju pj. paftinacam, (cuius radio nihilin mari eft execrabilius;inquitPlinius;) Ícorpium;draconem,araneum, nii , eyndé effe porcum marinum;de quo hzc Plinius.Inter venena funt pifcium porci marini Ípinzin dorfocruciatu pifcem. : magno lzforum: remedium eft limus ex reliquo pifcium eorü corpore. Paftinacam & fcorpium nemo Pe et vnquam cum dracone, vel araneo confuderit, fi modó eorum notas ex veteribus didicerit. Porci nulla HL : 1 AY . Lib.32« Cape $- eftcum dracone fimilitudo,fiue corporis fpeciem;fiue vita; fiue mores confideres,vtinde marini porci p;,;7, 7. '? nomen iuretribui queat.Supereftaraneus,quem eundem cum dracone effe conuincuntaculei fpine in ri49.cap.4$. dorfo nigri maximé venenati, ijdem modó araneo;modó draconi à Plinio attributi, vt nulla fit rei, fed- Li^.32.cap.s nominis tantüm differentia. Pretereà quod de ratione fcripfit Plinius,idinaraneo noftro quiuis experiatur, qui pifcium captt- D Mota rzintereffe voluerit: captum enimarena femper fe obuoluentem cernet. Plinins: Draco marinus ca- ^^ quite ptus,atqueimmilfus in arenam, cauerná fibiroftro mira celeritate excauat, Huc accedit gentium fen- tentiz noftre confentiens appellatio. Noftrienim Lig ures, Hifpani, Maflilienfes, eum qué drac onem effe conftat, quemq; Grzci huius etatis /[»oxonvay dicunt; araneü appellant.Eft igitur d[poxev SA oso Latin? draco marinus; fiue araneus; Gallis viue dictus ; Sic ulis & Neapolitanis tragina corrupta voce prodracana. a " G 3 "dram ! 78 » DeAquadibus — — | e/Ifratici aliaicones nofira quas Cenetita accepi, MAIORIS. MINORIS. 1e AD eee ln S à 7 l Nt NNON iE 3e 29) vl NW , TUN SINN 7, "di 25m) N PIN P 7 WU zs N SN J i 222,200 M NY 2 1,725 ANS /7 I MSS dà A eNv Se TL 2774 S Y M A ^X wA fh A i NUN SS lil A, LUSSO A 47 MNSNNA CS vA ^l PAS NN SE - $1 d CN Nw l M hj A : "ANNOS 4 39 4s Ü S ^ seo m (i| '! E -NERTL— t dE —1 7-1 VEZ eL mmc] — A MÉ [ LEES b — ui U DS e vmi y iano & Ariftotele. 1n noftro mari palmum maiorem 6e raro fuperat:in oceano;aliquando cubiti magnitudinem attingit.falcato eft ventre dorf RON E E Lib.t, &xvn- vario:dorfo enim fufco eft,ventre candido,lateribus lineis aurets cranfuerfis pulchre diftin UE apite xà». — -, percam marinam emulatur;oris fcilfura obliquéà fuperiore parte in inferiore m TROC I F TUM Lil.8 de Hil. ^ e rto 8r hiante;maxilla inferior fuperiore maior videatur. dentibus wacsr m Oculis eft£ur VOS E jin fpe&antibus,& adeo fplendidé virefcentibus, vt íÍmaragdum pu cherrima viriditate fuperent pr dé breuiinteruallo à fe diftant,in quo triangulü expreffum, & aculeos deir DD WIR x : culainaculeos ad caudam fpectantes terminátur,que pott articulationé cü offibus capitis tenu : S : v aere: branzque fimili fubftantia potiüs quàm offea conftant. Quamobrem draco ea; qui extra eser HCM B Pifcis inarena & litoribus degens,;teftibus Opp Io 20 De Araneo pice." Lib. III — 79. x trahit,inflat;nonaliter quàm nos cum buccas inflamus. In ceruice vel dorfi principio, quinq; acu!eos habet;tenues,nigros;przacutos; venui membrana nigra conBexos,quibus venenatum vulnus infligit, "7 bz eap rA yaultoq; perniciofius quàm branchiarum aculeis. A capite;oculis,venenatisq; aculeis draconi nomen DEW datum,tefte Aeliano. Marinus draco alijs pre reliquo corpore aíftmilis eft : eius caput; & oculorü px magnitudo,terreni draconis fpeciem fimilitudinemque gerunt.magni enim funt; & venufti, Maxille etiam fimilitudinem quandam habent cum terreftribus: & eius pellis non procul abefle à terrena pal- panti videtur, fquamarum fcilicetafperitate. Quin & infeftis, & venenatisarmatus eftaculeis. Acer- uicis aculeis pinnaincipit ad caudam vfq; continuata. Aliaeft à podicead caudam. Alizduz-ad bran- chias,eodem fitu quo in fluuiatilibus.id eft,inferiores multó quàm in marinis efle foleant. Inter has & fciffurz oris finem in parte fupina ducalic funt; minores candide. Podex non proculà branchijs difta. Lineaàbranchijsad caudam dudta multo eft altior,dorfoq; propior quàm in ceteris pifcibus, Cute du- ra tegitur, fquamis paruis & tenuibus afperfa. Ventriculo eft magno, [plene paruo, hepate ex albo ru- befcente,cordeangulato; | o. | Loliginibus paruis,alijsq; minutis pifcibus vefcitur. Moribus & veneni viribus fcorpioni fimilis C cft. t carne dura, ficcaq; eft, vc Philotimus tradiditid quod Galenuslib.j.deal.fac.approbat. ——— Nemo eziítimet nos araneum Plinij cum araneo Ariftotelis confundere , cum coto genere differant. A Eftenim :2g4xisid eft,araneus Ariftotelis( Qsarendam aranto an[étto cancelluma corn paret avi malaco[lraco A - Lih. a. do Hiff, riilotele:)ex genere malacoftracorum,cui fimilem cance lum facit. Araneus veró Plinij pifcis eft fangui- «nim. cap. 4.. ne przditus,& venenatis aculeis, vt oftendimus. Hic filentio praeterire non decet eius lententiam , qui Tracbíerum a VO EEG : di jf- draconem Romz trachinanominatum,trachnrum veterum nominum fimilitudine deceptus effe pu- eif * tat,eius verba funt: Trachina & ipfaetiam infricturg numerum refertur,quam trachurum , vt Oppia- p25/ ru fits. $9 49. $o $6.6 fed aculeis venenatis nocet, vt ex Plinio anté probauimus, Idem confirmat Dioícorides:^estkev 9wAce- no videtur,effe putamus, vel vt Athenco placet;trachidam eoargumento quód infeftam & prop&lata 4e Row.pifzi- lem fpinam in ceruicibus habeat, & binas itemalias, & quidem acutiffimas ab auribus prominentes, Pusseapeto. Hic pifcis oblongus eft actenuis,& falcatus in ventrem;cuius latera Tlinez frequétes & obliquz,ver- eei: entes ad czruleum colorem pulcherrimé defcribunt. Falfam effe opinionem hanc,etymum ipfum;& ,,,, Albi. r * z eo ; modo citata verba clare oftendunt. vex se enim à cauda: afperitate;aculeisq; nomen habet vat draco o AS non in cauda, fed vt ille ait,in ceruicibus infeftam & propélztalem fpinam habet; & binas item alias; & re. quidem acutiflimas ab auribus prominentes. Reijciendaquog; eft Alberti magni (ententia;qui draco- nem beluam marinam effe cenfet; qug venenatis dentibus & pifcatores,& alias animantes fubito inter- Cora AT- ONT HET Hjinasrecenfetur aut à Plini b Oppiano: 1e dentibus "" "7 Dra- ficit. Nequeenim draco inter beluas marinas rec t à Plinio,autab Oppiano; neque dentibus Ua nec b ej ei elato res Jo) Oan mslerc , Toe p o iei gresc alu cuc oiu ve avrs/ awaylu^ Draco marinus diffectus, &apet- fe. ups tusimpofitusq; idus fpine fuz quaferit, medelaeft. Quanquam Diofcorides aliquando 4liyua ewsi is p 9; vfurpet;id eftmorfüm pro idu fiue pun&ura,vt càm de mullo loquitur: Q' pen Bs aware oct Og- 149-2. cap. ns, meon, SuAcosis Jyoitavr (O- i oxop7ri* X 9i oupeLse vie d yy wore izqzu. M ullus marini draconis & Ícorpionis,& A- ianez morfibus medetur. Non minori reprehenfione dignus is qui in fuis in Diofcoridem commen- tariis capite de dracone marino,proeo hip pocampum verum deícribere videtur :namin ijs que capite p yrup; de hip ocampo;,de ipfo hippocampo tradidit, vehementer errat,eaq; cum de hippocampo dicemus;im //r zorar. probabimus. Porróid abfürdum eftquod (cribit,non eundem effe draconem marinum, de quo tradi- derint Diofcorides & Plinius,duas ob coniecturas , qux vaniffime funt. Prior eft, quód draco marigus Lib;z.2ap.n. Diofcoridis fpinavenenata pungit , cui ictui draco ipfe diffe&tus atq; impohitus medetur:alterveró —.— Draco,nempe Plinii morfu folum nocet. Vbinam quzío hzc Plinius juu Íané. Imó verà eadem RE incu planàque Diofcorides fcripfit. Draconis marini fcorpionumq; i&us;carnibus eorum impofitis fanan- SS (a tur. Et ibidem : Draco marinus ad fpinz fuc quaferit, venenum ipfe impofitus; vel cerebro totopro- 455, r.nom deft. Altera coniectura eft,quod ex Diofcoridisverbis colligere licet;facile effe draconem marinum ha- Li 33-4). f. bere, qui veneno fuo remedio fit;contrà difficilimum alterum habere cum grandis fit belua. Minim vero Pliniusinbeluis marinis draconem numerauit,imo ab ijs feiunxic, Cüm enim li. 32. beluas mari- Cap.m. Ilis,cap.24.. nas recenfet,draconis marini non meminit; fed pofteà cum alijs pifcibus numerauit. Sunt quinon in--Ratas mari. telle&o nominis etymo,quodant? ex Aeliano tradidimus, quum draconem marinum audiunt, fimile /" Macs E quidanimo fingunt ijs draconibus quos pictores proarbitrio pingunt. Vndeftvt quidam raias exic- jaDE pi Phan fel catas,atq; in eum modum efformatas pictasq;,quo pi&tores dracones terrenos f gurare folent » pro ve- fopro draconi- ris draconibus marinis accipiant. Sed facilé imperitis imponitur,qui neq; ex antiquorum Ícriptorum ^umarinis e- le&ione pifcium czterarumque animantium naturas didicerunt,neqj res ipfas intuiti funt. Que ü fe- ftentasi. ciffent,ex capite; ore,branchijs apertis,pinnisaculeis,caude afperitate,atque abalijs huiufmodi, raias agnouilffent. Huiufmodi raiz Antuerpie ficefformantur,atque indealiodeportantur. — M Vous "? Verum ad draconem redeamus , aduerfus cuius venena,multa & prefentia remedia dedit natura, Nà Aoi "ve- vtex locis ante citatis liquet;ipfe impofitus i&us fuos fanat. Mulli caro impofita idem preftat.. Idem ,,,, eos Galenus fcribit: Draconem marinum aduerfum fuumipfius itum impofitum,necnon mullum valere, rij.r. defi, Etc Diofcorides : Peculiariterautem ictus à marino fcorpione & draconeinferuntutr qui moleítos cra- ed. facul. ciatus cient : interdum autem, fed raró, nomas excitant:quibus abfinthij,faluiz aut fulphuris exaceto Lib-8.68p.:d. triti potio fubuenit. Et nosaliquando vidimus partem à dracone marino punctam intumorem eri gi,& cum doloribus vehementiffimis inflammari : quz fi negligatur, facilé gangrena corripitur, quo in ma- lo pifcatores noftri ad lentifci foliastanquam ad facram anchoram confugiunt;ijsq; partemvulneratam confricant,meliüs fibi confulturi , fi draconis ipfius diffecti carnes velcerebrum imporetent. Nec eft negligenda theriaca confectio cum aqua ab(inthij fumpta. Quz omniaremedia conferunt p riuíquam gangrana partem vulneratam occupauerit.tum enim gangrene caufa Ícarificanda pars eit;& garo acetoq; fouenda;caput mulli faliti imponendum. Eiufdemetiam recentis é capite cinis contraomnia venena prodeft, ccca quadam naturarum diícordia. TA 'UlX. appa- SE do — De Aquatilibus. DE DRACVNCVLO,ARANEI SPECIE ALTERA,RONDELETIVS, / rr) RUNI A SSSSESENRNNS Te —Ó—M R31 À yu pifcis Plinius folus,quod fciam,meminit,quem à dracone differre fcripfit, vt proximo capite oftendimus. Hunceffe putamus quiànoftris lacerta vocatur,quód lacertis terréis corporis figura fimilis fit: & dracunculum,vtà dracone maiore diftinguatur, effe appellatum. B Eftpifcis marinus dodrantali magnitudine, cotto fluuiatili non multum abfimilis,roftro acutiore,&c capite latiore. Ranz etiam pifcatrici quodammodo fimilis eft: fed rana piícatrix ore eft maiore, pinnis concoloribus,quz in dracunculo vatiz funt. Capite eft magno;compreffo, roftro prominente,ore par- uofine dentibus;fine vllaad branchias fciffura: [ed huius vice fupra caput vtrinque foramen eft , yt in Hippocampo;quod, nifi dum pifcis viuit, coQueaquamtrahit & emittitmanifeftum (non)eft. Oculos magnos fupracaput pofitos habet;capitis os in aculeos definitad caudam Ípectantes, Pinnas longiffi- mas pro corporis magnitudine habet,partim aurei,partimargentei coloris mulas. Quz ad branchias fitz,auree fünt,in radice argentec. Quz in cua Ccaterorum marinorum pifcium pinnis, fitu " 5 f . / Es ; . J . & " " ^ * Hácin piffa magnitudineque diffident:nam & ori propiores unt,& longior esijs quae funtad branchias, In dorfo duzeriguntur: prior T parua eft;aurea & argenteis lineis diftin&ta: pofterior magna admodum in me- dio dorío, papilionumalis non valde diffimilis,radijs quinque hordei ariftis fimilibus, membranaque conftans. Radij priores longiores funt; pofteriores breuiores,contrà quàmin membrana, quz fingula radiorum interualla;veluti intertextaoccupans paulatim crefcit. Eadem quoque varia eft,lincis enim argenteis in medio duarum nigrarum fitis diftinguitur. Hzcin medio doríi cauo veluti in vagina con- ditur. Aliaeftà podice ad caudam;etiam aurea;demptis eius fimbrijs quz nigricant. Corpus totum fen- fim gracilius fit,& in pinnamlongam terminatur,cuius fimbrie nigricant. Eft & pi&o corpore:namab huius medio argentezlinecad ventrem du&z funt. In maxillis partibusá; anterioribus veluti punctis argenteisnotatur, Ventre e(tlatosplano.candido.Cuticulatantüm tegitur. -unt;etiam pifces ipfi: quorumalij e profundo furfum fe effecuntali in profundum Íecedunt;alij adía- xorum latebras confugiunt. F Carnisfub(tantiagobionibus patuis fimilis eft;ijfdemq; alimentis vefci traditur. G Minüsvenenatus eft huius quàm draconisi&tus. BE InA gathenfi litore capitur;alioqui rarus eft.& tum ob raritatem, tum ob venuftatem fummumque omnium rerum opificis Deiinhoc pifce artificium;piícatores ipfi admirantur, & amicis quinaturzre- rum contemplatione delectantur,donodant. | DE EODEM DRACONE MARINO,BELLONIVYVS. E "BH - * . * TEM , Z - : Litoraliseft marinus Draco, à marino ferpentelongé diuerfus;,omni mari familiaris.Gallis Viuaaut Viuiodictus,quód prateraliorum pifcium naturam,captus diuextraaquam viuat. Angli s: nomi- lo 3e C E Capiturhicpiícis maximé caniculz vigentis tempore,cuius fyderis vim omnia fer? animantia fenti--. 4o. nant. Maflilienfes Plinianam vocem fequuti,vze Zreigze, quafi Araneum dicere maluerint: Genuenfes Traginam nomine à Dracena corrupto vocauerunt. c Pelagius etiam eft pifcis eque ac litoralis. . Demiffisin profundum lineis fetis,multus capitur inter infulas ZEgei maris. Sed hoc pifcatores diligenter obferuant;ne captum draconem manu contrectent: eiusd; caput lapi- de cotiterunt: deinde hamum ab ore auferunt. Draco enim fi nudus contingatur,aculeo venenatototá manum perimit,nifi promptillimé occurratur: febrem ac delirium protinus excitans;ac totum brachii inflammans. Cuius adhuc viuentis pan&turaformidabilior eft,quàm demortui. Nam etiam à demortu- fo isinflictum vulnus multum nocet. Aiuntautem ad id, remedium effe;fi ab eodem aculeo iterum atq;l- terum vulnus pungas: (A) Oblongus eft pifcis forma pugionis modo compreffà: vnde3 quibufdam Gallic? Paigsaffre vocatur. «Non habet fquamas, aut faltem exiliores quàm fint terreftrium : dentibus eftbreuibus, crebris & te- nuiffimis: os vt Draco ferpens dentibus communitum habet.Oculis grandibus predictus eft;branchijs vtrinq ; quatuor Rok eeu pinnis vt Callionymus vel Exocectus. Duas fert in tergore pinnas, quarum anterior capiti vicina nigra eft » quaternis horrens aculeis. Eaautem pinna qua fubfequitur, longior apparet,& per dorfum porrigitur ad caudam,quam valde latam habet;necadeó bifurcam. In- ferior pinna vfq; adanum excurrit.In [pineoexterioritegmine vtrinq; ad branchias aculeum habetad caudam fpe&tantem,translucidum;offeum;longum. Obliquas in tergore oftendit maculas , multorum quidem colorum,fed fuluz reliquias vincunt.corilli rubrum eft, feminis cicercule figura. hepatis lobi duo;quorum maior in finiftrum tendit,cui fubeftfolliculus fellis, Lienà fundo ftomachi depédet fub- - niger. Stomachus furfum refle&itur : ex cuius pylorofex apophyfes prodeunt , quibus inteítinain or- bem obuoluüntur;atq; aliatanquam in aliaita refle&untur,vtlongitudinis nihilfitinrec&to. Vulnam autem habet bicornem;paruam. De hoc Dracone fic Oppianus: Cantibuse Qj bibulamoulls pa[cnmtim AC, Et 6nuii o d" Glaucis ei den[ato deute SDracones- ^E De Aráneo pifce, Li e Araneo pice, Lib. IIII. & mi. E COROLLARIVM. A ' Ex duabusaranei Iur iconibus,quas Venetiis nactus adieci, vna minoris in hoc genere eft, quera s ragno;id eft piícemaraneum fimpliciter vocant: àltera máioris,quem pefceragno pagano,& Gal ialicubi(vt audio) v» tumbe. Vterq;,vt pi&tutaexprimit, aculeum vnum magnum in ceruice vel dorfi initio habet;(quo in loco R ondeletii & Belloniiàraneus,non vnum aculeum magnum feparatum , fed quinq; tenues membrana feu pinnula connexos oftendit,)quianredté à pictore fit collocatus , Adriás ticiaccole fcierint. ego etfiillicaliquando pifcem vidi,non fatis memini, fchedam quidemà meanno-« tatam inuenio huiufmodi : Araneus piícis eft pulcher;leuis,oblongus, varius iue maculofus , fimilis gobiooblongo: fpinam in dorfo venenofam habet, & fingulas in lateribus vtrinq;. Iouiustrachinam (alij ratzeinam Ícribunt;alij vulgo intraffine)Romz dictam fcribit infeftam & propé letalem fpinam in ceruice habere: quib.verbis vnam non plures eoinloco effe innuit : vt Diofcorides quoq; , vir cu u- xen avrs/qhorylve nominans. Et Plinius;Peftiferum(inquit) animalaraneus, fpina in dorío aculeo no xius. A ppatet in maculis quoq; differentia: quz in maiori plures,coniunctiores, minores;ac nigriores funt: nonnullz etiam ruffz: in minore veró maiores , rariores,fubflauz. nullz in pinnadorfi,vbi mai. ot multas habet. ! Germani Peterzzanche vel Petevmencbes ominant: nefcio án córrupto vocabulo, quafi pek cà ràgno, id eít piícem araneum dicturi imitatione Italorumaut Gallorum quorundam. Alibi idem, vt audios 7 orpor dicitur: quod nomen fortàà Ícorpio fadum fuerit,quod fimiliter vénenatis vt illeaculeis feriat.Hunc aiuntfiquemTuoin capite aculeo lzferit, hominem ad in(aniam quandam àd horás ferà viginti quing; (aliiad horas fex) redigere. capiterefecto reliquum corpus edi. Anglice Ur dictus videri poteftàfes bri, quam Anglifeeer vel fiver appellant. aculeo enim venenato cum aliàs noxius eft,tum febrim ac de- Allevtus fon. lirium protinusexcitat. Alberto draco marinus ingens eftbeftia, ferpentis faciem referens;alis non á- Pevtem mar. plioribus, quàm quz ad natandum fufficiant: fed ob virium preftantiam omnium aquatilium praftan- 4triffotelis, cil tiffimus cenfetur. quapropter breui admodum temporeingentia metitur maria, quin & venenofum eft vifu a illi hoc animal,adeó vt quofcunq; pifces,velalia quecunq; animalia dente vulnerauerit;interimat.Pi- IET fcatorum preterea artificio captus,ftatim vt in arenam fefe protrahi cernit , mira celeritate fcrobem in, litorefodit,qua fe condere poffit; Hzc ^ lbertus,recitante Matthiolo. Qui etfi ex áriftotele & Plinio, vtopinor (inquit Matthiolus) tranfcribat : pluratamenaddere videtur quibusan multa fitadhibenda fides quid ftatuam non habeo.Siquidem hoc animal. riftoteli tantaadmiratione non preftat,nec draco appellatur,fed ferpens, vtis pofteritatis memorie commendauit lib.9.cap.57.de hiftoria anim. his ver- bis: Serpens marinacolore & corpore congto proxima eft: fed obícurioratq; acrior.hec fi capta dimit 3o tàtur forisjin arcam roftro quàm primum adacto terebrat, fubitq; tota, eftoreacutiore hec quàm terre- ftres. Plinius hocanimal non (erpentem, fed draconem marinum pariter cum Alberto vocat,lib.9.cap. 27.licinquiens : Rur(us draco marinus captus átq; immilfus in arenam,cauernam fibi roftro mira cele títate excauat. At hic, mea quidem fententia,draco marinus haudquaquam fuerit , de quo fcribit Dio- fcorides,fed perfe maris ferpens, Hec Matthiolus. Verum R ondeletius tradit drgsonem quoq; mari num pifcem captum, Mica c pe fe obuoluerefolere. | Draco marinus eft monftrum crudelitate horridum: inftar draconis terreftris longitudine extendi tur,alis caret. Caudam habettortuofam: caput fecundum magnitudinem corporis paruum, fed hiatum oris horridum: (quamas & cutem duras. pinnam autem haber proalis; quibus vtitur in natando. vno impetu magna maris fpacia tranícurrit; & hoc potius robore virium quàm remigijs pinnarum. Peftifer efthominibus & etiam pifcib.moríus eius : mortem enim infert, Authorlibri de naturis rerum:ex qua 4o & Albertus quedam mutuatus tranfcripfit.idem addit cinerem offium eius fanare dentium dolores, — PifcisquemBellonius ophidion Plinii effe iudicat veluti ferpens paruus;congro fimilis eft: & à Bel- lonio ferpens marinus & draco quoq; marinüs nominatur. fedaliud eft Ophidion Rondeletii. Sunt qui procerto velint Hippocampum effe pifciculum illum, vel potius marinum monftrum,qui dracun- culus quibufdam;alijs veró Equiculus marinus vocatur,cuius nullus in cibis vfus, Matthiolus. Dra- co mar.pifcis Auicennz 2.225. Teninbahari dicitur. Araneus pifcis eft magnitudine Cobionis,aut pauló maior,colore vario ; cuius dorfum prope caput tres Seas Hie. noxios.itaetiam araneum hodie cognominant,Maffarius. Squamas ( :poniac) Melo nus afperas draconi mar.tribuit,& pellem eius non proculàterreni dracóis pelle abcfle ait , à quis pal- pet. ÁcBellonio araneus nullas habet fquamas;aut exiliores quàm fint terreftrium(ferpentium.) Ron- deletio paruis & tenuibus fquamis afpergitur. $9 Draco Ariftoteli pifcis e(tlitoralis, Oppiano in petris & arenis pa(citur. C Draconem marinum íi manu dextraattrahere coneris,non fequitur,fed violent? venititur.Siniftram D veró fi inijcias,cedit & capitur, Aelianus y 38. Dracóis piícis fpinz funt venenofz, Oppianus lib.2.Halieu.Hüc pifcé omnes fcriptores, atq; xtatis G noftre pifcatores,cá à Paftinaca difcefferüt,omnitü marinorü venenatiffimü etfeatfeuerát, GiiliusEt rur fus, Acutiffimos in dorfo habet aculeos,quos pifcatores ab hoc capto ftatí abfcídüt. Magnáadmiratio- n&habet,g multi pifcatores mihi teftati fant;eo tépore cü piícid genus amore teneturste vidiffe in vul- nere,quod huiufmodi pifcis inflixiffet; pifciculos illius fimiles gereratos effe. Draco & gobio pifces marini pungendo venenum emittunt, minimétamen mortiferum, Aelianus. y — Admarinidraconis plagam: Locum percuffum cum plumbo fricato;ipfumq; draconé diffe&á plaga 60 imponito. Serpillü item tritum,aut lenticulà coctá pro cataplafmate imponito.In potu vero abfinchid cum vino diluto prebeto;aut faluiam cum paffo. Miré etiam his conducitex bry onia & eruo pa[tillus cum vino potatus, Áctius 13. 39. Aranei marini pun&tura. fimiliter vt Ícorpionis mat. ( de qua pro- ximé didum) curanda videtur, ^ uicenna 4.6.5.24. Sunt qui remedia hec etiam ex Auicennaadferant, authores obfcuri, qui & morfum pro pun&ura aliquoties Ícribunt: Sulfur exacetoillitum: Adeps cro- codili illitus:Plumbum Vutticatumsvel ftanni(4/ piumbi)cerufla infricata:Succus abüinthij.Ité hzc vet- baex quarto Canone: Morfus draconis marini,fimiliumq; magni corporis ferpentiü, curaturin quátá elt vicus tantum,nonin quitumeft venenü de quo fit curádü.qua ego ad crocodilum potiüs retuler em ; s MUS &Q io . ferA, " * ^ : z , "* x : &2 De Aquacilibus. Hzc etiamex Plinio citant: Abfinthium aduerfatur draconi marino? vino potum, Plinius libr. 17.e Diofcor. Carnes ftella impofitz maximé valent. Imponuntur quoque contra eum falfamenta, vel cy- bium,exaceto, Plin.lib.32.Mullus etiam pifcis crudus & diffectus admouetur, Idem; - Aegineta prateralia ex Actio dicta,fulfur cum cum aceto imponit;àut ipfum draconem pifcem à- pertum : & vrina humana fouere feu perfundere(xeavzv, vt Diofcorides quoq; ) confulit. E vinodi- luto faluiam propinare:aut furculorüm fici in vino paffodilutum ; ( om pifcis. Draco marinus ad fpina fag,qua ferit, venenum,ipfe mpofitus, vel cerebro toto ( poto ex Ae- gineta)prodeft,Plinius.Iuuant aduerfus idum draconis mar.medicing quas Ícribemus in capite rute- 1x: & proprié theriaca prima: & albedarungi potum,& impofitum emplaftri inftar, Auicenna 4. 6.3. j5.qui rurfus inferius 4.6.5.24.araneam mar. nominat,vtinterpres habet , & eadem prodeffe remedia fcribit, qua aduerfus moríum(i&um) fcorpii mar.Draconis marini Ícorpionumq; i&us , carnibus ea- rum( ranarum putos velteffudinem. locus iam nen occurrt ) impofitis : item araneorum morfus fanantur. in fummacontraomnia venena, vel potu,vel i&tu,vel morfu noxia,fuccus earum ex iure deco&arum,efli- caciífimus habetur,Plinius.Non ab re fueric quafiiffejan eundem draconem illum qui vulnerauit,me- dicinam vulneri à fe fa&o facere dicat: an ex eodem genere qué potueritaliquis habere. nobisin prio- rem illam partem animus inclinat, MarcellusVergilius in Diofcoridem.Pifcatores hodie,vt audio,le- cur eigs illini confulunt, vt dolor ex ictu illicó mitigetur. Allium commendant Auicenna, & Serapio fecundum Diofcoridem,cum folijs ficus agreftis & cumino emplaftri modo impofitum , Aggregator. Ceruffainfricata prodeft, Auicenna. Ficus ficce cum hordeo & vino emplaftriinftar, Serapio fecundü Diofcoridem. Mullus auxiliatur contra dracones matinos,illitus fumptüsuein cibo,Plinius. Iuuat & ocimum, Diofcorides: ocimum fluuialeappofitum, Auicenna. Plumbum integrum fiue fimplex (id. eftneclotum nec vftum) vtiliteraffricatur marini fcorpii draconisq; i&ibus Diofcorides. Serapioex Diofcoride laudatetiam plumbum vftum tritum & illitum,quód ego apud Diofcoridem non reperio: vtneque ex cerulfainfricata remedium apud Auicennam. : Tuffilagoalteraà quibufdam faluiaappellatur,fimilis verbafco : conteritur ea & colata calefit : atq; itaad tuffimlaterisq; dolores bibitur: contra Ícorpiones eadem & dracones marinos efficax , PUn alii faluiam fimpliciter cótrahac venenalaudarunt.noftri (claream,precipu? fylueftzem , foliis verba- (co fimilem,faluiam nominant fylueftrem.Mompelij aliud genus pim z [ylueftris vidi.floribus flauis, Hainorbem circinatis,&c.Sulfur cum aceto draconis marini ÍcorpionisQ; plagas fanat; Diofcorides. Dentium dolores fedantur offibus draconis marini fcarificatis gingiuis; Plinius. Ifidoro aranea genus eft pifcis,dictum eó quódaure feriat. habet enim in ea ftimulos quibus percu- Viperamar. Uit. fed neille inepté.araneus enim,non aranea,piícis vocaturjidQ; ab araneo infecto terreftri veneno- fo,quod à Greco «pay: per fyncopenappellatur.nam & mus araneus cognominatur,cui prater vene- num nihil cum araneoinfe&to commune, Forté & vipera marina eiufdem Ifidori, nonaliud quàm ara- neus feu draco pifcisfuerit: Vipera mar. (inquit) pifcis eft paruus;pauló plus quàm cubiti vntus:in ca- pite fuperoculosvnum cornu fert paruum;,acutum,& mortiferum.eo nanque quemcunque vulnerat, venenoinficit. quod cauentes pifcatores capto pifce;caput ei amputant: reliquum veró corpusin víü hominumcedit. Draco marinus,qui & murznula,Arnoldus. Kiranidz draco marinus,ferpens mari- na eft,vide infrainterferpentes mar. Aeguaei: inter pifces ab Ephippo nominatur apud Athenzum. Hermolaus dracunculum Grac d|egxouviàa putat nominatum Áthenzo. — Draco marinus;pifcis paruus venenofe pun&ionis,lingua noftra vocatur doracena,Syluaticus:me- litis draczena. Alibi vero hunc pifcem cum fcorpio confundit.Idem voces Áren & carien , draconem marinum exponit: & Turgaronjfpeciem draconum marinorum.item Mugali draconem marinum ine- pié.mygale enim mus araneus e(t: draco marinus autem,pifcis araneus. His icriptis reperiapud Auicennam 4.6.3.6. Haren carmen exiftimari de genere dracóum marino- cum effe, & moríüm eorumita curandum vt moríum viperarum: vnde mox murenam effe collegi:quod de ea fimiliter Aetius Ícribat. H vpópov, 5 Gt ATO i "yi 06310 dpetkgyTus Numenius.Nicanderin Theriacis 4- a tübosslus dpotxorra dixit. Aeoxovrte axipesi inter pifces abE picharmo. DE ARANEA CRVSTACEA. RowNpDpEzrETIVS. Tuffilago al- Níter cruftata eft í «o yid eft,araneusvel potius aranea, vt ab araneo Plinij diftinguatur. Ariftoteles illius meminitin cácelli defcriptione: Tlu 5 ep Qlur; t6 m QUINOS e Tet, YET égi TOC QUp ab Youct mNlw qo ovre v «eda Nic xo) $ Geor (G» ueiCovty er ences Forma vt breuiter dicá,cancellus fimi- lisaraneis eft,nifi quód partem capiti & pectori (ubiectam araneo maio- rem habeat. Que araneg noftre optime quadrant: parte enim priorecan- cellis fimilis eft; capite magis exerto quàm reliqui cancri, inacutum de- finente,oculis prominentibus;inter quos corniculaduo protenduntur. Brachia forcipata habetlon- E giflima,pedes octolon giffimos procorporis exigua magnitudine;à quibusaranez nomen datum puto, j Corpore ett tenui,pellucido;& ob paruitatem reijcitur. COROLLARIVM, Cumnec Ariftoteles nec alius quifquá arachnzaquaticz(quod fciam)meminerit:& cancellum nó aquatili marineóe;fed fimpliciter arachne Ariftoteles comparárit,non eft neceffe genus illud malaco- ftraci,quod R ondeletius exhibuit,arachnen Ariftotelis effe. nam fi terreftri etiam aranee conferre can- cellum volueris;bene quadrabit. Quoniam tamen à vu go Gallorum forté ficappellatur genus hocma- Jacoftraci;quin ita Latiné etiam & Grecé nominetur,non prohibeo.Hic inmentem venit mihi cancel- Mumna canc ass quem Sebaftianus Duotzius Argentinenfis medicus excellens aliquando oftendit,auenam vocabat; li, fire&é& Goeypa, aut cerebrum ipfius $39 40 $9 66 | - ro 29 80 40 $ oW-- m E " ? " i" "" e DX ABkedneA-Db.IIIL ^b a * 5198 " 1 ? t qe - I fire&? mentini;ceu vfitato circa Mompelium vocabulo : partes eius omnes perexiles erat: caput vtin Aocuftario genere prominens:cauda breuis & ad yentrem reflexa, vt in cancris proprie dictis:ita vtam- bigereinter hzcgenera videatur,(icut & cancellus priuatim dictus. Pedes forcipati omnes, non chelz tantum, fi pictor recte expreffit.I[conem quoq; in Paralipomenis.Maiam quoq; cancrum ob fimilitudi- nem quam cum araneo(terreftri ) habet, vulgus Gallicum Zramnede smer. quafi araneum dicat;jnominauit Maia: Bellonius.Germani fepias & paguros,e Meri pimnen, id e(t , araneos marinos vocitant. item cancellum hofpitem concharum;vt Albertus fctibit. vide infra in Cancelli hiftoria. À. Ceph aliadultiexeduntur maximé i318 zexxvov , Ariftoteles 8.2. hiftoriz animalium. Gazalegit x27avo::vertit enimab arachno velarchana. | DE ARBORE BEL ILY A. RoNDELETIVS, A, Rborinter maxima Oceani animaliaá Plinio numeratur : quod fortaffe de (tella arborefcente, de quapofteà dicemus , igo uut polfet,nifi Plinius diceret: In Gaditano Oceano atbor , in tàántum vaítis difpanfa ramis, vt ex caufafretum nunquam intralfe credatur. Que in ftellam atborem compete- re non poffunt, ideo quód in tantam magnitudinem nunquam accreícat. Vide quz fcripfi in R ota. ACHARNAS pifcis,lege Acarnan. / DE ARIETE BELLVYA ROoONPELETIVS. A Rietes Oppianus libro primo o»&/m«óv inter cete pelagia & terribilia niimerat : xex/« cognomi nás x/5eAtov; : libro quinto inter cetaceos : K»ol amor: nov mi joco Bim y sve Üavxaroys Koo uevidmcroimi ezvéicvTU| 90x 7^5. Non probé igitur Lippius vertitatietes marinos mitiores efle terreftribus, COROLLARIYV M. Plinio Aries duplex eft: primm bellua: deindealius pifcium forma. Tiberio principe contraLug- dunenfis prouincie litus ininfula (imul trecentas amplius belluas reciprocans deftituit Oceanus, mi- re varietatis & magnitudinis: nec pauciores in Santonum littore: interq; reliquas elephantos &atie- tes,candoretantüm cornibus affimulatis, Plinius. Ecalibi,Graffaturaries vclatro. Etnunc grandium nauium in falo ftantium occultatus vmbra, fi quem nandi voluptas inuitet expectat : nunc elato extra ^ aquam capite;pifcantium cymbas fpeculatur,occultusq; adnatans mergit. Kzioí v wp 52260, Oppianus. Kej5c,ideiv &y otv Coo, Suidas & Varinusin X37 (6-. Ex Aeliano. Eximia(inter cete)magnitudine eftaries;vel ipfo afpe&u infeftiffimus, & periculofiffi- mus.procul enimlicet compareat,maris procellas & tempeftates ciet & agitat. Et alibi, Mare magnum ^"Taprobanen infulam ambiens infinitos pifceis procreare ferunt; habentes capitaleonum , pantherarü P P P P &arietum;aliorumq; animalium. Et rurfus,rg.2. Mariniarietes(quorum quidem nomen apud multos peruagatum eft;fed non tamen hiftoria omnino explicata;nifi quatenusà pictoribus & fi&toribus often dicur)circa €orficam & Sardoum fretum hybernant;atq; ex füummaaqua eminentes (pe&tantur:Simul & maximi delphini circum eos natant. Masaries frontem alba vitta redimitam habeo vt vel hanc Lyfi- machi,vel Antigoni velalterius cuiufpiam regum Macedonie diadema dicas. Aries veró foemina qué- admodumbarbz appendiculas gallinacei qualdam poffident,fic ipía cirros eximo collo pendentes ha- bet.Neq; modó eorum vterq; mortua,fed & viua corpora exeft, & conficit. In natando magnos flu&us facit: tempeftate quar ex fua agitatione ciet, naues funditus euertit;ac eos qui fecundum mare verían- . tur,rapit. Nam qui Corficam incolunt dicunt,virum qui ex tempeftate naufragium feciffetjnatádi be- 5o neperitum,vbi permultum maris natandotranífmififfet;circd Corficam crepidinem quandam alfecu- tum sl endiffes dil conftitiffe; tanquam periculoiam omni exemptumatq; fecurum: poft veró quàm ariesfamelicus eum oculis comprehendiffet: conuolutum agitatumq; pofteriore (ui parte plurimum mare concitaffe : deindeab intumefcente zftu elatum inftar procelle & turbinis hominem corripuiffe, Hzc deariete circa Corficam. Czrerum Oceani accole (usur veteres Atlantidis (/ erlanides vel "lantice infulas quaa beatas vacant, due j«nt ) reges,qui genusad Neptunum referunt, in capitibus fuis a- rietum marium tznias gefta(fe;imperii infigne: & reginas fimiliter cirros, quos diximus; foeminarum arietum. Tanto narium robore pradica eft huiufmodi belua; fpiritum vtvehementer & permultum an- helet,& immen(imaéra refpiratione ad fe atcrahat,ead; afpiratione marinos vitulosad hanc rationem comprehendat: Cumenimarietem nouerunt vicinum effe ad rmoliendas ipfis infidias, interram celer- rimé enatantes,in fpecus faxorum conduntur. is cognita fuga, infequitur: & contraantrum ftans , ex corporis odore predam intus effe percipit, & narium illecebra quad acriinterfe & vitulos a&rem in- termediumattrahit. Hi tanquam vel fagittam,vel fpiculum,fic fané fpirationis illius appul(um decli- nant;& refugiunt. Tandem tamen violentiflimo T ME dué&tuinuiti, & tanquam loris quibufdam aut funibus conftri&ti;ex latebraextrahuntur,& ab ariete deuorantur. Ex earum naribus enatos pilos harüm terum periti magios víus afferre teftantur, Hzc omnia Aelianus. - Deouibus marinis fuo loco dicetur. De Aegocerote marinoin Quadrupedum hiftoria fcripfiinI- biceH. Ziphiusapud recentiores dictus, ingens bellua marina(de quainter Cetein C, elemento Ícri- bam) quoniam & ipfe Phocasappetit,querenduman fit aries veterum. : ÁRMvs pifciseft, vc dicunt, faxaulis: quilapidem geftat interitus , valde fpeciofus perlatera, & virgulis diftinétus puniceis :toto eti corporereliquo diuerfis gratisq; coloribus depidus , Albertus. Ego hoc nomen corruptum puto ab Amiajícribitur & Hamio ab Ifidore, : AARNEYTES, yide in Hippuro, ERU | Zibbittis D E Às p^ ; $. o9 s V aa 04. IE - Aquatilibus. | " [i DE ASELLIS,ET PRIMVM DE MERLVCGTIOG, vt vnlgo vecanty Rondeletins, AM MSS / 1 às / SNNNNSC NM NNNSSN ^ f NNNSNSSN S AN (ÁÀ "NOX pifcis Grecé dicitur, & iviex(- tefte Galéo. Quos Philotimus vec nominauit, alij àviexse Lib.s.de Alm ( nominant. Ipfe quoque eofdem diuerfis inlocis $vzzec appellat. Ariftoteles femper 2os. Gaza, La« ii mu , nid; omnes, Varro, Ouidius; Plinius afellum vocarunt; perinde ac fi femper $exG-, & nunquam &g- lib-7.cap. 6. à Grzcis dictus fic. Ligures hodie quoq; afello nominant. Aiii afino;alij nafello . Noftri E maris lucium : huic enim orisfciflura caudaque valde fimilis eft. Galli etiam merlus vocant. A colore Lib, 4. deling, Vero afellus dius eftytefte Varrone. idem innuit Ouidius: Er ram deformi non dignus nomine o/Afellus, Latin. | Vtutifta fe habeant,non femper iviex (G- hunc piícem quem hic oculis fubijcimus qui & 49 dicatur, ses HEROS apud veteres fignificat. Athenaus lib.7.Differt »6- ab onifco, vtait Dorion in libr.de pifcibus fic fcri- excu bens: 0€, quem vocant quidam gadon : C M eR vocant quidam onifcon & uEewov, Paulà d * - 1 LI Hi . qu * LI 1 LI * * . " * diffsrunz. ante id multó apertius oftendit: Dorionin libro de pi cibus fcribit fluuiatilem murznam,fpinam vni- Gados. cam folüm habere;onifco qui galarias dictus eft;(irai'em. Qui hzcafello competere poffunt,quem fpi- Maxmss — pnaspermultas habere conftat? Pauci fané funt pifces, quibus vnicafit fpina,murznz fluuiatilis modo, Ug Lar quamlampetram noftram effe faoloco oftendemus.Quin etiam Oppianus manifefté 2isc & óvigxse di- icd Mi ftinxit, Nam 2iexscinter eos numerat quiin cano,lutulentisq; litoribus degunt. Deinde avs; inter eos EV er quiinalto mari perpetuó verfantur. | galarias eff. Porró quid fimile habet óviox chirurgicum inftrumentum apud Hippocratem cumafino ? Quare Libr 837 etfi yim.G» per diminutionem dicatur ab non vbiq; tamenafellum conuerterim. | ue. . — Necónseo Dorionisafellum pifcemà Latinis nominatum elle crediderim, vt demonftrauimus cum aem deacipenfere diximus: quamuis hunc de quonunc agimus, modó vov, mod àvíewoy Graci , Latini verà muexim. — alellum tantüm nominalle videantur. Huiusaliquotfuntgenera in Oceano; veteribus fortatfe inco- Osisces Dor:? enita. dequibus deinceps dicemus. Ac primum de eó qui imnerlurà nobis dicitur. | niponvilr. ^ Aünusigiturfiue merlucius pifcis elt pelagiuscubitali magnitudine; aliquando maiore. Dorfo ci- tur asellut. — V ereo,ventre candido & argenteo,cauda quadrata;capite prominente & depreffo; oculis magnis, ma- gna oris fciffura. Maxillainferior fuperiore pauló longioreft,& latior: in vtraq; nonfolüm dentes, fed etiam in palatoacuti,in os recurui. In interiore oris parte poft linguam offa funt;parte fupernojinferna queafpera? & in gulaé regione cordis duoalia reliquislongiora,qua obftantatq; przpediiit, ne pifces dum deuorantur,in gulz anguftias compulfiaculeorum afperitate cor vulnerent : etenim valde gulo- fus hic pifcis. Branchias quaternas habet duplices;inter quas fitum eft cor figurà offis dactylorum, id eft;fru&uum palme;pericardio contectum fupra feptum tranfuerfum fitum, tribus conftans partibus, vt in cateris piícibus,quas faoloco perfpicué declarauimus. Exquibus liquet minime verumid effe PE quod de hoc pifce fcribit Achengus: KaipuóvO dr (Q- ip Sav Tl wall Go Ti noii dei S olus hic ex pifcibus 10,35 ? * | Lib.2, corin ventre habec. Nam fi 2 xeu; nomine cauitatem illa intelligit quz diaphragmati fubeft, avis De corde asel- id falfum effe conuincit. Sin eam etiam cauitatem qua fuperior eft diaphragmate, eadem in parte cor b. habet;quaalij omnes pifces. Neq; video cur natura inftituti fui oblitajin hoc pifce potius quàm inalios corà ventriculo,inteítinisq; diaphragmate nó fecluferit,cuius vfumin pifcibus alibiexpofuimus.Ce- Libr.3.c2535- corym afinus ventriculo eft magno; fuperiore partelato;inferioreinacutum definente:quem hepar al- befcens veluti manu complectitur,magis dextra parte, quàm finiftra, ex jae fellis vefica péder,fellevi- ridi diftenta. Ventriculüm fequitur angufta ecphyfis : cui continens eftlatum & amplum inteftinum, quod rurfus anguftatur,graciliusQ; fit.Splenin mefenterii medio fitus rubefcit. Spine dorfi fubeft vefi- caacre plena. Pinnisnatat quatuor : quz in fupina parte funt,fluuiatilium quorundam modo ori pro- piores uter quead branchias funtpofitz.Podex non multum infrà locatus eft, à quo ad caudam innacontinuatur. Huic fimilis eftaliain dorfo ad caudam feré protenía. Hacruríusalia breuior,mox aita ceruicis loco, Lineaà füperciliorum loco ad caudam ducitur. , Galenus fcribitafellos;fi probo vtanturalimento,& mari puro,carnis bonitate cum faxatilibus COfi« tendere. Qui veró prauoalimento vtunturautin aquis miftis, & potiffimum fi ez vitiofz fuerint, de- gunt,carnis quidem mollitiem non abij cete,fed pinguitudinem & lentorem acquirere: hk seen Cap. 9- (naues ampliüs,vtante, manent; fed alimentum ex feipfis excrementitium reddunt.Ecinlibro metho- dimedendi feptimo;in ijs numerat cibis qui & boni fucci, & cócoc&u faciles,minimeqy glutinofi funt. Lib.$.meth.. Etalibi,molli effe carhe,nec minus probandos elfe quàm faxatiles;atq; exiure albo febricitantibus ef- cap. 8. Íe apponendos fcribit. Quareafini carne quidem funt molli.fed nonzquéac faxatiles friabili:nonnun quam etiam ferinum quid refipiunt,;id quod non in hoc tantüm pifce;fed in omnibus fere aliis pifcibus &auibus;atq; omnibus animantibus:quz carne folüm vef cuntur,comperias.Idem igitur afinis accidit quod mullis: hienimquamuis in praftantiffimis pifcibus habeantur,tamen pro diuerfa victus ratione vel meliores,vel deteriores efficiuntur. Iecur afelli delicatiffimumeft,& cum mulli iecinore compa- EF Lib.s de Ali- guent facult. | randum. «7 p: ! f h- Libsd mé c bareteftate fi Àriftoteli credímus,longo tempore: indicio eftquod non nifi longo témpore poftca^ 18.5; £f - $ 1 : - r H * ! M 6ap-1. piatur,noftri tamen pifcatoresomni feré tem poréaíellos capiunt. | A Pliniuslibro 9.cap.17.-Duo afellorum genera (unt: Callariz minores , & bacchi qui non nifiin alto ; capiuntur, 1e ;e€ 49 $;9 ce Athenzus; vc initio capitis diximus, vov ab onifco ex Dorione differretradit.. Que-duo fov (cilicet & Rurfus, 0n en 0 bU 29 capiuntut;ideoque prelati prioribus;Et librgy2.cap. 11. Callarias afellorum generis; ni minor effet; Et ávizngv's fi quis femper confundenda eife putet,faceatur neceffe eftafellum;qui vulgó nuncab omnibus pro merlucio habetur, neque »orneq; óviexoy dicipolfefecundum Ariftorelem c » sel Qoixov ,citan- te Athenzo libro.7. neque enim merlüciusos habet «/:jj«yoróuolac ei 2e^sos id elt; apertum & hians fimiliter acgalei;id eft,in parte fupina.fed os habet in promptisparted; primum obuia:hians quidem; fed non vtgalei. Preterea non eft 4! cuuzyeAuewo' , id eft,folitarius: hoc enim falfum eife apparet, e ma- gnaafellorum captura,que fitin Anglia; Scotiasalijsa; in locis, ex quibus pertotram Europam fale có- diti & exiccati conuehuntur:neq; entmtanta merluciorum copia fimul caperctur;nifi gregatim nata- rent. *Iam véró necillud quadrat, quod zd 2 tribuit Axittoteles : Obruunt atena fete, afinus; raia; paffer, (quatina;cumq; uiia fui corporis partem non tectam reliquerint; verberant radiolis fui oris 3S. pifcatores virgulas vocant,quas pitcicuii cumaflpexerint, adnataut, q uafiadalgas quibus velci oliti funt. Has * virgas ad alliciendos piícesin metlácio nulquam videas , qua in fquatina manifeftif- fime fant. Poftremó neq; merlucius z24:25e5«g eftjcum Epicharmus apud Atheudum sese dO ANO diet ads vocet. Nulla, inquam, harum notarum merlucio qui 29 & iuicxQ- appellaturiine (t. ledei apertiflimée infunt, quem nos J.//e capite de acipenfere effe dentontrauimus. Quare? o , & inde hypocorifti- connomen 2víe«ov , fateora Galeno & veterum permultis pro eoaccipi pice ; quem hic depinximus, quid; merlucias vocatur. Abalijs veró , vtàDorione?/v«« proalio longédiuerío , ,qui & je eeaóac & yeso ary GC v eli; nominatus fuit,multó maior merlucio.Be fi diffeaciác Plinius;qui cállàtiam mino- remafellum facit.Qui 3/749 cum in magnam molem accrefcat, velati diminutiuum nomenab2G- in hac fignificatione non confiderabitur, in quaetiam 9 ab Ariftotele dicitur, quum de radiolis oris e: iusloquiturloco pauló anté citato. Ex his perípicuum eit etiam veteres riom'na ifta confadilTs, Hoctamen MO àvulgari omnium huius temporis do&orum hominum (ententia nion recedimus; quimerluciümaíinum fiue afellum effe credant,idq:non fine ratione.Primáni id oftendit cinereus co- lor,quicüafinorum color fit;ab eo afelli pifces dicti funt.Va:zo, Aliá pifciurn vacabulaà colotibus, vc . DeAflls. - Lib IV. 0nilco. Aliqua do pro diuerfis. bifcib . acesps. (eb ofello cl merlucto *oal- go. diclo n8 c&- A"ehtYe dau 2 tteterib. pro- dita de omifcó velono:) c qud veteres etiam bike no- Wmüna confa-- Werint .. Lib.9.de Hiff. RhUD. Cap. 37: t(D) t (8) Lib.7, Déórtonis oni- fcumgallaria, e Galeni ga- laxiam effe flsá rtosera Róde- let ius fentit. Merlucium ed feafellutm. — Lib.a.de ling: ' hec;afellus,ymbra, turdus. Deindelapidesin cerebro;molis fimiles.Poftremo cato mollis & fniabilis. Latin. Hec de prima afellorum (pecie. U:de eram panlo post ia Mb isbdla valyar: alti a eoe "Reid ledes $c. ASELLORVM SPECIES PERMVLT A, AC PRIÍMVM | de AMarlseio vulsari s Bellontus. | A - Multos pi(ces deinceps enumeráturi fumps: vulgarem in plerifqi Büropa tractibus dénominationé habentes, quorum nullum peculiare vocabulum apud antiquos reperimus:nifi quis eos fub Afeliorü phalange connumeret:fic.n. omnes tá marinos,quàm flumatiles,aut ftagnorum piíces. preter céteros. fegnes atq; ignauos appellaueruntantiqui: quanquam hosácinericio colore dictos putet Varro, vnde Epicharmus pocilogaltoras,(nam venter cü albus fit, cinereo dorfi colore vatiat, )appellalfe vifus ett; Huiüsautem note primus ài nobis hocloco recenfebitur qui Grzcis 2wexQ-, Gallis noftris Marluci- us ( quafi maris Lucium ab ipfa fimilitudine dicere vellent ) appellatus eft:etli Lucium marinum im-. roprié Corcyrenfium & Cretenfium vulgus Sphyrenam hoc nomine appellent. A Genuenfibus auté pifcis hic Nalellus;prima detractalitera ( Afellum dicere volentibus)nuncupatur. Mollis omnes hui* 40. generis pifces funt carnis, quemadmodum Murenz, BugloffiacPafferes : quibus Philotimus addit Gobiones,Pércas, Turdós, Merulas;ac Lacertos.Hocautem (né quis vocü affinitate hallucinetur ) in- ter molles,& mollis carnis pifces intereft:quód molles abfolute appellentur ij qui exangues funt ;nul- lam; teftà;fpinas aut Íquamas habeát;etíi carne fint in coquédo dura ac contumaci: Mollis auté carnis; éreipfanominantur:qui cum (anguinei ac fpinofi fint,tamen habét carnem coctu faciléac delicatá; Proinde Marlucius oblongo & tereti eft corpore , «colore cinericio;glabra cute:in cuius tergo duas habet pinnas,vnicamab ano ad caudam;caudz veró pinnam rotundam oftendit, * Cirrhum quoq; fub mento:& branchias vtrinq; quatuor; Ore eft pregrandi, & veluti refciffo:euius dentes cenues in mul- tos ordines difpofiti;palatum vndecunq: dis caue in faucibus officula vt in dehtali exafpera- ta oftendit. Corilliex diaphragmate interfeptum eft Iu d inclufum:Heparin duoslobos diftin- o. &um. f Stomachus oblongns; innumeris appendicibus ad pylorum circunfeptus:à quoieiunum ori- tur,laxumac pallidim:de quoitem ileon,duobius femicirculis ad rectum defcendens;gracile id quidé acrubicundà. Folliculum item hábet candidiffimum;fping annexum, quoinnatatione plurimum ad- s * . 1 » ; » "ru el * ' . os e * ! E d iuuatur. Calculosin capite duos candidos habet:ijs propémodum fimilesqui in Sparo reperiuntur. Czterum Atherinis ac deiectamentis marinis,vt & Gobionibus vefcitur: - DE SECVNDA ASELLORV,M SPECIE; MERLANO RONDELETIVS Marlangus Bellanij in ventre pintias dis aber, nau 9mam vi hic s Q V 1 vulgàà noftris merlan dicitur , afini fpecies eft minor: multum; ab éo piíce differt, T qui à Pifces solls carnis differ iig » E 4 fhalacii. T Noh ájbasek 85 pifiara, i77 77227. - É& Meran ulgé Venetis pefce molle;à Rómanis phyco &ominatur,qui eftántiquorum phycis ;dequa fuo loco: 75, '"Merlam? vero maris Oceani pifcis,corporis habitu afino fimiliseft:Oculis magnis; pfpicuis;coloris *genteh- ^ —— e aut | H * NóERÉ Bells Squamis i9: B Merlanus. Q- €£ant, * Contra Bel- lonium. C 4 ES E m " . Ea wa " r3 ira ; E "- . 86 De Aquaulibus | Squamis paruis tegitur, ore eft medio Dentes paruos haber in maxillis ; Pinnarum numero,fituq; afi-. no, fimilis)hoc dempto quód afinus duas tantum in dorfo abet , hic tres. Lineaà branchijsad caudam finuo(a ducta eft. Ventriculum magnum habet cum multis appendicibus,hepar ex candido rubefcens: 'vuluam bifariam tantum diuifam , & non * quadrifariam vt. inept? quidam fcripferunt;id quod certo comperietexanatome diffecandi peritus,qui pro vulue pattibus vafa fpermatica temere non accepe- rit.Incapite calculos oblongos habet;non omnino rotundos quales habent plurimi alii pifces. . Carnequidemfriabili eft, & molli,fednon perinde ac phycis: vnde hos pics comefos non maiori oneri effe ventriculo, quàm fi é zona adbenit, geltarentur,vulgó dicunt Galli, quidurz carnis pifces probantceterifque praeferunt, Merlanus ob carnis mollitiem alfüs melior eft quàm elixus. Quarein fartagine frigendus, farinaque afpergendus,vt partes contineantur,neque diffluant. Velcituraphyis,caridibus,gobionibusqueignobilibus & paruis,atque alijs huiufmodi pifciculis, quosintegros deuorat,non dentibus in frufta diuidit.dentes enim habet non ad incidendum, fed ad re- tinendam predam. Pifciculi veró in ventriculoin frufta difciffi ideo reperiuntur.quód cibiin ventri- culo dumà calore natiuoimmutantur & concoquuntur, comminuuntur & atteruntur, Quz poftrema ideoadieci, nemirum quidaut huic pifci peculiare annotaffe videreturis quidepifcibus nuperli- |! bruim'edidit. 'DE EODEM, BELLONIVS F Gàlliztamfrequens eft Marlangus,vtà carnis]euitate, vulgari prouerbio,locum fecerit, hominem duodenis Marlangis probé paftum, minore ab his ponderein curfu fatigari,quàm fi fenos cantüm zone appeníos geftauerit., LIS io 1o À — Dubiumeftmihi , anis fit pifcis, quiàcarnis mollitie & candore antiquis Grecis z4éGxmv; hoc eft | . Ouisfeu Pecus dici confuenerat. Hocaffeuerate poffum, Venetis pifcem mollem , Byzantinis Muzum vel Mazum, vulgo Romano Ficum appellati. Quanquam etiam hoc vocabulum ad permultos alios afcllos transferant,quemadmodum Greci :ulgaresfuum Gaideropfarum , de quo in Callaria docebi- mus.Eft etiam Phycus alius ab hoc, vtipfa quidem orthographia, ic etiam natura 1pfalongé diuerfus, dequoin Phycide agemus, B Proinde Marlangus nofter plurimum albus eftac mollis, argentei coloris,pinnas habens fub ventre duas;atque inlateribus ad branchias,vtrinque vnam : tres quoqueintergore,duas ab anoad caudam. Ceterum ventre eft prominulo, quemadmodum & omne afellorum genus: eftQue lutea quadam linea ácapitéad caudam vtrinque producta,infignis,fquamisq; itatenuibus,vt vifum fugiant.rotundis ocu. lisin media pupilla cryftallinis.dentibusin fuperioris & inferioris maxilla extremitate tenuib?, acu- tis; albis,ordinatis. Oblongoac rotundo ftomacho, quem Gobijs in frufta difciffis. Caridibus atque alijs pifciculis plenum repertas: pylorumque quadam velutia pendicum feu apophyfeon czfarie cir- cunfeflüm cernes. Proinde huius pifcis foeminz vulua quad ons diffinditur,quod czteris pifcibus non accidit,eiusque tergoris fpina fexaginta vertebris conftat, acquosin capite calculos exaliorum confuetudine gerit, eos oblongos ac minim? rotundos effe confpicies. DE TERTIA ASELLORVM SPECIE. EGLFIFINO, RO NDELETIY S, [f ra R E B vsprimum nomina pofita funtijs in locis,in quibusipfz nafcuntur & proueniunt,quz deinde feruantexteri , ad quas res ez conuehuntur. Sic Egrefin vel Eglefin vocamus pifcem, cui Angli, Scotique, qui hoc pifcis genereabundant,nomen dederunt. Eftis ex A (ellorum genere, Grzcis,vtar- bitror, incognitus. t B — Capiteeftmagno,oris fciffura magna oculis magnis;roftro aquilino, ( izdr fov[an eglefin momen inda- Ouis marina, Uum , viamepleaquilaest 4nglis yi Gallis tgle, fed sljud fin quid fibi velt non a[feguov: snalim egle fijch , sd eft aqeila Notat Bello- pium: fifcis - qt'amuis longe aliaest veterum aqttila .) Quod nonnullos impulit, vt crederent ouem marinam effe, fed non fine errore. Quam enim vocauimus vmbram;,Greci huius temporis ouem marinam appellant, Seddehac remox. Pifcidequonunc loquimur, é mento carnofa appendix barbz inftar propendet, Branchias quaternas habet;circahas, venulas veluti appendices fanguine plenas, inftar lumbricorura contractas & corrugatas. Infaucibus offaafpera afini modo. Similiter pinnas quatuor ad natandum, f:din dorfotres,à podice duas.Maculas aliquot nigras infper(as habet,fed non multas, vt ina(ino ya. rio vid:re licet. | F Carneeftmolli & friabili, | | A, HücfahtüaBritanis Zaaoc& quidá vocari exiftimát. At mihialiüab egrefino pro Hadoch oftéderüt a- liquádoichthyopolc;q latiorerat;& ad e qué Goberge;pximo capite appellabimus.propius accedebar. UU "n k Tom sima 39 49 f9 6o H " D n ' L' Ww FL . $c | De Afelis. Lib. IV. 87 ! Hic mihi falfa eius opinio improbanda;qui egrefinum veterum Grecorum effe zo uev & atietem Quod nen fre autumat:quod criftain ceruice promineat,;inquo chamzleonem & f chamzleopardalum terreftrem ^^ "maria zmulatur:quodq; preterapicem;etiam gibbum fuper naribus gerit,in terreftrium pecudum formam. * camelopar- Quid quzfopinna ceruicis loco criftz inftar erecta facit;vt ze9€sm , id eft, ouis marina dici poffit ? Ex ut ea veró nora fola, quod gibbum füper naribus gerat in terreftrium pecudum formam, effici non poteft vtouis marina dicatur:cum vmbra piícis non roftri folum, fed totius oris formaterrenam ouem multó melius referat. Ridiculumautemid cum dicit;fe credere egrefinum ze Goo» & arietem effe:nam ratio-- nibus confirmare , vel veterum teftimonijs comprobare oportet , non temere credere, i Deinde (i Gaz Gc arietem pifcem pro vno & eodem accipit ; vehementer errat: quoniam aperte UAE XO eos diftinxit Oppianus lib.:.dioGma , vbi zeó6 2 cum ijs numerat qui in alto latent:multó póft veró PRAES EC xeAiv , id eft, arietem cum cetaceis . Quorum vim & immanitatem cum expoluerit, Gcéxhis multos ree videatur con cenfuerit, addit: ceo! eijoto. Item Plinius cam cetaceis & beluis marinis recenfet Arietem, Ex his Pere. efficitur, neq; zeiCarm & arieté eundem elfe piícéneq; fide effet, vllo modo eum effe,qui nücegrefinus Drsteeranite nominatur,tum g; mores omnino repugn?t,tum gp» cornua que arieti Plinius attribuit; egrelino defint. DpE EODEM, BELLONIVS,. Afellorum generis eft qui vulgo Aiglifinus vel Aegrefinus dicitur,quem nulli Tecorinum effe autu mauerunt.Salitusaliud nomen vulgaté adeptus eft;preteraliorum morem:vocatur enim Hadou, voce fortaffe à Britannorum vulgo defumpta;apud quos * Hadox feu |. Hadoche dici (olet:noftro Oceano pe- culiatis , reliquis litoribus infrequens. 2e Maximam habet cum noftra Morhua vulgari fimilitudinem:à qua ceteris quibufdam veluti macu lis nigris, quibus confperfus eft;atque etiam quód minor eft, diftingui folet. Cubitalem longitudinem « c, up. non excedit:pregrandibus oculis preditus eft:crifta in ceruice prominente , inquo Chamzleoner T d & t Chamelopardalum terreitrem emulatur:qui quidem apexin falitis magnis eit perfpicuus,ex quo antiquis crediderim zeéGase & Arietem appellatum fuiffe. Ná preterapicem,etiam gibbum (uper na- ribusgeritinterreftrium pecudum formam. Verumetiamin hoc pifceid przcipué eftadmirandum, g : in fingulis branchijs,quas vtrinque quaternas habet;apophyfes fanguinei coloris lumbnci contract fimilitudine gerat;in quibus fanguis purus cótineatur.In faucibus olla dentibus armata oftendit:qui- bus quz ore comprehendit;in ftomachum facile immittit. Cirrhum breuem füb inferiori maxilla ge- rit. Apophyfes vermiculorum fpeciem referentes feré innumerabiles füprapylorum in multum gre- 3o pm Coeuntes exeunt:reliquainteftina alijs Afellorum generibus prope fimilia funt.Lineam in lateri « us ytrinque nigram gerit,atq; adeó maculam ad latera etiam nigram, vt fancti Petri piícis. DE QVARTA ASELLORVM SPECIE, up Hado.ké - GOBERGO RONDELETIVYVS. 4e. Eu IU L:4 eft afinorum fpecies, que vulgo Golerge dicitur, A [ X. Maris DID eftqui exterrz parte nuper reperta falitusad nos aduehitur, morhua fiue B molüualatior & maior. hzc enim cubiti eftmagnitudine;aut nó multó maiore:ille duorü,cubitorü ma- go gnitudiné füperat.Colore eft cinereo, ventre eH MOE tegitur. Oreeft mediocri (ine dentib. o- "- €ulis fatis magnis.Pinnarum numero fituj; fuperioribus duobus fimilis eft, Caudain vnicam definit. Lineaàbranchiarum fuprema parte ad caudi obliqué producitur.Partibus internis afino fimilis eft. Carne conflat duriore quàm afinus, minus glutinofa quam molua. Pifcis ifteinaqua maceratus; vel F füfte contufüs,pauperiorum & rufticorüm cibus eft. | DE QVINTA ASELLORYM SPECIE, [9 - " MOLVA MAIORI, VEL ASINO VARIO,; RowNPELETIVS. 6o " dL 77 t. ] sT'etiaminter Oceani afinos,is pifcis quiinonnullis moluaab alijs Mufchebout, (zimirum a m7 A. culis fem puntlis. nam vmou[cheter Gallia ua disinguere frgmficat, ) ab alijsleopard à maculis nominatur: Nos afinum variumappellabimus. | H a pifcis A | : ^ RE De Aquatilibus. -- B Pifciseft Íquamofus,gobergo proximé defcripto fimilis,item molue;fed maior.Dorfo cinereo,mul- tis maculis nigris confperío.ventre candido,falcato.Pinnas tres habet in deríoà podice vnicam, duag ad branchias,duas in ventre,qua magis ab ore funtremotz,quàmin afino & gobergo:in quibus duo- bus hz ventris pinnz,fluuiatilium Dd modo,ori propiores funt,& loco firmiori innixz. Ore eft magno. Oculis minoribus quàm gobergus. Détes habet in maxillis.Internis partibus a(ino fimilis eft. Hanc mmoluam maiorem etfe puto.ei enim fimilis eft hic piícis,& eodem modo maculatus. F Subfantiacarnis fer? eadem:nam glutinofus eft,fed minus quàm molua. DE EODEM, BELLONIVS. Eft Heberdum pifcis ita nominatus ab oppido Iflandig, à quoad Scotos primum,;deinde ad Britan. nos us enit:zmagni quidem nominis apud Anglos, vt qui prater gratum aporem latis fefe diffundit artubus:liuente furfum tergoris colore,fub ventre candido:cauda quodammodo angulofa:tribus fur- fum pinnis,inferné duabus, ( vmsca , Rondelettis)ab ano ad caudam exeuntibus infignis, DE MOLVA VEL MORHVA (ALTERA, MINORE,) RONDELETIY S- LJ 2e S ier "SS Se À £7 V. moluavel morhuaà Gallis nominatur, ab Anglis merbuel. F . Pifcis eft maris Oceani. magis corporisfiguri, quàm carnis fubftantià afinis fimilis. Cu- bitum vnum]longus eft, & eo plus, pedem vnum latus. Ore eft magno , dentes habet in maxillis, Ex inferioris maxillz extremo appendix carnofa, veluti pilusé mento propendet.Oculis eft (atis magnis, arum acut. cernentibus.Inde Gallorum eft prouerbium, Oculi morhue, quod iacitur in eos,quibus 39 inhrma eft & hebes oculorumacies:(ic enim feré [emper accidit,vt qui magnis funtoculis & promi- nentibus, maxime quibuslataeftpupilla, parumacuté cernantob maiorem fpiritum diffipationem. Pinnas habetad branchias & in uentre binas, partibus pronis tres, à podicé duas. Dorfui cinereis fuluisque maculis notatum, venter falcatus . ; Recens hic pifcis carne eft multó meliore,quàm falitus & exiccatus:quippe cuius caro tum glutino- faadeó eft, vt etiam butyro diu immería quod,vt pinguia omniaglutinofarum rerum adhzfionem im. pedit ) digitis itahareat interedendum, vt vix reuellatur, Cüm contrà fieri oportere ratio ipía fuadere videatur, quód fal calefaciat, extenuet &incidat. At cur glutinofior morhua témpore efticiatur, in caufa effe puto tenuis humoris confumptionem. Quemadmodumin farina multaaqua diluta euenire videmus,quce fi aliquandiu coquatur,tenuioribus partibus ab igne abfumptis tam fpiffa glutinofaQue "t. redditur, vt eaad multaferruminanda vtamur. Idem in facchare in aqua diffoluto experieris: coctione i enim glutinofius multó fiet. : | a ALT Salpa, Á Salpam nonnulli pro molua vfurparunt,fed magno errore,vt iam docnimus. Libscp.::— A]yjPlinigichthyocollam effe putauerunt , qui & pro pifce & pro eiufdem glutinoichthyocollam PANNE vfurpat.. Ichthyocolla;inquit libro i2. cap. 7. appellatur pifcis; cui glutinofum eft corium, idemque frovidis cbrby nomen glutino eius. Horum opinionem cum de ichthyocolla dicemus,improbabimus. Multo minus ecollemeffe. Diofcoridislib.s. Cap. 102.ichthyocolla dici poteft: H' 8e inc DvoXaDhae A€yAjAEv 0 iA as eov io UV» xvros. vbi "fortaffe non «eiie fed «3 legendum. ( xoa videcur proquoua ventricelo ast filsculo acetpt poffe, rt vsbzl fie motanáum . ) Nam morhua pifcis eft Grzcis veteribusincognitus,non cetaceus,vt ichthyocolla.Pre- . terea ponticam przferunt Plinius & Diofcorides:at morhuain toto mari mediterraneo non re eritur, Jo Neque veró, fex morhuaichthyocolla,id eft; elutinum fiat; re&e concluditur morhuam ichthyocol- lampifcem effe. i Belosiwm"- ^ Fuerant qui pifces quofdam cum afellis numerarunt, quos potiàsin * muftellorum genera referri s4t forte Cn a- oportet: funcenim longi & lzues. Similiter eum quem nos Plinij ophidion effe demonftrabimus ,non S ostlpdd rectc alelli fpeciem fecerunt. Poftremó Angli Germani; pifces falitos & exiccatos Srckfifcb appellant, Sickffb. | quiomnesafellorumgeneribnsnon comprehenduntur. DE EADEM MORHVA VVLGARI, MAXIMA "Afelorum [pecte , Bellonuus. Mirarerantiquos rerum omnium folertiffimos inueftigatores, fpeciem hanc Afellorum, prater cze- 6o eros maximam,quam noftrum vulgus Moluam aut Morhuam vocat , pratermitffe, nifi exiftimarem Grazcosatque Italos;eius penuria multumlaboraffe , quum alioqui noftrz regioni non ininus atque Harengus fitfrequens. | " B Vtplurimumfefquicubitalis eft longitudinis: latitudinis veró pedis vnius:ac dum recens eft; guftus (F ) optimi, & nutritionis faus falubris.Tres (upina parte ( fgpsussm && pronum contra quam oportebaz. , vide:ur acc pere, )pinnas gerit,prona duas;ab ano ad caudam protenías. Oculos habetadmodum maenos; vnde iliud vulgare Lutetianum in ftolidos, quique cum magnis fintoculis prediti;nihil tamen vident, Mor- huzoculi. Huius pifcis inteftina, & folliculi( quemadmodum & reliquorum cetaceorum ) ichthyo- *Mufelas | Colle conficiendz inferuire poffunt:reliqua paxtes interna ad * Callariam accedunt: de quo proxim »arimam. Qilleremus. D.E- PISCGR ^ ^ De Afelis: Lib: IV. ^ 8g DE PISCE COLFISCH ANGLORVM, (t mz | — ) Brzrro NIV S. Ll /' Culffib Anglorum, cuius capnt hic tibi nonoftendimus, ( ingüit Bellonius, ) quod idne apud Anglos quidem (apud quos fané peregrinüs eft) nobis víquam fuerit compertum. Tr Gli e"dnglisef)glutinum, Colverocarbo vt nobiss vtfar[amá colere, non cella, teft o. dglutino, riomenes fecerint 4Anghe. EC] Sed XCCRNN "Ae cB SERE jm E pL———- NH ze RES Ji t3 HER » l; í 1 hop ow MS: D ANI "11 Pow dnte Perte XE x, pu n i D. 2 I5 DEA 9, éofestudo coy N E. scroquatationepifcem hunc Britanni ficnominauetint nifi dicas eidein hunc illis effe vfui, 4. N quoinPontoin Sturionis genus;ex cuius folliculo ichthyocollaconfici folet. Huius autem A- 39 fellorum fpeciei ob id tibi propofuimus effigiem; quód à reliquis ipfa caudz, quam lunatainacbi- furcam gerit; forma diffideat, que cieterisalioqui rotunda eife folet, Caeterum ex eo tractu Britannico ad nos defertur qui ad Hollandiam fpeGat, Pifcis hic prouectus, alicuius precii effe folet: paruusau- tem, carne eft plan infipida, Squainis contegitur latioribus,;quàm quiuisalius fuigeneris: tergore eftnigricante; ventre candidiore. '4 capitead caudam, atram lineam pródudtàm habet,;ad latera ali- quantulum inflexàm: pinnasque reliquis fui generis piícibus durioresac robuftiores. Proinde popu- laris eft, atque omnium falitorum inferioris nota. | DE MVSTELLA VVLGARL. | | RONDELETIVS. 5e Hic farte chremes eft, qiei && bavdatnlus ci generis afellorum deJcr bitur: dir eum mufiela | wmarina comparars ab e£ lano videtis Pru a am 15 2 7 7 PR ee x ? 72 73 Va CSS S VE eee, ——— C om i W X VsrELLAM Boltri pilcatoresappellant, quam Ligures & Itali galeam;alij pefcesnoro. Greci A 445 M hodie gaideropfato; («deff; afimem pem.) 0 Lo xs s RIS Pifcis eftmarinus,lotz vul$ó Lugduni nominatz fimilis; vel phycidi alibi à nobis defcri ptz. Cor- B pore eft longo,fufci coloris Jine fquamis. Ore fatis magno, paruis dentibus.Ex miaxille inferioris ex- tremocirrhus Vnicus & candidus propendet. Efnu prema veró maxillae fuperioris fiue roftri parte duo cirrieminent fed nigri. Pinnis duabus natat poftbranchias pofitis, item duab usalijs paruis in fupina parte propiusosaccederitibus. Alia'eft pinmaa podice longa ad caudam feré attingens. Haic fimilis a- liaeftin dorfoj;fed longior. In ceruice cirrus alius eft, & vnicus velut paruz pinoz initium. Cotp üsin mucronatam caudam de(inia,& inpinnam vnicam eiufdem figura. I.inea rectà medium corpüsinter- (ecansad caudam dudà eft. Ventre eft maguo & paulüm proiinente. Intus ventriculum habet ma- enum cumappendicibus Inte[tina fine gyris &d podicem demiffa Hepar albumfine felle. "Me" Squilisdcpifcigubsyelcitub 0 o er. le A Rosa rr f Carnetít molli & friabili;& eain faxatilium penuria, etiam egri vefci poffunt;fi elixafit, [ani frixain.F fartagine. PD B "Quad, per Illyriciem per [lagna bitioninis Hi oc Fr | : à s der. Spitmárum indiciis caperismustella watantums A vo . Plureshzc ad lampetras noftras referunt, quorum verior fententia mihi videtur, vt fufius capite de lampetra dicemus. Quare pifcis quem hic oculis fubiecimus, àveterum muftella proculabef. Obid catzria: vel &o muftellam vulgatem cognominauimus quam ex afellorum genere effe puto, vt fortaffe collarias fit; a- Claras fellus ininor Plinij. Quanquam hàc de re certi nihil fatui poffe exiftimern, nifi quód affirmare poffü m, Doe Bello- erraffe euin * qui callariam & clariam pro diuerfis pifcibus ponit, cim fit planéidem pifcis,fed clarias 777» - ab Oppiano tenti per fyncopen dicatur pro callarias. or Wiz: (s so LONE dons nad kAaplars ig) moryMdecS tpyam TRO. 0. | Ydem muftellz vulgàris picturam aliter quamnos expr effi. Ver um he evt &multealieeiufdemau- toris pifcium econes, depravatiffima eft &à naturali figuraalieniffima. E m vcl v C A Aliusex JEliano fcripfit muftellam breuem effe pifcera fimilem iecori. fed cumin Zliano, qui ho- jp. diecxtat;nihil cale compererim, nihil certi ex ZEliano de muftella proferre poffum.. fo habet «Elias fiofler Grácuts lb. 35 cap. 3o ke M [ $. T | à D 3 — )- TIT 2 3 1 9o | e Aquatilibus. ! | Bellonis defcriptio coni [na quem ponit pulchre v. fpsndet,vt cla CMulcle fpecie Cefntri picem qualem vidispinxs[[e videatur : nec dubito quin mulia : Veuetgs depick fre husus géneris defféy esitas In dor[oquide pnnas dnas pingi, ePEEUS GO fuperievis minorifa, «n de[criptione non meminit. Cirrhos [upe- viors labro nnllos appingst. candam areliquis penttis feparat. DE EODEM, SIVE GALEA VEs netoruta, afcllorum altera fbecie, "Bellonius.—— 3De figura quam Bellonita extibuityvide noftra c "Kondtleit Verba proxime vetro. À W£nobisfrequense(t Mérlangus, fic Venatis afels lorum fpeciem ad hunc accedentem multüm cora munem*élle video, cui vulgus Adriaticum Galez no- inen impofuit. Huius efhgiesád mufte'àm (mox dé- fcribendam) átque ad noftram barbotàm(Lotam)flu- uialem; plurimum accedit. hoc tamen ipía magnitu- dineà fequenti diffidet, quód ràró fe(quipalmum ex - cedat átqueadulta quidem nigricet;pufilla cándicet; B Glabracute cóntécta eft, capite magis plano quàm anguillz, E latioribus, cirrumque fub labro inferiore protenlum gerit Pinnas in lateribusrotun- das, nigras, ac rutfus fub branchijs ( quas vtrinque . quatuor habet duàs alias, binos veluti cirrulos refe- rentes:pinnam quoquealiam carnofam,à mezdiodot- fo:ad caudam vtque productam: ac prater hancetiam aliamab vmbilico ad casdam abeuntem, quam circi- na,tam mollemac nigram habet. Coriliifub bran- chijs, vt inalijs A fellis, triquecrü delitefcit, fed pauz ]à magis turbinacum :. Hepar ftomacho 1ncumbit. duobus lobis predicum;. Ventriculum etiam gerit oblongum.pyloruminnumeris apophyfibus circun- datum.à quo inteftina tribus infiexibus conuolutàás adanumdemittüotür. Peritorizum illi argentei có- "lorise(t. Vulua vtrinque in cornua prominet; pers inultis ouis referta, intet quz officulum membraaa inuolutum; caput aquilz referens compétimus, fol- liculo quoque, commodioti natationiidoreo (vt && cateri afelli ) przditum eft : qui latiori fpinz patti incumbens, durus , glutinofus, & plurimo Hatu di- flentusapparet. Caterum eius cáro paucis (pinulis teferta elt. A tg C ^ Velcitur Apuis, Caridibus, & omni pifciculorum Vous s mmeuT POPPM vfi 72 ge lere. DE MVSTELLA ALTERA VVLGARI, SIVE. GALEA Pi» SCR RONDELETIVS 9t Cirri à maxilla inft- riore [fimplex d fime. qularis depende- : anie — 25 t redebet vt in | od jy ; ^ qs "a ITALOS E 1. ANGUS 89) ON AY Belin yif mo NUR HEUS OR : VO 00077 gura. | " | u Á P IsceM quem hicocülis fubiecimus;apud noménatur&q, fcifcitatusscóperi eum effe; nos tàrilimum cüiad meattuliffet pifcatet, diumultumq; quià Maffilienfib.muftella vocetur,ob finilitudiné qua cum fuperiore habet: ab Illyricis pegorella: à Grecis huius &tàtis etia gaideropfáro; id eft pifcis afinus. p Pifeseftmarinus merlano quodammodo fimilis: differt áutemap Vded, s quzin fuperiore ma- xillaeminent. Aliaex inferioris maxilla extremo; véluti é ménto barba protendet. Pinrasad branchi- as breues habet Subfuntin ventrea cum pinna caudz continuam: in dorfo duas, prior parua eft; altera magnacum pita cauda continens; Parcibus Te n lizduz cirris quàm pinnis (imiliores. A podice pinnialiam habet . De Afelis Lib: IV; |. — 9i Partibusinternis fuperiori fimilis eft. Hepar ex albo rube(cit in tres lobos diuifum; quibus tanquam manu ventriculum ample&itur.In hepate fel haber, Ventriculum magnum Cum appendicibus multis, Inteltinain fpir&s conuoluta. Veficam aére plenam ex tunica craffiufcula & alba. ! v Carneeltmolli &friabili, & cum a(inorum vel etiam faxatilium carne conferenda. Ig Vtliberé dicam quod fentio, qu afino fiueafello nota infignes & euidentiffime cribuuntur abA- A riftotele, huic magis competere mihi videntur, quam merlucio , quemomnes hodieafellum veterum «fellis Atri: efc iudicant, maximé v pa63/a id eft, virgule ad alliciendos & capiendos pifces, quibus prorfas caret fore — inerlucius: quód lapides molatesin capite habeat, quódlateat. ,. Necilladpratermittendum, autorem/Zibri de Aquarilibus nuper editi nonte&épiíciifti fquamas & o àdemi ffe,cumtotusfquamofus fit. ( wo fquamts inque Bellonizi, Polata vulgarem referiz fed eas pictor sa icone spfius non expre[fu) | | DE EADEM, BELLONIVS , | Afinümpi(cem vertere poffumus, quem Creticum valgus Gaideropfarufa vocat.Indigenzad pore A tum Venetis Pegorellam, Genuenfes ac Maffilienfes Mu(telam. puto Ariltotelis & 'Galenieffe Cal- caza, - lariam. — ^" ae SEPA a, R^ E Pifciseftad Merlangumnoftrum accedens, Grzcoatque Jralicolitori fcequentiffimus;inter fnollis B | 120 catnis pi(ces connumeratüs: trium interdum palmorum longitudinis;ac cruris hümiani craffitiei: co- | lore ex liutdoin opacumabeunte fquamis Polam vulgatem referentibüs. Duas intérgore pinnas ge- rit: quatum minima capiti vicina eft: preter quas aliam rurfus ad caudam vfque protenfam habet :ac ruríusad latera vtrinque vnam,rotundam, (üb quibus poitremis craffiores ac carnofi quidam cirri, bi» fidi confpiciuntur;huius quoque cauda pinna rotunda cftcirrum fi ub mento habet;maxillas mobiles; dentes confufos;vt & a(inorum reliquum genus. Sed hocab ijs dert, quodinlabro fuperiore macu- lam oftenditin cordis figuram denticulis circunfultam, linguam 'slbicantern, & in'cüfpidemefformas tam. Proinde branchias diltendit vtrinque quatuor, fub quibuscor delite(cit triquetrum, pericardió vt in.cateris pifcibus obuolutum. De diaphragmate hepar pallidumac fere la&teumappen(uümeft in tres lobos diuifum:cuius parsfiniftra,cateris maior, veficulam fellis oblongamadmittit tertius lobus 36 (uperficiei ftomachiincumbit. Lien illieftfanguineus, gracilis, oblongus, dorfoincumbens; à ven- triculo dependens:quem; propter voracitatem, pregrandem vidimus, eius feré fgurz, cuius eft pafto- ruminftrümentum;cuicornutz mufz nomen eft.In pyloroadmodum multzfuntapophyfes,vt quin- que & triginta facilé connumeres.Eius inteftina non amplius quàm tribusreuolutionibus circunflexa funt, antéquam adre&um pertingant: preter qua, veficula quadam czteris à(inis communi preditus eft, gemino velutifolliculo tergori coniuncta, que illi commodioris natationis vfüm exhibere cre- ditur. | aem iet) "E La el e WR dM Caterumbhic pifcis fardellis, boopis, trachuris atque alijs pifciculis fefeexaturat. e E - ^ pg OPHIDIÓ PLINIIL | RONDELETIV S. fon fequenta pagina,non ef quam Rondeletius dedit: fed iofra Venétiis picta: éadem prevfue,vs dudieo: ni[i qubd inmumerisdllis qj» vesundas fer? maculis caret, quas in faa oftendit Rondo- detius, Bellonius omittit . Quare genera Opbid tria flatuerim: Barbatum duplex: mempe maeulofam; vel.[ine maculas tertium éyaberbe e$: flauum. ) 89 C Oxcno (imile eft ophidioi quafi parüum ferpentem dicas, diminutiuo nomine ab AL;c, Eft A | autem ophidion pifciculis quiànoftris Vocatur donzelle, cuius Plinius duobus locis mefninit: r£, j. wp. x. yno nominat tantum , in pifcium catálogo: altero qualis fit breuiter indicat: Vrinz incontinen- Ibidem ecap.g. tiam hippocampi tofti; & in cibo fzpius fumpti emendant. item ophidion pifciculis congro fi- b (G) milis, cum lili radice: ^ Pifciculi minuti ex ventre eius; quos deuorauerit , exempti & crema- ti : itavtcinis corumbibaturex aqua. Hadenus Plinius. Quoniam veró pifcis quem capiti huic prefiximus, tam congro fimilis (it quàm onum ouo, vt elt in prouerbio: videor mihi veriffi- mé pro Plinij ophidio propofuitfe. Eftigitur ophidion pifciculus longus &leuis. Pinnas duasha- bet, in dor(o & in ventre (Jrngulas,) fitu, figura, fubftantia congri pinnis fimiles. ÀÁ congroge- mina barbe é maxilla inferiore propéndente differt, & orisri&u, qui in congro maioreít. Bi- €O nz linez tenues à capite ad caudam product funt, qua nota in eam aliquando fententiam adda- cebar vt feferinum Athenaei effe crederem. — Sed tandem verb feferino cognito, qualem an- tea demonílrauimus, tem ormném diligentius càüm expendilfem , Plinij ophidion efle iudi- cauis $.. " "0 : ; -M Á Quid autem aduerfus vrinz incontinentiam prodeífe cum lilij radice legiturinPlinioloco modo 6 éitato, mendofum elfe fufpicor, fübftituendumque feminis incontinentiam cum ruteradice,quod & rationi confentaneum eft, & ita in vetufto quodam exemplari legifle me memini. -Caterum ophidion carne eft candida, dura veluti draco. EDS. Inepte fecit qui ophidion inter afellos numerauit, cüm plané iis diffimili sfit corpotishabitu, ca- A pite; pinnis, atque cutn longis plane cónnumerandus. ;3 Contra Bilis- ja H. «4 Circa nium, s LAN De Aquatilibus. Ophidien al Circa Larinum infulam & Antipolim fzpe capitür pifcis fuperiori Os terum flum mninofimilis corporis fpecíe& carnis fubftantia: eodiffert, quódcirri velünberbe- carnofi bárbz inftar 6 riaxilla inferiore non propendent. 'Coloreetiamà. fuperiore dilfidet :'eftenimflauus. Quam ob caufam ophidionflauum vel ophidionimberbé, vt à fuperiofe difcerriatur, appellabimus, "DE. EODEM, SIVE 'GRILLO VVLGARI RUP - eZdfellifpecie,"Bellnias, — 00 Hic forid potius éallarias fuerit, Lege quasnferitu feripfrin Corolla- rio primo. De Gryll videinfra nonnihil Córollarie :8« de afellis eie. eo de Ophidto plura in cemento, A.B.F. . Mollium Afelloruim claffis'eft, Italorum plerifque Grilli nomine co- cognitus pifcis palmum ex Mediterraneo non excedens:carnisadmodum 4 'delicatz, Romanis Antiftitibus in delicijs habitus, à quorum vulgo pro | congroaccipitur; atque interdum ab ichthyopoliseius loco fupponitur. Cui fententiz'ego quidem facilé'accederem, nifiab hoc longe diuerfa " effet huius capitisac pinnarum effigies. Illud enim quaternis cirrhis bar- . ;batumaipparet: He veró carnofz, integram in gyrum caudamambiunt, ac multanigredine perfunduntur. Verum quideia eftlubricamilli pellem cf- fe, Anguillz ac Gongri modo: fed relique notz ad Anguillam accedant, T ! ((— Quamobrem tam incerta eft mihi huius pifcis nomenclature, vt vix in |" promptu quid de hoc ftatuere poífim , occurrat. video enim communem Grilli& Corigriapud authoresappellationem elfe; & tamen hic Grillus, ET Congtuüs nó eft*cio przterea Venetos;fuperius defcriptum pifcemiatq; Msfuls, | hücquoq;;Geledappellare:fed quodffic pifcis Muftela fi; ipfi" quidé pin- nétaudá amibiétesac nigricantes;ipíaq; carnis in maducádo iucüditas plu Tragut. rimü reclamát. Audio qui Tragü &ntiquorü effe iudicét:de quo Oppian", Miznides, & Tragi fimul, & Atherina vagantur... D Quorü fentétijs facilealfen tiré;nifi plané mihieifet ignota, exantiquorurm fcriptis;pifcis Fragi defcriptio. Hoc vnum mihi compertumeft (quod & ili pecie. vobiszfitmare poísii)pifcé hunc,mollé & delicati, A ellorü effe fpeciem, 'abalijs plurimum diffidentéjatque obid peculiare nomé fibi promeritum. B Perólinguam habetparuam;atutam. cortrigonum;ruberrimuim: he- par ád finiftzum latusetporre&um:ftomachum oblongum;pylorum per- znultisapophyfibus citcundatum:à quo tres inteftinorum reiolutiones adanum pertingünt. lienem zubrumatque oblongum.Cateraad reliquos Lu: afallos,atqueadeó ipfa voracitate accedit, 1 SEQVVNTVR DE ASELLIS COROLLARIA IRIA. PRIMYM DE ASELLIS EX VETERIBVS ; feri. Secundum, De Geremanta d 24r phuois 2 fellorum nominibus. T ertiupisde eZVtustelis marinis. COROLLARIVM PRIÁVM DE ASELLIS. Afzllus Roma fcarmus & merluzus dicitur, Niphus. Afellorum duo genera,callariz, minores; & Bacchi, Plinius. Hermolaus (inquit Mefla- rius ) videtur hoc loco dicere; poffe etiamlegi banchus: fedego potius bacchus quàm banchus legerem;tumex yetuftis codicibus, tumetiam A- 1 thenzo,Eüthydemoztque Diphiloj;in quibus bacchum fcriptum inueni- | mus, nonbanchuin: exeo forté quod a(inus (teftante Plinio quarto & F. fed . vicefimo volumine ) dicatuseft Libero, hoc eft baccho, vtbanchus alius omnino pitci$ fit; vti retuli- jo Xaxbu. | mus,intermugiles minimus Euthydemus in lib ro de falfámentis, alij ( inquit) bacch onáppellant;alij yeiatilusyalij onifcon. Archeftratus, Tv 2vov civoxdav y rüv xA Atolaw XAAESGTV, ExTecd& tvpeyeiits aa elu for- te uen ep clu) ) Siret mv algun, Kaivats Sy, fiüéiam ipei, 'Gallarium aliqui mendaciffimà murzram fluuiatalemà Dorioneapud Áthénzum nuncupari fcribunt. videin Murzra. Calariasafellus minor, dicituraliter Gallatias & Galleridas, Gillius. item yevaphne, & y eAnogn-, & galaxias, & clarias; xX&golo.cjab Oppiàno parífyncopen Et forte reliqua nomina vulgus imperitü deprauauit:pro bandum eft autéquod à galacte,id eftladte, deriustum quàm optimé videri poteft, vt galarias. vel galaxias, nimirum à la&teo colore, quem'ego de Afclli tum gadi.tum màgis galariz, iecore imprimis accipiendum cenfecficut & Germàni inferiores genus quoddam mulftulz à ladteoiecinore eJMs'cbing appellant nifi quisàgalessid — eft muftele fimilitudinegaleriam vocare malit. Viderifané poteft afellus galarias, muftelarum generi 6O | adnumerándus, ( fi turio non eft,vt Rondéletius putat; ) tum quódalij quoque cognati pifces haben- . tureiufdem generis: cürn quód fpina fingularis, os refciffum ( quamuis non eadem parte fitüin ) ipo'uic AW C— 1 CSRCNRS it | i vr Pa i TUTTA Psp inti Cu m by ADV 412214 £7 0L PE s SEITE E tomas Sii ES RT, SYN ITE. Bacchus, "rit jacit, xod 00 pol eunace aibi» & oris radieli feu virgula ( barbulas interpretor) fauere huicfenten- dis videantur. Plinio Bacchi, maiores afelli funt, callarig minores : Athenzo vero Bacchüs, onifcus & . »* »enmy. — chellares ( quódàcallaria corrüptum dixerim ) idemeft pifcis. Cremys pifcis vel chremys. ( malim Chremes, videin Chromi) afellus ( onifcus ) eftapud Graminaticos : videtur autem idera muftelarüim generis.TaAun, ( xAaoaa patius, ) onifci, Hefichius & Varinus.Hoc etiamannotandnm;galàrias& fi- milià nomina adicétiuz fignificationis effe, differentia gfatia ceu epitheta propria fubftantiuofuo ads iicienda, Vt àvacs iocos cit wwzrexdaes F'ouaigia s iy O6 éuxis( lego $uex-) Helychius & Varinus. AaQis gi - gabpias; (videtur corruptum;forte à jaAspidocp) xd Apis ix hoc, Hely chius. acis fadtuim àpparetà po | a Chremji- DeAÍfedls;. Lib IV. 193 afino. Grecus quifpiam nauta Maffiliz mihi dixit;etiam nunc Gallariam in Grzcia appellari: fed mihi non potuit pifcem,cum tamen fümméab eo contenderem, reprzfentare;Gillius, Varroab afini colore hunc piícem dictum fcribit.Grzci à fegnitie dictos afinos innuunt, nam Oppianus lib. ».de pifc.iovvo- Gabr d|éjuee , dixit: Gc ZElianus cum nominaffet pifces pregrandes ac pigros, qui inlatebris maris abdi fo- lent, nec longéab eis natando recedere;oues,hepatos;prepontes:afellum quoque inquit eis adnume- rari poffe.Equidem onon maiorem effe putarim quam fit onifcos,cum Plinio,quamuisaliter Rondele- tio videatur. Eberus & Peucerus afellos maiores Germanicé interpretantur Zanten: minores, Sensei. Sed. Sengelin audio effe fectum funduli piíciculi,id eftgobi; fluuiatilis minoris. Zartez nomé mihi igno- tum eft:nifi idem fit Zander vel Sandat. pifcis , qui apud Borutfos & Danosin litoribus capitur, & ma- Zander. 19 gnacopiadolijs inclufus,in exteras regiones mittitur. Ventre albicat;dorío nigricat,magnitudine qua 9474at. deafellorum genere Stockfifob dictus mediocris, UN non admodum grandi. Caro eius falfa tenacior euadit. Roftochij aiunt Sandat. nominari, in Pruffia Sant.:pifcem effe marinu m,percealiquo modo fi - milem;oblongum ad dodrátes feretres cü dimidio,flumina fubire, in cibo laudari. Alij cóparant eium fpecie truta( emer Lachsformen , ) [quamis cyprino.In Suerinenfi eti lacu capitur pet quadragefimi. Memini Galenum prodere galaxiam pretiofiffimnum Romae picem é genere galeoriü,id eít muftelo- rum ( jaAcóv, vel galeonymorum) effe,& in Grzciz mari forté non inueniri, vtin Acipenferis hiftoria Rondeletius refert. fedfieri poteft vt mu ftelarü muftelorumq; genus non recté diftinxerit Galenus.hos geA:sc illas »xac veloaAte: Graci appellant; Apud Grammaticos etiam in Lexicis 2a/£ & 2«Asà: non diftinguuntur. Galeonymus quidem ex Galeni verbis videtur autidem effe qui galaxias,ant genns ad Cefeemme . 29 eum ceu fpeciem: vt long:alius fitqui callionymus vocatur& alio nomine vranofcopus.bellonius Muttele fluuiatilis genus quodlotam Galli nominant, noftri Trzfcb, alrnpy , &c.clariam fluuiatilem vocat; pro callariam,Oppiani poétz imitatione: & fimilem ei in Nilo quendam pifcem clariam Nilo- ticum:& in mari Muftelam Malliliz dictam. etfi alium quoque pilcem ijdem eodem appellant nomine, Grill quemalijin Italia vulg grilium, qui mihi verius callatias videtur ,' & grilli nomen à gallaria corru- PUN prium fuípicor. carnis,inquit;eftadmodum delicata, & mollis, Romanis antifticibus in delicijs habitus naturaad afellos accedit, &c. Sed de his mox inter Multellas.Hic fatis fit , quod ad nomen, monutíle, afellum gallariam,de quo eruditi difputant;prz omnibus grillum Italorum mihi videri:et(i Rondele- tius Plinij ophidion efle coniecerit. Namauridem pifcis fuerit ophidion:aut fi diuerfus eft, plura ar- gumenta pro gallaria quàm pro ophidio fa&ura arbitror. Idem Rondeletius callariam eife fulpicatur 59 gale&(primá)vulgóabItalisdi&.Quod fi qd obijci poterit; minus tam£id eri5;[q dq aduerfusaliorü co- lecturas dici poteft:& ppter cofufa quzdi apud veterestum nominatü defcriptiones excufari poterit. Ariftoteles a(elli picis folius omniü in mediaaluo corculü fitü pro maximo memorauit, Apuleius, Onos degit inlatibulo aliquo in profundo, palferes verós 44) xAaeAon , ad re pyNDec s teoeT dWcxuv, in cano & paluftribus locis ( c» véizyos: ) maris, Oppianus: triagenera diuer(a2vsc , ivleusc & xAneAa« fe facere oftendens. Afellum latere plurimum temporisconftat, quoniam longointerpofito tempore ca- pitur, Ariftot.Ouidam zftus impatientia medijs feruoribus fexagenis diebus latent,vt glaucus , afelli, aurate;Plinius.Exortum canicule extimefcit afellus,/Elianus . Solus (afinus)calidiffimis flagrante Si- rio diebus occultatur,cum alij per fummum hyberni temporis frigus fe abdant, Athenaus ex Ariftore- le.Oniícus quoties anno pariat,nondum exploratum eft; Oppianus lib.r.de piíc.Afelli partum nunquá 4o deprehenfum fuiffejin fermonem hominum venit,Gillius táquam ex /Eliano. fed melius videtur Op- pianus dixifle:& locum hunc Zlianinon reperio. IN Afini, ( voi, ) boues;oues;raiz,pifces przgrandes hamo capti, fequirecufant,& magnum Üepeex- E trahendilaborem piícatoribus pariunt, dum graui corporis mole ad arenamautaque fundum renitun- cur, Oppianus.Orcynus gaudetonifco efca; Oppianus lib. 3. de piícat. Poftacipenferem apudantiquos przcipuamauthoritatem fuiffe lupo &afellis Cor. Nepos & Labe- F rius poeta mimorum tradidere,Plinius.Bacchus eftboni fucci ,difficilis concoctu( «alc , Maffarius vertit málz concodionis. fed :"9- legendum videtur ex Galeno; cuius verba Rondeletius citat) odore graui, Éeopu?ss , D1philus.R ondeletius etiam carnem eius nonnunquam ferinum quid refipere fcribit. Eliganturé pifcibus maxime lupij&afelli mediocri magnitudine, Actiusin cura colici affe &tus 39 àfrigidis & pituitofis humoribus: Apud Galenum de afellis hec leguntur diuerfis in locis, vt Brafauoli Elenchus indicat:Pelagici funt:carne molli;friabili,(fed non eque vt faxatiles:)neque crafli, neq; te- nuis fucci. Qui in puro maridegunt,ad faliendumnon (untaccommodati. Vtiles fünt calidis & (cis. Merlucius fine fquamis eft.accepiz fortaffe hocnomenà merula. lucio tamen perfimilem aiunt . Co- étum cum finapio albo comedes, Platina. Oniíconpiícem Aétius ad vitiainteraneorum commendauit, Maffarius :pifcem intelligat anuermé G non fatis fcio; Hermolaus.Ex afello pifcelapilli,qui plenalunainueniuntur in capite;in frigidisfebri- bus alliganturin linteolo,Plinius.Inueniuntur & in banchi(malim bacchi)pifcis capite ceu lapilli;hi oti exaquacalculofis preclaré medentur, Idem. — , Onos,;id eftafinus marinus pifcis eft, quem quidam pulpum(polypum)dicunt,alij octapedem , Ki- 3, ranides. De onifco infecto multipede;fuoloco dicetur. Onifcos etiam Hippocrati vulnerariü inftru- mentum ad luxata corporum eft, Maffarius, Hefychio ferra fabrilis.fed de inftrumétisabaGno nomi- natis plurain Quadrupedum hiftoria in A fini philologiaattuli.Scari senus vnum eolon vocant;alterü àvÍaw, Athenzuüs. IIokve 3etg DTP NES Tue XU 2 ro Gay Xoauvovi Q- Ougauoren ( lego » XenvovráG gpar« inv) tUdlaw ABC, Achzusapud Atheneum paulo poftinitium feptimi.quem veró pifcem cylli marini nomine appellet, nonconftat.fi cillum dixiffet;deafino intelligerem.grammatici enim «unà in terpretantur oov, fed ma- limad fcyllos;id eft canesreferre,quibusillüd Xamovrst Z;oisie: melius quadrat. Corin ventre afelli inftar aliquem habere, in hominem ventri deditum, & cui animus ft emper in pa- b, tinis fit, fcità torqueri poterit. | ; ZMerlnnomen eftvfitatum Flandris & Gallis de afello piíce. Romani Merlucium vocantid eft Luci- ummarinum e Meer bachi , €o COR OrL- A Stockfifch. Rodt[ev. Dor[cb , vel Durft. Capito. Sporten. Pomuchel ; Dor[cb. Fütten, Sporden : Nopfen. Sirumulus. Milago. Maluago: Bslb. Vyting. Sv hellfifcb. Rodae. Haddocke. Hacke, Vbyty nf. Ichbtbyocollz. 94. «| De Aquatlibus. | COROLLARIVM IT DE GERMANICIS ET ANGLICIS QVIBVS.- dam A[elloyum nominibus . Stockfifcb , nomen Germanicum eft, quo Angli etiam & Galli vtuntur:nec vnam, fed diuerfas Afel- lorum fpecies comprehendit:vt quos appellàt Capeliiauen Schelfifch , "Pomuchell.Nomenà trunco factum eft; quem noftri Srec& nominant . huic enim aridus hic pifcis tundendus imponitur, quoniam ariditate adeoriget, vt nifi premaceratusaquaaut pretunfus, coqui non poflit. At long? alius pifcis eft falpa; qui recens etiam ferule ictibus ad coctionem pramollitur, Eraímus Koterodamusin epiftola quadam ré fu ftuarium pifcem hunc vocatà baculo quo contunditur: fed à trunco potiüs fic nominari, Ge.Fa- bricius monuit. Partes circa ventrem & pinnas refecte & feoríim falitze, &odrfer ( vel Rotfcber ) A Ger- manis nominantur:ea caro aliquanto mollior eft; fuauior, & facilior conco&u, vt Iuftinus Goblerus ad me fcripfit. Aliqui Stockfifch & 7 bortfcb vel Dorfch eiu(dem generis effe dicunt.Capitur "Dorfcb etiam in lacu Suerinenfi. quidam capitonis genus interpretantur;propter capitis ad reliqui corporis magni- tudinem, exce(fum. Veterum quidem capitolongéalius pifcis eft, mugili cognatus. Venter pifcis,qui T orf. h Lubeci vocatur, aptus eft cibo.delicatior veró eius pars roftrum & pinnae, Sparten appellant vel Sporden.'Pomuchzll pifcis vocaturin Dania, vbi abundat, & Pruffia. Caro ei mollis, caput magnum. ie- cut vt in muftela fluuiatili ( vv dte Trufchen) & fimiliter fuaue, E. maioribus in hoc genere fiunt qui vulgà Sreckfifi b & Ranchfifch ( frigore indurati;vel infumati ) dicuntur. € mediocribus, fiunt Flacfjfch 20 dicti, (nefcio qua ratione, Flach nobis planum fignificat. )Parui faliuntur,& dolijs inclufi Dorfcbappel- lantur. Minimis vefcüturincolze, & ita coquunt vti muftellas fluuiatiles mediterranei.Capitibus mu- tilaci pleriq; omnes exportantur,capita enim, maiorum prafertim,caudas & abdomen( fien vocitàát, id eft partes ventris inferiores )abfcindunt:& pulpas( dre vrevengeleim ) ac fi quid efui eft, feparant: & Soletoftas has partes dolijs condunt, & Sporzez appellant. Cibus hic delicatiffimus eft, Dolium plenü genarijs fedecim, autad fummum viginti vznit.Hazc vt olimamicus quidam dictauit. Srorkfich quo remotiusad Septentrionem capitur,eó melior & pinguior habetur. Aliqui ANopfen vocant, fi bene me- mini, Murmellius Latino nomine fito fttumulum nuncupauit;haud fcio quamobrem.Eiufdem gene- ris eft Capellanus vulgo di&tus,qui alio nomine Zo/ck dicitur,vnde Latinum nomen DBocaaliqui impe- rité pofuerunt,quafi vocabuli fimilitudo ad nomen imponendum fatis efficax effet.alij eidem abfurdi- 3o usetiam nomen fecerunt milago;ne vocabuli quidem fimilitudineaftipulante. Miluago quidem feu : miluusà Plinio nominari videtur pifcis,quem Greci hieraca vocant;aliqui lucernam. Sigifmundus Liber Barointer cetera magni principis Mofcouitarum dona, multa quoq; pifcium frufta, infalía, a&re durata,Belugz ; Ofetri,& Scerled,accepilfe fe fcribit.Capi folent Stockfifck diti pifces menfe Ianuario; vigente frigore. Calor enim eos laxat & emollit,vt exportari non queant:frigus veró indurat. Stockfifcls vocantur etiam Zergerfijcb && Rotfi beren , Eberus & Peucerus Germani, Pií(cium Srocbfifcb apparatus di- uerfos, Baltafar Stendelius in Germanico fuolibro Magirico defcribit. "x Molua Gallis, Balb, Bolck vel £o'ich, vel Boing Germanis afinorum fpecies eftin Oceano:licetBello- nius linguz noftre imperitus,hufonem interpretetur bolicb,& Matthiolus Silurum.Caterumidem pi- fcis Bal & apud Hollandos, apud Frifios vocatur síg Kabkan. Mittituris quoque ad mediterraneos Ger- 40 manos capiteadempto. Sunt qui ita diftinguant,vt Kableaw vocetur pifcis viuusaut recens, Bolcb veró —— . jam capite mutilatus & falfus.Similem effe aiunt pifci quem Rhenanum vulgó vocant(eis Rbysfifrb)fed capite multó maiore. Nomen Kableau fcribitur etiam aliter, Cableam. ( abelleaz, Capellengats Capelltans Capplan . Huic fimilem faciunt pifcem Zlacke vel Hadock dictum. Non defunt qui /vytizg pifcem par- | uum elfe dicant, Schel/ficb mediocrem, Cableau vel Wolcb pregrandé, magnitudine fere viri,nec aliud in- tetelle difcrimen.fed illi certé falluntur. Capellanum pi(cem Angli (vt audio)vocant Kodde, Coddefifibes ANevve Keddr. Bellonioidem eft Anglicé dictus Scarborosg(i[she, Gc INevve Kotre: haud fcioan eaafellorum fpecies, quá ex terre parte nuper reperta, R ódeletius mitti fcripfit.Qui aliquádo,raró tamé,ad nos vf- que adfertur. pifcis ex Oceano per quadragefimá , olch vel Rynfich nomine, talis feré eft:oblógus;ad palmos minores feré fepté, (qamuis obtectus:corpore caudá verfus fe attenuáte. dentes multi exigui, go oculi magni.caput fupralatiuículü. Linea vétré & thorácis cócauitatéà dorfo diftinguit.Pinngindor- fo tres funt.caudain medio modicé introrsü caua eft.fingulos audio denario vno indicari.aut minoris a liquáto.t lixi in aqua;cíi pane(offis panis) & butyro coquütur denuo.Stockfifch fimilé effe aiunt. capel- lano pifci vel Rhenano vulgó dic&is:fed capellani(que Fládri Galliq; fic nominát) fupràinter dictt fpeciem ac defcriptionem ex R ondeletio dedi. Zaacck, Anglorum vel Haddockt; afelli genus eft fimile capellano,multo minus.aridum bene magnum vidi Argentinz in curia fufpenfum. Hake vel Hacke An- glis;fimiliter turn afelli genus,tum capellano fimilis eft. idem forte Huyck. apud H ollandos:qui memo- ratur in prouerbio, Hzjck ( alij Hauck; ) noch Kabelhavues de hominequi fibi viuit, neque villarum eft partium:fimile illi, £r2ff vveder fleifcb nach fiib. Scfibitur eti Halck, vcin prouerbio.He fonde er een Halck, veribeeren , dans ezn Boib vuimnen ,in hominem prodigum vel ineptum, qui magna infumit;vix parualu- £o cratur. 44m Hacke pifcis eft longus , & attenuatur caudam verfus vt Lucius: lineam habet in dorío ni» ram. | MolloItalorum, Anglis «//vbytyrg maxima copia apud Anglos capitur, vt Io. Fau coner" mihi figni- ficauit. Sedalius eftphycis,quem Galli molenominant,fortaffe ob carnis mollitudinem.Albicain Re- gimine Salernitano recenfetur inter pifces falubres: Arnoldus Villanouanus pifcem marinum effe in- quit, & interpretatur Germanic? vang. Germanis inferioribus vy album eft.alij fcribunt Germa- nice Z'vyune , U'uytirck, PFvittig /wnttiling | "m. | | Iconéhác que pxima pagina fequitur;afelli primi ftue Merlucij, Venetijs nac? fum,vbi mollo nomi natur Ródeletij Merlucius pinnisab hoc variat, vt lector facile conferédo deprehédet. vod Lage cü | exalijs De Afellis. Lb IV. P 9j exalijs pifcibus fit;tum ex morna & morone.fed moro vel hufo eft:morüaafellorim generis.Tchthyo- collam(inquit Ruellius) Galli collam buccz vocant:alij collam morüg.ità enm cetaceum vocant piícem, quo frequentiffim? vefcuntur. cuius glutinofo ventre & corio glütinum fieri inter omnes conuenit.quare verifimili coniectura colligi poteft; piícem queim Gallicum vulgus appellat inoruáms ichthyocollam Grecis fuiffe nominatum, cum feré totus inter coquendum in glutinum lente(cat , fic- catusq; in idem coalefcens redit,Io. R uelliusin hiftoria ftirpium.fed hufopotius. quem Gallis igno- tum puto; ichthycolla fuerit;nam quod inde fit glütinüm,noftri veficam hufonis appellant, &c, Mor- ua veró long? alius pifcis eft, Oceano proprius, Grecis Latinisque veteribus ignotus.Gluten fit ex ve- eMerbil. ficulis pifcium;precipu hufonis, & pifcis marini qui vo- catur murca, (forté morua,) Albertus. Aliqui mollius mol- Io uampro morua proferunt : vtrum rectius non definio,cum provtroquenon defint coniecturz. Molua enim à mollitie carnis dici potuit; vt merlucius Italis mollo,Gallis mole. Morhua veró à Germanico vocabulo, quo & Angli vtun- tur, /dorbucl: quamuis Germani primam fyllabam per e.po- tius efferunt, Aerbud. 'Téttseft Rondeletius hebetes effe Morhuz oculos. vtinde etiam prouerbium fit exortum in eos quibus infirma eft & obtufa oculorum acies, &c.Quid fiigitur Morhuel dicatur tanquam marina ylula? nam & . . Merhuel, & Meruel aliqui proferunt. P vae autem Ger- 20 sanis vlulam fignificat, ( vt bsvv bubonem,) Anglis Ovw! vel Oull. Suntautem oculi vlularum interdiu hebetes,vt & aliarum nocturnarü auium.Morua iuuenis fatis appropin- quat predictis ( pifcibus falubribus,lucio;perca,carpz,té- cz,trutz,&c. )in bonitate;confideratis predictisconditio- nibus. eft tamen craffior & vifcofior przdi&is, Arnoldus Villanou. Forte pifcis Merlenguseftlaudabilior poftroge- tum.non eftenim'itacralfus & vifcofus vt plagitia & foleá ( degenerepafferum, ) & cius caro eft fatis iiabilis :fed có-- fideratis fapore & odore cum colore & fubítantiz puritate 30 & nobilitate;deficit in bonitatedrogeto & gornato,Idem. . Schellficb genus afelli, Coloniz &alibi &hzyafifch appel-- latut;id eft Rheni pifcis,longitudine pedali, vt audio.Mar- mellius Latiné ficto nomine pifcem capitofüm appellare voluit, Scalda fiue Sceldis flumen eft apud, Antuerpiam | profluens in mare;in quo capitur, & nomenab eodem mu-. tuatus videtur. Ad cibum hoc modo paratur;priniumira- qua pura elixatur:tum.— butyro falfoaut recenti feruido & apio conditur. aliqui etiam à inapio condimentum áddüt, Cibus eftfuauis;delitie Vueftphalorum;vtIultinus Goble-. 49 rus I. C.ad mefcripfit. Quid fiabafello nomen factum di- | uines? quaft SeAfifcb. .— £yrefin Anglis Scotisue dictum pifcem non effe hepatumi vt quidam putabant ; Rondelezius in Hepati hiftoriacon- uincit. We | MUR à Labordeau , Laeblerdane , fcifus 8c falfus "Ribeynfifch , 1d eft Rheni pifcis per excellentiam di&us, vt audio. Habberdyue C proferunt Angli: Gelli afpirationemnegligunt,&lproar- .ticuloaddunt. Quzrendum ad idem fit qui apud. Anelos grofs Jfslandfifch nominatur. Rondeletius à maculis Leopar- 59 dum vocat, & afinum varium interpretatur, Ego Leouardi- - am dires effeaudio vel pagum prope Groningam , à quofortaffis nomen EcWoMeMA MR nimirü copiofe exportetur, ficcus & inter falfamenta.In Holfatiá (vtaudio)vocatur 1/sffib , quod ex Hlandia aduehatur. - E Lyng LynesLingfifscbe ; Anglis funt pifcesquos afellorum . :eneris Bellonius facit. Ex his recétem vocánt greese Lyn;: ' ficcum,4rye Lyng. mediocré magnitudine. nzyddle Lysg:ma- | ximum & pretiofiffimum, orgase Lyag. Vox organ: quid ibi velit;nonaffequor:nifi forte itàmaximum in hoc genere pifcem vocánt, vt Graci thunnum 60 orcynum. (S S ES | See Zw rA T 1531 m a: à ow d E-—- N E uA LN EL C PER E EINEN tw ua 13 pM b "8j S AE NS S c, à n4 - EM h TW 7 S3 m- X S Jj Cw W —— E — — — — —€—— — — E — e - jn. | - io 2 2 m Y » L.C 2 TOI gesec 205227] zi zT su ip cmn (rinm T vpeoppatm CPermulta alia Afellsrum fpecies antiquis incognita : no-rs etiatn peyenvita y Britanan said, aeco Hollandis up[o tautum notaisé di- $hintig, Bellozins . Maximus eftapud Britannos & Hollandos Á (zHorum queftus;qiortim tántá eft in eorum mari coz ia, vt poft fuz regionis faturiatem;etiam alias longéremiotas non fine maximo vectigali expleát.Hos piíces falitos, przfertim maiores Marhuas ac Merlucios generali vocabulo $z4&?e^; quati verbera- tos pifces; ( mod rruncosn quo caduntur , ) appellant, quod tanta fint ficcitare poftitibibitum falem ; vc aiíi magnis, frequentibus ac diuturnis malleorumiictibus diuerberati y diffoelaimon poísmt; quo fa« &büs ftlaiorem; S«Pelfofch W. De Aquatilibus. * emiantwr. cilius coquantur. Nm etiam antequam Merlangi." condiantur,longo tempore exiccari folent, vnde Dux celi, Grilums ficciores euadunt, Quamobrem tunc quoque Packborne , ideft Capri cornu appellantur, ( Ho/landis fre. nam Anglis Back platycerotem fonat. Got vero (aprum. )Verum particulariaquadam nomina hifce Afellis attributa, potius nobis hiftoriz defcriptionem, quam populorum, apud quos frequentes funt, libi- dinemademerunt.Eftenim Heberduss 1tà nominatus ab oppido Iflandie, &c. ( vt fupra recitam.) Deli- catiffimus omnium eftqui Britannis vocatur Réphbt Holland, quafi verumac genuinum Hollandicum dicerent.huius efteadem fere cum fuperiore forma;nifi latior ac breuior effet. Ceterum ichthyopole Londinentes falgamariorum ac ceraceorum Britannicis autetiam Hollandicis nominibus vti , ad A- fellorum diftin&tionem coa&i,fic eos peculiaribus quibufdam vocibus nominare folent, Lengfi/chs Se- landfifche , Beemerfifcb, Vweftcontrefofche, Merlandfifch, Rotffib, AMerbuel , Scarlorouafifche ; quod eft idem cum INevve Codde grandis. f/fslandfifche , Haddecke. qus omnia vocabula , uti fupra dictum eft,diuerfam po-- tius vulgi; pagorum;aut infularum nomenclaturam,quàm ipforum pifcium naturam indicant. RVRSVS DE PISCE QVEM ALIQVI A t | RHENO DENOMINAN T, 'henffh. L 2 / YNNASIDANSSET. NM EN AI SS S z TS me INS NURSE : S ral LU NEM QNSONSSSNNSNNISS UP X NM u^ » 6 22779)9])))). j j N »" ? z 2 NI amt P isCIs hicpi&useftFrancfordiz ad Moenum. neício quàm bene : falfi enim duntaxat, ex Oceano À adue&ti,illic habentur. &beynfücb appellant,de quo nos quedam fuperius.R ondeletius capiti de Si - lurohanceft'giemà me miffam przpotuit.Ego filurum effe non arbitror.afellorum Oceani generis effe pue nos Ifiri pifcem. ) Danubij picem efle;& ferocem voracemque adeó vt catulos etiam iniectos uminideuoret, quz R ondeletius partim tanquam à me Ícripta;»partim tanquam à Germanis accepta recitat,neque fcripfiffe meadillum neque audiuitfe tale-quid de hoc pifce memini. Inprafentianon hunc,quamuis & ipfum mifi;fed barbatum illum,quem mox in fequenti capite pingit,quod de Glani- de infcribitur: qui non tantüm in Iuerdunenfi lacu, fed Danubio etiam MR AES capitur,filurum elle uto:dequo plura fuo loco dicemus. Bellonius foli Colffcb ex Afellorum genere , caudam lunatam & Bionas tribuit,ceteris rotundam. Sichicnofter vt Afellorum generis effe concedatur, Co/ffcb non eft, quamuis caudam(fi re&e pingitur)bifurcam habeat. Nam pinnz ventris in eo quem Bellonius ex- hibet;,cum noftro hoc Rheni pifce non conueniunt.de capite quod dicam non habeo;cum acephalum pingat. Czterumà Rheno cognominatum hunc pifcem opinor,non quodineoflumine capiatur, fed quod falitus forté per Rhenum mittatur. COROLLARIVM III. DE MVSTELIS VEL POTIVS x M:Mufielabus Marsszs vel AAfellss AM ustslings . Muftelatn perl; (implefaut duplex fcribas.nihilintereft. Muftela ( inquit Aelianus libro rs.cap.rr. Grec? jo 4 fcribitur ) paruus ( jzeis ) pifcis, nullam cum galeis ; id eft muftelis, communitatem E nam hi quidem cartilaginei funt; & pelagij, & magnitudine praftant,& caniculz ( xui) fpeciem fi- militudinemque gerunt.Muftelam verà diceres elle recorinum.eftenim pifcis breuis, (pa; vs , sdefé brevts, fepe pro paruo aceipitur-2ltoqu: entem pro [Ga tmagnitudine lougin[eula efl musician, )oculis conniuentibus.Pu- pilla oculorumad cyaneum coloremaccedunt.eius barba quàm iecorini maior eft;& minor quá chre- Lal o Ao 39 4e. fj metis, Algas depafcitur,& faxatilis eft:atque fimiliter vtterrena,omnium cadauerum;in quz incurrit, oculos exeft & conficit, vraudio;Hzcille. Dux ceti quem Oppianus defcribit,eft quem vulgó j«At, hoc eft muftelam;nuncupant,Paraphraftes Graecus innominatus Halieuticorum Oppiani. Rondeleti- us afellum gallariam, vdlze ftarionem dici,& apud veteres Latinosacipenferem fulpicatur.Et fane ni- hil prohibecalium galariam cummuftela;alium cum multtelo pifcibus fimilitudinem habere, vtrung; etiam cum afellis commune quippiam.quod fiita eft, vtriu(Q; pifcis nomen ab initio per gamma fcri- bendum erit; & per l.implex, galarias velgalaridas: & per r. potius quam per x, ne galaxias à lacte di- &us videri queat. Sed in vtranq; partem conie&ure non de(unt. legelupràin Corollario de afellis ve- terum. Clarias etiam per fyncopen procalariaà quibufdam fcribitur. C.quidemà Latinis transferenti- bus Greca;fzpe pro G.(cribi folec,& contrà, vt Gobius pro Cobio, & Cygnus pro Cycno. ^ Chremesetiam,de quofupra pluribus,multelarum generis videri poteft: hoc eft cognatus aut certé fimilis. Etforfan ólifthos quoq; Oppiani, fimiliter vt Chremes circa oftiafluuiorum degens , nomenà corporis lubricitate fortitus: que plerifq; huiusgenerispifcibuscommuniseft. — - Aliaquzdam fuprà cüm iplis multelarum vulgarium Rondeletii iconibus , & eius quem ophidion appellat;annotata3 nobis leges. : T MM Muftelasomnes Germanice appellabimus, Adeererseftber Meerquapper, valaliis à mari & muftelz flu- uiatilis nominibus (quein diuerlis regionibus variant ) compofitis vocabulis.Item Z4eergrandael. Eiídé - & Sprallleinferiorib. Germanis nominatü pifcem(de quo in Anguilla nonnihil dixi)cognatum puto. Grillus marinus Italis hodie dictusab aliis Cepolla( Cepula)marina vulgo: vocatur : ab aliis pefce ' galia. Gryllus Nicandro idem qui conger eft. Diphilus anguilla fimilem facit; fed infuaucm. nominá- Tatau- 6e Io. io 30 . Curin fümmotantüm zítu & canicale quy pifces dictos infeftet, id in caua etfe puto, quód zfta- 49 fanguinis copia. Reliquo corpore Thynnicute quidem lzui integuntursfed illi fubfuünt [quam:e durio jo De Afilo. Lib. IIII 97 ratautem congrosin precedentib.de anguillaloquens: vt gryllum & congrum pto diuerfis eum ha- bniffe exiftimari debeat. ' * Qui Venetiis Sorce;quafi [grex vel mus,vocatuz,pifcis marinus,muftelz fluuiatili noftre(lotz Gal^ lorum )affimilis eft, ine fquamis.caudam & pinnas in dorfo ac ventre oblongas habet,mol'es, & omni « no fimiliter vtlota,fed colore nigto.tota pars prona ei nigricat maculofatamé videtur:fi upirnaalbicat; MAPS erat quem vidi palmos duos;fiue digitos octo. Nota ei peculiaris, quód inter caput & pinnz dorfi principium;media dorfi pars ad longitudinem pollicis tranfuerfi caua eft, & albicantem intusli- neam oftendit. In fuperiori labro duo ceu pili breues nigricantes eminent , ab inferiori vnusalbicans dependet. Caput ceu ferpentis denticulos habet: ritum oris latum,& rotundum fi aperias. Hic nimi-- rum eftBalenarum dux pifcis, Mufculusà Plinio di&us : à Paraphrafte Oppiani olus, vt dictum eft Medufam Lycophron vocat yas» d|epé zoad|u-id eft muftellam colliparam : quofiarn capite eius am utandoàPeríeo,é ceruice eius Chryfaor homo & Pegafus equus evi márinaautem , muftella é fuo collo patit;Ifacius Tzetzes.repetiit & Varinus in yaAz.Sedalij authores de muftela quadrupede hoc fcribunt; (quamuis neq; de illa ; neq; alio animali id credendum Atiftoteles cenfet, ) vt in eius hi- ftoriarecitauicap.3. . NS j DeMuftelis feu Muftelàbus dulcium aquarum agemus in M.elemento. DE OEST TRO SIVE ASILO. RONDELETIVS. Á Eftrum fiue Afilum marinum vocarunt veteres,neque à voce neq; à figura , fedà naturz fimilitudine quz illieftcumterreftri. — im Oeftrus enim terreftris eftinfecti genus horrifono ftrepitu;vulgus tahon;Látini Afi lum vocant;tefte Virgilio,(4e quofufius sn Hsftorsasmfeélorum diceiar.) Grecoruimauthores oiso«c appellant;ab eo quod exagitent;nec patianturexaminaconquiefcere. Inde Oe- ftro perciti dicuntur furore correpti. Etoiseeiy & oisoqAuen ftimulari & concitari figni- ficat. | » : » Ab huiufmodi natura, beftiola in mari dicitur oi20 9», id eft, Afilus : qui Thynnos & Xiphiasitadiuexat &concitat,vt in naues aliquando exiliant;atq; etiam nonnunquam inlitus. Adeó nihil eft quod hofte careat. í Li O»firul terra- ftris. Lib.2. Georg; Ofirus thari- 92s ! Qualis veró fit Afilus marinus pauci nouerunt. quia exiguus eftád modum; & raró, vigente tántüm P canicula,necin multis pifcibus,fed in Thynnis.& Xiphiis,nonnunquam in Delphinis, nectamen om- nibus, confpicitur. Eum fic defcripfit A riftoteles: Afilus circa Thynnorum quorundam pinnas oritur ^ fpecie fcorpionis,aranei magnitudine. Quz breuis eft;& nonfatis explicata A fili notio:ex qua A filum nunquam penitus noflem;niíft fub Thynni pinna; quz ad branchiaruim eftícilluram affixum con fpe- xiffem cftuante canicula.Ergo ex ipfa ewm» fic fufis depingi poteft. Pro oretubulum fiue fiftulam ha- i bet;pro corporisrationelongam.Vtrinq; fite (unt veluti manus duz,quzad os fle&tuntur. Sequizural- uus cüumincifuris;cui affixi funt fex pedes : duo quiin extremaaluo funt, craffiores funt & longiores: qui fequütur ytrinq; locati,pauló minores:reliqui duoqui magis in laterib.funt;omniü minimi.Ore fi ue fiftula fcorpionis terreftris cauda, pedibus;eiuídé brachijs fimilis eft aluo & magnitudine;araneo. VtPolypiacetabulis;ita hic oreadheretparti molliufcula & pingui fub pinnata tenaciter, vt auel- liinteger non poffit. Sanguinem exugit hirudinum ritu,vfq; dum pre plenitudine decidat & moriatur. te tantüm nafcaturjautumno pereat. Cur fub pinna hzreat;in caufa eft partis mollitudo;pinguitudo,& res. Ex hisintelligendus eftPlinii locus libro 9. Animal eft paruum,fcorpionis effigie,aranei magnitu- dine. Hocíe & Thynno & ei qui Gladius vocatur; crebró Delphini magnitudinem excedenti;fub pin- naaffigit aculeo: tantoq; infeftat dolore,vt in naues Tapenumeroexiliant, Dubium noneft hzc de Oc- ftrofiue Afilo marino dici. Sumpta funt ex maiori parte ex Ariftotele:0i4[: 9usvoi 3) bilan oisp Zr EA xv- vos On i*A luis torso 3 ot pa Do repoi lupa roa 0149 gf TO Tie gU i00, Di0Y CC) ROV 0 o6 JUOV Op ov 3pettov MJ]O axop7rites t 349 9» 9t aov evpate vit, moo d |: au) oe Voy qui OV, ct. GANE CD a Cla re Glos (Avi ]ov ov Éuplor € Sex We: b gd vi ShN.olaic meoixu6 Suri ect. ! x Hicanimaduertere licet quàm proculá veritateabfit Autor libri de Aquatilib. : qui Pediculum ma- rinum pro Oeftro exhibuit;cüm in eodem contextu Ariftoteles huncabillo ita diftinxerit,vt impuden- b. s de Hift, Zp.31s C2f.15; Uu GCoat?z Bello- nium qui pcds tisfit hominis finerationeà vetere & probatiffimo fcriptore diffenfiffe : vel parum oculati, qui Arifto- z4/7 z;- telislocumnon viderit; qui efthuiufmodi: In mari gignunturin pifcibus Pediculi , nor ex ipfis pifcib. zur Proqpne fed ex limo, afpectu fimiles fellis multipedibus;nifi quód caudam ampliu(culam habeant. Et mox: A^ ex bibuerit. filus circa Thynnorum quorundam pirinas oritur;fpecie fcorpionis:& cztera quz ánte citauimus,Vi- desperfpicuéab Ariftotele Pediculum Afello multipedi conferri;cui ille Alum comparat. Deindec Ariftoteles tamaperté Pediculumab Afilo difcernat:illefine cauía dubitat;an Ariftoteles AfilumàPe- -diculo & Pulicediuerfum conftituerit, Idem autor,inquit de Ariftotele,videtur Oeítrum feu Afilum diuerfum à Pediculo conftituere. Nos verum Pediculum marinum libro de Cruftatis expreffimus. inijs enim numerari debet; quód cruftatenui contegatur. bÉU COROLLARIV M. 6o Afius vexator pifcium Scorpij fpeciem fimilitudinemque gerit.is quem vidi albuserát, & ad pifcé Pagrum inhzrefcebat. Pifcatores affirmant maximos piíceis conficere poffe; Ligures vocant Pru(am, Gillius. Afilus aquaticus thunnum zftate infeftat, & vt eo terapore deterior fit; efficit Ariftot. Bcalibi, Afilus primades infeftat iam adultiores,quo tempore larga eft ipfarum captura. Et rurfus, T hünus poft Ar&urum melior eft;iam enim eo tempore ab infeftantis afili agitatione requiefcit;qua facit vt fitin c- ftate deterior,& largius capiatur.Et apud Achencu m,Thunnus dum faxtus adhutc paruos habet; vix ca- pitur : cum veró grandior fuerit; capitur propter afilu mE is aU! Er aia qu T, Aui, Aa, TOÀ s d UU J2L AGIT (Gj* 2 20V jer yeu doi V? V og 20V a NT E TEL ASsPARGYS; vide Im Sparo . Tabs » AsPEDOS;conchylij genus Epicharmo: A ye92 gwvrod praet noy jeg Amis, WENT aM ^ Lib 5.de Hiff, 2 ATI. CAD 3 As u ^A eAquatilibus .. DE ASTACO,RONDELETIVS "Forma hae a[laci efl, quem Uenetits "Aflefé vocant, vbi cir depittus e[f : [éd miu Acc yrÀ- "teyvtapparetyquatia Rondietio. — W&—0—— Á A i ETA4KOI quafi Zi meaquidem f. ententia dicuntur, : quod tubercula plurima tum albá, tum purpurea guttarum fiuelachrymarum fpecie forcip íc ie S» íe éc id eftjnon deftillantes fed abündé fluentes : ib in- fpería: 10 20 39 De Aítaco Lib. IIII 00 fperfa habeant. nominabant etiam exec Attici pro asexsc , vtómecautore Atheneo lib.s.Gaza Gam Aon maros conuertit,vulgi Italici appellationem,vt opinor; fecutus : dicitur enim gammaro; vel cambato: C d é (vt e fguilla crangongambaro dimare:) Nonfum tamen neícius gammari vocabulum vetuftum effe & La- zh d NE tinum,vt apud Martialem. Ae. | TUA"UeLeraid Concelor in noflra gammare lancerubes, Sed gammarus fquillarum fpecies erat veteribus Romanis, A - dieti fuas thencus lib.z. KuuapoGammari. Epicharmus in nuptijs Hebes,Pratereà,bocz, finarides.aphyz,ci- EA snari, xaj«uapo, Horum etiam Sophxon meminit in muliebribus mimis. Eftautem fquillarum fj pecies; Inl fecit é&itaàRomanisvocantur, . ij EAS - Axaftacus non fquillarum, fedlocuftarum potius generis effet: nam,vt Ariftoteli plácet; locuftis fi- 422; 1: milis,neq; multis notis ab ijs diffidet: Cruftatorum animalium primum genus e(tlocu(tatü , (/42282:) ffaram deut & huic fimilealiud;aftacorum. Pretereà nullus eftopinor,qui zauuxosz & 22puapi)«; idem elle neget, ri. at has Galenus aperte? ab aítacis fecexnic: A socolyizod zoyspois x od xeoivol quss ad xadpat Cot d od oec od tta uat plDers drot aco, eril tog et T0 a asy ov Os ptritov, Qubdfi Latinam Z Z«xzappellationem defideres, eum pla- "T né eff? arbitramur,quem Plinius elephantum appellat;à magnitudine opinor & longitudine pedum & Lib 3. d fas brachiorum.Id ex eius pictura perípicuum eft. Elephanti locüftarum generis,nigri;pedibus quaternis SR NM bifulcis: pratereà brachia duo, binis articulis fingulis forficulisdenticulatis. Qua omniatamaftaco UM m conueniunt, vt nulli magis.etenim fpecie & longitudine corporis locuftis fimiles funt (aftaci: ) fed co- 4ffaco *uide- lore differunt: funt enim nigri,id eft, purpurei fiue violacei coloris exaturati: pedibus bifulcis, brachi- ^7- js duobus forficulis denticulatis,ad eorum difcrimen qui pedes quidem habenu fed fimplices,vt locu- (B) fta , & chelas fine denticulis.(v«dessfrazn E.elemento,de Elpbanto.) 1 Sed áftacum noftro more fufiüs defcribamus. À Gallis & Normanis homar,3 Romanis gàmmaro, vel cambaro di mare,à Venetis aftafe vocari audio;ab Illyricis larántola;à noftris langrout vel efcreuice de mer. — ; ' | "at "3 Aftacus corporis habitu aftaco fluuiatili, quem Galli eféreuice vocánt;Gimillimus eft, magnitudine & B colore diffidens: nam marinus multó maiorelt. vidialiquando forcipis partem alceram,quz libram a- qua caperet. Colore eft, dum viuit, parpureo T exaturato,fed vnà cum vita coloris ditor euanefcit. ma- T v/olacéó, vt culis varijs,vt cerulzis,rubris,candidisnotatur. Co&tus totus rubet; vt cruftata ónia. Cornua duoan- Jp te oculos habet,initio artículata,longa;ténuiora, quàm locufta : fuat & alia duo breaiora, E media fro- te exiftitaliud parum, vtrinq; ferratum, latius,obtufiusd; quàm in [quillis,in quib. et tenue acuciffi- mumdq;. Pedes fitu hurieroq; à locuftarum pedibusnon diftant, bini forcipibus proximi bifulci & bir- futi.chelà glabrz funt, magne; binis articulis diftinctz,roftris àuium fimiles: harü pàrs fupetiorinoues Vcn a aS e luE in crocodili maxillis. Interiori parti maiora tubercula affixa denti fpe- cie,quam ob cáufam denticiulatos forcipes xy e Cauda, vt in locufta;ex tabellis contexta, in pin nas definit fed duriores. Dentes duos velutilocufta habet; carünculam pro lingua;gula , ventriculus, partesq; interrz omnino fimiles. : ; ; Loud E hun Vtoftendamüs nos verum Ariftotelis áftacum reprefentaffe, & vehementererraffe autorem libri de € verus aquatilibus;qui long? alium abaftaco cruftatum pifcem exhibuerit;aut potilis fomniarit : adí(cribam MUTUAE eas bteuerit , "Bel: integram Ariftotelis defcriptionem o9 easmóc;ex libro quarto de hiftoriaanimalium, vt melius om- 1,1, ,, niaintelligi poffint; - : ! »induit,nite -ni fper imüm inferiorel &o pedes habet,vtring; quaternos: 8 Aftacoj;inquit;nitet color nigroafperfo.Primüm inferiore loco o&o pedes habet, vtrinq; quaternos: 2 deinde duos magnos, vtrinque fingulos, multó maiores; in extremo lattores,quàmlocuttafedinequa- 4ffzei partit " les: dextrtenim extremum latum eft prominens & tenue: finiftri craffius & rotundius,vcrunquetamen "Itmrfoa 6o indiuifum eft, fuperiore & inferiore parte, veluti maxilla dentes habens. fed dexter pes paruos oinnes Mie & (erratos,finifter in fummo ferratos;internos veluti maxillares,inferiore in parte quatuor & conti - 1,52, 4j muos,fuperioretres & non continuos. Aliquando contrà euenit; vt poftipfemet annotat; vt quod fini - zz. f&rx tribuitur,dextro infit, & contrà. Vterq; pes fuperiorem partem niouet, & ad inferiorem afttingit —— vterq; inferiore fitu extroríus obtortus eft; vnde sawluvvxo t él ab Epicharmo dicti fuit, cefte Arie - L6: neo; tanquam àd capiendum & premendum nati,Supra horum magnorum exortum duo alij parui exi- ftunt;hirfuti,ote pauló inferiores.pauloó adhuc inferiores funt branchiz ( x» 8o vy;oe.$; id eft veluti branchiz)circa os, veluti ex pilis multis compactz,quz affidué mouentur.Duüos paruos & hirfutos pe- desadosadducit,qui & adnata quzdam tenuia ge cunt,Dentes duos hábent aftaci locut: modo. fupe rioreloco cornua multó breuiora & tenuiora quàm locufta: quatuor itemalia his forma quidé üniilia; fed breuiora & ténuiora, Suprahec oculi parui & breues,non vc in oculta magni. frons quaft quzdam acuta & afpera fupra oculos extat latior; quàm locuftz.Derniq; facies acutior, & pectus latius quàm los cuftz,carnofius & mollius. Octo pedum inferiorum, quatuor in füimmo bifidi fünt; vtrinq; fcilicecbi- ni magnis chelis propiores: reliqui quatuor, vtrinq; fcilicet bini,minim?. Cátda quinq; tabellis cons ftat; quàm zez»ov)id eft, collum vocari Ícripfit Axiítoteles; tiifi mendofus fit locus. fequicur fexta illa ars latior.Interiota;iri quib.femine prius pariunt;quam oua &dant;quatuor fünt hirtasquibus lingu- I: fpinz fingule breues ad exteriora prominent. Pectus,corpusq; torum lzue eft; riori quemadmodum in locuttis 4e n Fesminz & maris in hoc genere nullumieftdifcrimen. Eténim mas & faemina, vt- à cunq; contigerit;alterutram chelarum maiorem habent, vtranq; zqualem nünquam. Et alibiidem A.- D E riftoteles : Locuftz;cancriq; omnes chelam dextram crandiorenmi valentioremq; habent: A(taci foli nó xr E SE hanc velillam;fedalserutrani,vt forstulerit. Quis dilucidius vnquam rem vllam expreffit; quim atta- popu js cum Ariftoteles his verbis? His adde inter oranes doctos conttare, aftacam Qluuiatilem elfe, quem Gal 7,5 427, liefiveuice appellant. Quo magis error przclari illius autoris libtide Aquatilibus conuincitur, quiine- ds ez SE ptiffimami & à naturaa alieniffimam aftaci formam exhib dit quz locu [te etiám quadrare nullo todo i 4 UE pozeft,vt ex eodem Ariftotele,& ex precedente capite colligere facileeft.Idém autor credit adultum a. D ahud ftacum à Latinis elephantura dictum, à Plinii elephantum aítáci delineationi plane conuenire;fed qui 2,4 nalla inept?ifta accommodat;corifydera quzfo ftudiote le&or.Inter marina;inquit;ex Plinio,funt elephau- 4ezanferezt: tilocuftarum generis nigri ; pedibus bifülcis. Ego vero pro pedibus bifulcis quaternos intelligos dE 22 quos Lib. 3 100 De Aquatilibus, - Tus duoetiam brachiavtrinq; fübfequuntur. Addit prztereà brachia duo;binis articulis;fingulisqua orficulis déticulata,quz inaftacís cernimus. Nam fingula grandia aftaci brachia,binisarticulisinter- cipiuntur, & denticulatis forcipibus bifulcisarmataíunt: Hzc funt noui illius autoris verba, Primá | inaftacoquem depinxit quaterni pedes bifulci non funt,imó nulli, fed omnes articulis tátüm interce- ptí& in vngues fiue SNicvtot definentes. Quare aut deliraffe ipfum oportuit in pingendoaftaco,aut qui bifulci pedes dicantur nonintellexiffe. Ipfe veró fecüm pugnat ; qui elephanti defcriptionem aftaco accommodans,pedes bifulcos quaternos fe intelligere ait: alio autem inloco qui eum quem modó ci- taui precedit;duos tantum bifidosaftacis pedes cribuit.Pedes;inquit; vtrinq; quatuor habent,quorum duo prioresin extremo bifidi funtadincelfum : alij duo natatui magis inferuiunt. Deinde duo brachia áneiuldem aftaci delineatione binis articulis,(ingulisq; forficulis denticulatanu Íquam comparent;fed A C À C B [e illa funt reliquis quaternis craffiora duntaxatjin fingulos vngues fiue oxzxcea definunt, quz altera par te vel ferrata, vel hirfutalpe&antur. Quare quod proaftaco propofuit;neq; locufte neq; aítaciformam apté tefert,fed potius commentitiares ett. Prztereà hocdocerenon elt , fed ftudiofis impohere, aliud picturá;aliud verbis demonfttare. : Ad aftacos verosredeamus, quos ex piura noftra facile & veré agnofces;& eofdem fiue adultos fiue nonadultos cum elephantis Plinii effe exiltimabis;ex iis quz in fuperioribus diximus. f Ti in lzuibus(acterrenis)locis nafcütur,vtex Ariftotele citat Atheneus, locuftz in afperis & petro- fis,neutti inlutofis. Quacein Hellefponto & circa Thafum nafcuntur aftaci,circa Sigeum & Atholo- cufte, Theophraftus eodem tefte prodidit aftacos,locuftas,fqaillas fene&tutem exuere, (zem Aelianus, va €$ alta creflts enmsbus ietla.) DE EODEM, BELLONIVS Aftacüm,Maffilienfes vn Ligumbault;Genuerfes Lumbardo vocant. Quin etiam Grzcum vuleus antiquam Afftaci appellationem adhucretinuit. Conftantinopolitani Liczuda vel Lichuda appellant. Sine humore longius mari deferri nequit.quamobrem raro viuus Lutetiz vifitur,putrisq; eftante- uam eó perueniat, quemadmodum & omnia malacoftraca, e | Aftacusà Carabo non magnitadinetantum (eft enim ille grandior ) fed & ipfo etiam colore differt. Carabus enim tantummodo rubet. Aftacus ex rubro fuluog; liuefcit. Carabus blafos atq; acuminatos anteriores pedes habet, Vrie marine modo: Aftacus extentos;ac forcipibus dentatos, partéq; mouen- tes (üperioremadftringendoad inferiorem. Cornua praterea ante oculos A ftacus gemina habet, fed pauló quàm Carabus minora: quibus eodem modo iter pratendit intus concaua: fub quibus alia quo- que codem numero minora latent ac tenuiora: fuper quz oculi conftituti funt craffiufculi, non autem (vt Carabi)maiufculi.Leuem habet cruftam fine aculeisprzterquam anteriore parte;quoloco roftra- tam oftendit,ad robur in certamine. Dimicant enim A ftaci interfe arietum more, cornuaattollentes. Pedes vtrinq; quatuor habent: quorum duo priores in extremo bifidi funt ad inceffum : alij duo nata- tui magis inferuiunt,quàra apprehenfioni, Tabellasin cauda quinq; videas: In colloautem deinceps, hoc eft víquead caudam pinnulas pauló magis hirfutas, quibusin natando commodé vtuntur. — Aftacià brumaiam ouaferre incipiunt. Áriftoteles ante Ar&turum oua excludere ; abigere iara co- &as;atq; abfolutaab Ar&turo reddere (cribit: effeq; tum optimum Aftacum,cum grauidus eft. Plinius medicus de dyfentericorum cibo pertractans;ac de calore nimio; oftracoderma & aftagines Aftugines. optimi cibieffe tradit. Puto autem A ftacos eum intellexiffe. , E A B À binisarticulis intercipiuntur,& denticulatis forcipibus bifulcisarmata funt. Quamobrem adultum 6 9 Leonem GY&- cis eundem e[- Je eum E lepha " zo Plinii. Symeon Sethi frigidos effe Aftacos & humidos putat; & multum nutrire:fed ventrem cohibere,vix- que concoqui polle;prefertim magnos, paruos autem meliüs : & eorum caudas , quàm chelas ( hoc eft, crura )difficilius concoqui;craffiorisqs fucci ete: quapropter condimentis calidis emendari, & ab eo- rum efu vinum vetusac rubellum potare fuadet. Mnefitheoaffos elixis meliores effe placuit , & ideo clibanoincoquendos Non parumin eis falfi fucci contineri, vt inteftatis creditur,minustamen quàm inillis. Nauta falinaex Aftacorum forcipibus fabrefaciunt;in quibus falin pifcatione deferre confueuerüt, Indigenz,quiapud vicos & caftellainriparia Genueagunt,non Ligumbautum eum, vt Mallilienfes fed Lupagaámnominant: id quod ab incolis portus Veneris accepimus. DE ELEPHANT OGO,BELLONIVS: QVEM EVNDEMFACIT cum Leone cj astaco adulto wvelgrands. "Rondeletius duer(nma,ex quo iconem qj» bzfloriams Leonis inter Cancros dabimus. Plinius Elephantum marinum fic depinxit, vt eius delineatio Aftaco plane conueniat. Inter marine (inquit)funt Elephanti Locuftarum generis,nigri , pedibusbifulcis. Ego veró pro pedibus bifulcis quaternos intelligo;quos duo etiambrachia vtrinq; fubfequuntur. Addit preterea brachia duo binis articulis fingulisq; forficulis denticulata,quz in A ftacis cernimus. Nam fingulagrandia Aftaci brachia à Latinis Elephantum etiam dictum fuiffe crediderim.nam Aftaci quantó maiores exeunt, eó nigriores euadunt. i Quodautem ad Leonis appellationem attinet,conijciendum eft Grzcos Aftacis grandibus nomina immutalfe,& Leones potius quàm Elephantosappellare maluiffe, Nam & &elianus eam defcriptionem tribuit LeoniquamPliniusElephanto. | Oppianus. | TV $0 xpubelc 7e AÉav A Aocuey ve Cusyauvat. quod fic Lippius vertit, 20 ". $9 Magno horroreLeo,poft hoshorrendaZygzna. —Ege/s de leouebellua,non de malacoff raco [entire Op-. pianem dixerim, | AelianusLeonem marinü Locufta fimilitudinis effe fcribit, fed ecpors magis tenui ac gracili: bra- chiaq; habere tum maxima, tum Cancris fimilia : & czruleo colore efle;fubnigrisq; diftingui maculis. Conftat igitur Leonem eundem elfe pifcem,quem Elephantum: ac plurimum eos hallucinari,quino- ftras E(creuilfas Leones effe putant; Hzc Dellonius. mm ^ t Plerig; De Aftaco. Lib. IIII. B Pleriq; dum nationes nonnullas etiam nunc Leonem Aftacum nominantes fequuntur ; arbitrantur - Leonem efle Aftacum.Plinius tamen feparatim ab Aftaco Leonem tractat: & Atheneus feparatius vt- Ag H * rung;abaltero diítinguit,cuminquit, A (taco Leonem maiorem effe, Gillius. ; Ve Her (ut; COROLLARIVM DE ASTA C O. Cancrorumgeneracarabi aftaci;&c. Plinius. Italicé gambaro vocatur, vel potiuscambaro di mare, À ad differentiam aftaci fluuiatilis; quem fimpliciter multi gambaro nominant. Hifpani cé camarón. cm manicé Hmer . Anglisaftacus eft « crewyfe of tbe fes .nam lopstar Anglorum locufta ett; non aftacus: quan- Xo quam Eliota diuerfis locis aftacum,locuftam & leonem interpretatur 4 Lopfler, Maflilienfes & leonem & aftacum,ex Plinio diuerfos pifces, vno eodemque nómine Lizombaudos nominant, Gillius, Afta- cum Grzci & qui accolunt Adriaticum finum etiam hac atate (ic vocant, dern, —— Ksgiüscsxagpid js t Toi eO byo wo se imis dl iud eec y Xe waoxs; Hetychius & Varinus, Et alibi » Kuj,- CAtimmati. elpuc » rois tov egic eidae vbi legerim xeutguoipse a duplici, & «agita cum .Colora Latin&,cammarus, Ca. Jepinus: qui ex Apicij libro2.hzc verba citat: Vel cammarum defrutum mittas, quod Romani colo- ram vocant. Euftathiusapud Áthengum xaunuopoi legit peto. quod non placet. ficenim fcrib Odyffec. KzupaopG-,fato fuo vel morte infelix & mifer homo. fignificat autem hac vox ali quando etiam fquillas, tefte Athenco;his verbis; Kaiuogor xad ( legeis ) Qr malócrt Care Pas oaov gro on stuljuev, Et for - | té(inquit Euftathius)vulgus inde corrupto nomine i45»p« dixit. Aconitum radicem habet modicam, EE cammaro fimilem marino; quare quidam cammaron appellauére;Plinius. Fráci(cus Maffarius Plinium cammari nomine hic aftacum intellexife putat. ego fquillam potiüs dixerim, nam & The ophraftus ra- dicem aconiti (cribit cum fpecie tum colore fimilem effe «a;2,1d eft (quille,fic enim lego;non «xova, vt 29 Gazaqui nuci cráftalit : neq; ztapldvt Marcellus Vergilius, qui tamen rect émarine Íanilla GOISPUIE Diofcoridesaconiti géusalterum radices ait habere oor*p sieeveveie solde" nio , cammari vero no- men Plinioaconito primotribuitur : quade re plurafcripfi in Philologia de Lupo H.a. vbi & Galeni decammaro vel cammoro apud Hippocratem $ Gloffis verba retulimus. Eft& inter delphininomen- claturas apud Diofcoridem camarus.Cammari anatibus in neffotrophiopro cibo dantur, Varro & Co- lumella. Didymus eoinlocohabet z4g/ac5 3226: fed placet «osija: tantum legi;sprocammaris.Ca- rabi modo pro locuftis marinis;atque ita hodie Ligures appellant,modó pro cammaris à veteribus vt Atheneco placuit;accipiuntur, Hermolaus. Bellonio cammarus eft vulgaris noftercancer fl didus, Di- midio conftrictus gammarus ouo; Ponicurexigua feralis coena patella,Iuuenalis Saty. ;. Kopaetia aa y ua pogoi «42/9: , Macedones. Suntinter cochleas,quis intra fe beftiolas habent fimiles gammaris pufillis qui vel influmine gignuntur, Ariftoteles interprete Gaza;de hift.anim.4.4. Grece fic legitar 3 O vec xóxy Aoi o Cree Gv ow TU; 21.0106 (rat T1 ai o0L07€ TOS PCQUT 3o pav oV TOU, nr) Gj Ted root aT Aftacos in Euxino nullos reperiri author eft Oppianus lib.r.de pilcat.Speufippus lib.:.Similium,ex B malacoftracis fimilia effe fcribit;aftacum,nympham,vríam,cancrum,pagurum, Atheneus. Leo maior eítaftaco, Diphilus. Aftacus & aliahuius generis; Luna decrefcente inaniores infirmiores q;funt, A . Chencus Dij àlocufta brachiis, que denticulatis forcipibus portendit: atq; etiam quibufdam alijs difcriminibus , quanquam non multis, Arift.Inteftinum ei re&à in candam finit,Idem. Scilicet locuftz afperis faxofisd; locis proueniunt;aftaci leuioribus.quod & fequentiaindicant: vi- C delicet hyeme aprica litorafe&tantur; aftate in opacagurgitum recedunt : etiam fi Oppianus A ftacos locis petrofis degere prodiderit: Nosautem fequimur(vu Plinius) Ariftotelem autorem grauiffimum, & caterisfide digniorem: Fr. Maffarius.qui in his Plinij verbis, Locufte degunt pettofts locis, cancri 49 mollibus;procancri legitaftaci. Aftaci & locuftz teftas exuuntaut vérejaut autumno poftpartum, A. riftotelis. * MNT AN |. Siquem Aftacum comprehendifti,eum longiffimà exportes,relicto ibi figno,vndeipfum cepiftí,eo- D dem ipfum vnde comprehenfus fuerit;arrepfilfe reperies : f inquam modó ita ex mari exportaueris, vt deinde fic prop? depolueris,vcin mare adrepere queat, Aelianus & Oppianus, Àftacus polypum exti» mefcit, Aelianus & Philes. | Aftaci odore efcarum alle&tati capiuntur. Arift. E Aftaciin Alexandria magni fiunt, Athencus: apud quem etiam Matron Parodus carabum & aftacum F. inter czteros pifces lautiores,in conuiuio quodam Attico appofitos ait. Aftaci multum alunt, Pfellus, 4 o Tympanicis teftacea,vt aftacum;vel buccina,vel pectines,raró &modicé folius volu ptatisgratiaoffer- reconuenit, Trallianus.Podagram pituitofam precedit feré plurium ciborum, & vitiofos füccus gene- rantium vfus, vt ificiorum,aftacorum,&c. In cardialgia quoq; conuenireait cibos qui non facile cor- xüpantur;& acribus mordacibusq; humoribus refiftere poflint, quales etiam aftaci fant. Píellus eos difficulter concoquiícribit. Aé&tius in curatione colici affe&us ex pituitofo hamore, f: quilla & cancro interdicit;aftaco autem pro voluptate frui permittit, Sunvaftací infipidtores & duriores à mari quàmé fluminibus : adeó vt in Scotia cum ederem;nullius precij mihi viderentur, Cardanus. De aftacisificia defcribit Apicius lib. :.cap.x. Cammaros marinos;paruos admodum , & quorum tefta tenella eft;e;ixos & fceniculo & aceto füffundito;Platina. Aftaci cefta incenía,folutad; in fücco oryze,dyfentericos fanabit & cocliacos, Kiranides. G "Aftacus veloftacus Attice dictus mihi videtur, quafi oftracus o75g vv óspnxov eft enim inter 25oxxdYvou H.a infignis. Akeftis,id eftlocufta pifcis, Syluaticus bis,inepté.aftacus enim fcribendum . quitamenlocu- £9 fla noneft,fed milis. Aurium fiue auricularum pars cauasdicitur aftacus, x, apud Pollucem. A fta- cus vrbsin ora( Afix minoris, )áinumà fe cognominat Aftacenfem;ab Aftaco Neptuni & Olbiz Nym- pha filio;&c.adi Volaterranum. Scytha Bithyniam inuaferant;ciuitatesq; deleuerant. denique Afta- cum, qua poftea Nicomedia dicta eft, grauiter vaftauerunt; Trebellius Pollio, Meminit & Paufanias huius vrbis. Afthacus nomen pueri | . Calphurnio in Eclogis, it in primü * ey Uo $ CIOL ciEH ls COROL- i!) . ^ DBeAquadülibus.- UC OO RCOOWNTT, AQGRRT VONENRDAE: EGET ES LLLA & : ES 7 Kad i" p vx ES E SAEI E alus n jn ini j 355 1 EUIS 3 1 . 1 JN EADEM. TÀABVLA AAGNFES ^ deptagit aflacum xit. pedum, qui deuoratur amonflro marti- ET. no (Tmilt vbinocerotis | oo M DIR 5 9 E Mt M Max LM yp m ; i QUUD, e É Quien CUR, De Afco pite Lib IHIl ^ ia CHELA ASTACI MARINI;EX OCEANO QYALEM EFT QVÀNTAM domi habeo .fed pauló breuior. Pi&orisartificioita pitéi poteft vt facies hominis ridicula appareat; "nam chele pars minor maximum & aquilinum naftim refert: & que in vtriufque partis confinio emi- nent verruce; oculos,quibus fapercilia pictoraddet.Superiorem partem, quatenus ceu cornicula qua- tuor fupranafum & frontem eminent,ceruleo alióue colote indacet;ad repr Íentationem pileiauriti, &ad tempora defcendentis; vt lateant aures: retro & circa tem potàpili promiveanznigri. Facies pat- timalboinducatüt pigmento;partim rofeo fuco niteat. Linguzinitatpactis chel maioristuberat Ron £60 . deletius dentesnominat)fuerinr,rubicundo co'ore infignienda. Quod fi crrftam qnoque? pennis;cau. dz prefertim gallinacei, capi aut pauonis nutantem ; foramini fummo indideris,planS goreoneam & s 19 terribilem habebis faciem,.—- io " ae a | —— Gu LI WE cay oa Ws ] prece uM E oa bas n Tiger cM a [ E . v $ ow » V y U Qo x z- MS Nd er ENS AE : [t 3 ! WV : X u j8 it : 3 ác 7 3Jp3P 2 ME ref TN UA 4D Jes fy 2 )o»- ju es ! » 1 i 7 3n i: 342 s uv 99923 ej b] E 7 66 A 4 DÉ AST &« EX I4 |». . BeAquatlibus. DE ASTACO PARVO MARINO. | RONDELETIVS. , A STACVMhuncmarinum paruum voca- mus; vt à magno differat. vt etiamab ele- phanto & leone diftinguatut, cuius folus, quod Íciam, Athencus meminit.Ex oftracodermis(in- quit)funt Squilla, A ftacus,Locu(ta, Cácer Leo: quz eiufdem cum fint generis , differunt. maior .. autem eftleoaftaco. : B Eftaftacus hic femper paruus; nec fere vn. quam magnitudiné picturz noftra füperat Ca - pite & thorace eft rotundiore quàm fluuiatilis; in lateribus incifo.é capite eminet cornulatiu- Íículum;magnum,fi totum corpus fpectes,vtrin- que ferratum, inter oculos fitum , quos recondit &exerit. Cornua quatuor oculis prafixa funt. Duo breuiora cornu ferrato viciniora,alia duo multó longiora,flexibiliajarticulata. Chelam vtrin ue vnicam habet denticulatam;quaternis articulis connexam. Vtrinque quaternos pedes (ine forficibus, Collum (iue caudatabellis conftat & in pinnulas definit. Sub cauda ap endices funt ouis reponendis 26 deftinatz. A (taco huic viuo corpus rubefcit;alioqui lineis ceruleis tranfuerfis variatum. p Rarus& bonz carnis eft/firmiorifque quàm elephas,melioris quàm Locufta, p Differcàfluuiatili, quód fit, dum viuit;colore fufco;corpore longiore & ftrictiore , cornu frontis la- tiore & breuiore. DE ASTACO FLVYIATILIL RO NDELETIV.S. TPillurabec e^dfflaci flauiatilis noflri efl qualis pud Heluetios ej Germanos e[o maioris fcili- | du i $9 eet. C fimpliciter ditis Kvebsieo enit minor efl, c colore deneríus,qui faxcatilts ca- nominatur ,Stemk "bs. Rondeletsi vero Aft acus flavsatilis offro lati- | or ac brestor videtur sj catida quogt't figura differre. 4e £35 3) 4 VERE "A T d ^d " A I" fluuijs montium & gelidis riuulorum vndis cruftata animalia procreantur,quz à figura Aftacorum marinorum,vel contrà marini à fluuiatilibus nominati funt. 6e Aftaci fluuiatiles corpore funt rotundo: (zerete.nam vr cyandras d globus eel circulus differunt y stateres e rotumdm. ef ipfe "R ondeletius paulo suferiis cancrosvotumdos-affacos longos effe [cribi:: )capitein cornu latiufculum, breue & acutum deficiente;füb quolatent oculi. Capiri reped tafunt cornua quatuor; duo breuiora funt;alia'on giora;articulata;flexibilia, in tenuitatem pili definentia, Vtrinque chela vnica eft, afperas — denticulata;articulis quaternis connexa.pedes vtrinque quaterni , bini chelis propiores bifidi funt & hirfuti;bini pofteriores in calcar definunt. Pofteriorcorzporis pars quz collum appellatur , fex tabellis conftat,cauda pinnulis quinque, media fcuti formam refert , & articulata eft: vuinqueduz communi articulo; poftremz proprio colligantur.Os dentibus munitum vt inlocufta& Cancris. Carnisaliquid eft in ore pro lingua. Sub cauda appendices funt in quibus oua reponuntur. Cocti Aftaci rübe- Ícunt. Lune vim fentiunt quemadmodum cruftata alia & oftracoderma. a Carne 1o $6 m jo . M x à : De Aftaco. Lib, [III lof Carne funt molli & fluida, quamobrem meliüs coquuntur fi in ferentem áquaminiiciantür , maxime aceto vel ophacioadmilto.feruens enimaquá mox vt carném contigerit eam firmar,nec diffluere finit, -"Aftaci farcophagi funt & fcatophagi.Cadauera confec&tantur. nam fiin aqua velequus,vel canis,vel quoduis aliud animal fübmergatur,mox tanquam vultures magna frequentiaadnatant, nec inde ul duntpriuíiquam d carnis füeritarroferint, Quofpectaculo quidam aliquando cómotus;quem- admodum ex boue czíoapes , exequo vefpas , ita Aftacos fluuiatiles gigni exiftimauit. quamobrem e- quos mortuos in aquam coniiciendos áliquoties curauit; tandéeuentü ab eadé fententia deductus eft, In Gallia & maximi & frequentiffimi capiuntur. ! Non probo medicos qui Aftacis eam vim & cibis, & inpulinonum vitijsineffe exiftimant, quein Cancris infit.quoniàm Áttaci carne fünt prihumidasdiffipatu facillima, minimim nuttiente. | . Multó minus probandi qui càncros fluuiatiles effe putent: cum Cancris corpus fit rotundum tefte Áxiftotele,fine cauda; vel cauda corpori applicatanec excenfa: A ftacus corporelongo » Locuttis fimili, quod capite & collo tabellis diftin&to conftet. | i *ü - Lapides in capite habere Aftaci creduntur; quos Medici quidamad comminuendumirenum calcu lumin vinealbo propinant:fed in fenioribus (olum reperias. "Deecuem Bellomus:pfecammarum nominat,nos Capamarum apud veteresynarimum P - duntaxat e[fesfquillarum genertsytam offendimus. Cammarus vel Gammarus, Gallis Efcreuiffe; Romanis Gammarella & Gambarus vuleo Greco Cara- nis vel Caranidia,à Caride nomine detorto appellatur: Cammaro feu Gámaro DAiccols :apud quos rotundiore eft; &k magis crenato quàm noftri Sequanicicorpore; cuius etiam pes &inifter dextro crallior eft. Verumetiam Gammaros pufillos , quidam fluuiatiles Aftacos vocauerunt, Genusaliud eft (inquit Ariftoteles) quod magnitudine cancrüm non excedit facie Aftacis (imile. Ex quo apparet Ariftotelem huic pifci nullum nomen próprium indidilfe Nam ipfeeodem loco teftatur; quofdam effe inter crafta- tos minutiores,nullis pené nominibus annotatos. AthenzusauthoreftGammarum Latine dicigenus quoddam Caridis , & ; «&uueess vocat Iquillarum quoddam genus. Plinius hiftoricus Cammaramdi- uerfum àSquilla facit; dum lib.27.cap.. radicem modicam ; Cammaro marino fimilé effe ait: quoloco cognomento marini adiecto,Squillam intelligere videtur: quod ex Diofcoridis Greca lectione capite de Aconito probatur: i//a (inquit) Jae» qvexravaz xaplov weAcivac; hoc eft, radicesnigrefcuntin modum cirrhorü Squilla.Libroité?2 cap. z1ide Plinius Cámarü enumerat cá fex & fep tuacintapiíciü generi - bus; cümtamen pauló poftSquil lam eodécapite pronüciet, A ftaciq; appellationélib.9.cap.; t. habeat Columella etiam Cammari vocé retinuit quem inter animalia parui incrementi numerauit, Martialis: Jmniodici tuba f laua tegunt chry[endeta Alis: - Concolor ip no[lca Gammare lancevübes. - Labuntür qui Cammatum pro cancro fl'iuiatili afümunt. Siquidem càm Cammarus ( vt reliquam Squillarum genus)caudàm habeat ; Cancerelfenon poteft. Nullum enim Cancrarium genus caudam. habet.Cammaturm ergoid elle conftat, quod quidam fluuiatilem A ftacum pufillum dixerunt. Ná quum de Locuftario genere fit;tota facie Aftàcum referat, & cancri magnitudinem non excedat ; meritó con- cluditur, Gallorum Efcreuiffam,antiquorum Latinorum Cammarum effe. Zellozins e»t] acum f^ Camma- vum vocat cum uulro Italorum quod fi fie nomnaxe vis, flmatilis diferemen addendum ef. — lg G A B A. GA) AY 13 THAYIDIS 1d. ejt 3 jfquitla. Nam eius bifurcabrachia, duabus tantüm articulationibus intercipiuntür, qua duo pedes vtrinque B 40 forficulisinextremo denticulati fublequuntur:reliqui quaterni non diffindüntur.Caudam quoque vt Cammarus quinis tabellis loricatam ; prunulafque in extremo quinas habet: ambobusidem ferendi && excludendi modus: ii(déque ambo cornibüs;dentibus;roftrisimucronibus;tibijs,& externis partibus rzditi funt;quod idem de internis dicere par eft.Potró Cammari ventriculum; Mutis vndecunq; am- beni falfó eius ftercus effe credunt:ego vero eius hepar effe puto.Multorum ciborum capaxeft fto- machus,tam miro artificio fabrefactus; vteriamin eius fündó alterá os comperias fuis Bro, M denz tibus refertum. Tot in lateribus branchias habet;quot pedes. Porró vtrinque in cammaris fpiraculum feu foramen fub corticeadlatera oris videas; per quod aquam ore acceptamreferunt: Quidam porró calculi in Camimari capite reperiuntur,quos Carcinig nomine vocauerunt, lix! px COROLLARIVM. Aftacus É.Flandricé dicitur Kreuits: Anolice f reus. ('revife, Ceanyf[be.fed marinum etiam Án glivocant a fca (remy[e.Proximaelt vox Germanica Krz^.Illyricé Kak: Ariftoteles cancros caudatos vocat gamDa- ros; (aftacos potius: )magnos veró marinos,locultas.nos vulgari magis quá vfitato( fcriptoribus )nomi- ne cancros dicemus;quos vulgus generaliter cancros appellat:oinnia fcilicet mollioris tefte animalia; quz multos pedes habét;& retroríum natádoincedüt; ambulandoautéantrorfüm nituntur; Albertus. Putauerim ego (inquit Matthiolus Senenfis) US (vulgó dictos) Galeno appellari ganimarides, mutuato;cium Romam veniffet;à Latinis vocabulo;quod eo carerent Greci,Hzcille. Sed R ondeletius xau a273o« à Galeno nominatas libro 111. dealim. facult. à cammaris (quillarum generis nihil differre putat.Sunt& alia pifcium nomina vtriufque terminationis;que nihil differre videncar, nifi fexu forte: €o vtthynnus;thynnis:perca;percistcantharus,cantharis:phycus,phycis:carabus;carabis.De cácrorum abaítacis & locuftis difcrimine; & nominibus Germanicis;lege infra in Cancro; in Elemento C; - Abüdátaltaci fl.in Helueticis & alpinis regionibus;in riuis;fluuijs,torrétibus,lacubus.Sütauté du- B orum genetiizalij nobiles cognominantur; Edi/Ieehs , maiores niariorefq :alij Sreskreb;id eftfaxatiles: & T'butkzehsnefcio vnde dicuntur. reperiuntur in riuis faxofis ; minores ; parte fupinaalbiores; prona nigriores:elixi non vndiqnaque rubefcunt;fed partim albicant;Dentesin ore ventriculi oftendüt, fer- ratos. R eperiuntur binilapilli elobi dimidiatifigura,iri cácrorum (aftacorüm) fiuuiatilium capitibus; Georg. Agricola, Videntur illi lumrho ventriculo adiüncti:Gammarus ( Á (tácus ) lapides cándidos gi- gnit in oculis:cortice depofito durioremollem indüit:tuncque lapides fiat maximi,abfümpta materia corticis in lapidibus, Cardánus. Putoautem hoc & fluuiatili & dé marirnoaftaco rect? accipi; Cre- Ícüteisin plenilunio globi dimidiati duo lapidà inftar füb oculis interius; A lbert?.In foemellis preci- pue, cum lyp har exuerunt, Germani yocant Kreb[augen s quód quafiformám habeant oculi ; vcl y L4 y: UILOMEE- E : Wen - IC "2 uatilil t06 DeAquatlibus fiein, Chriftophorus Encelius. In magnis & annofis aftacis lapilli aliquando reperiri in proximo fu- pra forcipes articulo audire memini.Mares in ea parte,qua corpus àd caudam cotinuatur,fubtus, qua- tuor longas habent virgulas prominentes,quibus foeminz càtent.Catuda etiam maris , rotundior eft, & plànior & [piffior:foemine autem magis tenuis;& vacua & lata, quafi compreffa, Albertus.Etalibi,Ma- resàfominis non differunt: nifi quód foiminz membra màiora funt: & coopertoriorü fiue tunicarum (tabellarum)in cauda, diftantia eft maior in fasmina. Ariftoteles in aftacis ( loquiturille quidem de ma- rinis,fed commune hoc eftomni cruftàtorum generi ) non branchias , vt Gaza & R.ondeletius transfe- tüt,fed Baoyoioe(^ii dixit, hoc eft partes bráchijs fimiles:re&te Vuotton?,veluti bráchias.Hz os circüdát (inquit Ariftot.de hift.anim.4.2. )non fine hirfutia frequentes ; & affidu$ mouentur. Tz feeyx,deibá vo «EA Tb cba ol| anta) qvo vado dz 2] ge ret xivev,Ego citros potiüs quà branchias aut Seas; has par- tes albidas dixerim.quid.n.branchijs fimile habent? non fitum , non fubftantiam aut figuram aut vfum. Motum dices fimilem effe, atqui verum non eft quódaffidué moueantur, Aftacum enim fluuiatilem cum vitreo vale maxime perfpicuo aqua pleno inclufilfem , cirros illos obferuaui moueri quidem & celerrimé,non tamenaffidué , nec fernper: fed in commotione aliqua ipfius aftaci aut affectu , tum rur- fus. Bellonius mollialaterum additamenta , branchias in eis appellat: Tot ( inquit) branchias inlateribushabent, quot pedes. Verüm nos illa quanquam fpecie branchijs non diffimilia, necintra necextraaquam moueri vnquam vidimus; quarealium earum effe vfum puto , forté neaqua , introrfum penetret; vel vtad motum progreliionis natationifue eis adiuuentur: non ad cordis & calo- ris natiui refrigerationem : qui branchiarum in pifcibus fanguine & corde praeditis vfus eft , vcin ter- reftribus pulmonis.Exanguia verb omnia vtin terra pulmone; ficin humore eodem & bráchijs carent. Adhzcque branchias habent aquatilium ,& aqua fubeunte refrigerantur , extra aquam diu viuere nonpoflunt:cancri veró plurimis diebus poffunr.ego fine cibo in folà aqua ad dies tredecim viuum fer- uaui nuper,menfe Octobri: aqua fingulo velaltero quoq; die mutata; in angulo zetz noftre calefacte. Sed neque vtaquam ore acceptam reddant, dum cibum in humore capiunt branchijs opus eftaftacis. vttinque enim ad latera oris per foramina quazdam,aquam remittunt: vt in extractis ab aqua apparet,fi contempleris fupinos. Et hoc Bellonius quoque obferuauit. Ariftoteles vero inlibro derefpiratione, citcafinem capitis vndecimi(vt nos diltinximus)nec branchiarum nec foraminum, fatis clarà , quibus reddaturaqua, 1n hocgenere meminit , cum Ícribit:Ta) uev ouo MaeNont aepo an, ioY ol Te xor pvo x 9) ol xeteoiCor qoa co d otrton ci puit so v tog Mp T6 Dioituviseitav. paul ante auté dixerat, quód non refrigerandi gratia, fed neceffarió dum cibüin aqua capiüt;eà admittát, vt & cete & malacia.Ité hiftoriz animaliuma.2.XlJ e: ge etel d|ivroriel WE (abundat hzc ptep ofitio ) 70 güsorm drew TOT OE TEL UU T GC ai Qin dii Dna eu cv ( Gaza videtur legiffe , ddider d] Üónzep[ómvovaec ) sort piv vir pil eacv oi uapxilvon y ai d|EnoteoGoi «9 m Cagnyy aed fiev, oue de T6 Baonyy,icerbsi aroma oi xe eg eoi. Quse Gaza fic tráftulit: Mare omnia eius generis ore excipiunt,fed cancri parte oris exiguaadducta refpuunt:locufte fuas ad branchias tranfmittunt, quas ipfz plures quàm cetera habent. Quafi veró hauftam oreaquam aliunde carabi , aliunde cancri emit- tànt. cum in citato loco ex libro de refpiratione vtrofque eadem parte emittere clarum fit; quare hic etiàm pto s xapivots d d[xstesCcnonaliter quàm illic,legerim , ef ve xagxiva xe oi xe eg Cci, Hoc etam con- ominibus,modó c Bea"yy;ceb , modo v d|«czo. nominiari.Hzc ítateandem partem Ariftoteli diuerfisn in przfentia mihi fuper hac rein mentem venére:quód fi quid etiamnum defideratur,inquirant alij. 4o C Aftacosfl. aiunt quidam animal effe am hibium , herbis vefci , & noctuad paícua exire, przfertim Iunio menfe.Cancer fl.vt dicunt periti pi catores,etiam in gurguftia( nalfas ) intrat ad lucium ; & rocit : eum, Cancri etiam lapidofi qui fub lapidibus degunt , carnes comedunt , adeó vt ( quod experimento nouimus ) carnibus in Danubio alligatis nauibus & in aquam fufpenfis adhaereat magna cancrorum multitudo, Albertus. Aftaci fl.etiam ranas appetunt. Cácer lacte potatus fine aqua mulus viuit diebus; Idem.Egoaftacum domiinaqua fine vllo DE dies xiij.viuum feruaui, vt retuli in B.Cancri lat ent hy- eme menfibus quinque. Vérisautem tempore procedentes exuunt teft as , ficutapguis pellem. dicunt tamen quidam quód hyeme apparen5 & fectátur litora:cftateautemrece dunt gregatim ad aquas opta- tas,hyeme etiam Izduntur frigore.Autumno & vére pinguefcunt, & maxim & in plenilunio , Alb ertus. Cancrorum humiditas crefcit crefcente Luna,Idem. Teftas fuas per fingulos menfes exuunt: & cum ga ijs fpoliatz fant, lapillos in capite multó maioresgerunt. In coitu mas primum afcendit fupra dorfum "io, ;eaveró mox fe fupinam vertit : atque ita mas coit cum ea, confricando fe ad eam fine egreffu ouorum Albertus. Oua pariunt per anum, per quem ctiam excrementa reddunt, neuter veró fexus membrorum habet,quod in coitu intret corpus alterius,led per applicationem portarum ( meatuum) co&unt;Idem.Chriftophorus Encelius Salueldenfis cancros ore coire prodidit, Quibufdam oua exclu- donec nafcuntur fectus, vt in cancris, Cardanus.Ego minimos cancellos cau- faiunéta manent corpori; | dz matris adhuc herentés videre memini, Cardanus. nos quoque idem obferuauimus. Ouafomirz primo in corpore funt valde compreffa:deinde paulatim exeunt; & virgulis fub cauda curtis a dbzrent; donec complentur, Albertus. Cancri genus terreftre quoddam interra latitat, maximé in Occidentali India,Cardanus.In cancris aliquando reperiuntur intricatz veng albz:noftri reffelid cft ligulasnc mi-c nant.non probantur illiin cibo,vt neque pifces ita affecti. D Picainter cztera cancros etiam venatur. & fertur picam quandam àcancro quem fu per arborem detulerat;collo.compretfo petiitfe. B Cancricapiuntur virgulis diuifis in fummitate, quibus inteftina aliqua; aut rznarpm corpora infer» ta fint, (21 P«uulz attibiee iei pora te m jeieriia mrapsfigunttet » ) otdire dif cfitis , juxta gurgites autlocaquz habitare folent, denis duodenifue: inde reticulo circo mit piícator ; virges f rgillatim eleuans,; fubie- &oque reticulo cüm cancer non adeó celeriter pcflitfe cxplicare, cecidit inreticulum. ltapiícator magna cum voluptate centum 2ut ducentos refert. dcmum bene robuflos , & viuacesac magnos. nam paruiadefcam fublimcm non tam fzcileacceduntz& vbi accefferint; antequam capiantur; excidunt, Cardanus.Cancros plurimos cepicsfironos decoriatas ( mehuszutem efi cutim pendentem relinque- xe ) infixeris baculis fiffis ; & fic dilpofueris baculosperriuum diflantes inter c auarum vInatü fpecies fus quiefcere pror 29 aut De Aftaco fuuianli Lib HIIL — ie &ut circiter. Mox enim cantti accedetite$ adhzrebunt.Eleuabis igiturbaculos, & ftatim altero reticuz lum fübtus tenenté decuties.. Audiuiab ijs qui rem erant experti. Sunt enimcancri carniuori:nam fi vel cadaueris alicuius aliquod niembrum in aqua iaceat, fern per multi.cancri circumadhzrent. Cancri capiuntur per carnem retto àd nauim füfpenfani, Albertus vide füperiüs in C; circa principium, Sunt ui nalfz iecur aliquod imponant;in medio riui, Alij iecur vitulinüm diffe&tum in aliquotpártes oleo Poi innaffa tufpendunt. Alij hircinum iecür beneaffatum ; camphora priparata ( fic inuenioin libello quodàm Germariico(illinunt;deinde omento vituli vel ouis recenti circundant. & tabellzalli- gant.fecünduim artem, &c.Sic pifces & cahcrosinniümeroscapiáiunt, — |. : : Efcaad pifces pro Septembri menfe commodé fit üBancellis partis & teneris:vel & caudis. maiorum. t o Deextremisforcipibus aftacorum elixorum cutis affricata, rubeo colore ceu fuco tingit : fed vergitad cróceuirh, Si aftacum mortuüm in meatum aliquem talpe impofueris;relinqüec illum ropter fetorem: nec tepetet,donec forté multo pofttempore foctorómnis éuanuerit. Si quisin vino füblimato in vafe cancrurmi imponát, & áccendar,ftàtim rübefcit cancer, quem deinde viuurh & rubeum; Ípectaculi vice ridiculi,conuiuis inter coctos apponet , Ge: Pictorius. praftábit puto cancrumhfllo ferreo velaliter te- nere füfpenfum;ne vafis caliditate pereat j vel ambutatur: quodaliquandofactum vidi. Lapillos áfta- corum fluuiatiliumi nonnuüllifündaclaudunt;Ge.Agricolai | | ^. BCULET Loo cies Aftaci fl. precipue commendantur Mdrtio & Aprili , & mágis ctefcerite Luha: decrefcente enim, F deteriüs fe aberit. Cancri prfertim faxatiles diti nobis, eeré concoquuntur, Ge. Pi&torius.Suntafta- ciinfipidiores & durioresé mati,quim e fluminibus:adeo vc in Scotia cüm ederem;nullius precij mihi viderentur,Cardánus. Flituiatile$ quidem chelis & caudis precipué placent vtiocofisillis mixobarz baris metris noftri infinuant:In fcheris & caudis Mánde gebaz rwjchrfucb. Cancris edendis exirni debet inteftinum caudc.Chalybis particula cancris viuis appofita multo tempore viuos & recentes eós con- feruat,vt quidam aiunt. Cancrorum fl.temperamentum non inuenio ab authoribus determinatum:fed quia funt de genere pifcium, & fomnum inducunt ; idque vehementer, iudico ipfos frigidos & humi- dos:ità vt frigefaciant in primo ordine;humedctent veró in fecundo. Quidam cálidos putauerunt:quód. inter coquendur rubeícant, quibus non con fentio.Aegré contoquuntar; conco&i vero mültü alunt; MichaélSauonarola. Torta ex carnmiaris tempote ieitinij j vt delcribit Platina8. 41. Ex catnmaris elixis quod bonum eft inmortariotundes.Succurri deinde amygdalinum cumaquarofacea per [etaceü tranf miffum preparabis: aut, fiid non poteris, itis piforurh aut cicerumalborum feruabis. Paffulas & ficos quinque conteres.Modicuim de Se uei parumincoctz, minutatim concides.Cinnami, 30 gingiberis;faccari,quántum at érit,addes.Mixta haec & bene tunfá cum ouis lyci, (lucij; ) vt concreta — jneliuscoquantur, intextu bene vn&o; ac fubter fupérue incruffato, àd focum pones flámma procül; Cod&um,faccaro & aqua rofacea fuffundes.Membraomnia hoc eduliuin ledit. Exlibro Germanico D altafaris Stendelij Coqui:Cáncros in olla vel in fattagine coques, (fedin olla fapidiores fiunt:faciliüs tameri aduruntutr ; nifi caueatur fedulà,, ) affufo vino vel aqua; condies fale , &c modico pipere:Ctirane exundet ius efferüefcens;Cum pulchre rubent, fatis iam cóctifünt: E cancris ferum & ceagulum:Cancellos paruos;detracta crufta;quam & fel fequetur,& vena caude media extra- &a,in pilatundes crudos:lac affundes »colabis;' veliranfiges per cribrum anetmissd eft y multi exiqunsforagorni- bus pertu[um.) Defandes in fartáginem; & cochleari affidu& permifcebis, ne aduratar: fic etiam maculis 40 vel pun&is pulchre variabitur.Lento igne coques: guttam aceti affundes; vtcoaguletur. Tumincri- briim zneum fundes,modicé oucrabis.De feto iufcnltim facies,& croco colorabis. Coaguliminpar- | tes fecabis.cibus eft delicatus. Cruftarum fattura: Cáncris elixis ; crufias & chelas feparabis: & quic- quidbone eft pulpe;minutatim concides: modicum falis, & aromatum pollinem addes:cum OUR miícebis: & hac fattura rurfus implebis cru(tas , & in veru ligneo fuper craticula leuiter af(fabis:funt qui butyro frigant,id quoque leuiter. Addit & alios modos de pulpis contufis; quos omitto. E - Suntquipulmentum de dftacis fic fermé parent: (tacos coquunt; terunt cum mediilla panis candi- di,& cum lacte amygdalino per fetaceutn tranfigunt;agitant cutn fex RU. quM Eure addunt.Inhedticafebri laudántur cáficri:qui primo in lixiuio büulliant,donectefta eorum pollitremo- veri:deindeinaqua hordei coquántür petfecte.fed quoniam conco&tü difficiles funt, fiin eadem mien- : o facumalio cibo fümantur,leuior preponatur. Velabiectis extremitatibus toties in lixiuio forti laüeri - quàm fit verifimile,vtà nobis expertum eft, Alex.Benedictus. Leoniellus Fauentinus carnem cácrorum retiiedio cuidam ad phthifin mifcet.Cato cácrorum adantidota analeptica fecreta,ter lixiuio ,vel aqua falfalauetur;donec odor teterabierit: exaqua hordei,autferobutyti coquatur, Sylüius: Vide paulo 3o. | * DeAquadlibus. partem fuperiorem;id eft puriorem,zgroto.Mifcebis etiam in potu femina vrina cientia, raphani; apij. velpetrofelini,lithofpermi:& nucleos perficorumin cibo dabis, Incertus.Inuenio & fimile remedium commendari ad teneímum;ac promouendam aluum. Vnguentum ad partiü corporis confumptionem &atrophiam: A ftacos fl. viuos cum fecinore vitulinotere aclzuiga : deindecum oleo oliuarum & lau- rino;analibram femis,ynguentum conficito. Ad clauos & alia infixa corpori extrahenda: Adipemle- poris mifce cum cancro crudo contrito , & i3 loco,quem clauus aut quicquid eft fubierit: ex ad- uerloautemtres aut quatuorfabarum flores illiga: & per horas xij.relinque, Obfcurus. Remediii quod efficaciflimum putant ad cephalzam:Cancrum fluuiatilem coctum & diligenter tritum,refrigeratum- ro quecum oleo fcilicet cucurbitinoaut violaceo;ali rofaceo;naribus fupponunt,vt olfa&tu iuuct , Alex. Benedi&us. SCENA dra ns M Ádpericulofam lingua & gutturisinflammationem,quaz & febribus aliquando fuperuenit,& exer- - titusepidemio malo fzpeinuadit:noftri à colore vocant dfebrusi, remedia ex aftaco fluuiatili plurimüm laudantur.fiuntautem ab alijsaliter,vt fubfcribemus , ex libris Germanicis manufcriptis. Primum eft huiufmodi. Aftacum viuum contufüm cum aceto;colando exprime per linteum.Purganda autem &ra- dendalinguaeft, deinde fpatulam ligneam induc&tam panno cocci colore , in fuccum illum intinge :fic linguam & os perfricato.Secundum. A ftacus refrigerat;hunc circa caput & caudam euifceratum in pila contunde diligenter: & aquam indelinteo expreffam , ore tenere xgrotum iube , ita vt collum furfum (retro)ac deorfum moueat,nec tamen deglutiat. Tertium, quod à duce quodam militum frequenti ex- perimento cognitum accepi: Aftacos circiter decem viuos contere:& ftillatitios liquores intybi, rofa- rum, & papaueris erratici affunde.inde expreffus fuccus vinum rubellum refert.eo linguam abluere, & dilicenterac penitus gargarizare oportet.deinde etiam hauftum eius mediocrem bibere. Linguápur- gatam &abfterfam laridoinfulfo perunge.poft horamaut dimidiam quicquid vifcide pituite infederit, rurfus abfterge,& fuccoaftacorum pue pE denuólaua. Miréfanat, etiamfi cruftz denfiufculz iam occupatintlinguam. Quartum, Decocto aluizinaquaos diligenter collue. deinde fuccum de aftaco viuo contrito expreflum propina.& potionem para huiufmodi:Fungos de fambuco,ceraía vifula ( quz acida funt & nigricant.) ficcaaut recentia, cum pauco alumine in aqua coquito.quz colata bibi "we Poftremo os colluaturaqua puraalumine permixta. Quintumiam perfcripfiin Equo G. Spumaenim deoreequiprimümabluendaeftlingua &c. — : Remedium ex rubeta & cancris pariter vftis aduerfus cancrum in mamillis mulierum, in Rubeta;? G.reperies. A | Ex decoctioneaftacorum inaqua remedium aduerfus articularem morbum, habes in Ciconia G. Adueifus vnguem oculi(vt vulgó vocant)in equo:Puluerem de cancris vítis infla. Puluisoculorum cancrorum cum aqua foliorum perfici potus(poft venam fectam) medetur pleuritidi nothz;Leonellus Fauentinus. 1 | Lapilli deaftacis viuisexempti glauco vel fabczruleo colore funt:& in fontibus aliquando talesin- ueniri audio.Triti & poti cordis roborare vires dicuntur, Albertus.Dentes infricatus ex eis pollé pur- gatatque dealbat.Idem cum fece vini albi arida vIceribus cauis pudendorum infpereitur vtiliter.Car- bones étiliaacetoreftinctos, cum eodem polline de lapillisaftacorumaliqui propinant aduerfus fan-. guinis grumos ex lapfu;& hamoptoicis; Adamus Lonicerus. Officulade poplitibus leporum cumla- 4m pillis cancrorumtritaé vino bibuntur; vt prauos in ventriculoautalibi humores exiccent ; Obfcurus. . Videtur & ad calculum renum promouendum, & album muliebrem fluxum , & coli àpituita dolores, & epilepfiam,idem remedium perle, vel alijs admixtum dus Ad coftam fractam in lapfis aut precipitatis:Lapillosaftacorum cum penidijs, tragacanthay& d Rd ftillatitio de carduo Mariz , ( vt- vocant.)mane & vefperi propinato.Lapides qui in cancris, & pi cibus quibufdam gignuntur, prohi- bentgenerationem lapidum n renibus;genitofque diffoluunt, Cardanus. Vrinam mouent;non in ho - mine tantum,fed etiam iumentis.Suntqui equalem feminum vrticz partem addant, & ad proliciédam vrinam propinent no&u inle&to,é ftillatitio fragorum liquore;aut vino,autaqua. Idem aduerfus cal- culum aciliasi promittunt, Puluis contracalculum, vt inlibro quodam Germanico manufcripto re- peri:Iecinorisleporini vfti;apij;iid eftpetrofelini vulgó dicti,feminis aquileiz, fingulorum vnciz duc, po Maxillarum]ucij,nucleorum perficorum,fanguinis hircini;lithofpermi feminum,faxifragc feminum, lapillorum de aftacis;zinziberis albi,cinnamomi;fingulorum vncia.Anifi , coriandri , vtriuf: q; femun- cia.Macis drachmz duz.Sacchari vnciz quinque.mifceantur. Ad lunaticos oculos equorum: Aliqui lapillos in capitibus cancrorum repertos terunt, & melle exceptosillinunt. quodalij etiam ad cicatri- ces & vngues oculorum in equis adhibent. ] Oua cancri medentur contra venenatos ferpentium morfus; Albertus. À duerfus fcabiem puerorum. à phlegmate falfo: Te(tas aftacorum tritas;oleo rofaceo excipe,&cinunge. Eteftisaftacorum in ollato- DS o ftis aliqui puluerem faciunt;egregié ficcantem. H — ean Emblemasnparafitoss— 6a nes tibi donamus flutsales acctpe camcros, . Munera conuensunt moribus s[fTa tuis. His actlivigiles, ci» fovfice plurimus ordo Chelarum armatis maximaque aluus adefP, Su tibipropenfus [lat pingui abdomine venter, Pernice[que pedes.[piculague aptapedr. Cum vagusin triwitemen(aque fedslibus erras, Inquealos snordax [commata fal[asacts. Vide etiam infrà in Corollario cancri fl.ex Marcello Vergilio H. ASPIDOCHELON E,videinter Cetevariain C. elemento. ASSVLAS, feftucas, &c. Apuleius in A pologia prima tanquam maris reie&tamentano- minat. | | ASTRA BEL L,qui &Strabeli,inter conchas dicentur. ASTRALV S(alij Auftratus pifcis eftquiaquarum vndas ore fufcipit ; & oritur quando Pleiades occidunt,eó quód tunc tempus eft pluuium, Albertus.A pparet autéex veteribus nó intelletis tráfcri- phiffe d 2H 35 0 - » ins * [ De Attülo Lib. IIII. | .. 109 pfiffe eum. Aliàs legitur Auftratus. Coniicio & Aftatoz eundemelfe , necalium intelligendum quàm spuam. | OASTY AN A X, Nsua/a P, pifcis quidam, Varinus. ATHER1INAinter Ápuas dictaeft, ATnRrLLAS/AU,conchz marine fpecies; Hefychius. AT TAG ENVYSpiícisapud Athengum;AIayesic,alio nomine fcepinus(zezivi) dicitura Dorione, Attageni nomen forte ei pofitum fuerit ab aue fimiliter interaues lautiffima vt hic intet pifces eft, aur etiam à maculis ac punctis quibus fimiliter vtauis diftinguatur: vtroq; genere pifcéquéVenetijs Nim zap ávocaht, Bellomius EE effe cóieceris. Antiqui Scepanumattagenem marinü dixe- runt;àcartis delicata iucunditate,Bellonius.Etalibi,Liffa(inquit)velglitfa Cretenfibuschyn. i «su; eft, quod extra. Cretam Capanum vocant,contortafortaflis à Scepano dictione. hunc enim effeScepa- numnihil vetat; quem Dorion Attagené marinum appellauit »fed non eft OppianiScepanus;qui líto- ralis ac cenotus eft:hic verothynn? pelagius;in alto mari; delicatiffimi faporis. Oppianus lib.r.de pifc. Xkemwyol( per «.in medio(cvewaoios 3e) Grrevaeost JA ctossie DioCovrer, Apud Varinum Xxezmiiper fcribitur, Dxpo A INTUS BI OOV R. -OSVNCDCE Ib X TEV-Ss «De Ati eff. de quam Bellonius exhibuit ,vide Jupra zn intaceo "Boryflbeuss .AMofit ad me olim etiam à; | exdut.e Maja Brafauolus Ferravienn. medicus nobiliffrasus AAttili effisiem,aue cum bac Ron- deletsi pulchre covment mfi quod fpiao[os alos dorf elypeos,pluret, | latiores, Qj» contiguos babet. 20 ae Nr SONA kA 3 « i221 XS MSN " DDR AE 25591 RN SS, NW NN | ess ; SS NS Uu ONSE aW WE . RSS QNI RU NES UM en TER iy 211) r ISSN QNNM VÉ l ND SNNNSSSSSINNN ONNMC eoe) ra) mL 02777 17717 NSSNNSSNNANA s MERIETSSSESNS.. SN t XN $e AÁ T r1z vs pifcis eftmagnus,Pado proculdubio peculiaris:etiamfi quidam hac de re 4o bitent,qui- B | bus vix fieri poffe videatur,tam vaftz magnitudinis piícem in fluuio nafci,quin potiuse mari am- ^; do peculia- nem fübire.Verüm id mihià vero alienum non videtur,cetaceum pifcem in vaftis Padi gurgitibus & re- (ve ceífibus procreari & nutriri. Quód fi vel in Mediterraneo mari, vel Oceano nafceretur, vcl illic. velin alijs fluuijs repertum aliquando fuilfe neceffe foret ; quod nemo vel vidit, vel fcripfit vnquam. Quare Padi (oliusalumnum dicemus effe Attilum,de quo hzc Plinius: Attilusin Padoinertia pinguefcens,ad pp, millealiquando libras;catenato captus hamo;nec nifi boumiugis extractus. 22 dM Hunc veré ànobis reprafentatum fuiffe indicat nominis affinitas: ab Italis enim Adello & Adano & A . Adenovocatur.Indicat pifcis ipfius figura nufquam alibi quá in Pado vifa. Poftremo ipla maenitndo, 40 Hucaccedit doctorum homini quibus Italiahodie ornata eft ,|confenfus:in quibns eft Calcaginus,qui cüm fzpe in Pado A ttilum videtit;in epiftola quadam optime expreffit, quam adtctiberei üeptum non fuerit,quod nullaalia defcriptio Attilum nobis propiüs intuendü proponere poflit. eaeft huiufmodi: — Qubdàmepercontarisan Attilus; quem Ladanum vulgaris noméclatura folet appellare,is fit quem cago c. Italia Moronem,Víonem Pannonia vocitat:paucis refpondeo,me eundem non exiítimare, velex Ulinij gninus de s teltimonio, qui eum Pado vult effz peculiarem, quoloco de proprijs quorundam amniü pifcibus agit. lo» Co quida. Sed ego vttecumagam liberaliüs, non modoteadPlinij , fed ad oculorum etiam tuorum teftimonium etus E prouoco.Totam itaque Attili effigiem ac membraturam quáta potui breuitate per(trinxi , & quianon n dà fatis perípicuéid fieri poffet , nifi noti alicuius pifcis exemplo vteremur : Hyccam (iue Sturionem, qui ,,,,;, nulloférméloconon nafcitur, mihi propofui, Quilicetin marinataleshabeat,folettamenaduer(us ^ — go amnes mira fubire voluptate,doneciam prepinguis redeat. Moronis fiue Vfonis exem plovtend |, non duxi,quod neque1j pifces cognofcantur,neque mihi eorü imago fatis memorie inhzreat, Sic ergoac- cipe.Attilus hoc differt ab Hycca fiue Sturione, quod Sturio pelagius eft, Attilus amnicus & Pado »e- culiaris.Sturio non temere vifus equare quatuortalenta Attica;ideft trecentas libras. Plinius fcribit Attilum ad mille libras,id eft, fupra xir.taléta excreuiffe. Quze magnitudo fané infienis, & raro perípi- cua. Attilus quum ad certam magnitudinem excreuit;fquamas hifpidas abiicit : quas per quinq; verius diípofitas gerit;in (umma fcilicet doríi fpina,ex vtroq; lateregeminatas &fibiquafi parallelas, extre- mus verfus pinnasattingit, Hisabiectistactu luis euadit, nec habet quod vnguem offendit, Contrà Sturio femper hifpidas tre fuas tota cftate retinet.Cazo Sturionis call habet, & mirific palatum oblectat: Attili contrà fluxa eft & mollis,& palato parum iucunda.Exiftim&t pifcatores zesi4/ 7, id eft; &o partem priorem Attili,ad pofteriorem vix eam habere proporttonem,quam quatuorad vnum. Tota.n. vis huius pifcis fita eftin capite & parte capiti attigua. Qui obferuatio etfi ad Sturionem etiam alioíq; pifces pertineat;autore Arittoteleac Plinio:cuius verba funt videlicet: Capita piícibus portio- ne corporum maxima, fortaffis vt mereantur : tamenin Attilo nefcio quomodo prater cxteros luculéta eftatqueadmirabilis.Parui funt oculi Attilo in tanta mole capitis. Scurio & Attilus habét os in parte T *fapina. prona,eo propé inloco cui inczteris perfe&tioribus animantibus refpondent omoplatz, Os vtriq; fine dentibus, fed Sturioni fermé orbiculatü: Attilo mult5 maius , & ad lined obliqui incifum, quo aperto, yaftoillo hiatu pifces deuorat;quos ref; pirando «ov 2Jgo b (t2 pi Ícatores putant)contraxit.Loca pi- € Ículenta maximé frequentat , hyberno precipue tempore vorticofas voragines ad quas pifces frigoris impatientes;teporisgratiafe recipiunt. Roftrum Sturioni refimumac latiufculum, ad imaginem fera : Delphini & oxyrynchi:Attilo planum,& pauló minüsquàmin mucronem VA nr DE egit colot B albicans z Spina Attili. 3io De ÀAquatilibus. D Clubes. *eimat Col ^no fc& molles.Bráchias optas habet;ad quas pine fita fii t. ClypeataT ollatergo gerit Sturionis ritu;fed 22 ] eA peo O79 (Ribas de RE. ib o, £e 18 fb o». de Hif e £392.2 EUG IE. E albicans & lanofus,*turioni vergitinglaucum.Q iod Plinius tradit de Clapea minimó pifcia,fi Aitilo comparetur,qus venam quandam eius faucibus mira cupiditate appetit;,eumg; ita ( mor(a) exanimar: hoc hbiingenaéincorapertà noftra tate pifcatores teftatur. Caterü q inertia pinguefcat,q» catenato capiecur hamo,quód nifi iugis boum extrahatur, hec & certa funt, & Padiaccolis dant quotidiana fpe- ctacala. Hactenus de AttiloCalcagninus,quibus paucaaddemus ad Attilum agnoícendum nó inutilis. Lolum de pifcibus;fed eiiam de quadrupedibus traditur ab Ariftotele: E xai bs qv ae veo zla: uot dax atv ó eA draw (Qr wea bore Cy rt gré aso e y oot rU CV TP 16 CER i016 1 0€ d|:àemn3-e. 6r rci mtavémv. ideft, Partes quas ho- 26 mo habet pziores,quadruüpedesinfrahabent,& fu inas:quas autem ille pofteriores;hz pronas. 1 Sedad Avtilumreuertatur oratio. Iscarne e molli parum uan, pro Sturione delicatiffimo ali- quando venditur. fed fapore impoftura detegitur. Pifca tores Fetrarienfbs mihialiquando narrarunt Attilum capi fagena pertranfuerfiüm amnem in- iecta , ex cucurbius exficcatis fu Ípenfa, in quam nauiculis vtrinque difpo itis vrgetur & comp ellitur. DE EODEM,8ELLONI(V S. 5turioni magna ex parte refpondet piícis cattilagineus;Ferraric frequentiffimus,inter Padidiuitias merito connuzmeratus,quem Ádanum vulgus vocat; quemque putoantiquorum elle Attilum. : ingentis eft maenitudinis,cztera Sturionem tam internis,quam externis pattibus refert: hoc dépto, € pro eminentioribus ac callofis illiselatis tuberculis , quibus Sturio quinis carinis przditus eft, hic fagmatis cátà liuidis;feffilibufq; maculis,in cute minus alpera,ad latera fit diftinctus.Praterea vnicam tantüm pinnam ab ano ad caudam gerit:$turio auté duas habet. Ceteri, os Attilo prominet oblongum, hiftulofüm (ublongoetiam nafo,fed carne non eft víque ade delicata,vt Sturionis:nec enim táti in Fez- E iarienfiaut Bononienfi foro pifcario venire folet. Capiturinterdum fagena, cucurbitis fulta, & tranfuerfíumin amnem cóiecta, przcedentibus vtrinq; fandalijs; in quibus pilcatores Attilos feciidum rapidifluminis curfumin fagenam cogant.Hoc noftra Gallia , atque adeó Germania & Hifpania caret. COAROLLAWRIY M. | | Attilus non eft Sturio, vtaliqui exiftimarunt: fed qui nunc Attina fiue Adenaab accolis Padi nomi - natar,Fr. Maffarius. Gillius vulgó fcribit Ladamim(lego Ladanum, vel potiàs Ladano,l. Initialeloco articuli eft)appellari.Plinius hunc ait (verba tunt Galli) ad o&tingentas & mille aliquando libras per- 49 uenire.is quem vidi;ad fexcentas libras accedebat. AvroPivs vel Aulopias, videin Anthia, DE A V R A TA,R ONDELET IY S, Iconem banc dedimusnos, Vt Venetiisexpreffam habuimus.Rondeletii meliorem effe puto;qua & dentesin ore,& toto corpore fquamas often dit.& pinnam dori non vndiquaque timilem,fed anteriore dimidia parte fpiculis diftinctam per interualla fpinofis,pofteriorenon item. TI "j NI BE YA » (t i A à AA s ES Ju Au M VAL !) 233) 9) 9 uon ) J) 4429 9 93 JE UV Des A Ww/PTXooPTZ, Latine Aurata vel Orata;ab auri colore: nam pro auroerurm ruftici dicebant, vt JXthen.li.7. orichalcum & oriculam, pro aurichalco & auricula , vt fcribit Feítus : ) ioviz«- ab Ephliefiis autore Archeftrato dicitur, Prouinciales & Hifpani dorade vocant ,feruata ab omnibus eadem feré nominis ratione , nifi quod Graci yeumQauuv — à parte , fupercilijs fcilicec aureis , nüncupantes, rem melius indicarunt. Hoc quoque tempore apud Grecos nomen fuum retinet. Id etiam non omittendum, à Grecis non folüm pifcem hunc, fed etiam Pompilum xevesdeuw ipte) n ia DeAurata libIV: —— In 1n Gallia Narborierfi pro tatis differentia , quz magnitudine definitur , diuerfa nomina habet. Quz almi magnitudinem nondum attingit;fauquene dicitur:quz cubiti eft magnitudine,dau rade:que 1n- ter illas eft;meiane,quaft dicas mediam.Pifcatores noftri maximam auratam fübredaurade vocant,id eft fupraauratam,quód communem magnitudinem fuperet. Galli 424ré&, quem nos fabrum effe dicimus, ocant;ne qui nominis affinitate decipiantur. Auratam veró noftram brame de mer:quo nomine etiam Íparum;cantharum,& fimilis figurz pifces nuncupant. a . Auratapifcis e(t marinus,litoralis,ftagna aliquando marina fubit;ibiq; pingueícit. In dulces etiam aquas conuehebatur ab antiquis.Inde lacus Velinus;inde etiam Sabatinus , & item Vulfinenfis, & Ci- minus lupos auratafque ptocreauerunt,inquit Columella. Ad cubiti magnitudinem accrefcit, lato eft corpore, non rotundo fed comprelfo: fquamis integitur medijs,coloreell vario varijs in partibus.Dorfum ex coruleo nigtefcit,lateraargentea funt, venzerla- é&teo'colore.Supercilijs quidem & palpebris caret,fed per &militudinem,à locis illis in quibusin czte- £isanimantibus fupercilia effz folent;aureo colore fülgentibus;aurea fupercilia habere dicitur , maxi - ine cüm fatis accreuerit; vnde illisnomenà Grecis pofitum. Oculis eft medijs. Branchiarum opercula funt offea;alia parte pur ureo;alianigro colore perfufa. Os mediocre, maxillz latz & robuftz, dentes anteriores feriri, latinfculi,in acutum definétes;breues. in fuperiore & inferiore maxilla offea tuber- cula;dura;quibus vice dentium molarium pectines , & tellinas frangit , & mandit. Branchias vtrinque quaternas habet;duplices.Pinnis natat quatuorsbinis ad branchias pofitis, lógioribus , binisin füpiua parte;breuioribus. Prater has quatuor pinnas ab Ariftotele numeratas ,à podice pinnam vná cóperies 39 ad caudá fere deductá,tribus nixam aculeis.Dorfum multis & acutis aculeis, tenui mébranaconnexis horret:quos cüm natat;erigit:dum quiefcit,deprimit,ac velutirecondit. Aculeorum primi minores, | medij maiores,poftremiin mollem quandam & pilis fimilem fubftantiam degenerant. A capitead cau» dálinez aliquot fubobfcurz ducte funt.Caudalata & magna, furfum fpe&at , veluti ex duabus pinnis cóftans trianguli hgufam defcribentibus. Peritonzü colore nigro. Ventriculus fubiacet magnus, cima paucis appédicibus, breuibus d latis.fplénigrefcit.Hepa- magn eft, à quo fellis veftcula pedet louga, piguedine obducta.Fel viride. Inteftina píguedine oblita ingyros ducta, lata.Cor in pecore quadrati. Aurata parit ftate, maxime vbi fluminain mareinfluüt, vt fcribit Ariftoteles:parit eciá in [laonis ma- rinis. Dormit interdiu tà ar&é, vt fufcina fepenumero capiatur; aliog fufcina capinó polle exiftimatur. ^ Pifcis eft timidiffimus frigoris impatiens: quia lapides habetin capite, quó hit vthyemisiniurias 30 maximé patiatur. | i - Deinceps qua fit fubftantia fuccóue dicendum. Archeftratus peritus opfoniorum zftimator aura- exi Astur apud Athenzum: | XeVappup &E E Déc xiv 7rovaz us, o- eA ere "duratam ex Ephefo ne pratevmititopi^guem. Apud/eundem Hicefiusait, pifcem hunc & fuauiffimum, & inter omnes ori effe gratiffimü, quique snaxinte alat.Et Eupolis auratas lupis praefert, cüm fcribit: Aeacy uud Goeerby Dy SS Gompatyec y adver nsa sci Ceona^, v posi qppu: d|aoexa:: i.pifces drachmis centum emptos,octo folim lupos, auratas duodecim. Nec puduit Sergium Oratam cognomen inde accepiffe d quód ei pifces auratz fuerint chariffim:. Alio loco Atheneus ex Diphilo;auratam rationem melanuri f: equi teftatur. & Mnefitheus Athenienfis difacilem quidem conco&u autatam elle;(ed cüm eonco&a fuerit,multum alere dixit.Et Cornelius Celfus aura- 4o tamin ijs recenfet cibis,qui duri func & robuftiores. Romani Tarentinam prztulerunt; eam maxim; o quz Lucrinum lacum ingreffajillic concharum e[u pinguerat, Martialis: "Non omnis laudes praciumane aurata meretur, Sed usa foluseri contba Lucrina cibos. In precio eftapudnosquz capiturin ftagno,quod Martegue,& in eo quod Lateraappellatur. Ooti- ma quz in ftagno ad montem Cetium pinguit. Inhacopinionum vatietate (ic (entiendum: Auratara carne elfe media;neque molli, neque dura, optimumq; fuccum gignere: & faxatilium carne paulb eff duriorem.vefcitur enim non folüm pifciculis,fed tellinis, cóchylijs paruis ; quas validis maxillis fran- gicfcarique rictu ruminat. Ceterüm pro ratione ztatis, locorumg; in quibus degit ; fuccoefle diuer(o. nam quas medias prius vocauimus;ex fiiccibonitate & fuauitate ceteris preftant.Quare qui concocta difficiles effe dixerunt,eas quz maiores funt,& feniores intellexerunt.Eligendz etiam [unt quein pro- fundo ftagno & puro,velin mari mediterraneo capiuntur. Nam in Oceano rariores funt, & licciore du- rioreque carne.Quz in ftagnis aquilue alijsimpuris degunt, deteriores. Auratain ciboijsquivenenatum m el deuoraruntauxilio eft; Plin.lib.52.cap.;. In ftagno noftro fiunt fepes ex tamarice,quibus retia obtenduntur ;in quibus tantaauratarum copia capitur, & fale conditur,vtintota Gallia Narbonen(i & Delphinatu, maxime quotemporeà carnibus omninoabftinetur,non pauperum modb,fed etiam diuitum menfis apponantur, Non m ulti diffimi- Atben. lib-7.. B Lil. 8. cap.16. C L:^.6 de Hif. at.cap t7. c» Lz8. 5. €ap. 19. FE Lil,7. Ibüiem. Abigden. Lib.g. Lib. 2, £Ap.18 G E Vide bla Hox 82 Áiuva- : - 2 . : ; r ta fl -qa mar. Jemauratarum capiendarum rationem;veteribus in v(u fuifle teftis eft Aelianus lib.1r.cap.34. edd Utt» Geol Preparatur varijs modis. Nam fi inaqua & vinoelixetur, vt Galli parant; palato grataeft: item fiin viorderemr. aqua & aceto.optima fiin oleo &paucaaquaelixetur,croco;pipere;aceto; vuis palfis additis: vel vt Itali faciuntfiin craticulaafetur,rigataoleo & omphacio. Quod ventri inferatur vmbellafeeniculi, vel do ramus libanotidis,fit odor atior & mclior,quod maximé quandoin ftagnonutrita efl;faciendum. A fla- tür.& calida comeditur:velaffatur,& aceto pipereque confperíaafferuatur, frigidaque editur. Farinà bene fubactà & piftà conclufa;oleo.omphacio , aromatitque delicatioribus condita, optimaetiam eft, maximé fié maioribus fit.Sale conditain aqua dulci elixatur,& cum aceto editur, Sunt quiaqua mace- ratam ad minuendam falfuginem;in fartagine frigunt: & fapa;aceto , cepilque condiédo aporem opti- mum ei conciliant, quó maxime ud PIU etenim falfuginem dulcedine fuatemperat; miucundum,cepanidorem gratum addit. CMT DR A V RA TA S.TAGNI MARINI | RowNDPELETIVS. TAcNAmarina verecateruatim fübeüt Aurate,vtillic eftaté tri(igant, deinde in mare remeitnon xJimpeditz. Verum noftri ex tamaricum ramis fepes contexunt, trianguli figura. cuius extremum & - ; Re acutum in AP bAFALUS. ? Yp . DeAquadlibus. acutum ateulumingtedientibus aperiuut, regredientibus occludunt; naffifque adhibitis, vel retibus; iusrvui. veltventriculo quotemporecarnium opfonijs nobis omninointerdidum efbincredibilé Auratarum js multitudinem eapiunt,quz pifcandi ratiotertio quoqueannotantü repeti poteft.Hz Auratz figuraab alijs non differunt.Pinguiores quidé funt;fed lutü magis olét,vel quiainluto degüt, vel quia Cóchulis pitciculifque luto viuentibus vefcuntur,tum etiamlimo,lutulentaqueaqua. Vnde& Mugiles,quià pifcibus omninoabttinent,lutü tefipiüt & omnes pifces qui in puriore ftagno verfantur, minus lutum | refipiunt.Non lunttamenifte Àuráce negligend e in marinarum inopia, fed euifceratz coquéde funt, & feniculi,vel origani, vel alterius odorate herbz ramulis infarciendz, vt virofus ille odor enincacur. DE AVR A T AWBOIEBCDDOOONCOP YS: T. E Aursta mati mediterraneo cognita, Gallistamen ignota(nihil enim habet cum Dorada Maffiliéfium edu. 2 comiune,de quain Anthijs dictumeftr)Oppianoà fuluis fupercilijs Chryfophtys appellatur, VeediS VERE In Dentalis longitudinem ac latitudinem excretcit. Pinnam geritin tergore continuam , quatuor && vigintiarifüs munitam,quarum duodecimanterioresin mucronem deíinunt.R eliquü pinne obrufum Gallis Dorazà ; vel Dorce uo- eft.Portó duos fertaculeos inalia pinna quzano vicina eft, Sargi aculeisimbecilliores. Duas praterea cari. pinnas fub ventre habet, & vtrinque circa branchias vnam:lineam füper oculis vtrinq; feré obliquam; - Aureonitore micantem,vnde Grecis nomen habet. Eft& in Aurata peculiaris quzdam nota,quam tu percipies,vbi eftlineaillaarcuata, que latera vtrinque diuidit, & ad branchias definit: 1nibi n. magna quzdam vtrinq; litura nigra fugeillatur. Détes habetalbos , optimoordineingyrü maxilla difpofitos, oblongos & fubrotundos,vt Sargus:nonautem latos vtScarus.In internaautem maxillz parte,multos praterea molares vt Sargus habet, fedin Sargolatiores funt, quibus pleriquein annulis progemmis 16 viuntuiz:fiquidé peroptimé eosTapides referüt,quos Gallico vocabulo Crapaudinas dicimus, Caudam ' habet latam,bifurcam,& pené lunatam:branchias vtrinque quatuor: labraadmodum craffa: Íquamas latiufculas, vt Dentalis. | C | Pelagius pifcis eft, partim faxofis,partim arenofis locis degens:Litora quoque fequitur. B —Fufcinafzpenumero capitur interdiu;atque etiam noctü dormiens, vt lupus. F Carnem liabetcandidam;folidam. & que bonum procreat fuccum;abundeque nutrit,facilé digeri- tur atque excernitur. J -COROLLARIVM. A Auratadictaeft quódaureü fuperciliá gerat;vt inauratis fenioribus cernitur Fr. Maffarius. Aurata Hifpanisalicubivocatur doradilla. Anglis Grlrebeade , vel Golgezer,quafi Aureus oculus vel, Gyidenpole, pifcis eft fic di&usabaureo capitis colore. habet isin fronte; vt ferant, aliquid concretum, quodauri inftar in aquis lucet. Détes eo ordine di fpofitos quo ebrekezeeb. fchachoràü feulatrüculorüludi détes fiue fpatia diftin&ainterpretantur ) quibus cóminuit & cófringit ( q» (irpenoctuaudiuerütpi(catores) cochleas &aliateftacea quibusvefcitur.alij auratam, alij fcarum efle putant. Vocatur etiam Gyldenpols pifcis apud eofdem fimilis Lucernz, vel Cuculo ( vtaudio ) mixticolorisexcinereo & rubro. Polceft occiput,quo lucet vtaurü. Germanicé dici potefterm Geld/reme.oder Goldbrach!sme oder Meerbrachfsnerart. Auratain Aquitania Daurade dicitur,Innominatus. Exiftimant quidam inter Auratas à pifcatoribus (Romz)vendiScarum,maxime fquamarum fpecie Auratis fimilem. ceterum ego crediderim eum non facilé à nobis deprehendi errore vendentium. qui fimilitudine decepti, neque animaduería faporis nobilitate in foro pifcario eumauratis & Sargis commifcere confueuerint.Confen(u tamé pifcatorum Zaphiruspifcis; i à cyaneo cius gemmz colore dictus , inter Auratas long fapidiffimus exiftimatr, qui fortalfe Scarus antiquis fuerit, Iouius. Imperité quidam trutam picem , ezz Forellgn , interpretantur A uratam. ; D Circa Berenicen Libye fluuiuseftAs9wv, in quo nafcitur labrax & aurata, Prolemus Euergetese apud Athenzum.Aurataetiam in maritimis lacubus gienitur, Ariftoteles. Auratis proximaforma funt Ípari: item íynodontes, verum maiores , Ariftot. Adiíefquipedem eas accedere, & quindecim libras aliquando appendereaudio.Binas pinnas parte prona, & totidem fupina habent, Ariftot, & Plinius.fed meliüs de pinnisearum Rondeletius fcripfit.Pauce appendices eis fuperné circa ventriculum exeunt; & in eodem genere alijs plures alijs pauciores. C Auratapilcis eftlitoralis,Ariftot.[n petris & arenis pafcitur, Oppianus. Maiorum pifcium genus ab alijs ziv ;ab alijs pelagium dicitur, vtaurate , glauci,phagri, Athenzus Mnefitheus. Auratacarni- uoratantum eft, Ariftot. Pariunt hyeme, ( eftate, vtlibri Ariftotelis habent ) & bis pariunt, Athenzus tanquam ex Ariftotele.Plurimum temporis latent, Ariftot, Medijs feruoribus fexagenis diebus latent; Plinius.Aurata quoque hyeme laborat vt capito, Ariftot. D Aurataomnium pifcium timidiffimus eft, Aelianus. E Veteres Romani Aurátarumaliorumque pelagiorum pifcium feminaatq; viuariain mediterraneosg lacus deferebant; Iouius(ex Columella )Arenofi gurgites;planos quidé nó peffimé,fed pelagios meliüs pafcunt,vcauratas ac détices,Punicafq; & indigenas, Columella. Aucatz fufcinainterdiu fzpenumero dormiétes capitur, Ariftor.Mznides efca funt Auratis, Oppianus lib.s.de pifc. Aurataomntü pifcium timidiffimus eft.nam fub Arcturi tempus , cum maris acce(fus & receífus maximé fiunt, & eó altius ex- aggerataarena,ad littus relinquitur, vc naues fepe ab omnibus aquis nudz interra maneant:tü piíca- tores poítquàm populorum arborum ramos frondibns conueftitos paxillorum modo in mucronem acutos in arenam CORR difcedunt: poft autem rurfus accedens mare fecum imbellem Auratarum multitudinem attrahit. Quz vbi zftus reciprocauit & receffit, inexiguaaqua concauis locis retenta relinquuntur, & veró ramorum metu quiefcunt. Adeó nimirum ramos vento agitatos exhorrent,vtne loco quidem fe commouere audeant. Quamobrem primo cuique magnum meticuloforum pifcium numerum capere & ferire licet. Neque modo ab v(u pifcandiinftru&i, fed etiam totius piícationis rudes,atque adeó pueri & feeminz capere poffunt ; Aelianus. | F Minimé intus vitiátur (in vétriculo corrüp ütür)aues,& ec potiüs düriores:auratz pifces.neq; folü aurata pura,aut [carus;fed etia olligo;locufta;polypus,Celfus.quid fi legamus?neq;folü ipsi oet j Carus, z aphirse, s je 6e De Afítaco Lib. ITII. 15 & fcatus. Nam & alibiidem author;Pifcium(inquit)eotum qui ex media materia funt(id eft mediocri- tezalunt)ex quibus falfamenta quoq; fieri poffunt, qualis lacertus eft, ( minüs funt graues: ) deinde qui. quamuis teneriores,tamé duri funtvt aurata, coruus;(carus;oculata. In dyfenteria hepaticaexintem- periefrigida,ex pifcibus dare conuenit merulam;auratam,& precipue mullum; Trallianus. Xe/ezQeu» &E E Dies mvnovo ui m2ooXeere » — O vxeivor uasa loviewov 1 AaGe ewm» — Optpoquas Xejuvousr(Q» ovre, audor d|Eviv gai. Ei" gov àcflmae da Dec yon d deny oss A rcheftratus.Aurate eftate raró, hyeme autem fre- uentiffim? capiuntur,quaz tum laudatiores exiftunt. Ipfeinter ceteros pifces peculiari quadam dote ingularem & faporis fimul & falubritatis gratiam obtinent. Re&£ coquentur;fiex precepto Galeni . easincraticula fubditis mitiogbus prunis ; oleo & fale acetoque confperferis, Fouius, Iusinauratam yo deícribit Apicius lib.10.cap.12.-: petinam de aurata,lib.4. cap. 2. Si pinguis eftorata, elixam ; (i mace- Ícit;afíam facito;ac moreto viridi fuffundito;Platina. XevezQpv« proparoxytonum in recto fingulari probé Ícribitur, ygucddeve veró patoxytonumin plura- ibus recto; accufatiuo, & vocatiuo. Plinius circa finemlibri »2.chryfon pifcem ex Ouidio nominat; apud quem non chryfos fed chryfophrys legitur; Etauri Chryfophrysimitata decus: quate corruptum à librarijs Plinij locum dixerim, vt &alia quadam pifcium ex Ouidio vocabula: ficutinos nuper Ícho- lijsin Halieuticon Ouidij editis oftendimus. Etelis, Ele pifcis ideni qui chryfophrys Hefychius & Varinus.Etelis Ariftoteli pifcis eft fquamofus,& oua parit.hunc pifcem Niphus Italus aitàrufticis ca- calonem vocari:quafi veró non innumeri fint pifces fquamoft ompaci;vt duabus tantü his notis , quif- nam pifcis fit etelis,conftare non poffit.Rondeletius quoque inter pifces fibi ienotos numerat. l'épivix- T 3 ; o 29 Suv ,id eftfacrum pifcem apud Hometü;alij aliter interpretantur, anthiam,callichthyn,auratam,p om- H.a, EPA. pilum, &c.Vide fupràinter Anthias. Clitarchus apud Athenaum , Naute ( inquit ) pompilum pifcem : facrum appellant;eó quod naues é pelago deducat ad portum víque:atqueideo pompilum dici;cum fit aurata.Sed.nos dePompilo piíce diuerfo ab aurata ,Íuoloceo agemus. ^ Xeveeov é»óQp)ow itpby iy Sun, Callimachus.U'dpopllio y puce à» iavaw ispiv Du, Exatofthenes. videtur autem depompilo fentire,nifi quis auratá potiiis intelligat.Evd[ auvfj Nero! ygucambes Dg vec Emo Nn .ovrec aou eos dli Vócvr(O» ai Gpociato, Eumelus vel Ar&inus Titanomachizautor;apud Athenzum. Alia eft fluuiatilis aurata, vt vulgó Padi accola Ferrari & alibi nominant.quidam Germanice AMonf/fcb mibiinterpretabatur. Hunceífecon- iicio quem noftri eem Schusal vocant, Gatdonum Galli,de quo fuprainter albos pifces fcripftiris oculo- rumaureiineocoloriseft. Chryfophis ( malim Xevparic ) gemma aurum videtur effe ; Plinius.Nón- 30 neà pifcibus appellati funtSergius Orata & Lucius Murzna? Columellalib. 8. Macrobius etiam 5, Sa- curn. Oratam coghominatum fcribit,quód piíces aurata ei fuerint chariffimi. Varro etiam lib. 5. dere rufticaeius meminit, & Val. Matimus.Sed aliter Feftus, Sergium quendam prediuitem ( inquit) quód duobusannulis aureis & grandibus vteretur , Oratam dicunt effe appellatum. Oftrearum viuaria pri- mus omnium Sergius Orata inuenit in Baiano etate L. CrafTi oratoris, Gc.Pligius. K yat xov ru Qpeus ari vuu (GO p pianus lib.x. de pite. XgucvQpus og Xe Nis" G9 deis Iewrwu] i9, Matron Parodus iw defcriptione conuiuij Attici. Jhryfophryosauis ( pifcis ) oculi fufpenfitertianariosfanant. Corquoque eius tritum fufpenfum febricitantem curat.Lapis capitis eius ad collum fufpenfus;phthificos fanat;/Kiranides lib. r. Et rurfus libro 4.Oculi tertianam &t omnem ophthalmiam fanant. | Veneri (acerexiftimatus eft hic pifcis: vnde Archippusapud Athenzum, — repo A QpodViue x poandppve Ko9weAme. —- A AvxIsmarina;alio nomine Patella fera dicitur. Vide in Patella. AY R1S Venetis inter conchas dicetur. AVSTRATVS (alij A&ratus ) pifcis eft, qui aquarum vndam ore fufcipit, & oritur quando Ple- jadesoccidunt,eó quód tunctempus eft pluuiarum, Albertus, videtur autem vocabulura corruptum; & ad Apuam pertinere que de hoc pice refert, i | AVXVMA;videin lhunno. : ^ AZELYS(Arabicé)piícis cetacei generis,ex cuius ventre ambra eximitur. Vide inter Cete. 9*DE PISCIBVS QVORVM NOMINA B. LI TER À INITIALI SC.RIBVNTYV R. B^ nvrowrcipifces.LegeinfrainCordylo. — | BACCALRARYMÀApiícedicta regio ad Septentrionem ; Authot Nauigationis Magellanicz. BACANTISVS, mmnàlus pifcis: ^ Baxewnfó(g- xac ix 30s : de homine voluptuario : qui o- tium fe&eturjnec fuis negotijsincumbat, Varinus.Suidas pifcis non meminit;in huius vocis, quz La- tina videtur;interpretatione.Oaowre 5 à exoAustiey c Baxern6(Ges cy onaete s wa cod otudivov vd areghyparm 69 4j;s:homo fcilicet vagus; vagabundus;otiofus.XxoAecic quidemGrzcis dubie fignificationis eft.nam& fimpliciter otiofum hominem denotat: & rurfus diligentem az affiduum circa vnam rem aliquarm ; ita vt ceteris omnibus abftineat & otietur:vnde & vacare alicui ftudio Latini dicunt illum quiinid vnum intentus;alijsomnibus curis ftudiifque vacuus fit.atq; ita Ícholafticixaz £cl» dicti , qui bonis literis operam nauant. Itaque Vacantem & Vacantiuum,in bonam partem potius interpretarersriv exoneslu ite) qon edivov (ra euro) weaynoan;hoc eft vacantépotiusq vagantem.Sed quid hocad pifces? quonian Va rinus ita refert,vtVacantiuus nomen pifcis videri queat: errore forfan librariorum quoniam proxime anteinBzone pifce parcemiam retulerat, Mui [Joy woxs ise 06s 32r Qi soóvov. 8ACGHY S,videin Corollarioj.de Afello,& in Mugilis Labeonis Corollario, 5450u , qu£re infraln Blenno. | K 5 DE BALA- Serg.Orata. b. ge h; libus. . zx 7 D TENDS Aquati zt 1 DE BALAENA VYLGO DICTA;SIVE DE MY. STICETO. ARISTOTELIS,MVSCVLO PLINII SRUEEE RAMIS RowDELETi:VS.—— Plinius confundere videtur /Vfuculum belnam , e pifGem balenarum ducem. Hunc cetum inf rain C.vbi de Cetts dievfrs agitur) Britanmcum cognominabimws.bi d , IST UT A d iconem ci de[criptioneim diner[as babes. e 1 T Hte " TRAP ENG x 1 SN M (QUI D n N " NNSS NSN! SNO S UBINRARRSSNS à WEE SSSASSNNSSSRS SS aM b d A "Te | : Á Nr:0v1 balenenomine vnicam duntaxat belluam intellexerunt,quo nunc pifcatores Santoni- s 43 ci & Hifpani ad phyfeceres , orcas, aliofque pregrandes , & balene perfimiles beluas abutuntur, quas tamen vernaculis, & proprijs nominibus diftinguunt , vt ex fequentibus perfpicuum fiet. Primümigiturin Aquitanici marislitore,& in Indiajimmen/a belua capitur,quam balznam vocát: plurimüm xxx v1.cubitos longaeft; oGto alta;oris fcilfuraad duodeuiginti pedes porrigitur, dentesin eonulli,fedhorumlocoin vtraque maxilla cornez funt lamine nigre,lenfimin n fuillis fimiles de- finentes:que ininteriore,& pofteriore fiueinterioreoris parte breuiores funt, in media longiores. ab interioribus lingua intus continetur, & co&rcetur,inde educa vel abfciffajita diffunditur, vtin eüdem locum recipi poiteà non poffit:maxífma enim eft;]axaadmodum fubftantia.fale códitur, & à plurimis in maximis habetur delicijs.eftenim omnium corporis partium tenerrima;ex ea xx 1111. vafaimplentur, cuiufmodi funt ea quibus in Gallia falfamenta conduntur,vt huc & illuc connehantur, Oculi quatuor vlnarum fpatioàfe diftant;foris parui apparéncintus capitis humani magnitudiuéfuperát, Quamob- rem falluntur ij qui bubulis maiores effe negát. Pinnas duas maximas in lateribus habet , quibus natat & catulos in metu occultat. In dorfo nullam habet. Caudafitu caudis delphinorum fimilis eft,figurà , non multümabfimilis:quam quum mouet;ità mare agitat, vt nauiculas fubmergat, vel fi cymbamattin- git, euertat. Roftro eftbreui, fiftulacaret.corio duro; nigro; integitur (ine pilis , cui lepades & oftrea .herentiaaliquando reperiütur.Internepartes velütiin delphino;pulmones;renes;vefica;teftes,pu den- "*dum.In huius beluzv entriculo; mucus ,fpuma,aqua , alga feetidainueniuntur, (ine vllis piícium fru- ftis:vtindeappareat carniuoram non effe. In quarundam ventriculo ambra vifa eft. Huiufmodi plané eft belua quam capiti huic prefiximus ; quam cum vulgo balanam appellaui - Quod bilus PEGUE alibi.fed balzna veterum non eft:fiftulaenim caret, id quod mihi omni alfeueratione affirmarunt, ssimago eff po qui quotannis his beluis infidiantur, & captas in partes fecant.. Fiftulam autem veteres omnes vno fita mon fit ia contenfu balzenz tribuunt. Quare cim balzna veterum non fit, ex vhicanota, propria quidem, & qux lana,cum ff'4 yw]li cüm hac communis lit avsizi Ariftotelis effe colligo, quem GazaPlinium fecutus mufculus E S UE Laiiné appellat. In 4| xod $ueeress (Qe óMvrac C TG st puce G5 Ev ety TES as d: QUOTA Vel oin Gaza,Muículum RD etiá pifcis pilos in oreintus habet vice dentium,quibus omnino caret;fuillis fimiles. Plinius, Mufcu- Mu[culus Plj- us marinus qui balenam antecedit; dentesnullos habet fed pro ijs.fetisintusos hirtum; ( & linguam nii. * etiamac palatum.)AlioinlocoPlinius inter beluas marinas mufculum numerat. Vr à beluis ordiamur, Libs.de Hi?! apbores,p hyfeteres,balenz,priftes;tritones,nereid es,elephanti;arietes,mufculi,&c.Quare cü cornee Bn eiiea illelaminz in pilos faillis ita fimiles definant,vtfiindeauulfos feorfum cuipid oftendas, aliunde quàm Ljl.32.cap., €X porci dorfo auulfos effe neget; quibus pilis beluaifta os hirtum habet, quam notá nullis alijs tribuià veteribus comperias: cüm etiam belua fità pifcium forma aliena, non eft quód dubitem Ariftotelis possormsfiue, quodidem eft Plinijmufculumappellare. EumalioinlocoPlinius balznis viam mon- ftrare tradit: Amicitiz exempla funt, Balana; mufculus : quando przgraui fuperciliorum pondere obrutis eius oculis ; infeftantia magnitudinem vada pranatans demonítrat , oculorumq, vice fungitur, Á quo LU Interiora. 14v 2 4&8 46 f 6c De. Balena Lib. IIII. hum A quo valde diffentiunt Oppianus, Aelianus;Plutarchus,qui longé diuerfumà mufculo non folum ba Taufurmbelás lenarum, fed etiam reliquorum pregrandium cetaceorum ductorem deícribunr. Primüm Oppianus Rer Mn - libro s. &xiconxov, beluis maris immanibus duce opus efle docet;tum quia nimia corporis mole & p6- cem, Ao dere opprelLe tardé mouentur, tum quia omnes demptis canibus parumacuté cernentes facilé pollent ^Poribus Ion- impingere: idcirco viz comesillisade(t paruus quidem afpectu , fed longocorpore, caudatenüi, qui 4^ Mon '"anteit viamq; monítrat, vnde iymmiec yid efb;ducem nominant, beluis marinis adeo gratus & amicus e(t, vtquois velic fequantur;in eog; vita falutisq; (pes omnesfíitas habeant. Aelianus de eodem ducehzc ,. prodidit. Omne fere cetaceum genus duce ad fibi moderandum eget;illiusq; oculis ducibus ad vidédü Dui, vtitur, Isautem dux eft;,quemadmodum harum rerum periti teftantur,longus piícis,colore albo,capite i pralongo,anguíta cauda.Hüncne ducem vnicuiq;cetaceo natura dederit;an amicitia quadam is addu- I9 cus cetum vltro antegrediatur,haud fcio plano, (ed id tamen fa&um naturz vi potiüsarbitrarer. nam hicfeparatimnunquamab illonatat: fed ante huius caput antecedens,ipfius dux exiftit, ac veluti cla- uus.etenim cuncta illi &prouidet,& prefentit;caudzq; extremo pramonttrat fingula:hac parte cetum contingit & monet. ftc horribiliaformidolofaq; inhibet,fic cibaria conciliat; infidiasq; à pifcatoribus pofitas (igno quodam oftédit : atq; quem locum propter magnitudinem ip(umadirenon oporteat;pre- fignificat: nequando latenti alicui allifus petra aut affixus;funditus intereat. Quod miram videri de- bet; minimam beftiam maximo animali vite caufam afferre. Videturautem cum belua huiufmodi ad ni- miam pinguitudinem peruenit,am lius nec videre nec audirepolle.carnium enim moles & videndi & audiendi viamintercludit.& horü fenfuum meatus obftruit. Nunquam .a.cetus fine hoc duce apparet, Quodfiis pifciculus quoad neceílaria vtiturperi tilliquoq; pereüdum eft. His fubfcribit Claudianus. 20 Sicynit an vupes amif[o pifce fadals —— "Belma, falcanaas «ut py aus edocet usdas, Immzey [nmn que pecus parto moderamine caude Temperat. ej tanto eomnngit foedera wor[Iro, Hzc *elianum ex Oppiano maütuatum effe,facile perfpicietis qui Oppianiverfus cum ittis contule- rit, Quare obferuandum elt Oppianum ducem balznarum depinxiffe paruum, longo corpore,tenui cauda: Aelianum vero longum piícem,colore albo,angufta cauda,quz faciunt vt fu Ípicer Oppianilo- cum mendofum effe, 9a«:; id|ev, courir Senec. Si enim paruus eft pifcis, quo pacto longo corpore effe dicetur? Ex Aelianoigiturlegendum crediderim AsUxociSét; vel quid fimile j vt Oppianus & lecum & cum Aeliano confentiat.(Seffpicater A ondeltttss apud Oppianum pro doubc iei, lerendgm wstnac ie. atqui nbi prohibet paru. m a'auid', id est pongraffiem , fpmel ee org sin efr. Quanquam Plutarchus hunc du Goremparuü 3o picem effe afirmet. Locus etin libello, Vtrum prudentiora fint terrena animaliaaquatilibus:Is quem gubernatorem (desedra ) vocant,magnitudine formaq, gobii pifciculus;foris quidem auium cum bor- P/^tercbi. ruére, propter afperitatem fquamz fimilis perhibetur.Et grandiorum cetorum cuipiam femper hzret: preitq; curfum dirigens,ne velin breuia ceenumue impingat,velin anguítiasincidat vnde exitus non detur. Hunc balzna lubens fequitur veluti temonem nauis. À c ceterorum quidem quicquid intra ba- ratharum belue venit;animal feu fcapha;feu faxum ; peffum it ftatim peritq;yinalui profunda merfum. Huncautemagnitum;ore velut ancoram recipit intrafauces eius dormiturum, & quiefcente quiefcit: progrediente rurfus,vt antea eum lequicur, haud víquam diu noctuuedeftituens. hoc nifi facit, errare impingerequecertume!t. Periére multe dum velut gubernatore carens hauigium, delatz adterram funt; quodipfi quóq; circa Anticyram vidimus : ac prius etiam haud ita procul à Bunis ceto eiecto, & 4o putreícente, peftem inuafiffenarrant Hz (untdebalznarum ductore diuerfx veterum fententiz. Ego Ízpe balenarum pifcatores interrogaui , num pifcis aliquis balznas antecederet , qui fabulofum hoc elle mihi afhrmarunt. : -Belua hzc viuos catulos patit,id quod ex diffe&ione certiffimum eft. habent mares &teftes & pnden c SH J 2" TREO, JS PN i eo LY, ARE o EIntmadugev-s dum;faminc & vterum & mammas. Quz cüm ita fint,iis que ex Pliniolib.9.cap. 13. obiici potlunt re. 122 E Ípondendum.fic enim fcribit : Quz pilis veftiuntur animal [REDE priftes,balzna, vitulus. Etmox 4 pps; p. UNUS NN Pilocarentium duo omnino animal pariunt, delphinus & vipera. Quali vero nulla ex ljs cus: qui nora qux pilo carent, pariant animal preter delphinum & viperam: ac proinde fusion? , de quo nunc agi- folapilo ca- snus,animal non gignat etiamfi pilo non veftiatur. At turfiones,orce, phyfeteres; pilo carentesanimal AN d pariuntex femine non ex ono, Sunt quidem plures alii pifcesvt cartilaginei,galei,fiue vllis pilisex ouo Ne animal procreantes,etiam ipfo Plinioastore eodem modo quo vipera. Namea delphini modoanimal jar; non gignit;fed ex ouo prius conceptum, delphinus veró exfeminefiue ouo. Quare vterque Pliniilo- L4. 4e zr. cus vt in codicibus excufis legitur, falfus eft, vel inemendatus ; quem ex Ariftotele vt & multaaliade- ^P» fumpfit : Procreantanimalho:no; equus;vitulus marinus; & reliqua que pilis integuntur : atquein genereaquatili quz cete appellamus, vt delphinij&que cattilaginea vocantut: quorum aliisfiftula da- ta eft;branchie defunt, vt delphinis & balenis.Vides hic balznamab eorum que pilisintegunturgene- re feiunctam,& eüdem fententia cum delphinis & cartilagineis compreheníam, qua fine controuerfía piliscarent; vt fortaffe apud Plinium fic legendum fit : Animal pariunt priftes;balena,& qua pilisinte- guntur, vt vitulus. Pratereàillud non fine caufa quis miretur quód belua ifta pulmonibus Ípirans fi- ftula careat;( Q wscetum Brit nnum de[eripfitynon alum ab boc 'R ondeletis ceto, quantura video, tribust ex foramtna vbi SR «o duo magnain capiue : per que ioquit, putatur belinam plurimam aquam ueluts pev fif]ulas eietla[f5.) quam habeat bale - rft INR na vera; phyleter,orca. quz fiftula cüm non folum ad reijciendam aquam , fed ad refpirandum data fit huius vice mufculus rimasfeu foramina habet,quód roftro fit non oblongo;fed obtutiore quàm cetere beluz;quemadmodum teftudines & vituli marini. - Caro mufcul: nullo eftin pretio,lingua folacommendatur. E Pinguitudinis maxima copia ex partibus cuti fubiectis;G& ex vétre colligitur,quz liquefactanon có- E crefcit,ob partium tenuitatem,eam ad lucernarum vfus feruant , Offibus apud Ichthyophagos popu- lostecta fepiuntu«: nec non horti in Aquitanico litore, vbi frequenter capiuntur,maxime ad oppidail Caprwa. laquelinguavernaculaBiarris & Capretó & S.Iean de Lus nominat. Capiütut illic circa brumá:nóli- Lis éanvz nea & hamis validifIimis vt fufiüs defcribit Oppi&us,& ex eo Aelidus,fcribés balenas duce fuo orbatas, *^" & carnea mole oculis imminéte, oculos téebris circüfundi, ideo ad fcopulos & litora facilé impingere. K 4 Tam 4e * uó ! De Aquaulibus. Tum robuftos pifcatores primüm beluz magnitudinem cóiecturis affequi. fienim vertex extraaquam emineat,non Sedes fignifi catio eft beluamingentem elfe: contrà fi dorfum extra fümmam aquam ap- pareat: deinde ro buftiffimum hamum ad catenam ferream alligatum proijcere. Belua vtefcam vider,fi- . -. memoraeffreniauiditate eam rapit,fimulqi ferro guttur transhigitur: cuius dolore incitata, catéam ex- edere & conficere conatur,quod ipfum poftquam diu multumq; conata eft,acerrimis doloribus affecta in pelagi profundum demergitur: cui funem omnem relaxant, tum quód nullis viribus retrahi poffit, tum ne pifcatores vnà cum nauigio deijciat:fed tribus vento plenis funibus appenfis inimum defide- re prohibitam,& fluitantem alij haftis,alij tridentibus,alii fecuribus cedunt, & plagis multis euictam inlitus pertrahunt, Sed inlocis illis quz pauló anté nominaui, eodem modo capiuntur balene;quo mo do circaScylleü tractü capi folitos olim xiphias,qui & galeotz vocantur,narrat Strabo : Manentib. in ftatione multis biremibus fcaphulis,binorum in fingulis;alter remigat;alter in prora ftat haftam tenés, fignificanteautem fpeculatore galeotam füpereminere(nam beluz tertia parsé mari prominet ) & p- | pinquante fcapha;illeé manu conie&to telo vulnus infligit : deinde relicto ferro haflile extrahit : ferrü enim hami figura factum eft;& leuiter haftili aptatum de induftria. ex eoappenfus eftfuniculus longus; quem vulneratz belue laxant,dum difcruciata;& effügiens mortua fuerit.tum velinlitus trahüt,velin Ícap ham recipiuntnifi omnino grandis fuerit pifcis. Nauta & pifcatores eorum que anté dixi oppido- rum;in capiendis balenisadmodum folertes & expediti;(vt iae mihi narrarunt, vt etiam diligenter rem omnem mihi per literas explicauit Capellanus vir doctifiimus & humaniffimus clariíffimi Nauar- rz regis Henrici medicus, )fimili in balznarum pifcatu ratione vtuntur: nifiquod pluribus cymbis o- pusíic,& celerius actis,atq; velad fugiendum,velad infequédum liabilioribus. Illiigituré turrib. Ípe- culdti;fi quas balenas viderinttympanorum fonitt' omnes conuocant;quo figno dato omnes tanquam ad vrbis excidium accurrunt;telis & omnibus d neceffaria funt inftru&tiffimi. In fingulis igitur cym- Lib.1.Geogr. bis denicollocantur robufti remiges;alij multatela;longa,cufpide hámata,;quorum figuram fub beluz: figura expreffimus,in beluam conijciunt, quibus infixis & altiüs inhzrentibus funes longiffimos telis annexos relaxant; víq; dum vitam cum fanguine fuderit,tunc vnàcum funibus balznam in litus retra - huntadiuti maris vndis,przdam partiuntur;cuius parsvnicuiq; cedit pro telorum coniectorum copia, quz proprijs notis & infculptis internofcuntur. Mares difficilius capiuntur: foeminz faciliüs,maxime fifoetusfequantur: cum enim in his protegendis immorintur,fugiendioccafio perit. Eadem ratione orca;phyfeteres omnesq; fimiles beluz capiuntux,quam hic femel expofitam alijs locis nó repetemus: füperuacaneum enim id foret. B Mihinon viderer hominis veritatis ftudiofi officium feciffe,nifi priufquam caput hoc concluda;im- Mufiulum nf pudens mendaciü eius detegerem,qui de aquatilibus libros duos edidit;is initio prioris,cum de balena effe partem B^ Joquitur,nefcio qua fronte audet dicere Áriftotelem partem balenz mufculumappellaffe,quem etiam AES Pu. Oppianus(inquit)veluti quendam alterum pifcem balene ducem effececinit,&c. Quidhocaliudeft 2 UA quafo,quàm grauiffimo autori iniuriam facere? Mufculum;inquit, partem balznz appellauit Arifto- teles,qui ne per fomnium quidem id vnquam cogitauit.nam mufculi nominenon vtitur, fed Gazain- terpres ex Plinio,vtantea docuimus,quem fi vel suada legiffet;in tam faedü errorem haud inci- diffet. Eius enim verba funt : Mufculus etiam pifcis pilos in oreintus habet vice dentium. Ariftoteles Lib. 3. de Hift, Iuvghertv nominat,cuiuslocum prius protulimus.Cim vero hoc fololoco mufculi fiue ugs mentio anir.cap-21.. fiat, quisinde colligat partem balene fcilicetaffulasillas mufculum vocari? neq; Plinius tribusin lo- cis,quos initio huius capitis citauimus,mufculum partem balzeng facit,fed beluam marinam.Ex his.a. Latinis verfibus Lippii quos citat, fatis liqueteum nunquam Oppianum legiffe : qui tantüm abeft, vt balene partem muículum faciat,vt mufculum ne nominet quidem, fed pifcem alium effe dicat, qui ba- lenis iter premonftrat,quem paruum, fiue album (vt ex Aeliano emendauimus, effeait, lógo corpore, » [e (To 40 cauda tenui,nominatum jy«7eg,quo orbata balena mox perit.Latinus interpres Plinium &z Gazam fe- . cutus mufculum conuertig,in cuius conuerfione legenda mirüm quàm Mr fuerit; qui non viderit illic defcribi picem diuerfum à balznis, femotum ab illis precedere; uod pretenturis illis conuenire nullo modo poteft. His addendumPlutarchi teftimonium qui pifcem forma & magnitudine gobij , ba- lenarum ducem, 5ysuiva vocat. Horum omnium locos antea citauimus confultó, tum vt quod propo- fitum nobis erat demonftraremus,tum vt deinceps erroresiftos refelleremus. Quare nihilattinetiterü locos proferre.nec in tam mdnifeftis erroribus coarguendis immorari, | DE BALAENA VER A. RONDELETIV S. tt T Nus Ce gu oaa SAN | m Nis SN - NN eS * ; EX- j? fe 1o 20 $50 De: Balena. Lib. TIII. I7 Exe eftbalena quam hic exhibemus ad veram viuz effigiem,cuius etiam iconem perfimilemad A ame mifit vir doctiffimus Gefnerus.Eam Santones beluam piícatores vocant gibbar, à gibbero dor- fo;id eft;in tumorem eleuato,in quoeftpinna. : HacBalznis vulgó dictis minor non eft, fed minus fpifía minusá; obefa;longiore eft & acutiorero- B ftro,ob id fiftulam habet. pinna in ventre breuiores & minores: lingua quoq; minor, vtpote qui qua- tuor duntaxat vel quinq; (alfamentaria vafa impleat. Vorathzc aphyarum turmas.In mari Indico balzne cüm fe fupra modum ingurgitarint,clamant vel C mugiunttam magno & contento fono; vt qui binis Gallicis miliaribus abfünt exaudire pollint. Minore pinguitudinis (aburrapremuntur : ideo celerius ceteris mouentur & natant. frequentes in India funt (B) | & nouootbe, Infrontefiftulam habent; fosmine mammas, vtérum, viuos foetus pariunt, lacted; nutri- unt;& OR SMUL pinnis fuis tegit ac tuetur mater. Dormiunt;atq; adeó guacunq; fiftulam habent, cla-. taper íumma zquoris fiftula. | Pinguitudinis,carnis,eadem natura,idem vfus quifi uperioris,deniq; eadem piícandi ratio, B: 5a EHBMA SL EON OA BELLO OANIYV S. edccedit "Balena figura a "Bellonto pofitasad orcefisuram,nfi quod cap:te G dorfo elattoribus efl, circ. E TT plurimum quidem ab trag ue Roudele icone differ. Ingentiffimus omnium aquatilium pif cis. veluti ceterorü rexac princeps Balzna eft: quonomineeà A emnes tum antiqui,tum recentiores vocauerüi:] Cete perinfigné denominationé quibufdam dicitur. * coss Vulgus Italorum(cuinulli preterquá ad lucernas eft víui)Capidolium,quod eius adeps velut oleü mi- nimé concrefcit,appellauit. Maxime molis eft pifcis; yiuiparus,roftratüs,pulmone preditus; brichia- B rülocopregrandem fiftulam in fronte gerens, haud exertá tam?, vt vulgo depingi folet, perquá,humoré qué oreexceperat,magno impetu effundit ac reiicit, vc eo vel onerariasiterdá naues fubmergere dicat. Pinnas habet vtri; vnà;ac prater has tertiáin dorfo veluti alam,quatotü corpus dirigit:caudád; luna- divcue temonisvice;hucatq; illuc corpus infle&tittefpirat acdormit edita per fumma zquoris fiftu- la;exilitá; ad litus interdü;inquit Oppianus,folé paflura calenté. Corio glabro ac fpilfottegitur,nigro, .duro,firmoac folido,fquamis & villis caréte ; cui pipguedo VEU M altitudine íubett, T no- (F) ftratib., prefertim verroieiuniosfale condita,eduliis aptajlaridd quadrdfrefimale appellant. Quin etiá Balenelingua multarum e£ librar&pondo;nobis in maximis deliciishaberi folita. reliquas eius pifcis carnes,etiam bubularum inftar faliras,audio vel numerofum exercitum integrum diéalere polfe.TPre- Ticomabenpo tenturasanta oculos habet;ob id appellatas, quód his fibi pretendatiter. Sunt autem tenues quadam //4 Parmon o affulz quaternis vlnis longe;ac fefquipedé latz,ad extrema in faftigiumacuminarz , longilIimis villis cog ad latera perdite(fetas aut barbam appelles per me licet)vulgus falso íiterdum coftam Balenenominat: | cuius perpolitis ac bene exiccatis früítulis,politiores muliercule fuapectoralia(que bufta vocant) có-- munire, veftiumq; fibras rividioresac rotundiores continere; atq; apparitores publici, virgularum ac Nue faícium loco geftare fo'ent. Partem hanc Balene mufculum appellauit focltoeelesiquus etiam Oppia- p, dl nus veluti quendam alterum piícem Balenz ducem effe cecinit: Rondeletius Hacratione ( inquit ) comes euntis dutlorque viarzm Mufculusest paruus vi[z,[éd corpore longo, trmpugnat, Ettenuicanda paulo lemotusabsln — Pracede. — Et pauló poft, Fhumc pilcem vero du&lovem nomine dicus. Cetera que ad interiorétam ingentis animalis ftructuram pertinét, putoequidéad Orcà & Delphini I"rerore (quoriü anatomé poftea defcribemus)referri poffe; cá hoc viuiparum Cetacei genus exteriore formail- ' lisrefpondeat,& ab iisincredibili tantü mole difcrepet. Huius rei teftes funcolfatá valta,tamq; nume- $o 60 rofain eve regionib.cófpici folita, vt iis ruftici apud Britannos, Armoricos ac Scotos ( quorü mare magna horum piíciü Op abüdat)tanquá palis,(uos hortos;$diaq; obfepire confueuerint.Proinde ná eftà nobis huius pifcis forma ita exa&t? depicta, vtaliord omnium.nonenim eius tanta nobis facta Co- pia fuit, vt hanc per opportunitatem ad viuum depingere potuerimus , fedab antiqua quadam efügie defumptam tibi proponimus,quàm proximé ad naturalem ipfius pifcis figuram accedere indicauimus. ; 2C COROLLAHR IV M. E Balene nomenà Greco defcendit.hancilli Qaaaav dicuntantiqua confuetudine,qua svji burrl:, z/Zov buxum dicebant, Feftus. " a pifcis eftcetaceusfiue bellua marina, Hefychius& Varinus.Ba- lenam belluain marinam,ip(am dicunt effe piftricem,ipfam effe &cetum,Feftus.Ego Capitoleum arbi- tror Balenam ex eo potius quàm Orcaim effe,quód Greci etiam nunc vocant Qaaevlo , quam vulgoap- pellamus Capitoleum: & quód etiam in Capitoleo,& non in eaque nunc alicubi Balena vocacur; fi- £ulain fronte fpe&tetur.Itaq; cum Orcain nullis fcriptis(quodiam mihi veniat in mentem) tradatur habere fiftulam infronte;mihi tam diu apud nonnullas regiones Italie Urs M Ns videbitur, quoad totam rem melius inquiftero,Gillius.Phyfeter(inquit Rondeletius) belua eft admirande ma- gnitudinis,ex balenarum genere, que ab Italis Capidolio dicitur. Grecum phaleng nomen non modó ad Latinos deriuatum eft, fedalias plerafq; nationes, talis vul- X £o ballenaaut valena dicitnr.Hifpanis Calféna, lllyrice P'velyyb. Germanis Fva/fijch, Dvalfifrb.fedidino- men aliis quoq; cetacei generis pifcibus contribuunt: balene quodnam proprium fit,quzrendum.E - A go hoctempore cetum quem accole Oceani raurfifcb(ne(cio vnde dictum;nífi à colore for(an) norni- Pref. nant,balznam effe coniicio. Huius generis vnus captus eftanno Salutis 1 5 4 y.adlocum quem vocarít Gripsuuald longus fupra vigintiquatuor pedes. In eius ventriculo repertaeftingens copia pifcium non conco&orum adhuc; & inter alios falmo fiue lachfus viuus vIng longitudine:ita vt cria dolia quz ton- nas nominant inde repleta fint.Galli & Hifpani 72e: appellant, A ngli Hore. Hzc ad Sebaftian. Mun- fterum fcripfit, & fimul pifcisimaginem mifit Iacobus Citzvvitz cancellarius principum Pomeranie. Ea feré talis eft,qualem Kondeletius pinxit;fed dentes oftendit inter fe contiguos & latostanquam ho- minis: caudam magnam & reliquo etiam corpore latiorem,fuprà infraq; equalem, & per margines c- leganter crifteinftar incifam :in medio cauam & reductam, pelle nigra vndiq; tegitur,nifi quod macu- le due magne candida vtrinque fupra medium oculi incipiunt & retro tendunt.maxilla etiam inferiof tota candida eft, & pars quedam fub ventre : Haec vt icon pre fe fert, Aliqui tria huius nominis pif cium. genera Tine 9 iiS e42! l aho 3 ili - ii (| De Aquaülibus. | genera effe retulerunt.Squamas(vtaudio.Pelles malim ) habent duriffimas, que fetro penetrari vix queant. Pars eisin ventre (ub collo(vel pectore)albicat: mari etiam alteraad pudenda. Cauda fimilis , eftcaudz hirundinis.Nimia pinguitudo earum faftigium parit. Cum nauis recens picata eft, fentiunt illum odorem : quo dele&atz accedunt vt fe naui affricent,vnde illa fubuerti periclitatur. Naute veró dolia picataeis obijciunt, vt nauimrelinquant. Luduntilli cum doliis , & aquam perfiftulas capitis e- miflam in fublime proiiciunt.Dorfum ad tres vlnas eminet. Cum ventus lenior flat »prafertim Aufter; dorfi partem & caput fupra aquám erigunt:& modo capite eminent, modó eodem deprimuntur, ita vt dorfum paulatim totum appareat: quod quidem aurz afpirantis oble&atione facere videntur. Raró ca piüntur in Germaniainferiore, vt prodigij inftar habeatur (i quando capi contigerit: circa Frifiam ve^ Ió & in mari Ba!thico multi. caro pinguis eft; odore graui,& vitulinam quodammodo refert. Lardum 1e habetin dorfo, Süntqui barbam habere negent : genitale veró vInz feu brachii longitudine, craífitudi ne femoris viri corpulenti ei VeYPNIDHE DEL Anglis , vt dixi, Hore vocatur: & alionomine Hor/e- poole,& V «haislepoole etiam ni fállor: eadem nimirum omnium fignificatione, quód impetu fuo & flatu vorticofas in mari tanquam palude procellas excitet. Oleum exea colligiaiunt. Kirg- pro Balznaaut prifti aliquando per excellentiam authores ponere videntur. . . OLAvs Magnusinregignum Septentrionalium defcriptione monftra marina diuería pingit , ex ' quibus balznas quedam nominat,fiue proprié;fiue nimis communi nomine:quas,vt apud illum repe- ri,exhibeo. etfi pr&uris eius fidem nonadmodum habeam;cum fiftulas capitum nimis eminentes pin- ga; & pinnas quorüdam diuifas & vnguibus munitas pie inftar, &c. Reprehendenda efteiusauda- PUR Sueuic(Suecie vel Scandiz)pi&turam edidit: fiquidem balenas canalibus adeó eminétibus ex- 2 e reffit, vc aures effe dicas : quo fit vt pluraaliaex pictoris potiüs arbitrio , quàm exauthoris fententia depi&taeffe credam,vt exaliorum Pm figuris coniicerelicet,Rondeletius. Idem fiftulam in cetis, ab interiore palati parte perforatam , duplicem, feptoque diftinctam elle fcribit: verüm in extima par- te(inquit) vnicum fóramen Mp C. literz,in quo operculum eft ex carne pingui fiftulis impofitü, quod easaperit & operit, H cille. Act Olaiicones prominentes etiam foris meatus geminos often- ' dunt: cui etiam picturz, Iacdbi Ziegleri defcriptio confentit. verba eius inferius in B. BALAZNÀ CVM ADIVNCTA ORCA EAM PERSEQYVENTE. —— IÍLIÍIL cL. — mm Ty Ac nur A EE rer Emu ——— z—- zz — M Pá ————— m— tr. € TEILS L—— ——— Mme - rer e uu DL—————— - E — IM ——— E ——L—— — Á— JU i Uu M j f( V "n V jJ A — f£ e ov s » a INN v. ISSN fm NSW NNEUN i y. ES SS (M ERGENS áo daseee- CL Lt ———t -— o — T —ÀÀ Videntur & alia quedam cete ex eodem Balenis adnumeranda, quz ipíe fimpliciter cete nominate cum prater magnitudinem balenis precipué conuenientem, nullam infe corporis partem raram aut monfirofam habeant. Eiufmodi funt : CETVS $9 .- Pe Bdiwrhb TÍTI UT ÉETYVS INGENS, QYEM INCOLE FARE INSVL thyephagi tempeflatibus appelfum»urcó comp: ebenfiv ferrea Jecitribus dif Jteant cà parimmtar inter (8, "ICH. 1 In ii | RON? jan mh i n A A AL M BSNE v YT A » e Wi d AX i B MN SER ies qe Sedes Me —MM———————— QVA M ^E -— xm ———— SIMILIS EST ET ILLORVM IC ON APVD EVNDPDEM,CAP!TE, vofero denttbusyfifinlis quos momisim voflar france; effe feribit ej manes euevteve ff fono tubarum our mqjis em Wharevotunats ej vacas vafis abflerreantur : quod € 1n Balihuo mara circa balenam Brusfifch ditlam fiers dixinus. "—— b een 7 Epor pim e xii NIU N | d : ————— MEE LARES comarianimalia;é quibus balzng quaternüm iugerum,priftes ducenüm cubitorum. Indica maria ba- lgnas Dux. Muftels dux €er orit» Do De Aquátilibus. lanas habent vltra fpacia quatuor iugerum;Solinus. Quatuor iugera Maffarius interpretaturmongen- torum fexaginta pedum longitudinem. Adlitora Noruegiz appelluntur aliquando immenfz magni- tudinis pifces balaene,quarum nonnullead vlnas centum longitudinisaccedunt. Hz perzfítatem cir- ca Noruegiam inter Fofam infulam & arcem Vardehufam pariunt: magis eó agminibus adnantes adeb vt naues quz fort? inciderint, in maximo verfentur difcrimine, etiam cum in profundo fub aqua balznz fuerint, Incertus. Cum balenz vi tempeftatum aut abalijs cetaceis animalibus in Septentrio- nalibus orisad litus expelluntur,multa plauftra plenade vno pifce ab incolis auehuntur, Olaus. Ba- lznz & in noftra maria penetrant. in Gaditano Oceano nonante brumam cófpici eas tradunt, Plinius. Sunt& pregrandesin mari Britannico.Quantum delphinis balena Britannica maior, Iuuenalis Sa.10. De balznarum magnitudine pluralegesinfrain Cetis in genere B. Balznaquemadmodum Delphinus, lac habet;colore quanquam nigro non eft, maxime tamen cy- aneo, qui medium inter nigrum & viridem locum tenet ,conípicitur: non branchiis , fed fiftula (fic enim huius refpirandi uiam apellant) fpiritum ducit, Aelianus. Branchiz non funtbalznis, nec del- phinis. hec duo generafiftulis fpirant:que ad pulmonem pertinét , balznisa fronte, delphinisà dorfo, Plinius.Et rurfus, Orabalenz habentin frontibus:ideoq; ífummaaqua natantes in fublime nimbos ef- flant. Per ora (inquit Mallarius) Plinius intelligit fiftulas, quas balene, vti retulimus, habent à fronte, quod & fequentiaindicant: nonantem ora quibus deuorant.ea nanque nonàfronte,fed fubter habét, ex Ariftotele8.de hiftoria. Cateris;inquit; pifcibus captura minorumà fronte agitur ore,vt folent me- are.Atcartilaginei,& delphini; G omnes cetacei generis refupinati corripiunt:habent enim os fübter, vnde fit vt periculum minores fadilius poffint euadere.Balzna mammas & lac habet, Ariftotel,Balzna, delphinus & quecunque Gftulamgerunt,tumaérem recipiunt vtterreftria,tum aquam vtaquatilia, I- dem. Balenas& priftes Plinius inter pilointecta & animalgignentianumerat. Ceti quidam funt hir furi,iiq;maximi: quidam veró minores & planz pellis,quiinnoltro mari capiuntur duorum generum, alii dentati : alii fine dentibus;qui ore fugunt;ficut murzna(lampreda, )aliquanto minores dentatis, multo meloris carnis, Albertus.Ecalibi,Balene genus quoddam fugit & extrahitalimentü, ficuti fturio & murena;(fic vocat lamprediim.) Puncta veru balenanuperinoris Germanizemifit per oculum vn- decim amphoras magnas fagiminis,Idem. Apparetautem ipfum quoque balzne nomine communiüs quàm veteres fcriptores vfum. Balena copiofum fanguinem habet,& refpiratin a&re miro modo, Ga- lenus fextode vfu partium. Cutis eius fummé dura,& propemoduminfenfibilis eft,Ibidem libros, A. caftro Vuardhus litus totum vernotempore procul infeftum eft balznis vaftz magnitudinis,adeó quód sd centum perueniunt cubitos;Spiracula duo habent in fummafronte patentiaad MES (negat boc "Kondeletitas.) haec tecta funt folliculo. R efpirantes efflant vndas in modum denfi nimbi.Spina dorfi reperitur continens amplexu vlnas tres,internodia fingula vnam , Iac. Zieglerusin defcriptione Schondie. Oculi cancris; balanis; (5? Gracoettam querens legiti » fed pev peram ut videtur )carabis & o- mnibusanimalibus capitis expertibus,ceruicibus przlongis infunt. Habent enim hec omnia tefta- ceamac duram cutim : vnde facile erat oculos altis ceruicibus tuto imponere, &c. Galenus de vfu par- tium 8.5. pro daAaecautem videtur legendum d««xeis aut aliud teftati animalis nomen. Sedes & commotatio balznis eft pelagus, Aelianus.In Gaditano Oceano nonante brumam confpi- cieastradunt: condiautem ftatis temporibusin quodam finu placido & capaci,miré gaudentes ibi pa- rere;Plinius. Palena;delphinus,atque etiam cete omnia,que reflant,fpirant,Ariftoteles. In mari Ta- probane infulz permultas balenas effe aiunt delphinis inüdiantes, Aelianus. Ambra eft fungus quo cete & balaina pro cibo vtuntur. argumento eft quód ambrareperiatur in ventriculis balenarum , In- certus.Nos pluradeambra afferemus in Cetorum hiftoria Elemento C.Ballnz edita per fumma equo- ris fitula dormiunt; Ariftot. Delphini balenaeq; ftertentes etiam in [omno audiuntur,Plinius. M egreditur balena vt àSolis radiis calefcar, Aelianus, & Oppianus lib.r.de pifc.Interdum exit ad litus,& proftrata dormitin arena, Incertus. Á.dolefcit celeriter,& decem annis crefcit, Obícurus. Quz pilo yeftiuntur animal pariunt, vt priftis,balana, Plin. Delphini binos nutriunt vberibus ficut balzna, [dé, Balene vel binos complurimum magna; cx parte,vel fingulos procreant; Ariftoteles. Fatus (vitulos fuos) mammis nutriunt, Plinius., Gregatirnad prolificandum vére conueniunt. rugiunt horrendum, Jac.Zieglerus. Cetus poftquam ctatem annorum trium excedit;cum balzna coit, & in ipfo mox coitu vi genialis vitge emutilatur ita,qu od vltra coire nequit : fed intrans alti maris pelagus intantum ex- crefcit, vt nulla hominumatte capi poílit,Hfidorus. intratresautem annos quomodo capiatur,ex eodé fcribemusin cetaceisingenere E. Cetus,vt lcgitur, non comedit vtalii pifces mafticando, cibumque. dentibus comminuendo;fed tantummodo glutiendo,& intra corpus retinendo. Idem habet otis mea- Ie 20 3e 40 $e tus,vt di&um eft, ftritos. Vnde non nifi paruos pifciculos deglutit,quos odorifero anhelitu fuoattra- hensad fe,ac deuorans in ventrem fuum mittit. Habet enim in gutture quandam pellem membranz fi- milem,qua multis meatibus perforata non finit quicquam magni ingredi ventrem, Ifidorus. D Balenafaucibusfilios abícondit,fi quando maiorem belluam fugere UR o ROMS. 6g vita Apollonii. Fortus fuos geftant,cum inualidi funt: & fi parui fint,eos ore fufcipiunt. hocidem emi- minente tempeftate faciunt; & pofttempeftatem illos euomunt.Quandoautem propter defe&tumaque fo:tusimpediuntur ne matrem fequantur,mater aquam in ore réceptam inftar fluuii ad eos eiicit, vt fic inherentes tetre liberet. Adultos etiam diu comitatur, Author libri de nat.rerum.Cetum(BalenamPli- nius )duci & dirigi aiuntà paruo quodam pifce prenatante,ita vt cauda pifcis proximé óculos ceti fit. Indicatautem ei tü prcdam,fi qua prefto ef; tum aduerfus ipfumà pifcatorib. aut: liis belluis infidias. Hoc viuo cetum nemo facile ceperit. quamobrem pifcatores fummo ftudio huic pifci infidiantur. quo capto,nullo negotio iam oberrans cetus inftar ceci circa litora & petras capitur. A gpellaturautem hic pilcis dux, 3jc (ab Oppiano;) quem vulgus yaAlw;id eft Muftelam nominat. Portó efcaceti eft side taurinum crudum hamo infertum. Détes ipfius triplici ferie collocatos elfe aiunt, Hzc Grecus author innominatus qui ex Oppiano de pifcib.veluti paraphrafin fcripfit. Venetiis vulgo Sorce, id eft foricem fiue murem vocant pilcem; muftelz fimilem,queminter Muftelas marinas fuprà poft Afellos defcripfi. Piíci- [1 Im Rn : I ^ 2 De Bàlena; ^ Lib. IV. DI Pifciculus qui balznis oculorum vicefangicurmufculi nomen habet & íuli, Hermolaus inPlinium. A" yens qao EA erroy Vn Quoymocs is Ass, Hvypvenj luu TpdsyA luo y] qTépxaBe, xin Alu, Eratofthenes apud Athenzum. Hippuris ineifcturiuli , Oppian*.Plura de Mufculoaferemus in M.elemento. Delphinus & phalzena inimici funt;Philes. In mari Taprobanz permultas balznas effe aiunt, quithunnisiníidiantes in terr nonexeant, ZElianus 16. 18. Orce quàminfefte balenis fint, in ipfarum hiftoria Rondeletius ex Plinio defcribit. Nos paul ante picturam ex Olao Magno dedimus, qua orcam reprefentat perfequétem ba- lznam.Balena. vt quidam mihi retulerunt) gladium tanquam hoftem capitalem metuit. Balenam audio capi anchoris iniectis,qua ad vifcera víque penetrant.anchore autem alliganturali- E quot magnis funibus.funes cordibus magnis,qui in zquore fupernatant, & vbinam balzna (aucia fit, 1o- oftendunt, Cetus vel balznain mari ludens, fignum eft tempeltatis. Obfcurus, Contra pericula naui- umà balznis, ne fübmergantur; remedium eftnauigantibus caftoreum dilutum aqua, & in mare effu- fum.hoc tanquam aconito petitus grex balenarum totus repente diffipatur ; & in profundum fertur, Iacobus Zieglerus in Schondia. periclitantur autem ( inquit ) naues;que vel in earum corpora, velin vorticesaquarum ( quos ha faciunt inftar charybdis agitatione fua ) delate fuerint. Ego ex vndis etiá quas efflant, praefertim phyfeteres, periculum effe addiderim. De offibus balenarum & eorum víu ad zdificia;&c.legesinfriin Cetis in genere E. Balenz faporem habent ingratum & mucofum, Galenus;.de alim. Carnesearum falfe humores E melancholicos faciunt, ldem tertio de locis aff. Sunt & vifcera quorundam, quia pingu/a;grata : velut ftutionum,balenarum;delphinorum. nam non folum fapore,fed & odore quali viole commendantur, Cardanus. Balene breuiores cubitis fexaginta, condiuntur in cetariJs:maiores inutiles cibo funt;pro- pter non domabilem afperitatem , Zieglerus. 20 Magiinlethargum vergentibits coagulo balzne aut vituli marini ad olfactum vtu ntur,Plinius. G Balenam mula fcribunt pere.ego perz. diphthongum malim, vt & murenam: quoniam Greci 9x- H.a; Aonvao & wdaaivos fcribunt. Balena beftia immeníe magnitudinisab emittendo & fundendo aquas vo- cata eft.ceteris enim bettijs maris altiusiacit vndas .-Sooe» eutem Grace dicitur emittere , vc fcribit Iáidorus.fed melius Feftusà Greco uxo deducit. Videriautem poteftfsc dicta Gracis Qaae a, pro- pter maculas albas quibus fplendet,fi modo verailla balzena eft,quam cádidis infignem maculis Zirsz- fifch Germani patoceaniteappellant, quod & Calepinus fenfifle videtur, cum fcribit balznam fiue halenam didtam,quafi confpicuam beluam.autà fiftula capitis,qua reijcitaquam.nam & in galeis mi go litaribus phálon Greci vocant meatum cui plumas inferebant. À candicante quidem fplendore mu- Ícam quoque no&ulucernis aduolancem idem phalznz nomen fortitam dixerim:aliter pyrauften ap- ellant.quanquá Grammatici ee mas qa; x* eSa; phalzenam illam vocitatam conijciunt,vt Varinus Terbi ds perapocopen pro paar apud Lycophronem eft. NoZ ulu) 44) Qa Aapav aw siu cael Soci - enc EXGosyey. Oppianus prima produ&a in exxsa, vt& apud Latinos. Quantum delphinis balzna Britannicamaior,Iuuenalis. Nicander etiam in phalena volucri produxit, in Theriacis de cranoco- laptis phalangijs Ícribens,xva3aAx QaAcuv OO A T yi 06 S TU GA AUT Vie A'xpbyu S (s di amacbe ot nuoc zrauQaoa- exCe». Ceterum $4AQ- & $oou9- proalbo velfplendido primam corripiunt.Koaai 4] &r éudiQaAo uva &lyo Üéro sers paiAtoov , Homerus Iliad.: Ariftophani in "o Phalzuamulieris nomen eft, ^uvznyopeis Qx - Ayo, arowd|ouóore Ao, , Ex rurfus 5/3" d uaeo: Ox cv Dy vovrawlw : quibus verfibus de primzfyllabz quà- 49 titateftatui non potefl; quód locoimpari vocabulum fit pofitum. | Avasxazu Quer ( forte qaam, Scholiaftes legit 92225. feditanon conftat carmen ) xewwvév Sedis , Lycophron.Inuenio & $o3«ya duplici ^. quandoq; (criptum, quod minus placet. In Lyciafacerdos vaticinabarur, é pifcibus 4;44v QouvopSuay y 3 QaXNanio» , Euftathius. Cetum deuoraturum Andromedam, Lycophron Qaae, Scho liaftes canem marinum vocat. Io. Tzetzes Variorum Chiliade 9. non modophalznsam animalculum lychnis aduolans; 2454 29 23.«c5x: ei o. dictum ait: fed etiam belluam marinam eadem ratione quod é mari egreffa inluce Solis apricari gaudeat, Addit;aliud quoq; animal phalenam nominari, & alijs no- minibus;pfychen,pforan,pyrauften vel zvpod :s udpov »yulgo«asiuAscGéspez. ego veró hoc nonaliud à p- di&oanimalculolychnisaduolite & inibi pereüte dixerim:q) & pfyche vocari potefb,id eft papilio;cu- iusfpecies quedá minuta eft:& pfora; (cabro fui corporis alarüq; habitu:& cádylosbeftra vel cádylos 5o beítes potiusab eo gfacit;extinguir.n, cadelas.& pyrauftes ab eo c» patitur:vritur.n.& peritigni. b Qvo » fiftula balenz qua refpirat;vocatur ab £liano de Animalibus $4. Scyllam fabulantur ha * ?* builfe fex capita;& inter cetera vnum balenz, Ifacius Tzetzes . y DE BALANO RONDELETIVS RuisTOoTELEsinterteftacea Balanos numerat;à fimilitudine. Sed TRI A L X hzecvoxOaAe(Q- multarü arborü fructib.accómodatur,quéadmo- à düglásapud Latinos omniü gl: diferarü arborü fructib. Quamobré Di- ofcorides addito epitheto Palmarü fru&? qowimeCuAdvsc vocauit, & Ca- ftaneas Zapdlovac Boreres velde Ganadec:i & [Bavomvov pupesbixlo) , glandé vnguentariá, q Plini* myrobalanü vocauit.In officinis hodie femé behé dicitur.Süt & mvrobalani fru&? alij Arabib.di&ti, qui ex Zigypto& Sy- 60 riáad nos deportátur,quorü etia Diofcorides meminit,quà ijs frucum palmz cóparat:Palmain £gy ptonafcitur.ea medio maturitatis vigore, autüno decerpifolet; Arabice myrobalano fimilis, £x hisliquet 82accv addito epithetoambiguitatis vitáde caufa multisarborib.attribui.Sed Salanus * marinus à fimilitudine glidis quernez nominatus eftauthore Ji) AtheneotAi 9: Bavavoi x oÁ s adea cimo 1]: XT role Dpulvaue Suevi roc, Gládes dicte fimilitudine fructuü querc*. Sicetiaà Gazaapud Arifiotelé cóuertit. Ex quo quidé nó potes colligere ad hodie Cládes appellare pof eu fimus: earum enim breuiter meminit his verbis;: Rimiscauernisque faxorum vertibula generantur Ji CER & glandes. Atheneus Glandes alias alijs maiores facit. Glandesjfi maiores fuerint;aluo facile füb- 57. J^ ducuntur, & placent palato. Etruríus, ex Diphilo: Glandes prolocorum varietate differunt. £- Gládium dif- gyptie dulces funt, tenera; ori grate; copiofi nutrimenti mulu (ucci,vrinas cient ; "d pud ferentis. I Lib.t.c8,149. J * TAYÍWA. 33 De Aquatilibus. Aliz magis fale funt, Eadem pro huiufmodi locorum differentiaalijs etiam competit. Quemadmo-: dü enim Egyptiz glandes ad Nili oftia capta dulciores funt.copiofiorisQ; nutriméti & fucci ita Oftrea in oftijs Rhodáni,Sequanz, Garünz capta; dulciora funtalijs quz pculab aquis dulcib.capiuntur: ac proinde hec quód magis falfa fint; magis aluü folicitantminüs nutriunt.Hzc de Glandium natura, |... Nunc Glandes ipfas demonftremus.In Ligufticolitore Mufcolorum eft genus quoddam in faxis latés,. nonnulli Glandes veterum effe putant, fed Pholades effe potiüs exiftimauerim;de quibus poftea dice- mus.Si quis tamen nimis przfract? defenderit Glandes effe;non refragabor.Liberé dicam quod fentio; Poll'cipedes,: D'uo mea quidem fententia Glidium genera funt:vnum quod in Gallia & Britannia noftra pouffepiez * Bellonits . appellant, Pollicipedes nominant * quidam;quód pollicum in pedibus fimilitudinem habeant;quod nomen eiufque interpretationem non probo. Idgenus glandem effe colligimus, quod illi cum glandi- bus magna fit fimilitudo.Nam vt glandis quercus; vel ilicis pars prior leuis eft,& inacutum tendit; po- B fteriorafpera:fic hec qua faxo affixa exhibem?,pofteriore parte qua faxís herent,rugofa funt & afpera, glandiumque calyculis pofteziorem earum partem arcte retinentibus,fimili.Plura ex vnica radice pé- dentéaxorum rimis.Exteftraceorumgenere funt:pars enim prior longa,rotunda ex duabus teftis com- ponitur,colore & lzuitate vnguium,in medio rimulaeft, ex qua capillamentaquadam veluti pluma rübefcentes prodeunt. Concha vna veluti ex multis acutis vnguibus conftat;totain quinque digitorü longitudinem accrefcit;craffitudine funtpollicisin Hifpania, in Britannia noftra funt minores. .Pars pofteriorque (axoalligatur,corio duro afperoq; potius quàm tefta conftat,ex nigro flauefcit.In Hifpa- Jp ni& parte eaquz Oceano alluitur,reperiuntur: in Normannia & Britannianoftra frequen tiffime adeó ytper vicinas vrbes pagosq; diuendant. Mulieres & delicatiores homines alia faftidientes cibaria hoc cdulij genere delectantur, & qui Veneri dediti funt. Elixanturin aqua, ius quod intus eft fugitur, tura priore parte contorta & difrupta, caro extrahitur & ex aceto editur. DE BALANI SECVNDA SPECIE, PARV A. RONDEÉLETIWVS. A S Icuiglandes hz non placeant , alias proponoquz glandibus ftu&ibus fimiliores fuuc.Na(cunturin faxis, & in rimis nauiü, qua diutius immotz vno inloco manferint. adnafcuntur etiam Mytulis. Vidi equidem Mytulos vetuftos & mortuos totos iftis glandibus opertos , & naues prz vetuftate putres,quibus frequé- tiffime adnatz fuerant. Hz Glandes ftriate funt, foramen habent é quo veluti frondem emittunt, multz fimul nafcuntur.Intus parum carnis continent, parue femper manent. Quamobrem has paruas Glandes, illas magnas appellate poffumus. Noftri prorfus negligunt;ac ne deguítant quidem. RVRSVS DE PRIMA BALANORV M SDPE- cit ex Bellumio: spfe Polhcipedes tantum vocat. Glandes qua fint bodie, À Pollicipedes vulgó Poulfepieds, ( Rondeletij Urticam vmbra [mam ab aliquibus "Pouffüpir "Britannorg vocavi féribir, ) quod pollicumin eros, fimilitudinem habeant,racematim Oceani cautibus adhzrent:no- menantiquum nullum habent. J^ din ur B Pluresabvnoexortu coagmétantur, veluti fi quifpiam fingataliquot ocreas fimul alligatas de quo- dam loco editiore pendere,quarum folee deorfum fitg fint. Minoris digiti craffitudinem habent:quin- que digitos longiiunt,ac magno aceruo fimul coagm &ati;ab eodé exortu, faxo firmiter adhzrentes:te- retes, nigro corio veftiti:quorü extrema feu capita eodé modo pminere vidétur,quo pes tibiz alligat* eft.in qua quidé extremitate rimainter duo duriora veluti teftacea oraapparet;cui brà chiz fub (unt. F Armoricilitorales magnam horum copiamin pagos & vrbes vicinas conuehunt;quos vili pretio di- uendunt.Sunt autem optimi faporis,ac mirum in modum faftidia ftomachi fubleuant,vt etiam mulie- rum malacijs accommodentur.Elixi exaqua falfa , pulpam habent duriufculam,quamauferunt üiniftra tenentes radicem;ad quam alligantur;dextra veró caput attipientes: quod pofteaquam contorferint; pulpamà thecaextrahunt,vtambiens corpus relinquatur vacuum calami modo.Pulpa autem quz in- de egreffa eft,lumbrici modo oblonga,rubrasteres , aceto piperato maceraturac manditur. COROLLARIVM. Á Conchas quas Bellonius balanos facit, Rondeletius Cóchas rhóboidesappellauit.ez inter Cóchas Eleméto tertio à nobis referentur. Aliqui Balanos putát,quas Ródcletius Pholades,de quib. in P.Gen* Concharü eft p Graci noftre ztatis,adhuc antiqui nominis retinétes,Balanos vulgó nominant.Plaut? & Columella etiá Balanos àgfandium fimilitudine,funt enimzues,vt vidimus: in cauernis faxorü fta- IQ o bulátur.Venetinon recte Da&ylos appellant;Pet.Gillius. Germanice nominari poffunt AMiereicheln, — 69 B Limo(à regio maximéidoneaeftcóchylijs & oftreis:purpurarumd; tü concharü pe&tüculis, balanis vel fphódylis, Columella8. 16. uj Quis d], » ads : avo puis dE tod Aetispanor, amo xg] Dahaoc-xguvivà Ere D Qoiv , RO Y« i Thynnus non modo glandes,verumetiam purpuras profequitur prope terram,ab exteriore pelago vfqueinSiciliaminchoans, Strabolibro.s. * rad ; , | Epicharmus in Nuptijs Hebe tanquamin lautiffimis epulis nominant wey wAia Aem ac ruBunauar s Baxavs .& Macrobius in conuiuio quo Lentulus flamen Martialis inauguratus eftbalanos nigros & albos interalia teftata.Balani ex teftaceis conueniunt ftomachicis Archigeni apud Galenum de com- of. medicam.lib.8. | j Plura videinferius in Concharhomboide feu balano Bellonij,ex Xenocrate & Galeno, qua huc relata oportuerat in F. ^ Macrobius DeBal Bar. Lib. IV. Us - :Macróbius balanos nigros & albos mafc.gen.dixit; Graeci femper fcem. g. efferunt. Preffa tuis bala. P*& nus capillis, Horatiuslib.3. Carm.de balano myrepfica)hoc eftgláde vnguentaria; quam & myrobala: num vno vocabulo nominant,fo:m,cen. non neutro vt recentiores quidam putant. quareapudPliniá etiam non Sardianos balanos,yt vulgati codices habent;fed Sardianas legerim;de caftaneiss DIL BOA TA GRO VET BARINO/ ID Aracni& Carinipifcium fluuiatilium meminit Ariftoteles de Hiltanilib, 4.Cap.vltimo, fed. in Grzcolegitut «vzeivQ- & Bap", vbi Gaza reddit Carini & Balagri, Fpitragee iunt, ( inquit Ariftoteles, ) hoecft fteriles.nam nec ouum,nec femen vllum prolificum vnquam habenc ( cales barbi jp in Rhenoaliquandoinueniuntur, circa Scaphufiam , fusekerha vocant. ) fed qui folidioros pinguio- resque in eo genere fünt, ijs inteftinum parui eft, & laus precipuainpaftu, Vide fupra inter Albos pi* Íces BALL ER VM Rondeletij,& Corollarium noftrum. Ballerus fortà is eft quem Saxones Germani ?Prafem vocant, Eberus & PeucerusSuntpiícium nonnulli epitragez;ab birci erilitate appellati:quo in genere carini & bareni fiue balagti ex amnicis annotantur, Fr. Maffarius. m BAMBADO N't 5 pifces; Baisoores, nominantur ab Epicharmo1n Nuptijs Hebescitante Achenzo, fed meliuslegetür 557585vec, vtidemalibi citat.Sunt autem Bebradones qua aliis Membzades dicun- turjÁpuarumgeneris, . * Bawcuvs. Videin Cotollario de Mugile Labeone. BARACVS; BEz;zx(- . pifcis quidam Hefychius & Varinus. i BaRnorravulgódidus pilcis; inter Muftelas fl.dicetur in M.literá, pee DiECB'À ROBO, RONDELESTIYS 1o "Y GiLyM fuuiatilium generi fübijci poteft qui 3 catnofis cirtis barbe modo dependentibus A 5i Barbusab Aufonio vocatus eft; à Gallis Barbeau,& Barbet & Barbarin quum minor eft, j Pifcis eft Quuiacilis mugilibus corporis Ípecie; pinnis,earum numero & fitu fimilis, nifi quod pinna B quein medioeft dorf firmiori aculeoinnixaeft: pinne ventris magis llauz funt; cauda pinna rubefcit. Rottro eftlongiote & acutiore;cartilagineo & pingai:é caius extremo duz appendices,ex lateribus a- lizduz propendent,à quibus Barbi & Barbati nomen adeptus eft, dentibus caret. oculis eft paruis: pu- pillanigra,quam ambit aureus circulus. Dranchiarum rima parua, quamobrem extraaquam fatis diu viuit. Lineaà branchijsad caudam porrecta minus euidens eft quàm in alijs. Coloreeftvario: dorfum enim ex viridi flauefcit, venter la&ei eft coloris, In hepate fellis ve(icam habet:inteftina in fpiras con- torta, pinguitudine oblita. Veficamaere plenam. E Oua venenata effe vulgó dicuntur, quód vim turbandealvi & ventriculi fabuertendi habeant. Hoc E.G. ideofit quia bilem mouent & excitant. ijs enim qui affatim oua ifta denorarunt.& vomitu & alui deie-/ ' &tione, & magno oris ventriculi morfu & moleftia corpus vacuatur.Hanc vim ouis 1ftis inefle nonnulli exiftimanteo maxime tempore,quo falicum ( quz ad luuiorum ripas funt.) oribus inaquam decidé- tibus vefcantur. Sed cüm eadem neq; falicum floribus, nec alijsipforum Barborum partibusque ex ijfdem aluntur;infit,id idiofyncrifie potius tribuerim quam manifefte cuipiam qualitati . Barbus carne ett candida, molli,(aporenoninfuaui, fed pituitofa,fpinis multis órmata, Circacaput F (s. pinguefciGcum fquamis coquitur,quia parue funt. t m [enuerit; maiore eftin pretio, & melior, quod cecinit Aufonius his verfibus, ri jo T ug, per obliqui fauces vex ate Savast, Qrta bisterma fremunt, ferpulofirosHa pilis , Qum d.fluxifis fama melarts in asaneem Lberiov, laxos exerces arbe natatun . T n melisr petore auo tibrcontizti Y vni Spsrandum ex ustmero non illaudata feret . X zi , yon. Vehementererrant qui Mullorum vires Parbis tribuunt;quód vtrique barbatifint. cum maximéà A fefe diffideant,hi &uuiatiles,illi marini & rubri.Barbus non inepté ob roftrum longius & acutius inter Barbusa Mid Oxyrynchos connumerari potelt,quoniam multi eo nomineà veteribus donati funt. diae DE EODEM, BELLONIVS QVI | s a AM yiium fiusatilem nominat. 5 Myftusfrequenter in Nilo capitur, fed quomodo Lucius talicasà Gallico differt.(c Nili Myfusà Mifc Ni noftro diffidet. Nofter enim Myttus oblongus eft, & quafi teres: Niloticus vero crallo & recurto eli; corpore: eiufdem tamen coloris (unt: & eodem modo barbis quatuor feu rayftacibusexornantur. INi- loticus noftrum Cyprinum ipfa forma ferà emulatur:ventrem enim habetexpanfum. Tant cra(ftu- dinein Niloproficit, vteum Memphis libras viginti pendentem viderim: quo inloco Myc Myftus dicitur: vulgus Grecum Muflachato pronunciat. Eft & aliud quiddam, quod Greci vocan e: exiis , de quoin Balzena diximus . oblongisaffuülis,cauda tenui: Latini muículum vocant. fetas mul- "2?Pretth tas habet fuillis fimiles , caude equinz proximas. Quidam volunt hoc in ore Balaenze contineri. Rom - Barbi Tiberini plarimümlaudantur. "ls i -* Vulgus Mediolanenfe iam adultos Barbos, Barbaros vocat: minores veró Balbetos. Quanquam et- eo iam marinum Mullum Galli Barbatum appellant. | DE MYXYSTO MARINO, DErLLtoNIVSs hus vel it zb- ' Myftum raarinum pifcatores quidam Veneti, quum femel inter Cztetos cépiffent; oborta efr , me À. tefente,intereos deipfius nomenclaturá contentio. horüm enim quidam propter grandia labra & EN hisadhzrentes, Porceletam ( genus quoddam Sturionis ) effe contendebant: alij, propret. lineas tranfuerías, quasin lateribus eeriz; Mormyrüm vocabant. Tandem autem lis eorum dirépta eit, quumego Myftum illis effe differui. etenim quemadmodum marinus Lucius;fic Myftus etiam marinus flnuiatilem refert. . 4 "n M ALS ! L à Proindé& PET * Phagro. v" ES ^ Aquatilibus. B Proinde My&usargenteocolorenitet:cor- arbos bic d noFro pitlove eam3 antequam, Roudelerj liber is z : : X ] P E pus habet oblógumin Mormyri modum, de- edirerur, delineata efl mmaiu[eselua quá vellem ,'t ci aj vuulti; nis vtrinq; lineis tráfuerfis nigricantibus de- libutd.Véterilli dorfo candidior eft; ac magis terfus.cauda bifurca:fed pinne lateralesTFra- gobreuiores & latiores.ve;iüim que in tergore eit, decé craffioribus ac breuioribus fpinis có- ftat, quàm Cantharus:quz veró ab ano ad cau. damfertur, ea duobus tantü aculeis obfirma- tur.Cererum oblongo eft capite, vt Sphyrzna, aut fluuiatilis Myftus: Oculis non valde ma- nis ,quorüiridcs auree fant: Labris pminu- 1s,mollibus,craffis,Stucioni fimilibus , fola antrorlum,pro détibus, fcabritie exafperatis. Cirrhi autem tenui membrana maxille inf2- rioriconiunguntur. Molares quid; habec d?- tes in oris pofteriore parte ínrium ac deozfum abditos , ordine multiplici difpofitos, albos, aruos,breues:branchias vtrinq; qaaternas, F Sapidacttilli pA modum caro,mollis;al- y o ba, friabilis,fpinulis haud valdereferta. DU B Squamzcuti fortiter inherent; que multó matores quàm in fluuiatili funt. Proinde fto- machus Myftoeftoblongus: in quo arenam, Conchulas, Tellinas,Pectinesac Mitulos có- peries:nullas praterea apopayles incius py- loro videbis. CQ OR OTLLA' RIV M. Á Barbus Aufíonij à recétioribus quibufdam barbulus,autbarbellus,aut barbo vocatur, à nonnullisinepté balbus. & quoniá barbatul? eft, v mulli, abimperitis quibuídà cá mullo lóg?diuerfo & marino pifce confunditur. In »lerifq; omnib. linguis à barba nome habet. Batbioltalicé.Bárbo Flifpanice. Barb, Barber, Barbdly Bavbele , Germanice. Zarme, Flandric8, X apud Saxonesetiam Parse, vt Ge.Aaticola interpretatur: Anglic? Barbel ,Barbyll. illyricé Toporek.Polonic. Beziana. Greci eria Myfta vel myftacatü vuleó vocant,vt Bellonius do- cet,à myftace,id eft barbitio.quand fuperioris labritantü barbá proprié fic appellant. Myfti- cetus etiá inter cete barbat? videtur. Ab acco- lis Strymonis Grzcé loquentib. muftacat? vel : myftus dicitur, Bellonius. Barbulipifcis nulli Exc. in veterib. fcriptis memoria extare Grapaldus EZ miratur. Alexáder Benedictus mullübarbain- | RO fignitü & marinum fluuiatilé nominat;fluuia: pes tilisnominebarbumintelligens. — | | SR B Piícesaliquiduas habét mádibulas mobiles inguttere fuo,qu; in laterib.vtring;, vnadex- trorfum, & altera finiftrorfum,cótrafeinuicé mouétur:& in ore nullü habét omnino denté, fedin mádibulisillis;ficut barbellus & carpo. &c. Albertus.Etalibi;Pifciü omniáü détes val- de acuti funt, exceptis ppaucis qui inlaterib. gutturis mádibulas habét, vt pifces £uuiatilis magnis vetufti fquamis ; barbellus (athuic fquame funtexigua)monach?, & alij quidá.hi .5.habét détes latosaliquantulü,magisad có- terédum cibü q ad diuidendü idoneos:quamobré eti$omnes equales funt.& ideo natura abfcódit eos ingutture,vtclaufo oreaqua nó fuffocet mádentes hos pilces.Tales.a.détes maximé habet Carpo (Cy- . prinus ) pifcis. Pifciüalij offeü tegumentum branchiarü habent;vt Lucius;Barbus & Salmo, Albertus. N VM () A (i T /, j dM 7 ^ » A / Y SA C Barbusveícitur algisaquarum ,cochleis & pifcibus,ne fuo quidem generi parcens.Sub collibus &. ripis prominentibus ve tfarigaudet,& porcorum inftar fodere;ita vt aliquando in cauernis inhzreat ac pereat,vt pifcatores aiunt.Barbi apud nos ineunte Augulto pariunt.In villa mea ad Danu bium fita; vbi plurimz Ííuntcauernzin muris & lapidib.expertus ium quotannis pott equinoctiü au tinale congre- gari pifces quos vulgus barbellos vocat, & tanta copia conuenire, vt manibus etiá capiantur,ita vt meo i 2: 3o - so do tempore incolzlocialiquádo decem plauftra fer manibus eiecerint.nam hoc genus piícis frigus non, iuftinet E [e] 20 LES) 4.0 De Parbo Lib. IIT. D; fufi'net.quare fengarlenguidus hyeme inuehfitut, ( & latet aliquandiu ) eftate veró mundus & fanus eit, Albertus. Hiru ines barborum pinnas aliquandoinfeftant: quas illi faxis affiricátesin fundo aquz depellont;aut rapidiora fluminis locapetuntvtaquae impetu elidantur,quod pi(catores af:runt Pilcatores mihi retulerunt barbellum in fluuijs ouafua cuftodire,neab alijs deuorentur, Albertus. Pifces quidam capiuntur rebus fecidis,vt barbelli cadaueribus, Albertus. Circa Argentinam retis genus quod vríam nominant vulgo; naflz fimile, duobusiufti ponderis fapidibusoneratum , inferto pet medium ramulo cui alligarint vermes illos,quos Engerich Germani vocant , ( Engzos dicamus nos, abeo quodin terra femper dclitefcant, donec Maij tempore in Ícarabzosab eodem menfe nominatos transformantur, Jin aque füundü demittitur fune:fic & alij quidá Pifces , & barbi precipue inefcantur, Barbus non fuftinét frigus. quare femperlanguidus hyemeinuenitur , zílate verb mundus & fanus eft; A lbertus.Commendari incipit Maio, ufque ad Iulium, vt pifcatores circa Rhenum & alia flumina aiuntznollri etiam Augu(to probant:ouaveró nunquam. Ganeones labra huius pifcis precipueappe- tunt,Barbus frequens Infuübriz pilcis.eft;ac vilis.ettenim adagium,Barbum neque frigidum;neq; cali- dum, nec elixum;necaffatum,efle bonum;Cardanus. Alexander Benedi&us tamen falubrem peftis cz- pore victum prefcribens; mullumbarbainfignitam & matinum & fluuiatilem(de barbo fentiens)có- mendat.Barbuliiriter bonos pifcesquouis modococti,nonconnumerantur, Eorum oua, menfe prz- fertim Maio perniciofa habentur; Platina. Cum de ouis barbuli pifcis co&ti duostantum bolos come- diflem;experiundi gratia, nihil indealiquothorispofteanoxz percepi. demum (üb horam cenz plu- rimam in ore ventriculifenfiinflationem,quam vt diffoluerem,;anifur fumpfi , fed fruftra. poft horam facies mea apparuittanquam in fyricope;ita vtaltantes & admirari, & de mea falute timere inciperent. Egointerim magnamnon folumin ftomacho & ventre , fed omnibus membtisexternis alterationem & inzqualem quandaminteraperiem in vnaquaque carnis parte fentiebá. Tum fuperuenit palio chos lerica,donec fupra infraq; fim ulpluries ouapurgarentur, magna cumanxietate & virium proftratione & maximo vite pe riculo; Ant. Gazius.Ego etiam quofdam his ouis deguftatis funiliter fere affectos no- ui, & quendam intra duas horasab eisaffumptis faprainfrag; magna cüanxietate vehementer inanitü. quamobrem oua cum pifcis exenteratur,(tatim eximi debent nec vnacum pilce coqui. Oua fluuiatiliü quorundam pifcium,vt mullornm(barborum dicere debuit ) ventremacrius turbant, Alexander Be- edictus. Quidam ex ouis lucij quoq; fimiliter cholericam palfionem excitari aiunt. Mollioribus & o- ciofis hominibus ex horum ouorumefu facilius nozam fieri putant;robuftioribus & laborantibus non item.Elixandum vino priüs feruentiimponendumaiunc; eftenim carne molli & laxa. | Equorum purgatio ex inteftinis tincarumaut barbonum à Rufio Hippiatrodefcribitur. - ; Mylttus marinus Bellonij, Germanice vocari poterít erm Aeerbarbtla. t hoc eft Barbi marini fpecies. nam & mullum fic nominamus, Barbum quidam ioco farctorem cognominant,nefcio qua ratione, Ezn Barb fl em (chasyder. BaniNvs, vide füprain Balagro. . BAstLISC1I pifces;Saemiz«o circa petras leprades(humiles,iuxta marearenofum) pafcuntur, Op- pianus lib.:.Hian Alaudis Rondeleuj fint cognati,quarendurm. BATrs,Bev^genus eftpifcis,aliud quam batos, (1d eft Raia,) Varinus. Rondeletius batoneífz do- cet Raiam in vtroque féxu;batida;foeminamtantum. Eft & auis AriftoteliBas,. Videtur & Botisno- meneffepifcis. - | LX BEBRAS & Bebradon, Apuz genus eft fapra dictum. BrEMBipION;gGespifciculusquidam paruüs eft; Hefychius & Varinus, BrRssRiConche margariciferz genus inter Margaritas dicetur. Bzrnvs,BAvepiícis, Varinus. | BrAcEASBsazdazpifcis quidam,Hefychius & Varinus.idem nimirum qui Blax. BraTsIA pifcis eftquialio nomine Cephalinus dicitur,à Cephalo diueríus, vt quidam in Lexicon Grzcolatinum retulit. Bravris aliàs Blanctis.pifcis eftflunialis. Huius caput incenfum,& cum mellefolutum & fuperli- tum,vifusacutiffimos praftat.Fel quoque eius idem praftat; Kiranides, wA» | B x: AxBAs';pifcis eftquidam filurofimilis,fed inutilisadeó vt ne canes quidem eum guftare velint, Suidas.BAz alioqui nomen adiectum Gracis fignificat mollem;ditlolutum,laxum,ftolidum,ignauum, inertem.Plato de repub: 4.BAexiev 72) 9- dixit animi ftuporem & inertiam , vel hebetudinem; quod & nv&noviaw aliquis dixerit à pulmone marino abfque fenfu animali. BA, ftultus,à pifce quodam foetido, Sor) mv (8 iybo o Sucudse Helychius.Biasd en unacciver:, ion T4 0€ Aem ix vos 9 xxAsutE CTA«ue,ldem. Blitum a ' - 3 ' TIN 3 Yi in herbzgenuseft;cui nomenà ftupote faporis inditum putant, quafi 3427, que vox bardum & ftupidum 60 fignificat Feftus in Blito,)Era(inus.Lege apudeundem prouerbium;Inutilior blacej2/2x9, 2,205907 Vide etiam in Glanide B.i.Corollario. : DE BLENNO VEL BELENNO. RONDELETIVS. Iscrs9éaewoc dicitur ab Athenzolib. 7. quiab Oppiano libro r. 7B.enaus alas. ' de pifcat.B»oc)Bouo» ab Epicharmo, quod breuis fit,opinor , pro corporis craffitudine. Pifciculuseftei qui à Tholofatibus Peis de menage vel grauan dicitur,(irnilis. Ei verb qui à Gazacothus ( ('otras fi. piféicut)nominat;tam fimilis, vtidem plané videatur. Pelagus eft& rariffimus, Corporis fpecie raná pifcatricem refert: colore & carnis fubftantia aphyam cobiten. Eftigitur capite magno; roftroacuto,oreparuo. Pinnaminceruice vranofcopi modo habet — . nigram,qua caret cothus fluuiatilis.duas alias inferiores ori proximas. Squatmis caret, Ventreeftcan- dido,reliquo corpore fufco:cauda non omnino rotunda.nam vtrinque depreffa eft. Hanc meam fen- tentiam confirmat Athenaus:£a 9.inquit;«olig qlw iütaw Doria; 1d eft, fpecie S eft un FAI $ Lncco- E PG. A Lib,a.de Hf. ATI CADOB. (F) Libro z. l : éq2q ^ 7c - Do -— De Aquaulibus. ue cothiomam vtrouis modo legi polfe puto;nifi mális xo&z legere. huic enim fatis eft fimilis. fed eoz tho;de quo nunc loquimur, multo fimilior. Vix enim quis belennum àcotho difcernat,nifi qui nove- rithuncin fluuijs,illum in alto mari degere. Aet Ex Epicharmi verbis,qua refert Athenzus,apparet vilem fuiffe pifciculum,nec immeritó.eftenim TJiumida carne;plané infipida. corpore valde breüi:quippe cüm capüttoto reliquo corpore maius fic. Aye e Tply Aa Te ob picsic jdaiiva-. Ibidem Athencusáutor eft apud Atticos prouerbiü fuiife, Mii eoi Boxer zexeciyÓus. nemihi beon malus pifcis.nec proverbij vfum indicat. G . Blennorum cinis cum rutà vefice vitia & calculos fanat,inquic Plinius lib. 2.Cap.9. DE BLEN'NO BELLONIVS: QVI ALIAM quam.» Rondelotuss figuram. exhibust . hal : Blennumab ignauia dictum pito: Corcyrenfes & Zacynthij Czpolamà cepz fimilitudine vocát. S Eftautem ea magnitudine, qua paruam Scorpznam non excedat. Grádi capite;fpiculis vallato,tur- ( ) gido ventre. Rarius quàmalij pilcesfagenis capi confueuit.Scorpznam colorerefert;atq; ita flauus eft Vt cepa. !^uas pinnas ad dorlum habet:latam preterea vtrinque vnam ad latera;& fub ped iini do Magnos exerit oculos & nigros, Ore eft maximoac deformi vt Scorpius, Superius labrum ipíi capiti, veluti tubus quidam, infixum eft Dentes ei víqueadeó tenues fünt,vteius*maxilla potius exafperata, qua denticulata effe videatur.Squamis integitur leui contactu decidétibus. Votaciflimus eít vt Callio- uymus.Linguam habetalbam ac con Ípicuam S quillis,Apuis & pifciculis vefcitur, quos latensin al- gis captat. Cor habetlaxum;hepar album.Totahuius pifciculi moles quadrantalemnon exceditlon- gicudinem.Craflitudo eius vt cepa mediocris coníueuit. | PN SN 2 X NSSSSSSQUENNS e za S ua my aA MM Y jag E NY ; Q^ l OO * * NE X) i ur SR CL CQ ASIA " tS Ho RIVC Hg Pd MENeI Le Sn e M. ONLUS 3 7 * Hunc ni(imulto fale condieris,nullius erit faporis:quamobrem Grecorum pauperiorum cibus ef- fe folet. À' Quofdamaudiuiqui hunc Boacam perperam vocarent. Plinius quum de dizta cardiacis obferuan- daloquitur,bulbíi cuiufdam pifcis litoralis meminit;qui fortaffis ad C cpolam accedit. Oppianus,Sma- rides, Blenni cum Scaris,Boces vtrique. COROLLARIVM. Belennus( vel Blennus) pifcisàSophrone memoratur. eft autem fpecie fimilis «oz, ( Hermolaus legit «46/4, ) Athenzus, Idem nimirum eftqui apud Varinum 9A; G- fcribitur per iótá circunflexum. licetapud Suidam acuatur.nam Alio: per y. circumBlexum;tyrannum ei fignificat. X:z;J-, blennus A- chzis,Hefy chius & Varinus.videinSue a.1. eA Q- c9: Baie ( paroxytonurm) picis qui & jw , (fic Ícribitur perióta circumHlexum, & v. duplex, ) gobio fimiliseik, Varinus. Videturautem fic di&tusà paruitate fua. 92:6: enim minutus eft. Baa2vo« pifces Epicharmus in Nuptijs Heba nominat,Ba«os pifcis eft;& meníure nomen Alexandrinis, Hefychius.De prouerbio Atticis vfitato, Ms po; [Bana (oxytonum, quod probo ) «a«sc iyfve, vide füpra Vacantibus. Ris Bellonij Blennus,& Rondeletij Scorpioides;pifces plan? cognati videntur. Bellonij Blennum ego eodem nomine olimin talia pictum accepi à Cornelio Sittardo,qui hzc etiam verba adícripferat: Blé« nus vulgo( Italis) borrabozta, & pefcedepetre , quód femper inter petras agat: aliásetiam peícede fortelfa vocatur. boni & fuauis eft nutrimenti.Siue autem R ondeleti; fiue Fellonij icon veriorem no- bisblennum expreffit, Germanic: vocari poterit ez Aeergregr.. Non probo eos qui blennium, aut blembü aut blemmüfcribüt.Blenni funt pifces parui marini, q. & lupi (v«& ) vocátur, Diophanes in Geoponicis i8.14.his quomodo capiantur terrettres lupi, dixiiu lupo E.. Vranofcopum blemmi fpe- C ciem elfe conijciunt eruditi, H Blennus palcitur fub herbis in litorealgofo , «/z Siva mtaeicos ev, Oppianus. re 29 3^ 40 je Elennos itultos effe Plautus indicat in Bacchidibus,qui ait: Stulci, 1 olidi,fatui,fungi,bardi,blenni, 6o buccones, Feftus. Poteftautem fieri vt vel : blenno piíciculo infipido, quod & Bellonius monuit, fto- lidum & infulfum hominem veteres blennum dixerint:vel àblenna ideft muco. nam quorum muco ' vel pituita plenum eft cerebrum,minus fere fapiunt.quare & ouis pecus ett (tolidum,& homines non multo prudentiores ab eo «eióavzo. dicuntur. Qcvz quidem Grzcis mucus eft, wvta.aliqui per z .Ícri- bunt z4évwa , Varinus.inde fTAcx $ «/ , «v£w9ec ; Galenoin Gloffis. Bisas, pagurus eft marinus,&c. Vide infrain Paguro,in C. elemento. BLEPS1AS,Bacb/a: qui & Cephalinus, alius ett quàm Cephalus, Atheneus, Borsiris ab! picharmo nominatur,idem fort: quod Bolitzna, 5:AG/n;. BorsoriNs, velBorirZNA, videinPolypo, cuius fpecies eft. . DE QSUDTS; | ireY 3-4 : | De Blenno. Tib. ITIIT. 27 l-sn-chE apes UO OIE.NMONDILETIYS | | B Oo»sin Callianoftra Narbonenfi,Italia; Hifpania, & re & nomine notiflimus eft, nod. 22,0st, * Bia£ dicitur.Boux, ab. oculorummagnitudine;BaZab Ariftotele citante Athen. lib. «€ xiu. &c lib. SCA "un 5.de hiftor.animal. & ab Oppianb lib.1. 555: à Numenio , Boaz à Speufippo, & ab aliis Atticis , eX riui . £ilu) id eft,à voce,autore Athenzo,.quate & Mercurio fácrum effe pifcem fama eft,vt citharum Apolli- ni.Pherecrate etiam tefte , nullus omnino pifcis vocem edit,praterquam 3/a£. Eodeiminloco Arifto- phanem Byzantium fic reprehendit Athenzus:Ariftophanes Byzantius male ait nos dicere pifcem 94- xa,cum dicere oporteat Gau ( Biarmw potius proparoxytonum,vt e/dthene: noflra edition babei, nam Qoo, 0xyto- num in eadem non probo: ) quoniam paruus pifcis cum fit;mágnos oculos haber. (it igitur 84 bouis ocu- qo losid eft magnos;habens.Aduer(us hunc dicendum;íi hoc male nominamus , quare toegudioy ( acaxdvoy non xaegnáyaovs Mof[arei )dicimus,non x8eoxivor? dicitur enim 3o 2 Ko e as &iénsquare etiam non repo dici - mus, fed zip» ?cuni fic dicatur, Xe eee emis os Tlw spas. Hac Athenzus ; cuiusetymologiamFeflas |, — Pompeius fecutus eft:Boces,inquit;genus pifcisàboando,id eft vocem emittendo appellatur, A Plinio Du Brem box, vel vtalij legunt; boca dicitur, Grzco nomine non mutato, Quare miror Gazam idem non fecifle, EAR 9 & vocam conuertere maluiffe. Venetijs booba:in reliqua Italia;Liguria, Gallia Narbonenfi, Hifpania, . boguenominatur. hd v -— Tij s T. zz 0 ' RI 29 : Z D 7 Z f RA A ee e 7 d ^ Net 1 MPHETHI p' ava 9. $9 i EEEPALIDAE "urn ERG HT ESO: S4) AD SEALED TAL rene ERU SR 007, 5^ 3o Difcis eftmarinus,litoribus gaudebs,ex menarum genere pedali magnitudine,corpore fatisrotun- B do,noncompreffo,qualefere eft mugilum. Capite breui,& paruo. Oculis maximis pro corporis ma- gnitudine, vtpote quitotam fere capitis regionem occupent. Colore eft vario. In dorfoà branchijs ad caudam lineas ductas habet,alias aureas, alias argenteas,minus quam in falpailluftres: ob quas;ab Ari- itotele in libro oiv vav,vu mc ype iQ ,id eft,in dorfo pictus cognominatus eft. in ventrenullz apparent -4zbes,Li]. 7, linez,fed hic (quamis tegitur argenters.Pinnz funt fpari, canthari;fargi, pinntsfimiles: caudafubau- — - rea:ventriculus magnus,cum multis appendicibus:inteftina tenuia admodum,hepar rubrum, fplen ex tübronigrefcens. -:Nutrituralga;carne,luto. Em - 49 Athenzus lib.8.ex Diphilo,Bé£ br &65e 6r, GC oum loros » Us/pbV ath rese, S oiauoc, 5d] am a pata cov y^vrv- E Teac arx AdTéot vbi pro &"eai3oroc, legend um &"wxYoroctid eft, Box elixus,coquicur diftribuitarque fa- ciléiurulentum quid emittens, facilem aluum reddens. Atfüs faccen(fis carbonibus füauior e(t; & te- nerior.InProuincia fatis cómédatur, vt etiá &grotis apponatur. Veteribus vilis;nec vlloin pretio fuit. Reuera piícisifte in artagine coctus;velaffus (uper craticulam mediocriteralit; qa ficcior redditur. DE BOOPIS SECVNDA SEECIE. RONDELETIV S. OS. NTVzrrvs veterum duas boopis fpecies facere videtur, preter Óppianum lib.z.doistlixdvs AK T Kos mjua0 AD 66H BAevwO- i3: axot got o e Orc pol re Box, , o Noftri quoque pifcem quendam, in multis füpetiori fimilem, bogue rauel appellant. quid veroiftud rauel fignificet,non potui omnino affequi:nifi quod peritiores pifcatores, bogue rauel dictum elf: pu- tant,quia capiatur & vendatur cum pifcibus, vulgo raualle appellatis;id eft, minutis,quique fimuleli- Xantur,& apponuntur;nec propter paruitatem feliguntur. u .. Isigitur pifcis quem boopis fecundá fpeciem facimus,boopi vel mznz fimilis eft.roftro magisacu- B ;to;dorfo ex ceruleo rubefcente,ventre argenteó,caudarubeícente : oculis magnis & varijs, nimirum circa pupillam nigram circulo ex aureo vitcícente:corporetoto latiore quam boops,fed breuiore. : ! L 4 Quis Á, 18 De Aquatilibus: Quisfit s pifcis difficileeftconijcerenifiingenere menarum numeremus; quid; differat à boope noniexu tantàm( funtenim in hocgenere & mares & faeming ) fed etiam fpecie. fed propter fumilitu- dinemalteram boopis fpeciem conttitui , "un atii "i " DE RAR.AA BOÓOPIS SPECIE i: RomwpDpEJLETIVS. A I^ Anvs eftpiícisquem hic exhibemus,cüius nomen neque à pifcatoribus noftris , neque abalijs ^? ew LN l n E B A radices nigra eft. ^ A potui vnquam extorquere propter raritatem. : Piícis eft palmi maioris longitudine, totus àfquamis nudus,ore paruo;oculis valde magnis pro cor- poris ratione, in pronis parcibus pinnam habet ad caudam víque continuam ; cauda lata Ípiffaque eft. Ad branchias &in ventre binas pinnas habet. PW 4 Sapore;carnis fubftantia, oculis boopem refert. Hi R VRSVS -DE.B:OCOUPXESUEBAEUCESEAOTN 1 VS tes funt, Venesjjs non item. Due huius pifcis cognofcuntur differentiz: fiquidem earum altera minor eft, & perpetuó parua, altera pauló maior. Pocesà mauis iradiftinguere poteris, quód Mznam videas latiori effe corporis compage, nigriore e, & vtrinque lipiram vnam habere. Boca perpetuó parua eft:& pro irure ia craffioti conftat capite, corpore magis tereci. Poces & Menefíeu Gerres eandem corporis conftitutionem, hoc pinnas (quamas & capita habét. Eoopes nullalitura variátur,fed ambo tereti corpore przditi funt. leu 8marides magis nigricát,& lituris variegátur. Boces teretiores funt, Girulimagis plani, Bocü color hilariacquodámodo aureo fulgore nitet, vt tergora coloread aurü inclináte micare credas; Oppianus, ( de eícis piícium;) | | Denticem Boces,Hippuros fallit Iulus. ^1 Box, vt Achenzo placet dictus eft «doi rlw (dol. Gregalis eft & litoralis pifcis,herbofis gaudens; Pifcis cft paruus;oculos pro corporis ratione grandes habens. Duos habet in capite calculos , nom prorfus rctundos,vtin palferibus,ied oblongos,vtin merlangis. J Boces multis modis condit carnipriuij tempore diuenduntur, potiffimum Anconz, more Illyrico, ex gelu conferuatz. alie fale inueteratz ynà cum girulis, id eft,Smaridibus. Colorem aureum etiara fale conditz,retinent. . DE ALIA QVADAM $PECIE BOG4 BELLONIVS. Qui pifciculus litoralis Bogue & Reneau ( (wm icone faribebatur Begue. Renean, fene copula, ) Malffilien- fibus dicitur,is Genuenfibus Ruello vocari folet. Coloris efteiufdem cum Prev , dentibus ,. pinnis ac capite confimilibus: fed reliquo corpore differunt. Nam Box vulgarem bocam refert,eodemá; circino tornata ellet , nifi magisad Ery- thrinumaccederet. Verumlinea que corpus Erythrini 1nterfecat, per medium vtrinque arcuata eft. In hoc autem re&a pratenditur,neque Erythrini gibbam habet.Dentes prztereaanteriores breues & a- cutos oftédit, fed tam fuperiores quàm inferiores molares (unt,vt Sargo,quod etiam Pagro & Erythri- noaccidit.Hanc quoque peculiarem notam infignem habet, quód eius branchiarum exterior [pina ad Nihil vetat quominus eum effe pifcemafferamus,quem Ouidius Bopgyrum vocauit,in fcopulis vi- uentem. Maffilienfes à Boopa & Gyto;id eft, Smaride,idem ei nomen indiderunt; ac bopgyrum, quafi dicas Bocem Smaridem, appellarunt. Sunt & bóces menz illo ( jllaamegna vel leucomznide) maiores, quas Greciin hodierni diem Boo» pas,vt Ariftophanes Byzantius,& Veneti Boopas( aliqui bobbas fcribunt)cognominát.Frá.Maffarius. Vocantur & leucomznides quzdam;aliqui boaces nominant.O roc e? weies wnoceis rpbe va 9euv Tuc Bias xac adi qur Ut NiousuaibecKaAc-, Polyochusapud Athenzum vbi de Menidibus agit.Sed leucomgni- des alic funt qua $marides vocantur. Quofdáaudiui qui blennum, boacam(boaca)perperam vocaret, Bellonius.Numenius Q/as dixit, hoc verfu: H'A& xli cuvéovsw , [Béngaie ve , ve eyrsis n. Boops auté voca- turab oculis,quibus paruus iple praeditus eft magnis, vt Ariftophanes Byzátius fcribit.bouis.n.& equi vocabulüin compofitione magnitudinem fignificat.ind« & Iuno oz» ab oculorü magnitudine ap ud oetam, Caterum bocas à boando dictus Fefto , phoca potius fuerit;id eft vitulus marinus,quáauis ipfe pifcé elfe dicat:grámatici .n. circa rerü naturam idonei quib. fidé adhibeas nó funt. Atheneus quoque grámaticus eft.& licet Mercurio facer fit tanquá vocalis:dici poceft foli* nominis refpectu hoc dici, vt & alij 59 49 60 $4: Tou DeBoue. Lib IV. .. 29. &xaii pleriquopiftes nominis tantum rationealij alijs Bócts bac forma 'Uenetzjs puta est. dijscon[ecrantur.Eorum fan qui pifcium naturas ftu- | diosc indagare qui pifcem hunc fond aut vocé zde- Ye prodiceriz, nemo eft.fed neq; bráchias aut alias par- tes afperirase autaliterad fonftedendà aptas habet, vt cuculus,faber, 3z ali j qui vocales exiftimatur. De phoca autc Ródeiezius: Quxs ( inquit )à Grecis dicitur, ducto no:oineecx «x4, ob boatü fiue mugitum quem edit. Speulippus menidi fimiles effeait boacem & fmari- 10 der: Bupesalijbuftos (lego; ACC bócas)dicunt, - (0 pifces funtfimiles paruis Cephalis, Kiranides.Boopis oculi magni funt;& ( ni fallor)mobiles. Bbóces ( 8:225.) vtrique pafcuntur fub herbis inlitore &lgoio, uutob OTVt qrRazao t matar 4 Oppianus. "Boócesnominátur Epicharmoin Nuptijs Heba. Ma- SSNSSS gna eft diuerfitas temporis, vloze perioov everti Oruvs [9d em 177 » T^ - Ld * b ME 5] 1 [^ 4 EE e£ . Coquosapud Nicomachum.Mugiles;mznides , óc A) Ur bopa;piíces Íuntnoxij,&G excre menticij, Pfellus, 7 E T booptsin ciborenib. oíunt. feleorumacuit vifum, 20, De fpinis veró crematis pollen,vlcera (anat.Kiranides. 1 Baz circumilexa Euftethio & Varino, Athenzo OXy- tonum.facum eftautem pet cráfinà Sos vt Bcewn pro Boxeash. Sed prac(tat circunflecti. nam ex acuta& graui fyllabis duabüs vnafit contraéta, vt Quz 955, &c. Gaza Biox, oxytonum fcribit Rondeletius, & itafemelin A- thenzizditione habecur, librariorum fcilicet culpa: mihiparoxytonü magis placet.folet enim in cópofitio- . nibus accentus oxytonorü transferri,&c. & fic in eadé editione 9^ure; proparoxytonum recté (ccibitur,àfin- 30 gularinominatiuo paroxytono.81C & xZoxJ & pax, pp " fÍcribuntur paroxytona. i4: rapam fignificat, & pifcem, Varinus.Bs.ws.puer magnus;nódum adultus vir. vlc, £Qiiuic saut pifcis Idem.videtur autem fi ptopifce acci- ias ximus corruptum pro (j»zsee in. multitudinis nu- mero. Kj»v£ Xo lu) (6n? . Xi ocmgg d: cXATMyE €A| óooAwS pi e9iy Qiu, Archippus eleganterex congruentia nominü piícibusofiicia ditribués.Ná 8 Mercurio facer exifti- natur bóax, propter vocem, qua & Bootes noméprz- . conisfa&um eft,vtannotavit Euftathius. 4O — AR beso sace usslu Bcoxuy &:6o div eiae, Arifto- " phanes apud Athenzum. Pherecrates cum dixiffet pi- ea alium nullum voce praeditum ferri, fübiungit, Ny vd Je) Ou. teiv aos ix fue dee Blant. Altera fpecies Boopis Bellonij;nihil videtur habere cómunecüfecüda Boopis fpecie Rodeletij, fed neq; cá teria, qrendü.a.an A fitis pifcis Orphoodeletij. BorcvRvM pifcem ex Ouidio Plinius nominat, NEN VESSN Boopes alii, corrupta nimirum librarijs voce.nam Cercyrus eo in Bopgyrea. locoapud Ouidium legitur. Ktgxepo, Oppiano circa pe- Cercyrin « 39 tras conchulis plenas degunt. | | DE BOVE, BELLONI V S. A B os, vaftiffimum Raiarügenus, latiffimüac magis 1 amplum eft: vndeillud Oppiani; Batidesg, boum genus ufque proteruum. — Etalibi, Jncola los cani, qui vaYia mzole mouetur Corpora , C9 latos fefe diffandt in armos . - Biffenis magnos. chbitie porretlus 1, artus, Vaccam Ligurum vulgus appellat:Parifinis noftris ( apud quos frequentiffimus eft, fed nunquaminteger, talisenim élitore deferri non potelt ) nullo al io quàm Raie nomine agnofcitur:quod eius quidem caro non modo fapore;fed & colore, atque adeó infertis £o cartilaginibus, maiorem Raiamprz[eferat, » do E" Proinde trucibus eft dentibus;atque in hami modum inflexis,tribus ordinibus in maxilla difpofitis ijsq; mobilibus,ore maximum rictum oftendente:vncinos vtrinquead capitis latera gerit, permultos. üidem eos, & ad cauda incuruatos. Colore eft totius corporis liuido, nullisá; maculis aut vncinis di- ftin&o. Falluntur qui Bouem marinum cornibus praeditum etfe cenfent:nihil enim tale ineius figura percepi,quam hocloco proférrem,nifi tot Raiarum pictura abundé tibi fatisfaceret. | Pifcem hunc Oppianus homicidam cognominat,quód eum afferat vndis immerfos acnatantes ho- D mines, fua corporis inole ac vaftitate fuffocare,nec liberam illis refpirationem permittere. COROLLARIVYV M. v. Hunc pifcem quéBellonius & eruditi pleriq;, veterum Bouem effe arbitrantur, pluribus defcriptü depictumq; à Ródeletio inter Raias dabimus.ná Raiá oxy rynchüalteram ipfe co FOPRDAEDN e "x n | oue uo . De Aquatlibus. Bouemeffe negat: quod nomen ei à fui inhoc genere corporis magnitudine atttibutum effe apparet, nam vt Bos quadrüpes magna efb,itaeius nomen etiam in compofitione vocabulorum magnitudinem rerum denotat, vtin Philologiade Boue oftendimus.BZc & 94s apud grammaticos Hefychium & Vari- num pro pifcelegitur. Veneti js vulgó Stramazo diciaudio; aliqui Lamiam interpretantur. fed Lamia pifcis longus eft, vt Rondeletius docet, Bos planus. Bos; quem Plinius inter planos, & cartilagineos commemorat,adtrecéntas aliquando librasaccedit. Dalmata etiam noftraztate Bouem vocant , Gil- lius.Auguftinus Niphus Caniculas & Boues confundit: Caniculg ( inquit) apud nos rufticé pifces a - nes vocantur,ruftici Ganofas appellant;has exponit Plinius.lib.9. quas Boues pracipui authores nun- - 'cupant, quód fint ingentis latique corporis,natantium hominum deuoratores.he admirabili callidita- ten marinofre graffantur;portusque & excultazdificijs litora fepius frequentant: inde occulte & 1e quafi corpences fiimulata fegnitia natantes adoriuntur . Getmanicé Bos pifcis nominari poterit ezn Ur- roccbe:id eft Raiaingens,earatione qua Vrogallum & bouem vrum pro maximis dicimus. Ariftoteli numeraturintercete ,inquibus ouum nunquam cernitur. : B BospifciseftcarcilagineusAriltoteles, Calenus in Gloffis, Suidas.Planus & cartilagineus , Plinius.: Strabo libro:7. bouem interpifces Nili numerat. Oppianus lib.z.de pifcat. Eft (inquit) bospifcis vo- rax incolaceceniatiffimus omniu m.fÍzpeeniin ad vndecim vel duodecim cubitos latitudinis accedit. fed viribus plan? imbecillis,& corpore molli:dentibus obfcuris;exiguis;infirmis. Et fimiliter feré JE- lianus:Bos marinus inlimogignitur:& licetininimus moxà partu.pofteatamen maximus euadit. par- tes füping albicaut.dorfo,facie & lateribus admodum niger eft. Vires ei infirma,os exiguum , détes in- cluti in confpectum non veniunt. Longitudine & latitudiie infignis eft. E C D B: ot VA Eoo Aot vyevel Aoc C4 3 MAGIA A Jj CA TOVO MOST Dae oows QbepGovosi » Oppianus. Ouidio in Halieuticis fcombiiQ; bouesq; pelagij funt.Dosnon onum,fed ftatim animal gignit. Ariftot.In cibo cá pifcib:mul- tis velcitur,tum carnem humanam przcipuée appetir.Porró cü virium fuarum infirmitatis fibi fit con- Ícius;fola corporis mole fretus eft.Itaq; i quéfortà natantem,aut pifcationi intentü viderit, adnans in alt fe tollit.& incuruat* defuper fe inijcit;ac fuo podere deprimit, & corporetoto grauisilli, tecti in- ftar,füperineminés,& mébris omnibus fuis feu vinculis impediés,emergere hominé & refpirare jphi-: ber. Quamobré homo fpirandi facultate erepta;extinguiturtbos predafruitur,Zlianus & Oppianus. E Boues,Oues,Raiz,&c.apprehéfa mordicus efca hamo infixa,fequi nolüt:& magni corporis molead aque fundum adherentestrahentib. renituntur,& fic elabuntur interdum ab hamo, Oppianus. F Excattilapgineis Bos carnofus eft;fed prefertur ei ruftelus ftellaris cognomine;Diphilus. H.a. Alius Boseflinter cetarios numeratus ab Ariítotele :qui etfi nullis eftviribus;tamen eutnterrori - bus homines in periculum adducere, lianus & Oppianus tradunt, Gillius.Ego Bouem cetarium non aliumà carcilagineofecerim.is ipe enim propter magnitudinem;à qua & Bouis nomen adeptus eftjin-- tercetaceos re&é numerati potefl vt chynnus & alij magni;qui tamen Cete proprie non funt. Salpa etiam Bos nominatur; Helychius & Varinus. quoniam herbis marinis ita vefcitur,vt terreftri- bus Bos quadrupes, Pancratesapud Athenzum. ET c Phocam Latini Vitulum marinum, Maffilienfes vulgó Bouem marinumappellant , Gillius. Genué- fes Itali fimiliter Buo marino.i. Bouem marinum. Phoce fant marini boues;Seruius. Boues marini dicti in noftris maribus , & profundo degunt, ficut dicunt pifcatores peticiffimi, Albertus. " ^ Hanerkztte ,belluam quandam in Oceano Septentrionali vocant Germani ; triginta fere paffus lon-:* gam,in qua medulla & feuum reperitur fimiliter vt in Boue. alas » Cornuta Plinio inter belluaseft,fiue binis ea cornib. armatur, vt vacca Olai:fiue fingulis vt Mono- ceros & Rhinoceros eiuldem. quamuis R ondeleti? inter pilces Cornutá Plinijnumeret, &lyram al- teram faciat. 3 Vaccamarinaab Olao Magno nominatur & pingitur intabula regionumSeptentrionalium. Vide infrainter Cete diuería in C; t De Manato bellua Indica,ibidemleges.ea bouem terreftrem (inquit R ondeletius) capite refert. & forté Bos cétus Ariftotelis eft, à Boue pifce planocartilagineo diuerfus. In matiiuxta Arabiam nigram variz animantes degunt terreftribus fimiles , fed breuioribus cruri- v^ bus, ijsquepinnatis: corpore pilis obtecto perbreuibus: nempeafini ; canes,boues:Ex nauigatione Hamburgentis cuiufdam peractaanno Domini 15 49. Sepum lconiscalidius eft& ficcius fepo: A 1 G £5 v, ideft Bouisé mariexeuntis, & praftat apofte- matibus duris; Rafis. Diofcorides & Galenus nihil huiufmodi habent: nec ego algebut vocem apud quenquam reperio diligenter quzfita. Boirvs vel Cottus fuuiatilis, videin Gobio fluuiatili. Boris, Bé, pifcis quidam Sophroni in Mimis : Kéaj 9óvw xa7lszxi , nifi forté herbam aliquam in- telligat, Athenaeus. ; Box, vide Eoops. í B&ADpoN nomenancognomen fitalicuius pifcis dubitari poteft. BeuCodc, &39- xli» "&umA&s uo BanàwG- . 3sckus xot [Bpabaves xig, Ac , Varinus. Vide fupràin Apua Membrade,, & infrà in Corollario De Turdo H.a. BRaiccnuvs, pifcis quidam, idemforté Vranofcopo. Avo3Moxoz , Bplse(G- 5 Lobos comrü OrnCanv , He- fychius ; - DaiN CH vs, Bi/yyG- , nominaturapud Athenzum ex Mnefimachointer alios pifces. BaiNcVs;Meysc ,pifciseftcetaceus, Varinus.Athenzus etiam verba Ephippi referens Ge/yov pi- Ícem nominat: & alibi «vy««', corrupta forfan librarijs voce. Numenius in Halieutico trincos pifces. nominat, hóc verfu: B'Acuxlu? euóbovzz Dimas rey Teysss 7. Vide Burynchus. BRYzr1vS,Uios genus echini pelagij,vt Ariftotelesait:alij pifcem dicunt, funt qui tribus fylla- bis; yyolu fcribant , Varinus. | D'E zo We De Buccino:-. Lib. T V. I3I i5 DE BVCCINO RONDELETIVS. 7" HPTKA Ariftote- 2 SEN & lis,Buccinam Gaza femper interpretatur; Plinius Buccinum:Buc. cinü(inquit)minor có- cha, ad fimilitudiné ei? Buccini,quo fonus edi- i [ow | (A (0 N N vd tur:vnde & caufa nomi- NS ui (^ (f SEES S 19 pi, rotunditate oris in S NN) yy margine incifa. Aliquá- NUM i d^ 4S do-Muricé vocat , ficuti alibi docuim? . Cur Buc cinavocetur, verbaPli- nij ante citata oftédüt. Mes b i N E eR ROO INR, 722,9) XP "CN E N ) * a xxt Eftex turbinatorum genere,longioretefta: in mediolatior eftindein turbinem loneum definit :al. Lib.o.emp. 38. teraparte margine in longum procurrente, atque illic rotunditate oris incifa. Totus intus lauise(t, & P candida, Foris tuberculis multis atque exocliis afpera. Caro interna partibus quibuídam rufa, qui- Ses bufdam rubens [pectatur,intus candida.Fotamen operculo m eft oui figura, integitur , & Aim *" clauditur.Duobuccinahic exhibemus. Vnum interni nihil oftendens, alterum prominente interno COL pOLe, & inuerfo operculo. Antiquorü Buccina rj; 5,; noflra esi. [rue Corblea. fiue Bucctni: quam «pud ciud qu&- effe declarat fuccus dilutior,& minus florid? quàm dam noflri coidimus mucrone pertufo.citculo flanneo amiente,vt in Purpuris,quod de Buccino tradit Plinius : Buc- «pta effet inflari- Rondelerij boc leo pofita effigies noftra quidé fomi- LiP«g-cap. 38. cinum per fe damnatur quiafücum remittit. Tefta Jt efiedmtereulis vomndis [cité clauara Ta^.4.de Hift. fcabra & alpera;fed non aculeata,neq; clauata. A- d ud riftoteles:'Teftarum permagna eftinter fe varietas: quedam enimlzues funt, vt Vngues, Mytuli, & Conchz nonnulle que galades à quibufdam vocá- tur:aliz afperz, vt Limnoftrea, & Pinna, & Cócha- rum genera quzdam,& Buccina. Plinius:Przterea clauatum eftad turbinem víque , aculeis in orbem feptenis fer&,qui nonfuntin Buccino. Quz note omnes cüm cettiffimz fint, & in hisBuccinis que proponimus maximé expreflz ,nonu poffum nonin eadé permanere fentétia , etiamfiPlinij locus vnus repugnare videatur,in quo hac fcripfi: Concharü ad Purpuras & Conchylia eadem quidemett mate- ris;fed diftattemperaméto.Duo funt genera, Buc- o Cinum, minor Concha;ad fimilitudinem eius Buc- ciniquo fonus editur:vnde & cauía nomini, rotü- ditate orisin margine incifa:alterum Purpura vo- SN tu Plziloem: e. Wienaagtus. Lil.9 cap. 63. / jJ. 17/77 | ihe | l ee NE catur, & cetera. At contrà euenit in noftro litore: 3 E Purpuraenim femp minor Buccino reperitur. Sed übteerzrz — —— hunc locum corruptum elfe docent nos vetuftiora ES Ec exemplaria, in quibus pro minor, maior legitur, Em il quemadmodum.etiam legédum eíferes ipfa demó- ftrat. Corrupt? eftetid Athenci locus;ex quo colli- "tbenai locia guntomnes qui de pifcibus noftro feculo Ícripfe- $0 runt Duccinü minus effe Purpura quod lius Pur- : E pure vocetur.Locus Athenei efthuiufmodi II:gi 4 ccc ecu Lib, TG WipoVXeY à A'ax imo» autàs eye: xipuz Da.AaLoyite Tgó- : QiO- dic medveac V bi pro uy: legendum «s, Id eft, Buccinum marinum abundé nutrit vt Purpura. G Buccina cócremata eadem pratltant qua Purpu- rz, fed vehementius vrunt:fi quis falis plena fi&tili crudo adurat. Détifricio conueniunt:ambuftis vti - liter illinitur,quibus folui medicamentü nó opor- tet:nam pofteaquá vulnus cicatricé duxerit, ipfum o intefte modum induratisfponte fuadecider.Fit et- jam calx é Buccinis,Hzc Diofcorides lib.2, cap.s. DEBVCCINO PARVO, ET STRATO ROoNDELETIVS. Figura hac adnoftras cochasefficha esi.aha! Ron deletins po[atrat,s fed huie fimslimam. : T^ lii ! TH M 4/) "T 132 De Aquatlibus. : I NER Buccinorum generahac duo reperi , paruum, lineis frequentibus afperiufculum: vt fortaffe illud fit Plinij Buccinum Purpura minus, ijs quibus vetuftior Plinij lectio non placeat.neque fuccog neq; partibus internisà fuperiore differt. Alterum huicfimile eftnifiquod lineas prominéuores ha- bet, & cranfuerfas, vt ftriatum meritó dici poffit. Eft & tefta fpiffiore durioreq;. DE BVCCINO AVT MVRICE, BELLONIVS. A MurexàCeryce nomine Greco :$»£ prodijíle mihi videtur, « litera mutatain m,sveró inv, &vin e. Buccinum alij vocant, vel quod buecisadmotum fonos muficos edat;vel quód buccas inflaretibici - nes cogat.Eius enim conchaantiquistibicinibus fuitidonea: de qua Ouidium fic ceciniffe puto: caua buccina fumiturilli : Tortilis, inlatum qua turbine furgit ab imo: Puccina, quz in medio concepit vbi a&ra ponto, Litora voce replet fub vtroq; iacentia Phoebo, B Eftenimeiusconcha etiam turbinata , &inanfractum intorta,fed quàm purpura minor:vnde & à quibufdam filius Purpure dicitur:nullisq; aculeis exertis clauataapparet,quéadmodum Purpure con- cha,fed fcabra eft:habetq; ( inter notas à Plinio deícriptas) rotunditatem oris in margineinciíam. EF Vterqueautem pifcis,purpureum colorem fundit: eftque Malfiliz, Genuc ac Venetijsin cibisex- petitus:fed Buccini caro Furpurz carne durior eft. C Amboquoque fauate Ariftoteli dicuntur;quód fan? hoc pacto faciunt: Oua fub lapide prona parte oblonga, MR UE pendentia difponunt,quz ita difpofita faui nomen habent;ab apum firni- litudine, Supini autem fub lapide ftabulantur cüm fauificant:quó vero tempore fauos extruunt, fiin- coquantur & abfcindantur,oua intró continere comperientur:quaz faliuario lentore lapidibus & cau- tibus ferruminát,vt inde decidere non poífint:quod tam magnoartificio cóftruunt; vt nihil coacerua- tum effe videatur.hzcautem faui'icatio verna efle folet. B Ceterum Buccini cócha vt plurimüm minimi oui magnitudinem non excedit.Striasin tergore qui- nas habet,vt Nerita;plerifq; 1n gyrum tuberculis obtufis breuibusq; obfeptas, multó quam in Purpu- rafrequentioribus. n vbiinclauiculam definunt, vnicus tantiim eam comitatur. interna parte inci - fam oris rotunditatem habet,turbinum modo,& canalem ad latus,per quem linguam exerit, Purpura-. rum more,codemque operculo contegitur,quo etiam turbinata omniane in teflas contractaab exter- nis offendantur.Color Duccini tefta intus laCteus;foris eft fuluus : tantaq; magnitudine nonnunquam crefcit vtad Carteiam Purpurg & Puccini Decacotyli,id eft, decé cotylarum,capaces reperiantur. C CzterumLunzincremento pleniores funt: cftate veró gracile(cunt. é G — Athenzus,Galenus, Diofcorides, Oribalfius plura de Buccinis medicamenta confcripferunt, à quib. 3 fingula peti poffunt. a p COROLLARIVM. "Buccini boc genua paruum e$t , ex: Conchis noftris depitium ; A MurexiTlinio vertitur aliquando pro Greco ceryce;aliás buccinum pro eodem.Videin Murice Elemento M. quz R ondeletius obferuauit. Buccinum Plinius (alicubi) pro ceryce feu murice dixit. cum enim exipfo Plinioduo fint genera turbinatorü continentium florem illum tingendis veftibus expe- titum, alterumífcilicet buccinum , alterum purpura, ( quzalionomineex i- pfo Plinio pelagia nuncupatur, ) neceffe eftbuccinum effe,qui ceryx , murex, & conchylium appellatur, Maflarius. Muricum nomen generalius effe video quàm buccini,vtpote quod & purpuram quoque comprehendat. Hermolaus. Conchyliumaliqui apud Plinium pro buccino capiunt, & conchyliatam ve- ftem proeo qued eftbuccinotinctam. Maflarioalia nw fpecies à buccino diuer(a videtur: licet quandoque in genere pro quauis conchaà Plinio v urpetur. Buccina quam nos appellamus , Grzci buchia à fimilitudine foni dicunt, Feftus . Qxxivov hodie à Grzcis appellari audio. Strobili dicuntur cochlez, & buccina marina; ci Juaueeioiuxec, Suidas. Maffilienfes purpuras,& Murices & Buccinos vocant Bios, Gillius.Et rurfus , Ligures Buccinos nunc vulgó Cornetosnominant, Maflilienfes Bios cornetos, Greci quidam hac etate Strophilidas. id B Purpure & Buccinztante funt inIndico mari, vt facilé congium capiát,ZElianus. Buccinorum par- tes videin Purpuris & Cochleis,quibus fimiliter conftant, tefte Ariftotele. Debuccini & conchylij operculo, legesin Conchylio ex Rondeletio. Speufippus inter fe fimiles effe tradidit ceryces,purpu- ras, ftrabelos & conchas. Buccing teftas habentícabras:turbinatz velin anfractum intortz funt, caro eorum penitus includitur, nec vllaex parte confpicitur , excepto capite.In buccinorum paruorum conchis aliquando cancellus reperitur, Ariftot. Vidi & aliud buccini genus purpura fimilius figura, & magnitudine propius,quàm vllum ex ijs quz picta dedimus: fed tuberculis vndiquaque difpofitis "deinceps rotundis Ícité omnino eleganterque «35 clauatum:nec in mucronem adeó exporrectum; fed capite obtufiore breuius.Ioniafuntqui florem effe credant eum,quem urpurz,vt Ariftoteles fcri- bit, hábent, & buccina,medium inter papauerculum & ceruiculam,vt Athenzusteftatur. Eft autem 99 papauerculum in buccino parseiusima cículentaque quanquam omnis callus pinne & conchylii in- térior papauerquoque dicitur. Egoin Dioícoride non iconia;fed cionia,hoc eft verbum € verbo colu- mellam lego:ita Ícriptum in exemplaribus aliquot inuenias;Hermolaus. R ondeletiusin Cancelli hi- ftoria legit ivi , & interpretatur medias turbinatorum partes, circa quasteftz volumen clauiculatim intorquetur, ex Diofcor.lib.z.cap.4. His ( inquit) cancellorum mollis cauda cedens implicatur & al- ligatur, vtteftas circumferre poffint. Sed de hac parte plura etiam forté in Purpuris afferemus.Denta- le vulgó di&um à recentioribus medicis aliqui buccinum interpretantut,yt Antale purpuram. Nos de vtroquein Purpura dicemus, Buccina De Buccino:-Lib. IIT 12 ; Buccinain petris & atenis pafcuntur, Oppianus. Hyeme abeunte gignuntur, Arift... Nonnift petris adharent,circad; fcopulos leguntur;Plinius, quod hic de buccino dicitur, Ariftoteles de aporrede ;4perrba'de, quarto de hiftoria dicere videtur,quam Theodorus muricem conuertit. Verba Ariftotelis hzc funt: Na tices faxis adhzrefcunt more patellarum & aporredum fiue muricum,Fr Malfarius. Diocles tradit /4- pusAeurmeg. vii wo*ysp aiv elvat xd yo eec mp ipupee wijovzev; (Sed hoc potius ad F.pertinere videtur. )Buccina Ca- - nis exortus dies circiter cricenos conduntur; fic & purpure & pectines,Ariftot.Idem buccinas teftatis mano jid. eft;greffilibus adnumerat. - .. Dercylus dicit buccinas commodas effe ad reddendum fonum, Gillius, Buccini ad purpuram tin dam vfus,ad Purpura hiftoriam differetur. Ex oftreorum genere purpure &buccina reliquis pratferenda, Aetius in cura coliciaffectus à frigidis F 16 & pituitofis humoribus. Podagram pituitofam precedit feré plurium ciborum & vitiofus fuccos ge- nerantium víus,vtaftacorum;buccinorum;pectinum,&c. Alexander Trallianus. Tympanicis teftacea vt aftacum;vel buccina, vel pectines,raró & modicé voluptatis gratia offerre conuenit, ldem, Etin car- dialgia, Cibaria(inquit)conueniunt,quz nonfacilé alterentur aut corrumpantur,& mordacibusacri- busq; humoribus refiftere poffint;vt funt aftaci;pectüculi,ceryciajid eft buccina. In dolore etiam ocu- lorum ex biliofo & acri1influxu;egrum vefciiubetalimentis mitibus,minimé mordacib., & incraffan- tibus: inter alia :yovxioi.In purulentis fi falfus humor eft;pectinesaut buccina;aut aftacum dare non e(t alienum,Idem,Buccinorum carnes ori gratz func; & ftomachovtiles;fed aluum non molliunt,Diofcor. Ex teftaceis,ftomachicis maximé conueniunt buccina; purpure, &c. Archigenesapud Galenum.Pinng (IIa) vrinam cient; difüicilé concoquuntur.& fimiliter buccina: quorum colla ( :ea;:5^o ) ftomacho 2 0 conueniunt;fed difficulter concoquuntur,quamobrem iis qui ftomacho infirmi funt conducunt , dif- ficulter etiam excernuntur;alunt mediocriter. Papaueraveró eorum circa fundurm(u uuiovic Acjsutoon exec vais qw nem ) tenera funt, & facilé corrumpuntur;(303xoroi,Hicefins tamen. in xveuxev seo xA ha- bet 4|/cQ9weroi, ) Diphilus. Buccinorum collaftomacho apta funt, & minüs quam mituli;chamze autpe- &inesalunt. Conueniuntautem ftomachum imbecillem habentibus, & non facil? cibumpropellen- tibus deorfum( unja3iac xorodii9 Sam eis qlw qeodplu) eis a0 aun d «oia: ) forte us ja oc ZordiuS doi qi) vec- du) ec a) were € xem. :) neque enim faciló corrumpuntur. Nam quz conco&u planéfa- ciliafüunt , contraria ratione ftomachoinBrmo aduerfíantur , vtque , cum tenera ac folubiliafint, leui occafione corrumpantur.quamobrem papauera buccinorum ad ftomachi infirmitatem idonea nó funt, ventri autem imbecillo conferunt;Hicefius. Alexis apad Athenguminter cibos Venerem ftimu- 39 lantes;bullos;cochleas& buccinarecenfet. Videin Cochleis G.Remedia quz infrà Muricibus attri- buuntur,buccinis quoq; conuenient.ná Plinius ceryces modo buccina,modó muricesconuertit. I- dem remedia plurima municib.& buccinis vftis communia facit. Vide infrain Muricis corollario G. Mituli cremati eundem Buccinis effectum probent; Diofcor.Pro buccinis oftrea fubftituere licebit, G Aegineta in Succedaneis. Contra dorycnium in cibo iuuant ftrombi;pectines;buccina, Nicander.Ke- rycia conchyliain cibo contra cicutam dantur,Kiranides. Galenus interabftergentia qua pilos atte- nuant;buccinorum aliorumue oftreorum teftas vítas connumerat. Vt ne cui penis arrigi poffit; Bucci- num vftum lotio bouis caftrati extinguito : hocin cibisaur potionibus vtitor:quod remanet in vafere- ponito, Galenus Eupotifton 2.25, Ad auris dolorem à calore, Viuabuccinain oleo elixailline.hoc enim naturalem quandá in fe vim obtinet, Nicolaus Myrepíus.Ad oris tetros abfq; vlcere odores : Ex oftre-; 40 ispurpura & buccino cum myrrba vtuntur quidam: cumq; cubitum euntaceto acerrimo colluüt, Ga- lenus Euporift.z.11. Ad parotidesemplaftra quedam molliora fiunt cerati forma; exbutyro vel ocfypo conflata;oftreis aut buccinis aut purpuris vftis additis, Galenus de compofit. med. fec.locos.Ibidem Ar chigenes aduerfus idem malum buccina marina;aut purpuras vítas melleautaxungia excipi & imponi iubet;vt confeftim difcutiantur. Ad choerades difcutiendas: Cerycia marina vre, & cà melle coctaim- pone cataplafmatis inftar , Hippiatros quidam. Buccina , purpurg & oftrea víta conueniunt indu- refcentibus ac vetuftis parotidum inflammationibus, Galenus de comp.med. fec.loc. Ad alopeciam & omne defluuium capillorum;alphosq; diuturnos;mirabile : Buccina víta & tritain oleo veteri fufficié- ti fubigito, & ad glutinis craffitudinem reducito: rafo prius, & fricto,illinito, Nicolaus Myrepíus. Ad ephelidas & lenticulas : Purpuras aut buccina expifcatus in ollulam coniice;&c in furnum affanda mic- gote,deinde ex melletritis vtere; Galenus Euporifton 2.8. Medicamentis ad impetigines apud A&tiü mi- fcentur tefte buccinorum vftorum. Vulgus apud Germanos inferiores & Oceano vicinos contra tuffim inanem prefertim & puerorum,potum folitum à buccini vel cochleg marine( Aim kborg ipfi nominant) concha hauftum prodeffe putant. amt I i |, Purpuram mariná quidam ceryca vocat, Kiranides 1.16;fed dicédum eft potius fpecies effe vnius ge» 11.3, neris proximi diuerías.kugwxiov vox eft diminutiuaapud Kiranidé; Hippiatr os, Tralliand. Kjsu£ fcribitur cum circumflexo in prima; vt Qojuz,d|oisut & huiu(modi,ráquá vltima natura breuis fit, & pofitione tátü extendatur.in obliquis th natura producit. Koss rg. utc 3:59 qt oL TE eiEG BvopLoe etra ^ Oppianus. Charmus Syracufanus inter czteras paraemias feu hemiftichia q de vnoquoq; ferculoin próptu habebat, de buc- € o cinis hoc vfürpabatXarere xeuxec Aic dyytxo, ex Homero videlicet,q de preconib.in exercitu hec ver- ba ptulit:à qnib.étconche ifte marine;preconum fuo cü inflantur fono füngentes vice, nomen famp- ferüt.Aceeregatorinterpretatur ceryces cancrorü( lego concharum effe fpeciem , vel limaces marinas, quz Venetiis dicantur Buouali. K3:v* 9zA&cens vei Qu vios maQves , Archippusap ud Ath eneum. fuit ais Atheniéfis veteris Comedie poétaAthengo tefte & Lepe eius verfus ab Athencocitátur.& cum fe- nariumiambicum verbis iam recitatis conftitui appareat,;non conueniet v. mutari itraz, quod R.óde- letio placuit.ceóquuov étnon vt ipfe,quod nutriendi vim habeat,expofuerim hoc loco: fed proeo quod nutritur & alitur: vt fic Buccinum maris alumnü,purpurz filius; vti Cclius Rhodiginus quoq; cóuer- tit.qua ratione.a.filius purpure dicatur,magnitudinisne;an alia quadam, alij indagent. Ciceros(nomé corruptum pro Ceryces)id eft Buccini marini, Syluaticus.Buccinus ét àPetro Gillio mafc g.effertura- licabi.Buccinus minor Romanis; Delphinium, vt inter nomenclaturas apud PAIRE legitur. "E ge- E YER C — De Aquatilibus. firuszostam, SC inftrumentum buccina;quo fignum in bellis;praliis,aut aliàs datur. Equitib.imperauit vt ad terti£ buccinam prafto effent, Liuius.Signum buccina datur, Cicero. Vtad fonum buccinz pecus fepta repe- tereconfuefcat, Columella. Subulcus debet confuefacere omnia vt faciant ad buccinam, Varro, Bucci- naautem dicta videturà buccaquainflatur, autà (imilitudine foni.Hinc verbumbuctinare Varronij& nomen buccinator Czefari. Triton fertur cum concham inuentam(Büccinam ptoximé vocarat ) excà- uaffet,& fecum ad gigantestuliffet;& ibi fonitum quendam inauditum per concha mififfet:hoftes $e ritosne qua effet immanisferaab aduerfariis adducta, cum effetille mugitus;fuge fe mandaffe.Hicinus. Apibus no&u quies in matutinum donec vnaexcitet gemino auttriplici bombo , vt buccino aliquo, Plinius: nififortélegendum eft; buccinaaliqua.Buccinz meminit Vegetius de re militari 3.5. & bücci- ! € natorum 2.7.Cerycesánoftris verbum ex verbo buccina cóuerfi funt, quód ceryx idem fit quod przco. quanquam & à cera,quam muco fimilemattritu mutuo faliuant,cognominari offe videntur, qd Grzci xxe/z(: dicunt,Hermolaus. Buccina oppidum eftin Sicilia vt meminit Dionyfius : quo nomine etiam dicta eft infula Pontiani pontificis exilio & morte clara. Archeftratus circanomen cjvxoy iocatur hiis verfibus apud Athenzum : Ka Edteo ida ave x luas Ynmqwneo:. Treo Kat so nbw: (rerpesren ) ree wipuzas o Odngeldpas O L6U5, cue me Jt xao 0 Raul i or) T8 € aco pau 0 T1ADUU B yocaw beim yv (O^ d£ uoi tsiv &reup(G». Stratonicus etiam facetus illeiuuenis in nomine xwovxay feftiu lufit: |, — Cumenimciuitatem inquaerat plurimos ccc (id eft precones)habere cognouiffet,fummis pedum | digitisincedebat, metuere fe inquiens;nefi pede planoterram calcaret;cetyce aliquo pedi infixolzde- . retur,tanquam ceryx marinus propter conch ylii formam mucrones aliquos circa le habeat, Euftathius Puccini marini fimilitudine eft pomum balfaming fruticis; Hermolaus. b. Anchufaeftherba tingens vc à49 x22 , Nic. Myrepfus;in D.litera cap.vltimo.lego dc sv dAu9wa | € xio;a,& verto, vt veri murices, dose prox UU Wr Bvcrossvs,idel(tSolea. Videinter Palferes. BvnipriAvelBonrzpr A. Videfupráinfinetractationis de Apuis diuerfis. BvnvNcuvs; Bievyy(O , piícis cetaceus; Varinus.idem fortaffis qui Brincus. DEAQVATILIBVS,QVORYM NOMINA A C. LITERA INCIPIVN T. mou-emmteArcirnrA,videTyphlevel Typhlinus. T 9: NS | CALABOTES, Ka«aGem« ; pilcis quidam & lacertus, Hefychius & Vatinus. Eftau- ! yes 9 rem acertus alius terreftris,alius interpifces,de quo fcribetur infra. VU QALAM As Keneues yuQ vc, Hefychius. NES WC ALANDRAS pifces quofdam vel aquatiliaanimátia Chriftophorus Columbus in 1/3 Noui orbis Nauigatione nominat, quatuor pragrandibus calandris fe donatuma pi | (catoribus fcribens;easq; in cibo fuauiffimas fuifle, Quzrendum an fintteftudines, vtconiicio: quz etiam in Italiaalicubi Gallanz dicuntur. | Car ramrAs, videin Afello. Carrzrnivs quidam pifcis, Ka36G-,à Diphilo Siphnio nominatur. Pelamys(inquit)multumalit & grauis eft,cgré concoquicur, vrinam promouet.falía verb ( ej» 9e ) Callibio fimiliter , bonam aluum facit & attenuat.Sed R ondeletiuseo inloco pro callibio reponit cybio. DisEs« G, PA Eafleule(S: IUE nt e mr C Allichthyn Belloniusfacitillum pifcem qui Romanis atq; Neapolitanis Fietola appelletur;nul- d | SAÁ te [s] lo fatis efficaci argumento id approbans :necalio,quàm quód totus fit pulcher,hoc eft aureo atq; argenteo coloreinfignis, quod tamen de callychthy veterum nemo prodidit. Zundem pifcem(autalte- ram eius fpeciem) Rondeletius Koma Fiatolam vulgb nuncupari tradit;ab aliquibus Stromatea ob fi- militudinem quandam: & nos poftStomateade eoagemus.Callichthyn veróaliumab Anthia non fa- cit: Anthias(1inquit)dicitur & callichthys;id eft Pulcher pifcis,& callionymusid eft pulchri nominis. at vranofcopus etiam Acthenco & Pliniotefte fic (callionymus ) cognominatus eft. Sed Oppianus di- ftinguit: cüm enim libr.3.de pifcatione, Anthiz capiendi morem defcripfifet;fu biungit, Toiv, Xov - Suc er Be O- v5 fRptD An O pw. Dici tamenipoteft callichthyn anthiz lpeciem effe quouiam differen- tie eius quatuor affignantur. ; Ícem Quare nos veterum de callichthy (cripta;feorfim co'ligere operz precium duximus. Sacrum pi plu- Homero nominatum alii anthiam,alii auratam , aut callichthyn;aut ellopé,&c. interpretantur, vt ip. rib.in Anthiaannotatumà nobis eft.kzxuy Sve &rovwu(Q- iépbs y Due. Oppianus lib.i.de pifc.Et rurfus ima] Qui fpongias legunt.fi callichthyn viderint;animantur.nulla enim bellua , necaliud noxiuman in mari illic reperitur, vbi hic pifcisfuerit: quamobrem & facrum cognominarunt,qued purum & !n- noxium circa eum mare fit, Idem Ariftoteles deanthiatradit: & Atheneo anthiasaliàs callichthys di- citur. Anthiam (inquit Dorionapud eundem )aliqui & callichthyn vocant, & callionymü,& ellopem. E Ariftotelescallichthyn prodidit dentes habere ferratos,& gregatim degere. Oppianus callichthyn (E) cetaceis adnumerat pifcibus: & alibi thunnoeíca eum gaudere fcribit. | | . Anthiam pilcem hamo captum,qui funi alligatus fuerit; quanta vi &contentione pifcatorum extra- oo hioporteat,ineius hiftoriaex Oppiano diximus. Tale,( inquitidem poeta ) robur etiam Callichthys habet, & Orcynus,aliiq; pifces cetacei;& talibus capiuntur brachiis. Ad glaucos capiendos efcam praícribit Tarentinus,cui & callichthyas admifcet. E Q9: có xamay Suc t vu Qaa Ae al: [Dee Nawasyega s EA a8 lote Ug N ac b riv ANonctd tv, Vive Uoc 9, 7ru257, 6 Cy - ASqtu o. Sarox ere . Zero eio t uero a toD ceic qux by coc Loc Xpuzrad«e y O7ri iw d[ A'tgiasi Aomedl;a , Hedylus in Epigrammatein Agidem obfophagum: quod & propterfeftiuitatem recitare volui,& quód in fummis deliciis hunc pifcem olim habitum inde appareat. "dw xay Suv y Dt pbi amens d[ 3: póv , Nume- nius; E zz cic p» qviG 140 020 o TRU € 4 is pae ocicó eco d]; TUNI TÉ Ta ireSuay abypas D) Xochity Suc CAAXIATE. Clemens Stromatum 1.In recto fingulari rede videtur fcribi xau vc proparoxytonum , vt iy Svesyoreodpguc z nonoxytonum,vtquidam; & in accufandicaíu fimiliter «axux &uv,non vt Varinus alicubi habet ( li- brariorum fcilicec culpa)paroxytonum. DE De Callhonymo:. Lib: IIIT. [ET -DE CALLIONYMO VEL VRANOSCOPO; | RONDELETIVS, ac E r ; e D D ' ] Pitlura bac Cenetitefatla e$t : fatis bona, fad minus elegans cj» accurata quam Rondeletái : qua cirebum et- iam a medio inferioris maxilla propendentem offendit. | jui T x 1 ec. SEAT S 1 — Mni LE DHDITH | (/ (2 M i Qm v We /|/ AT ((/ |i ANS sS NEELIMCST ABESSE 2I yr Pe A Mr AD oo » I n 1 " f ls . 9! 5 P i * V. T deavorniro: à Graecis & wamaovuu(G- vocatur ab Athenzo etiam zy» dicitur: qua vox quan- 4 quam caftum fignificet,nihil tamen de huius pifcis caftitate apud veteres authores legas. Veteri La tino nomine caret; quam ob caufam Plinius Grzcis femper vfus eft. Galeni interpres coeli fpeculatoré 94 d en Gaza pulchrum pifcem perinde ac fi say Su,non xa^ievuior legiffet, Atqui tum ob fufcü colorem,tum ob capitis,totiusque corporis Ípeciem,foedus eft aíp e&tu. Et xa»ovuis O- , id eft pulchri nominis pifcis nominatur, ob «2avonos: appellationem;qua pulcherrima eft, & homine quàm piíce dignior.Homuinis enim prop rium eft furfum afpicere;id eft mente naturam rerum & cos]lum contépla- ri: fragilia & caduca,queq falloin bonisà vulgo habentur defpicere;atq; infra fe pofita arbitrari. Que- admodum vero ab ab antiquis pulchro honeftoque nomine donatus efthic pifcis;itaà Maffilienfibus türpi pudendoq;, quod honefte matrone pre pudore nominare vixaudeant. Vocant enim ab his tape- con,quód peffi inftar conformatus effe videatur: & rafpecon;quód caputob afperitatem ad ícalpenda 3o muliebria pudenda accommodari pollit. Ab italis bocain capo,à noftris ratappellatur. Oppianus T i- LAE s psgoxolalo nominat, quód interdiu inarena dormiat,noctu vigilet predz querenda caufa, vnde & voxregls FM foy ^ . vocatus eft. Ex quibusliquet nonde phoca,vt opinatur Eraímus , etiamíi noctu in terram exeat fomni ERIS. capiendi caufa,fed de vranofcopo potiüs intelligendum effe Suidz locum , quo fcribit : HosgóxormO", iy jUc me;g, $xAtiduc id eft; Hemerocetus pifciseft quidam, &fur.Fures enim quódinterdiu dormiant,no- étu vigilent, fpes poko: To apte n ücupátut;ét Hefiodi teftimonio. Mazesi c anuspono (G7 eu rp gro Xn ELVIPOR ^J Vranofcopus pifcis eft marinus,litoralis;pedali magnitudine;fine fquamis. Capite magno;offeo, à- p fpero;ranz piícatricis capiti quodammodo fimili. Os long? fecus quàm reliqui pifces fitum habet, ni- mirum fupra caput,magnum & pates, cuius operculum eft maxillainferior,fut(um valde attracta.Lin- gua breuis fed lata;oris internas partes ita occupat, vt eas,nifi linguam digito valde comprimas & fum- 49 moueas,videre non poffis. Ex ea parte que inter linguam eft; & maxiliaminferiorem,oritur membrana in principio latiufcula;fenfim in carnofam rotundamQ; apophyfin de(inens,extra os propendens , qua p z 4 ilciculos alliceat;alle&tos deuoret. Eandem cim vult retrahit & exerit, veluti ferpens,linguam: Ocu- n fupra caput fiti re&à celum intuentu r,vnde Spmvocuóme nomen optimo iure datum. Nam dracunculus rana ifcatrixraia; paftinaca;rhombus;pafferes;bugloffi, fe pia; polypus;oculos habent fupra caput:fed pupille ad latera fpe&tant, non furfum ad celum. Offa capitis,caudam verfus in aculeos definunt tenui . membrana opertos. Ab offibus branchiasintegentibus itidem duo aliiaculeiad caudam fpectant mem branatecti, dempto extremo mucrone. Branchias quaternas habet,iuxta quarum Íciffuram pinng dux 1i;agnz & robufte;& varie exoriuntur. Subfuntin parte füpinaalie due minores;albz,maxille inferio- .. ripropinqua. Has pinnas fequitur os, veluti fternum;quod tribus aculeis horret. Succedit pinna aliaà $9 podice ad caudam. In dorfo duz funt, quarum prior capiti propior parua eft & nigra vtinaraneo. Po- fteriorad caudam víq; porrigitur, dorfo concolor. Caudain pinnam latam definit, pauonis caudz dum pifcis viuit zimulam,fimbrie purp arafcunt. Dorfum fufco colore eft, venter candido: qui colores, dum . viuit,manifefti funt;alioqui vnà cum vitapereunt. À capite lineg duz ex fquamulis conftantes ad cau- dam protenduntur;reliquo corpore cute duraintedto,queq; facilé excoriarl poffit. Ventric ulus firmif- fimis tunicis conftat,é cuius ore appendices octo dependent.Hepar candidum eft;à cuius exteriore par- te fellis vefica pendet,admodum magna, fi corporis magnitudinem fpectes , felle valdediftenta. Fellis fubftantia, oleum colore & confiftentia referc. Vulua multiun infra pofita eft; biüda. F - Carne eftalba,dura,non multum carne rane pifcatricis differente, grauisq; odoris,de qua ficAthe: jj s. | " jb ay o xa Au O- xa mavu| G9", Baov«.In arena & caeno latet ; vt pifcibus 46772 4. neus : Odegvorxóg (G» dL | «o * 6T . L Li * / * €0 ipfidietur. Cümigitur carne, coenofaq; aqua vefcatur,grauem virofiq; faporis effe neceffe eft. (C) .cim enim lutofe immerferit, caput D - .Vranofcopusin venádo eodem aftu,quo rana pifcatrix vtitur aululüm exerens,membranam fiue apophyfin ex ore demittitad quam pifciculi tanquam ad vermem adnatant: qua premoría admonitus vranoícopus,ftatim retrahit; & cumea pifciculum.Nos primi par- ticulam iftam in hoc pifce deprehiendimus,quoque aftu pifciculos venetur,obferuauimus. nullaenim prorfus,quod fciam , huius métio ficapud vllum aut veterem;aut recenté, Grecü Latinümue fcriptoré. B . Vranoícovi meminit Galenus his verbis :Exiftimare;inquit ob idhominem rete ftare , vt celum Lib.s.2e vfu promptà fufpiciat,( c dicere po[['t A VTQUyO) Gr€ 9s Gu war ov aero eirmoiei ascomois) hotfninumeft qui nunquam i Acl vranolcopum viderunt;qui etiam inuitus celum femper afpicit. T 457; m Porrb eundemeffe pifcem qui vranofcopus & callionymus vocatur,confirmant Athenzus,Plinius, (er o reliquig; veteres autores. Athencilocus iam citatus eft. Plinius: Callionymus fiue vranofcopus.Et ali- j,,7 1o ce Pages ev bi: Cal- 4g. " xw ÀJ! 56 — o DeAquatilibus. ERE bi : Callionymi fel cicatrices fanat,& carnes oculorum fuperuacuas confumit. Nulli hoc pifcium co- Lib,a cap 56. piofius,vt exiftimauit Menander quoque in comcedijs ; Idem pifcis & vranofcopus vocatur, ab oculo Libidefa- quemin capite habet.Diofcorides de felle loquens.Eft vis omnium acris & excalfaciens;inteníiszamen ent fim sd. & xvesniffis viribus differunt.Siquidem przítantiusin effectu efTe videtur fel marini Ícorpionis,&pifcis cape fele. qui callionymus appellatur. OM ldemferé Galenus: ^ nimalium quorundam fingulariter bilis à medicis laudatur , tanquam aciem exacuat oculorum,& fuffufionum initia digerat: veluti pifcis quem vocant callionymum, hyznz,& Ícorpii.Ex his omnibus conftat nos verum vranofcopum exhibuitfe. Nec ob(ítat quod Plinius,vtante ci tauimus.fcripfit vranofcopum diciab oculoquem habetin capite, quafi vnicum oculum habeat.Iam e- |... : nim demonftratum eftjnulli animali plures paucioresue oculos duobus efle. Quare enallage numeri v- 1, fus Plinius,oculum pro oculis pofuit: quemadmodum Dio(corides cum draconem marinum ad ictus Ípinz fuz valere dixit,cüm fpinarum dixitfe oportuiffet. Eundem e Poftremó eundem efle vranofcopumrfiue callionymum;& hemeroceeten Oppiani, perfpicué decla- i EU rat & veluti ob oculos ponit eius pictura: Quam fic conuerti. InuAnU Stuitzaainfianem meemorabimya ber erocoten, Segnitieq, omnes [uperantem, quos creat aequor, Tc, X Sahcet buic fita [antin vertice lumina ,[ar[um Conner |a, mmodiceouesbar interyT biantta cernes * cáp Ac por Qra.dies totos fulua profirain areua *Darmit : notla autem vigilat, Jolnsque vVagatur ; INycisrida hineetiam appellant. . C His fübiungitadeó voracem effe pifcem,vt ciborum copia nimis diftento ventre difrumpatur atque emoriatur : quo trifti exitu homines àluxu crapulaq; deterret, & ad temperantiam adhortatur. i DE EODEM BELLONIYS f Vulgaris eft Callionymus piícis,Ariftoteli inter litores adícriptus,multis nominibus pro variis na- tionibusappellatus.R omani Miflorem vocant. Genuenfes Vn Prete vel Preue, Veneti Bec in cano:Maf filienfes Rafcaffa bianca,quafi album Scorpionem dicerent.aliud vulgus voce obfceena Tapecon no- C minat. Aliis etiam Refponfadoux dicitur. Oppianus Hemeroceetam vocauit. Adeo viuax eft pifcis,vt fi huncinternis omnibus priuaueris,nihilominus moueatur. B pinnasmolles atq; obtufas habet;translucidasduas intergore: quarum ea;quz capiti vicina efl, ve- Ípertilionis alz fimilis effe videtur.Eftenim nigra velut in Scorpione mario & Dracone.Pinnam caude latam habet,ceruicem quafi compreflam,in cuius füperficie parui oculi potiti funt;atq; interftitiumjd quod eftinter oculos,concauum apparet. ^ ec alium reperias quem magis Silonem iudices. Siquidem is non, vtalii pifces,osanté gerit, fed valdé fupra caput kobeeude Veneti fupradictum nomen eiindi- derunt.Inferioré maxillam ita furfum retractam habet, vt inter oculos iuncta effe appareat. Oris hiatus cum id expandit;tam grandis efl,vt velutinipía ceruice infardtum tubulü habere videatur. Amba Ípi- nec exteriores branchie;vtrinq; ad caudá fpe&antes,aculeoin extremis premuniteinueniuntur.Squa- füenora, — hiCaret: Cinereus totus intergoce confpicitur, fupinus veró cádicat. Bráchias vtrinq; quaternas ha- bet.Cor pericardio inclufum,erui magnitudine. Voraciífimus eft : quappter ftomacho eftampliffimo, villis omnis generis preditoac bene cófirmato. Hepate veró pallido;ftomacho incumbenti, cuius pars maior finiftrum occuparlatus, Veficula fellis/in formam lachrymz rotüda fub dextro hepatis lobo có- fpicitur, nuci avellanz magnitudine:humorem4q; continet oleofum;ad ocularia medicam£taaccómo- datum.Porró lienem habet létis magnitudine, planum & orbicularem,rubrum, ftomachi parti (iniftrze incumbétem:Apophyfes multas in pyloro;inteftina nodis interfepta, quz propriis nominib.diftingui , & poffunt;ter tantum circunflexa,antequá ad rectum perueniát.Firmum habet e&fophagum , vt etiam pi- Íciculosariftis tergoris bene munitos deuoret: cuiufmodi funt parui Scorpiones ac Dracones: proin- de ieiunus pifcis contrahitur, fatur dilatatur. Vuluam bicornem habet ouis plerunq; refertam: fecun-. dum fpinamvíq; ad fepzum protenfam: Carnem;qualis eft Draconis marini. Á Etfiautem Romani Mifforem vocent hunc pifcem:Mifforistamenx voad eum pifciculum etiam per- tinet; quem nos Chabotum,ltali Botulum vocant:is enim Callionymo quodammodo refpondet. Ce- terüm Gallica huius appellatioalteri etiam conuenit;quem nonnulli Halofurion vocauerunt: de quo. in Genitali marino;fuo loco differemus. | i / COROLLARIVM. "gs Vranofcopum effe pifcem,cuius effigiem dedimus;inter eruditos omnes conuenit:&ante annos ali- quot Aloifius Mundella medicus excellens fimilem eiufdem piícisiconem ad me mifit. Hicefius di- uerfum pifcem anthiam ab aliquibus «e*uewgor vocariícribit; quod nomen etiam vranofcopo tribui. gar,fiue à pulchritudine nominis vranofcopi,vt R ondeletio videtur: fiue ab aliqua fimilitudine pu- dendorum.nam Ktapeconà Maffilienfibus nuncupatur(vt Rondeletius ícribit)quod peffi inftar con- formatus effe videatur.Callionymus autem(Hefychio & Varino teflibus)tum pro pifce,tum metapho- ricé pro vtriufq; fexus genitali accipitur.Sacrum pifcem aliqui callionymum interpretantur,non vra» nofcopum,fed anthiam intelligentes. Vide fuprain Anthia.OQeovexoiroc 2, ódyvos ka Ad udjvos, 3| x od KING vut Q^ Eacá-, Diphilus.Rondeletius legit 92; in fingulari numero:& tria hzcnominade pifce vnoac- cipit.quod fi re&e fecit,non folum &agv« iu fingulari legendum fuerit, fed etiam verba $ zzyvoc tranfpo- 6e nenda vt legatur; € vo. Alius à callionymo videtur galeonymus pifcis: vide in Corollario primo de Galeonymsa . A fellis. Pfammodytes,Iaupe:v o pifcis eft,qui & Callionymus dicitur, Hefychius & Varinus.Arena- P/ammoaytes, yjum dixetis,quod inarena fe occultet. Aieid| ce pna reir remate oc remi viec EU)» Oppianus. Anodorcas, A vablgkaces Gals oc 6 Lp Suc ri Ono. Hefychius & Varinus.idem, vt coniicio,qui Vranofcopus. Ammo- ddnodoritt.— dytes quidem inter ferpentes eft. Pifcem Arabib. dictum Sabor aliqui callionymum Grzcorum inter- retantur, Vtitureius felle Ra(is libro 9.de morbis curandis,ca.27.ad ocnlorü fuffufionem. Alfabut eft bie pifcis notus in Perfia, Andreas Bellunenfis.Et rurfus,Sabot vel Sabut eft pifcis qui reperiturin flumine di&to ForaapudPerfiam. Sabot nomen piícis,& eft Spinula Syluaticus. Spinula quidem Scorpius eft, Cairion, id cft; habeus oculumin capite;Syluaticus. apparetautem nomen àcallionymo deprauatum.- | Italicé Callionymi duo diuerfi. Lucerna. De Callionymo. Lib. IIIT. 07 Yalicé hic pifcis vulgó nominatur Boccain ca;vel Lucernade petre,vtaudio. Álius eftqui limpliciter Pcerza. Lucerna vocatur. Germanicum confingi nomen licebit em Pfaff;id eft presbyter vel facerdos.nam & Ge nuenfes preue vel prete vocant: ab eo nimirum quód celum fufpiciat,vt folent qui preces ad Deü fun- dunt, quod facerdotum precipue officium eft. Velyem Himmel;noger,hoc eft celi fpectator. Vel periphra- flice em AMergroppen avr. nam & Romani eodem nomine;quo gobiü B.capitatü nuncupantvt fcribit Bel - lon.& eruditi quidá hüc picem blénocognatum iudicát.eftautem blennus quoq; gobio 8l. perfimilis. Callionymo Atritoteles ait in dextraiecoris fibra fel fitum effe;pro portione corporis maxime omni um copiofum: Iecur autem ad guum latus collocatum effe.Cui quidem rei teftimonio eft Menander , in Meffenia:Facio(inquit)te habere fel Callionymo copiofius. Anaxippus item in Epidicazomeno:Me " fimoueas & ficut Callionymiferuereefficias omne fel. Sunt qui eum dicànt eículentum,aliipleriq; ne 16 git. Poéte quidem vbi conuiuia & epulas deícribunt;non facilé eius meminerunt,cum alioqui plezof- (F) que quorum vfus eft,fuis verfibus nominarint, Aelianus. . Hamerocata infigni ad tuitionem fui efttemeritate,& fingulari fegnicie:tum veró fuam infaturabi- lem rabiem nunquam explere poteft: imó víq; eó procedit huius inexhaufta cibi helluatio, quoad cibo onuftus;in terram fe abiecerit,& quifpiam alius pifcis hüc humi ftratum occiderit. Eum autem effein- fatiabili abdomine hoc ipfum declatat: Nam fi edendum cibum huic capto obieceris, fuam fatietatem tandiu füperare conatur, dum cibus exaggeratus ad ipfum os redundat; Gillius ex Oppiano. Delicatiffimi hunc pifcem guítus effeaudio. Hippocratesin libro de internis affectionib.aliquoties victus rationem prafcribens callionymum concedit, vel eo vti precipit. Quipituitaalbalaborat(in- quit)ex pifcib.vefcatur fcorpio;aut dracone;aut cuculo;aut callionymo , aut gobio, aut aliis pifcibus 20 qui fimilem facultatem habent, Et rurfus, Qui zgrotat morbo crailo à pituita putrefacta,obfonium ha- ^^ beatex pifcibus fcorpium;aut callionymum,aut cuculum. In morbo fplenis, Dentur ( inquit) piíces Ícorpius,draco,cuculus,gobio;callionymus. hos coctos & frigidos dato.Etalibi, A pituita maximé in aquam inter cutem tranfitus fit &c.in hac qui curabilis eft;,ex pifcibus vtatur gobio;dracone;calliony- mo,cuculo;ícorpio: & aliis huiufmodi,omnibus co&is non recentibus, & frigidis. hi enim ficciflimi funt; & iniufculum ne intingat;& infulfi fint pifces. Callionymifelle quidam putant Thobie oculos curatos fuiffe. Ad oculos fuffufos prima feré omniü compofitionum eft, qua exfoeniculi fucco & hyanz felle;ac melle Attico conftat.quidam veró etiam ca prinum fel addiderunt. Verüm poftea alius aliud fel ammifcuicgalli;aut vipere , autteftudinis marinz, aut calliony mi,nuncveró in precio eft pharmacum ex felle fcarorum, Galenus de compofit.fec.loc:lib. 30 4. Adauditusgrauitatem fene&aanguium cum felle bubulo aut caprino;aut teftudinis mar.aut callio- * ! nymidiluta vtitors Apollonius libro3. eiufdem operis Galeni. Auribus vtiliffimum callionymi fel cum rofaceo infufum,Plinius. ) Auctor eft Galenus;,hominem cum fiterectz ftaturz,fic promptus & commodiüs multó manuum vti minifterio.Quod veróde coli fufpectioneà quibufdamaflertur,multo excipit rifu Galenus idem:quá- doprocerioris colliauitialong? id facilius valeant implere. Effe quoq; pifcem aitab re cali infpecto- rem nuncupatum;quód vel inuitus fufpiciat perpetuó. Addit, qui iftatradant,non videri Platonem in- cellexitfe; à quoproditum fitjfufpe&tari à nobis, non vbi quis caput reclinet ofcitans , fed cum mente colleftium corporum, coelitumd; nacuramattingat, Celius. | "C'A&LLt0Ss ex Ari(totele Gaza modo proHolothuriis,modo pro Tethyis reddidit. H.b. 40 "CALvARrIA pifcisinPhagiticis Ennii nominatur;citante Apuleioin Apologia 1.hoc verfu, Poly- pus Corcyrz, caluaria pinguia Carne.ego potiuslegerim, Corcyra polypus,caluarià pinguis Acarne. eft.ri.Á carne Plinio. Magálz oppidd.quág & Carne Phonicie oppidü e(t Plinio & Stephauo. Dicitáté - Ennius quibus inlocíis qui pifces fint preftantiores. Querendum an idem fit orcbis vel potius orbis à Orbi. Plinionominatus piícis :qui fuo globoj&z dentibus fimilibus hominum, caluariam feré humanam re- fert? Grecinullum hoc nomine pifcem habent integrum , fed cranium partem,quorundam;vt [yno- dontis Antiphanes,inter delicias nümerent. à à UC AMA SENES; Kazaopt,ab Empedoclepifcesomnes vocantur; Euftathius, & Atheneus, qui hoc. etiam Empedoclis carmen recitat : [129090 d|eydpeoe paatspots t eiVob A01 XAALQUYV EC. Koausos y c ( per ióta )ixSvus Hefychiüs & Varinus.Legimus & Ksuaciiae (primam per epfilon)apud eofdem pro pifcibus,perperam $ovtiudico.- CAMMAnvs , videinSquilla... i» | t ? nidl2t DE CANCRO FLVVIATILI RONDELETIVS. ^Y A ücrofluuiatili carent Ga!li'& Germani. Quamobrem non fine errore Aftacos flnuiatiles in Can- 'crorum vicem v(urpantin ijs etiam remediis,in quibus veteres Cancros fluniatiles íummopere éommendarunt. Reperitur frequensin Grecia, Creta;Sicilia,Italia, Hetruria. Reperitur &in Nilo, Ae- | lianotefte. Ego in Italiaaccuraté pingeridum,& ad veriffimam efhigiem exprimend um curaui,quód Vi- * pellonium deremà quibüfdamTpi&turam eius à vera alienam fuiffe reprefentatam. Dicitur à Graecis wage» m*- notar, poc, ab Italis Grancio & Granzo. ; di ame | 6* Eft corporis quidem fpecie marinis fimilis,verüm teftatenuiore lguiored;: ' brachijsprimis craffioribus & longioribus pro corporis magnitudine,fimiliter & pedes habet. Cauda corporiapplicata difcernuntur mares à facminis.ea enim in fceminis latior eft ad (cuti formam , ad oua tutius contegenda;in mare e(tanguflior. Carne funt dulci. uj Mo d - Cancri fluuiatiles cruftam tempore(4m temporeernstam )exuüt,tunc molliores funt, & fummi Ponti- ficis cardinaliumq; menfis maxime expetuntur. À quibufdamin la&te fuffocantur,quo dulciores &me- liores fiant.Degunt in riuulis & latent in luto;vnde ligonibus effoffa fcrobe capiuntur. Qui eos vendüt funiculoalligatos & à fefe feiun&tos feruant.Etenim fi (e contingant; pedes mutuó libi arrodunt & vo- rant,quod verum elfe ipfe fim expertus. Cüm enim ducentos Romz emiffem,domiq; inaquam vt fefe teficerent conieciffem;ita1nter fefe confli&tati funt, vt plures quinquaginta mutilatos repererim ;.eó tandem deuentuin eft; vt omnibus hecatis vnicus fuperites fuerit,quem adhuc exficcatum feruo. ipe - M 3 cri flu- corpore minus rotundo, B DS (QOIU By Aquatilibus. cri fliatiles fatis nutriunt, & corpora humectant. Quare Auicennainfebrib.bedticis cumaqualioz: dei valde probat, quod nihil fal habeant, humidioresq; fint marinis. 16. uo! | n od NS iR J T a2 M NN RE BIO NER Pe MEE «V d Ya 72) pnm. NS 0A hor OR zi G Dpermultaaliade iifdem traduntur à Diofcoride, Nicandro, Plinio : que fuperuacaneum fuerit hic defcribere. Solius Galeni fententiam exponam,quo maiorem authoritatem habeat oratio de Cancri flu uiatilis mira & occulta facultate.Flnuiatilium Cancrorum,inquit;cinis deficcat, & proprietate totius fubftantiz miré demorfisà cane rabido auxiliatur,vel folus,vel cum thuris parte vna, gentianz quinq; Cancrorum decem. Vel eo cinere vtendum quemadmodum parabat Aefchrion longo vfu bet n qui viuos Cancros in zneam patinam iniectos tandiu vrebat quoad in cinerem redigerentur, vt facili- E, mé in puluerem tenuarentur. 3 DE EODEM, BELLONIVS. A(B) Canctros fluuiatiles in Creta plurimos vidimus circa Colocafias,& in Atho Macedoniz monte;atq; adeb in Ciliciz riuulis qui non longeab Iffo defluunt. In Gallianullos vnquam confpexi.Crudi come- di poffunt. Numerofi circa Romam,ligonibus effoffa fcrobe, vel etiam trubla capiuntur: ac dieb. quib. (C) carni interdictum eft;baioco(qui nofter dimidius eftaffis)ditioribus diftenduntur,filo appenfi actraie- — éti( vnde RomaniFilfas vocant)ne duris forcipibus alter alterius tibiasamputet,ac mutuis vulneribus feconficiant, Amphibiosefle conftat: longius enim abaqua fecedunt: integram tamen hebdomadi, atq; intetdum meníem extraaquam degunt. Ceterum vterque Cancer tam marinus quàm fluuiatilis eodem cognomento Romae appellatur Grancio vel Granzo. Vterque;craífitudinem oui gallinacei raró excedit. Fluuiatiles durioretefta;rotundioreq; &ctaffio- re conteguntur,vividioresq; ac delicatiores funt quàm marini: Preterea tibiis afperioribus,& brachi- is fortioribus ac rugofioribus prediti funt. Ambobus forcipesfunt multüm crenati : fed marinofrons non víq; quaq; rotundatur:atquein gyrum crenas habet; quibus fluuiatilis caret. Marinus praterea liuidum Loti corticis colorem refert;fluuiatilis ex rufo nigricat. Marino vnguesextremam tibiarum articulationem faciunt. Fluuiatiles multas crenas in gyrum circa vngues habent.Proinde etiam marini ]xues funt, & longiores tibias habent. Amboin obliquum feruntur,crufta fragili inclufi,oculisq; funt rigentibus. Flauiatiles prztereain fesu differentiam habent.Nam feemine operculum reflexum fubtus feruntlatiufculum, fub quo oua per eftatem excludunt : maribus contràanguítum eft. Hocautem vnií go generale eftin Cancrario & Locuftario genere;vt dextrum brachiumfitillis finiftro fortius ac crena- 4o ; tius. : [4 F Edaulesomnitemporeanni(unt fluuiatiles Cancri;fed eftatelonge meliores,pofteaquam durum cor- ticemexuerint.Lunaitem plena vberiores,filente flaccidi funt. D ProindeCattorem Diofcorides Cancris fe explere tradit: fedid de fluuialibusintelligi oportere ne- . mini dubium eft. Etenim Caftorin ripisfluminum yerfari magis eft confuetus. j G SimeonSethus, recté admodum fluuiatiles Páguros vocat, quos pulmonibus vlceratis mederi fed veficz nocere fcribit. Auicennaextenuatis valde conferre dicit, hoc eft, hecticis , & lentafebrelabo- " rantibus : hosenim humidum,leue;ac modic? refrigerans alimentum fuggerere affirmat:prefertim(ait |, Galenus)fiin aqua prius decocti magna ex parte faltuginem inmatam exuerint. COR OLLARIYV M. A —Sarthan velSarathan nheri, ArabicéabAuicenna cancer fluuiatilis(vt Plinius: vel luuialis,vt Palla- dius, Marcellus empiricus & alii) nominatur: à medico Elluchafem;vrbien.Germaniré dici poteft e Krab,Krable, Sievovafftrkrahbés.nam Angli cancrum marinum proprie dictum vocant Crabbr, quem nos, differentiz caufavocabimus ec e Mt rkrabbe : Aftacos veró kr:s: & ex iis marinos Aene krebs,coteros Su/vuaff» krehi.Pagurum fl.pro cancro fl legimusapud Galenum Euporifton j. D Traduntaliqui manipuloocimi cum cancris decem marinis vel fluuiatilibus trito , conueniread id fcorpiones à proximo omnes, Plinius, Vide plurain G.inter remedia ex Cancro fl, intrinfecus contra ] yenepná, De. Canéro fluuiacLib. ITI ET ii ^ 2 : NS T0 mM venena Nilumin agros redundaturum prafentientes cancri &crocodoli;altiàs in locaflumini inacceí- fatransferunt ouatua,, Aelianus y.52. | | Cancri (fiuuiatiles) aquis commodi fuerint. nam & venas aperiunt, & hirudines perdunt, Paxamus inGeopon. 2.4. Adueríus erucas & cancrum fluuiatilemin medio horto fufpenfum auxiliari narrant, Plinius.Contra erucasaliqui lluuiales cancros pluribus locis intra hortum AH figunt;Palladius. Et rurfus Democritusafferit nequearboribus, neque (atis quibusflibet noceri poffe à quibufcunque be- ftijs.fi fluuiales cancros plurimos , vel marinos, quos Graci zwy£esc nominant , non minis quàm de- cem fidtili vafculo in aqua miffos tegas, & fubdio ftatuas , vt decem ( aliàs octo ) diebus Sole vaporen- tur. Poftea quaecunque illzía volueris efle ,eaaqua perfundas:& octonis diebus peractis hoc re- à e petas, donec folidé quz optaueris adolefcant.admira bere, Palladius lib.1.& Democritus in Geoponi- ' cislibro ro. & quinto etiam fimiliter. Pes cancri fi (ufpendatur ad radicem arboris fru&tiferz ,cuius fructus decidunt abfque vento; non decident amplius , Rafis, Cancer fl.eft dificilis conco&tu;plurimum alit.emendat ipfum decoctio cum mes, ( genus eft quod- dam leguminis;fabis vel pifis naturacognatum.)marinus quidem eft fübtil:or, Auicenna, Cum tranfi remus per montem Atrhon; inuenimus riuum quehdam cancris adeó abundantem , vt vel mille ftatim capi potuiffent. erant autem a(tacis fluuialibus diffimiles,. eos ab itineris duce perfuafus cum crudos ederem , nihil vnquam fuauius aut delicatius guftaffe mihi vifus fum, fiue illi veré eiufmodi fint, fiue efuries.aut nouitas cibiin caufa fuerint. Hos cancros cum aftacis fluuialibus diffimiles viderem, à mari inriuum illum afcendilfe füfpicabar: fedmons tam arduus & inacceflibilis erat , vcillud fieri nonpo- 2 9 tuiffe appareret:& fpecies ipla à marinis difcrepabat,Bellonius.Qui leporem marinum hauferür , cum v pifcesalios omnes auerfentur,folosfluuiales cancros libenter edunt,Dio(cor. | Cancri marini poflunt eadem qua fluuiatiles:veràm inefficaciüs omnia prftant, Diofcor, Et Plini- uscum remedia quedamex fluuiatilibus defcripliilet Minüs ( inquit ) in omnibus his marini profunt, vt Thraíyllus autor eit. ! Contra yenena varia; Cancrifluuiales cocti autaffati comefti, contravenena quelibet auxiliantur, A&tius.Cancrosífl.contritoscrudos e lacte potandos dato, ac omniü reptiliü ictibus medeberis, Idem. "Triti potique ex aqua recentes,feu cinere adferuato,cótra venena omnia profunt, priuatim cótrafcor- ionumictus cum lacte a(inino:vel;fi non fit; caprino,vel quocunque.addi & vinü oportet Plinius. Et: rurfus, Nihilequé adueríari ferpentibus quàm cancros:fueíq; percuffas hoc pabulo fibi mederi:cü Sol fitin Cancro;torqueri ferpentes, l'hrafyllus author eft.Sues non cgrotabunt, (i nouem cancros fluuia- 3? les eis comedendos porrexeris, Didymus. Ceruus áferpentibus morus , cancros fluuiatiles querit, ! Oppianus.Plura de cancrorum efuadueríus venenain ceruo & inhomine,legesin Ceruo. Nicander in Theriacis cancrum fl.in lacte tritum,cum nardi drachma mifcet contra moríus ferpentium: & circa finem eiufdem poematis ,inter. cetera compofiti cuiufdam medicamenti contra omnes venenatos ictusac morfus eundem requirit. . Cancri fl. aut mariniad viperz morfum bibuntur é vino per fe: vel cum ftaphifagria & fole & polio. Aegineta. Cumlactetriti & potati. & plagz adhibiti, moríisà vipera auxiliantur, A&tius13.21.E rurfusibidem ad idem remedium:Cancrorum fl. (viginti, Aegineta ) carnes terito(cum farinatriticea Aegin.)& adie&ta iride( Aegineta nó habetirin)& calaminthe , rurfus (ufhi- cienterterito:idemque rurfus, modico adiecto (ale,facito: & paftillos informato , quibusin vm bra ex- iccatis vtitor:in potui quidem ex aqua mulía,aut vino:in catapla(mata veró cum lacte difloluito. Aegi- 49 neta 5.13.hocremedium Archigeniauthori adícribit.Quód f1 fluuiatiles (inquit) cancros nó habueris, marinis vtere.Morfi a cane rab.in cibo profunt cancri, cammati,echini recentes cum yino mulfo , R.u- fus.Cancri fl.exprelfi fuccum cüm la&e(aliàs aqua autlacte)affumpto apij femine, à phalangijs morfos confeftim liberareprodunt,Diofcor.Cerui percuífi à phalangioquod eftaranei genus;aut aliquo fimt- li;cancros edendo ibi medentur,Plinius. Triti crudi, potique exaíinino lacte , auxiliantur contra iet- popnoi phalargiorumque morfus,atque fcorpionum ictus,Diofcor.Cancer fi.aut mar.fi potetur cum ace afinz,confert.contra morfumaranearum citrinarum peffimarum id s posangio rum )& Icorpto num,Rafíis. Medetur moríui [corpionum & rutelz, emplaftri modo impofitus aut in cibo fu mptus; . Auicenna, Contritum crudum à lacte propina contraomnium reprilium ictus , fed precipue fcorpio- $ nis, Actius. Triti potique ex aquarecentes , priuatim contra Ícorpionum ictus cum lacte pro funt; &c. 5 wtfupràex Plinioretuli. Necant Ícorpiones triti.cum ocimo admoti , Plinius & Dio(c. item Rafis qui ocimum albederogi vocat:& Auicenna;qui bedarungi. Vide fuprain p, Eadem viscótravenenatorum omnium morfus; priuatim Ícytalen & angues,& contra leporem mar.ac ranam rubetam, Decem vero cancris cum ocimi manipulo adalligatis,omnes quiibi fint ícorpionesad eum locum coituros dicüt:dc cüm ocimoipfos cinerémue eorum percuffis imponunt, Plinius. Decocti & cá inre efitati ijs profünt, quileporem mar.hauferunt,Diofcor.Qui leporem mar.fampfit, cancros edat alBiduc. pifcé.n. nullum admittit; A&tius. Crudie la&etriti dantur cótra venenatos ictus precipue ícorpionis.fic & defperatum -epoto lepore mar. confeftim (anabis, neque veró latere puto eorum tantüm carnem terendam efle cum lacte; Aétius:Aliqui deco&tos in vinoad quartase balneo egreflis bibere fuadentin quartanis. alij yero finiftrum oculum deuorari iubent; Plinius. Rupta conuulía cancri fl. triti inafinino lacte maxime fa-, nant;Plin. Decocti & cum iure efitati phthificis prodefle traduntur, Diofcor.& Plinius. Care eorum confert phthificis , & proprié cum lacte alinz: & iuseorüm, &c.Auicenna. Carnes corum cum iure, profunt in hectica &ífputo fanguinis;Elluchafem. Caro eorum cum la&e contritatabidis confert: vel ipfiinalbo iure decocti & fumpti cum fuo iure, Actius, Cancti fl. citi finguli inheminam aquz ang?- 'nis medentur gargarizati:auté vino ,aut calida aqua poti Plinius. Trtiex aqua poti, aluum fiftunt, vrinam cient;in vino aluum. ( Obfcurm efl bic locus » Brajasolus verbum cient repetet : tanquam e vsio aluum rita afit;ex aqua fiflant;) A demptis brachijs calculos pellunttribus obolis cum myrrba triti,fingulis corüdra- chmis;Plin.Aquadecoctioniscancri fl. ventrem foluit;& vrinam promouet; Rafis.5i cancri cocti exic- centur, & in puluerem redigantur; (umáturq; ex vino vel aqua add uas drachmas 3Jm mà fi quis copiofe £ancros edat,yentrem fubducüt,Brafauolus.Succus cancrorü fl.cü mellehydropicis medetur, Plinius. M 4 Ex Archigenc T4O pe Aquatilibus Lib.22 .cap.1o Denalo pilari locus meim 32 mammis. Lia4z.debf RIEUTA.CA A, Feremiculi in TAI^Weis. In-*vrina, Ex Atchigene ad hydropicos apud Galenü de cópof.med.fec.locos: Optimé facit & hoc: Cacri fluuialis ficci triti,pedibus ac eminétijs omnibus amputatis 3j. alaxi ;. j. miícetoaqua ex ipfoflumine vnde cáctk extradti funt accepta, & propinato. aliquando veró proafaro opobalfami par pondus additur. Aquam educens hydropicorum per vniuerfum curationis tempus pota aqua : Geisstb tl. aridorum firie manibus & pedibus ademptis teftis lib.j.afarilib.j.Trita & commixtaex aqua pluuiali(fluuiali ,)vnde funtdefüpti cácri dato bibéda.Iterdü pro afaro feruatur, (videtur hicaliquid mutil & ex precedétibus Archigenis verbis reftitui poffe,) Nicolaus Myrepfus.Ad vrine difficultaté:Pagurü fluuiatilé cóterito; & pániculo expreffum potui exhibeto; Galenus Euporifton 3.22 6. Cácri fl.tritiin vino otiq; profluuia (menfium;vel vteri,Brafauolus hzc verbanon re&té dealui profluuio accipit )fiftunt Plinius. Si luxus vteri oboriatur,cancros fl.in vino füffocato,& vinum bibendum dato:& qua ficcát fuffito &appohnito, Hippocrates de natura muliebri.Etrurfuslibroz.de morbis mulieb. Sifluxus vteri fiat, cancros fl. in! vino fuffocato & detali vino cum aqua bibendum dato.Si mortuus foetus in vterofit;cácros fl. quinq; & rumicisacrutz radicem , & fuliginem de furno,;omnia fimul trita , & cum aqua mulfa vnita, fub dio p noctem exponat, & ieiunater bibat, Idemlibro r.de morbis muliebr. Adcapitisin equodolorem ac potione vtitor: Cancros fl. (eptem tritos cum latis caprini fextario & olei cyatho permifce : tüm puré colatam potionem per os infunde, Pelagonius Hippiatros. Extrinfecus.Cácer fl.tritus, & cataplafmatis inftar impofitus;extrahit tela (palos & ax/8u« ) corpori inhzrentia,Galenus ad Pifoné & Plinius. Viuus tritus impofitus extrahit cufpides fagittarü (resacutas & fpinas,Auicenna)Jinfixas carni; Rafis.Similiter applicatusapoftemata dura diffipat, Idem.Contritus vel combuftus ex melle ftrumis medetur, Plinius. Pes cancriin charta conuerfationisà collo eius qui habet ícrophulas,curat,quandiu durat fuper ipfum,Rafis.Cancri fl.cum canchry , pedicularia , & ruta 2e pari modo mifcentur pro epithemate ad fcorplonum ictus,apud Galenum libro 2.deantidotis, Tritiin oleo &aqua;perunctisante acceffiones in febribus profunt.aliqui & piperaddunt. Magi quoq; oculis earum(eorum,vt emendauiin Rana c.)ante Solis ortü adalligatis egro;ita vt czecas ( czcos ) dimittant inaquam;tertianas abigi promittunt.eofdemque oculos cum carnibus lufciniz in pelle ceruina adal- ligatos,pra'ftare vigiliam fomno fugato tradunt, Plinius. Oculus cancri appenfus oculorum dolorem mitigat in pueris dentium exitum accelerat;& prohibet tertianam,R afis. — Vlceraquz inauribus, aut vlla corporis parte fiant , cancrorü fluuiatiliü fuccus cü farina hordeacea fanat.Etad reliquos morbos triti in oleo perun&tis profunt,Plinius.Et rurfus, Succuseorum cü farina hordeaceaaurium vulneribus efficaciffimé prodeft. Illitio ( ftomaticaad anginá,velalia oris vitia, ) feu gargarifmus ex cancris fluuiatilibus : Cancros fl. contritos inaquz cotylavnacoctos & percolatos, | praebe gargarifandos.Siquidem craffa multa ducit; & leuat ftatim , vt ait Galenus , hoc medicamentum; ? Nicolaus Myrepfus.ego apud Calenum non merini legere. Mulieri vbi mamme inflantur: Cancros fl.viuos contunde,& facimplaftrum quod imponatur, Nicolaus Mirepfus. Ad profundas mammaruim durities: Cancros fl.cum ouo Qu Ue & lacreftinguit, Aetius. - ! Cancri fluuiatiles illiti , vel marini pilos in mamma, vel muricum carnes appofitetollunt;Plin.Hic pellitinquit Ródeletius,vt q fentio dicá, de morbo qué mulierü mammis accidere fcribit Ariftoteles ; vocatq;ve4v/av, Gaza malum pilare interpretatur, de quo morbo Pliniühicloquimaxim8& verifimile eft.De eo veró fic Ariftoteles interprete Gaza: Vberatotaita fügofa funt vtfi in poculo forte ilà hauferit mulier,dolor moueaturin mámis;g mal pilare 325477 appellát, nec fedatur donec pilus vel preffus exeat fpóte, vel cü lacte exugatur.Ego veró malü ex pilo haulito fieri nullo modo poffe cóten: 49 do,etenim plané repugnat anatome.nà pilus hauftus per vétriculüininteftina delabitur, & inde per anü cum excrementis reliquis egeritur. Qui .n,pilus per venas mefíaraicas, & ex his pertot hepatis exiguos duc&us& meaindrosin cauam venamjà cauavena ad axillares venas; ab ijs ad mammas penetrare poffic Velfiillucpermeárit,cur nonpervenas in papillá definétes potis delabitur,vel fué&tuextrahitur, cum hz multó latióres fint medijs;1dq; fine dolore." Quare cüm huiufmodi matum mámá infeftat , idnonex pito haufto oriri puto: fed ex vermicufo paruo capilti fpecie; EM os & putreícentis fanguinis copiagenerato,qualé pus aliquádo vidi ex nobilis & Ípectati fima fasminz mámanatiü. Hauiufmodi capilfares vermiculos a iquando mihi in vrina oftendit excellétiffimus medicus preceptor olim meus Gilbertus Griffius , qui facilé parum aduertentes latuiffent. huiufmodi etiam fzpe reperiin fontibus, E * In ditibws yt c ffa e(t & vifcida, nigros; pedem vnum longos. Fiunt vermiculietiam indentibus;in $e Iiflorig acicu de de ab[ceffn exempta poft Annorum; al quot deloretn. quarum aqua Craii : auribus,in inteftinis,in vlceribus fordidis.Vidimus etiam é cute vermiculum. — | Narrabo aliud cuius non ipfe folüm;fedetiá multi fpe&atores vnà fuimus. Laborauitinuenis bras ch ij doloreannos aliquot, qui fecundumlongü fentiebatur,& tumoré excitauerat; fa&uíq; efttandem. abíceffus,quo fipallo diuifo,aciculazrugine obducta; forficulisinde educta eft; eam ex ijs qui aderát nonnullià puero vnàcum cibis deuoratá fuiffe credebát.tandemq; illuc penetratfe, g fieri nó potuiffe atbitror.Egoinearealiud coniicere non potui,qiiàm puerum dá petulantiüs lafciuiret; vel procaciüs colladeret, brachio inaciculam impegiffe idque fine dolore; quemadmodum inira vel magna animi contentione;mente alio [pectante dolor ftatim nó fentitur:tum quia zruginem acicula contraxiffet vi ficcandi preditam:progreifu tamé téporis dolor excitatus eft, facuíq; abíceffus. Hactenus.Ródeletius Cancri fl.triti;ficque cinere & oleo fübacti,perniones emendant, Plinius. Triti verendorum puftu- las difcutiunt,Idem. ME T | , i53 "Cancri fl.aridi füffiuntur fi fastus abrüptus in vteri collodetineatur,Aétiusi6.39.4.. 55 0 073 "Cinis cancrotum,vel cancri vfti intrinfecus.Vruntur cancri in vafefiglino, occlufoluto quod fapi« entiz Ccognomirant,in fornace ad ignem lentum;bibiturautem hiccinis cum fyrupode papaueread« uerfus fj putum fariguinis , Elluchafem. Cancri. triti potique ex aqtía recentes feu,cinereadíeruato contra venena ditinia profünt, (&c vt fuperius recitaui; )Plinius.Et rurfus, Ciniseorum feruatus pro» deft pauore potus periclitanribus ex canis rabiofimorfibus.quidam adiiciunt gétianam,& dát in vino, nam fiiam pauot occupauerit;paftillos vino füba&tos,deuorandos ita precipiüt. A (corpione percuflis " —À— iid. Sub Yit -eancros PODIIE DeCancrofludat LibIIL ——— zu eanéros fl, vel cinerem eorum cum ocimo imponunt;Idem.Quomodo vri debeant;tradit Bulchafis tra- tatu j. Cinis eorum cum melle prodeftad mor(um canis rab.potus, Auicenna: perperam forte , vt pro potus legendum fit illitus,ficut habet A etius.Prodeft cinis cancri afperíusaceto,Hali.vel cinis crufta- xum cancri mar. vt Aggregator citat ex nefcio quo authore. Cancrorum fl, exuftorum cinisqui duo cochlearia expleat;adie&to dimidio radicis gentianz modo, triduo ( alias quatriduo) potus cum vino; magnopere prodeft canis rabiofi morfibus,Diofcor, Deantidotis diacarcinon ad moríos Xcane rabio- o,multa protulimus in Cane G. (pausna 202. cf demceps. ) Hicalindaddemusex libellolacobi Maeni. Diacarcinon furentibus , hydrophobis , lycanthropicis vtilis antidotus:recipit cineris cancrorum 8. drach.quinque.gentianz vnc.femis.rorifmarini drach.j. fpodij duas. lapidis lazuli fcrup.duos. Tere, y e mifce;fiat puluis bibendus mane & fero. Aetius libro 12.Cap.47.inter antidotos podaericas , hanc etiá, quz ex cancris eft; deícribitEx cancris(inquit)pharmacum etiam mollibus corporibus códucit: quod hoc modo componityr:Cancrorum magnorum viuorum vítorum in zreo vafe , trientem. gentianzin- corrupta quincuncent.thuris integri & indiuiduialbi vnc.j. Datur inde cochlearium vnum. Adcan- «rorum vero exultionem ligna vitis aduruntur.Et ftatim, Defcribam porro & aliud pharmacum; cor- poribus recrementis abundantibus & mollibus conducens.Eftautem id quodà rabido cane moríis da. tur,cuius compofitionem in fermone de rab.canis morfu tradidimus. Adieciautem ego (inquit Phila- grius)ad huius pharmaciapparatum,etiam ertrofelinidrach.octo » vt plurimum veró decem, quov- , rinz ciendz vim acquirat.& multos fane arthriticos iuuit,przfertim quibus tenerum & album corpus fuit,mediocris my(tri meníura ex eo data;aliquando ex aquamuíía, Quin & melle defpumato fpe i- fum excepi,quo validum & citratranfpirationemadferuarem. Deinde vero veluti praedictum eft bi- [pt exhibui, Hucufqme Aetius. Cinis cancrorum vel caucri vfti;extrin(ecus. Cancri fl.combufti triti & cum melle adpofiti, ftrumas difcutiunt;Plinius & Marcellus. Adufta fanantur cancri mar.vel fl.cinere: & ea quz feruentiaqua có- bufta funt.hac curatio etiam pilos reftituit cam cancrorum fl.cinere: putantque vtendura cum cera & adipe vrfino;Plinius.Rimas pedum fedisque;perniunculos, & carcinomata cum decocto melle lenit hic cinis,Diofcor. Vcilis e lucis pedum ex iq des ani.& quod deeo adu(tà eft, pouiturinme- dicamentis morphez & panni vtilitez, Xuicenna.Ex oleo & cera rimas in fede emendat,Plinius. Can cri mar.cinis víti cum plumbo carcinomata compefcit. ad hoc & fluuiatilis fufficit cum melle, lineaq; lanugine.fed aliqui malunt alumen melque miícere cineri. Equorum carcinomata, inquit Hierony - mus;ífecanda funt;fi locus admittat:in minus;cancros fl.vftos imponere oportet: & cáacida £ece (ub- 3 o igereac imponere picez corticem tritum, Hierocles in Hippiatricis cap.77. Philofophi medicamen- tum ad cancros vteri: Cancros fl.tres aut quinq;,impares enim effe oportet ; fub prunis vftos cum oleo liguftrinoterito;& cu m pennaillinito,Aetius. ; Vide füpra Emblema Alciati in Corollario de A ftaco fludiatili, H.h. Exieitànobis cancer,ambieuü H.h. quidem informeque animal,& cui confueuerint capto pueri libenterilludere:fed humano generi Hon penitus inutile,pro ope quam contra venenata homini liberaliter affert: multorum cótra fe maledicta & contumelias deleri:quibusiniufte damnari & immerito explodi à pictoribus & poetis fe fentit: qui non habentes quam parafitis & adulatoribus aptiorem & concinniorem in natura imaginem redderét, fluuiatilibus cancris eos comparauerunt:fadliciter ideo comparationeilla vti fibi períuadentes , & ab 4[o aliis crediti, quod tota eius animalis figura & fpecies huic hominumgeneri eorumque ftudiis ad vugué congruere videretur:refponderetq; glomer & globus ille corporis:nec nifi ventertota in eo moles gu- lgceenarumg; ftudio & petitis vndig; à parafitis multa fcutrilitate latioribus epulis. Numerofaauté illachelarum pro pedibus feries;celeritati totaq; vrbe vagis eorum difcurfibus , quibus ad hilariorem : ficubi eailluxiffe videatur fortunàm;quotidie properant. Denticulati itidem pd ; quibus in aícé- fu & periculo vtitur & hzret id animal,morfibus,maledictis , clandeftinifque fufurris & delationi bus, quibus apud principes alios exagitantes;pro re faluteq; eius curam laboremque fuum probare & gta- tiam iniremtuntur.poftremoque in fummo dorfo, veluti in altiffima fpecula pofiti, exerti, nunquam fomno conniuentes;& ad omnia vigiles oculi;ingenio fagaciq; coniecture,qua confilia, votajamores, iras,odiaque eorum quibus blandiuntur,intellexiffe volunt: vtinguinum modo corruptis & in pusii tumentibus affectibus illis adfint.Quaminiufte autem impudenterq; & contumeliofe id egerint;natu- ram intelligentibus cognouilffe facile eft : qua ambiguo & in humido ficcoq; elemento pariteragenti animali;ventrisinanem plerunq; globum illum ideo dedit, vt quemadmodum folent pueri allieato ex humeris fubere,rotundioreue & ampliore cucurbita,fecuram in pifcinis primam aufpicati natationé, fic poffet & cancerglomeris illius opein fümmaaqua fine periculofluitare. Multas veró illas & lógio- res chelas , vt per terram ingredientialiorum animalium modoinfirmam ex inferiore parte aluum al- tiusà terraextollere liceret. Denticulatos itidem forfices, vt maiore profluentisaqua vrgente impetu, qualis perautumnum & ver largior & inexípectata fzpe de(cendit;apprehenfis ftirpibus fupraaquam, víq; dumea defluat irnicolumis penderet. Mobiles poftremo in omnes partes & in excelío conftitutos go oculos,nec minusà tergo quamà fronte omnia videntes , vt infirmum tardumq; animal; occurfantes vndiq; noxas ex longinquo przcognofcere & cauere :-offerentiaq; fe vitz & falutis (uz commoda cer- tiusaflequi valeret, Quam oculorum fortem in homine defiderantes antiquiores aliqui , negatam no- bistam feclicem naturam & videndi poteftatem;figmentis faltem oftendere conati funt: bicipitem fa- num &ctotocorpore oculatum Inachiz bouis cu(todem fingentes: vt qualesà natura factos nos effe o- porteret;imaginibus iliis faltemintelligeremus:nulla earü neceffitate, fi que in cácro fun tlagacisna- turz,nonadulationis aut parafiticz notas dili gentius contemplaremur , Hzc omnia Marcellus Ver- gilius. ST EET | DE METROPOLEOS EPHESIE CANCRIS HOSTIBVS Jerpentiums y ex: "deleano libro V6 cap. 34. ' Ad plaudem,quz iuxtaEphefiam metropolim exiftit ; aiunt cauernam effe ferpentium plenam ma- ] ximorume Parafftican- erit colláti, ——' 39 prie eorum u2 b. i De Aquatilibus 25i ximorum:quz vt magnum acerbitatis uirus habent in mordendo,ita tametfi ex cauerna prodeuntes v(- que ad proximam paludem ferpunt,tamen natandotraijcere conantes, vtin oppofitam ripam exeant, Cancrorum;qui eas extenfis forcipibus comprehenfas interficiunt , metu deterrentur: itaque cóquie- Ícunt;atq; à tranfmittendo fe füftinent,cancrorum cuftodias formidantes ;'& posnarum metum exhor- refcentes: ac nifi mirabili nature dono paludis ripas Cancri incolerét, & tutaillic omnia praftaxent, dudum peftiferis ferpentium morfibus incola perilfent. AssERINA(fortà Afterion,vt Plutarchus habet)locus eftin Tenedo cum paruo fluuio, in quo etia cancri fi Unt T» x eAaviat dupSrowidiun Bd A ov Ey avrec E, areA exei sor, Suidas in Tevéai-. Tenedi jfecurim(a- liquidoconfecrarunt Delphis ) àcancris qui nafcuntur apud iplos 64 2xaApmÁuov Aczezov. foli enim hi cancriin chelonio(tefta fua)fpeciem fecuris referunt, Plutarchus inlibro.De eoquód Pythia non am- ; o, plius carmine refpondeat. Tenedia quidem fecuris inter prouerbiaab Erafmo Rot.memoratur. DE CANCRIS IN GENERE RONDELETLIV S$. meer ; : i : AU» | Cri qui pro- C R vsTrAinte&orum quartumgenus eft cancer,cuius fpecies funt permultz, etiam fi hicnontam decies. Lib.9.cap.31. late pateat,quam apud Plinium qui ei locuftas atque aftacos fubijciat. Nos vero cancrinomineea tantum complectimur,qua cum caudam corpori app reffam habeant;rotundo funt corpore,cum locu- ftze,aftaci,fquillz,]ógum habeant. Cancrorum genus;inquit Ariftoteles,multiplexeft, necfacileenu- merandum,maximum quas mzas apppellant.Secundum paguri,& quos Hte entia ds vocant. Tertiü. fluuiatiles;ceteri minutiores,& nullis pene nominibus annotati, Et genus cancrorum litorale Phoeni - ceferttantz velocitatis,vt eos confequi facilenon fit, vnde iz7e/ ,hoc eftequites appellant.Genus item: aliud eftquod magnitudine cancrum non excedit;facie aftacis fimile. Nos plura generanumerabimus; 2o quz fub canctis contineri nemo non fatebitur. v Differentia Ea multiplici varietate àfe diftinguuntur.Vt magnitudine differunt,mzz,paguri ab albis & pinno- €5 partes. Cauda. phylacibus:hi enim parui funt, illi magni;inter hos alij funt medij. Heracleotici fufco funt colore; pa- guri & mez rubefcente,vndulati lauo quum mari extrahütur: latipes,& qui in oftreis nafcitur albe- Ícente:quiin pinnajflauefcente:vríus colore corticis mali punici.Diflant & pedum longitudine: alio- rum enim pedes breues funt,aliorum mediocriter longi;aliorumlongiffimi. Oculorum quoq; fitu dif- ferunt)horum oculi fere fe continguntiillorum, magno interuallo fe difiunguntur. Sunt nonnullain quibus omnes conueniunt. omnibus enim pars dura & teftacea foris procute eft, mollis & carnea in - tas:fupina corporís planiora & magistabellata (unt, quibus & oua deponunt, quum pariunt. Omnibus pedesfantdenicum chelis,cornua tenuia parua & pauca.Caudaomnibus complicata & introrfus re- ducta,quo fit vt rotundo fint corpore,& omnes cauda carere cenfuerit Ariftoteles. Corporis totius al- ueum atq; caputindiferetum omnes habent; Hzc ille. Ecrarífus pofthiftoriam Cancri parui; Quam nos caudam(inquit)appellauimus,quzex tabellis ma- nifefte conftat; Ariftoteles Jàn«ao usa clue uocat,quia corpus pofteriore parte integit, necinpin- nas definit,nec extenditur ad natationem.Cancri cnim magis ingrediuntur quam natant;etiamíi aqua- tiles fint. jg '" Metr /27- 5 ; . » à - p iem Cum verb ceterz animantes & quadrupedes, & multipedes per diametrum;velinanteriora moueá- : tur,cancri per tranfuerfum & in latus progredi videntur. Sed quoniam oculis femper prior fiue ante- xior pars ad iter defignatur;quiain prioreanimantis parte fiti funt oculi , cancri in anteriora reuera jp- grediuntur,ad eam femper partem,ad quam oculi,tendentes:nobis veró in latus ferri videntur,quia o- culi membraimitantur,qua ii [atus;fi ingreffus noftri velaliorumanimalium rationem habeas pro- grediuntur. Re&e igiturPlinius: Cancri in pauore etiam retrorfum pari velocitate redeunt : is autem motus ei quifitantrorfum ex diametro opponitur. 4e Aquam ore É - : exepiuntc» — Cruftataomniaaquam marinam ore excipiunt, inquit Ariftoteles : fed cancri exceptam oris parte redit. —— cxiguareijciunt.quade caufa circacancrorum os puma apparet, exaqua & aere vnacumaqua haufto attractu & reiectu agitatis:locufte per branchias ( sproprie dieit óranchias ) quas maiores habent tranf- mittunt. | Swodfeinsi- | Cancriinciborü penuriaà fuogenerenó abftinent:g fi quis procul amandare velit, eosita difponat eem w^ oborter,vtalteriinalterum impetus faciendi poteftas nulla fit.Suntigitur cancri ex VUE gene- re fiue marini fint fiuefluuiatiles,fiue inter hos medi, qui fcilicetin ftagno marino nafcütur& degüt, fe COROLLARIVM DE CANCRISIN GENERE:VBI QV AD fpeciem nullam cancri pec tiavemvefermniwr ab authoribus, (aut leet refers polentscom - munta tanen [unt,)commemoranter, ÁÀ . Decancris in genere pluradicemus,vbi eaquz cruftatis communia füuntomnibus exponentur. hic eaquzad cancros peculiariter,precipué : quand & locuftario generi congruentia multaadferentur. Cancri fpeciem peculiarem conftituunt;paguri aliam. Grzci tamen recentioresaliquando confundát. Cancri;qui paguri dicuntur:Symeon Sethi; & Scholiaftes Ariftophanis. Palladius cácros marinos me- morat,quos Grzci paguros nominent;ex Democrito.& in Geoponicis,Democriti hzecverba citantur: & 9 Kxgklvecsvetéet m spue avravaiuc s) 9i Aor T]isc libro io. Libro 5. autem , xaoxíivgc aecaqguius y Y aronyspue Qoo euo mice Sarthan vel Sarathan Auicennz;sv»nc. Arabice ( Serapionis codex vulgatus nórecté habet Sartam per m.in fine)cancrum fignificat.Cancros vulgo mutatis & inueríis literis grancos vocant , tam fluuiales: & élacuna;quam marinos; Platina Italus. Cruftati generis animalianon habent nomen quo fummum, genus poffit dici.Latine fortaffe cancer dici poterit, Niphus. Quz à Grecis malacoftraca appellantur, 'Theodorusin vniuerfuüm cruftata Latino nomine nuncupauit: quz cum apud Grecos communino-. minecarere ex ÁAriftotele primo de hiftoria Plinius animaduertiífet , craftaintecta omnia fub cancri. nomine cenfuitappellanda,ceu cancer genus effec & fpecies, Maflarius. Aloifius Müdella epiftola no- nanihilaliud multis verbis docet,quam cancri nomen generale elfe:videri autem aliquando ad fluuia- tiles contralii:cammaros veró effe marinos , & quód ex fuuialibus tantum antidotus diacarcinon pa- randafit. Decancronigro &aureo Auicennz,quem fualinguacaniffem appellat , vide mox: in B: Nos Cancrog * - - De Cancris in gen. Lib. HIT. Bor Canctos(vt cómunius accipiam Cancri nomen pro quouis malacoftraco)Locuftarios,XzeoCoe5 no. minare pollumus /zzr Krers:alrerum vero genns,quod Cancrarium quidam nominant; bert Keebsrund Krebs, T ejchzr.k ebs. Vade plura de Germanicis nominibus;in Paguro in Corollario A. j ' Decancri &aliorum crultatorum partibus quedam in uniuerfum agit Ariftoteleslibro 4. cáp.8.de n partib.animalium.Cancri non habent collum neq; caput , Galenus lib.7. de vfi partium. Quibuldam "indifcretum capnt eft, vt cancris,Plinius. Cancri obliquum alpiciunt. Crufta fraeili inclufis ricentes (oculi, )Idem.Cancrorum plurimz parti oculi funt tum inrro, tum foras in obliquam moueri apti ,A- "Yiftot. Oculos habent duros.palpebris & pilis carent, Galenus.Lege etiam füpraqua fcripfi ex Galeno, "in Corollario de Balzna B.de oculis Cancrorum.Cancer pedes habet & brachia, fotcipesq; pro mani- "o bus,Author libri de nat.rerum.Cancris forcipes;pedefq; haberi , & ij quales etlent, dictum iam eft.o- miiibus verb magna ex parte grandior ac validior Forceps dexter,quam leuus eft. Quinetiam de oculis diximus;vifum parti plurimz effeinobliquam. Alueus vero totius corporis indifcretus eft:nec enim "Caput diftin&tum;nec aliud quicquam. Oculi non eodem fitu omnibus pofiti, fed alijsé latere füpra, "continuo fub prono;amplo diftantes difcrimine:alijs in medio breui dilctimine,vt Heracleoticis;aur maijs.Os oculis fubditum,in quo dentes duo, vt locuftis: verum non rotundi, («d longi. Tegminaden- * Fu 2s conti £es operiunt duo,inter quztaliainteriacent quedam , qualialocuftarum détibus adnecti expofui.Hu- VER LE morem igitur ore accipit,tegminibus illis depellendo:emittitque meatu oris fuperiore,obductis mea- T xibus,quainterfluxit.Duplex ille meatus fub oculis eft. Quoties ergoaquam acceperit , vtroquetegu- mento os oBturat;atq; ita refpuit humorem. Gula poft dentes breuis admodum ett,ita ut protiuus EM . terosexcipere videatur. Venter bifülcus gulz fubiungitur,cuius ex medio inteftinum [implex & tenue ptocedit;quod fub applicato exteriore operculo de(init, vt dictum eft. Quodautem interregumenta interiacet; huius, ficuti locuftará, dentibus adnectitur. Humorintus inalueo pallidus, & minutaqua- dam oblong2;albidacontinéntur.Ruffa etiam alia; maculis difperfis.Differtà fasmina Inas,maenitudi- ne,cra(fitudine,& opsrculo.id eni;tamplius in faimina efb & diftantius, & hirfutius , & opacius,qua j leetiam feeminz locuftarum fortiuntur Ariftot.De ventre & dentibus tum cancrorum , tüm cruftato- rum omniumin genere quedam fcribit Ariitot.lib. 4. cap». de partib.anim., Cancris pedes octoni,o- mnes(alias,Pedes octoni omnibus)in obliquü flexi.Foeminz primus pes duplex, mari flimplex.Przter- €abina brachia denticulatis forcipibus.Su perior parsin primoribus his mouetur, inferioreimmobi - . li.Dextrumbrachium omnibus maius,Plinius. De forcipibus cancrorum lege Ariftoc.lib.4.de partib, 89 anim.cap.rr. OGtonos(pedes)& marinis elf» diximus;polypis;fepiJslohginibus , cancris . qui brachia in contrarium mouent;pedesin orbem autin obliquum.Iidem olt animalium rotundi, Ariítot, Czte- rabinos pedes duces Rede tantum,qu aternos,Idem & Plinius. Cancris primi vtrin que pedes quaternistüm terni alij , ordinem eodem modo explentes. reliquabona pars corporis pedibuscaret. pedes omnibus in obliquum fle&untur,quo modo etiam in(-éta mouentur, à riftot. Ec rurfus , Cancris etiam omnes deni cum forcipibus funt; Cancri( inquit Ariftot. 4.11. de partibus animalium ) fuperiore fuiforcipis partem mouent,non inferiorem. habenti enim pro manu;forcipem effe oportet, mordendi autem fecandique officium dentis eft.cancris igitur, czterifq; quibus licet ociofius cibum capere, quü in humore non (int;oris vfus part'tus ef;vt manibus aut pedibus capiant, orefecent & mordeant , fic- uti crocodilo fluuiatili euenit.qui vnus maxillam mouet (uperiorem ; quoniam pedesad capiendum «fo retinendumq; inutiles habet:parui enimadmodum funt.itaque ad bunc vfum natura os ei pro pedibus vtile condidit. Ad retinendum veró, vndeictus inferri vehementius poteft, inde motus commodius a- gitur.infertur autem vehementius defuper quam de patteinferiore. ergo cum vttiufque tum capiendi tum mordendi vfas ore ad miniftretur, magis autem nece(farium retinendi officium fit cui nec manus fint neque pedesidonei;commodiusijs eft mouere fperiorem maxillam quam inferiorem. Videtur À.- riftoteles fibi aduerfari,inquit Niphus lib.4.deanimal.cap.z. nam primotribuit cancris pedes decem, connumeratis etiam chelis:nunc cancrisaflignat pedes quatuordecim.Diluitur hzc incóftantia , quód ha funt duz indefinitz(propofitiones;)quz vere (unt de cancro fecundum diuerías fpecies. Vnde AL- . bertusnon imperite dicit cancrum,qui communiter cancer dicitur,habere decem pedes qui vero au- 'Cancer an- ? reusappellatur,eum quatuordecim habere affirmat. Et Auicennainífuodeanimalibuslibrocancrum,"é*. — — quem Ariftoteles afferit decem pedibus fungi;nigrum elfe autumat:ed veró,quem Ariftot. dicit habere THpiAi an quatuordecim, vult effe auret,qué fua lingua canillem appellat; g aureus interpretatur, haec Niphus. Lu Mares duas habent fpinasinter ventrem & caudam , quibus fueminz carent, quz ouain ventre ha- bent; Author libri denat.rernm.Vide etiamin C. Cancris ex cruftaceis,folis cauda deeft, & corpus ro- tundum eft;cum locuftis fquillifque longum fit Inteftinum eis finit, qua applicatum illud operculum geritur medio applicaminis ipfins:verum ijs quoque parte exteriore,qua oua pariunt, definit, Ariftor. Cum fenuerit cancer,duo lapides albi coloris intermixto rubore inaeniunturig eius capite , Author libride nat.rer.De exuuio cancrorum,leges in C. - Cancros viuere aqua dulci & falfa, Galenus fcribitinlibro deboni & malifüccicibis. Mare oreex C 6o ceptum;exigua oris parte adducta refpuunt, Arittot Quicquid ceperintoriadmouentífuo forcipe,I- ' dem. Saxatilesomniuorifünt Idem. Cancri & cancelli & alij pifces, polypum Venere exhauftam deuorant: quos priusipfe vorabat , Oppianus & Aelianus. Cancerlacte potatus » Íine aqua viuit multisdiebus , Authorde nat.rerum. — Cancrosin plenilunioincrementum fufcipere Pliniusaffe- rére videtur ex verbis Ariftotelis de partibus animalium fcriptis de echinis. Cancri quanquam a- quatiles,tamen greffiles (unt, Ariftot. Ecrurfus , Quedam ambulare potfunt ; vt genus cancrorüm: quippe quod quanquam fuapte naturaaquatileeft , tamen vim habetambulandi. | Cancri quomodo moueantur tradit Ariftoteles in librode communianimaliumgreffu. Retrogradi funt, nec vnquam ante faciemfuam ambulare norunt; Autltor de nat.rer. Sed verius Plinius , In pauore ( inquit ) etiam retrorfum pari velocitateredeunt, — Cancri parte priore( Kondelermuas verit , portibrss polleriribis ) copu- lantur,fua operculaloculofailla; rugofaq; (yu 9onzo Apu 2 iiu j,) rnutua confertione cóponctes. : j ; Primum 144. De Aquatillibus.. Primum cáncer minor ab auerfo (peruenire folet : tum maior vbi ille füperuenerit,vertitfe in latus, Nulla re differt foeminaà mare , nifi quod operculum applicatile illud amplius, & diftantius;& hir(u- tius (magts difiuntLum à corpore, C$ den[yus contem Rondeletsus, cusa doesspov ) Femina gerant , in quooua pa- riunt,& qua egerunt excrementum. membrum autermi quod alter iri alteruminferat, nullum omnino habetur, Ariftot.fed de fexus difcrimine fupra etiam in p .dictum eft, & in Cancrofl, Locuftz, Íquillz, cancri,ore coeunt.Plinius. Non femel fed fpe cruftam exuunt,Ariftot Ec rurfus, Cruftafuatam ni- pernati,quam poftexuuntur per ver. Ecalibi,Cancri etiam exuunt fenectutem;molliores quidem per- fpicue:fed etiam duriores exuereaiunt,vt maias. Cum veró exuunt , mollis admodum crufta fubnaíci- tur.& quidem cancri pra teneritate non fatis ambulare poffunt. Veris principio fene&tutem anguium mote exuüt reuocatione (renouatione,vt Maffarius legit in vetuftis codicibus) tergorum , latent men- " fibus quinis, Plinius.Hyeéme aprica locafectantur,zftate in opaca turbatim (£srzarm vfitatiss efl ) xece- p dunt.Omnia eius generis liyeme lzduntur,autumno & vere pinguefcunt, maxime plenilunijs: Platina ex Plinio,qui hzc delocuftis,& de cruftatis in genere fcribit. Vniuerfi vbi Hs. m congregantur, OS Ponti euincere non valent:quamobrem regreffi circumeunt;apparetq; iter,Plinius. Cancris vitalon- ga,Plinius Ariftoteles quarto de hiftoria locuftis tantum,non cancris, vitam diuturniorem datam te- ftatur.Sole Cancri fignum tranfeunte;cancrorum cum exanimati fint; corpus transfigurari in feorpio. nes natratürin ficco;Plinius.Vide etiam inferius in Cancro marino & Paguro. D Dimicantinterfe vt arietes,aduerfis corribusincurfantes,Plinius.Cancer quam callide deuoret o- ftrea,videin H.nomenclaturamPtyxagris, Cancros interdum vríus deuorat; Ariftot, & Plinius.Can- cti ignibusadu(ti odor(nidor)inuifus(infeftus)eftapibus;Palladius & Columella.Neue rubentes Vre |. , foco canctos, Vergilius. Cancrerum odore,fi quis iuxtacoquat;apes exanimantur,Plinius. Siyelisne ;9 inte aper graffetur,cancrorum brachia illa denticulatatecum appeníacircunfer, Didymus. Cancer admotaipfi polypode herbaabijcit chelas fiue pedes, Zoroaftres in Geoponicis, * E Vlmifolliculisgenus quoddam beftiolarum innafcitur. quod cnipes appellant : qui cumin ficis gi- gnuntur;ficarios illos culices(c9s Vive«)deuorant.Huius remedium cancros ftatuuntalligandos; (ax5$ | Besésou dari eivay Tis xempnivuc pyeomepové: Forte qeomresovzv , proaffigere: ) ineos enim vertere fefe cnipes inquiunt, Theophraftus de hiftoria 2.9. Tanto diffidio flagrant cancri & eruca, vt fiàcornibus fufpen- dantur illi ramisarborum;in quibus irrepuntaut nidulanturerucz; illico decidant, collabanturaca-^ lioimmigrent, Ant. Mizald us.Quidam tres cancros viuos cremari iubent in arbuftis, vt carbunculi nó noceant,Plinius. Ardeola cancrum fafcinationis amuletum nido imponit, Aelianus & Philes.Cancro- [1 rum nidore apes exanimantur.vide fuprain D. Hyeme(tempeftate,pluuia)imminente cancer ex aqua ' in.terram pro dit, Aratus.Ka jerv &£ v3ur O* Z, «aov QC ET. v épre.Xeieaw(O- uéNovrocézmiocedhuibolo. F Canctos & huiufmodi malacoftraca Galenus fcribit dura carne conftare:atque ob id difficillimà có, ficifed firmi alimenti effe.Cancri pifces funt aquatici;frigidi & humidi, feptentrionales, Author libri de fpermate Galeno adfcripti. Cancer grauis eft & difficilis conco&u , Diphilus & Pfellus. Cancri,lo- cuftz;fquillz & huiufmodi,difficulter quidem con coquuntur,fed multo facilius quam alij pifces, có- uenitautem eos affari potius quamelixari , Mnefitheus. " Cancri fluuiales & marini,multumalunt,& non facilein ftomacho corrumpuntur:verum funt difficilis digeftionis, Arnoldus Villanouanus.Ex his qua teftainteguntur,fquillaomnium minime noxia exiftit,cancer turbationem inducit, Aetius in cu- ratione colici affe&us phlegmatici.Cancros & pifces omnes conchas habentes aluum foluere Galenus. 40 * teftatur, propter falfedinem & acrimoniam eorum: ideoque ftomacho nocere ; maxime neruofz eius fubftantiz,Iíaac libros.vt quidam citant. Coqui debentexaqua & aceto & abundanti fale." Itaeffer- ueantoportet,vt bis or onn exundanti aheno emittant. Cocti,& in patinas translati, ex aceto (fuffufo)comeduntur,Platina.Cancros coqui iubet Galenus in aquain qua nati funt; libro 9. de com- pof:fec.locos. G Cancrismarinis & fluuiatilibus communia quedam remediain fluuialibusretuli. Cancri contra ferpentiumi&tus medentur,Plinius. Contra fcorpionum i&us filphium cum cancro trito in vino pro- pina, Aegineta. Cancri appofiti fcorpio ipfum occidunt, Aetius. alij hoc priuatim de cancro &. fcribüt. Cerui morfi vel Cin dde à quouis generis eiufdem, cancros edunt : quodidem homini etiam 59 prodeffe putatur.fed non caret faftidio Ariftot.. Apri deuorato hyofcyamo, cancros fibi pro remedio quzrüt , Aelianusin Varijs 1.7.Plinius apros hedera fibi mederi fcribitin morbis,& cancros vefcendo, maxime mari eiectos. Carbunculos & carcinomata in mulierum parte przfentiffimo remedio fanari tradunt cancrofeemina,cum falis lore contufo poft plenam lunam, & ex aquaillita,Idem, Cancri cum in ele&uariis & antidotis refumpti vis ponuntur, fic preparari debent: Euellantur extremitates can- crorum 6 pedibus & corporibus fuis: & abluantur cumaqua frigida & fale cum cinere.ter, doneciam pura fint carnes,& odoris grauitatem exuerint.deinde coquantur in aqua hordei, autaqualactisà quo extractum eftbutyrum.fic preparati electuarijs mifceantur , vt docet Auicennalibro 4.Íui Cano. fen rima, tractatu 3. capite de medicamentis refrigerantibus he&ticos , Hacex vetere editione Nicolai deos ) | " 6o Cancri exaqua poti profluuia fiftere dicuntur, (vide fuprain Cácrofl.) ex hylfopo purgare.Et fi par- tus ftranguletur;fimiliter poti auxiliantur. Eoldem recentes vel aridos bibunt ad partus continendos. Hippocrates ad purgationes mortuofq; partus vtitur illis,cum quinis lapathi radicibus , cum ruta & fuligine tritis,& in mulfo datis potui. Iteminiure co&ti cum lapatho & apio ; menftruas purgationes expediunt;lactifque ybertatem faciunt.Item in febri qua fit cum capitis doloribus & oculorum palpi- tatione,mulieribus in vinoauftero poti prodeffe dicuntur, Plinius. Ad ftráguriam quidam iubent tres cancros coqui in cyatho aceti,in mortario fimul contundi, exprimi,& propinari. Cancri teftam dili- genter teres,& vino fubdulci miícebis, & colatam potionem dabis bibendam ei qui calculi moleftia aborabit, Marcellus. Aetius ad idem remedium cancros vrit,vt nunc fubfcribetur. Cancri ufti. Cancros tresaut quinque;aut feptem tantum;cum ingenti ftrepitu indefinenter fub te- fta viuosexure: & contriti eorum cineris cochlearium vnum cum condito przbe : eoque calculofos Li renes D 7 s c9 ' 4 X . — e Cancrisin gen. Lib. ITIT. I45 renes fanabis, A etius.Marcellus empiricus ad hoc remedium cancros fimpliciter terit , vt paulb ante recitaui, Cancrorum cinere aliqui in dentium doloribus vtuntur, Plinius.Cancri, fÍcolopendre marine cinis cum oleo à Plinio inter pfilothra numerantur.coniicioautem non cancros fimpliciter , led cine- rem eorum ihtelligendum. Andreas ad lepras cancri cinere cum oleo v(us eft, Clinius. A beftiis vene- natis rabiofoq; cane demorfos fanat cancri interiorum cinis ex aqua femel ac bis potus, quantum manu capere potes, Galenus Euporifton j.32.Prodeft morfui canis rabimpofita membrana fiue fenectus an- i pum vernatione exuta,cum cancro maículotritaPlinius. — Cancri oculos adalligatos collo mederi ippitudini dicunt;Plinius.Cancri oculus fubri iter fublatus,& in phenicio conligatus;callod; fafp&- fus,lippitudini incipienti medetur,fi tamen remedium cafto homine ELS I m Si ramphos eroe 16 dii(roftrumardec)cum cancri felle in corio afinino fu(penderis ad collum vigilantis,dormitabit,Kira- - mides.Lapidesin capite cancti repertos inpotu fumptos cordis punctiones (anare aiunt , Authorde nat.rerum, — Kapivo.nomen eft paroxytonum,dactylicum;penultima enim à poetis Ariftophane, Ni- H.a caudro, Oppiano & aliis,femper corripitur : quamobrem non rectéab aliquibus circunfle&titur. Car- F cinus di&us videtur quafi coracinus(vcrecté apud Atheneum legit Maffarius.nam locus in noftris co- dicibus corruptus eft)quód coras;id eft pupillas & oculos mobiles habeat. Kai Q»,xoooxivle mc ovy 517 vv Jcri qv» và TU) Xét, V arinus.Carcinon quafi caracinonà mouendo capite dictum putát,Era(mus Rot. Kagxinordiminutiuum &riftoteli cancellus eft,qui defcribeturinferiüis.eundem Galenus kagaverdlo, ap- pellauit;inquit Rondeletius.AAax5, fuligo,cinis,cancer,A«yvw", axrodácy tatps.lv(G- exurtio:y uae AN , Vatinus & Helychius.& mox,A' a, n^i Sosuec forte sSpanec(cribendum.& non £A«s perx.fed per £. (icenim 26 ordo literarum pottulat apud Hefychium : & A'AaGa3«c eidem eft 929x283 , xecormiieuiloov. Axol65 etiam magis acceditad z762/4 vocabulum profuligine vfitatum, Ceterum cancri nomine hic inftrumentum forcipemintelligo;cui za«5x nomen conuenit 3m 2 AaGeis.1rozxyz c vel vue ic cancer dicitur ab eo o ofttea veneturlapillo inter teftas feu valuas (zlvyoc5 go?» )eorumimmilffo, vt pede facilius carnem eo- rumeuellat, Varinus. &eteg. ,*eeziv:icolunturilliin Lemno reiligiofe,tanquam Vulcani filii;Hefychi us.Kaoyo',cancri,Siculis, Varinus.Nepam quidam cancrum putant, fed veré nepa Ícorpius dicitur,&c. Nonius, videinScorpio. |. Apud Syluaticum barbara quedam nominareperio, Cacunacule,Caci,& Caco&tica,cancrum inter- pretatur pro fingulis: & oleum cabrumüm,;quod ex cancris fiat. * KagxliQ» genus vinculieít, V arinus.meminit Galenusinlibro de fafciis, & calceamenti caui genus: jo ES Tí meu. (G-. (lego Z iamveo'yecs) Hefychius & Varinus.pro vinculo quidem etiam xax fcribi re- : erio. Kaoxaoo: y rey eis) Serio! Iidem. | Kai paífio eft quz nunc «azione dicitur,Suidas & Hefy- — chius.Sed Cor.Cel(us cancrumà carcinomate diftinguit.nam illum oriri & ferpere dicitab his que ex- trinfecus incidunt, hoc veró corruptainterius aliqua parte innafci.Suetoniusetiam in A uguíto carci- noma dixic.Polluci hoc nominetumor eft durus cum inflammatione & magno dolore;qui vlceraturin- terdum, fubrubente aut liuido colore, fanguinem emittens;incurabilis.connafcuntur autemei vt plu rimum vene autpili.Eft & occultum (inquit)carcinoma,catera fimile,fed non apparens; wweecoris, Cancroabíceffui nomenà fimilitudine ad cancrumanimal aquatile fa&um eft, oritur autem ex nigra 'bile in vna quapiam corporis particula tedundante.9524o ,vlcus ferum quod &cancer dicitur, Varinus. Albarnabet,id eft cancer in nafo, Vetus gloffographus Auicenue Cancer apud Latinos fecundz & ter- 49' tie declinationis maíc.generis nomen eftmorbi, quidam hos Ouidii verfus citant vt neutri generis ef- . "fe probent;ex libroz.Metam.Vtá; malum latà folet immedicabile cancer Serpere;& illzfas vitiatisad- "' derepartes.quum hoc, Malum immedicabile;perappofitionem intelligendum fit. Gangrena eft cicer. Lucilius lib.i.Serpere vti grangrena malo;ad quem herpectica pollet. Varro, «€ eiryeyif; : Si ob eam ré . gangrenanon fit ad Bacchium ventura. Idem de vita pop. R om.lib.3. Quo facilius animaduertatur per omnes articulos populi hanc mali gangrenam fanguinolentam permeatle; Nonius Marc. Kapeo. etiam funt offa capitis quzaliter zygomata dicuntur, Pollux. rrveyeefabrile inftrumentum eft ( zovectm &pya.éiov) quod & cancer vocatur, feu pagurus, Helychio, Varino; Euftathio, hoceftforceps, propter chelarum fimilitudinem;& fimilem apprehendendi vfur.9i juoi mi Ao 65 ap armimpe 5 animis x Th) mu .. estyeg» Varinus, Kapr/Q» All: c yov Polluci memoratur inter oi«odops inftrumenta.V 32v |? sov gaaéoe rei jo [7 e TOV aiaxavs Tov XoLoXi VOV enin Xe evoyyt ETUDINIA GG En OY TU qu iue 9, Atheneus lib. 10. in gripho Si. ». monidis:inquo zéro iy ov alii delphinumyalii hircuminterpretantur. Idem inftrumentum videtur; de quo Galenus in Gloffis : TOAEIOY 7. vou. 6Us ka. Aermad gibus E LAN Oils AOV, e ol sr axes qre35 &JNo. 16 Tias GY€3c 0 aua Sa env 1 uas NGG atl AS Dg poet Cancri nominanturà grammaticis verfus retrogradi,hoc eft qui non folumà dextraad finiftram,vel à principio ad finem,fed etiam contrà legi poflunt, vel eodem, vél quodartificiofius eft contrario plerü- que feníu. Lectio autem illa conuería vel iifdem manentibus dictionibus fit, vt in his (enariis Ícazuft, quibus nos ad Io.Frifium noftrum aliquando lufimus. i Cancellos mitto vix Frifi Eos tibi ternos, Claude licet por [zs ne videar ingratus, | . ... Cunerts promultista confule bomrogo. Etc in hoc difticho vbi fenfus efficitur contrarius:Laus tua nontuafraus, virtus non copiarerum Scandere te fecit hoc decus eximium. Vel fingulis literis rétro le- gendis,vt in hoc difticho: $gza tefrz "astemere me tangrs ef angis Roma uli fitito motibus sbit armor , Cancrü ét dixerim retrogradam Ícriptionem, quam nos aliquando excogitauimus alternis Grecis Latinisque di- &tionibus: Vt;otot :£A7 muidimiD. Tepoconappellarunt Greci genus Ícribendi finiftrorfum,Sextus. Pluraquzre apud GyralduminSotadein Hiftoriapoetarum. — Kopxinsiwscancri brachiorum inftar comprehendere, vel comprehendi & cótorqueri bx? Aus hoc eft;alternatim vel mutüó:cancellari Latiné dicemus;proimplicari inuicem, & ita conftipari.Kopnvray r2 p CS T0U Ó air O» «od exNnpuienu,Helychius & Varinus. Xegeavec 32 deny dun: FOL TOU D yt. POE TH jx xav rea Lov, T heophraftus de caufis 3.26.hoc eftvt Gaza tranftulit: Sata frigore melius radican- tur cácrificátq;.Xeguav TAG QS E) Keg ats Tug Was eas eroav eic T? ip meae peyss Ol dem libro fecundo &e caufis plantarum. T? jicsosi 3v 1T 3 guyxegsiv& exu ( aliàs zexagnivaas, Jieyas id 2 PRIHER Qu 10$ AF 4 | pd do " 146 De Aquatilibus. oxorc Qty O eut qaos viov » frat Nia Xvyskaoivo 9, Pollux & Suidas. Ajagnxóe e xa Asc. Plato Comicus apud Atheneum libro1;. Germanice dicimus, Schbrem ker, k rouen, Cancelli(inquit Caelius Rhodiginus) erant veluti fepta quedam ex lignis tranfüerfim iunctis obli- quatisq; ad defendendam;hoc eft repellendam turbam.Cicero de Oratorelibroz, Nam fi quis erit qui hoc dicat;efle quafdam oratorum proprias fententias atq; caufas,& quafi certarumartium , forenfibus cancellis circumfcriptam fcientiam,fatebor equidem in his magis verfari hanc noftram dictionem. Et proP.Quintio Et mefacileveftraextftimatione reuocabitis,fi extra hos cancellos egredi conabor,quos mihi ipfe circundedi. Quin & pro Sextio? fori cancellis plaufüm excitatum fcribit. Sidonius item A- pollinaris quadam libr .5.epiftola : Vmbram (inquit )(tipitibus altatis, cancellatimq; pendentibus pam Cancellatim , pinus fuperdudta texuerat. Cancellorum rationem graphice expinxit Varro rei ruft.lib.s. Preterea(in- quit)é perticis inclinatisex humo ad parietem , & in eis tranfuerfis gradatim , modicis interuallis,per- ticis adnexis ad fpeciem cancellorum fcenicorum ac theatri. Hinc cancellata elephantorum cutis dici- tur Plinio. Riuis,p erquosexundat pifcina;prefigantur znei foraminibus exiguis cancelli, quibus im- Cancri. pediatur fuga pifcium, Columella 8.17. Hofce cancellos item cancrós dici, quanquam rarenter admodi, animaduertimus inde fcitu dienum prorepfit adagium,vt inter Orci cancros adhafiffe dicatur, qui ita irretitus illaqueatusq; teneatur;ac impeditus, vt nufquam pateat effugium, Eft qui cancellos pro aba- xyxM)ss. — cofetfili interpretatur, Sunt porró qui cancellos dicià Grecis xiyx^iàe: putent. Ariftophanis interpres inVefpis dicafterii,hoc eft ftationis iudicialis ianuam dici putat xiysio quà (inquit) eti cancelocé di» cunt,id eft x«asyxenerli .Hyfplax,inquit Theocriti interpres,laquei fpecies eft: propriéautem curforum carceres fic vocantur, quem nos cancellum dicimus.H zc omnia Celius, Etrurfus, Cinclidas Romani cancelotas vocant, vti adnotant Greci. Cancelli per diminutionem vocantur opus fubtili materia in tranfueríum compacta ad fimilitudinem retis factum, quód frequentia foramina habeat, Sipontinus. gxivy c dle TU - Gancelli. Columella de viteloquens 4.2.Hzc autem quz toto proftrata corpore , cum inferius folum quafi ean- Cancl"rt— cellauitatq; irretiuit, crátem facit. Cancellare teftamentum aut Ícripturam pro delere,veteres iurifcon. ^ . n . H r4 * * . " LN - » fulti dixerunt. Filiumq; eius militem magni Pompeii, & rectos &tranfuerfos cancellatim toto corpore ^ T. ^ ; l V a^. Pli * lib (C ti di b * . . - * * * »uifle nernos,author eft Varro;Plinius lib.7.Cancti dicebai F Gapseldbids- habuifle.nernos, c , 7 cebanturab antiquis,qui nüc per diminutio nem cancelli;Feftus.Ab his & cancellarium apparet dictum;qui intra cancellos publico fcribendi mu- nere fungeretur,ne impediri à plebe poflet.Eos qui funt nobis à commentariis(inquit Celius Calcagni nus;) quales Greci vstyeeupueree: vocitant:nos fcribas;aut librarios,aut nouo verbo, amanuenífes di- cere poffumus.Ná [M je aei illam cancellariorum vocem non libenter adeó vfurpare foleo : vel gy à Latinitate abhorreat, vel quód non omnes eodem ritu interpretantur. Nam &in vrbe & aliquot injp- uinciis Cancellarius fummi magiftratus nomenclatura eft. Nos noftros fubfidiarios & quafi optiones hocnomine honeftamus. Pfilothrum herba, que & xeexivoDooy & «S40: vocatur, Scholiaftes Nicandri;Carcinethron quidem inter nomenclaturas Diofcoridis,polygonus eft,quze &:552: pfilothrum veró vitis alba. fed Nican- der non intelligit polygonum herbam,cum eam proxime anté nominárit. Polygonon aliqui carcine- tron vocant, Plinius. Crifpula;herba cancriminuta habens folia crifpa,Syluaticus. Centumgrana eft herbacancri,!dem.Hieronymus Tragus, fi bene memini, Har; lera interpretatur Germanis. Matthio lo Senenfi herba cancri heliotropium maius eft,fi c autem vocari( inquit) Ruellius ait , quód eius flores in caude cancri( qui nobisaftacos effe putatur)fimilitudinem infle&atur.. Verüm hzc nominis ratioà Ruellioaffignata mihi non plané fatisfacit, quód Ícorpionum & aftacorum caudeforma inter fe maxi- mé differant. Vnde potius crederem,hoc heliotropium herbe cancri appellationem traxiffe,quod effi caciffimum fit aduerfus carcinomata,& vlcera gan grenofa,ad que magno admodum fücceffu eo vtun- tur chirurgi.Gallosaudio herbam cácrariam(fualin gua Grancherie)nominare, . cuifoliaferé malue,quód cancrofis vlceribus mederi exiftimetur. | Epitheta.Neue rubentes Vre foco Pag etoi Y paie 4. Georg. vbi Seruius,id eft,cum vruntur, non quipernaturam fint huius coloris. Textor cancri fyderis, & animalis aquatici epitheta confudit : nos feparabimus. A nimanti igitur hec adícribenda: O&tipes,multipes;fcopulofus ; caeruleus, teftudineus, tardigradus;ferus,humens,rubicundus,obfceenus.nam fluuiatilis zquoreus, & littoreus, differentiz potiüs quàm epitheta fuerint. Syderi veró conueniunt; Lerneus;pluuialis,(nifi fuuialis legendum eft, vtfitidem quod fluuiatilis:)& multaàcalore ducta,qnód Sol menfeIunio cum vehemens vigetzftus, hocíydus percurrat: Calens,calidus;torrens,ardens;aduftus,eftinus,zftifer,rapidus,inflammans. V- trique, Curuans brachia.ziepvod| rau «maelvot,L y cophron.fifyra enim vel (ifyrna eft tunica craffa ex oui- lis vel caprinis pellib.cum lana, Varinus. Pobo)a«rvAQ cancer apud Atheneum libroz;. cognominatur. odapede, Kee ivoy ówraoüleo Nicander dixit. Octapedes,O'roizo3sc , etiam Scythico prouerbio dicebantur,quidu- OS poffiderent boues, & currum vnum.Lucianus in Scytha, Oi «a auseic itroiaoBec xa suos. Dici pote- rit periocum,inquit Erafmus,in hominem qui fibi locuples videatur, velineum cui rufticane funt o- pes Addit prouerbio gratiam allufio ad LI Tode & teuthidem;octonis pedibus ani alterum genus geranii, 1e mantia & obid Grecis dicta 4xmzobo, Scorpius etiam prouerbio locum fecit, O&apedem excitas.Siquis ' dem hocanimal fub omni lapide dormire dicitur.Suidas i«vozovi fcribit per«.nen per a. Hec Erafmus Octipedis fruftra querentur brachia cancri, Ouidius 1t, Faftorum.Kagxivo: ccAsiTe: ;Oppianus.fed hoc for- 62 té marinis potius conueniet;vel omnibus, vel fpeciei cuidam. Plura leges inter epitheta paguri infe- rius. €x "Batrachomyomachia Homeri circa finem. H'A9wv ' £a vue VayTOLA0VEG ya y KU AO CEA y Ao£oGavmzy sas GAolspaid|oseuts, igegxiüspuor, O seQvéicy a ovruvaqui Syros AGovmec 6 Wi4owy — ^ BAeyjoyol y x etpoTtVcV TEC y 3gTO SÉpyqoy iropa Tic, O xsuizob ec, Byxobolusot y oi*y etpteczol Ye xA UY TUM Kaglyor y cip oc p4U dy Vadis sour ren IV exodtov AC. Propria. Carcini poematasKagzivs zwuom dicebantur ea(inquit Erafímus)quzvidebantur obfcuriàs & inftar enigmatis dicta.Carcinus pocta quifpiam fuit, in quem iocatur Ariftoph.in Pace EUsoupovéssooc Qaweis av Kapevs seoflivuv, id eft, Qui vfus eft felicior vel Carcini frobilis,Is finxit Orefté ab Ilio coa&ü; yt ma» De Cancris in gen. Lib, HII. Lys Vt riiatricidium confiteretur,per enigmata teípondenterm,aàutore Suidajqui teftatur prouerbium à Me - pandró vfurpatumin falfo Hercule.Stratonicus apud Atheneum libro 8.cum auditlet quendam impe - rité canentemstogauit;cuius effet cantio: cum1s refpondiflet Carcini : LIoav ys pov (Eti) Prkupdeg eft, Multo fanà magis(inquit)quàm hominis. nàm-xoex («9 Grecis & cancrümànimal hignific T Em iocus ex ambiguo captatus eft, Hadtenus Eralinus; KegxvG- (patoxytonum.inuenio & proparoxytoni) poeta fait tragicus: cuius filii tresmemoranturà Scholiafte Ariftophanis in Pace,ipfi etiàmtragici poe- tz,à paruitate corporisdervyec cognominati.aut forté quód contentiofi & pugnacesellent,ficut coturz nices mares funt; idem poétain V efpis Carcini 6lios «ao A3ov iàs/.QX« vocat: & «apuvisl vnum ex eius fi «- d liis. Sed verfus eius Tecos fe argutos de Carcini £liis aliquos aüdiamus : d Tp bbs Kasea vi mne loy O: uu; A DEA Qe aure. QoxoxAganV NY AT wpavai- org o Büenxvx ea, Mos 1* y AU 806v oy. aC NU gexaurivso » Llgortaxceroce 3 treo" au TOV Kaoxlyge iA. Tem m luj 59 ayecotomvsi:i 3 1 qaxayE s ByeA.O envvomiue me ies loses O. Enim v(» c alu) veayadiaw go. Ti? Q Korgily" a uuoxoío e ríe ot] detacs O amy 9 TNR 3 Qv derer sv md dg Iv, tem 1f Nubibus cam quidam exclamaffet Yo nor mo! : Strepfiades fubiungit. Tis acci gev. 597 à S ulwav; s m aw Tay Kagxivs qus deusóvaw iyi Eo ; vbiScholiaftes, Yo«nvo: dixit pro gud |v TAL. X EGO LUV. Bis eni e clamatioillaz pci po. Fuerunt autem Carcini filii, XenoclesXenotimus, & Demotimus, primus tra- gicus,ceteri xopsom.Ironicé autem luditin Carcinum,tiqüam de victoria certus;&c. Vide etiam Sui- dam ter in Carcino. Carcini filii ftrobili;id eft cochlee vel buccinz marinz, vt Gyraldus interpretatur. De hoc carcino,eiusq; filiis,& aliis ein(dem nominis; plura legesapud Gyraldumde poetarum hiftoria dialogo 7.& in Chiliádibus Erafini,in protierbio Fortunatior ftrobilis Carcint, Memoratur & Carci- 29 nusCorinthiusinEquitibus Ariftophanis. — | ! OspuaspJc, vas fimile cancro,quo vtuntut autifabri, Varinus;vuloó tigillum(aliquicrücibulum)vo- b, cant,etiam Germani. Videtur & xepgpic dici & »»ytorvsez, 1 .videin Corollario de Chamis A.Xq»,can- cri pedem fignificat : & à Latinisetiam chele vocabülum vfürparur. hinc 3i s^» dicuntur animantium etiam quadrupeda,qüorum pedes nec folidi,nec mulafidi;fed bifidi aut bifulci funt, vt armenta & pe- cora.Galenus etiam v8: interpretatur eiwpz: $52 cv 8n) ov, Avo B atrridi zov, xt, 05229 lu s lid ag e xy gc xiarep heo eie mb» mur, Xenophon libroz de Cyri minoris expedit. Amafeus vertit iuxta ipfapors tusTatera,que quód curuatis vtrinq; molibus prominent, chelas;id eft acceptabula Greci vocant.» wa 5 QUevyysc rhagades;id eft rima funt;calcanei,pedumspudendi,Pollux.xiepay Th. d yid ynopibo rg [Qt- Auesd axoemOso Gard ml óCer VéUpaw s Ce", Galenus in Gloffis. Brachia cancri Ouidius dixit,furcas Apu 39 ]eius, Pedes cancrorum bifurces & bifurculatos Gaza dixit; & pofteum Maffarius: alii bifulcos & bifi- dos; Tabellas quidam Latin? vocant,quas Ariftoteles goo: quibus crufta cancrorum coagmenta- tur,& quafiarticulatur, ..— 2 P UETRTPNM | Vétranfuetfüs,non prouerfüs cedit,quafi cancer folet, Plautus apud Varronem delingua Lat. Para- & lyticum iumentum ambulat pronum in látere ad fimilitudinem cancri; Vegetius; Cancer dicitur capite gignere; Erafmusin prouerbio, Cancrum ingredidoces, ^ '' d : Aftures quidam é regionibus Septentrionalibus ad 6s delati ;, quanquam omne genusauiüm Capi- d, unt,libentiustamencanctis vefcuntur, Albertus. zy ; ! bi u MU CRAP UE Nep Da ceteporem espttieeish asser elle gg. nius KapuYQ Aeyov aa»c, de Ee impoffibili.hóc etiam in Leporediétumeft. Nunquam efficiesvcrecté in 49 grediatur cancri.Ariftophanes in Pace,O/zo minec TOV &rd c lvo dot [BS IC 0d, dag TO atas lv ados swov xe, Ambulet vt Cancer recta haud effcceris vriquam : Nec quicquam eflicies vbi res erit antà pet- a&ta.Hoc velut oraculum poeta facetus pronunciat, quod à natura fit infitiim , nullo corriges negocio, nam cancris genuintun obliquéingredi.In quorum altero carmine tàngit adagium; quód füperiüs di - cum eft, Actum ne agas,Erafmus R oE OdUdü re vol eie o V b re S CC. iucNM n Ariftophanis addit,g re zc Ac eou ovis Buovóm dp y ite aea envers, Caàncrum recté ingredi doces; Xsoxivov oJ [dadiCews dió exe, de eo qui docet indocilem, Refertür in Plütarchi Colle&aneis.Finitimurm velidem potiüs cum illo, gy pauló uperiüs ex Ariftophane reculimüs in prouetbio; Nunquam efficies; Pertinetad genus d3uvezovs Aethiopem dealbas,&c. liquidem animal hioc non ingredfturnifi obliquo corpore;& in omnem par- tem mouet greffum, Erafmus.1n feditione vel Androclidesbelli ducem agit L'vo2/y ocxera x: A vdgonAeid|ue 39 msumoyéi.in homines contemptos & humiles', qui peróccafionemaliquam incidentem , dignitatera fortiuntur,Effertur etiam ad hunc modum, Ev 32i oexein X, yx n» puestas Et aliter, &vjo usc orvim 39) xotox YO» Eupidos viuis. id eft, Fert rebus defperatis'& cancer honorem;Erafmus. Sed in hocprouerbió Carcinus viri nomen Videtur.Tmitari nepam,; proretrocedere;vel in peius labi: quod noftri dicunt zin- deifichs vue die Kvebs'and. hoc eft, Retroriumsvt cancriambulant. Vide in Scorpione h. Nepa enifn fcor- Dybrtpodie quàmcancrum figiificat: Qui hemininimium animo prefumenti, & gloriolà verborum lus vltrà iactatione füperbiencbilludere nuper Rome voluit Pafquillus;hóminem càncro inequitan- tem pinxib;& verba hecadícripfi;/Plusvlerae, «0 MA nnn | Oi & 2dagenamit BorSrliio vec, toikouni xapvee phatostatutvorc $ ot dàAUgoY Teu Quucy eA qo» ot 6nd oL my OA E VTes Arift, Y inSimilibus.hoc eft Qui diale&tice ftudium profundé rimantur;canctos edentibus fimiles funt:qui ;p- K pterexiguum alimentum, circa cruftas plurimas occupantut; ' " r * Suntqui Alopen Carcini poete fabulam apud Ariftotelem in Echicis intetpretentur:alii ipftus poe: ilpa] tc filiam,quaadulterafuerit,vt eltapud Euftratiuin.Sunt qui fantüs feAriftotelem interpretari putent: — &carcini nomen non poetam; (ed'cancrum fignificareyeo Ar iftotelis loco affirmant.nam € cáncto Alo pemor(a fuit ficut Philo&etenidém pliilofophus paula ta viperamorfüm dixerat Gyraldus. — Soria. Cancer viros perueríos & inemendabilesindicat; propter aniimális tranfüerfionem vefti- giorum. $i quis inueniat marinum eáncrum aut plüuialem(fluu ialem, ) virum peruerfum ínüeniét & inopem;Si marinum,tegem : fi flu minis,principem;eo quod mare tegem, flumen veró principes fignis ficat; Incertus. — b ez Piu tipa edle adeat n: enia csisisbs enfxEuL.AP)IiBHEGuE NOST A RSOSCA NCRL CANCER marinus eftcanceríin lapidé cóuer(us;ex India delatus;qui eft notusin Syra & Acgyptor LADO ag N y valdey4 l 148 DeAquaulibus. valde vfitatius in collyrijs, An dreas Bellunenfis.Rimegi eftlapis ficut cancer, Vetus Gloffoeraphus A. uicennz.Reiben lapis eft (icut cancer,Syluaticus : apud quem etiam Keiben perkappa fcribitur. Sed Bellunenfis apud Auicennam libro z.cap.592.pro Reiben reftituit Rathiaha. is (inquit Auicenna ) cít lapis ficut cancer, refrigerans & humectansin fecundo geradu.Exi ccat;abítergit siib: cancro proxi- mis: & vifumacuit.Etalibi, Cancer marinus(farathan fu farthan bhari)non procancro maris ibcelli- gi debet;fed pro fpecie cancri habentis membra omnialapidea, Auicenna lib.2.cap.152. vbi & remedia ex eoaddit hzc: Aduftum de eo fübtilius eft reliquis aduftis:idq; deficcat vlcera, & confert fcabiei Alb. ftergit dentes, & delet pannum & lentigines.prohibet lachrymas & refoluit cum fale vngulam & fit ex eo collyrium,& fricatur cum eo fcabies palpebrarum.Prohibet quartanam.Et rurfus cap.718.de Tefta, Exiccat(inquit)& abftergit tefta; przfertim clibani.qua fubtilior eftteftacancri marini. Etmox, Ab ] re ftergit [cabiem,& proprie tefta cancti marini. Carcinas lapis Plinionon fpeciem cancri marini , vt hic, fed colorem tantum refert. j | : , Cancrum quidem marinum vel pagutum inlapidem conuerfum; ipfe Venetijs ali i adhuc fero. Vide inferiusin Vifo Ros deletij. à W deer pando i je DE CANCRO MARINO, BELLONIVS. GRAECIS ( «mquit ) xatoxivQ- 9xAaiioc dicitur Gallis Contre, ^ t ( T NcrRmarinusrotundoac feré circinatocorpore pre- — cones bancin ftalamatlems fum: efl autem C — Maresautem foeminas opprimere videntur ; antequam in- B Eaveróhabentblzía,vtring; inlatere quaterna;& duo bra- C Mouenturque horum partes folidiores albis mufculis agé ; B TVantaeftmarinorum cum fluuiatilibus cancris affinitas , vt F C Diuextraaquam viuit. A.B. Veneti Granceolum(ad difcrimen magni paguri, G Cancri marini vel fluuiatiles(inquit Plinius $:cundus y. G ditus eft, anteriori parte crenis diuifo,cruftaceo tegmine perfimnlisslli qam "ellonius exbte conueftito: cuius magnitudinem ad Pagurum , Maiam, Aftacü bait.Subiscietur d ala Ron- & Locuftam facile contuleris. Maiores enim triumaut qua- *— delttii, TA tuor digitorum latitudinem non excedunt. Marinorum color certe maribus quidem rubentior , focminis ex limdo incya- neum tendit. eantzatque inter fe diutiffime dimicant, arietum more. Crura in ventrem refle&uut dum incedunt. chiaforcipata.Hepate rubro conftant;2uftui dulciffimo,quod Ariftoteles mutim nominare videtur, habent perro inteftina multiplicibus cirrhis obfeffa. je tibus,vtin paguro docebimus. vtrique fimul Wu Aes nifià perito difcerni poffint; : Sponte mortuus cancer prorfus abdicandus eft. uem Granciporrum vocant)nominant. Cancros bichthyopolis permifcentur ) ipfa glabri. nthirtas, & brachia grandibus forcipibus Cancri omnino glabri (unt:quorum ante- autemà Paguris eiufdem magnitudinis( cum quibusízpea tie primum difcernere oportet.Paguri przterea tibias habe vallataatque in nigrum colorem abeunt:in extremoliuent. rior corporis pars pofteriore latior eft. i uud yr. Ferrarienfes,mares Grancos,forminas Grancellas vocant,ac feorfim diuendunt, )incibo ex iure allium viridi cum ficu dupli- ci,malum;hydropicum auocant. | web In Cancrorum marinórum genere; Veneti mazanetas( Infraatiam cancrum paruum latipedem mazenetam a! Italis vocari fvibit ) nominant; Molecis fimiles:quorum alterum marem, alterum feeninam produnt; Mazanetas,feeminas effe volunt; Molecos vero mares; quos mollefcere ac vernationem exuere ferunt: contraautem Mazanietas putant perenni contegi crufta , & nufquam decidere. Molecos quoqueaut molecasaiunt,tum quidem torpeícere,cum cortice exuuntur : quo tempore pafta molliores aliquan do fenfimus. | | DECANCROANONYMORONDELETII, QVEM EYNDEM PV- to fuperiori , Loc est ull quem "Bellonius fempsater cancriem anarintim vocat. CANcRYM hicexhibemus eum, quo frequentius in Gal- Ieonem banc Rondeletiua bis pofuit. primumlib as. lia Narbonenfi vefcimur,quinafciturin marinisfagnis. £ap.21.quod nos hic repetimus. deinde Toma . in lib" Diu extraaquam viuit. 3 |. à omg ysqui sli egi nter quin qux spite Nomine caret : nifiquódà noftris generis nomine cancre appellatur. "OA a ba hy Brachia habet non admodum magna, pedes iongosjinacue tum definentes:cornicula duo. Anis 2n: eg Super carbones affatur, vel elixus & cruffa fpoliatusin fat^ tagine frigitur.optimus eftquumouahabet. Qui in ftagno marino degit, inter fluuiatilem & marinum medius eft: quoin fluuiatilium penuria aduerfus canis rabidi moríum vtendum cenfeo , loto priusin aqua hordei, velpim- inellz. lidem cancri priusetiam loti & decocti iniure cát- nis,hecticis valde profunt multumque nutriurít. Eorundem cinis cum fyrupo exadianto hauftus , fanandis pulmonum vl- dm i ceribus confert.multo veró efficacior fieuglycizchizajfeminibus frigidis maioribus additis , & inte- fe puempollinemredadis. — ^ | DE CAN- 40 De Cancro marino. Lib.11II. 149 DE CANCRO STAGNI MARINI,RONDELETIVS, A rp Legequa annotauimus ad iconem pracedentis capitth. RI A potiffimum cruftatorum generain ftagnis noftris viuere comperio;préter hiecnulla fere a« lia: nempeSquillam gibbam & paruam, | Tertium genus eft Cancer nomine vacans, magnitudine media,fimilis marino, Chelas duas habet; pedes quaternos.Foemine intus eft pars quedam crocea qua máres carent,quam ouorum materiam effe puto.Quo tempore ouis turget;optima eft. Caterz partes internzealbein féimina & in mare omnes, Hoc Cancrorum genus inter marinum & fluuiatilem medium efle comperio vt ininarini & in fluuiá- tilis vicem vfurpare poffimus:ftagnorum enimaquapartim marina;partim dulci conftat. Quando igi« tur fluuiatiles defunt, ftagni Cancros aqua hordeiabluendos cenfeo , vt in cà fi quid. fit falfuginis dut 3 o ponant;quibus tum feeliciter vtemurin hisaffectibus ; quibus fluuiatiles valde prodelfe predi cantuüf. Atque hoc expertus profiteor phthificis multum auxiliari.illisenim,ita vt diximus,lotis;& in iure ca- pivel cum cremore ptiffane coctis phthificos diu fummo valetudinis eorum.commodo alui, Ex iifdem cinis pulmones exulceratos miré reficit & recreaofi in aqua adianti, vel plantaginis lotus cum lacte afi- kool m ctemóreé ptiffane hauriaàtur, Ex eodem cinere medicamentum fit, quod à cane demoríis mà , ximé fuccurrit,. Quare minus recté faciunt Medici quidam;,qui flnuiatilibus vel ftagni marini cancris, fluuiatiles Aftacos (ubftituunt;,omnibus dotibus Cancris de quibus loquimur; inferiores.illi .n. molli | prahumidaq; fubftantia conftant,& qua facilé diffluatac diffipetu neq; cotpus fatis nutriat neq; pe- culiarem vim ad pulmones iuuandos infitàm habeat. Cancri veró fluuiatiles dulei funt lucco, tempe- ratam fubftantiam indicante: quem perlibenter amplexatur naturaquoreficicer if fo aetur,qui heret; m diffipatud; facilis non eft, a natura fus pulmonum malis fuccurrit. Cancri ftaguimarini figuram capiti prefiximus, vt meliüs à ceteris eiufdem formz diftinguatur, A » COROLLARIVM DE CANCRO MARINO T » Jmphiestev ditto. yx CARcrINOS Grecéisefítquirotundocorpore habetur:quemnos vulgari nomine dicimus Grá- Àj chio.isVenetiis,vbi marinorum numerus propé infinitus habetut,vbi cruftam exuerit;à corporis mol- litievulgo vocatur Mollecca. E.quorum genere funt etiam quxappellantur Macinette. nam & ha füo tempore cruítam exuunt,Matthiolus. Plura videinferiusin Paguro,quod nomen procancro fimiplici- ter Grzci,prefertim recentioresaliquando ponunt. Cancer marinus Anglis & Germanis inferiorib, vocatur Kraf, Crabbe : fuperioribus dici poteftesu Ae« Krabb. Vide (upràin Coroliario Cancri fhtuiati- lis A,& inferiüsinPaguro. | | Cancri marini in faxis pafcuntur & habitant, Oppianus lib.r,de pifc. Quod autem Plinius dixitcan- C 8 9 croslocis mollibus vitam degere, haud fatis verum videtur.Sunt enim Paguri,cancri;& tamen non ni- - .filocis faxofis capiuntur: & fimiliter cancri illi alii pàárum minores,cibo non idonei, precipu? mares, preterquam cum exuerint fene&tutem,quos tam petrofis quàm terrenislocis vitam agere, perfpicaum eít:quod ex Ariftotele elici etiam potefb;tam octauo de hiftoria, vbicancros faxatiles Ítercus deuoraré inquit: quàm etiam quarto de partibus animalium,cum can cris caudam inutilem efle tradat,quoniam vitam agere terrenam cauernasq; fübire foleant.nec defendi fatis poteft Plinius;nifi quis inPlinionon cancri,led aftaci legendum exiftimauerit, vt dictum eft exAriftotele;jvnde hec mutuatur, Maffarius. O- ftracoderma omnia cruftam fuam exuunt, Oppianus.ergo Mazanetas etiam Venetiis dictas fuo fpoliari corio probabile eft,quod & Matthiolus approbat: etfi Belloniusé vulei fententiafecus tradat. Conca« ualittoreo fi demas brachia cancro, Cetera fupponas terre;de parte fepulta Scorpius exibit; caudaque minabitur vnca, Ouidius Metam.1;. Vide infrain Paeuro c. & fuprain Cancroin genere. Quicunq; perfpexerit qua machinatione cancer Oftrea capiat , illius laudabit & dihget olertiam. D Oftreuminterea fuas conchas(coeni & aque defiderio)cum patefacit,is fuis brachiis fublacum calculü in concharum hiatum iniicit: quo interpofito, Oltreum teftas claudezenon potel;, quare yGancroexe ditur & conficitur; Gillius ex Oppiani de pifcib.lib.z.cuius verfus Grzcos recitat R ondeletiusin Can- cro paruo quiin alienis teftis hofpitatur,tanquam de illo inferit Oppianus, quod mihigmon videtur: fimpliciterenim cancrum hoc facere ait. Vide iIsU£vyes: aputd Varinum, vel fapradin Cancro ingenere H.a Meminitétiam diuus Ambrofius, vt in Oftreis recitabimus. r3 InBofphoro Thracio cüm ventus ingruit violentus, Cancri aduerfus fluctus nituntür:circa promós. toria veró venti vis maior efl;ita vt omnino repulft auerfiq; Cancri,impetum fequi vndarum cogeren- p tur Hoc preuidentes illi;svbi iam prope ad promontorium appulerint;finguliin(inuofo aliquoloco fe tenent,fimul & reliquos expectant.Deindein eundem locum congregati, adrepétes per prxcipitescre pidines in ficcum afcendunt, & flu&uum vini( qua parte violentior erat )enadunt; iter.pedib uscontfici- entes. Cumautem hanc violentiam pedibus pratergrelfi funt;ruríus per crepidinesimnmare recurrunt, Parcunt autem eis pifcatores,cim declinandi communis periculi gratia fponte in terram exeunt: neq; homines cümfint;ipfo etiam matis impetufeuioresiplisviderivolunt,Aelianus7.24. ^ — | Cancro marino & alia multa cum fluuiatili communia;tum remedia diximus fuptà. Dioícorides qui- Gi dem marinos eadem quz fluuiatiles przftare fcribitomnia,fedignauius. Apri inmorbis cancros ve- Ícendo fibi medentur,maximéó mari eiectos;Plinius. Aeliano àpri cácros fimpliciter remedium fibi cóo- trahyofcyamum quarunt.Cancri mar.deco&tr ius contra dorycnium efficax habetur, Plinius. Marini, €9 nonfluuiatiles,cancri affumuntur in theriacam Cl. Apollonii ad rabtoforum canum morfus; apud Ga- lenum de antidotis lib.2.ca.73. Siequuscum foenoaut pabulo braíficam fylueftrem forté deuorárit, p- deft marinos cancros tritos cum fucco brafficz(fatiuz )milcere,& apprehenía lingaaperos infundere bis die,idq; pertriduum,donec malum egeratur aluo, Abfyrt. Cancros marinos impari numero exuftos velaridos tritos,& baccas laureas impari numero tritas,adiecto melleatq; adipeanterinà remitlu equis ' ponderibus,vniuerfa permixta vnum corpus facies;atq; equaliter in duodecim pàrtes diuides;& in ci- b antin potione laboranti phthifico dabis, mire proderit, Marcellus.Can crimar.drachma duzàpne- ris i bibantur;ftranguriam fanant, infantibus ex lacte materno Apbon ies ecu Berg | j Xtra $ * n 4 : 2 Ho De Aquaulibus. Extracerpus, Cancrorum fl.cinisex oleo & cerarimas in fede emendat,item & marini cancri polli- - ne(fcilicetfnoemendant;) Plinius. Cancri mar.ex oleoimpofiti;pernionibus vtiliterprofunt;ita vt fo ueantur aqua,in quaeruum diícoctum eft, Marcellus. Tefta cancri mar. abftergit fcabiem , Auicenna lib.2.cap.17 2.fed cancrum mar appellat cap.1j2.eum qui in lapidem induruerit de quo fuprà fcripfi- mus mox pof Cancrumin genere. Cancelli ( Cancri ) mar. aut fluuiatilis in aqua decocti caro cocta & tunfa cum farina hordeacea mixta;impolita calide ftomachi vomice tribus diebus , maturat effi cacifli- mé,& plus quàm fit verifimile,vt à nobis expertum eft, Alexander Benedi&us. Cancri flun.illiti,vel ma rini, pilosin mamma tollunt, Flinius.de malo pilari in mammis lege fuprà in Cancris fluu.c. H.a, Cancermarinusà poctis etiam littoreus & zquoreus dicitur. Concaua ittoreo fi demas brachia cà- cro; Ouidius Metam.ry. Sextum Ícorpii genus «aprire anim d; fimilefacit Nicander, Kagslvorzsyu , id efterronesabOppiano cognominantur,nimirum quód certam aut ftabilem fedem non habeant.Bello- niustamen non quemuis cancrum,íed equitem tantum cognomine,hoc epitheto dignatur. Carcinias lapis eft Plinio marinicancricolore. Nos fupra de carcinoide, ideft cancriformi lapide marino mox poft cancrum in genere quedam attulimus. DE CANCRIS LVTARIIS,EX AELIAN O,7.3o. CawcRonvx genus Lutarium colore aliis albius fpectatur.hi in luto nafcuntur: cum inceffit eis timor,humo fe excitantad velatum, & perparuis alis fubleuantur,quib.quidem gradientes vti minimé necelle habent. Cumautem iniectus eis eft metus,nonnihil in his fübfidii, nontamen admodum firmi habent.enimuero comprehenduntur quód furfum fubleuare non queunt. Quidam eos comedunt, & ex coxarum vertebris laborantibus remedio effe ferunt. In Grecis codicibus manufcriptis duobus hos CARCtos zemaix: diciinuenio,nimirum Xm $ zésiSw;hoc eftà volatu. Gillius legit zwAi«, hoc eft lutarii. nam jAx lutum efin quo gignuntur.Dicuntur & arborum folia z£raAa, Sor 18 zréseOw ,& cl cada zemAic, animal volucre.riézws veró paruas & fruticoías palmas interpretantur. nam & Latinis petilum,paruü lignificat.proximum efteiufdem fignificationis Gallicum nomen. CascRoRvM generadiuer(a effeaudio. funt enim quidam faxatiles : alii in limo; algisautarena gignuntur.quamobrem & formis & cognominibus differunt. Aelianus 7.24. SrERNION ab Alexandro Tralliano nominatur. Diabete morbo laborantibus ( inquit ) conueni- untex carnibus OACiov E sigyicy y xe achec itis Tav (909, Gc C. Amnotauimus pauló fuperius (inquit Iaco- |. bus Goupylus)accepitle nos abhomine vulgarem Grecie fermonem tenente, evo elfe ex oftracoder- » morumgenere. fedex hocloco intelligi poteft;,eo nomine carnem aliquam fignificari. Cordis(ftoma- chi vel oris ventriculi ) dolore affectis cibi qui non facilé alterentur (aut corrumpantur ) conueniunt, G& quiacres mordacesq; humores retundant, vt 4 OAGa xo s uMov, wd 9 expyiov, sod aieo ol, x qi iaimol; xxTeos &í koiian y Iuuen Adem Trallianus. Ego vtrobiq; vuluam porcinam intellexerim , & fternii nominepe- étus porcinum potius quàm marinum aliquod animal.Sic & in caniniappetitus ànimio ftomachi calo- xe curatione,conuenire inquit ev ( stevov i sepviov Jug BéAGuoy,A dla ( dpa eon 3uuencarum )ed]asz & fi que huiufmodi refrigerant fimul & non facilé concoquuntur. Item in curatione doloris oculorít ex biliofo & acri humore. Vefcatur eger alimentis mitibus & minimé mordacibus , & incraffantibus; vt orpho,glauco;bulbio;fternio. Verbum bulbion (inquit Goupylus)à nomine Latino vulua vaoxoe;- exc deductum eft.eo autem fignificaturanimalium 5 cea, cuius efu fanguis pituitofus redditur. Que confequitur dictio egwo,petitaeftex vulgari Grecia fermone.ea enim fignificatur ósezxobepus eid((G- vtex homine doctiffimo accepi;Hzc ille. Eftquidem cancrorum quorundam eiufmodi fpecies, qua 49 pectorisfiguram pulchré referat, vtab eadem nomen adipifci mereantur : an veró Trallianus hocno- mine oftracodermon vllum intelligat, dubito: praefertim cum femper hoc nomen cum vulue mentione. . coniungat,tanquam rem cognatam,eiuídem nimirum animantis partem. *. HERACLEOTICOCANCRO,RONDELETIVS. Id A D ünt Heracleotici cancriab Ariftotele;ab Heracleail luftri v£bead Pontum Euxinum fita, obidetiam Pó- tica dicta eft, potiü aàm ab vllaalia Herdilts. fuerunt enim pluresalibi vrbes AMI nominate. B Hicancripaguristam fimilesfunt,vt vix difcernantur: ve- runtamen Íípecie , vt diximu s, differunt , vt ex defcri- ptione iam fit perípicuum.Heracleoticiaculeos in fronte ha- in & inlateribus: pars tefte pronaaculeis afpera eft & hir- ta. colore eítfufco; quoà paguro differunt.Paguri pedes bre- uiores multó & tenuiores habent,cornuaante oculos articu- lata. corpore funt minore quàm paguri;in alto mari degunt. F Carnefunt media.lusexiisaluum foluit. mediocriter nu- criunt, Affi fapidiores funt quàm elixi.Rariores funcin noftro iari. a DE EODEM BELLONIVS:QVI EFFIGIEM EIVS DIVERSAM exhibuit , quam [ubucimus : nempe Galli marins vnlgo dstls, quem Rondeletius Ur [um faeit, ci 100169 ab bacuontibi diuer[am panst,quam infra dabimus. | M o 1Q eo we CoMPrvnEs Heracleotícum Cancrum videntes , Gallum marinum ea tantum ratione vocant, quód eius brachia videantin crifte Galli modum tornataeífe. R obuftiffimam cruftam habet ac fpiflam. Plurimusin Sicilie litore: quanquam & aliquandoad facellum Adriani pontis Romz in foro piícario yii vulgó diuendatur.Cancrorum genera(inquit Plinius)(unt Carabi, Aftaci, Maic,Paguri, Heracleotici, Cancrorum(ait Ariftoteles )genus maximum eft;quas Maias appellanr; fecundum paguri,& quos He- racleoticos vocant. De Cancris Heracl. Lib. IIII T Qui enim Heracleotici vocantur,crufta quoq; firmio- re muniuntur,vt Maie : & oculos habent paruo diftantes interuallo. Sed crura illis breuiora funt quàm Maiis.He- xacleotici itaq; cancri dorfo non funtafpero vt Maic;nec tam lzui quàm Paguri : tamen idem eft cruftarum color. Histibie vtrinq; funt quaterne, brachia duo admodum firma, binisarticulis geniculata, forcipibus robuftis bi- fulca;hifpida,& benearmata. Horum enim pars fuperi- or,elatis crenis vallata eft. io CumautemHeracleas vrbes videremadiacentes litori, «N vnam Ponti, alteram Propontidis,tum quidem facile mi- hi perfuafi ab eis id cancrigenus fuam defumphitfe no- menclaturam: nifi tu àmagnitudineac robore potius di- &tum effe putes. COROLLARIVY M. Ex cancris qui pelagii (unt, pedes habentlong? retar- m ve diores adambulandum, funt enim ceteris ipfi nantiores, [7 t, vt Maie, & qui Heracleotici appellatur. Crura iis breuia, Ps T qup fed falus eorum beneficio crufta rmioris contingit.itaq; Maiis cruratenuiora,Heracleo- ticis breuiora, Ariftot.de partibus4.10. Gallum marinum qualem Bellonius pingit, Cornelius Sittardus Rome fibi vifum exiccatum in edibus Gysberti mediciad me depi- cum mifit, Aiebat (inquit) Gysbertus,nullum vnquam inter pifcatores talem poftea vidiffe. R ondele- tius vrfum veterum eum effe putat;qui Gallus marinus vulgó nominetur. Porro Bellonii vrfusélocu- ftario genere eft;abíq; chelis,& a Rondeletiointer Squillas cenfetur,late cognomento, Vide etiam in- frain ijs quz ex Petro Gillio de Maiis cancris, & aliis minoribus attuli,poft Corollarium noftrum, [JXp 1G AUNCOGREGOONDAUCACGC RO OX D ELE TI«L V $ ( ^ Ancri udie dicüturab Ariftotele;3Ga- *— za maic,fortatfeà magnitudine : nam j«cio. quee amitam fignificat & nutricem ali quando etiam pro grandiore natu fiimeba- zur.Cancer hicànonnullis carabo dicitur, ab aliis porroni; à Venetis granci porroni, ab aliis cancharo de Barbarie, Nofttris eft eoru (-; quia rariffim? 1n noftro litore ca- pitur. -— : Eftomnium cancrorum maximus. vidi 4O exoceanocancrum meam , cuius latitudo palmum maiorem füperabat , longitudo ad Íemicubitum CERA 'Teftalzui conte- itur,cuiuslaterumambitus in femicircu- p definit. pedes octo & breueshaber pro OU MN corporis magnitudine;chelas duas,dextram maiorem finiftra. Omnibus enim cáncris , vt fcripfi ÁAti- . ftoteles, magna ex parte maior eftchela dextra quàm finiítra: chelarum extrema nigrefícunt. Cornua quatuor ante oculos protenduntür,duo breuioraà media fronte,longioraduo fub oculis nafcuntur. ij non magno interuallo à fe diftant pro corporis totiusmaguitudine , dE modó promit , modó Condit, .. Cauda ubtus eftlata; aliorum cancrorum caudis planéfimilis. Caraeconttat dura & infuaui,coqui- F $9 turin furno velinaqua;& ex aceto editur;diflicile concoquitur malumq; fuccumgignit. A In huius cancri cognitione valde hallucinatus eft/autor libri de aquatilibus , qui cancrum Cezrra Befro- vulgó Maflilic fquinado dicum pro cancro mea exhibuit , non intellectis vel fortalfe ne le&tis "" 2c» quidem notis,quas cancro mee Ariftoteles libro 4.de partib. anim. capit. 8. tribuit, Cancrum enim 777 Eee meam omnium maximum effe tradit: deinde crüra ei breuia (vemvta ror tum , 500 etvam brewta c suettv esty i- iU dean buere ) & tenuiatribuit. Cancrisjinquit;quiex pelagiis funtpedes funtadingrediendum tardiores , vt fva laid mzis, & Heracleoticis cancris,quia patua(pauca) vtuntur motione, led falisiis firmioriscrulle bene- Pegersoo fa ficio (x&ósgemes &iis« ) contigit.quare mre tenuia crura, Heracleotici paria habent. Qui veró cancrum cnhpro Maia cuius picturam pofuimuscum viuo contulerit, & fepius ac diligenter infpexerit, longs maiorem ( m re pum ... Oceano quidem yon in meduerrantoytiqeitt Scaliger c5 c. elle eo quem Maffilienfes (quinado vocant comperi- Nr dri $0 et, & crura procorporis rationelongétenuiora & breuiora. His accedit aliancsa minimén egligenda, — uam idem Arifteteles prodidit: Cancri alii oculos habent? latere füprà,ftatim (ub prona parte multd. à (efe diffitos : aliiin medio, breui difcrimine, vt Heracleotici & mee.Sicin noftro oculi breui fpatioà fe diftant,in altero mult maiore. DE EADEM BELLONIVS, FACIT AVTEM VETERVM Matar .catceum cum auem pro pagar Rondelerizas exbibet. , M A1AM ob imilitudinem,quam camaraneo habet, vulgus Gallicum Jragze de oe , quafi araneum A, dicat,)nominauit.(£ff e$ alus eod renes eac lat, dean (eprai £lmentae d.ex "Rond. Ieuo fcripfi, ) Matlilienfes ab aculeis infinitis,quibus in tergore morelocufte horret,& villis quib.vndique eft circuml2ptus, Vne Íquinande(ad pe&inemad quem linum attenuatur,alludentes)vocant. Veneti 2c Genuenesà fpeculis, in Maiarum corticib.eleganter inclufis,Specchio;hoc eft fpeculam dicunt. Alii Granceolas vel Can- | creolas: Romanum vulgus Grancitellas. — Pelagius ett pifcis.Non enim vt Pagurus inter faxa, neq; in v4j, ficcoyminusq; temporis extraaquam degit, | N 4 [im S Nf RE SS iS uus T M 24 / 7 E, 4 M BEI 1. 7 j 7 7; v a DONMMe NI 40 Lib.4..de bis Cap.3- ' "n A DeAquatlibus. Jeonens bate pro Maia ftemnira Venellls pitlam accepi : qua cum Bellomipiftnra fomilise[it, pr e pofrit.. Rotdeletisicoe tem accuratins expre][am ,martsforfitan in boc genere, defcriptio-.— tiep, mox in Paguro eius videbis. c pmme i S SN ] NT b" Hocautem à Paguro differt;quód Pagurus parteanteriore latus fit; Maia vero pofteriore partein la- titud nem fe diffundat;anteriore coar&tetur,& anguítior fiat. magis eft pretereaorbiculata quàm Pa- gurus, Crura quaternisarticulis intercepta gerit;alta &exilia;forcipibus imbecillis dentata,quib. pre- dam oci applicat; Corpus illi ettam graue, vtad inceffum ineptiffima effe videatur, quamobrem intera ra fee iflima;in aquis velociíIima eft. Pedes quoq; non habetforpicatos,fed vnguibus bene munitos, N. vtroq; latere quaternos,quinis articulis interceptos. Coctaeodem modo,quo reliquum cruftaceü ge- b | nus,rubet: fed viuaaut liuetjaut virefcitjaut tubore phoniceoafpería eft: quàfi fupinam contépleris, e ern vaio IK IU S MU OH: fiMDIASUPSDEl ^ ^ tria Im 21 * 1e 4e $e [17 £0 39 $9' o De Cancro Maia. Lib. TIIT dg &ria parteanteriore breuia Ípecula ab ipfius crufte nenne continuata cernes , inter quz pretenture dux deliteícunt. Tibiasnon habet leues vt Pagurus,fed multa Ícabricie exafperatas. Maia faemina, o- erculum latiufculum habet,fub quo duo foramina membrana occlufa in iplis pofteriorum radicibus €ollocata apparent. Quatuor preterea vtrinque femicirculis vtitur in natando; à quorum radicibus o- &oni prodeunt pinnati ramuli, quib.hzrent oua in fetis. Interaneacum Paguro aut Heracleotico Cancro conueniunt: quz quicunque diligentius fpeculari eupiet.neceffe efteum viuentis Maizteftam füperiorem detegere.Comperiet autemin capite, atq; ad- eb ore ipfo dentes extrinfecus duos offeos: in palatoautem carunculam qualingue vicefungitur: pre- tereaante dentes bina denticulata officula;atq; in eius ore cauitatem ftatim ante gulam, inqua quod rubrum continetur; habet multiplices flexus: eius vuluam effe puto.Ex hac enim oua prodire comper- tum eft. Subíequitur cauitas fatis capax,vacua quidem ea,dum ieiunus eftpifcis; vt vel osalterü, vele ius ventriculum effe dicas:cui etiam dentes adfunt (quemadmodum in Locufta )numero quaterni, in- ciforii, & vnus molaris:à quibus gulaincipit,in cuius fummo epiglotidem manifeflé videas. Eaautem adapophyfes meatibus committituradeó exilibus , vt vix appareant. & quemadmodum vuluaadim- plebat maiorem partem receffuum,fic apophyfes vbiq; per cauitates immittuntur , tenuibus tamen]i- gamentis adftricte;& maxime mufculis.nec eftaliud inteftinum manifeftum , quàm illud in quo defi- nunt apophyfes,excrementi Ícilicet receptaculum. Eftautem id teres,ceteris partibus incumbens, ad caudam víque protenfum.Sed & veficam vtring; vnam inipíaaluo robuftam , magnam& membrano- fam cernas: cuius exitus eftper ea duo foramina quz fub operimentolatent.Branchias habet vtrinque fub teíftain lateribus numerofenas : que certa membrana A ipfo tegumento diítinguuntur. aquam e- nimin oreacceptam per meatus quiad radices crurum funt,egerit. COROLLARIVM. PrcTvRAM Venetiis pro Maia faminamiffam in locum figure àBellonio exhibitz;cui fimilis erat ofui.!s cancerab Italis Granceola vocatur. Lufitanis Cangreia vel Cangreiola, vel Centola, vt audio. bou: Hieronymus Fracaftorius Maie nomine olim ad me mifit;fed magis pyramidata parte anterio- re,&c.quódad alterum fotté fexum exprelffa effet. Gillius quoq; hanc Maiam exiftimauit. Sed contra- dicit Rondeletius.iudicent eruditi. Maie funt grandiores,rotundiore ventre;gre(fu in terra fegnes , in aquis autem velociíTimz, Veneti Granceuolas vocant: quarum rotundioribus teftis fpeculaincludere a eléguntiaht folent;Iouius. Quz mze vocantur, genere cancrario maxime (unt: quibus cauda deeft, & corpus rotundum efl,dorfo fpinofo, cruribus oblongis: quas vulgus cancreolas cognominat,Maffa- rius. Idem,in nono Plinii mec nomine Grzco potius quàm Latino Éribendum ait, vt codices antiqui habent; quamuis Theodorus Latino nomine maias interpretatur. Vtranq; ( hoceft Bellonii & Ron- deletii) Maiam, Germanice nominare licebit, «mg»ofen Kcb/,id eft, Cancrum magnum. Bellonii veró Maiama Fryiicum Anglis: (quod nomen tamen abaliis pectinum generi cuidam aculeato tribui inue- nio.) vel fi&tis nominibus aliarum imitatione gentium, ss AMrerfpinn,cum Gallis : vel potiüs eroffe Mfrer- fpinisvt hzc Maia fic: ille pagurus, vel commune ad cancrarium genus nomen.quamuis óc fepiam aliqui fic vocitant. Albertus cancrum marinum rotundum fine cauda;fcribit Germanice Araneam maris ap* pellari. eíz SpiegelKrabé , cum Genuenfibus, cin Hichlkrabb cum Maffilienfibus. ^DE MAIIS CANCRIS:ET ALIIS SIMILIBVS,SED MINO- ribus, de quibus fmt ne Horaclotus an Equities dabuat, Gels. Interiora: à ; " .s j E ?, ^ Mazrr5,ex Cancrorumgenere maximis,cauda deeff.atque ex vtrog; latere quinq; pedes tenues val- B dé eminent,forcipibus carentes,exceptis duobusanterioribus vltimis, qui fubtilibus forci pibus den- tati (ünt: earundemq; os fimiliter duobus grandibus vt Locuftarum dentibus impletur , & tanquam brachiolis quibufdam circummunitur,eiusq; color rubet: corporis figura pofterior rotundior, anteri- orpyramidatior: extreme partes aculeorum ferie circumuallantur , quorum B fronte tanquam : cornua eminent : crura quibufdam fpinulis horrent. Maffilienfes Squinadas nominant: lidemq; quorüindu- 4 ftriain pifcationeverfatur, mihi narrárunt,feperraró pifca- — V rifolerealiud Cancrorum genus, quorum corpus vt longe minus fit, quàm Maiarum,multo tamen longiores pedes exi - N ftere : fincne Heracleotician equites Cancri;diiudicare non EX SN queo;,cum folam rudem auditionem acceperim quod ipfum idcircoadícripfi vt alios,quibus matus otium eft, ad horum e NOSE inquifitionem incitarem;Hec Gillius.Videtur autem minor A» hic,fed fimilis (quinadz cancer;is effe qui Folia vel Folcain CNN NISS- 2: [ f TERT. f r7 « "d SOMMA, /225 4 Italianominatur.cuius effigiem; vtà Cor. Sittardo meo feli - : NE CIS cis memorieaccepi;apponam. Folca(inquit ) dicta partim à ENCO S I Maiis differt, nifi quód afperitaté in teftatom^tofam haber. — NI ZU Mox proprié obftetricem fignificat, àverbo uz vel «aces : pp quod eft quero :abufiue verb uajeun (id eft matrem velaui- NT am;)& omnem etate prouectiorem mulierem uos falutant, Euftathius.Etalibi,:aix funt pulicengne: tu grandiores,óc qua parturientibus aftant,etiamfi iuniores fuerint.Hinc mee cancro Rumirum Suum nomenà magnitudine: aci carcinometram aliquis diceret , vt inter echinos echinometrá.Porroó vta Hosvacléotici. Equites. a. mulieres ue: , ficad viros «da (ad natu maiores fratres vel alumnos; ) appellatio honoris gratia eft. . Fuit & Maia vna Atlantidum fiue Pleiadum,qua ex Ioue Mercurium peperic . EUN '] n4 DeAquatlibus DE PAGVRO,ROMDELETIVS "Lege qma Annótauimeta fipra ad Maia Bellonii figuram. ere Ba E S ENEETCAN i fe À IIS OTPOZ àltetà cancti fpecies et : nomine Graco vfi funt Plinius & Gaza: In Prouincia Íqutní- À. Ado vocatur;ab aliis gritta,[quaranchon;grampella;abHifpanis chabro.Dicitur amy o (Oto ge qi soély 3X Qus dut C» viis mos tid eft,quod in editierib.& pracipitibus locis vezfetur. Exiftimare aliquis pof Beracleetii Íetéofdetn effe paguros & Heracleoticos cancros ex Ariftotele qui (icillos coniunxerit. AsUpov 33 of x paguris pers -— auyepov qa). cl porc sormkel xeoxivo:, Secundum cancrorum genus paguri & Heracleotici cancri, Magnav- 39 dime trorumq; fimilitudoeffecit,vtiidem effe viderentur:reuera tamen diuer(z funt fpecies AriftoteliacPli nio paucis differentiisà Íefe diftin&ta, vt ex fequentibus perfpicuum fiet. 2 Pagurus poftcancrum meam maximus eft; parteanteriore,& inlateribus fenis aculeis longis & xa- lidis riget; fronte protendunturappendices duz rotundz;acutz, firme admodum ;fub quibus cornua :duo minoraarticulata.Ex lateribus valde prominent oculi magisad latera, quàm ad anteriora fpe&an- ted;rnagno interuallo difiun&i,quanotaà cancris meis differunt, Teftatota minimé leuis fed afpera, vtpote qua tuberculis & aculeis tota confpería fit. In eaymaximé in fuperiore eius parte pictores noftri (E) fpeculaincludunt;nec id fine gratia obaculeos & teftz colorem. Pedes octo habet,longos , cratfos, fex le 1e articulis interceptos : chelas duas magnas;aculeis horrentes. Caudam ex multis tabellis contextam, in ^^ cuiusparteinterna oua zftatis tempore appendicibus racematim harent rubra.In lateribus branchias, 4& & partes internas eaídem quaslocufta. x | F Carne eft media;neque dura;neq; molli,& dulcinontamen zquéac (quillarum caro. In furnoaffa- -. türore & ano obturatis , alioqui quicquid intus eftliquidi effluit, & fit fimilis cancris Ph ceniciis,quib. nihil eftintus ob pabuli inopiam.Sentit & vimlunc,vt reliqui cancri qui crefcente luna fucculentie- res.& meliores funt. P A: » | 2S D... Veterum ícriptis fatis celebratus eft pagurus: muficam amare, & ea delectari dicitur. Laudatur etis Prousrbiuin. proüerbio np Id d etiam caníaputo& collo Ephefiz Dianz Pagurum olim fufpenfum fuiffe;prudencic & nfilii (ymbolum. Págtiro vero fapientia tribuitur,quia vere quum cruftam exuit, aculeisarmisq; omnibus fpoliatum fe fentiens latet, & viribus fuis diffidens,nullos aggreditur, quoad teítam nouam & Bots uloss recupetarit. Vtitur & prudentiain excutienda grauiore tefta . Quum T enim tempus appeti;/huc & illuctanquam furiis incitatus fertur, alimenta perfequens vtex pleniore . vi&tuad'corporismolem facta acceflione tefta difrumpatur. Quz omnia Oppianus fic exponit. 1913 Lab. Y. &2udt* $3. xou s iier de EN RES Mer M nre NU NN NOS; D Oi d[: guryspot / Hvixa Piyvuud uote iw Qesosevmu eAv 2e»; - Hacin Córol. , ,. Via rt weauiuitoew towrU Ov igp awe ases. (oC P'yirepu javoio AJaexesase opea iw e onset. lario para- x XII Adposetiaeva «S0; ' quy OE dar ioc yv ep (Q- $Aio99, : 0384 avi zr&a19y m 9n dac out TETOWTUJ : phraftice red. "urax; oU'rc (aar wenviutioo; 38 T6 AR, E Aro pdjuos | O91djéoim persius, SY Em Jepuir, iq isi t SX Eyevet tini übaCarpouirnwajua Nomdvre. ut d| eue oiyerobjNuoi vor $39. Ris e qos ER Dwipauacciree ora sLesacbioso asco ro, TéQez d|s ujsbv Ex gw apu x ovs aid Lazwtoymots O' ee mE jntAtosi VÉoV GiEGI otc i Di moeyE a | £u wii» qa Id véró fapientie Paguri attribuunt.quod natura edocti,vt & relique omnes aniriantes faciunt:neq; Eib.«. de Hifl. folum págu ri fed etiam locufte & cancri crufta (aa exuuntuür vere, quemadmodum angues membrana M We vernátionis quam fenectutem appellant, vt tradit Ariftoteles.Idem fcribit Oppianus, omnes cruftain- 1 5 DW tectos cruftam veterem exuere,deindealiam renafCi. Ulowzec 4| ii me xA2V tmr ósea bevie ur tU, O oat Lr Buvsen yeoan ipo sor^ 0 D Treo e Xon: mr! Go ve X mic aware env. Quos vetíus ideo maximé citauimus,vt admo: netémus poetam nonadeo verborum follicitum;is22«» pro crufta;non pro duriore tefla,qualis oftreas rum eft, vfurpalffe Nam quz veréteftacea funt;integumentum fuum non mutant , fed cruílata tantum; eius rei cauíam aliàs reddidimus, | ud) cns Ds De Paguro Lib. IIII. ys DEEODEM,BELLONIVS, Tcon bac "Paguri alia eff;quam a Rondeletio ex sbita. Pofini autem non apfaen hie Bellonii iconem, fed meam , quam olm V enetits fieri curauis plane femilem. Jm» 2 1e Ni NS 1 eu BABIES m UU SNUS i A ) NN EREE-DM Mu t VA N QN NES V n BN lj N WN T NN f SO j PAcvRvM Galli Vn Chabre vel Vn Crapenominant.Greciavbig; hodieadhuc vulgó Pagurino- A mine cognofcit.Caue autem ne pro Paguro Pagru: dicas.E(tenim Pagrus, pifcis fquamofus , multam à Paguro diuerfus. Cagurumautem hunc Normanni à rubro vel rufoyquem eius tefta pre fe fert colore; 3o VnRouffeauappellant: alii quód co&us in paftilli modum pulmentum ferat, Vn Tourteau, quafi pa- ftillum dicant. Maffilienfes Carbatfe & Fagule,; Veneti Granciporrum; nomine fortatfe compofito, q ua fi Cancrum Pagurum dicerent. Suntalii Galli Mediterranei maris incole, qui Pagull nomine à Paguro deriuato proferant. | Refpuit lgues tract?, afperas cautes incolit,quas cftus maris in refluxu & reciprocatione ficcasteli- C quit.Pagurus,vbi receffit mare,in arido relictus,ob metum crura contrahit, & torpentis modo immo- ;bilis quieícit. Cruftaeius nouem in gyrum crenis imbricis modoinci(aeft. Adolefcitin calue humane magnitudi B nem,fed non ita orbiculatus euadit: cancris enim proportione refpondet. Valida crufta integiturac ;,. leui. Crurablafa,vtring; quatuor habet,villis birta,ternis articulationibus geniculata;in quibus vn- gues acuti oblongid; funt,minimé bifidi.Brachia bifulca parte anteriori binisarticulis intercepta,for- cipibus crenatis munita;in extremo nigra: quibus quc conftringunt vtedant, etiam dura eontringere offunt.nam1n eis durities eft pen& offea. Quamobrem ichthyopolz captos Paguros ar&té ligatos fer- uant,ne fibi inuicem cruraabfcindant. Color viuorum multó viuidior eft quàm demortuorum. In vi- uis enim prz nimiarofei exhalatione tergora veluti fübnigraapparent. Ceterum cocti (vtaliud omne «ancrorum genus )mutant colorem.Caudam fub thorace reflexam habent, vnde hos caudarum expertes effe quidam coniiciunt. Branchias vtrinq; 1n latere diípofitas oftendunt, vt reliquum genuslocuftaric, fub tergoris crufta;fenis ordinibus ad tibiarum radices iníertas. Multó latiores funt quàm longi; vt ex Oceano in pedalem plerunq; latitudinem abeant. Quidam mihi vifus cftin Angliadecem libras pen- | dere. In eius ore tot comperies nature fecreta;totadftantes appendices,tot pel liculas,vt coactus incre- 39 dibile nature artificium neceffe fitfatearis. Mutim(eaautem eft hepar)habet dulciffimam , maximaex parte fubrubram, cum infinitis prope apophyfibus,flauis,grandi ftomacho adiacentibus. R eliquz pat -&es interne mufculis albis conftant, quibus externg mouentur. Sethus;Carcini appellatione, Pagurum intellexit, Galenum fecutus, A etium & Paulum, A Salfi (ucci effe (minus tamen quàm oftracoderma)& ventrem fiftere fcribit. Inter lautiffimos cibos F hodie receptuseft,quem tamen carnis & co&ionis durioris Galenus alfeuerat.Sed id(vt iam inCancris di&um eft)de mufculis potis quàm de Muti(quapotiffimum parte conftat intelligendum efle puto, | COOROLLARIV M. l PAcvRvM eundemquem Bellonius pingit cancrum,in Italiaab eruditis nominari audiui.necali- A, umad me pictum Fracaftorius dedit: deeodem etiam Gillius fenfit.& nominatum alia; qua Bellonius recenfet;atteftantur: tum porri vel pori nomen vfitatum Italis per fyncopenáà paguro contractum vi- detur.quanquam hoc nomen R ondeletius fuz Maie attribuit;porroni quidem ille;non porri Ícribens. Adlittus Adriatici ínushos CancrosPorros vocant,quafi Paguros: Maffilienfes Carabaffos: Gillius; de eo fentiens de quo & Bellonius.Dalmatzaliquibus inlocisin hodiernum diem paguros, & Veneti Cancros porros cognominant,Maflarius. Paguri hodie Granciporri dicuntur,Iouius, Etinaliis Italiz locis pauri vel pauari cognomine;pedibus pilofis,tefta nigricante.^ Palladio Cancri marini vocantur. Pagurus,fpecies eft cancri, Hefychius.recté quidem ille.erecentiores veró Graci plesiqy pagurum.pro cancro fimpliciter & in genere vfurpant. Vide fupra Cancroin genere;A. Sic pagurum fluuiatilem. dixitauthor Euporifton 3.226 .Y1ory*25 (9c 9 p on sapeexc Scholiaftes in Equit. Ariftophanis . Bias, pagurus eft marinus qui vocatur carabus,Kiranides. A E Anglis hocgenus cácri vocatur Pu "ger.à Gee manis egz /4Metr(hin;id eftaraneus marinus.( Maiaquam à Gallis Bellonius araneum maris dici fcribit, differentia cauíanominari poterityan 'grolje AMserbBust )Sed hoc nomen ctiam icpiz aliqui tribuunt; cü peneri - - , : * : To -— DeAquatilibus. generi cancro magis conueniat. Seckrebr oder Seefpinr in lacu Suerinenfi capitur. & ineodem KralHe di- tus, (Frifiis Kra/,Kvabe : ) hicfortepagurus eft,id eft cancer marinus maiu fculus:illejminor;fimplici E ter raarinus cancer. Galli quoq; Oceano vicini pagurum vocant Chabre vel Crape. Albertus cancrum marinumrotundum fine cauda*fcribit Germanicé cancrum maris appellari. Audio & Lufitanis Aran- ha dici. Marinos quofdam cancros alicubi A:ertafchea vocitantà fimilitudine marfupii illius quod Ger mani talcham nominant,corpore fermé rotundo,fine capite & cauda capparente.) k adem fané nomina qua Cancro funpliciter,Paguro eciam aliisq; Ípeciebus,magnitudinisaut alia quapiam differentia fi- 'mulexpreffaiconuenerint. Egenerecancrorum Paguruslzui dorfo eft; (tabellatioreq;,) Matfarius.) Inwtraq; fede viuit, & inaridum (zpe procedit: huius pedes breuiores quàm Maiarum,quicquid com- 1e prehedunt ftrictiffimé conftringunt:idemq; oculos modó recondit, modo profert, vtinterdum tanquá " * Cornuaexiraemineant,interdumintrain teftam abditi recedant, Gillius. In- Britannia quàm maximi re periuntur,Maffarius.Paguri Oppiano faxatiles funt; (item Nicandro;)& amphibii. Scorpii quidam ex paguris generantur;tefte Nicandtoin Theriacis. Paguri capti & extracti maria pilcatoribus, aliquádo terre foramina fubeunt,vbi immortui in fcorpios mutantur,Idem. Vide fuprain Cácro marinoc.item in Cancroingenere. Cruita ipfis rumpitur,& fenecturem quemadmodum ferpens, fic integumente fe ipiiexuunt, Id cüm primüm luxari & àcarne abícedere fentiunt,cum huc & illuc tanquam furiis inci- tatiferuntut, plenioremvictum inquirentes, vt tumoris acceíTione &corporis mole inflati , inuolucrü fuum rumpere poffint: ex quo vbi elapfz funt;atq; fe explicauerunt,in fabuloiacentmortuorum fümi- litudinem Ípeciemq; gerentes.De nalcenteautem pell e,etiamnum molli & tenera, maximo afficiuntur T timorc.Deinde poftquam ex diffolucione fe paulatim collegerunt, & quodammodo reuixerunt, primi ' fanégaftantfabulum. Tandiu autem timidi funt, & viribus fuis difüidentes,quoad tegumento circum- ueftiantur: idümul vt ceptum fuerit conglutinari & folidefcere,continuó tegmini tanquam armatu- rz confidentes,adfunt animis, & omittunt timorem; Aclianus 9.43.Eftautem paraphrafisOppiani ver- D Íuum,quos Grzcos Rondeletius pofuit. Impudentes paguros Oppianusdixit, Non modo in mari; [cd is terram eiectus, vel captiuus contra facelfentes fibi negotium pugnant: quod quidem ip (um vfu percepi.Cum enim Lazarus Bayfi üs;poft preclaré obitamantemeridiano tempore legationem, aliquo- tics mead littus Adriatici finus duceret, vt pifcium naturas exploraremus,cum alia pleraq; periclitaba mur;tum puerorum ludicram pugnam cuin Paguris fort in ficcorepentib. fpectabamus: pueros qui- dzmin eorum forcipes feftucam inferere : hos veró magno robore animi hominum multitudinem,qua circuncludebantur preclaré contemnentes;pertinaciter quicquid arripuiffent, retinere : neq; vel íz- iffimevictos tandiu obíiftendi finem facere,quoad omuibus viribus defecti, tanquam homines pugil- 39 lacoste & luctatione certantes,ftrenué decumbebant,Gillius.Muficz ftudio delectatos capi; moxin E. referetur. De paguri prudentia,vide fuprà in Rondeletii Ícriptis,& infrainH. Paguros mufice illecebre machinatione pifcatores capiunt.ii enim in atibulaabditi, primum vt ad inftrumentum quoddam muficum(photingium vocant)piícatores fuauiter canere ingzeífos audiuerít; ftatim tanquam amatorio quodam ad exeundum non modó inducunturé latebra,verüm etiam volupta te allecti;extra mare egrediuntur: hi quidem retró;ad tibiam canentes; cedunt: illi autem fequentes,in arido comprehenduntur, Aelianus 6.31.Paguri facula cauernulis vel inuiti euocantur; Plutarchus ali- cubivtquidam tran(tulit.fed infpiciendus eft Grecus codex, & confideriduman facem potiüs vel mu-. ficum inftrumentum,quod $««c5- Aelianus vocauit;intellexeritauthor. Grammatici & Lexicorum conditores nullam huius vocabuli mentionem faciunt. Cum decoquuntur;partim ruffefcunt & partim. nigrefcunt,inter lautiffimos recepti cibos,quos carnis & digeftionis durioris Galenus de virtute ali- entorum tradit, Maflarius.Pfellus etiam paguros & cancros non facilé concoquiauthor eft. Ventrem durum mollit ius pagurorum,Kiranides. Paguri feu cancri falfum quendam fuccum habent,minus ta- men quàm ceteraoftracoderma : ventrem veró fiftunt,cum aque incocti fuccum falfum dimiferint; Sy- H.a. meon Sethi. Ia52: funtloci alperi, precipites,4|cBaTv.,velacutz petrarum eminentie; Scircfzn dicü- turànoftris,vt chorrades;id eftícrophulz Gracis. 10254 1b remiy Sai es AL 6- inde nomen paguris , quód inhuiufmodi locis foleant £;&: quod verbum licet obferuare & cuftodire fonet , accipitur tamen pro morari,vt QvA«TIi9w quoqg; in illo;Zvexsd[is voca QvAezc,Etymologus & Varinus. Paguri dicti funt, E qnia T" Gu oic "12 eie dos em xoc Goa 11 «5e TP 18e muse doc v s, Que Tien y Scholiaftes Nicandri. Prima huius ominis eorripitur Oppiano :ltem Nicandro; svi d[ ad jouCaim imvoste au ar ou pois Sic & in may -: E j2 qo sy 0 93 mer 3:6 ,Odyffeg &. Lycophron Phanicem Achillis preceptoremiam fenem pagurum di- xit(ipfum,non cutim eius,vt Czlius Rhodig.putauit;) propter cutis alperitatem , que [enectutecon- trahitur;Euftathius;& Tzetzes Scholiaftes, ;s»c7e/00: pariter cognominatum inquiens, quod puerum Achillem educàrit;ad differentiam ma;ini paguri( cancelli)pinnotrophi,id eftpínam marinam nutri- entis. Paguri forma diminutiuaaSymeone Sethi scysgiz dicuntur. T Epitheta qua cancris,plerag; etiam paguris conuenient,& contrà, A'reid|ée UA oy oov , Oppianus. Audisia Idem. m$c£ x2, pagurus, Varinus: tanquam non fit epitheton, fed antonomafia. addit & aliaepithetaex innominatoauthore,;periphrafin(vt videtur)fiue paguri,fiuealterius cancrizo'zi9966- — pavey veles av mr m va wer w'ego veras paroxytóum malim,id eft natatorem.His fcriptis Statyllii Flacci epigrammareperi, Anthologii libro 6.titulo 3.qui infcribitur A'mi oi v 5 P'on Gc A s dono » cdvuobut- ea, O anco guov ot qal y AOV ro xy Nip qas y UY 'varrevs de egeue n poo TG TJowi Ty Type Gom ee CO A*ysotz P etas eo ciini )vm Kumce(G-. Scorpii quidam fimiles funt lauGoimi oy? 52:c, Nicander id eft tortuofis,obliqué incedentibus,zauCo ,Scholiaftes. Ab eodem z«ze2:o;hoc eft, faxatiles cognominantur : & v.prlpv qt, hoceft,afperi. Iveeyec,id eftforcepsinftrumentum fabrile,alio nomine etiam cancer vel pagurus appellatur, Hefychius. Vide in Cancro. EV. - ups h. Laudaturprouerbio paguri fapientia, &c. Rondeletius;vt fupra recitauimus. r3 aaus6; dv depo, rel ebiaw & auey pois uo Jeoic ey Spoimt ioo ic yodoie óCpmeon cuyo ar Tocs TE YS Timoclesaut Xenarchus in Purpura apud Athencum. Eraímus Rot.huius prouerbii non meminit. 7h 3s À. " Gs Nv4, vtaudio, vulgó nominantur Ogie;cancri quidam marini paguris fimiles;fed EM b,C - De Cancris dmerfis. Lib. HT. j7 DE CANCRO LATIPEDE, RONDELETIVYS. AÁmnvvs quidam & ignobilis cancer apud nos frequentiffi- Á mus eft,nomine tamen caret ob vilitatem : nosà nota fatis in- (f SS | fignilatipedem cognominauimus.. | t l t4 MC l Cancereft paruus nucis iuglandis magnitudine , aliquando — | à & () WU / B paulo maiore.chelas habet denticulatas , & articulatas pedes v- d AN Jm m mid j, t trinq; quatuor.Poftrémus & minimus, àquo latipedem hunc cá- N NCC UM 2o I crum nuncupauimus, przteraliorum cáncrorüm naturam in la- WE. 3 74 Ü titudinem delinit offeam, fex articulationibus conftat. E fronte aui TNG CERES 39 extant cornicula quatuor. Tefta eft leui; parte füperiorealbefce- A OT te,anteriore quodammodo nigticante Oua habet pallida. t "EN Q Cum maris purgamentis inlitus eijcitur& cum pifcibus alijs fa- C gena capitur, neglectusq; in litore relinquitur, vnde magna celeritate regtediturin mare;( Qvarendum au bic caccer fit quem cur [orem coguomwahtit, velencognatus, Usaesnfrasn Cancro equite y ) beneficio latitudinis poftremorum pedum. pe | De huiufmodi canctislocutum puto Ariftotelem hoc in loco: 0:3 Jucoo xataddyo t oj a PROV TOR CAI TOÀ L4 A xeolc Dy judloicy orse1 vus eA SU ToU 9C GyNocTél mrOYa.c y Trax GTC9S T0 vé aui rof rpm alors saxo vtlepusy cos) roro Py cy-. LIP 4 depart. Tec 186 mac. Quz mihi videntur alium fenfum habere quàm Gazain intetpretatione fuà exprelferit. Sic anttnal.cap. S, igitur vertendum fuerat: Parui cancri qui capiüüturinter paruos piíciculos , poftremos pedes habent 29 ]atos, vt ad natandum fint vtiles,vt pinnarüm vel palmularum vice fint ifti pedes. Paruus igitur cancer latitudine quidem fuain aqua Haitat:fed vt celerius impellatur ; nátürà pedes poftremos latos fecit; vt iis vtatur perindeac rana pofterioribus fuis pedibus, & anátes,ceterequeaues aquis gaudentes fuis pedibus latis:item vt fiber fuis, cuius priores pedes diuifi funtad cibum capellen- dum,ad caueam effodiendam, pofteriores cute coniuncti ad corpus inaquá impellendum, C DE EODEM VEL SIMILI CANCROPARVOLA TIDE. de: e$ rur[as aio, Bellomuss Paruum Carcinum aut Cancellum Grzci 4ntoovXtatoxivov NOCATUüBDt Roiz Grancéttum. Namadmo- 39 dum exiguus inter pifciculos reperitur. Pedes extimos latiufculos habet; quibus ad natádum ceu pin- nulisaut remis vtitur. Maffilienfes Grittám genuina vocenominant. VenetiacFerárienfest Mazzne- tam. Differt à Cancro márino nouifTimis tantum pedibus, quos habetlatos; in quibus vngues auterio- ribus fimileseffeconftat. — ] di | Pifcicuios alios carcinis aliquo pacto fimiles Romani ruftici frequentet cum Tellinis & Conchulis (quas Gongilas vocant)diuendunt: quitamen Carcinis multo t maiores funt: fupini albicant; proni *ferre, imino- autem fübcinericii funt,punctifque frequentibus ac candidis in tergore váriantur; Ophitz modo.INo- 5$ uiffimos pedes in extreino latos habet, Cancellorum modo,quorum magnitudo pollice operiri poteft: tamen viuaces àdmodum funt. Eos quoties naut reperiunt;crudos edunt cá panc:fed Romz coquun- tur:gratiores tamen funt crudisnifi liorum copiaaluum contutbaret;ac plus zquociéret. Genusiftud 49 nunquam grandefcit. Quinos habet pedes,craffiores,forcipatos , crenatos ac robuftiffimos, in quibus ^ 'binanumerantur crura, Singulares digiti quaternis conítantarticulationibus nifi quis omnes com- plectatur:tunc enim fex comperiet. Caudz id quoque rudimentiin eis eft, quod omni Cancrario genes ri,eodemque modo fübtus refle&itur, | * Pide fubra if CA2ncY02A»Ar, DE CANCROFLAVO SIVE VNDVL A. to, Rondisletiuss Sy AT e rA c2 EET dean RT We Axe (oo quem hic exhibemus inter anonymos & ignobiles magnus eft, cancris ftaeni marini vel 4q- A B 7 uiatilibus equalis.Flauum icolore nominauimus; vndulatum à1 ineis quz in proria párte funt fis nuofz vndarum modo,non aliter quam in cameloto vulgo nuncüpato. Capitur circa Antipolim & Le- rinum infulam,nec vfpiam fimiles vidi.Caudam extentam depinx:mu S5ex tabellis aliqdot con textam. Pedes quaternos habet,longos & hirfutos:chelas duas magnas etiam hirtás:cornua duo fatis lonigà i in fronteaculeos fiue appendices duas;in lateribus aliosáculeos: à BE Cw: genera trig. -- 53 ... De Aquatlibus: DECÀNCRO VARIOSIVEMARMORAT 0; Rendeletigts, I5 faxis Agathenfis litoris degithiccancer,quiideoà no. | bis varius iue marmoratus dicitur, quiateftaeftízuiac perpolita,colorib us variis confpería: marmor varium fiue — 3afptdem pulchr? referente , (iue fplendorem teftz , fiuelz- uitatem;fiue colórum varietatem Ípectes : cernuntur enim inceamacule virides, czrulez,albz,nigre, cinerez,quz mortuo cancro maiore ex parte euanefcunt. Si mortuusin : fole exfccetur,totus fit lauus. Brachijs nónihilabalijs dif- fert. forficesenim breuiores habet & craífiores, tubercula velutigemmz in eis eminent, vtin aftaco. Cruftaquamin ceteris durior. Corniculaduo8 fronte extant. Oculi fatisà fefe.diftant:;po& oculos hinc & inde ferrata efttefta. C. Ii faxotu m cauernulis degunt: &.fi quem conípexerint;intro fubeunt: itaque pedibus hzrent, vta» uelli vix poflint. Metu vacui fuper faxain fole apricantur. Id cancrigenus in Agathenfis litoris Ícopu- listantura vidi. DECANCRO. BRACHYCHELO. RONDELETIVS. B L. * ER cancrosquicirca Lerinumin- ifulam capiuntur, is eft quem hic de- pinximus: exrubro nigricans » paruus, " cotporis figuraabalyjs cancris nónnihil differente. corpus enim pofteriore parte Contraquamin C&teris lacius e(t ; ante- tioreacutius. Chelas duas habet valde breues & tenues, vnde Qeeyuv 1^» nome dedimus.His proximi pedes duo longif- fimi pro corporis ratione,craffi,acutiffimi , vt videatur voluiffe 30yP111 leomnoi ini iare: i 1 vd -1311 : T . horum longitudine penfare : lidem lanugine quadam obdu&ti funt. Terni qui fequuntur etiam longi funt, fedtenucs & lgues.Supina parsaculeos habet. Rariffimus eftalibi cancer in Lerino frequens. : | |DE CANCRO MACROCHEL O, CANCRI huius picturamIo, Kentmannus me- ^ dicus do&tiffimusad me dedit ; nefcio vbi na- &us. Ego amplius de eo quam efhigies prz fefert quod dicam non habeo. Macrochelum vel Lepto- chelur cognominare licebit ; quod inter Cancros longiflimz ei tenuillimeque fint chelz. DE HIRSVTIS CANCRIS, RON Canri birfa- H InsvA funt quedam cancrorum ge- — neta , varijs in pártibus , aliainfupina parte;aliain pedibus. Paruorum veró cácrorum qui hirfuti funt, differentiastres obíeruaui, Prima eft eorum qui chelas aculeatas habent,& in extremo ni- grefcentes.Cornicula duo: qua fequuntur v- trinque partes , ferratz funt. Intefta media cordishumanifigura expreffa cernitur. Che- lis pedibusque omnibus hirtis funt. Huic generi fimile aliud eft zque hirfu- tum,fed magnitudine differt. minus enim eft fuperiore, & chelarum extrema nigricantia non habet. Tertia differentiaeorum eft, qui fecundis itafimiles fant , vteofdem cum ijs plané elfe , diceres,dempta fola magnitudine: nifi ouain vtrifq; reperiffem:quod facit vt ctedam fpe- cie differre,tamen; ob magnam cum fecundis affinitaté, pictura horü feparata nil opus fuit. Tria hecgenera cum reliquis pitcibus e- üerruntur, & obexiguitatem proríus negli- guntur, 2 "wy z ZW ed £ S 3 natura quod chelis detraxerat, pedum * e Ld 3 / í/ SN LL. M Mum o» 2271 I A3 an u^ T A L] * Vy - A rx o 7 H REN Aet in emrerr y, OU Y^ IV 5o n | COROTLLARIYM. | n — f $t jas : : à : rosis cus Sale edge videtur ille,quem Lupum marinum yulgo Romz ; alij io ] | ainpuluerem redacta fomnum ind ucat.alijs papilla pilofa vel catra- giolo dicitur. Videtur non multum abludere àdefcriptione Maiz: vt Cornelius Sittardusad me fcri- phG/cui etiam iconem debeo. $i | | ' á DE CANCRO CORDIS FIG VR A. PME "Rendelenzus. (ro cs hiccorporistrunco cordis fguram omnino re- fert.cornua duo habet? fronte prominentia,, brachia duo 19 breui torfice, quaternos pedes. Pelagius eft & paraus, vix vn- quam interlitor&lesinuentus : fed panagro exalto mati cum Pelagicis pifcibusinlitus pertrahitür , neque admodum fre. quenter,quiaob exiguitatem faciléé retium. maculis elabitur, In maiorum alellorum ventriculis huiufmodi cancros [epe inuenimus. De Caneris diuerfis Lib. IT] D ss DE CANCRIS PAR VIS QVI IN ALIENIS e TESTIS VIVY NT, RONDELETIVS Hy cum in pins denuntpriuatim pirnotheres ducunttr.o A Ts (iust Cancelli viel Seyllart, cov Dore oidorgoyqui saanes taprum teflas inbabitam va: quibus anferius feavfom. i LIST EIFATEES, A VUE Up cui bos fe- Jii aut con- [277 AEQ AOL ÁNcRO s patuosinalienis teftis hofpi.- tari Ariftoteles prodidit , & idem expe- rientiadocet, non tamen in omnibus teftis fi- ne di(crimine eos reperias,monin lepade;non. in tellinis,non in conchulis,nunquamin mi- tulis marini ftagni , (ed in. mirulis gurgitum, pinnis ,. pectinibusatque oftreis. Ariftoteles: Innafcuntur inteftaceis qaibuídam cácrial- SN , bi,oomninoparui: plurimi quidemin mitulis ....—— DES SESS S 39 foliatis(5» v ptvci sels zoe 3eoi)tum in pinnis quos pinnotheras vocant. Qmuinetiam in pedunculis at- que oftreis;( Arvosptors, ) verum nullumijcontpicuum capiuncincrementum.PifGatoresaiunt Canctos iftos vna cumillis quorum teftam inhabitant nafci. Achenazusin pinnis & conchis margaritiferisma- Lis. Íci ait,cuius locus emendatius,quamin yulgaribus cod icibuslegi hoc modo potelt: O'eos dl av mévesuc 4 eia aree Dua Mo eo NE eI tait, Jae OS mot Vli peaiory oco ito Yum, user( Caryoréyr as habetcodex vulgarüs) Lib.s. d- Hee ARI. cap. MSAN J D MUN n ey). i P n) / zm A. e pex er ,? , 4 SU requete i i exame Quae; (1H ORTU SESHS TU ( FE) Julii us EQuxe id MEPySS Sua DCWAIUT Ey dli vageluo eic dpiaov oda egi £019 tot ox AYO oleo y Cot A C6yov o 1vyo uA e E, Pinnz qua petris aut laxornm cauernis ( TTD B 1 ; uns 31: nr, T. AL. 4 fef a arivia)adhzferint;radices aguntjillic margaritam generant. Viuunt autem " perpartem carni hzrentem.Huius autem couchsz ori adnafcituranimalculum chelas habe«Bs, & cibum aftu In ens, quod cancro paruoíimileeft,& vocaturpinnophylax. —— | d .40 . Dicamquod fzpillime vidi.Cancri pacui qui in ollreis reperiuntur,minores fant, parus fcilicet fa- 2 offv-às, bz magnitudine;toto pod candidipreterquamin prone cruft? medio, quod rubefcit. Qurin pin- /? pinnas. nis reperiuntur,maiores. unt;& magis rubri quam albi funt;alioqui chelis pedibus;toto denique COI- poretum inter fe tum alijs omnibus cancris fimiles.A cancellis antem differunt; quod parui cancri vi- 4eaezreli uentium pinnarum & oftreorum hofpites funt:cancelli inanes duntaxat teffas & turbinatas [übeune, 244 4 for. funtquelongo corpore locuftisnon cancris fimili. Cur cancelli in alienisteftis habitent, poftea expo- ong nemus;nunc de canctisparuisidem faciendum.Sunt qui miram beltiolz ( Voc vaprroparso yv: Fosaele- UR SNO ba gius putaty[e fimpliciter camero Oppiaezs hoc ad[ivsbit.vide (sprasn ('arcro marin D.) hacinre prudentiam ex- Ao tollunt;inter quos Oppianus: Quum;inquit oftteateftasaperiunt , vtlimum & aquam ad viram fufti- C«zerum zop nendam hauriant ; cancer lapillum chelis arreptum in teftas medias immittit : quo X claudendis teftis 4**4eeo-- $0 cui oftreaimpediunturscancer ingreffus epulatur illic;& eorum carnem depafcitur. | Jirea- O'gpeo, mm x eua. Tv £o aat Sugéveas YAUU Ay Ub, OWTH s T d UO RA QS inc atégvTot Tlézilavranobynotvuct Quia uo re vecors Kaguligo ou don Qibot ah irt De al loce, Abyex üfemai Qe xun MEAT DG. Ac doy 9 Gezn? ao - y wem Y Coclpotso 2 bow O'cpéuy;yUey Emeirm ampia (D eA VOL Ce : A aui QiAlu, 7) dj t dà sg x2 uud 7TÉp jp COVER Audi ayNatevyryots Er d eSrbvo cs er oivottysite Ol yere doen Dott re s ed yarn va ole - Sed hocfabulofum effe puto:nüquam enim mytulos;pectines;pinnas; oftreain quibus funt can- criyarrofa vllaex parte reperias. MC. e MR ^: Aliter Plinius qui fcribit cancrum dapisaffe&storem , pinnv in capiendispifciculis auxilioeffe, & C £o communi preda communiter cum pinna veíci:quem locum capite de cancello citauimns, item ^rhe. 44^thofom Ihi. IR Eas nd [| v € 32167 20072. E] nzilocum illi planefimilem. Oppianus quoque lib.2. Halieut, fcribit pinnam in magnis céftisefleim.- ^ becillam;fine mente, fine aftu: fed hofpitem cancrum excipere àquonuttriatur & caftodiatur , vnde ^ g 7 344 erp ra ibm pinnophylax vocatus eft. Quum igitur pifcis teftam fubit; piana morfu a cancro admonitaste(tam clau- ji» ooa dit;przdamque communem depaícuntur. I lis concha $n nf ! MEM MUT. - VÀ [i toy 3 aM O'spaitoy Qua BuBias uo Exe Gio dee àe 0i ixlos IIvvs voe: emu keuAmud Rm QU CLAXULG D EE : Z [] y J 3 2 z xac oM H 1 I CjDZEi. OVE vi pup iiaotoBy Deer 6 qi oon ARV otoot oi Éuóv e diuo, tuli e wa NU dolo JP 3 y - ! EO i : i3 a ATI Kapxiy Qo Guvoue:s DepGes 98 aav ale uA mos oy. TÀ 49i VO QU IA XA ERA. OUIN TE ROI AS i : T e) EONEL [ » [m ; - » [ M el 3 »^ [ í B Ixus &vdov Viotrmud. 09. s QDpovéx oztv ars vieote Ay wor vtplaAt) euwliosxevend] à DTE » d , NY m A] NU » v , UNS EY) ALIS u Z3 zr e Zum v; O' spauco quj AmaTUeyoeS V EoUkv &QQaovcmT arypluu — Nuvi T aol, ETEpUIS SUV Ó Goode DU o nv, Q3 Sed 160 De Aquatilibus: " Sedhecomniafabulofa effe,inde neceffario eficitut , quod neque pinnz,neque mytuli,nequeo- Squillspar- ftrea pifcium carne pafcantur,fed aqua tantum & luto. b Quodab his autoribus cancro paruo tribuitur:idemà Cicerone fquillz paruz,fic enim xae/doy Ári- ftotelisinterpretatur: que Íquilla paruaetiamin pinnis reperitur , quemadmodum & cancer paruus, Cicero. zeftibus Ariftet-le & Plinio;vt capite de cancello docebimus. Ciceronis hzc verba funt libro 2.de Na- turadeorum.Pinna veró(ficenim Grece dicitur ) duabus grandibus focieratem init comparandi cibi. Itaque cum pifciculi parui in Erw A hiantem innatauerint, cum admonitaà fquilla pinna morfu comprimit conchas,fic diffimillimis beftiolis communiter cibus quaz- o fitur, in quo admirandu m eft congreffune aliquo inter fe , aniamindeab ortu naturaipfa congregata fint. Quzcademratione falfaeffe conuincuntur. qui enim cibo eodem vefci poffunt fquilla parue & pinnz,cumfquillz pifciculorum carne vt cruftataomnia viuant;pinnz veró nullo modo, fed aquatá- Verior caf* - ty & luco? Cur igiturin pinnis & oftreis cancri parui reperiuntur? Quiacum omnt generi animan- pb ds tium à natura tributum fit vt fe vitamque tueantur, vt paftum & latibula quarant:cancri parui mollio- parui fabeane. !€ tefta tedti,& ideoiniurijs magis opportuni concharum caua fi ubeunt, vt illic tanquam in fpecubus & anuistutiusdegant. Quarenon folumin teftis,fed etiam in Ípongiarum cauernulis,in faxorum ri- mis,in excernis ceftarum,quibus oftrea tecta funt,cauis , fzpiffime cancros paruos reperi. Nec immeti- to dubitat Cicero congreffu ne aliquo inter fe;an i&indeab ortu naturaipía congregata fint.Pifcatores, inquit; Ariftotelescancros paruos nafci confirmant,vna cumiillis, quorumteftam inhabitant. Athe- Lib. naus de canctis & pinnisloquens : aai*é mire; won avysguvoicBt aud rod aureis t or) as di SE bos exrtouovr (Ore tylveaGr. Aiunt quidam pinnas & cancros paruos fimul generari , & tanquam ex eodem femine fieri. Ego verb cum cancros paruos in pinnis & oftreis f piffime ouis turgentes viderim , affirmare audeo non fponte exlimoaquaue vt teftacea, fed ex coitu maris & faminz,& ex ouis prouenire, Quare velinteftis pa- atula conchis cum parua fquilla . -^ riunt,velítato temporeteftasegrediuntur , & coeundi & ouapariendi gratia. — Hactenus de cancris paruis. n DE PINNOPHYLACE, BELLONIY S. In latiore & capaciore Pinnz parte,quz in fublimeattollitur;plerunque tres pinnoteres videas ,a- liquando duas, vt plurimum vnam.Fruftra creditum eft Pinnam piíciculisali, morfuqueà Pinnophy- lace admoneri,concludere conchas, & intus pi(ces exanimari. Quod fiquidem verum elfet,oporteret omnibus intusineffe Pinnophylacem:fed decem aperies , antequam vnum Pianophylacem comitem reperias. COROLLARIVM. Pinnoteres,rLwom/en,idem qui pinnophylax,i d voz ( sion: ) vao id eft pinnz cuftos, Suidas, He- Íychius & Varinus.Eftautem maículini generis,non feminini vt quidam vfurpat. Athenzus etiam ex Chrylippo zrvomelo Ícripfit perz.nimirum Xora $ vei xo) QuAdATecmu Tlw milw. Malffarius & Rondele- tius pinnother fcribuntin tertia declinatione;t.afpirato,nefcio quam tecte.ex Plinij codicibus vulga- tisquidam t.afpiratum habent;alij non. Nunquam naícitur( inquit)pinna fine comite, quem pinnote- rem vocantalij pinnoffhylacem.is eft (quilla parua;alibi cancer dapis alfe&ator. Apud Ariftotelemde hift.5.15.legimus;oi xar ioni znvrcüsipos qu od (i mendofum nó eft, rectus fingularis fuerit , omvvoliraz ySyuy xax» ior vf mia wes hoc eftin pipna venari folitus cancer. Germanice hic cancer paruus vocari po- terit,ein kleoer Mte krab:cancellus veró,de quo mox dicetur,voce diminutiua ei» Aeei krabie: vt con fithorum nominum ratioac difterentiain fermone noftro, quz Grecisinter ;xoxivoy nixpby && uapdrioss ideftcancrum paruum & cancellum.Vel potius cancer ille parüus vtroque modo ex iam di&is Germa- niceappelletur:cancellus vero em Ade: keif, vt nó folum patuitas eius; fed etiam corporis figura ob- longior quaaftacum refert, fimul indicetur.Pinnophylacem Ariftoteles fcillaron quoque & fcillarion vocauit; & «a.i3.ov, Theodorus pro vtroque fquillam paruam reddidit,Plinium fecutus, Vuottonus.fed Rondeletius hzc nomina diligentius diftinxit, Kondeletius infquilla parua fcribit exvA«apor genere , meutropery.Sed Ícyllaros mihi genere maículino dicendum videtur: Tovroy 9E &aAodor euh agov Atifto- .— teles hiltoriz 4.4. | : C Theophraftus decaufis.2.24.poftquam de vifco , & polypodio;quz arboribus innafcuntur egiffet, fubdit,fic effe natura comparatum vt hec non nifi inaliis valeant prouenire:ficutSibinimalia quzdam nonnifiinalijs poffunt creari, ceu quz in conchis ( & voz zíviaz, ) atque in cztefis aptis przftareani- salibus pabulum.Et mox, Neque enim vitafortalfe conchis poffet feruari, nift opera cancri. Patrem authominemqui fei P (e non curet,fed à domefticis & propinquis curetur volentes fignificarepinnam & cancrum pingunt Aegyptij.hicenim carni pinnz velut agglutinatus manet: vnde & ex Pedo. ne nominis z1cQv^«: quai pinnz cuftos vocatur. Hzc quidem plane hiatin concha efuriens: quod (t interim pifciculus aliquis d ferit, mordet ( vellicat ) cancerforcipe pinnam. quod fentienseacon- cham claudit; atque ita pífciculum venatur, Orus in Hieroglyphicis2./09. Eademvero Aelianus,cu- je 49 59 ius verbain Pinnareferam.Item Plutarchus, Is; inquit, quo de [cribendoatramenti ve oi Chry- &q fippus confumpfíit; pinnotheras;primas in omnibus huius & phyficis & moralibus libris habens. ( Ná fpongiotheram non vidit;alioqui haud taciturus. )Pinnotheras igitur cancrorum de genere eft pinnz Va oH adhzrens,ac ad concham huius atrienfis inftar excubans. hiarequippe pandique tantiíper fi- nit,dum pifciculi quos capi polle fperet , irrepferint. ibi pinnz carnem vellicatuleni ftringit , ac intra fauces ipfius proripit fefe.illa mox concham comprimit. przdam poftea intra clauftra captiuam in cá- snune partiuntur & vorant.Et Cicero lib.;.de Finibus, Atillaquzin Concha patula pinna dicitur, is- que quienaté conchaqui quod eam cuftodiat; pinnoteres vocatur;in eamque quum [e recipit; inclu- ditur,vt videatur monuilfe yt caueret. o aoiens Sóc ings: Owners, Ariftoph.in Vefpis de Carcini poeta filijs ludens. DE CA N- 26 De Cancri paruis Lib. HII. 161 DE CANCELLO, QVIIN TVRBINATIS; ET SCYLLARO,;QVIBREVIOR EST, ET IN NE« itlé babitat , Rendeletius. Cancelins in tefla, Cancellus nudus. T'eflavacue. 1e v 1 " VIcancellifieuram diligentius infpexerit ; aftacisannumerandum dixerit: qui cancelli nomen Q audierit,cancrorum potius generi:nam Galenus T cancris minimis comparat. Aliusl1ocuftis fub. : ijciendumetfe contendet; quod fimilem effe r0; «opa Gorda: dicat Ariftoteles lb.4. de hift.anim.cap.4 : M ouk i aliolocoidemcumteftaceis recenfet. Nosphocloco reponere voluimus , vt medius efletinter cru fta- SC 2 tos,quilongo funt corpore(hos enim «xexGoeda; vocat Ariftoteles lib.s.cap.15. ) & cancros. ineftenim fFacos € eua- ineo,quod & locuftis & cancris fimilefit. Inter o(tracoderma vero referri non poteft, quiateftasnon eras, fuas ingrediatur:quemadmodum aliquando & fpongias , fi quando foramen in eis capax nancifci pof- TLés.-defoe. o fit.Eum Ariftoteles «axluoy vocat;noítri bernard E ermite.eremitam quidem, quod alios fugiens,in te- ds cie ^" * ftaperindeacin folitudine viuat. bernardumautem ; quod plebs noftra bernardos etiam vuleari pro- m PY i verbiofatuos effe dictitet:fatuumque effe cancellum;qui crufta tectus,chelas hab ens,qua ad vitam tü - zo» (irjuj- endam fatis effe polfent;alienas domos quarat,in quibus latens viuat. Quod fi non hzc folum, fed po- mus. fteriores etiam cancelli partes fpe&taueris, prudentem effe iudicaueris, quinndas & iniuriz valdeop- portunas partes dura & firmatefta muniat.Lieuresbrancha vocant vel branchna , Proninciales bious €ambus. Nos primum teftam vacuam;deinde cancellumnudum reprazfentamus , vc melius particule omnes perípici poffint:tum cancellum in tefta; parte prioté exerta;altera latente. . Huius defcriptionem quam maxime dilucide poterimus proferemus ex Ariftotele,qui in minutoa- nimali explicando diligentior videcur fuilfe, quam in multis aliis explicatualioqui digniffimis. Can- B cellus;inquit; quodammodo inter cruftata & teftacea animalia ambigit. naturaenimijs quz Ípecielo- Li. 4.de cuftarum funt, fimilis eft, Sc ipfe per fe naícitur: quatenus vero teftas ingrediaturillicque viuat, tefta- Fife ceis fimilis eft. Quare cancellusinter hzcanceps videtur effe. Formaautem araneis fimilis eft, przter "P partem capiti & pectori fubiectam ; quz in cancello maior eft.cornicula duo rufa tenuiagerit, Tete centoculiduolongi qui nunquam intus conduntur,neque occluduntur veluti in canctis , fed (em er eminent:ijs fubeftos;circa quod veluti capillamenta quadam plura. His fubiuncti fant pedes duo bi- Íulci, quibusori cibà admouet:bini alij vtring; haerent lateri; & tertius paruus. Thoracis inferior pars znollis tota, & diffecta pallidaeftintus.ab ore meatus vnuse(tad ventrem :excrementi nullus eft; qui appareatpedes & thorax dari funt, minus tamen quamin cancris. Nexu nullo teftis adharer purpura- rum modo &z buccinorum,fed libere & faciie hinc migrat.Hzc Ariftoteles , qui alio eti o de cancello:Initiogienitur exterra& limo cancellus. deinde in vacuas teftas ingreditur: vbi cumac- Cap A5. . creuerit;in ampliorem teftam fubit;videlicet aut nerite aut turbinis , & aliorum hui ufmodi , [epe et» iam parua cu eide due eam circumfert;ibidemnutritur & augetub;deinde capaciorem petit, Obferuandum eft Ariftotelem alterum hofpitis alienarum teftarum genus facere. L ongioreft, in- & quit;quiinturbinibus,quam quiinneritisviuit. Genus igicur tllud diuerfum in neritis habitans ,cz- Ll de teraquidemfimileeft;/fed ex pedibus bifidis dexter paruus edt, finifter magnus,quo magno potiffimum HJ capa. raditur.Idem genus in cóchis reperitur,quibus vt cancelli adh eret. Id genus vocant -xoov, Et pau. Gee elie- b poft:Quibus finifter pes grandior eft;ij nunquam turbinatorum hot pites fant,(ed neritarum dunta- T [o3 xat.Libere dicam quod diu multumq; obferuaui , fola corporis longitudine duo hec cancellorum ge- CEA nera differreputo, vtcancellus turbinatorum hofpeslongiorfit, quiaeorumteftlalongiorfit:nerita- ^ — ^ aminlocohzc Lib.s; de Hif. ? zum; breuior:quianeritarum tefta eft lzuis;ampla & rotunda. Quantum ad pedum bifulcorum]ongitudinemattinet ; in omnibus cancellis quos plurimos vidi, femper finiftrum pedem craífiorem dextro perfpexi, quod non fortuito fed certa racione mihi videtur (B) contingere. Cum enim viuantinte(ta circacorporismedium complicati, quantum dextrz particom- preffz alimenti ac proinde incrementi decedit;itantum finiftra liberidri & laxiori accrefcit. " Preterea videtur Ariftotelestertium genus conítituere,quum dicit: Suntinter cochleas,qua intra fe beftiolas habeantaftacis paruis fimiles,qui velin fluminibus gignuntur , fedeadifferentia, vt ptz- 55, mollem intra fuam teftam carunculam habeant. Forma qualesnam fint;ex diffe&ionibus contemplare, jue Ys Quz quanuis itafint; vnicatamen iss contentus eatrianon admodum differre fenfiffe vide. ju. tur,earumque paucas & noninfignes differentias effe. | Jn mitulis,& pinnis & oftreis cancri valde minuti naícuntur;de quibus nonnulli ea que prius ex a À. i 3 ritotele La | . De Aquatilibus Fancitimyi riftotele protulimus, intelligenda effe opinantur:verum toto celoaberrant. Nam cancris iftis quadra- Acascells cif xe hacnullo modopoffuntfcilicet cornicula duo tenuia;rufa:ijs enim proríus carent. oculi femper e - tipgiantur, minentes,cumin cancris modo emineant,modo condantur.prater pedes duos bifidos,duoalij vtrinq;; quis 412"! & tertius paruus:thoracis pars inferior tota mollis.Haxcinquam paruis cancris non conueniunt. His & FORTUHBUD I S TIT accedit;quod cancelli fime tefta nati in alienam ingrediuntur: deinde grandiores facti fubinde te- ftas mutantjin ampliores lcilicet migrantes.Cancri parui eodem Ariftotele autorein te(tis nati nullum peifpicuumaccipiunt incrementum , vt fubinde teftas mutare ijs necefle fit corporis magnitudiniac- commodatas.Poítremo cancelli & cancri parui in variJs(4sue fi; ) teftis habitant, vreodem in loco tradit Ariftoteles. Abfurde igiturfaciunt,qui patios cancros;quos in oftreis viderint, Ariftotelis «agere eí- sd de fe pücant.Plinius eciam pinnoth eris fue pinnopbylacis nomine & cancrum paruum , & si xepxiviov , 1d. 10 mue; €bcancellum Ariftotelis confudiffe videtur contra Ariftotelis lententiam, Sic enim ille quum de can- confudffe. — crisloquitur:Pinnother WE Man minimus exomni genere;ideo opportunus iniuric. Huic foler- Lib.92p 31. ciaeftinanium oftrearum tefüsTe condere,& cumaccreuerit migrareincapaciores, Quum ex cancris Lib.s.de Hift. ;xinimum dicit,ranifeftum eftlocum hunc Arittotelis expreflife : Eppvovras 32 6oaloie adv üspaoltppuuy 4217, c3 25m 1 n Y S ] P Kairo AG Rs (ye dig pcctyeh (G mtus pex aC IS eet udi Gyaris pou spe uem y Ureemot qo GJ vore vvos o xa Xs uiuos anobioe Quum vero dicitimanium oftrearum teftis fe condere, &c.huncinterpreratus eft: T5 d[xapxi- vIGY sylyerote to dis ag lw! Cac eye xg iAv (Q» eim eic mv Xe vob TV ügpattu y ei cue ron » Hu au Zoe uuo pereicduvei TRAY Eic ia NO M. Eiz oy &enevicov. It qu an uis T0 X ote vaa en t) Y nox vs hyyocori (ticon fit nomen .,tamen y apud Ariftote- lem valde differunt betiole duz 5xapsl (Qo poxgic G ao xusziviov y 1d eft, cancer paruus & cancellus : vt ex faperioribusliquet,maxime cum ille minimus fit; & in pinnis & nonnullis dii naícatur, & fedesnon 29 mutet,quianunquam accrefcat,necininanibus habitet: cancellus vero non adeo paruus , & per fe na- icatur,& augefcat;& (abindein alias teftas migret,easque inanes. . Loto dm AlioinlocoPlinius pinnotherem fiue pinnophylacem facit Íquillam paruam & cancrum,( eanergm Pimetber pasne )propius hic Ariftotelis mentem fecutus.Concharum generis eft pinna; nafciturin limofis,fub- Phnioeris? | ye &talemper,nec vnquam [ine comite;quem pinnotheren vocant;alij pinnophylacem:id (is)eftíquil- Jomillaperis | 1g oaruasalibi ( dest em aiite pine ) cancer dapisalfectator. Qua ex Ariftotele lib.s.dehift. anim. cap.r. PR EID prafuntiA: 4[: envven à dev cen eoe $ uos s Cr apod xac [DopGopallea, Ex sat d], v asrolic m Ve uA ater, diver PEE A dioxengelutos si exem urn ale qBercoysa 941la.quoloco TO capi AV TOY eui c cavi pageyid eft, Cencdinm .' procaucro paruomnon pro cancelloantea delcripto locuftis fpecie fimili vfurpatur.pugnátia enim fcri» eism drfo- berec Ariftoteles; qui £ancellumin inanibus teftis habitare fcripfit. De parnoautem cancro mentio- aclanproc&- ers hic feri clare oftendit Axiftoteles,quum mox fe explicans fübdit:: pqvovraa d 6 Giloie vv 2zpatod]eo- 3 6 bn ken M ty s apo: AB kalsno 0» pisce O TTCUU ATUM potpot gre eei pc eis ovn TV: AubEmr, Urreim 0s a vie gnVyaue oi xau S udjoos poffe znebtisa Horum duorum difcrimen exijs queeantea fufins tradidimus perfpicuum eft. Plosgndus — Quod vero Plinius loco proxime citato duos pinnotheras fiue pinnophylacas faciat xaedvr,id e(t, PiesopPyla- |. (quillam paruam fiue fquitlulam,& cancrum pareum;non cancellum (quem eremitam appellari dixi- QR mus,g non cum pinnaaut vllo alio,verum folusin tefta aliena habitet) confirmoex Athenzo ; apud Eo p quem eadem plane leguntur decanero pinnothere,quz apud Plinium de cancro dapis affectatore. Pli- bien. '- nij verba funt, Alibi cancer dapis affe tator; Pandit Íe pinna; lumimibus orbum corpus intus minutis pifcibus prabens.Affultant alij protinus;& vbi licentia audacia creuit implent eam. Hoctempus fpe- culatus index, morfuleui fignificat.Illa ore comprello quicquid inclufitexanimat;partemq; foco tri- Lib. " buit.Athengus:C hryfippus Solenfis (inquitjin quinto de honefto & voluptate;ait: Pina & pinnote- 4 resoperas mutuas praftanofeorfum viuere non pollu nt.pinnaex oftreis eft;pinnoteres cancer paruus. pinnateftam pandit ingredientes pifciculos obferuans, pinnoteres aditans fiquid fabierit , morfu piu zfignificat: qua demorfa,tcftam claudi t:eoq; c inclufum fit communiter vefcütur. Vides quod kp Conclufic. xluoy dixit Ariftoteles locopoftremo citato;cancrü dici aPlinioja Chry pus «arpudvoy png. Quz omnia huc fpectan t,vtadmoneam diligenter animaduertendu m effe in legendis his Ariftotelis & Plinij locis; diftinguendas efle beftiolas duas quz ijfdem vel fimilibus nominibus nuncupantur; Ícilicet xapxivier id eft,cancellü proeo quem initio capitis depinximus,(quem eremitam vulgo nominamus; ) n. locuftis fpecie fimilis eft:& cancellum pro cancro paruo cancrisfiguraomnino SUPPE iue pinno- phylax eft & dicitur:quorum priorem Te xacox yuan [emper vocat Ariftoteles,alterü pius - qty x oup. ivay pi- ael eb lemel tantum quod fciam sever His illud addam: Hermolaum Barbarum non recte quod fequi- $e E turannotafle apud Plinium loco proxime citato:fquilla parua, hoc eft cancellus qué Greci vocát X&£A- GU dio :füabditur enim, A^ libijinquit,cancer;dapis affectator. Hoc fecuti,opinor, quilexica Greca concin- panacon- — parunt mxegjiev: cancellum perperam interpretantur, Nam ?? sadi fquillulam fiue paruam fquillam fene. fiecnificat,diminntiuum nomen v «ej: ,quam fquillam effe conftat: quz fpecie diffzttà cancello fiue Korgzd vov. E péruo,vtex antedictisliquet,qui xepliue vel«apxivG- uxo: nominatur. Neq; vero Plinius idem ' vültetle Íquillam paruam & cancrum,fed duo diuería qua pinnam cuftodiant , Ícilicet fquillam paru& Non odo ca- r seruum in quibufdam pintis reperiri.cancrum paruum inalüjs cibi caufa, yt ex Athenao comprobanimus, Pda. &cribir Ariftoteles lib.g.de hift cap.16.pinnophylacasetiaminipongiarum cauernulis reperiri: Na- deriti : fed c&- (canturetiamin fpongiarum cubilibus pinnophylaces,miles araneo paruo: quiaperiendo clauden- cellàquo4** doque pifciculos venantur:zaperiunt antequam ingrediantur, claudunt & contrahüt cuming:effifue- 6e in fjongier" «i c Hacde cancro paruo dicta fant/fed idem etiam cancellus,id efteremita nofter facit: infpongtarü cguernilisda- — e cauernis latet ác viuit: eiusreioculatus fümteltis. Vidi primum cancellum captum non procul RE ad ab Aquis mortuis inco fpongiaftim genere quod denfitfimuni eft: deinde & alios pluresin eodem Ípó- D giarum genere. 3 N. , TUM Cancellieetr— Hancautem ob caufam cancellusalienas domos quarit,quod pofteriorem corporis partem mollem quaratali- habeat,& integamentoexternoegentem:leui quidem,nelzdatur : & nonhzrente, vc mutare poffit; ns atpsep quodq;fecum trahere queatcibi qu &ritandicaufa. Nunquamigitur cancellum in faxorum rimis & gcc cauernisreperías tum quod l'axaintusafpera,tum quod immobilia (int: contrain turbinatis rrequen- os d piime. qu iaeorum medijs parribu s,Circa quas te(tx volumen clauiculatim intorquetur; (eas pos i wv ^ * a ; . : — De Cancelis Lib. IIIL EM rides ióvie vocat; ) cancellorü mollis cauda cedens implicatur & allieatur, vt tetas circumferre poflint. Similiter fecundum fi ongiarum caüarum & intus leuium finus cauda contorquetur, & accommoda- tur vt eas trahere poffint:nam ob deníitatem pauciore aqua funt imbutz ideo4; leues, & inlitorealü- tur fepius faxisnon herentes. Cancelliqui in huiufmodi [pongijs viuunt,ingratum & pilculentum o- r5, 4, gig, dorem refipiunt, quem àfpongia contrahunt.fpongiz enim genus illud priduruüm atq; alperit autore cay.1e. Ariftotele «exyG» nominatuz,lutog; alitur. Reliqui cácelli q inteftis viuüt hui? odoris funtexpertes. Hac de cancello fatis effent; nifi pauca,quz Ariftoteles in deícriptione omiftt,fupplere oporteret,vt B integra de cancello hiftoria habeatur. Cancellus ex cruftaceorum eft genere; locuftis velaftacis fimilis, corpore enim longo eft:cornua longa;tenuia flauaq; habet. totum corpusex rubro flauefcit. Chelarum quarum alteram craffiorem elle diximus, fciffu raparda e(t, qualis in hirfutis cancris Ípectatur: prater chelas pedes duos vtrinq; magnos , incuruos & acutos cum chelis & capite foras effert, quum ingredi velpifces capere vult. uoalij vtring; hirfuti;molles intus lacent,quibus innixus corpus intro trahit. Pars pofterior nullis cabulis conftat,fed cute duntaxat:ob id.ab Ariftotele moilis dicitur.fed ad eatn fir- mandam cettis interuallis diffitas lineas tres habet;latas; durioris fub ftantiz. Corporis extremum duas pinnastenues;breues, molles;in lateribus (itas gerit.!n eiufdem extremi Íüpinaparte excrementi mea- tus cernitur,quem fi divitis comprimas,excrementuim emitti videas:quo meatu cancellum carere non affimat Ariftoteles,fed non euidentem etfe ait: quod facit vc credam Ariftotelem , non tam diligenter cancellumà tefta nudum,quàm eidem opertum,fpectafle.nam meatus is in cancello tefta Ípoliato per- fpicuus eft. Magis auget fufpicionem quód de ouis nihil dixeri tque ex patte interfia pendent per late- ?2 ra, tanquam racemi vel globulifiloannexi;imó crediderit ex terralimog; non ex ouis generari. At nos z[tate cancellos.cum ouis vidimus,ead; differentia mates à foeminis aperte dilingui, quod eodemtem QC pore hz oua haberent, illi minimé.Ex quibus efficitur ex coitu maris& fcining nalci;non fponte vt teftacea, Neq; dicenduma coitu omnino prepediri quód tefta integantur. Nam quemadmodum teftas fuas deferunt, vt in capaciores tran(eant,ita Ítatis temporibus naturaad coitum incitante. teftis (e ex- uunt, vt corpora commi(ceant. | Intimore tam citó inteftam fuam fe recipiunt, vt ea fona edat:irad; occnltantur,vt caput intra che- D L:b.2, cA. 6. ro las lateat;nihild; é tefta emineat pretercornua.- In faxofis locis verfatur,& in litorib. carnejluto,denig; ijfdévefciturquib.cruftatorumgenera. |. C? Cancellos Galenus lib.;. de fac.alim. itotatvatt ar appellat. Lwbdqua B igyTOUTE , TOU V C IAIRO€ Xapxevolg Eol- 39 xim, Lau, lu) epbzn. Parua,inquit;funtanimalia,flauo colore; minimis cancris fimilia. Quód parua fint. A, animalia;quód flauo;colore haccancellono(tro perappofità quadrant: quód minimis cancris fimilia | fintjnon item.funt enim locuftis,yel aftacis fimiliora quaàfh cancris,nifi cancri nomine vniuersé crulita- taomnia complectatur. Idem Galenus fcribit, mullos cancellorum efü deteriores fieri: A ysv venyoat, Iidem , auc xapavaed a sme (sor dlyewd ere eim y va aol y xod NU azregtio: y 40) xamey vuoi, Id de cancellis quiin Ípó- p quz zexyo à fastido odore nominantur, recte intelligetur:ac de cancellis alijs quiin ceenofis litori- us degunt, paruid; fünt:nam funtaliquando qui ada(tacorum fluuiatilium magnitudinem accrefcát. — Lutum olent, marinum odorem refipiunt, difücile cencoquuntur, fuccum fal(um & vitiofum gi- E $nunt, à pifcatoribus prorfus negliguatut: Denique nomine eremite,& moribus celebriores funt; quá vlla aljalaude.Nos tamenin eo explicando prolixiores fu imus,quia res minuta eriam diligenriam po- ftulant; & à multis Izpius ienorantur. ; SPA Ü DE EODEM, BELLONIYS. Partim locuftarij eft;jpartim etiam teftacei generis cancellus:in quonon minoreadmiratione dignus Bg eft, quàm eques.Nam quum oblongus fit;acfeorfim nafci folitus,tamenin vacuisaliorum exanguium : teftis vitam traducitmodo has,modo illas petens:atq; vbi vnam confpurcauit, tnm ad aliam fetrant- fert. Neritas enimingredituraut Turbines;fzpe etiam buccinas & Murices , atque adeó omne genus cochlearum. Pomatiz limacis molem taró excedit. pet littus graditur in ficco, fuam teftam ferens, vi- .. 0 vitq; multos dies fineaqua. | | - Pedibus vtrinq; ternisbrachiatur víllofis: quorum duoanteriores feu pttores brachijs forcipibus bifulcis conftant,quibus cibum ori admouet, Cruftadüra pro cute veftitur, rubra, nunc cyatteo, nunc ? cazruleo,nuncfaluo;nuncrubro diluta.Duo illi pedes vtrínq; qui brachia fubfequuntur, vnguibus in extremooblongis & aduncis vallati (unt. Cirrhosantà quidem duos,rubros;fub oculis Carabi modo) gerit: oculos inftar A ftaci elatos, quos porrigit ac contrahit, maculisalbis diftinctos.In fumma,eius fuperiof pars , Gancrirefert efligiem,inferioraürem turbinis,quam incochlearum clauiculis inferit: cüm tamen Locuftz caudz fimilis fit. Tabellis enim loricatur duris, fed obfequiofis:in quibus ytring; veluti pinnas duas haber.Extremum veró caude pinnulis tribus, vt & Cancri, przdicum eft. Dentes offeos vt Carabushabet, quibus efcas comminuit. Cüm autem predam venatur,totam anteriorem £o partem fuo domicilio exerit, & tunc fimilis araneis apparet:(ed partem capiti & pectori fubditam va- ftiorem quam Araneus oftendit. Áb ore ocfophagus tenuis; vt hilum ad ftomachum protenditur. Inte- ftina eius bis tantüm reuoluuntur: ac qui in eius ftomacho viridis humor Ípectabaturjis ininte(tinis ippsretcandidus, —— — AN " Edulis non eft;fed ett ipfe alijs pifcibus gratiffimum obfonium Iulidib us, Channis, Orphis;Percis, F & id genus faxatilibus. E. | Quamobrem pifcatores cancellos plurimümappetunt, quos fuis cochleis nudatos ; ^ ac vinos ha- E 3noimpofitos, luis calamisappendunt. hocenim modo magnam faxatilium pifcium capturam fa- pu Quod Oppianus multis verfibus commodeé explicat; quos hoc loco producere minime opus. efle videtur. O 4 COROL 164. X De Aquatlibus. | /» GCOROLLARIVM. Cattcells in buecino effirus quam olim (Jornelius Sitturdus vmi conmamicauit , 1e d LES um ? * 1 E Á . Cancellus( vtidem Sittardusad me (cripfit ) hiceftextra&us ex cochleari domuncula;expetitus in * cibis.frequentiffim? capite adnafcitur buccino, ita vt vi extrabendus cancellus fit quodammodo:quod Valerius Cordus & ego experti fumus cum plurés in mari cepiffemus apud portum Liburnum vbi co- piofifime vifitur,non procul àlittore maris Liguftici inter faxa. à .ócyllavus fr«e Camcellus 2m erste con- - Cancellus alus oblongus asaco fl. fomilis.quera cie spfurm cha, P'euttis ad me mius. Sittardus vsifjt z veferendus ad tertium genus cancelli à "Rondeletiosmemorati. —— Cácellus Grecé «upxlyiov: Oppiano(Galeno AEliano) «soia vocabulo dactylico oxytono faeminino, eoquoq; ( vt videtur ) diminutiuo,quanquam Grammatici nullam huiufmodi diminutiuorum forma oftendant;nam in zc circumflexum quz afferunt, Z'wa: , Mec, pro Zenodoro, Metrodoro , mafculi- na funt.etfi veró vox «exa; magis poetica videri poteft,quàm xeexíwov; tamen ZElianus quoq; & Ga- lenusea funt vfi. Hifpanicé(vtaudio) Cangreio dicitur. Germanice vocari poterit eim kleiner Adeerhrebs, Adeerkveb[sfe Vide fupra in Corollario de Cahcro paruo A. Albertus Magnus de cancelloagens ex A- riftotelis de hift. libro 4.cap.4.Hocanimal (inquit) fimile eftaranez, & etiam apud nos vocaturaranea | maris. Et funt ille conche;quz funt rotundae, magne & parue: habentá; in parte ftri&ta quafi duas . auriculas vtrinque. tales ferre confueuerunt peregriniim peris fuis, peregrinationis peractz fignum; uibusille verbis cancellos & pectines Conchas confundere videtur. ! B ^ Dalmatia,lítria;& paludes noftre Venetz,plurimü abundant cancellis, Maffarius. Oblógior eft(in- quiridem ) qui turbnié fubit, quara qui neriten. genus enim diuerfum eft, quod in nerite degit: caetera quidem non abfimile,fed dextrum bifurculatum pedem paruum habens, cum lzuum grandiuículum habeat.cuius rei caufaeft, quoniam turbinesomnes fi erectos componas, vt pars tenuior & acutior cze- lum fufpiciat,& pars amplior terram defpiciat, hiaturam obtinent à finiftris : quamobrem cum leuus pes fineimpedimento liber fit; & exerceri poffit, fufcipere facilius incrementum poteft:dexter veró ci réftri&us & impeditus fit; neg; ita commode vt lzuus exerceri poffit, augeri minime valet:quáquidé tationem Ariftoteles cum quartode hiftoria cancellüita defcriberetjnon aflignauit;Hazcille. Cancel- lum eti& ipfe in Adriatico natans reperi in con cha muricata:caput folum & pedes, & parum quiddam inextremo caude ( tres articuli videlicet ) crufta muniuntur:totusreliquus alueus,nudus mollisQ; eft. fimilitudinem;anteriori prefertim parte,cum cancto fluuiatili habet;oculos in corniculis eminentib, eminas prztendiculas,forcipes breues. Candamin poftrema concha parte condit;caputanterius ha- bens: pedes pratendit, atq; ita concham gerens obambulat:poteftautéfe totum fic in penetralia con- che recondere vt nihil eius apparet. Pedes quos ambuládo pis partim rubent, partim cerulei 69. funt, hirfuti. Cum in mari fupra faxum cepillfem,domum relatam concham, decoxi, vt extraheré can- cellum. extractus odore;colore;fapored; fluuiatilem referebat. Cancelli parua füncafiimalia, flauo colore;minimis cancris fimilia, Galenus. CD ExZliàno& Oppíano:Nudi primum cancelli nafcuntut:deinde conchas & domicilia ad habitandü deligunt;easd; lecumgeftantes munimentofibi;ita progrediuntur.Cum enim vacuas & inanes offen- -derunt conchulas purpurz,auttutbinis;aut nerite aut buccini, (turbines quidem prz ceteris amant; quód & capaciores fint, & geftatu leuiotes; ) primó intraeas ingrediuntur, deinde cum in ampliorem 'magnitudinem excreuerunc, quàm js vt capi queant,in teftam laxiorem tanquam domum alterá demi - grant.neq; modo in fupradictorum conchas immigrant;fed &in permultas alias capsciores tranfeunt: & ampliorénacti,ea tani maiore domicilio gaudét.ac [pe de fpolijs ( inanib.cóchis) multa certami- ne inter fe contendüt;viribusq; inferiore repulfo,vi&tor exuuias affequitur. Cancri jo L] |qe De Cancellis /— Lib, IV. 16; Cancri & cancelli;alijque pifces;polypumVenere exhauftum deuorant: quos priusipfe vorabat, Oppianus. | : Pifces quidá propria carné prauoaliméto corrumpunt. vt mulli qui cácellos mandunt; Galenus. DeARaANEso Cancellofuprain 4. elemento fcriptum eft, | DE CANCRO EQVITE. SIVE CYRSORE. | DBregrLeNIVSs | f Á M»ru12105 effe conftat cancrosequites: quibus hoc natura prater fui generisalios fingulari quodam munere tribuit, vt in maximis xítatis ardorib. meridiano tempore agminatim e mari e- grediátur,diemq; füb Sole tranfigant;aut ad refrigerium :aut potiüs,ne pifcibus qui interdiu diícur- runt;,edantur.quos ego Méphi Hierofolymas pficifcens;fines Egypti pratergreífus , ex Mediterraneo litore fub vefperá mare repetere;atq; inde circa meridiem infequentis diei gregatim exilire obferuani, Tantaautem velocitate ferebantur ( vnde equitum nomen habent ) vt ne vnum quidé curfu confequi víquam potuerim.Sed hoc etiam mihi magis admirandum effe vifum eft,lacertam ex ambrofia( fub qua de icelc ebat )exilientem, cancrum equitem,quem venaretur,curfus velocitate( me cófpiciente) nuf- quam a(fequutam effe:adeó volare potiiis quá currere videbatur eques.Genus eft quoddá cácrorumin Jitoribus Pheniciz ( inquit Ariftoteles ) tanta velocitatis, vt vix quifquam coníequi poffit:ynde;z- id eft equites,appellarunt.ijs nihil fer& intus propter inopiam ett pabuli. Curfores Can Cri, vti alij b x . j zm ; : g referunt, ( dctittir ; ; quód longé lateque vagentur: modo circum litora ezrent,modó longius profi- cifcantur. T | à Grande phalangium non excedunt: Corpus habét coloris fubalbidi;puné&tis fubrubris conf; erfum, 39 & (vt Pagurus )tornatum: cruraautem vt Maia.Soli obiecti toti pellucidifunt;przterquam in ea cor- 4o , porisparte quz interanea continet. Oculos grano phafeoli non habent malores,quibus acutiffimé cer- . munt. Oblongi quidem funt;ac vitri modo lucidi, per medium fului.Tibiz fncillis,leuibus villis ob. fele, vtrinque quinz:quarum duzanteriores , brachia funt forpicata,quibus cuncta ( Cancri modo ) complectuntur: relique graciles, vnguibus rectis atq; ORT vallate. . Edulesnon effe red? quidem docet Ariftoteles, propter alimenti inopiam.adeóautem parui funt, vt finguli fefquifcrupulum vix pendeant. EN DehocíicOppianus, ^. Evxews yevez x] narpxlyoi eieivotooron Quod ita reddit Lippius. Errones cancre populss tmmerantur in. iftis. COROLLARIVM. InPhenicehippe vocantur cancrorum generis, tante velocitatis vt confequi non fit, Plinius. Ab Áriftotele non i770, id eft, equi: fed ize, id eft,equites vocantur. Vide fuperius in ijs quz ex Gillio attuli de Maijs cancris & alijs minoribus,mox poft Corollarium noftrum, Germanice appelletur es Reuter, oderein Reuterkrab. Ferrariz aliquando mihi demonftratum memini fceleton cancri equitis; quem vir do&us qui oftendebar, Italice caualliero vel caballiero ( id eft equitem ) nominabat. fedis corporeoblongoerat: cum eques veterum rotündo fit corpote, & abfque cauda apparente, ( vt cancri proprie didi ) quod & Bellonius approbat. -M9 Apiuov, Dromo;eftparuus cancer; Hefychius & Varinus. Bellonius curfores canctos,eofdem equi- tibusfacit;nefcio quàm re&é. Inter Cancrorum diuerfa & multa genera( inquit /£lianus)quidam ap- pellantur curfores , ( 3po1is; ) quód longelateq; vagentur.hi modo circumlittoraerrant, vbi & nati funt: modó longius proficifcuntur,non aliter quàm peregrinationum ftudiofi homines, Caufa eis er- toris eft, vt velinlocafaxo(ía, vel ceenofa fpe perueniant: idq; eo propofito, vt amplius aliquid cibi perquirant. Belloniusin Singularibus obferuationibus fuis fcribit hos cancros non multi maiores ef- fe parua cafítanea: Ab Ariftotele cancrum curforem vocari , falliq; illos qui dromones appellent, cum ij cetaceorum generis pifces int, Atqui Ariftoteles,equites tantum cancros, non curíores memorat, & nihil prohibet idera dromonis nomé tum cetacei generis pifcibus,tum cancris curforibus attribui: quiab Hefychio etiam dromones, & dromig ab. liano nominantur. * Nt Dromonum cancrorum generis forté & cancerlatipes fuerit, quem à Rondeletio defcriptum pi- &umq; fupra dedimus: Cum pifcibus alijs ( inquit) (agena capitur, neglectus; in litore relinquitur, vnde magna celeritate regreditur in mare , beneficio latitudinis poftremorum pedum. Canctorum epitheton z»)aveuo: ex Cratete comicorefert Athenzus: Latine acri pedem dixeris, vel contractione poética eripedem, à volucri pedum velocitate. equitibus autem; vtpote velociífi- mis cancrorum;prz cxteris conueniet.quanquam enim cancri quidam volare dicuntur , eevsAlo: di- éi, ( quos fupra mox poft Cancrum marinum ex A£liano deícrip imus; )non pedibus tamen illi vola- tum, fed pinnis fuis conficiunt. D Oppianus lib.r.cum de carabo & aftaco fcripfiffet,degereeos alij; in petris, fubdit, eiufdemgene- ris etiam cancros errones efle : veia eye 44 xaxdvor. icis Aij . quem verfum Bellonius de cancris equitibus interpretatur.querenduman curforibus potiüs conueniat,quos oberrare vagosex /Eliano 60 retulimus , fimodó illi alij funt quàm equites,aut cancri fimpliciter dicti. Sunt & formice equites, quas Plinius pennatas vocat,fimiliterà velocitate dicte, vt cancri equites,qui remigio cornuum ( zisrv» grav, id eftpinnarum, Z£lianus ) adiuuant fe natando; Hermolaus. DE VRSO, RONDELETIVS. A THENJEVS aliapemvinter cruftatanominat tantum. Ariftoteles cum cruftatis etiam recenfens, 4.3 idem ei pariendi tempus effe à natura ftatutum tradit quod locuftis,nihilq; prxterea. quo in loco videtur mihi vrfum cancrorum generi fübieciffe. Cüm enim locuftarum, aftacorum;fquillarum memi- niffet,quorum aliquot;easq; certas fpecies alioin loco numeratffet:vrfüm fubdidit, vcà fuperiorib. di- uerfum.qui ci ex cruftaceis fitjnon poteftalteri quá cancrorii generi fubeffe.c; valde multiplex eft;nec faciléenumerandü.Vrfinomé non à forma impofitü eft vt locuftis.fedab actionib.moribusgQ; , «t lupo, cynado. Quemad- C F Droyno. Curfor. À. Lihs. Lib. s. cap, Lib.4. cAp-2- de bifft- P bf. ra , » 166 ^. DeAquatilibus Quemadmodumigitur pedibus prioribuswt manibus vrfus . vtitur, ac in ijs magnam roboris vim fitam habet:ita cruftatus hicpifcis,brachijs cum forficulis,breuibus quidemfed latis & validis, multüm poteft, vtriufque forficis pars vna alteriusex-. tremum recipit ad id excauata;pars exterior criftz galli gallina- " (À) cei figuram refert. Noftri migrane , id eft,malum punicum vul- go vocant àfigura & colore valde fimili.Przter brachia octo pe- des paruos habet & tenues quos corpori applicat;brachia ori & oculis opponit, veluti per eorum crenas infpecturus;ac fic con- globatus dormitvrfá more. "DN ce EM Carneeft m olli excrementitigjinfi uaui,virus refi piente. Quo d Sd ves hit vtinluto degere putem. Vrfum mihi oftendit facobusRe- XX | vide fara 4; gius Lugdunenfis Chirurgus in laptdem conuerfum, ea vt ap-— X Cacris 4nari. bittor ratione, vt vrfoin faxo mortuo & exiccato, aqua manna nilapides. que multum corporata eft, vel fpuma perpetuo alluente, pedes | & brachia corporicontinuata. fint,ac crufta firmior & lapidea s corpori obducta. * Àj opa m . COROLLARIV M. Rondeletij Squillam latam pro vrfo Bellonius pingit ac defcribit:vrfum veró eiufdem, cancrum Heracleoticum facit. quare ipfius de hoc cácro fcripta,in Heracleotico iam fupra pofui.Pro vrío qui- 20 dem cruftaceum illud & caudatumanimal quod Bellonius pingit.Sittardus etiam vir diligens & eru- ditus pictum iam olimad me mifit. Crediderunt nimirum hunc effe vrfum, à corporis forma; quz cralfa ei & recurta eftficut terreftri.deinde quia genusalterum per omnia huic fimile, magnitudinetantum inferius,Ligures vulgo Vrfetam áppellant. Vra Rondeletij Germanicé dici poterit em-Zierenkra£. Bel- lonijveró em Barenkeebs.hicenimlongus &caudatuseftillerotundus. — — — j lisetiam quasnomine vrízarctos appellant,idem pariendi tépus natura ftatuit,quod locuftis : quo- | circaper hyemem,& Vere priufquam oua excludát, cibolaudantur:cum excluferint, deterrimz fiunt, Ariftoteles. Devríis marinisé genere cruftatorum meminit Hippocrates fecundo De victus ratione. Matlarius. Speufippus ex malacoftracis fimilia effe fcribit,aftacum,nympham, zoxmy, id eft vrfum.can- crum , pagurum. Vrfas ( vvcapxzsc) magnás nafci in Pario Archeftratus author eft. 39 DE LEONE RONDELETIVY S, e. m. 49 e M Iedg eri ri riu BT JY 5 : i ' , 1! 5 ES n bie ul AME EN N iun mcm E ifs. ; A r RS . XT P S À d ' !m "s pz yc n TAI UMANT : Je T xsv it beate eu SNSDIEXQDA S e-- n ? a S H nmm enn Y muU 6| kr e mou 59 A A THENJEvSobitertantüm ex Diphiloleonéinter malacoderma recéfuit,quoinloco p uaAexob- c pay perperam legitur ógpanot ooo , Vt eX contextu apparet : Tay B eA anota E amis Dd [C , aos (po eov v8 eur yeiseé dv(ge dpt Qipsaw. weiCv d], egiv à Aca T5 &sux e. Ariftoteles nullá omnino men- tionem fecit.Pliniuslibro 9.cap.31.nominauit tantüim.Cancrorum genera carabi, aftacigmzz, paguri, Heracleotici,leones.libro veró 32.cap.i1.notam addit, quaà fimilibus on : Leones,inquit, quorum brachia cancris (imilia funt, reliqua pars locuftz. Ex quib. verbis quifnà fit verus leo poft ló- gam diligentemq; omnis generis cruftatorum inueftigationem certó me cognouiffe exiftimo, quicum 69 minimé contemnendus;imo fpectatu digniffimus effe videatur,pauló fufius qualis fit;exponam, E. Nilo» à Greicis dicitur;itaà Latinisleo , àcoloreflauo,vt arbitror, quo coloratus eft, dum viuit, & é mari captus educitur, & quód hirfutus fit. A ftaco corporis fpecie affinis eft, fed brachialongiora ha- bet,forcipes tenues & latiufculos ; quorum fciffura maior quàm in vllo alio cruftatorum genere pro corporis tatione. Tuberculorum quiin elephantis funtloco brachia villis veftiuntur & aculeata funt. Pedestres, qui proximé brachia fequuntur longiores funt ,aculeati , in calcaria terminati:vltimus exiguus,breuis &tenuis,neque aculeis,neq; pilis munitus. Praterea ab aftaco dorfi aculeis differt quibus cum locufta conuenit. Vtrinque cornua duo longiífima tenuiffimaque habet.item alia in fr- te breuia,inter que vnum &media fronte eminet acutum, neutra parte ferratum:hec funt oculorü P pugnacula;qui coznei funt; & jpminent, Corpus totü vndulatum efb;inftar panni ex hircorum nM [- 6 20 4o 6o tracóperitquifquá. At cum caniculi | "M d 1o Div. " "YT ua ] De Canicula Plinij Ip^qi IV. tumque pilis conteXti;cámélotum vulgó appellamus.Cauda perihdeacinaftacisih finit,fed lineis magis diftin&ta. Captus leo circa Lerinum infulam citur,) non procul ab antipoli,ad me miffus eft, M l Hecqui cum Plinij verbis conferet;ex brachijs cancris fimilibus,locuftz corpore. leotiém effz qué depinximus facilé iudicabit; Ex cancris enim permulti brachiapro corporis magnitudine lóga habét; hirfuta;forcipata . At corporis locuftz figuralonga eft, caudaextabellisconftat , dorfum aculeatum quzeinleonenoftroexpreflafpedtantur, — — Non minusabfurd? deleone quàm de aftaco loquitura dum aftacumadultum,;àLatinis elep | pinnas quing; de- (quenunc infula D; Honorati di- utorlibride aquatilibus. nam quemadmo- hantum dictum fuiffe credit:ita Grecosaltacis grandibus nomina immutalfe, & leones potius quàm elephantos appellare malniffe, nam Z&lianus, inquit, eàm deícri- pionem tribuitleoni quam Plinius elephanto.E.fto idem fit leo Ziliani & elephantus Plinij ; anpro- pterearecté concludetur eundem effe Plinij elephantum & leonem? Sic enimille concludit : Conftat igitur leonem eundem effe picem quem elephantum. Non vide s Plinium hunc abillo aperte diftin- xiffe. Nam cüm Plinius, de elephantis dixiffet; p auló póft leones fubiunxit, & notam diuetfam addidit: quorum brachia;inquit, cancris fimilia funt;reliquaparslcoufte. Alius eft igitur Plinij elephantus, aliusleo quem hoc capite expreffimus , H«c Rondfeiiis, Ios Beton de £lephanto cj Leone verba fuprazn viflaco VECHAWITALS. VÁDDATUL asstepa non contradicere Kondeletiutma,quin idem Jit etant Leo, cj Plingj Elephants. Phan ve- ro Leutem C$ Elepbantums diuevficeffé hngvedo oSTendit . | C ANCER quidamItálicé Grancio Ípiantano dicitur. CANCRORYM quadam generain India Occidentali venenola funt,Car OrgRAM deCanibus feu Can DE CANIBYS. iculisinter Galeos vel Muftelos agere. fed vifumelthoc loco de E priuatim ea dare, | habebunt, quz R ondeletius tradidit,de Galeo cane quzapud fcriptores (NE aut quz obferuaui tpfe, In ijs primüm locü el CaniculaPlinij: de Canicula Àriftotelis, (quà danus; ex Ariftotele [cylium & nebrium vocat,ex Athenco fcymnum: ) & altera eius Ípecie faxatili. — His & Bellonij fcripta & Coro!latia noftra fabiungam. Poftremó de Cane Carcharia,fiue Lamia.nam Ronde- letius eundem pifcem iudicat , Bellonius diftinguit. DE GATTO 'CCANE, VEL CANICVLA DII ONGDGOUROOUN OE QE Tod Vos £4 T4 » — E - ms. QUSS SS XS v, à Plinio communi vocabulo càni- al,à Graecis huius etatis exv&cibooo, à Romanis là- quafi parua lamia quod dentibus lamiz fi-. G miola, ( abs Maltham auoq, fcribit a Rom guribusque p utn Tamioiass votArt ,) milis fit:ànoftris milandre & cagnor,i éf5parüus canis; ' Corporis fpecieiam defcriptis galeis (ss d:[evzplerat, acanthia Dentes habetacutosad latera recuruos. Ex par lum operit.pa'pebrzauiutm modo;non quód tr bris carent pifces,& palpebrz ex cute fiunit.h va. lauten eor adieviam ) vàlde fimilis eft. te ocülóru m inferiore tunica enafcitur,quz totum ocu- euera palpebra fit: nam autore etiam Ariftotele, palpe- &cautem membrana eft duntaxat, quam Plinius libro 9. capite 46.nubem appellari tradit; quzinterdimicandum plurimitm obeft, oculos obtegendo. Lógealia efthec Plinij canicula fiae canis gale*,ab eo galeo qué Ariftoteles qtuAlo: appellat, Gaza cà- niculá.vt ex generádi ratione paul poft cófirmabimus. Qu veró hic ,pponim? Plinij caniculá effz, duo neceffario demóftrát.Primü nubesilia qua oculos cótegit;deindeatroxilla cü hominib.dimicatio;quá hodie quoque pifcatores, litorumq: maris accole timent.appetit enim caniculà hec calces,inguina; poplitesq; tam anidé; vcaliquádoin terram exiliat.Sed fatis eft Plinij verba adícribere;quoniam par- tim ex iam dictis partim ex dicendis totus Plinij locus fátis obícurus,longé dilucidior fiet, Canicularü maxima multitudo circaeas ,( fpongias füubaudi:de ijsenim fapraloquebatur Plinius, qui libros fuos incapitanon diftinxic ) vtinantes graui periculo iüfeftat.ipfi ferunt vt nubem quandam craffefcere fu- percapita T animaliü;planorü pifcium fimilem,premen té cas ( anas; eos ) arcentemq; à reciprocanda: & obid ftylos preacutoslineis annexos habere fef?,quianifi perfoffz itanü recedát,caliginis & paáuoris, vtarbitror,opere.Nubé;n.& nebulá ( cuitis nomine id malum appellant ) *interanimaliàillahaud v1- satrox dimícatiojinguina & calces omnemq; candoré corporüap- petunt. Salus vnainaduerías eundi,vitrod; tertendi. Pergit deinceps pugnáiexponere canicularü cum vrinantibus,quá ap ud ipfum autorem leges. ( ids snfrata € oreilartb. P aoi:onus banc non ad Canes Galat, vel C'amculas minores s fed ad cetmeeas refer , ) Quam nubé fuper capita craffefcere fcribitjeàm quam dixi tuni- camex inferiore parte ocülorum enatam,oculos; operientem intelligere oportet; qua przpediuntur canicalezabic&u iterü inferendo:qu& fi Plinius vidiil-t;n6 ab alijs referentibusaudiiifet,)non fuper cà- pita fed fuper oculos craffefcere dixiffet,rmaxime cüeà comparet plánorum pifcium nebula: eadceninmi eít in planis pifcibus vtin raijs,nifi quód in his exinteriore parte oritir,ac in extremo ferrata eft; Ex hisigiturgaleumilluni quá milandte vocamus caniculam Plinij effe;tum ob nübem oculos ope- fientemsquz in nullo alio galeo preterquam in hoc,& galeo glauco;de quo mox,reperituritum ob id gp partes corporis humani nudas candidasq; appetat. Quániob caufam etiaiab his qui nüc in mari vér- fantur , reformidatur, : DE 67 4 Veri Leone fé exhibere. Contra Bellas BilP,att Len " Zé gf Elepba- Iun Plus ecü- dezni facit. Lib.s Zi DITS o Á b Li.2.departil ATIII- Cap, 13) Quod bac 777 cAicHla plini Deazubeortu- los ezezs operi- ente. Lib.9. cA. 46: * Animali, a Its n iegitur, * alias, tzter Zimalia baud vllam . I Coneláfies 168 De Aquaulibus. DE CANIGYLA ÀRISTS OTELUIS. qua et Hinnularisco nominatur... hé ON DELETI V $. T elaceum ounm ( enquit Rondeletius ) feparatim depingendum curanimuss dy in di[feita co" niculamammas illas candidas s bfidama, vuluam . s, 2 VP rr T I, EL & 22 Z 7 t rr EA STERN AM AM NR Dee ES T. v» WWW m T E— oA; f 24 72772222 4 L1] - ^) a, A uu 9 A V E ad exiiie vocat Ariftoteles, Gazacaniculas interpretatur, Vocari etiam veGol»c teftis eft idem Lil. 6.de H«ft. Ariftoteles,id eft,hinnulos, ( Erwmulares a maculis nimirum ) Non vocem,fed fignificationem fecu- anmpV. cus À chengus, esc appellauitid eft; catulos:vtraq; voce àterrenisanimantibus ad marinas traníla- ta, illaà ceruorum,hec à leonum catulis.Noftri caniculas chaz vocant, Galli rouffetes. ] Caniculageneris galeorum minima, colore eftrufo, nigris maculis aíperfíis, cute admodum afpera, fiàcauda furfum ad caput manum ducas:finà capite ad caudam, minimé.Oculisore, branchijs, pinnis, cauda, partibus internis praedictis plané fimilis eft. Vétriculo itaq; eft magno, hepate in duos lobos fe- &o, in quofellis vefica.Prope feptumtranfuerfum reliquorum galeorum modo veluti mammas can- De uulua c didas habet: vtrinq; vnam, qua dum vtero gerit confpiciuntur;alio tempore vix apparent. Vuluam "ae bifidam,in cuius medioad [pinatn adharent oua:que cümaccreuerint,in vtrumq; vuluc finum trans» ibidem. feruntur:eoq; differtà ceris galeis,quiad feptam. tranfuerfum oua concipiunt,non in vuluz medio, autore Ariftotele.Ceterum caniculz oua;teftacea quedam funt,colore & perípicuitate cornu fimilia, in quibus fimilis ouis humor continetur,figura veró puluinaribus quz dormituri capiti fupponimus - fimiliafünt:exangulis dependent meat lógi,tenues quos Ariftoteles zcgss re4x,dbes vocat1d eft, mea- tus capillares: hos lyrz fidibus apte compares.inftar capreolorum vitis conuolu untur, fed dum expli- cantur duorum cubitorum longitudinem cquant . Tefta intus rupta, dilapíad; foetus proditsfic ex ouo viuum animal parit canicula. Nos teftaceum ouum feparatim depingendum curauimus:& in diffecta canicula mammas illas candidas,bifidamq; vuluam, vt Ariftotelis locus perípicué intelligi poffet: cui aaior etiam lux accedet,fi diligentius duo hzc exp éderimus;fcilicet figuram teftaceorum ouorum ca- niculz,fimilem «wi: va adAdv yAa aus id eft, tibiarum ligulis.Et.fint meatus an non,tenues ille & ca il- Tiliarum. li- lares conuoluteq; Ree exouorum angulis dependentes. Hye] preter notum fignificatum in- gula. gulam fiue ligulam ignificat,qua tibijs adhibetur,afigura fic vocatam, qugex amploadítridtius tendit, Beri folitam exarundine.teftis eft Diofcorides : KaAauav o Jd ns xat éirtu vagis y iE wot Ceu avena bd] me Lib i.cap. ye 67, uc y 8E d adc ion ie au AC kam oo Com In arundinum genere quedam vasz: ; id eft, farctior vocatur, | ex qua fagittg fieri folent: alia faemina,qua tibiarum ligulas efficiunt.Ezdem ligula hodie quoq; tibijs adhibentur zab(queijs enim fonus edi non poffet , Gallianches nominant. Huiufmodi ligulas referüt anguliteftacei oui canicule:qui ex angufto inamplum latumq; euadüt,vt fi quatuor ligulas coniungas; zs teftaceiilliusoui hguram conftituifle videaris. Glottis in bo-.— ocusifte meadmonet, vt eum errorem tollam , qui iampridem in medicorum fcholis inoleuit; na- (oue tus ex Latinis quibufdam autoribus, & maxime ex Galeniinterpretib?,qui Jomyvarrliba, ligulam vertüt: p - i: perindeac fi 9n uii: & ynerilic idem effent, dicereturq; ligulaà lingue animalium fimilitudine non àAribiarum ligula.Idem error in Gracos quoque Galeni codices irrepfit,in quibus Íexcenties Jomynanilie pro yaedii legitur,cum tamen admodum diuerfe fint particulz. Eftautem ynoriis » id eft; ligula, rima ac fciffura quzdam veriüs quam foramen, antequam orificia eius patefacta fint:rima, inquam , quam Lilysg.devf duo tertiz cartilaginis fcilicetarytenam referentis proceffus in medialaryngis amplitudine conftitu- par.cap M upt.eiusfiguram lingue tibie Galenus comparat:proprietate vero fubftantiz tale eius corpus effe ait, COUP — caiufmodinullum aliud eft eorum que corpori infunt.membranofum enim eft, fimul & adipofum » & ;andulofüm:eftq; primum, & maximé przcipuum vocis inftrumentum , minimé vero OUayaeriii:dein- dead fpiritus cohibitionem confert. Horum omnium fufam explicationem caufasq; pete ex Galeni libro 7.cap.1:.12.& 13. de víü partium, ac quandiu eain re verfatur Galenus;toties mendum effe exifti- mato quoties Jdnsynwritis legeris; & yvoriiic reponito. Oonyz lido vero inftrumentum efle longé diuer- fum figura, fubftantia, víu, Galenus ipfe eodem libro declarat. Rotunda enimeft , ac cartilaginea, àc mignitudinr pauló maiorla ryngis orificio. vergit autem ad ftomachum ; pofitionemque habettertiz cartilaginiarytenoidi contrariam. hanc nedum tranífglutiuus cibus potüfuein "n Epiglettis. Cap. 16. 10 19 49 50 68 16 Pi) 30 4o 50 60 gemincidat, natura prouid? laryngis orificio admouit velutlperculum quoddam, re&am quidem o- mni alio tempore quoanimal refpirat:quum autem quiduis tranfelutit,laryngi ipfiaccedentem.Vides y^orilàa & Joyawiii)a , figura, fubftantia, víu differrezac yAwr]ac Ariftoteles & Diofcorides vocant,li- De Canicula Ariftot. Lib. IIl — 59 Conclufio . gulam Latin dici oportere : Jonyxarilia. vero laryngis fiuearteriz alperg operculum.Cicerolibros, de natura deorum: Afpera arteria tegitur quafi quodam operculo. Hisaddálocü vnü Galeni,in quo pro yaris legitur 9omyawti:,vt ex eo reliquos ftudiofi depréhéde- 1€ poflint;ac emendare. Locus ett initiolibri primi a rav areamÜ/sav to. 19) BY did xston v petens TS peru [Duseis aWalTtlugaTás qe "€ sy vradvos sepes vtt se y^lazgov trequtoolus Du XI viv A&gusyyat ca) was rb irlov à va rd) On - yAeiliso cuuiguav , "ve. Atque etiam in adolefcente quitufli expuerattunicam cra(fam vifcofam q;.con- iecimus partem effe corporisininterna parte laryngis, quod epiglottida conftituit.hic yActli3a legens dum effe manifeftiffimum eft. Nam vt ex (ü pradictis liquet, ligulz fubftantia cralla, vifcofa., pinguifq; eft,laryagis internam partem occupans, Epiglottis cartilaginea folüm eft, extra laryngem eamá; ope- riens. Similes multos errores ex vtriufque higura , fitu, fubítantia, vfu perfj pectis,emendare quiuis po- terit, etiam mediocritereruditus., , | j | 7 SuperelE vt de ijs dicamus;quos, vt diximus, Ariftoteles mpse ey aer; , id eft, meatus capillares ap- Locus Galeni emendatus . D TÉeenaues illae pellauit.Ii proculdubio in tantam tenuitatem degenerant ; vt nullum meatum ineffe putem:liberé e- e capillo nim proferam quod vidi. Cum caniculas [pius ditfecuerim;recentiaq; earum oua;nullus mihi omni- no meatus apparuit:fruftraq;, fi aüquis effetillicànatura mihi cenditus videretur. Nam aut vtaiiunde aliquid hautiatur,quodad nutritionem accretionemq: neceffarium fit;aut vtaliquid exouo exhauria- tur, meatus illicine(fe nece(fe eft. Si per hos trahendum aliquid eflet; eorum capita vteri venisadhzre- apophy[cs, qua ex otorii angu lis dependent, 20 cffe smenius re alligariq; oporteret, quemadmodur in quadrupedibus vteri cotyledones cum fecundarum venis eoalefcunt. Przterea meatuum capita, quibusin eosaliquid primüm inluit,ampliora effe, fenfim vez ró anguftari neceffe eft. Quare cüm neque capita vtero adhereant, fin tq; anguftiora qua parte amplio- raeffe deberent, neq; efle meatus, neque dici poffunt:nihil veró per hos ex ouo e(luere pérfpicuum eft ex humoris ipfius confiftentia, qui cralitor elt, quàm vt pertam tenues meatus permeare queat. Noa funt igitur meatus; fed onorum appendices, capreolorum vitis modo intortz,ad retinendum ac firmá- dum vndiquaquein vtero ouum, vt neque lurfum,neq ue deorfumlocomoueatur: quoad in eo, calore vteri formatus foetus ftato tempore in lucem exeat. Sed longius fortaffe egretfa eft oratio.Quz de cani- cula fuperfunt perfequamur. : P Carne vefcitur quemadmodum reliqui galei , ceno gaudet: vnde fordida & lutofa femper'capitur, maximé hamo. MEVS "A scii e ub | Caro virus refipit; excrementitiaeft, conco&u difheilis. |. "id ves Quam hic delineauimus caniculam elle Ariftotelis oftendufitanatame generandiq; ratioab A rifto- teletraditz:deniq; nomen ipfum.cüm enim nunquamad maiorum galeorum molem accrefcat, dicitur exvAiováb Ariftotele; &&ab Athenzo ( & Oppiano li.1.) »v&»€ 1d ett, catulus. Vtautem penitus nofce-. retur,non folüm fupinam & diffe&tam,fed & pronamexhiberevoluimus. yn i: BarróNxivs hücpifcé Muftelá Varium feu Stellaré nominat:cuius verba ponáinfrà cü Muftelis. | DSE-GCUOAINUCRC VE ACSUARXOA TII | gm R'o ND. EUEOECUTW YS. ndr ( Gulsus c» Bellonius galeum $tellarem banc effe putabat, , (dd reprehendit eos Rondeletius ;.) - MSS QDMLE E. C CRM m Xo sn Wc, INBTPSIR : : p AL A: a tete CHI — E Jj EE A : C7, adi PEE MCSESENERREA REESE A l—Er NS 7 ER 7. a Aoi EIE Ao RT e ARSSHMBIISES QUU) LAU AM. qu cm NE | d s CE F A C ANICVLAM laxntiltappellam? ei dà noftriscatto rochiero. 4 Gallis vt [uperior,touffete vocat, A, Caniculz Ariftotelis pinnis,branchijs;partibus internis, pariendi modo ; plan fimilis eft, Vita B veró,magnitudine,cutis afperitate duritiaq; differt,illainceeno & litoribus degit,/hec in faxis & alto mari frequentius: vnde fit vcilla Ígpius;hzc raro capiatur.1la in marinoftro ad (lummum cubitalis eft: hzc binos cubitos aliquádo füperat;cuteq; adeóafpera ac duraelt,vt ea lignü eburá; perpoliri poffint, nonahterquàm cute Íquatinz,eadem enfium capui: muniuntur.Preterea maculas corpori afperías ]a- tiores habet. Carne eft meliore;nihilominus tamen ferinim quidredolente , Caterutn mammas illas candidas , veluti fuperior ( rsfotels ) canicula habet;ouateftacea plané (imilia, nifi quod maiora finc. Hz differentiz me impulerunt,vtáàcanitula Ariftotelis diftinguerem, vocaremq; cum nofliis cani - culam faxatilem. UM femel | COROLLARIVM DE CANICVLA SAXATILI Caniculam faxatilem fuam R ondeletius Maffiiis cattum,algarium nominari fcribit fed ea quáex-. hibetfigura,non conuenit cum illa quam guattum auguerum ( procattoaleario)inter muftelos ftzlla- res primo loco pingit Bellonius:cai multo obcufius roftrumeit; &c magis autem congruit. illi quem tertioloco Rouffetz nomine inter (tellares pingit,& minorem cognominat. Quodad cutis afperitatem;nulliin Mutelorum vel Canum genere,afperioremtribuit Rondeletius quàm Cani faxatili:Bellonius Canicule funpliciter ab eo dictz:fed galeietiam ftellaris cute fabros li- gnarios perpoliendisoperibus fuis vti folere tradit.At MO ue E ftellaris cute leuiore eft quá galeus Iuis.Sunt( inquitidem ) qui galeum ftellatum effe c cedun teum quiànoftris catto rochiero, à Mathiienfibus càtto algario vocatur:fed non recté, &c. Ariftocelis canicule cutisadmodum quidem alpera "Afperitat ei ta mutielotü. 170 6 t ue Aggaatilibus: afpera eft, fià cauda furfumad caput madii cucas:fin ácapite ad caudi5minimé, Galeus leuis etfi afpera cute cóueftitur,taméaculeis caret, 5ellonius. Varijmolliore femper funt pelle:Cétring dura Zilian*. Re DE GALEQO CANICVLA, BELLONIV S. Á xkqTNa Grzci, Latini Caniculam nominarant, Muftelorum ac Galeorum polttemum genus: ma- ximum tamen, & minimé aculeatum , vorax, ac ceteris pifcibus infenfiffimum: dentesq; omnium ma-- iores,acutiores)latiores,crenatos habens. —— -£ Eius cutisadmodum afpera, fabris noftrislignarijs non minus expeuitur,quam apud Italos R hinz cutis. Valet enim adarcus & fagittas expolierldas,liguiq; afperiora vitia emendanda, maculasq; eius fuperficiem inficientes protinus eluendas.Hoc etiam enfium ac pugionum manubriacontegunt , ne tam facil? manu dilfiliant. | xo NR Daas haber in tergore pinnas,rectas quidem eas; fpinis qd; carentes:duas item ad latera; vtrinque v- mam: branchiarum foramina quinq; in quolibet. latere :ani veró foramen inter duas pinnas pofitum; -nullamq; fubcauda pinnam oftendit. Cetera cum reliquis conuenit. TA DE CANIBVS ET GANICVLIS, SIVE PLINIJ, Jide driflotela , fine alizs fie oliciter ita ditta , Corollartum . Vocabulapif cium pleraq; cranflata funt àterreftribus ex aliqua parte fimilib. reb.vtaneuilla, lingu- "lacay&c. aliaà vi quadam, vt lupus,canicula;torpedo, Varro.Canis marinus à imilitudine mori canis £erreftris dicitur, có Ícilicet q» mordeat, Obífcur?.Mufteli & canes,piíces funt cartilaginei, Athenzus. Canicnlarum marinarum ( «uváv 9xaztliov ) tria funt genera:quarum maxima quadam inter cete ro- buftiffima numerari poflunt. Ex reliquis duobus generib, (quein ceeno degunt; & ad cubiti menífüram 5g excreícunt;aliud Galeos aliud Centrines ( alias, Centrites ) appellarifolet. Quod colore varium eft, Galeos nominatut:reliquü genus qui Centrinas appellarit;non errabic. Rurfus varij molliore femper pellex& capite latiore funt: Centrine parui &c pelle dura, & capire acutiore, &c.(de Gétrinis inter Mu- ftelosin M. litera dicezur. ) 4lianus;& partim Philes quoq;.Et fimiliter feré Oppianus lib.r.de pifcat. IG Kaj xupsc dipztsTipec s eU dece . Ga e ME TeAy ridi fpes." jdjo e'yeA0v Gy area yeast Kureat A£uec^e016 Cuoc pl pov toNaL0s QUAO Agi do, auprignuet «8T ire uas divom Iyxox e» [Baftscei. 30 dy xev ve oi Y&AoAVolÀ Kevrglvou Qui wo aV TUA ITO UL 4/0 d[. Gap TH , XOU p TIRES dl ErspoTpo TT QUA: XxUpuot» &9) Aciot x9) exowio v e D apa, Tol1 Yay ou 3 QA TE a , D TX AO ^. exea by tope Tloieyy US 3 Lcopcbs Te ? cup GNIAOI dE VEjAoVTzU y Ex his Oppiani carminibus Canis nomen videtur latius etiam patere quàm Galei;id eft mufteli : & fimiliter ex liano:vt quod non folum genus omne mulftelorum,fed etiam canem cetaceum pelagium ; g &omprehendat,nimirum illum carcharian cognomine,de quo infrà feorfim dicetur, Alijtamenfcri- ptores pleriq; Mufteli nomen aut zqué; aut etiálatius quam Canis extendunt. Czterum quomodo ;'- voz id eft fÍquatinas inter Galeosnumeret,non video, quanquam enim cartilaginei fint generis , late, zainen feu plan £,nonlonge funt vt Galei: quare füfpe&tus mihi hiclocuseft, vt prozia; malimlegere ict; Athenzus ex Ariftotele ea(dem galeorum fpecies numerans; his verbis,A'g4e»szAxc 3: dày aw riv qa X eva NS zuo aur » AElGY 5 TIOVCL ADV. XU AOV LAU TTEKOU S &c.nihil derhina vt neq; A&lian*. Scyllion pifcis égenere galeorum ab Ariftotele nominatur: Maflilienfes Palum : nonnulle regiones Caniculam vo- cant, Giliius. Ligures & Malfilienfes Pal, Rondeletius.fortéà pali quadam fimilitudine circaroftrum: Acuminatum,vt in fphyrena.vel à palumbo.nam Galeumleuemà cutis colore Maffilnenfes palumbum | vocare Bellonius fcribit. R ondeletius galeum lzuem àRomanis pifcem columbum vocari. non quód 4o fcyllion vel caniculam galeum]lzuem elle dicam: fed quoniam fpecies ei cognata eft, nomenab eo mu- tuari potuit. Galeorum generis eftcanicula, quam Greci uda VOCADtS alij &vesov : alijewvzuev, veloxv- ivo y vel exéivioy , Vuottonus. Gillius fcyllion per 2. duplex Ícripfit. eft autem diminutiuum nomen, generis neutri, & videtur vtroque modo fctibi poffe:quando primitiuum etiam tum exoj(Q- tum cxvA- ^ Q- fcriptum reperitur; procanicula vel catulo: qui & fcylax & fcylacion dicitur.Sed dehis vocibus, & [cyzano quoq; & fcymnio, annotauimus quzdam in Philologia de Cane H.a, Carchariam canem, alias lamiam & fcyllam vocari author eft Nicander Colophonius in Gloifis.ergo fcylla maior eft canis; exa minor, Nebrij etiam vocabulum abalijsaliter fcribitur. Vuottonus (aut librarius ) v. pro 2. non red? po ab hinnulo enim ( qui Gracis v«Co eft)didtum apparet, propter variam & macu ofam cutem. A Bellonio tex fcribitur, paroxytonum:quod nomen apud idoneos dinthores nufqu&exrare , uto. nam w6pic oxytonum, hinnuli velcerui pellem fignificat :de quanos multa in Ceruo H. e.Xx«vA'» vocari etiam veCp/-: teftis eft Ariftoteles, ideft hinnulos , Rondeletius: 3x dA rectus fingularis fit yi6e; G ;intertiainflexione. À pud Ariftotelem quidem de hift.lib. 6. cap. rc. gitur in codicibus vul- gatis» ^ dudo sy exsAia y Pe xai Boi mec volg 9aAexc: Gaza vertit, Caniculz, quasa iqui ab hinnulonebri- os muftelos appellant. vbi vsGoiec elfe legédum in accufativo plurali prime inBexionis non dubitarim nempe recto ingulari fimilite£ v.p Ícribendo, vt Aiveize. SiC & alixgaleorum differentiz quzdam in iz: terminantur , vt 2«A65« aicawÜlax y diese Jac y oL redo « Sic G aon ins fit à. auioc, & ipfum pilcis no- men, fed diuerfi à galeo pecilo ,ideftvario vel ftellari.item à «aepo: » xapy meAas canis. Caterü isGaeiog cuius meminit Euftathtus per « . diphthongum in medio; poffeffiuum eft; ad hinnulum pertinens.Di- caturig.;tur galeus nebrias, & Latine hinnularis. non hinnulus.vt & aquila hinnularia vocaturà Gaza, «s que veo Divo. Ariftoteli. Atheneus ex Achco poeta cyllum pifcem nominat, vbi vel cillum, hoc ef afi- num afellümue pifcem intelligo:vel fcyllum pro fcyllio.Pifcis de quoagimus; feré coniunctis nomi- pibus je^c& »va: dicitur, vt Vuottonus etiam & Rondeletius obferuarunt , hinc eftnimirum quod Oppianus fcribit, ^? dig ( QUAcV uud ) ówatprrüi Koetovmeu o Aoi - hoc eft: Alij vero Canes pariter appel- lantur mufteli.nam Kxvrejva abfoluté vocantur,tanquá genust galea diuerfum,quamuis & ipfi pifces finr 3xasolec . Plinius alicubi ex Theophrafto caniculas pro canibus carcharijs reddidit: quod Her- insiius quoque annotauit.Ergo canicu anon ynius Ípeciei nomen,nec (emper tanquam diminutiuü fuerit accipiendum. ; Axiftotelis. ke 206 3o 40 $9 €o í RN u ] De Canibus. — Lib. IV. 17i Ariftotelis caniculam , item alteram faxatilem ,' inter Muftelos (tellares ponere videtur Bellonius: nebriam quidem diuerfum facit.Leuium Muftelorum ( inquit)altera fpecies Nice (NeGpius 2d c1 Hin- nalaviyvt van emenda. )apud Grzcos,apud Latinos autem Hinnulus dk albis maculis;p et eiüs cutem ad dorfum vndecung; difperfis, nomen habet. Máffilienfium vulgus, apud quos frequentiflimus eft, Nilfolam ( vide ax bc fitslle Galeas leurs , quem"Rondeletzss Jérabit in Prouincis £miffole vocari ) appellat.Ocea- nonoftro nullofeorfuüm nomine ab alijs fecernitur,cum tamen multum csteris differat. Eftenim ro- Bellontta de Nebria Mufte lo. ftro latiore, naribus patulis:ore magis capaci; dentibus obícuris atque obtufis, vt in Raia flaffada dice- - mus:colore candidiore;corporerotundo;& in longitudinem protenfo. Atque hac precipue notaàSpi- nace differt, quàd inter duas ani pinnas & caudam, tertiam quandam minorem gerat , nullis alijs pre terquam Stellatogaleo communem.Porro carne przditus eft fapidiore;ac melioris fucci:cute aámodá glabra, hepate quoq; nigricante, atque in duos lobos diuilo, prateraliorum morem. HzxcBellonius, qui & picturam addit;ab ea quam R ondeletius caniculz Ariftotelis vel nebriz dedit diueríam ,inhoc precipue confpicuam quod per latera maculasnouem rotundas;deincepsin ea per interualla pingit. * Canicula égaleorum genere etiamnum apud Venetos nomen eruat, Maffarius. Fgo Venetijsali- quando peícecane nominari audiui muttelorum generis pifcem,pinnis cinereis, membraneis,ore latos & huic fimilem alium la caneglia, & lagatta. Lufitani Caffaun appellant. Quos Grzcigaleostam ma- rinos quam terreftres ( atqg terrestres quadripedes vt Graci plovifgue omnibus (. nam apud T valltanum yeMeo) Gy... -enidoi degantir ] yextoa vel 203 y non soneot : f. Lateus muftela fim. g. non musteli vocantur. nam yoAc: , idest mnilelepicesfem.. diéhi loge al quam galeiyid est waustelt, funt :) Latini autem Muftelas, ( Muftelos, ) noftri nullo difcrimine marinos Canes appellant , Bellonius.Galeum glaucum,vt Rondeletius docet, vulgà' . vocant cagnot blau;id eft canem glaucum fiue czruleum;à cane galeo diftinguentes,Rondeletius.Ga- leumacanthíam quoq; à Gallis vocari inuenio chien de mer. Rondeletius caniculam Ariftotelis &fi- | milem ei faxatilem, Gallicé Routfete nominari (cribit:Bellonius R offetam Gallice dictam primum ga- ' lei ftellati genus facit: cuius dehoc genere verbainter Muftelos in M; elemento referemus. Hundhjch Germanis, Doceefifibe Anglis, dicuntur Canes pifces tum maiores tim minores. Videntur autem omnes cartilaginei pifces oblongi, (hoc et Galei vel Mufteli omnes, )(ic appellari poHfe.Ego dif- ferentic caufa caniculam Plinij (impliciter nominarim eis Hordffob , vel em teint» Hundffch: Ariftote- lis veró , ein Flechbsnd , ein gefleckien HsnAfifc b. Conijcio & centrinen galeum nullo difcrimine Einndfifch. nuncupari ab accolis Oceani Balthici.Pifces quidam corium habent alperum , ita vt lignum eo arido radatur:vt pifcis qui dicitur iuxta mareFlandricum eu Seerobe, ( Seebandforte, )quod eft canicula mari- na, Albertus.Caterum Flandri & alij Oceani Germanici accolz Seebsra appellant non Canem mari- num, fed Phocam, vt pluribus in Phoca dicam. Bellonius libro r. de pifcib.marinis peregrinis Gallice dito, fuamemoria inquit ftagnis quibufdam Callie (de Fontaine bleau;& de Chantilli)canes quol- dam marinosà vulgo dictos,fuilfe immitfos;longé alterius generis quàm canes mufteli funt;quiomnes ftagaorum pifces trucidarint;ita vt Comeftabilis coa&us fuerit fagittis & bombardis interfici iübere, nec plura addit,vt quinam aut qualesilli Canes fnerint diuinare nequeam.nequeenim Phocas, vbi eas l atiné defcribit, Canes,fed vitulos,boues & lupos marinos nominat. Aug. Niphus caniculas & bo- ues marinosconfundit,vtícripfiin CorollarioBouis A. — Ws | | Galeus;canis ( xuv&c )fpeciem fimilitudinemqy gerit,ZElianus.Pifcis quem vocam? maris caniculam pellis exiccata & indurata ad folem;adeó exafperatut,vt eaferrum & liguaaliquádo inciderim, Alber- : | Phoca, "ina eands TAATIDI (2CO- gnus. b tus.Scyllia(iue Canes minores,non in roftro os , fed infra parte fupiria dentatum ( denticulatum ) ha- bent, Gillius & Maffarius. Delphinorum fimilitudinem habent turfiones , maxime tamen roftris CÀ- nicularum maleficenticaffimilati, Plinius. Caniculis medio vuluz circa fpinam oua adhzrent ; qua cum accreuerint;abíoluta feruntur per vuluam bifurcam, annexamdq; ad precordia quomodo & cate- riseiufdemgeneris in vtrang; partem transferuntur, Áti ftoteles.Cauicule & raicteftacea quedam ge- runt;figura eius teftz fimilis tibiarum ligulis eft, Idem . hzc fententia(inquit Vnottonus)non habetur inveteri Áriftotelistraductione, & mihi cert? videtur fulpe&ta.R ondeletius approbat , interpretatur; & pingit quoque. T. - JN | 1 | Margarite frequentari fuetalitora propter pifcantium infidias declinantes, vt quidam conijciunt, circa deuios fcopulos & marinorum canum receptacula deliteícunt: Ammianus Marcellinus, & Soli- nus- Kuya Ae pov d) oazimies', 1d eft Canem voracem & rapacem Oppianus cognominat, Pifcem An- glicé dictum Dagfryfsbe 1d eft, Canem, aiunt captum edere vocem aut tonum latratus caniniinffaz; Elio- ta: ex vulgóne an aliquoauthorehaud fcio.mihi quidem de canibus muftelis hoc minimé verifimile videtur. Polypiinterram verfo capite coeunt:reliqua mollium tergis,vt canes,Plinius. Canicula fe- meltantum anno parit,veris tempore, Ariftoteles. Kuva; Coo ov ,1d eft, Canet viuiparum Oppianus elfe canit. Aparine flores in orbiculis fuis afperis continet concoquitq; ; fructum deinde parit: vt illis fimile fit quod in galeisac viperis euenit; ( 97n jaAeov sot voles, Gaza interpres videtu r legitfe ive vel x và ; fedlegendum forté wav. funt enim canes galeorum generis;etfi in viperis quoq; idem contin- git.) illaenim vbi intrafe oua pepereruntomox animalia gignunt, Th eophraftus de hift.7.14. Vidiali- quando canem exigui corporis factas yndecim vno partu ediditlejita vt caput ( more folito in catera- rum quoq; animantium partubus) primó nafceretur,non tunicis inuolutos,vt in delphinis,fed vmbi- licaritantum meatu vtero matris coniunc&tos,Bellonius. j " r Dealga quadam marina mollu lucenute, (emenlis marinis ueueno[a, ex: ezfyan: de animalibus hbvo 12. capite 24. : | Caniculz ( suec & alia matis alumnaanimalia 1 quibus audaciam nata rainfeui/enm fummus per eftatem calor viget ; ad litora fefecipiunt, ec vertu S piecip! Su natán iu ec expouta Epp promonto- ria fübeunt.&anguftis profundisá; fretisfefeinfinnant . foci siuntenim pelagus , &quzineo funt pafcua eotempore negligunt. Nafciturautem genus quodds males leu fuci in e profundis : il magnitudine myticam,fructu papauer refert. Fructus reliquo annit(pore occlufus Henn: ,& p l pe vro die Aquatilibus. | inftardurus eft.dehifcitantem ab zftiuo folftitio, vt calyces rofarum.Exterior pars früdtus,nempe cru- ftaquedam fiue membrana;teftz vel oftrei modo dura; & vifu quàm maximé flaua, interiorem, cuico- | lor coetuleus;fubftantia mollis & tanquam veficeinflate pellucida,vallimodoambitac muhnit.Ex hac (interiore patte ) noxium flillat venenum.Emittit autem noctu igneum quendam, & veluti fcintillà- tem fplendorem;& oriente iam Sirio veneni vehemétia crefcit. Quamobrem pifcatorum natio omnis; quz pancynicum ( Jego cygospasiam: veleyzofphastampotius , t Grllius s quod canes mari-osoccidat..mam eb agla- ephctis Lerresirté y uel .ynofplse bus fremcduter velle ducerur a canum tevvofiium permeie: velcynolpaflnes, quid cani al'isata extrab tur. nam Qa y Qu , accidere formjicat, : ama antem trabere ) hancftirpem appellat, à Canis ortu vene- 3um hocgigniarbitrantur, Porró Canes marini ad igneum iftum in hac marina myrica Horis fplendo- tem, tanquam inopinaci alicuius lucri fpealle&i;veneno partim afperíi; partim deuorato,& branchijs etiam haufto, extincti luitant. Vndehis in rebus exercitati homines rna fecundarium ex pifciü iltorum tum ore, tum partibus ceteris colligunt. Simile malum ex terreftri etiam aglaophotide eft, de qua mox dicemus, Hactenus /&lianus. | Kzuuec oc paro msi pes » alo esc y 1d eft, Canesrapaces & impudentes, ab Oppiano appellantur. Canicula marina fimulatg; peperit;nulla mora interpofita,filos paruulos fecá natantes habet.Si quis veró eorü timeat,ingreditur rurfus pergenitalia in ventré matris: & vbi timor abierit;denuo prodit, tanquam - surfus editus, £lianus 1.17. & Philes fimiliter, & Oppianus lib.r.de pifc.Ioannes Tzetzes veró glau- cum & galeü catulos fibi metuentes ore occultare fcribit; canem vtero.Plinius vrinátium aduer(us ca- niculas pugnam defícribens , preter ea que Rondeletius recitat, addit: Salus vna inaduerías eundi , vl- troq; terrendi, Pauet enim hominem equé ac terret, Et fors zquain gurgite. Vt ad Iumma aqua vé- tum eft ibi periculum anceps. Ademptaratione contrà eundi,dum conetur emergere, & (alus omnis in focijs.fancilli relegatum ab humeris eius trahunt. Hunc dimicans, vt fit periculi fignum, lua qua- tit:dextraapprehenfo ftiloin pugnaeft: modicus aliis tractus. Vt propecarinam ventum eft, nifi przce- leri vi repente rapiant,abfumi fpectant. Ac fepe iam fubducti, émanibus auferuntur, fi non Aud opem;conglobato corpore in pilz modum,ipfi adiuuere, Protendunt quidem tridentes alij, fed mon- ftroiolertiaeft nauigium fubeundi, atque ita € cuto preliandi. Omnisergo cura ad fpeculandum hoc maluminfümitur. Certilfima eft fecuritas vidiffe planos pifces, quianunquam funt; vbi maleficz be- ftic: quade caufa vrinantes facros appellant eos. Duo genera paruarum canicularum ( galei & centring ) in coeno capiuntur. Pifcandarum ratio hec eft: Album pifcem illecebram ad eas captandas demittunt. ex his fi qua capietur, ceterx omnes hoc vi-, dentes circa captam affiliunt:ac eani; dum hamo ex profundo extrahitur, ad nauem víque infequi non ceflant.Inuidia quadam hoc eas facere exiitimares, quaftilla que captae(t, fibi vni efcam aliquam prz- data alicunde eflfet.atque ex ipfis nonnulle in nauem infilientes;fepe fuafponte capiuntur, lianus r. 55. & Oppianuslib. 4. de pifc. qui hoc pra ftudio & amore quo inter fe mutuó ardent Caniculas face- recanit. Vnüaliquem ( inquit ) hamo captum,ceteri omhes ftatim tam auideinfequunturad nauim ví- que, feu fimul volentes perire: nec anté fugiüt;quá foci extra&tum viderint.Quare magn? eorum nu- merus partim reti ( hypocha.) conclufi;partim tridente faucij;partimalijs decepti dolis capiuntur. F Quede alimento ex canibus marinis Galenus traditjad Carcharias canes potiffimum videntur per- tinere: quare có vfq; differam. Canicularum genera quedam audio non edi recentia;fed exéterata in- folari abíq; falesvt etiam raias. Galei omnes carné duram habét.Canicula galeus,vt Xenocrates tradit, & quiilli [unt fimiles,fapore virus referunt; & malum procreant fuccum, Vuottonus. G . Procrocodili adipe, canis maríni adepsin remediis lubftituitur, Author ea ou o» incertus, & Rafis. Hicfi coquatur cum aqua & aceto;& os coliuatur;fedat dolorem dentium;Rafis.Dentium dolo- - resfedantur' cerebro caniculz in oleo decoctoadferuatoq; , vt ex eo dentes (emelanno colluanturPli- nius. Infantium gingiuis dentitionibusq; multum confert delphini cummelle dentium cinis, & fi ipfo dentegingiuz tangantur. adalligatusq; idem pauores repentinos tollit.idem effectus & canicule dé- tis, Plinius, Cinis dentiumtum caniculz Plinij; tum galet glauci, infantium gingiuis dentitionibusq; multum confert, R ondeletius.Idem ex dentibus carchariz canis dentifricia parari optima fcribit. Ad vlcera oculorü & albugines:Felle canis marini vnge;aut felle galli, Galenus Euporiftóz.99. Fel cp àcane pifce (caneaquatico) eximitur,letiferü eft.quippe cp potü vel efitatü:lctis tantü quátitate, in- tra fepté dies interficiat, curátur camé qui hauferint,epoto bubulo butyro cügétiane (Romane)radice & cinnamomo;& ( & iterü ) coagulo leporis.Prodeft & corpus vniueríum odoratis oleis illinire;& vi- &utenuiffimo vti, Auicenna 4.6, 2.14. ex quo & Matthiolus repetijt. An veró canis ille pifcis, & mu- H.a. Cynes euna- ftelorü generis fit,autaliud quodpia animal, nó habeo g dicam.Lutra quidéetiá quadrupes ànonnul- lis,canis fluuiatilis appellatur. Ferdinádus Pózettus fel hoc canis pifcis effe fcribit. Etfi, ingt, vix pof- fit curari( qui hoc fumpferit: ) nec forte reperiri (hoc genus veneni:)remediü tamé fieri debet à vomi- tu cáaqua;oleo rofaceo & butyro.Bertcuci* veró medicus:Fel(ingt)canis aquatici, vel canis rabidi,lé- tis magnitudine fümptü,;intra fepté dies interficit:quib. fuperatis potefteffe falutis fpes. De veneno cp excanü marinorü ore,& alijs partib. legitur, ct algá quandá noé&tu lucenté deuorarint , autea afperli fuerint, di&tü eftfupriin C.Fel etiáleopardi,leonis & viperz, àquibuídà inter venenanumeratur. Tascl iuuec 1d eft Mlufteli canesnomin:turab Oppianolib.4.Delphini etiáà Tiberio in epigram- mate canes matini dicuntur , z/a5eu£ iy fuas euam, E pitheta. A'Aégiaysm; , hoc elt mariuagus, Oppianus.fed hoc potius differétiz vocabulüeft,vt àterreftri difcernatut. Asa Be, slniir, GE do DA apud eundem, Kuvcxezzce cr, ( avide WE RA) TTED AULOE ) coquus inquit apud Ariftophan&: & aptéqui- dé p fua perfona.eft.n. canis pifcis quida. Zua aad wuucio ct d lienem c aera Ier poo c6 mw», Varinusé Scholiaftein E quites Ariftophanis. Apud Suidà Kubokg mico) 7? volToV legit. alis Kupomka nimio pero. Au- fonij epigrámain leporé captum « cane marinojqui dü canem terreitrem concitatius fugit in mare fe precipitarat, recitaui in uadrupedibus de Lepore H.e.Leguntur & duo Germanici Celaris epigra- inata de eodem , & vnum Tiberij,in Anthologjo Grsco, T. 37. Tal swosiba y lb vot wm y uvas Voi, Epenetusinlibro de pifcibus apud Atheneum. Videinfrain Cyn. vbi & aliaà Cane deriuata omina dicentur, DE L] o 5e 6o I a j " DU , E : De Cane carch. & Lamia. ^. Lib. IIT. 173 dius . DE CANIDVS ALIIS DIVERSIS Muftelus ftellaris videtur quiItalicé Catto di mare dicitur, Anelic? 20/3 7 EIN, Dauerozm: id eft Canis fufcus.nam Deze Anglis colorem fufcum fienificat, qui ad caeruleum inclinet AN Xiphi&, hoc eft Gladiü pifcéStrabo Galeoten appellat; (quafi cá galeis,id eitmuttelis, ali nidcam- nehabeat) qué etii canem.marinü & Thurionem & [ omum Thurianum quidá 0 ATE Gillius, . Canis pinguisà Syracufanis dictus; xvov zn: Rhodijs veró ealeus vulpesab VES Acci ? fer exiftimatus,& omnium lautiffimus pifcis creditus eft. Vide inter Mattelos. ; v ets , In mariiuxta Arabiam nigram varig animantes degunt , terreftribus fimiles, fed breuioribus cruri bus;pinnatis: pilis obtecto Corpore perbreuibus:nempe alini,cati,Jcanes & boues,Ex nauigatione H i- |. 16 burgenfis cuiufdam,qua peracta eft anno Domini. 1 $49. zi nodi . Canis marinusbeluaterribilis & hoftilisomni animanti, quod.eius verberibus cedit. Robuftiffi mos habetbranchos ( pedes,quafi brachia) clauorum modo formatos. Hi venantur.pet mare T ps inftar canum in terra feras venantium;excepto quód latrare nequeunt, fed vidisacd adlibim ! iorribilem habent.In fequentesergo pifcium greges adloca angülftacoartàt,& fic hn AER crude- limortegraffantur. Pifcatores veroloca notantes, inquibus abfcoditi pifces à fuga latebant retibus | ^ capiunt circumclufos.Hz veró beluz difficulter multis tridentibus confici poffunt lüdorus fopra Canita, vel Canata, velvt quidam. codices habent Cauata, pifcis nomen Videt F ens enim e Plauto hzc verbaadfert: Muriaticam video in vafis ftanneis naricam bonam & canatam , & tagum Dt quinas fartas conchas pifcinarias s. LIS os EMG S E CMS Ry MU aj! DE CANE CARCHARIA,; SEV. LAMIA. Ro w D'EJEXE'T I V.S. * j | EA uo EP S NS eee rr MN T ! h « ^ MXN Dose | s : ETT 77 P ILPLLT. 7 5 2 SS 36 y^ is UU A eT Pn PTT LEE ugue yc a LL UII TTA P p e SOS E SN - S EU Q Vo» Lamiam in cattilagineis longis, cetaceist; numerem, reprehendent fortaffe multi ;qui à-. ALT Men | j S UT NYSE i jy €je AUmmume- pud Plinium lib. 9. cap.24. in planorum pifcium numero legeriüt. Planorum pifcium , inquit, rr lpi- alterum eft genus Quod pro [pina cartilaginem habet; ranaspaftinace,fquatine;torpedo;& quos bouis, za Plo. 4o lamig, aquile nominibus Grzciaappellat. Sed cüm amiam ceterorum galeoruminftar longum efe " fpiflumq; pifcem;ac rotundum fenfus ipe doceat: dempta fola dorfi latitudine qua à ceteris galeis differt, queq; Plinium impulit, vt cum planis cartilagineis numeraret ; procuidubioin longis cartila- gineis, & cetaceis cenlendus eff. | E URL cle Aoue]o. dicta ell Xoro 2$ Gyew |ueoav Aeupir , id eft,quod magnam habeatgulam .| Aeuicenim guttur fiue Á gulam fignificat; vnde »aspaupyta & ^el«myyG- Nicander Colophonius »» 4 yizczz s citante Athenzo lamiam & xapyoepmr s & eme» vocari fcripfit. «eexac/os veró à dentium afpetitate, acumine; dici L^ 7 puto :xaexe- enim afperum gcucumq; fienificat. vnde za ogósor animalia, quibus acuti pe&ina- ; timq;coeuntes funt dentes.Apa» Oppianus vocat; E £b.1. GAIGU AUCQU TEX, X OTMAOUTOS ABMS» Ecalibi: ; CUTE $2 Tíc SE rov Quote y AsYRe dSéw(G- , 0mmoV ee27ro: Aa ee s J Gaza Grecaappellatione vfus eftin conuerfione fua.In Italia; Prouincia, Hifpaniaidem nomen fer- uatum eft. À noítrisquoq;lamio vocatur:Éaiongfsax. —- [n Tamiapiícis eftgaleorum omnium maximus.nam aliquando ad tantam maenitudinem acctefcit, vt currui impofita,vix àduobusequis vehi poffit. Quare euifcerata, &in frufta difle&ta, curribus duobus : aliquando imponendatuit. Vidimus mediocremlamiam mille librarum ponderg.Capite eft doríoque latiffimis.Cauda (i reliqui corporis magnitudinem fpectes;min? cralia fpi?aq;, in lateribus compretfa, pinnis duabus conftans. Non procul à cauda aliz due funt pinnule, vna inferior,altera fuperior,ad brá- chias,& ad podicemalie binz,in medioferé dorfo vnaalia. Cute afpera integitur, cui pingue quiddá fubeft. Capite eft magno;dorfo breui, fed lato;oris fciflura maxima. Dentibusacutilfimis , duriffimis, e, trianguli higura, vtring; ferratis,quorum fexfunt ordines;primi ordinis dentes extra os prominent, c . inanteriorem partem vergunt;fecun directi funt;tertij,quarti,quinti,& fexti inos recurui maxima ex parte;in vtraque maxillacarnemolli, fungofaQ; contecti. Ventriculo eft vattiliiso guiad; ampliffima. obidrecté Oppianus s[vesireo: y irisciros A oun: dixit,ld eft, periculofos vaftosq; lamic hiatus.H epate ett adipato,in duos maximoslobos diuifo.Oculis maximis , rotundis:quorum mufculi qui füucfam, deor- —. fum,dextrorfum,(iniftrorfum mouent, manifefté confpiciuntur, Qui oculos quodammooo intró tra- hunt; & velutiin contemplantibus diligenterq; aliud intuentibus fixos;immotosq; tenent, nonradicé- neruorum opticorum ambiunt:fed à fuperiore parte offis regionis oculorum otci;in io agumextendü- tur.Similem huiufmodi mufculorum (itum etiam in humanis oculis fzpius often dimus,quumin fcho- lis noftris publiceanatomen corporis humani doceremus. F ftaliudinlamiz oculis obferuacu dienif- "hÁmum.Neruorü opticorumlocojquiin hominibus caterisqueanimantibus infant, fubftantia eft car- ] P a tijaginea, s : ! [ T » - t | » YA J De Aquadlibus. tilaginea,dura;omnisq; mollitudinis expers. Tunica cornea parte anteriore pofterioreq; dura eft, parte ttiamanteriore exquifitiffim? perpolita. Caeterum in lamiz oculis humores omnes ,tuniccquelongé manifeftius,quàmin bubulis oculis confpiciuntur, maxim? que humorem cryftallinum inuoluit. te« lis aranearum tenuior maximeq; pellucida Jes ' yz j Pifcis eft carniuorus, voraciffim* &anthropophagus: cadaucraenim mortuorum etiam integra vo» ULIS rat,quod ex diffe&ionecompertum eit, Malle enim & Nicez aliquando capte funtlamiz;in quarum i POE PM ventriculo homoloricatus inuentus eft, Ab hac infigni ingluuielamias appellatas fuifle opinor mu- / liezesquaídam maleficas,que cum carnes humanas auidiffim? expeterct; Veneris illecebris forma pra- ftantesiuuenes , quiq; optimaeffent corporis conftitutione , delinitos atque allectos deglutiebant: d Menippo Lucio contigiflet;nif grauis & prudentis viriconfilium ab amoreiuuenem auocalffet , eum- quehocdi&o déterruiifet, 10i Jw Adern, xoi ezódie: Serpentem foues & ferpenste: quod percommode deg eo dicitur,quiid amat;fouet,ample&titur quod tandem certum exitium eftallaturum, Sed ad pifcem redeamus, Vidiequidem in Santonicolitore lamiam;cuius os gulaq; tanta erant valtitate, vt hominem etiamobefum capere pollet. Magnarum itaq; lamiarum os fi hiansferuetur,reliquo corpore contecto canes ( fedet terresives ) ventriculum facile fubeuncpifciumreliquias yoratart, | Qui cumaccuratius confiderarem, mihi in mentem venit lamiam fuiffe;in quam ingrelfus eft lonas;illicq; triduo diuina p- Ceti qui. jro- videntia coníeruatus ; tandemq; incolumis eiectus, quod facrz Bibiiorum Ícripturz nulio modo re- rio e» quic?- pugnat.Legitur enim !onasin ventre magnt pifcis (iue in ventre cetifuifle: quod nomen generis eft, Amas . e nunias wc? auo crandes pifces comprehenduntur:non omnes quidem fi Ariftotelis authoritatem (equamur, fed Eur. E ; 7 " T E ^ ] : S MA sul : "t ijtantum qui ftatim animal concipiun& nonex ouo,perfecum Ond enim fcribit lib.r.de hit, anim.cap. 5. Alia anima! pariunt;aliaouum , aliavermem. Anima nus,& alia pilisintedta: & ex aquatilibus cete;vt delphin & que cattilagineanominanzu t, Ecalibilib. | de hift.anim.cap.20. Mammas habent quecung; animalpatiunt intra fej& in lucem eauntiquag; pi- lisintectafunt; vt homo, equus:& cete; vt delphin,vitulus marinus, balenz. Veruntamen Galenusib. 3-de fac.alim. inter cete numerat canes,zyganas,thünos magnos:qui non ftatim animal, fed ouum pa- diüntvt videaturpifces ommes przzgrandes cctaceos appellare.Etapud Atheneuim lib.7.Softzatus .ba- num qui permultum accreuit,cetum vocat.Eadem fignificatione cete»vfürparunt Pau'us' Zigineta & Varro. Quicquid fit,ceti nomine non potius balena, quàm quiuis aliusimmanis pifcis intell, ,etut, maxim?) cum balene pulmonibus fpirent:quibus;afperz :; arteriz cüm cedant ventriculus,gulaq;, an- guftiores eas partes eflenecefle eft id quod etiam ex diffe&tioneconltat. Harum vero partiuminlamia ' ea eft vaftitas, vt Ionam capere potuerit, quemadmodum Cadaueratotainea inuenta fuiffe experientia compertum eft. : Lamiz cuti pingue aliquid fubelfe videtur. ) Carne eft candida non multüm dura, neq; ferini faporis,ob id multorum galeorum carni przferéda: nequeideo reijcienda quód lamia hominum cadaueribus vefcatur: nam mullus qui in praltantiflimis M & optimis pifcibus habetur, hominum etiam cadauera perfequitur.Lamiam igitut elfe opinor, de qua D-Z ^ qrchariz nomine multaapud Athenzum Archeftratus ille ( obfonatorum H:zfiodus vel Theognis, ) quiin fuis preclaris preceptis masimé hypogaftria extollit,quoq; modo przparandafint, docet, Qui - busfubiungit multos ignorare quàm praftans fitis cibus,hisq; leuem infulfamq effe métem, qui ideo 'abhoc ciboabftinent, quód aiio Quy fit picis. t eM nunc 201 ARN B 29701 12a orav T03E S'eiav beatas | OQ» Ete eager. 850: xg paw je Suy ad 4 Hional Ny yl xexerlu qeu jui» P eai VET ASKATPI Qc awDanamDarys T8 Dvoix üyr(B- , aso 9s dias s Ya Oronexa Que (Quo ilu ad mpataxvort. Noftri carnem lamiz allijs,cepifue atque aromatis con- ditam edunt. G Dentesargentoaurificesincludunt, quos ferpentis dentes vocant: hos mulieres é collo puerorum fufpendunt: quia dentitionem iuuare creduntur, & puerorum pauores arcere, Ex ijfdem dentifricia 7 at optima, quorum afperitate dealbantur dentes,ficcitate conferuantur & firmantur ; nequis àckcoquopiam effectu id prodire putet. | DE EODEM, BELLONIV S. A Catcharias,caniculz genus eftadmodum feroxj,inter cetacea connumeratum : magnitudine Thyn- nos füperans, quos & de vorare creditur. Marinoscanes nentium voracitate;ordine muluplici atque acumine refert. Vnde Aflaticorum vulgo marinicanisnomen habuit. p Proinde ad Zyganam,Simiam;Vulpeculam;ac Galeosomnes quipifces cartilaeinei funt generis) branchijs, pinnis, cauda,cute,atqueadeó corporis habitu ( demptatamen magnitudiue ) accedere vi- ( E) detur. 1 antc eft apud Noruegios magnitudinis,apud quos Po hji cb ( quali montanum piícem dicerét) "s appellatur,vt ducentarum librarum pondus nonnunquam excedat.Exiccatosautem afteruare , atque ex eorum cadaueribus marina monftra ementiri folent. Ceterum capite eft amplo;roftrog; in mucro- nem exporre&to:ore vfque adco vaftoatque capaci vt quodlibet eius maxilla latus fex & triginta det- tibus praeditum fit quazlibecautem maxilladuos & feptuaginta comprehendit dentes: qua fümma eit invytraque centum quadraginta quatuor dentiuta:quorum anteriores mayis rotundi, pofteriores veró lati;atq; in cufpidem efformati funt, validitamen omnes, qualesin Lamia defcribemus. Laterumac tergoris pinnaslong:quàmin quouis fui generis cartilaeineo pifce maiores gerit: quibus minor eft quz ad caudam protenditur.Podiceminter duas pinnulas haberzac quodad eius caudam actinet,ea cu- bitalem zquatlongitudinem; eoque ad Vulpeculam accedit, ( &o-aeler-ug ema centrincs eit, dues CJ. [- em facit b» bonis . ) quam Veneti Porcum marinum yocant: quod eiusfuperior pars . qua vertebris communita eft, altius attollitur; quàminferior que creícentis luna figuram ex primit, quarum inter- capedinem dimidialinea explere poteft. D £ pariwnthomo equus,vitulus mari- r AA 4€ 6e — De Cane carh. & Lamia Lib III. — 2 | DELAMIA BELLONIVS: QVAM A CANE | Carcheria diflinguit, -Latorumac planorum pifcium viuiparorum, ac cartilagineorum,longefaxim:e moliseuadit , qni À X Grecis sun Latinis Lamia dicitur;ipfa vocead lamiam quodammodo accedente: de quo fic Oppia- — gus,Etquis vaftusaperíuperabit robore Lamnam? 3a v CNGLUR. | Galeorum generis eft, (cabraque cute integitur:atque os habet inanteriore capitis parte, rhinz aut B rang modo pofitum:in quo mirum hocetfe videtur,quod dentibus plus minus ducentis fit refertumjin |J etraque maxilla per quaternos verfus difpofitis:ad radicem latis;in acutum ac pyramidem definenti- — busatque adlateracrenatis : quibusnoftri fabriau rarij plurimum vtuntur: linguas ferpentinas falfo /19 appellant. Lamias enim quicapiunt,ex earum dentibus ac maxillis magnum quzítum facere folent, ' e quosaiuntadueríus venena EU En eq rem auro atqueargento vul gus includerefolet. Noftris " alioqui pifcatoribus incognituseftpilcis, M V mOUOUETM- Y T | (7 s; Genuentibusac Neapolitanis veteri Lamiz appellatione notiffimus : cuius carne vefci minime de- A, F, (0 di gnantur, Hantpiluram (/arcbarsa Cane ad [celeton olim feri cura, - .* 1 n o2 (7 S lnc S NS Ww ! EX OMS : SM De n ER n E mE E INSE SESS hc 7^N : NSNS NN SD m ( qu f . SM z ; D 2 | i" 2 dA ^ * i A lut d j (i 7 7 Sm: SENA NN BESSER ds QTY " NS NS N— SPAM S » m | N INSERAT P4 COROL- 176 (0 De Aquatilibus. COROLLARIVM AD CANEM CARCHARIAM SI- | mal e$ Lannam: [rae unum duobus bis nominibus pi[cemyfrne di- NE £ ateros,veteres appellent. À Carcharias,canis marinus eft, Varinus, Athenzo svavxaox apicc dicitur. nequeenimrecteapud eum inter has duas di&ones commainterponitur.apud eundem Archeftratus z£xao;;ue/a ( pera.in vltima, qua & per» .diphthongum recte efferetur)22uz dixit. Carchari & elacate ventriculos, Columella: vt rectus fit carcharus;idem quod carcharias.fed Maflarius legit carchariz: Kay xoticyrx Grzci vocanta - nimalia quorum ferrati funt dentes.huiufmodi autem pifces pleriq; omnes (ant:fed pre ceteris;ferra- tis robultisque dentibus hic canis eft, vt ;a e£»! tum wapyuploz ; tumxvae» ( quod maximus validilfi- mufq; inter canesfit)di&tus videatur. nam & catcbariz fimpliciter dicuntur, vtà Theophrafto de hift. 1 9 4.8. Mare rubrum(inquit)beltuis refertum eft, plurimafq; caniculas ( xzex;xe4uc ) habet , in tantum;vt naretutum nontit. Quemlocum Pliniusitarepetijtlibas.cap.25. Inmari rubro fyluz viuunt, laurus maxime & oliua.fruticum magnitudo ternorü eft cubitorum, caniculis referta, vix vt profpicere à na- uitutum fit,remos plerunq; ipfisinuadentibus. Canisilleceraceus pelagius , de quo meminimus in - Corollariode Canibus A.non alius;ni fallor,quam canis carchariag fuerit. Oppianus m emaliquo- Lami»" 4 — ties Canes numerat inter cete.delamijs vero priuatim agit;culm alias,tum libro j.de pifcatione, diuer- difin Carth. 1 in vtrofquecapiendi modum defcribens;vt referemus in E.Fieri quidem poteft; quod Nicander Co- ferre. lophonius referc vtinnonnullislocis;carchariasalio nomine lamia dictus fit, propter fimilitudinem: " ,abalijs veró exactius fuo difcretus nomine. Ariftoteles femel duntaxat putolamiz meminir, cartilagi- neis pifcibus ad[cribens;lib.g.de hift.cap.y.Canicula ferox cetaceigeneris ,illaeft quz vrinantes circa 2.0 fpongtas graui periculoinfeftat; &c. Vuotconus.atqui Rondeletius hoc nonad cetaceam , fed minore caniculam refert,quam Plinij cognominat, vt àfcylio fiue canicula Ariftotelis difcernat. Rondeletius lamiamà cane carchariz non diftinguit:Bellonius diftinguit,in hoc potiffimum ; quod lamiz os in an- teriore capitis parte tribuit. carchariz vero roftrum inmucronemexporrectum. Dentesinterim & carcharie lamiz ve R ondeletius, & lamiz priuatim Bellonius,linguas ferpentium vocari aiunt; & auro Thytfro. 7 argentoue includi,&c.Canis carcharia pars eft etiam qui à Komanis thyrfio(9veciov )vocatur,fuauiffi . mus ille & delicatiffimus, Atheneus libro 7.Sed de Thurfione & tomo Thuriano pluraícribam in Gla- ee pifce, quem ipfüm quoque canem & galeoten vocari teftis eft Strabo. Pifcem Italis vulgo di&um Stramazo;aliqui bouem carcilagineum elle putant;qui & lamia dicatur. fed lamia pifcislongus eft, yt R ondeletius docet;bos planus.Giliio quoque carcharitas & lamia pifcis vnus videtur. Malliliefes (in- d - quit)fuz antiquitatis retinentes;proprié lamiam vulgonominant. Siculiranam maginam(eodem te- fte)lamiam vocant. Maltham quoque Romani lamiolamà dentium fimilitudine nuncupant , vt Kkon- deletius fccibit.dentes enim latos & acutos lamiz modo habet. | — Carcharias & lamia fiue vnus fiue duo funt pifces , propter generis tamen natureque cognationem vnonomineà Germanicis appellari poteft, em Frafs ocer Fra[bsnd;à voracitate, vt Greci quoque à gula lámiam dixere:vel à magnitudine e "rbuad, eim aroffer Hundfifch , ein V T'albund.. Belloniusapud Norue- gos Pergfilch vocari fcribit,quafi montanum pifcem. Quazrendum adipemne analiud quippiam com- mune habeat cum eo galei genere, quod porcum marinum Veneti vocant : vt nomen Perkffrbà porco fit corruptam.quidenim illicum montibuszPorci autem nomen velab Anglis vel Italis vel Gallis mu- tuari potuerunt Noruegi,quorum alioqui Germanica lingua eft, Alius eft Aergerfifob Germanice di&tus 49 alicubi;interafellos Oceani.De hocpifceIo.Caius ex Ánglia nuper itaad nos fcripfit: Canem carcha- - F) riam eaplanefigura,qua Bellonius pinxit; (sos//muler Rondeletis pitburarm dedimus , ) vidiin ficco relictura ; erlittus.Eratiuftum onus plauftri. Cato illi adeo infulía , vtne conditura quidem gratiam ieiunis & 'egétibus ftomachis dare potuerit vllam,Os nullum pertotum corpus, fed cartilago. Eum noftri pifca- tores Doraefiftbc,id eft picem canatium vel caninum vocaban t, Hzc ille. Sed Anglicum hoc nomen, vt & Germanicum Azeefifchb; & Graecum Kvar, & Latinum Canis vel Canicula, latius patere, oftendi- mus fuprain Canibus A.polffunt tamen hzc omnia per excellentiam, de catcharia priuatim accipi. B Carcharias osinroftro non parte fupinajhaber, Gillius & Mallarius. Bellozius vero oslamizinan- teriori capitis partetribuit;carchariz roftrum in mucronem exporrectum facit. Carchatiz os multis dengium ordinibus dentatum eft, dentibus retrouerfis,hoc eftintrorfus fpectantibus, Maflarius. Ma- 50 nam admirationem habet id quod mihi Nicenfes teftati funt, fecum hutufcemodi pifcem ad quatuor millialibrarum accedentem cepi (lenc;in eiufdem ventre folidum hominem reperifle.Simile quiddam Maffilienfes mihi narrarunt;fe aliquando Lamiam comprehendifle,;in eademque loricatum hominem inueniffe.Huius dentesab aliorum canum dentibus diuerfi funt. nam aliorum incurui in partem oris interiorem fpectant, & teretes funt: Lamiz vero(fiue Carchariz)lati & pyramidati, mucronem enfiü, quibus hac atate vtimur;referunt: preciofi exiltimantur,& inargentoincluduntur. Cum vnum ad hu- ius naturam diligentius cofiderandam licitarer,alius quifj piam ad delicias hunc maiore propofito prz- mio mihi przzipuit,Gillius.Lamiz dentes incuruos elle Oppianus tradit.vt referam in E, Canis pifcis, phocadelphini & cete omnia pulmonem habent;& plus caloris quam ceteri pifces; Author libellide ga vtilitate refpirationis Galeno adícripti.Sed canis tum carcharias tum cateri omnes , branchias non pulmones liabent:& falli potuit fcriptor ille quifquisfuit, quodinter cete proprie & improprie dicta difcrimen nonagnouit. | ; i Canis carcharixiconem Ge.Fabricius olim ad me dedit;fcite quidem expreffam,fed( vt conijcio)ad (celeton:ac fimul defcriptionem his verbis adiecit: Kvovrapaciífimus & velociffimus pifcis.Rapacita- tem oftendit; figuraoris.velocitatem pinnarum in dorfo, ventre ; corpore & caudaimultitudo & ma- gnitudo. Rictum canis habet,cum tripliciacutoruminflexorumque dentium ordine, Oris pars (upe- rioryacutior & eminentior eftinferiore.Spinaà collo per dorfum tendens cum cauda finitur. Collum obiongum;pe&us torofum.poft quod due validz pinnz,quibus proremis nando vtitur. Initio dorfi y- naingens pinnaerigitur.Sequuntur poftea inferiore corporis parte; binz minores pinnz , intra quas pudédum muliebri fimile habet.Ruríus aliz duz;alterain fuperiore;alteraininferiore parte. E has ad cau - & Ure, ^ "T B De Cane carch. & Lamia. Lib. III. 7 «d caudz finem ingens pinnaerigitur; illi quein dorfiinitio eft fimilis. & hzc piiná cüm ipfa cauda 'quafiforcipisfigaram exprimit. Totum corpus validum; cuius etiarn magnitudinem pictura ( eaad quinque dodrantes fere longa erat)refert.Balthici populi littorales sz Ez2p/2b vocant C Canis cetaceus ferox(Z'ye;O-)in pelago degit.non vt minoresin ceno; Oppianus.In amnes nonnü- quam fubit canicula:V uottonus,de cetacea priuatim hoc referens, Carchariam marinum pifcem o- mnium canicularumrobuftiffimum & Inalebced ifft yidi Nicez & Maffiliz,Gillius.&ici 4[ 64 veu Qpfi al QporxuveisoiNetxaeoyiy ElvaAfois G6 av mie evadit tedeere Oppianuslibrog;ntercete, |. Et mox:Tíz e Toy Qopbc y Ales dev» dasov amio: Aures canes marinos cetaceos ( id eft carcharias, vt égointerpre- tor)à Lamijs diftinguens Alibi etiam canes rapaces & impudentes vocans , mox canis genus in tres di- 10 ftinguitfpecies ; vttecitauiin Canibusingenere A. Cetisomnibus corpora funt grauiora, & motus (natatio)in mari tardior,exceptis canibus; «cd:xuvz: Idem libro. | De canumingenio,vide mox in E.nitio,Lamianonnunquam amiarum gregem aggrefla, vulnera ac- D cepiffe vifa eft; Vuottonus. Thynni(inquit Strabolib.r.) cum gregatim prater Italiam acti elabuntur, & Siciliam attingere prohibentur,in maioresincurrunt beluas, vtputa delphinos;canes , Alias q; balz- nis fimiles:à quorü venatione canes & galeotas pinguefcere ferüt, quos xiphiasjid eftgladiosappellát. .. Inter cete inprimis canes lafciui,fuperbi,contumeliofiacimpudentes funt , A duuodvx otn tei E Avosew Ey oec itaque f pe pifces etiamin retibus & naflis pifcatorum populanturac deuorant. atq; in- tereaquandoq; dum ventti indulgent , pifcealiquo eis grato pro efca in hamum infixoà pifcatore ca- ; o Pitntur, Oppian us libro y.Et proximeante;Lamiz vero catulos vt capiant,fzpe eis vinculü remi ( Tpo- amv eum erp ria üec juo oer u$.) Lolutum porrigunt:quoilli vifo dentesinfligunt : quiquoniam recurui ( éysuxai ) fünt;impediti ceu vinculoaut catena retinentur , atque itatridente perculli pereunt. Co- rium canis marini geftatum, canes terreftres fugat; Kíranides. Lfcaiacentium pifcium in pifcinis mol. liorefie debet, à faxatilium.itaque praeberi conuenit fcombri carchariq; ventriculos,&c. Columella, -. Canis cetacei( Carchariz caro, quz preduraatque excrementitiaeft , in vulgi cibum fale macera- tur in quatuor pattes dillecta.ingrati autem (aporis eftatque mucofa: ideoq; non nifi raro abíq; finapi aut oxclzo;autalioid genusacri quopiam condimento edi folita, Vuottonus é Galeni de alimentorum facultatibuslibro.Canis marini caro falía facit fanguinem melancholicum, Galenus lib.5.de locis af- fectis. Multi ex damnato vi&us genere ftulti effecti [unt;ex fuilla carne; bubula, afinina , canina;falía- mentis continuis,canibus marinis;cetarijsque omnibus, &c. Alex. Denedi&tus. Pifces qui neq; folita- 3o rijapparent,neque rurfus gregarij (ant,&cilius concoquuntur,vt congri, & carchariz,& fimiles ; A- theneus Mnefitheus.0700:, 03 Al auis rtt. 0D ay rol Ye Lata not ioa rs j : Muy rever uan rai vest: Jeter are som oen AN Bav dile dolce, mida uiewov 4. Plato Comicusapud Áthenzum.Idem Archeftrati de huius pifcis apparatu hos verfus recitat: - | Evàt Topovoutov sd S xAtpor Lala, Aen Té suos devi viru yaispi votAot itai colley, Ej XUMAVL QUU OE ZTOÉHRC GA ug cvxva ada. (0 MANo d dios QAM SEA pai EV QE Eyes Ei uj yxawAQV £Aoovs erred at d, àddoe Yueneu H'81t, se/patoc nov 9 Qéoeivs ta) xev ue. auo O' ose; d| ay G9 Aou B» «oiAoie GN uou &[ac. "MXS! oBar(» mwylvwar oiov aee XunuiEne. av eco To uoVOy Yat Totoy GUoV EN CUOY' — Aux Miipav e uu vay pug dl dOwdeo, Qu ata EX d in av Upautiticy DA Cyo. TETO: Mf] QC 36V eyxer, Konvis muxo yu] Gresexouieva AatUy ox, y) 4o | ANE avaro si eevibecp a, &C.vt fupra Rondeletius recitauit.Cum Ícombri,carchari,(cat - chariz legit Maffarius)& elacatenc ventriculos,&;ne perfiugula enumerem;(al(amentorum omnium purgamenta quz cetariorum officinis euerrantur, Columellalib.8.0 52, yAa2«(9-; EyyieAv subo , Cta- tinusin Plutis tand de lautis pifcibus vt conijcio. Kui ocior P wagy ota ( vltima circüflectenda erat) nominaturab Athengo ex Mnefimacho. & alibi Xuviczoxio» ( penultima circunflexa) ex Menandro. Canis marini dentes vfti & cuín melle foluti,gingiuas purgant, Kiranides. Dentifriciaé Carchariz dentibus parantur optima, &c.vt R ondeletius docet: qui & alibi cinerem dentium tum caniculz Pli- nij,tumigalei glauci,infantiumgingiuis dentitionibufque multum conferre fcribit. PHILO'LOGIA DE CANE CARCHARIA SEORSIM, . Scyllaapud Homerum piícatur. ^«. ei: ey tate Tt tod eios velata KS". vbi Euftathius, Del. H.a. dk Pa qe canes,non funt pifces,fed cete. Eftapud Oppianum fcytale, quz inalto degit pe- -. dago;rarolitora adiens.vide an fiteadem;qua fcylla;an Oppiani exemplaria fint mendofa ; & legendum potius fit exon TóprocxvmAziT, Vuottonus. Canem quidem carcharia alio nomine fcyllam dici Ni- cander refert. vnde & fcyllion diminutiuum procanicula. Achzu sapud Athenzumlib.1z. Ponticum -cyllum;nifi malis fcyllum;nominat,canem Ponticum forte intelligens: tt:avs 98 jniA(Q» qvae Aw eC . (ena (o Dengue, ) XoouvcyrG- Supuzo. aw (forte Zezveve(G- vgaatim )óUdiew &^0c, Canem marinum carchariam dici nonnulli voluerunt:à cane Ponticolonge diuer(um , Francifcus Maffarius; Cetum deuoraturum. Andromedam Lycophron pballznam vocat,Scholiaftes veró canem marinum & phallenam. AX; 2 0 ,22107A 94e B potio draco 1 '«,Numenius Heracleotes in Halieutico. Guuvcolnoso, 9: yoteno Uy Xataoe aim eias bua» de t:Sophronapud Athenzum;fed locus apparetcorruptus. Epitheta.Saruas piftres & zquoreos canes Pzdo dixit; vt Seneca citat Suaforia1.fed differentia hoc;nó epitheton efl, Kuav vinrhoo - 60 "So utdAz: Kuss UGeucod,ol*ytvcpet y "y04:1, Oppianus, Cóuenientetiam epitheta qua in ceteris Canibus predicta funt. De Scyllaaue [cripfimus in Hiftoria Auium,tum in $, elemento:tü in A. mox poft &c- h, cipitré circum. Nit hliam hoc nomine fuiffe fabulantur, & mutatá in auem.Scyllam ni(i filiam Minos occidit, cum patrem ei prodidiifet, v zincommentarijsin Dionyfium Afrum diximus,Euftathiusin O- dyífez A. Porro in Dionyfium,de Satonico mari fcribens : Ferunt(inquit ) Minoem cum Megara cé- pilfet opera Scylle;quzipfumamans patris capüpabíciderat, cogitafle eam quz prodidiffec parenté, nulli parfüram:ideoque patris proditricem ^ Ra HU nauis temoni alligaffe vt ita traheretur per mare.tum ipfam inauem effe conueríam, vt tradit Parthenius Metamorphofeon (criptot: fium verb illum maris Saronicum effe dictum(quafi Syronicum)inde quod Scylla per eum tracta effet. Porro ab bac Scylla,Scylleum etiamnum vocaturlocus in Hermione Peloponnefi,vbi mulier à mari; in quod fe praecipitem dederat,eiedtacft, Idemin Ody(lez M. Scyllam (inquit)Phorcynis & Hecatz filiamelle 178 | . De Aquatllibus. fabulantut,quz fcylaces ( id eft canes)lateribus adiunctos habeat;infretoSiculo. ^ Homerus quidem Cratzin Scylle matrem nominat, Magi veró Hecaten.Stefichorus Lamiz filiam facit. Sunt qui Trito- nem eius patrem effe dicant. Scylla Homerus fex capitatribuit:alij ttia tantum,vt Anaxilas Comicus vbihuiufmodi fabulofa monftra proimprobis fcortis interpretatur, his verbis : O'eie awüpumrov &raipov i- yat mievss efto Qe dv Duae aod Dgwopueorotov Qatar, 0128 ? dpotuany etqaviddocyt scipueupes rp ( alorenvios ) à, guGdiesn veJApoY (Q- CXVUNGL TOV Ti Gh X 00V y 0 Qi'y E Ud yat, AtotY byi3vas s elleoat DLTTDAGIV ers eic xourep[DoAluo di ikron TE xac ^ lasuss uso Notandü eftautem ad canina fpe&rainclinare fabulam : quz Hecubam quoque in canem 'conuertit;& Hecate caputafüngit caninum.Callimachus etiam in Commentarijs,Dianam ait aliquá- do diuertifle apad Ephefum Cayftri filium:& cum ab vxore eius eijceretur; primum eam in canem mu- . talfe:tam rurfus miferatione ductam,in fpeciem humanam reftituilfe.illam veró prz pudore, vitamla- queofiniuiffe:deam verb ornatum proprium ei circundediffe; & appellaffe Hecaten. Porro quod Her- culesScyllam occiderit;& fabula ipfam reuocarit in vitam,vt malum immortale foret ; agnoícit etiam Lycophron.Qui allegorias querunt;Scyllam abe n cótumaciam,(a/J«Bea, ) & caninam au » daciam:quz in Vlyffem quidem arrogantia fua nihil potuit;fedfocioseiusaliquoslefit. Huicallego- rig conuenitetiamPhorcyn pater, vtin Rhapfodia A. fcriptum eft:& matris Hecates vel fimpliciter canina forma;vel fecundum alíos facies canina;Hzc omnia Euftathius.Pluraleges apud Erafmum Rot. in prouerbiojInciditin Scyllam.A Lycophrone fonzplevQ» xvo» vocatur. Pedes ei faiffe duodecim fa- bulátur:capita fex,vnum campaz.;( id efteruce,guemquam e» campe Libyca quada quadrupes memoratur Dio- daro S«cstloa Dionyfso seterfella, ) alterum canis;tertium leonis, quartum gorgonis,quintum balzne,fex- tum hominis,Ifacius Tzetzes.Centauros itaque, & fcyllarum membra videmus, Cerbereafque canum facies,&c. Omnigenum quoniam paffim fimulachra feruntur, Lucretius libro 4. PHILOLOGIA. DE LAMIA SEORSIM. Aedui proparoxytontm ab Euftathio & alijs plerifq; fcribitur,vt Gézzio & 142p inquit Euftathius. aliter Aaa Oppiano(non Auri vt quidam putauit)in recto fingulari:vnde genitiuus A«jrc & accu- fatiuus Azjlu),& rectus pluralis xdwvoeuapud eundemleguntur. AaíGa,7 ov immerso a yon TE at pura x«i ix fo-, Varinus. Lamiam grammatici ag. v AeAivid eftà gula de ducunt.vífurpatur autem & Graecis & Latinisid vocabulum pro voracitate. E'£oy at dL 6y lo dum cad spem paoepryea uos cur quai Ao opor UDA TE Xu vimtpomAo ytrenoi. Op pianus.Euftathius lamiz nomen deriuari voluit à verbo Ac7ilo., saeua ant. Bellonius quid fibi velit quod lamiam ipfa voce ad hamiam accedere fcribit, non video.neque enim cü amiapifce(quem hamiam cum alpiratione nó recte videtur appellare ) quicquam commune eftlamiz, je prater literas quibus fcribuntur.accentibus quidem variant. zwie enim paroxytonum eft, "Megan paroxytonum.Ab eodem quaratione lamia piícis latus planuíque,& tamen galeorum generis quilon- gi funt;effe dicatur, miretur aliquis.Delamia,tum quadrupede,tum huius nominis fpe&tro fiue dazmo- nio, plurima diximus in Quadrupedumhiítoria. Amia alicubi pro lamia deprauate legiturin Athe- nao, Malfarius.Nominatur & Lamyros pifcis ab Ouidio, hoc verfu: Fecundumque genus Menz;La- " myrofq;,Smarisq;.fic.n.lego. vulgati codices corrupte habent, Menerelamirofq;. Vide in Lamyro. —... Epitheta. A'wilor Ade, Opplanus.A reemiijs vc Ducewta y ao ]Aer it Nati dem. | Eamiz fcorti infignis meminit Aelianus Variorum i2.15. Lamiamaliqui Scylla matrem faciunt, quam quidaminfabulis demonium quoddam effe fingunt: Comicus etiam libidinem eius traducit, his verbis: Aapoe dpyere dzuisc, Euftathius. Sibyllam primam aiunt fuitfe filiam Lamiz, hancveró Neptuni , Plutarchus in libro Curnonamplius carmi- nePythiarefpondeat. Lamiaoppidum eft celebre Phthiotarum, Plinius 4.7.Scoppagrammaticus lamiam Italice intérpretatur,la ianara,ftrea,magara. Vide in Strigein Hiftoria A uium no ftra. So- lus homo mammas habet in pe&ore, vt fcribit Ariftoteles.Ephe- fiusin Scholijs narrat. Ariftophanem Comicum tradidiffe lami& habere in pe&tore mar mas,eodem fcilicetloco, quo ipfas homo obtinet;id quod fabulofum videtur, Niphus. ho Quoniam de dentibus lamiz Gillij & Rondeletij verba retuli- mus füpra:& aliquilapidis genus, quem ego gloflopetram Plinij elTe conijcio,àlingue figurafic dictum, dentem lamiz nominant, alij ferpentis linguam, iconem eius ex Coímograp hia Orientis Ándrexz Theuet monachi Galli ; quam Gallice nuper edidit ; hic : appofui.. "ww | NA a Genus quoddam linguarum(inquit,cum lapidum dicere debuiflet, linguas referentium figura) in Melite infülareperitur:quas aliqui lamiarum dentes vocant,quod mihi verifimile non fit alij ferpen- tium linguas,c inagis probo.Inter faxa & rupes adharenttanquam adnatz aut glaciei cógelantis vin- culoaftrictz.Superficies earum pulchré polita eft,ambitu déticulato, tam [cité vtvix aliquisartifex z- malaretur. Cómendantur aduerfus venenum maximopere, vnde etiá cóijcio has effc (erpentiü linguas DE CANTHARO, RONDELETIVS. Á VEM Graci «av2aoov vocant , Gaza fcarabeum inconuerfione fita nominat.In Gallia Narbonenfi, Lib $. de Hif. Prouincia;Hifpania parum mutato nomine Cantheno dicitur. Hodie quoq; Meu ee cor- anim.tap.is. rupto vocabuio cux«uoor appellant. Ligures tanado à colore.illis enim tanat ,. color eft;qui pullusLau- nis, Gallis enfumé. Cantharus veró àfimilitudine canthari terrent,quié mo ingentes pilas auerfis pe- Lib.it.c2p-28 dibus volutat,inquit Plinius,dictus mihi videtur. Vt enim hic fim o delectatur, & in eohyeme condi- tur:fic cantharus pifcis,inluto & fordibus libenter verfatur. Quarein litoribus & portubus degit, in quz loca maris fordes flu&ibus pelluntur,coenumq; ex proxima terra pluuijfque confluit. Lamyros. | Y r LA na m eR RR OONCNONES E——wc e [2 pu a- C e — p-—3 Jconem | 49 59 $o 29 à0 Sed Oppianus deeius caftitate hec cecinit: AO " ^ — De Cantharo; Lib. III — 179 donem hanc cantbari quod iam prius in Italia factam baberem,pofws, Rondeletis icon corpus eflendst latius, ci» ( Beamdam excipias) infra fupraque rotundims,os mtus ! ( prormnnens, c denticulaium, cie» | oaa df ' 2 ae tpi fn err oa , (4C uod 4 (nir u aut ed H Cac MC " Lt (re tn re 0H If qq X sape wo A C og gg ^et it dr JE pA lh n n. Da uw af cort " "u fato ag Ud e fe [4 Áe- Á TL XS Hu, (0c (Cate (r£ 4E at H [AUT d z s SiS qu bum qur me lá LI ST XN ; ——— Pg RI E eral s À Px7 [a — 2 (tfe fq pd et 4 3 o) WM 3S NS xc IMS uer " Piícis eftlitoralis;auratz vel fargo corporis forma;branchijs;pinnis,aculeifque fimilis.Íquamisin- & - tegitur paruis caput & qui circa oculos funt partes,ex nigro ru efcunt , quz permiftio pullum fue fuícum colorem efficit.Ore eft minore,quam aurata vel fparus;dentibus paruis. A bráchijsad caudam linez ductz,funt fübaurez:non manifeftz, vt in falpa;fed obfcurz. Internis partibusnon differt à fpa- ro.Lapides habet in cerebro. | ; ; | Aqua & ftercore vefcitur. C Huius obiterinter litorales meminit folum Ariftoteles lib.8.de hift. anim.cap.1j. &in catalogo pi- A fcium nominauit tancum Plinius lib.32.cap.ix. Ka avi AX TNEOVe mI SM Svo o6 GLA dL 0101 ) Téomdqzus rip*y TÉ 1» 15d xoccud Or aibov. D. P YTM "Toi 35 ula eépyuet xod au Que sa aal w—— KaBwpoiyciivddol res en] S v Neovee v yo Vu Tus y. V rixáy. Quz fic vertit interpres: ui. | | es hp i | QUxores [argu multas && T meris ardens «Dacyntaf alii contenti coniuge fola, | V Tn merulo Cantbares p atnaus fp m rentes apmima lett? Oppianum imitatus Aelianus fcribit cantharos Fond Dot reu roducit. nore fargorum pro multis coniucibus;fed non aliter quam Menelaum cum paride » pro vna tanti de- 7p; eanrba. certare. Hic obferuandgm eft; videri Oppianü ztnzum nomen piícis facere, 1d quod etiam facit Aelia- rz iifinxe- nus multo apertius.Cuius hec funt verba:Sunt & caftitate praítantes pifces. Aetnzus ita appellatus; vim. pofteaquam cum pari füotanquam cum vxore quadam coniunctus,eam fortitus fit, aliam nonaztingit, 29d eL neq; ad fidétuendam fponfaliü tabulisilli opus eft;neq; malz tractationis pcenam timet ; neque Solo- api zm nem veretur;ex quoleges nobiles;& vrbes graues profe&a (unt, quibus libidinofi homines non pare- ota i; re nihil verentur. Mihi veró longe fecus videtur.Exiftimoenimztnzum epitheton effe canthari , quo- cagt£ari vi- niam nullaomnino,quod fciam,mentio &tnazi pifcis fiat apud Ariftotelem;Plinium, Athenzü,aut vl- 4eterrefu- lumaliü vel Grecum vel Latinü fcriptorem veterem Pratereaautorem habeo Phauorinum,cuius ver- /?/"7« bahzc funt;in dicione K xVora(B-. Kay otonr od raria s ey A 1 STD S AlrnrSid eft, Canthari magniab Aetna, iar quanquá hiclegaturin vulgaribus codicibus, x »Owoordirvos pro ad iicio:. id quod indicat alter eiufdem ps, — 1 e locusiudictione A/rvao:. hizvauos x00 atao6.8 taeryaucs o LEY AE yet A eAca Duns xot: ez 0y TOV oy opu eyeUn. pueyisov dpoc'i Micro em dix po poi xay ooi suplexovmu.id eft, Cantharus tna us magnus. ztnaum dicit Ariftophanes cantharum permagnum:maximus enim mons Aetna, aut quod varij ( dioi popot y peculiares velexcellentes). . canthari inueniantur. Neq; vero füm nefcius his inlocis de cantharoterreno mentionem fieri: fedex | his colligo cantharum marinum etnzum pto variofrae pro [clo dici, quorum vtrumque illi aptecon- uenit;fiue corporis colorem.fiue vi&tus rationemlocumque,in quo degit Ípectes. | - Cantharus molli eft nimium prehumidaque carne,nec boni fuccizquare merito viliffimus eft pifcis; y necnifi pauperiorum cibus.Ventrem mollit elixus.In fartagine co&as velelixus cum croco, cinamo- mo;pipereszingibere;vel cepa& oleo,vel exiccatus,m ulto melior redditu o dm DEEODEMBELLONIVS: QVI CITHARVM CVMCANTH ÀÁ- vo confudusnt ab imstio apparet y im fequentibus enim aliquat/es pvo citharo cantbarum vepo[nt. Cicharus(Canibarus) pifcis Lutetie ex Oceano tritiffimus;icuius vulgo Bremma marina;dà T Abra- A midem nominare conatur,appellari folet.Maffilienfes Cantenam, Genuenfes Cannà , ( «ue sconz fcribz- TOyprizum 69 bar Tanvadn libro Gallico depicibus T ansa tmalm T anna: Jalij Daphanum; Dephanum vel Tephanum vo- Jara, cant.Cantharü auté minime ex hoc dicté puto,c» Canthari vafis exprimateflieiem,aut quod Cantharo, id eft, (carabeo(fic.n. Theodorus vocat)fimilis fit. vel quod cantare Íciat: fed potius ( vtait Apollodp- rus)g; Apollini facer fit; vc & mullus Proferpinz,Bocas Mercurio,Catulus ( uwdilos «dchenems ba er), voce corrupta vit coniicio. TBellonsum.aut qui[quis e&t, Catulum verte mweor, C:ttgn qutdem bederasiynan pice ,"Dionyfro fa- eram effe ccnftst.) Libero patri, Apua Veneri, Neptuno quoq; Pompilus. Citharusin Melanuriformài B circinatus eft:(quamisintegitur ex Indico fplendentibus:vnde Romano vulgo Zaphile dictus. Osha- — bet paruum inferiorem maxillam latam,in qua breues funt dentes , confufo ordine difpofiti : labrum füperius,veluti in caluaitifar£tum:caudá bifurcam;cuius füperior pars longior eft, quaminferior: Sus pe rcilianigricantia atque oculos cafios,quorum pupilla nigra eftin ambitu pallida: lineám arcuatá, vtrinque in lateribus cyaneam, zal , | Gregalis - 190. De Aquaulibus. C. Gregalisefraro enim folus capitur. Vefcitur herbis,carne, pane& cafeo ; ex nauibus in mare proie- &is. Inlocisquz Zaroz nominant;gienitur. Aelianus.1.26. E Capiturnaffis;«hamo & Sagenis. | B Branchias habet vtrinq; quaternas:quarum fuprema f, pinea fiue offea flexilis eft.Pinna tergoris duo- decim aculeis rigentibus elt communita;cui quz vicina eft, tribustantum vncinisobfirmatur. Video porro Sargum Melanurum,Auratam;Sparum , Synodontem , Dentalem eodem feré circino tornatos effe, vt vixab oculatiffimo atq; affuetiífimo diftingui poffint. Ego veroin foro pifcario Londineníi me- mini me vidiffe Cantharos quofdam lineis albicantibus variegatos;alios cyaneis, alios ex luteo nigri- cantibus,rectis quidem, fed non ita confpicuis,vt in Salpz tergore videas. F Xenocrates hunc pifcem(fovtecubarum: y non contbartm )inter grati faporis & boni (acci edulia, qui & i6 abunde nutriant;facileqnein corpus digerantur,& aluum modice cieant,connumerat, COROLLARIYVM. 3 A Cantharus idem pifcis videtur qui alias faem.gen.xa»)xe4 vocatur. KawSecoiSon aveo ow cznom y. Donevoty Tt, veiyAlw v, Numenius.Ka»Sas e vgurzea- 1v fv-id eltpifcisaureolicoloris, Varinus. Ducunturenimin xantharoà branchijsad cáudamlinez fubaurez,obícurz,vt Rondeletius Ícribit.Idem nomen huic pi- Íciinditum fufpicatur , quod nonaliter in coeno maris verfetur,quam in ftercore terreftris cantharus. Egoàcolore di&um exiftimarim, quo cantharum,id eft fcarabeum refert, fiue nigricante, vtin pilula- . rio fiueexnigro rubeícente,vt in Ícarabeo magno:qualemin eo colorem pictura etiam quam Venetijs nactus [um reprfentat.nam & Ligures tanadoà colore vocant. illis enim tanat is color eft, qui pullus aut fufcus Latinis; Rondeletiotefte, Galli tanne colorem caftanez corticis quiintraechinum eít, ap- 29 pellant nifallor:qui fi dilutior fit, ceruinus dicitur:(aturatior,Beticus,vt Rob.Stephahus interpreta- tur. Caftaneus in veftibus is color,quem fublata prima fyllaba yulgotaneum dicimus, cuius meminit Ouidius dearte amandi, Bayfius Gallus. *- Cantharus ingratus fücco,tum concolorilli Orphus; Ouidius. Maffilienfes etiamnum cantharum vulgo;Ligures tamidum(forte tanadum,vt R ondeletius habet, ) Grzcicorrupte Ícatarum nominant, Gillius.La cantaranomen eft Italis vfitatum : Romanis Zaphile;Belloniotefte , forfitanà fapphirico- lore.funtenimé cantharis quidam cyaneis lineis variegati,vt Bellonius fcribit. fed louius Sapphirum . pifcem Romz dictumácyaneo eius gemmz colore, fcarum interpretatur. Nos Germanice circumlo- quemur;ed érune AMeerlrachism:,à Polord & pifcis fluuiatilis bramz vulgo dicti fimilitudine. B Cantharus fargofimiliseft,Gillius. | Decoloreeiusiam di&um eftin A. C Pifciseftlitoralis Ariftoteli, Ouidius inter pelagios numerare videtur.Gignuntur in locis qua xarpa $4 nominant Aelianus.k2v9« p Q- 8: ztvevei tet A pos usutc, Oppianus lib.. D " Turgentamorein foeminas canthari marini : & quoniam zelotypi funt, acerrime pro fuis coniugi- bus pugnant Aelianus. | | E Canthaiiinefcantur polypoaut catraboaffo in naffam vimineam amplam indito , ad faxum aliquod inclinatam:cuius non modo venter fit bene capax;fed os quoque fatis amplum. Ingredietur enim pri - mum cantharus aliquis,ác mox poftquam paftus eft, tanquam fibi metuensrurfus exibit. Piícatorno- uam fubinde eícam reponet:donec multis magni(que tandem colle&tis,hos iam teu domicilio gauden- , tes operculo ori tractu obfismato, capiat, Oppianus. F Cantharusingratus fucco,tum concolor illi Orphus , Ouidius. videtur enim faccum pro fapore di- xiffe,vt & Graci Xu. ' ! Nam & alecula modo capta, & cantharus;exiguusque gobio,&c.Columellalib.8. a, Cantharus & cantharis etiam inter infecta vaginipennia funt. Cantharus quoque poculum eft;quo vfus eft Liberpater. Scyphus Herculi tribuitur, vt cantharus -^ Liberopatri,qui & e ànaurnomen fumpfit. nam & Herculem fcypho poculomaria tranfuectum a- liqui narrant , Perottus. C. Marij pen? infolens factum. nam poflugurthinum Cimbricumque & Teutonicumtriumphum,cantharo femper potauit , quod Liberpater inclytum ex Afia deducens tri- umphum;hoc vfus poculi genere ferebatur, Valerius Max.5.30.& Plinius lib.53. Cantharo mnl(um da- te;Plautus Afin.Et grauis attrita pendebat cantharus anfa, Vergilius in Bucolicis. Paruulus cantharus, luuenalis Sat.3. Germanis etiam cantharus nomen eft vafisé quo vinum miniftratur menfis » vtlItalis quoque.eius apud nos forma efttalis:circunferentiaà (ummoad imum zqualis;à tertia fere altitudinis ? ? * — partecanalis obliqu us eminensalcendicipío vafe paulo altius: quo inclinato vinum funditur. Oper- culum vafiaccommodatum efthuiufmodi vt inferi adimique poflit. à fanno fieri folet, Seruant & Ita- li canthari vafis nomen, haud fcioan eiufdem formz. Nofter quidem cantharus, vaseíthauftorium in quod dolio hauritur vinum: vel pocillatorium, vt ita dicam , é quo vinur in pocula minorafunditur in menfas,& fundo fimplici conftat; veterum vero cantharus potorium vas fuit , hoceft poculigenus, & fündoduplici.ficenimapud Achenzumlegimus libro.i: Poculorum (inquit Jaliquafundum vnum habent; naturale fcilicet/hoceft, (imul cumipío vafe conflatum aut fabricatum,aut fünt cymbia, phia- lg,& huiufmodi:alia vero duo funda habent, vt oofcyphia,can tharia («exTe, )Seleucides, carchefja, & fimilia.alterum enim fundum hzchabent cum vafe fimul fa&um,(vt fuperiora:) & infuper alterum addititium , quodab acutoincipiens & in latius definens; pedis loco eft, cui poculum infiftit, Hzc ille. EM Conuenitautem hzc forma duplicis fundi, vafis illis que Stizas vulgus noftrum appellat. Pollux inter pocula veio & «av9oov nominata fcribitab inuentoribus. Menander cantharum pronauiculapo- fuit, Macrobiusautor libro y. Ant.Mancinellus.Canthari,per quos aque faliunt, inquit Africanus iu- reconfultus.Cantharus,nodus fublingua Apis bouis; qué Zgyptij colebant numinis vice; Plin lib.8. h. Athenzus pifces quofdam refert deorum con(ecratos illis , quibus cumnomine aliquainreconue- nirent,vt boacem Mercurio:citharum Apollini,&c.xvzi»y Baccho , €go cjtrum piícem nuíquam legi. citton vero hederam huic deo facram effe conftat. Ex pifcibus vero bacchum potius eiu(dem nominis deo confecrarim:aut cantharum,quodis quoque eiusdem nominis vafe potorio vteretur. CA»non pifcemab Axiltotele dictum,(upra in Apto queres, DE CA. 40 - / DeCantharo Lib. IIII 18 DE CAPRISCO RONDELETIVS. 1e ; // LES NS. SS LU TPTELE T UNS SEQ eiiis ATA ANNK Ce Saee SE : A nS nca is K^" Pl'ZKOZpifcisà Grecis dicitur. & 45, &à Straboneli.17.5250-, quià noftris & Siculis porco. Et autempifcis marinus,corporis forma pagro quodammodo fimilis, magis rotundus, compref p. 2o füs.fquamisltam firmé coherentibus;ramq; afperis,vt iis lignum, &ebora poliri poffint, veluni Íquatine . €ute. Ore eftparuo,pro corporis magnitudine, fed dentibus acutiffimis & validiffimis , oculis rotun- diffimis.Branchiarum operculum non eft offeum,neg; fciffum,(ed eft rimula tantum orthragorifci mo- do;ad quam vtring; pofita eft pinna.In dorfo tres habetaculeos robuftos;afperos,rectos, membranaiü tos. A locoin quo branchie coeunt;offa duo iuncta per ventrem ad podicem extenía, inaculeum vni- cum & euidentem definunt:qua ventrem fic firmant;vtnon minus dura fit tota epigaftrii regio , quàm Mis Oppiavi dorfum ipfum.Internis partib.aurate fimilis eft;hepate magisalbo. Huncpifcém efle qui zu; dicatur, Lir, aouso- notz ecdemab Oppiano tradite comprobant: Ted, " - ^ ^ [ * N / * E: ; 7 ; - EvTd|e ava x eAemiv 369i sica Gapzxa toi veada y se) rl Jeeloy aA TI DEaoV tus Jpn Ovi 30701 7r$p CCV $5 2 Ori sspe 02 juob A iex P'ivi, itti vyUxAVc T1 sre o: res vd lav QU Sos. i legunt ia "Ls . , . : : etr 99 avg. z . . $ 7) " jfi : dal ge TORT A " EUN j 4e Eft qitoque pre reliquis fanum mu: 15 genus atidet Bellasnferve viri ge vtaztula tergore duvo E oda» Fides, cj denfis avmato dentibusore. — Nulluseftomnino piícis ex (quamofis quitam duro tegumen mures, £o opertus,tamq; firmis dentibus armatus fit quàm hic pifcis;adeó vt expertus ipfe(im,ne acutiffimo quidem gladio penetrari pof. Ex quibus colligas pif: cem hüc plané us: effe , cur nihil fru(tra fiat ànatura, His adducor, vt credam eum pifcem quem hic depingimus,uuseffe Oppiani, quiab Athenco Athbenai locus lib.8.dicitur «aztiz«9- , & 49«: vchocinlocononaffentiar Hermolao,qui legendum putat ve, nifi eodé rrr znodoapud Oppianum quoq; legatur.Sed prcftatlocum Athenerproferre :. KaatlexQ- xac? di uo) : peUcsDaopinàns d], £63 290) CATp2^, xi9sipg diiig duas cot T9, itanat EDT. SUsoiov.Caprifcus vocaturetiam uice vi fus refipit,& durus eft; citharoq; concoéctu difücilior, quod fequitur d enia, dle 6 es &c. indiftinctum eft *$n vulgaribus noftris codicibus:nam polt J|vereziórg;(5- oratio commate diftinguenda, & nomine 4o EZ copeoy pro 49 claudenda. Illud verb & spo, non fignificat ori gratum : hoc enim fuperioribus plané repugnaret : fed duro. bene firmum,durum & robuftum : 5v -« dic» quod inter cetera fignificat ocio, id eft, roborare &indurare, Huncverópifcem ea elfe fubftantia, fuccod; quem tradit Atheneus,egoguftatu ipfo de-F prehendi. DeeodemStrabonemlocutum fuiffe exifimamus;cüm pifces Nili recenfet: vá ylooy zzi. PST TES Xp0KgOE ABC, epos yu Aa Üyrav 49) Cy vr axo oce Or 75 x«i, tasas xiv3uuov qz; Oye forc id eft Cro- Xeé2€» Stra codilosabftinereà porcis,qui cum rotundi fint, & fpinas ad caput habeant; periculum beluis afferunc. ^"^ uz adfcripfi;vt intelligant omnes vel hunc pifcem;de quoagimus: vel eum de quo proximo capite TRUStee dicemus;(»esfepra po[mmus in pro.) verum effe Nili porcum: non magnumillum quiin hortis Pontifi- cis Romani Belueder nuncupatis circa Nili ftatuam fculptus fpe&tatur,porcusq; vulgo dicitur, Hippopotamus. COROLLARITVY M. | $9. Cum Caprifcus hic Rondeletii vulgó à Gallis Siculisá; porcusappelletur, & aculeis in dorfoarme- tur validis;afperis,acutis : querenduman idem forté fit Plinii porcus;de quo fcribit : Inter venena füt pifcium porci marini fpinz in derfo,cruciatu magno lzforum: remedium eftlimus ex reliquo pifcium eorum corpore.Áprum fuum Bellonius fquamas habere negat: R ondeletiiveró tumapertum caprilcus Íquamofi funt.In caeteris plerifq; deícriptio apri Bellonii (in A,elementoà nobis pofita)& capriici Ró- deletii feré conueniunt: vt vel ijdem vel omnino cognati inter fe pifces videri po(fint.Vtriq; peiisdu- ra & afpera;qua ligna expoliri poffunt:due in tergo pinne , quarum prior fortibusaculeis obfirmarur, JBranchienon dete&z.corpus rotundum feré.linee cancellate in cute.vna vtrinque inlareribus pinna. Oculi fur(umin capite, Os paruum: in quo dtes, acutiffimi.& validiffimi R ondeletio: humanis zmu- li;singyrum fiti;Bellonio.hactenus SINE conueniunt ; icones veró ab vtroq; polite multü dif- x yov, fimiles funt. Quod Rondeletius ex Diphilo 4ieze euo». pellem duram interpretatur,rarum eft, & ( ni fallor) exemplo caret: & fià verbo cz: deriues;vt ipfi placet, dU van dicendum erat. Maffarius quidé exhoc Athenciloco "uovfuaue tranftulit.nec prohibet fortà durities,quó minus aliquid ori gratum fit;prefertim mediocris & cartilaginea vt fic dicam : im? etiam iuuat. & dura etiam cutis coctione miti« Esp iier cum ipfe Diphilusin eodem de pifcibus (crmone;contrario fenfu vocabulum ^. A"gso. povaliquoties vfurpet proco qucd infuaue eft & ori ingratum, inepte fané "vc alia quam contrazia ad sopor fignificatione pofuilfet. Apad eundem Athencum Hicelius de fphyrenis fcribit dedecus qli) y&Umw 12) itae 8C oui Plutarchusaccipit pro adlubefcentia palati;orisd; commendatione. Cz- terum iniifdem Diphili verbis nomen 2»1:25:« maiim pet o.magnum in prima cribere.eci aliquoties gpepa2us. in eodem fermone Z5;s4 9 quoq; per o.breue fcribazur, contrario fenfu.5patQ- 9a e|peudias Abyeru. V a- zinus.Forté & virus Latiniab hac voce deduxerint. / | cum fit Hisbopota- nius. o ^5 Germae Equalus. * A C Ephalus fluuiatilis is eft, qui ab Aufonio Latin? Capito nominatus eft.à Gallis AMunie", duod circa 182 |o UDeAquatilibus. Germanicum caprifcinomen his verbis circumfctibere licebit, ein Saowfifeh im Meer : ad differenti- &m apri, quiin Ácheloo reperituryem Savufif ban vinnenden oder ficffen vua[ v 2. Videnum Rondeletii aper maritus hyenc,vel porci; velcaprifci, quo cum plutima habet commu- nia, (pecies fit. 2 DE CAPITONE SEV CEPHALO PLYYIATILL KR ONDELETIWVS M eros 3 Li E moletrinas plurimus fit: ab aliisuar,id eftturpis ac faedus;a victus ratione: quía ftercore,ccno; fordibus delectetur & viuat. Aliià capitis magnitudine 7 eizarz.Sunt qui fqualum Latin appellandü elfe contendant; quia Romani hodiefqualum vocaut; Sedalias oftendimus Squali nomen folis Galeis conuenire [qualore & cutis afperitate. Capitonis nomen quo vfus eft Aufonius in Mofella;ad marinü referri non poffe, vel hinc potiflimum colligas, quodariftis Capitonem abundare fcribat, id quod flu- uiaulibus oommune e(t. Verfüs eius fant: | ] Sguamess herboías Cop tosnteriucet arenas, F'ifcere pratenevo fartim conge[tus av:ff iz, | preffo. Vnicam habet pinnam in dorío;duas branchiarum ima parte,inferiore ventris loco duas alias; à podice vnicam. Capite eftcrallo & magno. Os fine dentibus eftfed afperum : palatum carnofum, fed minus quam in Cyprino,item offain palato.oculos habet medios pupillam nigram.Pranchias quater- nas & geminas. Ventriculum paruum,inteftina parua; heparex albo rübefcens;fel in medio viride;ve- "ficam geminam aere plenam,peritoneum nigricans. Caro frequentibus fpinis firmata eft, Vefcitur ce- no&aqua,àcarne abftinet; vt ex frequenti diffectione & ventriculi infpe&tione cognouimus. B Inpuraaquadiuferuari poteft;modo aqua mutetur fzpius, & vas ad fummum víq; non impleatur; nec mica panis;nec quicquam aliud in aquam iniiciatur: alioqui moriuntur fuffocati, F.—Carneeftcandida;guftus infipidi. Sale conditus melior efhicitur & à marino falito vix diftinguitur. DEEODEM, BELLONIV S. - WMeneti & RomaniSqualum vocant,quem pifcem Infubres Cauedanum, Placentini & his finitimi (anezal Parifienfes T effaresmzalii 8 ( bieefu: ,Lugdunenfes Ur Z4Mvfmer,prouifores aulici /z Vien, a- lii Calliaftro,€ enomani & Andegauenfes s» Chou i, vel £z T eflard, ^ ne Chieuen vel Polirds appellant, quorum nominum bona parsà capite,quod craffiufculum dis aÉ habet;profectaeft- Eum nondum adultum Gauerem Roma vocori audiui. In morem Cephali extuberat. Cumautem Cephalorum quatuor fintgenera(vt Hicefio placet) quorum omnium deterzrimus eftis qui Chelon fiue Bacchus appellatur, nos non fine rationeeum quarto Cephalorum generi adfcribi debere exiftimamus.. Siquidem hic Ce- phalum capitis effigie,ipfoq; adeo colore refert, atq; omnium Cephalorum magis eft infuauis : vnde Villanum aut vilem auliciichthyopolz commodi nominarunt. De hoc meminit Aufonius, cm de "Thedone ícribit. €t unii $/d ia mec tirs acumine T bedo, — Ceterum genuina Teftardi appellatio,Gallica quidem eft, ad Thedonem nonnihil alludens: fed Cheuinci magis Anglica eft ad maiores pifces huius generis perti- nens.minores enim palmum non excedentes 7"o/.rd:pauló autem maiores ('Ji«: vocant, p.. Pedalesenim funt,& perízpe longiores : hocà Mugilibus differentes,quód Mugiles duas ferant in tergo pinnas,hi veró vnicamtantum eoloci paruam duasin lateribus;ac rurfus vtrinque vnam : duos ruríus fub ventre,fuperiori oppofitas,caudam bifurcam.Leucifco proríus perfimilis effet;nifi (quamis paul? latioribus contegeretur. Ceruicezmn & caluam quodammodo planam habet vt Mugil : patulas.na . res;inferiuslabrumadmodum grande.Os dentibus vacuum pupillamin medio oculi nigram, quarum iris lucida plurimum apparet. Co. ROOUNE JA. RSLVUNA A Capito & Squalus vnius.pifcis BRuuiatilis nomina vetera Latinis vfitata abItalisetiamnum retinen- tur. Greci eius nullopeculiari nomine meminerunt : mugilis tamenfluuiatilis nomine comprehendi , poterit: vt «6c s su ac , vel potius dao zwrXu«c dicatur. Eftenim apud eos cephalus [pecies mugi lis marini,quem Capitonem Latinétransferunt.& hic quoq; à mari aliquando longius recedens lum:- nafubit:ànoftroautem hoc fluuiatili diuerfus eft. Capitonis fluuiatilisshoc nomine Aufonius tantum meminit,quod fciam,hoc verfu: Squameus herbofas capito interlucetarenas, &c.Plinius,neq; is (olus : vt Gillius putauitfed Ouidius quoq; & Varro íqualum vocarunt, Squali quidem nomen vulgus à ce- phalo deprauaffz videtur. Neq; veró me preterit,femel alicubiapud Plinium fqualos pro galeis legi,fi- ucid corruperunt librariisfiue vulgus feculi Pliniani literas aliquas immutauit. | PE B EftigiturCapitohic;marino Capitoni fimilis,nifi quod dorfoeft minus lato, & corpore magis com- 5 & 4e fo 66 De Capiione. Lib. IIIIL. 153 "Qui Adriaticum finum accolunt;etiam hac xtate Squalum vocant, Gillius. Proferuntautem Ttalice faualo;vel[guallo, Venetiis etiam (guadroaliqui : 'ridenti [quarc & de minore (gsallero. F errarienfes & alii accolae Padi capitonem nominant, Capidon. (imiliter circa Larium lacum : alii cauedo,caueden,couca . no,vel potius caueano.omnia enim hac nominaà capite facta videntur,quod reliqui corporis propor- tionegrandiuículum habet. Miratur Grapaldus caucduli pifcisnullamin veteribus fcriptoribus me- moriamextare, Abaliis ; ni fallor,Scieuolo d'aqua dolce;id eft cephalusaqua dulcis dicitur. Papie Ka- bacelli quidam pifces dicuntur, fimiliter putoacapite;haud Ício anijdem. Lugd unenfes Munium vo- xo cant, Gillius./7 « Zw[eier, Bellonius : qui alibi etiam gobium fluuiatilem alterumà fuis Cenomanis AMufnier appellari fcribit. Muaii quidem vocabulum Rondeletiusà moletrinis deductum ait: qugren- * dumanimugilepotius(cuius eftípecies) dedu&um fit. CarolusFigulus pifcem quem Gallice Z44vsrier yosppew, appellat, (& à quibufdam mullum exiftimari fcribit,ineptiffimé quidemà fola prime fyllabzin Galli- conomine congruentia) Germanos ad Mofellam Z4cenue vocare ait,nomine( vt apparet)à Gallis dedu- o : alii Afeemi ícribunt n fimplici.inregione Vuefterica & alibi vocatur em 725v , vel Adinvee. Co- lonie(ni fallor) A4«mecb: à. Albertus monachum nominat,vt coniicio.namin Danubio & aquisiu eura Mouarcbus. influentibus,nafuüm efle picem (cribit fimilem monacho,tenuiorem, & nafum valde craffum habere. Eftautem capito nofter fimilis pifci quem nafüm vocant Germani. Idem Albertus maxillas & dentes monacho tribuit,qual es in capitone noftro vifuntur,vt retuli in Barbo s. Vide infra in Monacho M.e- 2o lemento. Haud fcioari idem fit piícis,quem in nonnullis Germanie partibus Zonf/fek appellari aiunt, Fwra. . Argentine nominatu re s Frerzt,oder Fori.quod nomen alii(vt piícatores circa Acroniumlacum)diuerío — 75 pifciattribuunt;que m noftri vocant ez Scbvsalnos fupra Leucici feu Mugilisfluuiatilis fpeciem feci- Miefcffer. ' musjinter Albos pifces. Circa Argentinam étiam ZZizeffe ab aliquibus cognominari audio: vnde il- lud natum puto;c; inter iocos pifcatorios catus appellatur: £a Fra :fP eio Ke. tanquam mucibusfeltum inftar veícatur,qu'od falfum etle dixerim.mulcis enim potius quàm muribus vefcitur.Heluetii 4e no- minant Bauari z^ (//, Angli Chesyn vel ( hews. Belloniua Chreven & Chis nonrecé videtur (fcribere tan- 4t. quam Ánglica vocabula.Huic fimilimum effeaudio quem iidem Angli vocitanta [balle fed minorem, fibenememini. Sunt& Afylveynfiflbe; pifces quidam Anglis. Bellonius hauc pifcemab Aufonionon T hedo. capitonem,vt mihicumRorndeletio videtur,fed l'hedonem vocari fufpicatur leui admodum conie- 30 Gura,ex vocabulo motus,quodid ad Gallicum Velardnonnihilalludat. Aufoniusnihilaliud de The- donepreter hunc verfum reliquit (criptum;Et nullo fpine nocitarusacumine Thedo. exquo facile de quopifce fentiat coniicere non e(t. Carolus Figulus Thedoner opinatur effe pilcem,quem valgóTra- tam nominant. quidam veró inquit thedonem aiunt effe pifcem quem tandulum vocant, Atqui Trutá . fpinas habere, eaisq; etiam validas coriftat.quare muftelam minimam illam,quam noftri enneophthal- - mon vocant;ceterralamprede fimilem,quod fpinis prorfus careat, fi diinandum e(t; chedonemelfecó- décerim, Eltigiturpilcis de quoagimus, mugilis Huuiatilisfpecteszad quod genus etiamalii quidam pifces.partim inter Álbos predicti Leucifcotum nomine communi,partim in Mugilibus dicendi,refe- runtur. fed hic peculiare;vt diximus;Capitonis eut $quali nomen fibi vendicat. Pifcis quidem S. bzetal dictusà no(tris,etfi fub eodem mugilum genere comprehenditur, & nomine accedit proxim?, alius eft 49 tamenàSqualo Latiorum. ^.» Squalus pifcis Íquamofus eft, & Barbi pifcis fpeciem fimilitudinemá; gerit; exceptis pilisquib.bar- B bus ornatur, Gillius.De maxillis & dentibus monachi pifcis. Albertiverba recitauiin Barbo s. Hzc dü fcriberemCapitonem mihi allatum? foro pifcario infpexi, maiorem muito quàm capi foleat:appende-: batenimlibtas no(tras quinq; cum dimidia.libraautemnoftra,octodecim vnciarum eft.longus rief quipedem.Pinna dor(i denis conftabat ceu neruis fpinofis,quz primo fimplices. inlatum fuperius ele- - ganter findnntur, Pinng bingad branchias , totidem in medio ventre infrà: vnàà podice. color earum : Yuffus: vt & caudzin quatamen extremaad ceruleum inclinat. Bellonius pinnas duas in lateribus ei ' - tribuit;ad branchias intelligo: acrurfus vtring; vnam;duas|ruríus fub ventre. ego hec verba ac »z'frs '* abundare dixerim. pinnas enim duasad branchias habet,vtring; vnam:ac rur(us duas fub ventte, vnam $8 à podice: vt res ipfaoftendit,& R ondeletius quoq; recte fcripfit.Pinnz in dorfo initium zquidiftabat ab initio capitis, Gc initio caudg.Squamz [plendide,albicantes,angulofz, late ( vndefquammeum Au- Íonius cognominauit;ab earum magnitudine ) cute vltra medium obdu&e, minimis variante punctis. -- Oculi nigri,in circuitu aureoli.tempora fubflaua.os rubicundum. Linea quedam à bráchiis verfus cau. - dàm permedium corpusleuiter apparebat. Latitudo inter vttunq; oculumtrium digitorum erat.Den- - tesTatenrinfaucibus;in maxilla feré femicirculari,fupern? leuiter adunci,ordine duplici, éxterius qui ymijincerius bini, Cum maximus eft,vine menfuram equareaudio. Ariftisin carne ah abundat: nec - omni tamen tempore vel ctate puto: nec vndiquaq; , fed verfus caudam precipué. Noftro quidem c - feculo pifcinam nemoferé habet ni(i dulcem, & in ea duntaxat fqualos ac mugiles pifces, Varro. Squa- «o lus lacuftris & fluuiatilis eft, Gillius.& apud nos fimiliter: maiortamenin fluuio noftro,vt aiunt quàm lacu.in Rlreno quoq; magnus.Capitur & in Lario lacu:in Conftantienfilacu nullus, neq; inferiore ne- quefuperiore.Inuenio Cep halum;etiam inter Strymonis fluuii pifces nominatuma Bellonio; nec fcio - an de marino intelllgat.mugiles enim Nilum fubire Stratoauthor eft, Squameus herbolas capitointer lucetarenas; &ufonius. Ouidius etiam inter pifces degentes in herbofaarena fqualum numerat , fed : marinos;(ceph aliim marinum forté intelligens; )hoc verfu:Et fqualus, (addo, & )tenui fuffufi usfangui- ne mullus.Greégaátim natat. Carnem & pifces nonattingit: fed (Carabeis & quibufuis animalcnlis, que inaque fuper cie viderit,faltu mordicus apprehenfis paícitur: vtineptéà quibufdam Z4ief'ffer , id eft, " muriuoruscognominetur.non enim mures,Íed mulcas captat, & cantharos. Vide in E. quib. inefcetur. Menfe Maio parit : vel,vt quidam dicunt, Maio,ab vnolatere : ab altero veró pofteà, cum ceraía qaga- marella nofttivocant,iam maturafunt. Hamocapiuntur,;cui pifcatores inferunt, vel gryllum campe E ftrem,velacinum vuz ; vel mufcz genus;quod presque noftri Jfermuegen appellant. ea muícaeftma- ' gna;oblonga;nigricans: per hyemem influuiislatens;alia (pecie apparet, vt in Hiftoria Infe&torü dice- mus. Cerebro f bubulo delectantur:cuins particulam fubriliter circa hamum piícatores quidam alli- ^ z- I4 Lon "s ; 2l | * X i Vifces € ephalws.. 104 De Aquatilibus. Vi(cere pretenerofartim congeftusariftis, Nec duraturus poftbinatriloria menfis, Aufonius de ca- pitone. Squalus fané nofter vilis eft pifcis, & cum molli fit carne mox extraaquas flaccefcit, Qui maior d * füerit, minus eft mollis: vt hic etiam, ficut de barbo Aufonius fcribit;in fenecta praferendus videatur. Commendantur apud nos Decembri potiffimum. Scribuntaliqui per hyememtotam eos admitti men fis polle, & véreetiam vfq; ad initium Maii.zftate non probari. Placent & circa O&obris calédas , quo tempore hzc dum fcriberem, vnum ouis grauidum reperi.magnus is & prapinguis erat. oua quoq; fa- piebant palato. Necvlla apparebant arifte,fiue illa nonomnitemore;fiue non omni ztate in eis reperi- untur. Men(ura quali quaiminorem vendi in Bauarianó licet , feptem vel octo mediocres viri digitos implet.Caputin eo prefertur.Fluuiatilem lacuftribus;tum faporis odorisq;,tum falubritatis gratia,an- tetulerim, Affusplerunque magis laudatur.fi elixari placeat,vinofrigidoimponendus eft: & cum iam prope eft vt fatis co&us lit; butyro calido perfandendus.Sunt qui hunc pifcem maiuículum, in tres dif- fe&tum tomos, ad quadragefimale ieiunium reponant. . Capitonem recentiotes aliqui vocant gobii Ruuiarilis genus alterum,cui caputeft grandius. Capito ** etiam dicitur de hemine qui magnum caput habet, Ciceroniz.de Nat.& duri capitones,qui nunquam de fua (ententiaimmutantur apud Plautum in Perfa. CARABvS,videin Locufta. CanINvs, vide fuprain Balagro. CA n1s Grece; Latine Squillaeft. C Ano marinae Trotula in libro Muliebrium capite vicefimonono,mifícetur medicamento ad ma» culas oculorum. Adarce ett. Vide Syluaticum. DE CARPIONE BENACI. RONDELETIVS. » DO € DICUNTUR C e RC EO SA ux d ax sed À Y Nter lacuftresTruttas vel Salmones Carpioab Italis nominatus reponetur: quod figura,partium nü- Carpionata Genuenfium . - tarum notaeft.Hoctantumà Truttis differt, quód ventre fit paul p Caterum partibus internis,carnis fuauitate & fubftantia Truttas optimas refert,quantum guftu de- |] mero & carnis fubftantia illis fit fimilis, vt ex collatione cuiq; perífpicuum efle poterit. Reáté igitur vocabitur Salmo vel'Trutta Benaci lacus; quod in nullo alio reperiri omnes affirment.Ferunt oliminI- talia Pione appellatum deinde cum quidam;cui carius pifcis hic venditus fuerat , faceté dixiffet fe car pione emiffe inde vocari captum pro Pione,Carpione. B Eftigitur Catpio pifcis pedali magnitudine,capite,ore,dentibus,branchiis; innis,cauda; Íquama- rum paruitate Truttis fimilis. Corpori maculas afperías habet nigricantes & tufas. Ventre eft candido; laterib. aureis,dorfo nigricante.Pinnulam dorfi pofteriorem RE habet,que Salmonum & Trut- prominentiore,G roftro longiore. rehendere mihi licuit,cum per littora Benaci iter facerem.illic enim diligentius Carpiones contem- latus, & alfos, & elixos mihi parari iaffi fine vllo condimento,vt veriüis de fucco & fubítantiaiudicare offem. Tanti faciunt E E Itali,vt vix vllumalium vel marinum, vel fluuiatilem cumeo cófe- rendum putent. Et eft reuera pifcis bonus,carne duriufcula,ficcaq;; minimé glutinofa,rubefcente;de- nique omnino 7 ruttis vel Salmonibus fimili.Editur Carpio elixus ex aceto.Solent & Benaciaccolein fartagine frixum;foliis inuolutum;aceto irrigatum per vicinas vrbes circunferre. Idémoseftapud nos Cemeneorum montium oculis in Truttis feruandis &alió mittendis. Aiunt Carpiones diuferuatos có- tabefcere & deteriores fieri,quod & multis aliis pifcibus acciditmaximé iis qui delicatiore & friabili funt carne.Contrà qui duri & glutinofi funt;alferuati meliores fiunt, & concoctu faciliores. DE EODEM, BELLONIVS. Carpio non ita magnus pifcis,Benaci lacusalumnus,lautioribus Italorum menfis plurimum expeti folet. Quamobremillicettis,quibus frequens atq; edulis eft, anni temporibus , captum fagenis pifca- 'toriis,raró autem hamo,piícinis ad litusincluduntr: quem haud diutiflime adferuant , ne nimium ma- Cilentus ac deterior euadat.frixus .n.& falitus;atq; interdü aromatib.confperfus, longius circüferriac pet vrbes Italie diuendi folet.Sed & Genuenfesad huius rei imitationé,vulgaré fuamCarpionatam có- ficiunt;atq; in multaloca per verna ieiunia transferunt.Ea a. plerifq; bonorü ac faxatilii pifci gene- rib.infartagine feruenti oleo inco&tis conftat. Trachuros enim Atherinas;Sargos;Sparos, Erythrinos, | Bocas,Manas,Pagros, Auratas,& huius generis permultos prius frixos,ac modico fale infperíos , &in caniftris cancellatim difpofitos,latifolia myrto ac lauro intertexunt.Romaninunc fricturam,nunc Pe- 48 (A fce de Sfollianominant.Atq; hos effe pifces exiftimo;quos Plinius medicus Vifcellatos vocauit.De pi- vifellai pi-. Ícibus(inquit)alpratilibusvifcellatum cum anifo conditum aut pipere modico dabis.Item lib.5.capite fces- 24. Dabis Echinos,Pe&ines,Pipiones,& pifces vifcellatos.Puto quidem eum fifcellatos.; quafi fiícella - vel vimine conclufos atq; afferuatos intelligere voluiffe. yn Carpio Benaci lacus truttarü generis pifcis eft : fed teretius illi eft corpus,barbi fiuemyftiin modum carniuorus & phryganii edax. Quamobrem oblógis dentib.non in maxillis modó,fed &in palato & fu- peripfalingua preditus eft. Squamas habet tenues;lituras intergore fubruffasac nigras. Ventrem can- didum atq; argenteum,tergus fubnigrum. Vnicam ac breuépinnam, fecundum dorfum extenfam atq; eminentem carünculam iuxta caudam : obfcuram in laterib.lineam,in quib.nullz fint pinnz; fedipía- rü quoddam veluti rudimentum fub ventre ad branchias.Huius pifcis corpus aliquantulum falcatumt eft)neq; pedem excedere vnquam eft vifum:cetera Tro&tam refert.nam fquammarum & pinnarum fe- riem eandem effe in vtroq, facilé confpicies,capite tamen e(tlongiore. Cc O- Fi $49 jo 66 IO 3? truttis, Coquuntur, vtaudio,in aqua falfa, vc Iu- 40 carpiones,&c.fic enim diftinguendum eft, Coquuntur De Capitone. Lib. III. | dy Carpionem multi vocant pifcem,quemalii carpam;hoc eft cyprinum veterum: de quo nos.infràin 4 Cypcinolcribemus.Capitur in lacu Benaco ptopé medio,quaq; altitfima eft aqua,pifcis clarus; Carpio abincolis di&tus;pedis plerunq; longitudine; qui omnino pifcis alibi non capitür. eum pifcem capere, atq; cognofcere Federico(imperatori )voluptati fuit;,Petrus Bembus Hiftoriz Venetzlib.r. Germani- cé nominari poterit er Garrfeerme, vel per circumfcriptionem, eia Szofce-men art m Gardi]ee. id eft ,'Trutze Salmonatz genus in Benaco. Nullam buius pifcis inveterum fcri ptis mentionem extare Grapaldus mi- ratur. Carpionemé Benaco Tridenti olim vidi,thymallo fer? fimilem vel Bifolz lacuftri pifci, quatuoraut B quinq; palmos longum;tres aut quatuor digitos in ventre latum, dentibus per labia multis,fquamis ex- iguis. Punctis nigris notatur, yt trutz Jacuftres feré, plurimis;in fpineo quidem branchiarum operimé to,denis aut duodenis aliqui. Audio nonnullos ad quatuor libras appendere. Spinamin capite geftant perniciofam;Platina. " Pifces quofdam auro vefci vulgó creditur,vt thymallos;carpiones Benaci, & alios quofdam. hinc & catpiones dictos aliqui fufpicanturà carpendoauto.ego aurum & argentum 2 loculis guloforum homi num potius ab eis confumi dixerim;qui vt fuo gratificentur palato nullos non fumptusfaciunt. eftaüt pretiofiffimus hic pifcis,vt diftichonillud apud Italos de eo circunferatur: Chi beue maluafia, vé mangia carpion, dncapod' ana (prigian. Benacum lacum profundiffimum effe aiunt:& in eo carpiones gregatim capi circa medium fer? pro- B 29 funditatis lacus. nam quo tempore in profundo degunt,capinonpoffunt. Maximumreteinaltá . ; | a em rectadimittunt;/hoc modo: Deindeduoc.d hoc — KOC RAN SAN SCR eft partem inferiorem retis trahendo eleuant; do ; wow nec fuperioria.b.zquetur.Deinde quaterni totü rete furfum trahunt,itavt fecundum latitudinem planum feré extrahatur.aliquádoinane, aliqui do cum paucis pifcibus extrahitur. quamobrem magno veneunt, Caro huius pifcis folida eft, & rubicunda , vt dei folentfuos pifces coquere : deinde oleo fri- guntur, Saluberrimos iudicant,vt cgrotis etiam, & capite vu!neratis concedant. quos vir pereruditus & liberalis Aloiftus Mundella medicus preftantiffimus( vn quàm R ondeletius exhibuit)Brixia Tigurum ad me miferat;quàm optimos guft do vidi paruum etiam carplonem duobus denariis argenteis & quadrante, nis venire. Alexander Benedictus tempore peftis carpionem inter ceteros quit)in Benacolacu noftro omnium laudatiffimus e(t.!dem nutrimentaq Íens: Ex pifcibus (inquit)delicatiores conueniunt;aromate conditi, Ego olim oleo frixos, àcum icone fimiliilli aul. Trident aliquan- hoc eftobolis arg^teisocto- pilces commendat. hic (in- uc Venerem concitantrecen- qualesanguillz', ex Benaco lacu : carpiones Benaci quouis modo : verüm vt diu durent,captos ftatim ac in falimola biduo retentos;in optimo oleo diu friges,vtbene coquátur. Serua- ri( fic baóet codex so[ler )hoc modo per menfem: etfi minüs falubres &infuaues fint,& eo amplius fi reco- &i fuerint,feruabuntur vt alii pifces;non tamen adeo, fi hoc modo fuerint fricti;Platina. Cauendum eftneà fpina quamiin capite geftat,ledaris.perniciofa.n.ac fivenenotinc&ta effet habetur. G Carpionis fabula inter Pierii Valeriani pocmataeft:in quafingit Catulli poete perBenacumnaui- H gantis poemata incidiffe inaquam.In carpiones(fic habet argumentum fabulz)inde mutantur libri: AMemiranauanque ps[cánza sd aeums parit. Kamenta in auritransferantur luera: Cognata qua effe conjcr: pifces fibi, Sola ella d iaceps deslinarunt carpere, Unde bac [cuta carpionum nomina, Et inp fopoemate: '! ge Canudor ad hucvemanet smembvata , vtut ante mttbat, erutladotla paticevafa manu. Puniceusq, color tergo, qui frontibus, ci qui "Argenti fuevat cornibusille decor. Fuluacarof aluum taamfeflius ind.cat aurum, ét Japor ambrofía gratior cj meer. "dureus huic lentar ots aureasdnutlus qoi 14 p Veneibus eff aurum no[fcere ut inde queas, Hic fatiare nequit aeq uennt fattave libelli. Spinulapungentzs moz[Hrat amamasocos. edt fale quod ve[co lesgos conditvr $5 vns, Fatluros pandit tesmpus 32 onzne ales, Ioeceyec quedam de vifcellatis pifcibus apudPlinium medicum Belloniusin carpione fcribit, &àf fcellafic dictos fufpicatur.ego iufcellatos potius dixerim,hoc eft iure conditos: quos quidam Gtecé, fi bene memini; jusov: appellant.iufcellum enim (librarii aliquando perperam vifcellum fcribunt)vo- cem àiufculodiminutam,apud Celium Aurelianum & Gariopontum legimus. Galenus quideminiu- *69 realbo coóctos pouiflimum laudat. | DE CASTORE,RONDELETIVS., D E fibrisancipitis nature animalibus etfi multi multa fcripferin partim ex veterum &probatorum A. Ícriptorum libris,partim exiis quz ipfi viderunt & obferuarunt, tamen inutilis non fuerit hic la- bor meus eadem rurfus pettractandi : quia quedam proferimus que ad partiü tü internar? tü externará cognitioné pertinent,que à nullo,quod Íciam,literis prodita (unt, maxime ex percontatione & collo- quio optimi doctillimique viri Gulielmi Pelicerii Monfpelienfis epifcopi accepta: qui diu domi Cafto res aluit tum minores tum maiores , vt eorum partes,naturam,mores penitus nótfet,. LI Kasup à Grecis diciturà di&tione yos,quz ventrem fignificat,quod ventrofum fit animal. Reiícien- A. daigitur quorundam Grammaticorum e:ymologia;qui ditum Caltorem volunt quod feipfa m caftret, vel quod ob Caítoriumà quetentibus caftretur. ogogior veftes Caftoris vocant, vtannotat Galenus Fi- Q 3 brum 36 — ^C DeAquatilibus ^ brum Latine di&um voluntàfibris,id eft,amnium ripis quas incolit. Canem Ponticum alii vocant; Lastra. - Galli &fre,alii besre nominant. Ab Italis &;»arz,3 Germanis Biber appellatur.Sunt quià Lutra non diftin, N 3 ox. ; (C e $ ^ d : : guunt;cium maxirmé cadda differat, & viribus Lutra Caftore multó fit inferior. Ie 714 p ER B Caftor animal eftamphibium,ac vel A dde aquatilis, Capite, oculis, dentibus murem refert: 2 e lingua fuem,maxillisleporem,roftro canem barbátum,Denteslongi funt,lati,recurui. Animal horren- di morfus;arbores iuxtaflumina vt ferro cadit.hominis parte comprehenía;non antequam fracta con- JD) crepuerint offa morfum refoluic.In interiore maxilla vtriufq; parte octoni funt molares,inequales.Àu Caudzm cur. xicule parue pilis obtecta. Priores pedes fimic pedibus;pofteriores anferinis fimiles.quibus potiffimü saqua PA^6. Sc cando latitudine natat: prioribus fomeam fibi cauat in ripis amnium,eamq; componitlignisà fe ce- FN lis eaarte collocatis, yt vel decrefcente v&l increícente aqua partem anteriorem corporis in ficco, cau- dam verb in aqua habere poffit.quia caudaextraaquam exficcatur,durior,rigidiorq; redditur, atq; id- eo ininus obfequens prefertimin excernendisalui excrementis.quam ob caufam partem pofteriorem in aqua tenere exilimant diligentes rerum perueítigatorés. alioqui egré admodum excremen- , ta relicit: tumquia fellis parum ininte fBinainfluitilliud enim frequenter euomit. tum quiaalimentis 3 9 - ficcis maxim vefcitur,vrramis & cogticibus a: borum, Anterioribus pedibus fimiarum vel (ciurorum ritutànquam manibus cibum ori A rcu Caudailli pifcium,id eft; fquamofa,quemadmodum pifces fquamohfi funt, prona parte , lupina;glabra & lguis. Partibus internis porco quàm alteri animali fimi- lior,fcilicet lingua;pulmone,corde,ventriculo,;inteftinis: hepatein quinq; lobos diuifo;in minoribus . lobisfel latet. fplen paruus pro ud magnitudine: renes magni;pinguitudine obduc&i non aliter quàmin vituloanniculo. Vefica fui ldfimilis : teftes parui, fubfiri&iq; & adherentes fping ; quiadimi fine vitaanimalis non poffunt. Fibriininguinibus geminos tumores habent;vtríng; vnicum membrana fua conclufum , oui anfe- xini magnitudine.inter hos eft mentula in maribus.infeeminis pudendum.Hitumoresteítes non funt, — . Tiendtpr quid Íed folbcuhi membrana contecti;in quorum medio finguli funt meatus,e quibusexudat liquorpinguis 4e dam peculia- 8 cerofus: quemipfe Caftor fpe admoto ore ambit & exugit;poftea hoc veluti oleo quas poteft cor-. 15, no tifls poris partes contingere,oblinit: non aliter quàm aues;przfertim ec quas adaucupium ó»v.5wepo: alunt: efje in casi? quibus fupra podicem fiue pronain parte caude veficulaeft,in qua ineftliquor quidam pinguis,oleo fi- 1. Ugansb. milis,quem roftro exhauriunt;ac pennas primum maiores; deinde minimas qualq; pinnas perungunt. £o id quod Galliaucupio dediti Proindre vocant;ideft;,perügere,atq; hoc maxime prognoftico pluuiam o prafagiriaiunt:natura aues fub diodegere folitas ad 1d ftimulante;vt veluti oleo illit peéne non made fiant, Hos tumores teftes noneffe hinc maximé colligas,quod ab his nulla fitad mentalam via,neq; du- &us quo humorin mentulz meatum deriuetur &foras emittatur, Preterea quod teftes intus reperiant. Liquor illede quolog mur,cürecés eft, oleü refest, cü vetuftior mellis liquidi colore eft& craffitudine. |, Leparum D Idem leporum exemplo declarare non inutile fuerit.Iisin vtroq; inguine tumor eft;glandule promi ] FEIKCURODHE nentis modo intus meatus eft varicofus,capreoli modointortus,ó quoliquorefluit. Hostumores cum Mofcbus ani. àn ommibus leporibus obferuaffet VUE RO e omnesfimul mares & faeminas effe credidit.Eofdem h3 mal, tumores Mofcho animali effe putoà quibus odoragim illud pus emanat. Neq; fünt audiendi quipu- « — tanttuberculi, vel vmbilici inflammati faniem effe" Tumorem effe glandulz vel tefticulo fimilem,mé- branacircundatum,norunt qui adulterant.nam in tefticuli Formam efüngunt , ac tefticulum Mofchi appellant. | De eafforeo Hzcquedetumoribusinguinumcaftoris & liquore inde mananteà nobis prodita funt, cum i-afe "veterum. — haberedoceatipía infpectioatq; experientia,nunc inquirendum,(int ne Caftoris teftes quib. olim vfi funt veteres in preftantiffimis remediis, quibus hodie quoq; fiepius vtimur:anverótumoresilliliquo- recerofograuidi,de quib. iam diximus.Ex fi teftibus vf fint veteres,poflfimusneineorum vicem tumo. 66 resillos vtiliter vfurpare.Primum teftibus víos fuiffe antiquos perfpicué docentipforum fcripta. 0';- 34 eiiaterp D» joue ei kesbe7c inquit Galenus. vdlozcv dlo 2, avo eucev (pcs "Seltiusapud Plinium;par- Lili2. 493 nos effe ait fh bftrictosq;, & adherentes fpine.Adulterari autem renibus eiufdem qui (int grandes, cum veriteftes paruiadmodum reperiantur.Prereréà ne veficas quidem effe cum fintgeming; quot nulli a- nimanuum.ltaq; inter probationes falfiefle geminos folliculos in vno nexu dependentes.In hisfollicu lis inueniri liquorem, & afferuari ale,& corrumpi fraude;coniicientibus gummi cá fanguine aut am- saoniacotquonid ammosíaci coloris effe debeat tunicis circundati;liquore veluti mellis cerofi,odoris grauis,gufto amaro & acri,friabiles, Quz poftrema nota deex(iccato tefte cum fuo liquore intel igenda eft.friabile.n.humori competere non pót.Idem de teftibus Caftoris ex Diofcoride colligitur, qui eligi vult cafforeum quod habeat teítes ex vno ortu connexos;liquore intus cerofo, odore graui & virus re- : dolente, De Cattore. Lib. IV "38 | e Caftore. Lib. IV. 187 delente;guftu acri,mordente,friabile,naturalibustunicis citcundatum. Nunc quod venditur Cafto- rium etiam fi adulteratum non fitteftes non effe, magnitudo ip(a conuincit.illienim parui func admo - dum;& gallorun; gallinaceorum tefticulos magnitudine non multumexcedunt: | Caftorium vero no- ftrum multó maius eft, nihilq; aliud plané quam tumores ii quos & oratione & pictura expreffimus;exe €i atque ex(iccati tunica veluti fcroto inuoluti , qui pro teftibus habentur : quia eo loco funt quoin quadrupedibus pendent teftes ex Hibcpas parte. Quare' non mirum (i pro teftibus ho- die venales proponuntur. Sed facultatibusne differant,vocariin difceptationem potelt, Qua de re dic£ quod fentio : Tumorumliquorem;liquidiorem effe,ren uiorumq; partium quàm teftium , quod fapo- x o risodorisque maioracrimonia declarat :ac proindein remediis que extrinfecus adhibentur efficacior erit: iis veró quz alliimuntur vis minuenda proaffectus ratione, Atq; exiftimo veteres ipfóstamorum potius quàm teftium liquorem medicamentis permifcuifle; vt ex liquoris cerofi confiftentia, odore gra ui,virus redolente,ex guftuacrimordente colligere licet : quas omnes notas veriores effe intumorum quam in teftium liquore comperies. ; Reliquascorporis particulas actiones moresq; perfequamur.Foemine quam hic depinximus,vnicus Mte eft meatus & ad excernenda excrementa, & ad pariendum, Cute tegitur & pilis denfis breuibusque & mollibus Lutre modo. Mx | | Carne eftdura; pingui;bubule (imili,femper virus olet.quoquomodo condiatur, malum fuccum gi- i. gnit.alla melior ettaromatis afperfis. Diofcorides cum pifcibus & cancris inaqua viuere, non pifcibus & cancris vefci intellexiffe vide- C tur. Verba eius funt | zov x uciuy d yx eietv 6» ud|gurs cub y irs seed piro re pet óuljoov . id eft, Fiberanci- 'piris vite anima! plera mque cum pifci bus &cancris victum in aqua capeffit.Et reueracorticibus & ra misarborum,maximé falicum;ac foliis & fructibus potius vefci experientia comperit Gulielmus Peli- cerius Monfpelienfis Epifcopus;qui fibris quosalebat;frequ enter pifces & viuos & mortuos obiecit, àquibus omninoabfüinerent, ac ne deguftarent quidem cum tamen verfari in aquamaximé cibi caufla videri poffint. 2. Permirum illad quoq; eftquod idem mihiaffüirmavit de Caftore fo:mina,quze catulis ereptis conclu- D fa: portis firmiffimis arrofis,& clauis ferreis euulfis patefacto aditu, exalto loco praecipitem fe dedit. es Magnus eft Caftoris in medicina vfus.nam, vt à pelle incipiam, vtile eft podagricis;calceari pellibus G ? fibrinis ponticis. Vrina venenis reiiítit,que commode fernatur in fuaveficaadantidota.Fel ad oculotü fuffufiones & ad venerem in mulieribus excitandam valet. Coagulum epilepticis conuenire creditur, Tumoresinguinum & teftesin frigidis & humidis morbis magno funtauxilio, cum ficco fint & frigido (calido) temperamento; qp exacri odore & fapore colligas.Setpétü venenis aduer(íantur, fternutamenta mouent,& in vniuetíum varios obtinent vfüs,quos declarar Diofcorid.li.2,Galen.lib.ri.de faciltatib, fimpl.medic. & Plinius variis inlocis,quz omnia defcribere (üperuacaneum forec. Venenis refiftere ca ftereum,declarantantidoti quibus miícetur,vt T heriaca Opii vires debilitat, ob id narcoticis adhi- betur: purgantibus verb,ad crafíam pituitam incidendam & educendam. Efficaciffimum eft catorium ex Ponto Galatiz,mox Afric: vt tradit Plinius.quod tamen Strabonis autoritate impulfi nonnulli im. 1 32: cap.s. probare pollent,cum Ícribatcaftorium Ponticum effe $a25o73e, f id venenatum interpretarentur , gy $aHiUns. tamen verum non eft. Nam Strabo de Hifpania loquens caftorium Hiípanicum cum Pontico conferens hoc efficaciffimum,illud imbecillum etfe intelligit. verba eius funt: Kasvoae udo Qiosael qorotiaol; v d] ^ 3 6 B Lib. 3. Georg. Ugo Gio Enc er Tl) eed clo Due md) aov siio "yao TQ OY TAL) TOt apte ox ec xat atre oS ots NOS. Id eft, Caftores quidem influuiis inneniuntur,fed cafterium eandem vim minim? habet cum Pontico,cui p- priumeft efficacifflmam haberein medicamentis vim.Neq; huicfententie noftre refragatur quod Aui cenna;aliiq; aduerfus morbosà Caíftoriotanquam venenato excitatos,remedia & antidota praícribüt. INam de caftorio nigro;fo:tido;rancido,corruptoloquuntur:quod venenatum elfe ynoq; die hominem perimeretraditur, & infaniam agere obimmodicam ficcandi facultatem. Eft & hocloconon diffimulandus error autoris libri de aquatilibus,qui Caftorem ftue Fibram, Ari* CAITTERU DM ftotelis Latacem elfe (cribit, cum Aciftoteles ipfeeodeminloco Caftorem & Latacem ceu diuerfos po- eff bu Wat: vorax d], 69 ^y Te Xt AH oso n Kd gU sF, TU eo ea cvs Sy atu 40 S G»uB o 4c dfi Kot A pio « Acres, Neq; eft quod contra B e[Jo- E dues id moueat quod [cribit Ariftoteles Lataci dentes elTe robuftos, noctuq; egredi; virgulta pro "^". xima fuis dentibus ytferro precidere,quz Caftori tribuitPlinius. Etenimid Caltori, Lataci,& Lutrz | commune eft. Vnde Varro Lutras quafi Lytras dictas e(fe exiftimat,quod arborum radices in ripa fucci- Bs aM un a C X z x Eur xl: " voce FAX quidcom- dat & difloluat,quod Grecis eft, ves. Lutra quidem prater differentias quas alii adferunt, à Ca(toredi£ mupa caffori fert renibus: quiin Lutra magni funt;ac veluti exmultis paruis renibus compacti, quales effe Delphi babes, nis & Vitulisterteftribusalibi diximus. Latax veró à caftore;quód Lataci pilus fit durior, medius inter qd duerfuem pilum vituli marini & cerui. ouo * C OROLLA RIVM. Caftoris & figuram (parte prona,vt R ondeletius fupina) & hiftoriam cum quadrupedibus viuiparis À dedimus: Bellonii veró de eodem obferuationesin Appendice deiifdem : vbi & quedam ab eo fcripta non approbaui:& inter alia quod calculiinterdum in teftibus exiftimatis reperiantur:intellexiantem $ 9 poftea Bellonium calculos illos dum caftores ipfos fecaret; reuera in eis reperiffe : quod vt virodoc&to & diligenticoncedam,raro tamen & preter naturam id fieri dixerim.hic,quoniamR ondeletio quoque & Bellonio;de hoc & aliis quibufdam amphibiis animalibus in Aquatilium hiftoria agere vim eft, quaedam fuperpondii loco adiiciemus,Kiranides caftorem al io nomine canem fluuiatilem nuncupat;a« lii potius lutre hoc nomenattribuunt;& cquius quidem vt mihi videtur. quandoquidé lutrain pifces; ceu canisin feras inuadit: caftor nó it&, Pro latace, Auicenng ex Ari(toteletranslatio lamyakiz habet: Albertus falfo caftorem exponit, curi Áuicenng interpres prolatace habeatlamyakiz , procaftorefa- ftoz.Eadem voce alibi deceptus Albertus lamig quzdam attribuit,que omnino caftoris donc Fiber Get manice Ziber dicitur,apud Saxones Pie vt Ge. Agricolafcribit.à pud Anglos quofdam noimen Latiná (eruat:nec mirum fi nullum ei pofitumfit vernaculum;quando ineainfula non reperitur, vt audio : & forte neinaliis quidem infulis marinis. Sed nonnulli Anglorum Zexer yocitant, Q,4 GC ; LJ LJ F' 188 . DeAquatlibus. B — CaftoremSoftratus fcribit inueniri in defertis Scythic, & teftes habere latos inftar apri, Scholiaftés Nicandri. Caftores aliqui andcogynos elfe putant; (vt etiamlepores, )quod tumores teftibus fimiles in vtroq; fexu habeantur. Caftoreum circa vrbem Balafcham abundat , & inalias régiones inde effertur, Ludouicus Romanus.Enydrusanimal ef fluuiatile amphibium,(imile talbori Hielo hue. Apud Gelo- noslacus eftingens,ex quolutre capiuntur & caftores; Herodotus. Noftrifibros circafluentes tantum aquas morari aiu ntlutras etiam circa lacus, Nicandertamen caftoremoupweiov,id eft lacuftrem dixit. A - uicenna fcribit fe vidiffe caftorem , cuius omnes dentes fuerint rubei, & curui, & longi. & huius cauffa fuit,quia hocanimal eft venaticum,& nifi veneturnon habet cibum. quamobrem natura produxit ei dentes longos;qui fortiter prede infigantur: & curuos;ad fortiter retinendum. rubedinis autem cauía 1 o fuit;influxus (anguinisineos, Albertus. Caftorem foeminam in Albi captam Georgius Fabricius (ine- iftolaad me)fibiinfpe&am fcribit; cuiusvtriuíq; pedis digitus qui eft minimo proximus,vngulam bi- fidam habuerit; roftro auis fimilem.cetera bellé conueniffe cumicone quam lib. 1. pofui.Iulius Pompo nius Sabinus,qui anteannos octoginta in Scythia percgrinatus eftin hunc modum de caftore fcribic li broz.commentariorum fuorum in Virgilii Georgica , Fiber animal horrendum , infra magnitudinem porcelli;pedes habet breuiffimos.ventrofus eft. Dentes habet peracutos.Habitat ripas Boryfthenisam- nis, qui € palude inaccelfibili oritur. Differuntinter fe colore,(vtin p.referetur.) Cauda pedalis,aut auloamplior,inlongitudine formam habetlingue humane,fed tamen amplitudo modum non ( forte abes detzegatto) fuperat.eadem pilos non habet,cortex veró fimilis eftcortici pied funtfne (qui- ia. Si requiras fimilitudinem , fibri fimiles funtlutris,&c.qua referemus in fequentibus capitibus. C Circafluuiostantum degit: vel, vt quidam putant;etiam circalacus: videin 4.Caftor etiam, vt feles & (ciuri,pedibus prioribus caput,aures,os demulcere folet, Ge.Fabricius, Nullam arborem, preter po pulos;ab eo expeti & abfcindiaudio,easq; [zpe mediocris in Germanorum zetis vfitate fornicis craffi- tudine. Adarboris truncum erecti dentibus deorfum actis fecant: & poft vnam aut alteram fectionem femper retrocedunt curfüjinfpe&uri cafumne minetur arbor.Domicilia fuaad tráquillos profundos- queamnium receffusaut finus fer& confütuunt. Fiber motíu arbores iuxta flumina, vt ferro,czdit.Pedes habet breuiffimos : vnde fit vt currerenon poffit. Cum vocem dat infans effe creditur. Pafcitur pomis & arborum corticibus;lul. Pomponius Sa- binus. | D Caftorfeipfum caftra; Tuuenalis Sar.17.Minimé mordet, Pomponius Sabinus.id enimnifi laceffitus non facit.irritatus vero adeo fuit, vt etiam offa eius,quem inuaferit,morfu diminuat, Geo. Fabricius. Tria domiciliafeu cauernasin ripis per gradus excauat , vt cum fluuius intumefcat , fuperiora petat: quoniam prope aquas habitare gaudet,Pomponius Sabinus. Fibriinter fe differunt colore,quein pilo differentia eft. Qui nigriores funt,vt dominos ceteri vene- rantur: proxima nobilitas illis eft; qui non funtadeó nigri : qui ruffefcunt;ferui funt. Ita obferuatum eft àScythis. Hi;id ef ferui;pomalegunt : hi cedunt cortices.inde duo iunguntur, in quorum dorfum ali1ex bacillis veluti cratem conficiunt; & poftea poma & cortices fuperimponunt.Illiautem qui fübi- ere,iuná&ti procedunt pari greffu,vfg; ad regiam,G ibiexonerantur, Cum domini capiuntur, maerore quodam afhcitur plebs,& luctum incelfu vultuq; indicat.Si domi nutriuntur,tantus inefteis pudor,vt domum neq; ftercore neq; vrina maculent: & fi egredi non datur,queritur,& clamat, donec poteftas ei fiatexeundi.Et quanto nobilior, tanto modeftior eft fber,Idem Pomponius. Quod feruos ellos Io- coplauftrorum elfe Pomponius Ícribitjid cum mure alpino commune habet hoc animal, Ge.Fabricius. E Fibriapud Vallefiosaliquandocapiunturin canalibus feuaquaductibus, qui à Rhodano fluuio in prata irriganda ducuntur. Caftorum pelles apud Gelonos ad rhenones faciendos confüuuntur,Herodo- | tuslib.4.Ézdem apud Mofcouitas habentur in magno precio: emnesá; iuxta ex his,quód nigro eoque notiuo fint colore;fimbrias veftium habent, Sigifmundus Liber Baro.In Polonia etiam caftorum sellos elegantiores pretiofiffime funt.nam & diutiffimé durant. Pelles dorfi veftium pellitarum adduntoris, tum vt decoris gratiaemineant,tum quia eifdem conferuari putant alias pelles. Fiunt & integre veftes ex eis, quibus pannus nullus füperinducitur i vté Dru E pilismollioribus & interioribus de ventre prafertim,inuicem intricatis lang feltrie inftar tibialia & pilei fiunt, qua refiftunt pluuiis. Adipis fibri pifcatoribus etiam vfum elfe audio, fimiliter vtardec. Dentib.fibri necollis puerorum fu ir aiunt vimineffe;jne membrorum aliquod cadentes perfringant: quod quia ratione caret, fuperftitiofum ar- E bitror,Ge.Fabricius. Suntexvenatoribus Germanorum;qui fibri etiam carnes ad tibi parant:pre- cipué veró pofteriorem eius partem á falubritate commendant :ego pernam aut petafonem pinguem pretulerim,Hier.Tragus. Scythz caudam comedunt; & in deliciis habent;& fale condiunt , vt nos pe- talones: eftenim ita pinguis cauda,vt apud nos lardum,Pomponius Sabinus. G Dentes caftorisanterioresaliqui poculis immittunt;aduerfus regium morbum vim eis ineffe medi-. cam perfuafi;à colore forfan quo & ipfi flauefcunt à ruffo. Vrina firi refiftit venenis & ob id inantido- taadditur.adferuaturautem optime in fua vefica,vt aliqui exiftimant;Plinius. Apri quoque vrinam in. veficafua feruari & ficcariad remediaquzdam iubent. T Probaturammoniacum a? «ecopifov r5 àr 7, hoc eftodore caftoreum referens, Diofcorides. Galenus non «aso; fed .2e/: id eft coriandri odorem inammoniacorequirit,nifi librarii erratum hoc eft. ego ca ftoreiodoreminammoniaco vel inde probárim,quod adulterantes verum caítoreum , gummiaut am- moniacumin follem coniiciebant,vt pluribus fcripfilibro deanimalibusin Caftore c. Mofchi odor horribilis ( virofus)redditur,fi prope affa faetida vel caftoreum fuerit , Arnoldus Villanouanus. Cafto- reumabundat in Perfide,fed ex Bala(cham vrbe aduehitur.tanta ineftilli vis, cum nondum confenuit, neq; adulteratum eft, vc Vertomannus referat ( urit eius Germanus , non re&é hzc ad mofchum tranftulit)quaternos homines; qui finguli poftfingulos illud naribusadmouerant , fanguinem Pie nus ex ipfis naribus mifitfe.Sed Per(x ob auaritiam nullum fyncerum caftoreum ad nos venire finunt. Inuenitur & iuxta ftrum flumen,& iuxta Rhenum etiam,in frigidis fcilicet regionibus , fedlongéin- firmius eo quodin Qrienteac Meridie gignitur, Cardanus. Caftoreum annis fex poffe feruari recentio- ; res qui 49 Ov e De Cattore, Lib. IV. iSo pres quidam fcribunt. Efficacius effe aiunt quod viuis caftoribus (it exemptum. Procaftoreo fübftitui ad remediapoteftagalochumaut filphium, vtlegimus in Antiballómenis Galetio adícriptis.ego pro a- galocho fagapenumlegerim,vt Ícripfi libro r.de animalib.in Cáftore; Cetérum in Antiballomenis que cum Aeginete codice habentur,in caftoreilocum non filphium fuccedit,fed (ilpharum ; id eftblattarü fatentium inteftina, e2.9ov(eco» ) 88euedvtvreeo: nimirum extra corpus,vbi ferm? queuis feitida aut virofa pro caftoreo vfurpari licet.à filphis quidem ad filphium facilis efttranfitus. In multis diuer(isq; remediis apud veteres caftoreum opio;nimiam eius ftupefaciendi vim inhibendi cautfa mi(ceri folitum animaduertimus: vt in medicamentis ad oculos;aures;ad hzmoptoicos;coliacos ; dy entericos; apud 1 o Galenum de compof. med. fec.locos, Nicanderin Theriácis aduer(us venena commendat kal za (B V xoty doy irSid eft caftoris teftem(vt Scholiaftes exponit; iso ? A69 eov a!rá t hoc eftintegrum , vel caftori ipfi perniciofum.fed integrüm femel dandum non putofenfille Nicandrum, cum nullus ferà medicorü fupra drachmam vno tempore propinet.Caftoreum inunctum emollit neruos & ficcitàtem aufert , Ki- ranides. Aluum mollit, & fcybala educit; Brafauolus: quod nos aliquando experti fumus. Si manus &caput contremifcant(inquit Aretcus in cutatione lethargi feu veterni) caftoteum dimi- .diz drachme pondere ex mulfe cyathis tribus ad plares diesbibendum eft.( bibi verb non polfit;ad de - moliendam calamitatem cum olei cyathis tribus;in quo ruta inco&a fit; duplumin imum inteftinuvi - infundatur:idq; per plures dies faciendum, Vltra vero vtilitátem, qua ex hoc prouenit, (nàm fuprain- fraq; flatus expellit: & nonnullis vrinam ftercusq; dettudit:) fi forté in omne corpus dilabens penetrat, 19 firmi atq; robufti nerui efficiuntur, & habitus ad calidum ficcumq; permutat: morborumq; cóftitutio- | nes conuertit. Optimé etiam proficitfiin nates infpiretur.nam & ea ex parte fpiritus (ternutamentis e- ducit.Et quemadmodum per veficam vrinam expe lit,ita & per nates mucum. Hos autem effectus hoc locofuaui caliditate pre(tat;& melius quàmalia fternutatoria:fcilicer quàm piper, veratrum, radicula; | euphorbium.nam hzcad primum atq; vltimum attactum immitia fant, & caput fenfumq; perturbant, Caftoreum veró paulatim adhibitum calefacit,cum & alioqui capiti conducat : quandoquidem nerui ' vndiq; ex capite oriantur:morbis autem neruorum caftoreum medetur. Ceterum ipfüt camaliquoaut aliquib.ex fupra comprehenfis admifcere non ingratium fuerit. nam fi admixtum fit; non ptotinüs qui- "dem caput mediocriter cóturbauerit, diutius vero caliditatem accenderit, Hiec Areteus. Et paul poft: .— Eadem huic vitio,que &catocho expediunt.fimilis enimatq; eadem eft horutn morborum fpecies.Ca- 39 [toreum vtiq; iftis opportunius eftatg; lenius & potui datum, & illitum,& in inteftinum infufüm. Et moxin capitead apoplexiam: Miram habet vim ad refolutos caftoreum, & illituti cum aliquo ezántc- dictis oleis, (Sicyonio vel gleucino:) fed long& potentius efti cum mulfa potui detur.portio veró tanta fit,quantamin veternofis nonimus.coniectare autem oportet & etatem egrotan tis:& mentem;an plu- ribus diebus bibete fit patatus.Et paulo poft:Inunétionum veró materia eft(1n hoc morbo)quacanque àme fapradicta funt;cum ipfis veró caftoreum.Item inter auxilia rigoris quem tetanumvocant:Peran- gende(inquit)funt nares caftoreo cum crocino CUT Mui PEE caftoreum trium obo- lorum pondere affidué bibere expediet. Verum fiab hac potione gula laboret;interiicienda eft la(erpi- tii radicis exhibitio;&c.Fgo puelle aliquádoàlaqueo pauló poftquam fe aftrinxilfet(nimio merote, d ' adolefcens,qui coniugium ei promiferat;negaret erepte;caftorei pollin&m in iure calido per os infudi; vnde illa mox reuiuifcere videbatur,viuitq; etiamnum. Ad capitis dolorem caftoreum cum oleo &a&- ceto Archigenesapud Galen.commendat.idemid admifcet cataplafmati cuidam in capitis dolote,& a- 49 liisad eundem remediis.In curandis phreniticis vehementer noxium eftaceto vti; atq; peücedano; & ruta; & caftoreo.premunt hzc enim;& vertiginesingerunt,& ob actimoniam fui tümeutes diffecant membranas.Hin etiam alienationem geminant;aut prefluram ingerunt vehementem.Celius Aurelia- nus, Arnoldus Villanouanus de memorie conferuatione fcribensad vn&tionem occipitii cum cateris ' miícet caftoreum duorum veltrium annorum. Collyriis monohemeris dictis quibufdam addunturea que mediocriteraftringunt,& concoquunt;& difcutiunt.taliaautem funt;crocus, myrrha, lyciumIn- dicum.caftorium etiam & thus citraadftrictioné concoquunt; fimulq; difcutiunt, Galenus. qui alibi ét ' idem fcribit;caftoreum intet ocularia medicamenta concoquere fimul & difcutere, Apud eundemtter ' Afclepiadis medicamenta ad fluxiones oculorum cohibendas caftoreum cum opio commendatur, Ad e ks auditus grauitaté ac fürditatem Caftorium cum baccislauri & aceto infanditur,Archigeties apud Ca- 3? Jenum de compof.fec.loc.Ibidem caftoriü ab Andromacho & aliis mifcetur compofitionib.ad aürium dolores;iis prefertim quibusi& opium accedit,vt vim eius infringat.CCaftorii & papaueris facci par pó- dus in teftaatticaaut Romana torrefacito,& trita paffo diluta aurib.dolentib.inttillato, Apolloniusin eodem opere. Ceterum queret fortaffis aliquis; (inquit pauló poft Galenüs;)quam ob caufam; cum nó folum Apollonius,fed alii etiam quidam celebres viri papaueris (accum & caltoreür torrefacere iu f- . ferint,quo videlicet vehementia virium ipforum minueretür,ego àd priorem meum fermonem id ap- 4n ponere reliqui; nimirum füpra; cum auris doloris curandirationem (cribebam. Haicego refpondebo inhunc modum: Caftorium quidem igitar neq; omninotorreri opere pretium exiftimo, neq; enim tá- uam fenfus ftupefa&tiuum ad papauetis fuccum ammilcemus,fed ob contrariam omnino tationern.vt J videlicet vehementiam refrigerandi facultatis in eo obtundat. Quare qui papaueris quidem fuccá tor - & 0 reri iubent;non fimpliciter id faciunt. In caftorío verb omnitioabfurdé id precipiunt : ipfum enim per fe concoctoriá zeté folubiliá & in fcirrhum induratarum affe&tionum vim habet.Sufhiciens itaq; eft ét papaueris fucci facultas,fi ex eo quod eorum compofitio diu ante preparata & iam inüeterata fit, ipfius vires leniantur: torrefa&us enim efficáciam perdit. Si veró caftorio mixtüsad tempus aliquod'inuete - * rafcetmanebit quidem adhucin eo multa efficaciaipfius facultatisimalignitasveto i píius extinguetur, ' Addoloremaurisex inflammatione obortüm: Mifcetur caftorio opium.verum multo ante vfum tem- pore;fiue pari pondere,fiue duplo caftorio ammifceatur,preparatum id effe conüenit:& milcetur qui- demin vehetiüintiflinis doloribus pari,in minoribus veró duplo. Liquor veró quohac diluuntur ex multo fapa fit. multó.n.magis quam dulcia vina;dolorem hzc fedat ; &c. Galenusibidem, Emplaftro "cuidam molarijid eftad dentes molares dolentes;caftoreum addit Afclepiades ipud Galenum; Caftores & 100 De Aquatilibus. Caftoreumporum & olfa&um,& oleum de caftoreo ftomacho inun&um, profünt fingultientibus, Trallianus. Colicismedicamentis quàm plurimis caftorium mifceturapud Galenum lib. 9. de comp. fec.locos. Cumoleo feu( &)nitro fubmiflum (clyftereimmiffum)colicosíanat, Kiranides. Caftorii drachma cum opopanacis obolis tribus pota( vel deuorata)fummé facitad ifchiadicos, Actius. Semen nonemittentiin coitu (cumtamenin fomnis emit:eret)ob humidam vaforum feminariorum frigidi - tatem;cafloreum inter cetera propinatum eft, Aetiusin fine libri vndecimi. Caftorum tefticuli ad cu- zandas vuluas funt vtiless(:5 vsscev aun, : Valla non redté tranftulitad curanda pofteriora, ) Herodo- tuslibro 4.Sufhtum caftorium olfa&u excitet ex vtero ftrangulatas, Galenus ex Afclepiade.Vtero ftrá- gulatis fabuenit fade olentium olfa&us,vt liquide picis;capillorumlaneq; exuftorum, flamma inlu- '* 'Sernaextinétz nidoris,caftorei: quod prater feeditatem odoris neruos etiam refrigeratos calefacit, A- 1 zeteus. Caftoreum cum vino iniun&tum;fuffocationes matricis fanat,Kiranides.Caftoreum peffis vete- rum mollientibus mifcet Hippocrates inlibro de fuperfostatione. Idemlib.2. de morbis muliebribus, ad luxum rubrum ex vtero,caftorii obolum ex vino nigroauftero propinat. Kiranides vero, Caftorium | (inquit) tritum,in peflo,meníes educit.idem potum cum cerumine (lordibus)deauribus mulz ,con- ceptumprohibet. Cumfatus mortuus eft,dictamnum Creticum propinari, aut fiis defuerit , caftores- - (sammgoz,caltorium potius)in vino Chio coqui(& propinari)iubet Hippocrates in libra a£ yxomp de &jGovs, . Quicorruptum caftoreum fumpferunt,calide phrenitidis accidentia incidunt, & citó mori pericli- tantur. His poftquam vomitus fuerit prouocatus,Íuccum propinatoacetofe herbz,autacetum vini,aut lac vaccinum acetofum , aut malorum acetoforum fuccum, Eft enim hzc vis propria pomorum acido- 29 ram fücco,vt huic veneno aduerfetur, Lac etiam afininum prodeft; R afis 8, 55. ** — Epitheton. Aueeksxo'es G- Nicander dixit;id e&lacuftrissqnanquam noftri circa fluuios tantum,nó etiam lacus reperiri caftores aiunt. Centaurium minus alicubiaudio Ziberkraut Germanicé vocari :non à fibro,vt coniicio, fedà febre, cui medetur corrupto nomine. Herba quedam in humidis pratis, & fofli s pratorum aquam continen - tibus crefcit;ternis foliis,fabz fere: radice longa;tranfuería,geniculata,quam Adamus Lonicerus fcri- bit ife kie , id eftfibri trifolium appellari. .. Vulpanferem Galli fualinguafibrum appellant, vn bieure : eo quó d fimiliter vtfiber viuariis noxius üt deuorandis fcilicet pifcibus , Bellonius. De Caftori dicetur mox. C. (aftorputo, fic mefubes,apud Pompeium: Perottuslegit (übis. S ed rectà puto fübes legi, proeo ; quodeft, fubtus arrodis, vt caftor arborem. DE CASTONRKIDE. " - f^ Affotides animal marinum ad littora & faxa eminentia vlulatum diritatis plenum edunt, & grauif fimerugiunt:earum Íonitum quicunq; audierit,non effugiet,quin paulo poftexcedat à vita, Aelia- nus 9.49.ex Oppiani Halieuticorumlibro primo;vbi is Caftorides inter cete recenfet , quz à mari in ficcum aliquando exeant his verfibus : : Jia S 3 ? 3 , L » : A E Ang 0. ioveosi 49d ay y Aor cupipaus Micvyoyr y yn EAuss Te z aar iBoéos et y EA 2 23 D V 5547 X, »r b N 3 1 » Kascpidec T Aca d|paurevJeecs ov ai xeryewluo O'oxaw O2ri XQ 0X2 my AIT ou Gi0Y toU 2VTRL. 40 A'idpalew & c.v bi Mleyorra fiióvecan 49 «/psaeac id eft mifceri litori & terre;pro eoquod eft in litus & ter- ram exire interpretor: nonautem inlitore coitu cum aliis animalibus mi fceri , vt innominatus Oppi- ani paraphraftes intellexit; his verbis : Méyvusu) i É ys eAus 15 ata idoeib& nr gAtoyy Cr "Pls yii; y momo xod M xaigoeAcs d|useiuovis B» d|& ew v xaucop Ace ac YS a dixsen THc Qovilc au TH eA GUT. Lo. Tzetzes in Variis Ícarum & ca- ftoridem folos pifcium vocales eíTe (cribit. | CATYzLVS cetus quadrupes noui Orbis,deícribetur infra inter Cete diuerfa. ^ "QaArTvs. lInmariiuxta Arabiam nigram varie animantes degunt,terre(tribus fimiles, fed breuio- e zibuscruribus;iisq; pinnatis: corpore pilis obtecto perbreuibus,nempe Afini , Cati, Canes & Boues, Exnauigatione Ham burgenfis cuiufdam peracta anno Salutis 15 49.Itali etiam canes vel mufteles ma- zinos, vulgó catos appellare folent, m CAvATA. Vide Canitafuperius. CaAvLINES, videin Gobiis. 5C cKepgaeiae, Dy 5uac, Helychius.Vide Camafenes fupra. C EMMOR ; XAuxsceccetus eft ingens; Hefychius & Varinus. CruTRISCVvs. videinPungitio. 2 CzPHALINVS; KeQuAiG- pifcis,à Dorionein libro de pifcibus nominatur, & alio nomine Blepfi» 25,3 Cephalo diuerfus, Atheneus. In Phauorini di&ionario xeQaoQ- non recte per x, Ícribitur in pe» " siultima. CrpPHALYs pifcis,id eft Capitojmarinus,inter Mugiles defcribetur. | ". DE CER CVR O. eee ti pifces manentinDetris qua plene funt chamis & patellis, Oppianus libro 1, Halteut.fcribit «C X zautem Kiguroo proparoxytonum, per :.diphthongum in penultima. Ouidius inter pelagios pifces etcyron ponit, pery-in medio. Cercyrosq; ferox Ícopulorumfine moratus, Plinius ex Ouidiononre- -- été bopgyrum,nifi librarios caufemur;pro cercyto poíuir. Varinus etiam xégkseor piícem agnofcit. Ron - :deletius inter pifces fibiignotos numerat. Apud Hefychium xexs2€- , properifpomenon, tum nauigi- ájtum piícis nomen eft.Cercurus fiue Cercuron, nauis Afiana pregrandis, authore Nonio : à Cypriis inuenta,tefte Pliniolibro 7. Plautus Sticho,Ibidemin.cercuro.ftega.Ibidem: Cercurum quo ego me anaiorem non vidifle cenfeo. Arianus libr.8.pro genere nauigii xcexsgoy nominat. ^ D! [ D De Caftot&. Lib. IV. E | DE'CERIDEÉ VEL'CIRRHIDE, | 1 VIS aliuspifcis eft, cuius nomentam vartis fcriptum modis reperiam,quim dequontine dicemus. Nàapud medicos UM Siph nium,&Tra lianum, xpi: vocatut,vocabulo oxytono fceminino per ià€- paroxytonum inflectendo: nimirum à colorecerovnde & pruna cereoia dicuntur.ab aliis cir rhisy«ije« à cirtho(vt Greci vocant)colore;Lotiri giluum interpretantur.is autem fabflauus eft,itain- ter vini colores «jp ^i legimus.Kij/,. (malim oxytonum feemininum ); iy 9/5, iro. ip og £c TDU S pota, xd - pice 2jgo vs ci iAg. Klüa «e, eio (9» eon C ouolorc d A&yeTu 439. Kurztlag iij» i65 lame qu Oct A abog dle $ Aus v(G-, ( Kobxoerel|: ^ voc. V nus enim pifcis eftLychnus & Adonis.vide in Lychno, Varinus.qui tamen pau- zr Ióantefcripferat uoi; (oxytonum cum fimplici rhó vt ét Hefychius) «9-256, doov A ciere Vi | deturautem fentire pifcemalio nomine Adonin di&um,à Cyptiisaut Laconibus cirrhidem vocari, & color quidem fubflauus,vtrifq; connenit.Sed Oppianus pifces hos facit dineríos,De&donide enim vel exocoto aliafcribit: de cirrhide veró libro i. AME circa petras leprades degat: libr.tertio cir- rhadem vocans; perca deuorari refert. Ceris pifcis carne eft molli,bonam facit aluum, ftomacho come modus eft.fuccus veró eius incraffat & abftergit; ( «yu z7unyequa duo videri potlunt inuicemad - uerfari;) Diphilus.Ex pifcibus dare conuenit «oxacpoy, espilery vovoodppur, Trallianus de hepatica dylen- — teriaex intemperie frigida. Incolicoaffe&ua fumantur pi (ces duriote catne prediti, vt Ceris;(atott D:ph-« [yis v n0 Aot eire cospkov f a8 ;Jorp hus;glaucus,Idem.K ies; nomen eftfuuii,& picis, & proprium,Suidas & Varinus.Kejiic, nomen pifcis,Suidas. Kid", pifcis quidam,Hefychius & Varinus.k &va(j, pifcis, & auis 2.0 genus, Varinus,Reperitur & «ieu C rhódimplici, ni fallor,apud grammaticos.fed proaue carulo, id eft 737 alcyone mare, :s?v^G-apud authores vfitatum eft.Septimum turdi genusà Prouincialibus cero dicitur, maximé Antipoli,& noftri [peciem vnam turdi cero vocant.hoc genns effe puto quod «plc ab Atheneo dicitur,R ondeletius,ex quo & iconem &delcriptionem huius pifcis interturdos ponemus, Vide eti Coroilarium noftrum fuper eodem, Alius eft coris pifcis,qui & efcharusà Dorione vocatur. Idem mirum eft pifcis Scier hic Wottono di&tus circa nuda faxa degens;inter ignotos ab co numeratus. ATL ni- DE-CERNVA FLVVIATILI. BELLONIVS, P lícis faxatilis ( fleniarder pifces con proprie faxatiles decuntur )eft Cernua, Gallicis amnibusi gnota.Britan- A 5. nis «fe vel &uehi dicitur. Noneftautem perca marinaaut orphus; vt in Orpho contendimus. B Y Neq; aliorum quifpiam eft quí Channam meliiis exanimem referat, Nam mortua hiat, & oris rictum apertum tenet.Etft.a.faxatilis ef plurimum tamen habet vifcofi lentoris Íquamis adiuncti.Gobium ma. rinum(dum natat)hoc potiffimum refert, quód pinnas omnes laterum;cauda & tergoris ymultis trif- uerfis licuris nigris,variegatas oftendat. Ceterum recens capta, hilari quadam ac fübvirenti Opacitate, ceu Pauonis torques;refulget. Imo véto extra aquam educta,acfuo humore detería, aureo fulgore in czruleumabeunte inlienis eft. Percam plurimum emulatur,nifi traufuerfis lineamentis(que Percain- funt 'careret,oreq; effet magis recurto.Huius caput ad Sparum accedit;atq; eofdem habet colores:ocu los elatos,czíios, admodum perípicuos & tran Íparentes. Cernua hoc potiffimum figno dignofcitur, g. Ípineum branchiarum tegumentüm,crenatum vtinlupo,& fuarimaluxatum habet, Vbiautem linea quae pifcium latera fecat;ad branchias. incipit; ibiaculeumad caudam Ípectantem draconis marini mo "^. dovideas:Sed & hocà Perca diffidet,quàd Percaduasin tergore pinnas habeat, Cernua veró tantum y- 4o nicam: nullisq; dentibus, fed neq; lingua manifefla p reditaeít: fquamisq; eft quadrangulis, robuftis, crenulis tenuibus in gyrum incifis contecta,quz pilcem huncícabrumadmodum efficiunt , vnde Àn- . glis nómen habet &.cé/ in quo etiam f Cyned um & Paganellum imitatur, 2 *Oinadum: Rarus eftapud Tamefin : plurimus autem in Ranello, quod Oxonium preterfuit, Nam is pifcis a- P pud Britannos Perca falubrioreffe creditur. — | | Z&ftate tantüm capitur : latet enim pertotam hyemem. ( Proindeà (aforieasundar) Cernua radiis folaribus obiecta, maculis nigris per dorfum di (tingui perci- B pitur : at tota fub ventre candicat. Ad efophagiingrelfüm in faucibus quacuor oflicula dentata; duoin fuprema, duoin infima partegerit,quibus cibum in ftomachum demittit, Takeréora. Eius cor fuo pericardioinclufum , & fepto aliis vifceribus feiunctum eft: quodé corporeextrzactum $5 Callionymi;Scorpionis, Exoceeti, Orphi, Channe, &multoru m aliorum in morem diu moueri non de- finit;atq; in fyttole quidem exangue & contractum :in diaftole autem multo fanguine madere atque ex anfum effe confpicitur.Huius porró hepar ex pallido ruffefcit, finiftre ftomachi parti incumbens: à quolobi duo exiles dextram regionem occupant;ac pylorum fouent. Interaneaomnia Cern ue peritó- Acoargentei coloris circuncluduntur. Vafculum fellis tenui villo alligatumà fixa iocineris parte des pendet;atq; à longo ftomacho pylocus exit: cui trestantum apophyfes breues & albeannectuntur.Lis eneminter fpinam & ftomáchum maiorem in hoc pifte pro magnitudine eius quám inaliis vidimus, parum lunatum,venis,neruis,& arteriis fanguineis ipfi ftomacho alligatum: Duodecim quoque velus ti vniones;erui magnitudine,carnolos tamen;candidos,& calli duritiem habentes,in qaibufdàm Cer- PERISS confpexi: quorum vnufquifque vermem inclufum, gracilem,oblongum,teretem contineret, quí ex venis mefaraicis dependerent intet colon & ileon;ad eos anfractus,in quibus laces eife folenz. nam etiam Lumbricos, A fcarides ( vA Carides vox utdctur obendarc)infe fquiulnam longosaliquando compe rimus.Ceterum Cernuc rectum inteftinum rübrum eft; quod ceteris alioqui pifcibus pallidum appares re folet. 1 : : Ego veró puto AcerinamPlinii medici,recentiorum Cernuam elfe: cumqueExocétum Romas 4 nis pifcatoribus femel oftenderem,vt vulgare eius nomen ab iis fcifcitarer;illi Cernam ' vdcerilid. ) vocabant, quod tamen vocabulum etiamad Percam fluuiatilem transferre folebant , 192 De A quatilibus. COROLLARIVM. E Cerne fintiatdu (con, drgentinafatla. E: RES RSS x P T ly, "m Pup P a 25 . DPPDY DE o ez s DE ES "a, n C VAT. r3» NC (d j py 7 7 SN dU d. ed SM AA ; 72 s il - MI j PLI X771 rece N | ! Hac efl murica,ut in fceleto quea, vid, cbr vette fcit "Bellonimr, Marinus piícis,quem Ariftoteles orphum vocat, Theodorus cernuam interpretatur, Greci quoque orphum hódie cognominant;Maffarius. T heodorus quidem Siculos fecutus videtur,qui orphum vul- go cernnam appellant, Maffilienfes Ernham Corrupté;Gillius. Venetiis chergua dicitur. Piíces qui vul go cernuz,Grece dicunturorp hi,Niphus.Sed de orpho pice diuerfo quàm hic propofuimus, fuoloco agetur. Aufonius cernue meminit, fed ea fluuiatilis eft, Kondeletius. Item Maflarius, Decernuapiíce (inquit)meminit & Auíonius : fed quoniam inter fuuiatiles, orphumne intellexerit , haud equidem afürmare poffum. Ego cernuz nomen apud Aufonium neq; in Mofella;neq; alibilegitfe memini. Nul- lus eftinter Latinos authoresantiquos,qui vnquam pro pifce marino cernuam Latiné pronunciaue- rit;,Bellonius: cumtamen Bed de marino,neq; de vllo alio dulcium aquarum pifce , cernug nomena- ud veteres reperiatur,quod ciam. Vt ex Ariftotele Gaza,fic ex Galeno etiam plerig; interpretes illum 1mitati,cernuam pro orpho reddiderunt.nos hicnonde orpho,neq; cernua marina , fed de fluuiatili fcribimus quam cum Bellonio ficappellamus, vel cumio.Caio Anglo afpredinem. Ruffé &nglis,vel Rs« bietiam;fi ret ita fcribit Bellonius;ab afperitate dictus eftpifcís, nam & Ger- máis Kaucbafperum fignificat.Pifcemaudio fpinofum effe pinnis,quas in dorfo & in ventre habet:eas- ue adtactum erigere in fui defenfionem: ita vt nufquam contingas:nifi te Idas. Perca paulo minoré Cerna vel e &: cotundiorem efle. Non video (inquit Bellonius)quódille pifcis(marinus) quem vulgus Romanum Lit liens 2 & Neapolitanum cernam vocat,cum eo conueniat quem Graeci orphum nominant. ( sempe vuirus Gra- gum, ad quin- ^... pidie.nam diver[um abeoerpbun veterum "Rondeletius pingi.) dem Bellonius cernuam fluuiatilem vo- que pifces di- serfos. Ruff Danubii. Porcellio. Perces. Ac fprede. cat Ruffum ab Anglis dictum pifcem,nimirum quod nullum eius antiquum haberetnomen. Habetis fimilitudinemaliquam cum perca marina, & partim etiam cum channa: quorum vtrung; pifcatores a- liqui Italie cernam vel cernuam vocant,vt alii exocoetum quoq; & percam fl. '&uff pilcis etiamin Da- nubio nefcio qualis appellatur.Pifces magni (inquit Albertus libro 4.de animalib us, tract. 2. cap.3.) non poffüntintrarein cauernas.itaq; dormientes inarena peres ciuntur tridente.& fic piícatores vená- tur in Danubio Ruffos,Hufones & Sturiones.Eliota Anglus Melanuruminterpretatur 4 Kf. fed hic fluuiacilis pifcis efille marinus. Sunt qui fi&o nomine Porcellionem appellent,quoniáà Frifiis Perces dicitur.fimilemeffe aiunt percz,;fed punctis luteis afperfum.Colonic Pocfcz. Videan Porcus Latiné di- ci poffit propter fpinas.nam Strabo sipo: id ef; porcumNili pilcem facit, rotundum , & fpinas ei noxi- as in capite tribuit , propter quas Crocodili eo abftineant: & Plinius fuoporco Ípinas in dorfo. Eft.a, & nofter fluuiatilis,rotundus,fpinofus;abftinentd; eo Lucii propter fpinas.& nomen Poerces conuenit. In dorfo quidem pinnas aculeatas, ita vt porci ctas erigit. Vide fuperius in Caprifco,& in verbis Ron- deletii ad finem eius hiftoriz.Idem eft qui Kn Kaunr, Kaulpar/s, & Guíefifch ap pellatur Germanis. Hzc fcripferam cum iconem pifcis &4f^,à Ioanne Caio Angloaccepi,quz plane cum oh Kutto Argenti- nz & alibidi&oconuenit:fed verba etiam Caii,quibus hunc pifcem graphice nobis rcprefentauit;ad- fcribara Afpredo(inquit)fluuialis pifcis eft;toto corporealper;pinnis fpinofus,perce forma & Fut" tudine e! 19 239 3e 49 J9 6o EI 2? jamextraaquam eductus (ait Bellonius) ac fuo humore d 3o 4e $o De Cetfücisla genere, Lib. III 103 «udine, colore perfumma fufcus, perimacum pallore flauus: duplici per maxillas femi circulorum or- dine notatus: (quorum poflerior in [pennas aliquot ext , ef» afnbietla bvancbiarum parte deduci eleuavigue potefl) ocülo ex dimidio fu eriori fufcus, ex inferiori (abaureus: pupilla niger. linea per dorfi longitudinem porrecta, & velutifilo tranfuerfo corpori affixa fingularis. Notis percaudam atque pinnas nigris ma- culofus: qua (pinnz) cumira fübe(t, inhorrefcunt: cam animi conquiefcunt, refidunt. Caro aípre- diniquz percz, & friabilitate & falubritate laudata. Locis gaudet arenofis: & cum alibi in Britannia, tum precipue in Hiero flumine(quod noftrum Nordouicum alluens,in Baradeuum &ítuarium ad Hie- rioftium, oppidum tum piícatura tum portu celebre, illabitur) frequenseft, Noftri Ruffum vocant: d cum Latinis afperum fignificet, alpredinem pifcem nominauimus. Hac ille : qui& iconem mi- 1t fuz defcriptioni pulchré refpondentem. Qui gulam magis quàm fanitatem curant, fzpius etiam afpratili neglecta, mugiles;oculatas,fundu- los, & quos moruas nominant, faturatim deuorant, Georgius Pi&torius. Videturautem afpratilisno- mine pilcem, quo deagimus; indicare, Ego Cuttum pifcem Germanis dictum hactenus non vidi. pifcem aiunt effe digiti longitudine, mi-. nimis fquamulis, ita vt defquamari opus non habeat: gobio fluuiatili maiori enr aliquo modo, ea- dem feré magnitudine & figura; fed capite minori: viridiorein;delicatiffimum, praefertim tempore y2- tis, & cum parit, quod fit menfe Martio, quando & percz fl. pariunt. In Germanicis de pifcibus iocis aurifrabri cognomen ei tribuitur, £x furi ;fi ei" galafchbwmie ; eam forte ob caufam quod aure vefri vulgà exiftimetur , vnde & Gold: b appellatur. nifi quis à colore potiiis hoc nomen ei inditum velit: nam ct- eterfus , aureo fulgorein coeruleum abeunte infignis eft. Perca fl. cognatus videtur. vnde & Germanicanominahzc inuenit, Kaslharis , Kulbe- Jing , Àiguraterete; & perce fimilitudine, nam pinnam in dorfo iuftar percze ernsit. Gualtherus Rif- fius in magirico fuolibro Germanicé zdito inter pifces falubres ( pro ijs qui ventris profluuio labo- rant)commendat percas, & pifces Karten, quialiter Go/4jfcE, & Kaibe- F2; dicantur. Alius eft Gelajfu b Cotdfifc b. qui inlacuSuerinenfi capitur, & alio nomine €? vocatur, Sturionis? mari flumina fubeuntis comes, Z4 &c. Dequointer Paralipomenain Alaufe mentione Ícribemus. - | E percatum genere qui Kniptzfice dicuntur vel Kutipe fib, lalubriores exiftimantur, etiá zgrotis,fpi- nis in dorlo maioribus. Alterum earum genus Grause fj. id eft percas fufcas appellant,de quibusin P. elemento fcribemus, NS | Chriftophorus Encelius huncpifcem, percam minoré nuncupat. Perca minor (inquit) àGermanis. propterrotunditatem cotporis dicitur ze Karlpar/s, In huius capite binc reperiunturgemmz, candi- diffimz;offez, magnitudine feminis lini,proportione tarnen pifcis. Hac géma nihil prefentius in fran- gendo calculo veítcz, proptereaetiam meritó & cauté ab his qui eius vires fciunt colligitur. Polohi Iefch appellant: & callidum effe aiunt adeó, vt Lucio caudam obuertat, & pinnas erigat, ne voretur, CzERRvseftintrislatione Gazaz;qui Smaris Ariftoreliomanz Ípecies:qua Cü elus Le CzsTRA,vide inSphyrzna, | CzsTREVs,videin Mugile. DE CETIS VEL CETACEIS PISCIBYS, ET BErrLvrs MaAniu1is 1N GENERE, RowNunprzrtrzTIVvVs ( 5 TACEI pifces, autore Áriftotele;ij proprié dicuntur,qui magni funt, & perfectumanimalexfz;- Á | minenonex ouo gignunt, vt delphini, balznz, phocz. uanquam alij tum Latini tum Graci ve- Cicer qui. teres cetaceos acceperint prograndibus cuiufüis generis pifcibus,vtaliàsmonuimus , Velutiin thun- norum & galeorum genere quidam cetaceifünt. De prioribus maxima ex parte hic loquemur, quos Latinibeluas marinas etiam vocarunt ab immanitate, opinor, & magna cum terreftribus beluis fimi- litudine: nam eodem modo concipiuntur & gienuntur, T & pulmones habent, renes, veficam , teftes, mentulam: fceminz vuluam, teftes, mammas. Carnis quoq; fubftantianon multim à terrenis diícre- (B) pant; que res patres noftros impulit, vt dubitarint aliquando, an m dierum fpatio, quo car- nium efu nobis eftomnino interdictum, beluarum marinarum carne veíci liceat. fed vt multaijs fant cum terrenis animalibus communia, ita quzdam funt, in quibus diffident: externisenim pardib. mu- tilati funt, naribus carent; pedibus, (prater pbo:as, te[Fadines, appopatasmas, e$ fiaquta ala nobis fgzoia fun, )au- ricutis, mamms papillis. Y Nunc confiderandum num potiüsin terrenarum quim aquatilium generebabendz fintez, qua Ex triffotels, reterquàm quóda&rem recipiant, interraetiam pariant, & catulos educent. Etenim animantium di- Ícrimen àlocisfumitur, quódaaliz terrenz fint, aliz aquatiles: terrenz, qua aeré recipiunt :aquatiles, quaaquam. Etnullaearum, quz humorem recipiunt;aut volucris ettjaut pedettris,nec cibum fibi ex terrapetitautore Ariftotele. Atfüntquainter has ambigunt, in quo genere fant beluz marinz:& rj, y gif. quecunque fiftulam vel quid (imile cur pulmonibus habent, vt delphini, balenz, teftudines & (imi- OPER ci les: quod genus, inquit Ariftoteles, neque aquatile facile dixerim. fiquidem terrenum eft, quodaérem Idem, recipit: aquatile, quo aquam fecundum naturam. vtriufque enim participant, cüm & aquam hauriant :j reddantQ; per fiftulam,(vel foraminanarium loco,) & aerem perpulmones. Velfortaffe rectius aqua- tile genus 1ta diftinguemus,vtaliud fit quod aquam admittat emittatq;, (vt vnà cum aquaadmiffo aere refrigeretur, ) erba bec suclufimps paremb fé, vt Kondeletej effe. si0 eAMriflotelz, qt mengtam it afenfr ,notaremte, aliud propter cibum cum enim in humóre cibum accipiunt, fieri non poteft quin aliquid humoris fi- mulhauriatur, quod hauftum, quoemittant, inftrumentum habeant necelfe eft: refrigerationis veró | caufaa&rem per pulmones trahunt;cuiuímodi funt cetacei,de quibus nüctrackaturi fimus. Hià fefe Dófzrentia s differentijs quibufdá fecernütur.Sunt qui corporis magnitudinereliquis prettantvt balenz;phyfete. MS Cnetns res, orcz. priftes delphinis & phocenis longé füntimmaniores, ceftadines marinz mediz funt magni- P^ 7^ tudinis, Differunt & partib. quibufdam internis & externis. Orcatruculentos dentes habet, delphin 5... multos quidem fed paruos & minis noxios, phocaluporumterreftrium dentibus fimiles: muf. » us R nullos Fifa, 104. . « De Aquatllibus. nullos, fed horum vice letas longas fuillis (imiles. Teftudines etiam dentibus carent, fed pro his ma. xillarum pyxidatas commilffuras habent. Cetacei multififtulam habent, przfertim maximi , vt balz- nz, phyfeteres: quz decft teftudinibus & phocis , led ijs funt foramina duoante oculos nariumloco. C XVitadifferunt. nam balenzaqua & fpuma maris veícuntur, orca & phoca pifcibus. Balenz, delphi- ni, & omnes ferà bellux ex femine concipiunt, & viuumanimal pariunt, Teftudines ob integumenti duritiem; & comptefíius latiufque corpus, viuum animalin vtero geftare non potfunt. D-E TII18 DE M. BAESE SL OON DV S. Cetacei pifces Graciomadecix/v«, vocantur, nempe qui grandiori copore przditi funt Herodoto Antacei, (Ios hoc fupra deprebendsus vn edntaceorurm hiftoria.) Pomponio magni, quibufdam beluini ac feroces appellantur: cuiufmodi nonnulla marina monftra reperias , quo nomine non folum viuipara maiora antiquiintellexerunt, verum etiam ouipara: atg; adeb quecunque aquatilia ( vt ait Oppianus) uaftis membris immenfa mole feruntur. Quinetiam Diofcorides Ichthyocollam, Galenus Libellam;ac praterhanc, Canes: Paulus , Thynnum: Oppianus, Ámiam , Xiphiam, Bouémiinter aquatilia cetacea. collocauerunt: qua Galenus falitarecentibus meliora euadere tradidit. Et rurfus, Ita comparatum eft; à natura pifcium generi, vt quos prater caeteros maiores, ac anguine praeditos efformauit, eos ad terreftrium animalium imitationem,non carnibus atque offibus modó communierit,verüm etiam re- liquorum more coire, ac viuos foetus edere voluerit. COROLLARIVM. hk De Cetisin vniuerfim hoc inloco prater inftitutum quzdam congeffimus: quod & pauca ea fint, irbansin. dLeuiaiban. - & hacoccafione de cetorum nónullis lpeciebus tum apud veteres memoratis, fedanonymis, tum alijs de quibus breuiffimé quedam recentiores tradiderunt , mentionem deinceps facere opportunum fit vifum. Cetaceogeneri communia quadam, in Dalznis etiam Pun reperies. Cete plurali numero genere neutro Latini veteres ferà dicunt, Grzcosimitati,nec alium fere cafum Gracz declinationis a- pud Latinos reperias: Celíus quidécétos, in fingulari numero genere neutro dixit, & fimiliter Plinius accufandi cafu fingulari, Grazca declinatio x xsi(9- , xui. Vt Ot » tAv, nam Lariné fic declinari non | poteft, Seruius. Plautus & Feftus cetum in accufandi cafu fingulari genere mafc. dixerunt, declinatio- me fecunda Latinorum more, in qua cafus formati omnes poftunt. & nos etiam ita vtemur, Si quis ma- rinas belluas (aut. fimplici beluas) pro cetis dicere malit, non impedio. nam cetarium aut cetaceum ifcem,nontam de ceto proprié dicto & pulmonibus [pirante , quàm de maximo pifce branchias ha- Duns vtthunno & fimilibusacceperim. Thunni quidem & alij maximi etiam cete vocantur ab ijs qui De cetisingenere, tam fuperius in Cane vel Lamia. Plautus quoque cetum cum trygone, fcombro & * mollicaleo nomináns, thurnnumautalium picem magnum,non cetum proprie dictum intellexiffe vi- detur. Iam cum omnes pifces maximi fiue outpari fiue cartilaginei ceti nomine communiüs Íumpto comprehendantur,peculiariter tamen inter ouiparos thunnus vbiadiummum perueniffetincremen- tum «r- appellabatur. Inter cartilagineoslongos Canem fiue Lamiá magnitudine precipua effe pu» to, inter planos eiufdem generis fortafle bouem. quanquam & alius bos elTe videtur generis cetorum ropriédicti. Cete maiores in mari funt pifces perfectum animal parientes, vt delphini, balznz, pri- fies & catera huiufmodi genera: in quo quidem videntur haberi & thunni magni, nou animal fed oud atientes,ex verbis M. Varronis fuperiüs allegatis, Archeftrato; Athenzo & Paulo Aeginetade tuen- 2€ minus proprie loquuntur, vt Rondeletius docet pluribus, tumin ijs verbis que proxime poluimus 39 da valetudine, tradente cetacea, vt balena, vitulus marinus, libella, delphini & thunni pregrandes: 4e quain fententia & Galenum fuifle video. Ariftoteles vero his tanto antiquior cuimaior fides adhibe- , tur,eos tantiim pifces qui animal pariunt,vt delphini,balenz,& cateraid genus cete appellauit, Maf- arius. Pifces maiores, qui in «ua x id eft romos feu fegmenta fciffi vendunrur, suaira; nominant Graci, vt Phauorinus (cribit: licebitantem eofdem feré cetaceos appellare. Quoties Aratus «$:€- ha- bet;à Cicerone Ícper vertitur piftrix, l'erionius. Omnib. maximis beluis dux eftexiguus,oblongo cor- pore,cauda tenui: xi ce d[ buneynjui tex oe Ant Áo» 1ew er», Op. lib.g.vbi J/«&- generis nomen pro fpe- cie pofuit, balznaforté. nam & Feftus, Balznà (inquit) beluam marini, ipfam dicunteffe piftricem, i- píam effe & cetum. Et vulgó quidi pro balenaaccipiunt, ««r &cxl»5 quód hac in cetaceo genere ferà maximafit. Beluam pro ceto Plinius dixit,Feftus beluam marinam. Horatius belluam Ponti, Ouidius je feram Metam. 4. Graci etiam 359o« aut «esa vocant(cete;prafertim homini noxia, vt feras etiam qua- drup edes & ferpentes qua homini nocent.) 123:Swe ev onn (oot lgomrtoa eon y A grbatler vf otc vus beeus, Varinusin dictione À za»?», quam interpretatur fpinam dorfi in ceto. Paufanias de fluuijs quibufdam fcribit, 9we/e, id eft, noxios homini pifces feu beluas ( vcfiluros, glanides )alentibus. x «Seipsmávancs, hoc eft in beluam marinam, extatepigramma Grecum,quod referemus infra in Capite de Cetis diuer- fisex veteribus. Monítra Vergilius dixit pro cetis rarz & inufitatz forma, Et quz marmoreofert mon- ftra (ub equore pontus. Thannin velthannim.y3m, c^ar» Hebraica dictio, Munftero eft draco, coluber, fpecies quedam magni ferpentis marini ité pifcis magnus, fpecie ferpentina,qui & Leuiathan, fiue cete, vt Ki mhi ex- ponit Ezech. 29.in plurali thanninim, Gen. r. & Thannot (gen. fam.) Malachiar, & thannin Thre- 24 "norum 4. vbi interpres vertit lamis, Hzc ille-.Thannim Danid Kimhiauthor eftjin terra effe Genus fer pentiü;inaquis vero pifces magnos ferpentib.affimiles. Hieronymus Efaiz 17.cetü interpretatur. Oc- cidetcetum qui in inari,&c Efaiz 27. firenas:quas nos (inquit)aut demones, aut monftra quadá, vel certé dracones magnos interpretati fumus; qui criftaci íunt & volantes. Septuaginta iy ivo, 1d eft heri- cij. Aquila, Symmachus & Theod. firenasintecpretati funt; fignificantes vel beftiasaliquas effe, vel dazmonesiuxtaerrorem gentilium, dulce cantantes, & decipientes homines. Eodem nomine( inquit Aug. Steuchus) vocantur dracones terreftres atque marini. nec enim cete & maximi pifcesaliudina- quis funt, quàm aàracones & ferpentesin terrà. Genefeos 1. Chaldzus interpres habet tanianiah. Arabs tananin. Perfaagdehaan, Leuiathá, vel Liuiathan, (tribus fyllabis,vtliu príma fyilabafit;ia fecunda) 1035, Iob 3. Abraham Ezra, Leui ben Ger(on & Mofes & Prizol ex magiflrorü fententia, 95 , ebel, íd eftiu&um interpretantur, vt translatio Hierofolyinitana nyykina, ploratü dicitliuiethah Hieros . De Cetceis in genere. po I V. I5 nymus leuiathan, Septuaginta pbya xir», hoc eft cetum ingentem. Sed redtius Abraham Ezra Tob. 3.&€ Píalmo 74.& ro4. dag gadol, quod eft;pifcis magnus. ita & Rabi Mofes Pfalmo 74.comment.& Kimhi - thaunin gadol, hoc eft, cetus magnus. lob 4o. belluam marinam aperté fignificat. Pfalmo 74. Arabs conuertitalchanain, Septuaginta /pexovrG». Pfalmo 104. Chaldzus vocem Hebraicam reliquit. Arabs 7, pofuit sv: quod vitiofe fcriptum videtur pro 32s ; althannin , Hzc ex obferuationibus prece- Jr ptoris mei Bibliandri, Latini thunni noméà Graecis habent, qui thynnon dixerunt, mutuati nimirut ab Hebraico nomine thannin. quanquá enim thunnus Sypeprs cetus eft, vt qui pulmonibus careat, inter cetaceos piícestamen numeratur,qui magnitudinis fuz refpectu,quanquam branchias habeant, vt proprie di&. pifces, cete vel cetacei dicuntur. Thunnus quidéadeo excre(cit, vt etiam nomen mu- io (£t, ac primüm orcynus, deinde cetus appelletur. Ett & lamia, idem qui canis carcharias , aut fimilis, non cetus quidem propri, fed longe maximus pilcis; adeó vt etiam integros homines voret , vt & ipfa: thannin meritó dicatur,vt cetacei pifcesomnes: fed Threnorum 4.vbi pro thanninlamias reddiditin- terpres Latinus, ferz aut belluz terreftres intelliguntur. Lamis (inquit) nudauerunt mammas; lacta-- uerunt catulos Íuos: quod non de ferpentibus aut draconibus accipi poteft, qui nec mammas liabenr, nec la&ant: fed feris quadzupedibus viuiparis: non quibuslibet, fed magnis & imimanibus; hominiq; : horrendis: vt & in mari nó quiuis pifces,fed magni & noxij thannin vocátur.Porró vocabulü leuiacha compofitii videri poteft,;à thannin per apocopen,& verbo n3o.laua,quod'adhztere vel addifighificat: vnde n5,liuiath apud Gramaticos Hebreos;additionem vel augmentü notat: vt leuiathan nó fit imi - &o pliciterthannin,id eft magu? pifcis, vel cetus:fed maxim? omnino,quales in cetorü genere phyfeteres, | |» priftes & balenz funt.Porró de Leuiathan quéin aduentu Meffiz comefturi fint ludzi,mira fabuláta p Germani cétos omne Wa//ffcb appellant. nomen à balzna factum videtur, & ad illam ptoptié perci- nere. Anglifimiliter Wale, Waleifbe. YLyrijSum , vt quidamaiunt. egofiturum proprie ab eis Sum B appellari puto. INK y» | DNE | Cetenullain Enxinoreperiuntur praeter paruos delphinos; Oppianus lib. r. & alij. Cete magnain- mariexteriore palcuntur, & pifces multó maiores, quàm in mari internoapud nos, Nearchus apud A- rianam, Cadaraappellatur rubri maris penin(ulaingens, Huius obiectu va(tus efficitur (inus, duode-- cim dierum & noctium remigio enauigatus Ptolemao regi, quando nulliusaurz recipit afflatiá.Huius lociquiete przcipuaad immobilem magnitudinem beluz adolefcunt;Plinius. Magnitudinem balgna- : .^ rumPliniusquatuor iugerum, id eff nongentorum fexagintapedum elfe meminit. Ingens enim lof zi- jo tudoc crx. pedumàPliniox v 111. volumine tradita eft. Nearchus vero viginti trium paifuum bAle-: narum magnitudinem conítare tradit, quiexinfulisante Euphratem cetüm mari eie&um centum &* quinquaginta cubitorum fe vidiil» refert.fit hic balena,velpriftis haud certe conftat; Mallarius. Mo:n- pelij inzde d. Petri coftabalenz 28. pedeslonga oftenditur. De magnitudine offium in cetis piura le- gesinfrainr. Inmarifigurz omnes effi tw videnturani malium , & non folum animalium, fed etiam" inftrumentorum., Ecin Indico precipuó monftraimmenfz funt & incredibilis magnitudinis , Carda- nus librox, operis de fubtilitate.deinde variarum & monttrofarum in mari formarum alTienatis cadis. fubdit: Eadem veró ratio de magnitudine beluarum in mari, precipueq; Indico que detorma, Nar ob humidum, & calorem, & alimentum fermé vbique prafens, tum quiaabfque pedibus fuftinentar, & grandia fuperant maris fpatiaab(que labore, ideo maximi funt pifces terreftrium animalium com-- 49 paratione, auium autem longe magis. Nam finge vaftam animal, & elephanto quadtuplo maiss;fi etf poteft, interra, nonne plurimocibo indigebit, quo ablumto cogetur magnü illud poudusmaximoin- commodoalias quzrere terras. itaque facil? contratto morbo peribit: auc inedia, fi fentim & lenti ex: vnaregione in aliarfitranfierit, Deinde etiam fi cutó tranfeat & abíquelabore , quis modus erit ne ho- minuminfidijs capiatur? Horumnulluim eftpericulorumaut incommodorumin mari. am tieque ci - bus deeffe pifcibus,nec tráfitus ex vna regione inaliam cum labore eft, nec vilishominum infidijs me- dio mari, etiamfi monarcha imperet , fubijci poterunt. Ob id igitur pifces maximiintet animalia , aues minimz: terreftria magnitudine funt mediocria, Hecille.— Equus ceto fimilis poft pe&us intemplo quodam Gabalis fpe&atur, Paufanias in Corinthiacis, Cetus pilcium maximus habet osin fronte ma- gnum & patulum, & oris meatusftridtos, Authordenat.rerum. ——— mobs M : 39 Delphini, turfiones & reliqua cetacei generis, corio duntaxat integuntur, Maffarius. ^ — Delphini, balznz & reliquum cetarium genus branchijs carent, fed fiftulam fui pulmonis caufa có- tinent, quahumorem quem inoreacceperintrefpuant. nam & humorem admitti necefle eft, cum cibü in aquafubmerfum capiant, & admiffum emitti neceffe eft. nam branchiz ijs quz fpirantincommode habentur. haud enim fieri poteft, vt idem & branchias habeat, & fpiret. fed enim ijsad tefpuendama- VO uam fiítula data eft, quz ante cerebrum fita eft, ne poftpofita idintercipereturà fpina, (zditaq; DOE jus Doe cj- Lh equorisfiftula dormiunt & fpirant, quód maiora animalia plus calorisfibi requirunt, vt poffint z4»sadieciz. moueri, quapropter pulmo ijs inditus eft plenus caloris fanguinei; Ariftoc. de partib. animal. 4. 15; Phylffeter (ovecwzee ) nominatur fiftula (zvA2:) cetaceorum pilcium, Varinus. Plurade fiftula cetorura. leges,vbi ex Rondeletio pifcium partes in yniuerfum defcribentur. Cete ofculis( fiftulis) cubitalibus, iuxta nares pofitis, tantumaquz effundunt, vt nauesetiam pregrandes obruant. Exearám pinnis vir « 9 gafuntpulcherrimz, quz offez feu cornez videntur. funt enim nigrz jfimiles cortibus bubalorum, -& adeo exiles vtnunquam rumpantur. M recipue inSole,ficvtaurez videantur, Singula fila virgam vnam habent, atque ob idin vnapinnaplurima: virgis enim pinnz confiar videntur. Os vero capitis adeó patens, vt exeo nauicullam efficere queas, Cardanus lib. 10. d» fubtil. Cetaria omnia ca- - rentauriculis, Ariftot. Cetacei generis pifces (propó, addit Vuottonus) omnes refupinati corripiunt efcas;( pifces minores)habent enim os (ubter,Idem.Vnde fit vt periculum minores pifces faciliuspot- finteuadere.alioqui pauciadmodum feruarentur. quippe cum delphini celeritas atque edendi facul- tas miraeffe videatur, Vuottonus. Cetus in iuuentute dentes habet nigros, in fenectaalbos, Obfcuras. Cetealiqui dicunt dentium tres ordines habere, vt & Scyllam Homerus, Io. Tzetzes. Albertus ceto rum alios dentatos efe fcribit, alios fine dentibus. Ego ex pi&uris quas vidi cetorum diuerfo- 2 ruin Cekos. 106 De Aquaulibus. xum, inalijs dentes ferratos; in alijs planos humanis fimiles animaduerti : & In quodam genere etiam longos exertos, vt Kofmaroappellato. Cetaceis curanteriores dentes obtuli lint; & cur adeps eorum non conctefícat, Cardanus quazrit in operede varietate rerum, | Cete mammas habent & lac , Ariftot. Fel habent ceteomnia, excepto vno delphino, Vuottonus. Delphinus teftes habet intus conditos , & quiadaluum nectuntur, Idem, De balenz genitali, & curcetegenitale habeant, lege Cardanum De varietate rerum. Spirantquz fiftulam habent omnia & recipiuntaérem : haud enim carent pulmone, Ariftoc. Cete ainarina nihilo funtinferiora carniuotis terreftribus belluis, fed viribus etiam & magnitudine exce- dunt, Oppianus. Cete (quzdam) rugiunt, Cardanus. Ad littora;aut minime profundaloca,aut breuia nüilum appropinquat: fed inalto verfatur, Aelianus. Multain alto verfantur: Daspo 35 pnypdyuv a7sYtv RgyreTe y cose iuge B'idves Dagudovaurs xoà ic aeree Auas, Oppianus, Cetifemperinfüundo maris de- gunt, tnolis fug pondere: femper famelica, vt quorum vafta ventris vorago fit inexplebilis: quare & feinuicemconficiunt, robuftiorinfirmiorem , Idem. In mari beluz circa folftitia maxim vifuntur. Tuncillicruuntturbines, tunc imbres, tunc deie&z montiumiugis procelle ab imo vertunt mariay pul(atasqueex profundo beluas cum fluctibus voluunt, Plinius. Vifus omnibus hebetior, Vuottonus, Omnibus corpora funt grauiora, & motus (natatio) in mari tardior, preter canes, Oppianus lib. s. Cetacei generis pifces eodem,quo reliqui, modocoeunt. planis enim admotis partibusagunt: nec arum multümue temporis, led mediocre in coituipfoconfumunt, Ariftot.. Omniatumintta fe;tura P oxi generant,ldem, Et rurfus: Delphini & balenz & reliqua cete, quz non branchias; fed fiftulam habent, animal generant. Additur ijs priftes, & bos. nullum ex ijs enim oua habere cernitur: fed ftatim feetum, («vua ) ex quo redacto in formam animal conftat: quemadodum homo & quadru- pes que animal pariunt. Scymnis Xxunvo., id eft catuli, dicitur etiam foetura pifcium viuiparorum, vt cetorum, Oppiano. Cete intra fe genetant, perfectumque animal pariunt: mammas habent & lac , ca- tulosqueinterdum binos nutriunt, Maffarius. Nullumgenus pifcium habet collum vel virgam vel vuluam manifeftam , aut omnino exteriores velinteriores: aut etiam mamillas, prater delphinum & cetorum genera, qua generant ex vtero fibi fimilia: & ideo habent mamillas: non quidem in füperiori paste corporis fui, fed inferiüs prope iun&uram: & mamilla eorum fimilis eft iuncturz quz eft fine li- gam -nto,ac fi firaddita corpori:& terminaturin conum papularem. 'Tenduntautem in eis duo meatus adincerioramamillarum, canalibus affimiles:é quibuslac manat alendis catulis, quiteneri adhuc fe- quuntur matrem: vt omnium cetorum foboles:quod vifum eftà pifcatoribus in diuerfis maribus Ger- manico, Anglico, Flandrico, Illyrico & alijs, Albertus. i Omne feré cetaceum genus ducead fibi moderandum eget, illiufque oculis ducibus ad videndum vtitur, Aelianus. videplurafuperiüsinBalena. Cete quadam in metu deuorare fuos fetus legimus. deinde rurfus euomere; Czlius. fed hoc glauci facere dicuntur. vt mufteli quidam vtero recipere, non ropriécictacete. - p Cete fzpeobuias terrent naues in mari Iberico vbi proximé reliquerunt Oceanum, wfeceiy $cioci- goiemüp:a, Oppianus. Cetealiquando fluctus hauftos ita eructant, vt alluie nimboía plerunq; claffem nauigantium deprimant, (hoc veteres priuatim de phyfeteribus tradunt. ) Sed & cüm in mari EEnpEA ftas oritur, fe fuperflu&us attollunt, & commotionibusac turbinibus naues mergunt, (Hoc de balz- nisOlaus Magnusfcribit : — Vide in Corollario de Balzna , Pi&uram hoc reprefentantem :. & alteram illud quad fequitur.) Arenas aliquando dorfis tollunt; in quibus ingruente tempeftate;nautz terram fe inuenilfe gaudentes, anchora iacta falía firmitate quiefcuntatignes accenfos belua fentiens fubitó commota fe mergit, & homines cum nauibusin profundum trahit, Obícurlis. Thynninon vo- ce, non fonitu, non i&tu, fed fragore terrentur, Plinius. Huic contrarium nó eftquod apud Strabonem legitur & Arrianum qui res;geftas Alexandri Magrti condidit, beluas in Indico mari clamoreac tuba- sum fonitu exterritas fuiffe.Plinius enim non beluis cetarijs viuiparis vt Strabo & Arrianus,fed thyn- nis ouiparis hanc conftantiam tantummodo tribuit, Matfarius. Vide plurainfrà in Phyfeteris hiftoria, Elemento P. Arabici maris pars multis varijfq; belluis referta eft. cete etiam illic vagari feruntur.qua- propter.naues tutelz caufa tintinabulaquzedam, tam à prora, quàm SESEPI deferunt; quorum fonitu terrefa&zx belluz nauibusnon appropinquant, Philoftratus de vita Apollonij libro 5. Repetit hz Gil- lius & phyfeteres priuatim refert. Caltoreo aqua diluto, & in mare profuío, cete diffugiunt, & in pro- fundum fe recipiunt, vt fcripfimusinBalenas. In Indico mari beluz circafolftitiamaximé vifantur. tunc illic runt turbines,tunc imbres;tunc deiectz montium iugis procella ab imo vertunt maria; pul- Íatasque ex profundo beluas cum fluctibus voluunt: & aliàs tantathynnorum multitudine, vt magni Alexandri claffis haud alio modo, quàm hoftium acie obuia; contrarium agmen aduería fronte direxe- rit: aliter fparfis non erat euadere: qui non voce, non fonitu, noni&u; fed fragore terrentur, necnifi ruinaturbantur, Plinius. Vide Maflarij verba pauló ante. Plinius quidem fentire videtur, Alexandri ^auesagmen contrarium fronte aduería, non contrathunnos, fed ipfas inter fe inftituiife , vt ex colli- fione mutua excitatus fragor thynnos terreret. Macedones narrabantin multa & incredibilis magni- tudinis cete fe incidiffe,vnde confternati fpem omnem vitz abiecerint:quippe qui arbitrarentur viros omheis vnà cum vauibusab illis fubitó abíumptum iri.Sed pofteà animis re(umptis,clamorem magnü omnes fe patiter edidiffe, fimulque armis collifis & perfonantibus tubis tantü ftrepitus fecitfe , ve per- territz bellux fübteraquam fe demerferint, Diodorus Sic. de geftis Alexandri, Arrianus etiam hoc de cetis fimpliciter refert: Strabo priuatim phyfeteres nominat. In Qanariam infulam vnam ex Fortuna- tis perhibent expui vndofo mari belluas, deinde cum monftra illa putredine tabefacta (unt,omnia illic inficitetro odore, ideoq; non penitusad nuncupationem fuam congruere infülarum qualitatem ;$0- linus. In multis Indizlocis aiunt cete quzdam ad litus appellere;vbi xvazol- (aque reciprocatio qua exundationem fequitur) quedam ea reliquerit. Alia à magnis tempeftatibus in continentem expelli, & inibi comp utreícere, Arrianus. HN DbqNoy y evo 49d iow» eyyécixever — Aya gc, Gre xev mis On ias ca Qoi Oppianus. do id v G 307 pp ^ Callich- 1o 10 je 49 $e * DeCenceisingenere Lib.IV. — :o7 Csllichthys, orcy nus &alij pifces cetacei fimiliter hamo capiuntur vtanthias, Oppianus libro;.De anthiz autem captura fuo loco fcripfimus.fcd orcynus & callichthys, cetacei pifces funt; non cete. Omnia cetacea (inquit Giilius ex Oppiani Halieut, libro 5. exceptis canibus; tarda in natando funt, neque fine pifciculo duce quoquam progrcdiuntur. Hic fingula illis oftendit, fiue preda capienda fit, fiue quodpiam periculuminftet, fiue propinqua vada vitanda: huicad folam caudz motionemilla pa- rent; per huncaudiunt & vident: nequetantopere vaftis beluis vires profunt,quàm :ftutia paruuli pi- fciculi. Quamobrem aftutus pifcator vt huiufmodi beluas capere poffit; varia & multipliciefcarum il- lecebra, hunc primum (hamo) capit, deinde nullo labore monftra comprehendi:, neque enim à duce orba amplius maris vias vident, non propinquum periculum fentiunt, fed tanquam ponde:a quzdam 1o temere vagantur, ignara quónam fluctibus deferantur, Nam quod duce priuata fint,& carnea mole in oculos eminente, ( "oit of er Juwaes ortae diy AU-, Oppianus,) eorum afpectus tenebris circunfunditue: Ideoad fcopulos & litora offenfionem accipiunt. Tum robufti pifcatores ex eiufmodi beluis quampiá An(idijs attentare deliberant, fed primo illius magnitudinem pondufg; coniecturis affequuntur. Nam fiillius vertex extra aquam paululum eminet, non obfcura fignificatio eft, beluam ingentem effe: quod fidorfum beneemineat extra (ammam aquam, nontantaeft: nam minores quia leuiores fint , id- circoaltiàseminent. Piícatoreslineam ex frequentibus füniculis contortam faciunt, craffi udine rudentis (ae9mv» , funem VOUS malum nauis vtrinque confirmet , à prorafcilicet & pup- pi) nauis mediocris, longitudine quz fuffücerevideatur. Huic addunt catenam ferream, quam hamo inferunt, ne dentibus belluzaceretur. Hamum magnum faciunt, quantus faucibus bellu compre- 20 hendi commodé poffit, adeb validum vt ne faxo quidem cedat, Asper d[ tvep ys UruuoiCoóio wey cric TAwy fiy Gre95o Ade: aca udpuav &UDoresufsv. In media fune (catena potiüs, Atcu4d d] Cy uesoc ra) orbes quidá frequentes funt, qui furiofos belluz motus cohibeant, neferrum pertringat contorquendo. cedunt e- nimilliin gyrum, vnde fit vtcatenaloconon maneat. E(caeftiecuraut Ícapulatauri. Multi auté funt ifcatorum focij & opiferi, qui in promptu habent fpicula, fu(cinas, harpas feu falces, fecures , & alia b acini dm arteincudibus confecta, Tum tacit? remigantes,nutu fi quid opuseltíignificant, . &fummopere cauentne vllo fono percepto bellua:2 profundum refugiat. Vbi vero iam propéfunne- fcamé prorademi(fam belluz offerunt. Hzc vtefzcam videt, nulla cun Gatione interpofita ;effren1 aui - ditate eam appetit, atque ftatim ferro eius guttur trásfigitur:cuius dolore incitata;catenam exedere & conficere conatur: quodipfum poftquam diu multum que conata ef; acerrimis doloribus afs&tajin pe- 30 PP r demergitur. Tum omnem funem huic relaxant, quód nullis viribus humanis retrahi potfit, & facilé exagitata feranauem cum remigibus in profundum detraheret: fimul & amplos vtres venti plenos ex funibus belua mare fübeunte appendunc. Illavulneris dolore ftimulata, vtres conte- mnit, & reluctantes, &íüummam aquam emper appetentes, inaltitüdinem maris deprimit. Cum au- tem peruenit adimam maris fedem defatigataquiefcit, ingentes flu&tus anhelans. atenim quiefce- re cupientem vtres non permittunt, fefe in füblime efferentes. Itaque contra hos renouatatq; inftau- rat pugnam, & velutianimalia fibiinfefta perfequicur vlcifcendianimo, & iterü ac [ze pius fruftra vtre detrahit. hi furfum verfus fubuolant: illa vero grauiter dolens, rurfus profündum petit: & modb alie- noimpulfu, mod fua fponte trahitur & tantopere farit,& aquarum procellas anhelando commouet, vtexiltimes fub fluctibus Boream (tabulari. Tum pifcatorum aliquis illico ad litus remigans;lineà (axo 40 alicuialligat, & in mare redit. Tandem defeffa & viribus i3 exhaufta bellua, vter aliquis vi&toriz nun- cius effertur fublimis:mox etiam cateri,& cum rjs cetus vel inuitus attrahitur.Mox pifcatores füis na- uigijs congregantur; & cohortatione mutua tanquamin przlio,magnis animis magno tumultu,feram aggrediuntur. Alij haftis feu iaculis, alij tridentibus, alij fecuribus, falcibus, alijste inftrumentis ar- mati cedunt vtcünquerenitentem ftatuque cientem procellas: & vulneribus, quibus infli&is mare rubeícit;putridam fentinam infundunt;acrem & ienis inftar mordacem. Expugnatam deniquead litus trahuntatque eijciunt. Vbi illa nequicquáiam rmoribunda palpitat , pinnasq; motitat, & graue fpirat. Ethoc quidem modo cete grandia cipiuntur: minotum veró vt facilior eft captura,fic inftrumenta , vt par eft; minora: hamus inquam, efca & linea. & pro vtribus caprinis, cucurbite ( diee xonoxusrac ari- dz adhibentur, Hzc omnia Oppianus, partim ex noftra translatione. $o Belluz marinz frequenter capiuntur (inquit Albertus ) quando auiditate nimia perfequendi ha- rengas inlittusimpingunt vadofiusac breuius quàm vtinderédire pofünt Namnon ita pridem vua quedam impegitin litcus Frifiz: quam incole, ne cum marisrefluxü euaderet;ligauerunt omnibus qui de totam infulam reperiebantur funibus: quorum extrema palis profundéinterram adactis, & lapidi- us & zdificijs proximisalligabant. Mariautem refluente pifcisaquaadiutus perrupitomnia, & cum funibus euafit inaltum mare, incolis ob illorum iactaram moeftis, Sed cam faturatus non effet , tertio . dierurfus harengas infecutus, eodem quo priuslocohzrensinuentuseítvnàcum funibus, quosinfu- .lani piíceoccifo recuperarunt. Cum veró diuiderent pifcem, cernix amputata fuo cafu non aliter ac fi domus rueretfragorem & fonum edidit. Ceterum pifcatores (inquitidem)qui in noftris maribus ce- tos venantur; duobus feré modis vtuntur. Primus eft, cum tres pilcatores pargis nauiculis vehuntur 6o adlocum, in quo bellaas effe fciuntaut fufpicantur. ex illis duo remigant, tertius in naui ftat paratus ad feriendum. habetautem inftrumentum;cuius haftile eft de lignoabiegno,;lcuitatis caufa. in eius ex- tremo,quacomprehenditur manu, foramen eft: cui inferitur funis validus longilfimufque, quiinor- bem complicatus in naui iacet, ita apté vt nullo impedimento ftztim emiffum hattile f:quatur. Cu fpis anferiüstriangula eft fagitteinftarmucrone perquam acuto politiffimoque,vt facillime penetret.Duz autem linez (extremalatera) quz ad medium mucronem vtrinque tendunt,non miniis quàm velacu- tiffima nouacula incidunt. Superficies totatenuis (Ixuis) eft, & optimépolita. In mediolateris quod opponiturangulo inferiori acuto,erigitur perpendiculariter ferrum illi lateri continuatum , ad cubiti altitudinem vel pauló plus. & ibi hstbuetibrisen cui infigitur haflife. Porró cum i& cetus apparet, is qui haftile manu exteníum tenet, alios quotquot poteft (militer inftru&tos aduocat. Turn natantem in fuperficie aqua cezum; dum pifces ex alto perfequitur, quàza poflunt profundilfim? feriunt : & mox : 32 reüctis 198 — De Aquatilibus. xelictis in vulnere inftrumentis recedunt. Quód fi cetus percuffus ftatim in mare abeat, funes abícin- dunt, & oleum atq; operam fe pesdidiffe conqueruntur. Sin (tatimin fundum defcendat, vtpote valde lzíus vulneribus:fundo fe affricat; propter fal(edinem vulneribus fe infinuantem: atque ita magis ma- gisque cufpidem fibiin corpusadigit tns :& mox laborem piícis & profundo ebulliens fanguis pro- dit. Ipfe debilizatus, paularim fundi folam fequens appropinquatlirtori, donec apparere incipiat: d tuncabincolis turmatim collectis multitudine nauium & fpiculorum circundacus occiditur. Huical- ter venandi modus fimilis eft, nifi quód fpiculum non verbere, (manu:) fed ictu validiffima baliftz ce- toinfigitur. & in hoc quoque funis immittitur, ficut diximus, Hucufq; Alberzus. Cetus (inquit 1íido- rus) poftquam ztatemannorum trium excedit, cum balena coit, & in ipfo mox coita virtute virge ge- nitalis emutilatur ita,quód vltra coire nequit:fed intrans alti maris pelagus in tantü excrefcit, vc nul-, lalhominumarte capi poffit. Infra tres igitur annos ztatis (uz capi poteft. Capiuntur autem (ic: pifca- toreslocum vbi cetus eft notantes , illic congregantur cum nauibus multis, factoq; circa eum fiftularü actubarum concentu, alliciunt infequentem. quia gaudet huiufmodi fonis: cumque iuxta naues hz- tentem fono modulationisatronitum cernunt, inftrumentum quoddam ad inftar ra(tri dentib. ferreis acuminatum in eius dorfum clam proijciunt, atque diffugiunt. Nec mora, fi certü vulneris locum de- derit, fundum maris cetus petit, fequead terram dorfo fricans vulneti ferrum violenter intru dit,quo- ufque perfofía pinguedine viuam carné interiüs peaetcauerit , (icq; ferrum fubfecuta falfa marisaqua vulnus intrat, ac vulneratum perimit. Mortuum ergo fuper mare iluitantem pifcatores cum funibus adeunt, & ad littus cum magno tripudiotrahunt. ; Ichthyophagi vrbem incolunt nomineSteiuram,vbi ex magnorum pifcium membranis veftes inte- xunt, Philoftratus libros. Lora &corijscetorum validiffima funtad magna pondera fübleuanda per trochleas, & Colonizinforo fempervenalia habentur, Atbertus. Iubatradit cetos ingens in flumen Arabizintraffe, pinguique eius negociatores,& omnium pifcium adipe camelos perungere ineo fitu, vtalilosab hisfugentodore, Plinius. Circa Cytherain(ulam cete praedicant maiori granditate gene- rati: eorumque neruos accommodatos etlead conficiendas,non folum plalteriorum ; & muficorum a- liorum organorum fidiculas, fed ad bellicaetiam in(trumentaex his confecte chord ( arcuum, addit Gillius) cenfentur optimz, Aelianus, Qui cultui tadentin Britannia, dentibus mari nantium bellua- ruminíigniunt enfium capulos.candicanv enim ad eburneam claritatem,Solinus. Ex dentib.cetorum, quos Mofcouitz Mortfappellant, manubria & tenaculaenfium; framearum & cultellorum faciuat ij- dem Mofcouitz, & Turci & Tartari, vcimpetuofiores ictus grauitate adiuuante impellant , Matthias à Michou, Candidi funt cetorum dentes; vc ebur, fed in opere long? firmiores, Cardanus. Fiunt & pe- cines & aliainftrumenra ex ijfdem, eburneorum zmala, & candoris fui in rnultam etatem tenaciora: fedleuiora funt, & ex halitu hominis fudorem minüs concipiunt. & cuminterram cadunt, non itafa- cile franguntur. Gedrofos qui Arbinamnem accolunt, Alexandri Magni claffium praefecti prodidére domibus foresé maxillis beluarum facere;olffibus te&a cótignare: ex quibus multa quadragenüm cu- bitoram longitudinis reperta; Plinius. Gedrofi (inquit Maflarius) cum fores à maxillis beluatum ma- rinarum in domibus fieri, & tectacontignari praefecto claffium Magni Alexandri retulitfent: nonà Ge- drofis1pfis hec fieri, fed ab [chzhyophagis populis, qui citra Gedroíos habitant, non proculab eis, ex Diodoro, ArrianoStraboneque videntur prodiditfe. libro enim 1j. Ichthyophagorum reyio; inquit; fecus mare eft, & magnaex partearboribus caret. raritasin ea palmarum;acanthi,myrice;aquarum,& domeftici cibi maximaeft. Vefcuntur pifcibus tumipíi, tum eorum pecora, & aquas plauiales fotliles dUQUA pecoribus carnes pifcium prebent. domicilia ex offibus cetotum fcilicet ( vt Arrianustradit) alenarum, & oíftreoram conchis, magnaex parte faciunt.nam trabíum & fulcrorum vfum cote prz- ftant portarum maxille vertebris flunt mortaria in quibus pifces fubiguntur, ad folemaffantur. Po- fteaex his panem conficiunt; frumenti paululum admiícentes.quos fubactus Alexander Magnus iuffit à pifcibus ab(tinere. vc Plinius meminit libro fexto; cumanrea folis pifcibusalerentur,à quibus nomé habent. quod etiam confirmatur ex eodem Strabone inferiüs , vbiait: Qui nunc in Indiam nauigant, beluarum quidem magnitudines referunt, quz nec gregatim, nec [x pius Íe offerant, fed dilcedant cla- moreac tubis repulfz. dicunteas terrz nequaquá appropinquare: olla vero iam diflolutarum à flu&i- bus facile eijci, & materiam faciendarum cegetum (nepos hac v detitr. G. ace forfitan leguntur gouripss , boc est affeves, vt nos penlop [lex e-drriano vnterpretats fama ) Ichthyophagis (üppeditare. Ichthyophagi ergo quoniam arboribus, & lignis ex confequenti, carent, ex offibus beluarum domicilia conítruunt, Hzc Maffarius. Ichthyophagi pifces teneriores, crudos, vtexaqua extrahunt, efitant. maiores veró durio- reíque Sole ficcant; & ex aridis molitisque farinà & panes conficiunt.alij mazas ex ea farina coquunt. Ditiores apud eos domiciliaex offibus cetorum; quos mare exp ulerit, extruunt. &$& latioribuseorum ianuas parant, Vulgus veró & tenuioris fortunz homines é [pinis piicium [uas domos zdificant, Ar- rianus libro 8. Ec rurfus, In mulcis Indiz locisaliqua ex cetis ad littus appelluntur,cum recedente zítu in vadis hzfere;aliafluctu iactata quafi naues tempeftate vida interram deferuntur, Ex quibus putre- factisoflaad domos xdificandas legunt: offalaterum grandiora pro tabulis funt; (fic vertit Malflàrius: Grzce co«sclegimus;id eft trabes, veltigna, non tabulas:) minora, proafferibus, (Arrianus sparriipaz di- xit:) maxillarum offibus (zw zyn legendum 2» eiwjon)pro portis vtuntur,ex quib.multa quin- que & viginti cubitos (yviz ; vInas, pallus;) accedunt, Arrianus interprete Maflario. Ichthyopha- giinípeluncis habitant, vel tugurijs olez frondibus contedtis,& trabibus actignis ex offibus ac [pinis cetorum perfectis, Strabolib.16.In Septentrionalib.maximis Europz infulis ecclefig & domus (lacra priuatzq; zdes) ex coftis & offibus cetaceis extruuntur, Olaus Magnus, Cetusaut balzna ludens in mari, fignum elt tempeftatis, Obfcurus, Nn - Ichthyophagi quomodo cüm alijs pifcib. vefcantur,tum é magnis ficcatis farinam, panem & mazas conhciantfcripcum eft fuprain z. Multi ex damnato victus genere Itulti effecti funt;ex fuillacarne bu- bula, afinina, falamentis continuis, canibus marinis, cetarij fq; omnib. Alexander Benedictus, Durá habent carnem cetacea omnia & excrementoíam,prauiq; fucci. Atq; recens eorum caro,ni optime có- €oquatur,crudi facci plurimumia venis congeriu fenfibusq; cibus omninoinutilis habetur, Quam- 2 G. 40 49 3 Y De Cetaceis in genere. Lib. I V. 100 obré ipfis fale conditis ferà in cibis vtimur:ita.n.fit vealimentü g exipfisin corpus digeritur,& tenuius reddat;concoGtioniq; & fanguini generando accomodatius, Vuotton" ex Galeno ni fallor.Bra(auol? iu fuoin Galenum Indicehzcannotauit: Cetacea condiuntur (ale: falfa enim meliora euadunt,& fangui- ni faciendo magis (unt accommodata: cato autem eorum recens facitfüccos" érudos copiofe in venis, lib.;. de alim. facult, Cetacea fuccum habent craffüm & glutinofum, inlibrodecibisboniaur mali fucci. Omnium carnes falfz (anguinem melancholicum creant;tertio de locis affectis. Cetacei piftes nulli vtiles funt fenibus,quinto de fan. tuenda. Vitari debent in victu attenuante, Deatten. idu. E pi- lepfiz obnoxij auerfentur pifces pingues & cetaceos, vt Ícombrum,pelamydas.hi enim omnes craffum terreftremq; & inimicumnaturg fuccum congregant, Trallianus. 10 : Scabiesequorum linitur vnguine ceti, vel g in lancib.falitus thynnus remittit; Columella.Sunt qui. pro ceti ipermate,vt vulgo nominant;adipe cuiufuis ceti vtátur.hoc modo: Adipéin vafe reponit, la- CO frigido, vt cella vinaria,deinde prelo exprimunt, & g remanet cra(fum [perma ceti vocant: vires q.- dem eaídem effe aiunt. Plura legesinferiusin Ceti ex quo ambralegitur hiltoria. Cetaceorum pifciuav coriaafpera tuberculis vlceratis conueniunt, vt fcribit Galenus in 2. de morbis vuleat, cómentatio *, Cetarij dicunturà cete,qui maiores in mari funt pifces, Malffarius:quafi cete etia in ablatiuo, & al ijs H.a, quàm nominandiacculandiq; CAE numeri efferre liceat. Cetegrandius, Caelius Rhodigi- nus, KéGAG- , cynocephalus, cetos,Hefychius & Varinus. Kujumeryum, Solus zaionsi]r(-, apud Epichar- mum , Hefychias & Varinus: nefcio quàm re&t?.malim x«uz9-,*3:6-. nam & apud Lycophronem legimus ; Baufleie sexui oim wamreav yvatiois : Scholiaftes interpretatur 24:4». Oppianus cetum modà pi- ^ fcem vOCat , jur : modo teram , d Adulooy 9$e» modo «xx» euge item aus vel o £o: fübftantiue,& ay EO mvr-. Circa Taprobanen maxima cete funt;qu eDion. Afer V'»vfiais sovew Doct appellat; Euftathius. Elacaténes nó quiuis cetacei pifces tà mari funt, vt Varin? fcribere videt: fed thínorü generis dütaxat. Epitheta. Immania cete, Vergilius s. ZEneid. Armigeri Tritones eunt, Ífcopulofad; cete,Statius 1, Achill. Cognominantur etiam grandia & horrida. d" Eénior sodio» OnoyeUs uix diaav UE (Abs, 2i Te aotivat eee vua A uri V lytles naufragus Odyff. e. xz 4[ deu uoryuety ve Aw edat aoro QV y A NR a ucpiax ero [9«Geabóaw. , etes aO demoie E eBéety : auc dL óc uersoutiulom. Aces, Oppianus lib.i. Hal. Et rur- fus. Orca dliuos Ges Ec xe vtaripdpuse ary D eot aOvTS. Idem nominat cete aC4ueTEo axo , GA doe ces awoatéo, d|eiwavnae cavTs y Gage voorepQuéza, soAUSMeAT2» ré A tup: »'DA6cUooy Docs (G)* Au ire emo atat xsir(e-y Dead ai- up, atm «Ao? fubftantiue accipit.& ceti cadauer z[uzdepsic j ilossev béo, Cetarius, qui cete & magnos piíces venditat, & bolonas exercet;authore Donato.Cetarij, lanij, co qui,fartores, l'erentius Eunucho. Minim? artes ex probandi que miniftrz funt voluptatum, ceta:ij, lanij; coqui; &c. Ciceror. Offic. Etne perfingula enumerem falfamentorum omnium purgamenta; qua cetariorum officiniseuerruntur. Columella. Cetarij genus eft piícatorum,quod maiores pitzes capit,di&um ab eo quód cetein mari maiora funt pifcium genera. Varro, Noü animaduertis cetarios, cum videre voluntin mari thunnos;afcendere in málum alte, vt penitus peraquam perfpiciant pifces, Nonius. Garum pu Turcas etiamnum in magno eft vfu; pracipuc Byzantij. £iusvenditores olim.ce- tarij vocabantur.Gallicum nomen non habentnifi quis velit Harenniers (quafi harengarios ) appella- re. Rome Piícigaroli dicuntur,compofito nimirum à pifcibus & garo nomine, Bellonius.Cetarius et- iam adie&tiuum eft grammaticis, vtcetarij ines vbi capiunturcete, Plinio 31.8. Pifces maximiinter 40 cetarios habentur, vt thunni, Maffarius. Grecil/oc xqrodec dicunt, Latiné cetarios vel cetaceos dixe rim.Cetariz,cetariarum ( vt grammatici recentiores annotant)lunt locaiuxta mare ftagnante lacu: in quibus chynni,& alij huiufmodi pifces capiuntur, & iuxta faliuntur; Plinio libro37. Horatius cetatia dixitg.n. Pluresannabuntthunni, & cetaria crefcent, Serm. 2. 4. Scoppaltalus cetariam, id eft locum. vbi capiunturthynni, Italic? interpretatur, latunnera;tunnara. Polypus Carteizin cetarijs atluetus exiree mariin lacus eorumapertos;atq; ibi fal/améta populari, Plinius. Vide inferius in deriuatis Gre- canicis circa finem, Grzcis adiectiuum e(t «4re c : Oppianus hominum contra phocas pugnam, xsreiav pov dixit. Kveigs "p* 265 generis cetarij;Idem. Et alibi, Ksucemior im &uoen. Nereides «qretoicverginw ÉOndooa aw tovae , Theocritus !dyllio 20. t1zxe1 | dud! au treljpci Kyrreras soreiyov syutotecov. elvexot d zaptir Homerus Odyflee A. vbi Euttathius, Kzreo; , id eft magni, Sg qUxn (e, vt A«339- fit xuóenG-. &c. Sed. o Imilites mercenarios quoqj; :57e/sc nominabant, Zw «e "epgemv , metaphora acetisducta. Alij populos Myfic huius nominis faciunt;qui poftea Eleatz di&ifint,à Cetio ( xo «sre ) lluuio torrentis inftar in Eleatide, quem & «syroevaw nuncupant. Alij Cereos putant effe Pergamenos. Sunt qui «33e. fcribant, & interpretentur; afines , cognatos, vel /s/5s«alij verb lec ; & aliter interpretentur,vt pluribus ex- ponit Euftathius, Geographus veró. inquit) quinam fint Cetij populiapud Homerum conftare negat grammaticos enim fabulas quafdam & coniecturas tantumafferre. / Cetium ( xyle.v ) autem fluuium Caico mifceri, cuius circa Idam fontes fint, Hec Euftathius. Alij ex Strabonis libro r1. recitant Cetios efle populos intet Cilices & Pelaízos,qui dicti videantur à Cetiofluuiolo quodam in eorum agro,cui? etiam meminerit Plinius 5. 50. Vocatur & Cetus mous inter Noricum & Pannoniam; hodie vulgó Ka- leuberg . Kiloteic id eft Cetacei vel cetarij ab authoribus pifces maiores, vt thunni cognominantur. q:-— go 0ITie » 5 ravrioflobay lyfan aux; , Varinus.Orcynus & callichthys, dole digas sail ees at? o1 : Oppianus, Homer? Lacedzmona v«ifusecar cognominat, vt Odyfl2z quarti initio.In Laced:zmonico ( Laconico) mari accepi ingentia cete gigni:eam4; ab caufam quidam Cretenfes Homerum dicunt Lacedzmonerm cetofam appellafle , lianus. Mepassssi vq uiros , Homerus IHiad.e. nauim maximam indicans, à ma- | gnitudine cetorum ,àqua vt nonnullis videtur,fed nimis iureomeeroc, etiàtn Lacedazimon sfluecces di- citur Euftathius. Lacedemona cetóeflàn n üncupant, & magnaminterpretantur , vei quiacete habet grandius . Verum xzuevxsece» Zenodotus mauult fcribere,vt intelligamus zaa829r. Aftipulari vide- tur & Callimachus vbi ait : 'rsekonerzoreue iz Ejus nouicea In Laconica vero fcatet herba calamin- ghe;quam nepetam Romani dixere.Alijab rimis fic nuncupatam opinantur,quas terremotuum vi có- tingitfieri. easautem czetos ( «c9: )appellant. terrzmotibus veró Lacedemon obnoxia eft, Celius X hod.ex Euftathij commentarijsin fecundum Iliados,& in Odyffez quartum ab initio. | RE Videtur 200 . De Aquatilibus. Videturautem calamintha xoc: alio nomine dicta, à feruore fuz facultatis; qua tantum non vrit, «Sg T» xo4ev, Quzrendum (inquit Euftathius ) an Lacedemon cetóelfa dicatur eo quod ambiens re- gionem mare »meeQO- & ues; fit; hoc eft multas producat belluas. fic & Herodotus circa Atho montem dixit effe 9;aaecar 9yesoestalu. Ms5ex31125 Iliad. o. epitheton eft nauis ingentis; vt fuperius recitaui.Sic & iliados A.Eiewxa 9 On mr&vjai LAEDIT VIE Odyilee vero Tr. JU oia) Te 0o 70V 0 legimus: Vari- nus interpretatur magnos cetos habentem, vel fimpliciter magnum: & ptjexsno nauim , usjeAlusaa- eg '? xinmQ-. 3 uia xy» ( fed ita per ypfilon fcribi deberet antepenultima ) £exy , 4 ia gNereiew. YIo- AvxiTes Neo, Theocritus Idyllio 17. E zs £d phaatasos m ivoie , Oppianus ;.Halieut. Omotari- chó aliqui vocát cetema, ( ximua;, )ait Diphilus apud Áchenzü:addit id graue effe,& vi(cofum,& có- cou difficile. Thynnorü pifcationé Itali & Siculi ceti& ( umo» ) appellare folent:tü locavbireponere ig foliti (ant magna retia,ceterumq; inftrumentü quo captari affueuerüt,cetotheria( rbne/a ) ioo no- minantur, g magnithynniin numerü cetorü ab eis referantur, lianus de animalibus 13, 16.Ego xumb4- ela» Latiné cotariá dixerim:fortà. & one» fimiliter.De Myftoceto pice fuprain Balena fcriptum eft. Propria.Ex dignioribusquidamin Kegem alfumptus eft,quem ZEgyptij Cetem, Greci Leezéz appel- lant, DiodorusSic. Cetó, kq«zd, ex Phorcyne peperit draconem velleris aurei cuftodem.Hefiodus in Theogonia. De Cetijs populis & Cetio fluuio& monte, [uprainter deriuata diximus,Ceteus quidáin Tanegrafertur fuiffe corpore craffiffimo , «7«;c. Videinfrà de Cetis diuerfis, moxab initio. Ceton rex quidamab Hercule circa Troiam occifus eft vt infrà dicetur in Ceto cui expofita eft Hefione. b. Aoi dl, eresAe aou equo WtAspE Xokgipxs educi » o d| 3uzrtupov sena Oneim eyetpüvotenv ocvieoepulus €X49AO07rs001». A NOI d] éiAxeulw y *r8gos TaAU Y eb Eco vuU , Kou xe perAlus ere AsÜpoy dpoouo Y9aiT COUTE y Oppianus $ Halieut. vbi notandum quodalczam de cauda ceti dicit;propter magnam eius vim, ea alu exu: cü ?9 alioquideleoninaferé tantum vfurpati foleat.plurimum enim hac parteleo valet, & ea flagellans late- raad fortitudinem ( cec ali daxlu ) feipfum animat. Idem poeta de corpore ceti $e: diuo dixit pro vujrenv & dps v onrspQusc item ulpay afavavme y sidtpuges opcaYoAtas t & dBdvruv AdbgaAtle: Gil X9) oio ors (Oe essc pus , Et rurfus de dentibus , EW/ oi ud ofvev Aoc Si ore spat Navis y sg aoa cs y atvoudnes Ur ditgv Ta , TeAgoiy a are puormuc Emo cue qmi. diente, Baulels musti oim ke uio valo » Lycophron. Ko aNocic xurezmi opel) olei Aerei IécDron , Apollonius Argonaut : Axewz, 1 je vic S 4135, Varinus: id eft dorfum ceti.namalioqui offa, non fpinas cete habent.. | Naufragi non modo mifere pereuntin mari: 4A m volee Aeazupdyas pyram y iru Getra d]: mi Qoo Ope Acngucio , Munus aimo Tux vr , Oppianus decetisloquens. h. peE o pifcatore deuorato 1 cetacea belua,in Pompilo dicemus. Ame ( &oxlprz 22) 2 £) di 39 popeo piíca rato x cetacea belua, pilo dicemus ? »ato xime ez. aw rs Liowrofev &x x60 uv y ed], iyvoimesy iar , Homerus Iliad, x. de Neptuno. QAsez sire» ódulw, alicubi apud Homerum ni fallor. : DE CETIS DIVERSIS INNOMINATIS FERE, ET PRIMVM EX VETERIBY S. T ANÀ G REVS Cetus, Tayoyooiov wir. Obefumac pregrandi corporis mole fic appellabant;à Ta- nagra Docotic ciuitate, quam Homerus rpiz» , LycophronPaemandriam appetlat;maritimam.ad quam delatus cetus immani magnitudine prouerbio locum dedit. Referturab Athenzo lib.i. v«va- ygettesy. Qul s xirrei ipuoio Tao « E Doa (D A&yet eyàl qwor y Tewel*yaoc vro uU THTO. s ( lego TUot UTO/TPY » 0g tty? Kuróbe, Varinus. videnturautem verba poete cuiufdam, fic forté legenda: Teweyeodo Qulu) Kure Guoibvatr, vt 4o fit finis fenarij , & initiumalterius , hoc fenfu: Tanagrxo ceto corpore fimillimurm. Uóco xanuds ieroevi- plioov-eivas Aedfloregovs 9 VATtoGNETSVTO TO. Tau att pocta Xue totyo;; Hermippus apud Athenzum lib.12.Quod fide ceto marina belluaacci piamus,redt? Ícribitur«4re paroxytonum:(in de Ceteo homine craffiffimo, vltima erit circunfle&enda àrecto xác. | CEMMOR , Képpop, utjaxiirQ-, Hefychius & Varinus. Dz cetisingentibus quz claffem Alexandriterrueruntmagna vi aquz flando in fablime emiffa, ex Arriano & Strabone fcribam infràin Phyfetére. s MaAczszDouriavs dumé Me(ambria Tocam nauigarent, Nearchus author eft; vifum cetos in litus eiectum cubitorum quinquaginta,corio fquamofo;tam cra(fo vt cubitum equaret , innatis ei oftreis. T patellis & algis multis, Arrianus derebus Indicis. ; Iva inhis voluminib.quz (cripfiad Caii Cz(arem Augufti filium de Arabia, tradit cetos fexcé- torü pedü longitudinis, & trecentorü fexaginta latitudinis in flumen Arabie intraffe;pinguiq; eius ne- gociatores, & omnium piícid UR camelos perungere in eo fitu, vt afilos ab his fugent odore;Plinius, TvRANNrIVs pdiditexpulfam beluamin Gaditanalittora, cuius inter duas pinnas vltime caudae cubita xvr. fuiffent,dentes eiufdem cxx. maximi dodrantium meníura, minimi f[emipedü, Plinius. CiRcA Gedrofii Indiz regionéferüt cete lógitudine dimidiati ftadij,& latitudine jp ratalógitudi- nis portione naíci, &c. JElianus,vide infrain Phyfetére, vbi & Plinij verba referá de ijídem cetis ex li- bri 9. cap. ;. C 1&Rc 4 Oytherainfulam cete praedicant maiori granditate generari;eorumq; ner- uosaccommodatos effead conficiendas non folum muficorum organorum fidiculas;fed ad bellica etiá inftrumenta ex his confe&e ( arcuum, vt Gillius addit ) chordz cenfentur optimz,Zlianus 17. 6. IN templo/&fculapij Sicyónein porticu fpectatur osingens ceti marini, Paufanias, Iu eomatriadmirandz magnitudinis cetereperiuntur:que fzpenumero Oceanum eum nauigantie bus,pelago innatantia & emergentiaapparuerunt, Nicephorus Calliftus Ecclefiafticz hiftoriz 9.19.ex Philoftorgio defcribens Paradifi (itumad Orientem fub zquino&tiali. ERATOSTHENES dicit inPerüicz preternauigationis initioinfulam effe, vbi cetum viderit mari eiectum,quinquaginta cubitorum, Strabo lib. 16. Ap Cadaramrubrimaris peninfülam exeunt pecori fimiles beluein terram;paftzd; radices fruti- qun,remeant: & quzdam equorum, afinorum;taurorum capitibus; quz depafcuntur fata, Plinius. Tuzo- C. De Cetisdiuerfis. Lib, IIII 20T Turocrrs libro 4.ad Syrtimait cete procreari triremibus maiora, /Elianus.-A Tauro vertitur littus orientem veríüs , lumina decurtuntà Pfebeis montibus. Nauigatio infulis impeditur. Mare de. inceps fequitur profundum,habens cete magnitudine eximia: haud infefta hominibus,nifi quod forcé quis infcius in earum criftas ( vide nein Graco fit odia: id eft ceruices ) inciderit, Neq; enim naui- antes infequi aduerfo Sole poffunt , Íplendore eorum oculos obumbranre. Diodorus Sic, lib,a. de f bulofis antiquorum geftis. 3 DE CETO CVI EXPOSITA EST ANDROMEDA: E T ALTERO, CVI HESIOSN E, 19 I5 E Ceto fydere Higinus fcribens, De hoc ( inquic ) dicitur,quóda Neptuno fit miffus vt Andro-- medam interficeret.de quaante diximus : fed à Períco fit interfectus ; propter immanitatem cor- poris:& per illius virtutem interíidera collocatus.Er fuperius , Antromeda Minerua beneficio dici tur inter aftra collocata, propter Perfei virtuté, quod eam ceto propofitià periculo liberarat; &c.For- t$ & apud Aratá eiusd; Scholiafté aliqd de hoc cetoreperies. Ouidius Metá lib.4.fabulá fic defcribit: Perleus peraerem volitans, ZEthiopum populos Cephzad; con (picitarua, illic immeritam mater- nz penderelingue Andromedam poenas iniuftus iufferat Ammon(Calliope enim mater fiducia formé uia fe Nereidibus praeferre. ) Quam fimulad duras religatam brachia cautes Vidit Abantiadés. Vt ftetit,Ó, dixit, non iftis digna catenis, &c. & nondum memoratis omnibus,vnda Infonuit,veniens- queimmenfo bellua ponto. Imminet,& latum füb pectore poflidetzquor. Tum Perfeus à parentibus t fua fit feruata fua virtute pacifcitur.Accipiunt legem. Ecce velut nauis prefixo concitataroftro Sul $ cat aquas iuuenum fudantib? actalacertis:Sic fera dimotis impulfu pectous vndis, fundz iactu aberat. Tum Perfeus pedibusteilure repulfa Arduusin nubes abijt. Et celeri em ffo praceys per inane volat 4 erg» fera prefft : extrogue feemeutis in avs L Inschidesferrum cnureotenus abdidit bemo, — Feluere Iefg gram moco [e fablimuis qn eu as o»hitollitmodo fibast 44015 , modo more fevoctá Qevfatraprr, quem tis; ba Cann c*ennfona terret, Jie auicos mor[is veloctbus effustt alis : Quaque patet , nnnc terga cams fuper obfita conchy , INanc laevam coflas , nnnc qa teusil[ima cauda. Definitsn Pifcem falcato unlnerat, enfe , à Bcluez cuidicebatur expofita fuiffe Andromeda, offa Romse apportat& ex oppido Iudzze Ioppe;ofté- dit inter reliqua miraculain zdilitate fua M. Scaurus;longitudine pedum xr. altitudine coftarum In- dicos elephantos excedente; fpinz craffitudine fe[quipedali, Plinius, Ioppe oppidum antiquilfimurn orbetoto; faxum oftentat, quod vincu'orum Andromedz veftigiaadhuc retinet; &c. Solinus, reliqua enim habet vt Plinius: nifi quod addit, Verticuli fpinzipfius latitudine: femipedem( feíquipedem ,ex. Plinio ) funt fupergrefii. Cetosdeuoraturum Andromeden Lycophron phallenam ( Quovoevas ) vocat, Scholiaftes veró canem marinum & phallzná.Expofita;vt fcribit Plinius;bellua eftin mari circa Iop- pen aliqnando inuenta, quz multos longifftmosá; dentes habet,& pinguedinem quinq; cubitorum: & eft degenere cetorum : Albertus,ridicul. à Plinioexpofitam nominatam putans,cum. non lioc bel. luz nomen Plinius,fed Andromedam ei expofitam fui(le fcribat, Plura reperies in Onomaftico noftro inloppe, per duplex, & lope perfimplex p. E ER Heftonem Laomedonitis regis Troiz filiam monítro marino expofitam Hercules liberauit, occifo 40 prius ceto: fed cum Laomedon equos preftantiffiros in premium illi promiffos denegaret, Hercules indignatus Troiam euertit, & occifo rege Heíionem Telamoni,qui primus mutum conícenderat, im prede partem conceflit, vt Grammatici inter Herculis laBores referunt, FuitHefione foror Priami, mater Aiacis & Teucri. de qua Vergilius 8.Eneid. 1 Nam meni Heffones vnfentem regna fo-o*as Lacmedontiaden Priamum Salsenina petentem , cive. Deceto (inquit Palzphatus interprete Phafianino ) hoc memoratur, quód Troianos é mari exiens Anuadebat. Et (i quidem ei puellasaliquas Troiani obtuliffent, ab eis recedebat:fi minus,eorum totam regionem deuafítabat. Quàin veróid fatuum fitcredere, Troianos filias proprias ceto exponere folitos fuifle, quis non videt? Virum nàmq; potius magnum quempiam hunc fuiffe dicendum eft:qui cá rex elfetmultnm roboris virium; habens ;acinre náuali valde potens, paludem quandamin Afia, quam $6 Troiani poilidebát, circa mare fubuertit tributum; ab eis fibiob id perfoluebatur:quod quidam daí- | mon, hoceft vectigal vocant. Argento autem eiustemporis homines minimé vtebantur:fed va(is folüs ac fuppelle&ile omni alia.Imperauitideo rex ille qui Ceton ( Kqzov) dicebatur, vt ciuitates quzdanz tributi nomine equos fibi darent; alie vero puellas darent. Hunc veró regem cuinomén erat Ceton, barbari Cetum vocabant. hic circunquaquelocaillaadibat & debito neceffarioq; tempore tribucum abijspromitfum exigebat. Quod fi quapiam ciuitates perfoluererecufarent;eorum regionesacioc& mal? tractabat.Peruenit & isquoq; ad Troiam, eo potiffimum tempore quando Hercules illuc etiam exercitum Grecorum habens, venit, Vnde Herculem tunc Laomedon rex in Troianorum praidium conduxit. Ceton veró exercitum fuü cum impetuin eosduxit.Cui cum obuiam Hercules & Laomedó cum copijs fuis facti elfent ilüinterfecerüt. Quo ex facto fermo fabulofus cófitus eft, Hzc Palephat?. £o C v M Ionas prophetaa nautis nauigantibus Tharfis eie&useffet nauiin mare » propter tempeftate ipfius caufa, quod Dei mandato non paruiffet,exortam , vt ipfe confitebatu r:przftofuit pifcis magnus ( 9n )àquo deuoratus , tres dies & noctes in ventre ipfius vixit: tum demum propter feruogena preci quas ad Deü fundebat;ab eodé pifce interram eructatuseft. vt copiofiusin hiftoriaTonz intct prophetas minores in vetere inftrumento legitur. Iofephus libro 9. Antiquitatum aflerit lonam ad lit- tus maris Euxini eiectum. hinc enim non longum iter pedeltre ei fuitin Affyriam conficiendum, vt pa- tet intuenti cabulas Ptolomei , Munfterus.Ionam à lamia pifce potius quàm balz cibeula anguftior & propter pulmones & arteriam aíperam ) deuoratüfuitle,&zc. R ondeletius probabiliteroftendit, vt recitauimus fuprain Cane. À lIonz hiftoriz , forte triefperi Herculisortefta fabula : cuius meming Czlius Khod.his verbis : Lycophronin Alexandria Herculem :4ovzs dicit c2;Lo6ov , exinfiti rob: preftantia;& quia in eius generationetri plex in vnà coiuit nox:vel quia tridud in vCtre ceti trá(mileri Y aqua Cetomvpxs. 202 au - Aquatilibus, à quo Hefionem liberauit, quum ei immortales equos effet pollicitus Laomedon, quos illi pro Gany- mede fuerat dilargitus Iupiter. Tejterep(G- H'egui: » d v9 va xsrer vpeis pepas quieti y ais Garrons uat ( Aum Ks Qpuv » ) diziao a amo 4 op muore eivaj Thu 18 9yoís gectae Varinus. - Exiw1A magnitudine exiftimantur, Leo, Libella, Pardalis,Phyfalus;Preftis,Maltha, A ries , &lia- . nus. Nos de his & alijs multis fnoloco & ordine agemus. Tisrnio principe contra Lugdunenfis prouincie littus in infula fimul trecentas amplius beluas reciprocans dellituit Oceanus, mire varietatisac magnitudinis:nec pauciores in Santonum littore:in- terd; reliquas elephantos & arietes, candore tantü cornibus affimulatis: Nereidas veró multas;Plini". GaNuczs alicubi ( vbtaltiffimuslatiffimusQ; fluit) cete procreat ,, quorum adeps vnguenti vfum praftat; «oj &x d sse 7neS Mie oi poe GoeCovrus , Aelianus 12. 14. Gillius legit aQrm: vertit enim; quo-16 rum adipefarinz conficiuntur, quod verifimilenoneft. — Czrk inmariIndico quintuplaad Elephantum vel maximum magnitudine degunt.Nam vna etiá coftaceti ad viginti cuBitaaccedit. Labrum ( xsalutw )habent quindecim cubitorum.pinnamad vtrá- que branchiam feptem cubitos longam: &lianus 16. 17. vbi pro xsAlv/lw voceinufitata , & corrupta, vt: iudico, aliis legitur xeAwvlw ; id eft teftudinem.quid (1legamus yeauvlu? id eft labrum. nam & Arifto- phanesin hac cR MET vtitur. Quod fi quisteftudinem malit:pinnarum nomine pedes intelligat, quos eeiam Nicander inteftudine marina zlé;vjac dixit. Sed cum nec ceti,nec teftudines branchias ha- beant, branchiarumtamen locus in cetis commodius,quam in teftudinibus intelligi mihi videtur. M ARE quod Taprobanem ambit,in&nitos pifces & cete procreare ferunt;& eorum quedam habe- re capita Leonum, Pantherarum & Arietum, aliorumq; animalium: & , quod magnam admirationem 26. habet, Satyrorum fpeciem fimilitudinemi; cete nonnulla gerunt. Aliaexiftunt muliebri facie, eisque pro crinib. fpinz degendéc.Addüt & aliarepeririabfurda, quorum generatam monftrofa exa&é expli- carineà peritiffimis quidé pictorib. poffent.Caudz eis oblóge & inuoluta.pro pedibus forfices(chele) aut pinnc. Ac ineodé mari belluasin vtraq; fede viuétes audio:& noctu fegetes & herbas depafciinftar gregaliü& feminibus victitantiü animaliü: quodq; palmarum frucu iam maturo gaudeant;iccirco eas arbores amplexu fuo molli flexiliq; concutere, excullas violento impetu palmulas exedere,eaídemq; crepufculo matutino,cumiam incipit dilucefcere;in mare redire abdi1q; merfas, &lianus 16.18. Macedones in obfidione Tyri cumad teli iactum aggerem produxiffent,oftentumà Deo quopiá ad imminentem cladem denüciandam, immiffum eft. Fluctus enim é mari ad molem eam incredibilis ma- gnitudinis cetum appulerunt, vnde nihil incommodi factum eft. Corporis enim patte alteraaggeriac- » e clinata;diutius ibi conftitit;cum maximo infpicientium omnium terrore. Rurfus demum in mare ena- tauit Hincq; religio maxima vtrofq; occupauit,exiftimanteis illud portendere Neptunum fibiauxilia- rem fore,animo vtiq; id id quod optabant inclinato, Diodorus Sic. de geftis Alexandri, DeCetis c EDRos115 circa Arabian ( Albertus inepté Zedrofos vocat, tum circa orthographiam lapfus,tum quód vocabulumgentile,cetorum proprium exiftimauit ) quarum maxima offa edificijs apta funt , diximus fuprà in Cetaceis in genere. IN Ferammarinam qu& hominis cadauer capillis aut ceruice ( Aodficumes9: ) apprehenfum ad litus extulit, ( ne fcilicet periret in mari:)& ibidéinterijt, gin mare nimis relictum non pollet redire. Anti- phili epigramma Graecum extat huiufímodilibro primo Epigrammatum Grecorum,(e&ione 40. A'véea, Sip s epaotiov à qoymO» , djuvoov &wrvue A'aa uo» Ao Quas wyoby Vareple véut 40 E'? rau acise ex9I4IoSa,. ^9 üE qe v 5 1A 0; ee y Na£auduQ» , Déprz puiserv Bor) Stvermv, Alava B oROLAGY jpnetpopo. 5 udo ixetvs 1 XÓav, £25: 9v d| Zoo rie Dormve v pov U3ag " Brodaus de delphino interpretatur, que folum feré in mari homines diligere;feruare;efferre, hi- ftorijsproditur.. AvcTon Procopius eftapud Byzantium Gotici belli temooribus cete («7 ,fing. numero ) comparuiffe magnitudinis mirz:Porph yrium(inquit)illi vocant.Id verb annis quinquagin- talocis infeftius circunie&tis omnibus fuerat: necab Iuftiniano,etiamíi percupido,vlla quiuerat ratio- neexpugnari. Demum delphinos infectatum auidéac italimoimpactum explicari haud amplius eua- luit.fedaccolis hinc indeaccurrentibus,funium ac machinarum vi pertractum in ficcum; cubitorum cnigintamenfum per longitudinem exceffit; perlatum veró decem, Calius Rhod. Porphyrion, rseq.- £o» , auis quedam ; & pifcis , Hefychius. T] NC | D'E C EAebS: DDV BR RS ISSUES R-E- CENTIORI SE vy S. L EYIATHAN (inquit obfcurus & barbarus fcriptor ) Hebraicé dicitur draco. Ferturautem quód ( hic ) draco & iri terra ferpit; & in aquis natat, & inaére volat; vnde & in Afia tribus nominibus appellatur;fcilicet ferpens,cetus & leuiathan. Loquens enim ín fpiritu de diabolo, fub leuiathan typo; ita dicit propheta: In die illà vifitabit dominus in gladio fuo duro, & grandi & forti, fuperleuiathan ferpentem, & vectem: & fuper leuiathan ferpentemtortuofam, & occidet cetü qui in mari eft. Iorath, Leuin ( inquit ) &leuiathan pifcibusafpedo; id eftceto( afpidochelonen obfcuri quidam cetum ma- ximum faciunt, inde afpedi nomen forte Torath fecerit ) frequenter infidiatur:& pugnat cum eo. Om- nesq; pifces maris,qui pugnam vident inter illos, fubitó ad caudam ceti confluunt. Et fi cetusab illo ce deuictus füerit, morietur & ipfe ftatim. Quos enim cauda cinxerit,mox deglutit . Quod fi cetus fupe- rarinon potuerit;tunc leuin afaucibus fuis faxidiffimum odorem cum $3. emittit; cetusautéecon- trarioaquam haurit, & refpuit. & odorem fotidiffimum repellit:& (ic fe fuosá; (aluat & defendit, Hzc barbariilli. Nos füprà de cetaceisingenere A. Leuiathanad omnes maiores cetos commune nomen effedocuimus. ^ | AsPibocHtEMB wk (inquitPhyftologus, (criptor barbarus )Grzcédicitur beluaquedá in mari, quz Latiné dicitur afpidoteftudo. Eftautem cetus magnus , habens fuper corium fuum, tanquam fa- ulum, quod eft iuxta littus maris. Vnde plerunque eleuato dorfo fuo fuper vndas, à nauigantibus ni - alind creditureffe quàminfüla; itaque applicantes T dentes fupereamalligant naues: accendunt ocosad coquendos cibos. Ille vero vbi fentit odorem & calorem igais,mouet[c à loco, & fic mergit nauss T sant L o M O2! " D 3 De Cetsdiuerfis. — Lib. IIII. 203 maues in profundum: Alia quoq; huius beluz natura eft quando efurit,aperit os furum, & quafi quen- dam odorem bene olentem exhalat de ore füo, quem fentientes minotes pifces confluuntin os eius, e vtimpletum fuerit, claudit; & eos tranfglutit, Hec ille, Ego afpidochelonesnomen apud nullum ex yeteribus leginifi quód F piphanius Cyptiepifcopus,in libro quem phyfiologum infcripfit, ea quae .gaulóante Phy(iologitanquam authoris nomine recitaui, tradit, cap.:o. Oppianus quidem r,Halieut, afpidóeffa ( id eft (cutata,corio fcuti inltar operta) epitheton facit teftudinis: j , Anoày à jióvecat yon aisyx coe Xc1Y Gips paus Mir yore. 6yy EAute qt y tor) alamidütemos y AVR. Hoc eft, Ali- quandoé mari in proxima litora egrediütur anguillz & fcutatateftudo. Nam Grzcus paraphraftes in- nominatus non recte hunc locum reddit his verbis : Myron 96 42) 4 yy Ave má itariboeic: oC 8A Gà 4916 a go o9. hoceft; Miícetur ( Coit ) etiamanguilla cum fcutiformi teftudine in littoribus. Ad Afpidoche- ' lonenattinent que Ifidorus de Zr Trgow monttro fcribit: quod nomen forté àceto corruptum eft, Zuireu. quafi x«"retpov vel potius «reo» dicas. Zitiron (inquit)monítrum eft; quod vulgus militem vocat, ingens d mS atque fortiffimum. anteriori parte formam fer? militis armati prefert: & caput quafi caffide galeatum; AM. ex cuterugofa, durafirmiífimaá; ; oftendit. Ab eius collo dependet fcutum longum;latum & magni, & interius cauum:vt in eo poffit contraictus pugnantium moredefendi, Eft enim forma triangulare, firmitate, duritied; tam validum,Vt vix vnquam poflitiaculopenetrari, De collo eius & de fpondylis venz quedamac nerui fortiffimi protenduntur in humerum , àquibus przdictum fcutum pendet in fcapula. Brachia quoq; ( longa )fortiffima nimis habet,& quali manum bifülcam cum qua validiffim& percutit:vnde fit vt difficulter nimis ab homine capi poffit: & fi captus fuerit difficulter etiam necari, jo Rifi cum malleis poterit; Hacille, ex quo Albertus etiam repetijt: qui additin mari Britannico hoc a- nimalapparuiffe;& e(» de genere tortucarum,id eft;teftadinftm. Er rurfus, Barchora ( id eft, teftudo) tantum excrefcit,vt Ícutumreius o&to vel nouem pedum inueniatur, cornu habet in capite, ficut tor- tuca agreftis:& hoc circundat caputad modum galez.Pifcatores Germanis & Flandrig militem vocát hoc animal,quód fcutum & galeam gerat. Eftautem fcutum eius ac fi de quinq; atferibus fit compofi- tum, Pedes quatuor habet multorum digitorum, & caudém inftar ferpentis.Plura etiam Albertus Bar- . €horz adícribit, quz veteres deteftudine marina prodiderunt. - VMacca marina monftrumeft magnum ac validum , & ad iniurias iracundum. Non oua fed fetum parit;plerunq; vnum,aliquando binos aut plures.Feetum teneré diligit, & fecum ducit quocunq; per- git. Annistriginta hoc animal cauda etiam amputata viuere conftac. Authorlibri de naturarerum. LX ALPERTI MAGNI DE ANIMALI. dd Sew Xu BOO Y Xyy (3 E TVs eftmaximus pifcium cognitorum, cuius foemina balzna vocatur.Eftautem hic pifcis mul- torum generum. Quidam enim hirfuti ( afperi ) funt,ijd; maximi:alij corium habent planum, (1e- ue;) minores: horumin noflro mari genera duo vifuntur. Vnd habetridtü oris vallatum pregrandibus & longis dentibus:qui plerunq; cubitales;aliqu ando duorumaurt trium,rariffimà quatuor cubitorum reperiuntur, Precipué veró Canini duo, ceteris longiores eminent:& füntfubtusficutcornu , inftar elephanti vel apri dentium, qui culmi vocantur:comparati nimirum ad pugnam Et hoc quidem ge- nus cetios habet idoneum quo mandat & cóminuat cibunr, Alterum , noftra memoria vifum , os eden- tulum habet;aptum duntaxat ad fugendum; vt murzna , ( /empreda : ) aliquanto minus priore, & multo 40 Íuauiore carne. Verunq; branchijs caret, & fpirat ficut delphinus,nempe per cannam hiftularem.Vtriqs coriü fuper oculos deníium & nigrd. Oculitanti,vt vnius etiam oculi fouea ( ceu lacus quidam) homi-- nes quindecim larg? capiat, interdum viginti. Oculis adiu füntadditamenta ciliorum inftar, cor nea, ( radiosfor:é dixerz , vt de Aera bela. Phimus feribu, quartus ezm difha- p radius y uodiulos earum. ( esrsam lezos fGiliret vadiavtm. | oculis duebsa utrind, claudentibus , ) longitudinis octo pedum, plius minus ;p magni- cudine pifcis : horam fingulafiguram prope referunt magnz falcisfanifecum. Sunt autem numero ducenta & quinquaginta fuper oculum vnum, ac totidem fuperalterum.pars fingulorum latior radicé Gegitin corio:angufüor prominet. non rígenttamen;fed iacent difpofita à radice oculi verfus tempora piíciszita vtappareat vnum os latum, ceu magnus quidà vannus:& vtitur eo pifcis ad operiédü oculü fuüinmagnistépeftatibus. Os.a. habet amplü:& cii fpirat,eructat ex eo copiofam aquá,quaaliquando «o itaplet nauiculas & fubmergit.Pinnasetiá magnas,& ea qua delphinus fpecie. cauda bifurc&:cuius la- titudoeftplus d vigintiquatuor pedd , cá pifcis ad incrementi fui ftatü peruenerit.Coftas.a. habet cur- uas , & longas ad fpiffitudinem pifcis, magnitudine tignorüin magnis domib. Tigna.a. voco fuper que cóclauantur( c/asdt-affigiiur )Jlaquearia;quib.tegulz domus affigü tur.Hác pifcé (cribüt veteres quatuor iugeraterre occupare vétris fuilatitudine:quá ego magnitudine nunquá à noftris pifcatori b.qui mul» tos fepe viderüt,inquirédo cognofcerc potui. Maximusillorü,de quib.audiui,onustrecentor& curruü- fuit,incarnes & offa diuifus.Sed hec molesrara eft:qui veró ducétos, vel centü & quinquaginta currus onerét, plus minus,frequéterapud nos capiütur.Coléhabet hic picis & teftesintusin corpore, ficut. delphinus:& tepore coitus colé emittit. Feemine vulua eiufmodi fer eft,vt muliebris.Fasmina in coitu TEIL AEN delphinus quoq;. Velocisautem fünt coitus, ficutanimalia omnia quorum teftes o intus conditi funt. Mas genituraabüdat:& q» preterfluxerit eius ( neq; enim totü capiturab vtero fa-- 9 minz )collectü,ambra vocatur, maximi precij, & vfitatii medicis in curáda ( gutta ) arthritideacrefo- Iutione. Iccircoautégenitales cetorü partes condütur,ne vel natando impediant, vel aqua frigiditate ledantur. Quodautéaliqui dicunt cetü 1 vnum coitumcum balzna; impotentéad coeundum am pli- us effici: itaq; in profu ndum pelagus e abdere :atque illic adeó augeri mole,vt infula quadam maris videriqueat: nó puto efle verü nec talia referunt fide digni aut oculati teftes.Ceti quidé cum pugnant profaminis & catulis (uis, vitusin altum gurgitem fe recipit, & prz metu aliquandiu manet, & quód 5onmoueatur,obefus admodum fit.Lardum his pifcibus in dorfo eft, vt porcis.pinguiabundant, pies Íertimin capite circa cerebrü. Tépore meo multi fünt capti. Vnus inFrifia : circa locü qui Stauria vo- catur:cuius cum caput per oculü cufpide punctü effet, vndecim lagenas adipis emifit,quarü vnaqueq; vix elus. Succinum . Ambarum. mbar. Suffitus. Ambarium. A utcenna con 204. De Aquatilibus. vixportabaturab homine vno. cuius res teftis ego fum oculatus.Adeps lucidus & purus eft,cum defe- catus fuerit. Alrer captus eft vltra Traiectum verfus Hollandiam : cuius caput quadraginta reddidit adipis lagenas.Huius pifcis lardum eft,quod ( Gall? ) grafpois vocatur. Porró concipit balana ( fasmiz naceti ) catulum vnum, & nutrit eum ( /4&azdo. )is multo tempore fequitur matrem,ad tres fortéaut quatuor annos.Hic pifcis cum inaréto aliquoprofundo concluditur, & nauibus circundatur,fübmit- tit fe infundum, & fubitó emergens naues ( 2/4: fübierst ) fubmergit. Hzc omnia Albertus. DE CETO AMBAR I. s Todoramenti genus (inquit Ruellius libro r.de Stirpibus,cap.17. )quod recentiores Grzci mo- doampar,modoambar nominant.hoc diuerfis inlocis fcaturitvti Aetius ( imo Zlmarius ei" Symeon 1e. Setbein ltbro de alimentorum facultatibus ) literarum monimentis tradidit. funt autem huius fontes quem- admodum picis , ( ««eACIs , SefD: , ) bituminis;fülfuris,& fimilium, qui huiufcemodi ambarum eru- &ent. Sedin eogenere prefertur quod fuluum eft, ijj», )prepingue. tale in Indica ciuitate,quz Sela - chitum ( Silache,Symeon ) nominatur, vendi folet, Aliud fubalbidum, quod inoppidulo maritimo felicis Arabie, cui Sinchrio( iuxta Sichrim oppidulum, Cardanus.Sethi Sycheon nominat;Xvy£ov)no- men eft, gignitur. Tertiumatro colore micat, quod viribus infirmius eft, Colligitur hoc ex pifcibus quifontes & ambari fcaturigines deguftarint. Vimhabet excalfaciendi. humorum lentitiam digerit, (incidit, Sethi.) quare medicamentis quz fecandi naturam fortiuntu r,( ftomachicis. Sethi )immifce- ri folet. Caput &cor olfa&u roborat. fed temulentis largiusin vinum conie&um,ebrietatem exaípe-. rat.(Si.quisante potum [ 27i zéro. poft potum ] eius odorem olfecerit,ebrietatem accelerat, [ wyuverz 20 Ruelliuslegit zj&xuve ] &fi in vino ponatur,multó magis,Sethi interprete Gyraldo, ) Czterü Mau- ritanorumfamilieauthores ( vtSerapio) in mari traduntambar,non CER atq; in terrafungos nafci: Ícuientibusq; procellis agitatum pelagus , cum prouolutis impetuosé fakis expuitinlitus,tum homi- nes qui przfentiunt maris infultus;ad vada fe conferunt:& quod eructarint ambarum;congerunt. Pre- cellit quod in infulis, harum regionum litoribus ; eie&uminuenitur,colore cefio ( ceruleo,Serapio.) in globi formam coactum. Improbatur quod ftruthiocameli oui more candicat, Damnatur quoq; am- barum, quod é pifcium ventribus exemptum fuerit. Namq; cetaceus pifcis nimium auidus huiusam- bari; hoc efu fibinecem confcifcitprefertim dum copiofius eftur. Azelum vernaculo nomine vocant piícem.is emortuus lluitat,& vndis maris emergit.tum infulani coniectis vncis & funibus extrahunt, ambarumq; cefo ventre eximunt.Sed quód proxime fpinam dorfi inuenietur coaluiffe , longé magis , prafertur: vtpote quod & purius & [ynceri? tradatur,longioremq; moramin pifcis ventrefecerit. Ad- " dunt cajfacere & ficcare ambarum;cerebrum & cor roborare;,omnesq; fenfus vegetiores efficere:qua- re fenibus & frigidisauxiliari, Officine noftrz ambram chryfeam ( grifeam) vocant. Confandunt fab hocnominis ambitu fuccinum magno errore.nam ambarum peregrinum nomen eft,illius duntaxat rei proprium. Quapropter funt;qui fentientes hoc difcrimen;ne committeretur error, orientale füccin& malueruntappellare. Sed nos vt alia quedam, quod patrio vocant nomine ambar, edocti à veteribus Latinisambarum diximus:ficut & fachar, facharum. Liberumtamen fuerit vel ambar velambarum proferre. Hzc omnia Rueilius ; & mutuatus ab eo Matthiolus Senenfis. Azel eft piícis quidam magn* Syluaticus.Quod degenituraceti cum fuafaemina coeuntis abundat, idmari füpernatans colligitur ambrz nomine,Iorath. Aétius lib. 16. cap. 133. ambram fuffumigio mofchato admifcet,& aliquot alijs deinceps fuftumipijs. Ambariuminijciturin thymiama Efdre apud Nicolaum Myrepfum. Sultanuso- lim ZEgypti tyrannus folebat cereis immilcere ambram, voluptatiatque valetudini fimul confulens. nos, Sia carior eftambra, nec opes regie, laferis (accum autthus poffemus immifcere . nam vt illa regibus , itahzc priuatis magnificaatq; decora;ac delicijs apta, Cardanus.Succino fragrantior eftam- bra,vtcum pretiofiffimis conferatur mercibus,Idem, Permutatur vnciaaureis duobus,Alexander Be- nedictus,cum mufíci vnciam fenisaureis emi fcripfifet. His Ícriptis infpexi catalogos,de medicamen- torum precijs in pharmacopolijs diuerfarum vrbium;,quos habeo:in quibus magna quidem diuerfitas eft, vbique tamen fer? maius preciumambrz, quam mofcho. Ambre vnciaLugdunialibiq; in Gallia coronatis duodecim venit: in Germania florenis duodecim. Alicubi tamé (vt Auguíte Vindelicorum) ambram & mofchum eodem precio venundari audio, vtriufq; vnciam florenis o&o. Alibi. vt Norim- berge, ita diftinguunt, vt ambre grifee precium (it floreni duodecim infemunciam: communis veró, floreni tres, alibi duo cum dimidioferé. Mofchi vnciam Galli coronatis fepté vendunt,prz(tantiffimü ( quem orientalem cognominant ) octonis. Ceterum Ípermatis ceti vncii;yfloreno indicant Germani. . Miraillius visad cerebrum , multagraue olet propter odoris magnitudinem.Tenues habet craffis partesimmixtas. Creditum efteffe [emen piícis horrendi monftrofiq; ex cetaceogenere;cuius caputla- pidis referat duritiem. Hicin Africz Oceano oritur,eiufq; nomen Ambar: vnde thymiamati nomen ' inditum. Sunt illius triagenera,colore; odore atq; pondere fibi inuicem refpondentia. Album , leuif- fimum;odoratum,optimumq; : nigrum;grauilTfimum,odore carens,atq; ignauum:cinereum, omnibus his mediocre, Cardanus.In mari circa Madaigaícar infulam maximam ditiffimamá;,cete grandia capi- untur,ex quibusambrum colligitur, M. Paulus Venetus. . Prater Europzum fuccinum,quod Mauri & Officinz Perficavoce Caraben appellant;aliud eft ( in- quit Le. Fuchfius ) quodin Africa, & itemaliud quod in Afiagignitur: obid hoc Afiaticum, illud verà Africanum appellatur:vtrunque Arabes Ambram vocant. Recentioribus quoque Grzcis Zu & zu- €2; nominatur.Latiné ambarum dixeris.Colligitur hoc ex pifcibus cetaceis.nonnulli femen,vel Grz- ca vtentes voce;fperma ceti:alij,vt Auicennajftercus eiufdem magno errore putant: quum non fit nifi fuccinum quod balenz fiue cete deuorarunt. Vndeliquet Auicennam maximo in errore verfari » qui fundere fová. Tab ambrz voce vnica duas inter fe diuerfiflimas res)nempe fpumam fiueflorem falis, & fuccinum falis zu [ucci- hoc Africanum & Afiaticum , defcribitac confundit. Et exeodem etiam pofteriores medici, & horü so velamtra- officinz errandi occafioné fumpferunt. Nam illi res has difcernere nequeuntes;floré maris Íperma ceti vocant; 9 40 [^! 6o De Cetic diuerfis. Lib. IIII. 20$ xbcant:quum potius füccinum quód &cetaceis pifcibus eximitur, vulgi & imperitorum more itano- aminandum illis fuiffet;hoc enimadalterius differentiam fperma ceti nominari polfet , quamuis parum propri&, Ambarum fului, vel, vchodie loquuntur, ambra citrina,( difcriminis f gratia appellari pof- FICHES 4t fet) Ad nos hoctemporenon affertur: fedineius locum fubftituiturambarum factitium,quod hodie jo ino inofücinis (übambrz nomine proftat,& magnis impenfisà pharmacoporis com paratur: atq; àcolore Ds rus cinericio; vtillamacitrina; que fuccinü eft, vt diximus; difcernant, grifeam appellant, Modum autem tizcenflrnéda conficiendi alibi oftendimus : ( Forte hbro 9. $2 [its Commentarits de fimiptcium medi. facnltatibus mox euim er- CF bracedenti- dam de casephura fatlstia in eodem libro [e [cv:pfiffe ait.) Vciam perfpicuum it omnibus, recentioribus redi- unis cis triplicem effeambram: vnam fubalbidam,quz eft os maris,illifq; inepte Íperma ceti dicitur. Ál- X €.teram fuluam & pinguem,quam citrini nominant:que certe rectius quá prior Íperma ceti,quü nonnü- & ex illiseximatur,diceretur.Tertiagrifea , d natiuanó eft, fed fa&itia, & hodieinofficinis (ub ambrz nomine pftat.Hzc oia Fuch(ius,qui intér eaetii que fecundo ordine calefaciunt ambarü numerat: & rurfus interea que caput, & cor & vterum iuuant.Frigidis temperamétis vriliffima eft, Aben Mefuai. Ambra, Arabicé Hambar(vt fcribit Auicenna libro 2.cap.65. ) videtur fno fonte fcaturire in mari. Yliud veró quod dicitur quod eftde fpuma maris;aut ftercore animalis maris,lóginquum ( parse proba- bile ) eft. Prefertur grifea ( alsheb) fortis:deinde varia, ( alazarach: ) pofteam citrina:& deterioreftni- gra. Adulteratur gy pfo;cera,ladano,& ambra bona ( al; & mixtura odorifera facta ex ambra & moícho quz mixtura appellatur alned( velalmend,)aliás amende.) Eius fpecies nigra mala eft: quz fepe col- ligituré ventre pifcisea deuorata mortui. Calfacere videtur in fecundo abíceffu,(iccare in primo.Se- 20 nibus decrepitis fubtili calore fuo prodeft.Eius quod al mend vocant fpecies vnafitangatur digitis,de . nigráteos, & conuenit denigrandis radicibus pilorum, qui yt paulatim enaícunturjita tingantur, lu- uatcerebrum , fenfus & cor,Hzc Auicenna. | | Quz.füpraex Ruelliodeambra fcrip(imus,hec ille partim ex Serapione, partim ex SymeoneSethi mutuatus eft. Nos hic infuper quedamexSerapioneaddemus. De hambra ( inquit capite I96.)ex ma- * ri eftjin terris Zin (alias Zing)in Occidente, & illa deferturalmahadiz.Inferunt enim eamilluc homi- nes qui nominantur Miherz,id eft veloces, qui noverunt quód mare ipforum eijcitambram.Ea que re- periturin ventre ceti non eftbona:quam Períx pharmacopolz mandi nominant. Ambra( vt fcribit Elluchafem) eftinftar cerebelli.maxima eius maffaad mille aureos accedit.Scatu- ritautem é fontibusin fnari, & fupernatat aqua.de qua fupernatantes aues(füperuolantes aues, vel fa- 30 pernatantes pifces legerim) f iguftarint,moriuntur. Alij animalis cuiufdam excrementum efle putant: alij fordes feu purgamentum maris. Inter omnes eius fpecies grifea prefertur:deterior eftcuicolor ni- ueus. Textiolocohabetur picea, ( nigra.) Ambra pifcis eft horribilis odoris.nam pifces qui ipfum de- guftarint,rurfus euomunt.& cum praeparatur (ad ci bum)decollaturg; (aliis,decoquitur) egreditur exeo arena. Eft etiam aliafpecies ambraepinealis:& alia que dicitur mundus,( mandi potius, vel men- de, )carens odore; Hzc ille. Ambre pinealis nomine forte fuccinum commune intelligendum fuerit; quod plerique olim.putabantà quibufdam pinei generis arboribus Exudare e Alexander Benedic&tus( de curandis morbislibror3. capite 26. quod infcribitur de vi&us ratione in vomentibus ex nauigatione maritima ) de ambaro,fuccini odorati nomine hzc prodit: Quid fuccinit Eledlip;' . odoratum fit paucis referemus.non fatisenimliquidódeeo habetur.Commendaturalboac nigro ver Macy 49 tum ac leue:odore;primo olfactuyingratum:contuetudine gratiam acquirit,cum predicta (mofchus & — . gibethum ) faftidium pariant.Prolif cum pifcis cuiufdam vel ceti (emenetfe arbitrantur, duru m;glebz terra fimile;in mari inueniri ac fupernatare ad litora, vbi & aliud fuccinum inuenitur,fama eft. Aliqui ex Cafpio mari aduehi volunt. Didicére matronz baccas auellanze magnitudinis vel galle, filo infue- re;ad religionis cultum, Maiores quoque pile ex ijs'contra peftlentiz virus ( vtin eius obíeruatioe ne diximus ) conformantur. | | Pilcabambradenominatz; que fuauis & medicati odoris gratia paranturin Se plafijsquo modo fieri & miíceri debeant; pleriq; medici , quorum de pefte fcripta excant,literis mandarunt. A']4mp feu ep 6o, Ámbarum feuambra Arabum & A Gtuarij ac Simeonis recentiorum Grecorum, 1 odoramenti genus locis diuerfis fcaturit, vc bitumen,fulfur. Nobis hodie larga & preftantiffima ex DICAM $0 litore Aquitanico mittitur,cinericio colore.Indicam rufam,; (:jeow; citrinam ) pinguem, Arabes & e tot Simeon praeferunt Arabice (ubalbz, &c. Syluius. E pp | | Gallijs quibufdara;id eft trochiícis odoratis, Mefue mofchum & ambram mifcet.Platearius füppo- fitorium factum ex ftyrace calamita, ambra & mofcho commendatad educendos menfes ,- & promo« uendum conceptum ex caufa frigida impeditum. Ambra( inquit Manardus ) resnouaeít, quam non tantifacio quanti eftimatur. Et rurfus decam- phora agens,in Annotationibus in Mefuen,Simeon (inquit) ampar vocat dicitq; multisinlocis ema- nare à quibufdam velutifontibus, &c.vtnosexSimeone retulimus,qui vel ipfius Manardi memoriz lapfus eft, vel negligentiz potius typographorum error, qui hec non ad camphoram , fed ad paulo fuperiorem deambra locum referre debuerant. Idem Manardus vbi Mefue in confectioneambre mu- 60 Ícatz ambram canni nominat;nihil aliud quàm ambrz epitheton hoc effe ait. Ambarum ( D Adamus Lonicerus ) calidum eft & ficcum in primo g:adu.digerendi vim poffi- det.Membris paralyticis medetur, pectus purgat ,memoriam cuftodirze aiunt, Contra vertiginem ( fci- giditatem vel humiditatem dicere voluit;puto) capitis & vertiginem ex ca prouenien tem:Recipeam- bari drachmam,ligni aloés (emunciam, dk de cordecerui dicti vncias duas. Diffoluantur cum aqua rofacea, & formentur catapotia. Fumus ambre & cornu cerui , equali portione prunis impofitorum, comitialesore exceptus recreat.Procidentem matricem perinferna fuffitus idem admiflus, alfa fceti- dainterim naribus admota, retrahit. Capiti frigido prodeftambarum,& fiigiditate debilitatam ratio- cinandi vim reftaurat. Melancholiam pellit. , Almend: Mzndi. Georgius Agricola libror.de natura eorum quz effluunt ex terra: Bitumen liquidum ( inquit) dif- fert colore; &c.Effunditur quoque in mare Germanicum; atq; ex eo fit fuccinum, é candido candidi, S Quoddam 206 | De Aquatilibus. Quoddam eftin cinereo candidum:quale emanat ad maritimum Arabiz felicis oppiduld,quod Sich. rin appellant.id ipfum etiam concretum Arabes ambram vocant.Serapio etiam Germanicum fuccinü videturambcam vocare. Áfiaticum füccinum Pfellusin Arabia felici fabcandidum ; in Indiafuluum naíci fcribit.vtrung; Mauriappellantambram.M. Paulus Venetusafferit in balenis inueniri , vt forta inuenitur: tametfi in noflris pifcibus repertum elfe fuccinü nefcio. Itaque etiam Afiaticum füccinum vt Europeuüm,in mare éfontibus defluit: ibiq; induratum eijcitnr in littora. (ed ad nosnon atfercur. verumin eius locum fubftituitur ambra factitiaemufcum vel cibetum redolens 1 que fitaut ex benzoo, cera candida noui examinis,carie fraxini,arborum inufco:aut ex ftyrace, ladano, ramentis xyloaloes. additurq; ad vtranque compofitionem mufcus vel cibetum: atq; omnia cum aqua rofacea commifcé- tür, ( eactda emb«a modica , ) ed facilefraus deprehenditur.etenim natiuanon ita celeriter vt factitia;a- quismollefcit:& ab eadem colore & odore differt, Hzc Agricola. Fictitia manibus fubigi poteft, cere (e inítrar,veranon poteft, Platearius : ex quoetiam Ágricolaadulterandi modum defcripfir . Devitibus ambrz aduerfus comitialem, & ab vtero ftrangulationem plura tradit idem Platearius. Ambranon eft fpecies bituminis éterra effluens: neq; femen ceti. nam hoc non liquefcit;ambra ve- rb liquefcit. fed eftfungus, quocéte& baltnz vefcuntur.argumento eft quod ambra reperiatur in vé. triculisbaleznarum, Innominatus. : DE EO QvOD PHARMACOPOLZ ET VVLGYS HO. | ; DOROE S SUPORCRUM AC OÓGEOTOY ON OO OM IONOACN T, H NER falis generamaximé tenuium partium eft flos falis. etenim non modo tanquam fauilla te- É nuiffimus & leuitfimus: fed etiam candidiffimus. At maris Eosabeototus eftdiuerfus. etenim. hu- imidus , pinguis, croceus,vt qui fit femen balenarum:quod alias explicabo, Georgius Agricola libro teruo de naturafoffilium.Interpretaturautem Germanice /velram. e Halofanthos,flos falis,à mari mihi nomen habere videtur; inquit Chriftophorus Encelius : eftque qucdam efflorefcentia maris.& emittitlioc mare medicamentum.alio füb nomine habetur in officinis: nempe diciturfperma vel femen ceti,vel balenz,feu ambar fübalbidum.Saxones vocant Fwvalrath, vel * Jaidratb ,forfitanab effectu in nonnullis morbis.Veteres non fecerunt mentionem Ípermatis ceti, fed floris falis:eftQue idem.Reperitur autem ipfo in mari, vt mihi nautze aliquoties & mercatores retule- runt (licec & luprapetrasin Nilo reperiri volunt, aut in paludibus ad mare , & in ftagnantibus maris partibus.Diofcorideslibro s. cap. 77. in Nilo & lacubus natare dicit, &c. ) colorilli croceusaut late- ritius:fed vt deponat ruborem ,& fiat caudidum,;purgatur. hinc ruffi quafi grumi, adhuc inueniuntur, in ipfa'eius malla; vt ita dicam. Eltautem res Pirgae ut virusolens , & ingrati odoris:que aquanon tefoluitur,fed tantum oleo. Caflius Felix Halofachnes meminit, & Plinius libros: cap.7.qui primum florem falis definit effe leuiffimam ex ipfo fale fauillam & candidiffimam. Deinde & florem (alis dici aitrem diuerfz naturz, vtpote humídioris,& coloris croceiaut ruffisveluri rubigo falisyodore quoque 3) ceu gari diffentientemà fale,non modoà puma. inneniri autem in Zgyto, & differri Nilo,& innatare quibufdam fontibus, fierique flantibus Aquilonibus.In Saxonia eius vfus adeó vulgariseft, vt neício ad quem non morbum il!o vcantur, Scio ego propter nimium eius vfum perijffe honeftiffimam matro - namad oftium Tangre. Quidam & ambram vocant hoc [perma ceti. alij ambram fructum arboris vel gummi fub mare crefcentis : alij iecur, alij ftercus piícis;alij fpumam quandam maris effe putauerunt. 4o Vide Almanforem tractatu 3, Hucufq; Encelius. Eialos anthos;id eft flos falis, vox ambigua eft.nà & fauillá,hoc eft ficcam,leuiffimam,& candidiffima falis in linis collecti parcé, & aliá quandà rem humidioris naturz,ac crocei aut rufi coloris, & ingrati odoris,qui fummo mari & fluminib, ac lacubus, qui maris etiá appellatione veniüt;innatat, fignificat. Przítarctautéad euitandá confaüfioné Latinos,prioré falis loré:alterá auté maris Rorem, appellare,g fcilicetreuera maris flos fit:& à vox quum fine articuloà Grecis effzratur,pro mari vfurpari poffit. (5 ) Marisautéflos ille,qui Diofcoridi 4A3c vio; dicitur nó eftnifi balenarü femen,gyin officinis medicorü non tame fine errore,Sperma ceti,& Auicenne( vt infrafufius dicetur ) Ambra fimpliciter nominatur, &c.Fuchfius, abEncelio yt apparet mutuat". [dem in cerato quodam.ad grumos languinisin vefica diffolucdos fperma ceti ceteris admifcet.Ex cafu,lapfu,aut ictu.fi quidincorpore conuulfum,ruptum $5 autfractum eft,fi quid ex ijfdem caufis intumuit,fperma ( vt vocant) ceti propinant,multi populópre- fertim veró Septentrionales & maritimi Germani,quibus & recétius & copiofius hoc remedium eft.ná & laggillata difcutere,& fanguinem cócretum MEETUPS mitigare, calores remittere: &;linonadmodü profit; nihil obeffe. Sunt quiadipé cuiufuis ceti;vafe exceptü , in cella frigida depo- nant,deinde przlo exprimant, vt pars tenuior effluar, queinftar oleieft;& ijídem viribus, quibus pars cralilor quz remanet,licetrenuiorum partium, Craffioré pro genitura ceti vendüt,cuius vim quidem repratentat ; fed 1gnauius.Diligétiores dignofcüt;g veragenitura ceti ( (i modo genitura eft, vt vocat) inaculisvcandidis,latis & dulcibus infignitur:adipis Véró pars craffior,pinguior compactior,& mino- ribus maculisvidetur. Quodapud nos venditur Íperma cetialbü & pingue eft;friabile fere, & in Íqua- mas refolubile. Medici & pharmacopesi quidam Germaniz & Vngariz,inter remedia (a habét quod sa vnguentü potabile vocát; quo medici;prefertim vulnerarij,vtüturin cc ncuflis,vulneratis,hzmoptoi- cis, & huiüfmodiatffectibus. Habetur &aliud vnguentü de fpermate ceti,quo alipte quidam, precipuà Ycali,vtütur in dolorib. neruorü ex morbo Gallico. Vnguentü porabileà Valerio Cordo & Leonatdo Fuchfio defcribitur huiufmodi:Butyri recétis,falis expertis,librz ij. Rubez tinctorum,caftorei, floris maris(id eft,[permatis ceti,) radicis tormétille;ana unc. j. Bulliát fimul in vino odoroad eius coníum- puonójac formetur vnguentü.Daturijs quiexalto ceciderunt.Fuclifius addi oglutinat.n. vulnera. Ola* Maenusin defcriptione Septétrionaliü infularü,Sperma ceti à nauiganti b.in Oceano diuer(is in locis collivi meminit.Germanicü vocabulà Vwalrath ,nonà celeritate auxilij,vt quidáputàt & (Ccribüt Ja/- ra^,leda nomine val, q eftcetus vel balzna,& &am, cp eft genitura mihi factü videt, & fcribendi ef-«- ferendüq; "valrz, vtidé hoc Germanis fignificet;g Latinis [perma ceti. Felesad libidine jpnas raestng noitzrelle dicant: & Aamjeren allij fyluetris genus à virofo odore nominatur, "bra fadit- ea. L1] DE De Cetisdiuerfis. — Lis III. d DE CET!S QVIBVSDAM EX OLAI MAGNI SEPTENTRIONALIS OCEANI EVR O. P.I DESCRIPTION.r:Y. Tconuim fides penes authorem esfo : nos enim eas omnes ex tabula ipfius Septentrianalt pingendas ctraui- gius d pparet auteyso eum ex narratione nautarum ,non ad viuum , pleraqie depinxaffe ax p- , barum capita quorundam nimis ad terreslrium (imulitudmem efficla ; vt neque peaes npuibus armatos s, pi — € fütulas adeo prominentes , cum balenarum quas (apra dedimus s tum hic prififu ph»fererto. Ferba €4 dejcriptiones authoris , partim ex ip(atabula , partim ex lcello |. Germanice paulo copicfriss edito , adtecimus, i N Septentrionalibus maribus copia variorum cetorum eft obimmenfam marium profunditstem, .qua tanta eft alicubi vt nulla funium longitudine attingi queat: & multis inlocisanchoraruz víus non eft, ed circulosferreos plumbo inclufos earum loco demittunt. e . NoxiNA quzdam NE à fimilitndine terreftrium , vt apti, hyanag , monocetotis , rhino. cerotis, &c. literarum ferà feriem fequemur. BAL &NASs &ciscognatas quafdam belluas in B. elemento ex eodem: hoc authore pofuimus. DE APRO CETACE O. a 29 Ye M - 48 . | | E ) LaVvs Magnusin tabula fua quam literis diftinxit; in B.b. belluam hanc marinam fine nomine pingit;ingentem effe (cribit , & dentibus truculentis excelfisq;. Nosà dentium figura Áitüque a- prum nominauimus:fed cetaceum, vtà pifce eiufdem nominis difcerneretur. | DE CETO BARDATOO, je | y his vasti LITE 7 WS N SS Msi l / S 6o T RS WM ue : NS » ' ds "Y — mm Emm Y $ a EODEM s: :4* Á 208 *De Aquadlibus. E Opzw inlócoB.b. Olaushoc quoq; monftrum pingit: Maximum , vtait,& cornibus,& vifu flà- 32 meo horrendum:oculi circunferentia fedecim vel viginti pedum meníuram continet . Caput ( quadratum, Cardanus ) in quatuor mucrones diuiditur.barba prolixaeft.pars pofterior parua. (an- euftior & breuior, Cardanus ) exi(timatur. Nos cetum barbatum appellauimus, imitati Cardanum,qui libro decimo operis De fübtilitate;cetealiquot ex eodem hoc authore commemorat:vbi Barbato huic cornua bina tribuit quod neque Olaus dixit,neque reprafentat icon non,binis enim fed quatuorde- cim ceu cornibus radiatum caput eft.cornua vtring; ab oculo incipiunt, & per occipitium tranfeunr, nefcio quàm re&é. Albertus enim ( cuius verbis pauló ante. in cétis Oceani Germanici defcribendis víus fum ) cetis noftrorum marium appendices quaídam effe fcribit ( circa oculos ) cilioruminftar, corneas, octofer: pedeslogas,plus minus pro magnitudinepifcis,fpecie magna falcis fgenifecum, du- centas.& quinquaginta fuperoculum vnum, & totidem fuper alterum, ex latoin acutum definentes; non rigidas, fed iacentes, & difpofitas verfus tempora pifcis;ita vt veluti os vnum latum magni vanni inftar efhiciant,quo beluaaduerfus tempeftates oculos muniens operiat, Oculi vnius foneam homines quindecim;aliquando viginticapere. DE CETO CAPILLA TO C ETVM Capilltum vel crinitum hunc pifcem nomino, 7 cuius caput tantum Olaus delineauit in tabula, pauló in-: fra A. l. in explicatione veró nullam eius mentionem fecit. DE HY ENA-CETAGCEN. (6 zl /l $ La yet E N 5 D / z m Le 49 H Auc feram marinam Olaus exhibuit in D. K.porco fimilem effe ait , & apparui(e in mari iuxta Thyleninfulam, qua fupra Orchades Septentrionem verfus fitaeft,anno Domini t ;/3 7. Ego hysnam voco, à fimilitudine , fiue fuis, fiue hyenz,quadrupedum. ie veterum. hyznis pifcibus aut cetis dicam in H. elemento. In hac Olai icone non probo auriculas animali marino appictas .roftrum quoq; nimis porcinum videtur. Hoc mirum quod in eius latere tres velut oculi apparent expreffi, $9 DEC ET IERUDINODVS. VB XP. OS ET MONOCERO T E. 60 M Onus TR YM hoc potius quam cetum ,iubatamíimul barbatumdQ; in mari glaciali pingit O- laus; paulóinfra Gruntlandiam,remotiffimam ad Septentriones regionem , intra D. Uy có- lexum:facie viri fer?, in explicatione veró tabula nufquam eius meminit: vtneque M onocerotis , id eft; vnicornis, cuius caput pauloinfra A.m. exequoreprominet. Videinfrà; elemento M. de Mono- cerote plura. DE * — De Cetus diuerfis, — Lib. [ V. 200 DE PISTRIAVT DSED "SET EOREE. l 19 $e i C j APVT & cerutcem ceti , quem piftrin aut phyfeterem putat, Oláis exhibuit in À; o. Nos ds 20 vtroque plurainP. elemento referemus. DE RHINOCEROTE CET O. j m , " T9) s E — z ? | i jl D, o cd , Wo 477 g , I) —— s, arid iat A Onus$rTRvM Rhinoceroti Íimile( inquit O:aus,qui hanc fieuram in TabulàE, e, ex xhibuit ) aaío / À & doríoacutis,deuorat gámbarum.( en Haume- jallocun poire: , ) düodeciim pedum,R his esca ( inquit Cardánus ) faftigiatum dorfum hàber: & nareni occultam, &in cornu definentem : pe- des habet duodecim & cancro$ deuorat; Sic ille; cumi dieere debuiffet; pédümi duodecimi cans cros deuorat: | Di B- VA" GG SM. ASR-EUN A (V7 Ácc.E marinz caput; vt ipfe nominát; id tabulà Olai circa D. e. prominet huiufmodi. Plinius cornutam inter - — belluas maris nominat ,; nec vllàm eius deícriptionem addit; nos Vaccam Olai fic nomiriáre poterimus : neque enii cor- 3 nutum alium pilcem fícriptores memorant,przter monocero: E. — tem eidem Olaoa fingulari cornu dictum; & arietem; E .€8 TUE En t DEN E --L DY»E -ZIDPIHIIO: I»murvs( Ziphio fimile ; in libello Germanico ) imonftrum márinüm horribile; phócam niz gram deglutit , tefte Olao: qüiintabula D. d.& 5^-«c. hanc citigiem propofuit: delineató fimul etiamalio monftto innominato terribili ; quod ziphio ad lacus infidiatur ; Aries quoque veterum óc ingens beliua elt; & fimiliter phocas appetit: $ 3 Zit ds * 20. .DeAquaulibus. EARS CAES —— AT, 77, cix sper pinu ct LA y vu al (lu w z [7 TOU DC (UI, Ee (i 7 f d r AERA —— —— Uf / — ji IN M 4 Ad MN S Zifius vel Ziphius ( à Cardano Ziphus fcribitur ) eftbellua marina,valde formidabilis, (ingens, de generecetorum, Albertus) &omniumanimalium generi valde diffimilis,formafingularis, Huius 2e nanque caputfi videris, monftrofum eftomnino:fi orisabyffum,fugies velut imaginem mortis: fiocu- los, horrebis:fi reliquum corpus;nihilin rebus fimilete vidiffe fatebris, Author libri de nat. rerum. Germanic? Zyffovai dici poterit: vel Sauffvval àdeglutiendo, quod etiam magna animalia yt pho- Ccas,deuoret, | DE.ROSM AR O. Figura ab Olao Magnoexhibitain 1 abula E. e. 5e 40 $6 Osuanvs e(tbelluamarinaad magnitudinem elephantis .Littorum montes fcandit, & grami- ^ pepafcitur. Somni gratia dentibus feà rupe fufpendit, & adeo profundà dormit,vt pifcato- reslaqueis & funibus vin&um comprehendant: id quomodo fiat;alias explicabimus, Olaus. nos ha- &enusaliud nihil preter hanc tabulam, & breuiffimam eius explicationem ab eo zditum vidimus. Pedes in hoc cetoespreffinon placent:quanquam pi&turaetiamilla quz Argétinz in Curia fpe&tatur, edes oftendit,fed in ea caput tantum ad Íceleton veri capitis fa&um audio,reliquum corpus excon- iecturaaut narratione adiectum. Pofluncin AMI. nx maiorum pifcium , pinne , ad aliquam pedum vnguiumque fpeciem arte formari. Dentes etiamin Olaiicone furfumtendentes minus pla- cent, quam quiincapite Argentinz picto, ( cum Romam ad pontificem Leonem tale caput € Scan- dinauia mitteretur, vcaudio, ) deorfum éfuperiore mandibula TOR in elephantis, fiue dé- $g^ cesfiue cornuapotius. Sicenim commodius à Ícopulis & rupibus efufpendent. Author qui choro- graphicam Mofchouiz tabulam ante paucos annos zdidit. Mors hanc belluam nominat: & fimiliter dentes exertos binosà füperiore mandibula defcendentes eiappingit: hominesalijab alia rupis par- tehaftis & lapidibus fcandentem vcl dormientem oppugnant. Dentibus ( inquit ) fufpenía, greilum er altas rupes promouetin verticem víq;, vndeciuus Íe demittit per fubiectos campos graífatura, b bttendan verius Germanicos qui in curia Axgentinz leguntur fuper huius monftri cfhigie, hicad« fcribere. o Raf De Ces diuerfis; - Lib. IV. 2l Otüfortn tertocg nenat man mi / 1 diydpe MR ost. T XE 0 Cetus denxatis Pii bodies i "Pitisra qe ez drgentina in caldario Curia vifitam, OXtein YD eibertbalena iff genaunt, - n pan expr eff m Sorientifcben OOteer betanntt TIndofo ali« 9 tact eugeivitter grop im OOtecrz ves Ua dade) C cbrecit 2ilejanbrim nb (cin Joecr, vifus eft. blam Aen raften 9Dtcer bem ftreich ic) nac? | maftemina: Zn ftreit eub fechtenift mir gacb. LAUS d KE Stan finbt eief taufenbt mein geno(fen/ JU rat ADieclang Sàn banb aus Der ma(fen, davon —... Aie fino 2.3.4-.clei lang/ lena fpeciei in 19 opnb fo bicf tic ein ciligitang. "vtroque jexu. Aa ift ein fecbten ont ein veiffen/ Oti ben XBalfifdyen toir $5 beiffert. COiib alf S ifc bte tote fummemn ai Zoicvadgen fürtus nicbtbeftan. oc) bano mich etficb fo getrieben; Za id) im OXicer nicht bin gebliebens C^onber mufit vcicben an beu ftaben/ . &auamic) mci tóbtficben (cbaben. Tiventig acbt C^cbuc) mas micb aus mas/ bo "ZDD'ierool ein tfcin Otufor icb vea. €5olt ic) tici jeit aus folfen Ieben/ 6c bett nichte vwmb atl 9':Batffife geben. €Dei O tibrefia ber 2Bifeboff bat Ort icb ftecben faffert an eem aftab. DDapft co meinen XXepfzacfcoictt £5en JAom ba mic? manch 90: enfe atibficft. Zu Ctafburg bat mon ben aud, gcfebenz &aufent fünffounbert ijts acfcbeben. CDüb neunjeben C$abrvmb ZO euacbt $cit/ $Ein ftarct gebif bat mich qebetffen niche. Audio hanc belluam binis dentibus e ícopulistanquam clauo fefufpendé- 39 tem, à Germanis Oceanilitora coléti - bus Kofhnger appellari. In extrema Otoftinaep. Moícouia,vel Hungaria Scythica, non longe à Tanais ortu, Moríz dicitur. A Morfe.. Germanico &zíer,(quod nomen factum videtur ab impetu & fonitu quo per Sofort. mare fertur ; von demra[chen vnd gréjcty: Sero ic Gotfié 9) pv pnes ) quida Rofmarü Latinaterminatione dicere voluerunt. Vel Rujor dictus eft, quafi A «for, ( nam 49 Rs linguanoftra gigantem fignificat, à magnitudine & robore quo cateris Cü pifcibus tü cetis plerifq; praftat..A - lium efle puto qui, &«(vv4/ nominatur, Stufival. quinquaginta palluum longitudine : deuoráshomines & cymbas, & inuer- cens naues. In Iuhra & CorelaScythi - cis regionibus ad Septétriones remo- tiffimis, funcaliq mótes mediocris tu- moris , qui Oceano p totü Septétrioné $ cadiacét. Super hos fcandütex mari pi- . fces Moríz nuncupati , déte fefe fupra monté cótinendo, fricando, & afcenfü promouendo: cq; ad fummitaté mótis peruenerint, ad vlteriora grefsü pmo- utdo;ad alteri parté monti volutando ! decidunt. Hos illz gétes colligédo;dé- (E res eorum fatis magnos , latos & albos; pódere grauiffimos capiüt; & Mofco- uitis pédunt atq; vendunt, Mofcouite vero his vtütur.ad Tartariam quoq; & $0 Turciam mittunt, ad paridü manubria. t gladiorü;framearum & cultrorü: quoni& grauitate fui maioré ac fortioréimpreffionemimpingunt, & . prabét impellétibus in laboribus,pugnis;prelijs, Matthiasà Michou. Cetiquidá habét ri&üoris dé- E tatü pregrádibus & lógis détibus:ita vt plerüq; inueniátur cubitales:aliquádo duoráauttriü aut qua- tuor cubitorü.Inter ceteros lógius pminent duo canini: & funt fubtus ficut cornu , inftar dentiü ele- wm & apri,qui cul mi vocátur, Vidétur aüté ad pugnádà effe facti, Albertus Magnus. Cóijceteauté | icecde his precipue pifcibus quos Rofmaros vocamus,eüfentire, Etrurfus, Cetihirfuti & alij,lon: B -giffimos habét culmos,(détes exertos; )& illisad faxain rupibus fe fufpédát dormituri, Tum pifcator appropinquans quátii poteft corij à lardo fübie&o feparat iuxta cauda, & füné validü immittit : quem mox ad circulos(ferreos )mótiü infixos,vel palos robuftos vel arbores ligat. T lapidibus magna fída proie&is caput pifcis feriés,excitat eü.Is cócitatus qd conatur recedere, pellem acaudaper dorfum && canu: extractam relinquit.neclongeàloco illo poftea debilitatus capitur: velnatansinaquá éxanguis, vel (emiuiuus iacensin litore. B 4 Balznam S9 , TOWN X d Do ^1 DeAqualibus.. ^ s d gr? - ; ^ : Wb rs e | | Balznametiamaiunté mari aliquando egre di,& — "Britannici ceti t? icones df deferiptiouem aliam bas -. infolefecalefacere. Cemmor; K&u08, Ceti magni ' bes ['prain Bun Balana'vulgo dicla Rendeletz. | - nomen eftapud Hefychium: acceditautem ad Scy- ! : thicum vocabulum Moríz. Quod fiidem elephas veterum non eft; re&e tamen, & magnitudinisra- tione,q parem elephanto Olaus eiattribuit: & dé: ^ tium fiue cornuü qua fimilia exerit; & fimiliter, && adeofJem vfus, elephantum hiinc cetá appellábi-. : mus. Tiberioprincipecótra Lugdunenfis prouin- . cie littüsininíula, (0 | imul trecentasamplius beluas M ie teciprocans deftituit Oceanus , mitz varietatis'& WM magnitudinis: nec paucioresinSantonum littore: B interq; reliquas elephantos & arietes, cádoretantü £u cornibus affimulatis. Quoniá auté de ambabus be- . QW luis.fcilicet elephantis &arietibus fimul loquitur, EX détes elephanti marini Plinius hic corpua videtur e appella(le, ne fi dentes dixillet ; arietes;de quorum MESA. cornibus non dentibus fermoeft, ab appellatione NS cornu( exclufiffe videretur,&c. ( vtin Elephanto SS J terreftri B.recitauimus, )Maffacius.Eft & elephan- DUNS EE SLT 29 14 tus téftáceus, qui non alius videtur quam aftacus. MEI 62 eR. HP DE GETO BRLIANNIGO. E FrictTES Ceti huius publicataeft in chartaty- (MEA ji: 2 pisexcufa; Londini primum ; deinde in Italia, LN Moor, ni vnde nos defumpfíimus : cum corporis eiufdemac E] gu D partium defcriptione huiufmodi. T Ru ppti il e/dporraphem ex teris ad Polydorum Vergilii,ex wr- CUT ) ) D70- be d yuemutkbo in parnbus dnglia Borealibur, . ER — Mi Uii "n Proiecitinarenasapud Tynemuthum mate hoc 24 Mu PANIPA | d - noftrum méfe Aucufto(anno Domini 1 532.) mor- : CERE AH LHARRRITA 1e tuá beluam , molis & magnitudinis ingentiffimz: E NAP y quz iam magnaex parte difcerpta eft, remanetad- EOD AAT Tw huctamen;,quantü centum ferme ingentia plauftra Ec A BETA auehere vixpoterunt. Aiunt qui primum belui vi- Dus derunt; & vti poterant diligenter perfcripferunt, E (o lgitudinis illam fuiffe triginta vlnarü ; hoc eft pe- SES dum nonaginta. À ventread fpinam dorfi, quz are- mo I) nis profundeimmerfà iacet , [pacium effe circiter * yl, : ó&oautnouem vlnarüs certi nó habetur. nam vi- i jm cefimofeptimo die Augufti ipfe ibi affui, feetente iá / LZ | belua,vt vix ferri poffet odor. Cóiectát dorfitipfius $ 49 "ad fpaciü trium vlnarüinarenaimmerfum.nd quo-- EA tidiealluitur & operiturfluctibus maris.Rictus o- í À ris,fex vinz & dimidia, Longitudo mandibulz , fe- j J prem vInz cá dimidia, (viginti duopalmi,Gillius.) ^ 22 circuitus alicubiylna vna cü dimidia. omnino fic- 124 ut quercus grandis eft. Triginta coftas in lateribus ia habet;magnaex parte longitudinis pedum vnius & $2 viginti,circuitu vnius pedis & dimidij. Tres vétres E veluti vaftos fpecus: & trigintaguttura , quorum iA quinq; pregrádia funt.Habet duas pinnas, vtrang; deae 59 quindecim pedü inlongitudine. vix poterant decé bouesalteri earü abftraheres (trabenaoe corpore anel- lere.) Palatoadherebát quaft laming cornez, vna ex ** parte pilofz:qualéiam vná vides; fupra mille, ( nó eftfabulaPolydore;fed res veriffima;)quáuis nó o- : : tnesvniustagnitudinis.Lógitudocapitisà prin- — 4 ARA PE ETT S NN cipiovíq; ad rictum,feptem y nz, Delingua varia- — *. P uu ' 340 | tur. maior pars cenfet feptem fuiffevInarum lógitudirie. (linguam viginti pedes latam fuiffe, Gillius.) | 9 Aiunt genitale ei fuifle prodigiofz magnítudinis,membrum inquam mafculum. Vir quidam cum dila- ?' niaretferme merfus fuiffecin ventrem beluzrcadens,ni(t coftaarrepta fe fuftentafTet. Spacium inter o-- * culos fex(quing; ; Gillius)vInz. Oculi & nares tanto corpori valde impares , quales bobus effe folent. Gillius etiam oculos pro cotporis portione perparuulos; nimirum bubulis non maiores extitifTe fcri- bit.) Cauda bifurcata & ferratajlatitudine feptem vInarum. Incapite duo magna foraminaerant: per que putatur beluam,plurimam aquam veluti per fi(tulas eiectalfe. N ulli illi faére dentes. vnde colligi- «turnon fuiffe balenam:nam balenis aiunt maximos eife dentes,exceptislaminis aliquot corneis, quz in ore huius pifcis erant; Hucufq; author epiftolz ad Polydorum Vergilinm. Videturautem & Gillius inde mutuatus in Aelianum fuum tranftulilfe,fed quedam parum recte. Incharta, quam dixi Londini & inItalia publicatameffe;fcale etiam ceto adhibitz erant cum homine aícendente : & alij duoin te t- go ceti a z De Cetis diuerfis. Lib. IV. 273 E go ceti infidebant. Nares huicbelluz non deeffe mireris,cum foramina,vt dictum eft, ín capite habeat: quz narium loco cetaceo generi data effe teftis eft Ariftoteles. Anglus quidam vir bonus olim pifcem hücin litore fe vidiffe mihi affeuerauit,& Lódiniadhuc eius efficicin domo quad& fpe&ari, Nomé eius apud veteres analiquod extet,nó facile dixerim, Laminz quidéillz cornez quibus os dentiü loco exa- Íperatur;quandá ferre fpeciem prz fe ferunt. quarendum an fit priftis, nam.& ingens & oblongo cor- pore bellua priftis eft, de quà in P.elemento fcribemus:vbi & aliam Rondeletij priftin ponemus, Priffá. DE CETIS ALIQVOT EX DESCRIPTO. Y2bus orbmnmotr. A | DE TIBVRONE, RONDELETIVS. "T I5vnopifciseft Indicusquem ex genere vitulorum marinorum effe puto,fi vera funt que fcribit A 3 s biftoriz Indica. Plurimum decem pedes longus efl,fex craffus;corio contectus fine pilis. Dormiens ftertitin litori. BC bus.Mari genitale effe aiunt duplex,longum.Foemine vulua eft bifida, & mammsz plures. Viuos parit; & lacte nuzrit. Latiffimo eftoris rictu pro corporis magnitudine, Duplicem dentium ordinem haber, qui continui funt,admodum denfi & truculenti,crenati. | .Sapius&mariegrediuntur in continentem,magna obuiorum pernicie. nam in homines, vaccas; e- C É 20 quas impetum faciunt.Subeüt & flunios. Velociffimü eft animal, farcophagum,admodüm vorax. Qua de caufa hac arte capitur. A ccedentesad naues ita? mari etninent vt facile videantur, nautz hamum v- Guomode. tring; vncinatü ex catenaap enfum puppi in mare demittunt. hami extremoannexi funt annuliali- captazur. quot ferrei;,quorum vltimo al igaturfuniscannabinus , hamo cra «hor multo. Eidem hamo affigitur p eíca;particula pifcis alicuius,aut thunni, autalterius tiburonis affi,fi quando alias captumafferuarint, His igitur veluti prz paratis infidijs,etiamfi celerrime currat nauis, fecüdis ventis remifq; impulfa, e& tiburopesnon focluma(lequuntur , fed etiam preteruolant aliquando : colludentes modoa proraad puppim & contra currunt,modo Circanauem gyros aliquot faciunt; idque adeofine defatigatione. vt interdum quadrigentorum miliarium fpatio naues fequantur, quicquid purgait;entorum e naui eijci- tur vorantes. Quod fi contingat ab aliquo hamum arripi,magis ac magis impactus hzret, ob celeréna- o uistradtum, Quemadmodum fi vncum infixeris quo. magis trahas »eofirmius herec, & altius penetrat. Siccapiuntur tiburones,quorum nonnulli tam magpilunt, vtvixàduodecim vel quindecim virisro- buftisin nauem pertrahi potfint. Quum raui propinquus eft,tam validis cauda ictibus eam quatit, vt inpericulo verfetur. | | | Necati tiburonis carnes in particulas longas & tenues fecantur, quz vtexiccenturaeriexponuntur funibusnauisappenfz. His deinde vefcunturelixi- velaffis. Cibus eftin mari. verfatis non infuauis: nautis vtilis.quiain multos dies veluti fuccidia feruatur, Hzc Rondeletius. " Si vitulo marino cognatus eft; cur nulli pedes ei tribuuntur2 & fi pedes non habet, quomodo in con- tinentem egreditur magna obuiorum animalium;in quz impetum facit;pernicie? Quzrendum igitur fi pedes habet, cum pilis careat anad hippopotami naturam potiusaccedat : vel fui omninogeneris fit. TEss fimiliter de Maraxo, Manato; Catulloque mox defcribendis confiderandum. s . DE MARAXO, RONDELETIVS, InvRoNEmulto maior & truculentior eft belua maraxus , fed celeritate tiburone multo inferior. | Coriointegitur vttiburo, eiquein multisfimiliseft. Nouem aliquando dentium ordinibusora | maraxorum armata vidiffe fe affirmat autor hiftoriz Indic. Hi eademarte quatiburones capiütur, fed. rarius,neque eorum carne vefcuntur nautz;verum in mare reiiciunt, nifiin fümma omnium ciborum penuria.Huiufmodi beluasaliquandoin Hifpanicoetiá mari reperiri aiunt,quiineo mari verfantur. L Vide qua fupra infine Tiburonis hiftoriz annotauimus, At DEMANATO,RONDELETIVS, AL 1 A eftbeluaIndica,quam manatum vocant Hifpani, quiin Indiam nauigant. bouem capite re- $o fert, dorfo eft plano,pelle duriílima.Formina duas maximas mammas habet, & lac, viuos fetus e- dit & nutrit. Ad eam magnitudinem accedit vt mortuus vixàterreftriumboum iugo trahi poffit. Caro vitulinz fimilis,fed pinguior & infipidior.Iu capite lapides repeririaiunt , ad renum calculum reme- dio efficaci.Cicuratur hzc belua & docilis eft canum more , fediniuriarum memoreft. Hzc de Maraxo literis proditafuntab ijs qui eum viderunt. Quibusaddemus huncfortalf? bouem effe marinum ; be- im luam fcilicetbouis nomine:cuius meminit Ariftoteles, quam etiam viuos catulos parere fcribit: Del- AH. CA Tu hinus;balzna;& reliqua cete uhr branchias non habent fed fiftulam , animal generant. praterea pri- Bes cavzila- ftes & bos.Eft & bosaltzrius pifcis plani cartilaginei nomen, de quoalibi diximus ; Carculaginea fune £e. | jam dicta preterea bos,lamia;aquila;torpedo, rana. | | d s. de Hift, Legefuperiusannotata circa inem hiftorie Tiburonis. | pas. DE CATVLLO CETO QVADRYPEDE, EX PE. - Irt /Mas yrv oceanea decadt t. vtia libro oCh ano, Tora prodiga noui Orbis , vallis ampliffima eft Maguana dicta , & eius pars quedám Atiei vo-' catur. Huiusregionisregulus piícatione dele&abatur. In eius retia pifcis Catullus incidit, dege- nere pifcium immanium qui dicuntur Manati ab incolis Minime notum arbitror genusid mon- Manaá. ftripernoftramaria. Eftnanqueteftudinez forme quadrupes : fquamistamen, non concha muni- tus:corio duriffimo,ita vt neque fagittam vereatur. mille verrucis armatus : tergoautem plano, & ca- iteprorfus bubulo. — Aquatilis et cerreftris pifcis: mitis,iners vti elephas : vtique delphin homini- bu: lociabilis,fenfu mirabili.Infantulum pifcem domi regulus aluit dies aliquot pane patrio , ex iucca & panico puta confecto:radicibus etiam ahjs quibus homines vefcuntur. ( Deinde) adhuc paruulum proiecit pilcemin lacum fuis edibus proximum, tanquam ad viuaria:qui lacus & ipfe fufcipit ORT i pU necillag Bos befug. 6 214. ap m De Aquatilibus. necillaseuomit.eftlacui omen Guaurabo:qui dehinc lacus Manati eft appellatus, Liber inaquis pi- fcis annos vagatus eftquinq; ac viginti.adoleuitinimmenfum. —QuzdeBaiano, queue de Arioneo d-Iphinis feruntur,diftát ab huius pifcis geftis.Pilcinomen eft impolitum Matum: quod fignificat ge^ nerofum aut nobilem. Quandoergo ex reguli familiaribus ei notis przcipué , quifquam in lacune ri-. pa Matum Matum, hoc eít, generofe generofe proclamabat:humani beneficij memor, caputeleuans ad vocantem pergebat. Pafcebatur hominim manu. Si vero quifpiam transfretandi cupidus figna da- bat;proftratu fuotraiecturos inuitabat.Decem aliquando monítrum confcendiffe vno receptu , tranf- portatosq; fuiile omnes incolumes píallendo & cantando, compertum eft. Sedfi Chriftianum quen- quamerigens caput cerneret,fummergebatur , & parerereculabat, quiafuerata Chriftiano iuuene quodam petulanteaffectus iniuria. In pifcem nanq; mitem &'domefticum fuerat iaculatus haftam a- cutain:licet haudquaquá l-fus fuerit ob duritiam corij, quod habet verrucofum , afperumq;: illatam tamen fenfitiniuriam. Etfiquando vocabaturinotis , ex illo die circumafpectabat prius diligentilli ine,ne quis veftitus Chriftiano more adelTet.Luctabaturin ripa cum reguli cubicularibus : fed przci- puecumadoleícente regulo gratoxcum quo domi cibos aliquando fumpferat. Cercopitheco lepidior erat.Fuit longotempore vniuerfz infule fingulari folatio.nam & incolarum & Chuibodis multi- , tudoingensad monítri miraculum quotidie confluebat. Sapidas inquiunt effe illius fpeciei pifcium carnes , multofq; mariailla generant. Amitfus efttandem facetus pifcis Matum: ad mare deuectusab Attibunico,vnoequatuorzque diuidentibus infulàfiuminibus: ex alluuie inaudita tiphonibus hor- rendis comitata. fuperauit enim Attibunicus ripas adeo; vt yniuerfam impleuerit vallem , & fefelacu- busomnibusimmifcuerit. | Vide etiam fuperius qua ad finem hiftoriz Tiburonis adícripfimus. Regio circa Tarnafari vrbem Indic pifcibus noftro more fcatet: in tantamq; adolefcunt magnitu- dinem, vt bini cantari(centenarium puto cantarüm vocat ) pondononnulliinueniantur , Ludouicus K.omanus.Interpres Germanicusnon bona fidei, fi ex Latino tranítulit:de pifcis fpina duodecim cen- renariorum à Ludouico vifa, hoc in loco meminit. uei Diefeptimo dum redirem fecus littus nauigans , vidi Caput album:quo poftridie fuperato circiter meridiem in mari apparuit beluaimmaniflima, habens effigiem pifcis,qua iu nos gradu citatiffimo có- tendebat.Hazcànobis inprioraexiftentibus confpecta eftillico.quam vt vidimus,capimus trepidare: quippe qui vaftiorem nufquam videramus.Ibat igitur belluatantoimpetuac frapore,celfoque capite, ytnos perterrefaceret plurimum.Nos datis vento velis quam celerrime altum petentes; euafimus Deo £uente difcrimen.Prauentus eftergo pifcis fpacio vnius miliarij , nec propius accelfit. Tunceltàno- bis confpectusad regulam. nam diligentius formam beluz confideranimus. Quumenim caput fupra aquam efferebar, videbatur alas quafdam habere inftar alarum molendini , quod vento circumagitur, vbinonadeftaquarum copia. Ob id noftra fententia vifaeft beluanon minor liburcinis , id eft galleis noftris.Hifpani quidem omnes quiatfueuere magnis nauigationibus, fatebantur nunquam fe vidiife Cetifrontem, attociorem vaftioremve beluam,licetinnumeras vidiffent balznas, Aloyfius Cadamuftus. codemtec — Cumcircadiuz Helenz infulam nauigaremus,enormes pifces confpicati fumus, tantz quidem va- regentes. — ftitaxis, vt finguli fingulis magnis dibus conferri poffint. Ii enim vbi oun aquas tolluntur, hianti o- re eminent: videnturq;cum fupernatant frontem retegere inftar loricati militis, dum à congreílu tem- peraclumen admilfurus.Tidem dum vrinantfrontem conduntlatam ternos paffus. em enim inna- tant pelago;adeo conturbát aquas; vt nos agitatione buiufmodi ,przfertim vt belluzsfuübmoueremus, omniatormentaexonerauerimus ; Ludouicus Romanus. Hic forte eft Zytyron di&usab Alberto,de 4e quo füperius (cripfimus. Anteriori parte(inquit)armati militis ferme fpeciem refert. caput ceu caffi- degaleatum eft;,ex cute rugofa & dura, &c. in mari iuxta Arabiam nigram variz animantes degunt;terreftribus fimiles : fed breuioribus cruri- bus,ijsque Por E pilis obtecto perbreuibus:nempe afini,cati,canes & boues:Exnauigatio- ne Hamburgenfis cuiufdam,que peracta eftannoDominitj 4 9. DE CETIS, QVI IN OCEANO GERMANICO ET Septentrionals ad Eiropam vifaniur preter 1llot quos [spersus ex Tabula Olas Magni deferspfimus. Nx o Domini w; p. xxxr. eiectum eíftin Hollandia ex Oceanoingentis pifcis cadauer non pro- ^ X cul ab Harlemio. is longus fuit pedes 1 x v 1 11. craffus vel altus pedes x x x. oris rictus latitudine je patuit pedum x r1. vt in Naucleri Chronicorum Appendicelegitur , & Hedioiníuis Chronicis Ger- manicisprodidit, — CETORVM NOMINA GERMANICA QV.£ SE- QYVNTVR PLERAQYE OMNIA, PAVGIS EXCE PTIS; Hubertus Lagnetas dum Hamluvgosn Islandiam proficsfcere- tur fiis ob[ernata Georgio Fabricio ommum cat: àquo ego accepi. "N dwvallongus eft orgyias X X II.in cibum non venit. "Bletevval , hoc eft cetus fanguineus lee X recte interpretor.non eft edendo. —Fifchskze,paffus trigintalongus, perfequitur | haren- 26 molendini. garum. G:revaí, cetaceus quidam pifcis eft, qui in cibum nonrecipitur , nefcio vnde fic dictus nifi. roftri figuraforte aliquid cum Ge: fichsid eft, Acu piíce ei conuenit. — Aawerkezte longus eft paffus XXX. Boscetatet. medullam & feuum habetinftar bouis.Hunc bouem cetaceum ap pellarelicebit. — Karckvva/fimiliter ad paffus X X X.porrigitur.dentes autem habet LX X.quos fabri expetuntad fuos víus. Cetus hic for- te dentatus cognominari poterit:vel Carcharias;etfi alius eft canis Carcharias. nam & Germanici no- ininis ratio, nift idà dentium veluti ferrata afperitate factum eft, quae fitalianefcio. Sed alium quoque cetum (quem vulgo &afor nominant)aliqui dentatum appellant:qui ideman alius fitignoro. A(chbr- vai hoc eft cetus nocturnus, vInas viginti lógitudine equat:détes vero eius ad vlnas cres extendütur. INonvverf- De Cetisdiuerfis. — Lib. IV. 2n Nenoverfrack,vlnarum eft quinquaginta. homines & cymbas deuorat ; & naues inuertit , vt etiam ARofsvval dicus.Nos cetum naues fubmergentem in Balzna pinximus,ex Tabula Olai, JNordvva!,id eft Septentrionalis cetus,viuitexrore& pluuia,latitudine eadem qualógitudine ; duos decim paffuum vtraque, Rauenfchvva! quali coruinus cetus,à nigro colore,non eftur, : Aore cetus bona natura praditus ( fic ille fcripfit ) corporeimmenfo & valde craffo , paffus triginta Ongus. 2e quinquaginta paffuum eft.deuorat homines & cymbas.inuertit naues , vt & Nenvver[racke, Nomenab impetu ei factum puto. | Ey" Schellevoimck octoginta palfus longus. fubmergit naues, Eiusgrama(fic quidam Ícripfit:oua forte) medentur leprz. à Schilivuaslad eft, cetus fcutatus,non editur, Scbhcbtback,cetus à duritie cor ij dictus,triginta atfnum longitudine:homines timet, Schv virvvasljid eft cetus porcin us,longus eitpalfus X X XIILincibumnon venit. F. Fanguyvalpaffuum duodecim eft, canis inftar dentatus, Noftri maxillas vocant argen , àquibus anhuic cetonomen hitimpofitum,dubito. | | F Fintirger dicti ceti verfantur propeinfulas & finus infularum;longi patfus X X.efui funt, (D'Oittevvalid eit cetus albus.non eftedendo. | — Hac battenus ex Huberti Laeneti ob[eruattonbur, A Herill di&abelua annoSalutis M. D. X X IH. poftridie pafchatis , eiecta ad litus in Selandia teperta eft inter Vuikkam,& locum(vel oppidá)quià diuo Vuerpio denominatur, longitudinis pedá LXXII, fiue paffuum duodecim;fi pedes Vi. pro patiu computes: altitudinis pedum X I V. Interftitioab oculis ad rictum,pedum V IHH.D« hoc pifceconcifo dolia quzab harengis denominant noftri, centum & qua- - dragintaauecta funt.iecur etiam dolia quinque repleuit.Capiris figura tanquam apri fuit, corium mu- nitum tanquam conchis pectinum. Hunc pifcem Fridericus Schmidemanus mercator Spirenfíis vidit, Hac ab optimo & dotiifimo felicis memoriz viro Chriftophoro Claufero vrbis noftre archiatroac- cepi. Poteritautem hic cetus Aper matinus,vel ÀApercetaceus appellari. Querendumanidem fic mon- — ftrumillud marinum apti fpecie,quod luprainter Cete Olai Magni depicum dedimus. 590 — Gripfuualdiin Pomerania Captus olim ingens & mirabilis pifcis,ibidem in templo fummo depictus hodie vifitur, cuin epigerammatis duobus;qua vir do&tiffimus Georgius Curio medicus;ducalis Stetti- 30 niad me mifit,ez funt, AR Hilla vocor pifcis ad flamina fertiles Utj'da Indizenis captus praza fLependa fas. Nec dubita quisquis pstluram videris slam, | Ste espat ej dar fom y fic mibi caida fett. ' lr , Aliud, T ali fluthomis efl captis pitissn vnda, —— | Qasfita ad drtloumefi Hilda vetzfLa alum Fw vbidines agra Pomerania nunsine duum Subrecet ramperio celfe PInlsppe tue. Qutsquirin bactatitam uirari image molem, Piblare certam certus habeto fidem. Deeodem poftealo.Culmannus meus é MontePetfulano fic ad me fcripfit: Sunt quidam hic nobi- 4? les Pomerani, àquibus accepiannis fuperioribus in Pomerania ad Gripfaualdum Oppidum , cetum quempiam captum longitu dine pedum X X IJ. latitudinis immen(z:in fumma, molis tantz, vt qua- tuorequis fordffimis oneri fuerit. Genitaleaiunthabuiffe inftar equi Flandrici:in ceruice foramen ampliffimum;per qu ceu fiftalam aquas reiecerit;carne delphino haud ab(imili. Cetam illum quem , Germanorum quidam Ziragnfijch appellant, ( balznam effe arbitror & plura deeoin Corollario fuper Balznaícripfi)à Gallis ad Oceanum Hillam vocari audio. P DE ALIIS QVIBVSDAM CETIS OCEANI GERMANICI. 36 Nw CNN n 5 QE aed Wo de m CIII AREA : j JEn 7 : je | V ÁLENTINVSGrauius felicis memoriz,vit clariffimus,Decimarius & Senator Fribereenfis , cui E. egolibrum De quadrupedibus ouiparis nuncupaui, deme& communibus literarum ftudijs o- | ptime meritus,trium Germanici maris beluarum efftigiesaliquando delineatas ad me mifit: non fa- tis accuraté quidem expreffas,(ad fceletos forte capitum duntaxat, factas , reliquo corpore pro conie- ». &uraappicto, vt füfpicor,quodin duabus rima poftoculostanquam bráüchiz apparerent; quibus ceti . carent. cetera propemodum inter fe fimiles erant. ir Roe d vnam tantum ex tribus hic appofüi, Caudam non probe expreffam opinor : magisq; ad delphinorum caudam debereaccedere. Dentes o- imnibus planierant,ficutin homine. Maxilla inferior in duabus multo breuior fu periore: in tertia feré par.Pins i an T per sapis ' 22824, 216 NI De Aquatilibus porum in dorfo vnica, capitis extremo quam caudz aliquanto propior, Áliz dus eoferelocoquo ranchiz funt in pifcibus.Ea quam exhibeo,cetum ERE. e ud. fuit pedes X X X VI. cumtriente. altitudo pedes I X. Ex reliquis duobus,vnus longusfuit pedes X X X I V.cum dimidio: al- tus feptenos.alter verolongus pedesX X VI L.altus octonos. FW hnrlepoole ab Anglis dicus cetus,balzna eft,vt quidam exiftimant, Eliota Anglus. Videtur autem à vorticibus quos tutbinis inftar inaqua excitat,nomen habere: Nam & profundiora& vorticofa circa molarum rotas loca fic vocant.& turbinem ventum , qui foenum eleuat, 4 birlevwimd. nos vorticem ein yutrbeljà vertendo.nam & verticem capitis (imiliter vocamus; vbi capilli in partes vertuntur diuer- fasab vno veluti centro. Apparetaliquando hic cetus Anglis in mari prope Cantium: quian Phyfeter potius quam Balzna fit; doctioresillicinquirant. Nec alius puto piícis eltille , quem Zorlepole vocitant Angli:& alio nomine Zzrevtaccepi:eadem nimirum omnium fignificatione , qu od impetu fup flatuq; vorticólas in mari tanquam palude procellas excitet.Idem igitur Germanorum Brawfifoz fuerit: aut v- na faltem fpecies pifcium Zrisfifrh. fant enim qui fpecies eorum ternas faciant. Pele quidé Anglis pa- lus e(t,& Germanis inferioribus Po/. Quanquam Peleetiam fynciput Anglis fignificat: vnde Gsidezpole piíciab aureo fyncipite nomen pofuerunt. Anglicum nomen Hore accedit ad Germanicum Are; quem pauloante diximus;craffiffimum effe & triginta palfuum longitudine cetum. DE MACVLONE ANGLICO CET OO. -- YyIsainlitorenoftro Britannico,quod Orientem fpectat;certo quodam inloco Suffolciz, inter Al- ' burnum & Ortfordium oppidz;faxis infidentia( mirabile dictu) nullaterra circunfuía , autumnali temporeanni M. D. L V. fponte nàtafunt,adeo magna iun vt fuffecerint vel millibus hominum. Eo- dem tempore Lynni;oppidi Norfolciz in Anglia portuofi pifcis hic maculofus , rudifigura depictus (vtin chartaimpreffa per Angliam publicatus eít)in ficcum à pifcatoribus deductus fuit , longusam- plius pedesL X.carne pingui,clara & candicante,guftus fuauitate ceruinam referente. Nomen noftra- tes neíciuére pifcatores,nos Maculonem vocitemus;io.Caius medicus Anglus in epiftola ad me. Por- roquodiniconeapparent branchiz,neício an fit probandum. magnitudo enim omnino cetacei pifcis eft;cui branchiz nonconueniunt. Numerus quoque,figurajficufque pinnarum & caudz , non refpon- det cetaceis.Pictor forté imperitus fac habuit wr vtcunque pingere; & oftendere maculas.Ex vete- rum cetis pardalis maculofa eft, dequamonnihilfuolocodicetur. ^ CuaraAxDRrtanquampifces nominantur ab Epicharmo apud Athenzum , nifi erratum eftàli- brarijs,vt füfpicorshoc verfu: rgvyeves v ómóYonevrpo vod gno por (alias x9.upol ) «uCiof. —- 20 [o DECHALCIDE, BELLONIVS: QVEM PISCEM. 49 1IN QOCEANO CELERINVM;,IN MEDITERRA- | '— meoSardinam dis putat, ": d Celerinue pifct?, Rondeletio Adembr as videtur ,&6 c." Bellomio Oceani pifcis efi, magnitudine | tantum differens a Sardina medizerranes sari. Arrrzquiadmare Oceanum fiti funt , nullum pifcem agnofcunt , qui Sardinz nomine vocetur, Á quod nullus apudeos pifcis fit, qui GallicéSardina dicatur,nifi aliunde falfus adferatur. Mutant enim nomé Sardinis Galli, & Celerinos vocát.Sed nonnihilintereft difcriminis in magnitudine, quod quidem mox indicabimus.Celerini maris funt Oceani alumni, Sardinz Mediterranei. Quemadmodá autem Boops & Mena, Erythrinus & Phagrueopan & Aurata, Cantharus & Melanurus, Bulbus feu Blentiüs & Scorpzna.Fleíus & Quadratulus;Barbula & Limanda;Rhombus & Életelus;maxima: ha- ga bentinter fe fimilitudinem:fic Celezinus cum Harengo ita z quiparatur, vt nifi exacte infpiciantur,nó dignofci poflint. Quodfi quifpiam Celerinosidem cum Sardinis effe mihi non credat , imprimis eum intelligere oportet, Celerinü tá popularéeffe in Gallia pifcé, quam Sardinam in Mediterraneo mari. |. B Celerinusfiue Sardina paulo Harengo minor eft , fquamis intectus latiufculis ; leuiter fuperficiei corporis vtiin Mullo hzrentibus,& facile decidentibus & tranfparentibus. Pellisqua fubeit, omni argentolucidior effe folet:Harengus vero inagis ang corpore conftat. Ambo oraaperiunt gran- dia,dentiüm rudimentis carentiajlinguam habentes confpicuam.Celerinorum branchiz varie annu- los defcribunt.Circinati enim funtin circuli formam interna parte multum ferrata , quibus cibos fe- C cernuntin mari,eo modo E anates & anferes fuis roftris ferratisin coeno.Ex quo plane liquet, Cele- rinum fpurcitijs maris veíci & arena,non autem pifcibus vel prada. Imbecillaenimlabia, & maxillas pullis dentibus horrentes habet. Dumautemirritatum mare eít, & procellis compulfuüm;tunc in mo- dum nubis per marenunc huc;nunc illuc circunferri (olent. Quam rem cum non ignoraret Oppianus, hecícripfit, | * Chaleuaes cf T brifepa[fim eA bramidesque feruntur» eedtquecateruatim pereurrunt aquoria vndas, £t curatis babitant f copulis e hitora vifunt, ed ernantqueimas Ponti,curruntque per aquor, UO Hofpitium weutanz [ernper ,Pontoque vagantur. Stomachum talibus, quibus dixi,fpurcitijs (empez- B plenum habent. Circapylorum innummerz funt Apophyfes , vt facile fexaginta connumeres. pylororeliquainteftina vfque ad rectum defcendunt.Hepar vero habet in duos lobos partitum,fel he- patiannexum,Cum defierint amplius videri Celerini; Harengi nobis adferuntur. de quibus tempefti- uum cft De Chaleide. Lib. IV. 217 ium eft vt differatur. Hac Bellonius,qui Harengum quoq; pifcem de genere Chalcidum effe conicit. Etmox. Harengtmihi degenere Chalcidumeffe videntur,quosin Mediterraneo mari etiamnum ca- RUE pi planum faciam.Etenim Carnifpriuii tempore,cum Romz agerem;hos inforo vulgo ferri confpica- Cip Re tus fum: non tamen illic Harengi nominabantur,fed Sardoni: promifcué enim nulla habita differentig 54 4;zuo, ratione vnà cum Sardinis vendi folent;vt fic commixti,Sardini vulgo vocentur. Sardini vel Sardellam Harezgwr «f- maris Mediterranei,eundem elfe picem quem Celerinum Oceani,nemo dubitare poteft: cuius natura fe negat to Ha eaeft,vt pauló magis in mari Oceano;quàm in Mediterraneo excreícat, Nec veró mihi ipfi quifpiam im M OPE T de pofuiffe mecredat,cum dico quotidie Rome Harengum videri,&c Celerinum eundem cum Sardina vel GUT i .. Sardellaetfe : hoc mihiadiiciendum opere pretium fuit; quod omnes diligenter obferuaui, & ariftas, peri attribuit. quas füb ventre in linea recta habent, numcraui;fed Celerinoafperiorem,quàm Harengo deprehendi. 10 Lineamitaq; in his a(peram tranfueríis ariftis obfirmatam cernito;qualemLl echia & Liparis habent, fed multó valentiorem,Harengo debiliorem,cuius latera aullis teguntur Squamis, Celerinis vero contra, afperiores funt hamuli,qui inter duas (quamas coarctantur.Harengus praterea corpore eft multo Ce- lerinofiue Sardoniolatiore praditus;ad Liparem pifcem magis accedens. Vterq; lineam fab ventre tri- gintaquing; vncinulis afperulam baber.Gallia nihil ifto pifce vulgarius nouit: neccommodius aliquid quo homines fua iciunia exaturent, [conem Harengi adpo(ui.nam tanta eft illius cum Sardella £ue Ce- lerinoaffinitas,vt ex piura vix poffint diícerni. | - Rondeletii veró de pifce qué Galli hodie Celerinum vocant,fentétid; fup tàin Apna Mébrade leges, "- COROLLA RIV M. | Chalcidem R. ondeletius coniicit effe pifcem illum,qui hodie in magnis ItalizlacubusAgoni nomi- A ne;in Allobrogum vero lacubus Celerin nuncupatur: ob fimiliruadinem maximam quàm pifcis hicla- Celerinus as- 3o Cüftris cum marino Oceani ciufdemapud Gallos nominis habet. Vide fupra in A gonoplurade Chalci- ^ Vacufirit a- de , Rondeletii fcripta. Chalcis nomen eftauis;& pifcis, Helychius.imó lacertieriam , qui alionomine Le cl zygnis appellatur : Celius Khodiginus cum pifce confundit, Chalcidice quidem appellatio ad pifcem Ju d fimul & lacertum refertur,zygnis non item.Chalcides pifces Dotion Chalcidicas nominat, Atheneus; cpaluiziza. Chalcidem Theodorum non redté conuertiffe ericam oftenderem,íi vel iam mihi otinm effet, vel mul- tumad rei notionem intere(fet.Ego non audeo eas appelare neq; Meletas, neq; aliam ex iis quas valgo A4erica. vocamus Sardinas : fed tandiu meum iudiciü fuftinebo,quoad rem melius inquifiero : ned; ob aliam caufamchalcidis notionem meam implicatam hicibidem proficeor,nift vt fi mihi maior facultas inqui- Jnmeboae. rendi non permittatur, harum rerum Itudiofos ex mea ignorationeadmoneam;&incitém ad exploratio MIT rénotitia. Cum ex Grzculis pifcatoribus (V cosi iue putarent chalcidas,tandem quifpiam BERUPAF, dixit,à fuis ciuibusaccolisAcheloi Huuii hac ctate Nungrias nuncupari; Gillias.R ondelctius Harenoü Nurili, 3o àSardinadifferre contra Bellonium oftendir;vrin Harengi hiftoria referemus. -e4» $5, ( Te 441: po- 5:5 ENG , tius,vel reiyidlics vel TeAy a dlscs ) 04 se gue lec H'oorxc kéo , Mes eestd|:c y Varinusyzeav Id tty xax, Callima- Sarzinatota chus in Nomenclaturis gentium. Athenazus Chalcides & T hriffas & Sardinas fimiles effe dicit: O ppia- fpecie differre Á. nus femperin Thriffz commemoratione é Chalcidis meminit: & fimiliter Columella,cum inquit;pi- fcibus in pifcinis preberi conuenit;tabentes Haleculas,& falibus exe(àm Chalcidé putréq; Satdinam, Glosa. mà Span fiis codo? tob mp, (alias tone.) Sound lorei, Diphilus.Xanxldos 79; ( ole ) corda X, ootadi- Xocoion, —- veo teynwscslipoxa E peenetus in libro de pifcib.apud Athenaü: Euftathius quoq; fimiliter citat. Ávifto- teles eritimos ; fardinos dixit, Vuottonus ex Achenzo,nó recté; vide infin Erittmo. Et rurfus, Ariftote les (inquit Atheneus)li.g.»odlvec ojm3i; xe Gaza ex Ariftoteletrichides vertitfardinas: Varinus veró (vt pauló fuprà recitaui)trichades(veltrichides;)chalcides aliter vocari fcribit. itaq; chalcides ét fardi nás vertere Erebi fue fpecies eadem eft/fiue potius generis proximi fpecies due diueríe: quóiam & ab 440 Áriftoteletanquá diuer(» nominantur, & à Columellali.8.ca.17.Sic & chalcides lacuftres feu flauiati- les Ariftoteli,& marinas Oppiani;propter nature & generis affinitatem,vtrafq; chalcidum nomine p- bé appellari dixerim.nam & fardinas vel fatdellaslacu(tres hodie quafdam Itali nominant, (quas aiii a- ' gonos,)cum marinas duntaxat videantur memorare antiqui.Similiter perce tum marinz tí fluuiatiles ' dicuntur,etfi fpecie diuerCe. Nominatur & apud Galenü fardina,vel fardena, exp3lu/ Vüuottonus.Chal- cis cum fit Thriffis & Sardinis fimilis nonefle poteft; vt falsó Merula putat;? genere Rhomboriü , Gilli us. Merulz forte impofuit;quod Chalceus pifcis defcribatur rotiidus & orbicularis, Sed chalveusalius cz;fruns, pifcis eftquem 1n Fabro defcribemus;à chalcide diueríus, veterum teftimonio. Chalcidem Theodorus cricam interpretaturalii fabrum.fed pifcis eft fpurius;ex diuerfis generib.genitus;ficnt mutus, Niphus Spei. $9 in Ariftotelis hiftoriam 8.2 0.Imperité .à.chalcidem cum chalceo,.i.fabro,confundit. & ex diuerfis pa - rentib.gigni;ideoq; fparium effe;temere ac fine authore fcribit.neq; enim hocatlerédum eftex folo va eabulo quod Gazaconfinxit:nam Hiftoriz animalium li.5.ca.9.vbi Ariftoteles pifcium plurimos femel anno parere fcribit,vt ex fufaneis thunnos;chalcides,&c.Gaza chalcides non vt alibi cricas; (ed Ípuriag interpretatur.quem locü explicans Niphus;,Spuriz;(inquit)chalcides vocantur, & crice pifces vulgóz cum eric vocabu'um nufquá opinor vulgare fit,fed à T heodoroad imitationé Graci confit&. Hocin loco Ariftotelis (inquit Vuottonus;)videntur exemplaria oía mendolfa:nam chalcis gregarius ett, non fulaneus:& ter parit. Chalcis Germanice poterit circumfcribi, us Hervg art ; id eft Harengi genus. vel $9 Chalcis marina, em AMeeragüne;id eft Agonus marinus.& chalcis lacuftriseim eAfgüne, oder i gümen art. Xaocibon 1v?) Qptoue Qix dixanSid|u-,Phanias in Epigrammatis. Chalcidem Ariítotelis inter fluuiarile B &lacuftregenus recenfere videtur hiftorie 8.20, Oppianus vagis marinis adnumerat , qui nunc petras, C nunc pelagus, nunclitora fequuntur, Vide fuperiusina.& Kondeletium in Agono. Vuottonus ve Fafanei. paulóante recitaui ad finem A.chalcidem non fufaneum effe ait; fed gregarium pilcem.quenos occafio: inaitarat , pluradefuíaneis , vt Gaza nominat,& alia quedam afferendi ; quz ab aliis fcriptoribus |— , obíeruatanon funt. Plurimi pifces (inquic Ariftoc.biftorie 5.9.)femelanno pariunt: vt ii quos fufane- Xumtie osex argumento cognominanrt, quia fufim ( in Greco non eft fufim : fed fimplicitet, xoa^&vr dl: yrol oi9 diro «aer tulvor ) retibus capiantur : vt thunni, limarie , mugiles , chalcides, ( fed has alibiter anno parere fcribit, vt Plinius quoq;;)monedulz;chremes;patleres,& reliqua huius generis: i Etrur- Puabec $ A'yeAaueis Solitarit. x8 . De Aquaulibus. Et rurfus 8.15, Pontü(inquit) fübéunt plürimi fufanei & gregatilis generis, &c.Grece eft'aNésu12v duoi »- Dav e 3 9r] atryeNoau. Vy uciv iai 6: di qc S a4 oit eA aA 21 Ey S1 O8 0) arye Nodo i yep ovo E.t páuló poft «exiac quoq; inter evxd|x« nominat;quos fuprá inter xvréc: vt iidé videant xvi & fvabes qui retib.capiuntur, ( migrantes pre fertim,)& ducem non habent: etírétiam ipfifrequentes & fimiul multi natent , ( vt equidem conii- cio) quemadmodum proprie syeAazo dicti, Nam ex ii$ quos Ariftoteles yvzcicadnumerat, thunnos gre- poss efleconftat: & pátleres quoq; gregales effe fufpicor.cüm in tanta Copia capiantur. Vidimus mugi- umlüporumq;capturam(inquit Kondeletius) vno retis iàáctu,centum aureis coronatis veniffe. Xxuro: fané dicti videntur, AJg vv y uàlw e^ fmesron , hoceftquod füfim capiantur,vt Gazz etiam placuit : fuíim accipio pro copiofe.Eiufdem originis eftvocabulum »v3a7e:,de quo Euftathius:xv3aioi avo zi Aet uA él asp. " aot juciiévers o eepov t cbr 8 D AM X, sbavor.afferitautem abaduerbio vt hoc nomen deriuari. Ergo zv pifces huiüfmodi erunt, vt que in ceteris animalibus Ariftoteles libr. 1. hiftorie capite primo dysnao a! ay o (id eltgregariafine duce) nominat,vt funtformice &aliainnumera.Hoc etiam quod re tibus includantur,non folitarios,fed gregales efle arguit. Quod fi itaeft,& chalcides re&eab Ariftotele fufaneis adnumerantur, vtpote «Jod ;id cft conferéte & frequentes Oppianotefte:& non re&té à Vuot tono (zribitur,atherinam é folitariorumgenere effe: quoniam rhyadas itainterpretetur Gezalli.6. hift. Càp.17.neq; enim anti interpretatio Gaza eft; certe atherina folitarianon eft, (ed vt relique feré apuz; Quarum generi fübfctibitur,gregalis pifciculus.Et Ariftoteles ipfe expreffiüsalibi(fi bene memini)gre gales effe atherinás fcribit.Idem lolitarios Grecéalio vocabulo; pownges nominat;;vt de citharo ex Arifto tele citat Atheneus. Nó eftigitar quod fufpicetur quifquam cum Vuottono omnes Ariftotelis codices corri ptos effe lib. y. hift. vbi chalcides inter fufaneos nominantur.quin & Atheneus eundem locum ex A tiftotele fic recitat, vt codices noftri rectà habent. Ariftoteles vocabulo rhyades genere mafculino v- titursvclibro 4. hift.cap.8. R h yades quoties ifciumlotura vel nzuis fentina eiecta eft, fugiunt vtodoré f.ntientes: vbi Gazaflutas conuertit:cum Üm exaneuillis & murenis quz fupernatant fole torrefacte, tiras Vocant Graci,flutas reddiderint.Caterumlibro quinto vbi rhyades per e(tatem parere Arifto- telestradit; Gaza fpargos tranftuiit.Spargi etiam(inquit;ca.t r.)per zftatem pariunt,mugilum labeones; árgones,mucones,;capitones.Deniq; lib.6.ca.17.«v24les pifcium genera dixit folitaria: id eft, quz foli- tárió vacantur, oi Bearxoi ylsevmza 6 a sv o vos 1 $208». Hanc Gazsz interpretis inconítantiam , Vuottonus quoq; ob(eruauit : fed delectum non probé fecit.Rondeletius fparum,fpargum;afpargum,eundem pi- Ícem fua fpeciei facit, qui Grece dicatur rhyàs : cum azaj(- nomen huius fpeciei apud authores lega- tur;rhyàs vero Ariftoteli generalis differentic vocabulum fit.Hoc poftremo addiderim,piíces quofdam inter folitarios & gregalesambigere,vt (cripliin Congroc. Chalcisan fo-.— Chalcis quodammodoftridet, Lope oiov sey» (lego rexuibv.nam & proximé rejeux- dixerat, ) ! rifto, num aliqui? hiftoriz 4.9. Chalcis fibilat; zve47le; Aelianus ro.11.Ego pro &Axic repono yaax'v jid eft Faber pifcis: vt adl. deprauatum in Ariftotelis codice vocabulum,;quale reperit;defcripterit Aelianus, Sed integrum hunc Atiftotelis locum audiamus : Pifces vocis quidem expertes funt: fed fonos quoídam ftridoresque mo- uent,qui vocales efle exiftimantur,vt lyra;vt chromis :his enim quafi grunnitus quidam emittitur.a- peretiam pifcisin Achelo vocalis habitus eft; &chalcis,& cuculus.alter enim quodammodo ftcidet;al- ter perinde vt cuculusauisobftrepic. Quz omnia creditam illam vocem emittunt , aut attritu branchia ro 20 39 tum;quas horridiufculas continent :aut fuis interioribus quz circa ventrem habentur, [piritus enim 40 incluíusin his eft, Hzc Ariftot.atqui chalcidi branchiz horridiu(cule feu fpinofz ( nam 2/u|e« ver- bo vtitur Ariftoteles ) non funt: in chalceo veró branchiarum operimentaforis horrent,ficutinlyra &c fimilibus pifcibus: ipfg vetó branchiz intus an fpinofz fint;ne(cio : qui pifcem ipfum nondum vide- tim.Chalceum preterea Maffilienfes Trueie vocant,quiadum capitur fuum more grunniat.Hoc igitur & verelectionisapud Ariftotelem & Aelianumreítituendz : & pifcem quem diui Petri vulgó nomi- nánt;chalceum effe;de quo multi antehac dubitarunt;argumentum efto. Chalcis ter anno parit, Ariftot.& Plinius. A libi veró(vt in A.recitaui)yvroi: eamadnumerat Ariftote les,quifemelanno pariant. Oua fua gregatim gurgiti altiori mandat congefta, Ariftoteles. Quamuis car ne pafcatur,non vagatur tamen,Idem.íed hic quod locus mihi fufpectus eft,vt addubitem ad chalce- umne potius referenda (int hec verba.nam chalcidem edentulam elfe puto, & minimé carniuoram: Vi- de moxin. vagari autem eam,nec ftabilem habsre in mari fedem ex Oppiano reculimus.Pediculi qui- bufdam innafcuntur,quoin numero chalcis accipitur;Plinius. Vide faprain Chalcide altera Ronde- letiijin A.elemento.in hiftoria A goni. E Oppianus thriffas capi (cribit naffain mari fufpenfa;cui incluía fit eícaymaza videlicet de eruis frictis & myrrha vino odorato excepta: & fimiliter chalcides.vnde coniicimus hos pifces carniuoros nonef- fe. Vefpas hoc modo comprehendunt : Anteearum nidos naílam;in quam prius paruulam menam , aut inembradem cum chalcideimponi conuenit,appendunt;&c.Aelianus.Eícaiacentium (pifcium,paltfe- tum vel concharumgenera videtur intelligere : loquiturautem de pifcinis)mollior effc debet quàm fa xatilium.itag; praberi conuenit tabenteis haleculas , & falib. exefam chalcidem, putremque fardi- nam.&c. É Chalcidem fale exefam Columella dixit: qui etiam inter mollis carnis pifcescum fardina & halecu- H.à: £ la eam numerat. Cholcides;tragi;acus & thriffe.piíces funt ey vou3en 4] o Aim € s PLIN IP Hicefius a- pud Athenzum.quz verba vnà cumillis qug in A.retuliex Diphilo, Vnottonus fic vertit : Chalcis tri- chidiatq; thriffe fimilis eft. pifcis ariftofus fpinofusue :autficcus & fqualidus; hoc eft z»ve255«: neque multum in fe pinguedinis continet, neque fuccum copiofum in alimentum prebet : facile tamen in corpus digeritur. Acum quoque piícem fapraex Hicefto ai upon & c yr vAov elle diximus, XaAxibas n, (alias «ovapisa: quod non placer, )Epicharmusapud Athenzum. Be*yAwoyov veut Dveory 9, e àxlho xeble, Archeftratus apud eundem. Eft& chalcisaccipitrum generis: item lacertorum, vbi phi- lologiam huius vocabulirequires. | vae iat AL de Asoc n y cadeelóss rex) umb lios Epicharmus in Nuptiis Heba;Et rurfusyxeniaess vest, itooute Tt556 0 73V ZVAYe Cuar. $;9 [-f*] DeChaleide Lib. IV. 2" ! CiarctrpiIBYsaut fardinis,apnarumue generi potius (vt Turnero placet)cognatus videtur pifcis . quem Germani accolz Oceani Stinckelings Stenckfifobs vel Spmrimch appellant.de quo plura dicemus infine Operis. í DE CHANNA RONDELETIVS. 7 1o AE rum mum reram ro I RAT Unesco E P?» X) em 2) i "m p ca,reliqua faciliuscognofcentur. Lib.7. Diciturà Grecisz av & yasw, vtrunque enim nomen reperio: nam à verbo vay, quod fignificat A hio,deducitur y a»3« & per pleona(mum czv,vel dicitur s aZ- vel y oy vel peri & y nz vtroque, enim genere pro pifce fumitur.à verbo autem yvo deducitur,quod femperore híante fit, vnde à Gaza ?? hiatula vertitur.Eandem ob caufam ab Epicharmo dictas fuiffe channas 4eyass 2 eoe opinor, id eft, multum hiantes.à Maffilienfibus, noftratibus & Hifpanis ferran dicitur,à quibufdam thanna. Channapilcis eft pelagius,autore Ariftot.lib.8.de hift.anim.cap.13. nihilominus faxatili fimilis & ca B faxatilibus ab Oppiano numeratus;lupum corporis habitu referens.& oris fciffura. Maxillam inferio - 2/21 &isva- rem fuperiore prominentiorem habet;ob quam caufam ore feré femper eft aperto. Dentes acutos. ocu- A los paruos.Pinnis,cauda;aculeis;branchiis internisQ; partibus ceteris faxatilibus eft fimilis,fed ventri- ^ 7 culo eft maiore & laxiore. Colore eft variodorfüm ex rubro nigte(cit:linezà capite ad caudam duce xufz funt. Cauda maculis rufis notata;item pinnaàpodicead caudam.Pinna dorf rufa eft.Inde Ariltote les,citante Atheneo zenuAcpuDoov ud Aca appellauit & ssM yeu quod partim nigro;partim rufo,fi - «i. ue rubefcente colore variata fit, Adhc cum permultos viderimus & diffecuerimus , omnes vuluas ha- . bere comperimus, & fzpius ouis;fed non multis plenas,quód omnes feemine fint, vt annotauit Arifto- 3? teleslibro 4.de hift.anim,cap.6. A Quzomniamihi fidem faciunt nos channam veterum hic proponere: quanuis Maflilienfes pifcem A alium ifti fimilem channamvocitent: & ftagni quod linquanoftra Martegue dicitur,accolz pifciculum chauna Maf. alium canadelle : quod fieri propter fimilitudinem reor, & hos piíces cum channis confundi:quemad . fla alia, Ca- moduminturdis,quorum pluragenerareceníuimus , víuuenit, quos omnes communi nomine turdo "44tllaalia . ipu ppus apudAtherieum percam,channam,;phycidem fimiles effe dicit:quamobrem cognitaper- B appellant. De channa Ouidius libro de pifcibus. [o ; | bannegeminofraudata j -An channa o- Etexfíe (oucipuens cbanne gernino fraudata parente eft NEC dS Et Ariftoteles Pliniusq; locis capite de erythrino citatis prodiderunt, channas omnes foeminas effe, finr. quod omnes vuluas habeant,nulle [eminis vafa,quibus mares à feminis difcernuntur:quód omnes gra "4o uidz capiantur. Vetum qui fieriiftud poffit;jnon fine caufa quis dubitauerit.quemadmodum & de pho- Xinis , dequib. Ariftoteles libro 6.cap.13.deanimalium hiftoria: Formantur ouaper coitum in iis, qui |, venere vtuntur: fiunt & fine coitu.oítenduntid Bluuiatilium quidam :nam ftatimatq; nati funt, propé dixerim, & parui adhuc phoxini oua habent.Iam ver) perdices non folum hypenemia oua , fed etiam foccunda concipere aiunt: fi,quo ter pore HUE &ad venerem incitantur;aduerfe maribus fteterint; vento inde flante. Et equas quafdam in Lufitania fine coitu parere.funt qui affirment, Quz naturali & infignianimalium iftorum feecunditati tribuere oportet. Sunt & mulieres tam foecundz natura, vtpri - mo ftatim concubitu concipiant: vnde prouerbium, eiwrerxlon éruv ooxe ad ol axpe. Parit puella etiam fi malé adfit viro. Noui equidem matronas integerrimas & cafliffimas ex fenibus & prope effoetis maritis y e obnaturalem foccunditatem liberos (ufcepiffe.Ex quib.efficitàr,vt minus mirum videri'debeat in mari; in quofccundiífima funt animalia,erythrinos & channas ex fe concipere,& (ine mare oua patere:qua poíteà marediuina & procreatrice fua viperficit,mafculiq; vicem gerit. qua dere piuralegerepotes li, Mari v di- 4.Cap.3.& 4. Dicet fortaffe aliquis erythrinos & channas vtriufq; effz fexus, quod de leporibus terrenis MS Ai credunt aliqui: quod etiam in quibufdam comperi aiunt,vtin mugilibus,in quibus modo oua, módo : lacvidesi ferunt, (femen autemlac vocant. Jidq; mihi affirmauit Ioannes Laurentius viriam [:nex,&in pilcandi arte exercitatiffimus : vtpote quam & in noftro litore, & in Hifpania; & in Italia exercuerit. E- amnuncin infuülaquz Martegue dicitur,non proculà Mafliliaexercet. Athuic opinionirefragatur A. riftoteles,qui oua femperin iis repeririaffirmat. Verüm de hac re nihil (tatuo,Sed liberum cuig; iudici- &o um relinquo.Czetera quz de channa dicenda fant perfequámur. Channaex farcophagis(.i. Carniuoris eft, tefte A:iftotelelibro8.de hifLanim.cap.*.cui & frnodon- Cur cbanua, ti euenit,vt cum minores infequ untur,venter excidat; propterea quod pifcium vétriculus iuxta os Do- [yodonti, eos " fitus eft.necgulam habent.Etlib.z.de hift.animal.cap.i7.Pifces magna ex parte gula carent,vt quicon- MIT ia iunctum ftatim ori ventriculum habeant.quocirca fa'pius euenit grandibus.vt dum per impetu minfe- Mer S étantur minores,ventriculus in os procidat. Solaigitur caufacur ventriculus in ore chaunz & Íy no- excidat. dontis,& aliorum quorundam faepe reperiatur,non eftventriculi fitus ad os. omnibus cnim pifcib. qui pulmonibus non fpirant;quique obid,& arteriaalpera, & gula catent;id accideret. Sed voracitas & tanta cibi appetentia vt ventriculüs,cui recte funt fibre ad trahendos cibos;furfumferatur, &tumob d 2 propin- Gelemi verba de eadem re. ZW Chart pro £bamá qui- dam accepit snepte. NM. n 220 | De Aquatlibus. propinquum fitum,tum ob laxitatem in os procidat;id quod declarat Galenus]i 5. de facult. naturalib; quo etiam inloco Ariftotelis fententiam profert imó verba ipfa adfcribere videtur longe quidem dif fufius quam in noftris exemplaribus legantur. Sunt hec Galeni verba: Ergo ex iam dictis patet.interná gulz & ventriculitunicam;cui recte func bre, qua ab orein fe attrahat, effe inftitutam;eoq; in deglu- tiendotantum agere:externam vero,cui tranfuet(x funt hibre;quó conítringat ea quz continet;ac pro irudat;calem effz fa&tam,candem tamen non minusin vyomendo, quam deglutiendo operam fuam na- uantem Clariffimé fubtcribitiis,quz dicimus & quodin channis,&quodin iis qui Grzecé wbarrieap- pellantur;accidit,vt quorum ventriculus interim in oreinueniatur,veluti Ariftoteles inlibris deani- malium hiftoria prodidit reddita etiam caufla;pre gulofitate id inquiens illis contingere.Itaenim ícri- biz: In vehementioreappetentia, ventriculus omnibusanimalibus furfum procurrit;adeo vt nonnulli | cum primumincipere manife(te eum affectu m (entiunt,foras repere fibiventrem dicant:alii vero cibos ro quos adhuc mandunt, necdum fatis eos confecerunt;eripi plane inuitis. Crgoiniis animalibus qua na turaíunt gulofa,quibusque oris laxitas efl multa;ac ventris fitus propinquus, (velutiin fynodonte, ac channa cernitur, )nihil mirum eft,cumin admodum vehementi efurie, minorum pilcium aliquem pro fequuntur,aciamin eo propé funt vt comprehendantz,fiauiditate perurgente ventereorum in ós futsü rapitur, Fieriautem id aliter prorfusnequic nifi venter cibos pergulam veluti per manum ad fe tra- hat. Sicuti & nos pre ftudio aliquando nostotos vnà cum manu extendimus,quo promptius corpus gy petimus apprehendamus:ita & ventriculus cum gula,veluti cum manu vnà extenditur.Proinde in qui busanimalibus hec tria fimul incidunt vehemens nutriméti auiditas,gula parua, & oris laxitasampla, inhis paulum extenfionis momentumtotum ventriculum furfum in os amit. His verbis Galenus & Àri- ftoteles aperté oftendunt caufam rei, quam querebamus;cur fcilicet channis & aliis piícib.ventricnlus in os excidat. 20 ocloco meetiam inuitum cogit veritas vt le&toresadmoneam,virum alioqui doctiffimum,& mihi amiciffimum;qui his Galeni librisannotationes aliquas in margine afperfit, lapfum effe cam channas, ideft, hiatulas,concharum genus effe annotauit)fimilitudine nominis, vt opinor,deceptus. Sunt enim chamz conchulz quibus channe nomine tantum fimiles,re valde diffimiles funt: quippe quz fquamo- [ze fint,ex pelagiis vellitoralibus pifcibus,vt initio huius capitis diximus. F Channateneraeftcarne,vt fcribit Diphilus,durior tamen perca.Paratur vt reliqui faxatiles. | DE EADEM, BELLONIVY S. Channum Grecis dictum volunt,quodis pifcis moriens,perpetuo hietacrictum edat. Maffilienfes apud quos plurimus eft, Serranos velSerratanos vocant, Genuenfes Bolaífos , incolz Portus Venetis? Barquetas, Grecorum vulgus, Channo. D Tantae(thuius pifcis cum Orpho,Hepato & Perca marina ( cum qua publice diuendi folet ) fimili- E Sextus. P C H.a. C Omnes porró Channos oua ferre ac foeminas dici poffe Ariftoteles tertio de generationeanimalium tudo, vt pifcem pené eundem effe credas : fed Percz marine Channis funt malores;lineisq; latis tranf- uerfis ex rufo nigricantibustergora diftin&a habent. Channi autem promifcu? tranfuerías & rectas li- neas ferunt. Oppianus; --- -Phagrus Channi fedseitu e[ca. Pifcem iftum irretitum non capi- unt: fed calamo fallunt ex hamo, & maximé fi carcinis proefca vtantur: eosenim appetunt auidiffimé. Channacalculosin capite gerit, vt Perca; Scorpio, Cephalus & Vmbrina. ait.partim enim receptacula habent feminis genitalis,partim vuluas. COROLLA RIV M. Channa vel Channe pifcis, vel Channus,Grzcé duobus modis redtà fcribitur , sv; feeminin. vel y «c mafculino genere; Oppiano bis.non probo qui per ypfilon fcribunt, (etíi Ariftotelis codices fic alicubi habent; deprauati nimirum, vt innumeris aliis inlocis?) vc neq; eos qui per alphain fine;aut per n.fimplexin medio.À verbo yaiven fit ilu »& gas bov Éric pilcis,liquida Aeolicé duplicata, vt fciunt etymologi,Euftathius.Hoc & Gazaanimaduertit, qui Hiatulam ab hiando conuertit, Sed idem pro chama concha quoque hiatulam vertit, vt fatius fit Grecis vti vocabulis, ne res diuerfz confundantur. Ceteruman morienstantum hier, vt Belloniusvoluit:aut etiam viuens plerunque;quod fufpicor,quod voraxadmodum pifcis fit, & mandibulas feréita conftitutas habeat vt R ondeletius annotauit, obfer- uent quib.nondeerit occafio. Channe ànoftris rufticis dicitur orcana, Niphus. InLemnoinfulahodie $6 cano , Bcllonius.Grzci etiam hac etate &Veneti vocant chanen, Gillius. Germanicé circumloquemur; £n fifchelewh dem AM. eerberfich, 2n Meer berfich art. ! Z. Perca;channe & phycis,fimiles (unt, Speufippus.Channe Ípinas in dorfo robuftas & acuta habet.'e- iuslabrum inferius & rubet & eminet.exiguis eft dentibus & acutis,itemque aculeatis branchiis, Gil- lius.Erythrini & channe(omn:s,vtaddit Rondeletius) vuluas haberetraduntur;Plinius. Channg om- nes oua habent, Ariftot & Plinius. | Channe pelagus eftpifcis, Gillius. Ouidius etiam inter pelagios numerat. Oppiano chami;xarvc: de- gunt circa faxa mufícofa.Pifces funtlibidinofi , Aelianus. 6o Xeursc e reds veo ovwvilo mimo, Numeniusapud Atheneum: fed verfus videturcorruptus. Chen- nion etiam genus pifcis dictum fuiffe apud Varinumlegimus. DE CHANADELLA,VEL CHANNADELLA potius a femmltudene ('bante; 4e Ll Affilienfesalium pifcem Channz predicte fimilem,channam vocitant : & ftagni , quod lingua noftra e ZMartegse dicitur,accola,pifciculum alium cagadele : quod fieri propter fimilitudinem reor,& hos piíces cum channis confundi; Rondeletius. D. É f - I . De Channa Lib. IV. 2n DEEADEM, BELLONIVS. w— N VIR NA SS a QOSEDASSSS : d X EE NW (aided PH // , 7L AOBEWASC ENS NAE TY Meer 7 NN E 7, ^ e N ANN SN Wy SN MN MSS SRI ^ NODE XE NN Sce Di Yo SS MNA e ANON S WIN Y 2» Den Q SAX 2) xe epa ^Y) YES purpureum:neque vnquam ad eam magnitudinem extuberat;ad quam alii pilces faxatiles. Sachetum Veneti vocant;qui dum viuus capitur,fpinofum quiddam 3 branchiis vibrat, quo manus contrectan- tium ferit. Labiis eft magnis vt Cyngdus ; fed dentibusab hoc & à Phycidelongé diffiailibus : quo- xum cumanteriores acutos ,& feré caninos habeat, pofteriores tamen obtulos oitendit, Pinnam dor-. ficontinuam, & (vtinScorpione matino)crenatam: teliquas branchiarum pinnas vtring; luteas: qui ij uk Sa EAM Lg: TE : . t V DE à coloretfi vt in aliis faxatilibus vt plurimum euariet, eadem tamen corporis moles , eadern forma huic permanet, Squamas haber lituris viridibus, cinereis, rubris, & interdum caftanei coloris variegatas; atque extremam branchiam (que illi offeaeft ) crenatam vt lupus. Roftro eft acutiore quam Lam- bena: optimumque, vt reliqui piíces faxatiles alimentum praebet. Cognatus huic eft hepatus ; qui 3 9 fimiliterà Venetis facheto vocatur,(inquit Bellonius) folo colore diffztens : de quo in H. elemento e» dicetur : quanquamis cuiusiconem nunc fubiicimus; hepatus Bellonii videtur. (CORÓLLARIY M. PSI Lf 46 d nu f P eR AS : es j 'à 24€ 193.2 122/019 2/43 27 ——À yn 4 , 3 Eegcmj2 4 7* TIZCIYO0)1:/7525342))322 £27 )33 42773 4,21) Re— 7 j ITA supe ium m-— * J LU * ai x), XVII 4423533 3 1 aa s 4 aj ELT DpELIAXA, EIN o E - Drm cm A / 04414 )) 4 3 Jy da 5 ru LATE e E LvITS Nue ume. ),45)1)), YE [b E LU ( TUE A TNHRT a NIS S oM eS "mu. : x D " De MAQIHIS ed NEN Y - S » S , in NE i l Uy SS : s ! CUT se ut LLL ARTES TR ALIA — A0 N NS : EE C eC eeeteerertmmERHI ies (tC ens s [2 v MODPLEL TCEEBERP pa rrr Fen Sm c Well une i E E -ii - 2: , J LJ LJ - Canadelle pifcis nomen hodie vulgo vfitatum Gallis ad Ligufticum mate ; velper diminutionem à : channafactum eft, vel aliquam eius cum channa cognationem(ignificat. V eneti Saccheto vocant,vtet- iam hepatum(fed alius eft R ondeletii hepatus) indifferenu nomine;inquitBellonius. Ea quam ego - hicexhibui euge Vemprs Saccheti nomine mihi confecta eft.pifcem [paro congenerem aliqui eífe putant. EgoBellonii hepatum effe füfpicor.ipfe quidem hepati fui iconem non potuit. INoftra colores varios oftendit: pinnisad branchias & cauda flauefcit,fed caudainnumeris etiam maculis ruffis diftin- guitur, pinne in ventre Indici coloris funt: illa quz podicem fequitur primum Indica;deinde laua, in $6 extremo rubicunda, &c.Sed Bellonius infpectis meis iconibus;pifcem rubicundum A.18.quem turdo x1.R ondeletii cognatum fufpicor, hepatum (uum effe dicebat: & eum quoque Venetiis Sac- cheto vocari indifferenti nomine, Vide Qorollarium ad Turdos ixonde- letii: videtur enim Bellonii Hepatus vndecimo R on- deletiiturdo cognatus; ie Yieuftico maricoenitiffima Canadella,elegantem ac varium habet colorem , bona tamen ex parte P L1g gn g X p: " LI * 1 : vez mte tota 3 "Tren. "d polecfus. - Synodontás. mo DeAqueülibus. | DE CHAR ACE.HANWY.S DQWBR.AViVs- PLSCEM — (pnisofimilem , valgo Karasditlums;cbaracem nommatsab aculers fei- drcet 79g 49 yRAMOSEU « Harax in petris & arenis paícitur, Oppianus lib.r.his verbis: E» 4|: x eot qol v. xuGieuiots aum Kur- Ciel. Xatgauo: à Tarentino inter pifcium marinorum genera recenfentur. Dentex & charax eiufdem generis funt: fed hic przftat; (5]e95e3:5 year, )Diphilus Siphnius apud Athenzum de alimento ex pifcibusloqueus. quamuis quod eiufdem generis cum dentice efle tradit characem,non modo ad nutri menti rationem,fed formam quoq; vtriq; communein retulerim.Et forte charax hoc nomen inuenit, gp, . firmis dentibus osvallatum, fimiliter vt fynodonabiifdem appellatus habeat.japa£ enim vallum figni- rà ficat,licut eciam £x€&-,quo vocabulo de ferie dentium poeta víus eft. Ieióv ee 6B Quoftu tox Q- dodi ov 5 Quaré vt fynodonti Germanicum nomen finximus em Zanbrach[menoder Zanffib: ita & characem veluti alteram eius fpeciem nominare poterimus, Es» Zanbrachsmen avt,udev emn art oom Zanffch. Haud fcio an idem fit charax Aeliani quem libro 12.cap.25.his verbis depingit: Charax pifcis faetu- xa eft maris rubzi.is pinnashabet & vtrinq; & intergoauricolores. Inferiores partes purpureis cingulis iliuftrantur.Similiter eiufdem cauda, auri colorem gcrit.Purpureus color medios oculos pulchre adum. brat. Sed Grzcaillaadfcribam,quiz etiam aliter conuerti pofle videntur,vt non pinnztantum,fedlatc- zatotacum dorfoaurei coloris fint. 1*re d[: cesugaot y Y gov areoe etiaai Voz d - (Box re) Bei o? mu bra ipit V&)/7,0t 0 6 00 974. »' vallum militare, Euftathius. ; DE CHELIDONIA.VIDE ETIAM I!N HI- RVNDINE,COROLLARIO A,- Helea: pifcis nomen videtu r,eiufdem qui & chelidonias dicitur. xsasae, y e2i8uv, Xd lovis, iy $us C 44:5. id eft, Chelar,hirupndo,chelidonias,& pifcis quidam,Hefychius & Varinus. Xeuóbvaz , pifcis quidam,Suidas : melius /£uio. Pifcem boreum inter fyderaiuxta Andromedam hirundinis pifcis p- ferre caput; proprereaq; à Chaldzis pifcem nuncupari chelidoniam Theon fcribit, Caius Rhodig.ex "TheoneinjÀratum.Cum fexaginta dies à folítitio brumali abierint, initio noctis ar&urus oritur : pott illum vero;hirundo(pefete mor annm faltem fydns la pparet; Hefiodus, Pelamydüm generis maximaapolectá Tui aw (e you eii. X«oot fosminino genere palum feu perticam fignificat,mafculino autem" í 1 " "i » 1e vocatur,durius tritone;Plinius32.11. vt Hermolaus legit.Eftautem, vt coniectura confequor, ( inquit 39 idem Hermolaus; )trison id quod Greci chelidoniam vocant:apole&us veró,quam fynodontida. Athe- neus. Maior(inquit)pelamys;fynodontis appel'atur,dutior quàm chelidonias.Item paulo poft: Orcy- nus (inquit)5 milis eft chelidonig cum magnus eft. Confer hzc ve: bacum Plinio:Orcynus(inquit)pela midum generis maximus non reditin Meotin,fimilis tritoni;Hzc Hermolaus. Grzca Athengi(imo Di- philiapud Atheneum) verba hzc funt: Ugaagic à uetQoovosuuodavris eer, ano Ao*ydv Mevvot 0 s eoudovios Tfj - y wes " x mos € nM 2 hz ; 2 € on J | rw - * : ZIWAG AU Too repóc y iow $i dg se edu dd TOUT CO 01K L0, Ly t Tà (E D. aU WypoV, 6G o01ay am 8Y X9) xwgv eiua. O diidpxws Os, CE god 6 jue (ov a£ Sexo nce vd v EA iovias XE abi esp). In his verbis quidà Rondeletio mutetur;requiresinfrain capite De thunni,pelamydis;aliisq; fimilibusnominibus.Et quia chelidonie nomenapud nullumvetcrum autrecentiorum pro piíce reperiri putat;pro eo fubftituit x90». Cumn. (inquit)femel »&«dlolegatur,cui alii pifces comparantur, cur in eadem comparatione perfeuerante 49 fententia,non chelidon deinceps;fed chelidonias legatur? Atqui verifimilius contrarium dixiffet R.á- . deletius.cti enim in hoc Diphili loco;chelidonias bis legatur, chelidón femel, probabilius fuerit, ineó Hsdledona. meminit, Atheneus. - quod/femel poniturerrorem effe commiffum,quam in eoquod bis. Quid quod ;247]z» faeminini gene- zis vocabulum eft, zs3ovíe mafculini? Rondeletius le&ionem emendans; chelidonias quidem mutat án xexiba formininumyattributa veró ei mafculina nomen ac participium relinquit. ficenim legi vult: "A ya Aoryàly pev TU T (v3 avvo3ovi.d:) $ x 8Nd|povyr gs m Nau ox Amporepüc £c : CU. or aA o*y 8 az. Gc mw? pomo dice- re oporteret.Sed neq; hocapprobàrim quod Rondeletius ait, Diphili fententiam ineadem comparatie ne perfeuerare,tanquam omniade pelamydis tantum generibus fint; cum ipfe interim chelidonem ge- nere differre fateatur,nutrimenti veró fucciq; rationeaccedere eam ad pompilum. fic enimlegit, non polypum.Ego potius dixerim Diphilumà pelamydum genere di(cedentem;de heledona loqui, qur &J e 3 fpecie & viribus polypo fimilis effe, & fanguinem mouere; & bonum colorem facere dici poteft( bene fcriptaveterum memini.videinfrain Polypo)chelidón non poteft.quamobrem apud Diphilum ego fic Asa ioo Ux.neq; enim tam perfeuerationis invnogencreapudauthores , quá Íepe negligunt,quàm rerum ipfarum habenda eft ratio. Mihi quidem nontemere verba authorum vi- dentur immutanda;fed omni ftudio querendum quo pa&toea quz pofita funt, tueamur. Verum hacde re plus quàm inflitueram, dixi, Alterum exocceti genus circa Byzantium quidam chelidonium nomi- nant;Bellonius.Et rurfus, Tertium exocccti genus à nonnullis(pifcatorib.in Grecia hodie)chelidonius appellatur. € oloris ratio chelidoniisleporibus,& ficubus quoq;, nomen deditque an fimiliter pifcib. ab hirundine dictis conueniat,nunc non habeo quod affirmem.Fieri enim poffetà figura nomen eisfa- &um füiffe:ficut & de balena Oceani Germani B»fifch dicta fertur,caudz pinnam ei fimilem efe hirü- diniscaude. Dechelidone,id eft hirundine pifce;in H.elementodicetur. CHELLARESs,XP*epr, quialiter bacchus,& onifcus;id eftafellus vocatur, Dorion apud Athengum.Vide in Afellis..C &aL- M 0 NS Xcoiiispifcis qui & chelidon,id eft hivindo dicitur, Varinus. ,?CE CurroN,deftLabeo,degenere mugilumeft. CHENNION, X6vc-auiculaquedamin Aegypto . t H J EA £urnicea.)& genuspifcis, Varinus. | — | m " CHERABASXs4egeac Sophron nominat: (üuntautem oftracoderma, & Archilochus quoq; 140259» legerim, 4 4|: i^eivin dv oe fale condiri folita. (coturnix parua. quere in Co- Qaurossvs,Xaoocxic, pifcis Ionicé, Hefychius & Varinus : /x9/; re Ywvor, tanquam non aliquam fpeciem,fed eenus rotum hoc vocabulum Ionibus fignificec. P 5 , Cn o« E" 6o LEAN LI Re DeChromi.Lib. IV. 253 Cnor 1x, Xéuc bouis venter autcraffum eius inteftinum,yel genus pifcis fecundum aliquos Pu rinus. " LS DE CHROMI,RONDIELETIY S POMISZ &wpwanijdem , an diuerfifint pifces , equidem me adhuc nefcire fateor: A maloenim id fateri quàm fciens ftudiofis imponere , & remincertam procertaproponere. —A- theneo videntur diuerfi effe pifces.diuerfis enim locis vtriuíq; meminit; vno loco ex Epicharmo,Kzi ax; Qo , celu vs oeeu s die XV 9 V aU aUIQV s ix vay quvrav, apis Q-- bl rvaplere ponitur pro Eilacper dierefim Zim xc, & hyperthefim ss». alteroloco: xov» ula 2uloxeduAat oie xoeuvc. quem locum citat ex Ariftotele 5:62 Cromys. -- fuv. Chroniis Latitum nomen nullum habet,noftris veró pifcatoribus incognita eft: ob id nomine ca- 20 rét. Chromin effe puto, & eam hic exhibeo;quz in oraLiguric)Antipoli,& in intula Lerino, (qu&nic dini Honorati infüla dicitur, )frequentiffima eft, vocaturque à 1 iguribus caftagnoà caftanee colore. B Pifcis eftlitoralis corporis figura;pinnis & fpinis melanuro fimilis: fed oculis eft minoribus , nota nigrain cauda catet,fed tocum corpus nigricat.lineas habet rectas branchiisad caudam.ore eit paruo, Íquamis paruis.inte rnaomniaaurate fimilia habet. poteft etiam non inepté corporis figura , & colore canthato compararinil quód chroimis paulo nigrioreft. Lapides habet in cerebro, ob id hyeme mal? habet. ET A Ariftoteles femel anno párere (cribit, & inter szc xvrsccollocat,id eft fufaneos pifces ,vt Gaza vertit. Etalibicumiis recenfet,qui exquifito füntauditu;& grunnitum quendam edere fcribit. Pifcis hic paruus eft, & vilis habetur: humidiorenim eft,ideo in craticula atfandus. Archeftratus ta- men dixit: Sax na | : | P es N dec d 3 3 4 AIIEESU n Edo NR ; $39 'Tày »Xpopav [7 H8 Nit piyavr ei al: "HV . NAE AY Seo Os 4 t0 CI À, ue ed ie. 4 Matorem chromin in Pella cape, tempere mzffty coo Pringuts entm esl ; velin ee mbracia. - Ouidiusimmundam chrominappeliauit. — DE EODEM;SEV CASTAGNOLA PECVLIARI Maffilienfeens pifeiculo, Beonius. | Caftagnola à colore corticis caftanec vulgo Genuenfium; Maffilienfium;& incolarum Portus Vene- xis dicta. Grandem pro füa magnitudine habet in tergore pinnam;caudam longam & bifurcam,pinnam .vtrinq; ad branchias vnatn,& duasfub ventre.Squamis contegiturlatis. Corporis figuram in C yprini modum circinatam habet. Bráchias vtrinq; ternas,quarta dempta que clauicala ipfi corpori ia ngitur, Hepate eft vnius tantum lobi,ftomacho incumbentis,vt in Delphino diximus.Stomachum rotundum 49 habet: & duodenum;üneapophyfibus inherens ieiunio: colonadmodum gracile; tertantum cuma- i] liisinteftinis obuolutum. | : M tuikr hM ^s Í Vére & cftate copiofiffimus capi folet: nihili támenà pifcatorib.fit: etenim popularis. - Magnaeft Chromidis cum Glauco( Kondeleties Glaucsm longe alum facii) pufillo vt & Glauci prouccti - cum Vmbra fimilitudo.Ea putatur effe quám Atheneus Chremydem, Oppianus Chremitem.Ariftote- les Chrempum appellat, quem inter eos pilces annumerat,qui dcutiffimo auditu predici funt. Turdum Veneti,vt & Maflilienfes Vmbrinam falso appellant : & horum etiarn nonnulli Vn t chrom, - Fufaneus eft pifcis, noftris Parifinis ignotus, fimus iri Lauareti modum;medicq; inter lupum & cor- uum magnitudinis : herbis virentibus procipué velcitur,ac litoralis eft: vnde Oppianus: «Per vaolles bab:tontipas erbata, vercutes ioo Latraxyatdacer "aput placidaque (, hremues, Cuietiam Ouidius eas notas dedilTe vadetur;que aliàsPhycidi debentur: dj ev iqueimmunda Chrom ymerito vtl/fisa Selpa, — 2dsque auimm dulces nidosisuaia fub uridis. quàm pifces faxatiles exhibeat. | | Proinde tenuibus [quamis veftitur,ex auro nitentib.;ac ceruleuminterdum colorem concinne vi - brantib.Binas gerit pinnas intergore,quarumanterior,qua minor eft, nouem obfirmatur aculeis.alias Eftenim Chromis;etf litoralis,fuccitamengratiffimi , & quinon minus iucundam nutritionem, C Lib y.de biffa, AP. Cap. 9 . Lib. r de biff. anim.cap. $. Ibidem cap, o- n B C.F. A. TChbran. muc E B quoq; ad latera,etiam acutasac pu fillashabet;atq; vnam etiarn fub ano ad caudam vnico aculeo'tobo- ratam, Huius item exterior branchia,fpineaeft;atq; in gyrum nigra,&,vtinlupo,denticulata, Caudam - M. 7 " H XMES H * «9. " * . habet fübrotundam, veluti Vmbra & Glaucus. Atq; hoc prefertimá reliquis pitcib. diftinguitur: quod. — vndantibus ac tranfuet(is veluti liturisex caeruleo in cinereum colorem abeuntibus fit afperfus: quas t &o tamen pufillum Glaucum habere diximus: nam hz quidem in prouectiore Glauco euanefcunt. Cete- rum caput habet obtufüm,maxillamq; in fuperiore labro veluti infar&tam;ac quoddam ceulingu:; ra- dimentum,dertiumq; loco fcabritiam fub labiis apparentem. Multis abundatlactibus citcum intefti- $5 : PCS v yv HM lenam: Hepar fübrubrum: ad quod fel vafculotenui contentum,à duodeno incipiens ; deferri vide- tur:Lienem ftomachoinhzrentem , oblongum;tenuem rubrum : Cót triquetrum , albo pericardio contentum : Stomachum per tetgaris longitudinem proten(um;cuius pylorus octonis apoph ylib. feu "naájacfolliculum tergoti annexum ceritmedio geniculo interfeptum : Vuluam bicornem,;ouis vtrinqs * ot dante appendicibus ambitur,HzcBellonius. . Té ER. * Ea o . De Aquaulibus rH | DE ALIO PISCE, QVEM BELLONIVYS CHR OQ: n ; " MIN ESSE CONIICIT. "De bacisone videquanotauissus mox ab initio ('orollarii ad Cleromin Bellenis, ne ER pee NEN E— " y cC- Sa Re 1 3a. Li 4 , 4e * ) 3 .- Lr | j t 1 f! ibt | S 1 i ' H l J..)COROLLARIVM, AD CHROMIN BELLONIT. " Nos nonéBellonülibroiconem,fed quam prius Venetiis nacti eramus eiufdem pifcis, pofuimuss Á quein hoc tantum differt,quód cirrhum fub mento feu inferiorelabro non oftendit: nec caputprafer leon. timlabro fuperiore;adeó fimum & obtufum.quin & maculam nigram effigies noftra, quam cum colo- e tibus depictam habeo;ad branchias oftendit; cuius non meminit Bellonius. Idem chromin & glaucum X wd d porfimiles inter fe pingit corporis fpecie.vtriq; cirrhusà mento dependert.vterg; peculiari nota, rud ineis vndantibus & tranfuerfis paflim é dorfo ad medialatera tendentib.ir(ignis eft:que tamen inglau co prouectiore euanefcunt , ait. Pinne in dorfobine vtrique: ad branchiasetiam, & fub eis bincin vencre | De Chromi. Lib. IV. 20y ventre fimiliter ferc.fedà podice pinnamin chromi pingitinglaucononpingit. Vtrung; etiam, falfo ymbrinam vocari;/ait;ab vmbre marine fimilitudine. Glaucus pufillus (inquit alibi)chromidi adeo fimi ,,.., ; lis eft vt pro ea plerung; diuendatur.R ondeletius Vmbram hunc pifcem vocat, & dentib.carére air, cü nd [a fuz Vmbre dentes Belloniusappingat , nomina interim eadem quz fuz Vmbra Rondeletius tribuit. z2 albas con- Plura diligensieétorin Vmbre hiftoriarequireu & conferet, dabitq; operam ne piícesinter fe diner[os famdunz.—— confundat,ymbram dico; coracinum & latum, «s ;prima correpta, quitam fimiles funt Kondeletio, "bre eorze vt magnitudine potius quàm aliis notis difcernantur,& pifcatores aliqui etate tantum ( fed non rece) VU PORA €os differre exiftiment. Coracinus ad cubitalem peruenit magnitudinem , vinbra ad multo maiorem, Mosi z praíertim in Oceano: latus maximus eft. Vmbra verrucam feu tuberculum in mento haber, co:acinus IO &r latus carent. Bellonius cirrhumnon verrucam nominat.Glaucus(inquit] prouectior adeó vmbram refert(prafertim cirrho quem fub labroinferiori ere&um habet)vtà plecifque alter proaltero 2ffumaa- tur.I[dem tamen in vmbre pictura cirthum illum non exprimit. Quod ad lineas iue lituras illas elegan- ; tes,Rondeletius vmbre tantum easattribuiz,his verbis: Vmbra videtur dica à lineis obliquis à dorfo defcendentib.auteis: & obfcuris,que aliarum videntur vmbre, vna enim manifefta eft; (equens ob fcu . ra)& fic deincepsá capitead caudam víq; Bellonius vero chromidisfüe lineis alium colorétribuit:Hoc profertim (inquic )à reliquis pifcibus diftinguitur, quod vndantibusac cranfaerfis veluti lituris ex coe- ruleoincinereum colorem abeuntibus;fit afperfus : quas etiam pufillus glauzus adeà fimiles babet, vt pro ehromide plerunq; vendatur.Sed vt finem faciam;(vix enimipfe me exttico, magis tamen K ondele J tlifententiisaccedo,) quofdam veluti aphorifmos diftinctionis horum pifcium gratia fubiiciam, Glaucus Rondeletii coto genere;à chromi & vmbris diuer(us eft. : : Glaucus Belloriii vmbre cognatus elt, vel fpecies vmbre , à Rondeletionon defcripta, quod fcium: s quanquamà Ven etis corbetum quai coruulum vocari (cribat : Rondeletius vero; Coracinum(inquit) Italia fere cota co ruumnuncupat. Vmbra RondeJ3erii & Bellonii vnus eft pifcis,& ii(dem nominibus ab vtroq; nominatur : fed non fi- militer defcribit ar.R.ondeletio enim dentibus caret:Bellonio dentes habet in oris ambitu raros,firmos acutos &c. . C'oracinusBelloniilongé alius eft quàm Rondeletii, vc & figure & deícriptiones etten- 4 dunt: vnde non fpecie modo,fed toto zenere diuerfos elfe pifces apparet. Chromin & vmbram confundere videtur Bellonius. 5 ; Chromin & zoracinum vt confündecentaliqui;occafionem dedit vicinitas norginum,tum veterum s .49 tumillorum qwaibus hodie quidam vtuntur. | | "y ^ GERMAN vymbram & cognatos ei pifces,corui marini nomine circunfcribere poterunt, adiecta 5 magnitudinis differentia: ita vt vmbra iimpliciter dicatur «s Serapp;à colore,qui Grecietiam & L-tini nominis cauf a fuit: latus;ezigroffir Seerapp : coracinus inter hos minimus; fed corpore latiufculo, es£/- quer Seerapp,ein JMfeerbrachjmen oder. Men ka vffen avi. mam & Melanuro comparatur, Sed & chromin Ron- €PromizRon- deletii, quai1quam toto genere differt, cum corporisnon figura tantum;fed & pinnis fpinisq; Mclanu- deletis rofimilis fit,quin & cantharo figuraatq; colore comparetur, Germanice appellemus & : jebeaartT achte eder braune( à caltanez colore, vnde & Galli caftagnoiz nomenindiderunt) /Meerbrachfenen avt. ^ Chromin Liguresetíi corrupte;tamen nonlong? à nominis gentilitate chro ctiam nunc vocanr, fal- i40 fo Veneti Coruum,Gillius.yndeapparet eundem cum Bellonio Chromin ipfum exiftimatfe, Eundem pile Luíitanos audio Celema vocare, ALIVD COROLLARIVM DE CHREME T E, Cresmyes có- Ch: empe ex veteribus. 20 qve Cun EMYN; Chromin,& Chremetemex recentioribus nullus quod (ciam,diícernit: nos recitatis veterum fcriptis diftinguemus.Muftela pifcis nihil cum Muftelo commune habet. lecorinum effe di- cere.s.nam pitcis eft breuis,oculis conniuentibus; pupillis cyaneis: barba quàm Iecorinus maiore, fed $3 [»] 1Tninore quàm chremes.Ke v us syéveray É AS TÉ $1 TE Hei ovtiTi xs au d, aU TAL TÉ yet (OQ X oUT Oye 1X:0, Ae- lianus 15.11. Ex quibus verbis colligimus Muftelam Aeliani & hepatum (diuerfum ab aliorum veterum hepato;vt Rondeletio quoq; videtur)& chremetem fimiles elle pifces;ac fimiliter barbatulos. xeeuv-, dvisx (Qi y 9v: : id eft Chremys;afellus pifcis, Hefychius & Varinus. Téveo: ex Aeliano barbam interpre- Usversv, tor:non mentum; vt Gilíius.quanuis enim Euftzthius fee v (hoc eftin multitadinis numero)bztbam ánte."pretatur , jierov veró mentum:idemtamenleonis & mulli pus quoq; $e diciait, hoc eftbar- bam.NMentum enim nulli prater hominem;nec male;authore Plinio.Ergo de Aeliani chremete nou eft dubitandum quin fit diuerfusà chromide;quz pagro & fynodonti comparaturab Hicefio. his enim pi- fcibus nul/a prorfus cum muftela Aelianifimilitudo eft. Egomuftelam marinam Germanicé nomino em AMeeriru[ch.sn s Chremetem vero er Meertrah bes avi hoce ít Muftelz marine fi peciem, Necalius vide- - stur Hefycbii y (p:s quemafellumeffe ait;nam & muftele marinzafeliorum generiattribuuntur, Vide $0 ne Muftela vulgaris Rondeletii, Chremes hic fit, Oppiano chremetes amant mare vicinum fluuiis aut ftagnisob dulcemaquam ,.& limumillicfecolligentem : ^«Geoxscr s aptos me Seem Qacvsc y dB itii LIgyogpaliecy yoyyoottressx ad xac) 6e da«d9ov &c. Videtur, & 14:92 à corporelubrico dictus pifcis, chremeti Creeys. multeleq; cognatus effe. ^thenzo cremys,x;tuv »pifcis lapidemin capite gerit,ex Ariftotele. In noftris xeró codicibusAriftotelis cremys pifcis nenominatur quidem chromis veró ( vt mox referam )in capi- Chrethpis te lapides habereab eo fcribitur. Chrerips etiam pifcis,fi recte (cribiturfemelapadA riftotelern nemi- matur,lib.4.cap.8. Sunt(inquit) inter pifces quiliquidius audiant, mugil,chremps,( voted, Gazao- mifit, vt & Plinius in huiusloci conuerfione)lugus,falpa,chromis. Quamobrem non probé Bellonius, JChromin(inquit)Athenzus chremydem, Oppianus chremitem, Ariftoteles chrempum vocat. fPri- mum eniman idem fit pifcis cui diuerfa hzc nomina conueniant,non fatis conftat: & vtidem fic, non tameh Chremydem accufandi cafum,à recto otav. paroxytono,fed cremyn,quantum affequor, ( vt £o- 4ryn, non botrydem , ) deducere oportebat. vt neque chrempum àrecto yetpil: neque chremitem ex 4Jpplano , qui penultimam per «. id eft e. longum fcripfit : vt Aelianus quoque.& Suidas. pu : 1 €x WVp- 226 De Aquatlibus. exOppiano placidaes chremetes dixit,fed epitheton de fuo adiecit:& in fosminino gen.protulit,cum de beretin matculino efferre;ficut Aelianus fecit.Xecz'; quidem per .oxytonum apud Hefychium inepte mihi fcribi videtur. Chremetis nomen vhde fit natum nefcio, nifi forte quod Chremesin quibufdam veterum comicorum fabulis barbatus inducitur: qualis & hic pifcis eft.nam cum barba tribus his inter : fe fimilibus(vt coniicio) pifcibus data fit;hepatoymulftelz & chremeti,prolixior huic quam czteris có . tingit, Aelianotefte.Querenduman chremes fit exafellorum genere paruus & barbatulus pifcis,quem in Ádristico pefce molio vel moro nominant atq; idem callzrias Plinii, quafi yeAeaiacld eft muftelaris id eftofellus muftelz fimilis. Galenus pretiofiffimum Romz picem yea» nominat e generegaleorü id eft muftelorum, (qui longé alii funt quàm muftele :) & Atheneus eundem yaAciYas & yavateloo : Do- rion onifcum (hoc eftafellum) gallariam.R ondeletius vulgó hunc fturionem dici , & apud veteresLa- tinos acipenferem fufpicstur. Et fanénihil prohibetalium galerian cum muftelaalium cum muftelo pi f-ibus fimilitudinem habere: vtrung; etiam cumafellis commune quippiam.vel potius coniiciendum Galenum vbi fcribit galaxian galeorum generis effe non yes», fed ya» dicere debuitfe ; nifi quis ya- Acuv à recto yaAéa non yaAso; formare velit. Vide fuprain Corollario primodeAfellis. - P: P 1 ALIVD COROLLARIVM DE CHROMI. A Cunonurs apud Ariftotelem quaternominatur,nec amplius quod fciam: femper cumacutoin vl- tima,ter cum o.breui in prima: femel cum o.magno ego neq; acui vltimam in hac dictione,neq; o. ma- gnuminprimafyliaba [cribilaudàrim.Genus quidem ex verbis Ariftotelis non apparet:oxytonum ne- ceflario faemininum foret: ego paroxytonum & mafculinum probo.quare itainfle&etur vt ophis, nec d.in obliquisatfumet. xeipic genus pifcis,Hefychius & Varinus. Apud Atheneum quoque fimiliter [cribitur: Ex Epicharmo;Ka oxibloe s odes rc: Rondeletius legit xpópac Ex Numenio, Y"xlu y xat - Bur ys: Y POMA S 2G ovd doQpov.Ex Archeftrato, T^v yoópav 6 TT 4 Apos Mery ots . Et fimiliter aliquot in locis apud Aclianum.Scio Ouidium immundas chromes dixiffe generefeminino. Sed Grzcorumin fuz linguz vocabulis tum authoritas tum ratio grammaticaapud me maioris eft. MES B | Orphum;chromin;pagrum,anthiam,acarnanem,fynodontem & fynagridem,;genere fimiles exiftere Hiceflus dicit. Chromis in capite lapidem gerit.& algore vehementerinfeftatur, vt & alii quilapidem habent Ariftot. X; tovc Athenco ex Ariftotele in capitelapidem gerit.Pregelidam hyemem omnes fenti- unt; fed maxime qui lapidem habere in capite exiftimantur, vt lupi, coracini,(aliàs chromes, )pagri;Pli- 39 nius.Coracinus apud Plinium libro o.cap. 17.fcribiturlapidem habere in capite; legendum eftautem chromis,non coracinus;tam ex vetuflis codicibus, quàm ex Ariftotele , Maflarius. Atqui coracinum quoq; lapillos habere in pofteriore capitis parte Rondeletius refert. MV -.(2 Inquodamgenere non funt mares;ficutin erythrinis & chromibus, Plinius. fed pro chromibus alii codices meliüis habent channis.Chromis fufaneus eft pifcis,y vs: : & femelanno parit, ^ riftot.quosaüt fufzneos appellet.in Chalcide dixi. Semel anno parit,Idem.In herbofa arena degit, Ouidius: qui & im- mundam cognominat, ex eo fortéquod fonum quendam veluti grunnitum cum fue quadrupede im- mundacommunem habeat;à quo fonoforían & chromis nomen per onomatopceiam factum eft. P:fces qui vocales falsó exiftimantur,omnes fonum illum emittunt;autattritu branchiarum, quas horridio- . res & [pinofas continent:aut fpiritu circa ventrem inclufo,Arift.vide fupra in Chalcidec.in Corolla- 49 , rio.Chromis veluti geunnitum zdere videtur, dem.Inde nimirum per onomatopoliam Chromis eft di Gus. Coruus marinusà cordis(corui)voce dictus eft,quia pectore grunnit,;fuaq; voce proditus capitur, I6dorus.fed hoc de chrominon de coruopifce accipiendum videtur: ficut & quod Iorath fcribit:Pifces qui dicuntur corui,cum pariunt,voce fua produntur: quia femper gemitus velgru nnitus proferunt, &c Í:c capiuntur.Inter pifces liquidiusaudire chromin, (v xebsi, Aelianus)fertur,Idem. Produntur cla- riffimé audire mugil,lupus,falpa,chromis,Plinius : ab Ariftoteleetiam chremps additur Atq; immun- da chromis meritó viliffima falpa, Atq; auium dulces nidosimitata fub vndis, Ouidius.eft autem pofte. rior verfus periphrafis Phycidis. quod fiad przcedentiumaliquem referri deberet,sd fa!pam potius vt- pote proximam,referri,quam ad chromin conueniret. Quamobrem Plinius(nifilibrariorum hiclapfus eft) nonre&e ex Ouidio memorat chromin qui nidificetin aquis: nec recte eum fequitur Bellonius.Eft 7 9 etiam Chromis viri nomen, TheocritoIdyllio primo. | i Cunvsow pifcem ex Ouidio nominat Plinius incalcelibri »2.errore puto librariorum. Chryfo- phrys enim apud Ouidiumlegitur, hoceft Aurata;,non Chryfos. CicAp AE marine, vt 4 lianus nominat;& Galliad mare mediterraneum hodie vulgo, inter Squ:l- las locus erit.vbi & Squillam mantin R ondeletii ;quam Cicadam marinam Bellonius appellat: &ali- am quandam reperies. DE CICADA FLVVIATILL RONDELÉTIVYS, 20 C Ernuntur etiam in riuulis beftiolz cicadisterrenis perfimiles , quas ob 6o *. . idcicadas fluuiatiles nomino.Et ventris latitudine, & pedibus natant: quos vtring; te: nos habent; poftremilongiffimi funt. Hocàterreftribus dif- ferunt,quod capite fint magis exerto,& ceruicisaliquid habere videantur. CarrLvs, Cyllus vel Scyllus, videinfineferé Corollarii de Afellis ex ve- teribus. E CiNaDvs in Alpheftedeícriptus eft. K.vavi? c Sco Helychius & Varinus.corruptumforté nomená cinedo piíce, CiN FR Mt, Kispuc y d oxccilySvs , lidem.hoceftpiíces parui, quos nimirum fimili vocabulo , fed tranfpofitis literis naricas Latini vocant. CIREs, Cirrha, Cirrhas, Cyrrhylus : vide Céris. DE De Citharo Lb. III 227 DE CITHARO,RONDELETIVS Te (smi Pa Em dons "c ETE IT : SUR » e rem RN E MM *» S ——— ge co EE ERES. » RUE mESETEAIUTE ^. ne. ——— Im E do N E Ae a SD y Me RSS 2 DA T Lr *j XD n ny SA ( om y! ó s E//7 //) uz d Aa ; a UE FINT ca D E citharo ex Ariftotelis lib.deanimalibus & pifcibus hac profert Acheneus: Citharusferratisets c dentibus , folitarius;alga veícitur,linguam folutam habet,cor album &latum. Pratereà Galenus citharo rhombum fimilem elfe fcripfit.Ex quibus colligo hunc verum citharum effe , quem hic exhib-.- mus;qui hodie Romz fatis frequens eft; & folio nominatur. Cum enim pifcibus inatura lingua data hit, L/^. » dealie vtait Ariftoteles,oífea & non foluta: vel dura,fpinea & adhzrens : isq; vnicus fit ex planis cui lingu: fo men facul. luta fit;tefte Ariftotele;contraaliorum pifcium naturam,recté mihi videor hunc citharum effe afürma- 757 533 20 te His adde notas reliquas;que aptiffimé quadrant;quod ferrztos habeat dentes, quod folus capiatur, UM e n quodalgavefcatur quemadmodum falpa,quo fit, vt infuauiore fit carne quam bug:oflum. VndePhere. caj.is. cratesapud Athencum , OQ" oyagoi vici» Gri jog m xocxtv. | | Reliq nator at Eftigitur citharus pifcis planus,chombo quodammodo fimilis : bugloffo fimihot,fi fq uamas excipi- B as,quain citharo (unt magne rhombi figura. A capite ad caudam lineatenuisductaeft, Pa:tibus inter- nis rcliquis planis fimilis. Ex his liquet de citharonon rect? fenfille eum qui pifcem à Gallis egrefinum fiue eglefnum nomina ^ tum citharum eífe crediderit : cum ex Galeno citharum planum pifcem elfz conftet, linguamq; eifolu.- Egrefinim id tam eff : qua cgrefino nuilo modo conueniunt. | d er eres Longégrauior eft, minimeq; diffimulandus error illius qui citharum cum canthato confundit, cum 55 DIEN toto genere differant.nam cantharns litoralis eft pifcis,quem cum aurata,orpho, [ynodóte numerat A- tbarum co cT 30 riftoteles.iis enim fimilis eftcorporis figura.citharus vero planus pifcis bugloflo fimilis , vel rhombo ^e co- Galenoauthore. At cantena (fic enim à Maffiiienfibus citharum appelladifzribit)non folum planus pi- o E er Ícisnon eft;(ed etiam carnis fubftantia, vita, moribus,à cithiro plurimum differt. iM F 8b Epi AS, DE CITHARO FLAVO SIVE ASDPER Ó RoNDELETIVS Ir 4e fo Lterius cithari ex Archeftrato meminit Acheneus rufi (iue fubflani , qui affandus efl;cafeo malto : ; oleoq; condiendus;quique fine fümptuapparari non poteft: prior veró albus, & in aquafaleque multo elixandus, additis herbis. Verfiium Atcheftrati hic£eré fenfus eft,qui cumapud Athenzum fatis mendofe legantur, fic reftitui poffunt: á N , i ET Te xí , Kiguaov 0E &£A6Ud; K'viuto A bn he vn "T (atoxi ..) exosóó ry re Qus Tdeciat hoe E ew eis t ulw xadetoov s 40) | Dia kalermws: A'y 8 4 eru bjac ety y sto pori ot qatnyoo y 3rd voerbuta. "» : mn r e » (oU : D i d PP P t je Hn M 4 at ; Tag jj Gypli xev ewm uoec veo Dweyet pute oct, Ku mh TVQas4 00 SAQAU TE TPY EA Qi) epus ERE MR A CM. ^x ; alitis cea Xougen ysto d oumeeviiv(eoe pul 4 "ex d, dk üt (Os UEURETAEE (4 : i 4 2 Es nt à ELLA BUR Dolz;1rle. dicibtid. 39 Hunccitharume!fe puto.qui afpér etiam dici poteft: eft enim füperiori figurà fimilis: lingua mais P q P P g $ g!'5 g foluta; oris fciffura magna, dentibus ferratis, fquaniisintectus totundis,afperis. Virgam habetà capite ad caudam proten(íam,latiufculam,maioribus Íquamis conftantem. Parcibus internis fuperioribus f1- milis eíL.Is Venetiis reperitur optitnus; X IX Suntqui verum bugloffiim éffe credant, nec fine rátione : non ob figuram folum;fedetiamopáfperis 4.— tatem.Eftenim bouis lingua magna & afpera: vnde & buplofInra herba vulgo borragoappellata,& à fi- Bugloffuts gura, & ab afperitate.Licebitigitur mea quidem fententia huncpi(cem verum citharum cile rufum fiu aíperum exiftimare, vel bueloifi nomine comprehendere;de cuius difretentiis poltea dicemus, ^ COROLLARIVM DE CITHARO ET CITHAR OE DO. A" Cicharus aliorum, & Citharoeedus Acliani; pifcis eft; cuius in mari tubo genera duo DNESSNIF dH Ps Á Wt )1t5 - : " 64« * " 228 ^ ^ DeAquatlibus bit,corporu m pigmentis (vtinqnitRondeletius)à noftro diuería,It mari rübro(irnquit)pifcis procteá& tur, Cuius corpus ita figuratum ett, vt fimilitudinem Lingulacz(bugloffi ) eiuslatitudo gerere feratur. Squammz non magnam tangenti afperitatem habent.Cum fubaureo eft colore: tumlineis à fummo ca pitis verticead extremam caudam nigris fic diftinguitur, vteas citharz fidiculas contentas effe dicas, vndsis Citharaedus appellatur. Os ei peffum ic & tubfidet;( z sius 32 atm cuite Jidemque nigerrimum SA eft;vcingulo q; croceo circa mligarur: vertex varietate diftinguitur;fulgore aureo & nigris quibufdam elsfz.ex Gi. Vinelss( sEeyogipon -)(Pinnasaureas habet, rafro colore multipliciter variatur.) Cauda eft nigra prater hivefroge — CXtrema :ea.n. candidifTimo colore aípe rguntur. Alii item Citharoedi picti(siesei) nafci dicuntur,toto reliquimus in corpore purp urei;certis inrernallis aureolas lineas poffidentes. Eorum veró caput cingulis violaceisil noflris cosie- |oftvacar,vno(quod eft ante oculos ad branchias pertinente: altero fecundum oculos , v(q; ad medi- Um GHOS— um coprrexcurrente zalioauterm tanquam monili fic collum circumplicante; Hzc Aelianus lib. r1. ca. 23.vnde & Czlius R hod.cranftulit libro 23.ca.33;fed parum bene, quibufdam omiffis, |. Ab Oppiano liar. : Jes fcribitur : Kecudveryne T0 y Ae x deut ue7 av oc. inter litorales. AVarino. ul Sz acc vel aSeosin vocabulo ri2s.lac.Syluiusinlibro de fimplicibus medicamentis citharum Galli- ce interpretatur rouffetam: quod nomen minimo Galeorum R ondeletiusadícribit. Non proboquod Capo. quidam nuper [cri plerunt cith arum (cum lyra confundentes)à gran dicapite Romanis caponem nomi- Fus nati hicenim miluorumgeneris pifcis efl,non pafferum vtcitharus. Gazaex Ariftotele Fidiculam con. uertit,lib 2.cap.r7.hiftoricanim.Fidicula apud nonnullos phycis picis eft, quiauthore Plinio coloré fuum mutat;alias candidus , vere varius :idem folus pifcium ex alga nidum facit; in quo & parit : Ni- phus;ineptiffime citharum cum phycide confundens. Germanice circanloquemur , Ezn "Plateifile , odey qpnptn a ;hoceft Patferis aut Solee [pecies.Maffilienfes cuiufdam pifcis; quem vnumaut alterum ino- mni vita tantum cepiffent;cuiusq; nomen ignorarent,mihi formam adumbrate defignarunt, qualem ;5. AelianusCithari pifcis defcribit zeundemq; fimiliter Rhombo fimilem teftati funt,vtGalenus dicit:&c Aclianus etiam addit Lingulace fimilitudinem gerere, Gillius. Quidam hunc pifcemTeniam effe puta- uerunt , que Rome vulgo pe&en vel pectenorzo dicatur.Sed nos alias Tenias Rondeletii dabimus. Rondeletio Citharus Romzfolioappellatur: Bellonio Tzmaibidem fFolia vel fFolio ; quo & Venett 3omine(inquit) Soleam vocare confueuerunt, ve P Citharocompluresappendices füperné circaventriculum exeunt, Ariftot. Pifcis planus,chombo fi- iailis eft; Galenus.In pictura buius pifcis,quam ex Italia accepi,diu erfi colores apparent : plerifque in locis fübflauus : ceruleus maiori ex parte oculorum,circa branchias,& infrà : maculz per fingulas (qua mas albz.fingule: poftoculos, & polt branchias ruftus,&c. HS C — Litoralis ett Oppiano.A!ga palcitur,in arenofis locis victitat, Vnottonus. uv F —OCitharus,vt Xenocrates prodidit ftomacho ingratus eft: malim procrear fuccum,fed nonfacilé cor- 3 e& rnmpitur.Quod ad citharos attinet(inquit Galenus li.3.de alim.facult. ) Philotimum vehementer mi- xor : quibus cum rhombus fit adfimilis,carnei tamen habet ipfis molliorem : ( à Philotimo veró inter pa )axesz puscnonnumeratur: ) cum interim afellis longe fit inferior. Et hosigitur(citharos) & iecora- rios, &c.ícitoinimedio elfe pifcium dure carnis ac mollis.Hisautem quidam frixis in fartagine vefcun- tur: aliiaifant;autin patinis condiunt,vt rhombos & citharos Verum hi coquorum in patinis appara« £us,cruditatis intotum funt caufz. Ad coquendum autem funt preftantiffimi qui albo iure condiun- tur. Pofthzcalbi iurisapparatum docet. Caprifcus pifcis virofus & durus eft, & conco&u difficilior quamcitharus,Diphilus. KíueQg- ódloc € 9uuvs vo xeqaaenov o), Callias aut Diocles apud Atheneum. 6s aiy ojo ye à xl rco (O- «it oU r9 A man quyu — Exevo Q'ectle (^v«& ) w ire stryeaw ie otav. Eveew Gn (Evesixa) xi9upo m xoxti Pherecratesapud A thencum.videtur autem prouerbialiter dici,In citharo etiam aliquid boniineffe :ad fignificandum;nihil cam profperum;tam lautumautlztum elfe; cui nonaliqua moleftia comes fit. | ; : Haa, Xue? ((oxytonum,malim proparoxytonum, fignificat pe&us;coftam & pifcem quendam,Hefychi us & Suidas.K.Jw;? thoracem interpretatur Galenusin Gloffis.Ki9«9(6 , (addo «e£ , interpretationis gratia, )quod offain eo itaferé digefta funt, vtin citharamuficoinftrumento fides, Varinus.Kijaj/; etiam dicitur,idem pifcis vt videtur, & z/9«ey G- apud Pollucem, Vuottonus: Ego x J»:ei« oxytonum nonlegi fed proparoxytonum femelin verfu Epicharmi nofter Athenzi codex habet : fed idem alibi meliusin eodem verfu Sai -.XiSuey(G- quoq; apud Pollucem 6.8.corruptum apparet, vt & alia ibidem pifcium nomina. Kj» &; s, Epicharmusapud Athenzum.fic autem (bitur tribus diuerfis inlocis,&epithe 59 ton cithari effe videtur : nifi quis potius legat &l/5 proinerat;in menía fcilicet vel patina ; cum & alias hoc verbum adiungat Epicharmus : & pro às oxytono alibi vltima circumflectatur. innumeris enim locis Athenei codices deprauatiffimi funt. Pifces multi,alii aliis diis confecrati funtjnominis faltem ratione : fic citharo cum Apolline conue- nit;boaci cum Mercurio fermonis deo; Athenzus ex Apollodoro. Euftathius quoque & Varinus ( in Il x4) citharum Apollini facrum effe repetunt;à nominis fimilitudine cum cithara, quoniam hic Deus tanquam citharcedus celebratur. Cirrvrvs.vide Cittus. CraRniaAs.quarein Muftela;fupra poft Afellos, Crivpr£AM inAlaufahabes. Co s 11. lege Gobii. CosBiTIs Apuz genus poft Gobios defcribetur: & Cobites qupq; fluuiatilis pifciculus ibidem, DB C OQCOH,E EI S | 89H IHCÓRIS. re Go L Ingenere. 4. DeCochleis marinis & earum fpeciebus. 3. De Cochleis fluuiatilibus. 4. De Cochleis terreftribus;& earum differentiis. L D E De Cochleisin genere... Lib. IV. 220 DE COOHLEIS IN.GENERE. r RoNDPELETIVSs. p PRMYLTA Cochlearum funtgenera. Alieterrene funtjaliz aquatiles,& hz vel in aqua dulci, vel Lil.z. eap. u. in mari degentes, Horumtrium generum meminit Diofcorides, vnicuiq; peculiares vires tribués. KoseAiee »esprauQ» tueviuovy (y dycQ9werG-. Cochlez terreftres ftomacho vtiles funt; & non facilé corrü- puntur, Et mox: Kat 6 JA aosiO- d|* tuczuatr D» s we) (beer (D 1 EmTW uA y fDowpadus . Marina ftomacho d adonea, & facilé aluo excernitur:fluuiatilis vero refipit virus. Totidem Cochlearum genera enumerat L9 capaz. Plinius:Ineodem genere funt Cochlez aquatiles »terreftresqd; exerentes fe domicilio,binaq; ceu cor- nua prodentes contrahentesq;. De marinis loquitur quü fcribit:Echini oua plenilunijs habent hyeme, Fo & cochlez hyberno tempore nafcuntur. Diofcorides 4sx/« nomine omnes comprehendit addito epi- theto. Ariftoteles.cochleasterreftres alio nomine diftingui tradit, vocariq; ànonnullis «exa. Maffarius viradmodum do&tus in fuis annotationibusin nonum librüzm Plinij exiftimat cochleas à 42*tiles Grecis appellari sjja6sc, id eft; Turbines.Eius hzc fant verba:Suntautem cochlez interteftacea, qua fanguine carent. Verum alie aquatiles;alie terreftres funt,queitemin plures Ípecies diftinguntur. A- quatiles cochlee funt,quz Grac (trombi Latineque turbines communi alio nomine nun quod examplo in tenue deficiantin vertiginemtorti.Sed ille mea quidem fententia fallitur. Nam (tro . zar. biàcochleisfecernuntur,velipfo Plinio autore,quiin pi(cium marinorum catalogo, feorfum concha- Cetra Maffs rumgenera & ftrombos recenfüit, Etalioinloco pro diuerfis ponit.. Quartanis cochlez fluuiatiles in "^ ciborecétes.Deinde:Strombi inaceto putrefa&i,lethargicos excitant odore R euera cochlee vv soa i ffrombos dici Gracis 10GuB8av nomine concluduntur;veruntamen SpouCo 3 x «d sa06o, multo latius patent. Nam s2ouCo32» no - Jib. mine intellieuntur etiam,que in longum.turbinem definunt;& in anfractus contortum;à quibus dif: ferunt cochlea; quod tefta quidem (int clauiculatim intorta, fed rotunda & non in longum protenífa. dicuntur enim zox Ala), quod habeant si pao ZUKAOTEpIl. sp£isCor vero etiam dicuntu rquibusteftaqui- deminturbinemde(init, etiamfi clauiculatim contortanon fit; vtex frombis quos depinximus per- X^yaec nre Ípicuum fit. Quod fi quando apudautores confundantur hz figuificationes,. obferuandum eft preter 4e vmbilicus rerum ipfarum naturam id fieri. 1d filentio przteriri non debet,quod «éxAcc apud Ariftotelem, Vm- 4 C42 ver- bilicusà Gaza conuertitur;perinde ac fi quedam alia fpecies effet, Sed hoc vocabulo null? veterum La. '^* tinorum;quod fciam,pro cochlez fpecie vfüseft, preter Ciceronem librofecundo de oratore.Sepe ex. focero meo audiui quum diceret,focerum fuum Lzlium femperferé cum S cipiene folitum rufticari, 3o eosq; incredibiliter repuerafcere effe folitos,cum rus ex vrbe tanquam ex vinculis euolaffent. Nonau- deo dicere detalibus viris;fed tamen ita (olet narrate Sceuola, Conchas eos & Vmbilicosad Caietam, & ad Lucrinumlegere confueuifle. Neque fum nefcius doctos homines Vmbilices,paruos rotundosd; . lapillos & politos interpretari;quiin litoribus reperiuntur. Alij vel ad lapidem, vel adConcham, vel ' ad herbam referunt. Verümad herbam referre ineptum eft, cum Vmbilicus herba in vmbrofis & pra- humidis locis proueniat. Quid lapilli parui fimilitudinis cum Vmbilico habeant,non video. Quate cochlez fpeciem per Vmbilicumintelligendam pito»quod facili fib1 perfuaferitis, qui ea quede Vm- bilicis deinceps dicentur, attente legerit. COROLLARIVM DE COCHLEIS IN GENERE o, Cochlez inter teftacea funt que fanguine carent.Tn eodem genere funt coclilec aquatiles terreftres- À ue, Plinius. Maffarius aquatiles proprié ftrombos diciputat;terreftres cochlias vel cochlia: fed eius TRE fatisredarguit R ondeletius. Concha vocabulum generale videtur, ( etfi ad biualuia magis -proprié videatur referendum: ) huius Ípeciesalie turbinate funt; & cochlee dicuntur:zid4; vel hebeti- us.quz generis proximi nomen feruant, autetiam füperioris:yelacutiis , id eft longiore magisq; fafti- giato vel mucronato ductu,& vocantur trombi. Aliz turbinate non funt,quze G& ipíz communi voca- buloadhucconchz dicuntur,fiue in orbem fer? equabiliacplanafuperficiei curüatione fe colligant: vt Venerez & Pozcellane dicte:fiue biualues,fiue vniualues fint: vt conche vocabulo genustotum te- ftaceum comprehendamus:(icuti cruftaceum, cancri. quorum vtrunq; vel veterum criptorurm teíti- monijs comprobari poteft: vel certe eft permittendum, vt de rebus ipfis commodius verba faciamus. . go Vuottonus tamen aliter accipere videtur: Turbinati generis (inquitJaliainanfra&tum intorta funt, vt Cochlearum genera:aliain globum circumacta vt Echinorum ( vide ne Conchatum potius)genera:(ic & Maffarius habet;quicitat Ariftot, 4. de part.animal. Cochleas de terreftribus plerunque intelligo, cum fimpliciter proferuntur:fepe enim de vtra loquantur authores exprimunt,terrenzautmarinz di - Ícrimine expreflo. Ariftoteles quidem etiam pro marinis ahquando limpliciter cochleas nominat, fed vbiargumentum eiufmodieft, vt diftinctione opus non fit. Eftquando generis inftar ponitur, & com- munem aquatilibus pariter ac terrenis naturam indicat. Etnos hocinloco qua authores in genere de cochleis prodiderunt, collegimus: autfi qud etiam magis fpeciatim di&a funt;generitamen coti con- gruere poffunt. KóxAsc & xoxo T heodorus nonnunquam vimbilícos vertit: quafi fit vmbilicus gen* Vmbslisi. ' quoddam teftaceumaliud à cochleis, vti (entit etiam Maffarius.verum quod vmbilicus quem Theo- » dorus pro 4o»/a dixitlibro s. hiftoriz animalium, idem fit quod cochlea, videtur ex Athenzolibro s. Vuottonus. ego cum Rondeletio feníerim, Vmbilicum Ciceroni non totum genus cochlearum mari- narum, fed fpeciemaliquam fignificare. Confanduntur apud Grzcos, veliplum Ariftotelem, x4» Acs & xoxo : feré tamen Ariftoteli cochlos vmbilicum, id eft, cochleam marinam figni cat; cochlias ve- ro terreftrem cochleam. Cochlos nonnunquam etiam generale eft: vt Paufaniasin Laconis , kisasc ad purpure tincturam maxime idoneos ferunt Laconicz maritima, Vuottonus.Eft cochlos apud Arifto- telem animal teftaceum, & aliud quàm limaces, à Theodoro di&um Vmbilicus. hoc & cochlian eft Ve LuAx. bi Ariftoteles appellet,icut limacem quoq; cochlon, Maffarius. T4 3:px93:ptia rv Cats oTov af re ko Ad 9s ca OEXOp A033 X 4 arto TP. oos lu doen, Axitot. 4. 4. hiftoriz, Gazavertit, Vtvmbilici , cochlez, purpura, (quod non eftin Grecis codicibus noftris,) & omnia qus oftrei aut conche nomineappclla- mus. cochlens priua cupantuür, Maffarius pu- Ltb.31,cap ar. - Cap «0. eiu[dd Concha . Limax.. B ze De Aquatilibus. mus. Et pauló mOX; Ojoy 9t vt y epeoctor xay About 4a) vv G9 75 Jua] 89 y, Os od TR, T) eno uy. Apellas Lacedemonios ait e£usAov ( forte eis, de quo interterreftres cochleas agetur ) ev «gy Alo Atyev , A- thenzus. Cancellus incolit teftam vacuam Nerite,buccini,aut ftrombi.quz vbiipfum iamauctü ca- pere 2aipliusnon potelt, Alferz 4/oU npovxdy As eur» a iG Atos , Oppianus.Concham pro. cochlea ( fed marina.protereftris enim vix,quod fciam;aliquis conche nomine vfus eft;ni(tin carmine forté, vt Columella:Implicitus conchzlimax:vbi tamen concham pro tefta dixit) genus pro fpecie;dixit Plini- nius: Aaditü in quoda fpecu concha canentem Tritonem.Item Vergilius fimiliter de Tritone,Sed tum forté caua dum perfonat zquora concha, Cochlea grammaticis recentioribus , proprié teftelimacis eftlicerquandoq; pro ipfolimace qui teftá habet;accipiatur.eftauté proprie limax(inquiunt)qua fine teftaeft: cochleaveró qua teftam habet. Cochleas & teftudines Albertus & alij indocti confundunt. Cochlez omnesequinam;feu potius bouinam, cfügiem przferunt.quapropter Veneti ab eiufmodi firmilicudine eas bubalos appellant, Maffarius.Sunt qui cochleam Italice interpretantur, /a maroqa, la gamernca. Germanice e Scha-ck vel Schnerg communiad terrenas & marines nomine. Angli non pro- prié dicendas cochleas,fed conchas biualues qua(dam,vt pe&unculos Cc&le appellant.Schbeblal Hebrai- €am vocem;cochleamtransferunt;alij limacem,ceram,vermem.vide in Teftudine A, in libro de Qua- drup.ouip. Arabicum eius nomen eft Halzum, vt Syluaticus citat capite 324. ex Serapione . Auicen- ne interpreslibroz. halzun fcribit, & interpretatur limaces.In trilingui Lexico Munfteri inuenio Iul & mefibata procochlea, 545, «papa. prolimace vero ebomet , chbemnta y [achelylumaz.a XV NOTA To 0n rano. | queo ! Turbinatigeneris cochlea eft,& in anfra&tum intorta, Cochlearum omnium caro teftis penitus in- clufacontinetur,nec vllaex parte confpicua eft, excepto capite. Quód fi teftam detraxeris , hebetefcit 1o 20 cochleaatq; expirat;, Wottonus. Omnes fanguine caient;ac repunttegmina fuafecum ferentes.R erü,- non[olumanimalium fimulacrainfuntin mari. quo minus miremur equorum capita in tam paruis e- sninere cochleis,Plinius . Cochlez omnes filiceo tegmine clauduntur, clauiculatim intorto:quz cum exerunt caput; binacornicula pretendunt;,equinam; feu potius bouinam effigiem preferunt.quapro- : pter Venctiab eiufmodi fimilitudine eas bubalosappellant, Maffarius. In eodem genere ( exanguium) cochlez , aquatiles terreftresq; , exerentes (e domicilio, binaQ; ceu cornua protendentes; contrahen- tesQ; : oculis carent, itaque corniculis pretentant iter,Plinius. Et alibi, Cochleis oculorü vicem cor- niculabinaprztentatuimplenc. Et rurfus, Cochleis ad pretentandumiter corporea ( id eftcarnofa ) funt cornua, bina femper, & vt pretendantur ac refiliant.Saliua cochlearum , que pun&is acu vel ftilo carnibus manat, à Grecis vt Galenusinquit myxa dicitur, hoc eft mucofus lentor fiue mucor muciüs- ue, Maffarius. C. Augenturhec & aliateftatorum generacrefcente Luna,& cum eadem minuuntur, Albertus. Moué- tur cochleg omnes & ferpunt parte dextrá,nonad vertiginem fiue clauiculam,fed in aduerfum, Arifto- telesde marinis.querendum auteman terreftribus quoq; idem conueniat: vt hocetiam quod Ícribity. Cochlearum genus coire perfpectum effe:fedan ortus earum per coitum fit,necne,nondum exploratíz fatis haberi, vtrifque for(an conueniet. Sic & epithetaillaingripho quem Athenzus recitat, Y Aoyyvie eua uan Ds aui ouai D» ,Uryoo EA LQ», vtriq; generiaccommodantur.Primum etiam,fi interpreteris,ter- rigenam, vt Cicero:quod non ex coitu, fed exterra,limóue, vt hzc X ^s: nomine accipiamus,potiüs quàm [yluas) oriantur. Ceterum vyeoxtAs(0G- marina dicetur, quod perhumorem repat:nam & ipfius maris periphrafis eft óypexéAst9 : terreftris veró à molliincellu. vy;» enim pro molli vfitatum eft. Mouentur contractione & emiffione corporis, & teftas fuas aliquando relinquunt, Albertus.Éx mari nisetiam nudas inueniri Brafauolus fcribit. Viciftis cochleamtarditudine;Plautus Peenulo. E — Formicasabiges,cochlearum vacuas teftas fi vffexis,& eo cinereforamen inculces , Palladius. Paxa- F mus ad idemtelftas cochlearum cum ftyrace vri iubet,finibusq; ( foraminibus )comreinutas inijci.Efca: ad omnes pifciculos : Cochlearum ( «eov ) carnem accipiens; exemptis membranofis caudiculis; ( xugic rdv Headwv, ) ex eaefcaminijcito. fed non vtaris totius cochlec magnitudine, ( wi ao ou di Do và eye TE xov Als , Cornarius vertit;neque magnitudine cochlec abutaris, ) Tarentinus. Cornelius Celfus Cochleas boni fuccieffe anthoreft. Duriex mediamateria pifces ftomacho apti funt;oftrea;pectines,murices,cochlez,Idem. Etruríus,Minimé intus vitiantur, (id eft,minimein ven- criculo corrumpuntur, ) aues bubula,omnisá; dura caro: omnia falfamenta,cochlez; murices.Eodem tefte cochlez aluum mouent:interá; eanumerantur quz imbecilliffimz materiz funt;id eft quz mini- mum alunt.quod equidé non probárim : omnes enim cochlez dure, & conco&tu difficiles funt:fi tamé recte concoquantur, vberrim? alunt. Cochlez & limaces difficulter concoquuntur Pfello, Cibi qui aliquid vifcofum habent, vt oua;acrocolia, cochlez, eyed sai ri) aol? Baca (hoc eft;cibi auidita« tem prohibent, vel potius ne quis denuó nouü capere cibü ftatim indigeat; efficiunc.)diu .n.in vétricu- 38 4e lomanét;& fucci fai lentoreinherét;aliosd; pariter fuccos cóprehendunt, Quidam aqud Athenzum ft bene memini, Ab exolutione & deliquioanimi refocillabis,panemin vino diluto exhibendo:aut aliud. quippià ex hisqaceruatim reficere vires poffint, vt fantouaforbilia, bulbi;cochlee, Archigenes apud Galenum de compof: med. fecundum locos, vbi de ftomacho affecto loquitur : Sed vinum precipue a- ceruatim reficit vires, quod fubtilitate fua illico penetret: oua etià tum facile concoquuntur, tü probé copiofeq; alunt. bulbi & cochlez, vt craflioris fucci funt, ita ventriculo immorantur diutius. fed quia folidius alimentü przftant, & cochlez infuper non facile corrumpunturin ventriculo,vires eius con- firmare poffunt. Alioqui.n.tardiàs & paulatim alüc, (ac difficile coquütur;)bubula;cochlez, fphódyli, &c.authore Galeno in Aphorifmos.Eadé queiá nominaui aliméta, (oua; bulbi,cochlee;& fimilia,mo- dicé glutinofa fcilicet, ) femenaugere videntur, ?' (negatione faftulerim) 2Jg s95ucedess Ey em mls artures Qucesy xa qus av mic values 16v ex» 1m; Herac. Alexis quoq; apud Athenzü eadé hec tria cum buccinis & acrocolijs,id eft; trunculis fuillisjintereaque Venerem mouent;receníet. Galenus diuerfis inlocis; de cochleis hac tradit, vtin Elenchofuoannotauir Brafauolus: Eas efle craíTi fucci: (anguiné crafs um, i ac nis $6 à De Cochleisingenere. Lib. ITII a ac nigtim generare: yi&tum eife Alexandrinorum, vires reficere poffe , cibum effe hyemis:i multo ea- rum efu cauendum fenibus,non admittendas epilepticis:ftomachicis conuenire ( de compofit.fec.lo- 05.9. 4. ) tota fübftantiaiecori conferre videri:( quare & pharmacum hepaticum libro octauo de có- pof. fecundum locos, defcribit. )deniq; carnem earum aftringere;in libro de theriaca ad Pifonem, Sed eaemplaltica potius quam aftrictoria fuerit. Caufz elephantis;hoc eft,aéris vitium, & cibaria quz ni- mis cralIum & melancholicum humorem nutriunt vel gignunt,vt funt lens continua, & falfamenta 7, multa,& cochlez,& carnes afininz,abüdant maximé in A&gypto & Alexandria,Gariopontus.Cochlez (G) bullientis ( elixc ) fraftellain cibo conueniunt ftomacho foluto,vel refoluto & incontinenti, Marcel- lus. Iniliacoafte&u exhibeanturalimentaaluum ducentia: autdentus cochlez valde elixe & ipfarum 10 fuccus, Áretzus. Aluum mouent,authore Celfo. Cato cap.158. in defcriptione iuris ad aluum deijci- , endam,inter cetera requirit,cochleas fex,marinas nimirum,vt & reliquain eddem. Cochlearum cib. ftomacho medetur.in aqua eas fübferuefieri inta&to corpore earum oportet: mox in pruna torreri ni- Kilo addito;atq; ita c vinogaroq; fumi;przcipué Africanas.nuper hoc compertum plurimis prodeffe. id quoq; obferuát, vc numero impari fumantur.virus tamen earü grauitaté halitus facit, Plinius. Vide etiàinfrain c. inter remediaex eis ad (tamachum.Oribafius etià quomodo fint przparandz,docet. Ex A pici; lib. 7. cap. 16. In cochleas lacte paftas: Accipies cochleas,fpongizabis , ( fpongia deterges & emundabis:) membranam (pelliculam & operimentum quod conchz foramen operit & claudit ) tolles vt poffint prodire:adijcies in vaslac & falem vnodie : ceteris diebus in lac períe:& omni hora mundabis Itercus,cum palft: fuerint,vt non poffint fe retrahere;ex oleo friges:mittes cenogarum.Simi - 16 liter & pulte ( farrein farinam reda&o, & in pultis nodum cum lacte aut (apa confe&to, ) pafci poffunt. Cochleas fale puto & ol*o affabis:lafere, liquamine;pipere;oleo fuffundis.Aliter. Cochleasatfas , li- quamine, pipere, cumino;fuffundisadfidue. Aliter. Cochleas viuentesin lac filigineum ( filiginea fa- rinanutritum & mixtum ) infundis:vbi paftz fuerint,coques. DE REMEDIIS EX COCHLEIS, QYAZ. PRACIPVE QV-IDEM TERRESTRIBVS CONVEN I- [we re videntur quta tamen ngn diiinxerunt attore, 00s quoque non disisnximus. In remedijs marine difcrimen nunquam fere adijci reperias:nifi femel, cum ftomacho marinz tra- 3o duntur vtiliores: & iterumad fanandas fciffuras manuum, &c. Vide in Cochleis marinisc. Quamob- rem cum marine nomen non adijcitur, plerunq; femper de terreftri intelligemus:terreftris vero diffe- rentia quandoq; exprimitur ,tanquam parabilioris aut etiam melioris. I1 — Excochleis,mngenere. -— 2. Particul'atim, à capitead pedes, intus forisq; ;indiftin&é, Exmuco eatum. 4.- Ex fimo. y. Excochleis vftis , finetotis , fiueteftis tantum. | Remedia quedam écochleis fupra quoq; in x. defcripta funt. EX COCHLEIS REMEDIA IN VNIVERSTY M. ^9 Cochlezttitz fi vnà cum teftis imponantur,& toti ventriaquaintercutem laborantium, é&inar- 44 tumore. | thriticis articulorum tumoribus, egre quidem diuelli poterunt, ceterum impenf? deficcant. & om- nino inhzrere ipfas finere oportet quoad Ípontedecidant. Idemq; faciendumin tumoribus ex ictu natis difficile folubilibus, & ex contufionefactain auribus. Deficcant enim illos magnopere vniuer- fos,etiamfi vifcofus craffusq; in alto humor cótineatur,Galenus.Et rurfus, Cochlearum caro prius in. mortario contifía;ac pofteaad lgttorem redacta,omnium valentiffimé deficcat partes fuperfluo humo- re grauatas;adeó vt & hydericis conueniat; Hzc Galenus.fed magis placet,vt vnà cum teftis fuisimpo- nantur: his enim de(iccandi uis etiam;maior eft. Ec Diofcorides, Crude (inquit, addo & contritz) cá tegumentis impofitz,aque inter cutem tumores exugunt:fed nonante foluuntur,( «4j gk ais ,non 340 prius decidüt;interprete Marcello, ) quam omnis hauriatur humor. (Sic & )podagricasinflámationes leniunt. Vt panos difcutiant,quidam finopidem admifcent cochleg contufe; Plinius. Marcellus fimpli- 44 panes. citer cochleas contufas, aduerfus paniculas commendat.Pelagonij hippiatriad quamuisinflammatio- — nem: Cretá Cimoliam cum oleo Hifpano & aceto; & pollinethuris,vnciarum quatuor pódere,& bul- zd infimus bos & cochleas tritas mifcens;adhibe;cítate frigidum,hyeme calidum. Cochlea co&a mollit, Celfus. DH CEHPEPE Cochleztum crude tum coctz,cum teftis fuis aut fine eis contritz, emplaftris concoquentibus & fa- nM EUIS riemé vomicis fracta cute educentibus; vtiliter immifcentur. Matthiolus. Caro cochlez aperit apo- Ezacuzz. flemata: oportet autem vt mifceatur ei farina hordei, & puluis molendini, Rafis.Glutinant vulnuscó- — ; tufe cum teftis fuis cochlee, Celfus. Cochlez profunteis que ferpunt cum teftis fuis cufze:cum myrrha 44e«quafir - uidem & thureetiam preciofos neruos fanare dicuntur Plinius.Carnes earum cum thure & myrrha da e 6o iureictm vulneraalia,tum maximé quz nerui acceperunt; conglutinant, Diofcorides. Equidem ego 5,5], 1r; aliquando in agro carnes ipfas folas in vulnus cum nerui vulneratione & contu(ione factum tritas im- zersoruz. AERE vulnus pulchréglutinatum eft, & neruus phlegmonem haud perpeffus.erat autem ho- mo durus & agreftis.mi(cui tamen illis contritis pollinemfaringacceptumàpariete mole proximo. "Scripsére autem maiores me nonnulli medici,ad eiufdem vfum mifcendum ipfisthus, aut myrrham. . Verum horum habebam tum neutrum, vt qui tuncab vrbe abeffem in villa.Poffis autem & refinz fricte contrite admifcere; fi adi quippiam, Galenus. Remedium quod peculiariter neruos coniungit: Car- nislimacum vnciz dua: myrrhe;thuris, picis torrefactz ana. 3.j.cunduntur carnes; reliqua veró in pul. uerem trita feduló intermifcentur. Aliud:Carnis cochlearum bene contufze vnciz tres;farinz piftrina - lis, picis fice, puluerislumbricorum,& radicis fymphyti, ana fcrupuli Lupin e js lote. | 2 emune l Infxa £orpori extrabsnt. N Ad capitis 320rY005 . Ad ocnlos. Ad aimes. Corcbleartisa. calla . 44 fanguinis. flsxum e nari [2773 Ad dentes. Cocble& corna "Ad tonfillas, Ad flomabent. Ad exereatio- né [anguints. Ad orthopn * Ad tuffim, f&- [pira , vomnt- cas , phtbifua , Ad lateris do- lores. Ad hepar . 252 | De Aquatlibus. — f: emuncia,iungantur ormnia,Tacobus Hollerius.Crudz cum teftis impofite( adleuorem tritz)impa&tos corpori aculecs ( palos ) extrahunt, Diofcorides ex quo etiam Galenus repetijt. Cochlearum & lima- cum carnes;aliàs per fe;alias cum fuis volutis trit, mifto interdum coagulo,tela ex alto rapiunt,atque hydropicisaquas exugunt, Iac. Hollerius. Limaces extingunt ( reftringuüt)(anguinem, Auicennali- broz.Videinferius de fanguine narium fiftendo. — — REMETDTA EX COCHLEIS A CAÀPI. ,te ad pedes, Hémicranicis profuntlumbriciterretriti,& cochlearum carnes lateri affe&o illit, Atius ex Ga- leno. Cochlez in cibo medentur his quos linquit animus,aut quorum alienatut mens,aut quibus ver- uginesfiunt,ex paffi cyathis tribus ingule contrite cum fua tefta & calefactz;in potu datz, diebus plu- rimum nouem, Aliqui fingulas primo die dedére, fequenti binas,tertio ternas; quarto duas, quinto v- nam.Sic & fufpitiaemendant,& vomicas, Plinius. Quibus vertigines fiunt aut quibus mens perturba- tione capitis IPTE NU Em fingule cótrite maiores cum fuis teftis ex calida paffi vel defruti potio- ne datz diebus plurimis,profunt,fi pofttriduum continuum interpofitum,iterum plurimisdiebusac- cipiantur.Qui vnam cochleam maiorem femicoctam comederit die primo, fequenti duas, tertio tres, quarto duas,quihto vnam, remedium experietur,non folum ad vertiginem,fed etiam ad fufpiria & vo- nitus ( vomicas; Plinius ) prodeft, Marcellus.Et rurfus, Ad eos quos fubito linquitanimus , & quibus mens alienatur;aut vertigo eft, cochlez cum fuis teftis trit incocteitadantur per dies quing;,vt prima! die cochlea vnacum pafíi cyatho potanda detur:alia die duz, cum duobus cyathis: tertiadie tres, cum 29 tribus cyathis:quartà die dua; cum duobus cyathis:quinta die vnacum cyathovno. Ad fluxionem o- culor&: Cochleam cum tefta fua & oui candido ad ftrigmentitiam formam redactam, in fplenio altero adalterum extendendo imponito:fua fponte decidit; vbireftiteritfluxas, A rchigenes apud Galená de compolitione med. 4. 8. Pili genatam euulfi nerenafcantur: Cochlearum carnes cum viridium rana- rum harundinetaincolentium vel erinacei terre(tris fanguine fubigito, & adiectaatramenti futorij commenfurata quantitate exiccari (initoj& vtere canendo ne pupillamattingas,Aétius 7. 67. Ad exul- ceratas ex plaga & fractas aures; Cochlearum colla vnacum teítis terito, & dimidiam myrrhz partem addito acimponito, Apolloni? apud Galenum de compof: fec. locos. Remedium ex cochleis ad tumo- resex RN UE auribus, lege fuperiusinter remediaad tumoresin genere... Cochlez contritz & fronti illit e naribus fluentem fanguinem (iftunt;Plinius, Marcelíus, Serenus. Trite cochlez (Carnes earum, Diofcor.) cum aceto naribus inditz,quamuis magnos fluores fanguinis compefcunt, Marcel- lus. Cum fanguisé naribus nimium erumpit, preter caetera, iniicereintusin nàrem oportebit cochlez viuz carnem per fejautcum thuris poline tritam,Idem.Siinfans cui dentes prouenireincipiunt dolo- res habeat, veteris ( magnz nimirum & adultz)cochlez cornu pel/iculzilligatum pro tese: appen- de Galenus de compof.tec.locoslib. s. ex Archigene vt videtur. Ad in//ammatas tonfillas:Extrinfecus autem fouere conuenit (pondia;autabfinthio;aut cochleis ( :4 Aic: . Fuchius legendum putat xe» Ales ) crudis ex aqua pluuia calida; Nicolaus Myrepfus. Stomacholaboranti cochlee profunt, fiin aqua fer- ueant, & (ic carbonibus torreantur, atque itaex oen ogaro fumantur impari numero. Marcellus . Idem remedium (uprà in r. ex Fliniorecitaui. quod etiam Serenus his verfibus defcribit:Seu cochleas vndis calefactasac prop? victas Suppofitis rorre prunis,vinoq; garoó; Perfulas cape : fed prodelt magis effe Ó. marinas, Plinius non marinas, fed Africanas magis ad hoc auxilium commendat. Cochlea cruda deuo- e ratajita vt dentibus non tangatur,ftomachum curat: cert? langaentem, fi pertriduü fic íamatur,emen- dat, Marcellus. Viuz cato, & praefertim Aphricanz, cumaceto deuorata, ftomachi dolores mitigat, Diofcor. Ad cholerz vexationem,cochlea cum tefta contufá potui danda eft, Galenus Euporifton 2. 37. Pro ijsquos fubitolinquitanimus remedium ex cochleis,defcriptum eft uperius inter capitis re- media. Inflationem(ventriculi) difcutit cochlearum cibus,Plinius. Ad excreationem cruentam reme- dium fic: Cochleg elixatzteruntur,& exaqua calida à ieiuno bibuntur. nec nonad idem cochleziin- lote exaqua marina coquuntur & deuorantur, Marcellus. Przcipiunt cochlez crude carnemtritam bibere ex aqua calidaintuíli cruenta, Plinius. Contra orthopnecas fanguinemq; expuentibus;eft qui cochleis illous quibufdam protropum infundat,vel marinam aquam , 1ta decoquat , & in cibo fumat: /9 aut fi tritz cum teftis fuis l'umantur cum protropo,fic & tulfi medentur,Idem, € ochlez crude tritz cü aquatepidz cyathis tribus fi forbeantur,tuffim (edant, Plinius.Sufpiria & vomice quomodoemendé- tur,lege fupràinter cemedia capitis exPlinio & Marcello. Ad phthifin,Intritas vino cochleas haufiife iuuabit, Serenus. Cochlez exempta tefta lua, & cum ptillàna coctz,lateris doloribus medentur: meli? fihumorem ptiffanz ipfius forbendum dederis,iplas quoq; cochleas contufas velut malagma fupra dolentem locum lateris imponi fatis vcileeft,Marcelius.In lateris doloribus cochlez illinuntur,Plini- us. Scripfit & ex cochleis pharmacum hepaticum Alclepiades huiuímodi: Cochiearum trium carné valde prob: tertio, & arfufis vini nigri cyachis cribus calfacito;ac bibendum dato, Videnturautem hzc iuxtatocam fubitantiam efficacia effe,non l'ecundum vnam autalteram qualitate. Quale eft & lupi: um hepar cuiusabundeexperimentum habemus. Vífus autemipfius confimilis cochleis eft.ceriture. im 6? exacte heparlupum,& dagur drach. j. cum vinoaliquo dulci,qualiafunt Therzum,Creticum , & íc, - belites;ac dulce protropum. Benignaenim hecfunt vifceri,iplum nutrire potentia, & media iuxta cc.- lidi & frigidi oppofitionem:& ob id talia pharmaca omnibus intemperaturis conuenire videntur, vt qua ex lubftantie proprietate commoditatem de fe exhibent, & neq; calid is,neq; frigidas intemperi- €s ledant. Atquiinfebricitantibus manifetta febri , aut non obícure,velut folet aliquibus hepaticis accidere,melius eftex aqua calida pharmacum prebere, aut ex aliquo predictorum fuccorum , velut eftferidis fuccus, Galenus de compofit. fecundum locos:vnde & Aetius repetijt. De remedio ex coch- leisad tumores hydericos,lege fupràad tumores ingenere, Cochiez frixe velallatz- mirum in modá hydropicos DeCochlésingenere — Lib IIIL — 23 "fhiyd ropicos inuant,ficcandi nimirum vi,Iaic.Hollerius. Dyfentericis medentur cochlee duz cum ouo; ng vtraque cum putamine contrita,atque in vafe nouo;addito (ale;& paífi cyathis duobus aut palmarum co;. ! fncco,& aqua cyathis tribus fübferuefactis,& in potu datis,Plinius. Cochlez cum tettis fuis contrite duz,& oua cr uda duo, & paffi cyathi duo;aquz cyathi tres: fimul permixta omnia;ac diu coagitata,& in vale fi&t.li calefacta,ad modum potionis caliaco data medentur.Marcellus.Et rur(us, Ad dyfentericos folitaneos:Cochleam ( Lego, fi dy[imteriweus: Solttanatm cocbleams plenam ,et--.de Sol.taa a t69 cochlea tn dier - Jisverrefleium fora diceturinfra cum exdphricanis ) plenam cum tefta fua viuam teres. ad cuius pondus in- fra fcriptatrita mifcebis;id eft cafei veteris quantam elt cochlez dimidium,oui medullam in aceto co- &am,panem candidum vetuftum vel toftum,vel(quod eft melius)nauticum,rutam piperex vino quod ? cum prius ferro candenti calefeceris potui fineaqua miniftrabis,(ed & baccas myrteas adijcies. hzc omniaconteres,& in potione vini veteris ieiuno dabis, Cochieas inter hepatis remedia laudant: Aetius & Syluius terrenas exprefle.Ileo refiftit & cochlea, 47iecur.' ficut diximus in fufpiriofis temperata, Plinius. Cochleas valde elixas, & earum fuccu ra,iniliacoaffe- 44 dvor. &u preberi , Aretcus etiam fuadet. Cochleatotatrita cum tefta,vino & myrrha,( & dact;l.addit Kira- ^^^" nides) fi exiguuminde bibatur;colli veficeq; cruciatus fanat; Diofcorides.Scribonius apud Galenum de compof. fec. locos,cochleam vnam crudam tritam cum vini cvathis duobus » &aquacalida,colicis propinat. Caro cochlearum emplaftroad ramicem cum alijs quibufdam miícetur apud Aettum 14.2 .. Cochlea totatrita cumtefta,vino & myrrha , fiexiguuminde bibatur,coli veficzd; cruciatus (anat, 44 5 ..,, Diofcor. Coclez crude contritz cum teftis (uis » & ex paffo per dies leptem,aut vt plurimum nouem 4464/4]. 29 potui datzsefficaciter dy(uriz profunt; Marcellus.Cocleam grandem vnam viuam ptendes,& eius car- nem eximes;ac folam teres in mortario,& cum acetiactis cociearibus tribus dabis bibendam ata; hoc pertriduum facies.deinde intermiffo triduo, nifi ftatim expuleritcalculum,fimiliter remedium;& ,. fi neceffe fuerit, (cpius dabis,;Idem.Ad comminuendos calculos iubent vermes tetrenos bibiex vino aut : paffo;vel cochleas deco&as vti fufpiriofis,( :deftzorrnta: cto faz teflts , 78 calciattas ex p diez vic enp-a- 1- ter auxilia ad vaput. ) Ealdem exemptas teltis , tritasq;,tresin vini cyatho bibi,(equenti die duas. tertia 4Z/frangri- die vnam, vt ftillicidia vrinz emendent,Plinius.Cochlez(crud:e cum fuis teftis ) tcitze & adm otemen- ^^. fes ciunt, ZUaluot aya ^oi are9s dust al «oy Non ,. Dioícor. Galenustamen vim contariam eis azgri- 24 7 er. buit,libro r.cap.;. de facultatibus fimplic. med. Sunt ( inquit ) quiad menfium retentionem (. 55s lu kool izriazcnw ) eis tantur, Vter verius dixetit, experimento cognofcendum. verbis enim in 39 vtranq; partem dici poteft:pro Diofcoride,quod totius [ubitiriz proptietate,qua hydropicorum aquá & humores etiam craffos tumorum exugunt,qua corpori infixa extrahunt, eadem vteri languinem eli- ciant:pro Galeno, quód nimium Bluentem fi(tant ea viquaerumpentem etiam c naribus compefcunt, & vulneraglutinant. Ad vtrumuiseife&uman folzaut ajjsad mixte, cum teftis autíine eis achibean- tur,refert. Forté & locus: videntur enim humorem cui imponuntur liccare, & (iltere , fiad prin cipii exquo fluxus fitimponantur:tum vi ficcandi, tum attrahendi ad fe.(ia adhibeantur extra illud princi- pium, praefertim inferius,eadem viattractrice fuxum commouere. Ego Diolcoridis fententia potius affentiar,ex quo Galenus & hoc & cetera pleraq; tranfcripfit, donec Cippments (vnum quidem vel b confirmationem non füfficiunt) contrarium approbetur. Vt faciie pariat mulier, Dictamni ibitur,cochléz manduntur edules,Serenus. | 40. Catocochlez curat v!ceratefticulorum, Rafis. Coclez viuzcontritz cum myrrha &impofitzin- 42,7, ,. guibus;efficaci auxilio fubueniunt:fed relinquends funtloco cui appofite fuerint tam diu donec Ípü- iua. te decidant, quod fiet cum perfanauerint, Marcellus, " ' Excochleis remediumadarticulares tumores, reperies fupràinter prefidiaad tumores in genere. 4 ^rruii pe- "Crudztriteque cum fuis teftis impofite , podagricasinllammationes leniunt, Diofcorides. vid. ibidé eua dca iai fuprà. Cochlez tres contritz cum teftis fuis ;atq; in vinodecocte cum piperis granis quindecim,lum "^". borum dolori medentur,Plinius & Serenus.Et rurfus, Hf: hiadicis cochleas crüdas tritas cum vino AÀ- mineo & pipere, potu prodeffe dicunt; Plinius. Autin Amingocochleas haurire Lyzo Couüuueniet, Serenusad ifchiadem. | y , EX MV€O VEL SALIVA, (PLINIVS SPVMAM el [accum vocat alii mccum (al mofarm ) sochlearom remcdia: qu lumen . Ad terreflzes maximeveferenda videntut-. | Humor cochlez, quiloco fanguinis eft, efficaciter impedit ortum capillorum, Albertus. Vide mox de pilis palpebrerum. Vbi multum muci cochlearum accipere voles feorfim,ft;lo carnem earum pua- gito. (ed non antemultos dies collectas effe expedit:alioquin enim tempore deficcantür.nam recentes plurimum babent vifcofz illius humiditatis,quam ftjlo compunctz effundunt.Humiditatis hzc pilo- rumin palpebris( alias füpercilijs non recté: nam Grece Bac eoi legitur ) preter naturam glut£eft, Galenus lib.ix. de fimplimed.Et alibiineodem libro, Cochlearum humor folus pet fe citra carnéfum- pug àmultis uz jid eftmucus nominatur) thuri miftusaut aloz aut m; rrhz, liue quíbuídam €o horum;fiue omnibus, quoad'habeat cerati craffitiem , medicamentum fit glutinatorium, ( "v ÉueNO , ideftglutinofum, ) deficcatá; pulchre purulentos mucosaurium , fed & fronti impofitum inhzret,o- culorum fluxiones reficcans.Item in Hippocratis librum de arte; comment.fecundo, Cochlez mucus cum thure,ficcatabíque morfu. Mucus íi mifceatur cumthureaut aloe, & teratur donec fiacfi ut mel, & ponatur füperfrontem,& circa caputin modum ligaturz vl corone infantibus,quando accidit eis ventusin capite, qui caput magnum efficiat. Etfi huius cura, donec reftringat caput omnia offa tume- facta, & redeat caputad metam naturz propriz, Rafis. Pilosin palpebris incommodos, euulfos rena- Ícinon patitur fpuma cochlearum , Pliniàs. Muccus faliuofus, qui compunéctis cochleis & lim: ci bus redditur,emplafticus eft:in quo cineres & pului(culos qui fanguinem claudant ; conuenienter adhi- bebis, Iac. Hollerius. Vua mitigatur fucco cochlez acu transfotlz illiva, vt cochleaip/a in fumo ( po- fteà; Marcellus ) fufpendatur:hirundinum cinere cü melle.fic & tonfillis füccur: itur;Plinius. Muccus TT cochlez A3 ramireg, 224. De A quatilibus:- cochlez potüsper fe,vel cum myrtha,velaloe confert obfttuctoiecori, Rafis, Teftibus qui defcende » rinpfpumam coclearum inlitam mederi cercum eft, inde tangantur, Marcellus & Plinias. Si decidat teftiumalter,fpumam cochlearum remedio effe tradunt, Plinius. Procidentiaalui illito cochlearum "fücco'punétis euccato curatur, Plinius. 1 " Sue T X2 E FIMO REMEDIVM. TFimum velcincremcoclearum & granum linapis cum aceto adternos fcrupulos mi(cere, & tempo- *ibusinlinire prodeftad hemicranium , Marcellus. Venerem inhibet & fimum cochlez, & columbiniü; "cum oleo & vino potum, Plinius. - | HUC CU ORDUEPNLSECI'S C TEVUSCTUBIS C STON TE "TOSSEOR- | gru s fiue tefta tantum , Ciniscochlearum admodum teficcantis eft facaltatis, obtinens item nonnihil ex vftione calidum, Galenus. Cochlearum omnium ( terzeftrium,aut marinarum;aut fluuiatiliuin )teftz crematz excalfa- ^ciendi& vtrendi naturam fortiuntur, Dio(cor.C ochlee cum fuis volutis & faliua cremantur nouis &- tilibus:cinis fecte arterieinfpergitur, & fanguinem fiftit;Iac.Hollerius. Ad fanguinis reiectionem à : pe&ere: Ouorumcinis,aut cochlearum prodetfe putatur,Serenus, Auicennzlibro 2.limax fimplici- *er(malim;concha eius vfta) extinguit ( rettringit)fanguinem. Cinis inanium cochlearum cerz mix- itus,difcutit panos,(paniculas Marcellus;)Plinius: Vftz cochlez teftz purgant lepras & vitiligines, & witiacutisin facie, iqyaec , ) Diofcorides. Apud Actium quoq; mifcentur medicamento ad, pforas & eléphantiafes, A mbuftis medetur mutium cinis & cochleatum:eoq; (eid: ) fic, vt ne cicatrixiquids -appareac,Plinius.Fimum velcinerem coclearum & granum inapis cum aceto ad ternos Ícrupulos "mifcere,& temporibus inlinire prodeftad hemicranium,Marcellus.Comitiales fanat cochlearum ci- nisaddito feminelini & vrticze, cum melleinunctos;Plinius.A Ibugines extenuat,Idem , Aetius quoq; "auxilio cuidam ad albugines eum ammifcet t mendat oculorum cicatrices & albugines, (leucómata, ) & dentes purgat, Diofcorides: loquitur autem de cinere teftis per fe crematis.. Cum carne veró fua yit cochlez;tritzq; ex melle;ad vifus hebetudinesillinuntur,Idem. Limaces aduftz vlceribus oculo- rum conferunt, Áuicenna.Ád vaam laxatam facitcinisexcochlea, Serenus. Adabíceffus intonfillis: Cochleas tefta nudatas in ollam inijce:deinde torrens & in cinerem redigens , puro melle ac leni exci- peatque perunge. vis eius eftincredibilis, Galenus Euporifton 2. 25. Cinisde interioribus cochlem curát vlcera gutturis , Rafis.Cinis cochlee vfte fuper teíta,cum melle tritus , digito illinatur gutturi dolenti, Idem, Ad hzmoptoicos:vide inferiusin remedijs dyfenteriz exhoc cinere, In lateris dolori- : bus laudatur cochlearum cinisin ptilana decoctacrum,que & per fe illinuntur,Plinius. Cochlearum cinerem potum in yin o,phthifin fentientibus vtilem tradunt elfe, Idem. Ouum in aceto coctum fi eda- tur,fluxiones ventris deliccat.quod fi quippiam eorum quz ad dyfenteriam aut ceeliacum affectum có- ueniunt, adiunxeris, & frixum in cibo dederis,non parum laborantes adiuueris. Eiufdern autem func facultatis omphacium;rhus;ealla, fidia,cinis cochlearum integrarum vltarum,Galenus.Etalibi: Co- chlez fitote cum teftis vrantur,admifta gallaomphacitide,fimulq; piperealbo, mirificéprofunt dy- fenterijs,in quibus vlceranondum putredinofa funt.Conuenit autem vt piperis fit pars vna, galle ve- 1o duz,quatuor cineris cochlearum.Hzc vbi ad vnguem lzuigáris, cibis infpergito;bibendumj; ,aut exaqua;aut ex vinoalbo &auftero przbeto.Idem Aetius 9. 48. ex Oribafio repetit. Recenfet idem re- medium Zgineta. In opere etiam de compof. fec. locos, Galenus ex Andromacho medicamentum ad dyfentericos hemoptoicosQ; defcribens,quod ftatim 3 prima potione fluxum cohibeat,cum alijs mul- tis aftringentibus,ficcantibus;& refrigerantibus medicamentis, cochlearum vftatum drachmas xij. nominat. Dyfentericis prodeftcochlearum cinerem bibifle in vino,additorefinz momento, Plinius Galenus Euporifton r.11. cochleasintegras vítas mifcet cum duplo cornu ceruivíti , & plantaginis fucco excipit.inde dyfentericis fabz magnitudinem ex vinoautaqua propinat.Cinis cochlearum qua viuz crematz funt, ex vino auftero potusj;ileorefiftit, Idem Adlienis doloremaliqui dant cochlearüm cinerem, cum femine lini & vrticz , addito melle;donec perfanet, Plinius.hoc remedium affidu£à ie- iunolienofoacceptum intra paucos dies eum fanat, Marcellus. Teftaruim inanium cinere ad calculos pellendos vci quidam iubent,Plinius. Ad inuoluntarium mictum:Cochleam cum tefta vftam tritamq; queex vinocubitumeunti potui offerto , Galenus Euporifton 3. 258. Ad procidentem fedem Cochleá vftam & tritam ano exeunti priusloto applica, & fanabis, Aerius. Ad infantium RDNSLUE fedem Fabrorumaqua, in quacandens ferrum extinguunt;calefa&a fübluito:deinde cochleam | combuftam, & in puluiículum redactam, infpergito; Galenus Euporifton 3.155. Kiranidesad idem cochlez cine- rem cerato exceptum imponit. ' JE Ung Cocleaapud Marcellum. Empiricum paíTim fcribitur fineafpiratione. ...C&lius Rhodig. alicubi cochliam per.i.1n penultima fcripfit. Latinis vocabulum hoc generis faeminini eft, Grecis maículini, xoxo Vt Abe: vnde genitiüus pluralis 457/42» circumBexus non paroxytonus, vt quidam inepté Ícribunt, formatur. omnis enim primz declinationis genitiuus pluralis circunflecti debet, cribus eXCeptis , v Ariov, verso, tmuiav. Primam huius vocabuli Graci & Latini aliquando corripiunt. Con - tritis prodeft cochleis perducere frontem,Serenus. Muribus in Batrachemyomachia KgpuSes xay Kidv M€- av XOLsarT. 0 Up eroe uide . Anaxilas apud Athenzum infenario, A axe vedO- e vow A356 Aa LUE Pau- fanias 4e AOV AacceviAlue faeminin., gen. protulit, Et in Arcadicis, Tsc Tz4vesee Quay Qum Did ko Ns ae cQu- gmuAoxc. Ariftoteles mafculino genere effert.KóyzzG- , x65, Hefychius, Koy ade dicitur cog 3D xi Au, "PoyueACa: i Q4 T6 Drug. I GUSpz Qu. 43A as 9 od VNSOVAT HG TN IY CDI P Ety molegus. A EpOTTU S KO Y, AMA Fiely- chius & Varinus:fortà 255g a9 $us e, Ay ead v" 2 ka Aia Tarentinis,Iidemivideturautéterreftré £ochleam;aut [peciem ipfius fignificare. Zyyad|es y pyti Lylueftres (unt. «vico Grammatici interpretan- OXUr giucrs(en. wvpNOY, obliquum;incuruum, tortuoíum: & lxue, vt videtur. «us 5556, Hefychius 2 vbi Aca paroxytonumadiectiue Ícriboà maículino «e? :nam Aes penanBexumspradam fignificat: (nam & mox fübiungit, uada y meelu , ) nó pro fubftantiuo prada lignibicante. Map verà p A&a,ibidé corruptum eft:vt & ordo literari,& terminatio vocabuliindicatgidéogio, xoxo Helych.& Varin*:fed ordo collocationis & analogia vocabuli ante penultimam per y. Ícribi poftulant:vtà 7/9 g- diminatiuü qu 39 o ^ 6a De Coclileisin genere. Lib. IIII 206 Bipedpo fiát, ficut à uen peAddpros. quanquam & alterum diminutiuum 7.6 in vfu elt, & receptiore vtputo. Prosoyaiin multitudinis numero zox Ala; fcripferim. Sed magis probo quodalibi apud eof- - dem reperio, eziQudpies genus conchylij, pro :99- quidem, etiam cxi aliter proferri fcio, tAV,us- &pioc, Hefy chius; malim, Hioc, toy Aio :vt pilus fit genus cochlea üodpiam, àfigura pilei(quem Gra- €i etiam xiacr vocant) fic dicti, fiue isinacutumexeat vt fttom bi, flue forma fit rotunda. vtraque enim cochlez tum in mari tumin marituminterrareperiuntur, Xs, koxiac , Hefych, & Varinus. hic forté fefilus eft, de quoin terrenis cochleis dicetur. $egboxc- yid eft domiporta, epitheton cochlez, pro ipfa cochlea v(urpaturab Hefiodo, A9X Grimm» Qsosuimos Sero s Srovos diy Quasi aul vg, quanquam enim de ter- reftriloquitur, cochleis tamen omnibus tefta opertis ,lcommune eft epitheton: &te(tudini quoque. Yo éplorcoc tod Diaortoss «ox Aluc, or kAe vi, Varinus. Sunt qui pherececon deícribant animal album, fimile muftelz, quod fub quercubus & oleis nafcaturaut verfetar, (Xemra Jpuei xod t euleses ouvducv y & glandibus vefcatur, fic ditum ab Arcadibus: alij infecti genus ye fpa maius faciunt; Ety mologus & partim Hefy- xhius. Colias picis ett, proquoapud Ariftotelem alicubi perperam legitur cochlias. KoxAidicy dimi- "nutiuum fit à» Asc, Etymologus. Et rurfus, x:y udis fit "Oy Alctey Vt d agtAla, K9056AdYov, Ko^eAidiot, genus animalculi, Suidas. Grapaldus etiam Latinà cochleolam dixit. Cochlea ponitur modó prototoani- imnali; modó prototatefta, Syluaticus. Cochlea per diminutionem dicitur, quaft conchulá, Iüidorus: fed inepté. 'Syllaba prima in carminib. apud Latinos fepe corripitur OZz eiul éd] gy Roe Mare ed yubors P hily lius. Homerus etiam in Batrachomyom. corripuit. Sed cochleas prius eft vrticaant furfarepafci, Serenus. »o- Cochlearum figurain fe clauiculatim, cuniculatim, fpirulatim capreolatim, retorta, anfractuofa, finuofa, bursea-, alijs etiam rebus noinen dedit;inftrumentis, fcalis, vijs. Stagnum pifcina habere de - becfpecus iuxta folum: eorumque alios fimplices & rectos, quo fecedant fquamofigreges. alios in co- chleam retortos, nec nimis fpaciofos, in quibns Murena delitefcant, Columell, Vitrauius lib. io. €2p. 19, nominat afcentem machinam. de qua Gal. Philander, Moz (inquit) vocabitur acceffus, Greca ER Sufpicorautem fuiffe machinam, qua occulto quodam artificio & expeditis machinationi- busin füblimecrefceret: & in eamaltitudinem educerecur, qua opis erat: cum retinaculis (iftebarar. Poterant & tabulata excitari cochleis, quo pactointorculari przlumtollimus atque deprimimus: nifi interpretari velimus dictum de máchina quam tollenonem Vegetius appellat. Sentina in naui maxi- ma Hieronis etfi plurima erat, exhautiebatur tamenab vno homine Age xo 4 , (hoceft cochlea fic di- 30 ca machinsz;) commento Archimedis, Athenzus. Diodorus libros. Defabulofisan tiquorum geftis, ^. deHifpaniafcribens, eiufque fodinis: Subtus tcrram (inquit) reperiuntur nonnunquam flumina de- currentia; quorum curfus Ípe quaftus vi m agnarecidunt aut, quod mirabilius videtur,cochleis, quas dicunt Aegyptiacas, diuertuat;ab Archimede quum in Aegyptum profectus eft,adinuentas. Eiu(imo- diinftrumentisloca; vbi metalla eftodiuntur, eieécta fuperius aqua,fumma arte diigentiaque exiccant. Cochlea (inquit fcriptor Promptuarij; nefcio ex quoauthore) hauftorium organü,quod valgus pom- pam appellat. In medio rota eft: quz dumacalcantib us verfatur, machina introzfus clauiculatim de- torta, inter ftrias & ftrigiles aquas exorbet ex aquariofepto, & retrorfüs emittit, Huiusautem machi- nz conficiendz ratio, à Vitruuiolibroro. cap. rn defcribitur: Eftautem, inquit , etiam. cochlex FatlO, quae magnam vim haurit aqui, fed cam alc? tollit, quàm rota, Cochleain torculari ( inquit idem fcri-- o ptorPromptua:ij lignum efterectum clauiculatim ftriatü:id eft fpirulatim & capreolatim ftriatá: quod permegium ptzlum (triatum & ipfum tcanfactam, verticinue fua tollendo,demittendog; przloinuen- tum eft. Vulgo (à Gallis puto)vifatorcularisdicitur. In cochlea exprimis, Va'ladius 4.10.circa finem. Ergo pralü Germani appellant, eig, zotobatim er pre's. Cochleam vero en trot[pily em flraub: qua vox po- fteriorad ftrombum accedit; QUSE qo eptDe, à fouraverfatili. — Intracentum annos inuenta tOrcu- la Grzcanica, máli rigis percochleas bullantibus, palis affixaarbori ftella, à palis arcas lapidum at- tollent fecü arbore, quod maxim: probatur, Plin. KO Alan TC $2940 Lune ny dat, (lego Que. ) r&y sols dayatecig nas Helychius. "O^ibafus inlibro de machinis cap. 4. & y. cochleas inftrumenta chirurgica deícri- it, item cochleam feiminam;qui Grace cuo appellatur. nos breuitatis caufalectorem ad ipfum remittimus. 'Obfernauimus Rómz iuxtaforum füiffelocum, quem Scalas vocabant annulatias : qUiS s, eunule- $0 €ruditiores itanuncupatas auguranturab annularijs officinis, vel à proponentib.annulis. Aliorum có - ofa: iectatio eft, fic eas dici, quz in coclez formá efüngantur, & orbiculata figurarotundentur: quod genus coclium dicitur, cuius commemiinit etiam Strabo: ftue coclides, qug per circuitum fcanduntuz ; (cuti, Cocliom, & torcularia, ad coclez fimilitudinem fübiteu &a, coclez dicuntur. Cochlidium,fcala rotunda. Stza2bo Cochis.. libro vltimo: Altitudo quadam manu facta; turbinea, petrofz ripz pertimilis,in quam per cochlidium aícenditur. FüitRomsz Traiani forum cum teli plo, &equo zneo,ac columna cochlide,cuius erat al- titudo centum & vigintiocto pedurh, intaserant gradus centum & octogintaquinque,fene(tellz Qqua- éragintaquinque;Czlius, Cochlez & fcalz cochlides in edificijs dicuntur,quódanfra&uofz (int;in modum cochlearis teftz,& quod clauiculata & tortili ftructuraà triclinijsin coenaculaeuadantcniuf- modiferé f(untin &dificijs Gallicisfcalz, Budzus. Germani quoq; tum ipfumanimal, tum huiufmodi es fcalas Schnecken apzellant ScoppalItalus coclidéinte rpretatur, fcalaa babaluxa, àgaragolo, lo caracko. Eftetiam cochlea genus oftij. Varro:..dere ruftica: Ornithánis oftium effe debet humile & anguftum: - & potiffimüm eius generis quod cochleam appellant; vtfolet effe in cauea, in quatauri pugnare folent. K220i, d] c eis b adv muy 2tur, Suidas & Varinus: hoc eft, via quein vtranque vicis partem cir - camagitur: fiue de gradibus per fc:las huiufmodi accipias: fiue de vijs itinerum : huiufmodi enim pet montes praefertim aliquando vizí(unt. Coclis etiam capitis ornamentum videtur, (inquit Czlius Khodiginus ) ab fimilitudine fcalarum vel animalis verbo corriuato. Pollio Treuellius in Zenobia: Ad conciones galcata proceffit cumlimbo purpureo gemmis dependentibus per vltimam fimbriam: media eftcoclide; velutfibulamuliebri aftticta, brachio fepe nudo. Aures, fiue auziculz veriüs,inuo- Íz., quz cochliz nuncupantur, hómini immobiles oimnino fant; Czlius R. hod. Kore Ais , extrinfecus aurium ambitus eft, 4 ££ocy ato ru wrev, Pollux, kd X Mov d yt Sy Ao aco A 69 ciu: 8 Ae ov'sed XphaJ Aeyiudyiv apud veteres ac recentiores Euftath, tanquam cochlos, ftimi,& cholàs fynonyma fint. " V 4 Coclez Szrombss. 236 De Aquatilibus.. Coclez nominantur inter morbos fici arboris Hermolao. A'mGexeuosxe y Ancus, Hefychius & Varinus, forté quódà mari eru&tatur & reiJcitur, vt cochlez, vmbilici,conchz. nam & XemGoxepuro funt qe exv- x Ac» TOV GUB. A Rn Atos DAE TRUEU aov (Dey 90) diatur oove Hefy chius. ego diexex lu, inea fignificatio- . ne potiüs dixerim. nam hzc quoque dicor y obvs ic à di AeLic definitur. Koyuoedac, clauiculatim aut cuniculatim, Plinio interprete. [10/U30r(9», «ox//06027, Suidas & Varinus. malim ego maviivir Oo». He- Íychio idem eft avus: , AI xvx^(9-. Item Dospunibr, ( meliüs Bospux eis, ) mavxawris: hoc eft torti- lis, tortuofus, anfractuofus, Nerituseftconchyliumwey;udiss, Hefychius. Budeus cochlearem te- ftam dixit, tanquam fic recté fiatà cochlea. cochlearis: ficuta mola, molaris. Cochlear, cochleare vel cochlearium, inftrumentum eft notum: vide Dictionaria. item meníurze genus, de quo confules medi- '€os, & illos qui de ponderibus ac menfuris Ícripferunt;przíertim Ge. Agricolam, Cochleari menfura; Pliniuslib. 2o. (nifilegendum cochlearij;) tanquam adiectiud; recto cochlearis.In Martialis difticho enallage generis eft:Sum cochleis habilis,nec non minus vtilis ouis. Nunquid (cis potiüs cur cochlea- .fevocer? Kowuee/ov, T? aw uiv, Suidas: ed locus eftmutilus. Videturautemà4exAio« diminutiuum fieri koy jugo potiüs quàm à «oy AQ-, «e/^e7ov, & abundante ióta cochliarion , vt Varinus habet. Tà Dg tan Ni e A0Vy LaL AO1s a Mug ot o40v i kay Nov ov Pellux. MusiA eov diminutiuum effe apparet à zusiax.u- siAlu & vOgpo rurfus diminutiua dixerim «o:,quod eft mufculusin concharum genere.quin & concha quanquam generis nomen , & chama vel chema , ys ; Ípecies , pro menfuris víurpantur. MusiAQ p Sv ii dos «olo Erw (etc tru (G- ) à Gon Barunfrels: ed D de) mo usi Nerysai. 6015) 19d Tl) xov - Illo rs proi duAdvov (idiov xai ) d airyse , Pollux. tanquam egla idem quod myftile fignificet, fed vocabuloidiotico minusquerecepto. Cochlearium, locus quo reponuntur cochlez. Varro libro 5. dere ruftic. Nam & idoneus fub dio fumendus locus cochlearijs. ADT. Cochlos & cechlax marinos calculos fignificat, Maffarius. Cochlace dicunturlapides ex flumine rotundi,ad cochlearum fimilitudinem,Feftus. Calculi frequenti motu in maris littore rotundati, quos Latini vmbilicos vocant, (vt eftapud Ciceronem De oratore librofecundo)à Grecis, vtnoscommo- nuit Ariftoteles in Mechanicis quz(tionibus, appellantur croce. Quzrit enim quid fit;quód in litto- ribüs ex lapidibusautteftis grandioribusfiant que vocanturcrocz.Suntqui ea voce lictus intelligant, vnde & marino conciliatum fit nomen crocodilo: quoniam ad terrz & littoris conta&tüi compauefcat, Czlius Rhod. ( «goxaalis etiam vel «eczaAo:, littus & calculum interpretantur.) Et rurfus; in Gracisad- notatum auctoribus eft, fluuiales aut marinos lapides dici quoque trochalos, ité chermadia & cochla- CaS. Toós 7.01, Li tos o XO] a6 (10v Nares) Lip xeepuotdioe (y sguadiat) Abyovrs , nempe fluuiatiles & mari- nilapides, Varinus. Vtàvécc, vé] fit: flc à ko A oy e£. Thucydider tamen x7 ^axa« dixit per alpha; Etymologus. KaxAmQ-, rs xéy ^ov , Hefy chius & Varinus, malim xo; Asx9- perv,in penultima. Acas- eylstcy ita*r Aaee dios cbe Tot, lidem. Kex? asc , lapides attriti perpetuain aquis volutatione, glarez; vt quidam in Lexicon Grzcolatinum retulit. fed fine authore. ego dictionem deprauatam puto & x X^&xsslegendum. Xaaphr, «oy Aot, Hefychius & Varinus.acceditea voxad Latinsm glarea; grammati- ciinterpretantur minuctiffimos lapillos, quiin fluviorum ripis, vei maris littoribus reperiuntur. inde glareola, glareofus. Xeeiu 6o, xo Aec 20 CO, Ea spnc AG Hefychius. Iuxta pyramides Aegypti lapilli reperiuntur, forma & magnitudine lentis, ex reliquijs ciborum; quibus opere vefcebantur, in lapidesindurati. Maritimi quoque & fluuiaules calculi) (44 99 fien ta] moror aon ipo: )eandem feré "Cocbleatium. 20 ambiguitatem praftant; fed propter motum qui in aqua fi; rationem aliquam habent,in illis veró con- .- . fideratio dubiaeft, Strabo. Cochlea, (Cochlaca, Fefto) lapis ex flumine rotundus, ad. fimilitudinem cochlea: quiaquaz inditus, eam contra laterum dolorem ARUEAT reddere creditur ; quod & nos ali- quando experti ceftamur, Humelbergius. | Vbiinfilutin cocleatum equuleum, ibi tolutim tortor, Nonius ex Pomponio:ybi nomen cocleatum quid fibi velit, non affequor: nifi vel tardum, vel cochleis ornatum intelligas. conchis enim quibufd& lora & frenos equorum aliqui ornant, tanquam bullis ex metallo. | Etha qo gue, aya (De s vous vypox£Adt 6 O- , Achei in Sympofijs griphus (id eft ludicra quaftio ) eft gab. de cochleaapud Athenzum. Qui & alibislium ex Teucri TREES recitat: Zgov dzrsv , avaicanüov, &yoge0v, ügpaxóve mor, O' apuovrot T. ei koTtdov Tos Q€9spaniceo y w eimutdovot. fed alterutro loco éxxvztlovaz legendum. O'cparxóvormv hic aliqui non recté cruftatum vertunt, cum cochlez inter teítata fint , Maffarius. 1^zo5wic; é materia, luto nimirum feu cano, & terra, natü fignificat: eodem fenfu ac fi iavyss diceretur. Gyral- dus fic tranftulit: Exos eftanimal pedibus fine; & (ine fpina, Tefteaterga, oculos producens,atquere- | condens. Achziautem carmen Cicero 2. de diuinat. cranftulit, cum inquit: Vtfiquis medicus egro- toimperet, vt fumat Terrigenam,herbigradam,;( aliàs tardi radam,Íed carmen non admittir,) domi- portam, fanguine caffam (inquit Maffarius ) vt excluderet ab hac defcriptione. teftadinem fanguinis compotem. KoyAjac Xegaisxc) id eft cochleas cornutas, Achzus cognominat: Statius curuas. - Lapides quidam cum in turbinem deficiant; cochlearum inftar funttorti, Ge. Agricola. Vide etiam inStrombon. ' Cochlis, KcyA/c, nomen meretricisapud Lucianum. Cochliufainfula eftiuxta Lyciam, à cochleis, uzibiinueniuntur, dicta. b. ' Teitacuiincluditur cochlea, alijs quoque nominibus appellatur: tegumentum & voluta à recen- tioribus quibufdam: cochlearis tefta, à Budzo. Cochlea fynecdochicé à Celfo, fibene memini , cum ait Serperein cochlea. fic & conchyliorum «ey ovc, hoceftteftas, apud Pollucem legimus. Curuarum domus cochlearum, Statius. Cochleas cum fuis domibus franges, Samonicus. Germani quoque do- munculas cochlearum appellant, Scbnechenheu[sles Xu acie xxu Qoid, Diofcorides: quafi xéAvQO- vt Asy flectatur, cum vfitatius fitin neutrogenere vt zz, (€. Idem & Galenus zoxo dixerunt: Plinius calices vtapraret: vide mox inf, Ariftoteles hiftoriz anim. 4. 4. &Aixlu» dixit de cochlearum in teftis anfrac&u. Ve'tiginem vel clauiculamin earumtefta nominant eruditi,fpiram ipfam qua velutiarticulatur,quam & volutam poffe vocari puto: etfi hanc fynecdochycé pro totatefta quidam accipiunt. Folijs & volutis ornataopera, decent templa teneriorum dearum, vt Veneris; Florz , Vitruuius. Tinea- 49 jo 60 De Cochleinpenere. Lib IIIL — aj Ts AU. $1 Imo (C Mk Qu^ E Tinearum genus eft cunicas füas trahentium, quo cochlez modo, Plinius. Ad fuperftitionem pertinet, ouoru lioPolluce,Bayfius. Coronatus ftabit & ipfe calyx, Tibullus, Sed Greci [emper foemininog C; | onem et outorum, vt exorbuerit quifque, calices, cochlearamq; protinus fran. f. gi:auteofdem cochlearibus perforari, Plinius.Ego calyces potius fcripferim per PSU SHIT inter hzc yocabulaintereft, vt nunc docebo, diligentius quàm hactenus à quoquá /* pátur, authore Iu- gen ere athij [criptis apparet. KuAiz, inquiunt ijdem, dicta eft zx» x« XUAL&, fore «ax oy Iu. Vbi verbam apertus eft las, & poftea etiam cum femen continetur, calyx hactanquá eifa&tum. namà verbo za wree,idem quod xavala figni- x&v, alibi s?xaAv",Euftathius. &e2vxcc eidem füuntannuli canaliculi,(folenifci,) quibus capilli (5A4« ao in mulie - ribus) continentür. Pollux fimpliciter inter muliebria ornamentanominat , Homerum & Anacreon- Aelianus deanimalibusi4.24. Sed vnde-veftesliness faciunt, folijs moroíimilis,c »Theophraftus 7.7, hiftoriz, colycem amplam vertit Ga- is proprietatem aut elegantiam mihi negligere videtur, tragopopgone, A o poi de aL Ave alyce pomi cynor- s. Calixinrofis dicitur nondum totis folijs patens & ex- plicitus rofze globus, Matcellus Vergilius: quialibi meliüs hanc dictionem per y- fcribit. Clymenon aliqui calycanthemonappellant: in clymenoautem hac (inquitidé Marcellus ) calyces folliculos eos ? 2 p d , à US Lo) "ty d OuNNGv (5alnelycactncr2l X AUSS X0 UAS Co K aLAUX GC ety oov D etv, Ka/Auuovy wy pay. po3ov. KzvAUX. cw, vov GA dA oU TO DUI cà (palpeb: as 1nteiigo.) X«,v£ "Vm 27 Sac t t Sd E rc WAS LOL OTTL S OSA DU eC OA NO VSUO0 VT K XAU XVWOR 0009 CUUXO »] M p f 1 a9 » LK c5 eft foetus in vtero, xaAvxacinter pretécur:ali J ge rmina, (2 gum, feeheetfohaadhac 12]. sfa Co obti Ela fun igem- aliàs «3e, vt quidam annotauerunt. Echinorum calyculos A puleius nominat Apologiaprima, QCa- dicemus: & faeminino genere potiüs quàm mafculino, vtà calice poculo certiüs diftinpguamus, Dum pinguis mihi turtur erit, lactuca valebit: Et cocleas tibihabe: petdere nolo mem , Martialis, A. zHsoT£o (O»* PES A92, AY TORNO. JUYv, O 143€ cba Velcochleis cuipiam fidis minus, Quz tefte teftin hominem fufpicacem, & nemini tisc *e tu o7nsios mus eliac, A naxilas apud Athenaum.hoc cft, h; am circunferuntfemper domum. prouerbialite: dicipo- onfidentem, ade vtres fuas fecum femper habere velit. Domiportam cocleàm Cicero appeliauit. nec male vna hac ratione laudata eft, neceffario homini ex- emplo; vt fua omnia fecum ipfe etiam ferat : & Prienzi fapientis modo, eas domi fü Opes Coaceruet, $90 quas nec hoftis ferat, nec populetur bellam, Marcellus Vergilius, Vicitti cochleam tarditudine Plau. 92 CP LE 3 íy Uie i j : l E ] Tos : tus Penulo. 10) ILAevoY , Kc 55-V noSac (Forte oiov ) m lo exvb;c. 7I267 €tV LUOVOY S Q Gu ep W9v Ala OtUAVOUS €7r Mpxc 406 áqppoc, Suidas in Y«vOsezatz, Conuenictinh prz fefert, quàm fapientie inpectorerecond ominem qui grauitatem fimulat: vel grauitatis plus vuleu at. " DE COCHIEIS MARINIS IN GENE R E, uiis Turbinatum exanguium genus; cochleen tamen omnesinanfíractuminu torquentur, LLONIYSs E omen Latinis habuit: quod tamert(i fpecie diftinguatur, Quod autem Plinius de cochleis altilibus tradit: 1d, nifallor, de marinis eft intelligendum, | Nam Pes Cent. neque Illyrice, neque Aphricanz, aut Solita enim fauiatilium cochlearum genus (425. 42c Graci vocant) virus olet. Praterea terre(iribus viuati noninfítituuntur, : d lario nof? nz, terteftres effe cenfenturac (az) lluuiatiles. Omn rsen & obinibnen. Quamobrem ne cochlez nomen nobisimp onat; id eft;neterreftrium nomenclaturam cum marinis confundamus, dicendum eft, cochlearum vaziss etfe Ípecies quarum fingulas perfequi longioris effet operz:vnam enim quicunque intus norit;,omnes nouerit.fed hic duas tantiim tibi proponam, vr ex ha rum varietate diuerfas reliquarum fpecies ag iungit primum cochlez cuiufdam paruo buc noícas ac conlyderes. Haec Bellonius, Icones autem fub- cino fimilis, quam nos etià apponere non opus eft vifum, cum alias aliquot huius generis fpecies pofuerimus deinde alterius quam Rondeletius Cylindroideta £ognoeminat,; ex quo eius &ciconem & deícriptionem pauló poftdabimus. COROL, Visolilicis. F Marinzinltaliz mediterraneis perquam raró in cibos veniunt: ijs veró qui maris litorainhabitant, 39 De Aquatilibus.;.:.5. 77 COROLLARIVM DE COCHLEIS .M A- rufa in fence. t , CocurrAM marinamgenuseffe, quod ab Ariftotele & alijs Grecis cóchlos velcochlías dicatur, . modo fimpliciter, modb expreffa marine differentia, & Gazam pro cochlo vmbilicum vertere,(vt ali- bi, & libro o. hift, anim. cap. «1.) cà vmbilicus fpecies duntaxat vna fit; nongeneris nomen: fuprà par- tim R.ondeletij verbis, partim etiam noftris, oftenfum eft. Item Strombon pro quoturbine Gazared- didit, non omnen marinam cochleam fignificare, vt Maffarius & Gillius puse fed fpeciem eius. oblongiori ductu tu rbinatam, Strobilum quoque, & Strabelum,&c Coc ^ * * lon & concham,pro cochlea , marina, fiue omni, fiuegenereitloquoad buccinandum vtebantur, authores vfurpare , ijs qua fubij- ciemuste(timonijs conftabit. Strobili, Zve/CiAo: dicuntur cochlez, & buccina marina,Suidas. Zet«-- re Cis re xeyy adir ioricv, Hefychius, Té Tefravac Qveg v ua 2j xe o Av mwevmiudusc, Paufanias. Sedtü ' forte caua dum perfonat equora concha, Vergilius de tubicine. Auditum in quodam fpecu concha ca- nentem Tritonem, Plinius. Sadaf, id eft cochlea marina, Syluaticus. Videin Conchylio 4. in Corol-. lario. Halzum Serapioni commune eft nomen marine & terreftri. Buoualo fimiliter Italis commune eft: nontamen quamuis marinam cochleam puto, fed maiufculam fignificat. Hifpanis & Lufitanis Cara- muyo dicitur, Amatus Lufitanus. ab alijs Alméia, vel caracól dela mar. Sed hoc pofterius, vt & Cara, golo, forté ad INeriten priuatim pertinet. Limaces marinas vulgo Maflilienfes nücupant;Gillius.Ger-- mani ce Aeerfcbnech, landries Seelf leche sm ein bun[chin. Alij een Ksnckborn: quod nomen factum audioà vulgari perfuafione, tanquam tuffi ficca laborantes, fi ex tali cochlea biberint, liberentur. Anglia Wbyil: & alteram fpeciem minorem a pervuyncle,. Vtranque audio effe cochleam fimilem terrenz fed graciliorem;oblongiorem,magisque conuolutam,& oreanguftiore.nam quas Cochleas vocitant, co-. chlez non funt, fed pe&tines vel aliz quedain biualues concha. "Pin ." Vidicochleam marinam quz ad eam magnitudinem accederet,vt tantum vini caperet,quantum pi- . fcatorexficcate vno prandio poffet, Gillius. Cochlez turbinatz funt. earum caro penitus eft incluía, nec vllaex parte confpicitur, praeterquam capite, Ariftoteles. Os eis ineft: & dentesacuti, breues; te- nues, preduri: & quod interiacet dentibus carnofum. Promufcides item gerunt modo mufcarü: quod quidem membrumlingue effigiem prz fe fert, Idem. Plura de cochlez dentibus;lingua, M MipNd iT tre & papauere, legesapud eundem de partibus animaliumlibro4.cap. Cateraetiam turbinata(in-. quit) vt purpurz, buccina, fimiliter vt cochlez conftant. Vmbilicorum (Cochlearum ) venter fimilis : eit cutturiauium, Ariitot. Membrasein grandiufculis vmbilicis (xéyA«cr ) ventre gulzattexitur continua, per quam meatus : prolixior al5:cans, colore fimilis fuperioribus illis mamillantibus carunculis ( deaquibus dixit 1n turbi- narco petieve feeh uentescttl laim «[f. , Panaay albas, folida[que) tendit. Habet etiam incifuras , qualesin ouo. locuftarum habentur: verum hocalbidum, illud rubidum eft. Nullus exitus huic, nullü foramen po: ftremum patet, fed pratenui membrana cauointus angufto continetur. 'Tenduntab inteftinoad imum nierantia quzdam afpera; atque continua, qualia velin teftudine vifuntur, fed minus nigra, Czteri quoque vmbilici hec habent eadem: fed quo minores, eo minutiora; Ariftoteles hiftoriz 4.4. Vmbili- cisalbugoà natura dataeft, Ibidem. Gracé eft v Adxov: idautem inquit tale quid effe in cochleis,qua- . le quod appellaturouumin biualuibus. Partes exteriores eius generis differentijs váriantur. nam bi- ualuibus turbinata quodam modo affimulantur. quippe quz omnia operculo quodam cógenito carni ,patulz oppofito claudantur, vt purpurz, buccina, natices, & reliqua generis eiufdem , idque praidij caufa: quaenim tefta non protegit, facilé offendi poffent abijsque extrinfecusinciderent. Turbinati etiam generisaliain anfractum iutorta funt, vt buccina: aliain globum tantum circumacta, vt echino- rum genus; Malfarius ex Ariftotele quarto de partibusanimalium. Oftracodermorum & concharum capita fere latent (aut nulla funt:) cuius rei caufa eft, quianon paícu ntur nifi mcdo plante perpo- ros vndique trahentia nutrimentum, cuius fignum eft, quàd pifcatores Flandriz & Germaniz colli- guntoftreum; quod eft vnius teítz fpiralis, inftar cochlea: ST fub arenaiuxta mare, id in flaxu maris aperitur & impinguatur hümore vndique per corpus iuum attracto. idem ego expertus fum de. canna (vngue feu dactylo concha) ftante fub arena iuxta mare: quamobrem natura non format eis ca - put; Albertus. C' Cochlez omnes mouentur & ferpunt parte dextra,non ad vertiginem fiue clauiculam;(ed inaduer- fam, Maffarius Sed Ariftot. deanim. 4. 4. priuatim hoc de ftrombis & fimilibus,id eft curbinatis fcri- bit. Ex teftatis cochleas tantum coire perfpectum eft: fedan ortus earum per coitum fit, nec ne, nondü. exploratum fatis habetur, Ariftot. Vmbilici (Cochez) pariter omnes fua oua habere vifuntur verno- autumnalique tempore, Idem. Videturetiam si A&xevappellare onum in cochleis; vt dictum eft in s. E Cochleasaltiles in viuarijsapud veteres Romanos, nó marinas; vt Bellonius putauit, fed terreftres fuiffejin terreftrium hiftoriaafferemus. Prifci homines antetubaminuentam vtebantur aut fumo;aut cochlea marina, Scholiaftes Homeri in Iliad, e. Ki 9wAos lote Anto». Tritonesaliqui fabulantur concha perforata buccinare, qve x "kdo A0v vveevmt Nunc , Paufanias Plinius etiam concha canentem Tritonem dixit: & Vergilius de Mifenotubicine, Sed tum forté caua dum perfonat zquoraconcha. frequentiori funt víui, Matthiolus Senenfis. Terreftres cochlez ftomacho vtiles funt , & non facile corrumpuntur. marinaetiam ftomacho idoneaeit, & facile aluo excernitur, Diofcor. Ad (tomachi re- medium: Cochleas vndis calefactasac prope victàs Suppofitis torre prunis, vinoq; garoq; Perfufas cape: fed prodeft magis effe marinas, Samonicus. Vide fuprain Cochleis ingenere c. & infra in terre- fixib. Marinz ftomacho vtiliores funt. efficaciffimz tamé (etiam) in dolore ftomachi,Plin.Marinz etiá cochlez, quamuis cito deijciuntur, propter falfuginem quaaluumiritant: non tamen vniuerfum aut citó nutriunt, fed paulatim, ea fcilicet fui parte quz à luperfluo eijciendo vel eiecto feiungitur & re- manet, Brafauolus. Cochlearum marin. humor (ius decoctarum) aluum mouet , Galenus de thertaca ad Pifonem,& Kiranides. In colicoaffe&u (umantur piíces duriori carne przditi:& ex teftaceis pecti- nes, oftrea; cochlez marinz, Trallianus. De e o LS 6e DeCochles maringenere Lib IV. — 239 Deremedioexeisad (tomachum, leges proxime retro inr, Adventris, mammarum, femorum, co- G xendicumquefciffuras: Marinam cochleam oblongam cremato & conterito: deinde oui albo, auta- finino lacte adiecto illinito, Galenusin Euporiftis, In buccinumaut cochleam aliquam marinam po- tum folitamipfundi ac inde bibi iubent, aduerfus ficcam cuffim; prafertim puerorum, vulgus inferio- tis Germania, Conada, id eft coclea marina, Syluaticus. Lariaues, vt Eudemus fcribic. fublimeis cochleas furripiunt, ac ex alto deijcientes, magna viad fa- H. a, xaallidunt: itaque efculenta teftis feiun&is eligunt, Aelianus. E H9 yate Hs kErAqxs JopveeayiOe olore veva$c, — Te3vmude Card cO wyyaudi Qr siue , Theognis. fentitautem P.» :* decochlea, Athenzus. Gyraldus hos verfusinlibro zenigmatum fic wanftulic: AMartua conctnit pslags de fla£bybus orta, AMortwua, qua uuo ne vocat ore dont, Li LI - " NC D * ^. D » Similem de teftudine griphum Gyraldus affert, Amphion (inquit) apud Pacuuium enigma hoc protu- lit: Quadrupes domiporta, tardigrada, agteftis, humilis, afpera, capite breui, ceruiceanguina;afpe- étu truci, euifcerata, inanima, cumanimali fono. DE COCHLEA QVJ& IN OLEARIO VSV SNR n | "ERAT RONDELETIV S, n" OcnzrtaA hzc rotundaeft, & tefta intorta ) -/ & magna admodum , adeó vt ficquz aqux » WD S quatuor libras capiat. Ob id eam elfe puto, : iu NUN quam Plinius memoriz mandauit in oleario vfu fuiffe, quód'ea oleum decapelarent , veleain v- fus quottdianos oleum haurirent: cuius figura ad id percommodé quadrat, quemadmodum va- fis eius, quod atytzená vocant, yeluti roftro pro- minentioread hauriendum,fundo cauo & capa- ciadretinendum, LHuiufmodi Cochleam etiam o aurifices, additisanía & bafi in vrceos efformant ; eleganti artificio, quod eam contra venena ali- quid valere credant. d Huic cochlez fimilis Margaritifer -&a, refereturin M. NR AE an. SS N He SNSSSNNNNNNNNSNS V SS em a vulgó di- | e quem QC Ies, /f (( DE COCHLEA MARGARITIFERA VVLGO N DICTA RONDELETIVS. OcnrrAMhancmargaritiferam , que ex India, & (inu Perfico adfertur, vulgus ap- pellat: quia vnionum colore fit, & fplendore. In ea veró vniones non reperiuntur, fedinijs que DN n conchis binis conftant, vrtiam oftendimus. Au- p ARI ni roargentod; hec includitur in poculorum fpe- -. 2 jh i jj | ciem. Exeademinfruftradiflecta; imaguncule, i / (/] n p/ 3 globuliad nuncupandas préces ; monilia confi- QD Let I dde LI. N 3 NSSSS / Contra Silo, Ium qui Boc ciuntur. Sunt quihanc fecundam effe Nautili Conchz fpeciem tradunt, led fals5, vt ex Ariftotele dilu- Li ; ! £oblea gente cidé colligiturhis verbis: Prater dicta Polypo- n Waseilizon; rum genera duo funt Conchis indita: quorum € che fbaciens alterumà quibufdam nautilus & nauticus voca - E: » facis. cur, abalijs ouum polypi. Tefta ipfius fimilis eft m4 Pe&ini cauo, & einon coheret. Szpiüsiuxtaterram pafcitur. Vnde euenit vt luctibus iactatus in tet- ram deijciatur, cumque tefta exciderit capiatur & interraemoriatur. Suntautem parui, & fpeciefimi- lesBolitenis. Alterum genus veluti Cochlea in tefta latet, nec vnquam egreditur, fedfua interdum brachiaexerit. Primüm ftupidi eftnon animaduertiffe Ariftotelé duo tantüm Polyporam genera con- &o chisconclufa conftituiffe, vt ex verbis eius liquet, contra cuius mentem author libri deaquatilib.tria ponit. Tertia, inquit Nautili fpeciesab Ariítotele prodita. Sed haec fecundaquam adfert, Nautilus "Ariftotelis effe nequit, nequeenim Pectini cauo vlla ex parce comparari potef. Deinde càm Naucili corpore fint exiguo, trahere conchamtantz magnitudinis non polfent. Hoc non eítargificiosé fin- gere: qui enim fingit, faltem probabilia debet dicere. y "* Neque concha nauplij quam depinxit Plinius lib. ». cap. 36. e(fe poteft , vtpotecuius figaraabhac AS Ad «onchaalieniffimafit, Nauigeram fimilitudinem & aliam (inquit) in Propontidefibi vifam prodidic 4e tame 2 à A : i : : : cbleam. Mutianus: concham efe acatij modo carinatam; inflexa puppe»prorar oftrata: inhac condi nauplium animalSepiz fimile, DE 240 :; De Aquatilibus. DE EADEM, BELLONIVS, QVI NAVTILVM ALTE vies nomnaust: quodveprehendu R ondelerius. Secundam Nautili conchz fpeciemab Ariftotele traditam effe hanc puto, quam noftri artifices in magno pretio ad vafa ditioribus abacisaccommoda conficienda habere Mn Porcellanam ob id vo- cant, quod Muricis conchz (dequain Buccino differemus) formam habeat. Eam enim etiam Porcel- lanam nominant,ex quaantiquis vafa que murrhina dicebantur,fieri folebant:id enim mihi conijcere pervoslicebit: quanquamalijà myrrhz ( quam Grzci ewveve» vocant ) fragrantia dicta fuiffe putent. Maurrhinumigitur Nautilum hunc dicere poterimus. Huiusamplitudo cum T fuperioreconuenit,fed paulo magis eft craffus: prior preterea pe&unculo- TNaulobro vam more ftriatus eft: hicomnino glaber, parte internainfinita habens interftitia: vndecüq; nitidius, pne dicio. ' (A) Hac Bellonius. : | Gallica nomina iconi adícripta eranthzec: Coquille de Pour celene: vel Groffe coquille denacre de | perle. Videetiara infràin Conchis diuerfis c. de concha porcellana. ri dn I v Conchis margaritiferis color (inquit Cardanus) nó abfimilis eft Cochleis,quas India; vt dicunt, - mittit. De colore, forma, ac fubftantia dicere potfum, quód eas viderim (pius: vnde veniant, non fat dicerepoffum. Eftigiturformatriremis cum alta puppi:in qua vafculumaliud, diceres poculum à na- turaexcogitatum. nam & magnitudo tanta eft eius quam vidi, vt cotylam capiat: res profectó vfus ele- gantiffimi, & pulcerrimzformz, Limacis igitur heceft concha, margaritarü conchis fimillima:tanto "veré noftris nobiliorlimacum conchis, quanto Indicusaér, ac terra; tum aqua; noftris elementis funt pratantiora. multorum feculorum curíu res meliores euadunt, Hzc ille. DE COCHLEA CZELATA CVM SVO OPERCVLO, | RoNDpELETIYS A T. N mari permultz fant Cochlearum formz. Hocgenus quod proponimus ad Turbinum Ípecié accedit. À no- ftris, Prouincialibus, & Hifpanis Scaragol , vel cagarolo de mar nominatur,quód ad Cochlearum terreftrium quas cagcaroles vocant, formamaccedat. Teftaeftcurbinata, & fatis longa, czlaturis inzqualis & Ícabra, fpiffiore quàm in Cochleis terreflribus , intus lzui, Operculum fpiffum eft, rotundum, fuperiore parte nonafperum in qua voluta expreífa eft, vel iguraturbi- nis Cochlez clauiculatim intorti. Intus,qua fcilicet par- te carnem Cochlez contingit, tuberofum, & inzquale, rubricoloris. Partibus internis hec Cochleaà terreftri- bus non differt. Carne eftdura, & ad concoquendum difficili. Succum fulfum gignit; ventrem extimulat. Elixa melior eft. T'eftain aceto macerata, fuperiore veluti cute vel crufta fpoliatur, redditurque Cochlez margariti- ferz modo fplendens, nitida & vnionis modo colorata. Suntqui Cochleam quam hic exhibemus; Vmbilicum appellent:fed non fine errore, vt perfpicuum Quod non fif Ger quum docebimus qui fint Vmbilici, & quid àceteris Cochleis differant. V melius, »tra. Belie- ww ^ | DE EADEM BELLONIVS QVI VMBILICVM MARI- nno aut Fabamvoarinam nominat. A Cochli(Kixxw) nomine Vmbilicum marinum vel Fabam marinam vulgaré intellexit Ariftoteles, atque adeó marinam cochleam, (deque nos faperime [cvipfius in Cochlers in gentr e44.) quemadmodum & terreftres Cochleas, «sx /ax vocauit: noftris limaces dicuntur. B Efautem Vmbilicus macinusà medicis vulgaribus dictus Nerite multó maior: cuius tamen moles vaftior non euadit quàm commune Buccinum. Quumque turbinatum genus omne, prztenui crufta, carnem patulam ambiente, operculiloco fefe tueatur: hic vnus unu. períimili tegumento oc- cluditur. Rotunda efteius forma, vmbilicum planéreferens, vndeei nomen. Aurifices lapidern effe putant, cuius ego duas fpeciesanimaduerti. Alteram cinerei coloris, furfum tumentem, deorfum pla- nam: alteram veró rotundam, atque (vt didum eft) rubram.Huius tefta fola inter noftri Oceani curbi- nata politiem admittit. Rotundiori hiatore, quàm vllumaliudgenus. Nam cümalij turbines, oper- culaíua habeant vel longiora vel latiora; pro lui oris ratione, hic femper rotundum operimentum ha- (F) ber. Eduliseft, vulgoque Buccinarum, Purpurarum, & Neritum modo diuenditur. kugofo tegmine Ícabroque conftat: cuius clauiculaearum herbarum more, qua fefe arboribus alligant;à dextra ad (i- (E) niftraminuestitur, Papauer ( ova Ariftoteles vocat) vt Purpura & Buccinum in xévAo« eft confpi- cuum, quod in clauicula tefte continetur. Czterüm cochleam marinam Diofcorides fcribit ftomacho ádoneam effe, & facilé aluo excezni: quumque ex marinarum cochlearum teftis, vti & reliquorum tur- G binümoptimacalx fiat; nihil vetat quó minüs eas excatfaciendi & vrendi facultatem obtinere; lepras purgare, vitilinges & oculorum cicatrices emendare alleueremus. Eo] n Ziura videsifra posi cochicaa umbral ds Aondeiety DE ac mira colorum varietate fplendens: fubinde circumagentibus fein purpuram candoremq; maculis, . . 3o )9 De Cochl. makdiuer£. Lib. T V. DE COCHLEA ECHINOPH Ó R A, 3. A Ru ROoNDELETIVS. P A n v15 Buccinis figura fimilis eft hec Cochlea, quam echinophoramab alperitate nominamus: tota enim tuberculis, fiue aculeis confpéría eft, .. Operculo, fucco, fubítantia, à paruo Büccino non differt. (DE COCHLEA CYLINDROIDE, RONDELETIYS. YO — Bes a aie am | , N* V.RA adeb feecundaeftin turbinatorum & Cochlearum varietate, 2L 'N vtomnes nominibus exprimere perdifhicile fit: quod etiam veteres nó fecerunt, alioqui rerum indagatores feduli, & in nominibus inueniendis felices. Nos tamen diftin&tionis gratia, atque vtaliz ab alijs internofcan- tur, nomina ponimusquz przfertim figuram exprimant, vt inea facimus qua hic inobis propónitur , xvAndpoed4cque vocatur, à figura cylindropro- ximà. Pyramidem etiam refert. Pyri modoturbinata ef; pun&is varijs no- tata. Pollicis craffitudinem vix vnquam fu perat. DE COCHLEA LvVI TVRBINE : obTvsO RowNDpELEsTIYs. L2 eft & polita admodum Cochlea iftaatque in turbinem longiu- Ículum definens, fed obtufum:, Operculo tegitur. Tefta eft craffiore quàm catert,carneque minusdura, Frequentiílimé circa Lerinum infu- lam capitur. ] DE COCHLEA DEPRES SA, 39. | RowpPELETIVYs. "t (OQ PERcvrvaM Cochlezczlatzg refert Cochlea quam hic reprefenta- mus: qua concaua eft, & carnem intus habet. Simillima eft cochleis terreftribus, quz aliquando in terra effoffa reperiuntur. Altera parte pla- naett, alteraexcauata in voluminibus: quz initio parua, paulatim crefcunt adforamen vfque. , pur qim I Lipecu, ROoONDELETIY Ss. 49. 4 05 | FED Sm D Ixrw vs. ex Ciceronislocoquieftlibro 2. de oratore, Vmbilicos effe Concharum fiue Cochlearum fpecies: id quod verum effe indicat ipfa rerum natura: quz nobis, à curbinatis, conchis, cochleifque omnibus fpe- ciem diuerfam exhibetearum, quz prater foramen illud quo Cochlez faxis inherent, quoque corpus exerunt, alterum habent, vmbilico ita fimile, vc . nullus fit qui has viderit, qui negare poflit vmbilicatas meritó vocari. Id fo- ramen profundum conuolutionum veluticentrum eft; vel circa quodanfra- &us Cochlez conuoluuntur veluti circa o€/4 oi. Hac de caufa Vmbili- Cus vocatur: nam uwerwQoe;xec vmbilicus dicitur, quicquid in aliqua re . ,mediumelt. Hicvmbilicus in Cochlea quam hic exhibemus , manifeftiffi . /.5? museft. Ea Cochlez, quam calatam prius nuncupauimus fimilis eft: figurà differt,co nampicta quidem eft varié;quód lineas quafdam purpureas habet, alibi vnionum more fplendet: ni- hilominus tamen tota tefta lzuis eft denfaac Ípiffa, lumine immiffo vatietatem.co reprzfentans, H 9: MUN E X gy lore;& czlaturis. lorum 1ucundam, fA DE YMBILICO YARIO. ET DE PARVO, KowpzrzrzrTrvs. Ccxs Vmbilicum priorem mira varietate à natura diftinctum, Ícilicet, nigris, rubris, & albistuberculis, coralliorum omnià ? colorem & naturam referentibus. fuperiore parte latioreft;moxin turbinembreuem definit. Alter Vmbilicus eft valde exiguus; ci- - ceris magnitudine, aliquando pauló maior, qui in fpongijs reperi- tur, velutigranulis rubri corallij emulis confperfus. Inter vmbi- licum & foramen quo corpus exerit; teftam incifam haber: incifü- r£ operculi vice funt. é DE "f. za n | De Aquatilibus. DE COCHLEA VMBILICATA CVM OPER- i | cvLo svo RoNDELETIYSs [f EV c. C Ocnurtahzcin magnitudinem fatis inhgner accrefcit, que turbi- * Alia alie. nataeft, & in medio vmbilicata. Variz * variofunt colore: aliz enim nigricant;aliz corneofunt colore;alie maculefz. Proximé acceduntad for^ mam cochlearum terreftrium paruarum, qua conglomeratz faniculi craíf- fioribas caulibus adherent: quz etiam, prater reliquarum cochlearum te£- reftrium naturam, vmbilicata funt: carneque funt bona. DE ALIA COCHLEA VMBILICATA, RowNPELETIVS ] N'r& 5 cochleas vmbilicatas ea quoque fuerit, longior, & multis aufra- &ibus contorta: quorum longitudo & obliquitasin caufa eft quominus vmbilici extremum perfpici polt T'eftalcuis eft, & quafi cornea; vel vn- guium fubftantia fimilis, DE COCHLEA RVGOSA ET V M- BILXCATÀ RONDELET:I SY S4. d O 7 A huius cochleztefta rugas pertranfuerfum du- : &as habet, ita elatas vt ftriata dici poffit. Colore in- tus eftalbo, foris flauefcente, valde fragili. 'Turbinis clauiculz in acumen non definunt. pars fu - periorlongiüs procurrit, Foramé valde apertum & lón« gum. | À Hanctertiam effe nautili fpeciem ab Ariftotele pro- Contra Belle. ditam falsó tradiditauthor libri de aquatilib. duas enim rium banc? teo tum polyporum fpecies conchis concluforum ponit RM Ariftoteles, vt ante oftendimus. Neque vllus eftqui vi- deritin ea Concha Nautilum, qui minor eftjquàm vt tá» tam Concham fecütrahat: cuius etiam ftructuraà facili oatione aliena eft, ob vranfuerfas rugas: cüm in marini animantibus hoc diligenciffimé cauerit natura, ne quid effet, quod natationi morà aut impedimentum afferret, COROLLARIVM. Bellonius inter Nautiloshanc Cochleam pinxit, fed deícriptionem nullam addidit. : vublidinge ,DEvmbilici marini fignificationelege fuprà de Co- flatorum gene Chleis mar. in mine noftra & R ondeletij (cripta. Sunt teyeria figni- enitn qui cochleam marinam omné hoc ceu generis vo- nm -cabulo comprehendant inter recentiores, quorum fen- | tentiam non probamus. Alij fpeciem vnam, que & ipfa tamen alias fub fe comprehendat;turbinati & cochlearü generis, vc Rondeletius. Sed Arnoldus Villanouanus; Aggregator & alij, porcellanas vulgó dictas,quarumle- uis eftjnonturbinata concha,(de quib. inferius dicetur, in Conchis Porcellanis;)vmbilicos vocant: aliqui cor- rupta voce belliculos, quafi vmbilicos. Suntpoftremó qui vmbilicum mar. & fabam marinam nominent, non animalaliquod integrum cum fuatefta, íed operculum eius duntaxat, nempe Cochlee celatz vt Ron- deletius nominat: cuius iconem ac defcriptionem paulo anté pofuimus: Germani Afeerbonen. Vmbili- cus marinus (inquit Leonardus Fuchfiusin Annotationibus in Nicolai Myrep(i librum z. de compof. medicamentorum, in vnguenti citrini defcriptione) lapis eft exiguus, coloris inferna (ui parte candi- di, fuperna rubei, inlitore maris repertus: & inaltero lui latere fuperno nimirum, liominis, puella- rum maxime formofatum vmbilicum referens: vnde etiamilli nomen inditumeft, vt vel Vmnbilicus, vel Veneris vmbilicusà quibufdam vocetur. in altero autem planus, nifi quód lineas velutiindomun- culisac teftis cochlearum ductas in gyrum obtinet. Barbari Belliculos nominant. ad quod Nicolaus nofter tef, pexit, qui habet, 9244222 Ju Axosi. :ita vt potius Beliricus,quá belliculus;barbaris hic lapis ap- pellandus veniat. Fertur puellis gratiam conciliare, (& plurimum faceread formamamoremque: & ad morbos puellarum, Encelius: ex cuius de lapidibus (ANULO etiam fere tranícripfit Fuchfius. ) Hodie puerisargento & auroinclufum, proamuleto appendunt mulieres , Hzc illi. Aa » D TL " re 30 ( Ocnurtas paruasgignuntflumina& riuuli multi, $09 X | 6o «phoros vocantaliqui, aut eclinophoros. Sunt & rotundz in oleario vfu, quibus fcilicectoleum effun- De Cochleis fluu. Lib. IV. 243 DE COCHLEIS STAGNI MARINI RoNDELETIVS TXpIMAe T EsTACEA paucain ftagnis marinis procreantur, plura tamen quàm in aqua dulci. craffiorum e- nim partium eítaquaftagni quàm fluuiorum, & magis corporata calidiorque , ideo ad duriora & magis terrea gignendaaptior. In ftagnis igitur reperias oftreaquzdam, & Conchas nonnullas: & Co- chleas,eam maximé rotundam & ftriatam quam hic expreffimus. Cateras cum de marinis diceremus, exhibuimus. C ORC OJSbDEE AR IV OMLSO-E. Q QC H-EETIS martntt disterfis. MaziN £etiam Cochlezaliz in teftis funt, alix fine teftis , Brafauolusin Aphorifmos 2.18. io ocHLEAsquafdam peregrinas ex Oceano orientali,magnas,in Italia Boubali de Leuant,cogno-. minant, CocnuLr.EPonticePerfarumregemimitantur, zftiuos dies Sufis agentem , hybernis vero Ecba- tanis: etenim ad nuncupatam Propontidem calidam hyemant,zftiuum autem tempus ad ZEgialum agi- tant, propter molles auras quas hoc mare eis afflat, Aelianus de animal. to. 6. IN Rubro mari Cochleatum fpecie pulcherrima, tum maxima naícitur. T'eftaei purpurea:& in eius medio fpira fiue voluta,mira colorum varietate & veluti floribus natiuis diftincta.Sertum diceres fum- moartificio & ornatu contextum, é floribus multijugis, viridibus, aureis, rubicundis per equa dige- ftis interualla, Aelianus de animal. ir. 21. : Stromborum hiftoria tradetur infrain S. elemento: Nerite in N. ! VAn1AfÍunt Cochlearum genera. Suntoblongz, quibus tubae loco vtuntur tubicines: ( echino- Ecbinebbori, ditur: & pentada&tyli: & quibus clauicula inacutiíTimum acumen intorquetur, Vuortonus. Oblon- gasforté omnes ftrombos recté dicemus. Obtufiorum veró ac rotundiorum;plerafque vmbilicos pra- fertim quz magnz non funt vtoleariz. Depentadactylis videinPurpuris. Cocnrzrs nonnullis innafcuntur beftiole fimiles gammaris pufillis, &c. Ariftoteles. Vide fuprà in Cancello. Strom. D,E"COCHLEIS FLIVVIATILIBPYVY S. 'RoNDELETIVS. Cochleis terreftribus fimiles func, fimiliter cornib. iter pretentantes, nifi quód cornua habeant breuiorala- tioraque pinnularumferé forma. Tefíta longiuículain acutum deficiens Stromborum modo. Harum poftrema depreffa eft magis, aculeis afpera, à quibus echinatam fluuiatilem nominare poffumus. Similem aliquando in Ranarum ventre reperi. CXLGOL PAGE RARCASCRE ZI. V. UNE: Cochlez perexigue turbinati generis in ripis,lacuum praefertim noftrorum reperiuntur, quaruma- A. B lizlatiores funt: aliz oblongiores acutioresque. illos vmbilicos lacuftres, hos veró ftrombosappellà- ris. Wafferfcbneckle. Fluuiatilibus cochleis quz in fluminibus & foffis nafcuntur, non vefcimur, Matthiolus. Cochlez F fluuiatiles virus olent, Diofcorides. Fluuiatiles & albz virus habent, Plinius. Idem tamen pauló anté de cochleis in genere (nifi quis deterreftribus tantumaccipere malit) dixerat, virus earum grauitatem halitus facere. Quartanis mederi dicuntur cochlez fluuiatiles in cibo recentes: quidam ob idafferuant fale,vt dent G tritasin potu, Idem. Etalibi, I&ibus (corpionum carnes fluuiatilium cochlearum refiftunt crude vel cocz. quidam ob id falfas quoq; adferuant. imponuntur & ipfis plagis. Venerem concitant cochlea- rum fl. carnes fale adíeruatz, & in potu ex vino date, Plinius. In Niloinueniuntur Cochlezingentes, que vocem vlulatui fimilem edunt, (nimirum fi infentur;) Strabo lib. 17. Cochleas Z£gyptias quoque memorantauthores, vtinfràin Terreítrium differentijs o - ftendam; hocanaliud genus intelligentes, ignoro. 28 i Cochlee ?44 De Aquatilibus. Cochlez inlacu noftro circa ripam inueniuntur diuerforum genetum: que differuntinterfe figura, colore, foliditate. Suntenim quedam ex eis rotundiores , & in fummitate , quam centrum feu princi- p fpirz dixeris, planiores hebetiorefque, 1ta vt vmbilicum ea parte referant, magnitudo quz fefi- is, id eft terrenis fylueftribus illis que fruticibus adhzrent. harumalie candide funt ;aliz flauefcunt: aliz varie & maculofe,folidiores. candidis hoc peculiare (nefcioan omnibus) vt foramen;quodad al- teram labiorum extremitatem eft (labia voco oram ipiius tefle quà dehifcit, quaque animal caput exe- rit; centro vel mucroniferé oppofitum, non ficut in czteris, terreftribus quoquein obliquum fed re- &a mucronem verfus pateat. Labiain his, rotundioribus dico, prafertim varijs,eleganter in margines prominent, intus candida omnibus. Eft & genus vnum, minimum, plané Ao E & felfile,cuba cuiuídam in fe retortze inftar, Aliz fu ntoblongz, candide, pallidazue: quas ftrombos potius quàm co- chleas dixerim:teftain mucronem turbinata;fragiliores. foramen mucroni oppofitum in eis nonappa- ret. mucrone differunt, qui alijslongior eft: alijs perbreuis, marem & feminam forté dixeris. Maxime tres circiter digitos longe funt. Videtur & proprium quoddarn genus candidum, turbinatum ; mi- nus iam dictis. | . Mituli quoque in lacu noftro reperiuntur, paruuli. albicantes: & quidam fufci;maiores vtrique fra- giles. Et aliud quoddam biualue gcnus, ad fabe magnitudinem, dorfo (vt ita dicam) gibbo, vtin telli- nis & chamis quibufdam. Cochleis aquaticis pifces quidam vefcuntur. DE COCHEEIS TER RESTRJBYVS QVAS LGiMAcrzs APPELLANT. Ts L^ vens A o SP / AS CLA CL MIS TM] jr n As 4 iere; 17:49) EA n T EsTATORYM genus naturam proportione plantis refpondenté(zvrispoQov) habet:hinc eft qubd nullumin terragignitur, aut paruum;quale genus limacum etl, (79 cvs: ) & fi quid eiuímo- dialiud fit fed rarum. atin mari fimilique humore multa & varia gignuntur. Genus plantarum contrà, &c. Ariftot. degcnerationeanim.3 1. Quamobrem noshoc iuloco poft marinas cochleas ,de ter- tenis etiam agere voluimus: propter naturz cognationem : & quod in terreftribus nullum genus, cuiapté adfcribi queant , reperiatur. quamuis enim exangues , infecta tamen non funt. lfido- rus limacem vermem limi appellauit,fed improprié. vermes enim infecta funt. Limaces, co- chlezàlimoappellatz, FeftusPomp. ( & Colümella libro ro. ) inteliigit autem, vt fentio, terreftres, Grapaldus: Inlimoquidem & generantur & nutriuntur, Albertus. ^e«c, animal fimile cochlez;He- fychius& Varinus..— A Grecorum vulgo hodie soy Alo: vel 26:5yac nominatur. Beftiolarum genera quzdam herbis innafcuntur, raphano eruce & vermiculi:item lactucis & oleri: vtrifque hoc amplius, limaces & cochlee, Plinius. Idem cum nomínat cochleas quz eduntur;hoc genus de quo fcribimus,in- telligere videtur: cuius fpecies alias non edules defcribemus infra. Chometh ,teyars Hebraicá dictio- nem,Leu.11.& Num. 14. alij limacem, concham.teftudinem;ali lacertam interpretantur. Sed teftudi- | nis nomine pro cochlea multi Latini fermonis imperiti abutütur. ego omnino lacertü fignificare puto. videin Lacerto A. inter Quadrup. ouip.Schablul eos potius limax eft, vt Dauid Kimhi interpre- tatur: & Rabi Salomon Píalmo 5 8.confentit Abraham Efra quoque quanquam aliqui veluti met in-- tellexerunt. Chaidzus vertit tibelela Seat: Arabs lifchmat/fi red fcribo vocales nvyawb.Septua- ginta»e», Hieronymus cera. item vermis. Videin Teftudine A. Auicennz & Serapioni limax dicitur: Halzun: ( Albertus ex interpretein hiftoria animalium vocabulum alzun ponit.(veloftrei;) vbi Grz- ce apud Ariftotelem concha legitur. Vnde & Faalcena, vox corrupta puto; apud D em TJ 26 3o 4o Je 6e De CochlesterreftLib. IV./— ——— 245 dem barbara hzc nomina,Cafia, Cotia, Coliris,prolimaceaccipit. Limaces noftri maiores vulgares & edules,à Matthiolo pomatie exiftimantur.Videinfra in Pomatjs. à Limax Italis eftlumaca,lumacha, limaca: & apud Tufcos chiocciola: Venetis bubalo vel boutalo. Hifpanis;cóscha vel caracol. Prouincialibus & Hifpanis Scarapgel vel Cagarolo , cochleam texreftrem figni» ' ficat; Rondeletius Gallis,lmeaffon;efcarcot Germanis; ein SebneckySchnei gy Schnegel.Flandris,Sleckz. An glis, 4Snayle. Bohemis &lliyrijs blemyz.d , vel bleimay d. - Albertus ineptéteftudinem cum limace confudit. Videetiam fupràin Cochleain genere À. Limaces terreftres teftaintectis adnumerátur:eorum caro penitus includitur, nec ylla ex parte con- k fpicitur excepto capite, Ariftot, Capitis figuracarent. oculorumloco habent cornua quedam mollia: | 10 in quibus funt duo nigra puncta,quz vfum quendam & actum perficiunt oculorum, Albertus. Greci etiam quidam oculos vocant im propriérvt illeingripho: Our! v Conus v. ep! Mrnsot y elm ov Tote Teftudo ( Cochlea ) & limax oculos fuos habentin fummitate cornuum fuorum: & cum appropin- ud aliquid;retrahunt oculumincornu,cornua veró in captit; & caput in corpus. fic & pecté oftreum 1quisdigitosadmoueat: fabitó claudit oculum: ex quo cognofcitur habere vilum , Albertus. Limax -cornuaquatuor habec; duo breuia;& duo longa: qua extendit, cum progreditur: contrahit, cumte- colligitur in feipfum;Idem.Inutniuntur incorniculis cochlearum harenacez duriciz,Plinius, Et co- chlezg dentes habent indicio eftà minimis earum derofa vitis,Plinius, Qui ccheneidem vidére, limaci magna fimilem effe dicunt, Idem. Limacum te(ta clauiculatim intorta eft. hz cum deteftaexeruntca- put.quoniam oculis carent; bina cornicula pretentandi iter caufa pretendunt: quz fi quid obftaculi 2 o reperiunt, refiliunt, equinamque feu potius bouinam effigiem preferunt: vnde Venetiab eiufniodi imacine bubalos eas vocant, Maffarius, Limax é putredine herbarum & vifcofo rore generatur: vifcofitas autem terreftris circumquaque € duxe(citin teítam,in qua habitat, Albertus. Limax tefta de tracta hebetefcit, Mallarius. Sale fuper eain proiectotota liquefcit fert; & inaquam vilcofam conuertitur, Albertus." Circainitium Augulli exire 'eas é teftis fuis audio, & nouis fuperinduci, Limax nomen accepit àlimo,inquogeneratur & nutritut; Albertus.Limaces nafcuntur in vicia,& aliquasdo óterra cochlez minutz,iirumin modum eroden- tes eam,Plinius.Rorepafcuntur cochles,vt cicada: hincilludforté ex Philyllio poeta Átheneus citat: Nó fum cicadaneq; cochlea;ó mulier. :v : eiu 62] Ey nog dee y d uses. Marcellus ex amputzato capite cochlez matutinum rorem pafcentis , rternedium quoddam dictat. | Tenerasaudent erodere frondes "8 9 Implicitus conchzlimax,;hirfutaque campe, Coluineilla. Dentes habenc, indicio eftà minimis earum derofa vitis, Plinius. Plura de cibo limacumreperiesmoxin E. Cochlez mircin Campania caulem afphodeli perfequuntur, & (agendo arcfáciunt, Idem. Quafi.cum caletur cochlez in occulto latent, Plautus Capt.Limaces hyeme delitefcunt; Ariftot. Hyeme latent; vére prodeunt, Albertus.E terta exe- untcum vére pluit;Brafauolus. Vére pectines.limaces,hirudines eodem tempore euaneícunt , Plinius, Cochlez etiam( vt ferpentcs)conduntur ( hyeme: )ille quidem iterum & zftztibusadherentes maxi- mé faxis:vt etiam iniuria refupinatz auullzque,non tamen éxean t,Plinius. De Cauaticis; quz é cauis terrz non prorepunt; inferiàs dicetur. Cochlez latitantetiam hyeme, fed magis etate. quamobrem lurimaz apparent cum autumno piueiit voie uere uoi 077 Jjac, Latentautem tum interra,tuminar- Eus etate, Theophraftus titànte Athenzo. Limaces omnesleuiore quodam tegmine fibi füper- -49 impofito hyeme latent:fed pomatie peculiare ab hac renomen fibi inuenerunt, Vuottonus. Limaces » 60 - folia interiiciant;& afpergantfurfures non multos.Itaq; coquus etiam co&unt ; & ou pariunt ( vtaudio) candida, magnitudine oculorum lucij pifcis: quibus incu- bantes aliquando reperiuntur Maio menfe. ! EE Perdices & ardeas hoftes fuos cochlez agnofcunt, & fuga fibi cauent.itaque vbiauesille pafcuntur, D nufquam reptantes videris cochleaszAÁt quie cochlearum genere Ariones A256) sáila & odas ,) vo- "iriongs. cantur,naturali quadam calliditate iam dictas aues decipiunt & eludunt. Egreffi enim teftis fuis , abf- que metu pafcuntur. Aues veroad te[tas vacuas fruftraaduolant: & cum inanes viderint, táquam inu- tiles abiiciunt;& fe recipiunt alió.redeuntilli;ad fuam quifque domum , & ciboiamíatur, & dolofuo incolumis, Aelianus 10.5. Perdicesin Sciathoinfula cochieas edunt, Athenzus.Lacerte inimiciífimum enus cochleis;Plinius.Deuorant cochless,bruchos,&c. .Matthiolus. Simiamaudiotimere limaces: e qui fi circumponantur ci,comprimit (e, metnit,nec audet contingere. M 1 Cochlearum non marinarum , vc putauit Bellonius, fed terreftrium viuaria fuiffe Romanis quon- E dam in víu, quiuis vel mediocriter attentus , cx locis authorum mox recitandis, erfuaderi poterit. Viunria lima Ex Vatronis dere rufticalibro 3. Leporarij alterum genus illud venaticum duas P bee diuerfas Ípe- 2S MML. - cies: vnam, in qua eftaper ; caprea, lepus: alteram item extra villam , quz funt; vtapes, cochlez, gli- A - db zes. Etalibi: T. Pompeius in Gallia ttanfalpinatantum feptum venationis habere dicitur, vt circi- ter triginta millia paffuumlocum inclufuüm habeat. Praterea:n eodem contepto habere folét, de ani- malibus cocleariaatque aluearia; &c, bt rurfus:De cochleisac gliribus ,inquit Axius , quod reliquum .eftjnon quaro.nequ e enim magnum emolumentum effe poteft. Non ittuctam fimplex eft, inquit Àp- pius.quàm tu Que ó Axinofter. Nam idoneus fub diofumendus eft locus cocleatijs , quem potum. circümaqua claudas ne quas ibi pofuerisad partum, nonliberosearum,fedipías quaeras. Aquain-. quam cludendz , ne fugiciuarius [it paranduslocus. Is melior, quem &non coquit fol , & tangit ros. Qui fi naturalis non eft, vtferé non funt ( «on fantaqua , velvos non cft , )inaptico loco: neque habeasin opaco,vbifacias,vt funt fub rupibus,ac montibus,quorum alluant radiceslacus ,ac fiuuij: manu face- zeoportecroícidum: quifit , fi adduxeris fiftulam, & ih eam papillasimpofueris tenues ; quz eructent aquam ita vt inaliquemlapidemincidat, ac latédiffiperur. Paruus his cibus opus eft, &is line admi- niftratore.Et hunc,dum ferpit,non folüinarea rcperit:fed etia fi riuus nó prohibet, in patietes ftantes , inuenit, Denique ipfe exgruminantes ad propalam vitam uU RNM cüadeam répaucalaurea y» as viuas an mortuas coquat; plerüq; ,,, ^ nefcit.Generacoclearü funt plura,yt minutz albulz.qua afferüturé Keatino: & maximz,q de Illyrico nyrica, A ; Cu. 3 apportanturs 2446 Be Aquilibus 4fritas&. — apportantur:& me^iocres,que ex Affricaafferuntur. (Non quod in his regionibus quibufdamlocis,exe, o5l^"^. — smagnítudinibus non fint difpariles.nam & valde ample funt quzdam ex Afr:ca;qua vocátur Solitans, ita vt earum calices quadrantes octoginta capere poflint;& fic inalijs regionibus ezdeminrer fe collate & minores funt; & maiores.) Ha( vAfricans fecunditas praespsa; Plinins) in foetura pariunt innumerabilia. Earum femen minutum,:ctefta molli diuturnitate obdurefcit. Magnis infulis in areis fa&tis, magnum bolumdeferunt xris.Has (Afvicanar) quoq; faginare folent ita,vt ollà c foraminibus incruftent fapa;& Varronis qua- farre, vbi palcantur,qua foramina babeat, vt intrare aer poffit, Viuax.n.hecnatura. Hzcomnia Varro. 44 expliaió- Suntautem quadamineus verbis ob(cüra, &forté deprauata; quz fort? olim reftituent qui codices nac fuerint vetuftos & emendatiores, Verbum exgruminantes Georgius Alexandrinus interpretatur, de raenfüura & recta viaexcedentes , vel grumos eruentes. Author Prumptuarij ( vel quifquis eft, quo re illetranfcripfit)exgrumianteslegit , & interpretatur grumos eruentes , & exgrumis exilientes. grumus enim eftterrz colle&tio,à congerie di&us.De cochleis Africanis,Solitanisalunfque Ípeciebus, dicemus infra.Propalam aduerbium fignificat clar&;aperté;in propatulo.Sed quid fibi vo] unt hzc verba?Exgru- minantes ad propalam vitam diu producunt, &c. Ego fané fenfum eruere nullum poífum: nifi quod ex fequentibus colligo; é cochlearum faliua fuo tempore tanquam exgrumante , concrefcenteque oper- cula gigni:ita vt inclufa intus animalia viuant an mortua fint dubites. & fortà vt opercula citiüs aut melius obducantur;interiecta laurea folia & furfures a(perfi, nonnihil adiuuant.Caterum quód in fine ollam perforatam effe iubet; vcintrareaér poffit :& caufamaddit: Viuax enim hzc natura Y :adacrem refero: quód hoc elementum non modó refpirantibus ad vitam neceffarivm: fed alijs ctiam plerifque, licet refpirantibus, vitalis vigorab aérefoueatur ac conferuetur. Cochleariaipía, id eftlocain SUR 1e aluntur cochlez,infulas vocat,quod vndiqueincludanturaquis. — r " Cochlearum viuaria (inquit Plinius ) inftitui: Fuluius Hirpinusin Tarquinienfi, pauloante ciuile bel'um,quod cum Pompeio Magno geftum efb;diftin&tis quidemgeneribus earum, feparatim vt effent albz,quz in Reatinoagro nafcuntur:feparatim Illyrice;quibus magnitudo precipua: Africane;quibus fa:cunditas:Solitane,quibus nobititas.Quin & faginam earum commentatus eft,fapa & farre, alii(que generibus,vt cochlez quoquealtiles ganeam implerent: cuius artis gloriain eam magnitudinem per- du&ta fit,vt octoginta quadrantes caperent fingularum calices , autor eft M. Varro, HzcPiinius, qui ex Varrone, vtapparct, hzc omnia tranícripfit: fed poftremumillud non veré, faginandi arte cochleas ad | eam magnitudinem perdues, vt octoginta quadrantes caperent fingularum calices. non enim hoc de Q.Falins — jltilibus Varro, fed fimpliciter deSolitanis dixit, quein Africa tantze proueniant. Ceterum Fuluius 3 9 Hirpinus hicfuit,qui( vcmemi: it Plinius lib.8.primustogati generis fuum,ceterorumque fylueftrium animalium viuariainftituit.De hoc &alibi Varro,capite 12.libri 3. Quintus Fuluius leporarium dicitur haberein Tarquinienfi (eptum,iugerum quadraginta: in quo funcinclufa, non folum ea quz dixi: fed etiam oues ferz,etiam lioc maius hicinStatonenfi:& quidam inlocis alijs.Deinde de T.Pompeij fepto fubiungit;in quois cochleas habueritaltiles, vt fupra recitauit. de Fuluioid non dicit ; vt in hoc etiam forté memoriaautfeftinatione lapíus fit Plinius. $ed hec coch'earum faginatio non multum temporis 'durauit;iam Macrobij feculoignota.is enim Saturnaliorum 3.13. 5i cu1(inquit)mirum videtur,quódait Varrolepores atate illa folitos faginari, accipiat aliud quod maiore admiratione fit dignum, cochleas faeinatas,quod idem Varro refert. Plinium quidem de terreftrium fagihationelocutum , Platinz etiam & Grapaldo vifum elt. | 49 Cochlez vites & ftirpes varias erodunt,;folia , cy mas germira, gemmas inuadunt.Contra culices & limaces,velamurcam recentem, vel ex cameris (caminis) fuliginem fpargimus , Palladius.Deftillatur? limacibus Maio vel O&obri menfe aqua; in quaferrum extin&tum chalybis induere duritiem tradunt, Adamus Lonicerus. : : * | Suntqui meliores ex mari pifces faftidientes , mucofum cochlearum cellum in ccenis amant, Mar- cellus Vergilius. Cochlez terreftres quz in altioribus &* montanis locis inueniuntur , fapidiores funt, Brafauolus.Cochlez omnes in vniuerfum,licet colore & magnitudine differant; eandem naturam ob- tinent. Si veró aliquo pacto inter fe differunt; id natalis foli caufz afcribitur. nam que inapricis admo- dumlocis,odoratis victitant herbis, ijs fané preftant; que in opacis deguntac palutribus Id enim gu- . ftu faciledeprehenditur:quód hz infipidz habeantur, vel paluftrem refipiant limum: ille veró fapidio- $e res,efuique gratiores exiftant. Quandoquidemab(inchium depafte,amaritudinem reddunt: ficuti is ferpyllum;pulegium,calamintham,ori ganum;( petrofelinum, fceniculum , ftichadem , Amatus Lufit.) aliaque odoratas herbas affumunt,odoris grztia commendantur , Matthiolus.Carnes limacuman prz cateris fintlaudandz, Petrus Aponenfis difputat in Quzftionibus fuis 68. In Alexandria Aegypti fal-. famenta & limaccs , quidam étiam afininas carnes edunt, &c. vnde elephantiafin eisfrequentem effe contingit, Czlius Rhod. ex'Galeni ad Glauconem lib. 2. Cochlez terr, ftomacho vtiles funt , & non fa- cilé corrumpuntur. Optime Sardonicz, Aphricanz , Aftypalaice , & que inSiciliaac Chio gignuntur: &quzinlLi guriz alpibus,pomatiz ideftoperculares cognominatz.Marina & ftomacho idonea;& faci Jéalue excernitur:Fluuiatilis virus olet, Diofcor. Cochlearü cibus ( inquit Plinius) przcipué medetur ftomacho. In aqua eas fubferuefieri ; intacto'corpore earü oportet: moxin pruna torreri nihiloaddito: 6o atq; itaé vinogaroq; fumi;przcipue Africanas.Nup hoc cópertü plurimis prodeffe.1d qu oq;obferust, ; vtnumeroimparifumant.Virus tamen earum grauitaté halitus facit. Laudatiffimz aute funt Africenz, exhis Solitanz: A ftypaleice;Sicule modice: quoniá magnitudo duras facit & fine fucco.Balearice;quas cauaticas vocant, quoniam in Ípeluncis náfcuntur. Laudatz & ex infulis Caprearum, Nullzauté cibis grate neque veteres neque recentes: Hoc sta accipze: tanquam dicat neque nulte tempore re[feruatas don placere in csboynequeeriamecenter leas.) Marinz ftomacho vtiliores.efficaciffime tamenin dolore ftomachi.Lau- datiores tradunturquacunq; viuz cumaceto deuorate, Hzc ille.In Italia hodie quouis ferc annitem- pore limaces edi audio.colligi eas aut&no coelo pluuio:feruari in cella aliqua;vbi ftrati fint furfures,vel arena, vt purgentur.deinde parietibus & paffim fe affigentes per hyernérelinqui, vt verno & quadrage- fimalis ieiun1j cemporein cibum veniant. Vefcuntur eis qui ad populum declamant cam ob baee. quó : " f .e€ , A kk ; )& d "T P | 2v De Cochlei terreft.Lib. IV. $47 : ) pe&us & vocem roborare credantur, E noftris etiam & qua nobis cifalpinie funt regionibus colliei,&c trans alpes vehi Italiam verfus audio.Nonita pridem apud nos quoque menfis ganeonum quzri cccpe- - , rünt.Parameurautem plerunque fic: Vbiitapurgauerint & clixauerint, vt pauló poftex Platina feque- -tur:frigunt demum butyro,vel pifcium inftar elixant:vel inteftas (uas reponunt, cumbutyro & pip ere , modico:ac fuper craticulaaffant parum,dum liquefcat butyrum:& cum.teftis ceu oflrea m£fisin ÉGEAHD) Duraeítcochlearum terreftrium caro, Grecis vbiquein quotidiano menfarum víu, eoque concoqui Lx dert cs tamen fi conficiatur,valentiffime nutrit.Succus earum, vt teltaceorü in aquis,ventrem ubducit. quamobremaliqui conditis eis cum oleo , garo & vino , iufculo inde facto vtuntur ad :1n üra fubducendam. At fi nutrimenti tantüm gratia carne earü vefci libueritzinaqua prius ferue^a ito:eaque V0 pófteffuía, rurfüs inaltera elixato: deinde decenter condiens tertium decoquito, vue dum carot.a pre teneritudine intabefcat. Nam hunc in modum praeparata, vc aluum retinet, itaalimentum nócon.- remnendum corpori przftat; Galenus dealiment. fac. j. 2. Limaces fua humiditate & lentore nutriu i15, & agunt refiftendo acrimoniz caloris infixi membris.Edunturelixz , faccharo & cinnamomo afperiv: taró tamen,quoniam difficilis coctionis funt; Nic.Maffa. Noftre muliercs fecretum quoddai gzavs co&urz fciunt,quo ade tenellzefficiuntur,vt in ore liquefcant,& nihil caliofitatis habere vi dezatur.* Brafauolus.Et rurfus, Cochlez quain fru:etis nafcuntur,aluum circumagunt & ffomachü,vomitiones | mouent;fed & aluum emolliendi vim habent.(*De bzsnfra fcovfim. )De paruis loquor,qua inarboribus &z. frutetis nafcuntur:non tle maioribus.Et hoc etiam (wtieres addendum vtco )efficiüt, (bot E cisetem eios on, won ettam yormitum mount, fi elixatze fuerint ex petrofelino, porro;oleo & fale:& iufculum hoc fimul eda. 2 o tur.illz etenim quefriguntur,& & viridi fapore(embamma:e)eduntur,aluum none molliunt:pleranque veró difficilioris funt coctionis nili rité percoctze fint.Coqui multifariam cochlez poffünt.Iactz in vas vbi modicumaqua infit; per noctemaut diem reponendz,cooperculoaddito nc prodeant, purgabun- tur vehementer. Sunt qui eas lacte per noctem páfcant & purgenr. Illatas deindeincacabum, cum ve- centiaquaad focumtandiuretineát; quoad femicocte ac benefpumate fuerint, Ex cochleis vero ecüt, acprimumexaquacalida benelotz,fübindeexaceto & fale confricatz, rurfamque lotzeac facina iuo» lutz,inferuenti oleoaut liquamine funt frigend:fri&as,aut menthaty'ueftri;allio,-i pete;croco, tun fis & agrefta diffolutis:aut faifa viridi fu£fundes.Elixz,vt mihi quidem videtur, aut aliiatum. aut more - tumrequirunt. Cochlezfi (ine multoallioaut moreto fuerinc, bonialimenti funt. pectori & pnimohi opitulantur.Hepar;eius fibras laxando,iuuant:heckicis profunt, Placina. Nonnullihodie coc lileas he 3 o &icafebrilaborantibus concedunt;non conténendo auxilio, Amatus Lufitanus. Qui phthitaffigiun- tur,maritimaloca vitare debent:atque illic maximé, vbi pix conficitur, commorarijibique cochlezzs carnecurm vinoexcoctarum adíidué vefci; Marcellus Empiricus. REMEDIA EX LIMACIBVS DIVERSA. *. Acapitead pedesintus & foris. | $— o Exfaduüe* C jc Ex lapide;arena;officulo ,Ccornu. 4. Exaquadefítiliata. — ' $. Eteftisinanibus. | 4e |6.. Exiifdem velintegris vftis. | fale; Cochlearum genus omne fimili fer&ad remedia facu!tate pollet: nos tamen vtauthores diftinxére, feparauimus.itaque feoríim & hiftoriam & remedia cochlearü n genere perícripfimus, deinceps e tiam diuerías terreftrium fpecies & ex eis medicinam tradituri. Maiores , candidz & teftate cochlez , vrad. cibum ficad remedia & przcipué invíu funt, Teftudinem prolimace dixit interpres Ralis , cap. 75. de remedijsexanimalibus. ' . Afclepiades apud Actium carnem cochlez terr. acopo cuidam (iue vnguento ad fedandosifchiadis dolores admiícet.Sanguinem fiftunt cochlez tetr.exttacte teftis; Plinius.Limaces Io.Tagaucius addic emplaftroad maturanda cedemata:aliqui etiam &d refoluendum. Limaces perfe vel cum alijs mifcea- tur cum melle & felle bouis : fic autem impofitz anthraci vel'alijsapoftematibus venenofis , maturant $ 9 ca&rumpunt; & quemlibet tumorem eorum diffoluunt , Arnoldus Villanou.. Limacem i quis cone tufum vlceri impofuerit, prafentaneum fertur effe remedium , Dauid Kimhi vt citat Munfterus in voce Schablul. Terrenz cochlez tote cxemptz , tüfa: & impofitz , recentia vulnera conglutinant, & nomas fiftunt quz non adherent, Plinius. Remedia & cochleis &limacibusad vulnera cum alia tum neruorum glutinanda, recitaui fuprà in cochleis in genere. Cartilagines glutinant caro & [aliua 44 cartilage *N . - 7 cochlearum. fed fi maga vulnera funt fibula priüs conducere vel acu oportet: deinde medicamento »errupeas: impingere. id in cartilaginibnsaurium & narium fieri debet : Cochlez cum fuis volutis diu teruntur in mortario, vt nihil afperi reliquum fic. fanguis draconis [fabquadrupl ,manna fabo&tuplàratione adiungitur, permifcentur in mortario, & effiguntur , Hollerius. Ec rur(us , Aurium caua argillaim- pleri debent.argillaprius cochlez faliua, & acidi Punici liquore fubigatur. Ad phlegmonen crurum 4o aut pedum , laudatum: Limaces terreflres cum teftis viginti fubactis , cimoliam, & oui lutei quau- tum atis eft.imponito mortario, vt cere confiftentiam acquirant: & probe confectum cum penna illinito; Nicolaus Myrepfus. Limacibus medici noftri ad veterum imitationem pro tuberculis ma- turandis per fe, uelalijs admixtis medicamentis vtuntur, Amatus Lufitanus. Adfeeminarum ftrumas A fírnitian. veteres ( bec velud firimas velad co:bleas refervà potef! ) cochleze cum tefta fua cu(z illinuntur, maximé qua frutetisadhaerent;Plinius.Cochlez quz (alinis(forzé enhn) inhzrent , cü ceftis fuis tuníeatq; impo- fite ftrumis;efficaciter profzat;Marcellus.Cochlea terr.contrita &illita;fcrophulas dettruit, Kirani- des. Aétius libro 8. cap. 1o. remedia defcribens adfacieilentigines, quibüs etiam ad maculas Sóle 44lontigines.- rouocatas;&cad varos vti liceat;Poft cetera; Ad diuturnasaucemlenticines ( inquit ) hoc vtere: Bul- eden depuratorum, rhuris, vtriufque vnciam vnam: contere adiecto cochlearum terreftrium ina- gnatum cruore,(muco.) Oportet autem ipfas adhuc viuasftiio pungere : atq; id quod effluit mucofum | ! um pharmaco Ofests deli- d aLLULS. ) Id eaput. A: deculos. Ad aures. Id5d nares. A3 dfauces. ada tufiina. E a i * UA. Bu NU : AC -. - De Aquadlibus. r b. sas A : " P ty E d ' » " pharmaco initcere. quod vbi vfus tempore dif'olueris melle exceptuminunge. Oleum de limacibus ad dolores membrorum & artuum; etiam internos & latentes , quacunque ex caufa , vt arthritide vel Venerealue;ex libro quodam manufcripto: Cochleas albas quz perarbores fcandunt ; centum in pila contandes& impone in faccum, longum fere dimidium brachi , latum quadrantem. fed alis manipu- lum plenum infrà fupraque cochleas fimul inde oportet. Sufpende loco calido , & quod effluxerit oleum collige: eoque perünge partes aifectas & dolentes ,in quibus nullus rubor forinfecus neque tumor apparet. Árgentum viuum poteft etiam extingui butyro, vellimaciarum ( limonum potius de genere citriorum ) fucco; fed minus efficaciter, Thom:ssPhiiologus.. Limacem ( viuam ni fallor ) fu- perftitiofi quidam panno inclufam ; pro febris amuleto commendant; ficollopendensgeftetur. Ha- rondines & tela, queque olia extrahenda (unt corpori euocant cochlez,ex his quz gregatim folia : 6 fe&antur , contu(z impofiteque cum teftis: & ez que manduntur, exempte teftis; fed cumleporis coagulo efficaciífim?, Plinius. Coclez matutinum rorem paícentis caputarundine przciditut, & in linte ololicio altigatur;colloque fufpen ditur,continuo medetur capiti dolenti,Marcellus. Kiranides fimile amuletum ex limace nuda refert. vide inferius. Vt capilli multiplicentur: Limaces trecentas * ^ L » m . . - T u ^ fuis teftis exemptas, in àqua difcoques: & exttadtis denuó pingue quod [upernatat colliges: idquein vaíe vitrcato récondes, & fuperinfundes fextarium aqu in qua folia lauri decocta fuerint: & tria cochlearia olei de oliuis, mellis cochleare vnum;croci croit parum faponis Vencti,& coch- learium communis modice conquaffati. Buliiant fimui omnia. Hocliquore chpillos fzepiüs inungcs:. & lauabis lixiuio facto de cinere combuftorum braffice caulium ; &c. ( locus efítobfcurus vel corru- ptus.)8: percipies quotidic pilos augeri, Andreas Furncriusin libro Galiico de decoratione. Quzrito * 9 cum duroquos gefto corpore dotes, Cui [puma Gerculeo deftuitore malo,Io. Vrfinus: cuius interpres i:cobus Oliuarius, Vtilis eft cochlearum cibus epilepticis inquit: neício uàm verifimilitet. Vn- guentum quo ca pili lauefcunt:Cochless quotquot voies in vas impone; & falem fupér eas iniice: fic ve'uti vnguentum fieri aiunt, qdo capilli nigri iliiti colorem flauum trahant; & magis etiam fipre- yafi fuerint , Ex libro Germanico manufcripto. Ad oculorum dolores : Limaces teftis exemptas in aqua coquito: quz vbi refrixe;it; adipem fuperna tantem coliigito. medetur is omnifarijsoculorum doloribus, Incertus. Anecollcma ad reftringendas fluxiones: Limacem cum telta tufam;, toti fronti & temporibus illinito, Galenus Eupo:iiton 1.5 6. Cochlea terr. contrita &illitafronti, dolorem & rhedma oculorum fiftit, Kiranides. Ad epiphoras oculorum fedandas , limaces complures tere in mortario nouo vel nitido, & adiice ibi ouum gallinaceum inco&tum, & tinge il'iclanam fuccidam, 3 € & fronti irpone, Marcelius Em riricus. vide etiaminfràin remedijs éfaliualimacum. Cochleg quz fan: in vfa cibi cum myrcha auc thuris polline appofitz item minutz & late, fracturis auriumiilli- nuntur cum m:lle;Plinius.Cochleaterr.cir umfotuaurium plagas & rupturas fanat, Kiranides. Vide fuperiüs in auxilijs ad vulnera cartilaginum. Compofitio 8 Iimacibus ad narium vitia , precipue ezenam & polypum; def:ribiturà Galeno Euporiftont.25. Afperitatem faucium & deftillationesle- niunt cochlez: coqui debentinlacte, demptoque tantum terreno conteri , & in patfo dari potui , Pli- nius; Cochlez terra tantum «xculla, il'otz coquuntur ; dehinc trite cum paflo Cretico aduerfum faucium moleftias heuriuntur, Marcellus Empir. Ad fputum educendum & contra tulfim , quidam limaces teftis exemptas cum hordeo decoquunt, & ius colatum tepidum propinant, hocremedium humores craffos valde attenuat, & per fputum educit, Arnoldus Villanou.inlibro deaquis medici- nalibus. Ádtuffim ficcam in equo curandam : Limaces integras cum frumentoaut hordeo difcoques, X 'amauinis ; , ] . ; 4 RO : Ade ong & equo dabis eam aquam in pottita vt aliud non bibat, donec confumplerit, Rufius. Profuntcoch- vxcreat. Aa pbtéifa. lez ( terreng ) & fanguinem excreantibus deinptatefta tritz inaquz potu; Plinius. Adueríus phthi- im : Viginti aut triginta limaces contere In mortario , contritafque proiice in meníuras quatuor aqua,& coque ad dimidium, offerque zgrotanti fingulis matutinis menfuram conuenientem. & 2 D m bi. Ev - $ J * Ad ftomacbs^ 3 i vct duasauttres horas,feinyerreiterando quoufque conualefcat,&c. incertus. Cochlez marinz eficacilfimae funt in dolore ftromachi. laudatiores traduntur quecunque viue cum aceto deuorate, Adaluiimou- piinius; Aluum molliunt cochlez, fed magis marinz. eas enim faciliüs excerni Diofcorides dixit , &. Ad embilicié o n füpràin F.Ád vmbilicos infantum eminentes: Carnes coclearum teres , & his myrrha puluerem ginentem Ad hepar. «ad lienem. Ad colicam. falfedinis plus habent. Serenus de terrenis fenfiffe videtur, ex eo quód vrticaaut furfure priis pafci iubeat cochleas ventris molliendi gratia fümendas.Purior hinc guftus noxa fine moucritaluum, Vide: ^ mifcebis, & inlinteolo inductum impones: & fubfafcia, vt facilis reprimat: & cumacacia tritum & aquafimiliter temperatum fubponendum eft, Theod. Prifcianus.Ad inflammationem hepatis: Coch- learum tetr. carnem optimà conterito, & vini nigri cyathos tres affündito, calefacito , ac bibendura prabeto. (fecundum omnem fubftantiam fuam efficax eft, ficut & hepar lupinum, Aetius ex Galeno. Caro limacum hepatis intempe:iiei tum calidae tum £igidz; falubris efttota fua fubftantia , ablato li- macum]lentore multis lotionibus & frictionibus in lixiuio calido ; velaqua calida fali aut arenis mifta: frigidaenim durcícunt. *yluius. Cochlez vtiles funt phthifico , Splen retro nimium cuiue cruore tu- met,lo. Vrfnus,nimiumindiftindé. Iacobus Oiuariusfcholialtes eius in ciboeaslienofis prodeffe putet:egoforis poriüsappiicauerim, vt & alijs tumoribus duris, Cochlez terr.(ücculentz in cibo fum- -—- bluctari & fefeopponere colicz afe&ioni videntur,Aétius. Exeodem remediumaducríus eun- pta;o demmorbum; quod conftst coznu ceruttenero víto, cochleisterr. pipere& myrrha, in Ceruo defcri- 44 bydropers pfmus. Ad hydropem afciten: Limaces cum fuis conchis trit ventriimponanturemplaftri modo, dcalculim. — epu: : MES j "opas : x: co&z cum teftis fuis contritz tres numeroin vino bibuntur, fequenti die binz,&tertio vna, Alexan- Remedlia tni- dura. donec fponte cadant.exiccant enim vehementer,Leonellus Fauentinus.Ad calculum renum : Limaces der Benedictus. Cochlez in cibo fümptz accelerant partum;Item conceptum impofitz cumcroco, Ezdemexamy- lo& tragacantha illite;profiuuia fiftunt.Profunt & purgationibus umptzin cibo, & vuluam auerfam corrigunt cum m«dulla creuina; ita vt vnicochlez denarij pondus addatur & cyperi» Inflationes quo- * que De Cochleis cerreft. Lib, IV. 240 qiie vuluarum difcutiunt exemptz teftis,tritzq; cum rofaceo. Ad hoc A ftypalzice maxim? eliguntur, Plinius. Ad ftrangulationem vteri, quidam é cochleis fuffitum infern? adhibent. DAUSCAMI OL NO A. Cartilagines glutinantiaremedia , natura conítant tenaci & vifcida,vt caro & faliua cochlearum. Hollerius. Vide fupràin auxilijs ad vulnera. Ad fiftulam remedium víu approbatum:] mpleatur olla li- macibus fineaqua & ponatur cooperta fuper ignem;&c eleuabitur fpumaífüuper eas,que collecta & fic- cata fiftulas mortificat, Arnoldus in Breuiario 3.21. Si quis traiecto per earum carnem acu mucofo len: tore quem fecum acus retulerit;( Si quis abrafo acu lentore earum ) pilos inunxeritSincommodos pal- | pebrarum pilos reglutinabit;replicabit, ). Diofcorides. Cochlearum (aliuaillita infantium oculis,pal- pebrss corrigicgignità;, Plinius. Mucus cochlez potus per fe,vel cum myrrha, velaloe,conducit ob- ftructo iecori,Ralis:forté in emplaftro.nam caroalioqui efitata hepati prodeft, vc (upra diximus. EX LAPIDE, ARENA, OSSICVLO: CORNYV. Arenule quz inueniuntur in cornibus cochlearum ( in cochleis, Varcellus )cauis dentium indite, ftatim liberant dolore;Plinius. Et alibi;Inueniunturin corniculis cochlearum harenacee duricia: ez dentitioné facilem praítant adalligatz. Et rur(us, Limacis lapillum , fiue officulum quod. inueni- turin dorío;adalligatum dentitioni miré prodefle tradunt. Ad exefos dentes: Limacis lapidem in fru - ftula fefami magnitudinem cquantia contringe,& in dentis foramen immitte,illico dolorem fedat: (2d. ex ceraoperculum facito, Calenus Euporiitonz.12. Cum ftrophus & ventris dolor animalia( iumen- 29 ta, equos;) affligit: phyficum ( remedium )traditur,os limacis neque manu immunda, nequeterra, neque dente contactum;alligatum vmbilico dolentis , curare continuo. Vegetius artis veterinaria r. 62. Lapides omnes quiin animalibus , vt canctis, limacibus;alijsd; gignuntur, prohibent generatione lapidum in renibus, genitosd; diffoluunt, Cardanus. Aliquinondelimace fimpliciter, fed de limace nudalapillum celebrant:de quoinferius fuoloco dicetur.Limacis inter duas orbitas inuente officulá eraurem cum ebore traiectum, velin pellicula canina adalligatum, aduerfus capitis dolorem plurib. [deed prodeft. Plinius. Limaci calculum quem in capite habet tolle, quod non facile facies, nifi ei dum in via repit caput fubito abícideris:quem lapidem quandiutecum habueris,nunquam vilum do- lorem capitis nec fenties nec patieris, Marceiius,Si infans,cui dentes prouenire incipiuat,dolotres ha- — ; beat, veteris cochlez cornu pelliculeilligatum pro amuleto appende,Archigenes apud Galenum. iiy dw 39 Limacem inpellicula,vel quatuor limacum capita precifa harundine, ( & geftata, ) Magi quartaná amulerum. amoliri pollicentur, Plinius . alii lapidem de cochleanuda, &c. LIQVOR STILLATITIVS E LIMACIBVS, Exud4toigne ex cochleis humore,noftre etatis medicinapreíenti remedio vtitur inhis ; quorum corporaad tabem lubrica funt & macie conficiuntur, Marcellus Vergilius, Aquaex limacibus de- fullata, mane ad vncias fex fumpta, hepar imbecillum mir? roborat:& phthificis gracilibusq; eft. re- medio, Syluius.In curanda hecticafebri, vfitataeft aqua delimacibus prepararis, has colliges cam |J rore,& viuasinfurfure pones vt expurgentur.expurgatas cumaquahordei benelauabis, & deitillabis 4? Antonius Guainerius. Ad maculam oculorum : Limaces octies aqua ablutas deftillainalembico:dein- de fimum lacerti,corallium rubeum & faccarum candi admiftce , & rurfus deítilla.Huius liquoris gut tam mane & feró oculisimmittit, Io. Geurotus medicus regis Gallorum. EX ANDREA FVRNERII LIBRO GALLICO DE ne natura bzmatia Equarum aliquod cofmetizoru e lmacibus dellllatorum eefcriptse . - GECOYAT82 £o — Aquaadomnes faciei maculastollendas:- Cryftalli & corollij partes quales ponein vafe vitreo, cum aqualimonum digitum tranfuerfum fuperante, hoc vas obftructuga in loco aliquo frigido, vt cel- la vinariajin terram impones, ( adddendirm erat per quot dies:) deinde Iimaces abiedtis teflisaqua mo- dicé falía totieslauabis, donecomnis eorum vilcofitas abiérit.tum deftillabis & feruabis aquam.De- indeex rapis etiam minutatim concifis aquam eliciesinalembico. Víus tempore accipe primae aquae cochlearium,fecundz quatuor, & tertiz quatuor, mifce & ablue faciem , quz tamen prius abluta fit aqua pura & abfterfa. Aliaadidem mirabilis :Accipelimaces fine teftis (uis, & laua vt fuprà di&um eft. deinde falis (alias falis gemmz ) contriti vnciam in vafe vitreo Íparges,& limaces füperimpones: id- que alternis facere perges,donectertia pars vafis impleatur. Tunc aftundes fuccilimonum tantum, vt [upra falem & limaces duobus digitis excedat, & deftillabis. Aquaifta vteris vt fuprà Ícriptü eft. Quod &o li deftillandi commoditas non fuerit, fimul omnia mixtainfolabis vafe claufo, donec vngenti formam recipiant, eoq; vteris vefperi vcalijs fuprafcriptis vngétis , & facie prius ablutaabfterfaque: & poftri- die mane ablues faciem cum aquadefloribusfabarum . Hocetiamin Ántidotario Gordonij legimus. . Alia.Limaces albz triginta.lactis caprinilibrz duz.adipis porci vel heedi recentis vnciz tres.campho- rz tritz drachma.deftillenturin alembico vitreo.Dcftillataé limacibus Maio vel O&obri menfe áquas clauum refe&um, fi inftilletur, fanat. manuum vetrucas purgatferrumin eaexítin&umchalybis in- duere duritiem tradunt; Adamus Lonicerus. Gualtherus Ryftius verrucas & clauos przcidi priusiu- bet;quoad eius fieri commode poteft, deinde linteum hoc liquore madidum imponi. | ' EX TESTIS INANIBVS REMEDIA. Pollen de teftis limacum inanibus contritis fiffuras manuum pedumque infperfus fanat, Obfcurus. , : j Idem D H.a. b. h. SYN . De Aquatilibus. Idem pollen cum cera & fermento fubactus & impofitus,paronychiam emendat;Incertus . Teftzlima- cum contritz cum peftilentia [uibus vel bobusingruit;in potu dantur,per fe; vel cum radice gentiane. illius cerulee que femper diffecta naícitur,vnde cruciatam Germani appellant, Ex libris manufcri- ptis Germanicis. Ad maculas oculorum in homine aut pecore abolendas: Teftaslimacum collige pri- die diui Ioannis per eftatem. lotas & mundas contunde,per fetaceumincerne : & pollinem in oculá affe&tum inflaper calamum, Innominatus. Cochlez inanes,id eft fine carne fua, cafu inuente, contufz & in puluerem cenuiffimum redadte , in potione calculofis datz medentur, Marcellus. Vtunturhoc remedio hodieq; nonnulli apud nos. EX COCHLEIS. VSTIS, PRIMVM SIMPLICITER, ( sndelligo autem cochleas unacum te[fHs viz ) dande inanibus , Te id eff teflis earum .. ! Cochlearum omnium cinis fpiffat;calfacit fmectica vi:& ideo caufticis commifcetur:pforisq; &le- pris & lentigini illinitur,Plinius. Smegmaad pruritus & pforas: Cochleas terreftres vftas & tritas cum melleadfrica, A&tius. Ea(dem etiamalibi fimiliter cum melle tritas poftmodicum temporis interual- lumaffricari iubet ad vitiligines nigras. Sanguinem fiftit cinis cochlearum terrenarum , Plinius. Ad vlcera capitis & achores:Cochleamalbam cum tefta exurito & applicato;Aetius. Anacollemaquod lachrymas & lippitudinem fitit: Limaces & cornu cerui vres: oui albumine excipies,ac fronti appli- cabis, Incertus. Ád vmbilicosinfantium eminentes : Cocleas exarboribuslauri collectas comburi- mus; & tritasimponimus,vt vmbilicum in naturam propriam reuocemus; Theodorus Prifcianus, Ra- micofis cochlearum cinis cum thure ex oui albi fucco illius per dies xxx. medetur,Plinius. Paffionib. ani vtilis eftlimacum cinis cum aceto, Aggregator ex Kiranide. Cochlez adufte cancro in pene vtili- terinfperguntur, Iacobus Oliuarius. Cochlearum inanium cinis cum myrrhagingiuis prodeft; Plinius, Et alibi, Idem cinis ad mixtus ce- t& procidentiuminteraneorum partes extremas prohibet.oportetautem cineri mi(ceri faniem pun- Cis emiflam & cerebro viperz. Ad ficosani: teftas cochlearum candidarum cremato, ( & pollinem in- Ípergito, ) Innominatus . Si quid intergoreequi ruptum fuerit:& fanguinis aliquid concretum , adipe veteri mollies vinoablues: & fi quid putride carnis fuerit,eruginem tritam infperges: decocto eupa- patotij vel thuris lauabis:denique puluifculum infperges: qui cinere de fambuco & limacum maiorü teítis crematis,contritis, & zqualiter mixtis conftat; Incertus. Si quippiam ex tefta cochlez aduíta in lotium mulieris grauidz mileris;petet fundum, fi mafculum geftet:fi puellam, [upernatabit, Iacobus Oliuarius. Plinius modolimacem nominat,modó cochleam terrenam; alii terreftrem.Eftautem limax mafculi nigeneris Columelle,Implicitus conchae limax,hirfutaq; campe.Plinio fosminini,Limacis inter duas orbitas inuentz.R ecentioribus indoctis limacia prolimace nominatur. Limaces viri qui atterunt &c confumunt, Nonius Marcellus.Plautus,Limaces viri.Sic autem àlimainftrumento dicuntur , qui ex- quirunt vt aliquid auferant,Perottus.Forte & ipfaanimaliaab hocinftrumento potius quamà limo di- &afuerint, quod ftirpes;folia;germinalimz inftararrodant & confumant.Penultimain obliquis longa videtur:vt in adiectiuis Latinis fagax;dicax.loquax,&c.nam in Grecis fubftantiuis breuis eft. Aisoxo- Bes y oi vypol 9) Boravades , Galenus in Gloffis : rigui ; herbidi, vt pratariguafunt,quaAepo»sc Grecis di- 46 cuntur, à verbo ee, vt videtur.Lymax fluuius eftin Arcadiaapud Phigaliam, in quem purgamina fordesd; ( Greci Avuomx vocant ) coniecerunt Nympha,cum Iouem peperiffet Rhea. Dicuntur & ly- maces pette, Calius. Avpax, mécgos, Varinus. Xououmt 49yMon . Hefychius & Varinus.videntur autem cochlee terreftres fignificari,ab eo quod terram fubeant, quod & troglodyte vocabulum fonat. Xe MuadolAou » X EA VoU s 3 ad ou vallo ora Tul TU XUUCOV $ oi 3 13; Ka AT y Hefychius & Varinus. Epitheton limacum xeea'ui , 1d eft cornuti. H. ( Ou ) aede A'Arvg ( Alrvu ) és x95 2uo4 wtpgisuz, A haus. Reliqua funt fuprà cum Cochleis in genere. A'à' óveraw deotoroc Sra y fovbe es ps Qauvz Ivia'd|ac. b&Uyav » ( id eft,magno iam cftu incipiente ) Sole ingrediente geminos, ( «o/Maz; Scholia) preparatead meffem,Hefiodus. Inlimacum teftis fpe&tamus volumina;conuolutiones, anfractus, &c. e Limace tard1or, ab Erafmo R ot.prouerbialiter dici poffe infinuatur. KoyMec ez mures Badizav avtst- eyeiro x ed aoumite aura toov ewavi]uuv, Suidas ex innominato authore. Cochleis.cornua protédentibus ter- riti olim Narnienfes, vt dicitur , pontem celeberrimum ad illas arcendas funt demoliti , Grapaldus. Prouerbia.Cochlez vita, Kex, Gioc: deijs qui parcé paruoq; viuunt:aut contracti à negocijs luce- queforenfi femoti . Plutarchus inlibello € 72; Qiaesieriac : Tu veró(inquit ) tantü moleftiarü fufti- nes,turbans actorquens teipfum cum ob parfimoniá cochlez vitam viuas,Erafmus R ot. Victitát fuc- co fuo:Prouerbiali figura di&um eft(inquitidem ) in parafitos.qui fi quando ccena contigit lautior in- gurgitant fefe : rurfus vbi nulla arridet fpes ccenatica,cogunturque ci«eermi viuere;fortiter ferüt inedià, & inconuiuij fpem durant, Sumpta metaphoraáàcochleis , quz per a ftum intrateftam contradz, vtcunque fucco fuoaluntur,donec acciderit pluuia.Plautus in Captiui duo: Cumres,inquit; rol aS e fünt,cum rus homines eunt, Simul prolateres funtnoftrisdentibus. — Quafi cum caletur ; cochlecin occulto latent;Suo fibi fucco viuunt,rosfi non cadit. Itidem parafiti rebus prolatis latent : In occulto miferi victitant fucco fuo. Adagium Domus chara,domus optima , quanquam iteftudine natum fuo locoretulimus:videturtamen etiam à cochlea potuiffe eius origo trahi. conuenit enim vtrique z («jó oiov. Scribit Epictetus, vt citat Stobeus in fermone de temperantia , cicadas animal muficum gaudere calore:& excitari Solis calore vt inipfo cantillent. Cochleas contra animal mutum, ( & àMufisalie- num)gaudere irrigatione:elici à rore;eiufq; gratia prodire. Quamobrem ( inquit)fi volueris vir effe muficus & concinnus,cum tibi vino irroratafueritanima , tunc ipfam non fines egreflam inquinari: fed cumin confeffibus àratione fueritaccenía, tü vaticinari eá & canereiuftitic oraculaiubebis ; PC | ille. " De Cochleis terret, Lib. IV. 5s ille. Pro Grecis vetbisabinitio, o! TéToe pene 0i ex Ala Éipoi: quoniam & manifeftofalfafunt , & , cum fequentibus nón congtuunt: Legerim , Oi védliyec Enpol Xj AS GIK9i t ob go Ala veypci iod ai Qovoi , Per coch.« leam diuinz le&ionis interpretes animum terrenis affectibus máncipatumintelligunt; &c. Pieriusin Hieroglyphicis. | | DE COCHLEARVM TERRESTRIVM | — Épecsebss deserfis. Ds Cochleis terrenis ip genereiam dictum eít,& fimul fpecie illà maiori vulgari ; teítata; qui & sd cibos & ad reimediain víu fréquentiori eft. Nunc differentias earum fingulatim perfequemur. quas uidem fumuntur,velà magnitudine , vnde maiores & minutz dicuntur, Vela figurá, vnde lon ders 19r». Velàcolore. funt enim albe,nigrx,fuíca,ruife, variz. Velàrefta, qua ális cárerit Dobar Ed vnde nudas & rectas cognominant. Vel regionibusquod aliz fint valgares, indigeng, no(trates: ilis peregrine. Vel vi&u, prefertim ex plantis à adherent enimalisz alijs; quas appetun tfico, lauro; afpho- delo, carduis;áüt folijs gregatim, vt ait Pliniustforfan earum quedá gregaules funtzalig vel omnino nó funt: vel minus gtegales,; Velà vita,feulocis in quibus degunt. Cauaticx femper in cáuis latitànt, po^ fnatiz etiam Plínioterra femper obruta funt. éxeuntalic;led in herbas humiliores:aliz altius frutices autarbores (candunt. Vel cibi rationead homines: alijs enim veícuntut,vt vulgaribus teftatis maioris bus:alijs abftinert, vt minutis & nudis omnibus no(triin Aphricaenim aliud nudarum genus eft, 39 AnRorouzrw inueniolimacisgenus vocari. quamquam funt qui locuftam putát.ité qui àpem, alij qui paratá in eo vocabulo intelligant:Hérmolaus,& eü fecuti Maffar. & Vuotton*. Ego apud Ftymolo- gi;ex quo Phanorinus etis tráfcri lit hec verba inueniot A Golravy xex Aor ( kexg ouis ) ei (Qs ol) y ebur af evt 202 4 Suc uduea TEG XOpTEC dapUeogew Na Bee à oi S eje uraY Qao & jigwar/m Ange . Vnde Apparet res &um fingularé elle 4C»or(Q- : xGobrov vero genitiutim multitudinis,g ineo càfu interpretationes omnes reddantur. Hermolaus forté putauit AS;4u elle rectum fingularem : & abrotonem accufandi cafum in- deformauit. Sunt igitur Abroti vel cochlez,nimirum que gregatimfolia & germinainuadunt: vello- euftz qug fruges & fructus perdunt; à voracicate forfan dile vt alphaab initio abundet vel intendat. -. Kc&RAT& vocantur cochlec quedam,lat? multifariámq; nafcentes:de quará v(u fuis dicemus los cis; Plinius.Sed quoniam alibi nufquam de aceratis meminit, Jatarum veró fzpius: nonlatéforfan ad uerbialiterlegendum, fed latz nomineadiectiuo fceminino plurali:vt áceratx ezdé fint quz late : de quib. inferius agetur, Sic etiam Maflarius legit.Sunt & aceratz (inquit) latzq; , multifariam na(cétes, 40 AsGYPTIAM cochleicontufam fuggi!latis cüáinflammationeimponi iubet Apollonius apud Ga- lenumde compof. fecundum locos libro 5.cap. 1, De £gyptia fluuietili € Nilo di&um eft fupra, ArRICAN.E, VideAphricanz. DE COCHLEIS TERRESTRIPBVS ALBIS, ET ains earum coloribus diner]is . Habemus & fyluefttes cochleas feuarboreas, que frütetis adherent & fentib?.Ex his aliz albe funt: alic preteralbedinem nigris, rubris, vel luteis ( punti vel bres; )impreffz (unt, & feré opere vermicu- latoà natura elàboratz, Brafauolus.Cochleeterr. reperiunturalbz, nigr;, magna paruz; inediocres, in Matthiolus. Limaxinuenituralba, rubea, crocea & nigra, Albertus. Albz (tue Albuleminute,quz in Keatino agro nafcuntur, Varroni Pliniod; memotanturinter vefcas,& altiles quondam. Vide iufeti- us de Minutis. Limaces quidam ruffi, alij nigri confpiciuntur, Adamus Lonicerus.De ruffis infrà pott 3Nudas agetur.Sunt & minuti quidam nudi iu hortis , fufci c loris. | DE COCHLEIS APHRICANIS, T E Gt: Nadu Sshmnts. , ' Cochlez maxime ex Illyrico apportantur, mediocres ex Africamon quod in his regionibus quibuf- dam locisee magnitudinibus non (int difpariles. Nam & valde ample funt qugdam ex Africa que vo- cátur SoriTANw Ak,jtávtearum calices quadrantes octoginta( quadramr fexmrit quarta parseft y (j vncuax quinque eap: vsen[ura «mi, Evgo qpadreptes eClogeztic y 'ecturtos viginti-icenttboe efl tres cóngios esp duobns [exinrir:) $o capere poffint. & fic in alijs regionibus eedem intet fe collatz, minores funt & maiores. Hz fecundif- fime funt, &c. vt fupraex Varrone recitaui, in Cochleis terr. vulgaribus x. vbi de viuarijs earum fer- moeft. Africanis foecunditas precipua, SoL iT ANIS nobilitas, Plinius. Dicuntür autern. Solitane à patria, authore Maffario. Remedium dyfenteriz ex cochleis Solitanis ex Marcello Erpirico defcri- pti in Cochleisin genere c.Solitanam velSolitaneam cochleam inquit; cuim teftafua viuamteres; &c Gochlez Africanz genus vnumte&um effe , alterum nudum; apparebit paulopoftezreicdioad dy- fenteriam , quod & Plinio tranfcripfimus . In Africa genus quoddam cochlearum nudum eft, quo ve- Aude, » fcuntur, vi dicuntauthores: & no(tri Ferrarienfes retulere quianno Salutis uw. p. xxxv. cutn Impe- ratore Carolo v.in Africam commigrarunt, vt Tuneti regemin fuam ditionem re(tituerent, Drafauo- lus.Sed Africanas fimpliciter in vfu cibifuille, ex Plinio & Vàrrone conftat: ego de teftatis accipio nudas vetó AfricanasPlinius folus(quod fciam ) nominat; ad remedia quedam; fortis imponens , àut e cinerem propinans.quare fi que nüdehodiein Africa efitantur efto:authorestamen hocnón prodi- derunt, Ex cochleis terrenis optimz fünt Sardonice, Aphritant,&c. Diofcorides, vocat autetn xo» ^ t4 toma, Ala» A4Guev, Ftrurfus, Viuz caro,& prefertim A phricane, cüth aceto deuorato,ftoómáchi dolores mia ^ agat. Laudatiffime funtAfricanz,ex his Solitanz, Plinius. Et mox; Laudatiores xraduntut quecunqüe viuz, cum aceto deuorat£ , Cocleas,fed verás Africanas , conditas ex fale, & pauloolei coctas, fed non purgatas,qui ieiunus ternas aut quinás cotidie & frequenter fümpferit , rariffimo ftomachi do* lore vexabitut. cetté fi carbonibus tofte fumantur, melius profunt; Marcellus Empiticus.Otnnes cir- a (tomachum doloresac moleftias fedari aiunt; cochlea Aphricana crudaintegra vorata, Archigenes apud Galenum de compofitione fecundum locos, | Sehbatra b Adoculos 252 ^ J De Aquatilibus. ^ ^ | Ad oculos caligantes: Cocleas Africanas veras füpet fpiffam craticulam dif, pofitas ponito,& carbo-. ne$ácres affidue [uggerito vt equaliter comburantur: deinde mortario terito, vt tenuiflimum ex his puluerem facias :: adiectaque meléis Attici cotyla vna; iterum validiffime terito & poftmodum in Va-. Ículo ficüli repone, & figna.& cum alicui mederi voles, fpicillo inde eum inunge, intra paucos diesin-: tegram aciem eius claramq; teftitues , Marcellus Empir, Ad aurium dolores facit Aph ricanacochleain propriate(ta, cum oleo natdinoaut rofaceo feruefacta, Afclepiades apud Galenum de compof. fec.lo- coslib.;. Ad eofdem , Cochleam, Africanam putridam compungito, & rofaceoimpleto,& feruefact calidius per ftrigilem infundito, Archigenes ibidem. Laboranti vuz diuturno laborelhzc cura fuccur- rit: Hirundinem vuam tefta African cochlez includes,eamq; pheenicioinuolutam, lino circa cóllung fubligabis,intraq; diem nonum omni ioleftia liberaberis; Marcellus. : L3 solis ; Ad ventris proffüuium : Cochleam Áphricanam fümens;jin eam,liquidam picem infunde, & calefa-: " Cz carnem exime, &in anum bisautter immitte, Galenus Eüporifton 2. 46. Galenus de compof.fec.' locoslib.9.ex ^fclepiaderemedium hoc affert, hydropicisimponendum. Quidam (inquit)cuminili-: : bram vnam,fulfuris viui quadrantem,cochlearum Africanarum libram: arida tundunt,cribrant,& tu-' fis ficubus vnacum catne cochlearum excepta, acinlinteolum infar&aimponunt,melle cocto füffici- cienti addito. Antidotus Paccii Antiochiatotaaffectione (colica) liberans, vta Galeno defcribiturliz' bro o. de compof, fec. locos, capite quarto; inter Afclepiadis auxilia: Cornu ceruirecens enati mollif- fimi,ufti adalbedinem,cochlearia tria magna. piperis albi grana x. aut1x, myrrhe patum;odoris gratia. Omniateruntur. & cochlea Africana(terreffris pssopheser , Aetius ej Galenus Yur [nt coi hlea fesephiciter e Scri. ?9 borso ) vatii coloris vnacum teftaitidemteritur,vino Falerno per faccum non excolatoaffufo.' Sitau- tem vini menfura cyathorum trium. Hacomniain fi&ili vafe permiítaad prunas calfacimus, diligen- ter mouentes, ne quid ex pharmaco fubfidat. Calfactuim in Na irritationibus bibendum dato:itemq; fequentibus duobus diebus. Oportetautem diem vnamante, cibum differre : & reliquis diebus pran- diofolo vti;in eoq;afumere cibum qui facile confici poteft. Plura vide in Ceruo G; Marcelius cochle-', am veram Africanam .ex Africaallataminterpretatur: & aduerfus colicam probat eam, quz quam ma- culofiffimafit, Ad emendandam vrinz incontinentiam iubent cochleas Africanas cum fuacatne com Nuda, buri,cineremque ex vínoSignino dari, Plinius & Marcellus. Cochlez nudz, de quibus diximus,in A.- frica maxime inueniuntur, vtilifime dyfentericis,quinz combuftz cum denarij pondere dimidij dca- cix : exq; eo cinere dantur cochlearia binain vino myrtite , aut quolibecauftero cum pari modo calde. Quidam omnibus Africanisita vtuntur. Alij totidem Africanas, vel latas infundunt potius.Et fi maior fluxio fit,addunt acaciam fabz magnitudine;Pligius, Hydrocelicis mire prodeffe tradunt cochleas:-A- 3e fricanas cum fua cárne & tefta crematas poto cinere, Idem. Cochlez nuda Africanz tritz cum thuris" Iuda. polline & ouorum albo, tetris teftium Mese & manantibus auxiliantur:aliquipro thure bulbum admifcent:refoluuntautem tricefimo.die , Plinius. Cochlez Aphricane cum fua carne.comburuntur, cinisearum illinitur & medetur podagris , Marcellus. Inflationes vuluarum difcutiunt cochlez Afri- canz binz,cum fcnigreci quod tribus digitis capiatur,additis mellis cochlearibus quatuor.illinuntur "M aluo priüsirino fücco perunc&te; Idem. A RBonE cochlez.Lege fupràin Albis. T ? AÀnr0Nzs nominanturab Zlianode animal.to. j. Grece Asevec fcribitur;alias A'jefovrec , Sunt au- tem fic di&i forte qual aeuvoi , Pr a SG bv sjrorbgpalis y x id yum eveAmu ovg, exeunt hie teftis fuis, vt perdi - ces & ardeas itifidiahtes eis deuitent: poftea repetunt: vt recitaui ex 4:lianoin Cochleis rese id in 4? genere Dp. ' AM AIME a : Lot AsTYPALJA infulacochleas omnium laudatiffimas ( in cibo ) habet, Plinius:qui &alibi Aftypae laicas commendat poft Africanas & Solitanas in cibo, ad confirmandum ftomachum.Optime Sardo- nice, Aphricanz, Aftypaleice, ( «i &»A'suzonio, lego A'szwAont fpvond.o:,) Diofcorides. Stephanus A- ftypalzas quinque numerat. Vnam é Cycladibus: Secundam ;oppidumin Co: Tertiam, infulam cum oppidointer Rhodum & Cretam: Quartam;oppidum in Samo: Quintam promontorium prope Atti - cam; Hinc ApoU deriuárim ficutab Athenis Athenaicus: vt antepenultima per a. fcribi debe- at, non per e. vel a. Aíperitatem faucium & deftillationes leniunt cochlez. coquidebent inla&e, de-. ptoque tantumterreno conteri , & in paffo dari potui. Sunt qui Aftypalzicasefficacifimasputent, & inijs fmegma earum, Plinius. | pe. nee BALEARICJE étiam, quas Cauaticas vocant, quoniam in fpeluncis nafcuntur;inter cochleas ( ad cibum, & confirmandum ftomachum ) laudantur, Plinius. Ec rurfus: In Balearibusinfulis Cauatice appellate non prorepunté càuis terre, neque herba viuunt:fed vuz modoiinter fe coherent. - CAPREARVA. exinfulis quoq; laudantur cochlez, ( ad cibum, ) Plinius. CavAT1:cu. vide Balearica. C uiv s, infulacochleas optimas ( ad cibum & robur ftomachi)gignit, Diofcorides. - CocaLrA( KexcAe, x ) vtquidam vocant, teftis integuntur:eorum caro,vt & aliorum limacum terreftrium, penitus includitur,nec vlla ex parte confpicitur , excepto capite, Ariftor. hiftor, anim. 4. 4. Inueniolimacis genus cocalianab Ariftotele vocari, Matfarius.Sed Ariftoteles eo quo citauimus loco cocalium genere neutro dixit:& per x. fimpiex,non duplex vt habet Vuottonus.Eft apud Ariflote- && leminquitille xexxa2uev, apud Athenzum xexxo2ov ( nifiinalterutro codicum infit menda ) cochlez genus, &, vt videtursterreftre genus teftaceum;àlimace diuerfum. CorvsiDiPNOs;,KoAwnezws e, vocari cochleasquafdam Apollodorus libro z. Etymologia- rum autlior eft. In PlutarchiSympofiacis tardiores conuiuz nuncupantur colyfidipni, Czlius.Qui- bus autem cochleishoc nomen conueniat, & quam ob caufam, dubito . Conijcio autem terrenum eífe genus, quod velcito faturet ; & edendi auiditatem circuncidát: vel vomitu autaluo cibos ingeftog egerat. ij D.£ De Cochl. terr. diue£ Lib IV. — 5g DE COCHLEIS QV.4£ ARBORES,EFR V- ticcsaut Élerbasinmadunt, Cabies & cochlee adnafci folitz,ficorum peculiares morbi funt, Theophraftus de hift.1.16.Impeti- s,7,,2,,,,4 go;& que adnafci folent cochlee;peculiariaficorum vitia.nec vbique: funt enim quadam egritudi ri pd nes &locorum;Plinius.Cocblee ex his que gregatim folia fe&tantur,contu(ie impofi taeq; cum teftis, & nfrai s. ez que manduntur exemptae teftis,infixa corpori extrahunt,Plinius.Habemus & fylueftres cochleas velarbores,que frutetisadhzrent & fentibus ex his alic albe funt, (alie aliis coloribus, vt fi upràiin A iie di&um eft.) His vulgonon vefcuntur.Nos vero(inquit Brafauolus de feipfo)pleranq; comedimus. ná et(i parue finttales cochlez, multis tamen fapidiores funt: nec vnquam vel circumagi(turbari)aluum, ! vel vomitum prouocari perfenfi. Forté ab aliiseduliis oppreffe fuum hoc opus à Diofcoride Ícriptü ssflos y o perficere non potuerunt; Hac ille. Diofcorides fefilon , qui vepribus frntetisq; adhaeret;ventrem &fto P machum turbare: vomitiones excitare prodidit:de quo nos infra feorfim; & rurfum de fylueftribus pri uatim,quoniam nomina differunt, rei enim ipfius difcrimen nullum effe puto. Limaces nafcütur in vi- |i cia& aliquando terracochlez mirumin modum erodentes eam;Plinius.Aunici, id eftlimaces terre . nz,quzdeguntin plantaagni cafti,Syluaticus.fed forté ab agno limaces illi,agnici potius dicendi fue- rint. Cochlee quedamlupinis paulo maioresinagro Romano leguntur,vbi autumno quorundam car duorum caulibus aceruatim cohaerentes innumere vifuntur, Matthiolus. De cochleis appetentibus a- fphodeli caulem;Plinius alicubi meminit. Idem(ni fallor) remedium pre(cribicé cochleisexlauroar- borefumptis.De Cochleis quibufdam vmbilicatis marinis Rondeletius fcribens , proxim(inquit)ac ceduntad formam cochlearum terreftrium paruarum,quz conglomeratg feniculi craffioribus caulib. adhzrent:que etiam preter reliquarum cochlearumterreftrium naturam vmbilicate funt : carne que 29 funtbona; (fed hoc poftremum forte de marinis tantum accipit.) GERMANASs Cochleas nominat Demetrius qui Grece de accipitribus fcripfit,lib.2.ca.66. Vegeti- us etiam in potione equi din rs caetera cochleas Germanas admifcet. Vüam caniculatam & cochleam germanam combure & contere;atq; ex eo puluere mixto; pollice fummo, vel certe cochle- ario, vuam ieiuno tange per triduum,Marcellus.An veró germanam cochleam à gente & regione di- xerint;analio quodam feníu,non habeo quodaflrmem. Africanas quidem cum ad remedia requirit Marcellus, veras interdum(quas & Germanas vel genuinas dixeris)deligi iubet. IrrvRicis magnitudo przcipuaeft, Varro.Vide füpra vbi de viuariis cochlearum fcripimus , in Cochleis terr;x. : | "LiNvsrAs Cochleas Strabo predicat,ab agrocui nomen eft Lino , iuxta Pityüntem , medio inter Parianam coloniam & Priapum fpatio,Hermolaus & Maffarius, 39 pissacres.VideinNuüdis. |. ) Lar. Cochlez. vide Aceratz fuperius. Nominanturautem à Plinioaliàslatz & minute; de cuib. leges mox in Minutis: aliàs Late fimpliciter. Ad dyfenteriam: Aliqui cochleas Africanas, vellatasin- fundunt(clyflére) quinas: &,fi maior fluxiofit,adduntacaciam fabz magnitudine;Plinius. Cochlez la tz pote tollere dicuntur pedum & articulorum dolorem. bibunturautem binzin vinotritz.Ezdemil linuntur cum helxines herbe fucco.Quidam ex aceto intriuiffe contenti funt; Idem. | LvrirwT1A,Ípecies limacum;Syluaticus. (ed innumera apud illum vocabula corrupta funt. DE MINYTIS COCHLEIS, TVM SIMPLI- citer, tun latis longique. 4e ^i Nrsesrhae aliás fimpliciter dicuntur:alias late longaeue cognominantur.De latis quidem fim XV À pliciter,proxime di&um eft. Albz vel Albule minutzé Reatino;edules & altiles olim vfitatz fue guntvt fup.diximus. Reperiuntur apud nosinterra,vt hortorum, & collibus apricis, exiles quedam te ftae cochlearumin mucronem turbinatz, plerunq; femper vacua: animal in eis deprehendere non me mini.Strombos terreftres dixeris.Idem in hortis nude minutz,fufci coloris. Cochlez quzdam lupinis pauló maioresinagro Romanoleguntur,vbi autumno quorundam carduorum caulib. aceruatim co- izrentesinnumerz vifuntur,Matthiolus.De cochleis paruis,qua arboribus,fruteis & fentibusadhz- -;. rentBrafauoli verbarecitauifupràin Albis.Limaces na(cunturin vicia, & aliquando eterra cochleae 59 minutz,mirum in modum erodentes eam;Plinius.Cochleae minute fronti illinuntur tritae , in capitis dolorib. Idem.Cochleae fylueftres ftomacho inutiles aluum foluunt,item omnes minutae,Idem, Prn- ritus falfos leuat maris rabidi fudor,cochleeq; minutz , Quarum conta&u perimetur acerba libido, Serenus.Plinío cochlez minute latz contritaejillitae;pruritum fedant. Ecalibi,Scabendi (inquit)de- - fideriacollunt minutae &latae cu m polenta.Tetris teftium vlceribus & manantibus auxiliantur coch- leae latae paruae contritae ex aceto, vel cinis eius,(-4-em,)Idem.Tollitexfacievitia & cochlearum,que latae & minuta paffim inueniuntur,cum melle cinis;Plinius:lentigines quoq; & liuoresabolet, Mar- cellus. Capiti medendo: Profuit & cochleis frontem tractare minutis, Serenus. Cochleas nofttates mi- nutas etiá inanes collige, & in mortario marmoreo diligenter tere; deinde puluere ipfo molliffimo den- eo tes tibi perfrica;quo facto dolorem fedabis.Inguinum tumorem cochlee minutz(trite)cum melle illit leniunt: Plinius, Serenus, Marcellus.Si humerus (armus)fra&usautluxatus fueritiumento,& claudi- cet: fanguinem ab eodem humero detractum ; vafe excipito, & admifíceto oleum , oua tria, defrutum, bulbos crudos bene tritos.& cochleas paruas quinquaginta. hoc remedio calido probé perunge, &c. Theomneftus in Hippiatricis Grecis; cap.16.Cochlegminute & late fracturisaurium illinunturcum melle, Plinius. Sunt & minutz longzque candidz cochlez, paffim oberrantes: : te arefactz Sóle in tegulis, tu - Longe. Ízquein farina mifcentur lomento equis portionibus : candoremque & leuorem corpori affzrunt; : Elinius. Y DE 2 Y NP -. DeAquaulibus. DE COCHLEIS NVDIS,PRIMVM SIMPLICI TER:DEINDERYVTFIS MAGNIS,ET NIGRIS. ( ^ Ochleas,non etiamlimaces;nudas apud veteres Latinos nominariinuenio, Suntautem ex nudisa- ^lim magne , vt quasàcolorenoftri cognominant ruffas,(in quogenere etiam nigre funt ; )- de quibus precipue fentire puto fcriptores cumad medendum cochleas nudas poftulant : aliz parue, vt jpg gregatim foliafectantur,& hortos infeftant;cinerei aut fufcicoloris. Et he quidem fempernudx Simeleridas , Áunt; quod fciam: Axiones Aelianomemoratz;vt fapràretuli,non fe mp et. XáneAots voy Ada0. Ee ee A01 Ad pee Lipfacbs. clay vixisse tior Albae, Helychius & Varinus.Sunt & Africane nudz,eeque edendo, vt Brafauolus voluit: Vide füprain Aphricanis. Cochlez nüdzapudnos abiiciuntur.degunt ferein latrinis; cloacis, humentibus locis.Brafauolus.Suntin cochlearumgenere quz tegumento veltefta carent , quz no- bis(Italis)fpeciatim Lu macho vulgó appellantur,no&u potius quam interdiuad paícua exeuntes.de- ganthe non modo in campis & hortis: fed in cellis viuariis , & aliis fübterraneis vliginofisq; edium lo .cis. Geruntin capite iapidem , nontamenomnes,Matthiolus, Lepus marinus fpecie cochlez tegmi- menudate cernitur , Àelianus. | Y Ad quartanas magi adalligant cochleas que nude inueniuntur, Plinius. Limax nudus cum manna Xpolline)tharis folutus.& nari immiffüs,cx ea fanguinis eruptionem fitit, & matricis fisum claufum aperit, Kirdides.Illitio(ad anginam)ex Iimacibus : Limaces nudas fineteftis1n hortis repertas in ollula vrito: &incinercm redactas excipe melle Attico quod fatis eft, & illinito.Alii piperis grana decem in- iiciunt. Oportet veró eodem modo parare cancrorum.uftorum flunialium cinerem cum melle, Nicola- us Sw Cocleis quz nude inueniuntur;adiicitur aliquid triti turis , & albi ouorum; atq; inde v]1- cerazefticulorum tumentia,& hydrocelz puerorum fiue ramices füperliniuntur, vt modo glutinisad- haereícat: pueri vetó continéturinle&ulo donec omnisturpitudo reprimatur, Marcellus Empiricus.. Cochlearum quz nuda inueniuntur exuftarum cinis,omnem exulcerationem pedum fanat, Idem. Co-. chlearum que nudz inueniuntu r,cinis.fi viue combuftz fint,vIcera omnia pedum fanat;Plinius. Cochlez que tefta carent expetuntur mulieribusad expoliendam faciem.nanq; ex iis in ftillatorium vas coniectis;additis quibufdam aliis;aquam eliciunt,qua indeearum elota facies lzuorem menritut, Matthiolus.Medicamen pro mulieribus cofmeticum : Limaces nouas fineteítain vafe vitreo pones, & afperges fale gemmeo contrito :tum aquam limonum füperinfundes vt emineat, & vas obítructumin- folabis donec fiat quafi vnguentum.eo facies illita mirificé abftergitur.debet autem ablui aqua de flori- bus fabarum;autaquafurfuris frumenti;Bertapallia & Gordonius. «|. Remedia ex lapillo vel officulo cozhleae nude. Vide etiam fupra ex lapillo vel officulo cochles terr. fimpliciterin c. Cochlee nudz geruntin capite lapidem,non tamen omnes:quern febribus tertianis ad- alligatum vulgus prodefíe exiftimat,Plinius.dentitionem facilem przftare;Matchiolus , Limacius lapis áncapitelimacis qua cortice non integitur;folet generari.Hunc , vt oftendere poffum, candido colore, & afpera fuperficie elfe oportet,quod exaquea [ubftantia coactus fit frigore; & ob id'etiam paruus;,quod in paruo animali inuen tus.Putantalligatum quartanam patientibus prodeffe non arum,Cardanus.La pillus quem ego vidi &accepiàquodam qui (e excmiffe dicebat é capite nude cnc oooltqit in mul tis fruftra quefiuiffet, parensjinzqualis; afper, patte altera velutiin oculum protuberans,durus fed friabilisdentibus;ita vt inarenulasatteratur. Lapis de capite limacis longs non fcutate;lucidus inftar cryftalli,tritus impofitus oculo omnem pannum & oculi telam tollit: quod fi fel hircinum mifceatur;fortius erit, Author Addi- tionum in Breuiatium Arnoldi. Nude cochlee;(fefili,)poftquam Solafcendit, medio intercornuaab- fcillo,calamoacutiffimo, exime os quod habet : & inuolutum albiffimo panno habe ad omnimodam ophthalmiam,;pro cuftodia omnis ophthalmig,& faucium .gulae;tuffis,& cephalagiae, & quotquot cir cacaput ceruicemq; paffiones contingunt,non finitfieri: &,fi iam fuerint;circunligatum curat , Kira- nides.Cochleae(fimpliciter)matutinum rorcm paícentis caputarundine praeciditur& inlinteololi- cioalligatur,colioq; fufpenditur:continuo medetur capiti dolenti, Marcellus Empiricus. Ad quarta- nas alligant Magi limacem in pellicula;vel quatuor limacum capita praecifa harundine;Plinius.Capi- tis doloribus remedia funt cochlearum quae nudae in uenigncur nondum pé lae ER lapidea duritia exempta (eftautem calculi iatitudine, quae alligantur, Idem. pE COCHLEIS NVDIS MAIORIBVS,QYZ RVEFO pirunque colore funt,quandoque nigro, z MSNNSNRSECOIENNAN S IA d E CES E ANNIS ENS TENER « uS - ASAVCER WS i E ANME. . x esee Een |n VASEEERNNSSEERRENRN L——MM | DOR S RR SENE ETE CONS S CINES ERR NOS d VPETPPSSSES SSNNS SS m AM MES Xe ROSE MIT CAE Hl TESI DE eer a -— a Ema a md Iu | | | ! E Cochleis nudis maioribus oblongis quae plerunque ruffo, aliquando etiam nigro colore re- periu ntur,etíidictum fit nonnihilin praecedenti capite de cochlcis nudis in genere : hic tamen priuatim quaedam, praefertim remedia, quac de ruffisin Germanicis quibufdam manuf(criptis libris, peculia- L fabz ferà magnitudine erat, humilior compreffusque magis,albidus,modicé tráf 2o éo De Cochl. dm diuerf Lb. IIII: 65$ eculiatiter annotata animaduerti;adferam.Laha ; vt putatur,eftteftudo nigra (ine domo vadens in fyl.. uis, Albertus deanimal.lib.4.tra&t.r.cap.3. Germani quidam hocgenus appellant /vep(ehieckez , vt Ca- zinthii.Itali quidam Limaga, Romani Limagot. ) Si de vulneribusarticulorum]liquor ifte manet,quem abarticulis noftri denominant ; limzcis ruffze : vtofte farinam infpergere quidam confulunt.Tela corpori infixa dicuntur extrahere limaces rufi; Incer - tus. Vt verruca;ganglia;& claui,(Qwerizer,vberbain vnd agerflenavg,) in hominibus & iumentis abolean xur:Limacem ruffam bene falito,vel faliimponito,inde liquato humore verrucas aut ganglia peruugi- 'to; & partem limacis fuperilligato. Clauis veró linum eodemliquore madidum imponito. Experimen tis hec conftant. Similiter fici vel marifce emendantur. Vt piliin iumentis proueniant: Limaces ruffas -aperies,exenterabis, multo faleaíperges : & fa&o inde vngentoinunges. pilos copiofe euocat. Si quz "HX 6 corporis partes macie autatrophialaborent;fic curabis : Cochleas ruffas (numerus non exprimitur ) in P P vafe bene operculato fale coníperges, & fines per dies 1x. deinde menfuram(vncias menfurales circiter quadraginta) olei laurini, vinl ftillatitii(quod aquam vitz nominant)vncias quing; diu permixtis vte re.partem velatrophia velarthritide laborantem inunge.quanquam arthritidi etiam fola cochlearum aqua (nimirum qua ex eis falfismanarit)vtiliseft. Limaces ruffas aliqui mifcent emplaftris quibus hernia curatur: Suntquiad füppurandum vtantur. Si boues fanguinem évefica aut ano excreuerint, aut eo morbo quem noltri à gramine denominant( grafsficche) laborarint, limaces ruffasin feroacido ( quolac- finditur) imponunt;& tepidum przbent bibendum. DE POMATIIS COCHLEIS 30 TNLigurizalpibus pomatiz;id eftoperculares cognominate cochlee , à Diofcoride inter optimas & ftomacho vtiles numerantur.De ii(dem fentire Plinius videtür cum fcribit : Eft & aliud genu: minus vulgare,adhzrente operculo eiufdem tefte fe operiens.obruta femper terrahz:; & circa maritimas tan tumalpes quondam effoffz , cospere iam erui & in Veliterno. Matthiolus Senenfis pomatias cochlezs, vulgares noftras maiores, quz precipuein cibum veniunt,nominauit,vt cum ex delcriptione. rum hi^ *guraadiunctaapparet.nec ego diffenferim. Non me fugit(inquit)quas Diofcorides pomatias vocat;plu rimasreperiri in montibus T ridentinis,vicinisq; aliislocis.& eas quidem pre ftantiffimas.Eruuntur.n. -&'terrahyeme,& frütetis,vncis quibufdam ferreis, prope fruticum radices terra circunfofla. Conciu- duntur hz contra frigoris iniuxiamquodam albo operimento,duro;gypfi fpeciem referente: icq; con te&tz terrafecondunt.Fitenimobhoc,; vt in cibisiislongé (uauiores,gratioresq; habeantur, que vere & xtate imbribus excitate hincinde vagantur.Quodautem fic hyeme recondantur, delite/cantq; fub 39 terra,circum fruticum radices, Hetruria plané ignorat: cum tamen & ibi eodem modoab his ernantur, - 40 $6 Limaxíylue [1 uialibiartem didicerunt; Hec Matthiolus. Limaces omnesleuiore quodam tegmine fibi fuperimpo- fico hyeme latent : fed pomatigab hac re peculiare fibi nomen fortita funt, Vuottonus.Ulouasis: » 1 o yod ac, Varinus : per o.breue inprimainepté.debet enim per ó.productum fcribi "euam, quoniam zuo operculumeft.Limacis pomacez(pomatiz fcribendum)magnitudinem raró excedit cancellus quite- ftas vacuas ingreditur,Bellonius. SaArrwiS inherentes Cochlec;cum teftis fuistunfz atq; impofite, ftrumis efficaciter profunt, "Marcellus.Sed & cochlee terr.fimpliciter, maxim? quz frutetis adherent ,cum tefta fua culz ftrumis & fcrophulis vtiliterillinuntur, Vide fupra. Quid fi pro falinis legas fentibus? SARDONICJA cochlec;ó» ZaoYCw, hoc eité Sardiniainfula,optima funt(in cibo,) Diofcorides. SzMrrr VideSefeli. DE SESILIS COCHLEIS. jenbn Kiranides vel eiusinterpres Gerardus Cremonenfis,libr. quarto in Cochlias, cochleam nu- &J dam interpretatur, fi bene memini;aliorum quod fciam nemo.Cochleam quz vepribus frutetisQue glutinatacohzret;nonnulli fefilou vocant ventrem & ftomachumturbat,vomitiones excitat, Diofco- . rides: Grecé legitur ccevAovs evez2are. ego pofteriorem vocem non probo.Braíauolus hoc genus fylueftte &carboreum yocat;paruum;&c.vide fuprain Capite De Cochleis quz arbores;frutices aut herbas inua .dunt.Quzrenduman egdem fint de quis Plinius fcribit, Cochlez ex his quz gregatim folia fe&an- tur, &c.Vel potiusquz fylueftres ab eo dicuntur: Sylueftres (inquit) ftomacho inutiles;aluum foluüt. hiistaalice Corniolo dicitumCochlez quadam zoo; dicuntur,vt ab Epicharmo: T£roa- sroVray eie Aa eU/ roe os OVTEU S K ry ov 96 vy mYavAOY Z zray. i6 Te Qa. (Senarii duo erunt fi legas ze Xaserz : & mediamin fefilo producas.Videturautem vfum eius in cibo damnare.) Apellás veró Lacedemonios ait c'usAov qv xor Ala» Ate, Athenaus.XéueAoc.ko x Alae e EejAenoi0 Aa yol ed do xe d qp cse vios 2px, Helychi us & Varinus.XeejAonxox Nie, Aeinovsc, Hefychiu S, EeAa 74530 Na ,Hefychius &c Varinus. X/er? €- ; vejui- euo (vóanjsos forte ) xa otzrep mwnoaplonyes?, (ov lidem. — SrcvraAs Cochleas Diofcorides optimis (in cibo '& ftomacho falubribus adnumerat. Sicule commendantur quandiu parue funt: quia magnitudo duras facit,aufertq; fuccum; Maffarius ex Pli- nio. SvxvEsTRES Cochlez ftomacho inutiles funt,& aluumfoluunt: item omnes minutz, Plinius. Maffarius fylueftres interpretatur adhzrefcentes frutetis & (entibus,quarum genus(inquit)fefilon no minant.fic & Brafauolus.quorum ego veftigia libenter fequor. Demetrius fcriptor Grzcus libr.z.deac cipitribus cap.71.cochleam fylueftrem nominat. Suntigitur Cochlez terre(tres nobis cognita: Aliz b dn Maiores, vulgares;in vfu cibi;pomatia. ! Minores, fylueftres;fefili, diuerfis coloribus.ezdem forté que minute & late à Plinio di- Tecte cuntur. A Minimz;nop rotunda, vt fuperiores;fed spoueoedés. Minutz.& longa fo:té Plinio. 2 eu. Mgio- x6. . De Aquatilibus. "s f Maiores,ruffz ,invfu remediorum. | | 4 VRENCONME NI CU medicis. Coznvrirrnomine & colorevermes in Gange;elephantos ad potum ventitantes , mordicus com prehenfos ipforum manu rapiuntin profundum, Solinus. Statius Sebofus haud modico miraculoaf- fert,effein Gange Indie verm«s branchiis binis,fexaginta cubitorum, Caruleos,qui nomen à facie tra- xerunt.his rantas elle vires, vt elephantosad potum venientes,mordicus compreheníamanu eorum ab ftrahant,Plinius 9.15.Hoc monftrum habet brachia (fic legitur;non branchias) inftar cancri,longitudi. ne leptem (aliàs,lex) cubi orum,(vnius cubiti, valde feua; Albertus, )quibus elephantem corripit, & vndis lubmergit, Author de nat.r.Plura lege infráin Vermibusaquatilibus elemento V, 1e ODE COLIA,RONDELETIYS et LR * KO DAeY j EO EX X ato» 27 E aS (ad LIT Ant y, — [ ) 4 35A A 2. REX 2 e 222 057777317124 LAE I LA Eq A I t :ECUNS LE Tm Z YN VI PPP Ta ic d Ee. A K O A 1A'X pifcisà Graecis dicitur,quem Caza monedulam interpretatur,parum reQe,vt opinor,me Lib.. debis: £8 nedulacnimauis non /o-«. fed oor ab Ariftotele; & aliisnominatur Quare Gazam xo^oiv legif anunaab. fecrcdiderim: neq; enimaliter vir Grecé & Latine doctiffimus monedulam vertiffet. Sed pifcé de quo Naboséap- 9n qug loquimur,Iulius Pollux, & Atheneus o. appellant : & xo nonxono in.-Ariftotelis exem- plaribus quz nuncextant, legimus. Quare Graco nomine vtendum cenfemus,eumque pifcem coliam; ^ efle putamus;qui à Maflilienfibus coguiol vocatur. nas . 2 E ft igitur colias lacerto minori, vel [combro omnino fimilis,his tantum notis exceptis,.quod colias maior fit & fpiffior.fquamisq; integatur paruis & tenuibus;ac lineas obliquas à dorfo, breues , punctis nigris notatas habeat. Vnde ab Ariftotele inlib.2€ Caj«6v5 84 iy uev, cirante Athengo exezi^yeeilo: di- citur. Pars eft capitis víqueadeo pellucida, vt nerui optici cum cerebro veluti per vitrum appareant.Vé re fanguinc m emittit purpura fplendorem perbellé referentem.Rarus eftapud nos pifcis; in Hifpania & quibufdam aliislocis frequens. 2 4 F Huncveróquemexhibemus,veterum effe coliam certó colligere poffümus exeorundem monimen- MERE tis. Nofterenim hic pifcis aut fcomber eft aut colias :neq; vllus eft,quinon primointuituitanoniudi dcotmiriefü. CORN UE pif:atoresnoftri àfcombris ob fimilitudinem non diftingunt.Scombrum veró non elfe fatis per- fpicué oftendit. Acheneus lib.s.quum fcribit (ardà magnitudine colie paremelle. Atqui farda pelzmys longa eft;autore P nio lib.32.ca.11. Quq fané magnitudo fcombro precedenti capite. de(cripto compe» tere non poteft. Idem indicare videtur Hicefiusapud Athengum: ait enim,z ^ exépCoss Ceo po eva XI ao jetrycbo «voc pipuse 7» vv xa AdV GU yruA o reper, Iu, coena mio Sic enim legendum effe, vel zeoduus nose d]; Gv xe Ath, n, yv rto nonautem vt in exem plaribus excufislegitur, manifeftum fiet, locum iftum, cumalio eiufdemautorisloco qui eft in libro tertio,conferenti Hicefius igitur Ícombros colie compa- ' rans,minores effe &melioris fucci,qui tamen non facilius excernántur,aperté dicit. Quod & cuiuis qui pifcem hunc noftrum nactus faerit,experiri licet. Nam Ícombros meliores effe ; quia humidiores pir-- guioresq; fint;coliam multó deteriorem competiet. Locus ille aiter Atherizi eft huiufmodi: H'exosa e£; | G30-k€ TQ X0 ja C2£Aet P d axo C poc us Quis wo) quo euis Sort y pay TÉ Soja s. 6 XgAla 0^, X^ 00 Ph E exo (D Dlecu- je ^ qigos 7G X X0 v AT Gpo C," p 'Q'po7. v eetoyov 2 6 A MuxAaWa yu Vazrawgc ó Ec temmvoe tyi O- :AEd1ó ro^ 92 HK, yAvEU TE eG. Quilocus rurfus mendo non vacaG quid enim fignificare poteft «3monu^o3tss(O- ? reponédüm ita- queputo xemoesoG-. Coliz farda magnitudine affimilata eft.[Comber autem leuiter & fubito é ventri- culo defcendit. Colias veró glutinofior,acrior fiue mordacior,deterioris fucci, multutn nutriens meli-^ orautem ÀÁ myclanus,& Hifpanus qui Sexitanus dicitur: gracilior enim eft & fuauior. Mutua horum duorum locorum collatio,vtrunq; dilucidiorem emendatioremq; reddit.Inloco proximé citáto, dici- : tur colias deterioris efe fucci quàm fcomber: in altero dicitur fcomber melioris effe fucci quàm co't-* as. Adhzc dicitur illic ícomberleuis,nec diu in ventricu oimmorati : colias autem glutinofior,durior, mordacior: quam ob cau fam excernendi vim ftatim excitat. hic veró,fcomber non facilius excerni,quá coliasdicitur. Quare cüm colias maior fit; deterioris acriorisq; (ucci:fcomber minor, meliorq; ;alióqui £o . corporis fpecie fimiles recté mihi videor hoc capite coliam reprefentalle, precedenti veró fcombrum ^ — qui à Gallis Maquereau nominatur. | * ^ 3 amnia Plinii locus Supereft fcrupulus eximendus , quem nobisiniicitPliniilocus. Colias; fiue Parianus; fiue Se- Db.32. cap. 1o. xitanus à patria Betica lacertorum minima. Sed locus hic adeó mutilus & deprauatus fuit , vt in eo omnino reftituendo & corrigendo plurimum (udárit Hermolaus, Primum igitur fic legen- dum : Colias-Parianus, fiue Sexitanus & patria Betica. Id liquet ex Áthenco libro tertio cum de colia fcribit : Koerasay 5 6 A'&UAQWES s 9 l'aravos AvyaudQ-. Quibus mox fubiungit 3S cea Gay 30 rg v 70 y: a yeo quu , aree avis Hao Adse Quot vuauic XP Kapyonbovas lui agilui quA etyay Xe£vrxyi aw : Eve sod qw qt - p Er TITO AeyssDu: X aoo XxopsOpoae Jaw y 3ore TOV e Aiow opu v cuu pay y & eV TE CC P/AgOV Ga A re" ides 409 Libre 7. De Colia. Lib.IIII. T Vides hic etiam Hifpanos fiue Sexitanos commendari colias,& Amyclanos, (4dpiycle ciuitas fust Locona: stem 2dmycle T acia y inter Catetam ef T arracinum, )JàPlinioveró Parianos. Quanquam que ex Strabone cí tantur, pauló aliterapud ipfum reperias : fcribit enim libro tertio: H' 4|: MáAaza 29) qNimiov paiovov ori vri ptam i psi eni v E Eri muss Ee qub TO QA ira ex Aeyemu.id eft; Malacaautem ad Phas nicec ciuitatis formam propius accedit.fequitur Hexitanorum ciuitas, à qua falfamenta cognominan- tur, (Fsdene à Adalsca lavertz Malacani potius dicendi fnt quam /demyclam: ) Ecaliquanto polt , 8/57 i74 Hosetse 3àn vire aree Kop enbova Lo XOASCI XkomGpoato Jews 3r TV a) 10 044v Y exo Conv, t to 06 2GUV exsuaCeTtu yet. De- inde Herculis infula obiacet Carthagini Scombroaria vocata,quod ibi capiantur fcombri, ex quibus o timumgarum conficitur.Et Sexti autore Plinio lib.3.cap.r.oppidum eft Beticz Hifpanic.Poftremo ve róillud lacertorum minima cum fuperioribus non congruit,nifi genera fubaudias : ex quibus tamen - nemo recté colligat coliz inter lacertos magnitudinem minimam elle: càm farda, vt diximus , fit coliz magnitudine par, quz farda pelamys longa eft.Sed ad preftzntiam non magnitudinem id referendum cf fe, dicique per collationem cum melioribus , demonttrant quz fequuntur; Ab his Mzotici & cybium & c&tera. vt fit fenfus : Colias Parianos & Sexitanos fequuntur praftantiores maioresq; piíces,vt Meo- tici;vpelamys concifa,cordyla,& cetera. - | Colie;inquit Ariftot.lib.S.de hift.anim.ca.13.fubeuntes Pontum capitur , exeuntes autem minimé, C (obidfortaffe quod aquarum dulcedineallei illic perpetuó delident.) Optimi 1n Propontide funt, F aritequam pariant. - 10 -COROLLAR!IVYVIM. 20 — ColiamBellonii, Scoribro minorem;& fiue etate; fiue etiam fpecieab eo differentem,cum Scombro A onemus.Rondeletius fuum Coliam Scombro maiorem facit.Vterque tamen Maffiliz Coliam pifcem vulgó Coguiol(vel Cogniol) vocari fcribit. Nos Coliam Bellonii, minorem appellabimus : quoniam & Greci hodie Colion vocant,qui Lemnum, Thafum,Samothracen & Imbrum incolunt: Rondeletii , ma iorem, yt fententie vtriufque faueamus. Colias etiam hac etateà Grecis colios corrupt? vocatur: ab iis qui Niceam incolunt; Cogmiol corrupte, quafi Colias appellatur, Gillius.Item Bellonii Coliam Germa- nice nominabimus;eiz E/emer Afacrei:id eftScombrum paruum.R ondelctii vero, groffer Afacrelzid eft, Scombrum magnum: vel potius magnam Scombri fpeciem,ne quis magnitudine tantum aur ztate dif-- ferre putet. Coliz vocabulum in Grecis codicibus Ariítotelis vulgatis, variis modis Ícribitur xeatucsios Alacstoy Alae, In diuetfis: ego vnumtantum probo,nempe &0AÍa dq; paroxytonum, ita vt Aletaz ewOa e. . yndegenitiuus multitudinis formabitür rov xoa circunflexus.Colian Theodorus non recte, vtinquit 3o Hermolaus,monedulam vertit;tanquam legerit zoxoiv. Plinius graculum reddidiffe videtur , vt'cum draconem pilcenigraculo fimilem effe fcribit.nam & auem «22o:0 Plinius graculum intetpretatur. Ga- Monedula leniinterpres in libris de alimentis pro coracino graculum conuertit,vt prius etiam Gaza ex Axiftotele Gee Nuwroyyegiilors 99 t exoxibyeeriilos , xoAies, Atheneus: fed etiam xouvóyeosit: legi poteft: vc intelligatur Bà dorfos«oaniucinaluo(ventre) pi&uras gerere; Hermo!aus.Bellonius quidem fuum Go'iam ventre va rio effc fcribit. Colias (inquit Vuottonus)quafi lineas quafdam habet depictas; non in dorfo, fed obli- quas —— | | Colie magnaexparte non fübeunt Pontum: fed in Propontide trahunt eftatem ,& pariunt: hyeniem C in i di : KoyeAuoi ab Ariftotele Hiftoranim..9. Gaza xoA/eilegit. vertit enim monedulas: Atheneus 4o hunc locum repetens vocabulum repetens vocabulum xov Aic: omittit. : : Xenocratesauthor eft, & (cóbrum &colian carnem haberenó aliteratq; thunni (tomacho incommo F dam,;aridam,malique fucci,& quz non facile aluo excernitur,atque copiofe nutrit: verüm colie caro o- riminusgrataeft,minusq; fucci habet.Vt Coliz Pariani commendantar, fic & Scombri circa Parium; * (Vuottonus fufpicatur Pariam, vel Pazum forfican legendum) prztantiffimi habentur. Sed Parium ct7 iam Achenzus libro tertio memorat ex Heftodo ( Archcftratum alibi opfophagorum Heftodü aut Theo gnim vocat)hoc verfü:ka«TIxprov gosuov («osi vudps veocphs &aus 777v. Pityüs Straboni mediointer Pa- rianam coloniam & Priapum fpatioeft. Athengus A myclanos (non Parianos)& Sexitanos colias com- $ o mendat.Sexi quidem Plinio oppidum eft Beticz Hifpanic.quare & in Martialis verfulibro7. Cum Sa- xetani ponatur cauda lacerta,legendum erit Sexitani, Galenus de alim.facult.lib.s.ca. 41. quod de cibis falé conditis infcribitur: Pifces (inquit) mollis carnis & excrementis vacui,vt faxatiles & afelli;ad fali endumnon fünt accommódi : coracini vero,pelamydes, myli,farde;fardenz , queque Saxatina vocant .. & falfamenta;ad faliendum funtappofita. Grece legimus: 9, v ZeZanve «ee iden 9, ( x) forté abundat ) "augus areds qe eta eai Qon mier Et paulo poft: Preftantiffima omnium funt;Sardica (alfamenta, ho- - die fardas vocant:& myliex Ponto.fecundumautem poft illalocum habent coracini,& pelamydes , & quz Saxatina appellant. Hippocrates in libro de internis affectionibus in primo fplenis morbo; obfoni um dat falfamentum Gaditanum,&c. (combrum forté aut coliam intelligens:& rurfusidem fi hydrops Afplenefuerit. . ; | LE aM, Quodadlocum huncPlinii: Colias fiue Pariius;fiue Sexitáus à patria Betica,lacertorü minima,pro PIinii locut. 6o minimalego genera:vt & cóftructio conftet; & quod res poftulat dicaturjnec ita interpretari opus fit vc —. Rondeletiusfacit contra vfitatum loquendi morem, certe Plinio non receptum; vt minimum fimplici- ter pro eo quod minimi fit precii, vel bonitate & preftantia infimum, dicatur. Eegamus igitur;non mi^ nima, fed genera. nam & Helacatenes pauloante dixerat funtlacercorum genera. fic enim legendum; Vuottonus hoc inlocolegit minimagenera.Sed he conie&urz funt. | Xorrtod|eeyNGioi GC 4224 pifces nominantur ab Ariftopanein Holcadibus, Atheneus. xsxoQov,xoAore, & pifcis quidam marinus, Hefychius.vidéturautem idem qui colias effe.De voce «iseowiowad|escpoc iudi cium noftrum,lege infrain Conchis mitulis. rd inea. T Coronupifcis generis Mugilam,inter Mugiles dicétut.koAov CororHuox. videfuperiusin fine Coroliarii de Colia.- CorvzzR inaguisviuensà Grecis enhydris vocatur,Plinius. VideinSerpentibusaquaticis. ^ ' * ; 2; Y3 P RE : 2:8 e Aquatilibus. CorYvtbZ£NA.videinPudendo marino, CoLYCJENA genus quoddam vrtice marine vulgo Grzcorum, Corvcra inter Murices funr.aliàs Corycia,vel Corythia. CorvMB5. NE cumgammaris, (quillis,fepiis.&c.ftomachicisin cibo conueniunt;apud Galenum de compoffec.locos 8. 4. j CoMARI DES; Kzvaoi)e in quodam Epicharmi verfu apud Athencum leguntur , aliis Xeaxiàcs, quod magis probarim. DE CONCHISIN GENERE,RONDELETIV S. Concbas ne- C Onchznomen latiffimé patere iam diximus : hoc ver Plinii lib.9,ca.53.authoritate maxime con- pen quata la firmatur,qui Pectines, € ochleas,Buccina concharum nomine comprehendit. Verba eius adícri- "P5. ^ bere(üperuacaneum haud fuerit, vtpote quorum iucunda & eleganti varietate & copia,natura facun- ditàrem , mirammqueac multiplicemin procreandis omnibus folertiam ingeniof? imitatus eft. p Concharumgenera, (inquit) in quibus mira,(alias,magna)ludentis nature varietas , tot colorum dif Diffjrenia, ferentizm,tot figure, planis & (aliàs comma fine copula intercedit ) concauis, longis , lunatis, inorbem concbarum ex Ccircumactis,dimidio orbe cefis,in dorfum elatis,lzuibus;rugatis,denticulatis;ftriatis, vertice murica- Plsmio. tim intorto,marginein mucronem emilfo,foris effufo;intus replicato: iam diftin&tione virgulata, cri- nita, crifpa;cuniculatim,(aliàs,canaliculatim)pectinatim,imbricatim vndata , cancellatim reticulata in obliquum;inrectum expanfa,przdenfata, (alias, denfata, porrecta, (inuata:)breui nodo ligatis,toto latere connexis ad plaufum apertis,ad buccinum incuruis;(aliàs;ad buccinam recuruis.) Quum planas & concauas dicit;pec&ines intelligit quibus folis hzc nota contigit: cum ad buccinum recuruas,Coch- leas & Buccinacomprehcndit. Concharum genus;quibus teíta durior eft,queq; duabus teftis conftant, vtiifque cauis , /fv.o» vocat Ariftoteles,2 Saw izua tei aac 1uevo», quod geminatefta continetur: biual ue conuertit Gaza, ficut «ov 5ve:: vninalue. vas enim value funt;eas Cicerolib.2.de natura Deorum Có Biualtt.— Chas Latinó dixit.Pinnaenim((ic Grzcé dicitur)duabus grandibus patula conchis, cum parua fquilla quafi focietatem coit cibi comparandi. Vi : E S : s f : 1 . det Concharum multz funt differentiz etiam przter eas quas ex Plinio protulimus: funt enim alizal- : fefis altera Dac aliae nigrae: quzdam albo nigroque diftinctae. im bnaduibss DE EISDEM, BELLONIVS,. Conchbarum : , bi 1 - h (s : ib : 4 f H MUureis In Teftatorum exanguium numero biua ues(conchae)ceníentur . quibus interna pars carnea eft, ni hil durum habens: foris autem folida: quales funt conchz,oftrea, & id genus VERUS refta concluía. era foluta conftant: &,vt concludi poflint & aperiri;alia binis Biualuesigitur conchae, altera ligata;alt | ;al quidem conclufa valuulis funt; verum vtroque latere connexis,vt funt vngues,quos eciam digitos vo- €ant. ; CQ.-OR.O LE LAUR I Y-MS - Conchz vocabulum commune effe ad omnia malacoftraca, contrahi veró plerunq; ad biualuia,fcri- pfi fuprà in Cochleisin genere A.Conchz nomen (inquit Vuottonus)vnam Ípeciem fignificat, hem L Chame. cbamen,ytapud Ariftotelem libro quarto hiftoriz animalium :fed& priuatim chamen tracheam, vt li, Chameirra.. $.& apud Oribafium lib.2.Plinius conchas appellauit, non quz tefta adeo fragih clauduntur atq; coch ebaa. lez; pectines,digiti : fed quz firmiore,vt purpura,buccina;pinna. Concha etiam quibufdam non mi- nusgenerale eft, quàm oftreum.conunet enim omnia quecunq; tefta inte&ta funt. Nonnunquam etiam protefta ipfaaccipitur: vt Columellzin Horto,Implicitus concha limax;(de refla fingulari. stem dedupli- & ) vt Ciceronilibro fecundo de nat.dcorum de pinna, Duabus patula conchis :& , Comprimitcon- chas.Polypi vefcuntur conchyliorum carne,quorum conchas complexu crinium franguntPlinius.Fir mioris iam tefte (2e guwiba[dam f-agdlto tefle dixerat pris nempe vngibre ; velbinibie 6a bles, ecbinitá Qf cancri) mu rices & concharum generajPlinius. Theodorus in translatione Áriftotelis hiftoriz anim, 4. 4. oftrei & conchz nomine vtitur,pro i | | omnes conchas : Vide Rondeletium in Conchylio, & Corollarium noftrum. Conchae dicuntur quz ceftam lzuem habent ac politam,fiue vniformiter rugatam,fiue denticulatam: oftrea veró, qua afperá, fcabramque.quamuis generali nomine oftrea quoq; conchz vocentur. item quz ex vnotantum latere teítam habent;alterofcopulis,lapidibus aut alteri materiae adhaerent. Nam teftae ip(ae duriores,pro- pri conchae dicuntur,quales funt coclearum. Ouidius, Oftreaq; in conchis tuta fure fuis . Cicero de pinnaloquens: Duabus grandibus obfita conchis. Perottus. Ecrur(us ; Itaque purpura inter conchas potius numerabitur : murices inter oftrea, ob (cabriciem corticis.Haec ille.Sed [cabricies teftarum di- uerfa eft.alia (cilicetin oftreis,per totam teftae fuperficiem:aliain muricibus & purpuris,eminentibus quibu(ídam aculeis. Conchae omnes celerrime crefcunt; praecipue purpurae, Plinius. P EMT eft materia,fed diftat temperamento,Idem.x: yx'ts al &osyx dus purpuras & conchyliaeadem quidem »p Pim Cham. -— yan: Galenusin Gloffis,& Varinus.Hefychius eciam & Varinus conchas URDU SA juan, Au- guftinus Niphus difcrimen quoddaminter concam & concham ridiculàfomniar. Vbicung;( inquit) Conca, conca fcribitur c exili, id eft ine h. fignificat genus,id eftomne teftacum. nam conchacum h. fpeciem | canaliculis diftincta, dicitur etiam concha. fi (itlaeuis & pla- vnam eorum tantum importat : quac fi fit ca cta ( Eihb: Offeum. — na,chamavocatur. ConchaLucrini delicatior ftagni, Martialis deoítreoin Erotion puel am. Etalibi, ee iu Lücrina voras,me paícit aquofa Peloris.Concharu m generis & pinna efi, Plinius. Gaza IER Theoph:afto vro pinna; fimpliciter concham cranítulit. Populatio morum atque s se el e maior,quàmé concharum genere prouenit; Plinius : de margaritis nimirum & purpuris CERE i conchas principatum tenent rargarite, QuidamexPlinio. Imperito nonnunquam concha videtur margaritum, Feftuscx Varrone, Luís abaequorea cortex Mareotica concha Fiat, RU] a- Ser TM s Jdb- er. : 1 IXe- zundo via; Martialis de concha Venetea vellquigatoria, Concham pro cochlea veteres quidam m * J PS uu 49 vniuerfo genere teftato. Conchylii quoq; nomen quandoq; generale eft ad. 635 -£0 20 39 - $9 tac. vc concha Venerez:altera, vt patelli; Q'éarnem ex dimidia parte nudá ofte ndünt. Addit De Conchis ingenere Lib. IV. 209 rant, fed marinaprecipué. Videin Cochlea 5. Auditum in quodam fpecu concha canehte Tritonem, Phnnius. Deterreftri rariffimé : vt Epicharmus hoc verfu, Kov 5 aov cresAov obey. 65 atv Q)ogov Koyycoe, xexAixs Helychius & Varinus. Conche genera complura faxis affixa vitam omnem traducunt, A cifto- teles interprete Gaza. Plinius & Apuleius conchulas forma diminutiua,dixerunt : & Greci fimiliter xeyxía. S:tabo & Diocles. Conchylium quandoque in genere pro quauis conchaà Plinio vfürpatur, Animalia iacentia progeneribus concharum Columella dixitfe videtur 8. 17, aut fort& profoleis & hu uímodiplanis, Conchaltalicé adhuc dicitur conca : vt & Hifpanice ceschba. INichio etiam T'ufcis concham fonat. Galli circunloquuntur, 7vate forte de pai[Joz 4 coqtlle, Germanis AMajchbeln : Flandris AMoffeln : conchas omne genus ; fed precipue pectines; chamas,& alias biualues fignificat & videcur ea vox àmufculis vel mytulis facta, fpecie vna concharum. Cochleas veró & turbinata Scbaei en appel- lanty& "A nckhorn,vt dictum eft. 5«24 vel S. hall, tefta eft, (ue limpiex; (iue ex binis valuis altera, Vnde Sbelfif.b Angli nominant omne teltatum animal, nos Scha/fif; b proferemus , vel Sebzl/ticb. (ed priori no- fnine vti preftiterit ad vitandam homonymiam. quoniam afelli quoque fpecies , quàm à Rheno infe- i denominant Abeysfif. b,alio nomine Schellfif b dicivar à fluuio Scalda vel Scaldi,quiiuxta fiores Germani Ántuerpiam in mare profluit, Poloni concham Cz«fzkainterpretantur.Sadafeft conchula marina, Ve- tus gloffographus Auicenne.Haly medici Puniciinterpres Sadephum fcribit. In Auicennzanimali- üm hiftoria,quam ex Ari ftotelemagna ex parte tranftulit; pro concha;alzun eum dixilleinueniotinter- pres pofüitalzun vel oftreum. Silicum duritiateguntur oftrec & conchz,Plinius.Speufippus inlibroSimilium fimiles inter fe fa- cit purpuras;ftrabelos;conchas. | Differentiasconcharum quodad teftas graphic elegantiffimeq; Plinius defcripfit, & exeorepetiit Rondeletius.Nos eafdem hic Grecé proponemus, vt Athencuslibrotertio recitat. Ariftoteles(inquit) in libro de animalibus fic fcribit: ORrea (unt, (id eftteftata, ) vt pinna;oftreum(Ípeciatim dictum, ) mi- tilus, pe&en,vnguis, concha patella; téthos;balanus. Greililiaveró ; buccinum , purpura; hedypux- jura, echinus & ftrabelus : (4nquamoflrea dscantur proprie quacunque reflatorum Dusaluta [uni y C" patella quo- que vninaluis : eademque omnta proeredsendi vi 6$ snsirumentts careant. Greffilia eero frnt.bnccinsm , parptrra, d ali- qua turbinata, non tamen [la bc » fed ex biualuibus quoque nonnulla niouevi con[lat vi pethsnes.) Et mox: &s: 33 pw XTEiG ga vospav o Ba luric : vo d|* alb (B y alo eG xw TOV y Aetogpoxtove v dl qnas Aectlogojuovs 0 ds 9g otov y TU US U0V, (Videtur bic locus corruptus : & à Latino etiam Atbenes interprete Natali de Comnuib.ton bene translatus . Q uidfi fic ? Moya9ugov it) Aetas egre [ vel potsus Tear y veseaxov] A&ausd|ijupov de j Aetio ugs TUA Quis ^ [ "amer eri - ff ot. dicit 9m er awdu ev ware Qv» ] k Gl) AEOGDaUOI y ra Alu. quove puse O5, aou B « ) ove Supov Dea) Aetoggoxove Aes d] dliSupov xod Aetüsoox ov aute pues de ee: Ixovocpuse ds od Aetógeónov ca lu? ya Ba Aav(O- 1 Kowavd], $& au A9'y Y ia Esoapud Ariftotelem hzc verba non reperio. Libroautem quarto hiftorig animalium capite quaito, Teftatorum differentig leguntur huiufmodi : Eorum quidam turbinata elfe, o uGu54:alia non turbina tà. Rurfüs ex his monothyra funt, quetefta vna continentur: dithyraque duabus. Sunt item quib.al- tera pars fuperficiei detecta carnem oftendat, vt patelle. T Tanquam patella inter non turbinata genus tertium conftituti;à ceteris duobus;biualuibus inquam vniualuibusq; diuerfum:cum tamen recentio fes pleriq; omnes;patellas vniualues faciant. Certe hoc inloco Ariftoteles triagenera aperte conftituit, vtretulimus: & Gaza fimiliter tranftulit: ita nimirum fentiens, Turbinatorum carnem includi, nifi gy Ceruicem & caput exerunt cum libet: Non turbinatorü veróin aliis includi tefta vel gemina, vtin cha - ? mis: velfingulari, quorum fpeciem nullam nomipauit, videtur autem de conchis illis [entire quas Ve- "L9. AA Ceucby bn E €oncb avus eh teft torium in "vniuerfus Fifferaniia. Digreffzo de vnisaluibus Patcila, Concha Vert Tek. nereasaut porcellanas vulgó nominant.nam fi Ariftoteles (ub monothyris illas non cóprehendit:quod nam aliud genus eis affienabimus? Praeterea cum non modo dithyrás, fed monothyras quoq; conchas fuis teftis, has fingulari , illas geminis contineri & 1ncludi ( &€4&yec9w ) dicat , patella etíi concham velteftam vnam duntaxat habeant, eatamen non continenturaütincluduntur : fed altera parte nuda funt,qua faxo adherent; quod eis alcerius tefte loco eft. Quamobremaut tria ftatim, vt hic Ariftoteles, nonturbinatorum ponemus genera:aut potius binatantum in prima diuifione,itavteorumalia dithyra fint:alia monothyra.& horü rurfus [pecieselue : vnàqus tefta fua fein orbemcolligente carnem occul enus Ariftoteles,eorum que omnino & ornfi'ex parte folidaincludantut, vt fttit tethya.Pauló poft; c fcribit:Papauer cóche omnes habét;fedalááparte patellc;alia biualues:videtur patellas ceu vniualues; biualuibus opponere : quod quidehi 'é8fieri modo poteft ; vt iam dictü eft, Verum quarto de partibus animaliumlibro capité quint6 e folis patellis videtur vniualuium genus confticuere Ari , ftoteles. Vniualue genus ( inquit )'quod faxistefta in dorfum dataadhzret, feruati poteft : fitq; alie- nofeptoquodámodo biualue,vt quz patelle vocantur.Sed ne aduerfeturipfe fibi Ari(toteles,ita vt PP diximus vniualuium genus 1n fpecies duas diitingui poterit.nifi quis Ariftoteli genus illud concharum & quartufa. quas Venereas cognominamus ignotum fuiffe pütet: quod nohiin mediterraneo (ni fallor )fedin 77. ceano tantum generentur ; & ex India etiam autaliis ad Orientem fitis regionibus maritimis 2€^€7 rantur. Plinii quidem feculo notas fuiffe dubiumnoneft. Dubitetetiamaliquisan thyrzhoc eftval- 'uz nomen, in globum fe colligenti concha rect? poffit attribui : patellarum fanéteftis mulcó apHUe uadrare videtur: quz etiamfi (implices funt;biualuium tamen teftàs referunt Sed hzcin mediá exP?^ fita rclinquo: & vnde noftra digreffa eftoratio,teuertor, Tóv j duSveav at uu ew edis ats (tot Jus mode partibus animal. 4.7.Gaza vertit referatilia) oiovai wrévecy itat) o Ues zo zr va ydo T Tto, T uU cuwrs DU xs: 15 d]; dg NEA TUI iex "y «ei eo) «ad eleiyecOwa Ta dle didve uu ew, Bpecltoc 5 au wore uwsv Eae" regt, 012 ei euALde. En? aura ràY ágpatscov x]aeQpogan aye e E» Aat eite trà uo "ydo Aetügparcos émis dax vul) 2 aec , eo] vary y ga Even at xoc paJjua ro Tov syatolYece mot d]: retrszlar s tov T8. Njvégacaz xod amrivvaty 2 f wonysr ov rias, ua] otov $a) vETAY T m jade aw y oiov xTelG . Ho) «ay ov qi ytO» : au d] cobarde 0ioY od T€ "HV s X0) X9 a 01 Q«. 1tem quedam Asarróyeae (unt , alia zaxvuxee. Qgadam wwmna alia bcd yere s, qyeor tis Y a£ ^'^ Wids Cos£barum differentiae ve J:auaa,ex dira flot. 10 . De Aquadlibus. Videinferius de Conchis zuib.ex Rondeletio : vbi is iam recitata Ariftotelis verba, melius quàm Ga*,. zainterpretatur.Similis feré,fed breuior teftati generis diuifio exftat apud Ariftot.de partibus anim. 4« yi Conchnilam teítam habentem ftriatam nominat Apuleius, | Concharum Ípondylifeu corporain plenilunioincrementum fufcipiunt.Dicunturautem fpondy - li carnes eorum interiores. Latiné calli. Omnis callus pinng & conchylii interior, papauer quoq; dici- tur, Hermo!aus, Ariftoteles nominat «lu expaa y 73 a pxotrs vb Emma rav ügpetav T0 oex9«c, Germanice licebit nominare,den kerze aasfiafcb : fed elegantius priore modo. Conchz dentibus etiam binis fulciuntur vt cruftata, Ariftot.de partib.45.Carent conchz vifu,omnique fenfualio quam cibi & periculi , Plinius. Conchz alic habentin fe margaritam;alie non habent :licet conchz omnes aliquid habeant de natura margaritz, Albertus. Oculi ottreis nulli, quibufdam concharum dubii, Plinius. ^19 . J Conchis optimis abundat Lucrinus; BibagaIndiz infula; & mare rubrui, T extor, fed é Lucrino ita- lie lacu oftcea,non fimpliciter conchz,commendabantur olim. C Conchzinlimoarenofona(cuntür, Ariítot.Et rurfus, Conchz;chame,vngues;pectines,locis areno fis fui ortus initia capiunt.Et alibi, Na(citur concharum genus quemadmodum expofitum eft, fed locis variis; nam alia vadis;alia gurgite;alia duris locisatq; alperis;aliaarenofis: & aliafedem mutant, alia frabiliter degunt. Vidi fa&as ex zquore terras,Et proculà pelago conchz iacuere marinz, Ouidius Me tam.1j. Alexanderab Alexandrovir fane doctus & diligens Genialium dierum lib.5.ca.9. hzc tradit: In memoria mihi eft,lapidem duri marmoris,non vnius coloris;vidiffein montibus Calabris,.longoà ma- ris recefiu,in quo multiplices conchas maris congeftas & fimul concretas cum ipfo marmorein vnum corpus coaluifie videres,quas quidem ofleas & nonlapideas eife; & quales inlittoralibus vadisinfpici- 29 mus;facileeratcernere. quod fi marmor in frufta difle&tum refecalfes , etiam multiplicesconchas ES ; lis fruftis quafi natiuss conüdere,& cum lapide vnà di(cindi videres. Quod profecto multum praítat ar gumenti diffimilia corpora difiuncta priüs,poftea colluuione rerum miíta & longozuo coaceruatacoa uille.Quod genus marmoris;,in quo conchylia videantur plurimain Theffalia & Hzmonia preci ué apparere authores memorant: atq; in Zigypto falfnginem efudare; Herodotus tradit , ita cin collibus editioribus eaque mari incito expuuntur,facilé confpiciantur. Apud Megarenfes quoq; & omnem Me cedoniam ex rupium przruptiffimis faxis lapides excauari nonnulli teftati funt;in quib. plerag; fpecie appareant littorali,multaq; edificia & magnas moles exillis conftrui.Conche omnes celerrimé crefcüt, precipue purpure;Plinius. Concharum quoq; corpora Lung effectu (sz plenil«nio )augefcunt;Plinius.Lu. naincremento fuo omnium clauforum maris animalium atq; concharum membra turgere iubet, Pal- ladius.videturautem claufa maris animalia prooftracodermis in vniuerfum dicere. Concha & cochle &inde vocate funt;,quiadcficiente Lunacauantur;idefteuacuantur & minuuntur,Ifidorus.Conchzet ^« vngues nullainnitentes radice permanent, Ariftot. Conchas tenuiores fcabrasq; polypumaiunt effice- re circum fe,velut loricam duram,de qua rein Polypo dicetur. Concha marinatoto corpore fimul aper to mifceturin coitum, ficut Iubarefertin Phyfiologicis; Fulgentius in Mythologiis, Non murmura v& Itra columbz;Brachianon hedere, non vincant ofcula conchz ; Gallienus imperator in Epithala-. inio.In alto mari nafcuntur abies & quercus,cubitali altitudine : ramis earumadhazrent conchae, Plin, : -Negantinaqua vllum effe animalad conficiendum hominem atrocius conchis,Platina. Concha curca pibus careant,& quomodo nutriantur,ex Alberto fcripfi in Cochleis mar.in genere c. Conchz (o sey 3^o«)quamuis careant vifiefcas tamen fequi videntur,odorandi fcilicet facultate,Suidas 1n Ko*y20UAlfe 43 —Pelecanasaiuntin fluuiis conchasfodiendo eruere, & cumiam multas ingellerint,reuomere ,tum . carnes lectas deuorare teftis relictis, Ariftot.in Mirab.Concha vefcuntur mulli, & aliis quibufdam A . 40 tiftot.Conchularum carne veícuntur polypi: vnde fit vteorum cubilia cognoícant, qui venantur, con gerie teftarum, Trebius Niger prodidit polyposauidiffimos effe concharum: illas ad ta&tum comprimi rzcidentes brachia eorum, vltroq; efcam ex predante caperc.infidiantur ergo polypi apertis : impofi- tod; lapillo(&c.vt in Polypoexponetur, )Plinius.Negantinaqua vllum effe animal ad conficiendum hominem atrocius conchis;Platina. AMJonsTur E Limofaregio(maris)idoneaeftconchyliis,muricibus & eflreispurpurarumq; tum concharum pe- &Cunculis, Columella$A6.vbide pifcinisloquitur, Vide moxinr.circainitium. Conchz inter inftru- menta pictorum numerantur à Martiano I. C.ff.ne Fundoinftructo &inftrum.legat. Concharum non quarumuis;(ed buccini aut cochlez;tubarum loco ante illas inuentas vfus olim fuit. Videin Cochleis? mar.E. Coeruleum Tritona vocat, conchaq; fonanti Infpirereiubet, Vergilius.Conchas aliquas;prcfer timillas quz margaritas ferunt, & berberi dicuntur, polire folent artifices.ez polite nitore placent pul . cherrimo,& iridis colorum zmulo proq; diuerfíaad lucem cóuerfione, vt columbarum colla; varioin- deopera variaornamentaq; conficiuntur. Conchis,vt chamarum & mytulorum teítis,pigmenta fuain- fundunt pi&ores. Quod fupereft,quecunq; premes virgulta(de vitibusloquitur)per agros,Sparge fi mo pingui;& multa memor occule terra ; Aut lapidem bibulum;aut fquallenteis infode conchas. Inter enimlabentur aque : tenuisq; fubibit Halitus : atq; animos tollent fata, Vergilius 2. Georg. Vbi Serui- us,Cochlee(melius conchz) propteradmittenda fpiraminainfodiuntur: lapis veró arenarius & pro- pter fpiramina,& propter immodicum hauriendum humorem fi forte nimius fuerit. Concheadhere- 4; Ícentes tempelftatis figna func;Plinius. n" M oh F Deconcharum alimentoleges etiam infrà in Oftreis r. Ichthyophagi quidam.conchas que carnem l abeant; hoc modonutriunt: liisin foffam vel lacunamaliquam immiflis;pifciculos in cibum iniici- unt,atque in penuriapifcium vtuntur, Strabolibro16. Conchula marina, purpura, pelorides, tan- quam cibi ftomachum roborantes,laudanturà Scribonio Largo; Compofitione 104. vt ab aliis cochlee mar. Corpusauget ius mitulorum & concharum,Plinius. Quire Venerea vti non poffunt;edant poly- pos; concharum genera omnia, Aetius. P'ouxAeo Tag TU X657 joa Qai eivai Ai0x2 Sic Key Ry TP OV ees x4- guxac, Athenzus.Conchulz maris & ceterorum feré oftreorum fuccus plan tum falfus eft , tum ven- trem foluendi vim obtinet. quamuis earum caro ventrem reprimat, Galenus 3.de fimplic. Aluum mo - uent De Conchisingen.Lib.IITI: 261 uent cochlee;ofttea;pelorides,mulculi;& omnes feré conchule,Celfus.Vrticam co&atm cum conchu. lis ciere aluum;Phanias Phyficus prodidit; Plinius.Chamarum, conchularumque in exiguaaqua deco 'étarumius,aluum ciet.id cum vinoaffumitur, Diofcorides.Ventri molliendo, Quodq; fatis melius ver bis dicemus Horati, Mugilis & viles pellentobítantia conchz,Serenus . Multi ex damnato vi&tus génere ftulti effedti funt,ex (uilla carne, bubula, afinina , cetariis omnibus; conchulis,&c. Alexander Benedictus.Conchas omnes epilepticisnocere; Galenusauthor eit, . Concham coctam pipere; petrofelino mentha ficca,cinnamo obligas,Platina.Et alibi, Cape ex gene te conchyliorum fant.coqui in patella fine aqua debent. Conchas vbi videris pre calore aperiri , agreftá cum modico piperis triti & petrofelini concifi indes,admi(cebisq; : ac ftatim in patinas transferes. In 1o aquabene falita per noctem &diem retinen de prius funt,vt amaritudinem innatam relinquant. Hume- Ícunt omnes conchz , nimis oftrea friget: His inflare falax eft tibi cauffa Venus,Bapr.Fiera, Conchg marine;eadem fexé que cochlez tum marine tum terreftres preftare videntur, Conchulg G marine adduntur remediis ad füperfluum medicamentorum(à medicamentis purgantibus ) luxum (1- Covebaeseni- ftendumyIncertus.Sadephaum;id eft,concha marina: preferturalba, Hali, Conchz mar.aduftz abfter . 74* ] gendo purgant dentes.ex non adultis contritis emplaítrum applicatum aduftionem ignis fanat, Rafis ad Almaníorem.Adzgilopes: Conchulas cum teftis fais rere, & appone. aliqui veró mifcent etiam alozn vel myrrham, Galenus Euporifton 2.106.Conchz vftz vynumex validiffimis medicamentis ad Lp achores Iunt,Galenus de compofitione fecindumlocos. Conchiz vocabulum Seruiusà Greécoxoyss deducit.aliil atinum putantàconcauitate dictum, itaq; H fine afpiratione fcribunt.Conchz inde vocate [ant;quia deficientel.una cauanturt,id.eft euacu antürj- E» 4o fidorus.Speufippus leoríim nominat yy, «c » Un T Alae y CC. Key 0t tes » X ücntets Aetchylus.Nihil au - tem intereft «cy yo; foeminino,an «$c; mafculinogenere dicantur; vt apud Atheneum legimus. Sed & "xoyxos interdum foeminin? effertutz xo» oc i£ onvo ,Epicharmus;apud Sophronem qu0q; ofx597y 0r pe Aca - vióec nominantur. KviamQegzibe » «2700, Hefychius & Varinus. Keya'ejov, id eft conchula;diminutiuum apud Diofcoridem eft;t/utuso, «v «ovv o, Varinüs. Scafium;id eft, concha, Syluaticus. videinferius in Mitulis, AcCrol/] o, ideft; Leberidem àliqui fenectam ferpentis,aliiconcham vacuam nterpretantur, Ga lenusin Gloffis. Calculos fuiffe lapillos4b initio.qualesin ora perlufüm (epelegimus , & quos fpolia Oceani Claudius Cxfar vocauit; cumparate expeditione milites iuffit galeas conchis & hoc genus la- pilis PME ndm de Oceano triutsiphaturasznomeni píum oftendir, Caelius Calcagninus lib. ."decalculoram ludo: pe i mí ron TIT E 39. Epitheta.Conchzapud Quidium cognominantut,marina,tenues. Tergacauis fuper obfitaconchis F54eta. 4.Metam.de ceto. Detritis conchislzuior,$. Metam.Viles,capaces;Horatio.Squalen tes, (aliqui for- didas interpretantur,malim aridas vel aíperas,) Vergilioa. Georg. Conch e grandes, Ciceroa, de Nat. fed hoc differentia, non epitheton eit. M Concha nomen eft menfure;tefte Galénoán libro de ponderibus & menf, Eftautemalia magna, alia c, parua. Sic cochlearium etiain chama & myflrum;men(urarum nomina funt;à capacitateteftarum qui- js e ti Rer iia bus eiufdem nominis oftracoderma aquatilium animantium conteguntur;defumpta. Meníiram quaa | taeft concha tefta terito; Hippocrates de nat.muli. T'ota capitis bumani offium fteictura » VOCatur q-' AGealov. dc o G-apud Lycophrouem;hoc verfu ; Tom scoxs Vo/pVa X4^ysk QV & Je'tor ktarov, apud Aiifte- Concbae pare phanem exed/ov. Pollux. Sed Ícaphium etiam fpecies concharum marinum eft, que mysalio nomine di- ^62E2uot citur. Conchos dicunt oculorum caua; Celius. r € oye ule byscouor ri à das Kt REA OUT s d qoe Eo ports dun. - 9 nis Baedeacu ados (G- SPollux; Auisetiam concha dici turpars cauaextrinfecus sé aZw a5 dua ditas. ajyu'yit 8 orc, Pollux; - Sed decenchis di&is: i corpore humano, plura forté in AnatomicisVe(alsi lector curiofus inueniet:)item patellaingenus psc eundéxóyys vel óyy (9 appellatur: aliàs MUNI S IBECI e .Menfisremotis puer euertat «ou oy vuv Xj Asti ve Ban x ys (m ali m xéy»e xc vel Retype att ) od ix Duy refi, uro A£z 1, Pollux: hoc e& concharum teftas;& pifcium fq uamas,Sigillaetiam imagunculeque relictisán. pa- tietibus zdiculis(Italia nichios appeliat;credesiuod imbricatis conchis foleat easum Íupetiorpars or Conebaoim- nari:conchas enim. Ethrures nichios nominat): ol'ocande, Gulielmus Philander in Vittuuium. Vafis ^ríeatae. genus concauumac fuperius. patulum;à conche naturalis fimilitudine concham vocamus. Pli nius,Du] C760a sae. o His emperin catinos digeritur,& ex acetomaceratui;vtomnis duritia foluatur: ac rur(us tund itut,de $ indelauatur in conchis, (iccaturq;, Perottus: qui & zhibiconcham vas óblon gum.& concauuminter- pretatur.Conchz nomenpro vaíe Lu gdunieciamnusm feru ant.quidam vas interpretantur valde apertü ánftarillius quotonfores lauandis barbis calidamadhibent. Ego concham dici re&é patouas omne, cibo;p otui;aliisue v busaccommodatum, quod marginumautlabierum latitudine ca:zeat, prafercim fi longitud eius latitudinem vicerit.eiu(modienimconcharum tefle funt.talis.& cochlearium figura eft,(ed manubrio addito.pstere verb; abbis;catini;lances & huiufmodi vaíayquamuis latitudine illaca- rent,qu am habent pacing, platte vulgodi ébm, (mgr 39 qyNaLroé 170: ETE Gioytyc s OAGI^, 4 TV aet AS ) rotun dio: ratamen funt, quàm yt conchz nomen mereantur, Cato dere ruft.Incellam oleariam hiec opus fant: :$9 Dolia olearia,opercn/a:labraolearia quatuordecim : conchas maiores duas;& minores duas. Cum bi- — biturconcha, cim iam vertiginetectum Ambulat;Iunenalis Sat.6.Fliniuslib.2:.ferrcam concham di- xit.In facra hiftoria Regum 3.7 .proditur decem nilTe lureres feu conchas &neas, quarum quzq;tene- batquadraginta batos;&c. Rob.Cenalis.kio lur nepciuiia, xS mheav uA oT T2e xe eog.. 2-, Galenusin Glof- fis. Concha falis puri;pro falino continente falem, Horatius Serm.r.3. Peétirrum (quos yuleus noftrum «onchas diui Iacobi nominat, ) víus eft alicubi profale, quoaquam íacerdotes confecrant.. — * Simul vmbrz quofdam repercuffus ceteris ( coloribus, ) qui in opacoclarius micant, conchae Couchbarss: taquzrit cauda, Plinius de pauone : vbi cónchatam aliqui interpretantur in modum conchz car - fa 210, intet 262 De Aquatilibus. ds an Inter vrinatores funt «oyy isum Plautus conchytas appellat,qui conchylia conquiruntin mari. In /'* CodiceluftinianiMurileguli dicuntur,quafi muricarii Amuricibus,Budeus in Pádectas. Saluete fures maritimi,conchytzatq; hamiotz,Plautus Rudente.Dicuntur & conchilegi, Cod.de metallariis,qui có chylia,muzices feu purpuras colligunt. Anarites oftreum eltxoyx 3s (conchiforme ) quod petris , vt patella adharet, Atheneus. A séacuva m K /y X, O- ree xo*yx 09g: zz er TEATAYI& ; Epicharmus apud Athe- Keyyu)w,. ngum. Locusappatret deprauatus. Conchites lapis eruitur in foffa Hildesheimie vrbis: qui in curuis lirisad fcapulasredeuntibus , & aurei colorisarmatura decoratur. longus elle folet palmos duos,latus palmum,Ge.Agricola., Key y (ms lapidisgenus: & kx ,uNIa« lapis durus conchyliorumin fe formas habens , in Lexicis Grecis leguntur. Conchitzlapidialii etiam cognati fant,fimiliter à fimilitudine , qua conchas aliquas fiue teftatea ani- malium referunt,dicti: vt cochlites,my ites; ctenites,ftrombites.Eft & Conchites (axi xel marmoris ge- nus,cuius Paufanias meminit inÁtticis : Ex Grecis(inquit)foli Megarenfes conchiten habent, & inci- uitate multaexeo zdificarunt. Imprimis veró candidus eft, & reliquis lapidibus mollior , cui conchs marinz femper infunt. | In fubterraneo domicilio quod oftenditur iuxta Cumas Italiz,(quod vulgus fingit fuiffe antrum Si- byllz,cumverifimile fit fuiffe (peluncam predonumac piratarum, )vifuntur parietes vario concharum contéxtu mu(aicum opus imitantes, Erafmus R ot.in pro uerbio Conchaslegere. Mirantur aliqui quo- modo fiat vt duobus tribusq; ftadiorum millibus longé à mari in mediterraneis locis frequentibus con- charum & oftreorum & cheramydum magna cernatur multitudo,& falfilacus;Strabo lib,1.Et mox, E- ratoíthenes ait fe multis in locisà mari longinquis,vidiife lapidibus inharentes conchulas,pe&ines,& oftracorum formas,falfumq; lacum in Armeniis, &c.Herodotus etiam in montibus Zigypti conchylia uedam nafci ac procreari tradit.Lege fupràinc.Meminit& Solinus ca. rj. & Plutarchus inlibro deI- fide & Ofyride.etfi conchyliailli pro conchis dicant.Vide etiam in Oftreis H.C. Conchis fazm.gen.eftfaba (inquit Sipontinus)cum cortice fuo elixa,ad differentiam fabz fref(z, qua: fine cortice coquitur: àfimilitudine concharum , quod confra&o cortice velut implicita conchis fuis caruncula videatur Si fpumet rubraconchis tibi pallida tefta, Martialislib.3. Siconchemtoties meam comeffes,Idem libro ;.Cuius conche tumes ? Iuuenalis Sat.3.Eadem puto apud Athencum Graece xey- X G dicitur,fi bene memini, nefcio ex quo authore hos verfus citantis: Auf ) à, auiseeNen Gal iceyxyga BM a s mito E aosorpi Qi Q» Hi Tus. Epicharmus etiam conchonlegumen nominauit.Et Antiphanes : Kos y oV T€ MAR eI 1 (Q» Te are oe Ter en doo. Koryncu Avec y RA EG wd, He Íychius & Varinus.Volucrum maius,id eft concha maior Sy luaticus.Kóyxyae, a4 Zyvo« Héfychius & Va rinus. Zenobia Odenati vxor capta ab Aureliano vixit prope Tyburin Zenobii agris,vbi vifebatur Con- chelocus,Calius ex Trebellio Pollione. €. Troglodytarum mulieres circa collum geftant xgyxla ei Bamuan tav, Strabo: id eft conchulas proamu letis fafcinationum.Kea v8 «ec 14 mévo espe evjaetorm irzet,Ariftophanes in Vefpis.Scholiaftes addit di &um hocà Comico, dc xéyyu fmi xosyy iae anre iBevav uris e oegeylmw aic Qa eas Evexary eic To av o pai CeoSroa Tg avrsc airav.Solebant nimirum figilla ceuvafculis quibufdam includere; vt hodieligneis torno factis,vel ? laminis ftanneis,quo typi diutius conferuentur. Aba akov eic ouais (D H Qepeseme O'arru djuens kay x, ouo tei Ov adlodxoy. Et Sophron fimiliter, Kóyy aud Conchilegi. Le i0 39 ato 6E Evor xeA GUT se o bai dpa RCM D) xeiié exorguic Ere ei Quinas fartas conchas pifcinarias;Feftus 49 ex Plauto. Venerem concha Cyprum deuectam canuntquod nonnulli ad falacitatem referunt;que concitetur exearum cibo.non fecus enim ac oftrea libidino(a effe perhibentur;Pierius Valerianus. Videntur au- ^ j | temconchz & ipfe libidinofz effe,vt in c.di&um eft: & libidinem vefcentibus excitare. Prouerbia, Prouerbia. Concha dignus, Kóyyjrc 4&9 Rem nullius precii concham dicunt Greci , quemadmodü Latini nauciaut floccü. Vnde quod cótemptiffimum,nulliusq; rei fignificabant, id «eni oiziov dicebárt, Eraímus R ot.Kéy»jto (Ad igovest y] k9*y ote ob£iaY y 0 s3oc alLiov, Suidas & Varinus.Kóy»one, Ud T€ d Ziov sTíAe- a» Vibes ,Hely chius.locus eft corruptus.legerim;Kóyxss dLiov dn v dUreA Bc erige. v elyK dy lo 7i vs 3e- $9 vic alu 4o) nass. Concham diuidereskóyxlu dusnét, deiis quinullo negocio quippiam perficiunt: Sui- das, Hefychius & Varinus : 9n và» Pains mU MVTUY, O10Y3 TTU/TÓV gx TUO€ TOV K9*y y V djsxev.Et Suidas, Q'arrea - suuAluo duieAeiv y zracpoplar rri Tdi edddya & mv. Eraímus Rot.reddit , Tanquam concham dilacerare, vel conchylium difcerpere.de imbecillis(inquit)& viribus long? inferioribus dicebatur. nam illie folo rumpuntur conchz,quó cibus eximatur : aut incifo neruo;quo fe contrahunt ac diducunt, aperiuntur; Hzcille.Videturautemanguítiorem feciffe prouerbii vfum, qui communior effe poteftad ren quam- uisquz nullo negocio peragatur. Conchas legere.Summi ocii eft(inquit Erafm.Rot.) conchas & vmbi licoslegerein littoribus,qui lufus effe (olet puerorum. quanquam transferri poteft ad eos qni aliud a- gentes, obiter etiam leuiora quedam animi gratia admifcent. Craffus oratorapud Ciceronem libro De oratore fecundo,de Lzlio & Scipione loquens: Non audeo(inquit)dicere detalibus viris , fed tamen € ita folet narrare Sceuola;conchas eos & vmbilicos ad Caietam & ad Lucrinum legere confueuif- íe;& ad omnem animi remiffionem ludumqy defcendere.Idem Va- lerius Maximus libro 8.cap.8.deScipio- ge&cLeliorefert. — DE — -— 9À2P?"wu De Conchisingenere.L ib. IIII: 263 DE CONCHIS DIVERSIS. Ce DE CONCHA IMBRICATA;RONDELETIVS, ONchahzc ett diftin&tione tefta p à AA ES imbricatim vndata , vtloquitur Plinius, quamobrem Conchamimbri- catam vocauimus, teftaenimad vnda- rum fefe attollentium fimilitudinem di ftin&a eft, qua diftin&iones cumalie : aliisinfidiantimbricum modo, Cócha imbricata dicitur,quemadmodumà Vi truuio imbricata cementa: Incerta;in- -quit ; ccmenta alia fuper alia fedentia, inter fe imbricata , non fpeciofam , fed firmiorem quàm reticula preftantftru- &uram. Imbricata, inquit Budeus , ap- pellat inter fe herentia imbricum mo- do. Suntautem imbrices tegulz curuz, uarumaliz aliis imponuntur ad ar- CE cendas à tectis pluuias.EafdemConche xi b i hutus diftinéttones non inepte fquamis compares,fic enim fquame pifcium rotunde difpofitz funt. 20 Conchahacmagna eft, & lata ambitu inferiore, laciniofoac eo firmiter coherente. Tefta dura eftin- toss LOL L- «Cato dura ac concoctu difficilis,alioqui fuperioribus fimilis. | d LoT Frequenseft conchain oriente;reperitur etiam in Oceano, | Yl À Grecorum vulgo aganon vocari audio, & à Caloieris Arabic,id eft; ceenobitis qui illic funt Tridac A. í nam,(vtannotauic Bellonius)Vcerum Tridacna quorum meminit Plinius,effe non poffünt.Sic enim il- Li/3a.ca5.5 lecum de oftreis loquitur: In Indico mari Alexandri rerum autores pedalia inueniri prodiderunc. Nec moninternos nepotis cuiu(dam nomenclator Tridacna appellauit: tantz amplitudinis intelligi cupi- ens,vttermordenda effent. Exhis verbis nihilaliud te&é colligas, quàm Oftrea in India valde magna re periri, vbi omnia grandiora effe quàm apud nos fpe diximus : qua magna oftrrea quidam Tridacna ap- pellauit,quianon nifi tribus morfibus degluciripolfunt. Hzc Rondeletius. 39 ArPlinius quz Tridacna nominat , non eft neceffe de Indicis intelligi, fed degenere altero poti- us, que velapud Italos reperiantur, quemadmodum internos inquit. Vide infrain Oftreis diuerfis Eellonii verba: & noftrain Corollario. "e | TES i DE CONCHIS STRIATIS RONDETLE TI VS. ; Á Kib.g.cap. 33. . ur — , ke oue s us M RAS T primam exhibemus eam , V quecommuni nomineà nóftris Coquille vocatur, ab Italis Capa ton-- dà, à rotunditatae. IZ * "e Duabusenim teftis conftat multum cauis,& in dorfum multum elatis vt adrotundam figuram multum accedant : intus leues funt , foris ftriatz Pectinum modo;inambitu ferrarg.Harumaliz funtalbz , alie ni- gricanc;alia flauefcunt;per ginglymum colligantur: vtriufg; enim tefta apophyfes fe(einuicem fubeuntes coniunguntur. «4o ^ . Catoduraeft , difficilisq; concoctu.Tus ex eaaluum foluit. $9 ExConchahac & caeteris qua fequuntur vítis,& in cinerem redactis dentifricia optima conficiun- E£Ute ; 2 F G M: M Altera Concha ftriata prioti fimilis eft;ni(i quodillaaliquotlineas rantumalatere ad latus per ftria- rum tranfuerfum ductas habet : hec non lineas bs ; fed virgas lacas ficuti fafcias per tranfuerfum ducas habet. Eftetiam rufa: vnde Concha (triata;fafciata;& rufa dici potelt, Tertia Lib.g.em3$. rabicis, (margaritis) 5; — 7 ^ De Aquetllbus: E EA, f X A. | C. ATEA HI TertiaC oncha ftriata cateris longior eft;oui figura;teftis multum cauis;canoliculis parum profundis aliquot lineis per tranfuerfum duis. m à s ag C OR OLLARIV M Cowucnurs ftriatis R.ondeletii , fübieci fpeciem illam quam Venetiis rotunda nomine pi&am accepi. Rondeletius primam é tribus ftatis (uis rotundam vocat. l DE CONCHA ECHINATARONDELETIYS 6 E Chinatam C TUNES ab afperitate vocamus,ficut tig aculeatam ab aculeis vocare poffumus. In hac v- cur Plinius. Nam & Iubatradit A concham elfe fimilemPe&ini in- fecto, hirfuti Echinorá modo , ipfüm vnionéin carne ipfa cffe grandini fimilem. Hec Concha fuperiorib: &z Pe&iniftmilis eft.teftis admodum concauis;ftriatis in ambitu incifis.In ftriis fiue cxochis eminent aculei fre quétes,incurui,certis interuallis à fefe diffiti , qui fi vi autaliaratione exciderint , veftigium fui relinquunt. Quodàme temere dictum non eft: funtenim qui pu- tant Conchas oés ftriatas aculeis illis armatas elfe, fed . i,quod falfum Cre roattritu & marisiactatione rump! effe experientiadocet.Nam in Echinatis fractorum a culeorum veftigia femper apparent:Cóchas vero ftra- tàs tantum ét poft magnas procellas inlitore fcpiffime videas fine vllisaculeis,eorumue notis. Vidimus etia : fxpe conchas ftriatas fine vllis aculeis retibus captas. Quare hancà cateris differre certum eftafperita te & aculeis.Carne veró interna& fubftantia plané fimilis eft, Hzc Rondeletius. 575 WPET Iubatradit Arabicis (margaritis )concham effe fimilem petini infecto, hirfutam echinorum modo: ipfüm vnionem in carne,gran " dini fimilem. Videinferiusin Corollario inter Conchas diuerías M; de Concha maris Rubri.item in Cor Pr Ne niones reperiri tefta 49 je 4 D ollario de Margarita A. COROLLARIY M. COEIYITUTS 4 Concha echinate Rondeletii,fpeciem aliam fimilem , quam Venetiis olim accepi,rion puto tamenin Adriaticoaut mediter raneo inueniri,fed Orientali Oceano;adiungere volui.Teftz v- teque figuratum foris,tum cauitateinterna, qua caput veríus recurua eftinuicem fimilcs funt.hoc pulchrumin eis: tribus in (ummitate articulis ginglymo iunguntur , ita vteminentes v- trinque mucroncs mutua infertione,vterq; in oppofite teftea- cetabula, cohzreant: atq; ita fit, vt quoniam concha tota alter- natim & ftriis eminentibus exafperatur , & canaliculis cauis (quos & ftriges vel ftrigiles dixeris)(ulcatur,infma parte ftrigi- lés oppofitis committantur & refpondeant ftriis , his promi- nentibus;illis fabeuntibus. De Conchis diuerfis C. Lib, I V. 26$ DE CONCHA LONGA, RoNPELETIVv; a e Le re 2 VET rA CIC BU ERE SAM UNI FEE P Y AEYERE EC CUCEPEDUMET LLL EIUS, TOT 1. tà fpiffiores funt. magis rugatz ; colore variojin ambitu rubeícente ;inmedioalbefcente , intus candido cum|leuitate. Ex hac calx conficitur. Dentifricia oprtimaex eiufdem cinere parantur, COROLLARIYMHM. HZ c Concha dusbus magnis & longis conffatteftis. Chamz glycymetidi fimilis eft:fed tefte mul- ge ES s» SN HESSEN NS rm T Mass hee Ld je . Conrchelongz fpeciesetiamin dulcibus aquis repétitur: cuiusteftamalteram patté eius intetna expreffam hic exhibemus.alteram non vidi : fed binas (miles elle puto, & ginglyrmo articulari, Süpers 40 ficies externa fcabra eft, quaadempta interior leuis candicat margatitifere conchz inftar. &,fibene memini, inhis etiam conchis matgaritas exilesinueniri aiunt. DE CONCHA ALTERA LONGA, RONDELETIYSt, (9 cu AM hancDactylum effe feu Vn- guemfalfüm t eft. Neque audiendi funt, ij qui his quinque vocibus , Aulo, Da&ylo, Solene, Donace & Concha longa; Plinium go feorfumad huncpifcem fignificandum vti tradunt. Neque illud rectéab alijs (cripturmi elt , Digitos Conchas longas vocari. Nam Plinius lib. 32. cap. 9.diuerfis locis de hislo- cutus eft, vt de diuerfis rebus. Iecinoris do- LL YN 77 B G T Notat Bello hirum. Vides Vnouiiui ex Bellonio. Covcbas [am- loribus, inquit, Ícorpio marinüs in vino necatis; vt deinde bibatut: Conchz longe carnes ex mulfa £^ "tri a di pota cumaqua pari modo, aut fi febres fint ex áqua mulía, Deinde multo poft, Mares alij Donacas, * alij Aulos vocant, foeminas Onychas. Vritiam mouent mares : dulciores foeminae funt,& vnicolores, Quid vero de hoc Plinij locofentiam, poftea exponam, acque alios efTe Daé&tylos à Conchis longis de. mon(ítrabimus. M Hanc quam hic exhibemus Concham longam Plinij effeaffirmamus, quod nulla fit hac longior. & 6o ftridior. Noftri Cwulier vocant. vwd differre: Tefta eft alba,afpera, lineis multis & diuerfis diftincta, Quá parte replicatur, foramina multa habet 5 ordine difpofita.In noftro litore frequenter iacetites reperiuntut., DECONCHA PIC TOR VM; ROO CN UD Ed E.T 1) V $ I & Concbas eam numerat Ariftoteles qua pictores vtebantur,non in diluendis aut afferuandis coloribus, ad quam rem pictores hodie Mu(culotumteftis vtütur: fed cuiüs teftac fàdebantur, quód conficiendis coloribus vtiles effent;ne quis cxiftimet ex interno corpore faaiem aliquam velütiexDPüt» d puris Libgde xg, puris & Puccinis infe&urz vel pidurz vrilem colligi. Verba. €aps. funt Ariftotelis: 0/3 ol yp Qc óspéq) pev 3 Au y e 7€ qUAU A Ear ea Gau Ais od ÉEolsy Ea vt avos Üorraveren. eie) v Via c0 Ui NIS CS TIEPÀ TH; qi- grec vic aC4Kaeio» . Conchaque pi&oribus vfuieft, craffitudine plurimum excedit:& florem illum nonintrateftam;fed foris ha- J bs repericurid genus maxime? circa Cariam. Huiufmodi eft có - chaquam hic proponimus ,teftis fpiffis, intus leuibus , forisin- «qualibus& aíperis, Cinnabaris aut Sandarachz colore, figura ipond;lorum aut ihinorum Oftreorum.Hancaccepi à Gulielmo du Choul Allobrogum prefecto,viro varigadmodum & antique eruditionis , cuius egregrium Ípecimen eft editurus his libris quos propediem publicabit. is ad fingularam do&rinam, fum- mam ergaliteraxos omnesliberalitatematque humanitatemad- — iecit, quain me quoque vfus Conchas aliquot;atque turbinata depingendo dedit. DE QQO NGH-A Q OR A LLII À; V LIRCSQ! ON DERI SEBUE UE Sp SC 19 A (25 oNcE fupradicte fimilis efthecqueinmari noftro reperitur 7^. coiore fcilicet . rubraenim eft, corallum plan& imitata. ,. vnde- B corallinam nüncupauimus, figura. diffimilis : externa enim teftarum part pectinem refert : nifi quod h&c ftriata non eft, fed lineis tantà afpera; & tuberculis rubris inzqualis ; intus lzuiffima, candidi mar- moris colore , Spondylorum modo colligantur tefte vinculo nigro, tenues func, fed fatis dure : Càro dura, odore virofo, fapore falfo. Raro ceperitur hac concha : & vix; nifi poft diuütinosauftri flatus, & ca- niculz exortum in litus eijciatur, D. C ONCHA KVG AT A. RomwNsEÉEETIYs. 20 B'& f Acn hacconcha, &linels multis, & elatis per tranf- & uerfür ductis valde rugata eft: teftis valde fpiffis; intus lzxuibus & lplendoris argentei,qua parte concham margaritife- ram, matrem perlarüm vulgó dictàm refert;per ginglymum arti- culatur:teftaraum eniminin fummoapophyfes viciffim recipiunt & recipiuntur: quibus acceflit vinculum robuítum , dicas effe dentes pectinaum Coeuntes, E Teft- ob fpifitudinemin]lamias & frufta diffeca ntur, ex quib. fpherulz precum conficiuntur. dentifcalpia quemadmodum ex matre perlarum, fed non adeo fplendida : B Inhacconcha vniones reperiri non dubito. DE CONCHVLA RVG AT A. R- OSN« B BvDaE PUL NS. YONabimoad fümmumlineas ductas habet hec conchu- la, fedà lateread latus: multas veluti rugas fparfim & fine otdine:quarum quzdam imperfec&z funt, & in mediam teftam definüt. Teftenoníunttumideg & in dorfum elatz, quemadmodum ftriatz om- nes , fed depreffe : colore vario. funt enim ex albo cineree , &adliuidum accedentes. Labrateftarum craflafunt: & tamarcté connexa,vt line vi nó aperiantur, faciliusQue rumpantur teftz , quam pateliant,quod i C€ha- "arum natura proríus alienum eft quarum reftz hiant. Vnde eoserrare 4 Bellum Y conftat qui hanc Conchulam pro Chamepeloride exhibent.Hzc con- 14XAÍ. chaarenz modicum recipit per lateris rimam. aquam fugit ore quod illic fitum eft, rotundum & inambitu finuofum.Iftas conchas Veneti biuero- nos fiue piüeronos vocant. Maíhlienfes Cloniifas.Ligures Arfelias. DE E ADEM, BELLONIVS, QVI CHAMAM pelridem noveisat, qued reprebendit Rondelesius , EG A Regiasautbafilicas Chamas Galli Pelourdes,ad Peloridarum vocemaccedentes dixerunt, ( Roude- Jetizzn.ex Couch» lara variam Cj ll co Pei ae v oretie am y el«tuer: alcrié zt efc. )Maflilienfes Cloniffas, Vene- ti Biueronos,Genuenfos Arfallas, Hifpani Armillas; Anconitani, Rauennates & Ariminenfes Poue- razos,quaíi pauperculos nominant,quodi.lic nimium popularis, pauperibulg; offerri folitafit.A la- toautem,in quotum manibus , tum retibuseuerruntur,nomen habent. z^: enim lucum eft. ( Repre- bend.t banc etynsolesuam &enideleti nes v fonda ('hazpos Peloviuts. ) Alii dictas à Peloro monteSiciliz volunt. p Differuntazutemà Calcinellis, ( chamis piperatis, ) quod curbinatiori & grandiori corpore conftét. Calcineliz enim(quz & Beueraze dicuntur) compzefliore funt forma;tefta tranflucida, ac multo quá chameleios teneriores. Mediaautem eft interalpezram & lzuem confticutione & natura.non enim ita ho tret,vt afpera:neg; ita glabrefcit,vt lzuis, albo pretereà acfuluo emblemare diftinguitur: vnde Ca- patozolà ( iat ius € qued, Cpu Acla Villzo ito, dL Us Juri iS C2 Ht MIA Veustitó appa roz za uelvoz Aula veryo ie. &MCÍUSEP. " DeConchisdiuerfs. .Lib]V. — 257 dicuntur , aberuditis quibu[damillic tlerides exiFlimantur , 68 à Grecorum vilro bodie ópuwrz) dicuntur, boc eff faf files, nam in fundo (em limo smarit a dentibus ernnintur, T eslam earum leuem cb» albsdams effe puto. ) dici puto, quód exrubro fubfuluafit, m . | | | Eiusautem caro durior eft, quam]zuium Tellinarum & Peueraza- à) rum, Emollire aluum traditur. Sed & Diphilus copiofum, bonum; faccum gignere tradit, & ftomacho gratum:nec facil? excerni. || COROLLARIVYM.. 1e ,, Hzcquoq; aut Conchulz rugate Rondeletij eadem eftjaut planà fimilis;neque pofuiffem, nifi iam prius habuiffem fculptam. U. eid DE CONCHVLA VARIA yw ^ Ass qu RownDprzLETIVs. Á .. D fauces Malgurianas Capitur frequenter Concha parua; teftis X. fpifTis & depreflis, que lineolis multis & admodum varijs diftin- &cíunt;ob id variamnominauimus.Chamz alpere non valde diífimilis fed minus afpera eft. NO nd T "i Carnee(tdura;lutum redolente; fapore falífo,ob idius ventrem mul- tüm ciet. À pauperibus folum emitur... | "Mocant xul go noftri pelorde, ( boc nomen etiam concbule regata Rondeletz Bellanius wibust, de quaproxemé (evsprum eft : ) qua vox etfi Peloridi affinis fit;tamenlong? aliaeft Conchaà Chame peloride dictam; putoàno- ftris àluto & fordibus: foedas enim res & Íordidaslordes appellant. R.e- XPLolad, peritur eadem frequens haud procul à Narbone, toto luto oblita, vocaturq; 1llic Pholado,quafi tu. ^ P?ra&er, e|» dicasà verbo ease: quod latere,velin latibulis degere fignificat, que appellatio apté conuenit: nam conchze iftz in luto latentes degunt, Ízpius ad pedem vnum depreffz. Has muliercule venantur gladijs latioribus , autalijs ferramentis in lutum altiusimmilffis Vteleuent.Ob hác concharum naturá .. 1neam fententiam inclinat animus, vt eas QuAeJas Athenzietfe putem,quarum his meminit: Ait po- .39 j4bec mAvreoQu regot s Joupades d|;. Pholades multum nutriunt; fed virofze funt. Et: Aie pa a3ec Ceu, 1 ÉoupunDei 02 49) xxi uAci , Pholades origratz funt;fed virus refipiunt,& mali funt fücci.Et Phauorinus 4^7 €uAwibec Gcpoia, mvas [ouaoon . Quod fi cui hzc fententia non probetur, easq; tantà Pholadaselfe velit, quz in faxorum cauernulis , non in lutolateát , de quibus pofteà dicemus; ( elemento P.) non valde re- P ugno,. A B DE CONCHA RHOMBOIDE, VEL MYSCVYLO A STRIATO, RoNPELETIYSs e V. AM hic reprefentamus Veneti Muffolo vocant. ( Fide 2 (Q7 (n Coroliarzo de AMu[culiz, sm (onchie diuerfis M. ) Grae corü 46 vulgus Calagnone, apud noftros «you QO- eft, Falsó GaAavav quidam vocant: nam nihil fimilitudinis cam quernis glandib. habet, neque infaxorum rimis nafcitur, quod temere nonnul- liatferunt. nequetefta leui contecta eft.neq; huius caro tenera eft; neque palatograta, quod de Bálanis fcripfit Atheneus: fed düra, virus olens atque infüauis. Opinionem etiam eorum qui £x Lib. 5. fpondylum appellant, fatis refellitteftarum connexus , de quo Spondylum in fpondylis dicemus. Huiusnomen nullum equidemapud veteres reperi: quare Mufculum ftriatum vo» efe. recte dici poffe puto; quod tefta ít Mufculorum marinorüm teftz fimili,fedípiffiore&rfirmiore. Pre. — , tereapars quacohzrentteftz;recta eft fere, veluti in Mufculis,altera parterotunda:rectaferé;inquam, £o dempto teftarum capite,quod in angulum fatis prominet, yt figuram rhomboidem (atis apté tota tefta repra(entet, vnde Concham rhomboidem proprié appellari poffe putem. Abangulo capitis teftarum ducuntur parue ftriz,aliz rectz, aliz obliqua. Tota concha nigricat. Duraeítadmodum carne, fi cum alijs Mufculis comparetur , Raraefthec concha; quod inalto mari degat. DEEADEM CONCHA, BELLONIVS: IPSE BAL A- num nominat, :quod taxat, Rondeletius. T Balani faxis multümadhzrent, immobilesd; funt;teftaleui contecti, Vulgus Grzzcum Calagnones A . vecat. Veneti ( apud quos frequentes funt ) Mouffolos,dum fortaffe mytulos dicere ftudent:funt enim " hisfatisfimiles.Porró quercinz glandisformam habent, vnde& Balani & glandes Grzcis ac Latinis 4e dictifuntqui Spondylos Latinis vocari putent. Plinius vero ad diuerfa animalia vtríqlie nomen trás- fert. Columella inter Concharum genera annumerat. Paulus concharum genus Condylos fcribit, quostu fortaffe Spondylos dixeris. ; | : Deco&um eorum ( vt prodit Xenocrates, Sedlec de veris balimi accipi debent : dequsbus üprain B. Ele- & mstato fcripfimus ) suum ciet:qui veró faxis non adharefcunt;acres funtac medicamentofi, magisq; aluá perturbantszatque vrinam minus concitant.Galenus eos incibo precipue Sera ang eo loci pro- ueniunt, vbiaquz marinz admiícetur fluuiatilis;faxisá; adherent: ij namq; inquit)dulces & habitio- res, plenioresq; »copiofum przbent fuccum,quo & abundé nutriunt, aluumque permovent , oriac ftomacho pergrati,tenerioremq; habent carnem,& vrinam cient, Balanutm nom effe. B F c a Iconem Xib.4.. debift. SrERAS cóchas,;firiatas,rugatas,executi fumus, fequütur leues && non ftriatz. has .n. itadiui- TAC e T yt . 268 ^8 De Aqüaulibus;^« — Tconer Bellonij omifimus ,'quanquam diffimilem" Ec ems 318 quam Rondeletius exhibuit: ceftis breuioribus & obtufioribus, nóitainanguftumabalteraparte exeü- tibus. Eiufdem generis effe puto hanc etiam concham Venetijsad viuum effictam hac forma. ; Tr ^DE CONCHIS'LA V ÉB VS: - EA : e i R o E DEL xr" v s. - ys 2d - LA -€- 44s .s 1Q: anim.cap. 4- dit Ariftoteles: "n v]: rdv vv ógpaicov diat Depot cye9c daa eiat, po yà Aeiesponxas Gg , alcareo mwAlu) wor] phe y tot) erypuo. Evita ot xa AS uou geXaxbee. Ta devel y olov oi ipw Osptat, 490 rar y 19r] ojo onyx av vit x9) X Hpux 6c. x vua a2 udo bg Gouoo $ewv 0iOv rele y 4 90 5 y qi fet «28e aibaGOumw; Q0 y aATE av1yvoct y Hd Xóyx,uv T guC-. Quem locam non fatis expreflit Gazahoc modo: Ipfarum eciam teftarum magna varietas: nam alizlgues,vt Vngues,Mytuli, & Conchatüm quzdam quas galadas appellant. Aliz fcabrae; vt Oftrei, Pinnz, & Cofiche nonnullz,& Büccina. Quzdam etiam pedinatim diuifz,vt Pectanculi 8€ Concha-- rum nonnullz.Ariftotelesteftas diuidit in lues &'afperas.Rürfus afperas:in virgatas & nori virgatas;" Suntigitur teftz quedam alperz & non virgate,vt Pinnarum teftz.Sunt quedam aíperz & virgata, vc* Pectinum teltz. Quare fic vertendum fuerat. Teftarum magna eft várietas.aliz enim lues funt, vt Vn- a o. gues,Mytuli,& Conche quedam que galades nominantur. Quedam afpera;vc Limnoftrea & pinriz, - & Conchz nonnullz. & Buccina. Ecafperarum quidem alie fünt veu ,vtPec&ten:alig nion virgatz, Virgata. q4. vc Pinna. Hactenus Ariftoteles : qui virgatas teftas appellat non fimplicibuslineis auttuberculis; fed: virgis elatis & ftrijs alperas,de quibusac dealijs aliterafperis iam diximus. ; ^ E417 A Lauium difi-.— leuiuminter fe differentiaeftà magnitudine & paruitate;a craffitudine & tenuitateteftz; à colore, $e TERI. - quedam enim totz nigrz funt,quedamalbz: quedam nigtis lineis difüináe, aliz pürpureás;tranfüeze: fas & rectas lineas habent; de quibus deinceps. | A 4 . DE CONCHA GALADE ET CORK-. 3 CHA NIGRA; RONDELETIVYS wt io uw CU V : "4 A C OucnuaAE jd: Latinum. nomen nullum inuenerunt; AA quare GazaLatino nomine víus eft.Hasinterleues nume- rat Ariftoteles, vtfuperioricapiteprotulimus. ., — B Fortaffe à ladteo colore dictz funt 5«Ae3«c: funtenim can- didiffimz,maximz,& lzuilfime.Nonnulle parum purpurafcen- tes, quedam flauefcentes reperiuntur, ed intus omnes can- didiffinzfunt. | p Garoalba eft,dura, conéo&u difficilis, fuccum craffum gi- gnit. ius ex his aluum motet, fiper fe coquantur, velfine multe aque ad miftione; fatis raro:capitur. : - ' Hisconchas nigras opponimus,quas propria pictura non egere exiftimauimus , quod füperiatib;. Conchae mi q P gre. plané fimiles fint; nifi quod intüs & foris nigricant. caro quoque minus candidaeft, vtraq; non admo- -dum concauaeít, & tefta una cauitate fnaalteriusapophyfim recipiente firme colligantur , Hzc ille.. ;Bellonius Galades elfe putat. que alio nomine chameleues dicuntur :. de quibus inferius, Rondele- tius negat. eni al DE CONCHA FASCIAT A, E RoNDELETI!IYS. Á B c vpegnionisvs duabusfimiliseft Conchaquá hic teprefenta- mus ,nifi quód pauló latior eft, quod lcuibus videtur peculia- re. Pretereà quinque veluti fafcias à lateread latus ductas lasets fimiles quibus puella noftre capillum redimire folent: quas Vettes "appellant ; id eft, vnde& hanc. Concham coquille vetade nun- cupant; Inde Latine fafciatam vocauimus,non inepte, vt arbitror. B Teftaeft admodum lzui; dura, marmorea. Ff Hacíucco & fubftantiaà faperioribus non differt. Aaa. — Huic fimilem plané adiungimus, quam ob id peculiariter non depinximus. Differt tantumlineis purpuraícentib. quas per tranfuerfum ductas habetà (üummo ad imum ;alias partim flaueícentes , par- tim albas;intus tota violacea eft. Teíta éftleuiffima , fi qua (italia; tenuis. Vna lineá cayaalterius tefte longam apophyfim excipit ; & fic arcté colligantur. 1 | | m : DE De Conchisdiuerfis. Lib. ] V. 269 DE CONCHA CRASSE TESTE, ET CONGHYV. LIS V ARIIS, RONDELETIYSs, GALADE & chama afpera hec concha figura non dif- fert, neque vitaautfübítantia, fed craffitudine tantum B teftarum. Hz lineis aliquotàlatere ductis diftin&z funt, nihil- ominus tamen lzues funt. Ex his vftis & in cinerem redadtis praftantiffimum antifpo- 702 A dium fit, quodin fpodij veri vicem commod? víurpatur.Fiunt 7 : 10 &exhis dentifricia, & exficcantibusadmodum medicamentis MUT G a e E EA L gere c iro Mab M TIR ETT Ee vtiliffimé admifcentur.fit & ex.ijfdem calx. Sunt & conchulze quadam afperz, quzdam lzues nucisiu- glandis magnitudine,qus maiores nunquam fiunt; Greci xoyx eso vocant:de quibus Diofcorides lo- corrupt, ju. quitur, vt citauimus quü de Chamis ageremus. Ius earü;inquit,cáaquamodicaelixarumaluumciet. g/zdiagni DE CONCHA MATRE VNION V M, iN RoNwNDpELETIVYVS. P YLCHERRIMA Concha& margaritifera;lingua Indica 8doCce;. dicta fuit. ( ide infrasn Corellartio de Margaritis. ) A Gallis AN acre de pertes, pro Matre perlarum ( nos enim perlas vocamus, quas Graci Mxap)eeATuc, La- tini vniones ) quod frequentiores & meliores vniones in his quàm in alijs Conchis vel Oftreis inueniantur:nam in alijs etiam conchis margaritz pro- ueniunt;de quibus fuolocotractabimus. Hzc concha magna eft, fpitfa, modice caua;figurá Pectinum emula:vna e- nim parte aurem habet, & oramina parua quz non permeant. Alterarotüda eft,areentei coloris & fplendoris, maxime ininterna parte. externa nonnihil flaueizic. Tota lzuis vn1ionum modo. Hanc pro Matre vnionum veriffimé reprafentatam fuiffe docet Athenzus his verbis: Androfthenes in Nauiga- tione Indiz fcribit, Turbinum & Choeriorum,& aliarum Concharum for- mas ibi longe alias( idee rsoxixes y ted zo dle coovc T aui qui, id eft formias va- 39 rian ci multo praflanttores ) effe quàm apud nos. Illic & Purpuram naíci, & cz- tetorum Oftreorum magnum numerum.Sed inter alia peculiare id effe quod Berberi vocant , in quo margarita gemma nafcitur, magni pretijin Afia; venditurá; Perfis & nationibus quz ad Orientem fpe- &ant pari auro repenfo. Oftreum afpectu Pe&tini fimile ett, Conchanon ftriata fed plana.fpilfa, ( «ev. "P Écpeicov Eyre y od d] , ) non vtrinq; aurita Pe&tinis modo, fed altera tantüm parte. In eius carne g&- ma concreícit,vtin fuillaerando: mod colore adeó fimilis auro , vtcumeo coliata non facilé inter- noícatur, modó argentei coloris, modó omninoalba & oculis pifcium fimilis, Hzcíunt quzcertàó confirmant nos veram concham Índicam qua GésCse, dicta eft, reprefentatfe. bu Eadem ratione arbitror vnionem in conchis concrefcere,qua grandinem in porcis;calculum in re- "i? im Con- 40 nibus,velvefica. Quo anno hecícriberemus mortuus. eft quidam;cuiin altero rene eratiapillus cot ELE MEA scan conftans, quot in rene venularum erant ramuli,quarum particularum lapilli; extremum ve- 94AP* luti caput marmoris rotundi & candidi raftulum referebat,vel margaritz maiufculz figuram & fplen- dorem.id ex pituita vitrea concretum fuiffe exiftimo . Quare nec mirum fiin Oftreis & Conchis fene- fcentibus vniones reperiantur.De quibus plurafuoloce.Vide infrain ijs que de Margarita fcribit. COROLLARIVM DE CONCHIS DIVERSIS Concharum genere (unt Da&tyli,Plinius. Videin vnguibus. Itali hodie Capas(id eft conchas) ló- gasappellant. Sedaliz funt conche longzáPlinio nominate , cum inquit: Conche longecarnesex mulío pote cum aqua pari modo;aut fi febres fint.ex aqua mulfajiocineris doloribus medentur, Mapa? X9*y ^r ad qusc s TETIE y^vxdicaev Karys U2uov; ACT DR oy oou Ab yat, Sophron. qui conchas longas vide- 50 tur folenes;id eft da&tylos interpretari. ( Boéthij Scoti conchas margariti feros in Scotia vulgó viduará cupodias dicifcribit.) Conchulam oblongam alij cellinem;alij chemam macràn vocant, Marcellus Empiricus. é ONCH.E generaplura faxisaffixaomnem vitam traducunt, Ariftoteles, LrPApnzs, ideítPatelle,conchz funt petrisadhereícentes, Galenus in Gloffis. Vide fuprà etiam in Conchis ingenere A. ad duas fpecies commune vocabulum conche foleat exiendi. IcHTHYOPHAGI cum pertempefítatem piícari non poffunt. Conchas legunt permagnas: quarü tefta (axisattrita,interiorecarne cruda;fapore oftreis perfimili, vefcuntur, Diodorus Siculus. Conc quzdam habentteftas fubtilis & tenuis labijin extremo vbi coniunguntur:aliz per quá denías: vt genus illud é cuius tefta fiunt monilia & manubria cultellorum, Albertus.videturautem de éo Mir ation quadam concha fentire. : Cr vsirrs mordacesd; Conche;ceu mituli;pro efcaimponuntur paruulis raris; textu veluti naf- fis , in altoiactis,quibus purpurz capiuntur,Plinius. CoNcu.s quedam (atis magnzin pifcinis & lacubus reperiuntur. Has quidaminlixiuio deco- quunt;donec cortices teftarum nigriemolliantur vt demi poffint.reliquum album contundunt,& rore inter Pentecoften & Auguftum collecto deftillatod;, exci piunt, & fübigunt : inde globulosformant minimos , pertunduntd; acicula,& filo infertosad Solem indurant,&c. vt pluribusícripfi in Colum- ba.z. fic Margaritas mentiuntur. | COROLLARIVM ALTERVN DE CONCHIS diuer [rs apud veteres snermov atis , fecundum ordinem literarum . DeConcha Á c A T11 modo carinata, videin Nauptilo, À 13 AE conche, A&gj : vide Androphy&tides, Z£ 3 ÁÀ M A- - "T , Aquatilib 270 De Aquadlibus. AxATRITIDES Conchznominanturab Epicharmo, ezdem nimirum quas infrà Venereasne- minabimus. | ANARITES , vel Ánartes, Avacfnn à ejaomi ,oftreum eft ( id efl;teftaceum animal)conchz fimile; xoyx3):c. Varinus habet seyiudidec, ) quod petris vt patellz adh:zeret. Meminit eius Ibycus, item Heró- das; HporQU: $«we Tic y oipxid]o» ew eme. funt autem choerades, fcopuli marini.Et Afchylus infulas quaf- dam a/ajiivcebduc nominat, Arhenzus. Forté autem dicti funt À uaria, sor c oor , 4 awnpTi, qp à petris pendeant. 5v4e/747, «ox7adiov,id eft cochlea parua, à Nereo daemone marino, Varino.Vide etiam in Nerite,in x. elemento. A lineis xeryy - (xo^ Varinus ) 9zAeasiaceitas, Helychius, AwDpRoPHYcTIDES quedam Conchz memoranturab Epicharmoshis verbis : KauoYipolexvs- gavoi y Te s A vdpo QuiTiDos l'awrec ewüacrzon setovy. auquse de NóURars (' Aog ani gest. F1ae concha fortaffis contra- ria quàmreliquz facultate, Venerem non promouent, fedinhibent:autetiam fterilitatem inducunt, vt inde xexsd|xinot kvxyovo: hoc eft mal probatz ad feecunditatem, & Androphytides fortéà virorum & concubitus tzdio ac fuga dicantur. . G CarczuDzx genusconcha;Feftus. Tellinas Anconitani Calcinellos nominant, ad difcrimen al- terius conchz, qux abis Chalceneappellatar, Bellonius.Inditum autem hoc nomen fortaífis eftà cal - cequam éconchis quibufdam fieri teftis eft Rondeletius.non enim placet quod Bellonius fcribit, An- conitanos Chalenam vel Chalcenam appellare Chamam piperatam , nomine à Chamuladetorto. D E' CXPEAMN I'S mU N DSEUL ETE YS 3 Lf E Chamis omnibus certi aliquid fcribere certé perdifficileeft,tum ob earum varietatem,tum ob Difficuitai. MER 4 x s Ys i SERE T AE parum certas & diftin&tas earum notas àveteribus traditas. Quapropter minimé miror Hermola- Hormolau. um virum optimarumrerum cognitione pra (tantem in fuis in Diofcoridem corollarijs de oftreis & ijs m. eonchylgs paucitfima fcripfiffe,copia eorum & varietate, vtopinor,deterritum. Marcellus Virgilius (aA UP C eceé & Latine doctiffimus,in fuis in eundem autorem commentarijs, ab ijídem abftinuit,earundé CÀmmqtuitfe D SA 7 £A T : à E diftinctiones peritioribus relinquens.In genere,inquit,minorum oftreorum Chamz funt , tantacum alijsaffinitate, vt facilé inantiquis fcriptoribus confundatur earum hiftoria. Nihil difficilius in tota huiufmodi rerum commentatione,quàm in appellationibus hisconcordem veterum hiftoriam often- dielonium: dere. cb id peritoribus relinquimus : Hactenus Marcellus . Ab horum modeftiaalieniffimi quidam, m. perindeacfi harum rerum diftinctioni difficultas nulla ineffet: Chamas aliquot inepté depinxerunt, Coshamali. pro arbitrio fcilicet nulla veterum fcriptorumautoritatefreti, vnde pro Chamis € onchas fpeciatim quando gene- dictas vfurparunt. ( zfrgri Dec € veteres qvidam fecer unt . vadein Corollirio uo[tro de Conchis tt gezere.) Concha ro come ef», enim vniuerfe quidemteftam omnem fignificat, vtiam annotauimus: & vt aliquandonos quoq; acci- alas fpetie« ^ pymus,quum nullarerum confufio inde fequitur.Szd quum fpeciatiim de reb. dicitur,rerum fingularü PIN "T oroprijs nominibus vtendum.Hanc ob caufam Arifto teles Conchas à Chamis diltinxit libro s. de hift. JEN Te animal.cap. $- Ai d]: xy ront i62 Y aea , £i goAlcscs t5 xgbree er aric epus ^ auae bu sU sur) -Conchz, es peealisris, Chame,PcGtines, Vngues, locis arenofis fui ortus initia capiunt. Alio loco eiufdem operis conchard Lib. 4-cap. 4. fpeciesaliquot recen fens:Tefte (inquit) à fefe differuntzaliz enim leues fünt;vt Vngues,Mytuli,Con- ] che quedam quz galades dicuntur:aliz afpere;vt Limnoftrea;Pinna;concharum fpecies quedam.Neq; eftquod quisin Chamarum & Concharum confuía tractatione Diofcoridis autoritate fetueatur, qui Lib.z.cap.g. Ícribit: Kou o àx TV nua d: 9U TY a uv tat v ate io Cun40c, KotAlo vae adiu ui éniys Uer iue olvs di «C xvertu. Chamarum conchularumque aliarum in exiguaaqua decoctaram ius aluum ciet,id cum vinoalfümitur.Hic Chamas & Conchulas coniungit;non quod ezdem fint, fed quod ius ex vtrique eadem fitfacultate. Id quod omnibus etiam teftaceis commune eft:ius enimex omnibus;alua fubdu- cendz vim habet. Chama q"- — Nuncinquiramus quid fit Chamis proprium , quoà Conchis, quibusin multis fimiles funt,diftin- modo difiizgn guantur. Athenaeus : 142v dlg sc npa piuovéue lov6XHG» y E'zrn9u:-boicy p qt leue S TUS ET qu Ka*y Y'UALE TR ico iv ge o xeyititva id eft, Chamarum meminit Ion Chiusin Epidemijs,que Fortaífis pita à Grzcis nomina- Edttg. tz fant xona8 xeyyitiai, id eft ab hiando.Id etymum fecuti quidam Hiatulas Latine appellant - Sed cum Li.o.aW9 eadem voceetiam Channz nuncupentur,que à Chamis maximc diftant,vtin priore operis noftri par- te oftendimus;tutius effe puto Grzca appellatione vti Plinij exemplo;à quo Chamz nominantur, & Chamapelorides,& Chamgtrachee;atque alie ciufdem generis, Chamz igitur etfi concharum generi fubfint, hoc tamenà ceteris conchis diftabunt, quod femper fiant,& teftas apertas habent. (havarum — Harum multz funt differentiz. Athenzuslibro 3. Hicefius Erafiftratius ( inquit)Chamarum alias et[[erentta . ait diciafperas, alias regias afperas quidem mali effe fucci, pauci nutrimenti,facilé excerni,ipfis pro eícaeos vti qui purpuras pifcantur. Leuium autem przftantiz differentias magnitudine cftimari. Ali- quanto poftidem Athencus ex P'iphilo:Chamarum craffiorum( xav rdv ny eró ) qua parue funt, & tenui carne ( oftrea vocantur ) ba Hen funt, & excretu faciles, Craíf; veró, quas & regias, & pelorias appellant,multum nutriunt, difficile excernuntur, boni funt fucci, tomacho conueniunt, rzfertim magne. Prioreloco Chame inafperas & regias diuiduntur,videnturq; Igues pro regijs acci- pi. Pofteriorein craffas paruas & craffas magnas que cum Icuibus eedem effe videntur. A Plinio fpeci- es he numerantur, Cametrachea, Chameleos, Chamzepelorides;generis varietate diftantes & rotundi- tate, Chameglycymerides Nos itadiftinguimus vt Chamarum alie leuesfint;alicafpere. Leuib. Cha- mepelorides & Chameglycymerides fubijcientur, de quibus ordine dicemus. DE CHAME L£VI, RONDELETIYS. HAMELEIA àtefte lzuitate nomen inuenit. 4 Teftaduplici conftat , Conchis leuibus quz galades dicuntur, fimilis eft. Ab his teftarum fragilitate differt. digitorum enim compreffu frangitur facile, quod conchis & pe&inibus non euenit, Intss & foriscandidiffimg funtcaro quoque intus candida,in qua duo foramina cernuntur: alterum je 4e $9 De Conchisdiuerfs C. Lib. IV..— 271 alterum os eft, alterum excrementi meatus, vtrunque finuoftm eft, AB vt dilatari & conftringi poffit: hocad'attrahendam aquam illudad m B reijjciendum excrementum. Habct & wixeve vt conchz czterz, 1 Latere magis protuberante femper hiat. Inarenacum Tellinis capitur,qua de caufa fapiüs aqua pura elui BEP, debetad arenam expurgandam, qua expurgata dulcis eft & tenera, ali CU HANE Y ; E Conchus g4la- loqui vix edi poteit, cw des, a conchié POET E "m J ; m 3 [A Chamas eafdem efl? cum lguibus conchis quz »e&Aa3«c dicuntur, br donib differa. 7. falfumeft: nam Ariftoteles , vrantea docuimus, chamas à conchis aiat tai rd feiunxit; Zac elle, Sd d riflotelen aliqua drxeva conchas à caza dflan- xtfJe quidenss fed (Decte potiras qteam. genere, eir mbil probtberesáen zomen FTH geuori toti , teat fbecie: rab eovumi aptribuss wt inaliaum hoc Kondrlet;] argumentum fit, — Qade bac concha Bellenins Jévipfiss paso pst adferemvr. DE CHAT ME PEEORIDSE Rokb»zrzTrtYg ! 77777 d ELORIDAS Áthenzus vnolocoà Chamarumgenere fegtegaffe videtur ex (ententia fortaffz Dhi- Jillig: 433A toVo oae gony eg 22 TEAGP CT 5 isi LUI ENETA! vro Neuy uljuv. Pelorides vocate Á funtà dictione qx«e/9-: maiores enim funt Chamis , & ab ijsdiueríe. Alioloco ex Diphilo pelorias Chamas craffarum fpeciem facit, quas & regias appellat, qux & maiores funt. Chamas etiam peloridas 3o appellat Plinius. Hos fequimur, ac Chamas peloridas, fiue pelorias, fiue pelotinas à magnitudine di- &as fuifle cum veteribus exiftimamus;,id quodinnuit Athenzus prioreloco modó citato:nam me we cy [27 WP fiue aeAopo: fignificat v eyo qu) reos) idet, magnum & prodigiofür, Veldic&tz funt peloridesàPe- n. ? loro Siciliz promontorio,t iuxtaillud Pelorides optima reperiant, [Iulius Pollux de ciborüanri quorti przftantia verbafaciens: Apud veteres in preuo fuit Murenaex freto & Murena Tartafía: Placebac . Thynn? Tyrius, & Mugilex Sciatho,Hosd? ex Melo,CGchz etiá Pelorinz,UsAsenas, )vndefor adeptz quz nunc Pelorides ( 1:242/3 ( vocantur. Ex his apparet infignis error eorum T qui fcribunt T-Belonzwa Peloridas nomen habereà luto; in quotü manibus, tum re tib.eueruntur:pilos enim lutum eft:ficenim "tator. corum cripta verbareperio. zzAx quidem lutum ett, àquo axse/duz & amioolus dixiffe Oportuerat, non geNweA0as , & meAmpios ,G men», ficuti omnes extulerunt, Preterea illud à memoria exclderat, . 4? autfortaffe ne legerant quidem,quod (cripfit Ariftoteles, Conchas, Chamas, Pectines, Vngues , locis PUN arenofis prouenire, non cenofis. Sed omiflfisnominibusrem ipfam depingamus. ii iir Aae, ' Chama peloris duabus conchis conftat, quz nunquam itaiunguntur quin femper hient, & viuo & Dh mortuoanimante;etiam fine calidi conta&tu. Ez oblongz funt & lgues,ex albo purpura(centes,in me. dioconnexz. Carointusalbaeft: quz etiam contracta tota tefta vix capi poteflextenta maltà longior eft; rotunda, fpiflà, pudendo virili non abfimilis; digiti medij craffitudine, In extremo altero forami- naduoapparent, alterum oris eft, rotudum, alterum excrementi. - Santones conchz ftri & non hiantis fpeciem Peloszde appellant, quz voxàPeloride deducta effe A videtur. Sedea Chama peloris non eft, cüm magnanon fit, nequehiet, ( Fide fapraia Conthela rugata pai Libros, té nomé i ; : ASH UR outde $23 ex Bellona. wA sa eL etiam pelourde a. [Is ad mare AMeduerranenm difta, Rendelenio fepertás Concbulavaria.) — 2emuem.non Caro Peloridis duraeft, ob id difficile excernitur & multüm nutrit. 'eff Peloyig, DpDEk GHAME GEycCYMERIDE RONDELETIVS. 6o zT m n "» DRE piii] eL RULES dub i!) Ji Tra 2H JATEORE, AR c i ? Ln " f, á C HAMARvMgeheriyNiwo«caccedent, Plinij & Macrobij teftimonijs. Chameolycymerldes, A -4 inquit Plinius, auz funt maiores quàm Pelorides. Macrobius in ccena adij-ijciali Lenculi flaminis appohtas fuif» dixit, & nequis eafdem effe Peloridas & Glycymeridas exiftimer, maiores ícilicet Chamas,leg:t Macrobium libro tertio, — Saturnalium, — Ante cenam ( inquit) Echinos, : X. 4 Q&üreas 272 — .. De Aquatlibus Oftreas crudas quantum vellent, Peloridas, Spondylos &c. Pauló poftalíaedulia enumerans , Glycy- meridas, vrticas, &c. Sunt autem Glycyameridas vocent, quafi ex dulciamaras. Quodfiitafit, cor- pofitam nomen ex Graco & Latinofuerit, quam compofitionem improbat Quintilianus. B Glycymeridesigitur chamz fünt maiores quàm Pélorides: tefta oblonga, Mytulorum fluuiatilium tefte modo, fed duriore & fpiffiore, rugofa, non tamen ob id afpera, exalbo rufefcente: carne & fucci F bonitate Peloridi fimiles. | Eafídem elle puto cum ijs quas Pelorides maiores Athenzus libro s. vocat. j » "pa "ds Hermolaus Barbarus conijcitapud Plinii poft verbahac ; Chame glycymetides quz funt maiores Cori,d, Quim Pelorides, pro colyciafiue corophia, legendum corycia ex Athenzo qui fcribit conchas quafdá Crjchams | à Macedonibus vocari «ojvxsc, quas Athenienfes xoe/sc nominant. Sed vtut apud Plinium legendumfit, 1e [mntafpre, monpotes coryciaad chamas glycy meridas referre: fic enim conchas afperas vocari fcripfit ex Hege- non glycyme- fandro Athenaeus: Hegefandcr (inquit) in commentarijs ait conchas afperas vocari à Macédonib.Co- rides, rycos, ab Athenienfíibus «ecc, id eft, arietinas, Hec Rondeletins: [ed an nocise vekle arietinas interpretetur dubi" tart potesí. e/Tpud He[ychsnm pennitima per iota [erabatur: A'Mlurasos wie gor etos wey aus xol wot. D-E OG H^Á.M ÀA ASPER À. RE: GC GHcHSGEGBSTOILOOS H'M AI eov ec, id eftafperz ;dteftarum externaparte dictz funt, ob lineas tranfuerfías, oblipuas multas, cauas,eamque ob caufam mufco (pe oppletas. Superiorum modo oblongz funt, intus lzues. Carne funt mali fucci, pauci nutrimenti,ad excretionem facili,qua tamen delectantur purpurz:vnde pro efca vtuntur eapurpurarum pi- Ícatores, vtanteex Athenzo diximus. Deeadem "Bellemy [eripta paseo post veperies, A B DE CHAMA NIGR A, KO NODE hoE TIOY S Chamirtidif Eriamvs lib.rg.cap. 12. Chamas marinas, varias & fereniia ex multiplices effe cradit.nam quedam ipfarum(inquit) 4ehano. — igerrimz funt: nonnullz argentei coloris fimilitudinem gerere videntur: Alie vtroq; colore mixtoiníignes. Ex his colligunt nonnulli Chamas pro conchulis accepiffe , quz colorum varietate à fefe diftant, fed non re&é , vt ego qui- dem fentio: nam funt vt conchulz, ita chamz varie , albz, nigre, ex albo rubefcentes, aliz fractu faciles, aliz difficiles, — Idem de Cochleis & Pectinibus ver& 1 Belloniva ve dicitur. Quareinepté f fecerunt;qui concham nizcam pro chama nigra exhibuerunt,cüin conchz ro- ? inim tundiores chamis effe foleant, neque hien: Chamz ver^ tefta fintlongiore, quali, chamanigra quam bun um pro hic proponimus. teftis oblongis; lzuibus; duris, f; piliitque; ac veluti marmoreis. 49 chatna nigra SUIDA DE CHAMIS BELLONIVS A IS Chamis nominandis vulgus Gallicum cum Italico conuenit. Siquidem noftri maiores Chamas des Flammes, minores veró des Flammetes nominant ; quód cum iure incoctz , non fecus ac piper fauces & os inflammare foleant. Italicum vulgus maiores Chamas Peuerazas; quafi piperatas , nomi- nat: minores veró Peueronos, quod piper haud tantopereredoleant. (Romdeletius Conckulasvugatas aquas fapraexhibuimns, a Cenetts Piueronos die: (cribit. Vide smox de "Piperata Chama.) Harum enim émarirecensad- uectarum carnem quicunque pauló liberaliüs deguftauerit, quendam faporem in eis gratum, fed gulá prouocantem ac piperredolentem comperiet. Caterü quz Chama Latinis dicitur, eadem Italis Cap- pi» Gallisautem Coquile appellatur. — Alias autem his congeneres Itali addito cognomento Bye e ARR Reprs cappaslongas, & huiufmodi vocabulis nominant: De quibus nunc eft fcorfim diflerendum. 30 " SIS 1E Ex MI SIE ESSE ioa 1 I ESED 7 CMS x ers ^ ij LN Vut - Fi Y DELIA " tuus S SER M 1:5 SAN LS p " M" » A " ALD E TS. MUS fte Neun free New, ffe SS UDRILUNN : - a^ yl "i z i SS (uu ultus I QMBN ) Meu NES SNISNE S. 1p dl) mu fite I NS MY: NOCHE t ANS SS. Na : ANN S WARS Á $9 DE PIPERATA CHAMA, E GENERE , leuium; Hellonius. A Chamampiperatam Veneti Beuerazas vel Peuerazas vocant ad difcrimen minorem,quas Biueronos appellant. Paluftré eft concharum genus in coeno degens, quod Anconitani & Rauenates Chalenam vel Chalcenam nomineà Chamuladetoito vocitant. Biueroniautem dicuntur, vel quód ob piperis faporem fitim excitent, vel quàdillg perpetuó bibant, neque diu fine aquaferuari poffint: atque in fo- rumallatz, & aque immeríz, geminam atque oblongam exerantligulam, vt cochlez modo perpetuó fitientes moueri percipiantur. "B. Supramodum agiles habentteftas;lzues ac compreffas,nonautem vt alie conchz orbiculares:ve- rim víqueadeó tenues, vttranfpareant. Cardinibus noniunguntur inuicem infradis; fed neruo; vt oftrea. Labranon habent crenata; fedlzuia; magifquein rotunditatis ambitum circinantur,quàm Tellinz. 6o CHAMA LEVIS À Omniumconcharumalbiffima funt, quas chamas leias Greci vocauerunt: Galladz autem (vt reor) Ariftoteli dicuntur. (JNo»probat boc Rondeletsus : curas Galadts conchas fupersus po[nmus. ) | B Tantam magnitudinem adipifcuntur in Oceano, vt quaternorum digitorum latitudinem,fenorum autem longitudinem exuperent. qua res multo perfpicaciüs innotefcet exijs quià Diuorü Hcieee icha- De Conchis diuerfis. - ' Lib. IV: ; 273 Michaelis perfolutis votis redeuntes; teftas ea qua dixi magnitudine de fuis pileis appendüt; Frequen- tiüs Romz, quàm in quauis alia vrbe diuenduntur cum Tellinis ac Pe&inibus: magnitudine quidem iuglandis, corporeferé orbiculari; glabro, fragili, pellucido, rotundo. labrisacteftis tenuibus, lzui- us; nonautem denticulatis. E 2 MNA. * Facilé3 calido tanguntur, ( efficiuntur: quamobrem mox hiantes füa labra pandunt: quo fit vt parum c diuabíintà mari quin exanimentur,lzuique illifu frangantur. fuam quoque aquam facilé amittunt; multasque arenulas recipiunt, à quibus quód elui difficile poffunt, vulgó refpuuntur, Sed recentes, & adhuc viuz, Tellinis certe pofthabendz non funt. | | yn) Indigenz caparózas vel capo-o z.olas vocant. (Fide füperzus im Concbulavugata.) Nam cappz nomine Itali À | & chamasintelligunt. Aétius Diofcoridemac Galenum fecutus, chamulasvocauit. ^ ^ - Moueriautem à fe Chamasleias;ac (edem in litoremutare compertum habeo.qui res eiinnote(cét, C quihas invafeaqua oppleto immerferit, quod Veneti plerunque faciunt, vt minus exanimes feruent, neuearenis confpurcentür, aut deteriores euadant. | nt 21 * Chamarum (inquit Diofcor.) conhcularumque exiguaaqua deco&tarum ius; aluum ciet, P "^ pE CHAMÁ TRACHEA, BELLONIVS ':Ghamatrachea, valuaseodem modo quo auis tornatas habet, eftque rotunditate pené orbiculari coníftructa. hoc tamen inter fe differunt, quodilla leui quidem tefta: ies veró,afpera claudatur;pedii- nis modo ftriata; (ed Pe&en re&as habec ftrias , illa veró tranfuer(as, crebras & profundas. Duraeft o 3dmodum chamarum alperiorum.telta, fi cumlzuib. conferatur. Ea enim non ih valido ictu per£rins | gipoteft, cum ramen aliorum fere omnium lzuium debili digitorum compreffu aperiri poffit. Chama. (C pratereatracheain arenaccirca litorareperitur: extremas enim iniurias ob teftam duriorem minusre-. ) formidat. Labrahaudquaquam ingyrum. (vt Pecten ) denticulata; fed Mytulorum more lguia habet. Mouetur yt limax,vt eius concham nonnunquam profundius faburrantem confpexerimus.fortibus G nanque [pondylis conftat, quibus teftas mouendo etiam per arenam lumbricorum more confcendict, » Hicefius carnem eius duriuículam, mali fucci, parum nucrire, facile excerni , marique falfuginem F referre pronunciauit. Di philus autem ftomacho gratam elfe tradidit: cuius ego fententiz expertus fae cilé aftipulor. mE bo!nilg n | es WAP: | DE CHAMA (SEV POTIVS CONCHA, VT TR. Fase 4b. Kondsleiso placet.) nigra y Bellonzs. : o Efté&alialzuischamaà ceteris hoc diftans, quód cum ]zuis fit; tamen & roboreteftz cíi afpera facia: lé certare poteft. .Cloniffa quidem maior eft; & plerunque nigricat. Cardinibus quoque, quib. valuas coniunctas habet, à predictis etiam differt, Prztereanon ita vt primalzuis in rotunditatem turbina- car; nec vt Peloris planaeft. Crenas haud ita profundas inlabris habet. Quum autem Aelianus in. cha-. mis quafdam effe nigras,acreliquagenera alba.effe protulit, hancque vnicam pro maiore teftz parce nigricare videam, facile mihi fuitconijcere, hanc Aelianichamam efle, ac fortaífis.antiquorum Gly- . cymeridem, Nam & Peloride maior eft & dulcior: neque piperato guftu percipitur Hac Zellomsas. Ao T^^ Glycymeridem Roudelerij chamam, quas magts probamus, exbibuvans fapra. i COROLLARIA DE CHAMIS ET' : iie AE puo es t primum m genere, ju qi. FRAN. eus r 40 "Xipw genus oftrei.Suidas. A verbo yo, x45 quod eft 7; «es ( hoceftcapio ) fitsradiu, vt à xod, sepe ac "85, 'pevo. Ab eodem verbo ;;d fit etiam tnim Bspeckav, Sor) ré wee evivou, vt ex Athenaeo liquet; Euftath.Sed ^ videti poteft chama d verbo j/« deriuariin vtrauis fignificatione: hoceft, fiue quoniam ora híant, fiue cápacitate. caua quidem & capaciaómnis; hiare videntur: ficut & caua animantium orá hiant;cum ac- ciperealiquid auent. & licet conche omnes tum cauz tum ad capiendum aptz hnt;chamis tamem pri- — — &atim hoc nominis contigit, forté tanquam maiufculis, & capacioribus. Xsulv y neon, vl) eios ép gm xxl xg) ueitovas Galenus in Gloffis : nimirüm pro váfis genere, capaciore quàm concha communis — fic, Czterum pro xsexpidlz (oppi vel y somnic nihil quàm cauernam fignificat legerim ego «eexpídlus hoceftfiglinam. vt concha figlina (à figulo fata) maior intelligatur, quàm marina & naturalis concha. namin eodemlibro fichabet Galenus; Kyu ees vidt, $d|iv aéov d|nAot vic xsom ult». hoc eft, Concha f? ceramis, idem quod ceramis fimpliciter fonat. Sic & Latiné vas figlinum, aut figlinum fimpliciter di- ' cas, nihilinteteft. Keexusvc figulus eft: àsysov eem usouv, vas figlinum. xeezu forte de minorib. cantum, vt conchis dicitur: qualia noftri vocant &g4, quidam vulgó crucibula: Grzci etiam. chermaftridem, nam Seopuaselc Hefychio vas eftfimile cancro quo vtünturaurifabti. Vtauté «eoeuic pro vafefiglinoac- cipitur: fic pro argenteo xjyujl^, proaureo y;ver-, vtrumque dupliciter. 9:425 enim vel additur vel (ub— auditur. nempe oxytona hzcnominain «foeeminina Grzcis funt, [ed vimadiectiuam habent, termina- tioné veró mafculinam;à qua formentur,nullam.nam eorü maículinaadiectiuainsQ- vel z«,foeminina faciuncin jm circunflexü, vt aj yvaZ7s rpurS, G xonies^, nifallor.legimus enim xeouuea & xspepiesyapud. Grammaticos.Chama Latin? efferri poteft, aut chame;aut chema; aut cheme.& diminutiud,chamulaz vtà concha, conchula. Apud Pliníum compofita videtur chameleos , chamepeloris, &c. qua quidem & o9 Greca (unt, & Grecisin compofitione non víitata. quód fi quis ita voluerit vti , cafus obliquos etiaus ex integre iniflexis componat, vt chamenleon dicat; & chamasleas, &c.non vt quidá recentiores, cha- meleon,& chameleas; inepte, (ed omnino pftabit diui(is vocabulisefferre.Chama feemininü eft, 9-» ideft lzuis, communisgeneris Atticé:communiter mafculinum eft, & femininum facit Ae. quare &c lun Né (Qs & xin veto recté dicetur. C onchagenerale nomen, interdum ad chamas apud veteres con- trahitur:vt oftendimus fupràin Conchain genere. Gaza non modo chamamteftaceü animal hiatulam conuertit. fed etiam chamem pifcem alicubi fimiliter.nos Greca vocabula retinere praftiterit.Contra eum qui channam pifcemcum chama concha confudit, R ondeletij verba;qui voluerit,legetin Chan- na. Xnpas, 6i f, Suidas. fed'corruptum elfetum vocabulum tum interpretationem conijcio: yaiuac e- nimboniauthores paroxytonum Ícribunt in accufandi cafu multitudinis, nópro piíce; fed p RENTA : zi | T parv Offrea. Liuvoftrea. 274. ^o DeAquatllibus Spartianus oftreas & lioftreas cum dixivin Heliogabalo, chamas tracheas & chamas leas intellexit ;et- iamfi lithoftrez fcriptum erat. id ex Athenzo fumitur: quiait, chamas tracheas oftrea quandoq; di&i- tata, Hermolaus, Chamas Itali Peseraz.ze nominant, à pipere, fiue ob caufas à Bellonio recitatas, fiue quód cum coquuntur pipere condiantur. Germanice A4nfcheln dici poffunt; fed id nomen nimiü patet. xcontraheturautem fi differentiam addas, ita vt conchz proprie di&z, cognominenturrotundz , rende AMufcheln: cham vero, longa lange Mufihels. Licebit & Italos imitari, Pféffermn[chein: vel etymologiam. Grzcam, Gyomufchlen, ( vel eu phoniz caufan. in m. mutando, Gymmufcbelen.) nam gmen,xel ebinet nobis. hiare eft,verbum (vtappatet)à Graco sare» defumptum.Chamz marine & varie & multiplices funt: alizafperz,aliz aues: & ha quidem digitorum compretfu senfringentor,ijls vero vel egerrimé faxo cóteruntur. Quedamipfarum nigerrimz funt, nonnulle argétei coloris fimilitudiné gerere videntur: aliz vtroque colore mixto infignes, Aelianus 15. 12. * beef | i ., Chamarum vt varium & multiplex genus, fic multas & diuerfas fedes habent. Quedam enim inlit- toribus difperfz, iacent inarena, nonnulla fub algam fubijciuntur;aliz inlimo commorantur:alix fa-. 4? Xistanquammordicus adhzrent. Aeftiuo tempore cum incipit meffis , inIftrico mari gregatimnatant & leuiter feruntur, cumante id tempus fua fibi molegraues efferrinon poffent. Euri ,Boree , & Auftri idcirco fugientes funt, quód eos ventos ferre non poflint. Contra excranquillo mari mirifica volupta- 5 teafhiciuntur, & Faüoni j mollibus auris affari gaudent: eamque ob rem in latebrasabdite,cum àtem- peftatibus mare fentiunt conquiefcere, & Fauonium flare; tura relictis fedibus; ad fümmam maris a- quam natant; & apertis teftis eminent, (fictanquam vel fponfz thalamis prodeunt, vel roíz ad folis: radios exporrectz, ex inuolucris ac cal ycibus fuiserumpunt,) & quiefcentes ventüm expectant placi- dum ac fecundu m:qui fi contigerit;alteram concham fubfternentes; alteram erigentes,altera pro velo, ' gltera pronauiad nàuigandum vtuntur, vt fi eas procul videas fic per tranquillum mare natantes; claf-: E Cauaotilzo. H. a, fem nauium exiftimes. ^ Quod fi nauemad fe accedere fentiurit; aut belluz impetum aut valentioris piícis nationem , metu perculíz, contractis teftis; frequentes delabuntur, & occultantur; Aelia- nu$,1f.12. Ion s pazm Strombis & chamis (chsmis afperis, Hicefius apud Athenzurm ) inefcantur purpürz, vritipfatum hiftoriaex Oppiano referam, In exi guis naffis inquit, ZeedgCsc evyxeAaxvrec daa, wxoiwnerri)emu. Plinius inhis naffis elcam ineffe fcribit clufiles mordacesque conchas ceu mitulos, chamas nimirumitacir- .cumloquutus. - i54 Mr) t Chamz Ephefix commendantur ab Archeftrato: vt & mituli (í4:) ab alijs: de quibus Hicefius:Mi- tuli (inquit) Ephefij; & fimiles eis fucci bonitate, vt pectinibus przftant,ita inferiores funt chamis. E conchylijsaluum fimul & vrinam cient przcipue mituli, oftrea, pe&ines, chamz, Athenzus, Chama- rumaliarumque conchularum in exiguaaqua decoctarum ius, aluumciet. id cum vinoaffumitur,Dio- Ícorides. Chamz paruz funtconchz, quz paffim peuerazz vocantur: Ex his, vel tellinis, ( quz vulgà peueracinz;) velillis que cauz vulgó dicütur, circitertrigintain quatuoraquz vncijs ebulliant:quo- niam ab ipfisaqua marina exit, qux aqua mifcetur. poftea cum deco&z fuerint, ius in cyathum tun- datur, & vini optimi dimidio cyatho addito; bibatur: idem iusfolum etiam fine vino preítat : idq; non folum ratione falfedinis vel aquz marina : fed quia concharumetiam fubftantia emollientem quandá naturam habet, Brafauolus. - : ^D Xn xicwux, Varinus. id eftofcitatio. vtrunque firàverbo aie». Dandentes fe quadam ofcitatione, Plinius de conchis margaritarum. Xs«ueie» interpretanturaliquiargenti & auri prapsnutionem, quam vulgó chymifticam velalchimifticam artem nominant:quafià chymis & liquoribus qi parat,nomen hoc tulerit. fed xsijieio cum jm habeatin prima , aliunde dicta fuerit, forté quod vafis illis quz vulgà crucibulanominant, fundendis metallis idonea, fubinde vtatur.hzc enim xj Gc y runc xtpapllas v o- cari, fupràin 4. monui, Xrpomcapud medicos affectus eft oculorum ambientis. oculum membranz; quod album quog; appellatur; alba carni perfimilis: & numeratur inter oculorum vlcerationes. Alij chymofin per y. fcribunt, & rubram carnofamque cornez oculi pellieul inflammatienem interpre- tantur; &c. Chema etiam meníurz nomén eít. Vide fupràin Cochlea. DE CHAMA L.EVHLET LONGA vEL PARYA. WE. ALADEsfüinegenerisfint, anchamzlsgues Ariftotelis, addubitat Vuottonus. Bellonius con- S. JE chamab Italis Capparezola vulgo dicam chamam luem interpretatur: & alibi chamam peloridé fuam, hoc eft conchulam rugatam Rondeletij. Venetijs quidem duorum generum conchas hoc nomi- neindigetant. à Clamme, Anglis. 1 It Cu£M.& oblongz Marcellus Epiricus meminit, capite cap.2r. Sifymbrij fuccum (inquit) bibat ad plenitudinemconchulg oblongz,quam Grzci telynen(tellinen)alij chemam macram yocaut. Verum telline paruaquidem, nontamen longa eftconchula. & chema pro menfuraapud medicos » aliamagna, alia paruaeft: vt Marcellus forté projuxze» legerit uoxeor, vt fepe hzc duo vocabula inter feà parum attentis permutantur. 1 / Cu AM AM nigramBellonius glycymeridem facit, Rondeletius quafdamé galadum genere nigras defcribit, Epicharmus xéyxov |&&^euvay nominauit: & Ky ss jtAouviBas Sophron. DE CHAMA PELORID E. P Eronzseft fpecies oftrei (45&v non 4rtvs vt Phauorini Lexicon ineptà habet) à magnitudine di- 4A cta, quachamam & alia fimilia oftrea excedit , Erymologus & Euftathiusin Dionyfium. Clemens inPedagogopifces & alia efculenta, à diuerfis regionibus celebrata commemorans, yt ofttea Abyde- na, Menides Li paraas, conchas m«gia; quoque nominat: Íentiens nimirum non Jis ti- oii ^ regio [*] ^e 40 $o 6o De Conchis diuerfis; D. Lib. ] V. 27$ régione hóc nomien eis impofitum. Et fimiliter Athenzus. TesP ipee Mocesdengt vacans gtvorope Ald) xls ( fcilicet utsdaas d ubAas mroex e. ). hoc eft; Iuxta Metlenen autem in freto Pelorides conche magnie vel optime proueniunt. Meffenen hicaccipio pro vrbe Siciliz propin quaPelóromon- €i; quz Meflatia dicitur à Latinis: non eiufdem nominis Grzcizin Peloponnefo ciuitatem. Dixit aus tem Peloriades Atcheftratus per parenthefin carminis gratia, Vt Nicander Col ophonfus eLlam., Na quy spüjsColre, vreNoipAo Des Tos [avec e. Dicuntur & gekc/yx: vltima acuta Polluci. mAcpl-n quidem vocare nonlibet: neceruditus quifquam fic prouilit; nifi deprauati forte fint codices. Peloridemabfolut? di-- cas. aut concliz chamz ve nomen adijcias, pàtum refert. Bellonius conchulam rugatam KR ondeletij, peloridem exiftimauit cuius opinionem reprehendit R ondeletius. Nos fuprà Bellonij fuper €a con- Lo cha verbis,dé cappis roffolis quedam inferuimus.fic enim eruditi quidam pelorides hodieà y nIgoIta- lorum vocari putant." Germanice circumloqui licebit, £i» rroffe Atufchela act, Gr«ffe Gymmtfchetv. Maurice Baiano potior Lucrina Peloris, Horatius. Et fatuam fumma cenare Pelorida menía, Mar- E tialis. Fatuam augetti vocat, hocelftinfipidam: quà rationealibi (libro 6. Jaquofaetiam cognominatur, hoc verfu: Tu.Lucrina yoras, me palcicaquofaPeloris.. E Lucrino quidem alia quoqj óftrea commen- Lusit, data puto. Concha Lucrini delicatior ftagni , Martialis lib. y. de Erotio puella. Swmuünam meníamim ——— récitato Martialis veríusprimam interpretor.alui enim.molliendz gratia vcalias conchas;fic & chamas.. & pelorides, vel potiusiusearum, ante alios cibos fumi conuenit. Peloridum ius cam vino ventr-m e- mollit, Kiranides; Ec alibi; Ventrem durum mollitiusPeloriduni. Pelorides emolliuntaluum, Piinius & Celfus. Quo die Lentulus famen Martialis inauguratus eft; coena hzc fuit: Ante cenam, echidos, 2 o oftreas crudas,peloridas;fphondylos,patinam oftreorum,peloridum,&c. Chamz pelorinz (€12,27, legoAweva') dictze, multum alunt boniquefucci funt;difficil& excernütur (vet. «eso. nifi legendum fit d bexe,uro; )id e(L facile excernuntur. quódaluum molliant, vt dictum e(t) (tomacho conueniunt, pracipue maiores, Diphilus, Ancaro ipfarum difficile;ius vero facile excernitur? Murices;pelorides, &c. tanquam cibi (temachum roborantes laudantur 4? Scribonio Latgo, : ompofitione10 4. Ex oftreo- rum genere purpura & buccina reliquis preferendain cibo, deinde pelorides praftant, Actiüs incu- ratione coliciaffectusà frigidis & pituitolis humoribus. | . Pelorus , Hiénws Gs promontorium eft Siciliz Italiam verfus , à Peloro guübernatóre nauis Annibalis ibifepulto, &c. Vide Onomafticon noftram. I1«oo»7-, infula vellocus pere, breuein prima, vtinhoc verfu, H'vepososo, zrevtoeJie üs Av voviluv dat oe, Ecy mologus. eft aucem verfüs Dionifij Afri de PeloroSicilue promontorio:quod.ec/cab eo adiectiué dicitur. fubauditurenim Zoe. UI207o fefta & Tupiter zt.uo 5.0 memorantur ab. Athenzolibro 14:11 mentionefettorum vbi feruis domini inferuiebant. , CY £eour videntur conche que&dam nominari ab E picharmo nifi epitheton hoc earü potius eft, Legefuperius Androphy tides in hoc Concharum catalogoalphabetico. , CIGOBAVLITIDES,; KuoCavjuriier, conchylijgenus nigtuti, t4) a t stor» exoIapoe MH etychius. Coxcuvis DzrwEgs,&caroporcelli maris, (deconcha porcellana videtur fentire;) combuttz, p fibibantur drachmzx pondere,cum ferapio aliquo altringente, medentur vlceribusinteftinorum & dy- fenteriz. Ex eifdem cinisano prolapfoinfperfus; eo in fuum locum reducto, efficaciter cohibet, Com - | plutusapud R.. Mofen. Authores hec remedia Cochleis cerreftribus attzibuunt. Vide fuprà inter re- mediaex Cochleis terr. vftis. | : , Gar Apssconcha. Vide fupeciüs inter Conchas exopere Rondeletij. | G 40. Concnu]longzgeneraduo fupràin Conchis diuerfis ex Rondeletiodedimus. Graci aliquando T, dac&tylum concham longam vocitare videcur, vt & hodie Itali.at Concham longam PI nij àdattylo dif- ferreR ondeletiusoftendit, Scaphidem Hippocrátes nominat concham marinara oblongiorem,quaim aliqui vulgó myacem vocitant. Vide moxin Myace. . MARGARITA &Margaritifere conchz, in w. elementolocum habebunt. M Ix marirübro Conche quedam nafcuntur, quarum teft fe&turas quadam & cauitaátes (oues xe) xeiXa3o7,) & labraacuta habent. que cum co&uncinter fe ficalternoincurfu coniunguntur, vttanquáa d duarum ferrarum co€untiü dentes videanturinter fe conuenire: vnde fit, vt fi piícatoris nantis quam - cunque partem; etiamfi [ub eam os fubeft, mordicus apprehenderint; amputent: & fimiliter fiarticuli locum comprehenderint;neque id mirum; cum tanta fic marginum acies, Aelianus 10.20. Eadem fortà $?-eftde quaPlinius:Iuba tradit Arabicis concham etie fimilem pectini infe&to,hirfutam echinorum to» do, &c. videfupriin Concha echinata R ondeletij. | KCoNcuz;gminutzin fpongijs repertz, manife(tó eas efca viuere oftendunt, Plinius. H. 2, DE MYTVIL OO (MVSCYLO PARYO RowNDELETII,) DBELLONIVS : * . A D Gracorumantiquorum Balanum, ( Bellozius F'alanos vata, quias fF, omdeletius conchas rhomboidet, [apes . Aeris dejeriptas, vecentiorumque Calagnonem; ac Venetorum Muffolum plurimum accedit Mytu- lusqui&Mufculus, Oceano trequentiífimus vulgo Gallico Moule. Parcius in Adriarico capitur, Ve- £ o9 netis Concholanominatur, R omam rariffim? adfertur. Mitylenenfes Midia vocant, .Clufiles & referatiles habet teftas, intusac foris lues: labratenuia, corpus oblongum , altera parte B5 latum, alteraturbinatum. | Conne&untur Mufculi inter fe, fauificant & aceruantur Muricum modo. Alcofis & arenofis locis G degunt, — "| , Fallunturautem qui duo marinorutn Mytulorum genera conftituunt:eorum nempe alterum fluuia- A tileeft Nara wv; vel pz; omnium Grecorum confenfu, idem cum Mytulo & Myace; vel mufculo La- £inorum eft. Marinusautem yilloshabet extrorfum more pinnz ab ea parte tefte qua fcopulis hatet, per quos C | alimen- 276 npn npe Aquatilibus. r, alimentum ( Feprebendit hoc Rondeletins , ) exuit, atquearenulas & matinadeiectamenta attrahit, Hine fit vtquimufculi locis arenofts crefcunt;aut inter teftas figlinas gignuntur, deteriores euada nt:qui ve- ró algofis tractibus nutriuntur , meliores ac multó gratiores fiunt, vbi multa dulcis aqua maring per- miícetur. Mytuli cancrum pinnz modo in concha nutriunt, orbicularem , paruum, (uis fic membris abfolutum; vt & incedat, & alatur, & oua excludat, grandilente multó maioraaccraífiora. Humiac- cubant Mytuli, ciim tamen Glandes fiue Muffoli adherendo pendeant. Cnm G Diofcorides Ponticos laudat myaces. Plinius Myacü iufculumaluum & veficá exinaniretradit,in- teraneadiftringere, omnia adaperiré, renes purgare, fanguinem adipemque minuere. Itaque vtiliffimi funt hydropicis, mulierum purgationibus, morbo regio;articulari, inflationibus. Idem prodetfe fellis pituitzque: pulmonis, iocineris, fplenifq; vitijs ac rheumati(misait : fauces tamen vexare, vocesque obtundere: fed & vlcera que ferpunt, aut fint purganda, item carcinomata períanare, a De Mure pifce, leges in. elemento. DE MYTVLO FLVVIATILL BELLONIY S. Fluuiatiles Mytulos Infubres Sgiczole vocant, Marinis alioqui fimiles , nifi magnitudine differrent; & (ub recti apparerent, atque humi pinnz modo infigerentur. Sedem non mutant. Grandi hiatu fuas teftas pandunt, quas referatiles clufilefque habent; tenues, intus glabras, pi&orum coloribusaccom- modatuílimas. Guftus ingrati percipiuntur, ex quo uec nuu aere (immoó exon bec, videin Corollario)ab Athenzo vocari putantur, ac íi Mytulos caninos dicat.Gallis Z4osler a* eflc dici confueuerunt. e DE MVSCVLIS (IN GENERE) R ONDE LSGET IY S. 19 Defianificatiombus vocabulorum, Mus, mculua, vaytulus, 91)5, thya x. PANIS O x facileeftdicere qui fint Mufculià quibufdam Latinis di&i;qui 49 à Grecis mafculino & fc- minino genere, Item qui fint uaztec Diofcoridi, Mytuli & myes Plinio. Cum oftracodermis Mu- fculos Plautus in Rudente recenfct. Habemus Echinos, Lepadas; Oftreas,Balanos captamus, Conchas, marinam vrticam, Mufculos; Plagofas; ( Plaeefias legst Adaffarets,) Svriatas, &c. Sic & Cel(us libro2, O- Myfficorus. ftrea, Pelorides, Echini, Mufculi, & omnes feré Conchulz aluum mouent. Gaza Ariftetelis Busiurrov, mu fculum interpretatus eftPlinium fecutus: vt docuimus priore parte operis noftri, uve vero fem- "Tellina. per Mytilos. Atheuzus «vracv AR omanis ap pellatà fuiffe Tellinam fcribit, quá Grzci quidam £vaés le nominabant. Hermolaus Barbarus mytulü & mytlum idem effe putat. Athenzus uia; in diuerfo genere 3O Atbenass. — diuería fignifi care demóftrat his verbis: Oi S5 sce usus eet veo Quot day menitiol Soultglr pei rigoidt oi E'Qéet01, F 1a] vsrav oi Qivemmesvol, eos pééc tad TP udy ras pixpbrtpani y yAuxEl aM TE a GÜ or uol eiat y TET TI X 9) eáduaos Myes mares mediocriter nutriunt;aluü cient & vrinas. Optimi funt Ephefij;prefertim autumno, Myes foeminz, maribus minores; dulces funt, boni fucci, copiosé nutriunt, À .Tria, inquit Hermolaus, inuenio quz uve dicuntur. Primüm Teftudines funt , ideoque non wscin Hermolaw- — plurali, fed 403ec & &uüd|ec vocantur. Genus hoc, aquatilis mus; & lutaria Teftudoà Theodoro, mari- EM nus musiPlinio quandoquelibro9. vertitur. Alteruminterumiinterpifces. Tertiuminter Oftrea omar, pro Mytulo, vr. j! | G. Quospmvaxacappellat Diofcorides libro. cap. 7. Plinius Mytulos nuncupaffevidetur: Quoniam MyacesDio Qui a€&4 uvaxavicripfit Diofcorides, eadem plané de Mytulis Plinius. Mvaxec xatvric eui dpi qui; x- 49 fcóridis, Plinii ouEm. idtaiireaov 8b ubev ec eoe [a32u Gd (Os pav GU ow ele và Ó cp Jor Aquen au) uaowTts lwrlo veg srocy umwrzse (9 ecpelpuy. mytulei effe. ied epu y oves Au ovo: y. 1 o! qu aNwc OdngxorEVam quic «Spec. üÜEcxaL eurOw xwwoBmpemue Oan iberzu apeAluuc. Plinius lib. 32. cap. 9. hecferé fic conuertit: Mytuli quoque vt Muricescinere vim caufticam habent, & adlepras, lentigines, maculas. | Lauantur quoque plumbi modo, ad genarum craffitudines, & o- culorumalbugines, caliginesque; atque in alijs partibus fordida vlcera, capitisque poftulas. Carnes veró eorum ad canis morfusimponuntur. Antelocum hunctradit Myacas degenerarein duas fpecies in Mytulos myiasque. Rondeletii fen — In hacnominum diffenfione & varietate hec recté ftatui poffeiudico. Myacas generis nomineap- tentia. ellat Plinius huiufmodi teftacea, que Ariftoteles uvac vocant, Gaza Mytulos,Athenzus uis; vtroque EOPPUE d genere. Aceruantur, iiquit Plinius, Muricum modo, viuunquein race rie autumno, Sic A- anim.cap. y, Litoteles cüm expofuiffet quomodo Purpure & Buccina congregentur & fauificent ,idé poft c&i uvay Myia el My- dicit: «aeu De eg) oi Os, Athenaei locum c€& vv vtriufque generis pauló anté protulimus.Myacum ite. — — vero duzeruntípecies, Myiz fiue Myifcz, quzàPliniodicuntur, & Mytuli. Hermolaus in hoc Plinij Myfas. loco Myifcasin exemplaribusaliquot vetuftis legi affirmat. Sed fi quidin rebus marinis conie&uraiu- TIR diciunquemeum valere debent, Myfcos recté legi polle arbitror, vt fint parui ucc, vt declarat Plinius: qui dicunturabalijs Latinis Mufculi diminutiuo nominea Mus, Vt vex diminutiuum nomeneítà pi , Myiz fiue Myifce iue Myfci cilc uoc Ariftotelis, qui plurimi circa vnum principium aliquod. adnaícuntur. Miscin feminino genere Athenzi. Hos Mufculos à Latinis appellari puto, vtiam dixi. His maiores Mytuli erunt, Diofcoridis u/axe^, vt prius demonftratum eft. Vel Diofcorides uuzzav no- mine vttunque genus comprehendit. Quod finominum horum rationem haberi nolis, fed rei tantüm, 60 dicemus in mari reperiri Mytulos, (iue Mufculos , fiue usaxac, maiores, & minores fimul colligatos. Dequibus deinceps dicemus. DE M'VS.GYy LI1s QeAqeVYIS AVT FOEMI.- Nis, DPririrwii Myris, vert Myaiscis, velmy[as,) Rondeletius. À Vscvrosparuos &rotundos Plinius Myias vocat; ideft, Mufcas: noftri moufcbes de mar : Galli. moales, Grzci hodie midia: Veneti conchole, ; unt - | , " A , De Conchis diuerfisM. Lib, IV. 277 Suntex oftracodermorum genere , quztenuitefta, & duplici E conteguntur, Circa faxa aut ligna nafcuntur , pilis & velutilana | alligantur. Tefta fo:is nigra, feré femper vel mufco, vel lanugine obducta, intus luis fplendens , exalbo czrulea, parte acutiore craífior & fpiffior, reliquo ambiturotundo tenuior. Carointus pallida, quum cruda eft, cocta vitellisouorum fimilis ; inambitu fimbriata:in ea foramen e(teuidens ad attrahédam aquam. neque enim per villos attrahit; quod ineptiflimà quidam 1 afferunt, la- nz illius fiue by(fi vfum ignorantes, In media carne eft particula E RP Xo Carnofa,; linguz fimilis. Ineft & mutis; & pituita quzdam gluti- nofa. Calloalbo adhaeret. | Excutiendus efthic locus Ariftotelis libros.de hifto.anim.cap. Expen[us 4vi- 1j. E 4 Quavrzu3« 6» Cujoiz € dcpaug Jé2tezov X2:011/01 AGUoi, i9 de ty De TU AT Vu a0L, TN ET sov ul Op oi; AUT TOi CU C ftotelis Ds. 2u36c, Qu?m (ic conuertit Gaza. Cancri colore albido, corpore admodum patuiin nonnullis tefta o- jos. Ws petti generis nafcuntu t; & plurimi quidem in Mytulis foliatis: neq; id (atis rect? , vt opinor, déceptus 5,4 /. Ld vocis ri vi; veas lienificatione, in qua pro balneoru folio fiae labro proprié v(urpatur. Ssdhincad je4rimo 52 aliaconcaua & profundatrausfertur, fu miturque 2 5 ni; «9 6m». Sic Galenus lib. uitatem cerebri meatus per quos excrementa craífiora expurgantur exciplenute 2 o Cauitas igitur que meatus hos excipit, quam ali; d'figura xveA«v, alijab vülitate v»«wlu, id e(t infundi- TARONE E uium nominant, fuperiore parte veluti lacunz ( 3i£a usc vic id efe Lus, oh] , exsterne , vmditivi velo vl. ImAm ACHAnt yv fcilendum [ir YeEonuluT: m ) vtilitatem przbet: inferioreautem, vt & nomen indicat, infundibulis fimilis eft. Non fim nefcius hoc inloco 3e vin vulgatis codicibus legi , fed ov doctiorum iudiciolegas. Diofcorides de Titymalicharaciz femineloquens » Cauitatem in qua fru- Lib4.cap. 16s | étus continetur &vwEAoIg COmpatat. E'T aca» B 2 xoa X64 T2voetd| Sy Baro cimo , Jod ATE oU TV LXPRIVAGU C qaos muEA oim, Gy olz à kap73.. Pendetin cacuminibus caulium, comaiunci fub qua caucole foliolis bal. neorum fimiles , in quibus (»men continetur. Qu're cüm zveG- cauum locum lignificec, Mytulos zved sc non foliatos dixerim; fedin imo maris, fiue in gurgite natos, ad eorum teltaceorum dilcri- men quiin limococnofo, velin arenofoproueniunt. Hanc iuterpretationem meam conármo ipfius- 3? met Gazz autoritate, locum enim qui mox fequitur, ita vertit: QéTz4 i) Sv amt Op cos coc iare: en mu: QUequu 9 aura qu uj 6» T0; UA d emt TU T21CS via d|5 e» T9ic e ARa0T; 4o) TÉ utar. (saa lot ameyaid lea ) TX Jl: 9 ^93; d uide - e, Nafciturenim Concharum genus quemadmodum expofitum eft, (ed locis varijs: nam alia vadis,alia gurgite, alia duris locis atque afperis, alia arenof(is. Perfpicué vides O(trea 2) s ; veAcd] aynata, in gur. gitenatadici. In Mytulis igitur in imo maris natis cancri parui proueniunt, nec in Myculis in ftagno marino; aut in quouis loco alio lutofo & fordido procreatis Cancros paruos vuquam reperias, Nos veró Myas, (iue Myifcas, (iue Myfcos PlinijfiueMufculos & Athenzi r4; EAori]ous7, uae , fiue. A 74$ Aa repraíentaile perfpicu? oftendunt fapor dulciorin his , & fuauior: paruitas , rotunditas. tefta Mafeulos par- hirta; atque alia qua hisà Plinio & Athenazotribuuntur. Plinias: Myaces degenerant ( Dipernsino rua- Its ECCL lim, ut genera in [cies digerid € maus) in duas [pecies, in mycalos qui falem virufque refipiunt: Myiafque PUE 49 (aháse 7Vty( as qua rotunditate differunt, minores aliquanto, atque hirtz, cenuioribus sSMCamnedu- — 0 107 riores; (ductores, ex e^ dibeneo, ) Athenzus Oi d|, énatoycves TE Tw vs eai) dace; Eae y) 0nl tool tio eimi s a) oyU- Lib; Acripr T eumd. «62 o'rot d|i 2a: 9 ty D Cv l'edvrez moi£ To; ld eft, Minores & vel uti hirti;magis ; vrinam prouocant; & melioris fucci funt ijs qui fcillz fimiles funt: minus tamen alunt , quia minores & quia natura funt huiufmodi. Aliquanto pofl: AL |: u0se «od rv nv dv rad toU TEQO y y AUXElats TE y ea CI vrbe Acl cias: aye9oen d]: od te Quac. Quz Myes dicuntur, alijs minores funt, dulces, boni (u CCi.praterea fatis mutriunt, 9. de vfu pirt.ca- 75 mafeentes. 1 : t2. qued aos iaC m , aveAov nominauic; 7"94755(2Co rollarto repra- melius zvs- DE MYTVLIS, (SEV MVSCVLIS MAIO. RIBVS, MaARIBvS, Qvos zT Mracmzms ] $o *Diofcortdes Vocal, ) Rondeletins. "Bellonius buic perfemilem fuum mytulum pingit, cum cancello intra valuas apparente: Gy a« pana Cd reliquam dejersptionem, nmytulo minori conuenientia ponat. | M:iÓ TYVLOSnoftri mufcles vocant, & confalmes de mar, ad differé- 5 "AV A ciam fluuiatilium vel paluftrium mytulorum;quib. figura tantüm fimiles fünt. | B .AMuftulis differunt magnitudine & rotunditate: guítu etiam infe- (E) o riores funt. nam falem virufque refipiunt, ait Plinius. Á Eofdem effc Mytulos cà Diofcor. libro 2. cap.9. Myacib.anté often- dimus ex eadem przparádarum teftarü ratione , & ex ijfdé facultatibus. ' S (G) Quarum poftremá non probat Gal.de facult.medic.libro H.Cap.3 Tav o3 puuoticaoy gota os Ner eramay dard s evlir atta Tlew Qaeiv Axeow vao wwe d|gdvros georóaw. &yo) d], i d|egioey tuslrxea dua vc d|giea vo ie mme Agua, Qamtova, xa TS AvilovrG- uie d|orctvr(G- Rud ulon. Porrb M ytulorum carnem tradunt vlceribus à mordente cane infli&is competere.Ego verb nullam (peculiarem) facultateminuenio,quam requirant id genus vlce- rà; ficut eaque àrabido cane mordente func inflicta. ye ., Inoleorum praeparatione tefta Mytulorum vtebantur veteres:eftenim caua & labris tenuibus. Dío- E fcorides decicino oleo: 0 ro» d]; viai Tlw €» avzoic Urygó-TA TO: Zoo V, 9 pas TÜV AEG T UTD rS arvpos, d exi TÓ ETAT ÜniNov EAtouov sto 3oroxilem. V bi infitum prorfus humo*em reddiderunt, fublatoab igne vafe , innatans oleum Mytuli conchatollitur; & reconditur. Et mox deoleo amygdalino : Erw XenjAiCuy aveo: aai i. Lrey tg và 22r E d nwsU Av cis puces vola Gas. Mox tabellis premicur, & quod digiti hzc, Mytuli oW , Dm T TUE : C CAp. 32. T Cuntcauli. M PLUS Seaphis: & r, Myvts x utÀo- às. " E.» | besos 270 De Aquadlibus. cha excipitur, Yn hac concha pictores hodie colores fos diluunt:tiim quodij 3 tefta nihilimmutentus tum quód fuftinenti manui nulli fint oneri. ex DE MYTVLIS,IN STAGNIS MARINIS, | | RowNnPELETIYS. | fA Y tv 11 in ftagnis etiam reperiustar: (ed nonnifi vbi faxa funt, velligna herentia, Circa hec e- À nim nafcuntur, by fo alligati, ex duabus teftis conftantes , foris nigris, intus plumbeis, Carne funt molli, fauefcente. Marinis funt longiores: fed marini fpiffiore tefta; palato gratiores. COROLLARIVM DE MY E, MYACE, MYTILO, Jd ujculo. Ex his Myax ei Mufculus paffom maiden 19 chbaraélertbus far.bentw: . À. Vocabulum ucc circunflecti debet, non acui. In petris & arenis viuunt, Kzguxés Te» JAUsc 71 y 9d erre exig syonae cu ^lrs Oppianus. Potelt& uus; Ícribi in plurali penultima longa.quanquam aliquando produ- citut etiam fine circunflexo: H'yatacó usosivio- v ad; ,Fomerus in Batrachomyomachia. Vide plura in Mure quadrupeden.a. Myes X Theodoro vertuntur mytuli, fed quam rede, iudicare nondum aü- deo. Cum Grecis hominibus eos quosvulgó Veneti vocant M vscvros& Cuniculos oftendererm, dixerunt effe Mydia, hoc eftMufculos, Gillius. Conchasillasquas rhomboides R ondeletius cogno- mi nat ( defi riptas & exhibitas fuperius) Veneti Muffoli nominant, hoc eft mufculos aut mytulos; funt ? & enim his fatis fimiles,cette Bellonio, eorum icones in fine huius Corollarij dabimus. Mutilum Aggre- gator vulgó Venetijs ait Guzere/. dici: quod nomen idem forfitan fuerit cum Gillij cuniculo concha. Vnionesin noftro mari reperiri folebant, crebriüs circa Bofphorum Thracium, ruffi ac parui in con- chis quas myas appellanc, Plinius 9.35. quem locum explicans Maffarius : Myes (inquit ) quos Latini. myzulos interpretantur, conche funt teítis leuibus; fed interius nitentibus & perlucidis , vt oftrez margacitiferas labijs quoque tenuioribus qu imoftreis , eiufdem prop? generis cumijs , qui velinflu- mine generantur. nos tales non modo in Bofphoro Thracio, fedalij$ quoque locis confpeximus,quos nunc M vscvrLos appéllant. Et mox , Huic proximum genus eft, quas my1as, hoc eít raufcas vocant. differunt à mytulo rotunditate,minoresaliquanto atque hirtz,tenuioribus teftis,de quibus Plinius & Athengzus meminerunt. Etalibi, Non defunt qui myacas in Diofcoride myas fiue mytulos eafdem effe conchas putent, cum tamen Plinius hoc ipfo volumine mytulos in harenofis prouenire prodiderit, & librotzicefimo fecundo myacasin mytulos degenerare, atquein algofis non harenofis viuere teftatum reliquerit. Maiores in hoc genere conchas, Plinius mitulos, Oribafius myacas; Athenaeus uvac eximia Joc vocat, & avec genere malc, abfoluté. Minores verb Plinius myifcas, Oribafius & Athenzus myas appellant, Vuottonus. Minores KR ondeletius myas vocat cum diphthongoin prima fyllaba, & mulícas interpretatur. quod equidem non probárim, quoniam ea vox Grzca eft, & Grecorum nemo fic vfur- pauit. Athenaeus enim myas de paruis mufculis feininino quidem genere extulit; fed fine diphthongos inflexionetertia, in qua etiam ' «v ; id eft muículus mas declinatur, quare & myifcam proferentibus nonalfenferim. M;tulià Romanis Grzconomine tellinz nuncupantur, Niphus.Scapidem (9xadiàa ) Attici vocant (capham paftoralem, «aes a alids «a3 dare» iéysci t forte ced aat/eysamm ) in qua mulgent: vt poétain hoc verfu : Laws a, raa dies ve reruyuYuat, minw oce fp. Hippocrates yeró fic vocat concham marinam oblongiorem, quam multi ( i 2c, multi, vel vulgus) My A c EM appellant, uaa, Gea eer, Galenusin Gloffis,& Varinus. fed hic auc librarij pro «aa pofuerunt aa. id quod fieri facilius potuit, quód finalis huius vocis fyllaba «», in proximo verbo «£m (hoc enim ipfe vtitur,) non aeo» 3op ouo, fepetatür. Quierendum an Mvsc vr vs vulgà dictus Venetijs, (Conchathomboides Ronde- fetij.) hic Mv Ax fit, quoniam & tefta oblongior, & nomen ei congruunt. Scafium;id eft concha, Sjl- uaticus. MvacEspifcesintelliguntur murices, (har cx donet tt bo7ibias quod jeram, nlii docet. )fed & p conchulaaccipitur M v 4 x,qua humores excipiuntur, Calius. Ol spear, vot iry ju Nac y Mruottao JA o IG arinus. | De Italicis nominibus AZ»ffolo & Gexonelloin pracentib. dictum eft. Lufitani mytilum nigricantem; Mexilam vocant. Germanicum nomen Z4chev;.à M v s c v LO Latinorum factum videri potelt: fed ad conchas biualues omnes extenditur, quamobrem circumloquemur ita vt Mytilum fiue Mufculum maiorem, nominemus & z«e/chrovartv? Müulchsl: : minorem veró, Misejanur. b:lo , Harmu[cheln , 3 mufco. quoniam, vt [cribit Rondeletius,teftaeorum feré femper vel muíco vel lanugine obducitur. Angli Ad [ce non communiter vt nosconcham omnem biualuem, fed proprié & peculiariter paruam hanc nigricantem appellant, M vsc vri ininferiore Germania ( vt Cornelius Sittardus a iquandoad me Ícripfit) ex Oceano Germanico capiuntur,& fuauiffimi guftus funt, elixanturinaqua, deinde addito pipere & butyro comeduntur. Germanice 7Meefc helfe» vocantur, | E Maz SusAoüer Gazaex Ariftotele vertit my tilos foliatos, àfigura. Niphus mitulos latioris velam» ' plioris conchz interpreratu r.Rondeletiusreprehendit,& inimo maris ftue gurgite nafcentes conuer- tit. quoniam Gaza eodemapud Ariftotelemloco ( hiftoriz animalium 5:35.) pro v9.3 222. intet- 6o picietur, gurgite: cüm nó gurgite tantü Gazaeoinloco verterit pro hac voce: fed ( Oftreanafcuntur,) alia vadis, alia gurgite. ego non aviAolsur, fed omnino muse, id. eft lumofis, eo in loco legerim. nam vt hoc inloco; itarurfusin eodem capite, Ariftoteles triplicem natalis [oli differentiam facit: O pe (inquit) omnmnla nalcuntut 5 T5 AXES, "» :i fona apaier TDX Opi OC. 7 b: TÜ a Aor p KUy Y. ga TC gy oaL*y*yots 3 5b mro dbior, "lera ago [Ducsamoi. Llue^ 9- non modo (olium,fed alia vafa diuerfa fimilis figure lignificat:que noftri vocant Stands, Zubers Bucti ens Aul er. 8 c. eltautemin fasminino tantüm genere bonis autho- ribus vfitatum. HveAor velie dixit Aelianus in Vatijs 13.3. Ulusaie, ( paroxytonüm, ego proparoxyto- 2 M [6] - 39 . nüpratulerim) avs Q- cavo, Helychius.fed moxin mafculino dicit. IUeA(9» Gyarol zru2oi Em un vro: mix e x5 iex. vnde aliquis conijciat «v: à verbo Nude v per metatheín fieri. fed diuerfz fuper huius di- . 4 b EM. y a ^ 7 . * - "ER -a -N * 1e LH. ionis origine grammaticorum fententiz funt. nz €- ( inquit Etymologus ) proprie dicitur 2s se & Va5S aiv e7., ( 4. fe In gatd MSS «vn 18 (Qoceua.s nam zdppron ac ivuuen snter pretathr soAvuden s [Dot y e. qutd f PU | dxca- [o 2.0. "S M Dm 2 3 t e ^53 [| T$. 39 DkVXA(Q- 003, vaL 6 AD» Goma n Cevtty "riae Te Id rU ENG nic tQ Ava c, Pollux. nveuia TL i ; giufculz conchz reperiantur, non diffimi!i figura De Conchis diuerfis M. Lib, I V. 279 dicamus, pyleon effe vas in quo triticum, ideft, farina triticea agna perfandatur. et J'tbigatur ? ) quafi zipsA miss DE Atwood Eco 08 ov ris arvpsic, eil Ue (zrUsAoi) exacpibce vods AsovTtus T2739. v0 zrezrUlbe . Tri CiOWTOe Ae, S rq. OEEAeyoV Tz GNuU7, ds Otov Go nau uela Ovoserzc, Euftathius vero, ex tradit: FIUAQ» ezwi)oc $ Aexalc: difta forté non á verbo zilvew, fed QUE To "Ust, quod eft crema ( &mévlicua, eer nydelader ramen.) lactis: tanquam vas huiufmodi commodum fit paftoribus excipiendz cremz. Sunt & zai paftorum vafa, lacti dum emulgetur excipiendo accommodata, mulótrz, A4elchksbel: Tauiole- mulíum feruant , vt & exaqi$sc: fed yavAo! videntur fuilTe vafa rotunda, nauigia quzdam rotunda dicebantur ya£oi, voce penanflexa. pro vafe enim lackario vltimam acuit.) exisse oblonga, Afslem, Mtl. Lege Varinum in T«vAo!, Qusetorno cauantur vafa, omniarotunda funt: Ícap has veró oblongas fuifle conijcio, nonterno forte , fed alijsinftrumentis excauata: quoniam fic dict funt «Z3g 3) v& X TH etv TU. KaL Aaa etr y po c TY (Dooas "C exa 7o pudyutov std 24vopXo v [Betts y vt Varinus fcri- bit.inde& (caphz naues di&z, minores proprié & monoxylz, vtlintres, ex trunco vnico excauato & veluti effoffo: quibus fimilia funt vafa illa, qua Aattes appellant noftri: quorum alia fundum equale & planum habent: alia magis proprià fic dicta & nauibus fimiliora, in medio profundiora fünt, vtrin que vero altiora fe explicant; & ad fummos margines furgunt,vt in nauibus proramac puppim verfüs.Hzc figura inmytilis etiam Ípe&atur: magisque in maioribus, quód longiores fint, (minores enim, vtait Plinius; rotunditate differunt) itanimirum vt é duabus mytili teftis vtraque perfe fcapham vel zyc/ov referat: vnde zvsAwSac ab Ariftotele dictas fufpicor: idque «ac £Zcylu: quod quanuis &aliz forfan lon- ;pyelontamen minis exacte reprefentent, Scribit Ariftoteles cancellosin mytilis iftis reperiri: quod & ipfum maioribus conuenire magis videtur. in mirioribus enim vix fuppeteret can cellis capiendis locus, Et quanquam pyelos folium quoq; , hoc eft labrumin quobalnéantur fignificat; eiustamen figura propter fundum zquale & planum,myrilis non conuenit, quare foliatasà Theodoro conuerías non probo. Ariftophanes Vefpis, AA does Kovzoi v6 ro NS T0TÉ*4 , imec us verme. Vbi Scholiaftes: AÍ 93 "TU eA TÉ Aes eir ov 9n lw $35, isis Sor sous Deyiuol To Seuór, avo d]: ed rETo ue Odi uvic.. Itemin Equitibus, Tac zvéAs Qual korr pes Qo Dar veta, Scholiaftes: interpretatur «ee iuGa ct, zpeA («93 Bgu'yt«o zu GovTI Ev Ow Syros ovqui. Hoc & Suidas re ; petit. Gseulw &cUe. Nóv eimtAuAv9ev, Suidas exinnominato. Vt hoc etiam: TÀ ZUEAQ) T&V 4 [nd , ^. | x q * je0Qy Aesiveny TE xapu qaaa 77 xresóAmvIliie:. pio theca vel loculo funeris. Xl vrUgiv Sgstlopdjuus uy gt TUE OV; legimus Odyfl:z Y, Euftathius Aexesisa- interpretatur, & aliaaddit quz iam ante recitauimus. IIUA&(G» , d Axa, Varinus.hoc eftpeluis.' Onin & palám fiue fundam annuli, cui gemma includitur, hxc voxaliquando fignificat. TZ d|gicruA es polos yfias & Ariftophanes dixerunt, quod nos fphragtdophylacion, Suidas & Varinus. rIveAx, c ponyaSDvAAE, zo) aun, nni un y di- AUi. jw i Vip o dxroAlo, Hefychius. fed ordo verborum confufus apparet. ego ficlegerim: fIosAic c oag40o QvAa£, fy9u Moo, dgowru Aio. xo oru, coire sity Ad aD, | Sed pyelos quid fit, quz conchae zveauSec. explicatum abunde eft, nunc ad grediar: cuius fimiliter obícuritateviros no(tri (eculi eruditos czcutiuilffe nempe maiores, quos zveAu3ec- Ariftoteles dixit, ab Hicefio rectà CUN Verba eiusapud Atheneum funt hec: Tav 3? uv4v ci hd &' loro: 49) oi ré quie ja Biértoveey rdv 8$ "endo Aerarópuot prese oi dis eaNov. Joni lu) xeu xaxd XQ Xol Tes it ad] reos Tl "yóCaw ai rerdeic, oi d] UAoroyovée TET, vocabulum exo&3e« ag- video, ego mytilos eofdem ; cognominatos oftendam, 00131] GU v Aia, TOV m I TEYGy NS RET 2 , , E t9 Dmeeic Ecobev, sowroxa rot ullo eiat Xe) "Lv ow rteot 4o Tav cxlo: : d veodbur repo: 97, dvo mero ted D ( EAalov ) 49) TG hue vns vis , Hoceft, Ex Mytilis Ephefij, ^ "tamen minores creodwrtos: elfe vefert maioribus: quód & parui (int, ideoque minis a! &'qui fucci bonitateeis pares funt; tantum funt chamis inferiores, quantum pectinibus preftant.. V- rinam magis quàmalüumcient. Sunt qui ex eis fcillara refipiant, mali fucci, & guítuingrati. Qui veró his minores funt, & foris hiruti; ijs qui fcillam referunt & vrinam magis promouent, & fuccum gene. rantprobiorem, minus tamen nutriunt, NEU Us fuz caufa, tum fui generis natura, Hec ille. Fa- cileautemex verbis eius eftanimaduertere, fcillz faporem ingratum infuauemque dici, & vt ipfein- terpretatur, 2€; lj yaCaw emebi.qualem fcilicecin fcillz maritimz herbe tunicato ceparum inftar bul- bo; mediciscelebrato, experimur: amarum & acrem; & fimiliterin pancratio, altera & minore fcilía: ' euiauthoresguítum amarum quique os accendat, attribuunt. Colias plícis x eexivaMeeo eft; pnl xaTtp (O- Xi kai ox UNO TER OP. Xaeiosev d]: 0 Ee£viovor, Aez Té Tia (B 93 Xo) y^vxi rte (8, Athenzus ex Diphitlo de fal- Tem opponit. Rondeletius hocinloco &&3XXEstoG- ( hoc eft, Ste (G- tanttim; velo»: (autxeswlMeo- ) 22) vxPXwbtei OG" pariterlegerim: vt co] ias Sexitano non fo- làm mordacior amariorque fit, fed etiam glutinofior, quod & ipfum fcillz bulbo proprium eft. fuccus enimeiusglutinofuseft, & filatenacia tunicis bulbidiductisin longum ducuntur. ficad «4» 6 'Opponetur Acziério Q^, ad cXDNabtsv(- Veró yAvxeruG-. Plinio etiam myti li maiores falem (forte fcillam legendum) virufquevefipiunt, ideo gu ftuiingrati. minorum caro mollior dulciorque ( aliàs durior, 5 faimeritis. vbiitidem miiRaoBesepov ipfe interpretatur, acriorem & mordaciorem: cui Sexitanum dulcio- glutinofior)legere mauult, ego vel ex«-- quo Varinus etiam tepetijt, fic Brennten , Gelten, Ne: (nam & -— LÀ. ZuAhDus, i 2. 3*7 ("os s ^ zu Qeodtduo:. cler d Gy TG EVIL R 00) CAD Der minuüsrecte) eft. Oribafius quoque molliorem carnem minoribus adfcribir. Diphiloquoque(vtGrz- | «€€ LatinequeRondeletius in capite de Mufculis, pauló ante pofito, recitauit) a4 nofes; vt ipfe teftatür, dulciores funtac melioris lucciquàm matores: oreet «v «à veli, Hicefius ant, & toro ge- i4Uef id elt mytili mi- $0 nereeiufmodi. Idemauthor bulbos quofdam e. effe Ícribit, hoc eft nihilo fcilla gratioresingu- « | | £u.foléneé veró «o»u3 , id eftglutinofos. R urfas Hicelius, v; mt Dupuy Mijcues maia Yeseagis. i qu; TAY xseéxav effe ait. Snccam huncin mytilis titrofum vtitadicam, id eft cum amaritudine acrem,maredul- cius& ccclumáuturinale temperat. Quamobrem myaces, Pliniotefte, gratiffimi (antautumno, & vbi ulta dulcis aqua mifcetur mari; ob idin Aegyptolzudatiflimi.Procedente hyemeamaritudinem tra- hunt; coloremque rubrum.Eiüfdem acrimonia cau( fauces ab eis vexari, (quod idem Plinius fcri bit;) '& vocemoóbtundi credendum eft. ;Miruli otamandentium atque fauces acri mordacitate vexant, gu- Jamatteriainqüeé exafperant: tuífim quoque ficcam & raucedinem efficiunt, vocemque obtundunt; "'Vuettonus tanquam ex Plinio, Hzc (inquit) Plinins non yni [pecici;fed myacum, ideft mitulorum, à ai generi 3o ^ 7. « DeAquatlibus pn tribuit. EgohunclocuminDlinioiam non reperio: quód fitamen myacum generi toti hzctri-.. C Mituli apfoé- i6 propeziant. uat Plinius, non redté facit: ex maioribus enim duntaxat hzc malafentiuntur. Libro quidem;2 cap.- 9. vetbahzc, Fauces yexanz, vocemque obtundunt, de myacum genere toto profert. ziaddac ergo. mytili funt quales diximus: qui fcillam refipiunt: Latiné fcillofos dicereforían licebitad imitationem, Grzci vocabuli:vt avinoodoremtíaporemque vinofum dicimus;Grazcioivaór, Nec admittenda eft Bel-. lonijopinio, quipros Jes legit iuisdos. x ; Mytiibiualues func & clufiles, cam & concludi & aperiri poffint. tuenturautem fe concludendo,. Refezaciles funt. & abalverolaterenodoligantur. Teftas habentleues; labratenuia, Ariftot, Capiun- tur purpure paruis rarifque cextu velutinaifis in alto iactis. ineftijs efca clufiles mordacesq; concha, ceu mitulos videmus;Plinius. Iuba tradit rytulos(akj viesslos legent, Aondeletums lepores, meutrim prebo)ter2 nas heminas capere in Oceano Arabico, Plinius. Sumiturincifomytilus ore mihi, Martialis libro 5. Deouo mytulorum, dicetur moxing. T EE Myacesaceruaniur muricum modo, viuuntque in algofis, Plinius. Deterioresad cibum funt quiin locis arenofis auc inter teftas figlines proueniunt, ijs qui inalgofis gignuntur, Vuottonus ex Oribafio ni fallor. Mituli etizm fauiB caze folent, Aiiftot. Mituli itagignuntur.vtinter plantes quedam [obo- le, (vt cepe;) quippe qui minores fubinde iuxta principium adnafcuntur, Ariftot, Et mituli, & pecti- nes,fponte naturz in harenofis proueniunz;Plinins. Ariftoteles (inquit Maffarius ) aliter entire vide- tur tertio de generatione animalium his verbis: . Natura teftati generis confiftit, partim fponte, artim aliquaab ipfis emiffa facultate. quanquam [zpenumero ca quoque fpontina oriantur con^ idibus: Sed generationes plantarumaccepiffe hocloco congruit. oriunturenim earum aliz fe- mine, alizauul(ione, nonnullz ctizm fobole, vt cepe: hocigiturtertio modo mytili gignuntur, quip- pequiminores fubinde juxta principiumadnafcuntur. buccina, & purpurz, & qua fauare dicuntur, ualiàfeminalinatura humores quofdam mucofos emittunt. femé-veró nullum eífe eorum putandum eft, fed quo diximus modo plantis affimulantur:quamobremlarga eorum copiaprouenitcum primum conttitericaliquid. hec enim omnia vel fponte vt oriantur euenit; itaque ratione tunc magis cuni ori^ go preceflerit; confiftunt. :liquid enim excrementi fingulis proficifci credédum meritó eftab eo prin ciplo;cuifoboles quz que adnaicitur.Sed cum fimilem habeant facultatem cibus excrementumqj; cibi, fauantium [ubftantiam fimilem effe conftitutioni prime coníentaneum eft: quapropter excremcixto hoc gigni probabile eft. Quz autem vel fobolem nullam procreant;vel non fauant, eorum omnium.or- tus fpontinuselft. Cum igitur dicat eorum quz fobolem nullam procreant, vel non fauant, ortü.fpon- tin& effe, Myculi qui ex iplo Avittotcle fobole generantur, & fauificare foliti funt, vt quinto de hiftoria Ícriptum eft, non [ponte prouenient. Suntintertellàta; que ouumia ipfis improprie dictum (nutri- cationisenim duntaxat melioris fignum eft, vcinfanguineis pingue) non femper [ed véretantum ha- beant. moxenimtempore procedente minuitur, demumque totum aboletur: vt pectines , mituli ,.o- ftreg. tempus hoc enim prodelt eorum corporibus, Ariftot. ui or nf : MvscvyvroRvMteftüs hodie vzuntur pi&ores diluendis & afferuandis coloribus, Rondeletius.... Dealimento ex Mytilis leges quedam fuperiüsin.Rondeletij capite de Mufculis in genere, &cin Chamis Corollarior & infràin Ofircis. De apore eorumacri & amaro paulo. antéinA. vbi quinam puse eiae eflent, enucleauimus.. TY« u0c AG» Ey ei ucoot ans Penes 3 A Guo. Archeltratus. Corpus aus getius mitulorum & concharum, Plinius. E conchylijs aluum fimul & vrinam cien: przcipué mituli, oftrea, Athenzus. Cato capite 158, in deícriptione iuris ad aluum deijciendam inter caetera requirit, mutulos (mytülos) r11. MY Ac Es maiores durifunt & concoctioni renitentes.fanguiném procreant craffum, & pituite multum, & fuccum denique nonadeó probum. Copioscalunt, ventremque,&vz rinam cient. Hi fi affentur, fitim vchementemexcitant. fi veró elixentur, & acrioribus quibuídam , vt "n que fucci: verüm minüsalunc, & vrinam cient magis: Vuottonus, ex Oribsfioni fallor. ar Tus « "^ Remediaquadam & vires Mv 4 cvMfiue mytilorum; reperies [upràin R ondeletij. capit deMu- os oculos, & nebulas oculorumin iumento: Mufculos aquvriles vre fuper zibe: & chalcanthum, pares (ingulorum portiones. paratum ex histribus mixts.pollinem .in icülos equi inflato, proderit, Ex Hipprtatricolibro Germanico. dir 299. ! 1S 2f] Myon marinorum coctorum cum Ímyrnijs,& porris & apijs (ius) cü vino potum;,ifchiadicos curat, re [^] '3 jebtasattenuant, & leucomata.Eadem que buccins przftant. Oportet autem lauare cineréaqua,Idem.-» culus. QCC. Kiy V0: use v igsem, ZET hylus. Nupiat y 5200 Caire, 77926 A086 TE- IAVES ts INicander Colopho- tradit tellinam à Romanis vocari «vao; malim esae. quanquam tellinaà mytilo; noftro diuerfa c(t. | , TELLS 13:5 att TUDTR: & E De Conchis diuerfis M... Lib.IV. 28r In noftro Plinij codice mitulus plerunque fcribitur, tanquam à Greco pira, ypfiloin u. conuerío, Etfi vero Grzcihac voce, vt dixiy.non vtuntur, Grecetamen originis videtur: & fimiliteràgu?: fieri dimintiüü uvriAQ- , VtàvaumIz vawilA (8, quamobrem Latiné etiam vel mytilá recte fcribemus: vel mu. tilum u. pro y. fi quis tamen mitulum vitandzcaufahomonymiz (quoniam adiectiuum quoque Lati- | nis mutilus eft) fcribere malit, permequidem licebic. M v Ax etiam diminutiuum forté fuerit à 42:: vt à PA, P ?3u£. quanquam & alterum à uve£ diminütiuum, uve» reperiri puto. M vscv Lv M hodie GraciMvdwv appellant, forma itidem diminutiuaà pg : vt ab 6c & o0; ducuntur Jihoy & evifov, verum iu hisiótaaccedit: in mydionullum, vt vulgus profert: eruditi etiam uvieioy efferre poffent.. Mvzss etia & uo nominibus Grzciaalicubi hodie vtitur;-ni fallor. fed melius uvexs aut gvexlov dicetut. 4i; quidem foem. genere, tanquam à uoc foeminino: quod mytilum minorem fignificat Athenzo. & ii: P1; nij codicibusde eodem myícam vel myifcam legimus. Czlius Rhodiginus avexoy murem quadruc- dem paruum fignificare Ícribit: ego'apud authores legere non memini, Cochlearium, chema, m y&cis inftrumentorum omina funt;quibus vel ius hauritur,vel menfuratur aliquid, omnia generibus con - charum fa&ta:videin Cochleain genere u.a. MÜspoy diminutiuum eft Zuvor, id eftà Mvsc v r6 gene - ze conchylij , Ge. Agricola. fed hzc diminutiuorum forma vfitata non eft: fimpliciter veró deriua:a huiufmodi multa [unt, vt zeisear, sépyszeovs míorzoov, &c. à tertiaperfona prateriti paífiui fingularis. & «- lia, vt xAégcv à Aes item iezleov, quod forté dertuatum non eft: & alia complura. Pollux cgvspovgene- remafculinodixit, cum acutoin prima: que cum naturalonga fit, circunfle&enda videtur in re&o & -— cafibus qui vltimam corripiunt, Muspa; & wvspla, Euftathio idem funt quod nsu, BicrkoiAorduuot - G9; davaw loas donrideroi. A myftrio diminutiuo dicuntur etiam uvepiozraA e; apud eundem. MusíAi quoq; . videri diminutiuum poteftà uve faeminino;vt uv: /AQ- à mafculino. hinc verbum pvexados Euftathio, - Bud euet v apu eoo, di r0 otav EY ve ropes. MusxAquen^, usu oL MC, 49) Ci S. oreet TOV. 2 drm Ov Ca» -. Euftathius. Cteniteslapis (inquit Ge. Agricola) ftriatus eftomninoque pe&tinis effigiem reprafentat, - Myites vero, quia (triatus non eft, M v s c y .11peciem prz fe fert. is duplex, oblongus, & pe&tinis mo- . dorotundus. hiccolore cinereus reperitucin Chattis ad Spangebergum arcem , vbi & trochite: &in ;Saxonibus ad Hildesheimumin lapicidinis eius tractus qui eft vltra montem Mauricij: ille modo fub- füícus, modo (ubflauus effoditur ex foffa meeniorum Hildesheimiz vrbis, quàad Septentriones fpe- . &at: Hzc Agricola, qui Germanice hunclapidem interpretatur AMaufibelflesn . P 10 -» Gegeraconcbarum duo , quas Ueneti]s uulgo AM afemlos nominant: alte- jo ^ (53: uA vum mujcopror(ms byr[ntttua est. ja " x E) Mr o "Y Poli 3s Hl 1 2 OrvRIBESs,O'Ased|eo genus concharum, Hefychius & Varinus. PrrLoRniDEsiampriusin Chamis di&tz funt. | PuorAnzsConchzinP.Elemento defcribentur. imustle | inedit p dy JPrsciwmaxrAquzdamConcliavulg5 hodi?ab Italis dicitur, Cappapifciota: haud fcio. an eadém cuius meminit Plautus his verbis, quz à Feftocitantur: Muriaticam videoin vafis ftanneis, naricam boham & cauatam; & taguma; quinas fartas conchas pifcinarias. DNE PxAGos4;vtRondeletiuslegitzPlagu(iz, vt Maffarius, à Plauto in Rudenteinter Conchas.ccom- memorantur. : E hi23.5 Lo1udha! v1 ^ Elseuiisi Bed neni e x ^5 DE MVSCVLIS AQV£ DYLCTS, 3j? hai] AMMESSI SUB DU ME e T Oxc x plura& maiorain mari quàminfluuijs vellacubusgi- .. gnuntüPoftracoderma, cuius rei caufam Ízpe aliàs marin a- uz yiattributmus. In aqua dulci, ftagnante maxime reperiuntur Mufculi, feré nunquam in rapidis luminibus. Galli Moules vo-. cant, Duplici conftant conchatenui & fragili , foris nigricat & veluti ex miltis additamentis conflata eft,ob idafperior.Intusle- f ues fünt ,-ex czruleo nigricantes. Carnefunt dura, concoctu | difficili, malifucci , quo fityt qui ijs copiofius vefcuntur, in fe- bresincidant. ^e ym "D /DE PORCETYLANA-^YYLGOÓ-DICT'A':HC ! E EST CONCHA VENERIS, srTvVE MvRICE ^U 5505 7 —— 2H aur Remara Musbiani, Rondeletiss? 0" Viri à do Stel io2369j "wo pon Y 6o 2:631 (ROC - — MIcon hac ttonest Rondeletij x fed fimilis, ad unam e noflres "Porc elan fl conchts depi ta, En rm Lov: boc genere maxima efl nos in Corollario vuffam cognomnabtmus |. EnMorLAvsBarbarusPlinij locülibro23:emendans;pro Veneri cymbia.legi poffe cenfet Vene- À. b riz, Sénecam éitans: Vereriz; inquit; Spondyli & OftreaVenerez Conchaznu(quam alibimern- . tionemifactam fite fcio. Eamelle puto quz àpud.Gnidiorum Venerem colebatur, ynde:Concha fiue Fenres REST pedido mglloquad ab enam. 1: ail uoybez bul e dope ot yea: v3oeaurd (op ins cC odhilea r E À 282 Eib.o-cap. as. (E) ib. 15.8.12. B Remora Ma- [772772 Pel ines. ÁÀ B Cochlea Venerea di&a fit, quam defcribit linius exMutiano,qui Vuricem appellabat. Mutianus inquit, MuricemellelatioréPur- pura, mH Ne neque rotundoore, neq; [o] cha, vtrog; latere fefe colligente: quibus in- harendbus plenam ventis ftetiffe nauem;por- tantem nuncios à Periandro, vt caftra:entur nobiles pueri: Conchasque quz id przftite- runt,apud Gnidiorum Venerem coli. Quam defcriprioné nulli alteri meliàs quadrare có- tenderim, quàm ei Conchz, quam Porcelai- ne vocamus: nonnulli lzuigatoriam, quialze- uiffima eft tefta, qua mulieres noftrz ornamé- inaneulos prodeunte roftro, fed fimplice C ME De Aquatilibus, ic —- N RE SN US S BR SNENS SS n ta quzdam fualinea, in amyloaqua multa diluto, lota, deinde exficcata poliunt, adeo vt fplendeant britia inquit, charte lzuigatur dente Concha -Concha ifta oui figura eít, Purpura malor& Ícant. tefta leui,in cuius extremo vtroque fora tundum, fed parum prominens nontamenin Eàdem Italiatque Graci hodie chartas lzuigant, quod & Plinius olim fa&titatum fuiffe memorat.Sca- ue, fed caducz litere fiunt. iva latior: funt enim quz in magnam amplitudinem accre- men eft;alterum capeffendi gratianon afíperum,non fo- angulos procurrens: alterum ad excrementa reijcienda: concha (implice atque vna, vtrinque fefe colligente. quod vc intelligas, concipias animo concham fimplicem per planum exteníam: deinde vtranquein partem reduci & AM ; adrotundam fiue ouatam concham cfformandam, duobus extre mis,quz prius in plano oppofita1iacebant; nuncinteríe ET. junc&tis & cohzrentibus, dempta rimaquz denticulis alperiufcula eft: qua parre compreffa eft ,-& faxis. adheretin mari Rubro, & Oceano, Hac eadem parte nauibus vel earundem clauoafhigi puto,atq; ea- rem curfum remorari, efleque Remorzm Mutiani, cuiufmodi plures càm inhafiffent, vt iam ex Plinío dictum eft, plena vctis (teut nauis,portans nuncios à Periandro,vt caftrarentur nobiles pueri;ob eam- que caufam Conchz ez apud Gnidiorum Venerem celebrantur. Teftam duram effe admodum vel in- de agnoícas quód ninquam eamarrofam comper1as, quemadmodum in alijs teftaceis: quz à tineis vel alijs eiufdem generis beftiolis marinis corro(a vel perforata fzpe videas. Totaintus candida eft, foris varietate colorum infignis, ii diuerfis conchis. Huic Conche perforatz in altero extremo multi hodieclàues appendunt, & zonz accommodant, ob Concha elegantiam & lzuorem, ob quem nihil fordium colligit, neque veftesatterit: Eandemau- rificesin duofecant, & cochleariaconficiunt. Huiusaliquis eftin medicina víus; nam reperiturin defcriptionepilularum de bdellio, ad alui flu- xus conftringendos, & inteftinorum, atq; vteri vlcera, fed pharmacopeorum vulgus pro Concha ve- nerea Pectines vfurpat. Ex ea dentifricia optima parantur. Vtiliseftad ylceracanthi oculorum, & ad egilopas,reficcandi vim haberinfignem fine caliditate. hir GEO DE) S.E.COV N DUA SP EQCILE Q.O-NO GSH VENEREZE; RON.D ONcHaAMhancraram non poffumus non vocare Conche Venerez fpe- (S ciem, ob magnam & figure ;.& natürz affinitatém.- eft enim onui-fizura, Concha implice vtrinqueíefe colligente. Vtrinque foramen v num-habet,: inter hec rimam. Advlcera, & aliaexficcanda non minus probanda; quàm fuperior... V. aria. quoque eft, (ed ita maculas infperías non habet, fed pro his lineolas, tefta eft tenulore & minore, magi(queperfpicua. D-oOELGLIBSREUDCI AWSSSPCEFROT VENEREJ, RONDE er ? C'Oxcazhocg | fecundum;ob teftam vtrinque fefe collige nda Pare qua plana eft; comiprelfa eft magis quam T altera ma- candido. " DE-QyY ART/ SPECIE CONTÓÜH)E "VENERE, RON ID A nv s femper manethzc Concha; quz fupegiorum modo simam habet, & nullirec ex(icc andi prodita, quafuperiorés. ' [2] 2 Ta EJ £k. B TEES E "v uds "V sswnn ER MM | enus non minis Venereis Conchis fubijci poteft; quàm gisrotunda, Maculis rotundis notata eft , durior & fpifflor fecunda, colore tiüsquàm Concharum venerearum generi fubijci poteft, Par- tealtera plana eft, altera in tumoremelata, in qua circulus eít aurei coloris, alioqui tota foris candida eft, intus cerulea. Tefta eft valde dura, eadem vi DE EISDEM CONWCHIS, BELTONIVSr? QVI ! y. Aog ie: Lasagetortaóvel leur atas eae Córnontna:. diga? 2020s; YA | )Conche genusleuigatiffime in Rübro mari capitur: cuius cochlecad nos vfque deferuntur. . ; B I-E TORY:$s 5 zt fn35 tisdity E CONCHA. ' 1 fere mr 22 LETIYSs. i ) t2?'t ZIPtir- ntem, & rimam interfürami- DELETIYVS. 87 E sEarumapud'Grgcos & Turcas queque chartis? liendis víus (t... Chartaeum fcabritia ( ingyit appa tcro pp Esa Ld E | **Ppliniaslib. 15,) leuigatgr dente concháuo, [ed c aduc,litergfiunt: minüs forbet polita charta, magis (plen- 3€ 66 De Conchis diuerfis P. Lib, I V. 283 fplendet. Vulgus noftrum talem vfum inexpereum » ijs tantum ad fafpendendas claues, vel conficien. da cochlearia vtitur. P Porrólcuigatoria concha oualem habet formi:eiusq; eft politiff Bitiltte, pos] vtm maiores, de quibus bic Jferabst "Bellona: alie mellis Jut maivor oblongo;parte prona patulo,in ambitu denticulato: linguam exerit. | Harum autem concharum tres. aut quatuor differentia alic veró obloniore , ac veluti tereti formaprotenduntur. nufque ftellatz aut maculatz reperiuntur, i0 . Hisrübri marisincolz magno labore inaceruos collectis, ingenté quzftüabijsq Memphir adeüt, facere folent.Hisenim Egypti fualintea glatino imbutaleui gareatque expolire confaeuerunt, EUER EU AMIU Foy UM Porcellang conche vnde fint dicz, non conftat mihi.quanquam & Greci xotoliazvocarunt,vt mox A oftendam. Conijcio tamen hoc nomeneis fa&um, àquadam oris fuilli [pecie, quam parte füi interla- AV iaa bra denticulata dehifcente, vel potiusaltero extremo te(te,nempe acutiore & eminentiore foftrifuilj; ^ inftar quodámoedo referunt , 4 *? Logo yuuanceio rog zovevon , TÍ TE A6 TE TOV vy eC V qi Xo91AUTIm y 15 ux Te . vnde & vterinos calculos,qui in hoc genere candidi & minores fü appellat. & quód figura quodammodo vterum referant, fuperftitiofi homines corporkappenías vteri inorbis falutares mentiuntur. hec fuperftitio vt & in alijs plerifq; amuletis, luxurie fuperbiei; pretex- 2? tus e(l, quz vt hec & aliaornamenta,ceu valetudinis gratia,auroargentóue incluía, collo pendentia o- ftententur,efficit: amatorum veriüs inuitamenta in mulieribus,quz venalem fnam pudicitiamhache- firiofz, aut (a dera produnt,quàm fanitatis tuenda in(trumenta aut amuleta morborum. Sed redeo ad propofitam, Perbiepratex- fuper etymologia huius vocabuli.Mulieres,inquit Varro,noftre nutrices maxim?,naturam quafemi- ^* nc funtappellant porcum:& Gracieadem figniacatione cheron. fiue(vt Athenzus inquit)delphaca, vt copiis in Philologiade fue oftendimus. Sunto igitar di&tz porcellanae iz avo avec; yy Uuanceiov eti 3.1: 6uoi9mtT& , donecalius certiora afferat... Bellonius porcellane nomenà purpuradetortum videtur innuere: Purpurarüm teltas (inquit)Itali porcellanas vocan t;quo etiam nomine neintelligunt.Fiunt & globuli;quibus fuas preces mulierculz nücupare folent,ex teftis maior(i pur- purarumaut mu ricum; Galli patenoftres de porceleiae vocat . Ab Ennio nominantur matriculi , citáte 30 Ápuleiojinterres marinas:de quibus,niíi conche Veneree Ípecies funt,non habeo quod dininem. Aludhaeftgenus conchyliorá,que appellanturporceiletae. fic exponitur tertio Canone Auicéng, capite de cura apoftematum in radice auris:& tertio Can.capite decuraafcitz, Andreas Bellanéüs , Vi- de Vadahainferius moxin Vmbilicis marinis.item Canone 3. Fen.21.tracb.3. cap. 4.de curatione fluxus fanguinis & mehfium,legituralhuda:vbi Cremonen fis nonredcté interpretatur conchulas quzadferü- tur àS.Iacobo.De Cochlea margaritifera vulgo dictaab vnionum colore fplendored; ; (nam vniones incanonreperiuntur,fedin ijs quz conchis binis conftant, )fuprà inter Cochleas fcriptum eft. Hanc & porcellanam ( »aiorem : talem ciu quidam apad nos argento nela[aem pro poculo haber )vuleó vocant artitüi- ces,quod muricis conchz ( quam fimiliter porcellanam nominant )formam habeat, Bellonius. Idem ig volumine Gallico de pifcibus marinis peregrinis,lib.2 cap. 26. Porcelliones conchas inquità Pande- Biartbia: 40 ctario & Nicolao nominari: & coniectura vtitur mutrrhina vafa olim ex porcellanis maiorib.conchartü generis fa&afuiffe,que muricibus quodammodo fimilia fint.contftare ea e terra noftrotemp ore ,incru- ftati veró morochtho ftue leucograp hide lapide,in Italia quidem viliorajin Cairo preciolfiiflima, fplédi- "da & tranílucida, ita vt velexiguum vas numis daobus aureis » quos ducatos appeliant, veneat, &c. Scoppa quidem Italus in Dictionario fuo,murrham gemmá agatham vulgó dictam vel percellanam in- terpretatur.Ge. Agricola murrhina vocatneutro genere numero plurali,vt ipfa etlam ex eo vaía m ür- rhina dicuntur: & onychis in Oriente fpeciem effe docet:vt eiufdem alia Ípecies apud nos eft Chalce- doníus appellata vulgo. Martialis libro i4. myrrham vocatfiue gemmam, fiuc ex ea poculum, hoc di- ficho:Si calidum potas ; ardenti myrrha Falerno Conaenit, & inelior fit laporinde mero. Cardanus Cerdanse. lib.s: de fubtilitate,cum Plinij verbaelibri 17. Cap.2.dé myrrhinis vafis ( fi; iple ferabit, von murrbiza ) T6« o citalfet, fubiungit: Ergo quis non videt fipu!tna hac efle, & eius generis, quod hodie Procellanas ( fia — férthity non Porcellanas ) iclemusappellare? conftant enim & he exiucco quodam [ubterra denfato, & ex ' Oriente vehuntur. Át noftra pallidiora;& odore carent. (forze myrrbinaa myrrha odere, vel myri, id efh, vngere dedoratinomen traxernnt.nam vt Plinius 1guit, alqua bsvsfis 88 modove consen dat«o est. ) & qua ex his etiam translucent [ trazs/uceve in es , icquase, 4t pallere U um e, Pots ) magis probantu r foli J$Q; ac imagini- - bus placent:nullu mq; pürpurz veftigium.Que omnia videntur ab antiqu HUP diffidere, Mon. temporum varietas & opificü,tum víus hoc pepererunt, &c. Vtcunq; res fe 1abeat; & precium, adl Eh & materia, & modus quo fiunt;eadé effe docent hzc myrrhinis.Nunc longo Indiz tractu fiunt, sraxim apud Chinam:hi olim Seres.Fieri dicuntur ex conchyliorum atque ouor& corticibus: [epeliunturque conftanti famain octoginta vel centum annos,quafi hereditatum loco.Inde erüta obducdtur vitro, ne combibant. Succiautem quibus cortices excipiuntur,non fatis noti fünt.Pinguntur etid antequá. vi- 6o trüfuperaddatur.Incertum eftan excoquantur ob nitorem ac duricié. Maiorain precio funt, fed mul- ^ nune n antiquis degenerant.Et quamuis ita fit;jnon tamen minus eft faperbum his SEND gus San - atq; ex argento vafis)Hec totidem verbis Cardanus. Addiderim ego teftas tandiu [epultas,prze ERBS loco mediocriter humido, verifimile effe,ita marcidas & molles fieri,vt maffa luti aut argillz inftar fit: fubigiq;,formari,& tornari figlina rota fimiliter offit.Sed Murrhinz Plinij amplitudo nunquá paruos excedit abacos , nec craffitudo ferc maior eft,quá necetfaria vafi potorio.quod conchylijs defoffis, aüt facte ex eisargillenon conuenit.eorum.n. qua arceaut voluntate hominis fiunt; definita NU non eft.Inueniri etiam in pluribuslocis murrhina cum fc cribit,humoréque putari caloré fubterra en- fatim:lapidé effe (nonargillam,non artefa&ti aliquid) qui CORRESERUH SEEN & AME EUM ma tefta atq; equabilis;nullis(4-247 3 ef) punctis diftin&a ac ftellata: ore * in cuius lateribus breues canales videas, per quos s comperi:alie enim ingenti dorfo tument, : Alice rurfus pufillz , aliz magis capaces,mi- ' x € - 5 ln Chico Ti Crioreod nt, vulgus noftrá A meleta os. BIA Aut [iper- conchylij eenus om- Nf atricuDi,. 284. ^ De Aquatilibus.. ( nonfieri ) fcribuntauthores,humore denfato vi frigoris.Sed hac dere hoc in loco plurib. inquirere; intempeftiuum videtur. Catinus de Sceni,eftvas quodadferturé regione Sceni , & à Venetis dicitur Biocellano: Andreas Bellunenfis.Catini & lances , quas porcellanas vocant ; fiunt inprouincijs Cim | Cini ) & Macim,Iofaphat Barbarus in defcriptione itineris fuiin Perfiam. De Murrhinis plura leges nfràin Purpura g. a. Inlibro medicinali R. Mofis porcellum maris pro genere quodam conchz in- terpres tranítulit. à PoRcELLANA Ruffa dicipoteftconchaexgenere illarumque proprié porcellane nominantur, maxima, ( cuiusiconem fuprà pofuimus,fub lemmate R ondeletij, )tefta fimplici vtrinque fe colligen- te;ita vt latus vnum in parte plana, vbi labrum denticulatum conftituit,terminetur:alterum veró cui dentes aut (triz longiores ac minus prominentes,intror(um conuertitur , & infefeconuoluitur vt in 19 cochleis.füperior pars ( dorfum Beilonio ) gibbahzmifpherij figura;fed maior eftfpecie ouali : longi ^ ufculaenim eft, & terminaturin partem alteram acutiorem;alteram obtufiorem. Magnitudo eft Era queanferini oui,nu(quam inniti poteft;nifi parte plana, qua candida eft, vcintus quoq;.gibba quz he- miípherium conftituit, ruffa, maculis nigris diftincta;fed paucioribus,minusq; Ícità quà ftellata. Lz- uitate ita refplendet, vt imagines reddat,fed obícuré. « STELLATA perexcellentiam dicta, fuperiori fimilis eft;pauló minor:oui gallinacei magnitudine pené.ex alboliuefcit, hoceftad caeruleum colorem vergit parte conuexa; Wer os in fummo: ad la- tera candidior:parte fima, candidiffima. Intus quoq; fabcerulea videtur tefta, tranflucida feré. tranf- parent enim fte!lz fiuemaculz partis gibbz,que multo plures inea funt, & fitu fplendored; fuperioris elegantiam vincuncfingulz in medio[ui atrz,ambitu ruffz, pleraq; rotundz, lenticularum feré ma- ;o gnitudine, quzdam dimidia, nulloordine. | R vr r A minorappelletur,paruain hoc genere;quadruplo minor aut amplius quam ftellata: longi- ufcula.Ventre ( fic partem (imam appello ) ruffo:qui in «elicis omnibus, quas vidi, candidus eft. In labris etiam denticulatis ftriges rutfe funt, ftriz candidz.Striam nomino, vtin columnis ftriatis Vi- truüíus, partem eminulam : ítrigem veró,cauam. Dor(um in fummo varium eft, albis, paliidis & glaucis maculis. Vtrinque per latera glaucum:in imo ruffum. Pars interna candicat . Magnitudinem eius & formam icone adiunctaaliqua ex parte reprzfentauimus. M1x1M A, que priuatim Z4ute fie, hoceftcalculus vteri vel matricisà noftris vocatur, Lufitanis & £thiopibus Buzios:vndiquaque albaeft:nifi quodin dorfolineg binz flauent,in onalem feré fpeci- em coniuncta: & dorfum ipfum inzqualius quàm ceteris,& gibbofum,ita vt illi quoque tefta incum- bere poffit fed obliqué.idem per medium, pallidum eft fiue fübluteum. Pars interior é rofeo ad ca:- ruleum tendit. De eius vfu leges infrain E. Icon eius huiufmodi eft, parte fima ; gibbum : Bielliculi. Rondeletius pinxit, quartam Conchz Venerez fpeciemnominans. Brrricvrima- riniquoqueà medicis & pharmacopolis dicti, ecdem videntur conchulz.Sic enim de eis fcribit Aggregator exlibro Circa inftans ( id eft Platearij de fimplicib.med.) Belliculi mar. fpecies funt conchyliorumalborum, oblongorum,magnitudine caftanec parue, qua dicuntur porcellanz, & adferuntur é regionibüs tranfmarinis. Ego apud Platearium in literaB. cap. 11. nihil huiufmodi , fed hzc tantum verba reperio: Belliculi marini frigide & icce nature funt. excelIus eorumab authoribus non exprimuntur .Suntautem quafi vmbilici , .& circa littora maris inueniuntur, Vnguentis ad faciem clarificandam mifcentur , vt vnguento citrino. Eftautem víus eorum ad faciem, talis : Puluis ex eis tenuiffimus fubigitur cum uk is gallinaceo liqua- to, ad modum vnguenti. Seruari diutiffimé poffunt tanquamlapides . Belliculi vel Bellirici marini, A- rabicé aftor,vmbilici humani fpeciem referunt. funt autem lapides parui & albi ,' qui inueniunturin Vadabt. — littoribus maris cohzrentes ficut dentales; ( &c. ficut Platearius; ) Syluaticus. Vadaha;id eft vmbilicus velbelliculus marinus, Syluaticus. Vide Aludha fuperius, paulo poftinitium huius Corollarij. Nico- $ lao Myrepfo in vnguento citrino velécitrijs dicto, ad varia faciei vitiaabftergenda, inter alia. nomi- nantur gre^42/28: 9uA«osio. Fuchfius vmbilicos marinos vertit. Barbari medici ( inquit) Belliculos nominant. funtáutem lapilli exillorumtraditione exigui & candidi,in litore maris reperti , vmbilici hominis referentes , abftergendi facultate prditi. Caeterum in opere decompofitione medicamen- * torum belliculos fiue vmbilicos mar. interpretatur fabas marinas vulgó dictas; in quafententiaante ipfum Euricius Cordus fuit:qui porcellanam hanc noftram Dentalium vocat: Dentalium ( inquit.) eft conchula marina parua, dentatam rimam habens. Lege quz annotauimus fuprà mox poft Cochleas vmbilicatas R ondeletii. Vmbilici marini vel porcellanz ponuntur cum medicamentis quz abftergüt :& dealbantfaciem , Arnoldus Villanou. Vmbiliciin teftatorum genere variam Íignificationem often- di fupra; vbi de Cochleis marinis diuerfis egimus. Venereas conchas indocti quidam fuperiore feculo, vt Syluaticus &alij;vt ineptéfcribebant Vene- 'tas, Soneras:fic etiam imperite interpretabantur pro conchis quas peregriniàd, Iacobi fepulcro-aufe- runt, hoceft pectinibus, Incompofitionem pilularum debdellio Venerez aduíte recipiuntur apud ea Mefuen & Serapionem. Monachi Mefuzi interpretes purpurarum teftas aut matris perlarum ( vt vo- cant )füpponi iubent. Ego Rondeletij fententiam porcellanas interpretantis ampíector. Nauigant Neritaz ( alias Veneriz prebentesq; concauam (ui partem , & aure opponentes per fumma zquorum velificant; Plinius 9.33. vbiin Annotationibus fuis Gelenius: Rediius legitur Veneriz. funt enim có- chz nongrate modo Veneri, fed etiam cognatz, ob communem mari originem: celebrisque eft eius dex effigies.concham atq; haud fcioan ex hocipío genere, pede premens. deinde mirum quod non concauam partem aure prebeat concha, fed diuerfam, cum concauafit velificationiaptior, (equenda igitur & hic vetera exemplaria: Nauigant ex his Veneriz prebentesq; concauam [uipartem , & aurz x 'opponentes per (umma zquorum velitcant. Venereas etiam à Senecanominatas Rondeletius memi- | mit: & fane àpulchritudine ; fplendoreq; & lguore;qua dotes Yenerei formofi; corporis puis t c TIuut De Conchisdiuerüs S. Lib. IV. 28g Íunt,nomen hoc merétur pra ceteris conchis porcellanz:& quas eodem nomíne appellant margari- toideis conche. Martialis libro r4. lemmate 209. Lzuisab zquoreo cortex Mareotica concha Fiat, im- offenía curret arundo via; Veneream feu Porcellanam concham gener fimpliciter Concham nominat. Hedyle Poetria fcribit de Glauco marino demone , veniife euminantrum Scyllz, cuiusamore ca- C^"rPaErg- ptus erat; H'xgyyey. dieu: ( ábsenidat algutd ad. hexassen um) Qtoovez. Epulaa/nc Nori oréceue Hi. vue tAv 70 po d|ane ir amRUysc. Àd mare rubrum vicus eft, nomine Tor: vbi oneratos vidimus viginti camelos cóchis iftis rotundis, à quibus appenfze claues in Europageftari folent:zincole veró Cairi eis vtuntur ad polié.- dampapyrum & lintea que gummi ( aquagummata ) delibuta fuerint, Bellonius libro z, de !js quz in. iD peregrinationibus fuis obfernauit. Cum igitur hoc genus conchzeà mari rubro feratur , quzrendum aninde nomen ei factum, véErychrza inonnullisdicatur : namhoc mare Greci Erythrzum vocant, vel tou9axv ÉgA mese, veli tefta (use colore;qui ruffus eftin maioribusomnibus,& in minorum quoque nonnullis. Venit & 2 rubro concha Erycina folo, Propertiuslibro 5. dicta eft autem Erycinaab epithe- to Veneris, vel quód ipfa eft Veneri Erycinz facra,vel quod dicitur Venus à concha marina r rodijffe. Alxgyyyoi od A'«o39124]::, nominanturab Epicharmoiu Nuptijs Hebe inter alias quaídam conchas. Eft fmatbiti autem Á mathüs infula maris ZEgzi Veneri (acra. Eft Amathüs , eft celfa mihi Paphos,atque Cythera, A E Ouidius. Pi(cofamq; Gnidon, grauidamq; Amathünta metallis, Idem. Et eodera nomine Cypri ciui- tas Veneri facra,vnde totam infulam Amathu(am ( alias Amathufiam ).olim dictam aiunt. Cytheriacá quoq; concham Martialis nominat hoc ver(u:Lzuior & conchis Galle Cytheriacis. ao OTARIA (O'sxeja 1deft Auricule ) oftreafic di&a, in Pharoinfulaiuxra Alexandriam gignütur; - €eterisiam dictis conchis & oftreis omnibus magis nutrientia led excretioni non facilia. Antigonus Caryttius hoc oltreum /£olicéaurem Veneris s; A'aodi vw ) nominari fcribit , Athenzus. Ex quo He- fychius etiam , & Varinus repetierunt. K Tis, da xvuQiy TÉ x9) "9*6 Aetio xad TO ey" eoic £diXEVoU. ia) XU. speint: lUe Q» à o vei eria QuáuAu Bv» gd ci mtegi t ryry a. ta) mo wsvor cuve Ecymologus ftatim ante K/av, appa- rec autem duas efle voces ,xwri« , pro 49) da», exaliquo verfu.nec fcio an de aure tantüm audiendi in- ftrumento ei hic fermo fit, an de concha etiam, propter vocem «sx Aoed[é , Ab £5 diminutiuum eft 4ilo:s abhocaliud 245. Putoattem cam otion Achenzus oftrei fpeciem effedicit, non priuatim dictum oftreum,íed cóncham omnem in genere intelligi. Nec afferotamen Veneream concham & Veneris aurem, rem eandem effa: fed propternominum fimilitudinem, de vtrifque dicendum hic exiftimaui. .,9 Auris. marina, quz aliter Patellaferanominatur. Áriftot. ! Xoievo« Grecottt non alie d porcellane videntur:quoniá & nomen conuenit; & res, hoc eft cómunis Xoipyytt o; concharü natura:& forma, calculos.n. fiue lapillostum duritie tum figura porcellanz minores referüct: | quamobrécalculorumlocoad fufragia eis veebantut,g calculos elegantiores reperirent nullos. Mirü eít.a. cum Ariftophanes & alij Greciearum meminerint, Ari(totelem diligen tiffimum huiufinodi re- rum fcrutatorem filentio praterijffe. Ad quod refpóderi poteft; ex rubro mari vel Oceanoillasin Gtz- ciamolim, vt hodie in no(tras regionesaduchi folitas; ideoque naturam earum Ariftoteli perfpectam non fuiffe , etiamfi nomen vulgó agnolceretur. o J| &«nQG- oz» veiliyeq pO" y ad a Qoia Memtóe, OU aiovejva ( favté € bac excipiendwm feri à nosintbwus [ecumde declnationts penitius pluralis ultm atia non circumfletiz - tibzus ) VLav, et carxd|av , cuvavu xar O- , Ariftophanesin Equitibus. vbi Scholiaftes , Cheerine ( xoi- jo 6a) conche quedam marinz funt ; quibus vtebantur Athenisante calculorum vfum inductum. Id "^ Suidasrepetit, & infuper: Xo'glyou wa) 3 QA; YS «oi? v8 T£) XA 10) dV T 69V Gold uy pea x oialvite GEM», qui ver- fusin Velpis Ariftophanis legitur: Et hi pauló ante; H d[yzo ^l0ov nemuizwr 8 d Toi eoipivae egilluses. In eadé fabula yoioPAR, vocatur à $iAcdizosis qui cheerinas conchulas ad ferenda fuffragia fepe manib. premat. alij interpretantareü qui yof» ( 39 yavauxeio uze2ov ) contrectet. Hefychius xoialvac calculos marinos (ipse JjuAaeeios ) interpretatur; cum non calculi, fed conchulzfint, quz calculorum vicem in fustra- gijs olim obtinebát.o Pollux etii reftatur:t1a, exa o9 tp lods enn dai pai Gacpuavaty otzrep vete xd'ycad Saar eU. Xoipivo placente d Ax Ts TRU TU. ire yU y imt T0) dYavyou viec T , Atheneus. Ab eodem Jib FO 14. nominie tur xolesos ( proparoxytonü ) placente, quarà fatrocles in libro de placétis meminerit.Porcelland mi- nimáaliqui hodie ( fi bene memini ) coruiná aut coruiolam vocant. tanquáé coruo pifce defüumptamz- "o quü ineo pifcelapiltüs longéalius reperiatuc. Sed coruinz vocabulüab illis qui prolapilloé coruo pi- Íce accipiunt; propri? accipi videtur:ab illis veró qui pro porcellana, à Grecorum chorina detortum., Porcellanz omnis generis. Germanice vocari poterunt « ZVfutermefebelo, Venussmu[chelr, "Ethiopes ex rebuscommunibus vix quicquam'tàntopere curantquam vt habeant conchulas por- Cui. 'cellanas albas. quas Buzios nominant:'pro quibusvclaurum quandoquecopiofepermutant: autpro — 'eis filios fuos parentes vendunt. apud T Hongrum /ethiopum regnüm pro comperto hoc habetur. Éif- demlóoco monetzvtuntur,vt Luficantüs quidam pihil xL Dcos eftvbi loco monetz vfurpatur 'porcellarnaalba;que in mati reperitur ad Coromara liuium; Obfcurus. Conchylia minuta & candida vmbilicosQ:, quidam funda clandunt; Ge. Apricola: nos de hoc cum luxu tum füperftitione plura dixi- musfuprà in 4; Affiguntur & lorisephippiorumornatüs gratia. In conchaleuigatoria, ideftporcel- € na maiore,fagiem fculptam & pulchréexp te(lam vidi. rS - -—"Qaro porcelli maris & conchula delmes combultz dyfenteric in potu medentur, & and prolapfiim G$ afperfus ex eis pollen reftituit. Vide fupràin Conchis diuerfis n. MM is nomine propter preltantiam Cytheriaca. duris Vouevis ^ SAPERD A, vide Tragus mox. T ELLINrIS locuseritin T. elemento. " TRA46vs genuseftconchz mali faporis, Féftus. Grammaticis quibufdam recentioribus fapes- dagerius eft conchz mali faporis , & nonnunquam profterquilinio ponitur, Nos de faperdz vocabulo luradiximus in Coracino. 7 fev rn e V E) '""pCoscua nonnullzetiaminter Murices defcribentur, in M. elemento. D Eb p [ I , » 286 De Aquatilibus. &. A DE CONCHYLIO, RONDELETIVS. | Vorabuli com VBITAN r nonnulli ftne Conchylium turbinatorum genus vnicum , vel nomen omnibus, vel mune . multis turbinatis commune, quain fignificatione vfurpauit Plinius lib.9. cap.36.Sed vnde Có- Ee chylijs precia ? Et: Lingua Purpure longitudine digitali,qua pafcitur perforando reliqua Conchylia. Vitruuius Be. Cap.13.pro purpura: Incipiam nunc de oftro dicere, quod. & chariíffimam & excellen- tiffimam habet preter hos colores aípe&us fuauitatem Id autem excipitur ex Conchylio marino , € quo Up inficitur. Quare Conchylij nomen eft polyfemum apud Poetas , Hiftoricos , Philofophos, & Iurifperitos. 8 ta, A ' | . VEN AN ia i: dat di Sed & fpeciei nomen effe puto, quz qualis fit,nunc inueftigandum. Sunt qui nihil aliud effe Con- Wer[a « chylium quàm Purpüram arbitrentur. Quod haud verum effe ex Plinio lib. 9,cap.3s. (ic comproba« mus: Aitenim, Conchylia & Putpuras omnis oraatterit,quibus eadem mater luxuriapariapené etiam margaritis pisc fecit. Et de Purpurisloquens:Calculofe appellanturà calculo maris, miré apto Có- chylus, &longé optimo Purpuris. His nianifeft? Plinius Conchyliaà Purpuris feiunxit, Cencbyliz,ah — Alis Conchylium idem JH: quod Buccinum: quod Plinius, cüm duotantum genera turbinatorum nd qu£ 04 continentium florem illum tingendis veftibus tantopere expetitum pofuerit, alterum Purpuram, al- nist c» emurex. ^ 9 : . M a ; Libo. cap.go. 61m Buccinum: neceffe elle videatur Buccinum elfe qui Murex, «aput , GC Conchylium ap elletur: cum etiam conftet, & Murice Tyrioinfectas veftes dici, & conchyliatas. Quz ratio etiam fi valida nó- Lib.p.cap . sg. Dullis videatur,eá tamen facilé conuellere potum eiufdem Plinij autoritate; qui euidentifimeé Con- chyliumàBuccino feiunxit. In Conchyliata vefte cztera eadé fine Buccino,praterque ius téperaturz, Libzreap.8. (aiten vus tempevatur aqua pro inuifo bumazis potus excrameuto. ) Et alioloco, Conchyliis fuum flore colo- rem; proprium tribuit.Luxuria veftibus quoq; prouocauit eos flores qui colore commendantur. Hos ie 20 animaduertotres effe principales. Vnü incocco,quiin rofis micat,gratius nihil traditur alpectu.Et in Purpura Tyria,dibaphad; Laconica. Alium in amethyfto,quiin viola, & ipfum purpureum,quemque ianthinüappellamus. Genera enim tra&amus in fpecies multas fefe fpargentia. Tertius eft;qui propri? Conchylij intelligitur,idque multis modis. His adiungemus Diofcoridisteftimoniü , qui cum dixifet de Purpura & Buccino;aliquátó poft de Cóchylij operculo feorfum fcripfit, & in fine addit.A/u5 2? 4oy- QU ALOY xai ied ume Xn maQuee y 3,5 xol. Crematum Conchyliü idem efficit, quz Purpura & Buccinum. Concbjliife- — Cyuare cüex his conftet Conchyliü diuerfam effeà Puzpura& Buccino turbinati fpeci£, ià quale i- SON pfüm fitexplicemus.Conchyliü feruato Greco nomine vocatur à Latinis,Sunt qui Oftraciá putét dici. Ofiracinum, o "a: F 1 s : yel " , : rd 1 xa optrenli Sedilli nomen partis toti accómodant,vel Plinius nomé totius parti dedit:fic.n. libro 32.Cap. 10. Inue- soncbylii , di. nio apud quofdá oftraciü vocari;g aliqui onyché vocit. At onyx(inquit Diolcorides ) ic aun TE Rey x,» id eftoperculum Conchylij, proquo etiam oftracià fumi àPlinio declarátipfiufmet verba: Hoe fuffità vuluz poenis mir? refiftere.Odore caftorei;meliusq; c eo vftum proficere. Que eadem funt cü hisque operculo Conchylij cribuit Dioícorides.commendatenim vngues, quiodorem caftorei refe- runt,eorundemd(; fuffitu excitari tradit famjnas,que vuluarum ftrangulatione conciderint, B Conchyliumeítex magnorum turbinatorum genere;ca parte latius qua in tutbinem deficit, fine a- culeis tuberculifue vllis. Foramen quocaro interior oftenditur, non rotundum, vtin Purpura & Buc - Concbyltis fuc cino,fed longum. Taleetiam eft operculum,de quo mox dicemus.Conchylijs fuccum ineffe purpurei cum ineffe pur (atis ceftatur Pliniuslibro 21. cap. 8. Tertius eftquiproprié Conchylij intelligitur multis modis. Vnus DHreste, in heliotropio, & inaliquo ex his pleru nq; faturatior: aiiusin maluaad Purpuraminclinans, alins in violaferotina Conchyltorum vegetiffima. Ex eodem fucco lanas tingi folitas facile eftex veterum fcri-. tis confirmare. Marcellus Medicus de affe&ibusaurium fcribens , claudendamaurem lanainfecta Conchylio marino monet: exficcandi enim vires habet. Et Critoapud Galenum libro;3. medicament. LissirpApum xy 'u5;, Conchylioinfectosflocculosinaurem immittendos;TPlinius perfe Conchylio infectam laná c; magnopere prodetfe auribus tradit. Qui Conchylia legebant CÓnchyliarij dicebanturg& Conchylile- Lib.z. cap, to. 4o. .e 6o guli, & ConchytcáPlauto. | Conchylij partes omnesin medicamentis víurpantur. Crematum Con- Perpen[us Ga- chyliüidéefficit q Purpura & Buccinit;ait Diofcorides. Operculà fuffitu excitat foeminas vulüe ftzà- . lent locus. — gulatu oppreffas, comitialesq; . Carnéinterná medicamentis doloré aurium feditib.admifcet Galen? infne tibi tertij de medicamétis £7: : quá myrrhá;adipéanferinfi, vel butyrü vel refinam, & Con- ch;lij interná partem zquis partib. trita fuperauré ponenda monet. Quoin loco Cornarius legendum fufpicatur non 4eys;vAís av &v y fed. vo xe. opinionemá; fuam hacracione firmare conatur, g tefta. &c operculum vim habeant reficcandi (ine morfu, & quod cauum Purpurz, Pliniotefte, valeat àd preci- fos neruos. fed malim ego priorem le&ioné fequi, Ná ee in loco magis doloréfedare ftudet Galen*;qu& exliccare , vt aliaqui enumerata funt, oftendunt, fcilicet adeps anlerinus. butyrum;refiaa quz rina ris alleuamentü afferüt, calore & humore.Quare p 42yyvAéw s evrj carné intelligo;qua ob falíum fuccá digerendi De Conchylio. . Lib IV. i87 : digetendi vim aliqui obtinet:& ob fubftantiá pinguem;glutinofamq; vwenjoo sov qui Saddle Sb. 2] caufam vermes & afelli qui fub aquario vafe ftabulantur,in eodem aurium affe&tu à veteribus commé- dantur. Telta veró magis exficcat,quàm vt dolorem leuantibus medicamentis admi(ceri debeat: ex- ficcando enim conftringendoq; , dolorem augerent potius quàm lenirent. Reperiuntur Conchylia parua eiufdem figure qua fuperius depicta eft in fpongijs , faba magnitu- Conca »i dinem non füperantia. zu Ead e Bia o o DE OPERCVLO CONCHYLIIL ET BVCCINI, p HVIVS ROTVNDVYVM, ILLIVS EO N- gumeft, ) Rondeleisus . N Purpura fatis demonftraffe nos arbitror,operculum eius Bacdlov fiue Bxadtliov BuCzu/mov , fiue Bion 7(9- appellari debuiffe, Nunc oftendendum nobis eft blattam Byzantiam Arabum nihil aliud effe; quàm Conchylii opetculum: quos imitati Pharmacopolz noftri Conchyliorum, buccinorumque o- 30 perculapermifta vendentes , blattas Byzántias vocant, has rotundas, illas longas. . Serapio libro de Simplicib. cap. 91. Athfar atheb, ideft, vngulaaromatica,& blatta. Byzantia Dios Serapfonissver Ícoridis,eft Conchylium ex fpeciebus Oftreorum,& ef fimiliter de Conchylijs palpir, & reperiuntur ba de vnguib. in regionibus Indig,inaquisiuxta quasoritur fpica naidi. odor autem eiuseft aromáticus. quoniam S VARUUEI . blattis Byzam iftudanimal comedit nardum, & ipía colligunturtempore eftiuo,quando aque deficcantür. Reperi- ji, e Diofo untüretiam ex eis in litoribus maris Euzim, & color eius eft declinans ad albedinem, & eft pinguis. fed a shAnjeri- illaquenafcitur in Babylonia eft coloris fabnigri, & eft maior illa,&t omnes habet bonum Odofem: pre quando fumigantur,cum eis fentitur ficut odor caftorei, Quando igitur fit fumigatio cum eis mulieri habenti füffocationem matricis ,& (imiliter habenti epilepfiam, confert, & quando bibuntut molli- unt ventrem : & faciunt omnes operationes quas faciunt oltraca de paraca, velportura. Eadém repetit 49 Serapio eodemin librode Purpurarum operculisagens.Quez omnia ex Diofcoride tranfcripta effe ne Parpuvarum. 7mo eft qui neget fi illacum Diofcoridis verbis contulerit, que funt huiufmodi , Vnguis,fiue onyx, Có- ! chylij tegumentum eft,ei fimile quo Purpura integitur, quod in Indie nardiferis lacubus inuenitur, C fuauemideo fpiransodorem,quod Conchylia inibinardi pabulo vefcantur. Colligitur poftea quam ih ftagnantesaqua zítiuis fqualoribus inaruerint. | audatiffimus qui à mari rubro defertur, candicans, pinguis.Bab;lonicus nigrefcit,atq; minorconlpicitur.Ambo odoris gratia füffiuntur, fed aliquare- nuscaftoreum olent. lidem fuffitu excitant foeminas vuluc ftrángulatu oppreffas , comitialesq;. Poti ventrem molliunt. Hzc Diofcorides, quibus plan fimilia funt quz Serapio de blatta Byzanrialiteris mandauit $ T t Papi ndi Diciturautem vnguisà figura : eft enim operculum oblongum,auium carniuorarum vhguibus fimi- 4,2, cc. t " - j " : 1. | 2m 39 Je. Alteratantum parte adhzrens , id efl;craifiore.Quium incenditur fumum multum emittit; valetque ad eaque tradidit Diofcorides. ji Sed id propius intuendum, quod fcribitin Indie nardiferislacubusinueniri, fuauemideo fpirare Covcbylis as odorem, quod Conchyliainibi nardi pabulo vefcahtut , colligique polteaquam eftiuis [qualoribus in- »Iscutus ve- -atuerint, Nam fi Conchylia marina fint animaliaquomodo in lacubusinueniuntur;colligaturq; aquis pé'igntais aftu exficcatis? An mare deferunt turbinata , vt luuios lacus; fubeant? Haca Dio/coride exaliorurmn : fententia dicta effe crediderim,eaq; exalijs defcripfifo, quibus expofitis,prafert ea qua ex mari adfe- runtur. ' J 2 .. Sunt qui blattas Byzantias longas ;negent effe onychas , fiue opetcula C onchyliorum , quod blattz A Byzantiz non fint odoratz , fed feetidz. Quain opinione facile ex eo poffüm refellere , quod Diofco* &o ridesnon femper '&&23« vocetid, quod grato (olum & iucündoodore placet. fedaliquando idquod Evadlee de -» xehementi & graui eftodore. Sic pix dicitur ab eo 435; , quan camen f'uauis odoris effe nemo dixerit. P ourd ; ; ; I6Ep. p 8. Sed dehacre plura alias dicturi fumus. Quod autem hocloco «Ca4[e ted intetprevemut , id máximo eftargumento,quod qualitátem odoris exprimere volens Diofcorides dixit:a 444722: 5 «dde Toi bons enexeACo vies qerás 15 ie. Ambo grauis odoris ( deilloe mati rubro & Babylonico loquitur ) in- cenfi caftoreum quodammodo redolent: quod caftoreum odore graui & virusredolente effs debere tradidit idem Diofcorides.Huc accedit quod non nifi à fetidis rebus fa&o fuffitu, (uffocatione vuluz rj, 1, sg opprelfeexcitantur, nequecomitiales. Quare fi, que Dlatte Byzantic hodie venduntat àfeplafarijs, ; grati & luauis odoris non fintjideo Conchyliorum opercula, vel Vngues effe non recte inficiab Pus t ximen« etd. Pw : 288 De Aquatlibus. Quomod»yn. Eximendus fcrupulusalius, quem nobisinijcit Diofcorides quum dicit: Vnguis Conchylij tegu.- guirconchylii mentum eft;ei fimile quo purpura integitur. Quz confentire non poffunt cum ijs que diximus de Có- filie frei chylij operculo longo ftrictoq; , Buccini veró & purpurz rotundo, nifi hanc fimilitudinem ad vfum apa fubftantiamq; , nonad figuram referamus : vt fit fenfus: Quemadmodum Purpura operculum habet, prm quo foramen clauditur veluti teft alterá ita & Conchylium.vel fubftantia , viribusd; fimile eft Con- chylij operculum Purpurz operculo,non autem figura; Hec funt que de Conchylij & Buccini opercu- lis dicenda putaui, | COROLLARIVM. A Conchylium quandoq; generalenomen eftad omnes conchas;à quibus nomen accepit; Maffarius. Concbyliivo- Spiritum ( inquit Plinius libto». ) fidus lunzexiftimari: & hoc elfe quod terras faturet: accedensque mé commune. corpora impleat,abfcendens; inaniat:ideo cum incremento eius augeri conchylia, & fpiritum fenti- re quibus fanguis non fit. E conchylijsaluum fimul & vrinam ctent precipué mituli;oftrea, peines, chamz, Athenzus. Apüd eundem Epicharmus, . 453 zwvsod| m oy y oot Nemid nes xaorta]e y spa Aou qw uote. , Bow Ss » mp Quass y Uepsaty sU MM eua TI , Gc c. R.ondeletius oftendit Plinium accepitfe Cóchyliü, ceu nomen multisturbinatis commune. Conchis feu conchylijs folebantfigilla ( fphragides ) inclu- dere, netypi eorum facile abolerentur,Scholiaftes Ariftophanis.Conchylium ( id eft tefta ) purpurarü Species una, crematum , additur collyrijs abfterforijs apud Aétium r. 345. Alias pro fpecie vnaaccipitur,fiue muri ce, purpuraue, vt quidam putarunt: (iue certa quadam quz aliud nomen non habeat, quod Rondele- tius approbat. Murex conchylium perexcellentiam dicitur: vnde veftis tin&a murice;conchyliata di- citur, Malfarius. Et rurfus: Hac verba Plinij, In conchyliata vefte cetera eadem fine buccino,fi volu- mus exponere, vti certé aliqui exponunt, conchyliata vefte,id efttin&tamurice , erit contradictioin verbis Plinij.nam fi verum eft, quod fupra ex verbis Ariftotelis & Plinijinuicem collatis oftendimus. hoceftPlinium cerycem modo muricem, modo buccinum conuertiffe , ac proprerea buccinum effe, quiceryx, murex & conchylium appelletur, cum duo praefertim concharum dixerit effe genera, qua ungendis veftibus vfui effent, videlicetbuccinum minor concha , & purpura, quo pacto verba hec, fcilicet conchyliata vefte, exponi poterunttinca murice,fine buccino, cum buccinum & murex vti retulimus eadem effeconftet? Neceffe igitur erit vel negare coniecturam noftram Ariftotelis funda- mentis fuperius roboratam : vel dicere, quod verba conchyliata veftehocloconon (ignificent tincta murice, fedipfoconchylio,vt conchilium fit concharum genus diuerfumà murice fine buccino. Pli- niustricefimofecundo volumine inquit, muricum vel conchyliorum teftz cinis maculasinfacie mu- lierim purgat cum melle illitus.vt fit fenfus: cinistefte earum concharum quz murices velearum quz conchyliaappellantur,maculasin facie mulierum purgat. ficuti etiam inferius eodem tricefimofecun- dolibro muricetnà purpura diftinxit his verhis: muricum , vel purpurarum cinis vtroq; modo &c. Conchylis i-.— Kos iis, purpura, Varinus: Koyy/As, £931 mp vez tid eft concha, 6 qua purpura fimitur, Suidas, sería. Koyyy vAiot , T0 depéa V aFin Us. O'epeo y mé ione UI uoo Joost Idem. Athenzus chamas etiam con- chyliorum nomine comprehendit. KioCauaiid|:s ; conchylij genus nigrum, & vermiculi ex adipe, ix IG sia , Hefychius & Varinus. Nerites quoq; Hefychio eft conchylium, «ox7u43ec ; & pinna, i«pedee «9'y tU Nov « Za Q3eie genus eft conchylij; Hefychius. vide in Cochleis ingenere. Alchel,id eft,conchy- ' lium marinum,Syluaticus.Et rurfus, Alhelh, id eftcotula ( lego conchula)maris. Guada, conchylium 49 vel oftracum, Idem. Calíaz, fpecies conchylij. Idem. Sedeph;id eft. conchylium, interpres Serapionis. quidam codices , habent achafar.Sadaf id eft, cochlea marina;Syluaticus. Sedafa;eft quod fit de coch- leis queadferuntur à fepulchro diui Iacobi, poftquam exterior cortex fricandoademptus eft:fimilitu- . dine margaritz, Idem. Conchylia quadam in montibus ZEgypti nafci tradit Herodotus. Conchylium Indicum Paulus £gineta nominat genus illud purpure, cuiustefta ( operculum ) onyxà Diofcoride nominatur , Hermolans. In Ponto conchylianon funt; cum oftrez abundent;Plinius.vbi de fpecie certa eum fentire apparet. nácücommunius accipitur conchylium,oftred quoq; cóple&titur.Byblusinfula patua eftapud Indos, : vbi maxima conchylia;muricesqd; eximiz magnitudinis nafci perhibét;Philoftratus de vita A poll.lib.3. Vnguu. - Vnguem conchylij operculum, nonnulli oftracium appellant, fiueoftracon. Galenus póma,hoc eftcanum,fiue (quod idemeft) operculum ; etiamin purpuris. Onychem veró Paulus teftam vocari dicit conchylij;duntaxat Indici, quod & condylion appellat. condylos cert? oftrei genus efteidé Pau- " lo &ulla vngentionyxquandoq;dicitur, Maflarius. Blattas Byzantias pharmacopolz quidam vulgó amarilium nominant, Ob(curus. Sed de blattis Byzantijs plura leges in hiftoria Purpure ex Ron- deletio: & in Corollarioibidem.Eft & onyx fui generis conchaintegra, alio nomine dactylus : de qua in Vnguedicemus in v.litera. | D Polypivefcunturconchyliorum carne,quorum conchas complexu crinium frangunt; Plinius: qui teftudines marinas etiam , conchylia petere fcribit. ; E .Cemus(Ksux )inftrumentum eft contextum à iuncis, coli fgura,in Vysdesa das & conchyliain- grelfa capiuntur, &c. Varinus. videin Equo B. e. Stagnaquze limo cenoque utefcunt;conchylijs ma- gis & iacentibusapta funtanimalibus, Columella8. 17. de pifcinis loquens. Ponitur conchyiium & proipío colore, ficut purpura murexq; , Maffarius. Lanz purpurez optirné in conchylio tinc, Marcellus Empiricus meminit.Spartana chlamys;conchylia Coa.Iuuenalis Sat.8. Plinius cum deluxuria concharum rn cibo dixiffet, fubdit: Sed quota hzc portio eftreputantibus pur- puras , conchylia margaritas? &c. vtin Purpura n.e. recitabimus. Caftorium genus eftrin&ure é c6- chylio, Suidas & Varinus: nimirum ipfe conchylij color, qui & ipfeforfanaliquemcaftorij odorem, ficut & operculum eius referebat.In Apénino frutex eft qui vocatur cetinus ad lineamenta modó; có- chylij colore infignis,Plinius. Tranfalpina Gallia herbis Tyrium atque conchylium tingit, nec quaerit in profundis murices; Plinius.Etalibi, Tyrinobilitas nunc omnis conchylio atque purpura conftat. Vidimusiam & viuentium vellera;purpura, cocco; conchylio fefquilibris infecta, velucilla fic nafci cogente k 5a 6o "1 * B De Conchylio. Lib. IV. 288 cogenteluxuria, Idem. De conchylio, murice;purpura;coloribusac veftibus multa Plinius lib. 9.C2.36. & deineeps,que nos pleraq; in purpurareferemus.Sed vnde (inquit)conchyliis precia ? quis (quibus) virus graue(vnde & caftorii nomen forté,vt diximus;ei inditum )in fuco;(ideft colore veltinctura:ali- as fufco,quod non probárim:) coloraufterus in glauco,& iraícenti fimilis mari.Et mox,Concharum ad purpuras & conchyliaeadem quidem eft materia,fed diftat temperamento.duo funt genera; buccinum ginor(maior,Rondeletius )concha: alterum purpura,&c. Etcap.37. Purpure calculofz appellatur à calculo maris,miréapto conchyliis,&longe optimo(alii aliter legunt)purpuris,&c.In conchyliata ve- fte cetera eadem fine buccino: preterg; ius temperaturaqua proinuifo humani potus excremento , di- midia & medicamentaadduntur. Sic gignitur laudatus ille pallor, faturitate fraudata: tantoq; dilucidi e ; orquanto magis vellera efuriunt, (id eft non faturantur.) Etalibi, Phycos thalaffion(id eft,fucus mari- 1? nus ) conchyliis fübfternitur. | | ., Glires cenforieleges,princepsq; M.Scaurus in confulatu,nonalio modo conis ademére, quàm Con E chylia;aut ex alio orbe conuectas aues;Plinius. Cochlez & conchyliaà Celfo numerantur inter ea quz imbecilliffime materiz funt;id eft que minimumalunt:quod iam fuprain Cochleis comprehendi. Mul tumalunt oftrea, conchylia;aftaci, &c.Pfellas. Minima inflatio fit ex pifcibus,conchyliis , Celfüs. Nihil ex eis quod pingue eft fumant, vt peines & conchylia;Plinius medicus 5.1. Conchylia viduarum cupe dic funt, vteftapud Sophronem mimographum & Phalercum Demetrium,Hermolaus.7«:y: yAv&vepemy Kongo, xoipaui syubenxisv ^A y Up. Sophronapud Atheneum. Conchylia adeó proceribus gulz proba- tafunt,vt velinde fit conformatum adagium;Effe conchylia viduarum cupedias, ficuti Phalereus com- meminit Demetrius, Celius Rhodig.ex Hermolao.In omne genus conchyliorum: Piper,ligufticu m,pe 29 trofelinum,mentham ficcam,cuminum plufculum:mel,liquamen:fi voles, folium & malobathrumad- . des, Apicius 9.7. ! Buell | mw Contra dorycnii venenum conchylia omnia cruda velaffain cibo profunt, Diofcorides. ^ pud Gale- num libro 2:deantidotis conchyliorum ius contra idem venenum propinatur.Sanguis conchylii mifce turauriculari cuidam compofitioni Andromachi vt recitat Galenus de compof.medic. lib.s. Capitisvl | ceribus vtiliterilliniturmuricum vel purpurarum tefte cinis cum melle,conchyliorum(velfinon vran tur)farinaexaqua doloribus,Plinius.Conchylia quomodo vri debeant,Bulcafis docet tract.tertio. Cre matum conchylium eadem efficit que purpura & buccinum,Diofcorides.Mu ticum vel conchyliorum tefte cinis maculas in facie mulierum purgat cum melle illitus,cutemque erugat, extenditg; feptenis di ebus illitus,ita vt octauo candido ouorum foueantur,Plinius. Parotides muricum tefte cinere cum mel * * level conchyliorum ex mulfo curantur;Idem. Conchylium(id eft tefta) purpurarum crematum,miíce ? turcollyriisabfterforiisapud Actium. | | ^ | Sá verotufrenus manat de uelnerefangute, — Purpura tovretuv concbyl: T perditafuco; * forte pradi- Huins cf» atra cinis currentem detinet vndam, Uerrucaqued, defetlafrexareeruovem, "m Diciturambuftus T yrio de vellere puluis,Serenus.purpuram autem conchyli fuco preditam;inter- pretorlanam conchyliotin&am: vt Marcellus Empiricus quoque accepit: Si quis ( inquit ) maleficiis capillos perdiderit;hac eos ad priftinam formam ratione reparabit: filacertum falfi um martenfemcum fuo capite; & lane purpurez optime inconchylio tincta dua; ligulas,& chartam cubitalis menfurefepa . "tátim comburat;cineremq; permifceat, cóteratq; cum oleo cedrino paulatim adiecto, vt cralfitudinem velatglutinis faciat : eoq; medicamine glabrum ocum perfricet;ita vt prius diu linteoafperiore deter- o geat.Lanam conchylioinfectamauribus indi iubet Crito je Galenu m li.3.de compof:fec.locos,poft infufum pharmacum ad dolores earum. Andromachus fimi iter,lane purpura infe&z tomentum indi, ^* velconchylioeas obturari.Lana conchylio infecta, per fe etiam auribus magnopere prodeft : quidam aceto&cnitro madefaciunt;Plinius. — | "e " Lapisconchylii admifcetur ele&uario cuidam Auicenne contra calculum.aliqui cochleam marinam velconchylium interpretantur : alii cochleam (teftam)limacum.(ed verius lapis conchylii eft cochlea (tefta) purpurae marina;Syluaticus. rel pha 7) | on 4 — Koyyniinfosm.gen.aliquoties apud Suidam legitu r;in Caftorio & alibi oy Mes (melius KoyyypAtdt, H.a, 39 i yoftrea & purputz funt; Hefychius.Bburt ysa apud Epicharmum aliqui conchylia, alii mt^ e expo nunt, Hefychius & Varinus. A: y ess oftrea omnia, alii interpretantur calculos & conchylia,Hefychi - us & Varinus,Purpurzappellatione omnis generis purpuram contineri puto , itaq; buccinum & con- chylium continebitur,l.Si cui lana.füpraDelegat.tertio, Bayfius, Y pfilonin conchylio producitur, à Iuuenali,Petronto,& aliis.Purpuratorretur conchyli(pro conchylii ) perdita( predita) fuco, Setenus. - Epitheta. Lubricaconchylia; Horatius 2.Serm.Conchylia Cóa;Iuuenalis Sat.8. '* Gonchyliumetiamcoloremaut ipfam veftem infectam fignificat.No ndum pri ma verbaexprimit, & iam coccumiintelligit;iam conchylium pofcit; Quintilianus lib.:.de pueris nimium molliter educatis loquens:Horum egononfugiam conchylia? Iuuenalis Sat.j. Perottus interpretatur luxurio(as veftes &cmuticeinfe&tas. Colorisquoq; nomenin(eft)conchylium, & chliaroconchylium,& concha/£gy- - | ptia;paralios cognomine , quam & pinnam vocat Democritus.Idem chryfoconchylium fieri docet,fed 69 p Oritium & metallicum: ficut & chryfocoralli üm,qu od item & gemma eftnomen, Hermolaus. Murex conchylium per excellentiam dicitur , vnde veftis tina murice conchyliata dicitur.Plinius infra: In conchyliata vefte cetera eadem fine buccina.Et Cicero in Phil. Conchyliata periftromata appellat,qu z infe&taerant fucco conchyliorum; Maflarius.Scoppa Italus conchylium colorem non recte interpre- tatur fcarlatta;quod coccus eft: vel carmofino , qui color ex ouis vermiculorum feu feminibus qui- bufdam tingitur;quz reperiuntur ac radices herbarum quarundam. €——— ' P ipt tige: Conchyliariis«eyyvAicénusvel conchyte;conchylia conquiruncin mari in codice Iuftiniani murile- uli dicuntur,à muricibus legendis,Budaus. Vide (uprain Conchisin generea, &oy;yv^ icy: id eft galle;Hefychius & Varinus.KoyyuAae AÍ3- i oiitopiANgs Sisi Doris asado apud Bosspoaun xeya uas Pollux delapidibus Ícribens 7.23.KoyxuAies lapis eft durus)habens in fe gatis y HABI 4 G » : - 300 De Aquatlbus ^ inàs,; Hefychius & Varinus. brav Uilawra key y Ai qms :fotte xoy yv^4oY lependum;nifi Ko vAlac adie« Ciuum effe dicás. Vide faprain Conchite lapide,in Conchisin generea.Quod genus cretz fit illa, qu£ conchyliüin Xenophon;alii cenchilium vocarit lapidem, vtinquit Pollüz;ignoro, Hermolaus :cuiu& xerba& librarii deprauarunt: & fenfumPollucis ipfenonconfequutus eft: Pollux enim non de creta, fedlapideloquitur: quem conchylianvel corichyliaren nominat, vt modo recitaui. Koyy vAisÜovrisy oy xU ALov CACZECOV TS 5, Helychius & Vatinüs.Malirm, KoyyrvAiéCoyre: S48 y A, Au0V Ctra (OV € vt interpretemuf conchylia expifcantes,qui fcilicet conchyliarii dicuntur,& à Budzeo Grecb «yy Ait. Hefychius cit fp ty c ; r am n.r ?. 3 b . "s mat.» s; habétpet ainantepénultima;yhoc eft eximentes;é mari colligentes.nam eco recentioribus, Gricis accipere fonat.in Lexico Grzcolat.vulgari nz» verbum reperio;pro comprehendo: & anat» Do rcep ro 7HE( a A vente ny 12 CT q Odnxips LUTPAT 3 Ariftoph. in Vefi is,pro X GV AU GY ( allufione forfan ad verbum ayaxay den ) aris qiu voti Alu memo ev. aliit auttem quartam yllabam huius verbi Xvaxoyy ua. breuem effe, ScholiaftesAvaxoyy v Auncpisgargatizatio;Athenco Tib.s.ex Platone.dicit autem aque ana conchylia(ímón remedium effe fingultus. iH e Conchylialünaáta quedam Plinius nominat,G recé dixeris wpoedy, Celius.Solinus cap. 15. reduuias conchyliorum nominat,fpolia vel teftas inanes.idem reduuias eícarum crocodili dixit, quas in faucib; eiustrochilus appetat;reliquias interpretor. Menfis remotis puer euerrat xoyyvAlav xé»x Ass , id eft con chyliorum teftas, Pollux. ES nO edi z ir ^d Kad éd xovy y Uca Vui Gi Vy goa Qautrorma ton &bemtpfiuu, Suidas, Didymus apud Athencumait,folitos eife quofdarn, lyreloco,conchyliis & oftracis(oftreis velteftis)inter fe collifis numerofum quendam fonum faltationibusaptum edere. can P dn SIRE NIST Extructa menfa,non conchyliis aut pifcibus fed multa carne fubrancida, Ciceroin Pifonem. Atque Lucrinis Erutalittoribus vendunt conchylia ceenas, Vt renouent per damna famem , Petronius ÀArbi- cer. Mullorum laudatiffimi qui conchylium fapiunt;Plinius, - : . Con chylij inftar difcerpere, prouerbium explicatum eft fuprain Conchisingenereh. Conchylia vi duarum cupcdic;proucrbiali fenfü olim dicebatur : vide füperiüsin F. ; ; DE CONGRO,RONDELETIVS À lo pifces fert omnés cartilaginei funt. Dicunturaütem longi à corporis fpecie: &à galeis; qui Lib.z. Lib.7. Genera duo. B gium eft: alterum nigricat , & litorale magis eft,quam pelagium. longo etiam funt corpore; differunt : quod rotundiores fint;quodq; illi muftellis, ( Geleossmoflelln fro yuiles cá ztcumgelet tpfi musteh fri : mfi musielas quadrs pedes intellsc as : )hiferpentibus Íimiliores fint.Przter- ea galei neg; feuum;neq; pinguedinem habent, vt Atheneo placet exlongis autem funt qui pinguedi- nem habent. Mag 2 r4 Ex longis conget omnium notiffimus eft, qui y/yyp9- à Grecis dicitur,à verbo yez; quod vorare figni ficat. Callimachus , 9c &ypese xs9ejióvae, ari v8 rorev &Q S bue O- vonaryeh y tto & 2]gmiocim qudd sytyya (E 5 £- iler rv rov Uv vc aoxapasc, Haec Phauorinus.Nicander tefte Athenzo yg/A«ec etiam congros voca tos fuiffe tradidit;id eft porcos;ab eadem, vt opinor, voracitate.A noftris congre vocatur. Maffilienfi- bus filat;quia inftar retis pifces involuit& implicat.Duo fünt congrorum genera, vnum albicat;& pela Conger pifcis eft longiffimus;fcilicet quatuor vel quinq; cubitorum longitudinemattingés. Athe- - neus: Eudoxus in libroexto de terre ambitu fcribit congrosmultos in Sicyone capi(a/4lexj,3éiid eft) dateriora. Zib.2. de bif ADm.t.Y$. 'Oax. Lib6.4e bin. SUUM. Ap. M. C quos homo vix ferat;/horum aliquos effe etiam plauftrales;auaciosss, Afpectuac lzuilubricag; cutean- guille proximus eft.Roftri extrema fiue labra hábetcarnofajin füperiore apparentappendiculz duz car nofz.Dentes habet paruos pectinatim coeuntes;oculos magnos, branchias binas; vtrinq; duplices,ea rum vnicum vtrinq; foramen,non offeo opercul o,fed cute conte&tum, Pinnas duas,vnamà ceruicis ex- tremoad caudam,alteraà podice ad caudam porrecta elt:vtraq; non membranz,fed cutis potius fubftan tia conftat; & rotà ora nigricat. Cauda inacutum terminatur À capitead caudam linea duda eft. Circa caput puncta funtaliquot; qualibus interuallis diffita. Venter lacteo colore eft,doríum nigricatinvno generoinaltero etiam dorfurmn candidum eft. Quod ad partes internasattinet, gula ventriculo przponi tur,idq; ad corporis longitudinem & tenuitatem accommodate.Ventriculus lon gus eft podicem fere at tingens,Hepar rabrum,à quo pendentem fellis vcficam femper vidi: quod Ariftotelis caufa dico,qui in quib ufdamadiecur,inaliis infratecur fitum fel elfe fcri pfic.Sepe etiam idem genus ; vtrungj fellis fitá habet, veluti conger.alii enim ad iecur;alii infraiecur annexum( xoalu amo Tploluo y fel à iecore. fectum, Gaga vertit Jcpofi:um )habent.Hac Ariftoteles. Ceterum fel aqueum eft.Splen nigricat. Congriouaintra fe pin guedine obductalonga ferie continent, quod perf] icué declarat Ariftoteles his verbis : Habent congri fotüram,fed nonin omnibüs locis fimiliter confpicuam, neq; enim ob pingu edinem apparet. Eftautem in longum protenfa, quemadmodum in ferpentibus, verum inignem coniecta manifefta fit: quod enim pin gueeft liquitur Gin vaporem abit:oua veró exiliunt;& ab igne elifa crepitant,Praterea fi dipitis contrectes & tecas,fübeffe pinguedinem lzuem,oua craffiufcula(zfpermfcula forte x ad 2.éiov enim sn yc fed easy opponiturs facis librariorum tran. fiu. Ga(a vertit duriu[culem ) fentias. Congriigitur alii inguediné folü habent;ouum nullum: alii contrà pinguedinem nullam, ouü aüt quale modo expofui, Oppianus libre 1, &Aceniei, cum expofuilfetanguillas mutuo corporum internexu coire UE 7 his ec ntorem ro 18 4 46 68 10 3 De Congro. Lib.IIIl. 291 lentorem quendam fpume fimilem deftillare inarenam & in limum;ex quoanguilla procreetur;fübdi.- dit: To/13:2d yoyyoos cw 6A ice goat oi. Quod fiita intelligas,vt ex ftrigmentitio quodam humore arena; limog; excepto concipiantur ; gignantatq; congri,quemadmodum & anguillz, id vero confentaneum nonett. Congri enim oua pariunt;ex quibus aliorum pifcium modo qui oua concipiunt,congri alii pro Libr.s. de hift. creantur,vt pauló ante ex Atiftotele docuimus.Sin mutuo corporum innexu complexuque Coire acci- 4italcap. 4. ias,id verum eít;itaenim longi pifces corpora commtifcent. Ariftoteles: Quz pedibus carent, & quz Tons funt corpore, vt erpentes & murene.circumplexu mutuo fupinarum partium coitum peragunt. Congricarniuori (ant tantum, vt fcribit Ariftoteles.Ob id luniorum oftia petunt;maioris prede caufa Lib.8. debft, non folum vero ob dulcisaquz defiderium,vt fcribit Oppianus. | — gni nim cap. 2. * iu^. L190.7.2z^itv- IIyAcpud|gty tipos vt «od v Xp Nesm1y OALoD 0 D'evrovot vouersaty atei 70104140101 Jo! Aatoy aut y H Xl eus , 0.91 Aatpb: Uu LETDUTA THU QAMMLÉe Heo» 8 qreoy-vais cv Gau eru Modena 7X, E AxopNon diis Suri sy Qrovàe y 3 roe véguovama &opdi Fueprla y yia d aA ertivovmuv, Congri etfi magni & validi fint,vincuntur Alocuftis,fed polypos ipfi vincunt: quibus repugnare vi- | ;, S ie 12.9. C8. 0 2, detur Plinius.Polypum tantum locufta pauet,vt fiiuxta viderit moriatu r.Locuftam conger, rurfus po- lypum congri lacerant. Qui locus ex Ariftotele,à quo permulta mutuatus eft Plinius , vel emeudandus rj; s, 4,77. eftvel explicandus. Ariftotelis verba hecíunt: Locufte magnos etiam pifces fuperant, & mirabilis qui aus. cap.z. dam cafus horum nonnullis accidit. Locuftas enim polypifuperant, vt fiiuxta in ii[dem retibuspolypos fenferint; prc metu locufte moriantur.Loculte veró congros,quia propter cruft afperitatem elabi con grinon potfunt: At congti polypos deuorant.neque enim congris propter corporis(zougraraz )lquitaté 20 polypi refiftere poffunt.Ex hisfalfum effe liquetlocuftam à congro lacerari, Quare vellegendumin Pli 30 Ps $9 60 p nio: Locuftacongrum , rur(üs polypum congri lacerant.Vel fic dittinguendus & intelligendus eftcon textus : Polypum in tantum oculta pauet,vt fi iuxtà viderit, omnino moriatur.locuftam conger,fubau - di pauet: rurfus polypum congri lacerant. | Archeftratus apud ^ theneum libro 7.congri éSicyone magni & pinguis caput , & interaneacom- F mendat.Hicefto placet congros dure effe carnisiintergregales, item rare carnis, & minus nutrientes; lhidem. mali fucci,ftomacho tamen gratos. A pud nos nullo eftin pretio.Hifpanis fatis probatur. Galenusinter dure carnis pifcesrect APhilotimo numeratos effeait, Albertus Magnus fcripfit congros occulta qua- Lil.3.de alim. dam vilepram generare. | | faculr. Viuuntabfciffa cauda congri & murzne capitales hoftes.authore Ariftotele : Viununt fepe mugiles B. EE d a pis ^ ; : ablata cauda, &congri vfq; ad excrementorum meatum, Deuo-aturautem mugilis cauda àlupo,congri Ed à murena. Plinius: Mugil & lupus mutuo odio flagrant.Conger & murzna, caudas inter [e prgtoden- Lil.9.cap. óz. tes. DE.EODEM BELLONIVS onetos inter pifces dura carne przditos Galenus librofecundoalimentorum connumerat,fuccos- 3 que falíos & crailos in corporegenerare affeuerat. 3 ^ Noftris Gallis(apud quos maxima ex Oceano Congrorum copia eft, maximorum quidem ac feré Ce taceorum per zítatem:minores autem aliis nni temp oribus adferri folent)Grecum atq; ado Latinum vocabulum fere retinuit, 75 Cozegr? : Maffilienfibus Fiela vel Fielaz vocatur. Kominis, apud quos ex Tyrrheno non ita frequens pifcis ad'ertur, Drongo vel Brongo appellatur. Hn d Huius quidem piícis duo difcrimina effe compertum habui. Alii enim nigri funt , alii paulà magis 9777 4 candidi;hoc eft,quidpiam in tergore atq; extremis pinnis nigrum referentes. : Omnes glabraatq; lubrica pelleinteguntur : Oculos ( quos etiam argenteus circalus iridisloco ambire videtur)nigros habent: Dorfum in (ammo tergore elatum. Lineam vtrinq; re&tam,corpusadia terainterfecantem.Dentes pro capitis magnicudine breues;per ordinem in maxillis difpofitos ohabtà admodum cralfa, quorum fuperius rudimenta quedam cirrola prz feferre videtur : que dum compri- muntur,mucofüm quiddam emittunt. Os przgrande : Linguam Anferinz feré fimilem,albam, Hepat roris j * *. * * A LI * C E jE ni ^ » quoq; pallidum, Lupinofimillimum ; cui finifter lobus dextro multà longior eft. Stomachum admodd tandem;à quo ad rectum inteftinum vnica efttantum reuolutio.Conger paruusab Anguilla, hac ptz- Difrimen ab cipué nota diftinguitur,quod rectam lineam , pallidam,vtrinq; per medium corpusa branchiisad cau- angela, dam delatam habeat, venterq; illi oes albicet. Dentes praterea Auguillzin hocà Congro differunt, quod confufi in vtraq; maxilla difpofiti (int; eiusq; labrum fuperius horrelcat. Congros ita decipiunt pifcatores: Minores pilces funibus copulatos ( quorum finguli fingulos ha- E mos habent )maioribus fcopulis,qui ficci,pofteaquam mare deceffit; remanere folent;alligant: quos; cá e maris luus rediit,à Congris deuoratos comperiunt : & eosin ficcis fcopulis altera die relinquit mare: ipfosq; Congros ob efcam deuoratam reli&os reperiunt. T^ c sn Un AC IR UND RM Congeran Congrus dicatur,hoc Grecajillud Latinaterminatione,parum iptereft, Conger & murg- ma, Plinius 9.62.Conger,quem & gongrum, vt modo( Venetibods2)nominant, Plinius 32. volumine ap- ellaffe videtur, Maflarius.riyyeO- Grace per duplexin medio y.re&te Ícribitur, non fimplex vt in yul- gato Hefychii codice eft. Nicander Epopceus (1n libro de linguis, Maffarius) congtos aliter giyllos ». cari fcribit.nos de Gryllo plura inter Muftelas poft Afellos, diximus. ÁImarmaheigi, Arabic iumvelDer ficum nomen eft,commune longis & lubricis.quare in Anguilla A. Venetiis hodie cl zrongo vocatur. A n tiates brurnichum appellant;Platina.Grecum Latinumque nomen apud plerafque gentes retinet, Gal- los,Italos,Hifpanos, Anglos: fedintérpolatum nonnullis. foi Maffilienfes (inquit Gillius) non Mafil lic,fed plané barbare Phialaffum appellant.Congriàquibuldam ( Germanis ) aguilla maring vocan- tür,& abundant in mari Normanni, Albertus.Eberus & Peucerus Germanice interpretantur Maevacfs ' alii (cribunt « Mer oll , vil Seeoll. Cuidam in parte Germaniz inferiotis, polen vocari mi hire culit ,neício quam re&é,alyrck quidem Flandris anguilla eft.P olonicum congri nomen auc P 2 phrafin inuenio le r.a A. dal à " £ior- 202 De Aquatilibus. A ziotny vu *gotz. Ánglica funt;a Ceonger,.a Go"gve.a f'ongev eh. Dicuntur & £inerivin Áng: ia Congri pufilli, Captiuntur noctibus obícuris in flusio Sabrina prope Glocellriam & Teuxberiam in magna copia.ita e- nim funtageregati,vtreticuli quodam gencreexaqua veluti hauriantur.Captos & elixos, conuoluunt ac vendunt. Habenturautem in delitiis: & cumaceto feré aut finapio eduntur. Afcenduntautem à mari in fuuium pufllitantumiili,. Nomen eisab Anguillarum fimilitudine fa&um videtur. Et hzcde Con- | gris pu£ilis;ex optimo doctiffimoque virofoanne Parkhurfto Anglo accepi. Congereftpilcislongus.vcanguilla vel marena,'linius. Magnusell, & angulilz fimilis,Kiranides, Longus eft,vt murena,ted corpore multó raaior, ^ uthor de nat.rerum. Ophidion piíciculus eft (imilis gongro(aliasícombro,quod non placer, ) Plinius. Prelongus eft pifcis,rotundus,(teres,) & albiffimze xCArbis, lbertus.Congrilongi & lubrici(a«: ;,Ariftoteles;lzues reddit Gaza)fünt Plin.Congro bine v- trinq; funt branchizsalcere (implices;altere duplices, Ariftoc. Binas tantum pinnas habet, Idem & Pli- nius, Pinnulis fupinis caret, Ariftot.Ineftei gula, fed exigua, Idem. Non gdit ouumarenidum;quale pi- Ícesfquamolti.Idem. ! C Conprorum ailbicantiumgenus pelagium eftnigrantes ambiguntlittorales nean pelagii fint. Arift, Vuottonus vcrtit,partim pelzgii.partim littorales iunt. Vidtitant frequenter in paludibus,&ad fluuio- rum oftia, vbicopiainfluitaque dulcis. Et flu&us ceno commixtüs vortice multo Voluitur à terra: Vuottonus ex Oppiano vt apparet.Pufilli tantum fluuiosalicubi fubeunc, vt Sabrinam in Anglia.In fic- cumrepuntetiam congri,vt quidam ex Plinio citant. Carmuori funt, Plinius. carniuori tantum, Arift. Dubitettamen füper hoc aliquis,quoniam circa luuiorum oftia & aqua dulci inguefcereab Oppiano traduntur. «3x vépcovazg voglio iieprl yy vuspni d, Ai emievoveu, Obfcurus etiam die de naturis rerum fcri- pror, vento vehementiori flante pinguefcere eos fcribit,limo forté & fundo aquz fic concitato. Congri maximé feinuicem vorant, Aiiffor. Immitisq; (ue Conge: per vulnera gentis , Ouidiusinter pelagios piíces. Cad:ueribus etiam naufragorum veíci hanc pifcem audio. Hicelius (cribit congros effe ex As2o- sitse tiv aycu, hoceftduriores intergregales,vt Rondeletius vertit : (quod magis probarem fi Gre- Ce mwqgorois ue T4) yi iso» legerezur: ficenim & ipfum voco effe infinuaretur:id quod in cóparatio- ne percomparatiuum factanon fit)vel alperiores gregalibus,vt Natalis de Comitibusex huius quidem verhone congros gregales effe negaris , ex Rondeletii effe dixeris, fedalia lectio habet rz yx Ese, hoc ef: dn: ioresanguillis.videin r.Pifcesfquamis( «ddendaefl veg. 20) inm t hann: y [combr: , crc. fauamais carent) contc&i,vcthynni,fcombri;thynnides,(combri;folent(feré) etiam gregariieíTe. Ceterüm illi quiweq; folita*ii apparent,neq; rurfus eregarii funt;facilius concoquuntur, vt congri , & carcharie & fimiles, Mnefitheus Athenienfisapud Atheneum lib.S.videturautem locus deprauatus , exeo quod congros primum gregariis adnumerat,deinde illis qui inter (olitarios & gregarios ambigant. Natalis quidemin terpres itaad verbum tranftulit;vt codex vulgaris Grecus habet.Conger flexuofo impulfu corporis;ita mari vtitur natando, vt ferpens terra rependo,linius & Ariftoc.Sed omnes huiufinodi longi ac labrici iÍces quomodo natent;& de pinnis eorum,plura lcgesapud Ariftorelem in librode communianima- Tin greflu.Hybernis menfibus latet conger, Ariftot.Multi hoc uw: in (peluncis conditi latent:ma ximéhippurus & coracinus hyemenon capti,preterquam ftatis diebus paucis, & iifdem femper. item mu: ena,conger,&c.Plinius. Congri caudaà murcnaabfcinditur: & fup eruiuunt congri licecabfcitfa Cauda meatu tenus excrementatio, À riftot. i D Immitisq; fue conger per vulneragentis, Ouidius in Halieutico. Congri enim maxim? fe inuicem vorant;authore Ariftotele, € ongri caudaà murgnaabfcinditur, Ariftot.& Atheneus ex eodem.Sunt & inimicitiarum miracula: Conger &murena caudasinter fe prerodun t;Plin.Congri po:yporum brachia erodunt.fallunturautcm quiaiunt polypum feipfum effe, Ariftot. Congrus polypodum cirros deuorat: Suidas, Etymologus,& Varinus.Polypum fua rodere brachia;falía opinio eft. idenimà congris euenit ei,Plin.Polypum intantumlocufta pauet,vt fiiuxta viderit, omnino moriatu t.Locuftam conger,rurfus polypum congridacerantIdem Congri polypos fuperant,fed edere non poffunt. lzue enim & lapfüm polypi corpus, vfum hoftis effugi:, Gaza ex ariflotelis hiftoria 8.2. Grece fic legitur: 0: 3 16y'yoot TBS r0 7roBas xovre S eor y S02 90 euirois 2j ap rb Aexómroe d| uar mo (lego uxvmu:)-wpéstz. hoc eft, vt ego interpretor: Gongri polypos deuorant.poly pi enim congros propter corporis lubricitatem prehenlare aut retine- re non poflunt. Rondeletius vertit: Nequeenim congris propter corporis lzuitatem polypi refiltere polfunt: obfcuriüs,& minüs apté ad fententiam Ariftotelis ; non enim non poffe refittere polypum con gro Ariftoteles fcribit,fed apprehendere pies &retinere non polle.etiamfi fenfus eódem recidit,nem je pe vt polypus vincatur,Sic igitur res fe haber; Polypus quicquid fuis cirris aut flagellis comprehende te potefG; (&fic eo yia ,& iniplmnagere)id etíam vincere pei (b; comprimendo videlicet ; quod vali diíIimé facit.itaq; locuftam vincit,qua cum afpera fit, elabiab eius cirris non poteft: congrum lubricá & incomprehenfibilem fibi non vincit,fed vincitur.Rurfus UR Ug ch dentibus & morfu impe tere potetb,vincit : po:ypum autem qui mollis eft, mordere potel :localtam, cuius dura e(t crufta, non poteft.quareab hacvincitur,illum vincir.Hoc vt breuius commodiusg; & intelligat quifque & memi- nerit, hac figura delineauimus, 1 39 4o 6o Vincit, P Z5 P.Polypum,L. Locuftam,C.Congrum fignificat.Ergo Polypus vincitlocuftam,Locufta Con - C P grum Conger denique polypum. Vel lic. L'7^,C velüc C p xat p4—L L C Sic ex tribus iftis pifcibus vnufquifqueà victi fui victo vincitur. E Deconoris pufillis quomodo capianturin Anglia , legefupra in 4. | cM pinguem eíffle audio. Incibo dulciffima eft, Author de natut.rerum. Albiffima eft & dulcis,fed concoctu difficilis , & ideo dicitur lepram ( [alfa prajertim,vr quidam [cribuni ) generare, - Albertus. Archeffratus inquit: Congros tantum cateris pifcibus preftare,quantum rhunnus viliffimig | ! - coracinis DeCongro;LibllL ^ ^^ 5 - coracihis prefertur :quos & (tomachoconferre Hicefius teflatus et, Maffarius. Congrihabent carnem duram;&gré conficiuntur, & pariunt fuccos craíTos & falfos, Galenus lib.s.de alim,facult, At contrari Mnefithcusille Athenien(is apud Acheneum fcribit: Pifces illi qui neq; folitarii apparent, neq; rurfus, gregarii fant;faciliüs concoquuntur;vt congri,& carcharie; & fimiles Coquus quidam apud Philemo- nem,recitante Athenco: Inuafit me (inquit)cupido terre cocloq; narrare , quantam voluptatem cepe- rim ex egregio illo congro,quem paraui,nullis conditum cafeis,nec vllis de(uper floribus alperíum: fed. ualis viuus;talis etiam atlus erat,tener omnino & molli igne toftus, &c. Et ficut galline perfequuntur fuigeneris auem, quem cibum ore tenet maiorem quàm deuorare queat : Sicil'um qui primus congrü ex ollaarripuit,cum quàm delicatus effet hic pifcis primum cognouiffet, alii (conuiue ) perfecuti funt. . quodf illi qui vilioribus vefcuntur pifcibus;fcarum haberent, & c.auc$ Sicyone congrum, quem Ne- 19 ptunus ipfe diis affert;omnes fané eo guftato facti fuiffent dii.nam fi vel mortui hunc odorentur,reuiui- Ícung; Hxc ille.Sphyrznz plus alunt quàm congri, Diphilus Siphnius.ego pro eQvssea, legerim zuJoac vai.nam & Hicefius murenasait multum alere;non minus anguillis & congris, A thengus.Ec alibi: Sphy rgnas ait Hicelius plus congris alere, ingratas tamen ori & infuaues effe, fucci bonitate mediocres, Hi- cefius fcribit congros »soo-sesc eive TOv eiyco onov. & C. hoc eft duriores gregariis, & rarioris carnis,minus Quealere;fucci bonitate mult inferiores, (tomacho tamen gratos, &evuaess. fed pro ys quidam legunt yy£Aces, vt Volaterranus : quod mihi etiam placet.(videin c-füperius.) nam Diphilus quoq; de gryllo fcribit;fimilem effe anguille, Zeuov5, hoc el;/fed ori minus gratum. Gryllus autem conger eft INicaudro. Et conuenit fimiles alioqui fpecie naturaq; inter fe pifces, quodad nutrimenti quoq; ex eis rationem attinet;comparari. l2yyee re Aóbwa quavis 49086 Bodor Di'e, oic 23 o6 perma T VU o, xou TÀ pav » VaLoiov SpA ax Amnt'y oov yiveno, Clearchus apud Átheneum libror4.ego primum verfum ftclego: róyyszv re 2.0 A xy micieu) «99a sat. Et tertium [icy T8 QDaivatarov quy YEA LUTTE 2v yveme.Proferuntur enim hzc verbaá cí tharedo paulo poftad citharam canente. Natalis etiam interpres fic vertit, Voratocongrum cádidum, actenacia ; Nuttitur illis quando certéfpiritus, Tum vox fitipfaprepotens nobis bona. Anguillas quo que vocem claram reddere Elluchafem medicus author eft. Dulcia enim & vifcofaarteric profunt;& fu perficiem eius leniunt,quod ad vocis claritatem facit. De congro fic narrat Archeftratus in Gaftrono- mia: ExSicyone caput congri capiatur amice, Pregrandis,fortis,pinguis,cum concaua( «oiu, vifcera puto:nam& Rondeletiusinteraneainterpretatur)cuncta Spargendam coquito inde herbam in lalfu.- gine multa. Pofteà idem quz in diuerfis Italix locis fant,exponens;hzc inquit : Optimus hic capicur conger,quiobíonia tantum Exuperat; quantum chunnus pinguiffimus olim Exup:rat viles coracinos, Ephippus etiam & Antiphanes apud Atheneum congri caput inter delicias rccenfent.Diocles opfopha gusinterrogatus conger an i pus preftacet : hic affus;ille elixus, refpondit, Athencus ex Hegetandro. 39 Antiphanesanguillam in aqua fale & origano conditalixari iubet: & congrum fimiliter. Congrum in frufta concifum eo modo coquito, qupanguillam : locato inter fra(ta faluiz autlauri folia, Platina. Ex Apicio:Iusincongro affo;Piper,ligu(ticum,cuminum frictum,origarium,cepam liccam,ouorum vitel laco&ta : vinum,mulfum;acetum;liquamen,defrutum;& coques. . Cengercum oleocoquitur donec diffoluatur, & inde colatum olenm cum cera conficitur.hoc eero- ( tum mulieribus pregnantibusnon finit rumpi ventrem. prodeft etiam arthriticis & (Cilfuris pedum, Kiranides. Congrumi(ítum maximumin aqua finitoludere Paulifper: vbiego venero,exoffabitur, Terentius À H. a, delphis.royyo9- à voracitate dictus elt.nam ya? Grecis eft voro, &c.Varinus ex Etymologo quiideotan ^ £um voracem hunc piícem putat quod polypi cirros przrodat : ego toto genere voracem dixerim. vide , in c. Potuit & yéyyoQ- forte dici quafi yoyyv^.G-,1d eftrotundus vel teres potius. Gongrus etiam,y2y- 49 J,G-, morbus eftarborum. Arbores nonnullc gongrosà quibufdam vocatos habent, vel fimile quiddam proarboris natura;nam gongrus maxim? olez conuenit; coq; morbo plus quam czterz laborare vide- tur.Premnum id nonnulli appellant;alii crotonem;alii alto nominz, R ectis vniftirpibus , minusq; abi- 1nO plantigeris,id aut nullo pacto,aut minus accidere folet, Theophraftus de hift.plantr irs. pitoautem tuber aliquod durum & contortumin arboribus nonnullis gongrum dici: icut & brufcum & mollu- Ícum tubera quzdam in arboribus à Latinis dicuntur, Et hzcin plantis fimiliter fere fe habere putos vtinanimalibus varices. Jm a Epitheta.Congri Pus ool,id e(t,lubrici, Oppiario. Toy, id eft,craffi;,Epicharmo. TIfovecs147u0 01 te&*yol Aoi Archeftrato. Verum ex his primum duntaxatomnibus corimune & perpetuum eft ; reliqua diffe- rentiz accidentium, Aóbcato) uto ec;albus & niger, differentiz generis,non epitheta funt. Tu Machatio Congrum,murznam exdoríua quantum potes,Plautus Aulularia. Exdor(uare quid f interpretantur doríum confringeré;dum apparantur pifces & exenterantur. Sed forté etiam pro eo quod e(tfpinam dorfi eximereacceperis; fi es congris itaeximitur vt anguillis : aut pro pellem detra- here;fi id quoq; in congris;vt in anguillis fit, | go Xo Tegub» eidov Alv ipicolim y ey pov Kei] w I xozm3tos ,5 dl, tr Cry im eeimo re oreeac. T. » s ld w. n M * E " LI E er 5 * T5 pe] Vy viae Bonve Jem uL ev Io ru E*yysAv ,Matron Parodusin defcriptione conuiuii Atti —. ci.Derion opfophagus(id eft pifcium helluo)cum puer pifces nonemiffet, eum flagris cecidit, iuliitq; $e optimorum pifcium nomina dicere.cum puerautem orphum;glaucifcum,congrum, & fimilesalios có memoraffet:Pifciüiuffitte : inquit)nó deorü nomina dicere.r/yyes? ug a6A«cupóbmo rati] mo toov Alexisspud Athenzum. Kon oy ivo ue yyosyrygoy qj29 recu reg occ EU ovr. xixaOws, Anitiphanes ; Ágris Rhodius primus pifcéoptiméalfauit, Nireus veró Chius cógrá elixauit dijs, Euphron Adelphis.o 2X cy» vecdó ullus GaAw lior udo sr» d3v le To js (YTAlu) vv EA yl yo*y'yoov mvacyfi vaoxluv ver; Antiph anes, Cü Àntago raspoctacongrum.coqueret,& ollam ipfe moueret, Antigonus rex tergo alliftens, Pntasneait Anta- .goraHomerum Agamemnonis gefta deícribentem congrum elixalfe? Cui ille, Tn ne vero putas, Ó rex, Ágamemnonem.tantis rebus agendis intentum;adeó curiofum fuiffe, vt quifnam in caltris congrü co- - gaeret,nonignorare volueritz Plutarchus in Apohthegmatis,& Sympofiacorum quarto-Pauperes libi emere non poffunt cranium lupi;non gongri,z ezriacsA € 85 nonpaw ( |oatopnt ) a n eiua Juyc, ot trattis. P Go- Y e uh 5 y 204. De Aquatilibus. Coquus quidam apudÁ rchedicum fcribit fe emiffe quinque drachmis caput congri,& fruftra(aqua'- ya. ) priora; (propiora capiti :) item drachma vea; Axe collaaut cetuices congrorum forte intelligens: &dditque dignam coquo facetiam : aia v mov juov K' nol Tot y ove repov eigaO ev Aa Geiv H Ys» or) artlatouu Duca TOY $E yo vE'TOY a Ulejv eieevevyxem varo d] 0p » ci rwytaulw. hoceft, Quodfialiunde mihi caput & ceruicem a- liam acquirere vel emereliceret,ftrangularem me potius , quam has lautitias conuiuis inferrem. nihil enim tam cupiebat quàm ipfe deuorare. | DE CORACINO SVBNIGRO,ET CORACINO ALPBO, RONDEILETISYS p. ( Oracinus Melanuro fimilis eft; (inquitapud Athenzum Speufippus; ) melanuro veró melanderi- nus.Koeaxiv: appellatio Grecaeft,qua [eruata coracinus Latiné melius dicetur, quàm coruulus vel ! € Lib. eap. 39. oraculus,vtà Gaza1n libris de hiftoriaanimal.conuertitur. Neq; enim apud omnes conftat. à corui gra- ru ME culiue id eftà nigro colore dictum effe coracinum, vt docet Athengus libro 7. Q vasa ) Jae 9 de ' uügauexipae yavem ood udlemere avicsw.dicti lunt coracini,quia perpetuo oculos moueant, & nunquam mo uere definant.& alio inloco.0 2029353 Zo «5 xépusxwen. dictus eftà mouendisoculis.Contrà Celius Xv Papin Rhod. agi q0 xspossid eft m petit colore nigro dici putat.& Oppianus: Lib.) Akte Kou 40g o: Troy Errovupuov a Joi 3ypoi f. Er ngrocui noma dila colore axay. Coracinus. Ec Vitruuius,vt dictum eftlibro 2.Cap.t3.coracinum colorem, pro nigro dixit. Át non omnes coracininigri funt,tefte Achengolib.8. Kcpazivocóou TE Netiov s 11e 7) 6 46A T8 AGUxx. Coracinus ten. libr.7. ex Nilo, minorautemniger albo. Vclmelius szoczlov id eft melior nigeralbo . Numenius ae»Ailw vo- cat;id eft varium. P'ióias tAx0/0,4 9) ano iluo x opa ove Athenaeus teftis eft,«uesoetos appellatos coracinos; corbau. Italia feré tota coruo. Greci hodieseeasov. Bellonit coracinus omnino alius e$1. cantharum enim pro coracino pings ux alibs canthar um cu cit baro confundit. 4 UA ARS yan EUST A rur KE) X SS A SiO) Pur " ? ^, Li Li z 225 72 z Li 7 OCA Ea ed NNI APR TAN To HO CLESIA "n Se ees Sue Z a Cop 2775 27 Coracinum nigrum Rondeletius maioremne an minorem hne pictum intelligat xte[cio.tn defcriptione ron explicat s fed fanphster tanquam de uno loguitur,nfi quod ex -Atbeneo coloris axfferentiam affert : qui vero buc pog, magnitudine ctiam é& relique fpecie, drfferunt. Coracinus non eft qui Liguribus tánado dicitur , (G/fwm , qui tamen nihil afferuet, chi Bellonium notar, ) Tanado Lig; em cantharum effe prius diximus: eftenim coracino minor, & multis aliis notis caret; que coracino eum alius eft infunt. Neq; enim tanado fic varius eft,neq; cereus,neque nigras pinnas velutialas habet;vnde pena pissie. d évyw coracinum appellauit Ariftophanes. Verum ex fequenti defcriptiong, quid à cantharo & aliis differat perfpicuum fiet. Co- 20 vigriter id eftcerei coloris. | Sufpicari licet Gazam qui cornulum interpretatur, hypocorifticon nomen facere,«opaxivov TE 1pax07s mus alncbh fed non recte :nam deat zliuse(tpifcis,cuius poft coracinumalbum & nigrum, meminit Athenzus lib, fei. 8. O' xego/E itpetxos exoutpó roc, Cuius hypocorifticon nomen , non eft«cgaxivoc, fed &opatiAvid iov y (Hoc coracin bypacorvisiicon e[t : nan coractsya quo dimunutina deduxeru, «oegxiokoeoiidliovs«eegwimnos. ) Athencuslibr.7.de coracinis fcribens: Y zexeejem o: 5) uvpetatv ew r86 Dtgex.eorme 6» Qon Aie ovis oic avias ausciv «9e oravidiore 1.9) wouyi Hs«.Hasob cau(asin Athenei fententiam magis inclinatanimus: & coracinum Latiné nominandum, retenta Grecorum ops oue noncoruulum neque graculum iudico. Greci enim pluribus nomini Saprds, — buspifcem hunc defignarunt. Namauthore Athengolib.7.coracinus ewrégs: & aNanenos ( IDorion myl- Platflatwi. — [upsoqui plaufFacum vovari.cum author eff rion coracimum ) ditus fuit. Nili incole z5xvlw vocant, Alexandri - 5 o GEL ni jusvigev, Sed quodinaurata , idem in hoc pifce vfuuenit, vt pro etatis ratione,diuería numina fortia- HuweCO"- tareodem Atheneoauthore: nam maiores coracini sxwneswo!: qui medie etatis funt, uo: minimi, "d M ywenje nominantur. Noftra Gallia Narbonenfis corp;perapocopen vocat: alii durdo; alii vergo, alii $* E Pre) 4o 40 De Coracino. Lib. IV. 205 GCoracinus pifciseft marinus, maris ftagna etiamaliquando fubiens,& Nilum fluuium, & 4eotidem B lacum ,ex Íquamoforum genere , Autate vel Melanuto quodammodo fimilis eft; cubitali magnitudine, aliquando multo maior, dorfo Finden no re lubnigro , circa caput vario: maxime enim cum & mari extrahitur,caput fubaureo eft colore, ad purpureum exaturatum vel ad nigrum accedente;itavtaurum fubefle videatur,colore ex purpureo nigrefcente perfufum. Squamis tegitur magnis & latis: oculos ma gnos habet,prope hos duoforaminaad odorandum;vel ad audiendum. Ore eft mediocri,dentibus par- uis, In fummo roftro, & inferiore maxilla foramina quedam paruaapparent. Ad branchias pinngma- gnz& late: in ventre maiores,nigre,quanotaabaliis (quamofis diffidet. Podex magnus & rotundus: quem fequitur pinnalonga & nigra;aculeis nigris & robuftis innixa. 1n dorfo alialongifliimaeft, con- Ítansaculeis tenui membrana reuinctis.duas efle poffis dicere. His maiores;pro corporis magnitudine nullas equidem vidi. Cauda 1n pinnamv nicam latam definit. Ventriculum inagnum habet,cum appen- dicibus octo vel nouem .. Omniainteftina tenuia;hepar magnum, felin hepate, fplenem oblongum & rabrum.In polfteriore capitis parte lapillosalbos,;velutilupus, quosad morbos quofdam vulgus vfur- pat. | Gregalis'eft pifcis. Semper enim non vnicus;fed multi (imul capiuntur. Maxime Hippurus & Cora C cinus hyeme non capiuntur,inquicPlinius,preterquam T zftatis paucis diebus, & iifdem femper. Ari- l/fatis. ftoteles libro 8.de hiftoriaanimal.Pifcium complures hyeme latent,fed apertiffimé hippurus & coraci- nus:nam hi non capiuntu: nifi fatis quibufdam diebus,eifdemq; femper. Ex quibus nemo re&té colli- geteumnon elle coracinum quemnos proponimus, quod plerunq; hyemein mari noftro capiatut:quo niam ea eft noftra pifcandi ratio per fagenam,vt omnes piíces qui in iis funt locis ad quos fagena pertin git; quouis tempore capi poflint. | Quodin matiuis ftagnis reperiri dixerim,veriffimum e(fe docetexperientia. Etenim in ftagnis no- Vi. SuodflIn ftris cumauratis & mugilibus capiuntur,in noftris autem fluuiis minimà, Veruntamen in Nilo degere V RM ÍcribitAthenazus libro 3. !ger 0 NEAR z GONG Ó5en H99NoL Ve pian sj ot rotam d dle y uat Ago?) rob TÉ X opaco d. av. rA SR I Ad 3 o) vévov for. Idem alibi; KopectiGe 5 r8 Neio &c. Priusenimlocum citauimus & emendauimus.Et aliu offe qud Strabolibro 17. i xy Svsc &uTO Neito T2 m7 SNO: y apodo ov Py ovrec tg done deni DyvecAMTETO S 6, sx dzo fharinum,li guy x G» «od ó Aet q0c s feed Aer (Oy t) a Aeris xconAii(O. ,& c.Et Pliniuslib.32.ca.;. CoraciniPifces Nilo ^ p ae peculiares funt.Et alibi li.5.ca.9. Nilus incertis ortus fontibus,& per deferta & arentia;originem in mó PAG APRI te inferioris Mauritanic,non procul oceano habec.lacu protinus ftagnante, quem vocant Nilidem.ibi pifces reperiuntur alebete;coracini;filuri.Sunt qui coracinum Nili;à marino diuerfüm effe dicit,quod 5,.,, nomep mutent: nam zeAsi» vocant Aegy ptli , &juimov, vt prius ex Achenco diximus. At inaliis quiflu gj, mina fubeunt idemnon euenit : nam mugil dicitur,tam qui in ftagnis marinis & luminibus, quàm qui wotibusso. in maride it.& lupus fiue Tyberinus,fiue marinus, & falmo, lampetra, tario, eodem fempernomine 2"e1dem i5 E DRE in mari fint,fiueinfluuiis.Sed ex his effici minime poteft,diuerfos effe Ípecie . coracinum e pne marinum;& coracinum fluuiatilem, vt nec fàlmo marinus à quuiatili Ípecie differt, neque alofa fluuiati d lisà marina, fed fucci bonitate & fuauitate diffezunt.nam pifces huiufmodi in luminibus nutriti,lon- ge przftantiores funtiis qui in mari capiuntur,& qui propé fluuiorum fontes,iis qui in oftiis,quibus in mare influunt: vt fturio marinus multum fuauitateinferiorefteo;quiin Rhodano vel Garumna nutri tus eft.aquaenim dulcis pingues pifces reddit,& odorem illum marinum veluti e'uit. Huius rei guftatá iudicem optimum quilibet adhibere poteft. Quare nominis varietas differre fpecienon facit, fed eaà . Éretorum & gentium varietateinducta eft, Exempligratia: Amiain Gallia Narbonenfi boniton;in Pro- mis, uincia palamide. Trachurus à Vaíconibus chicharou;à noftris (ieurel nominatur. EN Nunc de fubítantia coracini & fucco. Fluuiatilis & maxime Nilo melior eftniger albo,& elixus af fo.eftenim ftomacho gratior;a'uofacilis.& apud Atheneum libro 7.Amphis: Qui coracino martino ve . Ícitur prefente glauco,íanz mentis non eft. Niloticos veró coracinos(inquit Atheneus) dulces, bone. carnis,& fuaues effe (ciunt;qui periculum fecerunt. Apud eundem ( f?wssarilis coracinas , autbore Diphile) dicitur effe (übpinguis, minime mali fucci;carnofus;qui multum alat;facilé concoquatur , & diftribua- tur,omnino myllo preitantior Marinus ficcior duriorq elt, & ob id minus palato gratus. [dem eftoiü- abs $9 dicium de mugilibus,lupis , czterisq; huiufmodi, quinin marino ftagno, vel in luminum oftiis capti 6o pinguiores funt & fuauiores marinis,(ed omnes huiufmodi minus falubri effe (ucco;magisq; excremen tis abundare cenfeo, tum obalimentorum copiam, tum quod minus exercentur ; qua euamin caufa funt,cur citius putreícant.Ea(dem ob caufas Galenus mugiles flagnorum marinorum & in fluminum s oltiis altos vituperat. Coracinus fale condiebatur. Galenus:Poft (ardas(z93a:)ac pelam das mylli , qui prn ex Pontoadferuntur;precipué commendantur,;pofthos coracini .Et Perfius,Saperdamq; aduche ponto r7, Coracinumautem faperdam etiam dici prius oftendimus. Acheneus veróloco pau'ó anté citato,in quo coracinum myllo in omnibus prefert Galeno aperté adueríatur, nifi dicamusà Galeno coracinum ma- Ga/ezss sr. ioremantelligi;,ab Athenco veró minorem: qui myllum pro medie atatis coracino v [urpat,vtanrea do m. coracino cuimus: qui veroin fuo genere minores Íunt,maioribus longé praftant,id quod Galenus ipfe de thun- NOI Pg nis declarat. Thunnorum caro;qui & etate & corporis mole lunt minores,non perinde dura eft;eoq; hi DN facilius coquuntur.Coracinus igitur maior;durior eft & infuauior: minor contr, (voller , cj" fnauter : ) & myllo;qui iam fatis accreuit,mclior. : zi] .. Carbunculos coracinorum falfamenta illita difcutiunt;inquit Plinius: & carnes eorundem aduerfus G Ícorpiones valentimpofite.& coracini fel excitat vifum, Lapides in capite repertos valere ad nephriti- r4 22.cap.to, cü,vel colicum dolorem vulgus cxiftimat. Alit collo fufpenfos ad morbus regiü conferre credunt. Qua 1//4e». ratione aut facultate equidemnefcire me fateor.Et experientia ipfa hoc falfum effe arguit. Ad nephriti OE cum veró dolorem valere fum expertis. Comminuit enim lapides renum: vel pituitam ,ex qua calculi P cap 7. gignütur,& retinentur,exiccádo;vel pondere fuo propellendo,vt lapis Indicus, vel Iudaicus, vellapis Lyncis. CeliusRhodiginus,vir & multe,& varie eruditionis,libr.12. Lectionum Antiq.hzc fcribit, Palladii locum caftigare volens.Scitu non indignum eflz;ab eruditis obf: RHRIENY bi Palladius fcripfit; Bb 4 cora- .396 —— DeAquatilibus. coracinam picem aduerfus arborum formicas pollere,reponendum,coracinum pifcem , & id ex agrico lationum magiftris in Grecorum fcientia, At nos remipfam experiri voluimus , num coracinus piícis antipathia quadam formicas ab arboribus arceat,quemadmodum cancer bouesà (alicibus aliisq; arbo- ribus.Sed remaliter habere experientiaipía comperi. Quare coracinam picem,vtà refina, quz nihil a- liudeft quàm pixaiba, differat,legendum efleiudico,vt & Vitruuius coracinum coloré dixit pro nigro. F —Coracinus piícis,fi paruus fit, vt aurataà noftris preparatur,velin fartagine frigitur , velin craticula affatur, Si magnus;elixus inaqua;aceto & vinoalboapponitur,& cum fucco oxalidis, vel aceto editur. Si diuuus feruandus;affus,aceto & pauco pipere conditur;additis foliis lauri vel myrtiveliuglandis.fal- Íus,elixus ex aceto editur. DE E£ ODEM,BELLONI V S 19 A Glaucorum generis eft, qui Grzcis «o»zx*G» , Latinisquoq; Coracinusà pauló magis nigro,quàm Cyprini fuuiatilis coloredicitur. Maffilienfibus pes € arpa, Comenfibus , & qui Lemanum incolunt T forte Kroci (marinus enim & fluuiatilis eft)pefce Scarpavocatur.Grecorumvulgus corrupte Caralzidia nominat. die QUIS - Mediaeftinter Vmbram.& Chromidem magnitudine: Salituris eftidoneus; quod & Galenus tefta- B F curlibiisdealimentisjin quibus hocetiam animaduertendum eft, vbicunq; Gracculum perperamab interpretibus conuerfum comperies,illic Coracinum fcribi atq; intelligi debcre.quemadmodum & v- oue. bi Plinius ex Onidio R hacinum pullum elfe Ícribitillic etiam Coracinum legi oportere. Pliniusautem ilie: medicus hunc pifcem Coruum afpratilem vocat: faxatilem puto dicere voluitle. p AÁdMelanurumipfaformaaccedere videturlatisq; integitur Íquamis,admodum nigris, vnde nomé habet: capite eftac dorfo in Cy prini modum gibberofo;atq; in arcum conuexo, pinnamq; gerit in ter- gore continuam , duas rurfus inlateribus nigras , & vnam fub ventre firmis aculeis vallatam,quibus Glaucus caret: calculosque binos in capite valde magnos,quos nonnulli in pretio habere folent, Hancpifcem Galenus durg elle camis affeuerat. COROLLARIVM. A Nominaturab Hefycbio & Varino xcex&: pifcis,idem nimirum qui coracinus : & à Tarentinorei ruftice [criptore «oee«5/ .Coracinum hodie Greci coraca nominant, Matfarius. Belloniusà Grecorum vulgo Carakidia dici fzribit malim Korakidia.Coracini à veteribus defcripti note , conueniunt ei qué nos hodie coruum appellamus.aliquitamen inter coracinum & coruum differentiam non paruam fa- ciunt)huicácolore illiàinotu pupillarum nomen fa&um dictitantes.fed forte non aliter differunt,ni- ' fi quia coracinus eftcoruulus,corax veró coruus, Niphus.Ditferunt genere coracint fluuiatilesà mari- 39 - nis,quod ex Strabonis & Ariftobuli verbis coniicitur.Itaenim Strabo decimofeprimolibro loquitur: Pifcesin Nilo permulti funtac diuerfi,qui propriam quandam & fuam formam habent, fed maximé no ci funtoxyrynchus & lepidotus,& latus & alabes & coracinu: & porcus & phagorius,quem etiam pha - rum vocant. Item filurus & cicharus & alola & mugil: ex teftacets (mele Osfvacso y pileu ncmer, ) dily- chnus;phyfa;b os :item cochlix ingentes,que vocem vlulatui fimilem edunt. Pofteà pauló poftinquit ex opinione Axriftobuli , nullum pifcem ex mari alcendere preter mugilem;alofam , & delphinum,pro- pier crocodilos.Quare cum cozacinum é mari non fubire Nilum ; &ineotamen reperiri conftet,cora- cinus marinus eritab eoqui fluuiaulis eft, fpecie omnino diftin&us,qvemadmodum & perca.nam eius duo genera etiam uera fnnt,alterum fcilicet marinum, alterum flauiatile; Maffarius. R.ondeletius ve-. 49 roeundem marinum & Nili coracinum effe afferit: etfi nominibus vartent. Mylius an i- Myllusan idem coracino fit, vt pro etatis & magnitudinis ratione tantum nomina euarient, vc Ron- dem) coracmo Aelerius alfe:it, diligentius confiderandum eft. Authorem quidem aliz fuz opinionis quàm Athencum Jit dubitatur. V re ipfum non puto: qui hoc non afferit, fed infinuare videtur, eó quod coracinum eundem faper- de facit : & platiftacum quoq; , qui myllus maior eft; faperdam vocari ait. quod argumentum non fuf- ficit.nam aptia falitaquoq; (aperda vocatur, & coracinusnon eft.Sed quoniam dori quoq; fpecies, nempelaritudo quz & nomen platiftaco dedit; coracino afüpulatur;idem fortaflis fuerit: praefertim cü coracini fluuiatiles ab Alexandrinis etiam plataces appellentur : & mylli maiores facti , platiftaci. quan f 9 uam Dorionin lib.de pifcibus feparat. Coracinum(inq uit)multrfaperdam vocant;efta; optimasillo- zum quié Meotide palude adferuntur.Deinde de mugilibusait: tum de myllis : v7 (inquit; vel yia aid|e., lego uyvoni2]o quinq; fyllabis,vtibidem proxime fequitur ) vocantur parui mylli : platiftaci vero magni,mediocres mylli.Luthydemus coracinum (cribità multis perdam nominari,cui Heracleon E- hefius & Philotimns quoq; allentiuntur.Ceterum quod faperdes etiam platiftacusvocetur, (773 Zue ADS [ lego aavsskicy vt alibi b betex *Dortone quatuor [llsbis cm acto F^ UÍIma, quang war (e Soriieocog pra pars atom ibidem ferit LA n vl, att codrctbitt, vt in Dart qued, Lexico ] Adres merely ; ) vt coracinus quoq; Parmeno Rhodius in Magaricis docet, Athenzus. Coracinos Alexandrini mTuxec YOCADU S9 v3 aey ovroc ( pet excellentiam interp retor,quod Graci aliter «a £&oselic dicunt.) Idem. MP ETE tonumgenuseftpiftis, Hefychius & Varinus. Mv» 's vero oxytonum;qui ftrabis vel peruerfis oculis eít: item placenta quadam ex fefamo & melle;Siculis vfitata, Achenzus lib.14.quanquam apudeundem 6o lib.9.uv5.5 pifcem vltimaacuta (errore nimirum librariorum ) inter alios quoldam ex Mnefimachono minati reperio. Oppianus Halieut.primo,;carminis caufa primam'corripuit, lambda alteroabiecto:De- £rz quadam humiles( inquit)iuxta arenofu m mare funt;leprades d RR eítnudz: E55 aao, rely? s Te joMsy poo QU, oc vbioovqu.- coracini vero eidem circa petras herbofas degunt ; vt ftatim fubiicir. Myllus vulgó myllocopion à Grecis dicitur, Hermolaus in Plinium.hoc fi verumeftnon idemfueritca «acino:quem Greci hodie coracem, velkarakidionnominant, vtpredictum eft.nifi quis diuerfisinlo- cis Greciz,nominaetiam eiufdem pifcis diuerfa vfurpari caufecur. * Niceanonproculà Varoamnein Fo ——- yiguftcolittorefita;pifcem vocat Figon,quem nofttz etatis Graci Myllocopion appellant. Oppianus, & Plinius inter pifces numerant Myllon,quem Oppiani commentaria eum interpretantur, quer vul- * góno- 20 » » : 7 dy -À [] E De Coracinó. Lib. IIII: 207 gonominant Greci Myllocopion. Hunc Maffiliz videre non potui;an fit lecorinus,an Myllus,analius, certi nihil habeo. Hoc duntaxat dixi, vt ex meainícitiaalios exacuam ad diligentiorem inguifitionem, 5, Gillius.De pifce Figon Italicà dicto plura leges infrain Corollario de Hepato. Coracinus zolias quoq; diciturànonnullis : quáquam alius pifcis eft colias Epicharmo,Hermolaus.Vide (uprà Aeoliin 4. ele- mento. Coracinum Alexandrini Heminero(uirgpov per --inprima& penultima ) vocant, À EDenceus Hewmisbwus. lib.s.vbi & hzc eius verbaleguntur H E TUOV Y: oL AV pbi otov ( /fc babet co- ex noster ferta 1n peneltuma (7 aute- pen.) vov 0:0 A5 MoG mA oca, addit, Heminirus quid differat ab hemitaricho Archeftratus dixit, Meminit eius & Sopatrus Paphius: E3zz acean yj vaé Des aisyote lene Xil oceeg: dtetvipoy «3ovlu/ : fentiens nimirum Scythas non minusantaceo fuo Hftriano gaudere,quàm Alexandrinos heminiroaut coracino falfo. de x o falfamentis enim agiteoinloco Atheneus. Saperdam Photion proapuainueterata, & harundinibus infixa capit, Hermolaus: qui Etymologum Saperda. Pboaonem vocerefolet : cuius verba hic ad(cribam, Saperdas quinq; & quatuor percas Lycophron di xiv.Suntautem faperde;apue calamis transfixe(3 side nimirum à d, &.«,vtiotafubícribendum fit fub jw. etfi Varinus habet »wegzXeos) & inueterate : vel fuccidia & laridum (ewuesoe rented ge Lobo Vota vec 4A Em. Sunt & perce pifces : & forfitanab iis faperde nomen fatum eft,quod apuas exiccatas fignifi- cat. Sed eruditiores faperdam aiunt effe tomum piícis inueterati.carcinum ( lege coracinnm.& fimili- terapud Helychiu mJenim pifcem; Pontici faperdam nuncupant. Cora cidia proapuarum genere quo- Corazidia. dam,vide fuprain fine fcriptorum de Apuis diuerfis.Saperda;genus peífimi pilcis,Feltns, Saperde pilces nominanturab Ariftophanein Holcadibus, Atheneus. xod sczplas 122€; Modawdaoy Viucceny vrac TI; xot 2 9 Ac, Porphyrius lib.3.deabftinentia ab animatis, Tzc uonerrarcs o VU Trége tyi yosuita-, Archippus. Saper- des( eed 0xytonum per 16ta,malim e^ re^: paroxytonum per "mogenere mafc. Gaza vertit laper- dis, Niphus faperdes)íemel tantum ab Ariftotele memoratur,quod fciam;circa finemlibri 8. deanima- libus.idq; inter fluuiatiles (& lacu(tres,vt Vuottonus addit)vt eundem efle coracinum fluuiatilem nó dubitem: Saperdes(inquit )grauidus commendatur.ldem veró alibi de marino fcribit: Coracinus cum vterofert optimus eft,vt mzna.Et quidagam rogitas? en faperdam aduchoDonto ? Sat, j. Grammatici quidam recentiores indocti, Saperda(inquiunt)genus eftconchz mali faporis,& nonnunquam pro fter quilinio ponitur. Saperde;quati fapientes & elegantes. Varro Modio; Omnes videmur nobis efle belli, feftiui;faperde,cum fimus «eto ;Nonius.Perottus habet,cum fimus canopi.nam quod Feftus Pom pei- us (inquit fcribit faperdam genus efle peilimi pifcis, vbi legerit ipfe dicat. Volebat quifpiam apud Dio genem Cynicum philofophari,cui ille (aperdam (interpres pernam tranftulit , dedit, ac fequi feiutlit, o Mreadbentlle pre uerecundia abiecto quod fe rebat;abíceffit.poft aliquátulum occurrens illi ridens aitz tuam & meam amicitiam fsperdes(.c:7:p5n. ) diffoluit. A pollodorus refert Phrynas meretrices duas fuif fe,quarum vna Claufigelos cognominata fit;altera Saperdium, Athenzus & Euftathius, Caeterum fca. perda Hefychiogenus ludi eftin Bacchanalibus vlitati.trabs ad hominis ftatu ram erigebatur; perforata vtinferendum reciperet funem;quem viri vtrinq; finguli certantes obuerfis inter fe dorfis,omni cona- tu in diuerías partes trahebant. Omne etiam quod difhcile eft mucmepha, VOCatUr : goi à DQrgY exor codi, XxssghóUeon y Nulopiizaz Exotzreolg- varese aiayamyos: hoc eftirrequietus aliquis & mal? educatus, Aoncxoguaimrtpdov, Novccomtux ror, Omnia apud Hefychium. A Gaza ex Ariftotele procoracino coruulum vel graculum vertit: & coractan auem generis monedula- o cue rum interpretatur graculum.nam & Itali multi vulgo coruum hunc pilcem aut coruu] um vocant. Cel- ; Nes m fus coruum pifcem nominat inter eos qui teneriores leuioresq; funt illis ex quibus (alfamenrafi eripof 49 füunt,cum aurata;fcaro,oculata. Vbicung; graculum interpretes Gal eni verterunt , coracinus fcribi. & intelligi debet;Bellonius.Graculo fimilem draconem marinum dixit Plinius: colian puto graculino- mineintelligens. ^ à ^ . Coruus pifcisfübnigereftad corui fimilitudinem, vnde nomen accepifle putatur,Platina. Vulgó qui dem corbo;coruo, vel corf ab Italis, Venetiis & alibi vocatur. Corbetto autem Venetis di&tus;Bellonio laucus eft;à R ondeletii glaucisomnino diuerfus. Chromin aliqui cum corto confundunt, vt in eius Eiforia diximus.itaq; coruo marino etiam vocem attribuunt;quead chtomin pertinet. Coracinus pifci culus eftfpinofüus : vulgó di&us logtarracimo,Scoppa Italus. Guarracininomenácoracino factum appa- tet.forté autem non coracinus maior & albus,fed minor & nigrior fic ab eis appellatür.quoniam Scop- 5 pa pifciculum elfe ait, &alibi coruulus diminutiuo nomine appellatur. Sicenimad me aliquando Cor- nelius Sittardus fcripfit: Cornulus pifcis eft, quem alii coruulum vocant in Italia: vulgo coracino dici- tur,& capo groffo, & coruafili : erythrinus ab aliis vocatur, fed malé vt exiftimabat Gisbertus Horftius, eftin deliciis menfarum.Hac illesqui & iconem mifit fuis coloribusexpretfam: capite craffiufculo,&c. colore paffim;pinnis etiam(quas binas parte prona oftendit, coracinonon conuenientes ) caudad; ru - bentem.alibi fubflauus ei;alibi niger color eft. Eritigitur triplex, vt videtur,coracinus, albus ac niger, uorum memjnit Rondeletius : ac tertius, paruus,rube(cens.Coracinum Bellonius fcribit in ario(ct fiincodice eius Lemanus non recte fcribitur pro Lario ) lacu vulgó peíce fcarpa velcarpa vocitari. In Larioequidem piícem carpam reperiri vix puto,nifi cyprinum aliquiin eo fort? fic vocent, quem tamé 4o vnlgo burbarum vocant,vt Rome etiam. Benedictus Iouius qui Lariilacus pifces carmine delcripfit, carpam nullam, fed bulbulum nominat;hoc ett burbarum fiue cyprinum, Pifcis quem pro citharo fiue cantharo(confundit enim)Bellonius pinxit, &ille quem pro corácino,quomodo diftinguendi (int, ná- dum fatis video. Vtrunq;ad melanuri formam accedere ait,&c. Cum pilcem,inguir Gillius,quem Maf- filienfes vocant Caftaneum;à colore caftanez,pifcatori cuipiam oftendiffer,dixit in Corfica, vndeille ortus effet, vocari Cornulum.Cum Neapolitano etiam pifcatori demonftraffem flarim refp ondit,Cora cinum Neapoli vulgó nominari : à quorum probando tandiu iudicio me faftine bo,quoad videro magis fimilem (veterum defcription:) Coracinum,quem Speufippus, inlibt£o Similium, Melanuri dicit fimili- tudinem gerere; Hac ille. Sedà caftanez colore dictum pifcem,cantharum effe,non coracinum, Ron- deletius docet. Cora- .B Nilus ME Meets Lapides in ca- pite coracizi. Goruina. E. Coracini aliiq;pifces inlítro congelato;fcrobe puteiinftar excauata, P E K UP a E63: AE" WS. n- " 208 S De Aquatilibus. Coracinus pifcislatus & fquamofus.Germanis per Saxoniam vocatur ein Raf, (hoc eft coruus;) vt E- berus & Peucerus fcribunt.Nosinter Paralipomena Rebpifcem inter Capitones fluuiat.exhibebimus & defcribemus. Sed Karafs etiam pifcis interalbos eiufdem fluminis numeratur: cyprino tum fpecie, tum fquamis,non diffimilis, vt audio;minor,fed latior. & fapidior,albior.ad libram (fedecim vnciarum puto)vnam accedant,maximi ad duas.Habentur & in Bohemia, & Polonia(in Viftula & (tagnis , vbi a- Juntur)eodem nomine: in quofcribendo Germani variant, K.za^ Karment[c KarsfeyGarifes Nomeníané ad coracem vel coracinumalludit.Circa operis finem vtriufq; iconem exhibiturum me fpero, benefi- cio Kentmani.Nos interim coracinum BQuuiatilem vocabimus cum eruditis illis virts,em Rab , vel Rapp, ideft coruum fimpliciter: marinum vetoyan bieinen Seeral vt ab vmbra & lato piftibus cognatis diftin- guatur.vide fuprain Corollatioad Chromin Bellonii.vel per periphrafin ez AMeerbremen oder 7Muerkar- pfenart. — | | omnia füauiffimanutritmaxim? vero coracinorum, Átheneus.Co oquidem peculiares funt, Plinius.In Htroflumine permulti diuerfiq; pifces nafcuntur, & coraciniqu oq; Aelianus. Et rurfus,lftri contuente perhyemem glacie aftrictaypilcztores alicubi ea perfracta veluti puteum excauant: vbivtinftri&a fcrobe cum permulti alii pifces facile capiuntut,tum plurimi cyprini,& cotacini, Aelianus. Speufippus fimiles effe ait melanurum & coracinum , Áthene- us. Coruus piícis marinus fuluus efl5à ftagno nigricans,aiga vefcitur, & bisanno parit, Volaterranus Átheneum citans :apud quem hzc verbaiam non reperio. À fuluo quidem colore coracini x)2406108s; E- picharmo dicuntur uen.avofltevyi Axiftophani à nigritia pinnarum,oAca INNumenio ob varietatem colo tis. Coracinusapud Pliniumlib.g.cap.t "fcribitur lapidem haberein capite,legendum eftautem chro iis,non coracinus,tam cx vetuftis codicibus,quàm ex Ariftotele,Maflarius. Atqui coracinum quoque lapillos habere in pofteriore capitis parte R.ondeletius fcribit,quibus ad morbos quofdam vulgus vta- tur, &c.vide verbaeiusinc.Coruina lapis in capite corui pifcis reperitur, & femper bini fant.colorei- us albus opacus eft;cum oblongaac gibbofa figura ab vna parte;in altera concauacum aliqua eminen- tiain medio,extrahitur palpitante piíce,ac Luna crefcente,menfe Maio.Geftatus vt carni adhzreat.ili- um doloresaufert,tritus ac fumptusidem facit, Camillus Leonardus Pifaurenfis:qui & alium quendata coruinamapidem memorat,ex decoctis ouis denidocorui &c. In coracinicapite lapillus inuenitur, quem puerorum collopro amuletis dong regio morbo aduerfari ignobiles quidam authores tra- dideruntIncertus.Sunt qui coruinam lzpidem aliter fynodontidem di&um tradunt.Sedaliuseft Syno dontites,6 Synodonte pifce ;dequo infrain Synagride dicemus. quiécoracino eft , coracinites vocari poteft: qui Pchromi,chromites: éfcizna,fcienites ; quem Bellonius Pierre de coliq; vulg Gallis no- minari fcribit. Coruus fübniger eft adcorui fimilitudinem , vnde nomen accepife putatur, pinnasin tergo oblongas geftatlapidemg; in capite;Platina.C oracinus eft latus piícis;fu bniger,atq; (quamofus, pinnis nigricantibus .quznotzeiquem nos hodiecoruum appellamus pulchzé conueniunt. is enim gibberofus eft,& proportione ceterorum fquamoforum , admodum latus videtur. Niphus. Co:acinus]ocis faxofis degit , Ariftot. Oppiano coracini circa petras herbofas degunt, myli circale- prades,hocett nudas.Pliniusex Ouidio nominatorphum rubentem; rhacinumq; pullum, perperam vt apparet,nifi coracinum legas pullum, & forte verfus ille defitin vulgatis codicibus, in quo nominatus ab Ouidio fuerat.Sed verfus Ouidiiinter pelagios pifces;fic habent: Cantharus ingratus fucco,tum có- colorilli Orphus, ceruleaq; ru aliifide digniores inter faxatiles numerant. Cor tici quidam Graci abaffiduo pupillarum motu di tacini pifces Ni acini pifces gregales funt, Áriftot. Coracinos Gramma- &os volunt; (Afg «3 iluexdic vois ipae xav eth s 9 sóezroe oiu sw, Atheneus) quod etymon alii in carcinon,id eft cancrum aptius mihi referre videntur, qui oculos totos mobiles habet: vt coracino potius;vt Oppiano placet,color ater nomen fecerit. Coruus alga ve- fcitur,& bisenno parit, Vo'aterranus tanquam ex Athenco: apud quem nihil tale nunc re perio. Cora- éini nonnufquam meflfe tritici iip en Et rurfus, Coracinus & mullus pariunt autumno.fed il le poft mullum feetificat interalgas;vtpote qui locis faxofis degat.fert vterum longo temporis fpacio.Et alibi, Coracinus precipue inter mirforagenera pifcium celeriincremento perficitur ; folet hic. parere iuxta litora, algofis denfisq; locis;lib.j.ca.10.hiftorie anim.vnde Athenaus etiam repetiit. Sedintereft nonnihil : ZugGatver oA) v ( Athenzus addit £9» ) «^ni quy ea ov cool abo aai etw vois Ix Sum»: (Athengus negationem non habet) fuss dlstoeoslro vv texas, &c. Prodeftcoracinis ferà preter cateros pifces an- nus fqualens:quod his quoq; obeam rem commodior eft, quia per ficcitatem potius tepor accidit, Arift. facilé capiuntur, Aelianus. Elca excellentiam ipfius compofitionis: vuc immaturz;betonice viridis ana hoc eft viridis,drac.j. palmularum tufis addens fuccum anethi,trochi ad capiendostantum coracinos pifces magnitudine preftantes; ob Recipit lenticulz torrefa&tz.fcrup.viij.cumini torrefac&ti,drach.1. drach.iiij.Coronopodis herba tantu ndem;anthyllidis amaricantis, iam flaccefcentium,drach,iiij.caftorei,drach.j. Omnibus propé con Íícosq; fingens,eis vtitot, Tarentinus. P Thynnus& nthig capiuntur efca coracini, Oppianus lib. 4. Halieut. Aulopiz quomodo coracinis inefcentur,ex Aeliano dictum eftin Aulopia inter Anthias.Tarentinusin Geoponicis, ad tenues mus culosarundine capiendos efcam defcribens: Caridum fuuiatilium(inquit)drachmam accipito; jucci natum tantündem.quos pifces vbi in garo ex coracino pifce (5x xaecvldlun ) confecto,delituerint inte» grum biduuminfufi;tertia die extractos,ine(candi vfui exponito, &c.Palladiuscoracinam picem nomi nit contra formicasarborum ; fed mendofa le&io eft;& coracinum piícem legendum, id quod ex Grz- cis Grecislib.13. cap.1o. cisrei rufticz fcriptoribus elicias,Hermolaus.Locus eft ex Paxamoin Geoponi Suntqui pifcem coracinum di&um (Iscr v koi adiuo xoeguivov arbori appendant, ac fic interficiant formicas. Vide Rondeletium fuprain E. Á e v Quantum thunnus viliffimis coracinis prefertur,tantundem conger ceteris pifcibus preftat, Arche ftratus. Alii alibi pifces principatum obtinent,coracinus in ZEgypto , Plinius. Princeps Niliaci raperis córacine macelli, Pelle prior eftglorianulla gulae; Martialis lib.3. Coracinum Niloticum nobilibus ih ! edam bens erythrinus in vnda. Ouidius quidem pelagios aliquos facit, quos: 19 20 6e De Ooracno. Lib. IV. 265 giam marinis pifcibus adzequari tradit Xenocrates; KcpxtW(ge d[ 5 oc P Nel, "uv Y $ ute TE AI uES oo) à soloe r8 án. ér(9" 99 dU soa moy O9, &xei(iO-,Diphilus Siphnius.Quem locám Natalis de Comitibus fic có uertit : Coracinus à Nilo peior nigercandido:ac elixus affato. hic fiquidem ftomacho ventiiq;cohfert: Rondeletius pro /d1ovlegit «9e1ov, cui affentior : & pro 4|: fequente «4 repono, vt italegatur : k:oazi o e óc TÉ NeAS, xgeirr]ov: Z8utAaxs TÉ AG x£,'&c.& Latiné vertatur: Coracinus é Nilo preftantior eft, (qzavg smarinur: ) & niger quàm albus: & elixus quam affus. elixus enim tum ftomachotum ventri conducit. Niloum quidem anteferri marino,fatis iam probatum eft.elixum veróaffo falubriorem effe , quoniam duriufculz carnis ef (prefertim adultior paulo, )& ventrem magis mollire, (quodDiphilus ^ bucyef- — ,, fe dixit; hoc eft bonam aluum facere; ) non eftdubitandum.H i^ quidem vocabulum Grecis non iod? * ie . minus &inferiüs magnitudine, fed etiam bonitate;hoc eft deterius;fignificare fcio. Ft ita Diphilus quo 19 que pauló poftvtitur DTE SsQaaov xemoa|: Esegüc >v ó«tepáUs , Sosey 56 ug Oy re XGU T2 xéxav. Item Hice- Íiu$, A z4goi BE etai oi xD A 01 s Q9; alu y& ms, creds alu Gcr UNS d sU rego: BE eios ve rov ci As'ydrdiuo XD yOoyoveg 2 oi puiwoi Saperdes etiam grauidus commendatur, Á riftoteles circa finem libri $. defluuiatilibus agés, Alibiidem de marinodicere videtur : Coracinuscum vterofert,optimus eft, vtalec,( mena.) Minime intus vitiantur(id eftin ventriculo corrumpuntur)aurate pifces.neq; folum aurata puraaut fcarus, fed .etiamlolligo;&c.Celfus.malim,neq; folum aurata;coruus,& fcarus.&c.nam & alibi fic habet:Fifcium (inquit)eorum qui ex media materia funt; (id eft, mediocriter alunt; )quibus maxime vtimut;tamef gra uiffimi funt,ex quibus falfamenta quoq; fieri poffunt , qualis lacertus eft:deinde qui quiuis teneriores; tamen duri füunt,vt aurata,coruus, setacen Nel Coracini marini parim alunt, & facilé excernuntur, bonitate fucci mediocres, Hicefius. Hippocrates in libro de internis affectionibus , in primofplenis 39 morboobfonium Gaditanum , aut faperdam : Ecbzceadem rurfus commendat;fi hydrops à (plenefue rit, Tarentinus efcas piícium deícribens,meminit gari;ca xopooiiibo id eft & coracinis ; nifi quis coraci- diafortéapuarum generisintelligat.Hemineru s,id eft Coracinus fluuiatilis,inter falfamenta facile có - coquitur;digeriturq;: abunde nutritminimeq; malieft (acci, Vuo;tonus.Coruus optimis pifcibus an- numeratur. Coqui;fiue magnus, fiue paruus vt de varrolo ( Varrolus Roms di&tus lupus eft) diximus, poteft.fri&tum moreto cuimodicum alliiinfit;aut finapio fuffundito, Platina. : & -. Coracini pifces Nilo quidem peculiares funt fed nos hzcomnibusterris demonftramus.carneseo. G rum aduerfus (corpiones valentimpofite;Plinius: quafi non omnes coracini, neque marini, fed Niloi tantum hoc preftent.Panos fa famenta coracini difcutiunt,Idem.Carbunculos coracinorum falfamen- ta illita difcutiunt: item mullorum falfamenti cinis, quidam capite tantum vtuntur cum melle, vel co racinorum carne;Plinius. Corui marini fel inunctione adhibitum,caligines tollit;albugines & cicatrs BO cesextenuat,carnes excrefcentes compefcit;fluoresq; oculorum reprimit; Marcellus Empiricus, Cora .— fi(legocoracini)fel cum melle cun&a (cunctam;velinunctum)vifushebetudincmfanat. Huius qui-. - dem fel & corui,& perdicis,& fcari;& Ícorpionis, equaliter;cum rielle & opobal(amo illita, fumme iu uanthebetudine vifus laborantes fenes : & vulturis fel, Kiranides libro 3.inter remedia ex pifcibus. A£-. firmat Palladius dolorem laterum fedari,fi fub annulo geftatus lapis de capite corui pifcis, carnem atti gericPlatina.Lapides omnes qui in pifcibus , cancri; coruo;& aliisgignuntur, prohibent generatio - -nem lapidumin renibus,genitosq; dilffoluunt, Cardanus. Do am Bo ides... Coracinus dicitur vel àcolore nigro ( qui xoi Grecis eft, vnde & «af, id eft; coruus, ) vel abaffiduo H.à pupille motu;C elius ex Oppiani interprete. Vide etiam in Cancroa.nam is quoq; xeexivG-,qu ali xoeot 49 yic nc dicitur.Kogonacyó ue oic gl ko 0106, Ko gor (O- Sucioc Helychius. Suidz etiam xoeaicr, nigrum fi- gnificat. Ariftoteles primum graculi genus coracian appellat. Antiphanes & Pherecrates apud Athene um xopezuvid(ju forma diminutiua protulerunt.Coracinus forté eft coruulus,corax veró coruus; Niphus. Íedforma diminutiuorum in wo; Grecis vfitatanoneft. Coracinus penultimam citcunfle&it & femper roducit: Xon, x9) toegaivov iral vujuov ei Som x pori, O ppianus. KepxivG- veró cortipit. A7 i£eexz (Cleo- , nem intelligit) QiAe ueuvriuko O- & eset", 06 avi H 90e azuowacs Na eDauuoviam xagomlyscy pro xMpge per iocüm Ariftophanesin Equitibus. Archippus «scxeeaiizvros dixit pro iis quicoracinos pifces in cibisappe- tant. Nul - PA | yo — Epitheta.Cotacinüm (quamuis rhacinum habent vitiati codices) pullum Plinius ex Ouidiocogno minat. MeAavorflepvyav &koganivav. A riftophanes in Telmiffenfibus.AieAll xceosiiovy INumenius. Xapiceiéee coracini Epicharmo cognominantur. , i L NA Coracina pix apud Palladium , vt quidam legunt;hoc eítatra : alii ibidem coracinum pifcein leger malunt.vide fiprain R ondeletii Ícriptis x. Vitruuius lib.8.coracinum colorem dixit pro nigro, à cor- uoaue nimirum.Coracinafacralegimus apud Ambrofium in Pauli epiftolam ad Romanos,quz Coraáci preftarentur;fiue is intelligatur coruus feu eius nomenclature deorum mutorum( fortemmultorum ) vnus, Czlius Rhodig.Coracine Íphragis,paftillus quidam A fclepiadis eftapud Galenum decompof. medic, fec.generalib.5.ca.2. Coracinus viri nomen eftin Epigrammatum Martialis Me; 2. 8 4O — Gv dy xopoxdvov zéipow d'*v Mia Gapvei OU?) cei ibo y id|, oiov elu rav mvov Alexis. Apud Athenzum nomi- £ nantur ex Mne(imacho Qu£huvQ» 9A" y opa Qe dA Y ecri (o &cC. DE CORACE, RONDELE TIV $ ue A TIE S 1777 AMIMIIT E RR URNERSSEN XOÓPAB 300 — DeAquatlibus — A. Ke? AE pifcisà Grecis,à Latinis coruus;à noftris caboteà capitis magnitudine dicitur, (449465 /y- vat Roudeletii , aliqui capanem veleapitonem vacant,) à Romanis gallina , ( Cuenlusetiam à 7Maffilienfsbus Galline dicitur R ondeletio tefle )à Buvgegalenfibus perlon,vt reliqui fimiles. B Piíceseft marinus,corporis forma miluo fimilis,aculeorum pinnarumque magnitudine difcrepans. Offabranchias integentia czlatain aculeos definunt.Pinnz quz ad branchias,minores quam in hirun- * . dine,maioresquàmin miluo funt;ex viridi nigricantes parte interiore,exteriorealbeícunt,cum macu- lisrubefcentibus.Dorfum ex ceruleo rn Mare E ios lac&tei eft coloris. Caput eft ma- gnumylocusinter oculos czlatus. In dorfovirgas ex officulis contextas, inftar cuculi habet: in eodem pinnas duas, prioreftbreuior camaculeislongioribusacutioribusq; pofterior longior eft, cum multo minoribusaculeis.Linea (implexàcapite ad caudam ductaeft.Palato minuseftflauoquàm miluus.Ven — triculumparuum habet cum multis appendicibus;inteftinatenuia, hepar exalborubefcens. EPI Carne puriore eft quàm miluus;tefte Achenco,lib.8. | ('oracem effe quem hnc exhibuit in Lucerna fen Adiluoprobat Rondeletius, ! C OROLLARIV M. | | |. QuiCoruuspifcis & apud Latinos veteres quofdam vocatur, vt Celfüm: & hodie vulgó apud Italos vtdiximus, nonalius quam coracinus eft. R ondeletius diuerfum vtfaceret , vno opinor Atheneiloco commotus eft,vbi is (cribit corui carnem duriorem effe quàm milui: infinuans fpeciem reliquam effe "fimilem,carnem duntaxatin ciboduriorem. Quzigitur decoracinocorui nomine dicta funt, non re- petemus.Kégea£ pifcis quidam, Hefychius & Varinus.CoraxR ondeletii quomodo Germanicé nomina- ri poffit, legein Cuculo 4.in Corollario.Xenocrates «egeo» fcribit pifcem effe predure carnis, qui & in CENECHMO S we Corax. maiorem auctus magnitudinem durior euadit, fapore virofo: difficulterin corpus digeritur, Vuotto- Coríax. nus. Coriax, (alfamenti genus efbforté coracinis. Diuturnos frequenter dolores diícuffitallium: item E falfamentum,vt encatera dicta, & coriax, Trallianus in curatione hemicranez.Iacobus GoupylusinAn . notationibus fuis : Sufpicamur(inquit) hec duo verba, £ysazueg & «ogJnt velxogiuZoc, ex (ermone vulgi Grzcorum petita;quibus zv zap/x ov genus aliquod fignificatur:quo egris vtendum in his morbis;quos humor frigidus;craffus,& vifcidus creauiffet,auctor przcipere folebat, vt ex multis huius librilocis fa- Ema — cileomnes viderepoterunt.Verbumautem byxemiez deductumarbitrorà nomine Zy«oz« , quo fignifi- canturinteftina,tum piícium,tum quadrupedum:que etiamnum exejy tueqz, id eft fale códiuntur. Scio fitim à falfa pituite obortam,fedatam effe falforum cibariorü vfu; veluti à (al(amento , & coriaxo,& en- Catera, & cappari; eov LAU TX p 12/8. 4) xopia E y 2 Eyn or THad X ko Tp eto ; Idem Trallianusin capite de fiti. Hocinloco(inquit Goupylus )«oeAa£oc dicit, quod füperius xogAoE dixerat. '" COoRACON, Koegni, aftacum,nympham,vríam,cancrum;pagurum;ex malacoftracis inter fe fimi- é liaeffe, dicit Speufippus libro z.Similium,apud Athencum.Videan pro coracon, legendum fit cárabó. . GoncHORvs;Kipyops (vt Suidas habet, quod magis probo; ) vel Corcorus, KéexopO" , (vt Hefychi us & Varinus,)vile quoddam olus fylueftre eft,à quo & prouerbium natum, Corchorus interolera: in homines viles & nuliius cftimationis,quiad maiorem quàm mereantur dignitatemafpirant, Suntqui corchorum pifcem interpretentur;ficut hippurum, vilem in cibo; Hec Suidas.Lycophron falfus eft,«4- xepoy putans effe pifciculum quendam, Eratotthene tefte.cftenim olus quoddam agrefte & vile in Pelo- ponnefo: vnde prouerbium : Kad zipkog(Q- i Ax, voic, Scholiaftesin Vefpas Ariftophanis. DE CORDYLO,RONDELETIV S. Hanc iconem ex Bellomilbro [umptam, pofuimus etiam $n e/dppendice de Quadrupedibus vna cum Bellonii de[criptione: 49 «ub 7 2 m. 15 270 21 dcn 25 p 7 ; Nr ZoC C dL v M Í / lí // ANN 4/02657//. yr HT l "dU i iti ii í/ Hd M e M (/z. Nt E Y atl E NN ^a jo [1] Vodhic exhibeturanimal Crocodilumterreftrem non effe in eius hiftoria docuimus,fed Cordy - lum Ariftotelis effe crediderim,cuius tribus in locis meminit,annotans ex iis animalibus quzpe- des habent vnumtantum effe Cordylum qui branchias habeat. Vnus eftli. 4.de partib.anim.ca.13.Cor- dyli branchias habent & pedes;pinnis enim carent;fed caudaillis foluta & lata. A Iter eft in libro dere- fpiratione: Pedibus carent pifces omnes:etenim quacunq; habét,ad fimilitudiné pinnarü habent.Ve- rüm ex iis quz pedes habét,vnünouimus cui fint branchiz,C ordylus appellatur. Tertius hiftoriz ani- malium 1. 1, Hic diffimulare non oportet in exemplaribus excufis aliquando Crocodilü vel crocodiliü repertü fuiffe. At re&éCordylumlegas teftimóio Athenzi Ariftotelé citantis.KdgBuAocirim A £geréAne Qu ei ep QiGir vay Q riri Nani v8 TAa aw d évmis (uivagevrat, forte ) Nupdlu/ig- p AL GU TIKQ a aUo j T4 TOR De Cordylo. Lib.IV. 301 Cumigitur quod hic proponitur quadrupes fciffuram branchiarüm & branchias habeat, non poffum non exiftimare Cordylum efie Ariftotelis, cuifoliex quadrupedibus contigit branchiashabere. ift quidem Crocodilo fimilis;fed minor. In dorío cutetantumintegitur:cortice (quamofo,cauda, pedib. capite tectis, Capite eft minore, breuiore minusq;acuto quam Crocodilus. poft oris ridtum foramen ynicum feu rimam branchiarum habet.pedes in digitos quinq; diuifos;his & cauda natat. . COROLLARI VM. Dz Corduloquadrupedeamphibioiam fcripfimus in libro de quadrupedibus ouiparis. item in Appendice hicetiam alia. quzdam addemus. In Ariftotelis codice Greco, libro 4. departibus animalium, cap.13. crocodili pro cordyli, mendofe legitur, Malfarius. Libro 7. cap. 2. hiftoriz animal. Craredi/i 2 19 Ariftotelis verba explicans Niphus:Non exploratum eft(inquit) quid cordulusfit,innoftris quidem RUM codicibus lococorduli, habetur xpoxeseii o crocodilus: de quoloquens Ephefius tradit crocodilum lo feribrs vua folum branchias habere,& pulmone carere;pafci tamen in terra. ideo mihi cenfonum ( probabile ) eft Ariftotelem hzc dicere de crocodilo aquatili;non de cordulo pifcealiquo, neque de cordyla fetu thá- p, jo es, ni, Hecille. Ego in meo Ariftotelis cediceDafiliz vulgato, xeo)vAQ--paroxytonum [ctibireperio;inli- accru uisu bro de refpiratione capite 16. noftra diuifionis:& fimiliter Hiftoriz anim.lib,7. cap. 2. Tra&azionis veesbali. vetó de partib. anim.lib.4.cap. 13. o3: 03vAo; , proparoxytonum: atq; hec omnia mafc. genere: Kuiríus :Hiftorizlib. 1.cap.1. x023/A7 genere faem.quod non placet.diftinctionisenim caulacordylum | quadru- 28 pedem maíc. genere femper dixerimtcordylam veró thunni fetum foeminino. Et 4565s quidem | pro Qquadrupede cum femel duntaxatapud Ariftot.inueniatur, vitiose [criptum facile aliquis tufptzetur: in maículinoautem genere & fxpiusfcribitür, & ex adiunctis vt articulis, & participijs , recte fic fcribi confirmatur. An veró cordylus paroxytonum aut proparoxytonum fcribaturrectius, confiderandum eft.ego paroxytonum malim, (icutapud Ariftotelem bis reperio;proparoxytonum femel ; apud Athe- nazum quoque proparoxytonum ft. fed videonomina in ^ac tri (lyilabaperlambda fimplex. pleraque omnia proparoxytona efle : vt 42/0; adiectiuum ( nam proprium antepenacuitur) zinc: yi Q- yo qiA06 MT » jauamiA0: ,( nam Xi«vxos apud Suidam non rect? fcribi puto: ) ieuvAo: ) QuvyiA Qs Tto lA C, dpy A065 Xoig G^, HOUA D" y seguevAos , &c. perlambda veró duplex, proparoxytona fuat, vt BaSv? (^ , A^o- xvAQ- : & fialiaetiam confona ptzcedat lambda , vt Que 272/ m. nam Aigu- compofitum eft, &caccentum tranftulit,vt & alia huiu(modi «pino, XuQiAo;, item zanocy arépys Aot 25s iocled hoc lurium fyllabarum eft. proparoxytonaetiam inuenio, [Ouiyuxoc y xtouXos y HouvociiovDuA Tyri rtrXony mio (Os 30 &&/3uAct ; fed hoc quoq; tres [jllabas excedit.Hzc mihi curiofius fort? indagantur:fed occafionem fecic negligentiagrammaticorum quihacde re nihil, quod (ciam, obferuarunt, nam neque apud Cazam aut Euftathium nunc reperio:neg; aliis apud aliostale quid legitle memini. Vide an Cordylo nomen fit . fa&umáà fpecie & mobilitate caudc,qua cord;lam,id eftligulam fort? refert, quod velinde cóijcimus, uoniam filuri caude comparatur,cuià motu caudeinditumnomen eft... "Vidimusinfonte paruulo Lugduni (inquit Cardanus) pifciculoscum duobus pedibus in parte anteriore , quafi fub alis . Eranc aucem veri pifces. : quosego.capitoneslibenterà capitis. magnitudi- ne, quod ranis funile habent, lato fcilicet & humili , ac magnoore, appellauerim. in his videtur na- turaprouidille , vt é ripa firinius cibura fumere poffent. An veróé ranarum naícentium numero ? an Cordulus Áriftotelis?fed Cordulus quatuor pedes habet, Hzc ille.Mihi quidem planc de gyrinisloqui 49 videtur , hoc elt imperfe&o ranarum foetu: de quibus maltafcripfiin libro de Quadrup.oviparisin Ranac.hos bipedes primum effe puto;poftea quadrupedes. | De iifdem nuper Martinus Benedictus Bernenfis,; vir pereruditus,rem miram ad me fcripfit :nempein Stocchornio monte altiffimo ditionis Bernenfium lacus duos fpe&tari meridiem verfus:in quibus animal nullum reperiatur prster lacertas áquaticas, falamandras , & ranarum foboles magno capite; caudalonga;quatuor pedibus ; quos Graci (1nquit ) gyrinos vocant :ranz veró omnino nullz i(thic comparent;infident hz beftiole ripamad 5o- lemíe apricantes. | Va j: | Caudiuerberz, quam Bellonius Crocedilum terreftrem, R ondeletius cordylum Ariftotelis, facit, Copiofa defcriptio,ex literis ad me datis Bononia, à Thoma Eraíto Heluetico medico & philofopho « doctiffimo. Animaleft crocodilo fimile, minus, inferius labrum mouens, ore & capite t-(tudini fi- go milibus. Collum breue habet, in parteinferiore inflatum, ita vt qua parte corpori & capiti coniusgi- tür exiguum,in medio long? capacius exiftat,quafi tumefadtum , idque parte tantum inferiore. Pede quinis t digitis quatuor habet inftar lacertarumaut crocodilorum . Reliquum corpus non (auamofum T2 Bellonii iedoslle duriuícula contectum,cui fuperindu&um eft veluti (erpentis exuuium album,Forma eius tà-. Prfara eroco* liseft cum fübiedta cute, qualis cera molltufcula ;cui pannus lineus impreffus eft, quafi poroía,. Cau- du rex T4 : dam habet rotundam in circulos diuifam,modo ferc inexplicabili mihiin his rebus defcribendis.oun- ove E nz MIL t Ideuca ha A ; . - : giti piogBntuy quam verfato. dicam vt potero.Squamz funtdurifimz , videnturque offez , & fer& quadrangule & Cauda. plane nifi quod cauce funt leuiter,yt caudam efüciant rotundam, Ita vnaalij coniunctaeft, vc tegulz, E cerniturd; quafi rimula quzdam inter adiunctas mutuo fquammasan circuitu, fed in extremitate pror- fus pares fünt,vt finis in circuitu efficiat circulum. equentes poftea fub his ortz eodem quoillz modo * circulum faciunt , fed tanto minorem,quanta eft (quammarü crafitudo, quetaata eft, quanta ferécul- * tellieain parte,qua acie caret. Hoc ordine vfquead extremum deueaitur vbitresfquame circumedt & tegunt caude corpus,vtpote minimum iam redditum... Dicendum autem hoc quoq; cit,in extremo cuiuslibet fquamein parte fuperiore quafi fpinaacutiffima infidet;non tamé longa, & fürfum fpectac, non verfus inem caude prominet.Fines enim (quamarum exact? pares funt. Depingam in charta;quá- tum mihi pingendi imperitiffimo licebit,diligenter imaginem . Pictor cuius opera vtimurjiam prideia laborat;& qui habet non pharmacopola eft, fed vir nobilis,neq; vult cuiquá dare. Vocat caudiuerbe- Coe fuerbera ram, quia continuo caude agitatione diuerberet. Putant quidam genus lacertz eile; cuius fecerit mé- Pctri dni tionem Ariftot.in fuisdeanimalibus alicubi libris. Hoc quod vidieft paruum; decies maius vix equa- ua Cc ct 2 Phattages . Pijces Babylo- Cordula abun gi ppt, Corydelis.idz. 302 - De Aquatilibus. retcrocod, maenitudinem.Squamz,vt dixi, fere fant quadrangule.Punctum quod in fineeft, pedela-. uore extremitati infidez, & furfum fpe&tatni(i parum verfus caput reflecti quis dicat.Definunt autem. iucirculumhoc modo. Oportet tamé intelligere,vt eft dictum, fn fub alijs ordines ortos, perinde atque tegula fub tegulis prodeüt, & tantum femper inambitu de magnitudine caude dece- dere,quanta eftíquamarum cralfities. Pellucide videntur, llanetcenvesaut pallentes & offee,feu potius cornez . Cauda tota eá habet flexio- nerafer ,& Corporis proportionem,quam cauda crocodili ad reliquum corpus. Venter tamen in boc quam in crocodilo magis plenus,rotundus & inflatus eft inftar facci cuius extremitates pauló fint an- gufaores.Tergum latum & quodammodo plan um, vt imaquoque pars ventris, quatamenrotunda magiseft.'l'ereum non videtu r prorfus inftarlacertorum tergoris planum, fed quandam,leuem tamen, habetrotunditatem efficiens prominentiam.Si aliqua faltem fpinarum fimilitudo requiritur, in Raiz piícis cauda fortalfis reperiuntutid quodaffirmare nonaudeo,cum ad manum non habeam. DeSalamandra aquatica, iue lacerto aqu atico,quem Bellonius cordylurm effe putauitmulta fcripfi inlibrode quadrupedibus ouiparis:& plura etiam hocinlibro adferam;infrain Salamandra aquatica: vnde Cordylam hoc animal non effe,facilé conftabit, ; Nunc quid fit caudiuerbera vulgó dicts, ( quam Grece vromaftigem velpoti* vrzomaftigem Latini yocabuli imitatione dixeris.) inquirendumeftdiligentius: & primum potiffimumá; anreuera bran- chias habeat;ficut Bellonijiconrspraíentare videtur, quod mireris, cum in defcriptione earumnon meminerit, vt neque Thomas Eraltus quiíceleton mihi defcripfit . Kondeletinus Bellonij iconem imi- tatus videtur; necanimalipfum vidiffe.Quid hic PhattagesilleTndicus fit? de quo 4lianus libro i6; S ANS EET Cap. 6.deanimalibus, fic prodidit: In Indis nafcitue beftia, que crocodili terreni Ípeciem fimilitudi-- nemque gerit, magnitudine eft Melitenfis catelli. pellis eius adeo alpera deníaq; cortice munitur.( - gAneizu ^ ipai dba osea aot ru) qd truxVlu y ) vt detra&ta ei limz( v». Gillius non recte ferram reddidit) víum prebeat, & veles diffecet ac ferrum exedat & conficiat.eam IndiPbattagen vocant.«a42015 9ax- vay au se (9 Cass. )Enfcriptio capitis habet, l1«ej vg c» I'vdoiz 0$ wet Qovtiatyne . vtpháttagesin recto fingulari maículino proferatur, r1: 9 1, Cordyli amphibij & pedibus gradientis hiftoriaadmonet me pifcium quorundam, qui pinnulis ceu pedibus gradiuntür: & hoccum cordylo commune habent, quodetfi branchias habeant, egreffi tamen cibum petantin terra:quod Ariftotelesalicubi foli aquatilium cordyloattribuit, Nam exocetus egreditur quidem, fed non pabuli caufa:vt & cetacea quadam pedibus przdita.Pi(cium genera etiam- numà Theophrafto mira produntur:circa Babylonis rigua, decedentibus fl'uuijs , in cauerriis aquas habentibus remanere. Quofdam inde exire ad pabula pinnulis gradientes,crebro caude motu , con-' traque venanteis refugerein fuas cauernas, & in ijs obuerfos ( amare? eu: ) ftare. capitaeorum effe ranz marine fimilia reliquas partes gobiorum , branchias vt ceteris rifcibus,Plinius.Leguntur autem eadem apud Ariftoteleminlibzo Mirabilium narrationura:& in Theophraftti de pifcibus libello. co- iofius. Ariftoteles inquit eos exire 2d «uc auc , id eft adareas,quafi frugibus aut feminibus vefcan- tur. Theophraftuscum cetera omnía fimiliter habeat,hoc non habet: vt neq; Plinius.Sunt apud Indos 3o pifciculi (inquit Theophraftus)qui éfluuijsin terram exeunt; & faltan t; ac rurfus inaquam abeunt, fi- 4* cuti ranz: alpectu fimiles 25: uci , ( utei? Athenzus ab initio libri 8, hec citans . )Sunt& circa Babylonem,(&c. vt iam ex Plinio retuli:-) quiinterram exeunt: & fi quis infequatur recipiunt fe fuga inaquam:& facies obuertunt. Scpeenim accedentes aliquieosiritant. quod aütem Bedilst careint, & pinnis, quas bene magnas habent;ad ingreítum fe promoueant;ab ijs qui perfequendo multos ce- perunt;cognitum effe.Hi piíces forté cognati funtgobiofuuiatili noftro maiori & capitato,vel potius muftele fluuiatilis generi quodlotam appelant Galli circa Lugdunum:quorum genus vnum etiam ali- cubi foiile reperi poteft.n.carere aqua:aftipulatut oris [pecies;ranz five paluttri; fine marinz fimilis, & corpusreliquum gobio.Et circa Heracleam Ponticam Lyco amne decedente , ouis relictisinlimo generari piíces aiunt,quiad pabula petenda palpiterit exiguis branchijs; author Plinius, de olg [i fAhtUr. Xxco0vAa y jaAaio: nel y iioi ksed|uAn, Elety chius.fed (córdyla tcribinon placet, ke:d|U^y placet: Zope i^i s Gaoov mpi rdv e» uario. ( eXoxavnaitov ) acbsps: xm Gers Idem. hoc eft, Scordyle, animal eft pà- luftre, ftellioni fimile: nonaliud nimirum qnàm cordylus.Córdylus etiam vrbs eft. Pamphyliz Hécaz teoin Afia; Stephanus. Cordylla( Cordyla potius per L fimplex,vel Cordyle; 4990/5, appellatur ar- tus qui feetas redenntes in mare autumno comitatur,Plinius. De hac luraleges in hiftoria chunii. Ne toga cordylis,& penula defit oliuis, Martialis lib: r:; Corydelis íalfamentarius pifcis éft, quem hos cordyllam vocamus, Greci & cordylida & dorylum; ( rie cordylariz - ) at cordila ( cerdyle ) tumoresin capite ignificat.& mirellam quoque Cyprijs eam , quam Perf cidarifi; Atheriienfes crobylon appel- KógivAc: pifcis quidam eft, Varinus. Scozdyli à "FárentinointerpifCium marinorüm genera ume" f$ lant; Hermolaus, Numenius corydelidis (ordjvjióo: »lego «5;v53/.59c ) meminit hoc verfuz H'ávac; 4 . ^ [ose giyaawali) wepv9qAs, Athenas. kou )oepAV. &Emyéspey io? daiscey Ariftophanes Ad'eft, durum ttim remex ictu clypei incapite ei excitauit, cj castvora (inquitSuidas ) 7«55»vo dixit pto «epivAl. noflri bullam vocant tamoremin capitéexictu obortum , esz £ulen Y rumnal lowinsadtiaik NL ev, el xal rU art eB Kopov Aa, Qaa: 230 y m Anaic àcvGalDoic Tera. ewarelCavrec , oi pas] LE Scholiattes Ariltophanits in Pa- Cem , uoAoes etiam mox, id eft vibices;fuggillata hec appellans:- queapud nos etíám itanaeis vafis impofitis, delentur. Kogbvas , so creóc T xe Qua oresect)stina , Perfs xiSaoiv, Suidasin Nu&azao. Sed re&i- ns E iier legeretur. cidarisenim Perficüm capitisinuolucrum, tegumentum;aut pileuseft, vt idem Suidasin Cappa docet. Keeiuxe: ( vel potius «pov?» ) baculus paftoralis, vel clauz caput (hoceft pars cralfior ) eft, Varinus xzaaC;cl. Forfitan & cordylus quadrupes à figura fic nominatur ;"quod £aputei pro reliqui corporis portione maius fininítar ranz maring , vtdi&dumelt : quz yr E € De Cor.CotCroc Lib IV. — so 5 etiam cordylisthunnorum conueniat;nefcio.conuenire tamen coniecerim. femper enim in fostu no- uello caput prz ceteris magnum apparet. K»gd|UAw za vo &Eenv ov sod euvtepon ps pdluov: x04 qo TOY ej] ov Beads. ideft, omne quod prominet, & contortum eft vel nedofum:& vinculum( forté nodus veftimenti) iuxta humerum;Suidas & Varinus.qui prouerbium etiam, Kopd|vAate 9x c£», memorant. De quo Erafmus Rot. Neligula(fic cordylam interpretatur) quidem dignus,inquit,dicebatur homo nequam & nullius precij. quod prouerbij durat etiam hodiernis diebus apud Latinos ( Germano: forte «à:ere voluit )vulgoia- &atum. Tametfi magisarbitror pifcis cordulz vilitatem prouerbio feciffe locum:cuius vilitatem ofté- dit & Martialis lib. rz. Primum( inquit)apponenturlactuca & porrum: Mox vetus, & tenui maior cor- dyla lacerto;Sed quz cum rutz frondibus ouategat. Hec Era(mus. An vero cordulam rect? verterit i- 16 gulam, dubitari poteft. Ligula fané non à uo dicitur, fedàlingua diminutum eftlingula, & per fyn4 copenligula: quod nomeninter alias figni cationes,fegmétum quoq; corij oblongum cui fibula cal- ceiinferitur,denotat. Non extrema fedet lunata ligula (alias lingua ) planta, Martialis. Et ligulas di- mittere , folicitus,ne Tota falutatrix iam turbaperegeritorbem, luuenalis. hanc ligulam fi Erafinus Grece xeebvalo dici putauit, idonei alicuius Ícriptoris teftimonio comprobari debuit . Impofuit eiforté ( fi modo errauit, vt [ufpicor nondum affero ) quod grammatici quidam cordylen appellent, vinculum circa humeros. Ego cordylennon proligula calciamenti:fed pro fafzia acceperim,qua caput velalia pars corporis obuoluitur.in prouerbio autem,faíciam ne vel ilem cordylam, accipere preítet dubitari poteft: ideoque vocem Grzcam relinqui praftat. Ligulas ctr Grecé etiam yasija; vo- carifolitas puto. Méenj Cxsehpai rov s yp dion y xovtoMeems , iqvor,. Pollux7. 20. vbiquid fibi velit. vox 29 (47^! nonalfequor:nifi quisi2^; legat, & calceamentorum veftigium intelligat ,, quo terracalcatur. Quod fiquisligulamàligando dictam eife putat; & cordylam,quafi chordul&,id eft funiculum aut lorü accipit ineptus homo eft. Dormitadoleícens in Nubibus Ariftophanis Ever ersvgauc &yxsxoplYonqudjvos: srysv éeyxexpupdio(G-. xeoüuAlu v8 6i Kumtio! Aya qv) CAE ue T x«Qaaxc, Scholiaftes. Cordulas inteftinorum he:di Vegetius dixit:malim chordulas. Chorda, xcoÀi , vocatur inteftinum craffum ouillum, Vazinus. COoRIDESTRAES, Koejotcnxec animal marinum;Heíychius & Varinus. CoRnis nomenelt pifcis.Videinfrain Efcharo,in rz. litera. D-E- C OA N VA. AÀ Trozrrir cornuaémari fexquipedaliaferé cornuta; quz ab his nomen traxit;Plinius libro 9. Ipfe potius legerem, ( inquit Maffarius: ) Attollit cornutaé mari fexquipedaliaferó cornua, vt 30 omnes codices habent. Quis enim tam rudis eftqui fequentia verba fcilicet quz ab his nomen traxit, nonad cornutam referat? Cornüta videtur effe pifcis magnus,cum Plinius inter pifces maiores con- numerauerit tricefimofecundo. Cornua habens fexquipedalia;hoc eftlongitudinis pedes vnius & fe- mis,vndenomenaccepit.Pifcatores Maffilienfes mihi nartatunt , fe aliquando pifcem cepitfe, cuius caudaaccederetad duorum cubitorum longitudinem,largo ore; & duobus cornibus cubiti longitudi- nefutffe,& ad ducentas libras acceffiffe , eiusq; nomen ignoraffe. equidem ipfe ex Plinioarbitrabar Cornutam effe:is enim hunc inter maiores pifces numerat,;& cornua ait fefquipedalia habere; Gillius, CornutaPlinij beluaeft. Rondeletius etiam pifcem cornutam' vocat, &alio nominelyramalteram: ZJf4 pifcis. eumque etiam Plinij cornutam effe conijcit;quódà maxilla fuperiore promineant veluti cornua ad fe- . mipedem feréinterdum , vnde femipedalia forte legendum apud Plinium fut picatur.Ius in cornutam U wo Piper,ligufticum,origanum, cepam, vuam pallam enucleatam: vinum,mel;acetum, liquamen, oleum, & coques, Apicius 1o.;. à COoRONE, Koeevgrammaticis Grecis, preter cornicemauem, & alia quedam, pifcis quoque ge- nus fignificat. e | CoRoPZuia, velCorycia, vel Cotythia,videin Muricum hiftoria: & fuperius in Colycijs. Conrctrt, Koovxg;.à Macedonibus concha alperz vocantür, Atheneus. ! . ConvYDzLrs, Vide fuperiusin Cordylo. CoRYPHENA pifcisidemqui Hippurus eft, Quere in n. | ConvrHra, lege Colycia. » CosrAs, Kósc, vocauit Diphilus pifces quofdam falfamentarios, Hermolaus. -99 -. Cornvs, Kol -,idem qui gobius, iN umenio, hoc verfu : H'exaoov, 9 xao reoQplAlw. Et Sophron for- - Xaílis vr ÜuovoStloe vibv , id eft thunnorum pi(catoris filium ab hoc pifce Cothoniam KaSwví;nappella* uit.Siculi quidem pro gobio xe3v« dicunt, Athenzus. Kó«, «49. , genus pifcis. Varinus. Corrvs fluuiatilis pifciculus Ariftoteli, vt Gazatranítulit: Grece enim Boitus legitur, in Gobio 8. maiori dicetur. CRANGZz,;vel cRANGONES, Crangines vertit Gaza;? genereSquillarum funt. CRAPATALLI, Kogzvrehoi, pifces quidam, Hefychius . Koazorav&os 0359. aec 6 putopbe, s vipuumqun , T dem. Kearwra Alan y aweputdqc x o) ice eVncs Hj e IGrUptt Neu, auetyov ) Amo dn. Idem, hoc eft,ventofus, infirmus, mugator. CREMYs. Vide inChromi. C R105; Keeic , Athenienfes vocantconchas afíperas, Athenzus,: | "66 CnrissAS, Ke/ose, nomen eftciuitatis,& piícis, Suidas. Nos thriffam Íemper,non criffam,apud au- tliores pro piíce legimus. | DE CROCODILO, RONDELETIVS.. C Rocopirvsaquadeftitutus diu viuere nequit. Animaleft partim Buuiatile, fcilicet Niloticü, € partim terreftresquod ad quindecim cubita excreícitauthore A riftotele, vel plerung; ad duode- p; viginti vt tradit Plinius. Inuenitur etiam in Indianouaininíülis Hon orate vrbis. Etflumen Darat . Crocodilos gignicin Mauritania. Magnoeft oris rictu, dentibus longiffimis & validiffimis, exertis; B in vtraq; maxilla pectinatim difpofitis.Lingua caret Crocodilus /Eeyptius,inquit Ariftot.eaenim inre pifcibus quibufdam fimilis eft, cum enim pifces fpineam nec abíolutam SPBRRESDE linguam , tum vel Cx. maxime Lingua . Maxills [upe- TIOYié YDOLMA. Pbemniepte — 21. 9 fgacase Eodax;. Ejib.x7. Geogr. quale fe genus Crocodiliexhibet facerdoti D. Teribilishzccontra t fagaces beluaeft, B Sunt qui Crocodiium podice-carere cre- E JCrocodilos aliquando cicurari poffe au- z: ] * [ tato e ME : ? 364 ' Dc Aquatilibus. maxim? nonnulli adeóleuem indifcretumq; MEM SAC Wr eum ipfum lingue tribatumlocum fortiti lant, vc nifilabrum admodum diduxeris , rte veftigium quidem linguz infpicere polfis. A^treueralinguam habet, fed latam & breué -Xtinexiccatis Crocodilis cernerelicet,quos mercatoresex/fgypto deferendos curant: linguam, inquam, multóinteriote quàmin caterisanimantibus oris parte fitam, & hz- rentem, Cum igitur valde imperfecta fit;ea carere exiftimatur, Maxillam fuperiorem mouet Crocodilus,vt docet experientia, id quodannotat etiam Ariftoteles !ib. », de hift. €ap.7.Maxille à capite protendütusolfa duo quarum inferroréanimalia omnia mouent, excepto fluuiatili Crocodilo. Hicenim vnus noninferiorC,fed fuperiorem mouer. Sed id nonfoliexomnibusanimalibus: Crocodilo peculiare: ;aminteraues phoenicopter* fu- periorem partem roftri mouet, vtannotauit Mcnippus Philofophus Hbro de Homine. Cute eft corticea,dura,contra omnem ictum " j | (CREE TER * » LI LE * * h - ^nt - - inüicta,in dorfe tuberculis inzqualibus a- es PT eco dam L rris a A- dpeiajin vétre Igui.Pedes quatuor haBet bre : ues p corporis magnitudine , qui indigitos vnguib"acutillimis munitos diuifi (unt, La- teribusaduexa crura tum priora tum pofte- IiOra; retro inflexa, & paulumadlatus ver- genua vtinlacertis. Hisin fumma aqua ex- ] panfs natat .& caudajin qua magnumineft je robur.Internalacertis(imilia habet..- fugax contra infzquentes. Tradit Plinius lib. 8.cap.25. alium efle Crocodilo hoftem Del- phinum, qui Íe vtterritus immergens, cul- tellata dorfi pinna Crocod:li aluum, cuius mollis tenuisque eft cutis,fecat.. Quadere quid fentiam;in Dzlphino expofui, RUM dantíedfalsó.. Cum enim oua pariat, meatu 3l) aliquo ea emitti necefle eft,atque eodem ex- VS crementaexcerni, vrinlacerus& alijsani- Ho malibusqua oua pariunt,euenit.. Sed vtin facertis;itain Crxocodilis meatus non appa-- ret íquama fiue cortice tectus. quamobrem eocarere exiftimantur. Atijquumegerere velunt;cerni poteit. thor eft Arittoceleslib. 9. de hift. cap.z. Car- niuora maníueícunt commodi (ui ratione, locis quibuídam propter cibi curam quz ibi infumitur,quod idem fieri ceteris etiam locis'intelligi.li- cet. Surabo narratin Arfinoe , que prius Crocodilorum ciuitas dizebatur;cultui habitos facrosq; tuif- fe Crecodtios, &àfacerdotibus nutritos pane. carne & vino,queà peregrinis affercentur ad huiufmo- diípectaculum venientibus;à facerdote vno Crocodili os aperiri;ab alio panem,carnem, vinum inijciy &im Crocodilos inlacum exilire. T PPS | Ds Eorn£x, que Bellonius fcripfit, recitautin Appendice de Quadrupedib. ouiparis. bE CIN Q'CG'OODILO S/JD3IERyRP E 'EReb KONDELETIVY.:S. Qumam arinsvenera fit ('vorodslus terresies, vefcawa (e fatty v sngenut , quod egoetiam fut. P Liwivs libro 28. cap.8. generaduo Crocodilorum conttituit.Proxim? fabulofus eft Crocodilus, inquit,ingenio quoqueillo,cui vitain aqua terráq; communis;&c.,Alter iliifimihs multum E magnitudinem , in terratantum;odoratiffimisq; tloribus viuit,ob id inteftina eius diligenter exquirü- tuciucundo odore referta. Crocodileam vocant,oculorum vitijs vriliffimam,cum porrifucco fuunéti & contra (üffufiones vel caliyines.Hoc fecundum Crocodili genos quale fit, ingenué fateor me nelci- 1e, malo enim id fateri,quà mihi ipfi tadiofisque imponereac res incertas pro certis proponere. Igitur an hec fecunda Crocodili fpeciesScinc* fit; mihi nondum certum eft:quamuis dicat Piinius Scincum qucrundam fententiaterreftrem effe Crocodilum. Non fum nefcius pro Crocodilo terreftri n ris doétis haberi, à quibufdam: etiam exhiberi animal Crocodilo alpectu fimile, corpore quidem. leui; caterüm capite, cauda& pedibus ; cortice fquamoío contes. Verüm quia poft oris rium ! branchiar uum: 6e De Crocterreft Cuc.— Lib. IV. 305 branchiarum rimaapparet; neque Scincum ; neque Crocodili fpeciem effe dixerim; proptéetea quod Crocodili branchijs careant; fed folus Cordylus ex pedeftribus habeant,quas fübeffe rimailla etiam in i&uraauthoris librorum deaquatilibus exprelfaindicat. Neque veró Cordylus Ariftotelis, Crocodi- Tuctonotus elTe poteft,quoniam Cordylus partim inaqua degit; partim in tetra, Crocodilus terreftris interratantüm;ad difcrimen illius qui ancipitis eftnatura. | | C O R OL LA R.I.V M Crocodili multi (unt in India; Germanice dici Allggarden: quotum crura (unt quatüor, breuia;ma- À gnis munita vnguibus,cauda longa;corpore grandi. Captiui ( in carceribusaqua citcunfluis;vel infu- . go lis) horum metu,ne ab eisrapiantursaque ad enatandum fe committerenon audent, Exnauigatione Hamburgenfis cuiufdam peracta anno Domini M. p. x 11x. Nomen quidem eflegarde. Germanicum non eft ed factum ( vt conijcio) ab Hifpanico legaárto; quod laceitü fignificat; Cui vacat;plura de cro- codilisin HieroglyphicisPierij Valeriànileget. —— LE Nilus & Indus crocodilos gignuünt;Pauf(anias.Nearchus tradit in Indo flumine nec mültos crocodi- 8 losinueniri,nec hominibus infeftos, Strabo. | Crocodilus detefteis ouis nafcitur,qualia funt volátium Macrobius; Oua parit candidà, Bellonius. C Ouactocodilorüm cooperiuntur in arena calida & ficca; vt pullificent, Petrus Aponenfis in Proble- mate 20:26. Vt primumab incubatione ouorum crocodili catuli fuerint exelufi,fcorpium e ipío (i si , Philes habet i£ aézav id eftex ipíis ouis)nafciaudio; cuitis cauda aculeo venenato ille i&us in- tereat;/Elianus de animalibus 2. 13. Duo dicuntur effe pelecanorum generà , vnum aquaticum quod pifcibus:alterum terreftre , quod ferpentibus & vertrnibus viuit: & dicitür dele&ari la&e crocodilo:á quod crocodilus fpargit füper lutum paludum:vnde & pelecanus fequitur crocodilum; Albertus: fed ouiparoanimali lac tribuere; ridiculum eft. CircaXaguaguara in Orbe nouo Hifpani Colonüm ducé fecuti, crocodilisalicubi occutreruntiquiaufugiebant aut mergebántur,odorem àtergo mufco vel caftoreo fuauiorem relinquebant. Nili accola de crocodili foóminaidem mihi retulerunt: de abdomi.: ne prefertim , quód Arabicoszequet odores quoíq; . Petrus Martyr Oceanez decadis libto 4. Veteres non aquatici;fed tetreftris crocodili inteftina(vt Plinius)iucundo odore tefertaefleaiüt, quod odora- tiffimisfloribus viuat. —— 7; , I(inaiunt cum fratris Ofiridis Corpisà Typhone difie&um quereret,in nauiculaé papyro confecta D 3o P*t paludes nauigaffe.quamobrem in nauiculis à papyro contextis nauigantes ; ldià crocodilis negát; ::3? sc (rilli papyrum Propter hanc deam vel colant vel metuant;Plutarchus inlibro de Iide, j | Adeps crocodili illitus draconis marini morfus curat, vt quidam ex Auicenna citant, — G Labyrinthi edificia fübterranea prepofiti J£gyptiorum nolebant vllo pa&o nobis monftrari, quód H, a. dicerent illic tum regum fepulchra effe , tum facrorum crocodilorum, Herodotus lib.. | SciNcvM aliquicrocodilumterreftrem vocant: de quo nos copiofe fcripfimusin libro de qua- drupedibus ouiparis: & Bellonij de eo fcriptain Paralipomenis recitauimus, De Salamandraaquatica; quam pro fcinco indocti aut impoftores pharmacopole füpponunt (venenum pa medicamento)quá- que cordulum Bellonius effe putat,itidem in libro de quadrup. ouip.& in Paralipomenis fcripfi.addi- que plurajinfrainS. elemento, Rana,quas fcincoides vocant,numerofiores quàm par fit , peftilentiz 40 futurealiquandoprefagiafunt,Alex Benedictus. — — ^ — AM. "c .. CT ARA; Krateos pifcis omnium minimus; Hefychius & Varinus, Hictar, vreu;à Callimachoin no- His ' menclatutis gentium cum encraficholo,trichidijs, & calcide nominatur, vt tefett Athenaus;idquein : nominandi cafu. Qugrendum eft autem de genere eius ,an fit mafculinum vt paxog; an femininum vt — dleiuocan neutrum vt nectar.item an afpirari debeat, quod probabile eft;vtpoteà verbo 2/53 quo etid . áxSvcformari videtur,tenuibus in que conueríis , Eftautem hictar pifciculus viliffimus : id quod vel corruptum Byzantij in v(u nomen indicat: wragac enim áppellát; Euftathius in Odyffez v. Eft & aduer- bium i«rag , ptopé fignificans : vnde párcimia; OVÀ' juro (Banvers awTi v8 sd|, iyyucs x98 A VeveU ; Idem; Inuenio & cumtenui(apud Hefychium & alios; ixraj (cribiaduerbialiter.Uxrapa,t9vnos six foc (mc )Hes fychius. | | | | Lan o, CrEDON;Kna» pifcis quidam Keubovec, celoBovre: ( hic diftinxerim ) iyliuse v iod 9npldvos y td a 6 "tai ae Tav ÉUAoy &x eec y Varinus, Kav3ov , (malim oxytonum, ) reicdlue ; Hefychius.Quidamin Lexico Gre colatino vulgari «mv interpretatur loculum qualis lanceft pectinem ligneum:venás & diuiftones inlignis pectinum modo, hoc eft, advees ; difcriminationes, Vide Marcellum Vergilium lib, 3, cap; 1. & lib.1, Cap. 110. DE CVCVLO, RONDELETIVS B ^ à 6o Cc 3 KO'KkTs 306 | M uds De Aquatilibus. A Í e OKKTS Latine cuculus, vraui sita piícisà voce dicitur,à noitris morrudeab ote:quia morre vo- 5h. cant 0$ cuta prominentibus labeis.Galli à mullis non diftinguentes, quod eiufdem ünt. coloris; rouget vocant,( ur /yram 44251::) Santones hunc & fimiles perlon,, Mallilienfesgalline,( Corax erano fimili pictis à Romans Gg Misa dicstuy, Rondeletzo "effe. ) Agathenles rondelle à corporis rotunditate. Neapo- litani Greci nominis veftigia [ecuantes cocchou,quafi coccy gem, Maris Illyrici accolze organo( Lyraus Fita ao; 10068 beriliter seu da 1 eferebus epa Liu: à ) à voce. L aeitbea a C ERDEEpHlels Acheloi amnís;vochlis eft, & chalcis,& cuculus.alter enim quodammodo ftridet : alter (s x uiri perindewt cucul? auisobftrepit; vnde nomen accepic Queomnia creditam vocem emittunt, autattri- lu tu branchiarum( horridienimafperia;funtij loci ) aut ventis internis partibus,in quibus fpititum inclufum baben t:quemdatn atcerant atqueagitant;fonos illosedunt. | P" - B | Cuculuspífciseftmarinns,hirundini marine corporis fpeciefimilis, fios, alarura magnitudinem, Íquamarum copiam excipias. Ventre elt candido, reliquo corpore rübro.Capite magno;angulato. Ro- ftrum in duos aculeos breues terminatur. Palpebrarumloco.duo itidem funtaculei parvi.Capitis quo- que pofterior;& fuperior parsin duosaculeos ad caudam (pe&antes definit. Item os branchias operiés aculeos nabet. Cute tenui integitür,preterquam in medio corporis latere;in quo virga protenfa eft, ex Íquainis tenüibus contexta:& in dorfo,in quoà capitead cáudam duo Íquamarum: aculeatarum or- dines protenduntur, locum tnedium cauum relinquentes :équo pinugz duz exoriuntur, quz natando eriguntur;quiefcendoin cauo veintiin vagina conduntur.Harum prior minor quidem eft, fed primos aculeoslongioresdcacutiores habet. Pofterior longioreft, 3 medio dorfoad caudam feré protenfa :fed áculeos minores, & pilis fimileshabet. Pinnis quataor natat, duabus ad branchias pofitis. mediz lon- . gicadinis,quzextremis partibus rubefcunt: duabus alijs in fupina parte cqualibüs,candidis. ante has 19 pendeucvelutifila, quemadmodum inhirandine diximus. Pinnaalia eft3 podicead caudam;qui ori quat caudae proptor eft. Toto corpore eft catnofo, fpiffo, rotundo; circacaudamlatiufculo. Caudains piotam latam terminatur, petinde feréacin hirundine, Branchias duplices habet;palatum faui; gulá breuem, Ventriculiappendices multas. Hepar ex albotubefcens;(ine felle: (plenem rubrum, veficam (A) aeris plenam, fpiffam.Mufculos magnos habet & carnofos,vndeà Gallis quibufd&refait-yocatur: quaft dicas benecutatum& laginatum: vcunturenim hoc nomine zveaosion fignificarevo lentes; | ^ ^" EK —Obípiffio:aiateracommod?in fartaginefriginon poteft: ideo Itali in duaspat* es fectum frigunt, (o qaam przparandi rationem permanusab antiquis acceperunt.Nam f picharmus & Dorion apud Ae thenzum libro 7. perfpinam diui(osdiu coquiiubent. (| Haczn CcYollario fideli? o1itasigy, )Nofin élixós. inaquaX vino, exaceto vel oxalidis fucco edendos appoaunt. Velin olla co^quunt, ompliaito , croce, 39 pipere;folijsapijcondientes. Cuculus dura; ficcad; eft carne;nihil autparvm adriodum glutinofa ; eft tainen miluocenerior,tefte Achenzo libro$8. O jj liga , noL noc maie (6 i uivxegez, A | Huncquem depinximusverumantiquorum cuculum effe;docetil!a cum hiründine & mullo fimi- litudo: maxime vox illax:. quam edit;cum retibus capitur: tum color ruber,à quo Numenius apud À- thenaum libro 7. iu995» appellat. 2 nén dm d ROVROSNCIDB"UONTON THO, EDGE CBteIPON EU ers CVCVLVM Jrrmpiseuer HOmitat, uelsasnoris CogHopzen add:t, maiorem enimiillum fgatt, quem ANondeletiae- | Lyr atn appellat. yc 8t pinzas eoe. wloac y vaiaer yrtibentea vibrat Jdcon Bellanijyonzmno alia qeam Rendeletij ef, fisilis Lscéraa Uspent dicla y ctis icottem sn E. elemento dabimus, 4o ( vernos aliquando psngscurasims ,.quar quam. corrt'ed ad brarchigi pmhz, quemcolarem tmauoricuculo fao "Bellonizs adfcvibat ) m féquodtves s irit, infra braschias esrvos cler dit q«ale sn Rondeletm cuculo , ab aliera tmn parete ver: [pellatur . À Nihileftcuculo pilce in pifcarijs Gallicis frequentius,cuius corporis compages & habitus ad Cal- lionymumaccedit, & Miluo quodammodo efifimilis. Grandibus eft pinnis preditus. quamobrem Oppianus Cuculum ceierem cognominauit. Cuculum rufum effe; Numenius eftauthor, vnde noftris àrübedine Kougetus dicitur. Speu lippus tradit Mulo etie fimilem.vnde nonnulli Trigolamà fimilitu- dineappellant; vt iam in Trigladiximus. B. Corocontegitur membraneo,fquamis carente:nifi hefintadmodum fubtiles, atq; in dorfo minus quam in ventre. uos habet ordines afperitatum in tergore,velutifquamas in fe inuicem incumbétes. jo doziHig, interquasduz pinnetergoris continentur:quarum,qua capiti vicinaeft, T nonis oblirmatur aculeis: - altera ad caudam obtufafineaculeo exporrigitur.verum etiam vnam iterum vtrinque ad latera habet: aC pro pinnis anterioribus,cirrhos hinc atqui inde ternos;lpineos quiin alijs piícibus non vifüntur: branchias vtrinq; quatuor; Caput offe ü,rugis exafperató,in quo aculeü vtrinq; vnü(vtin dracone ma- rino dicetur) circabranchias exertuimn reperias, Dentibus caret. quorü locoafperatantüm habet labia. ^8 Carnem habet duram; friabilem, albam: quapropteraà Romanis Caponis nomine appellatur. (4s& " | fortepozis d apii ag nattebnss ws ey ur «s yet lyra Ketdeles , ) Telimas, Chamas,Conch ulas, Cancros, Vr- (C) fos, A ftacos Locuftas,& id genus cruftatula edere folet: quibus eius ftomachus dum fecatur, diftentus efle cóperitur.Diphilus Cuculum cum Miluo contulit. Atenim Miluum durioris effe carnis quà Cu- culum: reliqua huic per totum fere fimilis eft, Hacille. COROLL. í Bellonij cuculus, quonam à Rondeletio nomine dicatur, nonconítatmihi. nam figure ab e eo pofitz fimilem nullam Rondeletius exhibet. Beierigo autem Bellonij anguílior eft : & ea- qua affert, duobus aut pluribus feré huius generis pifcibus accommodari poffunt ,. vt Cuculo Kondeletij, Lyrz eiufdem , & coraci. Figurz Bellonij adícriptum erat pifcem huncà Venetis Lu- cernam vocari; Rondclétius miluum fuum Lucetnam vocari fcribit à fuis qebt noc&u [íplendeat. Ícd gura & defcriptio miluiipfius non conueniunt. Eftoigitur Bellonij cuculus, fiue primus, fiue fecundus , pifcis qui Venetijs Lucerna vocatur, ( à Plinio etiam fic dictus libro 32. eap. vltimo) cuius mortui etiam oculos noctuin cubiculo Íplendentes obferuaui;à Rondeletij tum cucu!o,tum miluo, quem item Lucernam vocari fcribit, tum hirundine, quem Lucernam Plinij effe fufpica- ; tur »* | li Mu e " De Cuculo; ^Lib. [ V. 307 tut, diuerfus: pinnis circa branchias rotundioribus:eminenti s3 maxillafi üperlore pullis vel breuiffi. mis: donec cettiotaalius quifpiamvdocuerit.in prafentiaenim (in genué fateor )extricare me fatis, &e Bellonium ac Rondeletium interfeconciliarenon poffum. Interim Rondeletij diftindtionem magis probo: qui uigriorem inhoc genere pifcem, córacé facit: rabicundum,cuculà: Vide pluzain Lucerna, » DE NLTERO' CYCVLTI GENERE, BELLONIVS. EIft& alius pifcis Roma tririffimus, quem pifcatores Griczo vel Riczo vocant:hic fquamis obduci- tur craífiffimis, & tangenti afperulis, velutin Galeorum pellibus videmus. Rougetum Gallicum ,atq etiam Grundinum, ( yram 'Rindtleuj) capite, pinnis, cauda, & toto corporis habizu refert » vnde pifca- ^ tores pleriq; caponem nominant. Hirtafquainarum congerie horret: ddoshabet aculeos in pinna, ad caudam fpectantes,vt Draco.R oftrürà vtrinque officufis duobus promiuentib. comumunitum eft, mul- tó quàm in Grundino [*u Gournauto longtoribus. Rub. t vc Cuculus & Lyra: Lyreque fer? (imilis ef- fec; nifi aculeis illis minacibus & roftro bifurcato careret. | | Cvcvrvsmaior Belloni;, Rondeletij Ly ra eft: & Lyta Bellonij, Kondeletij Lyraaltera; de vtrog; in L;litera dicemus. f Um 3 | vr COR OLILARARI VM. Coccyxnominatur coccygium diminutida forma: nam apud Trallianum tin curatione €olicz af- A e&ionis pro'éyziss, lacobus Goüpylus reftituit ioxs/5:2, e Pfello dedizta, Coccyx Innilis eft trigla, id - eftmulla. & Typhon inlibris de animalibus author eft purarealiquos trigolam; s€/5// 25, cundem effe cuculo pifcem; propter fimilitudinem forme, & partium pofteriorum ficcitatem, Athenzus. Apud quem Sophron etiam hunc picem nominat, his verbis : Tezyonae ducas ovi y ed) TÉUyd Aa? 30), "o dye axcy, & rurfus "alas yeaisvszo se yit, Gon one. (ricis: puto legendum: videtit enim maículinum efz fe, i ieyinoss )Coccygem Maffilienfss Gallinam appellant: Neapolitani eciam nunc antiquitatis reti- nentes, Ceechum, (£z osidemlete-cch.) Siculi Cochum corrupte quafi Coccygetn. Hunc pilcem cum àvoce, quar Coccypis volucris fimilem mittity riom:n traxille non ignorarem , ex pifcatoribus pet- Contarirs fam;nuunquamnam vocém mitteret? Refponderunchunccum feirreritum. fentit, quiddam vocale ftrepeie; nihil praterea fe obí2ruaffz. Quod quidé ipfum facile credidi.Qüuicquidenimhabent autiüjin quz&um pifcium conférentes,advifeium voces oblurduerant, Gillias;Cuculus à gathenfib. Rondelle vocacuz, à corporis rotuaditats, R ondeletiüs. ego potiis ab hirundinis pifcis fimilitudine fic dié&tum coniecerim, quam rondelam antarondellam Itali & Galli quidam vocitant, Effe autem cu culum tum mullo tum hirundini pifcibus (imilerh, teftis eit Speufippus. Aut cucüulus eft; 3üt cáculo fumillimus; magnitudine folim Fortaííis autcolore differens pifcis; quem inferiores Germani C0 Haiti, Sues vel Gaernaerz appellaat: Anglic ard: non à grünnitu (opinor J quód more fuis grumniat, vt coniicit Rondeletius: neque enim Germanis aut Ánglis víitatum verbi grunnire vocabulum eft: fedi cratfo (groffum vulgus dicit) nafofortallis; omnibus enim huius generis pifcibus capitis magnitudo com- munise(t. Galliquidam Grens* proferunt: & hacetymologia àgroffo nafo Gallicz, Anglice, Germa. niczque linguis conuenit: nec non Latinz, fi craffodicas pro groffo. Siquis cràmen onómatop dis effe contendat, quoniam & Ligutes organo; ob fonum quem zdit, appellent, concedo. &edfifshe id eit pi fcé^ Trizslud 30 Aw. . rubentem Angligarnardo fuo fimilem ell? aiunt quare caculum; cui color rubitundus in hocgenere Ted ieu. maxim? conuenit, Numeniotéfte, Reshhibeappeliarim: lyram verb Ron deletij Gurnatdüm, ( Sed alius eft &orfi/cb Anglorum inter Oceaniatellos à Bellonionominatus.) Licebitac Fea b nomen (atqui Ger manorum Rorab;vi vel Rüoetabert gocitamzs e»dilimus Loncerus ferebut Rodibact, abau bore NR gnin Salermitand G ilbio vel Ragei us dcstur, mavinss, notus dte dona ct» falubz1) ceu genusad fbecies aliquotinter fe fimiles extendere: nam; & Galli Kogeti (Rouget) nominefimiliter à ruborefao, mullum »cuculum & lyram comprehendunt. Grzcé jspscocisyid eft Lyriformes huiufmodi pifcesappellàrim, vt hiründinem, mil» uum, coracem, lyram vtranque, cucslum. hi enimomnes multa habenc communia. Mullus quoque parumab eorum forma recedit: longis aliquanto yranoícopus. Omnes fere Corpore tereti fant, Capi- tibus cralDiores, poíticis partibus ex liores: alperi & aculeati; praefertim circa caput& branchias: iufra: $09 quas etiam ca:tilaginei citi peculiares eis dependent: plerique etiam verfus binos Ípinofos perdor- |. iumhabent. pinnasin dorfo duas omn:s, quazum prior breuior altiorque, & maioribus munitaacu-- leisett. Quorundam velos veloculi noctu lucent, vt hirundinis, lucerna, fiue hac eadem quz miluus- Plinijeft, fiue diuerfa. Vocem quoqueaut fonum potiüs edunt; afperitate branchiarum s( vtinChal- : cidcexpolitum eft) cuculus; yr, fort & alij. Volant, hirundo, miluus fiue milüago Itaque genus v- num commune ftatui poterit: cuius fpecies Germani diffetentijs expreflis circunloquentur. Cuculug geueris nomineappelletur e ReA//f;/., ab excellentia tübicundi coloris, quamuis & lyra P-ondeletio rubeat: & Galli Kongetab hoc co'ote indiftindé appellant, cuculum; lyrara Gc mullum, quoniam zz colore, & corporis feré figura fimiles [unz. Hirando & Miluus; fEegende &kedfifche , id'eft volantes lyrifor-' mes: Corax ege[cbwrwartzlecb:er edi b, Muilus s» Rotbai: Lyrayem Gornartoder Sechar, odvy Szebatr: Lyra & o altera, em gebarm[ ber R-dfit. b, Diuerfusab his pifcis eft Gornus marinus, minimus, albus , adlongitu- / 4s dinem mediz partis medij digi:i: editur cum capite& fpinis, vt legitar in Regimine Salernitamo. Eft : autem nimirum apuarum generis piíciculus, vttamen redté Germanice etiam Gaérnart diciillic adij- | ciatur. Inquibuldam Angliz locis huius genetis fufco colore pifcem, Cure ináigetant: dequolo. Cre Catus his verbis ad me fcripfi: Hunc pifcem an inalijs partibus Angli Goürnautum(vt Bellonius fcri- bic) appellent neício. ldício, in partibus Auftralibusvocant Csrre; à voce qam «dit eo fono quo: homo cum profert vocem c»re. quodipfealiquandoin mare obferuaui, in' vno huius generis cà- to: qui quoties tetigeram erigcbat (pinas., «& etre onabat. Pifces quidam lati corporis ha- s quatuor alas; duas in ventre, & duasindorío ,, &alz vocantur hz pinne, & ficper omnia hà- benthi pifces, quos nos Lepores maris, Galli autern Gornais vocant, hienim duas pinnas habent inventte, &duas directe luper eas in latere verfus dorfum, Albertus; Er tazfus libro £4: Lepus e : J Cc 4 marie (E) GortiellIsa. Seebatm. Seehajs. Gyldenpolle, b C CX 308 . | De Aquatillibus. marinus (inquit) ptzter venenofüm (veteribus memoratum, ) alius eft, ( Germans fc dittus) capitelepos 1i fimilis, reliquo corpore pifcis, & ille bonuseft, rubicundz pellis, & dure; & indigeftibilis carnis: quem lepram generare ferunt, & vulgó gornellum vocant, Is habet poft caput quatuor pinnas: duas; quarum motus eft fecundum longitudinem pifcis: & hz funt longe, licutaures leporis: & duas , quará motus eftà doríoad ventrem fecundum pretiu uE pifcis, quibus fe eleuatanté, propter pondus fui capitis refpe&u reliqui corporis fui. Alibi etiam leporem maris inter pifces litorales Germanigno- minat. Lyre (inquitR ondeletius)à Germanis inferioribus Lechan (lego Seehan ) dicitur quafi gallus marinus. Putoautem eundem piícemab alijs Germanis Seebafr, id eft leporem marinum dici , àlongiu- fculis iuxta branchias pinnis, (vel cirris fub branchijs,) tanquam auriculis:ab alijs Seeban;id eft gallum marinum. Et fort? gallimarini nomen lyrz imprimis conuenerit, quód pinnam in dorfo criftz galli- nàcez fimilem erigat: vel quód huiufmodi pifces fufpendi foleantaridi, vt pro vario corporis motu & capitisobucrftone ventos ac tempeftatis mutationem, ficut cantu gallinaceus, indicent. Lyra alterain edibus exiccata fufpenditur, cauda, vnde vétus fpiret, indicante; Rondeletius. Talem nomine Seebar, id eft callum marinum, ad fceleton (vt apparet) depi&tum, G. Fabricius ad me mifit: capite craífo , fpi- nofo, fed roftro rotundiore, non ita oblongo neque acuto vt in ceteris huius generis,fi modo probé ex- prellumeft, nam fceletorum forma plerunqueà natura defleGit, tum fponte;tum vi aut artificio, Qui- dam Srehar caponem interpretantur: quo nomine Lyram quoque Itali quidam nominant, Galli mari- ni & Pergoliciinter pifces numerantur à Chriftophoro Encelio. Antuerpiz pi(cem longé diuerfum Ll 9 leporem marinum nominant, quitotus eft mucofus , & orbis fcutatusà Rondeletio vocatur , fuoloco .. nobis defcribendus, Gylsenpolie pi(cis apud Anglos fimilis eft lucernz (vel cuculo, vt audio ) mixti co- loris ex cinereo & rubro. oll eft caput, quo lucet (nimirum etiam no&u ) vtaurum, quod Angli gyíde, noftri ze/; appellant. Io. Caius dehocnominealiquid (bi conftare negat. De fimilitudine cuculi ad alios pifces, deque colore eius, & alia quedam ad n. referenda, diximus in A. Cuculus pifcis aliquam cum lucerna formz fimilitudinem habet, Gillius. ^ Cuculipifceslitorales funt, arena & ijs que in arenanafcuntur, vefcentes , Oppianus. Inter litora- les& pelagios ambigunt. Cuculus pifcis vocalis fertur, & perinde vt auis eiufdem nominis obftrepe- re; Ariftot. & Aelianus. Egtegij cuculi,quos efitare folent omnes,diffe&os (oSgeyitoudi/se dorfo nimirum aliquot per tráf- uerfum fe&tionibus incifo,) affosatque conditos, Epicharmus apud Athenzü. pro xawoue lege xyawo- so Dorion quoque affari eos iubet ee Larras XE poro id eftper dorfum incifos, & condire herba 39 (vAcv; apio nimirum, autetiam ruta) cafeo, rhoé;filphio,fale;oleo. & interaffandum veríosinungere, & fale modico fpargere, & ablatos aceto confpergere. Hierax (id eftmiluus vel lucerna pifcis ) durior eft cuculo, cetera fimilis, Diphilus. A Galeno etiam libro 5. de alimentis inter durz carnis pifces nu- meratur. Diocles libro i-ficcioresaitelfe carnes recentium pifcium, (4v veagav: ) fcorpios ; cuculos; patferes, &c. (forté in genitiuolegendum; fcorpiorum; ERA ERA &c.) mullos veró his minüs ficcos elfe, Athenzus. Typhonait trigolan aliquos putare cuculum effe, propter forma ( ad mullum ) fimili- tudinem, & partium pofteriorum ficcitatem:quam Sophron etiam indicauit;fcribens: Te/ya as je riores ceryion d| émSiar,. Hippocrates inlibro deinternisaftectibus eandem feré vim alimentariam tribuit fcorpio, draconi, cuculo, callionymo, gobio, in morbis craffis & pituitofis vum eorum concedens, vti in Callionyro recitauimus. In colico affe&u ex calidis & biliofis humoribus, fumantur pifces du- zlore carne przditi. vt ceris, orphus, glaucus, (corpius, coccyx;( Goupylus enim ex Pfello coccygia hic legit, vtin A. predictum eft) Trallianus. Leporem mar. lepram generare ferunt; & vulgo gornellum vocant: Albertus, vt recitauiin A. a Y pfilonin coccyge producitur, Oppiano & Numenio.l'zzox2wxvyts e 9ocl Las ol 7 lavfiyoi , Oppian. Epitheta. Koxxvjera-yA«o, Epicharmo. Ges Oppiano. Ejv9g65 Numenio. DE CVCVMERE MARINO, ROoONDELETIVS. C VcvxERIS marini meminit Pliniuslib. 9.cap. 2. qui & colore & odore cucumeri terreftri (imilis eft. Is eft proculdubio quem proponimus,cucumerem paruum figurà, colore odore referens. Di- giti eft craffitudine & longitudine, tuberculis aliquot afperfis,velu- tiin cucumereterreítri paruo. Partes internas indi(cretas habet. COROLLARIVM,. R £x vM quidem non felum animalium, fimulacrainelffe in mari, licet intelligere intuentibus vui, gladium, ferras: cucumim veró & colore & odore fimilem, Plinius, Cucumis piícis à Plinio dicitur, colore & odore Cucumeri fimilis,Sed is magis fimilis eftei, quem vulgo Peponé vocamus:nifi arbitre - 49 mur Plinium per vulgatum Melonem Cucumerem appellare: quod ipfum fimile vero videtur legen- tieaquz idem [cribit de Cucumeribus, Gillius. CvnsioNEs vel Cvas ons, Vide Dromades. CvRAvLvs. Videin Cordylo. IrE:GY BIO Vide etiamisfrain Corollario de T bunto f. C Y ps1 vu di&um, quiaeius medium zqué patet in omnes partes, quod genus à geometrís xv&oc dí- citur vndeetiamteffelle quadratz xv6o,, Hinc & cybios genus pifcis: quia pifcantes id genus pifcium velucaleam ludant,Feftus. Poft lacertos (Sexitanum & Parianum)fequuntur (inquit Plinius, nimirum quod ad pretium & faporis bonitatem, preftantiores alijs) Maotici: Cybium.ita vocatur concifapelamys;qua poft 40.dies à Pontoin Maotim teuertitur. Cordyla etiam dicitur pelamys pu- filla, cumin Pontum & Maotide exit. | *j Plura 68 De Cucut. mar.Cyb. Lib IV. — s65 Plura de Cybiolegesinfrain Thunno: vbi Rondeletij caput ponemus, infcriptum, Dethuüni, pes lamydis , orcyni, alijfquefimilibusnominibus. KvGeio; ab ppiano libro. inter pelagios piíces nos minantur, hoc verfu: 0 »cuwwv uti, nodomelwioYec , AY xuCeia: à reto fingulari xv&ei»^, vt conijcio. Orcyno- rum genera ftatuere videtur Oppianus ewe; & «vGuoc , Vuottonus: ex iam citàto poétz verfu id fufpicatus, cumin eo fimpliciter orcynos, prenades & cybeas pelagios eíT» dicat: non genus aliquodin Ípecies diftinguat. nam icurav wen, periphrafiseftpro uu» . Sedrecté quidem videtur Vuottonus dicere; non tamen ex hoc Oppiani verfu; Vrza quidem vel horza cy bia, funt falfamenta de paitibus caude proximis € pelamyde magha, quam & tritonem vocant. Cybia veró fimpliciter dicuntur, ex alijs Xo etiam partibus concifis àquadam figura cubi: quod multo magis probàrim, quàm quod pifcantes id genus pifcis velut aleam ludant: hoc énim omni feró pifcationi communeeft. | Vrenc apud Varronerá quz fint dubitatur. Solec, (1nquit,) muftellz, vrenzque. Legeridumforté vreà: qua &alibià Varro- ne nominantur: Cybium (inquit) & thynnus, & cu1us partes Grecis vocabulis omnes, vt melandrya atquevrza, Horgaquidem dici coepta videntur, tanquam modeftiore & elegàntiore vocabulo; pro vrais. a... Ah T. » Imponuntur falfamenta & contra morfum canis rabiofi: & contra draconem marinum exaceto. ide G & cybij profe&us, Plinius. Cybiumaiunt vtiliter imponi vulnerià cane facto, Galenus lib. r. de me- dic. fimplic. Cybia vetera elutain nouo vafe, deinde trita; profünt doloribus dentíam , Plinius, Cy- biumoptimumac vetultiffimum olleinditur, atqueazgilla circumlinitur, & furno ardenti obijcitur, vtad cinerem cybiam excoquatur; tunc adie&o Paria lapide contufo,(alfamenti fuprà dicti fauilla có- 20 teritur. hoc dentifriciumita bonum eft; vtad inanitatem dentes non finat peruenire; Marcellus Enipi- ricus Vide&aliain Thunno G. E | . Cybium (inquit Budeus) appellatur illud vasà Grecis, quod ptifci Latini quadrantal appellabant: Ha. & ea ratione didum, que iamin cy bio pilce pofita eft. ! /— Cyzrys velScyllus; vide in fine ferà Cotollarij de Afellis ex veteribus, .OvuocrossvM'inP.litera poftSoleam (quara Greci bugloffüm nominant.) dabimus intér pat- feres. " i Cvwops,ideftCanisoculus: vel C vu o Pv s; ideftDes canis; nominatut tantümà Pliniolibro 22. capite vltimo; interaquatiliahnimantium: vt& Cv xospri 4, id eft dextera canis; aliqui fine. cy- nodexialegunt, ibidem. R ondeletius ignota fibi fatetur. quis veró nollet quod nemo defcribit? Fort 39 zoophytaquzdam fuerint, qualiain mari facundiffima rerum variarum parente, & emulattice terre - ftcium, innumerafunt: vt etiam manus marina, quam fuoloco exhibebimus. ( CvNos EVNA, pifcisidemquifmaris apud ^ thenzum. qui circa finem libriz.in Chaladü mens tione ex Epzneti de pifcibus libro hzc verba profert: re'v/ eaveviz|o tp &iot A053 xwwic óova. Maflàrius in nonum Plinij capite 26. Smarides (inquit) vocantur etiam marides & cynofeurna (fic enim perpe- ram habet codex eius impreffus per m. ) à nonnullis, vtinquit Áthenzus. vndeapparet eum pto z«vee vip, legifle euaziio.: & recté quidem : nam eodem libro de manidibusfcribens Athenzus Epzneti ex Opfartytico verba hec recitat: Zuzpl4|, ries vex hs a. quare illic etiam fimiliter legendum: 2. &pofjaALP diftinguendum; ceu pifcem diuerfum. Cynoffemalocinomen eftin Zigypto Straboni, 4o Kuviostuz Stephano Libya locus, &c. | DE CYPRINO, RONDELETIVY:S Cyprini iconena ex no[hria po(uinzus s quod eam am ante expre[[am Baberemus ; S I Cyprinorum nota propria fit palatum carnofüm haberelingsuz vice, plurima quidem funt Cy- K& *J prinorumgenera. Nam quz Tinca & Bramanoeminatur, atque plures alij pifces palatiim carnofum habent. Quoniam veró que Carpaà Gallis omnibus vocatur, inter ceteros omnes pifces maximé car- | nofum palatum habet, eam pro veterum Cyprino hic defcribemus , & Cyptiriü elfe comprobabimus. Cypríni fpezis Aliquotalios quibus nota hec communis eft cum quibufdam alijs huictanquam fpecies fübijcienius. C Sed primum id perueftigandum, fit ne Cyprinus pifcis marinusan fluiatilis, anlacüftris. Oppia- '- * [3 eA , I EET N L : E 2. AX toc6 1 D P Cypr iius i (3 Buslibro 4:22:72 cum marinislitoralibusrecenfet: ^ XaduGuo.y xvativo! m y nod o1 di^ align ciis qi equié 7 E aliquanto poft de partu marinorum pifcium loquens: Wévwéjxvaeivoim yore usvoietv teiess deat. Neque hunc folum, fed etiam alios omnes quorum Ariftoteles taemihit; Oppiarius.marinos fácit; Á- theneusà marinisnon feiunxit, étiam Ariftotelem citans. Kusreiotva y P expo Q yam god &r(O-s eis A eAco TEAMS Lily. ' éstos xa) cuuasyenOsvisv, At Dorton eodem Athenzo citante inter fluuiatiles & lacuftres collocat. As | gan d], ours c Gy quis AMAV au 016 1 o) amo 3016 ey TDLA Ey v vyast Dd Sraxc* AsemDw To $ àv xot Fo wec vumrtiavers Prior locus Leprdotu. ; eft: Cyprianus excarniuoris & gregalibus eft pifcibus vttradit Ariftoteles. Sed hunc locum pofteá " excutiemus, Altereft:Dorion veró in lacuftrib.& fluuiatilibus numerans fic fcribit? Lepidotüni quem vocantquidam Cyprianum. Ariftoteles ftne controuerfia aliquot in locis fluuiatiles Cyprinos eflc fa- Pre bif, ' cit, vt cum nonnullis pifcibus palatum carnof'im prolingua datum efle ait,veluti inter fliuiatiles Cy- eds ; prino. Etalio inloco de fluutatilibus & lacuftribus cra&ans, vt Silurum, ( Glanim, ) ita s prm UÓ- pj, a. opi, &g nitruo fopiri niagno fcribit, fed leuius. Itenialibi de partu lacuftrium & fluuiatilium fcri oens. lain 5. ' — verbexperientia docet non folumin fluuijs, fed inlacubus magnis & jn ftagnis Cyprinos riafci. Quite 14.8. de biffe non refert fi inter fluuiatiles vel lacuftres anmumeres. r ez). 20. A Gallis omnibüs Carpe vocantur. Genere ab Italorum Carpione differt, vt poft dicetur: qaod pro-À ' ptereos dico, qui nominis affinitatein eum errorem inducti funt, vt Carpionem Italorum cim Caipa noftra confuderint. Kvzti€- & Xvzeo»: à Grecis vocatur. | EU '' Inlacubus & in fluuijs quibufdam ad infignem magnitudinem accrefcit.vidimus ., quitrió cubi- B torum magnitudinem attigerit,non [olitmlongo fed fpiffo eft corpore , fquamis tegitur máxiimis & la- "iffimis,à quib. ^ez»7: appellatü fuitfe puto3 orione,Vix.n.aliürepias q validiores vel latiores ha- ' beatfquamas;Colore eft flauef-éte,maximé ci fenuit. Tunior colore eft magis àd fafcü inclinate.Capite : e[tbreuijp corporis ratione; Tincis hac parte fimilis.Ore eft medio,labris adi BISOUS ete Lr LX. Lingua an ca- reat. 3lo Ex fuperioris labri lateribus iuxta angulum fcilfüre oris extat appendix vtrinque vna, mollis; flauefcens ,in acutum deficiens »Au- saxe« polis appellare. Suprahas aliz bre- uioresíunt , &ideominüseuidentes, ni- gricantes. Dentibus caret Cyprinus: fed horumvice os palati medio infixum planum habec lzue, triangulare: ex aduerfo,in par- teinferiore offa duo incifa, in gulam recur- ua. Oculis eft medijs , ante quos funt fora- mina. Pinnis natat latis: duz fite funt ad branchias magnz,in medio ventre dua: in- ter quas & caudam aliaeft vnica. quz ferra- to àculeo & valido innititur: inter hanc & precedentes eftexcrementi meatus, Ex me- dio dorfo vnica erigiturad caudam feré có- tinuarobufto etiam incifoque aculeo fulta. Cauda lata eft, ex nigro rubefcens ; vt & po- ftrema pinna. Linguacaret, vt iam diximus;fed eiuslo- co palatum carnofüm dedit natura faporum per piad cm caufa. quod euulfuüm lin- guz formam adeó refert, vt non folüm vul- gus, fed etiam viri do&ti linguam vocent, & linguam veram efle przfracté defendant, - deó difficileeftopinionem euellere, quz in animis hominum penitus infedit. At quiin 0s viuorum Cyprinorurm digitos immiferit, qui viuos mortuosue diffecuerit, cernetíu- periori oris parti fiue palato carnofam fub- ftantiam affixam ; inferiori nullo modo hz- rentem,nec vllo pato folutam aut liberam, vt lingua dici non debeat, nifi imperfecta admodumincertaque. Itaque noniam fal. Lib. 4.debift, f & inueterate opinioni nemo fidemad- 7] T cap. 8. hibeat, fed vy emilia , Ariftotelique ficfcri- boe) T benti:Aquatilium generi quos pifces voca- h MA mus;data quidem eftlingua,fed imperfecta, M ji [e incertaque, offea enim nec abfoluta , Xovas- UM sai) Avido«, Sed palatum nónullis carnofum pro i» aie linguaeft, velut inter fluuiatiles Cyprino, .DeXÀ quatilibus. I "xu Oxo VN LT X eee ATTI e TTA VAM e Us M tt [Jf Li - CA. l | [7 jj n 7 LI ie ita vc nifi diligenter infpexeris,lingua id ef- fe videatur.Huiufmodi palato carnofo pra- diti funt & ali pifces , vt Baler. ( Cyprinss e? "Balerua dentes babent, vt ros cb[ernaumusinfau- eibus ficut c Tinca) Tinca, & plures lacuftres quilingua & dentibus carent. Quidentes habent,quibusalimentum retinere queant; : ijdem & linguam obtinent olfeam,imperfe- 7/3 Cam , inferiorique parti hezrentem , velut 5 7/3 hs ^ lingue illi offee dentes infigi poffent,quem- L MHOAFCY aW N- admodum nonnullis in palato: nullisautem horum palatum eft carnofum. Sed ad Cyprinum redea- mus. Is pro corporis ratione ventriculum vel magnum, vel paruum habet. Hepar medium, in quo fel- lis vefica nigricans. Splenem magnum, pinguedine obducta inteftina. ij C' Ouisdiftentum ventrem fem per reperias, quia quinquiesaut fexies anno parit ; authore Ariftotele: Deus» par (ed ex ouisincrementum tardum eft, ouaque ediraà mare feruantur quum congefta reperit ; Ey ru cyprins. pereunt. Cyprinus enim, Balerus, & fimiles, vadis fe intrudunt quum parturiunt, ac (zpenumero in- gulas faeminas, mares tredecim vel quatuordecim perfequuntur , foemina oua progrediendo emittit mares fectantes femen fuum ouis alpergunt, verüm plurima pereunt:cüm feemina non ftabilis;fed mu- "Currigos eti; 808 continué pariat, diffipari oua necelTe eft; videlicet ea qua nonin materiam inciderint aliquam, fed | NUNCA excepta ab vnda ferantur. — Illud veró notandum, non folum maris & famine commiftione Cy- prinos nafci, led etiam fponte, & fine vllo maris & foeminz femine, id quod PApSricnpe mihi confir- mauit. vidienim inaquis in caua loca & montibus fepta receptis & collectis ponte generatos Cy- prinos,in quz locanecriuus, necftagnum, nec palus, nec lacus, necfluuius vllus,nulla denique aqua prater coeleftem influxiflet. x A QuamGalliomnes Carpam vocant, veterum Cyprinum effe ex fuperioribus notis Piriicpam eft, Carp vere imaximé ex frequenti partu, exfquamarum magnitudine: ex eo quód lacuftris fit, & fluuiati is,fenten- Cypinieffé. tia Dorionis & Ariftotelis. N am quantum ad Athenzi locumiam citatum attinet ; dicimus integrum Carnisr" yoneffe. nequeenimcarniuorus Cyprinus ab Ariftotele ponitur, cüm herbis, muco, luto veícatur. non effe. Neque verbahacfenfum vllum habent: 413 yaalaw s, vase và siens d Varo Tu spot x ocmmaj. tradit enim ze 3e $9 60 «vr .* - ; L DeCyprino. Lib. IV, 3 enim Ariftoteles linguam Cyprino deeffe , fed eius loco palatum carnofum habere, fce quem exhibemus confpicitur. Sedde hac nota fatis iam diximus. Noftri Cyprinos in pifcinis & viuarijsincludunt; alijin paludes & fta uentu: nam tertio vel quarto quoq; anno maximos quofq; diuendunt,r Inlacubus Allobrogum & Italiz,vr in Lario,capiuntur C turin fluminibus & riuis, vt in Sequana; Árari, Lado. — Vniuersé quidem carne fünt molliore, humida, parum glutino(a, fatis infipida, fed prolocorum rz inquibus proneniunt, & nutriuntur differentia, magis minusue falubres vel infalubres fint, Quiin ' : fluuijs magnis vrbibus vicinis, earamque fordes excipientibus degunt, mali funt fucci,à quibufdam tamen cupediarum am atori bus valde probantur, quod pingues fint & przgrand *$. magis probandi qui rapidis & purisaquis nafcuntur & viuunt. Quiin paluftribus & (tagnantibus aquis,lutum olent. Lapis palati egris in grauifebris zftualleuamentum aliquodadferre traditur,quód fitim fedet & re- SG frigeret. Eodem (anguinis? naribus fluxiones cohiberi, fiore contineatur,funt qui affirment. ey DE EODEM BELLONIVS. Interamnicos pifces antiqui Cyprinum optimé defcripferunt: Galli Carpam ( quz ex Sequana & Ararilaudatiflima eft) Placentini Carpanum, Ferrarienfes (vt & multiaccol Padi) Carpenam, Veneti Rainam, Romani Burbarum, Greci (qui Turcis inferniunt) corrupte Safan , Strymonisamnis accole Grinadi vocant.Sed Aetoli antiquam Cyprini nomenclaturam retinent.Kyprinos enim adhuc vocant. Proindene Carpam cum Carpione confundas;imprimis tibi canendum eft:differuntenim inter fe plu- 2o rimum.habent quoque Padi accole ad Comaftum,pifcem marinum MU Pa P remucMt vnica eft intergore pinna;atq; vtrinq; in lateribusad branchias vna,duz fub ventre;pifcem Scarpam vocant: de " quoiamin Coracinedictum eft: de Cyprino fic Oppianus. Scombri, Cyprini. ftabulantur littora in- xta. Ac paulo poft, In pelago foetus quinos edit Cyprianus.(7«cé efi «vae voimsarello «vei s.) Fluutatilis & lacuftris eft, & (vt Dorionauthor eft) gregalis & carniuorus. cuiuslatera vtrinquels- tiorecarne turgent. Squamarum quoque rotundaram ferie tam firmiter vallatur, vt merito Lepidotus 5 appellari poffit: lapidum enim ictus facile repellunt eius (quame. Communis Cyprinorum longitudo felquipedalis effe folet: at bipedalem menfutam excedere ra um eft, Poft Glanim ( ait Ariftoreles )tar- diim augentur Cyprinorum otia: augentur tamen qux mares cuftodiunt ad milii magnitudinem:So- piturquandoque. | 30 Caterumex Cyprinorum ouis Cauiarium rubrum fieri folet, Iudeis dicatum: nigro enim ( quod ex Sturionum ovis conficitur)eis ex lege eft interdictum; Quapropter quiad Capham vrbem ad Ta. F naim fiti funt, magnum ex rubro Cauiario lucrum confequuntur. ^. Cyprinusdentes in orenon habec, fed tantiim in ingreílu faucium. RS pM y milicie Kl p Mae dove B | CyPRinvsnomenefpifcis, Hefychius.& Varinus:qui primáacuunt: ego penultimam potius cir- cunflexerim, quam Oppianus producere folet, vt coracini quoqg;. Kumsiavi: vero quatuor (yMabis vlti- mam acuit, vt & aliain oc. Oppianus cyperium nuncupauit, Vuottonus. Sed Oppianus «vec; tan- tüm dixit tribus fyllabis: interpres veró Latinus cyparinumfemel. Balagri pifcis tluuiazilis meminit Ariftoteles libro 4. hiftoriz, cap. vltimo: qui nec oua, nec femen prolificum habeat: fed Grac? perpe- 49 ramlegitarzvativo sed Enalyoc, vbi Gazareddit carini & balagti, - Lepidotum aliqui Cyprianum vocant; Dorion. Aemióem inter pifces à Tarentino nominatur: 3Stra- M | bone& Athenzointer pifces Nili. Orpheusin libello dz lapidibus, [quamis nitentem argenteis lepi- T 4sermn, dotum dixit, - -- 52) doAlSexsiy A'otyuCDécv Ae miS. Y Sorte iA Gov Tz xsASCu. Ofiridis corpore dilaniato Typho- nemaiunt phdendum eiusin Nilum abieciffe: & de eo gufttfe ex pifcibus lepidotum,phagrum & oxy- zynchum: ideoque Aegyptios hos pifces deteftari, &Q:eiis$« Plutarchus in libro de Hide. Huic aduer- fatur quod Strabo fcribitlibro rz. Animalia quedara Aegyptij vniuerf colunz: vt ex aquatilibus dup; Jepidotum pifcem & oxyrynchum. Et vbi Herodotus, Lepidotum & anguillam pifces, (acros cenfent Aegyptij: Vallainterpres fquamoftm vertit:quod non probárim.[eruandum enim efthomonymiz vi- tend gratia Grzcum huius pifcis nomen. 33:5 - Ade Cyprinusà quibufdam recentioribus carpanominatür, quo nomine aut fimili, mul populiin vulgaribuslinguis vtuntur. Deftinet carpam Danubius, à Rheno veniat dorusin epiftolis12:4. de regio conuiuio fcribens. Miratur Grapaldus nullam in veterum Ícriptiscar.« panimentionemextare Eraímus Carpas dixit. alij quidaim carpones , (vt Albertus) & carpiones,Ca- rolusFigulus. Nos de Carpione Benaci; plane diuerío, & truttarum generiadnumerando pifce,faprà fcripfimus. Greci (nonnulli, Gillius) inhodiernum diem antiquo nomine Cyprinum vocant, Maf- farius.. Citca Lariimlacum Italicé Bürbaro vel Bulbers vocatur,maximus quiineonafcuntar, pifcii. Bulbulus, antealios immani corpore pifces, Benedictus Iouius in Lari defcriptione. Venetijs catpa«. no, alibi reina: quod nomen à reginafactü videtur,quód magnitudine inter fluuiatiles& lacut:res ex - cedat: & àgatieonibus pinguiotes ex eis przcipué appetantur. fic inter radices alpinas oreofelini, vel, "4 petrofelini, vel laferis genus, quod alij yul goafttantiam vel magiftrantiam nominant, R heti & alij qui. 9? Yiliam verfus montanaincolunt; reiham appellant, Braíauolus in libro de purgantibus medic.pro carpareginam dixit. Carpas Mantuz Bulbaros vocant, Platina. Hifpani Carpa. Germ ani fuperiores ens Karpffi infetiores Karp, vel Karpe: & alicubi, vtaudio, £e «4: quod ad Bulbulum vel Burbarum Italo-. rumaccedit. alibieez Carper, Flandri Carpel. Angli a Carpe. Bohemi Capr. PoloniKatp. Apud nos pro €tate eriam nominibus diftinguitur. vocatur enim primoanno em Serz ng: fecundo eji Sproll vel prall: tertio em Karpj. | o ea eg 1 Spiegeltarpsn, Cy prini quidam fant in Francoriia, fic dicti à maculis. Cyprini nigricantes Venetias & Wenedisaduehuntur. Coracini quoquein quibufdamlacubus ft Cape vel carpe pifces vulgó dicuntur, *t Bellonius tradit;capite ac doríoin Cyprini modum gibberofo, atg; inarcum conuexo. videin Co- idq;maximeé in pi- gna conijciunt,magso pro- É elictis paruis ad propagationé. yprini admirandz magnitudinis.Capiun- Ls r V bt,en mmpgns 140, $9 tihedie Europe an chorago, Caffio- 4ácino A. Ae iy Cyprinus 3n De Aquatilibus. B Cyprinus pifcis f'auiatilis eft Kiranides. Cyprini nigriin Danubio capiuntur, Aelianus.In lacu Sue.- rinenficum alij piíces abunde, tum cyprini capiuntur. Carpe plerunque non minis latz quàm longz funt. Craífiores (unt quàm longiores fecundum proportionem, Albertus, Carpo pifcis eft magnitudi- nis mediocris, decem interdum librarum, Adamus Lonicerus. In vnguibus egregij accipitris videntur efle veluti linez quedamaut fciffurz, & Íquamz tanqnàin cyprinopifce, Demetrius Conftantinopo- lites. A fquamarum quidem raagnitudinelepidotusalio nomine vocatur: quas etfi zjyuQéis , id eftar- genteas Orpheus dicat:inon tamen necefle elialbus eie: cum de coloribus poete Ízpe loquantur im- proprie, & epithetis aliquando abutantur. dixerisautem commune hoc Íquamarum epitheton eífe. Squamas habet quaftaureas, Author de nat. rerum. Carpaplus fanguinis habet quàm cateri pifces;pro. 1c fua magnitudine: ideoque minüs effe frigidi temperamenti probabile eft, Greg. Mangoldus. Lapillum in capite iuxtalinguam habet, candidü, durum, ad minimi numifinetis magnitudinem;interdum pau - là maiorem, Habet & in medio capitis fubitontiam quandam maiufculam, craffam , cordis ferà figura, duram fed tenacem & flexilem dus recens eft; fub dentibus mordentis: tanquam in acetabuloqnodà repofitam: fimiliter vt leucifc us luuiat.quem Gardonum vocant Galli. De hac fort? fenfit Encelius,& improprie lapidis nomine appellauit, his verbis: In carpz faucibus reperiturgemma feu lapis , forma triangulari, magnitudine pro portione pifcis, coloris candidi extrá;intus flaui. Linguá (vt vacant) fe- paratam à palato;in parua etiam carpa ducs digitoslatam vidi, linguz in quadrupedibus proprie dictz figura: fubftantia quoque & guítu faporeue fimili. vfüm quoque eius & facultatem guftandi,fimile effe. dixerim, quarelinguam appellarinihi] prohibet. neq; enim vtlingua vel fit vel dicatur proprié, locus , Lingua. & fitus facit: cumaliz etiam partes fitu diuerfo nomenidem retineant. Ceterum quod apud Athena ^ . kgiturde hoc piíce,TiU SE yAorilau s'y VS8T0 TG) Got 06: 07N CAD T cuo x&eri TUI GC Natalis interpres Latinus fimiliter ad verbü tranftulit, linguá ei non fub ore, fed fub os effe:inepté dictum & deprauatü apparet. legi poterat 115 yauridos € xx ve Go Td coto y P nip euo utw mm hoc eft,linguá nó inferiore parte o- Dentes. ris , fed füperiore habet. Dentes ctid cyprinü habere dixerim £xévsdequa , a7& Cod T etna: hoc eft, non in ore, fed fubtus, intia fauces enim dentes ipfius latent, neque vel oculis diducto ore, neque tactui immiffo digito apparent: ficut & balero,& alijs quibufdam. Suntautem in maxillz recuruz medio dé- tes quiniferé accumulati,choeradum inflar, fitu & magnitudine inzquales,;tres maiufculi, duo exigui, preduri,caui.fuperficie fumma lata, fiue plona; obtufo, fed lineis quibufdam exafperata, vnus tantum & candidior ceteris, & fuperficieleuieftin mucronem breuiffimum faftigiata. Hec decyprinidentib. ;g ftudiofiüs tradere vifum eft, quód Bellonius nullàeorü mcntionem faciat. Carpo & alij quidá pifces in lateribus gutturis mandibulas habent,fub branchijs,nec vllum in ore dentem, Albertus.videin Barbo 5. Cyprinoquaternz funt branchiz, duplici ordine, nouiflima excepta; Ariftoteles. ego quaternasin eo reperi, fed omnes duplices. Lactes in carpa circa calendas Nouembris reperi turgidulos. C Cypriani piíceslitorales funt, Oppianus: eregales, & in arenofis locis vidtitant, Vuottonus. De car- pafertur,quód cum faemina eius grauidam fe fentit, & tempus pariendiinftat;motu oris (ore mauenspu/- Jülenr, vt adus et parsturamz tanc lona loco femints lac emitert j* od fem:na yufeipiens ore y [latim oua pariat in [obo- —emprofutura, Author da nat. verti qua qi» etymologiam quoque viatcalam addit , carperam appellari , quod carpens; videlicet vaa culi femen, paviat) walculum excitet, vt lacfpargat: & ita demum eam parere. Eít autem lac (genitura ) huius pifcis valde fpiffum. ^ Quód autem quidam dicunt foeminam lac ore fufcipere, & inde futura concipere oua, omninofalfum & alibià PN improbatum eft, Albertus. —Cypri- nos,tincas, arguillas,apuas,; é putredine, feuabfque feminegenerari certum eft, Cardanusin Varijs. Audioin pifcinis feu viuarijs quibufdam carpas reperiri,in quibusneutrum fexum agnofcas, in cibo fuaueis. Querendum an hz fint que abfque lemine procreantur. Cyprinus, balerus, & cateri fere o- mnes vadis intrudunt fefe cum parturiunt, Ariftot, Paritura carpaad ripam, vbi tepidior eftaqua, fe recipit, & ouaemittit. íequuntur autem eam mares duo: qui geniturafua tanquam linteolo oua exci- piunt, & adlocatutacommodaq; educationi feucuftodiz deducunt, Greg. Mangoldus. Cyprini quin- quies aut fexies anno pariunt:partumgq; fyderum ratione potiífimüm faciunt, Ariftot. Soli quinquies anno pariunt, Oppianus: fexies, Plinius. Carpe noftra fub Iuniurm & in Ipfo Iunio parere folent. Cy- prini poftglanin tardiffimé augentur, ouaque zditaà mare feruantur. Ouum eorum, & reliquori eiuf- dem generis eodem die, & poít, magnitudine milij fit; Ariftor. Et alibi, Tü folüm ouafua cultoditcy- jo prinus, cum ea congefta repererit. Cumautem cyprinus hocfaciat quod & Ariftoteles teftatur , & ex- perientia pifcatorum in carpanoftraobferuatumaffirmat: mireris Plinium fcribere, filurum folum o- mnium zditacuftodire oua. Carpz cerebrum ad augmentum & decremétum Lunz crefcere vel decre - Ícere dicitur. quod etfi omnibus pifcibus accidat, liuic camen pra caeteris: ficutinter quadrupedeslu- po& cani, Authorde nat. rerum. — Cyprinus canis exortu potiffimum fidcratur, & tonitruo fopi-. tuf magno. fed hocleuius ei accidit quàm glanidi y Atiftot. 8. 20. Quemlocum Plinius fic tranftulit: Fluuiauliü filurus (gZent dicere abra) canicule exortu fyderatur, & aliás fulgure ( tomitrmo ) fopitur. hoc & in mari (ezfisftoieles n: bil de movi: fed ex prefelfo defnusattlbis bac ferbens agit) accidere cyprino putant.Se-^ mini (Seboh) carpere nonnunquam in anno primo natiuitatis niger vermiculus quidam poft aurem ta^ bificusinnafcitur: & hoc (pius poft Auguftum, eaque tabe moritur, remedium eius eftaqua dulcis & 6o fluuialis, Author. denat. rerum. Videin Corollario De vermibus aquatilibus. Ariftotelés ballero& ' tilloni ex luuiatilibusac lacuflribus vermem (helmintha, lumbricum) innaíci ait fub Cane: quoil infirmati ad fummumaqua efferantur: & illiceftu (vi Solis) inrereant. Lucijs & carpis.( vtex perito quodam pifcatore accepi) peftis aliquando ingruit, vnde tumores etiam in corpore ipforum appárent: (F) Carpisetiam Íquamz decidunt. itaque pereunt plerique omnes infecti praefertim cü in piícina aut vi^ uario plures coniuncti fuerint. Carpis priuatim fanguis interdum circa coítas copgHtpt quod EX. coloris, qui alb. ifthic effe debebat,mutatione apparet. Sic affecti in cibo, etiam inlalubres funt, etiam fi vulgusid'non obferuet. Et hi morbi przcipuéaccidunt, cum annus ficciorfuerit, & aqua imminu- . te-in Palatinaregione Germaniaz,;in lococuinomenà Michaele & campo, vel agro» (AMischbelsfela)im fof-. facircaarcem carpam effe, quz cente(imum vitz annum attigerit, ex homine fide digno cognoui. Car- - pani herbas depaícuntur cu flauij aucti alueos excedunt ; Platina. Marem DeCyprino. Lib. IV. 35 Marem oua fua cuftodirejin c.dictum eft. A (tutus eft pifcis,& vtreti capiendus euadat , varia machi- D natur. Primum enim circumiens foramen querit: quo non reperto, tranfilire conatur, vibratoinaé- rem corpore. aliquando fub reti effugium quazrit, (fuffodiens in fundo, Albertus.) Aliàs herbam ore tenens, retinet fe ne trahaturà reti. aliás de füperficie veniens, quantum poteft caput fundo infigit , ita quódrete nonnifi caudam tangens illabitur, (aliás fuperueniens eliditur,) Auch. de nat. rerum. Interdictum eft apnd nos pifcatorijs legibus, ne quiseo retis genere vtatur quod ab arundinibus de- E nominant;(dez Ror720, imprimis veró ne reti cuius anguft» funt macule interarundines quifquam pi- - fcari aufit: cyprinos tamen & prafinos (vcappellant) retibus quorum ampla (unt maculz expifcari li- . o Cet: modo prafiniineam fint adultilongitudinem, quz legibus pifcatorijs determinataeft. Iftri con- , Huenteper hyemem glacie aftricta, pifcatores alicubi ea perfracta, fcrobem inftar putei excauant, in quacum alij pifces permulti, tum plutimi cyprini & coracini capiuntur, Aelianus. Placentas & papa- ueris feminibusad olei vfum expreffis, pifcatores aliquiin fruftula comminutas mane; vefperi & circa mediam noctem aquis inijciunt: & rete femper füperinijciunt: itaque pifcium magnam copiam ali- . quando capiunt, & in forumaduehunt.guftantur enim hz placentzab omni pifcium genere, carpis tantum & lucijs exceptis. Circa Argentoratum hecars noftro feculo primüm exerceri coepit; & cuim increbrefceret, prohibita primüm, poftearurfus concelffa eft: à monacho Carthufiano inuentá aut de- monftratamaiunt. Argentorati quidem papauer copiose colitur: ex ea vrbe placentz huiufmodi in pi- Ícandi vum, alió etiam conuehuntur. | Quód fi medicos audiret magiftratus, pifcationis hoc genus, quo pifces fiue papauere fiue alio medicamentotorpore ftuporeque quodam affecti, veluti Íopiti , ca- 2o piuntur,omninodamnaret. Carpo optime valetin fundo argillofo tritico primo feminato, & poftea argilla defuper fparfa, & pofteaaqua fuper effufa, Albertus. Carperz foboles paucis aquis ( forré anzi) prouenit:fi in fingulis foffis decem cubitorum recenter factis ponantur fingule carperz cum parib.fuis ante partum proximé. opinio vulgi eftearum fic (obolé prouenire. fed poftquam pepererunt, eximun-- tur. Soboles quoque trium vel quatuor menfium tempore roborata, folii reiecta ( exempta )reponitur, vbi habet crefcere cum perfectis, Author de nat. rerum. Carpe pingues funr & dulces, (ed non falubres,& mollis carnis, Albertus. Gaynerius Italus carpio- F. nes concedit hiecicks carpasan carpiones Benaci intelligens nefcio. Carpa piícis eft admodum viíco- fus: quare & vino coquitur ad tollendá eius vifcofitatem,Encelius. Carpaetfi fquamofior fit alijs qui- .bufdam, vt perca &lu cio,carnem tamen non habet adeó albam, friabilem & fubtilem, ficut lucius & 39 perca: & Íepius reperiturin ftagnis, ArnoldusinRegimine Salernitano. Infalubres funt carpe cum morbislaborant: quod ex Íquamarum defluuio; aut (anguine circa coítas coagulatoapparet, vt dixi- musinc. Nuper audiuimulierem albo quodcirca branchias efté carpa ftagnenfi deguítato,moxinfla- - tam effe, & multo pofttempore egrotalle : cuius rei caulaforté in vermem aliquem venenatum qui branchijs hzferit; reijciendafuerit. Commendantur apud nos circa Martium menfem przcipué: bene habitz tamen & pingues omni tempore placent; Maio & Iunio menfibus exceptis , cum genituram e- mittunt, aut emilerunt recens. Cibus ex eis mollis & phlegmaticus eft, Adamus Lonicerus. Reginz etfi tanta mollitie non funt predite, quanta menz & anguilli, elitatz tamen &ipfze paulo copioíius, aluum fubducunt, Brafauolus. Przítat mas feeminz, vt etiam inter ceteros plerofq; : lacuftris ftagnen- « ft prafertim ijsinlocislacuum, vbi fluuios fubire poteft, in hisenim multó pre(tantioreuadit, Maii - 49 (culum etiam minori przferendum puto, quodidem in cxteris carne molli preditis pifcibus obferua- tur. Quorumcolorflauefcit, minus probantur ceteris, (nigris.) Carpe caputganeonesimprimisex - - »etunt; linguz maximé gratia. Lingua eius perdulcis eft, (praíertim )affa, Albertus. Carpani groffi (obefi,) & herbas, vbiluminaobincre(centiam ex alueis exeunt, depafti , non infuaues, cum leuco- phágoautalliato habentur. parui friguntur, Platina. Sanguine abundat carpa prz cateris pifcibus. ex- enterata intrinfecus abluenda eft vino illoin quo elixabitur, ab initio ftatim frigidoimmilla, non vt a- lij mollesferuido,(nimirum propter pulparü craffitiem.) Quod figelu in patina facere libuerit;(qua- mz eius linteoloilligatz fimul cum pifce coquantur,vt ius reddatur craflius. Acetum elixandis carpis additur, fed moxaufertur colando, ne (quamzeis decidant, ( (ed locus hicin Germanicolibro vnde transferimus, obfcurus e(t.) fruta capitis primüm imponi debent, deinde qux crafliora fuerint , prius. $2 elixadonecfpumarubefcat. colainuerfolebete fuperlinteo puro, & calidainfer, Baltafar Scendel. I- dem pauló poft docetius nigrum cum pane in carpa fieri, Cyprini pifcis fluuiatilis felinunctum (oculis) omnem obícuritatem fanat. Adeps Veneremexci- (5 tat. Hocliquatofi quis. in balneo fexum fe (forte, pud«nda fib») inunxerit ; colorem (« alorem) bonum, & pot concubitum ftatim conceptionem parit, Kiranides. Orpheusin Opallij gemmz mentione; lepi- dotumait neruorum affectionibus mederi: quz autem eius pars vel quomodoid przftet,non exprimit deadipeinungendo forté intelligendum, ad [edandos dolores, prafertim in affectibus calidis. Ke v&- pov eive 'y emot 77062 Aer a) o5 oia Vd. Lapillus de capite cypriniad remedia quzdam víurpatur: extractum de pifce crudo efficaciorem putant. Sed ne prolapidealiam quandam duram in faucibus fubftantiam accipias, cauendum. Lege fuprà in B; contritus fanguinem é vulneribus manantem fiftic in fperfus ,In- certus. Sanguisé naribus fluens fi fuper hunc lapidé defluat aut deftillet, ifti crediturà Bohemis. Pro- 60 Gcftcalculo(is: & ore contentus adueríatur ebullitioni flauz bilis circaos ventriculi; quam Germani feruorem appellant, (dez fod, oder forb )preferuat contra colicam paffienem, & alia quzdam efficit, En- celius, Vtcarpa,fic &aliorum pifcium lapilli calculos renum pellere creduntur: quorundam etiam proamuletis aduerfus morbos quofdam geftantur; vt clupez contra quartanam : & coracini vel chro- midis, contra coli malum. ; 5 (M Cyprinus penultima produ&a effertur, qua & circumfle&itur Grecis. Nomen eià Cypride, id eft H. a. Venere factum videtur tanquam feccundiffimo piíci, quinquies enim vel fexies anno parit: & adeps eius, (i verum Kiranides dicit, ad fecunditatem facit. Ioannes Herterus ciuis & amicus meus;iuuenis eruditus, cumaliquando carpis aliquot me donaffet , hoc tetrafticho ei gratias egi; Tu mihi cyprinos donas Hertere natanteis;Sic tibi fit facilis Cy pria diua potens. Hr 3 à : jcte c : LE Rn PA |. De Aquatilibus. Sicte formofa donet Venusaurea nympha, co Opprinnivarus d monfirofus, Augeat & dan raprole benigna patrem. 772 . Interioculatia pifcium nomina, quz in li- | bello quodam Germanico circumferuntur, carpam nequam vel nebulonem elfe (nefcio quarationc)legitur: Exe Karpff dt eim Schelm. Melius diceretur, «mn Zub. nam & fic alicubi vocari audio. Lingua carponis vel herba vulpis vel digitalis dicta quadam, interlu- nariz fpecies ab ob(curis fcriptoribus col- locatur: tamoribus vtilis, &nenimia obe- fitate corpora luxurientur,prohibens, vt ai- unt. Sunt quilinguam pifcis appellent, vul- go //chtun; , montanam quandam fedi ( aut phylli, fecundum aliquos) fpeciem, albicá- rem; prafertim marginibus foliorum,magis quam fedum maius vrbanüin tectis naícens; TM o3 —- *. fi utl ltr, HH ERROR Io AU | «lll quA. RS d onotH iudi con 8 snp UD aquoetiam maguitudine & fucci copia vin- EUN TRI c citur. Carpe nomináturin oleis vermiculi, . Ly it "i il WR WI. LX, : We b EEUU". t y vile sili (pde qp d flatibus au(trinis creati, vt/zs, in vitib, Her- SA SLAIR APT. XJ mol. Barb. | : í «li 54:9) d 9«w Cyprini adeps & vadis fuffitu demones fugant, Kiranid. Orpheus fuperftitionum - paterin Opallj gemma mentione, mifceri cum eaiubetele&trum, myrrham, & Íqua- mas lepidoti (nimirum ad fuffitum; ) vtfu- tura omnia przuideantur. id DE CYPRINIS RARISET monst» ofrs, H Acforma Cyprinus captus eftin Acro- nio fiue € óftantien(ilacu, prope Retz,duos fere dodrantes longus,in prefentiailluftris & generoli viri comitisWolffde Schaüburg, annoSalutisw. Dp. x1 v.idib. Nouembris. Pi&uram ad me mifit Achilles Pytminius Galfarus medicus hoc tépore Auguíle pre- ftantiffimus. Prorna pars nigro colore picta eft; latera fufco, fupina luteo. Speólabilis in €o precipué facies,zmula humanzlatitudi- - nefüa.necnon oculis , ore, nafo , buccis ac mento. Hecfícripferam cum eundem pifcem Ra- phaelSeiletus iuuenisAuguftanus clariffimi medici Geryonis filius,cüm omnimodaeru: ditione, tum iuris fcientia, & comitis Pala- üni dignitate nobilis, pictum ad me dedit, cum deícriptione huiufmodi: Pifcem hunc omnino qualem depictum mitto, fuiffe ca- ptum in flumine Auftriz ( quod vocant d:e Eni) in ditione comitis lulij de Hardegg rope vrbem Retz; anno 1:45, menfe Octo- bi. viri quidam eruditi & graues, mihi vcluti teftes oculati confirmauerunt. Faciem non aueríam, fedrepreflam, ab obliquoin planumafpe&u tendente, cum temporibus vtrinque latis, oculis, narib, ore, mandibula, omnia effigie humana habuit. Pinnis Íquama, cauda. totoque corpore pofteriore, i- píaque adeo magnitudine, atque colore, carpam pra fe tulit. R ete captus eftfolus, & ob raritatem, ac maxime quód fenib. etiam ignotus effet, diu cóferuatus: & veluti miraculü quoddá paffim afportatus. DE ALIA CYPRINI MIRA SPECIE RONDELETIVS. Jconem omit. monkl- a enim purgere non ir liuius. Nr c potuinec debui ftudiofe le&or filentio praterire miram Cyprini fpeciem que Lugduni in foro piícaiio viua emptaefl,dum hzc commentaria mea przeloiamiam committenda effent. Nullus fuit qui non demptis capite & roftro, Cyprinum effe iudicarit hunc pifcem. Nam fquamarum figura & colore, pinnis, earundem fitu, cauda, idem plan eft cum Cyprino. Pinna dorfi initioaculeumincifum habet, vtin Cyprino. Eundem aculeum habet aliapinnaquaz excrementorum meatü fequitur, quz rubeícit, item caudz pars ei refpódens.Tota caudalata eft vcin Cyprino. Duasalias pinnas habet ad branchias, fimiliter duasin ventre. Caput habecnon protenfum vt Cyprinus, fed D elphinicapiti fimile, roftrum faiis longum fed obtufum, quale reuera pi&ura reprafentat. ex fuperiore roftri parte iuxta oris fciffu- tam appendix carnofa vtrinque vna dependet, vt in Cyprino, hac fuperior eftalia breuis & vix appa- rens, nili propius infpicias vtrinque etiam vnica; Hzc Rondeletius. SD : | imilelm 16 j39 46 ge 6o De Cyprin.clauato. Lib. IV. 38 Similem cyprino monftrofo, (fed barbulis infignem quasinfuo Rondelettus non, expreffit ) quem Rondeletius exhibuit, Gilbertus Cognatus Nozerenus vir doGtiffimus ad me mifit: in. Nozerethano ftagno repertum,anno Salutis M. p, 11111 Februario menfe. In cognati viuario nouem tantum die- bus vixit. : ; - «ems Sedlongà pulcherrimus fuit, nec fpecie, fed coloribus rarus &admirandus cyprinus ille, quianno. Domini x. n, xr v 1. Omburgi in ditione Comitis Palatini Marchionis Ioachimi Branden burgen fis. captus, & Auguftam miffus eftad Carolum v. Cafarem in comitijs illicagentem, qui eum forori Ma- rie donauit. Coétus etíam colores retinuit. Picturam eius mibi communicauit Ioannes Thannmylle- 1o rus iunior, chirurgus Auguftanus peritiffimus.in qua longitudo apparet trium dodrantum: latitudo, digitorum nouem, quz eítà medio dorfo ad ventrem medium. Pinnz dotfi initium partim aureo, par- tim rubro coloreeít, deinceps veró pulcherrimé ceerulea. reliquis pinnis omnibus color aureolus , vt capitietiam magnaex patte, ac ventri: [ed paffim etiam rubedo interuenit,quz barbulas quoque qua- ternas tingit. Doríum ex viridi coeruleum; latera fuperius viridia, inferiüsaurea &c. In fumma fuauif- fimis floridifIimifque coloribus vndiquaque sdeaglesc mmt p atque diftin&us eft, vt vel cum ru- bri maris Eoo: quibufdam maximéque varijs pifcibus certare potfec. ! C APrvseftaliquandoapud nos Cyprinus hermaphroditus, in quo vtriufque fexus notz ( hoc eft & geniture & ouorum vafa ) comparuerunt. Inpiícinis vero contrarium quandoq; reperitur, nem- pe neutrius fexus cyprini, nec mares, nec feeminz, Et hi forté funt , quos fponte nafci Rondeletius au- 4.9 thor eft. W.. w j | i " . IwAlbiflumine pifciculi quidam carpis exiguis fimiles capiuntur, latiufculi,amari, ingrati: pifzib, albisadnumerant, & Oferkottichen vulgó appellant: aliqui per conuicium rufticorum vel far&torü cac- pas» Zasrenkarpffen, Scbneiderkarpffen. — | DE CYPRINO CLAVATO SIVE PIG; ROoNDELETIVS je VS: A ODE AP 585 VEPANSE ^. $9 er9 z tat A Mediolanenfibus Pigus vocatur pifcis, Grecis veteribus vtatbitrorincognitus, quamobrem no« A Y. mine Grecoatque etiam Latino vacat: etiamfi Plinius huius mentionem fecerit, vt mox dice- mus, nullotamen proprio nomine impofito. Vtlgietgoappellationé ÍequentesPigum nominare pof- fumus: vel, quiaex Cy prinorum eftgenere, à clauis , quié medijs fquamis exiltunt: Cyprinum claua - 40 tum velaculeatum recte vocabimus, vt hoc maximé di(crimine à ceteris diftinguatur. Huncoptime exprelfum Pifis mihi dedit Guinus Medicus. , Pd er "nmm EftigiturPigusex Cyprinorumgenere, quiin Lario & Verbano lacu tantüm reperitur, vt afferunt B Mediolanenfes: Cyprino ita fimilis, vt demptis aculeis Cyprinum elfe affirmes, Eft enim codem cor- poris habitu. Pinnas totidem eodem inloco fitas, 0s; oculos; palatum eodem modo carnofum , interna omnia fimilia habet. A branchijs linea curua ducta eft, punctis notata. coloreeft glauco, ventre rabe- fcente. Squamis magnis tegitur, équarum medio oriuntur aculeiacuti veluti cryttallini. Vita; inorib. fapore; fucco, Cyprino fuperiori fimilis, nifi quod pauló melior eft. on Pigum effe cuius meminit Plinius lib. 9. cap. 18. dug certiffima not demon(trant. Plinij verbapzi- & mum fübijciemus, deinde notas declarabimus. Duo lacus; inquit, Italiz in radicibus Alpium, Larius & Verbanus appellantur, in quibus pifces omnibus annis Vergiliarum ortu exi(tunt, fquamis confpi- 3 cui,crebris atque przacutis; clauorum caligarium effigienec amplius quam circaeum menfem vifun- tur. Note funthz; prior quod in Lario & Vetbano tantum lacu reperiuntur hi pifces , teftibus omnib. horumlacuum accolis, reliquifque Italie populis. Altera fumitur ex clauis é medijs Íquamis enatis, vt pictura oftendit, quos clauis caligaribus comparat Plinius, Sunt autein calige calceamenti militaris enusad mediam víque tibiam, vt inantiquis marmoribus, & numiímatis perípicitur, vnde clauica- Tioaleh qui caligis debeatur vel ad con(tringendum velad ornandum, quales Turce etiam hodie calceis fuis affigunt. C.O0 R O L LA R I^V M. Ego fimilem huius pifcis picturam Comiad Larium expreffam olim accepi: fed caude pinna maiore IT quàm R ondeletius pingat: & ventre albo, non rubefcente, propter fexus difcrimen forté. Pigum ap- pellatum conijcio, quód clauis fiue aculeis fuis pungat, quafi picum. nam & aui pico. toítto pungent inde nomen effe fadum arbitror. T olofani roftrum olim vocabant beccum, vnde beccalle, id eft galli- nagini; apud Callosnomen. Et noftri verba ^ecke» & bichen, pro turnidere vel pungere , vt ates roftto Ío- lent, (xéziev dicunt Greci, ) vfurpant. Circa Verbanum p: à vulgo nuncupatur : alijs pigo vel picquo. Albertus hos pifces Vetgiliades vocat: quoniam, vt fcripfit Plinius; Vergiliarum ortuapparent. Hi pi- fces (inquitidem) pulchras habentfquamas, acutas vt claui,in capite autem funt parui; & poftea (poft caput) caligarum modo dilatantur: atque hoc ridiculé, vt ex Rondeletij fcriptis appatet, ne plua ad- dam. QuiLarium lacumaccolunt, Aprili & Maio menfibus pifcem hunc lorere dicunt, nempe cum elauos emittit duros, prominentes pyramidis aut claui caligaris inftar;ita vt dimidium lati digiti 6 cor^ pore extent; (vti Francifcus Niger ad me fcripfit: ) eofque curbinatos, iuit ordine; Audio & cyp i » | é à ONvéleye Vài. Á B G Stagnanti B — Quarein histantümfluuijs reperiuntur, quitardé fluunt, turbidaque funt, & craffiore aqua qualis * fris paruus fimilis fcardulz, Bellonius in Gallicolibro de piíci M ^. De Aquatilibus. vel cyprinigenus candidum capi aliquando in Athefi, fimilibus per (quamas dorfi aculeis, frequenti- bus. Echuic ra:fus fimilem effe aiunt pifcem, cui Germanicum nomen eft £rflen. Eft apud nos lacus pi- Icofüs nomine Gryphius:in quo pifcium quos bramas(vulgó Dirachfmen) vocitant,genus peculiare re- peritur: (nam in noftrolacu nulli funt;) quod Sreb-a bfmen (vtin Ácronio etii Lindauiz, alibi 7Z'berz- brach[m-- ) appelant: lautius ac delicatius cateris, & fub tempus quo generationi vacat, aculeatum ; vt fertur, & albius euadit: mares duntaxat,quanquam & alij abb quuim generant, fquamis exafpe- rantur, & alij fo:ti plerique pifces: eoque temporead cibum minüs probantur. Quód fi hoc cyprini genus, cy prinus clauatus nonet: Germanice tamen eum pilcé fic appellemus licet je Thornbra bm eder S.ginbra. D[Pa*i y dtr S tta kt pfFavus dera Ketpamer See, odev ausdem I argen See. DE CYPRINO LATO SIVE DBRAM A, RONDPELETIYSs. D eec MY) AS eS ESOS EYOQORSR ORDINA NN ALAS QS X Ae, 1 L9 A MAMMA P—. SONS AAA p— € C P "LL Eie 9 MUR Sex A) ON NUM P NOS ) 9X 9:93. : Nr 522 « $ j Y ) 21 ) PE I—— e m gue —| QUILT B 550)202 11/1/19, alte Nd NC s PPS SSSSESSS SMS x, I Cyprinorum generaplura ftatuenda funt, eis non inepté pifcem fabijciemus,quem Galli Braraam. E: vocant, Ixali Scardo'am & Scardam. Squamis enim; corporis fpecie, vita Cyprino fimilis eft: (ed la- tiore corpore & compreflo, quodilli ex lacuftribus & fluuiatilibus maximé conuenit, ac proinde ea diff rentia à Cyprino diftinguctur, (A) Suntquiob nominis aftinitatem quam Bramam vulgus vocat, Abramidem effe putent,fed non fine er- rore, (vtin Abramide di&um eft.) B^ Eftautem pifcis fluuiatilis & lacu(tris, maximus & latiffimus, capite paruo pro corporis magnitudi- ne; dorío repando & cultellato, corpore compreffo, fquamis magnis teo. Lineaà branchijs ad cau- dam dudta curua eft. Ad brauchias pinnz duzalie, ab excrementi meatu alia eft ad caudam continua. Huiufmodi pifces in lacubus maximi nafcuntur. Vidiin Aruernizlacu quoda Bramas qua binümiu- bitorum longitudinem, pedum totidem latitudinem gquarent. sr d ius aquis delectantur, illicque muco, herbis, luto vefcuntur. io 2e jo eft Araris, multi item in Gallia Belgica: necinijsad eam vnquam magnitudinem accre(cunt, ad quam 46 in lacubus & ftagnis. | Carne funt molli, pingui, excrementitia, ànonnullis ramen habetur in pretio. In craticula affatur, velfarinabene (ubacta & pifta includitur aromatis condita: fed fuauior eft quam falubrior. DE EODEM BELLONIVS, "d bramidem flusiatelesn »omiman:, Fidefepra e-diramide. Abramidem.Galliatque Angli Grzcam dictionem fecuti vne Brefme, Placentini Arbolicam ,Ttali Scardolam fiae Scardam, Veneti Rutfatam vocauerunt. Latior & planior eft pifcis quam Lafca: cuius generis qui mediocri funt magnitudine,Lutetiz Hafeaux nuncupantur. COROLLARIV M. Jco bac Cypemt latevaceeratefallaest ad unum ex lacufiribus noftriz, fe A PnaasiNvM pifcemrecentiores quidam Germani vocant Cyprinum latum Kondeletij, Germanici nominis imitatione: Albertus Brefinam.Is an Ballerus Ariftotelis fit, Eberus & Peucerus dubitant.nos de Ballero füpra (cripfimus. Itali circa Larium Scardua vocant;alij (cardulam, Scarda dicitur à Platina. Scarduz pifcis nullam in veteribus fcriptis mentionem haberi Grapaldus miratur. Scardula, & Inco- biaexPieis, & Plota, Salena,Benedic&tus louiusin defcriptione Larij lacus. Galli Brafine. Germanice à noftris nomiratur ez 2r «bj. Sunt qui putant primoannoeundem elfe pifcem di&um 54 B. k, (quem nos [etgeaevtsp e ^ iffe Baliraait:nd mis :)lecundo demum vocaries '/ pz b[me : atqueid nomen retine- re. Aljj Germanorum aliter proferunt: Prater) Saxones: 'Erajen. Frifij: circa Coloniam Agrippinam, Bia :alibi ^ eew (vt circa Confluentiam, ) P. effen. Brechfsm y Praxtue, Brema :quod nomen poftremii, ad Ga licum accedit: vt Scbarie: Tridenti, ad Italicum Scardula. Prafinum pilcem vidi Aprilis die22. qui aculeos, feu clauos quofdam, paruos & pinos in capite habebat: & alios complures in fquamis verfus caudam, fingulos aut binos in fingulis Íquamis. Breíma piícis lapidem albü habet in capite, Albertus. Truyeue (id A ARR d vel porca) Mediolani I PO x . | us, hunc effe pu:o quem Galli Ga: do. num vocant, nos Leucilci nomine inter Albos pifces defcripiimus. Abundant bramz in lacubus Hel- uctic. lem inlacu qui Suerinum oppidum alluit, aulam principum Megalopolenfiumnon procul O- ceano Balthico. Ex hoc enimlacu (vt Simon Paulus Suerinenfis ptodidic)biduo ante facrum nuptiale, uod íclicis memoriz Henricus dux Megaloponenfis cum illufiriflima principe Helena electotisPa- latini filia celebrauit, quinque millia Prafinorum; vt nominant,fimul capta funt. Quam pifcium nobi- lium vbertatem mirificam dux Henricus ipfe folebat narraresfe velut teftimonium diuing benedictio- nisfccutura, fauftiflimi ominis loco accepafe. : | Scardula co Scardule »pud'tios inla- cu Tigurino, non palfim, fedfuperiore eius parte ca- piuntur, víque ad pagum Stefen vel Adsnedorff;vt plu- rimum, foli nimirum feu fundi ratione.vadum enim argillofum , vel, albicanti . argillz fimile amant. Scar- 1o dulz marine (fpecie forfan . differentes)vére iam adul- to circà paícha ex Oceano Germanico per flumé Var- uonin lacü quendam pro- pe Roftochium tam denfis agminibus biduo triduoue ingrediuntur vt hafta eti&. ' confiftentibus eis infetta, | re&ta manere poffet; Qui- . 430 dam in Polonia permultos has De Cyprinolato. Lib. IV.- a | A "A »^ |! tub coson2^) 1 e JN D ESSS 4441) jT T [ M horum pifcium coniecitin — se piícinam, quz mox fuper- | QRCA ueniente hyemetota con- gelataeít: & cum parandi conuiuij caufa remotoge- lu pifces capere vellet, ne vnum quide inuénire po- tuitlicet equis perfüundá — dedu&isexcitandorumpi- . /, ..30 Ícium cauía: Sequenti au- ^ "77^ tem vere rurfus omnes ap- paruerunt , utaudio. Brenna(legoBrema,vel ' - Brefma) eftpifcisfluuialis: ' qui cum videt fibi lucium | Ail t ll p. Mr p M dc ' NU T "qi Sw Wi E immi : 2: SEN LM imminere,declinatadcoee- — d Lo - &ofa; aquarum limpidita-- E PACA "temátergo perturbans,A-. MODs iexander quidá obfeurus. .qo Delegibus pifcatorijsa- ' — pud nos capturam cypri- norüm & fcardularumat- : unas. Dd ;3 D E sid De Aquatilibus, DE PISCIBVS DIVERSIS GERMANIA NO- "ties Cyprinolato cogzatis. E Cinca Roftochium Prafinos vulgo ( Prafem ) vocantpifces & mari perfluuium Varuon inlacum quendam circa palcha conferctifTimé fe reci pientes,vt fupra dixi, quran ijdem fint prafinis noftris, vel generis eiuídetn potius fpecies diuerfa, non habeo quod affirmem. it Cyprinorumgenere quod Germani Stembra:b/men vel Thornbrachfmen nominant, ditum eft (a - prin Cyprinoclanato, Ko Qnam [sy Karsfi, G «rif, pifcis in Albi fluuiointeralbos connumeratur,carpz fermé fimilis,]a« £ior& albior; fed minor. Maiores enimex hoc genere, carpam vnius aut alterius libre cquare aiunt: colore etiam, formaque accedere, breuiores tamen effe, in cibo laudari in pifcinis apud Dohemos nu- ; a. triri. Dehocan coracinus vel ei cognatus fit, fübdubito. Vide fuprà in Corollario de Coracino A.ad pom Figuram eius qualem olim adumbrátam accepi, híc appofui: in operisfine meliorem exhi- icurus. NIA / 16 cm ^ (ii f 7 : E Qs (a es 2 Y . CT Ceu CCC( à CS 3 S E Lll j CC : d 1 C C (C 9 7 7TÀ ' CeuUE EE CC : » z 247771) | Va m —— CC CCCCCET PR MN ES (ennt zi Terre C EC S - pe Z-— —— 27, uS M xS M Amm S up p -— A A : T LESSE : uL mmc EAR 5o RorriscH,inNoruegia piícis marinus, Prafino noftro magnitudine & figura feré fimilis , mino ribus pinnis, totusrubens intus & foris. Laudatur in cibo. Erythrinus hic an pagrus fit querendum. Bellonius ab Anglis Londini etiam afellorum quoddam genus Kerfifc appellariait. E RosrEMvcxz vinPruffiaappellantur pifces; quiin ftagnantibus aquis , lacubusaut pifcinis pro- fundis capiuntur, Cyprinis latis congeneres, dgdruple feré maiores ( vtaudio: ) przpingues. affari folent cum aromatibus. caputeis feré fpongiofum vel mufcofüm eft prz corpulentia. Idem eft puto pi- Ícis quem Albertus de animalibus libro 7. tractatu 1. cap. 7. nominat Zofemsa ,mendosé forían libra: riorum culpa, quem capi fcribitin mari Flandriz & inferioris Germaniz. | LU (m GorpAMEdi&us Germanicé pifcis ab auro (aureo forte colore) (imilis eftprafino nondum adul. to, quod ad formam. fapore enim plurimüm differt. hyeme capitur fub glacie in lacu Suerinenfi. Eft & Golden:m-: palleris auis genus,à colore ditum Non diffimilis etiam apud Anglos prafino eft, latior ta- men (vtaudio) & coloretincz, quem Dore vocitant. alij Dare. alij Dovrrfcribunt ; aliqui derer , voca- bulo Gallico, quod regium fignificat. pífcem enim lautiffimum aiunt. Galli Fabrum picem, fiue. Gal- lum marinum, ab auteo & micante colore; vocant Dorée ; quafi Doradam, id eft, Auratam;à qua tame) multum differt. |. P^ db SEU A e 22 Coup Maflilienfes veram auratam Dorée vocitant, quam (vtalios complures fimilis figura) Galli Ocean accola (& fimiliter puto Angli) nimis commurtiBrémze marinz nomine comprehendunt. -] BnrMmarinz nomen, vt iam dixi, Gallis, Anglis & Germanis laté patet; ad pifces diuerfos, qn; 99 omnes tamen fquamofi latique funt, & cyprino prafertim lató, vt R ondeletius cognominat, aliqua e: arte fimiles. Sebremi, AMseibrechfmc, quanquam certis in regionibus Rot PEE Rm quampia E. appellant: alicubienim marinum pifcem bremz lacuftri fimilem, fed cra lorem & maioribus ocu lis, priuatim fic nominari audio. us bd . BvavrcA Bellonijpifciculus eft füprà inter Albos pifces defcriptus. Is (inquit)Bremmam ac Cz ftagnolam marinam toto babitu zmularetur, nifi corpore effet minimo, &c. | "ET l lN Picardia (inquit Rondeletius ; Kofiere vocatur pifciculus, qui dimidiati pedis longitudinen nunquam füperat, bramis minimis corporis fpeciefimillimus, colore luteo, &c. a PISCES MARINI ALIQVOT; A VETERIBYS MEMORATI Jquamofi c? iati, qut omnes omo gener«li nomine Brima, vel'Brama marina , Seebremen , ,omimantur 6o Aur noninari pe[JWa7, adscéla aliqua (fi videbitw ) coloris alnme differentias ord -0 | ; ne terarum enmt att. 43* ? ANTHIASs. vide moxin Aurata. ers ! Auratam Galliad Oceanum Brame de met vocitant: quo nomine etiám Sparum , Cantharum, &fi- milis figurz pifces nuncupant, Rond:letius. Video Sargum, Melanuruüm, Auratam; Sparum; Syjo- dontem,Dentalem,ita fimiles effe,vt vix ab ocülaciflimo diftingui poffint, Bellonius. Chromis,Pagus, Erythrinus,Hepatus, Orphus, A nthias,Dentex, Synagris, fimiles fünt, Gillius ex Achenzo. | Cantharus Lutetiz vulgoBremma marina dicitur, Bellonius. Charax Synodonti fimilis eft; fed przftantior, Diphilus, Act Synodon Aurate perfimiliseft, - | Clro- Da. Del. Lib. IV.. 319 Chromis. Videin Autata, Fisfcbvvartzlechte eder brane AMieerbvachfipe. . Coracinus Melanuro confertur. eiz Jfébwvartze Meerbrachfazen avt, "Dentex vel Dentalis. eis Znfifcb oder Zanbrach[meim meer, CErythrinus,ideftRubellio, einrore eMaeerbrach[men art , ein Rotffib. Hepatus Ariftotelis & Athenaei. eim eXMeerbrach[men avt mit einem Jehwvartzen flecken at fobutam vv auchder Melanurus , Alius eft liani Hepatus. Melanurus. e: 74, eerbrach[men art "it [cbovartzen flecken am [cberoantz :vvie auch der Hepatus. Orphus, Videin Auratá pauló fuperius . .. . PagrusvelPhagrüs. Eimanderer voie eMeerbrachfme, ein andeve Retfifrb. nam & Eryehrinurn pàuló ant 16 fimiliter interpretatus fum. fed hic € ruffo ad coerüleum vergity& rotündior latiorá; eft: etythrinus fimpliciter rubet, &c, Pagri nomen proprium Galli non habent. fecit hoc affinitas , quam hic pifcis habet cum Bremina fluuiatili,qui Latinorum & Grecorum eft Canth aruss( Cantbarus Bremma marina eff, Jiematih femils) vnde non Galli folüm,fed & Angli quoq; Cantharum & Paerum,licet plüurimuminter fediffidentes pifces,Bremmam fluuiatilem ( legosmarinam ) appellauerunt , Bellonius, Rubellio. VideErythrinus fuperius. | Sargus, vide in Aurata fü prà, em AMeerbrachfenen arr. tin Geifebrach[one, - Scarus. ei 7Meerbragbfmen art , blavwlecht,und vit bresen z nen tie eim smenfch. £m Zanbrachfmen avt, Sparus. en kleine Meevbrachfmen avt , ein Sparbrachfmen. à Synagtis. ein a«derey Zanfifchoder Zanbrackfme. nam & Denticerm fic interptetatüs füm, 10 &Synodontem aliqui nongenere,fed fpecie differre arbitrantur, Rondeletius fola etate Synodus. videin Aurata: & proxim? inSynagride, Vénetijs Raina de mer,id-eft, Catpam marinam vocant pifcern quendam, hiftoriz Turdorum.; Synagridera quem exhibebimusad fin£ jp aola B AQVATILIBVS QVORVM NOMINA D. LITERA 1NCOCHOA T, bÁCTYLEVS, AexmAdvcy id eft Digitalis: alias Dida&ylzus,id eft Bidi latitudinis ménfura dictum, qua disitos duosnon explet, Athenzus, "Dacvs pifcisquidamà Tarentino nominatur, fi modoin recto fingulari fic vocandus elt. ipfe id gignendi caufa pluráli ponit 3axav, Dyces quidem Cyrenzis erythrini funt. Raftice dis ""Dascrrrvs como & ftercore vefcitur, Ari(teteles hiftoriz 9. z, nécálibi, quod fciam, eius me-. qud Niph] 15 minit necalius quifquam.Godex Gracus nofter (ic hab et, O Bax (o ya [BooGbow 5 etu eto T heo- Price. d dorus Dafquillum tranftulit;ficut pro fcilla quillam dicimus. In expofitione Nip hi inuenio daz Tx s in margine etiam Jaoxv» - Bc onoN Oe, Idem dafcyllos ra fticé ait dici celace: quod ita accipi poteft ac £ yulgó in Italia fic appellentur : & Ità,vtpoeta canit; Noftri fic rure loquantüt. fed hoc verum non *eft. re&ius & clariusin Alberti commentarijs,qui Arabicam tranflationem fequuntur, ( in qua pleraq; omniapifcium nominaà Grecis quidem detorta funt fed adeó corrupta vt veltigium vix agnofcas, ita nominari dafcillum. dixiffet: quamuisnoftra Alberti editio non celace haber, (ed celeka:& eodem in locoab Ariftotelefcarus & melanurüsalsis vefcentes: & falpa, (tercore & algis,nominantur: pro qui- busomnibus Albertüsfic habet: Celeka cibatur ftercore fiue coeno & herbis,& paftitrr quaü quoli- Nbisepig bet & folus tempore per efcam vüechim fiue ftercoris deprehéditur. Vnde pro dafciilo potiüs an fil pes ? Albertus Cilelci potterie; nefciss. Ab(urdiora hzc funt quamimmorari nos deceat : adferre tamen jo volui,vt Niphi ineptiz proderentur. Dafcyllum pifcem libiignotum Rondeletius fatetur, Leptinta. DELCANYM, Acai, pilcemà Delcone fladionominari, in quo etiam capiatur, & falfüs toma. "* eme cho quam commodiffimus fit author eft Euthydemusinlibro de falfamentis. Dorion vero in libro de piícibus,Leptinum Lebianum nominans (Pv Ae , xi iub dvotzieo» ) eundem & Delphicanum effe quofdam aflerere ait; Atheneus Lebiaz Aedui , pifcesq uidamlacuftres funt Helychio & Varino: i jc VT dts Exc QV TD y TIE By» s 4d oe Ule ougsvoxo. Si Rhodios inuitaris ; «za 5». A-otmuz GL vuo27V 3] Atciup, RD qr Xa- €/f mU jov s 4 Lue [lud tregre ry Lac Diphilus apud Athenzum. hoc eft, Silirum aut lebiam co&ura fi appof(ueris Rhodijs, multo-magis quàmmurrhino( generofoaliquo vino ) eisgratificaberis, Delcus, AtAxG- , lacus eft pifcofus circa Thraciam,Hefychius : " DrzrtspnoNs Ando, ó pvo i»; Suc s Hefychius & Varinus, DE DELPHINO, BELLONIVS, | : D ELPHIN: nomernmagis vbique teceptum effe video, quàm eius carnis efium,quà apüd orien. | A. xales plagas vefci amma religio: eft; Vat ^ Ji vs Pilis eltomnibnsfnacis litotibas fequens cin ats quidem minor; iri Gallie litoribus tasi- nis ,.ditiorum popinas multis modis apparatus lautiores reddens ; inter viuipara connüiüeras | aus. D 2ulayu *Fs PUBETUA £^ angi xr a MA y Fetum enim producit; quadrüpedüta terreficium inftar: vnde illud Oppiani; | Er Delphin Ponti princeps , Urauhé, manni — Hiparint. ferus; jit aquareparéni "Pofa, | L2 Quinque gitalis, Mugilis genus eft . Vio Ml. vex 320 De Aquatilibus. Quinque vel fex pedes longus eft:cra(fus autem,quantum hominis amplexus concludere poffit.Cz- terüm glaber;ac fine (quamis , liuente tergo:ventre albicante,roftro rereti,tenui & oblongoin anferis * modum. Quamobrem vulgus noftrum marinumanferem appellauit, Oye de mer. Pinna illa vtrinque (A) ad latera vnicaeít,alterain dorfo erectior, Dentibus,quibus. centum & fexaginta poftroftri cufpidem 0s communitum habet,proarmis vtitur.branchiarumque loco, fiftulam inter oculos gerit, per quam & aerem attrahit, & aquam reijcit. Cauda illi e(t nigrajl unata,leuiter fifa, ac prater aliorum pifcium conftitutionem tranfuería: cumq; vt ceteri pifces oculispreditusfit, palpebras tamen preter eorum naturamgerit, quemadmodum & meatusad audiendum in quos fi feftucam adegeris ; protinus eos ad olla petrza definere comperies.Proinde quod ad fexus differentiam attinet, malculo foraiien quoddá , apparet in ventre medio, quo pudendum excrit quadrupedibus feré fimile.Foeminz pudendi orificiü, . ano vicinum efl,etiam ad terreítriaanimalia accedens, | . Mirum eft;/ hunc pifcé inter marinos principes connu merat, etiam à minorib? viliffimisq; deiecta- "Afilus. mentis infeftari,quale eft osftrí;g Latini afilumappellauerunt;à quo laterali pinneinherenti.tantope- recruciarur,vt magno interdum impetu ex mari in ficcum exiliat;illicq; vità pleranq; finire cogatür. ILS quzde Hamiarum cum delphinispugna ab authoribus tradita funt;veraeffe comperimus : B quidem vtrorumque agmina ad Hellefponti fauces Ípectabili pralio dimicantia vidimus:fed omnium quinobifcum in naui erant iudicio, Delphini vi&toriam confecuti fünt: ea fcilicet coniectura , quód Delphini Hamias vi compellere ac pre feagere viderentur. B Hama . " Hic fiquebatur icon Delphinus cnm nomenclaturzs: "Delphinus, Gallice Oye demtr, vel AMar[ousn. INos 'Rondeletii icone contents fovenua . f 22 B Falluntur plurimum, qui tales effe putant Delphinos;quales in antiquis marmoribus & numifma- Noneff. Del. tis depictos vident; hoceft, repando dorfo incuruos atque inflexos:id enim ftatuartorum ac pictorum phinemin- ibidoeffecit potius, quàm vtaliqna nos ad id credendum ratio adducere polfet. Verum quidem eft, in- eura UR STUIBIYEG tempeltate,dum faltantes Delphini;atque ab vndis exilientes,in mare przcipites ferri confpi- ciantur, noftros oculos fallere folere;atq; incuruum quiddam prz fe ferre:fed ea ratio geometrica, qua oculus ob motus celeritatem plerunq; decipitur,quemadmodum firectumlignumin obliquum | prz- cipitem ( pracej« ) trudas. Quamobrem ftatuarijs ac pictoribus hoc concedendumeft , quibus Gallica etiam lilialongé ab ipfa natura diuería primum contingere placuit. Hoctamen inantiquorum marmo- rumacnumifmatum delphinis placidius ferendum eft, quód demptaincuruata figura;reliquum totius. Corporis naturam probé imitetur. | Wt T Qnd «Delphinus a T urfione disiet: . Interiora del- s OU ufque pifcis partium interiorum cum porci terreftris,atq; adeo hominis partibus fimilitudo, vt Del- (! E | s 24 J| SNSSSSSSSONSSSNSOANNSN d MASS AWMNSSS SS n 3 PYSS M N i —L 1 -: D ILLI DE ( JAN P P/ -- v. STEEL 7; LUN. LA «7, Ap LL «Delphinicaluaria .. .. - | (uiu 33 471] Vt Delphinus quatu or & viginti vertebras,atq; vtrinque duodecim veras coftas habet:vtq; in eodé clauiculas,fcapulas, cubitos,radios & vInas faciléagnofcere poffis, & inlateralibus pinnis. quandam veluti manum in quinq; digitos articulatos diffiffam: fic eius caluaria, quantam habeat cum | porco fi- militudinemsvideto ex eafigura, qualis ànobis aliquando in Rauennati litore perfpedta eft. | ^ Simile. D DeDelphino. Lib. IV. 35 Simile hnic delphini cranium nos quaque olim accepimus a Cornelio Sittavdo , Roma —— depilumapnd Gisbertuvo Hor [Him smedicuna . NI SSNN COS A S u i15 Sd S nal s ies Pu NS SS M zu TY ROCKS ERES A (BRE ICU rass x ELE: qu, NES QUEM wy) de wee NUUAM Mau AL uaa) x € uff Apa. SS NR e P. Ne, (jf BI up HS "DE DELPHINO, RONDELETIV.S, z0 — Delphinus foemina y «tm fotu ma[cula. | EA EE RENNES v | eee SS, : M W NN NY INN n | N ' NSNYSY - , C i M | WM WS NN A Y NSW NS NS SUN - ES QUDDDMNSSSSSSNSNSS C NAM SS, E SS NS Nes SS n SONNN 3s a ih ct PN BREESSSSRNNS eds MEN Sce sec ce IM EET 7 uh 7 WS PS B vv "T ilio . rr AS ( , ^ " j , SS. 7] T $ F: p AREE SENS SS : / MES DS 35 « SSSSNM SR 7 D, M e es NS SN ende y Beliniiseonvoflrum longius oftendit : eb caput à voffro nom adeb pracspiti , fed lei acclivitate derum «verfus: Jicut c. Gisberti Horfhj pitdura "Remedium fatta » quam babeo: 1n quaenam meme ^ fifulaincapite apparet é regione oculorum fe» 0, (éd paulo atiterius , ec. "1 Vr àGrecis 4g dic vel exci» & d|enpwienG-, à Latinis non mutato nomine delphin vel delphinus, . & delphinulus dicitur;ab accolis maris mediterranei delphin vel dauphin,à quibufdam oceani accolis 49 maríouin vel meeríchouin,quafi maris füem dicas: à Gallis becdoye, quod prominentiore fit roftro, . Cognominatur ic Vx is 8c avideeoreic & QunewS er O- ab amore, quo pueros & homines profequi- tur, & Simo,quód hoc nomine dele&tetur, Nohnulli delphinos berellos vocant,eo quód ( vc Alberti Delpbini f yerbis vtar) ante naues quáeuomát. Delphinustanquá genus phocená (ub fe cóprehendit tefte Ari- Siarjd fo iu ftotelelib. 6. de hift.anim.cap.rz. quà fcribit phoczná delphino fimil£ effe, fed minoré, & à cópluribus prehendore . delphini genus effe exiftimari.Et A&lianuslibro16. cap.18.de Taprobanz infulzpifcib? loqués, balznas | delphinis ( ?byuné eff s Graco )in(idiari (cribit, horum duo generaillic naíci:alterum ferum , dentibus ferratis, & inexorabiliitnmanitate pifcatoribus infeftum:alterum natura manfüetum circum homines natare, & more canü blandiri, & fe contrectari faftinere, atque obiectum cibum fumere. De delphino eo quiomnibus notior eft, & hominum amans primum dicerus,cuius partes tum internas tum exter- . maseodiligentiusexplicabimus, quó pluraab Ariftotele;Plinio, ceterisq; probatis authoribus de eo | $09 Ícriptafunt,& vt quz prctermiffafuntaddamus,& vt qua ab ijs cradita funt, dilucidiora reddam Us:po- Deicemibus. —. ftremó vt intelligant ftudiofi, quantopere cetacei quidam fiue beluz marine cum quadrupedibus terre- nis conueniant.Ex delphinis quos multos vidimus,duos,feminam matrem; & faetum marem proponi- mus graphice depictos,&ad viuorü delphinorü veriffimáimaginem expreflos, Delphinusigiturce- B taceus eft pifcis,corioleui & fine pilis.fed duro;cótectus,corpore oblógo;terete, dorfo repádo, roftro légo;rotüdo;refimo;oris fciffuralongaqua ad vngué clauditur veluti ceruorum os,dentibus paruis,a- cutis;pectinatim coéuntibus: lingua carnofa,exerta, inambitu parum ferrata , mobili (uillz fimili.O- culis magnis,fed cuteadeó tectis vt pupilla folü appareat;ij non proculab oris fciffura fiti fant, in eadé ferc linea. Nullum meatü neq; ad odorandü, neq; ad audiendü habet,fi Ariftoccli credimus,et tamé & odorari & audire certüe(t. Ar meatus habere quib.auditnos exanatome deprehendimus. Hi pott ocu- los funt tenues admodáü & exigui veluti in vitulis marinis,& multa pinguedine circütecti, vt vix appa- / o regntfed in caluariaaurisinternz cóftitutio tota manifefta e(t. Poftroftrá fiue fupra roftrü fiftulà habet Fiffua, geminá,quzad caputarteriz afpere pertingit foris figura C. internus finus carne quad molli & pingui oppletur,qua vtrumq; foramen ardt? clauditur,eaq; fiftulaante cerebrü eft;ne quis credat poft cerebrü €fle:nam fping doríi continuus du&us fiftula interciperetur,fed à veteribus dicitarin dorfo eff? » quia magis ad partem geiegiaug Ípectat,quàm in balena; in qua fiftula magis adanteriora vergit. Eius vius eft, vt per eam re piratio fiat & aquacü cibo haufta reijciatur.Pinnis natat duabus validis, que veluti -— hominis brachia cum omoplatisarticulis iunguntur,cará mufculi quatuor robufti dorfo pectoriq; an- nectütur.In medio dorfo pinna vnica furrigitu rpartim offes, partim cartilagineajfine vllis fpinis acu- leisue:etfi Plinius, Appió;Paufanias fpinasin dorfo haberc dixerint, Cauda ex duabus pinnis conftac & lateribus ortis, quz in femicirculü inuantur.Inferior vetris pars quali fpatio à fefe difiuncka h ec con- , tinet; LE a De Aquaulibus. "de nim tinet, vmbilicum;pudendum, anum.dorfo eft nigro, ventre candido.Cute fpi(fa & firtna , fed molli ob Pestis ofa. pingüedinem;que fubeft veluti in porcis terteítribus , Caro eft nigricans;füille vel bubule fimilis. Non riori partes, fpinis velcartilagine,fed offibus,fuftinetur.Sub peritonzo pàrtes qüz ad nutritionem & generatio- nem conformatz (unt ad quadrupedum terreftrium magis quam ad pifcium partes accedunt. Nam epi- ploum habet, ted minuspingue,quo ventriculus & inteftina incalefcunt&fouentur. Ventriculum magnum, cum ad iuftam magnitudinem accreuerit: in recens nato exiguus eft, & geminus videtur, ei? fundo pancreas hzret, definitininteftina,que in multos gyros conuoluuntur,eadem fer? vbique craf- fitudine;preterquam in extremis,que medijs pauló funtlatiora. Mefenterium vertebris annectitur, glandulas nigras,venas arteriasque intertextas gerens. Lienin recensnatismagnus pro corporis ra- tione,in aduitis paruus & niger. Hepar coloris fanguinei, fepto tranfuerfo annexum, ventriculum to- tum complectens,in duos lobos diuifum.In caua parte vmbilicalem venam habet, quo loco vena por-. taexoritür. A gibbaparte caua vena prodit furfum & deorfum ramos quamplurimos mittens. Fel nul- lum confpicitur. Renes vene magnztruncoarterieque magnae per emulgentes alligantur, funt cor- de proportione ampliffimiinter hepar & teftes fiti numerofis carunculis racematim compactis ve- utiacinis conítantes. Vrfmna pervreterasin veficam percolatur:quz terreftrium animalium veficis fi- milis,(ita eft inferiore ventris parte.Inijs qui vtero adhuc geftantur,in vrachum definit , perquem vri- nam deponicinallontoidem tunicáad dié vfque partus. Editiin lucem. perpudendum vrinam ficuti terreftriaemittunt, & per mufculum fphincterem retinent. Vracho arteriz vmbilicales adhzrent, ar- teriz magnz inferioribus ramisinferte. Vtrinque funtteftes oblongi,quibus preparantiavaía prepo- | fita func infiniti fcilicet venarum & arteriarum ? magna venaarteriaque ortarum ramuli , qui poft va- rtios& multiplices anfractus in epididymin inferuntur. Cum enim magna fanguinis copia multo femi- nigenerando peceffariafit, quz longo vaforum ductu ob fpatij breuitatem tran(mutari & elaborari n6 poteft folerteradmodum natura gyrosillos va(oraminftituit, vtillis, id quodlongitudini deeftpen- faretur,& quibus finguli meatus capreoli modo intorti dependent, & in glandulofa corpora radici pu- dendi adnata de(inunt,ex quibus,meatu vrinario, neruo cauo genitale conftat humanofimile , cuius extremum foris propendet.in glandem tenuem linguis auium fimilem definens,quz.preputio non o- Lib.suyn- mninointegitur,intus replicatumlatet;ad veneris vfum exeritur. Oppianus: —— e "er. Mij3sa: T ewdpapatosa eruveru eot wotovupovTat. 2 Ovd| aci aresdpawvins miooc alpazves y aa 01 clave. K 'xov7fla y Atxgduv?)XU sot €iuxeraa Via 9 od | fuas,neruos,arteriasidem pudendum habet, offi innititur quod offi pubis proportione re-. Vcnas Pulmens, dofis.fterno,vertebris,mu(cnlis conftat cuius capacitatem pulmones magni complent , denfiore fübftantia quàm interreftribus: craffitudine & LM hepar quadrupedum referunt , tum neaqua in rariorem fub[tantiamaltius penetrans ipa nonpoffet, tumnein magnisexpirationibus, qüibus inaquisferé femper vti coguntur , tenuior ubftantia. facile difrumperetur.Hi in dnas partes díuulfi fant, parte inferioreadeó gracilefcunt,vt membranam efle affirmes , vndique cor complectu ntur peri. Cor. * cardio conclufum;in medio thoracelocatum, nullainre porcorum cordi abíimile:duos finus, toti- demauriculas, deniquefimilia omnia habet. Adhzc afperamarteriam, osfophagum, mufculos, & quecunque in terreftrium corporibus (unt, clauiculaexempta reperireeít. Caput cum vertebris arti- i 29 Rid s LM rr ; E ROTE fponder. Inferiorem ventrem fümus executi,defuperiore iamdicamus. Thorax coftis veris dcin. Caput. culatur. Cerebri difpofitio eft diuer(a.nam inanterius & polterius diuifum eftjnon in dextrum & fini - 4€ Cerebruh-— ram,vtinhomine. Neruorum coniugationes ex eonaícuntur , plexus Xeexoedic ineo, rete mirabile, meninges duz prointegumento. Vt omniahzc in fummam contraham;porco terrrítri maxime fimilis eit: diftertautem colore, felle, renum forma. | : Supereft vt faiminarum partes internas explicemus , quà factus ADS intelligi poffit. Vulua cer- uicem palmum vnumlongam habet:ea deinde in ramos duos diftribuitur, veluti in quadrupedibas ter - renis videre efltefles ad vteri cornuapofiti, pudendum inter vmbilicum & podicem. Feetum ex femine concipit, (ineouo, & perfectum1n lucem edit fingulos vnopartu , interdum tam? Conceptus fee binos, vteram gerit decem menfibus, A ftate parit, nec vllo tempore alio, vt recté fcripfit Ariftote- tus Co parto, les lib. 6. de hift.animal cap. 13. Vnde Plinij locusisfalfus videripoteft. Aeunt vere coniugia , pariüt Fominarum portes inierna Perpenfts. P! catulos decimo menfe, xftiuo tempore. Nam fi vere delphini cum feminis commifíceantur , gerant- j à nii locsts lio. ?: que vterum decem menfibus, qui fieri poteft vt etate parian? Dicam quod ipfe experientia compro - cap-8. d P baui. Quum hzcícriberem , é matris vtero fatum, quem. hic depingendum curauimus vere extraxi. . Alteram Octobri menfe diffecui ,in cuius vterotum primum formari coeptos catulos inueni.Ex quib. effici neceffe eft, eum quem fer? perfectum vere comperi proxima zftatis initioin lucem edi oportu- ile: alterum 1nitioautumni conceptum decem menfibus poftnimirum zftate, gignendum forc. Qua- rePlinij locum mendofum eile exiltimo:neque eum intellexiffe delphinos veris temporecoire , cum Lil.9. dc bif. IROX fubiun gat decimo menfe catulos parere zítiuo tempore,Sed legendum : Agunt vera coniugia » 9 anim cap. 4. €X Ariftotele fumptum eft. AiaseiGsa 5 aes. oo apovoff uCuaas oi aries mods Dyer. degunt coniugatim mares cum faeminis, Chorio;amnio;allontoide tunicis foetusin vtero inuoluitur: anguine nutritur pervenas vmbilicales,fpiritum per arteriaseaídem trahit. Deniq; eodem plané modo quo quadrupes £o, — animalvel homoin vteroconcipitur & nutritur, & in lucem editur. Coeunt delphini fupinis partibus ^ admotis mutuis amplexibus inherentes, hominum more. Oppianus lib.r. djiétmxav: —— , AsAQiviéc d| awdpeost Üpuie e ky GVTMUYRIL e ^ Qua aa giae vertit interpres , — dnfüciem verfi dulces celebrant bynsenaos ————. Delphines , fimiles hominis complexibus havent. Nutritio. Id quodà mealiquandoin mari noftro fpectatum eft.Lacte nutriuntcatulos;geftantd; eofdem infir- mos, adutos diu comitantur. Adolefcuntautem celerrime; quippe annis decem ad fümmá perueniunt Incretnentutn magnitu dinem. Viuuntannis compluribus.Conítat enim nonnullos vixiffe annis vigintiquinq; , alios Pss triginta:quod cognitü fuilfe teftatur Ariftoteles,praciía à pifcatoribus cauda, vt quos ita reddidiffent mari,captos ité agnofceren; & fpacium temporis Ícirent.Item Albertus tricenis annis yrs fcripfit. à; : : - : Dormiunt 64 : * Ah E "UP: "e c* 6 NE Delphino. Lib. IV. ES Dormiunt roftro füblato, (iue fiftula elata per fumma zquoris; quaetiam f, pirant;pinnas fuas leuiter. anouendo,ftertentes etiam leuiteraudiere nonnulli, Certiífimum & hoc effe füturg tempeftatis prognofticon aiunt, vbi in maris fupérficiem frequenti- g usfevibret, & quodammodo:colludat. cuius reicaufam D. Thomas hanc reddidit:Hyemali, inquit, pu procella ingruente;ab imo maris confurgunt exhalationes, quz hyermi fomenta fuggerunt, tB CQUe propno/ficon. calor excitatur in delphinis.quoniam veró calidi propriaeftagitatio, inde contingit id animalcre- Murauatus cfi brius érumpete ac fefe o(téntare.Ex quo illud eft Plinijlib.8. cap.15. delphinitran quillo mati lafciui- 4c Rond. ex entes;flatus ex qua veniunt parte dos iof fpargentesaquam,item tütbantes ( alias t eom [Parges.- : NERA vo IM aqnam turbato ( fégcermariy ) vanowllitatew: ) tranquillitatem, Id verum elle affirmant pifcatores & nautz. Non folum veró delphini; fed & alia etiam animalia tempeftatem prefentiunt,vtechini, arena fe faburrantes, vtranz vltra folitum vocales.Sunt & multó plura,quz tempeftates prefagiunt;de qui- | bus Plinius libro.18.cap.5. Quare crediderim piíces in aquaaeris agitatione mutationeq; affici ; non. aliter quàm imbecillos & valetudinarios ob auftrinos inftantes flatus dolorem in.capite, velarticu- lis fentire, quod euenitijs quicum Neapolitano morbo diu conflictati funt, vel arthricis.Siclaterum velthoracisdoloribus obnoxijfeprentrionales ventos prenunciant. Nam paulatim magis ac magis immutaturaer, priufquam omnino in contrarium permutetur. Leues autem immutationes facile fe— runt; qui profpera funt valetudine, magisd; externis caufis morborum refiftunt, Ad alias delphini a- . &ionestranfeamus. - Y T | ! e: - Stridorem edit,vocisq; nonnihil; quia afperam arteriam & pulmones habet & linguam mobilem; 20 quod vtintelligerent ftudiofi exertam in pictura expreffimus. Sed ftatim reclamabit aliquis ex Arifto- 7 tele, vnaq; cum Plinio nos errare affiinabit,de delphinilingua hzc fcribente: Lingua eft his contra na- Somntd . Semridaretibx Lingua. turam aquatiliu m mobilis,breuis atque lata, haud differens fuillz.Pro voce gemitus humano fimilis, 1:59. ca» &. Aoc autem diffentire videtur his verbis: A dí 3 49) 6 96A QI y remis xd v Ten Prae éLEA On Gu rir orig4s LIP de Diff, Gic toit?) adis ipii Aes c. En omm ( apparet bic aliqpid'uttsatum yo golegerim devuc jo iv» ) ev i Em SUuo- PP PPcap 9. Véts 49) 070 Te Aa : X 3l yia Gs Ber AcAvixolue - zc Xen 5 Gst coSpóvm TÉC Quy£s ZIDieiv, Delphinus ftridet ac mutit efferens fefe inaerem, (ed non quemadmodum ea quz fuperius enumeraui ( nom ve prices els qui vocale exisIim une ser y vt eucoltuss i bromis, 54, c. ) hicenim vocem & pulmonem, & artetiam habet: fed linguam non folutam,neq; labra, vtarticulatam vocem potfitedere, Àt qui Ariftotelis contextum jp-- s piüs infpexerit,nobis Plinio$; minim? aduerfari intelliget. Etenim Ariftoteles hoc capite oftenfurus, quaanimalia vocem;que locutionem, qua fonumaliquem liue (Irepitum edant , fabtiliter hec omnia o diftinxit:vt voxàpharynge & pulmonibus pendeat, vt quibus pulmo defit, ijs.nulla vocis emittenda fit facultas, locutio veró non nifi vocis perlinguam explanatio fit.quamobrem quelinguam non habét, at un SmAtAvidulw , id eft, rion liberam & folutam;,ea neq; vocem emittunt,neque loquuntur.at fonos edere velalijs partibus posunc.Lyraizitur & chromis fonos ftridores ji mou ent,quiá neq; pulmonem, neq;arteriam habent, & pedtines quoties per Ínmma humoris nitibundi feruntur,quod volitare dicüt, ftridere fentiuntur,atque etiam marine hirundines qua fublimes volitant marenonatti ngentes. Del. phinus veró non eodem modo (tridet ac mutit, quohzcomnia,quia vocem habet ob pulmonem & ar- teriam: praterea linguam mobilemac liberam, fed nonitaliberam & folutam vtvociarticulate & lo- . €utioniefferendz fatis effe poffit, Quare non negat Ariftoteles delphinumlinguam mobilem habere, '4? fednonita mobilem & Íolutam; (ez: Jforele vies ba , ali) *ye law Gi. Samo A ean , tla accip:t ac fi dixtiffer y gin évrt gro NeAvuyelor , vel's 7 ixevae XoraeAwptul» ) vt vocem articulatam efferre poffit. eftenim breuis , Vtait Plinius, Atque Miren ne Ariítotelis fenfum confirmo ex ipfiufmetteftimonio, cuiuspaulo pofthec funt verba: Pueri vtcetetaíüa membra con üinereac regere nequeunt, fic etiam lingue funt impotentes,& quidem imperfectiy & lerc linguaabíoluuntur, itaque magnaex parte balbutiunt, tor- tique funt lingua, Pueris igiturlingua non deeft , nequeadharens eft,fed mobilis & lata, quad; exeri oteft:fed nondum italibera , vt vocem diftindt? articuiateds enunciare poffint. Ita delphinis iingua eft [RU RN ASH exeri modo códi poílit, nó herés palato,neq; offeanà itatamé folutavt vocé explanatéefferre queant, Porro neque labra,neq: palatum cameratum habet,quz locutioni conferüt, Delphinumaudire, ceterosque omnes pifces conftat ex ijs que diximus,quum de pifcium fenfibus VIuditsen esie $o ageremus. Huius veró feníus organum nullum: manifeftum reperiri poteft, nein delphino quidem, vt gue organum putat Ariftoteles lib. 4, de hift.anim. cap. 8. Acaudire (ine meatu vllo patted; huic rei deftinata, nullü $9 4elpbino c- animal poteftper quam foni. vocesd; ad cerebrum perferantur, Qua ratione impulfus cum delphini P/e^. craniuin diligentiflimé contemplatus ellem,manifeftiffimum audiendi meatum;quiad cerebrum víq; patet; inueni:éregione veró in viui delphini capite foramentam exiguum , yt feré oculornmaciem fugiat;flatim poftoculum, qui fitus in caufa eft, cur difücilius reperiatur. funtenim oculi & foramina ilaineadem Es lineacumorisíciflura. . EN " Ci vero fagaciffim odoretur, multo difficilius eft inuenite qu& pars huius fenfus miniftra fit: quod Odoratussins non folüm in delphino, fedin omnibus alijs pifcibus admiratione dignum eft: neque eft quód quis per d PES foraminailla, quc ante oculos funt narium loco, pilces odores perciperecertó credat:ad cerebrum e- Pa i: nii vfque non permeant, fed partim ob fepta & ceca mox definunt; partim ad branchias feruntur, O- 40 mnestamen odorari ccrtum eft, cum efcatecenti abftineant, nec ijídem efcarum generibus omnes ca- piantur, fed varijs, fcilicet fui agnitione odoris, quippe cim velfeetidis nonnulli alliciantur, Quare meatus i(ltos czcos efle exiftimo, & qui oculis noftris cerni non poliunt;per quos tamen odori ad cere- brum pateat aditus, vt qui tenuioris effenciz fit quàm humor.Quód fiin his quibranchias habentper- fpicui nó fant; quanto minüs effe debent in ijs qui pulmonib.fpirant? In illis.n.branchiz valde parent, vtílne infpiratione magna odorari poflint: hi; cum refpirationis organü intus lateat, fine magna infpi- ratione & aeris tractu odores non percipiunt, vt docet Gal. in libro de odoratu, quibufcü vna in cere- brum penetraret aq uajfi perapertos meatus permearent. Odoresautéin cerebrü pifcià fefe infinuare id maximo eft argumento;quod ad efcam nidorofamaccedüt, odoribuíq; Caput tepleatür & grauitate 7j); tentetur, Etvtde cateris taceamus, de delphino odore vnguenti grauiter offenfo hiftoriam ex Plinio narremus, 0.9 £A9. — $244 De Aquadülibus. |... (D) narremus.Alius delphinusinterhosannosin Africolitore Hipponis Diarrhyti, fimili modo ex ho- L - H , 5 poc. tog minü manibus vefcens;prebensq; fetractandum,& alludens natantibus;impofitosq; portans,vngué- to perunctusà Flauiano proconfule Africe , & fopitus ( vt apparuit ) odoris nouitate, flu&uatusque fimilisexanimi, caruithominum conuerfatione, vt iniuriafugatus, peraliquot menfes:mox reuet- fasin eodem miraculofuit. Quainre delphino cum füibus conuenit; quibus amaracinum inimicum ' eft,fi Lucretiocredimus,libro 9. : Deniq;amaracinum fugitatfus,G& timetomne | ^ Vnguerittum De delphini ^ ere. » is Ayr quis , fitne delphinus veterum , quem hic exhibemus. Cum enim delphino noftro fit os ante & in pró- ptulongaetiam fcitfura & multum infra roftrum defcendens;tamen Ariftoteles hzc fcripfit: Cartila- Lib» bh ginei,delphini & omnes cetacei refupinati ( "lio ) cibos capiunt. habentenim os fubter, vnde fit vt anim.cap.2. minores periculum facilius poffinceuadere, alioqui pauci admodum feruarentur:quippe cum delphi- ni celeritas,atque edendi facultas mira effe videatur.Etalio loco apertius : Sunt & oris differentic.alijs Lib.a.depart, enim os eftante & in promptu , alijs infrà parte fupina, vt delphinis & cartilagineo generi. quamobré anim. £25.13 hiec nifi conuerfarefupinentur,cibum corripere nequeunt. quod natura non folum falutis gratia reli- quorum pifcium fecifle videtur (dum enim illa fefe conuertunt,moraintercedit, qua pifcis quem in- Íe&antur euadere poffit: nam omnia id genus rapina pifcium viuunt ) verüm etiam ne nimis deuoran- . Quoniam veróactiones fine partibus,quz harum gratiaà natura condite funt, explicari vix poffunt: : ijsaddamus quadam de delphini oreab Ariftotele & Plinio prodita;quibus fitvt dubitare poffit ali-: IQ diauiditatem explerent.fi enimfacilius caperent, breui prz immodica fatietate perirent. Pretereà ro-- " ftrumrotundum eft & tenue, quoque diuidi in osnon poffit. ( Poffrema Grac? fic leyamtur . Yoh?) vsmoie re- 16 Lib. 9. cap-3- ejcpsp eod Aeffllu) Cy ova. alu) rs ju *ycsie Quew , xy city Te GU dye peoy Eo ew . ) Fels fia mutuatus eft Plinius: Nifi multuminfra roftrumosilli foret, medio pené in ventre; nullus pifcium celeritatem eius euaderet.: Sed affert moram prouidentia nature: quia nifirefüpiniatque conuerfi non corripiunt,qua cauía pre cipué celeritatem eorum offendit. | | Conclufío. In his Ariftoteles & Plinius videntur delphinis osin füpina parte tribuere,quod galeis & alijs mul- tis cartilagineis proculdubio competit,delphinis non item: de quibus id veriffimé dici crediderim g tin abundat, 4 in füpini conuerfi cibos corripiant: tum propter caufas quas reddir Ariftoteles,tum propterlongam velrefupimi le 3. (Mfntam,& multum inftadefcendentem, ob quam fi proni vefcerentur, cibi vix bene corripi pof-: rhum. fentatq; hinc & inde diffluerent,nec re&a in oris fundum;ac inde in eefophagum deferrentur. Nalbsinp. , Addam aliud quodà veteribus dictum eft, vero haud confentaneum. Aulus Gelliusinquit : Verba na dorfi delpbs A ppionis fubfcripfi eruditi viri ex £Egyptiacorumlibro quinto,quibus & delphini amantis, & pueri no acaleos effe. non abhorrentis confuetudines,lufus geftationes;aurigationes refert: ead; omnia feipfum , multosd; contra. Gellii 3]3og vidiffe dicit. Kos e Pinium . eT £v 42) grescviy pi G oic 905 , aed |E» emo cv zrocid oe Dari àv uir ov y 90) qus axeawOuc CAE 0v , Iv ux T mO ga ydtuov y ida. aolet , X9) OU aA Cqkxo va, ps6 pi dYaktomitay eue seiiay, E Lipyevo ( Efex eim y 1 ttofira adittonet c fic Gellius legs[Je videtur. auertit entm, conflatbat ) di eod P'aus xod arca, xj Y raa, Deotecctan i rud. vipy dalvov s tot G- .id eft, Ecnos quidem vidimusapud Puteolos delphinumamantem miré puerum , incla- matum à puero acciri. Quinetiam adnatans dorfo puerum admittebat , itavt pinnz aculeos velut va- gina conderet,ne dile&um fibi corpus laceraret;receptumd; equitis modo infidentem permagnum z- quor,per ducenta ftadia ( ermiinin fere paflasam mis» , Gelisie ) deferret. Roma igiturtota, omnisQ; Italia confluebat,vt pifcem amoris caufa vectorem pueri fpe&tarec.Pauló aliter rem narrat Plinius.Diuo Au- gufto principe Delphinus ( t Carmpaut. Solinus ) Luc: inum lacum inueé&tus; pauperis cuiufdam puerti, ex Baiano ( nore Selenus addit ) Puteolos inludum literarium itantem, cum meridiano immorans appel- latüm eum Simonis nomine fepius fragmentis panis,quem obid ferebat, allexiffet,miro amore dilexit. Pigeret referre, ni res Maecenatis & Flauiani , (Fabrans, Solinus ) & Flauij Alfij , multorum; effet lite- ris mandata. Quocunq; diei tempore inclamatusa puero,quanuis occultus atq; abditus, ex imo aduo- labátpaftusd; é manu prebebatafcenfüro dorfum,pinne aculeos velut vagina condens ,-receptumque Puteolos per magnum qquorin ludum ferebat.Simili modoreuehens pluribus annis,donec morbo ex- tin&o püero fübindead confuetum locum ventitans;triftis & merenti fimilis,ipfe quoq; (quod nemo dubitaret ) defiderio expirauit. Hi delphinoaculeos in pinria doríi tribuunt, quod falfum effe fenfus ivfe conuincitznullas enim omnino fpinas,neq; aculeosin vlla corporis parte habet delphin.Quare vel Ébulofi ifta effe oportet , vel eos qui ifta fcripferunt parüm diligenter delphinos infpexiffe. Pinnav- pinza delphi: picaeftin medio dorfo fatis rigida: alie duz in ventre, ita fie vc non folum natatum; fed etiam vt mo- ai às d|, €» eid|ov aC 4 Aionacpy foco De Divas todvem. aros y 7,276958 eroadilue Vilonudov Quvlu', 40 $9 dij tum quo furfum fefe effert refpirandi caufa adiuuent. Alizduz in cauda;quarum etiá magnus eft víus; iod: & diuerfusacinalijs fitus. Non ex recto Ípinz dorfi ductu oriuntur, vt altera furfum , alteradeorfum Ípe&et,fed ex cauda lateribus , altera dextram,;altera finiftram partem verfus;ita vt cauda fua latitudi- neaquam verberet. Cuius tanta vis efl, vt prouerbio dictum fit, digi ia, arejc! SgoGov 3e , id eft , del- | phinum cauda ligare;in eos qui fruftra quidpiam conantur, quod non di&um eft propter caudam lu- Erin , etf louis fit, fed propter eius robut:nullus enim quantumuis viribus praftans delphinum hac arte retinere poteft. | n Quum deorfum contendit, caudam furfum mouet, contra quumin fumma aqua fefe effert : fed ea i a v celeritate, vcnullum eo velocius animal effe dicatur. Ariftoteleslib. o. de hift. anim.cap. 48.Omnium tumaquatilium tum terreftrium animalium velociffimi mihi videntur effe delphini fuperfiliunt enim nauigiorum magnorum malos:quod maximé faciunt, quum pifcem quempiam cibi caufa perfequun- türtünc enim fiis fugit, 'ad fundum vfq; fame vrgente infequuntur: quod fi longior fuerit reuerfio, fpiritum continent,quafi fpatium apud fe reputantes, & conuerfi fagittee piodo fg eK errums iti- Lib.g.cap.$. meris longitudinem emetiri volentes refpirandi caufa, quo impetu nauigiorum,quz forte illic fuerint, malos fuperant. Hocidem vrinatores faciuntcum fein profundum demiferuut. pro viribus enim có- ueri enixius efferuntur, vt fpirent. Qua Plinins maiore ex parte expreffit. Velocillimum omniumant- malium non folüm marinorum delphinus;fed ocyor volucre;acrior telo. Nam cum fame concitati, fu- ' gientem De Delphino. Lib.1V: 35 gientem in vadaima perfecuti pifcem , diutius fpiritum continuére, vtarcu dimi(fi adrefpirandume- À micant, tantaque vi exiliuat, vt plerunque velanauium tranfuolentvento euntium. Vnde qui hiero: S SPI NE lyphicis literis res fignificabant, velocitatem pet delphinum expretferunt: quod indicat celeberrima NC IR s : illo & omni Principe dignilfima fententia cs 8s/9»x8:0:,1d eft, feftina lenté;qua Oc&auio Augulto adeó arrifit,vc non in fermonibus modó quotidianis crebrius víurpatet,verum etiam epiftolisfuisfrequen- ter infereret: admonens his duabus vocibus; vtad remagendam adhiberetur fimul & indüft;iz.cele- ritas & diligentic tarditas. Eadem Tito Vefpalianoadeó placuit, vt numifmatis infculpferit , quz al- teraex parte faciem T'iti Vefpa(iani cum infcrip tione preferrent, alteraancoram , cuius med'ü ceu te- J monem delphin obuolutus complectitur, ancora tarditatem; delphino celeritatem defixnante.: Baud r5. 19 dem delphiniceleritatem comparat fagittg Oppianus: ; Aen Qives d|, diy&Asaw QA3e ueyor top uris E'£aycoiludoptnrts sto y xot d ap div ec, E Puma tiu Ad t jer 3396» use JuXosaw. - Yotlowmu. Abhocdelphiniin natandoimpetuortum eft prouerbium.YeAdqis vp, io NY del phinumnaré doces; in eos competens, qui monere quempiam conantut in eate;in qua ciun fit ipfe exercitaciílimusg - nihileget doctore. | | D Veruntamen delphinus etíivelocilfimus & fortiffimus fit; aduerfario non caret: amie enimcum'eo apeoffil 77. pugnant, & expugaant, vtcapite de amia fufius expofuimus. Idem crocodilos necat in Nilo,vt ttadit Pam: cp Plinius lib. 8. cap. 25. Verumin crocodilo maiorerat peftis;.quàm vt vno efl?t eius hofte natura conz ^64 tenta. Itaque & delphiniimmeantes Nilo,quorum dorfotanquam ad hunc vfum cultellataineft pen- 10 na,abigentes eos prada, ac velut in fuo tantum amue régnantes: alioqui impares viribus ipfi aftvin- » — terimunt: Callent enim inchoc cunctaanimalia, fciuntq; non modo fua commoda, verumetiam & ho4 ftiumaduer(a, noruntfuatela, noruntoccafiones, parteíquediffidentium imbelles. Inventre mollis efttenuifque cutis crocodilo, ideo fe vcterritiimmergunt delphini; fubeuntesquealuum;illam (ecaut fpina. Superius annotauimus delphinum nonindoríotantü, fedintoto corpore Ípinas omnino nul lashabere, quamobremipro fpina; lerendum opinor, pinna vel penna, quemadmodumoante culteilatá pennamdixit, Sed non fime caufa dubitaueritis qui-delphinum & crocodilum diligentius:infpexeri, qui fieri poffit, vt delphinus dori pinna crocodiltaluum dilace;et.. Nam crocodili cutis minus eftin aluoduraquamin dorío,nontamen ita molis, vt cultro.etiam peracutopenetrati potfic: delphini ve: roóppinnatnon vfqueadeo dura eft neque acuta; cui tamen vim magnam à celeritateaddi non neg -Nonde(uüntqui ftarionem noftrum; veterum eff? de!lphinum crediderint , ob doríi culc. llata offa; De wr, quz clypeos referunt;quibus etiamligna veluti fertafecari poffunt. Aqueineafencentia fuiffefcio vi- XN 4 rum doósffimum; cuiusiudiciumin his rebus plurimi facio. mS uana *Xulguspilcatorum aitdelphinum balenz praeire , & iter premonftrare , quod veteres mufculotri- D buerunt. Sed eius opinionisoccafioneminde ortam arbitror, quod:w^i balenz funt; ibidelehuni & 4? Depbicmr 22 mig frequentes fint; à quibus balzne dilacerantur.Delphinos famaeft, fipompilumaut vtgente faris P427 2alaua aut cafu aliquodeguftarint, ftupidos fieri fubitó,& viribus defectos nullo poíteanegotio maris eftuin litus eijci, ibiqueà mergis; ceterifque auibus maritimis dilaniati & abíumi, Tricenis diebus latérecirca canis ortum; occultariq; incognito modo , fcribit ex Ariftotele Plinius e lib; o: cap. 8. quod eo magis mirum elt; inquit;(i fpirare in aquanequeunt. Neq; egoid verum elfe cre- iid del 49 diderim, nifiinfcopulorum fpecubus lateant, in quib. liberé fpirave poffant, quemadmodum faciunt istos, " & vituli marini. ( $c e& Adolfo fésitii. ) Solencetiamin terramerumpere , incerta caua, ifdemautho- ra. tibus : fed.id ceftro diuexati faciunt; veluti chunni & gladij: Pre doloreigiturinterram exiliunt ;cpius reioculatus (ümteftis, reperi ipfe ceftrum fiueafilum delphino; quiin litore iacebat , inherentem. Ide eisaccidit mugiles veloces admodum perí?quencibus: quum enim citatum cur(uminhibere non pof- funt; interram víqueimpelluntur. | Statim tellure tacta moriuntur, ait Pliniuslibro y. Cap.8, Et Teraciazs Ouidius: 1:3 202 featius "n5 Qvempif suam bibislis iniecit flu&ius avenis ; Oda ffanil miférena vitaque defluit. [LoT kde Exeo natum fuiffe prouerbium authoreft Plutarchus: delphini interra vis, deijs dictum; qui idin quo minüs valeant toto conatu petunt; quod delphinustam ftupend: agilitatis animal terre contactum nó jo patiatur. Sed hocfalfum etie docet experientia. Namfosmina quam difecuimus, vt eam cám fostu ex- hiberemus, viuadiuiacuit; & delphini viuiànoftracibus Lugdunum vlque aliquando deportati füac. Citiiis moriuntur fiijfdem retibus quibus thunni capiantur,ob id quod inuic fub aquaretinentur;re- fpiratione priuati. Si fagenanoftra vulgari capiantur, non capiuntur; (forte, smorseniurz) quia fefe effe- rendorefpirant. Multó ocyüs moriuntur fiftulaobtarata; quod argumento eft magis per fiftülari quàm perosrefpirare. | Ichthyopolenoftrilongiusa(portare volentes; & viuos feruare, in fiftulam Vinum inftillant ; quod fiftulam non obftrgit, fed pereamin os & ventriculum penetrat, & diutius fpi- ritus conferuat. UM : XM Ferunteos dignofcere, qui é delphinisdeguftarint, illosque deuorare: abalijsveró abftinere nod 5. :5 gr nunquam delphinum contigerunt. vt edetent,tanta beneuolentiafeíe mutuo profequ untur. Tradutit delphini de- " etiam veteres, delphinorum opera hominesin piícatu vfos fuiffe; Vnicumex Plinio exemplum profe- £r. remus, & eó libentius, quód in Gallianoltra Narbonenfi folitum fieri narrat eo inloco, quià Monte- ;^^ borinsl ipelio parum diftat; quique Monfpelientibus noftris tamnotus ett; quamíua cuiquedomus, Preterea : D Ae Me : Jocum Plinij in vulgaribus codicib.corruptis aliquotlocis reftituimus opera GuilielmiPelicerij Mou- Ápelienfis Epifcopi antiquitatisperitiffimi.Locus efthuiufmodi. F (tin Nemaufienfi agro ftaenum, I 4- tera appellatum; vbicumhomine delp hinifocietate piícantur. Innu mera vis mugilutittaco tempore, angulftis faucibus ftagni in mare erumpit, obferuataelftusreciprocatione. Qua decaufà pretendi non ' ipoffant retia;quz molem ponderis vllo modotolerent. Etiam (i non folertiain(idieturtemporisfinii- li rationeinaltum prozinustendunt,quod vicinogurgite efficitur:locamq;folum pandendis retib.ha- bilemeffugere feftinant. ^ Quod vbi animaduertere pifcantes (concurritautem multitudotemporis gonra; & magis etiam voluptatis huius auida) totufq; populus élitore quanto potett clamore conciec S bna. nj UMP rrr I E 8, M wa Ee s? 5Simonem go arim, ^ * * 1 à$5 326 De Aquaulibus. Simonemad pedaculieüentum: celeriter delphini exaudiunt defideria; Aquilonuni flattt vocem pro? fequente,'Aitro vero tardius ex aduerfo referenve.Sed tunc quoq; improuisó in auxilium Ld proper? apparetacies , que protinus i en in ioco, vbi coniectus eft, pugna opponente fefeab al- toy ttepidofque in vada vrgent. Tuncpilcátores circundant retia; furci(que fubleuant. at mugilum ni« hilominus velocitas tranfilit. Atillos excipiunt delphini, & occiditle ad przíens contenti, cibos in vi- étorlam differunt, Opere prélium feruet, in cludique retibus fefortiffimà vrgentes gaudent: ac neiá ipfum fugam hoftium (timulet, inter nauigia & retia, natante(que homines itafenfim elabuntur,vt ex- itus nonappareat. Saltu (quod eftalias blandiffimum his) nullus conatur euadere, ni fammittantur fi- biretia. egreffus protinusante vallum praliatur. Ita peracta capturaquos interemere diripiunt. Sed e- Ey Murigoo, T3Xloris opera quàmin vnius diei premium confcij fibi , vibes in pofterum: ne pifcibustantüm; ed intrita panisé vino fatiangur. Que de eodem genere pi(candi inIaffio finu Mutianus tradit:hoc dif- ferunt, qiiod vltro neque inclamati prato (int, partesque & manibus accipiant, & fuum queque cym- baédelphinis fócium habeat, quamuis noctu & ad faces. Hac pifcádi rationeaudio Hifpanosaliquan- do vfos fuiffe non procul ab vrbe Palamos nuncupata. Eadem hodie quoque vti poffent pifcatores nos firi, nec dubito quin delphini offa vinoquecicurati poflent, & inclamatiaccurrere, cum aliquoties fi^ Erga bopiipis biloeuocatosacceffiffe ad naues, & circumnataffe viderimus;nec miniis hodie quàm olim ad id Áccom- ener. modate funt ftagni fauces ad oppidum Malgurium vocatum. Qua fi vera funt; nec illud mirum effe de- |. bet, quodPlinius fcribit. delphi um hominis amicum animaleife, nec hominem expauefcere vtalie- Arlinh bif?- num; obuiam nauigijs venire; alludere exultantem, certare etiam, & quanuis plena praterire v ela:ve- Mar wi gor ruit & muficaarte mulceri Ífymphoniz cantu, & przcipué hydrauli fono, Hinc tantopere ab Herodo. *9- teprimüm;deinde abalijs celebrata hiftoria quaferunt Arionem Methymnazum del phinoinfidentem ad Tanaron fuiffe euectum; qui erat cithare dorum fui feculi nulli (ecundus; quique primus hominü; quod nouimus, & fecit, & nominauit, & docnit Corinthi Dithyrambum. Hunc Árionem feruntciim. permultum temporis triuiffet apud Periandrum, con cupijffein Italiam Siciliamque nauigare ; rurfus parta ingenti pecunia voluiffe Corinthum reuerti, & quum profecturus? Tarento effet , quianullis magis quam Corinthijs fideret, nauigium virorum Corinthiorum conduxiffe. Quum altum tenerent, iftos Arioni infidiatos,vt eo deturbato pecunia potirentur.hoc illum intelligentem oblata cis pecunia, mortem tantüm fuiffe deprecatum. Non perfuadenti nauitas iuffiffe ; vrautfibi manus inferret, vt fe- pulturaminterranancifceretur, aut illico in mare defiiret. Arionemad hanc. neceffitatem redactum | obfecraffe, vt; quandoquidem ipfis ita placitum effet, cernerent fe omni fuo ornatu coopertum, ftan- 36. temque fuper forosaudirent cantantem, & cum decantaflet fibi fe manus illaturum , atque iftos per- mittentes (inuaferat enim eos libidoaudiendi preftantiffimuminterhomines modulatorem)? puppe in mediám nauem concefliffe. illum induc&to fibi ornatus, ac fumpta cithara faper foros inchoalfe carmé quod dicitur O:thium, eoque decantato fefe vt erat ornatus;in mare ieciffe, Ét hos quidem curfum te- nuiffe in Corinthum, illam verb aiuntà delphino exceptum in Tznarum fuiffetranfuectum, Etcümé& delphinodeícenditlet, Corinthum eodem habitu perrexifle, Et vbi peruenit, quicquid contigerat e- narra(fe : & Periandrum (quianon crederet) tenuiffe hominem in cuftodia, ne quó prodiret: ceterum curauifle vt nautas haberet: eos accitos, vbi adfuerunt; percontatum fi quid de Arione memorarent.& zeferentibusiillum fofpitem circa kaliam agere; fortunatumque Tarenti fe reliquiffe , Arionem appa- ruiffe eodem quo defilijffet habitu, iftos cerrefa&os nihil amplius habuiffe quod cóui&i inficiarentur, * Hsec Corintbij ac Lefbij aiunt: extatque in Tanaro ingens Arionis exare donarium (uper delphinum , fedens; ( Hweujgue Hevocoins. ) Eadem cecinit Oppianus. lom ad magis neceffaria conuertimur., ' ^. Delphinum in menfas principum venire, magnoque in precio eíle in pringipum aulis vidimus , fcpeque mirati fumus: cumferinusille odor omnem cibi gratiam, fi qua fit, ingre in reddat, A- pudnos foffores ipfiatque infima plebs omninoabftinent. hinc fit vt rariusin foro no(tro cn LPS tur venales. Ad eos mittuntur qui longidsà mari abfunt, vt ad Auenionenfes & Lugdunen es,quia |, €xtra marediutius viuit, longiuíq; afpottari poteft circaputredipem, quoniam dura eft carne & cor- kun TN ruptu non ita facili, Qualem fuccum gignat in corpore delphini caro, fatis exeo perípicuum eft,quod estacei, esL... X Cetaccorum fitgenere. Qua de re Galenuslibro3. de alimentorum facultatibus, Philotinum repre- phinit, s. hendens: Poflhzcautem (inquit) canem adícribit, quem in cetaceorum genere numerare oportcbat, £e vtqui carnem duram & excrementitiam habeat. Quapropter in partes fecto atque falito vulzates ho- mines veícuntur, ingrati enim faporisac mucofus:1deóq; cum finapi & ex oleoatq; crib. condimen- tiseum mandunt. Ex hoc genere luntbalzenz; delphini & vituli marini, ad quos proximé magnithun- niaccedunt.ltemalioinloco: Diximus quidemiam antéde cetaceis animalibus, qua marina (unt, inquo numero funt phocz; balena, delphini, libelle, ac grandiores chunni , & preter illa canes, quae- quehisfimiliafunt. Nuncautemdeipfisin (amma dicendum , quod omnia eiutdem duram & praut fücci, atque excrementitiam habentcarnem. | Quapropter fale potius condientes, ipfis vt plurimum vtuntur, alimentum quod ex ipfisin corpus diftribuitur, ea falituratenuius facientes, eoque coctioni & fanguini faciendo commodius. Nam recens eorum caro ni valdé prob: coquatur,crüdorum fucco» rum copiam magnam in venis congerit. His addam quod experientia ipfe didici, delphini carné pr£- £o Prajaratio ad ter quam quod dura fit & difficilis conco&tu,etiam pinguem eíIe,quo fit vt ventriculum relazet,& nau- ciiin . feam moueat. Nuncde prcparatione dicendum, cuius vniuersé duo funt pouílimum genera, Vnum quo cibi vitiumaliquod corrigitur, veluti quum falitur, vt craffus humor (alis vi extenuetur , & ge- .metando fanguini accommodatior fiat: vel m cibus decoquitur veterum mote , cepa, porro,apio, anetho, atqutealijs huiufmodi coctioni additis ad craffi humoris attenuationem, qua przparatione meliorarcdduntur omnia, qua cralfum glutinofumque fuccum gignunt. | Alterumeft preparationis genus quo fapius vtimur, voluptatis potius quee valetudinis rationem habentes »cum condimentia ea permiícemus que ad gulam irritandam ritillandumque palatum faciunt. Sic delphinicarne m qui» dam preparantin veru tortentes, quemadmodum & fuillam recentem,& mali arantij f uceointia£bamm edunt, velex condimento quod aceto, facchare & cinnamomo. conftat. Alij in craticula affanc. Alij farina beneiubaQtaconcludunt caryophyllis;pipere;zingibere,nuce mofchace condientes,quib.odor De Delphino: Lib.1V: ob illeingtatus euincatur: Elixam magis probàtim qtiàm affam, modo in acéto & vino co quAmu UTEM apu yllopo, origano Partes delphini qua magis commendantur funt hepar,G& lingua, Hepartené- Hepar c lin- zraquidem eft fubftantia, fed malum fuccum gignit. Lingua autem tenerior & pinguior, atque hepati 2^ | prazfetenda. o oso nbus Vlr MADE í M | ique hepati: . Delphini cinerem in medicamentis numerat Plinius,quzlichenas & lepras tollunt;ex aquaillituim. G Exalcerationem (inquit) fequi debet curatio, quz perducit ad cicatricem. Quidam delphinisiecur in ^37 ^47. fi&ili torrent, donec pinguitudo fimilitudine olei fiuat; ac perungunt.. Ec febrium circuitüs tollitie- ,. ( cur delphini guftatum ante accelTionesPlinio authore. Et hydropicis medetur adeps delphiniliqua- TURA tus, & cum virtopotus:grauitati faporis (for/é sderr) occurriturcactis naribus vnguento;aut odoribus, ?,0, vel quoquo modo obturatis. Preterea delphini adipe linamenta accenfa excitant vulux (irangulatu opprelfas. infantium quoque gingiuis dentitionibusq; multum confert delphini cum:melle: dentíüm cinis; & 6i ipfo dentegingiue tangantur: adalligatu(que idem pauores repentinos tollit. A Abfurdum plané eft, quod f[cripferunt quidam , matres in os.catulos recipere,quod fieri non poffe ros imos perípicué oftendit oris compofitio; oefophagi angullia, catulorum ipforum magnitudo. Id faciunt Bv .leij vtfuolocodiximus. — ^ dun NACE | | | Brei rond hn € OR OLL L ARI VM. | | ScyxrLAapudHomerum pifcatur Asa qas cr»: wes to) eere icio EAte1 — Kr. vbiEuftathius, À Delphines enim& canes (inquit) non funt pifces, fed cete. .Delphinapud Grzcosnomen retinet ho- , dieque: à vulgó enim SEA Quoc effertur. apud czteras veró pleraque Eutopz gentes, etfi delphinino- 20 menpaffimaudiatur;& à pictoribus alijque figura eius efngatur:in Oceanotamen eo nominepifcem nullum norunt pifcatores. alijs enim nominibus barbaris; fingulz fuis; delphinum nuncupant; vt co- iosé tradit Bellonius in Gallico libro; quem Dedelphino alijfque diuer(is pifcibus maris edidit, In I5: pleraquegentés conueniunt, quód porcum marinum fuis vocabulisappellant: & fanà Greca et- iam Delphini nomenclatio, ad delphacem,ideft porcum in eádem lingua fic dictum accedit. pinguifii- non vectpere ! ( . carlos. - mum enim animal éft; & porcoterreftri, pinguedine lardeque non cedit: cui & interiora fimilia habet, €o(tas; iecur, inteftina, & reliqua pleraque. Porci quidé marini pilces diueríià veteribus dicti longà a- lij (ant,de quib.fuoloco. 44ecfcbvvemà Germanis dicitur,circaSuerinü & alibi; comune nomine pho- cana. & delphin; funt eniminterfe fimiles, nffi quod roftzo porrectiore & anferini inftar prominente . delphinus eft & vt plurimum gracitior, magiscarnofus,;uninus pinguis, maioralioqui. Phocenami- Pbocana, . —. Bor fed dorfolatiore; roftro obtuío: vcicones oftendunt. Orce etiam quam Qudre Galli vocent; Bel- ' 39 Jonius commune hocnomen (Marfopia) facit: qua delphino non parum maioreft, Nosdiftindtionis cauía; nominaimponemus; vt Delphinus dicatur em G. » sc&vvey; ,compofitoab anfere & porconomi- ne, vele JMeergan|s; quod eftanfer marinus. nam & Galli quidam fic vocitant. Phoczna fimpliciter ew Mee: febyrueins velia» blemm Mer[chuvem, ideftporcus marinus minor. orcavero, maior: eiprefi Meev- s fibuver.. Porcum marinum Tin Oceano Germanico dictum przpinguem elle; varijs circa latera colo- Hacen ee ribus, cauda tranfuer(a, capite fee vt Salmonis, cx Roftochienfiquodamaccepi. Vtuntur & G:lli Ger- eas E maniconomine; fed corzupto; Marfouin. Britanni'& Armorici feu Brittones,in Gallia Morhouch ap-. Vus e^ pellant;idem fignificante vocabulo:quo& Gallieis vicini vtuntur,alij perperam morho pronunciant; phocana cite ' vt Belloniusobferuauit..Angli Perpofeàppellant, Gallico nomine (vtapparet )ex porco & pice com- "uv, o pofito; quanquam Gallis ipfisnon vfitato. alij. ^mpofe fcribunt: Bellonius Porc pjco tanquam A nglicü EL profert; nefcio quámredte, Ge. A gricoladelphinum Germanice interpretatur , /4ce/[ebvvern , d«rzon bympt falfpch; Sed lardum illud quod /afffsck appelant; phocz potiüs fuerit. Poloni Morska fvvinia nuncupantsidempüto fignificantibus vocabulis. - m : "i . CircaProponridemdelphinorum genera duo cognoícuntur,maiores fcilicet & minores,Bellonius. Delphini, vt Plinius, Seneca; Strabo: vel, vt Solinus , delphinumgenus: vt Marcellinus, Delphinis filles, Nilumimmeantes à mari, vel (vt alij) fimpliciterin Nilo, quomodo criftatis ferratisue doris fuis, in quibus cultellata ineftpinna (fpina) crocodilorum ventres ( quód ea tantüm parte molliores fint)fubeant, & fancient; pluribus énobisexpofitum eftin Crocodilo p. Meminit & Solinus cap.5y. Delphinorumin mari;animaleftnigre pellis, caput habens breue, & dentesin' ore continuos ficut E fünt molares dentes porci, Albertus:videtürautem phocenamintelligere;cum caput breue ei tribuat. $ Czterumalibiporcum marin nominans;& Pliniá citans Plinij porcum(cuivenenate in dorfo fpirz, VE o neq; .n.aliud deo Plin.) & phocená aliumue Íimilempifcé confundere videri poteft Porcus marinus ! (inquit) eft pifcis efculentus; porco magnaex parte fimilis, capite enim fimilis eltporco;'& lifiguam fimiliterfolutam habet.partes etiam interiores & coftas vt porcus.totafere caroeius tranfit in pingue- dinem voce tamen differtà porco. In dorfo eius.quazdam fpine funt venenum efficaílimum habentes, fed fel eiuseft remedium contra puncuram fpiuatum illarum. Labore magno vi&um conquiric. in . fundoenim maris fodit terram ficut porci, vnde. hunc alium effe apparer à porco(ae/phbizo f. tlictt qot pho cana) quem nos fic appellare confueuimus. Hac Albertus, Et alibi: Aliud eft ( inquit ) genus del- phinorum, quod osin mediofui corporis habere ferunt. & hocgenus odit catulos füos,ita vt mas de- £o Woraret eos, nifi foemina occultaret, &c. vt in p. referemus. Carolus Figulusin Ichthyologia Sturio- nem, Silurum & Delphinum, tria vnus pifcis nomina effe (ufpicatur. Sed huius opinionem ipfafingu- lorum pictura & hiftoria trip'exin volumine noftro facile refellit. Belloniusin Gallico de pifcibus li. bro fturionemnon effe delphinum afferit ; hac maxim& nota quód non habeat caudam lunatara , vel itafalcatam, qualia dimidiz finuantur cornua Lung; talem enim /delphino authores cribuünt: cüm - alijspluribus& validioribusargumentis idem.conficere potuilfet. — | Ae ia .; InPontum nulla intrat beftia pifcibus malefica, preter vitülos & paruos delphinos: Plinius ex Ari- Ítotele de hiftoria animal.lib.8. Ovàév ew v 7&6 TI:v TU) Sue 0v ea BAD Gr 49) Quxeivic hoc eft,In Ponto fe fa nullaeftpreter delphinos & phocznas; Theodorus phocznas, turfiónes interpretatur: vt;necelle vi- deatur, aut Plinium, aut Theodorum perperam vertiffe. Phocas quidem vitulos marinos effe , anibo nouerant. fed Theodorus aliud genus phocanas; aliud phocas accipit, quoniam Axi(toteleslibro 6.ika Ee a dicat, E B - VL. Phogana. ri 38582] | " : iNYISAR . | 328 . De Aquatilibus; dicat, Theodorointerprete: Idem & phocenz, id eft, curfioni partus , qui de] phirio. firnilis hic pátüe delphino eft, na(censin Ponto: (ed intereft, quód minor eftturíio, ampliore dorfo, colore ceruleo.- «omplures id genus effe delphini opinantur, Hzc Ariftoteles. Theodorü mouere potuit, quód Plinius Pea de libro nono capite nono: Delphinorum fimilitudinem habere qui vocantur turfiones, diítant triftitiaafpectus: abeft enin illa lafciuia.maximé tamen roftris (inquit) canicularum affimilati.For- saffe veró dicat aliquisparuos delphinos à Plinio hícrelatos, pro phocenis capi , atqueitacum Arifto- :tele Theodoroque coníentiat: nifi quatenus vitulos adiungit, & maiores delphinos praterijt;Hermo- lausqui multó limpliciüs fateri poterat; hallucinatum Pliniurn, vt fepe folet: prophocznis non re&é hocas, qui vituli marini funt, legitfe aut vertitfe. Ammianus quoque tradit nullam beluam immeare eod inimicam piícibus, extra quàm paucos, inquit, delphinos. quem locum, vt pleraque omnia in 16 eoauthorc, deprauatum cenfeo: nec pauces, fed aut paruos, aut phocas & del phinos fcribendum, Ide «Hermolaus. £ilianus quidem deanimalibus 9. 59. ex Ariftotele Q«vus legit, non Qwxepss ; funiliter Pli. nio. Oppianus libro. de pifcibus dePonto Euxino fcribens: : TIaupos HX) Ss Qivec , axidvóregoi ?) aci rol Kee futs» 1) aixudeec &»vejuéSrovseu, Nomen «: 0»&., magnum puRede non numero paucum proprie fignificat. Pontusà feris beftijs liber eft: foli delphini minutiillic errant; Gillius.Kiranides fcribit,fi modo rectà tranftulit Cremonéfis,del- bbinur plurimum effe circa Euxinum Pontum. In Adriatico marinon nifi rariffim capiuntur, vt Bel- s obferuauit; Ariftobolus authot eft nullum pifcem ex mari in Nilum afcendere;preter mu ilem, thriffam vel delphinum, crocodilorum metu: delphinos,quiapraftantiores funt:mugiles,quiaá por- €is pifcibus ( quibus crocodili propter fpinas ab&inent) ob natura quendam confeníum fecus terram z & ducuntur, Strabo. Intrant aliquando delphini aquas dulces; vbi aliquandiu pifcibus pafcuntur, non Delphini este. multum temporis tamen immorantur, Bellonius. Naturaomnium maximé animalium fuperflua peculiarifque delphino, & fi quid aliud tale in ceta- . ceogenere; vel reliquo aquatili fit, vt balena & quecunque fiftulam gerunt. nam & terreftrium natu- rg patticipant recipiendo aére, & aquatilium quod aquam recipiant, (in quadegant ) Ariftot. Etali- bi, Delphinusinter cete numeratur: branchijs enim caret. arteriam & pulmonem habet: itemquefi- ftulam,à dorfo (ante cerebrum, R ondeletius: inter oculos;Bellon.) ftatim animal generat. Cete fiftula habent propé cerebrum , Vottonus: qui crede civ iyxédaAor apud Arittotelemlegere mauult; quin ej TE CyxeiiaAov id eft, ante cerebrum, ex ipfo Ariftotele (inquit) de delphino , quinonà fronte, fedà dor- fo fiftulam gerit. quanquam libro quarto de partibusanimalium, & de refpiratione; habetur,non areis, - fed ses18 eyssdosov id eftante cerebrum, HacWottonus. ego cum viris dotis & oculatis teftibus, ?? quos nominaui; ante cerebrum fiftulam Pac D E inter oculos, vt Gisberti Horftij eüidicon . mihi communicata oftendit: quanuis Plinius fcribat, Balenz & delphini fiftulis fpirant, quz adpul- monem pertinent,balznisà fronte,delphinis à dorfo. Del phinorum fimilitudinem habent qui vocan- turturfiones, (&c. vt fuperiüscircainitium huius capitis 5. recitaui,) Plinius. Phocznain Ponto,del - phino fimilis eft, Ariftot. »4«Q9- (malim béxevo ) «sro: Sw Aalasioy ópioiov 8eA Qv , Hefy chius. Habet & filu- rusaliquam cum delphino fimilitudinem, forté magnitudinis tantum, & fimilis venandi naturg: quá- Magnitudo. obrem Aufonius de eo canit, Amnicolam delphina reor. Sic& thumnum maiorem aliquos delphino comparantesaudiut. In Gange Indiz platauiftas vocant, roftrodelphini & cauda, magnitudineautem quindecim cubitorum, Plinius. Delphinis magnitudine pares antaczi funt, Strabolib.17. Gladius - pifcis crebró delphini magnitudinem excedit, Plinius. Quintum delpkinis balena Britannica nsaior;,. Iuuenalis Sat. 10. Delphinosin Oceano Indico maioresapparere quàm in mediterraneo, Arrianus lib. 8. refert. Longé camen maiores ijs, qui noftris maribus funr, fe vidiffe Nearchus refert, cum e Mefam- briain Taornumannauigallet, Maflarius. De longitudine, magnitudine, pennis, dentibus, cute, cau- Figura. da, & alijs exterioribus delphini p artibus,multa diligenter annotauit Bellonius in libro Gallico fuode | delphino, &c.lib.i.cap.40. Dorfumdelphinorepandum, roftrum fimum, vnde & Simonis nomine - gaudent, Plinius. Corporeque &preífo fpinz cacuamine fle&ti Incipit, &lati ri&us funt, Ouidius:qui & alibi curuos, alibi pandos delphines dixit. | Sed curuos nonelfz, fuprà Bellonij verbis oftenfum eft: idemque copiofius in libro Gallico fuo id apprtobat.tales quidem elfe videri poffunt velinipfaaqualu- dentes, velfaltu (uper zquorafe vibrantes: Vtinfraetiam diceturinloco de iconibus. : Delphini corio duntaxat integuntur, vt reliqua cetacea; Plinius. Delphini oculos habent in dorfo; : & orain parte oppofita: vndenon bene przdam fuam capiunt propter diftortionem orísà parte ocu- lorum. hinceftquód orafua conuertuntad coelum; & dorfum oculofque ad terram, vt przdam fuam | confíequantur, Phyfiologus. Non parum miror A:iftotelem, & Plinium, (cribentes infr parte fupina Delphinos ora habere. Equidem Delphinum cum in manibus haberem,fole clarius vidi non infra par- te fupina, fed in roftro Thunnimodo (ciffa ora habere, Gillius. De ore delphini, quodque nifi inuer- fus piíc. s capere nequeat, (de quo etiam libro 2.cap. j-) Bellonius in opere Gallico multa fcribit, lib.r. Mudituse CAD: P & de gula ipfius anguítia » Cap. 36. que nos hic non repetimus, quód cumipfius ex Latino de eiue organa. pilcibus libro, tum Rondeletij verbis, eadem fere fummatim fuperius à nobis comprehe nfa fint. Del- phinus & reliqua cetaria carent auriculis, Ariftoteles, Delphinus audit quidem, fed nullis cauernis quz vicem praftentaurium, Idem. Rondaletius cauernas effc oftendit, fed minimas & quz vifum pro- pé effugiant. Auriculz omnibus, animal duntaxat generantibus,excepto vitulo marino atque delphi- 10: & que cartilaginea appellanimus, & viperis. haec cauernas tantum habent aurium loco, prater cartilaginea, & delphinum: quem tamenaudire manifeftum eft, nam & cantu mulcentur, & capiun- turattoniti fono. Quonam modoaudiant, mirum, Plinius. lidem necolfactus veftizia habent, cum olfaciant fagaciffimé, Idem & Ariftoteles. Contra naturam aquatilium foli linguas mouent, So- mHirya, linus. Falcatanoniffima cauda eft, Qualia dimidie finuantur cornua Lune, Ouidius de del phino, Tri- offs. tonis Rome à fe vifi caudam Paufanias delphini caudzcomparat. — — 2 De partibus internis delphini & phocenz Bellonius voluminis fui Gallicilib. 2 prolizé (cribit, ; priis feré octodecim capitibus. Delphinis offa; non fping: animal enim pariutt, ( adar, (P eoncipiunt SET, Species "vel fs- militude. Partes exie- TiQY6s. bi . De Delphino. Lib.1V: — 829 Titio, Uc execludetttur eavtilaginen, qua animalquidemparitut, fed onim concipiunt ,)Plinius. Delphinus felle catet; idque folus inter ea quz pulmone carent, & mare excipiunt; Plinins & A riftot, Delphiriogeni- Fo tale foris eft, teftes intusad aluum ne&untur, Ariftot. Et alibi, Del phino meatus genitales ad.fj pinzlo- ya cumadhzrent: teftes vero fub aluolatent. Teftes intus habet vltima conditosaluo:nec meatus, fed pe- nem pertendentem habet, vt boues. Penes delphiniperinde quafi hominum arrigitur: nótamen fem- per patet, fed occultatur. cum autem ad coitionem inflammantur,extraeminentem proferunt, Gillius ex Oppiano. T'eítes delphino prelongi. vltima condunturaluo; Plinius. | Delphinus etiam mammas habet: animal enim concipitillico, & creat. Continet hic fuas mammas Mec Ie non parte fuperiore, fed propegenitale.nec modo quadrupedum papillas confpicuas habet , fed velut 10 alueolos quofdam humoris duos; vtroque de latere lingularem,é quibus lac fluit, quod ore catulorum fectantium parentem excipiatur idque iamà nonnullis perípectum eft, Ariftot. Delphini binasinirma aluo papillastantüm gerunt, nec euidentes, & pauló inobliquum porrecas. neq; aliud animal in cu- fulambitur,Plin. -Demaris & foeminz delphini difcrimine Bellonius fcribit Gallice libro r. Cap. 42. Delphini & circa litora (axoía degunt; dxraim m0A via. joco yolvuvmu : &c mare pzofundum ( pelagus) C habitant: venufquam mare (ine delphinis (it, Oppianus. Delphinorum gregatim natantium mirum ^ ^ ordinem exponemusin p. Delphinus cum mare accipit, redditque pér fiftulam,tumaérem perpulmo- A nem. habetenimhoc membrum, & Ípirat. Quamobrem retibus apprehenfus, breui tempore ftcangu- ha s latur ;vt qui fpirandi facultatem amiferit. foris veró diutius viuere poteft mutiens, &anhelans modo Gxterorum fpirantium, quinetiam dormiens ro&rum exerit fupra mare; vt fpiret , Ariftot. Viíusdel- phinisacutiifimus, ------ dAoyety av ota aiuwmrscy ümwmron; O uuo ,1ta vt piícem etiam fub lapide vel rjfs. 30 in cauernaaliqüalatitantem videant ; Oppianus. De'auditu & odoratu;horumque (enfuum or ganisin . delphinis,leges füprà ins. Dzlphini carniuori taatam func, Ariftot. Delphini celeritas edendiq; fa- cultas miraelfe videtur, Ariftet. Quomodo1n omnepiícium genus dominetur, & robore Celeritateq; Cw. praftantes;long3lateque venando perfquautur pi(ces, referecurin p. Pifcium quos ceperint, capita iolum deuorant, Bellonius. Pompilo deguftato difcruciantur & conuelluntur, videin p. Delphinis os pattefupina pofitum effz, (quod dodi feré omnes hodie negant ) eofque refüpinatos folüm corripere eícas, & quamobrem itafiat, Ariftoteles diferit libro . departib. animal cap. 10. Delphinum nom a. P*vitas e quatilibus tantüm, fed etiam terrenis omnibus velocitate faltuque pre(are, | ( iu cerov ed obama I - eiva') itavt nauium malos etiam tranfiliat, author eft A viftoteles: & caufam conatur afferre eiufmodi, 30 Quemadmodum enim vrinatores animam continent,fic ille primo fpicitum comptimit,deinde corpus . fieutíagittamneruo expulfam iaculatur. nam fpiritus intus compreffas, & illum & vrinatores com- pellit; ac iaculatur, ilianus de animal. 12.12. Velociffimum omaiumanimalium, non folii marino- rum, delphinus eft, ocyor volucre;ocyortelo.nam cum fame concitati fugientem in vada ima perfecu- ti pifcem; diutius [piritum continuére, vtarcu emiífi ad refpirandum emicant: tantaque vi exiliunt, vt lerunque velanauium ttanfüolenz faltu, Plinius. quam apud eumlectionem Maffrius appzobat. Ce- eitecdsadelptiaenum ego ipfe (inquit Bellonius ) in mari obferuaui; & nauim noftram plenovelo '& ventis fecundis ocyffime inuectvn, delphinos celeritate vincentesanimaduerti: quz canta eft, vt nulliüs(it maiorinaére volucrium. huiusautem velocitatis caufam non equidem pinnas fecerim,qua . adtanti corporis molem exigue funt, fed corporis duntaxat pondus, (tmorozur C vires corpariss jua: ci- .- Urarefespfum, e HeTRUF Hua dois conte atiauey tan qum etacHlarspoiest ; ut non [zffeiat per fevobur tanta celertatis vafi « &P accedat agi^tas , meque cotiva s volti» autena no v2 co poris magutudine , fédsn tendiubus p nerat maxim? pose tfi.) nam fi pinnarum magnitudo promoueret velocitatem, hirundinem píícem paruum; cuius pinng -tamennihiloquàm delphini minores funt, celeriorem efle oporteret, Bellonius. Delphino non minus interdumexilit gladiusafilo infeftatus, Ariftot. Nec fe füper equora curui Tollere coufuetas audent delphinesinauras, Ouidius z. Metam. Turfiones ( Phocenz) delphinis fimiles, diftant triftitia afpe- - &us.abeftenimillalafciuia, Pliaius. Delphinum fimiles (de pueris ludentibus Troiam equeftre cer- tamen;nunc fugiendo, nunc renouando pugnam ) qui per maria humida nando. Carpathium, Liby- . cum uefecant, luduntque per vndas, Vergil s. /£n.à re&odelphin, vel pro delphinorum, Seraius, Delphinorum celeritatem in nando, qua prouerbiolocü dedit, eleganter defcribit Manilius gy. Aftro- nomicón: vt non minus.elegantereorumimpetum in pifces reliquos cecinit Papinius nono Thebai- $9. dos, his verfibus: P ualis eareleia tumido [ub quvgitetervor. Pufcibus : avcani quoties deuexa profiendi Seratanten delpbina vident, fugit onznisinimos "T urba lacus, viride quevueta [panim in algas; INecprits emerfi, (emergunt) quam (umma per aquora flexus ; (C Emett, ef vifismalit certare caris, A d idem Sillius lib. vy, - ---rabidices bellua ponti € Perlongum Jflerili ad. paftus tablataprofando (nmm proceln fluéiupifcem snale fe neta vidit s eZftlsat, d» lusirans nantem fab gurgite pradam, o Adb[orbetlat permax eum pi[isbus ugtior, Hinc contrario fenfu prouerbiali figurain diris à Marone dictum eft: - efnuié Inpos rapient bat, vitulsanteleones: — Delphis f'guent pies, aquila atite columbas. ed "- $2 as Quaritur quamobrem in terram erumpant. hocenim interdum eosfacere incerta de caufa dicitur, P'4ffiei n Ariftoteles & Plinius. Videnturautem vel afilo infeftati, vel morbialicuius vi, vt fub mortera, ( vnde "PT aliqui fepultarz defiderio in lituserumpete eos nugantur; )vel nimto dum petíequuntur pifces impe- tu, interramaliquando efferri. nam quód poftquam erupére; ftatim tellure ca&ta moriuntut , vc Plin, tradit; morboaliquo eos confli&tari indicium eft. alioqui enim diütiusin terra viuere poflint, vt R on- deletius.& Bellonius docent.Erumpuntetiamin litus nimio ftrepitu pifcatorum eis infidiantfim gra- uati, & capiuntur,tefte Ariftotele. Delphinis pro voce gemitus eft; humano ftmilis;Plinius & Solinus, V ost. quia pulmonem habent & venam afperam, & eorum linguanoneft abfoluta, néc eorum labia proue- niunt vel prominentad diftinguendam vocem, Author de nat. rerum.Sonum edit delphín per fiftálai, qua & aquam emittit, 75 se 3ze'g i7 4|u, Paraphraftes Oppiani. Edita per fumma zquoris fiftala,re- soma, Ípirationis caufa, dormiunt. & iam delphinum ftertentem etiam nonnulli cogi Se bis gg velter 330 De Aquadlibus. - velter. Delphinum perpétuo motu preditum effe ferunt; nec quoad viuit,ne dormiens quiderm;h mos tioneconquiefcit: Cum enim neceffe habet dormire, exaltoad. fummam aquam elatus, vt totus vi« deatur, dormit: non enim fomni expers eft: atqueita dormiens, in profundum tandiu depellitur, quo- adimam fedem maris contingat: ad quam poftquam funditus delapíus eft, terrz pulfu & fomno excita- tur: deinde exalto emergit, ac repetito fomno fimiliter atque priüs ad maris fundum appulfus , exper gilcitur, cum rurfus eminetextra aquam, & hoc ipfum (zpe facit. eamque ob caufam inter quietemae actionem agens, nunquam omnino à motu quiefcit, Zilian. de animalib. r1. 22. Plutarchus etiam in li bro Vtraanimantium prudentiora, eadem refert: Dormiens (inquit,interprete Grynzo;)à fummo per altum demittitur, taicifperdumin vadum impingat, folurquefentiat. hic excuffo fomno; ronchoq; &ditoad fümmu:o rurfus meat, rurfusque demituitur, ac propusfertur.motu quodá mirabiliter com- 6 pofito quietem captans. Idem facerechynnus; ac eadem de caufa fertur; Hac ille, Sed dethynni (omno aliter Ariftoteles (cribit: & cum delphinusrefpirationis caufa fübinde füperficiem petab5thynnus re- fpirare opus non habet. Delphini fimiliter atque homines complexu Venereoiunguntur , Oppianus, hoc & Rondeletiusà fe fpectatum refert. Ariftoteles vero, Delphinis quoque bOudhibos Dt ani» mal. cap. .) omnique cetario generi hicidem ( qui pifcibus ) modus eft coeundi. planis enim admotis partibusagunt: nec parum multumue temporis, fed mediocrein coituipío confumunt. Ecrurfus de generatione animalium lib. 5. cap. f. interprete Gaza. Eodem modo quo delphini pifces etiam coeunt; ammouendo fupina per laplum, quibus impedimento canda eft. fed delphinorum abiunctio diutur- nior eft: pifcium veró huiufcemodi celerrima eft. Qui locus Grazcé fic legitur: 12vavsiv jà agómv àv m 92 - qivec óze oL ovsza ez idllovreey we) ok iy Duec Conc tumdia Te rou. aiU TU m Àss Qvo Xeoviurrteg: ae TDAUICig, T S angsav iy Di av xy. Clarorautem fiet hiclocus lectori, fi conferat cum ijs que hiftotiz lib. . cap. y. .ab Ariftotele produntur. nosfeftinantes preterimus. Pifces attritu venrium coeunt,tanta celeritate, Geftatio teri V. M rm fallant: delphini & reliqua cetefimili modo & pauló diutius, Plinius. Delphinus vtero gefta- were tur decem menfibus, Ariftot, Pilocarenrium duo omnino animal pariunt, delphinus (mo c requa ceic) ac vipera, Plinius. Delphinos Oppianus /ocr2csc, id eft, viuiparos efle dicit. Geminos parere( ve plurimum ) Oppianus refert, Parit binos, & fingulis fingulas przbet mamillas, Paraphraftes Oppiani, Delphini fingulos magna s zdunt; interdum tamen & binos, Ariftot. Adolefcit celeriüs proles delphini, quippe que annis decem ad fummam perueniat magnitudinem Ariftoteles & Plinius. Del- phinorum catulosPliniusdixitlibro 9. Demammis lacte & la&atione delphinorum, vide fupràin s. Delphinorum & cetorum foetus, lactantur, & fequuntur matrem, Albers. videfuüprain Cetisin g&-io nerec. À Grzcis qui circa Propontidem habitant; accepi; delghinosetiam iaftaraliorum ( quorun- dam ) pifcium rmigrare , 6 mari mediterraneo videlicet Septentrionem veríus Hellefpontum & Pro. Vita mors. pontidem emetiri, & Euxinum ingreffos certo temporeimmorari: tum denuo loca prius relicta repe- tere, Bellonius. Delphinusfelle caret: quare & longzuus eft; Ariftot.Vinunt delphini (quidam) annis tricenis, quod cognitum precifa caudain experimentum, Plinius.Solentin terram erumpere incerta de caufa, & ftatim (a/ 4s nec flatim. qund non plecer: mon .". boc fenf [fe Pen: na detur y etfi ententtom eit v on pros bo) telluretacta moriuntur, multoque ocyus fiftula obturata, Plinius. Mortem fuam prefagiunt: & ad litus fe recipiunt, vtinterra expirent, & velabhominealiquo, vel inducta maris zítuarena, (zpelian- tur: neprincipem marinorumanimantiup infepultumiacere quifquam videat; Oppianus. Nos cau- fasaliquas cur interram erumpat, fuprà indicauimus, Extraaquam diu viuere poteft mutiens & anhe- lans,modo czterorum fpirantium;Ariftoteles:Extraaquam diutius viuere poffunt, dumaere fruantur, P" quàmintraaquam fi prohibeantur refpirare. nam & retibus inclufi aliquando fuffocantur. | Arimini captus noftra memoria tres dies in terra vixit. — Delphinus ( inquit Calius Rhodiginus) tam ftupendz agilitatis animal, terrz tamen contactum non patitur: quin inuectumin harenam emoritur confeftim. Proptereain Demofthenis vita Plutarchus: Delphinis , 1nquit, vim ignorans Cecilius, in omnibus nimius, iuuenili calore, Demofthenis & M. Tullij collationem zdereadortus eft, quod fi v- nicuique obuium foret T yvatieavmi haud forté diuinum videretur preceptum, Hzc ille:fed concifius quàm oportebat: Sic enim Plutarchi verba fonant: T5) v&c A ése avrete Cer » 49) SoreQpoavidu, mre 33i- vv dleiómp D» em és Gat ud). «noit y e Qua b Yo, d|g^ qi» 6» "Epod fa. 5v alos C) iz Kexbou (O* i*yvov mace &ues a Ioco airyxe jm T9 gie ee xo) Kispon e: Tanquam diceret, Si ego comparare vellem Demofthenis Pruerbium.. & Ciceroniseloquentiam, obijci mihi poffet Ionis illud, Delphiniin terra vis. : Videtur autem hoc jo rouerbium conuenire in eum quialicubi quidem excellat, in diuerfo autem genere nihil poffit. ficut delphinusin mari velociífimus; nihi! poteft in terra: quod quidem veré diciai bitror: nontamen inde tonficitureum in terra ftatim expirare, Plenius quidem prouerbium fic efferri potle videtur, Az Qi - & ysocu Dia sBuix. Exgo quiremin qua nihil poteftaggreditur, vires fuas ignorat, & delphinus interra dici poterit. Erafmus Rot. huius prouerbij non meminit. In epiftolis Plinius coliuforem delphinum interram extrahi folitum fcribic, harenifque ficcatum, vbi incaluiffet , in mare dilabi ruzfum , Calius Rhodiginus. | | ! D Deguntconiugatim mares cum fasminis, Ariftot. Quoquo eant coniuges euagantur, Solinus, A- Coriufium. eant Vere (alasferey $ mele: ) coniugia, Plinius. Delphinialiás gregatim nant ; aliàsmas & faemina fi- &o Ip[zg85 — yyu]:nunquam veró folitarij, Eellonius. Magnaergagnatos charitas in hoc animali eft, Ariftot. Nu- AER triuntlacte & vberibus catulos, ficut balenz: atque etiam geftant foetus infantia infirmos , Plinius & Atiftot. Quin &adultos diu comitantur, magnaerga partum charitate , Iidem, Inualidos aliquanti- - fperprofequuntur,Solinus. Teneros in faucibus receptan t,Idem. Sedhoc verumelfle aut fieri poffe, R ondeletius negat: propter roftri & gule delphinorum anguftiam, & catulorum magnitudinem. Ad- mitti tamen polle videtur, fi catulos ore tantumab eis geftari interdum,non penitus includi, intelliga. anus, quod Ariftoteles dixit, Oppianus veró prorfus recipi & fubire canit: - : 1 € Tt [9477778 9 t Incresmenzut Migratio. De Delphino. Lib.1V: 33 Ev ax 53 woivov diovjuov $UO- &c Datos vA Dot AV mi» jas ERgovro c1 ederipluv re exi raw Nin óudjooi axoutpsiay ico) CoXuvsamv ABovray Elus t9) Hx T€00V CERTO suo 0 Ou gat, Mater vecó( inquit)gaudens facilé patitur, & mamillam vtrifque lactandam prebet.Iam robuftioribus mater ad venationem preit,nec prius quàm adultos deferit.Ao» vei jvsiosc teriexoan tyyse mre. Catuli, quod periculum fit;in oraparentum ingrediuntur;Paraphtaftes Oppiani. Paruos femper aliquisgran- dior comitatur vt cuítos,Plinius & Ariltot. Maiores natu(parentes nimirum ) ducesfe prebentmino.- ribus,donec adoleuerint, Cum veró grex eorum procedit, minores in prima acie fant, Opptani pata. phraftes.Delphin & phoca vna cum catulis fuis capiuntur,commoriunturque. captis quoq; matribus C** tr pulli pariter capiuntur, Io. Tzetzes. Mulierum ( inquit Aelianus de animalibus l1b.1.cap.18.)infilios "Mp : Itadium magnam quidem hominum admirationem habet. Veruntamen perfpicio filiis quie vita o dais ore ferunt füpere(le matres,nec ex eorum cafu more delphinorum perire , fed triftitia mitigata , in doloris obliuionem venire, Delphinus autem foemina,omnium maximéanimalium , eorum qua procreauerit ftudio tenetur.Ex fefe geminos parere folet. Cum autem pifcatoraut tridente eius fobolem vulnerauit, aut [piculoferiit(enimuero fpiculaex parte fuperiori vbi funis oblongus inferitur,perforata (unt(cu- fpides vncinatz defixz in Delphini corpore eum retinent. Isquandiu dolens, & in omnes partes refi liendofe verfans aliquod robur habet, pi(cator funem relaxat , ne vi abrumpatur , eiufque culpa cum ferro delphinus difcedens ex captiuitate euadat, Cum autem ex vulnere delphinumlabori fuccüzbe- re,atquealiquantum de contentionein fultandi remittere pifcatoranimadue ctit fenfim ad nauim fub. . ducit,predaque potitur.Iam veró mater nec catuli fui cafum perhorrefcit,nec metu reprimitur,fed in- *9 credibili defiderio filium infequitur:& quod filium in media cde verfantem fibi deferendum non ex- iftimat;nullis terroribus ab infequendo deterretur. atque adeo eam filio venientem fubfidio percutere manu facile eft, vt collibuerit volenti cedere,;adeó propéaccedit.itaque vna cum filio capitur, cui fefe ex periculis feruare & difcedereintegrum erat, Aci ad(int ei ambo catuli; intelligat; alterámiefnm eíle,atque,vt diximus,caeptiuum abduci,integrum alterum cauda verberatione perfequitur, ac mordi- cus premens ablegat;atque afpirationem quandam occultam mittit,tanquam effera m,vtfugafalutem adipifcatur. Cuius admonitu diícedit ille;ipfa veró remanet , vt capiatur, atque fimulcum hdioalrero moriatuz,Hac Aelianus. Eadem ex Oppiano referamin E. Aliud eltgenus delphinorum,quodosha- bereaiuntin medio fui corporis, &c.& hoc odit catulos fuos;ita vt mas deuoraret eos,nifià femina oc» cultarentur.mater enim abíconditeos , & dum adole(cant fecum ducit. adultos demum & iplaodiffe 39 incipit;ac deuoraret tandem eosadiuuante etiam mare, nifi propriis vitibus ipfi fefe defenderent, Al- bertus. Delphini parentes fenio confectosalunt, & natationem ctiam ipforum corporis fui nifu promouét, X parentes Io. Tzetzes. Mare tranquillo folent natare delphinigregatim vt minores precedant , maiores veró fe- a quantur:nec receduntab eis non magis quàm teneris agnis paíftores, Oppianus. Exztatum ratione f. Eid difpofiti,gregatim natant,etenim perparuuli etiamnum ex atate infirmi in primo ordinelocantur, hos natatione proximi fequuntur qui funt cófirmata etate. nam Delphinus cüm catulorum fuorum aman- tiffimum animal eft:tum de iis vehementer metuens, diligenti cuftodia eos conferuat : ac nimirum fic natant,vt tanquam in militari cuneo aliiin prima acie,alii fecundajalii tertia conftituantat.natü mini- mianté pranatant; poft veró hosfeminzíequuntur, deindemares extremum agmen ducentes,filio- 4? rum & vxorur natationem infpiciunt,atque obferuant. Quidad hos Neftorbone Homere ? quem ais adinftruendas acies principum fuz ztatis praftantiffimum fuiffe, Aelianus deanim.1o.8. Fertur del- phinoapud Cariam captoatq; faucio,ingentem reliquorum multitudinem conueniífe ad portum, im- moratamque,donec piícatof dimiferit eum , quem ceperat.tum omnes fimul recepto captiuorediifle, Ariftot.Ipfis quoque inter fe publicaeftfocietas. Captoà rege Cari, alligatoque in portu delphino, ingensreliquorum conüenit multitudo; mocítitia quadam , quz poffet intelligi , miferatioriem petens; donec dimitti rex eum iuffit. Vrbs Thraciz,cui nomen eft Aenos,przclarum dat teftimonium Delphi- Ava niamoris,quem erga fuam nationem habet. Cum fortéeuenilfet, Delphinus vt vulnere accepto;non inortifero quidem,[ed fanguinem mittenti,caperetur:reliqui non comprehenfi;id ipfum vt fenferunt, maximis faltibus ad portüm gregatim profecti , probé ftudium fuum captiuo nauarunt. Pifcatoresigi- tur de fuis periculis pertimeícentes,captiuum deferuerunt. Itaque delphininatu maiores , tanquam 3? focium quendam homines genere fé contingentem,fic triftes pergeban t illum comitari, & ihagno ftu- dio fübleuare: Cum vel homines ipfi cum intimis & neceffariisinfelicibusfuis ftudium & curamper- - taro communicate foliti fint; Aelianus 5.6. | i hs - Confpe&ti funtiam defunctum portantes;ne lacerareturà beluis,Plinius, Iam conípeótus &ft-dels Consigue phinorum grex,maiorum & minorum promiícuus,poft quem, duo quidam paulo poft viderentür del. tuos. hinulum defunctum labentem in imum fubire,& in fumma pelagidorfoeuehere,quafimiferanres,ne abaliquabellua deuoraretur,Ariftoteles.Delphinum lo. Tzetzesanimalium iisadnumerat,qua cada- uera fui generis fepeliant. Delphini etiam (inquit Aelianus 16.6. )mortuorum memoriam non abiiciát: & eos quibufcum confuetudinem viuis habuerapt, extinctos quoquenon de ferant. Itaq; fui generis ^. "cadauera fübeuntes,ad (ammam àquam alleuant:tum ad continentem ( velut funere ) illos-efterentes. 60 hominibus ipfos fepeliendos tradunt, Ariftotele tefte: polt vero fequitur magna Delphinorsm multi- 'udostanquam füneti operam dantium,atque in extinétos honorem conferentium;aut ceitéeosabim- petualiarum beluarum ne deuorentur defendentium. Itaque hominesrei muficzintelligentesiteuc- tentiaftudiiin Delphinorum mu ficam adducti;humatione eos afficiunt. Vos veró infcitie venisina- greítibus hominibus qui à Mufis & Gratiis,quod aiunt; auerfi (unt, Delphini tribuite: qaandoqui dein velipfi Athenienfes Phocionem probum virum inhumatum proiecetunt : tum Olympiss, quafilium Iouis peperiffer,vt ipfa gleriabatur,& ille ptolitebatur;infepulta iacuit, Pompeius item Magnus cun. tot tantafque res preclaras geffiffe;ac fümmis victoriis parus , ter triumphallet , interfeGtoris fai pa- trem ferualfet; & in regnum reftituiffet; Aegyptii non modo interfecerunt, fed capite mulctarum ,.pro- X iectumad litus reliquerunt. d e | | - 4 Ee 4 Complüra 32 De Aquatlibus. ..:: Compluraanimalium nec placida;nec fera;fed mediz inter vtrunquenaturz fünt, vt in volucribus hirundines,apes:in mati,delphini;Plinius.Et alibi,Hominis amicum animal eft, obuiam nauigiis ve- nit,& alludit exultans.Delphini nauibusappropinquare gaudent: & nautis fonumaliquem fibilumve edentibus,diutius circa naueis immorantur.cumque ad naues accedunt , fonitus euidens ex fiftulis ea- rum,propter refpirationem. multo tempore fuppreffam auditur,Bellonius. Nomen Simonis omnes miro modoagnofcunt, maluntque itaappellari,( 442m delphoms, )Plinius. Hoc quidem ipfum non effe fa- bulam expertus fum,cum ad Antipolim vrbem Prouinciz Natbonenfis nauigarem, & Delphi num vel onginquo interuallo contenta voce Simonem appellarem,confeftim ad me propéacceflit, vt manibus Societe cu, A tingere potuiffem,Gillius. Delphini quidam quomodo nauigationis quorundam duces fucrint, in pifcatoribua. Philologia dicetur infra in Apollinis Delphinii mentione.Delphinos pifcationis alicubi focios effe, & 1e ' auxilium pifcatoribus ferte tanquam de induftria, (inquit Bellonius ) verifimile quidem videri poteft: ego vero fortuitó id euenire dixerim, qui diuerfis in locis & portubus maris hec obferuaui : & cuma- tnico quodam meo homine induftrio fzpe in diuerfis infulis Illyriz aut Grzcie magna cum voluptate Ípectaui delphinos,qui modogregatim:modo bini, mas & feemina coniugati ( que eniminuicem fe- pàtantur)venantes , poftquam minores piíces ex diuerfis partibus maris , vbiliberius vagabantur,in anguftiam aliquam,autlocum minus profundum complures compuli(fent;impetu randem in eos graf- fari, & obuiis quibusque promiícué pafci. Quod fiin confer&tos celerinorum aut (ardinarum greges inciderint,immodica helluatione;capita tantum expetentes, reliquo corpore negle&o , detrimentum ingens populandoafferant.Itaque magnus fzpe confectorum pifcium numerus in zquore fluitat.Sunt qui irruentis delphini impetu confternati perplexique in aerem quantum poffuüntexiliant, vnde tam 2o denfo agmine in mare relabuntur, vt pluuiam reprzíentent. ltaque partim ab auibus laris & aliis,qui "türmatim delphinos fequuntur, deuorantur inaere;partim in mari à delphinis. Partim etiam , fi pifca- tores adfiat;vel manibus vel retibus capiuntur.Sic delphiai venantur mane, vtientaculum fibi parent, fic in meridie vt prandeant,fic vefperi vt caenent,totosferédies venando occupati, Quamobrem non temeréà pifcatoribusamantur,quoniam pifces vndequaque in retiaipforum co mpellunt.pro quo be- neficio hanc gratiam eis rependunt piícatores , quod nunquam eos offendunt:& retibus etiam inclu- fos,liberant:in Gracia videlicet; & iis in locis, vbi delphinis vefci religio eft, Hzc Bellonius.Euboico- tum hominum fermone huc narratio quzdam perlata eft: illorum piícatores pariter zqualiterq; cum delphinis pifceis quosceperint, communicare audio: ad huiu(modi pifcatum tempeftatum quietem opus effe.id quod fi acciderit; tum de prora laternas qua(dam pifcatores fufpendunt. que etíi intrafei- 5g gnem habeant fic tamen lucem cvran(mittunt, vrignis quidem obtegatur,lumen vero transluceat, pi. fcibus fplendortimorem facit; & moleftiam affert, quare in(idiarum ignoratione obftupefcétes quid fi- bi velit quod videntappropinquareaggrediuntur,caufam tanti fui timorís cognofcere ftadentes, Cu- ius rei confideratione perterriti, autad faxum quoddam ftant frequentes cum tremore & metu , aut ad littus impulüexiliunt,fic obftupefacti , vt de coelo ta&i effe videantur, f:cileque iam fit tridente per- cutere.Delphini cum ignemápifcatoribus incendianimaduertunt , feipíos (racimad fübfidium iis fe- rendum comparant. Et illi quidem fenfim & pedetentim remigant : ii ver5 formidine exterrentesim- pelluntpifces,eorumque effugia reprimunt,ne elabi queant. 1i igitur & ex delphinorum natatu,& pi- Ícatorum remigatione vndique in anguftias compulfi, quod fentiunt fibi nullum ex tantis angulftiis ex- itum patere;idcirco ftant & manent: vnde efficitur, vt eorum magnus numerus capiatur. At cum del. 49 phini velut repetentes communis laboris remunerationem, fibi debitam ex illa S ege , eO proce- dunt. Quibus przdz auxiliatoribus fi cum fide & grato animo pifcatores zquabilitatem diftribuant, perfuafum his habetur,qui in re maritima verfantur,rurfus ad pifcandum , etiamfi min usinuitentur, adiutores fore:fin autem pifcatores predam cum his communicare omiferint,hofteis experientur,quos antéamicos habuerant, Hzc omnia Gillius ex Oppiani Halieuticorum quinto. e hrs Tope In marino etiam genere plurima de delphinis narrantur indicia morum placidorum ac mitium. a- rcl: mores quoque in pueros, & affe&us libidinis, cum circa Tarentum, & Cariam,tum etiam locis aliis re- ferunt, Ariftot.Hiftoriz de manfuüetudine delphinorum à Grzcis veluti plané recentes hodieq; pa(fim iemorantur;Petrus Bellonius.ouozoaddía corum multis exemplis exprimitur. Amor boini- 7T. DELPHINORVM ÍN HOMINES, PRASERTIM PYE- jo vossdttwofis bnflorsa aliquot ordine Ieterarum expefita. T et 4 A. Je y T | Iu Alexandria vrbe Prolémi£ó-fecunidoregnante Delphinum amore fimili ( in puerum quendam) flagratleaudio,quo alter Iaferferá yuetü profecutus eft, Aelianus. Delafenfe puero inferius leges, . AMxPHILOcHIde pástik ddp hiil eadem narrant,quz de Árione circunferuntur,Plinius, ARIONIS LESBII EX OPPIDO ME- abymra, bifloria. | A &10uIshiftoriati,ficatab Herodoto de(cripta eft,R ondeletiusrecitauit,nobishicquzprzterea , apud aliosauthores obferuauimus,;adiicientur.Ex Herodoto repetiit etiam Gellius lib;r6.c.19. Quan- 6o. to delphinis in ftudio mufica fit,ex Arione Methymnzo Aegyptii( Corinthii,Herodotus) & Lesbii te- ftantur, Aelianus 2.6.Idem lib.12.de animal.cap.6.quantopere(inquit)delphiniquae3o & Qiaauno: fint, hoc eftcantu & tibiis delectentur , Arionis hiftoria nobisteftimonium fuerit: quam & ftatua eius in "Tenaro,& fubfcri ptum epigramma re przfentant ; hoc videlicet diftichon : A Sowaro qupuzi oy A'eAoyaKuuAQYQ- Viov y — Ex XausAS zeAaeysc cor 0c uos T00€. & pelago ersaum epdriona Cyclonenatam - Delphinus vetlor,dits ducibus, Sieulo. Czxterum hymnus quofe Arion gratum Neptuno declarare;& fimul delphinorumin muficam ftudium ceftari voluit, tanq & illismercedem pro feferuato & fu perftite exoluens abeo conditus eiuímodi eft: Y dugs Jeidy muvns y Xoveosgiaaye HóeenDov T auno, a eysvjAovazuan (alias Zysujuy Nam s ) Bee y»cio: ABE ax e" | 423 * " ; ] L: e d: . A H , , . De Delphine. Lib. IV. 333 d Xopóuaum xU ages qoua mSo» (7 igéyon Jijapeoers 2 iid aW aA Nd juo :Eecuci (Zegai 7) Decay eyec, Q'. "Ww £001 €XV AOrREG QiAOU Di SeA ive, E VOLO, Setups XO Nteu 13v 9x a4, A'G yelvas? A's Q: telzn, 0j p ic IlAoT. e» yai dori Touvosg Law aixmy &mpéUrorre UAa C udo XixeAc Gy mvro y Kuaeiervavrec , xogéCovrec Aca x PHI e a Tüpvorres ais pov, rer dl E ( Parte d, awiAtt ut ) Serb ewm da U'Aa Quediz viale eic Seytes BE Ovjor Alves Hla. Qus nos ita reddidimus Latine: Neptune Deum maximé; Qui rex maris profundi Triden. te clarus aureo Complecteris vndique terram:Te branchiis & pinnis Infigne pifcium genus Mutz co. lunt natantes.Prz cateris te pandi Circumnatant delphines Canes marini, & errant tuxta,leuesque fa- liunt: Quandoque & inftariaculi Vibrant [eiplos eminus Pernicitate mira, Ceruice rigidiredia. Ob. , le&athoíce Mufica, Amant eos Nereides Suum pecus puelle, Quas Amphitrite peperit, Vos me va« Io gantemBiculo In zquore,ad Tznarium Litus tuliftis equitem, Vectumque dorfis veftris, Vefter cho« rus me placidi Non peruium mortalibus Long? falumlateque Sulcans natando eduxit: In quod viri me naute Deiecerant à naui Cutua,marina;perfidi. Eandem hiftoriam Gorgias apud Plutarchum in Conuiuio feptem fapientutm prolixà ac eleganter perfequitur, euarians nonnihil ab Herodoto,;cuma lias,turn quód delphinos plures fuiffe ait; qui alternis onus vehendi Arionis fübeuntes , comitantibus aliis,przeuntibus item & fequentibus aliis,ad Tzriarum tandem ipfum expofuerint, &c. Interaliaad 'TTznarum donaria & Arion eft cithara dus zneus,fupra delphinum;Paufanias in Laconicis,1n Helico- necumaliaquzdam dedicata funt;tum Arion Delphino S KLARE in Baoticis. Io. Tzetzesin Va- riis .17.eadem hiftoria ex Herodoto & Oppiano recitata : Sicilli ( inquit) hiftoriam veluti veriffimam referunt: Allegoricéautem fic fe habet: V bi periclitans cecinit orthium carmen,Phonices,viri piratz, 29 naui delphino infignita, ( vii eA QionósQo ) eum miferati in Tznarum euexerunt. Meminit & Plinius, veroque fimilem hiftoriam effe putat,ex eo quodalia multa miriin homines amoris delphiaorum ar- gumenta celebrentur.De nomo fiue carmine orthio,quod Arion decantauit,lege Czlium Rhod. lib.9, cap.8. Tanaron (inquit Solinus ) eft promontoriuta aduer(um Africz,in quofanum eft Methymnzai Arionis,quem delphineeo aduectum imago teftis cfl zrea;ad effigiem cafus & veri operis exprefla.pre- tereatempus fignatum.olympiade enim vndetrigefima, quain certamine Siculo idé Arion vi&or fcri - bitur,idipfum geftum probatur. Eft & Arien equus in fabulis , natus ex concubitu Neptuniinequum. mutati cum Cerere in equam mutata; &c.Czlius Rhod. Alciati emblema de Arione leges infra inter i- cones. Aliqui dicuntlyram cocleftem fuiffe fy dus Arionis citharoedi omnium primi. Sunt qui delphiná Arionis in mari feruatorem,in fiderarelatum fcribant.S trabolib.i;. Herodotum de Arioneper delphi- 3o num feruato fabulari fcribit. , ByNz eadem quzLeucothea.hzc perfequentem Áthamantem fugiens , cum filio Palzmone inci- ditin mare:& circa Corinthum à delphinoexpofitaeft;zeyv3s,&c. Varinus in B yne. Vide etiam infra inMelicerte. — Jlsdab rev a C. r Ix cAMPANrAdelphinem puer fragmentis panis primo allexit;&c. Vide infra. À p referendam gratiam delphini hominibus iuftiores funt,cum tamen lege Perfarum(quamlaudi- bustollit Xenophon)minime teneantur. Ceeranus fic nuncupatus,natione Parius , à pifcatoribus del- phinos ad Byzantium captosargento redemit, & liberos dimifit:ex ea libertatis largitione hanc colle - 40 gitgratiam,vt naue actuaria quinquaginta remorum((icut in (ermonem hominum venit ) Milefiis ve- &oribus(quinquaginta;Plutarchus:piratas ceteros fuiffe fcribens ) plena;in qua & ipfe vehebazur, in freto Parii maris funditus euería,& vectoribus naufragio perditis;illum ipfum delphini ex hocpericu- loferuarint , eiquead parem gratiam cum beneficio quod prioresabipío nine dad ; perfoluendam fatisfecezint:quod quidem ipfum,promontorium nomine Ceranium, quoipíum expoíuerunt,vbi &z Ípeluncain faxo vifitur, (iyxta Zacynthi Ífpecum, Plutarchus) facile oftendit. I taque poftea C aeranuns mortuum fecundum mare illud cognatione ei proximi fepulturaaffecerunt: quod quidem ipfum ,vt . delphini fenferunt, frequentes.tanquam ad iulta funeri perfoluenda adlittus comuenerant : & quoad | pyraarderet;tandiu ficut amicis fidi amici permanferunt: Deinde reftincto rogo diícefferunt,Nonitem certe homines,fed potius viuos colunt, & eos quidem diuitiis diffluentes & opibus. Contrà verb ab iis j defun&is,velaliquo infortunio preffis,fetotosauertunt , vtne gratiam pro beneficiis, quibus ab eis, » dum viuerent;affe&ti fuerunt; perfoluant, Aelianus de animal.8 3: Eandem hiftoriam Plutarchus refere inlibro, Vtraanimalium,&c.& Athenzus lib.r;, | ! b. . EN A1 v M Áeolium aiunt cumDhinei filiam quam ameuerat , Amphitrites oraculo monitz prefice in mare mortuamabieciífent;eodem loci defilii(fe , & hinc à delphinis Lesbum incolumem deportarü, Lesbius Myrtilus author eft;Plutarchus inlibro Vtra animalium, &c.interprere Grynzo, Eandem ve- 10 hiftoriam in Conuiuio feptem fapientum paulo aliter refert. H. - t] -HrnRu:1as puerinIafloinuectus delphino.vide mox in. Hzstopiàiatronibus interempti cadauer cumin mare iniiceretur, Pepeiboeuà rex fuíciblens ad Rhium & Molycriami exportauit, vt pluribus traditin Conuiuio feptem fapientum Plutarchus. ' Iu Africano mox ( diverat proxime de infigni dllein Campania d.a Mugufli tempere ) litore apud Hipponem Diarrhyton delphinab Hipponenfibus paftus tra&tandum fe prebuit, impofitos quoq; frequenter ge- ftauit. Nec populi tantum manibus acta res eft. Ná & proconful Afric Flauianus ipfeeü contigit, vn- guentis etiam delibuit.qui odoris nouitate obfopitus , aliquantifper pro exanimi tactatus ( Freie 1595 vtlegis — 34 :DeAquatlibus.. .: vtlegit Hermolaus)eft,multisque menfibus deíciuitàfolitaconuerfatione, Eandem hiftoriam Plinii. Hippones( oppida)duo funt;ínquit Hermolaus, Regius & Diarrhytus. Dehoc autem delphino Hip- ponenfi;non Solinus modó; fed Cacilius T Plinius fcribitad Cannium Ruffum: vbi vnguentum - 1d nonàFlauiano proconfulejfed ab O&tauio Auito proconfulis legato fuperfufüm tradit. no * DE PVERIS DVOBVS IASENSIBVS. - Antehac( Zinteinfignesillos , in Campania alterum d. Auguititempore, alterum in edfrico litore ) fimilia de pueroinlaffo vrbe memorantur,Cuius amore fpe&atus longotempote dum abeütemin littus auid? fe- quitur;in harenam inue&tus expirauit.Puerüm Alexander Magnus Babylone Neptuni facerdotio prz- iHepfide-.— fecityasmorem illum numinis propicii fuiffe interpretatus. Ineadem vrbe laffo t Egefidemus fcribit & 1e mus. alium paerum Hermiam nomine,fimiliter maria perequitantem,cur repentinz procellz flu&ibus ex -.. animatus effzt;relatum:delphinumque caufam leti fatentem non reuérfum in maria, atquein ficco ex-- píraffe.Hoc idem & Naupadti accidifle Theophraftus tradit. Nec modus exemplotum. Eadem Amphi- lochi & Tarentini de pueris delphinisque narrant Plinius.Apud Affum vrbem Babylonie puerum del- hinusadamauit. quem dum poft affueta colludiarecedentem impatientius fequitur, arenis inuectus - Diane racc fimiliter vtPlinius,)Solinus. Ad'afuüm vrbem (inquit Aelianus de animalib:lib.6.cap.t5.) - Delphiniamoresiamdudum decantati ergaformofum puerum , non fine mea commemoratione, & li- terarum memoria mihi relinquendi videntur : Itaque cum Iafium gymnafium, vbi pubes Iafia exerceri folita effet; mari adiaceret, vnde pueri, qui nondum ex ephebis exceffiffent , poft exercitationesin cur- xicuload mare peruenientes,antiquo more auarentur;ex ifs natantibusad vnumaliquem forma pul- 19 chritudine pteitantem Delphinus quem ardentiffime amaret;proximé profectus;primo exterruit pue- rum:poft vero confüetudine vterq; in alterius amorem feinfinuans, beneuolentia coniuncti fuerunt: atque inter fe firmam amicitiam fecerunt: ac lam inuicem ludere ceperunt , modoadnantesinter Íe- certabahitmodó puer tanquam pullüm equifo, ficin Delphinum fubnatantem aícendens & audacius" exültans,in amáfio edebat: quod quidem facinus fummam Iafenfium & hofpitum admirationem ha- bebat.Enimuero Delphinus puerum amores ac delicias fuas vehens longiffimé in mari procedebat, at- que adeó tam longé,quam puero infidenti placeret;progrediebatur:Deinde exaltoreuertens, eundem illumlitori reddebat;atque mutua dimiffione vterque ab altero,hic quidem in maris altitudinem, ille vers domum fuam difcedebat, Iam porró ad tempus cum gymuafia dimittebantur , ad excipiendum ' puerum Delphinus prato erat:Puerautem cum ex amafi expectatione , & eius collu&ione volüptate jo afficiebatur,tum fupra humanam conditionem formofus circumípiciebatur; qui fané non modo ho- * minibus, fed beluis quoque ratione carentibus formofiilimus,& fi non certé diu, videretur : fiquidem fàto quodam füccubuit. Nimium enim exercitatus & fellus aliquando puer, cumtoto ventrein vecto- rm fuum delphinumtemete fe inieciffet;non animaduertensaculeatam Ípinam dori erectam effe ; at- que horrentem;acuminibus eius vmbilicum fibi exulcerauit. exeoque factum eft, vt & venz quzdam abrumiperentur,& permultus fanguis effluerezibique puerextremum (piritum effu nderet. Id delphi- nus partim ex pondere fentiens:non enim iam vt confueuerat tam leuis & expeditus infidebat, nempe cui fpiritibus fefe nonfableuaret:partim fanguine imbutum mate cernens , id quod reserat vtintel- | lexit; amoribus fuis fuperftes viuere noluit. Quamobrem multo robore; quemadmodum Rhodiana- ' uis (plenis velis propalja, fic fimul cum defuncto in litus fe eiecit: amboque; hic iam mortuus , illeanimi 45 defe&ioneexpirans humi ftrati iacuerunt. lafenfes ciues vtillorum vehementem amorem cum hono- ris gloria compenfarent,fepulchri monumentum commune amborum, & formofi pueri, & delphinia- miatoris,conftituerunt:& ftatuam qua forma eximia puerum 1n delphini dorf: o fedentem haberet; ex« citarunt:atque ctiam nümifimata exargento atque zre fecerunt;& eorumimaginibus fignauerunt;Ha- &enus Aelianus.Ex Aeliano repetiuit etiam Io.Tzetzes Chiliade 3.cap.117. Eandem hiftoriam Plutar- 'chusinlibro Vtra animalium, &c.refert.& poft reliqua: Sedenim(inquit ) oborta iam aliquandotem- peftacenymboque & grandine validis incumbentibus, delapfits puer fub vndis extinctus eft. delphi- nus re animaduería & cadauer quocunque iactaretur fecutus ,' in continentem impete fe tandem vna eiecit,necante diuulfus eft quam in ficco expiraffet. Monumentum calamitatis eius Iafenfium mone- ' tx etiamnum infculptum,puer delphinum inequitanseft. Duris authoreftà delphino in Iafo amatum , puerum;ac per mare ve&um,Dionyfium(Maffarius Ícribit Poterum)nomine,tempore Alexandri Ma- e. gnijà quo etiam acce rfitus fuerit:de morte veró eius non merninit. Quódad Iafum vrbem multum va- riant Ícriptores,in quibufdam Plinii codicibus Talyfus legitur 2S fedlegendum laffus ( inquit Hermo-- laus)cum ex vetuflis codicibus;tum ex Opplano Aelianoque;hocipfum de Iaffio delphine paucis im- mutatistradentibus.fed & Solino,qui tamen Babyloniz putáuit vrbem Iaffum, falso. ipfePlinium'&c Strabonem fecutus in Caria ea ftatuo,Hac ille. Noftra Solini zditio Affümhabet, duabusfyllabis. Ad: "Gram Cariz eft Iaffus infula continenti adiacens, fterilis,fed pifcofa,Strabolib.r4. Sed Tafum per f.fim- plexauthores Grzci,in quos incidi,plerique habent:poeta forté aliquis carminis gratia geminarit.Me- avreuxpacm aov ex rac aou3a, D uris apud Athenzum. In noftris Aeliani codicibus rzeg- proparoxyto- num legitur:vnde ciues Iafenfes,l'azcic, dicuntur, eidem & Plutarcho. Stephano grammaticoregio lae- ci: oxytonum cum f.duplici infulaeft Cariz. Iafos veró proparoxy conum,f fimplici ; ciuitas Pelopon-.69. nefi.1 aco» A:j2c,id eft Peloponnefus,di&ta eftab Iafo rege,filio Phoronei & l':«: meminit Euftathius 'ex Strabone,& inde Iafides denominari fcribit.Iafenfium reipublicz mentio eftapud Heraclidem. | | ., Lzsz11 fiueMethymnzi Arionis hiftoriam recitauimus fuprà.eam Oppianus guoque defcribit li- bro quinto Halieuticorum.Keu Jj me Ate Gai qphvea Qavrey G oov auk E'xAvsv Gc. deinde alias quoque hi- ft-riasaddit; Libyci cuiufdam pueri, & alterius Aeolii delphinis amatorum. Ioannes Tzetzes Chiliade 3.Cap.1117.amemoria aurfeftinatione lapfus,Lesbium puerum ex Cppiano nominat,quem Acolium di- cere debuerat:de quo fcribemus moxin p.litera.habitauit enim Po:dofclenen. * Jui De Delphino Lib. 1 V. E Ex Lis c vM quendarh püerum,qui pecora adlitus i Africa pafcebat; del hiniamores Ó Dianus écdeià inlocó liie cátiminibus celebrát id | P race pPtanu Ka ztv Tic Aiou(Q- Xov z290v oL OtY ax Sas TÉ 7 ré mo tva loxosipro Us aul lon di » M * n | K AES 1» 25 ' X ES AsA Qi c sz) 9 s9ves mue ict) X€AaDeyi Tegnep] D» ave y Node ralem a sg; MicyaSa ev Tov 7 Aéréy EvAOncovs T al Quod. H I vaa Delphinus qui puerum perL ve Rim vaulacumPuteolos in ladum ferve folebat ; z&ox in P. metüóz tábitur. adi "won "M Iu o Athamantis mariti iracundiam fugiens,in mare feipfam;& pueruim(filium Melicettén)de fupé Molurideabiecit: M Etics RT autem puero; quem delphinusin Corinthiorüm Ifthmumdeportaz í o uit,quemque mutatonomine Pálemonem appellant; honores cum aliifüntoblati , tum Ifthimia quo que in eius laudem quotannis celebrant;Paufanías in Atticis.Item in Corinthiacis, In Ifthmo templi ( Neptuni eft;)vbi & alia quedam fimulacra fpectantur:& puer Palgmon delphino infiftit, qui ipfi quo: que ex eboreautque auro fünteffi&ti.Et rurfüs,In via qua rectaad Lechzum dedücit; fiimulacrüm Nez tunieft& Leucothez,& fuper delphinnm Pala monis; Vide etiam füperius in Byneyex Varinos & inz ains iniconibus. e ovre N. ] o Me D er NavPacrtidemacciditcirca delphini ini puerum amorem; quod in fafo. Vide fuprà in Tafenfibus pueris.Sub Cafaribus in Puteolano mari , & aliquot fzculisarteapud Nau pa&um , vt'Theophraftu$ tradidit;amatores flagrantiffimi delphinorum quidam cogniti cómpertique funt; Gellius 7.8; x» Parvo delphinoinfitens.vide füprain Melicerté; MS | nw uM. 3 Tarentini Delphis confecrarunt quafdam de barbaris Peücetiisdeciinas. interaliàfüntetiàm Cà- lynthi opera, ftatuz cum peditum;tum equitum.Rex item Iapygam Opis, qui fociis Peucetiis venerat fitppetias;ita eft effi &us;ac fi inacie cecidiffet.Imminet Iacentiei heros Taras QXPRALARTEVS(ta: Kiw3 G«,vt Strabo e$ £ufLatbuns ferebuntzis T arentum celozsars duxit) Lacedeinonius,& uon proculàPhalàn- thodelphinus. Priufquam enim in Italiam appulit, facto in mati Criffieo(alias Crifzo ) naufragio ; ij terramaiunt exportatum Phalanthum à delphino,Paufàanias in Phocicis. ^ Leonidesautem Byzantiusin vrbePr EReosELENO nuncupata, fe cum Acolida nauigando praters ueheretur;delphinumin illius portu vrbis habitantem; ciuibus huius tanquam hofpitibus fuis vtenz j 9 tem vidiífe confirmat.Idemque affert hunc del phinum de mani aniculz cuiufpiam , eiu(quemaritie- ducari folitum fuiffe, plenosque inuitamentis cibosilliab eifdem [uppéditatos: neq; tamen » puer cur eis effet infans pariter alendus,illum alere deftiti(fe,fed ambos educafle:ex quoconui&u delphinus puse erquemutuum inter feamorem conciliarunt. Delphinus vrbem, quam dizi, veluti patriam fiam fla- granti fjudio amplexabatur;portumq; tanquam domum fuam amánter incolebat: & fuis nucitiis gras tiam educationis fic perfoluebat, vt cum etate grandis factus effet; deque manu educantium cib um caz pere non haberet neceffe;iárn longius progrediens ,' ex redis quas capiebat pattim fibiad prandium SFR MA Sn fuis educatoribusadíerret : quod illi cum fcirent, hoc ceu vectigal libentitlimeexpes &abant.nomen quoque fimiliter delphino vt pueroimpofüerant. Puerexilla viuendi cum delphino 4, confuetudine hanc collegerat fiduciam, vt ex crepidinejlocisque é mari eminentibus illum auderet aps pellare;facileque ad fe leni appellatione euocaret. Ac fiue ille curialicu lus nauis remigatione conten-: deret, fiue cum aliis gregatim errantibus luderet , & variisin quosuis affültibus geftiret, fiue inulta fa: me preffus venareturjad puerum tamen tanta celeritate redibat, vt vehementi im petu more nauis ple niflunis velis impulfz ferretur,atque ad fuos amores appropinquans luderet,& adüliret ; nunc circuni illum adnans.nunc illum ipfum velut prouocans , ad certamen fecum aámafium fium alliciebat, Et quod inagis mireris, vt honore ei cederet;feque vinci in gratiam ipfius fimularet, fubmittere fe illi naz tandoaliquando vifuseft. Hzc fuo tempore celebrata, inquit Leonides,tim pere gtinisadmirationi inter caetera vrbis fpectacula,tum puero fimul cum parentibus lucro fuiffe, Aelianus deanimalib.lib; 2.cap.ó6.Eandem hiloriam defcribere videtur Oppianus Halieuticorum quintó ; quz fue fecalo con- tigerit.Puerum eniminfulz Aeolidis,cuius nomennon dicit. fuiffeait;à pueritiacum delphinoparuuz $9? loeducatum, & mutuuminter eosamorematque familiarem vna cum &tate iricreuiffe: ita vt del phin per omnia fe illi przberet;colluderet, vocanti ocyffimé adeífet , ac dorfo füfceprum quoquo velletgec - ftaret:necipfumtantum,fed alium etiam quecunque ab eo fuícipi imperaffet; Mortuo tandem ados lefcente;non amplius vfquatm apparuiffe delphinum xcreditumque ipíum etiam illiiis queiti tàntoperé adamaffetfata fecutum. Caterüm apud Aelianum vitiatum eile infuli nomeri püto 5 necPlerofelénos legendum;fed Porofelenos.riojior:A'z^; (inquit Stephanüs Jinfula eftiuxta Lesbüii ; cüri vrbe eiufderr nominis.ciuis Pordofelenites. aliqui vt ciuilius agen ( vel vt prolationis alpetitatei ( usps )j Pk. 46 De Aquatilibus. De Delphino duce eotum , quibus Sen AP1Dp:s & Dionyfii reuehendi negotium datum fuerat à PtolemzoSotere,dicetur infra ex Plutarchoin Propriis. i c TAnrNTINIeademdepueris delphinisquenarrant, quz Tafenfes , Plinius, Iafenfium puerorum hiftoriz expofitz funt fuperius inr. 2e Tareiitinis videinfra inter icones. T Ex TAE ( wes T eo Into oppidi) ex delphiniamore ergaeleganti forma puerum,quantopere amatorio affe&ugenushocanimantis flagret;predicant, Aelianus deanimalib.z.6. Vlyffis parmaquod infigne delphinum habuerit, Stefichorus docet: qua veró maxime de canfa Za* cynthii memorantquemadmodum Critheusteítatur. Puerulus adhuc TEz EM ACH vs cümfortéin ; & mare quod iuxta vorticofum erat; per lubrica decidilfet , excipientibus delphinisab imoque reuchen- tibus,euafit.hinc fculpturam annulo, & vmboni fignum pater delphinum infcripit , gratia (ic animali relata,Plutarchus in libro Vtraanimalium;&c. | - | NM zvMquédam cum fluctibus exantmisiactaretur, delphini excepére:mox alteralteri alacri. tate miratradentesexpofuere R hium,vt iugulatum oftenderent,Plutarchus ibidem. EPiIGRAMM24Gracuminferam marinam,que hominis cadauer capillis aut ceruice apprehenfum ad litus tulit,& nimium reli&to miariinlitore periit; recitauiin Cetis diuerfis D. Brodzus de delphino interpretatur. | Ipía delphini humanitas grata diis effe videtur. Solus enim delphinushominem hoc quidcm fo!um nomine diligit quia fithomo,czterorum quz percontinentem degunt , vel nullum , vel quz manfue- 19 tiora funt tantum;canis,equus , elephas nutricatores modo & familiares colunt fuos. Hirundines du:a vinbra & opportu nitate neceflariapotiantur,commigrant cohabitantque nobis, per catera hominem velutbeftiam fugcre & auerf.rifolent, Delphinisautemlongé quam cateris fecus;illafümmis philos fophorumtantopere defiderata,fordibus omnibus;omni fraude carens amicitia, folis cum homine na; turaintercedit. Nam qui haud vllius vlla inre mortalis opus habentopera,benigni omnibus;omnibus amici,etiam opem tulere mulcis; Plutarchusin libro Vtraanirhalium;&c.: RELIQVA IN D. Delafciuia & lubusdelphinorum.& quomodo nauigiis alludant exultantes ; & de collufore d.1- jo phinoin harenam extra&o;fcripfimus fupra in C. Delphino lafciuior, prouerbialiter dicipoteft, Era- — ' ímo Rot.tefte. ! Vndigue dant (altus enuliague afperginevovants.— Emerguntqueitevum redeunique [ab aguovavur fies Inque cbors edunt [beciem,lo(cdtague iactant (er pavax etr at tarum patulis poave varib, flant, Ouidius de delphinis. Delphinorum fimilitudinem habent qui vocantur tur(ioncs: diftant veró trifti- tiaafpectus.abeftenimillalafciuia;Plinius. Delphinicantu mulcentur,Plinius. Extat Philippi cuiufdam catmen Grzcuminter Fpigrammata 1.4/0. d: lufcinia;qua boream fugiens quum per mare volaret, delphini dorto füfcepta ve&aque fit ; & illum nantem carminibus fuis dele&arit; vt vel hoc hiftorie Artonis idemfaciat. Quam vehementi Delphini mufice amoreteneantur, quamque admirabili ad vocis cantum ftndio concitentur, fermone 4e & 'iteris multorum longelateque peruagatum eft, Aelianus. Suprain Arionishiftorialeges delphinos — effe QiioBicwe) Qiawnxschoceft cantu & tibiis precipue dele&ari. Cantu delphines moueri , tcftisloca- pleseftPindarus,Celius.Toannes Aelmerus Anglus;eximiz eruditionis vir;narrauit mihi gregem dei- »hinorura ad büccinam fe erigentium;aliquando (ibi vifum in ora Anglis. Ve Naufragum(hominem, velaliter in mare delatum) fi delphini carnes vnquam guftarit, à delphinis; fi qui adfuetint;deuorari aiünt:fin minus, mortuum etiam ad littus euehi, Albertus. Perfuafio quedam vülgariseft(inquitBellónius)noninter Gracos folum, fed Italos quoque; praíertim Venetos nautas, fiquifquam coorta Pags aet nauiipforum inueniretur , qui aliquando occiditfet delphinum,o- mnes citcunquaque delphinos col'e&um iri,vt naui perniciem moliantur , in vltionem eius qui del- phirnum peremitfet.Itaque religiose eis lzdendis;aut etiamfi alius interemeritin cibo (ümendis , ab(ti- nent, Contrà verb; homines eorum generi innoxios ab ipfis amari putant, ideoque comitari eos naues, prfertiin in periculisà tempeftate, vc fi opus effet,naufragos feruarent. Abitalis delphinusnon com- editur,nec eum pilcarores venantur:in noftro autem mari Germaniz adiacenti delphini capiuntur, & comeduntür,& idco fugiunt homines, Albertus. en Delphinusfrater hominis dicitur: Ts moribus humams quodammodo affimilatur ,' Obfcurus, Delplini cüm homines effent;à Dionyfioin pifces rautati funt, vt fabulatur Oppianus. ov Mr VP 5e beu eiae Qu t pnm P'veru CLFTTT IT poen Qgórivsiàs x9) loy. , pedhüu ,Nunciam de intelligendiprudentia Delphini dicere,non alienum eft. Simul enim vt in retia Del. delptzorum, phinus incidit,ftatim primo quidem quieté & libere manetneque omnino fugere meminit:fed & epu- latur, & alios fecum captos depafcitur:& tanquam huic condictum effet conuiuium. ex iis exfacuratut. 69 Deinde cà fe exttahiatq;ad littus appropinquare intelligit, dentibus,lacerato reti, éleruiturelibera- — tur.Iam fi quando pifcatores pofteaquam captiui Delphini nares helofch cno iunco traiecerint: quo- dáobíequio atq; indulgétiaeü ex poteftateidcirco dimittant feruituteq; liberent, vt hac notionis nota inu(ta,fi iterum capiatur,apertiora det indicia;fe alias captum & feruatum fuiffe : is velut indicium & notam priftinz captiuitatis veritus,nó amplius ad fagenam appropinquat, Aelianus deanimalib.11.12, Et fimiliter Plutarchüsinlibro Vtraanimalium, &c.Irretitus delphinus (inquit, &c. vt. Aelianus.) v- - bi veróadlitus ventum eft, erofo perruptoqueretiauolat. quód fi fuga quidem euadere primum ca- - pto non datur;periculi tamenmihil eftiunco SHRPE circa collum infuto lignant;,dimittuntque rurfus: deprehenfüm poftea verberibus;futurz cicatricibus agnitum;caftigant. quod quidern perraro accidir. nam venia data;vitaque [emel reftituta, plerique omnes in pofterum cotinent Íeac ab iniuria faceflunt. : in 1 Prelagien- Io 30 4 O De Delphino: Lib. IV. 337 tes mortem fuam, in terram erumpunt; Oppianus, Eruptionis quidem eorumin terram cau(z. diuerfa efle polTunt,vt in c. retuli. t A captis Delphinis (inquit Gillius )tanti fletus gemitusq; fiunt; vt cum in naui, vbi permulti Del- Captisorgge- phini tenebantur;perno&tarem,mihi acerbiffimum dolorem inufferint: adeó eos animaduerti huma- "t nogemitu, & lamentatione,& magna lachrymarum vi fuam conditionem deplorare, vt ego huiu(mo- di pifcium mifericordia lachrymas tenere non potuerim: vt proximum, qué magis gemere fentiebam, dormiente pifcatorein mareabiecerim:malui enim edere pi(catorem, quam mihi ad pedes ftratum, quafi fupplicantem non fubleuare: fed nihil promoui hoc abiecto; reliqui alii magis magis; gemitum auxerunt: vt non obfcuris fignis mihi viderentur petere fimilemliberationem. Itaque totam noctem inacerbiffimoluctu verfatus fum. — ^ - r | Delphinus pediculopifcipabulicopiam füppeditat, Ariftot. Videin pediculo.Sunt& in pifcium Confer fro eb genere parafiti;vt pedunculus ( 09e? ) appellatus,quiexijs quz delphinus ceperit ( fsperf/nzs ner uon ef EAE sntercidentibus ) viGtitat. itaque ex eius preda, tanquam ex locupleti menfa refertus pinguefcit. Eo nimi- jj, " rim delphinus tantopere delectatur,vt cum ipfo libenter quz comprehenderit, communicet, £lianus de anim.9. 7. Hirci mariniin Cyrenaico & Sardoo mari cum delphinisoberrant, Volaterranusex ZE- liano. Manfuetadine,amore;celeritate;formaatq; robore,non in hoc tantum cetaceo;f[ed in omni ma-- rinogenere,reliqua facile (uperat delphinus, Vuottonus. Delphinus ( inquit Gilliusex Oppiano) in omnepropemodumpiícium genus dominatur:neque modo robore przftat;fed & forme pulchritu- dine & celeritate excellit: nam tanquam fagitta neruo expulfa, fic ad natandum velox eft. Etítmiliter atque volucribus aquila, terrenis leo imperat, & ferpentibus draco, in pifcium natione "hic domina- tur. neque enimad eum pifces appropinquare, neq; intueriaudent: quod (ané eum regem fuum rime- ant.Is cum cibum inquirit, multos pifcium greges turbat. eorundemque longam & latam fugam facit, omnesd; maris meatus timoreimplet: nimirum optimum quenq; diripit & pridatur. In media natura quedam communitasretru(a leoni eft, & affinitas cum delphino,( inquit ZBlianus deanim;5.17.) non ex eaparte folum c vterq; imperat,ille quid? terrenis beftijs ; hic vero aquatilibus:fed etiam quod fiue fenectute,fiue motbointirmisambobus fimia medetur;illi cerreftris,huic marina. Delphini s :35enov.sov 3X 9) pavriséG oy và ovo , indicat poeta, hoc verfu: 07s A[ Cao 9A WO me pexiire(G Le uec aooi. Deamiarum fiue troctarum pugna contra delphinos,ex A:liano & Oppiano leges fuprain Amiz hi- ftoria. Pompilum hoftili odio delphini perfequuntur: neq; hoc ipfüm tamenimpuné faciunt. cá enim hunc guftauerunt,difcruciantur & conuelluntur continuó: & quodfurore inílammati confiftere non queunt, idcirco in litoraexpelluntur,atq; luctu eiecti;à cornicibus marinis gauijsque exeduntur & cónficiuntur, Zlianus de anim, 15. 25. & Athenzuslibro 7. Pancratem authorem nominans. In mari circa Taprobanen permultas balznas delphinis infidiantes effe aiunt, ZEliinus interprete Gillio.noftri codices Graeci non delphinis,fed thunnis; habent: locus eftlibro 16. de anim.cap. 18. Apud Philen ta men legimus, delphinum & phalznam inimicos elfe T dias. Delphinum capere (vt canit Oppianus) nefas & impium eft:& quifquis ceperit (fua fponre occi- p derit; ) is vtpoteimpurus neq; ad deos accedere fupplex;neq; aram attingere pi? riteq; potelt: &fuos cass, 7. quoq; contübernales polluit. nec minus infeftus eftdijs,quàm homicidaaliquis. fenfusenim & inges phorum. nium hominis habent;,quare etiam amore profequuntur hominem. ( hocdeinde hiftorijs aliquot ap- probat;iam enumeratisin p. )Thraces tamen & qui circa Byzantium habitant,barbari & immanes.eos capereaudent. Tridentem fiue iaculum trifulcum parant,longiflimo funiannexum, pifcatores,& ma- tremalicubi cum geminis catulis oberrantem obferaant: eisq; adnauigant delphini (ine metu vllive fufpicione loco manent;donec alter ex catulis iaculo feriatur. perculfüm pifcatores non attrahunt, neq; enim poffent: fed funem laxant, & remipando celeriter [equuntur.donec ille tandem viribus ex- hauftus in fümmam effertur aquam. illum vbiq, mifera & moefta fequitur mater, nec v/quam deferic: alterum interim adhucincolumem;àfe propellere;& vt fuga fibi confulat hortari videtur. Saucio veró adeo adhzret,vt nullo modoabfterreri,ne ictibus quidem, aut diuelli ab eo queat:itaque (imu! cá filio capitur & occiditur, Hiec Oppianus. Eadem ex /Eliano retuli faprain p. vbi de amore hutus animantis infcetum mentio eft. Capiuntur attoniti fono;Plinius. Delphinorum captura taliseft: Cumenimpi- Ícatores repeatéalueis vniuer(um circundederint gregem delphinorum, indeobftrepentes in marc, efficiunt vt territi erumpant vniuerfi in littora, capianturq; tentato grauato$; capite, prz ftrepitus iu- fli nimietate. Ariftoteles. Retibus comprehen(ibreui tempore ftrangulantur, Idem, quando videli- cet refpirare eis integrum non eft, Caput retibus facilé ferunt; ( dwvrmodorefpmrare liceat , ) donecadlittus ventum fit. ibi enim reti mox lacerato euadunt;Philes.vide fuprain p. Ex delphinis fit delphineleum,id eft pifcium colla, Kiranides interprete Gerardo Cremonenfi. fed vetifimile eft cim adipem ex delphinis liquatum feruari ad varios vfus,quemadmodum & ex alijs cetis: tim exalijs eius partibus confici ichthyocolláremab oleo feu adipe diueríam,fit enim ea ex diuerfis pi- fcibus,vtin Antacei hiftoria fiipra docuimus.Pfyllo animali fi pi(cator vtiturad inefcando pifces, mul- tis pifcibus potietur.ligariautem debet in pelle delphini,Kiranides à Cum thynni circumretiti tenentur, Neptuno pifcatores votafaciunt,ne gladius pifcis,né ve delphi- nusincaptiuorum numero fit. hicenimad moliendas retibus infidias acerrimus, ijs perniciem attert; ac dentibus conficit. ille vero, fi tate fit confirmata, fpe lacerato reti;thynnorum gregi irretito ad fe exuendum ex laqueis facultatem dedit, Ailianus. Delphini inflatus ( satu: patizz ) verfus arckon, boream flare facit:ad meridiem cótra;auftrum : (imi- liter &c inalios ventos operatur,Kiranides. Cum delphiniin portüfe conijcitit, tépeftatem fignificari putant;Incertus. Nó alfentiorillis,qui delphinos falientes tépeftatem prafagire fcripferüt. Diligéter n. pluries & diuerfisin locis per mare obferuaui;delphinosnon minus fequi ventum;quam contraire: nec minusturbato mari, d tráquillo placidoq; apparere. fubinde enim per zquoris fumma fe oftendüt refpirationis caufa,qua vt femper,ita & ante & poft tempeftates indi gent;Bellonius.fedaliud eft appa- T'empeftatis prognofticum. xere;aliud ludere & lafciuire. Vide etiam Pierium Valerianum in Hieroglyphicis. Ff Denu- * v E m E" Np we. ec " - 4 à í 330 De Aquatilibus. E De nutrimento ex cetis & cetaceis in genere, Galeni verba & Rondeletij habes fuperius inhiftoria Delphini ex Rondeletio. Delphinus quam delicatus & precioíus exiftimetur apud Gallos circa Ocea- num,& quàm opiparé foleat apparari, & que gentes eo vefcantur; quz abftineant , Bellonius prolixe Ícribit operis Gallici de pifcibus libro 1. capitibus quarto,quinto, fexto, feptimo,octauo & nono. & xurfus de carne ipforum libro z.capite duodecimo & deinceps. In Britannia quidem hodie negligi,ne- quein cibo experi nifià pauperculis forte; audio.Ab Italis delphinus non comeditur,nec eum piícato- res venantur, innoftroautem mari Germanic adiacenti delphini capiuntur,& comeduntur ; & ideo fugiunt homines, Albertus. Cauendum eft ne pifces magni & dure pellis; vt delphinus;fturio & fimi» lescomzdantur recentes capti:fed tandiu HN referuetur,& maxime euifceratus,donec abíq; corru- ptione fubítantiz tenerefcat, Arnoldusinlibrode cóferuatione fanitatis.Sunt & vifcera quorundam, quia pinguia;grata: velut fturionum, balznarum,delphinorum . nam non folum fapore , fed & odore G quafi viole commendantur, Cardanus. Echinus marinus combultus alopeciam fanat cumadipevríno, vel delphini , aut porci, Kiranides, Dentes delphiniàcollo fufpenfi, emittentibus dentes ( pueris dentientibus ) profunt, Venterautem eius ficcus & tritus potus, Wien fanat. Iecur affum in cibotertianam & quartanam, & omnem typum nocturnum fumme fanat,Idem - ims M pg, Nominaquedam apud TUER COS dicatálecta funt, ( vt veteres grammatici fcribunt , ) hoceft duplicis terminatonis,vtin; oXxytona, 9, am , 3eA q.i , qua per ic etiam proferuntur: yerum terminatio in iv eis magis conuenit, quod vel obliqui cafus oftendunt;in quibus; feruetur.Sunt quiin his vocabulis v. in c. conuertiaiunt Dorum diale&tio , qua 4£jusc etiam & fimilia dicuntur, Euftathius . In O piani li- bris3eAq e aliquoties legere memini , 5:244 nunquam: quo modo & Pindarus, & Paufanias alijq; pro- fcrunt.apud Theocritum duntaxatXvadhr reperio. Latiné quidem delphis in recto fingulari vfitatum non eft,ted delphin;aut delphinus. Delphinum fimiles,qui per maria humida nando, &c. Vergilius ;. 4neid. vbi Seruius, Delphinum ( inquit) vel venitab eo quod eft delphin, delphinis: vel pro delphi- norum, à delphinus,delphini. Delphina Ouidius dixitin accufandi cafu fingulari. Acidi» mafculino aut feminino genere effertur,vt quidam in Lexicon rerulitauthorem non citat. ego,quod meminerim mafculinum femperlegi. vltima natura longa elt. Acc cióveosiv ézedy e uS, Oppianus. AeAqtvaz vc» xutag 7. Marinus fic di&us eft «^54 v 5tAqo, Varinus: quafi verbum quoddam fit «&q« quod equidem nuf- quam legiffe memini . ego delphinem potius di&um reor à nomine delphax, quod eft porcellus. eft e- nim porcus quidam marinus, & ficànoftris quoque nominatur,&c, Vide in4.Necà nomine 9d, quod vulua vel vterus eft, appellatos abfurdum vidcatur:quod foetum viuum hac parte contineant, vt quadrupedes viuiparz, & reliqua etiam cete. Obícurus quidam delphinum fratrem hominis dixit, propteringenium & mores,tanquam infinuans delphinum quafi a&àeA cv vOCitari. Delphinis roftrum eft fimum. quade caufanomen Simonis omnes miro modo agnofcunt, maluntque ita appellari, ( quana deiphtn: , ) Plinius.mihieoshoc nomenagnofcere videtur, non tanquam roftri fui figurz conueniens: fed quod & fibilum propter f. literarum. & fonumaltiffimum propter o. magnum exprimat : itavtíi quis magno clamore fenfim id modulateq; proferat, & procul exaudiant delphini, & non (ine volupta- tealiqua: fibiloenim gaudere eos dixerim,ficut & tibiarum aliorumg; inftrumentorum fono. Laíciuü Nerei fimum pecus.Liuius A giftho de delphinis, Delphinifcum Ariftoteles paruum vocat delphina, fic Panifcum & Satyrifcum dicimus, Czlius. Delphines,Aeolicé Beads , Hefychius.Delphini.canes quidam marini funt,ficut & canes caniculzg; pilces;nam & hi & illi ficin mari venantur,vt canes qua-- drupedes in terra. ASAQives art ^an óoe Ly Du D at yon QR AQ: y Philippus in epigrammate. ---- à ejvó mie tois xasKomcic aQ vi^g wvpyov, HomeruslIliad , «, Scholiaftes «2s. interpretatur vrinatorem , KuC;-- eria di; sorcuds , hore uev Bau cuta, dyovretyd y vivre Aie, &c.. Oppianus de delphino ab amijs infeftato.. Vide plurain Agnoa. & in Vrinatriceaue, Ey £raiec i50: pro delphino, in griphoSimonidis apud. A- thenzum. . Epitheta delphinià Textore obferuata hzc funt: Amafius, Arionis, Ceruleus, Blandus, Curuus, In- euruiceruicus, Lafciuiens, Pandus,Repandiroftrus, Vagus;, Venereus, Viridis. Pandos quidem & cur - uos delphines Ouidius dixit.Lafciuum Nereifimum pecus,Liuius giftho de delphinis.A4q5o: psza- x11€65 Homerus Iliad.d. A Aim Bes ive , Theocritus. IIoc bye ucparyei ox Aaxss , Philippusin epigram- inate, Qei£owy evt TS PTAYEY 9X AQUY.6G y CIAO Og^ Qivec , in hymno Arionis. Item in Halieuticis Oppia- ni, EvaAicy vyqrep : AA Qiot Boa Coi tX y Dwwó iy [Boii 96A Qivav t ASA Diva Aaa eiie 148906 &Aun t Lega, TgLyy iv ( aos iac V'artroeft a y'ytAac aou 06 , ) Ewoeryoas t TIoóz2A0: Zlubs aL Acte: 0 y Miniftri Iouis marifo-. nns ni; ideft Neptuni: & Acqicsz eo: ,nonà barbaiubáve : fed à maxillarum & dentium vi, Delbin inf. Delphinumtanquam regem marinorum animalium;in fuis infignibus Gallorum reges habent, ita gne Gallorum vt Íecundus ei poftlilialocus atcribuatur. quamobrem effigiem eius repreíentantin numis diuerfis ex £c. auro, argento,zre, picturisinignium, & vexillis. fed ea fal(a & monftro(a eft,ac minimé genuina, Bel. lonius: qui hac dere copiofius ícribit libro 1.( quem Gallicé de delphino &c. edidit, ) capitibus 2 8. & 29. Eceiuídem libricapite 27. Athenzusauthor Grecus ( mquat , ego nibil esu[mmodi apud e4:benaum reper: ) & Valturnus in commentario de rebus Britonum,fcribüt Cefarem principi delphinatus regionis del- phinum donalle, vt eo vteretur infigni, quod ad debellandos Gallos fuppetias ei culitfet;vnde in quan- ta cxiftimatione delphinus etiam olim fuerit conijcimus.Porro vt delphin regioni nomen fecit in Gal- lia,( Delphinatum vocant: ) ficfilio regis primogenito. nam hunc eciam Galli delphinum cognomi- nate folent, & delphino vtitnrinfigni. In numis pleriíq; & marmoribus antiquis, vbi delphini efigi- es fpectatur, curuaapparet: non g is veré curuus it; ( vide fuprà in B.) [cd quod delphinus cumin per- petuo feré motu & agili. ate fit, fiue per lafciuiam ludens & aliens,fiue pifces infequens venando,fiue nauigiacomitans; plerunque ralis apparet;przfertim cum capite prominente ( fepius autem emergit & effert caput necelfitate refpirationis aut etiam admiratione circumfpiciendiaudiendive aliquid, ) mox cozuríusin gurgitéfertur pronus ; vrinatori fe demergenti (imilis.ynde &zv6srigs eü O ppianus cognominat, Epitbeta. Delphini effi- qus CMYIA CHY fert folita - uj 1G HI 65 -— " | 1 ! b . ES DeDelphino. Lib IV. 330 cagnominat, & à»smiez apüd Homerum alij vrinatorem, alij delphinum interpretantur. Partimigi- tur hanc delphini vrinantis agilitatem & geftum,partim quia viuacior elegantiorque huiufmodi eius orma,quàm fimplex & recta; videbatur,curuum hoc animal pictores & ftatuarij expreflerunt: non te- mereautlibidine eig vt Bellonius putat;neq; ( vtidem) ecepto eorum vifu ob motus celeritatem, ficut tectum lignum fi precepsinobliquumtrudas ( curuum apparet.) nonenimappareretantum cur- uos;fed reuera incuruare corpus eos dixerim,cum faltualió ve impetu fe vibrant.nam cum pinnas ad natandum binas tantüm habeant, vi & contentione corporisneruorum ac mufculorum fefe quam ce- lerrimé promouent. Cum deorfum contendit delphinus,( inquit Rondeletius, ) caudam furfum mos uet; ( hoc naffiictirnato cor pare gon fit: )contrà,quum 1n fumma aqua fefe effert. Cum fameconcitadi fugi- qo €ntemin vadaima perfecuti pifcem diutius Ípiritum continuere, vt arcu dimi(fi( corpore nimurum fmi- liter incurtiato y vtita validius fefeeiaculentur ) ad refpirandum emicant; &c. Plinius. Delphinorum effigies curuas Bellonius duas exhibuit;alteram é numifmate fumptam, quam nosquoq; poluimus fnprà cuia ipfius deícriptione:alteramé marmore antiquo;quamrepetere nobis operzepreciumnó eft vifum, Emblemata Alciati in eum qui truculentiafüotum perierit: | UR id "Delpbinenainuum mein littera compalitafims, — Exempluminfidoquanta pericla mari. — Nam fi necproprits Neptunmiparcit alumnte , Qus tutos onines nauibus efaputer? Eiufdem aliud inauaros; vel quibus melior conditio ab extraneis offertur: "n Rt NS C 5 e e A 4 ; Puer! 1nfrden- "Delphini infidens vada caerula (alcat "Arion Hoco, auvesmtelcet y franat ej ora ferto 5 Uterdelpbonie Quam fit anavs bominis ymontaem mens dwa fevavim eff. Ouia, vir rapimur pifcibus eripimur , bum anf Hoc quideriIo. Oporinus REOR Mns doctiflimusquetypographus , fuos quos fabinde g»essifuem - plurimosoptimosQue excuditlibros,infignirefolet. In'Tenaro Arionisftatuaeft,& fimulacrum dele ^ ^ 29 phini, Higinus. - , "qu" Puerum delphinoinuectumnumisinfculpebat Afis, à", Pollüxlibrononotex quo Czlius etiarà Afis reddidit.ego pto Ancmallem l'aeg , vt de puero Iafenfi intelligatur: Zilianusenim & Plàtarchus fcribunt;ftatuam ab Iafenfibus excitatam quz forma eximia puerum in delphini dotfo fedentem haz. beret: & numifmata quoq; ex argento & zre,imaginibus eorum fignalfe, Scio Afidem terram ab Oui- dio libro 9. dici pro Afia: fed dehac Pollucis verba non accipio. vt nequederege vllo huius nominis, ficutnuper quidam putauit. Pierius Valerianustamen, Apud A fiaticos ( inquit) puerum delphinoin- fidentemfuifle in nummis tradit Strabo. Ego Strabonis hec verbahoctemporenon inuenio: interpres . quidemmultainepté tranftulit, quarerem in medio relinquo. Non temerefrenatus delphinus pictus 3o (inquit Pierius Valerianus ) incolumitatis indicium fuit:quod dubio proculob multos ab vndis eius opera feruatos factum opinamut. In Neptuni fiquidem templo,quodapud Ifthmon erat; vifebatur Pa- Izmon puer fuper delphine & auto et ebore confectus,quem Herodes Athenienfis dicauerat. Naai & Palemoninauté proincolumi nauigatione votafaciunt. idem enim & Melicerta& Portunus eft: cui, vtapud Virgilium habetur , Seruati votum foluunt in littore nautze,vt Glanco & Panopez. Huius Me- licerte corpusin Ifthmoàdelphino expofituminuenit Sifyphus. Videfüpràquoq;in p. Taras Hercue Tara, lis(filius ) delphinoinue&usinnumifmate Tarentinorum fuit, tefte Arftotele,qui numiíma «pud il- losnummum appellari fcribit, Pierius Valerianus, Alij Taram Neptuni filium faciunt, à quo Tarentü vrbsItaliz adidcut fit; que fimiliterà Grecis Tzoo; dicitur. Tarentini quondam(inquit Bellonius in libro Gallico ) numis fuis infculpferunt delphinum,ad memoriam Tarentis filij Neptuni,quem;( Ne» 4o ptunum ) ab aliis dijs in delphinum conuerfum fuiffe fingunt. quamobrem Tarentem delphino frzna- toinequitantem fecerunt. Tarentini eadem de pueris delphinisQ; narrant, que latenfes, Plinius. lidem Delphis Phalanthi Lacedemonij ftatuam dedicarunt, & non proculab eo delphinum:illum enim fa&o inmarinaufragio, à delphino exportatum aiunt; vt fuprain p. retuli. Delphinos reprafentatos vidi- mus innumisdiuerfis ; Augufti, Ruffi, Tiberij; Domitiani,& Vitellij: & preterea in Grecis quibut- dam;( vtconijcio;infcriptio enim nulla erat) qui multó melius exprefli funt: qualé hic exhibernus vná vtrinq; depictum: cuius margorotundus erat; non angulofus: & aufulebinz,vnavcrinq; Belionius. | Dao delphimiinonrut y dor[o repando y ex antiqui[ssmo num.feate arco . $o- Vidi etiam ( inquit Bellonius ) numos Claudij Cafatis;in quibus exprimitur Neptunus camtr idé- teinfidens pifci;delphino fimili: mihi tamen orcam potius reprafentare voluilfe Claudius videcut. is enim ( tefte Plinio ) in portu Oftiz orcam expügnauit,& fpe&tandam populo Rom; exhibuit : cuiu s ni» mirumtrei memoriam in numis fuis relinquere voluit. Illud Varronis monumentis proditum etinfti* | | tutum fuiffe veteribus, vt circa Liberum patrem delphini appingetentur, Calius Rhod. Quod delphi: 24:du, numBacchoadpingunt (inquit Pierius Valérianus ) neníolumad fabulam [pectat, ( qua emaruta ; Pf oà — X ndeni * N'epturnus . Ceras. Cispido . i 340 ^^v BDeAquatülbus Toyrrbesivcte d acchoin dely hine mutati finpentur . (ed étiam ad hiftoriam; quód vintimrmarina aqua mix» tum faciliusconferaatur,st Columellaíctibitíe ab agricola patrue didicife.& Dionyfius hac dec:ufà ad marefugiflefingitur. quod apud Athenum habemus.Circa forum Corinthi conftructus eft fons,& fuper eo Neptunus ereuscuius fub pedibus delphinusaquam emittit, Paufanias in Corinthiacis.Phi- galenfes in antro quodam Cererisfimulacrum confecrarunt, ctera mulieri pettimile, preter caput, quod cum coma erat equinüm; adnexis draconum & ferarum id genus itemiconibus , delphin manu fuftinebatur:columbe veró altera, Calius Rhod . Pierius Valerianus Veneris potius hoc fumulacrum failleco nijcit: Delphinum enim (inquit ) amoris &mulactum effz,tam ex hiftoria,quam ex tot Veneris fignisquibus id genus pifcis admouetur;alibi comprobauimus.Pictores morem, formofum adole- Ícentem pinguntfagittarium;igniferum;alatum t qui manu altera delphinum, alteraherbamteneat: jo alis eumaeri dominari indicantes:herba,terre:delphino, mari, &c.Io Tzetzes s.11,in Varijs.- Emblema Alciati de potentia amoris: | ! NLadus Amor adeo! vtrider yplacidumá, tiet ANec füctilas , necqua cornua f letlat habet. v y fed manuum fiorvti gertt , altera picem " Scetlicet vt terra ttiva det atoue mart, : Inuenio etiam ex delphini fimulacro amorem in fimpliciorem etatem fignificari quem puerilis e- tatis amafium non vno exploratum eft exemplo,vt non immeritó tot in nummis delphinum cernere fit abalato Cupidine frenatum. Et Veneris ftatuas plera(que vidimus,quibus adículptus eft Cupido, qui vel delphinoinfideat,velalio quoquo modo regat eum apprehenfum,Pierius Valerianus. Ita vero del- hinus ( inquitidem)maris regem fignificat, vt proaqua mariqy; ipfo paffim in nummis excudatur.Pre- Neptwnn it*- ipnéautem Sunij Neptunus (ub delphinis imagine colebatur. Neptunoveróaquarum domino nul- 2d rum . lononinfigno eiusadfculpebacur.(desnfra vs Delphsso fidere. ) Pulchetrimus.extat nummus, cuius in- fcriptioeít, NrRo CLAVDIVS CESAR AVG. GER. P, M. TRI P, IMP. PP, vbi Neptunum: ipfum videas in portu fedentem,id enim quietis indicium:dexteratemonem terra adprimentem, quod fignum nauigationis eftin portum foffilem:leua véró delphinum amplectentem,quod maris blanditias & tranquillitatem oftendit, &c. Atq; vthinc hieroglyphicum quo de agiturinterpretariaggrediamur, epigramma Grecum extat, cur Cupidinis fignum vna manu delphinum;altera flores contineat,in hunc modum interpretatione facta: me Qu 3t uar rl sro oortecte ovre et Dev Diva. uod cu (D TW 39 jAbV SoTaw 8/5) Sco ew Bogen E(t& innummo M. Agrippe 1.z. cos. rir. Neptuno reducifignums; c;cufum, in quo Neptu- nus zwa tridenti alte innititur.dextra veró delphinum exporrigit.In, Q. Nafidij nummo nauis eftcum ftella & velo pleno;ab alsera parte caput;tridente ab occipitio pofito:infra delphinuseft : infcriptio, Neptuni.quod tutam Q. Nafidij nauigattonem Neptuni beneficio peractam indicat; Hzcomnia Vale- rianus. In maxima dignatione operum é marmore Scopzartificis, Cn, Domitij delubrajin Circo. Fla- minio( funt; ) Neptunus ipfe, & Thetis,atque Achilles ; Nereides (upra delphinos & cete.& hippo- campos fedentes , Plinius. : Atheneus libro 1c. inter ceteros griphos, hunc etiam Simonidis refert: 39 - wE 1 p 3 t Mo£ovóus Tt "TWO tgi Q: " xe) rETAL05 IX, gus IlA5em» ngsczvT Xo py aU TO s zio, 3 vux Tod [] , Uu i . * 1 —- ' A e£atufluoi [BAcbatacier S yvU go. 0 wor XToG BouQcvov ovx £9eAovei mS lw £i 9eegiaovax « Hos verfiüs aiuntin Chalcide veteri cuidam donario infcriptos fuiffe.in quo hirci & delphini effigies fuerint. Alij in epitonio pfalterio hec animalia expreffa fuiffe aiunt: & &cvoivoy Bacchi miniftrum, di thyrambum interpretantur, Alij aliter,&c. In Olympicorum carcerum etnbolo;id eft roftro, delphis 49 ereus in canone crectus vifitut:&in medioaraque aquilam ex ere alis longé exten(is füftinet, .Eftauté — machina huiufmodi, vt ea commota delphinus in terram cadat; aquila veró furfum profiliat; Paufanias Delphin eii E y corta: Peruulgatum fignum illud eft, quód maturé agendum fignificat , (i delphinusanchore vel nizzc ora. V Iyffis infigne. Vlyffes in parma & annulo ( & enfe , Pierius Valerianus ) infigne delphinum habuit , in memoriam . In?Tfereel | 1/177 alligetur , ve]; vt veteresfecerunt, obuoluatur, vno contatioriem;altero celeritatem fignificante: quz imuliancta,inuicemd; temperata, maturitatem faciunt: & quod Horatius ait ; & properareloco& ceffare indicant. Suntqui hieroglyphici huius inuentum Augufto tribuant, quód & adagium & fignü huiuimodi folitus fit identidem repetere.Habetur eafpecies,qua delphinusanchorz fe circumuoluit, in Titi Vefpafiani nummis. Sedforté non difpliceat in huiufrnodi fignificatum trahere, quod in num- mo quodam zreoapud Mallxos infpexi Romz, bouem humana facie perfonatum,fupra quem delphi- nusimminet.per huncenim celeritatem, per bouem tarditatem intelligimus;quz illius animalis pro- ria eft. A&ionem veró ex humanafacie colligimus:quod hominum propriumin primis fitres gerere, |. Pierius Valerianus in Delphino.Etrurfüsin Anchora: Animaduertendum (inquit ) anchoram qug. — in nummo Titi habetur;extrema dentium in vomeris fpeciem dilatare : cuiufmodi figuram ^1dus no. fter imitatus eftinomnibus quosimpreffitlibris.alia vero forma efTe; dentibus quippe in acutum re- &o ductu mucronatis,quam in nummo veteri apud eruditifümumvirum Romulum Amaízum vidi- mus. Fac Valerianus,qui alterius etiam huius anchorz figuram in Hieroglyphicis fuis delineauit.Le- ge etiam fuperius de hocfienoin Rondeletij fcriptis. Emblema Alciati,cuiuslemma eft, Princeps fubditorumincolumitatem procuráns. - T aansf oitotits contarbaut.aquara fratres y T ummz[eros nazias anchora iatla zeuat « Hanc pius evga bomiete delphi compléélauv,mis —— T utis vt po[f fixer vlla vadis. 66 vam decet hac wesnores oeflave ve flonta veges , e/dAnchara qvod vati [e popislo e[fc frao ? w- i a Telemachi,quem puerum rari illapfurm delphini feruarunt, vtin p. retuli füpta ex Plutarcho. Ljcto- hron Vlyffem vocat 3:Aq véssuev Auro» : vbi Scholiaftes, Stefichorus ( inquit) & fimiliter Euphiorion, lyfiemin clypeo delphini typum habuifle cradunt , Hfacius Tzetzes & Varinus, Sed 3e&óoégruct dictü "Nlyffern à Lycophrone,etiam ea de caufa exiftimes,quód Philoftratus eum fubfimum fuiffedicit. del- ' phinienim fimo admodum roftro (unt, Hefiodus in (cito Herculis delphinos argenteos calatos fuitfe canit, qui pifces zneos perfequerentur, his verfibus:ilonc/e alui sipuuerov oui NE Qiirea Ti qi d torus Dp Gusavrec y Nw x opjotie IneA0 « Boiol d|, avec Quaitay res A 2yupsor 6A Qivee &Qoira Noms 19051 Tav VAJ0 recto Taeuuoy ix usc. "Deiphi- "e De Delphino:. Lib. IV. 341 Delphistem [ylais appingit , flatibus aprum, cc Vide infrà inter prouerbia. Delphininter fyderanumeratur apud Proclum de fphera.Nominatur & à Varrone libro ». dere ruft, Debhi» dw Arati interpres dslphinum Muficum ideo fignum dici fcribit, quia nouem fit ftellis infignitus , qui e ft . Mufarum numerus:fed ftellastamen ineo decem recenfentalij, Celius Rhod. Delphinus qua de caufa fitinteraftracollocatus , (inquit Higinus ) Eratofthenes ita cum czreris dicit: Neptunum quo tempo- Neptuni fatu te voluerit Amphitritem ducere vxorem,& illa cupiens conferuare virginitatem fugeretad Atlanta, s complures eam quzfitum dimififfe; in his &Delphina quendam nomine, qui peruagatus infulas, ali- uandoad virginem peruenit;eiq; perfuafic vt nuberet Neptuno,& ipfe nuptias eorum adminiftrauit: Vide bac de veetiam iura aliter exc. Oppiano , in b. circa miziapm y ubi de delphyats aeris agitev ) pro quo facto in- ter fidera delphini effigiem collocauit.Ec hoc amplius: qui Neptuno fimulachrafaciunt,delphinum ,.,,;, autinmanu;aut fub pede eius conftituere videmus,quod Neptuno gratiffimum efle arbitrantur. Agla- , 7 m ie ofthenes autem qui Naxica confcripfit, Tyrrhenos ait fuiffe quofdam nauicularios,qui puerum etiam ze/pbizes con- Liberum pattem receptum;vt Naxum cum fuis comitibus tranfuectum;redderent nutricib? nymphis, 4. Nauicularij fpe preda inducti,nauem auertere voluerunt: quod Liber fufpicatus , comites (uos iubet fymphoniam canere:quo fonitu inaudito Tyrrheni,cum víqueadeó deleétarétur, vc etiam in faltatio- nibus effent occupati;cupiditate faltandi (ein mare infcij proiecerunt, & ibi delphines funt facti:quo- - rum cogitationem cum Liber memoriz hominum tradere voluifet, vnius effigiem inter fidera collo- cauit. Alij autem dicunt hunceffe delphina,qui Ariona cithareedum ex Siculo mari Tenarum cranfue- Delphinus At: xit.& reliqua.nos in Arionis recenfenda hiftoria fatis prolixi fuimus in D. Idem Higinus capite 3. vbi WORTEN 20 eaquz deinceps dicturus eft proponit,paruum delphinem nominat, Et in coleftium corporum effor- matione:Delphin(inquit) nonlongéab Aquile figno figuratus,in curuatione caudg nouif/imz tangit sequinodialis circuli circumduc&tionem,&c. Stellarum eftomnino nouem. Aliqui dicunt lyram cocle- ftem fuiffe (idus Arionis citharoedi omnium primi. | à; AsAdie non modo maículinum eft pro delphino,fed etiam feemininum adie&tinum pro AcA Qux y Vt PAAR & in verfu: Aequis j3 Qno vod], Efeasrimiy apud Suidam. A«AQía: Bacoyos , in Delphide regione habitanti- Delphica .. j] bus, Varinus. | : ^ Delphis infiru Téc d|eA iiia puerto EAS » T9 lu icorrroy toa Dco , Ariftophanes in Equitibus, vbi Scholiaftes : Delphis zirum vas- (inquit) eftorganum nauticum: quod in altum attollere iubet poeta: nam & delphinorum füblimes seu . funt faltus. Aliter,Delphis, Ea omuia, rv vedi. a yxvouz ; hoc eftinftrumentum quodà nauibus fufpen- debatur;anchora quedam. Vel inftrumentum quoddam éferto plumbóve delphini fpeciefactum; gy $9 abantennis mali ( 3e d xsgada; ) in pugna nauali folebant in hoftium nauim, eius deprimende cauía, ^ immittere. ( Humfonodima[Jam 6 ferro aui plambo Gall bodie Salmonem vocant , Bylomms. )Infinuat hoc Phere- cratesin Agris fcribens : 03 e[13sa Qs ee UoAIGLES b SsApivoQpoo T x£500€ dokoper rider DO» onrrav pueritia 5 xam pav. Et Thucydides dixit 3«Aq»vodpópor alu) vela npo ( dde an verbam SE5noviros abundet ) sl iaprmu- ! yt yrsoxy eA Quo o Env . Nam libro feptimo verba eius hzc (unt : keit adiri c o sand x erta rov diva eu xor va Gwuxd uv 8eXQodpápor. Wopucvan &uinvor; Hacille, & fimiliter Suidas. De eodem Euftathius : &«t3eA- Qi Sévauluo (fogt& vawmagv vel vourzeu ) 021 ,id eft delphinumappellant(inftrumentum)à malo fufpen- fum,eferroaut plumbo,vt cataractz inftar / hoc eft é fublimi magnocumimpetu ) nauigijs piratarum . -. illideretur,authore Paufania.qui & alibi fic fcribit: Delphinume(le quod & xsxérz: nominetar, ma- 49 chinamentum ferreum;quod à naui fufpendatur in tépeftate,vt contra ventos firmetur. Ex Euftathio | ^ Narinus quoq; repetijt. Delphines,moles vel pondera quzdam;delphinorum forma, fufpenta,vt in pi- tatarum naues inijcerentur, Heíychius 1 "ura à Qu onov Ee Qs Veertue deor ii vue 9e Divo Qoo (B jj, Pollux.id eft, Super embolum ftat delphis,quando nauis fuerit delphinophoros;interprete Qaxlio R hod.INo(tris temporibus (inquitidem Calius ) celocium artius ( forté alu ) furre&tum roftrum recuruum , vulgus nauticum delphinaappel!at. Delphis fapraembolum, ereum inftrumentum eft, quo naues hoftium di- ripi poffunt, Calius Calcagninus. Oppianus Halieat. libro j.de anthiarum captura canens, lupum pi- (cem hamo transfigiait, fi viuus habeatar:fin minus, plumbum quod pifcatores delphinum nominant, Deplin plum in os inferi, cuius pondere pifcis commotus;capite modo nutet, modo füblimior fit; veluti viuus. E; 3 Pi»entwr ad p: e Dub mix ol me nro eo uae Dice Maie d|ov , AsAQU dv no .Atei : 65 B2/ovn jo? dod |o NáUes T. scsyi ver m ort» (uoym UM qv tonulc Et rurfus libro 4. fimiliter de fcarorum captura [cribit,optimum efTe fi carus fcemina viua tra- Pu - haturadalliciendos alios: ---- 35 Soivie, AA Qiics Ma AIGor0 we ETU: Gc d|&zovro qeyylus .Nec multó pott de merulis capiendis;pifcator (inquit) hamoinferit Kopizlo Caseuv £a exyxlgpoto d verses Be/gus outommau teo. Yyelpbin chi- ACd| o6» , &c. In organis chirurgicis quibufdam delphines dentibus ( tympani, quod eftrotunda. rurgicus. machina dentata ) inclufi, machinas motu prohibent , quodvnci quoq; efficiunt, Oribafius libro de machinis, cap. 4. Genus quoddam vafis Romani olim delphinum nominatunt,quoin conuiuijs vte- Delphine uds bantur: cuius meminit Plinius vbi fcribit de vafis antiquis(lib. 33. cap.11. )his vcrbis: elphinos qui- nis milibus feftertijsin libras emptos C.Gracchus habuit, Videnturautem huiufmodivaía,quibusmi- — niftriregum & principum vtuntur,que vulgo Nanes appellant, &c.Bellonius in libro Gal/ico. Delphi- Mu d nida;poculorum meníam vocatin Lexiphane Lucianus his verbis: FHozzeam 8 Dao avi OTu P d|gAQi- — & o YO voee. Id eft; Pocula verá omnimoda iacebant in men(a delphinide. Hanc Porphyrio Latine . Delphicam vocauit,quumin fermonibus ait Horatius: Eclapis albus. Poculacum cyatho duo fufti- net.Iuuenalis item fignificauit: Et recubans fub eodem marmore Chiron, Calius Rhod. Quidam 1n Lexico Grzcolatino delphinidem meníam interpretatur qua pedes habeat ad. fimilitudinem del- hinis. : : Lm Abxaxs funt fues, & proprié quidem fceminz , ac d|eA divas ( lego Lex vas ) "avez ideft, que vuluas UE habent. deve enim vulua; vterus;feu matrix eft; vnde a3eAqoi (id eft/fratres vterini ) didi, Achenseus. p bia e Delphines nuncupatur ab Apollonio libro Argonauticón Íecundo; dracoab Apolline confectus.cuius zo, etiam verficulos appofui: C's ovre arergonun Suri d erga LIorgvnaevia AsAQUlu gozo areae Ao EevoruEev Ff 3 ld ipfum 344. ^: ?«Dé Aquatilibus. Tritom. Stivpet. | JDeipmicum.- ZLychng . Idipfüm veró intetpresitem cottiptobauit: additi; à quibufdam mafculino genere pronunciari , ab a- !ijs fosmininot quod( inquit ) meltuseft. Ouodautem delphines vocaretur, qui Delphicum cuftodie- baroraculum,Leandrus dixit & Calli machus,Czlius. Varinus etiam é Scholiafte A pollonij repetijt: qui hocaddit, Callimachumtradere dracznam fuilfe;hoc eit draconem faeminam , & rect? foem. g. ef- ferri, Acucisuey dog si ie qU yd peUy wee, Idem, Ab hoc dracone occifo Delphinium cognominatum A pollinémaiunt, de quo plurareferemus mox inter propria. Apollonij verfus pauló anté | recitatosà Clio, Varinus Heliodoro adfcribit. ^eAdQv-; waTeo t qo)609 Ace; datum, Hefychius:fed prodracone Delphico s4quos: fcribendumfuerit. Dionyfius Afer fcem. gen. delphynen dixitperyptilonin pe- nu!tmia:in Pychico campo( inquit)iuxta Cephiffüm fluuiü; Jpauovs(Q- AcAcouuss T£Jmékooi Joel a gren: "Ru üARe. S O Axee dimiioiqmv Od qyeAosev oA eas, quemlocum enarrans Euftathius: Videtur (inquit)hoc inlocoexuuium ferpentis fafpenfum fuiffe,& locus ipfe Pychón ab eo denominatus. Vocat auté pellé ipfam fynecdochice £4x«*, totum pro parte, vt 5£: pro corio: & iaé$ae pro dente vel cornu elephantis dicitur. Ceterum pro mafculino à3e/Quis: , feminino genere 53sAdQu/y eum protulifle dicunt, more poetico f jii«exacnm. Porró locus (094v Grace dictus eft;quod dracoin eo computruerit , à verbo v9: , quod eft putrefco : vel ab oraculis que illic rogabantur & audiebantur: eoa i aves, c uen (9 Jguva: , Suidas, ) Hecille. Delphi , 4:95 , Apollinis templum ficdictum eft.ab eo quod delphinen draconem ibi contecerit Apollo,Suidas in tivé« . Triton filius Neptuni & Amphitrites;à capitead vm-. bilicum homo;inde delphinus : & tanquam IySvexcvrewo(G- , Varinus. D'elphides, vt quidam fcribunt, fru&us funt degenere carotarum. Acxolu(e- , herba quzdam;Hefy- chius. Delphinium Diofcorides libro. defcribit; maius & minus.Surculos ( inquit) emittit à radice vna fefquipedales , aut maiores; à quibus foliaexeunt parua tenuia , diui(a (Qui acuo: Umarimuts y xta: Marcel!us vertit tenuia & candida , quafi Aedla eal As legerit, ) przlonga, quz delphinorum effigié reprzíentant,vnde tractum nomen eft. flos leucoionon dilfimilis, purpureus; ( /vmpdvoG-.) Semen in filiquis , milio proximum : quo nonaliud vtilius bibi poteftà fcorpione percullis . aiunt enim obiecta herba fcorpiones refoluiatqueignauos torpelcere.lemota veró easfefero collieere.Prouenitin a(peris & apricis. Alretum delphinium fuperiori fimile; fed folijs & ramis longe gracilius eft. Viribus eiídera olles fed non ita efficacibus, Hicille. Hoc de delphinio caput Matthiolo & Cordoadiectitium vide- cur:quod Galenus &Paulus nullum huiusin cenfu fimplicium mentioné faciant, quos tamen Diofco- ridemimitatos conflat. ^ dde quódidantiquaexemplarianon habent:nec vllam Diofcoridi fuiffe cau- fam, curfiliquiferam vmbelliferis h etbis immifceret,inftituto fuo compugnans, Anonymus qui fcho- liacondiditin Diofcoridis libros Lugduni excufos apud Baltafarem Arnolletum anno Domini M. p. r. Marcellus Vergilius quoq; nihil de hac plantaPlinium & /E£ginetdagere miratur.Dubitamus (inquit) ob eam caufam,latere in ontiqua etiam medicina delphinium hoc fub appellatione aliqua alia,auxitá; fufpicionem noftram,quodis quem vetuftiffimum habemus Longobardis literis Ícriptum Latinum Diofcoridem,nullum hocloco delphinium oftendit. Egoan delphinij defcriptio Diofcoridisfit, &an füolocorepofitajiam non controuerfor:& ficui ita videatur,donabo neque à Diofcoride defcriptam effe;jneque hunclocum inter vmbelliferas eius defcriptioni conuenire. Hoc potius nobis querendum que nam hetbafit delphinium,;que nam eius loco vfu rpati poffint, & quo ceteri veteres medici nomi- ne eam appellarint. quibus de rebus quoniánon pauca cripfilibro primo huius hiftoric.in Philologia de Lupo, pag. 74c.non eftquodijfdem hic repetendis negotium lectori faceffam. Sed quzillic omitfa funt, hicaddamus.Lychnis à Dioftoride defcripta , & alijsantiquis medicis plerifq; memorata, finon eadem delphinio eft, proximé omnium faltem & defcriptione & viribus accedit. Nam & leucoio fimilis. in eaflos eft, & is purpureus: quorum vtrunq; delphinio quoq; tribuitur.Semen(autflos) contra fcor- pionum i&us bibitur.ferunt etiam admota fcorpijs herba hac(lythnide fylueftri ) torpidos & ineffica- ces eosad nocendum fieri. Horum etiam vtrunq; de delphinio MENS deeius virib?: vtneq; delychnide;nifi qj feméeius potü bil? per inferna exigat.Sed delphiniumafperis apricisque lo- cis puenit Diofcoridi: lychnisin humentibus,vt Marcellus Virgilius fcribit. atqui Marcellus authoré monadfert: quemadmodum neq; quodlychnidis flos noctu fulgere credatur,quod vt fcriberet fola pu- to etymologia commotus eft. Sed vt aliquis conuincat delphinium & lychnin diueras effe plabtas, nos magnam earum & formz & virium cognationem effe oftendimus.Theophraftus(ex quo Gazalucernu- lam tranftulit ) & Piinius eum fecutus lychnidem primum inter cftiuos flores numerant. Folijs quidé quo pao delphinum imitetur lychnis, nemo fatis expofuitmihi animusinclinat,hanc fimilitudinem in eoeffe,)non modo quod oblonga fint, & ampliorainitio paulatim attenuentur,( hocenimcü multis commune habent) ed quodinfuperinalteram partem,id eftalterum marginem nonnihil incurnétur; vt vrinantes & ludentes delphini alfolent. Marcellus Vergilius fenam hodie dictam delphiniü effe pu- tabat: & alij quidam confolidam regalem vt vulgó nominant. fed vtroíque procul aberrare, T del- phinij delcriptione mediocriter confiderata, manifeftum elt. Ruellius herbam in aquofis na centem, quam aliqui hliumante patrem vocant, ( quód filiquam ( inquit ) & intus [emen ante floris exitum o- fiendat, rectius fj partusante conceptumab eis appellaretur. lam audio aptius ab teretis hiliquulz per extremumin expanfum florem exeunte figura;buccinarum quadi fimilitudine dici)delphiniü eife pu- tat. Eiusfententiz accedit Á matus Lufitanus:& herbam à Ruellio demonftratam in Hifpaniaetiam crefcere fcribit.quod facile credo,cü & apud nos, & in omnibus quas vidi i cape oan abun- decircaripasrinorum, fluuiorum,;& alijs humentib. locis. quanquam R uellius inalperis& locis toti* diei folem accipientibus emicare referat :fed hecetiam humida fimul effe nil ggeseuRun in parietib, etiam reperi; & vmbrofis nó raró. omnino vbi naícitur,aqua vel eit,vel nuper fuit.In Italia quidáaliud delphinium oftendunt:verum nullus adhuc Matthioli fententia legitimum oftendit.Idem demon(ítra. tumaáRuelliodelphinium,nunquam verumac legitimum fibi vifum ait. Ego neq;lychnidem verá ha- £tenus quenquá protulifIe puto.Et miror in Italia vbi frequentes íunt fcorpiones has herbas Ignorari. Lunaria Greca, quamin libello de Lunarijs exhibui,filychnis non eft;ci tamen affinis tum natura Ns viribus IO 1o 40 jo 6o MEE De Delphino. Lib. IV. ! b viribus videri poterit, & forfitanthlafpi maius appellari: nam & folia magna habet, & filiquas.«5a2- gdione, ideftinlatitudinem compreffas ; & vires thlafpeos auc nafturtij , hoc eft infignem actimoniam, qua bilem peraluum exigere poteft, (eminum vna aut altera drachma in pota lampza de quocunque iftorum trium. Scorpijs autemaduerfatur nimirum non alia vi, quam na(tuctium, raphanus,eruca,& calaminthe, vt tradideruntauthores. In Greco libello de medicinis fübftitutis » (qui & cám Galeni, & cumPauli Aegin, operibus habetur ,) legimus pro acanthij femine lychnidem polle fubftitui:fed meliüs Martianus Rota ex emendatiore codice, prolyíimachio fpina Aegyptiz lemen ad Íupprimen- dum fanguinem in vfum recipiendum cranftulit.Delphinij certe vim magnam efTe ex hoc etiam cóftat, quód in Conftantini Geoponicis legimus: fi delphinium herba maícula trita & cribratain aquamin- ijciatur,adeó pifces conuocari vt poflint manibus comprehendi.Lunarie Grece cognatam iudico her- bam; quàmaliqui hodie ofyrin etieputant: Caulis eft fingularis, (vt pictura,quàm à To, Kentmanoac- cepi, oftendit; ipfam enim nondum vidi, ) cubitalis, vt conijcio:in quo folia circiter feptem Álingalatim digeruntur, fimplicia, fefquidigitum latain medio, vnde finem veríus mucronantur,palmum fer lon- a; inalterum latus recurua, delphinorum quadam fpecie; idque natura, vt audio: nequis piduramin los fallereatbitretur. fuperioraduo parua & marginibus inciía funt. Superius liqua aliquot, ficutin leucoijs, funt; furfüm conuer(x: in fummo caule corymbiflorum, quiexalbopu rpurafcunt;fol jsqua- ternis, leucoij floribus fimiles, vel potiüslunariz Grzcz. Herbam ouorum CExertrant ) à ppellari vul- góin Saxonia & alibi, ab eo quód folia diffe&ta ouis frixis afpergantur, faporis gratia; acrimoniam e- nim habent; à Bellonio cognoui:& eam ob cauíam in hortis coli. Hanc nemineu hactenus vel deízri- püitfe velexhibuitffe pictam miror.Foliorum magnitudo forté remorabitur allenfionem,qu O minis cre- 29 datur delphinium. fed fi conueniant reliqua, hancfolam impedire equum non cfi: cum generis vnius vbique f| pw reperianturmulte. |. | | Di&ynnz Dianz & Delphini; Apollinis (inquitPlutarchus inlibro Vtra animalium,&c.)aretem- Nfssa re- plaque per Graeciam multa paífim iunt, Enimueto quemlocum ipfe fibi deus peculiarem elegit, eum LE bL Cretenfium pofteri delphino ducetenuerunt. Neque enim quodfabulantur quidam, fumpta delphini WiREENUE : Ípecie deus ipfe, fedab i!lo delphinus miffus perque mare curfum dirigens, claflsm perduxit Cirrhara. Delpbsainss.. Iis etiam quibusà Proleiio Sotete Sinopi relictis, Serapidis & Dionyhj reuehendi negotium datum fuerat, ventorum yi preteranimi fentenriam, füpra Maleam abreptis , & 1amà dextera Peleponnefim habentibus; ac ob id perturbatistriftibusque,delphinum ante proram cófpectum narrant, veluti yo- cantem;ac ducem fein flationem quandam leni curfu prebentem: illos verb de v1a iam nihil folicitos 5o tantifperpranarantem viamqie mon(trantem fecntos, dum conftituerentur Cirrhz. ibi fads prore- ditu facris; intellexiffe $ duobus fimu'acris alterum;Plutonis quod erat,tojli auferrique: alterum Pro- ferpinz, effictum expreflumque, relinqui oportere. Eftautem verifimile, etiam quiamuficen delphi- nus amat, charum efle deo. Qua quidem in re buic fe Pindarus conferens, non del phinum, inquit; ab- ditumelici:. —- ITI RE Quem placido pontidepelago, ^ Exciuit amabiletibie melos, Hucuf quePlutarchus. Delphinium Athenis locuseratin quo ius dicebatur, huius appellatio (inquit Czlius)inde videtur fluxiffe, quia Apolloibi coleretur Delphinius : cuius & Plutarchus meminit, Marathonium tauiüill£ j àTheíeo immolatum prodens, qui Tetrapolim infeflaret. Sic veró Apollo dicitur, quoniam Caftalio Cretenfi coloniam deducenti fe obtulit ducem , (pem etiem Stephan. d« ^«xcoi ) delphinipreferens imaginé, qui & nauem przcellerit v(quead Criffzum Phocidis finnm: vnde & Delphi quoq; diti, qui locumtenuéreab illo munitum: vel quód draconem delphina (Aelphiser, v dhaxovaw Bea pilus de fupra possis dn. H.a.ex Suido) peremerit inPythone.C olebatur Delphiniaité Diana;vt in thefauris Iulij Pollucis ob- Da. feruauimus, Fuit & apud. A eginetas Delphinius meníis A polli facer Delphinio, HaecCzlius. Non Delbingemt Neptuno & Baccho folium, (inquit Pierius Valerianus) verüm etiam Apollini delphines dedicanturz Mol eiusaras apud Grecos delphinis in(cnlptas fuiffe Plutarchus atteftatur.Adhec nonnnlliad - dunt, Apollinem delphini fpecie adnaffe ad Delphos, apud quos przcipué colitur. Sed Creticum hoc, commentumaiunt: illi enim Apollinem onis falutis zutborem celebrabant, & ab vn oquoq; maloli- berationem Apollini ferebantacceptam. nam & quód fabule fabulantur homines in delphinos tranf- ,, mutatos, ea de cauía confictumaiunt, quód delphinis ducib. nautz fernati fuerint. Templi Apollinis Delphinij Athenis Paufanias quoque in Atticis meminit. Delphiniaquoniam in Aegina feftum & certamen penthalum in A pollinis honorem celebrari folitafuitle, author eft Pindari Scholialles in PythijsCarmine8. Etrurfusin Nemeis Carmine s. Delphinius menfis (inquit) apud Aeginetas di- &us fuit, Delphinio Apollini facer, in quo facrificant Apollini xen gai pneus n, velin quo Apollinis certamen Hydrophoria dictum peragebatur. AcA Quis gap clyreetriptacu Org, Lycophron: cuius Íco- liaftes Ifacius Tzetzes Apollinem Delphicum interpretatur, & eaaffert que nos iam faperius Cli . Rhodigini verbis retulimus.Et infuper: Aliqui vero dicunt Apollinem fub forma delphiniingrelTum. effe in nauim (Caftalij à Creta ducentis coloniam;) & hoc inloco;vbi Delphiab eo vocati (antj& Del- phinius A pollo, euvoddGea eic ai Sw anses- led magis placet vt Etymologus & Varinus habent, zd Ute coa qlw Sw ^.aosery hoceftin mare exilij IT», Itaque Caftalius iliic occupataregione & Delrhosadelphino $0 nominauit,& Delphinij Apollinis templum extruxit. Delphinium Athenis ( inquir Pollax libro-8.) mepbinims ' dicafterium erat, id eft ftatioiuri dicendo; ab Aegeo conftructum. iadicium in eo primum Thelei fa- form indian &um eft, dumi1nterfeétos quidem à [elatrones fateretur, fed iute diceret interfectos, Caelius. Pollux fe. forum hocindiciale vocat Zi256ejov 15 001 $eA quie: ( hoc eft ad Apoliinis Delphini templum: )ficur.& aliaquzdam Athehis fimiliter prepofitione 921 adiedtanominabantut, vt x oin Ua? qu , (Aelianusin Varijs habet» Hanadio) 7 9n Yavesveie, 55070 Avec, — Paufaniasin Atticis, Ad Delphinium ( inquit, E'zri AeAdido) iudicium de hisexercebatur, qui iuftam fe cedis caullam habuiffe contendebant: quoiu- dicio & Theíeumabíolutum perhibent; cum Pallantem qui feditionem mouerat,eiufque filios occi- diffet. Priufquam verb Thefeus abíolutus eft, occiforem femper fugere: autli maneret, eadem morte perire neceíle erat. A pudSuidam quoque & Varinum Ea Aequi» hiclocus diciturjitei ap ud Aelia Ff 4 nu:nim "Delbbinia fe- A22. Jis c. ** * * 344. | .. De Aquatlibus. num in Varijs. s. 1. & mihi femperitanominandus videtur, non autem Delphinium vt Czlius habet. nonrefertautemad Appollinem Delphinium interpretemur, (deorum enim nomina non raró DR té-: plis ipforum ponuntur: ) anad Delphinium templum. Delphinium (inquit Scholiaftes Ariftophanis) templum eft Apollinis Athenis , Jub s & (meliüs 9n') Aencpiía duetesov. Euftathius tamen 1liad. d. locum hunc vtroque modo nominati fcribit, rum Ac Qiiov, turn 97m AeAqvlos fed authorem non adfert. Delphinium regio (y aeos, Stephano qase») eftin Chio, Scholiaftes Ariftophanis. Delpháfa, fons Delphis 1n Phocide, Stephanus. Delphufia, vrbs Arcadic, Idem. Euboicilitoris principium eft Oro- pus,portufque facer quem Delphinium vocant;ad quem antiquaiacet Eretria;Strabo libro 9. Delphis paroxytonum, nomen virt apud Theocritum Idyllio ;.Delphinatus hodie pars Galliz vocatur vt di&tü eftfüpràintericones. Delphinos hodie quidam canes fuos appellant:non inepté. nam & animantes alias venantur in terra, & hominem amant, vt delphiniin mari, Tere yXawxol s xoQili) vs vac & alias in delphini corpore partes nominat Oppianus ». Halieut. Etac- ceptum patulis mare naribus efflant: Ouidius. nares pro fiftula dixit. hac enim efflant mare. Texuntque fugas & przlialudo, Delphinum fimiles, qui per maria humida nando, Carpathium Li. bycumque fecant: luduntque per vndas, Vergilius y, Aeneidos. Al vexewziAa Kopid|ec éEuphovmo d|gAplvum diixluw, A'gatpos author apud Athenzum. Yo Gro Matt 1713) 06 4 d], GEpo TE) gs« «29 vay dl iue TU Vise Sea eg Pindarus. Videinferiüsinterprouerbia. Equis Iberis velociffimis (inquit Oppianus) fola fórtéaqui- lacontenderitinaére volans, aut circus, autinaquis natans delphinus, H'd[gAQ)e awAuoiaw ouo autvov jo *A! jl: qM dd TEAE i ere S] 2 t ; € E - (loimw. Et alibi, AexQíc dl, du àicoc rei As rode loto Keonzrvo: Sea aixoioio QiAue ayxis O- Vene, — FEerrsurOs €. Xxvuvac oe£uSreice, Oppianus de delphino. Delphinus foemina aravu a pUoven jtd ov Td "yo Ne. S'ot en ml Betdw, Aelianus. Échneidem quz limacis rubri tefta carentis effigiem refert; vulgus Grecum partum delphini vocat, Bellonius. | Qc d], émoreeo de. Qivec ou E iA oe dU diues Ere eo, otdioleo & yan ov Eos ovTu a9€A vijat 3L , t :J M Le 23 5 H . A No TE [No gre gamtpot d ev üpaudyuo y 4X oT. üzroS v, A?orz amp Go Natd |ui voulria d$ ato Mov qe TUYTEU $ (00 AYeod NenrewyesÜüturen émise qnoi siMayovar, A pollonius in Argonauticis libro 4.de Nereidibus circana- uim fe oftendentibus loquens. De lufu delphinorum lege etiam pauló anie in c. Qc d] vaso eA WO" peyooarm Qa ng ves avos Qioyorr és, 7rjaaivaie j«vse 9e No (Qe SUdpuau Aeibiérecs uai Aot 9oip Te XarrecD des Ov Aa Ggetv 2 Q'ccedsc &c. HomeruslIliad. &, de Achille Troia- nos fugientes in fluuio occidente.ipfe quidem flunium ingreffus meritó delphino confertur. OV zácw eivasA loci qo7og jómrvpa To eA ir, Ove qozv» Desc av. adoeo wevzon y sAidov, Theocritus Idyll, 19. in epita- hio Bionis. Bianorisin delphinum Arionis epigrammalegitur Anthologij Graci lib.r. fectione 46..39. item Philippiinlufciniam delphino infidentem natanti per mare. Cephi auesin mari thunnos maxi- mé comitantur , &c.fequunturetiam delphinos, & piicium ab illis occiforum fanguine pafcunturs Oppianus. ' ui In canem caprophónon extinctum in mari, cum vifis delphinis, feras effe ratus , infilijffet, Philippi epigrammalegiturin Anthologiolib.1. fe&ione3;3. Aduertendum quod qui ajpsrseevo: litteris man- darunt, haud omifere : Si quis ex delphine vtrem fibi quefierit, fecumque habeat, flaturum quem is o- püritventum, Calius Rhod. ex fcholijs lfacij Tzetzis in Lycophronem: cuius haecverbaíunt, 4ycéew h. Delphini facri Sepulti. Metatmorpbo- fées- Prouerbia. Tig 9eA Qivov (forté Bex iva: vela Sen qivQ» ) eios tokov ; C eraos aiu Ty, GCC» Delphinos facros effe piíces Epimenides tradit, Malfarius. Nos fíacros olim eos fuiffe habitos, & quantum nefas exiftimatum fit eos occidille, ex Oppiano fupra diximus in E. circa prin "ipium:& plura. depifcibusfacrisin Anthia. Q3sAQplvov eüEov Xeviorpor, Ariftoph.in Equitibus, videturautem Neptu- num Suniaratum dicere; à Sunio Attice promontorio, vbi 2jxic & precibus inuocabatur. | Oppianus Zlyos i Aisyd|poio 69 aoovc, hoceftIouis Marini ( Neptuni ) miniftros nominans ; delphinosintelligit. Ecalibi delphinos, inquit; vbiquein mari fpectari. charosenimeffe Neptuno: eó quód Amphitriten aliquando connubium eius fugientem, & in zdibus Oceani latitantem ipfi prodiderint:v biraptaab eo " Amphitrite coniunx eius & maris ^ ipe fit facta, & eam ob caufam fummus in aquatilium genere hos . nor delphinis decretus, V ide etiam fuprà in Delphino fydere, ex Higino. & paulo anté inter iconess quibufnam dijs confecrati quondam fuerint delphini.Neptuni & delphinorum colloquium,inter Lu- ciani dialogos marinos extat. Nonius Marcellus Menandri quofdam verfus recitat,quos etfi corruptos in codicibus noftris, vt reperi;adfcribam: Vehutos hippocampus in eterne vfus fcire nocitur delphino f o cincis vehiculis. Plinius quidem Scopam artificem tradit Nereides fupra delphinos & cete & hippo- campos fedentes feciffe. Delphinus qui Puteolis puerum amauit, eoque morttio eius defiderio expirauit , inuentus inlitore in eiufdem pueri fepulchro humatus eft, vt retuli inp. Delphinos morituros in litus erumpere aiunts, tanquam fepulture deíiderio. vide fuprà in c. Authoris incerti epigramma, quod habetur Anthologij libro ;.fe&ione r7. in delphinum in litore fep ultum, & rurfus marinis zdibus erutum, perelegans eft huiufmodi. Kv LANE PM 2of* ds ! 93 As E" £ 1 AP er, 'd - viLOvTX H od T€»06 [A€ Xv Oc OTI v Sgget £gugaw eA (iva » S€IVOIS X91YOV. opo6 e "TU XMf» D 1 Y H [4 Y. rj nu -»A, H r H t AUN O9 m ya^ Labo Tóc (Ov. 01 59 idv TS EvGv te aree quu Gov Eeeqpoy ébos6 Ee, "D —- "Un. Hj d f 1 Aaxre , " E Hw I r Nuu 5$ reusozm So Aat]o. YgAEtGE 11$ 45g. aVT YIig1e, 06 sd] ide Qetomem ez 1Qo Q5; Tyrrheni nautz àBacho in delphinos conuerfi funt; (ex hominibus mutati fenfus adhuc humanos retinent, Oppianus:)vide fupràin Delphino fydere. Et te (Neptuni )flaua comas frugü mitiílima ma- ter.Senitequum.te fenfit equü crinita colubris Materequi volucris:fenfit delphina Melantho, Ouid, Prouerbium Delphinusin terra, vel Delphini in terra vis: explicatum eft (aprà inc.ad finem. Del- phinumcau daligas, velalligas, in eos q quippiam incaffum conantur.vel qui eavis quempiam aggre- diuntur, quanequaquam poffit Iuperari, Eraímus Rot. AeAQWa arejs 9 Voadas d|&ics Oc v cuu av Nap Ta "olim eei ju qoi, Suidas, Delphinum natare doces, in eos qui monere quempiam conantur inea re; in qua cüm fit ipfe exercitatiffimus, nihileget doctore, Erafmus. — Ae&q/va vipera dibalexec, d vv y üxelyoic als raadoveiGsvrav, 5» ois qaxluoquu, Suidas. Delphino & bouinihil effe commune Aelianus ceu prouerbio dixit deanimalibus14. 25. itemSuidas ex innominato , 1/ 73 bu 91A QW xe 96$ Qaa wgivos evan 6o De Delphino.- Lib. IV. 3j y/xa Tt yd) diXesaqess Lecane peluimindicat;vndeillud pàrcimiodes in Lucullo apud Plutarchuin. «: qun den Qua v xuoc; Delphinapeluis non capit. vtimur innuentes re pretiofa quem videri indignum:fi- cutiapad Seleuciam fuperbe pronunciauit rh etor Amphictates, quum amplius rogaretur, artis fud documenta inibi promeret, Czlius Rhod. y'o' aeuo OY y C4 d, ag oTgto [eyes ag vay às iSritUet of yasee Seni, Pindarus. Delphinum fyluis appingit, fluctibus aprum; Qui variare cupit rem Wero Ve pam, Horatius De arte; indocti poete (inquit Erafmus Rot.) ftultitiam taxans,qui multa non fuo locó nequetempeftiuiter defcribit, perin de quafi pictor delphinum picem, iuxta Callimachi dictum; in nemoribüs pingeret, rurfus aprum in vndis; Confineeltilli in lenticula vnguentum. O23 Ro SsA vUa xDovbes dvém vado. E'vrivro seien, Theocritus Idyllio 20. Delphinolafciuior,prouerbiali (pecie dicipoteft, vt placuitErafmo Rot. - |? DexTALEs funtoffa fatis alba, que dentes caninos referunt: quibus tamen lonviores funt, inanes intus & perforati. Oriünturin cauernis lapidum in profundo maris: Siccantis, refrigerantis & abfter . gentis naturz. Mifcentur aütem inter cetera vnguento citrino vel citrio dicko ( Nicolai, ) Syluaticus, Etalibi;Belliculi(vel Bellirici) marini; lapides parui & albi inueniuntur in ripis (litoribus) maris, co- Bet herentes ficut dentales. Dentales & maiores eis Antales, nafcuntur in fundo maris , in cauernis kei oen bufdam petrarum : funtautem offa candida, dentibus caninis fimilia; pertufainftar cannz; Innomina- tus, Indo&ti quidam Dentaleputaruntelfe dentes pifcis; quem Itali vulgo Dentale vocan x (de quoin Synagtide fcribemus) Brafauolus Dentale;Buccinum marinum interpretatur, Antale veró purpuram; Plurade vtroque in Purputa leges. 3 eh DrENTEX, vt Columella, Ápicius* vel Denitalis, vt tecentiores quidam vocant, Synodus vel Syno- on Grecorum eft: & in S. litera depingetur. Aliud vetó eft Dentalis vulgó:dictus pharmacopaocis; de quoiam diximus. (wit MU atas deiewià MUS Dizs pifcis eodem die oritur, & &ompletur;& moritur, & habetduos pedes ; & duas alas pinnales; quidam diutius eum ab ortu viuere dicunt, à perfectione verb diem. vnum duntaxat, Albertus. Sed appareteum inepté hac ex Ariftotele cranttuli(fe, qui non de pifce aliquo;fed de ephemeroinfedto hzc fcripfit. Eia: | jc r DipAcrYriAvs. vide Da&tylus. een Di6 rr v5; quem Graci Solónern vocánt; defcribetübin Vngue. - DitvcuNvs,Aboyv6à Strabonelibro 17. inter pifces Nili nominatur, . Droxgenus eft pifcis frequens in Ponto; Feftus. Idem forte qui Ezox vel Izox. ? DE E s. Aon, tánquam pifcis nomeníin carmine Numenij legitur apud Achenzum: H' exepov, 3 xg Sürae ilo, 4tà) xvoa lén, 9ollo Ted diuerfa lectio habet xal; Quxyrenduman pet zvouséo , id eft impuden- tem, intellexerit canem. Suntautem canes? muftelorumgenere: & mufteli quidam ?&oi , id eft leues. DRAco marinus. videin Araneo pifce; Dracznisinter pifcesab Ephippo nominatur apud ÁAthe- neum, Hermolaus dracunculüm Grace Jsaxosi5s putat niominàtum ÁAthenzo. DRoMowNESsàcurfü fortatfe, Bliniüs pro fpecie beluz vfurpat. Ariftoteles JyouaSac à curíu pifces Dro. omnes eos appellat, quiin Poncumaliündeexcurrunt, quique vix vnoloco conquiefcunt; cuiufmodi Dromas untthunni, pelamy des, amic. Sicenimlibro:. cap. r. de Hiftoriaanimalium: kj zv gp .eroy avONa) fun t8 iyu, oiov sie xoc o1 dpopeam ases S leoveis TAA&p Sec pios Com plura inter nantes pilcium genera gregatim j degere [cimus, vt quos curfores vocant, vt thünnos; pelamydas; amias, Rondeletius. Acuasa: Theo- - dorus curfotes vocat, & curfiones,vt libro; animaliuni hiftorie: Aeftate omnes;qui curfiones vocans tur, vltimigregalium pariunt. Suntenim pifces gregales.Sic & ansdromi dicuntur;qui certo tempo- -fe&mari exeuntes fluuios fibeunt & afcendunt. Apóuov Hefychio & Vario paruum cancrum fignifi- LC. H'dpouilur sov rerov Er éQpvaw ix Sui, Eratofthenes; vidétür gutem de pornpilo fentire, nifiquisau. - Taamporiüsintellieat. — ww DYcEw ( Soxlj) pifcem Cyrensi erythririüm appellant vt Clitarchus fcribit, Athenzus. Vocani tr& daci quidam pifces in Geoponicis Grecis; ul DE AQVATILIBVS OVORVM * NOMINA E VOCALIS , LN CUI OL UT, DE ECHENEIDE VEL REMÓR À, BrsErtrroesrv.s 0d Vc 9 l2 M Euona, qu£ & Echeneis, pifcis minimé edulis eft;totüs exoflis ác mollis.Hunc vulgus Grécum Á — partum Delphini vocat. HN | P | Amacis rübritefta carentis effigiem refert: lubricus e(t: ferpit circa faxáin mari, fed lento, & iter B Pratendit cornibus; Ad fpithame longitudinem , & ad rhadubrij ligonis craffitiem plerunque excre- cit. Coloris eftherbacei,inferiorem parterü planam habet ; dor(ürmn repandum in gibbum conuexum; - VgHa fpecz fov[an delpbisii partus est appellata ))cnitoremque áut miucágitiem; vt limax; ferpendo relinquit, ACquod ad eius intéránea pertinet, in'eó bici hépar, tomachum, intettina; lieném, fel , & reliqua ttrteftris animalis potius, quàm aquatici effigiem ac natürám referre, Ini Corcyra frequentiflimé euer- Beulis extrahitur, ns ert tbe E a id DE EADEM, RONDELETÍYVS | : FXENHI'S à Grecis dicitür pifcis; Xm v3 ye ric va^, id eft; 3retinendis naáuibus;fic & à Látinis re- ,. Bora & remilioio ab ijfdemi remorandis.Huiüs pifcis quanüis frequens fiát & celebris ab effectu men- lo àveteribus, rarb tamen hodie cernitu£ , imó pauciffimis cognitum elfe putauerim qua de caufa Bterperesrinos & ienotos teponó; one 5M SY | : yr ense] 3 dam Pouhasuk m in caufa fuéruit diuer(z diverfis fcriptotibus tradite haius pifcis de- ie Pn Viptiones, vt fi omnes vera fcribant ;necefle fit pluribus pifcibus nauium retinerndárum vimm inelfe, za | id quod. 345 id quod nonanimaduettentes pluri confanduntperindeac fi omnes de eodem p neque Oppiani echeneidainternofcant. Quo demoftrandum eft. dein de- À o ppianus tradit echeneida pelago amicam e fimilem, acutum os habere fubter, contortum, lem narrant, omnibus qui non viderunt incr vells per mare currentetn; echeneis tanquam eam vora peri ndeacfiin tranquillo portu quiefceret. Op quos hicomitto, ne prolixior fim. LM Plinius lib. 32. cap. 1. limaci magnz fimil Vüriloca di , Principis quinqueremem tenuit. Libroautem nono uer fA- vtipfe monetlibro trigefimo Cap. 25. tilium, cim de eo diceremus; fcisaffuetus petris. echeneis appellatus dem: Mutianus muricem effe latiorem purpura, neque a :odeunte roftro, fed fimplice; co ncha vtroque latere fe edalem effe, & craffitudine quinque digitorum; naues morari. & pifcem admodim paru P 2ngui demuricem effe purpuralatiorem, digitos cralfam. Sed interim annotatione fcis affuetus petris; echeneis d mine impofito: quam ob cau ra, quz crimina vna laude penat, Pedes eum baberearbitratur Ariftoteles, ilz fimilem effe; longam cubitum vnum, rchendit Ariftoteles lib. 2. de hitt.animal. cap. 1 gavrzd vss dvTQ GyC56 Diac, dilousyo bpuotoe Ey di m1. Legendum Rmehdaus TTE GU QUy 0 X 0LAECT WEG éx evinibot; xd X, Phu locus. D A e í SMNEN Trodacy Sx Exon, OUO Qouvezv y 2N gi To T066 bere arbitrantur ex Ariftotele; farius. De Aquaclibus. edibilem: nauem eni f:cundo: Nos; inquit; plurimorum opiniones libri nonilocumintelligens quemiam citamus. - hoc catinis adherente naues tardiüs ire creduntur; &c., tum limacifi dignus eft Plinijlocus librono hoc carinisadhzerente naues tar amamactorijs quoq fluxus grauidarum vtero filtens; itapofita pennarum ( aliás pinnar itapofitapennarum ( ffe, longam cubitum vnum, fubfufco colore; angui rotundi hami cufpidi fimile. de qua nautz rem mira m fecundi venti vi impulfam,paflisq; turaoreadmoto fiftit , inuitifque nautis retinet, - piani verfus citauimus , quum de lampetra diceremus, em.effe dicit eorum teftimonio,;quieam viderunt,quz aij | diuerforum diuerías fententias de eadem profert pofuimus in natura aqua» Eft paruus ad modii diu EPA rotundo ore, neque in angulos ecolligente. Et mox: Trebius Niger felqui. .Quàm diffimilia funt ifta? remo um effe petrisaffuetum: deine 4 milem elfe; Poftremo (e(quipedalem effe , & qui no: Eftparuus admodu pies diüs ite creduntur, indeno- | ue veneficijsinfamis eft, & iudiciorum ac litium mo: partusque continens ad puerperii um)fimilitudine. Impe. 4.eosquiremorz pedes tribuunt. E'g 5 ivt. 42) Qixrea. Em) al oporov. TE'o $20] ect igitur apud Plinium, pedes a. pinnarum ) fimilitudine, vt re&? emendauit Maf. | | k defcribere videtur. Echeneis pelagius eft pifcisafpetn /Elianus eandem quam Oppianus remoram viia y niger, longitudine cum mediocri anguillazquandus. Nomen à rebus, quas agit; habet, ab inhibendis | nauibus. Echeneida Grecé fcientes appellarunt, Nauis fecundo vento & plenis velis propulfz ex mam puppim mordicus premens tanquam indomitum atque effrenatum equum freno robufto iilii bens, violentiffimé ab impetu reprimit, & conftrictam tenet: fiuftraq; ventis vela dantur , fruftrayem llicitos vehementer habet. tiafflant, que res ve&tores angit, &fo Ex hisid contare puto, quo fcriptam fuiffe. D |. Nuncdeeiufdem pifcis vi facultatequ Vis mira re- lib.32. cap. rad (tuporem v[queadmiratur, edice in dinitio propofueramus, re hominum ingenio vlla fui partea ' da à veteribus - (f À inCHER ndum, quam cim ceteri authores, tum maxime plipius diuerfis locis. Quid violentius mari ventisue, & tüF diutaeft (natura) quàm velis rem nimirum non vnam echenei morandin^- yibusac procellis? quo maio aids Addatur his & reciproci ftus inenarrabilis vis, verfumque totum mare in flumen , tamen omnia li pariterque eodem impellentia, vnus ac paruus admodüm pifciculus echeneis appellatus in fe tel Ruant venti licet & fxuiant procella, imperat furori, virefque tantas compefcit;& cogit ftare nauigi uod non vincula vlla, nonancorz pondere irteuocabili ia&z. Infrenat impetus , & domat mundi bier nullo fuo labore;non retinendo,autalio modo quàm ad harendo. Hzc tantilla eft fatis contidtet] impetus, vt vetet ire nauigia. Sed armate claffesimponunt bi turrium propugnacula, vtin mati quo- que pugne velut muris. Heu vanitas humana, cüm roftra illazre ferroque adic&tus armata (emipe-| k dalis inhibere poffit ac tenere deuin&ta pifciculus, Fertur Actiaco T mari tenuiffe pretoriam ndn Ms'* —. Antonij; properantis circumire & exhortati fuos; donec tranfiret in aliam: Ideoque Cafariana diis d Les impetu maiore protinus venit. Tenuit & noftra memoria Caij UE ab Aftura Antium remigahtis | vt tes eft, etiam aufpicalis pifciculus. Siquidem nouiffimé tum in vrbem reuerfus ille imperator liis. telis confoffus eft. Neclonga fuit illius morz admiratio, ftatim caufaintellecta, cüm à tota claffe ] queremis folanon proficeret, exilientibus protinus i id quaererent circa nauim, inuenere adhaten- tem gubernaculo, oftendétuntque Cato» indignanti hoc fuiffe quod fe reuocaret; quadringent | queremigum ( NW etandwm, videri ex Pismioynifi tn codice fit menda, quinqueremem vemos quadringentos ex Pop autem trecentos t« ntm obuinufe , qui bunc ordinem tam à Carthagimenfebus quam "Romanis [eruatum fefc fn. Mel. rimi) obfequio contra (eintercederet. Conítabat peculiariter miratum quomodo adhar nuilfet, necidem polleret in nauigium receptus. Qui tunc pofteaque videre, eum limaci magne im^ Echeneidis ge- Jem effe dicunt. Ivos plurium opiniones pofuimus innatura Aquatilium cüm de eo diceremus.» i nerapltra — dubitamusidem valere omniagenera, cum celebri & confecrato etiam exemplo apud Gnidiam ) eiufdem ef^. ec conchas quoque eiufdem potentiz credi necelle fit. E noftris quidam Latinis remoram app ut fis G)reeam. Mirumque& Gris, alij lubricos partus atque procidentes contineri ad maturitatem à A)eo prodiderunt. Alij (ale afferuatum alligatumque grauidis partus foluere,ob id alio nomine o ; | Odinolyon. ontem appellari. Quocunq; modo ifta fe habeant, quis ab hoc tenendi nauigia exemplo de vlla n 1 Lib.9 cap. 25. tig nature atque effe&u, in remedijs fponte naícentium rerum dubitet: Et alibi: Mutianus Ted lin effe purpura latiorem, neque i neque rotundo ore, nequein angulos prodeunte roftro, 3 " " Guidirum — slice; concha vtroquelatere fete colligente: quibus inhzrentibus plenam ventis fterilfe ec t LE tantem nuncios à Periandro; vtécallrarentur nobiles pueri; conchasque qua id praftirerunt;apu | 7 diorum Venerem coli, Trebius Niger fefquipedalem (aliàs pedalem) efle; & crafficudine v x e *, 40 49 6o DcEcheneide, / Lib. IV. 347 gitorum, naues morari, Pretereà hanc eífe vimeiusafferuati in fale, vtaurum quod deciderit in alciffi- mos puteos, admotus extrahat, Huius tam mirandi effectus c&cam, planeque occultam effe caufam, vi- detur fignificare Plinius. Adamus Lonicerus inlibro de aquatilibus huius nullam omnino caufam naturalem reddi potfe ex- ^em Loi UE : à : T : ; E 1 ATE P À : T d aftimat. Non immerito, Inquit, tantas in tantillopiíciculo vires aliquis miretur. magneti quidem fua ^7 7^ 27^ 0-; e , à 2. ^ nulla omnino eftinferrum facultas,adamantem coram toxico ferunt madere,tu rchefiam appetente periculo autícin- caufa natura di,automnino rimam aut maculam aliquam concipere, fed longéalia natura venit admiratio in noftra /z nueniatur, echeneide. lapidibus fiquidé & metallicis naturalis pro materiet varia conflatione , celeftiumque cor- ew piciculus porum in ea elaboratione quadantenus cauffa affignari poteft, partim etiam natura fecretis elt relin- /47t/4 22- uenda. Bafilifcum (erpentem adeó venenatum effe Ícribunt, vt vifu etiam in hominem virus trang - 4 IIoreur. Findet. Torpedo pifcis non tangenti pifcatori perhamum & virgam torporem,( vnde nomen etiam ac- cepit. ficut & Gracis zo»; dicitur, ) immittit, actotum deinde corpus occupat , in quibus venenoea vis tribuitur. fed quid de hoc piíciculoafferemus in medium? quam eius viribus & potentiz afcribe- mus tationem? Hic ficut & reliqui pifces inaquisagit. Nonálibinifi in aquis vires fuas exercet, rlulla: adeft magnitudinis ineo violentia, minutulus ipfe naui fe adiungit, nulla vis cótra ips fatis eft;nullus impetus]loco mouere naué poteft;nifi pifciculus hic naui adherereinuentus effet, A dícribi illud poteft; cur nonaliz fimiliter naues fixx manent? cur hectantum »cui pifciculus hic fe-adiunxie? cur inuento hoc & amoto plenis mox velis nauis procedit, necimpedimentum amplius fentit? Fatendum eftratio- nem hicnaturalem adferri nullam poffe. Et quis non videt in eodem fatale quoddáàm indicium & prz- fagium quafi futuri mali prefcium, periculum imminens Cuplens auertere ? Tenuit legatos Periandti de caftrandis pueris nobilibus, tanquàm indignum iudicante natura homini id quod conferuationii- pfius donatum effet auferri: & idcirco nauem inhibuit, & à cur(u reuocauit;fed fecurum & improuidá genus hominum velut rem nihili floccipendit. Tenuit nauem Caij Czfaris, non multó poóftRomzin- terfecti. Condolens mifero Cafaris exitio,ipfa natura cupitab ipfo malum auertere, atquea curfu in- Bondefetins fauíto & infelici reuocare. Hactenus Lonicerus, cuius verbaideo ad Ícripfigtum quod eaque deaqua- 6AMÍATS qua tilibus fcripfit, rariüs leguntur, tum quod huicloco fint accommodata; Receníemus enim que dere- apfepurar,bu- mora literis prodita funt admiratione quidem digniffima, fed quz magna ex parte cetfauerit,fi tam mi- i smiracul rabilis euentus caufa redditait. Nam, vt rede dixit Ariftoteles, auae ere 39 ul) XT puero ov a Co dyrury APP deor arose Rio. Idem in libro, quem Minas infcripfit, querit cur clauus cum paruus fit, & in extrema naui tantas habeat vites vt h: exiguotemone, & ab hominis vnius viribus alioqui modicé ni- tentis magne nauium moles moueantur. Cui quz(tioni prater alia refpondet facillimum effe mouenti ab extremo, mouere aliud: quia prima pars fertur celerrime, ac quemadmodum in his quz feruntur, in fine ceffat impetus, itain continui quod mouetur fine, maximéimbecillis motus eft, quiveró maximé imbecillis eft, facilà dimouetur: vel, vt dilucidius loquar,in puppi (extrema fcilicet nauis parte). rectà collocatur clauus, quoniam moles omnis continuaab eo extremo, cui admotum fitaliquid, quod mo- ueat,facilà tota mouetur.Etenim ficuti in ijs que vibrantur, initio vehemens eft motio,quzinfinelan- gueícit: fic contiuz molis prius extremum, cui id quod mouet coniunctum et , celerrimé fertur : alte- rius veró extremi imbecillisadmodüm eft motio & renixus. Imbecilleautem omne facil? in quamlibet partem leui momento impellitur.Ex quibus efficitur fiin hanc vel illam partem clauus moueatur;pro- ram quoque vel dextrorfum vel finittroór(um ferri in re&um vero remorüm impulfu, Idem alijs ratio» nibus demonftrat Ariftoteles , quas volens omitto. Quare fi rectà & celerrim? currat nauis, & echeneis ore clauo vel puppi affixo caudam vel fe totam modó in dextrum modó in finiftrum moueat, neceffe e(t etiam in prora motionem hanc percipi, & ad echeneidis motum ambiguum;ambi- gué quoque moueri, ac proinde impetum eius inhiberi, cüm ab Ariftoteledemoufttaram hit, & expe- rientla comprobatum, ad exiguam vnius extremi motionem, extremum alterum, atq; adeà totam mo- lem continuam nutare. Lampetraigitur, verbi gratia; vel quetiis alia remora, non in ipfa naue neque - ápfius lateribus, fed pupplvel gubernaculoadhzrente, & caudam vel reliquum corpus motitante flu- €tuat nauis, nec progreditur, nec vltra fertur, nonaliter quàm fi tranquillo mari in profpero & celeri nauis curfu gubernator imperitiorem ad gubernandum admittat, qui clauum redià tenere non poffit. firmiffimé enim in curfu cenendus eft, ne lluctuet nauis, alioqui mox retardabitur impetus. Eadem de caufa validis retinaculis ad puppim clauus alligatur, etiam in luüiatilibus nauigijs, liberoin obliquá motu non impedito;atque in rapidis amnibus in terramalté defixis palisin vtraque ripafunesalligan- turaddirigendumiter, ne aquarum vi luctuante naue progreffus inhibeatur, neque recà fluuius tra- E - ájci poffit. V res silici»uie Aliasremorz vires tribuit Ariftoteles: hac enim vti quofdam fcripfit ad iudicia & philtra: quod a- Pin euim pertius Plinius: A matorijs quoque veneficijs infamis eft & iudiciorum ac litium mora: que vero parü ? confentanea effe mihi videntur, nec id affirmat A riltoteles, fed ex aliorí potiüs fententia, quàm ex fua rofert, Qui id crediderunt, vidétur cecam illam;quam putabant;remorandi naues facaltatem ad mus hi firmaamicitia deuinciendas tran (tuliffe: quz cum natura leues fint & inconftan tes, nulla effica- cioreremora quàm auro conciliari vel in amicitia retineri poffunt, Non ad conciliandos vel irretien- - dos amatores, fed ad eorum liberalitatem eliciendam & exhauriendos loculos (corta Romana hypo- A --- gloffumherbam domi curiose alunt, quam ab effectu bonifaciam appellant, EI de Sedneinremoraexplicanda diutius le&ores remorer,iam finem facio,hoc vnoaunnotato quod Hie- T Medie ronymus Cardanus libro 10. de fubtilitatibus patum re&té de remora fenfilfe videatur hoc in loco, erbinem y ve Sunt& pifces( inquit) viribus clari, vt torpedo,quam Ianueníes vocanttremorizam. Frequentiffimus torpedinerm eft, & exechinorum genere, qui fpinisabundat, quorum captura pifcatorum raanus hebeícunt & ob- vifaderit;ce. Bias innata quadam vi,quz tamen folim viuentibus ineft.Sed cft alius echinus none genere fpi- nolz torpedinis, fed ex concharum genere, quem remoram Latini vocant. Di&us echinus »zs « Dy e Tb» vauv , quód naues fiftat fundoillarü haerens. Vnde C.Caligule Czfaris triremem moratus eft ,male illius omine; limaci magna permilis eft rarufq;; vt qui poft catempora non viíus fit: vndexemorá qu M 1 elle Cap. 14. Cap. 5» CAp. 24. Lib.32.cap. 1. Lampetra. Plutarchi i1- cum quod de meo depromam ingenio;inretam abdita non habeam, Plutarchi 340 "7 DeAquadlbus — effc àvorpedine conftat, quanuis Ariftotcles nominis (imilitudine & effedtus vnum genus exiftimaue- rit. Vide quoterrores paucis complexus fit. Primum Ariftoteli falsó ad[cribit, quód remoram &tor- edinem nominis fimilitudine & effectus genus vnum effe exiftimauerit, cum id ne per fomnium qui - dem Ariftoteli vnquam in mentem venerit, Nam libro. dehiftor. animal.difert? fcripfit remoram pi- Íciculum effe faxis affuetum, torpedinem veró libro quinto eiufdem operis inter cartilagineos Plinius libro nono. Deinde to:pedinem ex echinorum genere facere videtur, quod plan&àveritate abhorret, vtex ijs que de torpedine diximus; & ijs que de echinis dicemus, perípicuum eft. Tum remoram echi- num appellat, Xem zz 5e sli vawv , cüm echeneidaappellare oporteat: echinus enim long? aliud figni- ficat, nempe hirtum & alperum. Adhzcid omnino contra veterum fententiam dicit , quod remora na- ues fiftatfundoillarum harens. Scribitenim Plinius,circa nauim adhzrentem gubernaculoinuentam y o fuiffe remoram, que Caij Czfaris nauem retinuerit, miratumque eum fuitfe quomodo adherens te- nuiffet piícis, necidem polleret innauigium receptus. Poftremo vehementer errat qui remoram Ari- ftotelis limaci magna perfimilem effe credit, cüm Ariftoteles pifciculum effe dicat faxatile m. " (o. vy MEI EC) cou A ec iR SV LE NAE A . Echeneispifcisalionomine Naucrates dicitur, Nowxouue, Kiranides: & Suidas ex diuo Bafilio. V- triufque nominis ratio eadem eit, à nauibus fcilicet retinendis: Xv» r$ ye «2d xearétv alu vau: Sor T. tx, eoO oa T&v O-ex ctV VEG s Suidas. Kaj TW'yvuTeH V2 O»TU y Sca Vau/X paiT Et, Philes, Echeneidem non vidi, neq; ex quantülibet infinitis percunc&atus fim, quenquam pifcatorem reperire potui , qui hunc ipfum hacz- tate viderit, Gillius. Qui ad hanc diem echeneida, vel concham hanc (à Mutiano proditam ) viderint, neminem comperi vel nautam vel pifcatorem, L. Greg. Gyraldus. Oppianus proculdubio quam lam- 5 petram nunc vocamus, £y ewníd| ab effectuappellauit, quz Latiné remora dicitur: quam itagraphicé depinxit, vt mullus fit fane mentis qui eam pro lampetranoftranon TOO C ISeRU rH cuius plura hac de re verbalegesinfrain Muftela Aufonij. De Murice Mutiani, fiue Concha Veneris; vide fuprain conchis diuerfis. Echeneis Latinà remora & remiligo dicitur:authores;Felftus & Plautus.nam echinus piícis alius eft, erinaceus Latiné di&us: pudendo philofophi cuiufdam noui errore, qui pifcium duo- rum quafi vnius figuram proprietatesque defcribit, in vnum ceu monftrum diuerfiffimas naturas con- fundens, vtinamque folum hoc in hiftoriam naturalem peccatfet, ne de nihilo cognomentum Magni merui(fet; Hermolaus.In Plinij quidem & Lucani codicibus echinus pro echeneide ab imperitis libra- rijs pofitum erat, à quibus deceptus videtur Cardanus: quod veró idem remoram cum torpedine con- fundit, occafionem fumpfiffe videtur ab Italico tremorize vocabulo, quotorpedinem alicubi nuncu- pant, colludentibus vrriufque vocabuli literis. Albertus obfcurum de naturis rerum fcriptorem fecu- tus, echinumcumecheneide confudit. Echeneidem Germanic? nominemus licebit, ei Scbrffbeber, ein Schiffimer , de quocunque genere intelligatur : Bellonij echeneidem limaci fimilem, priuatim, eis Schbnechfifcb. D Echeneispiíciculus eft, magnitudine gobij,pinnis quatuor,Suidas ex Bafilio. Corpore eftoblongo; cubitali, colore veró zi$9xAétosa,, (id eftfuliginis: paraphraftes innominatus habet exréyeo- , malim | gióyec O^, vtidem fignificet quod aim, hoc eft varius, maculofus: Aelianus qui ex hoc po&tatranftu- liffe videtur, habet zi) Liv o£A, hoc eftafpectu niger: poéta paulb poft i40: 15,99, varius pifcis, )ore paruo;acuto,quod infra caput deorfum retorquetur, (&c. vt Iondeletius recitat ) Oppianus. Malla- rius formam turbinatam ei attribuit ex Oppiano,cumis fimpliciter longam effe dicat.Charemonianus 4o Trallianus pifciculisaliquando varijsappofitis, vnum oblongum capite paruo & acuminato oftende- bat,eique fimilem effe echeneidem dicebat; in mari Siculoà fe vilam,Piu tarchus in Sympofiacis. Tre- bius Niger echeneidem (pifcem tradidit) fefquipedalem effe, Plinius. Vetufti codices omnes (inquit Maffarius) pedalem habent;non fefquipedalem. nam fi feíquipedaliseflet;hoc eft vnius pedis & femis; non effet parue menfure. neque Ariftoteles & Plinius echeneidem pifciculum feu pifcem admodü par- uum effe retulilfent. Quare vel pedalem, vcantiqualectio, vel femipedalemlegendum, vtin tricelimo fecundo volumineteftatum reliquit;licetad cubiti magnitudinem peruenire poffe Oppianustradide- rit, cui quidem hacin re non aftipulor, Hzc ille. Ifidorus etiam ex Plinio femipedalem legit. D Paruaechenceisade(t; mirum, morapuppibus ingens, Ouidius in Halieutico inter pelagios. Non (defuit) puppim retinens Euro tendente rudentes. In medijs echeneis aquis, oculique draconum,Lu- fo canus lib.c. de veneficanecyomantiam exercente. Meatusnauium echeneis(echeneidis) morfus inter. vndas liquidas alligauit: aut Indici maris conchz fimili potentia labris fuis nauiü dorfa fixerunt: qua- rum quietus tactus plus dicitur retinere, quàm exagitata poffit elementa compellere. ftat pigraratis tumentibusalté velis, & curfum non habetcui ventus arridet, fineanchoris figitur, fine rudentibus alligatur, & reliqua: Caffiodoruslibro 1. Variarum; vt recitat Gyraidusin libro de nauigijs. Rondele- tius Cardanum reprehendit, quod Ícripferit remoram fundo nauis hzrentem ,eamfiftere, cum idem Oppianus tradat: I POSU HE, Quy away ÀAlsyoy PTT véoSey £gUxd Ixcav (vau) Cao Te o7 (o Bein. id eft, vim naui fub carina inferens,mordicus totam detinet. Et paraphraftes, dax vy cau Tic veu zl zeózn», Ec Plutar- chusin Sympofiacis 2. 7. ad latus nauis haerentem echeneidem, remoratam effe nauim refert. Quod fi itaeít, Rondeletius dum huius miraculi caufam indagat, & pifcem hunccirca puppim tantüm aut te- monem hzrendo nauim remorari putat; fruftralaborárit. Ego ne nihilad P AMpopodum conferam, altem hacdere inqui- qufitio cst» firionem ex Sympofiacorumlib. 2. Problemate 7. (quamuis obfcuram deprauati codicis vitio ) Latinà gbgquam et 3ieUó AOr cL .Haues. * interpretabor, quoad eius poffum: Cheremonianus Trallianus pifciculis aliquando varijs appofitis 4 vnum oblongum capite paruo acutoq; oftendebat, cui fimilemetfe echeneidem dicebat, quam in ma- ri Siculo viditfet, eiufque vim admiratus effet, cum non parum impedimenti & more nauigationi at- culiffet,donecà proreta lateri nauis forinfecus adhaerens caperetur. Tum alij Cheremonianum irride- bant; ccu qui reifabulofz abfurdeque fidem adhiberet. Alij alias quoque mirabiles in rerum natura difcordias commemorabant, (tanquam ad confirmationem potentiz echeneidis: ) vtfunt; quód aries conlpeétus elephantum furentem compelcit: quód viperam ramulus fagi admotus fuo tonum je ALL PNE 17x mobilem DeEchinis | Lib. IV. 349 mobilem reddit: quód taurus ferus (ye9» , ferm vel efferatus ) ad ficum atboremlligatus ; M & a placidus manet: quód fuccinum leuia omnia; preter ocymum & oleo madida, mouet & attr fideriteslapis non attrahit ferrum,, fialio inungatur. Hec enim cum fic fe habere indubitatis experi- mentis conítet, eorum tamen caufas eruere vel difficile vel etiam impollibileeffe dicebant. Égo veró hanc queftionis depulfionem magis,quàm folutionem efle aiebá. Quin ita potius vfu venire exiftiman- dum eft, ficutaliàs (epe fit; vc que rebus quibufdam accidunt, caufz ipfarum effe non re&? iudicentur. Veluti fi quis ex vulgari dicto, a à» «viel , o) à Bóveuc "remwivero: Salix amerina floret, vua coquitur: ipfam falicisamerinz floram germinationem , maturitatis vuarum caufam faciat: vel propter fungos 1o lücernarumaérem denfari & obnubilari exiftimet: vel vnguium curuationem, caufam nonaccidens eífe vlceris pulmonis. Quemadmodum enim quz iam diximus fingula ad aliud quidpiam confequun- tur, propter communem aliquam efficientem caufam: fic ego (imiliter vnam elTe caufam dicebam,quz & tarditatem nauigio inferat. & echeneidem ad idem alliciat, Nempe cum ficcior nauis eft, nequead- modum grauatur humore;confentaneum eftcarinam leuitate fua facile per mare delabi,& aquas ligno puro meanti facile cedere. Contrà cum humidior eft, & aquz nimium imbibit, multa alga & mu fcoin- nafícente obducitur: quibus hirfutum lignum & aquam obtufiüis fecat,.& aqua i píalignotenaciori ad- iuncta difficilius feparatur. quamobrem nautz latera nauium abradere folent;,vt muícum atquealeam abftergant: quibus adhzrefcentem echeneidem, propter earum vifcofitatem ( 2:4f fucci eimfrodt «ppe- zen5) tarditatis nauigij non quidem caufam elfe, fed caufe illam efficientis accidens (svuctlepo sto tarn - Aso.) eique fuperuenire; iudicandumeít, Hucufíque Plutarchus. ^ Echeneidis pifcis ( breue »40 quid; parum aliquid ) exoffibus ft confueris in corio equi; & habueris tecum, & afcenderis na- i23e ak t uim, non mouebitur nauis inaqua, nifiauferatur quod pofitum eft, vel exieris de naui , Kiranidesr. 15. Atqui Caius princeps (vti refert Plinius ) peculiariter mirabatur, quomodo adherens hic piícis te- nuiífet; nec in oilleieia nauigium receptus. Aliqui teftudinis etiam pedem dexttum vehentia na- uipia, tardius ire tradunt, Plinius. ! | £j | Echeneis in cibos non admittitur, Ariftoteles &Plinius. | | Venereminhibetecheneis;Plinius. ^ Abortus cohibere echeneidem qua occafione aliqui credi- detint,dicemus moxinEchinoc. Venenofa anfit dubitatur. legeinfràin Corollario de Echinoc. ab initio remediorum ex eointra corpus. Remeligines & remorz àmorando dicte funt. Plautus inPatina: Nam quid ille nunciam diutius J? remorantur remiligines? Feftus. E»evnic, vocabulum eft oxytonum quadrifyllabum: nec pifcem mo- do fignificat, fed ancoram quoque in epigrammate : A*ycveaw z' 27r aic previa, 0er] EN, Varinus. Epitheta. Parua, Ouidio. O'Au$:o:, Oppiano. En, nomen proprium viri cuiufdam rei nautice peritiapud Homerum, Euftathius. Emblema Alciati infcriptum, In facile à virtute defcifcentes : ..Parza velut lmao spreto R emoraimpete uenti, "emormmque vatera [iflere fola potefl : die quofdam ingenio ej virtute ad [Jdera wettos, Detinet in znedio tramite cana lenta. mfnxialis velutie[l; velquismeremicits ardor . €gregijs amens feuocat a f dijs. Aliud eiufdem, füblemmate Maturandum: eXMaturare iubent propere, e» cumtlarier onmes, — INenimiumpracepr, neu mora longa nimi: 9 Hoctibi declaret connexum echeneidetelum. .—— Hsctardaefl, volitant fpiculamiffa mann. Prscicyivs quidam Emdzin Frifia ad Oceanum ( vtamicus quidam mihi retulit) repertus eft, quatuor digitoslongus, cuticulatenuiffima, fine fquamis. capite, pro corporis magnitüdine,maximo. oculis paruis. reliquo corpore turbinato. fab mento quiddam habebat figuraacetabuli , quo probabi- leefteum faxisadhzrere. nam cum cauitatem illam digito premeret;qui hac narrauit, itaadherebat,vt circumferri poffet. | | : DE CEGHINIS RONDELETIYXS * jo D Vs1rTARInonimmeritó poffit; inter cruftatáne, aninter teftacea numerandi fintechini: nam ej RU E 6o eos inter teftacea Ariftoteles recenfuiffe videtur, quum cribit: 7a 3 cwxdBeouo, e (uw, olov ol re to- - Ws A e-. d A , A 1 3 3! MLB Tae PES 14/4. D A, US AE ; Su Nlats t9) o1 x0 A015 Jta) erocyaot vot aus uas dep ac, ri De à vtov Gy vov Ru (Ge, & c. Plinius veró inter cruftata,cüm jit: quód A:3cesdentiav a rum ab impe- vitis (abe byo caufis baberi, F G H. a. "Artflotelem "Uidgrt teffaee 15 Adbzinsra- re: fe ci Plinio ,enim de cancris & locuftis dixiffec, fubiunxit: Ex eodem genere funtechini, &c. quanquam non ne- "Ue erufis- Íciam Maffarium horum genus ad exanguium genus, de quo multó anc? Plinius, referri voluiffe: fed ad *** . propinquius cruftatorum genus rectius mihi referri videtur. Si enim horum integumentum propiüs infpicias; non durum, neque filiceum,;fed fragile potiüs crufte cenuioris modo effe iudicabis. Sed qui- libet ad vtrum yolueritgenus referat proarbitrio. Vtut res habeat; de his commod? iftoin loco dice- .tur, poft reliqua cruftata, antequam ad teftaceaaggrediamur. | . Dicitur &yjv» , oro v8 E y em &ourit, vov enono ai paw Sctiv: vel per antiphrafim, xor v ux twasdr t yeu Dg reis novos y ac inpr, quod teneri ob aculeos non poffit. - Gracumretinuit , Plinium opinor fecutus, qui echinumappellat. Vocantur echini à noftris vrfins , corrupto ex erinaceis vocabulo, ab alijs caftagnes de mar, quód veluti caftanez echinato calyce con- tecti fint. A Maflilien(ibus vríins & doulcins, qui fint edules ; etiam fi dulces non fint, fed falf1 & (uba- mari: maiores, quique edendo non funt, rafcaflesab ijfdem appellantur. Hos noítri migranes vocant, ., quicüm detriti aculei deciderint, putaminibus malorum punicorum fimiles fint. Germanis dicuntur anterigel, Hifpanis erizo di mar, Liguribus zinzin. H. a, , Duplex eftechinus;terreftris, & aquatilis. tezreftrem Gaza erinaceum conuertit: aquatilis nomen A . Omnibus cruftaeftcenuis, vndique Tips fiue aculeisarmata, quz pro pedibus funt. Ingredi efthis B (C) inorbem volui, itaque detritis (zpeaculeis inueniuntur. Omnes carnemintus nullam continent: fed nigra quzdam vice carnis funt in omnibus oua, fed nonnullis exigua, nec cibo apta. Alij nigricant;alij purpurei funt. Ampliorem partium defcriptionem in fingulis trademus. T Gg D-E 3/0 De Aquatilibus. DP ECHIMO MAIORE, VEL OVARIO ET EscviENTO;:-RONDPELETIVYS, Echinus integer. A ds (275 | A £dunusinduaspartes diffetius, ———— T yis RiMvM echinigenus, quod ciboidoneum eft, in quooua multa & magna funt, efculenta :,fhom Ex Ariflotelis P $ xq Sil q 8 ; eiculentaq; , fi folim in maioribus, fed etiam in minoribus: ftatim enim parui ouis pleni reperiuntur: & maxim de b AP UIS A : : PER od plenilunijs diebufquetepidis redduntur pleniores. Ab onorum mu hunc echinum appellat Hermolaus. Ititudine & magnitudine ouarium p Formaeiusinrotunditatem conglobata eft, dempta vna parte parum compreffa, in qua os eft rotun- dum quinque dentibus incuruis intus cauis, & inidem punctum co xillis internis connexi funt, queab oreintuserectz , exacuto in latum tendentes, & ainbienti calyci euntibus munitum: ij quing; ma- noncontinuz : tam mirabili ftupendoque artificio fant conftructe & cxlatz, vt nihil fitin totó rarie- legantius fpectatuque iucundius. Quinqueigitur funt officula per fymphyfim coniuncta, quorum fu- prema pars latior rofz pite figuram re prafentat: exea dependent quinque alia officula minora, tenui Lib.4.de bit. membrana alligata, id totum eft quod comparat Áriftoteles ro 2ae7iioa un Eye o T kVxAq opus, id ell; la- anim. cab. 5. ternz quz pellucidaaliqua pelliculafiue membrana circundata non fit. Inter dentesinterna caruncu- - laquadam eft, quz linguz vice eft, mox iungitur gulaqua ininteftinum definit, longum perteftam ramen ad egerenda excrementa deftinatum eft, ex aduerfo oris fitum crementi foramen fupra habeatur; paftus enim eximo petitur, vnde fiellatim difpofitum eiustenuibus fibris fafpenfum, tandem in paruum foramen terminatur,quod fo- ,ita vtosin terram verfum fit exe fit vt osad paftüm fit verfum ; ex- crementum veró füperiüs parte prona teftz contineatur. Excrementa rotunda fünt exiguarum pilula- rum inftar, Qualis inteftinorum, talis ouorum ordo eft. nam inter ni grümid quod carnis vice eft & in- teftinum oua flaua cernuntur, quz fola eduntur cruda, orique grata funt etiam fi falfa & fubamara fint. Sunt quidem omnibus echininis oua; inquit Ariftoteles, fed nonnullis exigua,nec ciboapta,(ni- fiin hocechino, ) Ezalibi: Omniateftacea vére & autumno ea qua oua appellant habent: echini ve- ibidem. 1o edules, his quidem temporibus ouorum copiaabundant;fed & omni aliotempore habent; nec vn- Lib. 4-de bif. quamijs carent, ac maximé plenilunijs diebus ouorum copia abundant, fed & omni alio tempore lia- enim. 69- Y^ Dent nec vnquam ijs carent;ac maximé plenilunijs diebufque tepidis reftituuntur; reddunturque ple- niores preterquam illi quos Pyrrzus fert Eripus: nam illt hyberni dem, fed pleni ouorum. Teftatota intrinfecus foraminibus paruis s menfib. meliores funt, parui qui- plenaeft; perque mouendi facul- tatem neruiaculeis PPP E extrinfecus in exigua tubercula erigunturaculeorum cotylen exci- | pientia, vinculo, membranula fcilicet obligata, vtin orbem mouer articulatio, Aculeorum igitur caput cauum efl;craffius, & inacutu .. uUctut. dmirandum Dei opt. max. in hoc animanre o ifici Dojifaris fu, E EIE Hoc eft a idi p P prapoftts- i polfint, ' Talis radij cam brachio milli definuüut. Hisingyrum mo- um, quod veclariüs erfpiceretur, fuperioreloco, echinum integrum, inferiore dilfe&um in partes duas depingendum. "urauimus; vt . quantum pictura plana affequi pi&or potuit, interne huius echini partes intelligi poflent. Tradünt D E fxuitiam maris echinos prafapire; correptisq; operiri lapillis, mobilitatem pondere ftabilientés, no- C thorePlinio. Vefcuntur aqua, luto, arena. lunt volutatione fpinas atterere. Quod vbi videre nautici pluribus ancorisnauigiainfrenant,àu- "pe SB — Maioreexparte quum viuunt purpureo funt colore; in mortuis Roridus coloréuanefcit: ^. Abacus» re Dh 49 jo 6o ^ E h o AY — . DeEchinis. Lib. IV. n Abaculeorum quibus obdudti funtafperitate ortum eft prouerbium Ly/s cem hos ideft, echino P7 bia ab &fperior, in hominem intractabilem & infuauibus moribus dictum, metaphoraducta eftà marino, & à jen. teíreftri, vterque enim afper eft, fed marinustoto corpore afper, terreftrisnon item, Eft &aliudab his prouerbium, LIggv 98 uo £y ivo es? quALaw £AQoi&V, 8 po Cac revo! *y sc, 6 dl, cc x tors, Prius echini duo inierint ami- citiam, alter € mari, altere terra, de ijs qui moribus ac ftudijs inter fe funt ita diflidentes; vt nulla fpes fitaliquando neceffitudinem inter eos coituram. | Olimante cenam echini integri & crudi cum oftreis , fpondylis ; pectunculis apponebantur, quia p horum fuccus aluum ciet. Vnde Athenzus ex DemetrioScepfiofeftiuam narrat hiftoriá de eo qui echi- nos integros deuorare voluit. Laéonem ait, ad coenam vocatum appolfitis echinis, qui quomodo eden- 4o diellent cumignoraret, ac quomodoalij ederent non animaduerteret, vnum in osimmiffum cum te- ft3, dentibus comminuit, & Itridere fecit. Cum igitar miferé os difcruciaretur ob duram cibi afoeri- tatem: O fceleratum; inquit, edülium; neque nuncte omittam emollitum;neq; pofthac vnquam fum- fero. Noftrilapide teftam frangunt; & flauam fiue croceam partem, id efl, oua edünt. Olimex mulfo j garofübducenda alui gratia deglutiebantur, vrinam etiam mouent. G Cruftain medicamentis ytilisett. Nàm vt fcribit Galenus; Erinacei vtriufque tam marini quàmter- p, vr d fas reftris corpus (zesfapotiffmmum, cj» acte.) vum eimetem efficit facultatis tum detergentis , tum digeren- cu. fírob.medié tis, tum detrahentis. Itaque co quidam ad exctefcentia, & ad fordida víi (unt vlcera. Ad cápitis vlcera Lib. $2:gap.Md manantia valereexpertus fam, &ad eadem Paulus Aegineta commendat. Ex ijfdem cineribus fiunt dentifriciaficca, auc melleícilliticoexcepta. Plinius traditechinis viuentibus tufis, & in vino, dul« . 3o Ci potis, egregie profluuia purgari. | nj | DE ECHINO SPATAGO ET BRI1S$S$O, .RowNut?PELETIVSs S: CVNDI & tertij generis echinorum breuiter Ariftoteles meminit his verbis: A32 Ovo is, P, rev amérmiyo» , ( aliás axrovroisyvyuvs vt zdther, citat libro 2.) ea) e 7 3e day Belasav s savovquj 3 wir Aaisyioi v9) amaviti Secundum ac tertium echinorum genus, fpatagi & brilfi: qus genera pelagiafunt;raraque inuentu. Ex his - 30 Atiftotelis verbis; neq; ex vlloalioauthore vetere fiotas aliquas colligere poffis, quibus hos echinos ab alijs differreintelligas. Sed cüm echinum;quem hic exhibemus, pelagium & inuentu ra- riffimü effe certo fciam, quiab echinometre ; echini ouarij, echi - ni parui, notisà veteribus traditis facilé diftinguatur ; non dubi- taui pro fpatago vel briilo proponere. PAM Hic igitur echinus fiue fpatagus, velfpatangus (vtroque enim modo legitur) fiue briffüs,minüs rotundus eft , quàm fuperior, à cordis figura non valde recedens,aculeis paruis & raris leptus;al- tera parte (in quáfcilicet oseft) magis planus quiin füperior. Os 40 dentibus caret: verüm maxilla inferior fuperiore prominentior ! eft, ad hauriendum aquam, arenamque accominodate: his enim & ltito vefcitür. latalis fpe&atur fabrica; qualem in echino ouario defcripfimus: fed eft inteftinu & arena plenum; neque oua; neque nigrumillud continet, quod carnis loco eff, m conuolutum, aqua DE ECHINOMETR A, |. RoSpELETIVS K XV ^ &TYM echiporum genus echinometram numerat Ari- TA ftoteles; quafi matrem aut matricé dicas echinorumjinquit $0 Gaza. quanquam fciendum eft, in hoc genere maremà foemina ' non diftingui: neque enim ex femine vel ex ouogenerantur, fed Íponte oriuntut,vt oftracoderma.Echinometras magnitudine ab alijs omnibus diftinguit Ariftoteles:£nos by;vopr veo xo s auos ue yelles etvrav uspaez. Sed hanc magnitudinem nó ad corpus fiue ca- lysem, verumad fpinas refert Piin. quum fcribit: Exhi echino- metra appellantur, quorum fpinz lobgiffime, calyces minirni. Cuius fententiam Gyllius Ariftotelis fententie prefert his ver- bis: Ariftoteles dicit echinometras czteros magnitudire calycis fuperare. Plinius Echinometras fpinis longiffimis, & calycibus -&o minimis defcripfit: quodipfum mihi verofimilius videtur, cüm ' — — | abaculeis nomen orines echini traxerint, re&iüs nominantur echinomettz , qui áculeórum proceri- tate praftant, quàm ob magnitadinem calycis. Ego veró àcórports (iue calycis potis quàmaculeo- rum proceritate echinometras dici exiftimo.cur enim echinorum matrem vel matriceri 4b áculeis lon- gis nominaffent veteres , cum fitaliud quintum fcilicetgenus pario calycefpinislongis durifque?hoc quidem genus pro echinometra vfurpaffe videtur Plinius ; & eum fecuti contra Áriltotelis mentem; cim perfpicué vtrunquegenusfeparet. Quare Ariftotelem hic fequendum cenfco ex quo fua tran- (cripfit Plinius. bd Mei | Ariftotelis igiturechinometram hic exhibeo; qui magnitudine reliquis preftat; adeó vt ambabus B manibus quaquauerfum extenfis capi vix poffit: aculeifque eft mediocribus. Internz partes ouarijse- F chinis fimiles funt, demptis ouisfiue flaua illaparte eduli; quz exigua eft & planéexucca, 23 Gg «4 D E kh] Anu. Cups 3s l 32 . De Aquadlibus. DE ECHINORVM.QYINTO GENÉRE, RONDELET TIV S. Infra A. proximéesiechinus paruus. Infra B. Vrticacinerea. Iuxta C. Lepas adharensévegione. SupratD. Lepas inuer[a. Supra E. Lepasparua. SML MÀ B ! TA LL y LZ 2 ; /; e , « EAD AMMAR £0 , VAPORE jj 107 M d UIT RE Iud 4, Un A ViNTYM echinorum genusid eft, quod faxoinhzrens reprzfentamus, calyce paruo, fpinislon- —& gis procorporis ratione, & duris, quo ad vtinz deftillationes felici fucceffu fum vfus. vnde affir - Lib.4.de bift. mare non dubitamus id effe quintum genus echinorum, de quo fic Ariftoteles: Genus itemaliud eft anim. cap. s. minutum Ípinis longis; przdurifque, gigni inalto gurgitefolitum, quo nonnulli ad ftillicidia vrinz medicamento vtuntur. "ES Echivi cddidi — Ariftotelesauthoreftechinosalios nafci, circa Toronem, qui candidi (unt, & fpinis, & tefta, & ouo. augenturforma produ&tiore quàm cateri, Ípinaijs parua, nec rigida, fed mollior: nigra autemillaori applicata, pluraà fefe difiun&ta,& ad foramen exteriusco&untia. — (sca T eretiemcanaidina[cumur i una pe "Phniss, j ! D'E-E C.HLIJINVLS;,BRBELLWNIWVWS, A Echinum, Gallicum vulgusà fimilitudine tegminis caftanec, vocauit Chaftaigne de mer, quodque Erinaceiterreftris modoin orbem conglobatus & contra&us, vndique aculeis circunvalletur, Erina- ceus etiam dictus eft: quod nomen imitati quidam Oceani incole Heriffon de mer appellarunt: Maffi- lienfesà dulcedine faporis, Dulcinum, Vn Douffin:eumque qui magis eftalbusac pelagius, addito "cognomento, Douffinrafcas nominarunt. Genuenfes Zinzin,Itali Riccio marino. Nomenantiquum retinet in Grecia. F VerumEchinorum fpecies deícripturus, Ariftotelicam fecutus authoritatem,ab ijs qui funt edendo inchoandum effe putaui. Nam nigri, minuti, fpinislongis & calycibus exiguis praediti, nullius funt ponderis in popinis: de quibus fingulatim eft dicendum. E Fruf(lratraditum eftechinos fzuitiam maris przfagire. Nam quum tam multis probofcidibus muni- ^ tifint,àflu&u niinime volutari poffunt: neque fpinas (vt creditum eftJatterunt. F Maltisverbisiusechinorum Galenus,Paulus, Aetius & FliniusSecundus commendant: quo voca- buloaquam internameffe intelligendam puto: nam nifi recentes & crudi,non funt edendo. G Manducandus eftechinus (inquit Plinius medicus ) ex interuallo phreneticis & epilepticis. aptus eft ftomacho, & vrinam mouet. Melancholicorum quoque cibus eft idoneus. Diofcorides autem fcri- bit; ijs quibus atra bilis ftomachum infeftare folet, pifces in aquis petrofis degentes. & erinaccos recentes conuenire. Echini marini (inquit Aetius)exvino mulfo & garo przfumpti ventrem leuiter fübducunt.Referunturautem inter edulia modicialimenti.Cibos auerfantibus appetentiam excitant, veficam expurgant ; vrinam laxant: quod & Galenuslibro deattenuante vi&u; & item Dioícorides confirmant; DE.ECHINOMETRA, BELLONIVS. AB Echinometrz appellantur, inquit Plinius, quorum fpinz longitfime, calyces minimi. Ego veró A- riftotelis fententiam fecutus, Echinometras cxteros echinos calycis magnitudine fuperare atfzuero, minimifque aculeiseffe przditos, breuibus & obtufis interceptos fpiculis, coloread extrema albican- tibus, ad radices liuentibus, & ex purpureonitentibus. Horum autem tefta cinereaeft, pugni aut oui aníerini magnitudine, rapi modoin vaftitatem extuberans: vt quó antiquiores euadant, eó maiores reddantur, parte prona planz, fupinaautemrotundz. no us. , Rr CF Pelagizmagislunt Echinomeua. quód autem tcliquis maiores [unt,ideo ceteris pe ongus íe i9 49 [1.3 . ds EMNML (« | 3e *X DeEchins. Lib. IV. 353 Yongurijslongioribus naute multo egent magis; quàmin alijs echinis: Si quidem Echinometrx a1. É tiori gurgite merguntur: quas in infulis maris Aegzi tanta craffitudine profecitfe contemplatus fum, vtad craífitadinem binorum pugnorum extuberauitfe viderim: rariufculà quàmalij echini capi con- fueuerunt, fed quo maiores funt, eó delicatiores exiftimantur, DE ALIIS ECHINIS EDVLIBVS, BELLONIVS. AbEchinomettis, qui echini funt edules, maiores quidem aculeos habent: craffitieautem minores (F) funt,vixque grandis gallinz onum magnitudine excedunt. Diueríain his colorum varietas,& mutarig multiplex. Alij enim omninó nigri, alij albi, quidam vitrei, alij ruffi; aut flaui, alij gemmarum nitore confpiciuntur: quidam funt cyanei, alij purpura fplendent, fübinde circumagentibus fe igniculis micantibus ad aculeos, fcintilla modo. | | .. Hospifcatores venantur hoc pacto: Manum ferream conto longiorealligant, vel tridentem ,cuius incurui (int dentes. hanc manum echinis fubmouent, vt eos ab imo in füblime attollant, qui fuis pro- mufcidibus fefe ita ftabiliunt, vt plerunque piícatores teftam priüsatterant; quàm inde interos diuel.- lere poffint. | * Semper crudi eduntur; ouis que eius tefte inherent,in modum ftellz radiantibus;ac quinque ordi- 3 nibus diftin&is, digito vel pane attritis atque diuulfis, vt liberius abforberi poffint, emundata aquaac ftercoribus, quibus (vt oftrea) interdum (catent. Eaauté oua guftui dulcia fentiuntur, ceu Ricini pul- po» quibufdam echinis pallida, alijs laua, alijs autem rubentia, , ^ Quódaütem ad eorum anatomicam defcriptionem attinet: fciendum eftedules echínos in orbem B 29 conglobatos, ac Ípiculorum ferie armatos elfe. Os parte prona;in medio corporeterram ver(üs incli . natum habere: in cuiusambitu quina officula bene difpofita dentium officio funguntur: pronaautem arte plani funt, breuiffimoíque aculeos ac promufcides numerofa: habent. Supina rotundiorem o- fedet teftam perforatam , in qua quidam eft meatus ad excrementiexitum : quod vt muribus, Cy- lindreum eft,lapidofum ac terreum,quibufdam veluti fpiculis intertextum. Promufcides autem Echi- norumedulium, linguis Cicadarum vel Muícarum fimilesfunt, Stellarum & Pudendorum marino. xum modo, eafqueta:n crebras habent, vt dinum erari nequeant, quibus vndique circun feptiadhare- fÍcunt: extror(am autem non apparent: concidunt enim infeipfos contra&ti. 5pinis conftant paul quàm Echinometrz longioribus, Ur rel n illa Loc e .DE.MINORI ECHINO, BELLO NIV S. M i i Rendeletins boc genus quintum facit. , GenusEchinorumaliud eft (inquit Ariftoteles) minutum, pelagium,fpinis grandib, longispredu- rifque; modo pen? lapidis, gigni inalto gu rgite folitum, quo nonnulliad diftillationes vrinz vtuntur, Vulgustum Italicum, tum Gailicum, atque etiam Grzcum Iudz vocat, quód perpetuó nigrefcat, for- de(cat, & guftusingrati percipiatur. Paffim reperitur: quod aliter Briffis & Spatagis euenit ex philofo. phifententia. Hic porró minimus Echinus reliqua genera fpinarum longitudine füperat: neque colo- rem vtilla varium habet: teftam iuglande maiorem non promit, eftque reliquis omnibus viuidior, NZ fifupinum ponas, mox fuas fpinas deprimit, & feinpronam partem conuertit. Plures habet quàm alij probaltides idcirco citiüs repctit; firmiufque heret, Ouanonfert vt alij, fed fanguineum quiddam 40 nigrum, faniei fimile, quo manus cruentat atqucinficit. Dentes itidem in verticilli nfodum habetqui- jo nos, circulati ordine difpofitos, vt & czteri, quibus algas, faxa; & conchyliorumteftasatiodit, In in- ternaeius parte multos neruosannexos cernas: ex quoindigenz coaceruatam dentium congeriem ita cum neruis exiccari (nunt, vtannuli vicead fignandum panem vtantur: refert enim quinquefolium, vel quidpiam fimileaffabré delineatum. Venttem in quinque partes diftin&um habent, perindeac fi plures illis ventres effent membrana quadam obdu&ti, Ab orisautem verticillo ventres illi teftz quoq; appenfiadforamen excrementi co&unt, fed difiundti funt, & quafi interuentu liminum diícriminan- «ur. Totidem promufcides habent Echini, quot in teftis foraminulis pertuli apparent: fant enim vl- trafex milliain quolibet echino.- i - "Echinum vidimus in rubri maris litore, interfontesamaros, & vrbem quam vocant el Tor, prona parte planum, fuperiore gibbum, femipedem latum; minus quàm alij rotundum, paucioribufque, ac minus frequentibus aculeis aut fj piculis preditum: cuius os interram conuerfum effet 3 fup erquo exe crementorum exitus appareret. » . COROLLARIVM, DE ECHINIS IN GENERE. ..Deechinisingenere quedam fcripfit R ondeletius in deícriptione Echini maioris vel ouarij. Plin. aliás Herinaceorum tegmentum vocat cruftam, aliàs teftam: cum tamen Ariftoteles religiofe femper Herinaceos interteftaceos numeret, & tegmentum eorum teftam appellet: Gillius; qui Ariftoteli füb- fcribit. Rondeletius cruftatis echinos adnumerat.Ericius marinus fpecies eft habentium oftraca, Aui cenna. Ew 9oAaAlióv m2speov, Suidas. Vter meliüs fentiat experiantur qui in manibus habere po(- funt. Rondeletius integumentum earum non durum, neq; filiceum elfe ait, fed fragile cruftz cenuio- o ris modo. Verüm etiam dura & filicea, fi tenuitas accedat, plané fragilia funt & magisetiam quàm mi- nis dura. flexiliaautem, vt cruftatorum corium, praefertim recens, non funt. Conchulas quoque mul- tasteítam tenuem proríus & fragilem habere videmus, quz tamen cruftati generis non funt. Hefychio echinuseftanimal marinum edule: fed fpecies echini quafdam non effe edendo , ex Rondeletij obfer- uationibus fatis apparet. Echinus non eít erinaceus marinus,vt exponit Albertus:fed eft veluti cafteus (caffanee) cardus, plenus rubro humore, Niphus. qui alibi etiam echinum marinum, vulgó cardum (carduum) marinum appellari fcribit. quód autem echinus non fit erinaceus marinus, contra Alber- tum abfurdé negat. Echinusalibi in Italia vocaturel riccio, rizzo de mare,zino,loincino. ^ Scop- pagrammaticus Italus echinum interpretaturlincino de mare, bogancitola: & genus cancrorum is cit; inepetó; Albertum & huiufmodi Íole:cos authores fecutus. Hifpanis diciturerizo dela mar.Ger- "s Gg 3; inanig B (A) (E) Echbinus ms- ri rubrs. 354. De Aquatilibus. manis Seeapffel id e(t malum marinum, circa Daniam, Noruegiam & alibi: quód & rotunditate figure, prafertimaculeis demptis, & magnitudine málum referat. ad íüummum enim inftar magni mali inue- niriaudioin Oceano Balthico, durum, puniceiferé coloris, & fpiculis ademptis maculofum: nullum eius vfüm efle, fed proornamentoin domibus fufpendi. Quàdf quisaliarumgentium feré omnium fimiliter appellantiumimitatione; AMeerige/, id eltechinum marinum vocare voluerit, reprehendi non poterit. Recentiores quidam echeneidem piíciculum de quo proximé di&um elt, & echinum,qui pi- icis non eft, (branchijs enim caret; ) imperitiffimé confundunt. Vide fuperius inEcheneide 4, Echinus Graciscommune tum terreftci tum aquatili nomen eft: Latini veteres ericium & erinaceum de terre- ftri dizunt, de marino vix vnquam, fed Graecum echini nomen feruant,vt pluribus annotaui in Echino terreftri incer Quadrupedes. p" B Eratofthenes dicitininfulis ante Euphraten, mire magnitudinis cancros atque echinos reperiri: quorumalij pileis maiorcs fint: alij d«ésvAo/, id eft binas cotylas capiant, Strabolibrore. Haberi & Hu- uiatilesechinos Paulus Aegineta prodidit; Hermolaus & Maffarius. Oftrea (»eliera ) Circeis , Mifeno («romontorz;) oriuntur echini, Horatius Serm. 2. 4. Echinus (maris)omnium maximéà natura munitus eit: quippe qui tefta vndique fpinis frequentibus circumuallata celetur: quam rem peculiarem hunc ingenere teftato fortiri diximus, Ariftot. libro 4. de part. Echinusnihil habet carnis, in globum circumactus eft, Ibidem. Plinius & Scholiaftes Nicandri echini carnes nominant, oua nimirum eius & partem efculentamintelligentes. Crulttis & fpinistegunturechini , Plinius. Calyculos echinorum Apuleius dixit. Iítelicetdigitosteftudine pungatacuta, Cortice depofito mollis echinus erit; Martia-. lis lib.rj. Vidiego (inquit Nicolaus Perottus)& fepe pifcatus fum pifcem hunc(echbinsm seipropie ps/cens veca:) in fcopulis quibufdam maris noftri aqua contectis apud Antij reliquias, & iuxta Baias purpureo colore, caeruleo ac viridi mifto: v(queadeó grata oculis ea varietate, vt fi colores durarent, nulla effet cum gemmis comparatio: fed mortuo piíce colores tabefcunt, Hzcille:& fimiliter Gillius. Euenit,vt: quod caputappellant & os, verfum interram fit:quod veró ad excrementi exitum deputatum eft,id fu- prà habeatur. quod idem omnibus turbinatis, patellifque euenit. paftus enim de imis petatur , neceffe e(t. Vndefit,vt osinuerfumad paftum fit, excrementü veró fuperius parte pronateftz contineatur, Á- riftoteles in hiftoria, Ex eodem genere (450/e7ffa, fGhcert eruflatormm ) funt echini. oua omnium amara, quinanumero.orain medio corpore, in terram verfa, Plinius. Dentes echinis quinos effe , vnde intel- ligi potuerit, miror, Idem, Dentes quini echinis omnibus funt, caui intrinfecus:inter quos caruncu-. la quzdam interiacens lingux officio fungitur, mox iungitur gula: deinde venter in partes quinq; di- ftinctus; (permde ac fi plures numero vento es bc ammal babeat . [unt ensm omnes diflinéla, plentque vacantis maseria £x jlomacho vno dependent, cc. vt bucy riflot. rm opere de partibus asm. hb. 4.) plenus excrementi: cuius mea- tus omnes in exitu excrementi co&unt, quàtefta forata eft, Ventri autem fubdita funt, qua oua appel-. lant, membrana obducta diuería, eodem in omnibus impari quinario numero:quorum quod nigricats parti creditum eft fuperiori, ex dentium origine pendens, amarum, nec efculentum, quale in multis ineífe animaduertimus, aut certe eius proportionale. nam & in teftudine; &inrubeta & inrana,atque etiam in turbinato genere, & in molli. fed colore diuerfo, & aut omnino inguftabili, aut magis ab vfu cibarioalieno. Corpus echinis priore atque nouiffima parte fpiffüm , & continens: catera veró non continuum, fed fimile latcrnz, cuinon obducta membrana eft, Ariftoteles in hit, animalium. Etrur- fus, Echinis caro negata eft: idipfumque habent peculiare, vt nullam intus carnem contineant. Nigra quzdam in omnibus vice carnis fpectamus. Echini oua felle fpeciem fimilitudinemque gerentia etfi amaro. noningratotamenaporeíuntGillius. | EX ARISTOTELIS DE PARTIBVS ANIMALIVM libro 4. cap. 6. deouss echo, orum. Caroin echinis, vt dictum eft; nulla eft circa ventrem: fed quz oua appellantur, numerofiora tefte adharent, membranulis fingula obuoluta, & paribus diftin&tainteruallis. — Nigraetiam quzdam cir- cum ab ore fufa fparguntur, nomineadhuc nulloappellata. Sed cum non vnum, fed plura au echi- norum (int, omnium partes quidem eas omnes fortiuntur: fed ouaappellata nec omnesciboidonea,& paruaadmodü continent, exceptis ijs qui vadaincolüt. Omninoidipium ceteris quoq; teftatis euenit. caro enim non zqué omnium eículenta eft. & excrementum quod papauer vocatur, quibufdam cibo idoneü,quibufdam non idoneü eft. Cótinent hoc turbinata omnia fua clauicula: vniualuia, fuo fundo, vt patella biualuia,qui nodoligantur. Quod auté ouum vocatur, latere dextro biualuia habent: altero latere oftium excrementi continet. Sederrore ouumid vocitatur, quippe g talefit, quale eft pinguein fanguineogenere, cum viget. quamobrem fieri folet per id tempus anni quo vigent,ícilicet vere & au- tumno. laborant enim teflata omnia per frigus & zítum, atque exupcrantiam temporis pati nequeunt. argumento eft quod echinis euenit. habent enimid iam inde ab ortu nature , & plenilunijs vberius: ron quia per id tempus copiofiüs pafcuntur,vt quidam putant:fed quod noctes x nie res fint propter lucem pleniorem. calorem enim defiderant quoniam frigori patent; vtpote que fanguine careant. ex quo fit, vt eftáte potis vbique vigeant; preterquam ip Pyrenfi (Pyrreoy «Majus )Eutipo.nam ibinà minis tempore hyberno probantur. Cuius rei caufa eft, quód tunc vberiüs pabulentur,cum pifces per id tempus ealocarelinquant. Habent echini omnes oua eodem numero, atq; impari: quinaenim.den . tes etiam ventrefque totidem.ratio, quod non ouum eft quod ouum vocatur, fed quód bona animalis; enutritione, alimoniaque proueniat. fit oftreis quidem inaltero tantummodo latere, id quod oui no- mineappellatur. idemque quod echinos habere dicimus: fed cum tefta echini non modo ceterorum oftreorum orbem colligat vnum, fedin globum circumagatur, vt non wis talis, partim non talis formetur, fed víquequaq; fimilis fit: (vndiq; enim in fe nutibus fuis conglobatur:) idcirco ouü quoq; fimili modo habeat nece(le eft. non enim ambitu, vt cetera, diífimili conttat echinus. nanq; ijs omnib. to t5 $ id jo z caput in medio fitum eft: quam quidem corporis partem fitum tenere füperiorem certum ell, Nec vero , ouum DeEchinis Lib. IV. 355 wuumhabere continuum jose qe neque cetera generis eiu(dem fic habent, fic altero latere tan - tum fui orbis, Ergo cum id commune omnium fit, proprium autemillius, vt globi fpeciem gerat, oua numero impari fint necelfe eft: nam fi pari effent; per diametrum difpo(itahaberentur , cuin fimilem hincatque inde feruari rationem interualli conueniat. fic autem dif; pofitis vtrog; latere orbis oud ha- beretur,quod in ceteris oftreis non eft.altero enim latere fuz ore id habent & oftrec & pe&ines, iraque ternaaut quina, aut quolibet alio numero impari effe rieceffe eft, at (i terna effent, diducta inter fe laxo admodum interuallo haberentur. fi plura quàm quina; continuum prope ouum redderetur: quorum alterum non melius eft;alterum fieri non poteft. quina igitur oua echinos habere necetfe eft, quam ob caufam venter quoque quinquepartitus eft, & dentes totidem habentur.fingula enim oua, cum quaft corporaquzdam animalis fintmodum quoq; viuendi fimilem habeant neceffe eft, hincenim capitur incrementum, nam fi venter vnus tantummodo effet, ouaaut longé diftarent, aut totum alueum occu- parent,vt echinus & difficile moueretur,& cibi minus impleretur. Cumautem quinq; numero inter- valla fint, ventrem fingulis adiunctum quinquepartitum e(fe neceffe eft, eademque decauíadentes et- iam totidem habentur:ita enim natura fimilem rationem predictis membris reddiderit, Sed quam ob caufam oua numero itnpari;totd; numero echinus habeat,di&tum eft. cur autem alij patua admodum, alij magna, caufa eft quàd natura conftant alij alijs calidiore.calor enim cibum cócoquere plenius po- teft: quamobrem qui cibo inutiles (untinijs excrementi pluseft.mobiliores etiam facit natura. calo- ris, vt paícantur, nec ftabiles maneant: cuiusreiindicium eft, quód eorum [pinis aliquid femper adhe- reattanquam crebró moueantur. fpinis enim vt retulimus, vt pedibus vtuntur. Echinus Plinio carnes habet rubentes ficut minium, | Albertus. Ego hunc Plinij locumlegilfe non ' memini.Ariftoteles carnem echinis omnino negat. Non omnibusidem vitreus ( minij hic fortà legit Albertus) color.circa Toronem candidi nafcuntur, &c. Plinius. Idem Albertus & eiufdem moneta Ícriptores , echino partes qua(damattribuunt qua echeneides funt. Spinis fuis echini vtuntur perindeac pedibus, his enim nitibundi mouentur, fedemá; permutant, Axilto:, Etalibi,Echinorum fping vicem pedum eis putans non villorum vt erinaceis ( tezreftribus.) Echinis fpinz pro pedibus (unt. ingredi efthisin otbem volui, itaq; detritis fepe aculeis inueniun- tur, Plinius. Mouenturagilius & frequentius qui (unt ciboidonei: cuius reiargumentum, quod fem - peraliquidalge (uis fpinisimplexum gerant, Ariftot.. Keex/«9» 9 luovnts dem , ac noB. Aveo aite vo uo Gb Migym y oo & (o1 9) Sumrapi Dev ros uve Epicharmusin Nuptijs Hebes . E (G- Jensov avesorixóv, | Athenzus ex Ariftotele.Echin? interteftacea quib. facultas ingrediédi eft, olfactü minim? habere videt, Ariftot. | T: Echinos marinos viuentes obdüctos tefta;atque aculeis communitos, fi quis contriuerit;& alia fepara- timabalijs frufta in mareabiecerit; hec tamen coherentiam & coitionem inter fe faciunt, & pen partem recognofcunt , & applicata coherefcunt;velutique conferuntur fimul,& naturali rurfus quadá conciliatione ( mirum dictu ) integrantur,Zlianus 9. 47. & Philes. Echini oua plenilunijs habent hyeme; Plinius. (ed melius Ariftoteles, Nullotempore ouis omnino carent: fed maximà plenilunije diebusq; tepidis redduntur pleniores: preterqui ij quos Pyrrhus fert Euripus.nam illi hybernis méfa bus meliores fant.Lunaalic oftrea, &i mpletechinos,muribus fibras,Lucilius apud Gellium:à quo eti£ Plinius mutuatus cernitur, vt fcripfi in Mure 5.Deouis echinorum plura retulimus fupra in s. D Fluctus & cempeftasad'terram Echinos deuoluens & mari funditus in aridum expellit & | violenter 4o allidic. hi eiuspericuli metuentes,cum fentiunt mare inhorre(cere , & ventorum acerbitate procellas cieri;füis fpinis lapillos adgeftandum facilestcllunt, vt libramentum sc firmamentum habeant, vt ne procellarum incurfus ,ac fue eiectionis periculum; quo fibi timent,fubeant, ZElianus de animal.7.:3. Oppianus libro 2. tradicechinum pra fagire tempeftates , & lapillisoperiri, ( vid:etismanfra tt £.) ne ^ agitatione procelle fpinas atterat.Maflarius . Atqui Oppianus nihil de Ípinarumattritione, fedne in litus àfluctibus cijciantur metuentes , lapide vnumquenq; dorfum fuum aggtauare fcribit. ----»J ies dl was 2i saw exets(Q». Adiaw 2 à mov [Bespugov mm ex£A ae répz mw oex au Borse P'nidliens. Qopéorev &c.Echini marini quo- ties etum procellasá; prefensére, faburra erauant fefe, ne propter leuitatemiactentur,néve cem pefta- teingruente auferantur, fed petris firméinhzreant;Plutarchusin libto Vtraanimalium, &c. Simone .. Grynzointerprete, Echinitumterreftrestum marini fpinarum fuarum obietu & rigore , ceu uallo :$? quodam,;fefe tuentur quo minus capiantur, Athenzus. Videin Echinoterreftri h. inter prouerbia, E - * chinicorporis partes difiectas rurfus coire & redintegrari;peculiaris & admirandz nature vis eft; (i ve- ré hoc tradit Alianus, vt in c. retulimus. Vrtice genus quoddam echinos,in quos offenderit; corrodit, Ariftot, Vrticano&ü pectines & echinos perquirit; Plinius. Echinum ( saermmum; vt coziirzo ) interimit potamogiton, lianus & Philes. Ft moxidem ZElianus:Echinusauté mergi fel non tolerat: vbi echini vocabulum non recté repeti füípicio eft, ] . Echiniaffigentes fefe;aut harena faburrantes tempeftatis figna funt, Plinius. Echinusin mari cum. E ventorum procellam przfenferit, calculum validum arripit,eumq; velut faburram vehit, & tanquam anchoram trahit,neexcutiaturà flu&ibus; ficà; qui non poteft fe (nis viribus liberare , alieno regitur ondere. Quoindicio etiam nautz velut fignum füturz perturbationis capeffunt,& fibi precauent ne dab eritos turbo inueniac, Ambrofius. Vide fupra quoq; in p. Authorlibri de naturis rerum & Albertus,echinum pifcem cum echeneide confundát,vt didü eft: F & echinum venenofum effe,nec edi poffe, ni(i mortis periculoaiunt:cü Ariftotelesecheneidé pifcé nó edulé effe (cripferit.Echinorum veró alij funt edules,alij 4&jori,id eft cibo inepti. Vide inferius in c. ab initio de remedijs ex echinointra corpus, Suntechinis omnibus oua fed nonnullis exigua, nec ciboa- pta; Ariftor.De ouis quidem echinorü füpràetiam in p.diximus. Quo die Lentulus lamen Martialisin- auguratus eft, coena hecfuit; Ante cenam echini;oftrez crudx,&c,Macrobius.Echini ( vt Atheneus libro :. recitat ex Diphilo, Natalide Comitibus interprete)funt tenerijbonum(q; habent fuccum: vi- rofi funtfacilé corrumpuntur,Si cum oxymelite;apio,& mentha comedantur, ftomacho funtstiles, boniq; fucci & dulces.Leniores funt inter hos rubicundi,melini(usmwoi :deff ntes, Natal vertu fraxiness tios probe ) craffiores,& qui cum raduntur la&teum quiddam emittunt.Eorum qui circa Cephaleniam, Gg 4 lcariam ho 4o 356 .De Aquatilibus. Icariam & Adriam nafcuntur,quidam funt fubamari.Qui circa Sicilie fcopnlum Capiuntur, ventrem loluunt.Merfe Decembri(inquit Palladius ) quibus litusin fru&ueft, vbi Lunziuuabit augmentum, queomnium clauforum marisanimaliumatqueconcharum iubet incremento fuo membra turgere) echinicarnes falibus condire curabunt. quod folito more conficitur. Hanc quoq; rem peromnes mé- fesbene faciemus hybernos , Hzcille.atquiBellonius non nifi recentes & crudos edendo eff: ait.Ma- rinnsechinus ftomacho ventriq; vtilis ef vrinam cit, Diofcor.Vrtica,echinorum oua," & huiufmodi, nutrimentum exiguum & humidum prebent:ventrem tamen foluunt,& vrinam promouent, Mnefi- theus. Echini mar.caroefitatayentrem mollit; & calculos quiper vrinam redduntur fummé fanat cum condito fumpta ; Kiranides.Echini aluum mouent, Cellus & Galenusin librodeattenuante victu. Ventrem deiiciunt conchularumiura & echinorum mar. Aetius, Echini ex mulfoeduntur & garo alui fu&ducendegratia.Paranturq; in patinis,ouis; pipere,melled; inie&is.Imbecillis füntalimenri;ac me-' dijinterea quz humores extenuantac deníant, Galenuslibro 5. Dealim. facult.In echino : Accipies ultarinm nounm,oleum modicum,liquamen, vinum dulce;piper minutum: facies vtferueat:ciüi fer- bin fingulos echinos mittes;agitabis:iterum bulliat:cum coxeris,piper afperges,& inferes.: Ali- terin echino:Piper,coftum modicé,mentham ficcam,mulfum,liquamen, [picam Indicam & folium. Aliter: Echinumtotum mittes in aqua calida;coques, leuas;in patella compones:addes folium, pi- pez,mel, liquamen,olei modicé,oua; & fic obligas:in thermofpodio coques: piperafperges & inferes. inechino falfo: Echinum falfum cum liquamine optimo, careno;pipere temperabis & appones. Aliter echinus falfus: Liquamen optimum admifces;& quafi recentes apparebunt, itavta balneo fümi pof- fint, Apicius 9. 8. Echinos di coxeris,pipere & croco afperges;Platina. Scinditur leui percuffu hirta . teftudo,( cortex echini, ) in duasQ; partes diuiditur: abijcitur altera:altera veró leuiter aqua abluitur: 2€ decidunt fordes,que inijs pro vifceribus fünt:remanent quinque partita oua fübrufa;ad ftella imagi- nemformata. hec crudafumuntur,fapore noniniucando,quamuis nefcio quid amaritudinis habeát, NicoL Perortus. Przftant qui Mifeni nafcuntur. Oftrea Circeis, Mifeni oriuntur echini;Horatius.Inu- las ego primusamaras Monftraui incoquere;illutos Cotillus echinos, Vt melius muria,quam tefta ma- rina remittat,Idem Sermonum 2.28. Alex peruenitad oftreas,echinos , vrticas,&c.Plinius. Echinus G nonignotus eft principum menfis,fpinofo caftanez tegumento affimulatus , Iouius. ix Rodinsru- Focus teftz contufz , & exaqua illitz;incipientibus panis refiftunt, Plin. Echinimar. apud ebins n$ vuflis Gaienum (De compof,medic.fec.loc. lib. t. cap.1. ) recipiuntur in medicamento quodam quod calue- extra. corpi. (centes etiam prohibere, & pilis veftire promittitur: & paulo poftetiamterreftrisacanthion, Galenus | . erinaceum interpretatur. Ibidem cum medicamenta quzdam pilos difperdentía ex comptorijs libris jo Critonis enumeralffet,fubiungit: Quin & fortiorahis componunt ex echinis ( »sarinz nimirum) Gc fala- sandra in oleo coctis.ammiícent autem ipfis & alcyonia & fandarachen; & quecunq; alia eius generis exiftunt. Tefta cruda inaffata commod medicamentis admiícetur que pforas abftergunt,Diofcor. E- chino mar.fi corpus fcabie infectum perungatur, ad fanitatem redit, ZElianus. Teftis contufis & ex a- ceto illitis ( adpofitis , Marcellus ) ftrumz curantur;Plinius. difcutiuntur, Marcellus, Echini ex aceto epiny&idas to lunt, Plinius. "T . Echinitum terreftristum marini corpus vftum;eadem preftat. Videinterreftri inter Quadrupedes., Teftz cremate cinis(Echinus cü teftis crematus, ^ elianus )fordida vlcera expurgat, Diofcor.& Plinius, Luxuriantem carnem reprimit;Diofcor.Echini combutfti cinis illitus lepram fanat,& omne vlcusillic ad cicatricem & foliditatem reducit, Kiranides. Alopeciam quoq; idem cinis fanat & denfat,cum adipe; vtfino,vel delphinio,aut porcino illitus;Idem.Cutem(in alopeciis)replet echini cum carnibus fuis cre mati cinis,Flinius.Galenuslib.r.de compof.fcc.loc.cum remedia quedam ad alopecias ex Sorano pre- fcripfiffet: Oportetautem (inquit)& partem affectam prefricare velperalcyonium vftum,donec mor- fum perfentiícat; vel per echini marini víti cinerem linteolo inuolutum;donec locus rubefiat. Et paul poft: Echinorum mar.teftas vftas,ex melle & aceto rerafis illine.Adalopeciam expertum : Tefte echi- ni mar.vítimufcerdarum,iridis,fingulorum vncia.bene contufairrigato cum oleo omphacino, & vte- re. Hocin vulnerum etiam cicatricibus pilos creat, Nic. Myrepfus.Et rurfus: Autechinorum mar.te- ftas crematas benetritas irrigato cum melle, & illine. Echinum comburi cum viperinis pellibus ranis- que, & cinerem afpergi potioni pb bise vifus promittentes;Plinius.His que ob natura- ge lem retentricis facultatis imbecillitatem abortiuntur,innata quadam proprietate erinacei terreíftris co: rium crematum opitulatur fi aquaaut vino dilutum propinetur, & en mulieris orificio illinatur. idem poteftechinus marinus,& mitulz viuentes vftc, Aetius 16.2 r.Licetautem fufpicari , vtecheneidé aliqui credideruntalligatam partus continere ad maturitatem,fic eandem contraabortus vim echino ét adtribuiffe, occafione vtrobiq; à vocabulo fumpta;3z9» 12 £y ev , acfi non folum nauesillaretinere, hic vero fuisinfixaaculeis.fed omnino arcana S uedódi cohibédivis vtriqueineffet.Et huiufmodi quidem fuperftitiones inaliis quoq; rebus innumere funt. Arcelilaus Batti Eudegmonis filius,cum inletalem morbum incidiffet , marino echino in potionem et Learchum ei tradito, ad mortem compulfuseft. Plutarchus de virtutibus mulierum , in Eryxonz mentione.Echinum quidem venenatum effealius veterum nemo prodidit,quod fciam: fed tantum e- chinorum quofdam non effe edules,( de quibusinferius dicemus: )ficut& echeneidem | edendo effe negarunt.recentiores vero echinum cum echeneide , vt diximus, confundentes, vim ei venenofam attribuunt. Contra dorycnium echini maxime profunt:& ijs qui fuccum carpathi biberint, przcipu& eius ( eorum s [euscetechinorum ) iure fum pto;Plinius. Contra dorycnium fuccurrunt animalia quz inli- tore & petris marinis degunt, vt gobij,& huiufmodi, ( fiue cruda,fiueelixatoftáue edantur.) ed multo magis iuuabuncin ciboftrombi,echini , &c. Nicander & Scholiaftes. Morfisa cane rabiofo profunt in cibo echinirecentes cum vino mulfo;R ufus.Aretqusin curatione elephantiafis:In ceena(inquit appo* nantur marina quotquot ventrem fi übducunt, oftrea;echini, &c. Epileptici fi ex echino fumere perin- terualla cupiant, nonalienum eft.quippe habecaliquid ventri ducendo,ftomachod; firmando, & vrin citanda InivA cerptus. , ^ . 3 * " LJ 2l * De Echinis. Lib. IV. 37 citahdz commodum, Trallianus.Eorum qui vomica ( émpyemate ) laborant,fi fordidum vlcus faerit, , vt puris euacuatio promoueatur,echinum eos fumere non prohibeto,Idera.Ex oftreorum genere pur- purg& buccina Oa d beer (unt: deinde Sen d : pofteaechini recentes :: deinde, quae proprie oftrea appe lantur, reliqua veró relinquenda funt, A etius in cura coliciadectus à frigidis & pituitofis humoribus.In diabete echinus cauendus eft, Trallisnus, Ad ftomachum hebe(centem non parum proficit echinus mar. etenim vel omnium ciborum faftidio laborantem, in prittinz valetu- dinis ftatum reftituit;atq; veficam ( quemadmodum harum rerum bene periti afirmant) vacuam facit, £&lianus 14. 4. Incolico affectu (umantur pifces duriore carne. vtilis & echinus eft:vt qui praeterquam quod contemperet refrigeretque preterea etiam ftomachogratus eft, aluumd; & vrinam mouet:quib, 10 nihil eft preftantius, Trallianus. Ad dyfuriam id eft vrinz difficultatem & calculum,echinos tere cum aculeis fuis,& ex mulfaaqua frequenter accipito;Marcellus.Echini cum fpinis fuiscontu(i , & 2 vino poti, calculos pellunt.modis fingulis heminabibitur, donec profit: & aliás in cibisad hoc proficiunt, Plinius. Echini viuentes tufi, & in vino dulci poti, egregié profltuia purgant, ( smen[a promoxen: , ) Pli- nius. Vt fecundz expellantur:Echinos marinos trestotos tenuitertritos , in vinoodorato bibendos dato, Hippocrates libro 1. De mulieb. morbis..- | Si echiniaculei pedicus inhaferint, aut alicui corporis parti;in lotio humano calenti pedem diute- ne, facilé excutientur, Marcellus empiricus. Plurimaad philologiam de echino pertinentia, iam in terreftri echinoà nobis expofita funt, hic pa- ralipómenaadferemus. X20» , ty OG», Hefychius & Varinus.Hyftrix, animal teftatam, marinum, e- Fia. dule, Varinus. Videin Hyftriche quadrupede a.ad finem. Ba o 9-, xli , cust», Hefychius& Varinus, Euboi,id eft lufcinia,echinus maris , Kiranides1. gj. Eft & echinus pars ventris ruminantium, H' éaa Qu vulug , lw 00 xa Xtuaw ex 1 0v , A7No1 d] byiov Tis et keXxgu Qa.AQV Nicander in T heriacis. Scholiaites ie vovinterpretatut zloavzuxov , ( melius szAvztiuov. noftri vulgó hanc ventris partem multiplexappellant: das mangfali : )& proprié de boue dici addit. A' ful sov rtaw , tv koi tpdjvov Cy ivovodagi val Urmmeesd y Vari- nus. Dorion swf d «sdbaic r8 xeeptoe Ey vov , e^ vdlyAov vous 71, Atheneus. Echinis marinis, abfq; acu- ' leis, fimilesetiam lapides vidi: vnum hemifphericafigura;parui mali magnitudine : alterum lenticu- lari figura; magnitudine rapi mediocris,lati compreffiq; vtrinque. clauduntur crufta quadam albican- te; quinis diftincta radijs , que circa bafin latiores.p aulatim wuseACew , hoceft veluti caudze quedara, anguftiores fiunt : inter binos radiosinterftitium binos taberculorum ordines habet,que velati ver- rucerotunde aut veluti oua quidam fant: ordo vnufquifque in minori lapide quinaaut fena tubercue 39 lacontinebat, in maiori iam pletaque( vetuftate, vel attritionejin flu uioenim quodamapud nos repet- tum audio)allifa & obtufa vixapparebant. Videinfrà vbi de anguib? fcripfiin Hydri hiftoria. Squina- da Maflilienfibus Maia ( Bzllsu: ) appellatur , à fimilitudine pectinisad quem lina attenuantur, Bello- nius. Squinada quidem Gallicum nomen perapherefin ab echinofa&tum videtur. Noftri hoc. infttu- mentum vocát ea Hechel, Squinada Gallis quali echinada dicta videtur.Latiné pecten appellari poreft, Ad huius fimilitudinem ; quidam conligant acus;ita vt cufpides ipfarumin eundem locum porrigátur, & pér ipfas cutem compungunt in alopeciz curatione, vt Galenus ex Soranoannotauit.Pectep echini vocatur iurecon(ultis echini pellis veítià dezeríuiaccommode cócinnata, cuius auctorret Plinius eft C:lius. Noftris in vfu efttabellaé ligno quadrata; & multis pertufaforaminibus,quibus fetarum peni- o Cllliinfarciuntur,& vtafperior,rigidior, cqualisq; luperficies fi tondentur. hac veftes purgandz per- fricantur. em rybrrle , Echinum dixerrs. Et (imiliterinftrumentum;quo pocula aliquando exterguntur, fetis in manubrij lignei vel e filis ferteis confecti altero extremo tranfuersé impadtis; ad capituli in di- pfaco,( quem aliqui fimpliciter carduumappellant ) effigiem, oualem feré. Item inftrumentum quo pannilanei pe&untur. vulgus à cardui capitulorum fimilitudine, Czrterifi ben appellat, Echinus marinus, Horatius.fed differentia hoc, non epitheton eft. 0'« ji! ec 257x014 , Oppianus.Ai- pire. fies; Nicáder. Scoliaíftes interpretatur ca:us caro fit truffa , 19/505 2, o vjóoz ut rhy oec picot, Kaomopecv ocu, Matron Parodus. Plurain Echino quadrupede dedimus, quorum multa marino etiam quadrant. ——— . Echinophora, genus conche, Plinio, lib. 32. Sinope fitaeftin collo penintulz cuiufdam : cuius li- SDerzsssza. tora petrofa funt, & foffas quafdam in petris excauatas habent, quz mari tempeftateelato complentur: — uam ob caufam non faciléadire poflunt: & infuper quod petrarum fuperficies omnis (ité;vo3; (id eft $9 afpera & acuminata,echinata:interpres vertit echinis plena; )nudo pedi inacceffibilis, Sttabolibro rz, Marinus hucechinus obuoluitur,( inquit in Hieroglyphicis Io. Pierius; ) lenticulari ropemodurm Zcene., figura, cochleari crufta, Ícabritie varia; crebris lineamentis rectilineis,quatenus in Vorgba figura fieri poteft; picturata,&c. Atque vt ad eius fignificata aggrediamur,hominem difücilematque moro- Ínm;qui cum difficulter, vel nulla vnquam ratione confuetudinem inire potfis , ex hieroglyphico eius commonftrabant: quippe quem quaqua tractare volueris,afperitate renitentiaque horridumexperias re.atqueitidem ex hocafperitatem eam , quam Horatius damnat, agreftem, inconcinnam,atque gra- uem,per hocanimalnotabant. Item iudiciorum [eueritatem, (p:élo echino defe are licebit. ) erante nim apud veteres vafa (aheneaaut opere fictili facta)echini nominenuncupata,quaz fcilicetanimalis ittius imaginem refercbant,quorumin iudiciis víus crat: in quz teftium dicta Ícriptaque iudicia coniiceren- 4o tur: exquo fignificabatur,non licere cuipiamimpuneillis manusadmouere, nequeinuertere,autim- mutare quicquam, fine graui fupplicio.Sunt etiam qui per echinum n&uigationem tutam intelligant. illefiquidem imminentem tempeftatem przfentiens, attractis lapillis fefe munit, arenaq; nauium in- ftar faburrat;ne vifluctuum vlla verfari ia&tariue poffit . Ad hec macilentiffimum hominem per idem animal intelligebant,cui quidem fit hoc peculiare, vt nullam intus carnem contineat, foris & fpinulas & cruftam tantüm habeat.Annum integrum cibo eum abftinere aiunt, Poftremó exercitum, aut quid huiu(modi ex diffipatis reliquijs inftauratum,fi quis pingendo fignificare voluerit , non imperit? echi- ni marini dilaniationem quandam figurabit, ille enim in frufta difcerptus;fi proijciaturin mare , con» fluentibus fponte in vnum partibusjiterum committitur, & efficaciffime folidefvit. Echinion: Plante. Propria. t — ' 3 ? 3 *2WiwW LÀ DEAS. 358 : De Aquatlibus. Echini&;hippophaes Diofcoridi.Echinopus herbaab echinis dicta eft, & memoratur in prouerbio, Tas a'con jue cusai*yon ciravEyevimos , Euftachiusinlliad.8. Echinopus genus eft fpinz ficdictz, quod [Cos ingredientium fuper ea detineat & remoratur:vel quod echini marini pedibus fimilis fit; Etymo- ogus & Varinus. AvxóQawav , ? tysvómbe Melior , Hefychius & Varinus. Riíu vtilicet ad multa vtili- ter & ferio monenda: Qe ay éyebaoDone 9, ouf ot ot él Dveoviy ovn ort au deo Une ay y Plutarchus in Sympofiacis 1. 4. Cerasex omnium arborum fatorumq; floribus apes confingunt, excepta rumice & chenopode, Plinius. legerim potius echinopode:licet herbam quandam fuibus venenofam , noftri chenopodem id eftanferis pedem vocitent. Belloniusin fingularibus obferuationibus fuis herbam vulgó Achinop oda vel Cachynopoda dicam in Lemno abundare fcribit , quam incolz in lignorum inopia vrant. Vide etiamin Echino quadrupede. Glycyrrhiza folia echinata funt Plinio: ego ars , Mi eft lentifcifoliaglycyrrhizam habere dixerim, non? yv» nec &ousx. . Echiniciuitatis meminit Strabolib. r. Itemlib. 9. füpraPhalaram ( inquit) àmari oravrbium xv. ftadia 1. imminet, Inde porró nauiganti ftadia c. Echinus incumbit. Plinius Acarnanize oppidum ele Ícribit.Echineg vel Echinades infulz quedam funt: de quibus plura diximus in Echino quádrupedein- ter propria. Oi à 5 Aat lois E yivatov - ieeguav N5cav oa vetisci znglu) GLAD 6 H'2u8 (e QUTO. S Homerus lliad. p. vbi Euttathius :Rectus ( inquit ) eft &y/»w, apud pofterioresautem Homero Eva; , fiue deriuatum ab Exi fiue diminutiuum. Echinadum incole Epei dicebantur, Varinus. Apparetautem ab echinorum copianomen eis efle fa&um Euftathius & Athenzus. Ea(dem Homerusin Odyffea 6czc nominauit, Vaiinus. Dulychiuminfula vnaeft Echinadum : que quidem iuxta Acheloi fluuij oftiü fite funt;Eufta - thiusin Odyflez «. Echinades infule ab Achelooamne congefte (unt, Plinius. Et alibi, Ante Aetoliá Echinades. Echinades infulz ( inquit Paufanias in Arcadicis ) quodab Acheloonon fuerint diffipatz, xis 1e . necad noftram víq; etatem in continentem redactz ;in caufa funt Aetoli:qui cum ipfi funt expulfi ,tü b d.. f. h. ageromnis eft defolatus , Ergo in Echinadas , quip pecum fementemin Áetolia nonfaciant , ceenum Achelous noníimiliterinuehit. —. . Iubatradit Arabicis margaritis concham efTe fimilem pe&ini infe&o , hirfutam echinorummodo Plinius. Kxec , fpine echinorum, Hefychius . In mari Indico purpurz & buccina tanta fant, vt facilé congium capiant: & echinorum tefte fimiliter, ( Kou uev 01 i "P enelymy TU or SAU VL0U d|u/ouv a? vorsrov seydv, ) 4&lian.16. 12. Echinopus herba di&a eftforté quod fimilis fit echini mar. pedibus ; moi; Etymologus & Varinus. Et femel afpectilitus dicebat echini , Inuenalis Sat. 4. Tei; d|À Nito&Us ere vay iP oot Aco6 | TooGAsTtinecs duidlmeo: cv (QuSai xópus y O zx Quymei aye? Cave vt 16 C2, Suldas exinnominato. - Wtramagis pifces & echinos ( t22g4am de cibo lauto ) equora czlent, Pinguis vtinde domum poffim, Pheaxq; reuerti, Horatiuslib. r. Epift. Lynceus conuiuium Atticum ceu parcum defcribens apud A- thenzumlibro4.appofitosait quinque paruos pinaciícos, in quorum vno fueritalliumjinaltero duo echini , &c, Primum oftrea vidi & echinos: que quidem procemia funt d|ezv eeitvrus zrentvravtUjatvs, Quidam apud Achenceum . II/va£ 6 atur» 7? weno ov iytieeron. Lj yu ey ivov, Ao ste y ovy «a 7Ta 04^» Nicoftratus apud eundem.Pofidippus nominat yx lava; txlvscatie- Qarsc , &c. Achenzus. AU Tip Ey ivec Biron xespi o Ao cov TG iso oes 013 xuAvBG aevo ewerpelu) Vaeav Gy aro arajbuy Eva uod 0i xvjMwT ET. iO A Cem. Ilo d], cat xs QaANsic reo eA avove ei Nov aua u.s, Matton Parodus. 4o Echini füperficiemn V enetsia pilam hic adiecimus . | | Magi Zoroaftrem fecuti canes, gallinas, & terreftresechinosbono Deo « SN tH S lo, Plutarchus inlibro deTfi firi SN attribuunt: aquaticos autem,malo; Plutárchus inlibro deIfide & Ofiride. S Prius duoechini amicitiam ineant, alter é mari , alteréterra. Videinterpro- zES& uerbiaabechino quadrupede fumpta. Q mrep&yivov AoGety uy fatdvovy runt ew d|s ms yuoiverbs , ro mol x onam, 4&lianus 1n Varijs 4. 14. Legein Echino terreftriin ZZ 7 finePhilologiz. | , WN e JN M | ANA Jl DEECHINOMETRA,ET RELIQVIS ECHINIS. M AI Echinometras Iulius Pollux metras appellat , Hermolaus. Ariftoteles ( inquit Gillius ) dicit Echi- -ometras czteros magnitudine calicis fuperare.Plinius Echinometras fpinis longiffimis & calicibus j minimis defcri pit; quodipfum mihi vero fimilius videtur,cumab aculeis nomen omnes Echini traxe- rint. rectius igitur nominantur Echinometrz;quiaculeorü proceritate przftant,quá ob magnitudine calicis.Ex hoc generemaximivt vidimus , minimis aculeis funt: hos Maffilienfes vocant Kafcaffos. Huiufcemodi vidi, qui quoquoverfus palmos dirigeres, plufquam duorü effent palmorum craffitudi- ne. alios etiam infpexi calice ut ; & aculeis digiti longitudinem füperantibus, longitudine acu- lcorum preftantes: à Siculis Mafculi appellantur. Maffilienfes vulgó omnes nominat Ericios,Hzc Gil. lius. Rondeletius Ariftotelisfententiam potius fequitur. Theophraftuséxivs tres fpecies facit,exqui- 6e bustertia msgnitudine & craffitudine preftans àAc&jv(G- dicatur, Varinus, Verim T heophraftus de hi- ftoriaplantarum lib. 4. cap. 13. non echini fed qrolys ; id eftiunci tres fpecies facit, quarum tertiamaior 'holoíchenos; 546270 6- , dicatur. Spatange . | SrATANGAS autPatangas Hermolaus dicit, Vuottonus . Hawyyoz Dios aA Sei y fry m ei Q- , Pol- lux. Xmacwiyyyaioi eye moi cl ÜaNaosios Hefychius, Spatagus echinigenus à Gillio & Rondeletio nominatur , ac fLarscwy(O- vt &óyO- dicendum effet.fed video authores ava méyyss vt Xovoye inprima declinatione pofuiffe, vndere&us pluràlis aramyyz« apud Hefychium probélegitur. pro amwyyaca- pud Pollucem,legerim ex ayritoyryos , Geniciuus opis eft aracmbyyay zs Athenzum, qui Ariftotelis etiain vetba recitans fimiliter hunc cafum profert; non vt vulgati codices habét zzazyo». nda quidem De Elacaténe.. Lib. IV. 369 E . quidem inflexioprimaeenitiui pluralis vltimam circumflexam:fed fieri poteft vt boc vocabulum , licet non animaduerterintgrammatici, excipiatur;ficut ra Aces »deeüsor Emaiay Arittophanes in Holca- dibus, AcodsTlevra, j Misi Noy T de d Aet ovra sov T0y XQUTG GX' VT ov^ y^yluu s ( melius UXF OFT att ys paroxytonum ) yt citat Atheneus . . - Ariftoteles, & exeo Atheneus;echinorumgenus quoddam briffos nominant, 92/osovc, Idem aliter »bryttus in Lexicis Gracis fcribitur. Apézio- genus eftechini pelagii,vtait Ariftoteles, alijpifcem effe dicunt.aliqui tribus fyllabis €poyyótu fcribunt, Hefychius & Varinus,Bsvz quoque animal quoddá eft Hefychio. A Covs , echiporum marinorum genus, lidem , Etalibi, &46;vs ( Hefychius | duplex ha- bet ) echini quidam marini, quos Atiftoteles 5susvove (àmó Éolzezovc ) vocat.Sed hec vocabula corrupta 1o videnturab aGjam. (1c enim Ariftoteles nominat,echinos qui edendo non funt. de quibus etiam. Mi- 39 habet, firmis & benelon chael Ephefius quarit libro 4. de partibus animalium. Quomodo(inquit ) Ariftoteles echinos cali- diores,qui etiam ad motum agiliores funt, plenos excrementis,ideoque cibis ineptos dixit? nam f1 ca- lidiores funt, melius eos concoquere& excrementerum minus habere par erat; nec effe ineptos cibo, an dicendum calidos quidem efle, fed voraces,& pix copiaingeftorum, quz calor natiuus eorum vin- - .cere non poteft; cruditatem in eis fieri? Ibidem Ephefius Scholiaftes plura adfertde dentium & ven- . -triculorumin echinis ratione;quaz ne fim prolixior,omitto. Non ZGeer(9- modo, fed etiam venenofus fuitechinusille marinus,quem in potione per Learchum ei tradita Arcefilaus Batti Eudgmonis filius cum]letali morbo laboraret;hauriens ad mortem compulíus eft. meminit Plutarchus in libro de virtu - tibus malierum. A Gpévav genus cochlearum, vellocuftatum, ( que cum abundant fru&tus perdunt; ) velapicularum oi 3aieyeovu v Quy , 3ew oui T8 Atsev , Varinus. io incaufaeftfrigiditas ( inquit Ariftoteles ) non folum vt pilus;fed etiam cutis;terrena duraq; euadat. indicium velechini pelagi ( «vue: ) faciunt: quorum vfus contra vriaz ftillicidia eft, quippe qui frigi - ditate maris praalti, in quo degunt (fexagintauenim,atque etiom amplius , paffaum gurgite oriuntur) ipfiquidem exigui fint; fed aculeos grandes durosque gerunt.cau(a magnitudinis eft, quod incremen- « tum corporisinipíos conuertitur. cum enim parum caloris obtineant;neqg; concoquere poffint, multá .ob.eam rem habentexcrementi.aculeiautem, & pili, & reliqua generiseiu(dem excrementomalcun - tur.Duri veró & rigidi modo pen&lapidis conftant , pug frigus & gelu, Hacilie degenerationea- nim. 5.3. Hocgenus echini medici conterunt( vt fcribit Philoponus ) ac ftrangurialaborantibus, hu- mori alicuiadmifcentes; in potu tradere folent, Niphus . v TI SAGITTARIVS (To£/c4; )inmarirubroprocreatur; & quoniam echinifpeciemac fimilitudinem gisarmaturaculeis,Zilianus 32.25. —— EpcNE pifcis; qui & ophidion, Kiranides :.7, Vide in Ophidio ; | LIOLUBME Edo A C.A T EON E, RO NDEILE TIVS | 1 N pifcium Catalogo ftatim poft hepar helacatenas Plinius numerauit, & Athenzus poft hepacum. - A Sedanimaduertendum apud Plinium fcribi helacathenes, apud &thenazum elacagenes : quá po&re- snamlectionem fecuti Feftus & Columella elacatenam dixerunt: quanquam apad Columellam non elacatena, ,fed elacatalegebatur, cui voci elacatenam recté (ubftituit Hermolaus. Qui fiaz autem ela - catenes,declarat Athenzusex Mnefimacho i Myqeiony (8 Vazove! Qui, XnguCp Q- y uUo, 12060; « d Aaxarmit- Y&6 y eia1 9& ura éic omi erot ed Toe efe» . M nefimachus in Hippotropho; Scombzr,thynnus,gobius, ela- - catenes: funtautem elacatenes cetacei ad faliendumidouei, Feftus: Elacatenagenus eftfalfamenti, g 49 appellatur vulgo melandrya: Columella: Scombri,carchari, elacatenz 3; ventricalos : &, neíingula Briffs bryttis QN. | Guintil cents Rosdeletio. Sagittariza. enumerem »falíamentorum,omnium-purgamenta ( osgititer deefca , quamp [csbussn pi[cintaprsbers. onue- zii. ) Ex his colligo elacatenam pifcem fuilleex thunnorum | genere, vel chunnis & lacertis corporis . fpecie confimilem,longum fcilicet & cetaceum , iaculi vel coli vel fufi figura) in extremis tenuiore.in nedio craffiufcula, à verbo 4A&ox«, quod fignificat circumuoluor & circumuertor. Cur faliture ido- ,neus effet pifcis, factum eft, vt non pro.piice (olum, fed pro falfamento fumeretur: quemadmodum garum,liquor,quiexgarofitpifoe, . — weh | . Quodexthunnorum genere lit; vel thunnisfimilis elacatena, fufpicarilicetex Fefto,qui elacatenama genus effe falfamenti Ícribit,quod melandrya vocatur: nam zc) pvc autore Pamphilo & Athenzo, TZv 4 ! 1 j ET ; j ^ Dj UU £ , ai p .- . . ; o Uis Busvay eios igi SUnt G usnmwdpvas y rut uM ATA Acme reg. 1d eft, particalezhyruorü pinguie- 2 . tesiquealibi,vt opinor, dicuntüt KósassZ àpszvov. FIis fubfcribit Plinius dethynnis membratim cefis , loquens:.Melandrya vocatur cafis quernisaffalis (imillima . Praeterea ex eo qj fimiles pi(ces coniügic , Athenzus; inijsquzex Mnefimacho profert, quz iam citauimus perfpicuum effepoteft., mendum v qnum effe, vt pro zwi s xoxlgs legendum fit. nam ««Cixc diffimilis eft & vita & corporis forma; «oA/as ve , Jociuídem generis vt ex fuperioribus libris conftat, kr TEES COROLLARIVM,.. . Y | Elacatenéego mafculinotantü genere citra vllaafpirationé ptulerim,à re&o 4» e«sdlw ficut vio. » 1 Videtur.a. falfamentarius hic pifcis, vel pars aliquacius & falfamentü ex eofa&ü, non quidé à verbo d I a - D Tom x r " ( an VI 1 * * ad Fl. H sA&muo ( vt Rondeletius conijcic ) (ed ànomine gAg ami; q colü figaificat,denominari:g forte coli fpe- ciemaliquo modo reprzfentet, in extremis tenuior;in medio craifior, quod idem Kondeletius fufpi- " t : i : iE ; ' t .o mer T ; j $9 catur. Haaxa«lw vero muliebre nendi inftrumentum ab £Adzxo deduci Etymologus coniectat,' Apud - «&üdemr&alios grammaticos Lexicorum fctipro£es; plares vocabulisaexom (ignificationes qui volue * iitlegét. Porrb elacatenem ex churnoram genete pifcem fuiffe:vel thannis & lacertis corporis fpecie ] «onfimilem. long fcilicet & cetaced,idem R. ondeletiuüs putat: cui faciléaffenferim.itaq; apud Plinii: ^ AHlelacatenei funt laceriavura genera , continuo oratiónis du&u legerim. H'Aexailven sBaivaosluos dou o] xagrad 5/86: Varinüs.apud Hefychiumalphain (ecundaperperam omittitüt: KoGibes iAauarTÉves y 3 xiii odpatiovy : "Menanderapud Atheneü libro7. vbi fimiliterforté p cobio colias legendà fuerit, vc eodem in loco in Mnefimachi verbis R.ondeletius caftigat. Mvaieras d|, 5 TTavzésue Quo TxfoG- BEvvesug d dolore 3 deae gau ya, piganvous Aarau ves , Idé Achengus ; Apud eundélibro 9. nomin&tur ex Mnefimacho, egivos "AQ S xri (D s ( lego 3AaxoTiv velin plurali numero JAaxamivec s ) wur 0Uportov, BC. H'Aoxat ro vÍurpatus profufo;colo;telojarundine;fuprema mali patte,quibusomnibus figura oblonga & redta conuenit. Fefte Libro.g. Melandrya i 360 De Aquatilibus. Fefto Elacatena genus eft (alfamenti, quod appellatur ( inquit) vulgo melandria, quanquam aliud eft proprie melandryum, Hermolausin Plinium.Et in Corollario,Ex ercynofunt & melandryz : fed & e bes eius tota falem accipit,admodumq; pinguis eft.Melandrys mafculinogenere pifcis eft;thunnus cilicet magnus, (iue orcynus,fiue ei fimilis : melandryü veró neutro genere,autfceminino melandrya, tomus & falfamentü ex eo pífce. Msaswdpve inter falfamenta funt: vnde rua Q« Corne p usd yvód|sc (Ux - poverdeiih« apud Hefychium, perperam ) Epicharmus dixit, Athenzus.Ted; iuuant gerres , & pelle melandrya cana, Martialis lib. ;. ErawpoUc d| éco Envrre daswrrep ctio Efe Vlusvovs lator y" n Uxaw dyube ij Qixtoleowe , Homerus Iliad.zt. dehara Eumzi fubulci. Euftathius taco pue alij ( inquit ) interpretantur medullam quercus, (4l: é»- vtov) , mo yxxaMiov , sli) parceow , ) que vt plurimum nigra eft. Atikarchus Corticem ( mv qAoov, lego Qoo ) intelligit. Crates veró opacam & denfam foliorum abundantiam , MtA«dpvoy vocat,quod ea propter vmbram nigredinem ligno inducat.kscusonc v7 Éov rir» ix ue Ad yvou AÍíchylus in Philo&ete. Iocineri medetur herba melandryü,nafcensin fegete ac pratis, florealbo, odorata. ( odorato; R uellius: & idem alibi odorata ) eius cauliculus conteritur ex vino vetere, Plinius 26.7. Melandryum ( inquit Ruellius)aliqui nominis fequentes etymum pro quodam roboris genere fumüt,queis vel Theophra- ftus aftipulatur. Alij cenfent apud Plinium melampyrumlegendum: quandoid T eophrafto inter Si- culi frumenti vitianumeratur,lolio quidem fimile,fed innocens,neque tentans caput;Hzc ille. Mihi melandryon herba Plinio defcripta, cognatatum facietum viribus videtur [candici feu pe&ini Vene- ris,& caucalidi feu dauce dein Nam & Veneris pecté frutice eftodorato,floribus candidis, é quibus corniculaacuum "E prodeunt, &c. & fcandicis deco&z (fuccus, renibus, vefice iocineri medetur. , ibitur arenis pellendis & veficz pruritibus vtilis.idem lienisiocineris,renüque ^ Etcaucalidis fuccus ituitas excenuat, Melandryon apud Theophraftum eft exalburnatum robur, de nigricie cociliato no- mine,Calius Rhod. Long: alius pifcis et Melanderinus,de quoin M. elemento dicemus. EriEGINI, EAcer, inter marinos pifces gregales numerantur ab Ariftotele,hiftorig animalium 9.2. Rondeletiusfibi ignotos fatetur. Er&orRIS, EAcwwek, inter Nili pifces nominatur ab Athenzo libro 7. Strabolibro 17. Nili pi- fciumgeneraenumerans , nullam eius mentionem facit. Aleantrisin Catalogo pifcium Tarentini le- gitur in Geoponicis , ideman diuerfis haud fcio. : DE ELEPHANTO LOCVSTARVM GENERIS, ET ALTERO BELLVA, To Liu:1vs tradit Elephantum locuftarumnigrum genus, pedibus quaternis,bifulcis,brachijs duo- P bus;dupliciarticulo, & forcipibus dentatis, Neapolitani genus quoddam cruftatorum etiam nüc Elephantum vulgó nominant: fed hüncne, an alium SP AEn iudicare non poffum,cum piícem non viderim , Gillius.Elephantus Plinij Rondeletionon alius videtur, quàm aftacus.vide füprà in Aftaco 4. ex Rondeletio.In eadem fententia Bellonius eft,qui Leonem in(üper oltracodermum non alium effe putat: Rondeletius diuerfüm facit, exquo & iconem & hiftoriam Leonis inter cancros dedimus. .EsT & bellua marina Elephas, Pliniolibro g. cap. s. Tiberio principe (inquit) contra Lugduné- fis prouincic litus ininfula (imul trecentas amplius beluas reciprocans deftituit Oceanus , mire varie- 4 tatis & magaitudinis : nec pauciores inSantonum]litore: interd; reliquas elephantos & arietes,cando- re tantum cornibus affimulatis . Maffatius hunclocum ita interpretatur: Cornua( inquit) harum be- ]uarum, hoc eftelephancorum & arietum,non in effigie (iueforma,(ed in candoretantum inter fe fimi- lia (unt. vtraq; enim cornuaeboris candorem przferunt. ex quo facilé redarguunturqui elephantos marinos candidam promufcidem habere prodiderunt. Po(fes & dixe pue , vt cornua harum beluarum non eodem modo quo diximus;aífimulata à Plinio fuiffe credas:fed qued cornua elephanti marini (int candore fimilia cornibus , fiue dentibus elephaaiti terreftris,& ea quz (unt marini arietis; fint cornibus arietis quadrupedis candore fimilia, Arietis nanque quadrupedis cornua (unt magna ex pátte candida. ^e i Cetigenus in Oceano quod Rofmarum aliqui recentiores nominant , Galli Oceani accolezvn Ro- hart,elephantum tum magnitudine refert, vt Olaus Magnus prodidit: tum dentibus, quibusà rupe ali- ua fe fafpendere folet (omni capiendi gratia, ( montes enim [cádit,& gramine veícitur: & fomnotam ilo opprimitur,vt pifcatores eum funibus ligatum capiant.) Plura de eoleges fuperiusinter Cete. 4 SERRATAM fpinamfiueaculeumin paucis pifcibus obíeruaui,vt in paftinaca,&c eoquem elephi- tem velibin vocant; Rondeletius in defcriptione Anthiz primi. Quémnam veró pifcem, elephantem aut ibinappellet;alibi ( quod (ciam) nufquam explicat. EriEPOCES, kAGmaé pifcis quidam fimilis phycidi, Hefychius & Varinus. AM ELLYzs, Emwe, animaliaquedamin Smaragdo fluuio; Hefychius & Varius. Smaragdus quidé fluuius cuius regionis fit, iam noninuenio. | DE ELOPE, RONDELETIV S. [s (s 1 z : ^ E j , : Dy | E LoPEM abacipenfere & anthiadifferreanteà docuimus.Hunc facrum pifcem à poeta vocari exi- ftimant, vt fcribit ilianus , rarusinuentu creditur. In profundo Pamphylio capitur;fed tamen etiá indenonnifi vix & admodum raró. Qubd fi capiatur,coronis ob (ecundam pifcationem fefe non modà iícatores ornant, fed & pifcatoria iin fertis redimiri curant, & plaufu & tibiarum fono predam teftarites ad terram nauem applicant. Alij non hunc fedanthiam,facrum exiftimant: quia locus qué anthias incolit, & beluarum expers,& vrinatoribus tutus eft, & cum pifcibus pacem feruat:cuius fidu- cia pifces confirmati ibidem pariunt, Hecille; & fimiliter Plutarchus . De eodem elope ex Columella & Plinio plura, quum deacipenfere ageremus.Hoc vnumnon poflum nonmirari , quód fcripferunt | antiquorura 141 QU *5 "t 10 jo De Elope. Lib. IITI. 36i antiquorum quidem elopi foli (quamas effe ad os verfas.hic enim fquamarum fitus maxim? mihià natu rali conftitudione alienus effe videtur. Nam cum pifcibus,vt ceteris animantibus , fenfuum fedes ünt incapite;quorum openocitura declinent;profutura perfequantur, necefe eftin anteriora natationem dirigi.quod fLad os verfz effent fquamaseuiamin leniter fluenteaqua impetus retardaretur , in rapida vero prorfus inhiberetur. vndis enim fquamas fubeuntibus , & levantibusinaduerfum,; pellerentar Pics oghate itaquenon poffum quid caufz fit cur optimum & pifcium conftitutioni sccommoda- tiffimum Íquamarum pofitum naturain elope mutarit : quz idin pifcibus creandis maxime obferuaf- fe videtur,ne quid effet quod natationem impediret:qua de caufaauriculis;pedibus,manibus , puden- dis propendentibus,mammisq; omnes priuat. Hanctam infignem in elope notam non prztermiffet A - T! riftoteles,qui elopem vidit, vtiudicare licet ex iis locis,in quibus particularum elopis meminit, de biá " chiis pifcium loquens.Alii(inquit)binas vtring; branchias habent,alteras fimplices;alteras dupiices, vtconger,fcarus:alii quaternas vtrinq; fimplices,vt elops;fynagris,murena;anguiila.Item alibi cum de Lir.» 4«^. fcllis fitu verba facit. Álii in inteftinis, (ess sois évrigois) litum fel habent: hilongiusàiecore, illi propi- 47". t^ us, vtrana;clops.fynagris. | ; ( Libr.2 d; inf. ADR. Cu) Oh ga. COROLLARIV M. ErorPs,EAob, pifcis cuiufdam nomen fine alpiratione,lambda fimplici, & cbreuiin vltima fcribi de- bet. Quamobrem non laudo qui primam alpirarunt,vt in carmine Ouidii Et preciofus helops ,&c. In Catalogo pifcium Tarentini sAex legitur perperam puto pro z cj,quanquam Andreas à Lacura vertit falpam,diuer(am forte le&ionem fecutus.InIulii Pollucis Onomaftici lib.6.cap.9.pifciumaliquot no- minaleguntur,fed pleraq; àlibrariis corrupta:vt cuuid]sc y slo NIS Nas ni Eom om Gc. fu Ípicetur autem aliquis &Aex, in contextu ab aliquo per « imperite fcriptum fuiffe, & doc&tiorem aliquem in margi 29 né notaffe za«b,idque poftea in textum irrepfiffe, & afpiratum etiam 3mperité. ( nam c ante ^ atcenuari obferuarunt grammatici, paucis exceptis,inter que tamen helops non eft.)Idem circa «xs & tv A, AC» cidiffe coniicio.Matron Parodus de conuiuio quodam apud Atheneum, A ppofizus elt(inquit ) & i^, (per oinvltima,melius per: breue)omnium nobiliffimus,vt vel deorum cibus videri poffit, z:« pifcis quidam;Hefychius & Varinus,(quanquamapud Varinum non recte ecol, fcribitur , quod literazüm - ordoarguit; ) quod nomenan bene fe habeat;an corruptum fit pre i^c autalio quopiam,afferere ne- queo. | | | Bellonius pifcem qui Romz & Neapoli Fietola dicitur , callichthyn effe putat:Et deeodem. Sunt (inquit)qui callionymum;nonnulli hellopem;aliilycon elfe credunt. Antbiam aliqui 5 vocarunt, *- Rondeletius in Ánthiaex Dorione.& mox de fuo addit: Sed eftetiam piícisalius 2^4 qui fquamas ad 39 os verfas habet.In quibus verbis duo mihi animaduertenda videntur: primum quod ellopes duos di- verfos facit: vnum,cundem anthie : alterum fui generis : ac iipfe certumaliquid ea in re haberet , de qua Ícriptores veterespleriq; omnes dubitarunt. Deinde quod elopi fquamasad os conuerti ait; fine authore facit.non enim hoc de ellope,fed de accipenfere Plinius fcripfit : quos pifcesinuicem diuerfos effe , Rondeletius ipíe eei tire approbauit.Grecorum quidem nemo(quod (ciam)neq; de ello- peneq; de acipenferetale quid prodidit: preter Platarchum;qui ellopem acipélerem putauit, & fqua- znas eum ad os verfas habere (cripfit:id quod ex Latinis fcriptoribus tranftulife videtur. Heiopem di- cit Ouidius effe noftris incognitum vüdis;ex quoapparet fallieos,qui eundem accipenfece m exiftima- uerunt;Plinius: quafi accipenfer Romz cognituseffet,cum tamen Ouidius eum quo; peregrinum ef^. fe canat. Dicipoteft vtring; quidera peregrinum fuiffe Roma, (ed'acipenferem notum & Komam con- uehi folitum;elopem non item. T'heodorus fecutus A ppionem & Plutarchum ellopem conuertit acci- " penferem;Gillius.Plura de elope fcripfimusin Corollario fupzr Anthia.Elops pifcis eft magnus , fimi I m glauco,& lapides in capite habet; Kiranides. Nec helopem noftro mari,nec Íícarum duas ; Quintilia- nus libro ;.Et preciofus helopsnoftris incognitus vndis, Ouidius inter pelagios.ITonuzisar Qs o. Epi- charmus.Non fi murenz optimz flut funt in Sicilia; & elops in Rhodo,continuo hipifces omni mari fimiles nafcuntur, Varro libro z.de ruft. | | - Apriculumpifcem fcito primum effe Tarenti,Surrenti e'opem facemas; (a, facem octts ebd vitiatus :) .. Glaucumapud Cumas: Ennius,vt recitat Apuleius Apologia. 220 VW EAoz. Oe woiPusx Eupos mone C) x AetVadts Tóv 3e XegmstucVr er» 9a igi jei ev p^ "Tl apod geyen als s (d eeft pes) «64 yicgs j H' eA hw aoNlw TE AO lie , 4 q€4 Kasrpitue X Aviflic 90) stpeóc x optare Nn a dixveimus ArcheftratusapudAtheneum. Dicereautem videtur,ellopem ,4 alibidurum & macrum effe, circa folas veró Syracu(as optimum. Nec multum ( »agnam vel precrst mi) munus pifcis exfalo captus helops,neq;o(trea illamagna capta quiuit palatum (ufcitare, Varroin fabu- Jaquadam recitante Nonio.Lynceus Samius(authore Athengo)pifees aliquot Rhodios Atticis compa. rans.opponit glauciícoellopem & orphum. * e Elopis adeps & fel omnem caliginem oculorum curant. Tecurautem alfum in cibo, hepaticos (anat. Incapite veró lapides eius (qup inan cephalalgiam & hemicraneam fanaut: dexter dextro, &l1z- ' wuslzuo(lateri competit. )Oculi veró geítati omnem ophthalmiam curant, Kiranides. Elops velelapsetiam ferpentis cuiuídam nomen eft, quod inter innoxios Nicander in Theriacis re- cenfet : Ama ye do d Amrtlo xav [Dümuertu 9 Alu, O36 ÜAoavcy A f CuoLe ry mONvet Dias vs wu x yps s Doct'avmui. Scho .,.. liaftes interpretatur Dioracyrgresw aevi: Plinius lib.32.cap. y. fcribitfal(amenta prodelTs ab elape per- 60 uffis, Eiufdem ferpentis meminit Aetius libro 13.cap.32. e^ geminato,comtnune pifcium epithe- . toneft, vc& Rondeletius docetin Accipenfere: pro Ípecie vero pifcis fimplici plerunq; ab ernditio- "ribus fcribitur, (nifi carminis caufageminetur, ) Ad codices Ariítotelis vulgati aliquotiesellops pro, fpecie habeant. Aoio/ d aya Qpuaibavres A'pydpso: eA cpivee pol rav Envourae i ys s Hefiodus in 5cuto Herculis, * ^^» E Noartc y ÜNeiaoy rec v àgrbe . ru regn a Qooy yo: 3 Quvoit ko) d|puréi: y od Tear P155, mA Nom "a Dave quao Aem. - Sui, E9NozriéG etsi Ju S oy cos aya ers io ven. ENT 58 ol Ie Sue, Varinus.Eft & £&c ( prima afi p! rata)epi . | thetonpifciumapud Atheneum paulà poft initium libri feptimi. & Jweev Etc Deve A] Qo , Sopho- «les in Áiace flagellifero. Ev d, au T5 GiNw TOI o£ aU edzadlgs i Use 2I INR x ovres euet dY uet T eiu Gpogi0ió, Au- deo a 4. € | H thor 362 IDE Áquatlibus: | thor Titanomachic.Varinus uy interpretatur Zszas ifo id eft marinum : item hinnulum, ( aliqui et- lam ceruum,)& Dodoncum;& Grecum.. E ENCA3ERA dictamuria purulentis lemelautiterum fumenda à Trallianoprefcribitur, vt vomicz ruptürapromoueatut,prefertim fi id quod expuitur fcedi odoris fit & fordidü » indigeatq; repurgatio- ne. Siquis tamen immodetatius ip(a (aut fal(amentis )vtatur,magis ora vaforum adaperit, & humidio - raexcrementa eflicit.Idemalibi refert diuturnos hemicranee dolores à falfamento,vel encatera dicta & coriax,difcuffos effe.Et de quartana fcribens,vbi melancholicus humor,;& tenaces in ftomacho humo- zesabundant;autlien obftruitur: Optima(inquit)eft qua encatera dicitur.lacobusGoupylus inÁAnno- tationibusfuisin Trallianum: Su fpicamur(inquit)hzc duo verba óxerieg Gc uoelut veluoeAmO- ex ler mone vulgus Grecorum petita,quibus rv v2 xy ov genus aliquod fignificatur : quo zgris vtendumin ($ his morbis,quos humor frigidus;craffus,& vifcidus creaui(fet , auctor preciperefolebat , vt ex niultis huius libri locisfacilé omnes videre poterunt. Verbumautem &yxo eg deductumarbitrorà nomine yam , quo fignificantar inteftinatum pifcium , tum quadrupedum : que etiamnum fale condiuntur, Hzcille. * Egonon falfamentum fed potius liquamen intellexerim;non ex quadrupedum profectó,fed pifcium quorundam [alfisinteftinis & liquatis.quidam enim integri falfiliquabantur,aliorum certz partes, ie- . cur,inteftina,&c.vtingaro dicetur. 44: RA | ENcRAs1iCcHOL:I vel ENCRAVLI,inter Apuas defcripti fünt.- ExNHYDRISs eftcoluber inaquis viuens,de quointer ferpentesaquaticos dicemus, in s.elemento, vt deENHY D ROo,ideft Lutra quadrupede inL. 7 ENI4E vs pro Áetneoà paraphrafte Oppiani Cap.f2.perperam nominatur, culpa nimirum librarii, ENNE& apud Aelianum deanimalibus lib.16.ca.i2.pifces quidam funt.In India(inquit ) quotem- pore fluuii augentur,& maiore iam profluentes impetuinagros exundant,hos pifces etiam( [Mpos , amias Gr euratas y proxunenoniasem t) imulabreptosinundationem fequi, & per agros in pauca & tenuiaqua ferri & oberrare aiunt.Poftquam veró nud ex quibus augentur fluuii;ceffarint, & cófluentes ad fu os redierintalueos;in humilibus, planis,paluftribus,& finuo(is locis,vbi & ennee ( &à»ta; , alias avion ) dicti reperiri folent;pifces vel o&to cubitorum relicti; & zgré propteraqua breuitatem cum natantes; tum vitam vtcung; fultinentes ; ab agricolis capiuntur. 2 DE EPERLANO, RONDELETIVYS ptt SNNNNSSSANNS SIN N WS N NW MVNNSNNS NS : p —— sik € "mE m yi: IN oftiis luuiorum in Oceanü influentium,vt Rhotomagi & Antuerpiz, frequens eft pifcis qui Eptr- lan dicitur, ànitido & fplendido colorequo vnionem(perlem)refert. Alia & preclaranota inks; nam violz odorem refipit.E1us duplex eft genus. Alius marinus eft & litoralis;alius fluuiatilis( eZoniws fluesarilem ef maium osge dier fos facere videtur icones eam duas pingi. ) Marinus afinos paruos refert;pedis magnitudinem vix füperat;tenui eft cotpere & rotundo;oris hiatu fatis magno. Dentes haber in maxil- lis,&inlingua.Carne eft pellucida.Lapides habet in capite: pinnas eafdem quas Salmonum ER n ximépofteriorem illam dorfi pinnam fubrotüdam & pinguem.Heparilli rubefcit. Ventriculusappen- dices aliquot habet;inteftina fine eyris.Carne eft molli & friabili; quodammodo violam redolénite.Ae- ftatis fine velautumni initio capitur. In Sequane oftiis optimus eft; & in Angliz fluuijs. NM uu. DE EQ DEM BEA LO. NIS. TAS £F Saxatiliseft Epelanus nofter,vel hoc nomine preter faporem delicatiffimum commendamus, qued yo À violamgratiffimé redoleat: quamobrem quidam hunc pifcem violam poffe vocari cen(ent; argumento Aeliani,quiab odorethymi Thymalum nominatum putat. Caeterum E pelanus , Sequane litorumalu- mnus,partim marina, pa:tim fluuiatili gaudet aqua. Neuftricis Caudebeccanis vberrimus,cuius maior prouentus eftcirca vindemias : quanquam etiam toto anni tempore capiatur,fed non eft poft vindemias ita delicatus. Schmei:ab odore vela pinguedine ( sen a puxguedme, [edabodare.nam Smelle Anglis odoravi el ) vulgus Anglorum(apud quos copiofiffimus eft)vocat. Teretiactenui eft corporis compage, nonmur-« B quam dimidium pedem xquante.Totus argenteus,tranfparetq; modo Atherinz.Truttam preter cete- ra dentibus refert. Quinetiam appendicem mollem habetad caudam,quam Carpio, T hymalus, V mbra; Salmo, Trutta;Sario,Lauaretus & Vmblagerunt. Oris rictu eft amplo;dentibus (vt Vmbla) circamual lato: qui etiam linguam víq; ad fauces in gyrumreflexi obfepiunt. Cererum glabro eft corpore: vnde falfo quidam afellorum generis effe iudicarunt: capitead Merlucium accedente: linguaquafi gemina; hoc eft,in cuiusradice pofferior quadam apparear;in qua multo plures dentes funt; quam inanteriore, Pinnamin tergore fert paruam,totum pifcem in zquales fer? partes diuidentem. Caudam quoq; bifur- cam , branchias vtrinque quaternas , decolores & violam olentes : Quatuor fub ventre pinnas pro- fert;duas fub branchiis, alias huic oppofitas,quasintergoregerit. ^ Traníparenti elt corpore,dem- ptalinea nigra qua fpine interne pattiinhzret. Calculos habet in capite rotundos, albos, quosque facilé forinfecus propter pifcis tranfparentiam per cranimm videre dis ,. fub pofteriore cerebri partefitos , vbi medulla in cerebro definit, Cor brrnchiis femicircularibus & fimbriatis eft admo- dum vicinum, ac fcutiforme:definitquoquein angulos, rubrumque eft;cui-molles ac fanguinez fub funt carunculz , qua huic tanquam aures in temggfiribus famulantur. Illz enim mouentur P ] €orae 4o E 6e DeEperlno.Libll: ^ 36; corde , quod fepto ab hepate dirimitur: vnius tantum lobi,in longum demiffi ad finiftrum]atus. Stoma chum de(íinentem in mucronem habetin v.literam efformatum: lienem admodum rubrum, feminis A triplicis in modumlatum, Cumq; ftomachi dextrum latus furfum vfq; ad hepar reflectit, illic geniculo intercipitur: vbi apophyfes duas latas emittit, que veluti fecundum ventrem conftituuntur.Aliud poft hunc fubfequitur.quod nec pylorum;neq; ieiunum,neq; ileon commodé nominare poffis:fiquidem fi- necanfractibus re&taadanum procedit Sed rectum geniculo intercipitur,eftq; ruberrimum, Mefente- rio nullam admixtam gifipuedidEm habet;quoftomachus & inteftina obfidentur, vt nihil aliud in ven- tre quàm adipem effe dixeris. Caridibus,culicibus;aphyis,orftro,lendibus , millepedibus, pediculis, & ' & eiufmodi deiectamentis vefcitur. M^ DEEPELANOSEQVAN.E SEV FLVVIATILI,IDEM. S SONS SSNSSN ZZ " NSNSSNNQNNSSANENNR MRNA ANN D A ASNSRQNE SS RSN ANSA SN : SANA UAM mn a : MORAN E S YQ ey Do E WORD Ne. — SEE WR» * SN SS WE cx 72:33) 9. Tr ". ^ s Ww S EG NS S SS : M 20 EpelanumSequanicum Lutetie frequentem , quafi excellanum;à preftantia qua ceteros füi generis piíciculos excedit;Ferrarienfes Borbulum vocant, Alburno fimilimum , atq; hoc tantum ab eo difiidé- tem,quod rufas radices pinnarum Gardonis & Veronis modo habet,aclineam que latera eius fecat,ver fus caudam admodum inflexam & velut arcuatam. Quinq; digitorum longitudinem, pollicis latitudi- neminterdum exuperat.Pifciculus eft odoratus , de bonitate & principatu cum aliis omnibus conten- 3o dens.Rothomageníes Ouellam eo argumento nominant, quod (emper ouis pregnaasfit. Epelanum fi fuas (quamas habentem conlpicias;pre nimia albedinis terfitudine tibi refülgere videbitur.Squamis.a. exutus tergus oftendit variis coloribus emicans;iniridis aut arcus coeleítis morem. Marinocraffior eft & breuior, rn NC M T »mCOROLLARIVM.. Celebratur & thymallus pifcis ex Ticino amne,aut Athefi , cuià flore conciliatum creditur nomen, inuulgato etiamnum dicto de eo qui gratam redolet fuauitatem, Aut pifcem olet aut florem : quo pro- nunciatum facete eft,eundemvideri odorem pifcis.qui & floris fit Illiusenim Ípecie nil gratius;nilfua- ., uitateiucundius,aut odore fragrantius. Quod ipfümin pifce contingit quem Galli epelanem vocant, . ánSequancoltio frequentem R othomagum vfq; alioqui,& (quammis argenti modo nitefcentibus.fiin propinquo fit;putes violiste circumfu (um, Cxlius Rhod.Eperlanum pilcem Angli Smete vel Scbrzelze 'appellantab odore. 40 Eperlano plané cognatus eft pifcislacuftris apud nos,quem vulgo Reetele nominant, (quidam Latine, vt coniicio, Vmbram lacuftrem minorem, ) à colore,quo forfitan differt;rubicundo: reliquaenim con- ueniunt;figura, magnitudo, pinnc,dentes in maxillis&lingua, mollities carnis,fuauitas faporis,lapide incapite. In Eperlano pinnz ventris medii binc? regione videnturrefpondere pinnedorfimediz: in Vinbla Bellonii pofteriores funt. Rondeletiinon item. Sed illi Vmblam fiue Vmbram maiorem pin- untfpecie diueríamà minore. Eperlanus oris rictu eft amplo;dentibus vt Vmblacircumualíato, Bel- E ous Eperlanum Germanicé appellemus lieet eim Adeerrortele, Pifces funt force chalcidi- bus & fardinis,vel apuarum generi cognati.Audio & Hagez Germanicé dictum pifciculum fimilem effe *: Eperlango. - Alburnus,ex Sequana Epelano eft (ímillimus;Bellonius. EidemF pelano fluuiatili Bellonii perquam g c fimilis eft pifcis.quem Io.Caius medicus Anglie ornamentum variatam appellauit, & his verbis mihi defcripfit, delineata etiam quz hic appofita eftfigura. | IEGSRRIAAACE S / CEESSS SENSN ENSE Sem $e SSNSSSSSNNS S SESS NEN ^W ; SESS 2e NM AÍÁ R2 N ) $977 N) 2) ») 5 )A js ? AA ae DOYJS SY VS A rj o3 QUE Y X. xf SE ANN 30133253509 »0y 1 )3* SS Sc )3 AY SS ES E | NES Hh a3 Variata AB ES . a 364. De Aquatilibus. E Variata(inquit) pifcis eft marinus;illuftris,aureus & refplendens magis ,veifico'ortamen; vt fi mul-- . to colori & fplendefcenti exiguum purpureum admifceas.ls color,proutad folem in hanc autillam par tem verles pifcem,ita alius atqy aliusett, vtin collo collumbino;vnde pifci flatiatz nomen dedimus , ea analogia qua aurata dicimus. Magnitudine ett alburni,cute & carne percz:in au(trali noftre Britannic mari pla timus;interfcopulosatq; faxafrequens.Tple menfe Iulioanni1555.captum vidi, & contrecta- ^ ui, per ferenitatem atquetranquillitatem animi gratia expatiatus in mare in fcapha pifcatoria ad mille paflus,& ludentem colore naturam fufpexi. Mortuo marceícit color,& ad pallorem degenerat, Hzcil- le. Germanià coloris variatione vocare poterunt eis Schiler, EriscoPvs pifcis,videin u.elemento inter Homini fimiles pifces. EpiTRAGEJE,id eltíteriles: videin Balagro. Erorpsrzs pifces latos Ouidiusnumeratiuter pifces in herbofaarena degentes. Tunc Epodes lati, .tüm mollestergore Rang.Suntde Anthiarum genere piíces plant & lati, quos vulgus Romanum Lopi- das & Lecziasappellat,&c.Bellonius. E EPvRvs,E»:eGsgenus pilcis,Helychius & Varinus, Eoviszris. videHippurus. | no NP "T EQv vs,r-7Gspilcis quidam,idem forte quem Epicharmus lamid]|;ov vocat; Kopunoeid|ete oriovecs Pridie Ad (id eft fil ces coraci (imiles,& equ uleileues,nimirum (ine fquamis vel fpinis, ) Acheneus ex Epi- charmo. tH vx», ( forte MN 2» nyser cav treo) 4 UTTTO: 5 5y ky Alu onim Idem ex Antiphane Colophonto. Vzmidpc:spifcis quidam,Helychius & Varinus. Differtab hippuro qui ab Oppiano vocatur hippus,ab E icharmo di&us ifpidion,vel(vtalii legunt )lifpidion, Maffarius. Ego vtrunq; vocabulum corruptum eíle puto,& in noftris Achenci codicibusre&é legi hippidion.Hefychius & Varinus Hippon magnum piícem marinum elfe fcribunt, vtà magnicudine hoc nominis ei factum, (ficut hippofelino;&c. ) nonà fpecieautforma,coniiciamus. Hitfpanifcombru m vocant cauallo,Rondeletius. Bipteletirien | Hippalectryonem quoq; aliqui effe putant marinum animal:quade voce plura diximus in Equo qua- drupedea.vbi mentiofitanimalium ab equo denominatorum, Oppiano libro 1.Halieut.hippi pifces li- torales funt. H vec "t VETE S hycauntles itopu dz ^iv Numenaius. ] à Equibdu^ — Ad Cadaramrubri maris peninfulam exeunt & pecori fimiles beluein terram,pafteq; radices fruticü VP remeant: & quadam equorum;afinorum;tau rorum capitibus que depaícuntur fata, Plinius, Nauta rei pifcatorie bene peritus,& cetera quàm bonus;& à mendaciis alienus,mihi religio? affirmauit,fe be 1e 29 luam vidille marinam,cuius non modo caput, ficutPlinius ait,fed etiam pedes Equi fpeciem fimilitudi ;. & nemq; gererent, Gillius.Equus ceto fimilis poft pectus in templo quodam Gabalis fpectatur,Paufanias NHiocna uL in Corinthiácis. | | | jo . Hippocampum Plinius & Oppianus hippum vocarunt, Athenzus hippidum (lege hippidium, ) Bel lonius.fed coniectura hec tantum eft (funt enim fané hippocampi,& hippidia hoc eft veluti paruul£ quidam equi.& A&ix , hoc ett lenes;fine pilis & (quamis.)Flippus pifcis que fit ^theneo & Plinio;non- dum planéfcio: nifiidem fit cum hippocampo;R ondeletius.plura de Hippocampoin fuo elemento: v- Hippopota - DUNT à . DE ION US mus. - bi enamde Hippopotamo id eftequo Bluuiadili dicemus. | Zydeath. Zydeath animal effe dicitur marinum,formamirabile,fedinnocuum. Caputenim habet vt equus, fed minus: corpus vetó draconi habetin omni patte fimile: caudam longam, fed proportione corporis fui gracilem: & eft tortuofla cauda ficucferpentis: corpus totum diuerfimode coloratum. locoalarum 46 pinnas habet ficut pifcis: & mouetur delocoadlocum natando, Albertus.& au thor de nat.rerum,apud quem ZZ ach fcribitur. Omnino quidem hunc effe quem Grzci Latiniq; hippocampum vocant,ex hi- (toria eius facile conítabit. : m iss. edis DE FABVLOSO EQVO NEPTVNLQVEM FALSO QYIBVS- dam F'ippecampum d Hippopotataum appellare hbuity Bellonius. "7 r " 3 "02 2d MEC din) LEES D Us : DU ERE S d PG us A Th d ; EEEEEr ce d ie VEGETAL meu Hi. -— Mgr m » IIO EnDATo T - T i ERE rer dra ——————— tis vmbra obtegere conarentu r,vertfimile quiddam efformauerunt quod credulas hominum métes fumofa quadam inanitate obtenebraret.1taq; fadum eftab eis, vt quemadmodum volanteisin aereco- Jumbas;pauoncs;aquilas,fuorum Veneris,IunionisacIouisnuminum currus ducere confinxerunt 1c etiam tridente infignem Neptunumà qaibu(dam veluti hippopotamis per aquas deduci preeunti bus P Ermagna fuit antiquorumin fuis fabuiis libertas,quarumvenuftatem,dum obfcura quadam verita- Nereidi- | ' £o "6o i ;; De Erythrino, Nereidibus voluerint. Horumautem hi popotamorum ac Nereidum formam pro pi&orum libidi nein magnam fpectantium admirationem fic commenti funt, vt Hippocampi cuiufdam potius quam Hippopotami rationem habuiffe videantur : quod etiam in Augufti, multa infigniorareddente numi- Íiata,capricorno faciléap paret.Quis enimbanccapricorni formam genuinam eíle vnquam iudicaue- tit? Falluntur ergo plurimum,qui vanisantiquorum picturis tantam adhibent fidem.non enim eft reve ra Hippopotamus cauda Delphinea;autingirum contorta:neq; R omanisalius vnquam apparuit fluuia lisequus ab hoc;quem fupra oftendimus. Sed ea fuit principum;nominis fui celebritati atq; admiratio ni (tudentiumambitio: vt dum feterra mariq; dominari fignitcarevellent, duo in (ignia vcriuíq; eleme tianimalia,equum ac Delphinum;inter fe coniungerent : quod efflictum monfttum quiaad deiectame- ti marini figuram (Hippocampum vocant)accederet, eciam Hippocampi nomen quibufdam retinuit, Hac Bellenius.Bipedes equos Protei Vergilius dixit quarto Georg.& bipedes equos marinos Valerius 2. Argonaut.l rri»; mreotopov dopo Bav, Orpheusin hymnis de Neptuno. EPIGAKQ'AEEZ ypaiau cum aliis quibufdam pifcibus nominantur ab Epicharmo apud Athencum. 1 DE ERIT TM O. Ritimos pifces Dorion inquit eadem facere (in cibo nimirum)quz chalcides, & fuaues eas effein hypotrimmate.Epenetus in Pifcibus;Muftelam ait, fm yrnidem (lege, fimaridem)quam canis cubi - le (cynofeuna)nonnulli vocant;chalcidas quas & fardinos dicunt;eritimos,miluum,&c. ( Semplex bac ifesum enumeratio efl, non interpretatioyntfs quod jardimes snievDretatur chalcidesz vt V'uottonus bus ervauerit , feribens e Arilotelera eritimos dixe [ardinos : nom enima ex 7r:[lotele verba hac . fedex Epanetoynon idtamen quad uottonua fentit dicente, Atbenaus recitat. ) Axiftoteles libr. g.hiftorie animalium fardinos ipfas appellat.Callimachus so in Appellationibus gentium ita fcribit: Encraficholus,eritimus, Chalcedonii.Et alibi, lue, 5; uo , A - ^ chenienfes,Athencus: ránquam vnius pifcis tria (int nomina,encraficholus,eritimus ; iops : vel duo- rum.Iopem quidem inter hepfetos,id eft minutos pifciculos nominauit Átheneus : & Nicander eriam inBosotico eorüim meminit his verfibus: Q'cd[ óxóv ape) cà yépow GU oflpteosiv lormav , H' qpal*yaot sj mweirrec arp et ovec 11:2) debo Dorion encraficholorum mentionem facit inter hepfetos , (& ab iopibus difcernitz) E- darse eivon aio d|ei vyxeotiy A86 V Y wma, 1 X Jeeae, n aGis y &c, T hrilfa & cognati pifces,chalcis &eritimus (aliàs ijbnuQ-,non probo) facile digeruntur, Diphilus; zy pifcis quidam eft Callimacho, Hefychius, * "Warinus & Suidas.Eritimos farda eft (pec falfum e|fe ex pracedentil uy apparei) vel farda fimilis , Hermolaus. Eft & adie&tiuum eni» pro valde preciofo,vt Ariftophani in Equitibus,» Zo veymibar, 39- | DE ERVCA MARINA,BELLONIVSGS V O modo terreftres eruca (tirpes depafcuntur;fic marine vefcuntur alis. : Q Marine colore & figura terreftes emularentur;mfi pedibus carerent.Hornmloco villos habét, p inordinem ad tergus vtring; difpofitos,alumine fiffili tenuiores, ( frngulo: ) floccis feptuaginta quatuor taminprona quàmin fupina parte coníftantes;penicillis tubo infarctis fimiles : quibus propinnisacpe dibus vtuntur.Horum enim inferiores greffum , füperiores natatum fubminiftrant, Non natant autem more pifcium pinnis preditorum, fed fuis villisaquam impellunt,ac perpetuo inimo confidunt : mo- ueri enim non poffunt, nif inferioribus villisaliquid pertingant. Coloribustam numerofis variegatze funt,vt nullaars pi&toria hanc venuftatem imitari poffit.Sex digitislongiores,vnico craffiores,raró có- fpicies.Maculas permultas;albas & rubras vtrinq; in lateribus habent,lineam rectam,liuidam,in fum- 1notergore,totidemq; articulis loricantur,quot floccis conftant.Supina pars neruo rubro diftinguitur 40 quo feipfas contrahuntac dilatant,quatuor villorum ordinibus circumftipate: totidemq; in dorfoli- neas tranfuerfas luteas inter articulationes , quot villorum tubules habent, Caeterum eruczinerti & inolli füuntcorpore. Hasteftudines marine, quz potiffimum algas depafcuntur, plurimum appetunt, D vtiis diffe&tis integras erucas plerunq; repererim,Hzcille. Aliud videtureruce marinzgenus.quod Roideletius Phyffalum Aeliani effe fufpicatur,aut ei non valde diffimile: cuius & imaginem &hifto- ?/jfahus. riam in Phyffalo dabimus.Eft & phryganium Bellonii animal tenue;oblógum , parue erucz fimile ,.&c. vtinsP.eferemuss. DE ERYTHRINO,RONDELETIVS. "4 v Pro Rondeletii icone noftras iam olm V enetirs pictam pofnimons,etfi "inus accHrate. je?! III: 36; 10 est de d ENT SONS SEDAN OUI dri, i"; f X ADU DR e pp» I MNA EE e VY j " / /^ /) Y Aft 4l GU dic - — i - pe 4719 77 MAMAS Va Es A 28 i, MA (f Wn ! Tries ; : -— zs —— nA TA P ) U T— '"" Jf ANC Y d ^ hi 3 peu m Y Y ] us E Uum Hh 5 EY OPI. * | Ii 4 mut i4» EN ( 366 -De Aquatilibus. A Ei YOPINOZ veliguSuii, aliquando àPlinio rubellio;aliquando feruato Greco nomine erythri« L3.4: 55 nus dicitur.Gaza Pliniumimitatus rubellionem vertit.nomenà rubro colore pofitum eft. Cyrenzi U autore Zenodoto apud Athengum ( vbaexprefeffo de byeca agit lib. 7. )i axlw vocabant;autere veró Clitarcho Lilia. g. Ntidem alibi fcribit; (eodem bro) xw. Qui Greciam nunc incolunt A£9gwo corrupto vocabulo;pro ery thrinum.In Gallia Narbonenfi & Hifpania pagel,R oma phrangolino, vel phragolino , quafi paruum pagrum.Confandunt enim ifti omnes pagros cum erythrinis.In Liguria, & quadam Italie parte pago. bferaandum eftcuculum,lucernam;aliosq; rubros pifces , Gallis ,& maximé Parifienfibus dicirou- geu : nobisautem Monfpelienfibus mullos, rougetz nuncupari:ne quis Gallicanomina curn Grqcis temeré confundens;illos erythrinos effe putet. wa Laer C . Erythrinus pifcis eft marinus; pelagius;autore Axiftotele:fecundum Oppianum,litoralis. Lib. dehift.. Oi 1JJo78 y, Josh auxi d roto" otro Aaa VEO TE INonnulh flauam pr[ces vn litore arenam Pur 2e 13. S'auuasov tgertlópdyuots ied Po" G»xpequoiSrowi Qvovree, — Manduntyci terra quicquid nutritur in alta, £0.1.: - 2n , TN L : ' SEI Vée iu lage Yoraroiykosaxuyee me aol; Eewlai Te ipu prVot aft Hippi,coceyges celeres, flaw, erytbrini. EQ. Hyeme quidem in alto mari degunt; zftate veróterram petunt; & circalitora capiuntur. Sunt & qua- dam profunda litora.in quibus etiam quouis tempore degere poffint. ; B Erythrinus colore eft rufo fiue rubefcente,ventre candido, corporis forma,pinnarum fitu, numero, cauda;aculeis branchiis,pagro fimilis,roftro acutiore & ftrictiore;corpore minus lato, oculis magnis; in quorum tunicacornea bine maculz auree apparent: ore eft PARE tons admodum paruis , rotun disacutisq;. Intus candidiffimus eft, ventriculum medium habet, cum paucis ap iine: fed craffis & magnis :inteftina craffa, hepar ex albo rubefcens , à quo pendet fellis vefica oblonga, mefenterio & fplenialligata. Spl&ex rubronigrefcit, & magnus eft,(i corpus fpectes.Lapides habetincerebro.In ery thrinis;palferum generibus, & ch annis,nulla eft diftin&io maris & faeminz;fed omnes foeminas effe ar- gumento eft,quod in omnibus ouareperiuntur ftate,cum parere debent. | er .g | Capiuntur eftate, raró hyeme,velquia pus cum fint,zftate ad litus accedunt : vel quia pifcatores zítate quàm longiffimé poflunt àlitore, retia fua expandunt. —— S A. Falfümefthos vertiin dentices. Qui error inde ortus eft,quod cum maiores fiunt;propius ad fynagri Quod nen vcr dis, denticis ue formam & coloremacceduntminusque folito rufi funt;ac veluti canefcunt: quem co- tantur in den. loremapté refert minium pauco candido dilutum.fed facile peritus maculis, & dentibus;à fynagride di vol E , ftinguet,de qua poftea. "m ies Mo ios ? Éft&illiuserrorcoarguendus,( Pauli Ioui lib.1.cap.tg. )qui vul go dictum pagellum fiue phragolinum Pho sno quem hicreprefentamus non effe veterum erythrinumexiftimat. Verumid me plurimum mouet; in- ni ami tempo quit, vt ab illorum opinione recedam,quod Ariftoteles & Plinius erythrinos vel rubeculas grauidas;&c re grauides di- ouis plenas tetoannitempore capiaflerant :cum ineogenere mares non Íint,quod phragolinis minim& ei: fed quate 4 cci dit, qui pluribusanni temporibus, fine vlloouorum veftigio comeduntur.locus Ariftotelis eftlib. poregranis V vv De hift.anim.Quemadmodumin oftrac odermis & plantis eft quod parit & generat,nonautém co funt,oua Yepe- —. d Y - . - j viram LM &at : fic & in pifcibus palferum genus & erythrinorum & channe, omnia ex his oua habere comperiun- Sexias. bs. cur.Et libro vi.de erythrino & channaambigitur:omnes enim grauidi capiuntur: & Pliniusin quodam Cap vr. enereomnino non funt mares,ficut in erythainis & channis : omnes enim ouis grauide cnc Lib.9.cap. 16. $- Alius de eadem re Áriftotelislocus libro degen.anim.Hisin locis,& omnibusaliis in quibus aut Ari- Tebsicahs ftoteles;aut veterum autorum quiuis;pifcis huius meminerunt,omni anni tempore ouis plenos erythri nos minim? dixerunt,fed quo tempore vterum ferunt, (hoc autem illis vere accidit ) omnes ouis pleni femper reperiuntu r,vnde omnes foeminas effe colligunt autores.Quisveró tam foccundus eft piícis,qui omnianni tempore ouis grauidus capiatur? ( Nullus opiner, )ne mullus quidem, quiteranno parere di- citur. Exquibus perfpicuum eft,ex eg quod pagelli noftri fiue phragolini,aliquando Íine ouis reperian tus,non effici eos non effe veterum erythrinos. : Sod Qui pifces inter fe fimiliores funt quàm phagrus;erythtinus,hepatus fynagris ? At hepatum & fy- erychr virg nagridem manifeftz note, & minimé dubiz;à phagro & erythrino diftinguunt,vt mox dicemus, vnde exhibeat eis, fit; vt phagrus & erythrinus fuperfint quàm fimillimi,adeó vt etiamà vulgo confündantur,vt exhorum que a fimilib. defcriptionibusliquet.At de noftro pagro nemo dubitat, quinis antiquorum fit opns Quare reftat difiiniio. — erychrinus, proculdubio isqui pagelà nobisjàRomanis phragolinodicitur,quafiparuus pagrus. .— .. Olim pifícemiftum neq; vilem,neque commendatum fuiffe comperio.Si quis tamen illius fubftanti- am mediam glutinofi humoris expertem cófideret, & degultet,is murenis & bugloffo aliisq; permultis, qui & apud veteres fuerunt,& apud nos funt magnoin pretio;praferet.nam neq; dura carne eít, vt cu- culus, draco: neque molli vel difluente;vt aphya:neq; tenaci glutinofoq; fuccout anguilla : fed carne auratis czterisque medi fübftantiz pifcibus fimilis :ideoq; bonum fuccum gignit. fatis alit,non diffi cilé coquitur, aluum non ciet: quia mediocriter ficca eft carne.Paratur vt aurata; frigitur etiam, & ace to;foliis lauri myrti, citri;iuglandisafpergitur,diutiusq; feruatur.Aeftate elixus,ex aceto rofaceo füa- uiffimeeditur.- X DE EODEM,BELLONIV S. A Erythrinus Grecisàcolorerufo,& rubro Rubellio Latinis appellatur: alii Rubeonem vocant: qui, uodPhagro fimilis effe (dempta magnitudine ) videatur,ob id vulgo Gallico Pageu nominari capit; vel quod impuberes nobilium pueri principibus feruientes üm intelligunt, ad difcrimen Pagri,quem etiam Pagre nominant : Veneti arborem: Grecum vulgus, mutatisliteris Lethrinum: Romani Fragolinum appellant. - B Proinde Erythrini rubedo languet, neque (quodad eius formam attinet ) vt Mulus, teres eft , fed latus vt Aurata. Rubet equidem vt Mulus : fed rubedo ambobus non conuenit . De qua Ouidius ita cecinit; | Orphus 1e 20 ;€ 4o Ge s Paggi dicantur. Maffilienfes enim Pagi- : De Erythrino. Lib. II e Erythrino. Lib. III: 367 Orphus;ceruleaq; rubens Érythrinus in vnda. . PagerErythrino maioreft : czterafatisinter (e conueniunt. Erythrino frequentes quidem infunt Íquamz,& firmitet inter fe coniun&z:caput vtrinq; planum,ad Abramidem fluuiatilem accedens:cau dam habet bifürcam,latam : pinnas oblongas,ín cufpidem abeuntes : quarum que in tergore magis ex- porrecta eft,ea continua effe confpicitur,in qua fpinulz feu aculei duodecim( Rondeletii scoz; xv .oflev.dit nto fra xix.numerantur, Oculos habet latos; quorum iris pupillam ambiens,argentea apparet: pupillaaüt 'Allisnig errima ef;nares patulz: dentes exerti ac prominentes;fuperné octo atq; infra totidem,quorum molares multum obtufi funt. R ictum oris non valde grandem oftendit;in quo linguam albam facilé c5- fpicies,branchias vtrinq; quatuor:cor,eruo pauló maius:Hepar lacteum;in medioctes lobos partitum, xo Quorüm pars finiftra longior exit; cui ftomachus oblógus fubfidet. Cicadas,Locufltas, Carides, Pifcicu : . €ditione, qua A los & Cancros venatu. Splenem non habet aliis pifcibus proportione refpondentem: pauló enim ma- ior elfe folet.Ouis plenus circa Aprilem effe comperitur, C O'R OLLA RI Y M EnvrHRtINvs pifcis àrubore dictus Grecis,variis modis fcribitur, Oppianus & Euftathiüs habent TIS properif; omenon,rhó in penultimaablato;euphonie caufa: & Ouidii Halieuticonin Gryphii [inam imitata eft.Maffarius etiam apud Plinium fimiliterlegit. Artemidorus rhó non omifit: vtneq; Atheneus , qui etiam penultimam circumflexit,( quanquam alibi ineius codice; vitiato opinor, antepenultimaacuitur,) Oppianus quidem & Ouidius in carne producit. Fev9uve] genus pifcis, * Hefychius & Varinus,vltima acuta,non probo.In Ariftotelislibris euulgatisalicubi etiam i» 0x3 repe titur,perx.in quod facil? tranfitur ex gj. Noserythrinum4emper dicemus penultimalonga,& Grac circumflexa,&c.Y «G-, ( Varinus primam circumflectit,melius puto «5 Videinfrain Hycca, Elemen- to n.)pylesQ», Hely chius. Efterythinus qui rubellio,& rubellus, & rabrus( ruber pousinvello : Gavaex edriflatele alicubi vubrum tran[iuhi ) Latine dicitur, Malfarius. Apicius rubellionem vocat,quonormine Pli- nius etiam lemel vfus eft.Rubellio,à colore rufo;ni fal'or: quanquam Oppianus libr.z. 5292 v tov/ivo. id eft lauiq; erythini.dixit, Vuottonus. R ondeletius in Alphefte 29e & i5?» colorum noraina inuicem aliquandotranfponi diferté docuit. Rubeonem etiam vocat Theodorus ex Plinio,Idem Vuottonus: cá rubellionem dicere débuiffet.Paulus Iouius rubeculam pro erythrino dixit, quo vocabuloerithacum | " auemex Ariftotele Gaza interpretatur. Rubellus pifcis vulgo rubella;Niphusitalus. Venetiis arboro 4^ vellalboro vocatur;in Sicilia Satofano. Arborem Michael Sauonarola Lztiné nominauit : Platina R o- uillionem,fed hoc dubium eft:vide infrà in r.Phagros (zmmo Erytbrinor) Romani,& magna pars T yrrhe- nilitoris accolarum Fragolinos Veneti Albores: ipfi veró Ligures antiquo nomine Pagros appellant: uos,cum fefquipalmi magnitudinem excefferint;in Dentices fiue Synodontas euadere,communis pi- catorum confen im exiftimauit.li pifcesà coloreipfo(apparentenim rubro vino madefacti)Erythrinis ' & Iecinoribus pifcibus affimilantur à Speufippo,louius.Erythrini ex miluorum genere Aofeae: , P/e - Fl rubris pinnis,Eberus & Peucerus.Sed miluis pifcibus & erythrinis commune nihilett , nifi color ortaffis,& facta à colorenomina;quz ne cui imponerent circa hos pifces Rondeletius quoque monuit, Quamobrem Angli etiam errant, qui erythrinum interpretantur arocbet, fimilem caponi pifci, fed vn- diquaque rubentem. . Cuculem, Lucerpam, & alios rubros pifces, Galli & maxime Parifienfes vocant &o Ronge: noftri vez Monfpelienfes mullum ficnominant.Canendum autem ne quis Gallice cum Grecis temere confundens,illos erythrinos effe putet; R ondeletius. Roraberr ( Adamus Lonicerus (cribit Redr- bari ; enobarbum (onat)in Regimine Salernitano Galbio,R ogetüs;piícis eft marinus,notus , dura car- (C) A nis; & falubris: cognatus nimirum Lucerne & Cuculis.Flandri Koobaert proferunt;& vulgorubellioné interpretantur. Quoniam igitur Germanicum Erythrini vocabulum nonduminueni(vt neque Angli- €; )periphrafi interim appellabo, Ze &lemerrot e WMeerbrachfmer; hoc et Cyprinilati marinum genus rü bicundum minus: pagrum enim ei fimilem,fed maiorem effe aiunt.Pager erythrino maior eft; Bellóius, Erythrinum Hifpani pageh ( Lefrtani pargo, )R.omani phragolinum vocant,quafi paruum pagrum;Ron deletius. Quilftriam incolunt,lllyrii puto;R y bon; vt audio. o/fifcb, (id eft pifcis ruber, )in Noruegia pifcis eft marinus prafino(cyprinolsto)noftro magnitudine & figura fere fimilis minoribus pinnis, to- gctusrubens intus & foris.Laudaturin cibo. Hic pagroaut erythrino cognatus fuerit,fi non alteruter eft, Sed cauendaefthomonymia : quoniam Angli alium quoq; pilcem Lucernis aut miluis congenerem Kedfillhe vocitant ;.& &otfifib Anglorum inter Oceani afellosà Bellonio nominatut.Corunlus piícis qui - dam, alio nomine capogroffo circa Romam dicitur, & erythrinus ob colorem àquibufdàm creditur, fed malà, Ruícupa & Ruburnus (dworomadevmopi[ce) barbaris vocabulis inter pifces nominanturà Murmellio.Hunc pifciculum(inquit idem, fi quando ediffec Cicero, proculdubio eleganseinomen in didiffet. Harengam infumatamaliqui Rufcupam nefcio quo idiomate appellant, Ge. Fabricius. Aliqui & Ruburnum pro eadem accipiunt. Ruburni quidem nomen rubicundo colore fi&um(qualisin fumatis videtür, ) àirecentiore quodam €0 vetera ignorante apparet. . Aninpifcibus quoque fiat conceptus finemare, non zqué apertum eft. fed potiffimumin Bluuiatili genere ruübellionibus id accidere vifum eft.etenim nonnulli ftatim habere oua videntur, vt de his in hi- ftoriis fcripfimus,Ariftot.de generat.anim.3.1, Hunc locum legenti(inquit Vuottonus)! rythrinus flu- uiatilis etiam forta(fe videbitar: nifi mendofus fit codex, quod certe fulpicor.nam quod ftatim in eolo- €o fequitur, (Etenim nonnulli ftatim habere oua videntur, vt de his in hiftoriis fcripfimus, ) dephoxi- nis potius verum eft.Sexto enim libro hiftoriz animalium probat Ariftoteles otiàetiam fine coitu con- fiftere : quod argumento conftat nonnullorum fluuiatilium : nam phoxini ftatim , prope dixerim cum nati fant, &admodum parui adhuc oua habent , Hac ille : vt erythtinus marinus tantum in- telligatur. Hh 4 Siraon ^ Pbozisi, B ;6 De Aquaulibus. SimonDaulus Sueriaenfis erythrinos e^pi (cribitinlacu Suerinum alluente non procul Oceano Ger manico.Dat rhombos Sinueffa; Dicarchi litora pagros: Actius Syncerus Neapolitanus;erythrinos puto gagrorum nomine intelligens, Ariftoteles ; Dorion & Speufippusin fecundo Similium piíces fimiles et ie dicunt phagrumsery chrinum,hepatum, Atheneus.Et rurfus, Erythrinis hepatisq; fimiles pagri funt xoftro duntaxat breuiore. Mihi aliquando erythrini Venetiis confiderati, or pulchri videbantur, fubruffimagnitudine feré quaau rate,fed figura oblongiores,ac minus rotundi,pun&is quibufdam co ruleis infignes,prefertim in dorfo, oculis magnis; carnein cibobona & albiffima. In omnibus pifcib., exceprorubro(erythrino)& hiatula hoc difcrimen eft, vt aut conceptacula feminis prolifici habeant; aut yulu2s, Ariftot. | Et ruríus libro .degenerationeanimalium capite 4-Si quod genus eft (inquit)quod feeminina fit, & marem diftinctum non habeat, id ex feipío animal generare poteft.quod etfi nondum fide digna explo- cazum habemus,tamen facit vt in genere pifcium dubitetur.eorum enim quos rubros fiue rubelliones vocant, mas nullus zdhuc vifus eft;/fed foemine omnes fetu plenereperiuntur. Verüm de his nondum 1 compertum habemus,quod fidem faciat fatis. Erychrini & channa (omnes, vt addit Rondeletim )vuluas ha beretraduntur,Plinius. De fexuerythrinorum & channarum , vide Rondeletii (cripta fuperiusim Channa. F Optimifunt marini pifces & fu btilis carnis;illi nempe qui deguntin litoribus petrofis aut arenofis, vtauratc;pálfferes,arbores,&c. Mic h.Sauonarola.R ouilliones trillie ($4eff mu. )perfimiles,in lacu Al- bano & Tiberi precipu? nafcuntur.parui funt & infuaues.coquuntur & condiuntur perindeac lacteo- lini,Platina.nomen quidem Rouillionisàruffo colore factum videtur;ab erythrinis tamen genus diuer fum: cum acuftris & fluuiatilis pifcis fit, & magnitudine faporeq; diuerfus, vtapparer.Ius in pifceru- bellione: Piper,ligufticu m,careum,ferpillum;apii femen,cepam ficcam: vinum,paffum,acetum,li ua men,oleum:amyloobligas, A picius 10.7.Fragolini vulgo dicti(inquit Iouius ex his quialfantur piíci- bus longe probatiffimi. Sütenim & gu(tui gratiores,& ftomacho nequaquam molefti, vtpote qui ratio- nabiliter febricitantibus ipfis conceduntur.nam preter id quod de omnibus faxatilibus Auicennain- tellexit,Pagri(Erytbrie:)nuliam vifcofilentiq; humoris exuberantiam habent: qui etiam ipfoiure con» ceduntur.quoniam cum vniuerfum pifcium genus frigide atq; humide fitnatarghumidafrigidaq; ci baria febricitantibus Hippocratis authoritate debentur, vtaliquando mirer quofdam fcru ulofiores medicos,cum f:brisadfit;totum propé pifcium genus perdamnare. Hos pifces hyeme longe fapidiffi- ao mos experimur.fedad fummam (sporis gratiam acceríendam,ganeonum iudicio tres omnino conditio 39 nes requirere dicuntur,fcilicet vt fint & recentes, & frixi,& frigidi: itatamen vt Arancii mali fuccoac modico pipere torpeícentes eorum pulpe aliquaex parte molliantur & excitentur. G ErythiniincibofumptiVenerem concitant,aluum fiftunt;Plinius.Erythrinus fapore iucundo eft, & alimentum prabet copiofum. in cibo fiftit aluum : fi in vino fuffocatus moriatur , Venerem cie. re dicitur vinum illud epotum,vtait Xenocrates: vel, vti refert Plinius, rubellioin vino putrefactus, fs is qui inde biberint ; tzdium vini ( idem Plinius refert de vinosn quo anguilla dua fsat tiecata ) affert , Vuotto- nus. Ha Erythrini epitheton a0; eft Oppiano, rubens Ouidio. Xo3jAva 7 AlyiaA OV T055 vus c E puSrivove, Ho- merus Iliad.&.Scholiaftes Erythinos,montes Paphlagonig aut Ponti interpretatur : Hefychius(in cui- us vulgato codice vltima male acuitur)ciuitatem & regionem Paphlagonie, & genus picis. Erythini, E v9 vo. , inquit Euftathius, vrbs eft Paphlagonie;di&ta Xrubore, vt refert qui fcripfit zv ebuixa ( Stephanus devrbibu: ci-canctams ennlgato codice vIima acia. ) Straboautem duos fcopulos effe tradit, quinuncEry- thini dicantur,idq; à colore;qui pifci etiam erythino nomen dedit. | £ Superomniaery thrino & fepia veíci prohibe bat Pythagoras;Laertius. Gyraldus in libro defymbo- lis Pythagore,fymbolum us ivSivoy &Siew : hoceft, Ne Erythinum edito, interpretans: Cum vero ( in- quit)erythinus pifcis genus fit coloris rubri , nos é fanguine & vindidta abfünere monet Pythagoras » imitatus Hebreos,quibus ideoprzceptum eftne fanguine veícantur.Ficinus non re&é hocfymbolum tranftuli; Rubrum quid ne fufcipias. EnyrRoPHTHALMVM CarolusFigulus nominauit pifcem fluuiatilem , qui Germanis alicubii- : dem fignificante vocabulo Roreugle dicitur. Circa Acroniumlacum;alburnum Aufonii fic vocant, pifci culum minimum,cui:ubefcentes oculos etiam Rondeletius tribuit, Vide fupra inter Albos pifces, in Corollarioad Leucifcum Rondeletii,pagina 30. Sed & alium paruum piíciculum fluuiatilem , quem Galli Veron appellant, R ondeletius Varium,Graci quidam ( eodem tefle ) ab oculorum colore igvSzc- QJx^p vocant. Esox pifcisàPliniofemel nominatur, his verbis:Precipuamagnitudine thynni funt; &c.Sunt &in quibuídam amnibus haud minores,filurus in Nilo;efox (al' efos )in Rheno. Rondeletius exoslegen- dum putat, & pifcem Antaccumintelligit qui fine offibuseft, Pluraleges fuprain Corollario de Hu- fone,(quem dodi pleriqueantaceum interpretantur, )pagina 60. Albertus ezox per z. fcribit, &alios lachfum(id et falmonem)vulgo di&um: alios hufonem interpretari ait. fed Plinium de falmone fenfif fe verifimile noneft,cum eum pifcem alibi fno nomine appellet.neq; de hufone velantaceo , opinor. is enim nonin Rheno;fed Danubio &q ibufdamaquis in Danubium influentibus(tefte Alberto) capi- tur.Ceterum in Rheno maximum effe puto (turionem,deinde lucium,quem Germani Hechr, circa Co- loniam Schach: appellant: alii Scbzack vel Sob, Vltimum quidem vocabulum e.litera prepofita (przpo ni autem potuit pro Germanice zz,quod noftri cum nominibus promore,vt Galli & cali Vn, prepo- nunt; plerunque decurtant,& e.vel a.duntaxat efferunt, )ád efox Plinii fatis accedic, Plinium fané Ger- manicum nomen,vt potuit,expreffilfe coniecerim, nonautem Latino nomine ( vt Rondeletius , nulla veterum codicum authoritate fretus,coniicit)cxolfem appellaife.De Lucii aurem magnitudine fuolo- co dicetur.Sturioni magnitudo quidem faueret,(ed nomen nonitem. Si Lachs vulgo di&us,id e(t,Sal- mo,efox Plinii elfet;elox potius perl. fcribi deberet, ei» Lax. Idem videtur a£ Hefychii; quem pifcem quendam cetaceum facit.Eft & Dioxgenus pifcis frequens in Ponto;authgre F efto. M lpris 49 10 30 go muüncupaht. Ll De Erythrino, Lib. IV. E Ad primumiactum in reti Cato diaconus pto modico(pifce)immanem elocemextraxit,& ad mona- fterium lztus accurrens detulit: nec mirum, vt dixit poeta nefcio quis(vtimur enim verfu Ichofaftico ) Ania; : À : rv Mae PS As e E x 2 , Captiuumq; fuem mirantibus intulit Argis, Sulpitius Seuerus in vitaB. Martini epifcopi Turonenfis DE ESCHARA,RONDÉLETIY & Wod hic reprefentamus noftri pifcatores girofla- c Q deappellant:à fimilitudine pulchri & bene odo- | rati loris, quem noftri giroflade ; Galli ceillet vocant. , Sufpicor tantum,nec dum pro certo habeo;fit ne vete- | rum Eíchara , cuius mentionem à folo Atheneo fieri comperio ex Archippo, Super faxa enafcitur ex pedicu loexurgens;aliquando fupralignain mare deiecta;nó- nunquam pediculo caret.Ex dura terreaque fubftantia conftat:cute rubracontegitur,qua fublata totum cor- pus (petatur cribri inftar perforatum , la&tuce crifpe, iam capitate foliis fimile. In cibis inutile prorfus eft. Adueríus vlcera malignaprodeft. Vehementer enim ficcab& fuperuacuam carnem abfumit. eng donem D COROLLARIY M. us dubitat an hac fit fpecies illa folee,quam ocülatam ipfe cognominat.Kopis; pifcis quidam »vel herba, quam aliqui chamapityn vocant; Hefychius & Varinus, Ataian yere loti yia pc c » GtAYaAG TES 21 seEVE OT [e Archippusapud Athengüm. Efcharum quidem Dorionis , pifcem effe apparet , de|genere latorum, quem Mnefimachus etiam cumaliis pifcibusnominat:efchara vero R ondeletii pifcis non eft, (ed plan- taquedam marina,fuco vel bryo marino forté cognata.defcribitur enim hoc lactuca foliis , ragofum, veluti contractum.fine caule;plufculis ab imaradicc exeuntibus foliis: Nafcitur in lapidibus Feilaccidr que.Precipuaei ficcandi fpilfandisq; vis, &c. | | " Kopibégpatec, animal marinum,Hefychius & Varinus, Coniicio autem corzu ptum effe vocabulum, & diuidendumin duo, vtlegatur; &óp,:0x x» Q- : quoniam, vt iam retuli,«puw pifcem alio nomine efcharon Dorion nominat pifces latos bugloffum; e a» ruso quem & «de» voci tent,/Athen;us. RGdeleti- ' Érz LIS fquamofus eft; & oua parit, Ariftot. Hefychiusauratam interpretatur. Videin Corollario H.2. 78. "o Oo MESE Y Fn : : *" E» j : "EvoNns pifcesab Epicharmo memorantur hoc verfu; EJove-, oryooi vc A Cole re oriovic , Vt Citat A- theneus in Salpe.fed inferius in Phapro pro Eov.clegitur Aóvec, Natalis de Comitibus interpres poíterio zeloco preteriuit;priore viles tranftulit;ac filegilft; Co»o. Sunt & Euopes vel Euopi pifces,de quibus fuprain Anthiis Ícripfimus.fed in iis fecundafyllaba per o.magnum fcribitur. | "Exocozrrvs Adonidis nomine defcriptus eft. ; SUMDA ALOCV AT ITOPBO YS QVAE E LM ELEMENTO INITIALI SCRI- B UE ONOTOW.R. DE FABROSIVE GALLO MARINO, RONDELETIVS £ D y SEEN : Dubi- Y 3 , * LI " ] 370 .« De Aquatilibus. Curplanisad- i19: aliquandoinquam pifcium claffem pifcem hunc referrem,neque enim inter fquamofos, numerauerit. AJ nequeintercartilagineos,neqy inter beluas recte collocari poteft, quoniamiis omnibus diffimi- vun picti. dis eft;neg; intet niloebécre cenfendus: quippe qui vna parte candidus , altera; nigricans, non fit, fed 'Cotpore concolore demptaviica macula. A planis veró ocülorum fitu differt. At cum exigua fit hzc dif fereritia;corporeqg; plano fit & figuràrhombo capite tenus quodammodo fimili;non inepte planis pi- fcibus adnümerari poffe videtur. : Sequitüraliamultoq; maior dubitatio, quo nimirum aria hicà veteribus nuncupatus fit, Vu Varicenim hac derefuerunt fententiz.Sunt qui «/1loy Athenci elle lufpicentur; fola nominis affinitate moti, quiaà Romanis hodie citulas(vetolay Belloni«s)nominatur.Sed iis, cum nulla prorfus ratione fufpi- 19 ^4... «ionem hanc confirment, alfentiendum non arbitror. ! pio ^ fidemaliquando Acanthiam effe putauerunt;ob dorfi aculeos,fed non fine magno errore: cum Ácan Mafeilorus 'thias veterum Grecorum Latinorümq; fententia ex Galeorum fit genere;hic autem pifcis de quo nunc qenereefi. — agimus miniméfitjsaedów. — ——0— ; Noé? Chal. Quibufdam videturelfe chalcisde genere rhomborum apud Columellam.Hinc efcaiacentium mol du NON A lioretfe debet, quàm faxatilium "nam quia dentibus carent;autlambunt cibos , aut integros hauriunts Ebo. ?-?- mandere quidem non poffurit: itaque preberi conuenit tabentes huleculas , & falibus exefam chalcidé Kib.8. putremq; fardinam,nec minus fqualorum branchias;& qvicquid inteftini pelamys, vel lacertus gerite Ex hisliquetchalcideminter viles pifciculos numerari, qui ad aliorum efcamin viuaria coniiciebátur. Atheneus quoq; trichiis & chriffis affimilat: Xa Axidec died qu joie, S'ejosarsvevyla|sc. C , Geloses stai) Tu 0j evi oxle s tobmpuoc, Pofttemo hanc opinionem funditus euertit Axiftotelis lib.c.de hift.animal. ca.14. Chalew. — authoritas,qui chalcidem inter fluuiatiles pifces recenfet.His igitur refutatis noftra quidem fententia, Faler.Zw/s. pifcis iftefueritquiab Athenco yoxvisis, à Chalcide diffidens, vocatur: Aio QXpet dU 06 y ot Nl ac 0 e Ue. didd A Pliniofaber fiue zeus.libr.ix.Zeus,inquit;idem faber appellatur. Etlibro Xxx1I. faber fiue zeus. A M Maffilienfib ustrueie,quiadü capitur,fu um moregrunnit, In Letino infula, & Antipoli rode vocatur, Vwlerinno. id cít;rota;quia rote modo totundus feré fit, roftro non exerto nec hiante , & in medio corpore macu- mua. lam nigram habeat, veluti centrum. : Xota Plin. — Cameautem rotam Plinii hicaccipias: eam enim inter vaftilfimas beluas commemorat. Apparentroe id uA tz appellata fimilitudine , quaternis diftin&z radiis, modiolos earum oculis duobus vtrinq; clauden S. Perri pijcis, tibus. Rome pifcis hic nofter citula,vt didum eft, & pifcis fan&i Petri cognominatur. ferunt hunc pi- fcem faite quem iubente Chrifto d.Petrus ceperit, vt 1n eius ore numifíma protributo reperiret, vnde; o digitorum imprefforum veftigiain medio corporerelictafuerunt. Galiidoreevocant;ab aureolarerum" — colore. Noftri cum Hifpanis gal.Santones &B aionenfes iau;id eft;gallum;à dorfi pinnis furre&tis, velv- Chriffopfaros. tà gallorum gallinaceorum criftis.Greci hodie yeisiiaeo aruntqs Chriftophorum; dum Chriftum hu- meris geftans,mare traiiceretpifcem hunc apprehendiffe,& impreffa digitorum veftigia reliquiffe. B Faberpifciseftplanus,vel certé compreffo admodum corpore, vari coloris : caput enim & dorfum obfcura funt,pinnz nigricant/lateraaurea fant. n medio corpore nigram( Hine forte diébus f'abe- a füligsnta colorc )maculam habet vtring; minimi nummuli magnitudine.Squamis tegiturtam paruistenuibusque ; st nifi digito fcalpas,vixappareant,leuig; corpore effe videatur. Lineaobliquaàcapitead caudam du-. &aeft, Oculum vnum vtrinq; magnum habet, Supra oculos aculei duo funt acuti. Spina dorfi decema- culeis inequalibus firmatur. poftremi minimi funt; primi maiores,medii maximi,Inter binosaculeos e- minent veluti pili longiffimi,fetis porcinis fimiles;ad quorum radices officula funt, veluti claui bifidi , . & ingquales: quorum alter in anteriorem,alterin pofteriorem partem vergit: é quorum medio nafcit 49. pinna tenuibus radiis contexta,víquead caudam We EAE fimilisaliaeftin ventre pinna,quinque tantum aculeis conftans.Pars ventris, vtring; offibus inftaracuti cultrifecantibus firmatur. Ex eadue longiffimz pinnepropendent.Due funtalie ad branchias. Caudain vnicam definit, Oreeftadmodum hiante.Brànchias quaternas habet.Gulammanifeftam.Inteftinatenuia in gyros conuoluta.Hepar can- didum fine felle. Lienem rubefcétem,exiguum,melenterio hzrentem.!nter inteftina oua rubra latent, Cordis pars infimarubet: fuprema quemadmodum & media,ex alborubefcit ; quod in paucis piícibus fpectatur. m 19 ertbragrifi ^ Carneeftminusduraquàmrhombus.Non defunt qui orthragorilcum Lacedemoniorum effe putét alium effepi- — &- porcum marinum Latino;um , nec fineratione,nempe quod grunniat dum capitur. Plinius: Appi- p 2. 4,,1 0 maximum piícium elle cradit porcum; quem Lacedgmonii orthragorifcum vocant, grunnire eum Bidemeap.;. CUm Ca piatur.Eandem fententiam confirmant dorfi fpinze, quas idem Plinius orco marino tribuit. In- ter venena funt pifciurn(inquit)porci marini fpincin dorfo,cruciatu magno eforum.remedium eftli- mus ex reliquo pifcium eorum corpore.Sed cum porcus vel orthragorifcus in maximis pifcibus habea- turjis effe non poteftde quonunc loquimur, & fi fatis magnum in Oceano captum Antuerpie viderim. Fabiclr. Duofuntquibus à no(tra fententia deduci aliquis poffit. Vnum eft quod faberabattre fuliginis colore Libr àXiv- dictus elfe videatur,idq; ab Oppiano indicati his verbis: li Tlérpan awo*ytv Ex e &btetovy Be ew lavet, XacAvxbat eec) xepaxtyov Eralvupuav odi Juri yrptiii. Sed quod denigro colere hicdicitur,ad coracinum folum referendum elfe perfpicue liquetei, qui Fab vli ea. veríüs re&tediftinxerit, Alterum eft quód columelle Gadium freto, & Atlantico mari fabrum propri- pater. Lib.5. um effe placet. Vt litorum(inquit)fic & fretorum differentias noffe oportet,nenos alienigeni pifces de- cipiant: nonenim omni mari poteft omnis effe;vt elops qui Pamphy OD HE alio pafcitur, vt Atlantico faber,qui & in noftro Gadium municipio genercíiffimis pifeibus adnumeratur,eumqj priíca confuetudine Zeum appellemus.Que fitaccipienda elfe puto, vt maximé in Atlantico mari, & Gadita- no freto reperiatur faber,illicq; potius quam alibi principatum obtineat ; non quod nulloalio inloco nafcatur. Quod Plinii authoritate confirmatur.Et hec natura;vt aliialibi pifces principatum obtineát, Lilg.c4i$. COracinus in Egypto: Zeus,idem faber, Gadibus.Non equidem diffiteor piíces quofdam effe, qui qui - bufdam in litoribus folum aut fluuiis aut lacubus reperiantur. At plurimos etiam piíces effe conftat,cer | | tis locis ] o Vx éo De Fabro. Lib. ITIT: 371 D tís locis à veteribus alfignatos,qui aliis in partibus maris etiam tum capiebantur, vel poftea capti funt; -ikcatamen antiquorum literis proditum fuit; vel quiahorumlocorum pifces optimas & freqnétiffimos, alibirariffimos celebrare voluerunt:vel quiaindigenarum incuria;aliarum maris partium fiue aliarum aquarum;,quasipfinon perluftrauerant;pifces ignoti erant, Quare cum nulla (atis firma ratio efle videas 39 20 J $o T turque propofitam fententiam potfit conuellere,in ea permango;veterumq; fabrum íeu zéum effe pu- to;qui hoc capite defcriptus fuit. DE EODEM, BELLIONIYVY $ Confpicuus & infignis eftadmodum piícis,cui ob colorem;exauroad latera concinn? admodum te- fulgentem,v ulgus noitrum(etiamti an tiquorumÁnratam plan? ignoret) Doradz,hoc eft aurate nomen indidit,quem pifcem;alii Chri(to;alii Diuo Petro dedicarunt: Gillius ab antiquis Grecis Zefs dictum fuiffe putat;à loue qui Zefs Grecis dicebatur. Maffilienfes ob infignem eius voracitatem Trueiam quafi Porcam vocaucrunt. Genuenfesab orbiculari eius forma Rotulum:Baionenfes ab aureo atque micant colore,quem habet cum adulti Galli ruítici maioribus plumis communem , appellauerunt//z Zaa, vel Un Coa. Roma paruo erat in precio,antequam Galli Cardinales, mortuo Paulo Pontifice tertio,illac profici. F Ícerentut: eftq; in ea regione multo minor,quàm Lutetie:fquamis caret;tenuig; effaclago corpore,car -miuorus;ore extentoarque laciffimo;oculis magnis,ac profundis, - : COS DAL IL ACER LUCEWUNC Quidam(inquit Maffarius )confandunt zeum, fiue quodidem eft, fabrum pifcem cum coracino, efi» dem elfe volentes,vtpote qui Plinii verba hoc modo PE interpretati fuerint. Coracinus in £gy- pto.Zeusidem,ícilicet Coracinus,qui & faber Gadibus appellatar.quiq uidem fenfus peruer(us eft, & praterintentionem Plinii , qui librotrigefimo fecundo coracinumàzeo fiue fabro aperte diftinxerit. Verustamen fenfus Pliniitaliseft. Coracinus in Zgypto principatum inter piíces obtiner; (militer zeus qui & faberappellatur, obtinetprincipatum Gadibus.lidem fabrumà coloreatrz füliginis minus recte appellari prodidere,in fenfü verborum Oppiani forté decepti, libro primo Halieuticón dicentis, vt Lippiivtar interpretatione, haud medius fidius vlquequaq; afpe rnanda:Etfaber,& nigrocuinormi- na dicta colore, Hzc coracinus habet.qua verba nonad fabrum fed ad coracinum referenda unt. Hi e- nim crediderant vtzeus pifcis uber dicereturà imilitudine fabri ferrarii,qui ful iginofus elt, Hzc ille. Fabrum pifcem figuraorbiculata nunc in templis fufpendunt & Chriftop(2ron ideo arbitror appellant, quiaolim Zeus Iupiter nuncuparetur.R omani vocantpifcem fancti Petri, fiue Situlam. Dalinate eti£ hac atate Fabrum: qui;cum ex eispercunctarer,cur fic nominarent, mihi pulchré refponderunt,tz ideo. itanuncupare,quod omnia inftrumenta fabriliain ipforeperiantur : quod quidem ipfam ftatim verum effe periclitatus fum. Hifpaninuncupant Gallum : & quemadmodum olim incer lautiffimos pifces,üc nuncapudeos numeratur. S pos Quodautem quibufdam modo videatur Chalcis,modo Galeos,modo Citharus & Situlus, ( Cum dicere volsatyvcl poss cyrtam. VA et hendi cuim ut Ronudel.[cribu aliqui bunc pufcem effe fee fbycata funt. Ha quidena fam varsa opiniones f';per antiqua hucus pi[ci nomme Pauls Ioui fs, ) poffem am plifim? confutare , nifi amaré eos,qui primi conati funt huic parti lucem aliquam afferre;Gillius.Bellonius hüc pilcem Anthiis ( quo 40 nomine alios quog; pifceslatos;vt fietolam vulgó dictam.ceu generáli vocat Jadnumerat.z&^, id eft iu- n qua ratione fit So m miror: coriiecerim autemab alio eius nomine XaA«cC prima fyllabaab- ata, & x.in(.mutatoíicappellaripotuife, ^. Zo,:5,genus pifcis,Hefychius & Varinus,videturautem non alius effe pifcis quamz C. Et rarus faber, Ouidius in Halieutico interpelagios.Chalceus;(Xa^x«€ jid eft Faber)alius quam chalcis,in Cyziceno - rum regionenafcitur,rotundus & otbicularis,( &&drenc Àj xvxAceiós ») Atheneus,& quiex eorepetiit Eu ftathius. Vide plurain Corollario noftro de Chalcide;Cetolanomen,vt Romx vocanti Zstcforté tadtüt eft;ceu diminutiuum.Doree quaft aurata;à Gallisappellatur:quod nomen Anglis quoqj, vt & Dere,ne - fcioandeeodem piíce , víitatum effe audio. Germanicé nominemus licet S, Pz ersficb hoc eft S.Petri pi- Ícem,vt & Romani appellant.Ligures Zaphirum appellant, Iouius.alibi tamen de aurata f(cribens, (ca $ o rumei fimilem faciens;zaphirum vulgo nominariinfinuat. — — Pifcemé genere planorum; fimilitudine hiftricis,ipfa dorfi acieaculeatu m,capiteextentosore latiífi B mo;cuius maxillz ex Bsvuna membrana conftare videntur, Romani Citulam appellant, lounius. o8 Chalceus circa petras herbofas paícitur, Oppianuslibroz. Chalcis quamuis carnem palcarur, non vagatur tamen, Ariftot.hocforte de chalceo;non dechalcide accipiendam ett : (icuti etiam quod vocé aut fonumaliquem zdat chalcis,verum nonelt, fed de chalceo intelligendum: yt pluribus ofteadiin Corollario de Chalcide. Me Tue Sapore;precio & effigie, fi caput abfcideris; rhombo perfimilis eft, Louius. Farx pifcis Venetiis dictus.Quare in Tenia. FaAR:0.VideinSalmone. Aia ' FrsTwvcAs,allulas;refticulas,al gam;Apuleiusin Apologia r.no minatstanquam maris eiectamenta, TrivraAs piíces Gazaex Ariftoteleconuertit pro Greco juae. Flute( R hyades)quoties pifcium lo- tura,vel nauis fentinaeiectaeft.fugiunt vt odorem fentientes,Aliiex anguillis& murgnis quz fuper- natant fole torrefaCtzyaNwmic vocant Greci,flutas reddiderunt. Idem Gaza rhyadas aliàs fpargos alias pifcium genera folitaria vertit. Videin Corollario de Chalcide C. Spargus,rhyas,vulgofluta, Niphus. egoflutz nomen nufquamin italia vulgo vfitazum puto. | : DE FOSSILIBVS PISCIBVS I Xtat Theophrafti libellus.de pifcibusinfcriptus,in quoillealiud nihil quá de illis aquatilibus in- 4quirit quz in terram egrediuntur , & acrem videntur haurire : deinde de pifcibus foffilibus. quam pofteriorem eius libelli partem; etfi valde deprauatam nos hic interpretabimur Latiné. Multa C B Ex Tbeophba- PA qnidem 373 De Aquatlibus quidem in Mirandis narrationibus Ariftoteles,& Atheneusab initiolibri$.eadem habent : vndenos quzdam emend auimus.Pifces( inquit) alicubi foffiles(3pverail terreni Plinio, czzs»yeri; id eft fübterraneis Polybio) funt, vtcirca Heracleam & alibi in Ponto; (& circa Tium Ponti, Milefiorum coloniam, Athe ncus.in Rhegio,Ariftot. Cromninafortelegendum, ex Plinio 9. 57. vbitamen aliqui Toronelegunt.) Naícunturautem circa fluuios & aquofaloca.quz cum ficcantur(certis temporibus ) paulatim , pifces . fubinde humorem fectandoterram (fubeunt: qua demum(prorfus )ficcata, remanétin ea;veluti viui fe- pulti (évmea vectepevoi é) va Qiv ) vel vtanimantia quedamin fuislatibulis hyeme condita durant; (ine fen fu fer & motu torpida. Quod filocailla,priufquam denuoaquaaccedat , fodiantur, pifcesillimouen- ' tur.Sic &inPontocontingit pifces glacie & gelu occupari,neq; fentire aut moueri prius,quàmin ol- las coquendi iniiciantür. Preceteris autem gobio hocaccidere videtur. Feré autem (0'AQ- 5 ) foffiles- piíces hunteó quód ab inundatione fiuuiotum,in locis quz reficcantur vel oua, velalia principiagi- gnendis idonea pifcibus relinquantur.nonnulla enim non ex ouis oriuntur, vt anguilla sche est at E hocin Heracleacirca Lycum fluuium contingit.Orincipia autem hzc in terra reli&a, perficiuntur du- rantq;.neq; ablurdum efthos pifces durare. lv ulta enim huiufmodi animantium exiguoegent nutrimé to;ficuti ferpentes quog;, & que latibulis feabdunt.Primum (cilicetipfaoua humore? terra manante, deinde eodem nati ex ouis pilces nutriuntur. Ad magnitudinem tamen aliquam eos excrefcere neq; ve rifimile eft,neq; fertur,cum &locianguftia & alimentipenuriaimpediant. Ceterumi durare inaere hi pifces non equé valent;acilli qui ab aquis ad paftum egrediuntur: qui fcilicet exiguarefrigeratione, & * qucabaere eis preftari poffitindigent :nam velipfabranchiarum angufítia indicat , non multa refrige- rationeeis opus effe;quamobrem & an guillatuminaere multum temporis viuit; tum in aquis turbidis , & illico fuffocatur. Et fimiliterfoffiles pifcesà terraeos ambiente quantum fatis eftrefrigerantur. | Sed quod circa fofliles in Pap hlagoniapifces contingit;peculiarem & abditam rationem habet. Illic enim rofundeadmodum multos & bonos pifces effodiaiunt: cum neq; inundare aquam amnium iisinlo- cis,neq; aliter (eque bagues caltdr's dibenanspire Scguev i3arran : fed pra[lat Qowepuv legere ex e»drisiotele , boc es? tiec te ab acta manif- flic) colligi animaduertatur , vndefemina & principia generationis relinqui dici- mus. Reliquum eft vt fua fponte nafcantur,idq; continuo. neque enim coire inter fe poffunt, Autigi- tur hoc fieri exiftimandum eft ratione loci,qui humidus fit,& omnino ferax huiufmodi pifcium, pro- ptercertam calidi humidiq; commoderationem.oriunturautem quandoq; &alii quidam ( 5 $rego/nvis, Vlin.legit za) à» Qgéuei vwec,id eft in puteis quoq; aliqui)pifces fponte : aut humores quofdam alicunde manare cogitandum eft, qui We d rds fecum adferant: quz mox locus idoneus & recipiat ; o &alat.Pretereahoc inquirendum de vtrifque,tum illis qui inaere viuunt,tum foffilibus,vtruminaquá immiffi viuere valeant;anin proprio duntaxatloco;qui eis naturalis fit;ficuti fua & marinis & fluuiati- libusaqua.namex his quoq; nó nifi pauci mutationem fuftinent.Nam qui aquis reficcatis terram fübe- unt; & qui glaciegelati detinentur, iis familiarem effe humorem, magis quam aliis ( éfoffilium genere) conftat.Ergo pifcium alii fimplicis nature videri debent,alii amphibii fecundum Democritum,vt & a- liz quedamanimantes. Vtuntur enimaere quzdam(ex aquaticis, )ficuti prediétum eft.Hucufq; Theo- " hraftus. Tranftulit multa exhoc libello Plinius lib.9.ca.5 7.ex quibus que huius argumenti (unt ; ad- Ex Pls. — f-ubam: CircaHeracleam & Cromnam,(alras additur e Lycium agnem x propensmirum:, mox enim [fequitur z eadezmiquo Lyce ame ) & multifariam 1n Ponto vnum genus effe Theophrafítus prodit, quod extremas flumi num aquas fectetur,cauernasq; faciat fibiin terra,atque 1n hisviuat, etiam reciprocisamnibus ficcato 49 littore.effodiergo.motu demum corporumvidere eos approbant.Circa Heracleam eandem,eodemque Lycoamne decedente ouis relictis in limo generari pifces,qui ad pabula petenda palpitent;exiguis brà chiis, quod fieri nonindigo humoris; "Angu[Ias sdcireo branchias babent , quod non multa refrigerattone sndige- ant : cj qienom ab aqua (lum exiguo, [ed eriam ab aere extra aquam ess praSbari poffit, T beophre[lus:) propter quod & anguillas diutius viuere exemptas aquis. Ouaautemin ficco maturari, vt teftudinum.Eadem in Pon- tiregione apprehendi glacie pifcium maxime gobiones,non nifi patinarum calore vitalem morum fa* tentes. In his quidem,tamet(i mirabilis,eft tamen aliqua ratio. Idem tradit in Paphlagonia effodi piíces gratiffimos cibis,terrenos;altis fcrobibus;in his locis vbi nulle reftagnentaque ; miraturq; & ipfe gi- gnifine coitu.Hu moris quidem vim aliquam ineffe,quam ( qualem c ) puteis arbitratur, cum in nonnul is reperiantur pifces.Quicquid eft;/hoc certé minus admirabile talparum facit vita fubterraneianima- . Thepbr. — lis:nififort? vermiumterrenorum & pifcibus natura eft;Hzec Plinius. In Rubro mari diffetislapidib. 5 ^ "innatiintus pifciculi,& fquillz,& alia quedam animalia apparent; Theophraftus in fine libri de odori- bus:ad quem quidem non pertinere hac obferuatio videtur: fed potiusad libellum de pifcibus iam ci- tatum, (i vera animalia intelligit, vt eadem fermé ratione lapidibus inclufi pifces;ficut foffiles terra, vi- tam degant.Sinanimantes non veras,fed lapideas earum fpecies, (quales multz reperiuntur, tum faxis 4Aliertut— i aclu(e,tum extrà; jad librum delapidibus referenda hzc erant. Allceds libro 24. Eracloides hospi- fces vocat; Theophraftum citás,cum Heracleoticos dicere debuiffet. Hic piícis(inquit)multum fequi « dulcem, ita quod terram fcindens deaqua tranfit adaquam,& aliquando in cauernis lacitat, (ub terraconfluere inuenerit. Ariftoteles traditin Mallilienfiumregióe ftagnum effe quod - ftatis quibufdam exaftuans We ecu tantam ex fefe piícium effundat copiam, vtaudiens quiuis haud facilé dictis fidem przftare po it.Idem fpirantibus peas etefiis fic repleri fcribit, vt cam- [T- orum planitie pauimenti in morem zquatalaté omnia profun oetiam puluere o ducantur. Raftris igitur incolz & farculis altas defodientes fcrobes,inde cop iofifimos cibisque gratiffimos nullo nego- ExPollie. — tio pifces extrahere perhibentur, Nic.Leonicus Varia hiftoriz E His fubfcribit Polybius libro 4. hiftoriarum(vt recitat Athenaus circainitium o&aui)qui narrat inagro qui Pyrenzos montes & Nar- bonem fluuium interiacet ; agrum elfe per quem feruntur fluuii Illeberis & R ofcinus ( qui vrbes eiuf- dem nominisalluant;Gallis inhabitatas)in quo foffiles pifces reperiuntur,folo maero; co iofo grami- ne,fub quoterraarenofa eft;ad duos & tres cubitos altitudine j fubterfluente aquaquz à flunioa erra- -. Wit,.eam pifces pabuligratia fequuntur.graminis enim radicibus imprimis delectantur, fic locus ifte pi Ícibus fabterraneis repletur,quos effodiuntincole. Tranftolit hac fere fimiliter Nic.Eeonicus Mesi " IM tur aquam Atriflotele. vbiamnes dam;quod * Deililibus- Lib. IV. yi hiftoriz 3. v». Idem ( inquit Rondeletius) experientia noftra frequensnobis eec idee 3; pifciculosibidem etiam generatos Ícpenumero vidim? : & terra defoffas anguil- as aliquoties fpectauimusin villa loannis Scironij viri doctiffimi , Monfpelienfisq; Ícholz principis, inqua fophiftarum barbarie medicinam mifer? confpurcatam (uo nitore reftituit. Pomponius Melalibro 2. cap. in Gallig Narbonenfis deícriptione: Atan fluuium ( inquit) ex Py- renzo monte digreffum lacus accipit Rubrefus nomine. Vltra eft Leucata (| ve»sen bodie verzcer ) littoris nomen , & Salfuffons , bodie Salfe . luxta. campus minutaarundine gtacilique peruiridis, ceterum ftà- gno fubeunte fufpenfus. Id manifeftat media pars eius;quzab(citfa proximis;velutinfula natat, pelli- que featque atttahi patitur;quin & ex ijs qua adimum perfo(fa funt, futfufum mareoftenditur. Vnde I5 Graijs,noftrisque etiam autoribus,veríne ignorantia; an prudentibus etiam mendacij libidine, vifum eft tradere pofteris,inea regione pifcem &terra penitus erui,qui vbi ex alto hucvíque penecrauit, per ea foramina ictu captantium interfectus extrahitur. Inde eftora Sardonum,& paruaflumina Thelis & "T hicis,vbiaccreuere perfzua,coloniaRufcino, ( "Perpinnan bodie , caput comitatus Rofilonms,) vicus Eli- berri magne quondam vrbis & magnarum opum tenue veftigium. Senecanaturalium quzftionum li- bro3. cap.r9. Magna visaquarum n fubterraneisocculitur;fertilis foedo fitu pifcium, Si quando eru- pit: affert fecum immeníam animalium turbam,horridam afpici,& turpem ac noxiam guítu.. Certe cá in Cariacirca Myndum vrbem talis exiliffet vnda; periere quicunq; illos ederant pifces , quos ignoto anteeum diem caelo nouusamnis oftendit. Necid mirum. Erant enim pinguia & differta,vt ex longo o. Cio,corpora,ccterum inexercitata, & in tenebris faginata, & lucis expertia, ex qua falubritas ducitur. Nafciautem poffe pifcesin illoterrarum profundo, fitindicium , quod anguillz quoque latebrofis locis nafcuntur, grauis & ipfe cibus ob ignauiam, vtique fi altitudo luti penitus abícondit. Virum bo- numtam rarum fuiffe (10 tempore Iuuenalis Sat. 13. conqueritur, vt pro monftro haberi potuerit, non minus quam pifces a d aratro &c. Pifces foffiles( inquit Ge. Agricolain libro de animantibus fubterraneis duorum generuminueniuntur, fedintraterram nonnihil teretes, vtanguille, fd peile carenttenaci: Íquamis etiam,vt & gobij. duramque,necadmodum iucundam guítui habent carnem. Maiores craífi (unt fere duos digitos:minores;digitum.illi longi , circiter palmos quatuor:hitres.Soná edunracutum. Eos pharmacopolein vitrum inclufos de trabe fufpendunt,vt Ípe&aculum hominibus praebeant; longoque tempore alunt pane & alijs quibufdam. Ex fluminibus autem quz currunt inlocis paludinofis egreíi perriparum venas longius penetrantin terram:& inverdumin proximi oppidi cel- las v(que fubterraneas;in quibus vinum velzythum folet condi.Deinde cum Theophralti verba de pi- 3? fcibusfoffilibus recenfui(let, fübdit: Verum nullos piíces,quiinfluuijs verfari fémper foliti fuerunt, oftinundationes inlocis ficcis relictos fubire terram videmus, fed omnes de vita decedere , Itaque cum foffiles pifces etiam in locis,quos non inundauit aqua; foleant inueniri,certam ettillos e^ per ve- nas & fibras penetrare.De quare vltra Albim Orteranti, quodoppidumett ad Polfenicium fluuium; diligenter aduerti.Pifces foffiles (vt Ge. Fabriciusad me fcripfit; ) qui à noftratibus zjs&zr nominan- tur, funtlongitudine palimi;craffitudine digiti; quanquam maiores etiam multó reperiuntur. Dorfuim coloris cinerei,, cum punctis multis , maculisá: tranfuerfis, partimnigris, partim ceeruleis. In laterib, linea vtrinque nigra & alba. Venter flanus,cum maculis albis;& pun&is rubris ac nigris,itapatuis ; ac fiacu factz effent. Ab ore carnez particule eminent, quas nando extendunt, extra aquam contrahunt, 49 In Mifenatrans Albim duobus locis,quodfcio,fodiuntur. Ad Polnitium amnem , prope Ortrantura: & ad Dobram riuum;prope Hanam oppidum.Item in pratisad Rederam fluuium copiosé effodiuntut, fiflumeninundet, Ex terre cauernis ingrediuntur etiam lacus & paludes. Cum aqua extra ripas excre- Ícunt, éterra prodeunt. Aquis autem refidentibus,in pratis campisue relinquuntur,& vbi greges funt, relicti voranturàfuibus.Sordes amant: & in cloacas,que alia purgari ratione nequeunt, iniecti, omnia confumunt.Cum in riuis paludibusve capiuntur vu ie il àtenuioribus etiam menfis adhiberi, Seruiuntin primis fraudi Agyrtarum,qui eosalunt,& vitris inclufos multitudini oítentant pro fer- pentibus , quia àparuo ferpente non multumfigura differunt. Suntqui eos fpirare putent. Vbi enimplures huius generis pifces fimul funt; fpuma füpra eos effertur. Vitro incluft ore angulo, crefcát & fuo quodam fucco viuunt vfque ad (emeftre. Eudexus fcripfit piícesfoffiles repeririin Paphlagonia etiam inlocis ficcis. In humidis circalacum Afcanium,qui apud Chium eft, & in Ceítriade;vbi élimo- $9 (a aqua fufcinis extrahi tradit Strabolibro x11. &libror111. Germanici nominis Befcbec vel Zeséchzr, $o rationem ignoro. Eruditi quidam picem muftelis cognatum effe putant, & Mulftelam foffilem nuncu- pant. alij «JMeerputten ( nos AMeertru[cben diceremus ) vocant,inquit:qui funt craffiores. E riuis in Albim venire aiunt. Iconem eiusà Io, Kentmanno medico accepi huiufmodi, —UL : SSPM ; h E—1—23 VAN eer ra Y S: OMA egre n CERNI NS NS WARN [E SP PONSNNSNSNNSSSSSSSSSSSSSNSNESSNS VANUS f ! ! 1 ( AM. 'NEZI WS - Wii « T SS QNARE A 150034!" pn n d o D NU REESE EEUU esu 1 25,222 RSS NS 5x39 2» SWEAT zit LÀ pow os "d P^, YD // p, JL E MSS eec iA SCORE : A M». tn | st SEEN AS NNNM, j) ENSE. SUUS CE CMS LED MIS xS ao PU ADS. Se —L 2 tnt ain i: A SERE PAPA rdi [4i an". Zn d » VETE a C e B Pfulfifcb Germanice; piíces foffiles: vt Henricus Eppendorfiusinterpretatur ex Plinio, nefcio qua ratione. | T Anguillas foffiles memorauimus inearumhilftoriain C. paulo:poft initium. | Fvca. videPhycis. . «s - Fvrro pifciseftin Theodori Gazztranslatione ex Ariftotelis de hiftor. anim; libro 6. capite T4. quem Ariftoteles (vAvv« nominauit. eftautem gregalis,& pariturus litora petit tranquilliora. Quegré- duman idem fit yvede/; pifcis apud Athenzum ex Dorione;cuiusdecoctum( desea issue eai TÀ: Urypl".) : | Ii. omnes perfuadet, naminterraan- Rondeletiua , Mela . S2n"eca Ge. |. Agricola. &.Faàr Oataricha . Bellezius. Éx Plinig. | | Leld : 1 374 | DeAquadhbus. — omnes maculas & fordeseluereaiunt . Meminit eius Epenetus quoque. Tve« quidem Grzecis idem fonat quod Latinis füllo,qui artem fülloniam exercet;& ( vt ait Vlpianus ) curanda poliendáue vefti- menta accipit:vt pifcis cuius decocti fucco abfterguntur veftes non immerito Latiné etiam fullo di- ( nullaetiam ratione ) mutato.Quamobrem miror Aug. Niphumita fcribentem: Fullo pifcis ( inquit) Grace Chylon,Latiné cum tullo,tum fullo,rufticé apud nostyllonappellatur.Eft & tillo pifcis Ariíto- zeli memoratus inter fluuiatile & lacuftregenus. Carabo fcarabeo ( quem Theodorus modo taurum vocat, modofullonem ) antennzante oculos pretenduntur,vt papilioni: &albis infignitur guttis; ( ?, quibus fllsnem firtà Gaza nominant. ) VYvaQwic idem quod was , mutato ». in. Hefychius, Ecalibi; qp opa Que & vyvo Qsudy facta fintàj»7l» , quod eft 3asto «fva ss ; peus pifcis, Idem, Sunc. qui tincam, Ariftotelis YVAsva efle putent, &c. Vide plura in T1nca Rondeletij. FvuNDpvLvs.quereinter muftelas fluuiatiles. FvNevs marinus. videin Lepore mar. A. DE AQVATILIBVS, IN QV G- RYM NOMINIBVS G. CONS 0O- NOA NOUS OE KE T IbAh 14 S89. 3. C in Afello eft. GarzoTEsidemquiGladius et, — GALE Grecis seas vel j42£ay Latinis Maftela, GaALEvs eiídem,a»ex, Latiné Muftelus, Theodoro Gazáinterprete . GaAraAmniAs, vel Gallatias, vel Callarias ; vel Clarias Afelli (pecies. Garzowvavs alius videturà Callionymo, Videin Corollario primo deafellis, GarLiNa vulgo nominatur Maffilie Cuculus pifcis, vt Rome Corax, fpecie inter fe fimiles, GarrvM Hifpani & Celte circa Monfpelium;Santones quoque & BaionenfesTau, id eft gallum 'vocant pifcem quem antiquo fabri nomine fupra defcripfimus:à dorfi pinnis furre&tis(inquit Ronde- lecius ) velutigallorum gallinaceorum eriftis. Lyra etiam pifcis (inquit idem)à Germanis inferioribus Seeban , quafigallus marinus vocatur. Conueneritautem ei ( vt ipfe conijcio) galli nomen forte quod pinnamin dorfo ariftz gallinacei fimilem erigat: vel quod huiufmodi pifces futpendifoleantaridi, vt ro variocorporis motu & capitis obuerfione ventos ac cempeftatis mutationem;ficut cantu gallinace* indicent. Audio & alium quendam piícem Oceani Septentrionalis, dorfi parte media valde eminente; fpinis quibufdam diftin&a pelle, &c. quemin fine operis dabimus delineatum, ab agyrtis circumferé- tibusgallum nominari. Bellonius cancrum Heracleoticum füum,qui Rondeletii vríus eft, vulgoIta- lerum gallo de mare nominari fcribit,quod eius brachiain criftegallimodü tornataíint. De Hippale: é&tryone marino animante quare ing. elemento. ' ; GAMMARVYSs ànonnullis Latinis dicitur, Grecorum cammarus,de quo dicemus in Squilla. DE GARO, ALECE, ET MVRI A. *De e Maria leges b infraquadam $n 7M. ehmante . Anvs, Ta4»Q», gen.maf.dicitur,quamuis in Conftantini Geoponicis etiam neutro gen. lega- tur: apud Diofcoridem «jjov rhó duplici. eftautem nihilaliud quam ewm|o» , ( id eft(anies que- dam, Senecatabem dixit;) Suidas & Varinus. Athenzus gáron gen. neutro protulit,vt Latini fere dios er. Grammaticus quidam interpretaturliquamen pifcium faxatilium & minutulorum, quz (alamu- ria vulgó ( Italis ) dicatur: Maffarius re&é diftinguit; vt pauló póft referam.Scoppa grammaticus Italus nonredcte interpretatur o casale . Cauiarium enim vulgo dictum , oà taricha funt, hoc eft oua pifcium falita & exiccata, vt fturionutm, mugilum,luporum: Galli bor ges vocant.Fiunt & ex ouis cyprinorum ro ludzis, vt fcribit Bellonius. hi enim fturiones, & aliosfine fquamis pifces non guítant. Garum appellatus liquor ( inquit Belloniusin Singularibus Obferu. ) non minusin frequente víuRomze- ratolim,quàm nobis hodie eftacetum. Ego Turcis hodieque vfitatifimum effereperi, ita vt nulla fit ichthyopolarum taberna Cóftantinopoli;in quanon veneat. Quigarum vendebant, cetarij olim di- cebantur,Galli nullü eorü noméhabét nifi quis harengarios ( haréniers )vocare velit.Romz vulgó pi- fcigaroli vocátur,cópofito nimirü à pifcibus & garo nomine.Huiu (modi inftitores See vt lurimiü degütinloco Pere di&to,& cum quotidie pifces recétes védant,pleroíq; iáfrixos,inteftina & eaelita: eis auferüimmittuntq; muriz(ipfe Gallice (cribit,en la faulmure;( vtin garü vertátur.Im- rimis verb trachuri'& fcóbri ad hoc vtiles bnralij perpauci. Nó dubitarimtamé é pifcibus fquamo- fis etiá feri poffe, Iudzis idoneü:ficut oà taricha quoq; proeis fiütex ouis cyprinorü , cü fturione ( ex cuius ouis alioqui plerunq; fieri folent) eo quod (quamis caret;abftineit.Hzcille. Germanicé garum appellabimus Schmelz bruuon fifulben , ad imitationé Latini liquamen.tabefcereenim & liquari , noftri | Scbmeitzen dicunt.Parté veró eius puriorem , & defzcatam,quam liquamen per excellentià vocant, Feíze der lauteve [cbenelt (Urn : alecem veró que impurior eft, Grobe fc pmeltz bru » Die b pfe ven der febmel zbrm. Eft etiamnum ( inquit Plinius lib. 31. cap. 7. & 8. )liquoris exquifi ti genus,quod garon vocauere, intefti- nis pifc cium,ceterifque qua abijcienda effent( vr branch )lale maceratis,vt fit illa pucrefcentiü fanies. Hoc olim conficiebatur ex pilce, qucm Grecigaron vocabant.nuncé fcombro piíce laudatiffimum in Carthaginis Sp artariz ( uibulfuper liec loco Hermolaus, ant Geleniu equidem conis Carth». ignes» à Pánto hic in - tegi , ronullam quatn e ifi sca fuit s fed Hiffanicam fie veterem fine nouat . amba. enim 1n eodem Lore füsrunt, ilic Jn. ctarieiofines cb feombrorit , quib. de loquuur Phunus , captiva finit, Cornartiotetturas ponainferiui ) cetari js:fo- ciorü appellat;fin gulisznilib. numinü permutantib. cógios penc binos. Nec liquor vllus pen? preter vnguenta atur, YVAov vero cur fullo dicatur, rationullaeft, ni(i nominis fimilitudo, 44 Graco in f. Latinum . Io FAC ^re TO o 6o WW o DeGaro. Lib. IV. 375 vnguenta malorein pretio effe co»pit;nobilitatis etiam gentibus , Scombros quidem & Mauritania, Beticaq; & Carteia ex Oceanointrantes capiunt;ad nihil aliud vtiles. Landantur & Clazomene garo, Pompetjq; & Leptis: ficut muria Antipolisac Thurij iam veró & Dalmatia, Vitium huius ( rer«Jedicets Apos, z07 viri, Ut Rondelitins [evipfit ) eftalex,imperfe&ta,nec colata fex. Coepit tamen & priuatim ex inutili piíciculo minimoq; confici,apuam noftri vocant.Foroiulienfes pifcemex quofaciuntlüpum ( iycoffo-- ?murm apuavum generi «telo ) appellant. Tranfiüit deindein luxuriam, creueruntque generaad infinitum . ficutigarumad colorem mul veteris,adeoque dilutam füauitatem, vt bibi poffit, Aliud verà ad cafti- moniarum fuperltitionem,etiam facris Iudgis dicatum, quod fit à pilcibus fquama carentibus, ( reri non carentibus ; vt fit duo genera gars , unnm e ptesbus [quama carentibus , Jcombrts aps, ycostoms : Alterum 9 (qua- 9 pyofís quiba[dam ; Judsis ducatum , oui pifesbus aon [quamzofis abfhncnt x vts 'Bellosius quoque [entet, rm Plintj tamen leclio- se nibilmutat,,vt ned, Hevmala:ss .) Sicalex peruenit ad oftrea,echinos, vrticas, cammaros,mullorum io- cinera,;innumerisquegeneribusad faporem gulz cepit fal tabefcere. Hec obiterindicata fiat defide- Maffzriss. rijs vite, & ipfatamen nonnullivíusin medendo, Hucvíque Plinius. Garum fanies inteftínorum pi» H«/me. Ícium eft. halme ( xus ) veró muties & falfugo pifcium inueteratorum : hoc eftius falfum in quo fer- Mera - uantur , quam vulg falimuriam appellant, Maffarius. Plura de alece leges fupràin elemento A.Smari- 24/7 dem pifcem ( quileucomenis;id eft mena albaetiam à Grecis dicitur ) gzrum effe vt fufpicer , nominis affinitas facit,( inquit R ondeletius, ) cum progato cerrus ( vt Gazavertit , Neapoli vulgà cerresno- minantur, Venetijs giroli , & gerruli ) dicatur, & à Plinio & Martiali multitudinis numerogerres: & n Antipoli hodiegaron. Pricereaex hoc pifciculo optimum fieri gatum,experientia quemlibet docere potelt.E (combris optimum confcitur gatum, Athenaus.Ad (aliendum autem idonei funt. fcombri ' garumq; parandum : quia eorum caro facile conficitur,fpinis caret, vere pinguis eft.quz enim durajfic- ca, mactaq; funt, faliri ( vel hasari adgaram ) commode nequeunt. R ondeletius.Garum eftliquamen ex piíce furoconfe&um, CeliusAurelianus. — EX IANI CORNARII COMMENTARIIS IN GALENI librosde compof. med. [zc. locos , Degavo [ociorum vel primarso , cf de gari | ^E (00 Jünnficatione ei odore m voester[us , "GarumHifpanum calefa&tum per ftrigilem inftillato, Archigenes ad aurium dolores spud Galenum de compof. med. fec. loc. libro ;. cap. r. vbi Cornarius in Commentarijs: Garum Hifpanum ( inquit) hic Archigenes appellat;quod infrà A(clepiades fociorum,itemque Nigrum vocat. Hocenim ex om- 3o nibuslaudatiffimum, & ingentis precij fuit, € ícombro piíce.& hoc ipium Pliniusquoque pro aurium medicamento celebrat, Ad factorem & nomen (fiue vlcus depafcendo prolerpens)aurium,compofitio Hifpanorum appellata: Gari nigri quod Romani fociorum appellant:aceti fcillitici , vtxiufque fexta- rium.meliis Attici fefquifextarium. ad denfitadinem iuftam coquito, & in vitreo vaf? repofitis vtitor, Aíclepiades eodem libro & cap. Hocloco ( inquit Cornarius ) exemplar Graecum habet sa» uiae - poenis A€yo aAucu 8 47500. , ( nofter codex Dafilez cufus , 1»m2:v; oxyporum quidem genuseflegari , quod aliter oxygarum dicitur , Hermolaus ex Columella affert ) fed falfo, nam. sacosva legi debet. Nulla eit enim in Romanaac Latina lingua ocitori vox: yerügarum optimum Hiípanum ac Carthaginenfe, So- seeiorii gars. ciorum Rome fuitappellatuin:nimirum quod ganeones & gulz dedii larcones ; fociatim eo vteren- tur;ipfumquein maximis delicijs haberent.Pliniuslib. 9. cap.17.de mulloloquens: M. Apiciusad Mire garü 49 omnem uxumingenio mirus infociorum garo ( nam eaquoq; res comnomen inuenit ) necari eos prz- Lnorem [ets cellens putauit. Àt verb. mirum videri poffit, hodie garo penitusexoleto, hocliquoris genus, prafer- d fefe timé Ícombro pifce;ob praecipuam que inter focios caperetur voluptatem, Sociorumappellatum effe: a TA quando fané T linius alias inteftinis pifcium, czterisque quzabijciendaeffenr(ale maceratis id. fieri prodit, vt ficilla putre(centium fanies: que vtiqueres non videtur adeó magni luxus effe: maximà cum Pliniuseodemloco ( lib. 1. cap. 7. ) lorem (alisappellari dicat;rem odore quoq; ingratoceu gari : & Martialis poeta vnguenti odoremin gari foctorem corruptum olfat&tu Papili libro 7. epigrammatum ait, his verfibus: Vngentum fuer;t quod onyx modoparuagerebat , Nunc poftquam olfecit Papilus, c, ours ecce garum eft. Verum codem item Plinij capite, apparet huncliquorem certo falis condimentarij ge- (;/s condimen nere preparatum fuiffe, vt ex eo & iucunditas, & gulz inuitamentafint que(ita. Ec( Q «229427 quid c«rigeeere 3? adeo mirum fitgari itaexpetitum fuiffe liquorem? cum etiam hoc noftro (éculo,multa fal(amentorum «peres genera , apud Septentrionales maximé, & vltra citraque Oceanum magnum habitantes in delicijs finc, /^7* 1 uzmediterranei homines, & fuperior adeo Germania,penitus nonexpetant, imó euam faftidiant. Plinij verba hac funt de fale: Conditur etiam odoribus additis, & pulmentarij vicem implet, excitans auiditatemyinuitansque in omnibus cibis,ita vt (it peculiaris exeointelle&tus interinnumera condita, Itaeftin mandendo quafitus & garo. Ex his verbis Plinij, velut dixi, apparet garum certo falis condi- mentarij genere przparatum fuitfe, Ceterum Martialis poeta ex eiut fanguine primo , qué adhuc fpiranseffudit;sarum Sociorum quod fgcofum nominat, conftare dixit in Xenijs. Garum Sociorum. Expirantisadhuc (combri defanguine primo Accipefzcofum munera cara( 4 chara ) garum. Quare quod Nigrum hic appellat Afclepiades garum, idem effe videtur quod Martialis dixitfecofum , à colo- 60 re videlicet cruoris appellationibus deductis. Videturautem Paulus Zi gineta lib. ».cap. 59. hocipfum garum z£oree» , hoc eft, primarium, appellare; reliquorum exalijs pifcibus refpectu.namad infinitum garigenera creuiffe Pliniusteftatur. Diofcorides non pifcium tantum, fed etiam carnium garum dixit. ' Democtitusapud Conftantinum Cefarem locuítarum quoq; garum dixit,tanquam generalem muria- rum nomenclaturam , quz poftea tamen fit ad certum liquorem contracta,ex fcombri videlicetfangui - ne ; & certo falis condimentarij genere conftantem.adiecteq; cert pottea diftingue ndigtatia voces,vt Ícilicet Hifpanum, Nigrum, Sociorum;Fecofum , & Primarium vocaretur. Conftantinuscert?/ Cz- far librizo. deagricultura fine aiudmov 520: ex thynno habet, fic appellatum quod vnà cum branchijs acinteftinis chynni,etiam cruor faniofus ac fanguis ( vade meum color nger actecbatyut dern fr Nigrum, lo. Langins ) [ale condiatur, ita vtex his omnibus emanaus liquor garum SERENO appelletur. Quo (^ oco Rondelciiss. Extbynuo. Liculmen . yó ^ . DeAquilibus. loco etiamliculmen; barbare, vtopinor,voce, appellatum garum habet, ex inteftinis pifcium,& paruis pifciculis atherinis, MU ee NR and autalijs quibufcunque paruis falitis ac infolitis con- Lor Pl ldtinsjta vtfitliqüamestum ex vafein cophinum perftillans,& quod reítat craífius retrimenturm Alex emendatim. vocetur,quanquam fociorum pro liculmen legere debere fuf, picarer,nifi exÍcombro non fieret, & Pi- thynum ac hzmatium ipfi prefertur. ( Egelicalesen corrtipttem effe conitso pro ligtamenyut Hermolaus quoque. edpicio frequens liquantnts vox e$t.) Quod ad verba Plinij: Nunc (combropiícelaudatiffimumin finib* Carthaginis fpartatiz & cetarijs :ita fané in omnibus exemplari bus quz ego vidi legitur,verüm corru- ptam lectionenexiftimo, fic reftituendam. Nuncé fcombro pifce laudatillimum in finibus Carthagi- nis, & Hifpania cetarijs.atq; vt italegendum putem,ex eiufdem Plinij loco lib.9. cap.1j. 2dducor , vbi de fcombrisloquens ait; Hifpániz cetarias his replent, Neq; enim placet quod quidam Spartariam e- pitheton Carthaginis effe volunt;ob fparti abundantiam, de quaidem Plinius teftacur . uod fi quis autem hancle&ionem non admittat, & tamer coniecturz locum ampliorem concedat » aufi credere Scomirsri&. Scombrariz proSpartariglegendum effe.Scombrariam enim Seriba libro 3. ait infulam à noua Cat- thagine ftadijs 24. (itai, queàfcombrorum captura;ex quibus optimü garum fit,noméacceperit.Por- ró nonaliud quàm Sociorum garum effe opinor,quod Martialis libro 7. arcani appellauit.Sed coquus ingentem piperis confumetaceruum, Addet & arcano mifta Falerna garo, Hzc omnia Cornarius. Garus allociorum ( inquitIo: Langius in epiftolis medicinalibus ) fuitolim przcipué ex pifcibus,& Garü Arcanit. Io. Langisu . j E . ! WIL 1 : j : : aliquando ex carnibus faic maceratis;putrilaginisliquamen , Quamuis enim fal reliquaà putredine Geoponica- cenferuacingeniofa tamen gula iplumad gart,alecis & muric liquorem tabefcere multiferam coegit. Deinde Garorum compofitiones ex fine operis Geoponicorum Conttantini prefcribit: quas nos , vtin eoopere inuenimus;ij[dem verbis;authoris fcilicet Tarentini,ex translatione Andrecà Lacuna (&no- bis collata ad Grzcum codicem ) adfcribere maluimus. Sicautem habent: Quod liculmen ( Ziggamen ) dicitut,fic preparatu r. Vifcera ( " ysacu, éareflina,vide ne £catera quod, [upra nobis reemorata, aliqua gari fpeaiee ff ) pifcium ( fcombri aut fcari;addit Lo. Langius, malim fcauri) in vas aliquod inijciuntur,vbi códiun- tur [ale: ac fimiliter tenues piíciculi, potiffimumque atherine; mulliüe exigui;aut mznides paruz , aut lycoftomi;aut ij prorfus qui admodum minuti videantur: omnesq; fale pariterinfperguntur:Soliq; ex- politi inuzterantur crebró & affiduc agitando: vbiautem inueterati iam fuerint per calorem ( vídeete. Io. Langius vertitin vere. Andreasà Lacunagoftridie , legit.h. 1 Veseoie , & ad fequentiaretulit ) & diffoluti , fic ex illis parum extrahitur. Oblongus corbis denfo vimine intextus , in vas pifciculis plenü *— inferitur: garásütem ipfum confluit in corbem;colatumq; per ipfius corbis rimulas colligitur ( vaféula nimirum aquo exbaariendum ) quod liculmen vocatur. Reliquum vero quod fupereft;alex efheitur. 73: Aorziv graue! » yiverau Aic. Bichynt porró garum hoc modo preparant: Accipiuntfcallium, ( Cornarius hanc vocem omittit;) aut rznas exiguas;aut etiam magnas:fin minus,lycoftomos, aut fcuros,aut (có- bros:aut horum omnium mifcellam: quos quidem conijciuntin piftoriam fcapham aut mactram , in qua fcilicet mos eft farinam (ubigere. Ceterum ad modium pifcium falis fextarios duos Ixalicosadijci- entestandiu permifcent , donec exact pifces fali mifceantur, Quos quidem fic relinquentes nocte vna pofteain fictilem ollam inijciunt, Soliq; fine operculo exponunt duumaut triü menfium fpacio, ferula agitantes per interualla.poftea veró operculum imponentes; reponunt.Sunt qui fingulis Íextarijs pi- Ícium, vini veteris fextarios duos infundant. ( fc praparatums, beue coopertam repomantun qjarios vfus , oenogar ia Garilsx tipore Vocat, Io. Losigiwo «) Si velis gato confeftim vtihoc eft minimé foli exponere,fed elixare,fic facies: Ác- cipito falfuginem liquidam ( Zagom sex : Cornarius vertit; muriam ftillatitiam & excolatam ) proba* tamque fic, vtouum,fi illi inijciatur,natet:fiquidem fi deícenderit,nondum fatis fufficientem portio- nem e(t nacta, Dcin veróin falfuginem ipfam infufam nouz ollz canijciens pifcem;addensq; origanum ollam igni moderato admoueto, donec dic fcat; hoc eft. paululum minui incipiat.nónulli fapam adij- ciunt;pofteaq; vbi torum refrigeratum fuerit idincolum infundito,eodemq; fecundó & tertio,donec euafentquàm puriffimum, percolato. Quotempore garum! pfum,ollam operculo obturans, reponito. Garus bama- Atveró Gárum praftantius,quod nimirum crnentiü ( asucreov ) dicitur, fic przparatur, Vifcera Ihyn- fom - - ni, ( autfcombri, additIo. Langius) vnacum branchijs, fanie, & fanguine fufficienti falis portione in- fperguntur:vafed; aliquoinclufaad duos menfes,vt plurimum,fic immata feruantur: Quibus expletis, vafeq; ipfopertulo egrediturgarum hematium di&um, ac fi dixezis (anguiculum, aut fanguinolétum, Haé&tenus ex Geoponicis : 2o 4e $9 Settori gar Mayo Langiusinepiftolis fuis, etnditis fané & cognitu dignis,garum non fociorum,fed affociorum di- cendum putat, quali afotorum.afoti enim (inquit) dicebantur prodigi helluones, quicibariorum & potus luxuria paterna decoxerant bona. quare gaz EN Apicium, Plinium ac Martialem, abiecta litzraa. mutilatfe credo librarios, Sic ille. Mihi verifimile non.eftapud hos omnes, eodem mo- docorrautam fuiffe le&ionem: & fimiliter apud Senecam.Quuid illud fociorum garum , preciofam ma- malerüm pifcium faniem,non credis vtere falfa tabe przcordia? Quod fiafotorumlegendum intelli- geudamqueeft, quorfum attinet fcribi alfociorum? RÉPARER — Mutin. foaties Quod ad muriem attinet, (inquit idem Langius, )vt prs He A m, er & falfamen- Idas torum víüs,itatres ipfius fpecies reperio. Primaexaqua ceelefti ve! fontana, fa e& melle vnà macera- Prana zd vi - tis,con(tabat: quafolumin vindemijs vina vt fierent defecatoria, condiebant. cuius przparatíonem in ni curd. &piftolade vini cum (ale miftura .ex veterum commentarijs abunde docuimus. Demuria qua visa cura- dAhrera ed [al- bantur [cribat Colsmella ib. 11. € sp. 2j.l ci M. Cato cap. 104. Altera veró muric fpecies,qua veteres ad olerü, gamorü £0 c dicum, pomorum,faleamorumq; omnium coridituras vtebantur, Greci dAulw sux. x», mutiam vel Urs" —— falilaginem colatam, & àfecibus depuratam( £x Geapontcis paulo ante cApalur exerit) nominauimus , Cre.) Cclumella veró atidàm (& duram lib. 12. cap. 6. Jappellat:quam lac methodo conficere docet.Dolium patentiffimi orit:cij in aprica parte TE rimum Sol feruet, locato, & idaqua cecletti repleto, autíontana: tum indito [portam iunceam,ve ex fparto plicatam ; fale candido, quomurisg candidior fiat repletam. Cum falem per aliquot dies videris liquefcerenec dümuriam effe maturam gus sg um - - 6o - Dias LdYr - o. sot tum fubinde alium falem ingeres ; donec integer in fportapermaneat;nec diminuatur am plius, quod murie rnatüritatem indicat.Et fi meliorem habere iue ; hancin vafa picatadiffundes, & opertam Soli exponito.omnem enim mucorem vis Solis auferet,& odorem bonum prebebit, Eft & aliud, in- quit, maturitatis muric experimentum, vbi dulcem cafeumin eam dimifztis,f peffumibic,immaturá: Íiveró emerget, maturam effe fcito.Et quoniam ex fale candido fisbar , illius przpatationem,vt ex M, Catonislibro dere ruft, cap. 88. ad(cribam , etfz operzpreciumatbitror.Salem , inquit; candidum fic facito. Amphoram defra&o collo puramimpleto aque purz;inSole ponito.ibififcellam cum fale po- pulari fufpedito;quaffato,& identidé fuppleto.idaliquoties in die facito,v (q; adeÓ donec fal defierit ta befcere biduum.id figni erit:mzenam aridam vel ouum demittito: fi natabit ea, murieserit, quo ( 52a ) ib carnem velcafeos vel fal(amentacondias. Porró,aitmuriam in labello vel patina ponito in Sole A víque adeó in Sole habeto;donec concreuerit : inde flos falis fiet. vbi nubilabitur » fub tecto poaito. . quotidie cum Sol erit,;in Solem reponito. Deoliuis muria conditis fcribit Dioícorides libro r. C2p.1:9. & Athenzuslibro z.Dicitur quoque poftremó muria;quum de falgamis,carnibus ae pifcibus fale icco Te maceratis,illorum madore fai tabeícit,liquamen, Vnde Hefychius, inquit, A'Aun, ruv iy8jov Ctr. Or 77 muriain Xenijs Martialisait: Antipolitani,fateor,fum filiathynni: Etfem 6 (cóbriynó tibi mitia forem. 5. Muria(inquit Chri(tophorus Encelius ) habet effe&um falis, & aque marine:;àGermanisdicitur ^ ——— fal vuaffer , oder falle . Eftque duplex;(cilicet: quedam eft natiua, vnde fit (eu coquitur fa] noftrum có- mune,vt fit Hallisin Saxonia & alijs locis. Quzdameft factitia,cü mifcemus cclefti aqua falis parum, Hinc fal leue ( »ozurialiquida , ej mia dura; vt [upra retulit Langua )dicimus, cum liquefit fal iniectum: o & econtrafal durum, cumnon liquefit. & ita probatur etiam obiter (alan fit bonum. Huius fvecies funt;garumliquamen illud ex pifcibus carnibusq; fale maceratis; fifcblacben,oder pechel, ( de havenous Ho- ringlack ) vt vocantSaxones. Preterea huius altera eft fpecies,oxalme,id eít acida muria, quz fit exaceto & aquamarina. Plinius muriam cum gato mifcere videtur, Hec ille. Ego quod Garum ip fe putat , & Germanicé f/fcblacken interpretatur, garum effe non putosfed alteram fpeciem muria: nos no(tra lingua Hieringbrae , Brus von beringenoder derglezcben gefalt zer filebzu : nominare poffuraus. Muriam de carnibus . falfis manantem, vocamus berie oder faliz.vvaffer . HoratiusSerm.2. 8, in principio conuiuijinquit, fuit Lucanusaper,&c, - - actiacirc Rapula,la- étucz;radices,qualialaflum Peruellüt (tomachum,fifer, alec,£xcula Coa,&c. Et mox, Adfertur (quil- las inter murenanatanteis. His miftum ius eft oleo,quod prima Venafri Preffit cella,garo de fuccis pi- fcis Iberi. 39 Infe&orum garro legebatur apud Pliniá in codicibus quibuídam corruptis,libro 9.cap.17, Vbi Her- molaus,Scribendumin fociorumggaro: partim ex vetullis codicib. partimex Plinio, vbigarum lauda- tiflimumin cetatijs, fociorum appellari cradit: item Martiali, & Aufonio; (ed & Seneca. Fiebat hoc éfcombrisin Hiípania,quod & S:zraboaffirmat: Herculis ( inquit) infula obiacet Carthagini , $com- braria vocata, quod ibi capiantur Ícombri,ex quibus optimum garum conficitur. Caftgauerit locum hunc Merula prioran Domitius,ambigitur.Iam & aliquot exemplaria Rome impreffa non Infectorü . gato, fed fociorum habent. .. Garus Latinum non habet nomen, vt Aufonius poetaauthor eft, qui & liquotem fociorum vocauit, Nec fentio cum quibufdam , qui AÁufonium id velint dicere,quod non dicit, qua(i (ociorum garuin appellaueritantiquitas,yt Grzcum nomen garum, Latini nominis;hoc eft, fociorum,acceífione mol- lefceret;ita vt quali Grccum videri defineret. Non hoc Aufonius intelligit, fed illud : Malle fe inquit, vocare muriam, cum fcientiffimi veterum & vocabula Grzca faftidientes Latinum in gari appellatione non habeant. Sed quocunque ( inquit ) nomine liquor ifte fociorum vocetur: Iam patinasimplebo meas,vt parcior ille Maiorum menfis apuarum fuccus inundet. Differt porró garumà muria &alece,quod garum ex extis Ícombri , & quondam gari pifcis fiebat: muria ex thynnoferé Antipolim,Thuriam,inde veró & Dalmatiam nobilitans. (4 qui boc quoque garum im Geoponicis vocatur, non mttrta .) quanquam muriafiue muries Catoni , Palladio, Columelle, non liqua- men ex pifcibus, fed fal(laginem factitiam ad cafeos condiendos vinaqQue fignificat.Erat & (ua Veftali- um muties,vt inquitapud Feftum Vertius;certis prz(criptisq; rebus condita, vt quz ritualiseffet, & zs, "o ad religionis quefita cerimonias. Habetur & halme dicta, Latine falfugo & falfilaeo apud Diofcoridem . & Plinium: quanquam in medendi víu falfugo hec à muria nihildiftat. Habetur & oxalme appellata, exaceto & falefiat.nam gari genus acidi oxygarum appellatum , ipfo nomine ügnificatur. Columella Oxa/ze . oxygarum moreti genus facit, & oxyporum quoque dici polTe vult,rationem eius condendi totius ope- Qxygarum, xis fine reddit. Videtur id nominis habere;quia cum vfus exigit,aceto garoq; diluitur.Sunt & fua me- dicis oxypora;ficut & hydrogara, & cenogara;& elzogara.alioq elgogaró & ferculi gen* erat delicati, , quod Sybariticü mifsü in ccenis appellabát:quoniá Sybaritz, quo annoid ganec inueniflent;petij(lent, autore Spartiano, Hec Hermolaus Corollario 234.Et rurfus Corollario 96;. Salíugo, id eft haline; itc- que muria vocari poteft: quanquam & aliud genns muriz inter fales diximus. À garo differt halme et- POM iamíi vtrunq; ad pifces, Galeno tefte;pertinet. Garus eft faniesinteftinorum ipfa. halme veró muries & ^^: falfilago pifcium inueteratorum;hoc eftius falfum in quo feruantur, quam mulieres noftre vulg fa- ? limuriam appellant.Hazcà veteribus & falfugo Thafia vocari folita eft: ita condebantur inueteraban- turque pifcesij, quicunquein pruna & craticula commode coqui pollent. ob id eos Ariftophanes an- thracidas,hoc eft prunarios & carbonarios vocauit:nos , vtarbitror,aleculas. Huiu(fmodi (unt (marides & menz:item chalcides,quas & chalcidicas & fardas, & fardinos quoque appellant.item trichides vel trichie,&c.Eiufdem fortis arbitror hepfetos àcoquendo nominatos,quos Artemidorus ettam pleítos vocauit.His generibus proximz funt & thriffie. Ex aceto & muria fit y oxalme dicitur:(icutapud Cra- tinum exallio & muria (corodalme.Qui iocularem quzftionem fiue gryphum in conuiuio propofitü non foluiffent;multabantur hauftu muria: ed ita; vtin vino paulatim , & cum interfpiratione bibere- tur. Apudalios victis meracum , victoribus ofculum dabatur, Hermolaus.Ebria Baiano veni modo có- cha Lucrino, Ex Hermola» 40 6 Znibracides, li 3 Nobile ys De Aquadlbus. —— Nobile nunc finoluxuriofa garum, Martialis libro 13. de oftrea. Gari vel potius oxelaogari ex en- Macheha 4; Craficholis parandi rationem meliotem quam veteres cradiderint, ex Rondeletio füprà inter aptiás COMMA, . praicripfimus. , Prouincize vulgas & qui litora Liguftica colunt, machetam vulgó vocantli- Eo. quamen ex pifciculo eiufdem nominis,vt àBellonio cognoui.Garum quomodofaatalicubi in Germa- nia pifciculis fupralapides fale confperlis, Bernardus Deffenniusin libro de compofittone medicamé- toram alicubi defcribit. His miftum ius eft oleo;quod prima Venafri Preflit cella;garo de fuccis pifcis jberi, Vino, & c. Horatiusz.Sefm. —— | Apicius Caliuslibro t. cap. 7. Deliquamine emendando, fi odorem malum fecerit, Cap. 31. Oeno- garumin tuübera. Cap. 34. Oxygarum digeftibile. Libro 2. cap. 2. Ificia hydrogarata. G Siftitomneex falfis pifcibus,itemq; animalium carnibus garum,nomas,hoceft quecunque pafcen- 1& do ferpunt fi eo foueantur, ( xaawahetliidoor A. illitum.. fed Marcellus legit xarawrAcUuJjvov ex codicib. manufcriptis: & conuenit, inquit,quoniamliquidum eft.) Medetur idem Morfibus canü ( Marcellus addit rabserum iwzhuerecióqw . ) Inijcitur prateres clyftere in dyfenteria, vt que exulcerata func frftat & emendet: & in dolore coxendicis,vt que exulceratanon funt;proritet ; ( Marcellus addit, ad exul- cerationem. 1 uz etie ietbies, ) Diolcorideslibroz. Vbi Matthiolus:Fuitolim (inquit) garum;, complurium ciborum condimentum; adeó vt nullus feréliquor,quiad gulz luxum magis preftaret;ab antiquis fuerit excogitatus. Veruntamen de hoc non intellexit Diofcorides : fed generatim de omni pifcium & carnium muria,qua hiec diutius afferuari folent.Garum plurimum calefacit & exiccat:quá- obrem à nonnullis medicis ad putrida vlcera adhibetur. Clyftere etiam inijcitur ad dyfentericos & co- xendicum dolores, Galenus & Aetius. Muria falforum pifciurn more gari putridis vlceribus congruit, 29 dyfentericisqueaccoxendicum doloribus iniecta medetur. fui enim acrimonia humores coxendicem vexantestrahit, ac perinteflinaeducit. putrida veró vlcerain dyfenteriis abluit & exiccat. precipue tamen filurorum menularumque muria quidam mediciad huiufmodi morbos vtuntur, quam nos in- terdum ad putrida oris vlceraaccommodauimus, lidem. Salfarum veró oliuarum muria ad dyfenteri- cos iugiter vtimur inijcientesexpurgandorum vlcerum gratia, hore iue anteaquam clyfter pro cru- ftainducendainfundatur, Aetius. Garo ambuftarecenuafanantur , fi quis infundat, ac non nominet garum. Contra canum quoq; morfus prodeft, maximeque crocodili, & vlceribus quz ferpunt , aut fordidis. Oris quoque & aurium vlcerib.aut doloribus mirif cé prodeft. Muria quoq »fiueilla falfugo. fpiflat; mordet,extenuat, ficcat. Dyfentericis vtilis eft; etiamfi nome inteftinacorripit. Ifchiadicis, coliacis veteribus infunditur. Fotu quoq; apud mediterraneosaqua marina vicépenfat,Plinius.Gari pifcis capite víto, fuffitu extrahi fecundas morantes aiunt, Idem. De medicina ad aures ex garo; lege ;e fuperius vbi Cornarij verba retulimus; circaprincipium. Garus pikis efítcuius fel recens, & inuete- ratum vino; auribus vtiliffimumeft vtquidam ( TextorRauifius, fibene memini) exPlinie recitat." Sunt qui przcipué contraomniaaurium vitia laudent gari excellentis fociorum cyathum in calice no- uolenta pruna decoquere:deinde fp uma pennis deterfa,poftquam defierit Ípumare;tepidum infunde- re; ficumeantaures,coriandri fucco prius mitigandasijdem precipiuat, Vuottonus, Et vux medetur garum cochlearibus fubditum,Idem.Cornu ceraiin acido garo incoquitur,& inde dentes dolentes vtiliter colluuntur, Galenus ex Archigene,libro 5. de compof.fec.locos. Alex deferuefacta vnguium Alex. fcabriciam extenuat; Plinius. Sed de A lece,& remedijs ex ea;pluribus [criptum nobiseítin a, elemen- to. Hocamplius hic notabimus; haleculam diminutiuum femper pro pifciculo accipi,neclegi nif bis. Halscala , apud Columellam , vtillic cirauimus. Alex veróüinfam, gen.fÍineafpiratione ; etii in Greci codicis 4g Geoponicorum fine zx£ legitur: & halec gen. neutroapud Horatium acPlaurum ( alibi tamen apud Horatiumnon alpiratur,Sifer,alec,fzcula Coa. Mihi quoquo modofcribatur hoc nomen femper afpi- randum videtur ) femperliquorem tantüm;fiuezmulum eari,fiue vitium eius fignificare apparet. nam ficabi grammatici pro pifceaccipiunt,vt apud Plautum aut Martialem , pro liquore etiam commedé, aut commodius,interpretari licebit, Garum catharticum,melancholicam humorem educens ; defcri- biturinlibrode dynamidijs, inter nothos Galeni. | - Garum facitad delectationem , Galenus de victusratione in morbis acut. Commentarior. Carice ficumalio quopiam eorum que facultatem habentacréjaut omnino incidendiac extenuádi;aflumátur, iuuabunt non folum illos quibus iecur ( aut lien ) obftractum aux fcirrho affect eft, fed etiá fanos. Si- uidé iecoris meatusapertos elfe;non egrotis modó,fed fanis etiam eft tutiffimum.Ad eum igitur modd vulgó ficubus cum fale tenuante.aceto& garo praeparatis vefcuntur,quod ipfas vtiles efle experientia f didicerintIdemlib. 2. dealiment. fac. cap. 8. Etrurfuscap. ir. Excibisomnium primi fumendi funt; qui celeriter peruadunt;corru mpuntur autem fiin ventriculo morentur diutius. Nec omnino ignora- rehomines mihi vidctur,qui ordo in ijs quz mandunt,fibi fit feruandus : quandoquidemipfos videas. in plurimis cibarijs eà leruare.Prefumuntenim radiculas,oliuas , & foenumgracum ex garo:pofthec, maluas.betam,&aliaid genus olera cum oleo & garo. Etcapite20. Cum Protas rhetor quidá ventrem fibipoftefum pomor& ac pirorüaulterorum deijcinarraret,rogani vt mecum vel vnü diem viueret, vt fciréquotempore & quàm multis vefcereturaftringentibus. Ác primum hominem ftatim fum horta- tus,vt more fuo viuerecnéue vllain re confüetam fibi vitus rationemimmutaret. ipfe autem cü pof , balneum pauculaaqua prbibita,faenumgrecum;radiculam, & id genusalia(que ante alios cibos om- nes fer fiimere confaüeuerunt ) fimiliter & ipfe fump(iflet , vinumq; dulce quantitate mediocri adbi- ce billet, comedit deincepsmaluas cam oleo & garo,& pauco vini: & poltilla pifcis quidpiam , fuille & auis: deinde,cum fecundo bibitfet;pauco cempore intermiffo,(umplit piraauftera. Poftea dexmbulatü progrefi;non multi deambulauimus,cum venter illi matorem in modum eft folutus. Que cum elfem conípicatus,pactus lum cá amico,vt poftridie que ad fuam victus rationé pertinerent mihi cómitte- ret.Qui cum mihi prompte eflet alfenfus,primaomniti;polt baineü;pira exhibui : deinde alia deinceps vt coníueue rat.quibus peractis,non modó non vehementer,ied ne mediocriter quide aluü deiecit. Mi - rabatux fané(vt par eft)reieuentü;canfamq; eiusà me fci(citabarur, Cui ego: Nácumgarum ( ry oed | y ! 5 DeGaro.. Lib. IV. 370 dues 4 ; vhàcum is qua cum eófumpferas, aluum fuapte natura fubducat, idqueiamanté fecetit , aflringentia pofttemoloco fumpta;ijs potiffimum;qui ftomachum habentimbecillum,deiectionis funt gáuía, van e triculum roborantla, & ad expellendum; que in fefe Continet, incitantia. quod magis ( inquam ) fatee bere,fi cras prima ómnium aftringentia fumpferis:fecundaautem poft illa,carnofa; omnium poftréma, qua cum oleo & gàáro manduntur. Minime, inquit:repenté enim vomerem,fi maluas v]timas cum oleo & garo manderem; &c, Idem Galenus libro ;. de fanitate tuenda, (& rurfaslibro 6.)ex garo.& oleoans te cibum affumptis oleribus, aluum (precipué in fenibus) folui (cribit, Ec Commentario 1. Hippocras tis librum de vicus ratione in morbis acutis: Qui cetebrum (inquit) cum oleo & garo condiunt, totá só cxipfistum diffimilare, tum fibiipfi pugnans efhiciunt: cerebro quidem ftabili & tardé meante milis ^ veró ipfiad deiectionem excitare idoneis. Pari modo & deouo dicendum, fiue cum melle, fiue cum fa^ le; fiue cumgaro affumatur. Et lib. r, dealim. facult. Exbeta & lente edulium fi cum garo dulci pare- tur, aluum magis (ubducit. Idemlib. s. de compof. fec. locos, acidi gari meminit. Confectio gariloa- chi martyropolitz, ex Galeni de medicamentis parabilibus libro 3. cap. 134. ( quanquam fpurius eft. ) Accipefruftulorum panis nonfermentati, non conditi, putrefacti libram:nigellz tziaricam,femicon- tufam mentham, calamintham bunifam; aridam. vtranque femilibrz pondere. rutz, fylueft:is thym- brz;feniculi, fingulorum tramia quadraginta. an efi tramia triginta. nanachuam tramia quadraginta, vuarum paffarum pinguium maturarum femilibrami, palmularum mundarum tziaricam, mellis veri hilari melifij femilibram. facchari cantij tziaricam. rofarum aridarum, aut humoris ab ipfis perignem extracti tramia centum. Hazcin doliolum cum aqua conijcienda fünt , Soliq; per quadraginta dies ex deas Ipfis vero adijcereoportetin puro linteolo deligata ligni alo&s tramia quinque.fpicz tramia epté. taryaphyllorü tramia duo;croci tramia tria. maftiches;thuris,vtriufq; tramia decé. fruc 1j cor- 2? ticistramiaquindecim. müfcitramium. ampartramia duo. Omnialinteolo inclufain dolioli medium fuccum demittito: & per quadraginta dies quotidie terito, & exprimito, fufpendens videlicet in do- lio,in medio fucco. Et pof quadraginta dies aquam fucco faperfl uitantem colligito, & inaltero vafe reponito: & in [accumalteramaquam ini;cito, & vtraque infolato, fed poftquam totum ius coactum fueritinaltero vafe, tuncin nitido cacabo; aut in ollavíque ad tertias decoquito, & cotoneis maturis ámpleto. Linteolumautem nunquam de medio garo eximito. Eroptimum garum , omnibuíque homi- nibus vtile conficies. Apicius mullos pifces in garo enecatos fapidiores fieri docuit, Io. Langius. Sie £ongrum quoque coquus apud Sotadem Comicum fuffocat à aun dGandesso : & noftri ganeones lame redamin vino Cretico. f T'algeAcv, yap» toi Exauov, He fychius. elzogarum. $30 GaAzAs;, Vane Dy oc moi ic joa nenoptriL(9- , Hefychius, Videtur autem Gazas pifcem fignificare ;'& Ta («salia effe dictio ànouo principio, fatiatum fignificans. GENARIDES, Ica2/96;, nominanturà Tarentinoin Geoponicis Grecis. GrRREs innumero multitudinisà Martiale poeta nominantur pifces faliri & inueterazxi foliti, id- .soque odoris fo:tidi: vt libro;. InBaticum: Capparst, Qj puta cepas alecenatanies, €tpulpam dnbio depeta[one vorat, T equesuant gerves, c9 pelie wadlandriacane, "Refinata bibis vina, Faleynafugte. Etalibi, Fee gerveá aut inutiles vaanas, Odor impudicus rcei fatebatur. . Rondeletiuseundem hunc pifcem effe putat, quem Greci Garüm, & alionomine fmaridem vocarint, i Gazacerrum reddidit, Neapoli etiamnum vulgó dicuntur cerres, Maflfiliz gerres, &c. vtfuprà in Ga- rorecitaui. Plinius tamenin pifcium catalogoad finemlibria32. gerresà gato fegtegac.Indocti quidam literatores, gerres pifciculos generilocuftatumadícribunt. Caterum gerrz à Grecis primm crates viminez appellabantur. ea vox pofteà vulgó pro nugamentis rebufque friuolis vfurpata eft, authore Fefto Pompeio, &c. Plura legesin Didionarijs. DE GLADIO SEV XIPHIA PISCE, BELLONIVS Iconem Bellogius nullam dedit, nos qualem ohme accepimus à nobili qpodam viroin Oceano Ger-. enanico deiineatams etfi mimus acenrate, bic appofumns, Gerras] I» n1As Grecis, Latinis gladius, Venetis Spada Genuenfibus Imperator , noftris Ardea marina, À, $9 ZX.Heronde mer: Burdegalenfibus, Grand efpadas. | mi it Cetaceus eft pifcis, ad Thynnum plurimümaccedens: quo, fale condito , noftrates ( quibus infre- B quens eft) pro Thynnointerdum vtuntur. Pelagius mágis eft, quàm litoralis,Byzantinisfrequens:hoc àSimia marina (quam etiam Genuenfes pifcem fpadam nominant) diftans, quód hec cauda, ille vero (C) roftro fit enfiformi. Proindeà Thynno nonipfo tantum roftro, verumetiam cnte minus nigricante dif- fert: fub qua pretetaliorum pifcium morem, plutimz fquame delitefcunt. Cetera 'Thynnum refert, nempe ipfa corporis cralfitie, pinnis lateralib us, atque adeo cauda, quz ilii etiam lunata eft, Quin etiá prouectiori Xiphiz enfis fefquicubitalis longitudinis vice roftri à natura exhibitus eft, "e DE EODEM, TONDELETIVS é6 : xidiu;à Grecis dictus; à Gaza & Plinio gladius vettitut. Strabo yaasalo & xuve nominati teftis c, (A) ÉtPlinius: Tomus Thurianus, quemalij Xiphiam vocant. Et marini canis partem à Romanis thurlio- ied geegra. nem dictam fuiffe apüd Achenzüum legimus, A noftris emperador, À Maffihenfibus & Ixalis peíce fpa- ARUM da. Hicaduertendum alium efle pifcem ex galeotum genere qui à noftris peisefpafe ( Havcra e SV Caste- pus. lorum genere vulpem alita facit Rondeletius, Bellomusfimiam) nominatur,ne quis ob nominis noftricumlItali- Tbe. co affinitatem decipiatur. | na Xiphias «1 Lil.z, debifi. Branchias o&onas & duplices habet;tefte etizmA - CAD. 13. F Carne eftlongé candidiore quàm thunnus, non C&D Lib. 32.c2)-2. tur. Trebius Niger, vtrefert Plinius, xiphiam, id "Ms Gladii, alias canes didi. Galeot. Xo De Aquatilibus.. : : B Xiphias pifcis eft cetaceus , aliquádo decem cu- Á Gladiusnoncetus eft,fed pifcis cetaceus, Grace E E bitorum magnitudinem attingens in noftro mari, toftro mucronato , maxilla viis ad duorum | P. cubitorum longitudinem accedente, valde dura'& — 2 , A offea;gladij fguram referente;que ob id z/e$- dici-. a tur, id eftgladius, vnde conos nomen. Inferiore E "ul maxilla breuiffima, trianguliforma. Dentibus ca- E ret da; , fed horum vice quatuor offa oblonga & 2 : | |. afperain palato habet, Oculi rotundi fünt & pro- E. minentes, ante hosforamina. Pinnas habet duas E. ! aibranchias, in medio fere ventre vnicam. Magná EL d V aliam in medio dorfo, & paruam non procul à cau- PL US da. Extremum corporis priufquam cauda incipiat, 22 TE. latum & planum: in cuius plani medio erigitu:tu- E - berculum, vnde incipit cauda crefcentisJunz £2a- TC ra;thynni modo,fed latior. Reliquo co ;pore eftro- E: ^n tundo, cuteafpera, fià3 cauda furfum manus duca- 0, tur: fin WENT Dorfum nigricat, [plendefcit- [s Ali que panni fericiinftar. Venter candidus eft plincq; [10 ^. argenteo & fplendente colore, maxim? in aquis. riftotele. Intern partes exzdem cum internis par- tibus thunni. A infuaui,fedconco&tudiffcili, multumnutriente. — — 4$85— "E (tate ab oeftro ita diuexatur,quemadmodum & thunnus, vtinterram & nauesinfiliat, Sub pinna vero haeret exiguum animal: quia ob pinnzarticu- ]um.cutisil'ic mollior teneriorque fit, faciliusque illiac fanguiné exugere poffit: &ita tenaciter hz- ret; vc nulla corporis agitatione poffit excuti, Ro- ftro xiphiztantüineftrobur,vteo naues perforen- eft, gladium roftro mucronato effe tradit;ab hoc naues perfoffas mergi in Oceanoad locum Mauri- taniz, qui Cotta videtur non proculàLyco (Lyxo, Vuottonus, aliás Lixo) Bumine. Pifcem hunc maxime pertimefcunt pifcatores noftri: fi enim in retiainciderit, roftro, Íummaque vi omnia difrumpit, vt multó plus damni adferat quam lucri;quod ex eius captura fperare poflit, COROLLARIVM. xiphias dicitur & inflectitur, vt Eneas: nó xiphius, vtlupus, ficut recentiores quidam imperité víur- pant: quanquam in Hefychij diétionario, in quo innumera funt corrupta, legitur: z:díac 5 700c aoià7, sou BAG s Eipihe olus , Apud eundem pro *. fcribi- tur etiam ex. exicpias pro Eipíac. Exl eO», El (O- , oi pu" 3$ Cy nie idvov , aor Ori ri audolev, Athenzus quoque gx Epicharmo edic nominat. £lianus deanimalibus 153. 4. ex Meffenia Menandri hos verfus reci- tàt: E» ue xiva y xod entre Tl wonlu) — A muera, uarip xoDhievetov Cerea, — O dd 2jgppéov ri CoEicpis ucc Verfus quidem poftremus apparet corruptus. Av d], ix fusa. exózreNov t&£A Moa Marano A:AQi- ya T, kvvac T ad ei 9i paeiCovim. Ky Homerus Odyffez w. deScylla. Thynni (inquitPolybius, vt Strabo recitat libro r.) cum gregatim prater Italiam a&i elabuntur, & Siciliam attingere prohiben . tur,in maiores incurrunt belluas, vtpote delphinos, canes; aliofque cetaceos pifces. Ex quorum ve- natione gaicotas, quos & xiphias aiunt, & canes nominari, (coe ipla ^tyedud sod ku as Quan Srabo, ss ed Ei Qin pace od uvas xav , Euftathius ) pinguefcere ferunt. Latinus interpres ineptius hec tranf- tulit. /— Scribiturautem Grace je^comre, vt Xovers, primainflexione parifyllaba. Quanquam Maffa- rius galeos etiam in recto proferri putat, vnde genitiuus galeotis formetur. Huius piícis ( inquit ) pli- nius meminitlibro xxxir. cum dixit : — Nihileftvenenatius vfquam quàm in mari paftinaca vtpo- te cum radio eiusarbores necari dixerimus. hanctamen períequitur galeos , idem & alios quidem p fces,fed pattinacasprecipué. Nam & Oppianus trygona, id eft paftinacam: & xiphiam ; hoc eftg dium, fiue galeotem, diras pugnas inter fe committere fecundo volumine tradidit;.quod quidem retu - limus, vt errorem Sipontini, aliorumque refelleremus, nó enim galeus, hoc eft muftellus, fequitur pa- ftinacam, & alios pifces vt ait Plinius, cum fit generale, non fpeciale nomen, vt autor eft Ariftoteles ec Galenus: fed galeo:, quem xiphiam fiue gladium vocari diximus in hodiernum diem Grzcis xiphiam, & noftris piícem fpatham cognominatum , Hzcille. qui in hoc fallitur qum Oppianum fcribit libro 2. pugnz inter paftinacam & gladium meminiffe, cim is fimpliciter, & gladio & paftinacz, vtrique fua arma naturam effe largitam dicat ; huic incauda,illiia rofiro, vt in s. recitabimus. — Mihi Íané A us ie Ao 4o y 6a: De Gladio. -. Lib. IV; 38i Gus jan que Jat xturr (Qe gignendi cafus procedat, rinimé placet: neque enim àpud Grecufn autho- temaliquem reperitur: neque aliud fimile nomen proparoxytonum. nam v:»c, (cuius accufatiunus viec cum e; prepofitione in víu e(t;) accentu differt: uJloasoc declinatione » Vt &/euc quoque & huiufinodi: &vpUxepux, £Uxepacs & fimilia, his quidem vtri(que conueniunt; fed in o purum non exeunt. Galeos quo quin santiplin: Je&wics Wottonus: Maffartum fcilicet fecutus. Canes quidem alioqui pifces e multelorum genere vocantur;de quibus fuoloco diximus: (quamquam veteres cane potiüs faciunt genusad muftelum: quam contra.) Gladios veró po&ta eodem nomine nuncupaffe videtur, quod fi- jo militer vt canes galei (id eft mufteli) caeteros pifces perfequantur. Quamobrem vt canum nomineab illis, ficetiam galeotz,tanquam galei quidam dicti (unt. cetaceos enim galeos referunt magnitudine, e : Kobore; pinnarum fitu: cauda etiam lamiam R ondeletij, qu& & ipfa galeorum generis eft. | Gladsj picis vofrm exprelfurn est, ad figavam à Ioan. Cato ednglo nobis mi[fara (cuim defcriptionem, toos ce gn Corollarso pofiimus,) corpus reliquum vt à Rendeletioexlibitumest. /— — Na " " P SS NN SS NS : eos N SO p Nes S. i N S NY N (i - ; Ns CONSSSSSS SONDA NS 29S. "P (9 AN EE ES. e 7 MT RT ESSERE qn. —- dí Quse LE - Fuit etiam rarinüs canis carmine Homeri celebris; cuius frufta Rorae thutiàni pulienti noiine vendebantur R utilij Ruffi etate; qui res geftas populi Romani condidit, Maffarius ex Hermolao; Mas; ... tinus cariiseft (inquit Athetizus iritetprete Hermolao ) cuius frufta Romse Thuriani tomi (iue pul- 9 menti nomine vendebanturtrib. obolisinlibras. Hoc & cthurfionem dici folitum affirmat Latinalins ua; fuauiífimumid aclautiffinium prodendo. Galeoten & Xiphian quoque diciab aliquibus hunc pi- ien video, ex Strabonis & Plinij hocinloco fententia. Forte verb thutianum vcl thurionem dictum quis putetà Thurijs oppido ltaliz, ceu illuc primó fitconuectus é Sicilia, vbi frequens eft. DeThur- frone delphino fimili, & roftrato vt canicula; dictum eftalibi, vt inde forfitan & haic nomen datum fit, HermolausinPlinijlibrum32.cap. vltimo. Et in Corollario, vbi de fibro quadrapedeagic: Hic&à Plinio Tomus Thurianus, vt ego quidem primus cóperiffe füfpicor, appellatus eft. Atheneus & Thu- rionem fiue Thurfionem dici obfonium hoc Latina lingua folitum affirmat, fuauiffimumque id aclau-. dati(íIimum fuiffe. Dictum (hunc pifzem) & fcyllam, & iamiam & carchariam quoque atbitrorà nons. * " nullis: vndeconiectariliceat. aut eum efle thurionem, quem nos vuloó fturioné appellamus: aut quod *. veriusexiftimandum eft; ab eo quafi delicato & cupediario pií(ce nomenaccepiffe, Notandum Arifto- telialiud quodammodo, fedaffinetamen genus videri fcyllam, & canem marinum; Hzcille, Eraoxy cum & predictos pifces nominaff-t, & phocenam: quz Latinéà Gazatirfio fiue turfio vertitur: inPli- nij codicibus torfio: (übdit: Aurfi non ijdem omnino funt pifces, quod & ratio nonnulla fuadet, cert? : fimiles fateri eos neceffe eft. Nos de (turione long? alio pifce in Acipenfere (cripfimus. Lamiam quog;. velfcyllamaut carchariam canem;fui diuerfique à gladiofimul & (turione generis eífe,ex ijs quefupra. in Canumpiícinm hiftoria fcripfimus; liquido conftat. ' Tomus de parte feu fegmento pifcis proprià dicitur, fed cotus etiam pifcis gladius (ynecdochicé tomus Thurianus dici fortaífis poterit; vt Cybium & falfamentum eftà cubi figura dictum, & «vw» pifcis Oppiano. Rutilius Rafusà pifcatoribus pro- ;. prijsstribusobolis minam opfonij; & maximé T huríani dicti, emebat, E(tautem hec páré marini canis $9 ficappellata, Athenzus. 9652vece , xiphias pifcis, Hefychius, & Varinus, e& quidem hoc vocabulum Thurianoconfine, vtab eo corruptum videri queat. Gladiusà no(tre statis Grecis etiam rect? Xiphias appellatur: Maffilienfes pifcem pifcem imperatorem nominant, quod gladium veluti IM us pi- éti gerat, lidemq; alium pifcem Spatam ex eo appellant;quod eius cauda gladij fpeciera fimilitudinéqs gerat. Itaque cum audies in prouincia N arbonenfi nominare Spatam, non exiftimes effe, quem Itali. Spatam pifcem appellant, fed alium hunc, quem modó dixi, Petrus Giliius.. Gladius eft pifcis quem noftrates militem vocant, Albertus. "YT ' ^ Sedidemalibi barchoram, id eftte(tudinem marinam;aut eius fpeciem quandam vülgó militem vo- cari fcribit. Roftri quidem enfiformis in hoc pifce tam euidens eft nota, vtab eadem in diuerfis linguis 5; nomenei eadem fignificatione fitfadtum; Xiphias Grzcis, Gladius Latinis, Spzda ( pro ípatha ) Italis, €o Stbovertfich Germanis; Scbwvereefifike Anglis. Belloniusgladium apud Cenomanos Gallos ardeam ma- rinam nominari fcribit; à roftri fcilicet recta producti longitudine. quare cum acum etiam piícem in Oceano: Hernfich appellantin lacu Suerinenfi & alibi ) rofico ardeam referre dicant qui viderunt, & gladiopifcis non diflimilem effe; fed non MIRARI cübito, idém vtrique iomen in vulgaribuslin- guis; maioris duntaxat & minoris expreffo difcrimine; attribui licebit: quodtamen; camtotogenere differant,non probo: prafertim cumaliacorum nomina propria habeamus.Eft & grus marinusin Có« rinthiaco mari, quindecim pedü magnitudine; cuius caput & os gruis alitis fimilitudinemgerir. Que- rendumanferra quoque pifcis gladio cognatus fit, non verécetus vt Rondeleriuspingit, — k- Xiphiasin Danubio capi, Aelianus duobus inlocisrefert.. | In Dania; inlacü Suerinenfi, & paffim ad Oceanum Germanicum notiflimi funt. Capiuntür xiphiz circa Zephyriu m , quód extremum eftItaliz promontorid, Spartiuentü ànautis hodie nuncupatum. Noftra quidem (cea Rosa zimurum) SPHERE THAT. XX cttes Gru 124v 5 352 De Aquatilibus.: litora raró adeunt, veluti qui perpetuis matiszftibus, vtin fretoaccidit Siculo,gaudete videantur;To».. iius. Gladius àroftri mucrone fic di&us; branchias habetoctonas duplices ; ( Jdem Rendeletius confirsmats Gillitis veró quadrsphces es adtribuit,) Axiftot; Fel eius colle&iminteftinis commilffüm eft, Ariftot. Vnicum eiinteftinum effe rectà extenfüm audire memini: quod fi verum eft,miror & veteres & recentiores hoc tacuiffe. Fel habetà iecore femotum, Vuottonus. In mari Tyrrhenoxiphiz nauicularum magnitudiné zquant: quorum, dum natanttertia fere corporis pars fupra mare eminens fertur,;vt Straboauthor eft, Crebró delphini magnitudinem excedunt, Maffarius. Ge. Fabricius effigiém gladij ad fceleton: deli: neatiad meimifit, cutus longitudinem fuiffe fcribit pedes viginti, latitudinem tres. roftri per fe, pedés .. fex cum tribus quadrantibus. Xiphiam Ariftoteles hisuire ait roflri parteti inferiorem paruam: fupe- riorem magnam; reliquo corpori longitudine qualem; oífe&. hoc & £p vocari, id eft gladium.den- 1 e tibus carere, Athenzus. In ipfis quidem Ariftotelis qui extantlibris, hzcde gladio proditanon repe- rio: neque verum fortal[is Ni quod de zoftri longitudine fcribitur, z* 9: sauzedcy ósabsc, pntget y iro 6) 0A &vr£jtyc4. Rondeletius pifcem huncaliquando decem cubitorum magnitudinem attingere dicirin mariad Narbonen prouinciam, maxillafuperioread duorum cubitorü ihniqadité accedente. In pi- &ura veró quam proponit, maxillaeadem (fià mucrone ad oculum vfque & interiorem oris angulum metiaris) pauló minüs (cauda dempta) quàm tertiam totius longitudinis partem explet: ( quam pro- portionem in illa quoque icone, quam Bellonij fcriptisappofui; obferuatam deprehendi: & fermé in ila etiam, quam ad eR re fa&am Ge. Fabricius ad me dedit.) fi vero accuratiüs confideres , ita fe ha - bet maxilla füperiorad totamlongitudinem,vt triaad decem:inferior véró (in Rondeletij icone;fimi- literà mucroneeiusad angulum oris interiorem fumpta menfura) vt vnumad decem. Rerum quidem, . . non folüm animalium, fimulacra ineffe mari, licet intelligere intuentibus vuam; gladium, ferras;Plin. 26 Oppianus £i$ías Qspow pev: cognominat, hoc eft veré à gladij fimilitudine fic dictos. Xiphiz gladium Oppianusaitacutiorem ferro exiftere, cuiushorribilem mucronem haudquaquam durus lapis ferre poflit, neque priufquam fpiculo transfixerit, quidquam comedit. Idemque fcribit , extincto pifce, fi- mul etiam ror ump qoem armaque vna cum domino extingui, & deinde os manere inefficax,neq; cumeoquidquam effici poffe. Ego tamen cumad portum Monoci Herculis; à pifce huius gladijiam abfciffi roburtentarem, dura faxa mucrone excauabam, Gillius. Sed ipfos Oppiani verfus recitemus aliquot füperhacre, tum quód perelegantes funt, tum vt Maffarij lap(us,'qui paftinacam & gladium inuicem pugnare ex hocloco atferuit; redarguatur. MI | "A " Lem" TguéVi ty Ex Qa v Ue oe x peerep oi wt duoc: — Fuloie eyxarébuuevy xourtpCrov emo Vins ^ 0s P Kozpruyatc. xo) v (Xo rho e fiun teuenbey O'9910: s ad rübbCav, axeapuluov, df eid|ioov Diet 3. Qaiceyory o8. oid aqaa (Ov irocdrevie p eAucy atop. — OU xeivov Xgueoy au On6pleawr eiconlu) QJ3E uA epe raum Alle ovii. —— Toni Coudjone mk aiéAe'y ar vpitasad T Spar. Tovytvi d] uc vesivue onlorrNerug ol*ye ov lotis Kéveeors 948 y uvemiv ve (0n, 4100) BA 40v 1d) & reliqua. . Gladii qui in Iftro capiuntur ( inquit Aelianus deanimalibus lib. 14. cap.23. ) conuenientiffimum. nomen habent. cum enim omni reliquo corpore teneri funt & tactu mites: tum dentes eorumnec ad-- modum curui,neq; immanes fpectantur: Kos 30vr.e oí s atvmec ( aliàs zmivmi ) exonuo! Bb aimlud ése ien. ( Mte paw ex Aariflotele dentes omnino eis negat, vt Rondeletins quoque. cj» verifim 'a efl materiam omnem qua dentibus cedere debueratyin talem tantumquegladiuns [fà confusaptam: fecut in vuminantibus cornutis quadrnpedibus draw maxi la dentes primores de[smt. sn cornua niiavum materia eorum translata, e bertus maxillam inferiorem buius pifcis den- 49 tatam facir. )necfic horret Ípinain dorfo quemadmodum delphinorum,nec in cauda: fedquodmagnam ' velaudientium vel videntium admirationem moueat, füb ipfis naribus, quarefpirant , (arpáfces aut non re[pirant, aut non per nares) & aquaad branchias eis influitac ref'uit, in mucronem roftrü procedit, & re- &um porrigitur, fenfimque & leniterinlongitudinem & craffitudinem augetur: & dumad cetaceam magnitudinem peruenit, illius etiam mucro tandem vel triremis roftro comparari poteft. neque mo- dó cum cibiino p vrgetur mucronati roftri incurfu pifces interficitatque exeft, fed etiam maximacea te propellit & vlcifcitur, non quidemarmis ex ferro confectis, fcd natura comparatis: vt ij qui magni tudine procefferunt, contra nauem mucronem in eam defigentes, venire audeant, Quidam gloriantur fe (pedtauilfe nauem Bithynicamin litusextractam, vt carina eiusiá vetuftate fathifcens refarciretur, atquein ea Gladij caput affixum infpexiífe : cuius, cumin nauem mucronem fuum defixitlet NC nullis $e. viribus ipfum retrahere guiuitfet, corpus quidem reliquumàáceruice auulfum fuerit: roftrum veroin- - fixum, vtà principioinhzferat; remanferit, Hactenus Aclianus:qui maxillam huius pifcis jue appel- Jat, his verbis; eicózv ol areuiid dev; & c. quamobremlibro 9.cap.40.mendum eife apparet. In qua par^ te (inquit) infitam vim habeat preclaré riouit quodque animal , cuius & cum infi las facit, & cum fe defendit, fiducianititur. Itaque gladius pifcis pinna (1785v7".lego z5*v, id eft maxilla) tanquam gla- dio, vnde & nomen traxit, ad fe defendendum vtitur. Paftinaca aculeo fe tueturymurzna dentib. Hune ifcem vidi mortuum integrum & manibus contrectaui. eftautem przpinguis, & adipem in dorfoha- e inftar porci, Albertus. Ecalibi, Pellem habet delphini, & formamfturjonis: nifi quód pellis lana elt, non alpera: & vbi finiturad caudam, paulatim terminatur in gracilitatem.tum ftatim quafi abfcit- fo corporiinfigitur cauda lata & bifurca. Dicitur autem gladius,quia nafus(maxillafüperior)eiuslon- 6o gus eft, vltra cubitum cum dimidio, & directé habet mucronem & figuram gladij: fubftantia eius du- . rioreftcornu, mollior offe;colorenigra. Sub nafoautem non habet os ad fugendum vt fturio, fedad mandendum vtfalmo. — Inferiormaxillaeius triangula & dentata eft. Gladij roftrumleuiterinen- fem procedit, non minus durus hic quàm ferrum exiftit: Dentibus & Íquammis caret , afpero corio vt natio canum obducitur: pinnam,ex membrana conftantem,in dorío habet:adeó hebetibus aculeis,vt oíficula diceres intertexta, Gillius. Gladius pifcis longum roftrum habet, fimileroftro ciconiz;, feu gladiolo, ceteranon multum diffimilislucio, Eberus & Peucerus. Extremum gladij eius mucronem aulatim attenuante fe maxilla; prorfus acutumelfe audio, quod &Io. Caius nobis pulchré expreffit, inRondeletijfiguranó apparet. Cognationemaliquam huic pifci cum thunnis intercedere; n que " ondé- É we [3 DeGladio. Lib. IV. 383 Rondeletius & Bellonius tradiderunt; non eftobfcurum: nam & interne partes ecdem ei (ant: & cau- da (imiliter Lunz crefcentis fpecie: & etate eftro vcchunnus diuexatur. | «IPHIZ: ROSTRI DESCRIPTIO ACCVRATA, AD SCELE- ton, Io. ('atosnedieo Adnglo authore, im epistola ad nos. j . Xiphie pifcis fammam roftri partemque gladio fimilis eft;ad naturale roftrum depinximus induftria Yoannis Betti nobilis apud nos pictoris. Ima enim roftri pars, oculus; & reliquum corpus vetuftateab- fumpta func. Parsilla roftri fuperior, tota offea eft & dura. Sicca etiam noftra eft. Superficie fua (imma & extima leuiter afpera eft: intima & prona;lzuior. Componitur ex duobus oflibus, quz ab vltimo fuofine mucronatoad caput vfque ita coniuncta funt, vt vnum quid eile toto proceffu videantur, Vbi 10 ad caput peruentum eft, paulatim fe diuidunt & diducunt.ita vt fuperior parsad cranium conficiendá latius affürgat : alterum, palati os facit, re&oque ductu lato in acutum tendit, pari cum fuperiori lon- gitudine. Medium ricum & hiatum inter vtrunque os bona fua parte occuparunt cerebrum atque o- culi, quziam vetuftate deleta funt. Reliquum adhuc occupatin modum cunei materia quedam ruf- fa, cariofa, pinguedine quadam vnctuo fa, etiam in tanta vetuftatemedio modo fe habensinter durum & molle, friabilis, ita vt digitisfacile deteratur, materiei illi cariofz,quz iu falicum putredine vifitur, | nonabíimilis, intertextis quibufdam membranulis continentie cauffa. Aqué & ea parte qua fe findere eccipiunt, ofhi fuperiori incumbit media fua parte alterum os tenue & mucronatum , eo modo quo và». ginis gladiorum incumbir altera ad cultrum excipiendum vaginula,,Ab eo mucronead extremum ro- ftrum,in medio latitudinis fuz fpatio; falculus quidà elt; vti in multis ent bus ferreis videre eft. vtrinq; 20 eius fulci,leuiterin fummo decurritad vltimum feré mucronem alter fulculus,fed non itaalt? impret- fusautexcauatus vteft mediusille. In ifitima feu prona fua parte futuram quandam habet;in media la- titudine per omnemlongitudinem feattollentem. Confpicuatamen hac non ita funt, nifi in ficco ro- ftro, propter z«e/ise:: & cutem, quibus obducuntur adhuc recentia, vtin hoc noftro quantumuis ficco uibufdam in locis, maximé vbi fe diuidit, apertum eft. Gladius ipfe fine pelliculis, colore eftobícuré pallido. Vnde tamen diuiftoilla incipit, femper eft nigrior vné&uofitate materiz,quz in ipfo rictu inter os vtrumque continetur. Longum eft OS illud noftrum (quod parui xiphig roftrum videtur effe )à &ne adíummum capitis, pedes tres & femillem.Sedad hiatum (quotenus gladij armati hominis refert figu- ram) pedes duos, palmos tres. Pendit libras tres, vncias duas, ficcatum iam & annofum. - Xiphias Opp. inter pelapios piíces numerat, vt Ouid. quoque. Vide etiam füperiusin n. circaprin- [e 3o cipium. Raró litusadeunt, Vuottonus. Capiunturin mari & Danubio,quod & falfa & dulci aqua de- lectentur, Aelianus. Àc durus xiphiasictu non mitior enfis, Ouidius, v. Quanta vi & pifces infeftet, & roftrum in naues adigat, leges inferius, hocins. illudino. Gladij & thunni agitantur afilo canis exortu, hictanto dolore infeftat,vt non minusinterdum,quàm delphinus exiliant. vndefit, vt velin nauigia fepenumero incidant, Axiftot..Animaleltparuum, fcorpionis effi- gie; aranei magnitudine, &c. vt dictum eft fuprain Afilo in A. elemento. Sub canis orram afilum circa. innas habent: alio autem certo quodam tempore, etiam in capite, Euttachius in Odyflez X.Idem ma- um Oppianus fecundo Halieuticorumeleganterdefcribit. — Ex Aeliano fuperius retuli, (ins. ) quód in efurie roftri fai incur(u non pifces modó interficiat, ac T) . voret: fed niagna ctiam cete propellat & vlcifcatur. Cetus quidéaut balana ( 4er Wallsfcb ) àgladio tan- 4o quam hofte capitali fibi timere, accole Oceani Germani referunt. De galeotisautgaleote potis pu-- gnacum paltinaca, lege qua fifprain A. annotauimus. Xiphias balznam confpicatus vfque adeo metu confternatur, vt gladium fuum in terram, aut faxum, aut obuium alium quemcunque vadi (fundi)lo. cumimpingat, & itacapite infixo fe contineat, Balenaveró truncum autaliud quidpiam elle putans, negligens preternatat.Solz autem mznides eum conficiunt eó quód pellem tenuiffimá habeat.nam ci viderint eum, adproperant & exedunt, Oppiani paraphraftes capite 47. Retulit loannes Marius Ca- taneus Nouarienfis multarum notitia infignis , qui Locrenfi in litore xiphiarum pifcationi inrerfuit; cos tanta effe ingenij docilitate, vt Grecanicum fermonem quao ille magne Grecia tractus vtitur, ab Italico diftinguere videantur: idque sdmirandis argumentis deprehendi, quum Grzcas voces mini- . méreformident, ad Iralicarum veró fonum repente diffugiant, quod complures Brutij ceftati (unt, $0 Iouius; Mw 6a | | Iftri confuente per hyemem glacieaftricta, pifcatores alicubi ea perfracta veluti puteum excauant: vbi vtin ftricta fcrobe cum permulti alij piíces facile capiuntur; tum xiphias qui necdum confirmata «ecate, nec confirmato roftro exiftit, (xd Eiiaus GN NT Any ots st od € TEXEVTÉOU TÉ 3Y€94$: w?nd];au Py aO, ) Aelianusi4.26. Polybius (vt recitat Strabolibro 1.) Vlyffis errores circa Siciliam contigiffe colli- git. nam & venatio galeotarum pifcium (quos àScylla Homerus deuorari ARCAM , Canes eos nomi -. mans, vnà cü delphinis & alijs cetis) circaScylleumSSicilic tra&um ( eA vi Xxvonow, — Scylles freti memi - diit "drcbefiratus aped AArhenatma i2 Latopsfce ) Bit huiufmodi. Manentibus in ftatione frequentibus re- morum duorum fcaphis, fpeculatoraliquis communis conftitutuseft. Dnos Gingulz fcaphz tenent: quorum alter remigat;alter haftatus in prora ftat. Cum primum veró fpeculator fupereminentiam ga- o leot figno indicat, ( beluz quidem fupramare pars tertiaeminens fertur, )fcapha propius ap pellitut. Deinde iac&to manu telo, (3 9v *aivn£ev eot. y enge, )vulnus incutic. Tü euulfa ine cuf pide de corpore haíta, quodtelum fan? eft hamatum (dypsaspohts pota 6e d Oonidogoi ,)& cui haftilelaxius inferatur idoneum. Ab eadem cufpide alligatus eftfuniculuslongus, quem pifci fauciato relaxát, donec agitatus fuffagieneq; laffetur. Tuncin terram fubducunt, aut intra Ícaphamaccipiunt, nifi prorfus immeníum corpus exi- ftat. Quód etiam in mare telum exciderit, haud lane perit. eftnanque é quercu pariter & abiete com- pacum;adeó vtquetna grauitate demerfum,deinde infi ublime relatum facilé poffit ap prehendi.C on- tingitautem interdum & remigem in fcapha ( 34g »$ exa Qudicu, id eft per Ícapham)prepter magnitudis nem galeotarum pladij vulnerari, & quod vis beluz velutiapri ( svaryeaów ) fit, & fimilis feré venatio. "Talibus ex rebus quadam conie&turacolligi poffe; inquit Polybius , Vlyffis etrerem circa Siciliam fe- eundum Homerum fuiife, quoniam huiufmodi venationem Scylla adcribuit, que Scyllxe tractai | viütata 384. De Aquatlibus. Oppian. vhirataeft, Etex ijs que de Charybdi memorant, quc fteti illius periculis fimilia funt, &c. Oppianus / libro;. Halieuticorü, xiphiamcanit etiam hamis capi, licet nulla eis infixafit efca, nudus enim hamus, nec occultatus àlinea dependet,duplici recuruus vnco. Supraeum veró,mollem aliquem pifcem à ge- nerealborum, palmos ( paleftas) circiter tres fuperius, fummo labroartificiofe alligant. quem dum in- uadens xiphias vorat, partes eis aliquz delabentes circa hamum inhzrent, quasilledolo non animad- uerfo fimiliter deuoraturus capitur & extrahitur.Porró circa Tyrrhenum mare, Maffiliam & Galliam, ybi ingentes xiphie reperiuntur,pifcatores nauiculas ipfis pifcibus tum corpore tum gladio & mucro- ne tollri fimiles fabricant. Illi alios fui generis pifces videre fe rati, nonrefugiunt,donecà cymbis vn- diquaque circundati füfcinis feriantur , adeb vt. effugere nequeant. Fit quidem quandoque vt ! 9 gladio fuo belaanauim penetrando perfotet, tum pifcatores illico fecuri maxillas eius confringunt, & nauim perforatam clauoobturant, ac pifcem viribus defz&um extrahunt. — Quinetiam (inuofis retibus inclufus aliquandoxiphias capitur ; & ítolidus oblitusque roboris fui ad maculas trepidat,nec audetappropinquare. iraque ad litus extracti caput clauis aut füdibus comminuunt pifcatores; ( 44tgs& contrarium ezdelianus cj Roadeletims tradunt, pdeaznsai a cHad:o fumsenopere [i22 tinere, a uad ffir vetia smcideret [umma viommadirampat,) Hzc Oppianus. Hippuroiuli & xiphiz inefcantur, Idem. Cum thynni eircumreti- ti tenentur Neptuno malorum depulfori pifcato-c$ vota faciunt, ne gladius pifcis, neue delphinusin captiuorum numero fit. nam fpe ftrenuus aliquis gladius, lacerato reti thynnorum gregi irretito ad fe e&uendum exlaquers facultatem dedit, Aeiianusdeanimalibus 15. 6. Xiphizin OceanoIndicoin tantam augentur magnitudinem, vt validiffimis roftris Lufitanarum nauium lateraad fefquipalimum aliquando perforarint,Iouius. Retulit mihi quondam amicus, vir do- é&us & fide dignus, affinem fe habuitfe, qui cum in Syriam nauigaret, natantem iuxta nauim hominem *? viderit medium ab hoc pifce roftro difcindi. A o" F Gladiusprepinguis eft, & adipem habet in dorfoinftarporci, Albertus. Ego etiam pinguiffimum veladfaftidium elle audiui, Xiphiz bonitate & pretio filuris (fic fturiones vocat;non rectà) ferm funt equales,Iouius, Errurfus, Thynni pariterac Xiphiz quum acftrum patiuntur, v eluti noxij damnan- tur menfis. :Salfamentis commendatiffimi funt , Mallarius. Xiphias piícis eft mali fucci, & multarum füperluitatum, difficilisque conco&tu, ac naufeam afferens, & propterea ab hoc edulio prorfus abfti - neremeliuseft. Ac fi quis nonnunquam eo vti velit, acrioribus condimentis vitiaeius emendet,vi numque fuperpotet & valde vetuftum & tenue,Sy meon Sethi. In fruftra fecatur xiphias.carnem habet aridam. concoquitur difficulter , fed plurimum nutrit fi recte conficiatur , ficuti & ceteri grandiores pifces omnes; vcinquit Muefitheus.In cibum finapi conditur.eft enim fapore ingrato, virofo. eius ab- domen catetis partibus prefertur, Vuottonus. Xiphiz crudos humores generant, Pfellus. AR As Zi ls ior D- Bu( xvmo véAUur, Ovoaas T aivroy cQavSvA cv. ees Be x elvüs K&y opio ay£9: chacun YI eA cre9 y 0030, Archeftratus apud Athenaeum, H.a — ram etiam ftellionem, aliqui felem interpretantur. Vide in Stellione a inter Quadrupedes oui- paras. Item Galeotz dicebantur vates quidam in Sicilia,lege ibidem n.a. zio/a« etiam comete genus eft inmucronemfaftigiau Plinio, Theon Z Q195eov appellat. zicpoe3& os;id eftenfiforme, vel potius »y'óvip EiQoeriicid eft cartilago enfem referens, in fine fterni, hoc eftoffis medij pectoris, à medicis appellatur. Deriuatiua quidem nominarerum in /z« gon pauca vfitata funt, vt ab 2ghe, 190257 doy ples, &volac, de ho- mine natura pallidiaut rubicundi coloris: ficà £p» £ipicc. T rebius eftin Oceano qui duro naues per- forat roftro; Obícurus: fed ineptiffimé: cum Pliniusà Trebio Nigro hocde gladio piíce tradi referat. Epitheta. A AX i ^U » Qiga vu" ; Oppianus. A "aoi Epio) ueyaidymecs Idem dexi phijs circa ma- re Tyrrhenum. Mc ! e. Caput xiphiz pifcis fuffitumi cum myrrha. velut dzmoniacos faciet adorantes. Tu autem nares tuas vngue vnguento valido, & nullo modo fies rabidus vel infanus, Autor Korranidum lib. r. Xipbias laps. — In xiphialapide, id eft (apphiro, fculpeaccipitrem, & fub pedibus eius xiphiam pifcem : & reclude Xiphiii berba. (A lapide radicem herbz, (xspbij, sd efl gladiol-, ) & habe. hic annulus eftcaftus , quem fi habueris circa te, in oraculo videbis quicquid volueris. Et fi pofueris euminanimali velidoloaliquo;oraculüm zdet deomnibus rebus quas volueris fcire Idem. Gladius forgé aut gladio cognatus eft T 15 v Ro w vs pifcis, de quo Petrus Martyr Oceanez Decadis fo tertiz libro8. fic fcribit: Bainoa prouincia eft (noui Orbis, ) in qualacus eftfalfus& amarus, Putant autem effe amplas adeo profundafque cauernas eius; vté mari per eas magni etiam marini pifces emer- ant: inter quos pifcis quidam ab eis dictus Tiburonus, qui hominem in i&tu dentis ( utradis rofiri ) ow medium & vorat.In Hozamam vrbis primarie fluuium é pelago afcendunt tiburoni,& multos di- lacerant ex incolis: precipue qui fe nullo pacto abftinent, quin quotidie lauandi gratia fe immergant fluuio. Et pauló poft: Tempeltates in hoc lacu excitatz ? Ti uronum lauta conuiuia funt. Sed & alius quidam noui Orbis pifcis cetaceus eodem nomine dictus videtur, de quo fupràlegesin Cetis diuerfis, 49 Tiburonus. BE GLANIDE, RONDELETIYV S. vlieramiconen pifcis barbati, quam ego olim 4d'R ondeletium mifi , bic non pofi , 6o in Siluro candem melins expre|Jama exchibiturus. Á. OCEBIMYSproximo capiteSilurum eundem cum Glanide pifcem non effe, fed eí perfimilem: D qualis eft quem hic exhibemus, capite craffo & magno, ore dentibus armato. qualem àbono& docto viro figuram accepi, talem exhibeo: (szfrguiim premi bris , vbsde msan [uerudine ps[eium agir, G'anos f inquit vid.[f: ad manum venire: ) nec certialiquid ftatuo: nunquam enim temere mihi iudicandum, & af- firmandum aliquid ftatui de ijs pifcibus quos neque vidi; neq; diffecui.Pifcem alium pro Glanide vfur- t LAM SEMREEA VOS EN | DeGlanide — Lib. IV; $ eGlanide. Lib. IV: 305 pant nonnulli, quiab Heluetijs Saluz nominatut , & in Iuerdunenfilacü capitur, ea adducti ratione, quódabaccolis lacus modó dicti obferüatum fit quod de Glanide fcripfit Ariftoteles: Fluuiatiles & la - cuftres àpefte quidem immunés funt;fed noünüllis morbi incidunt proprij.Glanis enim maximé Canis exorti, quod fublimis natet; fyderatur; & tonitruo Íopitur magno : Piícishic in eam accrefcit magnitüdinem, vt centum librarüm pondus füperet ; cute dürà conteoi. P turfine fquamis; capite lato & comipreifo, circa os appendices Wafus habet. ex füperiote màxillà de- pendent düz, ex inferiore fex, Pinnz düz ( voca ct parta [fe debebat y $n fieynmo dorfo , pilar male exprefft,) funtin dorío, aliead branchias; ab ano vnicam cum pinnacaudz continuam habet. Cauda ipfà latà eft, & deprelfa. Mt LER ER | ^ "awe ; an 19 Cameeftdura& infuaui, & àb ipfis lacus in quo capitur accolis negligitr. cedunt enimab £o FE tempeftates indüci; nec vnquám maiores capi fine proxima tempeftate ; Hac "A ondelerins. Nos plura in Si lpiro de boc pifces ri au DE. EODEM BELLONIVS GLANIN ENIM ESSE PYTO quem epfe frluvum nomttausty nec llam adiceit iconem. i . 2. "m7 77 7, a, SEN NN NS v « j — t 536- "m NS NS : i d RM e |! n ERAT y ONNNSISINSISSRSNNSet P IPBNDSNS ANN m | N b Nac EI " / 77 ] i , zi Be. e Ichthyocollam refert; qui Grecisà motus caude celeritate Zlurus & Silurus: Oppiano;ab aniráalig A B terreítris fimilitudine, Hyznà dicitur: habetenim veluti iubas quafdáà ceruice deorfum exporre&as, que totam ipfius caudam ambiunt. Byzantinum vulgus;apud quos frequens éx Strymone confpicitur; antiquam dictionem retinens; Glagnumi ab infigni glàbritie nominauit . 39 Difciseftfluuiatilis; haud ita delicatus. cuius cáro fale condita, preteralimentum ; eüm etiam vfüm C prebet, quód fpiculis corporibus infixis extrahendis fit vtilis. | | Pellis,que in morem anguillzlzuis.fed multo magis dura ef5contegendorum Tutcárimtymp3nis, G membranz loco, inferuit. | E m ngir^. Vr v epi — Agonum Mediolanenfem referret, nifi maior effet: atque etiam hoc dempto; quód Àgonus caudam p Ícoríumà tergoris pinnis (ciunctam habet. Hyene autem cauda;Corduli cauda (imilis eft;quemadmo- dum & Corduli anguillz, qui tres pifcesinnatando corpus in fpirás agunt ferperittüm nmioré: Verum etiam confufos in ore dentes habet Silurus, multis ordinib.in máxillà difpofitosios magnü & ámplum: branchias vtrique quaternas, eaque düplices; nouiffimaexcepta: fel maximum iecoriannexum; mai: orquein fluminibus quàm in equore euadit; in quoetiamrariusreperitur. — — 4 Huius pifcis efu, ex fuz legisinterdi&to, Iudziabftinient quód glaber fit; & Íquamis careat; 3 t (Xo RoO0vI BR RO quU VE Glanin e[e puto filuvi fpeciem esmirovem. icones autein [peciertm eis duar unà aub trinm; cum epfius biflaria dabinzus: Glanis nomen pifcis apud Grecos, & Latinos varijs modis SC réperio: ex quibüs Latiné quiz À - dem glanis , (nori glanus; aut glanius; ) fcribi laudo, duabus fyllabis , maículino gen: inflecteidum vt Orib:gEAbbin Paris, Paridis. fi quis tamen etiám fcemininé vti velit; vt Paufariias; & iriflectere 1ta vt nàuis,riauis,efto: 'UvtAbaL: $6 Grzcé veró ya«vi recte fcribitur, vocábulum paroxytonumi, cumi ióta in vltimá, finiiliter lectendiiin, vt genitiuus fit yAav3O- : vel etiani Attice yaaveo', vt dpi dias, quod tamen raríus eft: Et paucas alias inj; dictiones, quz fimiliter duobus liis modis declirientur,inueniri puto. Euftathius tàmed nióminüm inis que per ?osflecturitur , quedami etiam per «oc Attice declináriait; v6 Apacpic j A 'uoepid[(G- Vel Nj space, — Glanusqui & glanis vocatur; in quibufdam Plinij exetiplaribus legitur. fed vetus lectio ( in- quit Maffarius) melior eft. non enim glanius, neque glaricius, fed cautitis qui & (e a4vzdar) glánis vo- catur (agi) &c. Apud Volaterranüm modo glanius; modo lagnis; (ex Zliano nimirümi ; cuius-codices quidam manufcripti Ad»yvec pro yAavec habent) diuerfis in locis ; vtruriqué proglanide perperám Ícri- bitur. Sicin vulgatis Athenzi codicibus yaevàQ- pro advo" i & apud. Ariftotelein yao»: citcum- flexum in plurali numero Attico properiacuto:& yaav'cin fingulari oxy torium pfo paroxytoro:& yaa- véov femel aciterum in genitiuo Min penacutum proanteperiacuto. Glani iecit; proglaánidis, apud. 60 Plinium alicubi. Inlibrode remedijs paratu facilibus inter notlios Galeni; y^22£», pro yea geni « tiuoplur. proparoxytono Attice: Caterum inalijs Athenzi locis ptobélegitur yazu3Q- & yAavibaes In Equitibus Ariftophanis cum quidam interrogaffec, vtrüm Bacidis haberet orácula: refpondit alter, nó Bacidis, fed Glanidis fratris fenioris, yaawd|9 d3eAcpeU vs Boiid|(Q- yoorreoov. vbi Sclioliaftes:Iocatus eít (inquit) terminationum fimilitudine;z» &aiuv «2) 9v yai imo; eftauté genus pifcis $ yaavic: yep Tt90U 0: autrui, Paufanias fae. genere effert a4 yAaver & voc y^ewis:s quod melius propatoxytonum - e Ícribeturya«v.cicommuniter: & yae/«ew Atticé, Ionicéue O yas/ic$ djjl, Arift; hiftoriz 9. 37: alibi GA» f. etiá mafc. genere vtitur. Glanis; yAcvc, fluuius eft Cumz,(Italiz & Cume;Varinus:apud quem vltima nonredté per ypfilon fcribitur:) cuius meminit Ly cophron:yacvac (fic RE i odeximpreffus pu D t ! vitiimna 386 De Aquatlibus. vltima) Y: fellyase 2 een styyav s Mova. Ab hoc etiamypifcis glanis dicitur,qui nominátür yaavO-, (hac ter» minationeapud nullum alium'Grecum inueni.) Eft & Iberiz fluuius. item tertius Italiz circa Tibe- rimamnem, Stephanus.Idem puto fluuius apud Latinos Glanicus vel Lyris appellatur, in cuius ripa zemplum fuit Marice nympha Minturneníis, Vide Clanius, Glanicus & Lyrisin Onomafítico noftro, : Bellonius in Obferuationibus Singularibus quoque filurum ad Strymonem fluuium vulgó hodie glaignonautglanon vocari fcribit, eundemque pifcem alio nomine hyznam vocari: & Conftantino- poh inforofrequentiffimum glagnion appellari. Itaque vel duos, vel tres diuerfos pifces in vnum con - fundere videtur. Glanin enim & filurum diuerfos efle iam conftat : Nuper cum per vrbem noftram iter Bellonio effet, ac varijs de rebus inter nos conferremus, infpe&ta pifcis quem 5: bard & Weller noftri vo- cant pi&uraapud me, cum hunc plané filurum effe mihi videridicerem , affentiebatur, ^ Leonicenus Plinium reprehendit, qui vtaliorum quorundam animalium nominaalibi Grecé,alibi Latin? ropo- nat, tanquam de rebus diuerlis agens, vt A Aag PS vefpertilionis, nycteridis, &c. ita filuri & glanidis quoque,quafi non vtrunque vocabulum Grzcum fit : eut fihoc non dixit Leonicenus, quafi tamen res non fint diner(z. Decepit illum forfan Theodori Gaza authoritas , vt & alios quofdam exe. ruditis: Theodorum autem Plinius, quialicubi ex Ariftotele transferens , pro glanide filurum pofuit, Rondeletius in Siluri hiftoria àglanide eum differre monftrat.Silurum Plinio(inquit Hermolaus)eun- dem videri qui fit & glanis, probamusad hunc modum. Ariftoteleslibro 6. Glanis ( inquit )tardiffimá habet incrementum ex ouo. quamobrem mas (zpe vel quadraginta & quinquaginta diebus affidet , o- uorum cuftos, neabfümanturà pifcibus. Plinius autem libro nono: Silurus (inquit) folus omnium z- dita cuftodit oua, fepe quinquagenis diebus, ne abfumanturab alijs. Sed cum hocipfum, vt ait Ari- ftoteles, cyprinus faciat; mirum vnde Plinius filuro tantum tribuerit. an folusideo, non quód folus o- ua cuftodiat, fed quod folus quinquagenisdiebus? Hzcille. Sepetamenaliás Plinius in comme- morandis ex glanide & filuro medicinis, eos tanquam diuerfos ponit: atque etiam vno eodemque ca- pite; primüm medicinas filuri; deinde glanidis commemorat;Gillius. Aelianus diferté diftinguit, cum lanim incolam facit Mzandri & Lyci Afianorum fluminum, & in EuropaStrymonis, fpecie ac fimi- dime filuri. Quin & Paufanias cum dicitRhenum, Iftrum, Euphraten & Fhafin, feras fimiles glani- bus hominum deuoratoribus in Hermo & Mzandro veríantibus procreare: per feras quarum nomen noi exprimit, filuros intelligere videtur. Non probo Vuottoni coniecturam: Si quisauthorum lóca (inquit, diligenter conferat, videbitur eadem effe belua apud Paufaniam, cui nullum nomen ab eo eft inditum, cum eo qui filurus vocatur ab 4Eliano, & qui filurus eftgraflator Plinio, & vorax D. Ambro- fio, & item glanis Athenzo. Alius deinde erit filurus qui mari extrahitur porculo marino fimilis: & in Boryfthene memoratur, &c. Et qui ab Aufonio defcribitur: atquefortafleidem qui Antaceus Hero- ^ * doto & Straboni. Et mox, Glanius, ni fallor, alius eft; vt qui marinus eft, non fluuiatilis, de glani non meminilegiífe quód fit marinus, Hzc ille. Sed falfus vtrobique codicum Plinianorum vitijs videtur. Ego filurüm vnum duntaxat defcriptum contenderim, quód fi hodie fpecies eius pifcis,quem ego fila . rumarbitror, diuerfz reperiuntur, ficuti puto,& in Siluri hiftoria exhibitis declaraboiconibus: id vel pontradiderunt veteres, velaltera ex eis, minor nimirum, glanis eft. Glanium ver piícem nullü effe dixerim: fed hoc nomen ficubi legitur, à glanide corruptum: & glanin tamen marinum non effe, fed fluuiatilem tàntüm : filurum autem & marinum, & fluuiatilem & lacuftrem. Silurum Germanicé no. minari puto ez Scba:d, m W. ler en Wel|s, ein Saiui: & fimiliter glanidem quoque paruitantum differen- ,.. tiaadiecta nominárim , ei kleiner Schate, & c. Schau: ( quanquam & alium forte pifcem in Danubio 1 E Si baidle vocitent:) e»groffe trie[cben at. : 3 Quiglaninin vulgo Lucium marinum dici rentur, ij plurimum àveroaberrant. Cartanim: Albertus magnus libro de animalibus 2 4. Garcanen pro glanide fcripfit. nam ouorum cuftodiam fi- Sumus. militer ei, vt Ariftoteles; attribuit, ijfdem pené verbis: vt poftea etiam Sumo pifci, quod nomenab1l- Solaris. lyricoSum derruatum videtur. fic enim illi filurum vocant. Et mox Solarem pifcem »( quodàfilurofa- ctum nomen apparet, ) vt Ariftoteles glanin tardius caeteris pifcibus increfcere tradit. Solaris (inquit) . eft pifcis qui Soli (quafi fale potisis ei vomen faGlum fit, quam à y uro correptum ) in ripis fluminum fe exponit libenter. caput habet magnum, orificium (os velriiumorr)latum. cutem nigram & lubricam, ficut eft cutisanguillz: iecur veícum & dulce. Excrefcit autem in longum & valtum pifcem cum diu vixerit; go tardius enim quàm ceteri pifces incrementum capit. Idem in mentione muftelz piícis, quem trufchiü ^ » ! noftri vocant, ipfe Borbochi: De hoc pifce (inquit) dicitur, quód cum duodecimum fuperauit annumy. in maximam molem excreícit, & tunc Solaus (Solaris, Sabasza C finiri Helue 1j Satu: nominant ) appel-. latur. Silurus nufquam ab ? riftotele nominatur, quod fciam: vnde nimirum facilius Gaza pifcem gla- nidi eundem exiftimauit, &c. Quzrendum an Siluri (vt ego puto) 8 mari femper aícendantin flumina. maiora, Rhenum, Danubium; Viftulatn, Albim &c; di Welfen eder Schasde: . Glanides veró nonitem,. Silurorum fp? yminus nigri, infirmiorefque. Ego picturas quinque huius generis diuerías habeo, vnam ex Murtiola-. cissaliqutt.. -& Begnenfium, breuiore, craffiore, & albiore corpore: alteram nigriorem , & longiorem 8 lacu prope, Rauenfpurgum. tertiam ex Danubio. quartam fine coloribus delineatam, neício exR henoan Oceano circaoftia Rheni. quintam e ftagsto iuxta Argentinam.Pinnis inter fe, & oris rictu, barbulifque, & re- "m" liquaferé fpecie omnes conueniunt. Magnitadine; cade figura, & coloribus differunt. Omnesqui-. dem filuros gcnerali nomine propter formz natureque fimilitudinem,& agilem cauda mobilitatem — « A pellarinihil prohibet. Speciesautem ex przdictis pi&uris non pauciores tribus efle video. - B Silurumpifcem (Glanm dicere debui) Byzantinum vulgus, apud quos frequens ex Surymone confpi- citur, antiquam dictionem retinens glagnum, ab infigni glabritie nominauit; Belloni us. Nosfupràà Glani Itali; fluuio denominari hunc pifcem oftendimus. Glabrum Greci dicunt JuA2 & ^e & alijs forté vocabulis, non autem glanum. impofuit forté Bellonio glabervoxLatina. . Quódfià Glani fluuio etymologia non approbetur, cuius tamen author Stephanus eft, grammaticus ille regius Eyana. IQ mas ZA qe D Yi AA » DeGlanide. Lib. IV. 397 ille regius: ab adiectiuo ya vc quod &ygeiav s id eft inutile fignificat Vatino, deducere licebit, potius quàmab vllo nomine glabrum (ignificante. ( De origine vocabuli difcepto. ipfum enim pifcem reuera glabrum effe; non dubito.) Vilem autem hunc pilcem effe videtur & Belloniüs fateri; haud ità delica- tum effe (cribens. Ita Blax etiam pifcis; fi nonidem, omnino tàmen cognatus; videri poteft: nam & ipfe filuro fimilis pethibetur: fed inutilisadeó, vt ne canes quidem eum guftare velint; & adiectiuum ho- men 42: fignificat mollem, diffolütiimjinértem. Vide fuptàin Elemento s. Sedobijciat liquis; latum fic dictum in Nilo pifcem, albiffimum effe, fnauiffimumqué;quóquo módo apparetur,fimilem glanidi quiin ftro capitur, vt fcribit Athenzus. Non poteftautem hzc fiiiilitudo de fpecie corporis intelligi; Latus enim de genere coracini elt, fed maior. reftat vt de (apofeac bonitáte in cibo àccipiátur. Quam: 1o obremnihil duni definio. Clanis pifcis incola Mzandti & Lyci Afianorüm flüminü, & Europzi Stty- monis, fpeciem filüri fimilitudinemque gerit; ZElianus: Belua$ hominibus perniciofas Grzcorüm flu- uij ferre non folent, ficut Indus, Nilus &gyptius, Rhehus,Ifter, Euphrates; & Phafis. hi enim feras inter fe fimiles, & maximé hominum voraces alunt, fimiles fpecie glanib. Hermi & M&andri alucinis: nifi quod & color eis nigrior eft; & vites preftantiores: glanides nigre minusfunt; & iribecilliores: His verbis Paufánias non quidem glanides; homines deuoráre ait, vt Gillius tránftulit: (éd feras quatz damin alijs quibufdam (éxtta Géeciam) fluuijs; tum inter fe; tum glanibus fimiles in homines éraffà- riait. Ovvo 98 à«. ( oi elgapjuos merino ) nolo puoi TP: ( videtur hic aliquid corruptum; «2j forte vel Zawoie pro Ts legendum) Wai iSot ovd pocDatoo: ol u cus T2 CR E pun : 22] M cd pto *yatviaty tout) Deae NIU) oeadaz m due AU TEQ 06 Jt 00) GEI rs TT XR 2 ot yNatrecs Sors Secum. À ciftoteles glanin etate prouedtum xyxoodQajyo dixit,Gáz zavertit harmifrágam, Z]liánüs fic protulit: Yxou2c 86 2st o) eiynispov Xo aLgteiv y G1 À 2 4o Avo Duos. tanquam 2o faucibus, vtpote laxis, eum deuórét: non autem dentibus confringat. Sed Aciftoceles aliter: 8i elanis inquit; peritis fit & hamifraga, morfu dentis fui düriffimi rumpit hamum: «4 334vo ve economia on x2)» Na Qlenpd su al ynispe. Glànisin Nílo capitur, & corij eius vfus eftZEgyptijs ad!yras;Belloniusin Sin- , gularibus. Atqui nullus veterum hunc pifcetn in Niloetiam inüeniri prodidit: & Athenzus fcribens Latum in Nilo pifcem; fimilem effz glanidiIftriano; eundemin Nilocapinegate videtur. quamobreii adfilurum potis hoc, quàm glanidem, retuletim. Idem filurum fuum ( hoceft glanin ; duánqüai fi- milis vtriufque fórma eft) agonura Mediolani di&um pifcem refertéáit, nifi malor eflet: in eà compa- ratione memotiá forfitan lapfis; nihi! enim ágonus pifcis filuró fimile habet. Strinfiam vel Botariflaa Mediolani dictum pifcem dicére debuit, qui muttelz lacuftris genus eft: eroff7 Seerresfc bàn hüiüseninm ... defcriptione fictradit: Glanam piícem refert; quein Infabres & Tautini Botatiffam nominant;demptà 39 tamen magnitüdine. Suntenimtam propinqua (imilitudine; vt eorum áltetum maiorem; altetuüin rni- norem dicere poffimus; Quin & ichtlyocollam hunc pilcem referteinquit.nimitum corporis magni- tudine glàbritate; & barbulis. — — | í ii ou) . Silurus Bellonió in diuifione pifcium. fimilitet vt fturio; oüipárus & cáttilàgineus eft; offibus; fpi- nis & (quamis caret. Ego cum Maflario lu. uio (& fimiliter cognatum éi glánin) fpinas habere fentio; DL. Bia. | Cinis Ípinzfiluri vicem fpodij prabet; Plinius. Clanidi quaterni branchiz duplici órdide fünt;no- uiffimà excepta, Atiftot. Fel in iecote haber, Leni. T" : x 1 — Fluuiatilium filurus canicule exorca (y derztur; & aliàs fulgore ( tónitruo; Atiftot, hiftoriz lib. 8. C cap. 20. vbi glanin fluuiatili & lacult:i pifcium eenertadnumerat fopitur, Plinius. Ariftoteles vcró hoc deglanide tradit: vc non femel táncum, ficut opiadtur Rondeletiüs;pro glanide filutim e Ari(to- 4? tele conuerterit Plinius, vbi filurura marcia lolum ominium edita cuftodire oüaait: fed hic etiá denüó; Glanides velà dracone angu: ( 9D dguoav riz. Th deux ) gürgite parum altoicti intereunt; Ariftot. Etali- - da ] bi; Glánides &pe Fce contineüncem emittunt fnm (derum, vt ràng. adeo enim fcetus ipf» continiio fila fibi coheret, vt petcé quidem, quoniam lacior eftj pitcatores in lacüarindine elómerent: páriuiit gla- nides grandiores ftagno altióre; (71 9«5«::) quippe cum uonnulli veltriumi pátfudwi altitudiné pa- tiant. mitiores breüiore contenti (unt eurgite, precipue ad radices falicis , aut cuiüsuisárboris.atqué etiam interáründires, & algas & mu [cofam congeriem;non folum pares cum paribus, fed etiám ad - modum grandescum paruis veniunt: admotis rie meatibus; quos aliqui vmibilicos vocárit , fmiina o- uum, masliquorem venereum depromir. && 06a, que liquorille vitalis contigerit, cándidiora extem- T plocernuntur, maioraque reddi eodem die progémodim dixerim; Paulb dutem poftó6culi feitus exi- ftuntconfpicui, qui in quouis pifcium genere pétinde vt in ceteris aànitialibus ftatim patefcunt; pra- grandesqueapparent. Qr ex ouis ion attigetitliquor niafculi illesitalis, hac fterilefcunt ; & (üper- uacua funt: vtin niarino etiam genere incidit, fc&cundis iam ouis pilcicüloincrelcente;detrahitut va- lut putamen; quod membrana eftouum aniDiens, & pifciculum ouátactaà faitifico matis femirie ; ádz modum glutinofa redduntur, ad ceípites cocuntid; atit vbi pepererint. Más odá qus edita fünt,cufto- dit: fosminaabit cum pepererit. Tardiffimuai glánidis incrementünmi ex ouo eft: quaimobteni mias [epe velquadraginta & quinquaginta diebus a(lidet, cuftodiens auá;ne à pifcibus occurrentibus abfiman - tur. Secundeefttarditatis generátió cyprinorum: parique modo oua dita à mare ferantur; At mi- norum nonnullaoua vel tertio die [peciem pifciculi capiunt.augentur oua; quz fenién miáris attigerit; vtdictum eft: &&eodem die, & poft; hitouum glanidis, quartum erudm ; Hzc Ariftoteles liiftoriz àni- mal. 6.14.. à ^ T1 1 29 "E A Le sanrd 2 DT .Ex pifcibus fuorum fostuuni ámiantiffimus eftelanis. nàm fimul vt fóómirià peperit; cura quidem ilia D de partu fuoliberatur;ac veluti puerpera quié(cit. At veró affiduum fe praftans rias cultodem,ad con- fernationem eius, quam procreauerit;fobolis,eám tueruz, & infidias omnes arcet; Zliauus. Glanis fce- mina vbi pepererit, mas plurimum curz proliimpendit: foiwiiná vt peperit ; abit. (ed mias quo in loco plurimus foetus conftiterit, perfeuerans oua cuftodit. riecaliumi p£ebet vfum, nifi vt pifciculos ne diri- | piantfotumiarceat: idq; ád quadragelimum & quiinquagefimum díóm facit ; donec fatis iamauctz fo- boles fe cueri X caeteris pilcibus valeat. prelienditur fepe à pifcacoribas vbi oua cuftodit; dum enimar- «et pifciculos; quatit; ptofilit;ac iétüni [onumque mouet;manet ap ud oua tam ardente animo;vt cum PIN :| kKkEs.-z Í&pe z r 388 De Aquatilibus. Itpe 3 pifcatoribus ouafi przaltis gurgitibus fubfidunt,edücantur, quoad magis fieri poteft;in vadum, jpletamen eodem ftudio fcetum fequatur, neque defecete víquam /al' vnquam) patiatur. tunc fi minor fit natu, minu(que vfu exercitacus, facilà hamo capitur : fed f1 peritus & hamiftaga eft,moríu dentis fuí duriliimi rumpit hamum, & fotüim allidué cuftodit; Ex Ariftotele de hiftoria animalium libro nono, Silurus ( Gieua dz.eve debuit ) folus omnium zdita cuftodit oua, fepe & quinquagenis diebus, ne abfu- manturab alijs. Cxterz feeminz in triduo excludunt; fi mas áttigit, Plinius. Glaucius ( Cadiz, alidtysád, T: EIUS f. Mio jcilicet quam visloes marta factan: e? jcelopendra y eot.) qui& ( tepla ab ndat ) glanis vocatur, aueríos (aliás auetfus) mordet hamos, nec deuotat; fed efca Ípoliat, Plinius. Atqui Ariltoteles hunc ifcem hamos deuorare fcribit, (xyxispocbaor nominans;) Mallarius. De glanidis foetum fequentis captura dictum eft fuprà in p. Eu T machus apad eundem «ucc yaoi. Latüs in Nilo albiffimus eft, fuauiffimufque;quoquo inódo pa- retur, glanidi I(triano fimilis, (nimirü fapore & carne.de corporis enim forina intelliei hoc non potett; ) Athenzus. Sunt contràalix rationes,que vilem & non adeó lautum hunc pifcem effe erfnadent, vtin 5.dixi, Glanis in cibodamnatur cum vterum fert: & cum ceteri omnes mares fuis faeminis fint pre- ftantioces, g'anis faimina praftat fuo mari. Iudzi hoc piíceabitinent, quód fquamis creat , Bellonius, . lotus elt »;zuxy, Kiranides. " G6 Glagi(Glauci, Wottonus)iecur illitum verrucas tollit, Plinius. Ad pharmacias: Caridij & platycy- mini & zo lij radicis in vino veteread tertias decoctum bibat: & geftet etiam glanidum (yaaié&n ) offa, hecenim fufitu demones pellunt, Author libri de paratu facilibus Galeno adfcripti cap. 2 4 r.Idé fcri- , bitKiranides, & pretereafel inunc&tum albulas curare, & iecur efitatum ab pde liberare. G.a. AMatrone Parodo inter alos pifces conuiuij nominantur & y^«i »qui nominatiuus plur. commu- his eft, fle&endo vtoQi. TAa 5 X030 ( Aat à zMea( vide fupràin A. (49) ei^(o- ise bv ITE y^evtás. [Aa - vc nomen eft viri ee»semeacoin l quitibus Ariftophanis. Glanis fracer Bacidis vatis. quare fuprà in 4. vbi & de Glani luuio diximus. GLANDES, vide Daiani, DE GLA VOX SICCO. A Res & ziaucifcus Diphilo & Athenzoó pifcis, qui alius videtur eífe quam glauücus , ex Pliniotricefi- .& mofecundo volumine poft mentionem de glaucifco & ceteris alijs tradente; Maffarius. Vocabu- lum ipfum diminutiuzà glauco forme eft, vc glaucidium quoque. Glaucidium eundem effe glauco pi- Glaucilium. cexi dubium mihi non eit quoniam Amphis apud Áthengum fimiliter glaucidij caput , vc alij glauci, in delicijs ponat. fed & glaucilcus idem videri poteft. vide moxin r. F Quódfiilliqui vilioribus vefcuntur pifcibus, fcarum haberent; aut ex Attica glaucifcum , aut ex Árgocaprum,autéSicyone congruri, omnes fang his guítatis fierent dij, Eudoxus apud Achenazum. Dorion etiam opfophagus glaucifcum, orphum & congrum, non pifces, fed deos effe dicebat, st retu- liin Congro uf. Lynceus Samius pifces aliquot Rhodios Atticis comparans;ellopem & abs glau- (A) cifco opponit. Quum 1gituradeó lautus & preciofus exiftimatus litglaucifcus, idem cum giauco vide - ri poterit, cuius caput precipue in fümmiserat delicijs. ^ Ecficut elops vel Ellops , cui confertur glaucifcus, pifcis facer habitus fuit: itaetiam glaucus;vt aliqui leguntapud Theocritum in Perenice: XQa(aov Gg: vu y (G- TXUTM Sto isgzv iV lU O'» Acb v (aliàs yaae4e ) &eivav. 29e05 ros ri (Q7 ah). , Kirani- des fimpliciter eloperi glauco fimilem effe tradit: quod ego non de forma, fed fapore & bonitateac- ceperim. Coquasapud Archedicum, glaucifcum drachmis cibus Íe opíonatle ait, item congri caput; &c. tanquam fummas delicias. EX. I3] 17,7 71 gh Peritum effe oportet coquum, & noffe Ti ^» 42g oed. yet s Dra era FA awxick (i Qu x enadiris iod 6éoe-, Achenzus libro. Glaacifcus in cibo fimilís eft cephalo & mugili,Diphilus." NS A (A) Nondefucrunt qui mugiles etiam y/u ios vocauerint. fed perperam, cum A«uiexx- legere opors teat. Leucifcum autem aliqui genus faciunt mugilum omnizm, fiue marinorum;fiue Hauiatilium.Ga- lenusleucifcum fluuiatilem tantum mugilem facit, Kondelecius. Mulieribus lactis copiam facitglau- cifcus éiure (umptus; Plinius. . p; (rari DE GLAVCO (MAIORE HEXACEN TRO.) | J RoNDPELETIVs., & Ea TNCS Iscts rA2/xO , Latiné feruato Greco nomine Glaucus : is eftproculdubio qui&noftris Derbio, à Romanis Lechia, ( ide mex in Glauce (ecienao. tr1a Romans Loptda vocari dtt bury phe Lacita quidcm efl tbeifo: ) 3 Prouincialibus Biche, & Cabrolle, & Damo; (4445: eolus (à dama y wejeto quss, ot canf.m:) áb Illyricis Polauda:à quibu(dam Lampugo ( 4 Beliouse, , fed falsó vocatur. ( Résdelerio Lampngo piens e Hifani smarz, quemip[e bppucum facu. ) i INE EIUS 7E a Glaucus eft dictus à Colore. Eftautem glaucus color czruleus; qui & czfius dicitut& cyaneaus:qui ^ duplexett, aliquando exalbocaruleus , vt cum glaucos oculos dicimus: vnde totiesapud Homerum AÀ Color. caruleus exatiratus, & veluti nigricans acobfcurior, vt ceruleum mare cumiturbatum fueris. lacelfi- taenim & incitata fuperficie, paucis in eam incidebtibus radijs , luceiam druulfa atque diffipata vm. brofum nigricans fe offert; vt docet Ariftotelesinlibrode coloribus. Item Plinius: Color auíterus in Lib.o.cap 36. glauco & irafcenti fimilis mari. ] Isi irm LM n Glaucus pifcis eftinalto mari degens; corpore longo; compreflo ventre, dorfo falcato. E branchijs ad caudam linea recta protenditur. Tricubitalemaliquando vidiinus. Nitida eitcute; Iquamis paruis tecta, fed vix apparentibus ni(i cute exiccata. Dorfo eft plané caeruleo, ventre candidiffimo, ore paruo, oculis medijs. Statimà capite aculeos habet, quorü primusinanteriorem partem vergit:quingg alijad caudam Ípectant;breues fedacutinullamembrana connexi, Iuxtaanuim duo alij funt, qui veluti , ui vyagina - Tr ' nr B. reliqui. : Ds | E T un. .. iQ. Archippus pariter nominat motas, faperdas, & glanidas, apud Athenzum:& Ephippus ac Mnefi-— 19 je E. $o yam: A Hla vs id eft; caefia. vt aitapud Gellium Nigidius, de colore celi , quaficzlia, Aliquandoeft 6o De Glauco. Lib. 1V: 380 in vagina conduntur. Aculeos pinnafequieurad caudam vfque continua initio magha. macula ni gra latanotata, inde breuis &tenuis, nonaculeis fed tenuibus tanquam villisconftans. Ore eft paruo, ma- xillis afperis potius quàmdentibus munitis. Corpus à Capite ad podicem latius eft. A podice fenfim gracilius fit, in caudam definens inftar femicirculi rotundatam, deinde duab. pinnisterminatam. Pin- nzaurei coloris breues & late ad branchias fitz fünt.. Alix duz in ventre parue & tenues. Rima po- tius quàm foramen eft pro podice, Ventriculoelt magno cum vnicaappendice. Hepar felle caret: eius enim veficainteftino adhzret. Splen paruus eft, caro candida, pinguis & fuauis. 1o 5 » miu 234*55232333.3 - : LJ » : ES wW234425, 22 Y E EET. 45,251223223 d Qi Wi-U3 5 2a2335227 25 232 22 E277 ar a rur A P, rf TL C IE 71] 2271 Ü A my "s VL p a a a UE rd 19 Pifcem hunc falsó lechiam exiftimari iam diximus. Glaucum autem verum effe conuincit color, Á quo nomen pifci pofitum. Pretereaappendiees ventriculi paucz tefte Ariftotele, quodque &ftate la- P : / ds teat, eodem autore. Denique 29:05 iila, id eft, pars anterior corporis cum capite, olim ab Archetftra. OI to, delicatiorifque gula hominibustantopere celebrata, quz in hoc pifce pinguis fu auillimaquee(t. 75,7; Ad. De glauco pilce ( Glaucus, non bic, vt mox dust, fed galeus alancus foeum (warm vmentem ove adssttir ) mirutm Li. cap. 1ó.. , quiddam (cripfit Elianus: Glaucus piícis pater fa&us, quos fuftulit ex coniuge, diligentiffimé cauet, D neinfidijs impetantur, & ne pernicies vlla eis inferatur. itaque doneclzti ac ine timore natanttandiu o ille cuftodire nó intermittitjnunc veró nó àtergo,(ed adnatat mod ad vnü eorü latus , modo ad alteri. Siquis veró ex paruulis timere ceperit, illetimore cognito. ore biante paruulü excipit: deinde cimore pr&terito qué deuorauerat, xeuomit qual£&acceperat,ille rurfus natat. Id. de galeis & torpedine fcribit L/& 6. 425. Arift.Galei foetus fuos & emittunt, & intra feipfos recipiunt, & fquatinc,& torpedines.Solus ex galeis *^?«e- acanthias non recipit propter fpinam;ex planis autem paftinaca& raia non recipiunt propter cauda a- Íperitatem. Quare nec glaucusillequem depinximus, catulos fitos in f? recipere pote(t, propter dori aculeos femper erectos. De hocigiturglaucoillanon fcripfit Aelianus, fed degaleo glauco, qui vulgo ànoltris cagnot blau nuncupatur, id eft caniculaglauca: que cum aculeis careat cuteque fit leui czte- rorum galeorum modo, catulos fuos intra fe recipit & emittit. Sed de galeo glauco plura, quuia de ga- leis fcribemus. [Y 4o | ! ! DE SECVNDA GLAVCI SPECIE, VEL GrLAvcripio, RoNDELETIVS. " SR WIETEREREE RA NEN je ao tC. ct GL AvconvMnon vnicumelfe genus,non folum appellationum varietas, fed etiam notarum dif- ferentia demonftrat. Secundam igiturglauci fpeciem dicimus eff? eam quam prouiaciales liche buifigm *. vocant, cüm fuperiorem biche appellarint. Romani pifcatores (tellam; qui prioremlopidavocant. [555 5. - Noftri illam derbio, hanc palamide velvadigo. Hxcautem glauci fpecies à priore differt, quod eius i 4e magnitudinem nunquamattingat, vnde yAawxldrviure dici poteft, cuius etiam meminit Athenzus. Pratereaquódhic (eptemaculeosin dorfo habeatad caudam fpectantes;prior quinque duntaxat.In hoc glaucoà fuperiore branchiará partead medium corpus lineatortuofaadmodum demittitur , hinc recta ad caudam protenditur, inilloà branchijs ad caudam, rectam lined duci diximus.Pinncq; pofte- riores tam fapernaquàminferna parte maculam nigram habent, qua hic caret. Ille corpore eft latiore, hic (trictiore: alioqui corporis figura, reliqui(que partibus tum internis; tum externis valde fimilis. 390 — - DeAquatilibus. DE TERTIA GLAYV.CI SPEQGIE,. (VELO: 7 GtL4vco SiNvOSO,) RoNBELETIVS. | CL LLLI 177 77 P 7 A A "Aw. Co uc ru cappa o 4&9 4 7 E o rt "ME B T EnTIVM Glaucigenus 3 fecundo non multum differt , nifi quód huic dentes acuti , lineaà bran- chijs du&a longé magis flexuofa tortuofaque eft. nimirum inftar ferpentum aut vermium cor- poris lexibusgtadientium, vel vndarum fefe attollentium & mox deprimentium. Dorfüm ex czruleo nigrefcitadlineam pradictam vfque, linez pats fubiecta candidiffima. Pinnis, aculeis, cauda, partib. internis, alijs glaucis plané fimilis. F^ Carneeftpingui, fuaui, dura. Hic litoribus noftris vix notus eft. 29 À Haí(unttresglaucif; pecies.quibus color glaucus;id eft;cafius fiue ceruleus nomen dedit,diftinctio. - nis 5s gratia primum glaucum fimpliciter appellabimus , fecundum j2awxior , tertium glaucum fi- Auoium., a » s DE ALIO PISCE, GLA VCO BELLONII. Hicquanquam P mbra cognatus fit, à Rondeletio ramen defevibi uen videtur, nes Vmnbra, uec Coracin, nec Lati nomine : quos pr(ces tres cognatos e frmllimos facit. | p" UE. ARDOR A S 4T à * LAvcv s (inquit Bellonius) pelagius piícis, à fquamarum colore di&us, ex eorum pifcium nu- | mero, quiin partes diuiduntur, plureíque patinas implent, Lutetiz inuifus , Genuenfibus fre- quens: apud quos Fegarus appellatur: Venetis Corbetus, quafi Coruulum dicerent: Maflilienübus & Romanis nulloalio quàm Vmbring nomine cognofcitur: quamuis ab hac quibu(dam notis diffideat, vti poftea oftendemus. me | B Pufillusdumeft, tranfuerfisatque vndantibus lituris fuggillatur: in quo Chromidi adeó fimilis eft, vt proeaplerunque diuendatur. Prouectiorautem adeó Vmbram marinam refert. ( prefertim cirrho £6 quem fub labro inferiorierectum habet) vtà plerifque;velutiiam dictumeft, alter pro altero affuma-^ : tur. Caeterum huius piícis color ex liuido inaureum effulget: roftroque eftobtufo,cuius labri parsin- ferior quinqué exiguis foraminibus, fuperior tribus tantum peenia eft. Oculi magni & nigri;fub quo- rum canthis, gemina fünt vtrinqueforamina.dentes in maxillis confufi atque exigui. linguarotunda: ad cuius radicem quzad fauceseft, circa epiglottidem afperitas quedam offeaaliorum quorundá den- tium formam przle fert: atque ob hog magis expetitur Glauci caput, quód in eolapillos duos gerat medicamentis vtiles. Tergoris pinnam non habet continuam vt Coruus, ( Corssm pro coracueo fnodixi ) fed diuifam vt Chromis & Vmbrina. Laterum quoquepinnas acutas non habet; verüm que abanoad: caudam fertur: ea certé robufto aculeo vallata eft, quo fe aduerfus pifces defendat. Caudamgeritfub- 6o rotundam, ani foramen magnum ac diftentum: multas intus la&tes : omentum admodum pingue. cir- cunfufa, ac multis in gyrum reuolutionibus complicata & nodulisinterceptainteftina complectens... Hepar habet fpongiofum, in duos lobos diftin&um: quorum finifter latior eft: à dextro autem lobo ve- ficula fellis parua, pifi magnitudine, velut ex filo trium digitorum longo dependet;arque infundo fto- machiquandam apophyíin in nullo alio pifceà me confpectam gerit, preter quinque alias inpyloro ventriculum obfepientes. Porró vefica non caret, vt nec etiam renibus (£x $sqme ona parenre anes pifces, seque veficam neg ue renes babent, circ. "Rondeletius s T esEndime corticaia ) acque ab his ad hanc productis vre- teribus,filistenuiffimishaudabfimilibus. —— € Vefícitur hic pifcis carcinis,(colopendris,caridibus,& alga:quorum reliquia in eius ftomacho non- "nühquam reperiuntur, | ^ RVRSVYEA L1 "s RVRSVSDE RONDELETIT GLAVCIS, QVOS SERI — "Bellonius 2dntbies eff putavit. Sunt etiam de genere Anthiarum(inquit Bellonius )pifces plani '& lati , quós vulgüs Romanum Lo- pidas & Leczias appellat.Quorum vtrariores quidam Lopidz,fic etiam maiores: Stelle veró; minores; non yÍqueadeó frequentes : Leczix frequentiffimaz (unt, quas cum his pifcibus libenter contulerim; quibus Maffilienfes Lampugarum(fedfalsos "Rondeletius)nomen indiderunt. De Glauco. Lib.1V: 301 k Omnino Romanorum Leczia T hynnum ac Pelamydem ( Eme nimirum fecundam faciem Galliin Pra-. sincta palamide vocant, ci» for[an prioris etiam nomen lopidayper metathefin inde corruptum esl.) vefexret, re efTet latiufculo, cauda magis lunata,& maiore corporis mole. Proinde feptem funt illii culei fingularesfirmi ac breues:cutis glabra;minimé ipfoconfpectu (quámofa,ni(i impact tihcetur. Nam tuncfquamula quedam exiliunt iis feré perfimiles, quibus Dryinus le: eft.Branchias habet duplices vtrinque quaternas.Tergus atrum ; ventrem candidum ; anum in medio feré Corporis:cui que vicina eft pinná;duobus aculeis armata eft. Os illi paruum,dentes exigui,duz (ub ventre pinnz.Linea arquatajnigra,totum piícem per medium diaidens;lingua candicans; nifi córpó- ntergore a- o vngue fca ens przditus Superioris quoque & inferioris pinnz extremitates , nigris & latis maculis fuggillate: Ceterum córporeeft' comprelfo ac tenui, vt planus aclatus effe videatur.Septem vtrinque fpinas pro coftis habet : qua vbi definunt;illuc vertebrz,vtin Rhombis & palleribus,protenduntur, atquead vtranque pinnam tergo: risàc ventris pertingunt, Corfub bránchiis pofitum efl;triangulum , membrána inclufüm. Heparars &iffimé ftomachum ample&itur,in duos lobos diftin&tum : quorum dexter oblongofolliculoiucluz fam plurimam bilem flauam continet;Stomachus fub inteftinis fic collocatus eft, vt nifi detegatur , vis 5o füm protinus effugiat. Apophyfes innumerae pylorumambiunt, tribusque inobliquum reflexionibus inteftina contorquentur. Ouafert iri vulua bicorni;fquillasque in mari deuorare folet. Hunc pifcem Romani in maximis deliciis habere folent,apud quos eftetiamadmodum vulgaris; : | COROLLARIVWM, Glaucts & colotis;& pifcisab eodem di&ti nomen eftapud Graéós : accéntu tamen d iftinguitut, yhewx; enim oxytonum;adiectinum eft & colorem fignificat; (iue ceruleum,&c.vt Rondeletiüs docet: fiue fübalbum,& qualis eft iii foliis olei, casdAcuxov 2a) dpdrswyniSq TlyAawoyin étcw ba^, Eüftathiüs. Aue x(9- veró penanflexutyfubftantiuu m;pifcis notnen,& fic à plerifque omnibus eruditis fcribitür,nifi lis brariorum culpa forté erratum fit alicubi:iteti proprium hominis & dei marini, Glaucus pifcisà colo- re didus eft,eo quód fitalbus.Greci enimalbum gláucon dicunt; Ifidoius. Dor(o eft plane czeruleo; ventre candidilIimo;R ondel.Sicetiá a:0«(9- pifcis eft, Asux5c color.& apud Theocritü vbi Atv (G- pilcis facer nominatiir;alii yaaxQ- legunt; vt in Glaucifco pauló ànte notaui.Scri pfi.n.de glàucifco feorfim; quód nonnullis recentioribusàa elauco differre videatur:nos coniectürám cur idem videri jos attü- limus.Glaucidium quoque;rAesxusia, fimiliter diminutiuumà glauco quin idem fit pifcis übiüm nof eft;ficutitidem in Glauciíco dixi.Amphidisquidem & Antiphanis deeo vetbàreferamin H.£. Glauci Hippocratesquoque meminit; & Polycharmus,Matfarius.Glaucis R ondeletii tribus vnüm cóimune Germanicum nomen finxerim,erof 7Meerflichhnr.(unt enim magni pifces marini, & in dotfo aculeos ba- bent,(imiliter vt fluuiatiles pifciculi quos Scb/zr Argentinz nominant. Bcllonius glàucurm córacino cognatum elfe putat. Vide (upra in Corollarioad Chromin Bellonii,de confufione , diftinctione & no- 4o ininibus Germanicis;coracini;lati, vmbtra;& glauci Bellonii, Ego Rondeletii potius fentenriam e- uor. .. Glaucus pifcis eft maximus;fimilis elopi;Kiranides; Athenienfis Mnefithei$ quoque in geaete ma. B gnorum pifcium,qui runi & pelagii nomi nantur,glau cum ponit, Ennius in Phactucts , recitante A- puleio » glaucum apud Cumas optimurn effe canit:nosglanin pifcem àfluuio eiufiem hominis apud ümas Italie nominatum,fuprà Ícripfiimus.Glaücns fquarnis tegitür, Pauce appendices füperue cit- ca ventriculum ei exeunt, Ariftot.Glaucum Atiftoteles c genefeferratorum & carniuorotum facit,co- lore nigrum; Volaterranus.ego hzc ArMtotelis verbarionre perio.Glauci illius, qàeia R ódelétiuster- E * F " Asox s Gloücife Gaducidlriste. [64 orEciDige- aus diév[uvfi 2 gligaíin affe. à tiumfacit;dorfum ex ceruleo nierefcit:dentes eidem funtacuti vt carniuorum effe verifimilefit. nam . & pifcibus inefcantur,vt dicemus in E. Hippurus glauco colore internifque partibus finiilis zi. fedi]- leàcapite (enfimtenuiorfit,ftridiorque : glaucusà podice tantum ; donec in làtsm caüdaár defiiiat; 3? Rondeletius. |. $0. . Pifciseftgenerofus(inquitTouius)magnitudine & colore medius inter ttyntüm & vibram, quem Romani pariter & Ligures Lechiam appellant. Eam aliqui centrinam antiquitus fuiffe arbitran tur (Jidfalsuyquonam cemvanes satev galcoses?.,) quoniam pugtiaciffima fit;& atris folidioribufque acüleis,qua : quam non omnitto lonpis,circa dorfum armáta;vt Oppianus de centriná expreffic. At Lechiacorioinz &egitur minimé Ííquameo,ficuti in thynnis videmus:fed lui & fplendido:quod argentéuim eft, & ce- zuleo colore perfufum.Caude veró pinna crefcentis Lunz figuram efficit; concadailla tótünditate ad circini duum effigiata.Eiufdem generis pifcem, qui latiorem habet ventrent , vulgo pifcatores Lopi- daim:& alium Lopidaaliquanto minorem; Stellam appellant; Hecille; dui hnnc pifcem antigüis a« miam fuiffe putat,& rationes aliquotadducit;fed friuolas. focvhem n epi Glauci pifces funt pelagii; Athenzus; Ariftoteles , & Ouidits.In petris & átenis pafcuntar,OÓ ppia- nuslib.nZuslus xat yf gne Agr saa TE dl; decpov 4 H'yA aov "repbtovrot wot pena CYy& NOE TU S Niménius a- pud Athenaum. Volaterranus glaucum carniüorum éffe feribic. Vide fuperius in P.adhiriem. Glaücus gftàte etiam latet circiter diesfexaginta, Ariftor. Quidám zftus impatientia mediis feruóribüs fexage- nis diebus latent, vt glaucus;afelli; Plinius. Glaucus eftáte rató appáret; nifi infubilo, f tidórus,. Àc nunquam zftiuo conípe&üs fy dere glaucus; Onidiis.Plininslibto 32.cap.vltimo.curh pifces ab autho- ribus nominatos enumeraffet:His adiiciemus(inquit ) apud Ouidium pofita nomina quz apud nemi- : : ors " Tur wo NE: A T 2: UN mem lium reperiuntur:& inter ceteros glaucum dicit zftatenunquam apparere ; acf ab Ariftótelea quo oblitus eftaccepiffet, & aliis de eo mentio facta non fuiffez,Maffarius;: T " * Kk 4 Glaucgs AS jn De Aquatlibus. Glaucus fastum cum metuit ore recipit,rurfusque emittit,vt Oppianus libro r, Halieut. lianus, & Io. T zetzes authores funt. Sic.& pithecalopexquadrupes ftum; non ore quidem , (ed intra ventrem E quendam receptat. Mugil efca eftglauci, Oppianus libro s. Efca adpifces omnes magnosin mari , cuiufmodi exiftunt glauci;gilei,orphi ,atquealij id genus: Tefticnlorum gallorum exiccatorum drachmas octo ftrobilo- rumtorrefactorum drachmas x vr. ex quibus accüraté contuíis atque farine permiftis fingütur pattil- li; quibus poftea inefcantur pifces, Tarentinus in Geoponicis.Etrurfus : Ad glaucos:Amias , callich- | thyas& alaufas marinasaffans, exolfansque, bryon illis hordeaceamq; farinam adijcito , ijsque in pa- e ftam coactis vtitor ad inefícandum. Glaucus eadem bonitate eft,fiuevterum ferat;fiue non. ceteri veró Íquamis tecti , omnes feré dete- riores funtgrauidi, Ari(tot. Pelagii & magni P vt auratz;glauci;phagri, difficilius con coquuntur; conco&i veró permultum alimenti praebent; Mnefitheus. Glauci capitisin ciboprecipualaus: vel,vt Archeftrato videtur;roftri maxime, eoru vocant:ficuti in congto capitis totius. Caro illi dura eft.in omnibus lupoinferior eft. &,vt Xenocrates prodidit,non minus alupo vincitur, quam ipfe [parum fu- erat, Vuottonus. Plura vide in Glaucifco fuperius. Plinius medicusaitglaucum cibos meliores & finc mordicatione generare, humoresque reddere in corpore pinguiores,Bellonius.Koa, jy y^aux.s tudo xivavio/ , Pollux. Cómendatur huius pifcis caput, & maximé oculi, Euftathi*. O'c «aegexiyoy Ses Éai"rdiav AUR orpdvr Qe y ve (B- Goo Voce Dpbvau Amphisapud Athenzum.Glaucus cum oleribus & marto ( garo) coquitur ac comeditur,Kiranides . Qui dolore oculorum ex biliofo & acri humore laborat , veícatur alimentis mitibus , minimé mordacibus , & incraffantibus, vt orpho,&alijs durioribus pifcibus;glau- €o;buccinis, Trallianus. In colico affectu fümantur pifces duriore carne prediti, vt ceris,orphus,elau- cus, &c. Idem.Stomachicis in cibo conueniuut,ex his qui duras carnes habent mulli. ex teftaceis ma- ximé buccina,purpurz, pectines:( item ) glauci,fmarides.Galenus de compofitione fec. locos 8. 4. cx Archigene.Lechia(inquitIouius) laudatiffimo fumine &z fapore przpinguium pulparum preciofa eft. Eius capita ftarionum gp ORRMNIUE capitibus Romz omnium iudicio preferuntur.Probariffi- main Liguttinis litoribus capitur. Ottobonus Flifcus genereac hofpitalitate illu&ris ; quum Genua eem, feftiuo matronarum conuiuio tricubitalem nobis appofuit Lechiam: qua non modó Romano- rum,fed & pelagiorum pifcium omnium laudes magno interuallofuperauit; ita vt aliqui fubtilioris gule homines pulparum fuauitate alle&ti femefa ex Lechijs opfonia;in contumeliamauium atque qua- drupedum;inalterum diem reponi fibi plerunque przcipiant. | lus glauci potumlac multum creat, Kiranides.. Glaucus éiure fumptus;( vel , vti alijs placet; glau- ciícus ) mulieribuslaétis copiam facit , Vuottonus. noftri quidem codices Plinianiglaucifco, non . glauco hanc vimadtribuunt.Glauci ( Hermolaus (egit glani) iecur verrucas tollit , Plinius. Fel eius glaucophthalmiam puerorum denigrat , & albulas fanat. Adeps autem ad multa vtilis eft , maximéad ani & matricis paffionem;Kiranides. | * Philologiamaliquam circa vocabula glaux &glaucus , no&uzauiadiunximus., Pluraetiam dabit Eüftathij enarrationumin Homerum index. Galalcapro glauco apud Albertum lib. 24. deprauatü ett, Ao pu ai zT O4 9j] 0A OUT VAI TIAQITI TONG T 3 Hn Qawirr D» zrevovyloi Gy aisyxa Aout y O'y 4o) qot rav Qaaiv acty*y Aet rox, TAzUxgy Atyecs E yv ve, Nauficrates apud Athenzum libro 7,vbi etiam plura de Glauco demone ma- rinotraduntur. TAawxs j deo ivaAcv fp (9-, Numenius. B v quxvolc Seepuoinw Ba eaNeyidon— Korea ogat yAeméru axes Ariftophanes in Theímophoriazufis: Andromedaloquitur. E£aTAaU«:: prouerbiale dictum eft, quo vti aiunt eos qui tempeftatibus in mari periclitantur, Vide- tur enim Glaucus (nimirum martnus demon) conípectus, tempeftatem fignificare, Hefychius. Ex Kiranide. Glafti auis & glafti pifcis (/eo Glaucis, id esi noilua anis, ci glanci pifcis) oculos cum modica aquamarina contere & reponein ampulla vitrea. praftat autem & fel vtrorumque foluere,& reconde- tein vitreo vafe.Quando autem vis admirandam vim naturz oftentare, fcribe de predicto molli colly- rioin mundis membranis:& in die quidem non apparebit : intenebris autem legetur quod fcriptum eft.Quód filibueritin pariete depingere animal quoduis,no&e fa&aqui funt intenebris videbüt, pu- tántes dzmones aut Deos elfe qui viderint. Vt videaturaliquis robuftus & gloriofus, & fidelis ergao- mnes,& vt Íomnie confpiciat vera:Si quis inlapide gnatio(fic habet codex nofter manufcriptus ) Ícul- pleritglaftum(glaucem)volucrem,& fub pedibus eius piícem(glaucum, ) & hic oculos clauferit füb-- tusac portauerit,abftinens (e áporcinacarne, &ab omni immunditia , obícurato aere apparebit ele- ans homo.putabunt enim conípicientes diuinum elfe. In die etiam quicquid dixerit, credeturei. In leto veró habitus vifiones ollendet veras, Hzc nugator illelibror. Et rur(us his fimilia quzdamlibro ?. Elemento j.in Hygnaquadrupede.Itemlibro 4.in Glauco pifce, vbi glaucus bis fcribitur : priore quidem loco pro glanide, f." Ou- ops sy^as«(G-: Cratinusin Plutis;tanquam de lautispifcibus; vt coniicio.Xadoo: ; x9) tyAab ios |» move E picharmusin Nuptiis Hebae. E'yxepaet Quy vov atre Aet D o y Le Av Aou epus rejas! O- $Q6ov mi- Mets Nip jov onov TET Ex Gv dr Bona Parafitus quidam apud Áxionicum referente Athenzo. Idem an- guillam Bosoticam;glaucum,& thynni abdomen inter fummas delicias ex Eubulo receníet.Ov«£y m» eyéseuridioy darig &Nore Expey Co LAM Qu, Antiphanes. ' TA«wxov (D Épto xe Aaa TOI Le ety Un Buc. E'v Aavzacd IAe'y Ay T UUTDE A TUdS axe9auyaryiv X AGlurs«vuavov Aa »UdatBy ^ai, Coquusapud Sotadem Comicum.Cranium ( Caput velcerebrum ) lupi pifcis Ariftophanesin Lemniis nominat ceu rem lautiffimam, ficut & glaucorum cerebrumeft, Scholiaítes Ariftophanisin Equitibus.Archeftratus inquit;Sit nobis glaucianterior pars, congti capit;&c. Maffarius. ^ A» or éba (forte uve) ynawnus ns qaalu 60 zw Deo Kad Meyagois» espovals yep dicke Tu C) vsveryisoge , A EUN J Pr ! - I3. : us y ld D - DT. 40 Q bos! 6o De Gobijsmat.- Eib. IV DeGobijss mar. Lib. IV, 303 Ea xeJjo.e Auc By eAvOioy q,€ yAauxid iav X€ Qu Aot s Ainphis. TAoUoU cé9rour nofminatür Antiphaniapud Atheneum, cum aliis quibufdam lautiffimis cibis. 0 Bebes, dy x4eg , Sannyrion , tanquam de inagnis deliciis.O' mpa (O- &UpuV TOV TEAES TIT TOV Mya, DAeuisus Gy€9c o) XyTÉT XUI SY O- (forté 4uvuov- ) àévoe Guuves zai e Too Dpaipaorr. 6Z U*ypais e Aoc Niujoeuc xXovzoixei vóv)e zzotvme 12v 1ómv y. Aiaxàndrides apud Athenzum. T 3 GIU Bir DIES "PR D $3 3 j / E T : 1 TAaux o 3 oA0i Baby iet plica tps EUeatoxot; Arp his.Tlor v tUmeicwry Aozww v&)eTE GuAad]iav yi-as«s Qiox- «ay &U^Roeepov, A x GpaaLU' EQUov di. us low, Eu ulus apud Athenzum; GNoT1D14A.VideinMyllo, DE GOBIIS. ET PRIMVM DE GOBIOÓNE M A- Ío RINO NIGRO; BEILÓNIVYS Gobius bic niger "Bellonii,ab ommbus Rondeletii golsta diver [ns videtur ettam à ntgró ipfis gobip. G Onroxrsmarini, Venetis Goi,Genuenfibus Guigiones; Romanis Miffori vocantur: quanquam A. J Mifforis vox ad plerofque alios pifces transferatuz.Incole vrbis dele Specie, & qui Portum Ve- nerisac Genuam inhabitant; Zozeros nominant. | 3 | Eminentes ac turgentes fupra caput oculos gerunt;corneátünica,alba,&, vt ferpentibüs, duraob- B duéctos:aduerfüsaquarum impetum, aut vt (urlum facilius ( quemadmodum Vranoícopüus ) cernant. — Vixexcedunt duorum pollicum craífitiem;aut palmilongitudinem, Raro enim p edales & brachiales euadunt. tfiautem lubrici (ant, tamen (quamis integuritur hirtis, pinnamque habent vnàm in tergo- re;continuam,mollem,& (ine aculeis: Branchias( "jon vtrinque quatuor, latas atque obtuías:ac pre- ter has fub ventre etiam duas,fed ea quz caudam conftituit,rotunda eft. Dcntes pratereaexérünt par- uos,tenues & fubrubros.Corpus teres eft;paucis fpinistefertum : color varius. etenim qui gobiones circaalgas veríantur;ad viridem inclinant;alii ad cinereum colorem accedunt; nonnulli albicant; alii exfuluoin nigrum degenerant. Omnes grandiore funt capite,& lata ceruice; Ac; quod ad internas eius tsteniosa, pifcis partes attinet;peritonzum gobionibus foris album efbintus nigerrimum : Hepat dextro lateri magis incumbit;pallidum:de quo tel dependet, velutiianchinum : inteftina multis circumvolutiopi- bus infle&untur.Stomachus illi eft oblongus,pylorus multis apophyfibus preditus: vulua vndecüa- que ouis referta. ben | i Gobio(inquit Galenus )litoralis eft pifcis, ex eorum numero qui parüi perpetüo permanent. Pre. F ftanciffimus autem ad voluptatem;coctionem,di(tributionem, & fici bonitatem eftis qui inarenofis " litoribus aut faxofis promontorits viuit.Non autem zqué eft iucundus,neque boni fucci,nequead cos quendum facilis,qui in luuiorum oftiisaut ftagnis maritimis verf tur. i Hu fabiungebatur gobui von marin sea fluiiatils feeuras a Idvarit imanff fita. DE GOBIO ALBO; BELLONIVS. Hic Rondeletii fobiss fimplizter efl fiator flanefens, cfc. 2 | Gobiusalbus qui etiam marinus età priore multum differt. Veneti Paganellüm nominant, Hicé- À fio magis quàm niger commendatus. AN ' Cute integituricabriore;neque vnquam iraadolefcit;craffioreque eftcàpite. ÀÁc quodadinfigne v- 8 o triufquedifcrimenattinet;aduertendum eft Gobios vnicam intergoreplnnamgerere: Paganellos ge- — minam. Praterca ut Paganelli faxatiles funt: fic magis ad rufum colorem vergunt; tenerioremque ha- F bentcarnem;vt Diocles prodidit.Gobii(Diphilus ait)Percis fimile préftant alimentüm: qui veró ex iis. paruifunt& candidi;teneram habent carnem,minimeque virus olent. Gobionem faxatilem «ov Yo: cant:De quo plura in fluuiatili dicemus. | DEGOBIORYM DIFFERENTIIS PRIMYM IN GE- n teri Dasnde de pobio mars inaximosflaueféear: (V'aridesa non vetle appellant; iem oes ot soos os Grati epi eh lile ) eis veri faxcatili ques fubietla CasV | co dffigiesveprafentar. ili2LI i41 RM |, RONDEELETIY S: yr E | H RS ANA V EST aT pA 4 eo, 9115123 VE ARS Et AE AE T7, , "SIS LE 7 : Pub MESSI MES OIN SS $6 Gtbioni multe füntdifferentierquocircinibil mirüm; fi diuerfi autores diuerfa de his Tcripferint, GeUerus dif & rerum ip(àrurh diftin&io difficiliorihde facta faerit; Horüm igitur, vtaliorum omnium differentiz; VET NNI fümunturiloco vivendique ratione;à fübftantia;à magnitudine; colore. A loco quidem & vita,quod rne Baile gobiones quidaáim litoralesfint;tefte Ariftoteleitefte etim Galeno libro tertio de facultabbusaliment. 7, , 7 bil. 'Gobiotitoralis eft pifcis; ex eoram etiám numiero;qui parui perpetuo manent; Alii funtfaxatiles; vc.A - avi .cüp. 13e (— thenzusex Diocle profert; cui Galenus eciam (usfecibiie: Praftantiffimusautem ad voluptatem ; .co- Lihro 7. CionÉ fimul ac difttibütiónem;& füéci bonitate eftis cobtus;qui in arenofis litoribus ;auc (axofis pro- Ibidem. móntoriis viuit.His verbis perfpicue diftinxit Galenus litorales faxatilibus.: Nam. inter veros faxa cles nullum manifeftum diícrimen ipfe conftituit; vt qui perpetuó in puriffimo mari degant; Quáre qu D inm 394 De Aquatilibus, quum litorales faxatilibus preftate dicit; hosabillis aperte fecernit.Sunt eodem Galeno authore, qui in fluuiorum oftijs , aut marinis ftagnis viuunt.Preterea fluuiatiles globiones facit Dorion apud Athe- ngum, & Aufonius: J Gobio not maaxor geminis fine pollice palis . j TET ' Subfania. ^ Subftantiadifferre liquet ex ijs,que modo ex Galeno citauimus. Hicefius apud Athenzum albos ni- Coisr.. gris praefert. Flauorum verb caro liccior eft & macta. Porró alij albi funt;alij nigri, alij lauefcenres fi- ue pallidi,quos virides non rede appellant, vt mox docebimus. M Magnitudo. — Pofttemoalij magni,nimirum flauefcentes:alij patui, albi : alij inter hos medij , nigri, À. primümdemarino omnium maximo, & veré faxatili, K46/:: nomen eftomnium commune, Latiné "Atben. lib. 7, gobio fiue gobius; fiue gouius. Numeniusin Halieutico fuo «»5«« gobiones appellauit, & Siculi teftib. Nicandto Colophonio & Apollodoro xu)avee vocabant . Et gobij xe: dicti (unt etiam xawAWoa , (4 retlo fingula s wauoavqs y rima declmatone )A noftris boulerotz , ( ezfrque snfersus gobsonerm mgrum priuatim boulerot dici feribit . à Maffilienfibusióbi,à Venétis paganelli nominantur. | B [s,cuiusiconem capiti huic prahximus,faxatilis elt, palmi longicüdine;toto corpore rotundo, non comprefífo & fpitfo , Íquamis totundis tecto,colore vátio. Etenim 342v eft, & dicitur,id eft, flauefcés fiue pallidus, maculisque nigris confperfus , oculis furfum potius quàm deorfum fpectantibus. Ad branchias pinnas duas habet,in ventte non duas ceterorum modo,fed vnicam non diuifam , qüa nota gobii maximé à reliquis pifcibus internofcuntur. À podicealiam.In dorfo non vnicam;veluti alij faxa- tiles;fed duas,quarum priór minor eft,altera ad caudam víque extenditur. Caudam latam habet non di- uifam. Labijs caret. Dentes habetparuos,os magnum; ventriculum fatis capacem cum multis appen: dicibus: heparalbum & in eo fel. | G Gobiiadlitorainter faxa pariunt oualata & friabilia, (militer & alij. quoniam tepidiora funt litora, Lib.6. debift. & plusalimenti fuppeditant, & tutiorane fastus à maioribus abfümantur. Quare in Póto circa Ther- 4mma.c4515- yyodoontem Hluuium plurimi pariunc.tranquillus enim locus eft,tepidus,& aquis dulcibus abundans; ificant. [idem alga, muíco & reliqua euanefcente materia viuit, Gobiones aliquando etiam tn alga nid: vt Ariftoteli placet libro8. de hift.animal. cap. 2. Athenzus: Gobij vago (icci funt & macri . Przpa- raturaliorum faxatilium modo. Hzecdego5iorum differentijs & prima eorum Ípecie, qui yhssot vO- xls jC8i fantiquibus finem faceremus,nifi fcrupulus eximendus effet, qui nonnullos impulit, vt crederent, eumquem depinximus gobioné yAwi» non eT. T ota.a.difficultas in nominis yaweg fignificatione ver- IQ 2g Lib.8, [egabzunz Amo — titur.Cd.n. Galeni, Diofcoridis, &aliorum veter interpretes Aun viride conuerterint, hic veró no- 5 ; AT CRIT - - E , 1 Greco. effi. fter gobius minime viridis fiz, fed lauus fiue pallidus; concludunt ed gobionem yw» effe non polfe. 5o Xaess —— Quibusre(pondemus, vase» non femper viride, fed ex flauo vitefcens,velex viridi flauefcens fignift. non [emer si- care:qualis et colorin fegetibus meffis tempore, infelici & macro folo natis , aut humoris penuria la- ridem colorem Sopantibus:ex viridi enim lauefcunt. Eadem colorem exemplis alijs illuftrauimus libro (ecundo.De . Jedpallidum |. 1a, Aa non folümin hacfignificatione;fed etiam pro | allido vfurpari autor eft Galenus in L etiam vel (bs ASA MRILE MR ia ; oH DUDpIQp a parBadrores ius in com- fisuum fcsnifi- mmetarijs in librü (ecundá Hippocratis de ratione victus in morbis acutis, A7ha tou 2 bonpepaoóui Yoxery we care. - ay Aaey xa "is Gad cae diaymtdéim Quri, 2, ovaéty Beo wbv x o Aonv t depu Nec d|nNovóm vg cu ifavc Dsopuá T£a2V , XAupüy Cap. 13. Data moi m cav Odri r2 A six BON ura 00758 $5 E, V-1O demde v. Qs pode nolo mia Boves ignraoiTlul aisicwy ia lu) vaa ye govaai yoNapots widsy da sg etr iyspddun »Napày ei ety 2 d yan. Eneot clue 33 006 TIVA yi Naiparepor ew T8 aun rà d yoi- ' qtgoy Sra Os NoUv TEC. Eg SEclscobv gpptawuae kat ob Ad etx P 379 y 010v 700 yj7* mi; Ia NS AEN QA OU s &zuy apt xb du T6970 eAow Tc TT 9146 GUN: à gayvemu "o8 T) bm arr aint T4 uaa «A Hoan » Tis a y egts Tt Y, 7I gis «9 4€ Écbis duoquou to vue e NT oov 3 18 igulpS oras Dni 49 Asuxg repov Yero iey dones ^9 Gawdon erg rÉTY TO y b0y , Hactenus Galenus,qui quanuis y/o» interpretetut dai adhibito etiam exemplo bilis flauz cum a- quofo excreméto permifte,( qux permiítio colore viridénon efficit, fed flaui & nigri petmiftio, ) tamen: Latinus interpres à vulgari figaificatione nó receífir, & yghvaps viride conuertit,nó fatisapt? gradá co- loris qué Galenus declarat,exprimens. Re&tius Linacer qui libro VILI methodi med.capite 11. locá Hippocrat.exlibro 1 t.deratione victas in morbis acutis a Galeno citatum fic intefpretatüs eft. Ks Sad - doy oed aat rob. ar Andy tts 2 ptm ep xoti . Sufpenfaillis vifcera videntur, & calidà pallidumg; Galeni locus mingunt. Sic igitur Galeni locus conuertendus fuit.Qu;netiam (afpenía elfe vifceraijs videriait, qui doen parcius cibü fümpferüt,eosq; calidá & pallidum meiere.Calidà intelligens (olido calidius: ;gAs9» veró id efb;pallidü, fecundum quandá Afiaticorum Gracorü confuetudiné,que etiánunc feruatur:quü enim allidos aliquos vident,caufam quarunt cur ita xc! facti fint; nihil intereffe rati, an ^c? dicitan 4? & yp» , id e(t; pallidum. Vidilfe autem aiuntaliquem feipfo X, NUpo TEBDV, y pallidiorem volentes dicere - Ett autem pallid* color reuera, qualis eftignis color, & Jv,es vocatz,( cuius prior fyllabaiu pronüciatio- neacuitur,) & fit is color bile qug pallida fiue amaraftue flaua dicitur cum aquofo excreméto permifta, Quantum enimàrubro colore ad candidum abfcedit Hauus ; tantü iflauo pallidus : Vides, vt Galenus x Acotvpro Jxpsfumidicat, & ne qua in zs figaificatione fit ambiguitas; «29 id elfz docet,quod à flauo ad candidü recedit. Eiufdem 9 ws fignificationis ignorantia multos impalit,vt crederét noso- u tima myrrha carere,omnemq; quzad nos aduehitur vnà cü medicamentis;que ea recipiunt, elfe reij - eR ciendá,quód nulla fübuiridis reperiatur. Sicenim Diofcoridis interpres Ruellius a9 qAwuoov cóuertit. cü fabBauam dixilfe debuilfet:talis enim myrrha laudatiffima coloreft. Diofcorides libro primo cap. de myrrha.ripenve 4 TpoyAad| mco ocv uiyi Sora vis juin; au Tl) pA y Var Na B- i wer dm duy ld 6g eft: omnium primaelft que Troglodyticaa pellatur;accepto cognomine àloco inquo prouenit , fab; flaua, mordens ac (plendens. Hisaccedit Phauoriniteftimoniü. XA! Tu Py 6o ay . 2 ! P valpgghr i vesDout nvés pouriy 18 se Nap we rodénd 18 oo, à, 7E Asucd 18 A« Sore ASTIuse B2 T9: 47 nt; £y 79 MEM Y Mee TÉ». Quy. Id eft, XAo»o! idem quod 43e: , id e(t; pallidi.quare etiam di&ioné 41e» , ex di&tione xw» deductam elTe nonnulliaffirmant, tranfpofitalitera u & fublata A. effz&us huius in bello palloris eft fuga. His fatis comprobatum effe arbitror jA«s» pro eo gradu coloris (umi;quialiter pallidus;ltue flaue(cens,vel fabflauusà Latinis dicitur, aliter à Grecis (4e vel mj) Qr. Etea fignificatione gobionem ! iem ] à veteribus in bs - au nc mox dr roy vopdivev vd|a ro, Pru e) a edoyat ooptvav avgíi qo vBoroy zotQuy SorEtoenvipdo Do ( ; 1 E 7s PES 3 v DeGobis mar. Lib. IV; 30j B veteribus dictum fuiffe conta, atis efthic, cuius iconem oculis fübiecimus . Nontamen nega- rim pro viridi & herbaceocolore;fed diluto etiam à yeteribusnonnunquam víurpari, vt Ariftoteles in libello de coloribus vfurpaffe videri poteft.cuius verbaideo libentius ad(cribam , quod ex ijs facile colligi poffit,cur X^opov non folum pro viridi, fed etiam pro pallido fiuefubflauo fümatur. Ev za 3 quie Qiii opui m8 mte lev ry veupiai rovs tal joi [BA age » xd sr QUA y xol xetezol g4vovquu nai atpxcois mulie, ides diy OV JAVETOU TQ) "y BtOIADLTI TT0G0 * àsc, xt Ay àt gupGoavi 9, 7? aru Toy Cy mie qvi Quopdyvoi qo ruplsucta] TÓV X DG jA.K T GV, TO. ))S V BauTus grocv ros xpovicidpuat, xaT 072 xs ue yer s Auesixtegmuuiua quje TEXAS auo y xl) Miitgby Ds pu Noa vOpdjume oiv as rollo T X Apa giveveu 70401, T0 50 U*ypDy; dax sp eipiTaU y otl auro mro ost qdiuov y x avro Egpeviudyvav as Never y Xa atzrep Yo ttc y «twi De£oqudlvaicy xoviotaavme , Kod jS 8a don. yo dew ael xod Ur Ds rod roe dla aoro gavertu MEX, y doo à war. ira Mo Engasvecfron dvopuse dadduov mi Voyptr«daov Bt aaro xou tua 2a oU qu y 9 [AJ oid vere dal o £awlbv Ta MÉAaui x£- pas woiou t "P d [e aov T UyaQU jeeAcvOpAf a y rà od dec gaveruu novrovnogle io, vous s ior) r&aumeno ic, dV E, aya ol Gates 601 700 JAN OV eei T Vbwv 1a awect ol DS Eowlorigot s Yo, 9 uaria "I8 Vrypbv & aw reds eve veDron , Plura fequütnr qua ad id quod volumus démonftrandum pertinent,fed quia vereor nein his citandis prolixior fim , ad ea ftudiofumlectorem remitto. Primüm igitur quum dicit plantas omnesinitio zoo3ac elfe, id eft herbacei coloris: id de colore herbaceo diluto,nec dum exaturato, fed in quo flaui aliquid infit, intelligi, liquet exijs que confequuntur, quum dicit ramulos recentiores veteribus flauiores elfe , caufamque curid fiat exponit. Item ex eo quodait humidum,nifi [plendore & radijs folis illufretur,illisque permifcea- tur,candidummanere,nifi inueterafcens, & ficcefcens prius nigrum redditum fit. ob eamque caufam 4,5, 0 mnia ex plantis quz füpraterram funt, primum x/wee fieri: que fub terra, alba,vt radices.Hunc psi- T7 mum plantarum coloremaquarum exemplo declarat quz diutiusloco vno moratz initio fiunt 4455] folis radijs permifte;paulatim vetó nigrefcunt: rurfus za X^o9 commiftz,fiüt herbacei coloris, Quàd fiaquas xAvess , virides interpretari libet,)non admodum repugno,mod? flauitie diluta viriditas inrel- ligatur.nam cum dixerit r4 »/ 204 permiftum nigrum , fieri z223«: idem aqua exemplum perfequens. mo* fubiunxit, 79 2243; fieri fix 1 £awf)v nigro permiftum, id eft, herbaceum colorem fieri flano cum nigro commifto: maiore veró nigrore admifto fieri «25: koiTapis y x, 7r&aumoe0ec 51d eft, berbaceum exa- curatum, & porracei coloris, vt differat ab herbaceo diluto, de quoprius. Qus differentiain ratione maioris minorisq; tantum confiftit. Iam veró coloris r$ xwe& gradum flauo colori affinem effe alio lo- coeiuídem libelliad finem oftendit Ariftoteles , docens frumentum &omnia quz à terraexiftunt, po- 39: ítremum fieri flaua. humor enim,ait, nondum nigrefcens, ideo quod citius exiccetur,coloris mutatio- C»- nem facit. nam quod nigre(cit zd xawez commiftum,fit herbacei coloris. Imbecilliore verb humore & femper magis acmagiseuanefcente,rurfus paulatim fit color yawoàc , id eft,ex viridi flauefcens, poftre - m flauus. Quarecum zóxAo:» fignificet viridi fllaue(cens, fiue viride flauitie aliquadilutum, & non exaturatum , deflexaeftad pallidum & fubflauum fignificatio, fa&umque vt Graci 72 yop pro palli- do vfurpauerint , quemadmodum ex Galeno docuimus. Neque folum «? x,^epiv colorem (ignificat, fed etiam quiaeorum que terra exittunt prima germina, ramuli, folia, ftatim yi^een fünt, id eft, ex auo viridia , eui tU qoc parre 2, veotooo fumitur, id eft pro recenti & nouo. Sic dicitur Xo ^wpos supà: cafeus recésy cui opponitur Érex, id eft, ficcus. Coegit me inueteratus error prolixus «€ 7€ xaweg dicere,ne ab vo- culz vnius malé intellecte fignificationem, in rerum cognitione cecutiamus., DE GOBIONE NIGRO, RONDELETIYS. Kofi; uiAncmobioniger,3 noftris boulerót,à Venetis go dicitur. | | Digiti eft magnitudine & craffitie, corpore feré rotundo, non comptelfo: priori fimilis ni B minor eílet, & nigri coloris maximé parte anteriore. Locobinarum pinnarum que ceteris funt in ventre , vnicam habet nigram, barbam effe diceres. Quae nota facit vt credam hanc effe pifciculum, quem Athencus libro 8. zeyov vocat ; id eft, hircum, cuj Lagi confert, his verbis, Tà BE eusonots Tego, ésoiórorróc ie: Ta eA oUMyum vpotsya Uy udi ,. aA TS vom) TS guae S AA Oy 0 xe AcUn TE pa av 7re*yeva . Exo- , xeetus omnino fimilis eftpifciculo quihircus dicitur , prater nigrum illud quod ventriculo fübett, $o quod hirci barbam vocant. . rd mw — A Yes Quódhic Athengihircus, non poffit is effe quiab Atiftotele libro8.de hif.animal.cap. 3o.mz- Atbenaibircit namas dicitur, quum fcmina fetu impleri incipit " perípicuum eít ex his que de mena di- FUE ximus. neque enim mena barbz nigra fimile ren habet, fed duasin ventre pinnas , caterotum 7/75 iie pifcium modo : neque rotundoeít corpore , fed lato & comprelfo ; At f fimilis fit hic hircus €XOCOE- spare; ta,rotundo corpore elfe debet. Quare diftinctionis gratia, alium Ariftotelis , aliàm Atheni gay elfe dicemus. ! vM s . Viuitgobius niger inlitoribus & ftagnis marinis, Quamobrem femper feré fordibus obátus C capitur, ) : | | D E 396 De Aquatilibus. DE GOBIONE ALBO, RONDELETIVS * AB 7" Lh: [ gx » e ven S. B D : n a. e "i ; ' Gobiusalbus;quià Grecis dicitut xeC/5c Acvxoc ;, ómnium minimus eft,non ità quidem candidus, vt 1€ cumaliorummultorum pifcium candore poffit cótendere;fed quód &eteris gobionibus candidior fit, ry JDehisAthengusGobij (inquit) percisfi- ^ Jcomemgobi nigri vi Rondelitius nominat , U'enetitaexpre[" miles funt, ( a/aacy&a:) ex quibus parui & albi, fam,quanquam maiorem quam paganelli , qui mazcimus gebios Canulne. teneri fünt;vir? nó refipiétes, bonifücci , cóco- &u faciles, fübflaui ( x^weo!) veró, qui caulinz ( xauAivea )vocantür,ficcifunt && macri,diumes.. DE GOBIONIBVS IN STA- "GNIS $2arínis , Rondeletitus. Gobionibus litoralibus fimiles reperiuntur in marinis ftagnis zv yoga: , id eft; fubflaui;ni- eum albi,qui quanuis in ftagnis degant, itoralibus tamen multó inferiores non funt; li- cetq; ijs inlitoralium penuria vti.neq; enim lu- tum multum olent, quia herbulis & pifciculis alijs magis veícüntur,quàmaqua lutóue. A Gobius& gobiovocatur, & Cobio quoque perc. à Pliniolibro32. Grecos imitante. nant Grace xeGi; oxytonuüm fcribitur , Gouiusin Halieuticis Ouidij legitur, u. pro b.pofito.Cu- bionesin Gariopóti medici libro pro cobiones. Cobij & cobitides Athengo inter liepfetos pi- fciculos continentur,de quibus dictum eft - pràin Apuis.Athenaus de gobijs agens .AioxAme Quay rec arereouous a) dy MavNaUitoatrons evan Nudus Oe seÜgc e TEC XaLA6i , Gc C. EX quibus verbis vel go- bios fimpliciter & omnes cothios vocari à Nu- menio,& à Siculis cothones:vel faxatiles tantií; de quibus proximé dixerat, vt Maflarius & Vuottonusfentire videntur, aliquis colligat. Mihirem diligentius eftimanti, prior fententia magis placet. KoXQ» , o6: , Varinus. fic enim legendü eft. XaeiGio! ; ol weGiol , Hefychius & Va-. rinus.Gobiorumalij funt paluftres ( zigre nimui- rum Kondeletsi ) qui foraminibus quibufdam in. cano vi&itant, Venetijs frequétiffimi , eosque voce mutilata;hoc eft prima tantü fyllaba profe rim?. Alij veró faxatiles paganelli Venetijsap- pellat; carue , vt Dioclesauthoreft, molliore, uos & Cothonasà Siculis cognominari Nicá- der & Apollodorus prodidere,atq;etià cottos ( «ubsc, cothos)Numenius appellauit, Maffari*. Gobiorumali paluftres funt;alij faxatiles, vul- gó Goatz vocati,quos Cothonas, ficut Nican- der inquit, Siculiappellant:quofdam alios Go- bioni faxati!li propemodum fimiles , Ariftoteles ; Cottos ( «mo xeÜuc AAthenaus ) nominat , quos ad- huc nonnulli Coranos nuncupát, Gillius.Ver- hm à Rondeletisdititur bic appofui, — 20 [uu NUIT N N 49 $9 6o. cellenfes ruftici gobium fluuiatilem( quemalij chabotum) paganellum vocant;Rondeletius.Ttalicum nomen go;ab alijs guo fcribitur. nominatur & gobi;nefcio an eadem fpecies: & paganello, ( cuifortà nomeninditumàruffo colore quoad pagrum accedit, ) alias faganello. Germanicum nomen fingo ein AMecrgob.quoniam & gobij fluuiatilis genus &zbveleab Germani vocant, noftri gropp. Sed blennum fu- perius, interpretati fumus, ea Aeergropp , quód ice ee fit: itaque differentiz caufagobii, ein AMeergob. ( alludentesfimulad Latinum gobij vocab erum fignificaturi, colorum differentias exprimemus. um)interpretabimur: alburn quidem vel ni- Paganelli £9 20 DeGobis mar. Lib.IV. 307 Paganelli , ideft gobii maioris ( licet piter füperiorern fecerit maiorem ) e | | "o fnlflamis Venetis delineata effigies. — dni) Jy ! NS Lj ( ] 1 : f. ! i " 1 Gobiis, aut potiüs muftelarum generi cognati videntur pifces;alauda fed galerita vtraque R ondele- Golijs cognati tij pholis& (corpioides eiufdem: blennus Bellonij, & piícisguturofula Venetijs dictus, quem fuprà cuim alaudisRondeletij exhibuimus:& paletta (vel galleta) ibidem di&ta, forma deminutiua tanquam galea, id eft muftela parua. Omnesenim feré corporis fpecie, in qua caput przgrande eft, & cutis ple- runque maculofa, cum gobijs conueniunt: vt pinnis quod;. Sed iifdem cum mulftelarum genere con- gruunt;acinfuperlazuitate cutis; & raolli mucofaq; carne. Galletam Venetijs cum Petro Gillio often- derem, gobij genus peffimum efle dicebat. Nos eaminter Muftelas pluribus defcribemus. Muflelz fa- néfluuiatiles, quas Galli lotas*vocant , & lacuftres quoque minores aliqua fimilitudine gobiosrefe- runt.Blennus eít (pecie fimilis «29:2, Athenzus: hoc eft cotho,vel cothio, Rondeletiointerprete nam vtrouis modo, (inquit) legi poffe puto. nifi malis xGi$ legere, huicenim atis eftfimilis: fed cotho (cojto ) multó fimilior. Vixenim quis blenpum à cotho difcernat:nifi qui nouerit hunc in fluviis, illum iud mari degere. T E EMEND AADA e eee NA : pin à Ápua cobitis ( ideftgobionaria, vt T heodorus vertit ) foctus eft gobiorum paruorum & prauorum " 5o J j 6o - quiterram fubeunt, Ariftotel. Gazahunclocum peruertit. Vide fupràin A. elemento.de Apua cobiti- deRondelecij fcriptum; qui figuram quoque pofuit, & ibidem Corollarium noftrum, quocum pifei- culum depinximus quem Venetijs Marfionem vocant. hunc enim aliqui veterum cottum elle putant. Eberus & Peucerus cobitasinterp retantur Germanis Kantelbepptli :ego potiüs e Meerprunde!, Adey [agr - lin , ideft fundulos marinos: nam Galli quoque eodem fenfulochesde meer vocant. Sunt enim iig pi- fciculisquos Galliloches nominant tam fimiles , vt vix ab eis diftinguantur, inquit Rondeletius, & idé loquitur pictura. At Kawelbeupili Saxonum;genus illud gobij fluuiatilis eftcui blennum in mari fi- millimum effe diximus : noftri Grapp , alij Kopuocitant. Cobitides fluuiatiles Kondeletij trium gene- rum , pauló poft dabimus. Gobio fimiliseft eubernator ceti, Plutarchus. | | Scorpios & gobios (in mari rubros ; &ilianus deanimalibus 17.6.) nafci aiunt, bicubitales, & tricu- bitales etiam, non tamen maiores,Io. Tzetzes, Venenum pifces quidam pungendo immittunt,nonta- . men letale, vt gobius , draco , hirundo, Zlianus deanimal. 2. jo. ex Halieuticorum Oppiani fecundo: Kéyaeoe 9) sróGievros eT Dy Duas als ima, KuaG12: 956 pouuatloia:, t e c "T8 5ei eye 20 - " I ! Y tu e T 3 ? E 1 XxepmiGr, b. ETa TE x Auidavee, ad] e dpoekovrec :. | Kon uwecs0l xev Tota &raU Mol pp e Net t LIew'rts ovT0:p THp Gl X C030 VU y pota Lov Free. Hoc fi verum eft; non re&é fcripfit Ouidius, Lubri- cus & fpina nocuus non gouius vlla.vbi Lubricus pro epitheto gobij accipio,etíi Olifthosyid eft Lubri- €us; fui generis pifcis eft Oppiano prope oftia fluuiorum. Gobio Venetis frequens rariffimà Romz confpicitur: pro Íquamis uariam cutem habet, & valdelubricam,louins & Ni phus. Semipedalemlongitudinem non excedit , Niphus. Cobiones omnes uarij funt, & fquamófi; ex quoapparet falli eos, qui Cobionis pro Íquamis variam habere cutem prodiderunt , Maflarius. Go. bioni complures appendices fuperné circa ventriculum exeunt, Ariftot. Pifcis paruus gobio eft, & ex iis qui parui perpetuo manent, Vuottonus. Turdi genus vnumaureo coloreeft, & gobionem flauuim refert, R ondeletius. Paganelli Venetis vulgó dicti, ruft vel punicei coloris funt, Varij , &c. fpecicau- Xem & magnitudine muftelas fluuiatiles fermé referunt, vt füprà quoque diximus, Gobionem Ariftoteles alibi (axatilem alibilitoralem effe tradit. Ouidius interlitorales ponit. Ín etris & arenis degunt Oppiano & Sy meoni Sethi. Ey die yen, Qu rs xvGienriosc um Kotoo, Nou quód . non alie gobionumfpecies (int, quz in cceno vel paludibus degunt. E gobionibus funr qui in fluutozü oftiis; aut paludib us maritimis victitant, Vuottonus. Gobionem album Euripi non eile pelagium; cer- tumeft, Áriftot. Et alibi; Gobio hyeme manetin Euripo Pyrrhzo, cxteris propterfrigus enatantibus. Theophraftus in libello de pifcibus; cum defolfilibus dixilist; qui in terra torpidi manent, nec mouen- tur donec effodiantur, fubdit : Huic fimile contingit circa pifces (quofdam)in Ponto, qui glacieoccu- pati gelantut, nequemouentur priüs quàm in patinas coquendi iniiciantur :quod velum primis gobio accidit. A Theophrafto proditurin Ponti regione apprehédi in glacie pifcium maximé gobioncs, non nifi patinarum calore vitalem motum fatentes , Plinius. C. Pliniuspauló minus quàmin eo genere go- bium numerauit; in quoterreni pifces cenfentur: quoniam paluíris & quafi incola tetra fit contra aliorum pifcium naturam , Marcellus Vergilius. Gobij paluftcis ( merimmmram Rondelcrz) foraminibus quibufdam in coeno vititant; (Goi Venetiis dicuntur,) Maflarius. Cobitis apuz genus gobiones par- uos ignobiles creat, qui terram fubeunt; Ariftot. Gobij gregatim degunt, Idem. Apud Cretam latis pingae- 308 -. De Aquatllibus-- pinguefcunt , Axiftot; In fluviis etiara pinguefcunt, Idem, Vuottonus in fluuios fübire, &ibi pins guelcere fcribit. An veró Ariftotcleshoc fenferit, vel gobionum genus & fluuiis peculiare effe;( vt eft) confiderandum.Gobius in faláis pariter & dulcibus aquis viuit, Galenus.Pariuntiuxta litoragobiones; (aaque oua lapidum amplexibus (lapidibus Vuottonus) mandant, latiufcula &arenida; Ariftot. E Gobijverriculis & plagulis capiuntur, PlutarchusSimone Grynao interprete, Pifcibus inclufisiri pifcinas, nutrimentum iniicere oportet;herbas teneras,pifcium portiunculas,fquillas;gobios.&c.Flo rentinusi " EK Gobius pifcis eft viliffimus inquit Marcellus Vergilius.ob quam caufam in Satyráluuenalis ait: Nec mulium cupias, cum fit tibi gobio tantum In loculis.Laudauit contrà Martialis in Xeniis,dicens: In Ve netis fintlauta licet conuiuia cerris,Principium coene gobius elfe folet.Gobius pinguiteneritudinede- (à licatuseft,louius.Guftu perfuauis eft,quod carnem habeat tum pinguera , tum etiam friabiler ; Mat- thiolus.Gobiorum caro,tquit Galéus, vt afellorum & faxatilium pifcium carne durior, ità mollior eft quàm muliorum: craffitudine veró & tenuitate mediocrem generat fuccum. Preftantiffimüs autem eft gobio,tum ad voluptatem, tum veró ad conco&ionem digeftionemq;,& ad ptobütn gignendiim fuccá; is quiin areno(is litoribus aut inter faxa viuibqui veró in luuiorum oftiis aut paludibus maritimis de- gunt, (vr plarzbws fevibemus ii "npo pes ) diuetfata plané carnem habent abiis , quiin puro mari victitant. neq; enim equé iucundi funt faporis, neque fuccum tam bonum preftant, Quod fi limofa füerit aqua, aut vrbem fluuius expurget,deterrimuseuadet quiinillaaquagignitur gobio, Non igitur fimpliciter gobius fiue litoralis fiue faxatilis,boni fucci eft & facilis concoétionis,vt Symeon Sethi fcribit: fedli- toralisaut faxatilis;fi cornparecurillis qui in oftiisfluuiorum aut aludibusdegunt, preftantioreft,(uc-.— ciprefercim bonitate,vt Galenus fcribit. Copiofum(inquitHice ius)fed nonbonum procreant fuccum , | gobiones,fapore grati: facilà excernuntur,nec multum nutriunt. Guftui gratiores funt candidi nigris, viridium( yaceoi Jautem gobionum cato, fubftantia eft rariore; magis pinguedinis expers; fuccumque praftat tenuiorem;neq, adeo copiofum: ob magnitudinem magis alit. Gob1os;qui faxatiles funt;tene- riorem haberecarnem Diocles prodidit;Fuce, gobii & ceteri uaamxzzwexor omnes , facilius quàm alii (fcilicet dure carnis pifces)conficiuntur, Philotinus apud Galenum.Saxatiles pifces;gobii,(corpii, paf feres,& fimiles,corporibusnoftris ficcum przbent alimentum,fed sCoyso; funt & rosdiuci (hoc eft,nu- ttimenti folidioris & corpulentiz fatisaddunt, )& breui concoquuntur. nec multa excrementa relin- quiunt,nec flatus excitant, Mnefitheus. Gobiitenerrimi func, & facillime fecedunt: alimentum autem lurimumroburq; corpori addunt, Aetius in curatione coliciaffe&tusà frigidis & pituitofis humorib. ; Hippocrates in libro de internisaffe&tibus eandem fere vimalimentariam tribuit fcorpio,draconi,cu- culo;callionymo;gobio : in morbis ctaífis & pituitofis víumecrum concedens,;vti in Callionymo reci- taui, Gariopontus hyd ropicis dari iubet turdos,cubiones;oftreas. w- Si recentem gobium fuillo ventri infatum inaqua fextariis duodecim, donec duo tantum fuperfint, decoxeris :tum percolatum & füb dio expofitum propinaueris,aluum leniter deiicies, Contra canum fcrpentiumq; morfus,idemillitus (xamanoce auxilio eft, Diofcorides. Contra dorycniam iuuát aní malia que in litore &petris marinis degüt,vt gobii,& huiufmodi;fiue cruda,fiue elixa toftaue edas,Scho liaftes Nicandri.Gobium in mortario tufum anteaiubetad deiiciendum aluum Paulus Aegineta deco- quiin aqua, Marcellus Vergilius.Gobii co&iinaqua & falibus,donec foluatur, potum ius , maximé cü Ja&te,folutionem ventris facit; Kiranides.Gobius affus fine fale & comeftus,dyfenterias & lienterias,& |, jnaniaegerendi defideria cum dolore facta (iie vetiverguod]e.c exeslupas ) fanat;5ymeon Sethi, 4 De venenofo gobii ictu;lege fupràins. . . Ke€ibia Sotades Comicus dixit: vuCid|xea & wo 6idiu A naxandrides. x./'S0y non modo gobium Siculis fignifi cat :fed etiam pro poculi genere,& pro ipfo conuiuioaccipitur,vt notat Euftathius, H.a Lubricus & fpinanocuus non gouius vlla, Ouidius.KsdorxvCiewriger «aCiol, Oppianus.Xanewdpor (alis Epitbeta. HO : A gag. ) xaGioi, Epicharmus. Gobios;tithymalli nomenclaturaapud Diofcoridem. | je Plojfin KoGi proprium nomen viri eftapud Athcnzum libro 8.Idem »aCis Z XaAduviz vi49y ex Árchippotne morat. Alexidiapud eundem xaG/o: parafii nomen eft, Thynnothere(id eft pifcatoristhynnorum ) fi- lium Cothonian(KeSovia: )appellauit;forté à gobiis quos cothones Siculi vocitant, Athencus. keauyas AiylaAdiv 75 (aliàs KaeGiaAtv ve ) «aj vibuAse EpuOivss , carmen Homeri ex Catalogo.refertur à Sttaboneli- bro1ii. 1 | ' Phy ffalus pifcisin mari rabro gobio tatis perfecte magnitudine non eft inferior, Aelianus. Circa ' Babylonisrigua pifces quidam in ficcum egreíli , inarido paícuntur: capita eorum aiunt ranz marinz fimiliaelffe, reliquas partesgobiorum;vt in Cordylo dixi. b. ^ Pifcant:s circaquoddam Africe litusloco petrofo,commeatu deftituiin nauigatione ; ol udi ó»n* 606 ' Mit wvgauvas v to xac ea oue eCpevytleic vipS va : rot db puespaéstot X061 GUreA eis ad isAxc Syneíius m Epiftolis. £ KeGWeitlsc hoc eftgobios elixos Anaxandrides nominat;in Cotyis Thracum regis conuiuio.Tay iy Quoad eria nie Ted laioav Aonvy ud Era uiis eQidpe., Menander apud Athencum. Antiphanes in Timo- ne xaCi3: landat; & vnde habeantur optimi his verfibus indicat , Diis ( inquit ) thusemi , heroibus liba (bosse offero, Vobis veró mortalibus xeCizc emi, Qc oveseGaAéty ( effundere ) dt éxéAdLox qty TOL DU S CV TÀv iy Svozrtolucsave2o ipa quil ovi ( Quei avi ) Tv Bütaóv au rairseicl 73 QaAng mxol. A Tor EmtiAQUYS die Voixe y TEuv ox vc. Kur CiBi 1a yu gi TTeTpaa. dn nva. T uda. ovre Soroxviaze qui Xeoivias E uA UU o A aua mista nyi ; Coquus apud Sota- dem Comicum. Arceplión parafitus à Prolemao rege vocatus, cum ex Atticain Aegyptum nauiga- ret; Ou De Gobiüsfluu. Lib. IV. 399 eov mérÉaHoU a^ bamOsvro- TUIXÍ AUS. En d Temuco xaegCurv dauDav.— Eni quim Nomi 1 eicevey O-etowe x Opd vy muy leno qe eic vios xaiCio] j Ovs xa/TE NU )MoxV 7rxy Tec oi xexAatudo: : Tàv udo CAM ouy &TEAAUE YT eeuyxav Ü aua y - Kou QuxiBwv Ódri aX éioy A lox, ey mov y. A v rgo opis MuoavlBuy «9j tsp Coeli ^. Doe niic abus e ON] aeos : - Tdv xaGigv Y daioo e Eryx par résoeTut, / YIavv 38 agidoEs iooddus $ TTE or (B Kou $ (Oei doc "rV Sjoudlus v^ A Axlu/og(Q: o My zwgeaponty Ao ev rg c xaGiovc; | O xupTie Eizrt, srolvu do dv rg valo c TlsoAtqaoU yéupaUxe r6 T (Oy o oy, aitlerau. Tovx/ov 8$ ecCereg 055 9) BEoiE 7rte, EE OUS lew ew rà zctE10V, yr. cov CoA OY Tu Vous Ex ovr euqoy adixéiv 8364, Machon apud Aclien, 19 Mnefimachusin Hippotropho:2wiu6sG«, Sura, aGivs ( Rondeletius mauulteAG,)iAmxeTh)s, ^ ^ 7e - ^ DE GOBIONE FLYVVIATILI,RONDELETIVS — Grzci Latinique veteres Gobionis fluuiatilis nul- - : AER Hn E lam,quod fciam;mentionem fecerunt; fed folum ma- | ooa rinum agnouerunt, quilitoraliseft;& faxatilis. Pri- mus Aufonius, vtarbitror Gobionis fluuiatilisno:- men pifciculo ei pofuit , qui fi non alimenti natura, faltem figura mariao valde fimiliseft, Falluntur ergo 29 medici,qui gobiones fluuiatiles egrisapponi volunt, hiseamiinefle fucci bonitatem exiítimátes quam Ga- lenus in marinis commendat , àquibusilli hac dote multum fuperantur. | Ks Notiffimus eftin Gallia Gobiofluuiatilis,Gouion di&us,Lugdunenfes Goifon , Germàni Gob vo- A cant.De eolizc cecinit Aufonius in Mofella: NW SUN) P S994 ^8 231 Aa Yi odd d EM T uquoque flumineas viter zmemorande cohortes -—— Gobio,non maior genzinis fine pollite palais, Prapinguis,teres,ouipara conge[Hov aluo, "Prapexique iubas smitarus Gobio "Barbi, Propter duasoris appendices qua breues funt quafi uvexsecimitatum effeait Barbiiubas. Caterum p fquaimis oe paruis.In dorfo pinmam vnicam habet maculis nigris variatam;reliquas in ventre re- 3o liquorum fluuiatilium modo. UTE o Carne funt molli;infipida,virusnonnunquam refipiente: vefcuntür enim aquá; luto, & cadaucragm " * L Li E " t D ^ * * L . D B U carne.Qui enim pifciculis iftis infidiantur,capitaequorum boumue in aquam coniiciunt: quoítatum ; permulti coeunt;& cerebrum faniemque hauriunt.dentibus enim carent, E DE EODEM, BELLONTYS. Pifciculum quendam fluuiat.Parifienfes Gouion vocát;,Lugdunenfes Goifor, Mediolanenfibus Vai- ron dicitur. (Etenim quem nos Gallice Veron vocamás;illi Esbrefon , Hetrufci Ionctium ap pau -mempe phoxinum e/Arifloteliz,ut contitcio, ) VulgusITtalicum ad mare pofitum nullumagnofcit gobionem 2u - . uiatilem fub nomine Gobii,quod neq; olim Latini & Greci:zimó nufquam gobionis fluuiatilis meii 49 nerunt prifci. Nam etfi é gobionibus dixerint quofdam in fluuiorum oftiis aut paludibus vi&titare , ta- - men femper de marinis intellectum eft. Fluuiatilis fic eft vbique promifcuus, vt nonalterfrequentior- ifcis,aut magis plebeius occurrat.Itáque deillo Gobioneagimus, quem Aufonius barbis infignitu:a - la carmine notauit:Propexique iubas imitatus Gobio Barbi.De marino minimé intellexit :.fiquide: : ille barbis caret.Porró Gobii fluuiatiles retinent in popinis Gallicis claritatem , quam eis idem poeta tribuit, . | dx Gobio non maler gesnints fine pollice palmis , "Prapinguie, teret, otrpara conge[Hhor aluo. L. Romani pifciculorum minutorum nullum habent difcrimen , omnesque mixtim conchulis exceptos |. diuendunt,& Morellos nominant, dua" prm . . Porronofter hic Gobius caluariis bubulisin aqua proiectis oblectatur,illicque degit:quod fcientzs (C £o Ligerisaccolz,boum caluarias ftudiose adferuant , quibus in Ligerim immerfis Gobiosalliciunt quo faciliuseospofteacapiant. | p 2 E / Quemadmodumautem duo funt in mari Gobiorum genera nominibus diftin&a fic altera etiam eft E Gobii fluuiatilis fpecies à (uperiore diffidens,de qua fequenti capite docebitur. * | i COROLLARIV M. mud Pillura bac gobu fluuiat.melia quam Rondeletis expre[fa e$t, ed maior in[lo. [d PT DES mE DIM. A | Ll z Influuiis p De Aquatilibus:- 400 .. De Aquatilibus: A Influuiisetiam Cobiones pinguefcere Ariftoteles teftatur:qui de marinis nean fluuiatilialiquo pe^ culiarigenere intelligat,querendum eft. Fluuiatilium quoq; cobiorum Dorionapud Athenzum me - minit.Italicum gobii l.nozmen Varon vel Vairon, Latinz originis videturà varietate fa&in m. varius e- nim & diftinctus eft pifciculus vtrinque maculis rotundis nigris.Phoxinus quoque; quem Galli Vere- nüm vocant;cute eft maculofa varius. Gobius fluuiatilis ànoftris vocatur Greffieng , abaliisKrefiiag, Gref Kreffev s Bachkreffen:à quibutdam Greadetequod nomen noftri cobitidi barbatule R ondeletii adtri- , buunt.Vterque piícis forfan circafüundum (eu vadum aque degere folet, vtab eo Germanicà Qrazdetc ideftfundulus;vtrecentiores quidam loquuntur, denominetur. Schmerle pilciculumid eftfundulum noftrum, in Alfatia vocant eem Kreff; quod Ge. Fabricius nosadmonuit. quare cauendum;ne res etiam diuerfz , propter vocabulorum homonymiam confuridantur. Sunt qui thymalos paruos K.effierg ap^ pellent;imperité.hi enim & füigeneris funt,& cum alias,tum pinnula dorfialtera parua difcernuntur. Gobii lluuiatiles Tiguri Grefihtrg appellantuz,in fuperiore veró noftrilacus parte Gundeitn ( vtabacco- lis Albis fluuii, Greualivg aliqui Lueredffer id etanthropophagos nominant, quod cadaveribus homini- bus fubmerfis vefcantur. Argentinz gobiones partos S74 krefféz appellant. Ad Acronium lacum circa Lindauiamlongédiuerfum pifciculum (pra(ertim nondumadultum ) Graefig nuncupant, quem noflci Langelen, Galli Vendofiam vocantjinter pifces albos leucifci nomine nobis deícriptum. s Gobium(fluuiatilem) vulgati lingua Germani(inferiores Jappellant em och, Galli unggouuion.de- fcriptio quidem Aufonii ei conuenit, Carolus Figalus, Eberus & Peucerusgobionem interpretantur Saxonicé Coh, Onapy fed querendum inquiunt;an Coler differantà Q wapper.. Ego omnino differre pu- to:& Cob vel gobium elfe de quo hic agimus, velalterum de quo proxim agemus : quem alii Cab, & Grepp vocant. Quapp certe muftela fluuiatilis noftra eft, esrtresichnobis dicta. Dehoc pilce etiam Iodo- . eum Vuillichium fentire puto cum fcribit: Sueui fluminis aqua nigricat propter alnorum copiam pet quas fluit,vt coniicimus:& pifces ineodem,przlertim gobiones nigriores : & cute & carne denfiore, palatoque fapidiores.idem fitin Varta lumine Bohemis. Gufen dictus Coloniz pifciculus , nominis vi- cinitate gobius videtur:nifi forté is fit fundulus nofter. id eft cobitis barbatula ; & Grandeicibidem vo- B catus,gobius. Anglis appellatur Gosos: vel,vtalii Ícribunt, Gezgro", Gegior Gudgione. Gobio pifciculus eftforma rotunda, (quamis paruis argento fimilibus, Author denat.rerum.Paruus eft pifciculus,forma fere rotunda, fquamis albis,interpofitis maculis nigris depicus, Albertus. Pifci- culus Buuialis albus,fed nigris maculis refper(us, Obfcurus. Alburnus Aufonii pinnas eaídem habet uas gobio;Rondeletius.Gobius nofter ( der Grejslizg ) quem nuper captü inlacu noftro;jinfpexi , men- Á Ianuario ouis grauidus erat:barbatulus cirris fingulisin angulis labiorum perbreuibus. Pu pilla o- culorum nigra;ambitu candicante. Maculzà capite caudam verfus per media vtrinque latera nigri- cantes,rotundz,magnza proportione;circiter decem, ngulz deinceps digeruntur: & imiliter perme- dium dorfum.Cauda tiara maculofa eft, & dorfi pinna. Vefica bifida; magna proportione. Longus eft plerunque quinqueautfex digitos.Fel habet fubuiride,candam bifurcam.Os cum aperiturrotundum, » & veluti? preputiofeexerens,deorfum nutat.Lapilli in cerebro perexigui funt, 2 Pifciculi funtgregales,qui cadauera hominum fubmer(a depaíci creduntur , vnde & anthropopha- gos quidam appellant.In fundo & ceno degunt:vnde & fundulià quibuldam dicuntur, ficut & cobi- tides barbatz.Vtrique etiam cadaueribus vefci putantur.vnde & inter iocularia pifcium cognomenta hoc vfitatum arbitror, Gobium fluuiatilem cfle pollinctorem aut vefpillonem , ( «dés ) En Eref-fE eus todtengraeber, Gobionem quidam dixerunt vefci cadaueribus.fedà pifcatoribus deprehenditur hoc effe fabulofum:qui dicunt eos potius in aqua liquidifima verfari,& Pu ule nutriri, Obfcurus. Hicpifcis apud nos( AZsfenw)£ cerebio equi nafci dicitur,quod non credo:fed eo in aquas abiecto vefci, verifimi- le eft, Ge.Fabricius.Deguntinlacubus & Huuiis. Vefcuntur mufco vel alga,item arenulis, vermiculis,. & hirudinibus minimis lacuum.Foemine Ianuario & Februario menfibus, vt puto, grauidz funt : me- mini & infine Maii ouis plenam reperire. Aliquando bis aut teranno pariunt. Aeftate vermiculis qui- buídamin ventrevitiari dicuntur, Albertus. E Hamis infigugtur adinefcandoslucios, Capiunturfacilé & magnain copia circa ripas lacus nofiri retis genere quod s?ofsberez appellant. ] Á Conum aliquirefipiunt. In cibo vilesac defpicabiles reputantur, vtpote aquofi & minime folidi, Obfcuras Vbidquas arenofas apillulis in nutrimentum habent, falubrius alunt , Author de nat.re- rum.Salubres funt qui in fundo degunt arenofo. zítate quidem dicuntur vermiculis in venire vitiari, ; Albertus.Optimiiudicantur Martio & Aprili menfibus, Maio deteriores fieri incipiunt. Galbio; aliás Gouio;in R egimine Salernitano pifcibus cibo idoneis adnumeratur.vbi Villanouanus interpres:Go- uio(inquit)eft pifcis paruus dulcisaqua,longitudine digitilongi , rotundus & fuauiffimus, Gallicé ouion,Pifciculus hic elixus fatis folidus eftjnec contemnendusin cibo. - xr DECOTTO,RONDELETIVS: QVEM ITIDEM GOBIVM D. 2 Nrsva2,. VT de e - ciam : er —— 2 &. 2" AJ Bir mL ———— E z SN P uen NN M 1o 206 jio 49 o &t IA om ium edi De Gobiis Lib; IV. 4o | Pifcem quiab Ariftotele 8jrG» dicitur,Gaza Cottum conuertit, nefció quaratione motus. Quod fi A Eatinum hoc nomen feruemus,interim meminerimus diuerfum efe pifcem ab eoquià Numenioex ; AthenzoxoG» dicitur:fic enim ille Gobionem appellabat ,. qui à reliquis Grecis xa$Q- vocatus eft Galli Cottum chabot nominant à capitis magnitudine. Noftri eadem de caufa tette daze. 1 Pifciculus eftfluuiatilis Rang pifcatrici fimilis,(i parua magnis conferre licet, corporis figura & co- p lore.Capite enim magno eft,lato,& depreffo:oris magno hiatu,fine dentibus. Oculi furfum [pectant. Pinnas habet duas ad branchias,magnas pro corporis ratione,in ventre duas minores, in dorfo vnicam continuam ad caudam víque;caudain vnicam de&cit.Intus branchias quáternas habet,hepar magnum cum felle.Si corpafculum fpectes, ventriculum magnum. Ariftoteles huius pifcis meminit, quo loco & 10 pifces inaquaaudire probat. x n3ié» tie sorepokc ein i yv UmyO Taj e ardeo. norm miver Dor ruey -( editio noftra habet 8oírsc duabus fyllabis. ) 4o) varo 9uosvues mvecs Ala o aO T2 S "T T0BUS LOEO ES uxctvent y welrtoyee etc "révpas AlSoic, croi 9 Sri rlw to oi epo udjuor yl s ors ov rat y jt ad caps Ge ou T r0 9 qi pove Suntprzterea pifciculi fluuiatiles qui füb faxis ftabulantur,quos Cottos(2ozto:) vocant. Capiuntur à.nonnullis faxo percutio fub quo latent:protinus enim inde exturbantur,vt qui audiant; & caput per fttepitum tententür, Capiuntur cum Cobite fluuiatili in fluuiis & in fontibus. Jy , j i C Carne funt molli,fuaui; & minimé negligenda. i e FR Lib.a. de bif, B cap. 8. DE EODEM; BELLONIVS,. Multis cognominibus exprimitur alter flauiacilis gobio. Nam quodgrandi Capiteconftet, Galli A, Chabotum dicunt,Romani Miforis nomine appellant. Quód autem in riuis priftinorum aquáticorum verfetur, Cenomani Vn Mufnier appellauerunt; Mediolanenfes Vn Scatzoc& Bot. — Hic enim eftcui proprie vox Botuli adfcribi debet,quo nomine eum Ferraria quoque vocareconfueuit. Quemadmo- dumautem Paganellum marinum iam diximus plurimum à Gobione diuer(um elfe:fic de hoc fluuiatili dicendum eft, (ewm à Gabione alterojl.quem fic eAMujonius non anat, plurimum cif'are.) Communis antem Boto- rumappellatio alluditad antiquam Boitorum nomenclationem. Eos enim Ariftoteles Gofrsc appellat, quosin Huuiis fub (axis ftabulari tradit. Vercellenfes Bouteiolum vocant:ruftici veró Paganellum. p Eo) COROLLARIVM DE EODEM COTTO, SEV GOBIO. ^ ne f l.capitato.Sic enim per[pictitatts cana nominare libet. UT Apud Ariftotelem hiftorizanim.4.8.boitus femellegitur,8ozG-, duabus fyllabis, innoftrazditio- A ne:non tibus vtalii quidam legunt;& per v.non per?.Gaza videtur «edic legifleequoniám itatranftulit, Cete. Nos fuprà poft Apuam Cobitidem Rondeletii pifciculum pinximus, qui Venetiis Marfionominatur, Petrus Gillius veterum cottum effe putabat.Pi(ces quofdam(inquit)gobioni faxauli propemodum fi- miles, Ariftoteles cottos nominat:quosadhuc nonnulli coranos nuncupant. Eft ané pifcis hic quo de agimus;blenno marino fimillimus,vt dium eft, vt equius feré blennus fluuiatilis , quam gobius flu- uiatilis dici mereatur. Capitonem recentiores quidam Latiné vocant, fedalius eft capito Aufonii; de quo (uoloco diximus.alii capitelium minus probando vocabulo: Alberti Magni ztas Capitatum. Nos differentiae cauía gobionem capitatum vocare poterimus. [n agro Tridentino paticiadmodum fünt 74774 z,. 49 fluuii qui gobios non alant:hos inibi quidam vulgo vocant CH MED M" vero Marfoni, at in He. zziz, tfuria; vbitamen rarifTimi habentur;corrupto àgobiis vocabulo, vulgo dicitur Ghiozzi, Matthiolus, Surit etiam Qluiiiales gobii,ex Verbano praefertim & Lario lacubus; ( LS Touius,) quiinlignes ha- 'bentur,ipfis iecinoribus palato gratiffimis.eos & Strincios & Botetriffias Infubresappellant. ( 4; quidim piJces nos mullelarum f'uusatil um genere potius quam gobronum adtribuimus. T resfihenappeliam noftri.) 1n Etruria quoque;in Marina praefertim amniculo,qui ex Appennini iugis apad Pratum oppiduminAr- num euoluitut;Ioctii(Ghzoz ziftribar A4azibzolus (unt pifciculi delicatiores,gobionibusadmodum fim:- les:qui quum effigie illam miré exprimant,etiam in tantulacarne eundem faporem.habent, Hzc ille, Ego pifciculum Iozzo Florentie vulgo dictum fub lapidibusinueniri aüdite memini, paulo minorem cottó noftto;fine offibus;(fine fpinis nimirum, vel molliffimis illis:) quiforté non cottus nofter (eu co- o bio;quo de Ícribimus,fed cobitis barbatula;id eft fundulus barbatulus nofter fuerit. Bellonius gobium ' " fluuiatilem Aufonii ab Hetru(cis lonctiun vocari fcribit. In diuerfis Itali locis gobius hic capitatus — -aliteratque aliter nominatur:Scazon velScazion circa Comum:Maieron, Veronaz: Marfon Vincentiz, MichaelSauonarola Marfiones dixit, quamuis codex impretfus Manfiones habet.Botto Cremonz,Bo- tulusà Grapaldo dicitur.hinc & Botetriffia compofitum Infübribus vocabulum eft , pro genere mu- - ftela fluuiatilis,vt pauló anté didum eft.Italicum nomen botto, ad Grecum £i: G- accedit. Bellonius caput degobiofl, Aufonii infcribit de boeta, nefcio quomodo. in ipfaenim defcriptionehüius nomi- 'nis non meminit.videriautem poteft con&étumà Graco 9016»: quod camen maículini gencris eft, &c -" non Aufonii gobium;fed capitatum fignificat. Cardanus muftelam fluuiat, illàm, quam Gali lotam; bottam vocat:alii Itali botatriffiam.Germani quidam Q sap vocant;alii veró "Past: que duo nominaa- lioquiranam rubetam fignificant:vt bottoTtalis quoque. Itaque bott velbotto hunc pifciculumap- xo pellatum arbitror:quod patuloac deformi oris ridutumranam, tum muftelam fluuiatilem , quam di. ximus,referat.CCapidono,id eftcapito, Tridenti. Albilouians, quafi gobianit vt goi quoque id eltoo- bii,alibi Lagioni,fi re&é quondam notaui,appellantur. Caeterum Batfianus Landus Italus inlibrode pefte;cum fcribit: Ex putrefcente aqua oriuntur vermes,magna copia ranarum & aliorum animalium, quz ortum habent de puttedine:cuiufmodi funt pifces capitones vulgodicti: non proprié dicendos pifces; neque gobiones capitatos;fed gyrinos;id eft ranarum festus, quos 10$ etiamá capitis magnitu- ! dine hippocephalos vocitamus vulgo,intelligere videtur. Cagador circa Lufitaniam in mari vocatur Hifavicusg. ! pifcis gobionifl.capitato perfimilis,blennus fortaffis.Gallicé Chabot: circa Neocomum veró Sabau- Gala. -dicé Chaffo vel Chatfot:quod nomenad Italicum Scazon accedit. X Blenzs, : I 3 Iuxta 402 De Aquatilibus. Taxta Tolofam Caburlaut. | Capito Aufonii etiam à capitis magnitudine Galliciimnomen Teftart — adeptuseft,quod quidam gobiocapitato non rect3 adícribunt:quanquam idem capito Aufonii Lugda- niappellatur Vn Mufnier:quo nomine Cenomanis etiam gobius capitatus venit, vc Dellonius refert, Germanice Gropp interHelueticos: Co* vel Kroppin agabia cli Kab, Kap! Gropt,Kaolrappin Franco -, nia:alicubi / bid eft Papa,quodepifcopum Romanum forte triplici mitrainfignem, capitis fui mo- le quodammodo referat.Eft& Aui vitazum nonnullis nomen,& 7 bollzsn circa Tridentum. Saxones & Mifeniicapite, quod fere globiinftar rotundum habet,fed comprelfum, varia ei nominafecerunt: Kenling.K welt: gk K «uz sKulbet,K«uibeapt.Eberus & Peucerus qui in Saxonia Ícripferunt &x Give inter- pretantur Kauelbesptln.Sed cobitides pifciculi quorum veteres meminerunt, marini funt, quosin fiu - uiatilium genere noncapitati gobii, fed omnium minimi & barbatuli reprzfentant : de quibus mox L9, fcribemus. Anglicé 4 Bsbed à capitetautino:quafi bucephalum dicas : neinpe ob magnitudinem, non fimilitudinemforma.nam /s/ Anglis cautus eft.nifi forté corruptum hoc nomen eftà Saxonico K«/fer, hoc eft Rotandiceps. Alibia Gal:vela Ad yliersibembe,hoc eft Molitoris pollex. Glauoche.id eft capita« tus,lllyric5, Polonis Glouuacznominatur,vt audio. Inter ludicra pifcium nomina hoc etiam legitur, Gobionem capitatum elfe clauum equi; hoceftquo folez ferrez equorum vngulisaffiguntur,à fimili- tudineformz nimirum,id eft capitis ad reliquum corpus proportione. Api ii ern Reffuagels Lacuftres gobii capitati apud nos à fluuiatilibus fpecie differunt, vtin B.exponetur. Capitatus(pi(cisperparuus;óre rotundo & amplo, Author de nat.rerum)caput habet fere ad magni- tudinem reliqui totius corporis.colore nigeraut fufcus eft,rarofemipedem zquat: bonz commixtio- nis & durz carnis:figura ceu clauz.Abundat in fluuiis Germaniz & Galliz.Maior quidem inueniturin '? Danubio,& aquis Uanubiuminfluentibus,quàmaliisaquis, Albertus, Dracunculus cotto fluuiacili nonmultum abfimilis eft,roftro acutiore, & capite latiore,R ondeletius. Gobius capitatus, pifcem ma - rinum quem Angli Curre vocant(is cuculusauc lyraeft)refertmagnitudine;5gura & colote fimilis , fi fpinas demas.nempe magnum habet caput,minori corpore, vt Io. Caius Britannus nosadmonuit. Pro dentibus labrainftar lime afpera habet:pinaas binas ad branchias;rotundas, & ambitu pulchié crifta- 1as:duas alias inferius P Ree , albicantesin medio fummi ventris , aliamabano ad cau . dam:in dorfo quoque geminas, non fingularem vt Rondeletius fcribit, quialiam fort fpeciem nobis ignotam vidit:nam & cauda quam fuo adtribuitcotto ; proportione multolongior eft quam in noftro. Ex his dorfi pinnis breuioreft,quaz capiti propior,altera longior, caudam verfus, quam tamen nonat- tingitidquein fluuiatili & lacuftri genere fimiliter. Feemina odnisimmodice turgec, quz in pe&torein 1? globos colle&a geminas veluti mamillas pre Íe ferunt:& membrana veftiuntur nigricante. Lapillesin capite habent.Gobii nonin mari tantum reperiuntur.verüm etíam in luminibus & lacubus; quod Ga- lenus etiam annotauit: («442 :3 Galenus [eniire videturT0bi0s esu/ dem Tpeceet , nempe marines , d slees aquas [ubare, libro de cibis bom eir mali [ace ycap.genoft. à autem gob ifl.»mnes à marints gene. e djfferoit ) quemadmodum teftan- turii quiin Lariolacu,itemque Verbano capiuntur,laudatiffimi quidem , propterea quod eorumie- cur maximam cum palato ineat gratiam, Influuiis vniuer(um minores exiftunt, quanquam ex iis etiam nonnullos inuenias,qui duasauctres vncias pendant. Inagro Tridentinopauci admodum [unt Bluuii, qui Gobios non alant. nanque & Athefis, & Nofius , & Lauitius & Sarcaiis refertiffimifunt, Hosinibi uidam vulgó vocant Capitoni,quidam veró Ma:foni;& in Hetruria Ghiozzi, Matthiolus, Videtur autem illediuerfagobionum generahis verbis confudiffe : nempe Muftelas fluuiatiles ; quasInfubres.49 Strincios & Botetri(fias nominant, vt louiustradit : qui fimiliter illas gobiorum generi adlcripfit,ea.- zumqueiecur commendauit.Et hz inlacubus maiores reperirifolent ; quam in Quuiis,ctiamfi fpecies erum videntur diuerfe, vt fuolocodocebimus. Gobii vero czpitati; qui capitoniab Italis & Marfoni vocantur,nec magnum;neque deliciis quefitum habentiecur. nequeinfluuiis maiores quam inlacu- bus teperiuntur:ted contrà. (t3 Certe in lacu Tigurino noftro capitati gobii non folum magnitudine inferiores funt flauiatilibus: raroenim vltra digiti medii longitudinem excre(cunc.fed fpecie etiam diflerunt: etfi vulgusforté non difcernat.nempe colore magisalbicant;cum illi nigriores fint.(corpus varium eft partimque albican . tibus,partim fufcis punctis; & maculis etiam nigricantibus traní uerfis diftinguitur. ) Spinuliscirca - branchias pluribus & acutioribus , breuiffimis tamen illis & vifum penélatentibus horrent : quibus digitietiam,(1retió ducas,configuntur. Pupilla oculorum aliqua ex parte pulchré virefcit, & gemmz 32 inftar refplendet;prafertim ad Solem.E lacu in fluuium non migrant, vt neq; fluuiatilesinlacum. Gu- ftus eciam fuauitpce fluuiatilibus longé funt deteriores. C Delacuftribus di&um ett.Fluuiatiles in riuis montanis precipus;autfrigidis , & Buuiis quanquam rapidis ac przcipitibus capiuntur.Fluuios incolunt;& fub lapidibusaurtinter faxa libenter deliteícüz, Albertus & Obicurus.Pluraleges inferius in Cobitidef.barbatula. In aque fundo nontam natant, quam4ubito impetu teli inftar le vibrant,& quo volunt eiaculantur actraiiciunt , mags quam vlli alii pifces:Graci eos 2jaiiev dicerentnoftri f./icf/e. Omniuoros efe puto: à fe mutuo etiam eos vorari cer- zum cft.Pariunt(patere incipiunt)circa pafcha,vel meníe Martio. | E Capiunturnaiiisperfiuuios przíertim;inlacu;longiffimis retibussque proptet vmbraslacuftres mi- notresfiunt & denominantur noftris Rocelegarz , & ad palfusccirciter quadraginta demittuntur. Fu. do | Ícina etiam in luuiorum ripis feriunturà pifcatore;qui ocreatus circumit, & lapidibus caut? leuiterg; motis,eis infidiatur,nempe interdiu:nam noctead Lunz (plendorem latibula fua relinquunt, vt faci|à feriantur,nec opus ficlapides dimoueri.In riuis montanis & hi1 & alii piíces quiiníunt, nullo negotio affatim capiuntur,fi diuertanturita vtaluei fine aqua relinquantu:. Gobios capiin flumineà Calendis Nouembris víque ad paícha legibus pifcatoriisapud nos licet:extra vero illud tempus nec genere illo retis,quod S'«reerez appellantneque fu [cina (Greppyfee vocant;) neq; alio modo. Hamo capi nunquam licet. R.etibus illis qua Greppentaeren appellantcerta men(ura elt conftituta, Naílis vti peau , m eftà | ie d. Mar» GethiaMica De Gobiisfluu. Lib. IV. 403 ^ gras : um : aia Puit : . . UPS ERAT TE UTE D z diéd. Mati vfq; ad exitum Maij,non ar&tius tamen contextis,quàm vt gobij capitáti;& pifctculi bam - beli vuigó dicti euadere queant. Gobiones capitatos à mufelis (ítrincijs vel triffijs)a hamo infixis inefcari, lineis ad 1 x. paffus longis; inlacunofttro, Ppe tia dio, eifq; : ' Suntbi pifciculi non modo conco&u facillimi: fed & ori fuauiffimi , atq; gratiffimi, praefertim cüm ouis turgent. hec enim in his & pinguia, & copiofa funt, guftui veró fuaniflima. Quo fit vt folertiffimi picatores, horum fecturas obferuantes, non minus expifcandis ouis operam nauent, quàm pif.ibusi- pis, Matthiolus.qui iecur etiam eorum maximam cum palato inire gratiam Ícripfit id quod non gobijs capitatis fed triffijs rauftelarum generis conuenire monui fupràin z. Ioctij in Ecruria dicuntur pifciculidelicatiores, gobionibas (mastelarem fcilicet generis , non mavivis,ut F 19 pute) admodum (fimiles, qui quum effigiem illam m:ré exprimanct,etiam in tantula carne eundem (apo remhabent, Iouius. Vefcentes capitareijciunt; quz fpinis tantum cutefine pulpaconftaat. ín d:licijs 20 habentur apud nos quoque, propter faporis bonitatem, fed fluuiatiles duntaxat, lacuftres non item:id- que circabrumam & menfe lanuario potiffimum. Sunt quiàcalendis Decembris víquead calendas A - prilis eos commendent : alij circa caleridas Februarij optimos faciunt, & paulo poft víquead eundem terminum. Capitatus picis eftbonz commixtionis, & dure carnis, Albertus. - Alexander Benedictus in curatione inexplebilis auiditatis : Iuuant (inquit) etiá piíciculi recétes ( incibo ) fla uiatiles,gobijs - marinis fimiles, acpraepinguesauicule. Etinlibro de pete: Saxatiles pifces omnesá noftris medicis . maxim? probantur: inter quos à magnitudine capitis Foroiulenfes noftri capitones vocant. Veriim hi proprie faxatilesnon funt: quod Michael Sauonarola etiam animaduertit, de nutrimento ex pifcibus fcribens : Medici veteres cum pifces paruos faxatileslaudant, non videntur mihi de marfionibus fen- tire, vt quidam interpretantur, Ma:fiones enim carent duabus conditionibus vnde pifces boni cora- mendantur. nam & muüfcilaginofi (ünt: & parum exercentur, cum in locis petrofis iaceanr fub lapidib, Elixari debent vt cobitides barbatule: hoc eft; in vinum calidum impofiti elizari, non diu, & tandem $e aceto modicoaffufo ad eius feré confumptionem coqui. Placentetiamfrixi, Greg. Mangoldus, DE ASPERO PISCICVLO, GOBIONI. PERSIMILI, RONPELETITIYSs, 1727 ca 29,9792 TU ^ 2 n x, jj " uS ? E $299. V1.60332 2 a6 VOS SENT EOS Fn rU rette » D AM CS / *49 "Lugdunenfes pifciculum Gobioni perfimilem Ápton vocantab afperitate fquamarum. In Rhodanotantüm inuenitur. fed non quouis eius loco, verüm ea fer? in parte qua inter Viennam &Lugdunum eft interiecta. Eftigitur pifciculus Rhodano peculiaris, capitelatiore quam Gobio, in acutum definente. Ore eft medio, dentibus caret: fed maxillas afperas habet, foramina anteoculos, Colore eft rufo, maculis nigris latis, à dorfoad ventrem oblique defcendentibus variato, — Pinnas ad branchias & in ventre fimiles cum Cottis habet, fed in dorfo diffimiles; duz enim (unt (mnoiíris quia. id efl Heluetta cott, bina "unn ) à Lefe feruncta. XN n | | r- des Vulgus ait pifciculum huncauro vefci, quiaarenam , cum qua nonnunquam auri larninulz funt, haurit. Pd JU s. i | jo Carne eft ficciore quàm Gobio. DE COBITE FLYYIATILI, RONDELETIYS Cumantiquis pifciculi fluuiatiles minüs cogniti fint; euenit vt nomine veterecareant. Qua decaulamarino- rum eis fimilium appellationes ijs accommodare vifum fuit. Hunc igitur quem hic proponimus Cobitemu- — i uiatilem nominamus; quód marinz ( «p. z cobusdem rines «Gl non huc exhibitus costes jluuia- tli : [ed qua mox [ubijcietur colitis barbatula frmilis ef! , tum [peete corporia tum qvod [q «amis taret ) perfimilisfit, cuius tria füntgenera, qui nominib. fuis . Gallidiftinxeruut; Primum genus loche franche vocànt, alterum loche. Vtrunque genus, quum paruum ett,'lo- ESSE SCESBASSN NA. ee A SS, S | MSS, Y, 45,25 VS CEN chete. De primogenere nuncagimus, qua loche franche nominatur, vel quod tota leuis fit; (antoram Jeuem dixit, quod 6:142 [quam careai ? Dastamen piltota reprafenta:, dejerzptio HOTi Pa ETPLBRL ) & aculeis 'Cateat, velquódanollior fit & falubrior. | t ome 3 "Tg d nac o - ER Eftautem Cobites hac fluuiatilis pifciculüs, in riuulorum & fluuioram tipis degens; digitali ma- gnitudine;roftro fatis prominente. Corpus flaueícit,& mac ulis nigricantib. notatur,fubr otundum eft & carnofum. Pinna dug funtad branchias, duz in ventre vnica ab excrementi meatu, vica in dorfo. B A Gc Tf B Ll 4 Carne 404. . DeAquatilibus. F Carmneefthumida&vifcida. Siin aqua fordida & cosnofanutriatur, pinguefcit: fed multó infalu-:. brior redditur. Psfcis bic R yferle vel Rifele noflris vocatur. e4lj R.y sling vocant, *Digitslongitudiemo parasti excedit, colore per dor[um € ca» leo vire[cente, per latera cj» ventrem candido, ]n Silo torrentead urbem nosiram capi tiir (fed raro ) circa lapides : Gy ex eo Limaguns amnem ngreditur, inter lautos pifcicnlos babitus, Fffigies eins hac eff. y^ redit hi- UN DE COBITE ACVLEATA, ET ALTERA BARBATVLA , RoNPELETIYS. E. Cobitesfecunda, que non folum Loche, fed et- Cobitisbar- batula. F "EFertia cobites barbatula, omnium minima eft, jam Perce (idefl aculeata) à Gallis vocatur, fupradicte fimilis eft, ni pauló maior effet & latior, non rotun- da; fed compreffa. In branchiarum operculis aculeü vtrinque habet. Spinainternadura rigidior eft, quo: fit vt pifciculusifteinter edédum moleftior fit quàm cobites leuis.Szpius ichthyopolz parum cautisim- ponunt, & pro leuibus vendunt, quae impoftura in- 'ter edendum facilé diim enditur. quz ipfonomine ftatim fefe prodit. nomen dedimusa cirris tenuibus, é roftro barbz modo pendenti- bus, quemadmodumin Barbo. y / : D.Et' EISJEM,.BELILONIWVS DelicatiíTimus eft faxatilis pifciculus vbi frequentiffimus, quem Galli vne Loche,Mediolanenfes 7 1o ^20 À fel, Placentini & Parmenfes Gosfang, Locham Romani pifcatores, alij Morellam vocant , quod poftre- ; 9 Genera duo. Locbia pin- unis. B. mum noftro Veroni fluuiatili magis debetur: Ladeníes Zedore, Ferrarienfes Sgsaicla nominant. In R.ifi- letoamne (finitimo vrbis Italiz cuinomen eft Cuetade Caflella) Lopole vocantur. Duo funt horum ge- nera: quorum quz Gallis Lecbe franche dicitur; palato quidem delicatior eft: qua vero ceenofum limo- fumque tra&um incolit, craffo & obefo corpore conftans, atque ob id inguis Lochia cognominatur: valetudinarijsadmodum perniciofa eft. Czterum Lochias quidam Galli nominare malunt des Perces, quód cüm riuulorumindigene oblongo, tereti ac lubrico fint corpore, petras videantur perforarez: Duosenim habent in branchijsaculeos, vtrinque vnum, ad caudam adi: ; dentium ceraftis lon- ' gitudine; quibusfefe impellunt; vt minimainter lapides foraminula fubeant. Viuax eftadmodum pifciculus; minoris digiti craffitudinem non excedens. Pinguis veró lochia, indicis digiti craffitudine eft,quinque digitos longa;totaliturisfeu punais di- &incta: notafquein tergore & lateribus habet, nuncgzandes, nunc paruas acnigricantes; quibus ipfa etiam quodammodo pulla apparet: fed ventre eft candido. Pinnam vtrinque vnam in lateribus gerit: item fub ventre duas: in tergore veró fummo vnam admodum paruam,item fub cauda ad anum altera. Pinna cauda rotunda eft: relique omnes tranfparentes, obtufz & late. Cirrhis quaternis ( verimque ) düobus (barbi modo) tanquam myftacibus idis eft. Os habet paruum fublongo naío: eiusquein- teftinum ftatim à ftomacho (quem hepar fouet) redtà per ventrem ad anum ducitur. Fel dextro hepatis loboadfutum: Lienem infignem, & rubrum habet." Cor fub branchijs, fuo pericardio obuolutum. Oua fingulari veficula, vtalijs pifcibus bicorni folliculo conclufa. j "COROLLARIVM L DE COBLTIDE FLVVIATILI BAR- batulas £t pi mum de tribus buius generis [peciebos. Jconem banc addidi, etfimain[culam quam vellem, quod plenius ($ accuratius aT falla videatur quam Rondeletij. e COND i-es ^ ^ SN Á Rondeletius Lochz pifciculi fic di&tià Galiis, genera tria facit, & pi&uras totidem exhibet: Bello- nius duotantum, & neutrum depingit. Idem Lochias ab alijs inquit Perces Gallicé vocari, quafi voca- bulum commune hocfit, non vnius fpeciei, vt Rondeletius docet, cui affentior: ea puto Sremie:f[o: à noftris dicitur. Hocetiam notandum Lochiam pinguem Bellonij, cobitidem barbatulam R ondeletij elfe: noftri Swerkn velGrandelhinvocant. — An veró Loche france Rondeletij eadem fit » quzà Bel- lenio fic vocatur, .non facilé dixerim. in prefentia quidem non videtur. Hoc vtique mire- ris , cobitenfecundam Rondeletij , fimilem dici prime , cum ex pictura tum fpecie corporis lané diffimilis fit; tum fquamis: quibus altera caret, prima habet, fi pictor probé exprelTit. Sed dubijs - hifce & fimilibus relictis, ad certioraaccedamus. Et primum quidem dé cobitide barbatula dicamus, Placet 40 $9 6o d DeGobisfluu. Lib TV. — | 4o Placetautem non Cobiten efferri, fed cobitidem; 4 recto fingulari- foeminino Cobitis: nam & Grace xafiue fcribitur, & (ubauditur apua marinus pifcis: cui fluniariles illi, quib. de agimus,przfertim bar- . batulus, comparantur, adeó vt eciam nomenab eo fibi affamant, - Albertus Magnus de animalibus lib. 7. trad. i. cap. 8. hunc pifciculum fandulam minino: Pifciculi parui, inquit; quos loftas vel loxas (lochas Gaís ) fine fundulas vocant;latent hyeme in 7^ luto, &c. R ecentioresgen, mafculino potius fandulum dicunt, Germanici vocabuli imi tatione à fun-- doaquz, vbi degere folent. Carolus Figulus fundulum feu grundulum dixit. Idem Aufoníj thedonem abaliquibusfundulum exiftimari fcribit : ipfamtrutam ; Bellonius capitonem fluuiatilem eff putat, Videin Capitone fl. in Corollario 4. Quidam turdos Grundlme (fiue fundulos hofce noftros , fius Go- | 9 biones Aufonij intelligentes) Interpretantur.fed imperité. neque enim maculatum varietas ad impo- nendum hoc nomen fatis eft, adde quod turdi, marini funt , Rondeletius cobitides barbarülas appellat; quód marinos pifciculos apuarum generis , quos cobitides cognominant , omnino refe- rant, yt dictum eft: quam ego nomenclaturam magis probárim, quàm Bellonij, qui lochias nun. cupat; vulgare Gallis vocabulumimitatus. | Quod ficubinomenclaturas valgi imitari libet; ezadi- tas, hoc eftquz Grzcamaut Latinam originem pre fe ferant;pracip ué delieendas cenfeo. Ita fcicalum muftelam fluuiatilem vocate poterimus, adiecta minimz differentia. Muftelam en quodammodo refert, corporis longitudine, leuitate, barbulis: & muftela Burgundis hodie dicitur, Iralizad dioe vulgó vae AMontitie. folent enim Galli f; ante t. mollioris pronunciationis caufa omittere. alij fcribunc sa. e JAtoattoik : alij deprauatiüs £ffeie, (nifi quisà punctis & maculis canquá ftellares, ita dictos conijciat. )' 2* Aliquiapud eofdem Burgundos muftelam feemninam efle dicunt, & marem eros appellant. Sedczteri Galli pifciculum quem Phoxinum putamus ere» vocant;nimirumà varietate: vt infubres gobiumfl. Aufonij Farms. Brabantos etiam; quiferé Gallicéloqu untur, Z4effele vel dfc appeilareaudio:& Ger- manos quofdam /74»:fi. Vocabulum etiam 7/e/; Mediolani vfitatum , & Gesfe/la circa Vetbanum;à mu. ftela detortum videri potett, (licetaliquià coloreid factum putent: ) vt & Germanicum quadzupedis nomen W.fe/. Vocatur & fondolaalicubi in Italia: quod uomen Albertusvidetur imitatus, eodem gen. feminino. Heluetij & Germani plerique Grszodol appellant. aliqutapud nos Zzrle, quod ad Saxons- ftalien. cum Swerk accedit. alij Zirdel, cui (imileeftnomen, quo in Italia Lodepfes vtuntur, Zedole, Carolug Gérmatics. Figulus, quiad Confluentiam Rheni literas docuit , Grazdel vel Grasdlos fcribit, Saxones Sebwerle vO- cant: Ge; Agricolagobionem fluuiatilem interpretatur, Aufonij putogobionem intelligens, quód vt ille defuo canit; barbatulatus fit:fed nos diuerfum ab hoc Aufonij gobionem dedimus fuprà;cui prater barbulas vuleare etiam nomen attipulatur : (Aufonium autem in Gallia fcripfifle conftat; ) & erüdito- rumconfeníus. Saxonicum nomen alij aliter fcribunt; dum c. a(piratum bee vel omittunt: & in terminatione variant, vt folentin plerifq; vocabulis Germani : Schwere! Schrmerling, Smerline, Schnen - hn Smerlit Schmorle. N erbum Schmiere-. Gerinanis vngere fonat, (u0:5/ Grsecis vn guentum: &ijfdem v- fitatum, vcf. abinitio fepe abundet, przfertim ante Jj. ) & Schizaer aruinam vel axungíam vn&tionia- ptam. Quare & pifci huic nomen impolitum à pinguedine conijcio: quod cutenon quidem pingui fit, | feditalubricatanquam pingui vellatdoeffetinuncta. Suez; & Grgude'c vnus idemque pifcis eft: pri- mum nomen Mifenen(ibus vfitatum à lubricitate, vt opinor: alterumSilefijs; à fando, in quo capiun- tur, Ge.Fabricius in epi(kolaad nos. Et rurfus; Pifciculum Scbszerk in. Alfatia appellant ze Kvefr, (quod. nomen Germanorum plerique gobioni Aufonij adtribuunt. videin Corollario de eo.) Vocabulum et- iam . V/fzergeund*!, memini olim nominatum audire, degobij marini quodam genere püto, aut muftelae marine, Apuafanécobitis Rondeletij hocnomen meretur , quoniam & perfimilis fundulo fluuiatili eft; & Gallicéquoquelocha marinanominatur. In Heffia velalibiin Germania fundulus vocatur eie AMsER, vel ito fi, Brabantis A£4fry vt dixi, Coloniz Gsfen, nefcio hic netter fundulus, angobius Aufo- vocat genetefas- Latina noi PAM Y e AMauftela $5 bttnac pi- 8 im farina 46 nij potius. nam & aliusibidem pifciculus G-umdele v ocatur, 3 : Interiocos Germanicos de piícium nomenclaturis fundulus cognominatur yirgo: ez Guadelessl ejm Iungfravv. Encelius (cribit caput funduli reprefentare caput virginis ornatum. n : Sengla vel Sengeic à Sueuis & alijs appellantur funduliadkucteneri & recens nati. Poloni hunc pifci- JHiyriee. culumindigetant Kiclb vel Slyfs. Bo 1emi Mrzen. Angli Gallicum nomen retinet, a/nc£e. " OMNE Duo funt huius pifciculi genera, (inquit Ge. Fabricius in epiftola: ) ynum commune, quod in deli- espe -eijs habetur, & eni magnitudine capiturapud nos (AMsfenus ) in Flohiamne: alterum & tenuitate corporis, & colore& fapore diuerfüm, quod à faxis nomen eft confecutum , Szeir frr: Liz. Fundulusin noftrisaquis cum circa ripas ftagnantes & paluftres degit, vocatur Z4ofsg: nndel, Bellonius nuper cum apud me fundulos vidiffet, in hoc diffimiles effelochijs Gallicisaiebat, quodin branchi;s Ípinas nullas haberent; & breuiores eflent, barbatuli quidem funiliter. Sed hoc diligentius confiderandum, R.on- deletius quidem melíus diftinxi(le mihi videtur. - | | Lochia franca Eellonij, querenduman ijdem fint pifciculi Pfe/di&i Germanis ( de quibus infràin Phoxino agemus; elemento ».) nam & minores funt & eiufdem puto nature, maculofi, lues: & co- quuritür vt gobij capitati ; & eodem tempore placentà Decembriad Paícha. | m. &o Longifuntpalmo, vel pauló plus: leues, lubrici, maculofi. ' | c | Capiuntur funduliinlacuapud nos; & fluuio Limago: plurimiinriuis, przfertimillo quem Glat- tumvocamus. ApudMilenosoptimiinFlobafhuuio. Eriuisinfumina maiora ingrediuntur, vtin Albimapud Mifenos. Capiuntur&in Atheli : & magni apud nos Árouie,in riuis puto & Arula. Limpidis & faxatilibus locis gaudent , Ádsmus Lonicerus. In lacu tamen apud nos circa ri. asetiam &z in ceenodegunt. Pi(ces quidam cauernas fibi faciunt in arena: alij in iuro; & extraeas nonemittunt nifi os,vt puram aquam frigidam attrahant . reddantque pet branchias evt pifcis apud nos fimilis anguiile, quem Q s:pren vocant; & fimiliter feré pifciculi parui; quos fundulas nominant, [m | & alij E — " " * " R ZE , 406 De Aquatilibus. &calij quidam parui magnis capitibus, (gobij capitati,) Albertus. Medio Maij menfis fundulos hic ela cu captos, ouis grauidos vidi, Poft pafcha parere incipiunt: quamuis non defint qui vel fingulis menfi-- - bus eos parerealfferant. | | : | / Véreapud nos precipue capiuntur, Februario, Martio & À prili, retis genere quod Storbaerer appel- lant, iuxta ripam lacus, locis herbofis, non autem nudis: & fimul cum eis plerumq; gobij capitati. Ha- mis quibus muftelz, triffiz di&z, in lacu apud nos capiuntur, longiffimalinea ad 1 x. feré paífus de- milla, infigi folent gobij capitati autfunduli; quibus inefcentur. | | F Fundulus pifciculus inter omnes ferà primatum tenet, Adamus Lonicerus. Teneri przfertim & nuper nati in delicijs habentur. ijquecum iurecocti, exeodem cum pane cochlearibus eduntur: quas delicias aliquando circa fummum Acronium lacum guftaui : apud nos enim tantillos capi vetitum effe tO. , puto. Mifenioptimoselfe aiunt circa pafcha priufquam migrant, ebe fie flreicben:-de migratione puto riuis influuios vel contràintelligentes. Salubres vulgó exiftimantur,ita vt medici etiam zgrotisalicu- bieos permittant. Sunt fané folidiufcula carne, & odore non pifcofco vt alij plerique, fed fatis grato: & cum exigui int nec pingues, non multum replent. Przferunt Mifeni maiores : nam qui Szesnfzzer- linà faxis denominantur, colore faporeque differunt. corporetenuiore, carne duriore. & quz in elixis tenaciüs Ípinis hazreat. Commendantur maximéanatali domini víque ad paícha. tum enim parereine cipiunt, vt diximus. | - | | Alij Februario;Martio & Aprili menfibus eos prezferunt,víqwe ad initium Malj.Teneros veró nun- quam non laudant, ficumapioedantur. Vino calidoiniedtielixari debent, idque breui tempore, & fub finem modico acetoaffufo ad eius feré confumptionem coquendi: quo modo gobij etiam capitati ^9. arantur, & pifciculi vulgó Pfellen dicti. Baltafar Stendelius quiartem coquendi Germanice condidit, fudulos benecoquiiubet: tum( colari) & acetum ( calidum ) affundi , in quo parumadhucbulliant. itacolorem ceruleum eis induci; & carnem folidioremfieri. Plura vide infrà in Corollario de Pho- XinisF. * G — Caputfundulipiícis euifceratum,;(reprefentans vultum virginisornatum, )prafens effe remedium, dicitur infrangendo calculo veficz ; Chriftophorus Encelius. Adachores capitis : Wider dem erbgrind s; * 'Funduli decoquanturin butyro quod meníe Maio colle&um fit: & inde expreffo liquore linatur ca- put;Innominatus.. Quidam catis egrotis fundulos mederi ai unt. COROLLARIVM IL DE COBITIDE ALIA, QVAM : ! dA Rondeletius aculeatam cognomsnat. 3o JTcenene adiecimus, quod ab ea quam "Rondeletius (olitidis aculeata nomine exhibuit, difcrepet, pinnis e aliter. m Is tiu 1 À Cobitisaculeata, vel Cobitesaculeatus Rondeletii , fui generis Mee eft, lochiis feu fundulis cognatus, & fimilis,roftro acutiore;à quo fi quis cobiten oxyrync um appellet , non fecerit inepte, 49 Albertus Magnus nullo alio nomine hunc pifcem nouit quàm Germanico: Vulgó (inquit) Mordens lapidem vocatur. Grecé eadem fignificatione dacólithum dixeris. ' Nam & Gallis Perce vocatur, quód roftro penetret velut perforaturus : & à Sabaudis circa Neocomum & Bielam,Mort pierre. At qui Per- ce pierreà Gallis vocatur, piícis marinus eft, alauda Rondeletij. Foragua circa Vincentiam Venetorü inltalia: Guaenim Italice eftgenus reticuli Abaculo fufpenfum ; cui inclu(us hic pifcis non contine- tur, fed forascuadit, & egrediens veluti perforat. Circa Verbanum lacum Grifella dicitur, alibi Vfella vel Vrfella; quemadmodum & lochia bazbatu- .la przdicta,nominibus fcilicetà muftela corruptis.quare hancetiam fi Latine circumloquendo mufte- lam fluuiatilem paruam imberbem nomiiés, benee dnomen vnum fingulare eiimponi przftite- rit, quale eft dacólithus: aut periphrafin non pluribus qu duobus fieri,vt cobites aculeatus vel oxy- rynchus: vel echeneis fluuiatilis.non quód reuera vi retiriendi naues autaliud quicquam polleat : fed quoniam ore mordens retentionem minatur., In iocofis pifcium cognominib. quzin libello Germa- nico circunferütur, nefcio quá ob caufam cuftodis feu vigilis nomen hic piíciculus inuenerit: eu Sren- bof sFl eem N'echrer. Noftri Stembey[[er proferunt. | GUI B ^ Nullusautrariffimus apud nos eft,frequens circa Argentinam.In Mifena optimi capiunturin Mul- daprope Doblam oppidum, Geor. Fabricius. Rondeletius & Belloniusfugz percz, ideft dacolithe (quanquam hicnon qué diftinguit) aculeos in branchijs attribuunt. Albertus libro z.de animalibus, tract. t. cap. 7. branchijsomnino carere ipfum ait : Ge. Fabricius veró nuper isiido E circa o- culos eis, ficut in lampredis, effenos monuit. Sed quoniam hic non reperitur, quod affirmem in prz- fentianonhabeo. Ibidem Albertus: Pifciculus (inquit) qui vulgo Mordens Res vocatur,eodem colore eft quo Fundula. non eft autem rotundus, fed'quafi S ERR Ai d us , & habet fpinama- cutam iuxta os,qua cum recuruato capite vulnerat manum fe tangentis.Pi ciculus eftexilis feu tenuis, & oblongus; fundulo fimilis, pauló longior: nam quatuoraut quinque digitos zquare folet: maculo- fus,capiteacuto& deorfum vergente. — — ic ! [. C Inaquisfontanis & riuis precipue degit. Eriuis migrans cum alios fluuios tum Albim fi ubit. R oftro lapidibus mordicus fe affigit, & aliquando vafis etiam, licet eneis , quibus inforo pifcario à mulieri- bus empti inijciuntur, ita vt fugere videantur. Eft quando complures gregatim lapidi herentes inue- niuntur. In herbis,algis & ceno degunt, atque inde victitant, Maiomeníe cum fundulis pariunt. ali- quando vel bis aut ter pariunt, vt gobiones Àufonij etiam , € leucifciilli quos vendofias Galli vel dar« dos vocant. Retibus -— $0 Uo DeGobiis luu. Lib. IV. 407 .- Retibusanguftis(id éft quorum peranguftx funt mactlz)capiuntur cum aliis pifcicülis circa ri ÉSuminum. ' Sms Mus Qu | P | ripas Viliffimi fünt;carne tenacisfundulis multo ignobiliores. Aprili menfe & Maio minus irproban Prcferunturgrauidi,Frigi debent butyro. Mifeni circa Bacchanalia & Martio menfe eos coti itod zd antequam migrent,quod tum ouis grauidi fint; Preftantiores apud eofdem nonin Albi , (ed ju Mulda eapiuntur. COROLLARIVM Iti ! — Deafperotifcitulo Gobioniperfimili,es: Parahp:ineniz, 39 GiiwÀDiES pifces Strymonis flüuitjmemorantürà Bellonio in libro Gallico Obfernatiónum, inz ter Strymonis fluuii pifces,qiorum nominaà molitoribus ad eum amnem Grace loquentibus fe có hd iffe (cribit: vt Platones quoq;, Cclli,& Tuines . | i 1 : DEGRVE MARINO,EX ELIANI DE ANIMALI: none UOMB V WT p RO EN. TUCA dX cp, (Loos pifcem marinum Corinthiaci pelagialumnumetfe audiui; Declinabatautetn éa pats Corin J thiaci maris,quà grus pifcis cáptus eft, Atucam verfus , iuxtalatus Ifthmi quod Athenas refpicit: Procedebar hic pifcis ad quindecim iufte menfure pedum longitudinem: cra(fitudine PAP rec tamen maximam(vt áudio)iquabar.Eius &cáput& os;alitis gruis fpeciern fimilitudinemq; rit S TET ma (Aemd[ecforte Urpvys ,id eft pinnc;dicere voluit author) pennisgentilis auis ei fimiles funt; Nato o fütem non conuoluto in fi piras cotpore, vt alii pifces ànguillarurm inftarangufti & oblongi. Tántoro: "* borefaliendieft; vt tanquam ettiiffum à contento rieruo celum feratur.In fermonem ! pidauriorut vez | mit,hocanimialex nullo pií(cegenerari: (ed cuim volucres grues Thracium frigus & reliquutiiad Occi- dentem fugientes buic vento;tum feeminead coitum exardefcentes,tum mares veneris libidine cofla- grantesjinter fe complexu venéteo iungi cupiunt: feeminas fü(penfum coitum fuftinere non polle; id: circoq; (emen temere emittere quod voti cotnpotes fieri nón poffint. Ac fi fupràtetram volent idipsá ad nihilum recidere & perite:fin fupta mare, id delapfum,tanquam thefaurum per manus ériditibos fie Amari huncfetum afferuari,animantemq; éfficijned; velutinaltum fterilein illapfutn petire. Hzc E à daürii.Sed & Demoftratus,cuius ante men-ionem feci; Hunc,inquit;pifcem vidi,& magnopere ibd; deraui,cumque(vt aliis oftendere polfemJexiccere Vellem; atq; Coquis ipfum fecántibus vifcetaintue: rer,tum ex ytroq; latere fpinasexortas, rurfum inferius inter fe fuisextremiscoire: & ( fimiliter atqué $9 tabulas legum)triangulas effe : tur eius iecur in longitudinem procederejafpexi : tum iecori (ubie/tü fello ngüm , inftàr manticeaut bulee,vtfaba(.voecdochrce forte profil'qua faba) vecens vidétetur. Vbi Ye primum iecur & fel exempta fuillent,anibo ftzcim intumuiffe;vtiecurinfta? hepatis maxiriii pifcis vides zetur: fel veró lapidem,[uper quemfort? politum fuerat. liquefeciffe. F GRAcvL v s. Vide Coracinus.nam Gaza & quidam eum fecuti pro corácino gtáculüm vertunt Pliz miüs draconem graculo fimilem dixit. - | | ' Gn. ab picliatmó in Nuptiis Hebs nominánturi iter pifcés ápüd Athenturni t ITaavm! v j euztas 313319) 2i Ttjv o4 £u i3 coy aA ma ee (Ds A or icy veo o] ceaSvUte eet. el GRAMOR,aliis GRANvs, àpud Albertum & alios obftutos fcriptóres;pro thynno Cortüptum eff 4o nomen ist conflat ex 1is quz ei adtribuunt, | i GüYLLvS pilcisfimiliseftanguille, fed infuauls;Diphilas; Vide fipràinter Muftelas poft Afellos; &inCongroA. — : ! í GnavtLvs infectum flnuiatile: Vide Squilla duniacilis. "ae GR YTE, ev Tarentini codex noíter hic hàbet: Hoozrraw ig pa lav euopbu Av exese alu) dell! &oCi luae , — av.egofic legerim; Ulpo avri ybi rto so credo sod aertile'tiam in fequentibus etiam capitibus Pjvr4arà Sajna legitur,óc reum Acti. minutos pifcicalos tum fluuiatiles tum marinos intelligo.(nam & friuola fi &tlià vaa yeviieja nominant; && youzo^L« ejm qui taliá vendit.) Licebit ita interpretari : Eftaad pi- fciculós fluaiatiles,(quorüm aliquoé fort: d Gordylos vel fcordylas vocat,quo nominein mari dicutitu£ paruithunnorum fetus )& marinos minutos,vt gobios; ^ - 6 T RA ^ AME SPOT FT DE GVAICANO vEL REVERSÓ PIS OEbMNDICO. "Iu vptaeff ex tabuls diádaim deleriptionis — uL EATID m b TUE LM Al "u sev d as : D: nodo pifcationis genere Petrus x oup , Maftyr Oceanez Decádis prine] | lib.3.Nonaliter ( inquit ) ac nos canibus; Gallicis pet equora campi lepores inlé j &amusilli (Pifcatores Cuba snfesla sn Nouaor-i bi vin cymbaitd efl casta arhorepilGantess Chrift. s Columbus )venatorio piíce pifces alios cá- piebant. PiíCis erat forme nobis ignota. E corpus eius anguille grandióri perliniile: | — fed habens in occipite pellet cenaciffimi inmoduin magne crumenz. Hunc vin- &tum tenent in nauis (póda fünicglo, fed: tantüm démilfo quantüm pifcis intraa erbictervar eme "i ut SES e "S S ri 2 FE nuam Í 7. 85 E 400 «De Aquatilibus: xt. predam raptam ita tenaciter apprehendit, vt exoluereipfam eo viuo nulla vis ffficiat ; nifi extra aquse marginem paulatim glomerato funiculo extrahatur.. Vifo enim aeris fulgore, ftatim predam deferi t. Predaigituriamcircaaque marginem euecta;in mare faltat pifcatorum copiatanta, quantaad redam fufficiat fuftinendam,donec? naui comites eam apprehendant. Predain nauim tra&ta, OW. c m foluunt;quantum fatis eftvenatori vcad locum fuc fedisintraaquam redeat, ibiq; de preda ipfa per ali- um funiculum efcas ei demittunt. Pifcem incolz Gaicanum;noftri Reuerfum appellàt, qiue ves netur, Quatuor teftudines ( Calandras pregrandesiiij. Columbus)co modo captas,que nauiculam illis fert implebant;noftris dono dant. Cibus eftenim apud eos non illautus.Hac ille.Huius pifcis, (inquit Chrift. Columbus)forma eft nobis incognita: & niti grádiufculum caput habet , inftar anguilla forma- etur. capite geítat pelliculam quandam,ad fimilitudinem crumenealicuius, & reliqua fimiliter, - DE ALIO PISCEINDICO EIVSDEM NATVRJE,SED FOR- madinar[ayguem Rendeletiz d:fcribit, cb [emiliter REN E RS v M domi- P nat y nefixo ex quo antbore . Y ao Eodem4quo elephasingenio effe videtur.nam facile cicuratur, docilis eft, & loquétes intelligere vi- - detur,adeó vtIndi cum eo pifcari foleant. Pifcis eft palmi magnitudinej;fquamis rugofis contectus: fpi- nisacutilfimis,& maximé in dorfo,munitus eft; & ^ vmbilico ad caudam , quib; pifces etiamuracünpE ferit,& velutiaffixis hamis retinetatq; trahit:Hunc cum aliis captum feruant & cicurant, vt eopofteà phocas,tiburones, manatosvenentur;alios q; huiufmodi pifces, quiideo quod pulmonibus Ípirent,in fummaaqua fzpius natant. Funiculis igitur alligant;,annexis aliquot füberis fruftis : blandisque verbis hortantur & incitant,vt magno animoin fortiores & meliores impetum faciant;atq; ad litus cogant. ti 26 in mare iniectum natare finunt;atq; cum preda reuerfum laudant,&gratiasagunt:: perindeacti piícis . ratione preditus &in eos beneficus,monitus atq; hortationes audiat;cum ipfe aviar G- Gc folutusi-.:- ' dem faciat,quemadmodumalij plurimi funt;qui alios etiam feroces perfequuntur,vtin fingulorum hi- ftoria epe dictum eft. ; acad . Aiunt pifcem huncin cibisbonis haberi,quod neq; ficca fitnimiümcarne,neg;glutinofa. . GvLrIsCI, Tusoxois pilces quidam,Hefychius & Varinus.D/u9 (ficut & ye/ 9-) porcus eft, vnde. forté judex diminutiuum,porcellus.vt hys etiam & hyíca,de pifce,eadem fignificatione. DE AQVATILIBYS ANIMALIVM,QYORVM e. NOMINA INITIO ASPIRANTVR, Mirabilis eft Kronen Indireueríum vocant. I Abramis.vide Abramis. Harrogenusliquoris:gari Fexaut vitium: garum imperfectum.videfuprain.Alec,& in Garo, HALEGVLAprO ifciculo vili & fale inueterari folito. Vide ibidem.Sibos cibum non appetat;pro* 1 à MAT. o ee) en 2 ] | deritfauces allio tunfo,& hallecula (»ahm per Lfrsplea Jlinire, Columella. HarisvnrioNRondeletius interaquatiliafibiignota ponit.Hermolaus inquit quofdam pro Cal-. . lionymo pifceaccipere,nefcio quaratione.nam genitale marinum non temere Halefurion dicitur, vel potius Halofurionquafi ZA: 22«,ideftmarinacauda. Vegetiusquog; zoophytis quibufdam marinis - caudam adnümerat. Vide in Pudendo marino, Elemento P. , 49 — HarxPLEvMON inPulmone marinotradetur. | ! HanM1A &Hamioàquibufdam imperité pro Amia fcribitur. ws DEHARENGO,RONDELETIYS. TII T vlla eft, quod fciam;huius appellatio fiue Latina fiue Greca.furit A quinon recte halecem vocent. Quid autem fichalec velalex Íuprà declarauimus.In penurieigitur Greci Latiniq; nominis;notiffimo & vulgatiffimo vtemur;- | | LI $ Harengusex thriffarum eft genere,qui in Oceanotantum reperitur, minoribüsthriffis, & fardinis jo maioribus plané fimilis,dorfo ceruleo, ventrealbo& falcato, Íquamis acutis & tenacius herentibus munito aloíz modo,reliquis facile deciduis.Inferiores (Zatersore:) partes alofz fimiles habet. C Aquaviuit.Gregalis eft pifcis. J' 8 wc E Tammagnifuntaliquando harengorum greges, vt pre multitudine capi non poffint. Sed pofautue . mni equinoctiumin acies fe diuidunt,locaq; mutant, & gregátim per Oceanuni vàgantur. Quofitvt. multi fimulcapiantur. | e ! "*.zh z - Icon Harengi partim ad R ondelets', partim ad'Bellonsssconem expre[ja eff. 6o Wm — c ANDA RSS VA Y) ADS ORAE, DAD a - 4 | Con- hsinis.m . 20 De Harengo Lib.IV. 400 Condiuntur,& in muria ferantur. Alios modic falitos fufpenfosquein fumo exiceant. Hllosha- E gengos albos;hos nigros Gallicé forez EGO. harengos nocturnos, vel à nigrore, vel quiaque noctu fit captura felicior, & iis diutius (eruandis accommodatior meliorque iudicatur, ! A Citiffimé extraaquam moriuntur,ob magnam branchiarum fcilfuram. C Pingui funt & molli carne. Tam funtalofis paruis thrattisque paruis imilés, vteas in ératicula cos F Gas;butyroque immerías Normanis apponi iubens,eisimpoluerim,credentibus barengos ef? : adeó figura, fapore,fpinis fimiles funt, vt vix difcerni queant;nifià diligenter animaduertentibus, Suntta» - men harengi dorfo fpiffiore; maculisque carent, quas alofz paruz habent. 1o — Quare vehementer errat, qui mediterraneo mati harengos na(cialferit, feque R om vidiffe in foro: e T mamtorme (imilitudine decipitur. Qui enim harengi fpecie, non folm Romz, fed etiam Maffilize & ete y * Venetiis videntur, harengi non funt;fed thrattze paruz, harengis & fardinis adeo fimiles , vt eas pro sos ien harengis facilé accipiant etiam Galli; quibus hi notiffimi (unt.S»d his notis diftinguuntur. Thrattis &z » Medizra- alofis (e multóafperiores ventrem firmant, harengis minusafpere: quam ob caufam fi paulo diu. "emi. tius alleru entur,difrupto ventre inteftina procidunt.Praterea fping in histenuiores,& edendo minus 77 dis (es moleftz,inalo(is & chrattis & chalcidibus multo moleftiores. M TAM AP "NA : : j À (pfe enitn esf BzrrowrixideHarengo fcriptain Chalcide fupra pofui. gai ptitat yao i5 Alan[a di- Q.O m*0 b Lb A R LE VM | Jiixumw ) e» chaldib. UT : l ! : . oHdfferann Belge, Menapii & Germani aleces vocant pifces quofdam faleinueteratos , harengas di&as,clupeis i fimiles;Malarius.Gaza mznas diuer(os pifcesex Ariftotelealeces interpretatur, Author de natuzis re- rum;& l(idorus,deinde Albertus & impertita pofteritas'barbaros authores fecuta;alec velailec pro ha» rengo dixerunt.nos Germanicum nomen ad t atinitatem deexum vfurpare malumus, quàm antiquo alecis nomine longéaliud (ignificante,(vtin A.elemento,& in Garo copios? do. uimus, )abuti. Ger- mani plerique 77 fcribüt & eff»runt;e.obfcuro, & ad a.vel e accedente:Flandti &«r:£. Galli afpi« ratione, vt epefolent, omiffa, pera.vnareng. Vnde Latinum vocabu'umaliter formanr;afpiratione veladdita vel omiffa,& fecunda fyllaba pere.velperi.(cripta:tcrminatione veró alii mal: utina;alii fee- minina;areng^?,aringa, Hi aringa, Arengus, Harengus. Egoquoniam Germanicam dicionem efleagnos 39 Íco,& Gallos quoqueà Germanis accepiffe; Haringus val Heringus fcribendum putarim , vt & genus maículinum,quo Germani proferunt.(sruetur, & orthographia reliqua magis (uam originem fateatur, Árengam louianus Pontanus dixicin libro de 'ibert.vt quida citat: Vnufquifque fuam manibus con^ trectatarengam.Ego hunc Iouianilibruminter operaeiusnó reperiomneq; inlibro deliberalitate, qui extat. hunc verfum. Harengi Beilopio videntur dicti ab ordinibus, quibus in doliis conduntur, rengus enim Gallis eftordo:ad quam vocemaccedunt noftre sn ev. ein ranch. Egopotiusà Greco *ze/y(& des duxerim;quod (alfamétum fignificac:c in (piritum conuerfo,vt haringus quafi harichos, id efttarichos appelletur.nullum enim falíamenti genus vficatius peczomnem Germaniam reperias, quamuis autem | proprie ys partes ipfz pifcium maiorum Obi dahtms falfe & inueteratz nominantur, tamen ipíos quoque minores piícesinueteratos eodem nomine venire , in Salfamentorum mentione oftendemus.- 4o Haringa pilcis ex Cimbricisac Daciz & Noruegiz Boruffizque litto-ibus (qzaomisaad Go manam pei« dinent )valis inclufus & fale conditus:aut (ale fumoque inueteratus,tum haringa palfa, Germ anicé Psrb- lirgen (nofira Biking nominasisy Saxa es Pak. Jappellatus » cratibus aut fj portulis impofitus ad nos di tur,Ioannes Langius. Arenga paffa feu infumata, Germanice zia Zrck sos oder Bitburg. Aliqui rufcupam. neício quoidiomate appellant. Areng: muriatayesn P (Le bevenz,sa. Kotbering. Arenga macerata .ewge- wue[ferzen Heringeemn Braibering,Ge.Fabricius.Illyricum vel Polonicum eius nomen eft Sledz; vel Sliedz,. Infumati veró,PlataniiSliedz. Sigi(mundus Geleniusin Lexico fymphono Germanicum nomenà Grecoaes£ deducit,quod ego hoc tempore ap ud nullum authorem inuenio.Et rurfus hec quatuor in» ter fe componit, Haraca Latinum, /747; Germanicum , A'?2xic Grzcum,Herynk Illyricum vel Pohe- micum,Bellonius Sarachum nominari docet ab Epirotis feu Albanenfibus hodie pifcem . qui Agonus 5 Mediolani dicitur. Anglis harengus dicitur 22 Heryrg, vel ag Htarynoezalii. geminato £eri2.g. Infüma- tus vetó avedde Hryrgsà colore rubeo.Qui pifcem hunc Anglic? adultum duntaxat Hervé vocant:pat- nulum adhuc, rat: mediocrem, Pylzera falluntur.non enim etate tácuimn hi piíces differunt ; fed pror» fus diuería funt genera;vtToannes Caius nosadmonuit. Alec pifcis eft perparuusin occiduo mari , quod mediterraneum eft inter maiorem Britanniam & B Germaniam; Author de nat.rerum.Longus eft palmum, ( dodranten .ad n^s qu dem wx vnquem leg t eione erantecumt 1bus dieuts vebuntm )maxime abundans in Oceano circa Galliam, Angliam , Germaniam & Daciam, Albertus. Hr fee Oceani partem vel (inum nominant Germani,ex quo harengi capti copio- sé ad nos mittuntur.Harenga longitudinis eft pedalisaut fpithames obefus pifciculus , o, Langtus, .. Harengades Maffiliz dici pifces;paruis alofis fimiles fünt:videin Apua membtade Rondeletii, Lácus 66€ Suerinumalluens,non procul Oceano Germanico,gignit inter ceteros piíces halecem ;( harengum,) & Murenas vulgo Germanic? dictas( Adarenen )haleci(harengo)ftmiles; fedaliquanto minores.argen- teis íquamis,carne dura & friabili,Simon PaulusSuerinenfis. Eft& Aure pifciculus quidam vilis in Noruegia,maenitudine harengi.Oculi harengorum nocte lucent inftar luminis:que vis cum ipfo pice emoritur, Authordenat.rerum, Audio harengos recens captos peraliquot etiam di^s pofteaà noctu relucere.item noctu gregatim natantes; ventribus verus fummum equorcbuerfis,tantum de fe ( 45» 2215 vuimi- um [edem xime e rcaotsls, it tds Yfplendorem emittere,vt mare fulgurare videatur. Itaque no- cibus etiam faciléex Ü endoreà pifcatoribus deprehenduntur. Agmen huiufmodi hacengoruim den- Seu natantium Angli vocant 4 Sew. PifLis eft fquamofus,nec aliudinteftinum habct quain iciunum, ertus, | Min Fertat A41O | De Aquatilibus. € Fertur halecemex puroaqua elemento viuere, (icut — Fizsram hauc, qna olim Haringam vuticteratam. falamandram ex igne, Obfcurus. Omnium fer? pifcium vepre[e tangas, non omntendam duxi. — folusaqua viuit tantum , nec nifiin aqua viuere poteft | | | Kr Nam ftatim vt aeris ferena contigerit expirat: nec vlla nora eftinter contactumaeris & ex pirationem ; Author denatrerum Inteftinumieiunum duntaxat habet: & id- eó in ventre eius nihil inuenitur:própter quod quidam falsó dixerunt; harengum folo & fimplici elemento vi- uere : quod nos alibi falfum effe oftendimus, Albertus. Litoralis eft,& femel paritautumno, ( circagquino&iáü autumnale, ) Idem; Harengi fimiles [untthriffis,fed mi- ... nores,necin dulcesaquas afcendunt.Cardan. D .Acus pifcis ( der Hornfifib ) per(equitur harengos, & perquam damnofus eftpifcatoribus , vt audio : ego de gladio pifce id porius dixerim,Bellaz marinz fzzpius Gd piuntur,dum perfequuntur harengos, & inlitusimpin- gunt vadofius,quàm vt inde redire valeant. 1 lbertus. E. Agmina horum pifcium noctu ex Iplendore depre- hendià pifcatoribus,dictum eft fuprain B.Dumin grege | toto natat, capi pre multitudine non poteft. Cumautem poftzquinoctium autumnale acies fe diuidunt, capiun- turitumquealiquando in magnis & multis fagenis colli- guntur,adeó vt funes retium incidi oporteat , 'eó quod trahiretianon poflunt, Albertus. Vbicunque fuper a- quasin mari lumen vident,gregatimadnatant. Etloca- étutum (^oc aff )ad retia dictis, (certzs, nesmpeantumno ) cé- potibusalliciuntur , quafi parati ad capiendum diuino munerein vfus hominum deducantur. Hybernisautem temporibus fecreri mari víque ad tempus debitum ab - (conduntur, & hoccirca Germaniam, Author de nzt.re- rum. Iuftinus Goblerus viriurifconfultiífimus capturz harengorum veterem quandam & veram mappam adSe. baítianura Munfterum proilluftranda fua cofm ographia miferat fuperioribus annis: quamàmorte Munfterinog appatere doleo. Certi funt piícatores ad Oceani litora inferioris Germaniz;quibus folis hos pifces pifcari per- milfum eft. Ex iis fi quis diem obeat;relicta eius vidua ni- frintra triduum alteri nupferit, ius fuum harengosintra deftinatum ei fpatium(4«s Fach)capiendi amittit, vt au- dio. Capiunturinterdum vnotractuinnumeri. Mirum . hocicum quidamà vidua, que maritum nu perriméami- ferat,iactum vnum trecentis florenis emiffet, fperans fe plurimum lucri facturum , quoniam plerunque femper ingens eorum copia pariter irretitur:eo iactu ttibustan- tum pifcibus captis mifer long? fruftratus eft, Sedadmi- rabiliusquod fertur de Terra lan&a Oceani Germanici infula;circaannum Virginei partus M, D. X XX, exca- ptura harengorumbis mille homines vitam fuftinuitfe: & cumaliquando per petulantiam harengum virgis ce- cidiflent,adeó imminucti fünt pifces , vt hoc t£pore ( an- pispoft X XI V. ) vixcentum homines ex eo quaftu vi- vant; quod Hubertus Lagnetus , virdo&tus & fide di- gnus,Ge.Fabricio noftro retulit. Harengorum copia in Oceano incredibilis eft,vtad C C. millia coronatorum -dnfingulos annos capture precium afcendat, fepe etiam qnultó amplius.Card. : Harengorum capita plura filo conferta , pone inter ftraminalecti,& ugábis cimices , Andreas Furnerius, He inglack Germani vocant muriam columbarum.Efcam columbarum quo multas alias venentur é radice carlinz conficiunrhac ratione : Rádici adiungunt lutum adu ftum de clinabo,mel, vrinam, muriamque qua barengze conditz fuerint: & malffam inde formatam co- 6a - lJumbariisimponunt, Hieronymus Tragusin tcrprete Dauide Kybero. Pinguedine harengz plurimum vtunturad corium futores, Adamus Lonicerus. , x | Pifcis eftfapidus, Albertus.Ex Cimbricis litoribus Aringhe pedales pifces, in cratibusfaleac fumo inueterati nobis afferuntur , Iouius. ÁAringarum muria conditarum efu crudo Íuperior Germania abhorzet , qui tamen proximis Oceano & mediterraneis Germanie populis , aque diuitum ac pau- perum menfis expetitur: & à Liuionibusac Rutenis vnacum muria voratur ; ac quantó putridior eft,tanto magis appetiturac probatur ; Cornarius.. - Harengus ad cibum vel recens vfurpatur : vel paffus infumatuíque elixandus; vel muriatus , vel maceratus aqua recenti, Halece falito crudo n ! aceto " io 2Q x 4o re (3 à S. -- 41 J De Harengo | Lib. IV. 4T aceto & cepe,nihil vel meo ftomacho gratius eft,Ioachimus Vadianus.Harégus etiam , vt vnumquod- qe feré genus pifcium marinorum habet tempus fuum,in quo folo fit bonus, fcilicet ab Augutto vfq; ad Decembrem.Cum recens captus fuerit,delicatiorem cibum przbet , falfus autem in vfum homi- num diutius quam alii pifces fanus durare poteft, Author denat.rerum, Inter marinos pifces pracipu? laudantur Rogetus & Gornatus,fiue Gornus.pofthos Plagitia(Paffer)& Solea: aut potius M erlaneus: minus fcilicet craffus & vifcofus Paffere & Solea, fatis friabilis.fed confideratis fapore,odore,colore & fubftantiz puritate & nobilitate, minus bonus ett Rogeto & Gornato. quod de Alece quoque Gimiliter. accipi debet, Arnoldus Villanouanus.Harengi pifces funt (uaues, (imiles thriffis, Cardanus, Et ruríus, jo 9üRt hi,& Sardoni,ac Celerini ex eodem genere:fed harengi fapore cateris praftant. . Veficas harengorum,noftri animas eorum appellant.has equis in cibo vel potu dant, vt impeditum " lotium promoveant:& fimiliter hominibus,his quidem circitet nouem numéro.Muria ex iftis pifcibus ad quid prodeffe queat,lege fupràin Garo,elemento G. Pinguedo harengz exulceratam cutem pecto- ris fanat,& morfis à ferpente medetur, Adamus Lonicerus:inepté.aliter enim Plinius. Alece(liquoze, non pifce)(cabies pectoris fanatur, &c. y Inferiores Germani prouerbiis quibusdamab hoc pifce fumptis vtuntur:quale eft: Mittetur proha rengis recentib. 44a vvirat jn nach gruenen berssg [chucken.Sic Latini Mittere inaquam, pro auferre? me-. dio. ! HzrrpowA.VideinPolypis. Hzrors.LegeElops. : HeMEROCcoETvs pifcisnomen eft, vt indicat Suidas : Phoca,vt opinatur Erafmus, Olim vulgari 1OCO (jstgoxormi fures dicti videntur.Sic enim Hefiodus : Mx zeree suepteoir Q orto Ser? equal Gu. Sed Oppianus callionymum pifcem iutgóxormv nominat, quod interdiu in arena dormiat, &c. HEMINERVYSHgvnjQ-.querein Coracino. r DE HEPATE DEIECTAMENTO MARINO, BELLONIV S. - M MM "oS x es , INS folum per mare difcurrit ac diuagatur Hepar , verumetiam algarum profundo implicitum períepe reperitur;:vnde Propontidis pifcatores;quoties fagenas in mare demiferunt , Heparfo- lent adlitus cum algisattrahere: quumque vile prorfus deie&amentum fit, hepati cocto ( vt omnino hepatislobum referant )perfimile;fcetidum,fragile,rubrum,;porofum;ob id tanquam inutile refpuuat. vomitiones enim comeftum excitat;aut faltem naufeas. DE HEPATO PISCE, BELLONIVS,. Hepatis color ac magnitudo Hepato piícinomen dedit Grzcisac Latinis. vocaturetiamàcolore: A rütilo & fubobfcuro as&izc. Vulgus Venetorum Sachetum,vt etiam Canadellam, (czfepra lozwm dein 22 Conox poft Charnam )indifferenti nomine appellat: folo enim colore ( qui pauló magis ia Hepato fu- Ícus eft)inter fe differunt. Eius dentesobtufiores funt quam Phycidis,& pe&inatim coeunt, vtin Cinedo: fquamis inzegicr 7 afperis,colore cum Phagro aut Erythrino fimili, Calamis vt plurimum decipi folet:raró enim euerriculis capitur. Huic pifci Galenus carnem inter duritiem ac mollitiem mediocrem effe docet. ^9 Saxatiliseft;vt Diocles prodidit, & in cauernis latitat in alto mari. "Calculosincapitegerit vt Saxatiles omnes... $0 Pec c— ca DE HEPATO (ALIO QVYAM BELLONIIL,) 4 Lon RONDELETIY S. SER UL MAROTA ATA TETTE NE (^ A A CU Aem ^ uu Mati ECRCROM A CNN Ü NN CC X RAS ANQRIREA R^ N SMS ROSAS f: (A. E EM t LT EL1y € CM E 5 GNNNS CNN «(9 NS ZZ SNNINEERAT HS, SONDBLPRUCRAN UST Sf SX b r QNS MIN onc $e | SM P GSC SREREAN SM NE QAVRIRDA QS LL is | NM (^U $*( Fe Ere : OC PACC CU GÍ GO UUMCEAC BLUES Ne CIELO | 22 SHOE HOURS m E PAS QUI ICD qWV VA ix NN SS Q 2. (t de ud ORC NS Hepatus fimilis eft pagro & erythrino,inquit Speufippus.H'zwrG» , s A«&ia« Grecis dicitur.Gaza ver- bumé verbo exprimens iecorinum interpretatus eft.Hermolaus modó iecur marínum,modo hepatum appellat.Huius pifcis nullum vulgare nomen,nequein Gallia;neque in Hifpania; d ueinItaliapo ^ 3 Ij E tui m 4 De Aquatilibus. tuiàpifcatoribusextorquerej folis Gracis huius temporis didici zetzggsy hodie vocari: ceteri omnes anonymum elfe dicuntob raritatem,& proinznavendunt , àquotamen plurimum oculorum magni- tadine;corporis latitudine,colore differt. Viepatus pifcis eft agrofimilis,oculis maioribus quàm proratione cotporis, vt melanurus, colore obícuro,feu ex RA nigrecente,pinnarum nurmgeroy»fitu aculei(que pagto (imilis , latiore,maiore- quecauda:nigram in ea maculam habet,melanüri modo:ad quem (sam )alluditis, qui apud Atheneum dicit fe bilem non habere,vt nec hepatus habet, feque ex iis elfe, qui usando (weumiys )fant. Dens tes non latos, ed rotundos;acutos, lerratos.ventriculum magnum cum appendicibus quatuor, intefti- natetuiajhepar album finefelle,cor angulatum,branchias quaternas vtrinq;, in cerebro lapides düos. A Huncpifcem,quem proponimus,veterum hepatum effe;notis omnibus diu multumque confidera- 19 Vert [6 dare tis,& cumaliisfrequenter collatis, mihi ipfe perfuadeo;& equos rerum zftimatores mihi affentiri co- beati. — eunitnote Sdn epus àveteribustributz:quarum nullaomnino huic noftro pifcitepugnat. Pri- inum pagro (imilis eft,deinde colore eft nigto;poftremo fine felle: qua tres precipue funt hepati notz. Libroy. Quasnecomminifci videamur,audiamus Athenzum de hepatoloquentem: Diocles hunc ex faxatili- bus eífe dicit, Speufippus autem fimilem pagro hepatum. eft autem folitarius,vtait Ariftoteles. carne vefcitur,[erratis eft dentibus; «acy euooov: (J'mottonzs ne[cio quaratione dubitat an legendum fit xausadiouc: )co- lore nigro,oculis,habitatotius ratione,maioribus,cortrigonum;album. Etalioin loco Athenausex Axrchilocho fcribit eum felle carere:ex Hegefandro duoslapides in capite habere. Hucaccedit, quod ,, paucas ventriculi(fperné crvca vertreulus. appendices tribuit Ariftoteles;ficuti in hoc quatuor tantum Lih. z.debif- 3yyuenimus,vt prius eft di&um.Quod folitarius fit,id ipfimet pifcatores fatebuntur; qui & raro vel po- 1o AU» LP 17: fius nunquam multos fimul capiunt. Quodcarniuorus,oftenduntea qua in ventre & inteftinis repe- riubtur.Dentibuselfe ferratis,colore nigro,oculis maioribus eai ipfa docet. Quód cor angulatum babeat;hocilli cum multis commune eft.Quum veróalbum effe dicit, mendum fi.betfe opinor. Cüm. enimin corde maxime abundet & perfe&ius coquatur fanguis , ne in candidiffimis quidem pifcibus, album effe poteft,nifi partem fupremam cordis accipias , quam aw'A»v epAeCovevouày vocat Ariftoteles, de qua fufius libro tertio.quare legenduim effe puto jzwo Acvxcv. huic enim pifci hepar efthuiufmodi , vt prius diximus, | Hipirid valote Sedargutus quifpiam fortaffe hic obftrepet;& nosnoftro iugulabit gladio.Cüm enim, dicet;in hepa- te fanguinisfit officina,cur non rubrum erit, vt cor, vel qui candidum dici poterit? Animaduertendum eft heparin pifcibus nonnullis,vt in muftella marina;in afellis, & aliis multisalbum abautoribus dici, noncerté quód de candore,cum niue poffit contendere: fed quód cum aliorum pifcium ; velaniman- tium hepate collatum,candidum dici poffit; & vc magis exprimamus ex rubroalbefcat. quienim bran- chiis fpirant,minufque calidi funt,fanguinem magis pituitofum & magis album gignunt , non aliter quàm quianafarca laberant,quod pituitam profanguine gignant;candidiores fiunt. Quare iniftis he- parminus rubefcit.Cor veró multo calidius fanguinem coquit; perficit; rubrumque efficit: fplen verà quiaflanguinematrum trahit;non poteft non rubere quouis fanguine cum atropermiíto. Hzc omnia me impulerunt,vtapud Athenzum legendum putem «opilor vei*yovory d vg AEURGY. | Piemuewh. Suntquipifcemeumqui Lutetiz egrefin vulgó dicitur, hepatum effe arbitrétur, obid fortaffe quod Egrefin dicii. magno & delicato fit hepate.Sed hocfalfum effe multa coarguunt: nihil enim illi eft cum pagro feu e- nor cfe tpá- rythrinocommune.Praterea nigro colore non eft,vt hepatus : denique notis fere nullis hepato fimilis 4c Moona 4o, C quiegrefin dicitur:quis veróis fit; fuoloco oftendi. | LE w -t LR Aelianus vnolocoiecorini meminit quem fi j««ray Grece vocat ( penuria enim codicis Greci facit, Nos eis ver-. Xt dubitem)certéis hepatusnon e(t, quem ex Ariftotelis & Athenzi lententiaexhibemus: fcribit enim. PsGraeaim | Citante Petro Gyllioiecorinum multtellz (imilem effe, qucab hepato noftro plufquam 4 «aJ z«ea; di- Covollaris da ftat. A]iolocoaitin fpecubus ( &oi: uvis S xA cir rn7 ) abditos latere maris incolas oues, & hepatos , & e d "ET à pifcatoribus prépontes nominari folitos.ii quidem quanquam maximi videantur , tamen ad natan- gea oh rd fegnes funt.non enim à fuis latibulislongéaberrant. imó veró circumea ipfa femper volutantur, infirmioribus pifcibus adnatantibus infidias faciunt.Et Oppianus libro i. e£ceror xoà WawTov in fundo & (axis cauis delitefcere Ícripfit.Sit neis hepatus nofter,non facile eftiudicare : nullas enim notas ap- pingunt, quibus internofcatur. i " « "Mac 4sbeana Dioclesapud Athenzum faxatilem facit. verüm faxatilis proprie non eft, vt faxatiles pifces appel- [sxatili fir... lant Mediciquifuntomnium optimi,carne molli & friabili. Hic autem quia carniuorus eft, duriore 1 F eftcarne. Recte igiturdicemuscum Galeno hepatum in medio effe pifcium dur carnis & mollis: qué- Lis3.dealim. admodum auratam;pagrum;vmbram & alios huiufmodi.Preparatur vt pagrus velaurata.s/ferumno vi- Y jacet lejcit , t atethor e3E Xenocrates, uottonuse Kib.s. Lise y. C2p.14. jo CIO R.O.L' LE A RP NUM Pifciscuiusiconemadiecimus , Venetiis depictuseft. Hunc primum hepatum effe coniiciebam, quoniam à Venetis Figonominatur;& Italice iccnr quoque figato;quafificatum , id eftzuxomi: ( forte quód non minus fapidus fit hic pifcis,quàm animantis alicuius ficubus paftz , vc anferisaut fuis iecur. EEtgi 8e ere 5 ax ergv a.u va n zroeT Ot gU GV CIGUKO TAL O T OV, y loei »zwrwv , Pollux: ) & figura hepati à Rondelctiopofita ad hanc proximé accedere videbatur, color etiam nigricans conueniebat. Sed cum nuper hac iter faceret Bellonius,admonuit, me, piícem hunc potius elle Callichthyn fuum ( Rondele- tius 3tromateum facit: )quanquam non fint eidem colores & maculz:idque amimaduerti cum ex figura eius, tum quód, vt dicebat, & in Callichthye etiam fcribit, folus hic pifcium pinnis fub ventre careat, nec aliam parte fupina habeat,quim quzab ano eft. R otundior etíam apparet, magisque rhomboi- des , quam Hepatus R ondeletii,à quo & capitis figura multum differt ; & quód Íquamis Careat , vt pictura oftendit;cum ille f: SA fit. Superior corporis pars magis fufca eft; in fummo fi Py DeHepato LibIV. — — 43 lea:inferior ex cinereo albicat(ficut & cauda quam gerit Iunatam )perbreuibus etiam lineis candican- tibus aliquot parallelis diftincta,. Venetiis,vt dixi,vulgare ei nomen eft higo, veletiam Truellia. à Grz- cis vuleó Gondaria vocatur, vtaudio:& à Lufitanis Pampano. Bellonius etiam glaucum fuum ( qui pi- Ícis eft Vmbrz cognatus; )Fegaro nominari Ícribità Genuenfibus , ei quoque forían à iecore nom ne pofito. Ntceanon proculà Varoamne in Ligufticolittore fita pifcem vocat Figon, quem noftrz ztaris G:zci Myllocopion appellant. Oppianus & Plinius inter pifces numerant Myllon, quem Oppiani có- mentaria eum interpretantur,quem vul gonominant Grzci Myllocopion. Hunc Maffiliz videre non ^ "petuban(ítiecorinus,anm yllus;analius;certi nihil habeo;Per.Gillius. ro P SSRSNCNN RN P SSSSSSNSANN 2o M, y i AS zt 30 | NNUS Hepar pro pifcelegiturapud Plinium in Catalogo, qui eft ad finemlibri X X XII. à Graecis femper tribus fyllabis Hepat $,H'zwrG-,nominatur:quanquam & Kiranidz, interprete Cremonenfi, hepar dicitur.Hepatus aliter lebias dicitur, A«3/2;, apud Athenzumlibroz. fcribiturautem «Ec eatermi- natione &c accentu,qua àv 9izz; Aivelact non AtBi«c oXy tonum, vt alibi reperitur,librariorum vitio: neque AfQO vt Avy GO .Saperdaslebiz & colizab Ariftophane in Holcadibus nominantur:myllus,lebias£5a t rus,à Mnefimacho comico; Athenzus.Plura de lebia vel lebiano,fluuiatili lacuftrine pilce5 lcripfimus fuprainDelcano. ' à; Ayer 1, K De Hepato Bellonii plura lege fuprain Corollario ad Chanadellam , pagina221. ybi etiam gura pofita eft. a !'"i 49" Eos; qui pifcem vulgo Egrefin vel Eglefin Lutetiz dictam;hepatum arbitran tur,redarguit F. ondele- tius. Nos huius pifcis iconem'& hiftoriam , ex Kondeletioa: Bellonio dedimus fuprainter A1c]los, pag. 86. - Rondeletii hepatum circumfcribemus Germanicé, ei» Meer bracbfssen avt mit einem feloartz.en fleche am [chuvan,vvte auch der Melanurus.Bellonii veró,«i« AMeerberfichar: , ficut & channam & channade- lam.Aeliani vero,eiz 7Meertrenfchen avt, hoc et Muftelz marine cognatum piícem. Sic enim (cribit Ae- lianus libro 15.Cap.Tr.E/7 d ow o) ix fuc yet) pax e ovr(Q» , X 9! XOEV TI 91V0V QE SC TG 47.00 UAocUG ny AE QUS 8c, Oi p yero €161 CEAQ y 101 39r) TEN Gy L9: yt ad Ueys9 Qr areimavrteterrs IUE 3X 6) XUU! £0 PRACT) T ya Ni 32s Detur au au lon eaa 40V 6a XOU LAXUOY qme mv.iylus E gtV a Tv Boat ves red TG QU Aq cs tuvxs xt pucs PE yet tvarE ac 'o ayeoeemmoulunr, NN Mens! sf Solos 1) EJ £6] cho m / 93 ! ! o O x 2 , scel rà udo feror EA S nato ET am Y as etg YgtuarQe xao, oe Ere, Hoceft: Eft & paruus pifcis $o Muftelanomine,quinullam cum Muftelo dicto pi(ce communitatem habet.hic enim cactilapinets eft; / &pelagius,& magnitudine praftans,fimul & Caniculz pilcis fpeciem fimilitadinemque gerit. Mufte- lam veró diceres effe lecorinum.nam pitis eftbreuis, & oculis conniuentibus. Pupille oculorumad cyaneum colorem accedunt.Eius barba quàm Iecorini maior eft,& minor quàm Chtemetis. Quazren- duman Ophidion R ondeletii, Gryllus marinus Bellonii ( dequibus fcriptum eft fupra; paginis or. & 92. inter Afellos , &nonnihil pag.56.)idem fit pifcis qui Hepatus Aeliani. nam & pifcis gatiaalicubi inItaliavocatur,àfimilitudine m uftela; qua 7245 vel so eft. Drs Hepatis & erythrinis fimiles pagri funt;roftro duntaxat breuiore,Athenzus. Apud eundem ÁArifto- teles,Speufippus infecundo Similium,& Dorion pifces fimiles effe dicunz phagrum, erythrinum, & . hepatum.Hepar pifcis molle;pigrum (forté pingue)& magnumiecur habet, Kiranides, Item fcl'eius $9 cum melicrato potum hepaticos fanare tradit,cum Athenzus £llis prorfus expertem eum faciat. nam libros.ficfcribit:Hepatum pifcem Eubulusin Laconibus ait carere fzl'ejhis verbis: Ocx cv o XoXbp € yes as d tzoirto uoi Dye you E ya Oy du E uex ed vtr id efti R.ebaris cat»re bili me Dec mecum aliter quàm cum hepato pifceloquebaris:Ego verb nondum melampygus elle defij. Quafi diceret, Mitionem ine putabas,qui adhucfum Demea, Videin Melanuro H. Hegelander etiam hepatum in capite duos lapides habere aic, colore fplendoreque oftreis fimiles, figura autem rhonibi. ! Kou Ne Glouy AO eiv dev evo qerov( Mali Im Kou AeClaw AG, dy qaom nuo: y6n EÉAX/ Usq Ano t) Tie, Arche - ftratus.Vide fupra in Corollario de Citharo F.ex Galeno. Feleius( Aelianus fellis expertem facit)cum melicrato potum, hepaticos fanat. Hepar aurem eius tritum,& emplaftti modo impofitum,omnem tumorem & podagram fanat. Capitis eius combufti & triti cinisinfperfüsantiqua vlcera & depafcentem carnem fanat, Idem. Mm 3 Hzrsii Lecbiat. p —. De Aquatilibus. HzrszTrpifciculi memorati fant fuprainter Apuas , Theodorusex Áriftotele pro hepfetisnari« €astranftulit. — Hepfeti pifciculi eiufdem generis init; cis eft cobíitis, Athenzus. Em: ,edulium- quoddam ex aruis pifciculis,Euftathius. ExsLgymy Arx ( lege Eddy Aozos ) &GrAéc ÉBowwai moy lu daro xd (7€! yízs, )Pallux 6. 9. A kal Doc ExXEyev Eois e 9) oc Jeevav , Minimorum pifciculorum fpinas excerpere;.- &c.ineos quifcrupulofius & curiofius in rebus minutis verfantur. Vide fuprain Corollario de aidieci- Bàs A jura Te xa &pirov Gr áo oic dva. A. DoD exoc muc epo uduov uses vàr Eubulus. HrnactotrpEspifces Albertus nominat inepte , foffiles illos qui circa Heracleam Ponti ezuun- tur:de quibus in F.elemento diximus. ! HsRP1LLAapudAthenzumlibro7.genus infecti marini longis pedibus praditi videtur, quo pi- Tcesincfcare éolelentdicur &lumbricis. ToWeixev agudo vivus creo mNlosanoD:jaVge, — KuguNary 7rétgliiay ye, j eva iori: Numenius.Cuius etiam paulo anté,verba hzc de efcis pifcium recitat : H' 44) tomes (legerim toznhax ) Xopusgpimlaz, VrmóTOzIETQoA Niujab e kAvCOVTEU ET. xg xv arr» ayvirs( forté pro ay; legen- duma^.)nam Apollonius lib.1.Argonaut.dixit Zl zo ,littus canum , vbifranguntur vnda & ex- pumant: )zVev &ov£acD ws Üeufuos 7 eic eby*y (OG ero? éir, Jd HzsycHisH'ovyo pifces nominanturab Aeliano de animalibus libro14. cap.23. In Danubio ( in- quit)capiuntur multi & (Sd aa ANMCEHHLERN DAR S nigri colore Cyprini, item Porci, & Hefychialbi,Percz & Gladii.Quinam veró fint Hefychiilli,à Danubii in Pannonia & inferius accolis -inquitendumfuerit,qui forfian huius nominis veftigium aliquod fuaretinent lingua: qua enim per Germaniam & Aulftriam rex ille luuiorum defcendit ; neque pifcem hunc , neque nomen extare íu- fpicor. ; io HiaTvr4nomeniTheodoroconfictum eft,quoaliás pro Channa pifce vtitur ; aliàs pro chama concha.Nos Grzca retinere vocabula praftiterit,ne res diuerfe confundantur. HiccAR minimus pifciculus. Vide in Ctara fuperius item in Atherinz Corollario inter À- uas. HiPPALERCTRYON,HIPPIDION, HIPPVs,Pifcium nomina.Videfuprain Equo. DE HIPPOCAMPO, RONDELETIVS. Jon bac U'enetits f:Gacfl: Rondzleti melior erat , quoniam ct pilos ab eminetitís bue fingulia sn capite c dorfopartibus Jmgutlos oflendir , di je pinnam in extremo dorfe., 4e . anuo kAMmnOZAàGrecisdi&us , apud Latinos idem nomen retinuit : compofitum eftex dictione Á T iioogus equum fignificat,& xaxa», que flexuram:nam imm hic magnitudinem non fignificat , qué- admodum Marcellus Diofcoridis interpres arbitratus eft,vr fufius poftea demonftrabimus, fed figure & fimilitudinis nota eft. Capite enim & iuba equum emulatur: tac vero vox addita, quia repando eft corpore,& inarcum fe curuante;praterea villofo,& incifuris multis diftincto, quemadmodum quzin j& arboribus & oleribus reperiuntur «auos à Grecis dictz,à Latinis Erucz,à nonnullis Bruci fed non fi- ne errore.eft enim Brucus aliud infecti genus. Ergo cum Hippocampus Erucas maxim cauda referat, reliquo corpore equum,vt pictura exprimit; 77:x447(9- optimo iure vocatus eít. Romani,lllyrici, Ge- nuenfes Chaual,Maffilienfes,& noftri Cheual & Cheualot vocant. Veneti Draconem. Nonnulli Gal- lum mariBum.Qui nunc Greciam incolunt «ax De. Quidam Salamandram marinam. j Hippocampus toto corpore incifuras habet. dodrantalem magnitudinem non fu perat, fxpe minor 5 reperitur.Pollicis eftcraffitudine:roftro oblongo;tubuli modo cauo fine Íciffura.ab inferiore eius par te operculum foramini opponitur, ad claudendum, vel demittitur ad aperiendum. Oculos habetro- tundos,fatis prominentes.[n capitis vertice pili erecti funt qui adeótenues funt, vt nonin mortuis & alece di d: in viuentibustantum Hippocampis & natantibus appareant, quemadmodum & quiin 6e reliquo funt corpore.T oto capite;collo graciliore,ventre protuberante,equo valde fimilis eft. Poft o- putei quoinloco in cxteris pifcibus branchie effe folent,pinnulz duz auriculis fimiles funt , maxim ob fitum,vtrinque vnica.Branchiz veró nulle funt,neque tec neq; detectz, fed fupra dictas pinnulas duo funt foramina furfum fpectantia.Sub ventre riraulas duas habet. Ex vna alui excrementa, exaltera oua foras emittuntur. Caudareliquo corpore tenuior eft,quadrata, cum exochis aculeatis. toto etiam eftcorpore fimiliter aculeato;veluti ex cartilagineis circulis compacto, ex quibus aculei extant, mem- branisintermediis,vt nulla caro appareat.Colore eft fuíco,punctisal bis notato,ventre albicante. Ven- £riculum pro corporis ratione fatis magnum habet, hepar rubrum M fimiliter onarubra, cor exiguum. Caudam quouis modo infeétas , & qualem viuo figuram iribueris , talem mortuus & ise *, 1o 20 De Hippocampo. | Lib. IV. E feruat. Eft profecto & cognitu & afpe&tu pulcherrimus, iucundiffimufque hic pifciculus, denique huiufmodi vt in eo Naturz folertiam, atque Dei Optimi Max. fummumartificiumadmireris. Obid fummiolim pi&ores artis peritiam in eo oftentarunt, tum ob difficultatem;tum ob elegantiam. Plinins de nobilitate operum & artificum loquens, Hippocampi meminit, Sedin maxima ( ait ) dignatione o- perum é marmore Scope artificis, Cn. Domiti) delubro, in Circo Flaminio Neptunus ipfe, & Tethys, arque Achilles: Nereides fapraDelphinos & Cete , & Hippocampos fedentes. Tritones; chorufque Phorci; Priftes, ac multaalia marina, eiufdem manus omnia, magnum & preclarum opus, etiam fi to- tius vitz fuiflet. | Hzceft veri Hippocampi defcriptio, que vt certiffima ab omnibus effe iudicetur, quz ab alijs deeo A literis proditafuntrefellemus. Primum in eo lapfus eft Marcellus Diofcoridis interpres, quod voce Verus s8;5- im»omagnitudinem denotari fcripfit in Hippocampo, vtin Hippofelino, Hi ppomarathro, eiusverba Pocatnpum dz funt. Credimus olerum & plantarum erucas , quas Graci xac dicunt, marino piícià fimilitudine "ife "a nomen dedifle. In locuftarum enim genere Hippocampusà véteribus numeratur. Breuem páaruumque Notae. 2 pifcem fcriptor hiceffe ait, & nihilominus magnitudinis nota ei coniuncta eft, Quód enim Gré&ci 45, 4 multisin natura iz: adijciunt; grande fignificat, vt in poet Hippomarathro, & Hi ppolapathe indicauimus. Sed id fic intelligendum eft, vclhoc animal cemparatum olerum aut plantarum erucis; grande fit: marinis veró beluis, aut pifcibus, breue & paruum. Nec aliud hic intelligi voluit dicens paruum effeanimal, Hec Marcellus. Primüum à nullo veterum Hippocampus in locuftarum genere te- cenfetur. nullus enim eft apud veteres recentioresue Grecos aut Latinos Ícriptores locus, inquonoB Íolum diferté id Ícriptum fit, fed ex quo velleuiffima coniectura, vel Íufpicio huius rei colligi poffit. Deinde voculz vnius fignificatione , & rei ipfius ignoratione, coactus eftà Diofcoride dilfentire, &i- uolaquadam excufationeadhibita. Cumenim fcrihat Diofcorides Hippocamputn SuAxosior eivonCuo» Léb.2.cag.. pixov, id eft marinum effe animal exiguum, tamen ob magnitudinis notam a-iectam;ait brene effe ani. mal cum beluis marinis collatum: cum olerum aut plantarum erucis, grande. Quidobftat quzfo, quo minus 7(G- in compofitionem nominum admittatur proequo? anoportet verbarebus an res verbis accommodari? Cumigitur Hippocampus corpore maximé equum referat, cauda erucam, cur non di- 30 cemus dictionem ex vtraque compofitam, eaq; fignificari paruum animal, cum id diferre fcribar Dio- Ícorides, qui & viderat, & penitus nouerat? Anceps eft hac de re Andrez Matthioli fententia, quiin fuis in Diofcoridem commentarijs duos De MatrbieB Hippocampos de (cripfit. vnum ex locuftarum genere, quod tamen veterum fcriptorum nullus tradi- fententia an- dit; vtiam diximus, & vt magis perfpicuum fet ex locis quos poftea citabirius. Alterum verum,fi mo- ^7 do veram eius picturam expreffifet, eaenim in multisànaturalidiffidet, Hanc de Hippocampo opi- nionem nec probat; necimprobat, Non dubito tamen quin fiinfecti huius naturam & vires, de quibus poftea dicemus, penitus profpexiffet expertusque fuiffet, in meam fententiam difceffionem faceret. Multó:magis ridiculé Hippocampum depinxit autor libri de aquatilibus. Ciümenim equinurm ca- put & collumei tribuiffet, os ei equi modorefciffum, narium foramina addidit: collu m veró,caudam, corpus reliquum tam abfürde pinxit vt monftzum potius aut commentitium quoddam animal exhi yeux. quam Hippocampum, Sed inhis redarguendis prolixior elfe nolo. Deviribus Hippocampi icamus. Comivae JBel- loncétconem.. 4o , Hippocampi cremati cinis exceptus cumliquidapice, aut axungia, feuamaricino vaguentoillstus, G alopecias replet;ait Diofcorides. Ex quo hzc defcripfit Galenus his verbis: Hippocampum animal ma- zii. /fropz. rinum fi totum vfferis, alopecijs prodelTeà quibufdam proditum eft, ipfumque videlicet deficcantis tned-cap. 44. efle facultatis,& tenuium partium,aut certé eis cinerem,quem quidam vnguentoamaricino commi - Ícent, quidam pici liquids, alij veteri adipi fuillo. Plura tradicPlinius: Lepotis matini veneficium re- 3; füngunt potiHippocampi. Etalioinloco intereaquaz lichenas & lepras tollunt, ponit Hippocampi Üben ap. & Delphini cinerem ex aqua illitum. EtHippocampi necantur in rofaceo; vt perungantur egriinfri- p, M gidisfebribus.Etipfiadalliganturegris. dei Wr occa prs DeHippocampi ventte venenatotolus Allianus fcripfit, hocmodo :R eipifvatoriz beneperiti ho- pe venexars mines dicunt Hippocampi ventrem in vino decoctum, fi quis dederit cuipiam bibere,eurn primo ex venmeSippo- 4o €à potione acerrimo fingultu affici, deinde tulffire, & ficca quidemtuffi vehementer totquert; etenim 2?mpoes 4te- to gno. nihil excreare;fed & uy di eiventrem intumefcere,& calidasfluxiones infümmum caputeffer- 55, Jm ri; & veró per naresrar(ustenues & aquofas defluere, ac pifculentum odoremreddere. fimul & oculos eius fanguine füffufos igneo colore flagrantes videri, & eorandem oculorum genasinflati:'& vomen- di quidem cupiditate ardereferunt, verum nihil emittere. Quod fi natuta etiam euicerit;( vatem pro-. anouerit, idtamen mortis elfe fignum, & hominem mox in obliuionem & dementiam fucurrete. Sinin ventreminferioremdelapíum faerit; nihil herum iam fieti, ornmino tamen hominem e vita excedere. Ex morte porró qui euadunt,mente capti aquam fümmo ftudio perfequantur.Hancenim ipf. am idcit - €o expetuntafpicere; tum ftillantem audire, quód fané eis egritudinis leuatioirem afferát, & fomnum conciliet. Itaque ad perennes fluuios,autad litora, aut iuges fontes, aut lacus.comm orationes eisgra- tc funt, cum tamen non magnopere defyderent bibere: fed & natare, & pedesaqua madefacefe Y, abluere manus eis plurimum íucunditatis affert. Sunt qui non hzc mala dicant huius beftiz vehtrem creare, fed Hippocampumalgam peramarat; ex qua ita afficiatur , depafci. Fizc Alianus de Hippo- (E) campi veneno, quo etiamfi hodienulli vefcantur, tamen folo ventre non alijs partibus venenatum crediderim, quod, vt alia animantia omittam, ín alijs pifcibus euenit. Draco fiue Aranens Ípinis folis, Paftinaca folo radio, Iulides folo morfu venenü infündunt, alix partes finepetnicie fant eáules.Quod hanc venenati ventris caufam quidam ad algam referunt, id non veré dicitur. neque enim alea velci- , tur Hippocampus, vt oris ftructura demonftrat, fed aquatantum & luto. Neque ali j raulci pil ces alga vi&titantes perniciofi funt, fed quidam exhiso ptimi, vt fcarus, atque faxacilum maior pars,quorum | inteftinanonreijciuntur. 8 Mm 4^ MIL 41Ó De Aquadlibus. pA pA DU ex Hippocampo venenum ; itaex eodem remedium docet Zlianus. Solertia, inquit veterani pi- jisCanis rab, ícatoris, & ad res maritimas bene prudentis, falutaris etiá repertus eft Hippocampus.is & Cretenfis e- tiorum. rat, & filios adolefcentes pifcatores etiam habebat. Accidit autem,vt hic piícator Hippocampos fimul cum alijs pifciculis caperet, & adolefcentesà rabida Canicula morderentur. Cum vero eorum in Me- thymna Cretica ad litus iacentium vicem dolentes Ípectatores , interficiendam caniculam cenferent, & illiusiecur medicamentumad rabiem edendum iuuenibus dandum elfe:alij confulerentà Diana fa- lutem petendam effe, fenex pifcator eos deconfilijs quz adferrent, laudatos dimifit, & Hippocampo- rum diligéter exenteratorum ( ventriculo & inteftinis abiectis) alios affos eis comedendos dedit, alios .inacetum & melcontriuit;,eoque cataplafmate morfus vlcera obligauit atque filiorum adolefcentiü (excitato in ipfis per Hippocampos aqu defiderio) rabiem vicit, eosque ad incolumitatem quanuis feró reftituit. Hec.£lianus de remedioadueríüus canis rabidi morfüm ex Hippocampopetito. Quod !? mihicumrationeconiunctum ele videtur: Venenum enim veneno alio expugnatur, &ízpe, vt ait Aufonius, Bina venenaiuuant. Quare cum ob canis rabidi morfum vdpogsGie gri laborent, rectà ma- lum hoc curatur Hippocamporum cibo qui /djsdiaisv inducit. Ad pellendos vermes plurimum valere mihiindicauit Grecus quidam fi tofti fümendi dentur, cum aqua ab(inthij, vel diia has vel vino. DE EODEM, BELLONIVYS | Hippocampus nomen ab equo & eruca contraxit. Equinum enim caput & collum gerit, corpusau tem erucz. Plinius hippum, vt Oppianus vocauit, Athenzus hippidium. ( Comiethara bac "Bellonz] eff , frne autore. Videtur entm potius [ia generis jets effe buppus, ut qz happidaum s [iae 1derm cummallo , Jtve dinerfus. Cide Jfepraan &quopifte.) Pifcatores Veneti Faloppa, Maflilienfes & Genuenfes Gaballum marinum. 20 p. Digitocraffior non euadit. eftque feré cornea cuteconte&us : nemini, imó neque ipfis quidem pi- fcibus edulis: quibufdam locis nigrior, alijs autem candidior. Branchias ad latera habet, eftque Eos vtequus, contorto. Pinnam intergore latiufculam , alteram inlatere vtrinque ad branchias exerit;a- liam quoque modicam fupra ceruicem: tubulum oblongum,in quo eius os itum eft. Viuusin mari nó eft ita contractus, vt nobis iam ficcus extra aquam apparet. Contrahitenim caudam in orbem cum mo- ritur:quod etiam Chamzlus( Casale) facit. Spiculisingyrum obtufis vallaturac communitur, Cau- dam habet quadrangularem. Eius longitudo non excedit fenos digitos. Iubam habet obtufis fpiculis, vt equus crinibus, exornatam; atque aurium loco elata etiam Ípicula oftendit. Strias quoquein traní- uerfumactas, quz ab obtufis eius fpiculis procedunt. Naturaenim ad equum terreftrem alludens , ca- o put, ceruicem, collum, thoracemitaaffabre in hoc pifce ementitacít, vt hzc omnia fibi inuicem re- 3Q G fpondeant. | " da à) Hippocampi cinerem alopecias replere cum piceliquidaaut axungia feu amaracino vnguento illi- tum, toftofque & affumptos lateris dolores fedare, & vrinz continentiam cohibere authores tradunt. Hippocampi quoquein rofaceo enecati, frigidique febribus illiti, aut etiam adalligati , multüm pro- . deffe cenfentur. ; COROLLARIY M. A Kaumioxytonum Grzcis flexuram fignificat, vnde & gambz , id eft cruris nomen, Italis, & iambz Gallis factum apparet. inde & hippocampoanimalculo flexuofo, przcipué cauda. Kaum verb paroxy- tonumerucam fignificat; genus vermis, quod & ipfum ez v? xaj7ili9w; quod verbum fledti & incur- 40 uari fignificat, dictum cft. imitatur autem hippocampus erucam, non modo corporis flexurain arcum fe incuruante, fed etiam circulis quibus vt infecta diftinguitur, & infupervillis. Siue igiturab eruca, fiue ab oxytono nomine flexionem fignificante,bippocampum aliquis alteram fui nominis partem ha- : bere dicat, nihilintereít, modó orthographiz & accentuum ratio habeatur. Campas ( meliüs Hippo- campos) marinos equos Grzcià flexu pofteriorum partium appellant " Varro. Marcellus Empiricus hippocamp um intellexit, pifciculum nominans quiequum marinü fimiler. Hippocampi ,equimari- ni; àflexu caudarum quz piícofc funt, & eft Grx cum, Nonius. Veri quidem hippocampi cauda piíco- fa(ideftpifcium cauda fimilis) non eft,fed fabulofo Neptuniequo; (quem falsó quidam hippocampü & hippopotamum appellarunt, ) talem affingebant olim pictores ; vt fuperius in Equo retulimus ex Bellonio: vbi hippocampum etiam Zydeath barbaro vocabulo Albertum nominalfe oftendimus. Ca- 59 balliones marint (hippocampos interpretor) nominantur à Vegetio in Hippiatricis 4. 12.8 unt qui pro certo velint hippocampum effe pifciculumillum, vel potiüs marinum monítrum, qui qu ibuídam dra- cunculus, alijs veró equiculus marinus vocatur, cuius nullusin cibis vfus, Matthiolus. Germanice nominari licebit, e « JVteerrofs: ein Seerafsle. nam & Hifpanicé, vt Á matus Lufitanus fcribit,vocatur Ca-. üalinho marino. Italicé Caualin marino, Caualinritorto, Dragonetto, Gallicé Draconeto.. Indoctus quidam nuper hippocampi iconem pro bafilifco ridicule ME UN & publicauitin tabella typis excu- faper Germaniam. | " Bg Hippocampum pifcem equi in pifcis caudam definere Nic. Perottus Ícribit, Nonium puto fequus tus. hocautem falfum effe (quod ad caudc fpeciem, nam capite equum refert, ) iam in A. diximus ; &fi- guraip faad viuum exprelfa; monítrat. Marinum animal eft, exiguum; Diofcorides. Capite & collo e- 60 quino & roftro oblongo funt; & fic ab eorum fronte tanquam equorum coma propendet, & eó loco quo equiiubam habét pilis diffluunt, horum cauda draconis fpeciem fimilitudinemque gerit; Gillius; Hecautem qug de coma & pilis fcribit Gillius,amicus quidam meus, qui viuosaliquot Venetijsapud piícatores infpexit, vidiffe fe negat: forté quód hec in viuistantum & natantibus , Kondeletio tefte, appareant. Marcellus Empiricusfel etiam eiattribuiz. Aé&tius fanguinem, get aee s |; F Nullusincibis vfuseft perItaliam,vt Rondeletius & Matthiolus fcribunt.creditinterim ille,quan- quamin cibum non veniat, nonalijs partibus quàm ventre venenatum effe. juge G ' Veneremconcitat hippocampts alligatus , Plinius. Philes eadem de veneno & remedio ex hippo- campis fcribit; que Zlianus: fed in hocaberrat, quod non hippocampos ipfos exenteratos , ac toftos, vt £lianus, De Hippocampo. | Lib. IV. AY? vt Elianus, fed ventriculum eorum toftum, (quitamen venenum e(t) inciboaduérfis cánis rab. mor- fura fumi iubet Hippocampus marinus toftus, vtiliter comedi proditurà rab.cane mortis. illiusenim fanguinemaquez amorem inducere,& proprietate opponiterroti aqüc.propterca bis acterhi ppocasm- pum comedi cogunt, eundemque ex acerrimo acetotritum vulneri applicant, rabiemquehoc medi- Camento frequenter peruicerunt, A&tius. Sepia sceto fuffocetur, idque acetum cum oleo mixtum pro- pinetur illi; qui marini hippocampi venenum hàáuferit, Idem lib. 2. C&p: 188. Alopecias replet hippo- campinus cinis nitro & adipe fuillo mixtus; aut fyncerusexaceto, Plinius. Prob? faciunr etiam poft excitatas bullas hippocampi marini vfti;& cum modico atramento futorio crudo trito infperfi, Archi- genes ad alopecias apud Galenum de compofit. fec, locos libro 1. Mulieres Anconitanz piíciculo i- 10 Ítoin puluerem reda&o, & vino excepto, pro lacte euocando, in potu vtuntur. Ad ea quoque , adquz à Diofcoride commendatur ( ad deflenmm capellorum Qj alopeciam ) ipfum potentemeffe , experimento compertum habeo, A matus Lufitanus. Lateris doloresleniunt hi ppocampi tofti lumpu. Plinius Pi. ículi qui equum marinum fimilat fel,ouorum albumini mixtum;& cumlana fuccida oculis adpofitium, melius remedium fupraferiptis oculorüm caufis , pi oximé nomsnaserat caligeues , albe genes , cucavrite y eo.) -quàm vllum aliud medicamen praftare manifeftum eft, Marcellus Empiricus. Hippocampi roffi & in cibo fz pius fumpti, vrinzincontinentiam emendant, ex Plinio: Rondeletius (in Ophidio )legendum putat non yrinz, fed feminis incontinentiam.Hippocampus cum fylueftris ficus nigra folijs vel rufte- cina (rufticanz) cü aceto folutus,albofitatem (leucen vel alphos)& leprá curat. Circumligatus antem iíchiadem quietat, & tremulis prodeft, Kiranid. Caballiones marini nominanturà Vegetio de re ye- terinarialib. 4. cap. 12. in fuffitu contra languorem morbi peltilentis, cum alijs quibufilam medica- mentis. Vauyénour s epsficv a hoc eftauicula quedam; Hefychius & Varinus. Veraroxaumute, VAlu Alew piso Alo , FÀ jgroyoue Y. Aexsuqouvluoy oi 92 (2o ,Hefychius.His Menandri & Lucilij verbaex Nonio,vtcun que depraua- ta, adícribam. Menander. Vehutor hippecampus in eterna víus fcire nocitur, Delphino cinctis ve- hiculis,hippocampifque alperis. Lucilius, Tranfuerfo ordine pofuit hippocam pi elephanto camillos, Hippocampum interpretantur aurigarum (cuticam, flectendis equisaccommodam , vnde nomen. Et apud Helicen ciuitatem dicirur ftetifle Neptunus eneus, habens hippocampum inmanu , Czliu: Rhodig. " ' "i Xo "? DE HIPPOPOTAMO, BELLONIVS. H "Bpopotamus ex C olo[fo, qui Nidum AE y prium fA, ossa 4n Vaticano refert. "T y* Vnde quoque mergitur hippopotamts, & dubiam vitam agit. quadrupes eft, monftrique aquatici C eciem referens: (ed marinus non eft, Nileque tantum gaudere percepimus, Deeius nomenclatura, hoc non fine magna ratione controuctfüm effe video, quód nontam eius A Ípeciesacforma equumterreftrem, quàm porcum, vitulum acbouem referat. Etenim eius forme Ca- pite; quod vel bouinum, vel vitulinum dici poffit: reliquo cotpore ad porci figuram magis accedente, Quamobrem Byzantini, apud quos mihi aliquando viuus hippopotanius confpectus eít, vulgarilin- 9 guamodó porcum, modo bouem marinum appellarunt: que res nonnullos, eosque paul^ eruditio- res, corumouit vt dicerent, noftris temporibus vifüm nunquarn fuiffe hippopotamurn, Cui lententia: nifiegorerum potiüs, quam vocabulorum effem ftudiofus, facile fübfcriberem. Vetüin in diuetfüm me pertrahiz antiquorum numi(matum atq; hippopotamorum figura: quz fí (quemadmodum in Del- phino diximus) naturalem referat, certé plurimum accedit ad eam quami ante viuum atüimalis suut Byzantij delineare iutfimus. Priüsigitur antiquam effigiem te infpicere cupio, vt quantum ad noftran: qua deinceps tibi proponetur, accedat, facilius iudices. Defumpta eftautem abaurei Adriani numif- matis alterafacie, cuius nobisaliquando fecit co piam Io, Grollerius Infubrium quaftor, antiquarum rerum ftudiofiffimus. Hippopora- 418 De Aquaclibus. FHippopotamus numi[matis Adriani cuims nobis coptam fecit. £) uaftor Grollerius : quiaalia quoque argentea €9' arta numi[- mata habet,im quibus eadem belua fVmiliter expre[[a eff. Facies eft Adrianiimperatoris. (bhingiimmititur frnifra, dextra tenet Cornucopia: ctrca ba[im Crocodilus 69" Hippopotamus:in qui- bufdametiamibides adduntur. Figura tota INiluvepra[entat. NV ON PES C VANS tn ANN 2 ANMASBAN NICE A A NACE NENNEN NR x: DEUDA E enm Lu 7 d D. PR en : E PC d ME AS // — B Talis autem efthippopetami, quem Byz antij vidimus, figura. Caput kide enorme fuit, &c ad reliqui I0 za corporis collationem indecentiffimum, quale vaccinum effe diceres, nullis preditum cornibus, auri - bus vrfinis, breuibus az fübrotundis:oris rictu vfqueadeó vafto, vtleoninum fuperaret: certé huma- num caputaquare potuiffet. Patulas habebat nares, labra repandaatque refima: dentes prorfus equi- nos, obtufos camen: oculos aclinguam pregrandes: collum, vt pifcibus nullum, aut admodum breue: caudam, vt porciac teftudines, rotundam: reliquum obefiffimi cuiufdam porci corpus effe diceres: pedes ita breues, vt quatuorà terradigitos vix attolleretur: vngulg im porci formam diffiffo: quz res nosinducebant, vrid animal non bene natare, fed fundum fluminis inhabitare ; ac paffim in Nili pro- fando diuagari crederemus. Omnino enim quicquid huius monftri,ludis publicisà Romanis impera- toribus populooftendebatur, id € Nili paludibusadferri folebat: imó etiam quod Turcarum impera- 310 tori oblatum, atqueà nobis confpe&um fuerat, inde procefliffe certiffimum eft: cuius rei fidem faciet Coloffi figara, Nilum gyptium Rome in Vaticano referens, ex qua nos Hippopotami picturam ex- cerplimus.Infuntautem & aligaliorum animalium picturz. C-OR OLEAR IY M. De bac figura ci [ymbolo Hieroglyphio, lege snfra in i. Á pellonius esiam in libro Gallico de pifcibus aliquot marinis rariorib. confcripto, multa de Hippo- potamoaffert,quz nos breuius excerpta fuis locis digeremus. Itali (inquit) prafertim qui Conftanti nopoli degunt,Bo marin,id eftBouem marinü nominant. Turce & Grzci, vtriq; vocabulis fuz lingue porcum marinum. Etenim vetus Hippopotami nomen prorfus vbique hodie obliteratum eft, & nein Cairoquidem in gypto cognitum amplius. nam cum de Hippopotamo feu Equo fluuiali illic inter- rogalfem, nihil prater fabulam referre poterant: aliquiveterem hanc de ipfis famam repetebant, ani- mal effe perquam terribile & crudele: quód non nifi Ícrobibus effoffis caperetur. aliam quidem eius ac diuerfamab ea quam exhibui formam nemo docere me potuit.Rondeletius decaprifco pifce fcribens, euminquit verum elfe Nili porcum (a vereribus fcilscet sta nominatim, Grace »y,;iv)non magnum illum qui in hortis Pontificis Romani Belueder nuncupatis, circa Nili ftactuam fculptus fpe&atur;porcufq; vul- gó dicitur. cum fit Hippopotamus. Hippopotamum verum me exhibuilfe confirmare poffum ( inquit Bellonius) antiquis ZEgy ptzorum & Romanorum ftatuis, & prifcis imperatorum Romanorum numií- matis: in quib. Hippopotami tá exa&té reprefentantur, in porphyrite, marmore, zre, auro, argento: vt eundem efTe quem viuum Conftantinopoli vidi, nihil omnino dubitationis mihi relinquatur. Vidiet- iam effigies in obelifcis reprafentatas;ab ijs quas exhibemus nihilo differétes. Equus fluuiatilis in Ni- loiamdudum amphibius effe defijt: Sigifmundus Gelenius;quafi vel in Nilo nonam plius fit;vel pror- fus nufquam inueniatur, velim continente tantum iam degat: quorumnihilopinor verum eft, vtex ijs quz 49 M 6o ——M— RR De Hippopotamo. Lib. IV. SY ATQ. que deinceps referemiis apparebit./Equoreos ego cum certantibus vríis Spe&aui vitulos,& equorum nomine dignum, Sed deforme pecus, quod in Nilo nafcitur, Ly cotasrufticusin Bucolicis Calphurnij : referens quz Romz in fpectaculis viderit. Yzrozxm- Grace dicitur » quod nomen etiam Latini ple. nos omnes vfürpant: Herodotus duabus di&tionibus zz» avi wioy ,id eftEquum fluuiatilem dixit, Obfícurus de naturisrerum fcriptor Equonilumappellat, Albertus diuifis didttonibus Equum Nili;& ; Fus fluminis, & Ipodromum corrupto vocabulo pro Hippopotamo. Equus aquaticus eft fpecies . p cis fimilis equo; Andreas Bellunenfis :de hippocampo nean hippopotamo fentiens , nefcio. De ta- ulofo Neptuniequo, quem falso quidam hippocampum & hippopotamum appellarunt, fuüprà in x, elemento, Bellonij obferuationes dedimus: & de kquo.belua marinaetiam nonnihil annotauimus. : , Germanicnm Hi ppopotami nomen fingemus velad Grecorum imitationem, ez Wafferrofsz vel vc ho- . diequidam appellant, ez Wafftvocbs, em Waffer(choveyn. Et Gallice fimiliter Cheual de riuiere,&c. Nilus Hippopotamos Crocodilofque va(tas beluas gignit, Mela. Plurimrfuper Saiticam prafe&u- B ram; Plin. /rayou 0v Né8Ao9 Cyro Xoois od daeA deos ew Bóres INicander.Belloniusetiam illum quem Conftan- tinopoli vidit, captum aitin/Egyptointer Cairum & Sain vrbem, quz hodieque Saet dicatur. Bam- F5 bothumamnis iuxca Atlantem Afric mótem, crocodilis & hi ppopotamis refercus eft, Solinus cap.2. Inextreme Áfricz ora circa Licham lacus quidam dulcishippopotamos alit, & crocodilos,8trabolib. 16. Nonigiturin folo flumine Nilo nafcitur, vt Solinus fcripfit, In Indiaquoque reperitur, vt'Onefi- £rituseftautor, amne Indo, Hermolaus. Solifluaiorum Indus ac Nilus crocodilos cducant & fluuia- tilesequos; Philoftratus. Apollonius & focij cum per lumen Indum nauigarent, equos fluuiales com- . pluresferuntfibi occurriffe, Idem. Hippopotamos in xdilitate Scauri vidit Romanus populus primi- - 9 tus: & per etates exinde plures [epe huc ducti, nuncinueniri nufquam poffunt, vt coniectantes regio- num incole dicant, infectantis multitudinistedioad Blemmyas migratle compul&i, Ammianus Mar- cell. Blemmyz ( 8&£nvs Stephano m. fimplici) monftto(i populi apud Zithiopes funt, Plinio 5. 8. me- minit & Melalibro 1. in fine defcriptionis Afric. Atqui hodie Conftantinopolié Nilo adnecti oíten- duntur, non quidem eoinloco,vbi multe beltiz irhanes habentur cicurate(vtlynces;tigrides,leones, pantherz, vrfi, lupi;) quilocus Hippodromo vicinus eft,in viaad xdem S, Sophie: fed in Pafatio Con- Ítantini, vt nominant. lacobus Gaflotus etiam quiiter [aum Conftantinopolim literis mandauit, ( Gal/- Ice puto) Porcam marinam, vel, vt alij mominant; bouem marinum ,in ea vrbe Ípe&tari refert, 6 Nilo aduectum, nec porcotamen nec boui fimile animal, omnium aurpiffimum dcformiflimumque..Equus ;o fluminis dicitur effeanimal aquaticum in partibus noftris (prozosfrts, lego eZEryprs,) Albertus. | Apud Zi thiopes eftetiam fera qua vocatur eale, magnitudine equi fluuiatilis,cauda elephanti, &c, Magniade. Plinius. Hippopotamis comparatur eale, & ipía (ane aquisfluminum gaudet; Solinus cap.5s.Hetodo- tus maximi bonis, Ariftoteles afini magnitudinem ei tribuit:Bellonius etiam minorem afino facit : ca- pite (inquit) excepto, reliquum corpus obefiffimi cuiufdam porci effe diceres. Equi quem vocanr ma- gnitudo haud minor eft cubitis quinque, Diodorus Sic. firedté tranftulit interpres. Sedadmagnitu- dinemplurimum refert ztas, regio, & vita: nam eos qui liberé & fecundum naturam füam vtroque e- lemento fruuntur, maiores fieri probabile eft. captiuos autem minus excrefcere. nam is quem Bellon, vidit; duob.aut trib.annis aqua ingreffus non erat. Etad cicurádá minores ferà capiuntur, nóiiadulti. - Equumfluuiatilem ( inquit Ariftot. ) gignit ZEgyptus: cui iuba (xov, Herodotus soil dixit, ) e- Tartes «cerbo- 40 qui, vngula bifülcg qualis bubus; roftcum refimum, (xli! a! Sb masc.) Talüs etiam bifulcorum modo: ^^- .. dentes éxerti, fed leuiter | (y aoudJovoze o eile ) Cauda fuis, vox equi, ( Herodotus xedul di- xit) magnitudo alini : ter coris craffitudo tanta, vt ex eo venabula (tes, vides E.) faciant. Intériora -emniaequi & afini fimilia. Maior (inquitPlinius ) quàm Crocodilus altitudine in eodem Nilo beluahippoporamts editur, vngulis binis ( bifidis. Solinus) quales bubus: dorfo equi, & iuba;& hin- nita: roftro refimo, (refupino,Solinus,) canda & dentibus aprorum aduncis,fed minus noxijs: (Cau - datortuofa, Solinus: & apud Plinium quoque aliqui caudam tortam legunt. cauda & voce equi, He- rodotus, cuiusinterpres Vallanon recté tranftuhit, fuloida cauda. quanuisequietiá caudaei nonccon- uenit, etfi Diodorus quoque equinam ei caudam tribuat.) Tergoris ad fcuta galeafque impenetrábilis, , graterquamíi humore madeat. — Valla ex Herodoto ;é//diovroz , dentes eminentes & cancellatos 39 tranftulit: : cum eminentes fimpliciter vertiffe fatisfit, Dentes ex vtroquelatere tres habet, vltrá reli- quas feras eminentiores: autes,caudam, vocé equis fimilem, reliquum corpus baud diffimileelephan- to. pellis eft vltra ceteras beluas duriflima, Diodorus Sic. fi recte reddidit interpres. Grgecrum enim co- dicemdefideramus, Dentes? partelzua, dolorem dentium fcarificatis gingiuis fanant; Plinius. quod fi denteseius fcarificare poffunt, acutos elfe oportet. Bellonius tamen; vt mox recitabo, acutos effe ne- gat. Hippopotamusis: uem vidi, (inquitBellonius) erat corpore tanquam porci optime faginati, vn- diquaque pleni & crafit & fatis proceri. pellis eriam cum porcina conuenit, tum colore tum alis. de porco loquor domeftico,neque nigro. Hiatus oris tantus efbyt facile molesaut pilaaliquahumanoet- "— Jam capite maior immitteretur. Frons depreffa eft; veluti in orca. Dentes habet equinos,eadem forma, " validos,oblongos;à maxillis prominétes,nó acutos vtinanimalib.carniuoris. Oculos magnos & vcla- $o «ibubulos. linguam omnino folutam. Caudam breuem, rotundam & craffam, tanquam porci, autte- - ftudinis potius. Et; fibene memini, pedes quoq; percinisfimiles habet, non admodum diuifos;( atqui pittura a Bello exhibtta sonlisfrdos,- empt quinq. partgtos, easost-zduniz Piers Uhalerien: uero bxfsloos c eb Dortis 2 Nu- pertamen quidam Conftanti nopoli reuerfus, pedes teftu dinum pedibus fimiles,in hocanimali fe 9b- leruaffe nobisretulit, Hzcille. Crura, pedes & vngues habet vt crocodilus, fed multo maiora, Ob- fcurus,. Hippopotami funt ad fpeciem equorum , bifidashabentes vn gulas; caudasque breues, Mar- ^ cellinns, Corio & pilis teguntur, Plinius. Et alibi, Corij craílitudo talis eft, vtindetornentur haltz: & tamen quzdam ingenio medica diligentia: vt non omnino verafit illorum opinio qui fübtilitarem animi conftare non tenuitate fanguinis putanr, fed cute operimentisque corporum magis aut mi- nusbrutaeffe; &c. Pellis vnius cubiti Ápillitudinem habere dicitur, Obfcurus: quiapud Pliniu m forcé ptotalis legit cubitalis.Hip popotamis & apris dentes exertos inferior maxilla PR T pte. e t | liniüs z A20 ^ De Aquatillibus. Plinius fimpliciter dentes eis exertos effe tradit. Apud Proconnelios matris Dindymenz fimulachruim fuitaureum, cuius facies pro ebore 8 dentibus equorum fluuiatilium erat confecta. id Cyziceni bello vi&tisabftulerunt, Paufanias in Arcadicis, Nympharena gera vrbis & gentis Perfice nomen haber fi- milis Hippopotami dentibus; Plinius, Vide etiam paulo ante ex Bellonio.qui quonia equinis hos den- tes comparat , eofdemque validos, oblongos & o tufos effe dicit, in mestem mihi venit dens nefcio cuius animalis, qualem nuper amicus meus Chriftianus Hofpinianus vir eruditusin torrente quodá, nifallor, agri Tiguriniàfeinuentum mihidonauit. Formam & magnitudinem hic | delingauimus. Accepi & anteannosaliquotalium fimilem à ciue quodam noftro, ; NN qui adhucalterum habet. Tales autem ac tantialiquot, (vt idem mihi retulit) ante «S SUN , paucosannos inagro Salodoreníi Heluetiorum inuenti funt. Aiuntàfoffore quo- ./7 NS dam zdificij caufaterram eruente, repertum craneum figurarotüdum, vndehomi- [£7 Es $1 nis id fuiffe coniecerit:quod inftrumento fofforioab eo perculfum (apparuiffeenim |27 z : 34 tum primum cum iam deftinaret idtum;nec poffet cohibere)mox vniuerfum in pul- |Z2 z : 4 uerem abierit, ita vt foli dentes füperfuerint. An vero hominis hoc craneum, an Z Zu 27 alterius animantis, hippopotami aut cameli , elephantis forté, fuerit; non habeo 2 A quoddicam. Densquem habeo, quamuis circa radicem non integer, duas vncias | appendit, cum humani dentes plerique omnes, etiam maiufculi, drachmam , id eft * octauam vnciz partem finguli non excedant: vnde conijciendum effet , quemad- NN SN ES ie SN uL) R A i : * ; " " L d 22. ^ 272 modum densille communem fedecies excedit, itahominem quoque illum,fi homo 225 e fuit; totiesaliorum hominum corpora exceíliffe. | Quaferé proportione Antzi gi- E A 1 gantis corpus ( illiusenim effe putabatur, quodin Tinge Mauritaniz vtbeinfepul- 2. . 4 t ; x) LOANS .chrorepertum eft) noftra fuperauit, vtpote fexaginta cubitos longum, qui exceffus 2) LASENS p^) ^ Morf: animal. ad quatuor quindecuplus eft. Sed figura humanis dentibus abfimilis videtur: qua- drangula feré. latera duo vtrinque plana funt: ex cateris alterum partem extantem latam oftendit, alias vtrinque depreffas : alterum media parte anouíta eminente, v- trinquein fulcos carinatur. 1o. Boccatius in deorum genealogia fcribit temporibus fuis in Sicilia haud long? à Drepano vrbe , gigantis corpusinuentum quod attrectatum in puluerem eftrefolutum.Coniecturaauté ex coxe offe inita, quod Ho cw remanferat, longitudinis Á d ucentorü cubitorü fuiffe exiftimatà eft, Tres aucé illius dentes,qui foliinuenti fure;ponderis triumrotulorum (itaregio ponderanominat) fuiffe ait: qui vt memoria rei feruaretur, antearam Virginis ( cuius titu- lus Annunciationis dicitur) pofiti fuerunt, plerifque exiftimantibusillud Erycis corpus fuiffe. HIPPÓPOTAMI AVT SIMILIVM FERARVM DESCRIPTIO. nei ex recentioribus IN ous orbis de[feriprarsbus. : Belloniumequidem verum hippopotamum nobis primum noftro feculo, cü iam extra naturam ab- ijffe & nufquam amplius apparere hanc feram, aliqui crederent, exhibuiffe iudico, & magnas ei gra tias habeo. Quanquam enim equini corporis fpecies, quam nomen pra fe fert, ineonon fit, notzta- men plerzque omnesà veteribus traditz, ei conueniunt. Quód fi dorfo iubaque; vt Plinius fcribit, e- quum refert, & infuper hinnitu: item interioribus omnibus, non eft quódaliam roftri corporisuee- quinam formamin eo requiramüs. Fierietiam poteft vc in diuerfis regionibus, ZEgypto /Ethiopia;In- 1e 29 30 dia, fpecies huius ferz diuer(z reperiantur;aut magnitudine faltem formaque nonnihil euarient: vt ex 4? ijs, quz apud recentiores fcriptores duos habentur defcriptionibus ( qui tamen hippopotamum ve- terum quod vtrique depingunt animal elfe ignorarunt) hic fubijciendis lector ftudioíus colliget. Quinouum orbem obiuerunt,in flumine Gambranuncupatoste ftantur pifcem procreari Vituli ma- rini [peciem fimilitudinemque gerentem, prater caput, quod equinum exiflit, Nam quemadmodum vitulus partim aquatilis, partim tezrenus habetur, ficis in vtraque fede viuit, eademque eft ais Vacca corporis vaftitate, preterquam quód cruribus eftlonge gracilioribus : Itemque bifulcis pedibus, cum duobus dentibus ad latera eminentibus , atque adeó magnitudine ad duos dodrantes ( Gs//nas dodrantes dixit, aptbar ex quo tran[cribit palmos, eodem puto fenfu) accedentibus, ficut aper, armatur, Egreditur inter- dum hoc animal lumen;& terram petit, vt quadrupedes:necalibi quàm hac in regione huiufmodi ani- mal inuenitur, Aloyfius Cadamuftus Nauigationis ad terras ignotas capite 44. | $" Exlibro Nauigationis Hamburgenfis cuiufdam, qua peracta eftannoSalutis M.,r. xr1ix.Infula Noui orbis eft « Zzrfe»bick nomine , regi Portugalliae fubdita,non procul Arabia Nigra in Oriente fita, religionis Mahumedicz: illicad litus maris vifuntur piíces equina [pecie , cruribus breuibus & pin- natis; pilis breuiffimis. Verfanturilli vc plurimum circalitora fruticofaaut fyluofa ( Germanicé fcri - bit, enden Seekanten vvo bu[che fesd, ) 8c hominibus infidiantur, VN dM vorant, Quamob- rem accole fruteta refecant, ne in eis latitare poffint. qui preuiderit, facilé euadit, Circa oftia Petzore fluuij (inquit Sigifmundus Liber Baroin Commétarijs rerum Mofcouiticarum) qua funt dextrofum ab oftijs Duuine, variamagnaque in Oceano dicuntur effe animalia. Inter aliaau . - &emanimal quoddam magnitudine bouis, quod accole Mors appellant. Breues huic, inftar caftorum, funtpedes. pe&tore pro reliqui corporis fui proportione aliquanto altiore, latioreque; dentibus fu- 6o t perioribus duobusin longum prominentibus. Hocanimal fobolis ac quietis caufa cum fui generis a- nimalibus, Oceano relicto, gregatim montes petit: vbiantequam fomno;quo natura profundiote op- primitur, fe dederit, vigilem, gruum inftar, ex fuo numero conftituit. qui i obdormifcat, autforté à venatore occidatur, reliqua tum facile capi poene fin mügitu, vt folet, fignum dederit,mox reliquus grex excitatus, pofterioribus pedibus denti à : montem delapfi, in Oceanum fe pracipitant:vbi in fupernatantibus lacierum fruftis protemporeet- iam quie(cere folent. Ea animalia venatores; folos propter dentes inlectantur: ex quibus Mofci , Tar- tari, & inprimis Turci; gladiorum & PES manubria affabre faciunt: hif(que pro ornamento ma- gis;quàm vt grauiores ictus (vt quidam us admotis, fumma celeritate, canquam vehiculo; per abulatus eft) incutiant, vtuntur. Porro apud Turcos, Mofcos & Tar- De Hippopotamo. Eb TV 421 n artaros hi dentes pondere veneunt; pifciumque dentes vocantur, Hactenus ille, Evo quanquam fu- pràelemento c.inter Cete Rofmarinomine [eR belua egerim,libuittamen hocin oco tam exactam : nobiliffimi ac fide digni fcriptoris de eodem hiftoriam proponere:ex quacum Hippopotamo nonnihil eicommune effe conieceris: nempe vitam ambiguam, magnitudinem bouis, pedes quate rnos,eofque breues, dentes eminentes; qua omnia etiam preter dentes cum phoca quoqueeiconueniunt, & infu- per mugitus, & vitain mari, non in aqua dulci:vt inter phocam & hippopotamu mambigere quodam- modo videatur. Reperituretiam in Oceano apud Samogetas, eodem tefle, Alibietiame Mofcouia in Lithuaniam & Turciam hos dentes exportari ait. Tiburo Indicus inter Cete defcriptus nunquidad hippopotami naturam accedat, vti & Manatus & 10 Catullus, an fuiomnino generis fint, querendum. | : . Equi fluuiatilis natura eft, vt viuere nifiinhumorenon queat. Nam &terreftres equi balne& omni- C noadamant, & aquz dediti fant, Ariftot. Etrurfus :Equi fluuiatiles pariunt educantquein ficco. Hu- «pbibius, more nec omnino carere poffunt, nec in ipfo aliter agere quin certisinteruallis refpirent. Eft crocodi- locognatio quedam amnis eiufdem (Nili) geminique victus cum hippopotamo, Plinius. Hippopo- tamus animádl eftterrz, mariatqueamni commune; Wottonus. fed in mari etiam teperiri, veteri, quod Íciam, nemo tradidit. Albertus libro 24.deanimalib. ex authore obfcuro de naturis reram ycuius yer. £7" mart. baplerunque recitat. Equus marinus (inquit)anteriore parte Ípeciem equi pte fe fert, pollerius defi "^ Api nitin pifcem. Pugnat contra multas in mari animantes, veíciturpifcibus. Hominem valde timet, à extraaquam nihil poteft. Statim enim moritur ab aquaextractus, Sed taleanimal nulius ex idoneis au- thoribus nobis delcripfit: neque; fi in rerü natura extet, hippopotamus fuerit. Hippopotamus aqua- 2 0 tilisacterreftris beftia, die quidem in imis aquislatet: no&u in terram egrellus, fruges & fcenum d :pa- Ícitur, deftruens paffim propinquas agrorum meffeis, Diodorus. Quoaltu quidem legetes depaícatur, vt infidias caueat, ampliüsexplicabitur moxin p. De Hippopotamo dabium eltan recte (c ripferint ve- teres, fine humoreeum viuere non poffe, non minüs quàm caftorem , phocam & crocodilum.isenim quem viuum vidi, per duosauttresannosin aquam ingreílus non fuerat;vtreferebaacillià quibusre - gebatur, Bellonius. Idem hoc animal negat habere dentes acutos vt carniuora. Viuitenim (inquit)as o, rundinibus, & cannis facchari, & folijs papyri herba. Cicuribus braffica, melopepon; foenum, panis, ; & huiufmodi obijciuntur, Animal crudeliffimum eft hominibus occidendis , & nauib, fübuertendis, Albertus. Nilus producit etiam equos, non minus malum hoininibus quam crocod.li: Pau(anias in Meffenicis, de beluis Quuiatilibus androphagis loquens. Lingua ei penitus folutaeftqualem verb vo-. p... cem emittat; cumintendere libet, nefcio: cum nonaudierim nifi fonum quendam gutturis , abeo fan- cesáperiente,zdi, Veteres aliqui hinnire eum, equiinftar, tradiderunt; Bellonius , Feecundiffimum proleanimalelt, vt quod fingulis annis parturiat, Diodorus. Pariteducatquein ficco, Ariftot. In aqua Parr. natationi non videtur idoneus, fed ingreditantum in fündo feu vado fuminum, quare & Nicander, N«rss "TÀóx au Ode e cav Aeg euoulty. vbiScholiaftes XzZ&y GY€9c eivai 2NJersoAleu TE A9 AU Gay eLgTe , V. JV yup gr AN : Veré neautemanimal natatile effe dicat , dubitari poteft. - AM ic Hippopotami vltraanimalia cuncta ratione carentia fagaci(fimi funt; Marcellinus. Atquifluuiati. D lem equum quidam dixit prohomine ftapido, vtinfrà referemusin H. h. Corium adeo craffum ha- bent; vtinde tornenturhaíte, nec medica interim quzdam diligentiaingeniodeeít, vt non omnino verum fit fubtilitatem animi cute operimentisque corporum conltare , vt in B.recitauimus. Cui di- ftenditur nimia fatietate, arundines recens czías petit, per quastandiu obuer(atur, quoad (tirpium a- cuta pedes vulnerent, vt profluuio fanguis leuetur fagina, Plagam deinde caeno oblinit, v Íq; dum vul- nus conducaturin cicatricem, Solinus. In quadam medendi parte etiam magifter extitit, alfiduanan- que fatietate obefus exit in littus, recentes harundinum czfüras perfpeculatus: atque vbi acutiffumum 30 "gpl, videt ltipitem, imprimens corpus venam quandam in ventre (al' crure. füper calamos recens exectos; femora conuoluit & crura; Marcellinus) vulnerat: atque ita profluuio fanguinis morbidum aliàs coi- pus exonerat, & plagam limo rurfus obducit, Pinius. Abhocmedicieximerein morbis Íanguinem, quod phlebotomiam vocant, didicere, Maflàrius. - ! Alibi & Plinius repertoré detrahendi (anguinis eum appellat. Depa(citur fegetes,de(tinatione antà 5o (vtferunt) derminatasin diem, & ex agro ferentibus vefügijs, neque reuercentiinfidiz comparentur; Plinius. Noctibus fegeves depaícitur, ad quas pergicaueríus, aftu dolofo, vr fallente veftioio reuerten- ti nulle ei infidiz praparentur, Solinus. Ego remaliter accipio: nempe aduerfum eumingredi (egetes: aueríum deinde, id cft retro pafcentem,intluuium regredi , nontam vt vefligijs fallat; quàm vt fi quze infidicàterraeitenderentur. (ex fluuio enimnihil metuit, ) ita non lateant. Eluuiatiles equi Nilialu- mni,fegetum vt maturitas venit; &flauent Ípice, non eas contiuó depafci ingrediuntur, fed extrin(e- cus coniecturis alfequuntur quantum ad fe explendos fatisfit. Pofttalem confiderationem paízere in agrumingrediuntur,& inter pafcendum retrouerfus Nilum cedunt. Hoc enim ipfum eo pacto machi- nantur, vt agricolas, quos ante fe,non à tergoadfuturos expectant;longiüs videre, & in Nilum faciliüs Ie recipere poffint, 4klianus deanimalibus;. 55. Ineandem fententiam Nicander ín T heriacis cahit: 6o "77 qv Nei os Vagrto Xa aul A Scoya Bíc:d, ats ouv OR xoxlu) Oo Ga Nee dil. O C 7e itg) Cat zv TOG. 010. Aut QpiAQVtiAvdcVTS — Xivol Ore sy Neat Vea) d]; acre euam ( enallage eft numeri , fingularis pro plurali ) zzif:«: Tdosev O7ngeicov Aer Bu, óasavmov za — Evtasemzn ipvsosi auAosumy d'yjov&Acovo, Inter atundines celías & fqualentes nimia denfitate hec belua cubilib, pofitis, otium peruigili ftudio circamfpectat, laxata- que copia ad fegetes depaícendas egreditur. Cumqueiam cceperit redire diftenta , aueríis vettigijs di- Itinguit tramites multos , ne vnius plani itineris lineas infidiatores fecuti, repertum finedifficuitate confodiant, Ammianus. Equus Nili,vt dicit Michaeljmonftrum eftingensacfortiflimumin Nilo:cru- ra, pedes & vngues ( Crura & dentes, Albertus) habet vt crocodilus, fed multó maiora. Humanarum mortium cupidiffimum eft. nam.cum ei nauisin portu occurrerit, vnum pedem in terra figens ; altero nauemanterius arripiens facillimé fcindit, velinclinatam aliquando mergit. vnde in locisqua fre- quentat magna multitudo hominumab eo perditur, fed hoc malum ratziífimé Rene SENE & n utüor "y ET a ? e v 7 L] LI 5 4 422 iJe qualibus. . Authordenat.rerum, Quihippopotamum ani cerribile& crudele effe mihi putarunt, falíi mihi videntur. vidimus enim nosadeó imanfuetum hoc animal, vt homines minime reformidaret, fed beni - gne fequeretur. Ingeniotam miti eft, v nullonegociocicuretur, nec vnquam motíu ledere conatur; . Bellonius. Antiquitus (vtauthoreftSuidas) in regum fummo fceptrociconiz figura ponebatur, ini- mohippopotamus: vt ipfo geftamine admonerentur pietatem plurimi facere oportere, violentiam co - hibere. nam hippopotamus animal efferum eft; ac violentum; atque adeó , impium ; quippe quod in- ecfecto patre macrera init, tefte Plutarcho, Erafmus Rot. in prouerbio a'vazsA«;yev,de quo plura fcri- plimusin Ciconia p. Meminit etiam Varinus, & Ariftophanis Scholiaítes in Aues, Impijffimus eftflu- uiaulisequus, qui patrem quoque fuum exeft & conficit, &lianus, Cumad confirmatam ztatem per- . uenit, ftatim periclitaturan viribus fuperior parente fuo euaferit : acfi pater cedit, eum viuere permit- t9 tit, ipfe verocum matre coit. Sin quo minus cum matre libere venereo complexu implicari poffit, pa- cer ooliftit; eum ipfum interficit, Gillius. Equi terreftres alunt fuos parentes: Bluuiatiles veró occi- dunt; vt ipfi matres ineant, Porphyriuslibro; de abítinendo ab animatis. Scrobibus effoffis aliqui capi hoc animal dicunt; Bellonius. Capiuntur arte quadam hominum, il4 los telis appetentium. Quum enim apparent, circumftant vndique homines, vulnerantque telorum, quzalligant fanibus,ia&u,laxantque,quoad exangues facti capiantur,DiodorusSiculus. Nullis capi potefthec beluainftrumentis,nifi reti ferreo,ex cachenis apud Damafítenos in hoc opus fabricatis.Ca- HOD ptaquoque malleis tantum ferreis occiditu rpropter pellis craffitudinem, Author de nat, rerum & Al- E "7 bertus. Captus facile cicuratur. Vide in p. Primus hippopotamum & quinque crocodilos Roma. zdi- litatis fuz ludis M.Scaurustemporario euripo oftendit, Plinius & Solinus. Fuit hicScaurus pater il- lius Scauri, quem defendens Tullius imperat Sardis, vt de familia nobiliipfi quoque cum orbis terra- 2e rum autoritate fentirent. Et per ztates cxinde plures fepe huc (Romam) du&i, nunc inueniri yog poflunt, (jvc. vt $a B. vetuli,) Arnmianus. Hippopotamum & rhinocerotaprimüm vifosRomz fcribit Dion, Augufto de Cleopatra triumphante: etiamí Pompei; ludis factum id Plinius tradat; Czlius. E.- dita munerain quibus crocodilos atque hippopotamos ( &c. ) exhibuit, Iulius Capitolinus in Anto - ninoPio. Fueruntíub Gordiano Rome elephanti x x x rr. hippopotamus & rhinoceros vnus, & alia animalia innumera, quz omnia Philippusludis (ecularibus vcldedit vel occidit, Idem. Confítantino- poli noftrotemporein palatio Conítantini di&to elephanti & hippopotami oitsduntur peregrinis pe- cuniaaliquaoblata. Hippopotamum & ftabulo folutum exire permittunt; nec metuuntne mordeat. Rector eius,cum fpectatores oble&tarelibet;caputaliquod braffice capitatz;aut melopeponis partem; autfafcem herbarum aut panem, à manu fublimi protenditferz:quod ea confpicata tanto rictum hia- ii tu diducit, vtleonis etiam hiantis caput facile fuis faucibus caperet. Tum re&or quod manu tenebat; .'" , invoraginemillam ceu (accum quempiamimmittit. Manducarilla & deuorat, Bellonius. Noxa ab eo. Segetes & foenum in proximis Niloagris vaftat hec belua, vtin p.dictume(t. Hominesaninuadar & voret, dubitatur. Videinc.decibo eius. Recentiores quidam, naues quoque in Niloab eo depri- mitradunt. Aduliton oppidum, maximum emporium eft Troglodytarum & ZEthiopum:deferunt plu- rimum ebur, hippopotamorum coria, &c. Plinius. Terg oris hippopotami craffitudo tantaeft,vt exeo venabula (3eaav, Niphus non recte (cuta interpretatur) faciant ÁAriftoteles,interprete Gaza. Herodo- tus corium tam craffüm effe prodidit; vtex eo arefacto fiant £vss éxevmo ; hoc eft pila miffilia, interprete : Valla. Corij craffitudo talis(49dam anepte cubitalis legunr)vt indetornentur haftz;Plin. Et rurfus: Tergus ad (cuta galeaíqueimp enetrabile,(4sodnellosatiu apt ilu peretrari queat, )przterquam fi humore madeat. De vfu dentium diximus in 5. Sanguine vtuntur pictores, Plinius. " Carnibus eft duriffimis, & ad digerendum difücillimis. Interiora fingula inutilia ad vefcendum , Diodorus Sic. Deiconibus hippopotami cum aqua illius, panos fanat; Plinius. Panos difcutit, Galenus ad Pifo- nem. Eundem Archigenes apud Galenum ad alopecias illini iubet: & Galenusin Parabilibus 21.86. À- lopecias explet, Plinius. Maculas oculorum & totius corporis abftergit; Bellonius. Pellis é finiflrapar- te frontis in linteoloadalligata inguinibus, Vener&jinhibet Plin. A deps eius febres frigidas fanat;Plin. Dentesé parte l1zua dolores dentium fcarificatis gingiuis fanant, Plinius. Teítes exiccati actriti con- traferpentium moríus bibuntur, Diofcorides. Plinius & Nicanderadidem auxilium drachmam ex a- T quabibendam precipiunt. "o l M, . "X y" Fimum füffitu febres frigidas fanat, Plinius. Praxagoras in epilepfiá cumacceffionem viderit com- moueri, deprimit partes quz fuerintin querela, atque defricat caftoreo; & vituli marini veretro, fiue virilibus hippopotami, Calius Aurelianus hec illum facientem improbans. » n Mg De iconibushippopotamoruniantiqnis. in ftatuis & numifmatis, vide fupra in A. Ciconia in regü Tenes, fummo fceptroantiquitus effingebatur, hippopotamusinimo, vt docuimusin Ciconia p, & fuperius etiam in hac ipfa hiftoria p. Celebratiflima eft fpeciesilla (inquitPierius Valerianus in explicatione fymboli illius , cuiusabinitio Corollarij picturam pofui ) que vifebatur olim Hermopoli : ea ícilicet pi&ura; vt Hippopotamus elfec, fupra quem fculptus erat accipiter cum ferpentedimicans. Cuiusargumenti fignificatum id efle tradunt JEgyptiarum literarum periti, vt Typhonem ab Oliride 6o vidomitum, cum de principatu certamen conferuiffent, intelligendum autument: per fluuialem equi - Typhonem ab Ofiride vi domitum, peranguem principatum interpretantes: (per accspitrem vero vita c prinapatum x quo ille vtolenter fibiqueafito, [apeper eprobuatem tum ipfe turbar:, tem alus perturbare [ra [ponte volue- "rit, PIetarchusinlibro de Ifide c Cfrride :) atqueita improbitatem potiores fibi partes alferere conantem; virtuti demum cedere fubinnuant.Eadem de caufacum facta faceret eo die,quoIfidisaduentus éPhe- nicia celebratur, fluuialé equum religatii libis inceffere per ludibrium confuerant. Non diffimularim hic Aureoli tyranni cumulüad ponté Aureolum Infubriz fupereffe ;à Claudio Cafare lex elegorü ver- fuü epitaphio nobilitatü;in cuius conditorij parte prima Hippopotamus fit incifus:que P pes cauda mordicus apprehenfa comple&titur.ld puto fignificare, tyrannidem tandé temporis [patio ym € E Captura. Vfus. 49 De Hippopotamo. Lib. [V. 423 Hecille (ublemmate Improbitas edomita. Porto pedesne & vngule hippopotarniin hoc Pierij fym- bolo melius expreffi (int;an in ijs quas Bellonius exhibuit iconibus;oculatus tantum teftis aliquis pro- bé dijudicárit. In Sai in veftibulo edis Minerue fculptura vifebatur huiufmodi: Primo infans, deinde fenex, accipiter, pifcis; poftremo equus fluuiatilis impudentiam fignificans, &c. Rel iquam interpre- tationem leges in Accipitre H.h. Meritó etiam ZEgyptij facerdotes (inquitidem Pierius) càm impium; cumingtatum, cum iniuftum quempiam notare vellent, Hippopotamum proponebant. Admonituri veró mortales omnes, vitia eaomnino effe declinanda , totaque animifortitudine füpprimenda , duas eius animalis vngulas deorfum inuerfas facere confueuerunt.fiquidem is abineunte ftatim adolefcen - tia patri incipit infeftus effe tentatque fi poffit eum decertando fuperare , quem (fepe in pu- gnam prouocat. quód fi acciderit vt victor euadat, matris coitum affectat, vita patri condonata: fin vi- ^- é&usautcohibitus à patre fuerit, neque tam fcelerati voti compos fieri potuerit; perdurantetamen pra- uitate tantifper conatum differt, donecadolefcat: fa&usque iam robuttior atque validior, deteriorem ztate factum patrem inuadit , fo:diffimeque necatum petulantiffim? dilaniat. Inuerfas igitur vngulas eas ideo ftatuebant; vt qui rem fpe&arent , quidille fibi vellent commonefadti,propenfiores fierentad pietatem. Id quodtantz apud eos cura fuit, vt principum (ceptra, & huiufmodi pleraque infignia, atque geftamina & monumenta, armaque aliquot, quorum quotidianus effet vfus, itain fignirent,vtia fumma potioreque parte ciconiam prafigerent ex «re, vel ex auro argentóue factam, inferné vero vn- RU PAR BUCO quod impietati przferendam elfe pietatem indicaret. Horas etiam 4&Egyptij facerdotes (inquit idem) per fluuialem equum fignificare foliti funt. qua vero de caufaid fa- cerent, neque Horus fcripfit , neque nos apud quempiam traditum inuenimus. fi qu'd tamen ariolari liceat; dixerim ego: quia depaícit fegetes deftinatione, vt ferunt, ante determinatasin diem, &c. Ho- re veró nomen plerunque pro tempore cüiufcunque maturitatis accipitur apud Grzcos. ( 44m qesa cer - LP agvt [Patinm ingreditur, quantum fibi retrogredienti pafcendo fufficere zndicarit?/— £37 amtem bora quoqae certum teugpovis batium. ) Veleaforté de caufa horas indicare di&us, quód diem & noctem duplici natura di- metitur. Siquidem interdiu in imis aquis latet; noctu in terram egreditur. Apud Zigyptiosautem nox cum die pari propemodum horarum numero affidué difpefcitur. | Heliogabalus hippopotamos habuit, Lampridius. A'vory, xvorye Thu Ülocw: iAmvUxvov — IIo Emo, Des &vdpieics ai AsBuv o y TIovoi uA Q- 17189» Toy (8, $ Ze cuaoU aiyoic, Alexisin Pyrauno apud Athenzum: vi- denturautem hzc omnia prouerbialia quedam conuiciain hominem ftupidum , quemafinum autla- 30 pidemdixeris. Fluuiatiles equi in plaga Papremitana facri (unt, in catera Zigypto non facri, Herod, . DE HIPPVRO, RONDELETIVS 4o IlITo Y PoN Gazaequifelem vertit. Plinius Greco nomine vti maluit. Dorion & Epznetus xos/ Qe» À etiam vocari fcripferunt.Hicefius inwspsc nominauit iquroupéic, Numepnius Vra vgoy ar v.vriw vocat. Hi- atiben. ib. 7. fpanilampugo. (Supra Glancum maarem à quiba[dam lampugo vocari [ripfir, [ed falto. ) Pifcis eft marinus noftris vndisincognitus.Ego quidem in Hifpaniatantü natos ha&tenus vidi.Hzc B praalijs omnibus pifcibus illaftris eft & fpe&abilisin ifto piíce nota; quód ftatim à roftro vel àcapite veluti crifte erigitur, continenfque pinna magna ad caudam víque protenfa. Huic fimilis alia eftà po- dicead caudam vfque, fed breuior. Pinnz branchiarum breues, lat; auri xmulz. Quz in ventre;(unt fo longiores, nigricantes, podicem fere attingentes, qui in medio corpore fituseft. Os mediocre eft, den- tes exigui, acuti in maxillis, palato & lingua. Oculi magni. Squamz minutiífime. Glauco, colorein-. ternifque partibus fimilis efb;ab eo diffidens,quód hic à capite fenfim tenuior fit ftrictiorque, illeà po-- dicetantum donecin latam caudam definat. Hunc veterum hippurum effe rationibus confirmare oportet. Ac primüm ipfius etymum id docet, ^ " VmrieG- enimà caudaequinanomen habet, quód pinnaà capite incipiens caudz equinz fimilima fit, i P TE ideft, longa continens villisque multis conftans, cuiufmodi innullis alijs pifcibus reperitur. Nemo A i d enim exiftimetà cauda pifcis, equi caudz fimili hippurum nominatum, id ellechominis ( emnenoforie, non bominis ) partium vfum ignorantis. Cüm enim cauda ad dirigendam natationem claui inftarà natu- 60 raconditafit, (itam longa propenderet, villifqueà fefe feiunctis conftaret; non facilé hucillucque £e- &i poffet, neque folüm natationem non iuuaret, fed ei maxim obeffet. Praterea «oevQouvic nomen ad id alludit, Nam à pinna qua à vertice inci pit;in eoque veluti criftaeri- Corypbana gitür, xogupouvo, dicitur vr) aic «epu dre : eft enim «opui vertex, pars capitis inter occiput & fynciput; & vnde driba. (per metaphoram cuiuslibet rei íummum & extremum. Quz fequuntut rationes magis ex pifcis na- Heg pAtH j tura petiteíunt, Ariftoteleslib. j. de hift. animal, cap. 10. fcribit, hippuriex ouis fetus ex minimis MEUM Uo celerrimé in maximos euadere, quod in nullo pifce manifeftius quàm in hoc obferuari poteft, Cum e- j nim Hifpani pifcatores paruos hippuros ceperint, naffis includunt, illicq; crefcere finünt breui tem- ,,,,,, pore» vtpote quorum incrementum indies confpiciatur, Preterea hippurus ( vt tilt. ibid. tradit) véce occuirariz, tantium parit. Et eodem Ariftotele authore; cum pifces multi ferpentu m more hyeme lateant; aperti" n2 1 - fimé 424 De Aquatlibus. Eib.o.cab.16, Aa b. ] ar j 1 ; " : , : Pr ehippurusid facit & coracinus, Nam hi foli nufquam capiuntur nifi tatis quibufdam temporibus [0/7777 Hippns, eildemque femper. Td Plinius literis prodidit.Quá afpera hyemes fuerint, multiceci capiuntur:itaq; his menfibus laxentin fpeluncis conditi; ficuti in terreftrium genere retulimus, maximà hippurus & ceracinus hyeme non capti, preterquam z'ftatis paucis diebus & ijídem femper. Quz in hoc pifce ve- riffima effe comperi. Cüm enim in Hifpaniam huius pifcis recipiendi gratia Ícripfiffem frequentius, diuerfis anni tem poribus, nunquam nifi autumno ad me miffus eft, id omni affeueratione Ple n bus pifcatoribus nunquam nifi eftatis certis dieb.capi, Gaudet hippurus naufragijs & naufragiorum wor^. fragmentis, quia carniuorus eft. | Carne eft pingui, fuaui.& dura; qualis thynnorum, glaucorumq; eft caro, Avcheftratus apud Athe- nzum hippurum Caryftium commendat. Meminerunt Athenzus lib. 7. & Plinius lib. 32. cap. ur. hippi pifcis , quis is fit nondum plané fcio, nifi idem fit cum hippocampo, de quo fuoloco dicemus. (Qi "Or IR 9mpIM mm RIPE: E Hippuro pifci nomen vnde fit impofitum, non conftat: caudam enim eius equinz fimilem effe , etfi nomen pre fc ferc, probabilenon eft, neque authorum aliquis tradit. Forté ita dictus fuerit 2Jg vizzcv Nilo daovem xod E aciveotw, vnde & eivevvis vocatur. Apud Homerum quidem aiizvzli aliqui delphinum. interpretantur, hoc eft vrinatorem. quz vox Latina detorta eltà Grecis. Scribitur autem Grzecé tum aL oYEU TH CS tum &gYCUDfp y Son Tay ep 9», id eftab agnis fimiliter falientibus, demilIo capite, parte PONI fublimi, vtdixiin Agno H.a. — Gaza equifelim tranftulit. KeguQauvat pifcis quidam, Hefychius & Varinus. EzweQ- genus pifcisapud eofdem, corruptum fortéab hippuro nomen. Alius eft Xezwe- vulgó di&us à Grecis, nempe hepatus Rondeletij. Hippurinomen Ger- manicum fingemus eéz Federkopff, id eft Pinniceps, quoniam pinna dorfi à capite ei incipiat.vel circum- Ícribemus, ez « WMerfifc b aufs H [bamen Lampugo genannd'. C Hippurus piícis eft pelagius Oppiano libro r. Hippuri celeres, Ouidio in Halieut. inter pelagios. E Hippuri(vt canit Oppianus Halieut. quarto)fi quid in mari vagum & fluctibus obnoxium viderint, omnes ftatim frequentes proximé comitantur: maximé verà fi naufrage nauis difie&ta oberrent fra- gmenta. In hzecqui inciderit pifcator facile vberem horum pifcium przdam confequitur. Sed naufra- gia deusauertat. nam aliter quoque capiuntur hippuri. Confer&tos harundinum fafces lapide inferius alirgato quo deprimantur in mare deijciunt: Circa hos illico hippuri vmbra amantes congregantur, & , c, doría harundinibusaffricare gaudentes manent. "Tum piícatores hamos efcis inftructos demittunt: ^. quos illi certatim apprehenderefeftinant;ita vt permultos deinceps facillimé capiát: magis enimaui- ditas pifcium nimiain hamos properaruit, quàm pifcatores ipfi fettinare hamis immittendis & extra- hendisqueant. Hippuris xiphie &iuliinefcantur, Idem. F Hippurus valdeaptus eft & fuauisad comedendum, Kiranides. Hippurus Caryftius optimus eft,cir alioqui vilesferé Ls. circa Caryftum fint, Archeftratus. | o £ugusy o. ja Qibec, rar poi n, Epicharmusin Nuptijs Heb. Toii re Üadiiano Qoyeiv Xe2atpie Qr» Dx BuP, H's juega ousódovr ji ctoveul Vzrarovgov , Numenius. A Matrone Parodo quoquein defcriptione conuiuij Attici nominantur hippuri. G Feleiuscum mellefine fumo inun&um , omnem hebetudinem, vel nigredinem, velobfcuritatem fanat. Etomnimodo eandem habet vim quam fel hyenz, Kiranides. H Hippurus etiam mufcz fluuiatilis genus eft, magnitudine anthedonis, colore vefpz, pifcibus expe- 4o titum, liano j.1. Sciurus animalculum quadrupes; alio nomine càmpfiurus & hippurus vocatur; Hefychius & Varinus. Hippuris etiam herbaeft, equifetum Latiné di&a. Huius genera duoà Diofco : ride defcribuntur. Tertium videtur, quod polygonum fylueftre à Plinio vocatur, circa Bergomumin Italia hodie vulgo ab herbarijs Cauda equina maior;alibi fere hactenus incognita,neq; defcripta quod. fciam à quoquam notti feculi. Denig; hippuris Homero galeam fignificat. vide in Equo quadrupede, IQ 2o Episheta. Hippuriceleres, Ouidio. Apsvme imzew , Numenius. QiAbexin QUA Izaovpsv, Oppian. Hi»Pvs. Videfuprain Equo pifce. | DE HIRCIS PISCIBYS | ES H Igcvs pifcis, ro7yG-, alius eft Ariftotelis, nempe Mana mas : alius Athenzi. Vide fuprain Go- bione nigro Rondeletij. & infra elemento r. in Tragis. Nominantur & fpongie qugdam hirci,de quibusinfrà. Hirci quadrupedis hiftoriam, & huius vocabuli philologiamin Quadrupedibus habes. Hircos marinos ex Acliano Volaterranus non redté pro arietibus marinis conuertit. DE HIRVDINE RONDELETIY S. A InvpoàGrzcis 9X3« nominata eft 3z?72 99eev, id eft àfügendo, quemadmodum à Latinis .& quibufdam Sanguifuga. : ée Paluftre eftinfectum, vnde à Theocrito»«uvéme cognominata eft. (C) sub lapidibus latet. quiefcitquein fe(e contracta fabz latitudine & longitudine, ac veluti ex circu- lisaliquotconítans. Priore parte os eft, pofteriore acetabulum. quu mrepit OS acetabuli modo itaap- licat vt hereat, reliquumque corpus trabat, tum extenta vermis fpecie eft. In ore tres illi dentes elfe Hirudines 4i- contrario occurífu fefe collidentes ex eius demorífu colligimus, Partesinternas indifcretas habet. Va- uera. riz hirudinesreperiuntur, alie nigr funt, alix rufz, alie diuerfis coloribus notate. "t Nullus eft plané earum in cibis vfus, fed in medicina non infrequens, namad hamorrhoidü E ig nem exugendum admouentur velalijs partib.ad fanguinis euacuationem , quando egri excilorij cal- ri vim ferrenon poffunt, vel pars tolerare nó poteft. Equorum ora fübeunt, & fugendo emaciant. Ve- nenate credütur potiffinüm rufz. Quodfi denzes reliquerintin carne infixos; vlcera üi: dyfep ja ! | s OR - xo 30 COROLLARIY M. Icon bas birudinis máieris cj» varia eft. E nid : SS BUR qs ESSA ttis Mn : Dus TERR T s e eum mE : NS vtl Hirüdo quanquam infe&torum generis eft;& vermis quidam:quia tamen in aquís viuit, Aquatilium hiftoriz accedit. Hirudiném prifci femper dixerunt; Plautus, Horatius, Cicero. Poftériores fanguifu- gam quoque.Hirudinem fanguifugam vulgó cospiffe appellari aduerto; Plinius. Rr E Suntquiirudinem fine afpiratione fcribant, quod non probàrim. Hirudo fi dicatur exeo quód hz- rendo fanguinem ducat. afpirationem habebit; (ed non conuenitin quantitate fyllabe; Iouianus Pon-- ^ tanus. Aluka; oov, Dauid Kimhi ex magiftrorum fententia multis verbis defcribit hirudinera vel De Hirudine./ Lib. IV. 425-. A * e m que vulgó dicatur »^3**8. Quanquam R. Saadias priuationem intellexittantum Pros uerbiorum o, R. Leui ben Gerfon & interpres Cabuenaki fanguifügam intelligunt. Septuagintain-' terpretes 93a. Hieronymusanguifuga.Chaldzus vocem Ebrzam retinet. Pluradehac voce leges in 4o Quadrupedibus ouiparis in Crocodilo 4. quidam enim crocodilum conuertunt. ego hirudinem po*- tiüs dixerim : quóniam Arabice voces huic finitimz funt, quas apud Syluaticum legimus profangui- fuga; nempe Aleca, Alelica, & Aletha : item Alag apud veterem gloffographum Auicenne. Anakàá, nV alij aliter interpretantur; ericium; viuerram, ( vel fibrum potius, ) mygalen , hirudinem, videin Echinoquadrupede. Graece 9àbna fcribitur peralpha; dicione trochaica, vt & reliqua quz. duplex habent, ox/noa; «9o, &c. vt docet Herodianus & ahj grammatici. deriuatur autem à verbo (yoew; quod ivi, ideftexugere fignificat. Idem & Nicanderinfinuathoc verfu: A dolo Gy 9 DUoVTIU aLAEA 6 wi eobccuua. Eft O3emuoy diminutiuum, apudktymologum. Barm£,(primavideturcircunfle- &enda, vtin x30v7,) hirudo, Hefychius & Varinus. A pud eofdem Baéxvyec, BAéroccy bees, Qeon ose fecundum Elienfes pro hirudinibus exponuntur. Scoppa Italus hirudiné interpretatur la fanguifuca. ' Alibi in Tcalia fíanguettole voeant, vtaudio; alibi magnate. Gali Sanfue. Germani asyle nomine fors fanfac&toab aculeo. osenim aculei inftar, & quidem trifulci, mor(u infligit. Sic & perca fluuiatilis ^re à pinnis dorfi aculeatis. Inferiores Germani, vc Flandri, Lake, vel Lychelske. Angli Horje leche , vel Ho»(2- lob (proferunt autem cb; vt nos (fV. ) quód medeatur equorum crüribusadmota, nam Hor[e eifdem e- quus eft. alij bvvch lache. Eliota Anglus fcribit Zorfeleache vel Blut fucber. Poloni Pijavvka, Hirudines ruffe à medicis damnantur, vt in c. referam:vbi in electione earum ad remedia alias quo-. que earum differentias recenfebimus. A pud nos funt nigra penitus & planz: & funt virgulas rubéas in dorfo habentes, & aliquantulum rugatz ; Albertus. Etrurfus, Quedam earum inuifibiles fu nt, &- filares. Nigrz vel fufce apüdnos ('iguri)- minores funt; & frequentiores, ezdém ignauiores: alize maiores, fubuirides (ex nigro fere ) lineis feu ftrijs per longitudinem fubflauis ; aut ruflis, in quibus 40 pundctaaliquot nigricant; diftinéte: hz commodz fünt medicis. Venetijs virides videte memirii, ceu paruas lacertas,maculis hinc inde nigris. Germani maximas hirudines ab equis denominant Kalsaeplent" quarum nouemaiunt fugentes vel equum occidere poffe. Sanguinem illasaiunt quidam inter fugen- dum ftatim ano reddere, & infatiabiles hzrere. Mihi hoc probabile non eft.In aquis ftaenantibus & pa- ludibus, hirudines quales dixi, reperiuntur: nigrz fcilicet, (übuirides, varic. Inpurtoribus & fluen- tibus etiam alba perexiguz , quales vel pifcibus nonnunquam adherent: ore vtrinque latoim circu- lum, fedaltero duplólatiore. | | Ie Iniecinoribus etiam boum & ouium aliquando genus quoddam hirudinumadnatum reperitur,pu- trefacto cortuptoque hoc viícere, Vermes quidam fantalbicantes, tertiam digiti partem longi, dimi- dium digitum tranfuerfum lati, folliculis quibufdam inclufi, pertenues ;nequein ventriculo illi;neq; so alibi quàm iniecinoreinueniuntur, viui quidem, & mobiles: quod non vbique, non eirca montanas & recentesaquas, fed putridastantum contingit. Sicaffectum iecur lanijabijcereiubentur; In Mauri- tanic quodam flumine aiunt hirudinesgigni (eptenum cubitorum,qua gulam perforatam habeant per - quam refpirent, Strabo. Sanguifugz offibus carent & pedibus; ac pinnis, nec vllum membrum habent, vt videtur. fed toto B cotporefimiles funt, vt columna. Os habentinftar trianguli, quodex infli&o ab eis vulnere apparet. Albertus & Authordemat. rerum. Culex fiftulam in ore habet; quaterebrat cutem vcfanguiíuga, Ar- noldus Villanou. Erafmaus R ot. hirudinitribuit linguam bifalcam ac &iftulatam, quam penitus infigat cuti. Obferuaui in genere maiore, quod aptius mediciseft, os nonitarotundum vtin minoribus, fed acutius,quod facillime cutim penetrat, & per lintea etiam tenuiora euadit. In minore os planius & ro- » tundius, inftar fphin&eris aut müfculi rotundi, In omnibus, foramen medioexile eft: ab oread aluum ynus continuus meatus. corpus totum circulis quibufdam, vt in lumbricis , ambiturrquibus extenfis contractisue mouetur & &avazéq lumbricorum inftar. In mortuis plerifque longitudo circiter digiti, Lineis & punctis nigris notanturomnes: reliquo colore variant, vt dictum eft, À] Hirudines aquis ftagnantibus & algofis gaudent, paludibus ad ripaslacuum przcipué, nigra magís C inaquis putridis & foífis degunt. albz parue, vt diximus; etiam in riuis & fluuijs. * Si quis à fluuio bi- berit fiti vigente, Aezlo 2Ja.setAes awAotut uyiedeo; (oia , periculumeft ne hirudiner fimulcum pott de- glutiat. Hominem impediuntac beftias, yt fanguinem eorum fügant, cuius fatietate nimia:morrem fr- bi fcpius accerfunt, Author denat. rerim. ZEquéeftmira, vt ricini; fanguinis & hirudinum generiin paluttri aqua fitis. nanque & he totocapite conduntur, Plinius. nid Auiditate fugendi dulcem fanguinem hominis , fuccum emittunt; & € continue Mi aae ) "n 3 : gt nts. ! ! LI IE 426 De Aquatilibus. fugunt, Albertus. Cum carni adherefcunt;, quanto magis trahüntur;tantó fortilisinfident, donec rums pantur. itaquefanguinem putridum extrahünt, & alios fanando feipfos occidunt, Author denar. re- zum, Sugendotrifidum vulnufculiüim imprimuntjita vt radij ab vnocentro terni equidiftantes proce- dant. Lutum capitis boni odoris & faporis eft, quod in regionibusad orientem feplafiarij vulgo ven- dunt. id edi (clet; & à mulieribus pregnantibus & alijs quorum &orruptus & alij vulgó vendunt. idedi folet, & à mulieribus pregnantibus & alijs quorum corruptus eftappetitus expetitur. mulieres maxi- mà viuntur eoin balneis, tilinendis capillis (vnde nomen eià capite fa&um)vt in longitudinem excre- cant. Dicunt etiam Arabes gratiffimum id effe fanguifugis:& fi locasaliquis eoillinatur,fanguifugas fponteilli adhzuras. Vocatur & alijs nominibus Arabice, Lutum Coraícenum, Lutum altafaburis & aromaticum &alcubrugi, & Cyprium, &alnahagi, Andreas Bellunenfis. Gradiendo quzdam voluta- tionibus vruntur, vt quz terre inteftina vocantur, & hirudines. Siquidem hzc przcedente parte pro- grediuntur; & reliquum corporis ad eandem ipfam conducunt, atq; ita certis abiuncta fedibus vagan - tur, Atiftoteles inlibro decommunianimalium greffu. Mouetur fané hirudo extenftone & contra&tio- necorporisfui ceu annulis conftituti, ficut lumbrici : non tamé cuiuis corporis parti, vt illi, innititur, fed caudae tantum & ori. nam caudz innitens corpus reliquum quantum poteft aut vult extendit ; fiue rectà ante fe, fiue retro & reflexum: tum ore fixo caudam & reliquum corpus arcuatum attrahit , velad os vfque contigue, vel quoufque libuerit os verfus, vtad medium fpacium,non tamen vltraos. Poteft &oretro moueri,quod vidi cum vnam inclufiffem canna. retrorfum enim exibat, Eluctatur corpore fuo etiam per anguftffi maloca, fi vas non obturatum optimé fuerit; vbinemo putaret:adeo enim intenui- tatem fe extendere, & os acuere poteft, maior pralertim, vt perlinteü etiam rarius contextum euadat. Generenturne ex pu tredinetantum,an etiam ex ouis, nondum fatis confideraui., Tepóremamant;nec . priüsinaquacomperiuntur, quam fol tepefecerit, nam circa calendas Maij apud nos primnm appare- reincipiunt, & circa meridiem potiffimum : autumno rurfus conduntur & latent. Perhyemem nun- quam inueniri puto:aliquiad víum feruanteasinaquz plenosaíe. ^Vérepeckines, limaces, hirudi- neseodem tempore euanefcumt,Plinius. Ex hirudine procreatur aeftrus; 1d eftafilus, Scholiaftes Ni- candri. mihi id vetifimilenon fit. D Crocodiluscum inaqua vitam degat, os fert introrfum hirudinibus refertum. poftquam igitur exa- quainterram egreffus elt, ac deinde hiauit (femper enim fer hocad cephyrüfacere folet ) tunc in eius os trochilus penetrans deuorat fanguifugas. qua vtilitate delectatus crocodiius, nihil omnino trochi- jo lum ledit, Herodotus. Noctua fanguifugis contraria eft, Plinius. Gobius lluuiat. Aufonij interaliavefcitur etiam hirudinibus minimis, Silurus (4e Wes) poft folfti- tium etate inter faxalatitat; nifi ab hirudinibus extimuletur. Cimices extinguuntur (2 le&tisaut locis vbi funt) incenfis fanguifugis, Palladius. Sanguifugz fuf- fitz interficiunt cimices: & contrà, cimices fuffiti educunt potas (ab homine vel quouisanimali) fan- guifugas, ( ide ivfermns sn G.) eftenimantipathia,Kiranides. Naturaearum adueríatur cimicibus,& fuf- fitu eosnecat, Plinius. Quidam vtfugentur cimices, hirudinibus vftis locum fuffiri, aut decoctione earum lauari iubent, Plinium citantes teftem. Cancri lluuiatiles aquis commodi fuerint. nam & venas aperiunt, & fanguifugas perdunt, Paxamus in Geoponicis 2.4. San&us Gulielmus Laufannenfis epi- Ícopus noftro tempore (inquit Felix Malleolus in tractatu de exorcifmis : qui vixit circaannum domi- 4 ni1554.) contra fanguifugas diebusnoftris pifccs maiores , prafertim falm ones, mirabiliter inficien- tes; letaliter quoque pungentes, & ad ripasaquarum prope! entes, exorciími di&tamina de facris fcri- pturis collecta dicta: fecit; & per certa dierum interftitia publicari. itaq; ad effugandum & repellen- dum huiufmodi beftiolas multipliciter profecit. DE HIRYDINIBVS EX GALENO: VET POTIVS" YI AVGY- flinaus Gadaldinus Adntwsen fs tranfiualit ex fermonibus dntylli dé enacuantibus vemedijs. Gadaldinus in fua zranslatione visliter qtadam aducit, quai vinlzaus Galem codicibus Gracis non leguntir , perfectiorem fo:ie aliquem codwem natlos. Quidam captas hirudines diu includunt, eifque ad multa vtuntur.I pfe enim fi mitefcunt( mue fs em. wsalin Xauorileca yd eff famelieey) carnem facii Capprehend unt: cum alia nonnunquam peregriné fefe gerant. Oportet autem has quidem, cum priinum eas experti fuerimus » applicare :qua verb nuper capte funt, per dies (diem) fexuare, exiguum fanguinispro nutrimentointjcientes. 1taenim carum vi- rulentiatranfpirabit ( AdeeznsoD memi qutdam verutsexprimetsr Gadaldints videiur lett PAjem woSirvmu.) Sa- né cum eis vti volumus, locus cui hirudines appplicanda funt, ( » Qienueztdioov uto ) nitro prius fri- candus; ac fanguine alicuius animalis , velargilla humida inungendus, vel fouendus, vel vnguibus fcalpendus : (pars eszapplicanda fumi y mtro fricart debet, dulciffimaque la part acte, deu fantiant illin* ys etin.) promptius enim apprehendent. oportetautem ipíasinaquamtepidam & puram, in vafe lato magnog; contentam inijcere, vtcommotz virus abijciant: mox, vbieas [pongia comprehend erimus, ac muco- remlentoremque purgauerimus,manu admouebimus. Atque vbi (omnes) inhclerint, oleum tepidum " articulz,ne refrigeícat,infundemus, At fi manibus pedibusue affigenda funt, pars ipfain aquam,vbi o RU nc funt; immittenda eft. Quod fi etiam eis vbi repleta fuerint, vti oportuerit, vel quia pauca hirudines prato adíuerint, vel quiapaucz apprehendeiint, earum caudas forpice incidere oportct. Nam effluente fanguinetrahere nunquam definunt, quouíque nos falem, vel nitrum, velcinerem, ea- rum ofculis infpergamus. Vbi veró exciderint, filocus cucurbitulam capere potuerit ; per eius appo- fitionem, virusextrahere debemus: validé nimirum ipfam apponentes celeriterque aucilentes. Siye- 15 cucurbitulz capax non fuerit,fpongijs fouendusis eft.Ceterum fi corpora vel ofcula [ublacryment, mannam, vel cuminum, velfarinam inlpergito, ac pottea lanam pauco madentem oleo conuoluito.fin fanguis etiam inde erumpat, linteola, vel aranearum telas ex aceto ipijcito: ant gal lam vítamaut fp p giá nouam pice liquidaintinctam ac vftam imponito: deinde chartula aceto itrigata, pape - liganda eit. Hacautemin partibus quain medio corpore habentur, fünt peragenda. Nà in etd " 3 - Xa 1963 Hv; : : De Hirudine. Lib.1V: 427 erütibussquez-Grecé vno nominexóxa , id efmembra longa appellantür, folut etiati vincülum pto cohibendo fanguine fatis eft:quod poftero die foluendum eft:Sique fanguis caries ima bifidis [1 veró non conftiterit,ei(dem vtendumeft, Scireautem oportet hirudines non ex profurido fanguinem trahere,fed eutm qui carnibus adiacet;exugere.Eas autern in illis vfurpamus hominibus, qui Ícarifica- tionum incifiones pertimefcunt: velin illis partibus , in quibus cucurbitulaob earum paruitatem, vel gibbofitatem & inequalitatemapta:i non poteft. Hirudinesauellimus ; quando eius fanguinis quem arbitramur exhauriri oportere,dimidiam partem attractam fuifle coniecerimus. Etpoftea víqueadeó effluere permittimus,quoad qui fatis fit,excretus fuerit. Quoniam veró particulatumab hirudinibus , quz natura frigide funt;tumabaere refrigeratur, fouendai pía eft, c recalfacienda: fanguinisque flu- 1 o Xüs ron per refrigerantia;fed per aftringentia & emplaftica;vt diximus;eft cohibendus. ' DE HTRVDINIBVS EX MENEMACHO, EODEM INTER: prete. Fac non fimt yn mo[Hris codwibus Gracisympreffis. Hirudines locis affectis applicantur, vel ( eis qui proximi non pinguibus fünt.Nam oleum;earüm appetentiam fubuertit.Porró inanguftiam ftricti calámiab vtraque parte haud (negatio abundat ) perfo- rati; vel per quidpiam fimile,cum aptandz funt,demitti debent. Earum numerus i duabus magnitudi- nibus,loci nimirum & affe&ionis,fumendus eft. Auferantur, oleo calido earamlabiis infüfo. Tt Quod poftearum ablationem effluit;digitus impofitus cohibet.Excretionis quantitas ab hirudinum erectio o neconfpicitur: fedeuidentius ea etiam apparet,fi congregata fuerit , quando hirudinesá corporibus dinulíz,fanguinem euomuerint.t]San? loci;quibus aptari hirudines debent; fuperficietenus fcarifi - candi funt:vbi enum ille fanguinem guftauerint;auidius ipfum appetunt. Aetius 3.22. Galeni verba, vt inimpreffis noftris codicibus habentur;repetiit:& Oribafius Synopfeoslibro I.Cap;t5: Hirudinümad extrahendum fanguinem vfus e(t.quippe eadem ratioearum,quz cucurbitatürm mez af quafi dicinalium ad corporaleuanda fanguine, fpiramenta laxanda ; iudicatur,Plinius. Hirudonon eum qui » £enere,de Anprofundoeft attrahit fanguinem , fedeum modo qui adiacet carni emulget, Campegius, Non «dinum probé igitur forfan Auicennz interpres , profundius hirudines trahere conuertit , quam vento: epplicatiee. fas. Huic etiam pugnare videtur , quod pauló poft fcribit : hiradinum vfum aduetíus mor: bos fübcutaneos prodeffe , vtíafati , impetiginem & fimiles. ^ Galenus fcribit hirndinum v 3 9 fum pro cucurbiculis effe poffe , cum tamen hiradines dicat'eum qui circa cütim eft fanguinem tantumattrahere,cucurbitulas veró etiam profu ndius, & exuberantem materiam in corpore minuere; in capite fcilicet defcarificatione. Sed fcarificatioaliain fuperficie cutis tantum fit, pro qua nimirum hirudines víurpari licet:alia profundiusadigitur: quod & ante nos do&iffimus Mundella fcripfit: qui dialogo Medicinalium fuorum tertio;plura de hirudinibus admouendis fcribit,& quomodo earum vs fus pro cucurbitulis effe poffit.Sed vitium,quod admitfz femel,defiderium faciunt circa eadern tempos raanni femper eiufdem medicinz,Plinius.quod tamen ita euenire neceffarium mihi non videtur:fi vel fublatafuerit caufa;propter quam adhibebantur: velnon fublata quidem illa, conuenienstamen vi- us & auxiliaaliaadhibita.Hirudinum vfus non tam ad nimium in fanis. quam vitiatum in neutris vel zgrotis fanguinem extrahendum admittendus eft Incertus. Hoc epithemate procucurbitis & hirudi- nibus vtimuradarthriticas & podagricas affectiones. nàm ferofos fanguinis humores exugit. facit & ad tofos ac duritias,vt inde dilloluantur:Farinz feni grzci;floris lapidis Afii,lomentifabz nigrz moli- tz;faringlupinorum,fingulorumfextarium vnum. Omnia mixta, & aqua calida fubacta; calidà impos nito,& fafcia conftringito. Oportet autem priusaffectos locos perfundere , aut etiam in folito lauare. Cum veró fafciz circundatz,madidz ac cruenta facte fuerint pharmacum tollimus , & fotis locis;pa« ftillo ex amygdalis amaris vtimur,& malagmate quod crocum,;iridem & ariftolochiam habet. Hirudi« hum vfum noftro feculofrequentiorem elfe, quàm Galeni tempore faerit, Mundellateftatur.docetque idem non ante quam tempus inanitioni opportunum in morboaduenerit, admoueri debere: ac nein hzmorrhoidibus quidem cum dolor viget:fed in remiffione morbi,vel fymptomatum; doloris; tumo- ris,calorisque,ne materia magisattrahatur. Sanguifüugz non paffim adhibentur, fed iistàántumparti- 5? culis,quibus propteranguftiam cucurbitule affigi nonpolfunc,vt funtlabia,gingiuz & fimiles : aut qua excarnes funt; vt digitus,nafus,& fimiles, Albucafis. Applicanturaliquandoillis qui venz fectio-- nem non fuftinent. ML IN ipei E. ] : Capiendz funt inaquis dulcibus , nonputridis, Albucafis. Ruffz maximéformidandz vtinferius rz, zecitabo ex Plinio.Indi quidam(inquit Auicennalibro r.Fen. 4.cap.22.) hirudinesaliquas non fineve- neno effetradunt. Cauende quarum magna funt capita: & que colore nigro, velantimoniüt referente; vel virides funt.item lanuginofz,& fimiles marmaheigi:&z in quibus apparent (triz coloris cerulei: & quarum color fimilis eftalmebacalbum.Siquidem hz omnes venenofz funt: & excitantur ab eisapo- Kemata; fyncope;fanguinis fluxus;febris,laxitas,& vlcera mala, Vitandz etiam qua degunt in aquis .) prauis:quarum limusaluei eftniger & caenofus , & que commotione ftatim turbantur & fotent; Eli - PO gendzautem funtexaquisin quibus eftaltaleb,& in quibus morantur ranz.nequé aufcultandumillis; qui hirudines ex aquis vbi verfantur ranzvituperan t. Colorearum fit fimilis colori almes; in quibus eft viriditas:& tendantur fuper eas fila duo colore arfenici.Probantur etiam ruffz; rotundz; coloreie- cinoris:Et fimiles paruz locuftz,vel caude muris fimiles:item minute parua habentes capita; Preftan- tiffimein quibus venter rubet;dorfum viret;prefertim fi ex aquis fluentibus fuerint. Meliores ác mi nusnoxie ducuntur,qug rugate aclineatg in dorfo funt; (qug virgulas rubeas in dorfo habént;aliquan- tulum rugate Albertus: )deteriores veró nigre;Scriptor de nat;rerum; Varias eligit Trotula.Preferun turapud nos maiores, fubuirides ex nigro, ftriis perlongitudinem ruffis in quibus macule nigre funt; facilius enim & amplius fugunt. minores & nigro;ne incipiunt quidem;aut minimum fugunt; Nn 4 Sangui- 428 3 De Aquatilibus. Preparati, — Sanguifugepriufquamapplicentur per vnum ferà diem colligenda funt,& conftri&ione (| canwerfro- ne capitis carum adsnferura, Bellunenfi.vide ne porius dicendum. , compre|[lone corporisearum,que. veluti emulgeatur contentas in ed [nccus ) Faciendum eft vt euomant, donec quodin earum ventribus ineft effluxerit, fifieri poteft.deinde parum fanguinis agniautalterius rei ( anemalss alterins, aut lactus ) ipfis obiiciatur, vt inde nutrianturantequam adhibeantur. Tum comprehendantur fpongia, aut aliquo fimili,vt vifcofitas & Íordes earum abítergantur.Locus praterea cuiapponentur,cum baurachlauetur, & fricatione rubifi- cetur.Demum cum ad mouere libuerit;inaquam dulcem proiiciantur, mundentur, & apponantur, À- uicenna.Captz dimittantur die & no&einaqua dulci;donec famelicz fint; & nihilin ventribus earum relinquatur. Euacuandum eftautem corpus inprimis phlebotomia & ventofis: deinde fricetur mem- brum infirmi donec rubeat;& fanguifuge iterumapponendz, Albucafis. Adhibentur corporibus,vt fuperfluum fanguinem exugant.Sed quia etiam venenofa aliquando fugunt, & timendum eftne vene- no infe int;prius in olla noua pauco fale a(per(z funt maturandz , vt venenum euomant , & poftea calido fanguineagni parum cibandz,;ita quod eoafpergantur , & poft duas horas vel tres poft hoc cor- poriapponendz,Albertus.Sanguifuga vrticis ac tribulis pungitur,vt venenum euomat: Ícilicet quod ébeftiis,vtbufonibus;aut ferpentibus aquaticis hauferit, Author denat.rerum.In cannatum hzmor- rhoidibus,tum aliis venis locisque,commod? apponuntur. Trotulalocum prius vinolauat; cui hare - re debent. - V: libentius Vtlibentius adhzreant,locus luto capitis ( de boc feripfimus fupra in (. ) inatur;aut fanguine, Auicen- adbartAhi.— na Sidetrectent mordere & fugere , afpergatur locus fanguine recenti: aut figeacumin locis,donec e- manetaliquid fanguinis:quem vbi fenferint admotz,ftatim adhzrebunt,Albucafis, Sanguine vel po- tius lae locus madefiat; À matus Lufitanus. Adhzrentetiam cauda,non fugunttamen vt vix queant a- uelli.Inaquacalida, (tepida; )& tempore calido,citiusad fugendum fe applicant;Incertus. Dum mor- dent & fagunt,dolor quidam,fedexiguus fentitur,tanquam pungant fimul & attrahant. Vi cadant. Cum eas cadere volueris;infperge eis parum falis,aut cineris,aut baurach,;aut fetz combuftz;autli- ni,aut fpongiz combuftz,autlanz combuftz, (aut aloes trit, Albucafis, ) & cadent, Albertus. Sale 10. multoafperfo,ftatim remittunt, Albertus. Violenter reuellendz non funt , ne capitaaut dentesin vul-. nere relinquant.fale afperfo;velirrorato aceto decidere vidi : cüm cinis fruftrà WR ir Audio. poffe etiam remoueri pilo equino,interos fanguifugaz & cutem difttidto, Íed modus hic minus placet. Cum iam repleri fugentes incipiunt,emittunt primó humorem quendam phlegmaticum,albicantem: quo fcilicetipfz nutriebantur.poftea repletz cadunt. Decidunt fatietate, & pondere ipfo fanguinis de- tractz,aut faleafperfz. aliquando tamenadfixa relinquunt capita, que cauía vulnera infanabilia facit, & multos interimitficut Meffalinum confularibus patriciis cum ad genuaadmififfet.Inuehunt virus remedio verío,maximeque ruffz itaformidantur.i-rgo fagentiaora(fic habent editiones Plinii vulga- tz.malim fügentium caudas(forficibus przcidunt , ac veluti fiphonibus deftuit fanguis ; paulatimque morientium capita fe contrahunt;nec relinquuntur; Plinius. $i velimus hirudinesappo itas eafdem fubinde fugere vt non decidant, donec nobis iam fatis fuxiffe videantur: caudas forcipe incidere ( J4- AlCet quic sgac,amputare,quàm incidere;potius verterim(oportet, vt Galenus vel Antyllus monet, De- betautem abfcindi cauda cum iam fugere ceperunt, ( quanquam memini caudas iam fugentibus fe- ctas videre,ipfasque mox cecidiffe;forté quod iam feré plenz effent. quare diligentius hoc confideran- dum;)nonantea,ne apprehendere recufent.ea refecta dum fugere pergunt Ízpiufculé digitis pertra- ctandz funt, vt non repleantur & fanguis tranfeat. t »c rtis Si neceffaria eft iteratio fanguilugarum, mutare eas oportetfi plures funt; Albucafis. Aceto perfufz aut fale af, pería, poftquam remouerisaut ceciderint;fanguinem reuyomunt. Cauda praci- denda. Apotberapia, ^ Confultumeftpoftquam cecidere,cucurbitulam loco applicari, & de fanguineloci parum detrahi, poftquamc*- ve morfus earum malignitas(féque ef?) remoueatur,Auicenna.Cum impletz ceciderint,optimum fuerit VIAEPOE cucurbitulam adhiberi,fi fieri poterit.Sin minus,vt filocus anguftior eft, abluatur aceto ; deindeaqua multa; & fricetur,& exprimatur, Albucafis, Iubebat Galenus cucurbitulam hirudinibus remotis ap- onere, & locum per fpongiam fouere , vt fi quidabillis venen ofum relictum effet tolleretur. Atno- ftrz hirudines nihil venenofi habere videntur,quamobrem ifta negliguntur, Mundella. . . : : sta : : » 1 $ Modus detra-.. Cumcecideruntiam plenz,permittunt eas aliquiin vafe quopiam fanguinem reuomere, vt appa- bendi [angdi- reat quantum fuxerint: & nifi fufficere videatur,admouent denuó , locuminterim aqua mediocriter ni. calidafouentes,ne fanguis denfetur, vt rurfus fugere poflint. Sed quoniam vulnufcula multo póofter- iam fluunt;plus.minus pro diuerfis corporum conftitutionibus, non fatis certo exea quam reyomue- rint hirudines copia, modus coniici poteft. vifengus e. Sanguisetiam pofteaaliquandiufluit , prafertim fi parum ie fuxerint. Quód fi fanguis noncon- biestur. — ftringatur,galle combuftz,aut calx,aut cinis,aut i ipe Izui umé trita fu perponatur , aut alia ex eis quz fanguinem conftringunt, Auicenna.Si nimius [anguis profluat, zegi tritum infperges ; aut gallas, & fimiliaillis ex ftypticisdonec fedetur. Aut ponantur fuperlocum medietates fabarum excorticata- rum,& dimittantur donec adhzreant fabzinloco.nam fanguis fiftitur hoc modo, Albucafis.Sanguifu- ge inteíta combuftz cinis imponatur, Albertus.Poteft & bolo Armenia fifti , vel aloe cum aqua rofa- ceaapplicata.Ego vnam aliquando cum ap pofuiffem manui experiundi gratia, & rox fale infperfore- mouilfem,per horam vnam poftea fanguis effluxit,fed parum & guttatim. Áegroto cuidam ex cruretu- mido & vlcerofo hirudinesaliquot adhibui,cralfo;corpulento & multi fanguinis homini.fluxit autem er biduum feré poftea fanguis € vulnufculis,& bene tulit. Mulier quadam cum nimis multas(circiter X X. )hirudinesadmouilffet cruri,donec iam plenz caderent ( nefciebat enim modum afperfo fale eas pellendi)& fanguis etiam pofteà aliquandiu copiofus fluxiffet; in maximam debilitatem & periculum incidit,crure tamen pofteà raelius habuit. à; Poli à; vbi adbibe- Quauis parte corporisadhibentur , venis etiam magnis pro vene fedtione; in manibus, pedibus, antur. | E malleolis, o Mv 4o 3 to zo De Hirudine. Lib.ITV. — 429 malleolis;poftaures;fronti, capiti, dor(o;&c. Sunt qui venis ipfis femperadmouendas putent;alii nihi] zefetre vbi fugant, tantundem prodeffe.Sed hoc dignofcere prudentis medici eft; refertenim qua parte fit morbus;&in fuperficieneanaltius. Medicum qui hiradinem venz nigrz brachii dextri adhibue- ratpuerooctoannorum in febri continua ob fuccos biliofos vna cum pituita corruptos , reprehendit Mundellain dialogis medicinalibüs 3.2. Amatus Lufitanus Curationum fuarum i.10. vbidefebris (an- guinez curationein puella feptem annorum fcribit: Alui beneficio precedente (inquit ) venam inter- nam brachii fecare iuffi;& fi non(fponte)Rueret, vulneri hiradinem admoueri, vt inde fanguinem tra- heret; donec fua fponte caderet.quod fi cafüs(inquit)maiorem poftulat euacuationem , aliam fübiun- gimus.Idem alioinloco fcribit de hirudine venz fectz appofitain puero quataorannorum, PER QV.A& CORPORIS LOCA VTILITER APDO.: nantur birudnes, particulatim ,a capite ad pedes, Valnusabanimali venenatoinfli&ü, fi anguftum fit,amplietur phlebotomo, (1oco priusligatoar&é poft vulnus:)deinde cucurbitulaimponatur;aut fangaifugz circavulnus, Arnoldus Villanou. Nican- deretiam ictibus vel morlibus venenatis hirudines vtiliter admoueri monet. Sanguifuge & cucurbi- tulz fuper vulnus canis rabidi ponantur, Arnoldus Vill.Io.de Vigoin curatione gangrenz: Cum vide- ris(inquit)locum ad nigredinem tendere;tum ftatim nulla melior curatio eft, quàm ipfam nigredinem diuerfis [carificationibus fcarificare & profunde , cum applicatione etiam fanguifügarum in circuiti corruptionis gangrenofz, &c. Ad impetiginem & aliacutis vitia applicatas prodeffe Auicenna te- ftatur. Inlethargo hirudines occipitio vel fyncipiti adhibendas Gariopontus docet. Cum epilepfia fit ex melancholia, fanguifuge apponendz fpleni:Videinfraad fplenem.In capitis fluxione vel dolore aliis- que morbis,quidam eas admmouent venis retroaures.itemad venas quafdam in olfe coronali , quz loco rafoad cutem & confticato apparent. Hippocrates cacurbitulas offi ccronali apponi iübet. Aliqui fanguifügas poftaures ad exhauriendum fanguinem collocari docuéte , qua omnem feré vertiginis caufam ]leuant, Alexander Benedictus.In(ano cuidam venis poftaures feliciter admotasaudio. Oculis rheumatizantibus fronti fuperpofitz conueniunt,Kiranides. In doloribus & rheumatifmis dentium aliqui fanguifugas gingiuis collocant, Alex.Benedictus.Idem füb mento eas apponi fcribit, ( certasob o caufas vel dentium, velalias.) Ad collendos rubores faciei , Sanguifügas, quz variz fünt;apponimus in calamo,loco prius loto cum vino cui debentadhzrere;fcilicetcirca nares & aures ex vtraque parte:aut ventofas ponimus fuper fcapulas; Trotula.Io.Bauerius in Confilio ad ruborem faciei puftulofum, poft Adgquanuie partem. A deabitis ' partes. alia remedia;Pofttres dies(inquit) ponantur fanguifügz duz;primo iuxta aures , vnain quolibet late-: re:demum ponanturaliz dug, vnaab vtroque latere nafi vt fanguinemexugant. Author Additionum ad Breuiarium Arnoldi Villanou.lib.2.cap.4.in curatione botii gulae, Cum botium(inquit) poft reme- diaprzícriptaiam diminuiturin defectu Lunz antequam deficiat Luna triduo ante , plures fanguifu- g2ponanturin circuitu loci:quantum fcilicetlocus fuerit capax. Et remotis fanguifugis, dum exiuerit de fanguine competenter,appone in plagis quas ibi fecerunt; pulueris ellebori nigri : & id fiat femel * quotidie per hoc triduum.Demum cura plagas illas vngento albo.Probatiffimum eft. 49, Archigenesapud Aetiumiin curatione iecoris indurati circa initium : Sicataplafmatis ( inquit ) & malagmatis idoneis nihil proficias,hirudines admouendz , plurimum enim momenti habetad cura- tionem fanguis earum fuctu extractus. Admote hydropicis conueniunt,Kiranides.coniecerit autem a- liquis,quoniam iecurferéin hydrope primoaffectum eft, iecori applicandaseffe. quanquam & aliis partibus nimio humore turgidis easadhiberialienum non fuerit. Spleneticis,quiexliene maléaffe&tolaborant, hirudinesad ipfum vifcus vtiliter imponi tradunt Serenus,Gariopontus ;Kiranides.Cum epilepfia fit ex bileatra,ftercus columbinum tritum , cum ouis ' Ad ieeur. Ad ielenem. coruorum mifíce,& ceu cataplaíma fpleniimpone ; appofitis prius fanguifugis. hocenim cataplaíma materiam trahità capitead (plenem,& generat febrem;& (ic epilepticumliberat , & maxime fi iaz in autumno, Arnoldus. "i yo Addepulfionem fatyriaci mali , defigantur in coxa cucurbitule. optime funt autem & hirudines ad fanguinem deorfum attrahendum:& fuper vulnera cataplafimaimponatur mice panis cumalthea, A- reteus, Alexander Benedictus quoque de fatyriaca intemperantia & feminis incontinentia fcribens:Si - fuperabundans(inquit)materia fuerit, etiam fan guifugeimpaótte ( usurum circa rene ci lumbas: velim co- XItyUE Aretes tole )uuant. Vthemorrhoides diuerfas ob caufas,aperiantur, & fanguinem atribiliarium remittant , hirudines "vel manu vel potius per cannulam applicande funt:quod vtiliter fieri Alex. Benedictus & Amatus Lu - fitanus monuerunt : & nosetiam obferuaüimus in homine melancholico feliciter hoc genus auxilii fucceffiffe. Hirudines in febri continua cum melácholia hypochondriaca; ano apponi, & fanguinis vn- €0o cías fexdetrahi , Mundella con(uluit,vt ipfe fcribitin Dialogis 4.3:Idem Dialogo tertio refert , ad he- morrhoides cuiu(dam hirudines fuo iuffü appofitas: quem poft illasadmotas cum iam fature cecidif- fent,miniftri in balneoaquztepide pofüerunt,vt amplius exiret. exiuitautem tantum vt is fer? exani- matus fit;neíciente medico: pulfus omnino paruus;& vifus fer& amitfus. Addit quod aliietiam in fimili cafu (multo fanguinis profluuio aut vifus aut alterius fenfas,aut membrialicuius,vt brachii ;€«rarum) maximam debilitatem inciderint.Leniri dolores hemorrhoidum,vapore aque calide:fed eo folointer- dum vlcufculaà fanguifugis inflicta itaaperirivt fanguis fifti vix óotit : quodque ipfe aliquando sion aliter fiftere potuerit quam medicamento Galeni ex aloe,thuris manna, & oui albumíine,& pilislepo- ginis. Sunt qui menfium prouocandorum gratia mulieribus ad venas malleolorum applicant. Mundel- Ad [etyriaftr- Ad bamor- vboides. 430 De Aquadlibus. Admalleolos, — Mundellacturiinflammatoappofuit, Dialogi primis.3. Multi podagrz quoque admittendas cen- d AC fnere,Plinius.Sunt quibus appofita ficcatur hirudine fanguis , Serenus ad podagra malum iam fixum. 4 Nouimus nos podagricum cutad malleolum appofita (anguifuga profuit. Equorum cruribus admotz, falutares exiftimantur,vnde etiam ab equis hirudinesab Anglis denominari putant, noftri non quafuis fed maiores tantumab equis denominant. ADVERSVS HIRVDINES $1 CVM POTV HAVSTJE fuerint i velori veniriculi velfancibus adhareant. ulia Quód fi pluribus deinceps diebus aliquis cruorem & fcreauerit, & emunxerit , idque citra capitis gnis banfta hi- vel dolorem, vel grauitatem.fiue prafentem,fiue preteritam:neque is ex ictu procedat:huius & totum radinis. pernares meatum,atque eam oris partem,qua ad nares foramen tendit , accuraté confiderare oportet. Nam fieri poteft huiufmodiaccidens,hirudine huiclocoadhzrente, qux quidem in diesaugeri folet. quamuis enim primis diebus,vtpote exigua, fenfum effugiat,tertio tamen;quartoue die, haud obfcuré videri poteft.Eadem ratione ex ventriculo quoq;;cruor epota fanguifuga euomitur: fed eft huiuímodi cruortenuis ac ferofüs,fiue is ex ventriculo,fiue naribus,fiue ex ore feratur.Igitur cum talem videris,ac hominis confiderato habitu,fuper prateritis eum interrogaueris;ex omnibus , rei ipfius veritatem fa -- fufwia. ^ cileconiicies.Equidem cum viderem hominemintegra valetudine, huiufmodi cruorem euomentem; interrogaui qua victus rationeantea fuiife vfus:ille veró interalia quie narrauit, hoc quoque addidit: quód cum nocte quadam ficiret,milfo puero quiaquam afferret, eximmundo fonte bibiffet. Quibus auditis,fcifcitatus fu m;apparuillent nealiquando fanguifugz in ipfo fonte.Qui cumid quoque fatere- Alia biffaria. tur, epotofubinde idoneo pharmacohirudinem vomitione reiecit. Porro cum alius quifpiam huiuf- rhodi cruorem emungeret,& expuetet;ip (o narrante audiui,eum ruri zftatis tempore, in ftagno quo- dam,cum czteris iuuenibus iuuenililudo,qualem adolefcentes in aqua ludere folent , exercitatum. Tum ego fciens ineo ftagno fanguifugas eíle,duxi laborantem ad f[plendorem,conuerfoque directe ad Solis radios narium foramine;in eo meatu vbi naíüs ad orisregioné perforatur, hirudinisin meatu la-. tentis caudam conípexi. Diofcorides. Deuoratz cum aqua hirudines,fi ori ventriculi adherent, tractione partium, nonnullam fuctionis. imaginem praebent.eo enimargumento haufta hirudo deprehenditur, Has muria forbitione excutit, óc Cyrenaicus fuccus;autlaferpitii folia;aut beta,cumaceto; aut potaniuis glebula cum oxycrato. nitrü exaquagargarizatur,aut atramentum futorium aceto dilutum. $i faucibus hereant,iniectalupinorum farina,aquafrigida ore contineatur:& ad eam hirudines exilient; Diofcorides libro 6.cap.32. lo. Ruel- lio interprete.Partici pium&^ xscac ab initio, vbi vertit tractione partium,à verbotAxo, licebitetiam vl- cerantes interpretari,à verbo iaxle.Sed maioris eft momenti,quod circa finem tranftulit , iniecta lupi- norum farina,vbi Graeca verba funt; iu6ieuows eic qu Guo éósgulu.: Marcellus Vergilius meliori fide , facito. (transfert)in calidam aquam defcendant. Eadem ex Diofcoride verba Paulus Aegineta repetiit qui caufam quoque huius confiliiaddit.Si in embafin(id eft folium vellabrum ) aqua calids plenum defcé-. derit,cui faucibus hirudines adhzrenofimulque frigidam ore continuerit exibunt illz, frigidicris a-. que defiderio. Vnde coniicimus fic affe&tum non fimpliciter aquz calide infidere op ortere,fed profun- dius vtcollum etiam mergatur:itavtlocum calentem refugiant hirudines , neq; in gulam defcendant , fed frigidam quein oreeft fequantur:quam fententiam Aetius quoque, cuius mox verba recitabimus:- & alii quidam veteres;probant.De lupinis neme quicquam. lupinos quidem Greci btgcv: appellant. fed quidhoc ad illud 446/6aaus eic tuer Éceulu5N on probo quod Alexander Benedictus fcribit; conue- nire balneum pleno aque tepentis orc.frigidam enim,nontepidam,ore contineri oportet. Remedium exniuecum oxycrato pota;in quibuídam Diofcoridis editionibus non legitur , vt Goupyli:Marcellus Vergilius quoque notat tanquam inquibufídam exemplaribus Grecis non reperiantur. apud Aegine- tam tamen & Actium legitur. Nicander quoque oxycratum vel per fe dari iubet, vel cum niue. — Ko« cU qur C» Bez eos1 Xcegon dpjuov gtor0v ü£euc Neige. oTt 0ou T0. cup eat X iQ àe TV IIo9* xa Xgusuaio véov (Bopéra zie 7(9-.Mixtum aceti potum,oxycratum interpretor, Sazra euvreco , potum mixtum, moi videturabun- daread fenfum, Niuem enim fi haberi queat, vt cum nuper boreas aquam gelauit,miíceri iubet: fin mi- nus,oxycratum per fe dari, Sed hirudines eo tempore quo niues cadunt, vix reperiri puto,in terra oc- cultatas per hyemem.Per cftatem niuis repofite & feruate víus effe poterat,aut pro niue glaciei. InPo- lonia hodie locis hypogeis & glaciei frufta complura fibi inuicem impofita, finealio tegumento,& ni- uemipfam fcobelignorum(que colligitur vbi runcinarum[lic ferras magnas appello,que rotarum im- etu vt molcapud nos aguntur |raptu arbores diuidunturin axes)opertam,facilé feruari audio:& fimni- pes olim Romeetiam feruare [olebant.Salfa quidem omnia fanguifugis aduer(antur, prefertim ficum aqua calida fumantur, vt fal ipfe, & (alis los.& aqua marina, hec enim Nicander commendat: quicum fodere iubet falfam terre glebam,de fale foffili loquitur,quem bibi cumaqua precipit. cum veróà dicit, à adslui iios Gili &c.de lale marino,fiue Solis fiuc ignis vi denfato. Deinde awaxi | ii dar perhr , de v- troque intelligi poterat, (ed de marino potius fentit poeta, (cum de altero fatis iam dixerit; ) quee bibi fimiliteriubet.Scholiaftes nec fatis apte diftinguit,neque rem fatis declarat. Acida muria hirudines forbitione autgargarizatu necat Diofcor.5.16. Acetum fi forbeatur voratas hirudines eiicit , Idem jg. 14. Aetius lib.13.cap.56. diftinctius & melius ceteris plerifq; de hirudinibus hauftis tradidifle mihi vi- detur:quamobrem eius primum, deindealiorum quoque verba recitabo.Hirudines(inquit) cumaqua deuerare faucibus adherent;aut iuxta quempiam ftomachi locum,aut ipfiori ventris. Et primum qui- dem fenfim exugunt fanguinem:explete autem,his que deglutimus viam obftraunt. Super explete ve- ro etiam fanguinem quem exuxerunt foras profundunt, ( fanguis Boridus fcreando expuitu t; Aegine- ta,)vtimaginationem inducant tanquam fanguis ex internis locis reiectetur. Ceterum qui affectis có- tingit exuctionis fenfus;(ex eo quód veluti fugitur & mordetur os ventriculi, Aegineta. ) isfignum fit tibi hirudinem deglutitam effe. Excutitautem ipfas muria,continué & paulatim abíorpta: atque mul- to magis :Nicander. Aetius. 20 39 4o ío 6o 8 uu ü -4 D Hi A di Tes * ; : eHirudine Lib IV. .— 431 tomagis$mutiaacida(oxalme)cuiadmixtum eft lafer.Idem facit & nix aceto ditfoluta, Sz addo? pta.Gargariffet in fupernitrum cum aqua,aut aquam marinam , autatramentum fütorium cum aceto, aut hinapi aut hyffopum,aut origanum. Siveróinfernàcirca os ventris hirudo adhzreat, predidairi- dem omnia bibenda dato, prater futorium atramentum. Vtendutn etiam his que aluum foluere pof . fünt;,aut medicamento purgante.cum excrementis enim exire confueucrunt.Nosautem per allii multi 4m: | efüm(ex Galeno de fimphc-aneac.lib.i. ) has eiicientes, nullo ex ptedicisopushabemus. Qeodfialliaad ^. manum non fint,cepe aut porri;aut nepita viridis,autlepidium proderunt, At fihirudoinnarium me;- tibus adhzferit;per medicinas purgantes per nares curationem moliemur: qus exacetoacri, nigcila, elleboro;elaterio & fimilibus con(tant.Et cum fpecilli nucleo in osimpellemus hirudinem: vel cimi- "* Cestritosnarium foramini;in quo hirudo eft;imponemus.Quz poftremó gutturiaffixe funt,hoc modo excutete oportet: Aegrum in folium calida expletum víq; ad collum immittito, 8c frigidifiram aquam oretenendam exhibeto,camque frequenter permutato.egrédietur enim inde hirudo,frigidz a peten- tia prolecta,Hucufque Aetius. Áegineta lib.5.cap.37.preterea nihilaffert, & pauciora etiam quàm ij -. Merine:a. le.Galenus lib.z.deantidotis (ic fcribit: Hirudinem deuoratamaliiinuriz potu;alii ninis excutere hor... Gelezs- tantur. AÍclepiades autem lauare precipiebat, & fpongiam teneram frigidaimbutam faucibus demit- tere,vt hirudo fpongizinfixa extraheretur,ac deinde lenticule fuccum porrigebat. Externam collire. frigerantibus obducere(zsswse ii )hottabatur. At Mys Apollonius acetum quàmacerrimum pro. pinabat item cum muria.ille niuis gleba calefacta (olutaque vtebatur : & efculentis poculenrifque al. vumtempeftiué purgantibus hirudinum excernendarum gratia. nam has vna cumiis quz peraluum eiiciuntur deferri fzpe adfirmat.Idem Euporifton j.147.Eos qui hirudines deuorarunt, aduerfüs folem conítitnito,& locum vbi inhereant,animaduertito,& garum ipfis inftillato, ftatim enim locum relin- quunt & expuuntur.2ut acetum cum butyro miftum;in quoferrum candens extinctum fit, potui dato: hirudinesenimeiicit. aut eum, qui hirudinem deuorarit , in calidam aquam mento tenus démittitoz phialam veró frigide, plenam ori elusadmoueto;fed potui ne dato:ftatim hirudo exibit. Aliud. Hirudi-. nesdeuoratas calidum acetum abíorptum excutit;aut fuccus fyrincus epotus , aut fuffiti cimices, Er rurfus cap.225. A d hirudines: Ariftolochiam terito,& fale confpergito.In coaceto, in quo prius ferrum feruens fit extinctum, butyrum miffüm & calefa&tum paulatim, (s4/tm verbum patlatim ad [cap etia efes - re ) fiabforbeatur.eiiciet de ftomacho fanguifugas,Marcel.& Plin.$i fanguifüga epota eft; acecum cum fale bibendum eft,Cel(us. Hirudinem deuoratam & adhzrentem faucibus, eoque ipfomoleftiam titil- C9. 39 lationemque quandam przftantem,;excutere oportebitaceto quamplurimoepoto perfe, vel cumfale, ^^^ aut nitro;aut lafere.Idem faciunt & niuis glebula quamplurimum deuoratz, Scribonius Largus.Fru- Gus arboris garab(gwe na[citer inxta Euphraten, Belluzenfi..noftraorbt, ct eviditis bod enetamputo ) extrahit fanguifugas, À uicenna.De fanguifugis in potu hauftis Auicennalib.z Fen.9.cap.5.Hirudines quzdam (inquit)adeó funt paruz; (filares, Albertus) vt difficile fit ab eis canere. hz deglatite aliquando itaad- harent gutturi vt vifu deprehendantur:alias interius gulam(meri )aut ftomachum ( os ventriculi Es píum infeftant : & immorantes multum fanguinis exuguntivnde auctis eorum corporibus manifefta earum magaitudo fit. Inde affecto accidit anguftia;triflitia,fputum fanguinis. Ergo fi quis fanus ali quo- ties fanguinem expuerit fubtilem;fauces infpiciat;an alicubi hereat hirudo. Pelluntar antem garga- . rifmis& vaporibus,fi propeguttur fuerint.vel chirurgia.(icut dicetur: caputpurgiis , fi circa nafum; 49 Si veró in profundo & in ftomacho fuerint;cum eis quz vomitu & folutione vermes educunt, & fimili - bus. Aut fübmergat fe homoin aqua calida;prefertim poftatfumptaallia (/f birudo cerca aces affixa fo. y ao Jesrfraem educa poffe (pes fnerst,on conmensent fo»teffes alluzy deor[uza impellentz: . ) Deinde inde finenter aquam frigi- dá fübinderecenté oreaffumat,donec hirudo remittat, & locum frigidum fequatur.quod fi etia opusfit ob nimium calorem Íyncopem faftinere,fiat. optima enim heceducendi ratio eft. Szpe quidern vel al À lia fumpfiffe fatis eft, & morari inSole , oreapertoiuxta aquéfrigidá.Suntquialfefafes , id eff cimices propinentcum aceto & vino.aut (nffitum ex eisad gatturemittant percolá. Acetü folá etiá quandog; extrahitease gutture;przfertim cum fale.E x gargarifmis confert qui fit cü aceto & affa fcetida folü: vel definapi cá duplobaurach:vel de (inapi ci equali fale ammoniaco:autgargaiifmus cum fceha cum di- midio QD M abünthii cum zquali nigellatautacetum cui inco&ta fintallia,& fceha, & lupini yo & colocynthis, & firachs.autaceti vnice due cum drachmis tribus baurach,& falis ammoniaci drach - maj.& allii dentibus duobus. Succus etiam foliorumalgarab, peculiari quadam vi gargariffatas eas e- ducit,ficut &acetum cum affa feetida.aut alchalchotar & aqua, Siniam defcenderitad [tomachum,te- medio vtemur,quod recipit (cehe;abrotoni;abfinthii,nigelle, lupinorum, cofti; brengi, ( Urin inter- pres pro brengi babet na(laviit c mentaftei )kebuli firachs,ana drachmas duts.mifceántur cáaceto. Velcarur etiam affectus alliis,cepis;porris,calamintha aquatica, finapi condito, & alliis calidis atq; actibus, de- inde vomat,fi facilisad vomit fuerit.(in minus;res (alfo & acres ei conuenient. Atíi naribus inheferit hirudo;fiat caputpurgium cumaceto & nigella;& fucco cucumeris afinini, & elleboro. Cum queiam remiferit;caueat fibi affe&tusà clamore. & loquela. | Quod (i fluatfanguis , fiue euomatur, fiue per al- uum copiofius defcendat,curatione fluxui f; anguinis debita cüretur. Hermodactyli vim infignem ha- "m bent expellendiillud (zsmesm birudmes flomacho aut ventriculo berentes. ) Po rro e fau cibus chirürgicoin- « ftrumento extrahetur hac ratione: A ffe&usos fuumin foleaperiat ; & lingua eius extremitateinftru - menti cochleario fimilis deprimatur.cumque apparuerit anguifuga; ponatur inftrumentum chirurgi- cuminradice collieius,vt nonincidatur.Eodem quidem inftrumento hi morrhoides quóq; remouen- tur,fcilicetexnaío,Hzc Auicenna. —Hi:rudiunes raro inaliis aquis inueniuntur , quam in paluftcibus, Maztbiole. . Jacuftribus,& ftagnantibus.quandoquidemin probatiffimis fontibus, & arenofis & faxofis (Inuiis noi nifirariflimé viuunt , cum fuapte natura cosnoaclimodele&entur. Quamobrem caueanrqui palat- ftres vel ftagnantes aquas bibunt,ne hirudines fimulingerant ; quernadrioáum ine&pettis viatoribus nonnundq euenit.nanque zftatis tépore,calore& fiti defatigati,düaquá cuicung; in itinereobviaue- tint,auidé potant, fzpe imprudenter hirudines hauriunt.quo fit vt & fanguin£ fibi exugi (cnrist, & ( vt | 2 Awicenná abíor- MÁMICEIIURe. 432 .. De Aquatilibus. Auicennainquit)cruenta expuant; ac pretiinore melancholicifiant. ( Zmguffiam cf» triftitiam ssdüai- cenna fic affeélos comitari aitnon maelanchu am. "Metus maginationem induci ait , tanquam [anguis ex interni locts ve- decleimmryunde triflia mmirum ey quafi melancholua quadam excitatur. ) Inueftigandum igitur primo eft , an a- nimal ori ventriculi,an eulz adhaferit;an ipfis faucibus;id quod facile intelligi poteft ex eorum , qui hirudines hauferint,relatione.quoniam vbi fuctionem fentiunt, nimirumibi hirudinem fixam elfe fi- gnificatur. Quód fi ori ventriculiaffixa fuerit;auxilium praftat lixiuium cum fale & acéto, aut raphani domeftici fuccus cumaceto:aut oleum crudum hauftum,quod per fetantum hzc interficit animalia, Si eró guttur mediumab hirudine obfideatur, proderitacrelixiuiumgargarizare, aut aquamin qua alu- men cum acetoinferbuerit, vel chalcanthum:aut muriam cum lixiuio , aceto & finapifimulcómiftis. Interdum contingit quod ftatim fub lingue radicibus,velin primis faucium partibus adhzrefcit, ita vt 19 . depreffalingua videri poffit:tuncroftratis forcipibus facile extrahi poterit; vel quouisalio inftrumen-. "lex Benedi- to quod cuiquein promptufuerit, Ex Alexandri Benedicti Curationum 7.2 7.Sanguis/ vt tradit Gale- m nus)tenuis deftillat,cum anguftia animi ac languore, itrequieto corpore,ceteris membris immunibus, - Aceto calido(vttradit Diofcorides)fponte ablcedirà gula , mali mediciitem fucco , velfolioficulneo coramanducato;allioque exaceto,ebuli fucco falicis)finapi exaceto , melanthio; lupinidecoc&to. O- mniadeniqueamara & falía gargarifmate efficaci(fimaíunt. Armoniacum cum rut fucco potum va- Cimices. let,& melanthion quoque fuffitu.Butyrum quoquo modo datum valet. Florentinus ait cimices fuflitu adhibitos;hirudines pernecare:ab illisque pari viciffitudine & ipfasé medio tolli,fi tentoriis vndique . Ccircumcludaturgrabatulus , vt graueolentia expirare non pofht. Sanguifugz fuffitz cimices interfi- ciunt:& contra cimices fuffiti,educunt potas fanguifugas.eítenim mutuum naturz diffidium , Kirani- 20 des.Suffitu cimicumabigere fanguifugas adhzrentes(docentaliqui: ) hauftasq; ab animalibus reftrin- gere in potu datos;Plinius.Cimices poti cum vino aut aceto,adhzrentes Íanguifugas abigunt;Dioícor. Cimicum in carbonibus pofitorum fumus remedio eft, (i ore híanti & faucibus apertis excipiatur. eii- cienim & expelli deuoratas fanguifugas hac ratione certiffimum eft, Marcellus Empiricus. Quzren- dum an fumus omnis períe aduerfari eis poffit,vtpotemordens & penetrans , & calefaciens : vt nihil momenti huc odoris adferat foeditas. Conftantinus A (er de morbis nofcendis & curandis 7.9. prater ea . quz cum aliis Ícriptoribus comimuniahabe:: Hirudo ( inquit ) fiin palato aut vicinis partibus, oread Solemaperto videatur;forficibus extrahi debet.Si veró non apparet, gargarifmi & alia remediaidonea adhibeantur. Affe&tus aquam ne bibat. Mittamus vafa vitreain Soleaquaplena, quz moueamnus ante os in&rmi.Tragacanthz pollineminflemus ori, ( zem ) carbonum ( cizerz ) nigellz velabfinthii.Garga - 3o rifmus fiaté apa vel aceto:vellotio caprino cum fale. Quód fi reie&is illis fanguisadhuc nimium fluat, aftringatur remediisin capite de fanguinis fcreatu traditis. Sifanguifuga(inquit Albucafis libro z.chirurgiz;cap.39. )apparueritin gutturealicuius ad Solem, linguainftrumento deprefla,extrahe eam vncino paruo;aut gefti (snffrumenus ). fübtilibus & idoneis. Hoc fi fieri nequit,cannulam concauam in guttur immitte , & per concauitatem cannule ferrum igni- tuminfere.Fac hoc multoties, & abftineat infirmus ab aqua die tota.deindeaccipiat vitreatam( parerazz viream )plenam aquafrigida, & aperiatos fuuminea,&fimulcolluatoseadem , necinde quicquam deglutiat,& moueataquam vnaatquealtera hora manu fua, Sanguifuga cnimillico cum fentitaquam cadit.Si autem non egreditur hac ratione,fuffiatur cimicibus;aut afa; inftrumento de quo dixiin men- tione defuffitu vuz.Hoc fac multoties;& cadec.Suffitusautem cómodé fiet per ollam; in quafint pru- nzignitz, & ollatit claufaoperculo fuo per medium perforato. foramini inferatur extremitas inítru- menti:alteram extremitatem recipiat ore affectus;& os claudat,ne fumus egrediatur , donecad fangui- fugam peruenerit.Impatiens enim illa fumi;cadet. Quód finon cito cadat, períeuerandum in füfiru, uandiu infirmus ferre poteft.In cibis conueniunt falta & allia:abítin endum autem aqua. (Pf hec ver- ba delineatur anflrumentum. , ua extrabitar Jangwifuga. fiim con[petlum venerit. )Et eft mile, inquit , forci pibus, nifi quod curuum eft vt poflit intromitti ad guttur.Extremitas eius eft fimilis roftro ciconiz; limzin- ftar exafperata ( £zt&sy) vt, quod apprehenderit,nullo modo remittat. | 49 SI QYADRVPES ALIQVA HIRVDINES HAVSERIT, . Eadem quz homini qui hirudines hauferit,remedia & obferuationes,quadrupedibus etiam conue- 79 niunt,quz tamenin quibufdam,prafertim iumentis , efficaciora maioráue copia darioportet. Ruta quadrupedum quoque morbis in maximo vfu eft, &c.fi fanguifuga exhauferit, exaceto: & quocunque in fimili morborum genere , vt in homine;temperato, Plinius. De hirudinisà boue haufti perniciein Boue diximus:;itemà cane;elephanto;equo;oue,in fingulorum hiftoria, litera C. Abfyrtus equo refu- pinato,oleum calidum vino mixtum;per cornuinfundit.aut cimices prope nares eius vrit , aut inipfis natibus eius occidit.fic enim(inquit) ftatim vel excident ; vel morientur. idemque auxilium bobus quoque & aliisanimalibus vtileeft.Si bósautalia quadrupes hauferit potu hirudinem ,; contundens cimices animali eos olfaciendos apponito; ftatimque illam abiiciet; Anatolius in Geoponicis3.17. Cruciatum elephantes in potu maximum fentiunt haufta hirudine. hzc vbi inipfo anima canali fe fi- xit,;intolerando afficit dolore Plinius, éa ALIA EX HIRVDINIBVS REMEDIA: ET PKRI- num ex en erematts ad pfilotbra:deindeia uro vel aceto potref actis cc. Sanguifugarumin olla combuftarum tritus delicatiffimà cinis , & vulfis pilis palpebrarum impofi - tus velinfperíus,renaícieos non finit: Marcellus Empiricus;& Aetius 7.67. Sanguifuge tofta in vafe fidüli(nouo)& ex aceto illite;pfilothri contra pilos(palpebrarum euulfos ) habent effectüm , Plinius duobus inlocis.ldem Kiranides tradit;additque nonampliusrenafci. Éc Samonicus his SA bus, fub emmate | - * De Hirudine. Lib . IV. 433 lemmate Si oculiinfeftentur pilis palpebrarum:Nec non & ftaenis ceffantibus exul hirndo Sumitur, & viuens Samiatorretur in aula.Hzc acidis vngit permiftaliquoribusartus. Probabile autem eftnonin palpebris folum,fed inaliis etiam corporis partibus eandem vim valere fimiliter. Capillum denierant fanguifuga,quzin vino nigro diebus fexaginta(ala$ quadragénza ot Marcellus quoque habet ) computru- ere. Alii inaceti fextariis duobus fanguifugarum fextarium in vafe plumbeo iubent putrefcere cotidem diebus, mox illini in fole.Sornatius tantam vim habere tradit,vt nift oleum ore contineant qui tingunt, dentes quoque eorum denigrare dicat;Plinius.Idem remedium Marcellus Empiricus his verbis tran- fcripfit:Sanguifugarum fextarius duobus fextariis nigri vini mifcetur , & 40. diebusin vafculo plum- .. beodiligenter claufo maceratur , poftmodum cumipfo vino conteruntur hirudines , & in fole calido 1 o Capiti derafo,ad permutandos capillos,earum fuccus imponitur,oleo;ne dentes inficiantur, donec fic- cetur medicamen;in oredetento. Sanguifugas quomodo naturalibus adhibeant fponfx mentientes virginitatem, Arnoldus Villanouanus defcribit in Breuiario 3.6. Sanguifugas fuper tegulis vrunt quidam, & mifcent cum aliis quibufdam aduerfus tineas accipitrü, vtlocosaffectos illinant;vt fcripfiin AccipitreE. Eaídemin cibo datas per fe,vel cum carnibus , vel puluerem ex eis,mutationem pennarum in accipitre accelerare aiunt, Albertus. Hirudo,quod ad profodiam,primam breuem , mediam productam habet, Nonmilffura cutim,nifi plena cruoris hirudo, Horatius. Per translationem vfutpatur pro exhauftrix. Acceditillud , quod illa concionalis hirudo zrarii;mifera & ieiuna plebecula meab hoc magno vnicé diligi putat, Cic. ad Att. lib.r. 55» trocheuseft Nicandro & Theocrito. ' Inepté quidam pifciculos Germanis Pfz/lez dictos, 3eR.ax appellant,vocabuli quadam fimilitudine;nulla rerum affinitate,nullo veterum exemplo. s552u (lege 836a )apud Hippocratem in maiore Prorrhetico & fecundo , vt quidam infcribunt,venam vari- cofam fic nominari fcribit Diofcorides. mihi veró nomen hoc proprie deanimali illic pofitum videtur, Galenus in Gloffis. Locus eft circa medium eius libri,.Quibus guttux(inquit ) fanguine impletur die & nocte,neque vllus dolor capitis &c.(neque certaália caufa) preceffit;nares illius & fauces infpicito , fi forté vlcusinea parte vel G9»oappareat, B3Yenutew verbum pro eo quod eft hirudines exugendi fangui- nis caufa apponere; Anthyllus vfurpat. (9üemoAweuyyscs homines gülofi; tanquam hirudines epularum lautiorum.Tov QXcoA cuya cus aetyyeNT t ( abxovyreov interpretatur Suidas ) ave Qormons OU Berzvov , Cra- tinus ad Dionyfalexandrum. : | | | Fluuialis hirudo,Serenus:fed paluftris potius cognominari debebat. Limofa , Pierius Valerianus. 39 5XA« euo opcs P hiles. puveunr (O, Nicander.a«avzmc; I heocritus. Aitgae e yovai XV po) Ape Eeme- qp Tetgopioaro XV) 2-£03« is e/£c, Oppianus de medico hirudines apponente. ) . Hirudoquoq; aquatile animal fignificata quzdam habethieroglyphica, inquit Pierius Valerianus, Primum enim fanguinarius homo, deinde iníatiabilitas per eaminnuuntur. Crudelifimum fiquidem hominem,& humani cruoris auidiffimum,per eam fignificari notiuseft , quamadnotareoporteat. Et Cimztha apud Theocritum pharmaceutria, non aliterab amore fibi fanguinem exe ctum lamentatur; quam filimofa hirudo corpori fuo applicata fuiffet. LVITTETOT aU LOL QE, TI Uc IAE NGW CA pa bc pu Mo E'uvey uic Papevairte aj amoty C [BB Envot re Tocat VEM. Heu crüdelisamor,noftro faturate cruore, Sammse affixa cuti velut hunc fuxiffet hirudo. Verüm ea etiam in(atiabilitatiseftfignum : quandoquidemad fucum ad motanon prius ab opere deli(tit, quam 4? totafit fupramodum fanguine tumefac&a. quodit£expreffit Horatius : Non miffüra cutemnifi plena cruoris hirudo. | Hirudinaria herba quzdam; paluftris,vt puto;alicubià Germanis quibufdam appellatur: qua deno- rata oues hirudinibus repletas emori aiu nt.Galli,vtaudio,herbam Duue; nuncupant:& fimiliter ipfas hirudines paruas,que in corrupto ouium iecore [zpius reperiuntur. . lamego me vortam in hirudinem;atq; horum exugebo fanguinem,Plautus Epid. Prouerbii fpeciem habet Horatianum illud in Arte poetica : Non miffura cutem nifi plenacruoris hirudo, Quadrabitin homines nimium fedulos,& quibufuisin rebusimmodicos.Cuiufmodi nonnul. los videas,qui cum femel ceperint;nullum faciunt inem; donec defatigati defiftant: nec rationem v1- lam habentalieni faftidii,fed (uo tantum animo negotii modum metiuntur , Era(mus Rot. Horatiani $6 carminis veluti paraphrafin Oppianus dedit his ver(ibus: ' , Qc 8. oov imi z^ en] o o OD eA (OG ol QuoyoY OidaNGovyvd) go DV ew ata miov Vu oUey aquae Eégseruiydiegis Be yovaic xad -poo A pa ne Egzrevo: vergopólvoro XV pote isueAte Acdy ue AA ay SpA 0b. To. d, aU Tio up toe ot KugroUTzt tg) AvÜpov &pezocemeu » sid, ewinoiw Eiveuey ouo Geta y Coopov qva Bgvamy ot E'* Aeobc au roxuAIex 7r&03 He uova óuoiat. Hirudine bibacior,prouerbialiter ab Erafímo R ot.dicitur. (ic Grace fuperiüs Q3eXoadovy£. Sangui- fuga duas habet filias clamantes, Affer,affer;Prouerbiorum Salomonis 3o. Videin Crocodilo A. inter Quadrupedes ouiparas. 20 bs DE HIRVDINE MARINA, RONDELETIV S. 60 . . Inmari Hirudo & marinis ftagnis viuit, eiquein aquis dulcibus nafcitur perfimilis.Digiti eft magnitudine.Ceruice efteraciliore,cauda paulocraffiore. Os & cauda extremum4 Polyporumacetabulis fimiliafunt? vt eorum adhzíione fefe s trahant. Corpus infectorum modo ex multis annulis circu- 'S$ lisve conftat, d duriorecute quàm paluftres: quodin caufa eft,cur nonitain globum fe contrahere,nec itafe colligere poffint fed caudam tantum & caput profe- runt & retrahunt.Interna omnia continuo du&u producta & indiftin&a, . "Inluto viuit, virus olet. | Ciboidoneanon elt:pifces tamen lutofi & litorales ea vefcuntur, Oo Inoleo H.a, Epitbeta. Itonmes. Eu C F G Inoleo antiquillimo deco&a aurium dolorem fedat:in oleoamy gdalino,vel ch amemelino;doloregi hzmorrhoidum.In vino,vulneribus neriorum & conuulfionibus vtiliseft, Víte alopecias$ cumiaceto ^ curant. d | Idem R ondeletius alibi de lampetrapifceficfcribit: Bdellom,id eft hirundinem,marinam vocemiis licet; Strabonis exemplosqui fcripfit in quodam Libya fluuio nafci Bec feptenüm cubitorum , quz A Bmpcrei» ^E $to fcribit. 434 De AÁquaulibus;. branchias habeant perforatas;ita vt pereas refpirare poffint. Nam lampeétrz oreita faxis & nauium clà- uis hzrent,vt optimo iute 989a: 3zr» $ 8s Ae id eft ab emul?endo dicantur. DE HIRVNDINE,; RONDELETIVS. EU IA Po IE] 7 E 11JJF, 10) p rre SWTEP pr i ar ATL FRI CUUTLEERE : HEHTTHITOUHE X pilcibus rotundis rubefcentibus( quorümalii funt fquamofi, alii minimé ) onines vel apud ariti- quos celeberrimi funt, vel notas certiffimas & maxime iiluftres habent; quibusab aliis diffident. Ex his eft eu99v Grzcis, hirundo Latinis di&a, fané perquam fimilis volucri hirundini. Quam ob caufam idem nomen ab oninibus feré gentibus ferüatum eft.nam huius xtatis Greci x eubtva vocant addita vo- ce qo5:,ad diftinguendum pifcem ab aue. Noftri arondelle. Maris Adriaticiaccolerondelavelrondo- 2? la.Maffilienfes rondole.Hifpani Volador, Gallorum nonnulli Volant , quod auis inftar ad lapidis ia- &umextraaquam volet. Alii papilionem, Alii ratepenade , ideft vefpertilionem,quod colore;alatum magnitudine maculifíq; vefpertilionem zmuletur. Quz tamen fi attentius confideres, tum etiam vola- tum(demiffe enim volat,quemadmodum aues éflumine aquam haufturz , velé terra feftucas cibumve colle&urz)hirundini volucri magis quam vefpertilioni affimulaueris. B Hirundoigitur pifcis eft marinus;pinnis caudaque expanfis hirundini volucri perfimilis. Capite eft offeo vt teftudo,quadrato, duro; afpero, cuius pofterior pars in aculeos duos delinitad caudam f pectan- tes,Branchiarum opercula offea fünt,in duos itidem aculeos definentia, 2e pinnam quz ad branchias eftfer& attingunt. Vtrinque in oris fciffurz extremo duos globulos vnionibus (imiles con (picias. Ocu- is eft magnis, rotundis, rufis vel rube(centibus, veluti noctuz oculi, Corpustotum Íquamis aíperis & Sffeis contegitur:quarum finguli ordines fingulaslineas efficiunt , corpuíq; vtcunque angulatum vel flxicüm reddunt.Circa caput caudamq; quadrato eft corpore;circa ventrem rotundo & candido, dor- fo veróexnigro rubefcente. Pinnzad branchias fitz longiffimz (unt & latiffimz, ad caudam feréper- tingei:tes,nigrefcentes,ftellulis,maculisq; variis afpc rfz.,veluti papilionum alz.Ante has pinnas pen- dent veluti pinnarumappendices , quz omnibus fere ilcibus de quibus hoc libro ( sos bunc ordime va non feruamtz ) agimus, proprizfuut.vtcuculo & miluo. In his enimante branchiarumpinnas fiti funt veluti cartilaginei pili.Suntaliz duz pinnz in dorfo erectz,eiídem coloribus notifq;, quibus brichia- rum pinnz;depi&tz.Caudain pinnam vnicam definit, hirundinis auis cauda fimillimam.Corporis co- lor maiore ex parte ex nigro ruübefcit. Aliquando hirundines omnino rubrz Romz vifefunt. Noftre magis nigricant,rnaloresq; funt. Oris partesinternz rubra funt,coloris iucunditate & fplendore, fan- daracham vel cinnabarin fuperantes.lis partibus hirundo no&u lucet, videturq; candentes carbones ore continere.Quzg faciunt vt hocloco nó dubitem q fentio exponere: Hirundinem (cilicet ob caafam Deileetna mododictam;pifcem eumexiftimari poffe;quià veteribus lucerna appellatur,Pliniiq; locum hunc(lib. Plinideq«a 9.cap.26.& 27. )inemendatum effe. V olat hirundo perquam fimilis volucri hirundini.Item miluus fub- etiath i2 Mil- itin fumma maria;pifcis exargumento app ellatus lucerna, linguaq; ignea per os exerta cranquillis mo- &ibus relucet.Verbaifta,Item miluus fubitin fumma maria;loco fuo mota effe fafpicor , vtfithoc pa- cto legendum: Volat hirundo fané perquam fimilis (vel scri ) hirandini,pifcis exargumento appellatus lucefriajlinguaque ignea peros exert-.tranquillis no&ibus relucet.Item miluus fübit in fumma maria: vel verba ifta, Item miluus,&c.fiitalegantur vt in vulgaribus noftris codicibus extant, parenthefielfe &., includenda,& reliquaad hirundinem non ad miluum elle referenda. Pifci enim qui à noftris lucerna dicitar,linguaigneanon eft,nequeisaliterin tenebris [plendet , quam cateti pifces quibus offea funt branchiarum'opercula. Quare non dubito quinzquusle&or, lucernz hirundinifque palatum lin- guamque & oculos contemplatus,fententiz mez tubícripturus fit. Ef etiamaliud cuius adinonitum lectorem yelim,nimirum nequelucernam , nequehirundinem , lingua perosexertanodctu relucere, quicquid dicat Plinius. Pifces enim linguam habent affixam herentemque » preter paucos, vt delphi- num;cui liberaeft,foluta & exerta.R eliquas hirundinis particulas perífequamur. Gulam breuem ha- bet. Ventriculum cum multisappendicibus.Fellis veficamin hepate;cor angulatum. Oua rubra. Y'olat 1e A0 r 20 pifces fed auesaquatiles effe credantur: TW QM | u- De Hnündine. Lib. IV. 435 Volat éxttaaquam hirido;ne pif cium maiorum prada fiat; vt fcribit Oppianus.Et Ariftoteles:Stri- dentetiam marinz hitundines,& füblimes volant,haudquaquam mate attingentes: funt enim iis pen- nzlongz&latz. Stridoris autem caufa eftbranchiarum fciffura parua & ftricta.. aer enim affatim per anguftalocaemiffus,fonum ftridoremve edit, Fadem de caufa cuculus pifcis ob(trepit; vt eodem inlo- códocet Ariftoteles. Pretereaeandem ob caufam hirundo diutius in aere viuete poteftextraaquam, quoniam aer neque fubito, neque affatim perangufta branchiarum foraminaingreditur.permeatq;,& ingreffus facilius intus retinetur. Liba.dA- tU TKUY. Lib. de bift. ADIm.tap.g. Hirundo carne con(tat dura ficcaque,quz multum nutrit;fed difficile concoquitur.Hanc Alktienghis Lit.8. Polypi,feu potius Pompili carni comparat.( Usde sm (zrollario A circa fizem.) Quo Athenzi loco ineptiífi- 10 mé abutuntur nonnulli, vt hirundinem marinam polypoaffimilent ,, cum Áthenzo ne pet fomnium quidem,id vnquam in mentem venerit:nam fuübftantiam cum fubftantia, non figuram corporis cum fi- gura confert;vtin Thunno fufius declarauimus. Cüm hirundo carne fit dura, diutius feruatatenerior fit & melior,vnde fit veRomamaduecta melior fit quam in litore, | i« 4d Hirundinis fel contra oculorum fuffufiones valere ipfe fum expertus. Nequis fimilitudine deceptus pro hirundine aut mugilem alatum; aut quemlibet alium volantem pifcem vfurpetjilliusloci Athenzilibro 7. meminerit: Speufippusait fimileseffe cuculum,hirundi- nem,mullum.Sic is;quem hic depinximus;cuculo,mulloque,colore;corporis fpecie fimilis eft.loneif- fimas latiffimafque pinnas habet; volat extraaquam , cuius reiteftes fumus oculati. fant & teftes qu ad Herculis columnas nauigarunt, vbi tantaaliquando volantium hirundinum turba confpicitur, vt1 on DE F£ADEM BELLONIVS. Hirundo Gallis Arondelle de mer vocatur, Maffilienfibus Landola. Nullis horret aculeis; quaternis admodum grandibus alis inlateribus predita. Grandi eft vt C epha- lus capite;oculismagnis,ore nonita amplo, nullifque dentibus referto: ceruice plana : Vnicam fertin tergore pinnam;caudz vicinam.Lineam;quam alii pifces in lateribus furfum ident illa deorfum fub pinnagerit,quod nulli praterea pifci accidere memini. Flzc enim linea piftem in pattes equales mini- mé interfecat. nam quaad ventrem fpectat,ea minor eft: quz veró ad tergus,maior. Cephalum feré 30 magnitudine gquat;uídem contegiturfquamis, Caudam bifurcam & latam habet:in qua peculiarem obferuare notam poteris,quód inferior pars, fuperiori latior fit.Praterea, fi pinnas laterum ad caudam conuertas;eas totum corpus longitudine pracellere videbis.Squamas habet latas, ni gtas pinnas, Ca- put& reliquum corpus ad Harengum accedit. Oppian. ! | | Lolligo;miluusque rapax,& mitis hirundo. | " 4 Volat(inquit Plinius)hirundo fané perquam fimilis volucri hirundini.Nobisalioqui rarior, neque adeó cognita,nifi propter naturz miraculum(quod tam grandes alas habeat)homineseam ficcam atlet- uarent;& in domibus füfpenderent. COROLLARIVM. 4o . Miluus àBellonio pi&us hirundinem R ondeletii propiusrefert,quam hirundoab eo picta, quiz ad $06 " fceletonforté facta eft,non ad viuum pifcem, miluus autem Rondeletii diuerfus eft, Sunt qui pifcem , quem Veneti Lucernam vocant; Miluum eífe credant, Bellonius.ipte veró Lucetnam Venetorum, Cu- culum facit. Pifcem Romae Nibio dictum, quem pro miluo exhibet Bellonius,multi(inquit)conten- dunt vocari debere hirundinem:fed quum ferat minacesaculeos, & pinnas fpinis munitas, non video quod re&é ita effe poffit, Sicille : quiforte hirundinem pifcem fineaculeiseile putauit;ex eo quod ab Oppiani interprete Lippio mitis cognominatur,libro primo Halieut. vbi depifcibus volantibus fcri- bit poeta:Lolligomiluusque rapax, & mitis hirundo.fed Oppianus ipfe nullum huiufmodi epitheton ei tribuit: Tev0jBsc, fono ve yu» vUa e veA0ov.. Imolib. z.inter pifces quorum venenati fint aculei; hirundines recenfet. R ondeletius hirundinem coniicitetfe lucernam, & Pliniilocurm , vt ad fuam opi- , nionem quadret,mutare conatur, nulla codicum fideei fuffragante, Quin & hodie vulgo Venetiis à- lium pifcem hirundinem vocant, (rondola vel zifila vulgus dicit, )aliumlucernam. | NosdeLucetna quzdam fcripfimus iam in Cuculi hiftoria,& plura in L.elemento addemus, vbi iconem quoque exhi- bebimus. Hirundinem no&u lucere,ita vt R ondeletius fcribit,non dubito: fed non continuo omnis qui no&u lucet pifcis , in hoc etiam genere, Lucernafuerit. Vidiego Lucernam Venetiis ab Hirudine diuerfam,nodtu in cubiculo mieo;mortuam quoque recens;oculis lucere, Non me latet; inquit Votto- nus;locum Plinii(lib.9.in fine capitis 26.& principio capitis 27.)à nónullis aliter diftingui. Sunt enim qui italegant: Volat hirundo perquam fimilis volucri hirundini:item miluus: vt fcilicet hic finis fitil- lius capitis.Deindealterius principium : Subir in fumma maria pifcis ex argumento appellatus Iucer- na; &c.vt fcilicet diuerfi fint pifces miluus & lucerna. Nosà vetuftis exemplaribusnonrecedimus. Et certe Plinius ipfelib.32.cum lucernaminter marina numerat;miluum non numerat; Hacille. Atqui 9 Sigimundus Gelenius;qui & ipfe nihil , quam ex vetuftis codicibus fummoiudicioinFrobeniorum Balilienfi editioneimmutauit; eamlectionem quam V uottonus reprobat , afferit; ab ínitio capitis 27. ficannotans : Has voces,item miluus, adiunximusfini precedentis capitis , quasindere(ectas nefcio quis non fuo loco affuit. Hermolaus nihil hic annotauit, Malfarius fimiliter ve Vuottonus legit. Ego Gelenio meo affentior,& codicum quos ipfe fecutus eft authoritati : cui & phrafis ip(a accedit, magis Plinianajni fallor,fi has vocesitem miluus(fübaudi,volat;)in fine capitis 26. legeris. Sed hz coniectu- rz fant hoftrz;aliorum oppofite coniecturis, ne quem illorum moueatauthoritas , quo minus resin mediorelinquatur , autin noftram potius fententiam eatur. Hirundo pifcis lucernz valde fimilis eft, Maffarius.XeAuo pifcisquidam eft; Hefychius & Varinus : fort? idem qui eov, idefthirundo : vel qui xsAa»;id eftlabeo;ex mugilum generefuerit. Grzcus quidam non pes oia Venetiis e pi- wi | i o'2 cem Ira- »*- G A. Hirundo pifcis quidab ali, Alatis (5 v0- Lutibus adif- 1 gri Volatus, E. B 5 Phtnii lotus da lucerna, 436 De Aquatilibus. Ícem Italicé caporiem dici mihi narrabat , & Hirugdinem ad [celeton effiflam cum das olim bas - fpecies eius duas haberi, maioré ac minorem. berem;hic etiam apponere libuit. , ego caponis nomen cuculo & fimilibus qui- -bufdam pifcibus, (quorum fpecies eadem quz lhirundinis, fedale breuiores funt ) attribui puto.R omz Rondelctii lyras,capones vocant. Miluus fiue Lucernapifcis , tam fimilis eft hi- randigi pifci, vt Greci hodie falsó eum cheli- donem vocent: Ádtiatici finus accolz Lucer- nam appellanc,Gillius.Hirundo Venetiis ron- 'dola vel zifila vocatur , in Siciliarondine; que tria nomina etiam aui hirundini tribuuntur. Vefpertilio marinus tam natatilis quàm vola- vilis eft, Niphus.videturautem hirundinem pi - Ícemintelligere , quem Rondeletius à Gallis etiamaliquibus vefpertilionem vocari tradit. Luíitanis peixe voator , vel potius volator,vo- tatur. Maffilienfes nominis Graeci extremas fyllabas adhuc ex antiquitate fua retinentes , Lendolasappellant,quafi Chelidonas,Gillius. Germanicé nominari poterit, em Schvvalmf]cb, velein fiegender Rorfifcb.De aliis Germanicis no- . minibus huius generis pifcium pluraleges in Cuculo, Corollario A. Chelidoniaspifcisaliuseft , qui pelamydi comparatur,duriorea, &c. VidefuprainEle- mento C. Chelidonias pelamydum genus eft, quem & tritonem appellari diximus. Matla- rius.Horcynus maior fimilis eft chelidoniedu- ritiefua,Diphilus. Idem yeA/óva pifcem poly- pofimilem memorat, &c. vbi vocabulum de- prauatum effe puto,& non x.eAiBivers fed &xsbóvlu legendum , vt in Chelidoniapifce declaraui. Hirundinis pifcis, quem Chaldzi vocant ius xsAboviaw ,, caput habere fertur pifcis cccleftis iuxta Andromedam; Theon in Aratum. Maffarius ex Strabone repetit hirundines (hirndines dicere debui Bé ac emm Grace legimus) in quodam Mauritaniz flumine gigni fepte- nüm cubitorum, &c. B Chelidónpifciseft paruus, Kiranides.Bel- ' lonio fua hirundo nullis horret aculeis: atqui Rondeletius fux & caputin binosaculeos, & branchiasintotidem definere fcribit. Vnicam fertin tergore (rergodrcere voluit ) pinnam , Bel- lonius.at K ondeletio duas in dorfo erigit. Fel habet feorfüumà iecore inte(tinis commiífum: Vuottonus,nimirum ex Ariítotelis hiftoria a- nim.2.15. vbi Rondeletius dealiis quibufdam piícib us probé hoc dici putat; dehirundine & alfere nonitem : Videinfrain Palfferis hiftoria exRondeletiocircainitium. | Henricus Ste- phanus, Caroli hilius, multiiuge eruditionis vir,hirundinem pifcem ex Italia (fuperioribus annis pulcherrimé pictum ad me dedit;alis inlatum, pifcis nimirum volantis fpecie expanfis : eacolo- rum varietate & pulchritudine vt verbis exprimere fatis non potlim. Circuli oculorum tres in pictura apparent,medius rubec;interior & extimus ceeruleifunt. Rubent & oris interiora: & cirri veluti pin- nz exiles fub branchiis. inne omnes;& cauda quoque, maculis rotundis elegantiffimé diftinguuntur. Alarum ftrie feu virge ceerulec funt ; inter has partiumalie virides;aliz nigrz;alizad luteum colorem tenduat.Macule in eifdem rotunde,alie maiores atro colore Íplendenc, minores alie caeruleg funt; &c. Similem huic/fpecie,coloribus diuerfum,plerifq; partibus magis rubentem, Io.Voglerus;ciuis meus; 6e clariffimi viri Ioannis filius,itidem ex Italiaad me mifit, hirundinisnomine ; quanuis eruditi quidam miluum elffearbitrentur. Membranis volant humentibus hirundines in mari;Plinius. Ex pifcibus volantibuslolligines fub- limius & longioretractu 5 aeremferuntur. hirundines humilius volant. accipirres veró pauló fupra fummam aquam maris tolli folent,vt natentnean volitent dubites, Aelianus.9.5 z.ex Oppiani Halieut, primo. vndealasaccipitrum , quam hirundinum breuioreseffe coniicio. Euolareautemtum folent, cumin mari quippiam metuunr;Aelianus:zre veafteunw S Gmrtoreoov byyulev Uu. Hirundo in nauigiave- liseuntiafgpe volitat, Maffarius. Alas (14e5f pinnas latas ) habet , & adamaena eleuatur aeris, Alber- tus. Quatuorcubitisextrafummam aquam pifcem hunc eminentem in Gallico littore maris inter- Ami vidiadiactumlapidis volare , Gillius. Pifces etiam volantes in mari nafcuntur; ( inquit Cardanus lib.10.de fubtilitate; videtur autem non de aliis quá hirundinibus fentire;)quos ego vidi. Parui funt,& Us agi Y ie 59 4o De Hirundine. Lib.1V: 437 alati.alas habent iuxta branchias;longas vt ipfi piíces;palmo fcilicetamplius: quzedumhument, pi- fcem fuftinent:cüm ficcantur,decidunt.Gregatim eunt; & cum Oratis inimicitia intercedic.Multi iux- ta ernudam feu Garzam infulam inueniuntur. Intercedere eis inimicitiam cum auratis,in C.iam diximus. ! D In nauigia velis euntia fepe volitant, nautz veró pifces huiufmodi captos folenttemplis offerre ac E PRESA Ma uctus Mox volat fuper vndas in tempeftatibus.His multis emergentibus fimul;& iterü fe fubmergentibus,norunt nautz;qui ventum & tempeftatem futuram predicunt,Kiranides. Chelidon (ego beledonayv: «n Chelsaonéa ps/ce expofut poly po fimilis , fucco fao bonum colorem facit, & F - fanguinem mouet,Diphilus. . Chelidonis philologiamin Hirundine aue dedimus. Ha. Mitis hirundo,Lippius Oppiani interpres dixit, vbi Grzcélegitur 9u0/s ex9uv , hoc eft marinahi- Epitheta. rundo,addifferentiamauis. Q'x&ce JinSive Id em Oppianus. Chelidonem fi quis aridam portet in naui;erit velociter currens;& (voti )compos in omnibus rebus; * Kiranides. XeAiddvas pifces Epicharmus nominatin Nuptiis Hebz. f Cum intet Brefiliam & Portugalliam nauigaremus,tandem omnino meridiem verfus defleximus,in- uenimusque paffim plurimos volantes pifces , qui alios forte perfequentes fugiebant;,denfis agmini- bus;ita vtcateruz aliz circiter centenos;alie ad millenoscaperentur.Eorum aliquando vnus & alter in, nauim noftramincidebat. Longi funtcirciter pedem, fpecie feré gobii fluuiatilis illius, quem mufte- lamaliqui vocant;non plenéadulti:cutelzui,pinnisin dorfo geminis ; Ex nauigatione Harmburgenfis cuiufdam;perac&ta anno Salutis t 5 4 9. HorosrEvspifcis Nili.vide Oftracion. DE HOLOTHVRIIS, RONDELETIVS. ; Aza conuertendis Ariftotelis libris de Hiftoria;partibus,generatione animalium, & Theophra- A fti libris de Hiftoria & caufis plantatum Latinam linguam locupletiorem , auctioremque redde- 84447 Hob. 5 tburia c» Te- re ftuduit.Sed quoniam Latiné fcribendo Greca maxim? fugiens, nominibus Latinis omnia Mc tha vei diner- voluit;aliquando tenebras rebus ipfis offandit ; ita vt de ipiis difficile Snsep- que iudicium reliquerit. (22er 1a- Id quodin Holothuriis & Techyis dilucidéapparet: Grzcis enim vocibus ab[tinens 2Acfseio vertibula iis emi, vocauit, Callos,& T ubera. T£fve veró iifdem nominibus Latinis exprimit, ( vr hbro 4. bifforiacap.a. ) ex Ee quibus vocibus rerum confufio (equitur:neque enim eadem funt óaofsg/o , qua mue, Quarediuerfis cf 2. nominibus vocanda fuerunt. Hanc fententiam noftram Ariftotelis autoritate confirmamus. De Holo- cj, 7,55, thuriis enim ita fcripfit: Uomo 3e xorexeAvjdluos ijo es ilios 8: taiov Jepeae, icon) voi xA udlum 6o 8 eua. Multa ía- Holorkuria. xis quidem foluta fünt,verüntamen immobilia, vt oítrea , & quz Holothuria vocantur,quibusdeíuo L4. de poft. quzdam addit Gazaita interpretatus. Non defunt compluraquz cum abfoluta funt, mouere tamen fe *^P-* nequeunt;vt Oftrez,& qua tota fimplici, mitiorique tefta operta; vertibulaappellantur, & Calli, aut T "T'ubera.De Tethyis veró fic lib.4.de hift.cap.G.Ta 95xoAspdue mum rire aoirrv Eod Qaiv asesaloreislus xt. I 4o xgurilau 33 euirav póvov(juovuv) T ca uos 62 Td) dspobca mi, Tà3: depoxov tes aero Spuer xo) dgpe xeu. do ze) sepas - qe uezreo [Dipaze e^o ayegazrépuxe uJU sv vadis méveoac d depo, Que Tethya dicuntur, inter hzc(reítata) omnianaturam maxim? particulacem(pecwliares )fortita funt. His enim folum vniuerfüm corpus tefta occuliturquz inter corium & teftam mediz eft naturz.. Quare bubuli corii modo [ecatur, faxis igitur teíta (uaadhzret.Quare cum Holothuriorum genus à faxisliberum fit, T'ethya veró hisa&ixafinznon r5, dubium quin Ariftoteles diuer(as res effe exiftimauerit. ldem de Tethyis fcripfit Plinius: Tethyz tor- pj; ut l minibus &cinflationibus fuccurrunt.inueniuntur he in foliis marinis fugentes , fungorum verius ge - emendate. nerisquam pi(cium.Ex quoloco,etiam fi corruptus fit , fatis clare colligitur Tethyahzrere. Sic vero emendant,vt pro Tethyz legamus Tethya;ex Ariftotele,& Achencgo. Cui emendationi illa etiamad- iungenda,vt pro foliis;fcopulislegamus ex Ariftotelis loco fupra citato , maxime cum fungis compa» JM ret,qui lemper harentes reperiuntur. ( nsemiuntur terbya etiamsn mu[co marinosaut alits in be bis folis ve me«ri- Lib.g.cap. A7* ntes V uottonus.Videin T eibyis &lemento T.)Holothuriorum veró alibi meminit Plinius : Multiseadem na- Ap dpa ed d E EE ; turaque frutici,vt Holothuriis,Pulmonibus;Stellis.Suntigitur diuería Holothuria à Tethyis. Quare feparatim de ipfis agendum,idq; inter Zoophytade vtrifq;.quia minimum fenfus & motus habent. DE HOLOTHVRIORVM PRIMA SPECIE, RONDELETIYVSs: 6o Pauciffima fnt sb Ariftotele & Plinio de Holothuriis literis prodita, ab aliis nihil: quiaintercibos F non habentur,fed in litoribus neglecta iacent. | CB ] Oo 3 Sunt 438 |... De Aquaulibus. - Santautem Zoophytafaxis non hzrentiajafpero corio contecta. $ lidgenusquodhic proponimus altero extremo obtufum eft & planum, in quorofz pice imaginem infculptam effe dicas;circa quam funtacetabula.Inde parua appendix & mollis dependet.Pifculentum- odorem refipit,nec minusingratum aciníüauem quam Lepus marinus, Altero extremotenuius eft.In- &us partes omnes funt indifcretz. ^ DE HOLOTHVRIORVM PRIMA SPEGTE; RowPELETEtIYs. 2e . Intet maris putgamenta id reperi, quod hic reprzfentatur:quod quia vita,integumenti afperitate & duritia;partibus internisindiícretis cum Holothurio conueniat , Holothuriorum fpeciem effe puto. Altero extremo Caput difcretum habere videturrotundum;os in medio rotundum,rugofíum,quod ali- quando dilatatur,aliquando conftringitur. Sequitur corpus craffius , aculeismultis tigens: videturim caudam deficere,ex cuius vtraque parte duz funt appendices,pedum,pinnarumve loco,fed differentes. Superior enim ftridtior eft;inambitu incifa, inacutum definens , ad quamàceruice produc&aeftlinea: 39 alteralatior vbique.Harum beneficio motum aliquem habere videtur,cuius prorfus expers eft primum genus:quod aliquando acetabulis fuis;faxis hzeret;fed foluitur: quo differtà Tethyis que femper hz- " rent firmiffime, vel faxis, vel oftreorum ceftis. COROLLARIV M. Bellonius Holothuria & Tethya modo confundit, (vt Maffarius quoq; à Theodoro deceptus; ) mo- ^. dores effe diuerías fufpicaturex Plinio. Tethya Theodorus vertibula & callos conuertit , holothuria veró,tub ra.Vuottonus.quz eius obferuatio vera eftlibro 4.de partibus animalium,capite quinto.vbi holothuriainterpretaturtubera:tethya veró vettibula,eademque alibi callos. Ac hiftoriz lib.r.cap.r.vc 4? Rondeletius obferuauit;omnia hzc Latina &omina holothuriisattribuit: vbietiam de fuo addit , tota ipfa(holothuria dico,)im plici mitioriquetefta operta elfe. T'eftatorutn quidem generis eaeífe non du- bito,quoniam lib.4.de partib.anun.loco iam citato, teftatorum differentias explicans, ipforum quo- queinter aliameminit:quanquam & Ipongiarum ibidem, non tanquam eiufdem generis ; fed quód fi- militer feré vt cethya;in medio plantarum animantiumque generis ambigant.fed integrum(feré ) Ari- ftotelis locum recitari nonabs te fuerit. Techya ( inquit ) parum fua naturaà plantis differunt. funtta- men fpongiis vivaciora, (Corxereec. hoc elt propiusad animaliaaccedunt. ) Spongia quidem cumad- harendotantum viuere poffiabfoluta antem nequeat viuere, fimilis plantis omnino eft, Que autem holothuria vocant, & pulmones,atque etiam plura eiufmodi alia in mari,;parum ab iis(à plantis ) diffe- rünt,füaipía ablolutione. Viuuntenim fine vilo, perindeac plante abíolute. Nam & interreftribus A lantisfantnonnullaeiufmodi,que & viuaut & gignantur,autin aliis plantis, autabfoluta, quale et- iam eft quod Parnafus fert, vocatumaquiba (dam 6o y hoc enim diu viuere poteft, etiam à pa- xillisfufpenfum, Hac Arift. 0 Aobi2,",genus(animalis)mariuum, Hefychius & Varinus, Vocabulum compofitum etls apparet:fed vnde & quaratione,non video. Oso&iov & pov, Helfychius interpretatur, impetuofu m, (alientem,bellicofum;audacem,fortem, magnum, validum,libidinofum, cupiditateina- liquid prociiuem.Sic & 9s» Q» Aes: dicitur: & JueaMQe aisi n m ge zwrkd. y oro 9 Donc iem aor, Sed sos libidinofum fignificat; & jsprmea Pei, & 7o: genituram, Holothuriaquidem R ondeletii, praefertim fecunda fpecies,genitalis virilis quandam finilitudinem prz fe ferunt: vtholothurium dictum videri poflit, quafi toto corpore fuoadh uiufmodi fpeciem conformatum, Niphus noncumtethystantum ho- 6o lothuria,fed cum vrticis quoque confundit. DE HOMINIBVS MARINIS ET PRIMVM DE MO- uachbe ct" E pifcopo phobie ; ex A ondeletco, DE PISCEMONACHI HABITV, RONDELETIVS. A i marina monftra eft & illud quod noftra «tate in Nórtuegia captum eft mari.procellofo.id quot- xjuot viderunt/ftatim monachi nomen im po(uerunt, Humana gretti; capitersfo & leui, humeros contegebat yelutimonachorum noftrorum cucullus. Pin- nas duas longas pro brachijshabebat. Parsin- fima in caudam latam definebat , media mu!tó erat latior,fag! militaris fguta. Hanc effigié mi- hi dono, dedit illuftriffima Margareta Nauarre Regina, generis fplendore, ingenij, doctrinz, virtutis, (umme pietatis laudibus ita cumulata; 10 vtomnes eius etatis [pectacas & illuftres foemi- nas füuperárit. Eaà viro nobili effiziem hancac- ceperat, qui fimilemad Carolum quintum Im- p? ratorem inHifpania tum agentem deferebat: ille zeginz affirmauitfe móftrum hocin Nort- uegiacaptum vidille poftorauiffimas tempefta- tes vndis & flu&ibus inlitus eiectum, locum- que defignabat Diezum iuxta oppum Den Ele- och. Eiufdem montlri pi&taram mihi oftendit Gisbertus medicus ex eadem Nortuegia Romá ad fe miffam, que pi&uranonnihilà meadiffe : zo rebat. Quare, vt dicam quod fentio; quedam prater rei veritatem à pictoribus addita fuiffe uto, vtres mirabilior haberetur. Crediderim igitur monftrum hoc humanam formam eo mo- do referre, quo pars capitis ranarum: tum quia pof caput partes erant vtring; latz, hominum omoplatis refpondentes , mufculis moueban- tur, qui cuculli monachorum figuram repre- fentant:qualis in nobis fpe&tatur fecundus mu- 30 fculisomoplatas mouens, fcilicet eas partim ad . fefeattrahens, parcim attollens, cuculli mona- chorum formam aptiffime referens. Adhec non De Hominib. mar. Lib. I V. 439 ' I Humana facie eífe videbatur, fed xuftica & a- SSIU Mee à OCA T-H ze 247 An M ioLD MU. SA NS » STER 2E A. Jis] 2s RS 7 "a "aa dp «10 Coen ra. adita MUERE AUT e ARA V E i d pe | ul BRUUTESR 1orx d Ee AA: t USE rex Ay fA (ji 7H VAS S EMT; (IA Íquamis, fed cute dura & rugola veluti cortice contectum putàrim , quemadmodum de leone marino dicemus. Eftinter beluas marinas homo marinus, eft & triton. Harum vtrauis belua fit quam proponimus, nó A affirmo. De homine marino Plinius libro 32. cap. 1r. & libro 9. cap. j. Autores habeoinequeftri ordine Hoo mas. plendentes , vifumab hisin Gaditano Oceano marinum hominem, toto corpore abfoluta fimilitudi- ne. afcendere eum nauigia nocturnis temp oribus; ftatimque degrauari quas infederitpartes: &,(rdiu- tiuspermaneat,etiam mergi, Detritoneibidemlib. 9. cap. 5. Tiberio Principi nuntiauit Olyffipo- Triton. nenfium legatio ob id mi(fa, vifum, auditumque in quodam fpecu concha canentem tritoneim, qua no- 40 fciturforma. De quo & Vergilius: Frons bonzinesn | vafer: in pijcere definit aluus, Paufanias veró tritonem vidilIe meminit Romze,capite fpecie comofo, vt ranis paluitribus,ctiam colore, ne difcerni tamen capillusá capillo queat: fed corpore fquamofo, forma veluti Iquating; branchijs fub aures , nafo hominis, ore ampliore, dentibus ferínis, oculis glaucis, maitibus ; digitis, & vnguib. conchularum teftis (imilibus, cauda fubtusaluum vice pedü, vtdelphini. Que fabulofa effe pito. E(t & triton pelamyduta generis magni, de quo cum thunnis dicetur. fo DE PISCE EPISCOP! HABITV, RONDELETIVS. Monfítrü aliud multó [üperiore mirabilius fubiungo, quod accepià GisbertoGermano medico,cüius ant? aliquoties me- mini,quod ipfe ab.Amfterodamo cum literisacceperat : quib. ille vMIrE annozj31. in Polonia vifumid monftrum mari- num;Epifcopi habitu, & ad Polonie Regem delatí: cuí fignis quibufdam fignificare videbatur, veheméter fe cüperead ma- re reuerti,quo deductus ftatim in id fe coniecit, Sctens omitto plura,quz de hoc monítro mihi narrata fu nt,quia fabulofa ef- EUES 69 fearbitror. Eaeftenim hominum vanitas, vt rei per fe fatis mi- rabili preter verum pluraetiam affingant. Ego qualera mon- * ftri iconem accepi, talem omninoexhibeo: veraeafitan non, necaffirmo,nec refeilo. Hzc Rondeletius. Vtfuntperm ultanaturzin terris proarbitrio ludentis mi- racula: fic etiam in mari ob raritatem, & form varietaté pro- p? incredibilia eiufdem artificij monftraobuerfantur. Quis e- nimnonadmiretur, quód ab antiquis de Tritonibus;Sirenib. Nereidibus,Naiadibus;ac plerifq; alijs marinis monftris [cri- ptumeft? Vix enim fabuloía effe putant quidam,quz de Tri- tone,quaque de Nereidibus tradunt veteres; Bellonius. S SN. 4 CC 2 LNSSNN CC CX. € a ccc -*uccec «Cc CC. Üh Monachi mar. /--— pe Aquadlibus. C OR OL LARERINYVIAM *Primdm de bominibus emarinis in generc, deinde de monacho cj epi[copo. De Tritone, deque Nereidibus &Sirenibus; quibus faciem humanam vetu ftas adtribnit, plurain fingulorum hiftorijs, Elementis T. N. & s.dicemus: nunc deijs qui fimpliciter marini hominesà qui- buidam vocati funt. | | Alchufi eft pifcis habens formam humanam , non certa tamen de eo habetur cognitio apud'Arabes d Andreas Bellunenfis. N Rumor eft, poftremis hifce diebus in Noruegia, ab infinita populi magnitudine; fquamisarmatum ifcem vifum fuil atque humana facie: qui pofteaquam fecundum maris litus diutiffimeambulaffet, confeftim in mare fe proiecerit, Bellonius, ' Cum Venetijs effem (inquit Gillius) quidam Dalmate, fpectata fide viri, mihi religiosé teftati funt; fead oppidum Dalmatiz, Spalatum nuncupatum, vidiffe marinum hominem:qui fe pectantibus fum- tnum terrorem inieciífet, cüm feinterram incitauiffet, vt mulierem, que circum littus forté tum ver- fabatur,corriperet: verum vbieam fugere profpexitfet, ftatim ad mare regreflus,imam maris fedem pe- tiuit. Eundem mihi defcripferunt, hominis omnino fpeciem fimilitudinemquegerere. Itemque ma- gna fide homines; qui ad mare rubrum permultum temporis verfati effent, fanctiffima affeueratione mihi affirmarunt, illic marinos homines (zpe capi folerequorum duriflimis pellibus calceamenta tam robufta conficiant, vtad quindecim annos durent. Non igitur quod de Tritonibus, & Nereidibus, hominibusque marinis iam vfque ab heroicis tem- poribusin fermonem hominum venit, vanum effe conftat. Cum ex Plinio, tum ex hominibus, & patrü & memoriz noftre: nam (vt preteream veteranos pifcatores, qui mihi teftati (unt, cum mare vicinum e(tad pariendas tempeftates, feex alto humanos gemitus fpe exaudiuiffe:) cum nuper Maffiliz effzm, pifcator & fenex & probus mihi narrabat, fe puerum de parente fuo audiuiffe regi Renato piícatori- bus captum muneri milfüm fuiffe marinum hominem. Etfimiliter Alexander Neapolitanus ait; Dra- conettum Bonifacium ciuem fuum fibi narraffe, dum in Hifpania militaret, non diffimilem hominem marinum ex Mauritaniz Oceano ad regulos fuos, fub quibus ftipendia faceret; allatum fuiffe: fenili fa- -ciesca pillo &barba hortrida,colore ceeruleo, & maiore proceritate quàm humana;tum pinnis meimnbra- nula interlucente intertextis. . Autorinnominatus qui deTerra fanctaTtalicé fcripfit;fe vidiffe teftatur pifcem capiteinfignem hu- mano, facie videlicet, ore, dentibus, nafo; oculis, & modica colli parte. reliquum corpus omneà pi- fcium forma non receffiffe. . In Tachnin remotillimo Mofcouuiz fluuio pifcis SEA capitur, capite, oculis, nafo , ore , manib.. edibus, alijfq; (partibus) humana prorfus forma, nullatamen voce. qui,vtalij pifces,fuaue ex feprz- La opfoniii, Autorincertus itinerarij Mofcouuiz lingua Ruthenica fcripti,vnde Sigi(mundus Liber Baro interpretatus eft. Verumis Gs fidedignumin quibu(dam itinerari; illius autorem iudicat, cü alijs, tum illis que de monftrofis hominum formis, pifceque humana effigie. de quibus etfiipfe quoq; (inquit) diligenter ue Segue: nihil tamen certià quopiam , qui ea oculis fuis vidiffet ( quamuis omnium famarem ita fe habere pradicarent) cognofcere potui. Sub Gregorio & Mauricio, in Nilo Zgypti fluuio vifa (ünt animalia humanaforma, vir & mulier, 440 — víq; ad lumbos, qui adiurati per deum, à matutinotempore vfq; ad nonam fe videndos dederunt. Vir 4o erat pectorofus, ruffa coma canis permixta. mulier mamillas habebat & czfariem prolixam. erant nu- di, Nauclerus. Idem habet Palmerius in fuis Chronicis referente Vadiano in Melam. Inlacum quendam Pomeraniz per inundationes maximas (poft feuas maris tempeftates ; C ardanus in Varijs) delatum pifcem mulierem , captumque, & ad Edam eius regionis vrbem deportatum, Cor- nelius Amfterodamus fcripíit: cui ad muliebus muneraexequenda , promptitudinem quandam fuiffe recenfet, ( mutam & falaciffimam fuitfe Cardanus fcribit): atque aliquot poft annos, cum eius locimu- lieribus vixilfe: fed ea nunquam loqui potuit; Bellonius. Adhomines marinos Maiciopifs quoque enigma pertinet, quod extat huiufmodi: E y«vganec ver ó0£os y arp d eto GG» eei aos y Kati aoc Gy oU 9o G pons VETT (O» tee aate : m eí pog Gv - ER *" » » -» ] Kod Qovijc jo od], lo Ozrdeudc, Pom im. Aijaex lui $regov verd] Doova eixedov aivdpi Keil. S£V AXE EV y ci pgardéeosiv ens, Derceto (Asxerz) nomen eltcuiufdam dez, de qua Diodorus libro ;. Iuxta Afcalonem lacus eft, vbi templuminfignis dee, quam Syri vocant Aegxemiis muliebri facie. reliquum vero corpus figura pifcis: cuius filia Semiramis à columbis educatafit. Ob id facras genti aues eas eífe oftendit Tibullus: Alba Palzftino facracolumbaSyro. Plura Gyraldus dabitin hiftoria deorum, Syntagmate 1. & alijs inlocis. Eadem deaaliter Derce vocatur, à Syris Atergatis : Hebraicé Dagonin facris hiftorijs Regum. y. Ido- lum hoc (inquit Munfterus) ab vmbilico & infrà, habuit figuram pifcis: fuprà veró figuram hominis: vnde truncatis brachijs habuit integram formam pifcis. | Venioad Monachum piícemsà R.ondeletio deícriptum, cuius fimilem feré iconem Ge, Fabriciusad 6e nos mifit, cum defcriptione huiufmodi:Pifcis hic captus eftin mari Balthico iuxta Elbozamoppidum, quod quatuor milliaribus diftat à Coppenhaga, Danici regni metropoli. Caput, collum, humeri,tho- rax, humana fpecie. caput rafum; vt monachi, de collo, humeris; thorace cucullus quafi pependit, qui nigris & rubeis maculisfuit variatus. Cucullus defijcin fimbriam, quali perizomate lumbos & femora tegere (olemus. brachiorum locopinnz fuerunt, pedum quoque, cauda pifcis. Totius monftri longi- tudo 1111. Qubitorum. ad Regem delatum & toftum ob raritatem & miraculum afferuatum eft.captum annoSalutisM, ». xr. v r, Picturam eiustypis quoque excufam & publicatam vidi cum metris Germa- nicis: inquibus prater aliaiam indicata, faciem tanquam ZEthiopis nigram fuiffe legitur: & vcluti ve- ftem thoraci inductam, fimilem illi qua mitfam celebraturi facerdotes induuntur, punctis & maculis variam: thoraciinferius gremium finuofum veluti affutum apparuiffe : triduo poftquam captus eft fu- peruixif- De Hominib. mar. Lib. IV. 441 peruixilfe : regi oblatum eius iuffu à pi&ore delineatum, inde multos apographain diuerfas orbis pat- tes, ad fuum quenque amicum mifilfe. Eandem pi&uram Hector Mythobius quoque,iu uenis erudi- cus, nobiliflimi medici Burchardi filius, cum fuperiore: anno hac iter in Italiam faceret, mihi attulit: qua cum przter cetera, hzc etiam annotabantur: Monfttum hoc reti eodem cum harengis pifcibus captum, & regi oblatum, à regead ducem Meccelburgi miffum: inde picturam eius ad Senatum Lune- burgen(em peruenitfe. Bellonius addit: Tres tantum dies vixiifz aiunt, ac nullam vocem edidiffe, prz- terquam füfpiria quedam; fummum meeroremac luctum referentia. Huic fimile monfttum in Gallico etiam Oceano prope Burdegalas noftro feculo captum, Gallus quidam mihi retulit, | "y Monachum maris (inqujt Albertus) quidam dicunt pifcem in mari Britannico aliquoties vifum. Is in craneo habet pellem albam, & circa eam eft niger circulus;ficut pili monachi recenter rai, Sed os & mandibulas habet ficut pifcis. Hoc animal blanditur fuper mare euntibus, donec illiciat; in profun- . L1 dum demergat, & faturetur de carnibus eorum. M Neq; hoc quoque prztermittendum, quód in Batauinis annalibus de pifce Epifcopo fcriptum eft, PM quem prope Poloniam anno 1531. captü fuiffe Cornelius Amfterodamus Gilberto Phyfico Rome fcri- ico plit, ac Regi Polonig oblatum: cuius corporis magnitudo, facies ac cultüstalis erat omnino, qualem uidemus Epifcopi cuiufdam Romani, fua mitra, fuifq; reliquis ornamentis induti figuram, Bellonius, MONSTRVM MARINVM, EX TABVLA Q Y A- a f dam nnpre[fa 1n Germtanta olim. " 20 Monfítrum hoc marinü vifum eftR o- à mzin Kipamaiori, tertio de Nouébris, anni Saluti s millefimi quingentefimi vi- cefimi tertij : magnitudine pueri quin- quennis,ea omnino fpecie qualis hic ex- primitur. Eodemanno; Septembris die - x viir. quanuis fereno, nimbus ingens Neapoli tanto impetu & abundantia ce- cidit, vcdamni inde illati ratio iniri non potuerit, &c. | 4o, Honc YNvs, alij Orcynus fcribunt Tine afpiratione. Videin Thunno. DE HY £N A. Y &N A, quadrupedis & pifcis no- S— men eft, Hefychius & Varinus. —3 y 1 [j D SN e ES RL- AN t Xéecoy 1djV Qon ere am Venvoss T0 d, Cw fobiors SESS xavseu reges , Oppianus libroj.Halieutic. 2, 3, —— tct s LLL SEES terreftres feras cum marinis comparans. Idemlibro primo cete enumerans, ézeuciov £o G- vauvic omi nat, cum lamia, maltha; arietibus & canibus. Vnde maximum quidem; voracem & crudelem hunc pi- o Ífcemin mari effe apparet: fit ne veró proprié cetus; dubium eft: cüm alios etiam pifces magnos,qui ce- te proprié di&tanon funt, ibidem adnumeret poéta. Hyanam pifcem nominat Dionyfius in Dole tytico.item Numeniusin Halieutico, Ke/«ezz|o aesQaveicav , vauvav Tt, veyAlw n, Atheneus dubitare videtur, vtrum tria hec nomina Jaya; Uc, & «emt, trium,vel duorum vel vnius pifcis nomina fint.Ega hyznam aliquando eundem cum glanide pifcem efie conieci, quoniam quadrupes etiam hyzna ( vt apud Ariftotelem legitur) alio nomine glanus; yaa»Q, appellatur: vt pluribus Ícripliin Hyena qua- (a A. Bellonius , qui glanidem & filurum pifcem vnum exiftimauit;/ hyznz etiam nomen ei adtri- buit. Y'aewibec vc Ox yAwoscí vt; 49) «lla c(G; ; Epicharmugin Nuptijs Hebes, Syenam pifcem Gracirecen- tiores charillam interpretantur, hoc eft porculum, HermolausinPlinium: OppianusSyanam circa petras leprades degere meminit. Hyenam pifcem nonnulli centrinam effe putant, Hermolaus. nos in - ter Muftelos infrà,diuerfos effe oftendemus.Querendum an R ondeletij aper marinus, hyenz,velpor- $9 ci, velcaprifci (quo cum plurima habet comunia) fpecies fortéfit. In Septentrionali ad Scandinauiam Oceano, cetus quidam comparuit anno domini1537. effigie porci, quem fuprà inter Cete hyznam ce- Bc taceam nominauit, ea. Felhyznaadhibeturad oculorum cicatrices, fuffufiones, & altas hebetudines apud Aetium 7. ri, G fed hyznz quadrupedis, non piícis , acceperim: ex quaalia quoque multa remediain Quadrupedum hiftoriaindicauimus. — . Si pifcis hyene nuncupati (eodem quo terreftris nomine)pinnam dextram ad hominem fomnocon- H.e. fopitum admoueas; fané quàm eutn ipfum perturbabis. Etenim formidolofa fecundum quietem fpe- &ra & fimulacra videbit, acerbaqueinfomnia perpetietur, Zlianus de animalibus 13.26. In hyetio (byanie) lapide fculpeaquilam dilaniantem Pon hymon (enam) & fublapide mitte radiculamhy- &o perici herba, & extremitatem pennz alarum aquilz velaccipitris, & claudens habebis magnum phy« D aM ad omnes affe&us matricis; &c. Kiranides 1. 20. DE HYcUCtA ET HYSCA -À3 meneft, vt ex diuerfisab Athenzo prolatisauthorumlocisiam apparebit, Nam quod apud Hefychium & Varinum 2«G- legitu£, vt A^y€-» non ptobo. interpretantur au- temerythrinum pifcem. — Zenodotiis Gyrenzos ait mvox.l, vocare erythrinum, — Hermippüs ve- - rb Smyrnausinijs que de Hipponadcte Ícripfit , hyccam (Pelo, ) pro iulideaccipit : & captu diffi- cilemeffeait, (evad]e auTlu dpciigum :) VndePhilctas etiam dixerit: OvdL vino fUs to roe Eee , : , H vig Y cczs mafculino genere, Y'auc, vt Anchifes, vel Hycca fieminino, Tour vt Qsips, pifcis no- ie ALAyet pup Hyfca. Lib.1. de bist. fc ; eap. HO 442 .^ s De Aquatlibus, H'üov (fortéduv propter verfum ) à jzzor, à fv bw xe tsm, Anti phanes Colophonius. Yl Callima . Chusin Epigrammate facrum pifcem nominat, Oei; boi ieghcU: wis. — H'amratpavy i) iaa aen d ae y aO Qin ysov VI'ves GAuópdoo, Numenius. "Timzus hiftoria. fcribens de Hyccaris oppiduloSiciliz, ficnomi- natum idait, 2a qüTSG TÉUTSS T aYlawr oy EA ovr ae Ori qv río y i^e D. eUpety TG Xa Uoc UXR OC y 429) T T6 byxUECS di de clari die Viopov dvoueirau "x eov, Athengus, Sunt qui hyfcamfiue hyccam, hoceft porculum; ro fturione captant, Hermolaus. fed illi folam vocabuliaffinitatem , areumentum fue fententia ha- E : nec merenturaudiri, cum hyccam fturionem faciunt. nam alius pifcis hyfca eft, quem fturionem elfe nonnegauerim, |. Id veró nomen haud fcioanapudaliumautorem , quàm Simeonem Sethi in li- bro de alimentis, reperiatur. Hyíca, Y^c«« (inquit Symeon ,) pifcis qui communiter /zy« nomina- tur (Porculum interpretatur Gyraldus ) fuccum phlegmaticum & prauum generat: quanquam multi fuanitereo vefcantur, tanquam cognationem quandam cum noftra natura [As ac (imile vel potius analogum in pifcium genere nutrimentumlex eo, vt inter quadrupedes ex porcis, homini accedat. vn- de & nomen hyfícafactum videturab hys quod porcum fignificat. ; Condiri debet hic pifcis condimen- tis calidiffimis , & vinum fuperbibendum eft tenuiffimum vetuftiffinumque, Hzcille. Ttalietiam ftuziones parüos, porcellas appellant. Gyllifci pifces quidam funt Hefychio.apparetautem diminuti- uum hoc eífe3 gylio, id eftporco.. | | Pa " HxcRoPHoteNrx.videPhonix. HyvypRECHOES,; T?piyiso pifces, Hefychius & Varinus. Videturautem hoc pifcium omnium e- pitheton effe, vel perantonomafiam pro pifcibus poni poffe, DE HYDRO, ID EST SERPENTE PALVSTRI Avr FrivvraATiLI, RONDELETIYSs. En PENES vtinterra, itain mari, lacubus, paludibus, fluuijs nafcuntur & viuunt. De marínis -J. aliàs. nunc depaluftribus, fiue fluuiatilibus, dicendum. "are | * Serpensaquacilis; (/pG»ab Ariftotele nominatur. Gaza Natricem conuertit; fimiliter & apud Dio- oridem Ruellius. | - - -—- o 2o 3o Eum Vergiliüslibro 111. Georg. fic depinxit. 42 BC Eftetiamille malus Calabris in faltibus anguis, Squammeaconuoluensfublatopectoreterga, ^. , Atque notis longam maculofus grandibus aluum: Qui dumamnes vlli rumpuntur fontibus, & dum 'Vére madent vdo terre ac pluuialibusauftris, Siagria colit, ripifque habitans hic pifcibus atram ^ liprobusingluuiem, ranifque loquacibus explet. | | Vocatur & Cherfydrus a45g «lu y torva) 0900 , quoniamin aqua & in terra degit. In huiusappel- Enbydris Avi latione Plinionon conuenitcum Ariftotele. — Nam àfpc A riftoreli (lib. x. de hift. cap. r.) eft Lutris, floetliquadra Plinio vero (lib. pes, Plinio fer- quis viuens; Et alibi: Item Enhydris. Eftautem ferpens mafculus & albus. Eundemhis duobuslocis pense ferpentem intelligi declarant vires, quas fimiles omnino vtrique tribuit, ijs fere verbis. Enhydris , in- quit, vocaturà Grzcis Coluberinaquisviuens. Huius quatuor dentium fuperioribus in dolore fu- eriorum gingiuas fcarificant:inferiorum,inferioribus.Et:Item Enhydridis.Eftautem ferpens maícu- n & albus.Huius maximo dente détes dolentes circumfcarificant. At in füperiorum dolore;duos fuü- periores adalligant: ediuersó , inferiores. ! "ns B Serpensfluuiatilisinlongum valdeaccrefcit , colore vario eft:nam viridi,flauo, albo, cinereo nota- cur, qua varietateà terreftribus differt. | | "FA C - InLadonoftrocapiunturSerpentes cum anguillis mutuo complexu colligatz,qua de caufa multiab 32. cap. 7.) ferpensaquatilis, fic enim fcribit: Enhydris vocatürà Grecis Coluberina- 5o Anguillisabftinent. - | P COROLLARIVM, DE HYDRO, CHERSYDR O, NATRICE, HvYDpRA. Quoniam Rondeletioin Aquatilium hiftoria de Serpentibus etiam aquatilibus fcribere vifüm eft, addam & ipfe hocinloco que inter noftrade ferpentibus Colle&aneareperi: plurafortaffis aut certio- raquzdamin libro de ferpentibustraditurus: prafertim fi Bellonij (qui multas exteras regiones adi - uit, in quibus compluresà veteribus memorati ferpentes inueniuntur) de eifdé Obferuationes zdan- tur: nam apud nos quidem dei gratia paucz ferpentium EE quas noffe ha&tenus potuerim, depre- henduntur. Serpentiumalijterreítres funt, alij aquatiles, quanquam maxima pars fit terreftris,exi- : A. güuave- De Hydro. Lib: 1V. 44 gua veró aquatilis; fcilicetfluminum incola. Sunt etiam maris indigenelerpentés terreftzibus fimiles, Ariftoteles. : s | YdpGs pec eid(8-,id eft, Hydrus, genus e(tferpentis,Hefychius & Vatinus. Áccipiturquidem hy. A dri nomen apud Grzcos plerunque pro certa fpecie; quz in aquis dulcibus degit. verüm Zilianus mà- Hydria; rinosetiam hydros dixit, quos alij (vt Arrianus in Periplo ) &impliciter &Qes ÜeAadlíov;, Indictum mate (inquit ille libro 16. cap:8.) hydros gignit marinos. Lacus etiam ( smirum Indis; Aiavau; falfos acceperim, non mediterrancos aut dulcia aqua) hydros maximos producunt. — Solinus etiam capite j7. hydrosmarinos nominat. Quam Latini natricem, & Diofcorides hydrüin vocat, Nicander Cherfydrum appellare videtur: hic inlocis parum aquz hábéntibus aut paludib. ver Chbevly vus. 1 9 fans, ranis infeftiffimus exiftit, Cum veró palus iam Solis ardoribus exiccata eft, turh inarido viuens, mottiferam plagam infligit, Gillius ex Nicandro. Canit autem Nicander fimilem effe Cherfydrum à- Ípidi. Scholiaftes izc interpretatur tum fpecie corporis fimiles, tum magnitudine pares: & hydrürn ait primüm effe Bp dier poftea etiam Cherfydrum, quód in vtroque elemento viua: Cum Sol aquas in quibus degebat, (iccárit, aj sol! iy er xor Ae da poale m t9) doy esc, Nicander, hoc eft, tum veróin terra manet fqualidus & decolor: quaft in aqua pulchrior colore & nitidior fit. Cherfydrus principio in aquofis degitlocis (inquit Aetius ) vnde & hydrus appellatur: pofleà verb ficcos incolitlocos é compofitum cherfydri nomen inuenit.redditurque feipto (cuior. Ceterum fimilitudine eftafpidister- xeftris parua, preterquam quód ceruicem non italatam habet. hoc enim pom folum afpides pre his habent. Sophoclesalibi hydram;alibiechidnam nominat ferpentem qui lait Philo&tetem; quarein- 20 quirendum,an duo hzc vnius ferpentis nomina fint, Euftathius. mihi quidem proculdubio ferpentes duo diuerfi videntur, echidnam verb dixiffe poetam fpeciem pro fpecie, vel Ípeciem pro genere acci- piendo, vt fzpe fità poetis. hodie etiam viperarum & natricumnomine tum vulgó; tüm eruditi quid£ abutuntur, Viperz quz aquas habitant (eff Col4bri aguatiler) parüm aut nihil veneni retinent; Carda-. nus. Enydris (melius Enhydris cumafpiratione) Plinio coluber eftin aquis viuens; lutrixà Theodoz ^ - ro dida, Hermolaus in Plinium. Videin Lutra quadrupede 4. Mirorego curnouum potiüs nomen Ga- zacomminifci voluerit, quàm prifco natricis vocabulo vti; quo Cicero, Columella; Lucanus & alij boni authores vfifunt.aquatilem autem effe ferpentem etymologia indicat, à nando vel natando di- &am. Natrixcum fpeciem anguis fignificat mafculinum quoque inuenitur, Prifcianus libro j. Etna- trix violatoraquz, Lucanus libro 9. Et natrixinimicusaquis, Mantüanusin Alphonfo. Curdeuso- mnia noftri caufa cum faceret (fic enim vultis ) tantam viinnatricum viperarumque fecerit; Cic. 4. Acad. Natus & ambiguz coleret quiSyrtidos arua. Chérfydros,Lucanus, H ydra, femina eft hy- dri, Perottus. Hydram (Lerneam) fe arbitrari Paufanias fcribit, feram magnitudine hydros exceden- tem alios, Czlius. Sed de hydraillaab Hercule confecta, pauló poft feorfim agetur. Hydra, óiy;g, id eft vipera, Hefychius : qui hydram, etiam hydrum interpretatur,& iuxtaalios cherfydru m. ZElianuset- iam hydras (foem. genere) in Corcyra procreari dixit , ferpentes velafflatu venenofos, qui chelydri vel YA dryini videntur. YJ4yeAgc; ferpens aquaticus, Hefychius. Ka90Us ; hydra , apud Cretenfes , Idem x: TIS & Varinus. " "m - | hs. epe Doaferpens eftaquatilis, quam Greci hydron vocant; à quaicti obturgefcunt, Feftüs. |^ 4o Notaeftin Punicis bellisad lumen Bagrádamà Regulo imperatore balliftis tormentiíque, vt oppi- dum aliquod, expugnataferpens cxx. pedumlongitudinis. Pellis eius maxilleque vfquead bellum Numantinum durauére Romzintemplo; . » d b. Faciunt his fidem in Italiaappellatz boc: in tantá rgagnitudiném exeuntes; vt diuo Claudio prin- cipe, occifgin Vaticano folidusin aluo fpectatusfitinfans. Aluntur primobubulila&is fucco ; vnde nomen traxere,Plinius. Solinus capite o&tauo;boá à cherfydro diferte feparat; Calabria( inquit)cher: fydris frequentiffima eft: & boam gignit. quem anguem ad immenfam moléferunt coalefcere. Captat prima greges bubulos: & fi que plurimolacte rigua bos eft, eius fe vberibus ininectit: fuctuqueconti: nuo faginata, longo feculo ita funebri fatietate vltimo extuberatur; vt obfiftere magnitudirii éius nul: la vis queat. poftremo Mepngalets animantibus, regiones quas obíederit ad vaftitatem cogit; &c. vt Plinius. Turpi boaflexilisaluo, Mantuanus; Boa vel Boua( vtroque énim modo dicitur ) ferpentis genuseft, Perottus. Albertusboz morfum venenatum & malignum effe fcribit, ficut & aliorum dra- conum; inquo fibi non conftat, nifi librariorum lapfus eft.pauló anté enim boam de genere draconum tertij ordinis e(le dixerat. Venenumautem tertij ordinis ftatuit; quod minimum fit, & non curandum: i Ge. Agricolaboam Germanicé /7£interpretatur. Boz (inquit idem ) exnatricum fünt genere, alun- "£e tur primó (Plinio authore) bubulila&is (u&tu. funt enim nihil aliud quàm domeftice atque vernacula natrices. In regno Senegz mire magnitudinis ab(que pedibus & alis inueniuntur; quales boas effe di- Ximus, Cardanus. Boaappellatur ierdds papsiacum, quum rubent corpora: farhbuci ràmo verbera., tur. Opinor (inquit quidam) morbum efle hactenus incognitum; qui vulgó rubello dicitur. Crurum quoque tumor viz labore collectus, boa appellatur, Feftus. Boua fiue Boa morbi £enüs elt; g Cum corpora papularum multitudine rubent; ad fimilitudinem eorum qui boa f: etpente icti óbtutge- fcunt. IgnorauithocFeftus Pompeius qui boam fcripfit effe crurum cumorem viz labote colléctum, PPerottus: qui papularum;quibus corpus exafperatur & rubet;genera duo defctibit:&à Grecis hydra- cianominari cdit, ab hydro (vt quidam exiftimant) cuiusictus huiufmodi papulasexcitet cum tu- more. Ebuli folia contrita, & veteri vino impofita, boam fanant; id eftrubenteis papulas. E(t& Boa meretricis nomen apad Átheneum libro r5. 55a. Munfterus in erilingui Lexico Zepha nomen Hebrai- cum , yr , hydruminterpretatur: in diétionario autem Hebraicolatino afpidem , aut regülum: no- centiorem eile addens quàm fit nachafch, id eft ferpens fimpliciter dicus. | . Barbara aut corrupta é Greco nomina apud Auicennz interpretem ; item Arnoldum, & Alber- tamleguntur hec: Handrius; Andrius, Audrius, Abides, Tyrusanimalaquaticum eft; dp 5 £A - ane; Als "marinos lactus có $0 Hydra; iNater. Natrix. Myegrus, Orophiar. Stathiurus. 444 iDe Aquatilibus. | .háne, Albertus, Echidrus, ferpens in aqua degens, Syluaticus. Afpifticon, id eft ferpens qui degit in aqua propter vehementiam ficcitatis fue, Idem. | | ;. Hydrum, Cherfydrum & Natricem Ge, Agricola Germanicé interpretatur Narrer, alij W affermater, W..fferichlan: .. Fliota Anglus chelydrum a fe4[nayle Polonihydrum wvodnyvvaz,ideftaquatilem fer- pentem. Ajbertus Naderum ferpentem nominat, quafi Latinam vocem, queà Germanica deflexa eft, - Augii Ne proferunt, noftri /Vare, apud Vincentium monachum Belluac. Paderanomen corruptum eft, vt & Pader, & Panthera, pro Nadera. Videtur autem Germanicum nomen à Latino , quod eft na- trix, factum. | | Que nam fit ferpensà Germanis propri Narr di&a, nifi cherfydrus fuerit, ignoro. Deeaque apud Vincentium Belluacenfem, &innominatum de naturis retium fcriptorem reperi, hucadícribam. Na- deraeft (erpens in Germania; craffamento brachij, colore ventris aureo, dorfo virenti. Huius flatus a- deb noxius effe dicitur, vt fi virgam recenter czíam ori eius adhibeas, in cortice virg veliczfellez ex- citentur. Quin & fulgentem gladium ori eius admotum, linguà veneno inficit: quod víquead fummü gladij dclatum, tetro ceeraleoque colore ipfum tingit. ac fi flamma violenta corriperetur. Hominem fi in pede momorderit, momento venenum per corpus omne fpargitu r. Vimenim habet igneam,quare femper fuperiora petit: & cum ad cor peruenerit; caditac moritur homo. Remedium inuentum eft, vt morfus pedibus fufpendatur, capite demiffo. ita venenum afcendere non poteft. Locusinfectus excin- ditur, & medicamentis fanatureger, Hzcilli. Naderam ferpentem (inquit Albertus)aiunt efle ordi- nis (ecundi (hoc eft veneni interficientis , licetnonintra paucas horas. ) Inueniturin Germanis, duo- um &liüs cubitorum ongitudine,& craffitie brachij humani fub cubito. Venter eius declinatad cinereitatem (fic loquitur) auream; & dorfum viret aliquantulum. Venenum eius ferpitex loco mor- fusintotum co:pus; nifi citiüisexcindatur. dicitur etiam inficere virgas & gladios contactu linguz;ita vt colorem eorum immutet.. Si naderain ventrefuerit ; vrinam propriam cum fudore equi in balneo propinato, Ex Germaricolibro manu LE "Fiberiasfagaciffimus fenex C. Caiigulz ingenium ita perfpexerat , vt aliquoties predicaret, exitio fno omninmque Caium viuere: & fenatricem (ferpentisid genus) pop. Romano; Phaethontem orbi terrarum educare, Suetonius. Natrix vocatur herba, cuius radix euulfa virus hirciredolet, Plinius. Natrix pro ferpente: Luciliuslib.z. Si natibus natricem (yerwltma bens, fr probe legum. (enc: m firi wt qj. vgam intelligit, que (evpentisinSlar autrvetu qo mo dea! ) impreffit craffam & capitatam, Quod fi profo:- mina nandi peritaaccipiatur, notum eft produci, D'efpauterius. ; | Fl à Saxonibus & alibivocariaudio ferpentem magnum , ij. cubitos longum , percraffum , viri- d.m; collo varium, innoxium feré. Eundem quoqueaut alium ei fimilem; alio nomine Fuse cK,id eft fe:pentem dome(ílicum nominant, ( noftri FHlavfs: blanc proferunt) in huius capitevtrinque aliquid e- i;inereaiunt ceu muriumauriculas: non efe nocentem, & circa domos v: ríarioberrare noctu potus. parcieis à plerique. fepe magna cauda parte abfciffa diu eos fuperuiuere, Hic forlitan Myagrus vcte- rum fuerit : quem cum alijs ferpentibus plerunque innoxijs Nicanderin Theiiacis numerat, & »ve:- Qia- (multis coronis & lineis infignes, Schol.)cogaominat. Scholiaftes uoiiapz- , id eft murium vena- tores c(l: fcribit, & alionomine oa: dici. ego 3go:píac fcribendum aíleruerim, id eftdomefticos. Nam égcQloz 8i apud Pollucemlegitur, Muresac osprtes &giptà dicuntur; qui circa Qu: (hoc eftzd'um tc&a) verf:ntur, eafque erodunt, Varinus ex Scholijs in Vefpas Arittophanis. Mures quidemab hoc genere ferpentum captari verifimile eft, cum circa domes degat , vbi victus alius non facile füppetit. Spathiurus quoque ferpens Aetio, fimiliter vt Pareas innoxius, ( non enim interimunt morfu, [:din- flammationem tantum inducunt; ) mares comedit. ex ctaffoin caudam abittenuem, latum ca put ha- bet.In locis iuxta Chalcidem precipue inuenitur.Di&tus forté quódex corpore craffiore & latiore fpa- thz inftarin zzi; id elt caudam, tenuem definat. Nomen Z;kab Italicoanccafa&tum videri poteft. Vi- deinfiàin Angue: vnde & scblang fortaffis, confonantibus aliquot prepofitis. Idem fci!icet fuerit co- luber Vergilij Georg. 5 Autte&o affuetus coluber fuccedere & vmbrz.fed de xt dicamin- ferius, Pluraoccurrunt de ferpente domefticonoftro nigricante,partim ex auditu hzc dum conderem; partim exi nfpectione aliàs mihianimaduería. Circa Lucarnum & Verbanum lacum, ideo non occidi- EN 10 [4] [2 3o o turin vinetis,quoniá infeftus eft murib. quin & mufcis eum infidiari audio,vnde non myagros modb à £o muribus, fed à mufcis etiam uv/oyg(Q- vocari poterit. Aliquiin Italia ferpentem nigrum appellant, vt Matthiolus Senenfis, vulgó Serpe nero: aiij d eodem colore, Carbon vel Carbonazzo. Circa Verba- num Amiroldo vel Baron; (fed Baronis nomen Parez potius cóuenit, de quoinfrà.)Lufitani Cabra, fi- ueácarbone, fiueà colubra per metathefin fado nomine. fed aliud id genus effe puto. mo:fü enimoc- cidereaiunt. Galli Anguille de haye, id eftanguilam fepium,; Homines feié nonlzdit, necimpetit morfu: (ed cauda verberat; vt qui percutitur abeo videatur (ibi febaculopercuti. Requiriturà Mat- thioload remedia morbi Gallici. Capite & cauda amputatis, (Inteftina quoque; vifcera, pingue & fel auferuntur,) corpusreliquumad remedia quaedam editur. Alunturànonnullis furfure inampullis vi- treis. Circa domos & fterquilinia verfantur, caloris nimirum gratia, & in ij (dem aliquando pariunt. Vaccasa'iquando fugunt caudacfuribus earum circumplicata. Anteannosaliquot ex pago Horten ad. ca jacum noftrum fito; Maio menfe ferpentem hunc ad me delatum his verbisdefcripfi. Caput eilatum eft,compreffum& refimum.Color in fyncipite cinereus, obfcurior quàm alibi*dorfo toto cinereus,co- lorobfcurus. Maculz vtrinque ad latera nigrz o:longz;paribus interuallis.maximas autem & laciffi- mas fplendentes maculas nigras vtrinquein collo gerit. Lateracapitis poft oculos ceu calli quidam e- minent, vt de afpidibus fcribit Nicander. Poft medium cas ante principium cauda, fquamz ma gis diflant: fic vtappareat inter fingulas cutis nigricans: alibi veró admodum confer&tz funt. Lingua nigra, bifida. Longitudo totius pedes hominis mediocristres cum dimidio. Collum angüftius ,Venter percraífüs. Laterum (quamz parteima & latiores funt. & paululum candicant. Venter íquamas habet tranfuerfas, ita vt femicir.ulis [quamofis compactus videatur. Illorum quidam in exttemo maculas nigras M 1 " LA J | De Hyaró. Lib. I V. 445 nigras refülgentes habent, quz per interualla ordine inter oblongiores latetum maculas ( de quibus iam dixi) confpiciuntur. Suntautem ifti femicirculi varij. in (15ino capite parue & multe [quamzal- ba; deinde in collo femicirculialb:, cum paucis maculis nigris. hinc dorfum verfus plus eis nigri mi- nus albi ineft: paulatim ampliante fe nigredine, hoc eft plus fpacij obtinente, decrefcente antem albe- dine. Eftautem ifta ventrisnigredo, prefertim quz longiusa capite difceffit; obtufior, nec ita fplendét vtin maculis quas przdiximus. Cauda longa digitos viij. paulatim attenuatur.initium eius fupina par- te maxime confpicuum eft; vbi de(inunt (emicirculi, & excrementi foramen patet. deincepsautem in- ferior eius pars, binisad exitum vfque fquamis conftat, fuperior pluribus & minoribus. Dentes habet ,. Inultos, paruos, ferratos, duplici ordine. ! quoe ÍO - In Theriis noftris ad Limagum fluuium fitis angues aliquando reperiuntur, in ipfis balneorum alueis, à quibus tamen neminem ha&enus lzfum audiui. Ego catulos tantum binos vidi, initio Maij, 'dodrante pauló longiores, colore fufco vel cinereo obícuro. Vnius cauda paulatim fe attinuabat:alte- rius veró ventrem verfus incraffabatur citius, quz nimirum foemina erat. Venteralbus maculis nigris diftinguebatur;vt in alijs fer? ferpentibus. Oculiadhuc pulch ri & integri erant; ( quanuisante biduum occifi effent;) parui : pars media albicans, ambientibus circulis daobus pallidis, (iuc exluteo albican- * tibus. Caputlongiufcalum, non latü. Redemptores balneorum qui cauere volunt ne alueos fübeant, laminas ferreas crebris pertufas foraminibus emiffarijs addunt; per hzc enim caloris deliderioirrepe- re folent. Satis magnos fieri audio, Vnum ex his pictum cum apud me videret Bellonius, hydrum effe dicebat. Similis quidem & R ondeletij pictura e(t. fed in noftranonadeo in exilem & longam tenuita- 20 tem caudadefinit, & ceruix minus craffà eft: nifi peretatem forfíanincrefcat. Solent enim capitain mi- nori ztate proportione maiufcula effe. 17 m x: END Aliud ferpentis genus apud nos reperitur; (cuius effigiem hic exhibemus, ) quod fimiliterinaquis Natri tor. aliquando reperiri audio, & apparere interdum perlacumà felibus denominatum noftris, veloci nata- 2"^^7- tionetraijcere. Colore feré cinereo funt , & ad magnam longitudinem perueniunt , craffitiem vero minorem quim nigrino(trz regionis ferpentes. Nota eorum iuíignisin collo macule candicantes : pallido, torquis inftar, nontamenabfoluentis circulum. Inter vtrafque maculas in fummo ceéruicig 30 2. e eoe 7D) ii 7 jx $7 o e E d 44 anguftumgftinterftitium, duarum forte fquamularum, vbi maculz vtrinque tanquam trianguli forma inacutum definunt. Dentes omnino exigui, & mihi feré inuifibiles, ore in duas partes diffecto,& fupi- rio infpecto, apparebant: funt enim interius, hamati recrorfum. Macule nigrae fplendide vtrinquefin- gulz pofttorquem funt. ' Vidi huius generis vnum , Septembris decimo mihi allatum; tres dodrantes cum quatuor digitis longum, alias etiam maiotem: venter albus eft, praefertim fuperiore parte, (quam . pe&tusdixeris, oblongum, album;) inferius nigricat. Maculzlatera verfus nigrefunt. Dorfi color fu- $9 fcus vel cinereus eft. Caputfimum, depreffum. Has natrices torquatas aliquinoftratium IVorzrs, alij ^ Hechnaterr, ideft natrices venenuminfligentes vocant: inferiores Germani, prefertim Flandri Szbsa- . ken. lidem vaccarum vbera (vt veteres de bois fcribunt) ab his ferpentibus fugiaiunt, & pottridie fe- quifanguinem. Eofdemaliquando in dormientium orairreperefertur: & hominesillos, quos fubie- rint, fuauiter canere. Elici autem ferpentes;fi fupra la&tis feruidi vaporem hiantes fe contineant. Non moríu tantum, fedaftrictione etiam partium quas inuaferint, nocere audio : degere ferm? in pratis & locis vmbrofis : interdum in aquis vel hasipías, vel (imiliimas. vocem zdere fatis f(onoram , fimilem rubetarum quarundam voci, (ed magis continuam & fuauiorem. .Egohuius generis Íerpentem tor- quatam, vnáaliquando viuam habui, prope finem Iunij menfis:quz poftridie quàm mihi allata eft;oua quatuordecim peperit. Etatis annus admodurn pluuiofus: Si AEn urimos huiufmodi ferpeutes 6o apparereaisbant. Hydros Chriftophorus Encelius interpretatur Jfoegravven W affer [cH nge. : id eft, aquaticos ferpentes noftros ( Germanicos) colorisfufci. AÁngliWatter ader nominant: Itali Maralfo de aqua. | | '' Kcontias, vtaiunt, idem eft cherfydro ferpens : qui (primum :magua , deinde ) multo tempore in ficco degit; & omni animantium generi infidias molitur. Huius cautio in faciendis infidijs eiufmodiett,vt fecundum vias publicas abditélateat, perfepeetiam correpens in arborem alcendat: ibique fe(e con- torté concludens, & in orbem coar&ans,; caputque in fpiram occultans,vt pretereuntes tacitus ex oc- culto perfpexerit, in idipfum quod przterit, fiue faerit beftia; fiue homo, feiaculetur. Nam val:tfal- tu, vt viginti cubitorum fpatium tranfilire queat; protinuíq; ad ea quz faltu appetit;inherefcat ,Zlia- nus$.13. deanimalibus. Quanquamautem nullusaliorum authorum, quod fciam, acontian eundem " cherfydrofaciat;& ferpentes diuerfoseffe ipfe etiam fentiam,quoniam tamen pauca de ijs veteres pro- Pp diderunt; A5 contias, ^ ? I 24v d 446 De Áquatilibus. | diderunt, ombiahucadfcribam: eo maxim? confilio, vtdo&i in externis regionibus viri; fi qui hec lez gere meque prepter ftudium meum amare dignabuntur, de pluribus quein hocde hyd:o capite fcri- pfi (prepteralianam ad hydrum vel nominis vel reicognationem, ) maturé me admonendi docendiq; occalionem habeant, vt Serpentium quoque hiftoriam olim, (i deus fauerit, pleniorem confctibere mihi liceat. Acontias Ammianus Marcellinus interZEgyptiferpentes numerat. Nicandro xxeviis in noxij funt Íerpentes; ol XE au obnavmios 9d erre ev ovre; vt Scholialtes annotat: quitamen & alia quedam ani- maliaeodem nomine dicta ait, 3g «dodi rio v xiv ne. quafiinfinuct, acontiasferpentes, alios cur- fu celerrimos effz, eofque innoxios: alios vetó non curfu, fed eiaculandi (e impetu. Nosinteriníe&ta nouimus cantharides quafdam paruas, colore fufco, in hortis, qua feipfas cum crepitu gnodam eiacu lantur, tact praefertim &intimore. Ácontiz ferpentes, qui & xxev7.(4 à quibufdam dicuntur, Hefy- chius. KórnA(^, auis quedam; aut coturuix: & genus ferpentis, Hefychius & Varinus. Videtur autem xóvn^Q-cum ferpentem fignificat fic nominari quafi z«evzA(G- : quo modo fcriptum nomen magis pro» barim quàm illud apud Hefychium xxovntor, Serpenseft que Grecis Acontia ( git Adattbiolus Senen, ftd melses deontsas gan rms[e, effertur, prima dcnatione) appellatur quód iaculi vellagitte modo inhominé profiliat. de hac cum nihil à Diofcoride proditum fit; Íciamque eam in Italia en ,nonalienum du. xi de eius hiftoriaac venenicuratione, ea hocloco commemorare , qua ex probatis authoribus excer- pfi. Hanc itaque defcribens Galenus ;librode Theriacaad Pifonem, inquit: Acontias ferpens, vbi fe multum extenderit, (modum quo fc ezacnlaru y sndicat. 2deluanus eram libro £. cap. 16. ce ammaht, cm jerpenuvenm gulam Qj oblonsam effe docaffet , ideoq ue p[as cm cibum sngefhnon ae fcendere volunt, celfas. cf» ere£las fe confluusre ex premacauda nstentess vut tn alium proclivsor delabatur cubus s mex etiam taculos [erpentes memorat , q«8 jaculorums ip. 39 flar feme'spfis jactlentur, tanquam hi quogtie eodem made , eccwpove (eeliget tx'enfo evcéle quesdfaciant ,) ceu iaculum ' quoddam corporibus inírlfens lic périmit.-Hzc , vt Aetius fcriptis tradidit, ferpens eft duorum cubi- torum magnitudifie, figura autem craffa in tenuem abeunte;colore viridi( Gre:e puto s Api» Iegi, q od no- gnen un folum viridem [ed etsara lateum coloresa fignificat. milij quidam color, non virsdus [ed luteus esi. £t relie Syluao ticus Muliares [ inqun ] fevpentes fant, quorum color proptzycavimtatemy efl quaft coy milij) praefertim iuxta ven trem, vt milium colorereferat,vnde & cenchras, hoc eftmiliaris appellatur, (zoffer e^detej codex lib. 17. cad. 2.7. cenchrites babet zn titulo, cenchrias m contextu. ) Aiunt hancfortiorem fieri cum milium floret. Porro Vbifead ledendum parat, extendit fe ipfam, ac velutiiaculum vibratum corporibusinuolat, atq; hoc modo verberat, (»zorde:).. Ad huius morfüm omnia quz de viperadicta(untfequunturaccidentia,at- — queetiam grauiora, adeó vt etiam putrefactiones & carnium defluxus confequantur , ac grauior item 36 Hia, aors(uccedat. Ceterumremedia fimiliter eadem quz ad viperz moríüm his conducunt. Eft qui re- ferat inter recentioresnon obfcurusauthor, quód ciim paftor quidam mifellus , (ab cuiufdam arboris vmbra eftate media quietem fomnumque caperet, cuius focij non procul oues pafcebant, ab acontia, qua&in arborem afcenderat.ita percuffus fuericin fiaiftram mamillam,vt illico perierit. At focij audito percuffionis fonitu, vi(oferpente,qu 23 rgo iH defuncti pectus; reli&to gregein propinquum rus, pauore territi, aufugerunt. Reperitur hoc feuifftmi ferpentis genus, vt quidam mihi retulerunt inquibufdam Calabriz & Siciliz locis, vbi ipfum incole à (agita faeccone vernaculo nomtne appel- lant, Hucu(que Matthiolus. Serpens quiin Lemno fagitcaci vozata: (inquit Belloaius)is eftquem ve- teres (Latini) Iaculum dixerunt. Sed Lemnij non conueniant cum Andc;s & Parijsin huius ferpentis nomenclatura. Verus quidem Iaculus maculis nigris dorfum diftiaguentibus pingitur, que oculum plan? referunt, quales iu Torpedineocu ataetiam note conipiciu ntür, Bellomusia S ingalarib. tib. E cap. 31. Et rurfus lib. 2. cap.14. (vbiiconem etiam huius ferpenzis ponit ) lacalumin Rhodo fe vidilfe Ícribit, maculisexiguis (non maioribuslente; nigris rocundis; oculi iattar circulo ligulas ambiente candido.) quales in paruatorpedineapparent, diftindtum. À Gracis (inquit) hodie Saetta, id eft Sa- gitta vocatur: à Turcis Ochilanne, à veterib. (Grecis) Acontias. Longus eft tres palmos, non craffior paruo digito. color eftcinereus, & ad latis colorem accedit, fub ventreomninoalbus; (quamis per dorfum, laminis per ventrcm fimiliter vcin reliquo ferpentium genere digeftis, Collum fuperné nigri- cat; lineis duabus albis diftin&tum; qux cum à capiee incipiant, per totum doríum ad caudam víque extenduntur. laculum ex arborum ramis vibrari: nec pedib. ( 4. 5f «tepedzimosf-ose terra smaad am) pauen- dastantum ferpentes, fed & milfili volare cormento, vulgatum eft, Plinius. Ecnatrix violatoraqua;ia- y o culiq; volucres, Lucanus. Iaculum dicunt Plin. & Lorach effe terpentem alatum («0n boc "Plinius dics , [ed dan [e utbrat iy 1acnlitur volare videri : vnde e Loacasustaculcs vol«c» e cgnomanar )in arborib us latere, & in- ficere fru&tus arborà (ex doveis feriproribus nemo boe tradi) ita vt omneanimal, quod inde guftauerir , mo -- xiatur. Addit Iorach hunc ferpentem effe duorum generum: vnum moríu finefenfu doloris interime- re: alium veró,dolore diuturno fatigare, & demum coníequi mortem. Vtro q; etfe ordinis primi, Al- c bertus. Idem: Altynatyti (inquit) ferpentes dicuntur, ficut & Cafezati (aliás Cafezaci;in c.literalib. 2 y.de animalib. vbi hec duo nomina non omnino eifdem ferpentibus,fed duab. vnius generis fpecieb. attribuit) parui, breues, & minuti: fed perquam aftuti, callidi & maligni: m quandoque occultant feinter folia fub arboribus, vt inijciant fe cranfeuntibus fub arborib.&interficiant eos, vt [cribit Aui- cenna:aut fi hoc non poffunt; procedunt exantris & infiliuntin tranfeuntes. Coloread rubedinem de- £ clinant. Morfum eorum confequitur dolor vehemens: quià loco moríus ferpitin totum corpus:& qui noríus eft, moritur: quamobrem funt ordinis primi. Acoran (corruptum pro Acontias ) iaculus fer- pens, Syluatieus. ^ Acontiam Germanis ignotum Ge. Agricola putauit, Egoquanquam ferpen- tem ipfum hoc nomineà veteribus delcriptum nonnoui: hiftoriam faltem fiue eiufdem ; fiue alterius ferpentis fimiliter fe vibrantis,recitabo.quoniam & ap ud nos contigit, & hominemà ferpente afflictá ego ipfe vidi. Riuuseftíatis magnus in agro Tigurino; Glar nomine: & denominatus ab eo agus G/an- feiden: LYuxta hunc tum riuum cum paguim, ante paucos annos, ferpens quidam baculi craífitudine, & triumautarnplius pedü longitudine, in rufticü frondes illic col'igétem infilire conatus eft, corporein quatuor fpiras feu arcus conuoluto: g ille cernens facco, qué in víum colligendi ferebat; iere | pens hetionn. «9 Eifforis. DeHydro Lib. IV. 447 Serpens autem profilijt fpacio circiter x v 1. pedum, nontamen àttigit rüfticum. Deinde cura facciac* cipiendi cau(a rediret, ferpens denuo in eum profiliens, brachium eius fini ftrum totum fpiris fuis ir^ plicauit, (parte caudz adhuc dependente; coiloautem etecto,) idque comprimendo (non fatis memi^ nian nudum, indufio tectum fuilfe puto) adeó ar&t? conftrinxit, vt veftigia fpirarutn imprirmeret. nóri tamen momordit. nam rufticus ftatim altera manu capite comptehenfum abftraxit rerécitque. Brachiü veró paulatim putrida quadam fanie contabeícens carne nudatum eft, & tandem curatus cgeromní carne putrida extracta per iA he Dj pulchri? reftitutus eft,quotannis in eo brachio bis venam incide- reiuifus. fluit autem fanguis cratfus & niger. Hzc égo ab ipfo ruftico audiui , & plurimas brachij cica- trices vidi. Serpentem carbonario quem pictum oftendebam fimilem fuiffeaiebat. Ider rihirerulit 1 o ferpentes illic circa Glattum fluuium efTe cum diademate flauo vel aureó in capite : intrare illos inter- dumaquam & pifces vorare prerfertim fub lapidibus latentes, vt gobios fliuiatiles auc alios. Comple: &i eos fpiris fuis lapidem, vt fuga pifci nulla pateat; & ficeum capere. In Vngaria (vt narzauit mihilo- Boom annes Vitus Vngarus iuuenis peretruditus ) reperiuntur ferpentes breues, duorum palmorum pe fenem gitudinetantum, nülla cauda. —Vulgó decurtatos vocant.zquali per totuin corpus craífitudine.Hos inhominem eminus, etiam iaculi inftar, infilireaiunt, Veteres quidam ( vt Aetius ) amplisbenam & fcytalam fetpentes; non ex craffis in caudam tenuem abite, (ed equalis craffitudin is per totum exiftere dicunt,vt neque cogno (cant videntes eas iuxta vtràmque partem cáputaut cauda fint fita. A4ovrizc herz baqua canes ferpentibus morfi curantur; Varinus. qugrenduman heceadem quz dracontium fit; id eft dractinculus. ez. A, Tecta M MEAN 26 lamquoniam Áetiusacóntiám alio nomine cenchriten quoque vel cenchriam appellari dixit, quód Carebri a milium colorereferat, & cum milium floret maximé vigeat, eadem digrediendi occafione , de ferpen- tibus etiam à milio denominatis nonnihiladferemus. — K»yygive vel «eyv ivi; , genus eft ferpéntis ,& hydrus, Varinus. Nominatur & à Lyco phrone «yxolm-. A Lucano & Plinio cenchris. Cenchrines & itasse, maxima magnitudine eft, & léonem vocant; fiue quod eius fquamma varijs maculis diftin&z (unt; ii (hac leontbss roa covuenit z nii forte Libycte quorum omnia mcm bra mgri floribus cyaneo colore esffutli ornamur , vi refert e/Éhanw:: )(iue quod caudà erectà fe ad puguam incitat, fiue etiam quialeonam morehumanuri fanguinem exforbet, GilliusexScholijs Nicandri. Et mox ex ipfo poeta: In rmaxiris caloribus infi- dias pecori molitur per mortes, Caue quantutilibet tnagno animi robore fis, neue occuras, neiiecon- trahunc pugnes : ne illete implicatum cauda flagellet; & iugulis vtrinqueapettis fanguinem exugat. * Quinpotiusfugias, non tamen rectà: fed diuerticulis, flexionibusque beftiz curfum retardes. , Nam ferpentum hocgenus cum recti iter facit velociffimum eft, cum autem viam (pius fle&it, tardiàs fers pit, (propter corporis nimirum longitudinem.) Hinc & Lucantis libro [ & fimyervetlo Lipfu us lmwte cenchis i | Pluribus ile notis variatam tingitur aluutr 5 uasm pavsis tititlas osaculis T hehanus epbites, * | Nicander nonaluum eius modó, fed totum hunc ferpéntem varium effe canit: In Lemno ( inquit & Samothracia (fic enim Xawor dluey epseov interpretantur) infulis fitisin Thracio finu , cenchrinenfer-. pentem oblongum reperies: quem leonem vatium fquarnis diftinctum appellant: cuius magna eft cor- 406 poris & craífiuies & longitudo. Axes xeyxglusoc (malim periótain fecunda) Jousx iv touc 5 jv vé Akoyr— AT ÓAOY &vd a EowTo q24ewT0Y QoAisosi, "ToU sry er (O- 3 uii (óc TÉ qtÀvepoQpovs inalitt zAvveodpov; Ád huius inotfuni caro putrefcit, ferpitque pet membraputredo, & hydrops ventrem cum dolore medium citca vmbili- |, ,— cum grauat, Hzc Nicander. A Diofcoride Cenchrus; x6yy e - vocatur: quanquá facile xéyyes proxey- Dicfcarid. xpivs à recto Ae yygluivel pro «ey eis, à reta «ey elec; fcribi potuit:quorum vtrumuis magis probárimz 4Egineta ui Diofcoridis verbatran(cripfit, teys-eivs habet; Cenchti iiorfum (inquit Diofcorides)qui viperino fimilis eft; pucridum vlcus fequitur. Carnes antea, vt inaquainter cutem,pretumidz, de- fluunt. Lethargo corripiuntur, & veterno preffi (omnos captant. Erafiftràtus eos iocinere , inteftino ieiuno, coloque confli&ari authoreft. quippe diffe&is ipfis omnes feré partes corrupte reperiuntur. Morfis ab hac ferpente (Cu? ey sedis, rurfus legoxcyz-en«) auxiliaturlactuce fru&tus ciimlini femine illitus, & fatureia trita, & fylueftris ruta: & ferpyllum cümaphodelo tritum. In potu autern confeftim: $9 (Raflauimm hac ex eEganeta, eb jimiluter legit Hermolaus Barb.) Centauürij rádicis drachmiz duz cum vini ^ eyathistribus, aut ariftolochia radix fimiliter. item nafturtiutn («a59oj0: 4 e" Egimetas Diojcorides babet car- damommm vtrungue conuenit) & gentiana eodem modo. Huncinlocumannotans Matthiolus: Quanuis (inquic) Aetius cenchrum ammoditen ap pellauit, &acontiam cenchriten: non tamen propterea cen- . fendumeft, cenchrum Diofcoridis ammoditen aut cenchriam effe : quod hicnullam cumillis habeat cognationem aut fimilitudinem. Ea autem de caufa cenchrus dictus eft , quod triaculis perquam mipi- giis (vc Lucanus eftauthor) rnilij nia nitüdine, & colote, vniuerfum eius corpus refperfum appareat, Auicennacenchrum famofumappellat. Setpyllum fylueftre aduetfus ferpentes efficax eft, maxime .cenchrin & fcolopendras tetreftres ac matinas,& fcorpiones,decodtis in vino ramis folijsque. fugat & 'odoreomnes, fi vratur, Plinius. Bellonius in Singularibus lib. t. cap. 31, In Lemmo ( inqtiit ) cenchriti ee viilgó nominatur ferpers, cenchris dictusantiquis. Apponit & icoriem eius, in qua pet fingulas fqua- mas fingula punctanotantur. Vndecenchrinem dictüapparet: (Gernianicé nominare licebit «£2 P27- zer[chlang, ein Berg fcblang ) ficut & tinnunculusauis accipitrüm gerieris fimiliter cenchtis vel cenchrires: 3 Gracis vocatur. Videin Auium hi&oria philologiam de tinnutculo. AÁmtmodytes ferpens diuerfus cenchrias dicitur,à caude milij inftar dutitie,vt tradit Aetius. Amrhnodytas Aetius cenchrias nominat; cübitaleseos defcribens , cauda fuperiore parte fciffa & predura: vnde noftien ; inquit cenchiriz ; vc cetchriam potius quàm cenchriam putet legendum, nam cenchrites ; fiue cenchtinus ; fiuecancros; €cenchros leyendum, ) alind (erpentis genus eft, quod & acontión & acontitern,& acontiam afpidem, hoc .. eftiaculum, vocant aliqui;vcidem voluit Aetius; (»2/frd &derif edsrio Latina hec notaína non babet, fed caput. 22 libri ig. fimpleiner de cenchriie fine aconttn st [cribumr neque Ore[cius quu transiatiomem x wai Graro nm | P ..teniuts A48 —.— . *»De Aquatlibus. . &etulit, quicattam bic atmotauits ) longitudinecubitorum binüm, in exilitatem faftipiata, viride, prafer- A tim fub aluum, vt milio (cum recens eius feges eft) [ parenrbefmm defmo addet Hermolams | videatur perfimi- le, robuítum, Hermolaus. qui quodammodytem ferpentem alio nomine cerchriam potius quàm cen- Cechgig, . Chrlam nominandum putárit, nefcio vnde fit motus: nifi x£ey pov pro duro forté acceperit: quam vocem ego nufquam tepetio,íed &5p y pov pro afpero accipiendum videtur. Kegopve-y Eoo uud. Keonc aluet y TÉ Sv UT I4Qts Kang v0et0y » T0060 TÉ Ett TOAU 2:555 Vatinus. Kis xov vocant afperitatem gutturis & fonitumin pulmo- ne. inde adiectiuum Ag Yt A 00V quod cerchnon inducit. Kain képy veTzu 3r » 9i 9i X89 VOS 1401 T aL yao yov àzAxc, Galenus in Gloffis, Quare non cerchrias, fed cerchnias potius dicendum effet, fed cum Aetius ipfe, fi prob? tranftulit Cornarius, rationem nominis in milium referat , quid eft quod mutemus? Mi-. . rari tamen fubit, quod rei dure à milio femine parum duro, nomen fecerit: àquoafpera variaque ma- ! * Cerrites. — gis quàm dura denominari debebant. quare centriamaut centritem ferpentem, fi caudz duritiesno- Centrunpro minis caufa effe debeat, potius appellarim. Centrum enim authoribus pro duritie vfurpatur, Inue- d'eriitg. niuntur in arboribus quibufdam, ficut in marmore, centra, id eftduritia clauo fimilis ; inimica fexris, | Pliniuslibro16. Ab eodem lib. 13. cerittofa fcobs dicitur, ideft limatura admodum dura , veluti cen- cum quodin marmere vel iuniperoinuenitur, Facit cum coniecturanoftra lian. lib. 6, deanimalib. cap. $1. vbi dipfadem alijs nominibus melanurum, ammobeten , & centridem, zsvzeila , vocari Ícribit: vt probabile fit, cumammobates etiam centris dicatur: ammodyten quoque, erfi-diuerfumà dipfade, alio nomine fimiliter centridem centriamue nuncupari. Idem lib. 9. cap.11. Afpis (inquit ) vel folo ta- &uinterdum interimit, &afflatu quoque, vt & centríites & rubeta, wavco&v 6xevegime ad auis, — Al- bertus Lucani carmen recitans, Et femper recto f. f. c. pro cenchris, legit centris; quod non probo. I- 2o dem miliares nominat, cenchrinas intelligens: vt & Auicennzinterpres 4.6.3. 44. Serpentiü (inquit) huius generis color proptercitrinitatem fuam eft quafi color rnilij. Etaccidunt ei quem mordent acci - dentiamalarum viperarum. Et curaeorum elt eadem. Déinde capite 45. quod inícribitur, Serpens A- racis vel Afpis, habens colores diuerfos: Quidam (inquit) dixerunt quódeft malignus, ineat NOS in die fecundo, cum corrofione hepatis, & confractioneinteftinorum. Et curatio eius eftcuratio vipera- rum prauarum. Videntur autem hec quoquead Cenchrinen pertinere, nec ret? ab Auicenna difiun- &o eiTe, In Siciliaaudio reperiri ferpentem, qui vulgó dicatur ferpaSerena:quian cenchrines veterum : it, confiderandum eft. accedit enim nomen ferà,.& longitudo & craffities corporis. Eum Hierony- : HAC d mus Maffarius Vicentinus, medicus eruditus, his verbis mihi deícripfit: Serpa Serena, eft ferpens ve- nenofus, albus, vel potiüs fubpallidus, in Sicilia frequens, longitudinis aliquando corporis humani, Syens, — Gc craffitudinis brachij circacarpum. Alij funt apud Ifidorum Syrena ( aliás prima perióta fcribitur,) - ferpentesin Arabiaalati, qui & equis velocius currere, & etiam volare dicuntur: tam vehementis ve- neni, vt morfum ante mors infequatur quàin dolor. ' -Colaker A4. CoLvBRvxM etiamfi veteres videanturaliquando pro ferpente in genere nominare, aliás tamen fi peciem peculiarem hoc nomine denotant, vtex fequentibus teltimonijs patebit; Gaza pro aquatice accepiffe videtur. nam ci Theophraftus hiftorie plantarum 2.6. fcribat hydrü ftagnis exiccatis marce- fcere:ipfe pro hydro colubrumtranftulit. Deceptuseftautem fort? Gaza; non intellectis Plinij verbis: Coluber enim (inquit Plinius) eft in aqua viuens, & c. vbi certé colubri nomen tanquam generis, non tanquam fpecieipofuit. Etalibi, Enhydris vocaturà Gracis, coluberin aquis viuens. Wottonusetid vir nofiro teculoin Anglia eruditus, de colubro inter aquaticos ferpentes agit: & colubrinominepro 48 genere quofdam abuti [cribit. Cert viri eruditi pro communi Graco ferpentium nomine gi; colu- | B m aliquando reddunt latine. Erafmus Rot. & alij. A "- , Difce & odoratam ftabulisaccenderecedrum, | Fouithumum. capefaxamanu caperobora paítor:. Galbaneoque agitare graues nidore chelydros. Tollentemque minas, & fibila collatumentem Sepe fubimmotis przfzpibus,autmalatacu — Deijce.iamg; fugatimidum caput abdidicalté :. Viperadelituit: columque exterritafugit, Cum medij nexus, extremeq; agminacaudz |. Auttectoaffuetus coluber fuccedere, & vmbrz, Soluuntur, tardofq; trahit finus vltimus orbes , . Peftisacerbaboum, pecoriqueafpergete virus. Eftetiam ille malus Calabtis in faltib. anguis , &c. Vergil.tertio Georg. vbicolubrum videtur fpeciem ferpentis facerejeam quam nos füprà orophiam & myagrum nominauimus: eamque ab alijs fpeciebus, chelydro, vipera & cherfydro, (quem anguemin., 4 faltibus Calabrig nominatac defcribitin Íequentibus, )di(tinguit. Inanferum (truendis cellis feruan- dafunteadem quz inalijs generibus pullorum, ne coluber, ne vipera, felefque,aut etiam muftela pof- fitafpirare. lecur aquatici colubri , item hydritritum potumque calculofis prodeft, Plin.acfi coluber aquaticusalius quàm hydrus effet: non feparürim. Coluberab eo dictus eft, quod colat vmbras ( gwafr ad b«c alieferst paeca ras vecuako carsntnts educ tetlo a[[anetus coluber faucedere s cir ambra:) vel quod in lubricos tractus exibus finuofis labatur, nam lubricum dicitur, quicquid labiturdum tenetur, vt pifcis ,fer- pens, Ifidorus. Gelenius nofter Latinum deducità Graco tocosjG- 1. quod vbi ipfe legerit nefcio. ego neq; apudauthores, neq; apud grammaticos reperire memini. fignificat autem mutilum cauda, Quod. Íi de origine huius vocabuli diuinandum eft, à chelydro velcheríydro, non magna literarum mutatio- ne, colubrumaliquis deduxerit, etfi provocabulo vel communi,vt dictum cft, vel fpeciei diuerfízàLa- tinis plerunque vfurpetur.Domeftici quidem angues , fepe caudis per homines murcilatis reperiuntur, , ac vinunt, potius quàm fylueftres. | Coluberà ScoppaItalicé redditurloícorzone, fcortoni. colu- bra, la T TR Md Ícoríona. Galli coleuure, Hifpani culébra proferunt. NeQ« Grece hodie vulgó : di&us ferpens,ab aliquibus coluber vertitur. Clubes, gen. mafcul. eft: quandoque femininum et- iam colubrain víu eft. Lucilius Satyr. lib. 20. Iam difrumpetur medius; iam vt Maríus colubras Dif- rumpit cantu, venas cum extenderit omnes, Turpilius Leucadia; Atripuit colubram mordicus. | Var- ro Eudemonibus, Quid dubitatis vtrum nunc fitis cercopitheci ; an colubre; an bell ? Notauit hec Nonius Marcellus. ego Horatium quoque ; Vergilium , & Corn. Celfumfaumn. gen. colubram dixiffe -:bferuaui. k Coluber Milava, DeHydro. Lib. IV. 449 Coluber longus eftvtanguilla, Obfcurus. Colubros virides Horatius dizit: longos; Virgilins: va- C^lsber 7. riccumdentecolubrz, Ouidius, Linguis micat ore trifulcis , Vergiliusdecolubro. Columella hir- rum colubrum cognominat, nimirum àfquamarum afperitate. t Grammatici quidam colubrum fcribunt vmbras nemorum incolere, alludentes ad etymologiam. Celuber C. Vergiliusnon nemorum, fed fimpliciter vmbram, eum fubire canit, Aut tecto affuetus col. f & vmbra, Cum omnis ferpens, tum coluber fpeciatim, per foramen tranfiens fenectutem exuit:fed ieiunio prius carnes attenuar, vt faciliüs tranfeat. Tortuosé incedit & fibilat, Obfcurus. 89M Qual vbian Incem coluber mala gramma paftus ^ Frigida [nb terra tamidam quem bruma tegebat x 10 ANunc pof tenons exu], nitidu[2ue inuenta , Lubrica conualai: [ablate pstlore tevga. | | erdum ad (olems cip linguis micat ore t'ifalcis, Vergilius Zneid.2. Eftautem com paratio fumpta ex Homeri Iliad. x. vt Macrobius annotat lib. j. cap. 6, Saturnal. Q/e B dpanev 970 yr eii üpéeso(O- atvdpos unos , Gc. Hürtus e$ ut coluber nodofo gramne tellus Ventre cu*at flexo. (émpe» colleEi us in orbem , Columella, | Coluber (vt fcribitur in epiftolis d. Hieronymi) bibiturus venenüm prius euomit;ne ipfe fuum cum Coluber D. aquaexhauriat. Nudum hominem timet;operimentis indutum perfequitur, Czlius Rhod.Bufo quan- doquecum colubro, vel etiam cum ferpente prelium (übit, Phyfiologus. Optima vinetis fatio eft, cá vérerubenti Candida venitauis, longisinuifa colubris, (id eft, ciconia;) Vergilius2. Georg. Colu- 4o berceruü fugit,leonem interficit, Ambrofius. Colubereftinaqua viuens : huius adipem & fel haben- tes qui crocodilos venentur, miré adiuuari produntur, hihil contrà beluaáudente : efficacius etiamná fi herba potamogiton miíceatur, Plinius. Spargantur cecis nafturtia dira colubris, Columella. Coluber E, Venenumferpentis, vc quedam etiam venatoria venena, quibus Galli precipu? vtuntur,non guftu, Colnber F. fedinvulnere nocent. ideoque colubraipíatutó eltur, ictus eius occidit, Celfus. | Colubraipíatutó eftur, i&us eius occidit. vide proximé retró in s. Hirtus & vt coluber nodofo gra- minetectus, Noxius exacuit morbos zítarisinique. Coluber tranfeuntibus infidiatur: & mordens, linguavenenuminfundit. "Vnde fcriptum eftin facris: Fiat Dan coluberinvia. Etalibi: Qui diffipac jo fpem, mordebiteum coluber, Obícurus. In anferum ftruendis cellis feruanda funt eadem , quzina- lijsgeneribus pullorum , necoluber, ne vipera, felefque, aut etiam muftela poffit afpirare: qua ferà erniciesad internecionem profternunt teneros, Columella. a.i - Sianimal (szmentum) mordeaturà venenatisbeftiolis beftiolis, vt colubris, Ícorpijs, quomodo cu- rari debeat Vegetius docet Artis Veterinariz 3. 77. Nec virides metuunt colubros, Nec Martiales ho- dilialupos, Horatius r. Carm. Contra rubetz venena auxiliatur coluber viuens in aqua, Plinius lib.33, Colubri, aut viperz, olla nouainclufi & operculati, maza vel luto circunlica, vrunturigniexíarmen- tis vitium in clibano, amborum cinis ex oleo illitus f(crofulas liquefacit, Syluius, Sene&a anguis (T2»xc 1o a' rui reddunt colubri,) maximé veró viperz, à Dioícoride ad remedia quzdam laudatur, vt re- feremusinSerpentium hiftoria, de ferp entibus in genere. a. Epitheta. Dreues colubri, Ouidiusin Epift. Lougi, Vergil. 1. Georg, Venenati, Lucretiuslib.s, &o Virides, Horatius r; Carm, Niueifque frequens Sinuella colubris, Ouidius rj. Metam. de fpecie qua- dam peculiari, vtapparet, Erebezfelle colubrz,Idem..Etalibi, Variz cum dente colubre. Hirtus, Colum«llz. Etapud Rauifium: Tumidus, lubricus cecus, noxius, latens;terrificus, (zuus,ceruleus; Medu(zus, fquamotus; triftis, Cinyphius, tortus.ater, lethifer, dirus, Libyffinus, finuatus, mordens; - ynaculofis, tortilis, gorgoneus;niger,venenofus;flexilis;trux,immanis. Lac colubri (Lai& de coleuu. fe) vulgo vocant Gal!i genus tichy mali, folijs myrti, circa vias & (epes vulgare. Iifdem colubrina eft vitis aba, vt Ruellius fcribit z& eodem nomine Romanis; lonchitisaltera. Ruellius etiam cantabri- camherbamin Gallia colubzinam vocari author eft. Nummularia quoque Fuchfij,colubraria quibuf- dam dicitur; noftris vulgó Natricum herba. De hac R.uelliuslib.2. de natura ftirpium cap.12.Inuenitur — (inquit) fruticans herba cubitalibus pené ramulis ; humi reptans ferpuli modo , folijs lenticulz, fed $9 maioribus, vtrinque inordinem digeftis, radicibus paruis per fümma cefpitum vagantibus. Pratis & humientibus locis lerpit. fuper cuius nomine rufücos confului; qui referebant fe audiuiffe de fuis ma- ioribus colubrorum herbam appellari, quod diffeétum in partesanguem huius herbe confri&u in pri- ftinam coire vnitatem, & vnà partes diuortio fecretas cat Colaber.G; Colaber H, efcereadfirmabant, Colubraria maris me- diterranei Ibericiinfulaeft, de qua Pomponius Mela lib. 2. Colubraria (inquit ) cum fcateat multo ac ialefico genere ferpentum, & fit ideo inhabitabilis, tamen ingreffis eam intra id fpacium quod Ebu- fitana humo circun(ignauerunt, fine pernicie tuta eft: ij (dem illis ferpentibus, qui folent obuiosappe- tere, afpectum eius pulueris, aliudue (quod verius) procul & cum pauore fugientibus. De eadem Pli- nius lib. 3. cap. f. Ebufiterra ferpentes fugat; Colubrarie parit: ideoinfefta omnibus, nifi Ebufitanam 60 terram inferentibus. Graci Ophiuíam dixere, Ebu(us hodie Ayiuffa vocatur, ColubrariaverólaDra- gonera; vt Oliuariusannotauit. Ophiuía, O'pixosa , etiamolim Rhodus vocabatur propter ferpentiü multitudinem, quafi ferpentaria; authores fünt Strabo lib.3. & Plinius s.3r. item ex Cycladib. tum Cy- thnus,tum Ténusapud Stephanum. b. Mutilatz cauda colubre, Ouidius 6. Metamorph.e. Vtque lupi barbam; varie cum derite colubre: Abdiderincfurtim terris, Horatius Serm. 1. 8. de mulieribus vene- ficis. Pe&toraque ( Furse f bidzssnimic:) vnxeruncErebez felle colubre, Ouidius.h Tefíenfirequumcri- nitacolubris Materequi volucris, (id eft, Meduía;) Ouidius de Neptuno. DicquaTifiphone; quib. exagitate colubris? Iuuenalis Sat. 6. Tam ízae facies; tot pullulatatra colubris. Vergilius 7.4Eneid.de Alectofuria. Colubriferum monítrum, Ouid. ;j. Metam. Cerbero colla colubris horrent;fexto ZEnei- dos Vergilij. Idem lib. 7. de Ale&onefuria quein finum Amatz ferpentemniecerit; vt difcordia do- müm turbaret eleganter fic canit: nunc anguem; nunc colubrum, nunc viperam appellans: Pp 5 Hue PÉ- UB... —R Ad , Á$0"- ..De Aquatilibus. - Huicdeaceruleisvnumdecrinibusanguem ^ — ^ Voluituratta&unullo, fallitque furentefm, - Conijcit: inquefinum precordiaad intimafubdit: — Vipereáinfpirans animam. fit tortile collo: Quo furibunda domum monftro " rmifceatomnem. — Aur&ingens coluber: fitlongz tenia vitta: 1llz inter veites, & lzuia pectora lapfus - Inne&itq; comas,& membris lubricus errat -"Colubrümin finu fouere Erafmus R ot. dixit, translato Grazcorum prouerbio quod fonat; épiwé»só 2g Mera dame. : : AwcYvESs aquarum funt; ferpentes terrarum, draconestemplorum,Seruiusin fecundum Z£neidos:: vbi poetacum primum angues nominalfet,eofdem pauló poft ferpentes nominat.Sic & Zneidos fepti- :no, canens de Ale&tone furia, qua ferpentem in finum A mata iniecerit: anguem primum appellat, deinde colubrum,& viperam. verfus poetz paulo ante recitani;ad finem eorum qua de colubro fcripfi. 1o. Exhis & alijs que fubijciam teltimonijs anguem nomen generis effe conftat , & vt ferpentem, magis étiam quàni colubrum. contrahitur enim aliquando coluber ad ferpentem domefticum,; vt indicaui Anguium genus eft quodinaqua viuit, hydri vocantur, nullis ferpentium inferiores veneno. Plin, Ef. etiam ille malus Calabris in faltibus anguis, &c. Vergilius de Cherfydro. o'Qe« Gaza angues tranftu- hit (de hift. animal. lib. 1.) vetus interpres ferpentes. intereftautem. nam ferpens eft nomen generis. at J anguem Valerius lib. t. proferpente in aquis degenteaccepir. Sed nirrumangues ingenere pro fer- pentibus dixit more oratorum, M Sed melius Wottonus, vir circa vocabulorum & linguarü pro- prietatem long? preferendus Nipho; lerpentem, anguem & ipo profynonymis accipit. Serpens; in- quit, nonnunquam vnam fpeciem fignificat. Pliniolib.29.ferpentis oculorum dexter adalligatus con- tra epiphoras prodeft, fi (erpens viua dimittatur. Nec aliter apud Graos éd» s pro vna fpecie;fcilicet vi- peraaccipitur:vc apud Oppianum de murzna & Íerpentis coitu,id eft viperz. Anguis generale nomen ; g non minus eft, quam ferpens, vt apud Celfum lib. j.Serpentium quoque morfus (inquit) non nimium diftantem curationem defiderant.quanuis ineamultum antiqui variarunt;vt in fingula generaanguiti, fingula medendi genera praciperent: atque alijsalia. — Item illudignorari non oportet; omnis fer- | pentis itum & ieiuno magis nocere. vtilifimumque efl; vbi exanguibus metus eft; non ante pe quàm quisaliquid affumplit, Ecaliàs frequenteranguis vnam eriam fpeciem, vcapud Plinium lib.29. cap. 4. (deangue facro eEjculz pic, quem louem 1»fevius moxvrecztabumns,) Hec ille. Nos pleraq; anguis-nomi - ne de ferpentibus in vniuerfam prodita hic omittemus, ad Serpentium hiftoriam differenda: refere- mus tamen aliqua; vt bonosautores hoc nomine pro genere vfos nemo dubitet, Baculus quo angui ra- Angus Aefiy na exculfa fit parturientes adiuuat, Plin. videtur autem cherfydrum, aut alium quempiam aquaticum 36 iepie facer. — ferpentemintelligere: quoniam ranz feréinaquis morantur. Anguis venenatus non eft; (inquit Plin. X 29. 4.) nifi per menfem lunainftigatus. Sed prodeft viuus comprehenfus, & in aqua contufus;fi fouea- cüritamorílus. Quin & ineífe ei remedia multa creduntur, vt dicemus, & ideo.Eículapio dicatur. De- mocritus quidem monftra quedam ex his conficit, vt poffint auium fermones intelligi. Atqui anguis JE fculapius Epidauro Romam aduectus eft, vulgóque pafcitur & in domibus. Acnift incendijs femi- "Baexurerentur, non elfet foscunditati eorüm refi(tere, Hac Plinius. Serpentis hocgenus per excellen- tiam anguem vocatum exiftimo, quod folus A fculapio fanitatis numini facer fit; meritó quidem cum folus ferc inter ferpentes innoxius & hominitra&abilisfit. Huncegoelílfe conijcio quiin Italia, prz- fertim circa Bononiam Ange, vel bilf: Ange, vel biffe fimpliciter vocatur, non tanquá angelus,vt qui- dam putant, fed interpolato anguis nomine. Alij ancca (vnde fortaílis & Germanicum nomen Zzskde- . tortum efk,fiue eiufdem, fiue fimilis ferpentis domeftici) velantzaproferunt. Serpentemaiunteffe ob- 4o longum, colore fubluteo, morfu innoxio, ab aliquibus etiam in cibo fümi. Sceleton eius Bononialo- annes Pellinus Lucenfis vir literis clarus & medicus egregiusad me mifit, & hec verba adiecit in epi- itola: Hoc ferpentis genus vbique fer&inagro Bononienti, multifque alijs in locis Italix reperitur: & itadomefticé e gerit cum hominibus, vt multoties in le&is,ab hisqui dormitum eunt ( fosepazare) inueniantur: animofiorefque pueri fepe finu manibulqueabíconditos gerunt, vt timidas mulieres & pueros alios perterrefaciant. Per hyemem propter frigus aut moritur, aut (p: Hu) latitat, Hzc tibi fi- gnificare volui, vt eius natura facilius innotefceret, ferpentemque hunc veré innocuum intelligeres; Hacille. Exalijsaudiui Patauij huncferpentemaantza vocari, excrementum eius inftar moíchi bene olere, notam quandam ceu crucis ( forté exfquamarum feulaminarum certo pofitu: quanquam egoin Io. Pellinsé- — agido nihil tale deprehendi)incapite habere. 1s quem Pellinus mifit, longus eftdodrantes quinque f 9 cum totidem digitis: caput proportione oblongum. in ceruice vtrinque duceminentiz parue & inter as locus vacuus apparet in iceleto; nefcioan (militer in viuis, Poflrema pars paulatim attenuaturin magnam caude exilitatem. Dentes in maxillis vtrinque plufculi, acuti relexiqueapparent. ^iunt aliquos vel refrigerij veloftentationis caufa, colloeos appendere viuos;& in finum inferere. Thong Era- De eodem Thomas Eraftus Heluetius medicus & philofophusintignis, ci Bononizadhuchzreret,his ffs. verbisad me fcripfit. Hic ferpenté videmus porracei coloris obícurioris,& magis nigricátis intergore, prorfus viridis (albeícentis tamen) colorisin parte inferiore, longum , à pueris omnibus circumferri fine noxaaliquaautlzíione: quem ipfi vocant biícia buona, id eftlerpentem benignum. Videtur her- ba paftas, indeque colorem illum adeptus. M ordet iratus alijs ferpentibus, fed innoxié. Vidiego mo- 60 nachum habere snum, longiorem credo duab. vinis, quemin nodum implicauit, hoc eftnodum ex eo formauit, nonaliteracíi funem habuiffet; cumque extremas partes caput & caudam in diuerías partes zraherct, vt nodus magis coiret in medio: ex eaquere doleret ferpens, inflixit caput: & dentesinma- numamnonachiiita defixit, vt per quatuor vulnufcula copios& efflueret fanguis: neque vllum nocumen- cum inde confecucum eff, nullo prorfus remedio adhibito, Veneni itaq; expers animalexittimo : quod vulgares omnes pueri intelligentes fine metu perequuntur, & capiunt audacter manib. & toto die in finu & manibus circumportant. Reliquos omnes fugiunt & metuunt, vt par eft, perniciofi cá Íint, Ha- enusErafus, Valeriusmaximaslibi, Exemplorum, capite. Triennio( inquit) continuo vexa- 7 : ta petti- Angnis. Serpens pre fpscie. €y Qu femiliter. De Hydro. Lib. IV. 451 va peftilentia ciuitas-noftra( Roma; )cum finemtanti & tam diuturni mali , neque diuina mifericordia, - neque humano auxilio imponi videret;cura facerdotum infpe&is Sibyllinis libris animaduertit , non aliter priftinam recuperari fanitatem poffe, quam fibiab Epidauro Aefcalapius ( anguis ) elfetaccerfi- tus.Ttaque eo legatis miífis,quod petebant; benigniflim? impetrarüt. Ettam promptam Epidauriorum indulgentiam numen ipfius dei (ubfecutum, verba mortalium coclefti obíequio comprobauit. Siqui- dem is anguis quem Epidaurii rato,lced nunquam fine magao ipforum bonoxifum, in modum ^w sd lapii veneratifuerunc;per vrbis celeberrimas partes,mitibus oculis & leni tra&tu labi cepit;triduoque interreligiofam omniumadmirationem conípectas ; haud dubiam pre fe appetitz clarioris fedis ala - Critatem ferens;ad triremem Romanam perrexit: pauentibu(que inufitato (pe&aculo nautis : eo con- 1o Ícendit,vbi Q.Ogulini legati tabernaculum erat , inque multiplicem orbem per (ammam quietem eft .onuolutus.Tum legati perinde atque exoptatz rei compotes,expleta gratiartm actione,cultuquean- guisà peritisacce proslati inde foluerunt:ac profperam emen nauigationem , poftquam Antium aps /»pulerunt;anguis qui vbiquein nauigio remanferat;prolapíus in veftibulo edis A efculapii( 4polli. Sc Quidins 15. Meram, Templa parentis umi flanums tangentia itii.) myrto frequentibus ramis diffufz [aperemi- nentem excelfe altitudinis palmam circundedit;perque tres dies politisquibus veíci folebat, non fine magno metu legatorum,neintriremem reuerti noliet , Antieníisterapli hofpitio v(us, vrbi fe noftre adüchendum reftituit:atq; in ripam T yberis egreflis legatis,ininlulam vbi vemplum dicatum eft , cráf- nauit:aduentuque fuo tempeftatem cui remedio quzfizus erat; difpulit.Eandem hiftoriam perfequitur Ouidius libroxv.Metamorph. &inter alia Aefculapium nodu legate dormienzi abd Heina; ba- 21.0 culum agrefte manu tenentem: & his verbis allocutum effe: s | Pone metus,veniam,fimulacraq;noftrarelinquam: Hunc modo ferp &ébacalü qui nexibus ambit Perfpice,& vfq; nota,vifum vt co gnofcere polfis. Vertarin hüc:led maior ero,tautusq; videbor, Inquantum verti coeleftiacorpora poffunt. Et paul5 pof, Cum criftis aureus altis In ferpente deus prenunci fibila mifit. : : Verum vt exaliorum poetarum carminibus ferélicentiofis, vt nehiftorias quidem fine aliquo figmento puras proponant,forma rerum genuinz non latis aguo(ci polfunc jitaneque Quidiiauto:itas , vt an-- guem Afculapio facrum;criftatum effe dicamus, (uttecerit:neq, tantum , t tcrirefnis eius pondere mo- ueatur.Finxit zc nimirum poetaad excitandam inaaimis hoininuin religionem,augendamqueadmi- rationem.Dici etiam poteft non naturalem ei fuiffe ferpeutem:fed Ae(culapium , aut2ljum quempiam genium;anguinam hanc fpeciem maieftatis aliquid prz fe ferentem fibiallumpfile. Cur in amicórum vitiistam cernis acutum,Quam autaquila;aut ferpens Epidaurius; Fioratius Serm.t.i. — Aefculapius cumaliisinlociscultuseft,ctum Romazsprecipu8 in infula l'iberina:quz biremis formam haberezrde- tur, & formam accepiffeeius nauis,qua Aefculapius Romam eftaduectus. Nanc quoque in D.Barthe - lomzihortis nauis marmorea cernitur,in cuius nauis Íponda ferpentis reptantis 1mago ef&Ga eft , in xei memoriam, Gyraldus Syntagmate vii.de diis.Et pauló ante in eodé: Aefculapii imulachra (inquit) varià effinxitantiquitas.Paufanias, Ac(culapiifimulachrum exauro & eboreà Thrafymede Pario ela- boratum defcribic.Is inthrono fedebat , virgam tenens in manu:fupra vero draconis capat manum al- teram habebatcui etiam canisaffiftere videbatur. Hac Paufanias,qui & alibi, hoceft,apad Sicyonioss Aeículapii templum fuiffe ait:in cutus veitibuloimberbiserat Aefculapius, exauro atqueebore coa- A fe&us, Calamidis opus.Íceptrum vnazaltera verb manu domefticz pinus pomum tenebat. Dicebanti- *' pfumin draconis fpeciem ad fe exEpidauro,mulorum bigis vectum. Adeo non Romanis tantum fer- pens Epidaurius eit imperitus. Eufebius etiam fimulachris Aefculapiiin manu baculum attribuit, quafi ( vtait ) egrotantium [uftentaculum. Serpentem veró inuolutum,animaz & corporis falutarefi- gnum:quoloco multaEufebius de ferpentibus tradit, vt fpiritualibus , ex reconditadifciplina. Hinc & Macrobius; A efculapii (imulachrum ait draconem falutisfymbolum fübiungi. Idea & Phurnutuss — — qui& curbaculum gerat,exponit.Sed & Hyginus in Aftronomico de baculo & angue,feu dracene , ita in Ophiucho (cribit: Cum A cfculapius Glaucum cogeretur íanarc;inclufus quodam locofecteto, ba - cillum tenens manu,cum quidageret;cogitaret, dicitur anguis ad bacillum eius arrepfiff:: quem Ae- fculapius mente commotus interfecit;bacillo fugientem feriens fzpius. Poftea ferturalteranguis eo- So dem veniffe;ore ferens herbam & in caput eius impofuiffe:quo facto, loco fugiffe.quare Aefculapium 7" vlumelle herbaeadem,Glaucumreuixide.Itaqueanguis in tutela Aefculapii effe dicitur, Ef:apudauthores anguis nomen fzpius malculini generis: rariusfceminini, Cuius vt afpexittotta Hia | caputanguereuinctum, Varro.Subito ab vpa partearz prolaplum anguem profpexit, Valerius. Vnum MEUS omnino anguemin cubiculo vifam narrare folitus eft, Tacitus. Ablatiuus cafus inueniturangue & an- gui; vt Prifcianus obferuauit. Angue ter exculfo,Statiuslib.4. Alter Miletitextam cane peius & angue Vitabit Chlamydem;Horatius 1t, Épift.Anguiculus diminutiaum;apud Ciceronem 5.de finib. Serpere anguiculos,nare anaticulas.A ddemus & epitheta ex authoribus: quorü tamen aliacommunia toti fer- peniiógeaeri funt;aliacertarü fpecierü differentiz.Aliger anguis, Valerius LArgonaut. ter, Ouid, 4.Metam. Arrox,Statius lib.6. Auidus Ouidius in Ibin.Cceruleas , Verg.4. Georg. Criftatus.Sene- 6o €ain Herc. Criftis prafignis , Ouidiuss.Metam. Ferus, idemii:. Metam. Fri gidus, Verp.1. A egi. ^ JGorgeneus, Ouidius 3.de Arte. Intortus capillis Eumenidum , Horatius2. Carmi. Laetifer, Statius y. Theb.Lubricus, Verg,s. Aen.Lucidus;:. Georg. Maculofus,;, Georg. Martius, Ouid;3. Metam.Mi- nax,Statius 4. Theb. Purpureus,Claud.inRutf, — Salutifer,Statius s. S$ylu. Squaleos , Siliusltal. libro13.Squameus; Verg.2 Georg. Terribilis , Ouidius. Amor. Teter , Claud. Tortus , Oaid.z, Metamor, & Vergilius.j. Georg. Toruus,G.Aeneid, Trux, Quidius4. Trit. Tumidus, $. Trift. XMenenatus , im Ibin. Venenofus , inPhilom. Viridis , Claud. Ex praterea apud Rauitium Horrendus , Herridus , Horribilis , ímplicitus , Libycus , Marfus, Maurus, Peftifer, Reflexus, Retozus,Szuus,Sibilans,Squamiger,Squamofus,Sinuofus, Textilis, Veneniger. Angueus, adie&bi- 45 aycu, dee num. Vt vifentibus procul lapfus angueos;fracta vertigine mentiatur, Solinus cap. 37. Anguifer ydus riuata. efkcadlefte,( quod & Anguitenens vocatur,Cic.2.de Nat.) de quo fic Columella "e L PRSE qui me AM : P A uid e ding uiuos epitheta. 452 ..De Aquatlibus. à Grecis dicitur 3didy O-;mane occidit,tempeltatem fignificat; Anguifera domus,Statius ».Sylu. Eft & anguineusadiectiuum,poeticum magis: Anguinuscommunius. Ánguineus cucumer diciturà Co- lumella;id eft oblongus,&cad anguis fimilitudinem contortussidem anguinus & erraticus Plinio. An- guinez comz Medufz, Ouidius 4. Trift. Anguina ceruix; Cic.z.de Diuin. Anguina vernatio,pro pelle Angunum quam vernotemporeangues exuunt;Pliniuslib.jo. Otorum genus e(t(inquit idem lib.29.cap.;. ) in ORHIT, magna Galliarum fama;omi(lum Grzcis.. Anguesinnumeri zílate conuoluti , faliuis faucium co rpo- " rumque fpumis artifici complexu glomerantu r,anguinum appellatur. Druidz fibilis id dicunt in füb-. | lime iactari,(agoque oportere intercipi;netelluremattingat : profugere raptorem equo. ferpentes e- niminfequi,donecarceantur amnis nde interuentu. Experimentum eius effe fi contra aquas flui- tet, velauro vin&tum.Atque vt eft magorum folertiaoccultandis fraudibus fagax , certa luna capien- 19 , dumcenlent, tanquam congruerd operationem eam ferpentium humani fitarbitrii, Vidi equidem id ouum mali orbiculati modici magnitudine;crufta carcilaginis velut acetabulis brachiorum polypi cre- bris;infigne Druidis. Ad victorias litium ac regum aditus miré laudatur: tante vanitatis, vt habentem idinliteinfinu equitem Romanum Vocontiis , àdiuo Claudio principe interemptum nonob aliud (ciam.Hictamen complexusanguium & efferatorum concordia;cau(a videtur effe ; quare exterz gen- tes caduceum in pacis argumentis,circundataeífigieanguium fecerint. neque enim ctiftatos elfe in ca» duceo moseft;HacPlinius. Noftro quidem feculo ; vtcunque fit olim celebratum hoc ouum Gallis; nullam eius mentionem fcribendo qui(quá fecit, quod (ciam:neq; fama de eo;apud nos quidem ( Hel- ueticos dico,Gallis quondam adnumeratos;& Druidarum faperlititionis non expertes ) vlla fupereft, Quis veró hoccrederet?ouum aut quiduis aliud inanimatum;etiam auri pondereaccedente , fluuiota- ; o men aduerfoferri.Habeo ego in meo lapidum thefauro duos raros, fpecie globofa, duros, folid OS;grA- ues,cruftaalbiore & duriore quam interior fubftantia fit ; inte&os. alter pugni humani magnitudinis eft, lenticulari forma:alterlongée minor,elobi figura,non integri, fed maiore quam hemifphzrica. Ap- parent ineo per interualla zquidiftantia,caudz quzdam tanquam ferpentium (aut hirudinum ) orbem comple&tétes , quinz maiores, & minores breuioresque totidem;fingulz interíingulas maiores.Infunt & acetabula,ceu puftulz quedam(papillzve aut verrucz)rotunda:ita digefte, vt fingulis verfibus, qui toto circuitu deni funt;puftulz fenz habeantur; plereque difiun&z , paucz feré contiguz. Dehis plu- ra,fi vixero,inlibrode lapidibus fcribam. Nunc quod ouumanguinum àPlinio defcriptum reprzfen- tare mihi videantur, praeterire nolui. Accedit, quod fücceffum & vi&toriz (pem nomen, quod eis quidà indunt, (vulgo Srffe:; promittere videtur.Bellonius cum apud meviderethos lapides, echinismari- —— nis,dempta crufta aculeata;fimiles effe dixit. Vide etiam infrain D.delapideex hydris : & fupra in Co- 3? rollariode Echinisin genere H. Anguimani vocati funt elephanres:quia proboícis eorum , que manus appellatur,in omnem partemanguiü more,faciléfle&itur & vertitur. In genereanguimanos elephan- tos, Lucretius lib.:. Anguipedesà poetis di&ti funt gigantes,quafi loripedes:propterea quod pedes tor- Angiisb..— tuofoshabuilffe finguntur.h.Deuolantanguesiubatideorfüm inimpluuium duo;Plautus Amphitr. E- Prof?i^ — merfitanguisab infimaara, Cic.t.de Diuin.L.Syllaconfül focialibello;cuminagro Nolanoante pre- torium immolaret;fubitoab vna partearg prolapíam angae o proipedt : qua vifa Pofthumii arufpicis hortatu continuo exercitum inexpeditionem eduxit;ac fortiflima Samnitum caftra cepit: quz victoria futarzeius ampliffimz potentizgradus & fundamentum extitit, Valerius Max. 1.6. Etpaulopoft, T. Gracchus grauiffimus ciuis cum con(ulin Lucanis facrificalfetangues duo ex occulto prolapíi repenté hoftiz,quam immolauerat;adefoiecinore;1n eafdem latebras fe reculerunt:ob id deinde factuminftau- 49 rato facrificio,idem prodigii euenit. Tertia quoque czfa victima, diligentiufquealleruatis extis,neque allapfus ferpentumarceri;neque fugaimpediri potuit: quod quamuis arufpicesad falutem imperato- ris pertinere dixiffent ; Gracchustamen non cauitne perfidi hofpitis fui Flauii iníidiisineum locum . dedu&tus,in quo Paenorum dux Mago cumarmatamanu delituerat, inermis occideretur. Frigidus, à ueti,fugite hinc;latetanguis in herba; Vergilius lib.j. Aegloga. Saurite ferpentesapud Helychium, à colore viridi fortafis lacertorum dicti fuerint: quod fi verum eft, querendum an iidem fincanguibus Plinii perexcelientiam dictis. Sunt & apud Vallefianos virides ferpentes , quosàcolore vulgo Gruen- ling appellant.fed eos perquam venenatos effe audio. Parenu. Hactenus deangue dixerim;ad eum digreffus: quoniamanguem pro hydroaccipit Seruius. Often- » — dimusautemautheoxitate Pliniianguem aliquando pro certa fpecieaccipi, quz innocua & Aefculapio facrafit:quorum vtranque cum parez quoque dicto Gracis ferpentiadícripferit Aelianus , deeoet- iam dicere nonalienum fuerit.Pareas ferpens vel Paruas ( rrxoetas vel rtupzos ) fic enim vult Apollodo- rus)igneo(zvjj s ruffo)colore eft,& acerrimo oculorum fenfu, ( &jume 242a ) & largo(lato)ore;nihil mordendonocet:fed mitis cum fit;deorum humaniffimo Aefculapio ipfum confecrarunt, & eius mi- nifterio dedicarunt; Aelianus 8.12.Parez (Haeo; ) quidam ferpentes nominantur » quod buccas vel ge- mas( zwei) maiufculas habeát.Hyperides in oratione contra Demadem dicit, rhetores fimiles effe fer- pentib.Serpentes.n.omnes quidem odio dignos(vuorrs: effezex ipfis veró viperas nocere hominib.pa- reas autem deuorare viperas,Suidas & Varinus, Videtur autem fentire Hyperides, rhetores omnes ma- losefle.fed ex ipfis aliosaliis nocentiores hominibus: non impunétamen;quoniam hi quoqueab aliis vincanturaut deuorentur rhetoribus.Et rurfusidem Suidas in o'pac. Serpentes pareas ( zpizc , malim per e.diphthongum penultimam)inquitvocant,quorum bucce funtinflatas mupescas imupuJux. Videntur autem mites elle;)nonlzdere homines;vorare viperas, & (acri elfe myf(teriis.Tugerz ( preftat penultima . circumfle&i)ferpentes,genus eft ferpentium magnis buccis, quod minimé mordet omines;Hefych, IIxecac apud Aelian.per «.diphth.non placet:zaut etiam pet e, diphth.propriam, deriuando à supe , aut pers.iota fubfcripto impropriam à aptior femper Ícripferim.Nam & pam ( BC tohumitos )in- juit Varinus ; debebat per diphthongum ( &. ) in penultima fcribi; zwei. fed vfus obtinuit vtpery. QN Se Sock à primitiuo zaysicv tetrafyllabo fiat uiwvrozupiiG-, & per fynzrelin wlromipn o, Non exprimitautem fubfcribendum effeiota,quod tamen apud eruditos obferuari video. Llapeta US ! A Cit, zzEra De Hydio. Lib. IV. 453 elt ziono Dozicurm, weerxc( ve La ic) poeticum, UITagoiov etiam promeao»quod eft mite &zmanfuetam ac- cipi inuenio: vt paream (erpentem inde fortaffis appellatum aliquis coniecetit: fed magis probo füpe- riorem originem , quz doctorum confenfunititur. Vlaegeteee y 42d 30 7T Queitouluae Top dv ecc yvatsc ; x yv vois vrxgetisyoct xod QoUryvon ( bucca ) bye, Motfus eius innoxius eft,Etymologus. Puftath. «eua; etiam in brutisanimalib.dici annotat,fed improprià. [Tagetaz adiectiuum videre poteft , quoniam 29«« qup etas à. pudSuidam & Hefychiumlegimus ; hoc eft ferpentes bucculentos. Bucculentum autera pro eoqui grandi ore fit, vel malis plenioribus.Plautus dixit E'ovÓe Anc roixs , & huiufmodi nomina, inter adiechi- ua & fübftantiuaambigere videntur. Germanice hunc ferpentem ad exprimendam etymon Graecum interpretari licebit ein Baggenfchlang.Eftenim nobis Baggen, quod Latinis bucca vel mala. Et concentus I9 iter caudafulcare pharias, (alias phareas:melius parezs,vt Iidorus legit, & Vuottonus quoque, ) La- canus lib.9. Grammatici ferpentem etfe dicunt,qui ferpens fulcuminterra faciat cauda , & fuper eam feréambulet. Alberto etiam hoc carmen citanti phateasferpens eft,qui quafi totus erectus graditur (u - per caudam, & partem corporis caudz coniunctam.Lonicerus apud Nicandrum Moluros qu oquefer- pentes interpretatur,quafi caudaingredientes. Pareas(Vuottonus legit Parous aut Pareas) ferpensin Syriz locis reperitur:coloreautem,alii quidem zs referunt; alii vero nigricant, Morum etiam fiándli- xerit,nonenecat:verum quemadmodum amphisbzena& fcytála, ita & hic plagafuatantum inflamma- tionem inducit.Quare ex iidem etiam curentur,& ex his que de cherlydro referentur, Aetius 15.21, 1a.- egex/,oxytonum,funtgenz hominis: meas vero penanflexum,ferpentes quidam quorum fublimes funt bucca, Ammonius.Carion feruus in Pluto Ariftophanis , cum no&uin ede Aeículapii anus ollam a- 29 tharz feu pulmenti plenam cuftodiret,& manum obtenderet : clam; inquit;fibilans atrepíi,& mordi- cus manum illius,tanquam pareas ferpens( kiceninm mmirumain bus dei tevaplo £ ana uapn [acer esalebatur ) t - ripul,O a7 iaeGiulu ac axociae ev dic & c Scholiaftes hunc anguem mordere negat: vel,fi mordeat, noa . obell-. Meminit(inquit)eius & Demofthenes, cs: JXpsc d moe xc per appofitronems [cilicer) dicens.Gc Lycur- gus ( Hyperidu , $ idas)in oratione contra Demadem.Habeturautem hoc genus etiam in Alexandria; & iutemplis Dionyfii. Eft & Pyrrhias, zvjiiac , ferpensà colore dictus apud Hefychium & Varinum:haud Ícioan idem qui pareas.pyrrhus quidem color ruffus eft:& parez quidam colorezsreferunt Aetio:po- teftautem zris color ruttus dici. Sunt & paroi equi colore ruffo , de quibus dixiin EquoB. Rauifiug Textor phariam ferpentem pedes habere ptopecaudam abfurdiffimé fcripfit.Paream effe puto ferpen- tem illum quià Marfis in Italia hodie Baron vocatur : cuius generis Vnum Venetiis olim manibus con- 16 tredtaui viuum , apud Maríum quendam:à quoBaron nominabatur, (quod nomen etiam colubro do- meftico nigroaliquosattribuereaudio,)& Buba(id nomenàBoa vel Boua factum videtur, )& ferpage- , rina:(quonomine & alium ferpentera cetera huic fimilem,fed bicipitem vocabat. ) Caput ei elegans, | fubflauum:reliquum corpus nigricat,& maculis purpureis diftinguitur. caudam verfus paulatim atte- nuatur.Longus eft(de eo quem vidiloquor)circiter dodrantes quatuorcumdimidio, Adferturexre- gionibusad Orientem fitis, (vnde Germanicum nomen ei facere licebit erm orzeti(eber P»h. )nlateribus inea quadam fecundum longitudinem confpicuaeminet,quz paulo circa cagdàm definit, & circiter palmum(digisos quatuor )retro caput incipit. Veneninihil habet;,neque mordet. Totum ipfius caput . circulator ori fuo inferebat:addens(fi bene memini )vbi hic ferpens degeret, nullosalios noxios inue« hiri.Videtur & Pagerinanomenà Pareia fadum effe. * 40 Quoniam vcró anguis & pareas ferpentes innoxii funt , ex Nicandro omnes qui pro iutioxiis ab eo ^ habiti funt,enumeremus:ov; AOTIWGS &yTtAUss Dea. Te JAvatypse Gea ovrt 9 eosoi oAaVTIaA » 935 [Ao ayaa:. Ka eot mu TU DATES XE TTL CUITOL Qoptovmun, : à De hydro Nicander füb cherfydri nominedifferait: Da vis vsvero eius,quem hydrum appellat;a- ryiass lius eft, Matthiolus.Serpens(inquitNicander) quam alii dryinam, ( Syvfvaw prirna inlexione, ) alii hy dram & chelydrum vocant , incóncaue quercus fagiue latebras abftrufa viuit : & relictis paludibus; domefticis fedibus,in pratis moluridas(animalia locuftis fimilia) & ranasparuas venatur. — Quodtià myope(ideft afilo,Gillius vertit crabrone )infeftretur, ftàtiminconcauam quercum bene penitus pet- fugit. Colore per dorfum nigro eft, ( 492i«c vir, Jcapite lato & plano(bumutnon acuic icut in hydro, (eherfydro. ) Corporis odor teter eft,talisferé qualis corii equini madidi ( gàa3avr- ) dum cultro radi- " tinc eo perculfi hominis teterrimus odor ( ova gétaso i30; ) manat. Cutis in corpore llaccida & foe- . tida fit: Hool 3t akadioem 24r yof. Venenum enim terpendo eam celeriter depafcitur. Oculis etiam offu- . fa caligo miferum grauat & inquietat.Sunt qui veluti balantes vocem egtó , tanquam in fuffocationis ( periculo,emittanc. Vrina cohibetur.Ovzo 4| zaecviton: v bi Schol: aftes JMysv Sors era s eu Ti 9 unreo! Quit 7:4,quod non placet. Aliqui dormitantes ftertunt, (1st, afpe- e fonant, propter impeditam re[piratonem y) 8 crebrolingultiunt;& vomitum vel bilofum vel cruentum reddun t.denique fitientes corpore tremunt. Fiec Nicander.Scholiaftes dryinan in pAlüde perenni(2»Zewoa Ajo) morati (cribit; &c. Difce&codo- —. ratam ftabulis accendere cedrum; Galljaneoque agitare graues nidore chelydros, Vergilius. Ex Aetii few. - lib.13.càp.29.Serpentis dryini ( maagtr placet puivare em proma declinatione , vt IN scander Faber ) appellatiabun- dant magis iuxta Hellefpontum : latibulaautem habent in quercuum radicibus. Eftautem dryinüs .. faeridus: vnde & fi quis eum non videat , foetore loci cognoícitur. Eftautem cubitorum duorum lon- 6a gitudine,obefus, Ne puugeo Íquamis circa vniuerfüm corpus munitus. Inhis ipfis Íquamis mufce .penniszreis latibula íua habere dicuptu r,quetandemipfíos ferpentes occidunt. Adeó autem maligne ac nocentis nature eíb vt (i quis eum calcet modo, illius pedes excoriet , & tumoremingentemcirca crürainducat.Er quod magis mirum videri p otefb,aiunt etiam medici curantis egrum manus excosiari, $i quisautem,inquiunt,animal ipfum occidat,omniaquse odoraturab eius fcetore corrupta putar,(ita vtaliumodorem nullum percipiaz: Aegineta,& Galenus ad Pifonem.)Porro quiabeopercutittur, his tumor infurgit nigricans, (tumor circa morum cum rubore; Aegin.)dclor vehemens,nome, delirium, Corporis COCHM, e Mey biliofusaut omnino vornitus fimplex : vtinz fappreffio, tremor, intetceptio vocis, ftu poríciffura & mortificatio percufforumlocorum.Plutimi etiam intereunt.Porró Sc hi id quoq; ex his qugia viperz mor(u di&a funt;opé fentiunt:itemq; ex cómunibus remed es iuxta coníequen- Diofcorid. Cylindri. 44 De Aquatilibus. confequentiumacceffionun proportionem adhibitis, Hucvfque A etius,cui & Aegineta multa fimili- ter tradit. À dryino(inquit DiofCor.vwo Bpuívs qmigenmtsmus potest à recto tum YouivQ- , tum Youlvas qui portor c5 fovmarr. «pud Aeginetam leguur 6 ovis Q- paroxytonum sn oc,iti noffro codice: imde corruptum e[fé apparet nam sm oc pra- paroxytonum e[fe deberetn oz vueroyquod probamusreklepenacustur )morfis vehementes ciuntur dolores, & pu - ftule circumcirca oriuntur , ( emendasimus bac ex ^degineta,) aliquando ( ma loci aduerbium pro tempori ad- uerbo) & aquofafanies emanat(ufmirum ex u(dem puitulis.) Confequitur & erofio( Ywyu3cmordicatto fis'sret flomachi.nam 2devineta babet xooduypmbet dolor $n ove flomach:, Conslantinus: )& ftrophi;id eft torfiones. Prodeft autem eisariftolochiacum vino pota.trifolium praterea , & afphodeliradix fimiliter fumpta. Profunt trite poteque de quouis quercuum genere glandes. licis etiam radices tufz & loco pro catapla(mate impofitz,dolorem leniunt, e»ryosew. Aeginete noftri editio habet Zerysew,id eftauxiliantur.Hac ille, & A ctuarius inde mutuatus, Natus & ambigue coleret qui Syrtidos arua Cherfydros tractique viafu- mante chelydri Lucanus lib.g.fumum enim eum emittere dicunt(grammatici)qua ferpit:ego nontam fumum quam tetrum odoremab eis moveri puto.Hinc & Mantuanus, -- -clades fumofa chelydrus. Et Pamphilus, O quz fumiuormos geris chelydros.Et Macer,vt quidam citant:-- - feu terga expirant fpu- mantia virus,Seu terra ( tellus ) fumat, quateterlabituranguis. Chelydrumex recentioribus quidam cum cherfydro confundunt.Seruitus quoque, Chelydti ( inquit ) dicti funt quafi cherfydri , quiaina- quis & in terris morantur.Sed & veteres quidam,vt Vergilius, Lucanus , & Aelianus (criptor Grzcus nondiftinxerunt,quod extetro;quem eiattribuuntodore deprehenditur : qui chelydro proprius eft, non hydro hydreveaut cherfydro, necalii,de quoauthores meminerint, ferpenti.. Verbaeorum refe- ram.Vipereogeneri & grauiter fpirantibus hydris Spargere qui íomnos cantuque manuque folebat, Vergilius Aeneid.7.de Vmbrone facerdote. Abhydro percuffum dicunt ftatim odoremteterrimum reddere,ex eoque quod tam malé oleat,ei neminem appropinquare poffe. Idemquoqueait, eundem Pie] percutfum cum obliuionecircunfandi,eiufque oculis multam caliginem offundi , tum rabiem & fum- mum tremorem eidem exoriri,tertioque die perire, Aelianus de animalib.lib.4.cap.5 7. Er ruríus libro 8,cap.7.In libro Theriaco(inquit) Apollodorusait,eum qui Cherfydrum conculcauerit;etiam (i mor- : fus nonfuerit,mortem cum vita commutare:quod eius tractus quiddam omnino tabificum habere di- catur:tum ei qui curare & quoquo modo remedium afferre morienti tentauerit, ex fola eius , qui con- culcauit;tactionepuftulas ipfi exoriri. Ec rur(us eiufdem libri Pepebun Corcyrahydre(/3a:) ferpentes procreantur,qua fe retrouerfus ad infequentes retorquent : & fpiritum malum anhelantes ( dvoizzes vveQuo d/ro: gab impetu fuos infectatores reprimunt;ab fequeauertunt. Tum modo dependens trichi- li,modó more chelydri Intortus cucumis,przgnansque cucurbita ferpit, Columella. Et bellare manu, & chelydris cantare (oporem, Vipereumque herbis hebetare & carmine dentem; Silius de Marfis. Ge- orgius Fabricius fcribic vidiffe fe Roma in templo Bacchi,quod nunc eft S. Conftantiz,propé infracto fepulchri marmore Bacchantium turbam;quiangues ore geftarent , & caprum ducerent;de quo more Prudentius Chriftianus poeta inlibris contra Symmachum: ---Baccho caper omnibus arisCeditur, & virides di(cinduntore chelydros, Qui Bromium placare volunt , quod & ebriaiamtum Ante oculos . &egisSatyrorumiin(aniafecit.Semper directi ambulant:nam fi torferint (e dum currunt, ftatim crepant, Solinus vt quidam citant. Lucanus cenchrin femper recto limite ferre cecinit. Epitheta chelydriapud - Rauifium.Medufzi,Silius lib.7.à Medufa di&ti,cuius crineserantferpentes. Fumiuomus, fumofus, finuofus;maculofus rigidus. Item teter, & nigri Vergilio2. Georg. nocentes interpretatur Seruius. 4? Cherifidal (iue alidras( Cherfydrus vel potius chelydrus)legerim:genus ferpentis es terram fumare facit,naíciturin Africe parte interiore, Obfcurus quidam author defcriptionis orbis terrarum in ta- bula.llicinus fiue duriflos, (pro dryinos,)Auicenna 4.6.3.42. & Albertus. A Conftantino glandofa di- citur. Chelydrus di&tus anthoroma, Arnoldus. Aliqui marinam quoqueteftudinem chelydrum vocàt, ciere ay iov gl vi iie, V arinus.Apud eundem & Hefychium Cylindri , K/asdgo, , lerpentes memo- rantur.Dryini nomen Germanicum fingi licebit em Excbfeblang,vt Ge. ricola quoque finxit , à quer- cubus:velàfoetore, «n Srinckfcblang. Chriftophorus Encelius ferpentemà corylisdenominatum alicubi in Germania rariffimum defcribit:qui an chelydro fit cognatus,inquirendum. Credibileeft, (inquit) | bus aucupes & venatores ferunt,gallos de (ylucftribus gallinis,quzà corylis nomen inuenere(bono- as vocant recentiores )fenio confectes oua morefarmelliz ponere; que excludant buffones , & ex illis naícibafilicos fylueftres,( non probo hocnormen, ) die Hafelvvuerm : ficutiex ouo Galli domeftici poft nouemannos excluditur bafilifcus per rubetam domefticus.id quod teftatur experientia, ( fama, mo fa- bula , non experientia, ) c c. vt recicaui 1n hiftoriaauium inter Gallinas ferasin Attagene. Sed redeo tan- demad Hydrum. ' | DE HYDRO E. .- Quzad noftros hydros & cognatos eis ferpentes vndequaque pertinent; à recentioribus tradita vel à nobis obferuata;in precedentibus dicta funt. His attexemus deinceps que de hydro veteres tradide- runt quodad B.& fequentes literas. Calabria cherfydris frequentiffimaeft, Solinus. Calabris in falti- busanguis Natus & ambiguz coleret qe Syrtidos arua. Cherfydros,Lucanus. In Corcyra hydrz ( - 3go« )procreantur;Aelianus.Enydris eftlerpens mafculus & albus, Plinius. Quzdam in fluido degunt, partim greffilia:partim fine pedibus,vt natrix, Ariftot.Orpheus hydrum nigrum cognominat. Dryinz caput elt planum(& humile)ficut hydto, Nicander. De lapidein Sie eius paulo poftdicam. Cherfy- drilinguas duas habent;Scholiaftes Nicandri. atqui hoc ferpentibus omnibus & lacertis commune uto;vtlinguas non quidem duas fed bifidas habeant. Linguis micat ore crifulcis, Vergilius. Natricum fi adnexumiecori eft; Ariftor.: / | Hydruslapidem habetin capitesquem excoriatus euomit.Sufpende ferpentem viuum, & fuffito eum cumlauro;coniurans eum fic;Perdominum qui te creauit , ( [upersirzofum. e$: mpm. vrieev[fum boc genis sncantandi ejt) quemízpe digeoras-(fortésdine eras ) bifida linguatua: quod fi dederis mhi lapidem non brio: cibinoce- 6o ^ MEN " De Hydro. Lib. IV. | : e Hydro. . IV. 455 tibi nocebo;immo remittamad propinquostuos. Poftquamautem euomuerit lapidem, colligeeum panno ferico mundo, & ferua. Vis eius ita probatur.Imple concham eneam aqua, & circunligalapidem conchz fignatz:& inuenies quotidie decrefcere cotylas duas , id eft vncias xvij.aqua. Épochbimcu:- dam mulieri hydropicz circuncinxi lapidem;& liberata e(i.cuius ventzem cum men(ürarem , quottdie decreícebat vltra quatuor digitos, donecad locum fuum venter rediit:quo tempore inox abítuli. Nam fi diutius reliquiffem lapidem;naturalem quoque humiditatem deficcatfem, À mplius itaque eft lapis (Jfc b bet codex noffer mann[crip: us, pro amplus legs potefi stilis ) ad menfuram geftatus, Neque veró hydropi folum;fed etiam rheumati pedum, & fluxui lachrymarum,& capiti, denique cuiuis particula fluxioni- bustentatz ftrenué (uccurrit, & naturali quadam vi omnem nimiam humiditatem confumit , Kirani- 1? des.Hydrinus(inquit Camillus Leonardus Pifaurenfis lib.3.de lapidibus)ab aliquibus ferpentinus di. citur.cheumatizantibus compatitur:& ab omni nimia humiditate humanum corpus cuz&t, Hydropi- corum corpora ad priftinum danh reducuntiür,;fi per tres horas cum eoin fole fteterint, nam fpscidifs fimam aquam per füdorem emittent. Sed caut? vtendum monent: quoniam non folum excraneam ha- miditatem,verum etiam naturalem & complautatam ex naturali hu mido extrahit. Venenofos vermes fugar,ac eorum morfibus remedium przltat.Sumptum veró dicunt lapidem veítcz frangere, Hzc ilie, Scribit & Guido de Cauliaco aliquid de colubri lapide.locum iam non inuenio. Mirum elt quod affir- mant: Coluber flauiatilis funiculo à cauda praligatus fufpendicur ; fubie&o vafeaqua pleno ,inquod dehifcat:ore aliquot pofthoris vel diebus lapidem eruta quiexceptus vafe quod fubiacer toram aquá ebibat. Alligatur lapis hydropicorum ventri;atque in totum exhaufta aqua liberat, lacobus Hollerius, *9 Chriftophorus Encelius cum de draconite lapide fcripfifet, (abdit: Nofte quoquehydri& chelydri (ober[yari)vnfere grauven VV a[f'v,chlangen in capitibus gemmas ferant nonnunquam, vc vidi , ( /aprdeceses widife apparet an vro rt[erpentibus vel alsha nafcantar , mmn inflata es, )quas dicere poffis draconites à (mili. cudine.Forfitan hz quoque ex illorum cerebris nafcuntur:vel,vt voluntalii , ex fpuma quain vernoté- pore excitant attritione mutua, ( fie wpersesex Pini) onum angainum avibiaum dili generare vetelonutz ) velorefibilanti,indurata (ole : voann fre den fc bl ingen[lenn Hlafén , vc de bufonibus diximus. Tales noftras draconites vidi coloris cerulei,autnigti;in forma pyramidis. Albertus fefe draconitem vidi(fe dicitex- emptam tali noftro chelydro, ( &ydrovelcherfjdr:, ) nigram, non perlucidam, in circuitu coloris pallidi, pulchestimam habentem defcriptam ferpentem in fuperhicie. Fugat & hzc venenata, vt veradracon- , tias,& fanat venenatos morfus Hicille.Etmoxin capite de ophite lapide: Ophites (veterum ) fic dici- jo tur,quia colore ferpentes reprafentar. Et illa fpecies lineis cinereis & nigricantibus omninoeftnoftris chelydris(5j4rz )colorefimilisad oftium Tangrz, vbi fuit olim regia fedes Caroli IH IL In arce templum eft variis ornatum gemmis;in quo vndique parietes ophitetalifplendent. Videtur autem cum huiut- modi lapides forma pyramidisà fe vifosait;de illis (entire quos asd natricum vulgo nominant,ZVa- Gloffopersa. terqungen : ego gloffopetras Plinii effeconiicio : quarum fpeciem maiorem delineatam exhibui fapra inter canes in Lamiz hiftoria. Ad linguam pené habet fimilitudinem ea gloffopetra nigricans , quam Germani natricis linguam vocant;cui fimilis non eft,fed magis linguz pici. In Saxonibus Lune- burgi reperitur interraaluminofa,Ge. Agricola. Sunc qui fudorehunclapidem venenum prodere di- cant, vt & alia quedam: mihi quidem rationi cófensaneum non videtur,quandotot venenorum difcri- mina funt;ex equoad omniaatfici Oppidum Germaniz Aenipontem nominant, in quo gloffopetram 40 huiufmodi fefquicubitalem oftendi audio.Sed de his lapidibus plura fortaffis olim, fi vitá dederit deus, inlibrolapidibus dicatoadferemus, Olim Gallus quidam fualingua Suyne vocari gemmam retulit 2 p eds feptem caudas complicantibus:colore pullo,quz aureis denariis Gallicis denis veneat.E- goterpentes huiufmodi reperiri;aut omninoin vliis ferpentbus lapides , antequam grauior aliquis & oculatus id teftetur,non facile affenfero. | Natrix in aquis degit, vi&umque inde emolitur: fed aerem non humorem recipit, & foris patit, Ari . (; ftot.Paludes plerzque omnes quod aquas contineant corruptas; pifcibus carent, ranis & ferpentibus plenzfuntzatque interdum Hirundipum (farre brutum ) nexibus , vt palus Agnauiintez Puteolos & Neapolim,Ge.Agricola. Hydrusinaquis plurimum degit , & in paludibus frequenter natat; fuper a- quas pe&us erigens, Kiranides.In thermis eciam,id eft calidis aquis reperiri, fupradictum eft, Eiydrus ;o primumin tetra viuit, & cherfydrusappellatur,dzinde in aqua; Hermolaus, fed authores veteres COM^ trariumtradunt.Hydrum n 5y;ijid eft viperam tranfire;ftagnis exiccatis;legimus Geoponicorum Grze- corum ts.1. Ariftides cheríydros iso jid eft gulofos effe (cribit Scholia(tes Nicandri.Interit & curuis fruftra defenfalatebris Vi pera; & attoniti [quamisal(tantibus hydri, Vergilius de pefte canens, Hydros ranis vefci authores funt Nicander, Aratus, Vergilius. Hydrum valde & metuit & odit rana: quamobrem multo clamore illum viciffimterrereac perturbare conatur ; Aelianus1:.15. deanimali- bus.Idemi Variorum 1.3.Peculiariquadam fapientia (inquit) preditum eftgenus ranarum Aegyptiart., Sienimin Hydrum Nili alumnum incidat Rana;fubito demordet fruftum arundinis " & id obliquum, gerens,fortiterquetenens,non remittit pro virili parte. Ille veró Ranam cum ipía arandine limul de- é glutire non poteft.Non enim tantamamplitudinem os habet, quantum arundo extenditur. Átqueita ? Ranz prudentiavincunt, & fuperant Hydrorum robur, Hydro confpecto.rana Phyfignathus muremig doríogeftans (üubmergitur;in batrachomy omachia Homeri. Audio tezreftres etiam ranas àferpeniibus quzinterra & fyluis degunt;vorari. , Enydridis ferpentis mafculi &albi( Hydrié INalo nimirum adipe perunguntut quiczocodilü captant, g Plinius, | i i Hydrus animal eftaftutum,Kiranides.Vulpes& Nilianguesdiffident,Plimius, — — Hydriinaquavivunt,nullis ferpentium inferiores venenó;Plinius.Paludem(inquit Columella L$.) G nonoportet elle zdificiis vicinam. nam caloribus noxium virus eruQtat ; &c. & natricum ferpend uy Hydrisunto, quep Puffs us a A AT 456 . De Aquatilibus. quepeftes hyberna deftitutas vligine,caeno & fermentata colluuie venenatas emittit : ex quibus fepe contrahuntur ceci morbi,quorum caufas ne medici quidem perfpicere queunt. Rubeta ranz fpecies. eít,qua paluftris vite conditionem interreftrem mutauit. hacautem mutatione, fimiliter vt cherfy- drus,zgré curabilemaflli&tionem eis qui in eam inciderintinducit Aetius. E t rurfus in capite de cher- fydro:Equidem in humedis locis humido vi&u exfatiatus,non purum venenum habet: quum veré ter- reftris fitmaxim? merum & nocentiusid acquirit. Aquain qua hydrus vel habitat, vel moritur;atfum- pta;eadem quz cantharides malainfert, Bertrutius. Natrix ferpens aquasetiam & fontes veneno infi- cit; Hüdorus.Et natrix violatoraqua, Lucanus. Viperz qua aquas habitant, patumaut nihil venenire- tinent, Cardanus.ULaolc d| Coroonaema v3pscibc, Nicander detoxico: quafiid ex hydrz hydriue (anguine. fiat: Vide mox in Hydra fabulam Herculis.Hydro fimpliciter & cheríydro, quidam etiam veterumat- 1o tribuunt quz dryini Íunt;in Dryino fuperius,hoc ipfo capite,requirenda. De ferpentisquem Germani Morfus fi; 5,4. Patricem vulgo ( AN ) vocant veneno;fupra in Á. di&um eft. Ab hydro demoríis vicus dilatatur, & ampliatur ( [ubssd^ ) & liuidum euadit.Sanies ex eo multa & atra & malé olens, nonfecusatque exno- mis;ideftiis quz ferpunt vlceribus,expuitur, Dio(cor.& Aegineta. Quiàcherfydro morfi funt, eis có- muniter eadem accidunt; quzinaliorum ferpentium morfu:veluti efteumor, continuus dolorardens; linidus locus & feculentus;vertigo oculorum,exolutio, vomitus bilofi faetidi.proprié autem motus to- - tiuscorporis inordinatus,vt & per ventrem quzdam inordinaté ferantur. Morsautem intra tres dies; Aetius.Nicander cutim circa morfum putridum humidumque aridam intrinfecus tendiait, & putre- dinerumpi:dolores ingentes & zftuantes affligere : frequentes paffim per membra puftnlas ( aéuóóvex ) Curtio, exoriri. Morfis medentur, origanum tritum & aqua fubactum (vest , ZMarcellus maceratum s [ed pra[tat 29 fétbattum vertere, vt commoduas wponatur mor [aiyemponendum enim ef? edegineta monet.) Lixiuiacum oleoin- ditas( ve Ruel'ins vertit, Lixsuia oleo temperatayvt Adarcelus. neutrum probo. "ete legsttir kovio a velia A eut procosbeico repono Seudeiaz. vocabulum idem quod Queodéen firntficans,ex "Paulo : qui tamen non fimplwiter lrciustmy fid é quercu requiri z ci quod emox [equite é quercus? adwe veimedumm omittit. Laxistiumegitur iabet "Diofcorides eum oleo fiebigs ($ ag t arisntfí quis noviow luc non lixuttm , [éd velcalcem welesmerem interpretetur 5 nam bac quoque eadem voce interdum fisficari ( er marius an iis in Galen.hsvos de compaf. fec. "cos commentarita docet 'rtemtizs cwm oleo fub- ablam m az auailar commodus vsipoueretur,q tana lixuttum olea nime ligthda mixtura, adetitus etiam (ornare wisti- pretesuxta lociim affiélbam calcem vnam et» [imtlia cum oleo viponi iiber.) Aut Ariftolochiz cortex ; aut querna radix minutim contrita: & hordeifarina cumaqua & melleadignem pariter colliquata. Bibunturau- tem(lucme bic apttd e Aeguierara cerrtptus e$t. nam praecedens madicameutem ipponsy on bibi oportet) bina ariftolo- jo chiz drachtnz in oxycrato ( veleramatey! eff ving aqua vermixta, v/Tenineta ) cyathis duobus, (fex,vt Mar- cellus Vergilius habst;& codices Grzci no(tri.Ruellius vertit duobus ex Aegineta;)Marrubii( atas He imolsws nonveele leptt s&aevoyta edd porrz) [uccus vel decoctum alterius(ó docu, deyaneta omifrt ) cum vino. Fauus'etiam recens daturinaceto, Diofcorides. Aeginetaaddit inter ea quz fumuntur, nafturtiumfyl^ ueftre;aut afphodelifru&um foremve,àut feniculi (emen cum vino; falutariaetfe. Eadem & A ctuarius habet,fed mutilata eiuslectioeft quam à Kuellio conuer(am habemus. Curatio multo vix tempore & magno negocio procedit, Aegineta. Communiaremedia & antidoti cheriacze aduerfus hunc quoque motfumauxiliantur:priuatim veró cupreffi pilularum,& myrti baccarum, vtriufque drachmatrita, & cum melle rofaceoaut vino mulfo in potu exhibita. Aduer[us cherfydri ictum prohcir panaces , autla- fer,quod fit fcrupulerum P.1i-f(alias LES. 1.) vel porri(praSnmram legit yro pafía: ) fuccus cum hemi- 4o Bpavini fumendus eft,& edenda multa fatureta. Imponendum autem fuper vulnus ftercus caprinum ex aceto coctum;aut ex eodem ordeacea farina,aut ruta;vel nepeta cum fale contrita melle adiecto: quod ineoquoque vulnere;quod ceraftes fecit, qué valet, Celfus j.27. Hydrorumiecur feruatumaduerfus perculfos ab ipfis auxilium eft; Plinius. Ad canis rab.& hydri morfum: Verbenacam in vulnus apponi- to, Apuleius iibene memini.Morfüsà cherfydro moritur vt plurimum horatertia, (de terito versus ) 8c non tranfittertiam.Siautem euadit; quoniam eftaquofus , ( 44«ontam bydrus im aqua degit , e nond-min terram egre][usesi? )aut quoniam natura morfíieltfortis , comitantur eum zgritudines à quibus forfitan non fanabitur, Auicenna 4.6.3.29.fequenti deinde capite curationem adiungit. fimiliter vt Aetius: ex quo & ceterapleraque mutuatus videtur.Et mox capite 31.de hydra agit , ( hydro Ícribendum ;)figna Hiftoria mor. motíuseiuseadem que Dioicorides exponens. Auicenne verba Albertus etiam tranfcripfit libro 25.de ;o forum. animalibus;in vocabulo Andrius.Homerus Iliad.B.in Catalogo , Philo&teten nauium aliquot ex Me- Philcetes..| £hone, ThaumaciaMelibaa & Olizone ducem;in Lemno morfum ab hydro, ibidem à Grecis relictum, & magnis doloribus afllictum fuiffe tradit: E wer uox Covrm tardi 3x00 Qao YO» 93aov, Philoctetes in Lemno cum purgaretaram Minerueauree cognominate;ab hydro morfuseft, & propter incurabile vulnusi- bidem à Grecis relitus.nouerant enim Vulcani (cui eainfula facraeft) facerdotes à Íerpentibus mor- fos curare.Sed cumin fatis effec Ilium capi non poffe abfaue fagittis Herculis, quas ille Philo&eti reli- querat, (eo quod rogum in quo vitam finiturus erat in Oeta;aliis omnibus detre&antibus;ipfe füccen- diffet, )poftea à Grecis vocatus eft,Scholiaftes.Philoctetes ab Hercule amatus eft; Porphyrius.Hic cum ab hydro morfus effet in pede,& vulnere;neque lethali, nequetamen facile curabili , affectus : eofer- pente & erodente,cum perpetuis lamentationibus & clamoribus,Grecis moleftus elfet;in Lemnum ab eis expofituseft;poftea veró vocatus authorem malorum Paridem occidit. Porphyrius fecundumali- quos Philo&teten morfum effe ait circa Tenedumaut Imbrum,& deindein Lemno demum expofitum - effe;alii circainfülam quandam Chryfen nomine. Hydri quidem morfum dolor & putredo comitatur: fiftiturautem putredo aqua marina alpería. Cum autem Sophocles non modo hydrum, fed echidnam quoque nomibaueritin Philodtete hiftoria, eiufdemne animantis duo nominafint hydrus & echidna querendum, Euftathius.Philo&etes (vt memorant Grammatici ) Peantis filius & comes Herculis fuit: -" cuiidem moriens in Oeta monté mandauit; ne cui corporis fui reliquias indicaret: idque iurareeum adegit, deditque pro munere pharetram,& fagittas Hydre felleintinétas, &c. Vide Onomafticon no- ftrum.Dedala( s) vrbs Lycie;à Dedaloibi fepulto:cum eum coluberaquaticus examne Nilo i palu- ; em,in ^ » E * " H -— wv: FN x E A0 ; ; De Hydro. Lib. 1 V. £z demjin quam Dadalus commeabat egreífus,momordi(fet, Plinius f.17.Meminit etiam Scephanus.Oc- pheus,Melanippum confobrinum fuum, venatorem & amatorem Euphorbi cum ater hydtus in pede momordif(let;atque is periclitaretur de vita,(cobem oftritz (alias e dA iuffit infpergere vulne« ri.quo facto mox liberatus eft,vt canit Orpheus ipfe in càrmine de oftrite lapide, ---tibi has miferabilis Orpheus Haudquaquam ob meritum poenas(ni fata refiitant) Suícitat:& rapta grauiter pro coniuge(Eurydice)fzuit. Illaquidem dum tefugeret per flumina praeceps, Immanem ante pedes hydrum moritura puella Seruantem ripasalta non vidit in herba, Proteusad Arifteum apud Vergilium 4.Georg. Dentes dolentes circunfcarificant enydridis ferpentis mafculi & albi maximo dente.At ( 4c ) infu« periorum dolore duos füperiores adalligant:ediuerfojinferiores.Huius adipe perunguntur qui ctoco- dilum captant;Plinius.Iecuraquatici colubri, item hydri,tritum potumque calculofis prodeft, Idem. Ec alibi, Hydriiecur(vtiliter ) bibi contracalculos traditur. Hsdrosmà lecur feruatum aduerfus per- culffus ab ipfis auxilium eft,Idem. Habet fyphar hydrorum noftrorum fuas vires in medicina, fuffitu e. nim fanat (edem & vuluam prolapíam, Chriftophorus Encelius.De lapide hydri , & remedio ex eo,di^ &um eftfuprain B.Baculus quoangui rana excuffa (it,parturientes adiuuat,Plinius. Epitheta.MéAac v9» Q»,id elt niger hydrus, Orpheus. Vergilius etiam hydros nigrosdixit: Ouidius longum,Sunt & hecapud Rauifium;!mmanis;turpis,ftridens,fzuus, Cadmzus,Echionius;fons,Gor. goneus,pinguis,toruus;liuens,rabidus, Niligena,ceruleus,Libycus intortus, fepulchralis. Chelydri Íuperius dicta epitheta pleraque,huicetiam conuenient: praefertim cum chelydrum ab hydro multi non diftinguant. | Dehydro qnadrupede, hoceftlutra, fuoloco diximus in Quadrupedum hiftoria : & dicemus plura inferiushocinlibro in L.elemento.quoniam amphibium eft animal.Hydrus, Y'ee-, nomen fyderis eft Proclo:aliis Hydra.videinferius in Hydra, Corinthi erat palma area, fub qua (culpti erant hydri,& ta- nz,anathemaé templo Apollinis Delphici allatum.Videin Rana h.inter Quadrupedes ouiparas.Infu- f Ex bydrove media. lz parua, Africa adiacentes prope terram à Ptolemzo numerantur, Y eo. ApexovnG-,&c. Aliaslegitur Profris. HydrajinfulaLibyz iuxta € arthaginem.Hydrus;Hydrütis;vrbs eftin litore Adriatici maris inter Leu- cas & Brundufium,Perottus.dicitur & Hydruntum, ltaliz oppidumin Calabria. Eft & montis Apuliz 39 nomen,& fluuii, &c.Vide onomafticon noftrum. «$0 Fabulam de hydroranarum rege conftitutoà Ioue , & ranis vefcente, in Ranah. ex Seruiorecitaui, Hydris immitior;prouerbiali fenfu dicitur ab Erafmo R ot.Hydrus in dolio, 1399 6 enfe: Prouerbium hoc,vtingenué fatear(inquit Eraímus, ) nondumapud vllum veterum authorum reperi ; neque Gra cum,neque Latinum:& haud fcioand: vulgo fümptumfit. neque enimlibetcredere virum eloquen- tem.& in literisnon poftremi nominis ex fele commentum effe. Nam refertur ab Antonio Sabellicoin epiftola quadam familiari. Addit & fabulam prourbii parentem, huiufmodi, Rufticusquidam cum fenfifet minui vinum in dolio conditum,;admiratus quid effetrei;circumípicere cepit, num qua rima extillaret liquor.vbi nihil eiumodi comperi(fet; pergit vicinosin füfpicionem apud fefe vocare,ne fe. feabfente vas relinerent,vinumque potitarent. Obfignat itaque diligenter dolium ad opus exiturus.At reuer(us fignis ille(is vinum nihilominusimminui videt, Tum veró A agricolarum deplorare, quibus nonin vite folum,verum etiam in doliis calamitas pre(toeffet. — Ad extremum exhaufto dolio hydrusinimorepertus eft,vini potor.Eares in vulgi iocum abiit. Admonet Plinius lib.1o.cap.72. fer- pentes quanquam exiguo indigeant potu;tamcn vinum,cum eftoccafio,przcipuéappetere. luuenalis de muliere vinofaSatyraé.Tanquamaltaindolialongus Decideritferpens,bibir& vomit. Adagium ápfam haudquaquam inelegans,necafpernandum. Quod íi quemnihil mouet recens author, licebic vífurpare;cum quis occulta calamitate premitur, caufaatqueauthorenonextante. Autcum diuturni malitandemauthor deprehenditur. Coruusaquatum miffusab Apolline, cum diutiffime expectaffec dum ficus maturefcerent,iis tandem maturis faturatus;nigris longum capit vnguibus hydrum, & hunc aquarum obfeiforem in mora fibi fuile fingit, vt retuli in Coruo h. Diriguére oculi: tot Erinnys fibilat hydris, Vergilius 7. Aeneid.Hacloca (Italiam ) non tauri fpirantes naribus ignem Inuertere fatis im- manis dentibus hydri;Idem 2. Georg. | DE HYDRA MVLTICIPITE, FABVLOSA, : h quam Hercules co» fectr. H: DnRAMÉfcemininogehfere veteresaliqui pro hydro,aut cherfydro, chelydroue dixerunt: vt fupra | in Hydro indicauimus.Nos hic de fabulofatantum illa multorum capitum fera , quam Herculés . confecit;agemus.Feraeftmultorum capitum; & multas ferpentium facies habens,Varinus.Iuxta Amy- monz fontem platanus excreuit;fub qua hydram fuiffe alitam afferunt Paufanias circa finem Corin- thiacorum:vbi etiam fcribit hydram fe arbitrari feram magnitudine hydros excedentem alios ; cuius venenum itaforet avíaov, (incurabile;)vt Hercules eius felle fagittarum fpiculatingeret.. Caput prz terea habuiffe vnum probabile effe,etiamfi Pifander Camireus,quo videretur res meticulofior,& poe- -60 ma plaufibilius,pluraei contribuit.Hydra ferpens criftatus ab authore Culicis ( poemacii Virgilio at- tributi )multis defcribitur.Serpentesalati quidam funt in Arabia: quotum figura qualis hydrarumef, alz non pennatz.fed glabrz, Herodotus. ! Hydram nonaginta capitum ferpentem,vt Simonides:vt Alczus, quinquaginta:vtalii feptem , Vel z«ril.Gwi. h. Prouerbia. "o quinque: (velotleyvt &rafmus Rotzvel nouerm, vt 3udas, quorum vnum immortale vocabatur; in Lerna pa- Ps Hef- lude,vnde tot funt vulgo facta adagia,igne fuperauit:vel,vtab pente fagittis( £c ) confecic. à ^" quibus hydra fanguine infe£is toxici vocabulum effluxit,vel quod ex ipfius hydra (anguine natum eft, vt Nicandri ícribuntexpofttores, Cum autem hydre vno amputato capice alia(plurasSuidas: duo sn vnius "exafilcum;Palephat:tria, Dfidorus facem ferunt ab Iolao vulneri apponi fo litamsatque fic demu m.deni ^ Kam & extinctam hydram tradunt, (ex Diodoro. ) Cancrum quoque hydra fuppetias ferentem inter- 4. Q4 einits | d x A49 .- De Aquaáülibus. emit;implorato, vt dicitur , Iolaiaustilioex quare illud emanauit ; NeHercules quidem contrá diosky cametfialiiinalias hiftorias prouerbium hocreferant, Sunt qui hydtam & cancrum fophiftas fuiffe in- terpretentur ex Platonerquoruntfop hifimata & cauillos Hercules ingenii ac mentis vi abfoluerit: ( $o- phslfarum qusdem mos efEcauillerisei" qua[tones dubia ita proponeret vno (oluto dubi vanlta vena/Gantur , "Perottus. SPlátoin Eutbydimo affert Hydram fuiffe callidiffimum fephifla's cuiyy* umo Jermonts capite atnputatcymulta repullula- bant, Janominatw: licet id potius fi quis tnodo fane verba perpendat; per fimilitudinem quandam à Pla- 'tone dicatur. Alii( vt pluribus refert Palephatus in libro de labulis ) Hydramarcem feuturrim quam- giam m inutiffimam( oppidulum, Palaphbatus fuiffe opinantur,quz à quinquaginta viris cuftodiretur. ar- cisverórex Lernus vocabatur: quià Carcino;id eft Cancro viro quodam fortiffimo adiutus contra Herculem pugnauit. Hercules auterabIolao Thebanis Copiis auctus ambos fuperauit ; Hydramque caftellum euertitincenditque. Alii fecretiorearcanofabule locum datum volunt » quod fcilicet Her- culesanimifuüiac continentiz ignitatanquam face identidem renaícentia libidinum caterorumque vitiorum Lernzacapitareprefferit ; wi penitus extinxerit.. Necdefunt qui per Hydrarn & Lernam, inuidiam;feu mauis inuidentiam;fignihicati exiftiment:qua difficillime extinguitur , cumabiecti ani- miindiciumfit , vt plane ex Ouidii'& Plutarchi defcriptione confpicitur, Grzci Ícriptores illud de Hercule Lerne vira infe&o obferaant;eum oraculum accepiffe,fe aliterliberari non polfe, nifiad flu- men herbam inquireret:cuius radix colocafion;caulis vero qui fu praterram eft,ciborion vocatur,quó noinine vas etiam dicitur. Vnde cum apad Bellum fluuium eam reperiffet , veneno eftliberatus , idque quoniam in Phoeniciacontigit, vrbs in eoloco condita eft,que Ace ek ce(vemedic)nomen fumpfit; quz ,,, '& Ptolemais dicta eft; Hzc omnia Gyraldus in Hercule. Lea malo- ^ Lernàmalorum,;Aé6ynxaxavs prouerbium eft( vt & Ilias malorum;& màre malotum, & thefaurus ma- Vaid lorur;)de malis pluriinis fimulinvnum congeltis & accumulatis. Paroemiam Strabo commemorat li-- bro8.fcribens,Lernamlacum fuiffe quempiam , Árgiunorum ac Mycenzorum agro communem, in quem cum paffim ab omnibus purgamenta deportatentur ; vulgo fit natum prouerbium Lerna malo . rum,In hoclacu poete fingunt Hydram illam feptem capitum conftitiffe , quam Hercules igni Greco confecerit.Eam autem Hydram Hefiodus fcribit,ex Echidna & Typhaone prognatam , alitam à Iuno- Aneinimirum in odium Herculis, Zenodotusait; locum quempiam fuiffe in Argolica:in quem cum o- mne fordium genus promifcué coniicerent;fartidas indeac peftilentes nebulas folitas exhalare. quan- quam rectiusautumant vt adzgium ad Danaidum fabulam referatur,&c. ltaque quoties hominem fi- gnificamus vehementer infamem,atque omni turpitudinis genere cótaminatum,aut ccetum hominum peftilentium,quafique fentinam & colluuiem facinoroforum;rectedicemus Lernam malorum. Apud Hey chium Cratinus comicus theatrum,quod ex varia mixtaque hominum colluuie conftaret , Aspilur Üte rov appellauit; Erafmus R ot. 3l Poetz finxerunt(inquit Perottus) Hydram multorür capitum in Lernza VW fuiffe; quorum ali- quot excifis totidem( pro vno duo vel plere ve fapra ditbum e$ ) continuo renafcebantur. Quod monít:um cum totam eam regionem deuaftaret,taridem ab Hercule claua primoictum,deinde propter peftiferum afflatum fagittis petitum, poftremo cum fe(é folitis cauernis condidiffet, lignorum congefta ftrue igne confumptum eft Seneca: Quid (eua Lernz monftra,numerofüm malum» Non igne demum vicit; & do- cuit mori? Hocideo fa&tum quidam exiftimant:quiacum Lernz palus frequenter ficcaretur , ac denuo implereturaquis, Hercules deprehendit venasterrz incendio poffe precludiatqueideopoftquamex- haufit eam,ignem adhibuit, & i qua vnda prorumpebat;/obftruxit.Hinc monftro Hydrz nomenfabulz impofuerüt:quoniam 4|op aquam fignificat.E goinde datum huic fab ule locum exiftimo,quodanguiü genus,fub quo hydra continetur,omnium fertiliffimum (it: & ni& incendiis femina exurerentur, non effet faecunditati eorum reliftere, Hzc ille, à; Conftat(fecundum Hiftoricos)Hydram in Lerna palude extitiife aquas euomentem quz vaftabant vicinas ciuitates:in qua vno meatu claufo multi erum pebát. quod Hercules videns loca ipfa excuffit, & ficaquz meatus claufit.nam Hydra os £ /f|oiG-,id eft abaqua,nomé accepit;líidorus. Hydram Echid- nzfiliam Hefiodus facit;matrem Chimerze Ouidius ipfam quoque Echidnam nuncupauit. Pars quota Lernzez ferpens eris vnus Echidnz.Latiné quidam excetram,quod vrio excifo capire tria excrefcerent, inquitIfidorus.Cum excetra,cum Anteo deluctari mauelim,quam cum amore; Plautus in Per(. Hibe- ram excetram ícité obtrectatorem dixit virulentum Hieronymus,Czlius. IdeminProamio E(drzco- tra detractores fuos loquens:Licet hydra(atasexcerra )(ibilet,vi&torque Sinon incendia iadtet,, nunquá meum 1uuante Chrifto filebiteloquium.Panaces Aíclepium contra ferpentium morfus prodeft, Hoc Aeículapiusdecerpfit iuxta ripam Melanis fluuii Bosotiz,& percuffumab Hydralolaum Iphicli filium hocremedio fanauit, Nicanderin Theriacis. - H.a. Anaxilascomicus fabulo(a quzdam veterum monftra pro improbis fcortis interpretatur. Eius ver- barecitauiin philologiade cane carcharia, Plangon meretrixtanquam Chimzra quadam avpaAd Eg QapÓorpovr Ol Xivory d] aun euvüvress oU v. "Y dae onera vus Y peus adio eur. «Domiuus d[ V Tvasloavas crkgeiov y Qs qud ava ty eai vaa Th- soci dv ltoy xeiuov , vt Athenaeus lib.13.ex eodem refert. | Verfus vltimi fenus videtur, Gnathanam$Sinopz vetula fubnafcentem,duploipfa deteriorem effe, Et centumpeeminus Briareus,& 7 bellua Lernz , Vergilius 6. Aen. Hydram Lernzam decantent poetz , & veterum fabularum opifices, quorumé numero eft Hecatzus hiftoricus, Aclianus, . ! Bitbeta- Hydreepithetaà Rauifio memorantur hzc: Renafcens;Lernza,ftridens,immanis, colubrifera, dira, ant vallata colubris,ramofa,im proba,feecunda, virens, Argolis, fuperba;nocens;ferox, multiplex,horren- da,feptem plex.frigida,rediuiua;tumens;populofa. | iv Icona. ' ---clypeoqueinfigne paternum. - -"Centumangues;cigtamq; gerit ferpentibus hydram , Vergilius7. Aeneid. In Elide Iunonis templum eft;in quo(prater alia fimulacra) Hydram fluuii Amy monz be]uam fagittis conficienti Herculi , aftat Pallas, Paufanias in Eliacis. | t o - 49 "| * Ms ; Hydra 1o 20 ie) $o [i De Hydra. Lib. IV. 459 ., Hydrafyduseftincelo(Proclus Hydcum nominat)in qua coruus infidereexiftimatur,&zc. vtícri- it Higinus,& nosin Coruo h.recitauimus. Ea tamennon eft quam Hercules confecit. Cancer etiam illequi Hydram aduerfüs Herculem defendit;à Iunone inter Íydera relatusexiftimatur : vt in Cancro fluuiatili. H.recitauimus. « Hydrainfulaeft Dolepum, | Plura vide fuperius in Hydroh. . loxicumaliqui natum fabulantur? fanguine Hydrz,quam Hercules sto, id eft,fagittis interemit, Scholiaftes Nicandri. HerculesPhilo&tetz donauit pharetram & fagittas Hydrz felleintin&tas. Vide in Onomaftico noftro. Vefpz in viperam quam mortuam perfpexerintinuolantes , veneno aculeum im - buunt:fic & Hercules hydrz venenoiacula unxit, Aelianus, Quinquaginta atris immanis hiatibus Hy- dra Intus habet fedem, Vergilius 6. Aeneid.de inferis.Proxima( pugna ) Lernzam ferro & face contudit hydram; Vergilius de laboribus Herculis. Hydram fecas , prouerbium eft apud Platonem libro dere- pub.quarto:A vosvvre (inquit) nó dvm dario V3eew répovovov. id eft y lgnati fe reueratanquam hy dram fe- care. Elt autem hydram incidere;ita vnumaliquod incommodum tollere, vt ineius locum alia plutace- cipias.Adagium natum à fabula Hydrz Lernzz , cuius vno recifo capite plurarenaícebantur, Plutar- chus in Commentario de fortuna Alexandri: Y'2pay ruvov iet mai mNtois aya Naceyovrew, ideft, Hydram fecans femper aliquibus bellis repullulantem, De Alexandroloquitur,cui vno bello confe&yo fubinde sliudatque aliud exoriebatur.Cyneas cognita Romanorum multitudine identidem poftacceptam cla- dem copias inftaurantium, dixitfibi videri aduerfus Lernzam hydram pugnare. Hinc Horatius in O- dis, Non hydra fecto corpore firmiorVinci dolentem creuit in Herculem.Accommodari poteritad eos quilitibusinuoluuntur nunquam finiendis.Lis enimlitem parit , & fepenumero vna enectatres füb- naícuntut,&c.Eraímus Rot. Meminit & Suidas huius prouerbii, & víum effe dicit 9 eise ovo , idi eftde rebus quas nunquam aliquis perficiat, ( vtpote qua fubinde grauiores & intricatiores fe exerát.( Magis varius quam hydra, prouerbiumad hydrum pertinet;& Wm eft fuperius. Hydram fepticipitem effe(iuquit Nic.Erythrzus)tam verum eft,quam Caftorem & Pollucem ortos ouo;Plutonemin ferno regnare,natos éferpentum dentibusarmis inftru&os homines: & qua preter alia primus finxit Homerus,armaà Vulcano Achilli fabricata, vulneratamà Diomede Venerem;perla- tum vtribus Vlyffem,&c.Hicc autem admonuimus propter nonnullos víqueadeó rerum imperitos ho- mines,qui proximis diebus Venetiis hydram feptem capitibusterrifico monítro naturam ipfam yehe- menteraccufantes, Hzc ille. Videtur autem de fi&itio illo monftro fentire , cuius hic figuram fübiicie- mus;qualisin charta quadam typis impreffa & vulgata eft.In(criptio erat hec: Anno à Chrifto incarna- to tricefimo fupra fefquimillefimum,menfe Ianuariosferpens monftrofus, cuius typumimagoheccum magnitudine,tum colorerefert,é Turquia ad Venetos perlatus : deinde Francorum regi datus, fexque milibus ducatorum zítimatus eft. Additur & coniectatio authoris innominati,fed Germani , vt appa- ret;/his verbis: Non dubium eft monftra (ignificare mutationem rerum. Sed Germaniaaut orbis Chri ftianus ita eft afllius,vt ci preter exitium accidere nil grauius queat. Vndeinípeíüm eamonftranon eile ipíiad maiorem calamitatem extimefcenda. Sed res Turchaz ad (ummum potentie & felicitatis per« JN . NO ATP trm N Mga uu SA A A ETE ! 1 E NW j 775 ES JEANS NSB «d XN PER 245 7 (0) amm, SN PLI AY.jS, NS. frr ANS ia $2. T - Aem. T " j / UN us ) m M Ó UM SAT v : Qq 2 uenerunt, Sydne, Propria. 5 Pronerbia. NS 460 De Aquatilibus. uenerunt, quali etiam ftatu maxima.qua ha&tenus fuerunt imperia, cortüekünt. Illi minari ifta diuina xim,;fub cuius ditione monftrum natum & repertum eft. & capitaeiusab occipitio referunt geftamen pilei Turchici;&c.Hic diuinator quifquis eft,primum res ne veraan fida effet quzreredebuerat. Mihi cum Erythrzo MG commentumartis videtur, Auriculae, lingua,naíus ,facies,toto genereà ferpen- tium natura difcrepant:quod fi figmenti author,rerum nature ( quz in ipfis etiam monftris plerunque non vndiquaque degenerat )non imperitus fuiffet , multoartificiofius potuiffet imponere fetitódi- bus.Sed elto res vera:cur tamen Turcz potius quam nobis minabitur? Itane molles & blandi nobis , ne dicam ceci;erimus,vt culpam noftram nonagnofcamus , & omne malum omenin hoftes noftros reii - ciamüs?Quod (iabillis malis 8z peccatis quorum caufa Deus hunc potentiffimum hoftem tot iam fe- culis in nos graffari permifit;poenitudo aliqua & emendatioin nobis appateret,vt propitium deum, fic malaomnia à nobis auertenda, & noftros ac vere religionis inimicos ruituros , m non dubia foret. Nuncquoniam nulli aut (proh dolor ) pauciffimirefipifcuntac emendantur , quis non metuat magis magisque femper hanc penam, & hoc flagellum aduerfum nos inuali turum,donec vel funditus perea- mus;vel caufa malorum communi tandem ad optima queque confenfu(quod equidem opto magis quá fpero)tollatur. Venetiisinthefauro principum fepticipitem ferpentem afleruatum , incredibili ferà pretio ob raritatem redemptum,olim quidam mihi ceu teftis oculatus retulit, haud fcio quam veré. o p DE SERPENTIBVS AQVATICIS DIVERSIS. 'Ániuslacus Puteolis vicinus eft, quem egoarbitror hodie Sudatorii lacum vocari àbalneo, quod in 1e . eiuseft margine, &c. Eminet interalios huic ad Auftrum mons filicibus plenus, ex quo Iunio veniente menfe tot ferpentum inuicem glomeratorum globifepracipitant , vt mirabile vifu (it , omnesquein fubditumfe demergunt lacum:nec eftqui vnquam exeuntem viderit aliquem;aut innatantem , velali- ter prodeuntem,Io.Bocatius inlibro delacubus. . lubadicitin Troglodytislacum infanum malefica vi appellatum,ter die fieriamarum falfumque; ac deinde dulcem:totiefque etiam noctu,fcatentem albis ferpentibus vicenüm cubitorum,Plinius. Afpides quedam cheríze,id eftterreftres cognominantur: ad difcrimen earum quz chelidoniz di- cuntur,& circafluuiorum ripas,przcipue Nilijlatent. . - Paluftribus draconibus criftanon eft:montanis veró,iuuenibus quidem adna(citur crifta, mediocri- ter prominens:prouectis vero ztate;grandior,Philoftratus. | Olaus Magnus in Tabula Septentrionali aues duas aquatiles pingitinlacu quodam ; quarum altera ferpentem ore tenet. In Cubainfula ferpentes nouatotius corporis fpecieac forma prediti;fefquipedis plerunquelongi- tudine,qui ex terra & exaqua viuunt,in lautioribus erant epulis,Pet.Bembus hiftoriz Venetelib.6.- , MERevLI didi ferpentes, vt audio,ex Africaadferuntur:qui qualcs fint , & aninaqua mergantur vt nomen fonat,non habeo quod dicam. | Ctefias Cnidius refertin flumine,cui nomen Argades;, quodad Perfíicam Sittacen eft , Serpentesab- unde gigni,capite albas ,teliquo corpore nigras.quatuor cabitorum lógitudinem habere, & quos per- cufferint interimere.interdiu eas haudquaquam videri folere , (ab aqua natantes:noctu veró vel aquá- tibus vel lintealauantibus(idque fieri non rato)perniciem inferre, Aelianus de animalibus 16142. Anno natiuitatis domini millefimo quadringentefimo nonagefimo nono , Maii die zt, Lucerna in Heluetiis vrbe preclara,inuíitate forme & magnitudinis ferpens fub ponte Vrfe fluminis tranare vifus eft,cumélacu de(cenderet:auriculis latis,lon gitudinead fex palfus,vt coniiciebant qui viderunt; cor- ore alioqui fimilis(e44alo) vitulo: Ex codice manufcripto qui Chronica Tigurinorum continct. Draco Ro& — Scriptum eftin Rom.annalibus ac fepius notatum , quotempore dracones,vel qua magnitudine in ue i5 JU icbem Romam delati fint. Nam inundante maxim? Tyberis fluuio uifi per vrbem traduntur : quod ipf& J proe noftris contigit. Sedillud propéincredendum quibufdam videri folet , quodimperante: quidem Mauricio Aug. Rome accidit: qua videlicet tempeftate exundationes aliquot maxime extite- runt & Athefis & T'yberisfluminum,(quando ob ingentem vim vndarum Verone vrbis moenia dicun- tur alicubi difiecta ac diruta : Tyberisautem fluuiusintantam excreuife magnitudinem traditur, vt , eiufdem alluiones fupra muros vrbis influerent;ac regiones laté occuparent:) quo factum eft, vt cüm f?" multa ferpentum genera per alueum Tyberis eftuante fluuio effent deuecta , inter hec draco mira qua- dam & infigni magnitudine, per vrbem tranfiens v(que ad ipfim mare defcendit.quod & mox horribi- li prodigio peftis maxima fecuta eft, Petrus Crinitus de honefta difcipl.z0.5. " H s. r*id eft Sus vel Porcus,pifcis quidam eft. Athengus dubitatan cc pifces Epicharmo nominati iidem fint «ato. Vide in Hyenapifce A. De piícibus diuerfis qui porcorum quadtupedum nominibus appellantur,aut cum eis aliquid fimile habent in P.eéibontdied emus. Hysca.Vide Hycca fuperius. DE AQVATILIBVS ANIMA fN- TIVM, QVORVM NOMINIEPEVSI LITE- RA ANTEPONITVR. 38 B 15 vel Elephas rs aculeum habet vt paftinaca; R ondeletius vbi de Anthie prima fpecie fcribit:a- libi quidem nufquam ibidis pifcis mentionem ab eo fa&tam reperio hoc nomine. Sed Scolopacena- libi vocat. Vide in S.elemento. IcHNEv MON quadrupes &pifícis, Varinus. IcTARpifciculus.Videin Corollarioad Apuam Atherinam.Twméegsdrsósix s Hefychius. I&cv& ae we »— ww & mene àcw W- ww L : 1 ECL ES ' 1 eA. De Infect Aquat. Lib. IV. 461 E Irc VR marinum,Iecorinüs.Lege Hepatus. ar | Ttt iS (Phorparoxytonum, aliasoxytonum;)pifces quidam inagni nominantur à Tatentinoin Geó- ponicis. — 5 e Ro ; Tu | ' Mg 6 : ST H E N E M audio dicentem in mari IN D i Co quendam pifciculum naci eumque quoad vi- üit;in profündo quidem nàtantem non apparere: mortuum veró ad fummam aquam exiftere , & fluità- re.qui eum contigetit;animi defectionibus primum tentari, deinde obire mortem;Aelianus de animal: $&eérPhdes. ——— AM Us sn InDicipifciculiinterram exeuntes, &c. Videin Maxinis., : run . . E a "AERE... "m i gx & mnm: "dX 6 A ZA ^ D n. E E A Á t- (a Yo .. DE INSECTIS ALIQVOT AQYATICIS; QV à AB ANTIQVIS MEMORIÀ NON SVNT. ; à NIMALIÀ quzfaciunttedium in nullis àqiis plura gignuntur quam cifternarim, Plinius j1.1.Tà cifternis quidem aqua pluuiz per tectá;canales ; & áliter ( vt Venetiis per dicos etiam loco circá cifternam decliui vndique verfus medium;vt confluere poffit ; e foramina qu&daám quibüs àrená fubeftcifternz colatainfluere) collect, minus purz,fi animalia plurágenerérit,mirum noneft.Nam & aqua pluüia mollior eft, tepidior ;fcecüdior,& facilius immütatur:& aquà minus pura;tum perfe; tum quia feminaria quzdam fort? per tecta & aliunde fecuri tráhit;faciliusaut puttefcens generatiaut quos rum ferninaaccepit;perficitànimalia, Nec nihil hüc facit fundum cifternarum immobile; ii fündo ez - - nimferégignuntur:quod in natiuis fotitibüs perpetua fcatürigine[empermouetur. Pulchté aütemá- 2 0 quarumtzdia communi vocabulo quacunq;:inàaquis nafcentia homines abomitiantüranitaaliürmgPliz nius dixit:vt pro pediculis alibi ciuilius capitis tedia; DE SQVILLÀ FLVVIATILI, (GR YLLYM FLV. uiat.forte commodius nónstiabumus,) Rondeltzses Influuiis infecta quedam viuere deprehendi, qua varia funt.quedam m 2 MM -f him vermium , qizdàm mufcarum , quzdam (carabeorum forma funt, DezM, Y ^^ hiscüm nihil apud [criptóres vetereslegerim ; non inepté facturus videor, desi fialiarum beftiolarum quarum imaginem fimilitudinemqus habénc; nomii- ^ — naeisimponam. Ab his incipiam quz tenuicrufta integüntür ; qualis eft 4o Squillaflüuiatilis quam hic exhibemus. | | . Eapedesternos vtrinque habet.Caudain duolonga& tenuia veluti Gla definit: digitali éftlongitu- P dine.Capite eftrotundo & comprello inftar lentis leguminis. Corniculàaquattior hàbec.. Cüm fquillis A magnaeftfigurzaffnitas: Quare non video quoaptiorenomine donetur quam Squillz fiu- ü1atilis: DE PHRYGAÁNIO VERMICVLO FLVVIÀA- iE tili e marino, Belloniuss Phryganium fluuiatile 2quà ác marinüm déiectamentum ; Galli Charree appellant, quod cinerurü 40 recrementis it perfimile;Pilciculus eftaut potius verimiculus,quo pifcatores vtüntur pro efca : fic ap- pellatus,quod Phryganasid eft fremiia;cremia; (iuc feftucas fus theca aut tegumenti lateribus ;filotan- quamaránes ab eius ore dependente(nouit enim nere vt aranéa ) agglütinians atquealligáns ; citcum - ponat:ex quibus augeícens;calam ampliorem fibi coriftruit. ini quo pinrioterem imitaretur:nifi pinuo- ceres fibiipfi domum facete neícirent.Senos vtrinque pedes habet ; quibusinaqua etiam rapidiífimiz xiuulis incedit:nare énim nefcit;eftque animal tenuejoblongum,paruz éricz fimile; quem auidiffimé appetunt Truttz:eft enitü proflueritibus aquis actorrentibus frequens. Eo etiam pifciculi ; fi füatlie- cafeuinuolucro nudetursaffatim capiüntur.Chryfippus Philofophus ( inquit Plinius ) tradit Pliryga- nionalligatum retiedia effe quáttanis.quod áuteni effetid anirial riec ip (é defcripfit 5 iiec rios inueni . musquinouiffet. | | COROLLÁRIVM, DE EODEM ET SIMILIL | | busalis flugtorum ammalcultss dus I | Phryganii nomén vetus Plinio vfitátum;fed quid effet ignoratiim ; an rectà aquaticó veriniculo,qué Galli Charee vocant;attribuerit Bellonius ; nedé diominibüs magis quami rebus videat elfe follicitus; 'non difceptabo.hoc tantum dixero;à fola etymologiá argurmefituim minimé firium fumii:riec qitoduis animal quod phryganis héreat(ggephryganta Bellonzas namanat;non spfa barent pheyganis y fed phrysara qpforzan 1becis) phryganiuni dici poffe.Sed ita appellétnus licet;potius quam coaténdamus:quoriám nullum in- deincommodum fequetur opinor.Gallicumi nomen Charree ; ad Germanicum Kere- vel Kaerder áC- Karder. cedit, quod vermiculis aquaticis plerifq; puto commüne eft: vfus omriiiim ad iriefcandos pifces, à qui- | go busappetuntur.Ex oninibus zffate mufcaruti quedam genera nafcuntur,ex aliis alia; Neque liec ani- malcula tantum noftri, fed efcam omnem ad pifces capiendos comparatám & infigeridam hamis Kerder ——— — : appellant à qua voce non alienaeft delear Grzecá;Priuatiin vero Sreméeife» appellant ; quafi dacolithog Seéntejf: Gracéà moríu lapidini dicás ; ( quo riomine gobii etiam fluuiatilis genus quoddá indicauimus fupra) vermiculos thecis quibufdam arenaceis inclüfos ; quiinàqüuis fluentibus & lacu etiatn adhztent ápi- dibusinferné,& à pifcatoribus leguntür ad inefcandos pifces: moüentür vna cumithecis fuis ; quibüs forma cylindri:caput & pedes fenosexerant; Aüdio& infrigidis quibufdáni fontibus verimicülostlie- cis dutis inclufos inueniri:Noftrates plerique lioc gerius$ Kerder;vt dixi ; vel Kerderle iiominatit i Rweckle genus diüerfumi appellant in lacu nóftro,in fürdo aquz;quod neclapidibus haret; nec thecisinclud iz tur:forté quafi eruculas.videri enim poffunt erucz quadam aquaticz.alii Qwercler;& FP aferluefs ; id eft pediculosaquaticos.Eadem enim ligc ttomira puto,lioc eft eotundem animaliüni , vel omnino, vel fal- Qqg 3; . temgénée- ' , ! [E un à A62 De Aquaulibus. temgenereproximo. Vermiüm quzdamgenera & multipedum exaquacur tetibus pifcatotum fre« quenter extrahuntur, Albertus. Ego hyeme aliquando, circa Ianuarii calendas infecta huiufmodi eru- cis fimilia in (pexitdigitiaut pollicistranfuerfi longitudine,fenis pedibus, ore forcipato , cauda bicu- : Ípide:anterius;vbi caput & pedes funt,nigricant:pofterius 8 viridi colore fufca funt. Quedam ex eis ma- iufcula;aliaperparua erant. Reperiuntur maxime locis aquarum limofis, & vbi algz nafcuntur,prz- fertimillzquarum vna faeniculum;altera abietem vel hippurim foliis refert. 4 "Feruentiunt aquarum fcatariginibus vermiculi quidam innafcuntur., qui alibi ducere vitam ne- queunt; Czlius 16.10. Mertz.. — Miravidetur Martii ratio menfis ; ( vt do&iffimusIuuenis Samuel Quiccelbergius ad nos fcripfit) quiprocreet tantum fectum in aquis foetentibus, & aliquando fatis claris, vulgo rufticorum (in Germa- 1 o nia)notum : quifipedibus nudis inillamingredianturaquam,vbi hoc genus animalis in íümmoaque ^ ' " detinetur,circulum fibi fieri nàrrant;,ad eum víquelocum quoaqua peruenerat in cruribus,eumq; cir- | culumita pun&um, vt fanguis confluat , & inflammationem aliquam vel fcabiem crura prz fe ferant: verum hoc fine noxa. Animalcula ipíaà menfe appellantur 4er 7e; tz. Muícarum genus quoddam exile publicum inftar,per fummam aquaminnatans , éfundo euectum, apud nosreperitur:nec puto volare. Ww Sunt & Cantharidesaquaticz,in paludib, circalacum apud nosque per fuperficiem aquz motu ir- requieto huc illuc circaeundem feré femper locum mira celeritate fe traiiciunt:nec in fummo tantum, fed etiam profundius feruntur. Magnitudine & forma cimices referunt.Crufcula fena habent fubruffa. Vaginzéniero virides,prafertim ad Solem,& fplendentes,alas tegunt: fed non penitus:ad caudame- 16 nimalarum extremitas prominet,que cum inaqua celeriterferuntur,vt folent,mirabili candore Íplen- dorzeque confpicuaargentum viuum quodammodo refert. vnde & pygolampides aquaticas fi quis ap- pellet;nomen ipforum naturg conueniens pofuerit. Inaerem fi prorepferint, volare etiam poffunt. VVafegugem. | Scarabeos quofdam maiufculos,corporelato compreffoque , VFaffgugen appellari audio: qui in quarumuis aquarum fundo reptent. DE TINEIS VEL SCROPHYVLIS AQVATICIS. Limusaquarum vitium eft:fitamenidemamnis anguillis fcateat;falubritatis indicium habetur: fic- uti frigoris.tineas infonte gigni,Plinius. Hermolaus lampetras vocat fontanas tineas.Ego veró hasPli - niitineas effe pito quas noftri Gyzez appellant;alibi Gypjen, Seabyfen , Adefchea vel AMae[chen , & V Faffer- * fébaben:ex quibus poftremum tineas aquaticas fignificat. Reperiunturin fontibus, non quibufuis, fed bonis & frigidis duntaxat, praefertim Martio menfe. Sunt autem vermiculi perpatui: & quoniam con- globati conuoluique tanquam in arcum folent,minores ctiam apparent; vt fallant aliquando bibentes. Colorealbicant.Pedibus nituntur plurimis,contiguis per totius fer? corporis alueum,fi bene memini: ab oreetiam veluti pedes prominent:vt multipedes vel afelliaquatici nominari mereantur.Pedes mol- liores (unt,quam vt extraaquam ingredi queant:nifi forté non mollitiesin caufa eft, fed pedum conti- guorum multitudo, quosnifiinaquanon facile diducunt. In aquamouentur & currunt corporenon recto aut equali;fed in alterumlatusinclinato. Retrorfum quoqueincedunt. fi bene memini. Cauda oblongainaculeum definit. Oculi (unt perexiliapunctaalba;cum centro nigro longé minutiffimo. Cà 1 potu haufti periculum creant, vt aliqui putant;eciam vitz. Ventrem iis qui biberint,inflariaudio. Ru- Ífticum noui qui cum huius generis vermem in potu haufiffet, moxin ftomacho dolorem percepit: qui (umptatheriaca defcenditad vmbilicum. Medicamento purgatus eftfruitra, quanuis copiose foluta aluo.Demum cum vinum abundé bibiffet vermem viuumaluo reddidit , cum iam tres dies retinuiffet. Et verifimile eft;nifi cum potu multo promoueaturac proluatur hocanimal, expelli non poffe : quo- niamin ficco,vt diximus,moueri nequit:humorem autem fiue fponte fequatur, fiue ablutionis vi , ex- ibit facilius.Prodeffet forté & terebinthinaantlarignarefina, aut oleum butyrumve copiofius fumpta. hzc vt inteftinalubricafierent:ille,vtanimal fecum inuoluerent defcendendo: Quód fi quisautaqua autvinipotum copiofiorem vitare velit, minore periculo forfan lacaurt lactis ferum A polypodio,prz- go. fertimautalio molliente aluum incocto medicamento,;affatim hauriet. Quod inon cefferit malum;i-. ^ dem remedium clyftereinfundi poterit. Abinitioautem ftatim, antequam ad inteítina defcendat ver-. | mis,à multo tepidz oleique potu vomitum concitandum fuaferim. Iidem funtvermes Gallice dicti Scvopbula Scrophulz aquatice(vulgo Agroueles;vel Efcrouelles:) Aiunt enim multipedes elle, corpufculo bre- aquat. ui;cauda reflexa:inueniri in fluuiis;puteis,fontibus:& bibi aliquandoab impru dentibus : vnde vulgo fcrophulas illas(ftrumas feu choerades)vlceratas & exedentes , fine tumore, in PELA 2c Da iamaures verfusinterdum malo,& fauces aliquando penetrante, oririputant. Hinc & vermibus ipfis nomenimpofitum.Hoc fcrophularum genusa regibus Gallorum folo contactu curari aiunt. Tu prin- ceps generofiffime(in quit Dionyfius Corroniusin epi (tola,qua A ctuarii librum de compofitione me- dicamentorumàR uelliotranslatum Francifco Valetio Gallorum regi nuncupat)plerifque veteris me- &o - moriz regibus, & inuentistuendisfolertior,& fanando fortunatior diuiniorque extitifti: qui nón car- mine,non fuperftitione vlla,vt veteres feciffe produntur,(ed (incerain Chriftum fide ductus,eiufq; ve videre efl,fpiritu afflatus duce;tuo cceleftifque dei digito;tot millia trumoforum,hoc eft morboperdi- torum;nulli mortalium quam tibi curabili,eciam leuiter concactà fanas & feruas,deorum(quos imita- tis)inftituto,qui foli quofdam in nobis affectus amoliri creduntur, Hzc ille. Ferunt autem omnes Gal- liarum reges hac eadem fanandi vi ceu miraculo pollere :eandemq; communicare pofie filio cuiufcüg; hominis feptimo nato;ita vt nulla filiainterim nata fit:id pe aut verum non effe,aut luperftitione nó vacare puto. Audio & Anglorum reges hoc malum fanarefolitos, & qui id lanent legitimos reges exi- ftimari. Vocantautem morbum regis,vel malumregium. Perannum femel aut bis aiuntadmitti ad regem hoc morbo laborantes:infpectos priusà chirurgis,qui & morbum hüc elfe , & remediis pide bu, MeiadbÓy spa CÉS ci M ac : tfo De Infect Aquat. Lib. IV. 46 biletiudicarint. Genus effe fe rpiginis vel impetiginis audio in lateribus colli, profundiotis , leuiter exulceratz & fluentis. Rege igituradmittente;cger accedit in genua procidens. Rex precibus quibuf- dam dictis (focté-& ceremonijs peractis,) numumaureum, cui ab angelo, quoinfignitur,nomen , ma- nu fle&it: eoque malum (auulfo, fi quodimpofitum eft, medicamento, prohibens deince psquicquam imponi) contingit: & numum egrodonat. Tum malum paulatim arefcit & curatur. Interdiciturau- tem fingulis1ta contactis, vt perfeptennium intra feptem miliaria nonaccedantad locum vbicunque rex motatur: fin minüs, malum epetiturum. Sed hocetiam fuperftitiofum effe quis non credat:- Inaquis nonnullis audio vermes efle breues; capite && proxima parte craffos, retro exiles articuli - longitudine; colore fübfufco vel incano; noxios fiin potu hauriantur. DE SETA VEL VITVLO AQYATICO. Vitulus Aquaticusà noftris, ei» Waffertalb, nefcio quatatione. Uirels aquatici icomy qua fetaaguina cv a[-. vocatur: nifi quod à vitulis perztatemincautioribus nonnun- ffniem excedere noz debebat. quam in aqua bibatur, magno etiam vitzpericulo: | | — " . Alijexrecentioribus Setam aptiis vocarunt,fiueà fimplici & tenuiífima corporis oblongi figura, fiue quod é feta equina ina- quis putrefacta nafci exiftimetur. Seta eft vermis, vc quidam di-- cunt, (erpens à renomen habens. eftenim tenuiffimus inftar (e- .*9 te, (vtfeta vel pilus, de iuba caudaue equi putetur, Albettus )fe- ." xécubitalislongitudine, durus & albus : nihil differens vtraque — extremitate, quippe cui caput non eft, fed ferpitin vtranque partem , ( nde amphisbenam agudticam fovtà dixeris. ) Inaquis corruptis, (Inaquis ftantibus non multum corruptis, Albertus ) nec tatnen fctidis nafcitur. durus eftadeó vt vix pede conteti poffit, (& (i bulliatur, non emollitur, Albertus ) Author de natur. rer. Caputei nullum effe videtur, &ad vttanque partemnatat. Fortéautem de pilis nafcitur e- quorum. hi enim in aqua ftante pofiti, vitam & fpiritum accipiunt; &mouentur ficut multoties ex- perti fumus, Albertus. Huius vermis e piloequinoin paludes vel ftagna coniecto nafcentis ( vt vülgà . Creditur)caput & caudam primüm crefcere aiunt; Infedtorumne generis fit dubitari poteft, quoniam pellis vna continua ei eft; nec ita vclubrici mouetur. Eadem pertotum craffitudine eft, dodrantelon- 39 gior,albicans. Infontebono & frigido olim reperire memini:& aliàs in horto fuperfolio quodam.hic | 1523 erat quinque aut fex digitos, craffitudine feta : dorfo fufco, ventre albicante. Cauda vndiquaq; albebat. Intricare fe folet inftar Gordij nodi, vt duobusaut tribus in locis nodi huiufmodi elegantifti- méductiin eius corporeappareant. Huius venenitanta vis eft, vtab homine potu hauftus, elanguere eum & tabe(cere faciat, donec cum diro cruciatu vitam exuat; Author denar. rerum. Hauftus ab ho inine crum cruciatu & languore vitam aufert. aliterautem tactus; non nocet » Albertus. Ego etiam vi- tulis aquaticis potis quofdam mortuosaccepi. Vir quidam hoc verme epoto mox malé habuit circa praecordia: tum mulier quedam centaurij minoris in vino decoctum ei propinauit. Vomuitilleacfi» mulvermemreiecit, —. | " 4,, Jicuiyitulus aquaticus in ventre nafcitur,perungendus eft ventreac ventriculo liquefactis pariter. ^? butyro, cera & oleo. Vitulus aquaticus (inquit Bertrucius in Methodo de cognofcendis morbis) vcr- mis paruus eft, veluti duos cubitos (seo paleros duos, ideft otlodigitos) longus , fubalbo colore, habitans in palndibus & aquis corruptis : quem qui videt, putateffe caude equinz pilum, huicnanque fimilis eft. Potushicbufonis mala comparat. Mihi ratio curandi eadem profutura videtur, quzadueríüs tineas aquaticas à nobis przfcripta eft. Vituli, prefertim peratatem incautiores, hos vermes aliquan- &o deglutiunt, autumno maximé cum herbis: in potüverórariüs. Sunt qui ex bruchis, quos noftri: Hevvfleffelappellant , oriri eos exiftiment:quod mihi verifimile non fit: alij ex herbis inaquará alueos, vnde pecus potat; dependentibus. Deglutiti illi circa guttur & arteriam hzrent: vnde vituli paulatim contabefcunt: fuccurri aiunt quidam vino per nares cornuinfufoin quo.decocta fint allia: alij reme- dium contrahoc malum exploratü effe negant. Olol ygon, animal eftpaluftre, fimplex, gracile, Theon £o inAratum. Etpaulbanté, Ololygon auis eft folitudine gaudens: veliuce/or ( vox videtur Corrupta ) —.— €9ui paluftre, frigiditate gaudens; oblongum, indiftindté, ( &diupDowms) terre inteftino fimile,fed mul- tó gracilius: (querendum ai idem qua V stules equa teczts à noflras dicitury) ignoratum Atiftoteli, qui ololygo- na vocat tantum maris rane vocem, allicientis ad coitum foeminam. Pluralegesin Ranac. inter Qua- drup.ouip.Reperiuntur & in mari vermes aliqui huiufmodi,vt nulla alia pictura, quam vnalinea con- tinua exprimi poffint, &c. Videinfrà elemento v. ab initio capitis Kondeletij de verme microryn- chotero. : Ioutiscys,avioxG», ab Ephefijs appellatur aurata; authore Ephefio apud Athenaurm. IoN vs, Yovic, pifcis quidam, Hefychius & Varinus. Io? s. Videin Eritimo. NT 4o lstcvMpropi(ceTrallianusaliquoties nominat, folus opinor apud Grzcos: & imitatus eutnin« |. terlatinosPlinius medicus. Sicapilli defluant propterraritatem meatuum, & quod digefto humore confumptoque vnde nutriebantur excremento, contabefcant, refri gerantibus & aftringentibus auxi- lijsvti conuenit, & victu minim? acri. Proderuntigitur lactucz, maluz , pepones, pifces duriores , & carnes fuille non pingues, maximé bubule, & pedes bubuli, & ifycus, & pe tunculi, & birccina, Tral- , lianust. 2. Quoinloco Goupylus, protzv«G- ( inquit) emendamus 1G, ex Athenzo & Alexandro Aphrodifienfi, Achenzus quidemlib. 9. Dipnofoph.in ventre porcelli miro attificio parati & condi- ti, camalia quedam, tum ificia repofita fuiffe ait, his verbis: Kai x exo eov eig Aertlot novia pdioa ior Iiemob 7e T6 Bo qv Maori] opea. Taro. 22 dvopuotCetv a192 pou Tov OUATIIGYDY, Xa ep auTov eidoc dbewc aruaeds ogeitdioov, Apicius Cclius etiam multa quz ad hanc rem fpectant, fcribit lib. . deopfonijs & condimentisrquoin lecoilicia ex pifcib, fieri docet, cuius rei auctorem fuille Heliogabalü hifteriz narrant, Hac Goupyl. M Ps i Y ; Q3 4 Athenzus 464 : De Aquatilibus; Athenzus quidem non effe Grecum hoc vocabulum infinuat, ideoque circumfcribere maluit » Vlpià: num hoc vocabulo vti, cum verecundia miratus. A recentioribus Gracis zm» genere mafculino;tri- bus yllabis fcribitur: Latinis neutri generis eft, & quatuor fyllabarum, ificium. Alex, Aphrodifienfis problematum phyíicorum 1. 21. ad quzftionem, Curzgré id genus edulij concoquitur, quod infitium ( m G-) appellatum eft? Quoniam (refpondet ) fualeuitate tluitatin ventriculo per cibi humidi me- dium, nec etus (ventricul:) corpus attingit: quotacu fieri concoctio poteft: fed iuxta gularn redundat? cuius officium cibis non coquendis, fed appeténdis delegatum eft.Quinetiam forisaqua iniectum nofi fubfidet, fed innatat. quoniam dum carnes teruntur, (24 cepa? xpzoi) fpiritus admittitur praleuis, qui corpus eleuet, & in humore fluitareaptiffimum reddat. Hinc etiam molle laxumque; propter in- clufum fpiritum, ificium euadat nece(fe eit, Tranftulit hunc locum in fuas quzítiones Macrobius Sa- turnaliorum 7. 8. Dicas quefo (inquit) que caufa difficile digeftu facit ifitium: (quod ab infe&tionein- fitium di&um eft. amiffione enim hterz, poftea, quod nunc habet nomen obtinuit, ) cum multumin to digeftionem futuram iuuerittritura tam diligens? &c. In catdialgia conueniuntcibariaque non facilé corrumpantur, & quz acrimoniz ac mordacitati infeftantium humorum aduerfentur; vt funt a« [-] Lac! ftaci, ifici, (io! oxytonum, malim proparoxytonum, ) pectunculi, buccina, (&c.) Trallianus. Diabe- : telaborantibus conueniunt ex pifcibus, ificus; orphus, aut alius quifpiam durzcarnis, Idem. Etalibi ih curatione doloris oculorum ex biliofo & acrihumore: Vefcatur eger alimentis mitibus, minimé mordacibus, & incraffantibus, & orpho & alijs pifcibus durioribus, glauco, buccinis à v; i£ 4vrávà — eie. vbi Goupylus legendum cenfet, à 74 ££ avraviniso. Nihilexeis quod pingue eft fumant, vt ( fea) ifi- Cos, pe&tines & conchylià, Plinius medicus j. 1. Isox. Vide Efox. "i Ispipniow. VideinEquo fupra. IrrzrriiNE LegeTellinz. A. DE IVLIDE, BELLONIVS À P VrcHRIOREM picem Iulide mare non habet. quamobrem hunc Veneti & Maffilienfes Don- . fellam & Domifellam vocant: Genuenfes vna Zigurella, hoc eft, pullam, nominant. Vulgus Grz- cum non Iulidem, fed Illecam, vel Iglecquam pronunciat; Rhodium Afdelles. Nonnulli etiam Zillo malunt pronunciare. ( 7» fisgularsbus objermatiombus Gracts bodie Sgonrdelles vocari firibit. )V ulgaris eftadmo- dum piíciculus. . Etquanquam cum Phycidibus & Iecorinis, quas Lambenas vocant ( alibi Pbycidem tantum vuleó Lam bina V enia vaceridocer ; Hepetum vero Sachetum, à Rondeletij Hepato Ziuer fum) magnam habeat fimilitu. dinem: vulgustamen hos pifces ab inuicem peroptimé diftinguerenouit. Non vna eftTulidum Ípe- cies. euariant enim colore, fed femper reuertuntur ad fuas notas, quibus ab inuicem difcernuntur. Íu- lis vix excedit palmum longitudine. Habet enim corpus gracile & oblongum vt Sphyrzna: cuius craf- fitudo raró excedit quantum pollex cum indice capere polit. Tantaeftcolorum in huius tergore va- rietas, vt ineolridem depictam vtrinque videas, Squamis enim contegiturtenuiífimis multorum co- lorum, fuper quibus du&tzlinez rectz, czrulez, virides, meline, rübreacfufceapparent. Pinnamin 2e 39 tergore continuam, acreliquas totius corporis , vt & rotundam caudam, habet, omnes verficolores, 49 Verümlineaquz vtrinque corpus intercipit, haud re&ta fertur, fedad caudam aliquantulum incurua- tur. Oculos habet paruos, pupillam nigram; horumque rubentemiridem. Dentes oftendit albos, acu- tos, aduncos, vt vefpertilio, multo plures in inferiore maxilla, quamiin fuperiore : labia quoq; craffa. Raró quidem retibus, calamis & hamo frequentius capitur. wv , Singularis inter (axadegit. Quamobrem Galeno & Diofcoridi merito irtter generofos faxatiles, &c E quimollemacfriabilem habent carnem, annumeratur. DE EADEM, RONDELETIV S. Rendeletij figuram non pofai, (éd noflram eiu[Zem prose, elegantiris expre|Jam. "Bellonij piélura oris actmen von fatis offendit : variam verosllam medsj corperta lineam, fimntiter o fere vt nofira, multo clarius quatn Rondeletins monsivat. tort FAQUS e » AN 20) OI SCE T CCSEEE RR. - — X A ADS CUPS SUY OCA FS EE el e Der EA 1 (Z^ 3^ Vf PSP SMOD es, Pos Jj, z d-——— E ESRB ATA UA 42/2 IS — 2 Tv e MA TT nr i La 2) z- S '. IAM *31 LEE oet s RO NU ODE 3E EP) ES ERE Á ^ LX à Grecis dicitur; que Gazaiulia, ctiiüs tiominis vice Grecumretinere maluiffem. à Me íe Delulide. Lib. IV. 465 bus girello fiue girella, inonnullis donzella. noftris incognitaeft, quia vixin toto noftro litore repe- riatur, t! 2» $ | TRENT - Pifcis eftmarinus, gregalis, tefte Ariftot. ex faxatiliuim geheré, autore Galenolib. s. defacultatibus B, —.— alimentorum. Digiti magnitudinem vix fuperat. varius eit: nimirum dorfo violaceo, à tapite ad cau- L/&2: debiff. dam fuübauream lineam ductam habet, hinc & inde toftri modo dentatam,cui pars quz fübeft colore eft animatiup.à czruleo; ventre candido flauefcente. Squamis tegitur paruis, pinnarum nümeto, fitu, labijs, dentib. recuruis, cauda, alijs faxatilibus fimilis. Roftro eftacutiore; oculis paruis, rotundis. Podicem habetin medio fere corpore. internis partibusà faxatilibus alijs non differt, corporeeft breüiore ftridtioreque. Antipoli & in totoLigultico (inu frequentiffimus eftpifciculus, & ob paruitatem vilis. ze Mrd x9. Numeniusapud Athenzum izaBa uooyv appellat, id eft, voracem , fis edacem, Meinorabile eftid , quod de hoc pifce fcribic lianus, Iulides pifces faxatiles funt,quibus os veneno refertum eft. Quem- V, cumq; pifcem deguftarunt, inhabilem ad edendum, perniciofumque ei qui pofteà puftauerit, efficiunt, E rA Pifcatores cum (quillam quam media ex parte iulides exediifent & Confeciílent , fine vllo precio para- bilem offendiffent, cumque inopia preífi guftare EU dag illorumaluos veheinentes cruciatus exce- perunt. In pifcatu vrinatores & natatores infeftiffimé perfequüntur. ac vttertenz müfci mordicus D.Épitá boi premunt, fimiliter iulides frequentes, in eos, quos dixi incurrentes ; morfu affligunt, quas repellere sap morum: neceffe habent,aut ab his demorfi cruciabuntur: in quibus repulfandis totus vrinandi & natandilabor smfefhm. perit. Haud diífimiliade eifdem fcribit Oppianüs. Inlides hominibus faxa rimantibus, ( vrinantibus e$ exgiatorih.) ore venenato infeftiffimas efle. denfo enim agmine faxis erüpunt & circündant;nec morfu petere defi&unt, quis illi pedibus manibufque excutere fe conentur: eafque inufcis compa 2e iat, quz melfforesfeffos & fadore diffluétes catetuatim inuadunt nec nifi (anguine plenz abigi poífünt, ATd[ Samo zrev£atov paca juve Aon Gp po ciem A dyes XE, enos; ito] Dados opu Cpioefovzut Wol puv 638 Bxaclse: maysu uuo FENLITIYNT KviCeeut cujiséreos iw alyoibeec, auTw xe pd "YBaeisg] evyollom isMew ivnGoMjmses —— Xspoi y rov 96v Qo tes ir dyopdlooie re ob osuy hm aeuo (B- deg gpavmoy tai], épezovaua | À'ssu eis uipous Gy Aieystors aii jer tar tayoi A viaa alu flpoe Üm'we gvov Mo yéovmus Ilem 5 &vinjocti éco D" cicec; eu Dire simus 4 " : Cim aliquando Antipoli & (anitatis & volüptatis caufa, cotpusinaqüaimarinaládare & pifciculo& capere velleni, vidi equidem pifciculosiftos nonalitet quàm fucos adproperáre; & mor(u tibia: pete- . ze necalcequidem, etiamfi pars callofa fit & dura, abftinentes. Idem mihi narrarunt; qui in comitatu 30 erant Gulielmi Pelicerij epilcopi Monfpelienfis,viri in vario doctrinz genere excellentiffimi,cumNi- ceam riauigaret, ad conuentüm ttim fummorüm totius Europe principim FRAW615 6i Gallorum Regis, literarum almni,Catoli quinti Imperatoris, & P À y 1 1&ertij Pontificis Roiáni, Hisadducor, vtcredamtulidem veterum eam effequàm hicexhibemus. — t. ; t Cum Pifis Portius magni nominis philofophus eundein pifcem affabre atque egregio artificio depi- &um mihi oftendi(fet; ícifcitatusque éffem quem pifcem exiftimaret ,illeiulidem refpondit:non vt Á aiebat, veterum fcriptorum defcriptionealiqua perfuafus, fed fufpicionibus quibufdatà &cómmuni - confenfu, Suntenim quiiurelam alij iulam nüncupent; quz magisác inagis opinioneimn theam con, firmant. — | E c. Huius ebitertantàm meminit Áriftoteles, intergregales recenfens. Galenus quartolocointer fa« xatilescóllocat. Oppianus & Artemidorus inlibro defomniorum interpretatione inter varios piíceg 4o numerant. Plinius nullam omnino mentionem facit. . Eitcarne tenera & fragili. (friabil. ) Sed qua litorum & portuüm faxafréquentat; detetior eft: que EF procul inde viuitin faxis, melior. lus ex ea alu um fubducit; Paratur vt reliqui faxatiles,[ed meliüsfari. ' na confpería coquiturin fartagine, : COROLLARIYM "Cum Venetijs pictum pifcem, quem fuprà exhibui, Gillio oftendiffem, is ftatimiulidemeffe me do- A ' , €nit,idquefe omnium primum obferua(le, Ex picturis Cor.Sittardi habeonon forma fed coloribus . *beaquam exhibui nonnihil differentem: quz & dentes oreaperto oftendit. tincam marinam ab ali. 59 quibus vocati adfcriptum erat, nimirum quod magna es parte viridi colore fitiulidis illafpecies. Sed Itali merulam ac phycidem pifces tincam matinam vocitant, vt fcribit Bellonius. Hyccam proiulide Hermippus Smyrnzus accipit. vide (aperiusinHycca: & moxinz. Differtab Iulide1ulus pifcis: qui balznis oculorum vice fungitur, Mufculus aliás di&us: de quo in Balena. diximus, alia quedam in 3v, elemento addituri. Eft & infe&um iulus, afellum & multipedam alij vocant. Numenius etiam terrze inteftina i£A«c tominauit,Synefius camen in epiftolis tulos pfo noftris iülidibus dixitfe videtur:Pifcan- tes (inquit) circa quoddam Africe litus loco pettofo, adulti quidem capiebant murznas & locuftas grandes: minores veró natu, viles gobios & iulos xaCiseci na cic xa) iA ex quibus vetbis & vilé & par- .. uumefehuncpifcemapparet. Donzellam vel domicellam pifciculum Venetijs dictum , (quamis & $9 colorum varietate focshilen, quo nomineantiquo vocitetur Czlius Calcagninüs à Iacobo Ziegle- ro petitvtà Maffario inquirat. Pifcemalium rubicundá,Donfelle nomine alicubi (in Italia puto)di- tum, defcripfifuprà in Corollario de Alphefte. Rondeletio Ophidion Plinij quoque (afelloram ge- neris pifciculus; don nobis defcriptus) circa Monfpelium vülgó Donzelle vocatur. d Iulisi Grecis hodienonnullis s appellatur, quod tomen forté per apherefin àdonzella fa&ü eft, lioc peryncopétià domicella. Dózella pifcis (vt Sigif; Geleniusad nos fcripfit)Sclauonico more fcri- biturknezik: nec fignificatu difcrepatab Italica voce, nifi quod hoc mafculinum eft, qué vcillud di-- sninutiuz forrulz y ener primitiuo.Gertnanicé diceres Jusnckerbn diminütiuü knezik:(forté quafi yw- | eie8-, hoceft; germané nobilis; quos vulgus Italorü gettilhomines vocat.) Caufanominum vulgariái ynacadéqiapparet;g inter pifces videat cultior,nimirü prafinat*,ceu quifpidaulicus;aut puella in " Alau Iulides quo-. 220do "Uentna £6. ; H.a.' Fpitbeta. Propria. 466 De Aquaulibus. Alaudanoncriftata (pifcis f[upràin 4. exhibitus) pifcatores mordet: vndeiulidem effe aliquando fum. fufpicatus: fed cum minime venenatum effe eius morfum comperiffem, veramque iulidem tandem co- gnouiffem, vtrunque pifcem re&é mihi videor diftinxiffe, Rondeletius. Doncellz veliulidi cognatus videtur pifcis, cuius meminit Ouidius , Tum viridisteragus paruo faxatilis ore. Vulgati codices ha- bent, Tum viridis (quamis paruo f. o. Sed itadeeffet pifci huic nomen fuum ( nam precedentes & fe- quentes verfus nullum ei conueniens habent: ) & nullus alius pifcis ab Ouidio paruus appellatur; in his qui extant verfibus, cum alioqui extent omnes qui pifcium nomina àPlinio citatorum continent, Citat autem Plinius etiam inter ceteros paruum teragrum. quamobrem pro fquamis repono teragus. qui pifcis quoniam & faxatilis eft, & ore paruo, & colore viridi, iulis velaliqua potiüs fpecies eius v1- deri poteft. Habet ciuis quidam nofter pifciculumaridum, Venetijs ad fe miffum, vndiquaque viridé, iulidebreuiorem, fed proportionelatiorem, tenuem admódum quodad craffitiem,ore paruo, dentato er margines. inferior pars oris pauló magis prominet quàm fuperior. In Italiaalicubi vel hunc vel iu- idem regis pifcem, & regis priapumappellari audio. Quidfi hec decima turdorum fpecies R ondeletij fit? viridis ore paruo, &c. vt neque teragus forté neque (quamis legendum fitapud Ouidium, fed tur- dus. Effigiem quidem ad fceleton delineare nonlibuit: quod eadem vel fimillima fit, quam pro decima turdorum genere Rondeletius exhibuit. & Donzellznoftrzos paruum & oblongum eft. Kiranides pifcem effe marinum fcribit, paruum & va- rium, facilem inuentu, omnibus notum. Kazua:, id eft varias iulides Oppianus quoque dixit, & alibi CoU. 7T0IÁAOV iu Ald] (Oo. v4 Gregales funt Ariftoteli: & Oppiano.namin vrinantes(1nquit hic) denfis agminibus ingruunt: uv» ?9 €Aoa ipandéiq — A'ydpas ao E meae, tad oiptou tps pi tovmu, vnde & mufciscomparantur: quz zítate ( àhumpoaa Ütse(O- six cc, mole(tus eftiuus exercitus. hyemeenimnon comparent ) UM vndiq; frequentes mo- leftant. Circa petras muícofas degunt, Idem Oppianuslib.x. Numenius iulidem oppo, id eft vora- cem cognominat. D Callidaseffe audio: nec mordere hamum, fed efcam paulatim premordere. E gi ppuris inefcanturiuli, (duces balene intelligo:) iulide verà lolligines, Oppianus. Aftutzcre- duntur, vt dixi, nec mordere hamum, fed etcam paulatim premordere. Hinc eft nimirum quód Her- mippus $myrnzus iulidem (quamalio nomine Hyccam appellat) captu difficilem effe dixit: ideoque Philetam dixiffe: OUd[ vo» Dylluctry er EE Ove, Athenaeus: nifi quis propter paruitatem & vilitatem contemptum hunc pifcem arbitretur, vt niftin magna penuria, nulla eius capiendi ratio habita fit.Sed 30 Athenzi fententiain explicandoPhiletz dicto magis arridet. — Plutarcho etiam iulides verriculis & plagulis capiuntur: nimirum quod hamis non facile decipiantur. Kiranides quidem pifcem omnibus notum & inuentu facilem effe ait: quod predictis nonaduerfatur. Cardanusin libris de varietate rerum fcribit iulidem, murgnam, & colubrum dentibus venenum atque faliua continere : & quod vario colore diftinctz fint iulides, ( varium autem inquit aliter acci- piendum quám maculofum, qualis in hinnulis & tutdis pifcibus eft;) venenata earum ficceq; naturas indiciumfacit. Ego venenumin his pifciculisfi quod eft, perexiguum effe dixerim: idque non ex hu- more aliquoaut faliua. fed folo dió prouenire putárim :ita vt morfum eorum moleftia potius & do- lorbreuistemporis, quam aliud veneni periculum confequatur: ficatiadapum & vefparum pun&u- ras. Gillius quidem ex Z&liano non redé tranftulit his pifcibus os fceleratiffimi veneni refertum ^ elfe: cum fceleratiffimi vox in Greco nulla fit, fed fimpliciter veneni. | Oppianuslib. 2. cum devene- . mofis morfu pifcibus agit: primum Ícolopendram fuo moríu in corpore AM. is calidum ruborem tanquam ab vrticaherbaexcitatum inducereait. deindeiulides fimileillis ore venenum continereait, moleftas infeftasque vrinantibus mufcarum (& culicum) inftar: (quafi non maius etiam quàm illz ve- nenum relinquant.) poftremó polypum & Íepiam morfu noxio & venenatoeífe. Rondeletius morfus & moleftias earum in mari fe expertum ait, periculi verb non meminit vllius. Donzella Venetijsho- dieincibovilis habetur. ^ Galeno iulides & phycides& perce commendantur inter faxatiles poft fcarum, merulam & turdum. — Dorioniulides coqui iubet in muria velaqua marina, (& dAj: ) aifari autemiin fartagine. La] G ' Iulidesan venenatz fint, &quomodo, di&umeftinr. Exiulide pifce priuatim ius fitad alui fubdu- 5 o ctionem, Diofcorid. Omnium pifcium ius aluum emollit. idem & vrinas ciet ; ? vino maximé. optimü &fcorpionibus & iulide, & faxatilibus, nec virus refipientibus, &c.Plinius. Iulis efitata *pilepfiam fanat, &illzfum facit, Kiranides. Epitheta. Variz & voracesà Latinis cognominari poffunt, nam & Grecé Oppianus Qgxa — Scauzi- ^u dixit: & Numenius uapyo, his verfibus apud Athenzum, Keio d]: |n exeztloic, vá xev ead ii| atogy YIos«» Serve m; x9) iGüpov auonozvdpou", defcripferat autem, vt contjcimus;plarmacum aliquod his be- ftijs arcendispotens. ^" | equ ^n u^ * 2 d Tulis, sac, oppidumfuitinfule Cezvel Co, Simonidispatria. Fs: Een a Sg five VuMdloe, ite eiwpuos — Eol T ase Amnertov zrau*yvioy A'pivénc Callimachus in PAR UAE in Nautilum pifcem. Reliqua proptia nominahominum & locorum, vt funt, Iulus; Iulius; Iulianus , Iulium, Iuliobona, &:.quid. £o attinetreferre. e. lulidis dentesgeftati demonia & phantafmata exagitant frequenter, Kiranides. . Iniafpide fculpas miluum dilaniantem ferpentem :&E fub lapide iulidem(pifcem)reclude.Hoc in pe&ore efítatum omnem dolorem ftomachi fugabit, & appetitum comedendi & bonam concoctio- nem praftabit. Habet & alias vires fimiliter geftatum, Kiranides. Superftitio forté hinc orta et, quo- niam vt miluus auis, fic iulis pifcis animalia lunt voracia.! —OIxY As, Iivos, pifcis quidam eft, Hefychius & Varinus. DE - . Debacers Lib. IV. — " — 46 "DE AQYATILIBVS,- QVORVM NOMINA L CON. a AD "T | - $0NANS INGHOAT. . LABRYS Ouidij. Videin Melariuro 4. vifo vna LACERTI Aquatici quadrupedes. VideSalamandrz àquatícx. EIU CHA oos tO uere qn " DE LACER TO, BELLONIVS$ /. | EX LL ados 3 G ENvYENSES quoddam Scombri genus Fffigies hac ef Trachuri Venetiis olim vsibi delineata "Rendeletii icon pias duas nfreemti- A T us gua offendit : Qr lineam per medius v trina, cor, Wi farratam melius expri cireulis pér- Coli gs. vulgó Lacertüm Vocant , culus tergus 7; cji, is podio cobsreptilus dejnczp:, eminentia ifia dnm pra »cireuls pér- (Coles, multó magis, quàm alijs Scombris viret, & ventereft variégatus , quem re vera Coliam effe Scóbrini corporis paruitate liquet. Cz- 1 'o terum quodad Laácertum attinet; ego equi- dem genus pifciculorum cá Galeno &Phi- lotimo effe cenfüerim, non autem fpeciema . Confitüit enim illetertio alimentorum La- certos inter pifces mediz carnis inter duram & mollem;aitq; facilé eos inventriculo con- ficipoffe. Fatebor quidem picturàám cuiüf- dá piíciculi oftendifíe mihi Rome agenti do- minum Amfterdamum, (Gister.um Horflum) '€uius caput veluti lacertz terreftris effet , in-- $ o ignibus dentibus przditumzex quo cóntefi- debat Lácertum pifcem vocari debere: Ve-. rüm eius quidem generis non eíl, de quoan- tiquiffimi authores intellexerint. Vnde etiá (E) "V. Mee n m A MASA illud Oppiani: r *! "dtque lacertorume genter, qua putrida pa[cunt Inter ceonofas volentes corpora [ordes Saurides; - -CSCepdüb Ge 7 u DE LACERTORVM GENERE QVYOD trachurum Graci vocant, ldem. uH $o Romanüm vulgus non Trachurum ; fed . Sunarum vocat;quem Veneti vn Suro, Maf- filienfes autem maiorem huius generis pifcé Suueram, (vn Suuereau: ) minorem vero yn. Egau, vel vn Coquiti appellant." Genuenfes vnSouvelSurellenorninant. De hoc pifce nufquam dubitatü fuit:quandoquidévíque- adeó in(ignibinotis predit? eft; vtfacile vbig; eognofcatur, Keflexos enim verfus caudam quadragenos vtrinque habet vncinos, vnde 4*9 nomen illi inditum. Trachuris Genuenfes- vafa vimineaimplent, quibus (maximé ver- noieiunio ) Mediolanenfes ac Laodicenfes; &lijque Longobardi, iati temotiorés veícá- cür: Árgeritinofqduejà colore quem file con- diti prz fe fexarit ; appellant. Trachutos de Psi lacertorurn eífe confeffum eft: Scoin- rofque colore,fi gurá,& fapore referre, Branchias vt Harengus & Celerinus dà plices vtrinque quaternas , atquein ore cre- So natas habent. Os vt Scombri admodá gran- de;inquodétiumloco quedaniapparetíca- | brities:magnos (vt Melanuris) oculosidor- ANN S gorehabentlituras. Mugiléaliquando ma- - P e Cü autem Oppianum diuerfo carmine Trachurüà Sauro diftinxiffe animaduerteré, credidi diuerfum : à Tfachuroelle debere. Trachirum Galenus & Aetius egre confici putauerunt,neque enim hoc pifce, "nifi falito, Graci, Itali, atque adeó Galli vefcüntur. Gallis nalluim pecüliate riomen habüit:hi enim ci Trachurum Scombris elle perfimilem anismadüertent; (vt Rothomagenfes & Pariíini , ) Spüriü Scom- brüm nominarunt, Maqueteaübafard; —. , SECRET 3L 1 PECES ERA DE EODEM LACERTO SIVE TRACHYVRO (SCOMBRIS SIMILT,).RONDELETIV NNI Á Tea vs» idem effe creditur qui & ee?" , cui opinioni vulgaris appellatio confentió:; A mofiris A 468 |. '"DeAquatlibus | enim faurel (forma diminutiua videtur fano) vel fieurel dicitur. Romanis, fauro, Aliquibus noftrum Lib o. debift, gaÍcon. A Santonibus cicharou. A Gallis maquereàu baftard , ideft, fcombrus fpurius. — Ariftoteles ammecap.i, trachurinufquam meminit: fed eXves tantüm, quem gregalem effe (cribit, quod trachuro quoque con - uenit. Nam zftatein noftro & Hifpanicolitore, multi fimul magnà copià cum Ícombris capiuntur. A - ..., thengeus diuerfis locis de fauro & trachuro loquitur, vt diuerfos exiftimalfe videri poffit. Oppian. pros Lib. ziv culdubio diuerfos fecit Tpex s pav d*ytie . Et paulo poftcaspoi ve extmwvol v: illic enim varios & differen- Rl. tes pifces recenfet. Siue eundem cum bog: c diuerfum trachurum exiftimes,haud equidem ponari ;^, inmagno difcrimine. nam vtut res habeat, verum trachurüm nos certé depingimus. " "B — Pilciseft marinus, gregalis , minoribus lacertis feu fcombris colore fimilis ; corporemintüs fpiffo, rotundoque, fed paulum comprelfo. Squamis caret. In medio corpore lineam habetà capite ad caudá deductàm multis officulis ita horridam vt ferra effe videatür: non rectam quidem, fed media fni parte inflexam & obliquam, in cauda eminentiorem, afperiorermque quàm in alijs partibus, quaque obid caudam veluti quadratam efficiat. Ab hac caudzafperitate nomen traxit. Roftro eft minus acuto quàm Ícombrus, oris fciffüra media, maxillis afperis, oculis magnis & vitefcentibus. Pinnis quatuor natat, duz maiores ad branchias fite funt, dugaliz minores in ventre. Alie duz in dorfo eriguntur;prioracu: leis membrana connexis conftat, pofterior mollioribus veluti pilis & longioribus. Poftremaeftà po- dicead caudam continua, duobus ftatim à podice aculeis nixa. Podex in medio feré eft corpore. Cauda F fimilis caudz acus vulgaris. « | - Trachutus carneeltficca durioreque quam fcombri. Rede igitur, Galeno etiam approbante, Phi- lotimus inter pifces durz carnis repotfuit. lllud non omittendum, vehementer errareeos , quitrachu- 29 rum eum effe credant, qui etiam trachinus dicatur. Nam trachinum eum effe ex Plinio conftat, qui a- rancus vel draco nominatur. DE LACERTO VEL SAVRO ACVBVS SIMILI, RONDELETIVS. .— A Speufippusapud Athenzum fphyrenam,belonen,faurida fimiles effe ait. Nos hic de eo tantüm;qui Libov. —— cawci vel caupo dicitur, tractabimus. À Gaza lacertus nominatur, à quibufdam ex noftris aiguille , ab Lib. g.de bist. alijs becatfe.- DICA p. 2.. | A Quarendum an bac fit acus Bellonij, maxime propter pinnasillas patas verus caudam, Cc. Sed cogtiatua videtur potius pi[cte, quame idera. Suum ex Oceatno Bellorsus babuit ; hune ex . i Mediterraneo 'Rendeletius. O9 i9 TRES URN NT OXON A XA e ese X84 84S RVNATEANT £AULR1O5 2 BPNREATE sea only : JRDYDMRR Y OSSNSWÓWNS RNEENT UB URISTOLMOSOIAS & TESI NIE "1 c ON VCIATNNRCEOTAUA AN SR A mw mpm Rc ra 40 B pifciseftmarinus, pedis magnitudine, acubusbreuior& craffior. Roftro acutiore; fed breuiore & furfum recuruo. Huic, loco dentium maxilla funt ferratz. Branchiz quaterna: quibus, & oculis, & ante hos foraminibus, ventrisque fquamis ac lineis, que ventrem feré quadratum efficiunt firmantg;, ') acubus eftfimilis. Reliqua yeró corporis parte à podice ad caudam, caudaque ipfa fÍcombris par, fiue 4 partis huius, caudzque figuram,fiue eiufdem pinnulas (pectes. Ventriculo eft ol Gu ia cilibus, longis, in gyrum non conuolutis. Hepate longo, rubefcente, in eo fellis veficacft. Fel & plen nigricant. Sm F Carne pinguiore eftquàm acus, necàícombris differente. Loa. »d A — Quarecum & carnis fubftantia, & pofteriore corporis parte fcombris : 3 etiam lacerti dicuntur, fimilis fit, roftro veró & priore corporis parte acubus; exiftimaui acubus fubiungendum effe , & ob fi- militudinem faürum nuncupandum. | | C Raruseftadmodum pifcis, &à pifcatoribus noftris veluti nouus aliquandoad me delatus. DE LACERTO PEREGRINO,. SEV MARIS RVBRI, ^ RoNDPELETIVS. JTAL *: i? SEA) AA AY QOEM SUO M Od Y — S A S NM ) . ^19 70) nh À viriditateiucundacoloratus eft pifcis, quem prafiximus ,àquo colore, necnon ab oris totiusque capitis fimilitudine cum lacerto terreftri, multi (Drecuculm ettam vul;o Laceriutm vocari feribit ) lacer tum yocant. ; Piftis DeLácerto. Lib. IV. A60 -Ritais eft cabin magnitudinem attingens; &apité ctaffo; ore magno & hiante,déntib. ácütis munito. Sunt qui zaJaoy ye] 7au2/9a effe credant; non fine errore: quia, vt anteà docuimus; eas? Q- vel zaueis acui & lphyzene (umilis eft, quibusnullaeft cümeo de quo nuncloquimur affinitas, . . Alijs placet lacercum effe imaris zübri ; quem his verbis defcripfit Aliànus de pifcibus miatis rübii COROLLARIVM L DE LACERTO LATINOÓRVM : C fauro Gracorum. quoautem pifce loquatur, mihi non liquet, Panctates Atcas turdum Dn mültisniorhinibüus ait vo- ite£,) Atlienzus.. Lacerta; chro- H Amyclanum, vel Hifpanum qui Sexitanus dicitur: & Maciialis lacerti Sáxetani (forcé Yeitans ) memiz nit. Pluralegesin Colia, Tw | Tp 24-5 016 R7 MIDPHHMMNMESRBEIU : tm ; 7) edd j 2 Las bd dae UP r , Philotimum [cripfife ait: & lacertos medios quodátimodo elfe intet pifces cárnis mollisac dura. nul- grim funt,ex quibus falfamenta quoque fieri poffurit; qualis lacercus eft, Celfus. Ctados hiütio- cs generant thyrni, lacettis &c. Pfellus Ge, Vallainterprete Patinaex]acertis& cetebellisi. Friges ) SHAKE FAESTESR He te Ma rt Rr — Quá iu B À LAceriws BiA- YuGYI. À Fridhisa: Sairis. Pih ben 470 De Aquacdlibüs: | 'eua durs;cerebeliaelixas & eneruas;gigeria pullorum coques; hec omnia diuides prater pifcem,.cotiz pones inpatinapremifta, falfum coctum in m&edio pones. Teres ded. ligufticum. Suffundes paflum vel mulfum, zt dulcisfit. Piperatum mittes in patinam;facies vt ferueat. cum ferbuerit ramo rut agi-- tabis, & amylo*obligabis, Apiciuslib.4.cap.2. Etpaulo poft. Patinade lacertis: Lacettos rades,la-- uas. oua confringis, & cum lacertis nuca d adijciesliquamen, vinum, oleum. facies vt ferueat. cá ferbnerit, enogarum fimplex perfandis, piperafpetges& inferes. Et libro 10. cap. 9. Ius in lacertos EPA EC Le cuminum, rutam viridem, cepam: mel, acetum, liquamen , vinum , oleum; defrutum: calefacies, & agitabisrute furculo, & obligabisamylo. Alexiscoquum de faari apparátut cum -alterocolloquentem his verbis inducit: JEgrígeett sv auaov oc OctauóUaet4s — AN ui diboiowsnc, E'ÉeA a To [Donsy»e lax aida: IA uuae, a£ an6soous aote toy oe uie XUXAG TIagaia y ios Xgusec; 2eev£as S" üAov Ta c ies waisiov £V 3 9 GLA CS Tupc T au Eov, &/.31T y id], ágwyawQ. | Bithynicim exalijs pifcibus, veinznis, lycoftoinis, fcombris,tum fauris quoque gatum prepatant, vt in Gato recitauimus. Xapo: ziove , Epicharmus in Mufis. Ad dentium dolorem bene facit muriaex pifcibus lacertis veteribus; fi quis ea fubinde os colluat; Marcellus. Sauri pifcis felillitum mammislac multum confert, Kiranides, &. Kózkvyy " Dy ats 7A Que1bars ANO TE TéUp0 y Numenius. Philologia faurilacertique nominum, cum La- certo quadrupede euipara requiratur. COROLLARIVM IL DE TRACHVRO 10 - DW pyA CpoM.o 6266007 Á.— "Trachurum Iouius ronted? putauiteum effe pifcem, qui vulgo Trachina dicitur, is enimaraneus fiue draco piícis eft, quod ex ipfiusIouij defcriptione apparet. Yvoia Cox (D. vexx se(G-, Hefychius & Va- rinus. Gro[fenin Germaniz maritimis vocati audio pifcem lacerto tráchüroue fimilem, qui lamum ex ore emittat. Ego donec certiàsaliquid cognouero, lacertorum genera Germanicé fic nóminabo, ple- rofqueà fimilitudine quam cum fcombro habent, (fcombrumautem Germani & Angli vocant 244c- carell, Maerel/, /Macril:) Lacertum fim pliciter, esi AM acrellen ge[cblecht. "Trachurum ; ( qui Ícombrumfi- guza, colore & fapore refert : & à Gallis quoque Maquereau baftarddicitur, ) es '"Baflard £Macrellyoder eim vaucher 7M «crell. Sauridem, em /Macoueraljen , compofito ex du obus pifcib, quos refert nomine; fcombro inquam & acu. - ( fcio 4/fr»à quibu(dam Germariis alaufam vocari: fed quoniam eadem vox füb- ulam quoq;, quz veluti acus aníata eft, fignificat, accommodare ad hoe nomen libuit; cui componen- do cater& acus pifcis vfitate Germanis nomenclature ineptiores funt.) Coliam Rondeletij , emproffe eVacrellenart. Coliam Bellonij; eim kleme Macrellti art. Denique lacercum peregrinum; qui toto genere à predi&is differt, en Zdeerbeidox , ein Hoidoxffch aufs dem voten /Meer. Qui lacertum Germanis Ofrspen 4 (quod muftelz fluuiatilis genus eft) interpretantur, prorfus aberrant. s 4 MS d Trachurus pifcis eft eregarius & litoralis, quod ex Oppiano conílat: qui VEA oy &ouv a 9&Aas Gc Ey no minat. Ud "E PDA E Ad capiendas thriffas, chalcides, larimos, & trachutos, naffam in mari fufpende, cuiinclufa fit efca, 40 maza videlicet de eruis frictis, & myrrha vinoodorató excepta, Oppianus. un F Detrachuris tanquam ficcioris nutrimenti pifcibus mentionem facit Diocles, Dr Sipoftea quam Trach uricaudam abícideris,ipfumque inliberum mare remiferis, eam equa ventré ferentiappendas; non multó certé poftabortum pariet. - d : 8e Novias usyicaoA S6 TE» 14d a o7rI Uo 16 od pe ; Numenius. fed verfum apparet elfe corruptum cum alias, tum quód fyllabarum ratio non conftet. Oppianus primam intrachuro producit. , LAcHurA hodieRomanis dicta, Alaufaelt Necfcioan eadem fitlacia, cuius Platina(fibene memi- ni) his verbis meminit: Pifces quos optabis integros, ad focum pones, dempta fal pa& lacia, quorum inteftinum per branchias euellitur. Sunt & Lecziz vel Lechiz vt alij fcribunt; pifces lati ,glaucorum 1043 ;0 generis Rondeletio. ux sag us RA We cod Quos vulgus L A cT E R1N0 s, (Lattarini vuléó Romz;)ego La&eolinos appellauerim à lacte & al- bidocolore, quo etiam translucentem fpinam integro & viuolicet cernere: adeó diaphani fünt. Mari & lacubus (nmraum marini) capiuntur. Fricti, moreto viridiaut agrefta (uffundi debent , Platina, Eft ^ &utem omnino veterum /Etherinahic pifciculus, inter Apuas iam exhibitus. E ' LaAcorsnominaturab Horatio 2. Serm. Necícarusaut poterit peregrinaiuuare lagois. Vbi Acron; . Autauis eft que carnem leporis habere perhibetur:autgenus pifcis quodin mari Italo non inuenitur.. Hefychio quidem Azyaín: auis quedam eft, eadem fort aut cognata lagopodi & attageni. , LAMB A; eademquz Lamia. Videin Cane Carcharia. Pn 1 bye]. "T wee LAMrz hiftoria explicata eft in Cane Carcharia. Thanninnomen Hebraicumlegitur in Sacris Threnorum 4. vbi interpres vertit Lamia. sa Ung Hrs 3E: "* 2! LamwvRnvs.LegeLarimus. KOLEUS L DER S, » LaniMvs, Aces» pifcis, nomen dactylicum,legitur apud Op pianum lib,3. Halieuticorum:qui quomodo capiatur, diximus pauló anté in Corollario de Lacerto E. Idem forté fuerit i Plinio Lamy- rus nominatur.1n Ouidiano carmine corrupto, Foecundumque genus Menelamirofque, Smarifque: hifi quis Larimum malit ex Oppiano; cuiustamen primam ille producit. Mznas quidem fecundas effe conftat. Apud Varinum Ace» fcribiturperv. A«uveQ- adiectiuü m (proparoxytonum: Eo EET num malim) hominem voracem fignificat. Fagpiv wage ig) Ao nua ov S d «P Qayi, Hur TETay, ipha- nes & Epicratesapud Athenzumlib. 6. Moy ndr y »h «a iliask L ARVs auisnomenaccepit alatis piíciculis, quos appetit. ij vero fic appellantur & E à piuntut; in lacu quodam; qui Theffalonica diftat tinere bidui; Siderocapía vero dimidij dici; Bellonius. ind Delato Lib IV. 47i DE LATO, RONDELETIVS DTE y !Yy A QR e ta s) 079. D) 934 9 FON RUNDEN Sii) com Le se 2) YN) 92. AE; LÀ A DD, 2e AA AL 4^7 B fimilitudinemà coracino & vmbra latus difiüngi non debet, (mosordine terarum ita ferente difrun- À ximus.) No» Grzcis dicitur, Latino nomine caret; eum e(Te putamus, quem nonnulli pro vm- brina vendunt. Sunt qui coracinumalbum elfe credant, quorum fententiam nec probo nec improbo. fitenim perfzpe vtidem pifcis, diuerfisin litoribus, diuerfis nominibus nuncupecur. Fi , Pifcis eft marinus, reperitur &in Nilo: corácino & vmbrz fimilis, verum maior; candidior tum B carne tum fquamis. Tuberculo iti mento caret; qua notaab vmbradifcernitur. Corpore minus eft la- to quàm coracinus: (quamis oblique fitis; argenteis. Cauda, pinnis; oculis;naribus;foraminibusante oculos, branchijs; pattibus alijsinte£nis coracinuin zmulatur. Dentes eu identes habet;lapides in ca- pite. Frequenuffimus eft Rome & in Adriatico mari, apüdnosnonitafrequens. Vocámüus Peis rei; |. . vtin Capite de Vmbra diximus; (dud ci atbermam Gill-j qua anguella 'enenjs duitur, ab Fifpaazs fic vota- Lib.7; 7$) quod delicatiffisaus; fuauiffimufque fit ; & dignus Regum menfis. De hoc plura Atlienzus; quim veterum quiuis. Tewov xD vw l roriaurtgavmistv eias dua A ay espaer (Qe Aeryov ra, Tv Adbrov ov cAeniby 5 5 gm 3o AU mAwbipe, O.cxUNaA Ey d melos jw jnmisor Benson. 1d eft; Archeftratüs in Italia optimum dicit eífe latum,his verbis: — ^ . We i e^ boribus fecunda latuen celebrem Itala gignit Terra finu Scylaos gvatutn c [éaue ahmentum, 0000 ZA | Qui veró (addit sF'idem edthenaus ) ia Nilo fluuio funt lati; inteniunturtanta magnitüdine;vt ducen- tarum librarum pondus fuperent.P ifcis hic candidiffimus eft; & quouis modo paratus (üduiflimus,fi- ..... milis glanidi I£ri. Hec Athenzi verba potiffimum me in eam opinioneminduxerurit vt credam pi fcé Hm Hie 5s quénunc exhibemus, verum effe latum. nam nullibi fféquentius vidi, quam in Italia; eo potiffimum M OR inloco,quiScliilazo hodie quoque dicitur. Romam quoque adüehüntur quamplurimi ex Caietá; Neapoli, & tota illa extremaitalig ora; que magna Grecíaolim dicta eft; Preterea; vtánriotauit Athe- nzus, candidiffimus eft, & fuauiffimus; Eum etiam Strabo in pifcibus Nilinumietat;libro17:locum 20 l - Przparaturlatus vmbre vel córácini modo; fucci bonitate & fuáuitate minime his iiife£ior. F DORGMTA ORTENUE cASSCRS EY Me . Latilus pifcis, AA3TTA (95 à Tarentihonoiminatür: Cornarius lamiam vertit; quod non probo. Aü- Á dreas Lacuna vocem Grzcam reliquit; Idemnefit qui Latus pifcis; querendum. De Coracihi , glauci Bellonij, lati& vmbrz pifcium confufione diftin&tioneque; &: nominibus Germanicis; lege fupràin Corollarioad Chromin Bellonij; Apud Strabonem ir codicibus noftris Grcis az liabétur; perpe- . ramproaxrG» —Latopolites inter Zigpyti prafecturás eft; Plinius: Latum pifcem ii Nilo Eatopoli- tanicolunt,Strabolib.i7. ^ — uariic Sis v $o LrsrANVs& LrniÁs. Videfupràpartimin Delcano, partim in Hepato: .Lzrzs,Aemcs QuereDéoes. — ^ Mig ae unos LrrzpRrs;idemqiüiPhycis; Hefychius. Liparispifeis nominatur aPlinio; tànquam àpingü és dine dictus: quotameninlocoaliqui Leleptis légunt; R ondeletius: LEkLIGCYS;AtAxxo6; pifcis quidairi; Hefychiüs & Vátinüs: DE LEONE CRVSTACEO. D E Leonibus marinis Hippocrates; Áriftoteles veró nüllibipertractàt, Maffarius; Belloónius Á- €o ftacum adultum, à Latinis (vt Plinio ) elephantum etiam dictü füiffe putat; euridemqueà Gracis Leonem. nam & Alianus ( iriquit ) éami defcriptionem tribuit Léoni; quam Pliniüs Flephánto, &c: R.ondeletius quin idem fit Zliáni Leo & Plinij Elepharitus non contradicit: Plinij veró Leonem & E- lephantum dinerfos effe liquido oftendit; ( Ioüius quoque Leonem Plinijab Aftaco non feparauit. ) Leonisautem R ondeletij icotiém & hiftoriani dedimius fuprà; poft Cáncros. Hoc inloco; quz Corol-. larij viceillic addenda fuerant; poriemus; Marinum Leonem (inquit Zlianüs deánimalib. 14.9:) Lo- culte fermé fimilem effe fcio; praterquáani quod tenüior & gracilior apparet, & exaliqua craüftarum fuarum patte cztruleus, (caraleocolore efl c fabmgrtà maculis defhang eir , Giliw:) Ignauus eft; (vu0ye ) For- cipes illius maxime Canctotütiforcipibus figura fimiles funt. A pifcatoribus bene petitis; tembra- has quafdam habere dicitar appenfas ex teftis & colligatas; fub quas fubiecte ftnt tolles catunctlz Ki z & tenera? 4n De Aquaulibüs, & tenert, Que Leonis adepsappellentur. Is adhoc ipfam (aiunt ) homines ádiünat, vt fqualidam & in- fuícatam faciem ad nitorem adducat. Cum rofaceo in vnguentum conformatus , forma pulchritudi« erm conciliat, & venuftum fplendoremeniterefacit. 1d etiamauditioneacce pi;terrenum Leonem fummétimere marini afpectum; abfurdü fcilicet ac fosmidabilem: fed neque odorem eius ferre: item- que illuimipfum(terreftrem leonem)dicunt marini extritatum cruftarum puluerem inaquam infufum bibentemà ventris morboliberatum iri. Leonem marinum ideo cancrum ( camwmarnm legerim. [sc &nim ailacn. effacium aliqui vocan, quem à Leone, vtt louus quoque non faparam ) algaribus dictum puto;quódLeonis & colorem, & ftmilicudinemrquandam haber. Eius os; id eft foramen quod fub cauda habet, lana occlu- ditur, & in furto admodum calido, fine aqua, liquamine vel oleo lent? coquitur. Sunt quieum carbo- nibus circuimuallefit, crebroq; voluant,ne combuzatur. Coqui item exaqua & aceto poteft, vt cancros (a aco5) fluuiales folezaus. Plustamen co&nre requirit, quia craffior & durior eft, Platina 10. 47, DE MONSTRO LEONINO, | RoNDPELETIYSs. I 19 ri. " $0 OxNsTRYM elt id, quod hic exhibemus, & perfe&umanimal, partibus ainllis ad natanduru aptis przditum. Quamobrem quum dubitarem extitilIetne reuera aliquando monftrum iftnd inarinum, Gisbertus (orf/i.s) Germanus, (qui Roma medicinam facit, vir proculdubioinrerum co. gnitione przcellens & minimé vanus, )omniaffeueratione affirmauit certó (e fcire;non diu ante obitü Pontificis Pauli tertij Centucellis captum in medio marifuiffe. | Quare ex illiusfide qualefuerit hoc inonftrum defcribere non dubitaui. Id; vt referebat, magnitudine & figura leonis erat: quatuór pedes habebat, non mutilatos nec imperfe&os, vt vitulus marinus, non membzanis medijs iunctos veluti fi- 46 ber & anas; fed perfeCtos, in vngues & digitos diuifos : caudam longam, tenuem, in pos definentem: aures valde patentes, Íquamas in toto corpore. non diu vixit proprio naturalique loco & alimento de- ftitutum. d P rtg K AfíHagw. Hecquanuis bonafide tnihi narrárit Gisbertus medicus,tamen exiftimo pro pictoris arbi dam buic mó- dam detracta, quedam addita fuifle, vt pedes longiores factos fuiffe quàm aquatilib.beftijs effe foleant, ftro videri. — yelomiffam membranam digitos coniungentem, aures paten tiores contraaquatilium naturam; Íqua- mas prater veritatem additas pro cute afpera & rugofa;quali cute pedes & al teftudinum marinarum conteguntur. neque enim fquamas habent quz pulmonibus fpirant, & offib. fuftinentur. Nonfolum in hoc, fed inalijs monftris & beluis mono multa pro arbitrio appinxerunt, vt intueri licet trio quz. Contra piciu- "bi O/s: Ma- .- tabulisillis regionum pic&tis,quas chartas epténtrionalesappellant.In quib. & Munftericofmogra- f dit id phia, balenz pi&tz funt cum fiftulis duabus prominentibus, cum fiftulam vnicam habeanc jid'eft fora- quafdamii- meninfronteina(íperam arteriam definens. Item cum brancliiarum fcitfu r2, cum pedibus , vnguibus, ter Cete dedi- Íquámis; : quib. omnibus certiffimum eft balznas carere. Preterea ex teftudine marina finxerunt mon- ist ftrum à quo vitulus marinus auriculas habens preter veritatem, deuoratur. Nec minüs abfürdiorcam pinxerunt,quz balenam perfequitur, & naues euertit. Abfurdiffimà verb phyfeterem forma equicum patulis naribus & fi(tulis duabus prominentibus, cum auriculis afininis,cum lingua longiffima & pro- minente, Nec minus monftrofam finxerunt Scolopendram cetaceam quadrato capite, promilfa barba. Non minoreerrore porcum marinum reprz(entarunt,& orcc fpeciem quádam curi à celeritate nomen pofuerunt, & vaccam marinam, & monftrum aliud rhinoceroti fimile. | 6e Hac fibiin chorographiailla feptentrionali permilerunt piétores, que tamen verznonnulla con- tinet, vtaltacum marinum, onocrotaluim fatis re&té ex pretfum, & terreftria aliquot. COROLLARIVM DE LEONE MONSTRO, ET BELVA »parina batis nommts apad veteres, Ad Caftrum oppidum in mari Tyrrhéno captus piícis eft, leonis forma,anno fupra milleffmuni di: eentifimü quarto & octuagefimo, (alias anno 1274. al 129 jemenje Februario, Seó., Frances«ego Martsngsm Y111. pontificem, ad quem allatus est, eleslnm snmenio anno domini 1261. (f quinto demde atio [ucceffrffe ex Eouorsum v. )cla- morem hominis vlulatüi fimilem edidit, & cüadmirationein vrbem miffus eft fpectaculi caufaad Mar tinum 111 Romanum pontificem, Ipnominatus: & PhilippusForeftustib.1;. Chronicorum, Leo De Leprade. Lib: IV. 473 Leo s2vierc id eft terribilis, ab Oppianolib.s. Halieut. inter cete nameratur, ex quo & A£lianus & Suidas repetiére. In mari circa Taprobaneninfulàm Cete quadaim habere ferunt cápita pantherarum; leonum, & arietum, z£lianus 16, 18; TR ^ LzPiporvys& OxyrynchusàSttaboneinter pifces Nili tanquam inaxim? noti; numerantur. Les pidotum appellabant etiam mars sxejy O , vt Plato comicust Ka edv dpi air ie (OU alus relie oixerouc, Axifto phanes veró, Thy exezréaDlup Sore m Nod Xe 3 &) wii TON LU ay 3t 9j) ov TEWWN UD y M 90) Alea uber Pol luf6.9. "Verbum Xavzaa euellere fignificat; vt & sine» verbum primitiuum , vnde nomen 2» fit; quod eft vulfile, oxytonum: et fortaífis falfamentum s) id eft vulfile nominandum fit: cuius fibrae o €xiccata euelli queant: ve! quod diuellifoleat antequam coquatür. Quidam apüd Antiphanem reci- Zo 39 tante Athenzo: Emi, inquit, Thus (fort ziv vel anm) weyisy ai Eioy dpory udis, Suoi O Gael s Cr ik a am vo Qa yudiu ipso d LY H'Oqxarreloyress d Bubtkacy v uip — Mey» jépisw — TiATS END" Tg/x Is Hety* chius & Varinus. "e Ma mMPTER I D BA gs, ^ : DE LEPRADE VEL PSORO, | Br*eiroNItivsS, YleQ» x9] Aentas Graecis, Lelepris Latinis: Vieille Gallis: Poullede mer, Armoricis: alijs R offe, ca 27 s A. SANA *. 7 ; j ANSANNNNE UE IA M 7 ; l AN NSSNASSUNNS QS 772 PL A jr ts da M 2*4 PC DOOR A. adem À N d vM URS cc ANMMTOR SS. ONU v ee NR SONIS C3 (V ; qos. ^ ESSSNS ES CONES "rU pM 00.09 e90:0. ARNCINEEESU —3 ADDE CLARO eT CERCA Y oce S EI AY PePegRect- US NAMES NOS E ES S AxATILES quidam pifcesab Oceano in mediterraneis deferri folent, Leprades, Merulz, Turdi; À Phycides, & idgenus cateri: quibus varia (obantique vocis defectum) nomina im ponere folent: alij enim des Roffes:alij (vt Amorici) Gallinas marinas vocant. — | Nihiliftius pifcis colorum varietate pulchrius, Vix autem palmo longior in mari Adriatico excre- B Ícere folet, cum pedem &lius in Oceano excedere comperiatur. Proinde Lepradi nomen reipfa probé inditum eft, quod eafdem fugillationes habeat, quain pfora vel lepra laborantibus vifuntur: quamobrem Numenius etiam Y2go appellauit. Caudam & pinnas, quas vtrinquead branchias & fub ( ventre habet; eodem modo rotundas effe videmus. Continuam tergoris pinnam gerit, fedecim aculeis munitam,atque aliam fub ventreano vicinam. Multi plici colorum refperfu dittinctus eft; omuesque pinnas tranfparentes habet, leues; molles luteo:rubro, czruleo,viridi,& alijs coloribus maculatas:to- tum denig; corpus tam exacte polyrmitum;vt maculas nunc cancellatas,nunc rectas,nunc in obliquum fparías;inipfo pifce comperias: quanquam omnes fer? (quamas, ad oram rubore fuffufas habeat. Cz- terum os bar paruum, dentes albos, acutos, Cynedo breuiores & obtufiores: maxillam fi uperiorem, tubiinmodum cranio infar&am, vt pen? duolabiacarnofa effe credas. Squamas exerit latas: linguam albam, pene folutam. Spineapinnula exterior branchiarum carnofa eft. Linea que pifcibus vtrinque latera diuidit, nequaquamin hoc pifce recta procedit, fedà fuperiori branchiz anguloarcuatafecun- dum tergus deductaeft: mox vbitergoris pinna definit, illuc quidem linea reflectitur, & quidemarcua- tur: deinde re&daper mediam caudam defertur. Caput ipfum non ita multis coloribus cancellatura eft, fed lineas hincinde diductas, ex ceruleo, viridiac rubro mixtas oftendit. Oculos habet pàáruos , rotun- $9 dos,quorum pupillanigra eft:irisveró aeri fimilis,quem fi quandoin girü contorqueat;cyaneit,deinde - aureum,poftremó argenteum circulumin cryftellini coloris fulgorem referre confpicies.Quod autem adinternas eius partes attinet, peritónzum illi confpicies effealbum: Corexa&é triquetrum: Hepar ex pallido la&teum; ad finiftram magis protenfum, tribus conftitutum lobis, fed vnotantümlongo & duobus breuibus; multis venulis rubicundis circunductum: Lienem planum, oblongum, minoris di- giti magnitudine rubrum: fellisautem veficula duos dipitos longa eft, Eft omnium fere eius inteftino- xum éadem-capacitas, vt proprie ineo ftomachus videri non polfit. femel tantüm à ftomacho ad. anum xeuoluuntur; multifque obducuntur omentis, ac multa pinguedine perfunduntur, Ladtes habet co - piofas. vuluam vtrinquebicornem. - 518 MAIS A n Eiuseft nature Lelepris , vtetiam omnes faxatiles deuoret , nihilque in ftomacum demittat, quod C €o nonantéoptimé dentibus attriuetit. ' CDM LOT CUR CIV M, : Jeonhec pifeca eff qui Venetijs Marzepan vecatur: quam apud me vifatm "Bellon. condemn fiae bepradi offe afferus, Cagnatus buic umnibisidetar [carus varius Rend«letijs quem "Bellonij fimpliciter totiitat; Jed differt dentibus, quos planos (fapra) habet fcaruss cá» in Oceano nan capis - Lr: cum bic quo de aginsuss ci" mediterraned ef Oceani pictafit. - Melanderini mentionem Atheneus duntaxatfecit : qui fignificare videtur Melanderíntm & Speu- fippo jvyeo, à Numenio [Zeoappellatum:quod fi ita res habeat;vtrobique mendum effe fufpicor, atq; n prioreloco (legendum) aye, id eft, icy o5 & turpem : in altero Jforid eft ; nigrum & iqualidum, Rondeletius; Ego circanomina non facile quicquam mutauerim, Yoso5; adiectiuum enec folent ad- Aectiua nomina pro fuübftantiuis pifcium víurpari, prater paucaadmodum,; eaque mutato accentu, ve | Aro o Wage A) Eeprat- Leleptié- 474 .. effeait melanuro Speufippus fecundo fimi- vel littoreum inde draconem. Melandrys E aut ei fimilis. melandryü veró aut me- ya Bs ACD D Hefychius sf jinterpte- taturnigrum , & oliovfuliginofum: vt colo- tis ratione coniecerit Rondeletius, (i idem piícis (it melanderinus qui pforus, pfothum potiüs appellandum effe;prafertim cum me- Fs milis fit, qui & ipfeà nigredinede- nominatur.quz coniectura fi nos mouet, nó magis [/9or quàm dno, à fuligine, (vfitatio- P : DeAÀquatilibus. aj ona reni fallor vocabulo,) nominandum aliquis [ | diuinauerit. Sed verba Athenzi quoniam i SRM ambigua funt, vt innoftris codicibus haben- Jer n tur, recitabo. Msacwsten Q-. ÜpsoiOV Eva TÀ) je E e TJ daydoo Quar. : Yzreverms (O-5 c» 3cvrtgu Épaoicov , qoy Pii íi) ! WorAs udjvov sj ypay s y NspluiQ- xat Jágov s rar. |: ; iari H'épov, d NT M ANTO: pat Ro Vrat Ego in PH (e d 1 prefentia nomé weaavbepve- hocinlocoab- BAUM) P lp gi (ON : 3 2 fr : zv i lí ifs 1 i "yy LXLM lh undare puto, vt przcedentia fequentib. re- rd Y Imi i I Wi TI Mug DAN ] E , Jt * , Ípondeant: neq; pifcis nomen ponatur, nul- a J j S37 LP lo cuiufquam authoris teftimonio adhibito, - "Aelio VR Du LTD ; Ayo e Br ^ $ NLIAU 1 » ! gin iN quodalibi nufquam negligit Athenzus. Er- AI LUNA gocumde Melanuro proximé dixiffet, pfy- grum melanuro fimilem effe fübiungit ,au- thore Speufippo: atqueeundem à Numenio pforumappellari. Vtautem & conftructio- nis verborum & fententiz integritas magis conftet,fic legerim : ouo d[ eivau T pue spo (nai Xmwormo Q- 6» tv rtpw. Suolay aov xaX pulvoy Voyeov , &c. Melanderini voxalijs fcriptori- bus inufitata, adfcripta forté ad marginem fuit, & in textum ab aliquo afcita. aut fiad contextum pertinet; locus fuerit mutilus, ^ Natalis de Comitibus locumhunc Athenei fic tranftulit: Tum melanderinum fimilem a lium, purum (pfygrum )dictum: quem fic Nu menius pforum vocat: Aut pforon;aut falpá, quidem pifcis eftalius , nempe thunnus ma- landrya tomus ac falfamentum ex eo, vt in Elacatene diximus. Hzc Hacenus.Iam quod Bellonius exhibitum à fe pifcem pforum & lepradem Grzcorü effe putat. & leleprin La- tinorü, multifariam lapfus videtur, Primum Ds i "m i / leuis MURIS qUE folo ex nomine, fj , jh Ki pforum pifcéiccirco effe putantis, quod ez LT i | W PN demin eo fuggillationes, quales in píora vel PP lepralaborantibus vifantur. atqui pfora vel 2 17 / mA: lepta affectus eftturpiffimus, & feda cutis p 1 7/ il l ! | " éfperaque facies: huius veró pifcis colorum off T ) ; li n varietate ( vt Bellonius ipfe refert) nihilpul- CALI 1 Vt ' chrius. Hoc etiam non animaduertit huius pifcis nomenpe longum.quanquam lo»oczérzAc: pifces funt viles apud Hey | r EAE FER i^a ys, NS P M WI m ANTRAN $ MO UO. NS JO" p// $ m M ' ro. breue fcribi;pforam cutis vitium pero. chium,Deinde lepradem piícé cum nullus, quodego fciam, authorum dixerit,non debuit nobistanquam víitatum veterib.Grzcis nomen propo- here: neque Lelepris, quod Grzcum eft. Latinum facere :nequeeundem cum pforo pifcemi, eftenim Aser; ,Hefychiotefte,non alius quá phycis. Vide Lelepris füperiüs.Quod ad Gallicanomina, Vieille inquit à Gallis nominari, nemipe Lutetic, quodaddit in Gallico (node pifcibuslibro. At Rondeletius turdum fuumà Gallis viellevocariauthor eft, in primoturdorü genere: & ruríus fimiliter duodecim atq; vltimum. — Videturautem mihi hic quoque piícis curdis cognatus effe tum fpecie corporis, tum LC 39 40 TA colorum varietate infigni, primo prafertim generi quod Rondeletiusponit. Alterum nomen Gal- $$ licum R offe, à colorerubicundo factum opinor.nam & alius quidà fluuiatilis(aut lacuftris pifcis)R ofe vocatur Gallicé, àrubore caudz: vt inPhoxinis memorat R ondeletius. Pifcisquem exhibui, Venetijs 22^ 4 : EL C» ac Ten : Marzapan vocatur, nimirum quod equein delicijs appetatur, ac Martius panis vulgó dictus, qui cum ées. Áttagenus ji $ut punctis, quib: 4 Deleporemàr Lib. IV. api far DE LEPORE MARINO, RONDELETIVS. D | "xPvsmarinus hactenus paucis cognitus N^... fuit,tum ob raritatem,tum ob variam à ve- Fariacirra 8 c teribus traditam eius defcriptionem. Fuerunt D a os "B ; "194. E-- € ^ PRU MEE" Jormam([sm etiamquiquz legendo vel pertontando; non | ong oculata fide didicerant, delepore marino lite- ris mandarunt.Plinius offam informem vocat. Aelianus cochlez exenteratz fimilem facit; Diofcorides loligini paruz.Sunt qui(vr zllber- - 74i ) gronaut vulgo ditum leporem marinum . effe putent; ( Germani vulgogenurorbismar.vocamt 00000000 s itus su ra Seehafi: )pifcatores noftri enm qui 944/-à nobis exiftimatur leporis nómine vendunt ; alii liparim effe credunt. Qux omnia vnica ratione falfa effe conuincuntur. nam modo nominati pifces frequentiffinà a o menfisapponuntur;fifque fine vHo periculo vefci omnibus licet:cum veterum omnium teíftimoniolez pus marinus maxime fit venenatus , & eo magis cognofcendus , non folum vt à menfis omnino reiiciaz tur,fed etiam ne vel odoratu vel diutino eius intuitulzdamur: verumadalia quz przítat remedia vta- mur,velnoxzabeoforté contra&tzantipharmacisoccurramus. —— m | . Lepusigitur marinusà Latinis dicitur Grecorumimitatione;qui Aayab faAaosio vocant, noftriimz A briago,(vrenwllsm imberbem quog ab infigni rubore;) —- Mc men ade Mp ritu WU Pifcis eftex mollium genere in mari nafcens , atque in ftagnis przfertim coenofis:fubftantialoligini V4j, fimilis eft;autore Diofcoride, ' TECH T j MU NPNVETTMOTREC Aelianus cochleztefta exemptz aptiffimé comparat. eienim perquam fimiliseft. Pliniusoffamin- B il. 9.cap. 43. Ts. SET ZA ; : fu Lib cap. as; 39 ligini,non corpotis fpecie;affimilauit Diofcorides. Quim viuit;colorc eftex rubro nigricante; vide Cops. noftri a n e(tebrios vocauerunt;quod ebriofi eo colore effe foleant: mortuus;ex fufco albicat; Sed cum hoc fi fcriptiones.Primum genis quod hic exhibemus maximélletaleeft, ex mollium genere,cochlez exen- gener em terate calde fimile, maxiiné pofteriórecorporisparte. Os hábetin dorfo velütifepia;tenué,volützin- fos UNUM dicitur.Odoreeftpifcülentotetróque. ^ ^". 7. 0 0. V , | Veícitur limio,aqua;.fordibufque:ob eam caufamin ftagnis marinis lutulentis libens verfagur. C Venenatum effe P | inius:Non funt minus mira quz de lepore marino traduntur. Venenum eftaliisin 22,55 125 zm capere. à b - rr ja ET : ; : ! E * ; S0 eau W^ rp ctm MS ORENTESNE Diofcorides lib.6.cap.3o.veneni eiufdem indicia;[ymptomataque fic docet: Qui leporem marínum D/óferid; 466 —.. ; De Aquatilibus. paulopóft aluum dolét:& color corporisad arquati fimilitudinem permutatur, deinde plumbeus red. ditur,cum facieitumore.Incenduntur autem pedum plantz,(- - -aNoTE ivóc A xgov ézcievoy vQveg ziumta qu, Nicander. vbi verbum eme forían fimpliciter urgere & plenitudine extendi fignificat, nonin- cendi.)& pudendum tumefactum cohibetvrine effufionem Progrediente veró malo etiam czrulei co- loris lotium(soov 8gActaswov, violaciam vrinam Aaenna interpre )emingunt , quandoque etiam (anguino ^ lentum:deindenaufeabundi facti biliofavomunr fanguine permifta, & piícium loturam olentia. Exu« dantitem graueolentia,& ornne pifcis genus auerfantur preter cancrum, [dem tradit Paulus Aegineta * lib.g.Leporis marini venenum epotum lequitur guítus piícem redolens,virofus; ( & reque, vt Dufces "T. gadeszmifi quod locus poflremus in Aeg «neta codice mxtlatus vadetur,) | TIME "gn. Hecideoexvariisautoribus fufius à mecitata fuerunt , vtdiligentius expendatur Galeni locusde 1 & gerariPulmo- Ac pore marino ex libro de Theriaca ad Pifonem :: Quedam(inquit ) igueniuntur qua corporis pates »em,contra ^ quaídam peculiaterledüt.lepusenimmarinus pulmonem vicerat.Etlib.r, de medicamentorum com, Gales. — pofitione:d yx (tati minitio fophiftis eos cauillancibus qui de medicamentis fcripf*runt ,. quiz cercas corporis partes vel lzdunt,veliuuant,refpondet: At hoc cauilluminquit;eos quiita iocantur arguit fa- cultatis medicamentorumadeo effe imperitos , vt pulmonem folum ex omnibus corporis patt.bus à lepore marino exulcerari ignorent. Quod quidem vt vetilfimé à Galeno Ícriptum eft medicamenta cffe quz certis corporis partibus vel profint vel obfint , idque quoudina experientia cognitum nobis fiu non ita veritati confentaneum efle puto folum pulmonemàlepore marinolzdi.Nam Paulus Acgineta, Aetius,qui omniaferé fua ex Galeno tranftulerunt , veneni huiusgrauiaac (zua fymptomata va:iis in artibus tradiderunt, de peculiari pulmonis folius affectu ne verbum quidem, Diofcorides & Plinius 19 quanta fiteiuídem veneni pernicies fatis fuse declarant;at de folius pulmonis noxa mentionem nullam - I fecerunt.Neque folum fententiis omnium qui delepore marino Ícripferunt.fed etiam experientiz ad- Nicabder^ — werfatur Galenus,quam paulo poftfufiusenarrabo. Nicander pifcis iftius venenum non omifit,cuius verí(us eleganter vertit Ioannes Gorrzus medicus: VEA, - — ifc venenatos leporis cognofere pottus "Pefhiferi,medits peperit quem flutlibus equor, | Virofi (quattas cj pevgamentamarini *Ps[cta olet erc. | Is interpres fententiam Galeni huc quantum poteftaccommodat,maximé quum dicit Nicander car» pestabeícere fenfim, & pauló poft: "m dins | Wudiquemalat, Ceu flos exoriens, tumidas rubor occupat ambas, Corpus,inquit interpresin Annotationibus,nutriri definit, vel quod corruptos àlepore humores non poflit fibi affimilare,vel propterea quod pulmones malo quodamleporini veneni occulto tandem i9 exulcerentur,vnde febris & tabes fiunt:quod quidem vlcerati pulmonis malum Nicander apert? indi-. cauit,(cribens genas rubefcere,& velut rofeo colore pictas videri genas.hoc enim fit humorum in pul- snonibus putreícentium calore in faciem fublato. At hzc multorum aliorum morborum & fymptoma- tum communis eft nota,neque neceffario ex febre & tabe pulmonum exulcerato concluditur, potefte.- nim velob eryfipelatis,vel ob alicuius interioris partis, vt cordis aut hepatisinflammationem rubor in facieapparere, & tabes vitiatam nutritionem & affimilationemfequitur. Deniquemalarum rubor peripneumoniz nota eft propriaatque certa , non vlcéris pulmonum ; nifi vicus cum inflammatione coniunctum fit. Quare Nicander ex his qua de veneni vi tradit, effici non vult pulmones folos à lepore exulcerari. T Remedis to- — Scdhzc deveneno fatis:deantipharmacis nunc dicendum.Eafcr? omnia paucis complexus eft Dio- 1? sra Jumptile- (-orideslib.6.cap.3o. His,inquit, qui leporera marinumbiberunt;danduinlacafininum, vel paffum NC Ve Continus,aut radicis maluzfoliorumque decocturn,autttita cyclamini radix cum vino, aut veratrini- iua ri;aut fcapmimonii fucci drachma cum aqua mulfaypuniciqus mali acinis.Cedria coatrita cum vino ef- eed eft.Anfcrinus fanguis, vt tepebit potus.Sed cum pifces omnes refpusutafpernenturque;folis fla- . niatilibus cancris vefci sica fupe eosadmifto vino,adiutique ab his percoquunt. Quinque " appetere & comcffe piíces coeperunt, fuz falutis indicium habent. Eadem ex Diofcoride mutuati funt, uide veneni huius remediis Ícripferunt. Femwediee — Agciamfiqua fint pifcis iftius commoda;inquiratis. Diofcorides: Lepus marinus per fetritus, leoremar. autcum vrtica marina illitussca illoseuellit, Plinius aduerfus ftrumas valere fcripfit : Pungi(inquit) Lil.3«sp4.. piíciseius quiranain mariappe latur officulo de cauda,ita vt non vulneret, prodeft. Idem faciendum quotidie donecpercurentur. Eadem viseft paftinacz radio & lepori matino impofito, ita vt celeriter remoueatur. Idem tradit leporis marini fanguinem; velfel,vel oleum in quolepus necatus fuerit; pfi- lothrum effe. A. Supereftvt oftendam veterum leporem mar.effe,de quo nunc agimus.S untenim qui aliter exiítima- Verum fe lepo- werunt;in quibus eft Latinus Nicandri interpres : Lepus marinus ; inquit; exlacertorum genere eft, vem mar. "Vt ( apud L onscerum 34 Nicandruss Latineveddiitpre[e ci fEbolia adiecit, bac ton snueno : ) paruzeqs loligini fimi- terü exbibirt- Vi informis magis offa quam pifcis;folo colore leporem refert. Quod fi exgenere lacertorum fit,quo- modo paruz loligini fimilis effe poteft , qua corporis figura, fubftantia;toto denique genere àlace:tis differt? Nam hi fanguine przditi funt,leues;corporis partibus diftin&is:lepus veró ex mollium genere áo A ivsupavsinformis:qui cum oliginibus capitur, in ccenofo ftagno degit , ftomachum diffoluit;abortá facit,ventrem fzuis doloribus torquet:denique nifi fuccurratur mortem affert, que omnia quomodo à meexperientia comperta finb,veriffime exponam. | D: 3 péleerema- — Cumego pifcium naturz.varietatifq; cognofcendz ftudiofiffimus pifcatorium forum frequentiffi- sio fibialla- | S ingiferem,cumque pifcatores propofito przmio allecti, certatim fi quid rari aut noui in mari cape- tocius odo e velinlitus eiectum reperirent,ad me deferrent:ecce picem leporem marinum cum aphyis & lo- ddeegineta. zgantuüm nam co ; 1 : 34: N : We 1 feam mone liginibusin faucibus Malgurianis captum , nunquamafe aliasanté vifum afpe&tu faedo, odore tetro, àat. beta foliisinuolutum mihi offert.quem cum diligentius contemplarer,mihi multifque; qui vna mecü erant,naufeam mouit.Sed ne hac quidem à pifcis infpectione reuocatus , diffecabam,partefque omnes d : : : N L : ^ : .J€98 - A .internas fedulo rimabar:quum i teruenit tiulier quedam de màriti inorbo me cófultura, cui quum ad muc RC ST s à PM EOV yen . diffectio- ML Vu X s-Sipim A ie m P De Lepore mar. Lib. TV. 497 diffedionerà attentiór ftatim nón refponderem, odor pifcisq; confi pectüs vomitu ditfolütiónem qué ventriculi protinus creauit, & de ventris dolore(eratautem grauida) grauiter quericoepit, vtiàmabz ortus timendusforet: quem ad(ttingéntibus empláftris ad vetihendumfcetüm ventri lámbifqüeàdmo- tis prohibui,& vt aliquot diescancris vefcererür confülui.Permulti (ubt haiüfce ei loc apletiffiniite- ftes viriboni & (tadiofi;qai eaque dixi fymptomataj& in fe;& in graüidamuliere'ekpertifunt & videz runt:vt omninoex his,qus& delepore marino veterum literis prodita fant;huicnoftré'com peteteexpe- rientiadocuerit,à qua ita fum confirmatus, vt ab ea fententia deduci nuhquarà poffim vel debeafn. Poft menfes aliquot alius ad me deláttis eft; fed lingüáilla carnofa; de quatnitiolocuti fumus, cate- 4427 2 275; bat:osin dorfo nullum erát:ceteris omnibus pártibus internis & extethis omnínofimilis, Hitc,de quo *4 1o nunc loquor, marem effe iudico,alterüm fécminam;quod in ea fimile quidpolyporümWisrepererim:- —— Effe autem in hoc génére marem & féeminatmtef(tis eft Plinius; Grauidz, inquit, fi ómninó afpexerint y 1.32 capt. foeminam ex eo genere duntaxat, ftatim nzufea & redüdatióne ftomachi vitium fatefiturs ac deindeab- ortum faciunt.R emedioó eft mas,ob id indutatus fale;vtin brachialibus abeant. d x Aelianus aliam leporis marini fpeciem adfert, quam et(i nunquam viderim , nec eius ecónem profe: ey " ram;tamen eius verba fubiüngam:quoniám in leporum rnarinorum tra&tationém incidimus, vt fi quis ferio "s Me foitéin hunc inciderit ex defcriptione poffitagnofcere.Magni maris lepus,inquit(nam alterum,qniin "Bb. /6:225. 19. alio(msedittrraneo) mari nafcitur,anté dixi ex omni parte ad terreni fimilitudinem accedit, prater pilos; nam terteftris pili & molles funt, & ad ta&um haudquaquam refiftentes. contra illius fpinofi & erecti. hüc quicontigérit,ledetur. Ipfuniin fürimaáqua maris nataré, nonin áltitüdinera dethergi dicuht; 29 Celeriac concitata natatione vti. Viuum ego difficillimum ad capienduni effe, quod nequein rete in- cidit,neque ad linez efcam accedit. Quum zgritudine afficitur, natare niequit, fimul & funditus expel- litur atque eiicitur.Quiíquis tum taanur ad eurn ádmouet;nifi medicina adhibeatür; perit.acfi bacilló eum tetigerit;hoc idem periculum ei procreatur, quo ba(ilifcus baculo ta&usafficit. Qeefesuontura: wpantayex Graco ezfeliani nofbrà codice adiecimus.Radicem ad idem mare in infula quadam na(ci ferant, haud quaquam in vulgus igriotam,qus animi defe&tionibus illius qui fic affe&tus fuerit ; medetur. Ea'enim animo deficientis naribus admota;facit vcis reuiuifcat & recreevur.Sin negligiturtum fané valida per- nicie hic lepus przditus eft,vtad mortem vfque homini morbus procedat. Hac Aeliánus.Idem forta(- fisfuerit;eiufdem certà natura ác loci;pifciculus, de quoidem Aelianus (ine nomine ; li b.8.cag.7. Mez: gafthenem(inquit)audio dicentem,in mari Indico quendam pifciculum náfci,eumque quoad vinit,in jo profundo quidem natantem non apparere:mortuum veró ad fümmám aquai exittere, & Üuivate: qui eum contigerit,animi defectionibus primum tentari;deinde obire mortem. | DE SECVNDA LEPORIS MARINI SPECIE, RoNDELE T TiVsSs, £O Sechndum leporis geniis fubftártia,átramento, partibus internis fuperiori himile efi, Differt aütem partibus externts.finiftrz & dextra fimiles fünt. Parte priore duaslátás ap pendices catnofas habet, in quarum medio rima eft:paulo infra,corniculaduo, qualiain füpériore defcripta funt , nifi quódacu- fo tiora& breuiora fint.In dorfo os hüllum,neque pofterior pars cóchlex exeniteráte fimilis eft.huius; oc fterioris partis vtroque latere, velati iri fepia furit pirinz; magis expánfi & non rep hicáck; Eft & hócge- musfuüperiere maius. ——— ma DE TERTIA LEPORIS MARINiI SPECIE ROoNDELIETIVS | (d) , m : (n (i p^ Zt à ——3 FN ur 3 AEST L1] giY i, -— gl CL EN a 2 ); " p z T7 NN E TTD "rertini [^ Veg y CE 479 De Aquatlibus. Tertium genus leporis marini fubftantia;viribus & facultatibus fimile eft, quam ob caufam interlez poer marinosnumerandum duximüs. Hic partém pronam & fupinam reprefentamus. Quodin partis fupineferé medio vides;eítos:(uprapofitaori pars;alueus qualis in fepiis,oui figura; fed in ambitu cre « natus, Ori fubie&ta pars,membrana efttenuis;cariofa, magis expanfain rotundum , cuius ora fimbriata eft,imbriz nigra funt.Intus cerebri nigri parumeft;gulam excipit ventriculus;ex quo oritur inteftinü inftarcapreolorum vitisconuolutum. in medio fubftantia quedam eft fungofa faccum fufcum conti- nens:fortalffe vov eft cum atramento (uo; (Ffecad Bellona leporeza accedunt.) loto corpore fplédido, cry- ftallum vel pituitz málfam concretam congelátamaque effe dicas.Raróadmodum capitur; & vix vnqua nifiin fummo zftu.tum enimà fummis feruoribüs omnia conturbantur , ea etiam qua in maris imola- tent. Odore eft valde ingrato & pifculento,naufeam mouet.Splendore diutius infpectantibus dolorem 16 oculorum capitisqueadfert;id quod in meipfofumexpertus. Deniq; iiídem hn fed imbecilliori- bus eum effe ceníeo,quas exveterum fententia & experientia noflra primo generitribuimus. Hoc et-- iam fortafle difcrimen fuerit; quod hic in alto mari;illein coenofis locis maris;ftagnisve lutulétis degit. DE LEPORE MARINO, BELLONIYV S. JBellonis lepus ab iis quos Rondeletiue exhibet omnibus dutev [us uidetur m] eum poftremo conueniat. Autorum-aes Leporis marini defcriptio apud antiquos authoresadmodum varia eft: Hunc enim Diofcorides T.ol- v*^ fententia. ligini paruz; alii veró caudatz fimilemfecerunt. Aelianus exomni parte ad terreni leporis fimilitudi- 2e nem prater pilos accedere tradit, Apuleius ( m Z4pologerco de lepore marino : dubitat tamen an fic fea stands ) Cüm fit cetera exoffis ( inquit) duodecim tamen numero offaad fimilitudinem talorum fuillorum in ventte connexa & catenata gerit. Ariftoteles huius defcriptionem fubticuit ; quod forte deiectamentG inutile efe videretzimo neque Oppianus de hoc quicquam meminilfe vifus eft. B Egoveró( vtquod dehocpifce comperiliberéaffirmem ) dicamleporem marinumanimal paraum effe inter Lolligines;Lollios,aut Sepias:snonnunquam etiam vna cum A puis capi folitum;odore tetro, 'nullamaliam habens formam,quam( vt fcribic Plinius ) offe cuiufdam informis : cuiusinter Cycladas magna eftcopia.Fuluum leporis terreftris coloremimitatur. Pulmonis marini more per mare diuaga- tur,cametíi pinniscareat.Pellucidum habet corpus;oui anferini craffitiem non excedens, quod proli- bidinehucatque illuc transfert. Gibbaeftilli forma parte externa, quaetiam glabereít: conuexam in- ternam partem oftendit:qua eadem parte nerui permulti redtiatque obliquiapparent:quibus eo modo feré ftriatus eft,vt conuexa fungi pars,iifdemque adftrictum corpus diffundit,diffufüm veró contrahit: fefe enim conftringendo aquam percutit,vt inipía natatione fungi Bguram referat. Septem habetap- pendices,innumeris promufcidibus ftipatas,ex indicoin cyaneum vergentes;quibus fugendo alimen- tum corpori füuggerit:appendicumautem fubftátia fungofa eft. Ceterum exaquaemergens, fuam figu- ram amittit, & in feipfum concidit, vc Pulmo marinus ; quapropterin vafeaquam habente hunc con- templari oportet. C Natattranquillo mari:facileque digitis cedit fi comprimatur. Totananque corporis eius fubftantia (B) mucofa eft;ac veluti cartilaginofa. Os ad cirrorum radices inconcaua parte fitum habet. Linguam de- morfus vellicat vt Ari radix; paulotamen remiffius. Quinetiam intenuiafrufta diíciffus,& in mare con- iectus, viuit tamenac mouetur. Marinam praterea fquillam,fi quando (uis cirris contigerit,eam non (ecusatque Vrtica marina retinet. Viuitabfolutus;& libere vagatur in mari;nullisque flatibus aut pro- cellis euinci, aut ad litus eiici poteft. 40 COROLLARIVY M. A Lepus dirum & venenatum animal,in noftro mari offa informis,colore tantum lepori fimilis:inIn- dis & magnitudine & pilo,duriore tantum.nec viuusibi capitur,Plinius lib.9.Alialectio erat : & pilo dutiore.tantum viuus Ibi capitur.Sed Plinius ( inquit Mallarius trigefimo fecundolibro ) negatinIn- dia capi viuentem his verbis;In Indiaaffirmant non capi viuentem.quod verifimilius e£ tum quiaida- nimal vifu etiam venenofum eft,tum etiam quia fequitur,inuicemque ibi hominem pro veneno eíffe;ac vel digito omninoin mari tactum mori. Quare legendum exiftimo:In Indis & magnitudine;& pilo;du- rioretantum,nec viuüs ibi capitur: quali viuens pernicioftor fit, & fic nonerit contradictio, Léporis quidem nomen veneno huic aquaticoà lepore quadrüpede inditum eife; quod eum coloretantum re- ferat,in noftro quidem mari, & Piinius fcripfit, & approbauit Rondeletius: vt mirer Cardanumlibro dererum vatietatefeptimo , cum tria leporinis marinigenera ex Rondeletii opere defcripfiffet , hec fübdere:Hec velut reie&anea quadam maris(inquit.)non vt lepores marinos defcripfi. quid enim his cum leporibus fimile?nec veneni quod potiffimum fignum , quodqueineis letaliffimum habetur,vlla mentio fermé habita. Propior forfan defcriptio alterius reiectanei à Bellonio recitati, quanquam nec A colore mul. hocforían lepus marinus dici poffit &c.Atqui color rebus multis nomina fecit, &interpiíces,leuco, - 1i animantiü leucifco,melanuro;glauco,erythrino:&c animantium diueríi generis nomina, cum terreftriumaquati- 69 indita nofi. Jibus,tum aliis,coloris tantum ratione cemmunicatafunt quedam. fic ab auibus,;paflere;merula;turdo, ies forfan & attagéne;ad pifces concolores tracta funt nomina.Coloris ratio chelidoniisleporibus & ficu- bus quoque,nomen d edit:quean chelidoniz etiam conueniat, nunc non hábeo quod afferam, Aiu- mento ad afellos infecta translatum eftnomen,; propter colorem tancum:forté & abinfecto cantharoad . pifícem eiufdem nominis.Nihiligitur prohibet cum Plinio fateri terreftri marinoquelepori preter co- am communem nihil effe.necrefert fi non idem omnibus marinileporis fpeciebus color fuerit.Satis enim eft vnam aliquam eo colore effe ; qua nomen füum deinde cateris cognatis communicarit. Eft& Lageos vua,quam Latine leporariam interpretantu r&i pfa fortaílis à colore nominata. Depercno&c epipercno;vt Graci nomiriant;leporis colore;plurafcripíiin Lepore quadrupede B. Quod ug "t ] A neni nul- jo De Leporemag Lib. IV - DeLepore mar. 13b. IV. 470 nefi'nullàm fere mentione: inle porematino firofecitfe R'ondeletium fcribit Cardan üst it eo veluon petlegiile fe Rondeletii fcripta, vel non meminitfe declarat. Amclbacarim,id eftlepüs marinus, Sylu a- ticus. Alatnabo,id eft baccarine;id eftlepus maritus, Idem. Sedvitiofahec iudico; & inelius]egi Ar- hebbahari apud Auicénnám 2.;97:ex editione & ndrezTDellànenfis, Pülino fhatintis Bellóniiplu rimà habetcommunia cum lepore marino; vt fpecies vniusgeneris videantur. Pulmo quidc Beltonii 3Galz lis valgoóbfcéna vocePota marina dicitur: R ondeletius nón pulmonem mar.f2d vrtickeenus hoc fa- cir. (Germanice honeítius dicetur Meer[tbaam.) Aliqui Afcerfehum ; vx audio, vocitant: lioc eltf, pumam maris.edetido elfe negant.ferri in fumnimaaqua.radiis ab vno quodam centro ftri3tam effe: colore càndi- , do.nec viuere extraaquam.(Holothurii etiam R ondeletii primà fpeciés non minus ingratümacin(ua- 1 O uemodorem refipit;quam lepus marinus. ) Lepus marinus veterum,maffa qüxdamfiue offa carnea in- formis,Rondeletioteíte;ne oculos quidem habet.Idem videtur animal,quod Albertus hiftoriz aüima lium libre quarto tractatu primo capite8.his verbis defcribit: Animal quoddam abündat in naribus Germanis & Flandriz;oui albo fubttantia fimile, figurahemifphzrii: inextremis tenüe; & ininedió circapolum hemifphztii fui (nbíftantiz eft fpiffioris:vbi etiam lucent duo quáfi oculi ( Nata «^1-ertums ton oc»los diceres ed quofrec do )magniintra fuperficiem fphzrz contenti. Membrum ineó nulluim e(t diz ftin&tum.Extraaquam immobile eft;& omnino non ditfunditur,amiffa figuta fuà , ficutalbum oni , & concidit totum.Rurfus aqua immiffüm pauló poftrecipitfiguram fuam,& mouetur(ficütànté ) moti dilatationis & conftrictionis.(Idem eftforté,vel cognatum;quod Afrerfcbuso appellant.)In À quatilium enete vnum eft quod valde abádat in mari Germanico: & vocatür phleginaticum,eó quód phlegmati 29 vifcofo,ficuceftalbumen oui, omnino fimile fit, Albertus. Phlegma & mucum pituitófum [o NE vocant Schasde yalii Schnor, vt inferiores Germani: à quibus hoc phlegmaticum animal Sehrottilf Vaca tur:quod nomentamer étiam aliis quibufdam pituitofis & mucofis pilcibus attribuitur, Nam Seehef,, id eft Lepus marinus Germánorum(aliasquàm Grecorum & Latinorum )fiueab órís figurá, (iue aliam ob caufam dictus, & à muco, Srur/fe duorum aut trium generum(ni fallor)reperitur, quibus cómmunis cft figuraorbicularis:Eft & alius pifcis oblongus eodem nomine. Nosde omnibus poft Orbes R onde- lecti fetibemus.Abalio quodam accepi Suorroif alicubi appellari,non pifcis formaanimal , fed totüdum quiddam,;oculis binis , menfibus Aprili & Maio:ab eo tempore mutari in alium pifc liq ram pifcium effe aiunt. Muftelz videri poterat,aut mufteli marini genus, nomine tan quod Scequiapp NUM accole Saxon es. iifdemenim vocabulum Qeapp ( & 4l vapp) multelani 30 fl.noftram fignificat.Sed audio animaleife marinum:fübftantiz flauz;oui ptopé vitello fimilis , glábrz, |. mollis;& quaicibus cedat, tenuis, & inftar oui n agiram effufitmoueri , contrahi, dilatarijinfirimenia corporis nulla habere.Eximi abaqua non potlenifi aliquo vafe ex cipiatur, exemptum protinus moru. deftitui nullius omnino vfus. Quzrendur an hic fit Lepus mar.Bellonii. Hocanimal Getmanicé putá nominari poffetgelber Adeer[ébuim , ad differentiam alterius ei cognati quod füpra defcripfimus colore- álbo.Licebit & Meerfcbvuumm;id eftfangum marinum,nominarià fubftantia fungofa & molli: & quia Convexáetiam fiue interna eius pars fungi modo ftriáta eft, & in nátatione fungi figurain fefeit , vc fcri- bitde füolepore matinoBellonius;? Quodfi recte leporibus adnumerari poterit hócaniraal di&um,id eft Rubetamarina:(Sáxónesénim & rüberam;& muftelam B.'Osapp vocant: ) alterum etiam illi maximé cognatum; fed albi coloris;quod Meirfüburm nominauimus,id eft marinam Ífpumam, Le po- 49 rumaliquod genus fuetit.Rubetz quidem normen vel à veneni; vel aliafimilitudineindi potuit, Hxc hactenus dixerim;non vtafferam qui cquam;qui hihiliftorim viderim:fed vtaliisi nquirenda dili gen- | tiis proponarmi: vt proxime dida Germanis ad Oceánüm vfitata vocabula;cu m le potis,pulnionis & vr. tice marinorum hiftoriis conferant & iudicerit. Vide etiaminfrain Corollario de Viticis diuerfis, Foi. go marino, ( ideft fungus marin üs;appellatur) vulgo ; materia quzdari caagulata ( tamquam ) € [puma marinaiqua quidem viuit; mouetur, & féntic fed corpüs membris diftinctum non hábet; Alunnus Ita- lus.Lyram pifcem vulgo Gallis Gronaüt, (aliis Gótnart) dictum aliqui lepotem marinum eile putant; em.aliquigenitu- tum conífyderaro; Aeéguapp Germani quidam Séebaz , id eft Gallurn marinum appellant; vc R ondeletius fcribit. egoab aliis eciani Sechafs id eft Leporemi marinum dici puto:quanquam hic lepus ille vetérüm venenátus non eft ;cumig cibo cormmendetur.Lepüs marintis duplex eft: vnüs vilgo Gornellus dicitur, Gallice Gornais , Alberz ,. tus.Pluralege füprain Corollattó de Cuculo piíce; AT'circa finem. Nos Gerthanicé leporem imarinuni 39 veterum; hoc eft venenatum,ne quid cófündamus;circumloquutione nominabimus,ez f iser Meer — baff 5 oder ein gef tiger &lezmer Kuttclfijob : dànec certiora aliquis protulerit; Liebredélidimar, Hifpáni- cum eft. ie c arn eie ve TR Á Lepusmarinus füperficte niger eft, Scholiaftes Nicandri.p vazec,id eft fordidus à Nicandro cognorii- B &atur.Scholiaftes dici quoniam yAluwa9sc eft. ego iva; legerim per iotain prima. nam yi per iotà; rhyponid eft [odes fignificat Varino;Lepus mar. (iriqüit Kuicetiriá 2.257: ) etanimaloftrácofüm;lu- tofum;( Belloniszs pro lu:ofavepotit dure zoslracosid eff erusia teflane boc avtmial Legs rnllua vdonems aui bar Jferapfit , ) declinans ad rubedinem aliquantülám;inter partes cüiiis ftint quedam fimilia foliis alifneü; Lollieini parue fimilis eft,Diofcorid es.Specié cochléz (tide (atur Mptr wn termine careutis non eojbolista ) cerni- &o tut, Aelianus.Hicinméncem yenitqtiod Ei ieneis quaque in mari ( vt Pliuiüs £cribít ) limaci niagna, fimilis effe díciturà quibüfdam:&teidenyin vis dliqua veneni infit; dubitáti poteli; vtfcripilin Corol- lario de Echinoab initio rétiédiormii qhe ex eointrá corpus dantur: ! : id ; TOS . 2T Rv 1 2? : ; ' Lepus matinüsin coeno giguitur,& fepe Vnd cuináj dis capitur, Aelianus. Interlolligines feré vec: Ci fatür.O cy aei Bumzeic uj v às iyytosi (fab cotnis ;flagel i$; crinibus ) X pactis Té ib o- ue proe eX; 53- v8 dr iilos H! art ama Oo QUEDA ud uenia Ord Xo^3 ( atratiietito 'oAósvra ( pEO Soaccasa ) Mx Vids a-ypueoG- topli. In hiscarminibuslepotemimarinnm intet lolligines & huiufmodi pifces tuni verfari,tum paruo eorum fetui (imilem effe exprimitur:quod Aetius quoq; retalit; Verbum tha teereg euit£m interpre- - 49 /! DejAquadlibus || interpretantur &Ajg«ei&e, quod magis placet;quam fi pro fimiliseftaccipiatur.fimilitudo enim per'ad« uerbium 4m indicatur:id quod vt cumlollio & fepiaexprimitur , ita cum lolliginefubaudiendum eft, Hic enim fenfus eft: Lepus mar.inter cirros lolliginisautlollii fepizve degit; tanquam paruus quidam eorum fctus.femperenim fi illis conferas magnitudine minor e(t, & tanquam imperfeótus cirros ipfe non habet.quod fi i4 4ipex pro fimilis eft accipias,prapofitio va abundabit. ! -* Lepus mar. vt ipfe homini perniciofus,fic apud indos inuicem homo ei pro veneno eft: vt vel digito omninoin maritactus mori dicatur,tefte Plinio, Vefcitur eo vnumanimalium,vt non intereat , mullus piícis,Plinius.Scari recentes non carent Íufpicione(veneni, ) quoniam lepores mar. captant ac deuo- rant:quare & interaneaeorum choleram mouent;Diphilus. Leporem mar. * 1 u Lu 5d ^ * DB " H ^ i * * e . SOME luit.)quod fi int,ficciffima parte tales funt, vtlepores marini feller& fpinis aranei pifces;&c,vt quidam fcribit, Cardanus fibene memini.egotota fubftantia,non felletantum , venenatum efle leporem mar. putarim.Eleufine facris initiati;idcirco Mullo pifci honores babét, vel quod isteranno pari: vel quia mortiferum hominileporem mar.exeft,planeque conficit, Aelianus 9.51. At Hege(ander Deiphus,re- ferente Athenzo;in Artemifiis( Dianz lacris)Mullum inter cetera geftari( a a QsosoSw )ait,eo quod vi- deatur lepores mar.homini letales magoo cum ftudio venari, & confumere: vt pifcis magna hominum Hifloria. vtilitate venator dez etiam venatrici confecretur. Nonindignumrelatu,imperatorem Titum ab Do- initiano leporis marini peftifera vi peremptum:quum eo fcifcitante, A sow pos B vives ce óoo pre dictum fuiffet fatisymoriturum videlicet; ficuti fertur deceffiffe Vlyfles;u d 622114. Sed is tamen trygonis ; id eftpaftinacz i&u periit, Czlius.Locus eft apud Philoftratumlib.6, vbi hecetiam addit: Titum cum poft mortem patrisannos duos regnaffet;à marinolepore interfectum dicunt. Is autépifcis humores quof- dam occultos habet,mortiferos fupra omnia venena quz mari terraue nafcuntur. Et Neronem hunc i- píum piícem epulis mifcuitfe quandoque tradunt , adueríus homines fibiinimiciffimos. Doritianus uoque hoc eodem contra Titum fratrem víus fuiffe putatur, quod graue moleftumque fibi videretur ful cum fratre humano benignoque viro imperare.Io. Tzetzes quoquein Variis 6 43, Titum hocye- neno extinctum tradit. Lepore mar.cibis admixto multos fuftulit Domitianus , eodemque Titum fra- trem fuftuliffe creditur,Erafmus Rot. — . ! tT ü h Signa d re- Diofcoridis & Aetii partim verba Rondeletiusrecitauit, Notandum autemin Diofcoridis verbis, Nulli fermé pifces venenofi funt: (propter humiditatem,quz venenum,cuius vis in ficcitate'eft, di- o medinbaufli. iubere eum dari decoctum maluz,;aut cyclamini radicem cum vino, GxeCdoov MA GU D" y 5 mma a putavit igs; 2? leri sar. ideftautelleborum nigrum;aut fcammoniz liquorem,( o exprefjv pondere: vt ve; bum 3ortov , in eadem per- Diofcor. iodo Cj cum accn[atsuo con[Irnatrr, Qi» cum genttimospartem fasacet ves framificante , quod ufitatum el Graum : Ruellues pondus expreffit nempe drachmam utrisaq, ex esdegineta , qui modus tamen in (Cammonio nimiuva videtur. ) Deinde cum vertit Ruellius hoc venenotentatos;ex pifcibus folos fiuuiatiles cancros in ciboadiittere,addé- dum;elixos,quoniam Grzcé fcribitur &Q6: s. Et mox pro his verbis; Kou zrivovem dvd jusyasyulloa &m. ouirui y i. antiquis codicibus(inquit Goupylus)legitur,q2) zosouzm éQeAspdlvor. hoc eft, Cancros folos ex pifcibus admittunt, & concoquunt,& vtilitatem ex eis percipiunt. Codex quidam noftez,manufcriptus habet, xg) re Tec avus geosouni, Aegineta cancros;fluuiatiles duntaxat;pro remedio dari iubet, fiadmiferint. cu- ius locile&tioforté melior eftapud Aetium:Edat & cancros (1nquit) ad(idu£. piícem enim nullum ad-. Caricti. mictit.Quod fi pifcem edere poffit, fignum d falutis iudicabis. Et A&tuarius ; Quod fiagri pifcesinge- 49 rere nequeunt,folos fluuiatiles cancros cocos edant, bibantque vinum cui ipfi intadmixti., ceterum falutare efti picem edere füftinent. Solus Plinius Valerianuscancros marinos coqui ; & in cibo fumi iubet. Cancri luuiariles triti potiqueexaqua recentes,feu cinere ad(ervato;contra venena omniapto- fünt;priuatim contra Ícorpionumictus cum lacte afinino; vel quocunque.Eadem vis contra venenato- rumomnium morfus,& contra leporem marinum,Plinius. Cancrorum fluuiatilium carnem contrita crudam 8 lacte propinatosac omnium reptiliumictibusmedeberis: & defperatum epoto marinolepo- atetisa. re confeftim fanabis, à etius,His qui leporem mar. hauferunt(inquit idem ibrotz.cap.53.)lac afininum recens mulctum cum paffoaffidue przbeatur:aut;fi hoc non adfit,bubulum,autmaluz decoctum. in- dequeconfeftim vomant.Deinde radicis cyclamini trit drachma quatuor ( caztraregium morbmn cycla- »nimidrachmatres dantur eic.) cum vino dilutodentur, .Autveratrinigri drachma vna:aut Ícammoniz J / fcrupuli duo cum bubulola&te autaquamulfa.A ut mali punici acini, Vel cedrides , hoc eft, cedrifru- - p étus;triti ex vino.Aut picemliquidam,;aut cedriam modicam cum .pafífo delingendam dato. Anferisi- Cyclamime.. tem fanguinem adhuc calentem cum paffo bibendum prebeto.Aeginetanon cyclamini,fed peucedani radicem é vino propinat:qui lapíus forte librariorum eft. nam Diofcorides fecundo etiam libro decy- claminoagens,radicem eius contra venena, prafertim leporis marini, vino bibidocet. Leporimar. aduerfatur & cyclaminos;Plinius.Pro «edpíaz cioe pes civou apud Diofcoridem, legerim xediaz, id eft ce- dii fru&tus;ficut & c»xev/iuc dicimus, multitudinis numero;idque ex Aerio.namrefipam cedri, numero fingulati cedriam dicimus:quam itidem Aetius in hoc malo,noncum vino bibi; fed cum paífo delingi prccipit.Sic & Diofcorides libro1.Cedriain paffo fumpta contra hauftaleporis marini venena auxilia- TIR SAM venenum leporis mar.fuadent cedrum( legacidrsam )biberein pei MEE alibi, Cedri- des,id eft fru&us cedri,contralepores marinos commendantur. Has &a 1 fc edi iubet. Punici mali acinos Diofcorides cum fcammonii fucco & melicrato fumi iubet; Aetius per fe etiam commendat.Diofcoridesin libro de remediis morborum fec.locos,author Grzcus,malaPuni* ca vinofain cibo & eorum nucleos laudat.Ex malo Punico acerbo(inquit Plinius 25.6. fit medicamen- tum,quod Stomaticé vocatur, vtiliffimum oris vitiis,narrum,aurium, oculorum caligini, &c.. Contra leporem marinum hoc modo: Acinis detra&o cortice tulis,ficcoque decocto ad tertias, cum croci & a- luminis fciffi,myrrhz, mellis Attici felibris,Sed hiclocus apud me fufpectus et. quoniam remedia ad- uerfus leporem mar.intra corpus fumuntur ; Stomaticé vero ifta propter alumennon tuto videturin- tia corpus fumi poffe:& catera vitiaomniaPlipio numerata, quibus mederur, externa funt.Lepore ] "Pd ES | | maring ius quidam innominatus per 69 Ys. Y 4 [3 TYY7 A DeLepore mar. Iib. IV. 48i imatinoaffimpto(inquit Afclepiades apüd Galenum libii:deantidotis) prodéftlàc bibere maxim 2a- ifininum:(in minus, vaccinum;àut caprinum; Dàti autem debent efui etíam caulés maluz diligebterin- -co&i:velpulegii quantüm manti comprehéndi poteftcuin pálfo ttiti ; potándum, vel cycláiini rádix trita cum vino.cedrizve óbolüs aut femiobolus palla [olutus potui dárut. Leporis mar: guftas (inquit Scriboniis Largus cap.18 6. ) nónabfimilis eft illotis pifcibus;áüt etiàm pütentiBis; ( fc c INscander. ) Qui fumpferuptautem,ftomacho veficaque adficiunturiita vt vrinám quidem difficilter & cum dolo re,purpureique colofis reddánt. Stomáchoiterm tento & dolenti fünt;auerfóque ab omni efca;praci- pué piíce.Naufeant praterea, & fubinde teiiciunt fj pümofatinterdum biliofaáut (anguinolenta, & ma. ximé cum fimulauit aut nominauitáliquis piftemi. In forinis litoris pulfi lüctis sidentur fübinde aiü- E9- dire. Ocüilieonmumn exhulceraütur,genz inflántür. Coloris mali & veluti pluribei fit: minütatitique per tabem quafi phthifici confümutitur. À diuuari atitem debent lióc malo circümuientilacte muliebri; vel equino, vel vaccino;aut afiniuo quaniplutimo quotidie per fe ; aut cum melle fürnpto. Próodet& maluz forbitio bene vnc&ta & falía.Iteni profunt malorum Punicorum grana àdfiddedatà, Benefcit & pix cedria,fiquis inde binaternave cochlearia eius fumpfetit per fe; vel ex páffi cyáthis duobus cribus- ve.Itembenefaciunt(£acca)iuniperi trit, quaimplurimo cüm páffó;aüt pef (é datz; Nicándet iiiter ic - media genüs omne mali Punici comineridát:& muftuin quoque üuis éxptcflum 5 ità Vtex oliuis oleüiü folet exprimi; Bl " mannm | Bóvitgid ako ré X&p?TOV do dvadea, eiue KetoiOj olvavmis Tes to) WV Heapfiuesov [ZA ! Xu BE qo) Àigaviymá 1rata mi oatota alo D iolvi 2ps Wem Joe dedoscuci wa Nia. may ao — A Mom oivo old rx; fogli) eA kvgaidt DA dos ry Qro voT]évovexy IC or) void oiv ulus Scholiaftes O/vomlisTTooufoenav, 8E Ateijmw trés diderfas mali Pünice fpécies facit. & forfan tres ill [pez cies funt;quorum vnaácidum ac vinofum;altera dulce;teftia uccov (id eft médií faji Oris; muzurm vulgo Mitis gy ci profert; His quartari fpeciem àddiderirà apytedon dictan; quam Nicátiderf quoz Aelejiades: 5crib.Larg: INDIA: UCAaGgBEPS que videbitur compreliendiffe,(i ità legamus;3jexer aimuAnpéa sap Orts &ciid elt, & quz molles ni&léos tis bentes tenüilfima diftinguunt membrana, nám licet v» exseto légartius; per aritiphtafin tamen molles hucleos interpretatur Scholia(tes; Ideniintetfigna füumpti hüius véneni ponit colorem pst rüembra tanquam icteri,fed obfícuruni:cotporis iniminutiónem & carritim tábem páülatiir: faftidium cibiicu: tistüiriorem,ptzfertiri circa malleolosir pédibusi& in màlis faciei non fiuetübore.vring perpaucam éxcrétionem,colorealiquándo ptrpureo,vel cruénto.quod pofttemim Aegirietáde füdore dixit; Dio- 30 fcoridesde vomitu.His addam quz feripfit Auicenná 4.6,2.4.0mifTis camien quibufdani; qüza Grecis 4o & fanguis anferis:& vrina hominis antiqua. & radicuta buchof marién(cyclaiaini ) o&ó6bolicc tsi omnino eadem tradita videntur. Accidunt(irquit)e£ipfoin potu dato conftri&to atihelitus, & diffi cultas eius, & rubedo oculorum; & tilfis (icca; & fputüm faigdinis,&c.& i&terus ; & àn guftia; & dolor renum. Vrinz violacez:& éiufdem coloris egeftio, quandoque miucofa; Aeger àciboabhorret:& fápo- rem piícis féetidi in ore fentit; & in tu ctibüs cum falfedine etiam.PlIutes qui eüadàt ;inciduntin plithiz fin.Auxilio eftpótáre lac cáptinüm , & afininum,& tauliebre ex mamilla;: Tütianc & ccliculiialüz;SE foliaaltliza recetitiàelixata, ( al; feinen álthez recens elizátuiij)& ius €áncri flnuialis proptié: qua quidem vefci poteft fiie reliquis lenificàntibus. & echinus atfus recens; aü£fanguiseius. Etlàcertumi marinum non refügit,& comedit ex eo. Remedia àutem válidiora funt éalamiintha Ruüiatilis;cálida; rel cens ( bàc pátisus ad fequens remedium veferatur , nempe languivem an[evt y quivecens extratius tepidufaue bibi obo) no.áut kitram(cedria)illa quantitàs,& in vino:& ellebori parini cuim vino. Cur autem aduenit dic: 17^ cuiidus éxcitationisaccidentium & quieícunt;fiant ei pilule de elleboro nigra & feátmiiónio; & ac rico,cum fuccoliquiritiz & ttápáconcho;partibus equalibis.Inde exhibeátdr dráchirüa velpáüle phus cum iuleb. Quod din phthifin inciderit &ger,cureétür vt plithificus;Rafis etiam lib.8.capz: pott ftgiia tradita;vt funt; ventris folutio;anlielitus anguftiaatthima; &c; nifi cito ( inquit ) morte praocetipetut; incidetin phthifin;fi non congrua medendi ratione ei füiccürraturi& fi nonlaé & vinum ; fiüE inixtá,fi- ue vnumquodque per fe multoties dáta fuerint; Ante hoc(remmedium ) tàmemn dati conuenit ficitíolo- rum(c-)fuccum,& maluauifci viridis foliorum fuccum in potu fumant: In diéautein fecüda póftquahi accidentia quieuerint,pilulz fiánt de elleboronigtó(eeivi sam ex ^duicenmaretulimus; ) Hocli petduxe- titad tuffim,& afthma fuperuenerit;iftarum affectionum cüràátio,vt fuo confcriptüm eftlocó;perficia : tür.prius tàmeri fecetür vena ; & remediis abfceífüm in palmone patientiumi cütetur &grótus. Codex Grzcus quém manufcriptum habeo de remediis 7 vc Diofcotidi: Lác muliebrelaudat: & ellebora album.neque enirn(inquit)metuendusab eo vomitus eft; Iuuat ab initio vtina humahá quoqüe pota; & vomitu tedditajaeov XéSeoarivoy mv 44d EEspage: Lepus marinus fümptus fzpertisiero morteimihtü- lit:venttrisfalteni dolores excitauit, elianus$2:45. Lepus dirum & véneriatumianiinal ; in l1ridico tari etiam tàctu peftilens:(Psdepliraex e^delanosad fiuea beflartà L'eporta primi Rosdehién faperass:) vornittim dif folutionemqüe ftotnachi p£otinüs creat, Plitius.Ex lepotis mar; affurhptionelaboratur vtcà caniliáti- dibus;Bertrutiiis. Alifmatis vtriufque víus eftin rádice;aduerfuüsratids ("uber ) & le pores miár.dra. chmz ponderein vino pota;Plinius.Maluz(mmrelig ma generastum alchaa ) déco&tz cuti tadice fua; lépo- tis mar.venená reftringunti&r;vt quidam dicüntjfi vortiatüt;Idem:E lepore tiat. veneficiámi reftringüt o poti hippocamipi;Plinius; Afirtinolacte potó Venenateftingaüntür:peculiariter,f1 liyofcyaiiuin potum fit;autlepus marinus, &c.Idem;' Lac bubulum priuatim medetut his qui biberintlepoterirnar. Pli- nius.Lacte equino veneénaleporis mar.& toxica expugnaütur; Idem. Contr liàuftuii leporem mat: prafidio efthumartum]lac:Diofcorides.Lac muüliebte peculiáritef valét potiri Contfa Venena qüs da- tafünté marino lepore;bupreftique;Plinius.Contta veiiena matini leporis ; & rübeta; teiiedioeftci- niseorumiin aqua potus,Innomiinatüs & Al bertüs,Pecüuliariter contraléporis inàr.veneiia; oftteaád- xerfantuz;Plinius .Oftreafridta & in cibo fumpta profünt;Plititis Valerianus; Rang fluuiatiles;ft car- ties edantur,iusve deco&tarum forbeatur; profuntéontraleporein iat; ldem: Anferis fangüis calidus *23 Wand o 2 e a - | , 98 - (veffaig ZÁliitenna. Rufin. [ ! 4m /! Be Aquatlibus. — vrfibit de vulnetesKitanides)bibitur contralep.marini venenum, Diofzor, Eundét Aetiüs calidur adhuc cum paífo bibendum confülit:Piinius veró cum oleizquaportione. Galli fanguis fanateos qui Aeporem marinum comederunt, Kiranides. $cammoniz liqiorà Biofcoride & Nicandro commenda- tnrabhocetiamcontraíalamahdram, — In riuiiiso binis , Prtetea(vt Aggregator citat)fiftula paftorisaureus vnus velaltet libetatAuicenna.Item lutum fi- Sillatum,Idem. T erra quoque figillata,authore Galeno,pota,liberat vemitu, Aggregator. Offa afinini potaremedio funt Plinius lib.28.& Auicenna.Idem Agegregatorauxilia quzdam aduerfus morfum le- Pers inar.recenfet:ridicule nimirum,cum nullus authorum périculiex eius moría meminerit: neca- liaquamque fimpliciter prius contra venenum eius fümpti retulerat« nifi quod ex Haliabbate(lapfu ' fortc interpretis)leporem ipfum mar.emplaftri inftarimpofitum, fuo moríui mederi recitat, Prafertur! ? quibaldamaduerfus hoc malum humanus fanguis calens ? venis potus: humanum item Jac,ab ipfis v- iru exuctum:& vulpis caro inaffata. quin & theriaca diateifaron tribus diebus poeta, Matthiolus Senenfíis, . | REMEDIA EX LEPOÓRE MÀf. HOMINI VTILIA: Pro lepore mar.cancrum fluuiatilem fübftitniad remedia poffe, tanquam zquipollentem;in libella KvnGa ouo", qui cum Galeni & Aeginetz librii coniungifolet,legimus:fed proculdubio vitiofe.nam cancros fluuiatiles vim leporis mat.venénoadüerfam babere;non fimilem;ex fu pradi&isconftat, Le- pus mar.per fefe tritus,aut cum vrtica mar.illitus pilos euellic, Diofcor. Solutus & inun&us przuulfos 26 pilos palpebrarumnon finit renafci,Kiranides. Galenus etiam de fimplicib. ined.lib.rr. lepore marino aliquos víos fcribit perdendi pilos gratia: & pfilothris eum mifceri , Crito apud eundemlib.r.decom- pol-fecdocos. Oleum in quo inco&us fit marinus lepus, ne pili renafcantur efficere nónulli prodidere: Ita Galenus, Vuottonus. Pfilothrum: Sanguinem recentemleporis marinunge,; Galenus Éuporifton 2.85. Pfilothrum eft lepus mar.fanguine & felle, vel ipfe inoleo necatus;Plinius. Leporez mar. vel eius fanguinem cum oleotere:atqueex eo vulfozum deoculis pilorumloca frequenter perunge: poft quod ei renafcentur pilimolliores erunt: quibusiterum euulfis; fupradictum medicamen inducitur, tum veró nonrenafcentur, Marcellus. Ad zgilopes:Lanz tomentum cutn fanguine marini leporis tinctum inde, Archigenesapud Galenum de compof.fec.loc os. Lepore mar.impofito; itavt celeriter remouea- tur,ftrumas fanariaiunt,Flinius. Marini lepores oleo veteri inie&i benefaciunt difcutiendis (trumis, 56 led cum ipfooleoin plumbeo pyxide clufi: quam diebus quadraginta diligenter alligatam oportet ha. beri. pofteaex eo pinnula oblinendz funt ftrumz,fuperque eas pellislanatanon nimiumtonfa, tegendi gratiaimponenda eft.pracipi autem oportet, ne quis hoc medicamento manus inqüinet , aucinquina- tas,priufquam bene eluerit,ad os referat;Marcellus empiricus. Iubent & lepore marino recenti poda- gram fricari;Plinius.Sanguis eius & felin oleo necati contra carbunculos valet, vt quidamé Plinio ci-- tat. Leporis mar.fanguis ( inquit Auicenna2.397. ) eftcalidus,purgans morpheam & pannum. Caput eius adultum generat pilos in alopecia;proprió cum adipe vríi, & intyriavalde. | Cum autem ex eofit emplaftrum ficut eft;abradit pilos. Abftergit vifum more emplaftri fuperpofitüm , & ficutcollyrium,. Hzc ille.qui precedenti etiam capire de lepore terreftri fic Ícripferat : Sapnguis eius expurgat pannum: & cinis capitis eius remedium eft vtile aduerfüsalopeciam , & proprié marini.Sed hoc videtur echinis 46 s&nagis conuenire, (nempe vt echinus mar. efficacior contra alopeciam fit quam terreftris ) & forfan ex diuerfisanimalibus remediain vnum permifcuit Auicenna.Lepus mar.ipfe quidem venenatus eft, fed cinis eius in palpebris pilos inutiles euulfos cohibet.& ad hunc vfum veiliffia minimi,Plinius. Con: tta venena marini leporis & rubeta remedio eftciniseoruminaqua potus, Albertus. Dionyfii Milefii ad pilos palpebrarum pung:ntes : Leporem mar.in figulino nouo vrito;& cinerem tritum ricinorum fanguine excipito:& repofito in cornea pyxide vtitor,euulfis antea pilis,Galenus de compof. fec. locos 4.7.inter Afclepiadz oculares compofitiones. Enterocelz lepus illinitur tritus cum melle, Vuottonus ex Plinio,tanquam de lepore mar.cum Plinius proculdubio de terreftri hoc Ícripferic. Ho /— Leporis philologiam habesin Terreftriinter Quadrupedes viuiparas. Leporis marini meminit et- iam Hipponax.Scholiaftes Nicádri.Aasy2c de terreftri;per «. «a2: verà pero, breue de marino & fluuia- tili dicitur, Hefychius & Varinus. Ego hanc diftin&ionem non probo, neque fluuiatilemleporem vl: $9 lumagnoflco,vtin Terreftri dictum eftBauCartvecxin Acc m xod Acyo S Epicharmus in Nuptiis Hebz,vt ci- tat Athenzus.fed melius alibi,G:ceastvec(id eft membrades )8cA«joí. quanquam fi qui pi(ces xao dici: tur,nuptiis & conuiuiis apti, illi plane à lepore venenato,quo deagimus, diuerfifuerint; Nec fcarus; aut poterit peregrinaiunarelagois , Horatius 2. Serm. - vbi Acron dubitat an lagois fit genus pifcis ucdin mari Italo non inueniatur,aut auis quz carnem leporis habeat. Xpitbeta: Aa yoio kae D ocotO- s Nicander. P'umesIdem, eon. Qui marinum leporem pingunt(inquit Pierius Valerianus ) humiano tactum di gito, mihi videntur fignificate voluiffe,vel hominem minima de caufaexanimatum : quandoquidem ferunt eum quinon modo digito,verum etiam virga Léporem mar.attigerit, quamprimum exatiimaícere,& nifi promptua. sium fitzemedium;etiam mori, Vel mutua damna ex eadem picturalibet interpretari: (nam hierogly- && phicum hogapud veteres non inueni:)quia humanus attactus Lepori etiam eft exitralis,in Indico prz- fertimanari, | bh. Ineosquicon tabefcunt;nec vlla medicorum ope poffunt reftitui, dici potétit ; Edit leporem mari- num;,Eraímus Rot. | : Lzverscosexnoftris quidam appellant pifces in fluuiisgenitos,à Capitonibus fpecie diüeríos ef- [c exiftimantes,&c.Galenus lib.5.dealiment;facult.cap.24. vt recitatum eft fupra ; infecunda Leu- cifci fluuiaulis fpecie Rondeletii, Hicefius marinos etiam mugiles omnes generali Leucifcorum nomine comprehendit. Leucifcorum(inquit)plura fant genera;nempe xéQa2o 7 vesperi, x shdvecsauqivora Nosin Mugilibus dc fingulis agemus, | | Lzvcoprs; . LE n 1 5 a ra € Y | , V | De Lingulaca: Lib. TV, EM Y'évéoris AcxZnià Taretitinoin Geoponicis Grecis nominatut, zr rn lEvcou&NiIDES,liasSmaridesiin Menisfünt. — — ^ — — — j Lrvcvs,AECKO pifcis nom -n,quemaliqui Gictum ab. Elomero nominatum putant, vt refert Và- zinus in i'seé Lege fupra in Glaucifco A. cL adi c. Rr. ode LianELLApilcis cetaceusà Grzcis Zygzna vocatür, Videin Z.elemento, DE LIBELLÀ INSECTO FLVVIATILI, ROoNDELE TiüvY S: 10 Nís&tumhoc libellam fluuiatil*m libuit appellare ; àfimilitudine quz illi eft LrirtirA: cum fabrili inftramento,& cum Libelia marina, Hac beítiola parise(tadmo- — — dum, T.literz figaramzeferens; pedesterdos vtrinquehabet,/ Caudaintres ap- pendices defi ait, quz viridi fuat coloreziifdsm & pedibusnatat. /—— LiBiBAITES pifcis nom*n videcur. Nam Athzaeus lib 5. intet Hefiodi c iufdam de falfamentis omnibus carmina hoc quoque citat? Xozewipiepuy quliav 1:3 X9 sva cpu AiCted De o. Mw, dw WE P Et LicmwErcuiuídam zoophyti ms7iait Albertus libro quarto deanimalibus; tractatus prim; cap.3. Tam expercus eft(ir quit)aliquispifcatorum matis,in mari . elfeanimal cuius creatio (7: )efttaa quam frutti alicuius ligni.neque cogno- 3o fcitureffz animal : nifi.3u1a dum eftin mari;mouetut natandodelocoadlocum. —.- "rds ata E(tautem nigrum, rotu idum , equalis per totam longitudinem fpiffitudinis. nec pafcitar nifi i fe tés fadanti humore.necexcrem ntum vllumin fe,nec ezcremencorum meatus habet.nec vlla íénfuum or«.— | gana. Etenim animal valde imperfectum: &,propri? loquédo, medium inter plantàmac animal,quam. eoremetiamanimalligneum vocatur. ü i56 i renisepaomom : - LiuaR1rZzó LiMOS4.vidéin Thunnis:Limofzàluto pelamid:s Incipiunt voéati, &c. Plinius; LiwucvrAcaAg:nuspifcis,vel mulierauguratrix;Feftus.fed pio augutatrix, forte garritrix vel blas teratrix legendum, ideft multiloqua.Lingulacz(inquit Nonius) dicuntur verbofi; Varto «&ityxepiest Quare refidentiingulacz , obttectatores tui iam nunc murmurantes dicünt, Mouztroz mc ulilur xoà pito eem. ,(legos Mucsrero- vic Üarcov 5 uamzerau. )Plautus Cafina: Vin lingu!acase S. Quid opus eft, quando v« * xor domi eft? Ealingulaca eftnobis.nam nunquam tácet. Vocabula pifcium pleraque translata à terre-. ftribus ex aliqua parte finilibus rebus funt;vc anguil'a,linguiaca, Varro: c ingulacá piícisaut folea eft,; ' autei nonabfimilis; Hermolausin Plinium. Ecalibi :: Lingulacz pifcisnomenà Grzcofumptum efte; quando Ariftoteles glotrida eum vocauit;fi Theodoro crediraus:aut buglotfon, vtlib.g.diximus. Nos: piurade foleain Paff:.rum hiftoria; Glotus apud Ariftotelem nül'ibi pro pifce(quod Íciam) accipituts Íízd proaue duntaxat. Gá:a Lingulacamtranftulit. Pifces qui dicuntur linguae ( mndgeeriam T n-ensscs Zmeen prof «imis )iinferiori Germania litorales funt; Albertus. Fft& herba Pliiio Lingulaca nomi ne;civcafontes naícens:cafort. quam Fuchfius ophiog'offon nominauit,vulgatem Germano ümimie tationem fecutus;patuni pro; tié tamen cum folium fimplex fit [erpentium aütem lingua fpeétentut bifidz.Lingu:s(vulgo Leng1e)in Italiacirca Genuam dici audie pifciculosquoidam panios finefqua- ' mis & inteftinis.fed inteftinis forte animal nullum caret; Apuarum generise(Te putátim. Lipguaptos 4? montorii genus,non excellentis,lod molliterin planum deucxi , Feitus. noftri non promontoria, led colles & ciiuos huiufmodi,vocant Zder.nam & verbum bale leuitet inclináre fignificacfie & cliuua Latinorumab inclinatione; zm z «Alves, dicbus yidetur, —— : | DE LIPARI, RONDELETIVS, d MT TUA AE : D ML PO TA C) 5 go | A. SAMT Jr SER ESTCRGS T N9hi te;candidelector , pifcem liuric tám rarum & fpedbatu digniffimum celare : quem cuni'alis A l. N quandiu fcruare vellem;totus in oleum abiit, qui euentus me impulit,vtliparim; cuius meminit Pliniüs,riominem;quafi ^; jid eft; pinguem Quanquam finc qui Plinii locum emetnderit: & proli- 4/.53.025.11, pátis,legantlelepris;qui pifcisalioitomine ab Hefychio 2v«( dicitür. 1 : Pifcis hic, queni liparimi vocamiis ; capite terreftremi cuniculum refertioté eft paruo; fine dentibus, B &o fed maxillis ais ed pam haber fatis latám à capite ad caudam; (quariis partis tegitur. Pinnas ad brá- chias & iu ventre binas habet; aliam àpodicead caudam , aliam ceruicis locoad easdem contitiuam; fine aculeis. Cauda in duas definit; Adeo pinguis eft, vt non ventri inteftinifque (o'um infarcta fit pin guedo, veluti in mugilibus.& lupis ; (ed etiám fub cute cárnisloco niliil ahud videatur eff2 quam pane guedo,vtliparisíiue « xe:: optimo iure nuncupetur, 2 Succo eftmolli;pingui;infipido,quo ventriculus euettitur,aluüsque cietut. "X F Etrüi fiontemiere huic loco( o*4£zi vugilum.nos etes or dinem non fumus equnutz )3p pofuimus,eft enimicor-' poris hábitu,& vi&us ratione mugilibus fimilis. ; 1 Eu Lus Audiodb liis, quinunc Greciamincolunt;alofani quandam 12000,3777 in SOME vien 2 | - pU WWE et UU - $ à dgüsRoHe 494 —— ^7 De Aquatilibus : .. nus Rondeletus.qui agonum quo ueli arin 3Bonnalliss ellari f. ciet icudine,qu lu eraticulaaffatur, pinguitudo velutoleum deftilec EP fen MEAE Sudipe quodeumig, DE LIPARIDE, MACEDO NIZ PISCICVLO Brri1romwrzvs - . N e NI N X AX M EIE. Y SNSN à : es NN SSNSSSN E E: : p Co] V IUIS Wk S N SN MN Á Eftin Macedonia lacus,quem vulgus Conium vel Limnum Pifchiac. nuncupare folet: in quo Lipa- : rides affatim capiuntur.quz toto habituSardinam referrent;nifi ventrem magis inlatitudinem diften: tum haberent.His meritoàpinguedine nomen eft inditum;quod velleuiori ignis calori appofiti pifci- à culi;toti feré pinguedinem refoluantur. ; 1 | p "C€aputilliseftvt harengis ternatum:labrum tantum inferius aíperitateleui denticulatum. ^ Cutis . argentea.Leui contactu fquamas exuunt.Laterum, ventris;tergi & cauda pinnz vt Sardinis effe folent. lineam quoque fub ventre afperam habentac tranfuerfam,quam pifcatores circaanum fecant, vtinde- F humor;qui in ventre continetur;effluat: deinde fale conditas holofchoeno per oculos traiiciunt, atque ita diuendunt. TID | p. Lipandumcaptura vetis vigore vberior effe folet:funt enim eo tempore meliores. Horumpifcicu- Jorumex Conio pago multa fcortomata T heffalonicam mittuntur,& ad Chryfitem ( quam nunc Side-: (F) rocapfam vocant )tran(mittuntur:quas illic Harengum guftu emulari, & ori gratiffimas ac delicatiffi- mas eífe comperi.Liparis plerunque mixtim cum Leftya( "Pleffya ferri confüeuit:quz quanquam mul- 39 to minorfit;tamen eodem quo Leftya ( P/effya ) pretio vendítu r.Ea pars lacus Pefchiacijque Conium. pagumalluit;Liparidibus tantum fcatet: quas eodem feré modo;quo thriflas in palude Mzotide deci .. pere folent;)nempe cantu & teftarum concrepantium harmonia:ad quam faltantes accurrunt;atque in-. cautz retia fubeunt. Macedones autem fcientes Liparides turmatim vagari , retia circumponunt,ea- rumqueexamen quzrunt:quod vbi inuenerint lintribus obfident: deinde remis aquam quatientes eas. terrent;quas pecudum modo,magno grege abigunt perfequunturque quouf. quein retiainciderint:. mox omnes ad litus adducunt. : LisPipio0N.VideinHippuro. F- , DE LOCVSTA MARINA, SEV CAR ABO, 4o e. H Brzrriomwiys. | A Vanquam A ftaci Oceano quidem multum fint populares , Locuftz tamen ineo maris trau ra- Q riores effe folent.Has Maffilienfes Langouftes, Genuenfes Alagouftas vocant. ' Locufta fiue Carabus & Vría tam maior quam minor,nullos habent forcipes: quonomineab Aftaco maxime differunt. Crufta inte&torum(inquit Ariftoteles )primum genus Carabus, ideft Locufta: cai proximumalterum eft quem Aftacum vocant.Differt is à Locufta brachiis;qua denticulatis forcipibus protendit:atque etiam quibufdam aliis difcriminibus,quanquam non multis, Hzc ille. Proinde quod ad reliquas differentias attinet, Carabus & Maia hirto(afferc)lunt corpore: Vría veró, Aftaeus,Pagurus, Cicadaquelzui.Et quemadmodum Maia à Paguro;fic Carabusab A ftaco ipfa afperitate diffidet.totae- £o nim corporis anterioris pars Carabi aculeis riget. Dentes primores binos habent maágnos& cencanos, : in quibus humor continetur:atque inter hos quzdam eft caruncula,quoddam veluti linguz rudimen- tum oftendens.Gula quoque illis eftante ventrem exigua: Stomachum habent confpicuum, in quo et- iam dentes ineífe confpiciuntur. Moxà ventreinteftinum rectaad caudam finit. Meatus quoqueàpe- étore depcndens;ad excrementi oftium pertinet:qui foeminis pro vulua, maribus pro genitalis feminis eit receptaculo.Is in defcripta carnis parte concaua;intefsinum veró in deuexa apparet, vt mediainter hos caro infideat, i dif: : 4 — Locuftz dum coeunt, faemina caudam fupinam exponit,cui mas fuam applicat. Feerminzitem fub c aluo ouain rugas deponunt.Cornibus duobus;afperis, longis fine pratenturisante oculos longe pro- iectis palpantiter,more Aftaci , quibusaliaminuta& leuiora fubiacent: inceduntque fua natura ante «o (cum nihil metuunt ) demiffisinlateracornibus: at vbi metuunt , fugiunt retró, longeque füacornua perrigunt. Natat Carabus pinnulis quas fub caudagerit , atque extrema etiam caudz pinna,tum qua- ternis pedibus quos vtrinque habet. Anterioresautem pedes maiores in natatu non mouentur, Pinnashabetincaudaquinas: reliquum quoque caudz corpus , quinis tabellis lzuibus loricatur. Cor Locuftz ex nigro ruffeícit. | EF Ceníulto quidem Locuflas clibanis aliquando incoximus,atque hoc pa&to fapidiores effe perfpexi- mus,quam quz inferbuiffent. Nam quouis modo aliterincoctz » Mutim(id autem effe putant pifcis (B) ftercus)expuüt:cum tamen ea Mutis totius pifcis pars fapidior fit. reliquz.n. pulpz duriores fant, hac Mud. ^ verofluida & mollis: vnde vulgare illud apud Prouinciales, Dela languffa, meglior la merda, Nu la TUNE dE SÀN À ] Mie De Locuíta mar. Lib. IV. 48; grafta Et aüit reuera Mutis in oftracodermis;ea humidaac mo!lis pars, ad qui cédit gula:eiq; parci pto- portione refpódet; qus in (anguineo genere hepar vel cor appellatar.Galenus locüftas inter folide cac- nis pifces enumerat. Has porro Simeon Sethus difficulter concoqui feribit, fed adiodam nutrire, & falfi humoris (iccique participes elfe: &, fiquidem (zpius aqua dulei coquantui, ventrem cohibere: fe. G runtque(inquit)fi eorum tefte combuftz bibantur cum meraco,tenes calculofos tepurgare, multum. quearenofi lotii educere. dom DE EADEM, RONDELETIVS "*- Zfferuntur etiamin boccapitequadam cruflaceis omnibus communia. A Moos Chers »! C 4 7" - M * : " ^ Ü 272777. i lile css Mu. sellis LL | Cruftstorum quatüor funt futima generaautore Ariftotele;locuftz;aftaci,fquille,cancri, Á - Diciturlocuftaà Grecis xosC o», quem etiam x«wxov vocauit Archeftratus , vtex Fpi charmoconfir- mat ^thenzus.Dicta etiam eftlocufta yeo:[ox.2- à Grecis,vt Diphilus fcribit. A noftris langouftejàLi - 'guribus alagoufta;ab aliis lanchrina. " -- Locufta duo habet cornuaante oculos magna, initio afpera & aculeata : deinderotunditate tepis 4o lata;in exortu craffiffima , qua paulatim magis ac magisitagracilefcunt , vttandemintenuilfimum . Cirtumdefinant;in omnemque partem pili inftar fle&i poffint.initio quaternis articulis diftincta funt; vtcumnullus ingruat metus recto meatu cornibus adlatera porrectis , in pauore iifdem erectisobli- nis in latera procedant.His alia duo cornuaarticulata , lzuiora,minora,tenuiora fübfunt: quibus pi- ciculos;,vt opinor,allicit & venatur. Oculi cornei femper prominentes & exerti,in obliquum mobi- les,aculeis acutiífimis firmiffimifque vtrinque tanquam propugnaculis muniti. Oris lateribus additze appendiculztanquam parui pedes ad tutelam, Dorfumafperrimum eft& aculeatum , veluti fronte aculeus magnus eminet.In lateribus branchi as(Bpory yn i8 sel eh velar v nichts )habet veluti é pilis co- agmentatas : pedes plures quaternis: quia fanguine carentiapluribus mouentur notis qnam quatuor, Ínieterrénafint vt Ícolopendrz,multipeda:fiueaquatilia,vt mollia & cruftata. Sunt igiturlocuftis pe- o des vtrinque quini;annumeratis extremis chelis , quas Gaza modo forcipes denticulatos, modo bra- chiaforcipata interpretatus eft. Xv^s proprié eft é zw ; vngula, & dicitur zi Y £ewy e» (; o» , de animali- busquibus bifidaeft vngula, quafi 373,320 € Aero bewce ómhrs e oveveyov. — Inde: gituracceptafi- gnificatione chelas in cruftatis dixerunt non vnico aculeo conftantes , fed duplici & artici lato veluti in forfice.Flectuntur omnium pedes inobliquum;chelz veró introrfum. Cauda !zuis & fineaculeisex quinque tabellis contexta;in pinnas quinque definens,natandi cau(a. ei quafi remo locufta innititur, eftque ineafitum totius corporis robur.quod experieris fi eaparte locuftam apprehendas: nam valida frequentique agitatione ? manu elabitur;nec nifi cauda corpotiappreffa,vel à cornibus füfpenfam, re- . tinerequeas.Differt masà fo mina,quod foeminz primus pes duplex,mari fimplex. Pratereaincaudz füpina parte foemina appendices pinnis fimiles, dupliceshabet , adcontegenda & conferuanda oua; 6o mas fimplices,& paruas. ( Hac ex efriflotelsapudquem nosal ter le itt Gaza nie prei: vi veferetur n ( orolla- rie, )Sunt & qui magnitudine corporis diftinguant, vt foeminz maiores fint, mares min ores. Poftremo mariinnouiífimis pedibus veluti calcaria maiufcula prominent;acuta : qua foemina parua habet,& lzüiora.( Omniahzcex Ariftotele fünt.)Locuftis bini funt dentes magni (»4t-/e» its prsre ore; ) inlateri- bus pofiti contra quam in ceteris pifcibus.in ote carunculalinguz fpecie, fequitur mula breuis. Hanc ventriculus membraneus excipit;cuius oftiotresinfixi funt denticuli duo ada «rfi.reliquus infra, Inde inteftinum ex ventriculi latere fimplex,pari (empercraffitudinein caudam terminatut; quaexcremen- ta excernit,& oua edit.Pr»ter iftain locuftis meatus eft, quià pectore pendensinanumterminatur : ia feminis vuluaeít;in maribus feminis receptaculum. hic meatus iuxta carnis cauum contitietur,ita vt media caro inter inteftinum Gc meatum fita fit;meacu,carnis cauum;inteftino conuexum contin gente. E | :: ^$s8 3 —-Ho6 Libro. A96 — (403 De Aquadlibus: - C THocmeatu, mas àfeeminanon differt: namin vtroqueà pectore pendet; tenuis eft; candidus , humos rem quendam pallidum intra fe continéns. Hc Ariftoteles. quz vera effe docet di(IE&ti o, nili quod in ; fosminz meatu qui pro vulua eft, non femper humor pallidus ineft: (ed oua;qua co&arubefcunt: vnde corallum appellant noftri; quo tempore melior eftlocufta. Capitis collique tefta fabtus tota perfora-- taapparet. | Uu : Coeuntlocuftz (2474 e"Mfrflot.) more quadrupedum retro meientium, fcilicet vtfosmina caudam fupinam exponat, mas fuam faperponat & applicet. Coeunt véreiuxtaterram,oua vtero gerunt tribus menfibus, Maio, Iunio, Iulio. Deinde ouain appendicibiis illis fupinz partis cauda (Jub «luo inrrgaa deponunt, Gaza) reponunt,quz deinde uermium more augentur;(uod idem de mollibus ettam ac pifcibus on.- perta intelgisur. oum enim omnium i.a accrejti. ) Cruftaexuuntur quemadmodü angues fenectute, id quod confültoà natura factum ett. crufta enim dcnfiorredditamotum impedit; eique veluti grauiori oneri faccumbentes locuftelongéfegniores ad motum redduntu r.ijs igiturexcremétis quz in eam abibant, inaliam quz fubeftgignendam abfumptis, formaque à fuperiore accepta, illa alimentis deftituta fic» cior efficitur, facillimeque colliditur. Teftaceis idem non euenit, quialocum non mutant, fed ftabili infedeviuunt. Locuftz carniuorz funt. Murznasinterimunt & vorant, contraà polypis vincuntur, Cibosore conterunt. hoc oftenditoris conftitutio & gulzanguftia. Lezdi non poffunt nifi fub cauda, B Durzhnetsiissz difficilis conco&u. quz füperiora, teneriora funt: quz cauda proxima, duriora, A candida./ Noftri ore & ano diligenter ftupa obturatis, ne fuccusinterior effluat , in fatno affant, a feruenteaqua elixant, alij crufta fpoliatas in frufta diuidunt, aromatis, aceto condientes, apijque folijs afperfis. Dorion quidam tibicen TM Athenzum feftiuà admodum dixitlocuftam triainíe habere, ^9 2 ge rea 9'uc, nod cücox en, tod Jemeae, 1d e exercitationem, ( Grac: 9Jg ceiGl,) dicunt, quod animi gratia , (i te- rendi tempori con[umendiaue ocij gratia fi.) edulium, & contem plationem. Quum enim integra menfis ap - ponitur, frangendis pedibus & brachijs, thorace diuellendo, cauda diitrahenda, manus oculique ex- ercentur, tum edulium eft cibusque conuiuisnon ingratus. Interea mirabilis & ingeniofa [pe&atur animalis huius fabrica: cornua mobilia, tum ad pr&tentandum iter, tum ad pugnandum: item aculei: maguatotoin dorfo & capite aíperitas tum ad propulfandas, tum ad inferendas iniurias: articulorum vincula, tabellarum connexus: que omniaimitati milites loricas fuas fabricati funt. Hic, inquam,tri- plex fru&us ex locuftaintegra app ofita percipitur inconuiuio minim? muto, & 1n quo non folum cor- pus cibo potuque reficitur, fed animus doctis (ermonibus lepórealiquo fem per conditis recreatur, COROLLARIY M. Locuftarum marinarum genera plura funt, vtex Ariftotele fecundo & quarto de partibus animaliü intelligi poteft. itaenim libro quarto inquit: Cruftata omnia ingredi pollunt: itaque pedes complu« resobtinuerunt;. Summa eorumgenera quatuor numero faut: locuftz, a(taci, fquillz; cancri: quz fin- ulain plures fpecies diuiduntur: quz non modó formà verum magnitudine etiam multo inter fe dit- fast. aliaenim magna, alia paruaadmodum fint, Matfarius. Marinus Leo cum Locufta fiinilitudi- nem habet preterquàm quód maiori habitus tenuitate & gracilitate eft, ZElianus. Elephantum etiam tu aliqui Locuftarumgenerisfaciunt. videin s. elemento, & in Aítaco 4. Iouius Leonem Plinij effe putat 49 eum qui vulgó cammarus dicitur, eundemque aftacum Oppiani: quali non idem huius poeta & alio- rum authorum aftacus fit. Idem rurfus, Oppianus (inquit) pro carabo (per caracam ) leonem intelligit, qui Theodoro fit cammarus, Mihi Oppiani Carabus, non alius quimaliorum fcriptorum,nec à Locu- ftadifferre videtur. Minime intus vicianturlolligo, locuta, polypus, Celfus libro. Locuftas hocin loco cumlegis(inquit Gulielmus Pantinus)tenuitefta totum genus conte&um comprehende,vt gam- maros, cancros,; aftacos; &c. Sed verbahec de ratione alimenti accipi debent, quz vnapropemodum. his omnibus eft; non quod Locufta veluti genus reliqua ceu fpecies fub (e comprehendat. Quzex cru- ftatis oblongiora funt, Ariftoteles «aeoece?i nominat, Gaza vertitlocuftacea: vt rotunda, cancros , vel cancrarij generis, Cancrorum genera;carabi;aftaci,mais , paguri , «ones : & aliaignobiliora, Plinius. Locuftis communia quzdam in Cancris diximus.Carabi modó pro locuftis marinis, modó pro camma- xis(de aflacu [tre vrderur non [qz iliis quas cammares vocari "Atben. trady )2 veterib. accipiuntur, vt Athenaeo i9 v placuit. Plinius lib. ». cum delocuftis fcripfiffet, de carabis protinus fabiunxit ; quafi genus aliud ex- iftimaret, etfi non diuerfum maximà, Hermolaus. Locufta, fine controuer(ia carab. e(t, quanquá, vtait Hermolaus, hzc nomina confundantur, Iouius. Cum verbaPlinij mutuata effe cernanturab Arifto- tele, atqueid quod carab. inillolegitur, locufta conuerti Plinio Latine videatur: erunt locuíta & ca- tabus eadem non diuerfa, etiam fi barbarus in caftigationibus Plinianislibro triceimofecundo, Cata- bum &locufítam pro diuerfis haberi hoclocoà Plinio cxiftimauerit.nam quando Plinius inferius, Can- €rorum genera, inquit, carabi, aftaci; mzz, &c. non propterea fecit; yt carabos diuerfos elf à locuftis fuperius nominatis oftenderet, fed vt cancrorum generaquae nobiliora forent indicaret, Mallarius. Trallianuslib. 7. nominat Aux vel carabides («uazGidlo ) dictas. vbi lacobus Goupylus : Inducimus (inquit) hec verba, à Avazsaz, fufi picantesab aliquoadícripta, vt sv «aeaGidu; fignificatio oftendere- 6o tur. Nam :xeg&o: & «aec6i3«.à Latinis locuftz appellantur ; Hzcille. Sic cammari etiam & camtmari- des non differunt. Ex recentioribus qui locuftas (marinas) Grace x2J3a« dici putant, long? falluntur. infecta enim duntaxat; quz Latini locuftas, Graci xxejdlas vocant. Bifas (aliás Vif: as) pagurus eft marie nus, qui & carsbus dicicur, à fimilitudine vifalon, id eft, tegulatum rubearum, Kiranides r2. Ei - ex ov àrlioeier:, Trallianus in capite Sec suuecie hepatica. vbi Goupylus: Virquidam Cretenfis ( in- quit) do&iffimus nos docuit hac vocefignificarià vulgo Greciz carbones inceníos ad affindos pifces. com paratos, (forte quas phy[alus, guod s/flaudo ggnirt foleani.,) Havysgs 9 TEC TTE nudi xaoe6 6S Sc holiaftes in E- quites Ariftophanis. Grzci carabon, & Itali locu ftam modo edam cognominant, Maílarius. Locuftam memoria noftra nominant Maffilienfes & Ligures, Gillius. Hifpani ettam logufta » Yt audio, Syluati £ugaitacum non ret? locuffam interpretatur. ; x M Karabus, DeLocuf. Lib, I V. 48 Karabus, aftacus dictus eft ab Archeftrato , Vottonus, A locuffa corruptum eft Anglicum nomen Lopsier, vel Lopflar. Eliota Anglus diuerfis locisaftacum, Locuftam & Leonem interpretatur 4 Zopffer,. Io. Caius Creuife Anglorum locuftam effe ad me fcripfit. Germanic? circunfcribemus «2 Méeerbrehs oder Hair art. videin Corollario Aftaci A,Obfcurus quidam & Albertus fluuiatilcm quoquekarabum nominant, quem aftacum fluuiat.melius dixiffent. Karabus marinus fimilis eft karabo flluniatili, fed inultó maior, Albertus. Locuftzab aftaco difcrimen, fupràin Aftaco expofitum eft. Locufta omnis forcipem dextrum diorem valentioremque habet : aftaci veró non certum, fedalterutrum zqué vt fors tulerir, forcipem habentgrandiorem, tam mares quàm fosminz, Vuottonus. Etmox: In locuftis quz brachia chelzue 1? dicuntur, longa funt, pedes veró parui. In pe&toris carne bina quedam candicantia can (tant, difczeta; àcateris partibus; colore formaque; (4 ovswew ;id eft fubftantia: ) Hacilleex Ariftotele. Locuftz in Euriponullz funt, Ariftot. Carabi carnofiores funt cancris, Diphilus. Cruftis tegunturlocuftz, Plin. Etalibi: Locuftz crufta fragili muniunturin eogenere quod caret fanguine. Quod autem hic Plinius (inquit Maffarius) locuftas crufta fragili muniri tradidit: ei eftin oppofitum quod Ariftoteles quarto: de hiftoria, vbi poft mollium genus, quod inter ea que fanguine vacant primum vt modo dixi obtinet: locum, mox cruftatorum genus fubiungit, dixit: Secundum quz cruftis tenuibus operiuntur, hoc eft uz partem folidam foris, mollem carnofamqueintuscontinent. Durum illud eorum tegmen non me efed colli(ile eft, quale cancrorum genus & locuftarum.eaautem quz tegminefiliceo non crufta, ceo muniuntur, teítafragiliatque ruptili (reptele ci fragile confundere vsdstur : qua quormazo differant , petens *9 dup a medicus de contimai [olatione agentibus: qo* ex quarto /Meteororum A riftotelis ) effe prodidit. ita enim fübfe. uituribidem, tertium quz filicea tefta conclufa muniuntur, hoc eft quibus pars carnea intus folida, fis fragilis atq; ruptilis,non collifilis, quale genus concharum & oftrearum eft, Hzc Maffarius. Cru fta fragili inclufis oculi rigent, locuftis (quilli(que magna ex patte f(ubeodem munimento preduri e- minent, Plinius. Apud Plautum cum quidam interrogaffet, Oculi num tibi obdurefcunt? Audit, Vah quafi egolocuftafim.. Plinius cum inter cancrorum genera carabos numera(fet: mox fubijcit: Carabi caudaàczteris cancris diftant. Locuíta marinaiuxtaPlinium, quatuor habet cubitos in longitudine; | Obfcurus. ego corruptum hunc Plinij locum vel nullum eife iudico, Y Ex Arnftotele quedam. — Differt mas locuftaà femina, quod feminz primus pes duplex, mari fim. j 9 plex. pianz etiam parti füpinzadnexz, feeminz maiores, & qua collo proximz funt, minores haben- ^ tur. mari omnes zqu? minores, nec vfquam per diminutionem diffimiles, Ad hac, iari in nouiffimis cruribus, velut calcaria maiufcula prominent, acuta: quz foemina parüahabet, & leuiora. vtrique ta. men cornuaante oculos bina, longa, & aípera, quibusalia minuta, & lzuiora corniculafübiacent. O- ^ culi ijs omnibus duri, & apti, tumintro, tum foras, rum etiam in obliquum moueri: quales etiam funt -- parti plurimz cancrorum, imó vero mobiliores. — Item lib. 4. deanimalibus capire quinto: Cruftata etiam (inquit) tumlocuftacea, («26966655,) tum cancri, binosdenres habent primores, & inter dentes carunculam linguz effigie illam, vt dictum iameft, tum ftomachum ori continuó iunctum, exiguum, proportione fuorum corporum magnitudinis.Hunc excipit venter,in quolocuftz & cancrorum non- nulli dentesalios habent. quoniam fuperiores illi fecare non fatis queant. Hincinreftinum fim plex vf 49 queadexitum excrementi (re&tà) dirigitur. 3 Etin eodem libro: Carabi, (inquit ) hoceft; locuftz caudam habent: cancri non habent. locuflis e-. nim vt nantibus cauda vtilis eft. natànt enim cauda quafi remo innitendo. At cancris inutilis ett, quum vitamagere terrenam; cauernafque fubirefoleant. Etalibi:Locuftz cum mare excipiuntore;id tranf- mittuntad fuas branchias; (» 9o oe52) quas ipfe plures quàm catera cruftaintecta habent. Gula eig ante ventrem exigua eft: in ceteris crufta tectis, nulla. Itemalibi:Pedes locuftis ytroque ex laterequi- ni, vltimisannumeratis, qui in forcipema exeunt denticulatü. ( [16322 £Q &euee or 76v Ey 8I UU To 5 bay de Tusc spec. Locus eft hiftoriz anim. 4.2. Gazachelam forcipem denticulatum tranftultt. At R ondele tius aftaci chelas fine denticulis effe fcribit , dentium vel denticulorum nomine tubercula chelgrum . feuforcipuminteriora intelligens. Gazafortaffis vtranque chelz partem dentis nomine accepit, Gil- 5? lius reliquoslocuftz pedes dentatos; poftremos forcipatos facit. Pectus eiusaculeatum & afperum eftz pinnzincaudaquinz, Hac omnia Ariftoteles. De oculis cancrorum & caraborum ( interpres non redé vertit Ícarabeorum ) vide quz fcripfi ex Galenofupràin Corollario de balenas.adíinem. Rondeletius inlocufta chelas nominat , quas et- iam Gillius eas habere contendit; vt nunctecitabitur: at pictura à Rondeletio exhibita, non chelas inanterioribus pedibus;fed rudimentumaliquod earum oftendit.perexigua enim & vix fubquadrupla parsalterachelz ad maiorem dentem feu digitumarticulatum & mobilemapparet.Bellonius(in cuius ibro de pifcibus Latino,locuftz figuraà librarijsad aftacilocum tranfpofita eft) neradimentü quidem hoc, fed pedes omnes ex equo fimplices pinxit. Locufta (inquit Gillius) affaci Ípeciem fimilitudinég; gerit: ex pedib. quos vtrinquequinq; denratos habet, polftremi forcipib. armantur. Valde miror quof- 8 o dam etiam doctos fcripfilfe ex A riftotele Locuftisforcipes deeffe;cum non femel Ariftotelesaliter do- ceat. Eius dorfum quodad caput pertinet,aculeis horret: quorum duo ferrea duritate tanquam cornua fupra oculos eminent,nec minus duri: alij duoinfra oculosad horum tuitionem jS RII. ézin- teraculeos,tanquá vua ex racemo longa radice nitentes;oculi foras eminent: os habet in parte fupina, duob. dentib. buccam implentibus, munitum: n roftro binaflagella bene longa praetendit, quorü ro ftro vicina pars fpinis horridaeft, cetera caretaculeis: huius cauda cruftaceis obducitur vertebris vio- Jaceis, fupinz partes molli pelle veftiuntur. Locufte ps antetior (inquit Maffarius ) quam capatap- pellant, tota fpinulis horret. eminentà fronte duo officula acuta denticulataque, quibus fübiácent o- «uli exerti duri, myrti feminis magnitudine: cormuaante oculos binalonga & alpera prodeunt;à prin-. &ipio craffa; dura; articulata & fpimulis hirta; ceterolenta & flexilia, inrenuitate m deficientia: gon bus atí- ! $8 4 ing. grans A88 | . De Aquatllibus. binaitemaliaminora, leuioraarticulataque & in extremitate bifurcata corniculafübiacent. Parsaü- tem pofterior quzad caudam exit carne folida intus cruftaceis obducta vertebris conftat. Locufta ma rinagammari (f/acr) fluuialis fimilitudinem habet,longé tamen maior atque vaftior eft,& albicantior, cum grammari fubnigricent: quanquam & nigricantes admodum lecuftas in Liguftico mari effe con- "fpexi; Pierius Valerianus. mo / Locuftz viuunt petrofislocis, cancri mollibus. Hyeme apricalitora fe&antur: zftate inopacagur- xofis locis de-. S cum recedunt, Plinius. Carabus ac aftacus petras incolunt, & in eis paícuntur, Oppianus. Locufte us ' afperis, faxofisque locis proueniunt: aftaci leuioribus ac terrenis. neutrum genus limofa amat: vnde fit, vtgrammari apud Hellefpontum, & circa Thafum gignantur: locuftz circa Sigeum, & Athon. Coniectanturlocaafpera,limosáue pifcatores; oris littoralibus, atque alijs id genus indicijs, quo- ties capturam in alto libet exercere. littora potius vernis , hybernisque temporibus expetunt. confe- Natatio e runt feinaltum, zftate videlicet, cum aliàs calorem, aliàs frigus perfequuntur , Ariftot. Cruftata, ve- "moita. lutlocuítz, etiam natant, Ariftot. Idem inlibro decommunianimalium greflu: Locuftz ( inquit )pe- dibus nongreffus (vt cancri) fed natatus caufa fübnituntur. Cancri nandi ftudiofi non funt, & vropy- giocarent, quotamen locuftz predite funt: quandoquidem ad natatum vui eft, illiautem à natatione abhorrent. Locuftz fuis caudis natant, celerrimequeretrorfum; pinnarum caude adiunctarum bene- ficio, Idem. Caterainaquis natant, locuftz reptantium modo fluitant, Plinius. id eft, Cruftataomnia in profundo natant, exceptis locuftis, quz anguium modo fupernatant: Maffarius. Incedit locufta fua naturaante, cum nihil metuit, demiffis in latera cornibus: at vbi metuit,fu git retro,longeque fua cor- nua porrigit; Ariftoteles. Verba Gracaeius hzc funt, hift. anim.8.2. Badl/A 8b] dia po eic v meli, óras a QoS" 1j Xovrot Sa T ov vro xipayTas Noo. OTt OE Qo6107; Qsvye VOTE 31) phorkaaty &axovait4. Wottonus vertit, feque longius eiaculatur.fed videtur £axovri(4 referendum ad xéezrz, vt Gaza quoque fecit. Non conuenit hac in re cum Ariftotele liano, qui hift. animal. lib. 9.cap.25. Locufta (inquit) cum nullius rei metu afficitur, tumante verfus progreditur, obliquatisin latera cornibus, GNO ome De Upo xou vxéiE TW 1£egrm., vtne aqua contranatationem veniens reprimat cornua, & inde vltraprogredi prohibeatur. Sin fugit & retrocedit,tum penitus demittit & laxat fua cornua, mesi«cv éviw situ: Gc táquam remis al- tius demiflis ícapham propellens, fic fefe commouens,multum conficititineris. Si nullus iggruat me- tus, redo meatu cornibus, quz funt rotunditate przpilata, ad latera porrectis : ij(dem eredtis in pauo- Vidu. re, obliqueinlatera procedunt, Plinius.Pafcuntur venatu piíciculorum circa fua cubilia, quein alto | locis áfperis, faxofis, cauernofifque faciunt. quicquid ceperint ori adrhouent füo forcipe,vt cancri, (& c. piens etiam maiores vincere poffünt, ) Ariftot. Lutum & herbas comedunt, Albertus. Latent menfi- 01 : NM S ! ; $0 ; ei. E us quinis: fimiliter cancri, qui eodem tempore occultantur ; Plinius. Locuftz , fquille & cancri ore coeunt,Plinius. Fitlocuftarum ouum (inquit Ariftoteles) arenidum (vsum, ad carnem que proten[utm, Vuettonus)in partes octo didu&um : fingulis enim operimentis, que delatere extant; fingula quedam cartilaginea iunguntur, quibus ouaadhzrent: totumque quafi fpecies vuz conífiftit : vnumquodque enimillorum cartilagineorum in plura fcinditur: qua fi difcreueris, patent: fin aípicistantum , com- po fitum quiddam apparet. fiunt maxima, non qug iuxta meatum, fed que media fita (unt. minimaque nouiffima continentur. Magnitudo minimis,quantagranis ficuum eft.nec meatum ipfum vlla contin- gunt, fed per inedium hzrent: vtraque enim ex parte; caudam dico, & aluum ; bino maxime diftingui- tur interuallo: fic enim operimenta quoque difpofita funt. Sed quoniam latera ipía comple&ti fatis nó poflint,addito extremo cuncta teguntur,idque velut operculum obturat. Videtur prorfus locufta car- tilaginofis illis particulis mandare oua, cum enititur,caudam adducens; & protinus comprimens,in- fle&ensque fefe; parere.Cartilaginez vero illa a pendices peridtempus augentur, atque ouorum ca- paces redduntur.partus enim in iis recipitur,vt Spienun in farmentis,& qualibet colluuione colloca- tür.locufte ad hunc pariunt modum. mox vbi ea fui corporis parte intra diem maxime vigefimum oua ' concoxerint,abigunt vniuería,conglomerataque itain idem,vt & foris congefta appareant. Tum ex eo locufte proueniunt intradiem maxime decimumquintum.& Ícpe minores , quam vt digiti magnitu- dinem expleant, capiuntur; excludunt igitur ouaante ar&turum: abigunt iam concocta, atque abfol- uuntab arcturo. Locu&c & reliquatenuioris crufte ponunt oua fuper oua;atque itaincubant,Plinius. Cruffam vete TTheophraftus aftac os, & fquillas fenectam exuere ait, Achenzus. Crufta fua , & locufta & cancri,tam vemexuunt, nupernati; quàm pott; exuuntur per Ver, quemadmodum angues membrana vernationis , quam fene- &utem appellant, Ariftoteles. Locuftae & cancri veris principio fenectutem anguium more exuunt renouationetergorum, Plinius.Locuftz inter marina, & aftaciexuuntaut vére,aut autumno poft par- tum. Tam captzalique funtlocufte, mollem habentes partem fuperiorem » quod crufta iam circum- ruptadetractaque effet: inferiorem autem duram, quianondum effet difru pta. non enim fimilis in his atqueinanguibus exutio fit. latentlocuftz menfes circiter quinque, Ariftoteles. Locuíta( Omniaeius Corporis babi ceneris, Plinius) hyeme editur, autumno & vére pinguefcit, & plenilunio magis; Phy fiologus. Lo- tus. ' | cuftisomnibus vita diuturnior data eft; Ariftoteles. D Cornibusinter fe dimicant, Plinius. Dimicant inter fe more arietum cornibus , quz extollentes vi- brantesque feriuntaduerfarium. fed vniuerfz etiam plerunque tanquam gregis collegium vifuntur, Arifteteles & Zlianus. Gregatim & aciebus inftructis pugnant cumalijs aciebus generis fui pro pa- fcuis, vel fatu; vel feminis, Albertus. Locuftz vel pifces maiores conuincere poflunt. euenit víu, vt locuftis polypi fuperiores fint , & adeó , vt fi eifdem in retibus fenferit locufta polypum, prz metu e- moriatur, Ariftoteles & ZElianus. ^ Polypum intantum locufta pauet; vt fiiuxta videritomnino mo- riatur. Locuftam conger, rurfus polypum congri lacerant, Plinius. Locufta ideo inimicitias cum Po- lypograueis habet: quód hic cum illius brachia circumplexus Foexaguisit pe in dorfo infitos ha- bet, preclaré contemptis, & pro nihilo habitis, illam ipfam circumplicans, fuffocat. Cuius fané rei haudinfcia Locufta, à Polypo fummé refugit, Elianus 9.25. Carabum polypus odit, carabus murz- nam; Philes.Locufla cengros cóuincunt.nam elabi non queunt propter Vpesisin sifiptelsq gir: | Uscon- e 30 49 [o] - | De Locufta. Lib. I V. 489 fusconger polypum füperat. Quaratione autem ex tribus iftis ynufquifqueà vi&i fui victo, hoceftab alio, qui inferior fit illo quem ipfe vincere folet, ) explicatumeft pluribus clariufque fuprà in Congro D. Carabus murznas & congros intra brachiorum complexum na&us conficit quidem, nil lzuore ad- uerfus afperitatem proficiente. ipfe vero inttapolypiacetabula compulfus, perit; Plutarchus. Malum: ingens (inquit Zilianus deanimalibus 1.32.) & morbus agreftis & inhbumanus inimicitiz, atq; odium inherens, penitufqueinfitum: quod etiam ratione carentibus naturaingenuit inexp abile, atque im- placabile. Murenacum Polypo capitali edio diffidet. Polypus cum Locufta graues geritinimicitias. Mutenz etiam teterrima hoftis eft Locufta, atque infeftiffima.Murzna polypobrachiaabícindit,den- tium firmitate: poftautemineius ventrem fübiens, his malis eum; quibus verifimileeft,afficit, Hiec 10 enim égenere nantium eft, ille vero ferpentium moregraditur. Qubdfi Polypus in faxorum colorem fe vertat; nihileiaftutiz hz fallaces proíunt. Murznaenim eius veteratoriam planétenet. Cum verb Polypus Locuftasà fe comprehenfas ltrangulárit, exugit carnes, atqueearum (fuccum exhaurit, ac ni- mirum Locufta cornibus ere&tis iracundia furensjineum modum Murenam mulieri iratz fimilem la ceífit. Hzcigituraculeos quibus hoftis premunita eft, motdicus tener.illa ver pedesacutos tanquam manus prztendens, vtrinque cutiinhzrerefortiffimé nonintermittit. Murana indignatur fefeque kac: & illuc veríat, & acutas teftas amplectitur, quibus confixaremollefcit & faccumbit: denique remifa iacet. Locuíta ex hofte inftituit prandium; Hec Elianus1.22, ex primo Hilieuticorum Oppiani: vnde infrà etiam eadem copiofiüsin Murzna p.ex Petri Gillij paraphrafi referemus. Horus locuftam poly-: po füperiorem facit; id quod falfum eft. Videinferius n. a. inter icones. | Ad carabos (capiendos:) Vbi mormyrum ad forte quid alligaueris; purpuras decem cum oleo co&- 20 tundito, & mufíci parum (49) Boveva uixoov, ad^. Lacuna vertit, ex bryoque pauxillum madens, ) infpuite, (fic Andr. Lacuna : exponito, Cornarius, Grece eftzria:) in faxum, & capies. Tarentinus in Geopo-' nicis 20. 4 4. Carabus efca eft cantharo pifci capiendo idonea, Oppianus]lib. 3.Halieat. Locuftam cor- pererubenti, aculeato, & afpero elfe conítat: vcex Suetonio etiam apparet: qui Tyberium( Cefarem) ait apud Capreas pifcatorifaciem (os, Rondeletius)loculti perfricari ( crudeliter dilacerari ) iuffiife :- qued illeàtergo infüle perdeuiaatque alpera, vtlocuftam dudum captam offerret, ad [e improuifüs erepíilfec, Iouius. Vide in Mulloh. Carabiapponuntur dipnofophi(tis apud Athenzum. Carabum & Atacum in ,4 tiores Matron parodusin conuiuio quodam Attico appofitos ait, apud eundem. ^ benturcum grauidz funt, vt & reliquatefta cruftaue intecta, Ariftot. Vnum hocanimalium nifi viuum feruenti aquaincoquatur, fluidacarne nou habet callum ; Plinius. Locufte coqui poffantíi militer vt leones marini, (affacos fie nomuat:) quaeex genere cancrorum, fedleone maiores hab entur,Platina. Ex. Apicij libro 9. cap. r. Iusinlocufta & carabo induta: Cepam pallacanam concifam, piper ,ligufticum, . careum, cuminum, caryotam: mel, acetum, vinum; liquamen, oleum, defrutum : hoc ius adijcito fi- napi in elixatüris. Locuftas affas fic facies : Aperiunturlocuftz (vtatfolet )cumtefíta (ua: & infunditur eis piperatum, coriandratum: & ficin craticulaa(fantur.cum ficcauerint;adijcies eisin craticulaquo- ties ficcauerint, quoufque allantut bene, inferes. Inlocutta elixa cum cuminato: T eres piper , ligufti. cum, petrofelinum, mentham ficcam, cuminum plufculum: mel, acetum, liquamen: fi voles, folium. &aatobaciruud addes. Aliter locufta: Ificia de cauda eius fic facies: Folium nardi, vuam prius demes , & elixas: deindepulpam concides: & cum liquamiae, pipere & ouis ificia formabis. In locufta elixa: 9 Piper, cuminum,rutam, nucleos: mel, acetum, liquamen & vinum. Idem Apicius lib. 2. cap. I. Iicia. (inquit) fiunt marina de cammaris, aftacis, locuta, loligine, fepia. ificium condies pipere , liguítico,. cumino, laferis radice. Carabi, cancri, fquillz, & (imilia: zgré quidem coquuntur, multó tamen fa- cilius quam alij pifces. conuenit autem eaaffari potius quàm elixari, Mnefitheus. Locuíta hyeme lg- ditur, autumno & vérepinguefcit, & plenilunio magis, Obfcurus quidam ex Plinio. at Plinius hzc nà. delocuftis tantum, fed omnibus huius generis (id eft malacoftracis) (cribit. Galenus in aphoriímos 2. 18. locuftasinter ea que tardius & paulatimalunt& difficulter concoquuntur, carabidesnominat. Et rurfus: Dura carnis pifces difficulter cancoquunturf & multum nutriunt, vt aftaci, paguri, fluuiatiles . & marini (sdene bac drfferentia pagurisy non carabis ft attribuénda) carabi, & alia id genus. Celfus locuftam o minimé intus vitiari (12 ventriculo corrump:) docet. quem locum explicans Gulielmus Pantinus: Locu- ftas (inquit) cum]egis, cenui teftatotum genus contectum comptrehende: vt gammaros , cancros, a- ftacos: qua duritie carnis quadam, fimiliter ac teftacea, conftant. quanquam minus falfi humoris con- tinent, & vix egré tandemconcoquuntur. verüm concocta firmum item praebent alimentum. Secus autem,crudum hümorem mirum in modum accumulant. Carabum cibarijs Venerem mouentibus ad- numerat Alexis. videin Cochleisc. Locuftas tomachicis in cibo conüenire docet Archigenes apud Galenum de compofit. fec.locos8. 4. Oftracodermain cibonon àdmodum vtilia funt partibus circa . thoracem vlceratis; & pus excreantibus :tamen cum humor (morbi caufa) falfus & biliofus fuerit,ni- hilabfurdieft prebere pe&unculos; büccinas, aftacos, locuftas, Trallianus lib. 7. in capite de empye- éo maticis. " à; : j ter caterospifceslau- EF Locuítz optimz ha-. Puerpera edat polypos, & locuftas vt melius purgetur, Hippocrates lib. r. de muliebribus. Carabi (3 aftacique (cothiefitati,) & eorum ius potum, contra dorycnij venenum profunt; Diofcorides. Confedtio medicaminis miri aduerfum dyfenteriam : Teftam locufte, id eftillam fpinofam vel aculeatam qua eft iuxta caput, combures nitide, & poftea teres; vt in tenuiffimum puluerem redigas: & fic ei qui ventris fluxu Mi cd laborabit, ex vino vetere, fi non febricitabit : aut fiinzqualis erit, ex calida aqua dabis: i ita vt defingulis locuftis teftas (ingulas integras exuftas pertridnum bibat. miré fanabitur ; Marcellus ' empiricus, | K«eaCO-, animal marinum, inde dictum quod capite incedat; «45a vi 75 ^pa (Dauvei : hoc eft FUR H.a, | e ; brani Sae d multum £e "d LI LI 490 De Aquadlibus. multum prominente: (cancrorum enim genus capitecaret.) De naui etiam xaoa Gg» dicitur: ( qued nper cari-. - tia videatur smgredi.) «soa, enim carinam (ignificat,Etymologus & Vatinus. KeoaGi3ec,youec, Methymnzis, Hefychius & Varinus. Egocarabides nonalios quàm carabos effe puto, vtin A. dixi. ijdem autem vt aliquibus yexdaso: dicti funt; nimirum ab aculeis ae?c w yex dev o) y,nox lev idoneis : ita fort? etiá youec alijs, id eft vetulz; à ficcitate & fcabritie teftz fux , quam nimis exiccatam quoq; ( vt & reliqua huius generis) veluti fene&amexuunt. At Celius Rhod.fimpliciter hunclocum ita vertit. Carabides vetulze dicunturapud Methymngeos. Alsxs sp" carabus, Hefychius & Varinus: forfan à caudz motu, à quo cluras etiam ( id eftfelis )alionomine egilurusdi&us videtur. — KaeCaeso ,carabi, lidem. — Ksgacpies carabus, Iidem. Karbanus (zzalum Karabu ) id eft; cancer marinus, Syluaticus. Agafti (forte Z4floet vel Locwfl«) fant cancri marini, Idem. KxeaG- vocabulum eft da&tylicum Oppiano. Ko259- ( Varinus nó recté habet Kaeae 9») óbpatavs (forté ceax vc) VQ Q- olor mr£iov; Hefychius. Fpitheta. Carabi epitheta Oppiano vfitata funt hec: A'j«mles enx,Jc npownv te, SEumye, Á riftoteles carabos nominat; quos Latiné fcarabeos tauros dicerelicet, Calius Rhod. Carabus, genus edulij fuper prunisaffi: & porta, Macedonum lingua: & qui in arentibuslignis füc- crefcit vermiculus: & animal marinum, Hefychius. keeaCz42; lignum bifurcum ; Hefychius & Vari- nus:nimirum quod fimiliter bifurcatur, vt carabi chela: furca. AiyizvyQ-, herba quedam;vel carabus; Hefychius. fed pro herba legerim ziyl/zve(G-. namapud Varinum zgipyrus plantaeft fpinofa, vel herbz genus, foliolato,vt Qaxx: colore fubglauco:vlceribus inflammatis vtile. Pro carabo autem siyí(zvyO eiuídem (ignificationis videtur:cuius fupra 4ij/As se Q- ./Egipyros herba quafi caprarum triticum,quód eam fortéappetantin pabulo, vel quód ad promouendam in eis copiam lactis, nm & cytifus, vtilisfit - ipis, eandem effe conijcio cum glauce. Glaux enim Diofcoridis cytifi aut Qax£ ; id eft lenticulcfolia zo habet, qua ífüuperné virent, auerfaque candidiora ( »wagtsglauca mirum, vt ab boc colore e$ nomen fit fa- élum) Ípectantur, &c. Naícitur iuxta mare. Coquitur cum polenta, fale & oleo, vt in forbitione extin- é&ti la&is vbertatem reuocer. Quód autem additurapud Varinum vlceribus inflammatis eam piodetfe, ad glaucium herba refrigerantis fuccum, non ad glaucem retulerim. Quód fifolia lenticule funt , non eruntlata: vt in hocetiam error fitapud Varinum: & in his verbis, 3: pomovbyd aha warte Qaxsc , vel. omittendum gA«mv: vel legendum, v3: Qvo Éyd wc ene - iQaxo:, ex Diofcoride: cuius tamen codex: Grzcus nofter pro xvríeg habet Tia. Sed de zgipyro plura fcripfimus in Corollar. de Capra. Icones. Quódfi hominem gyptij (inquit Pierius Valerianus ) municipij fui long? principem, fedtyran- nica in ciues dominatione vtentem, notare vellent ; polypum & locuftam adpingebant. locuíte 3o: fiquidem dominationent videntur in polypos exercere; primaíque inter eos obtinere parteis, vt apud Horum legitur. Ceterum Ariftoteles priores polypo tribuit. &c. & vere qmdem. vide fupra m n. Popula- | ris feditionis ftudiofum hominem (inquitalibi idem Pierius) fignificare qui volunt,locuftas duas ma- rinas fefe inuicem incufantes pingunt. videre enim fzpe eft vniuerfas tanquam gregis collegium cele- | brare, dimicare interim interfe cornibusarietum modo; ac mutua flagellatione inuicem fxuire: & ge- nuinum eit ciuibus (inquit Pindarus) inuicem inuidere. " Propria. Callimedon rhetor Carabi cognomen eftaffequutns quód eo cibo infigniter oble&aretur. Vixitis; Demofthenis tempeftate; opfophagia przcipué celebratus. propterea in eum Alexis: Y so zx«eac m» arc me 2oro9 venen Oen, Y 7rio B6 aueas Ko?iipébun à Kape 6 O-, Caclius. Ab eodem Alexide inter parafitos -KenupiiovóKagaCQ- numeratur, Pueriaccedebant (inquit Atheneuslib. 5. ) in difcis ferentes carabos maiores Callimedonterhetore, qui Carabus inde cognominatus eft, quod oc opfonio apprime dele- 40 é&aretur, huncait Alexis eneam ftatuam | Ze IlawaS luwonoion &y avis D Srvaw E y ueow ézdiy xoa Gay Cu Tij h£g. Euphronisetiam elegantem hunc iocum Athenaus recitat; ovg dde Q 3$ porreno onsudlazs IlapéSme KoNipAedoyT xaOiovO" dua — E'meinet 7T ry DT ixAn35 Roa". hoc eft ,, Magifter meus (coquus aliquis) vuluam ade laut? apparatam Callimedontiappofuit, vtille voluptate & delicijs captusin- ter edendum (altárit, atqueinde Carabi fitnomenadeptus. Et rurfuslibro8.Callimedon quidam (in- quit) Qiu Sus t9] dispo QO- 1€ Quo ss, Carabus cognominabatut. V bi & Antiphanis veríus hos re- citat : Tày kéla Gy Bi rivàe rec voe esavidous — A mob Gre Llayue ev Al. a Ze D: Tie moe Q" Kazhu£Yav me xavrider oia- ade; Oüddcóras uixaramO vis evuGoA ds. Sarambus quidam caupo Carabus cognomine celebra . cur quod optima vina parárit, apud Achenzumlib. 5. Carambis, Kapans6is promontorium Paphlago- | nie, abd v xaeo xa) m Dauven. caput enim eius multum in pelagus procedit, Etymologus: qui & carabi 7? animalis eandem originem facit. Carabis, nomen loci, Suidas : legendum forté Carambis. b. Speufippus ex malacoftracis fimilia effe (cribit;«oe2xó», (malim xa'eaGor, ) agg", kupe luu yzroiyspüv y GC: Athenzus. Squillz Indicz locuftis maiores funt, £lianus. Cicada marina maxima parui carabi fpecié fimilitudinemquegerit, Idem. Menfis remotis puer euerrat Zgpéevuéyps s xg) xoxo av Gpaxa, Pollux, Oppianus dixit catabi, vZra &ZvCeaos, ay (Q- B£vmpov, &: de eodemy exaupoliw ciptgnc *yvia x, rriv, Item , Eva bcn ono) dreosi gd 3Lertew dbtumods — O'gnaixv de murgna aculeisteftz locufte transfixa. Cornua locuftz idem poeta vocat xiviea id eft ftimulos : & chelas eius Yoasy ais, id eft, oblongas cognominat: ijsque mu- rznam ab ea comprehendi ait, & forcipibus com arat. Medicus apud Plautum à Menzhmointerrogat, , à an vnquamei foleant oculi duri fieri. refpondetille: Quid, tu me locuftam cenfes eife homo ignaui(- . fime? | 4 | f. Multiolimlocuftas inciboaffe&affe dicuntur, Athen. LocufteScyriz, id efl, circa Scyrum capte, áb Antiphaneapud Athenzum commédantur, Pifcantes citca quoddam Africe litus loco petrofo; ad - ülti mile murends & carabos bene magnos capiebant: minores veró natu; gobios, &c. S ynefius in epiftolis. Kriftophanesin Thefimo horiazüfis interalios cibos carabum magnum nominat: Anaxan- . dridesapud Athenzum carabosatlos. . vam c7 g. Addifpnoicos, hepaticos, & nephriticos: In beryllo rond cornicem, & fub pedibus eius carabá - reclude, & modicum fàuinz; & modicum cotdis volucris fab lapide; & porta vt vis; Kifanideslib:r. Matij Quinti epigrammain carabiteftam Priapo dicatáà pifcatore; ex Anthologrj lib. 6.fectione 5 . ] AXieAng Io - ie ET] $? tudine difcrimen. Preterea rav ejas alios mágnos, alios paruos effe, Tam veró figurà etiam differre &o a wo 3: AD v7 De Loligine Lib. TV, 401 "A eraat vieta» wA ebore TTA or "Xoipdliris 9) vito er Tip ntu mmo EAS i | Y. Xoi lese ócpaxóDepizov eu tü9 peint d|uptirao — O yide Adi paoic xeipaGoy ixpliedore, Eapxx 1j S rrupov al't0s OQ njslóprvibivrm — Ole org y tv De csi TE qp GMv Sa OY. T su BiDw, px mol : di eüaryps DEAlvoro-— Aa uovs VA enc Viae o xilio. | DE LOLIGINE MAGNA, TEVTHO GR4 CORYM,; | Lorió 'GGàAzzs, ROÓNWDbDEzrETIVYs. : ! Vnfsnt bwic capticowsmuikin quadam virique velpotimtriplicileligint. P RivsoQvAM adloliginum hiftóriam veniárhüs, de nominibus revÜbs (20) veu aliquid dicendum, ne 3. M nominum varietas rerum cognitioni obftare poffit. Ariftoteles lib. 4. de hift, animal. cáp. Y. veli, Teutbru Gh. itg) eli» magnitudine differre fcripfit, vt avfoi maiores fint, (oe c minores. Sunt hzc eius verba, To» aA ped aul o sullo] xac uJjuos zr TU aet cenylyvovmuM 59 3t 90) révre Tox ses To st O-. T euthidib.multó maiores fünt se wahd teuthi; quippe quiin cübita quinque excrefcant. Athen.ex Ariftotele ciim de teüthide dixiffet ; fubdi - C figurá eb dit: à Be nivlos alvo s T 2dgipépd và) sry les rylveruu 2: nod) rp rrboqnv. A teuthide magnitudine fola teuthus $arm qio- differt: acctefcit autemad tres palmós maiores. Voruntamen patui etiam funt teuthi, Ariftoteles:ia; ut(ede qi fi G- £A byoy rav rea», Eftetiami parüüim céüthorum genus. Vides hic zv sevi/dlov 42) aiv suas f máàgni- BP qe : Lib. 4. de bif. vevÜid|pe xar) vss riv0S« docet idem Ariftot. Aia qépseida ra ey nari riy TéuDid zov oi rtuSaÍ, my coTv r&poV 950 25v 8 £CU. amisi, cap. Ty T&UUv, Eri D$ TÀ) XURAq 7spu yis EA cram oi 1 x vr (Oo. 75 8e reuÓid|: EA vasov, i d: mAogAoV dar tp d veules F igutaà teuthidibus diffidentteuthi. pars enim teuttiorum quz exit in acuturm,latior eft; Przterea pinnulzto- Figéra. tamaluum (totum aluenm, Ga(2) ambiunt. qua in teuthide funt minores, (Jauoscy Grazé; gen. netitra , quad referendum videtur potius ad vo 020 quàm ad piana , quanquam Gaza ad pinvlas vetuit ; lus verbi: cum in lhhgne partem aliquans relinquant.) Pelagius veró eft ceuthus, veluti & teuthis. Ec alioinloco Ariftoteles de mol- !5idem. libus loquens : I1zeev5«ov d £3,801 zv Tzu TIG XX Xd «IEA 1* xu 06. TES dE O7rI pelo rtv &ONoy amarrdipdyeov tot) ezwe- WS auis ters tod 7n áy e ivav muy, ai e EA ai] nes t) xu revlid ees NA TUT plv ré Dbyxsary tg) tv sui. darte jui do pay. au awmriatt y x 90) ol oA mod [ec stat) vé To Samo uer dry uoovs edet wx 2g muyrie.Pinnam haberit omnia Bigcalnü ^^ "PP ambientem , que quidéin alijs iun&a continuaq; eft; atq; etiam in magnis teuthis:minores autemqua . teuthideés nominantur, latiorem habent, & nonangu(tam veluti habent Íepiz & polypi, nontotamal- ' uumambienteim, fedà medio initium fumentem. Hac natant & fe dirigunt , vtaues cauda pennis conz dita. Rurfus hic habes;teuthos magnós,vtà pàtuis difcetnantur, & ceuthidas paruas,cacumqueà teu - this differentiam. |; 2 z m "p Ye ubi : His déclaratis,quibus nominibus rc/4|o xd) rely veteres Latini exprefferint,inquiréndum. Gaza. uleGio stufes lolios; rev9:4|a« loligines interpretatus eft. Atlolij vocabulo nuilus vecerum Latinorum, quod (5, i; ic fciam, vfiis eft. Ideo nomenliocà Gaza factum fuiffe perípicuitátis grátia iudico. Ecenim fi eodem »ló- vocabulo. - liginis fcilicet nomine re/9iv|e s) :?» expreflilfet, incertam ob(curamque interpretatjonem reddi- Plisisia tuis diffe. Plinius quem revf» vocauit Áriftoteles, loliginem Latiné dixit. Que enim Ariftoteles o€4 «v.v 7£000v zwó I i T Y E 1 A " 2 POM itg . S1 wed 5 / ] JO dixit: Fiyvovau yep «9 wire ny euv To aee «s yryvoviza 3 s a ewrias dyrieec: Plinius fic conuertit: Inno- 70622 ftro mariloligines quinüm cuBitorum capiuntur, fepiz binüm. Alibi qitás Ariftoteles révSidlue dixit; Pod Reto «o ! Libg. c&p. 36, 4-13? uni "OO T MIEREO: AMET SI LOI S mE. Lib.y.de Efl. componentes inter fe brachia, & in contratium nantes. Ex quibus efficitur, vt interim maculam vnam asifs té 6. deleamus;pró visi legendum efle 1; :vsz vel dor sv oVTEU: Idem confirmat ipfecoritextus & Gazz interpres T«wlay, tatio. Hisaddam ex Athenzolib. 7. molliaemnia — ::/3435& nominata fuille, M&Aexia inquit; xe cmq P?liaiÓs riollió. '&e Loligoigitur magna, quz revó: iedié dicitur, eaeft quam calamát noftri vocant , àthece fcriptórie A B [em calamarsem oulgo nommant ) fimilitudine: fiue quod in eareperiantür, qua ad fcribendum necef- Pifcis eftpelágius; eregalis; Sxgnolliam gend pesi. romulcidibus, capite, oculis,ore,lingua; Ro. do, fepis fimilis, His vero dillidet. Corporeeftlon- cissggia E: 4 De Aquatllibus. ..: | lucidus, Promufcis dextra craffiot, Atramentum nigtum non infravt in fepia; fed prope matin. Pin« Sexus diffe- nulzlatiores funt quàm in fepia, nontotam aluum ambientes , &in angulum acutum in lateribus de- ventia. finentes. Loligo masà femina differt, quódintus meatus duos habeat; quibus mas caret;(icuti in fepijs euenit. Quamobrem errant quiloliginem feeminam effe putant, lolium verb à Gazanominatum , ma- rem, cüm etiamin lolio differentia maris & faerninze modo di&tareperiatur. Preteratramentum ; fuc- Atramentum cum quendam purpurafcentem continet, vnde fübpurpureas loligines co&tasreddi puto; Hunc fuc- n ipd e cum loliginem in metu effandere, yt feferuet, Ícripíit Oppianus lib. 3, eAisv mua, quemadmodum à fe- dh jum piaatramentum, negatque loligini atramentum eile. Tas 4| fr Tyyetsun &9) icgÜcporme fis — Teu 99e: dasn purpureii €9 daa vite pena S'oAbc, a Vamrégud'a(O-. Evrgécpemmut wiynvt quyexaAovérrworgus. Elacin re ab Ariftotele dif- Lib.4.debift. fentit Oppianus. Ariftoteles enim autor eft mollia omnia vifceribus carere: fed mutin habere , & atra- cap... mentum;quodomniain metu effundunt. Paritloligo oua connexa fepiarum modo, ininlitore vtfepie, fed in alto: quam ob caufam rarius o- ualoliginum quàm fepiarum inueniuntur, Promufcidibus cibum capit orique admouet fepiarum mo- re. Neque huic, neque fepiz bimatu vitalongior. T MN m F Habeturhodieinterdelicatos & bonos cibos, Sed de carnis fubftantia & praeparatione proximé di- cetur, bs 3 DE LOLIGINE PARVA, QVAM TEVTHIDEM - Gracs vocant Rondeletim. Vide quadam buic communia in precedenti capite, K «9 eoo PUN rrr E 1777772 2B — GO V O58 oo 9 .*A Loligoparuaeae(ítquzà Gallis, prafertim Santonibus, cafferon dicitur:à noftris glaugio, corrupta voce, opinor, ex gladiolo. quanquam Monfpelienfes noftri calamar & glaugio fepe confundant. Alij magnitudine diftinguunt. Tcu9de eft Ariftotelis: nunquam enim in fiagnitudinem accrefcit. ! p Pinnalatainferiorelocooritur quàmin loligine magna, quam «52r appellauimus éum Ariftotele. ratereà extremum acutius eft, eladiolus etiam ip fe acutior: quibiis rotis nv9iz|x àteutho fecrcuit A- tiftoteles. Alioqui pediculorum numero, promulcidibus, oculis;capite;corporis forma, gladioli fub - ftantia,atramentro, denique partibus omnibus tum internis, tum externis perfimiles (unt. F Mollitie & teneritudine carnis preftant unm paruz, magifq; à riofttis commendantur. Hzc A- Libóy/ —. thenzus deteuthide ex Ariftotele: Ariftot. fcribitteuthidem (loliginem paruam) ex gregalib. eife , in ^^ plutimis fepicfimilem, maxim? pedum numero, promüfcidibus. Pedumautem alij minores, qui infe- riores :alij maiores, qui füperiores funt. Ex promufcidibus dextra craffior, Huius corpufculum totum teneràm ác longiufculum eft. Habetautem in vefica humorem, nonnigrum, fed pallidum, teftam (o- 5." ffracum) paruam admodum & cartilagineam, Qus omnia perappofite quadrant; & ex Ariftotelis fen- Contra Athe- tentia dicta funt; preter illud quod de atramento dicit: negat enim nigrum humorem Teuthidi ineffe, num de atr c Ariftoteles mollibus omnibus «»6oA» tribuat, id eft, atrarmentitm quod in metu effundunt, vt eo snenti volore, - C [cataáaquaabfcondantur. Quare quum Athieneus atranienti vice humorem pallidum loliginibus inelfe fcribit: mutim quz pallido vel fubflauo humore fuffufa eft, pro humoris huiusfolliculofiue ve- ficavfüurpauit. Atrum loliginis humoremi uere Quests pro liuore hominis atri, id eft, maleuoli pofuit Horatius: Hic nigrz fuccus oliginis,heceft Z&rugo mera. Vbi Porphyrio exloliginis faccoliuorem mentis vultintelligi, exerugine venenum. | C' Loligines patuz ob mollitiem à multis carniuoris pifcibus expeturitur, maxime à lupis matinis , fed Voas. — volatuvitz fuz confulunt, tefte Oppiano. — i | Lib. Y. fermo. fatyra 4- Lib. 1Aisv H'éegt d, iv ruvios 4g] efvocuol reg éóves TevBiBec, lor mi f Des DuBln ve oy t2uBav. 6o | (T TIEGYV OÍ d| àve toig Cyiocomy Conr tp toov byyvlev x Blu) E£dAR api, xq) iégA01 To TEOVTOJ. Quanquam etiam fine metu & citra periculum loligines extraaquam volitantes fefe efferant; tanta Lib.s2.e29.2- you] titudine aliquando vt nauígia demergant,; iuquit ex Trebio nigro Pliníus,quod omnino incredi- bilenon eft. nam loligines plurimz mutuó fefe complexa natant, qua de caufaeuenit vu multz fimul capiantur. | 29 49 $23 Plutarchi interpres ev/Aaz gladiolos interpretatur, non fatis recte, cum long? alius fit pifcis quià : Latínis gladius, à Grecis £idíos dicatur, ZMonfpelenfes quadem hune pifcem glangio vocare quafigladwolum , [uprá di&um e]l : audio ci circa "Rupsllamim Gallia, eadem frgmficatione Couteaunomnari, fine per [jynecdocben ab ofis [us o. fpecies fine ab alui eius adcapulum cultri fomilitndine. pue tu osi » H.h-" Minimé filentio pratereundum perelegans Themiftoclis in Eretrienfes fcomma, quo eos timidita- ; : | e ite ( i : 35 cL Ü didis a. TP De Loligine. Lib. I V. 403 tis &ignauis notans oliginibus fimiles effe dixit, 8c paroar dU Ior es cnp B ot uer yid eft; habere quidemoladium, cor veró non haberet ut aznotamt Cahius Letlion. antiquartta 24.2.8. ex "Plutarcho, X Vilem huncfuiffe pifciculum praefertim Athenis indicat prouerbium inde fumptum, vt qui itáino« F pia premeretut, vt ei viliffima queque corroganda effent, eriam teuthideegerediceretur. Ariftopha- nes in comedia cui titulus A'y ovi 2 O vér Doi vevBINQ» 9eopdlvov , id eft , quem etiam videam teuchide e. intesa: (ferire Stan in "YeyBlbecS e (lips "Antiquarum leblionum 24. 29.) Contra hoc tempore loligines o paragàdiuitibus, & àgulzproceribus maxime appetüntur, & magnopere commendantur, prefercim à perito coquoapparata. Sunt autem cum atramerito fuo coquenda, & oleo fiue butyro; pipere, om- , phacio condiend.. Alij farina confperfas cim oleo vel butyro in fartaginefrigünt. Sed mihiduriufcu £57. 1o hs cárneac proinde difficilioris concoctionis effe videntur, maxime fi paulb grandiores fint. Alexis (ci- tante Áthenzo)1n Eretricocóquum exponentem facit, quonàm paco ex loligine placente; finelibt, fiuefarciminisgenus fieret, fcilicec abfciffis pinnis ;infar&a pinguedine; & afperfis recentioribus & delicatioribus aromatis. Atqueid farcimen (z&u quoddam [pamficsg genue intelligo | ab Patroclo wn Arropeica eutbidem vocari Powmplhilusvefert, Ab:naas )eciam cu9id|e appellatum fuiffe fcripfit Pamphilus.rw95745 pav aNensiradesc Vaxinus. Panficij ant placenta genus forte foat slav tentbidissn cirros quofdam diifanos DE LOLLIGINE bELLONITVY S. Lolligolongiori, quàm Sepia; corpore praditaeít, atqueeodem modo mollis eft Pinnulam hatset i , nonadeóanguftam, neque per totum alueum circumactam, fed de medio orfam. ! io Gallis Calleron vocatur: Romanis, Venetis ac Neapolitanis Calamaro , quafi atramentarium dicc- Á re vellent: Genuen(üibus.& Maffilienfibus Totena:ijs veró qui Baioná incolunt, Cornet vel Corniche. O&ocirros vt Sepia habet, multó quàm Polypus breuiores,Sepia tamenlongiores. Atramentüni ! grum continet Sepiz modo. Grandem quoque habetaluum & fiftulam vt Sepia: gladium etiam in ter- gore; alteritantum huius parti inherentem, Duocrurafiue duas probofcides longas exerit ex cirto rum congerie,teretes, multisin extremo torülis feuacetabulis concatias, quibiis cunctaque venatut eapit, &cori admouet? & ad faxa quibufdam veluti iactis anchoris confirmat. His etiam vtitur ; quoties de more palpat, & pifciculos retinet: quibus maiores quoque nonnunquam euincit, Roftrum porró ill eft Píittaco fimillimum. "C J 1 i * "Lolligo diligenter, quicquid in tomachum demitttit , roftro atterit. quocirca cincta qua in eius C $9 ftomacho percipiuntur, pulmenti faciem habent. "1 PLE Bina funt illi ventris conceptacula; vt & alijs mollibus: fed alterum tnágis inglutiem imitatur In. P terLolliginem marem & foeminam hoc intereft, quód foemina inteftina contineat duo, quibus mas o- mnino catet. VN | E s. Coeunt ora applicantes, & brachia inter fe complectentes, pariuntqueinalto. Sola enim ex molliü e senere pelagia eft Lolligo: confertumqueaccontinuum huicouum qualeSepijs eft: Viuendi quoque t Ípatium vt Sepijs breue. nam exceptis paucis, bimatum non complet. Inter eos pifces qui fe extra aquá TURPE inaere efferunt, Lolligo numeraturab Oppianohis verfibus: UE Lolligo, miluafgue rapax sci mitis bsviendo y Cun timeat magnum vententem e tnarmore pifcem, | Profiliunt ponto [cindentes acra brancbis, (pinnis.) Et pauló poft. Effag't borrendos pi'ces bominemque fagacsm — Lolligo. | | Eft autem, vt Diphilo placet, conco&u facilior quàm Sepia; atque ori magis grata: quanquam vtet- F que vilis cft pifcis apud omnes nationes. ut DOREM LLOLTL EOD ONUBSLLUONINM. - Lollius, Romanis ac Venetis Totena dictus ,ip(a quidem Lolligine maioteft, vt cabitorum intet- (A)B dum quinque effe foleat, inquit Ariftoteles, Exteriore quoq; corporis nota aliquantulum à Lolligine diícernitur. Pars enim Lollij, quz exitin acutum,in Lolligine latior eft. Quinetiá pinnulz totum Lol- liumambiunt, ( pittura Rondelers; boc uon cflendir) iuncta perpetueque, quzalioquiin Lolligipe partem aliquam vacuam relinquunt. Mintis autem accedit ad Polypum quam$epia. nam corpus ei oblongum eft, cartilagineum;duabus pellibus obdu&um:gladium arétiorem & magis cartilaginofum in tergore continens, translucidum vitri modo, tenui theca inclufum. roftrumaquilinum,pfittaci figura. Sed eo- dem modoatramentum, quo Sepia, emittit. & cittos octonos habet, breues tamen: in quibustotidem acetabula confpicies, quot in Sepijs. Ac prater illos o&tonos, duo quoque longa flagella feu promus fcides multisin extremo EE circunfeffa vi debis : quibusà longé cancros; vrfos, (tacos, pague ros, & omne pifciculorum genus attipit. Porró Lollij acetabula; preter Sepiarum & Polyporum mo: - rem, tribus introrfum aculeis offeis robuftis, in gyrum munita funt: quib. veluti vicinis arripit qaod cupit, vt nonomnino fit tutum Lollium tnanu in ipfo mari cotitrectareac ptehendete. Latasin gyrum difndic pinnas;à cuiusore corneo gula pratenditurangufta,& víquead ftomachum longa; quem ha- &o betampliffimum, atqueadeó ingluuiem oblongam, quz hunc praecedit. — — EL Quicquid exeft, multum ante comminuitacmandit. Non fecus natat, ac Polypus & Sepia, C Eiuscaroeadem efteítqua & Sepiz vel Lolliginis,atque eodem modo cum fuo atramento elizari ex FÉ aceto folet. COROLLARIVM L DE LOLLIO, VEL Lolhgine maiori. ^ Lollius à lolliginean fpecie differat, an folofexu, quod fcilicet lollius mas fit, lolligo fasmina, confiderandum: videbitur certé eadem fpecies ex Ariftotele, tam librohiftoriz quarto, quam quarto .departibus, Wottonus. Nicandti etiam Scholiaftes'G rzcus no marem effe putat, «/91bu faeminam. Sed Rondeletius (pecie quoque hos pifces differre, fatis oftendit, Lollium; qui (vs eft Lolligine; & 4 " | | t pinnas 49 494 | Be Aquatilibus. | pue propiusaccedentes ad extremam caudam ha- " bet, Maffilienfes quafi Latiné nuncupant Lollium. ad *Sepiz quidem fimilitudinem accedit, fed & longior & ftcictioreft:o&o pedibus, ijsque quam Polypi mino- ribus nititur, Gillius. Tev(X in noftris Ariftotelis codi- cibus plerunque oxytonum fcribitur: vnde & geniti- uus pluralis nv92v vltimam circunfle&tit:quem tamen etiam patoxytonum reperias zov (lib. 4. cap. 1. hift. anim,)àrectofingulari penanflexo sg»: ficut apud Athenzum quoque fcribitur. Hoc peculiare, «09 o- & 7t8/:, fpecies fignificare d:uerfas: cum inalijs plerifq; Pilejum pr pifcium nominibus fimiliter dicatale&tis,nihi diuer- nam ij term; kam nififorté (exu tancum indicent.Cantharus & can- 2ata charis, pifcis vnus videtur. fic cammarus & cammaris: carabus & carabis: phycus & phycis Wottono. at ba- tus & batis fexu diffetunt; vt thynnus quoq; & thyn- nis. Ex his faemininainis omnia apud Grzcos oxytoRa - g ^ funti mafculinainos barytona; nifi quis f» excipe- . re velit: ego proptcr analogiam, & ea que citaui loca /^ authorum, rvSor quoque barytonum fecerim: vti a- pud Nicandrum quoq; reperioin Lepore mar. & eius : Scholiaften. Calamaro nomen Italis vfitatum eftpro lolligine minore: ei fimilem effeaiunt qui vulgó To- tano dicatur, Lollium intelligo: quanquam aliqui pet e.in penultimafcribunt, Totena; Romanis ac Venetis deLollio vfitatum nomen, vt Bellonius: Genuenfib, vero. & Maflilienfibus,de Lolligine(;zor:) Rondele- tius fimiliter per e. fcribit, & Prouincialibus Lolium (ideft Loliginem maiorem) fonare docet. De Germa- nico nomine,dicetur pauló po& in Lolligine minori. E Be qd fy Q» Sly rdv eurn, A] apbtower 5 of copiam ry asuSriSav oi 2:1, Ariftotelesbiftorie 4.1. Gazafic ver- tit: Sedlolliorum (teuthorum)genus pufillum admo- dum eft, & facie quoqueàlolligine diffidens. Mihi ve- ró Ariftotelis fententia hec videtur: Cum pauló anté dixiffet: Teuthi multó maiores funt quàm teuthides: fubiungit: Etautem & paruum quoddam ceuthorum genus. Differunt praterea teuthi & teuthides figura quoque. Similiter & Rondeletius fentit : fed Gazz translationem non reprehendit: nec Greca Ariftote- lis verbaemendat. apparet (ane legendum, "3367 ( nó 7.) fip(Q- àAijav, & C. vel E i Be ed 4A Teuthusáteuthide magnitudinetantum differt.ac- cedit autem ad tres dodrantes. colore füubruffo eft, /z4- ev9oG-. Ex dentibusinferiorineo minor eft: fuperior veró maior. vterque niger, & accipitris roftro figurá nonabfimilis.difciffoalueo ventriculus fuillo fimilis videbitur, Athenzustanquam ex'Ariftotele. Atifto- teliteuthi pifces fünt molles: peculiares binas fortiá- tur promuícides, &c. Videin genere de mollibus. Teuthigregales funt; Ariftot. Teuthum & fepiam breuis effe vitz Ariftotelesauthoreft; Athenaus. COROLLARIVM II. DE LOLLIGINE nmneor:, «e Lolgine fiphetter. A Loligovt& ceteramollia, offibus , fanguine & vi- fceribus carent, Zlianus. Loligo fic dicta eftquaíi Vo- ligo, quód fubuolat, litera commutata prima , Varro. Sed hzcorigo primam breuem requireret, quz tamen roducifolet, ab Horatio, Ouidio: & per l. duplexà Gaza & alijs recentiorib. feré (cribitur: doctiores ple- xignel. fimplici fcribunt, veternm opinor codicum i- snitatione. nonnulli in carmine gemino]. fcribi debe- Lolgints maioris baucformam, etft minus exquifitam quam Kondeletij opimer, vt Ve 116//5 ole moshi conf'etla e[l , addidi. vs ) (u r à - i MM ^ jux vm ET [9:2 d 277 | í NS SS Xx "t PN 5 bNSS retradunt, cum producitur: tanquam innuant, corripietiam poffe cum per fimplex. effertur: vt rel- liquiz, relligio. Vligines indocti quidam (vt Syluaticus) pro loligines dicunt. Lolliginem Ligures, atque pleriqne alij Itali ex eo Calamariumappellant. À Maffilienüibus etiam nuncantiquitatis fuz re- tinentibus Tauteappellátur, quafi Grace nv3i«, Gillius. Hifpanis etiam Calamar vocatur. Sepias & lolligines Germani vna voce vocant 2/« &Aifcb ab humoreatramento fimili, quem habentloco fangui- nis, eum enim humorem Germani //ack appellant, Eberus & Peucerus. Anglis &/a£ nigrum fignilicat. * Adamus Lonicerus fepiam duntaxat &/ackfifeb appellari fcribit. Qud i generale namen hoc ad mollia - faciamus; fpecies fub eo contentas differentijs adie&is, Germanis no ftris ita interpretabimur : Loligo maior, eisgrofr langer Blackfifch, Loligo minor, em kleiner langer Blarficb. Sepia | — DeLoligine. Lib. IV. ADI Sepia, ein brezzei Blackfijch. JDiefe drey haben al &wrtze Fueft, ein grofslachten Leib gornnen ni geh Pol ypus vein Blabkfifch mit eim kleinen Leib, ond langen Fue[fens darauffer auch gehen kan. Sepiam quidem Angli vocant Cuttel vel Cutle: quód catnis mollitie &c fubftantia, inteftina quadrupedum referat. inde genus omne mollium Germanice re&é nominabimus Katreffifcb, (vocabulo noftrz diale&to magis coueniente quam. "Blackfifch,) & differentias pra(crüptas adijciemus; vel fic; Lolligo ee &aax&attel: nam vaan gracile & ob- longum nobis fignificat. Germani pirefertim füperiores ad quos aduehitur ; Sepiam JMeezfpzoni , id cft Araneum marinum nominant. quo nomine fi quis progenere vti voluerit; vtatur: mihi quidem nort placet, quoniam aliaquoque marinaquedam animalia;przfettim cruíftata; aranez nomine veniunt, vt fapràin A. elemento oftendi. Quóàd ft quis commune Gallis, Hifpanis, & Italis calamari; deloligine 10nomen, Germanicum facere voluerit, & expreffo magnitudinis difcrimine duo eius genera diltin.. guere, fic efferat licebit: Klemer S. bresbeng : G-offer Schreibzen;, — Loliginem pifcem quem Itali calama rium vocent, S/eueab Anglis nominari, Io. Fauconerus me docuit. | LT InPontofepia non eft, cumloligo reperiatur , Plinius. Speufippus fepiam& reuthidein fimiles etfe B ait. "Loligofepiz fimilis eft; verum oblongior & angultior; ( nan fepialatior eft, Ariftoteles. ) Sepias uoque & loligines eiuídem magnitudinis, (cus "Polypus, ad (arteiam captus boc eff, pondowcc, ) expul-« hs in litus Beticum;Trebius Nigerauthor eft. In noftro mariloligines quinum cubitorum capiuntur, fepig binum, Plinius. Ine(tloligini gladiolus perfpicuus & cryítallo perfimilis, Eidem:& fepiz; funt barba, crines & acceptabula; aliquanto breuiora quàm poly po; quibus efcam corripiunt: corporum veróaluei, aliquanto capaciores quam in polypis: quod natüra prolixioribus poftea cápillamentisin | zo polypocompeníauit,Iouius. ^ Aquatilium mollibusoffanulla: fed corpus circulis carnis vin&um; vtiepizatque loligini,Plinius. Interlolliginem marem & fceminam hocintereft, quód feeminain- teftina continet duo, veluti mammas : quz fi aluo diffeéta infpectes, facile videris. Mas omnino ijs ca- ret; Ariftot. Mollia funtloligo, (epia, polypus; & ceteracius generis. his caput inter pedes,& ven- trem : pedieuli oconiomnibus, Piinius, Sepiz,lolligini & lollioalueus amplus eft, crura breuia, ità vt poteftas nulla (itingrediendi, cum polypi vel ingredi poffint. 1 adem genera peculiares binas for- 'tiuntur promufcides, longas, afperiufculas : quibus capiunt & ad oraadmouent cibos , Vuottonuüs e Axiftotele & Plinio. Cateri (udeJf vehqma fex peuts ) cirri funt quibus venantur,Plinius. O'zcz5)e: quz dani animalia funt, vt molliain mari, Polypus, fepia , teuthis: inter infecta (corpius , de quo prouerbiumg extat, Odtapedem excitas. Lolliginum ligulas Apuleius dixit Apologiat. Probofcis ,cese5oxi , de ele- phantis dicitur, (& pronomza quoque) zes»ouaía: necimproprit idem vocabulum in mufcisquoq;; fepijs & loliginibus vfitatum eft, Athenzo tefte. Nos de probofcidis voce plura in Elzphanto diximus, Sepijs & loliginibus oua geminaapparent: quoniam vulua earum ita articulata cft, vt biiida cernatur, Ariftot.degenerat.3.8. — Lolliginibusbina conceptacula ventris fpeciem gerunt: fed alterum minus ingluuiem imitatur,& ta&u difcrepat.quoniam corpus etiam totum carne molliore conftat, Exdem.S£ polypi fuprà apud mutim pofitum atramentum habent, Axriftot. departibus. Loligini partes duca ac folidz intus per dorfum & corporis prona continentur,gladiolum vocant, Idem. in fepia p ciuatim ie- ium vocatur, quod tamen vocabulum etiam pro gladiolo víurpat idem author in opere de partibus alicubi, Gazainterprete fcribens: Lolligofepium cartilaginoíum ac tenuegerit, & minusatramentá 4e continet quàm fepia. Locus iam non occurrit, & an Grzcé etiam fepium hiclegazur, dubito. Albertus & lfidorus impericé lolligini íquamasadtribuunt. | oT Solaégenere mollium pelagia eítlolligo, Ariftoteles interprete Gaza. fed hoc in loco Grace «f C legi, quem Gazalollium vertit, à Vuottono animaduerfum eít: vt Gaza videaturlegille 094: Oui dio felisa inter litoralespiíces numeratut. Sepisx & loligini pedes duo ex octonislongi(fimi & & a fperi, quibusad oraadmouentcibos; & in la&ibus fe velut anchoris ftabiliunt: céteri ( (unt ) cirzi, quibus-veriantur, Plinius. Sepiz & loligines binas, quibus pafcuntur, promufcides ( aesSeesiz|ucs vt itaappellem;propter figuram earum fimul & vfum) pratendunc. Eidem (cade vraie eresCozi; ) veluti anchoris, cum tempeftas & flu&us mare agitant, petris firmiífimé adherentes , aduerfus omnem cons cuífionem ac flu&uationem tute exiftunt.Et rurfus cum tranquillitas redierioijs folutisliberénatsnt; — . non inutili hacfcientia,qua fe contra hyemem & pericula muniunt;inftru&e,/Elian.de animalib.s. 41. vitesse, Lolligotum pedibus tum pinnis natat, Ariftot. Loligo-etiam volitat extra aquam fe efferens, quod. & pe&unculi faciunt, fagitte modo, Plinius. Vbi Maffarius: Hoc (inquit ) excerpfità T'tebio Nigro; & M. Vatrone, vbi delingua Latina dicic: Loligo (4u£.) quód fubuolat/litera corhmutata prima voli go. Trebius Niger loligineseuolare ex aqua tradit, tanta multitudine vt nauigia demergant , Plinius, Loligines, accipitres marini, hiruidopelagia cum quippiam metuunt, ex mari exilire dicuntur: aclo. ligines quidem pinnis fuis longiffimo & fublimitractu & gregatim more auium efferri, hirüdines veró humilius volant. accipitres pauló faprafümmam aquam maris tolli folent, vt natentne an. volitencad iudicandá fit difficile, &lian. 9.52. ex Oppiani Halieuc 1. Loligoalis (zii) fuisinaerem feattolit, fed quia flatus ventorum fuftinere non poteft, pauló poft vbi ventis cócutitur; ad aquas redire cogitürs &in profundum relabitur;Ifidorus & Albertus.Loligo & polypusatramenrum pre meta mittunt : fed 6 o accreícit denuo poftquam miferunt, vt nunquam copia defit atramenti Ariftot. Loligines atquefepiz vel maiores pifzcs euincunt, Ariftot. Loliginum idem coitus eft q ni mollium omnium. Ariftoteles Coirar. libro. 5. hiftor. cap. 6. de coitu iplorum loquens: primumin genere, fimiliter omnia coire inquit: ore fciliceciundto ex aduerfo, & cirris ad cirros applicatis; Sed polypus (fewsnammirum ) quod ineo caput - vocatur;ad rerrá inclinat;eiq; innititur. Sepiz veró & loliginesvéseri oua GUJATEGNEy punc TO SUM iTBo Je) uic Gy ex Ttva; tapes i aL TOI TU 2/7 MA ciicSveoymee Evan Tusc; 1d. eít natant inu icem complicate ex aduüerfo; áta vt os ori, cirri cirris refpondeant regione, natantes ( reri ) in contrarii. Nafu mretiam dictü( mv poxmripa.) alterinalterius naftm inferit. Hoc inloco Ron delet. pro vio ponit 3xsvxn vel )cewrwrquoá quidem clarius dicitur, fi quis iam recitata Ariftotelis verba feorfira confideret. fi Veró apud ipfum A « ziftotelemargumentum, hocceíteaqua precedunt & fequuntur ; refpicias: " "s E tariópu due es fateni 496 De .Aquatilibus. | &at enim ex profeffo de animalium coitu. &.cum polypos terrz niti dixiffet in coitu, à v zzv zecoTae Thu xeyotdiolus xe qal! tocira areds rl) yv, &c. fepias & loligines natare fimul & coire fubiungit: natando autem vtrunq; fexumin contrarium ferri, vtpoti.corporibusé regione & exaduerfo applicatis. Athe- . nzus quoque & Euftathius Ariftotelis verba recitantes; véxe legunt, Plinius lib. 9. cap.sr, Sepiz &lo« | ligines (inquit) co&untlinguis, com ponentes inter fe brachia; & in contrarium nantes.ore & pariunt. Sed polypiinterram verfo capite coeunt.reliqua mollium tergis,vt canes. Quilocus cum ex Ariftote- | lefit conuerfus, linguis amen mollium vllacoire is non dixit : fed neque tegis vt canes, In verbis A- riftotelis Zu avjpzremesyudluon vo s pua s on) o1 mNewnivac tOouue] eau, noftri codices recté pott Uis TET E - ytdioes diftinguunt , & fequentia pariter.conftruunt, hoc eft s4uozo fimiliter vt oeerovac referuntad dy: épaopnóiscu: apud Athenzum veró recitantem , diftin&tio eft poftszueve : quod Plinium induxi(Te vi- detur, vt ore & linguis ea coire putaret: cum tamen proximé dixerit Ariftoteles eundem coeundi mo- .dum mollibus cunGtis effe. X£ euo 55 ous miexo rm, & c. fedlong? alind ei eft avia Euectw, aliud iyevev & ar«ouenven, quod nonanimaduerit Plinius. quamobrem quód Caza etiam]ib. r. cap. 15. de generatione animalium vertit, mollia ore coeunt, non probo: cum Grzcé legatur avwtmAixerz. Ariftoteles certe de partibus 4. 5. mollianon linguas, fed pro ijscarnofum quiddam habere tradit, quo voluptatem efcu- lentorum difcernant. Ore etiam parere .fe jas & loligines, vtcontra Ariftotelis fententiam, fic omni nocontranaturam Plinius dixit. Scio legi hg Ariftotelis verba hiftorie 5. 6. Exsierd 9 XV viv Qustieerxa- xspdjuovs xacO" v Busi ito) y $t Qeneium-, Gaza reddit : Pariunt( fepra mimzrnpa Qj lolirines , forfat: cb pelypi: nam (y deijs fimile qvid proxime dixerat) ea fui corpotis parte, quz hftula dicitur: qua & coireeasnonnul- liarbitrantur. Sed hoc ex vulgi, vel pifcatorum quorundam potius quàm fua fententia ab Ariftotele 20 dictumapparet. alioquidubium non eft quin & coitus & partus eadem omnino parte, non locis diuer- lis, fiant. Gazam video pro Qvitjellegiffe Quommipa. fic enim aliqui vocant fiftulam feu foramen, quaa- nimaliaquzdamaquam cum cibo receptam reijciunt : Ariftoteles xvA»» vocare folet: vt lib. 8, hiftoriz cap. 2..Quibus per cibum (inquit) humor illabitur, ijs fiftula (ava3:) infanguineo genere data cft, ( ve cei: ) mollibus etiam & cruftaceis hocidem adhibitum eft. Ego 49 v pvxmtom xe per , legere malim. quoniam & proxime sw xeAspdvov uveTroe nominauit, hoc eftappellatum nafum in mollibus : nafus e- nim verus (.hoceftfigura fimul & vfunafus)non habetur nifi in fanguineis refpirantibus, & polypum marem paulo ant? dixerat, exiftimatum eiusà nonnullis genitalein vnocrinium , inferi &c ax LuEATPGd ais uei, Et rurfus deloliginibus.& fepijs: Evaeuódluei 9E ad vov o pu avrog els ov uomo. Sed C'ue | fitulam fiue nafum legamus: neuttá iftarum partium vel coire reuera vel parere poffunt mollia. Cla- 3o rius fententiam fuam exponit Ariftoteles lib. . de generatione anim. capit.1s. Mollia (inquit) ore iunguntur, renixu complexuque mutuo brachiorum. fic enim.coniungi necetle eff: quoniam natura exitum excrementi in os infle&endoadduxit. Habere foeminas omnesin hoc genere membrzüm vulua- leapertum eft. Continent enimouum primó indifcretum , mox difcretum in plura. & pariunt omnia imperfecta modo ouiparorü pifcium.Meatus ( Gsz ds fao addis ille terzo ) idé excrementi & vulus eft; tüinijstum etiam in cruftatis. etenim quafemen genitale («z»9o2b, vt babet editiosostva qj Gag frmnluer logi z2alim sov Sup per ^. 3n sedie; boc ef atramentum. excrementum enim quoddam boc àn mollius efl z (enzen Vrrà, anemitant mollia, mcertum e[Je esefaers hibry mox capste X7.teflarur ) per meatum emittunt, idque parte corpo- ris fupina, qua putamen diftat, (449 «éxvQG» i éonce , qua cutis dbrfci', ve rimam effend:t ) & mare illabi- , tut, (Dubrem mibi boc, nec ver:[fPuile omaresllabt eadem parte.) Quamobrem ea parte mas cum feemina copu- 49 J"]atur. nam fi mas fiue femen, fiue membrum, fiue vim aliam mittat;ad moueri ad meatum vulualem ne- cetle eft. crinis veroóinfertio maris polypi perfiftalam, (Ag v aluAE, ) qua piícatores crine coire poly- posaiunt, complexus gratia fit; non quafi inftrumentü id fit vtilead generationem. etenim extra mea- tum corpufque eft. Interdum tergis quoque (227 T» qr vd. Phnites Ciim ex bisforia auim. recie vertijf?t , po'ypà [ feemisia varum ]pzterram uzrfo cayste coemnt x ex boc loco non eile adiecit ,reliaua rmolinm tergeyut caxesy) mollia copulantur: fed generationisne gratia, analia caufa, nondum exploratum habetur. Quod Ariftoteles hiftoriz 6. s. de coitufepiarum & loliginum agens. fcribit: hv d|eve 0o , d Ao 2 n dam c, d 6e rd eua | miéimoi &c Gaza tranftulit: Natatusalteri retrorfumyalterianteuerfus in osagitur: quo pacto quadrer; non affequor. nam fi partibus fupinis iunctis coeunt: & os ori, cirri cirrise regione refpondent, vt di- xerat; véxard|, tario, id eft & oppofitainuicem natatione vtuntur : non conuenit fexum alterum retro, jo altetum os verfus natare,;fed os verfus vtrunque. Clarius hzc explicent,qui infpicereipfi hzc poflunt, velex oculatis teftibus idoneis audire. .Loligines in alto pie confertumijs quoque ouum; quale Oum. fepijs eft. à fingulis ouis (ingulifetus exeunt, Ariftot. In alto conferta oua edunt, vt fepiz;Plinius. Se-. ijs & loliginibus ouageming apparent: quas vulua earum ita articulata eft, vt bifida cernatur; Vita. Ariftoteles. Sepijs & loliginibus vitanonlongiorbimatu, Plinius. —Viuendi fpacium eis breue eft. nam,exceptis paucis, bimatumnoncomplent. ^. "" ^ n D. Lepusmar. inter loliginesferé, ceu patuus earum fectus; verfatur, vt dictum eftin Lepore mar. Ali- quod earum genus afperrimum efl, quz pugnaturz curmis fe munientes ftabiliunt, Obícurus: fed in- epté.delocuftis enim nonloliginibus hoctraduntauthores... Atramentum in metu fundunt, vt alia Partt. uoque mollia.. pz , | i piv E. Sepiz& loliginesin metuatramentum emittunt, vtin aqua fic infafcata lateant; Oppianus. Idem quarto Halieutcorum, ad capiendas loligineslignum fimile fufo parari iubet, & frequentes in eo ha- mos infigi, eofque inferta (fuperinducta ) eis iulide pifce occultari. hanc efcam linea per mare trahi; mox enim eaconfpectaloliginem (uis inuadentem cirris, transfixam & comprehenfamiji; Loligo voz litans, tempeftatis fignum ett, Plinius. Gubernatores cum exultantes loligines viderint ; tempeltatern fignificari putant. Incertus. Quideft quód loligo confpectamagnz tempeftatis prenuncia eft». An quia mollium genus omne natura frigorisimpatiens eft? caro enim eorum nuda & glabra eít:non tefta, non pelle, non fquamis munitur: duram veró offeamque partem interius gerunt.vnde & mollium no- men eis datum eft.quamobrem cum adeo facilé paiantur,imminentem cempeftatem illicopercipiunt. | Vnde poly pusinaridum procurrit; & lapidibus(zsegid|io;c)adharens, ventum iam iam ad cíle ógn AES oligo Deloligine, Lib. I V. 497 Loligoautem exultat, frigiditatem &in profundomaris commotionemfa giens, habet enim lixc mol- lium omnium partem carnofamimprimis mollem acteneram, Plutarch. Quzftionum Naturalium 18. Mollia dicta, (vt polypi , lepiz, loligines,) cutem inftar humana mollem, neque fquamofàm,neque afperam; nec teltaceam habent: & mollia funt tangenti, durz tamen funt carnis, & ad coquendum dif- ficilia, exiguumq; infe fuccum falfum continentia. Sitamen concoquantur,;alimentum non paucum corpori exhibebunt. ceterum hac quoque fucci crudi (nimirum vt etum teflacea , )plurimum gignunt, Galenus de alimentorum facultatibus ;. 35. Etruríusin libro de füccorum bonitate & vitio: Ex aqua- tilibus (inquit) mojlia omnia craifo glutinofoque fucco conftant, ficuti & inter piíces , cetacea. Loli- go facilius quàm fepia concoquitur: £4 sx cUzo 9», Diphilus apud Athenzum. Maffarius vertit,fedine / go fuauis eft; id quod Diphili verba fonant: Vuottonus contrario fenfu , ori gratam effe , Bellonius etiam magis gratam dixit. Iudicent quibusrecentes hos piíces guftandi facultas eft, Lolligoà Celfo ponitur inter eaque minim? intus vitiantur (n ventricaln vorunmpunter) cibaria, Aetius lib. 9. Cap. 13. 1n curá- tione coliciaffe&tus à frigidis & pituitofis humorib. Loligines (inquit) fepiafq; , & polypos, omniaq; fimpliciter mollia, vt qua difficulter concoquantur , inflationes pariant, noxios humores generent, cenfeo reprobanda. At in colicoaffe&tu ex calidis & biliofis humoribus orto; Sumantur piíces ( inquit Traliianus) duriore carne przditi , vt fepia: & loligo. In Cotyis Thracum regis conuiuij defcriptione A naxandrides rv9/dac ico, id eft,loliginesaffas nominat. Antiphanes «v9 celi Sid eft, loliginem farctam, inter lautiffimos cibos. Eadem fort? fuerit 24 avS'uAcvun, nominata à coquo apud Sotadem comicum: A sev ed9y vvSde dvSroA cundo. in quam & Charmus Syracuíanus, (quiinprom ptu habebat «2o Verficulos & pareemias de vnoquoque ferculo,) hec verbaaccommodabat: 3oQ; voQuov: ÍCité nimiri 'cv (Fort 3Joperowsypdiovo: ) &o TUI, U7rep Eviol hé 4o OvAsvidjvov , Varinus. Aa mc Qu muSiNee, TÀ) "flepz'yi eUTGV Gut) TE MV, geotrloy Mixoby xat ua Lac, otro aenaci Ae. x. ^opolie avOvAsvox Coquus apud Ale. xim, Rondeletius loliginem ita paratam; placentzaut farciminis genus effe putat, quod & iptum teu- this appelletur. Tà jj eyliuov 9 Dav E Qesuvou eicov: id eft, Ad fartaginem loliginum (zou. tohgsnes fr« ger) ftridentem, aftare, Ariftophanes in equitibus. Scholiaftesaddit piícem effe vilem. Ificia deloli- gine:Sublatis crinibus in pulmentum tundes. ficuti affolec pulpa: & in mortario & in liquamine di- ligenterfricatur: & exinde ificia plaffantur, Apicius 2. 1. Inloliginein patina: Teres piper, rutam:mel & fapienter coctam & apparataminfinuans. eftenim & fua coquorum fapientia, Qr yjuAEviduar, 9 dissi - .30 Rodicum; liquamen; carznum, oleiguttas,Idem 9.3. Etmox. In loligine farfili: Piper, ligufticum, coriandrum; apij (emen, oui vitellum, mel; acetum, liquamen, vinum, oleum, & obligabis. Loligines & Íepiz ftomachicis in cibo conueniunt, Arc higenesapud Galenum de compofitione fec. loc. Polypi alfàti, itemlolligines, torminofis ia cibo pzofunt, Marcelius E mpiricus. | Suntex Graecis quiteuthidas nunc fepiasin terpretentur, nunc viliorem pifciculum;Plin.& Theo- dorus loligines interpretantur; Caelius, I heulis (Scripferim Teuthis) genus pifcis,Syluaticus. Emito fepiolas lepidas.loligunculas ordeias, Plautus cafina.- Sic Grecé etiam diminutiua voce nv34dia fre- quenter ab authoribus, quos Athenzus citat, nominantur. Dorion etiam hepfetis (de quibus intera- poss Ícripfimus) amio, 42) «uS idw adnumerat. Tev97 *cpenanflcxum aliquoties in codicibus Ariftote- lsperperam habetur. corripitur enim mediaab Oppiano & Nicandro. Lepus marinus in cirris rev94. $Q- ttem vsorAqe vybvs, ii re vw 9, Nicander. .40, Loligonigra, Horatio. i'io/qorza qusB a mo See, Oppianus: quoniam per aerem volant. Horazaz Twu9Sit;, Epicharmus.fed hoc recentes forte lignificat, non epithetoneft. — Ierewia , cx gesedar, Doricé, HorewmeseQarec Ataseia & zoreo4 epitheta fuerint, eiufdem fignificationis, volucres, volaces. Teu9idlo: af zia of y Pherecrates. M. Mollia omniacómuni vocabulo «9543; nominantur, hoc eftloligini fimilia, apud Athenzum. Tcv- Sls, óxarxcxor(Q-, Suidas. Fuit& Arcadiz ciuitas Teuthis: & eodem nomine duxin Áulidecum Grae cisalijs, quem tamen Hornytum vocant quidam, &c. Calius. Vide Onomafticon noftrum. TevSridas G9 Atto Tt VIrte xd ae n Opus Ba Qvee'y xoi 6i A uGeanla mu waa tas ód4 , Archeftratus. Loligini paruz fimilis eft lepus marinus, Diofcorides. Y'm dA yytosiw elpouocg eu 43G- , Nicander, Teu- Crib 3 onera xdpuaz ve/ye« Nicander sawyyac vocat, Scholiaftes, VkJ404A80,6 Suez! voua , Oppianus de cirris $9 loliginis. Sciendum fepiz, lolligini,lollio, capillamentainelffe quzdam; Cal. De his in Polypoplura. . TtvSido nominatur in conuiuio, quod Philoxenus Cytherius defcribit. TevSr iav ártloas , Metagenes. Tev9s t&urilapdio», Eubulus. Kon Te s vaw ew meo low awridie: y E. phi ppus. TeuSic wer AA Ea az A&vitety i) Qua Zap- x96, rVpuSéir aieo nv ovrlequser. anra aid poa (id efttammis ) cZpe aw de erg Aemvg qeiQuiiu A- pàvimaxspdus, Antiphanesapud Athenzum. | Defepijs & loliginibus pronunciat Matroapud Grecos poeta, pifcium folos noffe , quid album fit, quidueatrum, Czlius: fortéquia caro earum alba eft, atramentum vero in fe continet. Sed Athenzus ex Matrone de fepiatantum hoc refert: poteft tamen etiam de loligine aliifque mollibus atramentum fundentibus accipi. Infamiam atramentifymbolo poete fignif cant; vt Horatius: Hic nigrz fuccus lo- liginis, hzc eft Aerugo mera, Erafmus Rot. in prouerbio, Sutorium atramentum, Themittocles,vt in ipfius vita refert Plutarchus; Eretrieo cuidam exprobans ignauiam dixit , 4 j3 os X9] Ty a4 amAlus Tic ia Ay: ola. etreo ou reu Orid ec, wal v ok pe, uu E Meis atoBiau B5 sx Ey em, id eft, San&, ( videtur tnterrogatio posue, ) inquit, & vobisaliquid de bello dicendum eft, qui teuthidumin morem gladium quidem Babetis, cor autem non habetis, Erafmus Roter. Lowts. Vide Euones, Lvsnicvs, Vide Olifthos. DE LVCERNA, MILVO ET MILVAGINE. r | - r3 S IT infümma maria; pifcis exareumento appellatus lucerna: linguaq; ignea peros exerta, tran- .quillis no&ibus relucet, Plin. Lucernam Venetijs vulgo vocant;quem exhib uimus pifcem: vel po» "WENNPVSS ) Ld em TS 3 tius fimi» H.a. Epitheta, b. f. h. 4,08 De Aquaulibus. tius fimilem ei alium, nigriorem , ceeruleis ad ezensj: buncpiltem Lucernam vecant: Morfbelien fes Gabo branchias pinnis,cuiusegorecens extin&i o- vtaudi, vel Cabote: Gall quidam Rouchet, vel Rouget- culos noctu lucere obíeruaui. Rondeletius te. Lufiranipe[ce Cabra, ^Angh Redfifch vel Gurnard: c f- con ijcit hirundinem pifcem eundem effe qui à mien buic, fed nigriorem, minorem Rotchet. Sed pleraque ex Piintolucernafit appellatus: Lucernam vero Jrsnommibes , aljs etiam eiu[cesm genevta pi[csbus adtvibuumtur. hodievulgó dictam, miluum effe Plinij , £eoxa quare cauenda eft covfufio. nam ne eruditi qrdem y Jpectes buiess (ideftaccipitre) Grecorum. Vide fu pià Ron- generis omne:, etfi non analis, [fatis adhuc dslimxerpnr. deletij fcripta in'Hirundine 4. Vbi & locum E: h Plinij de his pifcibus perpenfam reperies: & eundem rurfus à nobisinCorollario. In Cu- culo hos & alios quofdam pifces generis no - mine Avgeeióa Sid eft Lyriformes appellaui: & multa eis communia ottendi. Bellonius hirandinem pifcem lgeuém & nul- lis horrentemaculeis putauit: cum Oppianus lib. 2. Halieut. pifcib. quorum etiam venenati fintaculei,easadnumeret. Miluus fiue Lucer- na pifcis eft rufus, fine fquammis , afpera cuti- cula, pinnis longis, & tam bene latis; vt multá accedantad Hirundinis pifcis pinnas:& Grz- ci hodie ob eam fimilitudinem falsb Chelido- nem vocent. Accolz Àdriatici finus,etiam no- ftraztate antiqui nominis retinentes, Lucer- namappellant: Mafüilienfes Belugam: Roma- "ni Capohem. HuncPlinius Lucernam nuncu- pari ait, quodhuius lingua per osexerta tran- quillisnoctibus luceat: fedid omnes pifcato- res negant; & non vero proximum videtur, ex Áti(totelis libro fecundo de partibus anima- lium: atque ex eiufdem Plinij libronono, cum de Delphinisloquitur: itemque ex vndecimo, vbiait; pifceslinguam explanatam & mobilem non habere. Itaquefi immobilis fit ; atquemi- nus explanata; quomodo exerta effe poterit? Fort? potius lucetna appellata fuit, vel quod pinnz verficolores noctu fulgorem quendam mittunt,vel quia antiquz lucernz fpeciem fi- militudinemq; gerit, Gillius. Et nigro tergore milui , Ouidius in Halieutico inter Pelapios. Miluago (demus mil psc, vt ety "Rondeletio videtsr )quoties cernatur extra aquamvolitans, tempeftates mutari. Trebius Nigerauthor eft, Plinius. Cuculus pifcis aliquam cum lucerna form fimilitudinem habet, Gil. Vranofcopus: vulgó Italis Boccain ca,nominatur: àb alijs lu- cerna de petre; id eftlucerna faxatilis. Vt lu- cernz Venetijs dictz oculos noc&u lucentes pridie capte obferuaffe me. dixi: fic Plinius, Quin & in tenebris (inquit ) multorum pifciá oculi refulgentaridi:ficut robufti caudices ve- tuítate putres. — Priuatim de harengo author de natüris rerum tradit: oculos eius inftar EE nr — ]uminis de no&e lucere in mari: led eam vim cumipfo pifce emori. Dilychnus à Strabone lib. 17. inter pifces Nilinumeratur: dictus for- fitan, vtex nomine eftconijcere;quod vel ocu- lis, vel branchijs, vel aliunde noctu duplici lu- minefulgeat. Nos rebusquz in renebrislu cent peculiarem commentarium nuper dica- uimus. Miluus fiuelucerna, quern Greci hie- "EUN v raca & irica vocant.De hoc pilce meminit Op- (T p N pianüs, Athenas, & Diphilus; qui durioris effe carnis quàm cuculus, in reliquis quod ad alimentum [ii- | c:t) &imilemteftatus cft. hunc pifcem Romani pifcem caponem hodie cognominant, vt mireraliquos (Jostiuma mi tat 3 e fo te nus; laceynasm dequa bic agitner, fe4 /yras Aon delets], capones Aome UoCATI fentit ) lucernam pifcem Venetijs minime reperiri,ac degenere mullorum effeaflferentes:cum mulli [quam mas babeant, vtauthor eft Plin, quib, lucerna omnino caret.fed hi non nouerant caponem pifcé antiquis R om.pari- terq; Venetislucernam cognominari.Sciendü tamé,volucré d Asiftot.I&inon vocauit miluüà Theo- doro conuetti:qui & volucrem hieracaab Ariftotele vocatam;accipitrem interpretatus eft, Malfarius. det pilci s quidá eft, Dorica dialecto (zaze est fonica eff, ép communi: ) fic di&tus,quod eiuídé nominis aui fimilis fit, & lychnus in facris adhiberifolitusHef. & Var.Lychnis quide fiue candelabris teiplo- ; rui A » V AM nm SN SN ZIIPZJERUPH UAE j [BJ] veru f eet) ZZ RXSSE Mos Mn Sei 1 XS ESL n sm eM [——— «WW | ( i E—I zT NN BEST] y t7) Dio Ye RP io 20 jo 40 5o hk: r : ; De Lucerna. Lib. IV. 490. lorumalze affingi folent, tanquam accipitrum. Aquila pifcis eft fine Íquamis, fimilis hieraci , id eft, ac- Cipitri (as [cdlcer ton pifci. "Bell nias eam capue ef octlis farà milninis effe trad) fed nigrior, per omnia fimilis trygoni pifci, Kiranides. Hieraces paulo fupra fummam aquam maris tolli folent, vt natent àn voli- tent dubites, JE£lianus ex Oppiano. Hirundines enim paulo altius volant, vtrifq; fnblitmius loligines. Corax durior eft hierace, hierax autem coccyge durior, Diphilus. Milago ab Alberto pro Miluago fcribitur. Murmellius Germanic interpretatur eim Zelch: (ed imperité; quoniam pifcis Zolch dictus de afellorum genere eft. Nibium (fic Itali miluum vocant) marinum vulgo dictum pifcem volare tradunt ifcatores, Niphus. Haud (cioanidem fit pifcis, de quo nuperarmicus qnidam meus ex Galliahis ver- bis ad me fcripfit: In mati mediterraneo Galliz prope Aquas mortuas,inuenitur pifcisqui extra mare 1 o cüeuolat (quod (zpefit/moritur:vocatur Vit volát, à fimilitudine membri virilis : cui caput perfimile habet. Miluusfi fit capo Italic? dictus, nobis erit 4Gwrnara, loan. Fauconerus Anglus. Inter marinos pifcesad cibum precipue laudantur Rogetus & Gornatus fiue Gornus. nam eorum caro & (übítantia e(t puriffima, Arnoldus Villanou. De nomine Goraarr Anglis & Germanis inferioribus víitato: deque Anglico Redffch, & Germanico Rer/arr, quibus vel miluus vel cuculus, vel vterque tanquam commu ninomine indicantur, pluraleges fiptà in Cuculo 4. & alia quzdamibidem, Milaus pifcis nominari poffet Germanicé ci» AMeervvye ; nifi id nomen ad Halizetum potius pertineret. Circumloquemur igi- tur, ein avt vom Gornareoder Currfifch, oder Redfifch : eva flegende 'R cafifch ar*, die Fey nacht [cheimet ; vel vno no- mine fi&o appellabimus ee Schemfrcb. Suntad Oceanum Germani qui Seehanindigetent,hoc eft;gallum marinum: de quo nomine plura fcripfi faprain Cuculo A.hic quz Ge. Fabricius mecumcommunica - & o tit; adícribam, Gallus patuus Oceani pifciculus, eiz Szebaz, fono vocis fignificare tempeftates futuras dicitur. In gutture tenuiffimz funt, & plané perfpicue membranulz, apte nimirumad formandum fonum: videturenim non tam à forma, quamà voce adeptus nomen, vt Gallus vocetur, Capite gran- diufculo eft. Corpus totum palmi longitudine. Per vndas celerrime, quafi volatu quodam fertur, pro- pter membranarü in branchijs & pinnis fubtilitatem. Pinnzitriatz funt, & maculis variatz , & trans- uerfim coloratz. Inter branchias inimo ventre pinnulz binz funt, qu& curíus celeritatem adiuuanr, ijs enim quafi remulis vtitur. Hzc ex relatione amicoram, & ex infpectione corporis cognoui, Affer« turad nose Dantifco : nam eftin Boruffiz littoribus frequens, Hucufque Fabricius. Erythrinum qüi. putanteffe pifcem Gallis rouget, Anglis recler, vtrifqueà rubicundo colore dictum ( Murmellius Ru- ia vocare videtur, ) falluntur. miluus enim is vel miluorum generiseft. Germani Rorfeaer & Tho. - 59 menappellant. videin Erythrino a. dino , RVRSVS DE LVCERNA SEV MILVYO, : RoNDELETIVS. Icon bac quid a noflra differat, pavtim pitlura ipfa, partim defcriptio autborisoffezdun:, Generi 4 : pn P ; id P P pue quidem qmius [beciesproscimas e|[e ceretam ef, | - We 7/ "Jj /]]], E / P er dd P (p IA ke o yo SM Is&'PAz Bon folumauis, fed etiam pifcisà Crzcisdicitur: quemcum Latiniaccipitrem conuerte- A. tint, non miluum, qui ab ij(dem i«sjvoc nominatur: i£e«a, vel vt eft apud O ppiapnum i»zxa , picem eum Lib. 1. Aute effe exiftimo, qui miluus fiue riluagoà Plinioappellatur, A noftrislucerna, quod no&u fplendear,eá- Libigu ibd dem de caufa à Prouincialibus belugo : nam beluguez fauillas appellant. ae or 53 Miluusigitur pifciseft marinus, corporisformà coruo perfimilis, colore magisrubro, capiteminus B ^ lato, vtrinque compreílo ; Pinnarum numero, caudaq; fimilismagnitudine & colore diffidens. Quan- tum ad coloremattinet, parti pinnarum quaad branchias funtexternz , nulle maculz rübrz infunt: interna ex viridinon nigricat; fed pinnziftze parrim flauefcunt , partim nigricant. Lineaà branchijs ad caudam ducta fimplex non eft , neque lzuis , vcin coruo: fed exacutis breuibufqueaculeis horrer. Non fquamis fed cute afpera contegitur. Parcib.internis mullo imberbi fimilis.Palatum parü flauü eff. Carne eftíicca duraque; vt fcripfit Athenaus lib. 8. 0'3 fou exAposxpórep(Q» Mo x duxvy(G. Nue quoties cerpatnrextraaquam volitans,tempeftates mutari Trebius nigerautore(l,traden. E te Pliniolib.32. cap. 2. i Oppianus etiam lib. 1, zoud&mruo» prodidit miluum in fummo mari volitare. — Fe Voneee dq, ocu mis oco uus as eoov aepélovmza "pov Odridpamovres oce pov Soxov lBéQr $o A Qua viue ouiu0iai, zt iilo jooteiy uat, edi vadunt farinam wilui latiaquorts undam , Hos nanti fmniles daa. finatlofgue uolanii, Quam noftri lucernam vocant, miluum : quem vezó cabote,coruum ( coracem ) ele exiltimamus., A - hisadducti rationibus. Cornopifcià nigrore nomeneftdatum: fic coruusnotter omnium huius gé- Mun bie, meris, de quonunc agimus, piícium nigerrimuselt, Praterea carne eftmultó duriore quàm miluus: &/«pra Co- iquod coruotribuit Athenzus, Miluus vero poftcoruum minus ceteris rubet , per fummum mare vo- bin "veras litat, vt fzpe vidimus. Neque me laretalios aliter buiuímodi piíces diftinxilfe, vt eum quiànobiscor- Teseiabiagn. nus (corax) dicitur,cuculum eile afferant: non animaduertentes cuculum Zvfibs,id eftrubrum dici, eü vero quem pro cuculo exhibent nigrum effe. Deinde miluumeffe quem coruum appellamus, ob pin- narum quz ad branchias funt longitudinem. Sed (atius eft ob predictas caufas ita diftinguere, vr nos. diftinximus. | 1t 4 D E $00 De Aquatlibus. DE ALIO MILVO, BELLONIVY S AMiluma à Bellonio piftus , [quamefgas folussu boc genere , ad hirundinem/ Rondelenj propius 1 | quam hirundo ipfius ( Bellong) aocedit. "A Milui pifces Maffiliz cognofcuntur, fedfalsó vulgari nomine Landolz appellantur, cum id nomen potius hirundini debeatur. Venetijs raró in foro pifcatio adfetri vidimus: Rome verb tam populares funt, vt feré pro Bihilo habeantur:vulgus Nibium vocat.Eftautem vulgarieoram lingua Nibius, idem quod Miluus. Multi contendunteum vocari debere hirundinem, (ed quum ferat minaces aculeos, & pinnas fpinis munitas, non video quód re&? ita elTe poffit. Sunt qui pifcem , quem Veneti Lucernam vocant, Mi!uum effe credant: (ipfe ( meulum buzcf set.) B Nullumfcio pifcem (dempta hirupdine) cuius alz maiores (int; quàm Milui. volatu enim opus ha- (C) buit. Vnde Oppianus, Quumque timent magnum venientem é marmore picem , Hos nanti fimiles D2473 peferipto dices, fimilefque volanti. Ita enim in fublime efferuntur Milui,dum ab alio pifce in mari percuffi (unt, vtalati efie videantur. Horum tria genera obferuari folent. Proinde tereti corpore Miluus eft, feffilib. Íquamis vndique conte&us, vtin Íerpentibus dicemus. Pinnas vtrinque ad latera habet, fedtara lon- gas, vt palmum excedant; latas vero totidem, quz corpus ipfum longitudine füperant. Poffet Miluus totus fuis pinnis circumduci: exquarumlatitudinenon miror, fialiquando perculfus metu inacrem fe efferat. S1 quis Milui ventrem, caudam & cutem obferuet;in vtto; latere duos Íquamarum ordines (afperarum ferà, vtin Trachuro ) videbit, quas pro maximo robore habet: quibus fit, vt ea parte ferà ^O quadran gularis appareat. R oftrum illi eft mum & recuruum. Oculi magniatque elati. Caput ofleum, in quo funtaculei quatuor, ad caudam fpe&antes. Cucullam habet offeam, cnius duo fuperiores acu- leijnequaquam mouentur: inferiores vero attolli ac deprimipoflfunt. Lituris in tergorenotatur cx Cy - aneo virentibus : dentibus caret. Lienem habet oblongum, fübrubrum. LvprorArTRa,vtdicunt, animal eft marinum, quatuor alis predictum, duabus infacie, & totidem in dorfo, quibus magna velocitatefertur quocunque libuerit, Albertus. egonecnomen apud bonos authores huiufmodi, neque animali pfüm in natura extare puto. DE TvQOrO. R9PONDELIET.I:VvS C 4 Nzn flauiatiles Lucium collocamus: quanuis non folum in fluminibus, fed etiam in paludibus, 39 Lus & lacubus viuere comperiatur. Eft igitur Lucius omnium dulcium aquarum communis, quem cetaceis fluuiatilibus ante deícriptis (zesemm ordinem non fequimm ) fubiungimus,quia in magni- tudinetninfignemaccrefcit. | Marinus plané non eft, nec nifi raró in ipfis etiam fluuiorum oftijs reperitur, nifiaut vndarum vi,aut füoimpetu illuc feratur. Has ob cau(as aliquando in oftijs Rhodani, vel in ftagnis marinis capitur , fed rorfus exuccus & infuauis; ac ve'u i tabidus,nonalimenti quidem penuris:nam ibidem permulti pi- fes commodé degunt, & pingucícunt, fed quod in alienum locum & à natiuo diuerfum vltro com- pulfus fic. * . 3.5 « ^ lot | . b " A^ awufonide primus ex Latinis, quod fciam, Lucij nomine vfuscft deducto , vt opinor, Grzcono- 49 mines Avxv, quod Lupum fignificat: quia hic inter fiuuiatiles fic voraciflimus & edaciffimus, quem-: - admoduminter marinos Lupus, cui Grzcià vora citate A«€;4x(& nomen dederunt. Sunt qui Sphyrz- nam Lucium marinum vocent,quem Itali [petto;nof'ri fpet appellan t. Sed Sphyrzna & Lucius valdeà fefe (eiun&ti funt, vt ex capite deSphyrana coliigere licet. Durdigalz Lucz nominatur; à Gallis Bro- chet, velabalijs Bequet, vel Bechet,áro(tro prominente: Bec enim lingua noftra roftrum fignificat, Aulicinoftri Lucium pede vno minorem Brocheton vocant: maiorem, Lanceron: qui pedum duum triumue eft magnitudine, Brochet. | | : " B EftigiturLucius pifcislongusad duum triumue cubitorum magnitudinemattingens in magris la- cubus Galliz & Germanie : quadratoferé dorfo & perpetuó equali , donecad poftremas pinnas ven- tum fit: aliquando tamen ventre diftento & prominentiore quum pinguior factus eit. quod etiam ali- uandoIchthyopolarum impoftura accidit; qui pifcium quorundam ventrem herbis infarcientes ,al- f? gam & viles altas herbulas carius vendunt, quam pifces ipfos, quod Romz fieri deprehendi. Cauda eft breui, capite quadrato, ftriato, foraminibus paruis excauato. Roftrum anferino roftro non abfimile eft: maxillainferior fuperiore longior, & cochlearis modo excauata. Dentes multos habet vario modo difpo'tos. namin maxillz inferioris anteriore parte dentes parui funt; in os recurui: in fuperiore ma- xilla nulli func; quia cum ealatior fit; dentes extra os prominentes;& inferioribus non occurrentes in- utiles forent. Horum igitur loco natura duos dentium ordines palato infixit. Oculi coloris aurei funt zmuli, anre quos duo funt foramina in vnicam cauitatem Coeuntia. Corpus Íquamis tegitur paruiste- nuibufque adeo, vt ijs carere videatur, & cum ijs coquatur: & inter edendum, fi paruus fit Lucius, ne- gligantur, fin maior, duriores & euidentioresabijciuntur. Corpori macule quadá afp ería funt. Ven- ter candidus eft: dorfum nigricat vel liuefcit: latera argentea funt, in magnis & fenioribus aurea, Pin- é o nis natat quatuor, due funtad branchiarum ima:qui pinnarum fitus eft fluuiatilibus pifcibus commu : nis,vtfaciliusinaquafu ([pendantur & efferantur.contra altius fita funtezdem pinnzin marinis. quia dulcisaquatenuior eft & liquidior,marinacraflior & fpiffior.ob id hzc pondus magis fuftinet, illa mi- . nus. Inferiore ventris loco duzaliz funt magnz & validz. 1n dorfo nullaeft: fed non proculàcauda duz funt, vna fuperior, alterainferior. Superioraurca eft, nigris maculis notata.Caudain duas pinnas definit fimiliter pictas. Linea medium corpus dirimens vix cernitur , quia ex minutis punais conftat. Interna omnia corporis figuram fequuntur. Etenim oblonga fimul, ( fant fort?, non fsaullegendura ) maxi- mé ventriculus pinguitudine obductus, cuius permultz funt appendices: in quib. chylus confectus feruatur, ne ob gule laxitaté faciléreij ciatur.Inteftina tri i. conuolutionib.conftant. Hepar vene G triculum amplectitur, in quo vefica eft felle viridi diflenta, in fuffufionibus & oculorum pi fy arme De Lucio: Lib. Í V. $or Carrieeftdura; nec valde glutinofa; fiin fluuijs & ma- Lic) fieura bec nostra efhmon ad illius quema Ron F ghis lacub. alatür:fed mali fucci & glutinofa,fi in ftagnan- delenses dedit smirationems expreffz. . aee & paluftribus degat. Déquo AüfoniusinMo- ^ coo Vires oe nh dasae c td us R1 1 nid. hoowtes 24 (0 neitsobféuvas volue, cienogue lacunas Olfidet. bc nullos men[avum lettus 4d vfus on Ferüet funizofr: olido nidore poprtts. In pifcinis etiam cum Tincis & Cyprinis includuntur ; Lücij. hi omnes proloci & victus ratione; vel meliore vel deteriore funt fucco. Galli maguos Lucios & in purisa- quis éducatos valde cómmendant , alios item: pifces dure catnis : eofque rident qui vtcarnes. ita pifces á(feruant;vt ^ tenerióres reddantur. Quaintre vehementer erran t. que" enim duradifficilius concoquuntur quàm mollia: quain- telligotenera & friabilia; noa humore nimio & füperüas ^ caneodiflluentia. ^ | han Ofla maxillarum à quibufdam in medicamentis vfur- pantur vfta, in cinerem & in puluerem redacta; Drachmz pondere ad calculos renum cóminuendos valere credun- tur, nonaliaopinor ratione , quàm calculumin iieatibus ? vrinz morantem deórfurn pellendo; vel'pituitam qua cal- | culus retinetur abfümendo. Itaq;ad vefice calcülum ni- - hil prodeft. Alij ex ijfdem maxillis cinerem mentulz' vlee aa rib.afperguntad exficcandum, quod efficácius preftant fa- liti Lucijoffa; vt fpodij vice eife poffint; quemadmodum - & Silurifaliti offa; ^— ^ DE SB Ced ico a Peg do / VW SMEANS k D T 2M ui L Yi «i SUNY V DE EODE MO BELLONIVS- jn ^w WM Mud | I LP imr Quantum fallantur, qui Lucium Lupum effe putant, in Labrace ac Sphyrena diximus. Nam & Graci qui Venetis ferbiunt, Sphyrenam Luczium marinum nominant: qui - vero Turcis fubijciuntur, Turcies vocant. Minores Lucij : in Anglia P4: cum autem adoleuerint, Z« vocantur. Gregalis mon eft Lucius: & quanquam nuper editus fit; tamen nunquam nifi folus euag.tur. Solertiseftin com- parando fibi viu nature pifcis.(iquidem ftans contraflu-- | entis aque raptum, quoties ranam vel aliud quidpiam de-- labiaut moueri aduertit,illuc fefe protinus emittit; atque ,5, €ciaculatur in predam: vnde Galli Larizon vel Lanceron' vocant. Alijab eius ore pregrandi Becquetum:alijquód^ oblongo fit corporevtverd,Brocherüum dicunt: ^ ^ Angli pingues admodum Lucios habent'ac magnos, Omnes auté Lucij téreti atque oblongo (ünt corpore, ca- piteinacutum protenío,albo, acliuido, autetiam fubni- | gro: Squamis paruis , hiatu grandi: dentibus caninis,lon- gis & tranfparentib. in gyrum per maxillas inflexis : bran- chijs vtrinque quaternis,cauda bifurca.quatuor fub ven- tre pinnas habent: duas caudz vicinas,qua inter fe mutuo $e opponunturad pinnarum teli effhigiem.Heparillis eftpal- lidum; perventremad latus ftomachi porre&um: à cuius: lobofel porraceum in grandi vaículo pendet: lien fub re- uolutione ftomachi, ad qué fibraex felle demittitur. Fres tantum reuolutiones inteftinorü habent ; apophy (es nul- las.Cor magis turbinatum, quam trigonum. Ceterum inter Italicos & Gallicos hoc eft difcriminis, quód Gallici inlongum protenduntur, füntque delicatiores: Italici ve- to ventre fünt prominente, & corporis veluti truncata moleatque in latum exporrecta. | f. 69 . Oazterum an fit Cxyrynchus Strabonis, quem Niliaci | pifcatores facrum habent; id mihicontrouerfumeft. [ ui 09) yp" yh ) |: E Oxyryncbus. COROLLARIVM,. Lucij nomine ex idoneis fcriptoribus primus & folus ( quod fciam ) Aufonius vfusett, Anthorde A naturis rerum & fecutus eum Albertus, lucium & lupumaquatilem nominarunt, Lucius vbioue fta Lupus, $nisac lacubus frequentiffimé reperitur : nufquam mari. quà vnaretione quieum antiquitus luptim fuiffe exiftimant; manifefté conuincuntur, Iouius. Lucius fl. long?alapo veterum diff- rre; contra Si: &nonem Genuenfem & Francifcum Philel phum; Maffarius docet: & Lu pihiftorizn mox fübijcien i - | confide- . iuga. Oxyryncbus, Marea. - $02 ^De Aquatlibus. /'confideranti, dübij hac in re nihilrelinquetur. Eruditus quidam nüper (ilatuná effe putauit? cuius o ' pinionem R ondeletius inSiluro refellit. /— Belloniusin Singularibuslucium in Nilo frequentem effe ícribitzeundemquevideri veterum oxyrynchum. Nili quidem oxyrynchum catniuorum fuiffeino. elemento confirmmabimus. -Macrella pifcis quidam apud inferiores Germanos vocatur, ( nomine enam Gallis noto: ne[cio an de fluusatil: pifces nam [combrum pi[cern mnarinum Gally Maguerean vocant , Angli Macrel) qaem Carolus FigulusLacium Aufonij effe fufpicatur: & Lupum vetetum quem noftri Hebr, Galli brochecum appellant: vtraque opinione pluririüm deceptus. Sequitureum Adamus Lonicerus quo- »que: quoniam Lucius iudi vilis fit pifcis, brochetus verb maxim inter omnesnobilis. Atqui re-. gionibus diuerliseiüfdem pi . alibi deeffe, alibrabundare: deniquetemporum & etatum iudicia variare; cogitare illi debuerant.Lu- Xfox- cium ergo (inquit Lonicerus) putamus elfe Macrellam vulgó dictamo, Germanice es e ZI£acrel! , pez an- viphrafin videlicet, quód lacem fugiat. Confirmatetiam hoc quód ferunt Macrellamin aquarum fun- dis, tanquam fügientem lucem,delite(cere: vndenoctu cum face pifcatores adnauigant.quam conípi- ciens Macrella, velut attonita (tupet & capitur. Editur hic pifcis coftus potiffimum igni, vnde Germa - nietiam Z/arjjcbeum vocant; HecLonicerus. | Efocem Plinij quem maximum in Kheno pifcem eífe tradit, lucium e(fe non defuntconiecturz, quasin z. elemento retuli, nam fi quialij etiam maiores in Rhenoreperiuntur; ij Rhenoproprij non funtcum mari afcendanr, vt almo & fturio. Lucium Itali Luzzonuncupant. Hifpani Sollo. Galli (inquit Gillius) quraccolunt Lygerim & Sequanam, Bro- chetum appellant: prouincia Natbonenfis Lucium. Brochet Gallicum nomen factum conijcio àbro- che quod eis veru fignificat: vnde diminutinum brochette: quàd 0s acuminatum hi pifces habeant, vnde & oxyrynchi putantur. Noltri Hoch appellant, & differentiam àlocis faciunt: eorum enim qui in. lacu degunt, aliosqui circa harundines veríantut ; "Rerbecbt vocitant, alios quiin altiori gurgite, Sée- bibi. 1n Albi, alijà Martio menfe 44e renbech; vocantur : alij poft pafcha, greffe bech:, id eft , magni lucij. cis noneandem elfe bonitatem: auti eadem effet, meliorestamen pifces La 10. Circa Coloniam víitatum eft nomen Scbnscbr, alijs Sehbnack, Snok, yon. &; vt Flandris:àroftri igurafor- . fan prominenze: nam & culices Germani Suza. ke» nominant à promufcide longiufcula. Argentinz lucios minores & eodem anno natos; Harling appellant: quod nomen percis fluuiat, paruis noftri atrri- buunt. Apud Anglos Lucij maximi Lace: dicuntur : medij, Pr&es: minimi, *Prcerellei, Angli Lucium pi- Ícem LufitanicavocePicque nuncupant, Amatus. | Augli plerique fcribunt a Pec: quodad Galli - cum Bequet accedit, à roftro fatum; ac firoftricem dicas. Polonicum eius nomen Sczuka yel Stzuka. Boheinicum Sícika. ; B Luciocaret Hifpania vniuerfa, Amatus Lu(itanus. Thrafymenus lacus in Italia huius generis pi- fces (inquit Iouius) longé maximosatque optimos nutrit, bicubitalem enim aliquando exceflere ma- gnitudinem. Poft Thrafymeniosé Cymino (qui hodie Rufilloni lacus dicitur. fuit is vicus antiquitus rus Syllanum) laudatiores Romz habentur.nam quos praebet Bracciani lacus,qui olim Sabatinus fuit, & apore & magnitudine funtinferiores. In Germania paffim abundant: precipuéin Heluetijs, quo- rum regio amnes & lacus multos magnosque habet. Mediocres ab Oderaflumine multis plauftris eue- hiaudio; Simon Pailus Suerinenfisin lacualluente Suerinü non procul Oceano Germanico;cumalijs pifcibus lupos (/acasauiem mtelbgere viderur) capiait. Si fluuialis aqua & alimentum lucio abunde fup- petat, progreltu temporis inlongitudinem maximam eualefcit, Author denat. rer. Argentinz anno Chriftiàno M. n. x t 1111. luciusinllloamne captus eftqui libras (fedecim vnciarum puto) 26, ap pen- dit : iecurautem eius vnciastredecim cum dimidia. Spyrenam aliqui lucium marinum vocant, à (i- militudine quadam. alij curdi genus quoddam; vndecimum R ondeletij, aut ei perfimile: quem pi(cem Bellonius Hepatum facit: fed illi Lucij mar. nomen minus conuenit. In Oceano Germanico circa Bo- ruíliam, pifcis quidam marinus Zanz vocatur;lucio fere fimilis, magnitudine; figura, fquamulis, vt fe» runt. Audio & pifcem,quià Rheno denomiriatur in mari, A zeemfch; ( afellorum generis; ni fallor,) vna ex parte falmonem, alteralucium referre. Lucium àlucendo Bellonius di&um arbitratur (vt ipfe mi- hiretulit) quód ficcatus nocteluceat. In viuo etiam fquama quodammodo aureo colorelucentfn- gulz extremo margine medio,reliquum enim cute obductum eft. Pantheram flnuiatilem hunc pifcem dicas, cum propter voracitatem ; cum quoniam maculis plurimis albicantibus lateraeius diftinguun- cur, plerifque oblongis. Roftrum habetlongum, & rictum magnum, Albertus. Ectalibi, Os ma- gnum, & valde fciffum, inftar quadrupedum quorundam. Os latum & dentes acutiffimos , Obfcurus. Incerebrolapidem cryftallo fimilem gerit;/fed hoc cum zuumin longum duxerit, Author denatur.rer. -Egoin capitelucij etiam paruilapillos geminos candidos reperi. Offium feu fpinarum in capite eius fotmz diuerfa reperigntur: vnam vulgó cruci comparant: aliam lancea: tres alias clauis feu paxillis, paffionis Dominicz inftrumentis.in quibuídam (psfeibss) non apparetaliquid fimile lingue omnino: fed lacus inuenitur lenis, continuus: eo quodguftus animalium non eftin lingua, Íedin tota oris in- terioris faperficie: & talis pifcis eft apud nos lucius, qui fauces füperiores habet plenas dentibus, Al- bertus. Dentes habet acutos diuerfarum acierum, Idem. Soli equidem lucio pifcium quiapud nos ca- piuntur,branchiarum exortus fpinofosac dentatos efle puto. Branchiz quedam funt diuaricate & ex- tenízà corpore pifcis, vclucij & falmonis. Luciusquidem paucas habet branchias, & operimentum carum offeum, Álbertus. Sunt qui ventriculos tres eisattribuanc. Fellis color viridi ubluteus eft: folliculus é ceeruleo viridisapparet. eftautem meatus à fellea vefica longo ductu (ad fex digitos forcé) er inteftinaexten (us. Minores lucij colore elegantiores, magifque virides funt. Nulle pulpiscarum foimila intercusfante vtalijs luuiatilium plerifque. "DR -Lucius ftagna, paludes; fluuios incolit, Giliius. Lucius vbig; ftagnisac lacubus cumtincisfrequen- tiffim? reperitur, nufquam mari. Aufonius quoque lucium nominat cum tinca; lonius. cibus de vo- .. luciusobícurasvluacanoque lacunas Obíidet, Aufonius. 1nlacubus noftris alij ad ripasinter PACiLA harundines, alij in alto degunt; vnde & denominantur, ARorzecke , Seebecbr, — Differunc piíces plu- rimum fecundum loca, in quibus verfantur. omnes enim faxatiles pinguiores funt, & faniores ( janes i fiber d jo $6 6o iO ^ De Lucio... Lib: I V. $03 S/flBerti ata & pro fano e pro falubrs accepit, vtrag ne figuificatia bic conuenit: ) ve truta; lucius sth ymallus, AI. bertus. Stomachum (ventriculum ) habet ita continuatum gutturi , vt aliquando eum eijciatauidirate glutiendi piícem. quos autem ceperit pifces ; capite introrfum verfo di gerit: & aliquando parum fei- pío breuiorem glutit pifcem : & tunc capite introrfum verfo, & aliquanta paite extra os dependente,. aulatim digerit,attrahitque partes pifcis fecundum longitudinem;donec totum digefferit, Albertus; rubens eft; vt pifcem; quem totüm quantitas eius deglutire non fu (tinet, dimidium incorpo- ret, Obfcurus, Cibus etus funt pifces; & quicquid ranatum more repit. Pifcemad magnitudinem pro- pé fui comedit: nam vbi vidtum fubegerit, caput primumoredenorac: quo digefto, paulatim addit f2- quentia, donectotum confumat, Author denat. rer. Lucius voraciffimus( inquit Rondeletius in Si- lüro) dentibusacutis, longis, &rmi(que armatus eft, quem veré dicere poffemus in animalia gratfaei, uius rei exemplum proferam. Narrauit mihi vir fide di gniffimus, v iditfe fe mulz,quam iter faciens in Rhodanum potatum duxerat, labrum inferius àl ucio dentibus appreheníum , cuius demor(íu ctucias tam & territam inde fugi(le : & crebra capitis quallatione lucium in terram deieciffe » quem ille palpi- tantem & inaquamredire conantem cepit, domumque tulic. Certum eftfeles paruos-& canes in vitiz« rialuciorum conie&os ab ijs deuorari. Cracouienfis quidam Polonus nu per nobis retulit, anferis pul. losduos in ventre lucijà fe vifos: & huius generis pifcem aliquando pedem ancillz in pifcina appre- hendiffe. Apudnos etiam fulicain ventriculolucij reperta eft, Pifces minores deuorat. vefcituretiam venenofis, vt bufonibus & huiufmodi, Obfcurus.Si quando pifcemafperz fquame & acuta fpinzin- uenetit, (ficat eftperca, Albertus:) hunc apprehen(o capite vorat. nam fi per caudam arripuerit , glu- so tirenon poteft: (icenim & fquamz & fpinz in aduerfum rigentes impediunt, Author de nat. rer. Ego tamen vidi & confideraui,quod cum pifcem (peresm r$mirum) Capit;primü in ore pertranfuerfum den- tibus perforatum diu portat; & denique mortuum glutit, Albertus. Perca fquamuis & branchijs («mmo piais dorfr) afperrimis armata ei refiftit, ne dentibus eius preda fiat; Obícurus. Sunt qui percam pifcem lucij focium effe aiunt: ex eo forte id fufpicati, quod perca, prafertim maiores, illeíz circalucios de- gant: non quód'.eis faueat, fed quia nocere non poteft. Pifcibus vefcitur, & ne fue quidem generi par- cit, (cum paftus aliundenon fuppetit,) Albertus. Hinc verficulus ille Arnoldo Villanouano citátus exauthore incerto,Lucius eft pi [cis rex & tyrannus aquarum. Pari quoque generis fui parcere recufat; vel ob naturalem crudelitatem : vel quia auidus eft cibi, rapinequeim patiens. Nam & propria femina 30 perfequitur vbi pifcis formam fufceperint, Author de nat. rerum. Animalia eiufdem fj peciei non fünt cibianimalibusíuz fpeciei, vtlucius & aliaid genus, Niphus. Tévàe 9 divlou mii TT diésot ze Kosviam Dx- Avetpio o) Ónoci, xo)oimvoisTeTeeoi; — EU aRNAs. eret oU Bin ieiver duspi« A vow di Dwxe dlixl , Hefio- dusin Operibus. Lucium Germani inter ieculariapifcium cognomenta, predonemappellant: £s Hecht isé ein Ranber. T ruta & lucij dum pifces ab ima aquaad fummam períequ untur ,nimio celeritatis impetualiquandofupraaquam efferuntur, vt vel in Ícaphas interdum incidant, Lucius velox eít natas tu, Arnoldus Villanou. Dicuntaliqui eum per lluminaaícendete dulcioris aqui dehiderio, qua tanto fempereftdalcior, quanto fonti propior, Incertus. Albertus feminam lucijtantum;cuim oua Ípargit, fontes verfusaícendere prodit. Lucium Britanni ligneis yiuarijs innatantem vendunt; ventremque illis vltro cultrisaperiuntad oftentandam eorum pinguedinem , qua plagis exprimitur, vt emptores afpe&tu fuminis aliiciantur: neque refuütati propterea commoriuntur, Coeuntenirm protinus paten- 40 tia vulneratincarum contactu: quod earum tenaci illuuie, veluti glutinofo medicamine folidentur, Iouius. Mirum eftillud quod à toc audiui viris, vtiipudentius fuerit tot teftibus mendacium non cre- re, quàm veritatem aduer(us eorum autoritatem tueri : Lacium fciffo ventre oftendendi la&es caufa, inde confueto; atque inter tincas in viuarijs repolito, fanari humore earum, dum fe illis lucius ventre affricat. Hoc tamen caufam habet manifeftam, cum vifcera non fint oblafa, à humor ipfe glutinefus fit; aérquead corruptionem minim? paratus. nec fcio an in Italia experimenti boc fit fucceflurü , Car danus, Audiui & iple ab oculato tefte, fieri hoc olere 3pu Ánglos,ventremlucij dicoad duos aut am: lius digitos refcindi: & fi emptorem noninueniat. pifcem vulnere confuto, reddi viuario, in quotins cz infint. Et fort? cognatio quedam lucijs eft cum tincis. fiquidem lucios (inquit Cardanus.) étincaz rum femine generari creditum eft amicitiamque inter illesintercedere. Certum ett veré lucios in pi- £? fcinisexalieno femine generari, dead neque foli, neque (ati, fpote procreenturineis, Cardanus. Tin- eo €z & lücij & abfque femine & ex lemine generantur. namin pifcinis non fati inueniuntur; Idem. Lu- ciorüm oua viuarijs immiffa facile prouenire putant. nam fi velardealucij oua deuorárit, & de arbore inpifcinam aliquam excreuerit;lucios inde prouenire creditur.F cminalucij cum oua fpargit multum adoriginemaquarum aícendit propter dulcedinem aquarum, que conuenit opis imperfectis :quzin aquam proiecta incrementum debent accipere, Albertus. Paritura quó longius poteftàloco fuo, vbi morari confueuit;afcendit: ne oua pateant fenis fobolis fuz, ( aliorum luciorum, ) Author de natur, terum. Lucij vt primüm ex ouo editi funt, fufcepti intra branchias certorum pifcium, (vt fi unt muti- leguli;'Deuels Germanis dicti & Ploceni, Gufteri, Vkelangi, & qui à rubore oculorum denominantut , Rotaugen) fouentur. quamobrem etiam tales non comedunt, nec lzdunt;ne nutrici malam referant gra- tiam, Chriftophorus Encelius. Videin Anguilla Corollario c. Mi hi quidem verifimile hoc non fitz vtneque hoc, quod aliqui putant, anguillas é luciorum femine oriri: quód ijs in locis vbiouafuafpar- Xetint faepius anguilla mifititz reperiantur. In Albi fluuio lucij men fe Martio ouisabundant, & pa- ziunt.apudnos & in Acroniolacu menfe Aprili oua fpargere incipiunt, perguntque per duos menfes. Morbus etiam peftilenslucios aliquando inuadit , & tabercula quzdam fatis magna lateribus inna- fcuntur: vnde plurimi pereunt, A i pifcinaaliquaconclufifüerint, plerique omnes. ; De lucij crudelitate cum inalienos, tu fui generis pifces, abunde diximus inc. $ocium aiunt effetince,aliquietiam perca, & alijs quibufdam tum amicü efe; tum parcere; vt ibidé didum eft. ^ i j i : am i 1 Natta. PF'enter vorum ApeFL Uus fincm rum tadia fas ZALUT. A *- — * 304. .; De. Aquatilibus. : veró percam,fi caudaipfamarripuerit;ab eo vorari aiunt. Cernuafluuiatilis à Bellonio dicta,lucio cau- dam obuertit;& pinnas erigit , nepoffit deuorari: — Bremapifcis eftfliuialis,qui cm videt fibi lucium: imminere,;declinat ad coenofa;aquarum limpiditatem;àtergo perturbans; Alexander quidam obícu- . zus.: Cancer ( Aftacus) fluuiatilis; vt referunt periti pifcatores,etiamin gurguftiaad lucium accedit, &. arroditeum;Albertus. bois 4 o Langbeses sUndtig esae Te ' -«Luciuminnoftro lacu capi vendique non licet; qui non digitos fedecim mediocrés magnitudine (in Bauariaquatuordecim)equet;Panaetiam iis conftituta eft, quiluciüim hamo ceperint ; drachma fer&. quataor cum dimidia. Interdi&umeft quoque nequisà medio Aprilis vfque ad. finem Maii. retium genere vllo( veeder becht baerensnoch becht nerve aliisve inftrumentis lucium capereaufit. pcena eft;argen- ti Marca dimidia. Capitis fupplicium olim illis erat decretum; qui luciosiufto minores;alio(q; piíces. rohibitos retibus ab barundinibus denominatis( wit Rorzsegen ) aliisque inftrumentis cepiffent, nec reddidiffentaquz. fed mitigata eft poena; & ad. communem ( drachmarum fere quatuor cum dimidia; t & puto)reuocata;Genus retis I^ytgars appellantnoftrià laxitatemacularum;quo lucios & percas pifcá- turinlacu,duobus trahentibus:& miniftro in naujcula fequente: id quod à fine Maii vfq; ad diui Mar- tini diem conceífum eft.Sunt qui linez hamos quatuor acutos annectant, & linearaptim furfum attra- é&a lucii,quem ftantem.id eftinloco manentem obferuarint, (manere autem aliquando perhóramferé folent,)ventrem configant,capiantque.Sunt qui gobiones fluuiatiles hamis inferantad inefcandos]u- cios.Apud Anglos capiuntur ranis & pifciculisquos Blecas nominant , «ffixis hamo;trahendo funem per ripam.noriftatim autem extrahuntur,fed iam defatigati. Placentis relictis ab expreffione feminum papaueris ad olei vfürn , aliquiad pifces ftupore ita inducto capiendis vtuntur. -omneautem genus pis . Ícium eas deguftat,cyprino & lucio tantum exceptis:vt pluribus Ícripfi in Cyprino E.Si quando naíla, cuiinclufus fuerit;ex aqualeuata lucem dici viderit |ucius , raro vel nunquam accidit vt poftea diutius 29 remaneat:fed quefita fibi viaeuadit, Obfcurus. LuciifanguisinSoleficcatus & tritus;vinoalboinie- &us,rubellum fubitofacit Ex libro manufcripto. ' ^ Lucius Aufonii tempore nulloin preciofuit;nuncinterlautos fluuiatiles cenfetur;Gillius.Hic nul- losmenfarumlectus ad vfus;Feruet fumofis olido nidore popinis,Aufonius delucio. Lucii plebeiain- ter obfonia cenfentur:itavt nunquam , nifiin fummamarinorum penuria, ficutaliquando áccidit pi- fcatione tempelftatibus fublatajin rnenfam veniant:& id tum etiam ad honeftandum potius patinam,vt dicunt,quam ad conuiuaseoedulio conciliandos.Dicebet Pogiu$ Lucio, etiam ex Cyminolacu; & ei quidem przpingui ; nullam vnquam ineflegratiam , nifi quumíolus in maxima conuiuaruminedia prandiis apponeretur,Touius.- In quibus Italiz aquis magis mirufve laudatifintlucii,ex eodemIouio relatum eft fuprain E.Lucium Belge omnitempote viuum verditant;Icuius.Et mox:Hic pifcis admo- o duin falubris omnium medicorumiudicio putatur. Caterumabinfulfa quadam pulparó ficcitatenul- lam vnquamin optimarum menfislaudem vel commendationem &deptus efl: ita vtii noftrates luciici Gallicis dignitate minimé fint comparandi:& tetuosque conviuaslaucflime Ludouicealiquando de- ceperint:quum obíonatores Galli incompérto adbuc agreftiillorum faporedum emerent, fclaproce- ritatis fpecie ducerentur, non:enim maximifemperopumi. naminomnigenere pifciummedia atas) qua nondum fummam magnitudinem impleuit, Corneli Celfiautoritate commendatur. Anguillaz- tate prouedior,falu brior eft minore;,vt quidein volunt:luciié& percascontra, Arnoldus. Luciiparui delicatiffimi habentur circa Argentipam,meníeTIulio. Cauda & pars pofterrorin hoc pifce prefertur. Luciietiam in Germania alicubi fatis preciofi (unt,vt circa Ealilesm non mirus quamttutz ; apud nos 40 viliores.Inter pifces dulcisaqvz confideratis pradidtis conditionibus; perca & lucius mediocris pri- mum gradum bonitatisobtinent,modo funtpingues: deinde vendofiastertio ine Etquanuiscarpa fit Íquamofi or predictis, carnem non adeo albam, friabilem & fubtilem habet, ficutlucius & perca, & Ízpius reperit ur in flagnis, Arnoldus Villanou. Iulio menfe optimus exiftimatur:apud nos eiiam O- é&obri. tate prouectior omni tempore probatur, preterquam cum ouafpargit: id quod facere incipit Aprili menfe, & pergitad duos menfes. Mas ( utin cateris etiam ) f&minz prafereur..| Fifces faxati- les ( qu $n aguts faxefis c puriorsbus degunt ) pinguiores & faniores (/a'mbriores bici: tevpretor: quanqvem e sp[os sm talibus aquita elits valeve dicendus est ) funt: vttruta, thymallus, lucius ; Albertus. I ucius quan- quam venenofis interdum vefcitur, vt bufonibus & huiufmodi ; xgrotis tamen falubris efle dicitur, Obfcurus. ego pifcem illum qi venenis vefcitur, eo prefertim tempore; omnino noxium putárim, Lucium piícem commendat inter falubres, vt & trutam Amatus Lufitanus. Pi(cis eft durz carnis, 5e Arnoldus. Alexander Benedi&tus tempore peftis quoque commendatex pifcib. procerum lupum tum marinum tum fluuiatilem;(ideftlucium:)eiu(dem enim(inquit)funt nominis atq; fimilitudinis.Luc. pifcis eftfalubris , & carnisbonaz: vnde e(useius puerperis,cum reliquorü fitinterdictus,conceditur, Adamus Lonicerus.Pifcium in tenui victu vfus jp en lucij;temeli,carpionis:quodá; carnibus praferantur optimi pifces ad tenuem victum, Aloy ius Mundella docet Medicinalium Dialogo 2.fcé. 4. particula s. Sed lucius, & carpio, ( Benaci ) ampliüs forté craffiusd; nutriunt, quamalij quidam flu- uiatiles lacuftresd; pifces ac pifciculi, vt leucifci, alburni, &c.'Hecticis conceduntur pifces aque dülcis faxatiles; vt ftriguli, lucij; temuli,&c. Gaynerius.- "mo Lucium fluuialem exeateratum elixabis. cocto f(quamam cum pelle wu :ac ex leucophago aut alliato, autfinapio comedes. Paruum lucium, fi voles, affato.' Hic pifcis inter alios minis infalubris 6o habetur, Platinalib.ro.cap.39. Etrurfuscap.62.quod infcribitur Pifces in gelu. Gelu exaqua;vino & acetofit: & quó diutiüs feruetur, multa aromataindi oportebit. Ex iure mena ( tincam ple manam vo- e«t )autlucij prepinguis, exenterati tantüm, nec exquamati ; optimum fiet gelu. Sed is pifcis lento i- gne, & intantaaqua vt vixtegatur, bene coquendus eft. Cocti & exempti PRbé rurfumin cacabum ones, ac ebulliataliquandiu fines. Reliqua deinde quein gelu carnium facienda diximus , obferua- bis. Congelariac conftringi & reliqui piíces, elixi praefertim , tam marini quàm fuuiales - hac condi- tura poterunt.Lucij oua aliqui fimiliter vt barbi, cholericam patfionem excitareaiunt. Platina tamen lib.8,cap.41. tortam ex cammaris componens, lyci ( clucium vocat ) ouaadijcit. Videine, Ex Gre- gonj " LIC LN DeLucio. Lib. IV. $0j worij Mangoldi libello Germanico: Laudatur luciuselixus,affus,& frixus. Cum exentetatur & ad eli xandum przparatur,felle eius faperficies cota oblini debec.vt fanguine fuo Cyprinus.vel cum reliquis inteftinis coquatut fel. Elixandus aquz feruidz immittatut , & fal affatim adiiciatur.non amplius enim falis (ibiatttahit quàm conueniat.Quód fiitaelixare libuerit,vt cceruleus in eo color eniteat,ficfacies: Concides in tomos,& fanguinem diligenter ablues : deinde per horz dimidium aut amplius in acetum acre infufos fines. Tumaquam(quzfit dupla ad acetum)in cacabofetuefacies , bene falies: & cum iam fatis feruet , pifcem vnà cum acetoaquz feruenti infundes ; & decoques quantum fatis eft, Tta pifcem ee ceruleum , pulchrum & boni aporis habebis. Lucius paruusrité paratus , cauda inos immiffa, utyto in fartapine frigitür: & in iure menfis infertur: qui cibus hodienoftris in delicijs habetur. Ius 1 cautem hoc modo fic Acetum;aqua,vinum, faccharum ; modice mifcentur , cum polline aromáàticoó; ex & caryophyllis fer&;cinnamomo acpipere aut zinzibere.hec omniü miftura piíci frixo,butyri parte cur eoreli&o,fuperinfundituz:& tantum adhuc temporis coquitur quantum elixando ouo ffficetet. Bal - tafar Stendelius in opere Germanico artis Magirica libro 4.delucijs frixis artocteas conficeredocct:& - rurfus ferculum quoddamin integram lücij pellem detra&am farciminis inftar ingerendum. & rurfus eodem libro de lucijs frigidis apponendis:deque iifdem cumlardo parandis. Habent & Gallice conditi Magirices libri fuosapparatus, quos tanquam curiofos praetereo. : ; Deluciorum ventriculis particulam aliqui clauis(quos noftri picatum oculos vocant)imponunt, & G PA tertio omae dienouam:idque ter repetunt.Sunt qui cot lucij viuum deglatiant,vt febrim depellant. T iiec Fel de lucijs paruis aliqui tuendz valetudinisgratiaedunt. Nonnulli luciorum trinm fellacrudaad- Yu .10 uerfüsfebres deuorant. Procallionymi felle ad oculorum remedia, fünt qui luci fel v(ürpent ex erue Maxills ch ditis.Farina de lucij maxillis egregi? ficcat,quare & inueteratis vlceribus infpergitur.Ad ficosani: Ma- efscaprris xillas luciorum inferiotes,& quein capite gerit officula peculiatibus diftin&tafiguris pariter ctemabis füpertefta vitreata.inde lzuigatum puluerem marifcis infperges,& linamenta vulfaindes.ftc biduo fa- nobis Ex libro Germanico manufcripto. Si fanguis vulneribus nimiàm profluat , & vt meliceria ( fic . appellatur à Celo 2.26.humor ex netuofisartic ulorum pattibus vulneratis emanans,ds;glidovafrr ) fi- ftatur;aliqui componunt medicamentum à bolo Armenia, offibus lucij, thure, maftiche; tormentilla; fülfurejoleo,&c. Maxilla luci puluis vel cinis ex vino potus vrinam ciet efficaciffime , Alexander Be- - nedictus. Mandibulz to(tz in pulueremque reda&z , fi aurei pondere cum vino fumantur, in vefica & renibus calculos frangere con(ueuerunt,[ouius. Inuenioin Germanicis quibuídam codicibus manu- fcriptis remedia quedam compofita, quibus hz mandibulez adduntur: quorum vnum in Aftaco fluuia- | jo cili G.prefcri fi.Calculum renum comminuit; & vrinam prouocat mandibularum lueij ( vel ericijter- — reftris ) cinis € vino albo potus, Marianus (anctus: Pifcis quidam vftus antidoto nephtiticé e cicadis mifcetur apud Nicolaum,interprete Fuchfio. Offa fauciumlucij àduftaaliqui com poitisad albamu- lierumprofluuia medicamentis addunt:alij dentes eius tritos perfe exhibent Ad pleuritin vel puntu- ram laterum remedium experimento conftás: Offa de folo capite lucij , & foliailicis aquifoliz trita mi- .xtaque dabis,Incertus. Ad fecundas pellendas; Maxillarum lucij,facchari »àna vnciam i. lapidis fpecu- laris,macis,ana vnciam femis. Trita mifce & pro ina.proderit, Ex libro manufcripto Germanico. mo- dus ex hibendi non exprimitur. videnturautem ufficere drachmmz bing.Ex eodem , ad punctionis (en- fum,(pleuritin forte intelligit, )in corpore: Vnde nos oculos ( hütmores cryftallinos nimirum indura« Oculi: o toS) luciorum tere, & cum pauca theriaca? vini cochleario bibe: fi morbus cum perfri&ione inuafetit: . 4" fincum calore; ex aceto. benete&us fudato. hocteraut quater continué repetito, & fanaberis. Apud ' Rolandumchirurgum oculilucij adduntur medicamento contra morpheam albam, Oua lüciorum pi- Osa, fcatores circa Argentinam tanquam medicataabiiciunt: videntur enim zque noxia vt batbi oua:(imi- literquecholericam affe&tionem inducere. Suntqui aridatrita purgandialuum caufa exhibeant, Eo- rundem cinis mitigat dolores in locis pudendis,Incertus. ! Morfum lacij non innoxium effe audio, & segre fanari, " e o Morfia Luci, Platina lucium pifcem lycumetiam &lycium appellat, Sedlycusnomen Grecis propifce rariffi. Ho. sum eft;prolucio quidem piíce nunquam vfütpatum.Blennos pifciculos Gracis quidam;etiam avxc, id eftlupos appellant. Lycoftomum apuarum generis pifciculum , Foroiulienfes lupum nominant, & go g*rum eec aciunt;vti ex Plinio colligimus.Lucij nomen Grzcum;nifi osyryachus eft, ne(cio.Bello- nius(vtdixiinB.)à lucendo deriuat,Lucium non deduci lyco; hinc probo, quod lycos corripit prio» rem fyllabam:fed lucius apud Aufonium producitantepenultimam, Carolus Figulus. Epitheta effe poffunt, vorax,auidus;agilis,crudelis. mn | Lapis Eislebanus refertaliquando effigiem lucij,perca,autalterius pifcis,Ge.Agricola, — Lucij cosperunt appellati ( viti ) qui ipfo initio lucis orti erant;aut (vt quidam arbitrantur) àLüctts shonibus Hettufcis, Author libri de prenominibus qui Valerio Maximo attribuitur. Claudiorurh fa« milia Romz Lucij cognomen confenfu repudiauit; poftquam duobus gentilibus praditis eo;alter là- trocinij,czdisalter conuictus eft, Suetonius. : | Teutohes in generofo equo cum aliorumanimantum aliquot virtutes requirunt , tum de lupo (lu- h, £o tio)pifce voracitatem & exiliendi facultatem,Ioach. Camerarius. Ruf(ticus quidam iureconfulto lu- ciam attulerat;ille refpondit, nunquam fe in iure Lucium fine Titio repetilfe innuens tincam quque ab eo(aut alium quempiampiícem)afferri oportuilfe.Scarduam dat vt luciumlucretur; qui vilialiquo dato,maius fperat,Italicum prouerbium. "y His fcriptis àpifcatore quodam nofttáte accepi,lucios inlacu noftto capi non tàtó quindecim libra- tum:vendi fzpe drach PEE. autocto etiam.petcas quoque medioctis magnitudinis ab eis vorari: & petcas páruas hamo infixas, prz catetis fer? pifciculis eos appetere; Parere citcamedium Martijin Gryphiolacujin noftto veró circa finem Martij. Vu DE LVHMe. p." E ^w so6 . «De Aquatlibus: DE-LVMBRICIS SEV VERMIBVS MARIS TR ON pELSTAV & EN khai eadem generain ftagnis proueniunt, quz in mari , à marinis non diuerfa. fed inter ftaghi vermes frequentioreft longus lumbricus,ijs qui in corpore humanó procreantur fimilis ; fed bre- B uior,fi modo verum eftlumbricos quofdam ad ternüm cubitorum magnitudinem aliquándo peruenif- Íe. Lumbrici ftagni binüm cubitorum magnitudinem non fuperant: pollicis funt craífitudine, nullas partes difcretas habent. Dicas effe inteftinum ténué arena plenum. | G lnfedandis doloribus tetreftribus noncedunt, fi priüs arena expurgati & in oleo amygdalino co- €i artuum doloribus adhibeantur veltepidé in aurem dolentem immmittantur, F Amenfisomninoreiici debent. DE EISDEM; BELLONIV & " Lumbricus marinus, terreftri maior, ftabulatur in littore intraarenam ; atquein éó potiffimüm trà- &u, quem zftus alti matis contegit: vnde interdum difcedens ficcum relinquit. Pifcatoribus ad eícám plurimüm confert: quem dum confectanturà recrementis ; quz more terreftris (uper arena relinquit, (E) agnofcunt: quz quo loco perceperint, eo pala ferreá impacta lumbricos e profundo extrahere folent, quos caniftris in yfum diligenter adferuant. His naturaad excauandam humum mucorem inanteriote parte dedit, quem humi applicant: ex quo cum impetu fpongiofum quidpiam egerit , quod euomuiffe videtur:paulatimque in arenam fubingreffus,iterum in corpus regerit, quoad fe totumarena contexe- rit,quod idem terreftri lumbrico accidere folet. ! Vtrifque tranfüerfi branchi(cereut)per ambitum infunt, quibus totam corporis tmolem contrahunt D atque extendunt, vt ex pedali AU EE breuiffimi, & feré orbiculares euadant. Verüm marinus lumbricus teres eft, pedem longus;digitum craffus,vifcofus admodum:croceum colorem fündens;quo . naues inficiuntur,qui etiam triduum perdurat. Villosinarticulatienibus pro pinnis habet. Arena &c C limovefcitur. | | Mia 13261 In£ LvMBRICOS fluuiatiles Alexider Benedictus Lápetras nominat:de quibus inter Muftelas agetur, DeLumbricisqui pifcibus innafcuntur,leges infrà in Vermibus aquatilibus elemento V. L .L YNA pifcis.videin Orthragorifco. | DELVPO,RONDELETIVS:" Jon priorymaioria Lupi d lanati eff posterior varii e fitorte. i9, xv 29 : EM 3054905 jy ret o4 Lr. "uà « lte(5i$ , '3 «q^ z XE LR " PNE m H" u "II wu x td 28 r 4 í5 DeLupo. Lib. IV. $08 AB PAE pifcisà Grecis dicitur,quià Latinislupus.Hodieà Romanis lupaifo & fpigola. ALiguri- À. [X buslouazzo.A Venetis varolo. A folis Hetrufcis araneo, ab Hifpanislupo. A Gallis lubin pro lu- pinilupo.Apud nos pro etate nomenclationem habet. minor enim lupaffon , quafi paruum lupum di- às, vtapud AaGexxiov, maior loup vocatur, Lupi veró nomen à votacitate pofuerunt Latini, non quód à "Grecis vx» fed AuGoaz à vi & voracitate dicatur, Athenzus: Nominatus eft ;Gpoz SATA lu Aa poi, & Suidas: Tli) Bavesenyoo ien» zrerrotoyreus dom neocivev ocu ao Stpuaty st al Droutoc war] Nolo poc 9 DEA xavTuri vis 696v 49) "süx epit A benemu. Ideoque appellatus eft AzGoaz, quia illi hiat os,& repenteac cum impetu voracitateque efcam deuorat; quadecaufafacilécapitut. ——— | | Luporum duo videntur effe genera.Alius enim varius eft tefte Columellajideft, cuius dorfum ex al- B 1 e bocatuleum eft, venter candidus;nigris maculis coníperfus. Alius fine maculisqui appellatur laneus, 2 Btapas fiuelanatusà candore mollitiaq; carnis,authore Plinio lib.9.cap.17. Vterque in mari , marinis ftagnis, (C) fluuiorum oftijs, & fluuijs zeperitür;non quód influuijs nafcatur,fed quód & mari marinifue ftagnis Qlu- uios fübeat. ; »" uan ) Eftigiturlupus pifcis marinusmagnus,fpifu s[quamistedtus medijs;ferratis: capite oblongo, ma- gno oris rictu & hiatu, fine dentibus, vel quiaob oris magnitudinem facilà predam deuoret, vel quód ita voluerit natura; vt illi pifcibufque reliquis confuleret.Si enim os dentibus armatum foret, vix pifces eius impetum effugerentipfeque pre infatiabili vorandi cupiditate interiret. Dentiumeutem locoaffa habetafperain palato,linguam offeam & adherentem. Operculum branchiarum offeum, ferratá.Bran- J, , , chias quaternas. Oculos magnos, lapides in capitesquapropter lupumin ijs numerat Axiftoteles; quià d 1.0 frigoreinfeftantur, Oblapidesenim àfrigorecongelantur & moriuntur. cui aliam rationé addere pof- rj. 4 Fui | fümus:quodlupi in füblimi natent;eoque magis frigoris iniurijs opportuni fint, maxim8 feniotes. Qua 2»maa.cap, de caufa frigoris vi mortuos (epein noftris ftagnis reperiüt pilcatores. Qui veró in imis & abditis gur. t7. gitibus hyeme latentminusàfrigoreleduntur,nec hyeme moriuntur,etiam(i lapides habeantincere- ) bro,vt folea,palferes;afelli,coracini;(cari,lati, vmbre;hepati, Lupus ventriculo eftlongo, magnojma- gno,cü aliquot app édicibus, latis inteftinis & in gyroscontortis,pinguedineobdudctis. Splene magno, 'rubeícente.Hepate magno , in quo vefica fel viride continens.Locus eft fub fpina dorfi multoaere ple- nus. Ad branchias & in ventre pinnz bina funt.Indorfoacuti & inzqualesaculei , tenui mébranacol- ligati. Caudam verfus pinnaaliaaculeo vnicoinnixa, tribus veró ea qua eftà podice ad caudam. Cauda in pinnam vnicam definit. Lineaà capitead caudam ducitur. Qui minor eft, infper(as nigras maculas habet, quibus caret maior: (/cor nzatort etiam non eoacsless[ed punbta peucantara ofienav.) Quiin mari degit, 39 dorfo eftex ceruleo candido;qui vero in oftijs fluminum;totus feré candidus eft. ; vd. - "Lupiscarne vefcitur,nonnunqui alga, luto:& fquillis. qua denorate aculeo quetin frotegeftant C lupum interficiunt, Bis anno parit, maxim? vbi amnes in mare influünt;prefertimin ftagnisnoftris. ^ — flot bs, — Hezíüunt à veteribus omnibus tradite lupi notz , quz cüm preter gentium feré omnium appellatio- de hifesenp.s; nes maxime confentientes,lupo noftro appofitiffimc conueniant, noslupum verum exhibaiff. confiar, Fuerunttamen qui longe fecus exiftimarint, Nam alij lupum eum effetradidetunt, qui nune ftarto Lm sonat vocatur, quód lupus Tyberinuslongé omnium pifciumapud Romanos effet laudati/fimus , & ie miaxi- ELE mé qui inter duos pontes caperetur. Cuiufmodi cüm fit nunc ftürio, omnium fcilicet pifcium qui lau- tioribus menfisapponuntur preftantiffimus,eum lupum veterüm dici oportere. Sed quam vana fati- li(que fit hecratio,nemonon videt. Sicenim quicunquein Tybeti delicatiffimi optimique effent pi- 4? (ces,lupidici pollent.Pratereà note vtriufque valde inter fe pugnant.lupus enim fquamofus eft, turio 'miniiné:lupus carniuorus & voracillimus eft; (turio autem minimé, Sed hec quianota funt, longiore 'probatione nonegent. au i ie e EU dia, BM s . .Probabiliorett;falíatamen eorum fententia, qui lupum effe arbitrantur quem Latinilucium; Galli 92267 Incins, brochet appellant; vocis fignificatione inhuncerrorem indücti,quia Lucius quaft A/x9- , id eft, lupus dicatur:eftenim luciusetiam voraciffimus.Sed hoc intereft: quód lupus marinus át pifcis, aucfi in lu- »uijsreperiatur hucex mari fübierit; teftibus Ariftotele,Galeno;Athenao,Plinio,, ceterique omnibus veteribus.Lucius veró fluuiatilis eft, paluftris &lacuftris. —— | : | Nonnulli qnas tto&as vulgus vocat;cen fueruntlupos elfe maculatos. Qnam opinionem duo maxi- Troas «4, mé falfam effearguunt.Nam trotz vulgó di&tz (de his enim hicloquimur)1in T ybeti, prefer m inter 4 Inpos tid 3? duospontesnon capiuntur:fed harum copiam maximam, füburbani amnes omni tempore fuggerunt, "qd vtex Reatinis,Sublaqueanifque; & ipfo Tyburtino amne quotidie videntur. Deindetroctain luuijs -fontibufquetantüm capitur, frigidioribufque locisgaudet. Atlupusinmari & marinis (tasnis degit, frigorifqueininriam vehementer pertimefcit, adeo vt prefrigore emoriatur, quemadmodum iam di- -é&um eft, Quare refütatis hisadlupum verum quem oculis lubiicimus,reuertamur. |. | -» Galenusalimentum quod ex pelagijs lupis prouenit,fanguinem ait confiftentia ténuiorem gignere, p -quàm quód ex pedefttibus animalibus prouenit,adeó vtnon copiosé nutriat, & celerius difcutiatür-Et 5j, p, p -apud Athenzum Hicefiüs, Nolo panes Uo uA eat ita) s mA Teo Qoi. Quum vterum gerit deterior eft, co DEA fopu]y, ! ceterorum pifcium naturam,Quiin Agathenfi portu capiuntur;alijs funt candidiores,vt diuerfi piíces Libro p. eff: wideitur,nócolote folü,fed'etiá fapore:funt enim hilaxiore & molliore carne,fapore minüs grato. Apud Miletum Afiz ciuitatem maximos & plurimos fuiffe lupos, author eft Suidas ( «x 4drsllap^anis E. en Schaliaffé ) propter ftagnum/influens in mare: gaudet enim hic pifcisaqua dulci. vnde Labrax Miletius ^. Labrax M: - prouerbio in ftolidum & auidum dicebatur, quia pifcis lato eft oris rictu ; ob id cícam totàm vnà cunizefins 2 denas ferreo faucibus corripit;qua de caufa facilé capitur. Ariftophanes ramenapud Athenzum la^ra- Libro. capifcem fapientiffimum appellat: ^aGea£ à auvram ix DUov eoe» Obaftum Fortalfe,quo vt fe feruet, Libaz cap.a; vtitur.Plinius ex Ouidio fcribit, Lupum pifcem rete circundatum arenasaráte cauda;atque ità condi- tum tranfire rete.Idem cecinit Oppianus: —— — : Ae PEPUENY. en m 7C TKROpuES vIsaugeas: 2v] os wotrono ARMAR BiSrgoy, Priv BeLotsDr ov duae y mor 6e doyun LT t xb. oui uota. aidvae xarvtocsyum TUTT ATQNE: PPIMTOETTT DP CR aUud. 75 A'ggrügius Neg Ion) v Quy eq us ép» MIEWTNTLE ior ; Vu à Luporurma ^ $ " J*TT. 1 $08... DeAquaulibus Y. Luporumoptimifunt pelagij:his fuccedunt qui in marinis ftagnis , tam qui in ofti's luminum capl« untur poftremo fluuiatiles:humidioreenim excremento redundant, Omninm infaluberrimi funt, qui in Tyberiinterduos pontes,qui circa Arelatem,autin portu Maffilie aluntur.illic enim uto,fordibus; -ftercoribus .pifciculifque ex hisalitis nutriuntur. Hinc conítat veteres non femper quz falubria, fed . |... squzguletantüm palatoque ERGHHURCERPREDES baffe, qui lupuminter duos pontes iactatum tot laudi- id mtn 4 yas effere bant. Eadem ratione vituperandi funt cyprini qui Lugduniin Arari capiuntur: cüm contrà Liba ef vulgus imperitum eos multüm przferat ijs qui procul ab vrbein puraaqua degunt. Quocirca ex victus DAR «actione; locifque in quibus pifces degunt , fucci probitas vel improbitas colligenda eft; vt re&té docet Galenüs.Lupus elixus inaceto & iure albofebricitantibus conuenit, fanis etiam affus in craticula.Hc- 1e aralfum.& mali arantij fucco cc aditum, delicatiffimum eft: quod neque galli gallinacei,neque anferis d adtsieloEr À veteribus celebrato cedat. Sunt etiam luporum wz Ve» & , quz etiam Dotargues vulgus vocat. | G Lapidesquiin capite inueniuntur, aduerfus nephritidem cóferre creduntur, quemadmodum mul- Lapilliica. torum aliorum pifcium lapides.cuius rei caufam effe arbitror, non czcum aliquem horum lapidum ef- pite contra. fectum;fedgrauitatem tantüm;à qua deprimitur renum calculus. | calculum. Hoc poftremoloco non inutile fuerit locum Plinij lib.31.cap.8.expendiffe.Foroiulienfes,inquit;pi« , Lor E LH fcem ex quo garum faciunt,lupum appellant.Su fpicor Plinium non intellexitle exlupo,de dio ca - iiqu i He pite diximus,garum fieri;fed cüm ex aphyis garum confici folitum dixiffet, fübiunxità Foroiulien(ibus ^ fieri etiam ex pifciculo, quiinter aphyas numeratur , & encraficholus vocatur , vellycoftomus ab oris fciffara:vt docuimus cüm de pifciculisageremus vt quem alij lycoftomü;hic Plinius lupü nuncupárit, DE LVPO STAGNI MARINI, RONDELETIV S. rvPrvsíluuios& ftagnaingreditur cum Mugilibus,vt fuprà dictum eft. In ftagno marino pinguefcit,magifque tum palato placet quàm marinus;qui carne eftficciore. Om- nium ftagni marini pifciü faluberrimus eft & optimus Lupus:quiacarniuorus eft, lutoq; non vefcicur. In miram magnitudinem accreícit.vidimus enim aliquando tricubitalem. Quum ftagna frigoribus conglaciant,moriuntur Lupi, & in fummofluitantes apparét. Quare dicen- dum magis ab his frigustimeri quàm ab Auratis, Mugilibus & ceteris. Cuius rei caufam füprà reddidi - mus.nequeenim eam lapidi quiin capite eft tantum alfigno:nam & Auratis & Mugilibusinfuntinca- . pide lapides:& innonnullis,vtin Coracino,multó maiores:tamen1j omnes frigore non intereunt. "p Hyeme& véreoptimi (unt Lupi,zftate minus probantur, vtpote qui ficciores int. Salitinon zque boniac Mugiles;nifirecens falitiedantur:tunc enim meliores funt quàm fi diutius feruentur. Recens «capti duriore funt carne. Caput maximé commendatur,vt caput Glauci,omniumque ifcium quipin- gues (unt: propterea quód circa caput pinguiora funtomnia. Contrà, caudam Magilum noftri magis probant.quia cüm Mugiles prehumidi fint, & pinguitudine molefta referti ; caudam ob crebras exer- citationes minüs pinguem praeferunt. Parui Lupi, maximé qui in foffis & magis lutofis locis degunt, minüs probandi: magni,contrà.iili enimad przdam perfequendam nontam validi, herbisacradicibus in lutoaltis contenti funt;alij non nifi pifcium bonorum prada victitant. : DE LVPO, BELLONIVS. dire 46 A Lupum marinum piícem Latini omnes vocauerunt: ac poft eos Maffilienfes ac Genueníes: apud quos Louazzo, vel quàd (it admodum vorax; vel quódferé laneoac maculofotegmine conueftiatur: vnde quibu(dam Grecis /r«sryi«G- , ac Latinis varius & maculofus appellatus eft.alioqui hunc Graci Lauracemà voracitate nominant. quod vocabulum detruncatum ac mutilum noltri retinuerunt; dum - dicunt vn Var,vel vn Bar:nifi etiam à vario colore nomen putes deductum. Veneti Varolum, Burdega- lenfes Lubinam nominant. | | C .Hunc pifcem inter afpratiles connumerat Plinius medicus: Galenus pelagium facit: ftagnatamen maritima nonrefugere,nec fluuiorum oftia,tradit. ! p Epufillomagnusac cetaceus,vt Salmo,euadere folet , vtex Oceanolibras quindecim nonnunquam endere vifus Óir Caterüm fquamis feffilibus fibiinuicem ar&tiffimé coniunctis, pellucidis , corpori . valde inhzrentibus contegitur: eftque colore fatis iucundo. duasin tergore pinnas habet, quarum ea 49 ' quz capiti vicina eft, octo aculeis elt horrida. item ad latera vctinque vnam circa branchiasz & rurfus aliam füb medio ventre etiam geminam ae mollem. Lineam vtrinque gerit, non vt Cantharus aut Sar- gusarcuatam, fedà fummis branchijs rectà ad caudam per medium corpus delatam. Branchiarum au— tem tegumenta [pinea (unt;horrida; & fpiculisaípera , atque in crenas à (ümmo denticulata, vt dupli- catas elfe dixeris. Osillimaguum eftatque amplum,tenuibus denticulis confufo( cetürin cantharo) or- dine difpofitis vndecunque armatum.Linguam oblongam habet: Carnem in Salmonis modum ruben- tem , quam noftri d ( dum multüm increuit pifcis ) in taleolas diffhidfam , Salmone carius di- C uendunt. Eam enimtenuiífimum atque optimum fanguinem gignere Galenus autumat , fi prefertim & mariinaquas dulces exilierit, Caterum bis anno parere folet; vnde Oppianus.At bis Lucinam Labrax &4otoinuocatanno. | T Difceffumn Lupi corpus;hepar oftendit pallidum, in duoslobos diftin&um: fab quorum dextro ve- 6e ficula fellis auellanz magnitudine ad(uitur. Lien quoquein finiftto purpureus atque oblongusappa- ret: pluresilli quàm duzapophyfes in inteftinis non videntur , à duodeno exilientes. neque enim eius inteftina numeroftores R3 Ord habent;quàm S .literz maiufculz figura. rl COROLLARIVM. J À Vocabulapifcium pleraque translata funt à terreftribus ex aliqua parte fimilibus rebus, vtanguilla, fudis.aliaà vi quadam, vt hac:Lupus , canicula, torpedo, Varro. Lupus di&us eft quód & vorax io & ] ! , eat oius ET " t a ^ De Lupo. Lib. IV. joo folus natet, Volaterranus. Violentü omnino animal Loi ejfrgies Penetito pitla bac eff. | eft, &cquodà fuis viribus prefidium petat:ex quono- ftri lupum, Greci lábraca dixére, Celius Calcaginus. Luporum laudatiffimi qui appellantur lanati;à can- SEN ' dore mollitiaque carnis,Plintus. In pifcinis fzpea- nimaduertimus pelagicos greges rapacis lupi, Co- lumella8.17. Et mox: Tum etiam fine macula ( nam Íunt & varij )upos includemus.Laneus Euganeilu- 4 pusexcipit ora Timaui, Martialis. Quos fine macula .4 o lupos vocat Columella,iidem fortaffe funt(z07eff da- bium ) quos Plinius lanatos dicit: quos veró Colu- mella varios, eos Oribaftus Zzesvyzdiovsc , id eft macu- lofos.Lanatus igitur vellaneus lupus dictus eft; qui candore fimul & mollitie carnis lanas refert. Lanz enim & candidillimz & molliffimz primalaus. La- narum quidem colores funt quatuor przcipui:al- bus, niger, rutilus vel ruffus : deniquefuluus & fue pulliginis Tarentinus. Labrax di&us eft Grece 2254 aiw Aa Goo Two Achenaus:Iouius interpretaturab ip- 10 favehemétia, Euftathius Jom d à za iden Am God mm Qe, id eft, à voracitate & edendi vehementia dictum ait. "Vtrunque fatis conuenit. nam & cxtera & edacitate vehemens & violentus hic pifciselt. A Tarentino A«spaE pet. av. dipthongum fcribitur , & fimiliterà Polluce: quod minüslaudo. Apud Galenum modó peromodó per G.fcriptum reperio.Sed de vocabulis ^e» aC ,.a0s(9» adiectiuis , eorumque vi nonnihil inferius adferemus in H.a.LabDri pifces cauda placen. tes à Plinio nominantur ex Ouidio: incuiustamen : de pifcibus fragmento nullum labri nomen extat; 3? fed Melanuri laude infignis caudz. quareapud Pli- nium quoque ita legendum monuerim. nec cft quód labri nomine labracem forte aliquisaccipiat. quo- nialàbrax lupus eft, paulo anteà ilinio noininatus. nec refert quód melanurum quoque antea nominà- rit:cumaliorum etiam quorundam nomina repetie- rit,memoriz nimirum lapífu, tanquam nouorum .,vt Orphi & Erythrini.Lycos, quanuis lupum quzsdru- pedem Grazcis fignificat : & pro pifcibus quibuldam interdum ponitur:vt Auchia,blenno: nunquam ta- ? men labracem, Grzcorum quem Latini lapum vo- cant;figuificac. Vide in Anthia A. Lupus Foroiulien- fium é quo garam faciunt, lycoftomus Grecorum videtur , apuarum generis.. Intanto itaque honore lupusapudantiquos habebatur,vt per excellentiam pilcis nomen folus fuerit adeptus,quaft nuilum alium pifcis nomine dignum vocariexi(timarent,vt ex dicto illoluxuriofoapud M.Varronem librode re ruftica tertio, percipifacilepoteft. Cumenim(in- quit)ad Minidium hofpitem Caffini Philippus(L.*Phstippusy vt Celtss Calc»ginusl qu. Colamelli 8.16. b«bet AM. Philppus)diuertiffec,& ei& vicino flumine lupum pifcem formofum appofuiffet , atque ille euftatfitc & expuiffet;dixit:Peream ni pifcem putaui effe, Maffarius. Vide etiam in F. Extat apad Columellam(in- quit Ionius)di&tum illud Philippiadimodumluxuriofum:qui apud hofpitem Callino in oppido iupum fibiin cosnaappofitum guftabundus expuit,addens:Peream , inquit, nifi pifcem putaui:quafi velletin- nuere,íolos Tyberinoslupos pifcis nomine dignos effe: ceteros autem lupos inter quifquilias potiüis quàm inter piíces effe reponendos. Lucilius poeta pontes Tyberinos inter captum catillonem pro lu- carilro po dixit.vide infrainF. : | ipa | VL Luporum duo genera ex Columella, alterum (ine macula , alterum varium : ex quo etiam hac etate V»lfarium Veneti Vairolum quafi varium corrupté appellant;littus Ligufticum & Gallicum vocat Lupum. Gre- Puguarua £inondum ceffant re&é appellate Labraca,Gillius.Czlius Calcazninuslibro s. Epiftolarum ad Bapti- d ^ ftam Angiarium fcribens,ijs allentitur,qui lupum fpicolam ( vulgó dictam ) effe voluerunt, noftri (in- €o Quit) Variolum dicunt:quod nomen tamen magis conuenit generi alteri, quod vetetes etiam à maculis varium appellarunt. Làbrax id eft Varolus pifcis omnibus notus , Gerardus Cremonenfis Kiranidz interpres: & Alexander Benedictus Veronenfis in libro dz pefte vbi & lupum marinum labrace di- iter(um facere videtur. lupum enim marinum precipue fuauem elfe tradit, longo roftro; nullis fpinis intercurfantibus, Sufpicor equidem eum vt lupum fluuiatilem prolucio dixit; ita marini etiam lupi nominepiícem vulgó alicubi lucium marinum dictum,fiue fphyrenam,(iue alium, accepitfe. Lapurm piícem Picentes mei Varolum nominant, Romani vulgó Lupum,Perottus, Sptgolahodieapud R oma- nos eft,quiin Venetia Varoli us, Lupaciusin Liguria,in Hetruria Araneus, & Luptisin Hi [pania veci- tatur,louius, Venetijs Varolus dicitur, & paruusetiamnum Baicolo. HifpaniRobalumappellr" tant; AmatusLufitanus. Lupum effe qui ab Anglis appelletur a4 24/e, doctiffimus Fauconerus mihia- ' J "wb n Va 3 peruit, Lalbrax, S |! M Labrgs. Lycos. Pifeis ber ex- tellaziiam. 50 510 De Aquatlibus: peruic.is enitn elt(inquit) qui à Venetis Varolus appellatur.Pifcem mugili fimilem effe audio,cádidio- rem fquamis. Galli Cenomani Bar quafi vatium vocant: vnde& Apglicum nomen Bas ( nam e. finale non proferunt) vnius literz mutatione fa&tum videtur. . T "^8 Platina lupum effefufpicatus eft pifcem , qui Lacia vulgó vocatur R oma. fedis proculdubio alaufa ] fiue clupea eít. None — De Lupopifcevariefueruntrecentiorum autofum fententiz , inquit Maffarius. Primafuit Simo- nis Ianuenfis, quem Francifcus Philelphus imitati videtur. hi nanque volebant lupum pifcem eum elfe, qui nutic materno tritoque vulgi íermone lucius vocaretur: coniectura ducti , quód lupus pifcis Grzcclycos ( pudendo errore ) appellaretut , vt y.tenui in v. verfo lucus;ac dein lucius cognominatus 1e eflev qua opinio, tum ratione, tum etiam autoritate Galeni facile confringitur. namlupus pifcis ( vti retulimus )labrax Grace dicitur; non lycos. etenim lycon Latinilupumanimal quadrupes interpre- antur. Przterealupus piícis , quanuis amnes fubirefoleat, non eft luuiarilis vti lucius; fed marinus: quod Galeni autoritate confirmari videtur , de NS pifce ita libro de virtute alimentorum tertio fcri- bentis: Lupum in dulcibus aquis natum non vidimus, fed ex mati in fluminaaclacus alcendentem confpeximus,&c. | | Neweflfigie. — Sententiamillorum, qui fturionem vulgó didum, lupum veterum effe putabant, ( vt primim Pog- gius Florentinus fenior,deinde Raphael Volaterranus; ) plenifIimé refutauit Iouius.- lupus Ariftoeli Íquamas habet,& pinnis quatuor natat.neutrum conuenitfturioni. Laneus Euganeilupus excipit ora Timaui, Martialis.Is uuius(inquicTonius)hodieque Varollis abundat:fturiones (qui magnos tancum amnes libenter fübeunt )non habet. Paulus Aegineta cephalo lupum fimilitudine comparauit:quod Sturioni minime conuenit; Maffarius. Iouius credictupos varios maioresapud Ambrofium effe de genere luporum , quos & ttoctasappel- lat. Troctam enim(inquit)effelupini generis apparet, vt afpectu, mutuaque naturz collatione perípi- citur. Nuper etiam Germani quidam zdito dercrum nomenclaturis libello:Forella Germanorum (4- quanti bec autemirata efl)à Latinaappellatione Variolusnomen tulit. & aliqui nomine moti , lupum va- rium nominant.Horum opinionem fatis redaiguit R ondeletius. Przgrandes lupi apud Miletum Afiz ciuitatem effe dicuntur. Lege infrà inter Prouerbia in u. Nosautetn ( inquic Maffarius ) affirmamus lupos multó maiores reperiri in dulci portu , qui nunc dicitur Phanarius:ibi enim dulcis aqua eft: quem intrat amnis Acheron ex Acherufia palude pro- fluens apud finum Ambracium: fimiliterque in Eloro amne, vt autor eft Nymphodorus Syracuía- nus. Circa Berenicen Libyz fiuuiuseft Lethon, in quonaícitur Labrax, Aurata, &c. Ptolemaeus Euergetes apud Athenzum, n Indico mari innumeri pifces przgrandes funt , przfertim Lupi, Amiz,& Auratz. Fertur autem quo tempore fluuij augentur & in agros exundant , hos pifces etiam fimul abreptos inundationem fequi, & per agros in pauca & tenuiaqua ferri & oberrare, &c. vtfüpra ex A eliano recitaui in Ennets pifcibus. Lábraxpiícis eftfimilis cephalo, Kiranides. Pau- lus quoque Áegineta cephalo eum comparauit. Períxo pifci maris rubri afpectus fimilitudo eft cumlupo;Aelianus. Thymalus lupi & cephali communem & mediam fpeciem fimilitudinem- que gerit, Idem. Lupus [quamis tegitur, Ariftoteles. Carnem candidam & mollem habet; prz- fertim maior, quem & lanatum inde cognominant , vt diximus. p argentearum fquamarum ,, candore, & fummo lactearum carnium albore, ceteros omnes pifces fuperant,louius. Bellonius tamen fuo lupo carnem vt in falmone rubentem ad(cribit, fiue de fpecie diuerfaloquutus: fiue quód Oceanus aliquid mutat. Pinnas binas parte prona, & totidem fupina habent, Ariftoteles. Prz- lidam hyemem omnes fentiunt , led maximé qui lapidem habere in capite exiftimantur , vt lu- pi;coracini &c. Plinius. Autores habeo pifcatores primi nominis; & ipfe comminus annotaui, in variolorum capite officulum effe, dum prime adhuc funt etatis , quod deinde etate ingrauefcente ebdurefcat in lapidem , Calcagninus. Atqui in dulcium aquarum 1i se xis lapillos habent ( cancros excipio ) ab initio ftatim etiam paruuli habent; nec vllum in eis o iculuminlapidem durefcit. ) Dicamus cum Sipontino,lupum effe varolu m,pifcem fquammofum , fquammis aliquanto minutis, candicantibus przíertim fupina parte;ore immenfo fine dentibus,interiüs tantüm aípero:à capite vit jo ga quadam nigra ex vtroque latere in caudam vfque protrahitur, Matfarius. Rondeletius quoqueden-- tes ei negat:eorumque loco offain palato afpera habere ait.Belloniusinore tenues denticulos confufo ordine vndecunque haberi.louius dentes ferratos luüpotribnit, quibus hamorumlineasabrodat. Lu- pus dentibus fzuit, quibus prorfus caret ftu rio, Calcagninus.Noftra quidem huius pifcis effigies depi- ca Venetijs labra etiam denticulata oftendit. fed maioris apud me funt grauiífimi conditores Ronde- letius & Maffarius, qui lupum cdentulumfaciunt. Lupi linguam habentotfeam & adharentem cor trigonum, Achenzus ex Ariftotele. C Lupum(inquit Galenus ) nunquam vidi natum in dulcibus aquis : à mari veró fluuios aut ftagna Vii. ( ^luva- )fubiiffe vidi.quamuiscnim in profundo maris verfari fit folitus:non refugit tamen ftagna falfa, Dui aeo pie maritimas; )nec oftia fluminum. In paludibus maritimis & fluuiorum ollijs fre- quens eft, prz ertim vbi copia dulcis aque influit, & fundum cft ceenofum : pM unicum E Vuottonus ex Oppiano. Sed inipfos quoque fluuios lupus afcendit, Oppianus. Spigolacum exalto maritum ex amne Tiberi quotidie hamis vel retibus extrahitur,louius. Laneus Euganei lupos excipit ora Timaui, Aequoreo dulces cum fale paftusaquas. Martialis. E mariin Tybrim varolos afcendere; tuncque euadere pinguiores ac meliores videmus, quod & wes facereautores feré omnes memori rodiderunt, Maflarius. De lupis qui Romz in Tyberiinter duos pontes capiuntur, multi memine - runt: vt referemusin F. Marinos aliquot pifces, & cum cateris lupos;dulcibus aquis olirn K omanosin - ABoliarid. — clufiffe.legesin E.Mowgesc,hoc eftfolitarij fantlupi, Athenaus ex Ariftotele. atqui Ariftoteles hiftoriz .9. pifcibus xvni, fufaneos Gazainterpretatur,eos adnumerat qui retibuscapiuntur. Videin Corol- lario de Chalcide C.& Rondeletius, Vidimus (inquit) mugilumIuporumque capturam vno rctis iacta us WEN . centum 39 . Delupo. Lib. 1III- hi centum aureis coronis vzniffe.Ore plerunque eíthiante, vtpote auido prede. & inhocetiarm quadr g, E46 pedem lupum refert: à quo prouerbium etiam factum eft, Lupushians. Lupus Tyberinusanalto Ca- ptus hiet; Horatius. Kx »vev ers «0 gait y stel) a lpouic 2 d|ÉAsaia Xovroezrivei s Scholiaftes Arifto phanis. Fufcina interdiu fzpenumere dormientes capiuntur, Ariftoteles, Lupus inter piícesliquidiüs audic, Ariltote- 325545 les & Aelianus.Produntur clariffim? audire mugil, lupus , falpa, chromis; & ideoin vado viuere, Pli- rds sius. Conftatàlupoquadrupedeanimaliappellatum hunc p ifcem fuiffe ; cuius tanta auiditas & vora- citas eft, vt deficienteciboterra vefcatur. Sic etiam varolos pifces vozaciflimos eífe conítat: quippe quí pifces & purgamenta Heer vel etiam putrida infectentur. quare Luciliuseum quiinter duos cg. pontes captus effet quafi liguritorem appellauit catillonem, fcilicet quilatrinarum ftercozeintet duos pontes velceretur,Matfarius. Lupus velocitate ( voracrtste ) appellaturtin quolupoterreftri aflimilas tur. quia fcilicet improba voracitatealios perfequitur,lfidcrus. Graecum etiam tomen labrax Eufta- thius ei politum ait, 3z» d Gro Ge Au Coo mr. Rapidilupi, Ouidius. Carniuorifünt, Athenzus ex Auünde bias tantüm,vtapud ipfum Ariftotelem legimus. At idem alibi: Lupus , amia & thün- nus magnaex parte aluntur carne:(ed algam etiam tangunt. Lupus pifcis admodum vorax fubire cloa* p casífolet:& media cryptas intrare Suburrz, vt ait Iuuenalis. Circa fterquilinia & eiedtitias fordes mó- ratur.obuia queque deuorat , nec pifcibus vllis , vel corruptiflimis efcis parcit. Paucis ante menfibus quum in foro piícario ingens fpigola exenteraretur , oblongus ferpens in ventre repertusett, Quibus de caufis in Tyberi mirumin modum pinguefcit & adolefcit,louius. Cancrosmarinos maximéadíe- , - é&tatur , Volaterranus. Oua paritidque iis maximé locis , quàflumina exeuntin mate , Ariftot. Efu(;. Pee zo neis pifcibus (qui Grzcé yv vocantur ) folus bisanno parit: fed potterior partus infirmior eft; Idem. Alibi etiam xítate.alibihyemeeum parerefcribit: & ne fibiaduerlari videatur, bis annoalibi eum pà- reretradit:quodidem Oppianus, Aelianus & Pliniusteftantur. Pregelidam hyemem omnes Íentiunt pifces: fed maxim? qui lapidem in capite exiftimantut habere, vtlupi & págri.cumque afperz fuerint nhyemes,multi capiuntur ceci Plinius. Lupumaudio praeclare intelligere, fein capite poffidere lapi - dem hyberno tempore perfrigidum,fibique infeftiffimum.Itaqueilloipfoannitempore eum lapidem — — - calefacere , haudquaquam inicium contra lapidis frigusremedium efle, ipfum tepefacere, Aelianus. Netatits Alczeusaitlupum füblimem natare . Athenzus. i; pem cov YAN Lupum czteros pifces fapientia fuperare Ariftophanes tradit, quippe qui cautiüis infidias euitate FUE Íciant;id quod Plinius & Oppianus confirmare videntur, Maflarius ex Athenzo: qui hunc Áriftopha. mee 50 nis verfum citat: AatogoLE o ome vay ir Suav ccQorax (-. Vite enim prafidia - inquit, folerter excogitat feque ipfumtuetur. Minus( quàm mugil )in prouidendo lupus folertizx habet; fed magnu mroburin peente tendo, (s4effy mox quum paz wrudsne ducit: , V wottonis legst,em pernstendoy auod itr t$ probo vrodere qiid-m Gps sitere pulchre opponantur.) Nam vt hzferit hamo , tumultuofo difcurfulaxat valuera, donec excidant infidiz,Dlinius. Idem tradit Plutarchus inlibro, Vtraanimalium,&c. | ----Lupusacrí concitus ira: — Difcurfüfertur vario,fluctu(que ferentes Profequitur, quaffatque caput, dum vulnere fzuus Quatfato cadat hamus , & ora patentia linquat, : Ouidius. Hoc idem Italiz pifcatores de Ípigolis vulgó di&isreferunt: quare hoc etiam inter éztera argumento fpigolam àluponon diffirre, colligit Iouius. Idem inquit & lupos , omnium fere Ícripto- rum teftimonio , & hodie fpigolas, hamorum lineas dentibus ferratis abrodere folere. At quihocde "T. lupo tradat veterum ne vnus quidem nunc occurrit. Deanthiaqnidem quemaliqui lycon vocant ( id eft lupum,fed à labrace quo de agimus,longé diuerfum;) Ouidius canit: Cibi ( ds V aGECRM, ----histergoquznonvidervtiturarmis: — . - Vim fping nouitque fuz, verfoque (upinus - Corpore lina fecat , fxumque intercipit hamum. | : AaGpuE dl, ayitipoio vumeis Glam aine Ye avalluezev nedaAlws anys toda Ará Ge bou Deinde à iex GE EA GP EópUrsgóv Té ejloorqo y «ad &iyxispoio Quyitais Oppianus 3. Halieut. Lupusrete iam trahi fentiens , folum interea magna vi ruendo diuidendoque cauat:ac vbi latibulum aduerfus in(ultus communiuit;iniicit abditque fe, & hic rantifper haeret; dum rete prateruehatur , Plutarchus. Claufus rete lupus, quanuis immanis & acer, Dimotis caudalatitap fübmiffus arenis, ( ffcensiom eo, ) Ouidius, Hamo captum vulneracontempto dolore fortiffimée laxare: fo retibus veró inclufum vado fulcaco fübter labi Oppianusauthor eft: & hodie pifcacores; maioribus etiam miraculis additis, vno confen(u fatentur,louius. Deprehenfi, infra rete fodiunt arenam , & quafi per cuniculum elabuntur. quod fi reti fe implicitos fenferint ; quanto poffunt impetuin retegrallan- tür vt difcerpant. Hzc omniain variolo fe animaduertiffe noftri pifcatores magno confenfu teftantur, Calins Calcagninus. Nymphodorusin Eloro amne inquit effe lupos, & anguillas magnas , adeo maa- (uetos vtà manibus etiam porrigentium panem capiant, Athenzus. Apud Mxotidem paludem lupog eile pifcatorum familiares aiunt; & nifi partem fuam a pifcatoribus acceperint , retia cum in terrà expanfareficcantut , lacerare ; Ariftoteles hiftoriz animalium 9. 56. de lupus quadrupedibus fczi- bens. Avxs; enim nominat, vt Albertus non recté de lupis pifcibus intellexerit. Ego enhy- dros potiüs , id eft Lutras quadrupedes , alicubi circa Maotin & vlteriüs pifcatoribus familiares 6o eífe., & ad pifcationem iuuare putàrim. — Vide in Lupo quadrupede D. DeLutra pauló pot dis cemus: quanquam & aadrupedibus viuiparis hiftoria eius adiuncta ett, Lupus & mugilis quan - quam inimici funt. capitales, tamen ftato tempore congregantur. Coeunt enim in gregem Tz pius , non folum quz eiufdem generis funt , fed etiam. quibus idem aut fimilis paftus áppeticurs dummodo fit abunde cibarij. fzpe mugiles cauda abíciffa viuunt t abícinditur autem iüugilis cauda à lupo : Ariftoteles & Athenaeus ex, eo citans. Nigidus autor eft przrodere caüdam mü- gili lupum , eofdemque ftatis menfibus concordes e(fa, Omnes autem viuere quibus cauda fic amputentur , Plinius. Mugil , Kzp:w: & lupus mutuo odio flagrant Idem & Philes.. Mugil & lupus pugnant Ariftoteli: & nos Puteolis Üzpenumero cum lupo mulum ( mpuelemp pitto drisre v - Iuit ) acriter pugnantem ; Belfacione noflro pratente ,animaduercimus VnRgieme dei ser ( me WP" . Ten ju De Aquaulibus. pont. rens [ibi fcilicet à Tapa hose) cum caput occultaffet,totum feabíconditum effe exiftimantem,Perottus, Lu- deuo;at or; DUS pifcis (inquit Aelianus x. 29. )à fquillis füperatur, quanquam piícium , vt ita dicam , maxima damrlupus, WOTago eft. Lupiigitur qui circa paludes maris degunt; íquillis quoque paluftribus infidiantur. Sunt enim & aliz quedam fquille qus algis victitant: & tertiz faxatiles. Cum ergo feipfas defen- dere fquille non queunc, pro vltione extremum fpiritum in victoria effundere non dubitant. E- quidem earum aftutias & fraudes non grauabor narrare : Cum fe interceptas fentiunt , faftigium quod eminet à capite, quodque fimile eftacutiflimo triremis roftro, atque etiam fecturas habet mo- do ferrulz vncinate: hoc inquam animofz ille beftiole cum incurnarint, fümma ieuitate faliunt, & tanquam faltatorium veríant orbem. Lupus ore maximé hiante atque imminenti cum fit, pelle tenera & molli fquillam ex laffitudine viribus defectam comprehendit, atque prandium fore arbi- tratur. Squilla primüm in gutturis laxitate faltat, poft aculeosin miferum venatorem defigit. huic interiora exalcerantur , tumefcentiaque plurimum fanguinis mittunt. denique fuffocatione lupum periclitantem interficiens interficitur; Hzcille. Oppianuslibros. Halieut.fquillas àlupo deuo- ratas(cum neque refiftere ei, neque effugere poffint)in oreipforumceleri frequentique motu circum- agifcribit, & cornuacuto, quodé fummo ipforum capite promineat, medium lupi palatum vulne- rare: illum in prafentia cibi cupidum negligere: pofteà veró ferpente & depafcente vulnere precru- ciatu emori.o /updua d, GAekguas (9) S5 m 6vsm porius Sua lupo ingluuiesin caufa eft vt à (quillis intere- at; Euftathius. | E Lupipifces fufcinainterdiu [(cpenumero dormientes capiuntur, Ariftoteles.alioqui minimé fufcina ,5 capipofleexiftimantur, Vuottonus. —Verriculis & plaguliscapiuntur,Plutarchus. AbAriftotele |. adnumerantur pifcibus xv», qui retibus capiuntur. Efcamauidé ( totam ) deuorant. itaque facile capiuntur,Scholiaftes Ariftophanis. Squills pingui inefcantur, Oppianus. Vidimus mugilum luz porumque capturam vno retis iactu centum aureis coronatis vznifle ; Rondcletius. Quo aftu & rete circumdati , & hamo transfixi fefe liberent, expofitum eft iam in D. — Pifcium curam ( inquit Columella 8.16. ) maiores noftri celebrauerunt, adeó quidem , vretiam dulcibus aquis marinos clau- derent pifces :atque eádem curá mugilem fcarumque nutrirent , quà nunc marana & lupus educatur. Inde Velinus, inde etiam Sabatinus , & item Vulíinentis & Ciminus lupos auratafque procreauerunt: acfiquafint alia pifcium genera dulcis vnde tolerantia. » Mox iftàm curam fequens etasaboleuit, Et m o rurfüs capite17. Frequenteranimaduercmus intra fepta pelagicos greges inertis mugilis , & rapacis lupi.quare qualitatem litoris noftri contemplemur, [i vitemus icopulos,amprobemus Turdicom- plura genera,merulafque & auidas muftelas:tum etiam fine macula ( nam funt & var:j)luposinclude- mus. Lupus efcaeft anthizilliciendo commoda, Oppianus Halieut.5. — Ec rurfus, Anthias decipi- tur hamo valido;cui inferitur lupus vel viuus:vel,fi morcuus fit; plumbum inditurorivt nucaus viuere videatur. F Pifcespretiofos & magnosaliquianthropophagos nominabant, vt anthiam,lupim ,( anguillam,& alios, ) propter magnitudinem fümptus , quaganeonum opes exhauriuntur. alij deos ^ja v 22^ verior, Euftathius. (2d 74; ad deos honor cultufque eft:ad pifces ; precium. Lupum Milefium Archeftratus 9:izeniz cognominauit,]dem. De lupis circa Miletum pretaniiffimis ; diximus alicuid fupràim B. vide etiam infra in h.— Poft elopem vel acipenferem precipuam autoritatem fuiffe lupo & afellis, Cornelius Nepos & Laberius poeta mimorum tradidere. VF uporum laudatiffimi qui appellantur : De lupis Ty. lanatijà candore mollitiaque carnis Plinius. Etmox, Atinlupis, ( Quidamco»rigsnt Z4z lap: ) inamne beinis. — Capti praferuntur. | Meliores fant lupi pifces in Tyberi amne inter duospontes,ldem. Romanus inter Tyberinos captus pontes ( inquit Iouius) confeníu palmam obtinet ^ Conftatenim pifcatorum ceftimonio;qui pluris illum quàmin alto captum mari,lautorum obfonatoribus vendunt. is admodum vorax fubire cloacas folet;obuia queque deuorans . (vtzz C. fermpfémus;) quibus de caufis in Ty beri mi- rum in modum pinguefcit & adolefcit, ^ Laudati apud veteres exiftimati funtinterpontani nuncu- pati:foliti (vtilleinquit)mediz cryptasintrareSuburre. Inmagno, vel dicam maximo; apud prodi- vos honore fuit Tiberinus lupus: & omnino omnes ex hoc amne piftes. quod equidem curillisita Hóratité.^— vifumfit,ignoro, Macrobius. Vnde datum fentis lupus hic Tyberinusinalto Captus hiet, pontes ne inter iactatus, anamnis Hoftia füb Tuíci?laudasinfane trilibrem Mulum;iníingula quem minuas 9. : pulmenta neceffe ett. Ducit te fpecies video. quó pertinetergo Proceros odiffe lupos?quia fcilicet allis Maiorem natura modum dedit:his breuepondus. Ieiunus ftomachus raró vulgaria cemnit , Hora- Expefitis Ho- eius fermonum 2.2. vbicontra luxuriofos frugalitatem commendat.Sed vt poeta lententia mipüs du- TATE bia fit, fubobfcura interpretemur & aliter quedam quàm plerique ha&tenus. Sic igitur fentit Ofellus S$toicus,cuius perfonam poetahicalfumpfit. | Siftomachus fecundum naturam affe&tus effet, quod fit in illis qui & mediocriter exercentur, & cibo potuque nec nimijs necintempeftiuis , nec exquifitis vtuntur: non tot differentias luporum faceret , necguftu ftatim vbi quifque captus effet , difcerneret: non alios alijs praferret; ita vt honoris & bonitatisaliquos gradus (fatueret. — Vnde igitur (ubtilita- tem hanc difcernendi , nifi fomachi vitioluxu diffluentis ; & contemnentis vulgaria, luxuriofis homi- nibus datam putas?llli enim(inquit Acron)qui fübrilitate palati gloriantur,melioris faporisaiuntcffe 4o pifces illos.qui rapidiore vnda exercentur , quàm qui languidiore torpefcunt. Mihi veró falubriores quidemilli videntur,qui exercentur magis:at ganeones non tam falubritatem quàm faporem fpectant, & pinguitudinem, quz máior effe folet in ociofis pifcibus, & qui e eot. An altocaptus hict. )quia pifces ftatim cuim capti funt, hiant, Acron.atqui lupis prz czteris piícibus hiare magis peculiare eft, vt in C. diximus. Trilibrem mulum, id eft quàm maximum in fuogenere. non quod magnitudo ipfaiuuet:nam in lupis eadem fpernitur:fed quia palato fubtiliori, & ftomacho fafti- diofo, mulus maior, lupus veró paruus vel mediocris delicatior videtur. Non probohicIouij fenten- tiam , qui Satyricum hocinlocoait, non quidem lupos magnos cum'minoribus, fed fimpliciterlupos. cum mulis, qui femper minores funt,comparare.A cron etiam lupos procerosideoimprobariait;quia lupi grandes(/jcenm vinsoam ietlonemaresit no )duriorem carnem habent,Et Xenocrates. Lupus ( inquit) quoe - DeLupo. Lib. IIII. 53 quo:naioreft,eó ducioreuadit.optimusautem eft,qni msgnitudine mediocris eft &c.vtinfri recitabi- tur. Infingula quem minuas pulmen. ne. eft)id e(t, quem facias comedendo breuiorem , Acron. Quia fcilicecillis maiorem) Acfi diceret;totum fuaue eft,quod finitur, Acron.ego certi nihil ex his Acronis verbiselicio. Poetam veró hoc dicere puto: ideó ne mulüm maiorem praters lupum vero minorem, ' quód natura ipfahunc minorem,illum maiorem effe voluerit: vt ironia fit, & gulz iudicium plerunque naturz adueríari oftendatur. Vulgaria) vfitata,qua cito inueniuntur; Acron. Vosanguilla manetlongz cognatacolubrz, Aut glacie afperíus maculis Tyberinus ( fcilicet lnpus)8c ipfe Vernulariparum pinguis torrente cloaca, Et folitus media cryptam penetrate Suburrz,Iuuenalis - Q4 9at.f. Mar. Varroenumerans quz in quibus Italie partibus optimaad victum gignantur, pifci Tyberi- "^. nopalmam tribuit,his verbis in libro ( vt ait Macrobius ) rerum humanarum vndecimo : Ad victum o- prima fert,ager Campanus frumentum , Falernus vinum , Caffinas oleum , Tufculanus ficum, mel Ta- rentinus,pifcem Tyberis.Hzc Varro de omnibus fcilicec huius fluminis pifcibus: fed inter eos przci- puum locum lupustenuit;& quidem is quiinter duos pontes captus effet. Id oftendunt cum muliialij, tum etiam C. Titius virztatis Lucilianz inoratione qualegem Fanniam (uafit : cuius verba ideo po- nentur,quia naníolüm de lupo interduos pontes capto eruntteítimonio, fed etiam mores quibus ple- rique tunc viuebant;facile publicabunt. Defcribens enim homines prodigosin forumad iudicandum ebrios commeantes,quzque foleant inter fe fermocinari,fic ait. Ludunt alea ftudiof?, vnguentis deli - buti,fcortis ftipati. Vbi hore decem funt,iubent puerum vocarí, vt comitium eat percontatum quidim forogeftum fit.qui (uaferint.qui diffuaferint. quot tribus iufferint,quot vetuerint. indead comitiü va- ;o dunt,nelitem [uam faciant. Dum eunt,nullaeftinangiporto amphora quam non impleant,quippe qu£ veficam plenam vini habeant, Veniuntin comitium triftes , iubentur dicere: Quorumnegotium e(t, narrát.iudex teftes poícit;ipfius it minctü.Vbi redit,ait fe omniaaudiuiffe,tabulas pofcit, literasin fpi- cit. Vix prz vino futtinet C nun (aliàs,Eunti) in confilium. ibi hzcoratio, Quid mihi negorij cft cum iítis nugatoribus, potiiis quàm potamus mulfum mixtum vino Greco, edimus tordum pin- guem,bonumque pifcem; lupumgermanum qui inter duos pontes captus fuit? Hzc Titius; referente Macrobio.lam cam annorü memoriacircumfertur M.Philippi (velut vrbaniffimum, quod eratluxu- riofiffimum)fa&um,atquedictum.Namis forte Caffini, cum apud hoípitem cceenaret, appofitumque & vicino lumine lupum deguftallfet atque expuiffet improbum factum dicto profecutus : Perearn ( in quit)nifi pifcem putaui. Hoc igitur periurium multorum fubtiliorem fecit gulam,doctaque, & erudi- 3o tapalatafaftidiredocuit luuialem lIupum,ni(i quem T yberis aduerfo torrente defatigatfet. Itaque Te- rentius Varro, Nullus eftinquit hoc Leculo nebulo;ac rhynton: qui non iam ducat , nihil fua intereffey vtrum eiufmodi pifcibusanranis frequens habeat viuarium, Columella8. 16. vbi de pifcinis loquitur. DehocPhilippi di&olegeetiam fupràin A. Referc Macrobius Lucilium acrem & vehementem poe - tam , oftendere fe (cire hunc picem egregij faporis effe , qui inter duos pontcis captus effet; eumque quafi liguritorem appellare catillonem. proprie autem catillones dictos gulofos, quafi catillorum li- guritores. Lucilij ver(us hi funt: Fingere preterea sfferri quod quifque volebat. Illum fumina duce- Rotes altilium lanx: Hunc ponteis Tyberinos inter captus catillo, Perottus.. Ecrurfus, Optimi — ánterduosponteslupi capiebantur, propter vrbís latrinas & cloacas:quas infectantes maxim? pingue Ícunt:quzres przcipué caufaeft yt à mari nantes inter luminühoftia meliores (int, vtpote pinguiores, 4e Lupus grauidus deterior elt vt & mugilis,& omnes feré f quama intei, Ariftot. Summainelít faporis gratia hyeme captis, & Ianuario prelertim meníe. Tunc enim & teneritudine,vti diuus ait Ambrofius: -& mollitie candoreque, vt Plinius affeuerat , maximé commendantur, Iouius, Illud mirari fubiccur - Plinius lanatum à candore & mollicie di&um puzáritt quom lupus nulla magis dote cenfeatur, quàm quód callum habeat;quem frequenti natatu & alfidua agitatione fibi conquirit. Vetusenim dictum e(t, eos'elfe optimos pifces , qui carni funt fimilimi: optimas veró carnes, quz pifcibus proximz fint. ad auodallufit Philoxenus illo carmiuez "av zoeQv vu 1r) woéot ndo 6i nod rv Ir) oi ux ix usc, ceu exduobus ilti contrarijs,duricia carnis fcilicet, & mollicia pifcium,cinnus quidam fiat palato grauiffimus ,Cal- cagninus.Inter cibosne dijs quidem contemnendos Scrattis cerebrum lupi numerat. Éubulus quoque aepo D upervloy 4Uubeje: nominat. Heliogabalus murznarum lactibus & luporum ( pifcium )1nlocis $e mediterraneis ruíticos pauit, Lampridius. Oua pifcium (iccain cibo (umpta, omnem lab otem & mor- ! dumcuürant;& omae faítidium:miximà cephalorum & labracum, & (phyrznarum,& limilium,recen« tia &aridae(a omae faftidium pellunc;Kiranides in fine quarti. | Lupuminaquis dulcibus nat noa vidimus:fed à mari in flumina aut ftagna afcendie cófpeximus. ideoque paruus(.«oy wo». )raró,quemadmodum mug;lis fzoeinuenitur ! Alimentum (anà quod tum ex hoc,tum ex alijs(pelagizs videru^ addendumyw: e palo poji ) picibus prouenit,(anguinem gignit cólifteutia tenuioré(reuuovens dico comparatione ad [augsinem m:dium nter extrema) quàm quod ex pedellcibus anima- libusfümitur,adeà vt nonaffluenter nutriat; & celeriàs difcutiatur. Eftautélaudatiífimus fanguis ex- abb (inter extremaymentscra[[um ci a94ofam ) medius:qai fitex pane optime praparato, & animalibus voli -€ribus,perdice fcilicetaliifq; id genus:quibus ex marinis EL CHRUS pelégii Juss propinqui.Lupus qui- &o dem quanquam pelagius fit,ftagnatamen maritimanon fugit,nec luuiorü oítia, Galenus de alimento- rum facult.j.26. Lupus proximus temperamento eft cephalo. fimiliter enim languiner cenué gignit & pituitam:verumtamen quia fuauioreft; cephalo vtiliorfuerit,Suneon Sethi. Culpa propé omai vacant pifces, qui in mari veríantut dulcis aqux experti , cuiufmodi fuat quos pelagios vocamus, & faxati- les:aui czteros fucci bonitate ac cibifuauitatelongàantecellunt. — l'alesigitur (umpliife perpetus &utiffimum fuerit. Quod fialiquis ex illisfit qui ex aquis vtri(que ( dulcibus & (alíis ) victum capiant, yt capito,lupus,gobius,murena,cancri;anguillae : querendum priis ybi nam captus fic; tum iudioan - dum de hocexodoratu &guítu, Nam quiinaqua degunt vitiofa, grauiter olenz ia(aauefque func, - i 2l mucaftt T" : yv $14 De Aquatilibus. mucofi:pinguifquead hac plus alijs habent;accit5 putrefcunt. Atquiiumari verfantur puro , cum o» dore inculpato funt, tum guftu füuaues, pinguedinequeaut minimaautnulla; ac longi(fimé perdurant citra putrefadtionem precipue fi quiseosniuecircundet. Hoc plané nomine commendantur etiam magis qui duriores habentur,vt qui carne fic flant friabili magis, qué ac faxatiles &afelli; quod enim natura hís adeft, id duracarne przditis conciliat nix. Atque hoccau(zeftcur contratiiffimam carnis fubítantiam habeant capitones,qui ex puto mari petuntur, & qui in yitiofaaqua diuerfantur:nec diffi- militerfe habent gobij,lupique.hifqueadhucetiam magis reliqui. Quin murznz quoque ipfzin hu iufmodiaquis deterrimz.Proalimenti etiam diuerfocum locorum differentia.ipfi(eipfis pifces melio - res deteriorefqueredduntur.R eliquorum cáro materia conftat duriore,jnon modó quàm faxatilium & afellorum caro,fed etiam capitonum luporumque,& aliorum pe'agiorum.ideoque cum & zgrius con- 1 coquatur; & alimenti plus przítet fucci mali nihilinterim obtinet, Hzc omnia Galenus libri de fucco- rüm bonitate & vitio;capiteo. Lupus proxime afel!os vtilis cibus eft in calidis & ficcis temperaturis, Idem Methodi med.7. Galenus quoad nutrimentum damnare videtur pifces omnes , qui iuxtaflumi- num oftia victitant; propter latrinas & coquinarum fordes , &alia quz abluunt, quapropterlupos Ty- berinos damnaffet,Maffarius.Hicefius ait lupos boni fucci effejnec multüm nutrire:palato grati(fimos elle vt vel principemlócum obtineant, z€9:j vl oce je lsovacuid eft non faciléautem excerni, Athene- us. Lupus marinus(inquit Xenocrates)quó maior eft,eó durior euadir, optimusautem eft, qui magni tudine medioctieft.tenellus enim & ftomacho gratüs;bonique fücci eft: ( fuauis quoque , & copiofum praebens alimentum: facileque & per corpus digeritur, & peraluum defertur. Contrà qui in pifcina , Inclufa paren- Vetuanturincluft, faporefunt minüsgrato.) Idemtradit fluuiatiles lupos optimis quoque marinis pi- tbefi in nofiro (cibus quati , maculofos variofue (^eeysesc) ex Tiburtino Aniene. Anioquidem fluuiuseftin Ti. Ír4$?*!? burtinoaero,Straboneteíte: quiin Tiberíinfluittertioab Vrbemiliari fert Blondusin V mbri EMIL gro;Strat efte: q ab Vrbemiliario,vt refert Blondus in Vmbria. eo Ralani 8 hoc fluuiotradit Iouius magná effe eorum piíciü copiá, quos tro&tas (trutas) vocamus, Vuottonus; quoque inter. quibus verbis cam Touio fufpicari ille videtur trutas de genere luporum fiuuiatiles effe: quarn opi- pretatione, nionem Rondceletius refutauit.Glauco caro duaeft,;in omnibuslupo inferior: & , vt Xenocrates prodi yov; dit, non miniis lupo vincitur,quàm ipfe (parü füperat, Vuottonus.Luporum carneslongé tenerrimz EA CC funt ; & leuisaliméti,Iouius.Eliganturé pifcibus maximélupi,& afelli mediocri magnitudine; Aerius Cd in curatione colici affectus frigidis & pituitofis humoribus. Lupi,vtteftatur Celíus ,medijinter te- neros durofque pifces funt;atque leuiores planis,bonique fucci. Venerem piíces quidam in cibo pro- mouent,delicatiores nempe aromatibus conditi, vtanguille, lupi marini;&c. Alexander Eenedictus. Apparatio, ^^ Atque vt luxuquoquealiqua contingatautoritas figlinis: Tripatinum;inquit Feneftella;appellaba: tur fumma conarum lautitia. Vna(patina)erat murenarum;alteraluporum, tertia myxonis piícistin- clinatisiam fcilicet moribus,vt tamen eos praferré Gracia etiam philofophis poffimus , Plinius; Lu- pus obi optimus,& quomodo parandus fit, A rchetlrati verfus refctam inter MugilesinCapitone F.ad finem.Patina de pifce lupo:Teres pipebcuminum,petrofelinum;rutam,cepam:mel,liquamen,;paffum, oleiguttas, Apicius 4.2.Labrax prefertur alfas, Diocles. Varrolum paruum, vtpotequatuoraut quin- que iioii use exquamatum,nec exenteratum aut incraticnlayaut in oleo coquito. Siin craticuld, alpergere continuó falito oleo &aceto memento. Muitam cocturam amat, propter eiusexuberantem humiditatem;Platina ro.26. Appetitur pofito vilis oliualupo, Martialis libro 9. «Lupiosrepandum. & latum femper videmus:folentque ad elcgantiam obfonatores, laffatas (/4x«s) 11las hiaiitis oris maxillas 40 malo Arantioadimplere,Iouius. up» dI I prem G Lupusmarinus ; id eft pifcis , tanta efficaciz eftaduerfum ftrumas, vtad quamlibet partem corporis admotus,firumarum vitium omne perfanet; Marcellus.Lapilli in capite labracis reperti dolorem capi- tisleuant, & ad hemicraniam faciunt appenfi dexter dextra parti , (enifer finifirz y Galenus ( vel quit- quis eft)Euporifton j.16: Venter eius efitatus digeftionem facit;& ftrennué edere.Idem geftatus przltat, Kiranides.Feleiuscum melleillitum;vifus acumen parat, & albugines oculorumcurat; Idem... Evrur- fus:E lábracis felle &t molle collyrium;faciens ad hebetudinem oculorum, ita vt triduo vifum exacuat. ' Facitetiamadinitium fuffuüionis , & axillas; & albugines vel nebulas; & retufiones.&afperitatem ,& . 'mydriafin,& ny&talopem,& aquationes, ( mimm bydatides , ) & pruritum ; & ficcitatem oculorum ,& vulfos, & ad angulos erofos oculorum. ad hzc omnia fumme acitinunéctum. «Conficiturauteta fic. 3.9 "Thüris mafculi drachmae quatuor , |yncurij lapidis drachma duz; fellis vulturis drachmzíex ,fellás bracisintegrum , piperis drachmztres; mellis optimi ( hocinueteratum melius fit) drachmzfex.. O- mnia mifcentur.Coll yrium autem à Kiranno traditum,huiufmodi eft: Thuris mafculi ; lyncurij , fellis vulturis, fingulorum drachme fex , piperis drachma tres , mellisacapni vnciatres, miícentur. Oua lupi efitata recentia vel arida; omne faftidium fanant, vt fcripfi in F. A TT Ha. DeLupoPhilologia,Lupo quadrupedi fubnexaeft Lib t. AzGpama verto donata Aareph eumavs Op- pianuslib.z.ex quoeius verfu & etymologia vocabuli,& fyllabarumiratio apparet. Archeftratus tamen primá corripuit: Keepéa mv xépaAov y tod ov Uca avid] oo Al Gpautat, Nat Gpovicoe di CY va) co deny Mago mie ad pgrrye , Eufta- thius.Bcee cibus eftinde fit ^a Gce(G- , vorax: & p fyncopé A«6o(9 : vnde AxGout deducitur, vtà AQ» aD a '. eftenim edaciffimum animal,Etymologus.I àbrax dictus eft,quonizore hiat , 7 abalas ier) ia Guo To SEA o 6 xammvesScholiaftes Ariftophanis. Sunt qui AaGpov componi putentà a« particula intendente, & idem quod A/«: fignificante,& 9^ quod eft Baive. Vel AcCeor dicitur( vt mihiquidem videtur ) za v2A«aw (aou xci dldplovy li dole sov divo, hoc eftomne quod magna vi magnóque impetu, fübitbiconferttumque mo- uetur,prefertim inanimatum. IIora4o) Aot worntvTes 6t qwe uvan: , Aelianus. Per tranflationem ve- ro etiom de animatis dicitur,vt fermone. AaGeovapud Grammaticos eft 4204o y YES TETEC S TU V $ M AVO Uo d: zc xa. & quoniamà 4e, & Saec deriuatur; plerunque per £. fcribit folet. T6 AaGgirwmv oup re té fcribitur per »-Euftathius. Sed cüm de vento dicitur, aliqui 9452 1lu zugz , id eftab aura deducunt, & per «.diphtliongum fcribunt, Euftathius & Varinus. AeeqQ»troey/to vehemens afpirans;deborea 1 vento. 19 * ! | tr vi DeLupo. Lib TiTl hi , "ventó. Aazgoy magnum fignificat ;'& de tribus elementis dicitur: vt A&Ze(g- erac, Aa Gp ave Dt oaoy -vrügv 02 M39 mov. hinc etiam ad alia transfertur, Varin us. Aa Gpsvdv Aut AdGeeuecDm verb um; cópiofe & te- -mere-deblaterare fignificat: v Apoc » alodus xa) iones Ae Aci: Suis bof 49d Alio Bague edv az tere, -Inuenio & AeGoosyasw &C Aa epo yageiv eiufdem fignificationis verbà,csatbalew, icyaAopinuovay, Hoc quifa- - city AxGea cgo dicitur. AwGpovia genius peculi Perfici,220g hu Grvg zivew XaGpUmum, Exsftathius. Aadeg vi - -cus e& publicus, x8 nwbviéen 9i adici s ypfilo Aeolicé infertó. Lábrós nomen ettcanis apud Oaidium, celeris pariter & validi.Axopva£, Aa Goa, Flefy chius & Varinus. Aa6paxioydiminutiue protulerurit Ani- tiphanes& Amphis.Apud Plautum lenoni Labracis nomen eft. | , NalGporxot axo iy 9v», Oppianus.3« imaudus Accheftratus. Lupustrapidüs ; immanis & acer, Oaidius, Ejiibéfa. 1o — AgBegaee 7üowe, Epicharmus in Nuptijs Hebe. 00 depo XpaVlov Nol Gpari. (Qs ori xatoa Gov I1e/aio8 ;Ariftophanes inLé- Unijs: tànquá inagnalupiccerebroauthoritas fuerit, ficut étiáelauci,Achenzus. T3 3 Aa Gaaturovórdi üNov , Antipha . nes. AaCpaxls rud ia. Á mphiss Apa poer vou T rem "plu xài» cpodpo E on V Aue Avorxobe DOR Oy sy A645 A mss "ac(àc ) civ Soo SEA rov t"làvayCoquus apudSotadé Comici. Tc Aa Bonae vro dU, A tchippus.Pythagoras à mugilib* & labrace;id eft lupo;abftinebat;quód int;vt Greci di- | Ct, areouoA ojo S hoc eft, femini leguli:& ceteraque Plu- ?9 tarchus in octauo Sympofiacó enumerat, Gyraldus, fed inepté.nam Plürarchuslibro $8, Sympofiacorum, c.8.g "infcribitur, Cur Pythàgorici ex animátis przcipué pi- "fces guftare noluerint: expófitaprimüm illorüfentétia ui Pythagoram & Aegyptiorü facerdotes;mare; falem & pifces,odió quodam profequutos exiftimabant: mox uide patrocinatur , & nihil in pifcibus elfe docet; qüod tanquam noxium fibi accufare homines poffint: quod- que Pythagoras & Aegyptij pifcibus nontanquá odio; .— fed potiüs armore dignisabftinuerint. Ove 3 velar iei $9 bumcs Mie reipaw gTE CuolpCY zCuryuQacyov y Se xespete myas d Aa - Gponcue dir po NO yu Gr'Oprerelvy cant sp sacas wavmimyoo S vre Cüvo- putzid. Itaq; contraria prorfus quàm fenferit Plutar- chus Gytaldi interpretatio eft; | Lupus Miléfius, prouetbiale di&tüinftolidü & aui- dum, Erafmus Rot, Ariftophanes inEquitibus : A» '« Aot Goat xaym«dpoeyav Minis KAovireic. Erafímus vertit; | "Haud cálupos voraueris Milefios Faciestumaltü. No- tatautem Cleonem tanquam perturbare & contumelijs: ^, afficere Milefios folitum. Poterit etiam i. liominem 4? voracem torqueri. ! J LvPi quadrüpedis marini effigiem & hiftoriam ex Bellonij de pifcibuslibró dedimus iuxta finem Appen- * dicis de Quadrupedibus viuiparis. Lipum marinum. Germani quidam nuncupant qui vitulus marinus Lati- ^ niseít:phoca, Grecis. Lupum marinum vulgó Romz vocant genus quoddam cancri , de quo' poft Cancros hirfutos Rondeletij fuprà (cripfimus. D*E DWNL CY RA. Uy Vtrz hiftoriam in noftro de Ouadrupedibus viui- d parislibro reperies:& qua de eadem Bellonius pro-- didit; prope finem Appendicis deiildem Quadrupedi- bus; Inprefentiarum pauca adiiciemus:quoniam Ron- deletio quoque & Bellonioaquatiltum hiftorie amphi- biaadiungere placuit.etfi Ródeletius Lutrz nulláfece- rit mentione. Lutra vel lytra; vel etia luttis vt Gaza ver- tit; Grece Guhyl; dicitur, vocabulo oxytono. "Ariftoteles hiftori 8.5.huiusanimalis meminit;vbi & rectus opis; & gignédi cafus Gudpit o lcguntut, Ab Herodorolib.z; — &ldyisc multitudinis numero dicütur:nimirüàredto i- "69 dic pparoxytono;fle&tédo vtIdia fed genere feminino: fic ;n;dití l'ivoVTegJ j o) Gu dyiec Gy TO Wo TD APO Tus isote inylurmu éax. hoc eft, Nafcuntut & enhydrides in Nilo , quas fa- ctas exiftiimát; Vallainepté tráftulit; A quatilia qd. Sed Ariftotelé denoftrislutris fétire nó dubito: Herodotus vero ichneutriones aliter didias peculiares Nilo qua- drupedes intelligere mihi videtur,nà ichueumones quo uj facros Aegyptijs effe legimus:& Marcellinus eofdcni hydros ocát;lfidorus enydros. Obiici q.dé poteft; He- todotü enydriü teftes vtero iederi.tradere : id gdeta-. ry som aside ula E ftorum ptécipué ; fed etiam lutrarum teftibus aliqui fcripferunt de ichgeumone nulla. Ré: fpondeo animalia effe natur cognata: ideoque remedijs etiam fermé conuenire: Viroía certe && $. A. Sed di- ueri [pt pi- fees Capito, ec. Orpbus. Erytbrinis. e $6 |. De Aqualibus. grauisodoris pleraque , vt caftorum S lutrarumteftes ( ficat appellantur teftes enim non funt ) vtero prodeife conftat.eft autem ichneumoni füum virus, qued etiam venenatafugiunt;Pliniotefte. Vel po- tiüs dicendum:Herodotum cum Nili enhydrides nominat,ichneumóesintellipere:alio autem loco lu- tras:quü fcribit in maximo apudGelonos lacu capienhydrias , & caftores,& alias feras rerexyavo eoa. 7 «^ (id eftforma oris quadrata: ) quorum (omrsum fcilicet ex aquo) pelles circa fifyras profimbrijs affuun- tur: tefticuli veró locorum remedijs apti funt. Apud Gelonos quidem & Scythas omnes ,lutrz abun- E: expanfaeorum retia lacerant, Plinius:& Ariftoteles hiftoriz 9.36.Ego lutras potius quàm lupos , talem € ant:quodin regionibus eorum flumina, & ftagna permulta fint. Lupi apud Maotin paludem nifi partem à pifcantibus ( quss cms focietatens inierint ) fuam accepere; [2] [-) um pifcatoribus focietateminire crediderim, nam & facilius cicurantur , & pifcibus maximé vefcun- tur: & circa Mzotin,vt paffim feptentrionem verfus;plurima funt:ingenij,vt fertur, aftuti atque mali- £ nianimal.Pluraque hanc coniecturam noftram confirment; leges in quadrupedum hiftoria ;in Lutra JD.Anates ferz noftri lacus,nodtu fzpe tranfüolantad vicinum fluuiumSilum, tanquam tutiores illic à v ulpibus & lutris,vt audio. Lutras in luuijs noftris hoc modo capiaudio. Naffa ponitur, qua pifces continentur, eam lutra pi- fciumauidaingredi conatur:& quoniam medius ad introitum finis obftat: illum dentibus erodit: quo rotinus erofó;moles (truncus forté lignea funi alligata & fufj pena, cadit, & lutram aculeis ferreis in- cuffam detinet.Simili quodam modo(opinor aliqui etiam talpas venantur, j d Teftes lutrzad comitialem morbum prodeffe;quidam tanquam expertus mihi affirmauit. In epile- "Ty fiaaliqui mandi iubentteítes vel veretrum marini velfluminalis canis, Czlius Aurelianus:qui tamen uiuímodi auxilia non apptobat. " Vocaturautem lutraalio nomine canis fluuiatilis, vtin Quadrupe- um hiftoria docuimus. fed lutram mari nufquam accepimus mergi inquitPlinius. Seruius caftorem quoque canem. Ponticum nominat. is tum dulcibus tum falfis aquisimmergitur Belloniotefte. Idem remedium poftea etiam ex hippopotami teftibus tradit Aurelianus. LYCHNYMin Árcadiamodó vocitant; vt nos interrogauimus ,exocostum olim dictum , Maffarius. Alius videtur dilychnus Nili pifcissmemoratus Straboni. «omae ooscee ivo Cere. Lilius Gregorius Gyraldusa f LYcisCA. Apud Simeonem Sethi de Hyfca dm fic habet codex nofter impreffus:Y ewe ix 9vs , óc iter legiffe videtur.Sic enim vertit. Porculus pifcis, ue,vti vulgus dicit,lyciíca,fiue lycina lupáue. Caterümintegrum Symeonis de Hyfcalocum, fuprà T: in Hyccapifce recitaui, Elemento H. LcvMà quibufdam vocari picem facrum , Hicefius tradit. nifi fortélegendum fit Asuxoy ex Theo - crito ; isoby ix Su£ s Ov AeUnov ( carmen hic non admitteret Avxev ) xaAéem» : 5389" iegdra me hav, Videqua Rondeletius in Anthiz prima fpecie Ícripfit , & nos in Corollario. Crates comicusapud Athe» n cum libro;.nefcio quos pifces uvvitlipsc Avxsc nominat;poft ceftudinem & cancros, in mentione falfa- menti elephantini , blennos forte intelligens quos Diophanes in Geoponicis 18. 14. aliter Lycos vo- cari fcribit. Vide etiam fupràin Corollario delupo A. T LYcosTOoxíinter Apuas predidti funt. Przparatur ex eis garum quoque , vt di&um eftin Garo; ex arentino. q^ | DE LYRA,RONDELETIVS 40 u 2 zs AS AS 959555 59; 1549 :9,9022:97 2*0; PRRURRO APT, m p je T 9 pifcis nom eftapud Grecos & Latines,quià noftrisgronau,vel grounaut vocatur,quód grun- niat more fuis, («utforte agro[fo nac. ) A Liguribus organo, ( Cuculum quoque ad mare Ilyricum organo vo- cari fcribit 4 voce. )ob fonum quem edic. À Gallis rouget;à rubro colore. A Germanis inferioribus lecbar, (Seebansd eft galdus marin ifi mala Seebassid ef lepus mar.nam e Albertus buene pi(cems pro lepore mar.dceipu.Et Rono —— deletns ipfé albi vefert non dee[Je qmi pro lepore vsav.Puic pifcem accspiant )quafi gallus marinus, 6» Lyra pifcis eft marinus,teres,ruber.Capite offeo,magno. In pofteriore eius parte, in offe branchias tegente,& in dorfoaculeis magnis & robuftis armatus. Roftrü in duo cornua lata protenditur , quibus lyrz antiquz formam refert,fquamis paruis & afperis contegitur. Partibus internis fuperioribus fimi- lis eft.Plusoffium quàm carnis habet;quz duraeft, ficcaque, fatis fuaui tamen, fi elixaex aceto edatur. Varie fuerunt de hoc pifce fcriptorum fententig:Alij capironem à capitis magnitudine vocauerunt. fed xépaacc)id eft; capito effe nequit,cum ex mugilum genere non fit. Alij orphum; Alij erythrinum; ob colorem rubrum;fed fal(3:hi enim pagro fimiles funt, vt fuis locis docuimus. Non defunt'qui proci- tharoacceperunt ( farre quoniam cithara quoqueyvt lyrasinfirumentum emtficum efl) At citharus rhombo fimi- lis eft;authore Galeno lib.5.de alim.facult.Quare cüm thombus; eique fimilis citharus plani (int pifces ——— e -—-— — Ciber. — atique:lyra yero pifcis teres, longus ; eraffoque capite , ea eitharus dici gequaquam poteft. Praterex De.Lyra. Lib. IV. EXT... eltharus carne eft dura& friabili :lyradura quidem, fed glutinofa. Quare pifcem quem hic depinxi- 5 ker o ea hus, eum effe contendimus, cui lyrz nomen veteribus datum fit. Primum quia roftri cornua,lyrz an- tiqui figuram referunt: vt comprobant, cum multaantiquorum monimenta quz Romz hodie vifun- tur, in quibus lyrz antique forma inículpta eft:tum illud maxime quod vidi Romz,initio pontificatus Iulij tertij, in quo Atlas cali globum hameris fuftinens, fignaczleftia, & inhis lyrz antiquorum figu- fa, exprefla erant. Lyram veró cornua habere, teftis eft Plinius,de teftadinibus loquens. Troglodyt£ ri. (Ap. 10. cornigeras habent, vtin lyra, annexis cornibus latis, fed mobilibus, quorum innatando remigio fead- imuant. Deinde vocalis eft, qualem lyram effe affirmat Ariftoteles lib. 4. de hift. cap. 9. Y/Quc 6nves Voralem ef. c^ d idet, hd) veipc)sy ge ACyve Qaveni y oiov Aveg (ves id eft lacerts, habet lianus de animalibus 10.11. non 10 probo) zai veljuc. $073 «Qi ew daro yevRaejby. Pifces quidam ftrepicus ftridorefque edunt , quos vo* cales elTe dicunt, vtlyra & chromis : hi enim veluti grunnicuin quendam edunt. DE CORNVTA, SIVE LYRA ALTER À; ;RONDELETIVS. ^ io ^ i : AT gau. S m Tt $144 L| 1o ^Prr&rvs locis duobuscornutz meminit. priore, quumde volantibus pifcibus loquitur :altero, A "* quumdecetaceis. De Cornuta cetaceaaliàs dicemus : nunc dealtera; quie cornua attollit à mari,qua- :5^9.eap 27. quevolarenititur, Eum pifcem effe exiftimo, quià noftris malarmat , id eft; perantiphraim maléar- Lib 53 -&ap-tt. riatus vocati, Nos eundem cataphradüm veli^tesor primi nominauimus,quod vndequaque armatus; totufqueoffeüsfit. A Liguribus malearmato pefce. A Romanisforchato & pe(ce forcha,à duobus cornibus nominatur. Nonnullilyrz fupertoris marem effe arbitrantur, fed falsó: nam in huius ventre ouirubefcentia(zpereperiuntut. ; ! | ; ; | Eftigitur cornuta marius pifcis octagonus; colore pheniceo, totus fquamis offeis conte&us, in B quatum mediotumor durus erigitur, quiin omnibus continuatus corpus angulatum efficit. Capite e(t duro, offeo , induolata cornua definente. Os in fupina eft parte, finedentibus. . Exinferiore . snaxillacirri carnofi , breues, molles propendent. Aculeorum , pinnarum numero fituque& cauda, 40 cuculo; mulloimberbi; & lyr& fimilis. Pinna dorfi longis conftat villis, rubris. Totum quoque corpus rubrum eft diim viuit, extin&o colorilleeuane(cit. Ventriculum paruum habet cum appendicib. par- uis. Hepar inagnüm pro corporis ratione, album; in quo vellis vefica. Splenerà paruum rubrum. Ve- ficam magnam aeris plenam, ob Íquamarumi pondus opinor. Branchias quaternas duplices. ^ Carnis parum habet, ob eam caufà facile exiccatur, fitque leuiffimus. Caro ficca eftpuraque, minus tamen quam cuculi, vel milui. : E | In zdibus exiccatus fufpenditur, cauda; vnde ventus fpiret; indicante. A Nospiícemhuncaliquandolyram effe putauimus: fed cüm vocalis non fit, etiam fi cornua maiora pin P habeat; cornutam rectius dici nunc arbitramur, Nec obítat id quod de cornuta fcripfit Plinius lib. 9. CC ER cap. 27.cüi fefquipedaliaferé cornua tribuit. Attollitcornuaé mari fefquipedaliaferé cornuta;quz ab (f Eur eR $' hisnomentraxit. Nam de maximis cornutis intelligit:quz veró faepius capiuntur, femipedalia fet&,vvel vecals aon fig etiam minora cornua habent, vt fortaffe apud Plinium femipedalia pro fefquipedalia legere oporteat. DE EODEM PISCE BELLONIVS. IPSE COC.- Haus: 7 os d cygem alterum [en maiorem nominat. ! Coccyxalter, quem àgtunnitu noftri ,atque adeo Ang Gournautum ( vel Grundinum ) vocant, Á Cuculorum generis elt, Rothomagenfes Tumbam appellare folent. EA v Mit dig — Hicquidem fuperiore Cuculo multo maior euadit, ac nigtiori cute contegitur: quanquam etiá fü- B fca. cuiufdam rubedinis fit particeps. Latas habet pinnas ad latera, coeruleas. quas vtrinque per mediü feré corpus expandit, miluinis breuiores:duaspretereaintergore. Corpore eft crafTiore ac recurto, .60 ventreq; grandiore, Genueníes Orgam vel Organum (nome accedit ad Gornartsper metathefin ) vocant:alij "^ Cani(trum, Vn Cofano.Hocin (umma przcipucintere[tinter vtrunq; Cuculum(prater magnitudiné) quód Cuculus primi generis pinnas vbiq; ferat rubras: alterius veró not, de quo fetmo eft, cesruleas, j Vtrunque noftri in delicijs habent, primum tamen praeferunt, | | E DE LYRA ALTERA, VEL CORNVT c Rondelesj, Bellontisz. | Lyra cuculorum (ni fallor) generis, à prominentibus farculis offeis dicta, intereos pifces nuimera- A *tur; qui vocales efle creduntür. Quis autem pifces vocis expertes effe ignorat? Sed vocis loco quofdam -veluti (tridoresac fonos nonnulli exprimunt; qui facilé noftris auribus percipi poffunt; vc Lyra, Chro- ' mis; & alij permulti, quos ob id prifci exiftimauerunt ellevocales : Gracis ixSuse-Dovour ree dicuntur, uorum (imilesin Aorno Arcadis fluuio effe traduntur, abincolis-swiiMea vocati. Bgo vero (inquic . ' Xx Paufanias) — T D |." De/Aquatilibus. | Paufaniás )hos pifces, quum caperentur, aliquando me vidiffe memini: vocemautem , quanuis velad vefperum apud luuiumexpc&affem ( quo maximetempore vociferari creduntur ) nunquam equidem audiui.( Rondeletsos bunc pi[cerm vocalem e[fe negat.) Ceterum Maffilienfes Lyram Malarmat vocant: Genu- enfes,Pefcearmato:R omani à bifurcato roftro,Pefceforca. — Squamas non haber , fed earumloco offeotum vallo bene munitur: ex quo Characem eff? coniicie- bam:vnde Maffilienfium cognomen.Piíci autem exíiccato offea illa durain tegra permanét, vndeà qui- bufdam Holofteos nominari pofle conrenditur. Porro Lyrz pauca carne conítant: quamobrem nifi paulo maiores edineníolent. Hocíanéà Cuculo differunt, quod Cuculusternos habear vrrinque in lateribus cirrhos craffos:Lyrztantüm duos. Labrum inferius multis cirrhis barbatum, neque conti- nnam habent tergoris pinnam,fed duas. Qubd ad reliquum attinet, hepar pallidum gerunt, in ttes]o- *- 9 bos diftinctum: quorum vtrinque eft vnus, tertius ftomacho incumbit: Inteftina qualiain Exocceto. comperiuntur,nifi quod re&uminteflinum habent angultiffimum, Hac Bellonius.Erin Gallico ibro: Venctijs(inquit)rarusautnullus eft, Ro-nz autem quotidie frequens, sn | COROTLARTIYVIHM, À . Lyra pifci cornuüm ne figura,quibus fummo roftro bifurca lyram veterem quodammodo refert, an fonus quem zdit ( nam & lyrainftrnmentum eft fonorum) nominis occafio fuerit , dubitari poteft. Ab hocalij non pauci forma ei confimiles, x0o2o5 cx appellari poterunt;hoc eftlyriformes: vt Coraxà Ron- deletio dictus, Cornuta eiufdem, Miluus , Cuculus, Hirugdo: & mulii aliqua ex parte, praefertim im berbes.Galli(inquit Rondeletius)Cuculum piícem à Mullisnen diftinguentes,quod eiu(dem fint co- loris,Rouget vocant.Sunt & apud Germanos Anglofque cognatorum pifcium nomina, Seeban vel See- - fentiens)litoribus noftris familiaris, Venetis autem ignotus; caputhabet valde magnum, & illud qui- dem enorme,quadratum,& nullis veftitum pulpis.Oculiineofuntadmodum rigentes, extenta fuper- cilia;os languidum, minuti dentes: fub mento autem oblongz ac rubentes pinnz , adim pexe barbz fi- militudinem, Cateroautem corporis trunco rotundus eft, & teres , decrefelsqil in caudam zqualiter excenuatus,quoufquein poftremam definat caudz pinnam.Porró ventrem habet valde candidum, fed uniceo colore mulorum fimilitudinem variegatum. dorfum autem flauefcere potiüs quàm rubeícere (F) videtur. Solidis quoque & albicantibus conftat pulpis: fed qui ( 2£us ) tamen aliquanto falubrior fit | quàm fapidior, eruditioribus praefertim NIIT illum velud aridiufculum afpernantur. Ro- QU (À) manieum donnuom ; Organum Ligures , Galli » eró Rofcettum , quod eorum linguá Rubetum fonat, appellant. Volaterranus impradenter Caponem putauit efle Labeonem. Orphum quidem deprehen- dimus maiorem effe pifcem,& vnicaetiam traiectum fpina:quod in ceteris zariffimé accidit, Erychei- num quoque elle non poffe: quódistoto anno ouis grauidus capiatur: capones autem maguaex parte Malis cogna. ventre vacuo reperiantur.Nos eum proculdubio de mulorum genere effe putamus, parati mutare fen- sum «ffe c99- tentiam,fiacutiores meliorem attulerint.Siquidem mulum expreffiflim? refert & capitis effigie, & ip- NUR fo colerepuniceo;quinullis alijsin pifcibus,excepto capone & mulo,ea claritate confpicicur, Mulo- rumautem generaduo effe apud Athenzum perfpicitur,barbatum fcilicet.& imberbem. ( Capenemmu- Inmimberbem [ii videráyalutarinm à Plinio di£lum infinuat.Decorauta quidem [na vellyraaltera, Rondeltus ; s enlearuminquitpinnarm numterosficuque, cj cavda , cuculo ymmo unberhi , ci lyra fimshieft. ) Necetiamabfür- dumforet,fi pro caponecitharus acciperetur.natura enim qualitateque palparum , vt Galenusinnuit, citharümà capone non multüm differre deprehendimus. Hucufque louius: cni aliquaex parre Mafla- rius contradicit: Miluum,inquit fiue lucernam,R omani pifcem caponem bodie cognominant: vt mi- reraliquos(Jwwisi )lucernam pifcem Venetijs minim reperiri, ac de genere mullorum effe afferentes: cum mulli Íquammas habeant, vt author eft Plinius,quibus lucerna omnino caret.fed hi non nouerant .. €aponem piícem antiquis Romanis pariterque Venetis lucernam cognominari. Galli indiftin&té Lyraotrin[- Rougetappellantà coloré mullum, cacnlum; & lyram. De Germanicis nominibus lyra ytriufque,& MAL MN funilium pifcium, vt hirundinis, lucerng velimilui; coracis & mulli, plura leges in Cuculi Corollario "i A.pertotum feré:vel vbi per margines notantur hec vocabula: Garmera , Kedfilfe , Curre s Gernellus » Stt- bau, Sechajz., fuprà. | Ecrampliüs de vocabulo $eekaz, quod Gallum marinum fignificat , ( x Seebafz.,. bas, Gc "Redjifclitem Gernarde & Cure pet onomatopociam facto.Capo (inquit Ioüius; de ly ra Rondc:letij Cibarus. nonincuculotantüm excellit , vt illic fcripfi , fed in lyraetiam : vt vterque fimpliciter Aeaficb. Germa |. ifsab eo colore denominari videatur, ti Gallis etiam Rouget. Ceterüm Cierre Anglice di&us per ono- matopociam pifcis, quoniam fuíco colore eft,non rubro vt Gorzard eorundem,non longé diueríus alio- qui piícis:ficut pofteà ex Io. Caio cognoui,nec lyranec cuculus fuerit , vt tum (nfpicabar , fed alia eiuf- dem generis fpecies,córaxnean alia, dubito.Coraci R ondeletij dorfitm ex ceeruleo nigricat, lateraru- befcunt. Cornuta etiam cius toto corpore rubet , dum viuit : adeó color ille huic generi commu- nis eft. Gobius fluuiatilis capitatus ab Anglis vocatur. 74yllerfloszbe , hoc e(t , Molitoris pollex. Hic fimilis eft, inquit Io. Catus, pifci Curre , magnitudine; figura & colore, fi (pinas demas. hoc eft, meagnum habet caput, minori di dge Videtur & Vranofcopus his cognatus, tum re, rum nomi- . ne:nam & lucernam faxatilem Italorum quidam appellant. fed nigtior eft ; & oculos alti&ts in ca- pite gerit. ) . | CYRAaltera,fiueCornutapotiüs Rondceletio dicta: Germanic? vocari poterit , eizgebarnifcbter Red- fiib; hoc eft Lyriformis armatus : eder et Gable , ein Gab'er ,à roftto prz cateris huius genetis piícibus bi- furcato.Reperiuntur & alij capones(inquitTouius)qui bi furcata habét roft*a, & dorsü olleis (quamis armatum: quos in genere caponum pifcatores ipfi mares effe teftantur. ego autemalind genus effe cre- diderim.. Cornutz nomenapud Plinium in noftris exemplaribus nonlegitur, fed infinuatur , his ver- ^' bis:Attollité mari felquipedalia fere cornua, quzab his nomen traxit. Querendümautem decetáne potiusaliquo fentiatPlinius, quàm piíce.ceto enim magis quàm piíci hec cornuum magnitudo con- - nenit:ficut & hoc,quód à mari ea attollit. fiquidern aeris infpirandi caufaceti plerunquecapitaad - fummam aquam efferüt, Plin.quid£ lib.52.cap.vltimo;cornutas cü beluis HOAN XU RNME Baue. ^ : ellonius &O 4c leporem mar. fignificantes proferunt, )ad finem in Corollario de Leporemar. A. Rubicunduscolor yo [f De Mzna. Lib. IV. |. $10 NN "BelloniusR ódelétium fecutus iunc pifcem holofteon appellauit: & eodem noniine Nilóum idw dam pifcem, quem nos Oftracionem vocabimusex Strabone. nam holoítei nomen veteres de herba tantum víurparunt, Diofcoridi defcripta. | DE AQ'V A.TILIBVS, OVORVM NO. MD MINA AB M. SEMIVOCALI INCIPIYNT. 3 DE MENA RONDELETIVS. | | M AINTZ à Grzcis, ÀPliniolib. 9. cap.56. mena di- Z4zz« bac imago Uenetits fata ef] : maen'ain medio p citur, Gazalib. 8. de hift. anim. cap. 3e. halecem Zzevezale effe debet , qualse sn fsnaride.smox [equas — 7 nonredté vertit, neque vx uauviia haleculas: &c. Vide pua à podice longtor quam fit. fuprain Alece, Elemento 4. | | | . Maenaà Liguribus,acR omanis feruatis Latini nomi- Wow : b: ijs menola hodie vocatur à Maffilienfib. men- À 1p nis veftigij dole:ab litibus cagarel; quódaluumcieat. A noftris inGallia Narbonenfiiufcle. Ab ijs qui Adriaticum fi- , numincolunt, fclaue. " | "^ Msgnapiícis eft marinus,ex fquamoforum genere,bo- .. opi fimilis, aliquantolatior,& minor: apud nos vixpal- ,, mumattingit. Roftroeítacuto, Capite compreffo, oculis n E. ANI DUE A wet 30 minoribus,quàm boops,dentibus paruis. hy sme candi- SS SEINS : da,vére & etate varia: Maculis co:tuleis toto corporé,& ES mE fj -. potiffimumin capite, & dorío fparfis. Pinnis, aculeis, E E Em E caudá, boopi fimilis, Vtring; magnam & rotundam ma - ZEE INIM —— - culam habet in medio corpote. Lapides habet in capite: Épp—. DES AMA NS — internis partibus boope non differt : mas in eo feemninze | diffimilis, quod latior b. & porre&tior , fo"rnina rotun- dior. Cümfotu femina impleri incipit, maris color in o Vàtietatem quandam , & nigrorem mutatur, peífima ad 3 cibum carne efficitur, vocatürque hoc tempore zezy-, (obfetorem, opinor.) Martialis lib, r2. FuslJe gerres , aue snuiles manas , Odor impudicushirci (vrceilegendum, vt ef" codices noflra ha eni y cj carminis ratto «6€ fén]mevequirsmi) fatebatur, Sicetiam dicuntur Ariftoteli (lib. y. de genera. anim. . ap. 7. & feck. probl. 4. 8 25.) ex; Ce , id eft, hircum o- lere;qui incipiunt Venere vti,vocemq; inzqualem mit- tunt, quique libidineaccenduntur: hoc eft, mal? olere, Án verois fit qui ab Athenzo 94 Q- dicitur, alioloco inueftigabimus. Cum Roma Venetias veniff*m , mznas ^" tantacoloris varietate cófpexi,prz hisquz hyeme ven- duntur,vt vix primo afpectu agnofcerem.In noftro enim litore minus vario colore depi&a (unt; neq; folum ideo quód magna ex parte perijt color $ forum delatis, fed TRO AI ute enim NEC FOGU[ EÉne eeineas AMSASNNS —S SIS atrii di, , ga AN P 66p.3Q.. AW (b LP Let Cen Tes» Qo, TT, E etiam in ipfa fagena, | — Mana paritbrume tempore. Ut ! [ tw ue] IZ (^ : Quo tempore vterü fertmelioreft, vt reliqui feré pi- if F fcesomnes. Apud Athenzum Hicef. melioris fucci mg- z nas cffe cenfet, quàm gobiones,non tamen ori tam gra- |o *85 effe; neq; tam facilé aluo dei jci , quain refalli ipfum ^ €Xiftimo: quoniam gobiones friabili carne funt ne fa. xatilib. multó inferiores: quate non poffunt mznz me- . ^. lioriselffefacci. Non negárim tamen manascarne effe mediaboniq; fucci, Coctasin lartagine magis probo, quàm elixas. Cateium nulloin precio fuiffe apud vete- res oftendunt verfus Martialis paulà anté citati. Earumaliquem effe in medicina vfum, Diofcorides docet: Mznarum ex capitibus cinis fiillinatur, callofas " | e fedis Himas abolet. Eius euam parum s Oris putrilagines Li5.3.£2p 30, o collutione fedat. Et Piinius,capitis menarum cinis cum S Saa"- alliotritus, ad chymia crudis illinitur. ( Edstio no ra fic babet : Capitis mavavutm cinis eum alliotei* ur, "wtrrur AL Lil.32.04f.t0 Joli : adtbymia eret vrentas Quid autem fit hic crudis non video. Quamobré fedis legendum elfe puto, Ludum. Hanc vim fmaridib.tribuit Diof, Sed cá fiat eiufdé generis pifces;carne & facultate arbitror nan mul. tum diffidere. Preterea, mene (alíe cáfelletaurino illitz vrabilico ,aluü foluunt, Eatüetiá ius atlum- ptüaluá foluit,qui ob cau(àm fortaffe à Prouincialib.quibufdá cagarel mena à cacando dicta eft, Rare Ud. cag. , fas Plin. Capitis menerü cinis, ad rhagadas, & condylomata vtilis eft. Et mzuatü muftia,S capitá cinis iw "P 'c€ü mellefana: ftrumas, Et Anginas manarü falfará ex capitib.cinis,ex melle illit? abo]et.Porcà Gal.lib. gone Cw 3: de fac. (imp.med. Capitib. menidum faleinueteratarum ad [edis rimas vcebarur quidam, & isipfe ad tum profio; 'columellam diuinduratam, Videturergo vis illarnm deficcare,non admodum actitet,hoc enimaduftis «ana mani, quibu(damineft,quemadmodum deficcandi vis omnib, Et Paul. Zgin.de eadem re loquens: Xo 225o« JM. r it gsavas ygovius dud potdievs Qi imi. Vbi interpres zzpsapsavas guttur atale E d €um gutguliortem ^"^ | i *. ri LA AN vettete 1 $e» c De Aquaulibus: xertere debuiffet.Eftenim'carnofa particula, & palati extremo fü (pena, veluti plé&tum ad formandaim s'ocem conferens : vocant etiam Graci «/oia5 Latini columellam vel uvulam. Fit autem fcirrhus à ma- teria craffa vel glutinofa;aliquando inflammationis malé curatz reliquijs: cui malo curando exiccan- tianoncenuenire, & ratio-& experientia docenr. Nam durata medicamentis mala&ticis egent; nonijs quiz multum ficcent vel digerant. Hzc enim id'quod tenue eft difcutiunt$ quo difcullo morbus curatu difficilior redditur nimirum manente eo quod craffius & durius eft- Nifi quis contendat;ea non omnis fcirrhi curationi conducere, fed eiiis cantum , qui ex pituiracralfa, & vcitadicam, congelata ortus eft, yelexintempeftiuo antimmodico medicamentorum réfrigerantium víu. . Propterea quód crallium; velgiutinofum humorem ihcidant & attenuent, potremo ficcitate fua abfumant: congelatum veró difioluant calefaciendo,& diffoluzurm difcutiant.Sed quz Galenus de capitibus menidumícribitnon (V ex fua, fedalterius cuiufdam fententia profert. Capita mznarum cum falfa & exiccata fint, vim exic- candühabere conftat, & multo magis fi affain cinerem redigantur. Quare nec mirum fi cinis ad anginas valeat, vt & illaomniaque alfluentem humorum copiam abfumunt, quemadmodum cinís hirundi- num, & ftercus canis, Eadem ratione ad oris vlcera, cinis é capitibus mauarum conducit , quod putri» dum eft exedendo, ob quam caufam etiam thy mos fanat. DE EADEM, BELLONIVS. -A(C) Hetbofislitoribusgaudent Mene, que & Mi*s Grecis diébz funt, gregales quidé , & raró (quod "AX lerces. "A leenla. Íciam)in O ceano capi confuetz: Mafhilienfes Mendolas, Veneti Menolas vocant. Lituris vtrinque notantur, Smaridibus, Boopis & Giris perfimiles, nifi pauló latiores ac breuiores cernerentuc, & fquamis Smaridetenuioribus contegerentur, breuiórique effent capite. Lineam inla- teribus rectam habent quz in Smaride arcuata eft, rariffimeque palmum excedens. Porró Menarum in colore differentias obíeruaui duas : aliz enim luteo, alizlituris cyaneisaut alureis confperfz fünt. Pinna tergoris, laterum, & caude tranfparent, & maculatz funt: quz veró dorfoincumbit, ea duode- cimaculeis riget, pofterior obtufa eft. Osfi Mzna claufum contineat, minimum quidem apparet : fed dum hiat, rictum magnum oftendit: cuius fuperius labrum tubiin modum, vtin harengo, infractum e(t; Ocul6shabetrocundos, quorum iris fübrubra eft. Maxillz afperitatem quandá dentium vice prae feferunt. Mena fi defquametur, albiflima atque argentea fpe&tabitur, fed tergus liuore quodam (ub oculisin purpureum gemmante depingitur, Eius hepar fungolum ex la&teo pallefcic: fub cuinslobo dextro felluteü oblongo vafculo includitur. Splenilii eftin hiniftrolaterenigrü, ftemachus oblongus. C "Omnium pifcium feec undifsima; polt brumam parit, quo tempore melior effet folet, sm 7 Q3D RO L.L AA DL VM, A Mznamelius pere. diphthongum fcribitur, ficut & murena: quoniam Grzcé per au. fcribuntur: quod tamen recentiores muli negligent. Pergzi menides vocant farapios, sxeserís Helychius & Va- rinus. Afir, genus piícis parui, & [unt mzlz (i«gosmava velmeunl«)marinz,Sylu. Manam non modo fpe- ciei, verum etiam generisnomen cíIe ex eo conijcio,quod varium & multiplex efteatum genus.aliz in, vtrog; latere nigram maculam orbiculatam habent: quasij qui Adriaticum finü accolunt, vulgó Mz- nas fclauasappellant : aliz leucomznides, hoc eftalbz mena, à Gracis [marides nuhcupatz.itég; funt ranzboopesappellat, Gil. Nos de [maride paulo poft: de boope fiue boce, füprain s. elemento Ícti- phis. Theod. Mznidas;in Atiftoczle Mzüas;& Aleces, & Menidia,id eft, M nas paruulas, Aleculas 10 T appellatvt Aleculanomen gen«ris fit hoc idé Latine fignificansquod Grecà,vt Hezm, putat; Anthra- 4 ' cidés)liot efl pifces qui fucceufis cacb onib.commodéi coqui poffint, cuiu[modi (uat Sinarides & Mz- nad Equidem ipfe generatim pifciculos ignobiles figüificatiex Columellaarbitror, qui Áleculasriua- les pifcicülos;ignobiles vocauit:atq; alios pifceis fale exefos, Areneos ( Horeaye:)nuncupatos ,lhríhs fimilesiGil. Pilces quofdam fale inueteratós harengas dictas, clupeis miles qui ex Belgis & Menapijs, in Germaniam & Pannoniam affzruntar,ipfialeces vocant, Maf. Aleculà arbitratur Flerm. genus; non fpeciem elle:idemq; apné nos fignilicare alecujas, quod anthracidas apud Gra'cos, id eft prunarios aut carbonarios:quicunque £.inpruna& craticulacommod coqui pofent: verum ex Columella apparet fpecies (ffecem) elfe; Vuotton, Etrurfus: AlexPlinionon pilcis,fed gari vitiu n elt. nec fan? occurrit- locusquifpiamapud vetere aliquem authorem;qui plane oltendat alecemaut alec piícis: enus efle: ecí1 Non. citans Horatijlocum: -- ego fecem primus & alec Inueni;pifcem fignificare dicit. Vilem &ale. «ularium pitcem efle gerrein Martialis tradit lib. rz. Fuifle gezres, aatinutiles mzhas, Herm, Piurade alecelegefupriin A. elemento. Manas Greci mznidas appellant, vulgus manulas:.alcculam quafiet Plauto J heodorus interpretatur, He:molaus.Ligurcs Mznulam, Malliüenfes Medolam vocant , Gil, Venetijs la menola fchiaua vu!gó dicitur. Smarides marini pifces adeo manis fimiles funt, yt eodem nomine ytteque mzenulz nync vulgo dicantut, Manar. Maznulam Italorum à Germanis inferioribus Eloshulik voca: olim accepit(ed cert adhuc nihil habeo. Aliuseftpifciculus qui ab Anglis 22 ivo vel eue] Vocatur, à paruitate : quod pifciü minimus fit. is fluuiatilis eit, ia Phoxino nobis defcribendus, Celerinum à Gallisin Oceano di&um, aliqui mxznam e[fe fufpicati lunt: fed Ródeletio celerinusapiug membtas eft: Bellonio magnitudirecaptum à fardina mediterranei maris differt. Enenic vt cü fasturtra- pleri fasminaincipit, maris colorin nigriorez glurifq; varietatis mutetur, & caro deterrima cibo etfi- Ciatui: vccantur à Honnullis perid tempus (247» ) hirci, Arift. Hircum quidem alium videri Ári(tore- 6e lis, alium Athenzi; in Gobione nigro Rondel. explicauit. Sunt & alij hirci in mati,dequib.diximusig Elemento s, Hepatum pro mzna venduntaliqui, longe diu erfum,Rondel. Mxnarum X mugilumfo:. 1 JA ELE AT OUR PUITS : TE isanuz íi i 1 ,"xuraeftgenus quoddam apuz, Arift. Nau d 1,9» a 225, Suidas:tanquam mnis apu IEpectes ft, locus forte eft mutilus, vc idem fit dicendum; quod proximé ex Ariftotele diximus. ip fe quidem Suidas nao apuz fpeciem vnamait elfe yi G- ( melius yive) xavidon: Mawvocdiovia: ifciculi quidam nominan- turá Tralliano; vt recitaui fuprà circafinem hiftoriz apuarum, vbi de Apuis diuerfis fcripfi, B Manz pifces funt parui, Antiphanes. Speu(ippus meznidi fimiles facitboacem & fmaridem. Mana & fmaris mutantur, vt exalbedine rürfus z(tate ad nigredinem redeant: quod maxime [uis pinnis & ' branchijs declarant, Ariftoteles. Mutant colorem candidz hyeme mznz; & fiunt «kate nigtiores, Plinius.quemlocum Malfarius explicans; Dixit (inquit) zftate eri nigtiores:quia fuícipiunt colorés M DeMzna. Lib. IV. D ceeruleos; qui, quod ad albedinem, funtobfcuriores & ni griores. Et rurfüs: Mena pifciculus cft digi- talis longicudinis, hyeme candida, eftate varia picturis coeruleis obliquis. /Eftate coerulea varietate pingitur, Gillius, Mena&phycis quomodo A OM fuos mutent legeapud Rondeletium in Merula. Manz, hirci & Ímarides, pafcuntur inter herbasinlitore algofo, dva 9v "mSecseose,Oppianus.An tiphanes mullos & menas Helena fuiffe cibos dicit, quod anthropophagi nó fint,cum pifces magni de- C uorent homines, (ganeonum opes, idein b.) itaque hos damnat (1n cibo:)illos commendat. Gladium pi- Ícem exedunt. vide in p. mox. Pifcium omnium fecundiffima, mzna elfe videtur ; A riftot. Brumapa- rit; Idem. Foccundumque genus menz,lamyrufque fmarisq;, (/fcenmo lego,) Ouidius inter pifces qui in herbofaarena vi&titant. Euenit vt cum feetu impleri foemina incipit, maris colorin nigriorem magifq; io varium mutetur, Áriftot. Menarum & mugilum fcecura eft genus quoddam apuz, Idem. | Manz gregales funt, Ariftot. Gladius quomodo balznam deuitet. & à manis exedatur,ex Paraphra- D fte OppianianonymoícriphiinGladio p. .-- «^ . INI | Manides efcafuntchryfophryi, Oppianus. Apiarij vefpas hoc modo capiunt: Ante earum nidos E naíIam, in quam prius parnulam mznam; aut membradem cum chalcide imponi conuenit;ap pendunt, &c. ZElianus. Videin Vefpis. . | Vilem & alecularium pifcem effe gertem apparet ex Martialis verfibus lib.r.Fuiife gerres aut inu- F tiles menas. Odorimpudicus vrcei fatebatur. Smarides & menz, pifciculi funt plebeij & viles adeo, vt non numeroaut pondere, vtferéreliqui: (ed aceruatim, inüitato etiam emptore, Venetijs vendan- tur, Manardus. Qui enim voluptates lpías contemnunt, eis licet dicere, fe acipenferem menz non 20 anteponere, Cicero de inib. bonorum & mal. Mznz laudatiffimz funt ex Lipara, Polluci, Athenaeo, Clementi in Pzdagogo. Antiphanes Caryítias commendauit, "Mznas gobijs preftare bonitate facci Hicefius ait: (& fparos rurfus menis;) minüs tamen fuaues effe; aluumque promouere minus , Athen. Cum foetu impleri fcemina incipit, maris caro deterrima cibo efficitur, vocaturque à nonnullis per id tempus, lircus, Ariftot. Smarides ftomachicisin cibo conueniunt, Archigenes apud Galenum. Mi-: chael Sauonarola mznulas in litore petrofo & fuo tépore captas inter pifces falubres,boni & non craffi fucci, numerat. Liquamen genus gari fic fit: Vilcera pifcium in vasaliquod inijciuntur , vbi condiun- tur fale: ac fimilitertenues piíciculi, potiffimum atherinz, mulliue exigui aut mznz ; aut ly coftomi, &c. vt in Garo recitaui ex Tarentino.- Sal etiam à müria falfamentorum recoquitur, iterumquecon- * 30 fuümptoliquoread naturam fuam redit; vulgo é menisiucundiffimus, Plinius. ' Proferpinacacum muria ex mznis & oleo trita, vel (ub lingua habita; anging medetur, Plin. Mu. G ria (AApu; falfugo) falforum pifcium putridis vlIceribus congruit: dyfentericisqueac coxendicum do- loribus iniecta medetur. precipue tamen filurorum mzenularümque muria quidam mediciad huiuf- modi morbos vtuntur: quam nos interdum ad putrida orisvlceraaccommodauimüs, Galen.in fine lib. , a1. de fimplicibus medic. (& Aetius.) Et fuperiusin eodemlib. Capitibus mznidum ( inquit ) falein- ueteratarum v(lis, ad fedis fiffuras vtebatur quidam; & is ipfead columellam diu induratam, Viderür ergo visillarum effe deficcatoria, non admodumacris. namidaduftorum quapiam obtinent, ficut o- nia communiter deficcationem. Vuam diu iacentem fupprimit hoc remedium: Gallz,zris floris, ana denarios 11. menarum finé ouis; id eft pifcium fallorum capitax. hec comburuntur, & ita czteris. bene tritis tritaadmifcentur, fed poftea nihilominus in vnum diutius teruntur. Oportet autem tangi 40 digito humido medicamentum, & fic vaamabimorectam diu füpprimi furfum vertus, Marcellus E m- piricus, Mznarum falfarum vftarum de capitibus cinis:ex melle inlitus faucibus; anginam cohiber, Idem. Vlceraquaferpunt, & quz ex ijs excrefcuntmenarum cinis vel filuri coercet, Plinius. Diofco- rides fmaridis inueterata.ca piti vfto hocadícribit. Cinis ex capite menarum verendorum puftulas di- Ícutit: item carnes decoctz & impofitz, profunt & fmarides illitz, Idem. And romachus apud Gale- num de compofitione fec. locosin curatione dyfenteriz , clyfterem przfcribit huiufmodi:Sandarache drach. viij. calcis viuz recentis drach. decem, chartz víta drach. viij. alij drach. x x x. malicorij . galla- rum, acaciz;fingulorum drach. v.manarum aceto conditarum ad dies viginti vnum,ac vftarum drach, lij. auripigmenti drachmasxvi, Vruntur mzrizinollacruda, Et aliqui arido. medicamento vtuntur, aliqui in paftillos cum snyrti baccarum decocto cogunt. Si veró non mouetur pharmacum reten tum;, ; ? ante eius vfum polygini fuccum aut muriaminfundito. Manidis caput vftum impofitumficos &le- | profos vngues, & rhagades ani, & thy mos curat. ( Diofcorides finaridis inueteratze caput vftum thy-. - mos& clauosab(umere fcribit.) Garum autem vel feminam (falfugo vel muria) paffarum (zdef? aridevem) maenidum aphafeis (aphthas) & marcores faucium ac depaftiones collutum fanat mirabiliter. Ipfe ve- xo pifcis comeftus affus dy (uriam & renes fanat. bonum ftomachum & digeftionem facit , Kiranides, Percarum vel mznarum capitis cinis; admixtofale & cunila oleoque, vuluz medetur: füffitione quoq; fecundas extrahit;Plinius. Forationis feu cariei hominis medicamentum:Mznarum capita vrito cine- remque cum melle exceptum fedi impone, vtexpertum & preftantiffimum ad huiufmodi, Nic. My- repfus. Idem cinisfcabriciam vnguium extenuat Plinio: "AN ^d £o Oppianus pis penanflexum protulitlib. r. Halteut. Béewovrey noise ; 195 vecyor , ad, Oreotvor, 1n Hia. proía quidem femperiota breueinuenio, & accentu acuto notatum: & in quibufdam fenarijs quoque ab Athenzo citatis: vt funt; AS ow (Q- UAZO TOV Moo aov 3 od) piuopoóny GarApvugs icu qe Ajgezony a e, Machonis: & ille; O'u£ vesvadem povlew prid. Eubuli. Antiphanes quoque corripuit, In :« biffyllaba fianteis.immutabilem habeant, & declinentur per delta, vltimam acuunt, ytuonic &c. Suidas. Mas- vy/oo. diminutiue Pherecrates dixit. : xw RC L Breues mznas; Martialis : óàAiyl,v uova, Numenius. vi Epitbata. Manatia (Manapía) infula eft, cuius meminit Plinius lib. 3. cap. 5. contra Magonem: fic dictaà pi-- Ícium multitudine, quos mznasappellant.: | | à Manaquequod prima nondum defecerat orca, PerfiusSat.3. Ab Antiphane menis inter lautiffi . mos cibos nominatur. Idem in Butalione mznas & mullos.Helenz cibos vocat, vt refert Athengus; |" in Agrefti veró Hecatz, his verfibus: XX 3 Té $22 | ^ De Aquatilibus. | T5c JS qat oo HG TETEG ai zTEYTQ C YEVO UL A Vou moQarysc Uy Bc. TI ieu DiXTATE $ , M ded auir w^. Js ci^. 3t M A'yD'aegedpsryscs macxv avOowmr GO» Qayoi. (Fortà vacdv dvYowm Q- Qus Ícilicet sec sudrsc. ) - c» [^ [i 4 - x Ds AsNovÓTITUU TO, 51V av THG [Da toT A Qua s1(9» uonvidoe «9d ve iyA ac, Pifces preciofos & magnos aliquianthropophagos nominabant propter impenfas , quibus lurco- aum & prodigorum opes abfumuntur, Euftathius. Achenzus Hecates cibaria vocari ait AJ «lu Gee" mim; hoc eft;jà breuitate.fed poeta infinuatab eo.confecratas elfe Hecate, quod homines non infe&ten- turficutimagnipifces. ^ Melanthiusinlibro De myfterijs Eleufinijs ait, Hecatz mullum & mgni- dem facrificari: quoniam /& ipía dea marinafit, Athenzus. Díanz fine Hecate (ideft, Lunz ) menacé facram fieri aiunt: eó quod hzc dea quibufdam videatur infaniz ( «v«$w Gracis infanire eft, mania infania) cauffa effe illis quivulgó zeAluim (udis; hoc eft Lunatici dicuntur, Euftathius & Varinus. Mihi nonaliaquàm alludentis vocabulirationimena dez maniam aliquando concitant, vt creditur, dicata videtur: vt & citharus Appollini;box Mercurio, &zalij quidam pifces alijs dijs. Quód fi quis hominem «quem parum mentecohlftareinnuerit, Hecate manam vouereaut facrificare iufferit:argutius hoc fue- ait quàm fi elleborum bibereaur Anticyras nauigare confuluerit. X4 uouvi (aAoyeUax » tg) amie yrs oii av, Philodemus vernum tempus circumfcribens in epigrammate in mortem, Anthologij libro. À DE (M&NA CANDIDA, SEV) SMARIDE, RoNDEZLETIVSs. S Manis & Graecis & Latinis dicitur, Gaza — Ziellensj icon fquamas non exprimit : fed fex [eptemrue lineas lib. 8. hift. cap. 3o. cerrum Latin? vertit:ob ácapite caudam-ver[u. - idfortalfe quod Neapoli fmarides vulgó dicü- Cap. it. fcium. Martialis in verfibus fuperiori capite (F) KHarengos non e[fe lencotnani det. ; B A Quod Etc pifeiegarmfít, pptimumq, ex ao gari fiers. L:9.23.cap.1o * tur cerres, Maffiliz gerres. Mirum cur non po- tius Plinij & Marcialis appellatione víus fit, quigerres dicunt. Plin.lib.52.in catalogo pi- —E— NT e— — -- i citatis. $maris ea mene fpecies eft, qua Ae 3 AA poni: etiam à Grecis dicitur, id eft, menaalba: S quia femper alba remanet , cum mana prior colorem mutet. Venetijs hodie giroli & gerru- li. in Gallia noftra Narbonenfi, & Hifpania; picarel: obidforrafle quód falitus hic pifcis, & fumo exiccatus , linguam acrimonia quadam pungit & mordet. Vehementer errant,qui leucomsnides effe putant;quas harengades vel harengs nos dicimus, nonnulli haleculas. Sunt enim ex thritfarum; non ex mznarum genere; & maxime in Oceano capiuntur: quà non penetrauerant vetétes, qui de pi fcibus fcripferunt. Smaris marinus elt pifcis, menz fimilis; fed minor. Eft enim digiti tantum magnitudine, corpore ftri&tiore ,roftro acuto; maculam vtrinque nigram habet: notis coruleis,verficoloribusque caret. Sed candida eft,lineas quafdamargenteas,& fubaureas obfcurasà capite ad caudam ductas habens, pinnis, aculeis, cauda, partibus internis , mene fimilis, Hunc pifcem garum effe nominisaflinitas facit vt fafpicer,cüm progaro cerrus dicatur, & à Plinio, & Martiale multitudinis numero gerres. & Antipoli hodie garon. Preterea ex hoc piíciculo optimum. fierigarum experientia quemlibet docere poteft. Ex Garo vero pi(ceoptimum fieri garum teftis e(t Pli- niuslibro3r.cap.7. Aliudeft(inquit)liquoris exquifiti genus, quod garum vocauére , inte(tinis pi- (cium, ceterisque quzabijcienda effent (ale maceractis; vtilla puueícentium fanies, Conficiebatur ex piíce quem Graci garum vocabant. | Smaris eodem fucco carneque eft, qua mzna. V. Adeadem quoque feré omnia valet ad que mena, eiq; Plinius tribuitque Diofcorides mena. Pli- nius: Smarides tritas, illitas ad chymia fedis-conferce fcribit, vti cinerem capitis mznarum. & Dio- Ícorides lib. 2. cap. 30. Smaridis picis capucexu(tum, excrefcentes vlcerum oras , puluillosque repri - mit, nomas cohibet, thymos clauosque abfumit. Caro non fecus ac omne (alfamentum: prodeltà fcor - pione percuflfis, autà cane demorfis. Galenus poft mznam de finaride ni hil fcripfit, hanc opinorabilla nihil differre exiftimans. Paulus Zgineta mznis (marides fubiungic. Smaridis; inquit, caput toftum ad pilorum defluuia cum adipe vríino conducit, Ex hisco:ligat lector, quibus; & quot remedijs quz minimo pretio comparari poffünt,careatis qui piícium hiftoriam ignorat. Praparatur ímaris vt mena, & vt Íquamofi alij. E uem, A pifcatoribus fale condita, aéri exponitur, velin camino fufpenditur, & exiccatur. Alij antiquo- "am more in muria finunttabefcere,vt earum faciant. Ex quaoptimum & fuauiffimum garum paratum vidi; apud Gulielmum Pelicerium foiconad Monf, pelienfem , virum fumma laude digniffimum, DE EADEM, BELLONIV;S. Licoralis quoque eft Smaris, Grecis & Ouidio di&a, fquamis pauló quàm Mgna latiorib. Lineami capite ad caudam habetarcuatam. Corpore eft pen? tereti & minori quàm Mana, fex digitos longo. Colorexcyaneo hilariinargenteum micat, tergore obícuriore, vencrecandidiore, Vnicam in dorío innam & caudam bifurcam gerit. Pinnas habet in lateribusacutas; fub ventre geminam. Grzcos a- ^N ro 49 $9 6o (A) pud Anconam vidi, qui Giros fAlitosco&mentes Maridas vulge vocarent. Efttamenin Smaride pecu - Jiaris nota, quaà fui fimilibus dignofci poterit. Nam cum os aperit, labia exerit tanquam ex tubo py- xidatim DeManaalba. Lib. I V. ES - Xidatim infarto. Grzcos vulgo eofdem pifces vocare Smarides audiui, ques Veneti vulgó Girolos no- minant. Tametíi Smaris, Boca, & Mna diuerfi pifces lint, fimillimafque notas habeant, quibus ab in- ( nicemdiftingui poflunt, Bocaenim lituris caret, quibus Smaris preditaeft. $maris quoque alperiores fert íquamas: lineafque rectas, ferie quadam in lateribus difpofitas, quales & in Mzna cernimus: fed Mznanullo feruato ordine confufas. ! | | "Vulgus Romanorum Smaride m, Spigarum nominat, ad differentiam Spigolz, id eft, Labracis: Sunt À qui non Spigatum, fed Rotonetum dicere malint, affinitate decepti: nam voxilla ei pifci debetur, qué ego Boopem vocaui, Maffilien(ium vulgus ab antiqua voce Latina aliquantulum deflectens, pro Giris Giarets ptonunciat. - ( | ro TantamhabetBocacum Smaridcaffinitatem, vt difcriminis palàm nihil pen2 intercedat, quàmin B — capite. Boca enim roftrum habet quaft recifum : Girus veró fiue Smaris longiufculum. Caeterum Doce €//? Bees corpore fünt rotundiore, vnde Rotoneti Romanis vocantur. ati ios Sg affinitas. ; Girulorum aliud genus eftalbum, & ad Maziios magisaccedens: vnde vulgus Maffilienium, are- cesrradu. tos blancos vocare folet. | Giruli Cerri (eu Men planiores funt, quàm Boopes, quanquam amboteteti fint corpore. B Diofcorides Smaridi proprium caput adícripfit,eiu(que multa medicamenta connumerat,quemíe- G quuti Galenus, Paulus & Aetius, eademferé habent. - Smariscolorem non aliter, quàm Mna mutat. G '» | COROLLARIVM. - Smatidi pleràque cum mzna conueniunt: & quzdam ab authoribus de fmaride prodita, in mana À paílim prediximus, hic non repetenda. Sunt leucomenides, hoceft mznz candide fmarides à Graecis pone nomine vocate, quas illi hodie quoque fmarides & noftri girtulos fiue gerrulos cognomtinants inanque candidiores funt ex hoc genere. Vndeab ea pifcis qualitate; homines, vbi prz metu aliquo exangues & pallidiac quafi candidi, cuiufmodi ipfi pifces [marides dicti , effecti funt, fmatitos appel- . lare flemus Theod oris fmarides certos videtur conuertifle, vtforté Gerres pifces ignobiles , gerru los modó vocari exiftimans. Gerres (Cripferit; & librarius corruperit, Maffarius, Siculi hodieq; (ina- ridas vocant, Maflilienfes, Gerres: Neapolitani Cerres, per c. quos Theodorus fecutus Smarides Cer- ros videtur conuertiffe: non Gerres, vt Martialis nominat, Gillius. Hermolaus getzcs & fmarides pi- 3 ? fciria diuerfa elfe putat: fed R ondeletiusalijque eruditieadem elfe montant, quibus facil? atfentior. - Antipoli hodie garon vocari hunc pifciculum Rondeletius refert: ab eo nomine defiexa videntur vii- tatain diuerfis ltaliz locis, girus, eiralus, cerrus: & olim gerres multitudinis numero tantüm. apud Diofcoridem quoque j«jfov liquoris nomen (ex eiufdem nominis pifce alijfque confici folitum) r. du- plici legimus. Martialis & viles & foctidos (vt faliti plerique funt) pifciculos efle indicat: Fuitfe get- res,autinutiles mznas. Odorimpudicus vrceifatebatur. Etalibi: Tequeiuuantgerres,& pelle me- landriacana, Apud nos (inquit Hermolaus Barbarus Venetus) menarum fpecie, candidiores tantum . acminores quidam pifciculi vifuntur: quosgitros & girrulos vulgó dici coriftat. fint hi, necneijdem qui gerres Plinij & Martialis; non conftat... "Theodorus quoque cerros vocat menarum genus illud , . 4o quod Graci fmaridas appellant. Sed Plinius tamen apertiffimtà fmatidibus hoc ipfo capite ( vltimo: libri 32.) diftinguic. Necillud przteribo, tria Grecis admodum germana reddi genera: menas, (mari- das,bocas: vti mirum non fit confundi nominainterdum, & fmaridas aut menas accipi, qua finr boces. Speufippus: Boces funt (inquit ) leucomenides : hoc eft mene candidiores (cum be ve tos fomartdes [rnr, cóa áp[e emanarum generis,) Hec Hermolaus. Leucomznidesaliqui boaces nominant, Athengus: quietiam hosP olyochi verfus recitat: O roc er Técy pois s aedem av Dea "Tis Bdoexote otv zov EAD Aébxopusavibxe KotAetvs Smarides, pifciculi parui optimi: alijs mznides; (smelizs, leucomanides.) Flefychius & Varinus, Smarides vocantur etiam marides Athenzo, Sic & alia multaapud Graecos vocabula à mi inchoata, aliquando . cum f, prepofito reperiuntu r, vt pingas P cx py? AUD pate ZEolicé cueva: [T cjA Vac : CIAUX THO s ATO. item Qa(a,rda(s.Euftathius docet multas dictiones que TR incipiunt,olim Ícxibi folitas fuiffe perius QS compofitasà fa. patticulaintendente vt ciutpho , ptO Corusodo 2g oisye [D em & cUueés pro valde 3 paruo. alibi veró fimpliciter quz ab zy incipiunt, yetetésper Qu. fcripfiffe: vt (uiv pEO etuvut y Quugyao ^ ptocuipva. XutoNO- , genus pifcis, Hefychius & Varinus.idem forté qui Ímaris, Xuvi»iie (lege Xuzoiay . *vtin Cynofeunaoftendimus) quamaliqui vocant «u/X e&Uve, Epeenetus in libro de pifcibus. Maffarius non re&é fcripfit Cynofeuma per m. fed librariorum potius hec culpa eft. Smaris Italicé giro yocatur: abalijs diminutiua vocegirolo.eftenim quafi parua mznula. alijs zerlo. imperitioresé vulgo àmena nominenon di(tinguunt, fimilirer manulam vocantes. Quód fi ogiigck Getmanis mzna eft, appelle mus em vver Housnck. "m: "d: Smaris in herbofaarenalaxatur Ouidio. Oppiano pafcituralgofo in litore inter herbas. | [e io Ad capiendas fmarides efca:;Cum pane, caprillo cafeo, vaccino, & puriffimo polline fimulallia E contundens, paftafque (723247) formans, eas in locum infpergito, Tarentinus, 40 Smarides pifcicüli funtoptimi, Hefycliius, Plura videin Mena. E . Videquedam in mena fuperius. Smaridis pifcis caput exuftim, exctefcentes vlcetüofaspuluillofg; G reprimit, nomas cohibet, thymos clauofque abíumir.caronon fecusatq; falfamentum prodeftà fcor- pione percuffis, aucà cane demor(is, Diofcorides, Kiranides lib. poft remedia ex mzná: Oandos (visu. audio autem vocabulum corruptum pra Smarides) combufte trisc ac fu perfpárfe myrmecides; thymos &a- crochordines eradicant, cum marathro veró coctarum ius potum lac nutricibus auget. Similiter Plin Mulieribuslactis copiam faciunt fmarides cum ptifana fumpta, velcüim fozjiculo deco&e, Sed idem Kiranides pauló poft, eodemlibro ; Xitos pifcis eft (inquit) quém q uidam fmaridà dicunt. buius caput paffüm (/iccatum ) & combuftum, fuperexcte(centes carnes cohibet: & reliqua vt Diofcorides de (ina- ride. Smarides triteillite verrucas tollunt, & verendorum puftulas ditcutiunt, Plinius, - Smaris primam & fecundam corripit; etiamin obliquis, Feecundumque fenus mang;lar ymata ue Ha, 4 P Imarii. Á B $324. ..., De Aquaulibus. fmari[que, Ouidius. Xitos pifcis eftquem quidam fmaridem dicunt, Kiranides, adfcribit autem eire- mediacadem quz fmaridi Diofcorides. Xaaoiiec, yp: Hefychius & Varinus: qui tamen alibi KaeaGi- 0cc, yicies interpretantur. videin Locuftz Corollario n.a. Zuaeic v!timam acuit, eadem ratione qua uar yi. vt predictum eft. ne Bóces,apuz, fmarides, nominantur ab Epicharmoin Nuptijs Hebze. M zNVRGvYS$,MaliseyQ», genus pifcis, Varinus : nefcio cx quoauthore, Hefychius non meminit. M0 T4 ,Maiequi s piíces Nili memorantur: quod mireris, cum M zotis dicta palus; in vltimo me- diterranei maris Septentrionem veríus receffu fit:& Maotz Stephano gens Scythica maxima & popu- lofa.Scdà pifcibus ijfdem circa Meotin & Pontumabundantibus nomen translatum apparet. Nilus inter alia pifcium genera motas dictos alit: quorum & Archippus meminit. Tsc paucos , uad oerte due; xo) yAavido«. Suntautem mzote multi in Ponto; à Mxotide palude appellati, Athenzus. Strabo Nili pi- Íces recenfens mgotatum nomen przterijt. ZEgyptij Syenite facros pifces Pagros ducunt: atque H - hantinem ficnuncupatam incolentes, eadem exiftimatione Maotas pifces (rzsuonuro«) ornant. Cau- fa veró cur huiufmodi pifciumgenus hancapud eos populos venerationem habeat, & magnam reli- gionem poflideat, ex eo profe&taeft: quod aduentantem Nilum hi precurrentes; futuram aquam prz- nunciant,& mirifica quadam vi eius acceffionem prefentientes ex fua anteceffione fufpenfas 4&gyptio- rum mentes optima fpe recreant. Idcirco etiam eo honoreillos afficiunt;quiain eo permanent AA vtíui generis comedant, 4lianus de animalibus 10. r9. Apud Stephanum grammaticum regium paio m. Ícribitur penanflexum, genere fcem. in ic, quod minus placet. M 14. Videin Cancris.. MALACHIYS, MaAzy/(9-, pifcis quidam, Hefychius & Varinus, Sed boni authores Graciomne genus mollium paAcxis nominant. Marrrorvs. QuzreSphyrena. MALTH A; MaA9:5, bellua eftsvexvswyovis(9 : hoc eftinexpugnabilis vel difficilis expugnatu; Suidas & Varinus. Vuottonus dubitatidémne fit bos cetaceus, an fimilis. Oppianus cert? diftinguit. MaA97 S, àv Emravoj (G- xdyowlqr Kir, Oppian.lib.1.Halieut.cum precedente verfu préftin & lamiam nominalfet, quod moneo ne quis préftin cum maltha confundat: quod forfan aliquis malé confideratis Suide verbis faceret: ea funt. KürQ« JorAorosiov Ünplov y Aue zs 1 1s 99 Atv, Cuyaavat, rrotad guis y, uam Aos » ré fige» dioscseudlun uatA is 9 xod Buswvrayavigty 6v: od £420. Sumpta eftautem hec fimplex cetorum enumeratio, ex Oppiano: & pott atia recte diftinguitur. AtinIl. elemento preftis cum maltha prorfus confunditur; hisverbis: il5jaceizQiree JwAaoslss à Acyouun uA Mon aea oy tllo Q mpbc 5 pur Ztiobs; ipe xia 49j T&v sp), Hefychius. M«AÓav, mollis, effaminatus. uaA9« , mollio. DE MALO INSANO MARINO, RONDELETIV S. is j Ebusnouis feu anonymis noua nominaimp onenda funt, quod hic facimus coacti. Nam cum no ^ men nullum apud veteres recentefue fcriptores repererim huius zoophyti;à fimilitudine malo- rum infanorum, (.que Albergaines noftri vocant ; alij pommes damours, )Mali infaninomen huicac- commodare vifum fuit. Vue marinz fpecies quibufdam videri poffet, fed quiaflores vue nullos refert, verüm foliorum potiüs, vel plumarum formam: quia etiam pediculo differt : dilucidioris diftinctionis gratia ab Vua marina fecreuimus , & à fimilitudine mali eius terreftris, quod oblongius eft ( nam eft & alterum rotundius)malum infanum appellauimus. ^» Facultateab Vua marinanon differt. MAN ATV s, Vide fupráinter MIN | | TB et CEMECTIIDE, ^ ANV MARIN A. TIT v ecoffrill Pa) mm fi MATT Io 1o 4o jo éa » * * " | De Margaritis. Lib. IV. Di VE Axwvsmarinadictaà fimilitudine quadam,zoophyton quoddam eft:cuius picturam olim à Cor- ! nelio Sittárdo accepi. edendo effe negabat, neg; apud authores de ea reperiffe fe quicquam. MaTRICVLInominanturab Ennio inter res marinas. J MaziN 4 pifces nominantur à Theophraftoinlibrode pifcibus, uaZivay, ci. To d, é» Yv3ois 15/9 dva y 73 cau TOy moa eic Thu sylub Etrbveot y seo mi VG. » ipt] sro A eic UBwp aizri2vrat y xai Do rep 03 Dor vet 01s Dow guae: uia Los ws üpsoluic ?) vii coic ( i Uv d cgo pii evexot 6a 2) dog "9 6A boy a -ptvov y iov) 9, TeAGUToAOY ) Og uuew euaoe «S 09a1Q ) doy Juvuastv. 341 pito TÉTQV TO uot Mota iL A apo aic. FA de C Theophraftus. patenth efib. in- clufadenoftroaddidimus.Ego fic verterim. Cxterum Indici piíciculi;qui S uuijs interram egrediun- tur, & faliunt,& rurfus in aquam redeunt ficuti ran : admiratione quidem digni funt,fed minusalijs, x o (qui fomni cibiue gratia exeunt: ) fiquidem minus mirati oportet ea quz breui tempore, quim qu£ przsio longo vel omnino; vbi femel exierint; in terra manent. Keferunt hi pifciculi afpecta mazinas di&os. Maz. Apud Athenzum pauló poftinitium o&aui ua£Zevai fcribitur, non «atv. M A zos quofdam pifces Mysin?. nominat Epicharmus. Xuparyoluey wocCs Te ety 0 oy Tuc; tt. Myxiniinter Mugiles dicentur. ] DE MARGARITIS,RONDELETIYS. - E MaRncAR1iTIS concharum quarundam veluti fetu nunc dicemus. Has vniones Latini vo- À cant, non quód in vnicatantum Concha (»oz qued fimgole tm vntca concba) reperiantur: Nam Alia- Lil.13. cáp. 28 notefte, plerzque adeo multos vniones poflident, vt fint qui dicant in vnica viginti procteatos fuiffe, 0 fed quod nulliduo indifcreti (vt Pl»uus aocet g. 25. dictt auem ntdifüretós , qua nom vnuscem. diyjerant , candares magniudene, orbr y luóres ponde»* ) reperiantur: vndenomen vnionum Romanz fcilicet impofuere deli- cie. nam apüd Graecos non eft, néqueapud Barbaros inuentores eigs aliud quàm Margarite. Latini quidam Margaritum dixerunt neutro genere & mafculino , ( ego ssz[cal. genere à nullo sdhuc sdoueo [criptore Latino pofr- em repe i. ) XA Inueftigarenuncoportet quid fitvnio, fitne Conchz pars , vel excrementum , vel motbus quidam: b eerta) de hacenimtefümmi viri dubitarunt. Chates Mitylenzus vniones offa appellauit Athenzolib. 3. te- cr FOE fte, his verbis :Chares Mitylenzus feptimo lib. Hiftor. Alexandri ait: Capitur verbin [ndico mari & d S at citca Armeniam ;Perlidem, Sufianam, Babyloniam Oftreo quiddam fimile: quod magnum ( edpov , ve- tupi vel more getums plenum ) eft && obtongam, habetqueintus carnem multam, albam,fuauiffimi odoris, cuiusexem - 6us ce. pt offa Margaritas vocant: exquibus monilia componunt & armillas, manusatque pedes ornant. qui — : cultus magis affe&atur apud Per(as, Medos, & Afianos emnes , quàm qua exauro con fe&a funt. Quz Foe gon for (ententiaà veritate abhorret. Nam fi vniones Oftreorum offa eifent; ij femper in omnibus Ofiteisre- vijpowinm. perirentur, cum offaad corporis fabricam necelfaria fint, veluti partium reliquarum fulcra, quod fal- fum elfe docet experientia, Idque contra Oftreorum naturam efb quz fimiliter atque craftata mollein- tus habent, nec duram quicquam, fed foris, vt rect? fcripfit Ariftoteleslib. 4. de hift- anim.cap. 1. & 4« 5j, uy Fueruntqui exiftimauerint vnioues Concharum velutinucleosefle. Alij Concharüm pllitus , quam conclavi pat- fententiam Pln:lib. 9; cap. 35. refert. Has vbigenitalis anni ftimulauerit hora, pandentes fefe quadam fw effe» «dos ofcitatione impl:riroícido conceptu tradunt, grauidas poftea eniti, partumque C oncharum elle mar- 4^orrsswyra 40 Paritas, pro qualitate roris accept. Si purus infiuxerit, candorem conípici: li vero turbidus , & fatum mmm | ordefcere: Eundem pallere, cxlo minante conceptü:ex eo quippe conftare. czliq; eis maiorem focis- tatem e(Te; quàm maris: indenubilum trahicolorem, aut pro claritate matutina ferenum. Si tempelti- uéfatientur, grandefcere & partus. Si fulguret; comprimi Conchas, ac pro ietunij modo minui, $1 ve- 1ó & tonuetit, pauidas ac repente compreffas qua vocant phyfemata efücere, Ípeciem modo inani in- flatam fine corpore. Hos elfe Concharam abortus. Hzc Plinius, quibusnon confentiuntea quz apud 2»; Athenzüifta derefcripra fantexIfidoro. Aiunt vero cii fepe tonat; & largius pluitPinnam tum magis — ix concipere:ma:g4ritas que plures & magnas procreari. Hyemeautemin profandos maris gurgites con- difolere. &ftaté hiantes farfüm énazare nocEu (cu; oo dta xem Aja my ép dves ) interdiu conniuere. | Quz faxis: faxorumue cauis adnata fuerint, radices agunt, &illic commorantes procreant IDargaritas. b, 5T. Hazcab ijs excogitata (unt; qui particularem Oftreorum naturam ignorant. Nam Pinnz radice inni- Lilesffg, s; ^ tuntür, fautqueimmobiles, nunquam fedeminqua haerent fponte naturz-mutantes , vt vere fcripfit Departunasr Ariftot. lib: 4.de Hilt. cap; 4. $28 nec fuperior etiam opinio, quam ex Plinio recitauimus, veraelt. Ec. £4r/tarii con- enim tefta filiceainte ta omaia fponte, & nonab alijs, procreantu:: neque aliud quicquam procreant. ARMS Nequeidem partus à diuerfis editur, quemadmodum vniones à diuerlisfpecie Conchis fiue Oftreis. JUN ce Adde quod omniaque procreant, ftatis queque temporibus foetus fuos & concipiunt, & emittunt in fro. lucem; camin varijs O(treis aliquando vniones reperiantur;aliquando nullizmodó hoctempore,mo- Contra deyy- :Xoillo; 4E gy ptij lhiodieexcernis mercatorib. in /pyptum protieiftentibus natrant de pifce Columbo, II Qu QE quem Orbem vocauimus, cadem fere qua Plinius de Conchis margaritiferis, eum fcilicet ore hian- ipe I ur te rorem excipete;éx quo deinde vniones efhiciar. Sed fabulofa fantifta: neque enim vnquamin huiuf- 15,5, 1s modi pifceinuetiti funt vniones, neq; fos hauftus nonin ventriculoimutari & concoqui, vel y nà cü ex &0 crementisalijsexcerni. - iu vn ! Quare his reie&tis opinionibus Androftheni affentior : qui fcripfit vv AiDov o 2 auc v 3gpén slve), Irrofireicavse "elay'ep ^mi; auetotc Tiv y Ae Cot. id eft; in carne oftret gieni ynionem,quemadmodum in fuum-carne gran- DA pee, dinem, Idem Iuba tradit, referente Pliniolib. 5. ca. 35. Arabicis Conchamefle fimilem Pe&ini infecto, dug d hirfutam Echinorum modo; ipfam vnionem in ca-negrandini fimilem. ( Lege etiam [upraia Concha mare $26 «De Aquatilibus. | Inquaparte toncharun $infint. — Fzsura. Tympana. ateneid. o. To aA grandines innafcuntur. Caro dulcioreft,fi grandines habent paucas: fed (i multas, humida valde 8 in- fipidaeft. Facile qui erandent cognofcuntur: parte enim inferiore grandines habentur, & fi (etam dor- fo (2x AcQias) euellas, cruoreminradice pili eunl(i videris pedibus etiam pofterioribus conítare non poffunt qui grandent. Et Aetius de elephantiafi fcribens, inter alias notas hanc quoque affert, 155 lin- gua venulas varicofas fieri ac nigrefcere, quod fignum eft etiam vifcera ipíain fimili conftitutione cffe eiufmodi plan; qualis in porcis grando, in Conchis quibufdam circa interna videtur, quz erandinis nomine infignitur.Quemadmodü igiturin porcis grando,in Conchis quibufdam vniones eiliciuntur ex humore crafo & vifcofo, purotamen, necluto aut fordibus externis infe&to » qui vel alimenti conuenientis redundantia eft, vel excrementorum. ldin Mytulis, & Oftreis, & Conchis quibu(dam recentibus non hiantib. & femicoctis contemplari licet, in quibus humorem iam craffiorem eiectum pellucidumq; cernas:eaeftgenerandorum vnionum materia. Nonautem femper in media carne reperiuntur, fed alijs atque alijs locis;inquit Plin. (lib.9.cap. 5.) "Vidimusqueiam extremis etiam marginibus velut à Concha exeuntes, & in quibufda quaternos qui- nofque. Et: Craffefcunt etiam in fenecta, conchifq; adhzrefcunt, nec ijs aüelli quélinc nifi limi. Qui- bus vnatantum eftfacies, & ab ea rotunditas, auerfis planities, ob id tympana ( rfmganta auster yii ois lez: MalJavsus, Grace malim in primaziflexcéone, ven. ma[c. upsmovlam od xoova alam Metpyetpimiu dic:r: ) nominan- tur. Quo ex locotympanorumantiquorum figura difcendae(t, quibus in facrificijs Matris Deum vre- bantur. Vergilius: Tympana vos, buxufque vocat Berecynthia matris Idzzx, illa alteraparte plana, alterarotunda erant, non vtraque planaqualia funt noftra. Illis etíam hodie vtuntur Aphrr, atq; Tur- ce. Talibus etiam Monfpelieníes noftri vuntur que Ty mbaules vocant, quz vafa funt fictilia omnino rotunda,demptaanteriore parte plana, membrana ex afinina pella claufa. Bina geftant é zona appenfa, - Galeno. quid, d baculo pulfant, adhibitoquefiftularum rufticarum , tum geminarum laminarum, quz chalybez Siticines. Vaionum gt- umerationem, fermilem effe ' ealculoruem in funt & rotundz, atque inter fe colliduntur, fono. fatis impudicam faltationem canunt. Ex his illuítra- bituretiam Galenilocuslib. 6. de differ. & cauf; morb. & fympt.inquo lapfus eft interpres doctus& elegans; qui vuGa/Acs fcribit fimiles effe tympanis noftris que Ty mbaules appellari diximus; nomi- nis quidem fimilitudinein hunc erroreminductus: funtenim TuMe aUo non tympana, nequequitym- pana pulfant, verum qui ad mortuorum fepulchratibijs canebant, nominis ratione 1d indicante ; uM 6G- enim fepulchrum eft, tumbá nos vocamus, & vA tibia. Hi Latiné fiticines dicuntur, quod apud /fitos canere foliti effent, hoceft vitafun&os. Quod de tympanis nihil hic cogitarit Galenus, verba i- fius claré oftendunt.BouGaec d| eiaiv Erepos qois 6E GUpu mua tY LUAM V Eo t à TECS 8770 €. Ex key ob su a Aou AA uuo! 2M Lo Tl) ow SE v6 yerydvos s Buvaudljusee asc eio ot Doepv : ae ve Y AUpu ms TS. a6 LuwT (O- 0335 Bassraro. Qiey- yuoese. Alij fant bombis (imiles;referentes fonos qui à latiffimis tibijs eduntur,quales habent quiz - Ca^er vocantur. materia quidem ex qua fiunt in caufa eft cur claré non fonent: latitudo vero viz fpiri- tus, curgrauiffime, Perfpicuum eft hic de tibijs latioribus non de tympanis fermonem fieri, Sedad vnionum materiam redeamus, quam etiam non inepté calculorum inrenibus generationi comparare , ? H Li LI . H x * : hy H H H LC Di poffis : vidignim, vt iam annotauimus, é renibus edu&tum calculum épituita vitrea, vt conijcio, con- iof. Quod regio- nib.cnconchis diuerfrs. inue- Uniantur. M yia. ( Pinna. Berberu. . Precitim.. AmericiuV e- Jputiua de-oni onum «opia ee viiluate. Maturita. E cant :alijin Oftreo magno & oblongoin India, Armenia, Perfide, Babylonia: alij in Perfico P? cretum, tam fplendidum & candidum , vt is dotibus cum vnione certaret, | Vniones non in vnica Concha gigni tradunt diuerfi authores. Indicus maximé hos mittit Oceanus, inquit Plinius libro 9. cap. 35.Indis quoquein infulas petuntur, & admodum paucis. Fertiliffima eftTaprobane& Toidis. Item Perimula( Perimnda , Vlseyusd| s urbsest Pudia, "Acliszo deammahb, i. $&) romontorium Indiz, Precipuéauté laudantur circa Arabiam in Perfico finu maris rsbri, Ec aliquan- tó poft. In noftro mari, ait, reperiri folebant. Crebrius circa Bofphorum Thracium (quema nunc St» iihenz Conflantimopolia vocant ) xufi ac parui in Conchis quas Myias (LMyzs baber noflra aditio) a ppellant. At in A- carnániaque vocatur Pinnagignit.Quoapparet non vno Conchz genere nafci. Nà & luba tradit Ara- bicis concham elfe fimilem pectini infecto, hirfuta echinorum modo. Conchz non tales ad nos aff - runtur. Necin Acarnaniaante (a/er, autem) laudati reperiuntur, enormes ferà, colorifque marmorei. Meliores circa Actium; fed & hi parui: & in Mauritaniz maritimis, Idem apud Atheneum legere eft: alij enim in Oftreo Pinnis fimili gigni tradunt, alij inIndico Oftreo Pectini Emili, quod Berberim vo. elago, Principium culmenqueomnium rerum pretij margaritz tenent, ait Plinius. Cleopatra fuperbiffi- Ino ac p£ocaci faftu, vt regina meretrix , lautitiam Antonij omnem, apparatumque detre&ans , quz- rente eó quidaítrui magnificentiz pollet. refpódit: Vna fe coena centies (eftertium abfumpturam:duos maximos vniones per manus Orientis Regum (ibi traditos, quosauribustum gerebat;intelligens.An- drofthenes fcripfitin Afia, Perfide; & alijs Orientis regionibus tanti pretij fuitle, vt pariauro repen- derentur. Noftro zuo multis alijs gemmis poftponuntur. Venetijs nulla faemina (atis ornata effz cenfe— tur, quz noné collo fufpenfos vniones geltet. Puellz noftrz in capite geftant, aliz paruulos & perfo- ratos confuu nt. Ámericus Vefpuciusin fecunda fua nauigatione ( circa finem.) finon diferte, faltem veré, vt pato, dé vnionum copia & vilitate hzc prodidit. Ad gentem, inquit, quandam etuenimus; quz nos cum maxima fufcepit amicitia: & quam quidem vnionum perlarumque Orientalium compe- rimus numerum maximum tenere; propter quod quadraginta& feptem diebus ibi perftitimus. Et cen- tum, decem & nouem vnionum marchas, precio, vt eftimabamus, quadraginta füperare ducatos, ab eis comparauimus : nam nolas, fpecularia, cryftallinofque nonnullos , nec non leuiflisma electri folia. eistantum propter eatradidimus. nempe quotquot quilibet obtineret vniones, eos pro fola nola do- nabat. Didicimus quoqueinterdum ab eis quomodo .& vbi illos pifcarentur, qui quidem Oftreolas in quib. nafcuntur, nobis plures largiti funt. Et pariter nonnullas mercati fuimus; vbiin quibufdcm cen- tum & triginta vniones, in quibufdam veró nontotidem reperiebantur. Nouerit maie(tas ve(tra quod nifi permaturi (int, & à Conchylijsin guinis gignuntur per fefe excidant , omnino perfe&i non funt: quinimó in breui, vt fzpius expertus fum, emarceícunt,& in nihil redacti (ant.Cüm veró maturi fue- rint, in Oftreaip(a inter carnes, prater id quod carnibus ipfis hzreant, fe feparant : huiufinodi optimi funt, Hactenus Americus, T" dE b. ".Doesomnis Les] [^] 2Ó 39 40 je "] De Margatitis. Lib. IV. $27 ' Dosómnis vnienut eft (tradenre Plitiiolib. 9. cap.35. ) in candore , magnitudine, orbe, lauore, pondere. quas notas (ingillatim perfequemur.In candoreip fo magnaeft differentia. Clatiores funtin mari rubro reperti, Indici Ípecularium lapidum fquamas affimilanrt, alias magnitudine przcellentes. Circa Bofphorum Thracium rufi funt & parui. In Ácarnania coloris funt marmorei, 1n Britannia de- Colores. Flauefcunt & pelagiz, precipui alioqui candoris, infenecta, rugifque torpefcunt,necnifi ^* . iuuenta conftat ille qui quzritur vigor. Vfu etiam atteri non dubium eft, coloremque indiligentia Exalumissti. mutari. Summa igiturlaus coloris eft, exaluminatos vocari, id eft , ad aluminis colorem accedentes, ) Ee optimum cenfetur, quum candidiffimum eft autore Diofcoride lib. s. Cap. 123. Magnitudine dif- Magnirede. erunt, vt in Acarnania magni nafcuntur, fed coloris non laudandi. Circa Actium meliores fünt , fed 10 parui. In Britannia contra parui, fed haud boni, Figure varietate difcernuntur, quod aliz fint totz Figee- totundz, alijs vnatantum eft facies, & ab ea rotunditas, auerfis planities. Sunt alij proceriores Yafti- | giata longicudine, alabaítrorum figurain pleniorem orbem definentes. Hos digitis fafpendere, & bi- ! nos acternos auribus, faeminarum gloria eft. Has clenchos ap péllabant authore Plinio: Item Iunena- leSaty.6. — ! b Turpeputacnil /' "Quumvirides gemmas collocircundedit, & qnum Auribus exteníis magnos commifit elenchos. EE Men ; : : 1 "9 LIA rs , "D " Tota. - Crotalia etiam (quafdam ) nominabant fono & collifüip(o margaritarum. Quidam funtzugoti , vt Pbyfernate. qui atate deteriores redditi funt. Nonnulli funt lzues, & inarii inflati, qui ob id phyfemata Greco no- sdui cine. , mine vocantur. Pondusad hoc zui femunciz pauci fingulis fcru pulis exceifere, Differunt quoq; eta- 40 te, & Concharum fiue Oftreorum in quibus nafcuntur varietate, vt ex fuperioribus liquet. Colliguntur diuerfis modis. Quidam eos fponte fua decidere, & in (axis ijfdem reperiri putant, in E uibus Conchz & Oftrea. Ego veró nón nifi poft Oftreorum miortem abfumpta carne decidere puto, Qwemodocof- | odo: carni & tefte adherent. ! lgantur. " Quidamtradunt (afferentePliniolib. 9. cap 35.) ficut apibus; ita Concharum examinibus, fingulas gae magnitudine & vetuftate przcipitas effe veluti duces, mirzad cauendum folertiz: has vrinantium cu-. 2,,,,5;, fat- ra peti: illis captis;facil? ceteras palantes retibus includi. Multo deinde obrutas falein vafis fiilibus, fem e&., exefa (aliás erofa)carne omni,nuclegsquo(dam corporum, hoc eft, vniones decidere inima.H ec qui- dem pofteriora veriora elfe puto; priora non item: Nam Conchis duces effe & retibus capi falfum eft. 79 Illud quoque fabulofum eft; Concham ipfam (* 2 Pm tbidem feribit) Du manum videt,coinprimere Cescb4ipfums —. fefe; operirequeopes (ias gnaram propter ilias f? peti: manumque; (1 przueniat, acie (2a ab(cindere, *""Primerefe nullaiuftiore pena, & alijs munita fupplicijs. Quippeinter Ícopulos maior pars inuenitur , fed in 5lco sien dm quoque comitantur marinis canibus, nec ramen aurcs foeminarum arcentur. Etenim Conchisomaib. pus tactus tantum feníus, atque guítatus parum exquifitusá naturatributuseft, aliorum omnium füntex- ^ - pertes, Necineis folum fen(us, fed & mentemineffe dicasexPlinio. ^ Idem periculum venaatiuin margaritas : & qua ratione vitetur , fic explicat Athenaeus: In periculo verfantur qui venan- Li. tur margaritas, fi in hiantes conchas inanum rectà («a '&9v)immiferint. tunc enim comprimunt, ac fzpe digitos przcidunt;aliquando nonnullis ftatim morientibus. Qui verb àlatece (25 aA «yi«) manum fubiecerint, facilé Conchas à faxis auellunt. ; (G Vniones in medicina ab Arabibus vfurpantur, aduerfus cordis affe&us. liodie quoque horum imi- .'4? tatores ijfdem vtuntur. Inde celebres & frequentes in officinis du antidoti Diamargariton frigidum, & calidum, hoceftex vnionibus: quacum prior infrequentiori eft víu: atque alia; quz manus Chrifti perlataab vnionibus nominatur. Serapio in fuo Aggregatorioex Rafi vniones frigidos & ficcos eífz in - fecundo ordinetradit. Cardiacis profunt, cordifque fyncope laborantibus conferunt;ad fpirituü con- ' firmationem, ad fluxum fanguinis exiccandum, ad oculorum claritatem. Ob eam caufam colly:ijs ad- mifcentur, non quod digerendi vi prediti fint: nequeenim vtiliterad cordis imbecillitatem , & Ípiri» tuumtobur confirmandum adhibérentur, (ed ob eam quam dixi exiccandi vim. Melancholicis conue- nire non video cum frigidi fint & ficci, nifi quód fpiritus puriores efficiant, vaporesque atros ad cor confcendentes ficcitate fuaabfumant,qua vi menfes retinere fum expertus. Nullá mea quidem fenten- tiafacultatem ad pterygia & fuffafiones cutandas adferunt, etiam fi quidam ijs vtancur.His dentes can- didiores reddi traditum eft, (ed idem przftinttelbe concharum & Oftreorum in quibus inueniuntur, Solent Pharmacopeiin marmoreo mortario in puluerem redigere, ne aliquid vel coloris, vel fabftan- tie, vel faporisingratià metallico contrahant. Potfunt & acett acerrimt afperitate; vel vuz acerba vel citrij pomi fücco diflolui. ldcomprobauit Cleopatre luxuria, quam fufius explicat Plinius (E) . lib. o. Nondefünt Chemifte, qui ex multis paruis inaquam diffolutis , fe poffe magnos conficere ven- M ditent; qui fplendore, lzuore,pondere atque omnialiadote Cleopattz vnionibus inferiores nonfing, 4stibzllom. Sed quiid dixerint permultos audiui, qui id przftiterint nullos vidi. Serapioin vnionum vicem Con. ""* ehylia magna & fplendida, & fulgentia vfurpari poffe tradit, modo dimidio pondus augeamus. o Elencbi. co DE MARGARITIFERIS CONCHIS$ BELLO NIV s Plinius Secundus Cochlearum margaritiferarum enera multaeffe tradit: Cuius notz fantPenta. . da&yli; Melicembates, Echinophorz, & erhiubs E In fumma, dubium non eftmultasconchas "Margaritiferas effe, multó quidem magis, quam vulgares noftras oftreas ac Mytulos: qui quum his et- iamabundant, eo minus mirandum eft, etiam minimas exterarum nationum conchas longé ditioribus "margaritis refertas efe: idenim de quibufdam conchis, quod de nonnullis fluminibus auriferis dice- *fe poffümus. d -*D- i1: eDNOUUYUUIUEVOCUOROOELLARTIYM: Msrgariteà Latinis authoribus femper fere faminiuo genete prolartur: tarius neutte; — Varro & : à i puce US | vireque Vniones onde dicti. 528 ^ De Aquadlibus. » vtoque genere, & margaritam; & margaritum dixit, vtannotauit Nonius. Macrobius Saturnaliorum 2. 4, Auguftum refert in epiftolaad Mecoenatem, (quem familiariter amabat) vtinfolentem eius & af-. fectatum fermonem notaret, hanc claufulam adiecitfe : Vale mel gentium, ebur ex Hetruria, adamas Supernas, Tyberinum margaritum, &c,. Solinus etiam affe&tatz dictionis ftudiofus author margari» tum gen. neutro dixit. Apud Gracos tribusaut quatuor modis enunciatur: Maey«eims mafcu. genereà Theophráfto, Arriano; & ZEliano. H'ueegaeins Ai$ 9, Androfthenes apud Áthenzum. Mag;e(G- 13àcs "Elianus & Io, Tzetzes. T u205«eo, Paufanias. Dos omnis in candore;magnitudine;orbe lzuore,pon- dere, haud promptis rebus; intantum vt nulli duo reperiantur indifcreti: vnde nomen vnionum, ( z:- virum quod vat[quiaueab altero drfferat,) Plinius, Nunquam duo fimul reperiuntur : vnde vnionibusno- men datum, Solinus. Sed duosnunquam fimul repeririin vnaconcha verum non eft,cum fimul innu- mere aliquando inueniantur, vt refereturin c. Singuli quidem, & dilcreti, hoc eft non coherentesin- ter fe reperiri folent: verum nonab eo vniones dictos Plinius innuit, fed quoniam nullus alteri ita fi- milisinueniatur, quin vel magnitudine, vel colore, vel figura, velalio quopiam difcrimine differat, Quanquam & hzc Plinij verbaleguntur: Cohzrentes videmus in conchis hac dote vnguentacircum- — ferentibus. vbi cohzetrentes pro eo quod eft fuis fuis conchis & teftis adnatos vniones acceperim, non Margaritam lapillinomine comprehendi. 1 Cipadus. Eceola. In quib.con* ipfos inter fefe concretos. Aliud fenfit Marcellinus, his verbis: Teítz rore grauidz margaritas edunt minutas binasautternas : vel vniones ficappellatas, quod eius terra (eumd) conchulez, fingulasali- quoties pariunt,fed maiores.ZElius SuloIugurthinobello vnionum nomen impofitum maximé gran- dibus margaritis prodit,Plinius.Margaritam generali nomine vocamus etiam lapillum.nam lapillus & o gemmarum & margaritarum commune eft nomen, fübintelligiturg; precious. quod fi maiufculi fue- 19 rint, preciofi lapides dicuntur. Nam quod Seruius fcribit, gemmas diuerfi coloris effe : margaritas ve- -. ro albas: vel gemmas integras, margaritas pertuías, planeridiculum eft, Sabinus iurifconfultus mar- garitas fcribit lapillorüm nomine non contineri:fed hoc falfum effe maltorum exemplo docetur. Cur- tius: Lapilli auribuspendent. Idem: Pendebant exauribus infignes candore & magnitudine lapilli. Horatius: Nec magis huicintra niucos virideifquelapillos.vbi profecto de margaritis & (maragdis in- telligit, Perottus. rev Juvuadeuvov 5 Airuv igi ngl 6 [utopia re v d , T heophraftus.Nego vllam gem- mam aut margaritam faiffe, Cic. 6. Verr, Cardanus margaritas proprie lapides effe negat: quoniam & celerrime fenelcunt, & alia quedam lapidum naturz ditlentanea habent, Margaritz lingua Índicafic appellantur, refte Arriano. Hermolaus veró videtur indicare hocloco vnionesalioetiam quàm mar- » garitz nomineéapud barbaros SPREUEIQ fuilfe: allegans Androfthenemin ParaploIndie,vt Athenzus ? autor eft, (cripfitfeoftrei genus illud margaritriferumin India vocari berberim, Ípecie pe&unculi;non tamen czlata led leui tefta, nec auriculas habere duas vt pectines , fed vnam : cum tamen Plinius non de conchisijs margaritiferis vt Androfthenes,fed de margaritis fiue vnionibus ipis loquatur;alio pro- fecto carentibus nomine, ImmoPlinius dixit; vniones non vno conchz genere naíci, earum nomina feré omnia reddens. nam genus enum haud multum oftreará conchis differens effe meminit, &c. Maf. Et rurfus: Suntautem margaritz (ita enim linguaIndicaappellantur, vt Arrianus autor eft ) quasRo- mani foli ( vtinquit Plinius) vnionesappellarunt, quod nullz duz margaritz fimulreperiantur, fed femper difcrete & vna: (subi quidem Plut alsad entre videtur, ut [npra expo[m) Grs ca Arriani verba hac funtlib.8. qui eft de rcbus Indicis, kal sv3e uereEéreoor Vyduv m4 Hoa éos Ayumi. zzrADrvrw tvi ar taseu yl P Soi A aos cs x94 xao ew o: CyTI 7759 X Gb y vaa &ZÓCa ety Gy T1 JU Gto ity Xóm guum 19v Two» 3 gl) ete vs To Emi ET C207 7 qus X pas qui ay ai Mae arc] deos EgAYESV TEC, aar OY. OTT oxi «qr. «qd EAM 5 TÉ QU : 5 P'otuouqoy yup Gov vwÉewoi tod GUY oves weiTovi um aur 0 uo vEav Tett TOY paoto eco uu Dn Tm Actostat To T] L'vWay syst wat st pdjuov, TÀy 99 Hee MA éats 00: 05. Ov oi iav T? Qéonuet, CA mus T. joo coT] ne 6 7C Tov sylur guuatevéen my pestpsetokhu On $m vi taurÉ eivaexórinv. Id eft: Hoc quoque aliz Indorum gentes de Hercule affitmant, quod cum mare (4r» dicum ) & terram vndique peragralfet, purgaffetq; eam omni vitio;in mari inuenerit cinzdum, ( Zarto» lomaus Facius margaritam vira: [éd Tnavf orte margarstate cinadum V0cantty ULEX fequentibas colimus) ornatum muliebrem: quales qui ad hzc víÍque tem pora lucri cauía merces inde defetunt , multo ftudio compa- rarefolent. Sed & ex Grzcis olim,& Romani hoc tempore,quicunque diuites & beati putantür,maio- reetiamnum ftudio fibi comparant: margaritam fcili cecé mari, quam Indorum lingua fi C ( ermedum fci- licet) nominat. Earum veró pulchritudinem admiratum Herculem;ceu ornamenti maxime decori gefta tu vndecunque ex mari quas filie (Pandez) ornandz donaret, gnam iuffiffe margaritas. Hzcex Ar- riano recitare volui, vt inde iudicareht (ludioft , cinzdus ne; vt nobis videtur, an margarita, vt qui - bufdam noftri feculi eruditis, Indicum vnionisnomeníit. ^ Vniones in Paria & Curiana regionibus A 4, noui Orbis Tenóras vocant, Pet. Martyr. Margarita Arabice dicitur hagar Ci lapis) allulo finealbalo; Syluat. vel; vt Monachi interpretes Mefuz legunt, albato feu albaro. De conchis margaritiferis tra- dunt qui de animantium naturis fcriplerunt, quod no&u litora Sppetans & ex cclefti rore mar- garitam concipiant, vnde & eceolz nominentur, Ifidorus. ego eceolz nomen alibi nufquam inueni:& fi&um conijcioad innuendum margaritam é coelo à fua conc ia concipi. Grzcé hodie saspe gimion dici- tur. Italis vulgo Perla vel Perna. vtícribunt. Gallis, Germanis & Anglis Perl. Conchamipfam mar- [5] 4c o garitiferam, fi degenere biualuium fit, Germanicé vocabimus Perlemufchel: fin cochlearum generis, 6o Perlef.bnerg: qualis eft cochlea margaritifera yulgó dida: quam tamen vniones ferre Rondeletiusne . gàt,in biualuibus tantum gigni afferens. 4lianus veró in India margatitiferas conchas magnis ftrom- bis fimilesfacit. MargaritaaSeb. Munftero in Lexico trilingüi; Hebraice fcribitur, n^'Py^ja; marge Jit: & ^73 3r, iahar ciphe. | ir TIM j, Conchzalie habentin fe margaritam, alie non habent: licet conche omnesaliquid habeant de na- chis reperian- tura margarite, Albert. In concha rugata, quàm ex Rondeletio dedimus inter Conchas diuerías; idem Eger uniones, Rondeletius vniones reperiri non dubitat, cui fimilem effe puto, aut eandem forte, quam Venetijs o- lim matrem perlatum nominari audiui : hac fer valuarum alterius magnitudine fpecieque. Ho1q 13: 551013. 20 di39 T d ít -Kercha — — 3e De Margaritis Lib. IV. $29 Concharugata, quam aliquitmatrem perlarem vocati. Muris genus orientaleinfrà inter Murice : chis binis conftant Rondeletio teíte ) modi conchz argento conclufum, fpeciem víumque poculi prebere : pedenimirum addito ex argen- to, & labris eodem intectis Conchatota;formaferé nauiculam prz fe ferc, & interftitia quedam tabula- torum inftar intrinfecus habet,in fummo garit& ex conchylijs rotundis nobiliores; 7. /]8 i / VIR $018 j » s dabimus , margine feu labroin latum fe protendente; tofeo ántus colore:ineo quoque margaritas gigni vir eruditus quidam mihi retulit.De cochlea margáritifera vulgó di&a;ab vnionum colore fplendereque ( nam vnionesineanon reperiuntur: fed inijsquz con- fuprà inter Cochleas fcriptum eft. Vidiego genus huiuf- operculum membrang inftar obtendi audio. Naícuntur mar - fed tamen minüs rotundz: alizignobilesrotundz ex oblon- gis , quafi contraria ratione .ftriatum eft genus cenchyliorum vtrumque; &inimo mari moram ducit; Cardanus.Et rurfüs.Ignobile margaritar . meliüs dicam,conchylia, quód ftriata hint margaritifera cochlea , de qua di&um eft fapra fed Nacaro Cardani alius videtur , cum oftreum longum effe dicat, in quo reperiantur v um genus ex Nacaronibus( ficenim oRrea vocant longa: feu. Nzcaro.. )naícitur. Bellonio Nacre de perle vulgo Gallic? appellatur niones, Bellonij Nacra rotundior eft, ( vt oftendit icon,) mec ferax vnionum , Rondeletio affirmante: quare potiüis fuerit berberi , que conchaeft oblonga &à - Rondelerio fimiliter Nacre de perles voc (quam fupra inter Conchas diuerfas exhibuimus , ) vniones reperiri teftatur Plinius , Ron- 7^*^: " 60 atur Gallicé;pro matre gerlarum. In concha echinata etiam, Cotebz echi- deletius. Hic obiter illudannotàrim , Plinium & Androfthenem , deeadem plané concha fentire mihi videri , non diuerfis vt putauit Rondeletius. Sicenim Plinius: luba tradit Arabicis ( margaritis) concham elfe fimilem pe&tiniinfe&o) ideft, vt ego interpretor;aliter quàm Rondeletius;aó fecto; non caláto. &Adbyavdlon j3. s oa. Aeiov qo spare eye inquit Androfthenes ) hirfütam echinorum modo. Pro quo Androfthenes dixit, e'n3aav sz dgpomov tei. Grecis enim $acX hirfütü , non fpidum fignificat. Addit & aliud ex Androfthenis eodemloco tranflatum: Vnionem in carne ipfa effegrandini fimilem. Quam- obrem dubito an recte R.ondeletius Plinij Androfthenis veró verba de berbeti: c verbade concha fua echinataaccipiat, ( defcripta füperiis, um vel Plinium vel Iubam ex Androfthene iua mucuatum appareat; (vel contrà:) & catera quidem re&té translata videntur ; (icut & 3acy hirfütum:echiaoruia autem modo,de fuo adiectum,quafi hirfu quódaliquis teftam fimullzuematque hi taaliter effe nequeant,nifi echinerum modorigeant. Nec eít rfutam effe miretur:cum lauitas ad füpetficié pertineat, hir- futiesad enaícentem materiam.fic & mytulorum quorundam teftalzuis (imul hirfataquee(t. Sed cum berberi Rondeletij hirfuta nonfit; remi * . t * echinatam vocari,quam fica té áreipfav n medio diligentius eftimandam relinquo.Interim concham ocauit R ondeletius , probo: an veró Plinij concha hirfuta e- chinorum inftar, &c.eadem i5; dubito. Margaritifera concha Indis berberi dicta;( pectinialteraaurefi- milis, ) fuprà inter Conchas defcripta eft ; ex Rondeletio. Nihil autem prohibet, concham qui« Berberi. dem berberi Indicalinguanominari,cinzdum verb ehdem vnionem.Berberi ab Arriano vocantur no- fire mattes perlarum, Gillius. Suntqui concham Cytheriacam à Martiali dictam, eandem exiftiraent. mihi vetó Cytheriacanon aliavidetur,quàm Venereaà quibufdam dicta concha, & vulgo porcelana. Vide fupra in. Conchis diueríis , Vniones in noltro mari reperiri folebant , crebrius circa Bo- Yy. fpheruim $30 De Aquatilibus: Myes, fphorum Thracium;ruff acpatüi,in conchis quas myasappellant, Plinius. Plura leges füprà de hifce 4onchis inter alias diuerías. Vniones minimos ex mytulorum conchis extraxi,Syluius.In riuis etiam &€ fluuijs mufculos mytulósue aliquando margaritas ferre aüdio vt circa Hormhoch Germanis oppidum: & in lacu Acronio quandoque. InScotiz fluuijs plurimz gignuntur matgaritz , yt mox in B referam. , Cencba simi. Origoatquegenitura(vnsonum; )conche(cencba )eft, haud multüm oftrearum conchis differens , Plini- efr. us Chares Mitylenzus quoque nafcifcribit in concha fimili oftteo, quz fit adpa 4a) resur; : id eft ple- na velcraffa; & eblonga:carnem continens magnam;albam & valde odoratam. Videturautem berberi alijsdictum intelligere. Vide etiam infràin B.de magnitudine tum vnionum , tum concharum quarun- Plisismi- dameosferentium. Iuba tradit Arabicis margaritis concham fimilem effe pe&tini infecto, hirfutam e- 1 5, chinorum modo;Plinius. Nos fuper hocloco pluraannotauimus pauló antéin conchz echinatz men- Pra smils' tione,In Acarnania quz vocatur pinna;gignit vniones,Plinius. Proueniuntinoftreopinnz fimili , fed aia minori, Athenzus ex Theophrafto. InIndiamargaritiferz concha magnorum fttomborum fimilitu- 3 dinem gerunt, Aelianus. | Denominpibus margaritarumà figura defumptis,vt crotalia,tympania,&c.dicemusad finem proxi- mifegmenti b. rM B Wniones in Britannia paruos atque decolores nafcicertum eft.Plinius. Aelianus etiamin Oceano . occiduo; vbi exiftit Britannia, nafci memoiat: fed magis fülui coloris minufque fplendidos jjs quiin mari rubro procreantur.F ritanniz Oceanns margarita gignit; fed (uffufca & liuentia, Tacitus de vita Agticolz.Margari zin Britannis quoque funt & alibi, partim pallidz , partim giluz , partim non bene rotundz,lIo.Tzetzes.Conftat in Oceano vbiqueinueniri poffe, cum & in meridionali plagatanta fit il- larum copia; & (ub Septentrionein Scotia plurimzinueniantur, Vidiincapite puelle Edimburgiin Scotia fertum 6 fcptuaginta circiter margaritis Scoticis, pari & infigni magnitudine. Suntetenim &c ipfz candida, rotundz,lucide, vtIndice: fed Íplendore tamen & magnitudine Indicis inferiores. nam Scoticz qua maximz funt,vnguis minimi digiti magnitudinem vix vnquam fuperant. Vidi etiam Me- diolanié Scotia delatas;nec vile illis pretium,nec tam ingens vt Indicis. Curautem non nifiin Oceano, necin temperatis illius regionibus , vt nequein Gallijs aut Hifpanijs? Caufa eft, quoniam calor maior eftin his regionibus,autà continente,aut propter antifpafim, ( per antipert[lofin pottgs , vt an Scctio : Acoxti- nente verüyvt im [ndio.) Cardanus. Margarita nobilesin Gotthia, Suedia & Finlandia, Septentrionalibus regionibus capiuntur, vtauthor eft Olaus Magnus.Conchz quz torno faftigiatas Acapiteteftas habent - Ex Boethio Scoto. As : : : M . rant. Quippeadeó nonnullisinlocis funt delicate; vtnonimmeritó apud veteres gulz primatum ob- tinuerint:vt viduarum vulgó cupediz (S pl» on folenes,rd efl digitos cocbai um gevertsyy cns oy ioni My vi uan nomimet)fint: quanquim in quibufdam fluminibus,idque prefertim Dea Donaque efui ineptz iudicen- tur.Haapud nos magno numero repertz,limpidiffimis puriffimifque amnibus; ac nullo vnquamlimo turbidis,qua profundif! mi funt;agere gaudent:in eifque folis margaritas concipiunt. Subautorarme- nim czlo ferenotemperatoque, inaerem fe, donec capitibus aquaexiftant, fbleuas tes, roridumli- quorem ofcitationeauidé excipiunt;pro concepti feminis multitudine, partu out exili ,aut grandi fu- turo.Senfus illis tam acutus ineft,vt fi altiorem in litoreaftans vocem emiferis, aut lapillum quantum- uis minutum inaquam conieceris, repenté fe fubtrahentes fubfidant vniuer(z. Eaenimillisthefauri fui cuftodiendi naturalis indita eftfolertia, haud igriorantibus videlicet, quanti fit precij apud morta- les,luxus ex fatu fuo comparatus. Itaque pifcantes quoque id maximé obferuant , vt primoattactu te- /ftas coniunctas ar&tiffimé detineant, prounusillisalioquin vnionem euomituris, Quaterniautquini humerorum tenus flumen ingreffi atque in orbem ftantes , contum alterutra manu , quó firmiüsconfi- ftant,fundo fixum tenent.Inde oculis peraqua limpiditatem przdas colluftrantes pedum digitis (nam manibus id fieri prohibetaltitudo) teftarum torturas placidé comprehendunt, atqueaftantibus vacua manu excipiendas przbent. Sunt etiam eiufdem feré generis conchzin oris Hifpanicis ;quarumteftas qui peregreà diuo Iacobo redeunt;adferunt:fed haud fecunda propterea quódaqua falfa viuant.pam & circunquaáque inlittoribus Scotici marisingens natat;fed fterilis multitudo,HacBoethius. Multa hic mira enarrat(inquit Cardanus,qui Boethij verbarecitauir de rerum varietate libro 7.)& que etiam inuicem pugnare videantur.nam matricem hancé genere turbinatoruin conftituit : & quzin flumini- bus degant,inde,vtfponteadaque fummumm emergere poflint:cum necinftrumentum habeant; quo fe collidant;(atto/lani: )uec aerem intus;vt pifces contineant. Quód etfi impetu ( quod ramen difficilli- mum Riemespesp pode t,quomodo continere fe poflint, haud video.Ipíe etiam cim dixit; coniunctas teftas tenere qni pifcantur: (ui oblitus videtur, nifi operculum pro teftaaliaintelligar. Hifpanietiam referunt, prz cifas quandoque manus pifcatotibusà margaritiferis oftreis :imó & ob hoc edictum pie- tate plenum à Cafare nofiroemanalle. Quod quomodoàturbinatis contingere poflit , noninte!ligo. nequeaudiui vnquamin fluminibus,led in Oceano, margaritas venari folitas. Vt modo res fe habeat, conftatin turbinatis vix effe locum margaritis cam animal ipfum adhzreattefte: & vt commodé exe- rere fe poffit;totam compleat:vt mihi videatur soto pasa cognita ac vifa fcripfiflezaut non di- ligenter fcripiffe.Si enim modó turbinata funt; duabus conchis tamen conftant, ( o/fcura bac mibi pnr, ) aliter fuanes non effent. Oriuntur igiturétefta,non érore. hocenim abfurdiffimum, rum magis ; quód quantó maiores gignuntur, eó profundiore mari:nec restam grauis ( vt dixi ) abfque fpiritu & pinnis afcendere potelt, Hucu íque Cardanus. Eftfluuiusqui yo E Huffinerz in Bohemia , abundans magnis lapidibus & piícetruta copiofus,praterea z[tate accola folent ex eoaceruos conchatum eiice- re; quibus perlas eximuntaliàs maturas & fplendidas,quz etiam annulis includuntur:aliàs immatu- ras,quaz medicis vfui funt.Immaturas aliquando anatibus deuorandas obiiciüt; & aluo redditas fplen- didiores colligunt. Cum eximi debent,cauent neaere tangantur , & illico ore excipiunt. faliuá enim a- blutz conftantiüs (plendorem feruant. Vnio in rubri maris profundo quzritur,Plinius. Exrubro mari cólligitur, Philoftratus. Optimus Indicus & in mari rubro procreatus exiftimatur. lubaim Bofphoro etiam freto nafci fcribit; qui & Británicis inferiores fint; & cum Indicis ac Erychrzisnullo modo com - | : parandi, 26 maculiíque afperfas(inquit Boethius Scotus;)longo interualloreliquas(vt etiam fetum fileam)fupe- 3 4e £o i LOPNCOCXMT PC UM P Z: De Margaritis. Lib. IV. E. gárandi, Aelianus, Etatofthenes dicic in Perfice przternaui gationis initioihfulam effe, in quamultz. acpreciofe margar itx gignantur,Strabo. Aliemen eftregio, qua incipitab exitu finus maris rubri vf |ue ad principium finus Perfici: in quo eft di&us locas Duo maria , non multim diftans ab infula Or- fnus, &c in loco Duo maria di&o.expifcantur margaritas ceteris przftantiores, Andreas Bellunenfis. Capiturin Indico mari;& circa Armeniam,Perfidem,Sufianam,& Babyloniam oftreo fimilis margari- tifera concha ;Chares. Ad Bararen vicum inaritimum adferuntur margarite mu!tz & egregiz , Arria- nusinPeriplo maris rubri.India & infulz quzdam maris rubri margaritam ferunt; Theophraftus, A- pud Indos & Perfas margatitz reperiuntur in te(tis marinis robuftis & candidis, Marcellinus. InIndi- . Có mari conchz margaritiferz funt;tefta candida Philoftratus. MargaritasIndicus maxim&mittit O- 3 o ceanus rinter illas beluas tales tantafque; quas diximus , pertot maria venientes, tamlongoterrarum tractu, tantis Solis ardoribus.Indica vrbs eftnomine Perimuda, cuiusincolzichtliyophagi margari- tas rebus comprehendunt, Aelianus. Oftrea que margaritas ferunt,nafci aiunt in mari Indico, infulis Perimuda & Elyra;& alijs quibufdam infulis mari non profundo & puriffimo.Io. Tzetzes 1.376. Va- | fiorum. InBybleparuainíulaIndiz capitur in oftracoalbo lapis margarita ,quzinoftreislocum cor- dis dicitur obtinere, Philoftratus de vita Apollonij libro ;.Eft & Tylos infula(Pliniolibro 6.) plurimis üargacitis celeberrima, cum oppidoeiufdem nominis. Mittit Indicum mare boreale iuxta Cubagua infulam: Au(Eale iuxta Terarequi.nafcuntur & alijs pluribuslocis, Cardanus. Man lacus eftIndiz,& alius Lama dictus ,in vtroque pifcantur perlas, Obfcurus. Prouinciz Tebethadiacetab Occidente ;,: prouincia Caniclu, quz regetn habet tributarium magno Cham. Eftibilacus; inquo tanta eft marga - 20 ritarum copia, vt precium carm omnino vilefceret; fi proarbitrio hominum afportari permitteren- tur.quare capitis poena cautum eft,ne vllusin hoc lacu pifcart abfque magni Cham venia aufic, Paulus Venetus. In Paria & Cutiana regionibus noui Orbis vniones abundant, vt Petrus Martyr teftatur Oceanez Decadis primz libro 8, his verbis: Chriftophorus Colonus in Paria vnionibustorquatos$ *' armillatofq; tam viros quàm fceminas reperit. Caterüm Petrus Alfonfus Nignus in fua Nauigatione; Cumana & Manacapana regionibus poftergatis in regionem incidit, quam Curianam vocari ab in- colis ipfe refert. Vbi inlitore protintinnabulis, aciculis, fpintheribus , armillis , vitreis calculorum i fertis,anulifque; & alijs huiufcemodi inftitorum mercibus , cum incolis in horz momento; vnionum; . quos collo & brachijs appenfos geftabant, vncias quindecim permutat. Certatim incolz vnionum r. ferta, noftrarum mercium cupidiffimi ferebant. Vniones appellant tenóras.' Megalthenes, incolas ,39 Taprobanz auti margaritarumque grandium fertiliores quàm Indos etfe fcribic; Piinius. Tapro- bane incole margaritas legunt plurimas maxima[que ; Solinus. 'Tumaccus regulus in noui Orbis parte Vafcho Nunnez,( qui magnam remotiffimamque regionum illarum partem Caftellz regis no- mine occupauit; )preteraurum, munera attulit ducentos quadraginta egreg!os vniones. € minutisau. tem copiam maiorem afferri iuffit. Vniones noftri admirabantur,licet non rité candidos:quia é conchis illos minime eruunt, nifi priüs affis, quó faciliüs fefe ipie aperiant, & coro inclufa fapidiàs eoquatur. Tumaccus ergo tanti facere vniones, noftros infpe&tans : familiaribus fuis vt piícanioni fe accinigant; imperat. Dicto parent. Quarto abinde dieregrediuntur: libras octunciales vnionum afferunt duode- cim , Petrus Martyr Oceanez Decadis tertie libror. Erpauló poft: Ineodem finu aiunt grandiorem e; quandam effe infulam , in qua conchylia gigni feruntur vmbellam zquantia magnitadine:àquibus 40 vniones, conchylium corda, erduntur, faba, & interdum olea; grandiores: & quos Cleopatra optare potuiffec. | | E * Coloris funt margarite ac fi parua lux penetratet in multum album , & ideo nitentes, Albertus, Colos eis vc pfeudopalo, fcilicet qui ex afpctu mutetur. caufa eft, quoniam corcicibus conftant mar- ' gatitz:que füperficie vna polite fünt, alterarudes, Experimentum fume pluribus fpeculisfimuliun- étis eodem ordine; ita ve nitida füperficies tegatrudemalterius, Inde fi paruas eas finxeris , atqueadeó . tenues, vt folüm fcabrum non diuifüm aut varium corpus efficiant: intelliges tandem qua de caüfaa- * fpectusratio colorem ac fplendorem mutet. Colostamen margaritee plerunque eft candidus ; nitidus, fnodic fufcus.huncà fuisconchylijs mutuantur, Cardanus. Corticibus quibufdam conftat rotundis, . Idem.Sani quidem partus multiplici conftant cute,noriimproprié callum vt exiftimart corpotis poffit; 3r itaque & purgantur à peritis. Miror ipfo tantüm eas ccelo gaudere, Sole rubefcere , candoremque pet- dere vt corpus humanum.quare przcipuum (cendorem )cultodiunt pelagias altius meríz quàm vt pene- trent radij. Cztero inaqua mollis vnio, exemptus ( eséceratus, Solmuisconche faa execmpius miri) ptoti- ». nusdurefcit;Flintus. Margarita natura fua tranflucidaeft, Theophraftus. Earum corpus foliditr etfa (excipe phyfemata dicta;in fine huius fegmenti)manifeftum eft,quód nullolapfu franguntur ,P'inius, Magnitudine fünt(«dfoemmzom [ceice: quod pfe viderit , ) quanta oculus pifcis bene magnus Athenzus e£ Theophrafto. nofter quidem Theophrafti de lapidibus codex hzc verbanon habet." Vltra (emuncisles inuentas negant,Solinus.Petrus Alforifus Nignus & focij cum ex Curiana difcederent,fex & nonagin- ta fe libras vnienum octunciales;precio forté quinque folidorum comparalfe cognouerunt. Vnionum auellanas multi zquant; ieraptalitus fimiles. fed quoniam malà perforati , non tanti precij fadt; Me 69 prefente;cumapud illuftrem Methynz Sidonia ducem inuitatus pranderem Hifpali , vnam ( vnsm de etre debuit, [i uniouem sntelhtt » fid de euo zncrediubile hoc pondus el : forte una lesendum y non pluca!i$ numerus mox fs quitur)füpra Centum vncias venum ad eum tulerunt. Sua pro fecto pulchritudine ac nitore me delecta- runt. Suntqui Nignum ferant non in Curiana; que centum viginti ampliüs lequas diftatab OreDra- Conis:fed in Cumana & Manacapanaregiunculis , ori & Margaritzin(ule vicinis , vniones habuitfe; negantq; Curianam feracem margaritis.adhuc fub iudicelis eft, Petrus Martyr Oceanee Decadis pti» prrrasign mzlibro8.Adin(ulam Solo Caftellani margaritas magnitüdine ouorum turturum;ant aliquando gal- iz/ula. linarum(reperiri)intelligunt:fed propter anni tempus non ceperunt, Oftreum(concham marraruferam ) tamen cepilfz fe ceftantur, cuiüs caro feptem fupra quadraginta librarum fuerit , vt Maximiliaaus "Tran(fyluanus fcribit. Regein Porn infule vniones duos geftare aiunt in diademate ; oui anferini ma s snitudindjfden, . — ^"^ ^ —- M" C Yy 4 Marga. 5 De Aquaulibus:- Margaritarum nomina diuerfa à figura. Elenchos appellant ( owaler) faftipiatalongitudine, alabaz ftrorum figura inplenioremorbem definentes , Plinius, Elenchi funt vniones facie turbinata , ex am- plo fcilicet in tenue deficientes, quos piramodo vocant Maffarius. Et rurfus: Elenchon Latini indi- Cem interpretantur. cuiufmodi eft apud Plinium primilibri infcriptio. nam & libros elenchorum fcripfit Ariftoteles. Alabaftrum veto erat vas vnguentarium forma turbinata, fine anfülis , quod ex lapide alabaftriteonyche antiquis appellato, fiebat. quoniam, vt inquit Plinius 36. volumine , optim8 vnguentaincórruptain eo feruari dicitur.Elenchi dicuntur margatitz, ( inquit Perottus, ) quia Graci elenchum proprié indicem appellant. etenim quo modolibrorum indices & pulchritudine, ac varie- tate colorum ;& magnitudine literarum, libros exornant & res alias fuiindices: ita hi geftantium ha- 1€ bitum 1Huftrare, & quafi indices eorum videntureffe. Iuuenalis: Auribus extenfis magnos committit. - €ylindri. — elenchos. Magnzeorum ftultitiaeft, qui cylindrum & elenchum idem etfeaffirmant, - Qui ppe cylin- dri,lapilli fant teretes,hoc eft,oblongiatque volubiles, inftar eius columellz , qua zquandis areis vti- mur.huiufmodi enim formam cylindrum vocamus 3evs8 xvAier: hoc eft, à vóluendo. Virgilius: Area primüm ingentieftzquandacylindro. Atque tali formanon repetiuntür margarite quas natura ,non ars, facit. etenim fi artificium addas , ftatim deficit fulgor, inquo omnis earum dos confiftit. Ceteri veró lapilli magna ex parte fieri teretes poffunt ; vtputa berylli , (imaragdi , & alij fimiles: quos nonaus ribus fufpendere mulieres , fed circumdare collo, autinne&tere ini lbus ;fiuealiis ornamentis con« fueuerunt.Iuuenalis: Tu nube, atquetace. donantarcanacylindros, Iaem: Nil non permittit mulier fibi,turpeputacnil, Dum viridcisgemmas collo circandedit.Hosantiqui cylindrosà forma, quemad- modum aliarum figurarum lapillos gemmas vocauere , à finilitudine gemmarum , quas in vitibus Pd fiuearboribus cernimas,Haétenus Perottus.Elenchum(inquitBayfius) Gallipoyrettevocant, Elen- —— cliorum merninicIureconfultusin l.Pediculis, Paragr. finali hoctractatu; Cum autem ait Plinius , Et procerioribus fua gratia eft:de illis fortaffe fentire videtur, quos cylindros Paulus vocat inl, Pediculis adfinemineodem. Siquidemcylindrilapilli füntteretes & oblongi:fiebantque etiam ex alijs lapillis. Plinius libro37 vbideberyllis:unde;miré gaudentlongitudine eorum, Et mox fubdit: Ideo cylindros exijsfacere malunt; quàmgesmas: quoniam eft fumma commendatio in longitudine , Hactenus Pli- nius. Quibus Plinij verbis intelligere eft; cylindros &c elenchos in eo differre, quod elenchi fint fafti- giatz longitudinis: cylindri vero proceritatis equaliter orbiculatz. Quod fi verum eft, nofter Si pon- tinusiftanon fatis petcepiffe videtur. Tympanaapud Plinium dicti vniones parte altera cumidi funt, Codicesantiqui (inquit Maffarius) tympsnia (criptum habent, vt fit à tympano: quemadmodum & inferiuscrotalia à crotalo, non crorala nuncupauit. Eftautem tympanumiinftrumentum ex vna parte — tumidum & rotundumyex altera planum membrana claufum,intus vacuum, vulgovaccarum vocatum: quod baculo feritur, cum turma equitum ad pugnam concitata funt, inde margarita quz ab vna parte. tumidz feu rotundg funt, & ab alteraplanz.à tympanorum fimilitudine tympania nominantur. be. ftella ( quinouiimo tempore Tiberij Cafaris claruit )tympanafcribit feiuuene appellata patinas & lances , quas antiqui magidas appellauerunt, Perottus. Tympanorum vnionum meminitetiam Pau- lus iureconfultusin].Pediculis,Bayfius.Crotaliahecà fono vocantur, propter collifionem ipfam mar- gatitarum , quód fono crotalainftrumentaimitarentur. eftenim crotalüinftrumentum rotundum cir- culoligneo factum,cum laminis quibufdam ex exe rorundis,numifmartis inagnitudinis,fonum ex col- lifione reddentibus , dictum à pulfatione: nam manu pulfatur,vtebantur hoc initrumento Aegyptijin ^ . eorum Íolemnitatibus. Virgilius; Copa Syrifca caput Graia redimita mitella, . Crifpum fübcrotalo docta mouere latus. | Cuius & Macrobius meminit. nunc cymbalum vocant; illud dico quod membrana caret . Maffarius; Phyfemata margaritarum quidem fpeciem habent, verüm aere funt inflata, ( fine corpore ;id eft, non folida)à bullarum fimilitudine,quzin aqua fpiritu excitantur,przcipué dum bullit. bullas enim phy- Íemata Graci vocant, Idem. ! C Teflz rore grauidz margaritas edunt minutas, binasaut ternas: vel vniones, fic appellatas, ( mela Morgarita- «ppellatosyma[c.gen.fedad margarstas quoque veferrspotefi,) quód eius terrze( quode.u[mod:) conchule , fingulas rumgentt&- aliquoties pariunt, fed maiores. idqueindicium eft, ztherca potius deriuatione, quàm faginis pelagi e hos oriri fetus, & vefci: quód gutta matutini roris iidem infufz , claros efficiuntlapillos & teretes: vefpertini veró fluxuofos contra & trutilos,& maculofos interdum. Minimaautem vel magna pro qua- litate hauftuum figurantur cafibus variatis. Concuffz ver fzpiflimà metufulgurum inanefcunt,aut . debilia pariunt,aut certé vitijs defluuntabortiuis, Marcellinus. Permixtione roris ,28hi tempore prz- ftituto concipiuntur:ldem;qui & hac & alia ex Solino mutuatus videtur. Concha (unt in quibus hoe genus lapidum requiritur, quz certo anni tempore luxuriante conceptu, fitiunt rorem velut mari- tum, cuius defiderio hiant, Et cum Lunares maximé liquuntur afpergines, ofcitatione quadam hau- riunt humorem concupitum. Sic concipiunt, grauideque fiunt, & de faginz qualitatereddunt habi. tus vnionum. nam fi purum fuerit, quod acceperint, candicant orbiculilapillorum. fi turbidum , aut pallorelanguefcunt;aut rufo innubilantur. Ita magis de coclo quàm de mari partus habent. Denique quoties excipiunt matutini aeris femen,fit clarius margaritum;quoties vefperg,firobícurius, Quan- toque magis hauferit ; tanto magis proficit lapidum magnitudo. Sirepente micauerit corufcatio in- "p tempeítiuo metu comprimuntur: claufzque fubitaformidine; vitia contrahuntabortiua, Autenim erparuuli fiunt fcrupuli,aut inanes. Conchisi pfis ineft fenfus , partus fuos maculari timent. cumque i eraonentu: radijs excanduerit dies, ne fu(centur lapides Solis calore; fubfdunt; & fe profandis . ingurgitant, vtab zftu vindicentur. Huictamen prouidentiz ( viderer bic abqurd deprastatmmi ) tatis a« pitulatur. Nam candor fenecta difperir : & grandefcentibus conchis flauefcunt nr , Hucufque. Solinus capite 56. Maffarius fuper his Plinij verbis: Precipuum candorem cuftodiunt pelagoaltiüs mer(z,quàm vt penetrent radij: Videtur (inquit Plinius ex verbis qua pauló fupra retuli bi ipfi con- tradicere. nam fi conchz ha margaritiferz altius & in profundo maris ftabulentur , vt hic & librotri- :cefimotertio teftatur, vbiait: vt iam minüs temerarium videatur profundo matis petere margaritas, : - à . tanto Tympania. * | — TDeMargarius. Lib. IV. ME tanto nocentiores fecimus terras: quo pa&o tanto aquz interuallo pandentes fefe quadam o- fcitatione impleri rofcido conceptu , & pro qualitate toris accepti vniones candidi & fordidiat- que pallentes fieri poterunt ? Propterea cum iu profundo maris conchas degere fecundum natu- ram fit, cenfeo margaritas neque concipi , neque eiufmodi qualizates rofcide humore fuícipere: fed ex carne füa generari , qualitateíque huiu(modi eis per etatem accidere , Hxc Maffarius. Cui & Cardanus aditipulatur. Fabulofum (inquit) eas ex codi rore concipere. Et rurfus: Generari mar- aritas in tefta : non in carne , fubftantiz primüm fimilitudo oftendit. via etiam eft margarita , te- fte faz iuncta: & ob id tefte earum intus inzquales funt. margaritz iple forma diuerfa, plerzque tamen ad rotunditatem vergunt: & quo maiores fuerint , referunt eó limbo effe propinquiores. x o Etalibi:: Vidi cgo nuper fruttum matricis : in quo plures vniones intus concreti erant , non fecus ac in lapidum coagmentis ( qua rochas , id &ft conos, à figura vocant ) gemma. nam profundiores aliz,aliz altiores rótund, planz, informes, velut in cinere caftanez , ita in matrice lepultz erant. Verifimile igitur eft poftquam ab initio tam facile auelluntur , expreffam liquorem 8 tefta velati guttas in rotundam formam cogi. inde fa&ta additione, ex eodem lento humore per cortices aug:- ri, atque concrefcere. demum for(an electas alia oftrea producere; velut pilciumouapifces. Et Vi. cunque fit, pregrauatas magnitudine teftas illas fponte elicere. Non funt tamen margatitz duritie lapidsa : neque fcio quicquam quod in animali durius oriatur vmbilicis marinis. Margarita ma- ris fostura eít: quam ad partum deduci aiunt; cum in apertas conchas fulguraeffullerint, Aelianus. Ex falgure eas nafci tradunt ; conglobarique ftatim cum fulgur in conchas huiufinodi hiantes ful-. 10 ferit. fed hoc ita [e habere verifimile mihi non fit, Dixerim potius quà pariffimum cft mare, lapil- los produci argentei coloris: quo eodem cum concliz etiam margaritiferz niteant , quicunque in eas inciderint lapilli,ex earum lguore fplendorem accipiunt, & margaritz: vocantur, lo. Tzstz:s Variorum iX. 376. Alexander Benedictus Veroneufis libro de curandis morbis 32. capite 34. de lapidum in diuerfis animalium partibus generatione quedam fcribit: & mox fequenti capite: Vidimus ( inquit ) lapides ex vefica eiectos magnitudine oui gallinacei :.quos paulatim vifcofa ma- téria obducta, veluti ia cru(tas; varij interdum coloris; igneus calor indurauit; atque itaincrefcere fenfim traduntur. Margaritz etiam in conchis fieri eo modo cernuntur , gemmarijs varios veluti in cepis cortices torno detegentibus.. la maxima Concha; paruam inuenire e(t: contrà in par- . Ja,magnam. Alia inanis eft,alia non plus quàm vnam habet. - Multz etism multos vniones poí- 3 o fident: vt fint qui dicant;in vna Concha viginti procrzatos faiffe. Qu3dfi quis ante legitimum pa- riendi tempus Conchas aperuetit carnem quidem reperigt, hnius aut; m palmam pilcationis non affequetur , Aelianus de animalibusto.r:. Americus Ve'pucius, qui noílro uo libucnicis omaem fer& auítralem oceanum explorauit, talem ibi concham (e quandoque habuiffe teftazur: in qua vnto- nes vltra centum & triginta reperti fuot, quod no? modo confismant ij qui poftipfam ad occid en - tales Indias nauigarunt : f;d etiam adduct numerofiores ibi vniones in vna tantum. concba nafci. & alia plura de margacitarum hiftoria referunt , qua à Plinij fententia plurimàm di dent , M^t-- thiolus. Pifcantium infidias timeut conchz ; inde eft , vt aut inter fcopulos , auc inter mar.nos canes plurimum delitefzanc, Solinus & Ammianus Marcellinus. Inueniuntur apud nos rripli- |. €itetzaliquando in coniundtione coacharum alis in iplis oftreis: aliàs inter lapides [ub quibus o- 4&O ftrea delite(:unt, Albertus, — Non etiaro illud me fugit, auul(üis his lapidibus; ( quias bs e certo) quafi redemptionis p: mio perfoluto, Conchas liberas dimitti ; iterumque vniones renafci. Quod fh priuíquam lapis eximitur ; huius altrix beftia moriatur; vnà cum carne putzcícere , & perire di- citur, Aelianus. A ceto refoluuntur & mollefcuur , Albertus. Te uagye oot Xen uota "auct cum 18 21273 Paufanias, Vide plurainE. Gregatim natant ( concha margaritifere, ) Solinus & Aelianus. fed repre- hzndit hoc Rondeletius. mw t | 1 Gregatim natant. Certa examini dux eft. illafi captafit, etiam quz euaferint , in plagas reuercuntut; p) Solinus.Regem his couchis effe aiunt;qui maiorem quoque & pulchriorem margaricam profera: :£510. pe vcgibus Tzetzes; Indica vtbseft nomine Perimuda , cui eotempore cum in Badtris Eucratides regnaret , Soras earum. . ex generis regij (tirpe natus imperauit. hancquidem ipfam Ichtbyophagi incolentes , Margaritas, re- $ o tibusinorbemcircalitus ampliffimum exteníis;comprehendunt. Margaritifera Conche magnorum Stromborum fimilitudinem gerentes , gregatim natant. & quemadmodum A pium examinareges , fiz & ipíz habenc, tum coloris pulchritudine , tum magnitudine ptzítantes. Summa autem conten tione vrinatores ideo certant ad capiendum gregis ducem : quód eo capto; cun&um gregem re-. ctione orbatüm, non loco fe mouentem affequuntur. Et quàm diu rex fugiendo elabi poteft, fapi- enter eas regit & conferuat. Jam potro captas in paruulis dolijs fale condiunt , vbi cuin contabu- etit caro, & defluxerit, vnio folus relinquitur, Aelianus de animalibus t5, 8. Eadem f ré Plinius, fed paucioribus. Item Arrianus libro 9. quieftde rebas Indicis; Megalthenes (inquit) fcribit con- chas in quibus margarite gignuntur, recibhs capi circa Indiam. Gregatimautem inultas in illo ms- 1i veluti apes depaíct , regemque fuum habere, aut reginam. ac (i contingat regem comprehend: 60 pifcatoribus, facile reliquum etiam examen circundari reti. Ac fi rex effagezic, reliquas capi non. — 4 potf*. Earum carnes Indos corrumpi finere , oll: ad ornatum vti. Concham ipiam, quam manum 4 eoncbs fs (pifcantis)videt , comprimere fefe »operireque opes (uas , gnaram ptopt?t ijlas te peti, znanumque , f Tig p rgueniat;acie fua abicindere,Plinius tradit. ond eletius tabulolum patat, Hifpaat ( inquit eoa HA dei i M rz . y " B v E | . * $ : " t'cantis pr&- nus de illis loquens qui noltro (eculoin Nouum o:bem nauigice coeperunt referunt pr sc fas qian- M. ? LI Nuserus- 2102: 1 vaaconcba. doquemanus à margazitiferis oftreis: imb &ob hocedictum pietate plenum à Cerlare noftro cfüanalf. Aelianus etiam tradit in mari rubro conchas qua(dam , quamcunque picatoris natantis parcem laoris fuis(ma:ginibus tefte acutis Japprehenderint;abícinde:e,vt recirauimus faprà in Corollatio dz Con- chis diuerfis ordine literarum. INon duce nodus hyenz Oeghiit ,&c Non Árabum volucer ferpens; innataque rubris Aequoribus cu&os preciola vipsra coa-hz, Lucanus lib. 6. de venei camorcu um excitante. - - Yy EST Captura, 234 — DeAquatilibus: | Captüra.Bona tempeftate, &ctranquillomari Concha margaritiferz capiuntur: éas poftéaquafa pi- Ícatores comprehenderunt.ab iilis Margaritarh animorum libidinoforum illecebram eximunt , Aclia- nus, Vafchus INunnez ( qui Caftellzregis ominemagnam remotillimamque Noui orbis partem oc- cupauit)Chiapen & Tumaccum(regionum quarundam Noui ad meridiem orbis regulos)retia habere; & pifcaria concharum margaritas gignentium littora, pro przdijs intellexit. quas tanquam € viuarijs eripiunt regülotum egreglj vrinatores ad id exercitium à teneris educati: fed quieto tranquilloque ma;i littus etu deferente, quo faciliàs ad earum tationes fubmergi queant. Et quó maiores concha fant, eb profundiüs inhabitant: minores ver, vti filiz, propioresaque margini: minimz autem vti nepotes, fupetcilio viciniores degunt. Adimaconchyliaftaturas virilestres , quacuor interdum, de- 19 fcendunt. Ad filias aut neptes, dimidio femore tenus, & breuiüs aliquándo, fubnatant. quarum etiam poft (edatam à feris termpe(tatibuszquor , multitudinem inarenaab vndis diuulfam proie&amquein littus reperiunt.Quz in atenaleguntur,minutis pollent baccis, Petrus Martyr. Ludouicus Romanus Patritiuslibro j:Nauigationum fuarum, qui eftde rebus Perficis cap... Ormus t rbs ( inquit ) ininfula fita eft. Proculillincitinere dierum trium leguntur conchzsqua pariunt margaritas venuftiores, gran- diorefíque ceteris baccis.Suntibi nonnulli qui pifcatu concharum victum quzritant. Hi vecti cymbis jn mateiactum faciunt przgrandis faxi dependente funezidque fit ab gemina cymba parte,vt vtrinque iactis in profundum lapidibus ; conftabiliri nauis ; nonaliter quàm fi in anchoris foret;poffit. Firrmatá fuo pondere cymba, alius cui id munus ebtigit;inzquoriacit funem faxo dependente. In naui media alius, mantica in pectus tergumque dependente, alligato pedibuslapide;fe vibrat in pelagus; fübtuf- queaquas vrinantium rmore natat : actufque in profundumad paffüs quindenos; tantifper vrinat, do- nec]legerit conchas, in quibus delitefcunt vniones ac margarita. colleétas manticz indit:lapidemq; protinus quo pedes grauabantur,abiicic, funiqueinnixusinfüperioraeuadit. India maier( inquit M. Paulus Venetus)in regna quinque diuiditur.In primo eius regno nomine Varjinueniuntur margarita in maxima multitudine. Nam eft ibi inter continentem & infulam quandam finus maris ferm? vadofus: Siipe qui in aliquibuslocis profunditatem habetdecem paffuum, in quibufdam trium, & duorum, vbileguntur margaritz.Conueniunt illic multi mercatores, adducentes multas naues, magnas & par- uas. & conducunt homines qui in profundum maris fe demittant, pifcenturque marinas conchas, ex quibus vniones colligantur. Porró pifcatoresilli quandoaquam ampliüs ferre nequeunt, enatant: & - rurfus ft € przcipites dant in mare.quod per diem multis replicant vicibus. Suntetiam in (inuillo grafi- .. des pifces, qui homines facilé occiderent , nifi huic periculo fuccurrereturin hunc modum. Condu- ^ cunturà negociatoribus magi quidam,qui Abraiamim dicuntur: & hi incantationibus fuis , & diabo- licaarte coniurant pifces illos,vt neminemlzdere poffint, No&e veró quandoà negociatoribus mar - gatitarum pilcatio intermittitur, relaxant magi coniurationem fuam ,nefures nocte fine periculo fefe in mare demittant, &tollant conchas cum margaritis. Fitautem hzc vnionum pifcatio non per totum annum,fed duntaxat per Aprilem & Maium. Verüm in tantillo tempore colligitur immenfa marzari - tarum muititudo, Soluunt autem mercatores ex eis regi decimam partem: Magis veró ttibuunt vigefi-. mam partem,& p ifcatoribus quoque commodam przbent mercedem. Caterüm àmedio Maij marga- rit noninueniuntur ampliüs inillo loco: fed inalio quodam,qui trecentis milisribus abifto diftat; & ibi colligantur per Septembrem & Odtobrem. Plurade huius generis concharum captura leges fupe« 4 ribi. Tue - Lswsb)re — Margaritas Rome in promiícuuim ac ftequentem vfum veniffe , Alexandria in ditionem reda&ta: eium Viens Srirmumautem caepiffe circa Syllana tempora minutas & viles, Feneftella tradit manifefto errore , ctim Aelius Stilo Iugurthine bello vnionum nomenimpofitum ttàxinié grandibus margaritispródat, Et hoc tamen aternz prope polfeffionis eft. Sequitur heredem, in mancipatur venit vt predium ali- quod. Conchylia&c purpurasomnis ora ( bera atterit, quibus eadem mater luxuria , paria pene etiám margaritis preciafecit, Plinius. Mauris plurimaarbor cedri & menfarum inania, quas feminz viris contra margaritas regerupt;Idem. ^. Mr ExPlinio deluxuriacirca vniones LollizPaulinz, Cleopatrz, & Clodijtrageedi Aefopifilij. Lol- Lollia Pauli- Jia Paulinam;quz fuit Caij principis matrona,ne ferio quidemaut folenni ceremoniarum aliquo ap- Pal. Cleopatra. paratu;fed medioctium etiam fponfalium ccena, vidi (rnaragdis margaritifque opertam ; alterno textü y fulgentibus;toto capite,crinibus,fpiris,auribus,colloymanibus;digitifque: quz fumma quadringen- ties feftertitm ( alés H.. S. ehe fimiliter in [eguentibuster ) colligebav: ipfam confeftim paratam nuncupatio- ncmtabulis probare. Nec dona prodigi principis fuerant, fed auita opes; prouinciarum (cilicetípolijs patte. Hice(t rapinarum exitus:hocfuit quare M.Lollius infamatus regum muneribusintotoortente, interdictaamicitiaà Caio Cefare Augufti filio, venenum biberet, vt neptis eius , ccc. feftertiüm opera fpcétareturadlucernas. Computet nuncaliquis ex alteraparte, quantum Curius aut Fabriciusin tri» umphistulerintzimaginetur illorum fercula, & exaltera parte Lolliam, vnam imperij mulierculamac- cubantem:non illos curru detractos;quàmiin hoc viciffe malii? . | Nec hec fammaluxurig exemp!a funt. Duo fuére maximi vniones per omne euum , vtrunquepo dit Cleopatra, Acgypti reginarum nouiffima,per manus orientis regum fibi traditos. Hacceumexqui- fitis quotidie Antonius faginaretur epulis,fuperbo fimulac procaci faítu;vt regirra meretrix, lautitiam £4 eius omnéapparatumq; obtrectans,queréte eo quid aftrui magnificentie poflit , refpódit, vna fe cana centies fe(tertiüm abfumptura. Cupiebat difcere Antonius;fed fieri poffe nóarbitrabatur.Ergo fpenfi- onibus factis,poftero die quo iudicium agebatur,magnificam aliàs coena, ne dies periret, fed quotidia- nam Antonioappofuit,irridenti;com EN expoftulanti.Átilla corollariü idelfe,confamptu- ramque fe eain ccenataxationem confirmans;folamque fe centies feftertium casnaturam, inferri men- fam fecundam iuffit.Ex precepto miniftri vnum tantüm vasante eam pofüére aceti; cuius afperitas vif- que intabem margaritas refoluit. Gerebatauribus tum maxim fingulare illud & veré vnicum nature opus.Itaque expectante Antonio, quidnam effet tura; detra&tumalterum merfit, ac liquefactá abfor- buit.Iniccit alteri manum L.Plancus iudex (ponfionis eius, eum quoque paranti fimili modoabfime- re, vi- 2c [ e] k dE o ksod -— : De Margarits. Lib. III $33 &e,vittumque Antonium pronuntiauithomineirato. Comitetür fama vnionis'etus parem , capta illà tantz quzítionis vidrice regina dilfe&um, vt ellet in vtrifque Venerisauribus Romz in Pantheo di- maidiaeorum coena, Non ferenttamen hanc palmam, fpoliabunturqueetiam luxüriz gloria. Priórid fecerat Romz in vnionibus i1 d taxationis Clodius tragaedie Aefopifilius relictus àb eo in 2mplis opibus heres,neintriumuiratu uo nimis fuperbiat Antonius 2 dd hiftrioni comparatus: & quidem nulla fponfione ad hoc productus , quo id magis regium erat , led vt experireturin gloria palati, Quid faperent margarite:arque vt miré placuére, ne folus hec Ícitet ; fingulos yniones conuiuis abforben - dos dedit, Hucu(quePlinius. Lolliam Paulinam Caij principis coningem vulgatuim eft habuilfe tuni « Cam ex margatitis [eftertio ( feftertiorum, Hermolaus ) quadringentis extimatam ; Solinus: acqui Pli- niusnon tunicam,íed ornatüm capitis, colli & manuum ex margaritis eam habuiffetradit. Idem Soli- nus(inquit Hermolaus )Manlium;non M.Lolliurm: item filiam eius , non neptem, faife Paulinam tra- dit:exemplaribus, vt arbitror,ambultis,de hoc Dion;itemque Tacitus:Lollia(inquic)Paülina, M.Lol- lij confularis filia. Suetonius: Loiliam Paulinàm Caij Memmi; confularis exercitum regentis nüptam. Plinij verborum de Cleopatrz & Antonij fponfione fuper epularum magnificentia paraphra(in conte- xuit Macrobius Saturnal. 3.17. hocintereft, quód vnionem àteginaabíorptum non quadringenties vt Plinius,fed centies feftertiüm valuiffe (cribit: & Plancum certámninis arbitrum non Lucium , vt Plini-- us,fed Numatium prenomine àppellat.Budzus libro ?.de Affe centies feftertiüm,aureorum ( coronae torum)ducenta quinquaginta millia conficere tradit.De Aefopi tragaedi filio Valerius Maximus quao» quememinitlibro9.G6cidemrefert.& Horatius Sermonum 2.3. —, — | | ao Filius Aefopidetractam exàure Metelle&, ^ Scilicet vt deciesfoliduüm exorberet;àceto Diluitinfignem baccam:qui faniór , acft Illudidemin rapidum flumen,iaceret ve cloacam. . Czcilia Metella(inquit Acron )filia Metelli, Aéfopum actorem tragoediarum ditiffimum adamauit. E- ius vxoris ac Aefopifilius diues & luxuriofus fuit,qui gemmam ttiuit,& mifit in poculum; vt videretur decem milia deuorare,qiio fuas poflet deuorare diditias. Margarite velutteftà ouiáceto mollefcunt& Marais zefoluuntur, Obfcurus.Aaeti vis d fiipat & difloluit;,ouum, plumbum, es, &c.item margaritam, Vitru- mollem. ius 8.3. Videetiam fupra iu C.Deftillantur etiam & colliquantuz qug lapideafunt(inquít Cardanus in Varijs)fed molliora,vt margarite coralli,fmaragdi. Vtergo margaritas diffoluas ( nam hoc propono; quiaexpertum eft)ipfas integras laua, fuccumque limoónur bis aut tet cola ,inde merge, & Soli expos ne:in quinque aut fex diebus colliquancur,vt mellis , quod ad fubftantiam attinet; fimilitüdinem refe- 3o tant.Egojfi hocolim nouiffem,diues in paucis diebus euafiffem. Hoc enim intelle&o, quod nüperfci- ui,atque alio fecretó; qiiod expétientia didici, poteram ad fex millia coronatorum in qu&dragirita vel pauló pluribus diebus füperluctari.Exitimo, fed non füm expettus P aceto deftillato eas etiam poltfeli- -quari.Paucis adiectis etiam aurum his diffolui poffeatfirmant.Hzc Cardanus.Ego hec dum conderem; - vniones aliquot perexiguos filo neo infertos aceto fatis afpeto ad dies X. maceraui, vnde eimollici "quidem (ant;& friabilesfacti, przfertim füperficié : pars interior, durior quidem remanfit, fed scipfa digitisatteri poterat.in fundo vafis arenofa afperitas videbatut;ficutin maculis caleuloforüm, Emol- liuntur igituraceto & refoluuntur vniones , non liquantur aut contabefcunt. nam quz proprie liqua- ridicuntur;fiue pet fe, vi caloris,ea totain liquorem abeunt:fiuein alio liquore vrfalinaqua, mifcen- - tur ac vniuntur. quorum neutrum margaritis accidit: fedimentuim enim, vt dixi; arenofura in fündó 40 relinquunt, veltotz potiüs in farinam réfolutz fübGdent; fitemporelongiorenimirum relisquantur; Acetum deftillaum vim priftinam, (icut odorem , faporemque faruat: vt proculdubio eadem omnia; quz non deftillatum,przftet: fed purius fabtiliufq; eft.egoante multos annosin cineribus deftillazuni ter repetita deftillatione acetum feruo. non vehementiustamen inde ; quàm acetum aliquod acre ante deftillationem,fa&tum mihi videtur. Cle opatre margaritam tam cito dilIolui potuiffe , valde miror.as certimum omninoacetü illud fuiffz oportec;quale in noftris regionibus non reperitar.Conchàs quaf- dam ( rugatas Rondeletij;vel fimiles)artifices aqui Venetijs alibiq;.fuperficie externà,que fufca & a fpera eft; pramollita nimirü aliquoliquore,lixiuio acri forcéjita expoliunt,vt pulcherrime níteant.Cós chlez celata tefta(inquit Rodeletius)inaceto macerata;fuperiore veluti cute vel cruíta fpoliatüt,red: ;. ditarque cochlez margaritiferz módo fplendens;nitida,& vnionis modo colorata, Diffoluunturaceto 5? forti(inquit Syluius)pra(ertim dettillato vel fucco limonum; (proeenobis fuccum berberis accipere licebit, ) sargarita;tefte ouorum,lapides renum, vefice,coralium vtrunque:eaq; poft ficcata prompté friantur; Sedaliud mihi videtur diffolui;aliud friabilereddi. Aqu etiam acidulz calculos corporis humáni pos tz comminuunt. Teanum Sidicinum cognomine in Cainpáhia eft. ibi aquam ácidulaih calculofis me- deri author ef Plinius 31.3.R edeo ad luxüm circa margaritas. Sed quota hec pottio elt ( inquit Plinius, cum priiis de luxuria concharum in cibo dixiffet)reputantibus purpuras , corichylia rargaritas. Pas rü fcilicet fuerat in gulas condi maria;nifi manibus;auribus;capite, toto corpotea faiminis itixta virif- que geftarentur.Et lib. j7.cap.2.Pompeius Romam tertio triumpho füotranftulitcoronas ex margari- tis trigintatres. M ufeum ex margatitis ;in cuius faftigio horológiumerat. [rnafo (forte s in eode JL &rat etzarz imago ) Cn; Pompeijé margaritis: illaregio honore grata; illius probi oris veneraiidique pet cunctas gentes illainquam ex margaritis;feue:itate victa & verioreluxurie triumpho.Quàr profectà (ironia wtdeter iuter illos viros duraffet cognomé Magni,fi prima vi&totia hé trium phaffes.E margaritis Magne,tam prodiga re,& foeminis repetta, quám gerere te fas non fit; hincfieri tuos vultus? ficte pre- ciofum videri? Nonne illa fimilior tui eft imago; qitam Pyrenai iugis imipofuifti :G ráue prófe&tó fa:- dumque probrüm erat, ni veriüsire deorum oftentiin credi opotteret: clareque intelligi poffet ,iàm tumillud caput orientis opibus fine reliquo corpore oftentaturn. Tolerabilioremi tamen fecit caufam - Caij principis , qui fuper omniamuliebria fócculos induebat à rargatitis: & Neronis principis; qui Íceptra; & perfonas ,& cubicula viatoria, vnionibüs confttuebat. Quinimó etiam ius videmur per- didilfe corripiendi gemmata pototia; &-variz fupellectilis genera; andlos tfanfeuntes; Qu enidi nonluxuriainnocentior exiftimari poffit ? Et alibi i Vnio in rubri maris profundo ; ímaragdus án in ima tellure querituz. - Ad hoc excogitáta (iuit aurium vulnera : as quoniatn patum eut no í y 4 «olus Clodius ts goedi Aefo - pit. io Ribfos deda-^ Xu tircu mate £4 [177.19 4» 536 De Aquatilibus €ollo crinibufque geftari , nifi infoderenturetiam corpori, De elenchis vnionibus Inuenalis Satyr, fexta: Cum virides gemmas collo circumdedit , & cum Auribus exteníis magnoscommifit elenchos. Hos etiam ( inquit Maffarius ) puto Senecam intellexitfe feptimo De beneficijs libro in furorem mu- lierum fcribentem: Videointuit vniones non fingulos ingulis comparatos, iam exercitatz aures one- riferendo funt. iungunturinter fe , & infuper alijs bonis luperponuntur. non fatis muliebris infania viros fübiecerat , mfi bina aut trina patrimonia auribus fingulis pependiffent. Perfz adfuefa&i (unt armillis , monilibufque aureis & gemmis vti; precipue margaritis , quibus abundant poftIndiam vi- cam & Crofum, Marcellinus. Et margaritis Indi faciunt monilia preciofa , vc zoAvreAets dgusc , Theo- phraftus. Faciunt exeis ( inquit Chares Mitylenzus ) ópuiouse vx tod ei EA m. n éipas ij «8c molas : hoc eft, monilia parua & armillas manuum pedumque: his enim ftudentPerfe ; Medi, & omnes Afiani , po- tiisquàmaureisornamentis. Affe&tant ( etes letiso , Cepsnt ) iam & pauperes,licitatorem feemincin publico vnionem elfe dictitantes: quin & pedibus, nec crepidarum tantüm obftragulis, fed totisfoc- culis addunr. Neque enim geftare iam margaritas , nifi calcent, ac per vniones etiam ambulent , fatis eft, Plinius, Obftragula, ( inquit Maffarius ,) vt arbitror, funtligaculailla que calceos & crepidas ob- ftringunt ab obítringendodi&a, quibus folebant Romanz mulieres vniones appendere, obferuant- quein hunc diem, vniones & pilulas argenteas. Diuus Ialius thoracem , quem Venerigenitriciin templo eius dicauit; ex Britannicis margaritis fa&um voluit intelligi , Plinius: fabiedtainfcriptione teftatus eft, Solinus... Quantum apud nos Indicis margaritis precium eft; tantum apud Indos curalio, nanque ifta perfuafione gentium conftant, Plinius. Ét alibi: Autoritas baccarum curalij non minus Indorum viris quoque preciofa eft, quàm foeminis noftris vniones Indici; Nonin alia parte ( quàm . auribus ) feminis maius impendium, margaritis dependentibus. In oriente quidem & virisaurum 29 geftare eo loci decus exiftimatur, Plinius. Infano hominum vel precio vel fermone celebris eftatque illuftris Margarita,& (imul mulierum admirationem habet, Aelianus, Margaritaex ijs que inanima- libus nafcuntur lapidibus, preciofiifima eft, Cardanus. Sunt & montesnatiui fales , vin Indis Oro- menus:in quo lapidicinarum modo caeditur renafcens: maiufque regum gegen exeoeít, quàm ex auro atque margaritis, Plinius. Margarite frequentari fueta litora propter pifcantium infidias de- clinantes, vt quidam.coniiciunt, circa deuios fcopulos & marinorum canum receptacula delitefcunt: quare captu difüciles funt, & amplaearum precia, Marcellinus. Principium culmenque omnium re- rüm precijmargarite tenent; Plinius. Et alibi: Linum quod ignibus non abfumitur, in defercis Indi cum inuentum eft , quat precia excellentium margaritarum. .Megafthenes tradit apud Indos mar- jc garitam ter tanto auri putiffimi ( nam hoc quoque Indi fodiunt ) pondere cftimari , Jecrpic nov crede a-gueloy a9 dz Q9ov , Arrianus libro8. Arabiz felicius mare quàm continens eft: ex illo nanque matga- ritas mittit: Minimaque computatione milies centena milia fe(tertiüm annis omnibus India & Seres peniníulaque illaimperio noflro adimunt.Tanto nobis deliciz & foemnine conftant. Quota enim por- tio ex illis ad deos qucfoiam vtiad inferos pertinet? Plinius. Alexander Seuerus gemmas fibi oblatas. vendidit: muliebre exiftimans gemmas pollidere, que neque militi dari poflint, nequeà viro haberi, Etcum quidam legatus vniones duos vxori eius per ipfum obtuliflet magni ponderís,& inufitate men- furz, vendi eos iuffit:qui cum pretium non inuenirent , neexemplum malum regina nafceretur , fi eo vteretür quod emi non poflet, inauribus Veneris eos dicauit , Lampridius. Multa ad hunc lo- cum. pertinentia de magnitudine & precio vnionum , tumolim , tumnoftrofeculo , legesapud 4o Guilielmum Budgum libro z. de Affe : que breuitatis caufahicrelinquimus. —Sexagies felterciüm valent centies quinquagies mille folatos, precium vnionis dono dati Seruiliz à Clare. erat autem hec Seruilia.M. Bruti mater, Robertus Cenalis, Guilielmus Budeus memorat vnionem in Gallijs tribusaureorum millibus emptum, auellane magnitudine ; pondere quadragenario: & alium quatuor millibus aureorum. Pharmacopole noftri vnionum minimorum viliffimorumque vnciam emere fe aiunt denarijs argenteis octonis. elegantiorum veró , quibusad virginum & matronarum ornamenta quedam , veftium dico & tzniarum aut mitrarum , aurifabri vtuntur , vncia denarijs feré quadraginta octo venit. -— | T Margaritas effe plurimasin vna concha, haud dubium eft, cum tanta paruitate fint & copia, vtlibra dimidie vncigauri pondere commuxetur, Cardanus. Vniones fi fuerint candidi,magni;globofi, leues, ^ * ponderofi; quales interdum Indici & Arabici effe (olent;maximi preter vnum adamantem funt precij, $e o - Vniones cohetentes videmus in conchis hac dote vnguenta circumferentibus; Plinius, Ellie, . Preferuntur ex oriente ; Albertus. Omnibus. prcítant Indici margari candidiffimi ; fplen- didi,& bene rotundi;Io. Tzetzes. Sedpro regionum diuerfitate que quibus anteferantur, di- Gum eftinB. Qui vendunt, aut emunt margaritas , earum pulchritudinem & precium ex cando - re & magnitudine cítimant:& quidem hanc artem factitantes , plerique ex eis locupletati fuerunt Aclianus. Summa laus coloris eftexaluminatos vocari ; Plinius, — Fxaluminati ( inquit Maffari- us)vniones illi appellantur, qui colore maximé praftant, & perlucidi funt:ijnanquefummo haben- tur precio. Magna rare funt quz vitio careant : & magnz funt rariflimz ; Cardanus. — Marga- rite magnitudine parue nucis ( aseZana quam leproc 4 yon vocant Graci ) & egregie rotundg ; nominantur apud Heliodórum Aethiopicorum 2, Alexander Polyhiftor & Sudines (eneícere eas putant, coloremque expirare , Plinius. Seneícit celerrimé margarita,nec in hoc lapidibus fimilis, Carda- nus. Recentiores igitur tum ad ornatum , tum ad remedia praftabunt. Quà maturiores fue- rint; eó albiores & magis fplendidz funt, & tranflucidz, minufque habent de colore concha , qui aliquando ( non in veris puto margaritiferis conchis , fed alijs quibuídaim , ) arcum fere cosleftem refert variantibus pro diuerfo ad lucem pofitu coloribus , rutilo. coerulec, /ubuiridi, Talis in vnio- ne color aut immaturum aut fictitium effe arguit ; ni fallor: nam & é conc ^arum teftis finguntur; vt dicemus. à; Fidemarga- — Siartificiumaddas;ftatim deficit fulgor;in quo omnis earum dos confit, Perottus. Suapte natura rite. | EU H " TEN rotundus 6a. rw E en CY 29 | 3 De Margarins. Lib. ITII. 537 rotundus & luis eft;probeque circumfcriptas. Si quem ex eis velis affabr alicer quimmnatus eftexpo- lire , isartificium prodit. non enim cedit; ledafperfit , & (e fraudibus atqueintidijs ad (peciem indicat axtentari Aelianus deanimalibus 10.15. Io. Tzetzes Variorumlibro i1. fegmento 575. vnionesalios qwrorzc s alios x eoomusrsc effe fcribit. Priores ficferi: Ingreditur ( inquit ) aliquis ( sare ) cum vetu & typario( infteumento aut vafculo) ferreo ;ideneoad f peciem rotundam margaritis conciliandam: Hoc proximé concham pofito oftreum ( carmem nimamis ) veru pungit. fluit ?vulnerefanies, qua fafculi formulis excepta denfataque, margaritefit. Et pauló poft: Arte antem fic parant: E paruis margaritis ^to comminutis,alias maiores in orbem effingunt. Mutuatus autem hzc videtur Tzetzes ex Philoütato fub finem tertij hbri de vira A pollonij non fatis plepé tamen. quare nosip(íaPhiloflrati verba, Zeno- . bio Acciolointerprete; ad Grzcum exeraplar àx:obis emendata; ponemus: Dignum quoque (inquit) exiftimaui , que de altero margaritcarum genere ( artefatfo fcilicet : nam naturales calculos in conchis quibufdam elba tefle circa Biblum parsam India infida reperiri y ni in osreis ilis locum cordis obtineant, panlo antedixerat) cradunturnon pretermittere: quandoquidemnec ipfi Apoloniores vifa etleuis; fed auditu iucunda, & mirabilium omnium mifíerabiliffima, iNam qua parte infula pelagus refpicit, immenfa eft maris altitudo.fert aurem oftreum ín tefta albas é»taveeto 440x425) quadam pinguedine referta. Lapidem autem nullum producit. Indemaris tranquillitatem obferuant ;&aquzfi uperficiemetiamipfi olei effüftone léaigant.T um ad oftrea capieada ingreditur aliquis, itainfttuctus paratufque, ficut qui fpongias col- ligunt. Eftautem eiferreus later ( g&odlc eibipdi S nor aiwv9 Qs vtsnterpres leptl]e videtur. e$t antem esavOic, vt quidam. dicunt y [calpellum quo camentarii vtuntur adequandam d» prohendam laterum [Gabriciem. vel , vt alit smter- 2O pretantur ouis, i2 81 , pugio maior qj quadeatesinilar trabis. Aliia[fereulum e]fe putant , vel tabulata , qua mulieres lanam eellentes vtgater, Gybertus Longolins ) & alabaftrum vnguenti : atque ita prope oftrea confidens Indus vngueigo,quaf eícaad fallendum vtitur.namque illo perfufa oftrea fefe aperientiainebriantur. Tunc ferreo 3tilo perforata quafi faniem quandam emitrunc. Hanc venatorferreolatere excipit : quiin va- £ias multiplicefque formas concauatus eft. ea vero poftmodum fanies lapidefcit:atquein modumna- turalis margarite albus ille fanguis obdurefcit.Ec hec ef que ex rubro mari colligitur margarita. Huic autem venationis generi etiam Arabes intendunt. ex oppofito maris habitantes, Hec Philoftratus. Margarite oculorum labracis à Kiranide nominantur: & hodienon defunt, ni fallor, quiex humore cryftallino oculorum pifcium quorundam, vtpotealbo, folido , rotundo, & magnitudine mediocres margaritas referente,eas mentiantur, fieri enim poffeputo ,vt praeparatione aliqua translucidus red- 39 daturishumor, ficut & in viuo pifceerat. Tempore meo Murianenfesvitrearij vnionesadulterabant. primum vniones vitreos vacuos;fed translucidos faciebant; deinde materiaimplebant , qua fplendidi, & vnionum coloris redderentur intantum, vt vixà veris vnionibus difcernipolfent. Quapropter fu- eruntdecemuirorum decreto veriti, Maflarius. Non leuis eft lucri (eplafia, cum ex concha margarita- rum pulcherrimi &ngunturvniones. Adeóautem rectéfraus hzc fuccedit ; quód necà genns di- gaofcuntur:color, fplendor, fubftantia, pondus refpondet. Suntquietiam ex duobus fruftis ob con chz tenuitatem vniones conficiunt. Dum hec fcriberem,lis agebatur de margarita fexagintaodto aureis empta à gemmario, que ex concha facta erat: precium zltimationis aurei ducenti. Sperabant imponere Germanis aut Gallis: quód ingénio & arte minis valeant. hos enim barbaros putant, cüm . mos veriits fimus barbari. fiquidem magis barbarum eftdecipere quàm decipi, Cardanusad finemli- 49 brifeptimide fübtilitate.Idem libro1o.de varietate: Nuper ( inquit ) inuentum eft, quod vidi, vt mar- garitz fiant adeb veris fimiles fplendore, vtfiforma, que folum dimidium orbem implet, non ob(ta-- ret;alperitaíque quedam;omnino pro veris atque optimis etiam ex eis affimilaren tur.Quoniam folum iuxta litus maris effici illas polle affirmabat, ( quz bancarrem callebat ) (olumque vére : & hemicycli ( vt dixi) forma: coniectura afléquor ex lapidibus aftacorum aut pagurorum , vel eius generis illas confici Coquebat autem eas cum aqua, liquorem circumponens illum à quotam fplendide eua- - derent. Cert? fi rotunda pro dimidijs fieri poffent., etiam ipfos gemmarios fallerent : quando & nunc in egregia opera inferantur. Quod veró optimum eft, tardé feneícunt , multisannis fplendo- -rem fuum feruantes. Leues funt, & pondereip(o etiam parum à natiuis differunt, — Cüm veró pe- go teret centum coronatos vt doceret , non tanti hoc exiftimaui, vt docererfallere, | Sed conftatorigi- . nem hoc adulterinum à talcho ducere , Hac Cardanus. ' Conchas paluftres aliqui in acti lixiuio coquunt , donec cortices earum nigti feparari poffint : reliquum album contundunt , & rore in- - ter Pentecoften & Auguítum collecto deftillatoq; excipiunt, fu bigunt , & globulos minutosformant, pertunduntque acicula', & flo infertos ad Solem indurant , &c. vt recitaui in Columba E. Per- forate, funt artificioz, Syluaticus. Cum à conchis extrahuntur, integre funt: arte autem perfo- tantür , vt filo inferte meliüs ad monilia , dextrocheria , & huiufmodi ornamenta aptentur , Mo- nachi in Me(uen. Sunt & foffiles quedamac fubterranez margarite , cryftalli fastura ; vt fcribit Ae- lianus. , : Incolis Pariz & Curianz cibi funt maiori ex parte conchylia , ex quibus vniones legunt : quo- F go rum plena habent littora, Petrus Martyr. Idem libro | 1. Oceanez Decadis tertiz : Vniones(in- guit) noftzi admirabantur, licet non rité candidos: quia é conchis illos minim eruunt , nifi priàs aílis: quo facilius ipf fefe aperiant, & caro incluía fapidiàs coquatur. Sunt nanque ednlia regum &r obfonia carnes earum , quas maioris pendunt quàm margaritas ipfas, — Et alibi: Conchyliorum qe margaritas ferunt caro efui eft, vti noftrarum oftrearum ,accemmodara: fed laudabilioris effe "faporis illa o(trea ferunt. Fames forté omnium efcarum optimum condimentum id fateri noftros monet. Clodius Aefopi tragosdi filius , vt experiretur in gloria palati , quid faperent margaritz, vnam. (&ceto)tabefactam ab lari fit: atque vt mire Blocs ne folus hoc fciret , fingulos vniones conuiuis ab- forbendos dedic; Plinius. : "s - Vniones fint corpulenti integri , non perforati ; Sunt qui à natura perforatos praeferant , quód G per foramen excrementis fint purgati , Syluius. Et alibi : Integri potiores his quos ars pertudit. Àd remedia requi(ita non perforate intelliguntur, Sunt & obícure quadam fübcitrinz, en pet- e. 4i i TR forate» us 595 — Glo Aquatilibus foratz,qua perforatis equipollent. idcircoeligendz funtclarze 8zalbz. obfcurz & quafi albidz( paff d«)non funt mifcende medicamentis, Syluaticus. Mature fplendent & translucidz funtad ornatum e- ligenda: minis maturas aliqui in medicina preferunt. In tunioribus conchis reperta , meliores funt, Albertus.Pharmacopole compofitionibus quibufdam medicis addunt margaritas minutas, phrygio- nibus inutiles,& foeminarum defiderijs ineptas.Margaritz eligenda funt maiuícule;clarz, lxues , non angulofe. Frigide & ficce func in fecundo gradu, cum pauca fubtilitate fecundum Rain: quod verius videtur, quàm quod Ifaaceben Amram fcribit, in omnibus qualitatibus primis eas. temperatas effe. Deficcant humiditates. Cum diffoluuntuz, & linitur baras ( bavas velalbaras ezaArabice , eft lence Grecorum, ad efl vitilgo prefundior, Manardi)cum eis,ftatim eam abolent.Qu3d fi quis fodam(ideft capitis dolorem) 19 patiatur,propter dilatationem neruorum opticorum, & fiat caputpurgium.cum iftaaqua, ftatim fana- tur. Oculorum humiditates deficcant: roborant enim neruos per quos humiditas ad oculos defluit. eorumque obícuritatem;albedinem(nsbecslz;) & fordes emendari, Amtidotis viícerum admixte ; vim earum augent: fanguinem enim fubtiliorem reddunt. Corcorroboxant: quamobrem conueniuntin eius debilitate,tremore; & accidentibus à melancholia fa&is ; (anguinezm enia craffum & feculentum - clarificant. itaque fuccurrunt cardiaco affe&ui , & tim ori melancholico. Menfes.retinent. In locum earum fuccedere poteftcantundem & dimidium ponderisearum , à conchis eatüm magnis ac f, plendi- dis,(vt pro drachma margaritarum , conche partis; fcilicet interioris , que fola fplendet, feíquidragft- ma; Serapio & citati ab eo authores.Conteri non debent in mortario creo fiue cupteo , neinde aliquid : fubftantic in margaritas deradatur : fed omnino fuperlapidem porphyrium diu conterende funt; ber- 20 nardus Delfennius Cronenburgius. Margarite fimiles [unt karabe ( electro ) natura i luciditate: fed efficacieresad cor roborandum quàm karabe:& ineft eis proprietas valde magna, Auicenna. Cofcon- fixmant, Auicenna de viribus cordis.Cor roborare; & putredini circa ipfum reliftere ere Lanta - &cci.ob hecremedijs imbecillorum febricitantium;peftilentium,mifcentur,Syluius. Margariée vi (ua. "téperatatéperant& confirmant calorénatiuü. Profuntcardiacis & timidis;& languiné cordisproprie : clarificant.in qua vidi quofdam eliquaffe; ( focus videtur mutilus , ) & egritudine multe ex eis cusate funt; Arnoldus in libro de conferuanda iuuentute, Recentiores quidam medicamentis adueríus comitia- lei infcriptis , margaritas immifcerit. Iniiciuntur & paftilload cardiacosapud Nicolaum Myrepíum; nuinero 70. Valent cótrafluxd fanguinis in lienteria & diarrhea. R eparant fpiritus fubtiles,vt quidam » aiunt, fed falfo. imó particulas corporis afperitate fua abftergunt ; & easaftringendo confirmant, Al« bertus. Margarite perforate & non perforate, emplaftro ad cordis (yncopen & imbecillitatem corpo- risapud Nicolaum Myrepfum adduntur. Teftainteriuslzuisac perlucida, ad deaJbandam faciem fine nocurmiento preclara res eft; fieam in puluerem minutif&imum cultro raferis, poftmodumqueaque 'exiguo maceratam noGLe ori circumciueris;ac mane pofteafrufto tele cenuiffime aqua madefactoleui - terabfterferis, Malfarius. d | | ; Bacceproprié dicuntür minutiores arborum fru&us,vt lauri & oliuc, &c.ab earum veró fimilitudi- ne etiam gemme & lapilli,vt erammatici anotant. ego margaritam przcipué baccam dici animaduer- to. Virgilius in Culice: Conchea bacca maris pretio eftà pectore puro.Claudianus: Et vatijs fpirat Ne- reiabaccafiguris.HoratiusSerm.2.5.Filius Aefopi aceto diluitinfignem baccam.1dem Epodon8. Nec ficmarita que rotundioribus Onufta baccis ambulet. Virgiliusz. Aeneidos: Colloque monile Bacca- tum. Mapyeetc pàoyegid|O genere faim. pro margarita legitur apud Heliodorum & Io, —Tzetzen. Maps«e 6G, Philoftratus.Inda conchapro margaritifera, Propertius. Diues concha, preciofa concha, ro eadem; apud Claudianum puto. A4C,oipepgjagoi , Suidas. Argiphora gemma, margarita, perna alba;albica,Syluaticus Pinna pifcis(concha)margaritarum , interdum pro ipía margarita, Syluaticus, Lapis ad eftatem, eft margarita: & eft lapis laminis , quód confert oculis , Vetus gloffographus Aui- cenpes ^i | | b et^ an Vo * Margarius,negociator margaritarum;,apud Firmicum. Margaritifere cochlee,Pliniuslibro32. V^ nionemfam.genere recentiores quidam pro concordia dicunt. haud Ícioan etiam veteres. grirhesàmat. —. (Ca calia fiue leontice vocatur; femen margaritis minutis fimile, dependens interfoliagrandia, in gars deno- —— ntibus fer:Plinius.VideinLeonea Lithofpermon lapillos dore & ditate: i- E nane. : : ; pillosgerit candore & rotunditate margari- |. tatum;Idem.Et alibi:In meridiano orbe precipuam obtinent nobilitatem palm: fyagri ; proximamque margarides.Ec breues,candidz,rotunde,acinis quàm balanis fimiliores. Quare & nomen margaritis accepere. Vna earum atbor in Chora effe traditur, Meminit earum & Aelianus.Gálli margaritam vulgó vocant florem vrbanum,quem medici quidam vulgà primulam veris,vel confolidam minimam. Vnio dicituralterum cepa genus;capitatum;quod feré citra ceruicem in caput extuberauit: in cuius nomi- nis ambitu eft que (implex non fruticauit, nec habuitfoboles adherentes , vt teftatur Columellali. 12. Marficam fimplicem, inquit; quam vocant vnionem ruftici eligito. Gallidecepishodieque hocno- , menferuant. "R Eptbea. —— Margarita Indica,fulgens,apud Rauifium. Hisaliaaddilicet exnoris eleGionis, vtin E. prefcripte- funt. | ' Margarita Indica terrena dicitur naturam habere non propriam, fedfoctura effe cryftalli , non gelu 60 ; concreícentis;fed foffitij; Aelianus de animalibus.15.8.Cryftallus quidé inalpibus noftris foditur, eaq; maior & pulchrior eft, quá quz faxis & rupibus adnafcitur: & beryllus lapis tü cryftallo fimilis eft ; tum: nomine ad perlam,id eft, margaritam accedit:fed figura ac magnitudine neutra margarite refpondet. ." Margareta nomen proprium fexui muliebri in baptifmoimponi folitum, à margaritafactumi vide- tur, & à blanditijs & amoribus primitus profectum. y b. " Rafadafa(alibi,Sabafa vel Sedafa ) coculz (conchu]e) quz fan&to lacobo apportantur, poftquam exterior cortex fricando ablatus fuerit, fimiles margaritis , Syluaticus. Teftudines quedam maxime fant, habentes domos vt verg margarita, & nitentes, Albertus apud Syluaticum. | e. Vlpianus Digeftorum nono;ad legem Aquiliam, ita inquit: Si maritus vxori margaritas extricatas dediffetin vfu;eafque infcio viro perforalfet.vt peatetabitertib ete tu eh coc fee Aquilia.Sed | , apertiüs Hs De Malánderitio.Lib. ITIT p4 apertitis idem Digeftis De furtis,libro 47.8i linea margaritarum furrepta fit;dicendus eft numerus;Ce- lius Rhod.Etalibi;Extricatos vniones iureconfultis dici opinantur perpolitos ; & ab genitiuis maculis depuratos.Si tanti vitrum,;quantimargaritum?videmoxinProuerbijs. . A1 - Mágyxekmu 9nxSawdaxsvuv póovifenarius eft onirocriticus apud Suidam.inde Pierius Valerianusinie- "roplyphicis vniones,vel concham eorum pro lachrymarum fymbolo accipit: forté quod lachrymarum gütte,vniones magnitudine , perfpicuitate& otbe (uoreferant. Veneriinornatu gemmas-omnes ali « qui deberi putant: imprimis vero vniones ad eam pertinere videntur: viriliorenim paulo ex reliquis 'gemmisornatus,vnionum plané foemineus eft. Czfarem Veneri genitrici ex vaionibus Bici iciStho- ] 16 racem confecraffe Plinius refert. Alias quoque cur conchz Veneri fint facrate caufas in Pinna oftendit idem Valerianus. & nos fup rainter conchas diuerfas deijs quoque diximus quz Venere denominan- tur. Conchas rationales libros nomino:quibus fententiz ceu margaritz infunt, lo. Tzetzes. ! . D.Hieronymusin epiftola quadam ad Demetriadem virginem:Solent miferi parentes, &nonplen& fidei Chriftiani,deformes , & aliquo membro debiles filias , quia dignos generos noninueniunt virgi- nitati tradere:fi canti,vt dicitur. vitrum,quanti margaritum? Vtitur eodem prouerbio(inquit Eraímus) idem Hieronymus complufcul isalibi locis : v(urpatur & à Tertulliano inlibelload martyres, Hoc di- xiofumma rerum inzqualitas fignificabatur,Gzc.Creta notare; prouerbialis eftlocutio, proeo quod eft approbare. & Carbone notare, quod eft damnare. proptereà quód Pythagoras aiebat id, quod eflet co- lore candido;ad boni naturam pertinere:quod atro mali. Ad hanc formam pertinet etiamillud, Vnione fignare:quod fzpius apud autores eft pro eo quód efl;interfeliciaprofperaquenumerare.ductum àve- 20 terum füperftitione,qui vnumquenq; anni diem,miffis totidem in vrnam;aut vt apud Scythas; in pha- retram;calculis fignabant:quemarbitrabantur profperum abiiffe,candido calculo, aut creta: quem e- gregiefelicem,vnione:contrà,quem inaufpicatum;nigro lapillo notabant;Era(mus R ot. | Nedetisquedfan&ur eft canibus,neque proieceritis marg e aritas veftras ante porcos :nequandobi conculcenteas pedibus fuis,& illi veri 1n vos,Seruator nofter Matthzi7. Et rurfus Matthzir;. Simile eftregnum celorümhomini negotiatori,querenti pulchras margatitas:qui cüm inuenilfet vnam pre- ciofam margaritam,;abiens vendidit omnia quz poflidebat , & mercatus eftillam , Ev» oic j3 sei Ia ap gate £Avoas Tolo Mkpofc 6 Sic y C9 Oe mONT T9 rdv iy vuv , Clemens Stromatum1. Volomulieresamictu modeftocum verecundia & caftitate ornare femetipías,non tortis crinibus,autauro,aut margaritis,d, Paulusad Ti- 3o motheumr.2. Mulier erat circund:ta purpura;& coccino, & inaurata auro & lapide pretiofo , & marga ritis,d.Ioannes Apocalypf.17. Negotiatores lugent, quoniam. merces eorum nemo emitamplius: non mercesauri & argenti,& lapidis pretiofi,neque margarite & byffi; Ibidem1i8. Oftendit mih Hierufalem ; defcendentem de calo , habentem portas duodecim, &c. & duodecim postz , duodecirg margaritz fünt: & fingulz porte fingulis conftabant margaritis ; Ibidern cap. vltimo. Inaurisautea Gc margarita fulgens,qui arguit fapientem & aurem obedientem Prouerb. 25.- Munfterus vertit, Monile aureum , & ornamentum auro in clufum , &c. "zr cheli , Hebraicum nomen, quod hicornamenrum fimpliciter,in dictionario monile interpretatur. Ebwag Necin Acarnania ante(aliás,autem )laudati reperiuntur vniones,enormes feré,colorifquemarmo- rei; Plinius.antiqualectio melior,enormes feré concoloreíque marmori, Malffarius, Idem Plinius puto . alicubide margaritisiSubeunt(inquit)]uxurie eius nomina & tedia cxquifita; perditione portatu, vbi *? (inquit Hermolaus)fünt ui legant perditiore,cx fequentibus, M AKI N Y 5$,MxpvO- gittis apud Ariftotelem alicubi nominatur tantüm : Gaza Grecam vocem reli- quit. Maji ona Dupbc I9 0s Jw eos ,&& virinomen,Hefychius& Varinus, . MARIO,VideinAntaczo. . MATRICVLIDOminanturabE nnioin Phagiticis-hoc verfu, vt citat Apuleius Apologia i Purpura matriculi,mures,dulces quoque echini. Vrticz marinz dicuntur etiam ve(dia Grxcis. Vide fupràim . Corollario de Conchis Porcellanis, |] MECONESMyxoves, (penultima per o.breue,)pifces erepales,nominantur ab Ariftotele hiftoriz 9.2 - Gazavertit papaueres. Mey quidem cum papauer herbam fignificat Grzcis per o. magnümin reéto & go obliquis fcribitur. Pofidippusapud Athena Meconia pifcibus adnumerat;his verbis gy fave, elise, vareseQeirac, wikis re2y ^s, Atramentumin polypotunicacontinetut membranea:tunicam hancim ' polypouixova vocat Atheneus; Vuottonus.In teftatis meatus à ventre duplicatus longus;porripit fe vf- que ad id quod papauer appellatur; uqpxovo, Greci vocant: quod fundo commillumeft. Eftautemhoc . quafi excrementitium quoddam membrana contentum, magna fui parte in omnibüsteftaceis generi- bus: quod vel efculentum effe precipué fentitur, Idem ex Ariftotele. Apud Ariftotelemalicübi pov ( velyaiav)legitur,pro u£ov vt Rondeletius obferuauit,quanuis Gaza papauer conuertit; ^ ' - MEG AXIS (cocabultm conijcu corraptem ) elt pifcis maris ; vbi capitur non magni precij , etfi recehs melioris fit (aporis. falfus verólonpius defertur, propter raritatem magis defideratus, Albertus. DE MELANDERINO, RONDELETIVS -""' 60 M EAANAEPINOZ Gracisà nigrore cu- tis dicitur. Sunt qui picium Venetijs diciautumant,& eum effe, quà noftris ià Cal ; lia Narbonen(i dento dicitur, (ed perperá: den- toenim nofter verus eft (carus;cui dentes lati&e acuti)nó ferrati,fed hominis dentib.fimiles,vt fuo loco.demon(trabimus, Melanderini nullà quod fciam, mentionem fecerunt Ariftoteles, Plin.Oppianus:fed Athen. duntaxat;qui figni- ficare videtur melanderinüà Speufippo dvyygivs - àNumenio (Jg appellatum:c fiitares habeat, Sa HS Ee Eo ZA ANTA c 1:039) 3 EL A 2554 3502040. S sad, DIDEERE SES » 5. H ) ? " etzobiq; h. Prógey bt. Maygapétavi "mentio in: fase eris literis, ifanctara tH Sezrats Fi, Gculatam $42 | - De Aquatilibus vtrobique mendum effe fafpicor:atque in priore loco(Irgendutmz)oyepivsid eft; atrophy & turpern:inaltero V4» id eft,nigrum & fqualidum. ('Uide füpray Corollarium ad Lepradem Bellomi.) Isinnoftro mari reperitur, & fargi nomine venditur;ob fimilem corporis figuram. Eteft melanuro fimilis,(ed corpore pauló rotundiore. Toto fere corporenigrefcit;circa caput ex ni- gro purpurafcit,ficuti viola.Dentes habet acutos,paruos ficuti pagrus.Pinnarum etiam fitu;& numero fargo fimilis,cauda differt:quiain duos pinnas non definit, fed in vnam latam faxatilium ritu, ventricu- lum gulamque habet.circa ventriculum appendices quatuor magnas, hepar ex rubro candidum , à quo fellis vefica pendet: íplenem magnum, nigrum fcari vellati modo: felaqueum, cor priüs def criptorum pifcium cordi fimile.Lapides habet ín capite. | | Carne eft nonita molli;fed fer& media;fatis boni fucci : vt aurata vel fargus przparandus; Hzc R on- deletius. - Í- Pn i Gillius pifcium Venetijs vulgó dictum Melanderinum effe putat: Rondeletius fcarum effe oftendit, MELANDRYsfpecieseftmaximorumthynnorum,Pamphiloteíte:à quo melandryafalfamenta di- Ga. Vide füpràin Elacatene.Idem forté Melanthynnus fuerit, de quonunc dicemus. : MELANTE YNOs folus Oppianus nominat,pro pifcibus fortaffe potius quàm pro beluis;Rondele- tius.Ev5 uec Drev Cagdyss ji, Oppianuslib.r. Halieur. inter cete: quibus tamen canes quoque ,.& alios cartilagineos pifces magnosadnumerat;qui proprie cete non funt. Quod ad Ícriptionem; penul- timam malim per v.duplex fcribere, & vocabulis diuifis yeaavspQ*.. Coniicio enim thunnorum generis hunc pifcem maximum effe: eundemque alio nomine Melandryn dici ,à colore nimirum nigricante. Vide Melandrys preximé retro; | DE MELANVRO, RONDELETIVY S. LI in EESTI JNYIm » 9. 1 C Ognito Sargo haud difficile eft melanurumagnofcere.Eft enim,autore Hicefio,fargo fimilis mela- , VA nurus, & nominis ipfius ratio, melanuti ideam nobis proponit, vt ex caudz nigra nota ftatim ab alijsinternofcamus. At notahzcilli cumalijs communiseft, nam fparus & fargus ójjoxvyeswim funt , id -ift;in cauda notam habentes , quemadmodum melanurus , qua nota decepti multi eumà fimilibus di- ftinguere non potuerunt.Quare alia defcriptione opus eft, & alijs notis à reliquis Íecernendus. Acpri- müm qui ueAvspG- Graece dicitur, à Gaza Latiné oculata dicitur. Vtraque appellatio apud Plinium re - eundem mela- peritur libro 32.cap.1r.in catalogo pifcium.Melanurus,mzna,meryx,myllus , myftus , murex , oculata, eff. Libro. &onadiri,liber? fpaciatur Qus Oppianus pulchré defcribit: nuoc? & c Onoargumento moti quidam,diuerfos pifces effe cenfuerunt. Plautus (5s Captinis) ophthalmiam: . vocauit;Pernam,opbthalmiam,horzum;fcombrum,trygonem,;cetum:vt ophthalmia(opbrbalmsias potius «t antbia:)à melanuro diuería videri poffit. Ego veró eundem pif: cem eíleexiftimo. Neque mirum cui- . quam videri debet, Plinium diuerfis nominibus pifcem huncdefignaffe, in alijs enim multis idem fa- cit. Plautus autem quemalij melanurum à nigracauda , ipfe ab oculorum magnitudine ophthal- . miamappellauit, id eft oculatam ficuti & nunc Romani ochiado: Mafilienfes oblado ex ocula- ta,c,demendo & u;in bymutando. Nicenfesiblada, noftri Monfpelienfes nigr'oil, id eft, nigrum ocu- lum. Ómnes igitur ab oculis nomen pofuerunt » démptis Grzcis qui à nigra cauda melanurum nomi- narunt. AG : Isinlitorum faxis & eorum locis arenofis degit. Oculis eft habita ratione corporis admodum magnis ex czruleonigrefcentibus ; ore paruo, den- tibus paruis; pinnis, cauda forma auratz fimilis. | Corpusex czruleo nigréfcit , caudaantequam in pinnas rubefcentes definat , maculà notatur nigrá ;à quà & ueaavdos & 2jjozvyssinrs nomen habet, ( ve -Abenaus ex zAriftotele citat.) Squamis tegitur latis ,facilé deciduis. A capitead caudam ducta eftlinea latior, ex fquamis maioribus & rotundioribus, lineolisalijs frequentibus & nigris diftincta; ob quas ; l au^ ypaa p GG aeAaiyoe up (O* etiam di&us eft. Huichepareft magnum; à quofellis vefica pendet: ! ventriculus medius;corangulatum:in ventre veficaaere plena, craffa denfaque. Palmi magnitudinem non excedit, : idies- ov Imbecillus eft pifcis,fed callidus,qui vel retibus,vel naffa vix capiatur,iciborum illecebris abftinet, tranquillo mari in arena defes quiefcit: perturbato tum ; perindeac fi intelligeretà pifcatoribus mare 19 20 39 40 jo jo De M&lanuro.. Lib. I V. $41 o0 udo 94 ueAavs gov Syrolermuy, 5 60i xUpTQ P'qubioe oizwerav, s Gp Auyosgryts XÓATTO. Haud facil payuus melanurusfalltur arte, — QNeceurmacapuur na[[2, nec retibus amplis, , Cetera ex ipfo autore petas. Zlianus eadem feré prodidit. In Stábiano Campanis ad Herculis pe- ;;; MM tram, inquit Plinius, melanuri in mari panem abiectum rapiunt: ijdemque ad nullum cibum; in quo | ep hamus fit, accedunt. | j Melanurus fecundum Hicefium (apud Athen um lib.7.) minus nutrit quam fargus, ( non parum ta- p men cb ipfe nutrit, ci [argo quoque minus a[Iringit:) neque eaeftíucci bonitate; neque tam ori gratus. Carne (c e(t molli,alga vefcitur, vt fcribit Ariftoteles. Vefcitut etiam coeno, is deterior eft, Qu: in purioribus r,; s ze pift. litoribus degit, & pifciculis ve(citur (nàin ventriculo melanuri pifciculos fepe inuenimus ) is magis az. cap. 2; 1 o probandus. Vtfargus velaurata paratur. | enn: S DE EODEM, BELLONIV S. Melanurus Grzcis appellatus, Venetis Ochia, Genuenfibus Oia, Maffilienfibus Oblada, & circa Niceam Auguyata vel Oyata; ab oculorum magnitudine, in Oceano Gallico perrarus,im Adriatico ac Mediterraneo frequentiffimus eft. Sunt Maffiliz qui Oilladigam vocare malint. Vulgus Romanum ab infignib. oculis Ochiatam nominauit;ad difcrimen Torpedinis oculatz,quam Ochiotellam appellant. Piícis hiclatitudine,longitudine & corporis circino cum Dentali;,Sargo, Aurata & Sparo conuenit. , Longé diuerfus eftà Melanderino. gerit enim Melanurus latas fquamas, atque vnicam in tergore pin- nam, eltque gregalis & faxatilis. Dentes habet robuttos; colorem vt Sargus : branchias vtrinque qua- ., tuor,aculeosinpinnis, quales Cantharo elfe videmus. Craffitudine ac magnitudine eft mediocri, neq; 2? ampliüsquàm vnam vel fefquilibram vel duasad fumm um pendet. Saxatilis eft Melanurus (inquit Ariftoteles) & propelitorain locis arenofis,alga pafcitur, Coracino pertimilis. p ' COROLLARIVM. (B) ^ Simelanuros, oculata pifcis eft, vt Theodoro placuit, videretur erraffe Plinius, qui paulo poft de A oculataquafi diuetfo pifce loquitur: vt alter eorum necefat1ó fitlapius, Hermolaus. Etrurfus, Ocu- latus is videtur effe pifcis, quem Plautus Ophthalmiam appellauit. Plinius interalios ex Ouidio pifces labrum cauda placentem nominat, corrupta (vt fufpicor) pro melanuro voce. nam labrum pro pice 3 o nemo dixit. labrax veró lupus eft, proximéab eo nominatus. nec refert quód hunc Ouidij picem ceu nouum Plinius proferat prius quoque abeonominatum,cumin alijsetiam idem feceric, vel obliuionc, velignorantia,vt orpho & erythrino. Nominatur quidem ab Ouidioin eo quod extat fragmento laude infignis caüdz melanurus: atlabrusnufquam, Rond.tamen labrum Ouidij ( Plinij melius dixitfet, aut corrupta lectionis Plinianz) chelonem é mugilum genere elfe putat, quem Gaza labeonem transtert, Icon hac U'enetijs pro Oculata, idest Melantro, fatlaefl. 40 - | e) '", f * [— - n uoi JOH D Lf xe / [E rrr Lie vett 3 MULT Vn o 10 MD HELL 2) ZA LAUCUEEDE DECRE. Up : : 7^ d mo» :- 7a €; aeu TIC A a rd TL ce Tet tare ITI. SEDE ERE ib yc Inn dil T ^R OT jp nC ng uz MSIE ait (n 4 eg 1 m. (P "TM (tUe rs We dre 7 7 n foy , D " , [2071 "ru —- 4 j^ » r ei6 * 7 — D 13343 2100 IP ( E M LUMALA m e quppSgug (- WV jJ mer rr -4r Pj (eco VN E D EL———5 L9 25 3 í A em 1 1 Y d Co q.i (n (47 aepere IT REDIT Mi AE, Une, uum Ys zy e iai (ceecctt TIU (4€ 4 Calice e TN Zu, 144 240, NL ü Y de cea i M ree eunt c cnr PETTUEMIA MN ET Hull re E 2 e t (Oeeccterem eni xou trai ME 3 i" au cct ((€6 jar e j T HT LM A. (OS uaeet ee eec j|, EE p" gy : - a o y LA ye (erperneet (t6 SAN SE: I d Ks : qr e : 3 -4g6 CNN S 1 m n a SN Eo esci Uer o A, Masses: us 7 ' Melanutum Maffilienfes Olhadam , hoc eft oculatam corrupte : Siculi Ochiadam vocant, Gillius. In fchedis meis reperio hunc pifcem Siculis alibiokada, alibi marilia dici: pofterius à melanuto cor- ruptü videtur:non memini tamé vbihoc vellegerim vel audiuerim. Preterea Venetijs Ochiada, voca- ri eofono quo nos Otfchada fcribim* atq; proferimus:alibi in Italiala Ochia. Oculataab Ang.vocatur /&0 d Seebreme: (nos diceremus, es Meerbrachme,) vt lo. Fauconerus monuit, Egonomen illud A4cerbrachf- « e. sue pluribus eiufdem forma pifcibus attribui, inter Cyprinos oftendi. quamobrem diftinguendi gra- tiamelanurum (etfi rariüs pütoin Oceano Germanico capi, ficut & in Gallico, Bellonio tefte ) vocari licebit noftralingua; eiz Brandbrach[me., à ticionis extincti colorenigro. nam & vulpis genus quoddam ab hoccolore Brazdf4cbs denominant Germani: & cerui, ZrandbiriT, && Grzciquidam (imiliter 3 titione anelanurü3aAiap pellant, vt Hefychius & Varinus Ícribunt. Eftetiam hepatus Ariftotelis & Athena formanon admodum diffimilis melanuro, & macula ad caudam fimiliter atra infignis : quem fuprà in- terpretati (umus, eim andere AMerbrach[men art mi esaern fühowvar ien flech»n am S. huuaniz, wuse auth der Me lantrns. Ab eo diuerfus liani hepatus eft. Eliota Anglus melanurum interpretatur 4 «ff. : qui pifcis flauiatilis eft, non marinus vt melanutus. nosin Cernua flauiatili ( ficenim Bel, appellat ) de eo fcri- pfimus: &zin percafluuiatili quzdam addemus, Germani enimeundem pifcem pers am rotundam v O^ " | Z Cant, $425 De. Aquatilibus. cant, im Kulpars, Sunt ex recentioribus qui muftelz fluniatilis genus; quod enneophthalmum vulg& dicitur, oculatum vocitent, Germanici nominis imitatione. | à Neapoli frequens eft Melanurus, Romz raro confpicitur , Iouius, Ennius in carminibus, quibus qui pifces vbi preftantiores teperiantur explicat, dicerc quoque nominat;citante Apuleio Apo- logiar. fed codicesnoftri fant deprauati, nec expretlum regionis nomen. Melanderinum fimilem effe aiunt melanuro, Athenzus:apud quem Speufippts coracino quoque melanurum comparat. Gil. | Pi« cios vulgó Venetijs dictos, ( Rondeletius Ícartápeciem facit, ) fargis aut melanuris fimiles effe tradit, Ariftoteles ctm deícaro mentionem facit, femper melanurum illi coniungit, Iouius. Melanurus va- rius eft & frequentibus guttis confperfus,non abíimilis auratz, Iouius. Laude infignis caudz melanu- zus Ouidiusin Halieut. vocabulum laude fimpliciter pro nomine accipio. Greci enim à cauda ( à ma- «ulacaude nigra) melanurum denominant. Laudare ( inquit Macrobius 6. Saturn. ) fignificat prifca lingua nominare; appellareque. Sic in a&ionibus ciuilibus author laudari dicitur, id eft nominari, (nomimaim atari, ) budeus. Plurainuenies in Promptuario. Melanuri Columella faxatiles funt, & in petris ftabulantur: Oppiano litorei , s Sour ed ala Mini viovroc , Ouidius in Halieutico faxatilibusan pelagijs adnumeret dubitari poteft, Alga vefcuntut, Arift; Timidiflfimi pifcium Melanuri, fuz timiditatis teftes habent pilcatores. neque enim capiuntur naífa, nequead eam accedunt. Si quando vero fagenam eis circumdederis imprudentes comprehen- duntur. lidem cum phicidum & quietum eftmare; ad imam maris fedem in petris aut algis ( in arenis, Oppian. lib. 3. vnde nimirum £&lianus tranícripfit) quiefcunt, VAMequgue proteguntur , quocun- que corpus occultari poteft. Contra cum aduería tempetftas eft , pilcesquealios vident in altirudinem ex flu&uum impetu deícendere, hi tum (vniuerfi, Oppian.) fiducia implentur,fimul & ad littus appro. pinquant, & ad petras adnatant: atque fpumam faper fe flu&uantem;ipfosque cooperientem,fatis effe 'ad fe tuendum arbitrantur: Nefcio quomodo enim pernofcunt, eo die, nocteue cum feritas maris &e immanitas efferueícit, cumà pifcatoribus non adiri mare. Ac cü maris tempeflates funt , exhis viuunt cibis, quos faxis partim eruunt partimé terra euellunt:nec tamen nifi fordidis pafcuntur,& abiedtis: Gibw. quibus non facilé alius pifcis, nifi fame oppreffus, vefceretur. Cum maris vranquillitas viget, in folo fabulo pabulum inquirunt, hincque pafcuntur, Zilianus de animalib. rz. 41. exquo etiam Dhiles mu- tuatus eft. Oppianus x/paséac, id eftinfirmos hos piíces cognominat: & ayawuiduc & cynbons. ; codé (en- fu: quód & corpore putoimbecilli, & animo timidifint. | | D Quàm timidi (imul & cauti fint melanuri, proximé in c. ex /Eliano Ícriptum eft. Athen. lib.7. nullo 79 authore refert huiufmodi prouerbium: &eroa zoxs ueAaueoc: id eft, Comitem (ibi ducit Ícpia percam. Lib. ro. ex Ariftophane adducit: necadditin quem fenfum foleat vfurpari , nifi quod conijcio dicum deimproborum focietate. Ápud eundem pauló inferiüs adducuntur hi verfus: Quixidacs dA Quslu) qt y ito) Gi acean ipuBroóv. X«opmrio i repone xa uyirilu usNuvsp2:, Erafmus Roterod. Qui primumin eo errat, quod melanurum fepiam conuertit. deinde, ni fallor, ineo quoque quod Athe- nazumhoc prouerbium ex decímo Ariftophanis citare fcribit. Egoautem Atheneumlib. 7. Numenij tantü verfus iam recitatos adduci inuenio : & prouerbium E'reraa 92x uses po, fine authore: nifi quis ad Ariftotelem referat, cuins librum 2€ (i«ay proximé nominarat. Idem Athenzus lib. 10. in obícuro quodam gripho Eubuli hzc verba refert: BuAopd juo rera 77épit [aea ot. id elt, Perca ducem fequitur me- lanurum fponte per zquor. Vnde conijciofamiliaritatem quandam cognationem naturz his pifcibus ; inuicemintercedere. Vterque quidem faxarilis eft vt in ij [dem locis eos pen rific verifimile, Et quo- niam vtrique a nigro colore inditum nomen ell, nigrum veró infaufti ve improbi fignum fzré habe- tur; Mrcobodus: hominum familiaritatem: vel vitium aliquod alterum natura fubfequens , vt ebrie- tatem , libidinem vel contumeliam, (ignificarelicebit. rispozv grammatici interpretantur, 4£Aavi ac gy Toy 2 Teo aL ets Uo VEODU: TED XOAVE 2g muxiiveeu. Legimus autem & zreoxae y aibAoes TE x o] "yo quo mmiXÍA ue eivai: & melanuras, peAavoypstuusc, eAvypoi ute wc 49) Sjorvyosixrse, Melanurus pifcis admodum tempe- E rans eft, Aix yn ckol Savr £994. Ovjasiiy , Oppianus. | Ad nalffam («pw») melanuri nonaccedunt, capiuntur autem fagena, £lianus. Pliniushospifcesim . Stabiano Campaniz ad Herculis petram, ad nullum cibum; in quo hamus fit;accedere prodit. Oppia- , ) nus Halieut. 5. melanuros fic capiait; Cum maretempeftatibus agitatur, & hi pifces profunditate reli- &a circa petras oberrant, (vtin c. didum eft:) pifcator füper faxo prominéte, v bi vel maxim furit ma- re, cafeum pani permixtumin flu&us difpergit: donec melanuri complures huius eíc cupidi congte- gentur. Auertit autem corpusinobliquum, ne vmbra fui inaquacomparens pifcibus terrorem incu - tiat. lis collectisà parua harundine exilem & fimplicem lineam multis intru&tam exiguis hamis eadem refertis efca, in zeítuantes maris vndas demittit: seis n & fuum fibi exitium glutiunt. Sub. indeautemille, nunquam fer quiefcente manu, vorticibus hamos extrahit, [pe etiam vacuos. edi inter zftus maris facile dignofcit, pifcis ne aliquis hzreat, an temereab vndis agitetur linea. Quod íi quis hamo transfixus inhzreat, repente extrahitur; ne dolo ceteri animaduerfo perterreantur. Eíca ad capiendos melanuros: Hepate caprillo hamos inducito. Inuenimus & efcam aliam,qua vtimurinma. | zitranquillo, aur dum capere varios pifces eftanimus : eaque eft vngula aíinina, aut caprilla j Tarenti- 4 nus. Idem ad trachuros & melanuros capiendos: Vrticas (inquit)madefaciens fucco viridiscoriandri; 6e ex eifque cum fimila paítas conficiens, vtitor. Optimé faxofum mare, nominis Wr ( id eft (axati- les) nutrit: vt funt merulz, turdique nec minus melanuri; Columella 8. 16. de pi cinisloquens. Melannri rationem auratam fequi Diphilus teftatur. Pifcium eorum qui ex media materia funt , (id eft mediocriter alunt, ) quibus maxim? vtimur, tamen grauiffimi funt , ex quibus falfamenta quoque fieri poffunt, qualis lacertus eft: deinde qui quanuis teneriores, ramen duri (unt, vt aurata, carus , o- culata, Celfus. Xenocrates melanurum ftomacho gratum effe przdicat, probumque gignere fuccum: & qui facile digeritur, abundeque nutrit, atque haud difficul ter excernitur, Wotronus. Melanurum ifcem vilem habitum, & àganeonibus non magni zítimatum, Matron Patodus his verfi bus annuit: Tiipors aideeigeui y o] npenigs pata sp y Q5 od rmt iov rev Dod vow wat Hippocratesin libro de ] . internis & De Melanuro. Lib. TII. $43 intérhis affe&ionibus, curationem prefcribens hominis laborantis tettio genere tabis: Quarto menfe (inquit) opfonia ei fint cafeus & carnes ouillz, &c.inter pifces autem dblliacae mugile, anguilla; & méianuto. - -— -UA "- | - Melanurusalfus & comeftus vifum acuit: ius veró eius colicos fanat Kiranides. Ex ophthalmiapi- G fce, li ocülus erutus fronti hominis appendatur, & ipfe viuus dimittatur, remedium oph thalmicis effe Volatetranus fcribit, additque oculum pifci zenafci : & altero eum capi lumine; qui viuentem non di- miferit. Sedhoc de Myrone tradit Elianus. Videinfrain Corollario de Murena mare circainitium, | Melanurus Gracé dicitur, id eft nigricauda vel atricilla, louius. Meminit huius pifcis Artemidorus H.a. «quoque, Onirocriticón 2. lian. dipfadem ferpentemalio nomine melanurum vocari author eft. 1e Melanurs jocos dva ico S TI6RYOS; aa Qgtavs Oppiano i Ceover" » ZEliano : 9nuomito:, id eft plebeius & BEvtbetee vilis, Matroni Parodo. | | InterPythagorz fymbolahoc etiam legitur: Mi ysUsDu| rav MeAaspovt ideft, Neguftes ex ijs quibus nigraeftcauda. Interpretatur Plutarchus in commentario de liberisinftitaendis)ne commercium ha- beas cum improbis, & ijs qui funt nigris ac infamibus moribus. Tryphon grammaticus Gracusinter znigmatis exempla hoc quoque commemorans , interpretatur hoc modo: Ne mendacem fermonem protuleris, mendacium enim in extremis partibus nigrefcit & obícuratur. Quidam ( receztzoses , c bu vumrverumnptrit;) ad (epiam pifcem referunt : qui atramento, quod in cauda geftit;/femet occulit;Eral. Rot. Monuit fcienter Pythagoras, animal cauda nigra non attingendum : innuens eje declinandum vitium, cui fuccedat mentis nigredo, & voluntatis coriflictatio molefta:fiquidem vitij facilitatem, vite Prouerbia "2o mox miferabilis confequitur difficultas, Caelius Rhod. 25.55. Melanuros ne guftato: quod fic Cracce e fcribitur, Mg ystsdu weNevziov: Marfil, Ficinus, vt reor, (inquit Lilius Gre. Cyraldus)quod illum fu- geret Melanuros expifcium genere efle, fic vertit: Ab eoquod nigram caudam habet, abftine: terce- ftrium enim deorum eft: Secutus videtur Marfil. Guarinum,;in Plutarchi libello s€4 ow yy fimi- liter interpretatum. Guarinum & Marfilium eft Eraf.in prouetbijs emulatus;& Reuchlin. Symbolu:a veró fic Plutar. explicat: Pythagoram eo monere voluiffeé auditores fuos,ne cum improbis co:iercium haberent. quare & Antiphanes poeta, fuo enigmate vt diximus; à melanuro & mugile cauendam fua- fit. & noftri quoque fcriptores, malos & improbos, nigros &atros vocant. vt illud Catulli, Aibusan ater. & Horatius: Hic niger eft,hunctu Romane caueto. Quidam peílimà ad.(epiam referant. quin & fepiam ipfam Melanuron vocatam, perperam autumant : quos inter Laertij eft interpres. Suidas certo, 3? alijque nonnulli, Melanurum pifcis genus effe aiunt;à quo abitinendum quidem voluifie Pythagoram: 4 35 6 fed ecreciore occultioreq;,eo quem fupra diximus, fenfa, Haec Gyral Ego huius fymboli explicatio- nem apud Suidam nunc noninuenio; in Pythagorz quidem mentione fimpliciter eum ne quis vel ecy- thinum, vel melanurum; vel mullum ederet, acerrime interdixiffe refert. Melanurum aliquis ludens melampygum quoq; dixerit. Eubulusin Laconibus: -- -- 5x udis XoNlu Dy evi dis di d ver koi diy .EqabUy enl dv usAnumyuvtv: tanquam & melampygus quidam pifcis it:allufione nimirum ad mela - nurum facta. Melampygus alioqüi pro homine duro forti & feuero accipitur: vt leucopygus pro«t- fceminato. Hepatus pifcis felle caret, quod iracundiz calcar eft. quare mollem & lenem hominein, hepatiinftar, felle vacuum dixeris. Vide fupràin Hepato B. & Suidamin prouerbio, MeAeumvys 76 y/o " o Sequitur perca melanurum. Legeíupra in p. ! FEY B * . Mzrys piícisà Rondeletio numeratur inter ignotos ei.egoauthorem à quo pifcis vllus fic nomi- netur, iam non habeo. apud Plinium fort? alicubi talis aliqua vox deprauata reperitur. Tarentinus - euo pifcium (fic enim nominat in genitiuo plurali) meminit. | | ue . MzMBRAs cumapuis eft. HC .MENTvLA marina. VidePudendum marinum. | DM DE MERVLA; RONDELET.IV S. x 29 1959) tre NY eran, CS $5 S CA SEN e NY N NN N AS NES - SESS PEPPER SETS. NNUS SOM S IEEE » 1 D e 4 É a ! LI l * * Y J T APvp Graecos xiT]vd(9- & auis & pifcis nomen eft, ita merula apud Latinos. Peritiores pifca- A tores Merle vocant: nonnulli Tourd, non diflinguentes turdumà merula: alij communi faxati- lium nomine R ochau, Merula pifcis elt marinus, ex faxatilium genere tincz fluuiatili fimilis corporis habitu: coloreex B indiconigrefcente. maris color magis ad violaceum accedit: foeminz ex vario nigrefcit. os dentibus acutis & recuruis munitum. labris, oculis, pinnis, fquamis reliquifq; partibus, faxatilibus alijs fimi- lis.hepatee& magno; à quo fellis vefica pendet : inteftinis latis, ventriculolongo; fplene patuo, corde angulato: branchijs; alijs faxatilibus fimilis. | Mega . Vefcitur mufco, alga, pifciculis, cancris, echinis paruis & integris, cuius ret teftes oculati fumus: C idenimaliquoties ex eius dilfectione deprehendimus. | j .73 Z2'E |— Hac )44 — | ' De' Aquaulibus.- . Hecde merula Ariftoteles lib. 8. de hift, animal. cap. 50. Mutant (inquit ) colorem pifces, qui me- rule & turdi appellantur, atq; etiam fquillz, pro annitemporibus vtaues quedam. Vere enim nigte- Ícuncpolteà candorem fuum recipiunt. Quem Ariftotelis locum fic intelligete oportet, vt curdi & me- rula fuum quidem feruent colorem, fed magis exaturatus fit circa ver : eítate vero magis diluitur , mi- Celer, h p BUSq; niger eft.qua caufa eft;cur piíces hos candidos fieri fcribat. Ide dephycide,& mzna lentiendum. Merulainter faxatiles laudata, inquit Plinius: carne eftcenera & molli, facilis conco&ionis. parum nutrit,& bonumfuccumgignit. Elixafebricitantibus faluberrima, fi coquaturin fartagine faritia con- xsbilerefiv Ípergenda, vt partes contineantur. | : | ram merulam , Quibusautem rationibus adducti pifícem quem hic depingimus, merulam effe exiftimemus , paucis Talia dolor: dicem us, vtindeeorum refellatur error,quialiumànoftro pro merula oftendunt; (ae Zellono foriBeorn.] [o | Admonitum autem prius le&orem velim, vt meminerità veteribus coloretn indicum ,autpurpureum - A exaturatum; nigrum vocari, vt purpuram nigram, violamni gram:circzam flore nigro,qui tamen pur- puteus aut indicus eft. Éodem modo nigram merulam dici putat. lam verb merulam pilcemà fimilitu- dine coloris meruleauis nomen accepiffe nemo eft qui negare poffit. At merula auis nigraeft. Quare huncnoftrum pifcem nigrum faxatilem merulam efle antiquorum conftat, Quód autem merulapifcis Lib.?, nigro fit colore, teffis eft Numenius apud Athenzum. lAawz: yi deca ( 2[bty Tene, io Quir) aor Rs, Ai pat oey un (alib, MASS osy) Ksosudpor. mV. Huc accedit quod hic nofter mutat colorem, eftenim aliquando nigrior , aliquando minus niger. Poftremó ex faxatilium.eft genere. carne molli & friabili. | Meralarum || Aliud merularum genusinuenio quod dorfo eft nigro,ventrein dico;quibufídam partibus czruleis, 29 . & Xmhsbua.— vt pinnis, cauda, & circabranchias. INon differt fubftantia fuperioribus. DE EADEM,.RELLONIVS: QVI TAMEN ICONEM. ALIAM, quam Rondeleuus y exbibet : ne[eto an deuevfr, pilcts. Suum enim Rondelettus tinca f I. cerports babita [femslem effe fersbit z civ fum Bellonsses ab [talia tincam smavinamm appellari, Góc. (ed corporia fpecies drfferty vt apparet, jo 7 77] uS ANT RU Qe $4 iX , 16a JUD SS Jh v () / QN fj (APO LEES P/ Lon Eis A Vulgaris Merule nomenclatura mültó conftantior, quàm Turdi effe videtur. Nam pifcatores marís 40 — Liguftici, Adriatici, & noltri quoque, hoc eft Mediterranei; ad vnum, Merulam agnofcunt,quam cum Phycidib. etiam confundunt. Románi tamé inter ceteros vnum fibi conftituerunt picem, quem pro- prio nomine Merlonominarunt, fzpe etiam Canarellas, Canadellas & Phycides Merüle nomine vo- cant. Merulam Itali eque atque Phycidem Tincàm marinam vocant. ' B Vnicumnon feruátcolórem. Latiores habet, quàm Turdus, fquamas: pinnam in tergore multis fti- ^ patamariftis, qua autem illi funtad latera & fub ventre; heaculeo muniuntur,vt l'urdus, Caudam n& Baecbitieiin. Ceterum hoc ynum mihiin Merulz anatomedignum occurrit: quod cum hepar ha- bearalbum in duos grandes lobos partitum : fel tamen exerit tenui vafculo Veluti » &reuolutioni- bus duplicatum; cuius longitudo cft fs(quipedalis, quod nufquam nifi in hoc pifce obferuaui. Quan- quam Arift. Hamiam ( emm) recenfeat veficulam fellis habere, fuo inteftino pari proceffuannexá: «e Ízpe etiam replicatam, reductamque aliquatenus. Proinde Merula vertebras doríi habet valde craífas. , Plin. medicus pifícem afpratilem vocat. Idem, Dandi fant (inquit) pifces Merulz, Turdi aut Scor- piones epilepticis. Idem de diztadiftemperantix hepatis, Merulam, Coffyphum & Ceredam ( Tralia- tius de bopatica dyfentevia ex antemper ve frigida ferzbens ; £xc pfe sb (mquit) dare conueme y «dosdev , vutoAbas , yen- Qev:) offerendos elTe ijs, qui hepate funt calidiore, recenfet: fed ego eum proCoffypho Turdum puto intellexifle, alioqui Merula & Colfyphus idem funt: . | COROLLARIVM. ÁÀ. Merulam picem Varroà colore quem referat (auis fcilicet ein[dem nominis ) aitappellari,Iouius. . Merula maseft, vti Oppianus tradit (libro 4. Halieut.) turdus veró, xil; vocant; foemina, Wotton. Hoc quidem forté nonnullis períuafit forma fimilitudo, quz facit vt hodieque pifcatores quibu(dá in 6o - locishorum pifcium nomina permutent. Terminatio quoque; quz in merüla Grecis mafculina eft, in turdo faeminina ( Latinis plerung; contr, etfi Lippius Op. interpres merulus maíc.g.de pifce dixit,vt Apicius quoque 9. 9. ) hancperíuafionem promouilfíe videtur. Kv» &- (malim per iota penultimam deaue, «oosuQ- de piíce dicitur, Suidas: cum tamen proximé fcripfifet : Kibuy,G- , ce Dyovos. ipa yos ,auis, quz «cosi 9- à nonnullis dicitur: item pifcis marinus; Hefychius & Varinus. Ego nomen vtrun-. que proaue red vfüurpari puto: pro pifce vero xiosvqov tantum dici communiter, Attice xeT]vto, Tur- dum & merulá Maffilienfes promifcué Roquaudos(v* c alos faxetilo) vocitant; Hifpani & Sardi adhuc vtriufq; nomen Latinum retinent , Gillius. Merula turdo fimillima eft, nifi quod merula nigrior eft: quain, quoniam tince formam habet, tincam marinam Veneti cognominant, Malfatius, - Cauendum ; nequis - De Merula. Lib. IV. $45 nequis Mer lu didumà Gallis pifcem (Merlucium recentiores quidam Latine efferunt)pro merulaac- cipiar, Germanicum nomen fingo, ein Aerlefijch, oder eTmml2lfifcb. nam & in Gallia peritiores pifcato- rum Merle vocant, fimiliter vt auem merulam,à cuius colore nomen idem nactus e(t hic pifcis: & Ger- maniinferiores pto aue eodem nomine vtuntur. Sed magis placet, es Zdeerfchlye , id eft tinca marina. quanquam & phycis quibufdam Italis eodem hodie nomine venit: andere Arer fc bleyen art. Qui meru- fam Germanice Creffez interpretantur, long? errant. is enim gobius fluuiatilis Aufonij eft. | Saxatilium turdus & merula, in Ponto defunt, Plinius. Ennius in carminibus, quibus qui pifces vbi B lautiores reperiantur, explicat: merulam quoq; nominat, citante Apuleio Apologia i. fed codices no- ftri funt deprauati,nec expreffum regionis nomen. Pifces exalio colore in alium mutab:les funt, vctur- di, merulz,&c. &lianus. Kix?« auis eft, & pifcis renAceir Qe nad avi? t djurto à Xeosv DO» y Acai g- Varinus. Merulzque virentes, Ouidius. Merula colore eft (übobfcuro; viridante, Vuottonus, Klasv- €Q- d Su, id eft nigricans, ab Oppiano RT Lippius ardens tranftulit. Sant & turdi fubui- ridi colore & frequentibus guttis, vtin volucribus (eiufdem nominis) videmus, variegati atque infi- gnes: itemque merula, coccyges( coffyphs legendem)à Grzcisappellatz: queab medio quodam colore interatrum atque fubfuluum, merulis auibus affimilentur, Iouius. Inter noítras pifcium picburas me- rulaeft,( quam cum alijs multis Dominicus Monthifaurus Veronenfts medicus do&ifIimus,deque bo- nis literis optimà meritus, ad me dedit, ) tínca marina vulgà Italis dicta:cuius oculorum iris é fuluo ru- befzit. Parscorpo;is fuperior, parcim indico vel nigricante, partim ceruleo & viridante colore infi- nis eft: inferior, laterum partem dico cum ventre, tota feré lutea eft; &c. Sunt qui iulidem pifcem,cui Tinta mat, ^ dorfum iceruleo viret, & linea lata, flaua; angulofa percorpus medium tendit, &c. tincam marinam emen vagi vocitent. b Merulz pifces faxatiles funt, Ariftot. Colamella;Plinius. Merula domiciliorum & fedicualarumlo- C €oinpetris & cauernis (tabulatur,Elian. Cuidius in Halieut. faxatilibus an pelagijs merulas adnu- metet, dubitari poteft. Exobuijs quiddam guftatura merula, primotentat & premit , deinde iacere fi- nit: vidensque hoc idem non palpitare, & iam mortuum effe, comedit, z£lianus. Merularum marium quifque ( inquit Zlianus ) cum fa minis multis complexu venereo iungitur. D-. Quod ego genus matrimoni], laxuriofum: multatumque effe ftudiofum, delicatorum ad res venereas dicerem efle Barbarorum : Et vt ioco aliquis de re feria dixerit, Medicam aut Perficam vitam. Omnium o autem pifcium eft maxime zelotypus in hoc genere mas, cum femperalias, tum maxime cum eius vxo - res pariunt. Cumenim parcuriendi doloribus ez tenentur, domi quiefcunt: mas autem, tanquam mae ritus, foribusincubans,cauet ne excrinfecus iufidiz inferantur, metu paruulorum. Videturis nosdum genitosamare, metuque paterno motus, histimere: & totos dies in eorum cuftodia permanet, rihil guftans. cura ipfum alit. Sub crepufculum vefpercinum ( Nocte , Opp. ) intermittit hanc cuftodiendi Decelfitatem, cibamque exquirit. Singulz veró coniugü, quz funt intus; fiue fintin partus doloribus, (iueiam enixz cubent, algas multas in cauernis, & circum petras ad victus comparationem reperiunt, 'Hacille ex Oppiani quarto Halieut. vt apparet. Vide moxin E. Sargi & merulz pluribus gaudent fce- minis: canthari & etnai, fingulis, Oppianus. Zelotypiam merulis; vt capiantur , caufam elfe , refere- 3nusnuncin E. We | . Experiens pifcator cü infidias Merule molitur ; hamum plumbo degrauatum, & Squrlla magtiaim- E 40 plicatum deijcit: & mox fubmouet lineam, excitans & exacuens piícem in przdam. Squilla veró mo- , tafpeciem quandam fui prebetingreffure ia cauernas Merule: quod quidem hec capitaliter odit. Quamobrem cum id fieri fentit, inuadit, exiftimans eamhoftem effe: non enim tum cibus curzilli eft. cumque Squillam( dentibus) compretlerit, difcedit, cibo przftabiliorem & antiquiorem curam vigi- landi ducens.Fasminz veró quandiu marem vident propugnantem,domi manent, formamque tuendae familiz (eruant. Cum verb perijt, ez pr moerore acquiefcere nequeuntes, errant. easenim triltitia foras educit; tumque capiuntur. Quidad hzc poetz dicunt, Euadnen Iphidis filiam & Alceftin Peliz dudum nobis gloriose lugentes? Hac 4&lianus ex Oppiani Halieuticorum quarto; vnde hic etiam ver- fus aliquot recitare libet. Kim mer E'foycas d t iyra vendDuy &A*yewby taa Tté Klose» eS Acte xy ve * d[ Odnteusmmu vrop lom faemindt $o Opa pr (iA Tís fBagv Qaoni Deua 0vi Sum, 5 Koosv Qa sr "éovg pia eztovoy G- 3 g dao din 5, peminat. : O)9xAa Dm eu dL do x?» TOU j LLL | Kexepo auxóU S vow tQégia, ACvTen uaa $ Uo Tfnw del mij pep V nro ya Qupd java oia Kiop An vaut sar, otAieyxion e ngetaoimi — NU Qout, Porró merula mas Jor wisQoue Mox Sida veQuAQ» xeipesonim moie. ! — Nux eol goes e Aat x e mEVETM Tp "y V TorSv éco QuAax i OTRO» a Its Org ti Ae Oy adinov aiBlvumvs od], o emo vit» arret A'uQieCureonénov t dri d[ tozcereu insore aos lun Eicdhoyov. Ecmoxcum de Affyriorum fimiliter multas vxores habentium zelotypia dixitfet: &r'c bv Cn Acro tio Tepov d vdyelaw o^ 2 Qe gd sv Busluiov Cmriery ngmmv pov a5 ApsSlée. — Tum decapturaeorum, vtiam ex ZEliano retulimus , canit. KloAa di eU re Suvy pawpbr a1001:, CAL T0G E ep YIAeiCovrau JocAatuov, Euulv dj eov at6gA aUTMOV, 69 Saxofummare optime faxatiles pifces nutrit, vt funt merula turdiq;; Columella de pifcinis loquens lib.8.cap-16. Ec mox cap. 17. Turdi compluragenera, merulaíque; &c.includemus. Philotimus apud Galenum libro 3. de alimen. facultatibus, merulas pifcibus molli carnepraditis F adnumerat, qui facilius quam alij piíces conficiantur. lbidibem Galenus: Inter faxatiles ( inquit) fcatus excellere fuauitate creditur: pofthunc merulz ac turdi. Apud Athenzum etiam merulas Mne- " fitheus & Diocles carne molli effe fcribunt. & hic quidem ua Aaeoeesec fimul & qté1€ 0 «6 Te xgrev Qus » xix ws facit: ille diftinguit, his verbis : Yo 5 (i$ ar TE Oneic ) 5er tes YQ" "P uas [406 NEG: 5k V S lo uos télidreuQou tara jun, n d ye moa jo vara etr ehe mis lvl Los sinum get tos Ad peior xa) vice ener imanmumee rots iiv iu urs ot v oye repos & C. In epilepfizcuratione: Ex pifci-- bus (inquit Trallianus) exhibeantur qui faperllutrate vacant, vt merula,fcorpius, Idem jn hepatica dyfenteria ex intemperie frigida, épifcibus coriaendac turdum,merulam;&c.p inim vero mu MEN . 3 | jéd* | Zz $ , , juri $46 . lJe- Aquatlibus. ^ Aurdi& merulzinaquatilium genetenon exi habent faporis nobilitatem, quam auib, eiufdem no- minis veteres attribuere: liquidem & turdi admodum infulfi funt: & meru!z,yt Athenzus ait;difficil- liméco ncoguuntur:ia quarum conditura Archeftratus cum cafeo, maloque eranato (bor po! y 4t «ctt funt, vilgefama: hé. pon vera malus poneaeft) & lale atque oleo, fil phium admiícuit,louius. Sed pri» inum is non veré ex Atheneorefertmerulas difficili concoqui: & nosiam ex Galeno facilis conco- &tionis easelle docuimus,cum & (axatiles & mollis fint carnis. deinde hoc etiam falsó,quod ex Arche- firato eorum condimentum refe:c. Id enim Athenzuslib. 7. ex Dotione, non collypbo, id eft merulz: fed coccygi, id eft cuculoattribuit: vnde lonium coccygem & coflyphum confudiífe apparet: vt 1n 4. qnoque norauimus: hancqueipfius, non librarij culpam effe. Adrianum pepam mei ula pifcequanquá vili, maxim? delectarum; accepi vellegi nefcio vbi, In meruiis (1us:) Liquamen;porrum concilum;cu- 1o ininum, faturciam , pallum, vinum mixtum facies aquatius; & ibi merulos coques, Apicius p.9. MerulePhllologiainteraues eft. : ^ Viridans, Virens, Ouidio. Msaay esc, Numenio. A92» & Vets Q- ,O ppiano. [: [2 - T - j c x i : UÜU DE Epitbetha. "DE (MERYCE, ID EST) RVMINALI PISCE, RoxbpEzLETIVS. G ÀzaAruminalempifcem nominant, qui Gracé dicit urpsipvE ab Ariftotele libronono cap. jo. de Hift. animal. Muypuxarcet hr qu pun ap. Qóoovo: y oiov Jóecs R9) m&oGorTU y X 0) guys; «On 5j vuv Giglio £v rw C2U d dilous àou pn ez ce pert Glos 010v LA QUO . ems 0s utpuxoL ey mivrot?) xor exce puo: Aupvxo(S c ah or, Mais d; 16 S x, equi wapuxeiee o. TU vC Rovr olidaw ee DO pdjvocs asceüovter]a puluros TE^ que m d| aye) aat, (levy «d E artlova: a peo pnpuxa( d, dj vo véteteDr VE. pxpvisa ose 9) Jod vé v a Qoütvray Evi, oiov oi TE Msc oi Dovg soi, x, oi iy Suec, x) (malam ox quam we. ) v uad éew iioi er E lorys wriovx, Quz fic cónertit GazazRuminant qug füperiore den- tium ordine carent, vt boues, oues,caprz. Ex feris nullum adhuc ruminare conftat; praeterquam ea qua aliquando cum hominibus exigunt, vt ceruus ; hunc enim maps poatin eft. lacent potiffimum cü ruminant omuia; & hybernis prefertim menfibus folent ruminare.feptem feré menfibus hocfaciunt, quaintratectum alurtur. gregales leuius minüíq uetemporisruminant: quonià foris pafcantur. Sunt etiam ex dentatis vtrinque non ;ulla qua ruminant; vt mures Pontici, & pifcis quem ab eare rumina- Jem quidam appelleuere. Sed horum poflrema pars à Gazaperperam mih! videtur effe conuer(a: fic.n. 30. vertendum fucrat: Ruminant & quadam vtrinq; dentataanimalia, vr mures Pontici, & pifces quid, & quiab eare p 3c vocatur , id cf ruminalis, fi verbü verbo reddere voluerimus; vt uj; diuerfum fit animalàpilcibus ruminantibus, quanquam in quoanimantium genere numerari debuat , mihi adhuc fitincertum, Hac vt veraeffe credam, facit Arift. ipfiusautboritas.qui duob. in locis tradit ex piícibus omnibus Ícarum folum ruminare. prior eft; in quo de pifcium ventriculo verbafacit: Miss 92 49; amo Lib. 8.de bifz. xim Jar Qipsoxv "Pic eo noa y vio: yc moa moy Erepoese Ex, Sav) CIoy DV X GLATT Gb6 0 C 0i] ip 00 Bv Q- ry 9 v. Sav uu amth.cap., puxa(Cen. Ventriculusijs vnus & fimplex, fed figura varia eft, vt ei quem fcarum vocant: qui & ruminare Lib. g. de Lift. AWIBI-£Ep- AT V folus pifcio m creditur. Alter eft: Acke dc qo "riy Sven R9 éxaAr ud e GX & 006 Mou oc eo » 6 GE Xp TD TiTÉ Lid, po. Scarus vnus inter pifcesruminare quadrupedum ritu videtur. Qua cum ita fint, fecum ipfe pu-- .gnaret Arift. fi preter fcarum pifcem alium effe diceret qui ruminaret: vt neceffe fit, vel rumipalis pi- Ícis nomine fcarum intelligi: vel ruminalem, aliquod aliud animal effe, ex eorum numero qua vtrin-'. quedentatatafunt,tamenruminant. - M 4o COROLLARTIYVM. Meryx Mii, penanflexum, per ypfilon in v]tima, vtxigo£, namapud Hefychium non red periota. fcribitur: Méejsec.i 9v«c. Vuottono vc Rondeletio quoque, ex Ariftot.verbisincertum adhuc videtur inquoanimalium genere numerari debeat meryx. Mihi omnino pifcis videtur, isquenon alius quàm Ícarus : dequo Ariftot. de partib. animalium 3. 14. Pifcium (inquit) generi dati funt dentes:(ed [erratis propédixerim, omnes. genus enim quoddam exiguum eft quod non ferratos habeat dentes: vt qui Íca- rus vocatur, qui vnus & ruminare merito ob eam rem creditur. . MeTRID1A. Vide Matriculi. MarEs, vtrecentiores quidam vocant genus ceti eft, ( Vide fupra ceti genus defcriptum intercete 59 nouiorbisà Ludouico Romano) Vel potiustefludinis: Albertus Zytyron & Barchora barbaricisno- minibus vocat. Quzre infràin Teftudine. ' | | Mirvvs Lege Lucerna. - MiNvTAL,genuscondimentiex rebus minutim concifis , autore Apicio.Fiebatinter cxterama- rino pifce, liquamine, oleo; vino; porris, & coriandris. Hefternum folitus medio feruare minucal Se- Monschles — pxembri, InuenalisSatyr. 14. Hincexit varium coco minutal; Mart. lib.i. Grammaticus quidam no- sovfrrut. — difeculi(Rauifius Textor, fi bene memini) minutal interpretatur pifcem maximum: quem Apicius (inquit) addito liquamine, oleo & vino condiebat. Minutal de pifcibus velificijs defcribit A pic. 4. 3. MirvrionvM hiftoria; füupràeftinter Conchas diuerfas, — MoNac n1 maris didi funt quia caput habent vt monachi recenterrafi:coronam defuper rafam & 6o candidam: & circulum in modum crinium fuper locaaurium : faciemtamennon habent prorfus fimi- lem homini:quianafum habent piíci (imilem, & os nafo continuum. Ceterum inferior corporis pars, iícis fpeciem gerit. Hoc monflrum homines in litoreambulantes libenter allicit, & coram eis luper Monachus pi- aquas ludit. quód (ihominem admirantem appropinquare viderit, appropinquat etiam ipfum :&lü Jes. qua poteft, hominem rapit & crahitin profundum: ficque carnibus eius fatiatur, Author de nat.rerum. Pluralegefuprà inter homines marinos. ps EsT &pilcis monachusab Alberto di&us, capito fluuiatilis Aufonij, vt conijcio : de puo (upràin c. elemento diximus. Pifcis monachus (inquit ) sen ( Moene legendum puto ) vel K/aue ( vox vicetuv sarripia ) apidem habet incapite.. Ecalibi: Palatum carnofum & molle habet pifcis carnofus RARE | 83 — — assa De Mugilibus Lib. IV. $47 lis, quià Germanis monachus vocatur: vnde multi videntes & tangentes hunc pifcem, putant in pa- latum diuifam e(Te linguam ipfius.Etrur(us:Pifces quidam in fluuijs Germaniz & Galliz, duas habent - mandibulas mobilesin gutture; vnáad dextrüj alteram ad finiftrà latus (ab bran chijs, motuinuicé op- pofito.& hi mandibulis cantium illis (zztraifeers )dentati [unt , ore edentuli: (icut barbellus,& piícis qui vocatur monachus;& carpo,& vindofa. Et in Catalogo pifcium: Nafus picis etin Danubio, fedtenu. Motsthus pi- ior.nafo valde crafTo. Vide fupràin Capitone fl.fub medium, REN ji. | MONARD VLA pifces, Gazainterprete , funt qui ab Ariftotelezonís: dicuntur: fufanei, fiue gregales. femelanno pariunt Subeuntes Pontum capiuntur,exeuntes autem miniis, Optimiin Propontide funt 1o antequàm pariant. Ariftoteles.Reliqua protulimus fuprà in Colia. | MOoNOcCEROsSseltmonítrum marinum,habens in fronte cornu maximum,quo naues obuias ( pifces. & naues aliquas, Albertus )penetrare poteft , ac de&roete, & hominum multitudinem perdere. Sedin hoc clementia creatoris humano generi prouidit: quiacum tardum animal creatum fit , natieseo vifa poffunt effugere, Author de nat.rerum;NNos fupràinter Cetos diuerfos,monocerotem belluam mar, ex tabula Septentrionali Olai Magni depictam;forma(vt apparet )fi&itia,dedimus, DE MORMYRO, RONDELETIY S, MZ M YPoZ vel nógevAO- à Grzcis dicitur,à Gaza mormur,hodieà P. omanis mormillo,à Vene- 20 AY À tis mormiro.Maffiliz & in toto Liguriz finu mormo: in Gallia Natbonenfi morme ,in Hifpania marmonuncupatur, Noliriichthyopole quandoque [ynagridem pro mormyro venduar, qui admo- ' dümfrequensapud nos non ef fed Romz & Neapeli frequentillimus. : Pifcis eft marinus,litoralis,auratz fimilis , fed corpore minüs rotundo, compreíto, capite longiore, roftro acutiore & magis compre(fo:ore medio, dentibus paruis,coloreargenteo. Lineas habettranf- uerías à dorfo ad ventrem,nigras vel pullas qualibus fpatijs diftantes:quarum prima maior; altera mi - nor,& fic deinceps quibus fargo fimilis eft, & pinnis & aculeis dorfi,& cauda. Ob has lineas diciturab Oppiano zz uogavAG- x:oAoc iO ve. id eft, variussquod non fatis re&é expreflit interpres, & picto mormy- lusore.nequeenim in orejfed in lateribus pi&tus eft. (Eacpr.u etivm Gilltts notavet, )R ectitis Onidius;qui pictas mormyras dixit.Squamas habet, que facilé excutiuntur,dorfo eft exalbocazruleo, ventre aTgeD- IoHaliuiies. teo.Internis partibus abauratanon multüm differt. Branchias quaternas habet;cor angulatum, ventri- culum paruum & album;inteftinaalbaperitongum nigrum,hepar rüubrum,fplenem uigrum, ; Carne eftmolli;prehumida,lutum olente.vefcitur enim terre excrementis;luto,cancellis , loligini- F bus paruis. Quarenifi co&us in fart2gine ; vel craticulà,, non eftedendus : nonimmerito igiturneqne (C) apud veteres fuit,)neque apud nos eftin pretio: quicquid dicat apud Athenzum Hicefius, mormylum eífe ceopipo mm id e(t multum nutrire. R e&t? veró apud eundem Archeftratus: MópHuAvG diga eU, otos Vy Duc, x36 mor. Gode. Mor Th 2yles eff pramuus ps[cisnon tulis vto ESAME Led, Parit eítate. | » Difficilius à pifcátoribus capitur,eddem enimarte qua lupus vtitur,tefte Oppiano. Nimirumeffoffa x arenafeocculitad vitandaretia, .—— i Lil. y 46 Tio, 9$ mxyate Xo) MAgAUAQ, tUT. a &c aivyplur i Qoaraymu GrE9EC OY, $3 Seven Glen Sri. Lib.r, io Lib.7. P/N. DE EODEM, BELLONIVS Veteres à marmoreis maculis & eiufdemalbedine Mormyroaut Mormylo nomen indiderunt: (c4 A, boc vetertem nemo fcribit: ei WIATIIATUTH , T0 tyoymyrsm dictoperteret d mar more: ) tuendi aem Modo adhucretinere comperio:nam & Byzantini Mormyrü nominant. Theodorus Gaza vertit Mormu kein. Eadem feré efferei cum Melanuro corporis compof(itio , nifi longior effet, & denis lineis tranfuerfis B. fuggillaretur. Melanurus praterea oculos multó maiores habet:caput, vt Exychrinus. rds RN conítru&tioaliquantum ad formam Mznz accedit. Totus Mormylus lacteo;aut;fi mauis, argenteo co- lore nitet;fed eius caput potiffi müm refalget: Melanuri autem color magisopacus eft, Labia habet car- nofa,fquamis pellucidis ac tenuibus conueftitur. »alpa & Mormylus pi&orum epitheton obtinuerüt, . hoctamen inter fe diftant, quód Salpa rectis pingatur lineisluteis; Mormylus verb , duodecim ( dehus . auloante dixeraizqiy Rondeletinicones dere tactum apparent z noftra quidem pitlura P. enetittexpre[Jo »quaiordecim ps flendi: )fabnigris tranfuerfis fuper albifimum corpus incinereum opacum declinantibus. Labium fu. periusin modum tubi, veluti in calua infertum habet:dentes exiguos;exertos , in maxilla fuperiori de- inceps difpofitos:ininferiorinonitem. Continuamtergoris pinnam duodecimaculeis communitam oftendit pofteriori parte inermem. Eius cauda bifurca eft: laterum pinncinacutum definentes, Linea quz latera interfecat,ab angulo branchic incipit, & (vtin Boope)arcuataad caudam perducitur.Huius oculi parui funt; pauló altiusad ceruicem fitt, caput quoque longiu(culum, Siquilpiamrictum eius contempletur;officula duo vtrinque protendi confpiciet, & linguam albam ac breuem. Car illi fitum 9 eftinteranteriores pinnas, trigonum: Feritonzum nigerrimum, vt Salpe: Hepar vtcunquémagnum, ftomachum ambiens. Pylorus ( quod miror ) fineapophyfibus comperitur. Treshabetinteftinorum reuolutiones.Lienem in latere finiftto exiguum,n igrum. | | Conchas, Tellinas, Channas; Carides ; & omnis generis pifciculos edit: quod idem Trigla facit: (4C Trigla(vt iam diximus)integras deglutit; caret enim dentibus. | COROLLARIYM. Mormyrus ; ab Ouidio mormyr generc feeminino dicitur, Epicharmus in Nuptijs Hebz À NUT appellat, ( nimirum à recto uvguos ) nifi force is alius pifcis eft; his verbis : XsAuóevec t y uvp iom oí Te (alias eveniet e-legerim pvopat yo! 7e «gi Mon (forte iud, quia mox etiam fco mbros nominat ) «ove d NONE TS n^ ws WE ^4 E Mvp$. $49 &yn: Kad exp Cpuy omi rowSrusvikuy ye ptovec s . De Aquatilibus sra bac non Rondeleti; efl, [od nobis adumbrata Venetijs. £4 (locus videtur corruptus,) Athenaus. Mcp- qsam "Rondeletim ponit » denticulos labris didutlis oflendit : ej à vae deaqua zftuante( cum murmure ef foni- fuperiore labia perbrenerm [mum eminentem cirrum. pvge die aq oni- jup P Bellonius piper enomatopeiam )dicivur,vt apud Home- angnhorem hene pi[cem ptit , nec [atis latitudinis proportionem rum Mopeuvgav a bpg,de Oceano murmuran- feraar. te&íimulfpumamagente. — (de Lexicon "Uarin:.) Deriuaturautemab hoc verbo j;- pe» piíci , ( nefetoquaratione) fort& & pop- pé, vnde popuonvxerv dictum. ficutà verbo piae v i Av atom, MUgaAVat s Euftathius in Iliad. S. Et rurfus in Iliad. o. Fluuij ( inquit ) xni- pveritvrec, (id eft, marifoni ) cognominantur à poeta, ol Gy t3] Ad a püpauoty rss MS dv s eov - «, quod cum fonitu in mare profluant;fuis fcilicet oftijs: vel vt vfitatius ( & afperius) , aliquis dixerit,wopuveovrec, nam à nouaeny ver- bo, fit uoop.anaen tlic à pvpery fit uogpispen: vnde & pifcium licet genere diuerforum nomina - pxoO- ac uopuve(O- deducuntur , Hac ille. | Sed animaduertendum quód wp , usen; pvp cooeu » [pi Os Jàu pay & woppwao ^ ypfilon fuum femper producunt. - —- 2645 pie e- . xsaviio A pa cpu pov peev &àxrer O-, Homerus liad. c. Ec !liad. «. Ero UT aJ góc) TT TD eAe- às réopéovm A'Qppio apparue i$ov deduci Eu- ftathio tefte. — Etlliad. v. ---- mec 4, e orumoy Ero pot Mg", d] &» qoia &Qiccemo lg Jexov. Auratis murzna notis, Ouid. &c. Atin mormyro corripitur ypfilon.T.7» 30 m- ystet x8) Mog Q , $T vic ayplu Oppian. Et rurfus; ---- 49d uopsoAos eitAos iy bus. Méy- EAE diit CU Cy 0o ix ucy sSser t9Aic, Ár- cheftratus.Sed obijci poteft quód in carmi- nibusvltima per lambda Ícribatur: Ouidius quidéin mormyres produxit penultimam: Et rarus faber: & pictz mormytes, & auri, &c. Videturautem melius femper paroxy- tonum hoc nomen (fcribi, vt Euftathius ha- bet, & Oppiani codex.quod fi quis dubitet, legat quz fupràin Cordylo annotaui. Hoc quoque non omittendum uopuvp duplici rló magis propria & primaria ratione dici videti;uoppuA05 veró propter euphoniam,& vitandz afperitatis foni gratia, Maffilienfes & Ligures Mormurum: alij non modó lite- rati, led etiam rudes appellant Mormylum, Gillius. Rufticé marmur dicitur, Niphus ltalus. Germanicé circumloquemur, erm e Mteerbrach(men Ge[chhsbi. eft enim aurata fi- milis pifcis, &c. abus Rondeletius. ea- demque effec cum melanuro corporis com- pofito, nifi longior effet, Bellonius. efte- nimin eo piícium genere,quos bremas ma- rinas Germanice ( Afeerbrachímen) ceu com - muni nomine appello ; longior proportio- ne, minusque latus. Vel vno vocabulo no- minabimus em AMeerbracbfmer, quoniam pi (G - L-—1t—3 (€ Gu w WCG qa C 4 b 8 & quu e RR RR GG Lee LS e u4«4duN uu X i 4 A 4 & € Cu 3 «n SS. SN N ÁN s —MMÀ ^ LY m MO LT VU uq a ^. (GG Mew C (« aq cw M SCC 49 ry uuu SES REN ES ANI cA CE ol in E AL: "n &as Ouid. cognominat mormyres, vel ein Marmelbrachfme. nam corpus eius albiffimum effe, & lacteo argenteoue colore nitere (maculis tantum feulineis tranf- ueríis exceptis) marmoris inftar, Bellonius fcribit. : Mormylus in dorfo peracutcs habet aculeos. per eius vtrunque latus linez nigrz tranfuerízà dorfo.& ad ventreili decurrunt, Gillius. Pifcis eft marinus, omnibus notus, paruus , Kiranides. Litoralis eft, Archeftratus. Inlitoribus victitat ex arena, & ijs que 1n arena proueniunt, Op. Ouid. mormyras faxatilibus vel pelagijs adnumerare videtur: neutrum probé opinor. Aftate pariunt. Arift. Mormyri verriculis & plagulis capiuntur, Plutarch. Polyposineíc2bis, mormyris tenuibus cirza robuftum quid vinculo deligatis, Tarentinus ec Andrea Lacuna. Grzcé legitur,zome/2 opo - pzc aja 3«c Byozcc ax€4 6C aovóv m. Lacuna pro sje ovs forté egitajassc Idcm T arentinus ad carabos efcam prz- fcribit huiufmodi: vbi mormyrum adforte quid alligaueris, purnuras de cem cum oleo contundito: & mufci pauxillum mandensinípuito in faxum, Mormylus vocabulum effe dactylicum in A.docuimus. Mopuvp C13 car anie apud Grecosnon repe- Ha. ifcibusque fruéris, Vide fapriin Locufta s, rio: quod rhó duplicis apessitasém forte vitarint poeta. Ouidius tazacn picta mormyres dixit penul- timalonga. Meppévitg De Mugilibus. Lib: IV. | $49 * - MogissA060:0A07, Oppiano: AijexAeUc; Archefrato. Pide mormyresOuidio. ^ . ^. Ebithrtas - In mediolapide mormyrum pifcem((culpe,)& reclude in pyxide ferrea; & fübmitte oculum velcor- g: culum (gemmam) moriarboris furfum refpicientem, & gefta. Proderit ad hemorrhoides omnes,& ad anum, ad hzmoptoicos, & fanguinem narium; &c. R iranides lib, x. | DE MVGILVM GENERALI NOMINE ET DIFFERENTIIS, " ! RoNPELETIVS * VaNQY Ax mugiles & frequentiffimi, & vulgo notiffimi fint pifces, tamenin horam generibus Hé ei ag diftinguendis non minorem affert difficultatem appellationum varietas, quam in thunnis & Pe- 7; pipa, lamydibus , alijfque multis. Suntenim qui «éQuaor; genus mugilum omnium fiue marinorum fiue flu-. aZieucifeos: uiatilium conftituunt, vt Galenus lib.5. de Aliment. facult. Alij AsGxizuov. Athen. Videte Qum, Y 3 xaxg-. Arifforeli ce- goiocoy NéGslauen Néovad iow eds, Hicehius ait leucifcorum plures effe fpecies. Galen. vero lencifcum fluuia- ARSH tilem tantum mugilem facit. Arift. lib. s. de hift. cap. r1. «&sacclpecies eft, que cum alijs xespéor: nomi- p At ne continetur. Nox ovsua)) xuen "e XESpétv 6i uXo ySAGVes V qoreibé YQ" y x9] o C2 y WB y 4o) à wuzoY xa uNoocs z | óxéQaocc um spidicaven dyjstoac. Decembri menfe concipiunt;ex ceftreis, chelones, farginus,& qui my- Xon vocatur. & cephalus. Geruntque diebus tricenis. Alibi: A wAodarySei32 ovato po y ls &eopeGI y U-. Lib. 9.de bif Quse) ol yuyoeoi 5: xeqpaAOC X S xEcpEUG oA d Movot S aupxo Qaysa. Mutuo fe vorant omnes prater ceftreum; ATTI CAD D veró congri.Cephalus veró & ceftreus (44doin ymiser(üunsy idefl omnes cius fhectes, snter 47423 ei cep balus efl Coli omninoà carneabitinenr. Hic rurfus cephalumà ceftreo diftinxit Atift. Non defuerunt qui mugiles etiam yaauxiouz; vocauerint (ed perperam, cam A&xíexsc legere oporteat. — Hzcde nominegeneris, Nuncdeeiufdem formis. Mugilum mult fünt form& autore Hicefio apud Msisilum. [pe Athen. lib.7. Alij enim funt «d vac; quos Gaza capitonessnoftri cabotz appellant. Alij «s2&:, mugiles ^^ SERES: vertit Gaza. Alij «saovec, Gaza labeones interpretatur. Alij «v£wo Gaza mucouss.ysasvec etiam Bxxy oi rs debis nominantur. Ariftotel. loco paulxanté citato ceftreis,chelonem,farginü,myxoné, cephalum fubijcit. A n: Aliolococephahimà quibufdam chelonem vocarifcripfit; |Dorton lib. depifcibus mugilis marini L4. rv. axo- fpecies duas fecit x£Qasov 4o] viis. Ab Oppiano dux folum Ípecies nHinerantUür. Kegpág o9, Xi QA T die THEUY. XA TOTO V quU GAMME. ] : 1Ó ^ 20 Cum tanta nominum varietate res ipfas ita implicatas viderem; vtlongé obícuriotes redderentur pifcatores aliquaado confului; vtd e mugilum generibus certior fieri poflem. Horum igitur alij duas 39 duntaxat mugilum fpecies efle affirmabant, vnam eorum quos cabotz vocant, alteram famez. | Aíijca- p cum fenuerintin mugiles muzari aiebant, famez in eos quos vergadelles vocant, Cum veró ex ac difquifitione nihil proficerem, ad rei iptius diligentem confiderationem locorumque qui in opti - P mis autoribus ea de reextant collationem, confueiendum mihi elfe putaui; ex quibus ( Hwofi»pracpse) A ibm gue collegi mugilum omnino quatuor efle genera; reliquas differentias non rerum led nominum effe, Pri- Apr M : mümigitur genus eorum eft, qui ««z4, fiue vise dicuntur, à noftris (amez. Alterum eorum qui xépuooi Vücsciden? capitis magnitudine, à Latinis capitones, noftris cabotz. Tertium eorum qui av£oves fiue «vore fiue. 2, Cephahi-. pszvoià Liguribus maxous. Quartum eorum qui x:Ad/i,à noftris chaluz nuncupantur, Eofdemautem 5, Myxome;. elle qui & x:so&c & vise dicantur declarat parcemia zseneievugste:: Ceftreus ieiunat: cuius meminerunt. t- €^smes. Suidas & Athen. ex Arift. Chelones 92x72: etiam dicti funt tefte Hicefio apud Athenzur loto antea Mi ali. ; citato: jnzxer quoque; id eft, afelli, 8v; i funttefte eodem Athenzo, Sunt etiam myxones bacchi 5, 7.5, . 49 fiue banchi nuncupati. Plinius defelle pifcium loquens: Item Banchi quem quidam myxona vocant. zoo ipzon. Sunt & ceftrei plotes appellati. Áchen. &xoou/au 32 oi x espere X 9070 Tav GyNo Tec 06 Qum Vongger, Gy Ta «xta Y G» ffans. Xuxe Af co TOL Y, 400) E. 05712 (D CA Msi coecs d ross apu Toe Quo Maier o t Gc mücaenae avevo dicez tefte Archeftraro Vi4e i jam in - YouAlaw QepeawEo x) exvonuMaVat 039407 ^ —— H'eyNoTA pavaonv e xe Axuljn, xv coTANQOS, Qvi. E NUS Superfüntalia duo nomina, quz fpecies mugilum ab alijs diftinctas non efficiunt, (ed vel epitheta ,,,, "7 funt, vel (ynonyma, meookas so) euanytt. 1:902, quem translitoranum interpretatur Gaza,cft tdem qui Ceffrei Plozes, & xegpsve & viia; dictus eft: legendumque potius qta0a os quàm zewpas(G vel soos Q, vt apud Athen.citan- liegezes,idd temlocum Arift, legitur. Locus eft huiufmodi : ax uo 5«épaAocs br xerit wc y eAuivec rem ye D t à me- decur gatketes 8 BUaueqeu 0e Gora ione au Econ Tun cbr ture dio xg) Viizis éew ie. Capito, quem alij labeonem vocant, lito . qme o tib. gaudet, alter (eiu(dem generis) cranslitoranus eft, qui non nili mucore veíciturfuo. quamobrem — femperieiunus eft. Quis quis hunc cam myxino eundem elle velit non repugno, praefertim cum di- cat Arift. muco tantum fuo vefci, Z«»yi&- vero, fi mugiles fpecies eft, eundem elle cum ieiuno exifti- mo. Arift. enim cüm mugilesaliquotlocis recenfet. tribus; fcilicet myxoni, cheloni, cephalo, farginà ieiuniloco annumeralle videri poteft, ceítreo pro genere pofito. quibus in locis pto sxy56- mendose * eupy(- in vulgaribus noftris codicibus legitur, emendationemq; noftram cum de (argo ageremus com- probauimus;ad quem locum prolixitatis vitandz caufa lectorem remitto. | Quare ad quatuor tantum fpecies, mugiles omnes optimoiure reuocabimus. Primus mugil erit xc- Quoc capito. Alter ceftreus, qui & joe, Gc (Boon 95 G mspones (atqui em feq entibus peraam y mong eundem facere videzur ) & euo G- dictus eft. 'ertius y.«A2:, labeo, Quartus w£o» fiue uito»fiue uut. — Hio- $0 mnesin mari mariniíq; ftagnis nafcuntur. Sunt & fluuiatilium non pauciores differenti, Iam de ma- rinis ordine dicemus. , ; | | ' Savgents , idi qui vaess. | DE CEPHALO, RONDELETIVS UE el I KébaAoc à Grzcis dicitur, Romz & in tota fere ftaliaferuata eádem appellatione cephalo yo- À - catur. A noftris feruato eodem etymo cabot, quafi capitatum dicas. Capite enim magno, craffo, lato- que eft. Vnde Euthydemus tefte Athenzo didum effe ait 2Jg v9 Bupusigao cl epulo ter. Galli mullet vocant. | -. Degit Cephalus maxim? in marinis (tagnis & fluminibus; (quamofuseft,, Cubiti magnitudinem B aliquando fuperat. Capite eft maiore, latiore, fed breuiore quàm reliqui mugiles. Branchiz huic funt quaterna: offeaearum opercula; tumida, Oris fciffura magna, fed in ventrem defcendens. , Qs ue i: : dite r entibus; angulatum, Sub pinnalocus aere plenus, 550 | De Aquatlibus - : . dentibus, labra tenuia. Oculimagni, mucagine quadam tenui obdudti, palpeb ffe di Li nif : n » palpebratn effe diceres. Linez nigre, àbranchijsad caudam extenduntur, minus quàminlabeone euidentes. Dorfum latum, nigri- cans; venter candidus. Pinnz ad branchiias duz: totidem in ventre, minores. A podice vna, in dorfo duz: altera exaculeis conftat: alteraaculeis caret; ad caudam ([pectans. Peritonzum nigro colore per- fufum eft, Hepar cum fellis vefica paruum, tanquam manu vemtriculum amplectens. Fel rufum fiue fla- uum, aquez confiftentiz, Ventriculuslongàalius eft quàmin carniuoris pifcibus. carnofus enim eft, deníusque inftar ventriculi auium, foris planus, intus rugofus, figura verticilli vitrei, quod mulieres fufis appendunt. Ventriculi appendices magna, cralfz. Inteftina in gyros acta. In ijs latet Íplen, Cor A 24 j- yap ————— 2 —— LESE Ys A ea Eepcil ERYEE laps - C Nonfolus capito, fed etiam alij mugiles menfe decembri concipiunt, geruntq; vtero tricenis dieb. "rift. lib. 5. de Hiff-anim. £ap. 11. Stagnanoftra ingreditur: in illis parit & hybernat perlibenter. quoniamà carne omninoabftinens, li- mo, aquaq; dulci vefcitur: quibus ftagnaabundant, ob flumina ubeuntia , & terrze purgamenta. Car- ne yeró omniuonon vefci demonftrat ventriculi figura. Eftenim ventriculus rotundus, parum capax, vtne piíciculum quidemexiguum capere poffit, in quo przter mucumnihil vnquam reperias. Vnde Lil. d; Lj, Paufanias zuaacsc vocat. Et Ariftoteles: Capitonesemnes limo pafcuntur, quo fit vt grandes (zoneran- £ap.z-« des, fed grautt, 8256s) & lordidi fint. Pifcem nullum omnino vorant. Et quamuis inlimo verfari foleant, efferuntíe(ealiquando, vrinanturque, vt corporis fordes abluant. F Aefttemagislutum olent. Hyeme& vere magis probantur: quippe cum flagna zftate exiccentur Oa taricba. Zibpavatus. falfioraque fiant, minoremque dulcis aqua copiam contineant. Tum igitur]imo putrefcente nutriun- tur, marinique longé funt preftantiores. Hicefius apud Athengum capitones cateris mugilibus pra- fert. Commendantur apud nos qui prope montem Setium capiunturin ea ftagni parte que Tau voca- tur. Locus enim faxofus eft, profundus, fine limo,multzqueac purz aquz marinzg capax. Optimi fünt; & quiininfula Martegue nuncupata capiuntur.Infalubres admodum qui Maflilic & in omnibus Ligu- fticis portubus, maximé prope magnas vrbes, vt Genuam, Neapolim, & in oftio Tyberis. Omnium deterrimi qui Venetijs. Illic eniminaqua, ftercoribus; wn fordium genere referta degunt. Marini fuauitate faporis reliquis przftant. In matinis ftagnis educWpinguiores funt, fedferé infipidi, Fluuia- tiles magis infipidi, magiíq; putredini obnoxij.Innoftro ftagno quotannis feré circa Decembrem tanta mugilum capturaeft, vt falire neceffe fit, & toti Gallie Narbonenfi fuppeditare: Idque peropportun?, quoniam mox infequitur tempus quo füblatis carnium obfonijs, folis pifcibuseftvefcendum. In me- liorumantem inopia falfamentum hoc boni confulimus , iuxta veterum prouerbium: Av pa zwgr xotat; suwreov va vapéi e. id eft, Si nó ad(int carnes, fal(amento cótentos efle oportet. Ex falfis igitur optimi funt qui inguiffimi,fed fi diutius feruentur,fiunt rancidi. Fiuntà noftris pifcatoribus mugilumZz swe»ya; id eíl, oua falita; & exiccata feruantur, que à bibacibus magno emuntur: deiectam enim appetentiam excitant, fitirn proritant, viniqueguftum iucundiorem reddunt: vulgus botargues appellat. Recens capito editur in iure albo co&tus;cui viceanethi porriq;, ciues noftri apij folia inijciunt: ruftici cepis; IO 20 30 40 allijfque condiunt. Editur etiamatfus in craticula, oleo; omphacioque confperíus , autin TCU yo frixus. Farinabene fubacta & pita conclufus additis fuauib. aromatis optinflls eft, & ob pinguem hu- miditatem fatis diuafleruatur. C Czterüm etíi aqua dulci capitones & reliqui mugiles dele&tentur , tamen icbpioun s imbribus lzdi certum eft.Excecantur enim facilémortuiqueinterdum capiuntur. Id quod non folum imbrium copie , fed etiàm frigiditatiadfcribendum crediderim. Lapidesenim habentin capite , maximéquein litoribus degunt. ^ D Capito adeo ftupidus eft, vt capite occultato totum corpus latere putet ; autore Ariftotele lib.8. de hift animal.cap.2. (JNon de capstone priziatim:]ed de cesIrecyud off mugi/e, frcut Plhmus atoque , coin loco:dtradu Zri- fict. )Sicanimantes omnes quz multüm humidz, parum calidz magnoque capite funt, ftupidas hebe- tefque effe videmus, vt de illis id dici poffit: O quale caput, & cerebrum non habet. DE CESTREO, RONDELETIV S. À Vríucci bonitate;itaordine cephalum fequitur xcc:/c: qui mugil à Gaza Latiné dicitur, à noftris fame dictus eft. Ceflreusà ceftro;quiateli modo publica Athenienfium poeria intret adulteros: eftcnim In entotat ih ceftron miffilis genus,quod Latini viriculum(am €? terebram vulgo sta dicimus vocant; Hxc Hermolaus. cap. 11, libus. Eg xéspov inquit Suidas;genus erat teli Perfico belloinuenti. Caueautem ceftreum cum ceftra confun- Pánu. das;etfià ceftri miffilis figura vtrique nomen pofitum (it:ille enim à capitis ; hecà roftri figurá, vtraque figurz teli fimilijnuncupatur. Ceftreum cephalo (fimilem omnino, im5 eundem effe diceres , nifi capite effet minore , & acutiore; lineafque à branchijs ad caudam dudtas breuiores habet. Heparilliexalborubefcit, felaqueum eft, Caro mollior;laxiorminis candida, minufque pinguis quàm cephalo. Gulamhabet : in Sgioup ongam 66 7 iet Edit: " n 7 E De Mugilibus Lib. I V. 551 loügam definit ventriculus, cum inteftinis femper inanis. Lapides habet in eapite, quod ex Dorioge profert Achenzus : T5v9EXE d xeqaige v8 xecnluc ty fiov, e QiviuAor óvoi Cet. Qui locus vt intelligaturfcien- — dum echinum hic pro lapillo echinata fpecie accipi,id eftafpero: quemadmodum etiam echinus pras Echins. ter alia fignificata partem freni fignificat, orbiculum fcilicet echinatum,quo coercetür equus contu- max, Huiufmodi lapidem edQósuaor appellat Dorion à fimilitudine vezticilli, quo mulieres fufos ag. grauant: id enim eft Grzcis cQidvAoc vel aróvbvAos : nam vtrunque dicitur, ^ Indeetiam partes fpi- nz dorfi aóvae nominantur. Sed & calculus eneus; quo fu&agia fua Athenis iudices dabanr fp QR» dyli vocabantur, vt eft apud Iulium Pollucem, 19 27 [417 DD, rae I TIL I HET gs Mueofolum &aquavefciturceftreus, quade caufa ieiunusvocatur. Hinc paraemia, xigpeds wetue, C ceftreus ieiunat, quz vel de famelicis & voracibus dicitur: (vt aunotaut £rafmmus, ) vnde & qui fame o- «e/fres isia- fcitant xespác dicuntur, & xecpsUor, ( ferit ecsutvoi , vt dtbenems ci Eu]latbsus babent ; verbum s& :55Lew nonduna "t paramia. reperi) quod cóuicium olim in Áthenienfes iactum tradit Hefychins. velde ijs qui vitam innocuama- . gunt,& ab inferendis iniurijsabftinent,nec vllum emolumentum ex fua innocentiaferunt,in quafen- . centia eft Athen. quoniam pifcis hic & cephalus minimé carniuori fünt, nequemutua deuoratione vi. L^ 7 Gitant. nihil enim huiufmodi in eorum captorum ventriculo inteftinisque reperitur: neque animan- |, |, tium carne pro efcaad hos capiendos vtuntur, fed offa panis,autore Ariftot. ^ Ventriculi enim figu- dia » Pa rade qua proximo capite diximus; pifcium, autaliarum huiu(mnodi efcarum deuorationi repugnat. B Denique os ipfum nullis munitum dentibus, quicquid dicat Erafmus in explicatione prouerbij Ce- Afugifz ulti 3 0 ftreusieiunat. Nam mugilesomnes dentibus carere Xvsz/a ipfa conuincit. Quamobremlocusille À.- desres f. thenzi corruptus eft, quem ex Ariftotele citat: v [ dois quoi A 2aserio 25 X650 Ue 110a 0200s 0) y Mt aD a MART KaQeye o/re9y 3 GA oxo«oDuyav: id eft, Ariftotelesait; ceftreum, (erratis dentibus cum fit mutua deuc- rationenon vitare, vtpote qui carniuorus omnino non fit. At neque ceftreo neque m ugili cuipiam | Axriftotelem dentes tribuilfscomperias, Locus veró quem citare videtur Achenzus, eft huiufmodi. ! "E A'RajNoparyBaxBt robo res uo ruo Kégoktcs wars) ol yy yoor. á cb paAee 9d à x65&Ug GAuc [udvot $ swoxo Qorysat, vbi ^77 dun. dentium nullaplan& mentio. Cum enim mugiles carniuori minimé (int; quid dentibus opus eft? j^ 9 se Plato tefte Achenzo Ceftreos appellauit xarz« , id eftieiunos. Eandem ob caufam Gppianus iuftiffi. mos. Czeterumhorum innocentia ab inimicis minimétutaeft: deuorantur enim mugilesà lupis, vi- j,; , fm uuntque etiam fublata cauda, vt refert Athenzus ex Arift. libro deanimalium moribus & vita. ldem axz». — — 4? etiam Ariítoteles libro 9. cap. 2. de Hift. animal. Hisomnibasatque adeb fibiipíe repugnare videtur Ariftoteles , quumait: Azuay; B uade roy C. Dezibo dj» ix S Vu &giu à wespeuc, gon) alae Gee dvo 4 gu doe Pa ret tut 4 x Oro 3 jn] vij Qa Acc. Maxim? omniutn pifcium voraetzats gulofuseftcelkreus & infatiabilis. quace venter diftenditur: & quando ieiunus non faerit ,iners eft, £/ Vérum fi iftud attentius expendas,nedum non repugnans, fed maxim fuperioribus cosifentaneum efe intelliges. Cüra enim Mugiles nihil folidi cibi capeffant, neque etiam fi velint, isin ventziculum influere poffit: neceffe eftomnino; vt vel limum vel nucum, velaquam fubinde ingerant atque intru- í dant, quorefici fuftinerique poffint: quoniam 1 liquida funt, citius permeant nutriuntque, ac ve- E locius excernuntur. Quare frequentius cibum fümere coguntur, qui huiufmodi vefcuntur cibis, £i. cuti & ij quilubricafuntaluo. Contra quz craffa, deníaac folida, tardius pertranfeunt: hzrentque $4 diutius ac firmius; atque diffipatu difficilius nutrimentum Fini di cerporis fappeditant. Hisigitur qui vefcuntur, diutius famem ferre poffunt. Quse certiorafunt,quam vtlongiore oratione demonítra- ri debeant. Quemadmodum veró gulofos infatiabilesque mugiles efficit cibus liquidus frequenciffi- mé ingeítus, vt mucus velaqua: itaetiam falaces, vt opinor ob flatuum, quos is cibus gignit, copiam Plinius lib. 9. cap. 17. Mugilibus tanta falacitas,vcin Phoenice &in Narboneníi Prouincia coitus tem-- VES poreé viuarijs marem linea longinqua per os ad branchias religataemiffum in mare, eademque linea 5^ retractum, faemina fequantur ad litus: rurfi usquefeminam mares partus tempore. Hac libidinis ve- lutiefca;ad mugiles capiendos vtuntur piícatores:quá capiendi rationé defcri píit Op.lib. 4. XAisLnxav, Parit mugil maximé qua flumina ingrediuntur in mare. — Mugil inter primos partum accele- tet, inquit Ariftoteles: paritenim hyeme. Vehementi motu cietur ceftreus,donec pepererit; àpartu rj, .. J, biff. £6 quiefcit. Amnes fubit;teftibus Ariftotele; Strabone,Galeno; Plinio. Idem nos experientia docet. Nam 45:5. ep. Vf . inGarumna,Rhodamo, Sequana,Ligericapiuntur. — | Magna mugilum copia, in (lagno noftro capitur: quod etiam annotauic Plinius, quo loco narrat, quonam pacto homines cum delphinis mugiles pifcentur, Et nos vidimus mugilum luporumque:ca- 7,5 ,. oap. 8. pturam vno retis i&tu centum aureis coronatis vznilfe. | | , Quin & (altu retiaaliquando tranfilijffe vidimus. hac enim ratione euadunt, & vite faz confulunt, D «quod etiam eleganter deícripfit Oppianus: Lib.3. éA2e Kespeve adju a exvfaw Cu a yiaiimos Atvoto —OEAxÓpduQes Bow En sop Ad ppiováyyvolsser, WAT. "Y da d dvaSpuouet xe Ample jar O- &xag — OlgSbc iva ax &Ubuv, osoy Dv» Away m us fa O euásiezns duc B oni Qoo WD" v aae lon 39 perüei Q9)" qst m6 carm Quase m o-9/ t€ ^a. 4 * | P'uiljgs vourtooATcs s90 £E4AvVOE M90010) $ 99 M6 : s d Venti - PP pem 552 ^ [De Aquatlibus. . Ventriculus mugilum (sam c? sp[e ad concotlionem ipnandam , cum animal fit in[atiabile, modo auium ventri- rnb compofitus cj eraffufeulus efl ) in. cinerem reda&us , & in cibo fumptus, ventriculi exoluti vires non minus reficit, quam ventriculi gallinarum pellis interna. Corroborat enim, & redundantem humidi- tatem abíumit. Idem przftatin furno ficcatus,ablutusque vino albo & aquaabfinthij vel menthz. Eli- xusin vino, & exaceto fumptus vomitum compefcit. Idem efficiunt inteftina fublato pingui. Nam o- mne pingue ventriculum laxat. Lapides in otium repertiaduerfus nephritidem valent.( senium in Esncb pr[ete capite cea lapuli, bi potiex aqua caleulofis praclare smedentur , V Vottonus.) Feladuerfus oculorum fuf- fufiones, éftque minusacre quam paftinacz, draconis aut (corpij fel. DE MYXONE, RONDELETIV $ - SN 'e P J^ Am s JF LC d ges e PI A. MvcnoxzM quemàmucoappellauit Gaza, eadem ratione Greci vocant ptova, fiue puZova , iue Lr f iig t Lv Ero à nomine p£e, que nihilaliud eft quàm mucus, & pituitofus humor. Galenus in commenta- MBÍ."UÍ- 2L * . , t E 2» ! ' "os 4 rijsin 'Aph. Hippocratis: A'Dveol(ecay aw?riic Go Tel apDrgorc pg jaae Ny array, àv ávoje Ces v Eow. A ceruatur - Libjs. fpe humor pituitofus in articulis, quem poa» nominat. Ariftoteles: O0 Qócxsrwu] 9E 6 vrepoine, d pulo Tl eir irre. (INfos hac verba aliter leginzms, etfreodem [enfu. )Peraas muco tágum fao paícitur, (vnde huic pifcino- raen.) ( superius peraam eundem ceftreo cj neflidi facit bio myxoni eundem facere videtur. ) Plinius Grzcam yo- 225 2, Cemretinuit: pam myxona vocat. Prouinciales & Ligures maxon. Noftri communi vocabulo muge. y g F^ Saporeíuccique praftantia capitoni & ceftreo poftponit Hicefius apud Athenaeum. A'eg4sgu 8E eta oí Tyioc N S XU Bs ^ Ve, v / D Cr € 1 PEU Ne U xACpatAcIS ttg aec add eov y sod ave9« ql Goo ua : BdU poi Ó6 erri TOY 0i Aeyéudluoi xespejcs tios ovas 6 oi uvivai. Ca- ueautem szcov.c referas ad corporis magnitudinem: certum enim eft hic fucci bonitatis collationem (B) fieri; non quantitatis. Etenim myxon ceftreo omnino fimilis; fed magis mucofus; capite minus acuto, carne magis glutinofa. Ea(dem partes internas habet quas ceftreus. A Bacchum vocatum fuiffe prius diximus fortaffe quia caput quodammodo rubefcat circa labia & Secbw. — branchiarum opercula, foleantque bacchos ebriofos vocare: vel quia natando, huc illucque temere dbidem, feraturebrioforum more. Locus eftDotionis apud Athengum, | AiQ'gev e Quei «eo A8 xedpuAvov, Ova) C ephaltasus ; - AU P JE P. er. BaeiarsaAesez. qui quidem locus cüm me diutius torfiffet,neque de eo certi quicquamab vllo extor- €» Blepftas. querepotuilfem, venit tandem mihiin mentem £A&[/í» mendosé legi, cum nuíquam alibi vocabulum hoc propifce reperias, neque vllarationeab afpectu mugilem vllum £Asl/a» poffisappellare. « Quare 40 pilUvor dicixsQazivoy crediderim, quod cephalo capitis magnitudine feré par fit,eoq; minusacuto quam ceftreus, & pro Qaeda» legendum BAswàv vel QAsvo3s,id eft,inertem vel mucofum. [dem fignificat 9A&- va. quod ui£a, vt (cribit Galenus : Mc) arii dopondmWroc v xar alu sol qu ug An mw erroe aU » X90) TD Lib. $. defi 6 gavouSiun va civaev ant] jairov oir oie xéyaics di y (BA dwvae J]o ol anexo) 4 o0) x ducam dvojuot( roots Eee D oi veu gari. éap 6... oi, Non abfurdé igitur GAéwQ- vel Boevvans ( hicpiícis) à Bata , vt po£ovà v£a. dici poterit, Si quis £amen certiora, & huic Athenzi locoaccommodatiora adferre potuerit, libenter ei aflentiar. DE CHELONE, RONDELETIV S amt race game iE AT AXYÁÉÉ & RR 3:95 ) s Je 2A A. XzAQNfiüue eA Gracis, Labeo Latinis, Ouidio labrus, ( Usettonssetiam an labrus Ouidsj ("helon (it, dulatat, nos [eprasn 7Melanmro oflendmans, labrum inter Omidianos pifces apud Plinium; perperam promelannro |egi) noftris chaluc, ; B Pifciseftcephalofimilis,capite pauló minore, oculis prominentioribus,fine ellicula illa molli,ve- luti pituita concreta, quam veluti palpebram habet capito. Lineas nigricantes à branchijs'ad caudam (A) zqualibus fpatijs diftantes, protenfas habet, vnde vergadelleà quibufdam vocatur. Labra craffa,fpiffa, prominentia, vnde yeaavQ» & labeenis nomen. Partes intérnas capitoni fimiles habet ; nifi quód capi- tonis fel n$agis flaueícit. | int - 2s Limo $9 6o DeMugilibus Lib. IV. $53 Limovefcitur, necadmodum pinguefcit, vt cereus. Quamobrem ieiuni epitheton non folim ceftreo, fed etiàm reliquis mugilibus conuenire poteft: omnes enim à carne abftinent. Labeo,quantüm ad fucci bonitatem fuauitatemque attinet,omnibus pofthabetur.Hicefius apud A- theneum;KoradcéssoorBE zvrov ol x eNdivec. Omnium infimi funtlabeones. Quod ver fequitur oi aey4idloos axxo s UY UAOI 8€ eio c Qidpors PES 8 goAUTp0 Q0 9) "Gbxxe sif ad chelonas, ui & bacchi dicuntur, referas, - locusconftare non poteft. fi enim chelonesomnium deterrimi Dicant ler poteft, vcfint & boni fucci & excretu faciles? Quare fic legendus locus videtur. Korrodebespos Db are av oi a eavee. ol E Aevydudpuot [Boite ti yx vAoi& c. vt alij, fcilicet vel capitones vel myxinidicantur bacchi. Namautere Plinio myxones dicti funt banchi:qui quamuis capitonibus ceftreifque poltponantur, tamen non funt deterrimi , vt labeo- &9 nesjfed fatis boni fucci & excretu faciles. Quanquam bacchi vel banchi nomen in plures competere in fuperioribus oftendimus. p C j E Bacchi, DE MVGILE ALATO, RONDELETIVS. PosstET mugilalatus fiue volans,cum hirundine & alijs volantibus depingi & defcribi. Sed quia & corporis figurà , & victusratione planà mugileft; ideo mugilibus alijs fnbiunxi, Delatus eftad me frequenter ex ea parte marisnoltri, que Rhodanum excipit. Mifitetiámad me aliquando Francifcus Valeriola, vir optimus, & medicus do&tiffimus, prohirundine marina; quód fe extraaquam efferat vo- 4t, Hirundo letque. Neque me latet Romz etiam pro hirundine haberi & Rondolavocari: quem veró prohirun- mar. dine exhibebimus miluum credi & vulgà dici miluo. Sed hecfalfa funt, &à veterum fententiaaliena. 29 NamSpeufippusapud Athenzum fimiles effeait, cuculum, hirundinem, mullum, vt claris oftendi- zibro y, musinHirundine. uare cüm ifti3 nobis hic depi&to piíci nullaplané fit cum cuculo, aut mullo fimilitado, fed planà mugil fit, & figurà & vi&tus ratione, longiffimus pinnis, quas alas vocant; folüm additis, mugilemalatum appellare oportet, & ab hirundinediftinguere. A gathenfes falconem ma- rinum vocant, Ordinaira 39. z emit 7 m 40 - Pifcis eft marinus,litoralis, maris ftagnaaliquando fubit, cubiti magnitudinem attingit, ceftreum s $9 corporis habitu,colore, figurà plané refert, pinniscaudaQ; exceptis. Os illi paruum, maxillainferior fuperiore maior. Dentibuscatet. Oculirotundi funt: & magni. Caput dorfumq; latiufcula mugi- lum modo. Squamistegitur magnis, Pinnz quzad branchias funt longiffimz latilfimzd, ad caudam víá; pertingunt. Ventris pinne 1nferioreloco quàm inalijs fite magn funt ad caudam víq; extenfz. Aliaeft paruaà podice, cui quz fuprapofita eft, magnitudinepateft. Caudain duas pinnas definit, in- ferior fuperiore melior eft, contràquamin vulpe, autfturione. Lineam non à branchijs , velàcapite , . aliorum pifcium inftar , fedé pinnis ventrisad caudam ductam habet. Internz partes, huic omnino ezdem fünt; quz reliquis mugilibus. . Carne quoq; & fucco fimilis eft. "s | 'DE MVGILIBVS STAGNI MARINI, RONPELETIV S. F M verr&s inmari, in fluuijs in (tagnis capiuntur, tefteetiam Ariftotele. O! ul Svueepei eu Til: va Ge ad hae atvacGrssv els e roi Aljav ass a) rs ovwuse. Hi figura à fefe non differunt, fed fapore & fücco. ri s 4, pif, Nam quamuis omnes, fiuein mari , fiuein flauijs, (iuein ftaguis, carae abftineant: tamen ftagnorum p. 4 Mugiles pinguiores funt: marini ficciores , fed Íaporis dr enim fordium & limiin ftagnis eft quàmin mari, ob id libentiffimà in ftagna fe recipiunt. nulliq; fer? pifces in ftagnis frequentiis ce- (F) jeriuntur quàm Mugiles: neq; tutiüs alibi viuunt, velut fa&is inducijs cum Lupis capitalibus hofti- us, ftatoenimtempore congregantur, & coeuntingregem hyemis tempore quum ftigna fübeunt. Sale conditi Mugiles diu afferuantus, F Aaa | D.£ YM- 5 De AÁquatlibus: Lib.3.dv alim. facuht, A " solá. Axiftoteles primum Cephalum , deinde Chelonem,poftea Sargum, p DE MVGILE NIGRO, RONDELETIY S, A ANS - 9898.09 748: LA Vus noftrisincognitus eft, & rarusadmodüm pifcis, quem hic expreffimus : Íquamofüs eft, mu- gilicorporis *pecie valde fimilis, fed totusater, lineasq; nigras à branchijsad caudam productas habe eam ob caufam mugilem nigrum vocaui. Maxillam inferiorem valde diductam habet, obid valde hi- ante eftore. Septem octóue aculeos in dorfo gerit, à fefe difcretos, nullid; membrana connexos, quos pinna parua fequitur. ! Hunc pifcem mihi depingendum dedit Pifis Portius, virin Philofophia fummus, & quicum excel- lenti doctrinafingularem humanitatem coniunxit, nec huius folüm, fed etiam multorum aliorum vi- denderum copiam fecit , quo nomine magnamilli perpetuó gratiam fum habiturus: liberalis enim eft & ingenui hominis, faterià quo beneficium acceperis. DE MVGILIBVS FLVVIATILIBVS IN genere y Reondeletius. Ix fluuijs Mugilumgeneraduo reperiuntur, vnum eorum qui relicto mari illuc fubierunt, & fzpi- us ineorundem oftijs capiuntur,id quodin Garumna,Ligeri, Rhodano, alijsQ; multis luminibus per-- fpicerelicet. Alterum eorum quiin fluuijs nafcuntur & perpetuó viuunt, de quibus nunc loquimur. Sunt qui Kao genus Mugilum omnium fiue marinorum fiue fluuiatilium conftituunt, vt Galenus. Alij leucifcum, inquitidem Galen. Mugilem tantum fluuiatilem faciunt à Cephalo diuerfum. Hicefio apud Athenzum Leucifcus Mugilumomnium genus eft. Sed dehac nominum varietate fatis mnlta diximusalibi. Ac quemadmodum Mugilum marinorum genera plura effe docuimus;ita nunc eerum ifcium fpeciesaliquot proponemus, quz non nifiad Mugilum naturam refetri poffe mihi videntur. m. enim qui fucco, colore; corporis afpectu fimiles, capite tantum & roftri figura differunt, quem- admodum mariniinter fefe. Dequibus deinceps dicemus. DE MVGILIS FLVVIATILIS QVADAM SPECLIE, RomswPpELETIVYS. ee SS SENS 10) EDD) 2 »» S. Yo V HAN ED Re rotat SOAM KJ TYS2) 9, M PS Q Né ANA 9. v 2) ENS i» A PDDIDA Y Pn A z) SENSA SQ ANNE SORS OM DRY ^ 2. hes DERA SAQUE YR [ele U " Son ad : PREQVEN TISsIMVSeftpifcisin riuulis & fluuijs labentibus ex montibus Cemeneis , qui à vulgo Siego vocatur.Huncadaliud quàm ad Mugilum genusreuocare non poffum: quemadmodum nec pi- fciculum illum qui à Lugdunenfibus Fritou & Friteau nominatur;qui fuperiori fer fimilis eft;fed mi- nor.palmi enim longitudinem vixfuperat:fuperior in Arari , &inalijs etiam aquis , etiam cubitalis eft. Hiccorpori cauda, partibus internis.R oftro eft acutiore,fine dentibus." Idem cum inferiore ; qui in Arasi frequens eft, vicus ratione;carnis mollitie & fucco maximé conuenit. pz cEPHALOfluuiatili, & duabus Leucifci (peciebus fluuiatilibus , Rondeletij verba recitauimus fupràyElemento A.in Albis pifcibus. DE CEPHALO SEV MVGILE, BELLONIV S. halorum generatradiderint, tamen vna tantum fpecies vulgó nobisef& rtaffisà Mugile deducto,quem Maffilienfes Vn Mugeappellant) vocant halum maiorem(ex quo Botargha fiunt)Coclano vocat. Veneti za Cc- oftcemó Myxinü nominauit. Padi Etfi permultaauthores Cep cognita,quam Galli ( etymofo Fn» AMulet.Grzcum vulgus Ce i6 2o I») V» 4e fo isafpectu Mugilibus (flwssatshbus) fimilis eft: nec non pennis ( przzi ) earum numero, fitu, - 60 De Mugilibus. Lib. IV. 555 Padi accolz Cephalos'grandes Miefine vocant voce ad Myxirium aliquantulumaccedente. Stescha- dum vulgus Vergado: Maflilienfes Calug.. Quanquam autem Cephalus multas habeat fpecies, tamen marinorum duz tantumeffe creduntur, Cephalus fcilicet & Ieiunus.Qui ad oras Padi agunt, eos varijs nominibus pro magnitudine appellant: Caneflrellos enim minimos, quos in caniftris ferre folent; Grazcum vulgus Gillaros nominat. Alios quoque Baftardos , medios inter maiores &z minores, Alios Letreganos ceteris paul latiores. Bofeguasalios, mediam magnitudinem inter Letreganum & Miefi- ne fortitos.Sed quum omnes peculiari differentiaab vna Ípecie nen multum alieni fint, aufim proferre Aufonium eundem(Cepbalum feu Mugilem )Capitonem vocauille : cuius hzc funt carmina: Squameus hetbofías Capito inter lucetarenas, Vifcere pre teneris fartim congeftus ariftis, jo — Necdauraturus poft binatrihoria meníts. ( 4472s (/apito e49[onij flamtatilis non marinusest : de qttotn C. ele- sento [cripfimus.) | Oppianus de Mugile:In pelagi populis nórit qui pafcuasfolum Ingenio mitem Cephalum ,iuftumq; vocabit, | Nongaudet faxofis,fed maritimis paludibus, & fluuiorum oftijs;vbi copiainfluitdulcisaquz. Acu- tiffinié audit;/tameninterdum dormiens fufcina capitur. Ventriculum habetauium modocarnofum: ex cuiusaltera parte plüres exeunt appendices. Optima eorum Mugilum caro(inquit Galenus)qui in puro mari viuunt, przfertim fi ventorum fla. tibus agitetur. W.. | ; Inter ceteros pifces Cephalus maximé vtranqueaquam perfert,marinam fcilicet & dulcem:& hanc habetnaturam, vtaduerío flumine natans quàmlongiífiméà mati difcedat. £0 | | * COROLLARIVM. —X DeMugilibus in geuere. " eum in cepbalotum in mugilestoti buic piféium gto 2. 5De (pecebus eorum diuerfis, cb» quibu[dam. | meri Commtnia depromuntar. inionzinatis, có aquartus dulcium. $» SDelabeone,qui cj bacchas feu bantbas als di- 3. De Cephalos[pecse uaa. T4777 A 4587 0 00 4. Demugile velceféreo, (pecie. MBltainterim 6. De Myxitio, - L DE MVGILIBVS IN GENERE. EZ" Diuerfamugilum & cephalorum nomina, modó tanquam genera , modó tanquam fpecies vfütpan- A tut;vt Rondeletius docet. quare fi quis pleniüs horum omnium & fingulorum naturam noffe voluerit, perlegat atque conferat inuicem omniaoportet. Dorionxegnéos marinos & fluuiatiles facit: ac rurfus marini fpecies duas xépaov 49) riiv, Hicefio leucifcorum genera quatuor funt:optimi(in cibo)cephali, tum fapore; tum bonitate fücci. deinde ceftrei , tertio myxini : peffimi chelónes , qui bacchi dicuntur, & c.fed Rondeletitis bacchos Eus myxones effe putat.Inuenio & edlwek & Yowrvadic;alibi Aera ens, mugilum fpecies haberi. Cephalus zc, id eft tranflitoranus, fic dicitur ad difcrimé chelonislitora- lis pifcis.vterque enim genere cephalus efti zpaiac vero; ceu adiectiuum;diffcrentiz vocabulum. Mu- gil videtur generale nomen ad cephalum & ceftreum: Gazaad ceftreum contraxit. Faftaleon ( corru- tum;à cephalo forté ( pifcis folus , non attingit genus fuum , cum cateri fe mutuó vorent, Obfcurus. fucilos etiam nunc à Gallis ap pellantur: ( Rondelettus cepbalos tantzm fpeciem vnam , vulgo mwllets vocari firi bit:) Veneti omne mugilum genus cephalos nominant,Gillius.Vulgus circa Venetias Cieuali, Scieuo- li, Seboli.aliquietiam tragani. Mugil vel cephalusànoftris Germanic? appellati poterit ; ez 44e:rafe's nam & eum pifcem quem noftri vocant ZAlet, A ufonius capitonem vocat;Itali fqualum quafi cephalum. Scio Anglos à Gallis mutuatos mugilem vocare a szul/et , & Albertum Germanico nomine Ha: dere; * (Flandros Z4sllezaer: (ed hoc nobis infolens;& ignote fignificationis eft,illud originis Latinz,& Gal- lis v(itatum.Harderez pifcis quem Galli Mullettum vocant; (inquit Albertus Magnus(lati capitis, dul- ciffimz carnis,vnde dicitur mullus(falnwr.eff enim mugilnonmulu:) quafi mollis , quia tener eft & dulcis, f? Eidem Mulus eft pifcis,quem non gignit(inquit)nili Septentrionalis Oceanus qua vergitad Occiden- tem. Cuius plurafunt genera. Vnum pafcitur alga & oftreis,ignobilius. Alterum his quz in fereno in litoribus nafcuntur,quod varium eft & delicatius. D C B i3 C Mugil (ipfe Mullus fcribit;imperité) pifcis eft lati capitisin craneo; & palmi & dimidij , Albertus, B Mugilescapiunturin litore noftri maris, Albertus.Cephalus chelon prope paludes maximé victitat, aut ad fluuiorumoflia, &c. Ariftoteles putorecitante Vrottono: Euthydemus & Dotion hzcnonde cephalorum, fed mugilum generibus referunt, fed varié, Vuottonus. Suntqui omne mugilum genus fponte oriri opinentur:fed non re&té:znam & oua, eorum foeminz ; & femen genitale mares habere cer- nuntur. Verüm genus quoddam eorum eft, quod non coitu;fed cx limo;arenaue enafcatur, Ariftot.. Ie- iuni epitheton non folum ceftreo, fed etiam reliquis mugilibus conuenire poteft. omnes enim à carne . €0 abftinent;Rondeletius. Pafcunturlimo cephali omnes : à3 Bags 4o) Aevvabe eic: quo fit ve graues fint & fordidi, Czlius Rhod. (ex 24refotele: qui rab cesiveo cephalum ac alos cotapleGtur. ef» cephalum rur[» svn fuas ffecies dinidst.) Axiftoteles8. 2. (12«s5p:: id eft mugil omnis ( inquit ) fuco & algaalitur: cephaliautem limojxéQa2o:5 véuovzm viu vAew » (lego ivv. )5Ecibidem : O 3: wiQuAoc , 49) é:xespeUs ^c s Mdvot d awgko Days, ideft, Cephalus & ceftreus in vniuerfum,foli pifcium carnibus abftinent. Mugiles vefcütur alga ( wi ) & iimo:& fua 1nuicem corporalJambunt, Oppianus. Mugiles omnes carne omnino ab(tinent, cuius rei argumentum reddit Ariftoteles octauo de b oria, qued nequein ventre talequid vnquam habenres capiuntur:neque efcain eos ex carne vtimur;fed offa panis. INos veró terre inteftinis maritimis liamis afixis ifcamur eos, Maffarius.In vniuerfum mugiles funt velocitate admirabili:vt fagitte arcu emiffe, qnum lafciuiunt, vel retia faltu tran(uolant, effe videantur. E marialiquando omnes, & ex fluuijs ipía inaria ingrediuntur,Iouiusgo ; iue 4 Aàa' a Mugiles D E y E1f Oxyrynchas, Lencifcus,. Sarginus. r 1 2-99 24 ^ - $56 De Aquatlibus: Mugilesgregarij funt, Albertus. Animal eft mi; im? maleficum: vtpote quodalgatantlm ac herbis; atque his que in profundo vado ac ripis funt quifquilijs natriatur.propterea czteri pifces qui minimé inaliosgraffari folentymugilem vtfan&um ac optimum in honoce habent & venerantur,louius, Vide etiam infràin'Corollario de Capitone C. e | "Terrcinteftinis maritimis hamis affixis mugiles pifcamur,Maffarius. Dulciffima carnis eft pifcis, mollis,tener & dulcis, Albertus. Pythagoras cumalijs pifcibus, tum mugilibus abftinebat. Vide in Lupo£Antiphanes po£ta fuo eni- gmateà melanuro & mugilecauendum fuafit:hoc eftab improborum commercio, Gyraldus. Vide ífu- pràin Melanuroin prouerbijs. : IL DE FORMIS MVGILVM DIVERSIS, ET QVIBVSDAM. anmominatityplerifoue agMarum ducum. : Mugilis naícitur in mari, lacubus & fluuijs. luuiatilisalio noraine oxyrynchus dicitur; Diphilus. Videin Oxyryncho;Elemento.O. Leucifci nomen Hicefio genus omne mugilum comprehendit: Ga- leno pifcis e£ (ue fpeciei,fluuiatilis & lacuftris,&c. Lege fuprainter Albos pifces, Elemento A. in fe- cunda leuciíci fpecie ex Rondeletio,eum pifcem noftri Zaugelen appellant:Galli Vendofiam,vt primam Leuciícifl.(ficut Rondeletius diftinguit)fpeciem ; noftri Scbvva!/: Galli Gardon : vnde Bellonius vide- tur motus,vt fargum ( /egendum erat fargin»m ) ? mugilum genereà veteribus eundem pifcem di&um exi- ftimaret.at farginus marinus efl, idem ceftreo cum pro [pecie vna (umitur, vt Rondeletio videtur. Eft & alius fluuiatilis mugil, quem Nafum vulgó appellant; labris fuperioriscraffitie. Eft& cephalus , id eftcapito fluuiatilis in Capitone expofitus , Elemento C. eim efie: noftris. & alia eiufdem fpecies mi - nore Hafel: defcripta cum Albis pifcibus. Mugilis eft pifcis veloxin fluminibus. zítate.concors cum lucio, propter cibi abundantiam: hyemé vetó inimicus, propter eiufdem inoptam , Albertus, qui pro lupolucium imperite pofuit.Veteres marino non fluuiati imugili,& velocitatem, vt in retibus tranfi- liendis, & eítiuam cum eg concordiam , &c. tribuerunt: vt nihil fit quod Albertus hic dicit: neque notaturus ego fuiffem,nifiin ipfo pifciü catalogo fcripta hec verba, eiulmodi mihi vifa effent , prafer- tim propter lucij mentionem, vt incauto alicui imponere potuitfent. Dorion ceftreum fluuiatilem non: probar, Athenzus. videtur autem cephalum fluuiat. id eft capitonem Aufonij ita vocare. Cephalum inuenio etiam inter Strymonis fluuij pifces nominatum 3Bellonio. Mugilibus quoslacus Sipharum gignitbinz pinneiuxta branchias harent, Ariftoteles. An funt hi mugiles potius exanguillatum gene- re? Vuottonus. Animalia quedam verme nafcunturttum exanguia, que non ab animalibus gignuntur: &um etiam fanguinea;vt mugilum genus quoddam , & aliorum fluuiatilium pifcium. ad hec , anguilla- rumgenus;Ariftet.Et alibi: M üpilum generis pifciculi quipercoitumalioqui procreantur magnitu- dine halecule parue, fponte nati aliquando reperti (unt , ftagnis füb canisortu reficcatis, & limoiam - arido,vbi primumimbribus reftagnare locainciperent.Et rurfus: Mugiles aliquos non coitu, fed limo Alphoram. Gelarsi. arenaue nafci conftat.Idem alicui videri poffet pifcis, quem obfcuri quidam authores Alphoram nun- cupant,is enim pifcis(inquiunt )non gignitur ( percoitum ) fedlocolimofo,vbi deficiraqua, ex ipfius luti putredine in modum vermiculi creatur. poftea cum afcenderitaqua; cre(citin pifcem. duratau- tem modicotempore;citoque diffoluitur. Sed hic apuaeft, non mugil: quod ex apuarum hiftoria con- ftabit. Mugilum & menarumfotura eft genus quoddam aphye , Ariftot. Mugilnm genus quoddam in fluuijs lutulentis nec mas,nequefaeminaeft,1dem de generat.2.4. Grzci hodie mugiles minimos , gil- laros nominant; Bellonius.Idem in obferuationibus fuis Gallice editis: Circa lacum Conium ( inquit) vel Pifciacum , qui à Siderocapía dimidij dieiitinereabeft; à Theifalonica bidui: vidi in forumadferri piíciculos quofdam marinos;captos ad oftium parui cuiufdam fluuij: quos Greci nominabant Cyllari, ego eos effe putábam, Un ab Euthydemo Gclarij dicuntur. fant autem exigui mugiles , qui ab incolis Propontidis Cephalopolanominantur. Egogelarios nullosin mugilum genere veteribus memoratos inuenio.fed gelarias(à recto jeapisc)qui & galariz, & chellarz ; &c. vocantur , inter Afellos; vt pluri- PA] 4& bus oftendi fuprà Corollario 1.de Afcllis;fed quzrendü diligentius an Cyllariilli Grecorum non ma-.- gnitudine folüm & atateà cephalis differant, fed fui (int generis ; nempe chelónesà veteribus; etiam ipfi TÉ omtyeton, , : J I Liparis marinus pifcis corporis habitu & victus ratione mugilibus fimilis, defcriptus eft fuprà , L. elemento.Alias quafdam mugilum fpecies mox poft Corollarium de Ceftreo defcribemus. Mugilem alatum R on deletij;Bellonius pro hirundine accepiffe videtur. lIL DE CWAPITIONE, SEV GQPETPHAÁA- lomarinr, À. Demugilibus in genere quedam diximus paulo apté: deinde eriam de varijs mugilum differentijs, & ijs quoque qui in dulcibusaquis degunt: vtrobique eftquod ad capitones pertineat , non amplius repetendum.kK£paAe y rv xesotuv mvic gru xa ASvror, Hely chius & Varinus. Cephalorum genera duo funt Ariftoteli;&c.libro8.hi&oriz,capite 2. vbi contextus orationis malé diftin&tus fic legi debet. E325 147 xéQpaA06,6V x a ^.a1 TV&c y eravamo mye «O18 dli y zrepatatc, x (Borneran 0$ 6 erepoxkon: S ad Eom riu) aD. aur do iud vijsve 6e «c. Hoc eft, Cephali genus illud , quodaliqui labeonem appellant, litorale eft, aliud veró translitora- num, ( boc eff longis a ittorebus degit , V'uottonus: ) & hoc nonaliunde quàm fno muco victitat: quare etiam femper ieiunum eft. Inde videturzee/zc , non effe fubftantiuum certi cephalorum generis nomen , vt nequetranslitoranus apud Latinos;fed differentiz loci vocabulum.opponit enim Ariftoreles zeceyecr, & ipae: aut fi pro nomine alterius fpeciei cephalorum vfürpetur, quoniam nomenaliud ea fpecies non habet:non tamen erit idem hicpiícls qui xesecoc & £z , vt Rondeletius putauit. neque enim quód: femper vac 1d eftieiunus reperitur, (vtfcribit Ariftoteles) ideo «csoscerit: de quo extat prouerbium, KesetucvngóUe : cüm in eo prouerbio «sgpec ceu generis nomen accipi queat, R ondeletius quidem ieiuni epitheton mugilibus omnibus conuenire poffe fatetur , cum-omnes carne abítineant. mihi veró im- primis cephalo perez congruere id verifimile fit; qui fuo tantüm muco vititat: caeteri enim algis aut limovefcuntur.hic pis cateris & eft & dicitur ia. Porró Dorióo ceftrei marini fpecies duas faciens, cephalum fe 6o Dé Mugilibus. Lib. IV. $7 "ephalum & neítin,alium fortén?ftin intelligit. M/£w9- quidem an idem cum pera fit dubitari poteft: "quod fidem eft,cüm à muco denominetur;quo perzas alitur: duz cephali fpecies folá fuerint: cepha- lüs ipfe fcilicet translitoranus;idemque myxinus:& litoralis cheló.Sed magis placet diuerfos effe, my . xinum & perzam myxa victitantem;nam & Hicefius diftinguit , leucifcorum fpecies quatuor ftatuens, cephalum,ceftreum,myxinum;& chelonem:& Arift.ipfe libro j.hiftoriz,cap. tr. Locus ex Arift hifto- riz 8.2.1am recitatus,apud Athenzum lib.feptimo repetitur,fedadmodü deprauatus. Pro mai aliàs empodios legitur,aliàs pas», hoc omnino deprauatum,illud tolerari poteft. LepxzG- fimpliciter efttrans locumaltquem (itus: zeacoz veró quinon Íemel ,aut raró aut aliquoties ; fed femper vel vt plurimumin .. 4, €0 fitloco.Sic differunt etiam d 1&2, w»plac: pu9'pbcy tpv9e'c.. Cephali nomé modó genus omne mugilum "ve comprehendit, vt Galeno: modó fpeciem vnam füb cereo comprehenfam fignificat vc Arift Ethzc fpecies rurfusalias fub fe duas complectitur,perzam(qui & ipfe forfan (epe ji guia hali, id eft generis proximi,nomine nuncupatur,cum proprio careat)& chelonem vt dictum eft. Capitonum ge- nus quod translitoranum vocant,etiam mucore viuunt fuo,Plutarchus in libro Vtraanimalium.Scho- liaftes Ariftophanis x«sjtx cum cephalo cófundit. Cephali barbara & corrupta nomina apud Albertum & aliosinuenio hec:Faftaleon, Corez,Kalaos. Capitones Maflilienfes Calugos:in (inu Adriatico Ca- itellos,fiue Capiftellosà capitis magnitudine nominant; Gillius.Capitonem quidam Gallicà T e(tarc interpretantur:fed id nomen capitoni Aufonij, qui fluuiatilis eft, conuenit. QuidamlIilyrice Czy po. Nominaeius Germanica petes ex CorollarioI.De Mugilibusingenereinfcripto. - Lábrax(id eft Lupus)(mulis eft cephalo;Kiranides. Paulus quoque Aegineta cephalo lupum fimili- tudine comparauit. T hy malus pifcis ii i & cephalicommunem & mediam fpeciem (imilitudinemque gerit; Aelianus.Ab Anglis etiamaudio lupum (quem vocant a4Z«fc) (imilem eife illi quem m/z dicun (id eft mugili; vel capitoni,)(quamis candidiorem,&c.Symeon Sethihos duos piíces temperatnenati ra- tione & fucci in hominisnutrimento fimiles facit.Büpes ( ope; ) pifces funt fimiles paruis cephalis, Kiranides.Cephalus qui à mari a(cendit, fpinas illis numerofas & paruas, ficut fluuiatiles , non habet: ficut.nec marinorum quifpiam alius. verüun qui ex flauioaut palude in mare defcendit, non fecus ac congeneres huiufmodi, Ípinarum plenuseft, Vuottonus &Galeno. Cephalus fubalbus eft, fatis ma- guus,in dorfo lanus:capite curto & craffo,Platina. ' , Amant cz fiat & celtrei marevicinum fluuijsautftagnis ob dulcem aquam, & collectum illic ce». , num;quo Sa lui O caius lib.r.Halieut.Pafcuntur limo omnes capitones , Theodorus ex Ariftot. 39 hiftoriz8.2.fedin Grzcononlegituromnes.& proxime dixerat;/capitonis genus alterüm non nifi mu - coreveíci(uo. Ouidiusinter piíces degentesia herbofaarena (qualum numerat. cephalum marinum putointellizens.nam & fluuiaulis (qualas eft, vt diximus in Capitone; Elemento C.Cephali, vtpote p:- hh meis: ,)Ruuuios turbidiores amát, Paufanias in Mefleniciss. Inter pifces cephalus maxim? ; vtraqueaqua vtitur, marina fcilicet & dulci, & hanc habet naturam , vt aduerío lumine natans ; quàm longiffimé à mari difcedat, Galenus.Et rurfus: Lupum in aquis dulcibus natum non vidimus , fedà mari inflauminaaut ftagna afcendiffe:1deoque paruus raró , quemadmodum mugilisfzpeinuenitur. Cono vefcuntur,quamobrem & graues ( m natrzmento bominis nurirum) & mucofi funt. pifcem nullum omniao edunt, Arift. Grace, v 3uddidAuc dise. poteltautem Ao: commod? de toto mugilam genere accipi hoc fenfu,vt non foli cephali,f*d reliqui etiam huius generis, hoc eft mugiles omnes, pifcibus abítins- B Squalus, «4o ant. Nam & paulo anté fic fcripf erat; Capito & mugilis in vniuerfum(0 3:xéQxu2oc, to) d xesptUc Auc. Gox.4 . hic nibil pro aduerbio Auc reddidi: ) loli carne omninoabf(tinent. cuius reiargumentum eft; quód nequein ventre tale quid vnquam habentes capiuntur: neque efcaineosex carne vtuntur, fed offa panis. De continentia eorum in vidtu, pluraleges mox in D.Deamoreinuicem capiconum & libidine, que cau(a eft vt capiantur, diceturinferiàsin E. Capito vltimus parit vére. nouiflimé enim eius apparet, Ariftor, Capitones quoniam verfari in limo folent, efferantfe ; vrinanturque Íxpe; vt corporis fordes abluanr, Ydem.Capitoni,mugili, & murino ( »yxino rect legit Rondeletézs , noumnuriao ) imbres nocent , & de facile eos exczcant;fi modum excelferint. Solet autem per hyemem potiüs capito ita affici. nam oculi eius al- befcunt;& macilentus (As&x97 Gaza legit Ae7]x ) per id temporis capitur, atque ad poftremum malo eo . deminterit.quodnon magisimbrium copia, quam algore accidere videtur. lam enim cum alibicum id fo Nauplioagroterrg Argiaz,in vadis, ( &€475 vo;/9-) multi capti (unt ceci , cum hyem: fuiffet afperri- ma.multi eciam albos habentes oculos capti funt; Atiftoc.hiftoriz 3.19. Capito à pifcium genere eft;qui in paludibus degunt. continentilfimus, ac in vi&u temperatiffiinzis eff: creditur.Etenim nullam animantem inuadit,íed cum omaibus pacem fetuare folet, ( 44402572w ist- Jéffivaum cogaomsnazur ab Q »psano totum boc genuscapitanum az m agilum.omnes nion carne abiliaear, d picbus atejs snaox'ii (an*. Si veróin quempiam iacentem inciderit, huac ia fuum prandiü coauertic.non priüstamen eum attingit,quàm caudam mouerit;tum fiimmobilis fit; haac predum (5ifacit: (i verb mouzatut; eo intacto dilzedit, Aelianus deanimalibus r.3. O ua foetufque eoru m(/fr4e ceph dloram , [paz pozisis mtailamsama - atium z proximae enim dixerat , veu) Ys ope in clum. ui ONos degenere toto maugilam vetbe accip: [speeins obead: ) à . nulla belluaiviolantur.quapropter copiofi exiftunt. (ed cum adoleurint, tum à ceteris pifcibus corri- 6o piuntur: maximeque ab dur codex Grecus noftet habet .zwe r9 x3 ss) Ariftot.hi(toriz 8.2. ' Efcain capitonesac mugiles (quofuis) non ex carne vtuntur , (ed maz3, ( Fheodorus interpretatur offam panis, ) Ariftot. Efcaad mugiles & capitones : Panem gyricen ( hoc cft, ex tenui confectum polli- ne) caprillum cafeum , & calcem viuam fimul contundito: infandenfque marinam aquam , ex ipfis pa- ftas cenficito,& inefcato, Tarentinus.In mari Ionio ad Leucadium & Actium Epitoticaloca, Capiro- nes velut confertis turmisfrequentesmatant, Ipforum capturaquzad haucrationem fit, mirifica eft. Pifcatores bini obíeruato tempore cum luna rm nauem cosaaci confcendunt , & àterra foluentes, (modó mareàtempeftate conquiefcat ) (ilentio & moderate remigant , fimul & eorum alteruter fen(i. &c leniter remonáuem impellit: alter recubans, fuam nauispartem vfque eb deprimit , quoad eius la- brum proxirh?ad aquamaccelfferit. Capitones horumque fpeciem íinilitudinemqüe gerentes magi- lei, fiue quod ex no&e laetitiam & voluptatem percipiunt, flue etiam quia à tranquillate maris MU ILU T. D. — p^ LA. .3 delectans P B 558 ^0 —De Aquatilibus. , delectantur , latebras relinquentes, fic ad fummam aquam efferuntur , vt ex aqua fummo roftro.emi- neant, & natare víque eo pergant, donec ad littus propiusaccefferint. Quod quidem ipfüm pifcatorés poftquam perfpexerunt, fedataremigatione & LANES A accefTu ad pifces fa&to, nauigant. Vbiverà ex pifcatorix (nauiculz) motione fluctus cieriac agitari ceepti funt, à terra ftatim pifces refugiunt , &c frequentes in partem nauis inclinantem & pracipitantem fine retibus innatant,& vero fub poteftatem pou cadunt, Hzc Gillius tanquam ex £liano: egoinduobus, quos vidi, manufcriptis codici- bus Aeliani nihil tale inueniffe memini. Adriatici quoque maris pifcacores,ad Lunam faltantes fü pra .Xates, cephalos (vtaudio) capiunt. Vim & numen multa genera pifcium nouerunt Cupidinis, nehos quidem qui in fumma maris altitudine degunt, contemnentis. Rtenim Capito diuinum huius nomen .&olitatque veneratur. Nontamen omnis Capito, fed ille P à facieiacumine ( 3ev42 óctuc qre)cums ) & Q nominant, qui pifcium genera & differétias nouerunt. In fiau Achaico multi quantum audio, capiui- tur: idque varijs modis, maxime veró eorum in tes venereas libidinis furorem captura teftatur. Cum €x Capitonibus foeminam piícator venatus füerit;alligaueritq; aut longa arundine;aut fune etiam lon- .£9; inlitore pedetentim ingrediensadnatantem pifcem & falientem percrahir. Per eius veftigia alius fubfequensretiafert obferuans quàm diligentiltmo quà & quomodo fit euentura pifcatio, Itaque. agitur fcemina, mares veró qui hoc viderint:veluti adolefcen tes libidinofi formofz puelle pretereun--- ti cupidos oculos adijcientes, in eam feruntur, libidinis furore agitati. Hleautem retia deijcit; & in ea quidem fepe pifcium veneris appetitione accedentium magna copia incidit. Oportet autem initio ve- nator curet, vt foemina captiuaformofa (it & bene corpulenta, vt plures ad eam accedant pulchritudi- nisillecebra,tanquam efcaille&ti. Nam fi macilenta fit; & fine corpore multi ea fpreta dibedane ui- 29 cunque tamen horum eft vehementi amore ductus,non difcedit, meherclenon formz, fed coitus defi. derio detentus, Aelianus de animalibus 1.12. Eftautem paraphrafis ex Oppiani Halieuticorum quartoz vbitamenis poeta cephalos fimpliciter,non illostantum quia faciei acumine denominantur(oxyryn- .£hi nimirum,de quibus in f- elemento dicemus) (ic capi cecinit:elfeq; mares in tantum falaces;vt £az- minam etiam in litus víque extraéctam fequantur.Plinius de mugilum captura,fimilia refert:cuius ver- ba in Ceftreo Rondeletius recitat. Mirum quoddam T'arenti cum effem vidi. id referam : Pifcis eft, .. quem cephalon vocant. eius generis mas faeminam roftro ligatam, à pifcatoribufque filo vintam per -. vndas infequitur:atque ita ardenter, vt licet tridenti, multis à pifcatore vulneribus acceptis, feriretur, feminam infequi nunquam deftiterit: quoad tridenti faucius captufque in cymba pifcatore mortaus deijceretur. Tantaamoris eft vis. tantum in Venere ipfa dulcedinis reperitur, Belifarius Aquiuiuus, . Lupuminaquis dulcibus natum non vidimus: fed é mari in flumina aut ftagnaafcenditfe confpexi- mus: ideoque prauus rarb, quemadmodum mugilis fepe, inuenitur, Galen. Etruxíuüs: Contrariiff;- inam carnis fubftantiam habent capitones, qui ex puro mari petuntur, & quiin vitiofaaqua diuerían- tur. Plura etiam Galeni verbarecitauiin Lupo r. quomodoalimentum]ex pifcibus quibuídam variet lpro locorum in quibus degunt diuerfitate. Idem de alimentorum facult.lib, 3. cap. 25. Cepha. us (inquit) ex eorum pifcium genere elt, qui Íquamis integuntur, naícitur autem nonin mari ío um, fed in paludibusac fluuijs: quo fit vt cephali non paruum inter fe difcrimen habeant: vt videri poffit .ephalus pelagius alterius eife generis, carnequeipfaplurimüm differre ab eo, quisn palude viuit aut fluuio, autlimofo aliquo ftagno, aut cloaca, qua expurgantur vrbium ftercotaria, Etenim eorum Caro qui in cenofis & fordidis aquis vititant, excrementi mucique plena: ficut optimaeorumquiinpuro *9 mari viuunt, przfertim fi ventorum flatibus agitetur. Marini & qui é mari flumina fubeunt, numero- fas illas ac paruas fpinas non habent, ficut fluuiatiles: vt nequealij marinorum, — Ec rurfus: Cephali prefantiam ftatim indicatguítus: qui enim preftantior eft, & fuauior fentitur & acrior, ( ups.) pinguedinifque expers;at contrà qui pingues funtatqueinfipidi ( «lu e/zw teu , ) ij tum in guftu, tum veró ad concoctionem funtdeteriores : ftomachoque aduerfi, & malum procreant fuccum, Leu- cifcus apud nos di&tus in fluuijs pifcis , cephali fluuiatilis [pecies eft, & nutrimenti ex eo ratio ea- dem.Hic pifcis ( Dezaréno at flanzatils cephalo dicardubita: s poteft ) fali etiam aduerfatur. Stagpalis quidem (Poupvos(O- ) falfüs , longà quàm ante przftantior euadit. nam quod in eo mucofum virofumque eft, id totum deponit. Recensautem falitus iamdiu in faleadferuato melior exiftit. —Cephalus difficulter concoquitur , nec bonus elt ftomacho. pituitam enim gignit, prefertim fluuialis. pelagius autem & / 9 qui inalto mart degit, nonadeó difficulter concoquitur, fuccique melioris eft:tenuiorem tamen (an- guinem imbecillioremqQue gignit;Symeon Sethi.Ec alibi: Lupus proximus temperamento eft cephalo. fimiliter enim fanguinem tenuem gignit, & pituitam: veruntamen quia fuauier eft Tue vtilior. fuerit. Cephali ceno pafcuntur:quare & graues mucofiq; funt, Arift. videtur autem de labeonib. pre- cipue fentire, qui litorales funt, & propius terram. Mugiles (»«s56«) quinon fimiliter ceeno, fed algis, & arena paícuntur ; falubriores eife infinuat. Hicefius veró & Diphilus cephalos ceftreis przferunt. Cephali ( Ceuoliipfe fcribit) fuo tempore bonum nutrimentum przbent, (unt tamen difficilis dige. ftionis, Michael Sauonarola. Optimi iro: eft cephalus Septembri menfe. Magnum in cacabo coques paruum in craticula, falimola continuo infpergendo, ne deficcecur. Magnum cum leucophago, par- X uumcum muriaipfacomedes,Platina. — Vlpianus apud Athenaum Maoóyisc ( 74e/xs; ) tam viles effe 99 ait, vt ne canis quidem infanus eos guftaret. ^ | Mevàqexic 9" pan D &Xp 0772 5 (D eu BawS ona izlóc x£aAac ario Trupbc s Sopater Paphius. Archeftratus apud Athenzum de cephalis & lupis;vbinam optimi fint,& quomodo parádi,fic fcri- bit: AauGaws dl c. FouoevO- ( F'oiroom velroaovic, lacus eftinter Prienen & Miletum , mari coniunctus, Éphorus veró fluuium effe ait circaPrienen, quiinlacum influat, Athenzus ) ^m Mise Ton y Kegotae AOV X&DaUAOV , 319i) Tov Qeazrouda, Ae Gpaxa, | 39 Rici y €) Sac d D «829 T0706 é51 TUIS 706, ILomaoi di mom mNol! Ka AuP uri XA&iV, Au Gpasig T Gri avro Qpogus BoAC Y ul MAXI. , AA "Lan 2e. gpbs uolumus aA oils! y T u » 3 2 iur s , ^ LEE $* xj , j Oe], $ra dpiactw. Gudivoi d], eiciv traups Tlw ojcrlu Juvjsaumi. Nui dl vrais MR, LU De Mugilibus. Lib. IIII. $jg Q duse An ads Meus eésctveyx Ades Máb* are9otAO v coi aree" Sov rro suuyn Mire Xveatoeci- wxsOratc, p 1 EamAIarTAGS 00 à izisuyauy aeussc encta cuo 1o Oros 00 Aa Mag Qletoscixaxas SUgSVTEG QTWYTA, y O'Zet vs fouvov rec 0200 1a) ev Quia QAM. "Ssyatiles vero (inquit)optimé parant. Inflámmatio aliquando in pulmone fit, maxime à vinolentia & 'gulofitate pifcium capitonum &anguillarum. hi enim pinguedinem habent naturz hominis infeftjfi. nam Hippocrates fi bene memini. Cephali ij prefertim funtpeffimi , qui fua fponte in ftagnisatque paludibus ex limo nafci dicuntur: vt funt quiin Etruriaex Prillino lacu apud ilailéiusr ad mediter- *anea deferuntur:ita vt & illos etiam vituperare liceat, quos Padufz, atque ipfi lutulenti Foffz Clodiz 10: canales vifcere pretenero Ferrarienfibus & Venetis copiofiffimé prebent. Nos cephalos omnes, ple- niüs eos in ccena comedentibus dolorem capitis ( quem morbum medici recentiores cephalzam di. cunt)poftpaucas horas inducere (epe deprehendimus, maxim? (i ad lautiores cenas ftomachi tenuio- tesaccetferint, louius. Etalibi: Maximanunc gratiaeft cephalorum ouis: que geminis folliculis cir- -cunciía patte fuminis;recentibus cephalis eximuntur:que Greco nomine paffi oà táricha, id eft (alita, nuncupantur. Ouacephali( inquit Platina de honefta volupt. 10. 65. ) fale trito confperges , referuata O2 taricbs membranulailla;in qua ouaipíatanquam in folliculis nafcuntur. Poftdiemà falitüra inter duas tabu- las per diern & no&em opprimes: inde ad fumum (üfpendes procul flamma, ne vehementem calorem fentiant.Sicca;in vafalignea cum furfuribus repones. Edi hoc modo non infuauiter poterunt, Verütm fico&a volueris ; fab cinere, aut in *foculari calido & terfo fzpe voluta: HAVANA » ac peredes, CumS»phiano meohoc nil (uauius ediffe me memini, Delatae Greciailla putàrim, vnde optima íali« 7 turaaduehi folet;Platina, . man] | | Cato capiter58.in defcriptioneiuris ad aluum deiiciendam , inter cetera requirit pifcem capitonem G (marinum mteligo)& Ícorpionem,&c. Cephali pifcis caput combuftum , & cum melleinunctum, ficus de fede, & exochádas curat, & quein alijs locis funt.Caput quoque pelamydis idem facit, Oportet igi- tur ambobus mixtis vti, Kiranides. Oua pifcium feruata arida comeftáque, omnemlaborem & mor- bum curant; & omne faftidium:maximé cephalorum & labracum,& fphyrznarum;& fimilium, recen- tia &r arida e(aomrie faftidium fanant, Kiranides in fine quart. 4^ Cephalum à Grecis vocatum Perottus fufpicatur; ab eo quód cum caput in metu occultauit, totum Ha. felatere putat.at non inde, fed à capite proportione maiufculo fic dictum doctiores annotant. Dicitur etiam capito de homine qui magnum caput habet, Ciceroni r. de Nat. duri capitones, qui nunquain de fententia füaimmutantu rjapud Plautum in Perfa. Kesptec au) x&Qauol e dyandmwvov sjpoc d), Oppi&. Latine iuftos & innecétes dixeris:ité falaces,ftolides, jithera Cephaleam carnem Lucilius dixit,vt citat, Gellius libro 1o. | Cephalinus, KebaAiQ- qui & Basbloz alius quàm cephalus, Athen. Apud Hefychiüá penultima per sra fcribitur. Cephalinum Rondeletius eundem myxoniarbitratur : & problepfialegendum blén- non vel 2aewax. A JT . Inlonioe iuxta Actium Cephalenides infulz funt, ab horum pifcium frequentia nominate , Vola- terranus. : : IL DE MVGILE, VEL CESTREO TANQYAM 49 fpecie vna:4tiang uam Gi in genere quadam admi[centur : prafertim qua "s y o0 oe vriflatelede e Mosgilibus fribuntur. De Mugilibus quedam in precedontibus dicta fant;tum Corollario primo quodefDe Mugilibus A in genere,tumtertio De Capitone:que nunc non repetentur. Mugil ex eo nomen habet, quódíit mul- | tüm agilis,Ifidorus.Effertur hoc nomen du pliciterinrecto fingulari, Mugil, Ouidio, Plinio: Magilisg Horatio, Inuenali,Gaze: ficutas & affis.quamuis apud Horatiumalia lectio habet Mitilus. Promptüa- rij recensauthor Mugilus legit; v:dominus:quod non probàrim.Gracé «socis dicunturà recto ^5 tUe, Vt BuaiAti-: quam vocem Latine imitantur quida; fed re&um ceftreus tri f yllabarum faciunt, & parib: fyllabis obliquos formant, vt dominus. Vocantur & aAar« à nonnullis vt Polemon fcribit, Epichar- P/feex mus quoquein Mufisfic eos nominat.Sed & pi(ces omnes sides A3 ab Oppiano dicuntur, Videinfrà go in Corollario de Murzna A.Ceftreus eft qui dicitur cephalus , magnis & craílis (quamis praeditus, que pro numifmatealiquem fallere poffent; Scholiattes Ariftophanisin Vefpis: vbi Philocleon conqueri- tur de Lyfíiftrato,quód quum drachmam cum eo diuideret ,' pro tribus obolis dederit ei ze; AcziYae (pro Aemióas , Scholiaft. ) «eset». quos ipfe obolos effe putans in os(feruandi gratia ; vt quidam folent; Scboliaftes ) receperit; mox autem odore offenfus expuerit, — Nug jj xtepeic xo guo de X£QaAsc, Iderm Scholiaftesin Nubibus. Kiepa? qud xs epum loai, Ariftophanes in Nubibus: vbi Scholiaftes: Nom iidem fant(inquit)pifces o1xesneiz, Gc ci nseplor aliqui murenas(pveedvacs meltzt o Quaodvu ) interpretantur. alij diuerfos quofdam pifces. Vtiturautem poeta diale&o Doricain his verbis: & «egpu» genitiuus plu- ralis eftà re&o fingulari «essc; fi in Scholijs rede legitur e xserée.Sphyrenam pifcem Atticiceftram vo- z,, cant; Latiné Sudim appellatam : quia roftratus (it , & (imilis belone, vtinquit Athenzus, Hermolaus. -59 Ce(tram Dorion & Pollux eandem effe cum fphyrena voluerunt; maioris alimenti quàm congri, vt autoreft Diphilus,Maffarius.Sophocles ceftzam pro timulo fiue ftilo dixit, vt Pollux auctor eft, Celius, Mugiles vulgó cephali appellantur, Máffarius. Mu gil hodie notiffimus vulgb,nec nomen mutauit, Vo- laterranus. Germanicé Mugilum fiue Ceftreum; cum [peciem vnam fignificat; circunloquemur , adie- &a capitis minoris differentia: Egg Elarderen mot esnes liesteren kopf. Cephalum enim fimpliciter vocant &darderen, ! "T. à; | Mugiles pifces funt candidi, Maffarius.Squamas habent, Atiftot. Osparuum, Plutarchus. Auium B modo ventriculum habent & carnofum, A riftot.de partibus 3,4. Appendices eis füpernà circa ventri- eulum exeunt;parte altera plures;alceta vnà tantüm, Idem. | - Mugiles ex mari fluuios fübeunt, praftantquein fluentis & lacubus; Ariftoc.Et alibi rurfus, De mari (9 in lacus & fluuios afcendunt,. Idem Mn«efitheus apud Athenaeum tradit, Ceftrei & cephali coeno: :[ i ». | 3a 4 & mari $60 (De Aquatilibus. & mari aquz- dulci perina pins de Oppianus. Authoreft Ariftobolus nullum pifcemiex mari in Nilum afcendere prztermugilem;alofam,& delphinum;propter Crocedilos:del phinos; quiaprz- ftantioresfunt:mugiles , quiaà porcis fecus terram ducantur , ob quandam naturalem conuenientiam. *£rocodili enim à potcisabftinent, qui cum rotundi (int, & fpinasad caput habeant ; periculum beluís afferunt. Afcenduntitaquemugiles ( vt illeinquit ) in vérecum pregnantes funt, defcenduntautema pauló ante Pleiadis occafum; ynà omnes parituti : Tunc etiam in eptaincidentes capiuntur. ldem de alofà licet conie&tare, Straboi7. Eadem de mugilibus ex Artemidoro refert Vuottonus; "Mugil apud Varronem;étiamin pifcinis dulcibus feruatur, Vuottonus.Pifcis eft litoralis, Ariftot. Adonis piícis fi- -snilis eft paruis mugilibus litoralibus quilongitudine o&o ad (ümmum digitos zquant. in vniuerfuüm- : -Yeró fimillimusefttrago dicto pifciculo, 8c. Clearchus peripateticus. Vefcitur mugilisvnuíquif- X e -quealgaatquearena; Ariftot.Seinuicem non vorant vtalij pifces, Idem. Videinfrà prouerbium. Ce- ftreusieiunat.Ieiuni epitheton non folum ceftreo;fed etiam reliquis mugilibus conuenirepoteft. om- nesenimà carneabftinent;Rondeletius.Vagantur maxime & oberrant pifcium qui carnealuntur.cap- niuoriautem funtferé omnes,preter paucos, vt mugilem,;falpam,mullum;ch alcidem, Ariftot.hiftoriz: 937. quo inloco Gazaetranslatio mutilaeft. Gulofus omnium maxime mugilis eft, atque inatiabilis; "Ariftoteles, Oppiano s A5» »,id eft minime gulofus; Produnturliquidiüs audire, mugil, lupus; falpa, "Ariftoteles, Aelianus ; Plinius. 'Mugiles fufcinainterdiu fzpenumero dormientes capiuntur; Áriftot. Mugilem quafi maximé agilem grammatici quidam dictum coniiciunt.Pifcium omnium inter Íquam- matos velociflimi funt, Maffarius.Pifcium quidam, mugiles maxim?,;aliorum vim timentes;tam praci- puz velocitatis funt, vt tranfuerfa nauigia interim fuperiactent;Plinius.Mugiles; mulli, & reliqui ge- 29 "cris eiufdem autumno vigent; Ariftot,, Mugili & Capitoni quàm noxia fit pluuia;in Capitone dictum eft.Ouapariünt;idque femelanno;Ariftot. Etalibi, Inter primos partum accelerant: pariunt hyeme, locisijs maximé quà flumina exeunt. Mugiles przcipué dumferunt vterüm grauiter bere ;vndefit xt tunc potiffimüm ruant in terram ac excidant. feruntur porzó graui ftimulo agitatiin terram , at- que omnino id temporis motu perpetuo incitantur, donec paríant : (ed requiefcuntà partu continuos Ariftoteles. , | | y al D.AM ugiles pifces fufanei funt; Ariftot. hoc eft;gregales. Scit & mugileffeinefcahamum,; infidiafque nonignorat: auiditas tamentanta eft; vt cauda verberando excutiant cibos;Plinius. Videetiam in E.ex Plutarcho. At mugil cauda pendentem euerberat efcam,Excuffamque legit; Ouidius. Mugil vbi difpo- [ fitas fenferit piícatorum infidias, confeftir retrorfum rediens ita rete tranülit, vt volare pifcem vide- 35 '9 as,1idorus. Mugilesirretiti, non feinfidijs circumuallatos effe ignorantes, infublime efferuntur, & nituntur retia tranfilire, neque à prudenti confilio aberrant. nam fe peretium excelfitatem traiicien- tes,ex mortifero periculo euadunt; Quód fi primi faltusaberzationein rete rurfus dilabuntur,non po- ftea amplius tentant tranfilite, fedanxij quiefcunt , & proftratià predone cedem expectant , Gillius ex Oppiani Halieut.3. Emicat , atque dolos faltu deludirinultus , Ouidiusin Halieu. Apparetautemlo- cum elfe mutilum; & ceflrei feu mugilis nomen priüs nominari debere. Mu giles pifces (unttimidi, Aelianus. Nymphodorus Syracufanus es & anguillas rantopere inquit cicures eife, vt delar- gientium mani cibum fumant. In Arethuía Chalcidenfi mugiles etiam manfüeti & anguillz inauri- bus ex argenteauróue ornatzaccipiuntà larpgientibus cibos; à facerdotibus vifcera & cafeos, Gillius ex Athenzo. Mugilum natura ridetur; in metu capiteabícondito; totosfe occultari credentium , Pli- nius & Ariftoteles. Ex omnibus piícibus Mugiles mitiffimi & iuftiffimi (unt. nullius enim ne- - qué füi generis; nequealterius pifcem Iedunt: (ine damno cuiufquam pafcuntur: à fanguinis & carnis vfu fe abftinent; algis & caeno viuunt: mutub inter fe lin&tucorpora permulcent. Sed neque aliorum quiíquam (ceu reuerentia quadam innocentiz ipforum) ipforum fatus exedit. Alij pifces hoftilemin modum inter fe infefti funt: itaqueaffidui vigilant, qui femper à maioribus periculum fibi crearitig ment. Gilliusex Oppiani Halieut. 2. Lege infràin prouerbio Ceftreusieiunat. Mugilum caudaàlupo abícindi folet: quaabfciffa (zpe etiam viuere vifi idt & quanquamlupus & mugilis inimici funt ca- pitales, fato tamen tempore; Ariftotelis & Nigidij teftimonio, congregantur, Mallarius. Videin Lus 'op,Mugilem velociffimum omnium paftinacatardiffimus pifcium in ventre habens reperitur.Mugi- [^ aliquando, non folum pifciculos; przlongis fuis prztenturis fepia venatur, Ariftot, Mugilemà f ? congro deuorari, Athenzum fcribere, falsó refert Era(mus in prouerbio Ceftreus ieiunat. E . Rotundis hamis (zoyyvnor, Gillius vertitanguftis, Grynzus curuis)ad mugiles amiafque vtuntur ideo,quoniam osillisanguftius eft, tum quia rectos vitant. Quanquam curuos etiam perfzpe mugil fu» Ípe&tos hebens circumnatat diu, cauda ab omni prius parte percellens efcam, ac tantum quod reuulfit glutiens.quod quidem:nifi fucceffit, ore in anguftum collecto contractoque, fummistantum labris ac vellicatim ftringit efcam, Plurarchusinlibro Vtraanimalium. &c. Grynzointerprete. Oppianus Ha* lieuticorumtertio Mugilum capturam his verfibus defcribit: 49 Nai plu 2 nsspie » X9) S Aise yov gro tóvra H'zeidpov, di*yxigpe iei «36A e emoia ivre ! Eidag. AS By peu Tes pus pasy pays ovs n3 96 AmwT(O- IIyporele Bwaciaqe (Qverjszyo j milw o Toiew ips ail '&uudeu. Hanceícamhamisinfigunt: — ^ Ktspeuc [sii 3ytgovs rei jo pv i£ev aUa A'i qat axes gre aov ET d'*yxlcpois Ac£ivtar ó9uAuois ose ano. — Diuautemcunctatur, quafi dubitans fit ne guftaturus; & dolum fu- Ípicans: pu: — AUN Gne Qwpoome sre Nat eh oe eov, i ja. Eripe E Qm 2 «.A , : D - , Q» (VPE: Jan Li C M. Miam , Y aec [opiles $21) zue(Qe uatsiley yea A yytienovs 44 oj Ti AXeei eppuer eUtiud. em d 2» "05 f E LI , pF Zu à xeeptÜaw iz ui pso TOY 6gv iL aoc y Ev9eey Ererr! dixpoim 2MaieviLen oper rari lerreo Cab uve A808 BE MV A Tik A o AX LIegev &vaxpgav, » A vid | Wpuavz amocigoyras d]; Odrt rev car 6 Gov. ioy Du. E | Eftprouinciz Narbonenfis & in Nemaufienfi agre flagnum Latera appellatum: vbi. cum-homine . delphinifocietatepifcantur. 1nnumera vis mu gilum ftato temporeangullis faucibus ftagni in mare erumpit ; obíeruataaftus reciprocatione: & reliqua , vt Kondeletius E MCESAMECN M éve i $o5cu rca ? * Z5. NE i De Mugilibus Lib. IIIL $6i Circa Phenicem pifces vel mutuo fexuum afpe&tu capi accepimus. mugiles enim mares à pifcatore fübducuntur ; quorum afpe&u faeminz congregantur , atque ita obretiuntu r,verfaque,vice mares ca - piuntur,fubductis feminis, Ariftoteles:& Plinius fere fimiliter, vt Rondeletius repetijt. Mu giles A- tiftoteli é pifcibus funt füfaneis;hoc eftillis qui retibus capiuntur.Verriculis & plagulis (A'sdiCAnegoie k&) Vmyoi:) capiuntur,Plutarchus.Pufcina interdiu fepenumero dormientes feriuntur ,Ariftot, Eíca ad marinos Muciles.R.folij Malabathri orbiculum j.piperis granax.melanthij,sranaiij.fcheeni floris, nonnulli autem interioris partis,pauxillum.conterens omnia, mifceto.Dein veró medullam panis pu riffimi hemina vna Mareorici vini perfundens, ficca fimul exci pito,in vnamque redigens maflam , di- 1o fpetgito.Aliaelegans , nec aliud quàmabfolutos mugiles capiens: Recipe Thynni hepatis, drach. iiij. .. caridü marinarü;drach.viij.fefami drach.iiij.lométi fabacei,drach.viij.anitorü;(Zwrov, Cornarius legit &wiav jid elt, amiarü)crudorü drach.ij.quz quiddá vbi contriuetis,fapá eis inftillato,conficitog; pattil- los, atq; inefcato. Alia eti ad marinos Mugiles.Pudédaarietis in ollá crud& iniicito: cooperienfque ex ilia, fic conftringito,vt nullatenus perf; pirare poffint. imp onitoquein vitreariam fornacem, vtabauro- ra víque ad vefperam concoquantur. Actunc quidem inuenies ipfa inftar cafei molliffima: ex quibus tandem pifcibus efcam parato, Tarentinusin Geoponicis. Aliaibidemad marinos muviles,fcaros & mullos:Sepiarum teftulis cum fifymbrio viridi,quod eftbryon;aqua, farina , & cafeo b ab ulo mittis , v.- titor,dum retibus nauas opéram,Mugile inefcatur glaucus, Oppianus libros. Marinos quoque mugi- lesantiqui 1n pifcinis,lacubufque dulciumaquarum claudebant, M. Varrone & Columella tradenti - — bus,Maffarius.Noftro quidem feculo pifcinam nemo fere habet,nifi dulcem: & in ea duntaxat íqualos 26 ac mugilespifces. Quis contrà nunc rhynton non dicit fua nihil intereffe, vtrum his pifcibus ftagnum habeatplenumanranis? Varro Pifcium curam maiores noftri celebraueruntadeó , vt ctiam dulcib üs aquis marinos clauderent pifces , atque eadem cura mugilem fcarumque nutrirent, quanuncmturanz & lupus educatur, Columella. Etrurfus: Frequenter animaduertimus intra fepta pelagicos greges inertis mugilis,& rapacis lupi. Mugil pifcisideoxssacc videturà Gracis appellatus:quia teli modo,pu- » blica Athenienfium poeena;intret adulteros, Hermolaus. Necathic ferro, fecatille cruentis Verberi- &Vltererum bus,quofídam machos & mugilis intrat;Iuuenalis Satyra1o. Ah tumte miferum, malique fati, Quem. pr attractis pedibus patente porta Percurrentraphanique,mugilefque,Catullus ad Aurelium, *O' 4| ads yt uorcoxy Ada. ce 7 ( Plutum alloquitur ) edogrihenz, Ariftophanes in Pluto. vbi Scholiaftes : $'89-1í/ dv eA dr T Mo Vy eoug gr TON Eod uy vor O8 € yv p ubv zroivie NoOrr. e air ere EY» Jae etertu y roce vele e T mex TE TUN quU 59 vim 93 aeASo Oios TYÀS 14.015. 01$ erevia y Serga QaviBunis 49) 022 TAJAdC, ol 38 a ea101 enam WütaE Y V TEG ATTEN OY TOS Buuocia ) quüau Vau ov, Icem in Nubibus: Tí 4| 3v badaribog yearecouddods eu. (d &Bixo Ara, ) eat mAD7; Vbi rurfus Scholiaftes : OUra 58 vic Aévraz puoi ode tlCovao : ja-Qasidus Aa Gatvovree xoi Sjeozty eie ils tux TET: Qd QI gr Tore aurss re Qoaw "ouo atzrezrotoyov, (gré vwosavs ) [Basutvec Vuavols tegaCouvo:, Dorion mugiles admirabiles ( in cibo optimos ) effe tradit, qui circa Abdera capiuntur: deinde qui. circa Sinopen,eofque etiam falfos ftomacho vtiles effe, Athenzus. Mugilis grauidus deterior eft, & omnes feré fduamaintecti, Ariftot. Subeunt etiam fluuios , preftantquein fluentis & lacubus, Idem. Difficilé concoquuntur & grauiffimi funt ex marinis pifcibus qui? mari flumina lacufüefubeunt, vt mugil:& in vniuerfum omnes pifces qui in vtrifque aquis viuerepoffünt,Mnefitheus. LynceusSami- mei mugilem hyeme laudat, Kegptoz ToY Juv taiccv draw eno édqQiwre. Cateriferó omnes ouipari pifces v6- ^4? uis tempore, mugilesautumno vigent, Mallarius ex Ariftotele puto. Videetiamin CephaloF. quzdam de mugile.Mugil infatiabilis eft, quamobrem ventriculus eius circumtenditututa] rav 4 uq vits, QuoAcc, Axiftot.hiftoriz 8.2.Gazavertit:Et nifi ieiunusfit, hzretiners. Confideranduman potiüs vertendum: & nifi ieiunus fuerit , vilis eft, in cibo videlicet: quoniam repleto ventriculus dittenditur, vtexeola- borare videatur Vuottonus reddit. Cum eftieiunus, viliseft. Nos(inquit) Aldinam fequutiliteram Gracam;quam & iifdem verbis citat Athenaus , itareddere maluimus, Locus Athenzi eftlibro 7. vbi de ce(lreis ex profelTo:A'ecorépne ievget, m 4o) vec av, QaUNiciei, Interfalfamenta medie materiz celtreus eft.Idem Vottonus.Et rurfus:Sunt mugiles (vt Hicefius author eft) boni admodum fücci: facile excer- buntur,nec multümalunt, Porró exalto mari mugil optimushabetur, fapore iucundo, fübacri , lupo nihiloinferior. Subiens hic purum lympidumque flumen, carnis duritiem temperat , euaditque deli- catior:qui verói nlimofis lacubus ftagnantibutuelocis capitur,virofior eft. Mugilis et viles pellentob- ftantia conchz, Horatius ». Serm. aliqui pto Mugilis legunt Mitulus: quod nomen irreperein textum * potait, exannotatione alicuius qui conc as viles forfitan mitulos interpretatus eft. nam horum etiam ius aluum foluit. Mugilisautem probé hoclocolegi,Samonici etíam authoritas confirmat: cuius intet remedia ventrem mollientia hi verfus extant: Quodque (atis meliüs verbis dicemus Horati , Mugilis, & viles pellent obftantia concha. Cato cap. 158. ad defcriptionem iuris aluum deiicientis inter cetera capitonem requirit, Hippocrates in libro de internis affectionibus, mugile & carne fuilla abftinere iubet in primo fplenis morbo; & in tertio tabis genere. Patinam de mugile Apicius defcribitlibre quarto;cap.fecundo.& ius in mugile falfo,libronono;cap.vndecimo. , Y ." . Carnes ex capitibus mugilum fiue mullorum decocz, & cum melle fuba&tz atque impofitz, G 6&0 vitijs ani plurimum profunt, Marcellus. fed locus videtur corruptus; & legendum ita vt noftri CO« dices Pliniani habent , vnde fua Marcellus tranfcripfit : Sedis attritus (anat cinis é capite mugilum, mullorumque. comburuntur autem in hidili vafe. illini cum melle debent. In capitibus pifcium, id eft mugilum aut mullorum (pina inuenitur cani fimilis. hec renibus appofita velalligata , miro re- medio eft, Idem. ^ Nio« fpecies eft espbov,id eft mugilum , Athenzus, Videturautem modo abfoluté pre mugile poni, Haa. modo pro epitheto ei adiici. Dorion mugilis marini fpecies duas facit «éQaavov s] vien, Rondeletius Néf». quoque via & xespéx eundem effe iudicat. Nijeeis xegptoss y qat y Archippus. AKesges Ea ase sgarTi- TA TUy x es viser , Ant phanes ; Eye P xesgsvs Vine ecd, Nerea» Alexis. -E*yu 9: (day aretgaiocpuoa ed &yiend tyr AGE. ci]or y. e Ev vigi uagume usps axgAseices troi 5 Amiplias, Alexezuide: dece a Epit hits. Spheneus. $62 AS a Aquatilibus 2 »4 Viisic Eme, Euphton. H'ydgaton Vals xespts 27ov, s atsav, Philemon. A dy3ov eivdpav xeeglo aamixlo (Ye p j*e ier (Fort eter) wieidles gavomerus Ariftophanes. O'evud vere, aptoow Bil Cemu New mop (lego - , Li aps paroxytonu m, hoc eft; dg, aS evi ) xespéce vela Bio, Eubulus. Oja Sedeemnixaenv, 87) mx Aes &ycà Kesgeue us elu vex Vitgetas koe, Diph. Kesp£av Vili popu Aet yrityoia, alae x lusor oor Theopompus, "ToU T97N aem D» axe Amores Kesgivóc égryiisv, ÀAnaxandrides, E£ivri uos Auevc oczrlu mozv Qpéguy phos xesptas Voc S ücolaívse sod mysesc (lego mwrosc paroxytonum) 5j uoi, Plato Comicus. Inomnibus autem iam recitatis teftimonijs visi; non fpecies peculiaris «espéo», fed fimpliciter eorum epitheton effe apparet. Si tamea ceftrei nomen pregenere accipias, fpeciem eius ja elfe cum Dorione dicere poterimus, Nia folus pifcium ceftreus vocatur, hoc eftieiunus : quod neque carnem, neque efcam animatam vllam attingat, Athenaus. Ariftophanes in Thefmophoriazufts viz» abfoluté dixit: H' asse, H' vii ózlm, Niügcin- teftinietiam nomen ell; quod ieiunum fer & vacuum reperitur. Grammatici , vt Euftathius , formant hoc vocabulum; à ». priuatiua particula & eir: vt pro werr« dicatur viia: per fyncopen;idem fignifi- cans quod zer Q- & dw. his enim omnibus in ey s fignificatione Homerus vtitur. Ansvc; mugil pifcis, Hefychius & Varinus. Apudeofdem «4922 quoque pro eodem piíce legitur. Hiantes & fame- licos homines xespé appellant: & (Comic:) Achenienfes hoc nomine traducebant. eft enim hic pifcis - gulofus & infatiabilis, Varinus. Ceftrinus, KesgvG-,idem quod «eec: fi gnificat;pifcem fcilicet:aut ho- minem famelicum, vt Athenienfes di&teria & Ícomata cominifci folitos vfurpabat:qua dere elegantes Anaxandridz verfus,vt apud Euftathium in Odylfez nonum extát, recitabo: effe autem huius poete ex Athenzo conftat : A'» Jv 53 4 m epuxobv grew roit ai ptoerioV s Kk oUNéiTE ju TOY Su Aayl4ov,. O zno*sv aigue xaAovz Tus Aie B- Üdnuén Au. Tài av àid eim D» a&Amirés xispiióc ker vügi. T'Qeaer. epa. qupd Q« arouZav; &zetug Gua Ont. E'ay 9 xe Av, e AEQ". to de xwd|gtolor s Yaiuv, Kese/vacs vx qupalas 100) Tela x 7E i um y Etymologus. Larinura bouemin Pace Ariftophanes nominat. Scholiaftes,Lycus Rheginus (inquit) à Larino quodam bubul- co (quiab Hercule boues Geryonis acceperit, & ad mirabilem corpulentiam prouexerit) fic nomina- tum hoc genus boum ait. alij à laro (ame mmairmm) dictos putant. Sunt qui rhi. fyllabz afpirent,& naue dictos interpretentur, (amzagnstudine pelluum: vt ego interpretor » jwic entra pellis et. non à magnitudine narium, vt Caliv.s Khod. volut. fic enim xauwec pottus dici debus[ent , vt &&evsc) alunt autem in Chaonia huiufmodi bo- ues elTe, & ceftrinos quoque vocari. Clearchus apud Athenzum xssealexse mpoaigamNIT«s dixit paruos mugiles iuxtalitus degentes. | Mugiliners, Columella. Velox, Ariftoteli & Plinio, Nyse, id eft ieiuni, poetis diuerfis, vt citaui ing.a. IIovgeois hoc eft miferi vel infirmi, Eubulo & Platoni Comico. Ileneics Goneics dysouomumi,1d eft Mi- tes, benigni, iuftiffimi, Oppiano. O'zlzv«Q- (forté OzlaA«G-: quanquam & àzlavéoy vocatur locus vbi carnes allantur) 4j eine geAwe XO" Vrmvmuxsoóos, Matron Parodus. cognominauit autem equitemab eo fortaffis, quód & velocitate & faltu valeat. 20. €. Saltupolleremugilem & fupràin c. & modointer Epitheta diximus. hinc & Diocles Gxac]; : A eJ d|, 0p. i3oysis «esae e. €. Ilezrscxesgtae LloAécs d|v ivre; d|gx dGoA Qv Quai Barpé, Oral Na oti aw; Eireo vi vv t repov Alexis, f. MugiléSciathoapud veteres celebris erat; Pollux & Clemens in Pedagogo: Athenzi codex pro Sciatho habet Symatho. Es« d[ npfvnesosve Y'wsrliQ-, Antiphanes inter lautillimos cibos. Keszéa [ Abylvag e A Queue aylomti, A'vdpatavr eiseloum pai rer, Archeftratus. Kespée éQlbvin Cotyis I hracum regis con- uiuio Ánaxandrides nominat. A'err- ijstoar iod wx ,9" éAlua Kegneus Aene cs a] oco eic, aga9as spa Qeic y GC, TE xeGptcr xovreDyD0x.6 "t9 xpavíov AYao ewioue Moro t ya d], dir dmNujuet, h. Kespeuc viáUer, mU a0 iji c, On rdv diuenomtayouv uv, treo S augko Qayat xt£gpóUc, Athenaus. Suidas interpre- katur ori vv dyeuozrtasysvrov, 1lov 9 Qegapduav 2 gg v8, 0 wnütv Nov Sara v dixonogzt me Svro Qegopdio «v. Eme s) àiy9UcxaSwolcie. Apoftolius degulofis : quoniaminfíatiabile fithocanimal. Pluraad hoc prouerbium lege fuprà in c. & in B. a. de vocabulo vss. l DE CESTREI GENERIBVS DIVERSIS. VIDE ETIAM féprás Corollarío x1. De 7Mwos'shus , cic. A » onis vel Exocotus pifcis faxatiliseft, de genere mugilum /- xesotoc, ZElianus de animalibus 9$. 36. Clearchus apud Athenzum ceftriniícis; id eft paruis mugilibuslitoralibus,qui longitudine octo. maximé digitos zequent, fimilem effe tradit Adonin; &c. nos eum in 4. elemento defcripfimus. DAcrvLEvs, ideftDigitalis, aliis DipAcTvzrtEvs, ideft, Bidigitalis, Mugilis genus eft à lati- tudinis menfuradictum, quz digitos duos non explet, vt tradit Euthydemus inlibrode falfamentis. Ícribitenim e$ xegnéov eivay e cpluiéot o) Vorru Né 9 n cbluiéoue po Aes 2m Aat opol sot) vvreoiryaivor. hoc eft, &c fpheneas fic nominari, (quaft Cuneales à figura fphenss [em fphenifet, 1d efl cunei , ) quód. & graciles & quadrati. fint, (nam c? cumeusqua parte cra[[ror efl, quadratus vel quadrangulus potins apparet ; $n alttram uero parteme graci- fe[cst c attenmatur. fsc ei» pie iflimimirum a capite cra[fiare, vnde ci e«phalts nomen faéium y ex quorum genere [nnt paulatim attentatur.. Ta, dE vas doperuAaau To Gh aToc Exc ei ( Legerita T3 06 d|poeruNées , uel v8 d] dibawsuAou 96 2a" «Ner (O* Ex, ew )EAeirmov rv d |uéiv DaeerUAo I. | . A" : SARGONES etiaminter Mugiles funt: de quibus Ariftoteles quinto de hiftoria meminit, Sargens (Sarginos legit Rondeletius) eos appellando. Meminit & Athenzus. Sargus quidem piícium genus. diuerfüm eft, Maffarius. Rondeletius Sarginumà ceítreo vel ieiuno differre non putat: cuius hac dere verba reperies fupràin Capite de Mugilibusingenere. SipH AR vMinlacuMugilumgenus nafcitur quod pinnis fupinis caret; Ariftot,de partibus animal. 4.13. Eorundem meminitinlibrodecommunianimalium zero vbiquo pa&o natent, oftendit. V. COROLLARIVM DE LABEONE, QVI ET BAC- chus fem Banchus alias dicitur. ÁÀ DeChelone quzdam iam füprà fcripfi;in Corol. de Cephalo A. Nomen huicpifci cum craffiufculis | & prominentib. labris inditum fit; eaa», per e. diphthongumin prima fyllaba fcribi debebat; A qu xta ficutab Arift. fcribitur Hift. 8.2.fed frequentius reperio per e. nudum yea, A labijs funtlabeo- nes & x eoe, Cam.fed authoré non producit:& vtde homine dicatur y&ov,de pifce adhuc nó inueni, quáuis n. orthographia fic peftulabat (cribi;confuetudo tamen feré obtinuit, vt per epfilon fcribatur; 40 jo De Margaritis. Lib. HN 363 & vlimam acuat. per diphthógum quidem xe» Hefychio etiam gallinacei genus eft, eui quoque pro labijsinuenitur.Non probo yexóvecin Euftathij commentarijs duplici ^.nequexeAdvecapud Athe- nzum ex Diphilo:apud quem & xx»wvsc, quidam codices perperam habent pro yeaavsc , in recitatis Ariftotelis verbis de mupilum generibus.XeAua, pifcis quidam , Hefychius. videturautem vox corru - pta pro xev» vel 4,eu3av , vt vellabeo vel hirundo pifcisindicetur. Chilon vel Chylon apud obícuros quofdam;Albercum & huiufmodi fcriptores pro chelonlegitur,& cum cephalo vel perza, fuo tantüm muco vi&itante confunditur. Labeonem ztas noftracaponem, ex magnitudinelabiorum & capitis, appellat ; Volaterranus. Nos fuprà pifcem caponem R ome dictum ; Lucernam effe , ex Gillio annota- uimus. 19 Germanice labeonem vocabimus ei flraimbarderemyid eft triatum mugilem:nam & Gallialiqui àli- neis , que à branchijsad caudam qualibus fpacijs ftriarum inftar protenduntur , ( ficut & in alijs qui- buídam mugilibus,fed minis euidentes)virgadellam nominant.V el circumloquemur;£m Harderen mit &roffen Loffz en. ^ Bacchum potiàs quàm Banchum legendum effe apud Plinium, pro genere af(elli pifcis, admonet Baccho. Maflarius,cum ex vetuftis codicibus, tum ex Euthydemi & Diphili reciratis Atheneo verbis.Banchum Peter veró alium pifcem effe inter mugiles minimum putat: Hermolai fcilicet verbis deceptus, qui & ipfe banchum inter mugiles minimum effe ex Athenzo refert , duplicierrore. non enim banchus apud A- thenzum nec alium vllum quod fciam Graecum (criptorem legitur, fed banchus tantüm ; 92x , (iue de afello,áiue de mupile dicatur.eftenim homony mon ad vtrunque. Magnitudine quidem inter mugi- 20 les hic pifcis minimus noneft;fed dignitate & falubritate poftremus.raaeuiskoi y kic , xespéic ) mvLivoy Kg AQVEc y ( lego X eAdves ) 6js0184 eo xV Th) avesedpopotv. TEÓE Xe Qa AE xovraoeégspüc egt Ó xesptuc t Hosav 3E 6 UE ry TAUTA D $xóAuY y ( lego X$Aav ; ) Diphilus. Vxee10c (Duos: Tay 3c kat sua Ado av WNg2Vo, $e eid. A e AGo d eiciv oi &$epa Aci gd ar63: aluo eU rwy xod vesc lu Ux Aloe Bruges d], elei rra ol Netypeyuos wespéicynoyovec d| oi p Envois XürXOeeesocs Ds gura oi y eAGIyec s oi Aeytpdpooi Doy wocar. Use u Ao: d| eimi epidpo: ( videtur hiclocus mutilus: ad- dendum fufpicor ol x6 paAot) egi 9 mov aeo Qon, qoi &U«xeroi,, Euftathius quoqueinIliados N. hunclocum citans,legit x,e»óvecol «oj ux yo. Quódautem poftrema verba, Eb» vao: d eie eQidpo , & c. non de chelo- nibus accipienda fint;apparet: quoniam illos mugilum peífimos elfe fentit: (ed de cephalis, quos om- nibus prüfen: :illisnimtirum qui noninlitore &limo vt chelones: fedlongiüs & in puro mari degunt: quos boni fucci effe Galenus quoque fatetur : ventrem quoqueillos promouere iam diximus: quara- 3? tione etiam minis alere videntur. Rondeletij conie&uram non probo: qui in Hicefj verbis , poft XavTwségepos Di "rx yrGy 0i x.eAvec , punctum notat. deindeà nouo initio legit , oi 3e Aelio: Bnzeot, Gne os vtalij fcilicet ( inquit ) vel capitones , vel myxini dicantur banchi.Cum enim le&ionem; qualis eft, 8z Euftathius quoque legit, & Natalis de Comitibus fimiliter , ( qui nuper Latinum reddidit Acthenzum, multis,vtait;codicibus Grzcis collatis, )defendere poffimus;nihil opus eftinnouari. Proximé dixerat Hicefius;Leucifcorum genera funt , «£Qaao: y xespéie eA dives » Eoi. quód fi nunc Bacchorum nomine; (fi ita legamus vt Rondeletius ) velaliud quintum genus, vel vnum ex predictis intellexiffet, monere debuerat. At fiita vt nos & vtimpreffi ac manufcripti codices habenz,legas:nihil , vt apparet, difficul- tatis eft.In capite de mugilibusin genere Rondeletius fcribit, chelones quoque bacchos dici , Hicefio |... tefte: neque in le&ionem an legitima fitinquirit. Itaqueeodemin capite bacchos piíces quatuor di- ^4? uerfos facit:vnum;afellorum generis:tres , mugilum: nempechelonem , myxonem,; & ceftreum. Ego . afelli genus, & chelonem mugilem aliter bacchi nomine vocari fateor. ceftreum autem eodem nomine vocatum , nullo opinor authorum teftimonio comprobari potle. Plinius quidemtricefimofecundo volumine defelle pifcium loquens. Auribus(inquit)vtiliflimum bati pifcis fel recens, fed & inuetera- tum vino.item banchi quem quidam myxona vocant. Sedis locus mihi fufpe&us eft: & fuit Hermolao quoque; cuius hzc funt verba: Eft & afellus marinus , quandoque banchos appellatus Plinio. propte- reà additum hic(libro32.cap.7.)putauerim,poft Banchi,quem quidam myxona vocant. Plinium qui- dem pleraque fua à Gracis tranftuliffe conftat, hunc precipu? locum. vfitata enim Grecis nomina funt bafis ( vel Bacchus potiüs ) & Myxon. fed cum neque banchus per n. apud eos legatur , neque bac- chum effe myxonem;fed chelonem(c:unque mugilum generis )memoria ipfum etfelapfum , vel aliter $9 locum vitiatum fufpicabimur: prafertim cum hoc paífim frequentiffimum Plinio fit, in ijs maxime, que à Grecis transfert.Inueniuntur & in banc hi pifcis capite ceu lapilli.hi potiexaqua calculofis pre- claré mendentur;Plinius. Vbi iterum bacchi lego.nec referre puto eo nomineafellian mugilis aliquod genus intelligas. omnium enim feré lapilli ;qui eos habent, piícium , fimili mihi videntur ad calculos pellendos facultate praediti. Rondeletius de ceftteo : Lapides ( inquit ) in cerebro reperti aduerfus ne- phritidem valent. quem locum fort: ex Plinio tranftulit, cum ceftreumalio nomine etiam bacchum dici exiftimaret. Lapillosautem afello etiam pifci ineffe conftat. " Ariftoteles libro 8.. Hiftoriz capite 2. cum cephalum evo avesesyeov , id eftlitoralem effe dixif- C fet; percam vero nonlitoralem , fubdit , Bóexezu 360 agone à ( 10 potius ) uvzaw lw ad tavzs « diosa) viste . &ew eet. ot 0$ xéqpeeA o VépuoV Tz) qlyi^xuw. Hic pro his verbis , oi 5 xéQaAo! , tes ipfa pofulat vt legamus ,o:33 « x eve, eademque le&io ex Arhenzo confirmatur, hunc locui fic recitante: o a aevav ejes Yd vinea; 6 9e epus Q- (megoats ) £, 49) vod veu» $4 Qsgaa(B- ( meposae ) v8 a aure quodis avEe. 09E o EAS eM xol IAVI. jc mugilum chelon eft,vt diximus: vt qui in litore ceenofo, & prope paludes, & ad flunio- p rum oftia maximé victitet. TT n Chelónis pifcis adeps ( & hepar ) cum fucco feenogreci folutus & illitus in labris & pelma(n, id eft plantis pedum.fiffuras egregie (anat.Fel aurem eius chimetla curat;Kiranides. Lo c7 D MN Labeones à prominulis inferioribus labris dicuntur: quihzc cognomenta Romanis familijs indi- is. derunt,Iouius.Camerarius Labiones per i.fcribit.Labrajà quibus brocei,labeones di&ti: & os probum duriósye animal generantibus;Plinius libro gt, d H P» 1 [ VT ud Q. 4 $64. De Aquatilibus VL COROLLARIVM,DE MYXONE À Myxinus fcribiturapud Athenzum;Mv/£n- proparoxytonum:Euftathius penanfle&tit ; vt 50957». Ariftoteles uv£o habet: quod magis placet quàm uv£G* , vt Athenei codex nofter ex eorepetit. MuCav quidem perQir non probo: & fi quis etiam ita fcribere, o. magnum feruandum effetinobliquis. De hocpifceiamin precedentibus paffim inter Mugiles quedam prolatafunt. H'ui£a &x c£ uite Acyei8c metaphorice etiam uis: (in fepia)ab eodem verbo.&wwEiQ-, parui mugilis genus, Euftathius. Etrur- fus: tquoniam myxini leucifcorum;quiab albo colore denominantur, fpecies funt: verifimile eftip- forum quoque nomenà mucola&eo,vt Oppiarius appellat;eífe fatum,o352 vlu yAe'yóeosew jv Eaw, Ban chum aliqui myxona vocant; Plinius. fuper quoloco coniecturam noftram expofuimus proximé retro PFolis. inChelóne. Eftapud Ariftotelem pholis, que mucorem , quem ipfaemittit; ibiobducit, itavtineo 1 6 quafi cubili quiefcat.De hoc Vuottonus dubitat;idém nefit myxoni piícis ,aneiufídem faltem generis. fed Rondeletius probé diftinxit.Myzones fiue Myxones Mugilam genusetiam hac ctate Greci Myxo- nesappellant:qui Niceam accolunt Maffonos nuncupant, Gillius. Germanicé Myxonem probé voca- bimus ein Schlymbarderen.nam quód Greci myxam, Latini mucum , noftri Seblyz appellant. Qui myxo- nem effe putant pifcem à noftris T74fi/,Gallis Lotam vocatum,falluntur. F^ Tripatinum nominat Plinius,ex murenis;lupis & myxone pifcibus.VideinLupoF. Myrtinus;mugil & capito,fi pluuiz modü excefferint;facilé excecantur, Ari.Hiftorie 8.19. Rondele- tius promyrino,myxinum reftituit. Vt alibi quoque pro uvxev(vbi Gaza papauer tranftulit)legit wor. DE MVLLO;, BELLONITVS 210 LI " A A ijs potiffimüm, qui mari abluuntur , notiffima effe folet,longiüs tamen in Mediterraneis (F) X ferri, cum piperein pafta incocta condiatur. Parifienfes vulgó Rougetos barbatos, vel Surmule- tos appellitant;ad aliorum pifcium difcrimen;quosMulli Geneatis nomine,id eft imberbisillis venire folet.Veneti à barbis Barbonos;Burdegalenfes & Baione Barbarinos dicunt. 'Perpaucos admodum pifces noui;qui Trigle naturam fortiantur. Namis nec lingua,nec dentibus os communitum habet. Squamis Mulluslatiufculis conte&us eft, fed que leui contactu auferantur: ta- men vbiablatefunt,rutilus color multó pulchriorin cute apparebit.T otapifcis moles rubet quid&fed veluti verficoloribus lituris notata rubris & Inteis, & in quibufdam purpureis comperitur. Mulli vt ;lurimüm non excedunt palmum;neque binis libris grauiores fiunt,quod iam ab omnibus antiquis te- 5 9 ftatum eft.Ideo perfzpe Mullum bilibrem dixerunt. MullusScarum propemodum referret, niScarus paulo latioreffzt: ventrem feré planum habet: ideo non falli creduntur qui trilaterales triglas cenfue- runt. Caudam habet bifurcam,idcircolaterum pinnas veluti in acutum tendentes. Pinnasduasinter- goregerit, quarum anterior ceruici multum vicinaeft. Alteraveró nonlongé à cauda diftat : duas prz- terea fub ventre gerit, alteram inter anum & caudam. Oculoserui magnitudine: Barbis duabus fub mento feucirrisalbismollibus,flexilibufque, veluti Myftus barbatus. Stomachum forma rotundum: (C) efophagum habet gracilem;oblongum & tenuem.Tntegras deglutit Chamulas;Tellinas, Mitulos, Pe» &ines & Conchulas pafferum modo; quas in ftomacho conficit. Heparin latere (iniftro fitum habet. Fellenon eftadmodum grandi przditus.Czcis fiue appendicibus pluribus communitus eft. | F' Veneti Triglas, apud quosafíatim capiuntur, incoquunt, & in fuccoacido & piperatoimmergunt: Sciuntenim eas duracarne conflare, vt tali modo diu incorruptas feruent : Siquidem hac ratione con- ditas per vrbem vendentes circumferunt. A tius eadem que Galenus de Mullohabet: Ex pelagijs pifci bus(inquiunt)eft Mullus.is zftimationem apud homines reperit;tanquam excellenterin ciboiucun- dus fit. Habetautem duriorem omnibus pelagij generis carnem;non pingué fed friabilé: & propterea | magis quàm alij pifces nutrit, vbi probé concoquitur. Quidamiecureius & capnt voluptatis gratia Galenus magnifaciunt.Hic quoque pelagicis pifcibusannumeratur,inquit Galenus. Celebratur autéapud ho- Tnines,tanquam voluptate cibos reliquos fuperet, Omniumferméaliorum carnem haber duriffimam, & valde friabilem:quod idem eft, ac fi dicas , nihilineoeffglentoris neque pinguedinis. Nutrit certe, cum probé confedtus fuerit, omnib. alijs pifcibus copiofiüsalit. Diximusautem anteà; quod cib. duri- or,ac craff erum partium, &(vt fic dicam terrefiris,alimentum corpori preftat copicfiüs, quàm humi- f 2 dior ac mollior: prefertim quando preter id , fubftantiam habet corporialendoaccommodatam ac fa- 'miliarem , quz fubftantia voluptate iudicatur. Namalimenta qua totafübftantiaab alendisanimali- bus funt aliena, eaaut non prorfus , aut infuauiter manduntur. Ex familiaribus veró quemadmodum humidius minus nuttit: ita coquitur faciliüsacdiftribuitur. Ergo Mulli caroiucunda quidem eft, vt quzalimentum eft bominum nature accommodum. Et quanquam alijs pifcibusfitdurior, mandi ta- men quotidie poteft; propterea quód friabilis eft; & pinguedinisexpers cum quadam acrimonia. Nam inguia & lenta cibariajltatim vt fumpta fuerunt;celeriterimplent,& appetentiam euertüt. Preterea, quod maius eft,compluribus deinceps diebus ipforum efum non fuftinemus. Veriim Mulliheparàgu- lofis propter voluptatem fummopereexpetitur. Quidam veró ipfum perfe mandere nolunt: fed gare , Ieum, quod vocant, in vafe cum pauxillo vini preparantes;in eo vifcus ipfum tantifper comminuunt, 9 quo2d totum fimul ex ipfo & humidis preparatis fuccus vnus fiat fimplex ad fenfum & fimilaris, in quo - Mulli carnes intinctas mandunt. At mihi profe&ó nequaquam tantz fuauitatis effe videtur: neque Caput. tantam corpoti vtilitatem adferre;vt tantopere fit concupifcendum, vtinecipfum caput. Quanquam Maximi ul evlofi hoc quoquelaudant, ac fecundas poft iecur ferre predicant. Caterümintelligere nequeo ycur li. i permulti grandiffim os Mullos emptitent : cüm nec adeó füaui fint carne, vt minores: necad coquen- dum faciles,vt que duraadmoduüm eft. Obeam igitur caufam, cm quendamaliquando interrogaffem, qui ingenti pecunia pregrandes Mullos emerat; quid effet quód illostantopere expeteret: refpondit, fe primum propter heparillostanti emiffe; tumautem proptercaput, Verümha&enus de Mullis hec dixiffe,huicfermoni,in quo vtilitatem inquirereinftituimus, fatis fuerit. Porró optimi Mullifiliunt; vtalij etiam omnes pifces,tum propter mare purum,cüm propteralimenta.Nam qui cancellos vorant, - " MEN pr 2 &ra- ho Aetius. epar. Lib.s.de alim. facult. .—. DeMullis Lib. IV. - . (56$ &cgraniter olent, & infuaues funt;& ad coquendum difficiles,& mali fucci: hos porró dignofces,fi pri- us quidem,quàm vefcare, ventrem refecueris.Inter vefcendum veró ipfe ftatim guftus ac olfa&us iudi- ciumadferet.Hactenus Galenus. Idemalibi fic de Mullo fcribit, Mulli verà quód dura egrum cato fit, .& ab excrementis pura, non funtad faliendumaccommodi, Item libro deattenuante vi&tu ita habet: Qui autem vitam in maiore otio, ac quiete degunt, ijs non modó ab eiufmodi fuum efu efttemperan- dum;verumetii à fylueftribus : Abund& enim fueriteis auibus montanis vefci , & pifcibus faxatilibus, vtputalulide;Fuca, Merula, Turdo,Scaro: & in fümma, omnibus quz habent carnem mollem fimulac friabilem.Mullorum friabilis quidem eft;nontamen mollis, Item pauló poft habet, Quum igitur faxa- tiles defunt; Afellos;Mullos, & alios eiufdem generis pelagicos poffumus exhibere , & eos potiffimum 1€ quicum finapi manduntur; cuius generis eft Scorpius. | DE MVLLIS, RONDELETIVS. - Mulli,hirundinibus & cuculis fimiles funt; vt ex Speufippo diximus) plus zquoà veteribus lauda- A ti.Horum plura füuntgenera,que fingillatim exponemus, Diciturà Grecis Te/yMI non zeyAa., vt docet Libro 7, Athenzus.Namfaminina nomina in A« definentia;alterum A poftulant,vt exv»a: que vero yannexum | .habentin s definunt; vt vozyass Xi) 540y^5 . Quanquá in excufis Ariftotelis exemplaribus (zepevziyAe legitur. Cur ze-yas dicatur;oftédit ex Ariftotele Achencus:Scribit Ariftoteles in quinto deanimalibus, Ibdem.eag.o, mullum ter parere, pifcatores id coniicere ex eo quód quibufdam in locis ter foctura appareat, fortaffe 20 igiturinde nomen habet.Id confirmat Oppianus lib. z.. AjisGrxivs TefyAsn B qeryovovrm &ravojaol ee yovifaze Accipiunt triglzà terno cognomina partu. Non igitur quód triformis fit fed quód ter pariat, ce/jA4 no- minata eft. Mulli noméFeneftellaà colore mulleorü calceamentorum(que rmurum purpureiexant)datum. Maullinomen putabautore Plin.lib.o.ca.ry. Demulleis veró hzc Feftas Pompeius: Mulleos genus calceorumaiunt E vo eife, quibus Reges Albanorum primi , deinde pátritij vfi funt, ques putantà mullando,ideít,fuendo ^"* dictos.Mulleos igitur purpureos fuiffe oportet, cüm mulli fanguinei , id eft, purpureifint. Ouidiusin Halieutico:Tenui fuffufus fanguine mullus.Et Oppianus rofei coloris effe ait: Te/yass 9 joBy eco QUA | Yéuovqw, V el varios mulleos fuiife oportet;cü mulli magna ex parte purpurei fint,aliqua parte cádidi,alia. Libr. dAas- liuidi:habent & lineas aureas parallelas. Maxime ciüm'expirant;colorem mutant. Plinius: Mullumex- 757" | d j OPI do S d$ , ded" s Ibidem, pirantem verficolori quadam, & numerofa varietate fpectari proceres gule narrant rubentium fqua- 7 jo matum multiplici mutatione pallefcentem , vtique fi vitro fpe&eturinclufus. Ego frequenter in litore expirantes & varié colorem mutantes vidi.Epicharmus ceiyAac zv«c nominatapud Athenzum , quód capite fint repando,vt opinor, maximé barbam habentes. Sophronapud eundemre/syaaz znovoz , id eft, r5... pingues,parum apto epitheto.Nam mulli,autore Galeno, omnium feré aliorum carnem habentdurif- ri55.4e lips, Íimam, & valde friabilem,quod idem fignificat,acfidicas,nihilinealentorisÀmeque pinguedinis. ^^ — f4ew^. Mullus hodieà Romanis , cüm iam vetus Latinum nomen exoleuerit ;trigla dicitur:à Venetisbar- Nomina gen- boni:à Burdegalenfibus barbeau:à Gallis furmulet:à nonnullis barbarin:abalijs moil;id eft; maris per- /"" Zierf- dix: ( 4mullopotizs hoc notuen detortum coniecerim ) à Cxetenfibus nomine compofitoex Greco corrupto & "7^ Veneto spryaspezoumyv:ij enim 9 per uz efferunt. - *. Mullorum vt diximus;plures funt diflérentia:alij enim barbati (unt, qui fpco/miecà Sophronedicun Differentia. 4O turibre od V? pev ty xeu) idiovéc eim oov aov ; quoniam qui barbam habent , caeteris funt fuauiores. je NT Alij barbati non funt, qui diftinctionis gratia Zzdyovec;id eftiimberbesà nobis dici poffunt.Rurfus bar- batorum differentiz àloco fuccique bonitate inueniuntur. alij eniminalto mari degunt, qui omnium funtoptimi.alij in marinis ftagnis & ceenofis litoribus, vndelutarij dici,vel quodlutüoleant,velquód — | lutovefcantur. Plinius:Lutarium ex his viliffimi generis appellant. Huiufmodi permultos habemusin ; i.p pap ry. ftagnonoftro.Itaque quemadmodum Plinius purpurarum genera plura pabulo & folo difcretafacittita 1/59, 25.57, & mullorum genera difcernere poffümus; vt aliud fit lutenfe;putri limo:aliudalgenfe,alga enutritum: aliud quod aliorum pifcium carne veícatur.Eodem modo locis differentiz fumentur. ! DE MVLLO BARBATO, RONDELETIVS. SL SSSSEDMAN MS SUN Yu d : 7 - ij 22] m, AES SN Posta m pas e m P AN "m ANSQURS y Y EO UBA e aiy. ! x v LL Vsbarbatus in alto mari,in marinis ftagnis,& litoribus viuit: raró intet faxa, nifi luto, arena, c muíco obducta fint.frequenti(fim? in mari noftro capitur. | iU Li Pedalem magnitudinem attingit.Pliniuslib. 9. cap 17. Mullis magnitudo modica, binafquelibras ponderisraró admodum exuperant, nec in viuarijs pifcinifaue cre(cunt. Septentrionalis tantüm hos & proxima Occidentis parte gignit(Z4Ha lelioynon gigni ) Oceanus. Martialis: j ^ Nolo mihi ponas rhombum,mullumque bilibrem. Horatius trilibrem dixit; Laüdasinfanetrilibrem mullum. ^ Senecain epiftolisfcripfit mullum quatuor librarum pondo riz, ns - Tiberio Imperatori donatum, quem in macellum cüm deferri & venire iuffiffet. ab O&tauio quinque feftertijsemptum fuiffe. Mullum octogintalibrarum in mari rubro captum Licinius Mutianus prodi- dit,tefte Plinio; quod credibile non eft.Mullus à capite ad caudam lineas habet Ll Coloreius pur- fif, eap. 18. DSUSWPCIUS arcime ara vicani diac s ol n o ND Rr is pureus $66 De Aquatlibus. pureus per f quamas tión alitef quàm per pellucidum cornu confpicitur: funt enim ez magna,teniiéi; ferratz,obliquo fitu difpofitz,facilé dectduz, que cüm deciderint, ruber ille color veluti nitens pura pura apparet,linez veró aurez euane(cunt. Capite & dorfoeít gibbo,oculis rufis, ote atuo,firie deii- tibus.Ex infecioris maxillae extremo cirri duo, molles;candidipendent vnde barbatulià Cicetone,& i»Péárad. — barbati à Varrone(lib.j.de reraft.)cognominantur, Et has maxilla apophyfes feuappendices barbati appellauit Plin.lib.9.c.17. Mulli,inquit, barba gemina infigniuntur inferiori labro Disbds habet duas - ad bráchias aurei coloris : in fupina parte itidem duas Didi ;àpodicealiam, in dorfo duas.prior ex ? ^h dagev- firmiotibus,pofterior ex mollioribusaculeis conftat, Cauda rubet. Gula parua eft; ventriculus paruus "e cum innumeris appendicibus. Hepar exalborubefcit.felle caretquam ob caufam ex hepate condimé- . ; tum paratur, de quo pofteà.Splen nigricat exiguusq; eft; cor ttidgulare,bráchiz quaterna & duplices. 9 Partes iriternz facile putrefcunt. quamobrem cim mulli longavectura feruari non poffint,caró Lu-- (F) tetiz,& in magnis vrbibus proculà mari diffitis venales reperiuntur. Cumq; in Oceano (int maximi, przfertim in Britannia, qui procul amandare volunt;priüs coquunt;farinaq; tobé fuba&a piftad; có - - cludunt. Cur facilé putreant,in caufa effe puto victus rationem:luto enim & ordibus fzpiüs vefcütur, vt mox fufiüs oftendemus.Mullum ter anno parere autores fant Plinius, Oppianus, Athenzus Arifto- libquieh 1 telem fecuti.Oppiani & Athenzi locos fuperiore capite protulimus. Plinij verólocus eft huiufmodi:- : Mullipariunt teranno:his certà toties fcetura apparet. Quz ex Ariftotelis lib.5.cap.o.de hiftoriaanim. fumpta funt;quoloco docet Arift.alios pifces femel tantàüm patere anno,vt thynnum,;ceftreum,cete - £054; quos xvv&'« vocat, Gaza fufancos:alios bis,vtfargum vére & autumno;triglam verb ter. Quz tam aperte dicuntur,vt hoc loco de Ariftotelis fenfu dubitare nemo poffit: at qui alium eiufdem opetislo- , cum cum hoc diligentiüs contuleritjnon parum certe de mullipartuam biget.Locus is eft: Vltimigre- galium pariunt mullus & coracinus, pariuntautem autumno, (m4 Tb ueris uoo.) Mullus in limo parit; quare V^wic. neg enim tempore limus frigidus eft.Si mullus autumno tantüm parit,vltimus Ícilicecgregalium;atq; eró:qui fit vtter anno pariat? Nam terautumno vno parere verifimilenon eft, Axhenus recitata Ariftotelis fententia, qua ter anno parere afferit; fübiu ngit tertantüm vità parere: reliquote mpore fterilem effe quód in ipfius vtero vermiculi na(cantur;qui femen deuorant.Sed locü Athenzi,quiainijs quz extant exemplatibus;indiftincte & inem endate legitur,adfcribere non graua- bimur,vtlucem ei aliqu amafferamus. Tl TaleyAlu Quai A ego ré Ave Tele Tix rey 8 Ere Gy "régrtdo Lateov TAE " Ko NAR ein er " : 3 - 1 , E [ eeu Atyay CV. ducit vis 78 iva ( Tplc additur 4n nostro codice. cj fre babet Aviflur. billoria y. o. ) deuvopdoe wA mvas Tore. Miore Svérr QDev iex ia) "d Bvopeairtons te at pao dre 9 Ml Qiaoyquu s VN aye) xor 1 euato (D) y Sore des 38 ewoupem (4) mec ics additur.fortexae)c: ntfi exe D- CP anao jc, tla fit omtas pier, vt aehyan, TeiyAE: Xa a Ds 39 WoppneAc C0. Euflatbini quidem bunc locum repetens, euaejc babet , vt ei Natalis inteybres Latinus.) a Quan 5 aig ^ 0» "y [ CN e Xa? M m, P 203 e. * A om Nc Y X. Vcn MGR vd &y a Queis veu Tu tex Due Queic: Q'usWO- De Sero T8 Fvem, igi s óa meos XV lu r8 uvis Done Alo Me ovS TvxtQa- Wie clspu Ee Nadiveuj, Ves D xata araitue, cuvaiyeAateraoo, ( suvor yen aeveon abet codex mosTer , ut veferatur ad eeiyhu: ut feufilffe videtur Mthbenaus.nam pofl exexoQay OQ , non ]egttum vij, qiiod R ondelettzar appofuit, [ed vo 9$ valsev mex Ea tanquam de eodem adbuc p:[ce.quanqua egy aetbuc non efi. Rondeleto enirn e$ "Bellonto teftibus dextes non habet,ua 6n boc aberrarit «dtbereua fscut eivin ceftreo. ZN atalis quidem Latinus interpres non ubique probatus,adtbunnum bacs ficus Rondeletime refert.) vvsleimyQ-, tod Gang Quay Tol yu raircvexse (codex inmipve[[us habet vex sou. (ed Eusla- tbisee ei Varinus meliisvexgan.) Ayovéc ees. ylveratt "yato voc ea Noua &UT GJ Tf Us tgecla (Us ep vc) oi V eyc av vuv yn due e voy xerecSie, Hecfiquiscum vu lgati le&ione conferat, longe dilucidiora effe fatebitur.Cüm autem de trigla cospiffet dicere Athenzus, acineius atq; aliquot aliorum pifcium etymum diuettiffe:deeadem ^^ continenter fcribit;poft tertium partum fterilem effe, hoc fatis demonftrat fequens contextis, in quo de trigla plura tradit. Atiftoteles lib.8.de hift.anim. cap.1j.mullum inter litorales numerat: item Op- £oiils quiu, planüs lib.1.Zievraar & Plin.lib.9.c. 17.Galenus inter pelagios. Qui barbati funt;inlitoribus Ízpius atit. ' capiuntur;imberbes inalto mari. Vtlocis,ita victus ratione ; & proinde fucci bonitate mullià fefe dif- | Vida. ferunt. Arift. (lib.8.de hift.anim cap:2. fcribit , alga,conchis, caeno, carne veíci.Oppianus fordidiffi- Lib.4Aitlis: sni quibufque cibis,vt hominum cadaueribus, nullum; in mari effe pifcem qui fordes tam auideap- Partia. 9 Esby, uen : petat; tantum; aquatilia omnia fpurcitie vincere, quantum fus terrena reliquasanimantes. : TeiyAn 9 S wo, Qu veeperoréoyaw td |ud i Tée7rtaoSr. army "yabp olosw aede Vv xe xov tei Dip Gerou, teeroen De QuswED- QEa oy ie Dons. (0 Edpun dj izuyAuc On rtaueron acobooutou T TIjouévoit y£U T. ev v1V AQ covbsayas Sale eat EIX£A2, vpi'yAtots muero v6, QA reU Dan H'Üea , Quaopséroiaw oce 364 yesteQ- lulu, Ao d[saijuty Vat Yixprroré verdbseivy Od] 6i gg soceuiram rais sso aitybAuow. P wullii joptimi iudicandi funt, quíin maxime puro mari, cibis optimis minimed; fordidis vefcun» Libt. tur. Vt Diphilusapud Athenzum fctibit,mulli caro ftomacho grata eft,fu baftringens;dura , corru peu difficilis,aluumfiftit,maxime fuper carbones affa. In fartagine frixa, grauis efl;[concoc&tu difficilis.quo- uisautem modo parataomniís, fan guinem elicit.Lau datifsimi,inquitPlinius,qui conchylium fapiunt. Hzc cumita fint,iure mirum videri poffit:cur tam prodigoluxu infignis & pretiofüs ab antiquis habi- tus fit mullus.Nam fi alimenti copid;quam rzftatÍpectes,omnes alii pifces qui przterquá quóddu- ra, etiam glutino[a funt carne, copiofiüs scu fuauitatem gratiamq; fucci , à multis faxatilibus, a- lijsQ; ea laude fuperatur.M. Apicius; vtícribit Plinius, ad omnem luxum ingenio mirus, in fociorum Hebas garo mullos necari przcellens putauit; atq; é iecore eórum alecem excogitare prouocauit.Id enim eft à facilius dixiffe, quàm quis vicerit.Ego ingaro ex encraficholis, in oleo & aceto igni liquatisconfecto . . . . heparmullicomminuo, cultelloà; tantifper mifíceo, dum vnus ex omnibus fuccus fia;exeod; condi- Ceu , mentocarnem mulli edo: caput veró.quia multum huius condimenti ebibit;fugiturideod; laudatur, non quódaliquidaliud quod probandum fit, habeat. continet enim duntaxat cerebrum;,annexa (ünt branchiz quz edendo non fünt. | s G Mullorumafliduo ciboaciem oculorum hebetaritradunt Plinius lib.52.cap.7.& Diofcorides libr. Yidere || 2cap.24.Ecmullos inciboinutiles neruis inuenio fieri » inquit Plinius: vel quiafpiritum animalem ab[urit( bie cibsu qua TRondeletieonsetiuraesl) vel conturbat, Si mullus viuus in vino fuffocatus fuerit, &c Lib. 9. cap.Y7» Libg.cap.ty. óo "hei ; - id vir 3 1 nstde "" YYT . yt De Mullis. Lib. IIIT. 167 &id vir biberit, rei venerez operam dare non poterit, inquitapud Athenzurü Terpficles: Siveró ex H.h. eodem vino mulier biberit,non concipiet. Cüm igitur veneris incédia reftinguat, eam ob caufam con- tra omnia veneficia ex menftruis mulierum auxiliatur, vt etian author eft Plinius. Mulieresenitn hu- 7^7 - jufmodi philtra parant,veneris inflammandz caufa:qua vti cüm mullorum efü viri prohibeatur, àmu- lierum amore abhorrent, illafque fugiunt, multó veró ad id efficaciotes redderetur mulli, fiedantur faliti vel afperfi ea chryfocolla ( elgqmi temen chryfocolla fatfitia in corpus [empta venevem accendi putant )qua Lib.s2.cap ds. nunc aurifices àuruti ferruminant;duamque Arabico vocabulo baurach appellant. | Fortaffe ob id quód caftos viros efficiat; Diane facrum effe mullum , non inepté aliquis cum veteri bus fabulari poffit ;quanquam aiij veteres Hecatz attribuant ( que eadem eft cum Luna & Diana; vt $9 author eft Ariftephanis interpres, & in natura deorum Phurnutus ) ob nominis communionem : efte- . — nim,vtait Atheneus zeio8/mie, sg) re/eyAlu Qs no) vase veyanatiov) vfi oi bi mva: tesa id eft, triuià eft Heca- te , cres liábec oculos; trigefimo & vltimo dié menfis, fiueln neomenià cenàám illi mitcebanc. vel quia; autore Apollodoro; vtcitát Athénzuss:pInopQ Q» à5:csid eft; criformis eft dea.vndé Vergilius dixit: Ter- geminamque Hecátem,tria virginis ota Dianz.Et Ouidius: PNT Ora vides Hecates in tres vergentiá partes; Seruet vt intetnás compita fecta vias. Hegefander mullum in Dianz facris circumferti fcripfit; quia cenfetur lepores marinos hominibus mortiferos feduló venári & deuorare:quód cum fummo mortaliutà commodo faciat; venatrici dez ve- nator pifcis dedicatur.Simile quid tradit Plütatchus. Mullum Eleufini£facerdotescolere,& Iunonis ^ apud Argiuos antiftitem(foeminarü Tl) itae) ob animalis reuerentiam eoabftinere: marinum enim ]e- 15 f/Zelro rp 39 porem exitialem homini mulli necant, cumiprimifque infeftant; Quare tanquam hominum amantia , & 4/76. ijs falutaria animantia fecuritatem hanc obtinere.Item Plinius: Lepore marino vefcitur vnum tantüm - ua animalium, vt non intereat,mullus pifcis, & tenérefcit tantiim, & ingratiór viliorque fitsEundem Iepo: Tab. 32. eap. te rem marinum venatur & deuorat fcarus;autore Athenzolibro8.cap.z. Sedquibusdecaufishocloco Athengus lapfus fit, vel locusisfit mendofusinScaro expofuimus ; non folüm Plinij , fed etiam Aciftoz 4m fcorureria telisautoritate freti,qui diferte tradunt fcarum alga;herbifque vefci,nonalijspifcibus. His probauf- Iepores firi. . -fimorum autorum teftimonijs rationem addidimus quam [uo lóco leges. Locus veró Atheneiis eft: Und OD euaoQ- eiae tonpnocs va duobcyy Akad yo QE", GU menle, óoowollo Ton, "GUngl Qs TS TwV Ora tU Qu (G- V eT oo e€redy ey9 S9uNorillsc Aavsycas 9a Gov rec CYTUUTMS 0 "T ESSEN, | Cüm igitur mulli lepore marino venenatiffimo animali veícantur, ob hanc maximé rationem non - 3o folüm quiain lutulentis fordidifque locis degunt; ex Galeni confilio exenterandi funt, contracoquo- F rum coníuetudinem qui integros coquunt: reiectisenim inteflinis ventriculoque , minüs periculofi - erunt. quanquam aliquando gallinas ederimus in quarumingluuie ferpéntes reperti fuiffent; &lacer- .— tosmarinos quos fcolopendris marinis vefcianatome nos docuit. E owes ydf - Mirumillud quod de mulli terpedinifq; antipathia (cribit Alexander Aphrodifieus. 093653: 42) L7 - Boevatosiau votado aioyvociyrriic 2]ga 8 psp Ora 9 mios votgvei: re y NI 9 nor epu m avmae ei vd vato, Nemo ignorat D .)). *orpedinem màtinam per füniculü corpori ftuporé inducete, cui trigla contrectata contraria vi refiftit, 72 frefzi: Hac de mullo tantopere à veteribus celebrato , quem nos graphice depinxiffe certiffimum eft: id e- 2725. nimconfirmant cum cuculo, & hirundine corporis fimilitudo:colorille mágnà ex parterofeus,qui vel A cum minio certare poffit;alia ex parte varius color;maximé quum expirat, Pratereà illa barbainferiori 4i sg 4o abro propendens,tum carnis fubftantia dura, ficca, & maxime friabilis.ad hzc mágnitudo modica.Po- Us 4 fe exibie firemo nominis Greci veftigiaad hzc vfque temporaà quibufdam gentibus feruata. sit 2 "DE MYLLO IMBERBI, RONDELETIVS . e. - 1MBERB1:s müllus is eft, qui à üoftris imbriago ( Sic eaim lepul soar. auod exjre[fas [actin vémitieb in]ay- vinirsbri)dicitur,abinfigni rubore:ebriofis enim;quos imbriagos noftri vocant;fcpius rubet facies.Ab A - hocigiturexaturato & fplendido rubore pileiifti nomen 3 noftris datum eft, - , Pifciseft marinus,rarus,hiründini & cuculo corporis figüra fimilis,colóre magis rubro, Càpite ma- éo gno;ftellulis celato.Oculis magnis.Oreparuo, cuius párs interna cinnabatis colore eft , ytin hirundi- f ne,(inedentibus. Osbranchias operiensináculeos terminatur ad caüdam fpe&tantes. Ad branchias innz funtduz rübrz cum appéndicibusaliquot, tin hirundine & cüculo dixirus :in ventre dui a- liz.Core afpera contegitur & rubta in dorfo & lateribus:nam ventreeltcandido,ad quei à dorfolinee multe ductz cernuntüt. À capite ad caudam dorfo medio duo fant ácutorürti officulorum ordines; ca- &umeflicientes: é cuius rhedio pirina rubraaculeis conftans erigitur; cuius pianzacalei parui ferrati vidétur, id quod in nulloalio pifce preterquáin eo qui fagitarius( Hanc altbs Scolepacem vocans:Sagstarinss inquitseffe non potefl : nam Sagitarzo plures (unt aculei ad Hersnaces [Bec vocatür comperi: quáquá ántliia cad da fimilis: Ventriculim páruumjdemi tribiiunt veterurn fcriptorum nonnulli.Sequitur aliapinna vé lutié mollioribus pilis conftans. Cauda rubraeft, (corpionishabet cum appendicibus multis & longis Denig;partibus omnibus internis mullo barbato fimilis eft A] z* | | ut 3 Bbb ài Vire $68 De Aquatdlibus — »: Vére ouis multis diftentum ventrem habet, , | TE Carne eft dura e | ^ Mr "m zelo, Hüncpifcem exmullorumgenere effe; certiffimo füntindicio tum maxima cu m hirundine; cuculo; ullo barbato fimilitudo, tüm infi gnis peine ed rübor: nihil omnino reclamat; nifi quod vete- bue. de E $a . rois gibus parum notus fuiffe videtur, qui defolo mullo barbato videntur fcripfiffe. DE MVLLO ASPERO, RONDELETIVS Io NS Muere a (552550 i " ij Ty VUA MIA. i, ODER SSAESRSS VOU REOR c A NS D ! : i ' 20 Á Ex generemullorum imberbiumiiseft, qui à noftris cauillone diciturà claui lignei , qui cauilleà noftris vocatur fimilitudine. - | i ] Eftenim corpore breui, terete, digiti magnitudine: colore minij, vel valde purpureo. Capite;bran- chijs; pinnis, mullo proxime defcripto fimilis : fed Íquamas habet paruas, ferratas, oblique fitas. A ca- ^ pitead caudam lineam ex (quamis contextam. Pinnarum quz ad branchias funt, color eft varius: nam parte exteriore candide funt, parte interiore ex viridi nigrefcunt, quemadmodum milui pinnz. Ven- triculo eft paruo cum appendicib.paucis. Hepar habet candidi, fine felle, longius quàminalijs huinf- . modi pifcibus: fplenem paruum ex rubro nigricantem. Branchias quaternas duplices. F J Carne eftdura ficcaqueàcuculi carnenon difcrepante. | Hunc m ob fimilem corporis figuram, fimilem colorem , mullorum generi fübieci, & à(qua- marum aíperitate mullum afperum nominaui, cum nullum aliud nomen ;imóne mentionem quidem vllam pifcis iftius, apudantiquos fcriptores legerim. . DE MVLLO MARINI STAGNI, RONDELETIVS. Á. Ex DUE mullorum generibus lutarium Mullum viliffimi generis Plinius appellat àluto. D Hunc emper Sargus fequitur, & ceenum fodiente eo, excitatum deuorat pabulum. C BücMulluslitoralis eft; fed & optimoiure quiin ftagnis degunt, lutarij vocari poffunt, quod illic ceno viuant., | | BE ,Multó maiores marinis fiunt, non tamenideo meliores: quostamen nonnulli magnitudinis caufa 4o praeferunt, cum tamen bonitate & fucci praftantia multum diftent. Figura fimiles funt, colore minus purpureo, fquamis tenacioribus, lineis aureis capite ad caudam ductis euidentioribus. Neclitorali- bus gratia, neclutarijs ftagni. Laudatiffimi qui Conchylium fapiunt ; ait Plinius quod non fine caufa quis miretur, quod Conchylia multó duriore Ípiffiorequefinttefta, quàm vt Mulli ea diffracta carnem internam vorare poffint. Cancellis vefci nil mirum; quorum efu deteriores fieri tradidit Galenus:cru- fta enim molliadmodum veftiuntur, nec fem per intra teftas alienas toti conduntur, fed Ízpius partem anteriorem proferunt; aliquando extra teftas reperiuntur, cum D cip querunt. Laudatiffimos igitur Mullos dixerim, qui Conchylium fapiunt, non qui Conchyliorum carne vefcuntur; fed quiin- ter edendum eandem odoris fapori(que gratiam referunt quam Conchylia. COROLLARIVM. :- | $o Jconem bane e yall Cenetijs depiélam olim accepimus. 30 ENSIS QNNM Ses SNO ^ SM ANSA Now s Pu Ser PDET ? VIO SERA Pa (P NS | K (lr LN jl: (C d WA. E "e E SS : ISSN - S SETRNA, S AN eet (i p», " NE - : RS RUNS » RU Pf (C dun fur A) que ( ( (t (n yas ( Hr 17 A A —— (AR B PAAR PER Mri o A LAARRLLAA-—- sss, UM " JS ( e ^ (t ( ( (( P | TA ir 7) 9 ZZ ANY (c Ut (it , Iq o m A Maillüs pifcis cum duplicil. fcribitur, cümà colore mulleorü, vt putat Feneftella, illi it nofmenin- ditum-Maflar. / Suntquiàmollitiederiuent, vt Ifidorus : quód molliffimum hoc genus pifcis fit, non quidem in cibo, fcd (cruitutis indignantiffimii, Columellatefte. quare in pifcinis non crefcit.Proinde | S | non DeMullis. Lib. IV. $60 gonlaudo quód indod&ti plerique;& ex doGtis Hermolaus,Perottus, Iouius,mulum]. fimplici;ficut iu- mentum quadrupes fcribunt. Mulio pifciseft Garioponto, non alius; vt füfpicor,quàm Mullus. ra ya communiter dicitur, Attice ze/yas, vt habet Index in Parecbolas Euftathij, isa & vola aliqui . dicunt; non recté. nullum enim femininum nomenin ae. reperitur: fed omniainas. vt zvAs, by Atty &fGUAM xoa GU Aus pr&ter ea qua ^, duplex habent, vt «no, 096a, xb, &c. quod Herodiano etiam pla- cet, Varinus. Oppianüs tamen Tply Ao protulit vltima breui : Ka] xigoan » n9] plots 100) cid pov IAEA o tspor. Alibi vero per « TeÁyAn d|; ópcbàv Ezecpve. Te/yow aim abiO pores Ser) Quxldo cei Aiptvimy, Suldas ex Epigram- mate. TeyAkc forté idem eftpiícis, qui vpíyy, funt enim multorum pifcium nomina, quz prater ter- minationém propriam, aliam quoque in ;« foerinini generis cum accentu acuto accipiunt: vt can- 1e tharus,canthatis:thynnus,thynnis,&c. ^ Videin Lolligine maiore fuper hacre annotata. Te/yai3e; Ey ai oio1 y t G9 rever JwNviooze dipCovmeus O ppianus; cum paulóanté triglam dixiffet , tanquam diuer- fum pifcem in litoribus atenofis verfari. Dorion TpryMas paxpscc, hepfetis pifciculis adnumerat: vnde conie&ura fubit,eandem fortaflis effe triglitidem,cuius meminit Dorion, apuarum generis.namà tri - glitis per fyncopen diceturtriglis. Ini bifyllaba. fiante i 1mmutabilem habeant, & declinenturper «|. vltimam acuunt, vt euaegjcy rpiyAlc ponis : fin per. grauantur, Suidas. Dubitat Wottonusan triglis Oppiahi fit genus mulli lutarium,quod in ceenofis litoribus vititat. Mullum Greci etiam nuncrectó, fetuato nomine antiquo triglam vocant, Gillius. Veneti barbonemà gemina barba cognominant; Malffarius. Mullum Volaterranus eum exiftimat, quem hodie barbum appellant: probé, fide marino . barbointelligas: defluuiatilinon item. funt enim toto genere diuerfi. & quanuis vtrique barbi aut ? barbonis nomen, quod barbis vterque infigniatur, attribui poffit: mullum tamen folum matinum re- &é vocabimus : quod nomen etiam fluuiatili Alexander Benedictus immerito tribuit. Ab Italis qui- buídam hodie treglia vel triglia nuncupatur, Platinalib. ro. de honefta voluptate cap. 3. de mullo agit: & rurfus cap. 31. de trilliatanquam diuerfo pifce. Medici quidam, vt Galeni vetus interpres Latinus, triliam pro mullo dicunt. Ligures & Maffilienfes corrupté trigam vocitant;quafi triglam: corruptius qui Niceam à Maffilienfibus conditam incolunt , Strilham,Gillius. Mullum Hifpani falmonetum ap- pellant, Amatus Lufitanus. Aliqui in Hifpania, vt audio, barbum marinum,Báruo dela már, Gallicu- . culum Roüget vocant, non diftinguentes à mullis, quod eiufdem fint coloris, Rondeletius, Alibiet- iam mullum, cuculum;lyram à Gallis indiftincté Rouget vocarifcribit. Lucernam vel miluum, & fi- miles rubros pifces; (vreullor,) ne quis cum erythrinis confundat cauendum. Videin Erythrino a. ex $0 Rondeletio. Alibi in GalliaSurmulet nomen vfurpatur,quod quidem maioribus tantum in hoc gene- re conuenire videtur. nam & auratas magnas Subredaurades nominant. Velabeoquod Mugilem fu- eret precio.Mugilem enim Mullet vocant. Mullü Germanice sominamibus iz dMeerbarbelaAd eft Bar- loni matrinum.quanquam Bellonius etizm Myftum pifcem marinum Barbo fluuiatili comparat. vel ez Redfifcb art , ein Rotbart. Vide plurain Cuculi Corol. 4. Mullum veró imberbem eiglaten Rotberizid eft glabrum & fine barba mullum:& mullü afperum eiufdé sz rauchen Retbart. Albertus mullü cum mugile confundit:& Germanice Harderen interpretatur: quod nomen ficubi vfitatum eft , ad mugiles pertinet. TeAyAlcs Sophron mullum barbatum nominauit. qui enim in hoc generebarbam habent, multó fuauiores Member funt ceteris, Athenzus. — Pifcem caponem vulgó Romz di&um, (Venetijs Lucernam;) mullum im- berbem fibi videri, eundemquealutarium Plinij ,infinuatIouius, vt recitauiin Lyra. Ego Rondeletij 49 magis fententiam circa hos pifces probo. Mullumlitoralem quidam non utarium; fed alutarium ap- ellate malunt: Ipfe lutarium potius; partim ex vetuffis exemplaribus omnibus; partim cum viliffimi fitgeneris, & coenum Ariftotele & Plinio tradentibus fodiat, vnà cum Hermolao appellandum effe cenferem, Malffarius. . Dat Rhombos Sinueffa; Dicarchi litoraPagros, Herculez Mulum rüpes, Actius Syncerus. fed de locis vbi przftantiores hi pifces reperiantur; dicam inr. Cuculum, hirundinem & triglam , Speufip- pus fimiles effe tradit. Epicharmus splyaac «vqos, id eft mullos gibbos dixità figura; Xo d avuGeCqiér s Athenzus. Mullus pifcis eft fquammis pallentibus, feu ad viredinem vergentibus » virgis quibufdam aureis parallelis: qui fi viuus defquammetur; colorem fanguineum recipit, Maffarius. Triglz epithe- ,, ton apud Plutarchum »vsozs inuenio, ab aureo colore, aliqua fcilicet ex parte; inlibro Vtraanima- 59 lium; &c. Toys pusciomion (8, Matron Parodus:idem minij circa genas colore infignis. M eminiego Ve- netijs mullum videre, qui nihil feré aut minimum rubri coloris babebat. I1a»z/c: Q-, id eft vndiquaq; varius vel punctis notatus ab Achenzo dicitur: fed eumlocum R ondeletius ad thunnum referre ma- uult. Mullus Pelagius, qui & optimus ; perquam rubicundus eft, igneoque fulgore , & veluti minio auroque fplendeícens, quoà (axatili genere maximé differt. barbam quoque gerit, Xenocrates : quafi mullus faxatilis, neque itapulchré coloratus, vt pelagius, neque barbatus fit. Tents 'podónpoes QuAGs Oppianus. Mullocomplures appendices fuperné circa ventriculum exeunt, Ariftoteles. Mullus pifcis eft litoralis, Ariftoteles. Idemlib.;. cap. 9. hiftoria: Fufanei (inquit)femel anno pa- H C TUS. B C aiuta. riunt:excepto lupo;qui folus eorum bis parit. Trichias etiam & faxatiles bis pariunt: Tplyae póva pieid. V Him mari eft,mullus veró folus ter. quod ex fotu ipfo intelligitur terenim aliquibusin locispartusapparet,Ga. ^£4^* muli 60 zain huius loci conuerfione non re&té tranftulit:Sarda quoq; & faxatiles bis excepto mullo:quafi mul lumetiam Ariftoteles hocin loco faxatilem effe dixiffet , aut innuillet. Triple folafaxatilium teranno arit, Vuottonus:deceptus nimirum verfione Gazz.Etcrurfus: Litoralis eft, &in arenofis ferélitori- bui victitat.ab aliis inter pelagios numeratur: quandoquidem feceditnonnunquam & in altum ma- re.Sciointerimaliquos mullum faxatilem facere, vt Senecam Naturalium queftionum 5.18.& autho- rem libri derenum affe&ibus dignofcendisac medicandis. Pelagii & faxatilis mulli difcrimen ex Xe. nocrate paulóanteins.retuli. Mullorum nonnulli Aezezdlec (afpratiles verterim;potiüs quàm faxa- tiles vt Gillius.Aezac Euftathio faxum eft, cui ae: , id eft, patelle innafcuntur) appellantur, locis quzincolunt nomen trahentes:que quidem loca habét minuta & rara faxa , (zéreos Aerrac s) eiotgics ) crebrafque algas inter hec interie&tas ; 4c intermedias, vbi fubfidet limus vel árena, Aelianus deani- malibus 2, 41 .Leprades Oppianus Halieut.1.de petris marinis loquens; hoi effe canit pd j7o ;' De Aquatilibus arenofüm. A715 x fouaA oi pua S oes aysei o Alosus -Nemtoosc. Has pettas ZElian; in Cantharo vide tur zareg mominare. Canthari (inquit) pifces gignunturinlocis quz 4zrez nominant. Et Oppianus, X2 9wo B» óc zrévenw e &i Aet MEME. Videtur autem vox afpraà Latinis fum ptaelfe: vtloca petris exi- guis afpera intelligantur: quate & pifces ipfos acze23«c, Latine a[pratiles dixerim. Greci quidem re- centiores deor pro albo dicunt. Gariopontus afpratiles pifces nominat pro faxatilib. Ge, Pictorius afpratilis nomine pifcem vnum intelligit, illum opinor quem Bellonius cernuá fluuiatilem vocat.Se- pius (inquit) afpratili negle&ta; mugiles, oculatas, fundulos, moruas , faturatim deuorant. Oppiano Tib. r. Halieat.triglacirca humilia litora vi&titat ex arena, & ijs quz in arena nafcuntur. triglides veró inluto & paludibus (7w5eo»:) maris. Mullus etiam matitimis lacubus gignitur, Ariftot. Ouidio inter pifcesinherbofa arenadegentes recenfetur. De mullolutatio, lege fupràin A. circa finem. Mullo- 7e rum genera plura. (atq vicus diffirentta, non facit difcrimen generis.) nam & al ga vefcuntur, & oftreis, & limo, &aliorum pifcium carne, Plinius. Mullus pifcis edaciffimus (^vévuae: ) eft, & omniafibi obuia tomiícu? immodefta quadam intemperantia helluari cupit. Hominum quoque & pifcium cadaueri- bo vefcitur, & fordidiffimis maleque olentibus delectatur, 4Elianus ex Oppiano. Vagantur maximà & oberrant pifcium qui carne aluntur: (fantautem carniuori ij fer& omnes, verba hac Gaza omifit: ) preter paucos. vt mugilem, falpam, mullum, ericam, Ariftot. hiftoriz 9.37. Vetba Grzca fic habent: Cum prius dixiffet, Aquacilium tum ea quz loco mouentur , tum ftabilia, ijs maxime locis paci; in quib. nata fuerint, ac fimilibus: fubdit, IlAow aT) LINT TU. G2:09.9 Q0Lyot y "TUCV YDG D E cyeàov ig ewoko Dale ymNlu WAY, olov wespbauC, uot) G2 ATTH^S 90) TEM Mies o0) AO». Ceftreum quidem carne abftinére: & chalcidern quamuisinmari oberret,carniuoram non effe,(uoloco diximus. Salpamalga & ftercore vefci inuenio. *? Demullo dubitari poteft, cum Ariftoteles ipfealibi,nonlimotantum & alga; fed oftreis quoq; & alio- rum pifciü carne vefci eum affirmet. An ceteri pifces pleriq; ita carniuori funt, vt per vim quoq; & vi- uos aggrediantur: mullus veró cadauera folum guftat? Mulli etiam putrida ( inquit Maffarius ) & hu- mana cadauerainfectantur ex Oppiano, quod haud verum exiftimo. Antiphanes enimin Butalione pifces paruos commendat. magnoíque damnat, quia homines deuorant: & propterea dixit mullos & mzenas Heleuz fuiffe cibos, quod homines non infectarentur. Athenzus mullum dentibus ferratis (quod falfum videtur) & carniuorum effe fcribit: quanquam ea verba R ondeletius ( vt dixi )ad thun- num refert. Mortiferum hominileporem marinumexeft multus, planeque conficit, £lianus. Vide fu- dE Leporemar.c.circainitium. — Sargus mulli (nempelutarij) reliquiasfequitur, Nam vbi ille uto excitatoabijt (fodere enim poteft) hic defcendir& pafcitur, imbecilliore(q; ne eodem adnatent, 39 arcet, Ariftot. Lutarium femper comitatur fargus nomine alius pifcis, & coenum fodiente eo,excita- ' tum deuorat pabulum, Plinius. Mulus bonus fimo delectatur, adeó vt in ipfoiaceat, & tin&turam caro pifcis ex imo mutuetur , Alexander quidam obícurus. Mullum teranno parere, nomen cius figni- "ficareaiunt, Aelianus. Videinfra in p.a. & fupràabinitio huius capitis c. Autumno vigent, Ariítot, Mulli gregales funt, Ariftoteles& Atheneus. Animalium folus lepore marino vefcitur vt nonin- tereat: tenerefcit tantum, & ingratior viliorq; fit; Plinius. Mortiferum homini leporem exeft planeq; conficit, Aelian. Triglaorphum deuorat, Oppianus Halieut. 3. de pifcium efcisloquens. TeAyas d[ ie "Qoy Ege Qvt wc) Emr esr. Sargus mullum lutarium lemper comitatur, & canum fodiente eo, excitatum de- uorat pabulum; Plin. Mulli & mentium muliebrium repugnantia naturalis exponeturin c. E Quicquidin mari fordidum, inquinatum & fcetidum eft, pracipué veró putzefcentia naufragorum 49 cadauera, mullus appetit. quamobrem fceetidis efcis facilé eum alliciunt, Oppianus. Betarum folijs mulli decipiuntur. nam hoc olere gaudet hic piitis, eoque faciléinefcatus capitur, Zlianus. Ad mari- nos mugiles, fcaros, & mullos efca: Sepiarum teftulis cum fifymbrio viridi, quod eft bryon; aquafa- rina & cafeo bubulo miítis, vtitor, dum retibus nauas operam, Tarentinus. Mullus orphurm deuorat, Oppianus Halieut. 5. de efcis pifcium loquens. Pifcis 9z2usx5c (hoceft, vt quidam interpretatur, fage- nis & reticuloextrahitur,) Plutarchusin libro Vtra animalium XC. Tat ouem kA spun. s TEAyAcUP d-eureo my x2) 93:097H01, Se Lm01 T£ 49] aeyluuous vase dA Lu GoLvav rec. Mulli in viuatijs pifcinisq; noncrefcunt, Plin.Sitq; nobis antiquiffimum (inquit Columella 8.17.) meminiffe etiam in Bnuiatili negotio ( a'4us depifcima marints [eum avitimis boc loco agit) quod in terra przcipitur: Et quid queque ferat regio. neq;.n. fi velimus, vtin mati nonnunquá confpeximus,in viuario multitudinem mullorum paícere queamus; ?* cum fit molliffimum genus, & feruitutis indignantiffimum. Raró itaq; vnusautalter de multis millib. clauftra patitur. At Varronis & Ciceronisteftimonio mulli quondam inpiícinisalebantur. Celerius voluntate Hortenfij ex equili educeres rhedarios vt tibi haberes mulos, quam € pifcina barbatü mul- lum, Varro 3.17. Ec rurfus: Hortenf.maiorem curam fibi habet ne eius efüriant mulliin piícinis:quàm egohabeone meiin Rofea efuriantaüini. Noftri autem principes digito fe putant ccelum attingere, fi mulli barbati in pifcinis fint, quiad manum accedant, Ciceroad Atticum lib.z. Item in Paradoxis: Et videantaliquem fummis opuli beneficijs vfum, barbatulos mullulos exceptantem de pifcina,& per- tractantem. De precij m leen m magnitudine, lege moxinr. , - Plinius cum de fcaris dixiffet, quibus fuo tempore principatus dabatur, & muftelis, fubdit: Exre- liquanobilitate & gratia maximaeft & copia mullis. Etalibi: Mullum o€togintalibrarüin mari rubro 6o captum Licinius Mutianus prodidit, quanti mercaturàeum luxürià fuburbanis litoribus inuentum ,.. Iralihodieq; pifcis huius precij magnitudinem innuunt; hoc fue linguz homcoteleuto,Latriglia nó Demeortettt. nanoia, chila piglia: id ef, Nonedit mullum qui capit.Hucalludit Marcellus Vergilius:Lautioribus sii cenis(inquit)mullá feruari,que de eoiactatur vbiq; vox indicatinó comedi à pifcatore triglen.Mullii, expirantem verficoloti quadam & numerofa varietate fj pectari, proceres gulz narrant rubentiü fqua- marum multiplici mutatione pallefcentem, vtique fi vitro fpeGetur inclufus, Plinius. Seneca lib.3.na- turalium qucftionum,cap.17.cum de ftagnis fübterraneis, & quiex eis eruuntur pifcibus dixiffet (ub- iungit: Quanto incredibiliora funt opera luxurie , quoties naturam aut mentitur aut vincit?In cubili natant pifces,&: fubi pfa méfa capitur,qui ftatim transferatur in mení&, Parü videtur recés mullus, nifi quiin conuiugz manu moritur. V itreis ollis inclufi offeruntur, & obíeruatur morienti "BIRPRaSS in : T7007 ^ XU Gibut. DeMullis. L; | e Mullis. Lib. IV. 7 inultas tmutationes mots lu&ante fpiritu vertit.alios necant in garo;& condiunt viuos. Hi funt qui fa- bulas putant pifcem viuere poffe füb terra& effodi;non capi. Quàmiincredibileillis videretur, fi au- dirent natare ingaro pifcem,nec ceenz caufaoccifum elfe (aper ceenam,cum multim in delicijs fuit, & oculos ante quàm gulam pauit.Permitte mihi queftione fepofita caftigare luxuriam. Nihil eft, inquis, mullo expirante formofius. ku dee di animam afficienti rubor primüm, deinde pallorfuffun- ditur,quàm gqué variatur, & in Giteras facies inter vitam & mortem coloris eft vagatiolonga, ( detur bic vitiata letlio. Perottus circa bunc locum [ic legit x Obfirwatuy morientistn color yquem in multas mutatones mors Lu- aste fpivitu vertit.) omniculofze inertifqueluxuriz. Quàm fero ex perrecta circumfícribi fe & fraudari tanto bono fenfit.Hocadhuctanto Ípectaculo & tam pulchro pifcatores fruebantur, qui co&ü pifcem 1 o & exanimem inipfoferculoetiá experirentur. Mirabamur tantü in illis effe fatidiü,vt nollét attingere, - nifieodem die captü pifcé;qui(vtaiunt) faperet ipfum mare.Ideo curfu aduehebatur: ideo gerulis cum anhelitu & clamore properátibus dabatur via.Quó peruenére delicie?Is proputrido iá pifcis affertur, qui non hodie eductus;hodie occifus eft, Nefcio de re magna tibi credere. Ipfe oportet mihi creda: huc afferatur,coram me animam agat. Ad hunc faftam peruenére ventres delicatorü, vtguftarenon poffint piícem,nifi queminipío conuiuio natantem; palpitantemque viderint. Quanto ad folertiam luxurise plures eunt,tanto fubtiliüs quotidie & elegantiàs excogitat furor,v(itata conténens. Illaaudiebamus: Nihiletfe melius faxatili mullo. At nunc audimus: Nihil et motienteformofius. Da mihi in manus vas vitreüin quoexultet.inquo trepidet. vbi multüm diu; laudatus ex illo perlucido viuario extrahitur, tunc vt quifque peritior eft, monftrat.Vide quomodo exarferit rubor omni acrior minio, Vide quas per 2:0 latera venasagat. Ecce fanguinem putes ventrem: quàm lucidd quiddam cerüleumq; fub ipfo tempore effülfit.Iam porrigitur, & pallet,& in ynum colorem componitur. Ex his nemo morlentiamico ai. nemo videre mortem patris fui füftinet, quamoptauit, Quotusquifquefunusdomefticum ad rogum protequiturifratrum;propinquorumque extreiza hora deíeriturad mortem mulli concurritar. Nihil enim eftillo formofius.Non funt ad popinam dentibus & ore contenti oculis quoque gulof funt. Proceriores mulosideo quarebant ganeones, cp in maioribus & maiora capita & amplioraiecinora, ad códiéda varia pulmenta inuenirétur: vt ex Horatiano carmine, quum dicit:Mulumin fingula quem minuas pulmentaneceffe eft,&c.Iouius. Mullus antiquorum prodigo luxu adeó infignis & pretiofus fuit: vt liepiiis argenti puri pondereà priuatis etiam Quiritibus emerctur, quum pedislongitudinem fuperaret;Idem.Eadé res (i gule datur, (inquit Seneca epiftola 9 4. )turpis eft:t honori, reprehenfionem 30 eftugit. Nonenim]luxuriajfed impenfa folennis eft. Mullum ingentis forma (quare autem non pondus adiicio;& aliorum gulam irito?quatuor pondo & ad felibráfuitleaiebant ) Tyberius Caefar mitlum fibi cum in macellum deferti & vznire iufliffzt: Amici;inquit,omnia me fallunt nifiiftum mullum aut Api €iusemerit;aut Publius Octauius. Vltrafpem:lli coniectura proceffit. Licitati funt. Vicit Octauius: & ingentem confecutus eft inter fuos gloriam, cum quinque feftertijs emilfet piícé qué Cefar vendiderat, ne Apicius quidem emerat. Numerare tantü Octauiofuit turpe. N£ille qui emerat, vt Tyberio mitteret. (quanquam illum quoque reprehenderim admiratus eft rem, qua putauit Czfarem dignum. Afinius Celeré conífularibus hoc piíce prodigus, Claudio principe vnü mercatus octo milibusnummüm: quz reputatio aufert tranfuerfum animum ad contemp/ationem eorum , qui in conqueftione luxuscocos emi fingulos pluris quàm equos quiritabant.At nunccoci triumphorum pretijs parantur ,& equorum o pifces. Nullufque propéiam mortalis zftimatur pluris, quàm qui peritiffimé cenfum domini mergit; Phnius. Macrobius non octo millibus , fed feptem millibus nummum inquit mullüab Afinio emptum fuiffe: cuius verba hec funt: A(inius Celer vir confularis ( vt idem Sammonicus refert ) mullum vnure feptem millibus numm(m mercatus eft:vt inalterutro fit menda, Maffarius.In quare ( addit ibide Ma- crobius,Saturnal.3.16.) luxuria illius feculi eó magis licet zftimare; quód Plinius Secüdus cemporibus fuis negat facilé mullum repertü,qui duas pondo libras excederet. At nunc & maioris ponderis paffim videmus: & pretia hec iníana neícimus. Quis modó octo millibus nummüm Mullum pifcem emat? Equidem nifi infipiens palati infulfitas me fallit, huicnon paucoslongeanteponerem , Gillius.Sex fe- ftertijs mullum pifcem emptum ab Afinio viro confülari( immo à Crilpio quodam ) meminit Iuuenalis, Íficenimait:-- -Mullum fex millibus emit Aequantem fané paribus feítertialibris. £ftauté hec (anima trecentarum librarum iufta zftimatione, Robertus Cenalis. Videetiam apud Büdzüin libris de Ale. MulliIonici apud prifcos celebrabantur,Pollux. Archeftratus cum laudaffet mullos quiiuxta Tichi- untem Milefiz regionis capiuntur, quiexb Tevy ivan d MiAsataz TpiyNaz, fubdit: Ke» Oa àbova Te/yAlwo. xe Xetoeva; Nina (fcilicet & Mixeiues E v d]; EpuSrpadic oi odhi OasUesen aipaoATne. Eft Tichiüs caftellum prope "Tra- chinam Campaniz oppidum. Ecythrz veró ciuitas Aienonlongéà Chio. Videetiamin H.t. Mui nunc praftantiffimi capiuntur in mari Tyrtheno iuxta Corniculum & Tarquinios; Perottus. Apud nos(Romg)hyeme & füburbanoin mari capti maxime laudantur.Ligufticis enim & Venetis, itemque Neapolitanis, non ea faporis gratia: quanquam Ízpe multó grandiores in conuiuia veniant, louius, Mullus pelagius,qui & optimus,perquàm rubicundus eft, igneoque fulgore, & veluti minio auroque - fplendeícens; quo à faxatili genere maximé differt. barbam quoque gerit , Xenocrates: quafi mullus &o faxatilis,neque ita pulchré coloratus, neque barbatus (it, Sophron quoque mullüm barbatum dicere voluit, vtexcluderet imberbes,qui minüs fuaues funt,quod Achenzus animaduertit. Maulliautumno vigent, Ariftot.Mullorum plura funtgenera, autorePlinio. Ariftoteles de mullis duntaxat litoralibus fuiffe locutus videtur, quibus Plinius gratiam faporis ineffenegauit. Qui enim ex eogenereinquit, xiliffimus eft,latarium nominant; Matfarius.Przftant in mati puro,nonherbolo,nonlimofo. Tri gli- des paruas (id eft mullos paruos, nifi triglitides apuarum generis potiüs accipias ) hepfetis pifcicu- lisconnumerat Dorion. C:lfüs boni fucci, atque medios inter teneros duro(quepifces mullos effe teftatur, Galeno etiam id feré&affeuerante libro de virtute alimentorum tertio, Maffarius. Pif-ium eorum qui ex media materia funt ( id eft mediocriteralunt ) quibus maxim vtimur, tamen grauiffimi Zunt;ex quibus falfaméta quoq; fieri poffunt; qualis lacertus eft;deinde qui C eun teneriores que dme | Sodpug 5 aids uaxí bia uti fo - : * Broct qiaghi. udo. MUlli euileus 2 regionibus £elcbrass. Eleciis a4 cie bum. desi 2 De Aquatilibus duri funt, vtaurata;coruus;tüm plani:poft quos etiain leuiotes lupi mullique:& poftthos omnes faxati- les, Celfus.Speufippus fimiles (vmnrum corporis frecie effe ait cuculum, hirundinem, zaullum , vnde Ty- phontraditaliquos trigólan putarecuculum effespropterfimilitudinem fotmz, ar pofteriorü partium ficcitatem,quam & Sophron infinuauit hoc vet(u: veas ye miovus yero di 2ni9 ley, Athenzeus. Dio- clestriglam effeaitdurecarnis, Idemrecentium (vewoóv ) pifcium ficciores elfe carnes ait; fcorpios; (debuerant forte hac pifcinm noussna gigneds ca[n efferri, )cu calosspafféés bos atach toS. Tac Be "zeleyA ue 1ddov ecran Énpocztpus q, o1 3 grereooty ye Ncwomttpná too! ciis Athe, Mullus quouis modo paratus ; fanguinem elicit; Diphilus.quod ficaccipie,vt poftea de fepia dicit:nempe quód füccus eius fanguinemattenuet,& hz- motrhoidum excretionem moueat. Mullorüm cibo(affiduo , Diofcor.)aciem oculorui hebetari tta- dunt;Plinius.Mullosingibo inutiles neruis inuenio,Idem. Philotimus apud Galenum( dealimento- !e rum facult.4.5o.) mullos & omnes durioris carnis pifces concoctu difficiles elfe ait, & craifos gignere fuccos,itemque falíos: quod poftremum refellit Galenus. Pfello etiam triglz difficilé concoquuntur; fed multàm alunt. nh - Inmorbisqui» — Mulli & fcorpij & pafferes, nutrimenti quidem ac roboris gratia omnitim gratiffimi exiftunt : gra- bufdatm. uiorem autem omnem habitum reddunt, vt ob eam caufam frequentiorem eorum v(um vitareopor- teat, Áctius in curatione colici affectusà frigidis & pituitofis hümoribus. Polypi affati torminofisin cibo profünt, item mulli, Marcellus Empiricus. Mulli ftomachicisincibo conueniunt, Atchigenes apud Galenum de compofit. fec. locos8. 4. Ex pifcibus dare conuenit pre czteris mullos. hi enim affi ingefti omnibus conueniunt, magifque in prunis ( 22n' Buena» ) affi , Trallianus de hepáticadyfente- ria ex intemperie frigida. Gariopontus hydropicis dari iubet fargos & mulliones, ( mullos intelli- 29 go.) Alexander Benedictus tempore peftis ex pifcibus commendat mullum barba in ignitum & marinum & fluuiatilem: fed longé diuerfa vtriufquenatura eft; & lluuiatili ne nomen quidem mulli conuenit. . Noftri gulz népotes lampretam pifcem;vino Cretico ebriá & fübmerfam , infertàeius ori nuce my- riftica,obturatis externé cum cary ophyllis infixis ex vtroque latere colli feptenis fiftulis, ne vinumab- forptum regerant, enecare folent. fic Apitius , artis culinariz ad omnemluxum archimagirus , mullos ifcesingaro enecatos,fapidiores Beri docuit. Vnde &Plato comicus inquit: Ev exar 3etpo [xti cv mec Sore mvi£sni ped eft; In putridogaro mergentes fuffocant me,Io.Langius. Alios necant in garo , & condiunt viuos,Seneca. Ab ijs qui artem culinz callentauditioneaccepi;Mullorumventres non rumpi;fed inte- gtos permanere,fi priüseorum os cociofculentur, Aelianus de anitmal.10.7.Patina mullorum locofal- 3 e E dekzribitur Apiciolib.4.capite2.bis. Item mulli apparatus lib. 9. cap. 13. & iusin mullum libroo. c. 4.Mullus re&?atque falubriterin craticula coquitur:eritque long? fapidior, fi petrofelini fübfrixa fo-- liaatque inftillatus cum oleo arancinus fuccus accefferint,Iouius. Capti & vulnerati ferula;quiaaliter percoqui non poflunt;ad elixum & affum tendunt.Elixos,eo modo quo & thynnum:affos;pipere; ruta; nucleis cunfis,& aceto aut agrefta perfundes,Platinao.3.Et rurfus eiufdem libri cap.31. Trillia(inquit; tanquam de diuerfo pifce;cum omnino idem videatur. nam mullam Grzci triglam vocant, cum olim, tim hodie;atque Itali plerique hodietrigliam) curti capitis pifcis eft& groífi: caudam item inacutum ducit. Integra nec exenterataaffanda eft,ac muriaalpergenda. Ad dies o&o aut decem durabunt. fi pati- na altera fuperalteram pofita;falimola confperfa fuerit. Alex peruenit ad oftreas ,echinos,vrticas,cam- maros,mullorum iocinera;Plinius.Quod ex garis liculmen(liquamen)dicitur, fic preparatur: Vifcera 4o piícium in vas aliquodiniiciuntur, vbicondiuntur fale: ac fimilitertenues pifciculi; potiffimumque atherinz,mulliue exigui, &c.vt in'Garorecitauimus. Qui fepe comedit mullum pifcem redolet, Albertus: fed inepté. nam Plinius delepore mar. quo folusanimalium mullus fine periculo vefcitür:Homines(inquit)quibusin paftu eftpifcem olent, &c. G Mullus piícis (i crudusatque diffsctusadmoueatur;marini draconis, aranei ac Ícorpionis morfibus Extra corpus. medetur, Diofcorides.crudi nomine( Grece uu Ícribitur)intelligendus eftrecens & non cocus. Ga- lenus (libro 11.de fimplicibus;cap.4 6.) animalia quzdam viua ditfecta locis affectis imponiait; vt dra- conem márinum;aduerfüusiétum proprium:& fimiliter mullum aduer(üs draconis ictum,&c. Auxilia- tur mullus contra paftinacas,& fcorpiones terreftres marinofíque,& phalangiaillitus fumptüfuein ci- bo;Plinius.Et alibi;Percuffisà paftinaca medetur mullusac lafer.Sepius diximus quantum veneficium go praftaret(extaret,imeffet)menftruis mulierum: contraomnia eaauxiliatur; vt diximus , ullus , Plinius. Ecrurfus:Bythus Dyrrhachinus(autor eft)hebetata afpe&tu fpeculareciperenitorem, iifdern ( feminis qua men[esparimmiur )auer(a rurfuscontuentibus:omnemque talem vim ( quaa menfibus procedit) refolui , f mullum pifcem habeant íecum.Si quis oculos triglz triuerit,& alicuius oculos perünxerit, hebetudi- nem vifus mox patietur, Solutiohuius reieft:fel pifcis cum melleinun&um, vifumacuit , Kiranides. Quidam mullorum capite cum mellead catbunculos difcatiendos vtuntur,Plinius. Carnesex capiti- bus mugilum fiue mullorum decoctz & cum melle fubactz atque impofite , vitijsani plurimum pro- fant, Marcellus Empiricus. Erruríus:In capitibus pifcium, id eftmugilumaut mullorum Ípinainue- nitut cani fimilis.hzc renibus appofita vel alligata, miro remedio eft. Emulocre — "riglatotacom bufta,& cum melle folutaac fu perpofita;carbones eradicat,perfectequa curat,Kira- 6o mato. nides. videtur autem vel librarij lapfu, carbones pro acrochordones pofitum. nam fmarides quoque combuftas;thynnos & acrochordones eradicare infperfas,idem author (uperiis tradidit Vel interpres Latinus proanthraces reddidiffe carbones. Plinio quidem mullorum fal(amenti cinis carbunculos di- fcutit. Mullirecentis decapite cinis contra omnia venena valet, & priuatim contra fungos, Plinius vt quidamcitant. Sedisattritus cinis ( Zarcellicodex antrofus pro cims babet carnes ) 6 capite mugilum mullo- rümque fanat.comburunturautem in fictili vafe.illini cum melledebent;Idem. Intracorps- — Mullicibotraduntlibidineminhiberi,Ifidorus.Vino in quo fuffocatus mullus fuerit poto, virqui- demad Venereaimpotens reddetur:mulier veró ( & fimiliter gallina ) non concipiet, Terpficlesinli- bro de Venereis. Huius maleficij caufa videtur, quoniamneruos lzdit. :Mullos in ciboinutilesner- uis inuenio Plinius, T£AyAt dl, ix &kA et v6 oy Jonieg B» eivar. I Agri didis , ato Apparatus ad tibum. E. m — DeMullis Lib. IV. com Plato Comicus inPhaone vtrecitat Athenzus. Qui Venerem excitant , eafer? neruos vel roborant; vel inflant & intendunt. hinc prouerbium: ob3v e àvgeet (9oAG bes oz! usi veüg uc. quod Martialis hoc difti- chotraníftulit: Cum fit anus coniunx , cum finttibi mortuamembra, Nilaliud bulbis quàm fatur etfe potes. Conceptus quidem fominarum à menftruis dependet; quibus cum mullus naturali quadam vi aduerfetur, non mirum fi conceptum impediat. Zr/uac nomen plerifqueinufitatum, à verbo ve, quodarrigere & coire fignificat, dedu p. mplici (cribendá: nam s/uuo per p. duplex, fpiffamen- tum ynguenti fignificat; à verbo «/$ev. Nomen Aftyanax (inquit Euftath. in lliad. x. ) acre (commain virum frigidum & minime promptum ad Venerem occultat, à verbo svey quo Comicus vtitur, vt alibi indicauimus. à quo etiam àzvr proinfacundo & fterili deriuatur. ITeaoniáv deu (G- oio, Xenarchus. I 9 Lactuce etiam genus ac/zi)u vocatiaiunt à mulieribus, quod Pythagorici eunuchum nominant, Ve- neriexofum, &c. Videtur & trigla icvze effe (veldicspo[fe,) vt apparetin carminibus Platonis: Oóx2féAe vUa Ocni eg (9 (Epa'spio.) cives hoc eftnon vult amare membrum genitale hominis, quod Ariftoph.in Auibus neruum (vedgor, vtalij Z9») dixit;alij honeftius Xuaz. itaque fubdit, 2) vnam mcd , iryev olidoís: qu cec. Dixerat autem Plato prius de bulbo, dz 596p, (rs cibotov) éreivet Hxc Euftathius. Ergoquod Grecé dictum eftà Platone, o5» exer véUoav Sra eiyau , licebit interpretari, mullumnon eífe ami. cum neruis, id eft generi neruofoin vniuerfum, vt Plin. videtur accepifle: vel potius; vt Euftathio pla- cet,inimicum effe genitali, 42) 72 vr&12cei.Vomitiones mulliinueterati tritiquein potione concitant, Plin. Mullus in vino necatus, (vel pifcisrubellio, vel an guillz duz: item vua marina in vino putrefa- Qa) ijs qui inde biberint; tzdium viniaffert, Idem. Vinum in quo ttigla necata fit, potum, difficilé pa- 2 o rientes iuuat. Iusautem eius exhauftum, eos qui noxium aliquid biberint, fanat, Kiranides. Mullisnomen Feneftella à colore mulleorum calciamentorum datum putat; Plinius.. Mulleos ge- H. a. nus calceorumaiunteffejquibus (purpurei coloris, Gillius) reges albanorum primi, deinde patritij vfi fint, M. Cato Originumlibro feptimo: Qui magiítratum curulem cepiffet, calceos mulleps alutatos,czteri erones. It. Titinnius in Seciana: Iam cum mulleis te oftendifti, quos tibiatis in calceos : quos putant . amullando: id eft fuendo dictos, Feftus. Vopifcus in Aureliano: Calceos,inquit, mulleos, & cereos & albos & hederaceos viris omnibus fuftulit, mulieribus reliquit. A milando (s2l/azdo babet Feflus) tmul- lei, ideft füendo. vnde millus, collare canum venaticorum confutum, Perottus. Mulus dictusà colore muleorum calciamentorum, languidum ruborem illum, vti in perfici & cyclamini herbz inuerfis fo- lijs confpicitur reprzfentat, vt Feneftella exiftimauit, referente Plinio,Iouius. Diuerfusà mullo myl- lus pifcis eftà Grecis di&tus. Mullulus diminutiuum. Cicero in Paradoxis: Et videant aliquem fummis populi beneficijs vfum, barbatulosmullulos exceptantem depifcina, &c pertra&antem. Mullumter íingulis annis ventremferre, eius nomen fignificareaiunt, deinde fterilefcere, T4524 , quafi Tp^yvs, ei yovoie yovasc éravop (9 3o, Euftath. ex Athenzo. non raró autem (inquit) v.in lambda vertitur, vt V£054VDfs VeonAMs t vi agov, Aíceov: QlvrazQ- proQixraroce, ley«)raz, mullos vel hircum, Hefichius & Varinus. quid fs legas »jipeiraz, id eft barbarbatos? quod epitheton & mullo & hirco conuenit:fed mullos feeminino ge- nere Graci triglas vocant, & iens cognominant. DIR gr dh oss | TplyAas mioves, Sophron. Galenus tamen mullos minimé pinguem;fed ficcam,duram & friabilem car- Epitbeza, nem habere docet. xo$oz, Epicharmus: id eft; gibbz. Tolyae» sus& , Sophron. H't ea alu, vplyAluo, 4o "pla six Mus Eratofthenes. Mullos barbatos Latini dicunt,vt Varro.Cicero vtrung; diminutiué pro- tulit, mullulos barbatos Latini dicunt, vt Varro. Cicero vtrunque diminutiué protulit, mullulosbar- | batulos. fed hoc epitheton vni tantum & preftantiori generi conuenit. genus enim alterum imberbe eft. — AlZovido touS'at pav volylw , Cratinus. De mullis À.exonicis vide moxinf. MiATemipioc, Matron Pa- Lodus. Tp/yAicjioMt irpoc QUA Oppian. Abxyer vel avivumiid eft gulofiffimi, edacitfimi, Aeliano, XpUTO/T06s apud Plutarchum. Ai Za»S'exporme , Nauifcrates de Aexonicismullis : quos etiam jyuAgxTa eras COgno- Ininat. Te/yasc izro3a4uo10x03//, Matron Parodus. | Triglis &triglitispifces. vide fuprain A. A tripla. id eft mullo, diuerfus eft quitrigolas vocatur, Deriusch! Hermolaus. Sephron pifces quofdam vpynoc nominat, his verbis: Teyóne 4p QnAoviuo y xd py zv rigat, Sidvwioy. T'yphonaittrigolanaliquos putare cuculum effe. propter fimilitudinem (formz;) & partium pofteriorum (iccitatem : quam Sophron etiam indicauit, his verbis: Te/yaaz e miovas rp Mw d, deut lay, Porró cum trigla fimilis fit cuculo; eidemque trigolas tam fimilis, vt pro cuculoà quibufdam accipia- tur; ipfum quoque trigolan fimilem triglz effe oportet, vthonimmeritó nomenab ea fit mutuatus ,ac fimullaftrum Latiné dicas. Et probabile efteundem effe mullum imberbem: quoniam idem Sophron alibi debarbatoloquens, ceu praftantiore, (vt fupra di&um eft, ) TplyAaw "fpea/nv cognominauit. Tri- gles lapillusà muli colore dictus eft; Perottus. legendum trielites, ex Plinij libro57. cap. rr. Triela Athenisnomen proprium eratloci, vtin h. referemus. : ! Triglzfiquis barbam abfciderit ea viuente, eamque in mare viuentem remiferit ; dederitq; de bar- e; baillamulieriin potu; amorem magnum, & dele&ationem accendet inea. Geftata'autem barba for- tünam, omnemque vtilitatem parat, Kiranides. | * Vtgobio pifcis eft viliffimus; ita preciofiffimus mullus. vndein Satyra Iuuenalis: Nec multum ca- £, pias,cum fittibi gobiotantum Inloculis. Immodicitibi flauategunt chryfendeta mulli, Martialis. Mullum dimidium, lIupumque totum, Idem. Etalibi, Nec mullus, nectedelectat Beticeturdus. Et libro14.S piratin aduecto, fed iam piger, equore mullus Languefcit: viuum da mare, fortis erit. Lau- dasinfane trilibrem Mulum in fingula quem minuas pulmenta neceffe eft, Horatius Sermonum z.2. ,locumintegrum recitatum & expofitum habes in Lupor. Mulus erit domino ,quem mifit Corfica, vel quem Tauro minitanz rupes, quando omne peradtü eft Et iam defecit noftrü mare, dum gula fieuic Retibusaffiduis penitus fcrutante macello Proxima;nec patitur Tyrrhenücrefcerepifcem. Inftruit ergofocum prouincia, &c. Iuuenalis Sat. s. Heliogabalus exhibuit palatinis ingentes dapes , refertas cerebellis pheenicopterorum,& perdicum ouis,&c. Barbas ane mullorum tantas iubebat exhiberi, vt pro nafturtijs, apiaftris & facelarib. & foenograco exhiberet plenis fabatarijs & difcis, quod pr wg : puenus $74. |. De Aquatilibus- pué ftupendum eft, Lampridius. Aexonici mulli, AiZoviSze volo, videntur omnium optifai,&c cateri? praftare; Varinus. Apud Atheneum E£ovixic & Evil reperio per epfilon , librariorum puto culpa4 Aexonia vrbs Magnefiz eft,& Aexone pars tribus Cecropidis,Stephanus.AiZovuc du» QuASC € Kexoo- 7HàO-, Varinus. Ovd[ AiZavibo, tpuO p y env Elem vpi*yAluo, C tatinus apud Athenzum. Nauficratestàmen inullos Aexonicoslaudat: Mez &vrav d| eteiv buntezréic Quaw. AI Eaw'o eT PPP WT Ai£avixbc You ocjicetc Cu qme moauó0emu. ideft, Sunt inter mullos pr&ftantiores quidam, flaui coloris; quos Áexonicum mare omnium optimosin illis locis alit. Subinde autem addit: Aiz 490 60c2/ mpm cue igov xdolwi ,— Nerva rmv abilw muran3 es VAT. Tplsy Nc A&yeic; pem pem ZsceAde gy Ligyvee ( an aiyvue vel Quilt )boenoc Ep6g (lego pón&o.) fed ttigla quidem Proferpinz facra eft, quam tamen nemo puto ?»4uGor vocat. Atqui A- thenzus hocteftimonium videtur adducere vt probet (4712s nón eelyaz» etiam rhombum dici , quam- obremlocus hic corruptus videtur, in fine libri 7. Ka] eudpov £ E Qira Ore. netu vi Ds aelyAav EP Gd Qu Quit Au QS lan very iotos Mi TS ouis Nap aréAos ary oou, Archeftratus. quialibi etiam laudat «c »d Terum t Munitelas ply ac. Tenpides Stephano caftellüfn eftprope Trachinam. TeAyaewe/r avlgonusits Suidasexepigrammate. Te/ynor xa dc ivyseotom, 2g) lo Note have. E d pipa raura Qdri và di pay, s de Eocets .—— KApnrtumsoR aae telo, Coquusapud Sotadem. T'u; ( mullos alloquitur) 4| tmo 3e0po rese : av dello pi27 72 Seo uoo TE XA KaNicS évscs Kovreories ysv Or [0^ lu s aia , Antiphanes, Y 311a e x;ovdpo Qusss —— Ag) T&/yAut palmo motos Or. T4 d[, enya o a8 016 Eze ov keceTta yv ya y elegi Oud] kQOu) vpdimuec Tyas clare oi» A quA Aer, MatronParodus. Etmost TeAyoste Izmsodaluoio «a5. Qo gnominatautem forté malum & hippoda- mum huncpifcem , quód emptoribus magnitudine precij noxius fit; & eorum fubftantiam vtcunque iagnam (qualis vel equefttis cenfus erat) perdat atque confumat. nam /zz;$- in compofitione auget. Velquoniamcircaequorum curam ingens fit fümptus : NócG- ja Gréve sev irorimo] , Ser Qoryev , Streplia- * — desapud Ariftophanem. Velequeftrem pro magnifico dixit, vt fermonem ligatum £m yov, id eft equi- tem & fublimem vocant, folutum veró pedeftrem.175:0- etiam proprijs nominum, Cales Hos minum,vt magnificentiora effent; in compofitioneaddifolebat: vt Hipparchus; Philippus, Hippo- Coon, &c,Philoxenus Cytherius poeta pifcium delicias miréappetebat. is cum aliquando apud Dio- nyfium coenans, mullum magnum, fibi veró paruum appofitum videret: auribus paruum admouit. cuius facti caufam cum ab eo rogaret Dionyfius, dixit, fe cum hoc tempore Galateam conderet , vo- luiffe àpifce de rebus Nereialiquid cognofcere. Illum verorefpondifle, fe natu minorem captum ef- fe, nequedum his derebusaliquid nouiffe. maiorem autem Dionyfio appofitum, ex quo refcire omnia poffet. Tum folutus in rifum Dionyfius grandiufcalum fuum mullum Philoxeno mi. Solebatautem etiam compotando interdum fuauiter cumillo inebriari , Achenzus lib.r.ex Phania. Pythagoras inter Pytbapot! | ceteratriglisetiamabftinere iuffit, Laertius & Suidas. Ideo autem à trigla ( inquit Lilius Greg. Gy- jn i dn * raldus) Pythagorasabftinuit; quód ea dez Hecate facra putaretur , (vez dicemusin b.) Vel quód per eam. W^ ternionisnumeri myfterium coleret: eum quando numerum in facris adhibendum putauit, vt ahbi ex Ariftotele & Aulonio & Eufebio oftendimus. Iamblichus tamen , Pythagoramait Apollini ex ter- lo t» o 39 nario numero facrificaffe, propter (vtait) tripodem, Veneri autem ex fenario. Theon SmyrnausPla- - tonicus, ternarium numerumin libaminibus ea caufaadhiberi folere, quód primus ipfe inter nume- ros dicitur omniaeífe. in numeris enim eo minoribus non omnes dicimus, fed vnum vel ambos: de tri- busveró, omnes. Archephón parafitus àPtolemzo rege vocatus, TavuJj/ eucíguy iréAewty P TEN ) &4a:5 &cc. Machon. | h. Gripghus ex Antiphane de pinna & mullo, apud Athenzum lib. ro. qui incipit, rt/vs sod s9/y2« Quvaic ( Ly 900i Dosen, HUN ExuAsv, & C- obfcurior eftquàm vt indecerti quicquam proferrepoffim. — Tiberius Czfarin paucis diebus quàm Capreas attigit, pifcatori qui fibifecretum agenti grandem mullum in- opinanter obtulerat, perfricari eodem pifce faciem iuffit, territus quod isà tergo infulg per afpera & deuiaerepfillecad fe. Gratulanti autem inter penam, quód non &locuftam, quam pregrandem cepe- rat, obtuliffet, locufta quoque lacerari osimperauit, Suetonius. / | Malle [sc* — Mulum pifcemProferpinz, item Diane facrum fecére Greci, Hermolaus. Mullum nunquamat- Diana;Htc^: cipe unt,neque facerdotes deorum quos pradixi, ( viv 9eafv. Cererem €$ Proférpmam intelligo, quas e/Athenien- wee feces [959] vocabant, vt Lacedamomj Diofcures aids [mw ] V'arvinus. Plntarchnes n libro Vira animalium, yc. ow E'A&ucfvi uis, id efl facerdotes deíom quiin £leusine coluntur , dixit , cic. ut "Rondeletius citat: Aelian CPU ausa udiégc aeeic vi 9e05i:) necfeemina Argolice lunonis facerdos. Caufas veró curab eoabftineant quodam inlocoanté me dixiffe memini; Zl. deanimal. lib. 9. cap.65- Supraautem(eiufdem libri cap.51.)huius: rei caufam efe dixerat, quód vel ter anno pareret hic pifcis, vel quod leporem mar. hominis venenum abfumeret. Videtur autem idcirco confecratus Dianc mullus, qued Venerem reftinguat:etfi Platoco- micus contri putauitideo Venerem cohibére, quoniam pudicz & virgini dez facer fit: Te/yax d[ x &- Sine voa D?ntegwO- eive; YlapDeve A'ortpalQ- 39 1Qu, xa] suname pace, quos verfus fuprà in c. expofui. Ap ollodórus Hecatz ait facrificari mullum, propter nominis (quodadrermarium numerum ) affinitatem. triformis enim dea eft. Mclanthius veró inlibro De myfterijs tum mullum, tum menam ( ei facrificari Téigla locis prodidit: ) quoniam & ipfa Hecate marina fit; Achenzus. | Athenisetiam locus quidam Trigla vo- * cabatur:inquohic pifcis Hecate Triglathena facratuserat, Athen. — Gracelegitur, 4o) awr25»ée ( zesyi fubaudio) àvabauavii Ezra TewyAauSivi, Euftathius legit TewyaaSi, quod placet. Gyraldus ver- tit: vbi & fimulachrum fuit Hecatz. Hinc Chariclides: A&azo &'eairwy ves0dVn, Tena e, re4mü omues T04- yxeac un NsUdiuns id eft Jexyoudié m nonas , vt Euftathius interpretatur. Trigla fecundum antiquos Diang facra eft, AprauS Og» d')2Ap2 : quoniam teranno parit. Diana veró, fiue (quodidemeft) Luna, verax d efuvitow aas dex pauvemzu, (hoc eft,tertio à coitu vel filentio die claré iam apparet; Euftat. & Var.in Tiene Diana fyluicultrix marino culta fimulacro eft. nam eaper mullum pifcem exprimebatur , Pieriusin Hieroglyphicis. Te&yAa» àv eivDrpasses to Quxidos cot Aupdeirnv Korepa ups juc, Suidas ex Epigrammate, An- tiphanes pifces paruos commendat, magnofque damnat, quia homines deuorant: & propterea dixit tnullos & mznas Helenz fuiffe cibos, quód homines non infectarentur, Athen. alibinon Helenz;fed Hecatz legitur, qued probo. nam & Melanthiusapud Atheneum Hecatz cum mullum ctum manam facríficari prodidit. Videfupràin Manaf. £mblcma 40 jo 6o DeMullis Lib; I V. 3573 Emblema Alciati, Aemulatio impar,infcriptum: | j ] "Altiuolam miluus comitatur degener i coena Et preda partem fepe cadentis habet, Mullum profequitur,qui fpretas,fargus,a illo Prateritalque auidus deuoratore dape& ' Sic mecum Oenocrates agit:at deferta (tudehtum - Vtitür hoclippocuriatanquam oculo. ee DE MVRAENA, BELLONIV S. | NS eft Murena in Oceano rarius,cüm tamen alijs litoribus plane fit vulgatis, Anguillam magni- $ tudine ac figura refert : fed recurto & craffo eft magis corpore ; cümtamen adulta anguillaómni- ! 9 bus modis huncpifcem magnitudineexuperet. Coloree(tvt plurimüm fuluo, cute glabra & laxa, qua faciliüs,quàm Anguilla exuitur, Duas Mürznarum fpecies effe comperio:Marem paucioribus maculis diftinctum , ac quibufdam veluti ftellis confperfum. Faeminam pluribus aureis notis ; ac velutiguttis vndecunque variam, Proinde omnes prominentem cutem in vertice pet tergoris longitudinem , vt fui generis pifces habent:folaque; preter fui generis Serpentinos pifces, Murena pinnis lateralibus caret; magnamque cum Serpenteinire focietatem traditur:vnde O ppianüs, : Serpenti nubit;prompteque ex zquote faltat In ictus. eR ond Fotamen vtrinque adlatera circa ceruicem habet, per quodad latentes branchias fanguineas, quaeve trinque funt quatuor, fubtus inclufas, aquam fubinde immittit, atqueegerit. Roftrum exporrectum s habet vtanfer,aft nullolinguz rudimento confpicuo przdita:Oculos paruos ,rotundos, glaucos, pu- E. ao pillam nigerrimam: Dentes longiufculos,acutos;in ordinem per maxillas difpofitos. Oefophagumla- tum ab eius ritu incipientem, in cuius orificio hamuli leuiter vncinatiad gulam circa fauces fpe&tan- tes,lingue vicem fupplentac ftatim à branchijs folliculus teres fpinzincumbit,flatu turgidus,natatio- nis commodioris vfum prebens.Hepar habet fubfuluutn , oblongum, ftomacho incumbens; longiu- Ículum , cui fel cyaneum magnitudine auellanz contentum inhzret. Lienem oblongum ftomacho an- nexum. Vettebras minus frequentes, fed eblongiores quàm Anguillz : in quibus hoc etiam animad- uertendum eft ; proceffus ineffe tranfuerfos, ac furfum fpe&antes; prater aliorum pifcium naturam, Caterüm carnem habet candidiffimam, füb cute ductibus obliquis ac tranfüerfis ; vtin mufteladifpo- fitam, varijs mu(culis hine & indeabeuntibus communitam, fuauem ac delicatam: fed multis [pinulis breuibus ac recurtis confperfam,qua manducantibus plurimüm faftidij adferre folent. - | 49 . Deterrimaeft (inquit Galenus) Murenatum caro ex fluuiorum oftijs , qui culinas, balineas, autla- g trinas expurgant pifcatorum: quanquam neq; flumina ipías fubire, aut in ftagnis verfari putauit. | Quod reliquum eft,mor(us Murengz admodum pifcatoribus pernicio(us effe folet. Quamobrem vbi G . hancceperunt, & ex naffis intra lintresimmiferunt, forcipibusapprehenfum eius roftrum baculo at- (£ ) terunt: fpinamque frequentibusictibus diuerberant, ne poftea difífiliat. Marinus eft pifcis, neque quicquam habere videtur cum noftra Lampetra commune; quam in Gal- A Jeonymo Galeni defcri píimus. | Interioras - / DE EADEM, RONDELETIV S. 49 Belen ácon flexwofà pingitur, ssasores per snteruallasnacules offendit , cj à faperiore labro duo cencornicula pres sendit: ( quezamen eaquag, quam Fracafloriusex Italia ad me murana pitlnram mnfit, non babat:) cf roftruma longius latiu[a.» feperiore eius parteulivasnferiorem prominente, cic. IIT LAIT SOIT D CÓ i N a SESS AN SUM GS S hav N AS Zu H p 3 z E : v SIS d FILET A IO rEveo vcrba Led e je M v ANA corporis habitu lampetreaffinis eft. A Grecis uposra & cpioonve vocatur. A noftris,ab A Italis & Hifpanis Mourene. .. Murenapifcis eftpelagius; aliquando litoralis: ad duorum cubitorumlongitudinem accedens,an- p guilleafpectu proximus, fed latior: otis fciffura magna; fuperiore maxilla aquilina,in cuius extremo Exeeriora, duz funtbreuesapophyfes,vel verruce,vtin congro. Dentes habet longos;acutiffimos,in os recuruos; nonfolum in maxillis fed etiam in palato.quá ob caufam lingua carere videturjadeoilla imperfecta eft, . fed huiusloco carnofum palatum obtinuit. Oculos albos.In vtroq; latere vnicum & rotundü foramen &o branchiarum: quas integras non effe Arift. Plinius nullas effe fcri plit;cur tamen vtrinq. (impliceseife £ib.a. de, fenfus doceat. Colore eft fufco, vnde xsaauvlu eam vocauit Oppian. cuteleui,albicantibus maculisae 44 154.9... fpetfa;, dorfo cultellato;fpina nimirum acuta; & feré vt in congro pinnulam conftituente. Pinnis quib. M RN matare poffit caret; T ideo murena ceteriq; longi flexuofo corporü impulíuita mari vtuntur,vt ferpen- ms. tes terra. in ficco quog; repunt;ideoetiam viuaciora talia, Cuius caufam reddit Theophraft, inlibello EC de pifcib. (veh ot Aaf. estat, lib, y. desjs qua degunt in ficco) Vlonuu 3 edvov Suvawraa (lj ta TE jyoS s Ajay qo ixpz T Dexotujeu pays ioo Ey ey ior) Eloy Bez coUa 2 Urypbvs wo deu gouVats al) ei Tt aL 7 0 To S/79V,531 4 90) T0 A GV $Qusosc.Longioritempo- natatione wy reextraaquá viuunt murenc,etfi quod aliud eft ferpentib.(imile;quia patuas habentbranchias,& parü ens C fimi aque admittunt, Eádé veró de cauíalongi pifces qui ferpentis funt fpecie; pinnis carent,qua ferpentes ^^^ pedibus. Cum enim omnia animalia fanguine przdita quatuor folum notis moueantur,vt demonftra- tum eftab Ariftoc, in lib. deanimalium eun ;aut malc, aut omnino non moucrenturlongipifces,fi — E oem y IC PRBNEVNMUET CINENEYIIT Ses RT iid 7 esi quatuor d 376 | De Aquatilibus: d nu quatuor pinnas: & ferpentes, fi quatuor pedes haberent. Nam fiueiuxta fe pofitàs haberent pinnas,(i- ue longius diffitas, moueri vix poffent. in illisenimalteraalteri impedimentoad motum effet: in his, oblonginsinteruallum, nulloadiumento. Si plures mouendi notas haberent ; animalia fanguinis ex- pertia forent. Pinnisautem carentes pifces longos, vt ferpentes pedib. ob longitudinem flexusq; cor- porum, quatuor moueri notis demonftrat Ariftoteles inlibrgmodo citato. Interiora. Quantum ad interiores partes attinet, murana przpofitam gulam habet: in caufa eft corporislon- gitudo. Ventriculum ipfum longum: cuius medio oritur inteftinum fine Ípiris, ad anum protenfum, iuxta quem cellulas habet inftar inteítini eius quod in terrenis animolib. xo4Ao» vocant Graci. Hepar magnum, longum, flauum, à quo fellis veficalongapendetinteftino annexa, Íplenem nigricantem. : C Murznacarne folum vefcitur. Frigidioribus hyemis menfibus latet in faxis, quamobrem non nifi ! 9 ftatotempore capitur. Parit quocunquetempore. Partus eius numerofior eft, & ex paruo celeriincre. mento augefcit, vt hippurus, Ariftoteles hiftoriz 5. | 4nomnes fint — Obtam frequentem partum exiftimo nonnullos in eam fententiam adductos, vt nullos mares effe fami», C crederentin hoc genere, fed omnes foerninas eafque ferpentibus commifceri. Plinius lib. EE an coeant d : i o : L x : A EE LEE cum firpeg;, Cinius Macer murznastantum feminini fexus elle tradit, & concipere ferpentibus;obid fibiloà pi- . Lu fcatoribus euocari & capi. Hancfententiam fecutus Oppian. tradidit murznam & ferpentem mutuo . Lib. 1. éisy- amore ardere, ac ferpentem veneno mortiferoin faxis depofito? litore fibilo murenam euocare: quo mx, audito hac telo ocyor ruit, ille pontum fubit: vbi expleto veneris defiderio, venenum relictum repe- tit, quo non inuento prz doloreemoritur. , ^ 1 A14 Q1S pwogotivine Q ans Boy eran S oA Qr CU pav Debue sesquterres 9d 0 aee Taser) au " Ileópgay aetosao: emp IA etooVTi 9o14016. H'aoi 6p QAo5fi réjouudls Q- ty809; AvosH Maouverzu eis QuAVTWmU, 49) Pyryu Ot aUas ore - Hrtebe Hue, voip oe Ey No Quolu) espavro me roli. T d|, &yi Aolgaov lv iz uo, zorro d, OSovraoy E7lvez záoxsSayly Conus x aov y GA Gov Nia s O Dea 2e n£3)5 1t, itd GUI» aviae. ZEavis d[, dij oni By (Qo, &ày vdpuov bol nre Kixjogonay QuAOTWIW , Üomec d], toux Sox t&AoAVY| Ioy ) Ap GAV Bt X&jtosuToOwosovoigE. ——— Athen. lib7.— (Cetera exipfoauthore petenda. Idem 4Elianus literis prodidit. Athenzus quoque ex Andrea, cuius hzc verba funt: Andreas in libro de his quorum venenatus eft morfus, ait murenas quz ex mare vipera genitz funt, morfu interficere: ipfas veró effe minores,rotundas; varias. Ibidem Athencus Nican- dri ver(us ex Theriacis profert; que etiam nunc extant : ijshorrificam murenam effe ait , quoniam ve- lutié viuario prodiens, laboriofos pifcatores prz metu fügientes Íape frendens vel mordens ( vtrun- que enim fignificare poteft i4GevEaaz tefte Scholiafte, aut &xepuZoumes (vt tmpre[fua ep dthenes codex babet , fe perperam) énauiculisin mare pfzcipitauit. Siquidem verum eft eam cum venenatis viperis coire, in continente, mari relecto: ANszcandri fe- Jflimonium. 40 Mugouvis y vius Aov: érrel uo yas Auson TIeXtoixac apu Zoos Y ovre ey Eroborpay Eic àAce Qu£nS trrae, ee AS SE Eid| évutov xetvluo ye uw ioGaAois Ey isosi Gigyucou GYÉ SALT B 720 OU DG VOJADY im eigaict, proc» Wrenpoim. bérMoV Ads locus eil ei veluti vinarium vbi pifces re- ponunt, Scbokaffe;. j Libo.cgpzs , Athancopinionem paucisrefellit Plinius de murznis loquens: In ficcum litus elapfas vulgus coitu | Myrns, Myri- ferpentum impleri putat. Ariftoteles myrinum (ssyrum) vocatmarerm qui generat. Locus eft Ariftote- nes. lislib. quinto de Hift. animal. cap. 10. quo murenz & myri difcrimen explicat, de quo proximo capi- 40 te plura. Ec Nicandri Scholiaftes Grecus Ícribit Archelaum exiftimalIe murznas in terram exeuntes cam viperis coire;illifque dentes effe viperinis fimiles: Andream veró affirmaffe id falfum effe, ac neq; Lit. 7. viperam in mari verfari, neque murznam in terra, Eadem Athenzus ex Andrea profert: Avdpéaz 6» vo ax&4 P dps oae meis SU ev dre Uo0e duaw eivag 7? V oaavaw Uy et iryvucOnu , qré9ep sc opdiulus Dori 9 atvarysdte, E3259 ddr TtyAy ss Éyec YéjAeoOr qud yEYTaE Auevoléagy &gulhiones Andreas (inquit )in libro de his qui falfo credu ntur, fcribit AS effe murznam ad lutulentaloca (Son sj dwaryaec , adpalufirsa ej lmofa , Malfartus) venien - tem cum vipera commifceri: neque enim vipere in huiufmodi locis degunt gaudentes limofis (ipei. ew babet codex no[fer, 'R ondeletiusvepofut »imvobent. quid fé i ubemi; ) folitudinibus. Fabulofum igitur murznas cum ferpentibus congredi, cum ferpens feu vipera fui generis marem , habeat. quód fi cum ferpentibus coirent; cum marinis potius quàm cum terrenis copularentur. Sed fo fabulz occafionem dedit myri maris cum ferpentibus tanta fimilitudo, vt qui myrum murznz copu- làtum viderint, ferpentem cffe crediderint, maxime cum ferpentum more corpora commiíceant , tefte Lib. s. debit. Ariltotele. Quz pedibus carent; inquit, & longo funt corpore; vt ferpentes, vt murenz, ijs coitus : AniTH. CAD. 4. complexu mutuo partium fupinarum peragitur. —. | Inalto mari & circalitorum faxa viuit murzna carniuora: circafluuiorum quoque oftia verfatur, a Reliqua fluuios nunquam fübit. Pingueícereiactatu Licinius Macerauthor eftapud Plinium, fufte non in- Lib: 32. Capua terim: eandem ferula protinus, caudaque icta celerrimé exanimari : et capitisictu, difficulter. — Demutuocongri & murznz odio diximus, capite de congro. Multó veró magisin polypum fuit murzna: quorum pugnam luculenter expreffit Oppianus lib. 2. &Aisénxóvfcribens polypum cum nul- €onclufte. Fabula occa- fee. iege i lisartibus murenam vitare poffit , ad neceffariam pugnam inuitum venire , flagelliíq; veluti fpiris & 6o pum. vinculis murznam implicare, fed fruftra: quoniam illa tam lubrica fit, vcinftar aque dilabatur. Omni- bus itaque fruftra tentatis polypum miferé dilaniari. - H' dj! vina cae sreveite: oup ép pun eom dorTuAEn Jgovot dYéos mu old aav YT y $ogGlu) puouopdius: quis ae d|, eiaide GEAVT aXxTí A eot dyeparuCovmu, x od aar ocaluo O70 Salus Eosuqe fous, vov d|, $ Nager &ysydc édout AZ dero ore Tov jo dvQod p» Sev E's iGovysd| deo: ply Q» toreriaonvew AEn — ^ W'omrov vio uolo re 4g) diaz ere Mau toT t e 23 t ^ * m, 3 t r D e XA iW p Apo 08 pav xara aae, fwuo dl &tgetoe Qa QQoiluj, - YIgAvr(e cuv. at éuav BASIS NIETO MA&gvaiT. ovas ytrs | At Qi Bb oi jseAEsosiv EMoy ETE o) TE d] Ne — — YlawTola gno QaLAvy'ya v zurd moAudimiy Ted Tex yat, ei7ra wav &gsrru cete (oon oum Ap QiGa uy : UN Sm xandy dors SU aA Smp P'éio JS aa Qumeróvr gs GAucduoolie ue AEeoa O'sgaAtn uvecuvec 2d aribbers olas 7rsa UDutp. , Verum De Murena. Lib. TV. 77 N'étum, Vtait Hormerus, zu GvaA(B st] Pv xruvtavm xoci fd eft, Mars comimünis Viciffim peri- Tdi. inentem perimit, Nam; vt idem Oppianus cecinit: | E e , ue. ; I £r Iz5edyL. Xx TO EUET AD: ELS ! (.. Kd gae (D» eu wupevay cimlpibos rea aix kxrxy—— Eotblets bu mucpüvuem ay luvoglty Ja queiomur, Ideft, locuftamurznam quantumuts fieuam deuorat, fua ipfius audacia domitam ; vltroque ad. inteti- tum ruentem. Quz prolixius ab Oppiano defcripta prétermittimus, netzdiumlectori adferamüs. . Pifcatores noftri dentium mürzna maleficam valdeque noxiam vim reformidantes , vitam nón nifi. G forcipearripiunt. venenatum enim eius demorfum effe di&itant , qui cinere capitis eiufdem murznz "curatur;autore Plinio. [dern cinis (inquit) ftrumas tollit: necnon mürenarüm muria,qu &hodie quo- que Antipoli & in Lerinoinfula fit. Parsà Murena demor(à nifi totà abfcindatur, à moríü liberari non 1o poteftob vncinatos dentes, maximeque in'os recuruos. Hoc magno multorum malo nouerát Vedius ollio eques Romanus, &c. (Videinfrain Corollàrióz.) * Ü | Neque folum dentibus audaciaque, fed etiam aftu, miroque in vitandis periculis ingenío murznas D donauit natura. Amplius (inquit Plinius) denorant quam hamum;admouentque dentibus linéas;atq; itaerodunt. Pytheasid tradit. [deminfixas hamoinuertere fefe, quoniam fint dorfo cultellato,fpinaq; ^ — | lineam prafecare. Ouidius prodidit murznam maculas( foramina retis intelligit; Galli malles qua- In Halicutic fi macles vocant) appetere ipías,confciam teretis ac lubrici tergijtum multiplici flexu laxare fores do- neceuadat. : 4 Á LA Nr Molli fant & pingui carne; nec magisalunt quàm anguillz, long? vero minüsquam congri,vtre&te F dixit Hicefius, | : rl | .ào Plin. fcribit Hortenfium oratorem muranain adeo dilexiífe; vt exanimataim fleuiffe credatur. Czte- E | runtquod Hortenfio Plin. L. Craffo illi diferto & cenforio viro Macrobius (Saturn. 3.15. ) tribuit; qui Herrez/g & murznám in pifcina domus fuz mortuamatratus tanquam filiam lüxit. nequeid obfcurum fuit, quip- Cr^ff zsra- pe collega Domitiusin feratu hoc eitanquam deforme crimen obiecit:nequeid confiteri Cralfus eru-. "^ buit, fed vltro etiam (fi dijs placet) gloriatus eft cenfor, piam affe&tuofimque rem feciffe fe iactans; Idem Macrobius ex Varrone fcripfit, in Siciliamanu capi murznas flütas, quod háin fumma aquà Mitratna Jlgirk pee pinguedine fluitent: quas ibidem optimas effe fecundolib. dereruftica tradidit Varro. Accerfe- fesSiculs. antürautem murznzad Pifcinas Romanz vrbis ab vfque fréto Siculo,quod Rheeyumà Meffana di- fpefcic: illicenim tam mürznz quàm anguillz optimz à prodigis effe creduntur, & vtrzque ex illo lo- .50 co Grecé aw vocantur; Latinéfluta: quodin fümmo füpernatantes foletórrefactz curnare fe pofi fe, & inaquam mergere definunt; atque ità faciles captu fiunt. Huiuífmodi murznás Columellà quoque commendauit. His acceífit poetarum teftimoníum: Iuuenalis: Virroni murzna datur; que máxima venit Gurgite deSiculo, Et Martialis: — Quz natat in Siculo grandis murena profundo, Non valet exuftam mergere fole cütem; : Axcheftratus yoluptarius philofophus murznam ex freto Siculo celebrat: 1d enim appellat e»oxvueva "eov apud Athenz um: Lin P " * Vra Mac *) pseraEo xU gevoxu Ao vay muon juv H'aNorm pv aenvas wotivepudiuon a vi 191061» [X77 1 ^ ésiy excel Sa.umeesov EBerqucre 5 25 Mu À WV i" iuariamurenarum tàntum fiebant: quod ha fecundiffirmz fint, nec vlli alij pifces nifi cibi gratia E inijciendi, ob voracitatem. Sed neid quidem fine magno fumptu fieri potuit: vt veriffime fcripferit 40 Varro; viuaria edificari magno; fecundo impleri magiio; tertio ali magno: Lib, n DE MYRO RÓNDELETIVYS We EFAEEEEREITEATT. , o AsAiiftotele cuvoQ» muüreni mas dicitur, quem etiam uooor dici poffe puto; quemadmodum cuv- À « ganvar & jovoouva, dicitur. Id indicat Gaza qui in conuerfione füa mutum vocat. Barbari zmyrum. Pifca. fo toresnoftri peculiariter nonagnofcentes, ferpentem vocant. E Huiunsàmurzna difcrimen docet Ariftoteles lib. ;, de Hit; anitnal; cap. 1o. his Verbis: Aintoa 35 B epp xo) d Jav gauvos«ii tio y8 cat pouvos 2] gi optic roit s 1d ai evestegs bee p (Os ja ypse xad) leyvples kd)-P Mui ib Me Sgpiojuos opuoiov set T rh rts 49d à3ovrouc t ye xod értoDev so) VEmlev. pavai Db mico ép 49 vut jac T0 Qo Llevar s rl) Ye S vena diferi- aei eva, Differunt mitus &z murzna. eftenim murzna multis modis varia & infirmior: myrus conco- ^4 lor, & robuftior, colore larici, (vt vertit Gaza, fed melius meo quidem iudicio, pino arbori ) fimilis. liuic fant dentes intrinfecus & extrinfecus. Aiunthunc; vtin alijs, marem effe; murenaim feminam; Pliniuslocum hunc tranftulit, cuius vulgares codices habent myrinum pro myro; non finemendo, vt . ex Ariftotele & Gazz interpretationeliquet. Hanctamen lectionem fi quis tueri velit Ariftot. ipfius SU EPIh E authoritate à quo mytini pifcis alibi fit mentio; refpondemus hünc quoque Ariftotelis locüm men- js n dofumelle, vt prope» Q- legendum illicfit u/£ivQG-; 1d contextusápfe & Ariftotelis fenfus aperté do- z4p.io. cent. Tcis dio £v ivetszic 1,9 vm vj fae voy (de imbre loquitur) «ecoei3 42) &edo^us od rem Sor mts uu E qUUUXITÍIOV. opp T Bp pic QUoTQY 0j z0XNOÀ &UTdY Sor TU Aou TUI Sa]ovs a xar to GaU OT. Plurimiis pifci- busimbzesconducunt; — Mugili tamen & capitoni , & ei quià nonnullis myrinus vocatur, no- eent: multi enim ex ijs à pluuijsaquis; fi immodicsefuerint; obcecantur; — Mugilutm fpecieshic ' coniungit; in quibus eft iE" quem etiam Zove vocat; vtfuolocodocuimus. ^ Exeodem Ari- ftotelis loco quem de myro citauimus liquet , de myri à murena difcrimine; quzdam à Plinio retermiffafuiffe, LocusPlinij et huiufmodi. Ariftotelesmyrum vocat marem qui genetat: di- pee effe; quod murgna varia & infirma fit, myrus vnicolor & robuftus, dentesque extra os habeat; Decoloris fpecie; de dentibus quiintraos funt nihil dixit; Poftremo inde etiam reftituendus Athenzi -bezai j- lib. 7 deprauatus locus fuit. dE quv 2055 us quar A'g/sureNts ep Trégenilao CQ; 2j. déoes d Lupa pies pde Zo Ao) L7 reftituit i : * 266 ad dados 78 | De Aquatilibus: 2g) aide VégtgoNs $05 poe Así Apt natinyqupbs, tuj 421 1249 9 Dyeduyga GA0Vyo: ire Bed Dey qa) Euer. Nam pré Ato aut: ojo y puc: prO fusyo4s zrimui. Pro 9A0vy mvéTe, GGG. od ólvra Ey et x rov no) VEoev. Myrus ferpenti ma- gis fimilis eft, quàm muraznz, roftroacuto; lon go corporenigricante; tenui, rotundo, fine maculis, fi - ne Íquamis. Vnicüm vtring; branchiarum imperfe&taram foramé habet. Pinnulas duas valde exiguas E utis (abftantia, ( vnam )à ceruicislocoad candam vÍq;, & (alteram) abano ad eandem, quarum orani- gra eft vtin congro. In vtroque latereà ceruice pun&is aliquot aureis notatur, quz magisin viuentib. apparent quàmin mortuis. Gulam ventriculo prepofitam habet, inteftina longa, redtà ad podicem porrecta:iecur longum, rubefcens, fine felle. Splenem longum, tenuem. EC EC Carne eftcenera, line vllis fi pinis, aut certé pauciffimas habet. Apud Atheneü ex Dorione duz funt inyri fpecies. Adgiay LE TOv p«Up ov Grai, ois jag GUL9, 0$ QI 00V Dau S£. En ety DN OOV yen XCQYiIAoYs jo) abr Xourég- Y [9oAs. eivay aure) fua Suc. eii 53 oi m» MENGE, 01 BS Vom oves. Kgefay eyes Bé ete oi £A owiCovme. Dorion Ícrip fit myrum per carnem fparfas fpinas non habere: quaretotum vtilem effe; & fupra modumtenerum. I- pfiusautem generaduo effe.luntenim nigri myri, & rufi. meliores veró funt qui nigricant. ED Van CEDIRORY CLIICA qe Y 4b | A Murezna, Grecé myrenadicitur, Varro, Multi penultimam pere. vocalem fcribunt, fed orthogra- phia Greca, diphthongü z. requitit,vt in mena quo q;. Epichar.pegeve fcribitabíq; c. item Sophron. Plato veró vel Cantharus in Symmachia, cum z, cj. oce, Athen.fic maris quoq; & (maris,&c. Vide füpràin Corollario de Menaalba. Smyrcnam Plato Doricé appellauit, Maf. Zmyrzna pro Smyrenaa- pndKiranidem eft, 7. pro 7. Mie, & wuoxym à verbo Avgev Nel uvesctw deducuntur Euftathio. Lege in Mormyti Corollario A.Mv zc (fcribendum fortà UopO- penanflexum,cum ypfilon producat,vtin Mor- 2e myro dictum eft. Codex alter liani manuícriptus ex duobus quos vidi, uio: A vt Gil. quoq; legit) pifcis eft, nefcio vnde dictus. ferpentem marinum effeaiunt, Alianus, Optimz fünt in hoc ge- Fluta. nere que à Latinis flutz, & Gracis plotz quafi nauigabiles dicuntur, quód in d aqua fluitantes merginon poflint, Ma; Curautem mergere fe (vel vt mergantur, curuare) nequeant, plerique cutem àSoletoftam caufantur: id quod ea facilius patitur, cü nullis muniaturfquamis. Macrobius veró pre IT. . pinguedine easin fumma aqua fluitare tradit. Hae Grace vocabulo oxytono fcribuntur re&e; non penanflexo. Theodorus non modó murznas &anguillas plotas cum Sóletorrefadtz füpernatant, fed etiam rhyades pifces ex Ariftot. fimiliter flutas conuertit, &c. vt plurib.in Chalcide monuimus. riaz- v quidem (cuius nominis numerum fingularem nondum legi ) ceftrei, ideft mugiles alicubi dicun- | tur. Opp. Halieut 3. pifcesomnes fic nominauit: IT4vnc Oe zvorfaw Greta za) po9101. Lec eA oc D-uuyaws 39 Etalibiineodem: H 53 £d axexdvexdAb fi «spen )slyray, Vide plura ih r.. Almarmaheigi Arabicum velPerficumnomen communelongis & lubricis pifcibus, requirein Anguilla A. Auicenna 4. 6. 3. $6. de venenatis animalib. agens; Haren carmen vocat, eadem de ea Ícribens,que Aetius de murena. Vbi- que gentium in huncdiem murena nuncupatur, Maf. Italus & Gillius Gal. Itali la Murena, vel Moro- naproferunt. fed cauendum eftne antaceus etiam pifcis cetaceus, quem recentiores aliqui ( & Itali vulgó) moronam vocant; cum murzna confundatur. Draco marinus, qui & murenula, Arnold. Villa- nouanus. Myrum pifcatores noftri (inquit Rondeletius) peculiariter non agnolcentes,ferpentem vo- cant. Sed dealijs Serpentibus marinis infrà dicemus: de dracone etiam diuerfo dictum eft [upràin A- raneo. Germanicum nomen ignoro:& fané Bellonius nihil murznain Oceano rarius effe fcribit.Idem in Singularibus fuis Murenas in Gallia effe negat: excipereautem ( puto ) debuerat oram ad mediter- 4& raneum mare. Át Plin.In GalliaSe ptentrionali (sugrat, videtur autem de Octano fentire ) murenis omnib. dextrain maxilla feptene macula. Circunloquilicebit, ez AMterfcblangen art : hoc eft, Serpentis marini genus: vel nomen fingere, eim Afuraal, nomine à Latino Murena; & Germanico e/4a/, quod eftanguil- lacompofito. eft enim pifcis haud longéanguille diffimilis, tefte Gillio & alijs. non probo quidé com- pofita ex diuerfislinguis vocabula: fed ea quoquetolerantur cum meliora defünt. Alius longé pifcis eft Murzna vel potiüs Marena vulgó Germanicé dictus: de quo Simon Paulus Suerinen(is:Lacus Sue- rinumalluens (1nquit) non procul Oceano Germanico, gignitinter czteros pifces halecem, ( haren- gum:) & Murenas vulgo Germanice dias, ) « J/fareten, ) haleci ( haren go ) fimiles; fed aliquanto mi- Murana.f. nores, argenteis Íquamis; carne dura & friabili. Lampetram , murenam fluuiatilem appellatam fuiffe ex Dorione perfpicuum eft, (&c.) R ondeletius. vide inferius in Mutftela.Murenam fluuiatilem Iouius — quoque füfpicatur effe pifcem,qui vulgó lampetra dicatur.Eft & murena fluuiatilis ex Athenco;quam aliqui mendaciffime (Jomism notat) oallariam à Dorione vocari , Athen cum falsó interpretantes, pto- dAerunt. Nam Dorionin libro de pifcibus,fluuialem inquit murenam habere vnicam fpinam fimilem afello,qui appellatur gallaria. Eft enira gallaria,non murena, fed afelli f; pecies minor ex Plinio & Athe- | neo, Maffarius. Carolus Figulus Murznam Germanis interpretatur e Prick:(ed ea quoque lampre- de; id eft muftele fpecies eft. Albertus quoque murgnam prolampredaaccepit. Smyrna d — $myrena & Sphyrena pifces funtlongé diuerfi: quorum tamen nomina librarijs Grecis olim con- Spbyrena v0- fu(a (faciliinuicem tranfitu €. & y. literarum) aliquot inauthorum locis oftendam. Oppian. Halieu- ca^ula 4h. vicorum 3.[phyrenas lubrico corpore cluctando penetrandoque per maculas retium euadere canit,his Marenen. rada verfibus: Xiueouvos d[, a re x&v asi. donanvazom (aykidees 29 ZU macer, &c. vide Euftathium ) Alves Af- «, E Covrtu Pgósov ejpuU e» coxei dwoUxem. TES 2acyelw àqiev vijscv óajasO Aion, ».— Ylaiew GovicS cimi dveEévremtv MA tto, Hicedveauiaa librarius imperité fcripfit pro epzpauvon, vel pvpnssan potius. alibi enim fine figma upzavaw fcribere hic poetafolet. In argumentis Falieuticorum authoris innominati , gue vite Oppianiab ini- tio editionis Alding fubijciuntur Grece, redté pro hoc loco pveeova fcribitur:fic enim legitur. Yree/ z- Vxgyéat xégpta» uugaun t6» ite Y aov. Lubricaetiam membra, & penetratio ferpentis inftar, murznz non fphyreneconueniunt. Sed iam olim hic errorin Oppiani poemaiirrepfit: quem Al. quoq; ( de animal. lib.z. cap.33.) malézmulatus eft. plurima. n. illeab Opp. mutuatur. Sphyrzna( inquit) pifcis eft pela- gius: qui cum fe reti inclufum fenfit, circunquaq; natat:& quá euadat, vbi vel rariores laxioresue fant macula, vel etiam difruptz, callidiffime quarit. Quod fitalemaliquem locum inuencrit, à reti elapfa, priftiná natandilibertatem recuperat. Vbi veró vna quepiam fic euaferit;relique etiá eiufdem [ona F 4 | ris, fa T ) * | DeMurzna. Lib. IV. —. $79 ris, qug patiter capte fuerint; eddemelap(a,illam ceu viz ducem fequuntur.Meliis Ouidius,Ft Ma- rznaferoxterétis fibi confcia tergi, Ad laxata magis conuería foramina retis, Tandem per multos ena- ditlubricaflexus:Exemploque nocet; cunctis interuenit(cueclis quod preuezz)vna. Beneetiam ex Oui- dioPlinius:Murzna maculas appetit ipfas, confcia teretis ac lubrici tergi : tà multiplici flexu laxat do- nec eua dat. A15 «dvgauvad Y yoyypa eiri ego Dipaa- spa ex Diphilo Athenens.Ét alibi ex Hicefioeguecdraz eivar qeo Quau tpe 2d y'ypuav, sireireic ^] I9) eU oO el edpanes "Uoc o dac Se uem: qui locus R ondeletio etiam fufpe&tus eft. Non eft vera ( inquit) hec Hicefij fententia, nifi fphyrenz alium pifcem fubttituas, fed ipfe quidem nullum fubftituit;,ego murenam,facili( vt dixi )tranfitu.Congris cerie,qui & ipfi anguillis fimiles funt, non fphyrzne, fed murznz comparari merentur. Et Athenzus libro feptimo deinutenis ex profeffo Ao agens; Íic habet : Teopieee d] dv mes eivau Qum 6 VateuD 5v, iov E yy EAeov y aDNíe tad Y yy yov, vnde füperio- res duos locosàlibrarijs corruptos effe facile apparet. Hactenus quibus inlocis mihi cognitis fphyrs- mapro murznalegatur,oftendi. aliquando veró contrà cótingit, vcin Scholijsin N ubes Ariftophanis: Ceítras (inquit Scholiaítes ) interpretantur murgnas: vbi (phyrznas legendum. ceftram enim eandem fphyrzne eife, R ondeletius in [phyrzna veterum authoritate docet. De mürznis flutisàfreto SiculolegeinfràinF. De Tartefys ( nam circa Tartefim maximas fieria- B iunt)in H.h. Circa Carteiam locis exterioribus murenas minarum fupra octoginta reperiri Strabo. meminit, Maffarius. Locus eft apud Scrabonem lib. 3. vbi & cete & oftracoderma multó maiora fieri fcribit,quàmin mediterraneo mari. Quin & congri,inquit;»z:wes&vms( hoc eft efferantur, vt ita dicam, .. vel belluarum inftar grandefcunt ) multó nofttis maiores fa&z:item murzne , & alij complures huius 20 generis pifcium.Xeayo funt quz íquamis carent, (vt fmyrena, bos , torpedo, paftinaca, ) nec oua pa- riunt,Suidas.fed (myrgnam & oua patere; & felachiorum,id eft;cartilagineorum generis non eff: con- flat: vnde Suidam ( vel quifquis eft? quo tranfcripfit ) deceptum effe conftat: aut pro [imyrzeganomen aliud füpponendum,zygenaforte. Pifces aliqui funtlongi , vt murzna, conger, Plinius. Lampredz vulgo dicte anguillis pufillis & murznulis fimillimz fünt , ni(i quód feptem habent à capiteincellum foramina -Hermoleus. Mureznis fimiles füupt muftellz: quanquam aliqui pro mutznis apud Plinium erperam marinis ( [Gbeet masi«lls) legant, dem. Maffarius qoe omnino muregnislegendumelf? contendit.Vide infràin Muftella fiue Lampetra A. Typhlópaferpentem murzenz caput habere fimile in fermonem hominum venit; Aelianus. Tenuiffimum histergus; Plinius.. Murene cutem leuem po-- tiis vocandam quàm mollem, & italegendum apud Plinium lib. 9. pluribus docet Maffarius : Legen- 3o dum ( inquit )arbitror leui vt murzne , ex Ari(totele quarto de partibus animalium, vnde Plinits hzc mutuatur: Cutis. inquit, alijs f[quammata: alijs afpera , vt fquatinz, raic , & reliquis generis eiufdem: alijsleuis; fed pauciflimis :intelligendo anguillas, congros & murenas, quz omnia Dxpenumeto intet longos & leues enumerauit, vt primo de hiftoria. inquit enim : Pinnas alij tantum binas habent , qui longileuefque funt,vt anguille,vt congri:aut nullas omnino habent,vt murena.quod Plinius quoque fecit , licet pifces eos non leues, fed lubricos appellauerit hoc libro, vbi de pinnis pifciumloquitur, binz,inquit,omninolongis & lubricis; vtanguillis congris , mulla & murznts: quódin 32. volumine- etiam confirmare videtur, cum dicit murenam maculas appetere ipfas; confciam teretisaclubrici rer- gi,ex Ouidio: leuiigitur potius legendum cenfeo: neque enim ita proprium fuiffet dictum, mürenam mollem, hoc eft teneram habere cutem, cum ex Axiftotele mollem cutem etiam habeant, quc mollia 49 appellantur, vt loligo;fepia;polypus qui ad tactum etiam molliores funt quàm murenz , vt mox vide- bitur: qui & lacertorum & ferpentium corticem interdum cutem mollem ( yti retulimus ) appellauit, uod & Plinius libro vndecimo ferpentibus potius tribuiffe videtur, vbi depalpebris loquitur,dicens: d quadrupedi in fuperioritantum gena,volucribus in inferiore, & quibus molletergus , vt ferpenti- bus :vbi non intellexit pifces illoslongos & leues ferpentibus fimiles. nam piíces genis omnino ca- rent, Hucufque Maffarius. Pytheas tradit murenam infixam hamoinuertere fe; quoniam fit dorfo cul- tellato,fpinaque lineam prafecate. Ardensauratis murznanotis, Ouidius. Maculas habet nieras in dorfo & in pelle,Kiranides.Murenarum alia colore eft (ubnigro, luteis maculis diftinéto:aliaalbo, ni- gris maculis diftinGto, oris riu non aliter quàm Anferes largiffimo: ijs foraminibus, quibus Lampe- tra preditaeft;caret, Gillius.Pifcis efthaud diffimilis anguillz , varius maculis luteis & nigris, Malfari- 5? us.In GalliaSeptentrionali muranis omnibus dextrain maxilla feptenz fnaculz, (caus, )ad formam Septentrionis,anreo colore fulgenc; duntaxat viuentibus;patiterque cum anima excinguuntur , Plini- us.Pinnz pifcium quibuídam nullz,quibus nec branchie:Plinius, eumque fecutus Gillius. Murena - nulle omninofunt pinna ( Rondelerinn adit, quibis natare poffit .) nec branchig integre ( articulateque, Vuottonus;)vt czterís pifcibus habentur, Ariftot. Ft alibi Quaternzei vtrinque branchic fimplices funt. Fel mutenz femotum à iecore inteftinis commiffum eft, V uottonus ex Ariftotele. Fel quibufdam inteftino tantüm iungitur, vt murenis,Plinius, Murena dentibus eó commodiüs fe defendit, quód eo- rum przdita fit duplici ordine; Aelianus. — i Murznz ambigunt inter pifces litorales& pelagios, Arift. Murenanequein ftagnis egienitur,necte- C. mere fluuios ipfam fübire inueniasznonnunquam tamen & que in vtroque vi&tités in mari fcilicet & €oa ua dulci,reperiuntur, (tefte Galeno in libro de cibis boni maliq; fucci.) Partim pelagia , partim lito- m Jis murena eft;fed feré ir faxorü cauernis degit:& fola ex preciohis pifcibus(quanuis harfenfis,Car« pathiique pelagi.quod e(t vltimü;vernacula)quouis hofpes freto;peregrinü mare fuftinet, Vuottonus; Murznzincolunt petrarum caua, Oppianus, Et alibi: Deguntin petris quz plene funt chamis ac pa- tellis.Pifcantes circa quoddam Africx litus;loco petrofo,o ajo Gare eic, poupattvas ves ttal vetediGus AUueyt o eie sipsvre : t aereglitia eie dureAer o5 Asc Synefius in epif tolis.Pifces longi, vcanguille;cógri,murene, quomodo natent , & de pinnis eorum,lege A riftotelern in libro de communi animalium ereffu. Pinnis carent.(ic enim vtuntur mari; vt ferpentes terta; & fimiliter umore repunc; Idem in Hiftoria. Curau- tem pinne;quibus natent, murenis, aliifque ferpentum fpeciem referentibus pifcium defint ; explicat "Ariftoteles libro 4. tractationis de partibus , cap. 17. Anguilla ; & quicunque ferpentis fpeciem xeferunt ( vt murenz ) quoniam branchias habent pauciores minulque Ts nentes , diu exttaaquam | em T viuere fo De Aquatilibus. e viuerepoffunt.non enim multum tefrigerationis defiderant , Ariftot. lib. 4 cap. 13. de patt. Exeunt in ierram murznzs'dern & Plinius.Carniuorz tantüm funt, Ariftot.Deeuntin petris que plene funt cha- nis & patellis,Oppianus:pimirum quód conchis huiufmodi velcantur.Polypis inelícantur Idem, Ve- dius Pollio feruos damnatos murenis deuorandos obiiciebat,vt in E,referecnr. Polyporum generis eft ozena dictaàgraui capitis odore, ob hoc maxime murznis eam confe&antibus Plinius. Murenz ce- eunt vt f:rpentes, Ariftoteles.Cum libidinis impetu plena eft Murznajin arid um progreditur: & fpon- fiiniquiflimi defideri opermotajlatibulum Vipereintrat, ibiqueambo inter fe colligantur , atque coi - tuimplicantur:vt vulgi quidem hominum opinio ait. Viperaquoque mas ftimulis libidinis concitata, ad mare accedit: & vcadolefcensinamoribus diffolutus , cum tíbia fores pulfat amate : fic Vipera mas fibilo edito amatá euocat.ea& mare exit, natura diuerforü locorü incolasin cupiditaré vn£ , & cubilei- dé cogéte , Aclianus d animalib. lib. t. cap.go.1dé(lib.9.cap.56.)Cü proximü efi;inquit,vt Vipera mas complexu venereoiungatur cum Murena, venenum vomitione eiicit, atque expellit vt blandus deco: rufquefpon(íus videatur.Poftea edito fibilo (tanquato Hymenzo quodimante nuptias milfo) fponfam appellat: atque vbi mutaam veneris libidinem inter fe expleuerunt, hzc quidem ad mate regreditur, illa veró exforpto veneno & recollecto, ad domeíticam fedemreuertitar, Eadem Oppianus fimilitei fedaddit preterea: Quód fi venenumillud vipera,cum mare ingredereturáfe in petram aliquam depo- fitum,non inuenerit,aquaforfanà pratereuntealiquo;cui con fpectafuerit vipera; ablutum: indigna- bundus huc illuc fe iactat donec vita excedat, fuis fe armis,quibus tatum fe arbitrabatur, prinatum do- litans.acenDb aun ces qu) pen IG. id eft, & in eadem petravt venenum amiferat.(ic fimul mox etiam cor- pus vitamque perdit. Orusin Hieroglyphicis non viperam in mare;fed murxnam in continentem coi- tus gratia prodire fcribit. Murzna(inquit)à mari egreffa viperis ad miícetur:ac ftatim recurritad mate. ViperanequifÉimü genus beftie;ac luper omne q (crpentini generis eft;aftutius coeundi incentivis ex- aftuás murena przcoguitam fibi copulà requirit, vel nouá in Itrait;progreffaq; ad litus fibilo przfenciá teftatur, & ad complexum illam prolicit coniügsalem.quazillectanon deeft; ac venenatz ferpenti expe- titos vfus fuz impertit coniuactionis. Quin vbiaduentare comparem fen(erit vipera, venenum euo- mere narratur, marito( Graci authores omes aut plert bitu peracto reforbeat mox, Czlius Antiquarum lectionum 6.13.Soflratus in opere de animalibus,mu- x&nas cum viperis coire alfentitur, Athen zus. Alij quoque non pauci , cum obícuri quidam fcriptores, vtIorath:tum theologi illuftres,vt Bafilius,Ambrolius,eadem de horumanimantium coitu,vulgi opi- nionem, & vulvarem quorundam fcriptionem fecuti literis mandarunt. Quemadmodurn ignis non poteft preteritafine damno materia,in qua primiim conceptus efl; priufquam prorfus ipfam confumat adaliorum noxam conuerti: neque murzna priüs aquaticosangues ( rzccvysc 4$«r)in alienam perni- ciem parere poteft, quàm proprium ventrem, in quo concepti fu erant , erofzrint, vt Nicander Colo- phonius & Archelaus phy(icusteftantür. Ita quiuis iniuftus malitiam fuam primus experitur , ante- quàm in alio emittat, Hierax inlibro de iuftitia;vt citat Stobzus in (:rmone dc iniuftitia, Omnibus an- ni temporibus parit,eftque partus eius numerofor, Ariftot.Oua parua parit,necarenida vt pifces [qua- mofi,Idem.Quocunque tempore parit, cum ceteri pifces ftato pariant.oua eius citilfimà ( fümma cele- zitate;alibi)creícunt, Plinius. Hyemelatent, Ariftot, Hyeme non capiuntur, preterque ftatis diebus paucis;Plinius.Ferulacontadu murznas occidit,Plinius. Ecalibi: Natura fecularum murznisinfeftif- lima eft;ta&x (iquidem ea moriuntur.Item:Licinius Macer murznas aic pingue(cere iactatu , (afiás [a- €tatu:)fafte non interimi,eaídem ferula protinus.animam in cauda habere certum eft, eaqueictaceler- rim? exanimari;at capitis ictu, difficulter, Murenaquz plagam vnam accepit, torpeícens perftat: fin D plures inferas, funditusiraincenditur, Azlianus deanimalibusi.57. Similiaetiam de ferpentibus ,l aruudineferiantur,ibidem tradit Aelianus. Murznas fsrantaceti guítu przcipuàin rabie agi ; Plinius, Quomodo éretibus elu&tentur murznz ; ex Oppiano, Aeliano, Piinio & Ouid iofcripfi fupràin A. xb: pro murznaaliquando (phyranam inept? (cribi oltentum eft, Ob(curus de nat. rerüm autor non re&é exPliniocitatmurznam libenterTe tenéreiutzr harundines & ligna; vt (i forcé reci concludatur, flexu multiplici euadat.Murznam ferocem cogunominat Ouidius, De murzna Cra Ti quz ad vocantem ipfum aduentabat,leges moxinE. | Nec proprias viresnefcit murzna nocendi, Auxilioque fibi, mor(u:neceo minus(far:e nmis)acti De- ficit, autanimos ponit captiuaminaceis. Hoce(t, Marznaetiamnon iguoratvires propriastum no- cendialijs;tum ad auxiliandum fibiinmorfu elT: fitas.nequ e mordeadi yim remittit,donec( vel 4brafezit [ueam.vd)omninod:bilitataíe captam & victam fateatur. Murene (inqait Plinius ex Ouidio,tanquam aliam lectionem fecutus ) amplius deuorant quàm hamum admoueautque dentibus lineas , atque ita erodunt. Murznadentibus eó commodius fe defendit, quód eorum przdita fic duplici ordine, Áclia- nus.Marzna caudam congii abfcindit, ^riftot. Nos cert? Puceolis [epenuineró congrum cam murz- naacrlter pugnantemanimaduertimus , Pecottus. Conger &maczna caudas iuter fé przcodunt, Pli - nius. Locu(ta muftenas & congros conficit. Si [myrzna & carabus ambo coquantur vnà , euane(cit Ímyrena;& 6 Xs uen Supriin Corollariode Locufta D. Aeliani verbade certamine polypi,murene &locufte recitauimus, quz ille ex Oppiani Halieuticorum r. mutuatus eft, fed bre- uius; hic exeodem poeta paraphrafin copiofiüs à Petro Gillio redditam , adfcribemas. Odioinimici- riarum capitaliter interfe diffident Polypus , Murzna, & Locufti, & mutuisinter (e cxdibus pereunt. Cum murzgna ex faxo ad inquirendum cibum prodiens , Polypum inípexit, in fümmaaqua paulatim erraticis flavellis natantem : ftatim incredibili zaudio elata , hanciucundam appetit przdam. is fen- tiens fe in proximum difcrimen adductum, fefe in fugam impellit. At nulla machinatione tardus in natando effugere poteft Murenam,expeditiffimo lapíu natantem. Itaque mordicus eum premens ,in- nitum pugnare cogit. Hic igitur coactus magnum & difficile inire certamen ;primum varium & mul- triplicem gyrum agens ; brachia huc illuc verfat ; conans horum iactatione ipfam a fcíe d-pellere: at enim nulla arte euadere poteft, Contrà MurznaPoly pi lubricis membris circumplicata, faciie ex his tanquam ques (evpentem fiue VIDITAHIWIAYETE CUYa urat feminas con- eredi aiun: )ic reuerentiam quodam modo exhibens;ac nuptialem reuerita gratiam,quod tamen concu- im 20 jQ 4o je óó DeMurzna. Lib. IV. j&i vires, donectandem defeffi manibusinaniter flu&uent : ic Polypiacetabulanon palaftricéiacta, Mu- rana acutis dentibus difcerpit & lacerat & partim ex his mandit, partim femicometta & palpitantia, huc illuc dittrahit, Necprodeftpolypo haerere faxis; eorumque vt lateat imitari colorem.nouit enim hunc eius dolum murzna. Iam rurfüs magna fiducia Locufta Murznamad pugnam laceffit: extenüs tanquam iritans,iuxta petram,;cuius incola eft mutena, geminis cornibus.Hzciritata;in certamen de- fcendit,at & fi animoinfe(to hanc cótra venit,tamen ipfam durotegmento circummunitam parumlz- dit: & fruftraideo dentes defigit, quód canquamà filice repulfi » fic eius duriffimo tegmine retufi , he- befcunt& debilitantur Veruntamen Murzna magis magiíq, tantifperanimoincitatur, di faü collum tantopere ftricté longis illius brachijs quàm ferreis forcipibus teneri fentit, nihilque remitti quan- 1o. tumlibet violenter fefe in fugam impellere conetur, & fummo doloris fenfuaffecta quoquo verfum corpus füum intorqueat. Cum enim aculeatum locuftz dorfum temere inuadit & circumple&itur; interea aculeistransfigitur tandemque multis vulneribus acceptis ; füaimprudentia conficitur. [am potró locuftam filiceis forcipibus & robultis aculeis armatam & velocem , tardus Polfbus & mo'if- fima pelle obdu&tus expugna:. Hic enim cum ean in faxea aliqua cauerna morantem deprehen- deric,in eius dorfum latenter inuadit, & vincula circuniicit, & fortibusacetabulis faucesinterclu. dit, ne fpirare poffit. Locufta veró illius circumplicatione vicina ad moriendum, nunc quicícir, nunc mouetur , nunc ad faxa alliditur. is veró non intermittit tandiu oppugnare , quoad exeaecir & confecerit : nec aliter carnes [ugendo ex eiustefta exhauric , quàm infans aliquis ex vberibus nuci- cis lac. ; | 20 Murznz exeunt in tetram , & fepe in ea capiuntur, Ariftoteles. Flute dict; vt in freto Siculo, " Sole torrefa&z curuare fe po(Is , & inaquam mergere definunt , atque itafaciles captu fiunt, Macto- bius. Polypis ineícantur murznz , Oppianus. Eíca ad inefcandas murznas : Aeluri ( Siluri legit Cornarius ) l'auiatilis drachmas fedecim. feminis ruta fylueftris drachmas o&o.adipis vitalinztan- tundem.feíami drachmas fedecim, Conterens omnia; ex eifque paftillos fingens , vtitor, Tarentinus. Murznas quoque & thriffas pifcium genera euocari concentu & tintinnabulis , exploratum vulgà: quamuis murenas geniturz tantiim tempore vtpote qua ferpentium fequi fibila feruntür; quibus eas admifceri traduat, Pierius Valerianus. Licinius Macer murznas tantum fosminini fexus effe tra- dit; & concipere € ferpentibus : obid fibilo à pifcatoribus tanquam ferpentibus , euocari & capitra- dit. fafte non interimi , eafdem ferula protinus. animam in cauda habere certum eft, eaqueicta celer- | o rim? exanimari:at capitis i&u,difficulter, Plinius. Pifcium curam maiores noftri celebrauecunt,adeó quidem vt etiam dalcibus aquis marinos clauderent piíces :atque eádem curamugilem fcarumque nutrirent, qua nunc mürena & lupuseducatur, Columella. Et alibi: Pifcinis prater alios pifcesin- cludemus flutas, que maximé probantur, murznas. Pifcinafi femperinfluente gurgite riget; habere debet fpecus iuxta folum: eorumque alios fimplices & rectos , quó Íecedant fquamoti greges : alios ia cochleam retortos , nec nimis fpaciofos , in quibus murznz delitefcant.. Quanquam nonnullis com- miíceri eas cum alterius notz pifcibus non placet. quia; fi rabie vexantur ; quod huic generi velut ca- nino folet accidere; (guiffimé perfequuntur fquamofos ; plurimofque mandendo confumunt , Colu- mella.C.Hirrius circum pifcinas (uas ex zdificijs duodena milia feftertia capiebat. Eam omnem mer- cedem efcis, quas dabat pifcibuss confumebat. Nonmirum. Vnotemporeenim memini hunc Cz- 4o fari fex millia murznarum mutua dediffeinpondus, & propter pifcium multitudinem quadragies fex- tertio villam venifTe, Varro.Murznarum viuarium priuatim ( «miram «bfquealus pícibus. alind quunt primu qd per (e ettam utelligetur $n vcrba excoritaut y var[asin verbis ,autealios) C. Hirius excogitauitante alios: qui ceenis triumphalibus Ca/aris didatoris fex milia numero murgnarum mutuo appendit. Nam permatare quidem precio noluit,alidue merce. Huius villamintra quàm modicam quadragies piíci- nz venierunt ( Locteoz banc clarus paslo ane ex Varroni. verbs inte ges. )Inuafit deinde fíngalorum piícium amor, Plinius: & ex éodem Macrobius ( Saturn. 5. rg. ) Hirrij villam, inquit, quamuis non amplam aut latam , con(Lat propter viuaria qua habuit , quadragies feítertiüm venundatam. Hirriusincodici - bus Varronis r. duplici fcribitur: in Plinianis fimplici:apud Volaterranum Hircius. Sola ex preciofis pues maurzna;quamuis Tar(eníis Capathiique pelagi. quod elt vltimum, vernacula, quouis hofpes $o freto peregrinum mare fuftinet , Columella. Lucij Craffi oratoris etate prior Licinius Murena reliquorum(prarer offreas) pifciam viuariainuenit;Plinius. Veteres Romanos viuacitate potius, quàm -à faporis przcellentia murenas gtimalf? crediderim. quoniam magna eorum copia in quotidianos vfus viuarijs inclu(a diutiffimà poterat afferuati , ceteris pifcibus aut tedio carceris , aut vitio piíci- narum facile pereuntibus ;Iouius. Apud Baulos in parte Baiana pifcinam habuit Hortenfius orator, inqua murznam adeó dilexit, vt exanimatam Beffe credatur, Plinius. Caterüm Valerius Maximus | libro nono, & Pliniuslibro decimo feptimo;qui L. Cralfum Cenforem cum Cn. Domitio fuiife con - firmant, fcribentes cum inter fe de luxuria atque libidine decertatent; fibi nonnulla inuicem obie- ciffent, nullam de murenz à Craffo defletz obiectione mentionem faciunt, forfitan quianon nifi de obiectionibus ad luxuriam & exquifitiorem cultum pertinentibus altercatio fuerat. hoc egolecto- éo ribuszítimandum relinquo, Maffirius. Murena Craífi Romani omnium prgdicatione celebrata, (ic inauribus, & gemmis diftin&o monili,tauquam fané eximiaforme pulchritudine puella, ornaba- tur: & appelltis vocé Crafli ag noícebacatue ad eá adaatabat: cá; qaippià ei potrigsbat ; prompto & arato animo accipiebat. Hicille mortua lleuit vberiüs,atq;honore fepulturz affecit. Ec camaliquan . doDomicius in hunc dixiffet:Sculte Cralfe , Murznam flenifti mortuam. Adhzc refpondens Cratfus: Equidem ( inquit ) de beftiz morte fleui: Tuveró nullos, ne extrium quidem vxorunrinteritu, quas ad fepulturam dediti ,lu&tus percepilti, Aelianus deanimalibus8.4. Cum obiiceret Domitius , Án. tu mürznam luxiti Craffe? retorficille: Actu veorestres cum extuleris nunquam lachrimafti Plutar- chus inlibro Vtraanimalium,&c.Ex Aeliano mutuatus eftIo. Tzetzes Variorum Chiliade 8. cap.17;. ltem Porphyrius libro j.de abftinentia ab animatB: Craífi (inquit) Romani Pe nominatim Jdem | | j£ | cc. 3 ta $8 |" Aquatlibus: L * - ( [ " - " D taad ipfum Craffum aduentabat:quem etiam adeó commouit,vt mortuam luxerit, cum triumantealiz berorumamiffionem moderaté tuliffet. Antonia Drufi in villa apud Baulos in parte Baiana( vbi & Hor- tenfius pifcinam habuit, & in ea murenam dilexit)ymurenz quàm diligebatinaures addidit:cuius pro« .pterfamam nonnulli Baulos videre concupiuerunt;Plinius. F De moríazit- : Y4n&- Inuenit in hoc animali documenta fzuitig Vedllus ( Perrin: , Platina ) Pollio eques Rom.examicis diui Augufti, viuarijs earum immergens damnàta manci pià,nontanquamad hoc feristerrarum non fufficientibus, fed quia inalio genere totum pariter hominem diftrahi fpectarenon poterat, Ferunt acetiguftu precipue easinrabiemagi, Plinius. Vedius Pollio ( inquit Crinitusde honefta difciplina 6.10. ) cum pifcinas magno ftudioac diligentia haberet, folitus eft feruos fuos occidere, eofque piíci- bus vorandos prebere: vt hominum cruore paftos comelfet: quod herclein Romana quidem ciuita- te non fceleftum modo: fed imprimis nefarium haberi debet, Ocrauio praefertim imperante. de qua re Septimiug I'ertullianus copiofe fcribitin libro quem de pallio fecit. Anneus vero Seneca cum Cz. farem Neronem ad clementiam inftrueret , fic inclamdt: O Vedium mille,mortibus dignum quide- uorandos feruos mürznis obiiciat,quas erat efurus. Etin libro quem deira fcripfit ad Nouatum: Cum diuus ( inquit ) Auguftus apud Vedium (aliás Atedium ) Pollionem cenatet, fregit vnus feruis cry- ftallinum : ex quo rapi eum ad mortem Vedius iuffit , nec vulgarem quidem. nam murznis obiici iubebatur quas ingens pifcina continebat. Quis non putarethocillum caufaluxuriz facere t fzul- tiaerat. (ec luxuria fiit ila, fauitia erat , (.&hys Rbod. ) [edeuafité manibus puer: &ád Caffaris pedes con- fugit,nihil aliud periturus,quàm vt aliter periret,nec efca ( pifcium ) fieret. In quoadeó motuseftno- uitate crudelitatis Cafar,vt illum quidem dimitti, & cryftallina potius omnia perfringi iuberet, pifci- namque compleri ; Hzc Crinitus ex Seneca. ( fed pars poftrema in codice noftro fic legitur: Motus eft nouitate crudelitatis Cefar, & illum quidem dimitti; & cryftallinaante omnia coram fe frangiiuffit, complerique(compleri oblimarique,Celius)pifcinam. Fuit Cafari fic caftigandus amicus , bene vfus eft viribus fuis.) Nofter quidem Senece codex libro r.declementia,capite 8.fic habet:Quis non Vedium Pollionem peius oderat; quàm ferui fui? quód murznas fanguine humano faginabat ; & eos qui fe ali- quid offenderant in viuarium quid aliud quàm ferpentibus obiici iubebat? O hominem mille morti- bus dignum,fiue deuorandos feruos obiicicbat murznis, quas efürus erat : fiue in hoc tantiim illas ale - bat,vt ficaleret. Deflutis nurznis nonnihilin A. diximus, híc plura Nonenim íi murzne optimz flute funtinSi- €ilia, & elops in Rhodo, continuó hi pifces omni mari fimiles nafcuntur, Varro, Murenzin$Sicilia optima funt; Plinius. E Siculo freto commendabantur , Athenzus & Clemens in Pzdagogo. Ai giemu C46 Xix&Aict (AP qui; qwAenois eoooxlusv, Pollux. Étrurfus: Mgpyaz Cat muSus x9) Meca yas Tatpvotat dag mit amx)ouoic "aL oriuev.Habetetiam delicatam murznam vrbs Hifpaniz Tatteffus nomine , adeó vt inter ci- bos electilesnumeratafit;authore Gellio. Murznain tantis delicijs olim fuit, vt & nomen Liciniorum familie dederit, Varrone tefte. Murenas Hicefius ait multumalere, non minüs ( autetiam magis, vt in A.fcripfimus)anguillis & congris, Hicefius. Murenzetiam ipfe inaqua vitiofa ( ceenofa, & aliter impura, & circa fluminum oftia ) deterrime funt , Galenus. fed quomodo alimentum ex murenis alijf- que pifcibus pro locorum in quibus degunt diuerfitate variet , fupra ex Galeni fcriptis recitaui in Lupo F. Omnium minime improbantur edulia, quz tenuem aut craffum fuocum facientium in con- finio funt, & inexceíluum medio, vt carnes gobiorum & murenarum, &c. Galenusinlibro decibis boni & mali fucci. Vuottonus inter duram quoque & mollem , murznarum carnem mediocrem e(fe tradit. Philotimus (apud Galenum de alimentis 3.30. ) murznas piícibus molles carnes habentibus adnumerat;quod genus facilius con coquitradit. Galenus diftin&ionem addit, (iin puro mari veríern- tur.Saxatiles enim ( inquit femper funt optimi, quod afellis minimné contigit,nec murznis , vt nego- bionibus quidem. etenim quidam ex his inflauijs & ftagnis, alijautem in mari nafcuntur : alij in fta- gnis maritimis, qua vocant:aut omnino inaquis permiftis, vbi magni fluuij oftium mari committi- tur,plurimum certe particulatim inter fe dilfident,vt mugilis & murzna. Murznas & omnia mollia, vt lolliginesfepias,&c.vt quz difficulter concoquantur;inflationes pariant, noxios humores generent,. cenfeo re probanda, Actius 9.,o.in curatione colici affectusà frigidis & pituitofis humoribus. Pericu- lofutm eft eas in cibum fümere , ni(i puusin vino optimé ac diutiffimé decoquantut, & fpeciebus aro- maticis, maximeque pipere, condiantur. Venenofonanqueabundanthumore , vnde nec de facili ce- dunt co&tioni, Author denat.rerum. Pellem eis duram effe audio, cedique baculisantequam coquan- tur. lura diuerfain murznam tum affam tum elixam defcribit Apiciusto.8. Tripatinum ex murznis; lupis & myxone memoratum Plinio,vide fupràin LupoF. Coquitur murznaexol(làta more maiorum; vtanguilla;fublato corio,capite & cauda.affam, moreto viridi fuffundes, Platina. San ga Romanus po- etalapidus,quum Pyrgorum inlitote pifcaremur;docuit murznas ab antiquis exoflari,Plauti authori- tate, vt eorum carnes nullis impeditz fpinis gratiores redderentur: ingentemque ille mucznam binis bacillis vtraque manu comprehenfis mediam aítringendo detergendoque ; recté & feftiué admodum exoffauir;Iouius, Tu Macherio Congrum,mureznam exdorfua, quantum potes;Plautus Aulularia. De verbo exdorfuare,lege fuprain Congro H.f. Obduriciem quandaminnatam, & tenacem humorem laboriofiffimé digeruntur : fed à lactibus eximijs fümmam commendationem accipiunt , Iouius. Heliogabalus murznarum la&ibus & luporum ( pifcium ) in locis mediterraneis rufticos pauit, Lampridius. h Murzna venenataeft(morfu,)& impetuofain homines, Kiranides. Dentibus maleficam non modi legi fed etiam expertus fum, cum Maflilizillius naturam perícrutans ; temere lubricum roftrum ce- piffem,non fine magno dolore vulnusaccepi, Gillius. Morfisà murzna( inquiz Aerius 13. 58. ) eadem accidunt que morfisà vipera:quapropter etiam fimilia remediaeisadhibenda. Dato autem & fici fuc- cum cum ferpillo,vt predium eft. Eadem ex eo repetijt Auicenna 4 6.5. capite 6. de Haren carmen. A. paítinaca marina aut murzna morfis auxiliantur liquoris de fico guttz quatuor , aut paulo plures gym ramulis ferpylli tribus aut quatuor poti: & quecunquead viperas, Aegineta, Murena morfus | ipfarum [e] Las! 3o éo ; OP PEE T i CCEVA. 8s j pfarum-capitis cinere fanantur,Plinius.Murgnz moríui medentur Iumbrici terzeni;Kiranides vt Ag- gregatorcitat. INon veró perniciofus (emper , fed & falutaris aliquando murzne morfus eft, vt fcribit Aelianus de animalibus lib.ii.cap.34. Vir quidamCiffus nomine(inquit) Serapidis cultui deditiffimus, peticus infidijs mulieris, quam priüsamatam , deinde vxorem duxerat , cum oua ferpentis denoraffet, angebatur,& miferé aHfligebatur,ita vcà morte patum abelfe videretur.Rogatus autem ab eo dens, mu- .rzRam viuam precepitemendam,& manum viuario (eu vafiin quo feruaretur,immittendam. Paretil- le, manum immittit:cui murena mordicusInharet.& cümauellerzetur, fimul cum ea morbus etiam iu- -menis illius euulfus eft. h Lichenes & lepras tollit murznarum cinis cum mellis obolis tribus, Plinius. Mutznarum pellium. Rewedia es» exuftarum cinis ex aceto frontiinlitus prodeft aduerfus capitis dolorem , Marcellus. Smyrzne dentes EPA] B fufpenít conueniunt puetis dentientibus, Kiranides. | Smyrana in iure piperisefa nephriticos fanat, & lepram fcabiofafque paffiones perfect curat, Ki- "fre «orpos. ranides. ( 2 Murena Latinis, Myrzna Grecis primam producit, vt monftraui in Mormyri Corollario A. quam - H.a,; obrem mafculinum etiam £0»; prima circumflexa fcribendum videtur. Mullorum & murznatum copia; Cicero in Paradoxis. Mutenaab Aeliano& Artemidoro nonrecté cattilagineis adnunmeratur, R.ondeletius. n ; Ferox, Onidius. Ardens auratis murenanotis,Idem.Delicata, Martialislib.10. Tarteffia;ab oppido Epitheta, Hifpaniz. Oppiano; x orlewiicy aviae oiy CEA OUVI]S ÓTEOEAEIS Qoipa AEn. 1 QV gyeodtmy «od todays xe asiva cu, Suidas € poeta quodem. interpretatur autem ucoauots xorra epic id elt pronaadlibidinem,ab huius pifcis natura. Meca, ri 78 xa (07r d xmi: potilis) *AGyem ur txoivaz, Hefychius. Uapzyayo( fed praeftat oxytonum fcribi ) forté deceptricem interpretari licebit. nam & t agyeyi aliquando deceptionem fignificat: nifi quis exesoyun potiüs legat. ef autem aresaoeysc ( oxy- tonum )leno;proftitutor,in vtroque [exu, Murena vocatur vitiumligniinmen(a ex cedro, nigrotranf- currens limite, variifque corticum punctis apprehenfus papaserum modo , &intotumatro propior color,maculeue difcolores;Plin.Maosva wotci*, bxodoc, yausix, Hefy chius & Varinus. fed vvezmz legen - dum videtur:quamuis literarum ordo apud illos prohibeat. murzng enim corpuslubricum & flexibi- le,flagello & virgz flexibili recte comparatur.Sic & gkoTAs tum ferpentis genus , tum (cuticam feu fla- gellum fignificat. Sedapud Pollucem libros. cap. ro. legimus Platonem comicum uegs^yvew slo uates nominale. ravi quid ad murznam pertineat, non video. Mapyasz quidem apud eof: to dem Lexicorum " fcriptores 4 Taugec exponitur, Mucznulam colliaurum nuncupat vulgus, Hieronymo tradente: quod ícilicetmetalloin virgulas lentefcente,quadam ordinis flexuofi catena, contexitur , ex pifcis vtique i- imagine vocabulo couformato,Calius Rhod.Scoppa grammaticus Italus vulgati etiam hodie vocabu- lola murenella interpretatur, vello collaro d'oro. Murznam Greci vocant , quód plicet fe in circulos, Ifidorus. fed nihil huiüímodi ex etymologia Graca conftat. per circulosilleforfan torques & monilia intellexit,quz à murzna pifce murgnule(vt diximus)nosminantur,non contrà. Murznaria dixic Plat naspromurznarum viuatijs. ear! Es | Per murznam pictam Aegyptij facerdotes hominem procum alienigenarum, vel alienigenarum con cubitum appetentem;externifue matrimonio copulatum intelligebát, Pierius ex Hierogiyphicis Ori. - í' Aviperis etiam ait( Piers verba [uot.videtiey autem verbum au vefereneum add. Avabrofimm , quem proxeme nomi 49 vaticrat) libilomurenas euocari , idque perinde ac fi hieroglyphicum effet , interpretatur: id fcilicetex hocinnui;vt mulieres admoneantur ferendos effe mariti mores;(itlicet fallax vir,afper,inconditus,te- mulentus;lubricus;multaque in hanc (ententiam. Bafilius ex hoc congreffu anguis & murzne adulte- rium interptetari videtur. adimonet enim eos qui nuptijs infidianturalienis. áifcant cuinam ferz cui reptili fint fimiles, cim nature quoddam adulterium vipere murznaque coniunctio videatur. atque huc potiüs refpicit Aegyptiorum hieroglyphicum.Non etiamincongruum erit hieroglyphicum,fioc- , cultam quandam fignificaturi , fanguinariam quippe crudelitatem, in molli alioqui atque effozminato. hoinine;perirritatam murenam ex»tellerimus,immani Romanorum procerum exem plo; quiferuitia olim murenis exponebant excarnificanda:cüm ea alioqui beltia exedétula fit , vt diceret Tertullianus; atqueetiam exanguís & excornis, Hec Pierius. Vide infràinfinehuiuscapitis Emblema Alciati. — ' $9 — Murena virinomen àneruofo corpore dictum Caffiodorus putat.Licinios,Murenas cognominatos; quód hoc pifce effufi Time delectati funt;(atis conftat. Huic opinioni M. Varro confentit, afferens eo- dem modo Licinios appellatos Murznas:quo Sergius, Orata cognominatus eft, quodei pifces quiau- tatz vocantur chariífimi fuerint, Macrobius Saturn.5.1;. Meminit & Columella8.16. Vulgaticodices Varronis dereruft.pro Licinius Murena,non re&té habent Lucius.L. Craffi oratoris etate priorLuci- nius Murena reliquorum(prater oftreas)pifcium viuaria inuenit,Plinius.Idemlibro23.cap.3.C. An- tonius ludos fcenaargentea fecit,item L.Murena:vbi fimiliter forté Lucius pro Liciniolegitur. Extat & Ciceronis pro Murena oratio, Quidam Grace hoc nomen Mxpluéus (cribunt, cum yiri proprium - e(t. Muglva y fiowic , ag. iion, Hefychius. Batea (Baree ) oppidum memoratur Homero, quod dijfe- pulchrum Myrinz appellent: zu aov euelp9u0:0 Mugivwe, Scholiaftes locumfic nominatum ait ab vna $0 Amazonum illic defun&a, cum adueríns Troiam mouerent: excitatoin eius honorem oppido, Var- rinus. | y ai ti - k Y m a CONS CNIEETS V hoceft (o. b. . Oppianusinmurena nominat vole vreioAa, e awe? te, peii e. lenti us eius,quos gepec, ioc eft fo - De lidos cognominat,a»yxvAov tex Q- dicit;id eft vallum recuruü. H e pavézurtgaw xograd juriow ddoVray ActoBairilen Idem de murzna polypum vorante.ltem, ypur dl Glos Bo powlu, | NOrM M AN Nuyopdioluo TE X gl) 0L aT € T0 pannos, Op planus de mutzna, Cuius & fequentiafunt: Town duéUciowoMuoy r7 Bus. Et, Peta 7 aja Dvreróvi Qo (ws) Sj gol MeNtas t Q' rgaNien pipsuvas du aite s oa op Plap Et He Ur cac nées i uuvp! D óput él DorqoAen Mu pavo diéasuamu Alüiuormis ma vr Es 14€, Ay pr gupamuevs NE Ta4Qpac- que A vnda, de muxzna contralocuftam pugnante. a. NES OE e Affertur fquillas inter murzna natantes [n patina porrecta, Subhocherus. Hac grauia; inquit; f. Icona. Propréa.. Qcc 4 XCapt& A 584. De Aquatilibus. Captaeft, deterior poft partum carne futura; Horatius Serm.2.8.Mvgono» kb9lig in Cotyis Thracum £e- gisconuiuij defcriptione Anaxandrides nominat. In conuiuio etiam Attico, quod Matron defcripfit apponitur murzna , Zovlu 3 v xo?opdjun €^ Berl, gis Aecoc ivi En Goave d paco vna ( id eft (erpenti ,vtmedi- corum filij pro medicis) eje vo. / 3d *l h. Msactoc eb lore Ue Quow, inc Vos 5 ylverzu x o) fiu lots elu wo utacavot od y viec, Atheneus.Aeacus (in Ranis Ariftophanis iratus Dionyfio qui ad inferos defcenderat , Herculem effe putans ( propter clauam & exuuium leonis, quz gerebat )à quo Cerberus antea eis abductus erat; fic eiintermina- tur: ESpival 9^ rovmvaoxéQauAo6 y 5) TU. amr Aayy voe c Avere ore s m dogs vay T vo perg Tagmieto, wvoonVate vbi Scholiaftes: Murznam( inquit ) nominat pro demone aliqua terribili. Imitatur autem Euripi- dem qui fimiliain Thefeo protulit. Tartefiam quidem cognominat , vt maiorem metum incutiat , ob - loci longinquitatem, alg 39 revenue , (tanquam in Tartefo murznz nafcantur maximz, Suidas.) Sic & muftelam Tarteíiam dicuntpromagna. Tartefus vrbs Ibericaeftcirca Auernum ( A'oprov , alijs iuxtacolumnas Herculis)paludem, Murena quidem pifcis eft marinus à poeta nominatus , cum vipe- ram nominare debuiffet. Eadem Varinus repetijt. Habet etiam delicatam vrbs Hifpanie Tarteffus (C duplici , alij fimplici fcribunt ) nomine murenam , adeó vt inter cibos electiles numerata (it; autore Gellio. Pollux quoque Tartefiam murenamantiquis in precio fuifletradit. Muftelz quzdamapud AfrosnafcunturinSilphio; fimiles Tarteffjs ( (cilicet muftelis. Valla non red vertit, fimiles murz- nis,)Herodotus. Emblema Alciati,infcriptum:Reuerentiam in matrimonio requiri. » Cüm furit in Venerem;pelagi fein litore fiftit Vipera:& ab ftomacho dira venena vomit. Murcnamque ciens ingentia fibila tollit: Axfubitó amplexus appetit illa viri, Maxima debetur thalamo reuerentia,coniunx Alternum debet coniugi & obfequium. COROLLARIVM DE MVRO, VEL MYRO, id eft, Murzna mare. MY Rvs(alias Myron)ferpens eftmarinus , vtaiunt, nec vnde nomen habeat fatis conftat. ( Nosety- mologiamin Mormyro mdicaumes. )Tzaditur de eo fi oculus alteruter capto eruatur, ipfo viuo dimiffo ; & & proamuleto geftetur,ophthalmiam ficcam fanare,pifci veró rurfus renafci.pretercàaltero eum capi lumine,qui viuentem non dimiferit, Aelianus. Plinius & Gazaoculatam eum appellant: Plautus verà ophthalmiam:Volaterranus,oculatam pifcem (qui Grecorum Melanurus eft) cum myro confundens., Smytus etiam à Plinio inter marinos pifces numeratur, verüim tanquam alterius generis àmurzna, Vuottonus. Atqui non genereaut fpecie;(ed fexu tantum à murznadifferre, ex predictis liquet. Scri- biturautem myrusaut imyrus:vt myrena quoque & finyrena: Grece bipoc vel ejdpoc penanflexü femper fcripferim,quoniam penultima producitur, vtindicauimus. Ariftoteles myrinum vocat marem, Pli- 1o 109 39 nius.legendum myrum,non myrinum.Itemque inferius rurfum myrus,tum ex vetuftis codicibus,tum - etiam Ariftotele Athenzoque,qui hunc pifcem myrum appellauerunt , Maffarius. M£oQ- 19 9; zu, 3o) nogpluo ponas ; Hefichius. XuvevG- 3t Xu/a(G- malim, ) à Zelw ix Suc 49) 3 Ae TUAUDVOAO ( Gppatyat s ) Idem.MvozavQ», d upeava y olomev tics ab2NO1 7) joMpo V oPv Oy ET. 51 9$ 99 ( melius, a1) eil , Idem, Myri- nus femelapud Ariftotelemlegitur pro myxino;vt Rondeletius oftendit.id non animaduertit Niphus: Myrinus enim(inquit/quietiamà Plinio fic nuncupatur, vulgó & Roman? murus dicitur: quafi Ro- mz vulgó murena mas diuerío quàm foemina nomine vocetur. Ariftoteles myro colorem zíz»Q- , id eft piniarboris tribuit: pro qua voce Athenzus habet ivyyG- , hoc eft iyngis auis. cui lectioni ( inquit Vuottonus)confentire videtur & vetus Ariftotelis interpres. DE MVRICE, RONDELETIVS. Nos murexeftpolyfemü.fignificat enim acumen (non propri? puto,fed metaphorice) fiueafpe- H.a. ritatemíaxi prominentis Nonio tefte. Virgilius Aeneid.g.Conculfe cautes,& acutoin murice remi Murex pro 4- Obnix1 crepuére. | fpexitate Jani Aliquando Murices machinulz funt ferrec, dolofz, tetragona forma, quz in quancunque partem jn Ud incubuerint,vnum aut plures aculeos infeftos protédunt, Vocantut à Grecis eíBoAo , vt re&té annotat Purpuras Budzus. Sumitur etiam murex pro Purpura. Martialis ( Lib. 15. fab lemmate Aures: ) Sanguine de noftro tinétas ingrate lacernas Induis: & non efthoc fatis , efcafumus. Inde & Murex Tyriusà Virgilio Ae- neid.4. Tyrioqueardebat muricelzna;Demiffa ex humeris.Et ab Ouidio Phocaicus. Gens adeon,.. Nonnunquam Murexgeneris nomen eft, cui fubiiciuntur Concha venerea, & Buccinum. Plinius eháVenerez! lib.9.cap.25.Muricem elfe latiorem Purpura;neque afpero,neque rotundo ore, neque in angulos pro- €5 buccinum. deunteroftro,fed fimplice concha,vtroque latere fefe colligente. His verbis Concham veneream de- Ihdem c456- (cvipfit,vt fuoloco docuimus. Etalioinloco Murices proBuccinis vfurpauit. Purpurz viuuntannis Sun. plurimüm feptenis. latent ficut Murices circa canisortumtricenis diebus. Ariftoteles lib. 8. de hift. Cap.I3.T« 1o 28 Bepark dep uaa qui Qa) Aes 6L0V TOC TG CU T/ Ja Aoi] mug Quos, v q) xijg uxecyt o) "row "I9 Toi To yw Q-.Et Pli - nius ibidem : Congregantur verno tempore, mutuoque attritu lentorem cuiufdam cere faliuant: fi- mili modo & Murices. fic Ariftoteles cüm procreationem Purpurarum docuilfet , fabiunxit : Tbv évzy i) TpATOy &yylvov quu TOÀ; ap Quaeuc x90 oi xipuxee Ex isnotum ef Plinium hec ex Ariftotele defcripfitfe ,«& pro Libya Mis: Buccinis Murices conuertiffe. ACE u "-— Deniquegeneris nomen effe,non Conchz tantüm vnius, fatis declaratPlinius; quum dicit: Muri- cum generis funt quz vocant Greci Colycia;alij Corythia( Eadem libre enm [dem cap.vlttmo concharum gene- Ya vorat: quanquam pro carophia li legitur coryrbia ) vurbinata zqué , fed minora , multo efficacio ra etiam, ac oris halitum cuftodientia. De his füoloco didum eft. Quarenon muricis nomen pluribusaccommo- datum fit, Gaza Plinij imitator «/evx«cmon Murices conuertit, fed Buccinas.Nunc ad Muricum turbi- natorumípecies conuertaturoratio. — ^ | DE MV. 49 jo 6o De Murice Lib. IV. | 48; 075 .D£ MYRIGE MARMOREO, RONDELETIVYS. | eA. Tconem Rondeletins exhibuit: cui nos fimilem alteram B. adiunximus concha phi fen muricis oventalit , quama Veneris natli [nenus. in ea margaritas quoque gigni quidam nobis retulit ,ne[Gio qnam vert. color forzn[icus palle[Git y in- trin[écus cum pulcherremo J[plédore ex albo rofens eft. labrum exterius protendit [e ei dilatat in parpznetm, mscrones infra caput feu corism testa duo magni fed obrui promsnent.tn ip[é cono parui admodum c? j Jubrotnndiper fpiras desnceps non acules fed tumores vifuntnr. I9. 26 N iS: NS SS E 2 s A /] 1 ze ——A A » : I, AW e zi ZM NN ze E UN "s 1 fs e — | TTE T JR. : ES SEE á Md TT (i : ; (íi T. ( E 5E prz, EE NS 4e MYRICVMQquI fequüntur copiam mihi fecit Gulielrhus du Choul Allobrogum prafectus, vir pro-. G.da Chant, - cul dubioantiquitatis petitiffim?,(i quisaliusin tota Europa hodie extet. Isnullisà me prouocatus of- ficijs,fed planeregio & liberalianimo; quo erga omnes literatos vtitur, erga me quoque vfus , non fo- làm Mutices Conchyliáque mihi communicauit; fed & aliarum pulcherrimarum & variarum rerum Copiam maximam , máximis fumptibus comparatam, ex quo veluti pres ditiffimo & abundantiffimo . tandemaliquandodepromet, &literarum luceilluftrabit multa; qua hactenus à pauciffimis autpotiüs nullis coguitain tenebrisiacuerunt, que tamenad Philofophica, Poetica, Hiftericaintelligenda pla- né neceffaria (unt, vt hoc nomine literatos omnes maximopere fibi (it deuincturus. ! ad $o — Murices hicappello,qui & turbinsti funt, & longos firmófque aculeos fiue clauos habent; quos , vt Marizet, interno(cerentur, quàm maxim? proprijs nominibus potuimus, diftinximus. Eum quem hicexhibe. mnus,àcandore dutriciáque, qua marmor candidum emulatur parte externa , marmoreum appellamus. Parte interna exalbo purpurafcic. Tefta grauis eft, dena ; folida , aculeis multis horrens; figura inter Buccinum & Conchylium media; ampla, vt meritó jexasosvAQ- dici poffit , quemadmodum Purpurz Ípeciesqugdam, — « | in me 9 ! Terres elt fabftantie, & frigide &ficce cum detergendi vi , ob falfüginem quam feruat. Quaread G.— dentifricia vti poffumus; & in epuloticis medicamentis. Vritur faciléacquein cinerem redigitur ,& Remedia es acrimoniam aliquam ob empyreuma acquirit;quam diligenti ablucione deponit. Calcisitaque modo oe cdn elotacum oleorofatoin vnguentum reducitur. Ambuttis medetur , cicatricemque pulchram inducit. — &» Ad hgcomniafccliciter vti poffumus.Carnematque operculum,Purpurarum,Buccinorurm carni oper- culifque rect? affimulari iudico.Sed hécin vniuetfüm de Muricum fubftantia dita fint. ü DE MYRICE TRIANGVLARI, RONDELETIY S. & 1 altera parte murex planus;altera fere rotundus, fed ita vt vttinque duo fintlatera;tertium plana 5 pats efficiat;à qua figura; que huic propria eft, tringularis iure dicitur: aculeos habet breues & firmos. Vario eftcolore.foramen duplex habet ra geh um;quoobteftc amplitudinem & breuitatem, fonus edi- turgrauis & triftis. Teftatotaad Conchylij tetam magis accedit. | | Operculum quum vritur fümum emittit, ob id pinguealiquid habet.Quarein oleo amygdalino de- &o&um in aurium doloribus vtiliter víurpatur. ! | | Mut : 1 j | | DE MV- 9 386 -——MYRICEM quem hicte - De Aquatilibus: DE MYRICE LACTEO; RONDELÉTIVS Concharum venerearum vice, ) nosMuricean hunc coracoidem ab aculeis i leon « Muricistriangularis,. axis. Icon «ZVtiericis latos, VN Wi Ns AN NY INN M AS NN Y Wy iid W j NY NN S XN SEN S NS V NS MSN AMI NAM [| DE MYRICE CORACOIDE,- RONDELETIY S. huicproprianomen ponentes. COROLLARIVM. CR prefentamusàla&teo colore lacteum nuncupauimus. Turbine obtufioteeft quàm ceteri, Exochas & tubercula potius habet quàm clauos fiue aculeos. Teftaad fucos vti poffumus V Ánatomi omoplatz appendicem àroftri coruorum (imilitudine coracoidem appellarunt, ita & ncuruis,& roftris coruorum fimilibus; ànota illuftriore & iQ 3o | / l : À .Firmioris iamtefte murices & conchatum genera, Plinius: càm proxime de quibufdam fragiliorís 4 P Plinium cery- EET 3modo fg Yicetn,pmodo buecinunm vertiffe, j 717] | ( HUP ; A Á" /21,7 TUE JN Y ri da 2 [, SNC ANN JE OS FON E * MNSSSSNS teftz dixiffet.Perottus murices dici exiftimatab afperitate murorum,;quoniam Vergilius dixerit: Con- cuf cautes, & acuto murice remi Obnixicrepucre, Egoà Grzco vocabulo ceryces ,x/ov«c, Latinum murices defumptum potiüs coniecerim,literis quibufdam tranfpofitis & mutatis. A muricibusautem metaphorice tum tribolos ( «t Greci vocitant) ferreos , tum fimiles in faxis alibive mucrones duros & acutos prominentes:non autem contrá. Idem Perottaus purpuram inter conchas potis numerat; mu- 'ricem inter oftreaob (cabriciem cocuicis:quod ideircononlaudo; quoniam fcabricies teftarum longe diuería eft, in oftreis (uperficie cota exafperata.in muricibus veró & purpuris eminentibus perinter- - ualla aculeis quibufdam. Murices Rondeletio proprie dicuntur qui turbinati funt , & longos firmof- que aculeos fiue clauoshabent. Hos Gerinanice Szaechelfibalen vel Moi nominabimus com- módé , nomine ab aculeis.& concha compofito. nam & aculeatos pifciculos fluuiatiles aliqui Stacbel- $9 fich appellant. Maffarius collatis aliquot Ariftotelis & Plini) locis , Plinium oftenditcerycem modó muricem, exeo quód vertigo concha in acutum maximé tendat, (murexenimyinquit, pro acuto quan - doque capitur: ) modo buccinum , quia fit alteri turbinato generi buccino di&o fimilis, conuertiffe. quem Theodorus(in- quit) vocis fignificationem imitatus, buccinum femper inter- pretatus eft. Ceryx enimidem quod przco fignificat.verüm qua aporredes vocantur murices conuertit ; vt muricis nomen ge- neralius effe quàm buccini coniectareliceat. Ceryxigitur qui fecundum Plinium Latine murex & buccinum vocatur , concha eft à turbinato genere, purpuris magnitudine inferior, fimilis buccinoilli turbinatorum generi,quo fonus editur,oris tantiim rotunditate in margine inciía differens,promufcidem modo mu Ícarum habens, firmam & torofam, quz lingue effigiem pra fe fert:cuius flore illo purpureoantiqui veftes inficiebant, que mu ricez & conchyliatz dicebantur, Hec Mallarius.Et rurfus;enar- ranshzc Plinij vetba:Quz durioris teftz funt, vt murices, pur- pura,faliuariolentore proueniunt: Saliuarium ( inquit ) lento- zemappellat mucofamillam congeriem fauaginé dictam , quam Bi 6o purpurz, : e *x "d De Mutice, Lib. I V. 587 purpurz,àc murices fiuebuccinge conftruunt. Vbi etiam com prehenditur Plinium muricem pro Cery- ce,hoc eft,buccino accepiffe.Hzc enim duo genera purpura fcilicet & buccinum fauificare foliti funt, ex Ariftotele quinto dehiftoria. Murexetfi vnam fpeciem fignificet, fcilicet buccinum, generaleta- - men eft,vt recté admonet Hermolaus, ficuti & conchylium. purpuram enim comprehendic murex , & alia, Vuottonus.Murex perexcellentiam conchylium aliquando dicitur,Perottus. Vide etiam fupràin Conchylio A. Murex pro purpurainterdum accipitut,& eius colore, vt Rondeletius oftendit: & nos pluribus mox Peru. nE. | ' Muricum generis videtur & aporrhais in A.elemento dicta. Aciftoteles bis tantiim earum meminit, aporrzais, 10 Gaza murices interpretatur. y | Muricumgenerisfuncinquit Plinius;& quz vocant Graci colycia, alij corycia ; turbinata equéfed. Colycis,vel xinoramultó : efficaciora etiam & orishalitum cuftodientià. Athenzus hzecnon muricum , fed cha- ^"Jf^ia- marum generibus contribuit, eafquein Macedonia «opus dici , Athenis xeesc, in cetera Grieciatra- cheas,hoc eftafperas vocari prodit:quod & Plinius fere fecutusaliubi videtut, Hermolaus.Nofter Pli- nij codexlibro 32.cap.7.fic habet: Muricum generis funt,qu& vocant Greci colycia , alij corythia, tur- binata equé , fed minora multó. Hermolaus corycia fuípicaturlegendum , quod Athenzus fcribat; Chamz genus quoddam Grzcis vocari xagvxecin Macedonia, quas Athenis xecis; dicant. Sed muricum & Chamarum genus diuerfum eft.Hoc etiam animaduertendum, poft corophia, aut potius corythiain verbis Plinij,commatis non puncti notam effe fignandam;vt perappofitionem mox fequatur , concha- 20 rumgenera. Vuottonustamen coryphia ( fic enim legit per y. non corophia) à colycijs corythijsue non diftinguit. Congenerum omnium(inquitidem Vuottonus) quecunquefcilicet vurbinazi (unt ge- neris fuauiffima iudicantur coryphia.Suntque& ori & ftomacho grata: aluumque & vrinam cient, at- que orisbonum reddunt odorem.Copiofius alunt iurulenta;alfa veró dura fentiiintür.Horum papauer buccinorum more aluum fringit potiüs. ! Mutianus (prodidit echeneidem)etfe muricem,latiorem purpura,neque afpero neque rotundo ore; A de neque inangulos prodeunte roftro;fed fimplice concha( Adaffarzes lezit,neque im angulos predeumtevo]lro fem o ri plíceconchayctc.) vtroque laterefefe colligente: quibus inherentibus plenam ventis ftetiffe nauem por- tantem nunciosà Periandro, vt caftrarentur nobiles pueri: conchafque quid preftiteruntapud Gni- diorum Venerem coli;Plinius.R ondeletius Veneteam hanc concham nuncupat: vulgus porcellanam. 3o Videfüprà inter conchas,in prima fpecieconcha Venerez.De hoc muricis genere ( inquit Maffarius) quód eiufinodi potentiz fit libro etiam fecundo & tricefimo refert Plinius hoc modo: Nec dubitamus idem valeread omniagenera, cum celebri & confecrato etiam exemplo apud Gnidiam Venerem con- chàs etiam eiufdem potentiz credi neceffe fit, Periandri hiftoria quonam modo nobiles Corcyrenfium pueros Sardas miferit exfecandos;habetur apud Herodotum libto ;. Nicqui(vtaudio) vulgóin Hetturia vocaturgenus quoddam muricum. | Miyaces pifces intellisuntur murices. fed & pro conchula accipitur myax , qua humores exci- Myazes, piuntur, Celius. Sunt qui myes etiam , vt Philoftrati interpres Zenobius Acciolus , murices 675» interpretentur. nos Myes & Myaces inter concharum genera à muricibus plané diuerfos dedimus. Trachaliappellantur muricum ac purpurz füperiores partes: vnde Ariminenfes maritimihomines B 4o Cognomen traxerunt Trachali,Feftus.Sed Trachelus potius pere.fcribendum , quód'eeruicem fignifi- cat; Grece voaioc. Vide in Corollario purpura B. | — Quzdurioristeftz funt, vt murices,purpurz,faliuariolentoreproueniunt,;Plinius. Ariftoteles hoc C de cerycibus id eft buccinis tradit: fed communishecgeneratio his omnibus videtur. Myacesacer- uantur muricum modo viuuntque in algofis; Plinius. Purpurz,murices,eiufdemquegeneris vére pa- riunt.Idem. p ! Limofaregio idonea eft conchylijs,muricibus & oftreis, Columella de pifcinisloquens. ! E Murex eftcolor purpureus, Nonius. Accipiturinterdum pro purpura, & eius colore: quóniam ex Color c tis. eius fucco ( fanguine feu flore) color purpureustingebatur,; dor circa Tyrum & Sidonem vrbes "re. Syriz,vtgrammatici annotant.Murices quoque pürpurz vfum preftant,in Tyro nobiles; vtait Calia- yo nus;Bayfius, Murexalio nomine conchylium dicitur: eó quód circuncifa ( e«reuscifus ) ferro lachrymas purpurei coloris emittat;ex quibus purpura Gingitur:& inde o(trum ap pellatuin eft; quód hectin&ura ex humore tefte (animalis testati, guod Gracioffrenm vocam )elicitur, Iidorus. Sacrum muricem apudiuri- fperitosideodiciopinantur nonnulli,quiaeoinficerentur veftes imperatoriz, Caelius. Murice purpu- ram colore przftantiorem crediderim , Platina. Tranfalpina Galliaherbis Tyriumatqueconchylium tingit.nec quaeritin profundis murices,Plinius. Minüs mirorincompertaquzdam effe equeftris ordi- nis viris;iam vero & fenatorij,cum ebori citroquefyluc exquirantur,omnes Ícopuli Getuli muricibus ac purpuris,Idem j. 1. Obícuri quidam exPlinij verbis ea attribuunt muricibus , qua Pliniusno- minatim purpurz.Muricis cólorgrauis odoris erat.Hinc Martialis libro 1, Olidz veftes murice. Etio- cus eiufdem in Philznim: Tin&is murice veftibus quód ómni Et nocte vtitur & die Philznis, Non eft go ambitiofa,nec fuperba;Delectatur odore,non colore. Te bis Afro muricetinctz veftiuntlanz, Hora- tius 2. Carminum.Etalibiin Epo.12.Muricibus Tyrijsiteratz velleralanz.Et Epift 2. Getulo murice tinctz veftes. Martialis, Quod bis murice vellusinquinatum.Sidonio muticetinctalana, Tibullus lib. 3. Eleg.5. Nec quz de Tyrio muricelanarubet, Ouidius. Etfexto Metam. Phocaico bibulastinge- bat murice lanas. Ipfe fed in pratis aries iam fuaue rubenti Murice, Vergilius 4. Aegloga. Pictà croco, & fulgenti murice veftis, Idem Aeneid. 9. Aurato preful gens murice du∨ Silius lib. 4. *. Mb. - Murex intortus tuba erat Phorcyos apud Valerium 3. Argonaut. | | Murices cum alijs conchisante conamapponuntur in epulo; quo die Lentulus flamen inauguratus F eft apud Macrobium. Maurice Baiano melior ( alid; potior ) Lucrina peloris ; Horatius Sermon. 2. 4- Conchyla marina; purpura ; murices tanquam cibi ftomachum popuh Jaudantur à 2 EONY : Wu rue DNE D AL) LM LA Fil argo * CC ^$ . De Aquatilibus: » | Largo Compofitione10 4. Cel(us quoquemurices cibis ftomacho aptis Connufüerat. Murices &püi- G Pure coquuntur eomodo quo cetera conchylia;Platina. - | | Muticum cinerem cum nominat Plinius ( nam is feré folüs ex eis hoc nomine remedia przfcribit) ex teftis duntaxat crematis cinerem intelligo: id quod aliquando exprimitur; plerunque omittitur, Semel tamen ad difcutiendas verendorum puftulas, Muricum ( inquit ) vel purpurarum teftz cinis cum melle prodeft:efficacius cremataram cüm carnibus fuis. Videtur autem eadem fermé vis & com- munis teftarum maris omnium cineri ineffe: nifi quod efficaciorem exdurioribus folidioribu(quete- ftis exiftimo. Et quoniam ceryces Plinius aliàs murices , aliàs buccina interpretatur: remedia quz fu- periüs buccinis attributa funt ex Grecis authoribus , muticibus etiam Plinianis prorfus conuenient. Mituli quoque cremati eundem buccinis effe&um przbent;tefte Diofcoride.addiderim ego;fed paulà 1o ignauiorem: purpurz veró & conchylia vndiquaque fimilem. Pro buccinisoftrea fubítituit author Antiballoménon.Mituli quoque, vt murices cinere caufticam vim habent: & ad lepras;lentigines,ma- culas.Lauantur quoque plumbi modo; ad genarum craffitudines, & oculorum albugines,caliginefque atque in alijs partibus fordida vlcera, capitifque puftulas , Plinius. ex quo fequentia etiam remedia omnia, vbi alterius autoris nomen non addetur, decerpfimus. Myaces cremati, vt murices , morfus canum hominumque cum melle , lepras, lentigines fanant, Muricum cinis cum oleo tumores tollit. Muricum vel pur urarum cinis vtroque modo, fiue difcutere opus fit incipientes , fiue concoctos emittere,panisre iftit.quidam itacomponunt medicamentum: cerz & thuris drachmas xx. Ípumzar- genti xl.cineris muricum x.olei veteris heminam. Capitis vlceribus muricum vel purpuraruim tefte ci- niscum melle vtiliter illinitur, (se5)conchyliorum:vel,(inon vrantur,farina exaqua doloribus. Mu- 29 ticum vel conchyliorum tefte cinis maculas in facie mulierum purgat cum melle illitus, cutemque e- -rugat;extenditque,feptenis diebus illitus,ita vt octauo candido ouorum foueantur ( aliás foseatur. ) Mu ticum generis funt que vocant Greci colycia;alij corythia, turbinata equé , fed minora multó, effica ciora etiam, & oris halitum cuftodientia. Parotidesmuricumteftz cinere cum melle vel conchylio- rum ex mulfo curantur.T etis cadi fal (amentarij tufis cum axungia vetere , muricumque cinere ex oleo ad parotidas ftrumafque vtuntur. Muricum cinis dentifricium eft.Dentifricium ; Ceruinoex cornu ci- nisefl,aut vngula porc Torrida,vel cinis ex ouis,fed non fine vino: Muricis aut tofti » Vel bulbi extin-- &afauilla,Samonicus.Mammas muricum vel purpurz teftarum cinis cum melle eficaciter fanat. Car- bunculos de veretris exterminat muricum vel purpurarumin carbonibus vftarum cinis cii melle pet- mixtus,Marcellus Empiricus. Plinius hoc remedio, efficaciore fi cum carnibus fuis crementur, puftu- 39 las verendorum difcuti cribit.Oleum cicinum cum cinere muricum, fedis infammationib us prodeft: item pforz. : Carnes. Muricum carnes appofitz;pilosinmammatollunt. De malo quidem pilariin mammis qui voluerit legat fuprain Cancris fluuiatilibus G. Ha. "Murex intortus, Valerioin Argonau ticis. Afer, Getulus, Tyrius Sidonius,fulgens,fuaue rubens;oli- Ephes. — Gussauratus;facer,diuer(is authoribus vt citauimus fupràin E.Baianus Horatio. Item apud Textorem: Phocaicus, Tarentinus, Aflyrius, Oebalius , radiatus , ftellans , rutilus, ardens, purpureus , puniceus, flagrans. | Murices pro machinulis ferreis, &c.vt Rondeletius recitat.noftri Fufze;fez appellant,Galli Chauffes trappes ; Greci. tribolos vt & herbas quafdam, muricatis fimiliter feu mucronatis pericarpijs, vnam E terreftrem,alteram aquaticam. Bion quidam transfuga nunciat regi murices ferreosin terram defodif- fe Darium,quà hoftem equitem emifTurum effe credebat, Curtiuslibro4. Suadentibus quibufdam vt circa mania vrbis, quam obfideret , ferreos murices fpargeret, ne fübitaeruptione hoftes impetumin prafidia noftra facere poffent;& c. Valerius lib.3.de Scipione Aemiliano.Murices vetuftas (antiquitas) etiam faxorum afperitates tela omnia voluit poffe dici, Nonius. Muricatus;adiectiuum »quod eft muri- cis modo factum.Scolymo muricatacacumina;Plinius.Etalibi, Carduo tum fatiuo tum ylueftri , folia paucajfpinofa,muri catis cacuminibus, Muricati greffus Fulgentio, id eft; formidolofi & pauendi. In- tuemur(inquit)arua,quibus adhuc impreílc bellantium plantejmuricatos (quodaiunt ) figillauerunt greffus,Budeus.Muricatim;aduerbium:conuolutim;inquit Budzus,in modum muricis, Vertice muri- catim intorto,marginein mucronem emilTo, Columella lib.9. In Codice luftiniani (libro rr. titulo de ; monetarijs & murilegulis)murileguli dicuntur,quafi muricarij à muricibus legendis, BudeusinPan- decta. Vide fuprà in Conchain genere H.a. Colores, oftrinus , muriceus, conchyliatus ,à Thylefio no- minantur cum purpureo. DE MVRIA: DE QVA PLVRIMAÁA ETIAM LEGES -SWPROIAOLIWNUG.SMRO, ; Cinis 1efia. Vriagenus eftfalfamenti,quod ex pifcium liquamine fiebat;prafertim thynnorum, vt gramma- A.V À dci (cribunt.Tingatolusficcum muria vaferin calice empta;Perfítus Satyra 6. Antipolitani ( fa- teor ) fum filiat hynni, Effem fi Ícombri non tibi miffaforem , Martialis libroz;. fub lemmate Muria. Simplex à dulci conftat oliuo, Quod pingui mifcere mero, muriaque decebit, Non alia quàm qua ^ Byzantia putruit orca; Horat.z.Sermon.Muria quoque;fiue vlla falfügo;fpiffat, mordet, extenuat, fic- cat; Plinius31. Maximéautemad hoc necelffarium effeaceti,& durz muriz vfum ; Columellalibro 12. Ez optimé condiuntur, vel viridesin muria, velin lentifco contufz Cato capite 7. Vtenimobfcu- ratur & offunditur luce Solis lumen lucernz, & vt interit magnitudine maris Aegziftillamuriz,& vt in diuitijs Creefiteruncijacceffio, &c. Ceterüm muries , muriei, (al eftin pila tufum , ( vt quidam interpretantur; & in ollam fi&ilem coniedum : quo deindeinaquam miffo Veftales vtebantur in (a- crificio. Quidam tamen(c melzs quidem )exiftimant idem effe muriem & muriam, lignificareque falía- mentorum aquam.A mari nomen deductum. Cato capite 88.Si natabit (inquit ) ea muries erit, qua vel carnem , vel caíeos, vel (alfamenta condias. Muriaticus , adiectiuum, quodinmuriadiufuit. Soror . cogita Amabo , item nos perhiberi , quafi falfa muriatica Effe autumantur , (ineomni lepóre , & fine * De Mure pifce,. Lib. III $89 fine fuauitate , Plautus Posnulo. Muriaticam videoin vafis ftanneis, naricam bonam, &c. Feftus ex Plauto. Murialaudantur Antipolisac Thurij : iam veo & Dalmatia; Plinius, xao oYy Ote p A uA zreamy vais Iba oizrsGor Q9, Ariftophanesin Holcadibus. pifces enim idoneos vt füper pruna affarentur inquit Athenzus) intingebantin muriam, quam & Thafiam cognominabant. Ad dentium dolorem bene facit muria ex pifcibus lacertis veteribus » fiquis ea fubinde os colluat; Marcellus Empiricus. Murznarum muria ftrumas fanat , Plinius. ea hodie quoque Antipoli, & in Lerino infülafit, Rondele- tius. Llegiy iy 9c &xetv ev alu) Aule xvX&c: ideft, Tu muriam agitas ante quàm pifces capis , de ijs qui tempus przueniunt, Suidas, Senarius eft prouerbialisin eos quiante tempus gloriantur: vel euentum incertum pro certo fibi pollicentur. Simileeft, Ante victoriam encomium canis. 10 : DE MVRE PISCE. A D Iphilus Mya, id eft, murem pifcem dicit effe quendam, cui & caprifco nomen fit, Vide füprà | A in Caprifco. Mic 9aAz 11" , id eft, mus marinis, pifcis eft mediocris magnitudinis , Cretenfibus familiaris , inter fanguine preditos (4504 addit , ze quis cum mye vel mytilo concha confundat) connumeran- dus, Bellonius. qui fi hunc pifcem vidit, pluribus defcribere debebat, vt qualis effet nobis confta- ret. Rondeletius quidem caprifcum fuum & pictum & plené defcriptum exhibuit. Mures domeftici . omnestimidi funt, quanquam domeftici magis quàm agreftes : marini veróetíi non magno corpore, inexpugnabili tamen funt audacia muniti: quippe qui ad propugnandum duplici confidunt arma- o Ur, predurz nimirum pelli, & dentium robori. cum enim validis, & rei piícatoriz petitiffimis ho- 3minibus pugnant, Aelianus de animalibus 9. 41. ex- Oppiani Halieuticorum:z. Rondeletius hos | Cipplan! mures , eofdem caprifcis pifcibus facit. Quiab Epicharmonominatur musin nuptiis Hebz pilcium proprié di&torum (1d eft branchijs preditorum) generis videtur, cümaliorum etiam pifcium duntaxat proprié dictorum pariter meminerit : Mic &AQucox qe , Xopuivoi ve, &c. Item à Numenio, H'uias , 9 rose yu yawuklu xopuóniiv, Et ab Alexide, cum inquit : Mic &zla sexe y To xU Giov Tgia C AOUe Athenzus inter ea», id eft cartilagineos piíces vnà cum patfere & bugloffo uz quoque numerat, tanquam ex Ariftotelis libris de animalibus : in quibus hoc nufquam extare puto, nec approbo. Apuleius Apologia prima, ex Ennij Phagiticispifcium aliquotgenera quibusin regionibus przferan- tur, recitat: vndehic verfus aliquot in quibus mus nominatur, licet corruptos, afferam: Maures &o Aeni, (aliás Teni, ). aípra oftrea plurima Abydi. Mus Mityleng, &c. Purpura, matriculi, mures, dulces quoque echini. Mvrszs etiamà Grzcis dicuntur conchz quzdam; de quibus leges fuprà inter Conchas diuerfas, & deinceps. ' Mvs marinus à Plinio dictus generis teftudinum eft. Quare infra in r. elemento. Mvs 'aquaticus quadrupes; ad finem A ppendicis Quadrupedum viuiparorum defcribitur Bello- nij verbis; eius hac effigies eft, illic omiffa." | ^49 S ^75 ES 7 i V IZ )7 LI WI SES RMN S SESS SSAUME 3 —EN - We 77. - LT — g- 4 | - TEE ER RTL 777 cS 4e » : 22275 Qi TS A N ———MMÀMÀÀ— DE MVSCA FLVVIATILI, RoNwNPELETIVSs. M: A3 volantes in aquz extremitate fzpe vidimus tate. Oculis funt magnis pro corporis -LY-À. magnitudine;dorío rotando, ventre plano, fenos habent pedes; pofteriores maiores ad corpus inaquaimpellendum. Inter natandü geminasalas extendunt. Quare & in aere volare , & inaquana- tare poffunt. Natant ventre in celum conuerfo,; contrario fitu volant. Vtrunque per vices faciunt. 6o Venter lineis nigris & viridibus diftinguitur. his pifces infidiantur. Sunt permultaalia in aquis dul- cibus infecta atque beftiolz nondumab omnibus fatis animaduerfe, quequevix bene pictura expri- mi poffunt. Quare hortor ftudiofos viros, &fedulos rerum perueftigatores, vt in fluuiorum alia- rumueaquarum quas incolunt animalibus cognofcendis ; & iis pofterorum memorie mandandis ope- ram ponant. Mufculus Plinio aliis belua eft, Mei O- Ariftotelis:aliàs non belua, fed balenarum dux pifcis, quem Oppianus rryrrípz,id eft ducem nominat. Vide füprà in Balenaex Rondeletio, & in Corollario noftro de Balzna ». Pifciculusqui balenis oculorum vice fungitur, muículi nomen habet & iuli, Her - molaus; fedan exauthoribus probari hoc poffit, iulum effe mufculum ducemue balznarum , nefcio. Hippurisinefcantur iuli, Oppianus. ^ — Sunt & M Y 5 C v b à Concha; fupràinter Conchas diuerfas, Id Fluutatila dh5nsplex, Mator. Minor, : Partes corbo- T$, Vis. e $90. De Aquatilibus. DE MVSTELA, SIVE LAMPETRA,; BUE UDUNODISVOSS A G Árzonvx genetiseft, quz noftris àlambendispetris Lampetra, vel Latpreda dicitar: quód AJ integrum feré diem oré fuccifo, denticulis circumuallato , faxis, quemadmodum & picatis nauium clauis; fic inhzreat, vtealambere videatur. HancGraeci, inquit Galenus, Galeony- mum & Galexiam appellarunt: Latini Muftelam , à maculati huius nominis quadrupedis tegminis fimilitudine. | p Huicpiíci Plinius proximam menfam poftScarum tribuit;ac Murenz zmulum effe affirmat. Fuit enimapudantiquos(vt & Acipenfer)inter precipuzauthoritatis pifces. fed Murena zquoreatantüm, acípinofaeft. Muftela autem & fluuiatilis & marina reperitur, ambz prorfus cartilaginez: quanquam Dorion cuiufdam fluuiatilis Murenz meminiffe videtur, cui fpinam vnicam effe tradit, ei Afellorum generiperfimilem, quod quidam Calariamdicunt. Ceterum marina cacochyma eft, nautis precipue re infenfa, dum temonibus ferécriduuminhzrens , caudam in contrarium vertit , receníque picatz nauislateribus picem lambendo fic infigitur, vt nautasabitinere remoretur. | Fluuiatilis eft duplex : maior, in Illyrico finu, ac perftagna binominis Iftri frequens: Gallice Mo- Telizzac Ligeri.atque adeo Alpinis quibufdam lacubus peculiaris,qualis eft Rhetiz Brigantinus Plinio dictus , lautiores popinas per verna quadragetimz ieiunia celebriores reddens: quo maxime tempore cartilagineaipforum fpina (cordam appellant) nondum indüruit. Minor, vix pal milongitudinem ;pollicisque cra(fitiem excedit. Viuis fontibus tiuulis,aclimpi* 26 dorum fluminum litoribus gaudens, Rome, Lugduniac Lutetiz frequentiffima. Lampredotum Ro- mani , Lampredonem Parifini , Lugdunenfes Ciuéllam vocant. Acne quis id Muftelz genusinmaio- rem degenerare credat, vnicum hoc nobisargumentum effe poteft, quódea, quanquam pufilla , oua tamen ac factus edat. Cetera maiori fimilis. Porró maiores Lampetra fuis fexibus diftingui folent,qua- rum (fluuiatilium praefertim) mares, expetibiliores funt ob carnis fuauitatem acfirmitudinem. Omnes, viuiparorum cetaceorum more, fiftul3 in ceruice habent; per quam dura nauibus aut faxis inherent, aquam ad branchiasattrahunt, quas vtrinque fub cute feptenisformanibus in ré&tum ordis nem difpofitis, preteraliorum pifcium morem, reconditas habent. Maculofo alioqui funt tergore;fu- perné quidem ex atroin liuidumac cinereum colorem delinente, fubtus candido, vndecunque glabro; atque anguille modolubrico: cum quahoc etiam habent commune; quód per longitudinem diffiffe, 5 & atq; infruftaconfectz , diutiüs adhuc viuere confpiciantur. Cor habent fub branchiis ac foraminibus reconditum, cartilaginea membrana, fpongiofaac pretumidainclufum, fubrotundum, ciceris craf- fitie. hepar oblongum, vnius tántum lobi, fellecarens; Minorautem Lampetra fufcum habet tergus, ventrem candicantem, cor ex fübrotundoangulofum, milij magnitudine. Vnicum omnes habentin- teftinum rectum, miniméconiplicatum: reliquum corporis in fceminis , matrix ouis referta,occupat, Proindenullas habentlaterales pinnas, fiauofoque impulfu natant ; vt Silurus ac Murena. £ Spumarum indiciis comperiri folent; captzque perpetuaaqua immergi , cum qua ex longinquis pat- tibus in vrbem deferuntur. DE EADEM, RONDELETIVS Figura hac lam petra ad picem Bafilen captum exre[fa eft , ab caquam Rondeletina dedit noumibil varias ; praefertim canda pinna. A LaAMrETRA exgenereeftcartilagineorum pifcium, qui longi lubricique funt. Ea àlambendis pe- tris nomen traxit. D1uerfis nominibus appellant. Nam plota,; fluta, vermis marinus , afterias, hirudo marina, murazna fluuiatilis & echeneis Oppiani,;nominatur. (*Dehbz nominibus , qua bene ant nale lam- etra auribuantur , dicetur in progre[|7.) A. Gallis Lamproye. Anofílris Lamprezze. Lampetra pifcis eft marinus & fluuiatilis. Vérisenim initio fluuios ingreditur, vt illic oua pariat; in mare deinde reditura: fed tum magna earum fit capturasaliàs in mari rariffimà capiuntur ,nec vnquam fer nifi quum zoftzo nauibus adhzrent. B Anguille, vel mureng marinz valde fimilis e(t Lampetra, fi caputexcipias. Os enim nequeinlon- um, nequeinlatum fciffum eft, fed excauató velutiin hirudinibus, quas fanguifugas vocant. In cauo illofparfi funt dentes flaui coloris,in eiufdem imo particula eft contrario occuríu foramen interius oc- cludens.Pretereà corpore eftrotundiore quàm murzna: caudatenui & latiufcula. Venter lacteo eft co- lore, dorfum maculis partim ceruleis , partimalbicantibus eft afperfüm. Cute leui , fed dura & firma. Vtrinque feptena funt branchiarum foramina rotunda. Inter oculos, id eft; in fupremo medioque C2- pite; fiftulam habet; quz ad palatum víque patet: qua; vt pulmonibus fpirantes pifces, & a&rem tra» hit & hauftamaquam reiicit eamque ob caufam in fummaaqua fluitat, facileque fuffocatur , fiinuita fub aqua diutius retineatur. Oculos rotundos & profundos habet. Lingua caret. Nullis ad natandum pinnis donata eft, fed flexuofo corporisimpul(nagitur : & pinnulis duabus iter dirigit, vnaferàfupra caudz extremum erigitur, altera pauló fuperior eft. Cor pericardio cartilagineo concluditur: cuian- nexum efthepar ceruleü punüis aliquot notatum, fel deeft, Ab oread anum vnicus ductus eft longus, r | CEee e T initie 4* ye ee 10 20 30 E * 1 L] De Mouftela.. Lib. IV. $01 ^" ánitioftri&ior, in mediolatior, rurfus adanumanguftatus, Offa nulla habet, pto uertebris & fpinis cartilaginem , cui medullaineft, illam noftri chordam vocant: t quz vére tenerior , xftate durior eft, maultoqueinfuauior, vnde tum in pretio effe definit lampetra: cum vére, quo tempore vterum fert , in lautiflimis cibis habeatur , & à diuitibus, luxuque deditis maximo pretio ematur, vt eorum opfonato- xesaliquando in foro piícatorio fuperbius ambitiofiusQ, contendendolicitentur. Mate repetuntlampetre cum fuis foctibus, quos Burdegalen(es pibales appellant. Aqua & muco veícuntur. Sunt qui eíca quadam compofita in fontibus & aliis dulcibus aquis nutriunt & feruant. A partu contabefcunt, & paulatim emoriuntur, Ánnos duos duntaxat viuunt. Carne funt fatis molli & nonnihil glutinofa. | Magna fuit; & eft hodie inter doctos viros difceptatio, de vetere huius pifcis apud Gracos fiue La- tinos appellatione. Quibufdam galeumafteriam effe placet; quz opinio parum validis rationibus con- firmatur : quanuis enim maculata fit lampetra , tamen macula ftellarum figura non funt, veluti in afteria. Prztereà à galeorum natura plane abhorret : neque enim viuos parit, nequefcetus ore fufcipit & remittit, que maxim? galeoalteriz competunt. Suntquiacipenferem effe falsó dixerunt: quialon- giote roftro non eft, nequetrigont hgura, vt fcribit Achenzus. Fueruntquilumbricum marinum effe crediderint , ob valde fimilem cumlumbricis terrenis corpo - ris fpeciem. Quibus adhibent Plinij lib. 9. cap.2o autoritatem,quippe qui lumbricorum mentionem fecerit, quum de pifcium pinnis loqueretur. Binz, inquit, omninolongis, vtlumbricis , & anguillis, & congtis: nulla vt murznis, At hunc Plinij locum cortuptum fuiffeliquet.cx Ariftotele lib.r. de hift. anim. cap. 5. Ta 95 juvov ÓUo ztlegu*yia Voca y Oo: T Bop X94 A£iots oi0y tyr EAUS y uel y*yye(G- z qu 5 Ace gi. Exceny doy pdeovei. Alij pifces binas pinnas habent , quicunque longi funt & leues; (vt Gaza smterpretazer, ) vc anguille & congri: alij nullas omnino, vt murzna, Quz cüm à Plinio conuería fuifle conftet, nemo eft quinon videat Ae lubricainterpretatü fuille,vt omninolegendum fit:Bing omninolongis & lubricis, vtanguillis. (OPfernaust hac primus epdicyonuus otv dottws y te[]e Jouso, ) Quare cüm neque Plinius,neq; vllus alius lumbrici marini meminerit, lampetre vetus hoc nomen fuiffe non potuit, T quemadmodü neque vermisaquatilis. Caret enimomnino pinnis quibus natet fcilicet icut & Murzna. Quanquam Ca- ftellanus epifcopus Matiícon. vit atate noftradoctiffimus, & qui dodtrinz caufa maximain gratia fuit apud Franciícum Regem illuftiffimum,& optimum literatum patronum dc alumnu m, lampetras ver- mes effe aquatiles crediderit, eidemque Francifco R egi perfuadere conatus aliquando fuerit, necid 1- ne ratione. Hzcenim Pliniuslib. 9. cap. 1$. In Gange Indiz Statius Sebofus, haud modico miraculo affert; vermes branchiis binis fexaginta cubitorum ceruleos, qui nomen à facie traxerunt, His tantas elfe vires, vtelephantosad potum venientes mordicus comprehenfa manu eorum abftrahant. Color caeruleus lampetrz item mores quadrant: nam petris & nauibus ità herent lampetrz, vt auelli non poffint. neque repugnat cubitorum fexaginta longitudo: inIndiaenim omnia grandiora funt, Aliis lampetra, Aufonij muftella effe videtur. TF C (E) E A. Quod non fft £Aleus afferiad Non eft acis penfer. Lib, 7. Quod non và» Ge voceru» dutnbricus, RAUS. Non effe "uera 326973 Zguait- lem, qualem in Gange P[i- nius de[cribit. | Muflellaga naá, per Myrscum per [agna Einominis Ifbri Spumarum indicis caperis soustella natantum, "uon cb In noftrum [fabuetla fretum ,nelata Mofella Flumina tam celebri defraudarentur alumno. Plinij effe lam- petram, vt c5» Quis te IN atura piaxit celor ? atra, Jeperne "Puntla notant tergum qua lnteacircuit iris, Maffsritut, Des Lubrica eavuleus perdacit tevgora fucus. —— Corporis ad euedium f avtim pingne[cit , at illsne 40 Vfque fib extremam [qualet cutis arida caudam. | $o 60 Hac pi&tura cümlampetra noftre optimé conueniat,de eadem intelligendam elle cum Maffario pue to: necilli affentior, ("Peersr Gilli«m mot«t )qui pifci qui lota Lugduni vulgó appellatur, verfus Aufonij accommodat , ciümlotain fluuiis duntaxat náfícatut: Aufonius veró muftellam fuam e mari fuuios fu- bire fignificet. Eandem lampetram , muftellam Plinij elfe cenfet Malfarius. Proxima eft his menfíà seneris duntaxat mulftellarum; quas mirum dictu, inter alpes lacus quoque Rhetiz Bri gantinus zmu- lasmurenisgenerat.In eadem eft fententia Sipontinus,culus hac verba funt in cómentariis Cornuco- pie infcriptis. Muftellz inlacu Brigantino Rhetiz murznis fere fimiles,& ceteros omnes pifces noftra TOLIUS (» I0. Wius [eutiunt. Mufleliz Ph Lib.9.cap.17. state excedentes pretio;quas à lambendis petris nunc lampetras nominant.Idem confirmat Pauluslo- rng 4; picibs uius his verbis: Vtarbitrer lampetram antiquitus fuifle muftelam ; Plinius apertiffimé fuadet, quum zona. dicit in acu Rhetiz Brigantino muftelam elle marinz mulam. nanque is hodielacus Hydrius eft, in 'Tridentinorum finibus , qui proculdubio antiquis fuit Brigantinus.Is emittit amnem Clifium,in quo lampetre reperiuntur. Sebinus quoque Brixianorum]lacus ; Brigantino proximus ; qui hodie Hifeius dicitur , & Ollium amnem emittit ; vt plures eius accole mihi afficmarunt : aliquando lampetras He- tru(cis ac Romanisfpeciefaporeque fimillimas przbuit: Hac Paulus Iouius. In Gallia quoque huiuf- modi lampetrereperiuntur,& maxim2infontibus & riuulis ;in quos lampettz marinz nunquam pe- netrare potuerunt, quz reuera marinis emule funt; & figuri & fapore fimiles , magnitudine fola dilfi-. dentes. Quód fi muftellz lampetre finc; à muftellino colore, id eft, fubliuido ( Q «4 ff 2 corpore oblongo potims?vt m vrina etian pato fprmalet colore dorf "Fafeo fere, uentris autem albicante) di&kas faifle acbitror. Quod fi quis muftellam Plinij, Aufonij ve non etfe contenderit , nihilominus tamen veteres eam avavusov minimé reliquiffe , armare aufim. Quid ni enim G3enur marinam , id eft hirundinem matinam vocemus Strabonis exemplo? qui fcri» Lampetram píitin quodam Libya fluuio nafci 27|9o: feptenüm cubitorum: que branchias habét perforatas;itavt P^fe. Hirzdi- pereas refpirare poffint. Nam lampetrz oreita faxis & nauium clauis herent ,vt optimo iure lg amisi Byoew , ideft, ab emulgendo dicantur, quemadmodum fanguifuge. "t | M Iam verólampetram murznam fluuiatilem appellatam fuiffe , ex Dorione perfpicuum eft; quiinli- : Betinartnam ? dici, Item Mura- * , , c ! 3 1 E ) — pr bro de piícibus ita fcripfit, referente Athenzo : Tl g»rwjlow uuasvetr ety ado eixovera uávlur s, $pualour vs 1479 fotiate àv rà nacura yate : id eft, Flnuiatilé murznam vnicam haberefpinam fimilem afello qui gal- * * t RISE aa Cid E |! larias nominatur.Itaque cim duo fint quz vnicafpina conftent (nam per zxevSav lu) poyiwid eft,dorfi fpinam intelligo) murena fluuiatilis, & affellus gallarias: perfpicuum ipis dra quód vnicam | | 5 D / so | De Aquatilibus. huiufmodi fpinam habeat, iürenam fluuiatilem hic dici: fluuiatilem quidem; vt ab alia murana que fiunquam mare egreditur, vt fluuios fubeat, diftinguatur: murznam verb à corporis fimilitudine. eft enim fimiliterlonga,;lubrica; colore vario,nullas habet pinnas ad natandum, fed corporis fimilitudine. e(tenim fimiliterlonga, lubrica, colore vario. nullas habet pinnas ad natandum, fed corporis flexu ——— impellitur. Afellus vero gallariaslongealius eft, vt fuo loco declarauimus. dem Opfiani. Quod fi ne hoc quidem vetuftum fluuiatilis murenz nomen tibi placeat , age aliud ex Oppiano pro- — feramus.Isenim procudubio quam lampetram nunc vocamus £y eni ab affectu appellauit, quz Lati- né remora dicitur: quam itagraphicé depinxit, vt nullus fit fanz mentis qui eam pro lampetra noftra non agnofcat. Eft; inquit, pelago amica echeneis longa;cubiti fcilicet longitudine, fübfufco colore, anguillzfimilis: acutum eftilli os fübter, contcrtum, rotundi hami cufpidi fimile, de quopifcenautz ' rem mirabilem natrant,omnibus qui non videruntincredibilem.nauem enim fecundi venti viimpul- fam, paffisque velis per mare currentem, pifcis tanquam eam voraturus ore admoto fiftit, inuitisque mautistetinet, perinde acfiin tranquillo portu quieiceret. Eigc ver? fünt, que fequentibus verfibus cecinit Oppianus libro. r. Zisvzxav. xXaludo 5j meh abykosw iude by eviis E atto» |o Ee aoa ule Den, uie Q B Icom uc y Xgoind[, ou Set 06oyots Qui] 6 oi Gy eA eoi ^ XiBemz4. BEP Bk ol xecba e Souuot VboDe vévóUx e Kap Axov, ci ysdeng an aucyeO* eite AOV etie M Oa ua d, oucP node eer» Ecpaatos taa NawaiAoi, x uu. 9i qi eji dDesci zs o moo E jecttoy : gaci | egre ray vB avdpov Bucuuoto (Qs «dk enum iod orrocitsar aid ioOng. NS, aveonvopoluo oes pas Cot A-gei G éppuit Aoucpeos zredilos pie oie os A06 Ajp | erga D sony, Ix60c a Dry aav BAL yov Gt 10 VépU ev fpuxet « Flex, aseroszn 8» «Gio: 33 $n méuvet KÜjnos od ieudjou 2 39 d], Lezredov OIX TU S H'r Gy XA goiey &eoyopdiun Apdjusosi. K His omnibus quz nulli alij meliüs quàm lampetrz noftre competere poffunt, accedit experientia ipfa, cuius primüm meadmonuit Gulielmus Pelicerius epifcopus Monfpelienfis fingulari eruditione praditus: ex quaexperientia conftat lampetram nauibus, iis praefertim qua recens pice illitz funt;ore Exjerieptjg, 8dherere, picis, vt aiunt, exugendz gratia. Quod fi triremis clauo os affixerit , eius impetum retardari i / certi eft. Id nobis euenit Romam preficifcentibus cum clarifsimo Cardinali Turnonio. Vidimus enim optimz triremis cuius citiflimo curfu vehebamur impetum inhibitum: cuius incertam caufam cürm vectores perquirerent, tandem compertum fuitlarpetre ore clauoaffixe vi id effici, que capta, & con- uiuioappofita more allate paenas dependit. Cuius rei locupletiffimos teftes habeo nobiles & graues 3 | viros, qui eadem naui vehebantur. : Ecbemis Avi. NNonmelatetaliam efle Arittotelislib. 2. de Hift. cap. 14. & Plinijlib.9.cap.25.Echeneida fiue remo- Stotelis cPli- Xam pifciculum faxis affuetum, pinnas pedibus fimiles habentem,quo carinisadhzrente naues tarditts "i alia. ire creduntur, de quo füoloco diximus. Neque mirum cuiquam videri debet diuerfos pií(ces eodem nomineà diuerfis autoribus nominatos fuiffe , veluti ne que eundem pifcem diuerfis nominibus nun- cupatum: id enim permultis & olim, & nunc accidit, quemadmodum ex aliis multis & antehac didis; & deinceps dicendis , perfpicuum eft. , F Decarnis fubftantia iam di&um eft.de eiufdem condimento quod ex delicatioribus aromatis & eiuf dem fanguine conficitur, deque immodico huius pifcis pretio vide latinam. (VO SVENESO. Lic oA. So pag. mx A Delampredanon conftat. ipfetamen lampetras dici crediderim fontanas tineas.& vulgó nomina- Tinesfonta-. tas lampetras quafi àlambendis petris. funt qui à fulgore lampyridas vocenteas , fed auctoremnullum na. habent, Hermolaus Barb. cum epiftolis Politiani. Item in Corollario : Salubritatis aquz argumentum eft(inquit) anguillis fcatére amnes, ficut vitij limus: vt quz vulgó nominantur lampetrz.Ego fontium tinéas, quas frigoris eorum indices facit Plinius , non lampetras; fed infecta quzdam effearbitror: de quibus dixi füprà inter Infe&ta aquatica. Hermolaus idcirco fortaffis tineas appellare voluit:quoniam ,, &lumbrici, praefertim in homine;tineeab authoribus nominantur: & fio tempore quidam ex erudi- Luntrri5. s]ampetrasquoque vocebant lumbricos:quod nomen tamen pro pifceapud nullum veterum reperi- tur,Touio tefte. ex corrupta quidem Plinij le&ione, vbi lubricis pro lumbricis legitur (vt Rondeletius : annotauit)lumbricü aliqui picem effe fufpicati funt, eumq; lampetram vulgo dictam effe cóiectarunt, uU ' idQueeó magis opinor, quód lampetre etiam nomenad lumbricum(u.ina. mutato )alludat. Mihi lam- , prede nomen,plerifque Europe linguis vfitatum;ad quam proprié pertineat dubium eft, quanuis enim . doGi non pauci veluti Latinumà lambendis petris deriuent: alij Lumbricum vel Lombricum fluuiati- lem Latine nominantes; Lampetra vocabulum inde factum infinuant : (Germanicum quoque Brick. àLumbrico defcendilffe videri poteftablatà prima fyllaba.Eft & Lubricus pifcis marinus ; olifthos Op- piano dictus, à Lampreda forté non multüm diuerfus. Vide in o.) quiatamenapud nullum veterum reperitur dubitari poteft. Sufpicari quidem licet Germanicum effe, inde, quód à faxis dependere fo- leat, factum. Lampiz enim Germanis dependere fignificat non fine aliquo motu : vnde /umpen veftes la- ceras,quarum aliqua partes pendula funt, appellant, quas Graci gas : & lempen, aliarum quoq; rerum lombos, (Ac695, ) feu prominentes & pendulas particulas.Muftelz lacuftris feu fluuiatilis Ípeciem;in- ferius defcribendam,inlacu Conftantienfi, quem Rhenus efficit, Albertus "Algnapper Germanicé , ab aliis Lumpen vocati cribit:que tamen oreà faxis non dependet, vt lampetra: fed lubrica facilique & fle- xiliin gyros corporis agilitate lampredam & fimile piícium genus, etiam ipfa imitatur, veluti fafcia aut tenia quedam oblonga, mollis & fluxacrifpante motu, vt que vexillis caftrenfibusadduntur, ex craffiore paulatim attenuata. Subit & alia coniectura lamprete nomen (fic enimin plerifque omnibus linguis fcribitur, r. ftatimpoft p. fequente, potis quam lampetra) pifcem in hoc genere longiorem fi- gnificari, ezz lange "Prick: oder es lang "Baerle. eltenim lampretalongiorinter fpecies huius generis tres. Germanice hzetymologiz fi cui non placent; perpendat Grzcam , quam in Alabe vel alabeta Nili Ales, — pilceexpofuimus in A. elemento, & aliam itidem Grzcam,quam pauló poftin Anguillz apyreni men- | | tione 19 28 IST o 40 39 6o De Muftela. Lib. 1V.- $93 TES D . : n ! 6c 9 $a N ) . - . | tiónedicemus. Lampetram effe muftelam AufonijPlinijque inter doctiores plerofque conuenit , vt "Rondeletius docet. fed canendum nequis müftelam picem genere feminino, cum multelo genere "mafculino confundat, ficuti fecit Niphus. Muftele (inquit ille) Grecà dicuntur galez, vulgo lampre- tz: re&té hoc quidem : fed confiderato Ariftotelis loco de generatione animalium j3.quem interpre- tatur, non rede. loquiturenim philofophus demuftelo non muftela: hoceft de galeo pifce cartilagi- 'neo viuiparo, quem Grzci j«^s)femper nominant, màrino duntaxat. Muftelz auté piliers Grz- Cl jaNw vel jas» vocant ; omnino diuerfi ( quanquam & ipfe Íimiliter oblongus eft, & cartilagine- us, branchijs dete&tis) nec Arift. necalius ( quod fciam) veterum Grecorum, preter ZElianum me- minit, vt fcripfi füpràin Corollario de Muftelis marinis, velafellis muftelinis. Sed illa quam Zlia. 'to nus defcribit, marina efttantüm : Plinij veró & Auforij dulciumaquarum, € maritamen fübuedta , vt nionet Aufonius: In noftrum fubuecta fretum, nelata Mofelle Flumina tam celebri defraudarentur alumno, Dandaitaq; operaeftne piíces adeó diuer(os confundamus: & ne ipíainflexio quoq; errorem pariat, quoniam multelis , dándi cafus in multitudinis numero, vtriq; fexui communis eft vel prater 'confüetüdinem in feeminino genere diftin&ionis gratia mulftelábus efferamus licet, ficut equab, loui- usquoquelingue Greceimperitior, muttelam foem. g. Grecis putauit galeum dici, eum reprehendit Maffarius:. Qui muttelam ( inquit ) fiue lampetram pro eocapiunt, qui galeos ab Ariftotele dicitur, muftelus à Theodoro tralatus, in ertore non mediocri verfantur: quippe c :m galei qui& generecarti- lagineo fünt; non oua vt [ampetra, fed animal pariant. Quam ob rem muftela,cum ouafolum nonani- malexcludat;cum galeis cartilagineis admifcenda non eric. Et eo quidem magis ab hac fententiatem- ^30 peraredebuiflent, quod muftelas branchias habere negauerint; quibus Ariftot. lib, dehift. primo,ga- leos przditos effe affirmauerit his verbis: Alteris branchiz detecte, vt galeo, hoc eftmuftelo, raiz,re- liquifque generis eiuídem. & fecundo etiam eiufdem hiftoriz: Quiautem branchias habent, aut in - tectas continenteas; aut detectas, vt cartilagineageneraomnia. Hxc Maffarius , contra Iouium , qui lampetrz branchias negauit: quas tamen habent,(ed dete&as,muftelis viuiparis in eo fimiles. 1lli cer- téqui excorrupta Plinij le&ione (ve dictum eft) lampetram, lumbricum nominarunt:ab hac opinione dimoueridebebant, quód eo inloco Plinius, pinnas binas pifcibus longis & lubricis(vbiipfi lumbri- cis legunt) attribüat; licuci congris & anguillis:cum lampetrz, ficüt & murene; in hoc cum congtis anguillifq; minimé conueniant. binis enim illis ad branchias, quibus natant; deftitunntur. Ceterum Mul: Muflelas. Galeuinon ef? lampreta, Galea. zffevi : T : . ] : (qp 4420) cum galeorum fpecies fint plures, fouius galeum alteriam precipu?, lampetram eff» putabat: quód is ab bre eft lam so Hicelio ceu melior molliorque celebretur. Verü:mgum toto galeorum genere, vt oftendimus, exclufa : -ficlampetra, nealfterias quid sm elfe poterit. SimilT modo ( inquit Malfarius ) coarguuntur , quando Hicefium pro lampetra galeuxm a(teriam vocatum intellexiffs dicunt. nam galeos afterias eft, quem 'Theodorus muftelum ftzllarem Latinitate donauit, inter catcilagineos, vt dictum eft, animal parien- tes, cute afpera, nigris (tellata maculis, nuncà Venetis pifcis cattus cognominatus. muftelam igitur, nongaleonà Graecis, tum rationib. antedictis ;£um etiam quod galeos non proprium nomen fit pifcis, fed genusad omnes pifces cartilagineos longos ; vtvulpeculam, caniculam, hinnulam, fpinace, ftel- larem;& reliquageneris eiufdem:fed galem( vt autor eft Herodotus) potiüs appellandum interpretan- diratió depolceret:nonaliade caufa; nifiob eam , quam cum muftelis fiue galeis habet ; vti retulimus; conuenientiam & affinitatem. lisigitur confutatis opinionibus; dicamus ynà cum Sipontino mufte- o lameffe,quam modó lampetram vocant, Hucu(que Maffarius. Idem Iouius gallariam Athenzi ; & ga- 4/1, laxiam Galeni,& fluuialem murznam Dorionis ( probe boe, cj» ex "Rondeletit quoque fentenita ) pi(cem vnum effe fufpicatur,necàlampetra diner(um:quam Bellon;etiam galeonymum vel galaxiam Galeni vocitat. AtRondeletius afellum galatiam,vulgó fturionem dici putat; & veterum acipenferem elTe. Pluralege fuprà in Corollario de muftelis marinis , vel afellis muftelinis. — Albertus lampetram , elufque fpecies,murznas nominat.Suntetiam (inquit Maffarius) qui lampetram é genere murenarum effe vó- luerunt;argumento; quod lampetra pinnis carcat: quod idem de murena Ariftoteles de natura anima- lium libro primo teftatus e(t. Pifcium , inquiens , alij pinnas duas tantüm habent ; qui longi & lubrici fünt; vt anguille, vt congri aut nullas omnino habent, vt murena. quod fimiliter quarto de partibus animalium dixit.cuius quidem rei Plinius quoque meminit, vt mox dicemus. Mouentur prztereaalia yo conie&ura, quod Plinius dixit in feptentrionali Gallia murenis omnibus dexterain maxilla feptenás : En p maculas;pro foraminibus maculas interpretantes. Sed ij à veto maximé declinate videntur, ve Suedzon re 6o ranchiarum ratio ftiadet. Caret enim murena branchijs integris , ex Ariftotele fecundo de hiftoria, 8 Plinio hicinferits; (libro 9.)quas lampetra,vti retulimus , detectas velut cartilaginea obtinet: vt qui lampetras branchias habere neget;eas € murenarum effe genere fateri omninoneceffe fit, quum ex longisouiparis nullialteri generi preterquam murenis branchiz integra dee(fe videantur, eifdem tra entibus autoribus. Preterea fi maculz ill quz murenis in maxilla dextra funt; foramina effent, Pli- hnius neque murenis feptentrionalis Galliz tantüm , neque maxillz dextre duntaxat viuentibus ineffe maculas dixiffet. Rondeletius cum inter diuerfalampredz nomina plotam quoquefeu flutam eam vo - cati dixiffet, aliorum quidem in progreffu rationem aliquam velauthores affert, plotz veró amplius non meminit. nec mihi vllus aut veterum aut recentiorum occurrit, qui hoc lampredz attribuerit nomen.nam veteres, vcalibi diximusjde anguillis tantüm & murznis plotz nomen vfurpatunt. Eft ta- men lampreda veluti fluuiatilis quzdam murzna, & fic à Dorione nominata exiftimatur : & nifi in fummaaqua natet; R.ondeletio tefte;vt aerem trahat , facilé fuffocatur. quamobtem fi quis plotz etiam vocabulo lampredam nominare voluerit, efto. ego nominum confufionis vitandz caufa , prefertim cum idoneus authordefit ; & alia huius pifcis vetera vocabula habeamus, nihil hic nouàrim. Anguil- lz quidem ác murznz;nec femper.nec omnes,;fed cum Sole torrefactz fupernatauc;plotz ( id eftlutz, interprete Gaza ) cognominantur. Vnde lampetram antiqui muftelam appellarint , incertum eft, Verüm ego pifcem illum à longitudine candoreque ventris ; & àtergoris fuperioris fübluteo colo- re; vti in quadrüpedibus muftelis videmus , di&um effe purauerim,; louius. Nos fuprà etiam quz- nam cum galeis , id eft muftelorum genete márino communia A n pifcis ; xr SR b | 3-. Siued fir 8 ves nere turena- THIhatzpetra Plots, Muffela, $04 (0 De Aquatilibus: ab illorum fimilitudine & ipfum mulftelam di&um , conieduram faciam. Lampetra muftelà dicitur.nam vt gale (yav;id eft muftela) fergentes perfequitur: ita galeus pifcis venenatum pifcem paftinacem dictum, Carolus Figulus. fed hic quot; muftelum àc muftelam, yoAstv & yaAlu; confundit. Huius opinionis(lampretam effe muftelam) ex recentioribus Si pontinus authorfuit,qui in fuis com. mentariis Cornuücopiz inícriptis;italoquitur:Muftellz inlacu Brigantino Rhetiz murenis fere fimi- les,& ceteros omnes piíces noftra etate excedentes precio , quasà lambendis petris, nunclampetras nominant.quam quidemopinionem prz czteris puto veriorem maxim? autoritate Aufonij » quimu- ftellamprolampetra examuffim defcripfit: Et Herodoti Ícriptoris antiqui libro faz hiftoriz quarto,v- bidePonorum paítoralium regione loquitur Sunt przterea(inquit)muftellz, quz in Silphio naícun- tur murznis fimillimz, Matfarius. Sedillum Laurentij Valla translatio decepit: qui cum Herodotus 16 Ícribat muftelas(terreftres nimirum apud Afros nafciin Silphio, fimiles Tarteffijs(nempe maftelis:) pro Tartefijs,conuertit VALE ades dis fcilicet erroris ex Ariftophane nactus qui Tartefiz mu -— rzne meminit &c.Videin Muftela quadrupedes. Proxima efthis(fcaris, quibus Plinij tempore prin- i cipatus dabatur)menfa generis duntaxat muftelarum: quas mirum di&u interalpeslacus quoq; Rhe- tiz Bigrantinus emulas marinis generat;Plin.o.17. Vetus le&tio( inquit Maflarius)Brigantinus non Bi- .grantinus habet. Ptolemzus Brigantium oppidum in Rhetia non procul ab ortu Dazubij effe pofuit: cuius populos Brigantinos Strabo etiam appellauit, vtà Brigantio Brigantinus,non Brigantinus dedu- catur.Itemq; murenis , non marinis, habet;hoc modo: lacus quog; R.hetiz Brigantinus zmulas mure- nis genes muftelam murenz fuo fimili, quz tuncin maximo erat precio, comparauerit.quiau- tem marinislegunt,muftellas marinas effe fluuiatilibus & lacuftribus meliores, infigni mendacij va- az nitate dicere cogentur. Suntenim muftellz pifceslongi , tenues & lubrici, nunc vulgó lampetrz co- gnominati.fine pinnis, murenz fimiles colore DRHERQ » branchijs dete&is inftar foraninumque feptem numero ex vtrog; latere funt, roftro fciflo contra quàm cateri pifces habentific forte(vt opi- nor)Jappellatz;quod longz (int, & fpinam cartilagineam ac branchias detectas,hoc eftnon intectas ofleo operimento vt czteri pifces habeant, quemadmodum galei , quos Theodorus muftellos inter- retatuseft. Etenim galei funt pifces égenere cartilagineorum longi , qui fpinam cartilagineam & ranchias detectas obtinent, Hzcomnia Matfar'us. Quodad Briganunum lacum,non re&é fenfit Io- uiuseum cffe lacum Hydrium hodie dictum in Tridentinorum finibus. Omnino enim Brigantinusla- cus is eft, qui vulgóab vrbe Conttantia, aliarum ad eum lacum maxima, denominatur: de quolIoachi- mus Vadianus nofter in doctiffimis fuisin Mela mmentarijs: Rhenus(inquit) lacum Acroniü ge- mino alueoingreditur: quem lacum Solinus BriPantinum, Ammianus Brigantizlacum à Bregantig 5 9 , vetuftiffimo oppidulo nominauit. id adhuc haud long? à R heni oftijs (in lacum fe exonerantibus)me- ridiem verfus priftinalacus litora tenet. Inter montium celforum anfra&tus( inquit Marcellinus)im- pulfuimmani Rhenus decurrens extenditur:iamq; adiutusniuibusliquatis ac folutisalta diuortia ri- patum abradens,lacum inuadit rotundum & vaftum,quem Brigantium(Brigantinum)accolaRhetius (Rhatus)appellat. Zgidius Scudus quoq; Claronenfis, vir noftro tem pore clarus inter Heluetios, iftoriarum & geographiz doctifsimus : Comitatus Brigantiorum (inquit) quorum nomen & ciuitas adhuc manent,inimumantiquz Rhetizàlatere Germaniz tenet locum confinis apudlacum Poda- micum (44er autem e$» "Acronis, etr Brantinus ef) Vindelicis, hoc eft Lintzgoijs. Supra Brigantium eft Íylua grandis;atque vallis plena oppidis & villis; vocaturque Brigantiorum fylua: perquam defcendit — amnis egent , labiturqueiuxta vrbem ipfam inlacum. Populi per circuitum habitantes fuerunto- 4'e lim Brigantij appellati.Alius & paruus eft E in Bernenfium Heluetionim agro, quem vulgà Zi- entzerfeenominant:quem ne quis pro Brigantino nominis fimilitudine inuitatus accipiat,cauendum, De Brigantino igitur lacu conftat, Lampetrz veró in eo hodie nulle;quod fciam,reperiuntur.nam & à pifcatoribusad eum lacum aliquando interrogare memini : & qui de pi(cibus eiufdem lacus libellum Germanicum nuper. edidit, Greg.Mangoldus nullam lampetrarum mentionem facit. Ego fané lampe- rarum generain pauciífimis lacuftribus & ftagnantibusaquis reperiri arbitror:atque influuiis & riuis inaximé degere.Iouius,qui Hydrium lacum, Brigantinum exi(timauit;non in ipfo,fed amne Clifio qué emittit, lampetras reperiri tradit: quanquam idem de Sebino Brixianorum lacu fcribit; repeririin eo aliquando lampetras : & Benedi&usTouij frater in Latij lacus pifcium catalago lampetram quoque mumerat. Sedeamminorem effeputo, quz etiam in Verbanocapitur:apud nos necin Limago amne, se .necinlacué quo emittitur;fed in minorefluuio quem Glattam vocamus,reperitar.Lampredas maio- :resin mari pariter & dulcibus aquis capi aiuntzminores in dulcibus tantum , przíertim uentibus.In * ros cam Neocomenfilacu Heluetiorum,quemTeila fluuius efficit,lampetras & magnas & paruas degere audio, anpotés mu. At muftclarum genusillud quod. Gallibarbotas vellotas nominant, noitti 77sf.bez, in omnibus fid Pls! — ferélacubusinuenitur, &inSabaudiz lacubus quibufdam muftelz etiamnum nomen retinet, Id /^29)9» ^ auteminBrigantino quoque reperiri duorum generum 1ndicabimus infrà. Quamobrem diligen- i^"4*^. tiis confiderandum , de lampredis ne an alijs muítelis fenferit Plinius. Sunt quidem lampredz muris fimiliores:(ed marinis etiam legi,ficuti editio noftrahabet, quam cumantiquiffimis exem- plaribus Sigifmundus Gelenius contulit,nihil forté prohibebit.nequeenim video quàm veré Ícribat .Francifc. Maffarius : Qui marinis ( inquit) legunt muftellas marinas elfe fluuiatilibus &lacuftri- &e bus meliores , infigni mendacij vanitatedicere cogentur. —Certà ex Plinij verbis nullus huiufmo- .difenfus,etiamfi marinis legas, elicietur. Locus apud Plinium eft libro 9.cap.17.quod moneo vt le- &orcurioíuüs rem omnem diligentiüs cftimet. Lampredas dulcium aquarum, in cibo pre(lantiores efle marinis,concedam illis qui id Ícribunt;& vtrafque forfan guftarunt. Atfi muftelas pro Lotis Gal- lorumyBotetriffijs Italorum accipias: marinas quoque muftelas inuenies, (de quibus füprà poftafellos diximus: Vide pagina 89. & deinceps;) garne bona (uauique fluuiatilibus forte & lacuftribus prz- .ferendas. de quarum vna ( quam O phidion Rondeletius nominat) Bellonius refert;carnis eam admo- .dum delicate effe ,. & Romanisantiftitibus indelicijs haberi, Plinius cum in Brigantinolacu zmu- las marinis nafci tradit, neque inferiores eas; neque potiores facere, fed vtraque propemodum ex z- quopoftfcarum optimas, cmulationis enim vocabulum certi nihil exprimit , vtrum (it praftantius: Brigantinus P ben oc DeMaftela Lib.IV. - 59j fed confine quandam fimilitudinem in huiufmodi rebas infinuat; Notandum étiam quód lacur Bria pum Plinius muftelas generareait, cum lampredz in dulcibus aquis non generentut ; fed fübue- anturé mati. Vuottonusetiam, Potiüs (inquit) legendumarbitror marinis : vt fcilicet comparentur muftelz quz lacuftres (unt,marinis pifcibus vel optimis : tel marinis; fcilicet muftelis:quarum &Dli- nius alibi & Columella & Ennius meminerunt, Non propterea dixit Plinius marine emulam( inquit louius)quia captam mari intelligere velit.marinz enim funt quein Arnoac Tyberi capiuntur.Diítant fiquidem longo interuallo pulparum bonitate ab his quasin alto mari epifcari aliquando folemus: quum fubaridz agreftesq; fint;ita ut exprimere Plinius voluerit muitelas; qui nunquam mareattige- rint,fapore commendandas dulcibüs in aquisreperiri; Nequeenim Plinium lampetras pátuas ( quas. ro lampetroccias vocamus ) marinis comparare voluiffe credendum eft. nam fide paruis intellexitfet, ad - Brigantinumignobilem, (sosalivm fupra nobilena ei» magnum boc nomine lacum e[[E monitus ) lacüm , & ipfis abftrufum in i m minime fuiffet recurrendum:quurn (vti füprà diximus ) tora Gallia Cifalpina, in omnibus fluuiolis ac riuis copiofiffime reperiantur. Gillius harum rerum diligentiffimus indagator; Plinij verba fic accipit:Cum fint marina( inquit)& fluuiatiles;& páluftres Muttella:folz illius generis quas lacus Brigantinus gerat; dignitatem habent: nam fluuiatilis lauti cibi eft: marinam veró non boni cibi eff& percepi.Muffella quam Aufoniusdefcribit huic(Lotz Gallorum) magis quàm lampettz fimi- lis eft; cumait: Quzque per Illyiicum petftagna binominis ifiri,&c.vr Rondeletius recitat, Hzc quam dixi Lotam fquammis caret, & corporis ad mediüfartim pingueícit, luteairis huius corpus diftinguit, atra punctafupernénotanttergum. Vidi fluuiatilem pilcem ( inquitidemGillius ) Muttellz marinz; xo quam Maflilienfes & Ligures ficnominant, omnino fimilem, Vterque iuxta branchias vtring; pinnas habet luteas,& inlabroinferiori vnicum filum:vterq; etiam in gutture pinnas quafdam habet, fimili- ter & in vtroque opimus ventere(ft; & terrenz Muftellz ambo fimilitudinem quandam habent. In v triu(que capite lapillos inueni, Hac ille. | - Venetijs olim Nicolaus Sophianus,vir do&us,natione Grzcus,lampredam vulgó dictam , echenei- dem)nimirum Oppiani)effe mihinarrabat. Silam petra etfet echeneis , multi in Ligeri lintres curfum tenerentab his retenti:quod quisaut vidit vnquam aut accepit ?Io. Brodzus, Archeftratus fortélam- predam;anguillam dzvesvov dixerit: vt retuli fu pràin AnguillaF.nam vtapyrena? malorum Punicorum Anguilla d.- genere nucleos habentnon duros nec magnos: (ic lam predaoffa duriora, qua ve]uti avetvac; id eftnu- «59. 30 Cleos quofdam dixeris non habet, fed prooflibus fpinis & vertebris eartilaginem, Quod (i apyrenol. -. liquidam veluti articulum prafigas, lapyrenum & lampyrenum ( foletenim m.ante p. abundarere- centioribus Grzcis ) efficies, Lampetram piícem aliqui Muftellam vocant, ipfe Hirudinem potiüs appellandam eífe crediderim, à quadam hirudinis paluftris, que fanguifuga eít; fimilitudine ; Gra« paldus. | ! In Germaniaorientali inveniuntur tria génefa murenarum , vnum quidein valde paruum in Danu- bioquafi calami quantitatem & palmilongitudiné nonexcedens. Alterum autem maiusilloinueni- turin aquis Septentrionalibus, quadeft longam pedem cum dimidioad funimum. & habet nouem guttas in d iuxta caput ex vtroquelatere, & deo ab incolis Nouem oculivocatur. Tertium eft magnum ad fpiffitudinem brachij hominis, & ad longitudinem cubiti vel amplius: & non habet ocu- los; Albertus: cuius ego verbageneribus illisque apud Germanos nofcuntur, non fatis accommoda - 40 tepollum.nam quiinouem oculis vulgó denorninatur pifcis, paffirn vulgaris & minimus eftin hoc ge- nere:ampredam maximam eífe puto;neque oculis(id eltforaminibus branchiarum detectis )à ceteris differre.Priccam vulgó dictam non vidi, magnitudineautem mediaelfe arbitror. Sednomenà nouem oculis factum,lampredis maioribus tribuiaudio inPruífiaquaad vinzlongitudinemaccedant, é mari in Viftulam aícendant,lampredis ibidem dictis maiores, in delicijs habitz , & cute detracta coqui foli - te.Qui muftelam ftellarem,;aAsiv dece /ev.ein Lampretb Germanis interpretantur,muftelam veró levem; 2&Xsiv Actovstin INeunaugen & muftelam variam, yaAscv aeminov, ein Büfiger , 1j & muftelumà mu(telanon di- ftinguunt: & marinos cum dulcium aquarum pifcibus confundunt: Hieronymus Tragus oculatam fluuiatilem(vtà marina,quz & melanurus dicitur, diftingueret ) ficto nomine Latino appellare voluit tum lampetram tumà nouem oculis( branchijs) vule dictum pifcem. — $9 Lampetra( vtdixi) in plerifque Europzregionibusnomen vnum habet , terminátiotefer? tantàm variat.ltalis lampreda, Hifpanis lampréa, ( Lufitanos anguille nomineappellareaudio.) Gallis lam- proye:Sabaudisad Neocomenfem lacum, Lambri. Germanis Lampred,Lampret, Lempfrid: Batilez Lam- pherynsevoffe IN euneugsper inferiorem Germaniam Lamibre) : Coloniz Lamperej. Equidem inaliJsatque alijs Germaniz regionibus hzc nomina Lampred, Neunaug, Berlin, Prick confündiatbittor, CarolusFi- gulus Gallus,fed quiin Germania ichthyologiam edidit: Muftellam( inquit)pifcem vulgó Lampetram & Lamprenam dicunt. Anglis Lempreye, Lampraye,Lamprell,Lampron. Vocantautem fic przcipué maio- rem;abíoluté:minori difcrimen magnitudinis addunt: « kleane lamprelles à maliamprelle:Sunt qui maiore, anguillam nouem oculorum vocitent,« nyneeede eale:quod noftri effertent;ein "neunetigaal.Polonis Ninog, o, Lampetrzin(Gallia)Cifalpina paruz;in Hetruria mediocres, R ome ex Tybeti permagne Capiütur, Platina.Subeunt Arnum & Tyberim,atq; in ijs prefertim amnibus ad generofum liabitum adolefcunt, In omnibusautem Calliz £ifalpine riuulis;ipfisq; prefertim Ticiniatqy Adduz emiffarijs multz tepe- riuntur pretiofz admodum,quanquam minimi dig iti craffitadinem rariffime fi gu louius. Apud nos quidem lampreda fimpliciter dicta(id eft maior )rara aut nullaeft. Capituraliquandoin Rheno, & fluuijsriui(q; Rheno feadmifcentibus: & alijs, in quos nimirum é mari fubit. Inlacubus paucis, aut nullisforté, de quo dubitauimus füprà in A. Inlacu tamen alluenté Suerinum non procul ab Oceano Germanico;przter alios pifces muftelz etiam capiuntur, vt Simon Paulus SEU eufts :quem Muftela- rum nomine Lampredas intellexiffe conijcio.Is quidem lacus vt opinor,aquas dulces continet: oritu? enim exeo Steraflumen.Eftin ora Germaniz,;circa Hollandiam puto, & oftia Rheni ; finus vel récé(Tus maris;der Hering (c ab Harengis denominatus:in quo priccas etiam vulgà dictas ; lamprédz genus alte» tum capi audio; LN ^ : Dd4d 4 Lampes Echeniie, Corpora de- feriprio, n partes eM e —- D PA qa YEN $06 — De Aquatlibus. * o : : p Ls E , Lampetraanguillz multüm affimilis eft;breuior tamen;Platina.Anguillis vel patuis potis murznis affimulantur.funt enim lubricz & nigricantes ,tendente tamen earum parte pronsad ceeruleum colo- rem:utróqueautem gutturislatere foraminulenta. fiquidem feptenis paribus fiftulis mirabili ordine à natuta fabricatisacceptam aquam emittuntquum branchijs ( fpseo operculotetlis ) omnino careant : nec cubitalem excedere magnitudinem foleant,Iouius.Lampetra raró capiuntur quz libram exccdant,A - lex.Benedi&t.Lam preda interiri( a/4u4ndoc )anguillarum amplitüdinereperiuntur, parte plurima digi- ti minimi craffitudine, palmi longitudine, cetero anguillis pufillis & murznulis fimilli mz, nifi quod feptem habent à capitein collum foramina, Hermol. Lámpreda fimiles funt ferpentibus in anteriori parte corporis , àmedio autem vfquead extremum fimiles anguillis: ab eodem medio víquead finem caudz corpus per lateraambitut pinnulis. os eisidoneum quo fugant, non quo mandant. Albert. Et rurfus:Spinas nón habent;fed cartilaginemloco (pinz dorfi, ( quapropter teneri dinemin ciboetiam appeti- tr )corpus valde zquale,quamobtem diu viuunt in partes diui(z.Felle carent lampredarum generao- mnia.Hepar lampredis tenue e(fe audio, viridis coloris. Tyberimin Italia, Sequanam in Gallia;Seueti- numfífuuium in Angliajam predas grandes,triginta vnciarum aliquando nurrireaiunt, Lampredam maximam & pulcherrimam ante paucos annos Balilez in Byrfa flumine captam,vit cla- rus & de vniuer(are literaria magnifice meritus Hieronymus Frobenius typographus ad me milit , có* du&o adolefcente valido,quiin ligneo vafe plenoaquaad me defertet:adiuncta etiam icone; vt fiforté contingetet in via eam expitate, pi(cem tamen ad viuum depictum haberem. Ealongafuit dodrantes quatuor,cotporemoxà branchijs eacral[fitie,vt circuli diameterad quinque digitosaccedat. Vixma- iorem , eain vibe vifam aiunt. Exillius infpectione, lampredam his verbis deícripfi. Cutis nigricans pallidis quibufdam anpulofis maculis diftinguitur,vtin muftelisillis fere quas Lotas Galli vocant. Te- naxeaquidem,non zquétamen cralls e(t vt anguillis, nec detrahi folerad cibum przparandis. Orelo- culorum inftat(qui ad feruandos numos loro contra&i clauduntur ) conftri&o lignum aut lapidemita apprtehenditvt (ugere videatur,idquetanta vi vt agre auellatur , cucurbitulatüm medicinalium qua- dam fimilitudine.Quinquam autem os rotundum eft, in longitudinem tamen id contrahere & claude- re poteft. Maculaalbicansin vertice in medio oculoruminterftitio apparet: & conriguum ei anteriüs foramen paruum,membrana parum prominente circádacum. Branchiz intra foramina, fe ptena vtrin* que,latent, vndique affixe,nonabfolutz. Margo oris rotundus fibris quibufdam lacinioius eft:quz ni^ mirum vt firmius hzreat fugatque efficiunt: hos aliqui dentes forcé putarunt, qui lampredam dentes picatos habere putant, quód tanquam pice oblitis tenacitereisadhzre(cat. Sed dentes proprià di&os interius habet:ex quibus interiores quique, maiores fuit. Dentium ordines circiter viginti,tanquam à. centroad circunferentiam digeruntur:ordinibus fingulis quaterni; quini feníue dentesinfunt. Eft&. inipfoorisreceffu duplex dentium minorum ordo: maior omnino ferram denticulis vtrinq; denis re- fert.ij denticuli continui funt, & ab vnoinitió:ézteti cütem habentinteriectam. Carnes & pulpz( feu mufculi)in corpore contorquentur.Iecüt viride.Pluranon addam : quód ex Bellonij & Rondeletij de- fcriptionibus cetera fatis cogaofcántür, b C Lampredam maiorem é rari fübire flumina, & alia Qüzdam qua huc referri poterant; predicta (unt. Vetisinitio migrare dicuntur, & circadiuiDonati diem(qui feptimus decimus Februarij eft)nullc; am- pliusapparentaut enim receduntiaut inteteunt,corpore reliquo tabefcente;licet capitis moles magna relinquatur,vt ex viro docto Mifeno accepi. Veris cemporeflunios in grediuntur oua pariture,indeque admare eum faetibusredeunt; Cardanus. Sturio & lampredatoto ore extrahunt humorem eorum quz fugunt;ad fuum nutrimentum, Albertus. Obferuauiego lumbricos illos aquaticos; die NVegnewge:: item anguillas & murznas(lampredas)gieni vifcofitate terre: deinde mutuaattritione ex faliuariolentore uem faciünt:tertio ex ouo more reliquorum pifcium,&c. Chriftophorus Salueldenfis. plura vide fu- pràin Anguilla ciLampreda 2qualis eft valde corporis,& ideo diu viuitin partes diuifa, Albertus. Ego caput mültotetbpore poftquamabíciffum fueratmoueri vidi. ) Quz lequunturex Árgentinenfi perito quodam pifcatore cognoui.Lampreda falmones à mariflu- mi?a füubeuntes comitantur, adharendo eis. Initio Maij optima funt:ab eo tempore quotanmisirre - quieto motu & natationeadeó exhauriuntur & emaciantur,vt plefieque intereant durae pariant, circafinem Maij aut poftea. Quód fi etiam forté pariantaliquando,(onorum paruulorum congeriem) foboles euane(cit, nec vnquam apparet foetus earum in noftris(circa Argentinam) aquis. Adultz etiá quz non pereunt, cumfluuio aqua fecundaexacto Maio auferuntur,nec ampliüs toto anno apparent. E Capiunturcirca Árgentinamgenere retis,quod vulgó Worffzarn appellant: & in naffis quoque qua profundiffimus vel rapidiffimus eftRhenus. Dum per Ligerim fluuiumiterageremus , herentes prorz Íexaut feptem lampetras grandioresanguillis naütz ceperunt. j F — Multelam Ambrofius guftu fuauem dicit , Iouius. Lampreda nunquam melior eft quàm Maio meníe;Innomiaatus. Initio Maij cur optima fit caufam legein c. Spinz ipfarum quoque, velcarti- lagines potiüs, tam tenerz funt; vtin cibo appetantur. Ceteros, omnes pifces noftra etate excedunt peeodn vulgólampetras nominant;Sipontinus.Lampetranon adeó fuauis eftguítu, vt mihi vide- atur,vcanguilla:durior enim eft:tametfi mihi non affüeto delicatior videri debuiffst; Cardanus. No- bilis quidam coquus aulz procerum ( Romz ) lampetras coturnicibus comparabat, Ionius. Roma- nis precipua nobilitas à magnitudine atq; (apore;adeó vt denis fzpe iata clle veneant, ipfo pre- fertim vére quo maxime probantur,louius. Romz ex Tyberi permagnz capiuntur. Etbene ànatura actum eft. quandoquidemillic delicatiffimum ac fatis magnum produxerit piícem , vbi vallatz gule inter fe auctis rerum precijs certant. Emi frequenter lampetras quinque; fex , feptem aureis , & olimà quodam laticlauio viginti, cum alter fecum auctionaretur, fÍcimus. Necpatfaeftingenua gulatantam audaciam gratuitá efle.Difpenfatori enim,quód fuii pfiusarrogantiam & faftum (nolo dicere ftulcitiá) imitatus efet,centum aureos dono dedit,ne fecundó ad fingulare certamé prouocatus , timidus acin- fra&tus animo fuccumberet, Platina. Dulcis hicpifcis , fed non falubris eft: & cum editur;calidis aro- . matibus eft condiendus & genertofo vino, Albertus. Craffum & vifcofum fuccum generat; minüs: tamer 4L 1e 1o 49 £9 6e DeMuüufteh. Lib. IV. « $97 tamen quàm anguilla, & timendum eft ne quid his pifcibus veneni iüfit: quare in optimo vino füb ^ mergendz funt viuz , donec moriantur: deinde przparentut cum gelu optimis condito aromatibus preftattamen vtantea duabus vicibus ebulliant in vino & aqua: € (rurfus) ea abiecta decoquantur ad perfectionem:& fiat geluin patina, vel paítillus, vel all ntur cum fal(amento (embammate )idoneo, yt falfa viridi cum acribus aromat bus,& vino hyeme; omphacio autem & aceto zftate, Authorannota- üuonumin RegimenSalernitanum. qui etiam anguillam (imiliter praeparari docet. Lautiorum homináü lampetras viuas, priufquam coquantur, alijin vino maluatico aut aliodulci alijinlacte dulci faffo- y cant.Lampredz paruz preferendz (untanguillis,& minüs periculofz, vt que minis vifcofum minus- que craffüm fuccum generent,ldem,Lampetras omnibus prztulerim. fed quiararó capiuntur quzli - . 4o bram excedant,raritas laudem ademit.optimi enim funt fucci; Alexander Benedi&usinlibrode pete. Ex pifcibus delicatiores fübueniuntaromate conditi,qualesanguille funt & lampredz,Idem.Lampe- ' tram(inquitPlatina ) erutis dentibus aclingua, ( legsam es negat Roscelenms ) & extracto per obfccenas partes folo;quod eótendit,intraneo,cum aqua calida bene lauabis;nullibi comminuta pelle. Colligé- dus eft item fanguis,quo condimentum fierifolet. Inoseius nucem muftatam:; inforatmina quz circa aures habet(« branches )caryophylli integri granaindes. Inuolutam deindein fj piram,integano ad fo- cum cim femiuncia optimi olei , pauco agrefte , vinialbi & optimi, falis quantum fat erit, lentoigne percoques. Vbi feruere occeperit, fanguinem é capiteinteganum iplum exprimito. Idemetiam fieri, antequam ferueat; poteft.Eius moretum hoc modo facito: Amygdalas aucauellanas cum fua pelletoftas acterías,ne cinisinfit,bucellam item panis vítulatam cum paffulis contundito.tunía, cum agtefta, de- -3o früto;autin parte cocturz diffoluitoac perfetaceum in catinumtranfmittito ; indendo femperparum "i gingiberis,caryophyllorum,;cinnami,& id fanguinis quod diximus collisendum, Hanc impenfam in teganum infündes;donec lampetra cocta videbituc:vnà efferueant finito. Aliter: Affam (i voles dum coquitur,(anguinem & adipem colliges.Hoc item; eo quo prediximus modo, edulium condies, Sunt Lapetrogiá, qui minimas,quas lampetrocias vocant, in craticulalento igne percoquant, fuffundendo continu$ ex oleo;agrefta,fale;aromatibus fimul rixtis, Hucufa; Platina.Lampetrz(inquit Iouius)fuauiffime funt: - Mattiotamen Apriliq; menfibustantüm. nam incipiente zí(tate durefcit neruus interior, qutillis pro fpinaeft.Cazterüm delicatiore quodam condimento multà maiorem, quàm àb ipfis pulpis nobilitatem accipiunt. Necare enim hunc piícem in Cretico vino folent:eiq; myriltica nuce os claudere;& forami- 30 nailla ( &ranchiarum vtria, [ep.cna ) totidem caryophyllis adimplere: integanoq; conuolütumin fpiras, *. additis auellanis tritisymedulla pants, oleo, vino Cretico aromatibusq; ad temperatiores prunas certis momentis feduló excoquete.quo condimento Leo X.in minore fortunajioci caulla, vt conuiuium ex- hilararet; Marianum cucullatum, falfum & ridiculum hominem;memorabili impoftuta decepit.Nanq; funem inftar lampetrz inco&um , multog; illoiurulento immer(um, grandiin patinaappofuüit, ut no . tamomnibus eius edacitatem gulamq; eluderet: quiiam magna pultarij parte abíumpta Ípeudolam- petramagerelffus . diu multumq; cum ea maxillis ac dentibusinhatente colluctatus , cachinnum cun- &tis tollentibus facetiffime refpondit: Vtinam fic mihi fepiusilludatis. nam in hoc condimento non modo funes, fed & ipfas catenas; (quibus in(àni vobis fimiles vinciuntür, ) & cumvoluptate quidem abíümerem.Czterüm lampetrarum pulpis nullam vim noxiam inelfe putandum eft:quando & duricie & lento pingui prorfus expoliatz finr: quibus maxim? conditionibus pifces ftomachis incommodieffe 40 confueuerunt.Dicere autem easab occultiore poteftate neraisadueríaii, impudentis vel fcrupul ofto- ris ingenij effe putamus, Hzciouius. Quemadmodum noftri gula nepotes lampretam pifcem vino Creticoebriam & fubmerfam,infertaeius ori nucemyri(tica obturztis extern? cum caryophyllisinfi- xisex vtroque latere colli feptenis fiftulis, ne vinumab[orptum regerant, enecare folent : ic Apicius artis culinarizad omnem luxum archimagirus, nullos pifcesin garo enecatos, fapidiores fieri docuit, Vnde & Plato comicus inquit: Ev Centó ydpu Boirilvres Xewm/zxei s. id eft,In putrido garo fübmergentes fuffocant me,Io.Langius medicus in epiftolis. Czterüm vtlampredas hodie, fic & gallinasolim vtte- nerefcerent,fi fubitó coqui opus effet,viuasin generofum vinum mergebant;tefte Horatio z. Serm. Si vefpertinus fubiró te opprefferit hofpes, Ne gallina malüm réfponfet dura palato, Doctus eris viuam: mifto merfare Falerno:Hoc teneram faciet. Lampredam ego femel guftaui: cuiuspatsalfa eratin veru, $o vt anguillz alfantur:pars in dulci &aromatico iure elixa,quz quidem meo palato fuauiorerat.Sangui- nem in his pifcibus non feparant vt inanguillis,quód innoxium exiftiment. Angli maiufculas pattillis, ' wtvocantincludunt, Lampredas falías dolijsinclufas Dantifcüm mittit: Hamburgum maiores infü- matas. Muftelz Philologia cum Quadrupedibuseft. Inter vulgares quofdam circa pifcium nominaiocos H Germanis quibnídam víitatos,lampredatibicinis nomine venit; £z Lempfrilist enpfegfer forté ob oris rotunditatem, ! | & DE ALTERO GENERE LAMPRED A. Gzsxvs Lampretze alterum , cuius iconem vt ab Argentinenfi pi&tore accepi , pofui,, Árgenti- nzvocatur Aerle , Berliz , "Berline, Francofordie , Coloniz & apud inferiores Germanos, eia Pricke, velBrük, aliqui inepté murenam interpretantut. De eo ium nonnihil in Lampredz hiftoria di- ' ximus:ad quam remitto lectorem. Pifcium Germanicà dictorum Przzchez & Nennaugen, infinitusnu- erus capitur in Vifurgifl. in Oceanum labente, quod luftinus Goblerus nobis indicauit. Ex fene quodam Árgentinenfi pifcatore coguoui , hos pifces fui generis elle, neque fieri ex eis lampredas vtquidam putant. digiticraffitudinem non fuperare. Parere extremo Aprili vnà cum lampredis pat- uis enneophthalmis dictis: nec probari eo tempore : poftea non reperiri víque ad diui Adolphi diem, tunc enim rurfusapparent , & laudantur menfis víque ad initium quadragefimz, ( aliás vfque ad diui Michaelis diem. ) capi vt plurimum naffis, qua profundiffimus eft Rhenus. nihil in eis cibi aut excrementorum reperiri, nelfel quidem. quamobrem coquendas leuiterincidi carnem fatis ef- íe , vt fanguis effluens fartagine excipiatur vino pauco adiecto :. aliter enim tenaces E Sa- * ^ M d TS Ey rots ian prio cw Y eM wu ; econm- 6e adi aua ai 598 u De Aquatlibus. le condiri falmonum inftar: & àvafe, in quo fer- uantur; furculaeximi, vt in craticulaaffenturlu- canicarum inftar:atfas iure à caryophyllis deno- minato condiri:id principum effe edulium, & no- minari vulgó en Zrickenpfeffir. In libello quodam innominati authoris de pifcibus Germanico , re- perio, Berlamvulgó dictam fororem effe lampre- dz : (fed noftralinguavtriusq; pifcis nomen ma- Ículinogenere efferens, fratres facit : £iz erlziff des Lempfrids bruder: ) & placet menfis à duodecimo die( menfis nomen omittitur, Ianuarium aut Fe- bruarium acceperim ) vfque ad annunciationem diuz Virginis in Quadragefima. ui DE LAMPETRA PARVA ET fiumatili, Rondelttizz. : ; ve : ARondeletius e "Bellonus duo tamum generafacinnt z nos ITIA, C ex en banc minimam. FH. Iwfluuijs & riuulis paruz Lampetre proculdu- . bioinijsnatereperiuntur,vtpote qua illic capiü-- tur,quo nullus marinisaditus patere poteft: cüm neq; illiin mareconfluant,neque mare cum ijs vl- lapartefitconiun&um. Tales in Aruerniz riuis * inueniuntur. ; Á Vocanturà Gallis Láproyons , & Lamprillons. B yWarinis funt partibus internis &z externis & colore fimiles;fola magnitudine differunt: quzdá enim magnitudine funt digitali: aliz vermibus (À) terreftribus, craffioribus affimilantur. Tholofz . frequentes venduntur, &illic chatillous vulgó nominantur. F Carnefunt molli;glutinofa,excrementitia. fri- xz &elixe eduntur,fuauioribus aromatis,additis oleo & omphacio,conditz. Sic apparatzab ijs qui gule delicias fe&tantur, magis cómendantur quam à medicis. n C Luto&aquavefcuntur,ijfdemqueinlocis de- guntinquibus vermes. COROLLARIVM. Minima lampredeiconem , qualtá à noftro pitlore olim ef - fíclacsi,aduunxi:quod a Rondeletj pitinrasac- curate forte fattaydifferre vi — éeretur. A Drlampredaminimain precedentibus duobus capitibus iam explicata funt quedam. GalliSeno- nes &alij quidam Cathoille nuncupant, titillatione. videtur enim dum manu tenetur hic pifciculus, veluti titillationis fenfu varijs flexibus contorquere fe & elabi. Germani Zessaury: quod nomen 6o tamenetiam maiori & marinz lampredz attribuunt, vt dictum eft. Idem à nobis mutuati Bohemi. quoque & Poloni retinent. proferunt enim Neynok, & Naijnog. Germani quidam literati ad noftri nominis imitationem Latinéetiam oculatum vel oculatam appellant: quod non probo:quoniam vete- res Latini oculatam pifcem marinum nominant, quem Greci melanurum.. Huius pifcitij genusalte- rum quoq; inueniri audioà noftris pifcatoribus, cuià coeno nomen ponunt Zfurzesnenugen , in quo de-. , gunt:nigriores effe aiunt:nec admitti menfis,fedinfiei hamis ad piíces capiendos;przfertim anguillas, thymallos, &c. Siinollafictiliaqua calidaelixeturlampetra parua, ollam frangifeufindi aiunt. Ca- pitur ea (zpius reti cum Varijs fiue Phoxinis pifciculis. Februario & Martio menfibus ad cibum prz-- fertur. Sunt qui laudent circa diem diui lacobi ; ( qui vigefimus quintus Iulij eft; ) & déincepsad qua- CN i" |... dragefi- De Muftels. Lib.1V. $99 dragefimam vfque, poftea perit aut euanefcit,vt audio : (ed querendum diligentiüs, de malorinetan. tüm lampetta hoc accipiendum fit. quoniam Enneo phthalmi nomen Germanicum, vt dixi , conftang non eft. Decimo Aprilis olim hos pifciculos guftaui;é Glatta flumine;ouis grauidos: quz plané ingrati faporis mihi videbantur.Exenterari non folent.Cato eft tenax: f; pinanulla: pro fpina dorfi vnus conti- nuus neruus cauys,quo humor albus continetur, fi mplex,abíque vllis nernorum coftarámue ramulis Inteftinatenuiffima, Ventriculum animaduertere non potui:neque mirum, cum folo fuctu viuat. pa ramenin capite fuprà,ficutlampredz maiores , habet. locus quidam vulgaris hunc pifcem inter cate- ros puerum nominat, Ez IVepmang 151 eim Ksnd: propter paruitatem nimirum. 10 ! DE MVSTELARVM FLVVIATILIVM ET LACYV. JlPritm genere aliayeiusque [peciebus aliquot, | | ET PRIMVM DE LOTA GALLIS DL (a, ex Rondeletios A: P3 " T NAE Py SEPATU ee zip MT e ADDE TE E lt d ete a avo) 29S 2 VOS NITE 3 : SUD DH "Wy P ADR 58525 3951 D », ioi: 24 7 ques 9 ———3À Ent e 20 LvepnvNENsESpiícem quiin Aratiinuenitur Lotam vocant, quià Gebennenfibus Motella quafi A Multellanominatur. c.--—— n Pifcis eft luuiatilis & lacuftris,Muftellz marinz vulgari,de qua alibi diximus,fimilis admodum nifi B effet corpore rotüdiore & fpiffiore, Ex maxillz inferioribus extremo pilus vnicus ueluti ex mcto barba propendet,nullusin fuperiore eminet,vt in marina. (77 noffrz peto etiam [epra deo pel [laut , fedin mortui fe- . rélatütyvt immaxima ob[eruaui.) Pinnis quatuor natat , due funt ad branchias fitz, dus in ventre, abano 30 vnicam continuam habetad caudam, huic equalem & (imilem1n dorfo , quam preceditalia pinnula; Cauda mucroni eladij figura fimilis cft.Paruulis fquamis corpustegitur,quod8 rufo fufcum eft; & ma- culis nigris vndulatim difpofitis confperfum.Dentes patuulos & (zuflar lzz )tenues habet. Muco obli- ta & lubricaeft Lota,vt Anguilla. Ventriculum paruum habet cum multis appendicibus , inteftinacó- uoluta:heparalbicans,in quo fellis veíica, qua ex viridi flanefcit:fplenem rubrum:veficam oblongam, aéreplenam.Branchiasquaternas& duplices. ——— — | Nafcitur inlacubus & fluuijs]eniter fluentibus, vtin Atari. Hepar pro corporis ratione magnum eft,& delicatum habetur.Ouanoxia,quemadmodum oua bar- F bi;que ventriculum Izdunt,& aluum turbant. Caro totaà Lugdunenfibus habetur in pretio. -— S1quisLotam, Muftellam lacuftrem vel fluuiatilem appellauerit, non inepte mea quidem fententia A. .. feceritmodó non eam accipiat,qua ex mari fluuios petit qualis eft Muftella Auíonij: qui Muftellz no- 49 mine Lampetrarm noftram deícribere videtur. DE PISCE QYI A VYLGO BARBOTA VYO- J tatur, Kondeletuus, i E Inlacubus & fluuijs minim? rapidis Lote fpecies , vel ei per&imilis pifcis nafcitàr qui àuulgo Bar- A. botanominatur. ; E. | i... Lotam corporis fpecie refert , nifi quód roftro eft acütiote , item cauda tenuiore & magisin acutum B deficiente,ventre prominentiore;alijs omnibus fimilis: Nam veluti émentó citrus propendet; abex- 59 crementi meatu pinna vnicae(t continua ad caudam huic alia refpondetin dorfo paulólongior, hanc praceditaltera paulo longius quàm in Lotaà pofteriore diifità; Corpus eodem modo coloratum & ma- culofum, cutis lzuis eft & lubrica. wn | | i4 Vitaetiam & moribus conuenit.Hepar habet magnum T & delicatum,albicans. Carne glutinofiore C eftquàm fuperior,muco enim & coeno vefcitur;in eoque delitefcit. O*E DE STRINSIA SIVE BOTATRISSA, (ID EST MV. ERAT Hutus v " P * 600 De Aquatlibus. b Huius pifcium generis alij ( fpecies nimevum dua vnius generis )in flumine capiuntur, alij inlacu. Qui ex Verbano;hoc eftmaiori Italiz lacuadferuntur,libras quatuor groffas,id eft , feptem libras communes pendent.Qui veró in Ticino capiuntur , (lore fcslicet vel barbotafl. ) libram vnamgroffam , feulibras tres communes non excedunt:Ideo hos Mediolanenfes paruos ad difcrimen maiorum vocant.Colore pre- tereadiffident : Namqui in luminecapiuntur, nigricant, & fünt vnicolores: quiautem ex Verbano fantlacu;ex flauoin cinereum colorem vergunt,& faluis maculis diftinguuntur.Cüm autem ad Luga- numlacum ventum eft;pagorumincolz nomen eis mutant; & Strinczanominant.Nam quum alijs eius nomenàBotto quí Gobius eft,componatur,Botatriffz dicuntur. Mediolanenfes probottis eosintelli- gunt,quos Romani Miltforos nuncupant: quorum progenitos Veneti Marfiones appellant: adulti au - tem;Gobij albi dicuntur, vulgó Paganelli. 10 J 10 A Lota fiue Barbota fluuiatili , ( Clarzzs diceret Lacuftris à fluuiatili quauquam [ola magnitudine eas differre vernm non eSi:colore etiam eas di[cerns., ipfe Bellonius proxime vetrb dixit, mos pinnisquoque difcrimen oflendemus. ) fola etiam magnitudine differt:nam Botatriffa Verbani,aut maioris lacus Barbota, e maior excre- fcit;,eftq; popularis Mediolaneníium cibus.Longitudinis femipedalis plerunque effe folet: craffitudi-- nis veró quantum pollex cum indice amplectatur. Caput veluti compreffüum , craffum & latiufculura habet, reliquum corpus vt Anguillalubricum. Anguillam quoque referret, nifi curto effet corpore. Duas praterea fert in tergore pinnas carnofas : quarum anterior capiti vicina multó minor eft, quàm fecundaquz in fummo eft, & ad caudam definit. Alias habet pinnas in lateribus molles & latas vt con- geraut Anguilla:duas iterum fub ventre minores: caudam latam & mollem: vnde mihi dubium ( addo, no eft; pifcem huncinter Gobiones minim adfcribi debere, Sunt enim fquamz Gobioni, & pinnz 4o (pinofz. Caterüm colore luteo przdita eft Botatriifa , & cinereis ac fuluis maculis variegata Camelo- F pardalisin modum. Ventrem grandem habet, & facilé putrefcentem. Nam & mollis & tenellus eftpi- Ícis,dulci carne & palato gratiffima praeditus. Mediolanenfes hunc pi(cem cum cute,vt Greci Anguil- las,frigunt:fed frictz Botatriffz pellem in membrana modum fequacem & lentam habent. DE LOTA SEV BARBOTA RVRSVS EX BELLO- nio:qui Clariam fl.ap pellat. i Raondeletius Lotam civ Barbotam duonamina in fpecies dues diver [n vefert..- 3o Á Clariamarinain Afellisiam defcriptaeft: fluuiatilis autem, quam hícadducimus, vilis eft pretijac nominis.Coenofa ef;ubiq; fatis frequens: vulgus Barbotam , nonà barbisaut arunco nominat, fed ex hoc quod Galli batbotare,ceenum & limum roftro;anferum modo , commouere dicunt: Lugdunenfes Lottam nominant funt qui Marmotum vocent.Itali Botola;alij Botum vel Botam. B Anguillzaut Congri modoglabram cutem habet.atque idem caput. Cirrho recto breuiq; & fimpli- ciin maxilla inferiori barbatur.Continuamintergo pinnam gerit mollem,ad caudam ( quelli rotan- daeft)definentem.In nonnullis duas pinnas in tergo videas:quarum exigua eftquz capiti magis eft vi-- cina:fed & interanum & caudam ruríus aliam pinnam gerit: vnam preterea vtrinquein lateribus cir- ca branchias,quas vtrinq; quaternas habet: duas veró fub ventre capiti multum propinquas.Ceterüm duosin inferiori maxilla habet denticulorum ordines ,admodüm paruos : atq; in fuperiori maxilla to- tidem, vt nihil quàm afperitas in cis fentiatur:nam alios etiam in fornice palati gerit. Tergus &latera 49 faluum vel fabliuidum colorem habent: venter autem albicat. Semipedalem non excedit longitudiné, Heparlobum oblongum ad finiftrum latus demittit, fub quoeftftomachus. In pyloro apps feu czcos vigintiquinque connumerare potes: lienem quoque videas »neque dextro neque finiftro, fed in medio fpina (tomacho inhzrentem.Anus eius propinquior eft capiti,quàm caudz, Inteflina pluribus quàm tribus inflexionibus non circundücuntur.Ouain bicorni vuluafert utrinque permulta, DE MVSTELJ4 FLVVIATILIS GENERE IN NILO: quad Clarias INiloticam Bellonise nomnaripo[eeanzjeit. —— "Alsbes Nuliforte hic pieta esl, cmius meminit Strabo mifi Lampetraputizs fuerit, $o A Memphipiíces quidam edules circunferunturé Nilo capti: quorum nonnulli funt us , alij ita viles, vtà pauperibus tantüm edantur: quorum ex numero quendam obferuaui, cuius glabra pellis vt Anguillz erat , Clariam , hoceft; Lotam Gallicamreferentem: vnde Clariam Niloticam vocari poífe credidi. ! | B Pedaliseftlongitudinis,brachijque craffitiei. Caput Callionymi habet;grande,carnofum: magnum inter oculos fpatium;fefquidigiti menfura. Oculos emittit grandes, codem feré modo quo in Callio- nymo fitos: quorum pupilla ex nigro fulua eftiris autemalbet. Merlangum colore quodammodo re- fert:cirrhos duos femipedem longosac molles gerit:vnde ED plériquein Zigypto vocant.Su- perius labrum paruos admodum dentes duobus ordinibus difpofitos habet:inferna autem maxilla tan- M tümexafperata eft.Linguam vix habetconfpicuam: caudam latam & bifurcam : in quaforinfecus duze funtappendices cornez, rotundz, palmumlongz, quz in nullo alio pifcecernuntur.Branchias often . dit vttinque quatuor, fub quibus pinnas videas vtrinque oblongas, fingulari aculeo ferrato munitas. Pinnas iterum alias füb ventre duas,ac rurfus vnicam continuam,in tergo carnofam , vnotantümacu- leo munitam.podicemiongéàcauda:heparin multos lobos partitum:ftomachum oblongum:inteftina paucis anfractibus reflexa. Ceeno;fpurcitijs & pifciculis vefcitur.Folliculum;qui pifcibus daturad na- tandum,fauiin modum crebris foraminibus pertufum habet, vt corpus quoddam fpongiofüm videa- tür:ouaedit paruula, Memini me vnum huius fpeciei pifceminlitore proie&tum circa Bufirim vidiffe, qui cubiti longitudinem excellitfec. COROL- De Muftela Lib. IV. COROLLAÁR IV M. -Jcon hec enufela fluniatilis no[Ira eflymaior proportione quam opirtebai pinthla étiam dorf | anterior non fatis diflincfaesl incuria pillorió, .. Muftelam effe quo deagimus pi«- fcem, finon Aufonij;nihilominus tá men hocnomine dignum; & mufte- . lgmarinz, quam Aeliànus etià Gre- Ce 3aAlu vocat , (imilem iudicaui fu- 3 o priinLampetra A.Sabaudi quideni plerique hodie Latinü muftelz no- men de hoc piíce hodieq; retinent. Iouius hoc pifci uiales nominat: diuerfüm effe oftendit. Murmellius multó ineptiüsalaufás nücupat.Fal- . lütur & quilacertum, & qui myxo« nem exiftimant. vocat ex Oppiano. fed clarias mari- ifcis,afellorügeneris, idem arias, &c. de quoin Afellis multa diximus, Vide pág.89 & dein- ceps. Infubtes hos pifces Strincios & Botettiffias appellant;Iou. Circa Comum é$trintz, Boftriz, & Strinco nominá vfitatafünt. BottatrifTa, ad lacum Vetbanum : alijs Trinca. A Benedic.louio Pauli fràtre inter La- 19 nuseft qui call ügenus gobios flu- Bellonius onininó Bellonius clariami UA, Run TUM m J ii Ma x » l u (i o Pl VM PLA. AA m À ! XN AA j A i " I i" A yl UN ^! "i i jamas YA Lj (i j | "i 'u / tij pifces Trifius appellatür. Lufita- / gs "AR 39 ids Éoxasicuo. Calli Senonibus : /; jv 9 aa s pi M" / .. Boullaufe vocariaudio :fotte g ple- Mh ay di AD ) ni rund; véter ei ceu bullis infletur.Sa- | (M n Mfg, M TU wl M baudi Mouftelle vel Mouttoille no- ft M ' minát:Mouftoile;adlacum Neoco- wp E menfem. CitcaRhodanumalicubi | | iil (liaud (cio an Vallefij ) Setcitot. - Trefch apud. Heluetios cómune ttomé,fpecies tresaut quatuor com- ple&itur, vc refe 40 ad Italicum nomé Triffius, vel Trif- fia potius nobis nere vfitatum.T ceu Latino nomine ad Germanicum efficto. In vetuftis legib.pifcatorum manufctiptis noftris; reperio etiam Tiryfchelt;quod diminutiuü eft.Flu- uiatiles apud nos fpecie differuntà lacuftribus.funt nigricatit ; carne albiote folidioreq; bo lautiores: duab? per dorfum ' innis, ficut & Rondeletius pingit: uto Guvelfifchin lacu Conftan- dicuntur. Olim fluuiatilem fce minam (eam puto quam nigricátem modó dixi) tanuario nienfe diligen- ter cótemplatus;his verbis ( ex qut- $o inci lidé ? tienhi bustamen nonn ius generis fpeciebus conueniunt) defcripfi. Pifcis eft forma & flexibus. É6 (erpenté ferme referens: capite lato. caudam verfus v gricat:& alizdu cau ner caput verus eft prominet.Cauda non b : | continua:colore vatio 8 fufco & nigro. Doríu dam definit.item in remus-acceditauté quoq; foemininoge riícá aliqui efferunt .n. minores; colore zs E My m SCIAT Dis Xe Va enn NER * ullaalijs quoq; hu- aldeattenuatur.Branc g pau yfibene mem. )Pinnz omes molles funt, a » MM MURS j Vn U/ ] TIT | 777] - bn efe) Á - A:Motmeh vitis Nomina dao die o Galli- [T5 "eyoipi:sJ hizei quaternz. Pinna ad latera branchiarum vtrinque vna ni lo inferius in pedore parue albicant. A podiceexorta vna oblonga; pauló citra dorfo eblongioralia vltra medium dorfum continua tendit.( 6 alia ante eam mi^ & (inefpinis. Carunculafub métopili inftar ifürca;fed circularissnufquam omnino diuifa,fed vbique fibiinftar membranz mtenerum albicat: lateraiuxta dorfum minimis punctis nigrisin colore fubalbido diftin&ta funt. Os aperitur hiatu rotundo. T otus pifcis (ine fquamis & vifco- (us eft. Maxille minimis denticulisferraty, Colorfi ubalbus ( rea fabalbanmmiren ) à capite incipiensy caudam verfüs procedit.nam caudain colore nigricante variat mébraneaveró caude . obliqué pet late extremitas parti - nigticat.parcim fübflaua eft.Lapillos duos in capite getit albiflimnos , & bene Eee dut QS» figura uatilt. 602 | "De Aquatilibus, figura & magnitudine aranorá oryzz.In lacubus alie maiores fui generis repériütur;in noftro, Gryffio; Lucernano, Cunen(i, & alijs. Maximas quidé capi audio circa Dunüin lacu: vtin Lucernano quoque: fed has cum rhagnitudine excedantjin cibo noft-is inferiores effe aiüt. Perfequütur ptacipué feeturam generis cuiufdam trutarumlacu ftrid;quasàrubicundo colore no(tri denominát. lecur ear magnum; - ánque cibolautiffimum eft: (ed aliquando grandine morbo, vt fues; vitiatut rin acufltibus duutaxat "quibufdam, flauiatilibus nullisiin Gryffiolacu hoc malü eis accid-te negantiin noftroaute, prefercim quotéporepatiüt & aliquádib poft, hoc morbo laborát: excepta partelacus qua fupra Rapperfuillam eit, inqua(alubtiüsdegunt. Confyderata olimàmetriffia mas in Gryffiolacu capta , huiufmodi erat: Longa dodrantes duos cumpalmo:filum ambi£s ventrétrium palmoró.Denticuli minimi,frequentes; vtíerpentium.Superior parsoris duos ordines dentium habet:vnü fcilicet interius in medio, cuiinfrà 1e nullus tefpondet. Sunt & in intimo oris receffu, dno denticulorum ordines ceu in maculis duabus. Branchig quaternz. Squammule rotünda minimz,quz dà pellis cultro raditursapparent: (inparuis verógeneribus,tü fluuiatili;tülacultri luteo minore; nullz prorfus. ) per cutim paffim ceu foramina; feu puné&a caua rotunda, confpiciuntur: qua fi quis caput verfus validé radat ; albiffitna videntur: fin iterum caudam verfus,rurfus obícurantur.In ventre meatus duo;vpus excrementi:altergeniture : qui compreffus la&teo fucco manabat. Et rurfus aliás alia ex eodc lacu, huiufmodi:Subflaua, punis nigris barbulaà mento demiffajalbicans. Ante initium pinnatum in do:zfo , carnofa particula, mollis, teres; intuíque'caua; prominet. Inde mox fequitur pinnabreuis,1 ongitudiné pollicis, deinde vna continua; .e&o vel nouem digitos longa.ab ea nudum pinnis dorfum eft pertrcsfere digitos. tá fequüturaliz dux paruz ; triangulares fer? , inter quas digiti propemodum fpaciü intercedit. ex quibus infima& vltima; 29 minor & caudz coniunctaeft.Fel fubuiride veficulaeius tumiecoti tum inteftinis affixa.In ventriculo pifces duo integri erant, vterqüe digitos feptem lengus,treslatus:necaliud quicquam. Pondus totius; - vncieqüinquaginta.Cocte p fübuitidi & deforti colore erat.caro albiflima,bona, fatis folida, ie- 4c ba. ' €euralbum,non,vtin minoribus,fubruffüum;grande,fuauiffimum. Inaliatriffia parua, fluuiatili fortés digitosdecélonga,pinnzdorfi fic funtiPrimü;caruncula illa breuis no eft, fed pinnula digito breuior: & , miniio fpacio intercedente, alia duos digitos longa. deinde pott Ípacium duüorüm digitorum; alia pauló breuior,media.& mox cauda.Rurfus ab hac differt alia;pauló lógior, (vt fernel animaduerti: non enim fimpliciter hecaccipi debent;quodad magnitudines & colores: )cui minus erat flaui in i ni plus nigri, & eius fplendidioris. primum cnim pinna il'abreuis eft, deinde vna longà continua víq; ad initium cauda, rgotmagha triffia lacuftris prater carunculam illain; pinnas in dorfo quaternos habet: 15 ex miporibus;nigricás binasiluteola vcró maiorternas,minor binas 6 modó fpecies dux fnnt luteocla: quodaccurat'üs confiderandum eft. Minoribüs lacuum cilijs pinnzin do:fobinz , adeó propinque inuicem funt,vt vnica putentur: colore fufco, non pulchro. Diferentia à pibnis certior. nam colores multas ob caufas variare poffunt. Triffia( vulgó Trnicb, T» uil Tvisich)circa Acroniumlacum vocatur priuatim huius pifcis fpecies que in profundo verfatur: quz autéin fumipa aqua & procellis obnoxia natat, Conftantiz /Felinf.L:Lindauiz G«neificb dicitur:eftque ea minor,pulchrior, nigrior, inque cibo delicatior, quàm quz in gurgite manet.Eiufdem generis piícis magnitudine & etate minor, Afofgeric & mufco & alganominatur:& quidam l atinum Mufconis nomen ei finxerunt. Conflantiz caméalterius generis,quodin profundoagit, paruum adhuc pilcem Z7: «rinominant: deinde maiórem ,locoetiam | victuque mutato,trifcam: que plerunque1uftam pedis longitudinem, pondusautem bilibreattingit. 46 Ex his nufquam circatotumillum lacum p'ures maiorefque capiuntur, quàm iuxtaarcemi cui Rhenus &cangulus nomen faciunt,qua fluuius lacü fubire incipit. Ilic & caupofies repeririaiunt, qui iecinora. horum pifcium ceu przcipuas delicias eximant , & pifces ipfos fontifeu viuario ad dies quatuordecim reddant ( vulnere nimirum rur(us confuto: ) quod & apud Milenos , & circainitium Lucernanilacus, vbi Vría fluuius influit ad Fluelam pagum aliquando fieriaudió : (unt quiadduntiecur in eis brevi tempore renafci, quod verifimile none(t, Sucüi luminis aqua nigricat ; propteralnorum copiam per quas fluit, vt coniicimus, & pifcesineodem, praefertim gobiones ( bec somme trffros enm tintelhyere pute) nigriores, & cute& carneden(iore, palatoquefapidioresfunt. ldemfitin Vartaflumine Bohemiz, Yodocus Vuillichius. Strinfia feu Botetriffia Bellonij et Muftela maior l;cuftcis , paulóanteà me de- fcripta: £z gruffe Scet? tb amt gaclVen flas: iu. Clarias Niloticussem "eekypit[cbe 2 : sefeb viz, dem INilo.oder beffér. go, sin V P elfinast in e/£eypten. Darbotam Rondeletij nominabimus ei Sprzrfeb: vil circunloquemur , ein Trglib miteinem [pyXqern [ch-abel, v-adenfchnnantz, aub gupuai. TriffiaDanubij; vt ex pi&ura vidi, fatis magna eft. & noftra fluuiatili nigrior, | d ! Species hactenus enumeratas omnes, (& alias infra dicendas )(ivnoLatino noraine cópledilibeat, Multelas vocabimus,differentia fingulis à magnitudine, colore, pinnis ;autloco, vel aliundeadiecta, . Multaquidem omnibus communia funt, tum enumeratis fpeciebus inter fe, rum etiam filuro: quem ft quis Muftelam maxima nominárit; nó fecerit inepté:quod & Bellonius monet: Glanim ( «na satyfic en: erm vocat filurum ) Botetriffa refert, dempta magnitudine. tunt enim tam propinqua fimilitudine , vteorum £. , alterum maiorem, alterum veró minoré dicere poffimus. Communia aurem,que dico,in eisobferuaui fimmuiN , hec: Corpus lubticum fine fquamis, (licet in quibufdam (quamulz minima radendo appareant:) &e poco Bexuo(tim, quod caudam Wess attenuatur veluti in tzniam, Coloris varietas maculofa. Pinnaab ano ad caudam feré, oblonga, preterquam in muftela fotfili. Binz omnibus ( lampetras excipe, qua etfi communia qu: dam cum hoc genere, plurima tamen diuería habent : ita vt nomen idem non nii Sucivisec eis attribuamus tanquam generi diuerío )ad branchias: & aliz binz eodem circulo inter Caput & ventrem, Pupilla oculorum (in multis ) alba;pars ambiens nigca Branchizquaternz fimn- plices. Caput magnum , latum & veluti compreflum. 1n cerebro lapilli. Os grande , refciffura. . Barbulz circa os; infra fupraque numero & magnitudine differentes in diueríis generibus Den- tes nulli ( exceptis lampetris ) fed veluti in lima exafperatum os. Voracitas pifcium , quos deuorare poffunt. Care mollis & dulcis. lecur magnum , in delicijs. Vefica ( aucfolliculusaéris ) nulla, Inte- Pia parü an£ractuofum,feré fimplex.Stomachus:ab eo ventriculus, & in circuitu multa Jean m tren à H Lo Lacuffris, 3 in Acronló lacn. p D E E -€-—- mm ets: AN IZ 2. De Muftela, Lib.1V. 603 , Anoftzishunc pifcem 77ewfcb appellari dixi, &c. & quoniam fpéties innoftris tàni fluentibus tum Ceranica ftagnantibus aquis diueríz reperiuntur,ád eas defcribendas,& explicídas differétias;& ea qua plerifq; pond aut omnibus communia funt memoranda; diuerti. Nunóad reliquà Germanis in diuerfis regionibus EC víitata eiuídé pifcis nominareferenda;tedco:in quibus àdeó variant Germáni, vt vix mágisinvlloalio - ifce.Circa Auguftam vocant "ugger.In Aüftria; Carinthia, aliiq; Danübijaccole, Aere Ad Rhenum inferius Kuffzlck,vel Rufolck:ab Algauijs & Sueuis Rofolck, Alibi Kup; Raepr& pre pofito anguillenomine (qua cum fimilitudo quedam ei intercedens,alia quoque pluratiominacópofitàei conciliauit) Alrupps Olrepy: vt Mifeni & Saxonüaliqui appellát: Coloniz Oclrappe.Pi(cis eft ex genere anpuillarü;capitofus; re quem Germani àfono vocis vocant eu Q mappe. Illüm pifcatores-ferünt orecoite cum fanis aquaticis ye maioribus:(icuti videmus [zpe animalia diuet(z fpeciei inuicé coire; &c. & nefcio quid ille ipfe pifcis ranini prz fe fert ore,deinde pinnisinferioribusad captit;colofé;tépore coitiis. poftremo quod oriniü maximi eft,ftomacho,Chriftophorus Encelius Salueldenfis.In chius vérbis primüm nói probó, quód pifcemanguille fimilem anguillarü generis facit.deinde quód ote coité cá ránis aquaticis pifcatoribus temere cic bw nor folüm non cótradicit;fed etiá patrocinatur. quanquá eniri animali quzdam Ípecie diuería inuicé cocant;genere tamen eà diueríanon funt,vt lu pus & canis,vulpes & martes:nari uz de viperz & murtenz coitu quidam prodidére »falíafunt. pifces autem oiines toto geitéteáà tánié difüdent. Adde etiam ore animal nülluri coire: etfi tüm pifcibus tuni áuibus quibufdam talem éoituni Encclius falfó attribuat,vulgi forté credülitatem aut aliqitam veri fimilitudineri fecutus. Dé vétriculi figura,cui pedes ceu ranárumappingit;ne id quidem veréjdicam in B.Quod ad nomen etiá pifcis;verba 2? hzceius:Hunc pifcem à fono vocis Getmani vocanveim Quappeinonintelligo.nequeenim vocaléhüné piícem effe vnquamaudiui.Sunt quidem ex pifcibus qui branchijsáut alitet fenum quendá;nó vocerü zdant.fed à muftelatalem fotium,vhde peronotnatopceiam Qsappnominetür,nequaquám edi puto:& multó minüs rane rubetz;quá Saxones Q vappappellát fimilé; quin potiüisab aliqua corporis fimilitus dine,quam ipfe mox indicat.cum rana rubétáue;non autem vocis , ab ea nomen mutuari verifimile e(t; Quamobrem & alij quidam inferioris Germanie populi; vc Flandri & Frifij , vocabulis quidé diuerfis; fed idem fignificantibus,hunc pifcem indigetant Pase ; (vt & Angli Pour, alij Pus, dlputt, Zelputt; Hollandi Zzitaelthoc eft tánam fimpliciter, vel anguillam (imul & ranami: (vé Saxones quoqiie Quvapp & "Alauapp dicunt ) tiatà tepore anguillam fermé tefert hic pifcis: orisrictu ranam fiue fimpli citer, finé - rubetam. hanc quidem Itali bottàm vocant: vnde & gobio fluuiatili capitato; cui os fimile , Botti apud 3? Italos nomerie(t: & compofitü botetriffiz pifcis nomen; Docti quidá Germani gobioncinterprerácurs (oben vel aie iqueictdum ( inquiunt)an Coben differantà Quapsen.Ego Germanicum nomé (75 accipio pto gobione fluuiacili capitáto: Qvcpp vero pro multela, qua deagimus: & forté centecetit alis uisillud quoque nomenà Gob1o Latino deriuattim effet (n&inter c.& q. maxima eft afiiitás,vt cocus & coquis:)& gobrorium generi hos pifces Iouitis quoque adnurnerat. cüiustamei fententiam non robamus: & ab oris rictu tánarü inftar appellatos efle hos pifces Germaris Germanico nomine ptos Ds eft.Seegnapp no muftelam marinam, vt nommé pra (e feft, Oceaniaccolis fignificat, fed fangam quendam,vel leporis marini,vel pulmonis vtticeue fpecic, Vide fupràin xo ofe mar. Barboch: dicüntut pifces fluuiatiles & lacuftres;anguillis fere (imiles,fed breuiores & ventrofi; qui profurida femper pes . tunt:ita vt inlacu Acronio ad trecentos pálfus fub aquahatnis capiantur. Hic pifcis Germanicéà qui» 49 buídam afbmuizes (alias dImutz.ev:lego 2dlpuitten) vel Alauappen sócatur.nonnulli etiam Limp: vocánts De eodem fertur quód circaduodecitnum atatis annum cumin maximatti quátitatem éxcreuit ; Solané appelletur, Albertus Ego pro Soles; slego Salat vel S«luisitaSabaudi & vicini Heluetij filurü nominant; quem Mufelis fimilem effe,fed multó maximutiántea diximus;fed ex BorbochaSalutüm nafci neutie quam verum exiftimo.Equidem cóniecerim ptó Berboche;aliud legendum:fortà arbore: ( fünit quidera omniain Albertilibris quàm deprauatiffima.& pauló ante etià Boche pro "Botbe,qui paffezes pifces fünt; legitur.)eftenim pifcis batbatulus Hufonem quoque vulgó di&um Danübij pifcein ab accolis Tanais Barbotam nominari fctibit Bellonitis;3 batba fcilicet.Strinciam tartien ; id eft muftelam hanc noftram; barbotam dici putat;non quafi barbaram, fed à ccéioxquod non placet; quoniam coenum Galli beürbe nominant;per ou.non per à.ex Alberto quidem Germanos etiam hocnomine vtiáppatet , ( infetiores $9 tantüm opinor;)qui etfià Gallis quzdam vocabula mutüeritur,conüm tàmé& limá fimiliter vt Gallis nominari ab eis non puto.R ondeletius batbota nomine fpeciem vnam folüri indicauit;licet omnium maxillainferior cirro velutiarunco barbata fit.Eft & Z4:5e vel Meer, àla&te detiuatum nomé ; infe- rioribus Germanis de hoc pifce vulgare: galaxiam fluuiatilem Gracé dixeris ; ( narn alius galaxias fiue galarias marinus eft.)hocauténomen eis datáà la&eo iecoris colore püto: quueim tnagnislacuftribus noftris precipue vifiturquarü cutis etiá fi caput v erfus radatur;puncta quxdaalbiffimaapparent.Ron- deletius iecur albicans Lotz etiam fuz tribuit,& Batbotz.Hec mihi condenti Geldrus quidam narra bat,7Milkerà Geldris vocati pifcem muftele noftre prorfus cognatum;fed breuiorem;craffiorem,& ni - 'riorem:& alionomine Kwzappellari.(verim pofterius hoc ditier(i etiam pifcis nomé eft. AYidé Z44ser vocitant harengum mareri ptiuatim,non omnem pifcerm marem vt noftri; 6o. Angli Pouute ominant:& Elepouute:ficut G& Germani inferiores Prrr & Ad/putrsquorum nominum rae afsgliop, tionéexplicaui fuperiüs;aliter & melius fort, quàm abAnglo quodam nupet àccepi:qui Eltposuie Vo Vyries: cari aiebat,quafi anguillam ventrico fam,Poloni Mientüs;Bohetni Mnik. i " Multa quz ad muftelarum corporis, eiufque partium defcriptionem pertinent, ex pofita füntin Á. B Muftelam Coaftantiz tantam aliquando captam effe, vt drachinis duabus cum dimidia venderetur, admiratiofiifuit. Pregrandes etiam in Rheno capiaiunt lupra Acroniumlacum in valle Rlienana di- ta. Ad duasaut tres libras fedecim vnciatum aliquando accedünt. Nigriotes quidam fieriaiünt circa zipas:i profundo autem, vbi minus alget aqua, magis ruffas. Catiiem habent dulcem: hepar magnum, rotundum, dulciffimum:pellem vifcofam, non craífam ; Albe:tus. . Citca fodinas Mansfeldenfes Ger- maniz lacus quidam magnus eft, & qualia illeviuaanimaliaaquatilia producit, pütà pifcium fpecies, xanas ; & alia reptilia, tales figuras pingit & eflingit natura cupro puroin MEETS petrarum i es Ze8B à ium. - 604 -. De Aquatilibus. lium.Ego vnumhuiufmoditápid? habeo,in quo deformatus eft pifcis, qué Germani vocant Olru pam & Treilam , hábetque ingens hepar, Munfterus C ofmographiz fuz libros. Genera quzdarm ilium ramos habent exeuntes à füis inteftinis; tanquam vnum inteftinum in multa diuidatar , ficut mànus dididiturindigitos:& hoc videturiuitteftinofalmonis, & pifcis caiufdam anguillz fimilis , qui apud nos vócatür alente (forte alpste;) & quidam vocant eum ab spit; quidamautem fimpliciter ruptà vocant, Albertus.Stomachus Quappz pifcis ex quinque vel (ex raninis pedibus conftat & cópactus eft. Hinc Saxones dicunt pronerbio: £svvard etn Q wepp non fest St befiinfich nim patten «orb. pedem enim voctten fueib,ranas veró parrenquamobrem etiani pifcis hicab eis odio habettir. Vulgó etiam ftomachum huius pifcis Saxones tiominant Qu uanpen fiot, Orapptu bendichen , hoc eft pedé vel manus pifcis Quappi,Chri- ftophorus Enceliusinlibrode lapidibus& gemmis: vbi figurá quoq; ventriculi huius pifcis depictam , * exhibet, quam ego hic imitari nolui, quód non verénecad viuum facta mihi videatur.émedioenim .- ventriculotria quafi brachiaarticulata extendit:& fingulis brachijs manü addit; palmá videlicet, id ef latitudinem quandam:quaz in digitos quinque;ipfos quoquearticulatos;quales omnino haümani fünt, & longitudine impares;finditur.Sed artificium pro natura exhibere illudere eftlectori. Egoinmüftela noftra,tum maiori,tum minori,appendices obferuaui;nó ab ipfo ventriculo enatas , fed inferilis paul circainteftinum ; neque branchiatas illas , palmatas & articulatas vt Encelius pingit:nectantas vt tam long? diduci extendique poffint; fcd multó breuiores:neque etiam quinas feu quintuplices omnes; fed alias binas;,alias ternas cid: memini in maiori muftela:in minori non fatis memini quotz fuerint. Non inultifaria in hispifcibusconuoluta inteftina, fed ttiplicatatantü habétur füntenim voraces, Simili- rudocum anguilla quedam eft: & quoniam ventre magno & protuberante eft, Hollandi vulgó dicunt 45 banc matrem effe anguilla.R ictus oris latus amplufque;conuicio in hominem quóqueinoftristradu- - citurres; T rz chen manul. 1 Mis Y E pifcibus ( inquit Cardanus dererum varietatelib. 7. cap. 37. ) quiin aquis dulcibusinueniuntur, quidam marinis vald: fimiles fünt, velut botta gobioni.ideo non imrmeritó aliqui fluuiatilé gobionem appellauére:quem quiaà nemine diligenter defcriptum vidi;hic defcribere placuit. Habet is füb bran- iara. hine pinnas duas breues; vt pedes effe videantur füb mentoin infetiore labio cirrürm vnicum carnofum.in dorfo pinnam paruam primüm:póflaliam longam, ptiori proximam ; quz ad caudam ek - cenditur.caput latum & depteffum : dentesin vtraque mandibula paruos. oculos quafi in capitis fape- riore parte,linguam fetmé folutam,ventrem tumidum.dorfim & latera flauefeunt cur maculisnigri- cantibus.iécur magnum, molle, fuaue. Caro, vt plerunquefit; iecoris naturz refpondens; fed non adeb js tamen mollisac faauis Bottam vocarunt;quód vtri fimilis fit. Mediolanenfesaüutem vtrem vocátbot- tam.Grandi eft capite & in eo lapillus quafi dentatus, lunari forma.Paruz;caput grandius pro Cofporis hn fquaibofuit vaxione habét Lácuseft vulgó Pifciacus dictus vel Couius(aliàs Co nius,inquit Bellonius Sitigularium- bie pifeisf- — Cbferuationum libro 1,Cap.s3:)qui dimidij diei itinere Sid erocapfa, bidui veró Theffalonica diftat, in. có prater alios pifces claram quendam nominant. (£yozonip[s indtgenat fic Butmivare puta s Jed "Bellonium ex Oyjpians boc nomen buic pfe pofwje t aptid auem clarus pr. Jymeapen procalartas legiti: gui tainen a[éllor uy genere shaiinns pifcisefr.) Cuius generis vnum cum ptiblicé protuliffem, multi ludzi hoc pifce vefci foliti accef- ferunt,fquamis euin effe tectum afferentes,ideoque menfis eorum non interdictu m. Egoveró cum nul lasin eo Íquámas animaduerterem tantam inter ipfos difceptationem excitaui , vt rixa propemodü ad. manus veniret. Qui nupet ex Hifpania venerant, male confuetudinis cxteros arguebant, Qui vero 49 aderant facerdotes;diligentiffimé perfcrutantes,cum rudimenta quaedam fquamarum reperiffent; con clufum efttandem inter eos licere his pifcibus finealiqua contradictione vefci. Eg otamenclariá Íqua- mis carere deprehendi:& eundem effe pifcem qui Lugduni Lotte,Lutetiz Barbore dicitur, Hzc Bello- nius. Rondeletius quidem Lotam paruulis fquamis tegi tradit egoin lacuftri maiore tantüm Íquamas; dum cultro pellem raderem,exiguas inueni.lecur cum pinguiufculü fit,calore Sótis autignisin oleum foluitur,(icut muftelorum marinorum:& füaue delicatumque eft,fimiliter vt muftelarum marinarum. C. Pifcishicvoraciffimus eft:nec vllus puto pro fua magnitudine pifces maiores deu orat. Szpeinpar- uis etiam pifciculi integriinueniuntur. Profunda femper petunt : ita vtinlacu circa Conftantiam ad trecentos. paffus fub aqua hamis capiantur, Albertus. Nos in eodem Lacu genus vnum in fümmo nata-" re, & ab eo, Pellficbappellari diximus (upràin A. Pifces quidam parant fib1 cauernas in aretia: & qui- re damin luto, & extraillam nonemittunt nifi os , vtpuramaquam frigidamattrahant & emittantbran- chijs:vt pifcis apud nos fimilis anguillz,quem Qu. ppen vel "eurem (lego -ipatten )quidam vocant Ger- manorum, Albertus. Rang perhyemem aliquando reperiuntur circa tepidiores aquarum fcaturipines it ipfis lacubus: & aliquando cum muftelis pifcibus in profundo agentibus ( quas inde Grundrr suchen appellant noftri ) in lacu noftro extrahuntar, ore eis adherentes, tanquam exugendi gratia alimenti. Hincforté fufpicati füntaliqui hos pifces cum ranisetiam coire:quod füprà in A.refutauimus, Parere incipiuntin Acroniolacu menfe Decembri;aliás tardiis aliás citiüsineo menfe, pro caloris & frigoris ratione, Apud nos circa finem Ianuarij feré. Soli pifcium fenectute obcacari creduntur, La- cüfttes ( prefertim luteole minores ) minus agiles minufque validz funt nigris ; przfertim fluuiati- libus. ' ; 1 Bia: | | : | C .Pifcem dolofum & infidiofum effe aiunt:forté quoniam plerunque in fundo degit, & ex cauernis — 7 velaliserlatens;(faciliisautem latet qui colore eft fufco & concolor vado)ex improuifo magna celeri-- tatein predam fertur:vt muftelz etiam terreftres ac feles folent. Quamobrem aliqui fureminteriocu- Tares pifcium nomenclaturas cognominant. £in Rsfolck jf em die, | E Circa Conftantiamin lacu ad trecentos paffus füb aqua interdum hamis capitur, Albertus.In no(tra lacu pi(catóres lineas ad paffus (id eft orgyias, Albertus forte paffum P gre(fuaccipit) fexaginta de-. mittunt; hamisnumero quinquaginta quinque inftructas, ita vt fingu € palfus interuallo digerantur, gobijs capitatis aut illis quos fundulos nominant, infixis. hos enim miré appetunt. Has linessà piíce denominant T7sfcben(chraer : quibus per hyemem trutas etiam à rubicundo colore dictas , capiunt, | ees oues o Ketibus, ü u - m 2 De Muttela.. Lib. IV. | 60$ Retibus quoque iifdem ( Reetelezarn appellant) & trute quas dixi; & muftele capiuntit. ea àd pa(- fus quadraginta demitti folent. Muftelas in fluuio noftro nifi ad céttam menfuram adultas capi lex vetat. | .-— nj F- Commendanturànoftris hi pifces Septembri menfe , alibi verb Aprili & Maio: Fluüiatiles ; pra- F fertim in puris & rapidis fluuijs caticalbidte toli oeque lautiotes habentur: ipferioribus Germa nis,quorum minüs puri & tardioresámnes fluunt,in contemptu funt;tanquam néque falubres, vtpoté glutinofi.neque fapidi. Oua eorum valdé noxiaputánt quibu(darn iri locis; vt circa Neocórenfem la- cum Sabaudiz;vel potiüs Heluetiz. In Verbano & Lariolacübus botettifliz infignes habentür; ipfis iecinoribus palato gratiffimi,louius.Laudantur apud nos iécinoráearurmi pré&cipué ante Natalem Do- . IBinicum:circa partum improbantut: quotempore etiám nonnullis in aquis grandinofa fiunt; vt in A; diximus. Apud Turingosaiunt olii cornitis cuiufdam Bichlingorum matronam ; onines principátus fui redditus iniecinorum iftorum delicias infumpfiffe.. Multi quidem huius generis pifces capiuntur in amne Vnpftruto;qui poft Salam apud Turingos praecipuus eft. Caupones aliii excilisiecitio ibus pifces viuos aque reddunt vt in A. retuli. Coqui péritiores elikandaim muítelam in vino íris gido igni imponunt. Stendelius qui de arte coquinaria Germanic? fcripfit: Muftele ( inquic) infartagine; aquzfrigidzimmilfz, nec multüm falfz, optimeelixentut. & tandem modico aceto, au£ potis vino affufo, parum adhuc ebulliant. Licebit autem vel feruidas apponere , veliniutecroceo (fragsdas.) did | We "ad Ventriculus Quappe pifcis cum fuis appendicibus miras habet vites. Inueteratisenim; vtficin G 2 0 Saxonia à matronis; trahit mirificé fecundas hzrentes aut relictas in partu; inpotudatus: & magni momenti eftad omnia vitia matricis ; Encelius. InSueuia paffim in cauponis & diuerforijs parietibus hzrentes hi ventriculi circazetarum fotnaces vifüntur, ab edentibusilluc eiecti , vt exiccati ferüen- tur,& cum potionealiqua haufti à colicis cruciatibus liberent. Colligitur & oleum ex hepate ad foleiri velad fornacis calorem fufpenfo intra vas vitreum : clarümid oleum & flauum eft; aduerius oculoruti fuffufiones vtile, vel ( vtalij fentiunt ) aduerfus nubeculas & maculas quz ab angulis oculotum nafci incipiunt. E un TWPT T k. -— MVSTEL.£ huius generis pulcherrimis diftindti coloribus ; flauo , croceo , éandido ; tofeo; atro ,octilorum pupilla nigta, parte ambiente coerulea , ante paucos annos in Bohemia cáptziunt: & Prage ptopter pulchritudinem regi feruatz viuz in vafe amplo aqua pleno ; non fine limo fündi 3? Earum vnius iconem hic exhibeo, qualemIo. Thanmyllerus iunior; chirurgus Auguftanus ,ad me dedit. j 4o yo Burgundi &alij minimum etiam pifciculum fluuiatilem, ( quem fuprà defcripfimus inter Gobios, Muftala pj. ] pag» 404-cobitidis barbatulz nomine;( fundulü aliqui vulgó vocitant Germanici nominis imitatione; »ina. Muftelam appellant:nec immerito aliquis Muftelam minimam nominárit.De hac vir quidam literatus Lemani lacus accola, his vetbis nuper ad me fcripfit: Moteila ( ffe vzlgusprofert promuflela) dictus piíci-- culus,magnitudine ferà pifcis Chalfot ( sdeff gobijcapitatr, ) cinerei eft coloris , & ftellis infignis, in deli- cijs maximé,& propter caritatem àdiuitibustantüm delicatulisemitur,. — — 3 1 MYSTELA varie à quibufdam hodie vocantur, pifces quidam foffiles , de quibus pluribus Mw fore egimusinter Foffiles fuprà , pag.571 & 572.Pi(cis(vtaudio)eftoblongus,lineis punicei coloris & mul. 3j tis maculis punctí(üue diftinctus,lacertoferé (fimilis, Aliqui 4eergrundelen app ellant ;àcorporisípecie, maculis & barbulis, quibus fundulum noftrum, id eft eobium f. refert. alij Peifzger; per onomato- 6o pceiam forte. (onum enimacutum edit ,tefte Ge. Agricola. Alij 4ee ur, id eft Muftelam marinam, (quanquam & alius quidam pifcis Kurrà Germanis dicitur.) Hunc maculis auteis diftingui aiunt, fonum ab eo cumtangitur vel premitur ceu felis edi. 1n cibumà paucis admittitur. Diu feruatur in vi- treo vafe,fitertio quoque dieaqua mutetur, Fortéiidem funt Pocciliz dicti , de quibus plura dicam in P.elemento. DE MVSTELARVM MARINARVM GE- neribus diuerfis. . MYSTELAs marinasdiuerfas dedimus ac defcripfimus fuprà, inter A(ellos, pagina 89 & pagina 96 in Corollatio de muftelis matinis velaíellis muftelinis . vbiab initio ftatim ora de Muftela Fir) s caddie | " UT M R6 - 1 veiba Galea. Galetta. 6o De Aquadlibus. Yerba recitaui, Muftelamaliamab ea efe quam Perottus primus Lampetram exiftimauit , ex Acliani- deícriptione colligimus,Gillius.fed Aelianus muftelam mar.defcripfit:Perottus veró lampetram fen- titeffe muítelam Aufonij , ( & Plinij in Brigantinolacu, ) quz in dulcibus aquis degit, quanuis à mari Íemper fluuios fibeat. -Maffilienfes& Ligures ( inquit Gillius ) Muftelam appellànt vitéus marinum non generelongorum:qui fané pinnamin dorfo ex pelle molli habet, ad caudam pertinentem atque alteram in ima corporis parte fimiliter cuticula perpetuaad caudam vfque conftanté. Vidifluuiatilera pilcem,huic.omnino (imilem,quem Lugdunenfes vulgó vocant Lotá, &c. Hzc ille.Rondeletius aliam Muftelam vulgó di&am circa Narbonenfis Galliz oram exhibet,& aliam Maffiliz,vt (uprà inter Afel- iosreperies. Idem muttelam illam mar. de qua Gilliusloquitur , Muftelz genus OR t. facit, Sed inuüttele marinz omnes, ita & inter fe& diu noftre (imiles funt; vt primo quifque intuitu ftatim o- mnes vnius generis fpecies effe facil diiudicet. Ex eis genus illud quod ophidion R ondeletius , Gril- lum vulgarem Bellonius nuncupat;callariás ne potiüs vel hepatus Aeliani fit, confiderandum.raA£zin- terpiícesà Tarentino nominatur: fed víitatius eft apuderuditos nomen ja4j; per contractioné factum. Epenetus quoq; inlibro de pifcibus «Alu nominat.Galen. galaxiáé genere j2«9», (1id eft muftelorum) effecradit: & forté muftelosàmuftelarum genere non fatisdiftinxit. Videin Corollario primo noftro de Afellis;paginz 95. verfu 1s. Pifces de quibus diximus omnes communi Germanico nomine vocabi- mus; AMeertrsjch , Meerputtes : Muftelam dico & Hepatum Aeliani, & Chremetem & Callariam: quan- quam Zeerputten ( vc dixi) aliqui appellant etiam foffiles quofdam mediterraneos pifces , ipfos quoque (vt coniicio)muftelis cognatos Omnibus vt clypea przftat muftela marina, Ennius in Phagiticis vt ci- tat Apuleius Apologiai.quzrenduman Clypea hic ciuitatis nomen fit; & forte legendum, Omnibus e Clypea przftat m.m.nam & fequentibus pifcibus locorum;in quibus przftant,nominaaddit. Muftelz marina iecur datur ad comitiales,Plin.M uftelas inter Alpes lacus quoque Rhetiz Brigantinus emulas marinis generat, Idem. fed eruditi quidam pro marinis, m urenis potis legant, Columella maritimis pifcium viuarijs,turdos etiam, & merulas,& auidas muftelas includi iubet. Peíce galea vel galia Vene- tijs vocatur,muítela marinailla,quam Rondeletius genus fecundum facit: item gillus marinus hodie di&us,quem R ondeletius veterum Ophidion ELE de. galia à nonnullis vocatur. Mihi pi- fces cognati videntur, Rondeletij fcorpioides, & blennus Be lonij: galerita vtraque Ródeletij » pholis eiuídem:item galetta Venetijs dida, & gutturofula: cognati inquam, tum inter fe, tügobijs vel potiüs muftelarum generi:vnde & galettaforté Jzeuoeieres dicta. ea tum corporis fi pecie;tií pinnis& leuitate cutis, & molli mucofaque carne , ad pifces predictos accedit. Gillio cum oftendilfem Venetijs; gobij genus pefsimum effe aiebat. Oculorum iridem vna parte rubentém habet.Pinna ei vna per totum dor- Íum continua.duz ad branchias, qua maculis rubris diftinguuntur. due anguftz bifidz inacutum ex- eunt in mento. eft & vnacontinuaab excrementi principioad caudam vfque. caudacontinua , non bi- fulca,fubflauis maculis diftinguitur.Branchiz fex aut feptem. Denticuli in extremis labris fübflaui. In. extrema mandibulainferiori vtrinque finguli funt détes reliquis maiores.Cutis fub métolaxa ceu pre» putiumà reliquo corpore folui poteft. Maculz corpus pingunt, partim nigrz partim albz maiufculz. DE MVSTELIS SEV GALEIS DEINCEPS AGETVR HOC ORDINE, : | . PrimümexRondeletio. &. — "DeGaleis ingenere, $ De Glauco. 2. '"DeGaleoacantlna. | 6. DeCentrine. 1 $e DeLani, A 7. De'Rbedio. T 4..— "De. dfleriasidefl flellatovel vario. 8. "DeMaltba, (üper qua Corollarité reperies [apra p.ga 4, "De Cane cf Caniculis dicium ef [apra,&lenmsento C. Deinde ex Bellonio. *DeGalteorum fpeciebus in genere, Ie jo 4e c i. | | | E z. "Defpmnaceside[l Acantbia. | | | $* . DeLaur. "Pc i DesStellato, Facit autem Stellatum,non quem Kondeletius:fed alinra,quem ille driffotelis 'aniculam vocat, dre. $. Je ulpecula.fic vocat Rondeletty Centrznen. /, Tertio Corollaria accedunt. | x- De2Mufleloingenere. zx "De fingulis, acantbia,leni, fleRari,centrine,alys ditierfts DpE GALEORVM NOMINE, &c. IN GENERE, Rondeletius. f - À S Vmus nunc de longis cattilagineis di&turi;in quibus funt jaAcol,quos muftellos vertit Gaza. Nomen $quali. Lib.o.cap.j. à corporis habitu muftellis tcrrenis fimili datum eft. FaAsis veró fiue Jaca generis nomen eft apud Ariftotelem:cui epitheta,vt formas quz eneri fu bíunt, diftinguat , adiicit: dicitur enim galeus acan- thias,galeus afterias;galeuslcuis.Galeos E linius lib. 9. cap.24-Tfqualos appellaffe viderur.Planorum(inz quit)pifcium alterum eftzenus,quod pro fpina cartilaginem habet:raiz, paftinaca,fquarinz, torpedo: & quos bouis,lamiz;aquilz,ranz nominibus Grecia appellat.quo nomine funt fquali quoq;,quanuis non plani.Quo loco non fquali fed galeilegendum cenfet Maffarius,quia galeos vocauit Ariftoteles,ex quo hzc mutuatus eft Plinius. Atnon femper Gracis vocibus vfus ett Plinius : nec huius loci lectio- nem mutandam effe arbitror, praefertim cum alio etiam loco fqualos Viae wel Plurimi pi- fcium;inquit, pariunt tribus menfibus, Aprili , Maio, Iunio: Salpz; autumno, fpari ,torpedo; — 6e DeMuftelis Lib. 1V. 607 circa zquino&tium zmolles; vére. Et Colümellapifcibus, quiin pifcinisalüntur, efcarh praeberi iubet tabentes haleculas, & falibus exefam chalcidem putremque fardinam , nec minüs fqualorüm bran- chias: vel quicquid inteftini pelamys, autlacertus gerit. Oganquam eo loco pro fqualorum, fcauro- rum vel fÍcarorum legiturin vulgaribus exemplaribus; fed mendos&. Nam cum, vt ipfe Columella fu- periore capite fcribit, fcarus totius À (ize Grecizque litoribus Sicilia tenus frequens effet, verüm Ro sngrarus: qui fieri poterat, vt fcarorum branchias pro eícain pifcinas conijcerent: vel ipforum inte« Ítina; preterquam quod rarus erat pifcis, àgulz proceribus auidà expeterentur. fummifqueiin delicijs haberentur? Red vero galei fquali vocantur; quafi (qualidi, id eft; horridi alperiq;:funtenim omnes .. afperacute. Nam fqualidum dicitur quicquid ita obfitum incultum q; eft; vt horridum a(perumq; vi- £^ deatur& fentiatur, & fqualam rem pro fordidadixerunt antiqui, vt Ennius citante Nonio Marcello: Elauere lachrymas, veftem fqualam & fordidam. P xg | Galeis cartilagineisque pifcibus proprium ett, branchias hàbere detectas, id eft, fineoffeoópercu- B lo, fed huius vice foramina quinque habent: prope branchias pinnas duas ,à podice alias duas ; prater | quas maribus quibufdam, vt in rana pifcatrice videte eft duz funt'apophyfes fiue appendices. Galei nulli fquamis, fed cute afperainteguntur. Iecur eft illis geminum;quod in oléumabit. C.rent pingue- dinegalei omnes. ) Eorum differentiz conftitui poffunt, vtalij galei fimpliciter, alij valei cetacei fint , cui generi Gales A nus lib.3.defac. aliment. canes & libellas fabij cit. His vulpes, malthas,aliofq; ,quiinmagnam molem Gale a accrefcunt adiungere poffumus, | x. | ferente, E DE GALEO ACANTHIA,RONDELETIVS& elus eflgalem cemrineisnfra. À GaArEo qui &xe»S^«; cognominatut, incipiémus , quàd is facilé agnofci, & à reliquis fecesni À offit. A'xav9ia; dicitur ab aculeis, quos in tergo gerit: pinacem conuertit Gaza. — A noftris & Maffi- ienfibus Aguillat, ab aculeis nominatur: acus enim à Gallis Eguille dicitur. EAdem decaufaà Vene- tis Azio quafiaculeatus: ea enim vox illis &imulum fignificat, quo pinguntur boues.Ttemà Ligürib; Agufeo. A Gallis Chien de mer. | Galeus (hic) corpore eft longo, coloris cinerei,duosaculeos in dorfo habet, quibus pinnzinnitun- B 4? tur, detectos, firmos, acutos, nonadmodum latos, veluti in cenirina. R.oftro eft primumlato, deinde inacutum definente. Oculis magnis, poftquos foramina duo habet. In fupina parte oris fictum laturi, dentibus ad latera (petantibus munitum:eádem in parte ante os foramina duo pro naribus. Branchias rjj. 2.3 hif, detectas in lateribus. Omnium enim cartilagineorum, quz longo funt corpore branchiz detectz fitas asi. £pi £g funtin lateribus, tefte etiam Arittotele, vt in quouis galeorum genere. Branchias (equuntaür pinnz duzad natandum. In parte füpinanullz funt: preterquam ex podicis vtraq; parte; quz in femina mis nores, in mare maiores func, Preterea mas appendices paruasillic habet, qua notaà faemina diftin gui- tur. Corpus fenfim gracilefcens in caudam definit geminam: cuius fupetior pars longior eft, inferior breuior. Colore; dum viuitin mari ferà eftargenteo: quum expirauit, ex cinereo rubefcit. Ventricu- .. lum habetmagnum & latum, inteftinalata: hepar geminum , vt galei omnes, flauefcens, in quo fellis 3? vefica latet, Splenem in duoslobos diuifum,rubefcentem. Coran gulatum. Vuluam iuxta diaphragina fitam:inquaouaaliaiam conformata, aliaquz adhuc conformantur, reperías : vitellis óuorum galli- nz maxime fimilia, fed maiora. e á | Galeus hic ventre faetus excludit per venam, quam Anatomici vmbilicalem vocant, onis adheren- ( tes. Ouaveró nullo vinculo vtero alligata (unt.ltaq; exouisalimentum trahunt foetus;donec perfe&i foras emittantur. Foetus editos rurfus intro non recipit. neq; enim poteft, ob dorfi (catalersws) aculeos; quiantequam in lucem edantur, molles funt; pofteaduri, acuti, pungente(q; fiunt. Hunc; quem depinximus, galeum acanthiam effe, prater aculeos dorfi, à quibus nómen pofitàm; A gp demonfirat generationis modus, de quo Arift. o Jt abanDras jan cbs Gori ort apa rye mi dh dev! uio. Gali aram C güiv. draw Be kar e 28 dr, 7n ríe Sero es aXonv gavermu óveoTlic, Galeus qui acanthias dicitur, ad feptüm tbiemverum transuerfum oua habet, füprà mammas , in quibus iam abfolutis cum deícenderint, feetus nafcitur. exhibere. Vidiequidem fex in ventre perfectos foetus; ex ouis, per venam quam diximus, pendentés; multis alijs Lib. 6. de bif. . SIDA, o, euis nondum exclufis. | | Acanthic peculiariter cor pentagonum attribuit Atheneus lib. 7. fed id huic cumalijs ómnibus ga: p leiscommune eft. | E Carne duraeft, ferinum olente;necapud nos nifi in fummapifciuminopiaà pauperibus emitur, E- F lixos exbutyro Galliedunt. Feladoculorum fuffufiones valere expertus fum.Ex hepate oleum fit,quoad lucernas vti poffumus; G &adinduratum hepar emolliendum; doloremque fedandum; | Ecc 4 DE - 608 -—. De Aquatilibus DE GALEO LZVI RONDERLETIVYV S, NSNNSSNSN ) ) ) ) "I - Defatus buius piBfura leges infra circa finem huius capitis ad y 1e À — raAecAé(G- cim nullumaliud Latinum nomen habeat;galeus leuis dicetur. À noftris Emiffole vo- *9 catur. A Romanis pefce columbo: (44Iubi Orbem pifcem Venetia Columbum vocars feribit : Maffavius vero Pa- Jhinacam Venetijs fc nominari.) B Galeuslzuisab acanthia aculeis dorfi differt: roftroq; eft breuiore, fed latiore; oris rictu minus la- to: maxillisinangulum obtufumd efinentibus, fine dentibus, fed horum loco os afperum dedit natu- rà; velutiraijs multis. Foramina pro naribus habet. his alia minora funt poftoculos. Branchijsà fupe- riore non differt : neque pinnarum numero aut fitu,nifi quód cauda ex tribus conftat pinnis. nam in- terfuperiorem & inferiorem media vnainteriacet. (Plura tamen piam m fupima parte po[leriorá tergi pin - na oppefrtam o[lendity qua in acantbia non pingitur.) C olore eft cinereo, partibus internis fuperiori fimilis. .. A Huncgaleumleuemeffe, quanquam totacutis admodüm auis non fit; docet ipfa generandi ratio, Verum buc. de qua Ariftoteles lib. 6. de hift. anim. cap.r0.. o/3ExaAspdlvoi Néior Y exeo, m jo ado m uemwZU "P. Oge- galeumlauem gov Guolts "rois xu Afoic to Asy rot Dt rob roi ad) o eis Exovrépaw lui Dipóaw v8 U espe worru Cave, To. Lao 2A Vertu» TOV Dj Do efr. Ay Éx avro aye 9c v1 Ue: ge oc aou mwotdioam "P adalvs Gp oue Soxeiv Uc e o Qu Gpucy quis mereouma. regant Quxs De pancobs : avá debe, 8 uu Usspas av€9c rà wol ro Mets atur ep Cot wo TUAMDOV D Excus (O- io mp xv 9$ Eu Cpvov XT) 0 atro 4 00. 12x0. Galei,quileues vocantur, oua in media vuluageftant, vt caniculz: que pofteain vtrumque vte- ri finum defcendunt. mox animalgignitur, vmbilico hzrentead vuluam ita vt ouo abfumpto partus " nonaliter quàm in quadrupedibus contineri videatur. — Adhzret vmbilicus ille prolixus capite al- teroad partem vuluz inferiorem, velut ex acetabulo quifque annexus: altero ad medium foetum re Depitlurs. t inparteiecureft. — Nosfoetum cum vmbilico matri adhzrente pingendum curauimus, vtà caniculis; vulpibus, alijfque galeis difcerneretür: cum nullus ex galeis alius fit, cuius ftus fecundis, mem - 39 . branisque inuoluatur, vteroque matri per vmbilicumalligetur. , Neque me latet alium effe galeum 49 inquo cutis quàm in hoc fit lzuior: fed cum eo quem iam diximus; generationis modó non procree- Glautts. Ae- tur ,galeum]zuem veterum effe negamus , verüm Aeliani elaucum effe afferimus, de quo paulo poft Ban. ^ dicemus. | DE GALEO AS TERIA, ID EST STELL A- te vel vario, Rondeletius. jc E NS EESSS o E R—— » z A Pear sita en o d eo -.& G Az A galeus ftellatus dicitur, qui à Grecis jaa; «ssejas ; Y noftris lentillatà maculis albis,len- tis magnitudine quibus depictus eft: vnde à quibuídam z»xiAQ", id eft, varius cognominatus eft. Cutelzuiore eft quàm galeus leuis : alioqui ore; Prgnchug, pinnis,caudá ei omnino fimilis. Macu- ^ le dorfializ ftellarum fpeciem referunt, vnde illinomen : aliz rotundz funt. Partibus etiam internis à rioribus non differt. - pred ( lib. 6. de hift. cap. r1.) fcribit ex cartilagineis fzpiffime fuperfetare galeos ftellatos, ariant. (initiumautem coitus men(eSeptembri.) Alio veró loco, (lib..cap.1o.) Y CUN ui menfe bis GIEPESS P bis menfe parere: fed hoc accidere; quia omnia eorum oua fimul non perfi- videri galeos ftellatos Ciantur. , ; Li.7. F Hicefiusapud Athenzumauthor eftgaleorum optimos effe ftellatos & tenerrimos. A Suntquigaleum ítellatum eífe credunt eum , quià noftris catto rochiero, à Maffilienfibus catto al- Verum. bUtc o io vocatur, (Gslwm ci "Bellonium notat: ) fed non recté, cum isoua teftaceis quibufdam » vt ita dicam, galaum . afie- fnembranis incluía gerát, id quod caniculis; raijfquetribuit Ariftoteles libro. de hiftor. animal. tiam efe. ; cap. I0. $9 6o DeMuftelis Lib. IV. — 609 - €ap. 10. minim? veri galeis ftellatis. Quare galeus ftellatus is non erít; etiam fi iaculas nig-as af; pet- fas habeat, quarum nonnullz fpeciem aliquam ítellarum zefetant, vt in hoc noftro , quem p:o ftellato exhibemus. EN 1 3 1 RS DE GALEO GLAYCO, RONDELETIVYS Aio 3 AS ? P, o ; » 2/À | " ji 7. b VERA kl VEIIPERREBAREP PII gPpe ppp agg Yd 4a Pa 37777727774 ara I PI. , a M ae mt tl I M eU a Eo YE a MB E FILE irc HM I ae ' Garavs Glaucus ex cartilasineorum genere eft: quatuor aut quinque cubitorum magaitüdiniem g attingit. Doríum cerulei eít coloris exaturati, vnde illi cognomen; ventercandidi. Rollroe(ltacu- (A) to, oculis fatis magnis, ex quorum inferiore parte ena(citur membrana candida, qua ad oculos furfum attollitur, eifque veluti nubes caliginem offundit. Os habet in fu pinaparte. Dentium acutórum; la. torum,quodammodo ferratorum,ad latera Ípectantium ordines duos. In palato fübftantiam quandam | fungofam & mollem, digiti(q; cedentem, qua fupernam internamque óris partem replet. Linguam crallam; latam, alperamque. Ventriculum ampliffimum ac longiflimum, Huic Íplenannectiturlon- gus ex multis particulis carnofis rotundisq; inftar race mi compac&us,renum delphini tnodo. Intefti náprimum gracilia fiint, deinde lata, fine vllis fpiris. Ex venis mefaraicisrami duo oriuntur: quoruta alterad hepar,alterad ventriculum perducitur;in eo inalios multos ramulos diuifus. heparadipofum inlobos duos diffe&um, quorum alteri vefica fellis heret, fel viride eft; corangulatum. Ventris parte infimain maribus fe minis vafa in partes duas diuifa confpicias, in foeminis vuluam. Pratere in mari- ' bus fübftantiam quandam carnofam, di gitali magnitudine;penis fpecie. Branchie detectz funtprope haspinnz duz magn, ad podicem aligduz minores. Aliz duz funt in tergore, prior in medio feré maior: pofterior prope caudam minor. Cauda ex duabus conftat, fuperior multó longioreft, quamin- - ferior, erm fpectat. Cutelzui tegitur. | | , Hunc galeum, 4Eliani glaucunieffe multis rationibus adducti arbitramur, non eum glaucum quei : lamante defcripfimus qui derbio vocatur. Cum enim aculeos multos , praacutos validósq; ^ breuesin dorfo gerat,non poteftà parente intro (ares quod lo. T z.tz.e etiato deo lauco vepetar), recipi »quod Z/izz; Glas. 7^". deglaucofuo fcripfit Zlianus. At hic ore eft ventriculoqueampliffimo;nec proculaboredif lItorquam eu effe, ob caufam facilé qüicquidin ventriculo continet euotait,, fi cauda fi üfpendatur , ita vt ventriculusin os decidat. Zliani verba, cum deglaucotractaremus, protulimus. item Arift. qui galeis hoctribuit,vt fox s fuos intra fe recipiant, & foras emittant, dem ptisaliquot. Hisacceditcoior glaucus , id eft; cz-- £uleus, quiin nullo alio galeo [pe&tatur: vnde etiam noftri cagnot blau, id eft;canem glaacum fiuecaz zuleum vocant, à cane galeo, de quo proximo capité egimus diftinguentes. | ^ X "^ Porró glaucum iftüm ex canicularü efTegenere confirmo ex Plinio, qui caniculis nübecaülam quan Ideis Plin dam attribuit, qualis eftin planis pif: Cibus:que ex omnibus galeis in hoc folo & in cáne galeo fupetio- ^"foritare re competitur;cui ERIRRA e neglaur us Lzuitiaaudaciaq; non cedit: humanas enim catnes eodein modo Fei ad so sppetit cuius rei ipfe oculatiffimus (um teftis. Cum enim eftate puer, qui militi cuidam eratà pedib. 7 drótmrag je dn ftore ambularet, &um diu fecutus glaucus, calces tibia(q; quin artiperet parümabfuit,& 3 puero tere, — gladio confoffi us in litus eiectus eft. Plinij locum, quo de nube canicularüm; & earümcum homin ibus dimic.atione tradit, in Galeo cane ( '»defupra pag. 167, Jemzenzo C.) explivauimus. .. Cannevefciturhicgaleus,eftquevoraciflimus, —— — | | Carne eft dura, ferinàm olente, concocu difficili, fed concocta plürimum nütrit, Hepar quibuf: E dam eit in delicijs, fale conditum aff:ruatur, editur invino coctum velalfum: fed elixümcum órigano; hyffopo lauri folijs, additis cinnamomo, nuce mof chata;catyopbyllis,vt ferihusodor euanefcat;o pti- mum redditur. "amt i | " Exeodem (iecore) oleum conficitur ad hepatis duritiem eiolliendam ; & ad doloris articulorum G alleuamentum. Infantium gingiuis, dentitionibusq; multum confert,dentiuth canicula vtriufq;mo- '* dodefcriptz cinis, Huius etiam dente gingiuas tangi prodeft, quat vim eciam lamiz dentibys áaneífe ferunt, adeó vt € collo fuf, peníos lamiz dentes prodetle vulgus exiftimet. : QE LA " quamults Galeum bupg "ouo o PECENTRINA, RONDELETIYS ' OY. Kevrelvià Grecis dicitur, Latino nomine cáret: quamobrem Graco vfi funt Látini intérpre- A es. Plinius nufquarn huius meminit , neq; iple Ariftoteles, in libris qui nunc extant. Quanquam — Axhenaus Ariftotelem Citet, centrinam in galeis numeranteri. O'3 A'e1gorl i.c à 7TEflo Cdwv 49) ueveeivlos Lib. y, xoi Ta Se eV eta 49) vorndawovs rave Oe & O Vxor m Ddnvoniéa xeu Aer. x,etgavez 3 efvau lu; (vv, dm noflro co- diet; d tatlpu ) asvegiilui, gj ivruóm — Centrinam alij Betnadet; alij renard, alij humauchin sr bicis HN tn m T cueoe2a EUR URP Ug Smau Noftri 610 (De. Aquatilibus, (i 3 Noftri & Maffilienfes porc. necid ineptà; vel quia fpeciem porci referat, vel quia porci more in ceeno fe volutet. | iu 2 B Centrinaigiturexgaleorum eft genere, tefte Athenzo ex Ariftotele, fi reliquos galeos fpectes , bre- uis craffaque & fpiffa. A capite ad podicem trianguli eft figurà: ventre nimirum plano latoqne, Tees trianguli latus : partibus quz vtrinque dorfo adiacent, reliqua duo latera conftituentibus: itag;iníu- premo dorfo vnus eftangulus, reliqui duo in ventris dextro finiftroq; latere. In dorfo pinnz duz cum fingulis aculeis eriguntur. Prior pinna ftatimà capite incipit, multum fürretacrifte inftar. eius acu- leuslongus eft, magis ad caput inclinatus: eadem cum aculeo; pofteriore maioreft. Pofterior rectior e(t. Vtriquein radicelati,membranaferead extremum vfq; circuntecti;albi, etfi Oppianus nigrosap- Lib.3.&2Wli . pellau erit;Tó m XEvTÉOICI X&AoAYOTS Kévroiva) a udo v TU EruIAov, Quod ob integumentum dictum fiffe in- ad. telligendum eft: intus enim candidi funt, foris membrana nigra obtecti. ( INsgrum poste aliquando proper miciolo dicm.) Piunz alie duz ad branéhias:totidem ad podicem,inter quas & caudam nulla pinnula eft, multorum galeorum modo;qui eoin fpatio fupinz partis pinnulá habent.Caudain breuem pinná de- finit. Cuteafperrima integitur, nimirum aculeis breuibus frequentibufque confpería, robuftioribus in capite & dorfo. Capite eft fatis paruo & depreffo;maxime inferiore parte fuis caput referente. Ocu- 1o Iis magnis, pupilla virefcente; vitrique modopellucida. Poft oculos foramina duo triquetra habet, 59 aliaduoante oculos füpinaroftri parte pro naribus. Branchias inlateribus galeorum modo. Os ma- num: 1n cuius maxillafuperioretres dentium ordines fpe&tantur, in inferiore vnicus tantum. dentes hi funtacutique. Quod ad interiora attinet, ventriculus oblongus eft: inteftinalata, non multum conuoluta. hepar album, pingue, in duos lobos inzquales diuifum:in eo fel eft album;,aquofum. Splea etiam in duos lobos diuilus colore carnis eft. Cor compreffum exrubro albefcens, "e C. . Centrinaoua viginti parit ouisacanthiz fimilia, ouorum gallina vitellos magnitudine zquantia, Sulcando natat, in ceeno habitat. F. Carneefítvíqueadeó dura, fibri(que duris adeo intertexta vt vix cultri aciem admittat, nequeàcute diuelli poffit. Raró capitur hic pifcis: captufq; negligitur etiamà rufticis noftris , in pifcium penuria, duriffimus enim eft, vt diximus, & virus refipit. YI A Hunc,quem depinximus, centrinam veram effe; primum ratio nominis oftendit: centris enim, id Quod veram eftaculeis & idis nuncupataeft;autore Oppianoloco anté citato. déinde quz ex Ariftotele profert eentrina? — Achenagus, quicum centrinam ex galeis peffimum fuccumgignere, maleque olere dixiffet ; fübiunxit: PUME— Dye eei Cas 9 aree Hd mta t No Drac ence névvoov, P ucéiav dixe dvluv, id eft , Cognofci autem centrinam ex mm eoquodin ceruicis pinnaaculeum habeat.quo que eiufdem funt fpeciei carent. AoQud veró ( ytinte- rim interpretationis no(trz rationem reddamus) de fue proprià dicitur, (vt xo», id eft, iubade equa & leone) eftq; in fuis ceruicibus furrecta feta: A/0G- verb apex;fiueid quod inauium quarundam C2- pite eminet. uem Qogssscigitur «lu qeu odia) Centrine appellat pinnam illam que CEALSE locoeft erecta. Sic Ad9G- ceruicem aliquando, & galeorum criftam; & quicquidaliud eminet fignificat, Sed Inferiora. hes leus acanthias in dorfo aculeos habet. Curigitur hic potius quàm ille centrina dicetur? aut quoacan- / thiasácentrinafecernetur? Procreationis ratione permultum differunt. Acanthias enim ex ouo viuit foetum parit, vt fufius ex Ariftoteleante docuimus, centrina veró oua duntaxat. Quare cum ex galeis duo (int tantum qui aculeos in tergo gerant; nempe acanthias & centrina, qui procreandi ratione ma- nifeftiffime diftinguantur, efficiturtum Acanthiam tum Centrinam Ariftotelis re&tà nos diftinxiffe. His fuffragatur Alianus (lib. x. cap. y5. de animalib.) de galeis fcribens. Reliquum genus qui centri- nas appellárit, non errabit. ij parui & pelle dura funt, & capiteacutiore; & coloris albedineàgaleis (priuatim di&is) differunt. eifdem innati funt aculei duri, & aduerfus omnia refiftentes: quorum alter capitis fummo vertice;alterin cauda: atq; venenatum quiddam habent. quz in galeum acanthiam non competunt, vtpote qui in dorfo potius quàm in ceruiceaculeum geftet. 1 ContraBelle. — Ex hisperfpicuum efterraffe eum qui in libello de Aquatilibus nuper edito , quam nos centrinam nium qui Cen e([e comprobauimus, vulpeculam nuncupauit,vulgi appellatione deceptus: funt enim qui centrinam e db ;, renard ap pellent. Quam opinionem conuellere vtilefuerit. Vtarautem Athenciauthoritate, àqua ees T P nullus fan mentis diffentiet. Paritgaleus plurimum ternos » & fetus in os recipit , rurfusque emittit, maxime veró galeus varius, & vulpes; (eA, 49) 6 Aw79xa«) reliqui non item propter afperitatem. Cum vulpecula maxim foetus intra fe recipiat & emittat, qui poteft id efficere ea quam de(cribit Ício- lus ille, cuius dorfumacutiffimis aculeisatmatum eft: cuius cutis tanta eftafperitate, vc non poffit non introitu exituq; partes internas parentis vulnerare;& dilaniare? Hisadde eam non magis odorem vul- pinum referre, quàm reliquos galeos. Ex quibus fole clarius &t, non fine magno errore pro centrina vulpeculam ab eo propofitam fuiffe. - ] 4telisn 7n * Sed & 49 ad centrinam redeamus, quam ex certiflima notaab Ariftotele tradita cognitam proponimus. At ga- $a DeMuitRhod Lib IV. — - Sed & eum vüulpeculas düas propofuerit, in vttaque exprimenda plurimüm halliícinatus eft. naim Confrsdiut- priorem dorfi pinnam minorem, pofteriorem maiorem contra naturalem pifcis fieuram effinxit. In fz- E cunda, pinnarum vicequz ad branchias & ad podicem elfe debent,ne(cio quid informe,& pinnis nul- logij.- lo modo fimile appinxit. Praeterea in eadem dentes lati fanttàntum ; cum lati fimul &acüti effe de- beant. Dlura pratermitto, qué diligens lectoranimaduertere poterit; (i has picturas ciim noftra, & vtraque cum ipfopifce contulerit. in M Sedadeaqua de centrina füper(ünt referatur oratio. Hepareiüs,vtreliquorum galeorum;in oleum G abit: quod ad hepatis humani duritiem eriolliendam confert, idemque fimilitüdine fübftantiz CotrÓ- - borat, maxime fd ftringentia quedam admifceantur; y t cypetus, Ípica nardi, ab(inthium., ladan um, 19 ftyrax, fed tum miniis emolliet. id etiam dolores articulorum leuat, quz quidem magnó cum fucceffa expertifumus. Eodem oleoad lucernas vti poffumus. Fel (uffufiones delet;melli permitum & palpe- (E) bris illitum. Cute artificum opeta poliri poffünt. Cinis ad pfozas & capitis vlcera manantia dete rgen- . dà, exiccandas miraque celeritate percuranda valetcum cedriaadmorus, Virinás nónminus mouet quàm cancrorum vel erinaceorum cinis. MK DE GALEO RHODIO, RONDELETIVS ! P ML. ) [/^. DS Jt," P Sa 2) ao i Ae Wwe S" NON MUI NNI P HÀ Mri Sg ER, sn ))) J JH 1) D DS unc Li fn. RES MA eee e LL D DIRDUS Ss 75 AID D Hic pifcis quem hic reprefentamus à nonnu!lis Cops vocatur, & eo nomine defignatum;ata; opti- À $9 méfigura expretfum mifitad mc doctilfimus Medicus & vir humaniffimus A ntonius Mufa Brafauolus; Alij nominis affinitate d ecepti Copfo appellánt.eftenimid nomen álterius pifcis.( «dI quem nofiri Hu onem, "Borozsenfes Copfovvocttasir, abi Itats Culpe[ce.) Eco veró hunc Galeum Rhodienfem effe , fiue vulpem Rhodienfem exiftimo; cuius obiter meminimus alibi, cum de Acipenfere fide Sturione loqueremur, quem Archeftratus eundem effe cum Ácipenfere credebat; non fine ratione in hanc opinionem indu- Cus: eft enim pifcisifte Acipenferi fiue Sturioni perfimilis;nion fólum corporis fpécie & pattibus,fed etiamguftuac (apore;dempta vnica differentia,quam non nifi ij percipient,qui citra ingurgitationem | cibum hunc fumpferint, quique exquifito guftatu fuerint. Ad communes i gitur & Videt notas at- YA tenti, &nonad cuiufq; rei maximé propias, fine quibusterum di fferentig penitus cognofci non pot- it funt, facilé Galeum Rhodium cum Sturione confundent; qitod Archeéftrato euenit: cuis fententiam e 40 refellit Athenzus, cuius verba fübiungam, non vt Acipenferis folurh à Galeo R.hodio difcrimen co- gnofcatur, fed vt verum Rhodiorum Galeum feu Vulpem à nobis hic exhiberi comprobem. Arche - ftratus (inquit) qui Sardanapali vitari vixit, de Galeo Khodio fcribens , eundem etl2 opinatür cum eó quiapud Romanos cum tibirs & coronis in conis circunferebatur, coronatis etiam ijs qui geftarent; » vocantque acipenferem. Achic quidem (acipenfer fcilicet) parüus eft, & porrectiore roftro , & figurz triangulari magis quàrn ille. Et pauló poft: Archeftrarüs de R hodierifi Galeo loquens, amicis patrio more confulens; ait: Galeum in Rhodo,quem vulpert vocant;fi tibi vendere nolu erint,vel mortis pe- riculorape, Nominantillum Syracufani xuvz víova , id di caneiri pinguem, Hac ille. Quod (i Galeum Rhodium cumSturione (eu Acipenfere contuleris,nullum plane comperies qui ei fimilior fit ee quem « proponimus: his exceptis, quod Sturio longiore eft roltro, & corporis figura magis triàngulàári. nam 5? alioqui &turionem totius corporis figura, tergi offibus acutis & clypeorum ggpdo efformatis;alijs item inl teribus difpofitis, pinnis,cauda;orein füpina patte fito; omnino refert. Is,quemadmoduüm Sturio- nes; relicto mariamnes fubit. reperitur enim in Pado; & in Rhodano , & pro Sturione venditur: nec ab eodiftinguitur, nifi ab exercitatiflimis & exquifiti guflatus hominibus, Hanc differentiam me do- cuit Gulielmus Pelicerius Monfpelienfisepifcopus, vit (inculari doctrina praeditus: quitüm ex capite. craífiore, & roftro breuiore obtufloreque: tum ex guftu uci. Rhodium fiue vulpem deprehendit. | Ferinum quid refipit, quod de Sturione dici non poteft; catneque eft duriore: àquo fapóre Gálei & Vulpisnomenhabet. Galei enim & Vulpes ex Galeorum genere ferini fant fporis & ingrati. Ego quoq; non vifo capite, intcr edendum diuerfam pifcis huius naturam à Sturione facilà iudicaüi. Sita- menin dulciaqua diu natauerit;in cibis haud afpernandus eft, H ucufque Rondeletiusi O o/evxvay no: 59 minatur etiam ab Epicharmoin Nuptijs Heba, ] DE MALTHA, RONDELETIVS De £Malibaob[eraationes trflvacs pofoizsas Jeprats bécipfo elemento, ibi litévav tim ado Tt His -—7» Ag 322548 quem locum bac etiatarcferchda füerant; Qv Má5;à Grecis dicitur, Latino nóminé caret. Gráto Igitur vtehtes maltham appellamus; Noftriforratvocant. Romani lamiolam; identium finiilitudine. dentes enimlatos & acutos lamiz nodo hábet. dae eim LN UR PE ONERE "LLL T S MENS Maltha pifcis eft cetaceus ex galeorum genere; to(tto bieui, Os habet in lupina parte , non xs B h. " hnirà H.a. H. a. B Maribusgeming velutàapophyfes ad excrementi oftium propendent: fcminis folliculus cartilagi- ^o » 610 .— De Áquatilibus infratoftrum: dentium multos ordines, Pinnis albaoculotum nebula caret. E Lc up HS IRI ru dau aa Lu —- - yup 12 2 Pg 2 P Py exc P ir T À, IEJIPPPgPT. rpm tm 77, 7] "7 rr prm p Dp AAT, EF Carohuiceftlaxa mollifque , non fenfü modó, fed & facultate. Aluum enim mollit cietque fucci lentore,inde etiam nomen habet. dicitur enim ua25; quafi peAJwxs,. Oppianus: MaA9 S", di joo. reve (D edpawitris Malthz meminit Plinius lib.36. non propifce, íed pro permiftione quadam. — Maltha( inquit) ex calce fit recenti. gleba vino reftinguitur: mox tunditur cum adipe fuillo-& ficu, duplici linamento. quz res eltomniumtenaciffima, & duritiam lapidis antecedens. quod malthatur, oleo perfricaturan- A té. Hzc Rondeletius. quialibi quoque Caniculam Plinij à Romanis lamiolam vocari fcripfit. Nos Ca- nem carchariam fiue Lamiam fuprà interpretati fumus ess Frafiburd: & nunc Maltham fimiliter Ger- ; cauda, internis partibus àcanenon differt, nifi quod. 16 Lad ["] manis per circunfcriptionem interpretari libet: eim emer Frafibund, id eft lamia minor: vel ein art defi Fra!sh«nds, id eft (pecies Lamis. - In Comagenes vrbe Samofata ftagnum eft,emittens limum(maltham vocant) flagrantem. cum quid attigit folidi;,adhieret, &c.(Videibi plura, )Plin.lib.z. Noftri taleglutini genus vocantem Ks. Maltha etiam veterib. dicebatur mollis, cete Nonio. Lucil. Infanum, quem maltham,& faminam dici iubet. Sané malthacia Gracis; niollicies Latinis eft: & malthacus; mollis, effoeminatus. Proinde malthá vo- cantcerá mollitam;aut quippiam fimile ad tabularum fertuminationé aptum, vt Promptuarij confar- cinator tradit; | RVRSVS DE MVSTELIS EX Msi - BsrtrowNro. DE MVSTELIS SEV GALEORVM SPECIE- bus ingeneres Bellontus. A f7x Vos Grzcigaleos, tam marinos quàm terreftres, Latiniautem Muftelos,noftri nullo difcrimine Marinos canesappellant.FHiorum multz funt fpecies,multa etiam nomina confequutz. Quidam enim ab afperitate velenicite: fpinaces;aculeati aut lues: alijà maculofa cute, (vt) Nebrides , qui & Hinnuli;ac Stellares di&ti (ant. Omnes litórales cartilapinei generis, ex ouis qua intus concipiunt: -. viuos deinde foetus miro nature artifició emittentes, qui etfigeneris (vt di&um eft) (unc eiufdem , ta- men figura, magnitudine, corporis conftitutione;atque internis partibus,przfertim vtero;plurimum. inter fe differunt. Quamobreii diuerfa nomina pro iuerfis fpeciebus funt adepti. Sexut difri- neus oblongusin vuluz introitu, quafi teftaceus, apparet: in quoalbugineus humor concreícit,quem nen. Matricula VDAF'ÍDA. Pars. Onus. anteconceptum emittunt. Matriculam marinam éreipfa vulgus vocat.Eaautem tricas quafdam à qua-, tuorangulis tam multiplicibus nexibus intertextas habet; vt fidium inter fe conuolutarunt fpeciem referant. ( Jonens bus matricula eamus (upra cum Canicula Rendeletij pilam. ) ' . Proinde, vt Galeorüm hiftoriam abfoluamus; hoc etiam animaduertendum eft, feeminas fuis marib. maiores elfe : easq; fenos vel octonos; atque interdum plures, omnibus partibus abfolutos foetus; pe- dalilongitudine diuerfis temporibus párere Berízpe autem viuo emergente foetu; ouis adhuc crudis & inexcluíis Ícatet vterus,füperioremi eius partem;que ad feptum eft,occupantibus : quorum alia dextro matricis cornu, alia finiftro concluduntur. Átin catulis hoc przcipnaadmiratione dignum elt vifum, quod nullaipfifecandinggontegancir atqueab vmbilici venofa quadam parte nutriantur. Quum e- nim oua foras non exeant, certiíq; vinculis matrici obuinciantur, amnio tantumtunica opus habuif- fe videntur: quo iam efformato foetu, & rimam quandam in fterno inter pinnas,quz ad branchias funt, ducente,alimentum à matrice per vinculum feu vmbilicum fufcipit,adeó quidem tenuem, vt lyre fidi- culam non exuperet. Id autem alimentum, fecundum tenuem ac exilem fidiculam in quandain veluti erulam fertur, quam ventriculum effe diceres,quo tanquam oui vitello perpetuó repleta effe confpi- citur: cuius pofitio eftin ventre medio, duobusque hepatis lobis fubijcitur. Ac , quod itares habeat, catulumà matris vtero exe ctum, fi per ventrem diffeces, verum eius ventriculum perpetuó vacuum ac jeiunum competies: nihil enim per os affumitautdeuorat. Rectum vero inteftinum recrementis li- 39 40 jo uidis turgere con fpicies,lienemque füb finiftra ftomachi parte collocatum, ex iecoreautem nihilfel- 6 lisemergere. Quin etiam viuum pifciculum à matris vtero f quando ille(um exemeris,atq; in aquam proreceris, protinus viuereac natare cernes: ac nihilominus in vteri profundo oua permultareperies: quorum fena, interdum octona, crafliora, mollia, lutea, tenuiffima membrana contecta ac coacerua- ta, ad nouos fatus producendos iam elfe deftinata conjeiqutper quibus infinita alia minora,ac futu- rorüm ouoruüm rudimenta cernes,que nufquam interiturz Galeorum prolistibi fpem aliquam adferre poffint. Sed eftnunc de fingulis Galeorum fpeciebus dicendum. 3 DE MYSTELO SPINACE, BELLONIYS. Omnium Galeorum aut Muftelorum marinerum crafliffimus ac longiffimus eft, qui $ rigeritibus ac fpinofis duobusaculeis, quibus intergoris pinnis maxim? hosgidus apparet: Grzcis Acanthus; e: NOEL A es! do det j Ue Te» Latinis v zw, . L4 De Muftelis. Lib. I V. 613 Latinis Spinax, Venetis Azio: Genuenfibus Aguíeo; quafi Acenam dícerent, in cuius extremoinfi. xus eftaculeusad pungendos boues: Maflilienfibus Sgullats dicicur. Lutetiz & reliquis litoribus Ocean: particulare nullum nomen habet, cum vnico,vt dictum eft;nomine Canis omnes galeos com- prehendant. | Huius fpeciei permulti Lutetiam plerunque Autumno adferantur: nam alijs anni temporibus ra. B riffimos cernas, tunéquidem vInz longitudinem, cturísq; craffitiem adaiquantes:quo tempore fcemi- nasfoctas effe, oua fuper mammis ad praecordia continentes, catulofque pedis logitud: nem cquare in vteroperfzpe confpeximus, Hocàczteris difcrepat, quod dentes longos , acutos & prominentes , & caudam Rhinz quodammodo fimilem gerat. Colore externo, inte rnifque partibus quantum ab alijs n. difcrepet, ex fequentibus defcrip-ionibus intelliges. i] » /DE GALEO LEVI, BELLONIVS Lauium & aculeis carentium Galeorum peculiare, ac fibi veluti recipuum Ariftoteli nomen ob. A tinuit, Remp vs. c à cutis colore Palumbus appellatar. nn enim folut e» dixit; "Differt à Spinace. quod etfiafpera cute conueftiatur, tamen aculeis caret, Ab Hinnuloveró, quod ;; cute minime fit maculofa, denteíque acutos & raros; diítentam caudam & admodum latam ,?C candi. dum hepar prz fe ferat. Ceteranon vtero modo, aut maículorum propendentibus apophyfibus; fed reliquis etiam partibus cum alijs conuenit. | " 20 f Mc Dh] | DE GALEO STELLATO BELLONII: QVEM RONDELE.- Iintá sdriflotelis Scyhon, boc eft Caniculam fact. z cuiua tco: 8m ac dejeriptioneza n3cieem: 3n C. elemento prasasfemi ws. | Muftelialiud genusaffignarunt Graeci , quod Ariftoteles zuxinov, hoc eft Catalum( Vorium) dixit: A nonnulli sia, Latini Stellare: Oppianusà cute verficolori Pardalionem , Alij Pantheram , Veneti Guattam : Mafilienfes, vn Gatto: noftri à ruffa & (übflaua cure Roflettam nominarunt. Viuiparum eft pifcisgenus,cuius dentium morfusnon fecus eft lethalis;ac Draconis aculeipunc&tu ; ra. Vndeillud Oppiani, | | 2o ^ Extat facit vulnus Pantera tremenda C Dentilbia interro, flatu magt« a[bera Ponto, 3 Huius cutis facilé glubitur, quemadmodum & Caniculz; qua exiccata, fabri lignarij perpoliendis E operibus fuis vti folent. | | | E bros huius pifcis fpecies animaduerti poffunt: alius enim eft craffus, niger, & recurtus, quem vul: A gu Maflilien(tum Guattum auguerum VOCat (artum alpar;ttm videtur iterpretars "Rondeletius » elficon ab. Sj eo pofita, cum sila quam Bellonius dedir, ton comuenit;) cuius Bgurahzceft. —— | 5i pps Cc G gu TUÉS SESUN j 12i sat EN e ee SN MB, Love x P Hi HH : U MM : NN SENT mm , AXE 47/ Jj !n Y Y Y io jM DU i» 49 e BLU. uj AED: E s i 3 pm Wien 7. id é 4 n cd * [L e ET) f MIS Muftelus ftellaris alter vul gatis eft, & paulo magis candidus, ( 4u49 Guattias augterzs AM affil-o diftus. Hain ett amconem adztt, flnilem fe: eicovs Cantcle 'axaisla Rondeletij : ei [egtliiev, vt alle » Kenffetram s omi; [.) Tertius Tyrrheno tantum (quod fciam)]litori cognitus, carnis iucunditate ac redolentia ceteros exe. uperat. Quamobrem Romanum vulgus Guattum mu(carolum nominauit. Nunquam is Íe(quilibram 3 exuperat, ftellulisq; vt toto corpore candidioribus e(t conífpicuus. DE VVLPECVLA, BELLONIVS. EST AVTEM Q altis ceatrines Kondeienj. Aure Graci, Latini vulpeculam dixerunt, cartilagineum pifcem muftelini generis fe(quicubi - AB talem, atq; interdum longiorem: fülua, alperrima, minimé tamen Íquamofà cate przditum. quz per. poliendis artificum operibus gedeioc e(fet, nifi difficillime copiofaqua illi fabeft pinguedi- ne diuelleretur: quamobrem Italorum vulgus piícem huncPorcum marinum appeilauit, . Proindeinfüliam & cacochy mam catnem habet;,operariorum ac rufticorum cibo de(tinatam, elly- p p * chnijs ac pellium cócinnatoribus vtilem:cuius etiam hepar fex intezdá olei libras colliquatü effundat, * . Corporishuius pi(cis moles eft triquetra: capitis luperior pars,ad Bufonem vel Aquilam marinam, inferiorad porcum accedit. Branchiarum foramina mulit:lz aut catti (; miliagerit: ac quoloco ceteris animalibus aures videas, eoinloco natura fub pinnisad hoc deftinatis foramina quadam;uina vtrin- que occultauit, excipiendz atqueemittendz aqua accommodata. Ceterum lucidiffimos habet ocu- los, per mediüm nigerrimos : os femper apertum , Sturionis modo: cuius maxilla fuperior pectinatim infertos dentes exerit, quibus accedunt alij paruuli in pattes diffeminati, Roftcrum quoque velati bone cinum habet, quatuor foraminibus pertufum, quorum [uperiores infetiorib. minores etfe confpicies. Doríum duab.pinnis communitum, quarum 4 Me fuoarmataeftaculeo, Caudamad imum latiu- fculam, furfum in angulum abeuntem: nauiculz temonem efTe diceres, Ac quod ad interiores partes - attinet,iecore eft [upra modum magno, albicante; in duos lobos diuifo " É€ vterq; vq; adimuwm | ventrem L EM 614, — De Aquatilibus. ventrem porrigitur.folliculumfub dextro fatis latum habet, nigram; copiofofelleturgentem. Lienem - praterea rubrum, circinatum, tomachoiufidentem, huicque citca mediam ventris regionem incum- bentem: paucas inteftinorum fpiras,quarum munus vtrinque ad ftomachum cuiufdam (2srdar:) velu- ci vterculiabfoluere videntur, | ; Interjor a. DE MVSTELO GOROLLARIVM. e primum in genere. À - Garzvs Gracumeftvocabulum; ra2«c: vnde & adiectiuum 525.53: deriuatur: vocantur autem Galen. gea] vel gaAsoac; 1d eft mufteli pifces vt Gaza interpretatur, vel mufteligenz, vtidem (ideft, mulfte- I2 linigeneris,) omnes oblongi, cartilaginei, minores przlertim: nam maiores & cetacei, Canes canicu- - Galeonym. |eue; autalijs nominibus fuis appellantur. Philotimus galeonymos inter pifces durz carnis. & qui e- ) gré conficiuntur, fuccofq; craffos & falfos in corpus diftribuunt, recenfet, apud Galenum dealimen- "torum facultatibus 3. 21. (Sed (uccos falfos ex hisgigni non fimpliciterverum eft, vt Galenus mox fe- queute capitedi(tinétius docet.) Latinus interpres pro galeonymis vertit muftelos:nimirum quia Ga-. lenus monet, lectionem aliam eífe; galei: hoc eftin Gracis Philotimi verbis , alias jzacevuuo:, alias 2«- asi legi. Muftelorum (inquitibidem Galenus ? ;a2eo» ) non yna eft fpecies. nam qui pifcis apud R o-. manos in maximo eft precio, quem Galaxiam (meliüs forte galariam) appellant, ex genere eft muftelo- rum:qui ne in Grzco quidem mari vfquam naci videtur:quz caufaeft cur & Philotimus ipfum igno- rale videatur. — Et liquet fané celebrem illum apud Romanos galaxiam , in eorum numero, qui ?9 molli carne conftant, effe habendum: reliqui veró mufteli dura magis carne funt praediti, Hzc Galen. . Callionymum quidem longéalium elfe Eire ex hiftoria eius liquet. Canet, Canum (Kuve ) nomen Oppiano 4Elianoque communius.eft quam galeoru m.nam canum alios ma- gnos & pelagios etfe dicunt, (vt carchariam:)alios minores quidem,fed pifcibus praftantiffimis adnu- merandos, ifi coeno profürido degere, omnes fpecie corporis, moribus , & victuinuicem fimiles: vo- 3 carique minores priuatim galeos, przter centrinas;tanquam illi genus proprium conftituant: & canes quidem minores fint galeiautem non fint, aut faltem vulgo non ita vocentur, Sed ipíaEliani Oppia- niq; verbarecitaui fuprà,in Corollario de Canibus, pag. 170. Alibi camenidem 4liafus: Galeus (in- quit) pelagius eft, & magnitudine praftans, fimul & canis (ceratzr nme um) fpeciem fimilitudinemque gerit. Galeorum fpecies faci Unt, exvtAyE^s A6etits aat iatts GLADTEERAAE, TW. Squalus bis apud Plinium, jo corruptum eft nomen proSquato : vt nos ex collatis Ariftotelis verbis deprehendimus. Vide infrà et- iamin Squalo, elemento S. JElianus ses , id eft muftelam , nullam cum galeo , id eft muftelo, communitatem habereait. | Sed forté fi quis diligentius perpendat; commune aliquid fuerit, neq; temere vtriqueà multelaquadrupede terreítri factum nomen.nofque communia quadam iam in ca- pite de muftela ottendimus: prater qua iecur etiam dulce, & adipofum; quodq; facilé in oleum refol- atur, vtriq; effe nunc fubit. Vtrique oblongo (& maculofo fer?) corpore funt.ficut & terreftres qua- drupedibus ceteris comparate; longiuícule funt refpedtu ad craffitiem habito. Sedore etiam parere muítelam quadrupedem fabulantur aliqui, & fimiliter muftelos pifces , vtin Quad rupedum hiftoria pluribus expofui, Autigitur abeo quód vulgó exiftimentur ore parere, (vide mox in c.) aut quód ca- tulos fuos fimiliter ore recipiantacgeltentinterdum, vt muftela terre(tres, mufteli marini forfitan di- 49 &i fuerint: aut quod parte uy albicent. (fiue omnes, vt puto; fiue aliqui , vtacanthias, in quo hzc colorum difcrimina obferuatii ) fuperiore fufca. Galata & Celethy pro galeo;corrupta aut barbara nomina funt. Germanicé Hur dfiích nominatur, id eft Canes; omne canum & galeorum genus. Anglice Doggeffche. Polonicé Morski pies; vel Pfia ryba. Licebic autem differentiz caufa cetaceos appellare, Grojje Hurdfifoh: caleos vero priuatim dictos, Kieime Fnnefif, bo B Galei, id eft canes minores non cetacéi ad cubiti magnitudinem excrefcunt, lian. Ex Ariftotelislibris deanimalibus. Galeiin Euriponon gignuntur. Cartilaginei funt. Mufteline geneti pifcium branchiz lateribus adhzrent; dete&z duplices, ( nouiffima excepta, Wotton.) & qui- Tz vtraqueex parte. Appendices eis complures faperné circa ventriculum exeunt. Tecoris partes fe- ofitz funt, nec eádem certà origine continentur. ( iecur ipfum fiffum eft: ise vtroque latere, » dextro fcilicet & finiftro, ita fepo(ice funt, vt non eadem origine contineri videantur, fed bina effe "5 n cinora, Vottonus.) Fel eis iniecore fitum eft. Mares omnes bina quzdam circa excrementi oftium endentia habent; quibus foemina carent. Differunt tum inter fe, tum etiam à planis ratione vteri. ober eorum vulua pauló à precordijs inferius, veluti mammas albidas, quz non nifi grauidig infünt. 'nonnullis medio vuluz circa fpinam oua adherent, vt caniculis: fpinaces vero gilei ouaad przcordia continent fuper mammas, W'ottonus.) Axiftot. ait hos pifces nec fenum nec adipem habere, co quod cartilaginei fint, Athenzus. ut '" | Mari (b^ Canes cetacei , pelagij funt: minores vero, id eft galei, in cerno profundo degunt, JKlianus: quita- ^ menalibi muftelum maguitudine przftantem & pelagium elTc , & canis fimilitudinem gerere tradit. " Specie moribus & vi&uconueniuntomnes, Idem. — Paritgaleus vt plurimum tres ( catulos; ) eof- que recipitore, & rurfus emittit, ( excepto fpinace; ) imprimis quidem varius & alopecias , ceteri nonitem propter alperitatem, Athenqus. Galeus in mari ore parit: & fetum eodem dento (m. sd "redditque easdem via viuum & incolumem, 4Elianus. Et alibi: Gsleum pifcem aiunt nunquam ' gum( aei 5e, Cererem cbr Proférpmam mtelhgrs quos "Aibentenfes es [5] vecabant ) f: acerd otes edere: none- him quohiam ore patit , mundum cibum effe. Quidam non ipfum ore parere fezünt, fed infidiarum timore perculfum; vtoccultet catulos fucs; detorare : deinde cam nihil ab infidiarum comparatione timet, viuoseuómete, (libro. cap. 6f. ) ldem tradit Plutarchus in libro Vtra animalium &c & quos hic £lian. uizoc asit eei, ipfe csv E Aéocioi quu sc appellat. Galata( Galeus ) prater morem aliorum ani malium cum fatus in vtero viuere fenfcrit, eos extrahit, (emirtit.) Et fiquidem eosad Vierdutticamos inuenetit, foris relinquit. fin minus, eos in vterum feuendos refümit, Author de nar. rer. jou - De Muftelo. Lib. IV. 65. moxin D. Cateri galei bis anno pariunt: excepta canicula, qua femel: & qui ftellares vocantur, fz pit- fie. quippe qui bis menfe putantur parere: quod ideo videtur, quiaoua eorum non fimul perficiun- tut; Wotton. Ariftotele fecundo de hiftoria tradente, pariunt oua omnes qui fquamma comteguntur, . animal omnes qui genere chartilagineo continentur, exceptarana. quod etiam lib. 4. meminit: Ga- lei (inquit) id eft mufteli, genu(que omue mulftelinum , vt vulpecula, vt canis: & plani, vttorpedo, raia, leuiraia, paítinaca: modo quo dicimus gignuntanimal, cum intra fe oua pepererint, & quarto de partibus animalium: Cartilaginea & viperz animal eduntin lucem, vbi primum intra fe oua pepere- rint. Écenim primum hzc ouum concipiunt, deinde ouo in ventre difruptoanimal excludunt; Maffar. Galeus exit é profundo maris, & parit prope terram, idq; propter calorem, & vt catulos fuos metu li- 1o beret, Obícurus tanquam ex Ariltotele. ! 4Egyptij facerdotes hominem qui fumptos cibos vomitu reddit, & auidé rurfum fe ingurgitat,fi- D gnificantes; ;aAc»v twdpov (id eft galeum pifcem ,nonfelem aquaticum vr quidam vertit) pingunt, Hf^. enim ore parit, & natans (denuo) faetum abforbet, Orus. Galei foetus fuos & emittunt & reciptuntY: Y tta feipfos, preterquam fpinax, Ariftoteles. Vide plura proximé retro in c. Sunt qui hzc etiam tn^ quam ex Ariftotele recitent: Muftela (Muftelus) ficut delphirius & phoca viuos fetus de corpore fuo edunt; & cum partus ediderint, fi erga fuos catulos infidias quenquá moliri prefenferint, ipfos tuen- tur, etatis tenerz pauorem affectu materno comprimunt , oraque aperiunt, & innoxio dente partus fuos fafpendunt. Interno quoque corpore recipereac genitalialuoferuntur abícondere, donecillos 4, adfecuritatem deferant, aut fui corporisobie&tu defendant. Galei paterna quadam indulgentia ulli 29 animalium vel (uauitatis, vel bonitatis fümmz palma cedunt. oua primum; moxanimal, non foris, vt . catera, fed in feipfis edunt, tum educantgeftantque ceu partu fecundo quodam.ac vbiiamadoleuére, foris emittunt: ludere & natare circum fe docent: moxin ferurfum per os recipiunt: inhabitandum, incolendumg; corpus przbent: locum;cibum,tefugium tantifper dumipfis ex fefe przfidium certum fit, (uppeditantes, Plutarchusin lib. Vtra animalium, &c. Idem in libro 487 QQiAoeopry/ aet Motouse DE ol pac A&oly (wo yorsas uo. Gu &aurmots Ct aA Vet 5] mUÉx sc]Y CAVTOS i gi) Vt cou o 9X MYOLCy el tt TTA V GLV Ge AG A GRO RGT * 9) «4s. eiluoxseriysouumuuo: (Forte yk aloec ) is xr A ay se vois, Glaucus;galeus & canis, pifces matini,ingruen- : te periculo prolem fuam abfcondunt: priores duo ore: canis verb in vterum recipit ;ac rurfus eos pa- xit metu fublato, Tzetzes Variorum 3.126. Abremon pifcis corrupto vel barbarico nomine di&us, in . ,. tempeftatibus fobolem fuam ventreadmilfam tuetur, & poftea rurfus euomit,vt Iorath author obfcu.: 39 rus tradit, degaleonimirum velglaucointelligens. — ' | | din. E(cam ad galeos & omnes pifces magnos ex l'arentino defcripfiin Glaucoz, Galeos paftinacas per- E fequitur, Plin. Vide infra mox in u.a. | heser x Galei dura (unt carne & concoctu difficili, & fuccos craffos gignunt, exceptogalaxia: vt retuli (u- E ràinA.ex Galeno. Ceteris fuauitate przítat quzalterias vocatur,teneriorqueeft & melior,vt Hi- -cefius author eft. Canicula galeus (vt Xenocrates tradit) & qui illi (unt fimiles, faporevirusreferunt, & malum procreant fuccum. Hippocrates in libro de affe&ionibus internis, ei dau tertio gene- re tabis edere confulittorpedinem,(quatinam,raiam, galeum,tanquam cibos fcilicet fi concoquantur multum folideq; nutrientes. Et rurfus: Hepaticus quidam (inquit) morbus eft pleutitidinon diffimi- lis, quod ad dolenteslocos, &c.inhoczgerpoftindicationem morbi ex pifcibus vefcatur galeo,tor- .,40 pedine,palítinaca, & taijs paruis, omnibus coctis. Itemin eodemlib. Abbhepate laborans aquainter« |. €uté, &c.polt przícriptam decem dierum diztam inter alios cibos vtatur galeo & torpedineaffatis. Philologia muftele & galei vocabul orumin Quadrupedibus viuiparis expofita eft: & partimin Stel- E, 4; lione;in libro de quadrupedibus ouiparis. '&A5 Grecis bifflyliabum fosmininum plerunque in vfu eft pro muftela terre(Eri; 545: triffyllabum mafculinum rariffimà, T2) i»orcidyo; QawOéveee ^ua rl) verovg. Aretzus in curatione comitialis morbi. Galeus, galei, pifcis eft cartilagineus , quem: Theodorus mu ftellum vestit: alius veró qui paltinacam perfequitur, galeos, (vt rhinoceros;)galeotis, Maffarius. Nie hileftvenenatius vfquam, quàm in mari paftinaca. hanc tamen períequiturgaleos. idem & alios qui- dem pifces, fed paftinacas precipué Plinius: quoinloco Maffarius galeotem, à recto galeos, xiphiam,. ,,, idefrgladiuminterpretatur. fed Grzcis gladius in recto )oparmi, non jeAcus, vocatur. Vide plura fupra $9 in Corollarie de gladio; pag. 380. "^as i ' . Hominemvomentem & infatiabilem innuentes, galeum pingebant. Vide fuprà in p. abinitio. Galecotz Sicilie populiaut vates. Legeinfràin Muftelo ftellari. ! Galeorum prolem catulos appellabimus, nam & Arift. veozfsc dixit, & Plutarchus ovy. quamuis Ícymnusalioquin fpeciem galei adulti fignificat, nem pe exoAiov. ideftcaniculam Arift. — | : QuUvi TEUOLO Cs 999NES y DIVI CS Ephip pusapud Athenzum. Alyudi- aao ut e 7 Pr Ovev xawA(Q- E'opaiac, £ 5e Dies Segtnv jlvas uere e TIAS, KoicvU Ad opo Ka Gompdiav s Archippus. H'vsgeódar, BjwAsc.Rré0DDse, — Ariftophanes in Thefmophoriazufis. Vaasic eA» udoyte s Qoi isi aloe z lad de Aoirlar yoviséew | E spyayi- ties Tela, cuxetpavor , Coquus apud Sotadem Comicum, r»vpiu vocabulum rarum eft. apud Pollucem lib.ro. cap. 36. "ygujeots a fcribitur: abyyeitv meia m jen, o E101 "TWpety vopsi (xor. F'ovt4asaty jeuéGooyxu, Varinus. £ TgulAvatéat y ( videtur corruptü nomen Dp Yyeuuoua.) LE xd) al yryéiov, eusLo e " bá "gua, ( malim yp mis 119») xad ve Aerial ewsoosuo. , vk seed your ^ totus Hefychius & Varinus. Egocoquum apudSotadem ita fentite puto: Partem galei mediam & meliorem; magifque carnofam fe allauitfe ; reliquas verb minu- tiores eius partes, quas gryméam appellat, (vt folemus minutiora & viliora vaícula, noftri qriimpel , &c. aliam fupelle&ilem viliorem, ) elixaturum fe, & conditurum moreto. Tiv j«Aeh à» Xonre/panrt Catuli (35$w,) Antiphanesaptid Athenaum, TaAtEc xa) Bains , done 3 qiicits Ev fupuautoo vosujacess oudLal oras Timocles. —— | "ei " ; Kai jaAehss ng] o eti irae ko 5yxeMes Plato Sephiftis, | Sacerdotes in Eleulnijs galeo abftinebant, h. Ke», €. simémorauimusinC. &« " - 2 s * Gra ruvu rw P quppeuemque an over "EE I DE b: 66 —— De Aquatilibus D DE GALEIS DIVERSIS Galei lenis effigient tx Rondeletio legitimam: étprimnm de Galeo Acantksa. | fnpra dedimus. Q ua vero luc pofita c5! icon, | | tion mewriniiubi mbi olim expreffay veleiu(dé À Acanthiz mufteli, id eft f pinaces, ficààfj pinis que binz & Galei [euis , vel faltem ei coniungengda «i - albe eminét dorfo,nuncupati funt, quos Veneti Aflatos,quafi dersr. aculeatos vocant. nam ftimulum quoanimalia punguntur Ve- neti;przcipué Patauini, à fimilitudine probofcidis afili tergo- S taanimalium penetrantis, afilum nominant, Maf. Galli quidá hunc pifcé Aguillade vocant;alij Ferran, ( quod aculei nimir& ceu ferrei quidam mucrones emineant:vnde & paftinacam ali- SN qui Ferraza hodie vocitant:) Hifpani Mufole, vt audio: quod C momen à muftelo corrüptum videtur. Rond. tamcn non hunc, QUE 12d lzuem,Emitfole vocari ait. Colore eftdoríi muítelino,;in- .- SRI 31à albo. Pinnasin dorfo duas habet , & iuxta vtranque aculeíi, S OV NS quo prodentifricijs vtuntur. Sunt & qui careant iftis aculeis, : (aues nimirum) duorum pedum longitudine. Acanthiam Germanicé nominabimus, eza 7 bornbund. | B SpinacesEuripus non habet, Ariítot. | C Hifoliex muftelis fobolem emiffam recipere; propter acu- leorum impedimentum, nequeunt, Idem. n E [ 1:0 DE GALEO LEVI "i À Leuesmufteli nonà cutis leuitate fic dicuntur ( füuntenim.- mufteli omnes afpera cute;alij magis;alij minus.glaucus quidé /Eliani fecundum Rondeletium, lzuiorem quàm luis mufte- lus cutim habet:) fed quoniam aculeis carent; vt opponantur | acanthijs. Germanicé cireunloquemur, einglatte Hyndfifi b art, Muftellilzues & ftellares idcirco vocantur, quod tanquá ftel- lis quibufdam. fic maculis variantur: à Maffilienfibus Gattial- | garij appellantur, Gillius. fed leues à ftellaribus difcernendi erant. Kondeletius gattum algarium Maffiliz di&um, necla- uem nec ftellarem muftelum , fed caniculam faxatilem nomi- nat, &c. VidefupràinterCaneselementoc. H'ox»o, 5 xo aeodilu, à alvocBio Aello : Numenius ; Zvaa!$:, id eft, impudentis nomine Canem fortéintelligens. C DeGaleislzuibus Ariftotelis verba Hiftoriz te. c. Ronde- letius recitauit:fed hzcetiamaddendaerant. Cibum;firefeées 7E fatum, ad oui fimilitudinem videris, etiamíi non praterea o- / uum habeat. (55 veccpi cvareuvopd in, [ € 3p Cpis, ] vay on iyi, 1M s &o&àvs.) Secunde,membranzque fingula fcs.us fingulos mode quadrupedum continent. Caput prolis in vtero nouc adhuc, partem fpectat fuperiorem. auctioris iam & perfectioris infe- Xl riorem verfus transfertur. mares in lzua,fecming indextrain- enetantut: atq; etiam parte eadem vna foeminz, & mares. vi- cera etiam foetus habet, vt iecur: perindeatquein quadrupe- dí de magna, cruentaque refe&to cernuntut., : (i «ll // 7775 3e " 5 7, T, ,, Cy 4 s, 4» y AM, NT) ps e AM ND. Aa aH S t ui ^ 77 777 / qu i 4 £9 | SS DE GALEO STELLARIL RS fen Vario. S ^A Mouftlus ftellaris, alis muxi^G-, Wottonus. Oppianus & S ." alij mixiAsc, id eft varios, nominant galeos illos; qui aliter afte- | gis: id eft ftellares dicuntur. Sunt etiam afteriz aues in ardea- rum, & aquilarum & accipitrum genere maculis ceu ftellis quibuídam vatiz: quibus inter accipitres opponi videntur Ado ab Ariftotele diti, id etlgues: concolores nimirum, nee fnaculis veluti exafperata fuperficie: (galei veró leues alia ra- S tione dicuntur, ) vt pluribus expofui in Auium hiftoria, Ca- pite de accipitrum generibus & differentijs. Quanquam S autem zoxiAo: «Acci Ípecies vna hic à nobis nomínantur , JElia- y! hustamen communiüs accepit. canum enim non cetaceorum. irtiuu- genera duo facit: vnum xaresiyudor ig) muxi^ov quod priuatim «Ae vocat. alterum paruum, ru) vtin Centrine mox dicam, Sunt & canicule maculis variz, ideoque nebric, id e(t hinnula res cogno! minantur. Porró pecciliz, zouxio, fui genetis pifces funt. — j TANIS us. Stephanus in Galeotarum mentione dubitare videtur , Galeotz Siciliz populi aut vates, di&ine €alou. ^ fintà Galeota Apollinis filio: anab aftutis animalibus fiue galeo terreftriquem afcalabotem interpre- | tatur; fiue galeis , id eft muftelis marinis. Adfert autem hos verfüs. QUA Q- Aye , O' méms (o y 140 9«Ntos disse Ans, Wes 2jgereminiNTMM "aav. — 49) Ago ix$vn. Ti Aye eV jueirms s eii à JuAasi " FaAsok le El. uB uud. De Muftelo. Lib. IV. ói7 T Án eolse rc o nal roov eadyamimo:, Plurade [con hec Venetijseff/laad AMuffeleva [lellaverm pertineréidétuv.. fs Galeotis Sicilie annotauimus in Scellione pijcts colore é J[ebruffo palle: , maculisa, crebris sm dvo nigticánti bus; quadrupede otipara, Muftelü ftellaré Op: ahbif'efeis dishnguitur. "Pinna ex 9 aorío tr«s , post bvancbiass bsna: à cute ver(icolori pacdalionem dixit , alij nec alas piétar osEerdt : qu. (oc fufpicor ) nesuo branchras nó, prmnas- pantheram Bel, ego pardalio nomen neq; re&eexprefr- "Rofirum er wm acus "Ptbft- 3, quat is Cà LETRI gd Oppiano;nec erudito cuiquá vfitatü puto /ez apparei: Gad musiclam magi accedi: fzd pardalistantum , vt Paris,le&tendum; | geuerefaeminino. Pantheram quoq; pro pifcenemo dixit fed Lippius Oppianiin- 10 teftes, pro Greco pardalis, Latiné pan- th. ram reddidit; vt pro quadrupede etiam reddere pleriq; folsnt.porroquo4 parda lim feu pacdalidem Oppiani Bel.galeum — & - ftellarem (qui & roi dicitur) effepu- OR. tat: facilé conuincitur ex ipfo Opp. poe- mate: qui cum lib. y. Halieuticoruniinter cete & belluas inarinas pardales numeraf- fect/fhoc verfu:ilaoajus. CEU A "gi QvexaAo! & € Suv.siect (vnde & Suidas rtepetijt,in 3s 79 :)paulo poft Ca: um alios effe cetaceos 20 inqtzalios minores,Lcet preitztiffimis pi-. fcib. idn umerandos;eofq; vel cécrinas vel galeos. galeorá ruríus Ipecies effe, cani- culas,leues;acáthias alopecias & axis. Muftelun ftsllacéaliqui Anglice vulgà nominari aiunt « Doneb»vvsd vel Donecey-?.- id eftfuícus canis.Des«enim Anglis figni- ficat colorem fufcum,ad canum (grifeum) vel ccsruleum inclinantem. Covve ijfdem ^ vaccaeít. Hunc pifcem maculis nigris in ? ceruleo diftintü ainüt; Sitneis veré (tel- - laris, vel alia quztlá canicule galeiue fpe- cies maculot», viderint qui ad Oceanum habitanteruditi. ^ cll * Germanicé non inepté vocabitur, em .' Srernbund; ezs Flecbuunayem Punterbund y eid glrmtev oder gef lebte Honefich; à ("DE CENTRINE Centrina f eminino genereà recentió- ^ tib. plerifq; [cribitur,fed inepte. efteniti cafus rectus«vee wii qu» formati obliqui omnes eiufmodifust, vtetiá à«evreiis fes. - minitio deduci queant fed ma(culinü effe 2 2 mU | | NN u SUN. Nw NER ue A DES NN : es We (e PET Ww 2 ig (t i j 29H a MC Li " pic "m m! Wa t NE an velata J; ^ m $t i d Y n Hur V ' SUN NT n "utt 1,7, A8 Ai wt uf ps ec Nf [ $2 welt t 3, » Sy" 1 N j ESO IRAE RE f ete m ExpL ML ant (c d, Vf [a ij ops . . ] . ; 2 1 [ 1 ESEET ut ng prima declinationis( vt Anchifes)par eft. 5 Xs / ^ p i: ] : i SEC i fubauditur.nixdov vel sach, vtrunq; mias "s EM fculinum.& centrinesveluti adiectiuü eff, à centro formatiü,vtab acantha acanthias; &c liano quidem & Oppiano centrine non galei, fed canes funt. latius enim illi «o canum genus exten dere videntur,galeorü anguftiust Arift. veró pifces longos & car- tilagineos fimul viuipatofq;omnes vel ;a- Acsc vel j22caBe« appellat. - -«£cecierecAzt- vois Kevaelyag duo Tea ETEVULOV, Opp. ego. srovvorin recto plurali potius legerim. n4 PEU & paitlo ante de maltha fic cecinit: Ma9w | | NN p. MON auc ay Uravuu (Qr ocdz also Ap "aret e: h autem iótain centrine corripi, Apud 4El, ^ | . r OS & Philem «evre/vw legitur per s. quod minis probo: & licet ita eff:tri poffzt, molliüstamen & fuauius £o eftcentrines vocabulum; Curautem canum genus à galeis, id eft canibus minoribus diuerfüm & pe^ culiarecentrinas quidam fecerint: indu£ti videntur à corporis fpecie nonnilul variante: funténini ceteri galei (inquit Aelianus) vari;; pelle molliore, capite latiore: centiing veró parui. quanquam pauló anté dixerat canes minores omnes ad éabiti men hiram zccedére: (vaneoleres,) pelle düriote; capis te acutiore, & colore magis albicatite? &, vt Rondeletius I cribit; breuiores, craffiotes ; hizüraà corpos tistriangulari,&c; | , ha Neteco He: .—— Hyznampifceni noniulli centrinam effs putant; Hermo!aus. Mihi certe animalia long? diuerfa videntur: quoniam & diuerfis locis nominibufaq; àb Oppiano nominantur: & centridx quidem cum ifcibus, nempeg:leis minoribüs, (& fecundum Aelianuni intef eofdém minimi) hyzre veró curi : banus marinis, epitheto etiam abimmani magnittidine adiecto, d aan quero 2 Léchiar quo- rz, 25 Rota que Roma di&um pifcem;aliqui sercrinam effe patazüit;louius atiam: Rondeletius laicum effs , | FiP j GIseiidut Hystids »- T *^w EU ks Ó18 | .. Je Aquatlibus. oftendit, non quidem muftelini,f«à fuigenerispifcem. ^ Germanicum nomen fingo: Eiz Spitz bund,à binis dorfiaculeis:em Savvbrnd, quoniam Galli & Ligures porcum tominant. er Szachelburd : nam 8c aculeatos pifciculos fluuiatiles aliqui vocant Seachelfijeh. ein Kocbmnd: à cuce alperrimajaculeis breuibus fcequentibufque confper(a. .E | Cenuinzquomodo capiantur, dictum eft (uprà in Corollario de Canibus x, *$ — Aculees venenatos gerunt, Ícorpius, draco, &zc. Kajwuvee, ol xévag oim emovuyeo: ane Ataims Tlotvrts appe weci rro voeux Dvibvrec , Oppianuslib.2. Halieut, Idemlib. 4.de pifcatione eorum feribens, ( vt nosinter Canes defcrip(imus, ) 9A «eAcnvdv xévseoQigov, periphrafticé pro centrinis dixit. Retulit mibi. vir quidam literatus , accepitfe feà nautis Balthici maris, pifcem vocatum zzdfifch ( fpeciem potius eius: hocenim nimis commune eft nomen) aculeum in tergo habere, quo lzdat naufragos: & captus 19 forte in nauim proiectus; afferem quernum etiam perforet. GaArzvs Glaucusà Germanis norinari potett, eim Blavvbund, ein blauver Hundffch. DE GALEIS ALIIS DIVERSIS. De Canibus tumfimpliciter di&is, perexcellentiam nimirum pto maioribus & cetaceis, id eft car- €harijs: tum minoribus qui galei, vel canes galei differentiz cau(a nominantur: dictum eft füprà inc. elemento: vbi obiter quoq; de alijs quibufdam galeis quedam protulimus. ScvrL1A,ideft, Caniculz funt, quos aliqui vocant 8 &8 4105 ( melius Nebrias) galeos; Ari- ftoteles. x Galeusàg Ho p o apud veterescelebratuseft, Pollux. —— - Eruditi quidam Galli,vt lacobus Syluius,Rouffette vulgó di&um ex Oceano pifcem,cicharum Ina- 1 interpretantur. Rond. caniculam faxatilem hoc nomineà Gallis dici demonftrat. Ds vvrrt feu Galeoalopecia, inv. elementoleges. | De cALAxiA Muftelorumgeneris, vide fupràà principio Corollarij de Muftelo in genere. Eft& & OT1AA* o £ galeus di&usab Ariftotel. de animalib. lib. j. quem Epznetus g'zrena vo» cat, Athen. fed hic locus apud Ariftot. non extat,vt & alia multa,qua eius nomine citat Athen. Nomi- matum autem No79av» conijcio ab eminente dorfo, ac (i doffuarium Latiné dicas, T de Bugaleus, Bs5e^«O-, tanquam pifcis cuiufdam nomen, à Gelenio noftro fcribitur: quodab eocon- fi&um fufpicor: quoniamapud authores hadenus noninueni. . 39 MYACES, MYES; MYI1/ vel MY1sc.£, MYsCAEue, & My TVLI, Concha defcripte funt (u- ràinter Conchas diuerías, pagina 276. & deinceps. Sed integrum de pleriíq; iftis Plinij locum; illic nontotum pofitum, ad(cribam. Purgant (inquit, aluum) & myaces, quorui naturatotain hocloce dicetur. Aceruantur muricum modo, viuuntq; in E deer autumno,& vbi multa dulcis aqua mifcetur mari, ob id in Z£gypto laudatiffimi. Procedente h yeme, amatitudinem trahunt, coloréffique rubrum. Horum ius traditur aluum & veficas exinanire; interanea diftringere, omniaadaperire,renes purgare, fanguinem adipemque minuere: itaq; vhiliffimi funt hydropicis , mulierum purgationibus; morbo regio, articulari, inflationibus. Item prodcífe felli pituiteque pulmonis, iocineris , fplenis vi- tijs, rheumatifmis.Fauces tantüm vexant, vocemque ebtundunt. Vlcera quz ferpunt.autíint purgan- da, fanant: Item carcinomata, Cremati autem vt murices, & moríüs canum hominumque cum melle, 40 lepras; lentigines. Cinis eorum potus emendat caligines: gingiuarum & dentium vitia;eruptiones pi- tuitz: & contra dorycnium aut opocarpathon antidoti vicem obtinent. Degenerantin duas fpecies: in mitulos; qui falem virufque refipiunt: myfcas,qua rotunditate dif- ferunt, minoresaliquanto atque hirtz, tenuioribus teftis, carne duriores. Mituli quoque vt murices cinere caufticam vim h abent: & ad lepras;lenti gines, maculas. Lauantus quoq; plumbi rmodoad genarum craffitudines,& oculorum albugines, caliginefq;,atq; in alijs partib. fordida vlcera, capitifg; püftulas. Carnes veró eorüm ad canis morfus imponuntur , Hac omnia Plin. DE MYLL O. t " A M JO 1 , : . $9 ME Lvsan idem «oracino fit, vt quidám docent, dubitari poteft: vt pluribus expofui produdis in vtranque partem argumentis, fupràin Corollario de Coracino A.pagina 296. Myllus legitur etiam apud Pliniumlib. 32. cap. vltimo; in Aquatilium animantium enumeratione : vbi alia ledtie habetMitalus. Meminit Mylli pifcis Pollux quoque: & Ariftophanes in Holcadibus apud Athe- mazum: X«£iGpoiy no^ious A$Cioi (alias ^s6iau,) aVN015 72 770024, J'uyvióe.s videntur autem hi omnes falfamen- tarij pifces effe. Athengus Myllum & Platiftacon & Platacum (elus latacen, avetlo mara . num apud daher, oci sas legituryacciiamm plurali) appellari tradit, vtiq; maiufculum:ficut media ztate Myllum: & cum pufillus eff, Gnothidia, Sunttamen (inquit) nonnulli,qui Platiítacos & Platacos (P/atace )eoí- dei elfe cum Coracinis putent: Myllum verà qui dicaturà Gracis vulgó Mylocopion,Hermolaus. In Iftroflumine permulti & diuerfi pifces nafcuntur : Coracini, Mylli, Antaczi, &c. /lianus de animali- bus 4. 25. quanquam Graci codices habent uvaA:l, deprauata indubié voce pro pui.o. Pifces mollis carnis & excrementis vacui, vt faxatiles, & afelli quiin puro mari degunt , ad laliendum non funt ac- comodi. Coracini veró, pelamydes, myli («^o..]. fimplici )lardz & tardenas, ad faliendum füntappo- ^ fiti, Galenus dealimentorum facul. 3. 41, Et paulo poft : Pracftantiflima ausem ominium qua miliex- Baptrda. erientia cognofcere licuit, funt, quz à veteribus medicis fardica filíamenta nuncupantur, hodie bcdos vocant : & myli, (alibi «5 «perperam )quiex Pontoaduchuntur. Secundum autem poftillalo- cum habent coracini, & pelamydes, & qua Saxitina (Sexstana [a/famenta y de lacerus ) ap pellant. Ex cu- curbita fuauiffimus fit s basi fi cum aliquo falfamento( rzíertim )ex Ponticis, qua mylli dicuntur, mandatur , Oribafius Synopfeos 4. 3 j. eftautem locus delcriptus ex Galeni de aliment. facult.lib, z, cap. j, Ergo cum mylli (aliti exPonto aduehi foliti füerino ijdenq; faperda eriá vocari, vtin Beseue À. AI CELL De Myllo. Lib. IV. 619 A. di&um eft inillo Perfij, ---enfaperdam adueho Ponto, faperdam promylloaccipiemus. Eruditus quidam natione Grzcus, Venetijs olim , pifcem vulpó dentale di&um , myllum fibi videri mihi narca- bat. AsAedovi 6 aue» y 9vc, Hefychius & Varinus. | Myllus Gtecorum longé alius pifcis eft;quàm mullus Latinorum.Hefychius uvov& pifcem inter- pretatur: & incuruum; obliquum;torcuofum:& pareemiam de fimulantibus.Sed pro pifce penultimam acuit,in alijs fignificationibus vltimam. Verim plura de his reperiesin Lexicis & Chiliadibus Erafmi, in prouerbio, Mylus omniaaudiens. Mv. fimplici , idem uvas eft; nempemola.& quoniam latus eft hic piícis, ( vnde plataci & platiftacis nomen fadum ) nihiloaut parum forte longior quàmlatus ,à ro-- tunditate forfan nomen ei fa&um fuerit fcribitur quidem] fimplici, vt diximus, O ppiano& Galena t? alicubi:eidem alibi per duplex]. | M MY RIN v52pud Áriftotelem alicubilegitur perperam pro Myxinus. «YRMAS.Vide in Corollario Mormyti A, MYavs,Murznamaseít. — | xvsciE.LegeMyacespaulófuperius. — ;:. T» MYsrvsquidam marinus à Bellonio memoratur. Barbum marinum dixeris: fed à mullo dinerfus eft. Videfupràcum Batbo, pacita 123. Vt marinus Lucius fluuiatilem, fic myítus etiam marinusflu- uiatilem il ic Béllonius alicubi. Idem in Singularibus Gallice fcriptis inter pifces Strymonis fluuij muftacaturn feu myftum numerat,tanquam ab accolis Grzci fermonis teliquias feruantibus, vul- b hodie fic nominetur. Myftax quidem Grzcis authoribus fuperioris labri barba eft, &c. Vide 19 INythus. V Y | j MYsTICcETVs vel Myftocetuspifcis cara Balzna habetur.Vide füprà»paginarr4 & in CorollarioD, pag 120. Plinius pro myftoceto mufcnlurm vertit. Mufculus ( inquit Midorüs , author fpe inepcus ) di- &us eft, eó quód fit balenz mafculus. eius coitn hac belua concipere perhibetur. Suntitem mufculi cochlez,quorumlaéte concipiunt cochlez.Et alibi: Muículus marinus qu1 balenam antecedit;nullos Mséulue. habetdentes;fed pro his fetas intus. ob id etiam hirfutam dicuntappellatàm. Herm olaus huncpiícem Hirfuta. Grzce iulum quoque vocari tradit: quod Latin? hirfuwum fonat. Sic ruitin rupes amiffopifce fodali Bellua,Claudianusin Eutropium. —— d MvLTYS veluvzrvrivs, VideMyaces M. Mytilusaliàs. Mytilus, ( aliás Mugilis quod plà- cet. nam & Samonicus ficrecitat, ) & viles pellencobffantiaconchz,Horatiusz. Serm. demollienda 3o aluo. Pd. eu x? d | N S x vrHvs Rondeletio inter pifces ignotos penitur. quod nomen vbilegetit nefcio: nififortà ia A« quagtilium enumeratione Plinij;ad finem libri 32.vbicodices Mifcus habent:Hermolaus fufpicaturle- gendum Myftus, vel Myftocatus, vel Mytlus. ) | MY T15, Mac, vocatur atramentum in ore fepiz, ( de quo pluraleges in Sepia: ) &eodemnormine pifcis quidam ab Hippocrate , Galenus in-Gloífis. Aliqui nafum uvm non inepte vocarunt.nam & xeteres hac dictione vtuntur,fed de marinis (animalibus.) Nempe Ariftoteles (epiam ait teftam habere Xn dorío, 553: «d di tv 9oA2 ( id eft, in mytide veró atramentum: ) ea veró fita ef (inquit )iuxta os ip- fam(opg vaiau ovv, )veficz locum obtinens.Etforté eadem hac particula, uv» quoqueab eonun» Mviiie cupatur,cum fcribit: Ai wma 4g) on rt n)ec vesew aree mV |A Y E NE y Ole 06s T erem cgi m ; GaNexTxVat ix, dudre di9 scu) xovrawntgo enonc. EQagddism? no) Tv uy Tiiegres Tiv uiia. Etforté vt uvtaàvetbo uut«v, dedu- citur: fic metaphoricé etiam umo & myxinus pifcis, Euftathius in Hiad. N. Etalibiinlliad. A. Mew e(t mi literam efferre:vel clauis labijs íonum quendam natibus edere; ( vt folent aliquando indignan-- tes: )quanquam & aliter hoc verbum de fono quedam dicitur, abfquealiquaanimiaffedtione. Abeo deriuantur uvxvIe s uvyjoc s ux SiC y juv£a, y Sor Ava eaDn y A9 Eu T 3) pine Mme, |o eftfaemina, quae fine mare non pafcitur :item mutus, & diffolutus velineptusad Venerem, Hefychiusóc Varinus.fed — /- ro pifce feernina Mac, per ióta in vltima potiüs fcripferim,femininogenere:promutoautem ve] ^'^ bia ad Venerem per jzx,fmaículino.Mvz]«, ( oxytontm , r. duplici, ) atramentum fepis, ( a2 fAas 7 enma«,)quod ore continens excernit, Hefychius & Varinus.Mv4]« (paroxytonum,. geminato,)tvd]tic «9j Tec viles Suidas fine vlla interpretatione. Impendió tacitus , autin Venerem folutior E prouerbials : $46 «ecabulo ) dicebatur uv, qua(i dicas mutitor,à & mutorum fyllaba, de quo nobis aliás di&üm eft. — Eft huius nominis pifcis fcemina, quz fine matenon pafcitur. Hinc & in libidinofos , aut fupra mo-. dum vxorios, re&iiüs autem in virofas fasminas.: Author Hefychius, Erafmus Roterod. fad impe- 1 rité.nos Hefychij verba;à nobis conuería proximé recitauimus.Ea Grec? (ic habent: Mvmw; inve Siena iine dvél abere & vépuertu. sod 6 we: y sod 6 ave 9c mu oi poodine bsAvieG-. Erafmus ixasavidivor vertitfolu- tum in Venerem, & libidinofum: cum omnino contrarium dicat Hefychius. neque enim Graciita accipiunt fuum ixAcAvuX eG" , vt Latini participium folutus, pro eo quod eft effufus & nimius in'ali- uod vitium , ( vt luxu folutum Quintilianus dixit: &libidofolutior, Liuius: per metaphoram forte b wvbées feris, quz vinétatenéride bebant , folutis: vel tranflatione à corporelaxo; diffoluto; & flacceícente , ad animum )animo circa id diffoluto & efforminato. fed potiüs ikacaviAeO- aut ixAvros [A eis is eft , qui vim corporis aut particulz alicuius lazam & diffolutam ad motum fenfámue aut "^ fuam functionem habet; Jn Lexicis &avm interpretantur fractum , viribus defectum , flaccidum. Forfitan autem uvas, vc mutum fignificat, id eft impotentem ad loquendum, ita quoque ad Vene- -xem. nam & apud nos hominesé plebe vulgó profrigido ad Venerem, fürdum dicunt.aut uumcfortày vt plcbs vocabulaperuertit ; Ec ea quibus aliquid obícuriüsinfinuare vult,detortum eftà wages. myftis enim, id eft initiatis aliquibus facris , interdictum erat Venere;autà uA» uod eftmutilus; (ine cornibus : MisvAaz aCysaw ee y Tlu) peg Loc mv xAggera y V arinus. aut p/m dicitur quaft poems vagi To pn UE , 6a gv D". E rond Z E- : » Apud Plinium libro j2.cap, vltimo; in Aquatilium VH legitur Meryx: quolococodices ma- pe raus, Sa ER ER Ars :ipfe meryxlegendum fu picatur.fed liceretetiam Mytis legi , fa- PRAES 1 in. ume M ; Siupipudine FÉ 4 Caterbn Mityi; Simo. . Séets, 'N De Aquatilibus.. - SN ce EA JAY L . ». * " . ] Nu &terum vt mytis deexcremento fepiz nigro dicitur:ita vocalibus tranfpofitis uiniz, excrementurá - quoddam cerz militer atrumiquod & commofis vocatur.de quoin Apum hiftoriadicendum.. . Eft & Mitys virinom&Mtv;de quo Ariftoteles in libro de postica: n Argo ftatua Mityis( 4 MizvO authorem necis eius interfecit. Meminit etiam Plu tarchus inlibro de ijs qui tard? diuinitus puniun- tut: vbi genitiuus Mois legitur, & accufatiuus Misc», nefcio quàmredé, MYxINVSYvelMYXxON genus eftmugilis.quere fupràinter Mugiles. VATILIB YS N*L TOGEA * H PlautusapudFeftum. Naricz,id eft Hepfeti,pi- fÍciculi fant minuti: quos Artemidorus inlibro de interpretatione fomniorum fectos appellat, lNiphus:nefcio quàm re&dé;nam Graecus codex e&d manum nó eft. Mne^/theus maiorum pifcium genus; ab alijs z«s2* ;ab alijs pelegiumappellari | tradit. rure; auté fectes interpreteris , nimirum quód concifi in patinis miniltrentur , vel quód diffecti in falfamentaadhibeantur, DE.NASÓ PISCE FLYVYVIATILL N Afus piícis eft Danubio, & aquis in Dante -N bium influentibus: fimilis monacho ( i4 ^ff capitom flustaili , ) led tenuior; nafo valde craffo, Albertus. Noftri etiam vulgó huncpifcemap- . pellanteis AVafzen; hoceftNafum: nifi quis Na- : Íonem;,aut Nafutum dicere malit. Peculiare nec illaudatum genus piíciü eft, in amnibus & aquis Lani degens;carnofum;molle & rotundum fere, Barbatulorü ( Zartorum flesaatibem ) penc guftu, duorumtriümue pa! morum magnitudine:quod Germani /Vafer,quali Nalutü nominát, Adamus Lonicerus. Circa Tridentü Saue)j vulgó dicitur duabus fyllabis. Galii & Itali multi puto nomi- na.eius cücapitonisfl. ( cui aliquo modo fim lis eft)nomini^us confundüt:vt funt Villain, Che- uena, Mufinet. Labrum feu roftrü fuperius craf- fum,fimü obtüfumq; habet: vnde & Simus Lati- | né; Grace Zipàs dici poterit. ná eodénomine pi- Í[ceminter Niloos legimus. nempe vtfluuiatiles quidi mugiles fiueleuci(ciàroftriacumineoxy 277 rhynchi vocátur:ita hic ab eodem fimocraffoq;, 7 Pachyrynchus (imus & pachyrynchus,recté vocabitur. Genere | quidem Leüciícis fluuiatilibus adfcribi debet, * . ALT v$pifcisefl, quemSuetz nomine Italico Bellonius defcribit:Sueta ( inquit ) Ferrarienfis Leuciíco quá Squalo magis fimilis , fsmipedalis elt, roftro vel ore Lauareti, fed (ubobtufo; neq; vtSqualoingyrügrádi.Capiteacuminato, cau- da & branchijs vt Leuciícus.Branchias .n. habet ruas,tenuibus fibris cóítátes: fub quibus mox iningre(fu ocfophagi feni vtrinq; dctes cóperiü- tur,pyxidatimin fe inuicéinfixi,alioqui maxille huius pifcisomni dentiü veftigio funt deftitutz. Squamis eft pauló latioribus quàm Leuciícus. Peritonzum interna parte ei nigerrimum eft, vt . inSalpis:cor fpógiofum: inteftinain multosan- fractus circunuoluta:hepar in duos lobos difcif- fum:quorum finifterlógius progreditur, & fto- machum fouet, quem feré víque adanum comi- tatur.Lien lateri finiftro ftomachi incumbit. Fel eieítadmodum gráde. Coeno & fpurcitijs vefci- tur vcSturio. Adamat fluminaque magnoimpe- tu ex montibus deuoluuntur:ideo in Paueraflu- s0ine rapidiffimo; ( quod quindecim à Bononia inilaribus;quatuorautem à Modena diftat; & in Padüinfluit;Jaffatim capiuntur, Hac Bellonius. a : "TR Áricaeftgenus pifcis minuti.Gaza pro hepfetis naric ter Apuas in Hepfetis, pag. 71. Muriaticam * TERA INITIALI SCRIBENDIS. » | as reddiditapud Ariftotelem, Vide faprà in* «s video in vafis ftanneis, naricam bonam & canitam» ' E S 26 RUN 5 i y Jj yo MCI HEN Y ENT InRheno mod Lu E De Nafo. Lib. IV. 621 "In Rheno inferiüis , vt circa Coloniam , Afakrill vocari-puto : & fufpicor eundem effe , de quo Macrills nomine quadam fcripfi ; in Corollario Lucij A. ex Adamo Lonicero : quanquam is de Macrilla & Nafo,vtroque feorfimagit. Vcerque in Rheno capitur , vterque affari folet , nonillaudatus vulgó. apud Germanos. Mihi fpecie, Íquamis & colore capitonem fl. referre videntur. fedad eam magn nemnon perueniunt; & oris formam peculiarem habent. Venter eorum intrinfecus ni gerrima itudi- mem- branaambitur:vndeioculari nomine hunc pifcem Germani (cribam cognominát, £m N afe ifo ein fibrey- ber.Caro albalaxaque eft, fpinulis referta, vt & eapitonis & aliorum multorum fluuiatilium, praefertim 3o circa caudam. Os modicé deorfum vergit, nam cono & fpurcitijs vefcitur, vt fcribit Bellon ius de 'Sueta. Nafo dictus pifcis in aquis Danubij lapidem in capite habet, Albertus. Plurain A. predicta funt. | Nafos aliqui batbis fl. comparant, quod ad corporis fpeciem : aliqui pifcibus £vffe vulgb dictis B Nafi apud nosin fluuijs & riuis capiuntur.libenter enim in riuos afcendunt, In lacum non veniunt, C nifi ad initium eius tantüm,przfertim vére. Verno tempore przferuntur & pinguefcunt, apud nos tamen Nouembri meníe laudantur: F fi modó vnquam laudandi funt. nam caro eorum femper laxa & infipida eft. quamobrsm €os potiüs quàm elixareiperitiores coqui folent. In Rheno preftantiores habentur. In | quodam Germanicé vulgato de pifcibus; Februario & Martio ; & cum íalices ftillant , eos pt legimus. hA TE | 20 NATEXx. Videinfrain Nerite. NAVCERATES pifcis nonalius eft quàm Echeneis fuoloco pofita. ' N AVPLIVScum Nautilomox fequitur, - DE (NAVTILI SIVE) TESTACEI POLYDI PRIMA SPECIE, RONDELETIVYS afiare ibell3: cic rri Teffam INautili "Bellonius buic fomilem pinxit * ej conditum in ea polypum extantibus cirris omnibus , mult po portione teff« longsoribus , nempe triplo e$ amplisis qvam Rondeletius prugitssta vt terni eorum virinoue crs[pats d». muittantur , bini 6n obliquum erigantár mulla intermedia membrana. eamm enim «vel loco ad planam tefle extremis. - À 9 «m( fie proram ) erexit. Oppianus binos pedes erégé ait,interque eos tenens membranam , veh sn[Bav. bias tero viri . quedemittiyrubernaculis(oiusos: )féimiles.Sed Belen icon, c quam ex Angliaaccepeyrernos vtrsmque demittit. Fadentur autemremi,non gubernaculo , comparandi jj, Phnévs fols cauda "nme 1 diia vt gubernaculo bunc picem vii [cribit , neféto qum vette. gua enim : pars eauda nomine sn polypo appellari poffit , Ci extra. zeflam | emntis Hon ideo. eo i a? - 5 | ml — m jeune norm mm ; T «a ^ e EWENENENEN €o [^ tibrum de teftaceis, polyporum genera duo conchis indita reiici poffent , ( Rordeletigs Nau tilorpoff polipos deferipfii: nos vt in pleriquessita bic etiam ordinern terarum (écuti [amus : ) (ed cm polyporum tractatio- nem aggreffi fimus , fuperioribus vtpote quorum generaint , vt Ariftoteli lib: 4. de hift, cap. r. placet, Ü - D 3o» RUSSES r * f ph | d c em 2 zecté adiungentur. E" | hoi 3vo Gy Zspetois : 8, Te aue do D zrÜ mv ve AQ s ion) óveurniie y or ia 3 wy / mivia iQ». sv db dgpeuav aure ig iov ures noi Q-y 9] cd avj Quis Vg Vijstyu OMS Dg Tli yl, eid ruri &v- 2 peiray Nautilorum. genera e. dee fiffeicle,dnos 622 De Aquatilibus. p.éstoy aas Pectu ele "n euoova ico Same TE ágpéu c joue Tas, xod (3) n ví yd SereOo vienen. elei v] diy TUE Apol ei[e B Guoioi Tode [Bo etouvenc, Kad 3o; GUB Ca apca) olày 49st Alae 0c du toys Tod CAL TS Ügnai s AN Sen DELE B gy AL x 79) co Giloss reo reves ros a eertvae, Td eft, Duoali, funt polypiteftis conclufi: isqui diciturànonnullis. nautilus, fine nauticus , fiue ounm polypi.tefta huius pectinisteftz fimilis, quz caua eft , nec ita vt ei cohareat.[zpius is iuxtaterram pafcitur , vnde fit vtin eáà luctibus eiiciatur, & tefta exculfa capiatur, velin terra pereat. ifti parui funt; & facie fimiles bolitguis. Alter cochlec modo tefti munitur,quá nun- juam deferit, fed brachia duntaxat interdum exerit. Ex his coniicio prioris generisteltam effe eam, Lib. g.cnp.3o. quá capiti przfiximus:ea. n.vnicacócha cóftat caua; &( vt inquit Plinius ) acatij modo carinata, puppe inllexa;prora roftrata( Pim quidem bas verba fant d: n supo tanquam alero venere nautths, yt vn Corollario refere- sis. )His (übiieiemus polypum pronum & fapini , qui paruus eft & facie fimilis bolitenis, vtait Ari- 1 9.- ftoteles.namalueo eft rotundo.Brachia vnico conftant acetabulorü ordine. Quódis fit nautilus, quem Verum nasti. exhibemus, quodque funplici tefta conftet, maxime Athenzi authoritate conhrmatur. Eius hac íunt bumsfeexhi verbalibro 7. Q XE vaw TiAos kou aM uots Quai? A GASUTEAT:S TOAUTHS Xj SA Lew Que 5) xD aen ama, Ee dli va. Ri peux qo üzpan dd eputóv. A vae Ds Cat $ Bvis tQ taps» Ex v "T? óspovkov y Tas jux Tu Soit dae DAxv. EWmwaspaDess di on "m AC v j2ut d|va "€ Stra, eii uev Lu a Aectiby vpduuoe Vno Ajerascpvxómut oc iot] "P pvilun oi zrdüsc üp y Tt pera£o SorzTU Noy d|lsgpéaemo vpeeva: Ex ovre (e aL atz 5) Bu o YN exero vous xot Digi es Thu) Doe Aso ato aT 74aAlaY. O Ta el£ ri ax€2e1óv TYy y etzrce cUss?et YU T 00ctc 2 4 od GN e coco T0 Gepouay d Jot A aros ii y X? (Gu9-8 us wi»eos x»eé. Videshic nautilo dorfum duntaxat teftaceum tribui, eique ob id fimplicem eífe teftam , quód eam aqua modo. impleatmodó vacuet. Reliqua qua dicit ÁAthenzus ex ijs quz fequuntur, notafient, quam ob caufam : "&rifiot. lib.g. conuertifle fuperuacaneum fuiffet. Ariftoteles non minüs eleganter quàm iucundé nautili polypi, j 9 cap.37. quem nautam interpretatus eft Gaza , nauigationem depinxit hoc feré modo. Eft nautilus olypus,; (x9 95 so) 5 veurmnoc y mAuNus. $d eft , Nautilus quoque polypus , [tae ex pelyporum genere ef ) & natura & actione mirabilis: nauigat enim per maris fumma clatus. ex imogutgite ert fe teftainuería, vt a(cendát faci» lis, & inani (caphanauiget. Cum veró immerferit;[concham conuettit. Brachia membrana congenita coanexa funt, quemadmodum palmipedumauium digiti : fed hzc craffior eft & denfior : illalonge te- nuioraranearum telis fimilis.hac,vt velo , fpirante aura: brachijs » vt gübernaculis vtitur : ( vri avdoA/s 3 GÀeert dy Dg: co d'inon Gaza vertit: Cirros progubernacls vrroque dematu latere. ). Si quid metuerit,teftam à Phsiwhb, protinus mari replet, atque ita demergit. Plinius naudili mentionem faciens eandem naüigationem cap.a9. defcribit, fed mendum vnum illic fübeif? opinor:nam pro POR i gie polypi ouumlegendum effear- bitror ex Ariíto:ele, ex quo Plinium hec mutuatum elle certiffimum: nam pompilus longéalius eftà 39. polypis. Verba Plinij funt hac: Inter precipua miracula e(t qui vocatur nautilos à ab alijs pompiles. Ariftoteles veró «esu O- vtmo mv: vasmiAóe , «o vanus VA. Cio? &cV To 7600€. Pergit Plinius: XR nus in fumma equorum peruenit, ita fe paulatim fubrigens, vt emiífa omni per fiftulam aqua, velut exoneratus(efitina, facilé nauiget. Pofteaduo prima brachiaretorquens; membranam inter illa mira tenuitatis extendit,qua velifiCabte in auras ceteris fubremigans brachijs,media cauda vt gubernaculo fe regit.Ita vadit alto Liburnicarum gaudens MA Ax fi quid pauoris interueniat, hauíta fe mergens Gppian.lib.r. aqua.Propiüs adhuc ad Ariftorelis mentem acceffit Op lanus , nec minis perfpicué nautili nauigatio- dAuVlidr. — emcecinit.Eftin tefta concaua latens fpecies polypo fimilis nautilus, fua celebris nanigatione, Ina- rena quidem degit, fed in (umma maris etiam fe pronus effert,ne teftam aqua compleat:fed cim in fum- ma aqua fuerit, conuería teftanauigat tanquam gubernandi acatij peritus homo: duos itaque pedes tanquam rudentes extendit,inter quos tenuis membrana veluti velum panditur vento fpirante: ubtet veróalijduoaquam cotingentes,gubetnaculis fimiles,& domum & nauem & pi(cem deducunt. Quàd fi mali quidalicundeimmineat; rudentes omnes, vela, gubernacula contrahens ; hauftaaqua grauatus í 45 depriimitur. j 2 "SE ^i V 24 ; E'si Béng ya Duato x exa Audi Or ócaaio ix Sus -. MoeQlu zruAvmoleasiv & AlyxA (B y Cy xa Aes ' 24 ? j b T ' A Li E JU -— 2 » 5 " NawnAo Vs oie Odi AER Voti TIATL GT. "r Noe udo dr natoi, Va d, 50 ETE& Qv. 00V £6 DET » ^ d y ur ? ! pna ^ V ? n Ylelusc, cppdt xe pol pav Gi aNilrere Dots its AOI. O1! atVargiNvle s pad iov varia A tA QUTEVTYG ^ eh» 3 , Ww 24 f M AE s! Li e" 4 Aia ja eroispe pO eic Vet TS Tets tds eX e T010 I dpis aive. Boiss jo aya mobs, Bet sapaAE A vrume.t usos (Q» e 2]ocdjeer, nore Ao4 DO" Aerilós üjalu), acvéquq De TiyÁveqau. at) vtta bep t - ^ 23 / SI ine T ' &oiol dA be dvowov s So rx o ec ol] X eoi: Ilojezi d], id uU e1000V5 5199 Vilets 420 in, Sruw. »h E tu , n y [ : X E , U » AXI Gre ruo Go 0,600 jv otov, v'AET. co raus "o0 eSbyerddnceeoc: ves) d] EGIT QUE TTOLV DR S NV rU , " ; 2 MOM » ^ p 1 e V el « -- X sioy 7 y oipotc me: v0 d] acchodov vlov Eoewro Küua : BapuioMdio DE xo. e/XeTu) vOstr (D Qojais Ariftoteles teftaceum polypum primi generis duntaxat nautilum feu nauticum vocat. Alterum ee- chlez fimilem facit, qui teítam fuam nunquam deferic Id genus [ponte nafcitur, vt czterz conchz. De nautilo idem fentio;ctiamftid fibi non exploratum effe fcripferic Ariftoteles. DE EODEM, BELLONIVYS. Nautilum vulgus Neapolitanum Mufcardinum & Mufcarolum nominat: quod etiam nomen O-- £e fmylocommune eft. i; Tr g Eiusconchatribus fragmentis conftare videtur, (carsma f. e lateribus: tima tamen vna cf frmplex fit ) quo- rum latera vtrinqueceu carinz iunctaapparent,ea vt plurimüim magnitudine, quam ambz manus am- ple&ti polfünt: latitudine autem quantum pollex cum indice comprehendat. Omnes autem non excedunt craffitudinem membranz pergamenz , ftriilque in oblongum duds ad oras crenis laci- 'niatz funtjin formam rotundam abeuntes.foramen autem; per quod Nautilus alituratque exit de con- ;ha,magnum eft, Ea fragilis ett;lactei coloris,Iucida.admodum polita; omnino nauis rotundx effigiem bein dise Lai | PA | | 2 -" De generatione, incrementoque huius pifcis nihil adhuc exploratum habuit Ariftoteles:non autu- " mattamen huncex coitu gigni,fed vt ceteras conchas prouenire: neque ver) an concha (olutus viuere poflit Nautilus;ceruim adhuc habuit. oh . neprvv ve" Cszterum | De Náutilo. Lib. 1V. — isforbet. — ) 8C | COROLLARIV M. Caterüm pfittaci roftrum habet; fuifque citthis Polypi modo graditur,atque eodem modo acetabu- Bi LI LAG Nautili picurati To.Fauconerus tmedicus egregius ex Angliaolim ad me dedit, his verbisin epiftola A ad(criptis Mitto ad te hic pi&uram cuiufdam pifcis ex teftàceorum genere,puto Ariftotelis Nautá effe: — quam mihi primum, cum in Ita'iaeffem Czfar Odonus Do&or medicus Bononienfis exhibuit , vir vt hu maniffimus,ita in exteros admodum hofpitalis.poftea veró hicin Anglia ipfum pifcem vidi,qué pre loci actemporis opportunitate pingendum curaul. Teítam habet externa parte ex fufca ruffefícenteme internam veró partem ita nitentem & (plendenté, vt cá vnionibus preciefiffimis de coloris amoenitate certare poffet multa quoque habet in ipfateftz carina rabulata eodem colore nitentia. Velum cóftat ex | pellicula cenuiffima. g&ecrasai ab vtroque latere demiffie carnez funt & molles, vt polyporur cirrhi, reliqua cotpotis pars confufa erac & indiícreta vtreliquorum teftaceorum generü: Hac Fauconerts; 30 Anglicum huius pifcis nonien ignorare fe confelTus.nos Germanicum fingimus,ein Fav kuttel,oder Schoff- kutteEquo & € mollium genere eum e(fz,& nautam,indicatur,A tiftotelis ex libro quarto hiftoriz;capi- te primo. verbade nautilorum generibus Rondeletius Grecérecitauit: & mox interpretatus eft, meo quidem iudicio probà,tanquam duotantum generaeorum Ariftoteles defcripferit:non,vt Gaza, & alij eüfecuti,tria.quód (1 pro verbis iftis, 26 vewixec, legas à xa) owes, nihil prorf" dubitationis füpererit. Plinium quoque pro genere vno omnia hzc Ariftotelis verba accepiffe apparet. Alterum deinde genus eÍt,x ui (D 6» ácporko oiov key ^iac &c.Enallagz etiam numerórum;cafuum,& huiufmodi, nirnium fatni- liares Ariftoteli; hic quoque mouere Gazam potuerunt, vt genus vnum in duo diftraheret. nam cum ini fingulari numero verba & nomina aliquer recte pofuiffet philofophus, mox numero temere mutato ceu depluribus vnoloquens;inquit: Ee: xmv pixpai &c.Sed quilibet etiam mediocris iudicij , perlectis 4o philofophi verbis,genera folum duo eum ftatueré animaduertet;vnum intelfta pe&tunculi;teft fuz nó adnatum : alterum verb ip cochleari tefta , & adnatum ei,Si quis tamen Gazetranflationem adhuc de- fideret;ea huiufmodi eft:Duoitemvifuntur genera(polyporum)conchis indita:quorum alterum nau» tam aliqui vocant;alterum pompilum fiue oud poly pi.tefta ijs, («urs/eius , Grecéinfingulari numero,) vtpectunculis, &c. Eftetiam qui cochlearum more filiceo tegmine ita muniatur, venunquam egredi foleat,fuaque interdum brachia exerat.Plinius cum de nautilo paulo arte dixiffet; (ex Ariftotele: )mox tanquam de altera eius fpecie: Nauigeram fimilitudinem(inquit)& aliam in Propótide vifam fibi pro Nanplias. didit Mutianus:concham effe acatij modo carinatani ;inflexa puppe, proraroftrata: in hanc cóndi nau- pliü;animal fepiz fimile ludendi focietate (ola:duobus hoc fieri generibus. Tranquillo enim vectorermi demiflis palmulis f-rire vt remis: Si vero flatus inuitent , ealdemin vfu gubernaculi potrigi ; pandique $o concharum finus aurz. Huius yolu ptatem elle vt ferat, illius vt regat : (imulqueeam deícenderein duo fen(u carentia: nifi forté trifti (id enim conftat ) omine nauigantium humana calamitas iti caufa eft, Hac Plinius, pro vltimisaliquot verbisalialectiofic habebat: fimulque eam defcendere inclufo finu, flu&u hauftoterritam vifu.id enim vbi conftat rumore nau gantium humatia calamitas in caufa eft. fed priorem; ceu clariorem antiquioremque. probat Maltfarius. Mihi nauplius à Plinio Mutiani verbis defcriptus,nonalius quàm nautilus proxim? ex Ariftotele ab eo memoratus videtur.nauplij quidéhoe nominealius nemo meminit quod fciam.videtur autem cafus re&us effe nauplius,& per appofitionem dictumà Plinio,in hanc condi naupliumanimal fepize fimile. Nauplium quidem, fi re&té Ícribitur,di- e&opeba ta. Gum áliquis coniecerit, à nomine av; & verbo axe: hoc nauigare , illud nauem fignificat. Nauplius sere. — . .. alioqui proprium viri eftfilij Neptuni & Amymones,&c.lege in Onomaftico noftro.Si non ezdem, at 60 certé fimiliter nauigare videntur conchz, quz Veneriz dicuntur: de quibus Plinius: Nauigant Ve- 2. Bl | nerie, prebentefque concauam fui partem , & aure opponentes . per (amma equorum velificant. In nonnullis codicibus habetur : Nauigant ex ijs Nerites , &c- Vuottonus. lNos de Venereis con- chis fuprà inter diuerfas fcripfimus pag. 282. de Nerite pauló inferiüs fcripturi. R ondeletius repre: hendit Bellonium, qui concham margaritiferam vulgó dictam; fecundam nautili fpeciem eife putárit. Vide fuprà inter Cochleas diuerías marinas , pagina 259. Nautilus e genere Polyporum Coneha vna przditus eít. is cum ex ima maris fede ad fummam aquam effercut ; inuertit & rautat Concham deor(um veríüs, vcne hauftaaqua rurfus demergatur: vbi veró ad füummam zquoris peruenit , & mare ab aduería tempeftate conquiefcit, fupinam Concham vertit. hac enimtanquam fcapha nauigatione ferar: & duo brachiain vtrunq; latus demiffa, fenfim atque moderaté mouens "apri - natiuam - i [1 » * — NaviA- & pifcem & nautam fignificat, Varinus. NavrAG- etiam eftinter fabulas Timothei Milefij, Leburaica, -] $a ES catium. E EL Lib.o.cap s. Gh ^: De Aquatlibus.. : & natiuam nauem propellit.quód (i ventus flat;brachia;que tanquam remos potiüs long? lateque por- rigebat,gubernacula conftituit.at quz ceterorum brachiorum media eft mébranulapertenuis , ea pafz ' fa, & intenta pro velo vtitur:ficque,cum eftfine metu, nauigat. fin quippiamà yalentioribus beluis me tuit,fe demergens Concham aquacomplet,& fimul ex pondere in profundum delabens , fefe occultat, atque itahoítem effugit, Poft vbi mare eít tempeftate vacuum, & à beluis quietum,de imo maris gurgite fe extollens,ruríus perfummum mare nauigat,vnde nomen habet, Aelianus de animalib,9.34. Oppia- nus tradit nautilum zen?,id e(tpronumegurgite furfum natare:Plinius fupinum: vterque quidem re- &é, fed alter forté ad teftam, alter ad animal ipfum refpexit fenfus quidem clarus eft. nam fi quis vas va- cuüinaquá caua parte premiffaadigat equaliter ruríufq; itidem eximat,aquanon intrabit; obítante ae- re. Pedes vtrinque quatuor extendit nautilus »quorum primus vtrinque erigendi caufa velileuatur: terni demittuntur.Cum vetó fibi metuit,przfertim à laris;aliifque auibus maritimis, teftam demergit, . Belloniusinlibro Gallico de pifcibus. Plauftra maris naues qui primus repperit;jille Siue Deus; feu mortali de femine natus, Audax orauit fluctus tranare marinos, RE uS Ípectans piícis:dürobora nerit, Fecitopus fimile. hinc & ventis vela tetendit Funibus;aptauit retró dehinc frena carinz, Lilius Greg, Gyraldus ex Oppiano. Nauim qua remis impellitur zw z»^/2:0 comparauit Syne(ius in e- piftolis.Circa l'reezenem olim(vt Clearchus i ao facrum appellatum polypum,;neque remi: gem (v xommairu)polypum(zautium intelligo )fas erat pifcari:fed tum hofce piíces,tum teftudinem ma- ,tinamattingere vetitum, Athenzus. | * inNautilum pifcem Callimachi Cyreneiepigramma apud Atheneumlibro 7. Koc» yo Zs Quan avi Now Tko (Qs 26225 GU YUU JA Kvziei GA lurouWe s a Jua mea rav xen NauTiAov, 05 778 Ao eos Ere yNeoV : e uo. aL TRU » Teitvoz ofxety Noa Q(R- Xoro aye 9ovawy : ES seA luca Jucsios )etcs SA(D« EgeOyQr. Heoxivy iv aree 4g voue. Cv S otTu', E $ d, &re:0v PA OivacieAiBas, 1pes jesua Eo 19 aCAexedilor Ta^ vioy A Qriene, Ma396 p.019 Jot Aci ar 97 uie mU, eu SacWEO, — Tixre T. &ivoTepns a&ÓY A AXvdvio. KAeis Noc usaerei 0038 v ote Av. 01d. ic AA Per y ia) jvovuc igiy av AloANQ», In hocepigrammate quoniam obícuriora quedam lunt; paucula explicabo. O Venus Zephyriti( Nau« tilus loquitur ) quanquam ego concha fumipfa etiam Lunaantiquior, nunc primüm tamentibi (um confecrata,eiectain litus, & allata Ar(inoz.hzcautem Ptolemzi filij Pav A mz, Veneris & venuftatis ftudiofa.OvAQ-,crifpus: ideft, crifpantibus pedum cirrhis, Q'arso xoi civowa cvi4Q. (id eft vt nauta. »T in eodem verfu abundare videtur. lulis oppidum eft infulz Co, Stephanus, M3BÉ uoi G0 9p oraner) legos MuBé uat eo JA punc [B ic mroG-. &c. Smyrna plures fuerunt , & earum vna Acolica. De ouo Alcyones non habeo quoddicam. ldem Athenzus mox recitat epigramma Pofidi pi in Venerem illam quz in Zephyrio colebatur , Ts 44] 6» mmu 42) Jon x Suri QuAanoiA Qu. Kent» Ld exeo Íegov A gmwóg:, &CC. : : Denautilo velificante fimul & remi gante per altum,Plinius dicit:Ita vadit alto, Liburnicarum gau densima gine.denauplio veró,concham elfe acati j modo carinatam, inflexa pu ppe»proraroftrata, De Liburnicis multa Bayfius in libro de re Nauali:nosquz Appianus tradit,recitalIe contenti erimus, Fu à [] 9 20 e it;przftantiffima for- ? erunt(inquit)LiburnialterumIllyriorum Sunsgqui lonium mare & quz ineo funt infulas przdaban 49 tur celeribus & leuibus nauigijs vnde etiam nuncleues & celeres biremesR omanis Liburnicevocan-' tur. Talis nauigij formam quoque exhibuit Payfius. Idem acatium docetàStrabone pofitum propre- datorio nauigio: A. Hirtium fimpliciter nauigium dixiffz, quod Plutarchus acation , & Tranquillus Ícapham. fuiffe & maxima quedam acatia. acaton apud Thucydidem & Lucianum velis potis quàm rein!s agi. acatij ambiremis predatorij Thucydidem meminilfe. Laurentium Vallam &xamovinterpre- tatum(nauigium)actuarium:quàm redi? fe dubitare, quoniam actuarium à Gracis putat didum «55 (2:5) velkomipte mciov, | NrxMEAptspifcesquidamab Hefychio memorantur,cuius hzc funt verba.N«uca3es iy uec DA enl. Bex aveuddjon, Sgrvyovor Aeque, Sunt illi && Nemeades portz in Argo dictz;indequód Nemeam verfus fpe- &ent:non autem Corinthiz,vt quidam malé interpretati funt. | o .DE NEREIDE, RONDELETIVS. TD Oetz Nereides eife finxerunt Nerei & Doridosfilias: quarum pars nare videtur, inquit Onidius: Pars in mole fedens virides (iccare capillos, Pifce vehi quadam. facies non omnibus vna, Non di- | uería tamen,qualem decet effe fororum. EUN Id non omnino fabulofum effe exi(timat Plinius.Et Nereidum falfa opinio nó eft,(quamis modo hif- pidocorpore,etiam quà humanam effigiem habent;nanque hec in eodem(vbi Triton quidam in fpecu ., quodam concha canens auditus: vt Olyfipponenfium legatio ob id miífa, Tiberio principi nunciauit) fpectata litore eít:cutus morientis etiamgannitum triftem accola audiuere longé. Et diuo Augufto le- gatus Galliz complures inlitoreapparere exanimes Nereidas fcripfit. Vt igitur homines ( Firtyvelfim- liciter Homines. Vide pra Elemento H. (unt marini, ita Nereides mulieres marinz fuerint :qualisà Gaza vifaeft.Similem audio(fed pro verononaffirmo)ab Hifpano quodam nautain naui educatam, que tan demin mare fe deiecit,nec poftea videri vnquam potuit. ! : Nercides eife zqué forfitan verum eft, atqueid quod de Faunisac Satyrisab antiquis eft proditum: quorum monftrorum nonnullos fe aliquando vidiffe quidam ex (an&tiffimz vitz, noftrzque religionis principibus viris, fuis fcri ptis teftaci [unt Bellonius. COROLLARIVM. : Tiberio principe contra Lugdunenfis prouincie littus in infala, imul trecentas amplis beluas. ui R ; . reciprocans i De Nerite. Lib. IV. 62$ xécip£ocans deftituit Oceanus , mirz varietatis & magnitudinis:nec pauciores in Santónum littore: interque reliquas, elephantos & arietes: Neteidas vero multasPliniüs.Non falfam effe Nereidüm o- pinionem Plinio adftipnlari quid vetet?cutm plerique nauieantes referant vidiffe pifces huinana effi- gie fquammis duntaxat hifpido corpore exanimesin littus eiectos que defcriptio cum ea qua Nerei- duin eítfatis conuenire videtür; Maflfarius.Balara emporium eft Indiz. Oppouitur autemrevioniilli facraInfüla,qüam Sceleram vocant. eafreto ftadiorum centum à continenti diuiditur. Hanctenere dicunt Nereidem deam Ízzuam atque infeftam, & praternauigantium multos rapientem: quz necan- choras infulz applicare nautas patitur, Philoftratus de vita Apollonij lib.; Nereides funt belus mari - , Bztoto corpore hirfute & hifpideshabentQue fpeciem aliquam formatam (conformem) cum homine, &o Horum aliquacum mortalisconditionis imitatrix emori debet, auditur procul gemitus eius ac plan- &us;lüidorus. Theodorus Gazavir Grecafacundia clarus, & philofophize priceptis imbütus egregie, apud louianumPóntanum, ad quem frequens ventitabat, com plüretque nottrates;fcitéadinodum & ^ luculenterratiócinabatur;fe dum in Pelopontefó ageret; & fceda maris tempeftate oborta, duriffimo temporeanni,nonnullapifcium monftra procelle ad litusillififfent, inter cetera vidiffe Nereidem in Htore;lüctibus expofitam,viueritem iam &c fpirantem; vültu haud abfimilihumano;facie quoque de-: cora,neque inuenufta fpecie , corpore (quamis hirtoad pubem vfque;nifi quód c&terain locufte(za- rina nimi nnm)caudam definebanv; ad quam propere viferidam cüm frequens concurfus fieret, pfeque & nonnullié propinquis oppidis vicini affinesque, eó fe contuliffent,illam frequenti turba circundaz tam,mceeítam & animoconíternatam, vt ex vultu conie&ari erat;in litore iacentem,crebroque fafpirió "zo fatigatam conípexiffe:mox cam à tam frequenti córona confpiceretur, feque iri ficco deltitutam vi- deret;prz dolore gemitus (pirantes& lachrymas vberes dediffe.cuius mifericórdia ihotus ipfe;vt erat. mitis placiduíque cum turbam decedere de viaiuffiffetipfam interim brachijs, & cauda, quo raxi- mé modo porerat;humi reptantem paulatim ad aquas peruenilfe. Cumque fe przcipitem magno nixü immare dediffet,ingenti impetu flu&tus fecare cepiffeomomentoque temporis, elapíam ex'oculis nuf- quamapparui(fe. Georgius quoque Trapezuntius,vir multi nominis & magne eruditionis;aperta pro- feffione referebat amicis , fe chm haud procul à litoreinfonte quodam fpaciaretur, puellam confpe- xiffe eleganti forma vidis extantem pubetenus;& quafilafciuiret,fübiride émergeritem futmmergen- temque fe,quoaduíque fe confpe&tam intelligershaud amplius apparuit. Mete M ^ ^ — DeNereidibus nymphis marinis & Nereodeo marino,pluralegas in Euftathij commentariorum H.g. &o in Homerum indice:& jn Varini Lexico;in vocabulis NitgéUc, Nigdey Nnpidlec novios Gc apud Gyraldum "de dijs Syntagmate quinto, &c. Nwocucs 9uAotosi B» d pta aii AT xe Tloestoy vou ter, Hefy chius .Pictores . hodie ferépro Siréne Nereidem pingurt, vtin Autum hifforiain Sirenibus dixi.Nereidem Germani- cé nominabimus ez AMterfisevule, ia eft Mulierculam' marinam. Innaxima dignatione operum é mar- moreScopzartificis, Cn.Domitij delubro;in Circo Flaminio Neptunus ipfe; Thetis, atque Achil- les: Nereides fupradelphinos,& cete;& hi ppocampos fedentes;Plin.;6.5. - In mari circa Tapróbanem infulam cum aliacete ad miranda;tum q uzdam' muliebri facie exiftunt; eifque pro crinibus (pinz dependent, ZElianus. DeTHominetarinodidtui eft füpra: & inter áliade viro & muliere in Nilojpag.4 40:& de muliere pifce noftrofeculo inlacium'qüeridam Pomeéranie dela- to:item de Derce vel Dcrceto dea muliebri facie,reliquo corpore pifcis f güra:& mox fequenti pagina 4o exhibitum eftmonftrum marinum fpecie humana,;muliebribus mammis, &c: | Quodad philologiam Citca vocabula, plura reperies moxin Nerite.aus Nupuibus duvely ictum d, Ala 9 sokvTEARS T TV Í x.9voviEaviesos;Euftathius in Hiad«. j : l2 DE NERITAÀA (ARISTOTELIS) RONDELETIV S. F | : à . ! : : 4 Y Vas Axifoteles n42e4xwc vocat, Caza Natices coriuertit,à natdndo,vt o E pinor. Sintneinturbitiatórum genere duBitaixerit Sliquisex Arift, ^. m E : qui fic Ícripfit libro z.de Hift.animál.cap.4. LlecMsyeés epo, 06 éeyy cv o; Snóu[o01g ^ Rod To ( kdtoxivi ar) rey ty TUS V2 ATDLC € Tego 7) ye Q9- 651 TO TY V 2AT IV TUE pev o6 uu QD QT AS - fpeerem effe. cio», &cc.Longior eft qui Türbinem fubit,quári qui Neritam Cancellus. ) genusenim diuerfüm eft quodin Nerit degit;Citera quidem non abfi- nil e;&c.Ét paulo poft:o'o 3 bye Meetup Ty dp AStoby 700d, TD TUE & udo qeis spáuGoie X: sylvas tu quis Yielemuie syyiemu. Quibus finifter pes grandióreft, ij nüunquám cum turbinatis hofpitanturfed cum Neritis tantum ineunt focietatem.Hic Ariftoteles de Türbinibus & Neritis, vt de diuerfis loqui videtur,atq; ab his Neritas feclufilfe.Sed (i rein diligentius expendas, eam aliter habere compcries. Nam Neritai . turbinatis non generé;fed fpecie differt.Cum turbinatisigitur conuenit; qüod tefta fit clauiculatim intorta,fed rotiinda & ampla , qua, ab ea turbinati fpecie diftat, cui tefta eft longa flrictaque.Ideo Cà- cellus(delóc.n.inlocis modo citatis loquitür Aciftoteles)longior eft quiin turbinatis longis hofpi- fge tatur, quàmquiin Neritis. tutbinatis quidem fednon lóngis. Qualis veró fit Nérita;& quod fitinter turbinata cellocanda; ità explicat Arift. o 3: Vier x uo 2cporav tore ACOV 7 MESA E, SQ O*y" y ADV: ru) e uuop- ri V yir. Qlu/« ETAnday del ico v Ert ru) sx arto Ucervós Iu uapcove EA OAYQU IN tguB oaa eror Duns DE veawix ae XU qo Dr: Na. ta V0. CJ LOju y avíi; BuDlou Ur o Aud eso Ve pe Ttc) quay e "ré ar s cov 9t Brreory rod uo xaloxcivia, ücux Ce eres avis AlSoic: ois 5 Vigi'rot GrÉ9r£x ovo Esa rore ai Nemoldes, t C. 1 eft N erita tefta elt; Izui,ampla & rotüda:forma Buccinis pn Nader tamen nónnigrürh, vt Buccina,fed rubrirm liabet. Teftz ánnexü co rpus eius mediü rmuter eft.Pafcunturin maritranquilloà faxis foluta: ( enallage generts:pro nerit a folate; Jat quoties flatus vrgent;Cancelli hofpites fefein faxa recipiun t, Nerite f2xisadherent Lepadá more & aporrhaidi,ac Ceterorü generis eiufdé.nec nifi tegmine dimoto adherét;g velut operculi poflidét. Vfiim.n. qué biual uibus pars vtraque; eundem altera exhibet turbinatis, Caro intus& in eádeim os. Modus hic idem ett | " Geg àpoi- Lib.9.«.55. 626 T De Aquatilibus. aporrhaidi,purpuris,atque omnibus generis eiufdem, Hzc Ariftot. Huiufmodieft Nerita, cuius itna- ginem veram non magnitudinem expreffimus.Eft enim Conchaarmpla & capaci;rotifnda ,lzui;turbi- nata, ad formam Buccinorum accedente:.Dé Neritis hzc Plinius.Nauigant ex his ( é ('oncharum genere) Neritz (alta lectio Veneria.V ide in Conchis porcellanis.Elemento B. pr&bentesque concauám füi partem, & al - teram(melior le£tioynon habet hic vocem alteram auti ópponentes , per fumma zquoruim velificant. Hac de Nerita Ariftotelis. DE NERITA ZLIANI, IDEM. 4ELIANvs lengéaliter Neritam defcribit quam Ariftoteles; vt ex eius verbis liquet;quefunthuiufmodi.GCochlea marina magnitudine exigua;forma pul- chritudine eximia fpe&tatur.eo maris vbi fórdiuin vacuitas eít, & cranquilli- tas viget, & infaxisadimam maris f;dem adhatefcentibus nafcitur. hzc Ne- rite appellztur.Hoc maximeab Ariftotelís Nerita differt, quodilla magna fit; hec parua.Nec mirum efle debet /&lianumab Ariftotele & Plinio in pifcium deífcriptionibus diff:ntirejid quod in plerifquefacit.Ex paruitate ; & forma pulchritudine ZEliani Neritam effe colligimus eam que capiti przfixa eft. | . Pun&is nigris eleganter diftinguitur, teftaintus purpurea;in margine candida, Quod 6 quis Ne- ritam inter Cochleas reponere voluerit non valde refrágabor; DE NERITE COGHLEA, BELLONIVS JIeliors AN eriturysn ctim alierztyo Kondelety AN eríte convenutat, dubitogenerefaliem B . tion [pecteyconuemve videtur. B Neritequoquetürbinati generis conchula tefta it anfra&um intortam habet:qua penitus ínclu- fa,nulle ex patte preterquam capiteconfpicua eft. Virilis Lutetiz, Armoricis BigQrnet & Bi rornéauvocari folet: apud quos tanta eft huius pifciculi frequentia,vt fümmo prouentuivdigenz,dum zftus abíceffit magnos aceruos à faxis legantac bulli, (F) ant(bzlhrefaciant,)carnemq; éteftis(quó leuius feraptur)eximant;& aCco- Mereun, -Jis mediterraneorumtractuum diuendant; Pulmentaautem quz ex his có- ficiuntur,minio tindiaeffe dixeris:quodà rubro ipfarum papauere proue- nit.Prifcienim(drifleteless vtrefert Rendclettus) Naticem fiue Neriten;teftam habereaiunt leuem;amplam,rotundam,buccino fimilem: papauere tamen noh(vtBuccinum)nigro przditam;fed rubro.Eftautem id papauet,excre- 3 mentitium quiddam, membranà obuclutum, omnibusteftaceisgeneribus — NSS precipue efculentum. Natices fua (axarelinquunt mati tranquillo;ac for- dibus vacuo, vt pafcanrtur. Ariftotelesaudire eas& olfacere fcribit: fubterfugiunt enim pifcato- end f resi vocem ediderint.In Mediterraneo mari,in quo cftus non ita reciprocantur.pifcatores conchulas legentes inlintre ffe oportet:quos fi Nerites , que tunc faxo ektraaquam hzrent;fenferint;tunc fefe à faxo folventes , in mare przcipites ruereconfpexitatq; hoc quidem effe puto;quod Ariftoteles ait pi- (catores Neritas legentes tacere,ne ipfos fugiant. Athenzus Anartes & Anarites vocat. B 'Tefamhabentlzuem, rotundam, exiguam, vtnequein Oceanojnequein Mediterraneo pollicis craífitudinem excedant, F Huiusautemcarnes vulgus Graecum crudas edit; quibus appetentiam maxim? excitari ait,& potif- (imum;fi cum capis etiam crudis comedantut: COROLLARIVM,; (ancelumin Nerste Convba exhibui fuprasn Corollartade Cancelloypapiiéa. A ArecentioribusNerite vel Nerita Látiné effe rtur,genere fcem.declinatione fecunda, vt grammati - ce vel Grammatica. ego Nerites mafc. genere,declinatione ptima,vt Anchifets;dicere tmalith.Sicenim Grzci femper vfürpalithabetautem fyllabas ómnes longas iomnibus cafibus, quamobrem paroxy- tonum fempereft: excepto nominatiuó multitudinis penanflexo , Nuevos. fic enim fcribendum eft: quanquam euulgati quidarn codices G?&ciid non obfervent.H 225 ógpee quosa; OvS-sc aive Béeueren AMA Nu2Jtac spi Gol 7: T6NDQAG Es 054065 ry lNicander Colophonius.Nseirae cochlea eft(zóx 9, Suidz,«sxA- a« Varino)marina.à verbó 6», quod eft natoscuiss fattrim efl wien vnde ($* vicos») fit voie quod conca- uumaut humidum fignificat: Vt vig3; ix Sv; & apud Lycophtonem vigic pu zes 6x91AQ d ka yc Os (A- pud Hefychium quoq; legimus: Nxe43a- r5: «grae 7r vez «E Nov yv. aureo. ( A. vig2c autem deritatur v;- eArn..natn fià Nereofierets 78 Nuece, vt aliqui volunt ; penultimam per diphthógum haberet Nugeizis Suidas.(icut A rupi? y A rugetrieyU) Tex vix9s ACyery airo T8 INwpnicén, Varinus, Neriten fane concham à Ne- reo deo marino fic dictam ratione non cafet: quodis fortà tali conchaytanquam elegantiore,buccinz loco vti fingeretürilicut & Triton:quem vifum auditumque in quodaim (pec Olyfipponenfis orz có- cha canentem,Plinius refert. Nccineptus ad hunc vfum nerites videtur, vtpote amplus & buccino fi- milis , Ariftoteletefte. Nereus (inquit Gyraldiüs)ex Mari & Terranatüs , grandznus & fenior didus, Greci éAi yloovra vocant, Neteidum Nympharum pater,mirificé laudatusab Hefiodo in Theogonia. Huichymnum Orpheus concinuit., Vxorem Dorida habuit: ditus x z 7$ vécu, vt dit Phurnucus; hoc eftànatando. Marinorum dcorum princeps eft Neptunus, & eoantiquiores Nereus & Oceanus; In Oppiani Halieu t.lib.* NaezTe: Ícriptum inuenio per e.diphthongum in pzinta (yllaba. Teftata(inquit) animalia quedam in petris;aliain arenis paícuntur: Neuizaryspépwv mt yon Gy eu Tog Quee avro ,Et rur- (us: El m verme Vias eximus s cire m xipvt de cancellis loquens vacuas fibiconchas wel erites 1e ie je 49 je De INerite.. Lib. V. 627 Nerites Vuottono & Bellonioidem videtur,qui & avare & amo m apüd Áthenzum dicatur: quibus XeWEE cum ego facile fenferim:quoniam & nomenidem efi;prima litera tantum abundante in Anerite, vt (o- let hzc vocalis multorum ocabulorum initijs abundare: & genus quoque idem,nempe teftaceum:&c fpecies,cochlea.& natura; adherere petris, Vide füprà;pág.269. inter Conchas diuerías, Apud Hefy- di N"e/IG- fcribitur, vt à»9wwr9-, terminatione & accentu; his verbis: No /IO- 6 vge iow : eft autem conchylium cochlez fimile,& (colore) variam. Sed hoc modo fcriptum adiectiuum potiüs füerit no- men,pro magno;copiofe,excellente;incormparabili : quocum nihil aliudin eodem genere conferatur aut contendat:à w.priuante particula & verbo?e/(e» compofitum.inde VR ATUL US Bs S vs il me CeJimes robe po3 ss & vigo Quar oA Qviov. Idem Hefychius Ngevov interpretatur pro tnonteIthacz é regione Epi- 19 ri: (quem aliqui fic dictum accipiunt quafi vgeasovd sw aiveeuson, Moy vo 72AU 7. vAs« Euftathius ) & adie- Gliue zroAUVUypovs aet Béovs vc Nagbv s JuAsatr , oawAcv. fed pro cópiofo & innuimetabili vfitatius eftfcribere vie4S 1409 à vi. negatione, & Ze/3usquod eftnumerus. Ergo fi quis Neriten cochleam à magnitudine. vel pulchritudine qua alias eiufdem generisexcellat;nominatam velit, bene eft, Gaza pro nerite naticé reddit ex Ariftotele, quoniam & natex Latinis à natando dictus videtur, vt viejo Grzcis Vvloy soos fic- utéSuidaretuli.Naticem pifcem legesapud antiquos pet t.non per r. & videtur à natando di&tus,Fe- ftus mox poft Naricam pifcem diuerfum. Nericen quiaccoluntfinum Adriaticum, etiam nücantiquo nomine appellant, Hifpani Caragolum,Gillius.Quidam Gallice interpretatur Petit Limaífon de mer, ideftparuam cochleam maris, Hifpani cochleam marinam in genere vocant Alméia, vel Carcól de ]a mar.ltali quidam neritas, Naridole, Germanice circunfcribemus, £zz AMeerichnecken artyhat emvunde grof- ET f [chalen, nz Jebmalvnd langlechr (Uie die StcO mbi genant,dte 717772 Srranb[cbnechen nennen motacn. i Nati ces, vt & reliqua turbinata;operculo quodam congenito carni patulz appofito clauduntur, A. B riftot. Kotundiorem effe nerites teftam,quàm fit turbinis ; hinc apparet : oblongiorem enim formam recipit cancellus ille concharum hofpes,à turbinis tefta forma, qui curbinem fubit,quàm qui neriten; . Vuottonus.Tefta quidem neritz Ariftotelis cum cauitatem amplam habeat, nauigationi idonea vide- tur.poteftenim aerem copiofum capere, & innatare facilius.ventoque impelli. ,. Rimiscauernisquefaxorum generantur,celeriq; incremento augentur; vertibula, glandes; & quz C pez fumma (perrarez adherent, vt patellz, vt natices;Ariftot.hiftorize $15. . Etalibi:Natices qui capiunt non aduerfo flatu , fed fecundo adeunt; quoties efcam perfequuntur; E nec voce vlla,fed filentio agunt,vtpote cum & olfaciant; & audiant.nec fieri poffe aiunt; quin fubter- 3,0 fugiantfi Vox proferatur. NAtex.; DE NERITE ZLIANI.EXLIBRI DEANIMALIBVS 14«6ap.28.fectindum no[Iram interpretationem. .. Cochleamarina magnitudine exigua,formz pulchritudine eximia fpectatur eó maris,vbi fordium vacuitas eft, & tranquillitas viget; G in faxis cum rectis mari,tum eminentibus modicà ( cheerades vo - cant)naícitur.hec Nerites appellatur,& duplex fuper ea natratur fabula: quas(vt aCcépi) refertam. Nà inlongo opere niodicé ad fabulas detle&tere;tum animi tecreandi; tum condiendi edulcandique fer- monis gratias nihil prohibet; Nereo(dzmoni) marino, quem veracem & minimóé fallacem effe hacte- 4o nus omnes pradicant Doris Oceani filia(vt canit Hefiodus)filias peperit quinquagin ta:quárum Ho- merus quoquéin Megaris poemate merninit.Poft tot vero filias etiam filiurn vnicam einatum e(lz,nó illi quidem authores funt, fed vulgus pifcatorum predicat,cui nomen fuerit Nerites;hominnm fimul átque deorum formofiffimo:quo cum Venus eriam in mari fe oblectárit, magno illum amore profecu- ta, Cum veróiam tempus fatale adueniffet: & Venerem dijs ceeleftibus,iuffu patris;infcribi oporteret: &udioeam de mari exeuntem, Neriteri quoque delicias fuas fecum abducere voluifle: illum vero recu- falle,quód inter parentes ac forores viuere; quàm colo potiri mallec.Er cum alas etiam,qu andocunq; libuidlet;ad volandum fibi producere (zvaQveas )potfecshoc quoque munus à Venere (ni fallor)acce- ptum;afpernatus neglexit.Quamobrem indignata louis filiaillum in cochleam eiufdem nominis cá* 4j, uertit:comitem veró & miniftrumillius loco Cupidinem ; ipfum quoque iuuenem & formofum,fibi phofrs. 4 delegit: & alis,quas Nerites habuerat; eundeminduit. Altera veró tabula; Neptin umaitamafle Neri trea fab: ten,& pariter ab eodem rédamatum efle:vride nomen & celebritas Anterotis(id e(t; Amoris murui)inz ^ ter hominesexorta finc. & hünc Neptuni amafium,tum aliisfamiliariter cum ipfo viuetefolitum effe: RUIN tum currum eius & equos,fi quando per zquora veherétur , quàm proximé femper fecutüm, marinis beftijs ominibus fuaceleritate fuperatis. Nam pifces cetacei , Delphini, T'ritones;alijquee penettalib. maris excitáti,circumfiliendo currum, & tripudiando; quod eos facere Homerus edam in Iliade teftis eít )omnes mox felfi deliftebant,& relinquebanturà tergo. Puér veró pergebat fempe£t, fluctibus etia ei(ob reuerentiam Neptani)fe fubmittentibus, & locum aquarurmi diuortio cedente mari:quód Ne- ptunus voluiífet cam praítantis formz püetums;tum cateris in rebus excellere,tum corporis habita e viribus prz cundis florere. Solem igitur inquit fabula pueri celeritate cormmortum fuccen(uiffes & ir &o hocce Cochlez genus vertiffe, Quam veró ob caufam Sol iratus hocfecerit;non exptimitfabula : ve- rifimiletamen eftriualitate inductum id feciffe. F2 buls. Nereus. DE NIGRIS PISCIBVS DIVERSIS, DEQVE VENENA- TIS TVM NIGRIS TVM ÁLIIS. Igri pifces diuerfi funt;alij vetienati;alij Ron;vt dicemus.Ctefias in Arrienia fcribit elfe fonteri; À. N exquonigros piícesillico mortem atferre iri cibis: Quod & citra Danubij exortum audiui; donec veniaturadfontem alueoappofitum;vbi finiturid getius píciumi, Ideoque ibi caput eius amnisintel- ligitur fama.Hoc idem & in Lydia in ftagno nympharum tradunt. In Arcadiaad Pheneum aqua pro- fluité faxis, Styx appellata;que illico necat, vt diximus.Sed effe pifces parüos in ea cradic Theophta- Ggg ai ftus;le- E Stygts aqua. "ana dehi- grantes. 628 — "Be Aquatilibus : ftus,letales & iplos,quod noninaliogeneremortiferorum fontium,Plinius.Ego cum ad Danubij fon- tem olim,in pago Donefchinga vocato, vlline pifces nigri aut venenati illic caperentur aut noti ef- ent,inquirerem,nihiltale cognofcere potui.Sed de nigrisin Armenia venenolis , quorü Plinius me- minit, Zlianum quoque audiamus:is libri de animalibus 17.cap.3r.ita fcribit.In Armenia excelfum fa- xum auditione accepi permultam aquam emittere , atque fub ipfum fubijci fontem vndiquaq; qua- dratum treis palfus profundum , fingnlaQue cius latera ftadij dimidium occupate: & fimul cumaqua piíceis frequenter excidere, cubiti magnitudine, tum maiores, tum non multó minores:& ex ijs par- tim delabi femimortuos,partim adhuc valde palpitantes emori. Et peruagatum eft eos colore effe ni- gerrimos.& non afpe&tuinfuaueis. Veruntamen fi quid eorum vel homo vel fera beftiaguftiri t; ftatim mori.Proptereà vero Armenios quód ferarum multitudine redundent, primum eos colle&osad So- lis radios exiccare:déinde ne hauftapifcium afpiratione graui & pettilenti, aut excitato inde puluere baufto;pereant,ore & naribus obturatis hoc pitcium genus contundere, & in farinam redigere: & ad ficus admiftas inealoca,quz maximó abundant feris, diffeminare.Beftie primim vteas attigerunt;fta- tim moriuntur.atque eafraude Apri,ferz Capre, Cerui, Dorcades; Vrfi, À fini fylueftres necantur.nam eiufmodi animalia ficuum & farinarum auidiífima funt. lam veró alio modo tellunt Leones;Pardales, Lupos.Nam in domefticarum Ouium & Caprarum difciffum latus farinas ex ijs pifcibus temperatas abdunt.Poftveró hanc efcam ad eosalliciendos obijciunt. Atcam eiufmodi quippiam Pazdalis,Leo, Lupus guftarint,continuo moriuntur; Hec lianus.Georgius Agricolalibro2.denaturaeorum quz effluuncexterra,de aquisanimantium generi mortiferis fcribens:Quin quedam peftilentes aquz(in- quit)alunt pifces, qui etiam ipfi mortemafferunt in cibis: vtin Cariaiuxtaldimum vrbem. ibienim cum nouus exiliffet amnis;pifces lethales fimuleffudit,vt fcribit Seneca, ( Pide faprasnfoffiblibus pafidbue, [40373 acnen Idemum,[ed AMynessa legitur, Efl qudm Ima vel Jayme vrts Cariae Jdynu fitis, Stephane: dee AMysidus queque ertifdem vegsorts vrbsti? ) hquaStygis ad Nonacrin (epe ct spfa pifces leisferos babei qualis fit; ex effe&u intelligitur.quia enira Plinius fcribit, profluentemlapidefcere , non obfcure fignificat fucco lapidefcenteelfe intedtam,vtiam ante dixi. Nec eadem reslatuit Senccam, cum de eddem (cribit his verbis:Summa celeritate corrumpit;nec remedio locus eft.quia protinus bauffa duratur,nec aliter quàm gyplum,fub humore confirirgitur,& alligat vifcera Quod autem eademaqua erodendo perrü- pit valaznea& ferrea multum atramentofam efle colligimus,&c.Et paulo poft:Sybarisaquas(vndee- qui potantes agitantur fternutamentis)atramento(as efie,ex eo perfpicuum efl, quód eedem nigros fa- ciunt,non tantum boues & oues;fed etiam hominum capillos. atramentum enim ütorium,vtaliares acerba,nigrore tingit:vtacris,fternutamcnta mouet, &c.Et mox:Ex amnibus quidam poti,oues nigras faciunt;vt Cereus Eubez ; Melas Bocotiz, Axius Macedoniz, Peneus Theffaliz, furnen quoddam in Galatia:aut tam bobus quàm pecoribus faciunt nigrorem,ficut Sybaris in Thurijs:atqueetiam homi- nes qui eum bibunt;nigriore;dariore magis crifpo capillo funt. In Ponto. inquit Flinius,finuius A- flacesirrigat campos:in quibus pafte,nigi olacteequa gentem alunt. Quanquam autem non facile ex eftccibus temperatio aquarum dign ofci poteft:tamen quiain aquis quibufdam nigris, quarum miftu- ra nobis prorfus non eft ignota, nigriores pifces funt; hinc deignotis conie&uramaliquam fieri poffe arbitror.Sunt veró falares fubnigris maculisin Mifena,& in rivis ad Crotendorfum,& influuiolo qué nigram aquam appellapt.is Suarceburgum praterfluens in Muldam infunditur. Primo antem nigras aquas colorem contrahere videmus ex folijs arborum putrefactis, quercus fcilicet ilicis, roboris,faei, alni,& fimilium.riuiautem id genus in maximislyluis fluunt: quorum aquas fi iolas potarentgreges ouium;pigra perinde ac pifces qui in ipfis verfantur; fieri poffent.Deinde fluuij qui multas capiunta- quas paluttres nigri &unt:vt Allera,qui in Vifu rgimirfuit: & Hfa,quiin Alleramin tractu Lunebur- genfi:& Spreuus,quiin Hauclam. Aqueautem peuco, & quod vix fenfu petcipipoffit,atramento fu- torio,& melanteria;alijfque infe &as;tametli ipf non videantureffe multum nigre , animátium lanas, fetas;pilos nigros petz efficere poffunt; &c.Dein de docet aquas aliquas propter vim peculiarem quá- dam carere pifcibus.Etmox:Aqua multum fulfuratz, quales Apigri: multüm atramento fütorio in- fecte , quales Ochrz,non alunt pifcessfiue calidefiue frigida fuerintimodicé aut parum;alunt;fed coz Cis fapor non eftbonus,Hucufque Agricola. Sueui fluminis aqua nigricat propter alnorum copiam per quas fiuit vt conijcimus:& pifcesin eodem,prelertim gobiones;( weff moflet, quaa tbr) fien uteloo n0- minart,)nigriores:& cure & carne denfiore, palavoQue fapidiores.Idcm fitin Vartaflumine Bohemiz, Jodocus Vuillichius.In Thurijs fluuius Lufias appellatus , rametfi perlucidos liquores habet;nigerri- mos pifces tamen procreat,ZElianus deanimalib.1 o.58.Minyas vel Myneius (quinque fyllabis) luui- us,qui aliàs Anygrus dicitur Geographo,;piíces habet zeezschoccft minime edules, &c. Varinusitm Mv G-. Genus eft muftelarum pifcium,quas noftri à nouem oculis(hoc eft branchijs feptenis,& ocu- lis binis,)denominant,Vessezger: harum Ipecies à coeno vocata Z4zn nenrenen y Cieteris nigrior,in cibü admitti non folet.Salamandrz aquatica, non pifces,fed veluti lacerti aquatici funt;parte prona nigri - cante;fupina flaua:venenofz.Pifces nigri,fed optimi faporis,capiuntur (nafsis) in nigrotlumine pro- fundiffimoque regionis Septentrionalis quam vocant Kareliam, Olaus Magnus in TabulaSeptentrio- naliad literas F. f. Mugilis nigri fupràinter Mugiles, ex Rondeletioiconem & deícriptioné dedimus. IuxtaRutlingam Germaniz oppidum amnis labitur, in quo Trutz nigra;punétis diftin&zrubenti- bus,capiuntur, vt audio. DE NOVACVLA PISCE, RONDELETIV S$. Á ces qui pifcem hunc,quem hic exhibemus,verum erythrinum effe exiftimant , hac ratione moti, quod colore rubro fit; fiueruffo, pagri modo. At cum corporis figuripagro diflimilis fit, & capite tantüm quodammodo fimilis ; ab his diffentio; fequorque in hoc piíce , vulgarem appellationem, quam ex Latina fumptam arbittor:dicitur enim ra(on, que vox nobis, & Hifpanis nouaculà fignificat | : à Pli- [5 S n" . je 49 je De Nouacula. Lib. I V. 620 Plinio verà,qui folus ex veteribus pifcis huius meminit;nouacula pifcis.Eius verba funt: Nouacula pifce quz tacta funt/ferrum olent:nam in vulgaribus codicibus perperam locus hic legitur, eo quo ci- taui modo reftituendus.& meritó quidém nouacula dicitur: etenim dorfo cultellato , (Plin, à ferri o. ^37: dore Nouaculam dictum infihuat)quo maiorem nouaculam apte reprafentar. 'ifcis eft marinus, fqua- 20 mofus;palmi magnitudine;tres digitos latus, vnum fpiffüs. capite pagrum quodam modo refert;pofte- riore corporis parte bugloffüm. ore eft paruo;dentibusacutis, magnis, & recuruis: oculis eft aruis,à quibus defcenduntad os linez oblique purpurez, & czrülez: fquamis tegitur maenis rübefcentibus, A. capite ad caudam protenía eft pinna vnica & continua: alteraà podice. qui ori quim cauda propior eít;ad caudam.In arena viuit.Pifcis eft Rhodi frequens;& in Melitainfula,ex quopoft Rhodumà Tur- cis expugnatam illuc migrarunt milites; qui Rhodij appsl!antu r.Capitur & in Maiorica Mino ricaque infulis,indeà Pignodifcipulo quondam meoad me m:(Ius. Carne eft tenera; & delicatiffima,ac in illis infulis,quas modo nominaui, fümmo eft in pretio,H zc Rondeletius. Tonficula quidem ex Orimis ,, celebraturà Caffiodoro;non defcribitar. | F Aconiaspifces Numenius apud Áthenzeum nominat, quian Plinij Nouacule lint,confiderandum. 3 o acónequidem Graecis cotem fignificat , ad quam nouacule exacui folent. Olim Cornelius Sittardus medicus;pifcem,quem Rondeletius Nouaculam nominat, Rome depictum , Pauonisnomine ad me mifit;pulcherrimis coloribus,quos (cribendo affe qui nequeo. Pinna dorfi coloreaureo vel croceo fla- uet fpinz in eadem, & füperiores intetuallorum partes rübent. dorfüm puniceum efb,latera partim al - ' bicant , partim puniceo colore multum diluto tunt. Pinnzad brànchias füblutez.queab ano ad cau- dam v(que tendit, flaua ; fpinulis fafcis interci pitur, & lineis ex aduerfo eas deculfan tibus,ijfdemq; tortuofis , partim rubris, partim fubcceruleis diftinguitur. Caput totum lineis defcen dentibus ibfione eft.(ynciput coloris punicei faturati eft , linez el "gaater coerulezt latera , hoc eft, fub oculis partes & branchiz, albicant:linez ccerulei puniceique coloris fetà mixti fuot. Oculorüm pupillanigra, ambi- tus luteus.Piftis hic Romz rató capitur. carnis e(t durioris & delicatillimz, Pauónis quidem nomeri 4o alijs quoq; pifcibus attribuitur,vtinp.clemento dicam. INvazs fecundum Ariftotelem eft piícisinaqua viuens,applicatusad petram, àqua non difcedit, nec feparatur,nifi per attractionem infpirationis concitus, Author de nat.rerum.ego nallum huiuf- modi nomen apud Ariftotelem extare puto: neQqueanimalaliud fer? preter patellas & neritas,adhz. rere faxis. eO "m x TIT d NvM?HA , Nousdtapud Athenzum femel legitut.Speufippus(inquit) libto, Similium,fimiles effe fcribit, Aftacum, Nympham, Vrfam, Cancrum,Pagurum. DEAQVATILIBVS. IN QVORVM NOMINL ; BVS LITERA PRIMA EST O. VOCALIS. " " ac À Taticha;Q'a eweryo , Greci vocantóua pifcium falità & inueterata: yt inugilutn,capitonum, Cy 1 tinorum,fturionum:de fingulis fuislocis diximus. V ulgus hodie Cauiarium vocat. Videin Co- £ollatio de Cephalo inter Mugiles: & in Capitone marino Rondeletij ibidem.Aliud ett Omotarichus, de quoin Salfamentis dicati; ULT 9 M OcvLATA isvidetur effe pifcis, quem Plautus Óp hthaltniam appellauit; Hermolaus. Vide fup rà inMelanuro. a TI OrrsTHSos nominátut Oppiato Halieutic.t.cum pifcibus qui mate vicinum flauijs aut ftagnis amant, vbiaquadulcis & fal(a mifcentur, & cosnum copiofum coliigitür:£ ja vénovcon duoclu , hsptius E ey^uxsgii d], aA ITO V2VT 04 VInanonvóscs ye oeyookn $t) 8v xkaAisawnnSe. Piltemàálubticitate dictum appátet. €o quetendum anidem forté fit Lubricus memoráttis Ouidiointer hitorales, hoc verfu.Lubricus& fpi- ng nocuusnorn gouius vlla.nifi quis hoc nomen potilisepitheton gomjfaciat. Locuseftmutilus; & veríus precedentes aliquot defünt. An Olifthus lamptedáeft.nam & hic pifcislubricus eft;& locis hu« iufmodiin mari eur gauderé puto; cuim fluüios etiam ipfos fübeat.quamiüis etuditi quidam,vt Iouit$ & alij; lampredam non Lubricum , fed Lumbricum appeliant: OMxoTARICHOS;ideftfalfi/'Thunnicato.Vide infe in Salfamentis. Ox p10N & Ouysin Teftüdine funt, ] Onr& cognominantur Scati qüidamab solis diuerfi. Oxuos Grzcis eft; qui Afellus Latinis. - TN " i Ox vx & Dactylus,& alijs nominibus Gizcis appellatut;quern in Vngue defcriberins Élemeti- te v.Aliuseft Onyx, ideft Vnguis;odoratus; Purpurz operculum:quemaliqui Oftracion vocant,teite Ggg 5 Plinig; aidonis. iNerophidion . 630 De Aquatilibus. Plinio, Deeodicum eft fuprain Conchylio, pag.287. R ondeletij verbis, & nonnihil in fequente Ce rollario:diceturq; amplius in Purpura. O»nuziDion pifciculus eft gongro fimilis;Plinius lib. 52. cap ».vtvetufti codices habent.nam in qui- bufdam minus vetuftis Scorabro pro Gongrolegitur.Aeftimandum relinquimus. Dubitandi caufa fu- it, quód Ophidionàferpeute cognominatus eft, vt gongro potius quam Scombro fimilis videri poffit. Ariftoteles (erpentis genus pufilli nominat Ophidion.is & Orzu thalaflion, ideft marinum anguem nominat;Hermolaus Barbarus.Kiranidz codex manufcriptus;qualem habeo deprauatiffimum,libror. Elemento Vij.quod eft ;:»», Edonen pifce m nominat;(& delectationem interpretatur,) qui aliis Affi- dion dicatur.fed Grzcé fcriptum apparet , 3ovlu! & àcibiov, Arbitror autem Edonen eundem Adonidi elTe.nam Adonis pifcis(de quo multa fcripfimus in A.eleméto;pag.13.) flauo eft colore, £a»93c Oppia- no,vcovpiiQ- urs un eodemq; colore cirrhis & ceris vocatur: & Ophidij fpecies vna Rondeletio flauicoloris eft. Plurade Ophidio protulimus fupra inter Afellos, pag: or. ex Rondeletij & Bellonij obferuationibus:quibus nonnihil addidimus in Corollario s.deafellis. Rondeletiofuum Ophidion barbatum & maculofum eft;vulgó Donzella, quod nomen liqui etiamlulidi attribuunt:videriautem poteft peraphzrefin & diminutionem à Greco Adonis fa &um. Non foliigitur pifcium cinzdi,vt Pli- nius putauit;lutei funt. Alius eft pifcis Nerophidion vulgóhodie dictus,nempe acus Ariftotelis, vel typhleBellonij. O?HTHALMIAM pifcem Plautus nominot.is vulgó Oculata dictus videtur.Videin Melanuto. OrsonN;,O'ov , id eft opfonium, propifce per excellentiam dicitur. Athenzuslib.z.Cum multus & variusapparatus diaerforum ac grandium pifcium effet;Myrtilus(vnus ex dipnofophiftis) dixit: Me- rito amici cum gerere (areoeqpayim Suidas [god ccontenne eb € vislgovecabulum effe Ewflatb:sns monet ]qua- eura, tgue parata yid e$ cotlayctita pane eduntiy ) omuià nominentur Nos pif cistamen folus omnium proptér fuamincibo excellentiam fic nominari obtinuit: propter illos nimirum;qui fümmat in hoc cibolau- titiam maximafq; (ne dicam,infanas )delicias fibi quzfiuerunt,adeó vt pra pifcibus reliquaguftare có- temnerent.Hos igitur opfophagos 41o9sys: ; appellamus: qui pifcibus inquam auidiffimé vefcuntur: non quibubula fatiantur , neque Q:Aócvxov aut qrAdamaov , id eft qui ficus aut mala appetat: aut QiA26o- qew,quem botri dele&ent:fed illos qui &£&//y 9vosoAlav)id eft circa pifces emédos ver(antur. Non veró me latet XLov proprie diciid omne, quod igne ptzparatur, coquituraut affatur ad cibum: vt ita dicatur velati &Lov.(quanquam afpiratio aduerfatur.fedab tze quoq; fitizaboc, & ab Zya forte amia pifcis gre- galis,Euftathius: )vel e^32 7? ectiiicw, (155uc9r, Euftathius.) Apud Suidam quoq; óboqoyia nominatur: & ioa Gon noy (G7 » Iu 9o. Philoxenus Leucadius(ingt)adeo gulofüs(opfophagus erat)vt pa- làninbalneis manum aque calidz infertam affuefaceret ferre calorem, & fimiliter os aqua calida col- luendo; vtàcalore minus offenderetut. Quinetiam coquos eum fibi conciliate folitum aiunt , z9cào- zroiS vrac v aromeoieiw, )vt fercula quam calidiffima apponerent, quo folus ipfe confuümeret cum caterí nonpollentaffequi.Eadem de CytherioPhiloxeno tradunt, & Archyta;alij (que pluribus &c.Defcti- ficautem hzec,fed nonintegré,ex Athenzi primo Suidas.qui etiam verbum éiozoieibw; interpretatur Aba aveisor,id eft opfonare; opfonia emere.& authoris innominati hzc verba citat:E vay Q» Svzoqutey n- ev àlozoisutvoic, ty 9 9c ome opu . nos iaminijs qua ex Achenao recitat;rée &Lomoisvraz Ccóquos interpre- tati (umus. Eft & àborooxuovapud Suidam , forum pifcarium, vcelin quoalia etiam opfonia venduntur. O'3à P'erl/«(Q» 239 và &AiGLov Tov avTE gov qe1u GA 9 T0 uvZv 78 (s, (deeft verbum emebat; ec) uobusz 8 , OszejavE xa uévs uto (O- die éev TE TO T£ JuAcosis xuvicy Athenzus.Strabolib.s.de pifcibus circa Turdetania OsZeior. loquens ox nominat.T//ero4 GC eTllo t zpov db mmy dxovy mms cx AébacioAC UTAdC2puO t" v» 3 TIE TÉOA o, Xd 15 201 1s eia Adi oiLoDr tvm Mneficheus ops eon ado TQ» zoxiA*,Machon. Panis ab obf. onijs appellatur oftrearius;Plinius 18.11. Hippocrates generalius accipit: Quarto menfe (inquit) obfonia fint zgroto, cafeus,& carnes ouilla:reliquo veró tempore, cartilagines;In libro deaffe&tib. intervis. Apud Athe- nzumlibro 8.cum Vlpianus &japiv vocabulum à nemine vfurpatum putaret, Myrtilus poctarum ali- quotteftimoniaadducit;qui 4Lxeiv pro pifce protulerunt, Platonis, Pherecratis,Philomenis, Mená . dri, Anaxilz.namin Anagyro Ariftophanis(inquit)4la a interpretatur se9seluuaro: vt & in Panny- chide Alexidis.Eft quidem diminutiuz formz nomen,quod tamen Tarentinus in Geoponicisfimpli- citerpropifcibus víurpatineque enim folum m proce dejo, verum etiam ueyarAo due dicit, nó mi- nüs ineptéac fi quis pilciculos grádes diceret.Suidas 4z2/o probé interpretatur iy 9vd[ov.Oetropfaro, Chriftepfaro,& fimilia, non à pfaro,fedab opfario compofita mihi videntur. O [xorémsudyep €, Sui- das.Timaus ait A'zisoszAlw óduprvovaw iro Qafeyav dvo i a Alio Idem in Aeezele O aoro mas, tacyeie nol pre plümp(D- à A eer awe Q euwii ev Blaeu sais As£eic Idem. Opíartyticorn m authores inemorantur Athenee lib.12.qui non folüm de pifcibus;fed alijs quoque diucrfis opfonijs Icripferint. Glaucus,Locrus, Mi- thzcus, Dionyfius, Epznetus,&c.Idem verfus aliquot ex Opfophagicis Philoxeni Leucadij refert,lib. 1.Forté & Ennij Phagitica,ex quibus verfus aliquot de pifcibus refert Apuleiusin Apologia, Opfopha- gica meliüs infcriberentur.Apicij de opfonijs & condimentis librorum, nonus Thalaffa, id e(t Mare: decimus Halieüs,id eft,Pifcator,infcribuntur Ozg:s $us in Euangelio Ioannis pro duobus pifciculis legimus:vbi ceteri Euargeliftz ; xbMe habent.t/Arfuc Athenzoidem qui &poQa y eft, & per peri- phtafin oCizabis vct iae, Sic QuAsRasus Euftathio » qui pifcibus dele&tatur. Ichthyophagi nece(sitate quadam pifcibus famem pellunt, quódalia cibaria non füppetant:opfophagi confulto ad voluptatera & luxurn iis fe ingurgitant. | Ex Euftathij in Homerum commentarijs: Oxl «x TÉ ers gdlveuamisdum dy, tutors DN djs TXC TU! &U TAE Tp Qas axeoceQtgovm 5 p oY alg T0 Eig agn £A Oei auis dvSreurais eu sib Jn Teo erar elenaa TEvoua. Opa. gv OX 0p AS YO quus 7n iy ru (B ii bue am ntyec, (Dite wavras Ttva zoo lou ) ab Nas 9) dni srevoe yeoot ner (0 o - Qayéiv,1 to499i "9 36v à oie eii-or. Homerus Iiad.a.vedpvov ova pov , id eft cepam opfonium potus nomi- nat, metaphora quadam.proprié enim pifces & caro opfonium eft panixquoniam cum illis plus panis | & fuauiüs confumimus;& fal tum pani tum alijs cibarijs proopfonioeft.cepz veró & tragemata(1d eft, bellaria)dicta,quoniam fitibundos faciunt, & ad potum excitant; sov2 édov ab Homero vocantur, vt | Eutta- 4e 6e AO po DeOpfo. Lib.IV. 63i Euftathius docet. Vt ua &- (inquitidem) non de quouis fegmento, fed pifcium duntaxat tomis di- citur:fic óLor fzpe abfolute pro pilce ponitur. Ab opfo fit patopíis, vuole s a3 reuGAio genus vafis:Pla« tonitamen eadem voxgenus quoddam opíoniJ varium fignificat. Hinc etiam fit verbum à|£w. item vitia opfoniorum copia : vt Xvola, eorundem inopia. o ove: (id eft Opfonare)dicuntur,qui pifces; przfertim preciofos coemunt: & qui eo(demin cibisablumuntilopoyav.contra quem luxum Athe- nis placuit fenatui vt duos aut tres ÀLov/usc cóftituerent.Ovsoc jLovév oix 9n svegwidy, Ariftoph. in Ve- Ipis de homine pifces preciofos & regios co&mente. rc Nuenia|ae Gave nie 86er] v) oA vTeAlc "r bxfdon Eoviszo, Euftachius in Iliad. * Ab opfophago fuperlatiuus gradus eft 1592.5: idemquea- pud Sophoclem intendendi gratia geminatus,AL»t oye (9-. cuiufmodi & hec funt, 9aex/e1o-, Aayvi- sere Aa Ais" Asie G-. Socrates non vt vuleus hominumin cibis & condimentis,quó velederet velbiberetamplius fuauiusque : fedin exercitio opíonij rationem collocabat. quare vefperi feró in- ambulans;quid faceret interrogatus:refoondit fe oplonium pro ceenaquztere , [ovo 3eizvo. sveloxew, Soctatemferunt,quum vfque ad vefperum contentiüs ambularet, quafitumque effet ex eo quareid faceret:refpondille, Íe, quó meliüs ccenaret; opfonare ambulando famem;Cicero j, Tufcul. Quoniam veró opfonium ceu condimentum (1207: )quoddam inuentum eft, 4 4 iv Zomv,s uli SY elc A0 (lego emioy.nam vt Euftathius alibi tradit,zm genere neutro & arziov, cibum é frumento confectum vel pané fignificat.z1g-3: ^ &«wcsoyas(G )neid quod Socrates in quendam immoderatius opfonio (riévspice) v- tentem,torqueriinipfum poflit:znempe.O zegirrecynie adv 1a uv olore cc hp verra 3 Quo vc dglo 5 V bi animaduertendum obiter tria vocabula, meocólnuo, món, rem vnam fignificare, Hzc omnia in eodé loco Euftathius.Etalibi: Veteres(inquit) 1o» communiüsacceperunt;pofteriores ( magis iam proniad luxum)ad pifces contraxerunt,per excellentiam:vt vulgó etiamnum é[uejo pro pifce dictura indicat.Opíonatorem nunc vocant, O ova ee »)opfoniorum emptorem;quiem veteres, vt Xenophon; e'yoees'w quod vocabulum communiüs(pro quouis aliquid emente) vfurpatur. Ariftophanes &Lovl» nominauit.Uapoioveiv verbum Cratini elb oZSyyoes ten Alexidis, Atchenzus,qui & Archeftratum opfo- dzdalum nominat;quód circa opfoniorum (tru&turam & apparatum curiofa eius peritia fuerit : ficut Aosyo3aa3o.» € orationis poliendz arzifices appellant. Apicium(nepotum omnium altiffimum gurgitem) Graci opfophagi cognomento infigaiunt, Czlias. Opfophagos dici putat Xenophon , vel apud eum Socrates(libro 5 de factis & dictis Soccatis)qui modico vtantur pane ; obíonio (/f: -ribit per b. non per p.) autem multo,Idem.Etaiibi,Scitu digaum illud quoque apud Éleos cultum quandoque Apollinem Opfophagi cognomento, velut guloaem dicas. eius meminit Polemo, in ea quz ad Attalum, epiftola, -Euenum dicere folitum accepimus;igaem videri omnium bellariorum iucundilfimum , Calius.arbi- jo trorautem Graece ab Eueno dictum ell? L2::quam di&ionem non bellaria, fed opfonia vertere opor- tebat, Oslomoimrug ré nominatur à Platonein Gorgia, Aliaquzdamad huius vocabuli philologiam ertinentia,quz in Lexicis Gracolatinis vi'gacibus annotantur, hic pratereo. Plura etiam in Voca- NS Latinis leges, Promptuario & aiij s. T'ereatius alicubi pifces opfonij nomineintellexit. Sunt& O Pso PH AGI(O foy» ) pifces Oppiano dicti, Halieut.r. degentes in petris, que plene funt chamis & patellis. Rondeletius piat oplophagam; epithetontantum effe pifcis alicuius; cuius nomen proprium ab Oppiano fit omiffum. ; ORATA, VideAurata. DE ORBE VEL ORCHI,BELLONIVS. k Dalisnon eftpifcis, Aegyptijs ex Nilo familiaris quiàteltis forma Grzcisaoy;édicitutinequeada-. L liud amplius capi folet;quàm vt illi eius pellem tomento impleant, & M ue diuendant. Ca- pitur circaSaiticam prefecuram,vulgo el Saet dictam. Duo funt eius generasambo rotunda, corio du- ro contecta, vt lagenam imitari videantur: vnde Grecurm vulgus Flafcopfarum,id eft,lagenam pifcem dixerunt.Pifcem rotundum apud Plinium legas,;fine fquamis,(4'g9110 icone quam exbibet [quama pmgun- UIrs b 08 nbsots promintilum:) xotumqs capite cóltare;contectumque duriffima pelle:cuius nota huic pro- pemodum pi(ci conueniunt: quemantiqui teftem ob rotunditatem, alij veró orbem appellarunt. Ve netum vulgus perperam colambum nominauit. E DE EODEM,RONDELETIVSi jj MEM ANN MSN Ne 53» EN Bv wwe: ? TA M iS 4 e» tt DIEN -— "i zs € DE SS iino vr. Ar ES Ei eet dil - x i ECuccHEEUA 7, LR ERA FECCEIP Ai L —u— ]:) Me, ld SEPAN OnBicvLATos pifces vel orbes ficappello, qubdinotbem & rotundam figazam circamaeti &üt.Horumaliquot fünt genera:quorum primum ex Ozientis;aliaex Septentrionis plaga delata vidi; | : Ggg 4 ER À5 À FE Lib32.6.2. 632 | De Aquatilibus: Eftigiturorbisprimusis,quià Venetispefche columbo, ( 2Zaffzriz Paflinacam, Venetis pifeem columbam dock anthar est: ei Rondeletius albi, Galeum laucm Roma fimiliter yocars,) à Grecis quibufdam huius ztatis fla- Ícopfaro nominatur;quódlagenz figuram referat. In Nili oftijs capitur.figura eft Ípherica,fi caudam excipias: prorfus àfquamis nudus, vnde eum hal- lucinatam fuiffe conftat,qui totum fquamis opertum exhibuit.Cute duraadmodum contegitur:quam a(peram eficiuntaculei parui quibus tota confperfa eft. Ore eft paruo,dentibus quatuor latis munito. Vnicum vtrinqueforamen, & p nnam vnicam habet ad branchias caprifci modo:pinnulam aliam in prona parte prope caudam, aliam huic fer? refpondentem in fupina.( Prumula quam foemmo dorfo piElura offendi, bic n mennost. "Bellonsiqusdem picturanullan eo i loco babet: fed noflra magnas Corollario antepefita.) Cau- dain vnicam & latam definit. | Pifcis hicefculentus noneft:totus enim capite vel potius ventre conftat:quare exiccatus & tomento velalgaoppletus,inter templorum anathemata,vel cubiculorum ornamenta fü fpenditur;czli partem àquaflat ventus,roftro ad'eam conuerfo indicans. 1Ó Ex hisomnibus perfpicuum eft pifcem eum effe, quià Plinio orbis dicitur,quanquam eoinloco pro: orbis in exemplaribus quibufdam legitur otchis, id eft teftis,à figuraetiam rotunda. VerbaPlinij funt: Duriífimurn effe pifcem conftat, qui orbis vocetur,rotundus eft & fine fquamis;totuíque capite con- ftat. Quz omnia noftroorbi conueniunt: düriffima eft & propter aculeos afpera cute, cui cuticulaalia tenuis fubiacet.figura eft rotunda, deniq;totus caput eft:roftrum enim duntaxat paulim prominet; re- liquumexertum non eft: vel;vt diximus,totus ventre conftat & cauda.E mari Nilum fubire conftat: a- iuntque vniones ex rore ore excepto concipere & parere;quod falfum effe exiftimamus. DE ORBE SCYTATO RONDELETIVS , "P SN e. J p" SS SN NNN S SS P Mu. u DU V E. E s 47 / SN TM SS dc 7 PES 42 // Scutatum Orbem vocamus quem hic exhibemus, vt fuperiore & alijs orbiculatis diftinguatur,cu- ius nominis imponendi caufafuit os illud fcüti forma, quod eain parte,in quainterrenisanimantibus pe&us eftfterni vice habet.Suncqui fcutiferum appellant: quàap pellatione inductus quidam ( ferte se Lbrodenat. verum, aut alo fimili: vbi figura anitisalzum pleraque omnes faa [untynon natura jed picluramonttiro.Sed "Albertus snilitem marinum, [cutatumy, e$» velutigalea opertum longe alitum facite T efiudinum genere, Barchoram ef- "Zytyron vocans atq, defcribens libra 25.de animalib.) pro (cutifero pifces ridiculé horninem capitegaleaoper- to,fcutum manu tenentem depinxit, Holandiapudquos pifcem hunc vidi, Suero/, alij Z»folt (meliüs Snoto'f)nominantà müco quem ore emittit. B Eftgitur hic pifcis corporeterete,mucofo, capite magis exerto quàm füpetior:oris fciffura maiore, dentes in eo funt plures & minores,oculiparui,& exquifité rotundi.Branchiarum rimam multo maio- rem habetzinfra has, pinnas duas. Subeft pro fterno os illud quod fcuti fpecie effe diximus. Neq; pro- naneq; fupina parte pinnas habet;caudain vnicam latam definit. A capitead caudam vfque offa oui fi- gura difpofita funt,inter quotum interualla aculei interiacent. Pifcis eftrarus & non edulis. DE ORBE ECHINATO SIVE MYRICATO, RONDELETIVS. PX A C, ei qos À. Tertium Ozbisgenus quod etiaminSeptentrionali Oceano capitur, manifeftis notis ab alijs diffi- 2e ET 409 bid ée det, nempe aculeis plures cufpides habentibus, cui ob id echinati fiue muricati nomen dedimus. E-' chinus De Orbe. Lib. IV. 633 chisusenim afperum & hirtum fignificat, vnde echinati calyces caftanearum Plinio.Nuces( inquit) vocamus & cáffaneas, quanquam accommodatiores g landium generi:armatum ijs echinato calyce val- lum,quod inchoatum glandibus. Muricati veró nomenà muricibus deducitur. Suntautem murices machinulz ferrez,quad:ati figuri;quz dolos? aduerfus fures,authoftesin terram conijciuntur: quia in quancunque partem incubüerint,vnum aut plures aculeos vranfituris infeftos protendunt.(*De qti- bus drximuas [» pr «n Adricibus com hrs Elemento M.) Ab his orbes muricatos ap pello ob aculeos. Muricatis igituraculeis totus hic orbis riget; vt mana tollere non poffis nifi cauda extrema appre- henía. Capitcee(timulcó minis exerto quam pos me defcriptus:corpore magisrotundato & maiore, , . inquo nullzfüntpinnz praterquam in cauda, quein vnicam definit, Suntqui hyttricem ab aculeis oix 79 noninepté appellent.Pollét etiam nonnullis videri 4Eliani fagittarius, quem rubri maris picem effe SAgitt arit. fcribit.Sagittarius,in eo mari procreatur, & quoniam herinacei Ípeciem & fimilitudinem habet,fit- Lif.ir.c. so. mis & benelongisarmaturaculeis. Sed de hac reiudicent ij, qui maris rubri pifces viderunc.nihil te- mere de rebus parum compertisaffirmare volo. | Lib, 116.23. B | COROLLARIVM. ] | fiie p ime fpecies Orbis Rendeleti ya uam ad [celetan busus pi[cta Francofordiaalim dshintari eprá- | ums feauentipaginmexpre[[aest. v1 Plinizni codices noftristempotibis vulgati , omnes pifcis rotundi tómen quitotus cápite conftet, 2o fine (quamis,habent Orchis: fedMidorus, & alij;vt Aggregator, legerunt Orbis. Venetijs piícem Co- lumbum valgó nominant:& quifceletos in Germania vendunt aut oftentant inftitores ; columbam marinam.Angli Zumpiiquodnomen peraphaerefinà colum bafactum conijciebam olim: fed &dmonuit me vit quidam Angluseruditus, Lwzpeà fuagente vocari maffam rotundam;informem,cuiufmodi fe- 4zgfiza & ré hic pifcis fit.noflrishoc vocabulumid fienificat quod Grecis ax», id eft linteum attritum,veftem C472 laceramycentonem.Muftelz etiam fluuiatilis genus aliqui Lap appellant, vt fu pràdictum eft. Eundé ERFHRI velprorfus, velgenere altem puto effe pifcem;qui inferioribus Germanis;( Hollandis, & circa An- tuerpiam,& alibi) Scbnottbo/f vel Szo:tolf dicitur; id et Mucofus.nam 5zor Hollandis, ficat & An glisidé quod nobis Scbauder,hoc eftmucum & pitaitam vifcofam fignificat, pifcem effe ferunt cinereo colore, carne prorfus mucofa, vt nihil quàm mucus videatur.Inalijs orz Germaniz locis,vt circa Suerinüm, 3 o velhanc, vel fimilem,aut eiufdem generis fpeciem Srebas appellant;id eftleporem marinum: quara- tione,nefcio:nifi fortéà forma oris. Veterum quidem Lepus marinus longe alius eft,ego Szeban, hoc eft Gallum. marinum potiüs nüncupatem:quod eius fceletos,vt ÍcribitR ondeletius,fufpenfus, iquapar- te ventus fpiret;roftro ad eam conuerfo,indicet:Gicut Gallusauis tempeftatis mutationem cantu dená- ciat.vnde & Lyram Rondeletij, Germani fimiliter vocant ez Seeban. A puletus Apologia prima inter a- lios pifces Caluariz marinz meminit, ex Ennio vt conijcio.fuericautemis forté quodeagimus.neque — enim alium inuenio;quiad'cranij formam , magnitudine, rotunditate, & dentibus humanorum fi- Cálunrin, milibus, magis accedat, Lufitanicum quoque nomen Talparie, inde cortuptum videri poteft. Phy(aà Strabone & Athenzo inter Nili pifces memoratur: nomine;vt apparet;ab inflatione facto, & quoniam Pyfa. Orbis quoque in Nilo capitur; vt Bellorius ac Rondeletius affirmant , idemque veficz inftar inflate 40 elt; phylam appellari quid vetat/Grammatici phyfan( àrecto dvox , 4 )intezpretantur follem , vtrem, flatum,aérem,pharetram,& Nili pifcem. Anteaunos aliquot Galus quidam homo doctus, per Afiam & JEgyptum peregrinatus,cum in colloquium mecum veniffet, Coracem (ideft Coruum Grecono- - inine)mihi appeliabat pifcem,totum globofum,excepto roftro prominéte nigro, & caudaexigua: cor- Core pore fübalbo:quem Galliballam id eft pilam;à figura vocitarent.Sedille Coracis nomen huic pifci aut ipfe finxit;aut fictum abalijs accepit; àroftri nimirum figuraaut colore.nam veterum Grecorum Ce- rax longé aliuseft;vt fuolocoC.elemento,oftenfum eft. | Sceletos pilcis illius quem delineaui, Francofordie olim mihi vifus; planead caluariam,feu pilam ligaeam,quainludo pyramidum dicto vtuntur; rotunditate & magnitudine accedebat;aculeis pluri- B mis,breuiífimis;afperis,echini inftar, refertus.dentibus in ore binis, magnis,candidis. extenfa retror $o füm cauda( vt aliorum pifcium)ad palmi minoris longitudinem. Talem inttitores quidam feptem vel oco drachmisindicabant Is quem Angli Lwmps indigetant, lautiffimus & pinguilimus eft,vt audio: frequens in Anglia.cutis ei detrahi (olec. Rubens colore infantis recens nati laudatur:albus non item, Sanguinem habet copiofurm, Sunt& alie non pofita à Rondeletio, huius pifciumgeneris fpecies:quas omnes fi quis orbis com- muni nomine propter figuram orbiculatam & mucrones incute eminentes complecti voluerit; per- mittemus.quanquam prima fpecies, quz dentes quaternos planos oftendit, hoc nomine dignior vide- tur.quz & fola nifallor,in cibum venitirelique fortépropter mucum & pituitam quaabundant;,non item:dentibus etiam ; oris (pecie, alijfque notis diuerfz.eas vulgó Sgoto/f, quali inyxinos & mucones appellant Germani.de quo nomine plura dixi fuprain Corollario Leporis mar.A. pag. 479. Ex ijsfpe- €0 ciem vnam,qualem ab amico quondam accepi,ad viuum (vt aiebat)depictam,pag;655.iconi alius ob- longigeneris,cuius Íceleton Adrianus Marfiliusà Dongen &c:ad me mifit , íubiunxi. Colorin huius pifcis etligie erat,cifcadoríum , qualis in terreftribus ranis videtur:circalatera 8e inferius.ex fübcaeruleo & viridi permixtus.Antuerpie cinereo colorecapiaudio. Aliudetiam genus oblongum Adrianus Marfiliusà Dongen Pharmacopola Vlmenlisad me mifit; depictum ad fceleton non marini quidem Leporis, fed Snotolfi nomine : quem breuiter defcribam, quantum ex iconeapparet,fiueea omnino naturalis, fiue aliquid etiam ineaartificiofum eft. — Lon gaeftdodrantem & palmos duos.lata palmo vno,circa medium pracipué: ad caputattenuatur;(ed ma gisad caudam:doríum medium fafligiatur.punctis notatur varijs; fu brotundis , & eminentijs exafpe-- ratur triangulis, per tresaut quatuor ordines digeftis per interualla, Oris aperti hiatus figuram fere o- ualemreferc.Pinnz ad branchias bing:vnain fine doríi ; alterain fine ventris, inter quas corporis pars. extrema E 634. ""DeAquatilibus: | a (e E PEN: » )) Y p»n. ) y» 2 Y) y) : ] IHLPTEREP 1 T s 100 II " grau to. Er E ES Ede: cc DAN ES S ;04 — f : "s E weit / n extrema veluti difcteta &articuló diftin&a videtur. cauda ttipárti ta;fiué natuta,fiué potiusarte.Ma- cofus admodum eft; uu Marfilius: non offeum;non carneürm quicquam habet; mucofo tantum 1z- tore expletur.captu difficillimus.nam vbi hamum vel retia fenferic, (uum illum muücum euomendo,lu- bricareddit omnia,contractoque in orbem exuuio profili; Hecille.Mollem quidem & mucofam car- nem,& eminentias crigonas,cumalijs Snotolfis communes videturhabere.Picturg eiushaceft. — Dog LbTV. . ós SS C HHTTG NENSNS NS b Otthragorifcüs Rondeletij;& altera eius f, peciesinobis exhibita,commune aliquid cum prima fpi» » eié Orbis habere videntur, corporis rotunditáte fer&,& dentibus latis planifq;,&c. Jeon Sueteifornm Jpecsei iMd y qualeni ab ansico quondam accepi: de qua panluns infra pag.t23. verfu 4a. E À feb finem fere, jd 1 z S Ji 1 ee S 91 ue y x nU Syr m ! E 774 j e 7722/7 Za. o- 4 EL y e ; - "T ^ aie fe ur ERE. E ENS A e ig vA "socmicogid ORCA RONDELETIVS. po de Rondelets icone latitédhfere dimidia efl ad lengitudineth, edt Orca "Bellori longior, Delphino fimior, d voffroveff- n6 efl, dre. V ide [uprain *Delphino,mox poi nuvni[oeata ex Belloniopefita.pag.339 . ttem ex Olai ZMagui Map- pe» Balsiam ctm adiucia Orcaspag.318..— Sed buius pitturad reprehendit Rondeletims .—— . Vt dicemus de m D : | "A UN » 233 ^ We $5 i NCIRISSSSIRUR lm?" - IAS AANSNS 7 2» X Nr Saal | RS NN ! NN ij a S ; 7, Z €» y chon thátinarum eftgénere , cài nomen pofitum e& à vafis oleatij finevinarij fimili- & * tudine;quod tereti(rozundo )eft;& vnifoórmi fj pecie.eo hodiein Prouincia & Gallia Narbonen(iad hauriendam & feruandam aquam vtimur,& parum mutato nomine dorgos vocamus;quafi orchos id | eitorcas. Taliscfthuius beluz figura:namtoto corpore e(t valde craffoó & rotundo; extremis non val- de prominentibus & tenuioribus, Santones efpaulars vocant; ab humerorum feu potius fcapularum latitudine&craffitadine. — | | Eftigitur orcaroftro,& fiftula;pinnis & cauda delphino fimilis,corpore vigeftes(quater aut quinquies, 3 Belloniva va bye Gallico) cralliore,potiffimum circa ventrem. Denteshabet valde latos in acutum def- nentes;ferratos, Bellum alias perfeguiur. : D T3) [ , s E m — 636 De Aquatlibus. . Dentibusbalenam petfequitur:quam quum mordet, veluti mügitum tàuri à canibus comprehen- cogit edere.Quam ob caufam nautz qui pifcatus caufa in nouum orbem nauigant;barbaros rogant; velfiliceat;imperant,ne orcasledant,aet venentur: quóniam orcarum o perà balienas;plocas , aliafq; beluas capiunt.Orce enim truculentis dentibus beluas alias impetentes,maris gurpgites cogunt relin- D Orcarum pu. ueres& adlitorà confugere, quas illic fagittis celifquealijs interficiunt.Ex quo colligerelicet verum £n" ctontta balanas, C H. id effe,quod debalinarum & orcarum pugna Plinius libr.9.cap.6. literis mandsüit. Balenz(inquit)& in noftra mariapenetrant.In Gaditano Oceano non ante brumam confpici eas tradunt.condi autem e - ftatis temporibusinquodam finu placido & capaci;mire gaudetes ibi parere, Hocfcire orcas infeftam his beluam,& cuius imagonullareprefentatione exprimipoffit alia, quàm cartiisimmenfz,dentibus crüculentz. Irrumpuntergoin fecreta , ac vitulos earum & fctas, vel'etiamnum grauidas]ancinant 1€ morfu,incuffzque ceu Liburnicarum roftris fodiünt. Hlz ad Bexutn immobiles,;ad repugnandumin- ertes,& pondere fuo oneratz, tunc quidem & vtero graues,pariendiue pcenis inaalidz, lolum auxiliü nouéreinaltumprofugere,& fetoto defendere Oceano, Contra orc& occurrere làborarit;fefeque op- ponere;& cautiumanguftijs trucidare, in vada vigere, faxisillidere.Spectanturea pralia ceu mari i- pfofibiiratonullisin finu ventis,fluctibusveró ad anhelitus ictusque quantos nulli turbines voluüt, a, Abhuiusbeluz fimilitudineputo pregrandes Oceani naues ourchez vocari. A Fuitaliquando ineafententia vir quidam doctus, vt eam beluam quam depinximus;xiphiam eife Xiphiasalis, Crediderit:fed xiphiasroftrum prelongum habet enfis Ípecie, nondentes : hzc vero dentesinfeftiffi- qiícineff. Contra Pelo-.— Rurfumhicturpiterimpegitautor libride aquatilibus,qui orcam & orcynum confundit exOppia- ' 2. molib.r.azicon«av.quod falfum effe doce: iani verf qe) inni: | | nce D Qu Ue docent Oppiani verfus,qui orcynum cum thünnis numerat. Guvvo: ziutho,Or topmatum fé, ab orca bel- bsfloriayClemento T .quifmam fit vers Orcynusshautdo apparebit. Orys. mos & maximos.quare xiphias effe non poteft,rd quod eciam ex ijs quz fuo loco de xi phia diximus cla- rius fit. i ] n 3778 Li A € B i x [ L» x E ! Ü ef pXo Suvvovec y iy Dum GE Sr 01 óopelus S KpouzrooUTO. s Ci Dion TE QtpaYuts0ty d Mur epo AQ 0 ptu Va guiensSedun T bünn " - DE EADEM,BELLONIVS. A Orcam( dexuvcv Oppianus vocat)inde'dictam aiunt;quod eius capitis ac caudz extremain vafis eiuf- dem nominis is gracilefcant;cerporis autem craffitudo vaflé pez medium intümefcat : Vulgus noftrum (fortaflis ex eodem argumento )vtrem vocauit. vne Quldre.Dubium eftan Strabonis ip huic , à refpondeat.Conftituitenim Orygem inter Cetacea maiora, qui ab OrygeEgyptio quadrupedeGa- zella vulgó di&to,fuum fortaffe nornen mutuatus eft. " B Caterüm Orca, pifciseft cetacei generis , craffaadmodura corporis compage; reliqua qu& ad nos perueniunt cetacea, prater Balznazn, facile excedens: vtalteram (qug minor erat )octingentarum li- brarum pondus;alteram veró plus millelibras excedere aliquádo viderimus. maiorem pedes amplius quam octodecim longam,craiíamautem per medium decem & amplius:alteram porró duodecim tan- tum pedeslongain, cratlam autem pedes fex. Ambz (4945) £C elphino ac Turfioni ita fimiles, vt nofi folim Maríuini nomen fibi vulgo vendicent, fed & pro Marfione publicé exponahtur.Orca,cute quafi coriointegitur,adimodum glabraac politillima,ad dorfum liuente,3d ventrem albicante.Pinnas habet vtrinque vnam;pufillas quidem,fi cum corporis magritü dine conferantur: quemadmodum oculoset- 4d iam paruos:tertiam gerit alam (alaz;)in dorfo erectariam , Delphini ac Turfionis iore; caudarn luna- tam;ac multum latam,vt mediam vlnam diítenta excedat. R oftro eft fimo,furfum repando:cuiuslabri inferioris tanta eft craffitudo, vt à fuperiore feiungatur, dum pifcis pronus eft, idque quadragintatru- culentis dentibus armauit natura:quorum anteriores obrufi & graciles pofterioresacuti & cralli funt; Caetera Delphino fimilis eft, mafculu fque pudendum in medio ventre reconditum gerit: quod fi vn-^ guibus primum, deinde digitisexeras ; (extrabac, )duorüm pedumlongitudinem excedere comperies; in mucronemattenuatum.Fceminz pars verenda, anó vicina, muliebribus refpondet:ad quam vtrin- que ad duorum digitorum interuallum(quemadmodum Delphinoàac Turfioni) quedam funt forami- na, 1n quibus mammarum papille delitefcunt. Caterum deinterna huius pifcis anatome multa per.- fequerer,nifieaad Delphinum ac Turfionem accederet:dempto liene ramen,qui contra ipforumfor- ;8 mam; vnico orbiculari globoin placent formam effictusin eque vlló pa&o diftincte fimilis eft; «C OROLLARIVINE mM A Petrus Gilliu$ & Bellonius Capitoleum vule dictam belleam;balenam potiüs quàm ortam (contrá , Foujj fententiam)el[e arbitrantur:R ondeletius veró eandeim nec orcam,neque balznam;fed phyfete- rem, Videfuprain Corollario de Balzna À.pag.ii & infrain phyfetére.Sunt qui marinas orcasà Stra- bone orjgas vocari rentur; Hermolaus:faam tamen cuique exiftimationemi relinquo, Maffarius.Me- iinitaüitem orygum Strabolib.3.In mari extero (inquit) cete & plura & méiorafiuntcirca Türdita- — niam veróimprimis, vbifluxus atquerefluxus augéntur: quz caufániniirum & multitudinis & mà- 68 gnitudinis efl, propter exercitationem:vt oryges;(1n Graco eft genitinus pluralis 2gvyav;, )balene; & Capitoleu.-. phyfetéres.O' evy£ pro pifceapud Hefychium & Varinum fcribitur:ego fine y. malim.Capitoleum vul- po dictum aliqui Balenam veterumputant(Gillius &Bellonius)lourus orcam,Rondeletius phyfeteré. Videinfrain Phyfetére. Bellonius Gallicum (fed originis Germanice) Maríouin nomen, commune phocenz,delpliino & orce(quam tamen Galli priuatim Oudte nominenrt) Bellonius facit in Gallico: libro de pifcibus,ita vt fubftantiuim vnum tribui poffit Gmnibus, adiectiuo fingnlisad indicandamt. magnitudinis differentiam appofito.phocena enim paulo minor eft delphino,orca longé omnium ma- xima. Vide füprain Corollario de delphino À. pag. 327. Ergo orcam Germanis interpretabumurem 7. "erfifets 'terv val Schlauchuva', W alfehuruein,arofs Adeerfchuven Memini quidem Olaum Magnum tradete; $enus ceti,quod Springvval Germanis Noruegis nuncupatur;(quafi dicas falientem certum, à n V . Leg)ai* * DeOrca. Lib. IV. 637 te;)ab alijs balená;ab alijs orca exiftimari:cuialtus quidam & latus fupra dorfum mucro emineat:qua lem belluam pictam ex Olai tabula dedimus füprain Corollario de balena, pag. 118. hacinfcriptione; Balznacum adiuncta orca , fed plerafque omnes cetorum in eà tabula picturas ab furdé pictas arguit Rondeletius,cuius verbahac dete nos füprain Leonino monftro po(uimus: Orcas,( Orca , )duabus a- lis ingentibus velitat (velificat) (upra mari, terrorem potius quam periculum triremibusatferens.at- que hzambs (leforfan exten[a) pxetorias domos valtitate quandoq; quant. Vndelufus ille Lüciani- cus in veris narrationibus, Cardanus libro 10.de Subtilitate.Et mox: Eftin eodem mari (Getico)orcá- dis(?c«)genus quoddam,gibbero & agilitate infigne, Sprmgtial vocatuin: ob magnitudinem autémim- menfam é genere orcadum effe creditur.piíces enim maximos & incredibilis vallitatis orcades v'ocátit, 16 fimili nomineinfülarum qua Britanniz in Oceano adiacent,Sic ille. Sed infulz Oceani illa Orchades *' dicuntur, O'pyoecbelluz veró marinz, Orce:quarum Grecam nomen;nifi jguy«c Strabonis fint;igno . ratur.Bellua 7, V hirleposleab. Anglis dicta, quz per caput aquam eijcit:quarum ducautttes in Thameü fluuio capte funtanno Salutis 155;.orca an phyfeter fit, Angli inquirant. Channa pifcis à noftris ruiticà dicitur orcana;Niphus Italuss— .'. | | | m» pes DOC URN Orcz teretes funt atque vniformi fpecie , vnde & vafa didta;Feftus . Bellonius in opere Gallico de pifcibus plura fcribit de orce nominibus, magnitudine , forma;partibus cum exterioribustum inte- rioribus,libri primi duobus vltimis capitibus: & rurfus libri 2.c.10.& 11 Sed ea fert ómnia, inijsquz Latine fcripfit;in compendium contraxit. Orca magnitudinis immenfz eft:& ipfa quoque luctum aquarum; vt phyfeter,adeó in altum reflar, 29 vtperinde ac fumus eiaculantis bombardz procul (pe&tantibus effe videatur, Maffarius. Orcacum vultbalenis occurrere , anguftiis faxorum;quibus permeature fünt fefe opponit; De pa- gnaharumbeluarumlege Oppianum libro. Maffarius. Nos fupra pag. 118. picturam ex Olai Magni «tabula dedimus,quaorcam reprefentat perfequentem balenam. — viten our 1 -. Orcainportu Oftienfi vifa eftoppugnata à Claudio principe. Venerattunc exedificante eo portü; inuitata naufragijs tergorum adue&torum ? Gallia, fatianfque fe per complures dies, alueum in vado fulcaueratjaccumulata flu&ibüs in tantum;vt circumagi nullo modo polfet:& dum faginam perfequi- tur, in litus luctibus propul(à;eminente(alias, eminere: )dorío multum füperaquas carinz vice inuer- fz.Prztendiiuffit Cefar plagas multiplicesinter oraport üs;profectufq; ipfe cum pretorianis coliof» tibus populo Rom.fpectaculum prcbuit;lanceas congerente milite e nauipiJs affultantibus,quorum v 3o num mergi vidimus reflatu beluz oppletum vnda,Pliniüs, -Orcaretibus captanihilo valentior eft quouis alio exiguo pifce: prefertim fi cauda eius impedia- tur.pinnas enim habet nimis paruas comparatione fuz molis : itaque cum iuuare feipfam,& corpus fuumaliqua vi impellereaut eiaculari nequeat; remanet infirma: & fi diutius reti detineatur füb aqua »fuffocatur, vt & alia propríé dicta cete qui pulmones habent ac refpirant, Bellonius. -. Orcagenuseft valis.Ceruffa vftacafü repertaeft incendio Pirzi,ceruffà in orcis crémata ; Plinius 35. 6.quemlocum explicans Hermolaus :' Orcam(inquit)Probusinillo Perfijj verfa, Anguftecollo non B e D B E, a fallierorce;interpretatut am phorz fpeciem. Omnino veteribus & vinarium,& olearium vas erator-: ca. item faleamarium,vtin quo fici quoque; vt Plinius inquit, alieruabantur,item falmentarium,hoc e(t (al(amentariurm.Tanta fuit( vaforum precioforum Pompei) multitudo; vt peculiare theatrum tras 40 Tyberim hortis'expofita occuparent;ldem Pliniuslib.357.cap.z. vbi rurfus Hermolaus:Legendum Of- cis,nonhortis.Orcz gemmis pigmentifque foeminarum; (*ecptieo fire autboredicit:)item ficis dicantur. Feftus:Orcz genus beluz marinz maximum:ad cuius'fimilitudinem va(aficaria(vrmarzz, in noffras cocci s. — bu Feiti)orce di&e.füntenim teretesatque vniformi fpecie. Probus non vniformi; fedamphorz fpe- cie:vtin alterutro fit error. Flauius Vopiícus in Aureliano dePliagone ; Bibebat( inquir)infundibulo ries ise orca.Simplex é dulci conftat oliuo. Quod pingui mifcere mero;mutiaque decebit, Non a ia.quam qua Byzantia pütruitorca, Horatius 2. Serm.Quod fepevbi conditum vinum nouum.orcie in Hifpania feruore muti rupta, Varro de re ruft.lib.r. Angufte collonon fallier orce.Petfius Sat.5.vbi : grammatici:Orca( inquiünt )vas aleatorium eft, quo coniectiagitatiq; tali emittüntur in tabulam a- leatoriam.Allj orcam vas fictile interpretantur lata aluo, angufto ore ac fündo,longiori collotin quam interludentes pueros qui nucem iniecilTet vidtor erat. Vbicopiaficorum abundat; implentur orcayiunu 39 Afia cadi; &c.Plin.lib.:g.In orcas bene picatas meridiano tempore calentem ficurn condere, Columel- lalib.12,c.15. Cymtnum, feeniculum,rutam,mentam in orculam condito, Cato de re tuft. Menaq; quod primanondum defécerat orca; Perfius Sat.5. Czlius Calcagninus de talorum ludo Ícribens; Adíum- mouendas, inquit;aleatorum fraudes,qui fubdola manu vti callent:inftitutum eft,vt in códitorio , feu tu pyxidem mauisappellare,repofititali promerentür in abacum:id conditoriurm Per(ius orcam,fum-. ptaex monftro marino translatione ; appellauit. Sic &Pomponitis poéra Bononienfis,Dum contem« lororcam;taxillos perdidi,Hzc Calcagninus.Oryx fcaphij genus eft; Vide in Oryge quadrüpede 5a. Ad Latinam dictionem orca;accedit proximé Greca voy. Y ox ates épal utat oloyy ean, roro ei nicot qme Ants duo aiia oov, Suidas. 35 pa) A eeu qan alvlpaoureo voy x ( malim vex, as paro xy tonum ) olvssa|jAoT po t Adae 8 axeoreoimés la lo (lego Sio. nam ÉBi«s,pauloante inter vafa vinaria numerauit soa pao, 196 AioAiXGy rEy0 | 6o pa, Pollux.Orcam vas Germanic? intetpretor,em Wevafs , forteetiam ei landen y quod eft folium; & Hifpanis tina:vnde etiam forte tinetab eis dicitur pifcis orca. Eft& orca gemma batbari nominis, que énigrofulioq; ac viridi & candido placet;Plinlib.37. . | ims DE ORPHO, (GRACIS HODIE SIC DICTO,) BELLONIYXS 3 b, T Vrrvse(tmarinus pifcis,qui Cernug nomine poffitappellari;neque video quod ille pifcis(quem À. N vulgus Romanum & Neapolitanum Cernam vocant)cum eo conueniat ; jw Graci Orphum iM Ere dr ^ Hhh nomi. Y'oyi A 6:6 "pe Aquatilibus. ey etn. —- EN 7 f " "7/7 (RE SESEMROEE, S Y TITRES - 2) : CNN uz ie ET Aa * ANSSN "e. "oos ze 2217 » a uade, ME t VN MARCAR d m NS x - mominant.quo magis miror cur paflim qui Orphuslegiturapudbenos authores Grécos , Cernuam Latinc conuertant: quum nullus fit inter Latinos authores antiquos , qui vnquam pro piíce marino Cernuam Latine pronunciaucritaut intellexerit. Tametíi Romanum vulgus Merulas, & quos Genua Canadellas vecat, Cernas appellez:& Cernz vox triuialis in ore pifcatorü ercipiatur, vnde alij Cha- nam;alij Percam marinam, Cernuam vocant:tamen Cernz vox eis inconftans effe folet. Quamobrem quum nullus ex Latinis authoribus antiquis fidem faciat, quod Orphus Cernua vocari debeat:mihi vifum eft Orphi potius,quàm Cernucappellazionem retinendam effe.Eft autem Cernua;pifcis fluuia- tilis,quem fuo loco pinximus ac defcripfimus. Legitur quidem Cernuusin ver(ione Oppiani Latina; Cernuasinícopulo; Ponti quem verberat vnda. Sed hoc loco non de Cernua pifce intellexiffe vide- tur, vt ex carminibus Grecis conftat. De Orpho Oppianus (iso Ovidii) tanquam pelagiopifce me- 269 minit.Vulgus Grecorum multa ei nomina im ponit.Sed quiain litore Gallico videri non folet,nomen 59 (B) Gallicum non inuenit.Orphus (inquit Ariftoteles) breui ex paruo infignem. magnitudinem accipit. (E) Orphum(ait Oppianus)Triglacapit.Dehoc fic Ouidius: — Cantharus ingratus fucco, tum concolor illi Orphus;caeruleag; rubens Erythrinusin vnda. Nam piícis.quem nunc Rophum (Orphum, Rondeletius) Grecum vulgus vocaz, rubet,quanquam etiam aliorum colorum videri poffit.Cretenfes Cheludam, alij Acheludam, pleriq; Petropíaro nominant, B Magiscompreflus eftquàm teres, hoceft plus inlatum quàm inlon gumeflufus,vt Phycis.Os habet paruum vt Cantharus:(quamas,quibus contegitur;aíperas,corpori firmiter inh:rentes,;ita vt vix pof tdefquamari.Pinnz tergoris,laterum,ventris & caudz, varijs coloribus infignes fpectantur. Pinnam aliam in tergore continuam, decem aculeis munitam habet: Caudam minime bifurcam:item laterum puse & ventris obtufas. Labra,vt Scarus, carnofa: dentes quoq; Scaro perfizniles , minores tamen: (C ) ranchias vtrinquequatuor. À media fui corporis parte fecundum dorfüm liuet ac nigricat , albicat fub ventre. Caput eftilli pené rubeum;vt Channa. herbis veícitur, vt Salpa& Sparus. Maculam inra- dice caudz,vt Melanurus;nigram gerit. | F Pifcishiclautiores Grecorum epulas honorare folet,apud quos fiue frigatur fiue elixetur,autaffe- (A) tut; femper eft magno in pretio. Orphi vox apud Galenum paífim legitur, fed Latini Cernuam con- uertunt:quum tamen(vt iam dixi) Cernua pro pifce marinonufquam legatur.veram hoc ex Theodo- ro manauit,ex quo derirorinterpretes Galeri, A&tij, Pauli, & aliorum, Cernuam exprimere maluií- Íe,quàm Orphum. » 2er ^ DE(ALIO) ORPHÓ VETERVM, RONDELETIV $- B OmuPuvx Hicefius apud Athenzum , eiufdem generis effe; cum chromi;pagto.fynagride; caterifa; - huiufmodiafserit:(/3de ss Corollerse B.) usb iT " Nos * 40 $5 r1] 306 20 DeOrpho.. LibIV. | 630 "Nosquidem Orphum hic non depingimus eum,quià Gr&cis quibufdam hodie vulgari lingua 2,5 nomine dicitur:eftenim noftro longé maior, vtpote qui pondere viginti libras zquet, nec fit litoralis. Sed orphumdepingimus ex Atiftotele.Athenzo;Plinio.O'cQX igitur, & 4:975 Attice dicitur, Latini ve- teres Latinum nomen retinuerunt.Gaza Cernuam interpretatus eft Paruus orphus orphacine (e9«- xivluo Nbyer sio eu el antem accuatiuus aveGlo orphacines,ut Anchifes.fset &uflatbiss baber ) dicitur Dorione (apud Athen.lib.7.)authore. " Pi(cis eft marinus,litoralis,pagro quodammodo fimilis, colore ex purpureo rübeícente,ideo rubé- tem appellauit Ouidius. (Hacapud Phninmex Quidio nonvetie citatalegunti.) Oculis eft magnis,dentibus ferratis:pinnarum fitu numeroque & aculeis pagro fimilis.podice admodum paruo: habet enim rimu- lamtantum,quam vix animaduertas;nifi ventrem comprimas.feminis meatibus oarec. Talis eft orphus nofter,cui conueniunt omnia que Athenzus libto 7. & Ariftoteles lib. s.de hift. animal:orpho tribu- unt:Breuié paruo magnus fit.eft carniüorus , dentibus ferratis , folitatius. proprium huic el feminis meatibus carere: & lioc quoque quod diffe&tüs diutius viuat : vnde ádipsdpov Ap Q» dpQov)id eft, genus tarde morientium orphorum Oppisnus lib.i.dixit.) -— n (€) E s LI T inus y Tas d RE EX. o TEXDW UIT LU. aA. -. Y - "ER Latet hyemis tempore,litoralis eftmagis quam pelagius,viuit duobus annis non amplius, Hac Athe- naus tanquam ex Ariftotele. : i Mirum eft Pliniumlib.s 2. c.1r. inter eos orphum tepofuilffe. qui apud Ouidium tantum, & apud ne- minemalium reperiuntur, cumdlib.9.cap.! 6.videri poffit ex Ariftoteleinijs numeraffe;qui hyeme có- 5 »,)pj, ditiiacentin fpeluncis. Sunt & alij plures quos citat Athenzus,qui orphi mentionem fecere. Oppia- nus eum faxatilibusadnumerat,fed faxatilem fuperiorum quorundam modo intelligere oportet. Archippusapud Athengum ait orphum facrum effe pifcem; quod fufius exponit Zlianus deani- malib.12.1.In Myrenfi Lycia (inu (Mosov vrbs eff Lyciz) Apollinis templum eft; ad cuius facerdotem vi- tulinas carunculas difpergentem ; orphi gregstim adnatant, & tánquam fane conuiug ad epulas inui- tati, carnes comedunt: & veró immolantes ex eo magna voluptate afficiuntur. quod piíces fua facrif- catione pafcantur.quod quidemipfum,res (aasbene & fceliciter cafuras effe fignificare fibi perfuadét: idcircoque propitium fibi Deum effe dicunt. quod fuis cibis pifcesexpleantur. Quod fi caudis carnes interrameijciant, tanquam fordidas à fe deteftantes, inde Gibiiram Dei portendi arbitrantur.Huiu(- modi fane pifcium genus facerdotis vocem & agnofcit:& liad eos, àquibus appellatur; accetferit, fic incredibilem ipfis letitiam adfert: vt fi contra feceritmagnum dolorem eifdeminurit. ;o De eiufdemfucco & fubftantia hzc Atheneus lib.8.0243c 40 vA Qs ToAvte uAocy yir a 5 ve DX poe, z0AVTEo QE" » Sonico zt 95 gy€»; u i6 QUA ad rEyy Ado «pots Ore ans ros 98 eap 5 d|yarecleseovTees: AUTRE GTéBO y 5 ^ Mgeioy QA ey wa Qo 0 dei dps à iy 9s IS SVereniQ-.Orphnus boni & multi fucci eft;glutinofus,corru- Non folum Ouidium me- conira PliniB. H.a. Orphbi facti. b tü difficilissmultum nuttit, vrinam ciet.pattes circa caput glutinofz, faciles concoctu:carnofe veró . difficiles concoctumagiíque grauant.tenerior eftcauda.Pituitam gignit pifcis ifte, & difficile coqui- tur.Qu£omnia non omnino mihi vera videntur: nam partes circacaput,fi glutinolz fint;qui poflunt elfe conco&u faciles? Glutinofaenim haerent inter fe tenacius,ob id maiore caloris vi,longioretempo- reincidenda;attenuandaque:quare & grauant magis;& difficilius coquuntuz: vnde fit, vr fufpicerlo- cum tratifpofitum fuilfz,& fic legendum: r4 Gr£9: ví xe QA ye eno Dea repgeiros aauaión s SU M ul- tam pituitamgignit, quaratione serrer effe opinor, vt multaalia quz ob folam humoris copiam vri- o nas cient.Cum enim glutinofusíit, neque fubítantiz tenuitate, neque acrimonia id przftare poteft. obeandem glutinofi humoris copiam vniueríe quidem difficilis concocta recte dicitur , etfializ par- tes alijs collata concoétu fint faciliores. Aufonius cernuz ( Cera wientronem apud duosium in e JMofella nulquaem reperio, eje. vt st. Certa fl Bellong fupra dixi; Elemento C.) meminit, fed ea fluuiatilis eft,nos hic de orphomarinoagimus. € OROLLARIV M. o'sdacpifcis quidam, Hefychiüs & Varinus. A Polluce inter pifcés nominatur 4;$ic, vel magis At- tice(inquit) 409 9-: fed corruptus apparet codex impreflus, & Attice fcribendum 2edec oxytonum cü $9 o.magnoin vltima.07;94c,qui & iiis. fecundum Pamphilüm, Achenzus. In Vefpis Ariftophanisle- gimus ieoa: inaccufandi cafu plurali; vltima circünflexa, librariorum culpaopinor;cum acui debeat. O'254: (inquit Scholiaftes plerique codices habent;aliqui vetó ij;QXc &forte in fingulari etiam nu- mero huius pifcis fic proferebant àaqpa js (Pre probe acuitser tef accr(atiuo plurali eriam acu unito» :dscat entpa Xrwcsd efl ficsfimilsterseadeim [cribend: ratignt.) Nominàatiuus BpQoc fcribitur etiai pero. áaQuc lic & Aoyóc & eui ( fecundum aliquos, )& «42 9- dupliciter efferuntur, à re&to quidem àgqpo: per c.breue,datiuus plu- ralis eft 4gpiews in his verbistO'29oles 7eAeclons vtta Qu'ygoie [aoc Cae certiim orphus adhuc pufillus;à ó- nullis orphácines( 4eQaxlrsc) vocatur.forma diminutiüa tanquam ab 3oca,oqaxQ, vt (usest.) weieo- x89» O o Quxivgc picis quidam;Hefychius & Varinus; Os Dy bzóv o4 irem tU fyuetosiv lztvs H. Qaivyptisii ex.d'mic atoelovec ye 49d p pus. (lego dopo; )Nicanderin Bceotià apud Athenzum.Decetüz eu cernuz no- 60 mine plura diximus fupra in Corolláàrioad Cernuam fl;Bellonij ; pag.192. Gracietiamnum orphum "appellant, Gillius.Bellonius in Lemno hodie Ropho vocari; in Singularibustradit; Orphum Ronde- letij Germanice circunloquemur ewrotlachte AMieerbzachimen art. Orpho Bellonij nomen aptum non in- uenio,quanquam enim àGrzcis multis Petropfaro ; hoc eft piícem S.Petti vocarifcribic Bellonius:nó libettamenid nomenimitari,cum Romx Fabrum quoque pilcem fic appellent.Sunt qui Orphum pi- ícem illumarbitrentur ; quem Germani vulgo Orfe»,alij / Fwrfhn appellant. Sedillum ego nufquam marinumeffe puto. Orphum aliqui (zzperis) voluerunt elfe capitonem ab oculorum afpectu & rubro colore.alij,quia orphus eftcapitone maior, voluetuntorphum efle pifcein fui generis:quoniam vnica eft traiectus fpina,quod nonacciditin capitone.tardiffime etiam moritur, licet cultro medius diuida- tur,vt veteres tradunt, quod nec ipfum Capitoni conuenit Ni phus. Orphi meminit Aiiftot; in multis locis:vt Plinius demirer libro tricefimo fecundo, orphi pifcis nomen apud RE PURtn alium quàm O- HhRR 2 uidiuimm Captte. T 640 | e Aquatilibus. uidium reperiritradidiffe, cei oblitüm quod de orpho hic loquitur feab Ariftotelé mituatuim fuiffe; quod fane credidiffem: vc aliüd orphi genus intellexiffet, ni idem de channe,glauco,& alijs nonriullis pifcibus feciífeetiaim vifus effet,cüm eadem deijs Ariftoteles commeminerit, Maflarius.Orphos no-- minans Galenus;pélagicos puto intellexit;necimprobat, etfi duriores pifces habeantur.nam orphila- cuítres , quas tincas vulgo vocamus, impuri & damnati fant alimenti, Alexander Benedictus de victu podagricorum fcribens:qui quaratione tincas orphoslacuftres appellarit;non video. - B Tarentinus orphos pifcés magnos elle fcribit.Videmox in E. Hicefius phagros, chromin,anthiam, acarnanes,fynodontes & fynagrides, fimiles facit: nonforma,nec magnitudine pares intelligens : fed nutrimenti ratione.lege inox in F. R ecentiorum quidam orphum pifcem oblongum, anguiliz fimilem effe , fal(o prodidit.ophis enim potiusquám orphus fuerit. Numenius orphum a£47;5:««5 id eft vndeé-. 10 : quaque afperurn cógnominat orphum.Dentibus eft ferratis, Acheneus. C Orphuspifcis marinus eft liano & Kiranidi.Ouidio pelagius,Ariftoteli litoralis. Xzipe qe meoo ye | queoy dy j^, Athenzus ex Ariftotele. &lianuscirca continentem libentereum commorari ait: - Nterpi 6218 dier aa GTC 95 T3 "y ADR 0» QiAGA divra. Oppiano Halieutic. |. nó quidem pelagius eft,vtBel:onius putauit:fed degitin petris cauernofis, quz plenz fant cham:s & patellis, (quibus nimirum vefcitur.) Numenius quoquethalamis & cauerpis eum delectaii infinuat, his verbis: Toiz/xev (de efcaaliqua) Sup atptuc dot). ounc aT peatpov aieo Xxopritv,9 ópqpov GU mEnvéo: . Carniuorum effe Aimipfias ttiam apud A- thetzum indicat hóc verfu: O '2Qofais eA e y toic 3t, (90 Q-ypois £0 Bigo Qui &ir Platonis Cleophonte legitur: ---.0Pj9 yoau aueyxorraa gv cx TÉ O'eqein y TEAGLSP ICA TE 3t Qt Qatyreic Ep vw Breui ex paruo infigné magnitudinerm accipiG Ariftoteles.Latet hyeme, Idem.Hyberotemporeia Ípeluncis fe continet, & x 26 QoAsoT; olipaiv x 9- , /Flianus. Orphum fi poftquam ceperis;diffeces,ftatim nou moritur,fed motumnó parum diu retinet, Eliánus & Oppianus. E Mullusorphum deuorat, Oppianus H.lieut ;. de pifcium efcis loquens. Ffraad omnes pifcesma- . ! gnosinraati cuiufmodi exiftüntglauci, galei, orphiatque alij d penus,ex Tarentino defcriptaeft fu- prain Glauco É. F Orphus;glaucifcus;conger, veluti dij quidam inter pifces habenturà gulofis hominibus:vt oftendi in Congro H-É.Lynceus amiusauthore Athenzo. piíces aliquot Rhod:os Atticis comparans, glau- cifco Attico,ellopetn & orphum Rhodios opponit H'y Ao diro me dota ( puc potis oxytonum. usque Cox. 24,5: ui) ÜEAr BoO ét: eii my, éTWAGY TTHtciov Tag utueeaóac 01:9 kLovéiv tor dioe o" rl Tupawvió :, Ári- ftophanes in Vefpis: tanquam regij & tyrannici tantum pifces fint orphiamembrades vero plebeiz. 39 "éuay (G- 8g O9 v )uaobv, Cratinus. KAeósc dicuntur partes quzdam thunnorum: fic & orphorum XÀeiX, ^—— vtin his verbis(authoris innominati:)E'y Ta?epoie qu x Acum Tdv djoavxaS eura qveyy Guerra Euftathius.- Phagri,chromis,orphi,fynodon tes,genere fimiles funt,//z we qr a giTA tm: - nempe dulces funt, fuba-. ftringunt;225gsvQ xor abundealunt;ideoque etiam difficilius excernuntur. Magisautem alunt ex eis qui carnofi funt magifque terreftres(//cc: ,)ac minus pingues; Hicefius.Orphi , glauci, fcarijcanes,&c. & orines dure carnis pifces;difüiciles funt concoctu . & cratfos falfofque fuccos efficiunt; Philotimus apud Galenum dealimien.facult.;.30.cuius cetera quidem verba Galenus approbat:quod autem tum ifces tum alia durioranutrimenta fuccos falfos reddant,non item.etfi enim duriora diucius coqui de- PNE inulta co&tíone tamen non cibus ipfc folidus fallor euadit. (immo contraintulflor, ) iusve- ro&liquor in quoaliquid diu coquitur falfius arnariusue redditur. Trallianus in curatione doloris o- 4e culorüm ex bilioío & acri humore: Vefcatur (inquit) eger;alimentis mitibus, incratlantibus,mirimé inordacibus, vt orpho;& alijs durioris carnis pifcibus;glauco; buccinis, &c Etincolicoaffectu: Su- rantur pifces dufiore carie prediti;vt ceris,orphus,glaucus,ícorpius.Item in diabete: Expifcibus dari poflunt ,orphus,autaliusquiipiam duracarnc praeditus. Odo js dar c uvb dev ry e) ty T My q£avens un aoi vi;aeme reobev wovrovmyóUg A. AN GA v Bsdvoue gt d Ey TONY y&pauevor, Plato Comicus. LO H.a Epitheta II:£/3e57y. 9$ ,Numenio. O'duopG- ; Oppiarno. e. Ex orpho piíce; & onychite lapide &c.amuletum quoddam prafcribit Kiranides 1. 15. £ Ou 9-53 Qu cyys n D" Ty X Ev vas: Cratinus in T lutis;tanquam de lautis pifcibus, vt conijcio. h Vegeut yyalp AQ" e) mirw àpQu^v&0cz, Atchippusin Pifcibus.In Lyciaerant/ySusuavrees id eft vates e pifcib diuinantes:apad quos facerdos refponía dabat, cum vel orphi, vel balenz;vel preftides(prifles) je magna mulceque apparebant; Euftathius. : DE ORTHRAGORISCO SIVELVNA ! PISCE; RONDELETIVS, Tvres cattilagineos (4r meque planes cartilagizect neque longosve- fert )magnos fiue cetaceo$ poterat pifcis, quem hic expreffi- inus.re&é coilocari:znam enam in noftro mati aliquando capi- tur:fed cuin rariffimé id cóntingat, fitque peregrina & parum Vlitata fortnajinter peregrinos récenfere vilium fuit./Vos Rode- leis; ordinem non [equimur. | ÁÀ Noftri Lunam vocant, quia extrema cotporis parte, qua pinnis fubeft, Lunz crefcentis figuram aptitfimé refert , vel E aeu inia eT PUS pinnis totocorpore rotundo eft Lune plenzin- | ar ,Malfilienfes mole ( Kotazs quogne puto molam vocars alscubis ftd hac voneflrotayu: infra docet) vocant àtoturiditate, quod mo- le molendinariz fimilis fit.Hifpani boutappellát. Nónulli ex noftris qui Prouincia, Hifpaniamd; frequentarünt,vtraq; có- iuncta appellatiofie rioleboüt noriinát.Qrüo veró nomine ve- teres Graci Latiniyé picem htnc defignarint parum conftat; SSSSS SSSSSNSSE : em SENSN D [A LT m eds 11/7 Jo! T d Amo] »* GN NS ERN EON S DUNS XN ENS S SES NON. mA DeOrthragoníco. Lib.IV. w 64i Nam quamuisà noftris Luna dicatur, velpropter cerporis extremum Lunz in cornua curuatz fimile; vel propter rotundam totins corporis figuram Lunein orbem finuatz fpecie, vel quod no&tufplende. ,,,,,, zi at:tamen /£liani Luna dici non poteftvt ex eius verbis perfpicuumfiet. Demoftratus viràpifcandi jj, ,. ^i fcientia;eatenus inftru&tus vt probe rem pifcatoriam interpretetur, pifcem forma pulchritudine exi- mium dicit appellari lunam, exigua magnitudine. latafigura. Idemque affert cyaneí coloris f; peciem limilitudinemque gerere.In dorfo pinnas habere molles & lzues; (non duras,nec afperas:)eafdemque innatando explicare , & ad fimilitudinem Lunz femicirculum efficere: (imul & eum ipfum (vt Cyprij pifcatoresaiunt) quum eft plenaLuna. tum impleri:tumimplere arbores,(i ex his illum appenderis. decrefcente veró Luna exiccari atque interire:ac fi ad plantas admoueris;eas marceícere & euanefce . 1^ reritem fiiam plena vel crefcente Luna;in id aquz quod in perfoffis puteis reperitur; quis hunc pice iniecerit,aquam iugem & perennem fore:fin extrema aut decrefcente Luna,aquam exarefcere, Quod fi bunc eundem in fontem (caturientem conieceris , quomodo dixi de puteo;isad rationem Lunz mo- doeuanefcet;modo implebitur.Cum in his multa lune picitribuantur, qux huic noftro defint, lia- ni lunadici noa poteft. hic enim nofter magnus eft & cetaceus, argentei colorisin mari,non cyanei. pinnis dorfi mollibus caret, neque cum Lànaimpletür; neque mirabilia alia efficit quz narrat £lia- nus:àquibus cum difcefferis,nullus,quod fciam , pifcis elt cui melius rcliqua qua fcribit &lianus có- petant quàm feferino. exiguus enim eft & rotundus, latufqüe, cyanei coloris, pinnas mollesleuesque 1n dorfo habet. Quare cum pifcis hic nolter /klianiluna dici non poffit; videamus num rota Plinij efe . peoffit,cui Malfilienfium appellatio afisiseft.moleenimàrotunditate vocant... , ^—— ^. A 20 Arquzrotz tribuit Plinius libro 9.capite 4.3 pifcede quoloquimut alieniffima [unt Apparent;in- Quod non ffe quit;rotzappellatzà fimilitudine,quaternis diftinétz radijs, modiolosearum eculis duobus vtrinq; 575 PL», claudentibus.neque eniin nofter hic quatuor radi s couftat:neque tam magnos habet oculos, vt fi qua- contra Gilliii cuorradijs diítingueretur , totum rote modiolum id eftjmedium,id cui radij rotzaffixifunt,occupare , poffint. Quocirca cum rem attentius confid ra^ .,non potui non exiftimare pifcem iftum effe qui Orthrageri- orthragoriícusà veteribus dictusfit. Dedquohzec Plinius: Appion maximum pifcium effe tradit por- ipit cum,quem Lacedemonij orthragorifcum vocanc. Grünntre eum quum capiatur. In hancopinionem boe tres potiffimum conie&turz meinduxerunt.Prima eit quod Plinius ex Appione pifcium maximum ef- fe dicat , quod certe noftroaptiffim? quadrat:nam ad mirandam molem accreftit, vtpote qui quatuor vel quinque;vel fex cubitorum mo!em equec.neque quicquam obftat, quod beluz multe marinz mul 30 tofintgrandiores, vt balznz, phyfeteres;priftes,Ícolopendrz cetacez:cum reliquis enim pifcibus, nó cum beluis marinis , quz proprie pifces non dicuntur autore Ariftotele , Appion orthragorifcum có- tulit. Altera coniectura eft qua magis moueor,quod porci modo grunniat dum capitur , cuius ego rei auritus fum teftis.eius foni caufarima eftbranchiarum (tricta: id quod , quum dealijs pifcibus fonum edeniibüstractaremus,ex Ariflocele expofuimus.neque folum porco grunnitu fed etiam afpcctu;cau- da porci pedibusque demptis;fimilis eft. Orthrágoritcum igicur eff: exiftimamus,quem hic reprzfen- tauimus.Hermolaus ex Athenzo lactantes porcellos atqueadhuc fubgrumos 3e9e227/7«»; nomina- tos fuilTe fcripfit Lacedz mone 7575 es 49) à yoez((:o2;» quóniam matutinis omnibus venales cir- eunferrentüut,.-;. ., -— . Ts t0 o». QUAS P doe URN | Obijciat nobis aliquis Plinij(lib.32.cap.5.) autoritatem, qui alioinlocode porco marino hzcpro- CONTE S 40 didit:Inter venena funt pifcium porci marini fpine indorío. cruciatu rmagnolzforum.remedium eft ais, fpinis in limus ex reliquo pifcium eorum corpore. Atalij funt preter orthragoricum qui porci dicti funt, vt 4erf? venena- - caprifcus, qui porcus à Strabone etiam dicitur:& aper,quibus (unt in doríofpincacutiffimz &noxiz: ^ de quorum alterutroPlinij modo citatum locum intelligendum effearbitror. Sunt & alij qui vel à fi- ADI df gura, velabáliquacum porcis morum aífinitate porci nuncupatifunt. Nullaigiturreclamantenota ' - orthragótifcus redé à nobis exhiberi videtur,qualis vero fit ex defcriptione meliusagnofcas. . Itaque pifcis e maximus;lóngus,latusque , terete vel potius ouata figura: etenim parsanteriora. p cutior efb5/pofteriorlatior & rotundior.Cüte integiturafpera;argenteicolotis Ore eft paruo;dentibus latis continuifque.Oculis paruis & rotundis. Pro branchiarum (ciffura foramen eftin medio circuli .. veluticentrum. Ad branchiarum foramina pinriz fitz funt breues & rotunda ,áclatz, quz pinnarum $9 conftitutio ad furfum deorfumve impellendum corpus accommodata eft. Prope caudam aliz dus func aliter conformatz,nempe longiores & ftri&iores:quibus corpus dextrorfuim finiftrorfümque moue- tur:altera harum in dorío eft;altera prope anum.Caudà crefcentis Lunz figura eft. fuperiore inferiore- que parte articulata eft,vt cum in dextrum tum in finiftrum. moueatur,iterque dirigat. Caro huius co- &agluürinüm ex tergoribus boum confectum refert , vel fepiarüm falífarum & co&arum carnem. Pr&- ter carnem adipis multum habet porci rmodo.Partes intern&;ob totius corporis rotunditatem con glo- erc con RN i-e ous TEN CPC Nx E ... (Totus pifcis ferini odoris eft:svndeà noftris pifcatoribus fi quando Capiatur,quod raró fit,negligi- EF tur.Qüuum aliquando Frefconios fcopulos, quiin Agathenfifunt finu, & in hisherentia oftracoderma infpicerem,illic grunnientem orthragorifcum audiuimus: tandem 3 pifcarosibus captum vidimus: (C). 60 quiquidem mihiaffirmaruat, fealias etiam & grunnientemaudijle & cepilfe. Alius multo maior ex Magolenfi finu ad me delatus eft. Dmm. Ff. VEM MCACPN . No&uquibufdam partibus ita lucet; vt ex ijs ignis fplendidiffimus, vel aliquod aliudilluftriffimum lumen emicare videatur:ita vt feruus aliquando meus,cum noctu in locum in quo orihragorifcus erat incidiffet;yterritus indefügerit. | TO Four AEN Lu * . Pifcis huius pinguedo mjrlta eft& candida. quz liquefacta ad lucernas valet:fed hoc habetincomi- E modi;quód pilosus fetorem redolet,veluti balznz adeps. —. | - .Eaudem pinguedinem ad dolorem articulorum & neruoram contractionem fiue rizorem valercex- G. erti fumus.Cum farina frumenti;abiceffibus impofita, fuppuratioaem promouet. Tumoribus duris Legssiehenis el aliarum partium molliendis confert; ftyrace addita. Dertes v£i [podij vice elie pol- funt. . ] Seferinul Lib.4. (F) Partes inter- nà. [' HAhli à COROL. es 642 De Aquatilibus. | E COROLLARIVM Orthragorifcus pro porcello , Lacedemonioruim elolfa feu dialectus videtur , fiuede qüadrupede, fiue depifcedicatur.Achenzus libro 4.de Lacedemoniorum dizta agens,yaAeSlu gs jp 'oaeyoe exu; no - minat.Gertmani 4o; vocare poterunt,quod vocabulum eis Lunam (ignificat,vel A4orfick: quoniam & Galli circa Monfpcliüm fic appellant.vel Sa «vfif/ id eft Porcüm pifcem,vt differatà delphino;qui fim- liciter AZem[cbuveir,id eft porcus marinus dicitur. pifcis enim on eft, fed cetus.Hocloco commode Aloyfij Cadamuttiverba,ex Nauigationis eius capite 66, depifce quodam cralliffimo füem referente, recitaturus mihi videor:fiueisad Orthragotifcum Berniseliiie fui generis pi(cis eft; Claffis noftra(in- quit)nono Martij é Portugallia foluit: & füperatis infulis Canatijs, iam die 22. prateriuit Capitis vi- ridisinlulam.Demum vigefimaquarta Aprilis, vidit Continentém quandam, &c. Illic inter caeteros piíces vnm vidimus,qui dolium non quidein inediocti cralfitudine excedit: & rurfus idem longitu- dine duo dolia fuperat.foria eft obrotundz.Caput habet vcfus,verum oculos paruos.dentibus caret. fed aures(forte brancbusintelligit,uelpinas Yongitudine & latitudine brachii menfutam excedunt.In in- fetiori parte corporis diio habet foramina.caudailli eft oblonga, eademquelata fupra brachij menífu- tam.Loripes erat.In aliquacorporis parte videbatur habere fuiscutem : corium denfuin fupra digiti menfuram Hacille. — " | lconem orthragorifci amicus quidam Venetijs pictain ad me mifit, fimilem fer? peromniailli quam Rondeletius exhibuit:colore ruffo vel tefta figlinz.Pi(cisviuus longus fuit palinos(4oarazte:)nouem: largus vndecim,vtadferiptum reperi.fed icon ipfa pifcem'duplofereélongiorem quàm latum oftendit, ficuc & Rondeletij:& pinnzill£ binz,quarum vna in fine dorf erigitur, altera abano demittitur,ma- gis ceterorum pifcium pinnas referünt; & circainitia latiores funt, quàm quz à Rondeletio pingun - tur cornuum fer inftar: quem tamen ; vtpote teftem oculatum, iconem probe expreffam dediffe non dubito.Italicé Bota vocatur, vel Bottacio,quod vocabulum eis dolium fignificatfiue labrumautlacü: nobis ez Buettinen oder [Landes , Orthragorifci fpeciei aliam fimiliter Veneujsad viuum depictam vir nobilis Gallus ad me mifi: qualem hicappofüi: ; 22. In epiftola vero his verbis eam defcri- RENE ; phic.Pifcis Cal. Martij anno Salutis 1552. nonlongéà Venetiarumciuitate captus elt:quiprimoafpectu maíla carnea po tius exiitimabaátur quam pifcis.fornain | NS ToS A Mio? e SN C MIE- mm orbem vergebat. Coripíinefquatnisdc 4 X uu j X : & valo x D RV ^ a 2M l A VN di &u. "T W y . pilistectus ett. Os in ar&um collige- S NS T SAU VE— —— TE SETS Tian qu EUNT LSME NEU Cete AAT] E - Mi — batüt , vt probeluz maguitüdine mira- eee NL PE emm S culofuerit, Oculi patentes,prominen- tes,& ampliores quambobus.Branchiz detecta. (7102 apparent in pit ara) carnofze, Ixuetque. Pinnzinlateribus dodranta- lzs.Tuberculum habebat in fronte dà- riffimüm,Maxilie vtrinqué dentium vi- ce continui oflis foliditatearmabantur. Daofótamtina ; Qanteoculos vides;nó profunda erant.Lingua infztiori maxil- lez adharés,vt multis elinguis vifus fue- , rit. Cauda páàulo minus pédes quatuor lónga erat.Pinnzin cauda tres;ita vt in altitudinem cauda curá piunis noue: pedes efficeret; Longitádo pifcis pedum oco erat:altitudoquinque,pauloque amplius. & quancunque in partem volueretur iuam feruabat aluitudinem. Exenterati cor,hepar, lien, bubuló g P 3 ' maiora repertafuncac vnicum inteftinum perueniéns ad meatum excrementarium fub aluo colloca- tüum.inimo inteftini glomus quidam erat ex neruis quafi contufis inftar dium contufarum : ( Nerwos £onitH]os uoc. ry vacd sen iereies y fed latu co plau: effi.) Carolacteafolidaque tàanquamin fue, lardo quinque aut fe digitos cralfo veftita, nimirum vt in balznis, Hzcille. Colór inea quam mifit pictura partim fuícus eft ad ruffüm accedens, quales pr&cipué in vtroque latere linez quaternz non fine latitudine apparent: reliquz partes ferc albicant; prefertim pinnc in caüda;ita tamen vt fufcusille quem dixi co- lor nufquam omnino defit.Eundem hunc pifcem alius quidam à fe vifum retulit: quem magnitudine dicebat fuiffe duplicifermebonis: nulline do&tiorum quidem cognitum: emptum à quodam drach mis áurei$ quadraginta.pinnislaterüm etiam nauesab eofübuerti. —,— Orthragorifcus vterque (Rondeletij & nofter) communealiquid cum primafpecie Orbis Ronde- leti] habere videtur;corporis rotunditateferé, & dentibus latis planifque ; &c; , Onrx. Videin Orca Corollario A. Osuxvrvs Polypifpccieseftin quo defcribetur: NILI, QVEM BELLÓNIYS HOLO: STEVM APPELLAT, DE OSTRACIONE " » PE d RE : 33 A , 1 on ir IO 1 . ae, ^ p 3 ' um Inr«vs qüioque(inguit Bellonius ) alterius pifcis Nilótici fceleton holofteon à circulatoribus —W circunferri,cuiusforrihaad Pentagonüm accederet;pedalis interdum lógicudinis. quem cum na- &i effent incolz,curaDantab interaneis protinus emundari , deinde vero teftamillam duram, qua có- - tegitur; multos annós incorruptam feruabant; vtiade lacrum confequerentur , quod à negótiatori- busex- Li I6 2e 9 "T. . DeOttreis. Lib. IV. 643 ^ i d : - oa A ; j 4d red ETT NS . 'bus externis nouitatis gratia huiufinodi pifcis emifit folitus. Ceterum dum vitus eft, penicillum in 'eaudá habet, & pinnas füpra & infra caudam:ac rurfus pinnam aliam vtrinque:oculos albos;os paruá. "Color eius la&efcit,& velutinpallidum languet.Eius iconemproxime cernito.Caterurm eius nomen "ER ar *5 es 3mehucvfque latuit. - Hzcex Bellonij libro.Ego oftracionem hunc pifcem nominandum onijcio. nam & teftam oftraci Orci. inftar dürarh habet, & Sepa pifcis à Strabone inter Niloos numeratur. In noftris quidem Strabonis codicibus impreflis oaxiov fcribitur:fed intezpres Latinus ispaxlo»lcpiffe videtur.vertiv enimex tefta- 20'ceis,imperità.& in Epitome legitur izoac/ur. : DE (OSTREIS; SIVE) BIVALVIIS TESTA DVRIORE CONIECTIS, BELLONIVS. 'Bj VALVIVM tefta duriore contectorum maior pars Oftrez vel Oftrea Latinis , Gallis des Huiftres À ; vel Oeftres, Maffilienfibus Hofties, Italis O&rcgeappellantur. Multorum [untgeneérum, tum ipfo: operculo nonnullis afperiore ac magis fcabro;zum etiam ipfa magnitudine inter fe diffidentium:Giá- | des enim funt que Pelagiz ex Oceano Lutetiam zdferüntur.Sed cüm prz teftz nimia mole ichthyopo- .. laspragrauare foleant; neque longiusin mediterranealoca deferri poffint,carnofam partem feiungüt, 5 o-acfineteftis mittere con(ueuerunt: quod raro, aut nufquam in Grecia ; rariffim? in Talia fieri folet, NamquazàBrunduíio in Lucrinumlacum transferebantur (quum Romana res magnitudinis atque luxuria faftigium ceneret) vt veluci dulcium aquarum gauderites aduentu pinguefcerentintegra cum teftis diuendebantur.. diss? . | | | ! Difcrimen etiam oftreorum facere fólent natiónesac litora, vt alibiatque alibi meliorainuenian- F tur, Optima funt quz iuxta paludes acfluntos reperiuntur: maiora enim, dulciora,meliorifque fucci euadunt. Quz veró adlitus marinum, auc inter faxa reperiàntur, vbi deelt limi aut aqui dulcis copia, praua fünt,dura &guftuamera,mordacigciboingráta. ——7.——— 0. 00.000000 Grándefcunt [yderis quidem ratione, [:d priuatim circa initia zftatis,vbi fol penetrat in vada. | c Oftreorum dosin medicinanou sàdem coctis quz crudis tribaitur Olftreaenim vel cruda mandifo. F 40 lent,tuncq; molliffimam habent carnem, fed glutinofam: & (vt Galenüstradit) (alfüm humorem ge- nerant.minüs nutriünt,tnagifquealüum cient; quam vt ftomacho idonea fint.Elixa quoque eduntur à aut affa, feu in fartagine frixa.Qui vero lautitiz popinali ftudent;in teftis fuis fuper cratem addito bu- tyro,inaquaquam continentjincoqui curant: quibus minimum piperis ad ijciunt;yt tentiginem fala- cemadaugeant. Álias tamen fiin coachis fuis decoquantur, vti claüfa péruenerunt, mire dittillationi- "bus prodetle Plianiustradit.Idem aüthor cruda oftrea tomachum vnice reficeresfaftidiis mederi,acle- "uitecaluum mollire fcribic, * mrt [ TNT - Cum éteftis vítolatis optima calx fiat; cinerem oftreorum eidefa cum calce facultate effe puto. G ,. Caeterum inter biualuium genera hoc peculiare eft Oftrez & Pe&iai. vtpartem habcantpronam ac B . füpinam.quacum altera fit curbibatiór ac prituimida;altera vero plaba, JE $5 Omniümalioruinteftatorum Gal:nus oftream aóbiliifimai habere carnem tcftatur.Cuius fenten- f tiàm comprobat Celfus,eo maxim, quod aluum motere dixic. Àecius Büccinas, Purpuras, Chataas, 'Patellas;Pectines,& oinnia teftaiutect, vt etiam óftr.à , iiulcum'craffi füccigignere fcribir. DE OSTREA GAIDEROÓOPODA; BSELLONIYS Aauaeleias S poueylssg nominat. 4 * . Eftgenüs quóddam oftrex vulgo cognituinin Grzcia,quam Gaideropodam vocant,quafi pedem a- À fidens. 717 Pr ME Ar cdm eb t T , Cautibusadnafcitür: non enim more o(trearum foluta in faloiacet;obidineotantum mari quod (Cj$ t 5;, $9 nunquam efta reciptocaturjinnalcirur.Zgziautem maris; H Helpont , Propontidis &Pontiora(w4, birora)nonaugentur neque dccrefcunt, fed perpecaoin eadein altitudine permanent. Naim indeaquz deorfum femper delabuntur,earidem plenitudinem femperoóbtinentes. Non eit omittenda(inquit Plinius)multorüri opinió, priufquam digrediamur à Ponto, qui maria omnia inferiora illo capite na- Íci,hon aütem Gaditanó freto;exittimaücre; haudimipfobabili argurnento : quonia eftus emper? ) Ponto profluens;nünquam reciprocetur. ur »git. 2 T ". : TM Quanquám autem oítrea hac [copulis hreant;clufilem tamen & refezratilem teftam habent: & 365- E Xo,nili magna vi percutianturjdinioueri vixpollünt. Quoniam veró multam profunde immerguitu * indigenz longurios ferro munianjquibusferi;s i&ibus valido mucrone concham quatiunt:quam vel Confringunt,vel fiintegram deturbent; rupis partem aliquam fecum auferunt; vi& enim alias cedet; &einde manu ferrea codem longarioindita;e maris fundo in ublime attollünt. 1 ! Hhh 4 Quod 644 De Aquatlibus. Quod autem aqua per fauces Bofphori Thracij deor- fum tantoimpetu feratur, fignum eftlocum illum effe Ga- ditanoaltiorem: nam fi equalis foret;haud equidem tanto impetu delaberetur. ) p. Quemadmodum autem Grecorum Gaideropodaà vul- gari noftra oftrea ipfa forma differt,(icetiam guftuingrata, fS dura, amara;ac naufeabunda percipitur, " Huius teftaaut concha eximio naturz artificio füperi- | orinferioriinfar&a eft, vt quibufdam veluti cardinib.an- nexa,nigroque netuo in eius medio inter tubercula & fi- nus coaptato vin&taac conftricta effe videatut. Tubercula quoque fuperiora duobus acetabulis inferioribus bene correfpondent vt & inferiora füperioribus, quz in noftra vulgari oftrea defünt.Proinde apertas Gaideropodas, fi. quis attenté intüebitur,in his branchias (atqzinzllum ex teitaceis branchias babet) & ftomachum ac reli- quas partes nutritorias contem plabitur: imó etiam auriculas fungi crif| pifiguram referentes, magni- |. tudine grandioris acetabuli Polypi, qug dilatari ac contrahi folent:vmbilicum vulgus effe putat. * Hac oftrea alijs carnofior eft,minus tamen guftui grata. Nam venter eius atque hepar peflimi funt faporis. "n " Ceterum nulli etiam in hac Cancelli (eu Pinnoteres reperiuntur. Lr B Vi ff un OSTREA TRIDACNA MARIS RVBRI In Toro, Arabie ciuitate ; ad oras maris rubri fita, Grecum vulgus magnum | quoddam oftrez ge- nus Àganon vocat.quod C;loieriac cenobitz qui eoloci plurimi degunt, Tridacnam nominant.Ea vnicotantum cardine occlu fa eft: (uperiore quoque eft quadruplo maior, & pe&inatim in ambitu; py- xidatim in alterius finu ftriis. feptem coniuncta,actotidemcrenis imbricata efl: tantamque humoris: comple&itur, quantum vno hauftu fitientiexiccandum fit. Tridacnam autemab antiquis vocatam puto,quod ea magnitudine fit;quz tres cdenti morfus faciat. /Eque frequens eftin mari rubro, ac reli- quzin noftro Oceano:eiuídemque fere faporis. DE OSTREIS, RONDELETIVS,. À | OsrazA progenere vniuerfoteftaceorum (umi, & vnde dicta fint;alibi docuimus. Nunc fpeciatim pro ijs teftaceis vfurpo,qua Galli Huiftres vocant. Nos Peires oftres. De quorum differentijs dicemus, alocojà teftarum varietate, à carnis fubftantio petitis. Suntigitur quzdam quz in ftagnis marinisna- fcuntur , quedam in ipfo m ari.illa Asie vocat Ariftoteles , apud quem aliquoties Aucspea perperá legas pro Asavéspsu:qua àloco nomen habent: Apis enim ftagnum fignificat , &nde Auzoowawrlo: mari- GaXamta- naítagnaà Galeno dicuntur.Gaza (emper Oftrea vel O(trcas conuertit,non fatis,re&e meo quidem iu- tu. dicio,cum ftagni Oftrea dicere debuiflet.Hauc differentiam non omifit Athenzus quum dicit: T4 3c- &peot fu» diro udo 6» oT ics f a) & Alkvouc y gà &» 9a Acos i. Procreantur Oftreain fluuijs,& flragnis,Sc inimari, Arift.lib.s.de hift. c.15. T4 98 aóepto: xax uluats C78 di Soo Gsa(O- i Cru Jo. cuuiserro r6 T0 aer uiY Y ap y v. Li. (c) PH ftrea qua vocantur ibi primum fui originem capiunt, vbi conum eft. Plura funtlocain quibus Limnoftreorum meminit Aritoteles,quz in fequentibus commodius exponentur. Lib. DE OSTREIS QV.£ IN STAGNIS MARINIS ET IN AQVIS ex asartta Qj dulces conamifhis procreaniurs Rondeletsas, LriMNOSTREAex duabus teftis componuntur modicé concauis, & parum in dorfum elatis,foris inzqualibus & afperis, &in teíiües lami- nas facilé fe&tilibus,intus leuibus;cádidis. f 'eftz parua funt;caro mol- lis,fuàuis conco&u facilis: maior in his quam in alijs Oftreis,quorum teftc multoampliores funt. Crüda eduntur à plutimis fine v!lo ventri- culi preter naturam affe&u. Sic veteres cruda Oftreà efitalTe cercuim eft ex Galeno & Athenzeo. In Pontificali cona fcribit Macrobius appofi- "tos fuiffe Échinosinitio,Oftreascrudas. Sic noftri non folum Ecliinis & Limnoftteis; fed & Oftreis inarinis & Lepadibus crudis vefcuntur. Conchis(veró)ftriatis; Pe&inibus non nifi coctis, ob carnis duritiem, alij piperis pauxillum adijciunt,Huiufmodi Oftrea funt inoftijs Rho- daniantiquis, vbi nunc funt lacus, obimmütatum Rhodinialüeum:; Huiufmodi venduntur Lutetiz ex Sequanz oílijs,& Burdigale. Cur dulciores,fuauióres, (ucculentiorefque fint, incauífa eft dulcis aque (C) admiftio.gaudent enim dulcibus aquis;inquit Plinius libro 32.Cap.6. & vbi plurimum influunt amnes, ideo pelagie parue funt & ra- riores. , DN. VS | T ND Ld , Mud veró paulo diligentius excutiendum eft,maiora ne fint pelagicis Oftrea qua in ftagnis marinis Vini velati aquisve ex dulci permiltis proueniunt. Achenzus lib.s. Oftrea nafcuntur in flauys, lacubus & mari, offrén quaim Marina optimá qtiando lacus aut fluuius ex proximoinfluit :tüncenim fiunt boni fucci, maiora,dul- flegni, mari. ciora.Qug veró in lito ribus( sec iin) & faxis limi & aquz dulcis expertibus gignuntur, parua funt, sis aquisuecx dura, acria, (Uuwriko,) Verna & qua capiuntur eftatis principio , meliora funt, maris humore PSne- TAY Lib.3.Saturz. Maiorane 26 ) 30 49 je 6o .- g— : * "P. i zi T | De Oftreis. Iib. I V, [o] AS TOME t ) , : ; : NOTTE S T x aledti pehn- (routes JofunosiCovrocz forte roiox bic oportet interpretarsplena,pra carnofís, vegetsssfrecenlentisid efl noh ficcis see duri: dis prosexasit. Sua ateiCormo Utro ad [apórtm pertin «t,q vesnaverefiptant: [peut e& civie efe üciCem Verba adfaporem pertinemzitata- -guen mare (apian: ut cum dulcedine is [apor fet conisutlinz foe Qi» V vottonue tranfinlt: ) cum dulcedine ventriculo vtilia,aluo facile dei'ciuntur. Que cum malua aut lapatho,aut pifcibus , aut per fe foía elixantur;abun- dénutriunt,& aluum foluunt.Loci igitur commoditas &alimenti copia hzc Oftreagrandiora & me- lobeded. lioraefficit. His contraria, pelagia Oftrea parua & rara; Plinius hanc caufam reddit. Grandefcunt qai- dem fyderis ratione maxime , vtin naturaaquaulium diximus; Sed priuatim circainitiazftatis multo lacte przgnantia;atque vbi fol penetrat in vada.Hec videtur caufa quare minora in ali s locis reperiá 2.2 ciao. tur:ópacitas enim prohibetincrementum & triftitia minus appetunt cibos.Solis quidem fyderis ma- 1e (culi,vtalibiait Plinius , mirificam viminorcü & procrearione rerum nemo eftqui ignorat,vt quz e- iusradijs illuitrata nonfuerunt. longe infoclicius proueniant, Sed Oftreas triflitià minus appetere ci- bos more fuo metaphorice dixic Plinius:neq; enim triftitiain Oftreas cadit; neque fenfus vilus his in-. eft pravertadum & guftatum aliquem. lllud addam cuius initio capitis meminitOftreamarina;tefta. — quidem longe maiora elfs ijs quein dulcibusaquis réperiuntur, carne veró internaminora: quiama- Lib.5. de ge- re, vt rede fccipfit Ariftote'es.humidum eft, calidius,craffius multoque magiscorporatum quàm aqua ?era-azim. dulcis,ideo ad gigznendum habilius. Curergo non etiatn maiorem carnem in Offreis efficit^quia hu- ^"^ nor dulcis tricidior quidem eft fed z3zuicfo 2g) 39004 (O , potui aptus & nutriens. Quamobrem Oftree in (taguis marinis & iuxtaamnium oftiaalimeptum à dulci aquasteporem à marina accipiunt.Ineft in Limnoftreis haümorquidam candidus Lacappellat Plinius loco pauló ante citato.Etalibi:Nuper có . pop d 20 pertum in Oftrearijs humorem Oftreisfaecificum la&tis modo efiluere .In eo ineft vis illaex qua partim dile heho generantur.Arift.Lib.;.de gene.anima.c rr, Oftracodermorum natura confiftit partim fponte, partim cffrezrups. emiffaà fe aliqua facultate, quanquam ea fepe fponte eriantur. Petrus Gyllius vireruditus & Bde di- gnus affirmat fe de viris nou paucis fpectacehidet accepile Byzantinos Oftrea ferere, & eorum quaá lac feminare:idipfum enim inaquamabiectum ad faxa imaadhazreícere, & Oftreafieri.Sic ex decocto fungcrum interram proiecto fungi enalcantur. ! DE OSTREIS (MARINIS SIVE PELAGIIS,) Ko'deletiss, J raduntur in hoc capite etiam in ymvuer([um quadam non deoffreis folum quibufeis,fédetiam 36 ) oflracodermis omibzs. us, - * e 6j b trn z ? dU MU V K- Pru J 7) Pj RIT: jur i AQ E eid f d, : E-39 2 S SE CUM. n ds 4L icontm 'R ondelettms csclibuit.et not ad unimus B.oflvei Venetiis expr«ffr. ffeieng. $6 OsTREA quz neque in flagnis, neque in fluuiorum oftijs, fed procul abaquis dulcibus inueniüntür, B marina fiue pelagia nominátur.Suut perfzpe magna,adeo vt in India pedalia fint. Que ex Oceano Lu . ». tetiam deferuntur, (epe multo maiora funt ijs que in noftto Mediterraneo capiünturaliquando mul- tafimul connexa & fupra fefe pofita.Inter hec re punt Scolopendre , & vermes incanaliculisinclu- fi viuunt. Teftz forisfordidz &lutoobduc&z,excruftis multis fiue laminis conftantes, intus lzties &£ albz.Caro mollis:circa eats fhibr x multe velnti fimbriam conflitnentes;eam aliquando ambiente paur- pureo crine, que praftantie nota eft;,autliore Plinio. Addunt;inquit;peritiores notam;ambiente pur- pureo crine fibras,eoque argümento gen erofa interpretantur; calliblephara appellantes. Noftra pal- lidafunttefta;alibi colore diterunt. Varfant coloribus aic Plinius; ii in Hilpaniasfufca in Illyricos t5;4. nigra & carne & tefta Circeis. F'alianónunquam venduntur Burdigalz Medokina; à loco vicino Me- 6o docappellatoallata Hiscaput nigrum efl;caro minus candida. | Palma menfarum diu illis tributá eft; vc fcribic Plinius : funt & apud nos in pretio.Et quemadmodá 1/;7. E diuerforum in procreandis Oftreis olim diuerlz erant laudes quas perfequitur Plinius; Cyzicena ma- !^idef». *^ jioraLucrinis,dulciora Británnicis,& cztera: ita noftro zuo cupediarum amatores Oftreorum ceníu- ram faciunt:funt enini,vt verbis Horatij vtar; Oftrea qui callent primo deprendete morfu: & acriaá . dulcibus ftatim di(cernunt. Britannica omnibus ptzferunt. Santonica magis falfa & acria iudicantui. Britannicis Burdegalenfia fuccedurüt;inter quz Medokina nigra, fuauitate precellunt; quemadmodá , — Circca quz nigra funt,ab Horatio commendantur. Sut yra Lubria najcentes smplezt conclyla lena, — Sed nonomnemaveefl generofafertile tesla: Arie Baiano emer Lucrima Pelorv, — Offrea Cucaim, Msjeno orsustur £chins, Pelluabks patei sacar fe mille T avegtum. Lib.22.t.6. Nec 646 De Aquatilibus. E Weclocisfuiscontentafunt;aic Plinius libro 32.cap.6.Gaudent enim peteorinadanepansterique | E inignotas aquas.Sic Brundufinain Auerno compafta,& fuum retinerefuccum ; & à Lucrino adoptare creduntur.vbi Compafta vocat,que ex Brundufio allata;propter famem longa aduectionis compafce- bantin Lucrino. Sic Oftreorum viuaria olim fa&a funt,qua primus omnium Sercius Orata inuenit in Baiano,etate L.Craffi oratoris ante Marficum bellum,nec gulz caufafed au Leti Athenzusde Offreorum fübftantiaex Mnefitheo: Mnefitheus Athenienfis(inquit)libro de cibis ait, Oftrearum, Concharum, Mufculorum;ac fimilium carnem vix concoqui;ob falfum humorem qui inipfis ineft. Quamobrem quum cruda eduntur, ob falfüginem aluum fubducere :quum veró elixan- tur,falfuginem fuam velomnino vel magnaex patte in humore quo incoquuntur deponere. Itaque Oftreorum decoctum perturbat, & citat aluuim. Elixa veró eorum caro humore fuo dcftitutamurmu- , raexcitat.affaautem, modo recte id fiat; noxia minimé eft. Etenim igne victanon perinde ac cruda có- co&u difficilis eft,exiccato humore qui inipía inerat;quiq; foluram aluum reddebat. Alimentum hu- zip de fe midum concoctu contumax Oftreum omne ptzftat,uec facile ad vrinz excretionem. Czteris omnib. euliate ai: Sveferenda Galeni fententiaqüi fctibit omniam Oftracodermorum commune effe,fuccum falfum iu Lib.32.6 6. Galen. Cur luzain- Íe habere,quo venter fübducatur:(ed ratione maioris & minoris differre. Oftrea enim molliffimam o- nium carnem habent: Chaimz autem paruz,Spondyli, Solenes , Purpurz;Buccina,atque aliahuiuf- modi,duram.Iureigitür Oftrea; ventrem quidem magis promoüent, minus autem alimentum corpori ; "T NM Cnt E . " - * s T ] fuppeditant.durióra veró,concoctioni magis refiftunt,[ed magis nutriunt. & hzcquidem coquuntur, Oftrea vero non cocta eduntur, Quemadmoduni auteni illa coócóQtu,ita etiam corruptu difficilia funt, ij(q; apponunturbisinaqua pura inco&aquibus cibiinventticulo corrumpuntur. Ex noftris pleri- que Oftrea additis pipere , oleo vél butyro füauiorá reddunt.noinulli in fartagine frigunt;fed durio- ratumfiubr. | G . Non fclümin cibis fed etiam in medicina magnz (unt Oftreorum dotes, Peculiariter coiitta Lepo- evementum oftracoder- na omnia Jequantur. Deg, Solis €» luna effectio, in niwer[utn. Lib.z..40. A ris marini venena Oftreaaduerfaüitur, fi Plinio credimus. Stomachum (inquit idem)vnicé reficiunt, faftidijs medentur, Addiditque luxuriafrigus obrutis niue (umma montium & raris ima miícens.Te- ftx Oftreorüm cinis vnam fedat;& tonfillas admi(to melle. Eodem modo parotidas,panos,mammarü- que dutitias, capitum vlcera exáqua: cutemque mulierum extendit.Infpergitur & ambu(tis, & denti- fricio placet;Pruritibus quoque,& ctuptionibus pituitz exaceto medetur, Crüdz i tundantur (eb im uluerem molb[[imnm mimuantar ) fkrumas (anant,& petniones pedum.Que Galenus de Oftreorum facul- tatibus fcripfit pete ex libr.ir.de facul.finipl. med. Ego experientia comperi ex cinere fiueex calcete- ' ru E ftarum Oftreorum factam aquai lixiuam ad minuendos tumores cid| narro pedum & genuum pluti- mum conferre: exiccat enim.miul:um digerit & calefacit;fi poft vítionem cínis nonlauetur:lotus,mi- nus calefacit. /n UN *. | MF — Mludpoftremo addendum curluna crefcente Oftreà atque adeo oftracoderma omnia & cruftacea augefcant,fücculentioraque fint:contra decrefcente minuantur, quod tradit Plin.lib 2.c.41.Iam qui- dem lunari poteftate Oftrearu m;Conchyliorumque;& Concharum omnium corpora augeri & rurfus minui.Hzc Plinius.In caufa fant propric lunz effe&iones;qui& funt rigare;& modico calore humeGta- re corpora.Lunaigitur humores alit & regit, quemadmodum So! fuo calore faecandat omnia:quonia omnium vitaorituràcalidi & humidi commiftione, & fouetur Vtriufque temperamento.Sol mafícu- . lum fydus;marifque vicem gerit: Luna;foeminz.feerüineum enim fydus eft,& molleatque nocturnum, (foluithümorem & trahit, nonaufert, vtaic Pli; Sed Lure corpus craífius,( quia elementis vicinius ) 40 non (ao lumine;non fuis ràádij5; fed Solisluceacradiis perfufurn & accenfum,vires (uas ininferiorem hunc atbemiramittit; Quare cum varié Solis radios excipiat, varie quoqtie temperatas eíle eius vires & ef'e&iones effe necelle eft. Itaqueeaabunde àSole illuftrata, corpora quoque humenttota funt,ó contra, Neque id folum in Oftreorum velcrüftatorum, vtaliortüim animalium corporibus , fed etiam in noftris efficitur. Vnde prudentes Chirurgi trypano caput vixaperiunt, plena Luna:quiatum cere- brum diffundimagis & totam cranij capacitatem impleri compertum eft.I[dem in medullaoffium cer - nitur. Morbis pituitofis obnoxij, huius fyderis vim fentiunt,ac vna cum €o pituitam angeri experiun- tur.Saniveró & nonanimad uertentes hasatque aliasleuioresimmutationes nori percipiunt. DÉ OSTREIS SYLVESTRIBVS, RONDELETIVS. A Osmareperiuntur in noftro mári quz à vulgo Scandebec vo- A HancOftreorum fpeciem effe puto fimilem ijs quz trádic Pli- G p | Teftaconftant pellucida pártibus quibufdam flaiefcente;alijs p Cao parua, falfa. fübamara atqueinfuauis eft. Quareetiam à cantur, propterea qued fapore funt acri:ob id delicatorum labra nimium calefaciunt & vlcerant: namScandebec; idem eft quod roftrum vrens. purpurafcente foris crinita & crifpaj;intus fplendida. |zuiífima, candidi(fima. | plebe negligitur. niuslib.32.c.6.gigni in petrofis , carentibufque aquarum dulciü adaentu, ficut circa Grynum & Myrinam: vel potius Oftrea etfe ei*ypic, quae vocat Athenzus lib. 3. Piveroz Bev x oU ay pua Aya piude 3 epeot To AV rgo Qor el, à Bot j ub oréore ri 5 dex Tiu yeUew. Sunt quedam Oftreaquz fylueftria nominant,multi alimenti,fed virus olentia,& oriingtata. | Tefta (ylueftrium Otreorum in fucis mulierum,lapidis fpecularis vice vfurpari poteft; & exiccan- tibus pulueribus vtiliteradmifceri. DE DeOfteis LibIV. |— — 647 DE SPONDYLIS,RONDELETIVS co o QBellonims nullo vetufTo nomine, fed Offreaa gasderopodas , ve lodie Graci, appeliar. » SS E AY eS [A bon inet NO SS DS 1e DUO M VS Rcs s ANS d m p^ ; ae Iu Oftracodermorum generibus recenfentur à Galeno, Plinio & alijs, Spondyli, Ab Athenzo vec- A. Xi^oinuncupati , à Grecis hodie Gaideropa,ob magnam fimilitudinern quam cüa fini vngula habent. £4b. 3. gaidaronenim hodieafinum vocant. Galeni interpres arovóvAsc, vertebras conuertit. fed vtendum - nomine Grzco cenfeo, Plinij exemplo qui aliquot locis Spondylium vocauit: & Mactobij, quum Spondylos inter ccena Pontificalis prima fercula nominat. Item Columella cum reliquis teftaceis Spondylos recenfet. e Ea, NU Spondylus duplici tefta conftat intus caua & lui: foris fcabra, ad vngulz afini formam rotundata. B latiore parte, qua & inferior dici poteft, tenuior eft, & multo minus denía, minus concaua. fuperior pars , quà tefte colligantur, ftri&ior, foris elata, intus magis caua, atcta valde& firmaarticulatione . Connexa, vtriufque enim tefte bine apophyfes funt; fiue tubercula quz binis acetabulis viciffim reci- piunt & recipiuntur:vinculo medio, nigro & valido coherent. | Caro interna Oftreorum carni fi- milis eft: circa hancfimbriataeftmembrana. Branchias Spondylisfalsó nonnullitribuunt. Omnia enim oftracoderma fanguinis expertia & exiguo calore predita, toto corpore per fenfum fugientes cutis meatus xf Algzrvolw refpirant, (ez4rifoteles fsc eavefrageravi dicit, nen vefirares) quemadmodum infe &aautore Ariftotele. ss | Intus caro eft fatis multa, fed durior, virus olens, infüauis & ingrata, Gal. lib. 3. de facult. aliment. F inter oftracoderma que duram habent carnem recenfet. | Spondyli faxis adnafcuntur, & ita herent, vt non nifi malleo, aut fracta faxi partecapiantur.Inma. C E rinoftro paucireperiuntur. Egoin faxis Frefconijs Agathenfis linus reperi, led ij pazui funt. itahz - 49 rent, vtin litus reijciuntur. du d | Tefta craffiorum eft partium quám tefta Oftrecrum. difficilius vritur, magisquead lapidisnaturam G accedit. In Spondylis Cancri parui reperiuntur , quemadmodum in Oftreis, & Mytulis marinis, Horum nullam, quod fciam mentionem fecit Ariftoteles. Athenzus lib. 3. zeaxsAov, Xe veux - A T1 O-, id eftab afperitate, mea quidem fententia, appellauit, Spondylos verosànobis exhiberi oflen- ditfirmiorinhis & magis exquifita teftarum articulatio , quàm in vllo alio oftracodermorum genere, .. &quaSpondyli nomen fortiti funt: quod vertebratum Ípinz modo firmiffimé articulati fint ; que yer- tebrzazórbuxc à Girzcis dicuntur. H COROLLARIVM, DE OSTR EIS PRIVATIM DICTIS OMNI- : 40 | c us, ei de Offracodermis in genere quada Oftrea genere neutro apud Grecos Latinofque dicuntur, cum de Ipecie qua de hic przcipué fcri- Á bimus, tum in genere de oftracodermis feuteítatisomnibus. Oftrez vero feeminino genere Lati- o. Die: ieg nis tantum, de Ípecie vna. Graecis quidem Zzvper e. breue, & Bgpeiov per diphthongum, diuerías 4 plerunque fignificationes habent, vt dicemus: aliquando promiícud ponuntur. Latini id dilcrimea ignorant. (Galenus modo animalia effe dicit, vt libro decimoquarto de víu partium : modo inter animal & plantam media, hoc eft zoophyta facit, vt in libro de formatione fetus. In «onchylijs aliqua (nomina) exGrzcis (deducta funt, ) vt peloris, oftree. Varro. | O'mee vocant aliqui o- mnia quz Ariftoteles iz2455:044 nominauit: cuius fpecies vna fit Zoo, & alise plures, vt buccina, &o purpurz, chamz inne, Galenus libto vndecimo dz fimplic. medicament. facult. capite antem pro- | .Ximé iar Uu de buccinis & purpuris agit, & mox de oftreis Ípeciatim dictis. Idem libro quinto de compolit. fecund. locos, i 5. nominans teftas vftas buccinorum ; purpurarum, aliorumgq; oftreo- ruiningenere hoc nomen víurpat: Grzcé quidem perdiphthongum &eovfcribiputo. Sed non mo- . do ógeor, verlm àpsov quoque nonnunquam generale eft ad omnia teftata: aliquando vero ea fole comprehendit, quz (ua naturaimmobilia ( sm» um vt cochlea exeiptantuy ) fant, Wottonus.fed ad eam fignificationem oftrei, quz tefta immobilia tantum , ceü genus peculiare comprehendat , authoris idoneiteflimoniumiamnoninuenio. ^ Vt ollrea, fic conchas etiam in genere pro quibufuis cefta- tisaliquidixerunt. Veteres &pea dicebant per e. recentiores per e. vt Vlaraio PROde. Jspés Tei Sebeeivoi. & in Timzo., mrdviseio: JUQ svwvru, Athengus. — H'oxAe xU cx ügpetot GyÉ eT y ETT Tuo mruzio, Euftathius. ^ Firmioris tef pifces concha & oftrea dicuntur, concha dicuntur ; Eo is ' teitam. 648. De Aquatilibus. ' teftamlzuem habentac politam, fiue vniformiter rugatam , fiue denticulatam, Oftrea veró, que afpt- ram fcabramque: quamuis generali nomine oftrea quoque conchae vocentur. item quz ex vno tantum latereteftam habent;alcero fcopulis aut lapidibus aut alteri materiz adhzrent.nam tefle ipfe duriores proprie concha dicuntur, aedes (unt cochlearum. Ouidius, Oftreaque in conchis tutafuére fuis. T2 óspsu0s xd «94 2e9y pto omni genere teftatorum Strabo dixit: alij quidam 2:paxoióv. H't 49) ósea vooya: [v9 sis di re [DG euesup gate, N04 TUS spo Gol mE ue AM DSC Tt, Itc 7 Nicander Colopho- nius. Ta isparkó3epuuo, P Cowvt oiav Ci TEX2 XA au X 9d x05 A0: y 1 od amEvTO 0E Kot aluo depe , A riftot. 4. 4. hiftoriz. Gaza vertit: Vmbilici, cochlez, purpurz, (2wodtamen non eft n G-e:o,) & omnia quz oftreiaut conclue nomineappellamus. Tíveze5: &» óspéo wl o opt eio sede rione y T heophraftus in libro de lapidibus de margaritaloquens. KoyyvAus,72 650cxs Hefychius && Varinus. ^:542«c oflrea omnia: alij lapidces,calcu- 19 los & conchylia interpretantur, lidem. 2 | Arabien & | Albertusalzun ex Auicennainterpretaturoftreutn, Antiqui, ideft oftrea, Syluaticus. Caugilen, HN ni (Caugilel; Auicennz nominantur 2. 537.) id eft oftzea. Idem, videturautem nomen corruptumi con- : chylijs. Guadai (Bellunenfis emendat Vdha) eft fpecies teftatorum : cuius facultates in c. referemus. Latalus, id eft oftrea, Syluaticus. Oftracorum fiue conchyliorum quzdam funt magna; quz dicuntur Arabicé Barcora. (hoc & Serapio habet:) quedam parua, que Arabicé dicuntur Sades, (Sadafquidem prolimace, & pro purpuraaccipitur) Syluat. Canifis, ( Carufis, Auicennz. 2,537.) id eft, oftrea, Sylu. Canifeties eft pecies oftraci, & gaugiel fimiliter, Vetus gloílographus Auicenna. Seigi eft genus o- ftracorum, & eft Venereum, Idem. , Oftrea Graci vulgó zsoi2]e vocitant, Pfellus oftridia, interprete Valla. Itali Oftreghe; 1n fingulari ^9 , numero oftrega. Hifpani Oftia de la mar. Galli (vt innominatus quidam fcribit) Ouitres,vt Bel. Hui - ftres & Oeftres: alicubilttreallecalle. Ang'i 4» O;ffer.. Flandri & alij Germani inferioresscez Ocffre: in. plurali, Ozffers. Puto & vierlevocabulum diminutiuum nonnu(quam vfurpari. Aena In Ponto conchylia defunt, cum oftrez abundent; Plin. Oftrea mittit Corfica, fed raró,& fzpe oli- da:quoniam aduerfis tempeftatibus impedita nauigatione , vel predonibus Mauris interclufo ma:i, nonfacilead vrbem perueniunt. Ez veró quz à Pifauri litore paucis anteannis afferebantur, extincta velutiearum progenie penitusabierunt,Iouius. Oltrea & conchylia (s 2502259 49] «9 ,56)5) omnia & multitudine & amplitudine in mari extero excedunt: hicveró (circa Turdetaniam ) imprimis, quàd fcilicet luxas ac refluxus hic augeantur: qui caufa, vt par ell; ignitudinis ac multitudinis pro- ptet exercitationem (eorum)exiftunt, Strabo. Oftreain Indico mari Alexandri rerum autores pe- daliainueniri prodidere. nec non inter nos nepotis cai ufdam nomenclator tridacna appellauit, tan- tz amplitudinis intelligi cupiens , vt ter mordenda effent,Plinius. CircaByblum paruam infulam Indiz, oftrea petris adnafcuntur, decuplo maiora his quzapud Grzcos reperiuntur: Philoftratus , de fpondylis nimirum fentiens.hi enim exoftreorum numero faxis adherent. — Circa Caput viride pi- Ícatifumus dentales & oftreas veteres, qua fingulzappendebant decem vel quindecimli-ras, Aloi- fius Cadamuítus. Oftreorum pro regionibus differentias Plinij verbis referemusinfiàinr.* Ollrezm teftas habent ícabras, Ariftoteles. ^ Quedam filicum duritiateguntur, vt oftrez & conchz, Plinius. Oftreorum quorundam toftas veteres noctu lucereaudio, parte fuperiori interna. — Variant colori- bus; ruffiin Hifpania; fufcainlIllyrico, nigra& carne & tefta Circeijs, Plinius. Videetiam infràin r nonnihil. Oftreorum (incibo) przcipuafpondylo breui funt, atque non carnofo, nec fibrislaci. 49 niofo,actotainaluo,Plinius. Spondylusin oftreis dicitur callofum illud rotundum albicans, quod intus habentia medio, à fimilitudine fpondyli: quod nos verticulum dicimusappofitum fufis,vt me- liis neado vertantur. nam reliqua caro circumfparfa, lacinia dicitur, Perottus. Oftreis labra funt ' cxaffa, Ariftorel. Quod oui nomineappellatur, inaltera tantum parte eis fit, idemque eft quod e- chinos haberé dicimus, Idem. Quod ouum vocatur, non femper, fed vére habent oítrez. mox enim tempore procedente minuitur, demumque totum prope aboletur ; Wottonus. Meatum habent uoexcrementum fecedat parte fuperiore, Ariftoteles. Capita oftrearum generi nulla, Plinius. pi linulli, Galenuslib.z.detemperamentis. Oculietiam pleriíque nulli, vt fcribitidem Galenuslib. 2. cap. de femine, fed melius Plinius, qui oftteis omnibus oculos negat. Sexus quoque difcrimen eis non e(t, vtin c. dicerur. | aito C Gaudentdulcibus aquis, & vbi plurimiinfluunt amnes: ideo pelagia parua & rara funt. Gignun- tur tamen in petrofis, carentibusqueaquarum dulcium aduentu; ficut circa Grynium & Myrinam. Plin. Oftrealicet vicumin humore exerceant, nec foris viuere queant, nihil tamen vel aéris vel hu- morisrecipiunt, Ariftot. Corpuseorum humidiffimum eft, Galenus lib.z.de temperamentis. Vim vitalem (24é à corde per arterias difundir ) non habent, Idem libro 4. deprafag. ex pulf. . Senfüm non habent preterquam ta&um, Author libri deanatome viuorum. Ta&us fenfus omnibus eft, etiam quibus nullus alius. nam & oftreis, & terreftribus vermibusquoqueexiftic, Plinius. Et alibi: Sili- cea tefta inclufis fatendum eftnullum inelfe fenfum, vtoftreis. « Etrurfus: In marinis oftreis audi - tum effc non eft veri(imile;fed ad fonum mergere fe folent. ideo & filentium in mari pifcantibus. N on defuntcomplura, quz cum fint abfoluta, mouere tamen fe nequeant, vt oftrea Arílt, Oftrez in Hel. ép lefponto nutriuntur phyco,id eft, alga, Arift, Alu Arx puatovrut, ta) i0as D» Iryastuvr«, Opp. deolftreis. Oltreifque & conchylijs omnibus contingere, vtcum Luna pariter crefcant, pariterque decrefcant , Cicero. de Diuinat. Oftrez quum appofitz fuiffent, & multa quidem fed inhuberes,macrzg; effent: Luna, inquit Annianus,nunc videlicet fenefcit,ea re oftreaquo q;,ficuti aliaquzdam;tenuia exuctaq; funt, Gellius lib. 20. Apud eundem extat hic Lucilij verfus: Luna alit oftrea , & implet echinos, mu- ribs fibras. Oftreis qua ceenum, ibi origo confiftit; Arift. In limo cenofo oriuntur, Idem:apud quem luradeo(trearum generatione leges circafinem lib. . de generat. animalium.Que filiceotegmineo- petriuntur (inquit Plin. lib.9.) putrefcente limo proueniunt, aut fpuma circa naugia diutius flante, defixofq; palos & lignum maxime. ( Alibi tamen in petrofís, carentibus q aquarum dul ium aduentu oftrea gigni tradit.) ^ Nuper compertum in oftrearijs humorem ijs fatificum lactis modo Hb Blg- : pon hod HEMPE Ga Ada P" tcruríus Vulgariabe- die. HH Li ...— DeOtteis Lib. 1V. /— 649 Et rurfus: Grandefcunt [yderis quidem ratione maximé,vt in natura aquatilium diximus:fed priuatim circainitia zítatis multo lacte pragnátia,atq; vbi fol penetret in vada. Hec videtur caufa quare minora inalijs locis reperiantur. Opacitas enim prohibet incrementum, & triftitià minüs appetüt cibos. Mu- fculi cochlez ( coscba potssis.Jormniant aute Grammatici quidam mu|[culos que fi ma[culos dics) quorü lacte ( vrpo:e genitura mariim )concipiant oftrez.Oftrea neque coitu,neque parente procreantur,ac nimirum omnia ex caeno nafcuntur.illorum enim neq; faemina;neq; mas diítinctus eft, (ed eiufdé nature funt,atq; adco inter fe fimilia, vt non marem à foemina interno(cere poffis , Gillius ex Oppiani Halieut i. Neutrum eft & oftreis genus, & cateris adherentibus vado vel faxo, Plinius. Pofteaquàm ( ficutait Nicolaus Da- «, mafcenus,quarto & centefimo libro hiftoriarum) ad Apameam Phrygiz vrb£,; Mithridatici belli tem- 16 poribus é motu terra difcefliffeclacus quiantéibi nulli cóparuiffent;repente extitiffe,fluuiofq; & fon- tes nouos ex eifdem locis terrzmotu excitatos fuilTe, veterefque multos exaruiffe , ac nimirü plurimam aquam tum dulcem,tum falfam, tametfi ab eis locis marelóge abeffet , ex vifceribusterrz (ic emanaltfe, vttractum vniuerfum illum tum oftreis,tumalijs pifcibus marinis referferint, Gillius ( ex Achenzili- bro 8.)In oftreis cancri nafcuntur,de quibus alibi di&um eft. -. Suntqui (übtilitatem animi conftare non tenuitate fanguinis putent:fed cute operimentifq; corpo- D rum magis aut minis bruta elfe , vt oftreas & teftudines, Plinius. Cancer oftreis veícitur,fed quia eftreum claufum,nulla vi aperiri poteft;periculofumque eft, fi chelá eius includat, ad arguméta confu- . gib & infidias noua fraude molitur. Explorat enim (i quando oftreum , remotis inlocisab omni vento, . contrafolis radios dipticum *tinillud (uum apetiat, vt aére libero vifcerum fuorum voluptatem quan- 20 dam capiat: & tuncclanculo calculum immittés oftrei conclufioné impedit. ficq; aperta clau(tra repe- rienstutó chelas impendit: vilceraque interna depaícitur, Ambrofius. Eundem dolum author de nat. rerum ex Ambrofio & Ifidoro fic recitat. Cum teftas aperit oftrea, vt clementioris aurz delicijsglorie- tur cancer infidias ei repentinas praetendit, & lapidéinter ejus teítas proiicit , neillas coniügere poffit & fic oftrez carnes corrodit. Oftrea quidem in ficcoiacens ,iam vt in domo conchas tenet, tempore acceífionis maris. Vide etiam fuprà ex Oppianoin Corollario de Cancro, paginar49. Stellz marinz molli cruftaintectz;( Ariftot.hift j.15. ftellas inter oftracóderma numerat ) Oftreis tá crudeliter inimi- cz (unt, vt hecipía exedát, & conficiant.Ratio infidiarum quas eis moliuntur, eiufmodi eft: Cum tefta - ceafuas patefaciunt Conchas,cum vel refrigerationeegent, vel vt aliquid pertinens ad victum incidat: ,. €& vno de fuis fiue cruribus fiueradijs intrateftas oftrei hiantes infito, eas claudi prchibentes , carne 39 explentur; Aelianus de animalibus 9.52.ex Oppiani Halieut.lib.2. In marinis oftreis auditum effe non eft verilimile: fed ad fonum mergere fefolent.ideo & filentium E in mati pifcantibus;Plinius.reews (melius yeyya;, vt Hefychius habet)quaz & jeyyws vocatur: in- ftrumentum eít, in quo piícatores oftrea colligunt, Hefychius & Varinus. Oftrearum viuaria primus omnium Sergius Orata inuenit in Baiano,etate L.Craffi oratoris ante Marficum bellum:nec gu! cau- fa,fed auaritiz,magna vectigaliatali ex ingenio fuo percipiens,vt qui primus penfiles inueni: balineas ita mangonizatas fubinde vendendo;Plinius. Hzc fumpta eífz videnturà M. Varrone, vt Macrobius tertio Saturnaliorum teftatur libro, Maffarius. Nuper compertum in oftrearijs ( ide[f , oflrcarum via: 5) humorem ijs fotificum la&is modo effluere, Plinius. Limofa regio maxim? idonea eft cóchylijs , muri- ^. cibus& oftreis,&c.Columella. Oftrea,quum Romana res magnitudinis & luxurie faítigium teneret, 4o Brundufioin Lucrinum lacum transferebantur,vbi mirificé pingue(cebant. Vnde Martialis, Oftreatu fumis ftagno faturata Lucrino. Fueruntqueadeóin honoreipíisgulz proceribus, vcin remotiffimas à mari regiones ligneis lacubus apportatentur. Eftautem Lucrinuslacus Campaniz ( inquit Maffarius) An finu Baiano,contra Puteolos propinquus Auerno lacui,di&us 3lucro propter multitudiné pifcium, , quiibi capiebantur.in quem oftreaaliunde aduecta, depaítaque ibidem meliorafiunt. Gaudent enim (vtinquit Plinius librotrigefimo fecundo)& peregrinatione;transferriquein ignotasaquas: Sic Brun .,dufinzin Auerno compa/ta,& (uum retinere fuccum, & à Lucrino adoptare creduntur. : ; Oftreorum conchis ichthyophagi ad domicilia vtuntur, Incertus. Maltha calidaria ad balnea:Ficum & picem duram,& oftrei teftas (1ccas fimul cundes:his iuncturas diligenter adlines;Palladius. . Tiberius Czfar AfellioSabino H.S:ducenta donauit pro dialogo,1n quo boleti & ficedulc,& oftree, F jo &turdi certamen induxerat;Suetonius. Pinguem vitijs albumque, nec oftrea, Nec fcarus , aut poterit peregrinaiuuare lagois, Horatius Serm 2.2. Refert Athenzus Apicium nobilem parafitum, qui fune- rioris nomine appellari promeruit,vafis fummainduftria fabricatis,ad Traianum in mediterraneis Me fopotamiz contra Parthos bellum gerentem.recentiffima oftrea detuliffeIouius. — — Dicemus & de nationibus;ne fraudétur gloria fua littora,fed dicemus aliena lingua, quzq; peritiffi- Ofreorum mahuius cenfurzin noftro zuofuit.Sunt ergo Mutiani verba quz fübiiciam : Cyzicena maiora Lucri- ferentia nis,dulciora Britannicis,fuauiora Edulis,(Getulez, A aff;riu: : ) acriora Le pticis, pleniora Lucenfibus, fecundum ve- ficciora Coryphantenis;teneriora(renmiore, Maffarin: Mtricis,candidiora Circeien(ibus. Sed his neque ^"^^ dulciora,nequeteneriora effe vlla compertum eft;Plinius.Oftrea Abydenaà ganeonibus olim celebra- ri folita memorat Clemens in Pzdagogo. T£« n2: Aiv(- Py e ue )uA xc, Gspei. AGUA", Archeftratus. Mures 6o (unt Aeni,aípra oftrea plurima Abydi, Ennius apud Apuleium. Oftrea concharum generis nobi- liffima funt, intet lautiffimos recepta cibos. laudabiliora quz capiuntur vbi dulcis ad à ifcetur aqua, yt quz in dulci portu capiuntur, qui nunc portus Phanariusappellatur, quem intratamnisAcheron —— ex Acherufia palude profluens:& que inlacu Lucrino depafta optimum habeant Gporem:quamobrem Lucrita; excogitatum eft, vt aliunde aduectain Lucrino compaícerentur, vnde Martialis: Oftreatu fumis fta- gnofíaturata Lucrino,Maffarius. Nondum Britannica feruiebant litora, cum ( Sergius ) Orata Lucrina (fuitora)nobilitabat:poftea vifum tanti in extrema Italia petere Brundufium oftreas : ac ne lis effet inter dios fapores, nuper excogitatum , famem longz aduectionis à Brundufio compafcere in Lucrino, Plinius. Sergius Orata primus optimum faporem oftreis Lucrinis adiudicauit; Macrobius Saturn. 3.15.item Plinius. Ebria Baiano veni modo concha Lucrino, Martialis. Non me Lucrinaiuuerint ,Sonchylia , Horatius. -----Lucrinis Eruta litoribus vendunt conchylia canas ; Vt renouent per lii - damna & Hadriatica, Jota fzelior is. eApparatas. 650 DeAquatilibus damnafamem , Petronius Arbiter.Tu Luctina voras, me pafcitaquofaPeloris, MartialisTib. &.Com« tha Lucrinidelicatiorítagui, Idem deErotio puella. Murice Baiano melior Lücrina Peloris: Oftreá Circeis,Mifenooriuntur echini, Horatius Serin 1.4. Tuncnüptiz videbantoftreas Lucrinas, Varro apud Nonium.Oftrea Britannica poft Lücrira inuenta funt,qua & Kutüpinaab oppido litorali Inue- nalis appeliaüit Maffarius.---Circeis nótaforent,an — Lucrinumad (àxum Rutupino vt edita fundo. Oftrea callebat primo deprehendere morfu, Iuuenalis Sat. 4. Oftreis fuburbanis (eirca Venetias) & Hadriaticis Bembus palinain dedit:qui fort? idem de oftreis pà- tauit,quod de Lupisinter duos pontes captis Romani exiftimauerunt:quos ea rationc meliores pala- Etui aptiores pronunciarunt , quod propinqua illuuie, quz ex cloacis & foricis defluit, faginentut. Etfi non me fallat,Pliniur oftteaneque inlutocapta,neque in arenofis commendalfe. Tametfi egoin Bembigratiam lotige diueríum putem, anin luto, an in pingui pabulo qais capta dixerit. !llicfpurca & immunda, &ic pleniora habitioraque efficiuntur Adde quod in mari nata , aquis veró dulcibus e- ducata; priino cenfu habentur. exquo fit vt optimaiudicentur,que ijs alunturlocis quo fluminainue- huntur:qüalia fubarbana Venete vrbis videmus, quz multis fluminibus alluuntur: quz res potefto- ftreamultó reddere commendatiora. Hzc illa funt fcilicet, que gloriam meníis pepererunt: quorum Ípondylus(itacatnem interiorem vocamus )plus habet calli. Hzc funt denique quz vulgato prouer -- "bio,viduarufàá cupedias appellauit antiquitas Czlius Calcagninus epiftolar.lib.s. Pracipua veró habenturin quacunque gente fpiffa , nec faliua fua lubrica, cralfitudine potius fpe- anda quàm latitudine, nequeinluto capta; (c? fs Dgpettea caterss antecellere opsneniin ,)nequeinarenofis fed fesido vad o,fpondylo breui atque non carnofo,nec fibris laciniofo;ac tota in aluo. Addüt peritio- re$ notam,ambiente purpureo crime fi bras,eoqueargumento generofainterpretantur » calliblephara appellantes;Plinius. | Omniatunc meliora in cibis exiftimantur, cum ouaappellata habuerinz, que tamen nihil ad generationem conferunt: fed indicio funt melioris nutricationis, veluti pinguedoin Yanguineis, vt Ariftoteles afferit de generatione animalium libro 5. Grapaldus. Maximé probantur Quz magnarunrnauium carinis adherent &ab vrinatoribus de manu colliguntur,Iouius.Galenusin libro de boni & vitiofi fucci nutrimentis,oftreorum carnem humidiorem & tenaciorem efe docet,ad- modum cratfi [ucci : & partes eorum folidiores ferius ob craffitudinem concoqui, ac generare humo- rem crudum, craffum & frigidum. In vniuerfum oftrea, vt ait Galenus, falfum humorem aggenerant, praefertim fi cruda comedantur:propterea tentiginem in falacibus plurimum adaugcnt,Iouius.Oftrea quiademortuam Venerem excitant;apud lautos & libidinofos in preciofunt Plátina. — Facileintus corrumpuntur, Celfus qui inter eaetiam qua ftomacho aptafunt;oftrea connumerat. Patellas Hice- fius facilius excerni tradit quam chamas:ollrea vero minus bis alere;facile replere, (^ei: )excerni- que promptius. Aluum mouent: Celfo,Aretzo,& Plinio medicoauthoribus. Molliuntaluum leniter, Plinius Secundus.Conchularum maris,caterorumque fer? oftreorum fuccus;plané tum falfus eft,tum ventrem foluendi vim obtinet:quamuis eorum caro ventrem reprimat. Verum quod dico deprehen- des,íiea quoque, quo modo braíficam cenfuimus,przparare non eraueris, Galenus de fimplic.medic. facult.5.15. Aluum fimul & vrinam cient, Athenzus. lncolicoaffectu fumantur pifces duriore carne przditi: & exteftaceis pedtines,cftrea, Trallianus.Gariopontus hydropicis etiam oftreas dari iubet. Multum ofreorum efum damnat Galenus in libro deattenuante victu:quem & fenibus interdicit,li- bro 5.de fanit.tuendá.in confilio etiam de puero epileptico;oftrea omnia ei cauenda precipix. ^ Alex peruenitad ottreas,echinos, vrtices;Plinius.Ebria Baiano veni modo concha Lucrino, Nobile nuncfitioluxuriofa garum,Martialis.Oflrea coctain carbonibus, atque teftis exempta, frigi in oleo, & aromatibus atque agrcítafuffundi poffunt, Platina. Inoftreis . Piper, ligufticum,;oui vitellum,a- cetum;liquamen;oleum & vinum:fi volueris, & meladdes, À picius 9. 6.Oftrea vel crudaab aliquibus efitari, Galenusrefert. | O'speo, evsasovro ras Te AAeiv pdjo imi p eo, rre eparyér dl Gdunota, Epichar- mus. QG Probuccinisoftreaad remediaaffumi licet, vt in tabulis AvnS23:oufoo» legimus.Buccina marina aut Ex Gahkso. purpuras vítas,melleautaxungia exceptas imponito parotidibus, & conteltim difcutientur:idem et- jam oftreorum tefta vfta, & cum melle impofita facit, Galenus libro3. de compof.pharmac.fec.locos. n -: 39 40 Idem alibi quoque vim eandem prope teftis purpurarum , buccinorum, & aliorum oftreorum attri- fo buit;oftrei nomen generalinsvfurpans: quamobrem fi quid remediorumin vnaaliqua [pecie omiffum videbitur;in alterius hiftoria requiratur.Oftreorum tefta vfta(inquit Galenus libro vndecimo;de fim- plicim edicamenct.facult.)(imilis e(t facultatis buccinorum teftis , tametíi etiam fubtilioris: immo vt certius veriufque dicam , minus cralIe. nam terrenam duramque corporis fortita confiftentiam con- cretionemque,impendio omnia craffarum fünt partium.itaque accuraté ealzuigare neceffe eft. Cum autem dicimus horamaliud alio e(fe cenuius, (com tamen omnc cra[fa fint, ed a-1a magts, alia manus y) itaac- cipiendum eft, vc (i Vlyffem Therfite dicamus maiorem, cum taraen vterque fu eritparuus. Caeterum omniaid genus,vt & antea eft d. Cum; cogendi quandam in fe facultatem obtinent: per quam condé- fataeorum eflentiz,daraterrofaque funt reddita:quam vbi per vftionem depo(üerint; contrariam ad- Ícifcunt facultatem,quam vocant digerentem. Porro filauerisea vfferifque, (f e Qracus textus babit: Jed praflat vaere , 5vul[erss lawerz/auez pues enim vrnter deine lauantur bust/moet medicamenta, Jignea in aquá natura depofita,ipfam efficiunt cum tenuitate excalfacientem,adeo vt & putrefaciat. fed nonnunquá reliquum illud terrenumeft, morfus expers: id quod maximà implendis cicatriceque claudendis vlce- ribus humidis eft vtile. Igitur te'taeorum quz peculiariter vocantur oftrea, combufta vtor ad diutur- nas ex fluxion«, egreque carne implebiles cauitates,nempe quz fiftulofzz (unt atque profandz, eam foris cum fuillo adipe vererato( vulgoaxungiam nuncupant ) circumponens. Acin finum ipfum ali- quid eorum quz talia carne implent, immitto: quale eft etiam vítum diaphanes:quod [pecarium (Ks Jpeclars. nm nomine depran ato. Lats enam [pecularem lapidem voca uzinterpres 1 atu en moargsue dsmer[amn letlionerm Ad'cripfit es u[Ium,diphryge:)nominant.Parem ingenere facultatem habent & ceterorum oftracodermo- xum teftz deufta, maxime veró(vt dixi)oftreorum: deinde buccinorum & purpurarum. Ataquecinis ' cius 6o COTTON i - : De Oftreis. Lib. IV. 6$ eiusgenerisemplafticis mifcetur facultatibus digerétibus;& cum quouis adipe digerit. Sed quoniam vetus plus digerit , illi magis mifceri folet. Porro potentius hoc medicamen digeret, fi acremilli adi- pem quempiam mifcueris:de quibus (uperius determinatum eft.Quin & dentes fplendidiores talium omnium ctnis efficit,non tantum extergendi potentia,fed & aíperitate fubítantiz, velut & pumex,& teftaclibani. Verumin vfu eiufmodi non eft necelfe quz fic víta fünt;admodum leuigare.At in vlce- ribusrebellibus prz omnibus diligenter funtlzuiganda,; ac infpergenda.Porró excrelcentiam catnis mediocriter exterunt comprimuntq;. Ad heccum fale omnia id genus víta dentium (megmareddunt efficacius,adeo vt non fA laxitatem mollitiemq; gingiuarum deficcet, verum etiam vlcera putre- Ícentiaadiuuet; Hzc omnia Galenus. "yq - Guadai( Bellavenfis emendat V dba , ci» porcelletas intevpyet atur: «os de percellants conchis fopra ( elemento [cvipfr- 10 514 )eftoftracum( fpecies off -acorum; ) quod extrahit furculos & fpinas.quod exeo tritum eft, abfcindit verrucas infixas,fiue profundasin carne & cute, & pendentes, fiue eleuatasin carne & cute, Auicen- na2.3or.Eftautem fo:tealiud quoddam oftreorum hoc genus, ab oftreis peculiariter dictis diuerfum. nam attributzet vires cochlez fiue limaci conueniunt:quam idern Auicenna eiufdem libri cap.557.fa- dafnominat;& vires partim cochlee terreftris, partim purpürz eiadícribit, - n Oftreorum tefta ficciffima eft, Galenus . de temperamentis. Labiorum vlcera & omnia maligna fa- nans medicamentum:Oftrea vfla tenui(lim? trita infperge. Ego vero non vítiscontritis vfus fum, & bene ceflit; Nicolaus Myrepfus. Galenus libro.i.capites.de compof. medic. fec.locos,teftas vftas tum baccinorum,tum purpurarum;aliorumque oftreorum,pharmacis pilos attenuantibus adnumerat. Ad vulaerajumentorum olla fepiarum & teftas etiam oftrearum in puluerem rediges,& zrei quoque «a- 39 fis fuliginem pariter mifcebis: que benetunfafi frequenter afperferis,ficcatum vulnus ducet celer: u: cicatricem , Vegetius Veterinarie 2.62. Oftrreaex mulfo & pipere cocta, vriliter contratenefmum ac- cipiuntur, M .ccellus Empiricus. fed.aliter Plinius, ex quoille mutuatur (ua pleraque: Co&a(inquit) cum :nulío,tenefmo;qui fine exulceratione fit,liberant. Veficarum vlcera quoq; repurgant. In cóchis fuis co&ta,fiue vci (a5, cota ficus ) claufa venerint, miré(alias, via) diftillationibus profünt. Oftreaita vtiecta funt,adhucteftis fuisclaufa, incarbonibus coquuntur , atque ita cibo danturei qui narium grauedinem patitur, Marcellus. Frixam oftreorum carnemà veneno comefti marini leporis liberare teítatar Plinius m*dicus,Iouius. | Ad perniones:Sepum ceruinum combuftum fimul cum oftrea tefta . minutacominixta & fadum qua(i malacmaimpone,mire (anat, Sextus Platonicus. Ad procidentem [edem;ex Aétio : Oftreorum teftas crudas tritas; & fübtiliffimo cribro exculffas a p- 3? pone, Aetius. b ; : * Empla&ro albo Ariabarzanio,quo Xenocrates ab(ceffüm iam inalteratum circatarfum difcuffit,(a« Offrea fia. pud Galenum de compofit.fec.genera 1.16. )buccina víta inijciuntur: Vbi Galenus, Valide(inquit)ex- iccatob buccinorum cinerem additum.non diffimilis autem quodammodo facultas eft.& purputis & oftreis concrematis.notum eft autem (ine carnibus horum animalium teftas concremari, Moxetiam cap. 8 oftreaconcremata, purpuras , buccina, & fepiz partem offeam cum ijsrecenfet que propofiti empl»ftri(aduertus vlceracacoétche & dyfepulota)candorem tuerüpoffint.Buccinorum tetas concre- m.tas,purpuracum;oftreorum,aliorumque id genus (i aridas vlceribus malignis ac contumacibusin- fnerísris municé videbis citra mordicationem eadeficcari , Galenis eiufdem opetis 4. 1. Pluraex Ga- 40 leni libro1t de Pharinac.(implic.facult.de viribus oftreorum vftorum;tumlotorumab vítione tum il- lotorum;reciraui fuperius. Puluisex oftreis: Cadmiz;thuris,fingulorum vncia femis.oftzeorum vífto- rum, vncia vna femis, Nicolaus Myrepíus : qui vfum eius non explicat.videtur autem vtiliterinfpergi pofle vlccribus malignis vel dyfepulotis.Labiorum vlcera, & omnia maligna fanansremedium: Oftrea vftatenuillim? tritainfperge.Ego veró non vftis contritis vfus fum, & bene ceflit, Idem Myrepfus.Ex oftreis combuftis & fermento medicamentum, pro humore fi üppurato, libro2.Galeni dearte curatiua ad Glauconer defcribitur. Veteri vrinz mifcetur cinisoftreorum aduerfus eruptiones in corporein- -fantium,& omnia vlcera manantia,Plinius.Sz peita peruadit vis frigoris,actenetartus, Vt vix quzfi- to medicamine pulía recedat. .---- cum caffis oítrea teftis Víta dabis cinerem quipro fale fumptus in eícis. Deducitgelidum tepefa&o vertice virus, Serenus.Oftrei teftarum combuftarüm cinis cü melle : 4 impofitus parotidas cito folait,farcellus. Emplaftra uz fimplices parotidas curant laxatoria appel- lata;omnibus notafunt. Exempla ipforum fünt;Emplaftrum Mnafez, & quod ex füccis conftat, &.quod ex ptifana. His adhuc molliora funt cerati forma, tum ex butyro, tumex cefypo conflata, oftreis aut buccinis,aut purpuris vítis additis,adipeque porcino,fingulisquadrantis pondere.Praftat & hoc,Bu- tyrinunc.vnam cerz fextantem & vncie dimidium;oftreorum vítorum quàm tenuiffimetritorum fex- tantem.liquefci5ilia liquefacito; oftreaque infarcito,ac vnitis vtitor confidenter.Efficaciffimum hoc ad parotidas,Galen.de comp.med.fec.locos 3.2. Et paulo fuperius : Buccinis, purpuris & oftreis vítis, in durefcentibus ac vetuftis parotidibus vti oportet. Eftenim pharmacum quod omnem afflictionem & acrimoniam mitigat & difcutit:non folum fi melle quiseorum cinerem imbuat, fed & multo magis fiadipem fuillum infulfüm,vetuftum & à fibris depuratum admiíceat.citra omnem enim moleftiam o- € mnesinueteratas inflammationes diícutit, etiamíi ex rheumatica affectione lint obortz.Cinisteftard ex oftreis fiin morem falis pane colligatur & voretur;ftatimad remouendam grauedinem narium pro- ficit, Marcellus empiricus. Cinisteítarum vítarum ex oftreis cum melletenuiffimé contritus vus in- litus prodeft, Idé.Plinius medicus oftreorum teftas ambuftas dyfentericis prodeffe tradit,Iouius.suc- cinum de cerafo filuatica exures, & de tefta oftrei eque facies;paribusque menfuris puluerem tritum, cum melite , (fo-te oxymehte, aut tale qsad legendum ) aut cum vino autero candenti ferro calefa&to,biben- dum dyfenterico dabis, mire proderit; Marcellus empiricus.Ad coli iateftini dolores:Oftreorum te- ftecremate & trite potui dentur: duarumligularum modus fit ex calentisaqua cyathistribus.Gale- - AusEuporiít.2.48. ME Lucilius;Plinius & Iuuenalis , oftreum gen. neut.dixerunt.Item Varro citante Nonio Non potfz o- H.a. fica fe Koma prebere & echinos.Sedidem quoque Lucilius generis faim.Oftrea nulla fuit non pur- » | lii a pura 632 De Aquatilibus. | puranullsFelori, & 4lij, ve Turpilius Demetrio: Ina&acooperta ageinorasoftreas.& Varro,Necos ftreailla magna capta quiuit palatum fufcitare. Oftreas marinas, Afranius. Tanquam poffet vel in te-- gulis profeminare oftceas, M. Tullius in Hertenf.O*oco: dictum videturab isv ( quod eftos, quod te« fta veluti olfea tegatur, abundante rhó, Euftathius & Varinus. T'aw«sc,oftteum,Hefychius.Sicut nos àteftateftadioem vocamus:fic Grzcioftrea az3 rg ósocs nominauerunt. Oftridion ab oítreo diminuti- Bprba, Uum eftapud Pfellam. jc Oftteaiocicvr id eftrofcidaab Oppiano cognominantur.MusA£eyew) à Matrone Parodo:quod nimi - rumin (uis teftis ceuoffibus,medullzinftar contineantur. a Oftreariz(gen. fcem.)dicuntur, vbioftrez vi uunt; & reperiuntur,vt Grammaticus quidamrecen- - tioramnotauit.citat autem folum Plinij teftimonium, vbi is dicit:nuper compertum in oftrearijs. ego 10 incécto fingulari oftrearium protulerim, vt viuarium: quanquam & fem g. oftreariaforte dici poteft, vt fubaudiaturpiícina.Sergius Orata primus oftrearia in Baiano locauit, Mactob.Satu rn.3.15.Panisab opfonijs appellatur oftrearius; Plinius 18.11.hoc genere panís fcilicet cum oftreis veíci (olebant. Oftrea tus pro duroatq; afpero accipitur, Perottus. Itaq; jam quafi oflreatum tergum vlceribus geftito pro« Offrar». pteramorem veftrum, Plautus Peenulo. Oftrifer, locus in mari oftrea gignens, vt quidam fcri-unt, Oftrum diciturab oftreis. ego conchylium, muricem, ofttum ip eadem lignificatione accipio,Pe- rottus.De Conchylio multa fuoloco diximus. Oftrum dicebatur color ccleberrimus, qui exoftreis, - purpuraac murice eruebatur,& Sarranum, nomen ab Sar vrbe Uh niciz, qua poftea Tyrus appellata eft, (ampfitle conftat: vt apud Vergilium, Et gemma bibat;& Sarrano dormiat oftro ; Platina.quare& , Tyrium cognominstum e(t: l'yrioque ardebat murice lana, Vergilius. Regali confpe&tus in auro nu- per & oftro, Horatius de Arte. inftratique oftroalipedes,pitifque tapetis. Vergilius 7./Eneid.Vilisa- dulator picto iacet ebrius oftro, Petronius Arbiter. Stratumque oftro quem ceperat ipfe Cornipedem, Silius.Oftrinam(flier veflcm dr wr )ab oftro colore;qui eft fübrubens, Nonius qui & Turpilij hec ver- ba citat. Interea afpexit virginem ve&ari ; in capite riculam indutam oftrinam. & Varronis, Aurora o- Érinam(efIriszm ) hic indutus [npparum. Vtebanturautem,vt conijcioynon tin&ores folum feu infe« &ores veftium hoc colore:fed & pi&ores. | : Offrinsi co- De pictorum coloribus fcri bens Pollux:Colores (inquit )funt andricelon;oflreon, (3c) prafinon, lora Thylféi && c. Caliug. To 9: eopevuoi uo BVpIVTE TET Be puit) 400 3-9 y éTEgoic " Atheneus in delcriptione quod, I (mo- pompe Prolemzi Philadelphi. P ; mete Dhiloginos( V E fanéà colore flammeo, aut philogynos) gemma,quam & chryfiten vocant, jo. oftree Atticz alfimulata inuenitur in Agypto, Plinius.fed pro oftrez legerim ochrz.hzc enimattica groDbatur:& coloraureusaccedit. — ' EY Oftracum Grecis teftam fignificat, fiue terream, vt ex fractis fiolinis:fiueconcharimanimalium ge- neris,quz omniaetiaminde communi nomine oítraca , oftracoderma, ispokioón G oae. dicta funt, & quoniam oftrei quoque vocabulum ab oftraco fumprum videtur,pluza hic de hac dictione, & alijsinde compofitis aut deductis adferemus.C hama eft oftracum(id eftjoftracodermum animal,)Euftathius.O- facoderma ab Áriítotele dicuntur animalium aquatilia; que & Íanguine carent , & tefta filicea,fiue &licis inftar dura operium tur: vt concharum & oftreorum cochlearu mque & turbinum genus omne: malacoftraca veró,qua teftam illam molliorem , id eft minus duram habent , vtcancri & locuftz,&c. Caraborü( id eftlocuftarum)oftraca Pollux dixit.Ex ouis etiam oftracoderma dici Celius Rhodiginus 49 annotat putamineintecta teftaceo, vtin auibus: malacoderma veró quz molli obducuntur cute. Didy mus inquitfolece aliquos lyrzloco conchylijs & oftracis coilifis concinnum quendam fonum faltan- tibus dere, Athenzus.TIxvza vg 3cpoxoohy yero 2] 05/1 , Athengus ex Ariftotele. O'seaxvos etiam i- xemgenusanimaliumà Grecis vocauit, prefertim ab Axi(totele. annotauithoc vocabulum Vuotto- nus.tanquam fynonymum oftracodermo. QaiA Gi ecy sparso vat vi at Bowie ds y Hefychius & Varinus. Eufta- thiusigoftraco dictione ; rhó abundare fcribit; Idein meminit prouerbij, O sia» e4s0oQ», de rerum. mutatione, exludo quodam defümpti ; quem pluribusdeftribit , & /"sca«hiéx» alio nomineappellari docet,ex Polluce nimirum. Oftracum teftaà Grecis vocatutr:vnde teftaceum pauimentum, vulgo nunc oftracum vocant,(Itali fcilicet, vt noftri etiam Germanice £ffeicb:) & oftracinafuffragia Athenienfium dicebantur,quod Athenienfes eain figulinis vafis dare confueuerunt,Perottus, Cum Athenienfes fo (inquit Czlius Rhodig.)apud quos puniebatur virtus, Ari(tidem teftularum vertes ule oftracifmum vocant,mul&ate deítinaffent, adijt eum homo quidam illiteratus & agreftis,qui teftulam teneret, iu- bebatque Ariftidis nomen infcribi.R ogabatis. ecquid Ariftidem noffee Negauitille, addiditq; nil fi- bialiudineo viro,quàm iufti cognomen elfe moleítum. Tacitus Ariftides Ícripfit quod rogabatur;& hominem dimifit; Hzcille.Plura de hoc genere exilio dàmnandureperies in Promptuario Lingue La- tinz Theodofi Trebelli;, & a'ijsforté Didtionarijs. Clifthenem Azhenien(em ferunt o(tracifii feu ; teftularum rationem omnium principem induxiffe , primumq; eifdem damnatum fuffragijs , Celius Rhod. Hyperbolum nouimus poftremum omnium exilio, quod oftracophoriam vocant, muldatum fuifle, Calius.Hinc fadum verbum :conzi(ev: & nomen i£esgoxiu , relegatio temporariainloeurm | cettum; quz boranonadimit,vt quidam recentior interpretatur. Mnefitheus ce,«::02; nominat nu- && cle ;sconorum(fine ftrobilorum id eft pineos.Eft & inter Aem SR genera Zseaxinic Athenzo.Vn- guemodoratum,;purpurz operculum,oftracion item appellant, vel oftracon quoque,Calius.Inuenié apud quofdam oftracium vocari , quod aliqui onychem vocant. Plinius.Vide Onyx fuperius.Oftra- cum primitiuum, oftracium diminutiuum eft. O(tracias,, fiue.o(tracites (fracti genm« )eltteftacea, durior:alteraachatz fimilis, nifi quod achates politura pingue(cit. duriori tantaineft vis,vt alie m mz ícalpantur fragmentis etus.Oftraciti oftreanomen & fimilitudinem dedére: Hec Pliniuslibz.37.I-. demlibro 56. Oftracitz fimilitudinem tefte habent, víus eorum pro pumicead lauigandam cutem. Georgius Agricola oftraciten Germanice interpretatur, Tepf/lem : oftracian alteram verà , Lwa- Jr. erarum. : CS De Oftreis Lib. 1V. 655 Tethyslimiliaofttez;Plinius.Hegefander hepatum pifcem in capite duos lapides habereait, colore fpletidoreque oftreis fimiles,Athenzus. Origoatque genitura conchz ( que margaritas fert ) eft haud multüm oftrearum conchis differens;Plinius. Mentis remotis puer euerrat ózpéev xóyx scs «9) Vy BUav Amis Pollux.Pinnotheri(Cancello potiüs )folertia eftinanium oftrearum teftis fe condere; Plinius. Oftrearum conchatumque varij generis teftas in mediterraneis alicubi reperiri, ex Strabone & alijs fcripfi füprà, in Conchisin genere H.a.pag.262. Diuerfas nuper huiu(modi teftas lapidez fübftantiz, Dominicus Montifaurus Veronenfis medicus & eruditus & antiquitatis ftudiofus ad me mifit, in pro- ximis Veronz montibus putorepertas.In Heluetijs quoque agro Solodurenft inueniuntur. - "Tanquam poffet vel integulis profeminare oftreas, Cicero in Hortenfio, '*e — Dromeas parafitus interrogatus, in vrbe an apud Chalcidem lautiüs pararetur conuiuium: refpódit proc rium Chalcidenfis coenz gratius effe (zetc) conuiuij in vrbeapparatu. Vocabatautem cenz pro- cemium, 3ecrvs aesoipuov, copiam & varietatem oftreorum, Athenzus. Apud eundem quidam: Primüm (inquit)oftrea vidi & echinos:que quidem proamium (unt3erzvs ymeicvroc geztvrwst Jos. Quo die Len tulus flamen Martialis inauguratus eft, coena hec fuit: Ante coenam,echinos, oftreas crudas quantü vel - lent;peloridas,(phondylos,patinam oftrearum,&c.Macrobius Saturn.3.13. Ex horto plebei macellum quanto innocétiore vidtu?Mergi enim credo(srozia)in profunda íatius eft, & oftrearü generanaufragio exquiri,&c.Plinius.Dignus morte perit; coenet licet oftreacentum Gautana, & Cofmi toto mereatur aheno,Inuenalis Sat.8. Grandia que medijs iam noctibus oftrea mordet, Idem Sat.6. Hisitidéin coena dabisoftrea millibus nummüm Empta;Luciliusapud Nonium. "Traiano imperatori ci in Parthia effet 30 proculà mari, Apicius depea venei deri poro voro oe io avro TucaseAcuRUx, Athenzus (i bene memini. 36 Oftrea apud Indos margaritas producunt:Io. Tzetzes;oftreorum nomen communius acci piés. Idem libros nominat sa Acy«a,id et Conchas rationales : margaritas autem fententias & fermones qui in eis continentur.Si quis omidia & oftreas comedere (e Íomniet,;in morbum incidet.Innominatus. Pro- uerbium Q orep Acad preseiexera,id eft Patellz in morem hzret. Erafmus Rot. nimisgeneraliter Oftrei in morem vertit.idinPatellareferetur. ^ Ka9w»ci sod Xequavaoi ( uai ) v9, 0 vuU cue aaO A Dépov Tec c pest Codes depts veUmv ebeructgdo: , Clemens circa finem quinti Xreaporto, Antiphili carméin muremab ofreo comprehenfum;recitaui in Mure terre(tri H.d. DE OSTREIS DIVERSIS. Oftreorum nomen , vt abunde explicauimus, nonraró communiter genus totum teftatorü comple. &itur.fic Suidas Echinum.SoAd 41v n ieosov effe tradit: & Hefychius dcpeo 5 vw osyy due S uoti ecol c nac. Et Czlius Rhodig.Sunt(inquit/inter oftrea,que dicátur ja63» v; perinde ac dicamus virgata: alia item qua vocemus aj ;uG!wr»,id eftmminimé virgata. Meminit Ariftoteles quoque: fed';463o7 ; pectinatim . diuifa Theodorus interpretatur. Animalia in mati teftata fexus difcrimen non habent, vt oftrea & con- chylia.quanuis enim oftreum quoddam vnius conchzinueniatur,quod habet Ípeciem virilis virgz in- ferius: & aliud eiufdem generis,quod habet fimilitudinem vuluz muliebris:tamen hzc non füntinftru menta coitusin eis,fed partes corporum ipforum.Huius oftrei concha refert cochleà,, & eft fpinofaex- trinfecus: in cibo gratz & delicate carnis. In eodem fzpiüs margaritz reperiuntur.abundatautemin b. C. [2 a h. 49 litore maris Germanici & Flandrici , Albertus explicans Ariítetelis hiftoriz animaliü caput r1. libri 4.^ Arabicorum animalium varius color & forma multiplex,omnem picturam longà multumq; füperat. Locuftz etiam & ferpentes illicaurei coloris funt:& piíces magis vario infignes ornatique colore, ad- mirabiles funt fpectatu.Et maris rubriad Arabiam pertinentis oftreahuius fplendoris expertia haud- quaquam funt:immó veró flammeisilluftrantur zonis, ea vt diceres varij coloris temperationead iridis fimilitudinem accedere: adeó lineis perpetuo du&u zqu$ inter fe di(tantibus diftinguuntur atque de- fcribuntur, Aelianus de animalib.ro.13. oT10N vel Otarion Graci vocant Patelle genus, defcribendum infrà Elemento P. T9453 Abye ale ai*yplas Neribas., d iipaeis los tyaudio: 6 d|x A eAcorésate óspeiau, sad O angoc xoa ui ése , Scholiaftes Nicandri. Ti9swe oftrea vel genus oftreorum , Scholiaftes Homeri Iliad.z. $9. QuzcaLaAiu Aoftracanominat Actius;pilos extenuantia;confyderantibus relinquo , Hermolaus. f^ Callais quidem(Callainus aliquibus )Pliniolib.37.gemma eft viridis,pallens.Remedia pilis attenuan- disaptamemorantur Aetio lib.6.cap.65. inter quz oftraca Callainanominari iam non video: cui vacat inquiratampliüs.Cornariusin commentarijsin Galeni de compofit. medic. fec. locos libràm j. titulo, Ad dentes denigratos,vbi tefta Callaina aífata ac trita dentibus affricari iubetur: Teftam Callainá (in- quit)quam hic Apollonius cspasov xat aiv appellat;non aliam effe puto,quàm vaforum Callainorü: de quibus libro r.huius operis Galenus inter eaquz pilos attenuant , mentioné fecit. ita enim legi debere me fufpicari tum indicaui,& non s péAzwa; velut exemplar vulgatum habet. Quemadmodum autéeo locoadattenuandos pilos;ita hic ad dentifricium probátur. An veré Callaina vafa ex callai lapide fa&ta fuerint,indeque appellationem traxerint, vt libenter crediderim,ita no poteftalicuiusauthoritate con 60 firmari,quando hodie ignota ltalizac Rome fint:quz tamen tempore Galeni fuiffe aduectaex Alexan- dria, ex Galeniloco iam citato apparet, & Alexandriotica vocata, patria, ( vt palàm eft ) appellatione. Porró fi neque hic callainam teftam vaforum callainorum accipiendam,neq; fuprà callaina vafalegen- daelífe conuincamur:füprà quidem ra Adiva, prova xa Reivo;, velut ibidé diximus,legemus: Hoc verólo- 'co Callainam teftam oftreorum Callaici Oceani accipiemus: quando fané tum oftreorum tum fidtilium vaforum tefta ospaxov Graccis appelletur:& Callaici oftrei tefta, non ineptü dentifriciü exhibeat. quem- admodum etiam fuprà poft Callaina vafa, purpurarum , ac muricum & aliorum oftreorum teftz vítz, attenuandis pilis itidem vtillaapta produntur.quanquá (i horá oftreorü teftz accipiédz (unt, x aiv m quàm Kao» legédum erit.qui lapfus facile potuit contingereob fimilitudinem characterum. - Martialis: Accipe Callaicis quicquid fodit Aftur inaruis.Et rurfus: Callaicum mandas fi quid ad Occa- num.Hacomnia Cornarius.Callaici Hifpanis populi,Straboni quoque memorantur, " a lii 5 |^ — CALLI« E 54 — .e De Aquatlibus.: CALLIPHLEBARA quadamex Oftreis dicuntur apud Plinium ambiente pur uréo crineffbras,eoq; ^. argumento generco(iinterprezantur, Plinius. Melioraexi(timantur ambiente fibras purpureo crine, Parata( £OYY HDI bo6 Homen [n picorspro calphlebara( quia cruda meliora funt,Perortus. - Cos E^ Chama (X41)genus eftoftrei , Suidas.Ex chamis craffioribus parua & exilem carnem habentes;o fireadicuntur, Diphilus. Spartianus oftreas &lioftreascum dixitin Heliogabalo, chamas trach eas & chamasleas intellexit, etiamfi lithoftrez Ícriptumerat.id ex Athenzo fümitur,quiait: chamas trasheas oftrea quandoque di &itata;Hermolausin Plinium. ConpYros cítrei genus eft Paulo Zginetz. Idem conchylium Indicum,condylonaliter appellat. Myzs genus eftoftrei. Videin Te(tudine Aquatica 4.in libro de Quadrupedibus ouiparis:& fupra 10 in Conchis diuerfis vbi.de Mitulis& Mufculis agitur.pag. 275. & deinceps. OsrnErquoddam genusPDictoribus vfui e. Craffitudine plurimum excedit, & lloremillum non iri- terte(ítam fed foris habet. Comperiri id genus locis Cariz potiffimum folet, Vuottonus. c— SrHonDvros & oftreas.&c.in ccena Lentuli flaminis Martialis Macrobius nominat.Licet & fi pon- dylos proferre. Rondeletius ea effe docetex oftreorum genere, quz hodieà Grecis dicantur Gaidero- pgs potius Gaideropoda, vt Bellonius (cribit, hoc eftafini pedes: (idem in Obferuationibus 1.68.ab aliquibus Acynopodanominari refert: ) cuius imitatione nos etiam Germanis Efeltbzob interpretari nihil vetat.Bellonius Singularium Obíeruationum fuarum lib.i.c.42. Lemni incolas hzc oftreahoc modo capere tradit.Pifcator(inquit) tenet perticam longam, ferro plano(noninflexo) prepilatam;ab .. vnaextremitate: qua conchas (axis herentes ferit: delapías veró in vadum manu ferreaalteri pertice 5o extremitati adiunctaextrahit:eademque ad capiendos echinos marinos vtitur. Circa Byblum paruam infulam Indiz ofttea petris adnafcuntur,decuplo maiora his quz apud Grecos inueniuntur; Philoftra tus. videtar autem de fpondylis fentire:nifi patellas communi nomine oftrea vocarit. 9 TaiDAcNA appellauitinter nos nepotis cuiufdam nomenclator , tante amplitudinis intelligi cu- piens, vtter mordenda effent, Plinius.ApudSyluaticum Clacora trigdana, pro oftrea tridacna;perpe- ram legitur.Bellonius ad oram rubri maris circa Torum prefertim, vulgo agana dici fcribit: &àcce- nobitis etiamnum tridacna.Rondeletius Concham imbricatam nominat, (vide Íuprapag 263.vbi & i- conem reperies; )tridacna autem Plinij effe negat : quod Plinius oftrea fimpliciter apud Indos maiora nafci (cripferit,eademque à magnitudine tridacna vocari.Mihi veró Plinius lib.32.c.6.tridacnaab In-. dicis omnino diuerfa facere videtur:his verbis: In Indico mari Alexandri rerum authores pedaliain- 5o ueniri prodiderunt. Nec non inter nos nepotis cuiufdam nomenclator tridacnaappellauit, tante am- plitudinis , &c. Ex his verbis Plinium de genere vno eodemque oftreorum loqui nemo affirmauerit: quin verifimilius eftde diuerfis eum fenfifle, cum dicat inter nos, hoc eft quzin Italia etiam reperian- tur.quzcerté ex Indiavíqueaduectavon exiftimé.Indica fané pedalia, nonter folum,fed (zpius mor- dendafaerint.Gariopontus hydropicis in cibo datoftreas mordicas:nefcio quid per mordicas intelli- gens:conie&tu raeít,oftreas trimordicas Greci nominis interpretatione, legi poffe. OsrRzA Pergami vermiculata , nominantur Apuleio Apologia r. Aiunretiamin Le MANO lacu Oftrea haberi,quz ducentis fere paffibusà ripa pifcentur. Vulgo Qua- ras vocant,vt Ioan. R ibittus Laufannz ad eumlacum íacrarum literarum interpres doctiffimusad me fcripfit. Differunt autem (inquit) à mytulis & quantitate & qualitate. Quazz enim fiue eftrea maiora 4 e funt, & graiioris faporis, Mytulos rariffimé pifcantur propter vilitatem, DE OVIBVS MARINIS. derit Rr zs Cete fupradefcripfimus A.elemento;pap.83. Oues,zeé62, Oppianus nominat , fed be- A luz fint,nec ne,non indicat Rondeletius.Ego pilces proprie di&os, non beluas aut cete Oppiani oues effe iudico.nam libro 1. Halieuticorum, vbiloca & ftationes pifcium defcribit, de nullisinterim cetisagens,fed de ijs poftea eorfim,fic canit: A7àoi 9 & fGébeosiy mrt epv y ee papnvaCen Sancli aed GarT v 7t aod yj zero 9 mre Tov is V QpOriguoi uen aioi Te ul vw Sr goi * xEAGC S. EiAsUvm , &cc. Quem locum Z&lianus de a- nimalibus 9 58 fic reddidit:In latebris abditzlatent magis incola Oues, & Hepati, & àpifcatoribus Prepontes nominari foliti.I: quidem quanquam natura maximi videantur, tamenad natandum fegnes 59 funt:non enimà (uis latibulis longe aberrant;immo veró circum eaipía (emper volutantur.Infirmio- zibus pifcibus adnantibusinfidiasfaciunt. Afellus quoque inter eos numerari poteft Pifces quidam magni(meA«e7o:) vt boues,oues;(259a, raiz, hamo capti ; eo mordicus apprehenío fequinolunt:& grauicorporis moleadarenam aut aqua fundum adharentes;trahentibus renituntur,e sbunturque interdum ab hamo, Oppianus libros. Halieuticorum. Rondeletius vmbram pifcem à Gracis huius temporis ouem marinam appellari fcribit.Belloniusafelli [peciem,quam vulgo Merlangum vocitant; | ouem facit. : Surius Diuerfum ab hisouium marinarum genus dixerim, quarum Plinius commeminit,his verbis: Ad Cadaram rubri maris peninfulam exeunt pecori ( pecus fere de uusbns dicitur) miles belug in terram,pa- ftzque radices fruticum remeant. T De Oxarwrdixiin Muria & Garo nonnihil. OxvcAnrmentioeftapud Galenum in vno ex libris de remedijs paratu facilibus. TIONEM OxvrxPARON genuseftcondimenti fiue moreti;aut embammatis pifcibus quibuf. dam adhiberi feli- ti;faporis fcilicet.& appetitus excitandi gratia, vt hodie oleo acetoque mixtis, non olera folum aceta- zig condiuntur, fed pro alijs etiam cibarrjs aliquando intin&us fit eiufmodi. Athenzus libro 8. Timo- «clem comicum oxylipari meminilfe refert, his verbis: raAeove xoi Barri pues dote ry rav "ja Gian mtpa a quam excute. Ibidem gallinaceum cum oxyliparo fuauiffimé efitacum legimus, TeApatuoenov aieitoom qu fo: evSivbv. Tlawvedoesriv. iln rov d'é ueel ov. égiv Q Gud zo QV ou Toig bOarket e UjdaY Coquus apud Sotadem Co- Prepentes. [micum depiícibus quibufdamloquens, . 1 P H Fm at E » " LJ " à ! De Oxyliparo Lib. IV. 6gg Eft & oxylipes panis mémoratus Galenolib. 8. Methodi, cap. s. quod infcribitur: De diatijs fzbrib. UH m quz füperueniunt cruditaribus ciborum: Cibandi vero ( inquit ) bis funt; luenté quidem etiamnum ventré; polenta & pane, quem Grzcé oxylipe vocant: qui vtique minimum aceti habeat, non ficuti in dyfenteria & diutina diarrhora juvpique folemus, &c. Hunclocum enarrans vir diligens loan, Agti- cola, Oxilipes (inquit) panis eft, qui parumaceti liabet: neque inuenire aliud quicquam (huiufmodi) licuit, quàm quod quarto de fanitate tuendahis verbis extulit Galenus: Exiguum ( inquiens ) farris, eodem quo ptifana modo przparatum, cum paule aceti adiecto , prefertim (i cruditaris abundantiam velin venis; velintoto corporis habitu fubeffe fufpicamur. quippe fi nihil prorfus aceti fit alize ad- . mixtum;glutinofior erit quam vt propofitis conducat.itaque obítruet magis quàm detergebit habitus $0 meatus,Hacille.Ceterum Ioan.Manardus in epiftolaad Ioan. Agricolam (commentarijs eiufdé Agri- colz in Galeni libros de locisaffe&tis praefixa) c fcribit : Cibus ille qui oxylepesà Galeno in cura fe- bris diarig ex cruditate fa&z appellatur, proculdubio eft panis, cui acetum elt. commixtum. minimum enim in eo cafu aceti mi(ceri iubet quem quidem panem Herm. Barbarus in Corollario acidum & fquarofum intelligit: non vt Aetij interpres ex aceto & pinguedine confectum. alioquinon videoquo pactofluore ventris diutius perfeucrante poffit pinguedoilla non obeffe: precipuó cum omnis panis damnandus etiam fano homini videatur,cui pinguealiquid fitadmixtum,Error autem non interpreti, fed Greco codiciadfcribendus, in quo non oxylepes, fed oxylipes legebatur, ficuti & inlibro octauo Curatiuz Methodi Galeni. Quem panem fi, vt fcribir Hermolaus Barbarus in Corollario fuper Dio- (coridem, ZEgyptij Cyllaften dicunt; in Achenzi quoque lib. ;, error erit; & pro. cmvEtor, legendum 3o erit épv£vio, Hec Manardus. Acidus & (quarofus panis Grgcé oxylepes vocatur ab Aetio febrienti- buseum dante, quibus venterfluat.. Hunc /Egyptij cyllaftin dicunt. alij ex hordeo confectum acci- piunt qui cyllaftis vocetur, Herodotus ex iligine; Hermolaus. Manard us in Grecis literis parum ex- ercitatus, apud Achenzum vwofvtov perypfilon in penultima non redté legendum cenfet: bene enim habet; vc in vulgatis codicibus legitur, per ióta. fic & ovii. & JuoosiCe verba de faporibus dicuntur, Aiyod] rav TOY x iro i (avem Lp Toy qu PNaLY NÉ TW Athenzus lib. 3. Manardus «v3aslu; per s, legitfe videtur, KuAdemic y doc» mec» A juro x uro Can, E dAvoass Hefychius & Varinus: fed legendum &vnwsi vna dictio- ne, &pro CD ji vs VAWCL QUY Y - DE OXYRYNCHIS PISCIBVS, RoNDELETI1VSs. - T i 33299 95 m hob, 7:5 dy Y Y LXVI LDCEA Ss A 2959999 0 o Eg B CSS " 2099 2/4717 SS MB il S XvnvNucnvs Nilialumnus eft (ec, L7dein ('orollario.) | ^ d t . i n | 5] ago ? VyPUScbse Alius eft Oxyrynchus quem mare rubrum procreat: ore przlongo, oculis ad fimilitudinem Nb c auri fulgentibus, palpebris albis. Eius dorfo puncta pallore infignitafunt. Pinnz priores illi nie Auc marig : gre exiftunt: quz verb in doro, albe. ^ Cauda ptolixa eft & viridis; qiiam niediam aurcolalinea 79^ ZEhanj interfecat. ; 4 24. His Oxyrynchis, quos non vidimus, prztermiffis,eum proponimus qui Antuerpiz crebró cernitur, & Hatín nomina ur. Roftto eft longo, tenui & maxim acuto, vnde Oxyrynchum re&é à nobis appel- poet bus 5$? latum fuiffe puto:nifi mauis Sphyrznam fluuiatilem vocare;quiamarinz Sphyrzne roftrum fimile ha- M. 4 . bet,fed molle & nigrum. (quamis mediocribus tegitur. Pinnas in dorfo tres habet ; inzquali fpario à ; fefe diftantes. totidemin ventre habet quot Barbus. COROLLARIY M. Mugiltum marinus nafcitur, tum lacuftris, tum fluuiatilis. híc quidem oxytynchus nominatur, Di- Oxyryncbiug philusapud Athenzum. Kondeletius primam Leucifci flu uiacilis Ípeciem ; quam Gardon vocant Agi Galli, (noftri Scbvval,) oxyrynchum mugilis fluuiatilis genus effe inünuat. Vide in Albis pifcibus Elementoa. Caterum oxyrynchusille, Antuerpic di&us Hautin, quem pinxitatque defcripfit Ron- - &o deletius:idem forte eftqui Svepel à Frifijs dicitur, marinus, vt audio: fimilis pifci didto Chenen, ( id eft Capitoni fluuiatili,) capite fuis: roftro fuperiore catneo; prominente, nigro, pedalis, — Sedalius puto eft, qui Sueppelfifgen in Albi dicitur: paruus, candidus, zerte vulgó di&to fimilis, dequo legasin Phoxi- nis. DeOxyrynchi mugiliscaptura ex £liano fcripfi inter Magiles , fupra, in Capitone E. Oppia- nus cephalos (impliciter, non oxyrynchostantum, eo modo quo Jlianus peculiariter oxyrynchos ca» pi memorat. "UCET | Oxyrynchum inter Nili pifces Strabo numerat. Oxyrynchus Nili alumnus, exacumine roftri o nyryucli nomentrahit,vtappatet: & ab eo etiam przfe&ura quedáin eypto.illicenim venerationem &reli- Ni; — . gionem habetadeo,vt nullum hamo captum pifcé attingere velint, meruétes nequando ispifcis apud os facer,& magna religione pradirus,eodem fuerit hamo traiectus:atq;cü pifces retibus com prehen- , duntur, diligenter etiam atq; etiam pezfcrutaptur; nunquem horü pifcium imprudétes vna calijs ce» " BONN NUNT TNT CENOUTE perint, ^ 6:6 De Aquatilibus. - perint. Maluntenimnihil pifcium excipere, quàm hocretento maximum pifcium numerum affequi. Eumaccolz dicunt ex Ofiridis vulrieribus effe prognatum. Ofirin autem fentiunt eundem cum Nilo elfe, /Elianus de animalibus 1o. 46. & Plutarchus in libro de Ifide & Ofiride. nominantur autem ab eo Oxyrynchite (o*vivyy Tra) populi qui hunc pifcem venerantur.& oxyrynchus pifcibus marinis adnu- meratur, vndealiquisé mari Nilum fubireeum coniecerit. Sicenim (cribit: 1» vuv 3t 9wxadliov axvntc m» ( Akyvtlios) S srotvreov o2 Catltov atr oval, xe Jot 7rep O' EÉupus e Trau7? oor. ai*yxlopg, &cc. Et rurfus: Ifis (inquit ,vt ; narrant ZEgyptij) ex difietisà Typhóne Ofiridis membris,pudédum folum noninuenit : mox enim vt in lumenabiectum fuit;guftarunt de eo lepidotus,& phagrus & oryrynchus,quos precipué pifces de- teftantur. Inde oxyrynchum Nili carninorum effe colligimus, & tumáà ftarione, tumà mugilibus diuerfum. Etalibi ineodemlibro: Cum Cynapolitez noftra memoria oxyrynchum pifcem come- diffent: Oxyrynchite canes comprehenfos mactarunt, & veluti victimam deuorarunt: vride exorto intet eos bello, tum ipfi fe inuicem cladibus affecerunt;tum à Romanis poftea puniti & malé tractari funt. Vltra Cynopolitanam praefecturam eft Oxyrynchus ciuitas, & praefectura eodem nomine, hic oxyrynchus colitur; & oxyrynchi templum eft. enimueró & ceteri Agyptij omnes oxyrynchum pifcem colunt, vt & lepidotum,&c.Strabolib.:7. cuiid quod modo ex Plutarcho recitauimus,de Cy - nopolitis refragatur. Oxyrynchites &: Latopolitesinter Zgypti prefecturas funt; Plinius, Lucius pi- fcis frequens eftin Nilo, & videturis qui olim di&us fuit oxyrynchus, Bel. Plutar. oxyrynchum quem 4Egyptij colunt; marinum facit,vt diximus, nefcio quàm recte, tanquam 6 mari in Nilum intret. oxyryichus co In maximo Cafpiz lacu Oxyrynchiab acumineroftri nuncupati, magnitudineocto cubitorum pro- C4P"* ^ creantur. Eos Capij captos diftrahunt, & fale conditosatque exiccatos Camelis doffuarijs Ecbatana ? vehunt. Quin & adipedetracto, farinas ex ijs conficiunt. & huiufmodi falfamenta quidem vendunt: oleo veró pinguiffimo & fuaueolenti vnguntur. Atque etiam exempta ex ijs vifcera excoquunt: vnde ad permultos vfus accommodatum fitglutinum. nam non modoad quzcunqueapplicatum fuerit, ad - herefcit, fed & firmiffimé retinet, vt & decem diebus madefactum nunquam poftea diffoluatur, neque remittat. Itaque etiam artifices,qui circa ebur laborant, eo vtuntur, & opera conficiunt pulcherrima, £l. deanimal.17.32. Sturio vulgó dictus pifcis; vi»; hodieà Grecis vocatur; tanquam peraphazrefin prooxyryncho. & quanuis fturionem notis R ondeletius acipenferem, alij alio nomine antiquoap- pellent, (vt in Acipenfere dictum eft) idem tamen oxyrynchus Cafpius videri poteft. Vide (uprà quo- quein Ántaczo, in Corollario de Hufone. Acceditacuminata roftri forma, & glutini ex eo pifce víus: 1e [^ & falfamenti. forfan & regio. Hefiodus ( 4drebeffratus nimm, quem alibs Hefiodus opfophagorum voca: )de 3o falfamentis agens oxyrynchi etiam meminit, his verfibus: Nai plu 5x aai Sri fos óguepuyyyevs (3Eso- ey yis) O v, Gov sg) runmov A Aespuseis (nefcio qus populs) Exépamcen, 0n ] "s Belonas, id eftacus pifces, Epicharmus oxyrynchos, id eftexacuminati roftri cognominauit,Celius Rhod. Epicharmi verba funt; OZvpvyx;oipapibes, murspol.re. quz duobus inlocis apud Athenzum citan- tur: in vno poft£/jvyxo; comma eft, vt pifcis per fe intelligatur: in altero non eft, tanquam raphidum; id eftacuum. epitheton folum fit.] ce Gobij fluuiatilis genus vnum roftroadmodum acuminato (à morfu lapidum noftri denominant)co- bites oxyrynchüs, à roftri figura, dici poffet. : OzzNA &ozo rs inter polypos dicentur. ; 40 DE AQVATILIBVS ANIMALIVM QV A P. LITERA INCIPIVNT. DE PAGRO, RONDELETIY S. A $46 QOIRHATSUX AS 9A, p J ) (RJ IY) l) LR A2 XQADAYSSDA NER X^ —E— eM DESEE Ine MAMMA 6s c E ori RP E ADAM DXX S7 VES €ydinis ratio: ] N$5oYAMOS i funt phagri;etythrini,hepati,fynagrides,inter fe fimiles. Dequibus deinceps age- fed ms illum" ) «ss ob fimilitudinem quandam quz illis etiam eft; curn aliquotiam defcriptis. De pagro autem gens Mes rimum dicemus, quodis notiífimus fit. j A. 9eyj autem velaype, Gracis dicitur. — Eatini Grzcam appellationem populi multi Ns - : ^e bc. I Jé3 ; Jj31 Xm 7.221538 " veftigia fh | . DePagro. Lib. IV. 657 veftigia conftanter retinuetünt: quod maximo argumento eft; veterum pagrum effequétmhicexhi- — bemus. Intoto litore Galliz noftre Narbonenfis, pagre dicitur, Ttalis pagto, nonnullis phagorio; Hi- fpanis quibufdam bezogo: Dalmatis& Lufitanis phagros. 6«yeQ- didus eft quafi Qa56-,id eft vorax; inferendo o. quemadmodum in Zepecv pro 456»; quz etymologia naturz huius pifcis optimà quadrat ; Pagurss,alins dequámox. Caueautem pagrum cum pagüro confundas, quod docti quidam fecerunt; nominis à pagro: affinitate decepti: plurimum enim fefe diffidcnt. nam papurus eft in cancrorum genere; dequo fmoloco. Ea adit! -:didelaks à : : FRUMNEEM Pagrus pifcis eft marinus, litoralis , aliquando pelagius, & inter Niloticosab Athenzolib;s;&aà B (C) Strabone hib. co dla: Corporis forma; pinnis, earündem fitu;numero;aculeis,cauds; pat» YO uzaurate fimilis: colore diffimilis:eft enim colore ruffo.qua nota cum erythtino conuenit,cum eo cá- pitur. ac pro eodem venditur. ab erythtino tamen diflidet, quia? ruffo ad citüleum hyeme mágis vet- git, erythrinus femper rubet. Pagrus roftro eftfpiffiore, rotüdiore, ad aquilini nafi formam accedens te, toto corpore rotundiore & latiore. Ventricüluií maiorem; (pleném minorem habet eryth tino, ve-- Íficam quoqueaere plenam maiorem. 3gibpe & inteftina eadeni qua aurata, hepar fine felle, cot — angulatum,lapides in cerebro. Quam ob caufam frigus pertimefcit,vt lupus,vmbra,cateriq; omnes; ( quibus lapides funt in capite. LX T. bo wee i. Vefcitur luto, alga, carne; vt fe iolis, fquillalis,loliginibus,cochleis. fant qui echinis etiam vefci G putent, fedan propteraculeos po NE dubito: quanuislatas maxillas; & dentes anvetioresa- —— cutoshabeat, Ariftot. citante Athenzo fcribit eegaoqatyoy Hive ow Tov, 3 a) aovrieity xatoDiotw 32 Vo ety ved ryumévs Lib dpa Ce etas». que in Ariftotelis libris, qui nuncextant; nonreperiuntur,funtq;diligentefexpen-- , — - denda. farcophagum effe pagrum nemo ambigi£. folitarium veró effe, vix credat aliquis , Cum maximé POTATO in litere no(tronon nifi tulti firnul capiantur, ni(i quis swva*ypo hoc adícribat, id eft; huic retis geneti; ) quo omnia capiantur, omnia nimirum qua obuia fant, & ad quz pertingitrete. Cortrigonumintel- ligit angulatum, cuiufmodi eftin plurimispifcibus. — Quid verà fit illud, soe re tn ,fatisambi- (gy | gg, uumeft num vere vigere dicit, vt (ignificeteo tempore edendum effe, quod tunc fit velutiin tatis 5 vus le Boss ideoque carnofior, fucci plenior, fuadior, minufque éxcrementis abundans, ob crebras exerci- gear. tationes & natationes ? At Archeltratusad onitietà luxum ingeniofiffimus apud eundem Athen. ait ;: X«eds olivarbo ovi 3e adv. Qi^yoav Gen (Avo Eloecelae ve str "donus Ae cic: ) id eft, Caniculaoriente; edendum effe phagram:qtio fit vt mendofum effe locü fufpicét; Cumq; pifcium alij véresalij autumno; 3? alij xtate, alij hyetme;alij vere & aut&imno:alij vere,zftate & autumno, vt mullus:alij vere & autumno: pariant, fitq; pagrus ex his qui vere pariant (Certum eft enim circa veris finem parere ) legendumelfe puto, zxe3: ioo, id eft, vere parit. -A- 3 cod 363 r csi sBats . Hicefius hec de pagris & fimilibus: Phagti, chromis, anthias; àcarnanes, orphi, fynodontes,fyna- F grides, genere quidem fimiles fant, fiquidem dulces &adftringentes, ( edbgau orm ) fatis nutrientes) & iure quidem (4£ Ajo 9$ 42,id eft: & pro ratione etiam) difficile excernuntur. magis autern nutriünt catnofi,& magis cerreniminufque pingues. Dulces quidern fuaues & palato gratos accipereopottet:: nam quod dulce eft,vt mel,(accharum, ap a;tantüm adeft vcadítringat, vel aluà fiftat, vt potius leniaty: conftringentes verb nonaufteri vel acerbi, fed qui non facilé excernantur. Suntigitur pagrus & fimi les (aues, media catne, vel(atis ficca: vnde fit vtaluum noi cíeant ; vt molles & prehumidi, & faris 4? nutriant.Pagrus marinus fluuiatili (alubrior eft, vt & alij pifces qui relicto mari luminafubeunt,cuius , , ,. rei caufam expolui capite de coracino. Hinc demereoportet pifces eos,qui vitus,velferinum quidte- oss Mic dolent, vel nimis ftrigofi funt, vt fturionem,lampetram alofam & fimiles,qui & fuaulores & falubrio- pene js E res & magisopimi inaquis dulcibus efficiuntur. Archeftratus pagri caput przfett. o0 o vilamtae. Pliniuslib.32.cap.1o interremedia; que febrium circuitustollunt, & hoc recenfet. Pagri fluuia- G tilis longiífimus dens capilloadalligatus,; ita vt quinque diebus eum qui alligaderit non cernat eger; quemlocum corruptum effe facile iudicabit is,qui pagrum nouerit,cui dentes alij alijs longiores nul- li (ant. Alij paguri fluuiatilis fübftitiunt, fed eadem dubitandi occafioeít, quid per paguri dentem longiffimum intelligi oporteat, nifi fortà e forficulis denticulatis (hisenim verbis vtiturPlin. eodem — ^ - libro) longiffimum. Quare hünc locum do&is zftimandum, relinquo. verao R L DEEODEM,BELLONIVS: Pagros quum ex Oceano nonnunquam viderimus , miror quod Galli propria horum appellatióne A careant. Fecithoc fanéaffinitas quam hic pi(cis hibet cum Bremma fluuiatili, (ssarina vz fnprain can pharo fcribit) qui Latinorum & Grecorum eít Cantharus: vnde nion Calli folum; fed & Angli quoque Cantharum & Pagrum (quanquam falsó:p'urimum enim inter fe diffident,vt mox dicetur) Breminam fluuiatilem (»sartmam ) appellauerunt. Vulgus Gracum antiquam vocem imitatüm ; Fangto di£it!ltas li Vn frago. eftenimis Fragi colore, fed paulo magis dilutot vnde Ouidius Pagrum rutilum facit; vt & . füluumSynodontem. A Cs | to 3 451 /€46 Solitariusaccarniuorus pifcis eft, modà pelagius; modó litoralis,in faxorum cauernis degéas. ^ G . Eft& aliusfluuiatilis marino inferior: cuius generis tefert Elian.in /Egypto aduentum Nili pre- A. earcere; ac paludum inundationem prenunciare. EUN PM TEUENE | Pagrusextuberat víquead magnitudinem Sargi: caput tamen haber craffiüs, pupillam nigram ac B iridem ineiusambitu,colorisaurei, Superiorem maxillam cuin labio in tubi modum ceruici velu- tiinfar&tam, neque cranioinherentem, quam (dum ofcitat) exerit, poftea veró contrahit. Forafni-.. na duo vtring;ad oculorum fontes habet : dentes acutos, quorüti quatuor ánteriores; tenues quidem & patum falcati; caninos teferrent, nifi breues & veluti ferrati effent; quos vtrinq; alij tenuiores füb- fequuntur: ac poftremó molares duplici ordine difpofiti, rotundi, obtuíi, fed inferiores fuperioribus brcuiores: eftque illi quoddamin ore velüti exiguum lingue rudimentüm. 'Squamas gerit rotun- : das; tenues; &,vtcmulus,latas. Caudam bifurcam ;atq; ob id pinnas in acutuni definentes, Caterum 1-] PR LNLDUEECTST T AER ', Pagrus 65,8 — :De Aquatlibus. Pagrus non magnitudine tantum accraffitie Cantharo perimilis eft, fed ipfis etiam dentibus ab Ery- thrino diffidet.quod Venetijs aiiàs patritio Danieli Barbaro me oftendiife memini. Przterea ore Pagri acfaucibus adapertis, totam eius partem internam ruberrimam & feré íanguineam contemplari pote- ris, Árgenteam inter oculos vtrinq; habet officulorum maculam, oculofqueadmodum grandes. Pe- culiaris quoque illieftlitura vtring; nigra, latain lateribus circa ceruicem , vbi linea eft quz pifcium corporaintérfecat,qua maxime à ceteris atque Erythrino pifcibus diftinguitur:ea nonnihil nigrican- tis habet coloris, tactuque afpera perfentitur. Continuam praterea in tergore pinnam, rubram, duo- decim aculeis communitam oftendit. F . Galen. Pagrum inter durz carnis pifces annumerauit. Verum cumPagrus multà Erythrino maior 4. ot N c " . * " * jai extuberet, volui Pagellum cum eiufdem magnitudinis Erythrino componere. Magnaecnim eftinter 19 Agro baruo i vds - : ead : : diferemia,.- hospifces fimilitudo, fed Pagellus craffiori corpore conftat, Erythrinus tenuiori. Tergoris pinna Pa- gellocraffior, Erythrino minor. Caput Pagello breuius, Erythrino longius. Pagello pupilla oculi cry- ftallina, iris rubet: Erychrinoiris albet, & pupilla nigreícit. Pagelli pinnz & cauda caffe, Erythrino tenuiores, Pagrus recurtus picis, vc Sargus: Erythtinus magis eít protenfus vt Aurata, COROLLARIVM. A PacvRninHalieutico Ouidij legitur: pagrus vel pagerlegerim, Inter Nili pifces apud Strabonem phagorius eft, ( fic habet ssterpres Lattnw,) quem & phagrum vocant. Grace Qa*yme/O- legitur per rhà in penultima fimul & antepenultima. | Apud eundem libro 17. Phagroriopolis Egypti ciuitas, & ' Phagroriopolitana prafectura memorantur. Pole Hefychium & Varinum QzyocG- fcribitur. Den- . texvelpagrusáre nomen habet, quia dentes habet magnos multos ac duros, quibus graffatur in o- ftreas & pifces innocuos, Author de natur. rerum. & Albertus. nos Denticem à Pagro diuerfum oltendemus in Synagride vel Synodonte.quanquam & hodie quidam vulgó dentalem vocitent pifcem Grecorum phágron, inlItalia (vt puto)alicubi Phagrin dictum. — Hos pifcesin hodiernumque diem Graciphagros: Dalmatz ; Hifpaniqueac Lufitani pagros vocant. Hifpani veró erythrinos, quo- niam funt pagris (imiles, minorefque, pagellos vocant; quemadmodum & Romani phragolinos; "quali phagorinos à phagorio; id eft pagro, diminutiuo nomine appellant ,, Maffarius. Ger- manicé pagrüm circunloquor : Die groeffer rote « Zyeerbrachfme. | Vide in Erythrino A. Pagrorum a'terum genus eft fluuiatile, ex Strabone, Athenzo, Plinioque trigefimo fecundo volumine, Maf- farius. Phagriab Oppiano nominantur, fimul & aivoubtes a-yeiéparyeo tanquam duz vnius generis fpe- cies, vt apparet. 2 ! *- Inter Kubellionem & Pagrum tanta eft fimilitudo, vt eadem magnitudine inter fe collati, non ab imperitis interno(cantur, vt Ligures Rubelliones etiam pagros imperità vocent: & tota prouincia Narbonenfis atque Hif; paniaPagellos, quód Pagri long maioreseuadunt. Sed à pifcatoribus facilà diftinguuntur. nam Pagrus capite eftrotundiori, Rubellio longiori: tüm hic tenuiori eft habitu ,& caudalongiore:ille craffiori & cauda breuiore. Huius extrema pars magisattenuatur j illius multum larga & craíf: Pagri pinnz in imam ventris parteminflexz , Rubellionis veró magisiudoríum emi- nent. Rubelliones Grzci memoriz noftre vocant Lethrinos corrupte , quafi Erychrinos. Mafflien- fes rect? Pagrum, & Grzci Phagrum adhuc vulgó nominant, Gillius. B Afferuntur (inquit Oribafius) phagri ex Indico mari fale conditi, duri & cetacei, Wottonus. Dat RhombosSinue!fa, Dicarchi litora pagros, A ctius Syncerus Neapolitanus in ludis pilcatorijs, Maio- rum pifcium genus ab alijs sure», ab alijs pelagium appellatur: vt auratz, glauci;phagri , Mnefitheus. Tyimi , vtequidem arbitror, vocantur; (inquit Wottonus, ) qui in partes diífecti in patinis miniftren- tur: vel, vt in falfamenta condiantur. Rondeletius tamen paruz auratz fimilem facit pagrum, tan- quam non magnum pifcem. Recentior quidam phagrum anguillz fimilem facit : falsó,& fineautho- re,opinor.. Ouidius rutilum cognominat. Pagri denticesinteriimn magnitudine fuperant; rubri co- loris; erythrinis hepatifque fimiles: (Ariftotele, ) Speufippo & Dorione tradentibus apud Athe- neum roftro duntaxat breuiore, dentibus longis , quibus echinos frangunt & pafcuntur , Maflarius. Phagerlapidem fert in capite, perque algorem plurimuminfeftatur: vt etiam reliqui qui lapidem gerunt, fcilicet chromis lupus & vmbra. efficit enim lapidis rigor vt per algorem gelentur & exci- dant, Ariftoteles. , e C . Litoralis eft, aliquando pelagius, Rondeletius. | Ambigit litoralisnean pelagius fit, Arift. Phagri & agriophagri manent in petris plenis chamis aut patellis, Oppian. Maiorum pifcium genusab alijs TIAM TOYS da alijspelagiumappellatur, vt aurata, phagri, Mnefithe US. Qoypoy z6763 Lu siuo» NNumenius dixit. Sunt & fluuiatiles, nimirum émari fubeuntes fluuios, Diphilo. Carniuorifunt. Vnde hzc Platonis comici verba Athenzus recitat: — X: 349 yea? avyxnamavicty avt O's peni y esAaclois vt il Qo»ypnis Bogen. & fimilia Amipíiz. . Chamis inefcantur, yt canit Oppianus. Duros dentes habent; ita vtoftreis in marialantur, lfidorus. Przgelidam hyemem omnes fentiunt, fed maxime quilapidem habere in capite exiftimantur, vt lupi, pagri. cum afpere hyemes fuere; multi ceci capiuntur. itaq; his menfibus iacentin fpeluncis conditi, Plinius. D" D PhagrosSyenitz in £gypto, Meotas veró qui Elephantinen incolunt,facros exiftimant: tum quod aduentantem Nilum pracurrentes,futuram aquam prenuncient;tum quàd nullum (ui generis co me- dünt: vtin Mzotisrecitaui ex liano. 2" E |Chamisinefícanturphagri, Oppianus. Ad marinos pagros: Acridasatque lumbricos; cum fru- menti polline & decocto melanthij contundito. dein veróinfundens aquam, producitoad crallitudi - nem mellis, & inefcato, Tarentinus. Aduentantem Nilum przcurrentes futuram aquam denug- ciant. Videinp. ) » F. Quisexnoftrisnontantum lautus atq; vrbanus, fed etiam agreftis eft, qui poftacipenferé, exomni- -bus pifcibus przcipuam autoritatem Afellis;Gcut Plinius,daret? Ego potius Pagtis; alij fq; ngnpacih b 1 í apientus [ie] 40 $9 fapientius attribuerem;Gillius. Afferuntur(inquit Oribafius)phagri ex Iridico mari faleconditi,duri & cetacei, Vottonus. Mnefitheus Achenieníis pagros dixit difficulter confici,confectos veró multum alimenti praftare: quos & Galenus (de aliment. facult. 5.30. ) & ante eam Philotimus, dutioris effe carnis tradidere, Maffarius. Duram habént cariem,que& nec corrumpitur faciló, nec aluum ciet, Wot- tonus, Pagrus (quem Symeon 0x») pifcis eft qui difficulter concoquitut; pituitamquegignit. Qui autem inter hos natu maiores funt, peiores funt& difficiliores, qua ex re atiu$ efteos men(z adhibe- re, qui ztate ac magnitudine minoresfunt, quando hi quam maiorcs conco&u faciliores , Lilius Gre- gorius Gyraldus, ego in Greco Symeonis Sethide aliment. facult. lib. hunc locuràiàin non inuenio. Phagrus marinus fluuiatili prftat, Diphilus. | | | 79 Felpagri quidam admiícent medicamento ad pilos pungentes in palpebris, apud Galenüm de corn- G pof.fec.locosa4.7. — J d Lal" (c M . Graci fagrum (phagrum) nuncupant, quod duros dentes habeat, ita vtoftreisinmarialatur:Ifido- t9» rus;innuens «75g vi Qoyei, id elt ab edacitateita didum. A verbo paye (à pra(enti Qyya, vel exyo) cum alia quzdam deducuntur, tum fagus (9r) arboris nomen, per excellentiam , propter vfitatum antiquisé glandibus vi&um. forté etiam phagrus pifcis: & proculdubio etiam cos , dialecto Creten- fium dap» dicta, vt Simmias apud Athenzum tradit. nam & exedit ea quibus atteritur, ac viciflim atteritur ipía, Euftathius. Pagtum (r1xypov) brinthus odio perfequitars Philes de animalium inutuis concordijs atque difcordijs loquens. Ariftoteles brenthum,larum & harpam diffidere ait. Brenthurà 10 € Brinthum aues diuerfas memoraui in Hiftoria auium inter Anates. Tbv 8€ oia Svatllu» xus AoV 2jg eer AUAGY(B- olre x Qua yuwvirio Qype: 3 Lycophron de Aiace Locro. Kaze(o- fignificat aprum, & pudendum "T viri, & aprum piícem, Varinüs. ET. Etrutilus pagur, Ouidius. Numenius Qpayscv Aocpim dixit: nimirum quod corporis pars qua'ceruici Epitheths refpondet, (Graci Aofia) nominant, ) alta & fublimis in hoc pifce it. Mu(telus centrines ses: TÉ Ea TH AcQuet ver vixsvieov, Athengus, Vide que Rondeletius in eo yiíce annotauit de vocabulis A49Q- & Ao- Qui, A AQ» vel cdia fübítantiuis, Numenius adie&iuum acQiac forma(le videtur, Q'i*ygoi A9) A voutéeg ipit cbarypo' Oppianus. & i. Phagrotiopolis, ciuitas £gypti. vide fuperiusin a. | Qc d, Gao. owed aisyeNtai ecnfveeos loire H' aypoiy il x rec Gael ove ^s PES à) tz, Nicander in Beeotiàco. 6 videtur autem loqui de pifcibus carniuoris validioribus, quiin minores gralfentur. lopesaurein pi- jo Íciculoseffe in Eritimooftendimus: Ui "^ J TIo*«ge 85 pueo2A uc Te Qa ypsé eynvipas (legerim iyxoxbas; ) Strattis. — Et idem alibi: Ka: ev a gegen EA Cvreg £ eidyss ipovgei negas me Qayasc. — Phagri Eretrici (fic enim legendum, ex Archeftrato ) commendantur ab Antiphane. Mart. E y Pagros Syenite in Egypto facros ducunt. Legefüpràinp. Syenite phagroabftinent. videture- I» pim vnàcum increfcente Nilo apparere; eiufque incrementum veluti nuncius fua fponte accedens omnibus exoptatum denuntiare; Plutarchus inlibrodelfide. Etrurfusin eodem: I(is (vtnarrant£- gyptij) ex difectisà TyphBne Ofiridis membris, pudendum folum non inuenit. mox enim vc in flu- men abiectumfuit, guíftarunt de eo lepidotus & phagrus & oxyrynchus: quospracipué pifces dete- ftantur. Preternauigantes magnz Canariz infulas fecundum Aphricam Occidentem veríus, pifcium quorundam, quos Parghi nuncupant, ( Hifpani vumirum, ) numernim maximum inazquore cepimus ,A- inericus Velpucius. | | PALLA Marina nominatur apud Vegetium artis Veterinariz lib. 4. cap.12. in füffitu contra lan- guorem morbi peftilentis cumalijs quibufdam medicamentis. Eadem forte fuerit que palea marina barbaris quibuídam fcriptoribus dicitur: vt apud Arnoldum Villanou. in defcriptione pulueris ad Bocium. Videturautem pallanomen corruptum à pila. nam & Germani noftri pilam;qua luditur, bal- , lam vocant. Marinz ball vel pila magis nuncupande, arefacientem naturam habent. quid fint; nuf- - quam apud antiquos reperi. In fpongiarum genere eas repono: quamuis zoophyta non fint, ideftin- - ter plantas & animalia media, qualia fpongie funt. Ex maris fpuma adlitoracollifa,& cuiufdam her« " bz minutiffimis feftucisfiunt. Nonnulli ex fractis fpongijs & fpuma: alij arte faciunt ex glutino & tau- - rinis pilis, ignaros pharmacopolas decipientes. ta ft maris impetusin maris e(tus. in minimas feítu- cas herbam reddit, & ad litora detrudit: que mixta fpumz conglobantur, & ob motum fupra litus ex f&u&ucollidentein gyrum tendunt, & pilz formam, Brafanolus. Voluiautem hocloco huius pila ' mentionem facere , quoniamà mari denominatur: ne quis fortà animal quoddam marinum aut z00« phytum efle interpretaretur. nam vi quidem fua & dignitate naturz, non zoophytorum modo, fed et- lam ftirpium ordine inferior eft. P Aw, Uo,pifcis quidam cetaceus. /Efopus Mithridatis Anagnolta (id eft,Le&or)fermonemdeHe- lena fcripfit;in quorefertPanem (tla picem quendá cetaceum vocati, in eoq; afteritem lapidem in« ueniri, qui áSole accendatur,& vtilis fitphiltra, Suidas in 1499.. Vide infrain Tritone. |— PAPAGALLYM, ideftPfittacum, pifcem quendam hodie appellari accepi. $60 JpapAvER(Mrzov) pro pice quodam accipitur.item pro excremento vel tunica quaid continetur, in polypo & in teftatis. Vide fnpràin Mecones, & Rondeletiuminfriin Pinna. Mjses, papauer herba. Ariftophanesin Auibus Myxosa, v femina papauerum vocat. Ceterum pars deinteraneis polypific di- ta; füpra ventriculum veficz inftar pofita cft;atramentum in fe continens, vt Zlian.fcribit. PAPRACES(Uzmn£zz« ) pifces memorantur ab Herodoto lib 5. Apud Pzones ( inquit ) qui Prafia- dem paludem habitant (vndebreuisadmodum in Macedoniam via eft) iuxta montem Orbelüm, equis «& fabiugalibus pifces propabulo prebent. Porro pifcium tanta eft copia, vt quoties quisiannam compaóctam reclinauerit, demitfam fune fportam vacuam;aliquantó poft retrahat piíciü plenam: quo- rum duo funtgenera, vnum quod vocant papraces: alterum tilones, Herodotuslib. s.ntetprete Val- la. Videetiaminfrain Tilonibus. — PARBALISQquedtupes eft quam Latini quidam fcriptores pantheram vocarunt, idemque no- inen belua 4o De Aquaulibus. men beluz etiam marinz ob fimilem maculatum varietatem attribuitur. — Panthere merninerune Z&lianus & Oppianus, an vt de belua, an vt de pifce, dubito, Rondeletius. Atqui diferte Oppianus x sa . : : , 55 . p Halieuticorum de ceuis;id eft beluis,agens, Ky rea d iG eps iyvim Treo 1a Sou anms ovs zinter ea Par- ales recenfet hoc ver(u: I1xoYozuss v 2Acan, 49] QuosuAci ciruv miaes. Et rurfus lib. s. (paulà poft initium, ) de cetis exprelTe fcribens, Kizez d[ dose mtAw eg Floret D» Goa 'yreé : i ; ; € Cetis P e uos eg loc z Quau ois E yTee Qeqzu: mox addit: Labo Aia "youxe Bob Ban (P, ana Dm Atos tis Alim. Quamobrem Bellonij quoque fententiam non laudo, qui parda- lin eundem muftelo ftellari pifcem exiftimauit: nam & pardales Oppiano feorfim , & mufteli ftellares ab eodem mixi^oi nominantur. Pardalis pifcis, vcij qui ipfum viderunt, dicunt, in mari rubro nafcitur, colore & maculis orbiculatis, fimilis eftterrenz Pardali, Zlian. de animalib. 11. 24. Marecirca Ta- robanam infinitos pifces procreareferunt, habentes capita leonum, pantherarum & arietüm , Idem. Pardalis à Suida quoque (nimirum ex Oppiano) cetis connumeratur, in Kj7Q-. Pifcis quidam ingens, macularum varietate pantherz inftar przfignis, ad Britanniam nuper captus eft: quem exhibui defcri- pfique fü pràcirca finem tra&tationis de cetis diuerfis, pag. 216. Itali quidam pardillam vocant fluuia- tilem pifciculum varium, qui eruditis nonnullis phoxinus videtur. PARvs pifcis Rondzletioignotus eft. Ego pari nomen pro pifce nufquam reperio: preterquàm fe- mel, in recitatis Ephippi verbis: Bz/ys»s Atlas, mx00:, &c. vbi ara» €- legendum conijcie. hoc nomine enim pifcis à Mnefimacho vocatur. OU" [o PASSERINI CENERIS PISCES DEINCEPS | HOC ORDINE DESCRIPSENTYR. Ex Rondeletio. Passzntsingenere, (ex Bellonio.) Rhombi, aculeatus, lzuis, Rhomboides. Paffer fimpliciter, Quadratulus : Afper vel fquamof(us, vulgo Limanda* Flefus & Fleteletus vulgó di&i Gallis. ^ A Bugloffus, id eftSolea, fimpliciter & oculata. Cynogloffus, vulgó Pola: Arnogloffus, Soleaparua. Hippogloffus, vulgó Flettain Oceano. Ex Bellonio. ! Rhombusaculeatus leuis. Paífer fimpliciter, Flefus, Fleteletus, Limanda. Solea, Soleaaltera, Tznia. : Ex R ondeletio, pafferes & reliqui plani ftagnorum marinorum. - CoRGÍLARIA funt i111. Primumde Rhombo. , Alterum, De Paffere fpecie vna. Admifcentur autem etiam in genere qÜdam, pifcibus planis - non cartilagineis communia. | III. DeBugloffo feu Solea. I1II. De pafferibus alijs diuerfis. i 49 39 DE (PASSERIBVS SIVE) $PINOSÍS OVIPARIS PLANIS IN GEÉXERE, DELLONIVS. À B C Ty LaNos pifces Grzci dwiloeséc, Latini Paffesinos vocant, quorum natatio à recta figura diuerfa eft, P vt Coclitum modo plani per zquor incedant, nullos fubtus oculos habentes. Multa funt huius ge- nerisapud noftros Gallosnomina; multoque plures fpecies, quàm apudantiquos, de quib. in fequen- tibusdifferemus. Quódautem adgeneralem horum pifcium defcriptionem pertinet, Limofaà regio (inquit Columella) planum educat pifcem,vt Soleam, Rhombum, ac Pafferem , qui poftremi hocin- $o ter fe differunt, quód Rhombo refupinato, dexter corporis fitus. Pafferilzuus appareat. | F Omnesboni fucciatque optimi nutrimenti funt Paíferes, mollique carne prediti: quamobrem Ga- lenus Philotimum admiratur, quod neque Soleam inter molli carne przditos, neque Scarum inter fa^ xatiles annumerarit. B Píettarumgenusomne quaternis pinnis preditum eft, Íquamatorum in morem, quarum duasin rona patte; ac totidem in fupina oftendit: fed & hoc prater ceteros pifces habet, quod pinnulisingy- rum circumuallatur: huic quaternz vtriaque infuntbranchie: Lingua caret, oculofq; in fupina cor- oris parte habet: ac( quicquid ab antiquis aut recentioribus circunferatur ) hos certé pifces maris ác cminz difcrimen vel hoc argumento fufcipere facilé crediderim, qued in quibufdam oua, in alijsla- ées reperiantur. Ac quodadinternam eorum anatomé i de illud imprimis nobis compertum fuit, nullis eos ad pylorum apophy fibus praeditos: corillis effe rubrum;atque ab vna parte gibbum em Y 66 renculaquazdam atra, quadrangula ( puluini modo) fubfidet: ad cuius partem fuperiorem; veficu ulmonis officio fungens, annectitur: hepar prz fe ferunt latum, in ea parte fitum, quz ventriculum amplectitur: àcuius extrerna fibra fellis folliculus dependet. Liené his piícib. atrum confpeximus fub £omacho fitum: ventriculum quoque non ita turbinatum, imó etiam latum, ac cum inteflinis anfra- &uosé circunductum, quz meferaicis circunfulta, sc permnltis orbibus implicata,adanum deferun- 'tur. bentesin maxillis exertos non habent. fed eorum loco maxillas, rugofa quadam fcabritie afperas oftendunt. Gulam in his videas cuiufdam veluti ingluuiei perfimilem, ventriculoadiacentem. C Quanuis orefintadmodum paruo, mirum efttámen horum pifcium maiores, etiam conchas inte- gras, & conchylij genus omne deuorare: vnde przcipué vefcuntur, ac [anum nobis victum exhibent. - Pufillosautem, minoribus Tellinis, Chamis, Mitulis, Cancris, & Cardibus viétitare. De i ^h 661 De Pafferibus. Lib. IV IDE RHOMBO ACVLEATO, RONDELETIVS. Hen hee ten Rondeletiana eff, fed à Veneto pitlore nobi efficla. t—H-4—À ZA EDS Er E Ear ad a fb 3 MICI G.S Som "s TR * 33 EE ass «xS alum BispidusTis DESCILEUR-E- EE "- € " n "do5szgRtcoH Z vn.5 95 a-3- XEIIFERRCIN ^ — vh "Iba 2 3 CER uS B4g08B529- Qc 49 0 o 3 m. D à g.d gv sex c dea ^ Cj um Bt aug dot ciego £5xgS EIS gd 45200 E-y& 8 3s c RR 0 ED. W.B ol BeHWe wx o b.5 50 9.3 EB Dp» uw» Bps3022907mno0 300a BEBBRAZ gig :E-E-— e EL. TH "AaSIB amcuoguo9 X VES .24«.5 C 0 9 CZ-g * ..8. 9 2.2.0 gi da 3e. cau BU e uu ""wt9043d .; am 2e oBoP.- ET Nu mm - LE esp M 4 (Ua A D.G eu du. de Tu LU Gu 9 0! "o 57 H4uugdo.S€5oe LIS v CE-E. Ddrmr.Ójgyo d0 a C^M c d.n UV OWN oue a S gu o2u Sw u3vcoo- — S9 S udo: «9.3.5823 CE Bw 9od gx "cC T-E-NODIS vevcoETSnB8. A863: R53. BXNT Wm É:S.g EXIEERAIEE O5 tbBR9Cd'arn " m9 Bduaudá Qo un-— 9 4. 22 &ÀG onuoon eom v "4$ -2— o D. v»: 989.9,,2.0 É.2 LICI-R-E-2-E-L-8- 07:1 S Eg G.oc Dd dw &Ros«u'D'DmB8B-5og Hd | 4 4 G2 58a E Q:9 o g 4$, 24 3, v "sZzag Tas TULIP XERI AR 9d EE *üus5*4825 no oO v9 S — 8 o v3 : 0. Bub t [2729 [- " mu.55B559 Qe f oudÍD [E |88g24 4 -— X Que M ARUS o. 60 66; -- De Aquatilibus Ícem appellans toftti romb, Calli earbot, Normanibettoneau. Grzci ltuíns temporis (5:147. R hom- borum duas fpecies facimus, rhombum aculeatum & lzuem, quibus rhomboidem addemus.- Ptimumaculeatum defcribemus.Is pifcis eftplanus; litoralis, parte ptona fufca; in qua multi funt , aculei maximé circa caput, & à capite caudam verfus, Ineadem parte linea ducta eft nigra, pinnz quo- que illicnigrz funt, alibi candidz. Os magnum habet, hianfq;,üine dentibus,(ed horum vice maxillas alperas obtinuit. Ab inferiore maxilla propendentappendices duz, tenues barbe modo. Non procul tinc podicem habet. E regioncpinnaincipit magna ad caudam víque continua. Huic fimilis alia ita- cm àcapite. Vtraque paulatim ab initio i edidi vfq; crefcit; inde eàdem proportione, ad caudam víque decrefcit. Hx totum feré corpusambiunt, rhombique figuram efficiunt. Branchias quatuor habet rhombus, duplices. Cor compreífum. Ventriculum magaum;oblongum,in fuperiore parte 19 complicatum, dorfo aunexum, queminteftinum excipit. Sed inteftinum duas apophylfes habet ma- pss fed breues, in angülos duos definentes;inter quos ventricaliecphyfisalligatur. Hac ventricu- licum inteftinis coniunctio propria eft; in hoc rhomborum & pafferum genere. Ventriculum hepar tanquam manu Lo RMSadit, ez albo rubefcens; cui heret vefica multo felle diftenta. Splentex nigro rubeícit, interinteftinorum fpiraslatitans. ^ Oua rubra fanrreplicata ventriculi modo : facit enim ventris breuitas, vtomniaferé internareplicatafint, . r pcm QC Carne veícitur, maxim cancris. vorax eft, pifcefq; multos ingerit. Quamobrem in fluuiorum fta- gnorumq; oftijs plurimum eft, vt pifces fubeuntes perfequatur. In maii noftro, & in oftijs Rhodani magni capiuntur, fed in Oceano multo maiores. Vidimus Oceani rhombum quinq; cubitos longum, latum quatuor, fpiffum pedem vnum. Quanuis igitur ab Ouidio dicatur, & Adriaco mirandus litore rhombus: & AMastiale lib. 13. | Quanme lata gerat patella : bombm, |... "Rbombuslatiorefl tamenpatella: "Tamen nunquam rhombi Adriatici, noftriue magnitudinem attingunt coriim quiin Santonico vel Britannico litore capiantur. Et SN E. Cumgulofus üt pifcis,facil? hamo capitur. Adgulz vero libidinem explendam multim illi con- Lil.g-c^b- 42 fert pifcandi folertia ànatura data, de qua Plinius. Nec minor folertiarane, qua in mari pilcatrix vo- catur. eminentia fub oculis cornicula turbato limo exerit, affultantes pifciculos pertrahens , donec tam propéaccedant, vt alfiliat. Similimodo fquatina & rhombus abditi pinnas exertas mouent fpecie vermiculoram, itemque quz vocatur raia. Que ex Ariftotele (umptaelfe apparet , quo in loco I» pro rhombo dixit, vtinitio capitis docuimus. Kami bun d iaucvU 40) ov» 9x. Du vea Os kai Vere ng jin, 3o 3100 (IV T0101 &aurTot Là A ac ef 10e bac G o dUentu Us C T soU n y ol at imi oi at die oed las, qmi 5) waxog) In vda creocsa- xov mu oic aresc Quxia 64? av ve&Qovmu.. Obruunt fefe afellas ; rana, & palfer, fiue Rhombus , & fquatina, «umque fe totos occultauerint, verberant oris fui virgulis, vt vocant pifcatores : ad quas piíciculiad- natant tanquam ad algas, quibus vcefcantur. Reperiuntur in hoc genere mares & foeminz: alij enim femen , alij oua habent. 1 F Rhombusduraeftcarne & friabili, quanquam Galenus Philotimum reprehendat,qui inser pifces, Lib.s.defacul quimollifünt carne, cum citharos numerarit, eis fimilem rhombum pratermiferit, qui tamen mol- LX liore (it carne, quam cíthari, carneque afellorum multó inferiore. Locas e(t huiufmodi: (1:63: $ xu9a- g5 xai tv Sane za v iAomps. edDercrtut O 29 div 8 eda D» P auk Tio 1o en ru) aot px s "P vimus SyroAet- 49 aude O- Sx éAl'yo. Sed qui Rhombum, praefertim aculeatum, guftauerit, is proculdubio dura carne effe ^*^ iudicabit, maximé fi grandior fit: qui enim patui funt; humidiores molliorefq; (unt. ( ide paulo post ix Rhomboleui F.) Elixusexaceto velin fartagine coctus editur, cum mali aranthi) fucco. Rhombumin- ter delicatiffimos cibos habuit veterum luxus, vnde prouezbium, Nihilad rhombum, de his qua mi- nimé conferenda funt.- A S Lienimedeturrhombus viuus impofitus, vt tradit Plinius, deinde remiífus in mare. DE RHOMBO LZ£VI, RONDELETIVYS. À Ruonusvs altereft qui vtà fuperiore diftinguatur, leuis à nobis dicitur,quod aculeis prorfus ca- reat. À Gallis Barbuc. A noftrisper ;militudinem Paffar dictus; quafi pater, à nonnullis Panfar,id eft, ventriofus:nos enim Panfe ventrem appellamus.Sed Paifar meo quidem iudicio rectius dicitur,quan- quam verus pafler feu /5« non fit, fed ei figura duntaxat fimilis, fitu veró diffidens: huic enim dexter refüpinatuseft pafferibuslzuus.quo (itu cum rhombi à paffzribus differant;autore Plinio,eum quem Lib.g.eup. 22. capiti huic przfiximus, 1n rhombis haberi eft neceffe. | Eftigiturrhombuslzuis rhomboaculeato figura partibufque tum internis , tum externis omnine pat; demptisacüleis: nullos enim nequein füpina neque in prona parte habet. Praterea latior eft, & tenuior rhombo aculeato, carneque molliore, fuauiore quam paff.r. Quare de rhombo leui Galeni sli dorus. oos (recitatus [epratn Rboribo 2«uizata F.) intelligi poffet,quo rhom*um cum pifcib mollis carnis con- numerandum cenfet. Vel fortaffe non abfurdé quis exiftimauerit; rhombumleuem Galeni citharum effe, quod is mollis fit carnis,cuiufmodirhombum luem effe conftat,quo dque eum rhombo fimilem 69 faciat. /Elianus autem long? alium ex mari rubro citharum defcripfit. Ec Achenaus cithari fpecies düas alias tradidit, de quibusnos alibi. . : DE RHOMBOIDE, RONDELULETZIV S. R ow pifcem fxpe vidimus, quiab ichtyopolis Rhombi nomine venditur, quem tamen à fupe- rioribus rhombis diuerfüm eife fen(us ipfe doceat, etiam fi figurá rhombum imitetur. Quare hune rhomboidem appellauimus, vt tantuinà thombo s differat, quantum figura rhomboides à rhom- bofigura: etenim rhomboides figura, quz neque latera z ualia; neque angulos rectos habet. Eítigiturrhomboides pifcis rhombo vel pafleri fimilis, fed paffere (itu differens; fquamis patuis inte&us; oculis multum à (efe diftanvibus. Lineaá capite ad caudam pet medium corpus ducta; initio -finuofa, pe Gitbarss. 663 iconem addere De Pafferibus. Lib. IV. CITAS ato per otonia Rondelet [ums E, quoniam leuem (num acule i poft : ', £0 X A Uam a Venetijs ad nos rmi[fa, alia 4 C0 efa $ae0 PAIHIA WeC. TIRTEÀ 7 $5, ab ami 3 L7 V ARhombi lenis [pec paremfacity dempto quod aculeis caret. o "x, ge ANS eN UA] "a € e jm ue quK MEVS ROS SDU 7B. je TA —. o cuo & breu o pore eft ex duasz hi licui nünquam bs à rhombo Is rtibus rnis pà 1 erat. Inte . Cot dinem fup irimens i magnitu * quas partes d lm tpa inl a in e bferuaí enim, quantum o : finuofa, deinde re£ta, non differt, E 6e- ur " 277 INNONNES 277 25 4 7 i oo 27 e ( CUNINSS "Carne eftmed RE ET CoD EE c B zg s Ev B UD EAE "UO AS mc o. H'pH g* [3:1 o£&ídcd E peii gez ed orc 2a n "- (0 v E ES LE] c — m Qu ei ^ d. o c — MET E c^ m o 3d £& aH ^ L2 Q5 .S o6 c &9 p^ [4 o P B5 2 BH.. g83. T3 eH Kkk z 664 .. DBeAquatlibus DE PASSERE RONDELETIVYV$. *Pafferis efftsies Venetijs fla; ab ea quam Rondeletius dedit differens eum aliasmonnilnl, tum quod poa faperir a Rondelena ad ecttlos ufa, procedst, paulaum bumulier , dic. Lib. 2. de E : P IT i Tae : Grecis, La- bou tinis paffer dicitur. Pifcis alius X ,Q. ? - j| sos90:3 id eft;patler, ab Arift.di- ci videturycum de felle pifcium loquitur: Oi 9: dei ore$e mice gor, oí mo acbeyregcv $215 iyryvTegoy oiov (Boizeory (G» Eo, GELU9Uy BMC GIA petkY Gs EDO y END, spur. In alijs fe] inteftino heret; his propius;illis remotiüs àiecore; vt in rana, ellope, fynagride, murena;gladio,hirundine;pgf- - fere. Sed hocloco hirundiné & pafferé expungi oportere cen- fco. Sufpicionis huius occafio- nem mihi prebetprimum Gaze — conueríio, in qua hec omifía 2. — funt:deinde debet qc 1 zat mé fequitur , huc translata effe videntur duohecnomina, que Hrs : proauib.nonpro pifcib.pofita 222—7— "AZ RU E funt. SedadPfettáreuertamur, - - T EE qua ab Italisnoftrifq; plane;ab aliis placufe;à Gallis plye nomi- natur. B Pifciseftrhombofigurafimi- lis,fed contractior,bugloffola- tior.In parte pronafuícaq;ocu- los habet.Pinnztotüferé corp" ambiunt.Caudain vnicá latáq; definit. A capite ad caudálinea perum finüofaper mediur cot- »us du&a eft. Os paruum habet bon modo, fine dentib. ca- ius fitu à rhombis differt: fi .n. pafferé itaerigas inlatus,vt ma- xilla1nferior humá verfus fpe- &ect;fupinapars,leua erit: pro- na veró,dextra. Contrainrhó- bis: quibus eodé modo in latus erectis, fupina pars dextra erit: prona;finiftra. Pli. Marinorum alij funt plani,vt rhombi;folec, pafferes,qui à rhombis fitu tan- i wd Sw S » W wv 75g, 239)]j AAA er PH f MAMMALIA NS 1 P D f ) Í UJ THTHTTHPY tum corporü differunt ;dextég uus eu sonde oou rior T0923) refupinat? eftillis,pafferi leuis. - au 95:4 ed 415130 6 Libe.capzo. Partibus internis rhombo (imiliseft. Stagna fubir& fluuios: delectatur enim aqua dulci. Vl.. G In ftagno noftro magna paíferum captura eft hyeme. In Ligeri flumine Ízpe etiam capiuntur, minus nigri molliorefq;marinis:qui proculdubio non genere.fed alimenti varietate [olü à smarinis differunt. Sexsus. In hocgenere mas eft, & faemina: inalijs enim oua, inalijs femen reperitur. quod lac vulgus appel- P pea lat, quiala&tis inftar candidum eft:quod propter Arift, dico, qui xe literis prodidit. a 3ivo, nore &y avi; ágpocx ad Epphais 9t Qvi, To uu Tis sov 61 s o0 pud y10 9) dry eU OV teer. ru eg e oi iy Sues a2 P oaov dU O- yo) ad P dovrei y qo oed y arse eg rto rrt rut mu TO Ud ao Qo ver E ovm, In te(taceis. & ftirpibus eft quod pariat & generet, quód autem maris officio fungatur deeft. Sic etiam inter pifces genus pallerum & rübel- lionum & channarum: ouaenimin his omnibus reperiuntur, Quod [i de omni paflcrura genere intel- C ligatur, falfum elle experientia docet. Reliquum, Hyeme ventrem ouis dientum habet paílzr, idque potiffimum obferuant qui emunt: oua enim A. meliora füuauioraq; ipfa carne habentur. Palfer vere parit. In Galliararius cum ouis capitur, in noftro litoreferéfemper. Cuius rei ea eft caufa, vtarbitror, quod pifcatoresneftriin ftagno tantum byeme ifcantur,quo foeminz pariendi caufa fubeunt:in Galliain mari tantu m pifcantur mares potius quàm minas,quz cuorum copia preffz inimo latent. Pafferes & plani omnes inltmofis locis feliciter pro- ueniunt, vcannotauit Columella, ob eam caufam in ftagna noftra (e à mari recipiunt. In Oceano vero 165: "4e 69 planorum omnis generis maxima eft copia. Vidimus Antuerpiz in taberna quadam pafferum , plano- rumque pifcium omnisgeneris exiccatorum tantam copiam , quanta cuiquam credibilis effe queat. Latent eniminarena & limo; obidreciprocante Oceanofacilécapiuntun /——— 0005000.) , Paíferes erendiitaq; De Pafferibus.. Lib; IV. 661 Pafferes. marini minus humida mollique funt carne quàm qui inde vixerunt, qui przter quàm quas molles fant, lutum etiam refipiuht. Molliores funt, & fere infipi funt omnibus marini. Secundumlocum obtinent in ftagnis verfati, Poftremum fluuiati- "M Lib. 3. deals- F iin dulcib. aqtiis educati.Prz- les. A noftris friguntur in fartagine, & probono, gratoque cibo habentur. Galenus plettam buglolfo /^7/ facalt fimilem elfe annotauit, nen tamen eiufdem plané effe generis: mollius enim ciboque gratius, deniq; omnino melius effe bugloffum pfetta. I 4o oz 3? Nunc fi pro genere accipiam DE (QVA — DRAJGZTVILOPALLAURBASSERIS » ] fpecies Rondelersus.. ic^ - SQUE s e c NIIT PIS PEEIEIFTF EP E E | 77 1777 | Sv lili (i / nz, e DT DLE) | RLULSSEUYT g D, 77/7 " 4 77, i, p X, I, 77 POP DEAD // 2 9^ VA LJ, AM ^ f 2098 DS A) yy UY YU DAN : 5 He jPAss EREM provnica pifcis plani fpecie eum veteribus autoribus fuperiori capite víurpauimus. A di nos facturos arbitror: nam n us cuifpecies aliquot fubfint, de quibus deinceps dicemus ,nihil abfur - Ariftotelesas eÀrflv qd O- conftituit lib. de Hiftoriaanimal.& cvvorr- r5. 4. capis. —' qebé: libro de animalium ingreffu omnes eos app ellat, qui plani cum fint oculos babentin prona pat - te; ideoque itanatant, vt ftrabones ingrediuntur. Omnes igitur huiufmodi plani di&i funt patleres, à :€olore pafferum auium: nam parte füpina albicant, prona faíci funt & terrei coloris, inftar palferum.- auium. Igiturpafferum generi eum planum fübijcimus, qui quarteletà Gallis, id eft; verbum verbo quadratulus nominatur. Sunt qui eumhoctantum nomine appellent, cum minor eft: quum veró fe- nuit;plye. ; Ego veró fpecie huncabillo differre exiftimo: magis enim quadrataeft forma is quiabea (p) quadratulus nuncupatur, maculafque rufas fiue fübBlauas plures habet. Totuslzuis eft. Carne candi- (p) A NS molli, valdehumida. Huius magnacopiain Oceano capitur. UI 0 pE(LIMANDA) PASSERE ASPERO SIVE r éo . mande vocatur, .OOckANv M mare pla .. Squamis, afperitate Jquamofó , "Rondelenze- I Ed «- i SW ) ?3 FEINER LAN 2: D iT. Pan". UE*PTRASnERTCEERETCE S » DON ONERE MM S ENT y^ e E 7l í S j EJ qunm M acds esas » Nx 2m NSRESSESQUS SANSA. : SS nis pifcibus abundat; in quibus numeratur pafferum fpecies, quz à Gallis li- A ab Anglis brut. » 3 Mm ae queà fuperiore differens. Flauas maculasin pinnis, quz gnata ambiunt ,& in B reliquo corpore habet. Linea corpus interfecans (inuofa, in paffere noftro re&tiore - Carneeft candida, humida, molli,mirius tamen quàm füperior,parum g lutinofa,non multum bu- F eíuolucro alio conuehendos curant. loffis inferiore. Antuerpiani exiccatos vendunt; magnoqu 2t 666 De Aquadlibus. DE PASSERIS TERTIA SPECIE, RONDELETIVS — De Flefo c£ Fleteleto, vt "Bellonsus Gallicis unlgaribus nominibus appellat. "s S5 AN SS d» X At » OX Y DT 29. mM ^ LS . : 292123 »98:95 20:97, $1924 PRA) S049 (uu , DUM DR DUIS No I SEO 1 9 ANIMA par. Se AMARUM ANS dE T DD IQ Se AQ UE 4555210711 dd XODA d? RISO ZA » PL rA AG 7) I, 1 7^ e ELT. AL M, x cM ad EEESeS SSSSSSUSNENNNNNNS NSSSSSN e À Esr &aliuspifcis planus pafferum generi fübijciendus lez à Gallis nominatus. A LETS B Squamis paruis integitur. Colore ett nigro. In. córpore pinnifq; idambientibus maculas rufas ha- F) bet. Officulis munitus eftin capite, medioque corpore. in parte fupina. Carne eft candida & molli. (C Hac&fuperiorepafferum fpecie mare noftrum prorfus catet;ac fuiffe vtranque veteribus incogni- $uodin Ocea tam affirmare aufim: quiaad Oceanum víque non penetrauerunt, nec in Oceani pifcibus cognofcen- notantwfit: dis operam ftudiumque po(üerunt. Sunt qui flez fluuiatilem pifcem effe putent, (ve Zelonim. ) Quod poni fiintelligant in eism nafci & viuere, id plané falfumeft: nam in mari reperitur. Quod fiin mari na- IO ig tum flumina fubire fentiant, redtédicunt. | Non folum enim hac , fed etiam aliz palferum fpeciesin je fluuios migrant. | | Iftius fpecies due vidétut elTe, vna minor quz flez dicitur, altera maior quz fletelet, ( etiam fi dimi- Specits ilia. nutiuum nomen id effe videatur, ab Anglis belbur,noftrislitoribus incognitus in Angliafrequens;l ai- | (F) tetia rarus, & ob ratitatem folum commendatior: neque enim priore falubrior; delicatiorue eft, fed pauló duriore carne. . 307 5i t hd o da à. 5t " ] d) l "bsup 2 x * DE BVGLOSSO, VEL SOLEA, RONDELETIVS. " Ordinksati, | SVbIvNGIMVS rhombis pafferibusque bugloffa: nam victus ratione lócoque conueniunt; & vt Lis ^ apudAthenzum fcripfit Speu(ippuslib. fimilium: Similes pifces funt pfetta, bugloffum , tznia. Hu- ius generis fj pecies aliquot conftituimüs, quz deincepsexequemur. Acprimum dé buglolfo proprià ficappellato dicemus. E T 1. .7:29 4 ÁA- BasyAwTle 42) B9*y Awoxa, ; BiyAuiloy xq) D*yAaoroy vel 94 yawos(9- à Grzcis dicebatur, hodie Martia. A. Varrone & Plauto lingulaca, àlinguz figura, que Grzcis eft yned1a: cui 8» particulam additam fuiffe puto, vt magnitudinem potius quam bubulelinguz figuram fignificet. A Plinio Solea. Item ab Oui- Ip Halumtico, dio» Fulgentes folez candore & concoloriliis Paffer, Afigurafolee qua folo pedis fubijcicur. In tota .. Galliafole, in Hifpanialinguado,; Roma linguata, Venetijs fFoia à folij alicuius maioris fimilitudine. QE : E ; " (» es i4 ACA WW (/ M6: n ( 26 0 OO at a^ e DATE SACO DAY RUPEE eio ure PANEG CAXDNT QD ee e" d B. Soleapifciseftplanus tenuis, longiore contra&ioreque corpore quam paffer ; ( ita vt paffer inter foleas & rhombos medius fit;) pedali magnitàdine, vel maiore in.Oceano, fupina parte candida: pro- nanigricantein quaoculiinfunt. Ore eítincuruo, (ine dentibus. (figmratamen exb. bia denti&ulos baber. Branchias quatuor, cor compreffum. denique vifcera omnia eadem cum patferibushabet. Squamis tegitur paruis. Lineare&taà capitead caudam ducta eft. — Corpus fepiunt pinna breues: quarum altera à capite ad caudam continuatur: altera 6 regione podicis , non procul à branchijs diffan - (G) BS orta, itidem ad caudam víque protenditur. — Hz colorem à proxima parte mutuantur : ./ ^. *Egenim partefüpima cádide funt; prona nigricant, fimiliter & quxad branchias funt, & in ventre, n I: Cauda D |» De P2 Caudalata eft , vnica pinna, cotiftans. Felinhepatehabet adueríus füffufio- nes vtile.. | o - Hyeme vado maris excauato con- dann aH gdofol case plepig ata re Plinio. Frigus igitur foleapertime-- fcit, tá quia lapides in cerebro habet, tumquiacorporeeftefttenui, — .— Carne eft dura, & nonnihil glutino- io fasque obid difficile corrumpicur,diu tius feruatur, neque longa vectura pu- trefcit;imo melior efficitur & falubri- or.Id veriffimum effe iudicabuntij qui diligentius omnia expendunt,quibuf- que fapit palatum. HincfitvtLutetie — fapidiores melioresque(intfolee quà — inipfolitore. Nam caro omniscalore - 2/75 externo primumctenerefcit , eiuíq; (a- porilledilutus; & vtifidicamferein. / ! ET] fipidus, acrimoniam quandam nonin- gratam acquirit: poftremo putrefcit,- moleítaque acrimonia linguam pala- tumquetorquet,quatameu acrimonia quidam dele&antur , quibus (tupidus eft,hebefque guftatus fenfus. £t maris noftri (olez Lügduni meliores quàm inMontepelio; vbi fzpius viuzadhuc coquuntur: quar obcaufam duriores funt; difficilioriíq; conco&tionis.Ga- 3o lenusfimiles quodammodo inter fe ef- fe palferem & foleam fcribit, nonta- menomnino eiufdem etle.fpeciei.So-- leam enim molliorem effe, ciboq; (ua-- uWiorem;acomnino palflere przítantio- rem;Suauitatequidem;alimenti copia, - fucci bonitate folea preftantioreft. Ac carne duriore folidioreque elfe expe- 'tientia fenfufq; conuincunt. . — Neq; verb eft quod quis de bugl of- | ^40 fodubitetisnefit quem de(cripfimus: emniaenim ad amuffim conueniunt, -6mniufn etiam qui liactenus de pifcib. aliquid literis mandarunt ,. confenfu. Neq; quicquam obftat Achenzi locus. "libr.7.ex Ariftotelis libro de animalib. hazccitantis:Xeaay/- Quei,O9: y vevyyav, vatpnis acies Darronoe (Or B yxa asia, pos. Cartilaginea (üt;inquit; bos, patti- naca,torpedo, raia, rana , folea,paífer, "so mus.Nemoeft.n.qui (tatim nóiudicet, locü effe corruptü,cü neq; Atiftot.neq; Plini*,neq; vllialij quiin pifciü cogni- tione exercitati fuerunt; quique dili- "ER 667. Sole quam [ubiecimns figuram Venetiis nalhi [uaori:ae,)'p quas E Rondeletise pegas omnibus di/[Froilems ; genter cartilagineos pifces enumerarüt,in eorum numerum bugloffum velpafferem repofierint:qui- bus, vtpote pericioribus , demadhibendam elfe iudico potius quam Z&liano,& Artemidoro,qui non L fatis ree cartilagineos mutana;conger,torpedo, paftinaca,bos, multellus,delphinus,balena: hzc enim fola funt de aquatili- bus viuipara.At murzna fpinas habet; non cattilaginem;nifi murznam fluuiatilemintelligat.Delphi- nus vero & balzna,neque fpinas, neq; cartilaginem proprie habere dicuntur;fed folidaotíaterrenarü 6o animantium modo. A rtemidorus verb: Quicunque inquit, pifces cartilaginei funt,ex his longi omnes C Lib.9. e1g. * Libas, de fa- ul. aliquan. Verum fe bus gloffems dare. —JBwugloffum n8 «ffe cartilagi- 326RTA. Ww definierunt. Cartilaginea vocantur, inquit JElianus.qua fquamis carent, vt Cartilsginsi pifces gui;eone tra A elianum C artemides TI. vanum laborem (ignificant,& gue fperamus non perficiunt: quoniam elabuncur,& fquamas nonha- Lip s. 4s in, bent;quz corpori circumlite grus Quibus reiectis Ariftotelem,Plintumq; excellentis doctrinz viros, & rerum cognitione przfti- tesfequimur,ex quorü fentétia bugloffus,& affer plani quidé süt pífces;fed fpinofi,& nó cartilaginei, "- -J madusrint,dcíquamari non poflit. UC DE SOLEA OCYVLATA, RONDELETIVS& | Jeonem bus p.[eiswofra pag 669 . Soles parua fne Lingnla prefixumns, uinaqua calida Kkk 4 unt , vcluti hominibus colores. Süntautem hi, Murzna anguilla,con- zerpraz. fons. SrEctzM Bugloffi alteram facimus eam quz Maffiliz fatisfrequens eft, queq; illic & epudnospe- A goufe dicitur , à íquamarum vt arbitror tenacitate: ita euim tenaciter harent;vt nifi di ba *T | ! IE E ^ 1 / | v 3 UA ores oc ei 668 | De Aquatllibus. ^ Z Eftalijsfoleis corporis habitu, & partibus internis omnino fimilis,fed in prona parte maculas habet gmnagnas, oculocum effigiem cum iride & pupilla referentes. Vnde foleam oculatam appellandam etfe cenleo:quemadmodum tor edinisoculatz, item raiz oculatz fpecies vnaeft. Huius mentionem nul-- lam à veteribus fa&am fuitle comperio ; nifi quis eam effe dicat , quam Athenzus £exaeov vel , xée»» ex Libro 7. T'orione vocat: ^sejov Gr v a€A le va ed qe Td v 5) yo ré Du*yveridovsiri]aey iex atpav » 9v xài AS t] x9 JV Se . hocalijseftimandum relinquo. | um n : " ^u f ! DE .CYNOGLO SSO, RONDELETIVS. ie 20 PLANYVMpilcemquem hicexhibemus qui pole(fortepro ale , id eff folea , cui cognatuseft )à Gallis notni- |^ natur,necelfe efle incer bugloffi fj pecies numerare;forma ipfa fatis ar uit, quà bugloffi plané fimilis eft. (F) Efttamen corpore fpiffiore & breuiore;fquamis tegitur paruis,in am itu ferratis. Coloreeftfufco. Vt rhombusà palfere,ita hicà prima buglofht (pecie differt fitu corporis,nec non fapore. Verus enim bu- 3e glotfas faaui eft (apore;& perdici comparatutquemadmodum rhóbus phafiano. Athicinfuaue quid- dam & graue redolet, quod inter edendum facilé percipiuntij, qui vel verzfoleg ignorantia, velpre- tio patuoindu&i hunc proilla emunt.Sunt qui non nifi pabuli ratione differre credant , quod equidem non probo.Etenim i pabuli varietas faporem;fuccumque immutare poteft; nonita ( »ontamen )ad cor- ris habitum formámque immutandam nullam (v/lam) vim habet. De colorenihil dico; quiproali- Specie,nonpa- buli tantum po : $ ; ; D : es rationebune mentorum differentia variari poteft. Quare ciim victus ratione; notifque alijs quas fuprapofui pifcis pifcem à b4^— hic àbuglotfo diffideat,re&té aliam à bugloffo fpeciem con(tituimus. Eafortatfe eft quam Epicharmus "Hu differre. -. E n N ll . l6 . h " ! ; fi ihil Tot p apud Athenzum libro 7. «useyAwoscv appellauit. Vel fi Epicharmi xuvéyAwosov non it ( nihil enim certi extam paucis verbis Epicharmiab Axhenco citatis colligi poreft)optimo quidem( tamen iure ,vtàcz- teris bugloffi genetibus diftinguatur, cynogloffum nuncu pabimus: nequealiud eft genus cuinomen 4o , ngo hoc aptius quadret. " | qns ba mg: Eftautem cynogloffum carne dura;glutinofa,difficiliorifque conco&ionis;ferinique faporis, obal- gas. herbafque alias quibus vefcitur. In mari noftro non reperitur. ET inci bidpila In Oceano frequens eft. Sunt qui fimilitudine deceptiin mari noftro capi putent C Bellonium notat, ) eumque effe pifcem quem Maffilienfesferuantin vocant. Sed hoc füoloco (wbinam 1d facsat "Rondeletins éam nou occurit )yefellemus. | ans V wp DE ARNOGLOSSO, (VEL SOLEA L4VI) ig 4 ^ Rendeletius. Vbi. miutous niit -&o À anwecLossvsleuis fíueArnogloffus fimpliciter ea bugloffi fpecies à nobis vocatur,que fquamis carere videtur,prorfufqueleuis elfe: Nam vt plantagini herbe à figura vel foliorum leuitate;arnoglofRi, ideftagning lingue nomen pofitum eft, ita fpecies hecarnogloffusa leuitate vel figurare&té nominabi- tur,quz à noftris perpeire vocatur.Eft reueraex büglofforum genere, quod corporis habitusfiguraque — indicat. A cateris differt,auod multis quamis tenuiffimis,& (latim deciduisintegatur, vt meritó luis dici poffit; tenuique tantüm cute opertus e(fe videatur. aifiog Aet | Corpore CN "Vd M De Pafferibus Lib. IV 669 Gorpere eft valde pracili;pellucido, candido. Carne eft tenera,delicata; palmi magnitudinem nun- p quam attingit.Statim atque ignem viditcoctus e&, quemadmodum aphya. DU A Sunt qui hane buglofli fpeciem teniam effe exiftimauerunt, hac tantum moti conie&ura, quodtz- non E nia;píetta & bugloffum fimilia funt autore Speufippolibro z. fimilium. Sed hxc fententia facile con- ded ua uellitur Ariftotelis libr.s .Hift,animal. cap.13.autoritate, quitzeniz pinnas duss duntaxat tribuit,cum hsec RU quatuor babeat,duas ad branchias,duas alias quz corpus fepiunt,quemadmodum inbu- gloilo. & Jcon Solet ecHlateyde qua fupra p^g-667. Rondilelint, ig REERRERBisREEE | Ee USES Spa TU (de v ATE ur SCA 28 ilic D E DE SOLEA PARVA SIVE LING VL A, j ; : - endeletiss. S p ^ RIA ES W je ; RORIS T Haxc Bugloffi parui fpeciem diminutiuo néminelingulam appellamus, quod fit buglofforum o- & mnium;quzàlingue figuranomen traxerunt, minima, Néque debet exittimare aliquis maiorum foc- turam efle. Certa enim notaà bugloílisomnibus difcernitur. Eft enim piícis planus bugloffis reliquis B fpeciequidem fimilis fed femper paruus, dedrantalé magnitudinem nunquam excedens. Linea qua corpus dirimit;ípinamq; firmat vel tuetur. ex (quamis contexta eft longe eminentioribus quàminto- 4? to corpore, demptaeaparte quz circa maxillam inferiorem eft. Duriote eft carne quàm buglotfus leuis, glutinofiq; nonnihil habet.fatis rarus eft piícis,& ob cor- E poris tenuitate vilis.Solent enim magni corpulentiq; pifces probari : parui veró reijci mifiex Aphya- rum fintgenerze, vt vnacum fpinisedantur.Exi gui alij,quibus eximend;e funt Ípinz,molefti. ; DE HIPPOGLOSSO,(ID EST BVGLOSSO maximo y in Oceano , ) Rondcletia., je me QUIS 209398 Y 9! ) DAD E 35 kz Z3 ^) P 357. 35219999992 | ? 3S2 0030933 3152 9529/02 2 09 y dc 12) 32 232 2 )223/2 32. c4 MC 3322 2» 1538 235 8750012 uu o 35^ SE o o223 Y^. YMO 2 HiPs0GLossvyM vocamus bugloffi fpeciem, quam Galli flettan appellant, quod Buitando natet, À Vtopinor.- Huiusnomennullus apud Ariftotelem; Plinium , Oppianum requitat: veteribus enim incogni. " » 670 s De Aquatlibus: incognitus fait, Oceani tantum accolis notus. Quare huic proipfius natura nouumno menimpofui- mus,quod faciendum effe cenfent Plato & Galenus. Hippoglollum ipitur à nobis vocatur, quod bu- gloffa omnia magnitudine fuperet.Greci enim rei magnitudinem indicant 9s & izzc particulis, vrin Hippofelino,Hippomarathro. Sic hippogloffum dicimusà magnitudine nonà fimilitudine cum hip- pogloffo herba. 2 nd B Quodautem bugloffi fpecies fithippogloffum noftrum;nemo eft qui non ftatim primoafpectuiu-. dicet:oblongo enim contra&oque eftcorpore , altera parte candido;altera nigricante, in qua oculi fiti funt.Ore ett contorto,dentibus munito cithari modo; quibus bugloffi carent.Pinnz corpus ambiunt. . Vrbreuiter dicam,Bugloffus eft cetaceus. Vidimus enim hippogloffum quatuor cubitos longum.Car- ne efl dura fed fuaui;ad thombi naturam proximé accedente . Offa fpongiofa habet , quibusineftme- duila,quzà cupediarum amatoribus expetitur.Piícis eftmaris Oceani. Antuerpiz falitus &in frufta diffe&us venditur.Capitur etiam Ízpe in Oceano iuxta Galliz Boloniam.lbi huius frufta farinz maf- F faprobé fuba&ta & piftainclufa,aromatifque condita in futno coquunt , vt diutius ferpari poffint, & aiportari. *- " eiu a Hz funt omnes bugloffi fpecies quas vidilfe contigit; que cum omnes veteribus cognitz non fue- rint,)nemini mirum videri debet;fi proreinatura noua nomina fecerim. DE RHOMBO, BELLONIY S (— Resdeletius bunc aculeatum cognominat, À RhombumLatini,ac pofteos Italià turbinata corporis figura vocauerunt, quem Galli Turbotum : proturbinato dicere maluiffe videntur, Vn Turbot. Píttamnullo cum Pafferibus difcrimine apud Ariftotelem Gazaconuertit:quemadmodum & Oppianus hoc ver(u:Et Clariz,Píettz, Séepanij Lei. glis,Afellus.Galenus tamen Rhombumà Pfitta feorfim nominauit: Eft enim Pfitta,vt poftea docebi- mus,Hallorum Plya. ^ Maximus ex noftro Oceano Rhombus adfertur, tante interdum molis ac carnis (quam multam ac delicatam habet)vt quadraginta librarum pondus excedat, lautioribus ob hoc menfis in Francia pre- ter czteros expetitus. Pelleeftrugofa, cineritia ,notis albicantibus diftin&a, acutis veluti clauibus (clasis )offeis vndecunque armata, vt in altera Raiz fpecie dictum eft, verumid non femper: Sed & li- neaquzdam candidaincurüa, cutem lateribus vtrinque intercipit , que & czterisomnibus cómu- nis eft. Quod reliquum eft;Rhombi (vt & Doradz)caput multis fpinofis offibus rcfertum eft;tantz in- ter fe differentieac varietatis,vt omnia fere fabrilia inftrumenta in eo reperiri poffe vulgus exiftimet. Atque vtRhombum àPaffere facile diftinguas, vtrunq; pifcem fic in latus difponito, vt oculi celum, mentum dorfum verfus fpectent:reperies in Rhombo partem fupinam dextram effe; Pafferis autem fi- niftram.Quin etiam in Rhombis,quidam, prater alios, mihi confpecti funt; oculos in ceruice quafiin tezgorc collocatos habuiffe: quod ideo à me di&um eft;ne tu in alijs decipiaris. Moy DE RHOMBO ALTERO GALLICO, BELLONIVS. "Rendeleiius bunc lauem cognominat. A . Gallistantumpeculiarenomenà Rhombo diuerfum habet,quz Barbua aut Barbata nefcio qua ra- tione dicitur. Nam etfi Venetijs, Romz , & Mafliliz frequenter reperiri Íoleat, tamen & Rhombi no- men habere, & pro Rhomboapud eas nationes diuendi folere, períepe confpexi.vnde hoc mihi plu- B rimumadmirandum effe vifum e&,quod tam infignem formz varietatem, nulla etiam nominis diuet-: fitas confequeretur.Nunquam enim Barbuaad eam magnitudinem, quam Rhombus, accedic:eftq; le- : uiore ac magis plano corpore, minufq; carnofo,folido, ac delicato:capite etiam magis elato ac grandi, Cetera, etfi cum Rhombo conueniunt,tamen ita oculis omnium obie&ta funt; vt ne mulierculam Pa- £ifinam fallere poffint. dd. DE T'h&SSERE BELLONIV S jo. Á — Pafferumpermultasapud noftros fpecies comperio:quarum enumerationem dum figillatim ac bre- uiter perfequor,hocimprimis animaduerto, maximam huius pifcis Ípeciem (hoc eft,quz in maiorem molem excrefcic) Gallis Plyam , nefcio qua ratione,quotidie vocari. que à quadratulo fibi congeri pi- B fce(vulgo Carlet)nonnifiipfa forma ac magnitudine differre videtur: Eft enim Plya quadratulotan- tum mator:quiad quadrangulum proximé accedit. Proinde vterq; pifcisflauisliturisin fupinaac ci- M j1 nerea tergoris parte fugegillatur:quatalioqui fübtus, vt in reliquis planis, albicat. DE PASSERE FLVWIATILIZJO MI VVLG'g ^N Flefus dicitur;Bellonius. | Pa[eruma quadam fpecies flumiatiles duct poffant , fed smproprit.non enimasn flaugs na[cuntur, Jede marisn eos migrant. 3 2 Á Flouistiliseftpifcis ad Pafferem (demptis luteis maculis)accedens,qui Britannisex Tamefi flumi- neaddu&us Ph/osde ,noftris Gallis Flefus appellatur, Vn flez : paulo longiore quam pafferis corpore; ac dum adoleuit,craffiore. B Afperaquadamlinea fecuridum fpinam in prona;ac candida;atqueadeo fupina, ac liuida eius parte infignis.Sed & in Branchiarum fpineo operimento, quiddam ipfo conta&u afperum percipies, pun- &is nigrioribus ceuabacu quodam impreflis afperfum, in quoa reliquis fuz notz piícibus facile di- Ícrepat, Eft &illiquedam FM tune dd radices pinnarum pofita, eius latera ytrinque ambiens. io j; . De Pafferibus Inb ume oo 60 | DE FLETELETO, BELLONIVS. Martius( 4n àmenfe Martiotuelmarimus potius? )eft pifcis,atq; adeo fluuiatilis, & Patferini generis,qui Fleteletus dicitur:ab Anglico tractu ad nos circa dudirjicogait, ac paulo poft ;deferzi folitus:Flefo vt plurimum maior, fed carnis zqué ca»dida: quam,feftucis craticulz admotis,noftrátes exaffare fo- lent,ac butyro condire, quemadmodum & reliquos Flefos ac Limandas:cui pifci Brirannicum vulgus Helbut nomen indidit.Hoc vocabulum quanquam apud plero(que noftri vulgi ichthyopolas tran(te- rit, mirum eft tamen cur maior eius pars diminutiuo vocabulo vía , Fleteletum appellauerit , cum & 40 Flefo & Limanda fit multo maiorac delicatioriimmo vel ob hoc magis apud nos tariffimus. DE LIMANDA, BELLONIVS. gis communie,cum cateris pafferinis minus haber familiare. Sel Exiccaturin litore ob maximum prouentum,& ad mediterraneos Germanos transfertur.Gallisau- F. s temnofkis ex ipfo litore Britannico ac Neuftrico,recens adferri folet. DE SOLEA, BELLONIVS. Sfoliamà quadam maioris arborum folij forma Venetorum vulgus nominat: (Romanes onlgue aliud A 3920, palfeves genmsquod Bellonizs fra T enam y fivaluer HHUncupat.) Latiniabea quam cum calceorum foleis (imilitudine habet Soleam vocaueruntnonnulli falfo Pafferem: vnde Philotimum reprehendit Gale- 39 nusquodPafferisaut Pfitte vocabulum ad Bugloffam ((icenim Greci Soleam àlingue bubalz figura . nominant)nulla fpeciei habita ratione, temere trans ferret: Eft enim (inquitille) Solea mollior,prz- ftantior,ac cibi iucundioris.Bugloffan quoq; appellauit Oppianus, Trachurumá; greges,Buglofleq;, (BzsyAaosoi, )& Platyuri. Quod vocabutum imitatus Plautus, Lingulacam nominauit:vnde etiam Ro- manorum vulgus Lenguatam vocat. - "T Cris - Ups Solez(inquit Plinius)cum Rhombis nonintrant Pontum. Ill enim ad lumina? mari tranfeuntes, . maltum pingue fcunt;accraffiores euadunt:quales nos Londinie Tamefi vidintus, & in mediterraneis yrbibus per paria diuendi,vt craífiores emptoriappareant. Blas "dut | | Vulgus noftrum carnis delicata (folidatamen & candida) iucunditate; Perdicem marinam cogno- minauit,vt & antiqui Scepanum Áttagenem marinum dixerunt, Oblongiori eft quam quiuis alius Pafferinus pifcis;corpore , ac minus omnium lato,pinnis vnde- cung; víque ad caput(quod breuiffimum habet) circunfepto:cute ( fi contre&tetur ) Íquamulis vifum effugientibus, afperiufcula.Surfum fubnigra, nullis maculis di(tin&a, per mediumin duos veluti mu- fículos diui(a, fubtus candida.Cztera cum reliquis huius generis pifcibus habet fere confimilia. OptimzSolez ex nouo portu,quem Neuportum vocant;ad nosadferuntur:que frixz,ac per medi. F um diffe&z,ficcam;minimeq; vi(cofam habent carnem;fpinamq; integram;nullo negotio(vt vera Per- ficanucleum)relinquunt. | Quz veró exStapulenfi portu (vulgus vocat Eftaples ) ad nos veniuntvt - breuiores funtac nigriores : fic carne vifco(a conftant;neq; fpinam relinquunt. Quamobrem has ada- liarum differentiam vulgus noftrum Polas appellauit, de qua(4s5u: )mox differemus. , Po "I M DE SOLEA ALTERA, BELLONIVS. d Rondeletiss Cynogloffum hunc p:[cem nuncupat. A 40 Dubium non eft, quin id Pafferis genus, quod vulgus noftrum Polam appellat à Solea fit!on gedi-A B uerfum.hocenimab ea differt, quod os ei oppofitum oftendat , quemadmodum & Rhombus Pafferi: Hanc enim,fi iuxta Soleam eodem fitu componas, os Polz in (inifttum;Solez veró in dextrum reperies latus vergere. Corpus huius Solez fpeciei breuius effe folet, ac lumini expofitum Wah cloeer Ov dibas dentibus tenuibus obfeptum,eiufque corporis pars fu pinaíquamis caret,quas prona oftendit. : Polam hanc Maffilienfes Seruantinum, (vt & Afelli fpeciemaliquam füperius di&am,;abalbedine A Capellanum)vocauerunt : (Sedweeat boc Rondebetius.) Romanum vulgus Linguam nominat, ad Solez, r ge uam Lenguattam vocare folet,differentiam. | Vilioriseftpretij quàm Solea. E | ; p DE TENIA, ALIA SOLEJE SPECIE, "m Beilovius. .. "Teniam(Prima melins fcribitur per a.diphbthongum) Aviftoteles & O ppianus vocauerunt, Alexan drig,Ca À B nopi,& Seleucizin Antiochia frequentem pifcem, ad oleam plurimum accedentem (ac cibi eque Aelicati)nifi gracilior efset;pinnaíque tantum haberet binas.Hunc Gaza Vittam conuertit:R osmanum vulgus Sfoliam vel Sfolium eodem quo & Veneti nomine Soleam , appellate confueuit. Cui cg Bede , ob cot Pafferer; S ole &v abonBi. Rbombus. Jaut. na 672 " JDeAquaülbus — | ob corporis tenuitatematque exiguitatem imbellis epitheton tribuit Oppianus hoc veríu , Teniz im- belles,& picto Mormylus ore.Hac:lle. Sed alia es R ondeletis T aniaán T, laeranobts defcribenda Hus quidem Tenia Bellonss Kondeleuum menins|[c non putonifi Rbombosdes essa fit. | DE PASSERIBVS ET RELIQVIS PLANIS PISCIBVS * | flagni marini , Rendelttins. puis vw yai V1 Cenofa regio planum educat pifcem,Soleam, Rhombum.Pafferem: fic in ftagnis marinis om- niumiftorum,prafertim Pafferum copia magnareperitur, quia lutumamant, quoabundant ftagna, & commodiffime illic pariunt.Pafferes cum ouis & femine (lac vulgus'appellat )capiuntur,molliore süt 1 s carne;lutum redolente:minus maculofi funt/& minus flauefcentes quàm marini, Solezinijídem ftagnis paruz funt;& pratenues,nigriores;odore qui lutum refipit,i marinis diftin- ; guuntur.Hyemecapiuntur, o . . Eodem tempore & Rhorbi aculeati , maximé ad fauces ftagnorum tarinorum, vbi pifcibusalijs infidiántur,nec multumà marinis autodore, aut füb(tantia figccoue differunt.L zuesautem cum Pafz- feribusinftagnis capiuntur , àquibus parum differunt , intereos(Pafferes && Rhombos aculeatos) medij. Jd , i | IL. COROLLARIVM DE RHOMBO. À Pfittagenus videtur adrhombum, pafferem &foleam, Iouius. Videinfrain Paffere 4, Syacion no- *? minatumanimaljideft porculum;apud SimeonemSethi.aliqui prorhombo accipiunt. quereinfrain r.Rhombus Hifpanis Rodouallo dicitur. Malffilienfes & Ligures Rhombum vocant; Galli vlteriores Turbotum:noftrz etatis Greci nondumantiquum nomen dj54512» commutarunt,Gillius.Gallis Tur - botvel Turbut,(aculeatus proprie: )& Anglis fimiliter: Germanis 7arbuit, Frifijs T'erbur. Potfuntau- tem videri hzc nomina deriuata velà Latino Turbo, idem quod rhombus Gracis (ignificante: velab origineGermanica 7 borsbut.compofitum enim hoc vocabulum ; aculeatum patfereim fignificat. Ar- xioldus Villanouanus etiam turbotum Latina terminatione dixit. Zu quidem inferioribus Germa- nis pafferem fignificat: (alij enim quidam Germani fluuiatilem quendam pifciculum;phoxinum;eíue cognatum Zr appellant )'Puit veró muftelz fluuiatilis fpecies eft. Inde compofite funt voces Taréutt, ; o HolghattSteinburt.Ex his Steinbutt, ni fallornonalius eft quam Z'arbumt : nomen hoc partim lapidibus fa&umyillud à fpinis: quoniam corpus eius acutis eminentijs offeis & lapilloruminftar duris, (bafis quidem fingulzrum inftar calculi rotundi eft)ceu rubi fpinis, vt raiarum quoque, exafperatur.Scbollen - Germanis quibufdam vfitatum nomen;ad Soleam ne,vt nomen prz fe fert;& eruditi quidam tradunt; ' folumpertineat:an rhombos etiam aliofque pafferes , dubito.Rhombumlzuem, quem Galli Barbue, Germanos «JMeerbutteri vocare puto, vt ab ijs(conijcio)qui lumina fübeuntdiftingnant:quanquam & à 2 quidam marini duntaxat huius generis pifces funt.audio enim ZZeerbntten dictos pifces prorfus ef- Ls: &ues,vtanguillas:carne etiam fimili.Hunc pifcem in Gallia aliqui (etiam ex coquis)(exu tantum à .. rhombo aculeato differre rati,chombi feeminam temere appellant.In eadem opinione forte & Germa- niquidam funt:memini enimaudire quendam rhombos mares duriores effe, lalubriore(que;& fpinis rigidos mihi narrantem.Itali thombum]lauemac fine fpinis Suazo vel Cuco vocitant. aliqui(Italian 40 . Gallinefcio)foagia.. | . DatrhombosSinueffa , ActiusSyncerus Neapolitanus.Paffer & rhombus corporum duntaxat fitu differunt.(i enim rhombum fic inlatus componas;vt oculi celum fufpiciant, & mentum deorfum ver - füs fpectet; pars fupina,erit dextra.fed fi fimiliter pafferem conftituas, (upina pars erit laeua, Gillius 8c Maflarius.RKhombi écontrario quam pafferes capita tenent. Eftigitur rhombus pifcis planus pafferi fi- milis,fed amplior; offa quedam rotunda aculeata habens;qualia & amiz ineffe cernuntur; Maffarius.- Rhombi eminentias habent hincindeafperas, raras:cutim craffam. Citharum bu gloffo vel rhombo fi- milem de(cripfimus fupra Elemento c.Pifcis eft maximus: & (vtfcribit Iouius) longe latiffimus,ouali figura rotundior.Rhombi mentionem facit Iuuenalis;quem fingit Domitiani temporibus incredibili magnitudine captum fuiffe; (his verfibus: ). ! go Cumsam [emiuanimum lacerarct Flauius orbem /— P limus, ei caluo feruiret "R orga Neroni, Incidit e^ fdriact [pacinm admiralilerbombi — ZAntedomum Veneríe,quam Dorica füffinet ancon, Jmpleuita, fins i neque enims wminor ba[erat ills, |— Quosoperitglacies Mastica,ruptag, tandem Solsbus effundit torpentis ad bo[Hia Ponts Defidia tavdos,cf- longo fiiporepingues. Multaautem de eodem pifce per totam illam Satyram (cribit:& inter alia: ind ---- Peregrina eft bellnascerna Eetias im terga (nde? — £t Adriacomirandw litorerbombu:; Ouidius.Rhom- bus in parte nigra (fupina)pictus eft rubeis angulis & maculis: & illa fuperficies totacft plena fpinis acutiffimis, & recuruisaliquantulumanterius;Albertus.Omnium & temporum & locorum pifcis eft, louius. C ariaco mirandus litore Rhombw, Ouidius interpiíces degentes in herbofaarena. Circa pinguiorem 6o ' arenam & arenulas,extremaíque litorum margines natat tranfuerfus, conuoluitque fe certis flexibus ftrabonum more; vt fitus oculorum vitium emendet: fuaque potius latitudine, quampinnarum ad - miniculo fretus , curfüm dirigit Iouius. Pigereftad natandum propter füi corporis latitudinem, AL- bertus. Rhombus cum fittardiffimus omnium pifcium , mugilem tamen velociffimum in ventre fzpiffimé reperitur habere, Agthor de naturis rerum & Albertus:fed inepté. fic enim Plin.Mugilem velociísi- mum omnium paftinacetardiísimi in ventre habentes reperiuntur. p Capiturtotoanno,Iouius.Piícis eft omnium & locorum & temporum , Idem. Quomodoin finibus vadofis plani pifces,thombialijque capiantur,leges mox ix Paffere E.ex/Eliano; ^^ ; à » Rhom. " Di ,Pm 4. o tant. u^ & i^ ^ T , De Pafferibus. Lib. ITI T. 673 - «Rhombiisinter planos obtinet principatum: quem nobilis quidam aule procerutm;circa pópitiales delitiasingeniofiffimus aquatilé phafianumappellare folebat, nonabfatdà quidem com pararione: ficuti & foleas externis;lampetras coturnicibus, lupos altilibus capis , fturiories yeró pauonibus adzquatiit : vt €x coquinariis commentariis,qua eius coci nomine circumferuntur;licetintueri,Iouius, Etrurfüs:De- licatus & falubris hicpifcis eft, otinium & temporüm & lócoruri : hieme tamen quam eflate ; & in 1ta- lia Ravennz quàmalibi;multólaudatior. Rhomborum pulpz funt candidz,& preffo quodam humore fucculente:qua affatim & falubriter aluntmodó in prima conco&tioné;quz celebratur in ftemacho,fu- perfluz carum partes perfectiffimé (ecernantur.| Galenusinalendis convalefcentibus rhombasiniure fimplici éum modico fale;portis & anetho intritis pezcoquebat, Sanis autem, & his qui fenfam appeten- to tis (tomachi deie&um habuiffent;toftos in crate;acetóque coníperíos ; vel ftixoscum garoacvino appo nereconíüeuit; — . | IE PM TRE VER M Rhombus delicatus eft,& tenerz & dulciffimz carnis, Albertus.PafTer,bu gloffus;boni nutrimenti & fuaues funt : quibus etiam Rhombusconfertur,( ayaXoy&,) Diphilus.| Khombumin Adriatico ca- , puim; maxime veró in finu Ravennate /füauiffimum efüi crediderim , quódapud maiores non nifi prin- cipum menfis apponebatur, Platina. Ravenne fant optimi, magni & pulcherrimi : Lynceus Samius cum inepiftolisinquit pfettas circa Eleufina Attice pulcherrimas efle,cthombos intelli git; Malfarius. Meaio- critatem obtinet rhombüsinter duram & mollem carnem; ait Galenus: afello tamen durior eft, Xeno- cratesautem duram effe eius carnem,necfacilé corrum pipotfe: oportereveró rhombum magnum vno dieadíeruatum, poftea coquere.in venticulo &gré conco&tionem pati ,fed nutrire abunde, WX/ottonus. 20 Pifcesquorum mollis eft caro nonindigent aceto , aut finapi , autorigano veluti pingues , lenti acduri, quidam frixisiis in fartagine vefcuntur: alij affant;aut in patinis condiunt, utrhombos& citharos, Ve- rüm hi coquorumin patinisapparatus cruditatisin totum funt caufe , Galenus dealiment. facult. 3.30. Salmones & Tutboti & Maquerelli multó inferiores fant optimis ad fanitatem pifcibus marinis. funt enim long? magis craffi & vifcofi,difficiliores concoctu; magisque excrementitij.Quare non conueniunt praterquam robuftisiuuenibus;idque cum condimentis , quz vifcofam eorum cralfámque & frigidam naturam emendent, Arnoldus Villanou. | Rhombi mares (vràlicubi vocant;aculeatos puto intelligen- tes,vtlzuium noimine Íceminas;fpeciem diuerfam) durioris & (alubtioris carnis exiftimantur quàm fa:- minz. Syácion (Gyraldus porcaluminterpretatur : &àdditaliquos rhombum piícem putare;alios ter- reftreanimal notum) non eft mali fucci , atque imprimis cum concoótum fuerit, Nutrit enim abunde. 5o maximé veró qui temperamento calidi (ant, eo iuuantur. Huius caro perfimilis eft eallinarum carni. neque enim dura nimium eft,neque mollior ac laxior : fed mediocritatem quandam habet fiüauitatém- que.& proptereavim ac robor corpori comparat conco&tum , fanguinémque tem perato proximum gi- gnit,SymeonSethi.Rhombo quidem alij eadem omnia attribuunt, que ipfe fyacio,vt non inepte pifcis ciusdem nomina duo exiftimari poffint.de porcis quidem & porcellis quadrupedibusalibi agitin xeigc-. eft etiam porcellorum caro craffior, mollior & glutinofior,quàm qua gallinarum carni conferri debeat. Rhombumin calatho vin&tum;ant pinnaci annexüm,in cacabo coques.facillimé enim , fi hoc modo co- quatur, disrutmipitur,efferueat item lento igne necelfe eft, coctum cum leucophago écaromatibus & tutó & fuauiter edes,Platina. " | Rhonibi carnestritz & ex aqua imulía datz,febricitantibus proficiunt, Plinius lib. 32. vt quidam ci- F, Syccion, G. "TM * Wee c " . e x 3 uH-2 A.) 5 - a E "PeueAier, (nomen proprium;Suidz,) péréope» meerropíiz * evagoltu » eroe avro (nur Varinus) 5, iy30e Hia; Tis TOV er AuTéay. X) 6 6p qol e durqoie bio Os, Hefychius. — Telyaav Abyss, yaaaxlonea Ta SineAbs dy. IIj»yovo" (Forté Kaadeiv,aut Guitar )0y AO» Bip CO; (EpCoys) Nauficrates apud Athenzum,in fine feprimi : tanquam raullus etiam à Siculis rhombus dicatur. fed locus apparetdeprauatus, Rhombus Grzca vox eft : figni- ficátque proprié figuram quadraram folidam , cuiuslateraomnia funt zqualia, anguli veró omnesob- liquihocmodo —- .Hicrhombus fi interra iactetur, voluiturad fimilitudinem inftrumenti illius fa; vocati,quod mui eres nendo digitis voluunt.(vel vr Perottus feribit ad Jemlitudimem cylindri,) V vebantur €o malefice mulieres,quibus maxime T'heflalia abundat;ad deducendam lunam. Marrialis lib. 9. Quz nunc Theffilico lunam deducere rhombo. Idem : Nümerare pigri damna quispoffitfomni? Dicere fo quotzra verberentmanus vrbis, Cum fecta Colcholunavapulatrhombo ?. Solebant quippe venefice mulieresad deducendam lunam ( no&u,vt Perottus addit, )&rapercutere. Ouidius deanu lunam dedu- cente: Themefzxáqueconcutit zra.. Theocritus in ecloga quam Pharmaceutriam infcripfit , mulierem maleficam inducitamoreadolefcentis captam , inter multa alia quibus allicere fibi amantem conabatur, hocrhombo víàm fuiffe; Vt rhombus ifte(in quit) neus vertiturjita vertatur meusamans ad meas fores, Maffarius. Verba Theocriti Grzca funt; X' 2s frei! 04 Pi 6e" à v ne D» E Appafimas, e xev Diyiiro oT dper£eusiÜóengi.. Rhombusinftrumentum eft incanzatorium rem magicam adiuuans : in quo fignificatu accepit Ouidiusin Amoribus: Scit bene quid gramen;quid torto concita rhombo Licia;quid valeat virus amantis equa. Et Propertius lib..Elegla 29.Staminea rhombi duciturille rota. Eftetiam rthombus, cy- lindrus: item torques: & inftrumentumillud,quo vertendo mulieres nent , Perottus. vel vt alij, machi- €o nula illa, quam vertendo mulieres tramamad lanicium nent. Germani vocantéít Cpítnrabt, "Hor uiv qiGópsesiy G7 rA dogpowi Zouoe Tdcqau AoÉlaty a Atyyxín eidei pov, Dionyfius de figura & fitu Indis : vbi Eu- | fiathius interpres: Notandum eft ( inquit )rhombum híc fignificare geometricam figuram quadratam, quz dimetientes fuas nó decuffatas (d woz2 viempbr) habeat; fed rectà fero fe inuicem (ccantes. maxime ve- zÓ (uiáoiea 35, magis proprit)ut geographustradit;yrhombus eft, figura quadrata diftorta ( era dip£yy , di- motaà priftino ftatu)non re&angula; fed angulis duobus acutis przdira ; reliquis inuicem oppofitis ob- tufis. Talis figurzaiunt etiam 5/ tov fuifTe, fcutum fcilicet quadratum, non recten gulum. Lignea etiam cata auis (£ 'Arvov Copeciov Uevilio» lona wA CIov) à primo & legitimo fuo laterum fitu dimota;(72040224- di», modice diftorta) rhombi figuram cfficit.Eft & pifcis hoc nomine,vt Arhenzus tradit,& Theflalorum lingua balbutit; (zaezAaA2.) Si gnificat & rotam quandam; quam loro vertentes & ferientes fonum cie- bantperonomatopcsiam. Talirhombo & tympano à Phrygibus Rheam d ur Apolloniusin Argo- nauticis - 4 YX€*bw-— AE uL. A "kalis 674. T$ ^De Aquatilibus. nauticis author eft. Eft denique veneficartim rota rhombus,qui inter vertendum incantabatur; Sunt qui rhymbum per ypfilon fcribant: vt Euripides in Perithoo aiS«eíevf/giCor, pro caeli vertigine & motu in or- bem dixit.zz3 vére d) a? uvíie Amore" jvuG5vus aei. Evforté dubiaapud Zlianum diélio $jpvpGóra, ] àtalinomine deriuata fuerit.vbi isfctibit de quodam;$7 £ardSa và nelrupia o eis do orlav sbjupCiva r& mpió- 741; Hucusque Euftathiusin Diofiy(ium. Idem in Odyffez AJ Pvzie (inquit) & Zolice Bevrhe x aovoy;id eft, fenum fignificat: item trochifcum,hoc eft rotulam,quie & rhombus dicitur,quam loris exagitanres cum fonitu vertcbant.Eupolis per ypfilon rhymbum dixit. Rhombus quidem per omicron , videturet- iaminfrumentum textorium effe,vtin his vetbis (authorisinnominati: ) ju&zi« zogeved 2 xpbva pé eos $emvlysya.De eodem plurarequiresin co mmentariis in Theocritum. Et rurfusin Odyffez 1. A verbo 2:- $8» (circumagere) fitnomen Jie, quod eft tere. funt autemanterdum fynonyma jyg»s fau 6G» & xay G*, 10 Hucusque Euftathius. Mulierculz noftra fufum,quo digitis vertendo , fila ducunt: filisiam repletum, vocant íi &ráíctem/quóàd figuram eeu torno factam pra fe ferat: à qua Latine & Grecé eundem ; rhom- , bumappeilare licebit. Authorinnominatus commentariorumin Homerum,lliadosZ.ftc habet:zp2a- Écy, ) óc bó. Cov eexoeed, 2674) vr xa Né usvoy B£piCnna.. Mau own $ apu &erolugsy avvüy epíoucnu 2 9o3e8s erAli£at. Plura de hoc puerili ludo Phauorini Lexicon dabitin verbo, BepCexizugi & deinceps. INoftritale inftru- mentum ludo pterili vfitatum,vocant eín Cdjrurten/per onomatopcriam. Ab hoc diueríum eftaliud quod pueri noftri nominant (íi Gofj vel So£&/rotundo ventre;capite eminente parum,ftilo infrà ferreo infixo.hoc fune circunuoluto proiiciunr in terram,funis extremitate manu retenta,vt in orbem frequen- ti vertigineactum vertatur, &c.De vtro intellexerit Catoille qui de moribus formandis difticha reliquit, & pueros trocho ludere iubetinquirantalij: mihi in prafentia de priore intellexiffe videtur. Indoctüs- 26 que pilz,difcive;trochive quiefcit; Horatius de Arte. Trochus (inquit Acron) eft rota,quzà ludentibus pueris fcáticaagebatur.Grammatici quidam interpfetantur turbinem , quo pueri luficent. 'Pógeo», Yé- QG,c0506, 15,0» JivG» kavG"t ÉvAll ey d oes sroivlavy Gy raie T&AeTU e ivevras, Hefychius. Multaetiam fuperrhombi vocabulo apud Suidam reperies." Poueei vy aqsrdoyay. xy jopCaiasó uaxpby axórnoy, (nimirum quódin orbem ver(aretur vt longius emitti poffecid genus iaculi;)4 uáeugasGc. OuDoy &üxAGso10 Alv Buc gd uaci BipCor GpdEayreryyAaunais Go ragtduie «Ade Innominatusin Epigrammate.apud Suidam depra- uata eft le&tio.Sen(üs eft: Difcurrebant in litore;geftantes rhombos funiculis circundatos. z972vBac- caen BipCordidsoto póoma Kóxidgoy Ibidem. hocett, Rhombum verfatilem cylindri figura factum,cal- car Baffarice (Bacchanalium)feftiuitaris.illius enim fonitu,vtietiam tympano, animi bacchantium exci- tabantur. 'Epi 3 ^en iéfl as ity ouo Bá0orla;faj.Covydym? 8 BeAL axoyray sv Uciay s ex ceo TU GROS &peid'ény Td Aci 3O B4ns Ji TOv eer, Scholiaites Pindariin Olympiorum Carmenzs. Rhombi figuram in fuperficie plana noftri vocant (ín SRutfear. "PouGozis adiectiuum,rhombi figura fa&us : quz(vt diximus)proprié fit,cüm in quadrato equilatero;anguli duo acuti inuicem opponuntur,& rurfus duo obtufi : eadem fcilicec ma- nente capacitate,que in quadrato rectangulo erat: àquo rhombas modica dimotione angulorum dun- taxat differt. Hac figura vitrearij noftri ad feneftras feu fpecularia vtuntur. '"PoyCoriy Hefychiusinterpre- tatur oblongum.apud Athenzum fopCaiv$eóeouz legimuslibro y, Eftetiam rhombus vinculi feu deli- gationis fpecies.quoin capite przfertim vtuntur chirurgi;vtin Galeni de fafciis libro legitur. Simile puto genus eftillud nodi,quod noftri dubiumappellant, cír 2tvciffelftricf. Rhombus figura eft ouali rotun- dior, quz etiam in inftruendis aciebus rhombi nómine à fcriptoribus rei militaris appellatur, Iouius. Rhombus (inquit Czlius Rhodig.) eft quadrilatera figura, que tamen rectiangula non eft: ficuti rhom- 4e boides, quodin contrarium collocatas lineas atq; angulos habet equales,non autem rectis angulis neq; lateribus zquis continetur. Przter hzcveró omnes quadrilaterz figura trapezia , hoc eft mentulz nun- - eupantur.Infuper apud Theocritum effe magicum inftrumentum videtur rhombus. corymbum ab A- thenienfibus quidam putant dici. Apollonij interpresthombum elfe rotulam dicit, quam loris diuerbe- zantes circumagünt;atque ita fonum inde eliciunt. Quidam etiam didymon vocant rhombum dimidia- um in re militari,etiam transformarum in triquetrum,cuneum feu roftrum vocamus. Rhombum pra- terealego communiüsftrumbam dici;qui & bombix(zzmmo bembex,BiuCnE)nuncupetunverüm & ftrom- - bus,vnde ceop.Cuaovinflectitur. 3 £ Quamuis Puret aper,rhombüsq; recens,mala copia quando Zgrum folicitat ftomachum,Horatius fcrm.2.2. Etrurfusibidem,Grandesrhombi patinzq; Grande ferunt vnà cum damno dedecus.Et ferm. 5 e. 1.2, Numefüriensfaftidis omnia preter: Pauonem, rhombámq;: que verba Seneca quoq; ad Lucilium ciat. Olim exquauisarbore menfa fiebat, At nunc diuitibus cosnandi nulla voluptas, Nilrhombus, nil dama fàpit: putére videntur Vngenta, atq; rofz , latos nifi fuftinet orbes Grande cbur, &c.Iuuenalis Sat.1i. Inguílata mihi porrexerit ilia rhombi;Horatius ferm.2.8.vide in Paffere. IL COROLLARIV.M,DbE PASSERE, SPECIE VNA,. , "Adwiftentur ci in genere quadam pi[eibusplanzs non cartilaginens COTABH?IA. A Passznpifciseftzazris,id eftlatus,vel planus potiüs : non tamen cartilagineus, vt Auenadttan- quam ex Ariftotele;inepté fcripfit. À colore palferum auium pafferes dicti (unt. parte enim füpina can- - didi, prona veró terrei coloris,vt pafferes aues funt; Maffarius. Palfferà paffereauicula, cui feré affimilis 6e eft: capite enim tantüm differunt, nomenaccepit,Platina. Pfetta videtur genus effe ad rhombum pafífe- rem & foleam,Iouius. Nusquam Ariftoreles (quod meminerim)rhombum nominar, fed 45712»: & (ve refert Athenzus) Latini 45714; rhombum vocant, Theodorus pafferem interpretatur. Galenus -«Lrzlayà rhombo diftinguit,& provna fpecie 47lavaccipit : quam Plinius pafferem vocat , & nonnunquam pfet- tax : ita & Achenzus frequenter. iraque 4,5712 qua(i genus videtur effe rhombo & paíferi: & item vnam -figaificabit fpeciem;pafferem fcilicet, vti fentit Hermolausin Annotationibus in Plinium, W/'ottonus. Ariftoteles libri degreffu animalium capite 7.Paffer;inquit;eiüsque generis pifces qui 44714485 dicun- tur,&c.W ottonusinterpretatur pafferina fpecie pifces , qui & plani vocantur. idem píettaceum genus Romas dixit,vt3 ceto cetaceum, Pfetta videtur alicubi eriam rhombus dici, vide fuprà in Corollario de mullis f. Rhozbumnoftrzatatis Graci antiquo nomineadhuc 4ázlev appellant, Gillius. Vbi Ariftoteles pfet- era 2 tas ngos De Pafferibus. Lib. IIIT. 67 tas nono de hiftoria animalium harena fefe obruereinquit , Theodorus pafferes interpretatus eft, qu& verba Plinius mutuatus inferis hoclibro rhombum conuertit diceris:Simili modo fquatina & rhombus abditi, pinnas exertas mouent, fpecie vermiculorum; Proindeq; Athenzus, quem Graci inquit pfittam; 1 ; 1 ^ aM L B IU. , Romani rhombum(Grzco nomine)appellant.Quaprópter Lynceus Samius cum in epiftolis inquit; pul- cherrimas effc pfittas circa Eleufina Atacz ; rhombosintelligit, Matfarius.. H' &éy aeos: piícis eft, à quó T A cynogloffi differunt. Attici eam ( bugloffum fcilicet)pfettam vocant , Athenaus. Y'/7]14 pifciseftlatus, - dfe quem aliqui bugloffum vocant Suidas & Varinus. Dorion apud Athenzum ex pifcibus latis diftincté nominat bugloífum;pfettam ;efcharum. | Leonicenus Plinium notat, quód piícem eundem modó paf- ferem Latiné,modó Grece pfittam nominet,tanquam diuerfos. *Yízlm,pilces , Suidas, perióta cumiacü- 19 toin prima: ego peraza apud authores plerosque omnes femper fcriptam hanc dictionem & penanfle- xam inuenio. quamobrem Latiné quoque píettam pet e.quàm peri.efferre malim.zze93?; Graecis patfer cesis. auis eft: Zlianus deanimalibus 14.5.pifcem quoque, palferem Ícilicet, vel aliquam eius fpeciem fimiliter nominat,vnàcum rhombo,pfetta& torpedine.quare apud Ariftotelem quoque hiftotiz 2.15. idem no- men pro pifce rede legialiquis coniecerit.quamuis diueríum fentiat Rondeletius. Pfifionyisloyapud Pfoffon. Symeonem Sethi,& Pfellum de dizta,non alius quàm patler piícis mihi videtur. Videinfràin F; Pe&ti- Pes, nem Alberti Magni atas imperité pro paffere accepit: inde forfan quód fpina huiusgeneris pifcium re- &z & parallelz pectinisinftrumenti fpeciem praícferant. Sed vetetum pe&en animal teftaceum eft; vtíuolocovidebitur. Eundem pifcem Aufonius platellam nominat; & mollis epithetonattribuit,his Plateffa, verbis : Letalisque trygon,mollésque plateffe. Videttir autem nomen fa&umà Grzcoaerés : etenim 4? degenere planorum & latorum.à quaorigine forfan & Gallica quzdam & Germanica nomina mox di- cendaderiuantur. Galli quidam plane;alij platufe vocitant.noftri 9Matéíffe.vnde Anglicum ?ofaife/ per Íyncopen factum videtur: & forté etiam Gallicam Plye;pluribusliterisabiectis, Item barbarum nomen ro Latino vfurpatum Arnoldo Villanouano;Plagitia. LP Pafferes hodiéque nuncupanturà Romanis,Iouius. In multis litoribus Italiz paffer etiam nunc vul- P; gó appellatur, Gillius. Tritaetiamnum voce patleres dicuntur, Malfarius Venetus. PronunciantItali »4. feminino genere pallara. Paffer doGisquibusdam hominibus noftra Pleza(plya puta melius)eft, Gallus innominatus. [n Gallianon diftinguiturà folea,Gillius. Noftri vocant 9DfateiBle: alij Germani q* (ateife : cuius nominis & fimilium inaliis linguis etymon effe Grzcum paulbanté monui, Pecten(Pafir)qui- dam 95tcybte(9(ateie potias) vocatur.alius butha;alius rhombus,Albertus. SMattai / Flandricam no- 29 men eft. $Sotvel 9Suttjvnde diminutiuum 9Sfitbinferioribus Germanis, Flandris & aliis, patferem fo- nat. Vnde huius generis pifcibus diuerfisnomina funt compofita, C teínbut/Varbutt/:c Videin Rhom- bi Corollario A. In Alberti libris deanimalibus varié (criprum reperio,256tbe/Butha, & Bocha ( perpe- ram nimirum pro botha.)95utt (vt audio) in lacubus feu ftagnis dicitur, marivis craffior , pinguiorac nis grior:in máti C djolli/quiad nos veliuntur.capiuntur enim maiore copia. Sed nomen Collen aliqui putantad foleas tantüm pertinere ,vt nomen prz fe fert : ego analij quoqug patlezini generis pifces eo comprehendantur, fubdubito. hinc quidem í peciei vnius nomen $Patnffro compolitum apparet. Gan&fifd) & SJalbfifd/hoc eftintegri & dimidiati pifces,genera quedam patferum nomináturapud infe- riores Germanos: fola (ni fallor)magnitudine diuerfa. Plye Gallica pafleris nomenclatura eft : fed eo- dem nomine Germaniin lacubus aquarum dulcium ad Septentrionem ; haud fcio an pafferini generis; 49 appellant. Piíceslatos planósqueomnes,tum cartilagineos;tum fpinofos.communi nomine Germani- co Síadjfifd appellàrim : patfcres veró & fimiles priuaim 9Satepffif). Patler Angliseft selaifel Soapfe: Plais eft pifcis notus & vfitatusapud nos, &c. Obfcurus,nimirum Anglus. Pafferes paffim &in omni puto mari inueniuntur , Oceano, mediterraneo , & ftagnis quoque mari- p nis. Ad Liuoniam pin guiflimi capiuntur,indaratíque expcertanturad mediterranea, vt ab aliis quoque multis Germanizoris. Abauisgentilis fuz colore nomen duxit pafler. quemadmodum enim volucris paffer.fic parte fupina candidus, prona terreus eft,Gillius. Fulgentes folez candore,& concolor illis PafZ fer, Ouidius. Marini pifces plani funt, thombi.folez ac palleres: qui ( folee fime ac paffeves.Tomins)h rthom- bis fitu tantiim corporum differunt.dexter ((itus)refupinatus eft illis,pafferi leuus,Plinius. Paiferes ma- gnitudine faporéque,& figura etiam oblongiore àrhombis differunt: fituetiam diffimiles, &c. Iouius, $9 Defituleges etiam füpràin Corollàrio de Rhombo B. Speufippus fimiles effeait pifces, patferem , bu- gloffüm & teniam. Aufonius platefias molles dixit: Matron Parodus píettam x91Àeogusi, hoc eft cartila- gincam: non quód,reuera carulaginei generis fit , fed quóniam fpinas prz czterisfpinofis molliores ha- bet. Inpafferum pifcium genereoua omnibus infunt, Ariftot.. Bothz ( ffc Gerzani vocant ) vna parteni- gri funt , rubris maculis diftin&ti, (Belloniopa[fer trm smazor,tum minor. , quem quadratulum vocat , flauss lituris in fapina ac cinereatergorti parte féggillatur, )Ícilicetin dorfo : ventrealbi. toto (corporis) circuitu pinnulashabent, Albertus. Pinnas,quarum impullu & attractione moueantur,non habent,idem. Bugloflus locaarenofa magis;paller coen ofaamat, VV ottonus, 357]: & eicit 1, 6r rev jeort Sa A dorus O q£e60y) , Oppianus. Ouidio pafferesin herbofaarenadegunt. Mnefitheus apad Athenzum faxatilibus adnumerat. Quomodo mouearitur & natent pifces qui pafleris vel rhombi effigiem habent, docet A- 69 riftotelesin libro de communtanimalium greffu;capite 17. Natant ej 4 7124224, 00 modo quo coclites & altero oculo orbatiincedunt, W'ottonus. Botha pifces fluuiales (zz e mart ffezios [abennte:) natant latitudine fui corporis,(per totum nempe circuitum pinnulas habent : ) tenuiffimi enim fant, & valde lati, Albertus. Flatibusauftrinisimpinguantur,idem. Semelanno pariunt,Ariftot. Terra) hoceftvado maris excauato,condi per hyemes torpedinem, píittam,foleamiq; tradunt,Plinius. Pafleres Ariftoteli pifces funt yvroiid eft fufanei, nempegregales. | Pafferes quomodo arena fe ob- [y ruant & pifciculos venenturjin Afellis (in primo Rondeleuj de fellis capite ) dictum eft ex Ariftotele. Cum piícatorem fenferit paffer;in fundum deícendens terrz adhzret,& aquam turbat ne videatur. dor- ío quidem coloristerrei eft, Albertus. 3 Pafferes pifcibus fufaneis,qui fu(im retibus capiuntur, Ariftoteles adnumerat, Capiuntur pifces, et- E iam fine naflis,hamisac retibus,hoc modo. Sinus maris inulti definuntir paludes quasdam,qua quidem | LH z vadoíz learia nomt- 676 — .DeAquatilibus. vadofz funt. Ad hec locapetiti pifcatores, eotempore cum à procellis & tempeftatibus conquiefcunt, multos mortales adducunt: eósq; iubentinambulare,& arenam eatenus proterere;& conculcare, quo- ad exvehementi pedum impreffione bene alta veftigia faciant. quód fi nec ipfa veftigia concidensarena confundat , neque ventorum perturbatione aqua concitetur: non longo interuallo eó ingrefliin vefti- giisimpreflis planos pifces confopitos,Pfettas, R hombos,Struthos(id cit Pafferes;) Torpedines, & ple- rosque alios eiusmodi capiunt,ZElianus de animalib.r4 5. Paffer cüm piícatores fenferit, in fundum de- Íccndens;terrz adhzret,(cuius colorem dorfo refert,)& aquam turbat ne videatur, Albertus. Pafferes noctu faciliüs quam interdiu pifcatoribus capiuntur , Maffarius ; Quz limo cenóquelurefcunt,con- chyliis magis.& iacentibusapta fant animalibus.neq; eft eadem lacus pofitio,quz recipit cubantes.atque eadem prebentar cibaria & proftratis pifcibus,&erre&tis.Namq; foleisac rhombis,& fimillimis animali. 1e bus humilis in duos pedes piícina deprimirur,, in ea parte litoris, quz profluo receffu nunquam dettitui- tur, &c. Columella8.17. de pifcinis loquens. Notandum hic quód Columella pifces planos nominat ia- centes,cubantes,proftratos:czteros veró,erectos, dos (mmquam )cornamus aues, conchylia.pifieis, — Longe diffimilem noto celantia [«ccum.: Ut vel continuo patuit cumpal[erzis,atque Inguflatamibiporrexerit ilia vbombi, Flovat. erm... Pfetta'ex eleufine celebrabantur, Pollux. Lynceus Samius camin epiftolis inquit pfiztas circa Eleulina Attice pulcherrimnas elfe , rhombos intellieit, Maífirius. B v 6 Lossrcaro,vt Galenusaffirmat,tenella smogis eft, & in cibo fuauior, atque in omnibus preftantior,quàm pafferissquanquam nec illius caro dura eft, ed mediocris. Xenocratesautem BvorossyM & plettam carnem habere duram & co:tuptioni . zniniméobnoxiam , probumq; gignere füccam, &aluum mediocriter ciere przdicar.vt veró Diphilus, 26 pfette & Bv or ossríuauesfunr, & copiofüm prebentalimentam , V/o:tonus. Philortimusapud Ga- lenum pafferes inter molliscarnis pilces,& qui facile concoquan:ur, ponic: Diocles veró inter ficciores pifces;apud Athenzum:qui rurfus alibi Dioclis verba hzc recitat: Ta» uir reagdv odi 1,3 1v Engordgas V2) Tác váguas mx mise uoi aty ondas moy ie rea gus ; &c. Mnefitheiveró hec : Tà 5 4axspsva magalat, x27 €icl a) ekogeriot yx); M ir]las i 72 potus Tele Te obua ty iur Enpáy 7& S(deozi hb veoold etoryva S o xj 195 0tam X) í- dile") ravcyénoe y Sn eryta Aeimd oreexTlouaTa Md, Tydoud rov 7« vx sr sevrommis. Sednullusaliorum,quód Íciam, pafferes faxatiles facitirationem forté nutrimenti non multum diífimilem habenc Pfifion(*isíor) boni fucci pifcis eft , & facilis conco&tu. quamobrem buius vfus his commendatur, qui de morbo fe refi- ciunt &€ confirmantur,& imbelliciori propterea indigent nutrimente,Symeon Sethi, Gyraldusinterpres, de pfifio (inquit) non habeo ampliüs quod afferam , nifi quód & idem nomen reperio apud Píeilum de 39 diztaad Conftantinumimperatorem. Ego pafferem ef: non dubito. Píellaslib-o x. de victus rarioae, Georgio Valla interprete, torpedinem, turturem, BvcrossA& pülia(j pato autem legendum pfifia)cum cibis attenuantibus numerat. Trallianus in curatione epilepfiz inter alios piíces fap :ciluitace vacantes, píettam quoq; exhiberipermittit. Malli& Ícorpij & palferes , natrimenzi qu:dem ac roboris gratia o- mniuan zratitfimi exiftant : grauiorem autem omnaem habitum reddunt , vt ob eam caufam freqencio- rein zorum vfum vitare oporteac, Actius lib. 9. cap. 30. in curatione colici affz&usà frigidis & pituitofis - humoribus. Inter marinos pifces ad cibum precipue laudantur rogetus & gornatus.nam eorum caro & fabftanziaeftpuriffima pofthos plagitia & Sor x 4. fed hi magis funt vifcofi , & minüs friabiles : mi- nüs etiam albi : magis craffi, minüs fübtiles. nec fapor aut odor eorum adeo placet, Arnoldus Villano- — uanus. Palfecese Liuonia, aliisq; Germaniz ad Septentrionesoris, frigore indurati, ad mediterrane 49 exportantur : vbi per hyemem & vernum tempus , maxime vbi quadraginta dierum ieiunia obferuan- tur, frequentiffimus eorum víüs eft. Triduo fere aqua przmacerantur, affufa quotidie recen ti.Co& pi- pere condiuntur. Satboni feci mihi videntur, glatinofioristamen : faciles concoctu, & fitim repri- mere.Minorum genus quoddam Norinberga ad nos mittit : qui fere albiores,molliores ac delicatiores funt. Coi pipere condiuntur. placent & vuis paffis fimul elixis.. Pafferi elixo, petrofelinum:afo, mala rancij fuccum indes,Plantina. [ Patferemaliqui aiunt , cümiam putrefcere & male olere incipit , in cibo fumptum, valdé perturba- realuum. H.a. — Quodadpafferes Latinédi&tos, & ees33& Grzcé , philologiam habesin Paffzrevolucre. Paffer ma- H rinusnon folum pifciseft, quo de agimus : fed auis quoq; quam vulgus vocat ftruthiocamelum,;apud Fe- ;8 ftam. Sipontinus ftritomellum legit, & auis genus effe dicit. Cuxriculo vola. P. Iftuc marinus paffer per circum folet, Plautus Pera. nempe ftruthocamelus curfum fuum alis tanquam ad volatum extenfis pro- mouet. Y$7]12 perduplex 7. plerique omnesfcribunt: apud Trallianum tamen egsrz per duplex z.reperi: tanquam hoc communis lingua fit illud Atticz.Solet & prima persa fcribi , perióra nunquam aurra- riffimé inuenias.hinc Jizforforté ceu diminutiuumà Symeone & Pfello vfürpatur : quod parum probo: fed minàsetiam Jueiac, apudSuidam repertum. Anaxandrides apud Athenzum Jiddror diminutiué dixit;id eft pafferculum. Epitbetz, Plateffzz molles, Aufonius. *v5714 1« yovdegvAe, Matron Parodus, "izle uerydAlu; Archeftratus]au- dat.fed quz perpetua non fant, epitheta quoq; non funt. J ] Patferinus, Pfettaceus, 7103s. Vide füpràin A. Lapis Eiflebanus referr aliquando effigiem paffe- 6 e ris marini,Ge. Agricola. | MT ^i Yisláneia parua quedam infula eft circa Athenas,Suidas, Coniecerit autem aliquisà paffcribus pifci- busci fa&um effe nomen:quanquam per ». meliás 4/712. fcribiquam perióta,monui E | pb .Palfervideturaliquibus éduabus pellibus compofitam habere (habuiffe) cotporisípeciem , fed pef medium divifum effe vefparum modo: (vefparum dinifio &g' aliorum huiusmodi enfe élorum longe alia efi, nerzpe trac [zivf» per medium inter caput cum petlore , €g ventrem : alia vero ea quam m planis pifcibus fma gmamur ) Velauis eftin mediofectaintlar vefparum : (boc versffmile non est ) 8525 x&v vanepet 4Li rlas dv A vai&avriis megrauire U ipicv. pro co quod eft, Eciam(i medium melecari oporteret , velo, Suidas in "la. Germani etiam qui pafferis fpeciem Soalbfifd) appellant; id e(t dimidiatum pifcem , pec medium veluti diffiffum apparere "M - G "&ee DePafleribus Lib. ITII. 677 "Eco Jt ipi Buzi Or vürov ndeque 6oQUe inda xl 65. (Vocabulum Apparet corruptum , in cnius locum £ fubftituendum aliud partem aliquam corporis fignificans, ) Antiphanesapud Atheneum. Lynceus Sa. mius pifcesaliquotRhodios Atticis cóparans;pfettis (A4affariss pféttas bie vhombos interpretatur )& fcom- bris Eleufiniacis,& fi vllusalius nobiliffimus llic pifcis fit;yvulpem in Rhodo o pponit. Apud Achenzum quidam ad fartaginem fe emiffe dicit pfettas,phycides,fquillam,&c. | Hominem mollem & delicatum olim v vocabulo notatumarbitror.nam apttd Scholiaften Ari- i ftophanisin Nubes,vbi Leogorz cuiusdam meminit po&a,ficlegimus.Aso6paz Tevosgég ie (L2, HA roy — TleezaA ye: Q7 cis Mágusd és vb y euduip.ortQue, Ka? xAavxnéTI fl (forte i vel) xiva Asayioai. Mo ry- chus quidem (vt idem in Acharnenfes fcri bit) pocta tragicus, tanquam opfophaeus & volu ptati deditus 1o traducitur. Plurade co fcribit Erafmus in proverbio StultiorMorycho. Pafferesaut folez (communiis : enim effe putonomen Cdjellen) inferioribus Germanis, PLE E quibusdam recepti funt: qualia func: Su baft Cidvollen aecffenoíe foáribt E(eben bit:id eft Pafferes guítafti;manus vifcofas habes,in homi- em furacem. Et hoc: Du fompftadoter nabealg 9oütben mit ben Cdpollen : quodvercerim: "Tardiüsíz- queiis,vt pafferes cum foleis : cuius v(um effe puto in hominem tardius & poftomnis periculi metum aduentantem. e Ill, COROLLARIVM DE BVGLOSSO SEV SOLEA. LiNcvracapiícisidem videtur qui Solea. Vide füprà Elementor. Bugloffüs ut aliquando feemi- A ninogenereina. vel neutroinum , apudauthores reperiatur, mafculinum tamen in us termi nationem pr& ceteris probárim: nam &adiectiuum viderihoc nomen pote(t; & fabaudiri x30, Athenzeus BsyAal- 30 r4, tanquam ex Áriftotcle citat. verüm in iis , qui extant, Ariftotclislibris, bugloíffi nomen prorfusnon legitur. Tpgaxeav 7 dodAda, BS» aaron, Xj er Aa rUsgor , OO ppianuslib. r. Halieut. vbi Bellonius, forts ex Li ppij ver(ione,ponit Buglotfz. ByyAao», pifcis quidam, genus herbz, Hefychius. apud Varinum non bene Ícribituz Béyaeeszs. Bagloffum Attici plettam vocant; Athenzus. Vide füpràin Patfere :vbietiam often- fum eft pfettam videri generale vocabulum ad rhombum, palferem & foleam. "&eeu-Là eei 3ilavio cav- Jéaiy,g) xecesos Alciphronin epiftolis pifcatoriis.videcurautem fandalij nomine nonalium quàm foleam intelligere pifcem. Pietta pifciculus quidam planuseft: velis quem nonnulli (andalium auc bugloffum nominant,Varinus. ZZvjaae 4'ad mact9nxas ae fofi (videtur locus vitiatus) z$zvazdov, "QvB5o A aces 1- Vauey v 4p opui ei zy, Matron Parodus. Bugloffon,piícis dictus folea;Syluaticus. Solea eft pifcis; fioura denominara,có quód calciamentorum foleis affimiletur, Incertus tenquam ex nono Plinij:vbi is foleam o nominat duntaxat,nominis rationer ( per fe quidem manifeftam ) non exprimit. Greciàbubulz lin- guz fimilitudine bugloffum appellant; quàm hacztate Romanifoleam vocant, Hif paniLingulacam,Gil- lius. Égoglotfam hodie à Gracisalicubi nominariaudio : Ab Italis sfoglia, vnde dimiautiuum fitsfolec- to. Hifpanis Lenguado,Lufitanis Lin guádo. Bellonio tenia fia, velaltera folez Ípecies sfolio Roms di- citur: Rondeletius foleam fimpliciter Venetiis sfoiam;à folij alicuius maioris fimilitudine vocari fcribic. Pifcis quem inferiores Germani Cxdjolle/ &dullevel Ceolleindigetaat;fi folea non eft, vt nomen praíe 40 liotafquatinam interpretatur q C»elefiffotafpera cute.egofquatinam Anglice Cfare dici puto.Eftoigitur no&is Solea, eir Junge: Solea altere, tín anbere Qunaen att. & Tania Bellonij;alia quzdaSolez f; pscies, cin (lineotinme Sung art. Sedaliaeft Rondcletij Tenia, quam defcribemus infr, Elemento T. Sax- Citharum afperam funtqui verum bugloffüm effe credunt,nec (ine ratione, &c. Vide Rondeletium c, de Citharo afpero,fupra Elemento C. Idem Rondeletins dubitat Efcharás ne vel Coris Athenzo me- Efcbar ses, Matnorum quidam funt plani,vt rhombi,folez , ac pafferes : qui (pafferes & folez) à rhombis fitu B Pifcesfuntlitorales Oppiano& Alberto: Ouidio in herbofa arena degunt, Buegloffüs arenofa ma- C gis,paffer ceenofaamat, NVottonus. Terra)hoceft vado maris excauato , condi per hyemes pfittam fo- Solez maleficos pifces defugiuntzeáque folüm frequentant loca;in quz belluz minimé accedunt,ita D 6o vtargumento fint maleficosnon effe; vbiipfz, velati foluta metu,vagentur,Louius, Veràm hic foleis pri- uadimattribuit,quod Pliniusplanis omnibus. Certiffimaeft fecuritas ( inquit Plinius) vidife planos pi- Íces, quia nunquam fant vbi maleficz beftiz. qua de caufa vrinantes,facros appellant eos. Hzc ille; per- peram ex Ariftotele.nam is non de planis pifcibus;fed atithiis hoc fcribit. De piícinis pro pifcibus planis,vtfoleisacth ombis,verba Columellz recitauimus in Paffere E, E Solea hodie in lautioribus conuiulis , in famma etiam ceterorum pifcium copia, magnam obtinet E claritatem,Iouius. Nobilis quidam coquusaulz proceram ingeniofiffimus,comparabat rhombum pha- fiano;foleas externis,lam petrascoturnicibus,Idem. Ex Xenocrate quzdam & Galeno aliisq; , quod ad nutrimentum ex pafferibusiam füprà recitaui in Paffere F. vbietiam Solea Bugloffig; nomen inaiufcu- lis literis fignaui. Bugloffi caro,vt docet Galenus (in libro de cibisboni & mali fucci cap.3.) exiis eft,quz fuccum gignunt neq; craffum admodum,neq; tenuem, fed qui vsquequag; mediocritatem Oobtinear:qua 3 &in 6 8 - 4 *1: ,? 7 De Aquatilibus. &in faxatilititn penuria,eorum loco vtilicebit, Wottonus. .Solealeuiffimum àdgenerat nutrimentum, inftomacho,facilé cócoquitur: & in fecundis venarum & iecinoris digeftionibus nulla fermé noxiarum füperfluitatum excrementa relinquit,Iouius. Pifcis eft marinorum , iuxta medicos, infirmis in cibo fua- uilfimus (faluberrimus:) minus enim cateris pituitz gignit, & fapore gratus eft, Obícurus, Soleam fri- cam petrofelino minutim concifoj& agrefta;aut fucco malarancij fuffundes,Platina. Probatur hyeme, , &rixaarancij mali ficco piperéq; coníperfa,Iouius. Patinam folearum defcribit Apicius lib. 4.cap.2. G , Lienimedeturíolea s impofitus.iteni rhombus viuus,dein remittitur (rurfum viuus, Marcellus) in mare;Plinius. Bugloflus impofitus fpleni , & fafciaalligatus , naturali quodam modo eum imminuit, oportetautem eum poft tres diesad fumum fufpendere,Kiranides. H.a. Bugloffuspifcis eft marinus;qui dicitur Scitopimia, (vox videtar corrapia, )Kiranides. 16 Epithetz., Fulgentesfolez candore,Ouidius. Béyaorl&imbrenyve, Azcheftratus: quihocnomineterminatio- | ne mafculina,genere autem feeminino vfus eft. fübditenim raóris 3/pa. , Eft&Buglotfus herbe nomen medicisnotz. Bovíyllabain compofitioneauget , & magnitudinem fignificat: fiue quoniam £s; , id cft bosanimal magnum eft , ( vtl & im&, id cft, equus: quod nomen fi- militerin compofitione, magnitudinis nota eft: ) fiue quoniam dialecto quadam £. pro .ponitur, & fev prooAv. . Soleaidgenuscalceorum eft,quo plante tantüm obteguntut , ceteris propé reli&is nudis pedis par- tibus,fuperné pedem vinciensanfis,quas ligulas vocant.alio nomine fuberes dicuntur,& à Gracis crepi- da : licet hzcdifferre putentaliqui,vt fcribunt grámatici quidam recentiores.dictz folez , quàd folo pe- dis fubiiciantur,vtaitFeftus. Aulus Gellius, Omnia ferméid genus;inquit,quibus plantarum calces tan- 5o tümin fine teguntur;catera parte nuda; & teretibus habenis iun&tajfoleas dixerunt , monnunquam voce Grecacrepidulas, — Martianus Capella: Calceiadmodum furül , quorum maximé folea atra noGis ni- gredine colorantur. Cicero de Arufp. refpon(. muliebres foleas nominat. Horatius r. Carm.Nec foleas tecit,fartor tamen eftbonus. Gallinuncomne genus calceamenti communi vocabulo Solier appellant: noftri eam calcei partem quz veftigium feu folum pedis tegit, bíe Com. — Solez ferrez equis & mulis applicantur,Catullus ad Coloniam,;Ferream vt foleam tenaciia voragine mula. Suetoniusin Nerone, Soleismularumargenteis, Solezlignez,Cicero z.deInuent. Solearumlanatarum epigramma eft Mar- tialislibro 14. Solea etiam dicebaturinftrumentum oleo conficiendo aptum. Columella libro 12. Oleo autem conficiendo molz vtiliores funt,quam trapetüm,quàm canalis & folea. Item materia roborea, fuper quam paries cratitiusextruitur,apud Feftum. Solearius.folearum futor,in Aulularia Plauti. Solea- 3o tus;qui foleis indutus eft. Cicero 7. Verr. Stetit foleatus prztor pop. Rom. cum pallio purpureo, tanicá- que talari;muliercula nixus,inlitore. Martialislib.zz. Etfi iam lotus;iam foleatuserit. Bugloffi occulto conuicio dicebantur homines muneribus corrupti, & quibus bos in lingua eft, vtin Boue quadrupede dixi. EI &2usie ay axp &, moplay à vary qois py Sxotse tx d pit) Cy vllore eüpita ara vrodum ag éxvat. yephrla Bd- yero 7h ud raxtoc trdyo cunatácopas quads ty ày eiu Xenarchusapud Athenzum : tanquam & buglof- fus, praefertim vetulus;aftutior fit,& capi difficilior.fed locus mihi deprauatus & obícurus videtur. £ "Tauvides 7& BéryA aos 78,3) níSug&",Epicharmusin Nuptiis Hebz. | Efra aaGe irl av pe d Alu, 3) Tl) i dürguypuo: BiyAaory Talsio Doa mee! XaAxída uedyb2, Archeftratus apud Achenzum lib.7.in Buglotfo pri- müm;deinde in Píetra.ego locis vtrisq; inuicem collatis,le&tionem inftauraui. T N1Aquz nunc ab Hifpanis Azedia nuncupatur , Solez fimilis, fed minorac firidior eft , Gil- 46 lius. ; Cvx0ocrossvM quoque plettam vocant Athenienfes,àbugloffo diuerfum, NU ottonus. Sed A- thenzilocus,quem interpretatur ; fic habet: Bbyaevms. (Hocnomen prolemmate ponitur.) T8735 £- gd asy Jiaoo ds layrée elaiy oi unb, Nooso1 ree] vj auroy Bariyagphós Quaiv AIAIan (A loNau,) m AG rs Th , xunb- vyA ost 76. A3]:k017 Liv]av av Tl taAEo1. in quibus verbis avziz ad bugloffum potiüs(quo de agit ex profef- 1o) quàm ad cynogloffüm retulerim.Si quis tamen ad vtrunque malit, efto.píette enim nomen generale h elfe oftenfum eft. IV COROLLARIVM, DE PASSERIBVS aliis diverfis. Maculesecis ea- MacvrARVvM varietas & color, vt certius dignofcantut quzdam pafferum fpecies , facit. Alber- ., eum celer. — - tus Rhomboin partenigrajid eft prona,maculas rübentes tribuit. Plagitia,in Regimine Saletnitano,pi- Ícis eft larus (inquit Arnoldus Villanouanus commentatiorumauthor ) qui habet in vna parte fuz pellis maculas rubeas : eftautem pellis toraalba;os coruum. Haber etiá palferis genus illud, quod Angli fur àxr nominant, (fed Sfonber Bellonio Flefus eft, ad pafferem accedens , demptis luteis maculis) Germani (puto)$S(ateiffco[] maculas rubeas;vr audio : Platiifa veró Germanorum,nigricantes. Paflertum maior, qui Plya Gallice dicitur: tum minor,qui Quadratulus,flauis liturisin füpinaac cinerea tergoris patte fug- eillatur,Bellonius, Rondeletij Solea oculata, in prona parte maculas habet magnas,oculorum cfigiem cumiride & pupilla referentes. : | : Flettam , Flefces HirroerossvMfuumRondeletius,vulgà GallicéFlettan putat inde dictum,quód fluitando na- £ Flerelet's.— ter: que etymologiafi veraeft, Flefo quoq; & Fleteleto pifcibusà Gallisita dictisin eodem palferum ge- $e nere,nomen dedille videri poteft. ; i LE QvADRATVLYM palletem à Gallis di&um,vulgo Garlet, Germanic? pafferis fpeciem exiguam in- terpretor,ein ffeine SDfateiffe att ; velàfigura quadrata, ín aceícrte 9Dfateífle. Poranmvulgó dictam à Gallis Rondeletius Cynogloffum,Bellonius Soleamaltetam nuncupat. Gal- liin hac voce Pole, o; obfcuré proferunt,ad au. diphthongum declinans. Germani vocare poterunt (íti Sounbsgunaetr/id eft, Canis linguam : vel cin eerfefrte Quingtn] id eftSoleam inuerfam, quód os ei oppo- fitam oftendar,quemadmodum & rhombus palferi. Carnem eius molliorem effeaudio,quàm Solez. LiMANDA pafferisquzdam fpecies à Gallis dicitur, figuraquidem palferi fimilis , fed necfapore, nec bonitate,nec fpecie carnis. fibrofa enim eft, vt Io. Caius Anglus nosdocuit. Eius Anglicum nomen Bellonius fcribit £5rgf, Ego veró Anglos proferre audio 95utto/ vel $Ditft / vel$Brette: forte E PRIM DePaftinaca Lib. IIII. 679 plana.(ficeuim noftri quoque affes,fiue afferes & tabulas ligneas vocant. & inde piíci huic nomen aptum junbe, fingemus;tin $5tettfifd).) Vocatur & 9Butt cof Anglis eiusdem generis pifcis;mas ni fallor, Gocf quidem gallinaceus eft. Belloniusinlitore Angliz exiccatum hunc piícem ad Germanos transferri ait : Caius veróapud Anglos nunquam ficcatum fe vidiffe, etiamfi vulgatis fit picis. PAsszRISsémati fluuios fübeuntis fpecies, Britannis in Tamefi fluuio nominatur S[unber / Sfort crivel Sotonóer, Galli Flefum vocant. Huncpifcem maculas rubeas habere , ni fallor,audiui : Bellonius - veróad pafferem accedere fcribit, demptis luteis (quas paffer habet) maculis. FrrrrrLETVM paflerinigeneris pifcem Flefo maiorem Britannicum vulgus $yt[but nominat , Bel- .. lonius. Eliota Anglicé fcribit fjallíGutte/ ( && Vmbram interpretatur , qui tamen pifcis eft non planus:) 10 Caius fjolybut. Soeílíabutt (fic enim nomenintegrum Germanice fcribitur ) Paflerem facrum fignificat, fortéà magnitudine. nam facrum pro maximo etiam Greci vfurpant. Piícisin ora Germaniz didus Sip vel ocífíabutt/ fimilis pafferi, pedes circiter duodecim longus;fortiffimus inaqua. Segmenta eius oblonga indurantad Solem;que vocant 9Xaff & SXtafíta Ea alió deportata habentur in deliciis. PAsszERvM fpecies quzdam maior Germanice Ganffifd) ]hoc eftinteger pifcis dicitur: &alia mi? nor jjalófifd)/id eft, dimidiatus pifcis. Minoremaudio& mariin Albim venire : raró capi,& pergratum eífeincibo cümrecenseft. Lindauizad Acronium lacum, leucifci lacuftris ipeciem ( quà cyaneo co- lore vulgó denominatur) anno atatis quinto J2a(bfift d) appellant. DE PASTINACA MARINA, BEL.- 20 LONIVYS. d UEM ERES Y PT 46 | P AsTINACAM appellauerunt Latini, quam Graci vevylya , hoc eft Turturem , àtergoris colore, ac A quibusdam veluti expanfis alis , in eius auis fimilitudinem dixerunt : Lutetiz ( vbi verno precipue tempore frequentiffima eft) nullo preterquam Raiz nomine difcernitur, ac cum raiis inforo pifcario nullo difcrimine diuendi folet. Quanquam Burdegalis & Baionz peculiare nomen habeat , vbi Taram rotundamappellant;ad difcrimen Aquilz,cui Tarz France nomenindiderunt. Maflilienfes ac Genuen- fes Ferraffam,R omani Bruchum nominant. Planuseft pifcis ; duplicis quidem note, in lzuem & afperum diftin&us : etfi vecuftiores pifcium p Ícriptores,leuem tantàm Paftinacamagnouerint. Cure glabra ac perpolita integitur, cuius dorfum li- uet in corticis platani modum: venter autem albicat, pluribus veluti ftriis per carnem hinc inde dedudtis $9 Afpera Paftinaca , tota horretaculeis, atque ad caudam prafertim ( quam radicis Paftinacz longitudinis habet) permultis vncinisin gyrum difpofitis (carentem. (Ego fepra 22 Aquila; pag. 77.a[perrimam Paflinace caudam exbibui : qua longa fuit dodrantes (ex cium palmo. Reor autem à fimili freura potis ad eiusdem norri- nisradicemyquam à longitudineynomen buc pi[ci faélum.) V vxaqs veró Paftinaca pinnas latiores excrit,quas inalarum morem,cüm natat;expandere folet, in quo Turturem imirari crediderunt. Proindedentibus cáret, folaq; maxillz afperitate,vice dentium,vtitur,ac branchiarum foramina, vtring; quina;in oris par- te fupina gerit. Czterüm pifcatores eodem Paftinacam vtramque , quo raias , educere pacto confüeuerunt,nempe p hamo & cuerriculis: fed plurimüm ab earum venenato aculeo fibi metuunt,quem ad caude radicem,di- 5 p gitali longitudine;interdum duplicem;interdum etiam triplicem(quod inafpera plerunq; cernitur)exe- ' €o rit:acdecumbentem,dum capitur;arrigit: Radium Latini vocauerunt: de quoillud Oppiani : WNafeitur extrema cauda impenetrabiletelum, — Trygoni. Vtraq; Paftinacalitoralis eft,& ceenofis gaudet: & Caridibus, Gobionibus, Aphyis,& Cancris(quos C perfepein eius ventriculo reperias) vefcitur. | Hepate eft admodum amplo,quo (quemadmodum & aquila) in dolium conie&to noftri pifcatores, BE (ua fponte :eliquato pro oleo vtuntur. à bUBUEXD"EMSRONDIELET.IVS. PASTINACA pifcis planus cartilagineus; notas virésq; maximé perfpicuas & infignes habet, Ipfoq; A nomine noftris&caliisfatis cognitaeft. Eius fpecies duas efle dicimus : quamuisantiquivnius duntaxat specierZwe. aimeminerintvel ob fimilitudinem non diftinxerint neq; enim facultatibus, "Xl apéeaculag differunt; pi imei Aduana antRdunenetc a ccn ROMS CL ce DEM ET 27 — fedro- 680 -. De Aquatilibus. fed roftro tantàm & capite;vt poftea declarabimus. Tevj y Grec? dicitur, Latin? paftinaca;ita vertente Plinio lib. 9.cap.48. Ambrofius in Hexaémero turturem Latine expreffit ad verbum : quem fecuti (ant nonnulli,st Martinus Gregorius medicus Grecé & Latine doctiffimus ,inlibello Galeni de Attenuante .vi&tu,quem Latinum fecit. Nos cum Plinio & Cornelio Celfo, quos Gaza etiam fecutus eft, paftinacam dicemus:cuius nominis veftigia fecuti funt noftti,qui paftenago vocát;R omani bruccho,Ligures ferraza, Sicuii battonago: Maffilienfes bougnette,quia farina confpería & in fartagine fricta;itrij genus quod vul- garilingua bougnette vócár referat. Nonnulli Prouinciales paftango vel vaftango.Flandri lingua füa mu« ris caudam. Galli raiam ob fimilitudinem,quam cum raiis habet.Burdegalenfes tareronde. Dalmatz lac- cizza,Epicharmus ?zi&xeleov, quód in pofteriore parteaculeo armata fit.Epitherom boc Paflinace fecit E- pucharmus,non nomen abfoluté,)Sunt qui columbam marinam appellent. Paftinacam à Latinis dictam pu- x6, to;à cauag colore;rotonditareQ; paftinacz radici fimili, Tevjére verb nonà colore,vt quidam(Belloniss) fcripfit: nam pilcis hic flanefcit fed áb alarum expan(arum fimilitudine, Paflinata mari- Hic vrile eft tadiofos ledtoresadmoneri paftinacam marinam , & pro pice , & pro herbaà Cornelio naetiampro — Celíofüm.Eadem bec pris annotárat Cornàrius in Commentarii fées in libros Galeni de compof. medic.[ee. Werba loc )ne quis homonymia fzllarur. Is enim libro 6.cap.7.ita fcribit: Plani pifcis quem paftinacam noitri, vevysra Greci vocant;aculeus eft, &c.& lib.;.cap.27.remedia docens aduerfus Italia: Íerpentes ; Italia,fri- gidiorésq regiones, hac quoq; parte falubritatem habent,quód minüsterribiles angues edunt: aduerfus quos fatis proficit herba betonica,vel cantabrica,vel centaurium,velargemone,vel triffago, velperíona- tia,vel marina paftinaca.fingule, binzve ttitz , & cum vino potui datz, & fapervulnus impofitze. Cüm paftinacam mariná herbis adnumeret,eásq; terendas,& potui dandas effe praícribat, quz de herbis pro- 3o pic dicuntur,eam pro herba accipiendam puto. Sunt qui paftinacam erraticam pro marinalegant,ego veró le&ionem non mütandam cenfeo. Nam idemautorlactucam marinam pro fylueftri dixit, & queim- admodum brafficam marinam,ita paftinacam marinam dicere poffümus.Quam cótra ferpentes prodeffe enam iefüis eft Diofcorides. Serpentium morfibusjictibusq; prodeft, inquit : przfumentes quoq; nulla affici iiuriaà ferpencibus traduntur. Sed psfiinacam pifcem depingamus,vtà fimilibus internofcatur, Paftinaca pifcis eft planus , cartila- gineus,l«uis)fine [quamis aculeisq; in toto co rpore;praterquam in cauda,in quaaculeum longum, acu- Lib«4p ^ o vum,tingferrarum habet: quem radium Pliniusappellauit, Greci x£vrgor, cuius dentes ( icenim ferre € 6. fciffuras Cicero pro Cluentio appellauit,& Columella denticulatas falces dixit, & Plinius can crorum for- £ib.s.cap. 59. ILt$.2.CAp.2F, 20 20 9h cipes denticularas) caput verfus refle&tuntur;cui aliquando duo alij parui breuésg; ad radicem adnaícun- jo tut. Caudalongiffima eft, ixuis,flexibilis, caudz muris perfimilis: initio enim craffa pauladimin eam te- . muitatem terminacur,vt Blum effe dicas, | | ir Ma ua . Lmpropriemihi videtur de radio paftinace locutus Diofcorides lib. 2. Cap. 22. TeuyyévG» SuAmoslag T) Melden nevreuv.o 5 áo. 7i ve e auris 7épuxc» dyesqapauéua" T4 s QoAlz Iso Gy]a, mTovoad Tu, meabpts Swizle 22 à, Am e EAM. €cAidag. id elt Marine pattinacze radtus,qui eius cauda enatus aduerfis Íquamis refle&itur, denuum dolores miri- gat: ham eós frangit & euócat. Velenimaculei ferrati dentesad caput fpectantes ezaídu appellat: vel pa- ftinàce tegamenium,id eft, [quamas,fiuc corticem:quorum alterum goA(26- nominefignificari non po- teft: alteram paftinacz minime competit. g»Aid«s enim proprie fünt z2v99eor Aexidse , 1d eft ferpentum Íquamz,velcortex imeliüs, vcin Ariftorelevertit Gaza: vnde q22:291z animalia vocat cortice tecta,qua hyemelátent. Idaperriffime oftendit Alexander Aphrodifienfis in Problemaus. rte(zis 5 ocu; UILENT. QUass ? eei Cn Ac, eparsleie ) ooAL dat: G/bdeois ?) Ae7ridar i) ócezxa.id elt, Pilis gradientes bcítias natura texit, fer- pentes cortiée;aquatiles (quamis vel tefta.Quare cüm neq; aculei ferrati dentes,eoAise dici poffint,quàd fubftantia nz dura, planeq; offea: neq; paítinaca cortice vel (quamis intecta firaduerfus quas à capite ad caudam verías radij dentes reflectantur: non poffum nonexiftimare , vel Dioícoridis locum inemenda- tum cffe,velimpropzio vocabulo;aut radij dentes, aut cutem lzuem paítinacz eum expreffiffz. Qua re- prehendendi eiusautoris caufa; cuius maxime fum ftudiofüus , nemoà me dicta effe putet, fedannotandi tantüm locigretia,ne vnicavoculaà pifcis huius cognitione lector diligens retardetur. D ^ Verürm pattinace pituram perfequamur.Radij dentes quó propriores cauda, eó maiores funisquod Rehquum. incaufaeftcar facilis penetrer:difficiliusautem educatur, ob reflexos dentes, Itaq; fi picem pu pugerit, tanquam hamo retinet. Radiusin media fere eft cauda, ex craffiore eius parte ortus. Roftrum inangulum acutum definit:inecvenenatam,vt Rauifius Textor Ícriptum reliquit;fed citra periculum edule eft; Vene- j numinradio eft duntaxar,quam ob caufam ab/ciffa cauda venditur,ne em ptoresinícij ledantut.Idem au- to: falsó [cripfinullum eff huius veneni remediü,cüm multa finzà veteribus experientia comperta , & pofteris tradita,quz deinceps proferemus.Oculos in prona parte haber paftinaca.Os,foramina pronari- bus,item branchiatum foramina,in füpina parte: quianeq; in boc pifce;neq; aliis cartilagineis planis,ob , corpotis renuitatéjin lateribus collocari pocuerunt,dem ptisfquatina & rana. Partesin dips chiz Varie I fitacsHaccida fant,& carne vacug. Quamobrem Galenus carulagineis planis hoccommuneeflefcripfit, | vt partes quz circa caudam funt, carnofiores fint mediis partibus, quod torpedinibus maxime ineft: vi- dentur enim medizipíàrum partes, veluti cattilaginem quandam tabidam habere, illud eft circa bran- chiasmuco(um,vel vt modó diximus, flaceidum,quod x irdeov rausgív, id eft,cartilaginem tabidam vocat : éd nam pauló infra quina branchiarum foramina , alia eft cartilago duraacferé offea;quae naturalespartesà fpiritalibus feparat: quam in paltinaca;torpedinibus,raiisq; videre eft, Paftinacz os eft paruum, interna orisregio ampla;fine dentibus,fed horum vice maxillz faac alpera;acferé offez. Ventriculus fatisab ore diíTitus,idcirco ftomachus ei przponitur.Paruus ventriculus,anguftásq; in ecphyfim definir àqua graci- le breuéq; inteftinum dependet. Sequituraliud initio anguftius : quod fenfim latiusfit,ied priusquam maximéamplificetur,rurfus anguftatur,poftremó in re&um inteftinum definit, vnde excrementa porra- cei coloris excernuntur,qualia in morbis quibusdam,& à puerisreiici videmus. Iecurin lobos duos diui- fum ex albo flauefcit, cui fel adhzrer ex viridi lauefcens. Vterus eft oblongus,quo ouacon:inentur, La- terain tenuem quandam fübftantiam,& branchiarum fabftantiz fimilem definunc. B C Paftinaca laritudine fua natar: pinnis nim caret,autore Ariftoccle(lib.r.de hift.cap.5.& lib.9.cap.o.) | Item De Paftinaca Lib. IIII. 681 Trem Plinio. E planis aliqua non habent pinnas,vt paftinace : ipa enim latitudine riatánt. Iitcauda pin- Qsomedonatet, nulam quidem habet: fed Ariftoteles & Plinius, quum de pifcium pinnisloquuntur, easquz ad natan- &eizs em. dum impellendümque corpus datz funt;intelligunt,non eas quz velad tuendum corpus, vel ad dirigen- dam natationem conferunt. Non folüm natat,fed enim volat,fi liano credimus: quum enim , inquit, natandi cupiditate affe&ta eft;natare poteft: quum rurfus volandi ftudio tenetur, furum veríus füblimis volat. Inconofis locis non proculàlitoribusdegit. Vefcitur pifcium carne, quos non robore , fed aftu & C folertia capit.Plinius:Paftinaca latrocinatur ex occulto,tranfeuntes radio ( quod celum eítei ) & gens. ar- gumentum folertiz huius,quód tardiffimi pifcium hi,mugilem velociífimum omnium habentes in ven- 10 trereperiuntur. Coéunt paftinacz,non folàm admotis fupinis partibus, fed etiá tergo fosminarum fu pi- nis marium fuperpofitis : eauda enim cüm valde craífa non fit;impedimento effe non poteft. Fostus verà non recipiunt,vt nee raiz;ob cauda afperitatem , vtautor eft Ariftoteles, Verüm in Paftinacis cauda a- fperitas,de aculeo tantüm intelligendaeft: preter hunc enim tota cauda lzuis;in raiis veró tota aí pera, Radij paftinacz miras vires tradit Oppianus lib. 2. zaid/;«óv , quippe cuiusveneno mortiferzq; vi cedant tela Perfarum venenata : qui mortua etiam paftinaca vires fuas feruar, quas non folàm inaniman- tes,fed etiam in faxa;herbas arborésque (c qmecauque eoatigerit exerit: illius enim contactu exarefcunt . & contabefcunt. Hunctadium Circen Telegono dediffe narrat, vt eo aduerías hoftes vteretur, quo ta- menincautus patrem necauit. Verfus aliquot Oppianiadícribam,vt eorum elegantia lectoresad locum integrum perlegendum incitentur: De Serena ex paflinaca radio . zo Tevyovis di $0 71 4430 806y É-T Ae TO T LA Tete", edl Üaa yéieee dein ey limarlo XaAuior,udt Sorz Qepexlso Suv e sicay TIléeew Qa guaxliges Alea pria avlo. Tguyyüyi 0 Co T8 BéA Go Bioyscov órrndet ZaQAeyisolóy vuU Tic dyüg TÉQela«y axeay z Za T& e3126sue y; a rtig£éa Die) ax "Argegoyy&c. (ZAlosetiam buius potra verfu de Paflina- ce aculeo reperies [upra im Corollarto de Gladio B.pag 382.) A&lianus tradit huicaculeo adeó mortiferam vim ineffe , vt celeriter non modó homines, fed etiam animalia perdere queat.quod quidem ipfum (inquit) vt non admirabilitatem facit : certé id ftupendam admirationem habet; quód,fiad maximam arborem & vegetam,& fummé virentemaculeura admoueas & defigas;non multó póftamittitfolia: que poftquam defluxerint , totus truncus fimilis eft arboribus Sólisardoribus exiccatis. Quàd homines necet,idem fcribit, vnde & Nicander ixoseyày Teu üva, YOCAt. Hifforia. 39 Plinius lib. 52. cap. 2.paftinacz radio arbores necaridixit. Id hocloco veré referre poffam , cuiusteftis praens fui.Rufticus quidam € Cemeniis montibus,cüm paítinacam à fe furto füblatam vefte tegeret;te- lo femoriinfixo vulneratus eft:fzd ne furtum deprenderetur, ad vulneris dolorem exclamare non aufus, clàmad me venit,rem omnem aperit,telum adhucinfixum mon(trans:quod dilatato vulnere extractum eft;atq; intereà dum cremaretur,& in cineré redigeretur,vulneri paftinace iecur im ponendi curaui, nec id (ine fücceffu:pauló pàt enim fedatus fuit dolor,cospitq; tumorfumritti,nihilominus ramen cdm nó ignoraré pifcem iftum fui verieni habere in fe antipharmacum,radij cinerem cum aceto vulneri admoui. Que;& veneno medicatus fum,& vulnus recens plané exiccaui. Venenum iftud noftris pifcatoribus no- tum eft:captis enim paftinacis caudas abícindunt,nifi fi aliquando in forum pifcariü integras deferant, in .. gratiámedicinz ftadioforü:quià me & de pifce,& de eiusin medicinavíü admoniti,eas emunt & exiccát. 40 Sunt permultaalia veneni huius remedia.Paítinacai pla diuulfa& vu'neriim pofita;fui ictus medela eft, v tradit Diofcorides lib.8.cap.6.Super(tiuofiusaliud remedium docer Actius. Deniq; omniaque vipera- £75 12.45.37. rum morfibus medentur,ei quià marina paftinaca icitur,conuenire autor eft Diofcorides.Plinius lib. 28. 4&/4ez. cap.1o.contra paftinacá& omnium marinorü ictus vel moríus,coagulü leporis vel hedi, vei agni,drach- me pondere ex vino prodeffe tradit. Item cótra eandé prodeffe eti mullum illitum velincibo fum prum, £/rgrcep gu Neq; veró folàüm multis nos prefidiis contra malum hoc muniuit parens rerum natura: fed etiam vt malorumaliorum remediá à paftinaca fumeretur effecit,vt nullus plan (itde ea cóquerendi locus. Nam, vt Diofcorideslib. 2.cap.22.docet;Paftinacz radio dentium dolor mitigatu r,quoniam eosfrangit & euo- cat.Quod Pliniusapertius docet:Paftinace radio ícarificare gingiuas,in dolore dentium vtiliffimum: có- terituris, & cum elleboro albo illitus dentes fine vexatione extrahit. Aliam vtendi rationem docet Cor- $9 nelius Celíus lib.6.cap.o,de dolore dentium (cribeus : Plani pifcis,quem pattinacam noftri, evóva Grz- ci vocant;aculeus rorretur , deinde conteritur,refinaQ excipitur,qua denti circundata, hunc (Zeztem fol- git. G excidere jacit) loluit.Pratereà paftinace radius adalligatus vmbilico , exiftimatur partus faciles fa- cerejfi viuenti ablazus fit, ipfaque denuo in mare dimiffa. Paftinace ver iecur ( inquitidem Plinius) in oleo deco&tum , praricum (cabiemQ; non hominum modó; fed & quadrupedum efficaciffimé fedar: id quod in cane primüm , deinde in homineverum effe fum expertus, fed efficacius redditur medicamen- tum,fi in oleo inniperi iecar diffoluatur. Si ver cruftofà fit fcabies;olei rartari modicam admifcendum. Profuerit hic Galenilecum illuftraffz (Obfereanit hec primus Cornarius, in Commentariss vfeazs in libros Perpenfss Gale. Galeni de compof'med. [ec.locos in quo de iis quz ftupefaciendo dolorem fedantloquiturlibro 22. metho- VERE ara. di medendi? Egrj jj, dva moo à eden Jià oy as egudir av &yoMet Co tie v4y, Tour iV", uepid Teo UXv ere bn 6» T [iR C ah qaguaetiua vápklus du ivduno rsen ee 0 puésov. vbi pro ze dv Sid eft paftinace,legendum zeíyova : f(icenim atriiguli figuta vocat zpoyikes,d) wxAizxee. quos Latini paftillosa ppellanc.Hzcperuería lectio Thomam Linacrum medicum Lariné & Grzcé do&iffimum, Galeniq; interpretem optimum,in errorem induxit. Sicenim Galeni locum citatum conuertit.Sunt fané & alia non pauca ex feminibus confecta, Grace ja exeou&Toy & vgu*yóvO" cx paltinaca pifce.Qui locusin nonnullisexem plaribus Latinis emendatus fuit;hoc modo: Sunt &alia medicamenta, non paucacx(eminibusconfecta Grece Jj erseuérov & Tels eva no- minata, que ficutad torporemin przfensinducendum mitiora, ita in futurum fünt tutiora. illud ver medicamentum ex feminibus, fiue trigonum , fiue trochifcus,non paftinacam pifcem(etiamfi dolorem in vulnerata parte,ftuporem in toto corpore inducat,vt prodidit Accius)fed apij. hyofcyami,;anifi femina, & opium recipit, doloris ieniendi vim habens:ftapefaciendo quidem ob opi, hyofciamumq; : difcucien- do vetó ,obapium &anifum. Vide quanti erroris, quantumq; in Medicina pernitiofi, occafionem prz- beat vocule vnius perueríz lectio. | Nunc Lib.f. c Ap.26. Remedia Cx P^ fftnaca. Lib.32.cap.7. Plinius lib. 2. Cap. 10. 60 682 De Aquatilibus. Nuncillud difquirendum eft , numà menfis reiicienda fit , neq; iti cibis numeranda paftinaca, quod nonnullis vifum;quia radio venenatosictus inferat. At omnia quz veli&u,vel morfu venenum infundüt, omnibus partibus venenata non funt:fed velaculeos duntaxat,vel dentes venenatos habent,reliquasveró partes veneniexpertes. Et, vt terrena omittamus,in marini aranei,fiue draconis aculeis,qui ad branchias funt & dorfiinitio, venenum ineft:fic & Ícorpioi&u lxdit:illis tamen citra vitz vel valetudinis periculum vefcimur. Idem de paftinaca fentiendum , cuius radius duntaxat venenatus eft, quo refcillo citraincom- D ati Ce n odumvllum quilibet ea vefci poteft. Quanquam qua de eius carnis fübftantia fcribit Galenus lib. 3. de ) Aliment.facult.non fatisprobem,cim eam mollem iucundamq; effe dicat:& in libello deAttenuanre vi- &u faxatilium loco fübftituat: (2227 fémtentiaga Pfellus quoque im libro de vitlusvatione fequitur.) Sola ,in- quit , cartilagineorum torpedo & paftinaca(fic enim meliis quàm turtur , vt vertit interpres)laudantur, poffisq; nonnunquam in faxatilium penuria iis vti, fatius tamen fuerit eos pifces przparari , autalbo iure porrum prolixiüsimmifcendo, & piperisporciunculam. Quae praeparatio fatisarguit paftinacam torpe- dinémque,fucco & fübítantia,faxatilibus minime fimilesefle. Porrum enim piperq; non nifiad craffi fi- ue glutinofi , vel craffi glutinofiq; humorisattenuationem in cibis permifcentur. Quód fi certius huius reiiudicium facere volueris,feníum guftatusiudicem adhibeas,quemadmodum ego [zpius feci. Nam re- uera carnem paftinacz mollem;infüauem,ferinum quid refipientem, maliq; (acci effe comperies. Quare non fine ratione etiam à plebe reiicitur, nec nifi in fümmaaliorum piícium inopia emitur. Elixa ex aceto editur,vel farina confperfa frigitur. ' A Hactenus de paftinaca:quam veré nos reprefentaffe conftat, ex his quz ex Ariftotele, Plinio; Corne- Feram f P*f* o Celfo,Galeno;Diofcoride protulimus.Omnium enim confen(ü planus'eft pifcis,cartilagineus, 6 culus 2o meam sedife,, da radins enafcitur.Quz omnia fenfüs ipfe, & experientia ei quam depinximus,conuenire docent.His accedit vulgaris gentium variarum appellatio, Latini nominis veftigiaretinens. | COROLLARIY M. Paftinacam Veneti pifcem columbum appellant, Maffarius. Rondelerius Orbem pifcem , Venetis columbum vocari fcribit:& fimiliter Galeum luem Romanis. Bruccus vulgó di&us Romz pifcis,aquile piíci fimilis eft;nifi quód vnum tantüm habet radium,& roftro eft obtuío. Eft & alius piícis,fimiliter bruc- cus di&tus,qui venenatum radium cinerei coloris habet.eum effe veram paftinacam eruditi quidam exifti- mant, Hzc olim Cornelius Sittardus ad me [cripfit. An bruccus forté dicitur , ceu bronchus, ab ore pro- minente? Tare nomen Aquitanisin vfu, à Turturefactum videtur, Turturauis Hebraice toríonat, Italice tortora : ad eas voces Tara Gallicum accedit, Ligures vocant Ferrafam , Maffilienfes Glori- num;(vt & maiorem paítinacam , Gloriofam Narbonenfes ,) Gillius. Videturautem Glorinum dicere, quafi gloriofum feuambitiofum pilcem:forté quód cauda radium erigat, vt ceruicem & criftas fuperbi & ambiriofi milites folent: & plerosque caterospifces facile prz fe contemnat. Ferrafà veró nominata ap- paret, quód eius cauda mucrone ofleo ad vulnerandum , vt hafta ferreo muniatur. Arma vt telum per- forat viferri,& veneni malo, Plinius. Anglosaudio pifcem columbam Italis dictum,vulgó vocare à 9*of^ fam: Germanisinferioribus «tn9Xlftat.que vox fagitta caudam fignificat. tert quidem cauda eft:& pifcis huius nomenFlandtis fua lingua caudam muris fignificare, authoreft Rondeletius. Flandri forte pro- nuntiatent,cqn Ratte poínt.Sed 9M[e etiam genus muriseft, Noricum interpretatur Ge. Agricola: quem e5itdbmug alij vocant, caudaadmodum breui, quum Paítinace cauda oblonga fit. Genuenfes quoque aquilam, peíce ratto vocant. Dortcbanboan(ideft;curturjalicaiad oram Germaniz dictus piícis,;paflinaca 4 o forteaut eiusdem generis pifcis eft. acre durari folet. Ego Germanicum , regioni noftrz conueniens, huius pifcis nomen conuinxerim , Sífftredhe] ideft, Raia venenata : vel Citabelredo/ vel2tnaelfifdb] : b aculeo fiue radio in cauda venenato.aculeum enim(ficut & bamum)noftri atiael vocant. Sic & Paftinacam maiorem;quamaliqui Aquilam marinam vocant;interpretarilicebit, Zlolerfifh | ober Sxvotterocdo/ (capi- te enim bufonem refert) ober atoffa 2imaetfifeb. quó minüs enim Sffeeerabíer interpreter, halizetosauis facit , quam Angli vocantanofptey. Suntqui Paftinacam marinam , vulgó: Columbam mar. vocent, cín Steertaib. quanquam autem & alij mulu pifces in diuerfis corporis partibus aculeati fant:nihil vene- natiustamen Paftinacz aculeo,vt meritó per excellentiam;hoc illa fibi nomen vendicet. Species qut. Rondeletius Paftinacz fpecies duas facit, non aliter feré quàm roftro & ca pite differentes. de harum altera, qua maior eft, egimus füpràin Aquila, Elemento A. Belloniustres fpecies facere videtur, maio- 5o rem primüm;quam Aquilam nominat.deinde minorem. quam in leuem & alperam fübdiuidir. Nos ta- menm fupra in Àquila caudam afpera cuiusdam Paftinacz (Itali, vr audio,Burchio nominant)Íex dodranti- bus longiorem exhibuimus: vt afpera etiam forfan duplex fit, vna minor, Bellonio nota: altera maior,ei- demaliisq; Ícriptoribus hactenus incognita. B Paftinaca pifcis eft cartilagineus, planus,caudatus , fed tenuiter, quoniam cra[fa pripsuna, paulatim in magnam tenuitatem contrabitur.)Axiftot, | Idemalibi caudam longam & fpinofam ei effe tradir. Plano- rum pifcium alterum eft genus;quod pro fpina cattilaginem habet, vt raiz;paftinacz, Plinius Radium te- nuemacplanum;definentem in mucronem,digitalis & interdum femipedislongitudinisiin modum fer- rz vtring; denticulatum denticulisretrouerfis fuper caudam habet, Malffarius. Aculeum caudz Orus Ípinam nominat, 722 à 7) $e à2r$2» : Marcellus Em piricusfpiculum, velacum offeam. Nihil execrabilius 6o quàm radius fuper caudam eminens paftinacz;quicunciali magnitudine.arma is vt telum perforar, vi fer- ri & veneni malo;Plinius.Quodad fitum,in media feré cauda eft; vtR ondelerius fcribit,& picturcomnes oftendunr. Belloniustamen radium ad caudz radicem enafci ait: & Oppianus interprete Lippio, Nafci- tur extrema cauda impenetrabile telum. Teusyóy 4! à ved rue dyavés) doetor velie. Kdyrgor. poteft quidem (sári etiam pro epitheto cauda totius accipi. In paftinacaaridaquam infpexi,cauda non longior erat octo vel nouem digitis.radiusà medio caudz incipiens, definebat digito vno tantüm cis finem:nó in transuer- fum , fed recta fuper caudam deorfüm tendens. Elephas vel ibis pifcis aculeum habet vt paftinaca; Kondeletiusin Anthiz prima fpecie: Vocatautem & deleribit alibi hunc pifcem Scolopacisnomine. A- quila pifcis per omnia fimilis eft trygoni pifci; preter centrum, Kiranides. Vide in Aquila. - C Pelggiuseft pifcis, vc & reliqua carcilaginata, vt Ariftoteles tradit: verüm , vt Oppiano Pag in ocis La! o A o 2 Ex Lgs p» - ji Aue dy 7 ^d DePaftinaca. Lib. IIIIL 68; locisdegit cashofís, (Symrnndizi 6» revo yeort 9uMlosus,) neclongeàlitore, W/ottonus. | Coitquiemadmo- dum raia)Plinius. Plura de eius coitu legesin iis quz de coitu pifcium in genere traduntur. Dedettrium ' quadrupedes qua oua pariunt,eodem cocunt modo,quo ea quz animalgenerant ; inare füperuenienre.. - habent vero inquod meatus (genitales) contingant;& quo per coitum adbreant : vt rana; & paftinaca, & reliquageneris eiusdem, Ariftor.ego legendum coniicio;ut rana & rubeta, &c. quanquam Grgcé rev- *yünslegiturid eftpaftinacz;pro quo eguiorrepono. Quódpaftinacam J£lianus polTe volare ait, falfum exiftimo,Gillius. — . . | rad "Pran w P Paftinaca centro(id eftaculeo)fe tuetur, Zlianus. Captafpinam cauda abiicit : vel potiüs piícato- py rem eavulnerar. Videinfrain H.a.iniconis eius explicatione. Paítinaca etiam Íeipfam occultat,vt pifci- 10 culos venetur: fed non fimili modo quó rana pifcatrix & torpedo.latrocinatur enim ex occulto, tranfeá- tesradio (quod telum eft ei)figens.argumentafolertiz huius, quód tardiffimi pifcium hi mugilem velo- ciffinum omnium habentesin ventre reperiuntur, Ariftoteles & Plinius. Gladius & Paftinaca;nifi quem viuum aut mortuum percufferint,nonattingunt, Oppianus & Paraphraftes Graccus innominatus, Pafti- - fiaca przcipué perfequitur galeos,Plinius. Videfüprà in Corollario de Gladio A.circa finem. Paftinaca piícatorem manu fe comprehendentem plerunque aculeo,quem venenatum habet figit. E Ciim Paftinacam fübnatantem pifcator intuitus fuerit , ridiculum quiddam in pifcatorianauicula faltat : & dicteriaaut conuicia aliqua iactat : & infuper ad tibiam, (fi nórit ) quam tanquam illecebram fert , ca- nere incipit : hec ex eare magnam lxtitiam,voluptatemque capit. Ecenim,ficut ferunt, uim aures habet muficz, tum faltationis oculosinrelligenres. atque hac permulfione illecta fenfim ad fummam aquam 20 effertur, Interea yeródum hiccantu & faltatione illecebras egregie machinatur , alter quispiam naffa (oserio)imprudentem fabducit,££lianus de animalibus lib.r7. cap.8. Idewa lib.x.cap. 39. Piícatores (in- quit) faltant & canunt quàm polfünt fuauiffimé. paítinace vero obiectatz adnant propiiis. illi fenfim ac pedentimrecedunt.ibi tum dolusin miferas ftructus apparet ; quz faltatione & cantu allectatz fueraat, retibusiam extenfis inclufie capiuntur. Captisin Propontide paftinacis illico caudas abíGindunt : quod noftriad Oceanum pifcatoresfacerenegligunt.. Lutetiam enim & Rhotomagum vnà cum aculeis affc- runt;Bellonius in Singularibus. Paftinaca detra&o radio in littore Liguftico ac Gallico comeditur,Gillius. Incibo fumpta ventrem F exouerat.fed cibi caufa f(ecandü Plinium extrahi debet 6 dorfo eius quicquid fimile eft croco, capütq; to- ' tum;ad qux caudam nos addimus, Maffarius. Debet auté & hac,& omnia teftacea modicé collui in cibis, 30 quia faporis gratia perit,Plinius. Multàm alit turtur, Pfelh interpres inter pifces. Paftinaca carnem habet molliorem,füauem,conco &áque facilem, (becex Galeno fumpta,Rondeletiss reprehendiz,) & quz corpus mediocrireralit;aluámque modicé mouet: qua nonnunquam & in pifcium faxadilium loco in cibo vti licet, NV ottonus. Laborans tertio genere tabis,quarto meníe edat raiam , paftinacam,&c, Hippocrates inlibro deaffe&ionibusinternis. Hepaticus quidam morbus eft pleuritidi non diffimilis, quod ad pa- tienteslocos;&c. in eo eger ex pifcibus vtaturtarpedine , paftinaca, & raiis paruis,omnibus co&is, Ibi- dem. Trygon pifcis eft marinusaculeo venenato,je 7b érreov 9nvilierv Helychius & Varinus, Letalisque G trygon,Aufonius. Nullum (inter marinaanimaliavenenata ) vsquam execrabilius , quam radius fuper caudam eminens paftinacz;quincunciali magnitudine.arbores infixus radici necat.arma vt celum perfo- 440 rat;viferri;& veneni malo,Plinius. Paftinacze marinz radius (inquit lianus libro r. deanimalibus,cap. ET $6.) abomni medicina inui&tus exiftit.etenim primüm vt pupugicftatim interficit. quod quidelipfius ^—— — telum vel rei maritimz periciffimi perhorrent.neque enim alius quisquam,neque vulnerattix ipfa medi- cinam facere poteft: ('vzruuque hocfalfzm e[fz ex remedis qua apthores tradiderunt , tuns alita tum ex ipfa paflinaca,apparet :) hoc fcilicet dono foli quondam hate Peleiconzeffo. Idem libro z.cap.5&. Exomni- bus (inquit)beftiis infe(tiffimo acpericulofiffimo aculeo Paftinaca przdita eft.cuius rei teftimonio eft : eum quisinarborem virentem & lorentemin üxerit, non longo interuallo emarceícere diffeet , (ed po- ziüs eueftigio exiccatur:idiplum facitin animalibus : namfíi quod contigerit,necat, Erlibroa. cap. 5o. Gobio, Draco,pifces marini pungendo venenü emittuntminimétamen rnortiferum: Daftinacaveró [x- peaculeo mortem infert. Leonides Byzantius hominem pifcium naturam & difcriminaiguorantem , à 4o retiait paftinacam arripuitle : purabar infelix ille Patlerem effe : fimulque vt ille rapuitfet;in finum fuum abdidifle,clámque fe fübduxifle , tanquam quiddam lautum & pretiofum fuillet: vbiPaftinaca ex com- -preffione dolere cospiffet;aculeo eum;qui fe diripuitfe;/confixilIe;atque infelicis furis ventrem adeó vul- neralfe,vcinteftinis effufis mortuus inueniretur,& cum eo piícis.ynde quidnam imprudens ille patraffet, facile conie&ari potuit. Circe veneficafilio Telegono huitis picis radium ha(tili pzetigendum dedit, vt FIyffés rad? - coin hoftes vteretur.is veró cum ad infulam quandam appulií[et,& greges depradaretur;infcius patrem ^7/ 4 et -füum Vlyffem;quem querebat: &ad quem gregesilli pertinebant, defendendi caufa accurrentem vno Li i&u occidit, Oppianus. Kreyei 3 «je arAdbgà oclo tO córvE Kéyre o Jua Uis tom» Ziagdoviuie,Lycophron in Alexandra.id eft,Occidet autem (Vlyffem ) haftile perniciofum, aculeo przpilatum zgré curabili pi- fcisvenenati,vulnere coftisimpacto. T'elegonus Vlylfis fi'ius patrem querens;necagnolcens;nec agni- £o tus,&c.haftili (cui fummitas marinz turturis offe armabatur;infigne fcilicet infulz eius,in qua ipfe geni- |. tuserat) eum vulnerauit: vnde is triduo póft mortuus eft.Di&ys Creten.in fine hiftoriz fuz. -— 34rzale- dE Tor e Ade "71 "ACAnacos p.e 019 &Ae0ge),0s x6 cscíQu) Tügg vaoArrago agip£voy, Lirefias ad Vlytfem Odyflez A.Euftathius in commentariisdocet duplicem effe lectionem : vnam, $246, pro eo quod eft, extra mare,in continente. alteram" e£ aA), duabus dictionibus, id eft , ab iplo mai. aiunt enim ( inquit) Telegonum V]yffis & Circes filium haftam à Vulcano fabricatam habuitfe;cuius fpiculum (2 £3oeazie) -adamantinum fuerit.cufpis veró (4 2/43 )aculeus paftinace maripz:haftile veró (6 even £ aureum. Sicin- ftru&tum, Tyrrhenis relidtisad inquifitionem patris profe &um;polleffiones quasdam patris in Epitoin- ' fcium inuafiffe:&patrem fe opponentem interfecifle, Porró aculeum illum paftinacz, fuiffe aiunt de hu- ius generis pifce,quem Phorcysinteremerit graffanté in pifces Phorcidis ftagni. Quod ad dictiones 5» saris & aiyul,cas plerig; pro fynonymis accipiunt : aliqui diftingunnt: rauquá epidoratis [iz quod dani i ! idCii l U [IX AÀ. IET 684. | De Aquatilibus. id eft haftzz additur fpiculum totum (ex ferro nimirum ; velin Telegoni haftili exadamante:) alxpl veto pars eiusacutiffima, (id eft;cufpis vel mucro:)Hac ille. Vlyffes a 7$« Suadvlue (id eft é mari perüt)nempe ? paftinacz ictu,vt Titus Imperator étiam leporis mar.veneno , ficut ex Philoftrato retuli fuprà in Corol- lario Leporis mar. G. pauló poftinitidi Sophoclis Tragoedia AugySosA3£ citaturin voce Eae Dior apud Hefychium : videturauté de Vlyffe intelligi debere. Paftinacz aculeo in arboris truncum defixo;peritea &careícit. quód fi retibus capta pifcatoré vulnerárit,carnes vulneris puttefcentes rabefcunt &imminaun- tur,Nicanderin Theriacis. Si marina paftinaca percuffit,(in Greco eft mo mordit.&/Egineta quoq;,pa- ftinacz & mutzne morfuum,contráq; eos remediorum meminit. Czterüm Diofcorides fequente libro vbiremedia feorfim tradit,rawyéiei dicitiid eft percuffis,)non Jy86ciid eff morfissquanquamilliequód; — | capitisinfcriptio habet J&Jyyuérev, Et hocipfoin loco de fignis;mox fequitur: 4vrós 3 $ Amy às (tion 9y- 16 Ses) s0mO" uéAat irerasalia lectio : zvzàe 5 à vb G» moie yireras 3) utar rà x0nAp. Et quanquatmiapud 4ginetam quoque libro ;.legatur,zeiz $73 evyóv& y uvealvue Jy áo vbi m2wyéicivin proptia Bendhca. tione non quadraret murznz,qua mordetnon percutit: [aut dicendum,verbum mordere latiüis patere : nam & Herasapud Galenum de ccmp.fec.genera lib.5.6opz152116- dixit: item Ablyrtus; T8 5 ierb wxog- eris dwySiyp,&c.Et rurfus] Aewoy 3 63 mávlov rv 3ueiwdixley by eTAnybra 30moy Gcáy mg aieoy)) draxaiy: vbi Tb Ó kve va & mA fose wu promifcue accipiuntur: ] mihi tamen nullus eius,aut non periculofus morfus effe videtur.Bellonio dentibus caret ,eorámq; loco maxillasafperas habet) protinusaccidunt grauiffimi do- lores;affidue conuulfiones,laffitudo,& imbecillitas, (máve x àvovío : Marcellus vertit, labor, visilialàn- guor: quafi etiam d5rvzyíe legerit.) mens percuffislabat. poftea obmutefcunt.oculicaligant. ^ Percuflus autem locus inambitu cum vicinis partibus denigratur: & ita obftupeícit,vt tangétem non fentiat. hunc 20 fi quis premat;atra fanies,craffa & malt olens excernitur, Diofcorides lib.6. ZEgineta fignis defcribendis non opuseífe putauit , quód pifcis hic omnibus notuseffet. Aóctuarius Diolcoridis verba tranfcripfit. Quià marina paftinaca percufli funt (inquit Actius) his vulneris locus manifefté apparet.fequiturautem dolor pertinax,& totius corporis ftupor.acutum enim & firmum habetaculeum;quo vehementiffima vi inaltumimpulfo neruifauciantur. Quapropter in aliquibus mors derepenté totum conucllenscorpus comitatur. "ee Remediscupta , Coontramaring paftinace ictum omnia eodémq: modo profunr;quecunq; pauló poft in viperz mor- VIuys ciga, fu à nobis dicentur.ipfa etiam diffe&a,vulneriq; impofita, Bi ictus remedium eft, Diofcoridesin lilsro de curatione venenatorum i&tuum aut morfuum. Reliqua que in hocipfo capite inferuntur,ad dracones & Ícorpiones marinos pertinent,ab ZEgineta meliüs digefta. A paftinaca & murena (aliisve marinis vene- 5o num iaculantibus) demorfis(mor[rs aut pevcuffis)auxiliantur liquoris lactei de ficu euttz quatuor aut pau- ló plures cum ramulis ferpylli tribus quatuórve poti : & omnia quz adviperas,ZEeineta. Narrantqui- dam (inquit Actius)fi quis caudam paftinace , quz icum intulit ; auferat : & inarborem;maximé quer- cum ,füfpendatac ligat : ipfam quidem arboremarefcere , egrum aurem fanari:atqueid iuxta contrariz affe&tionis& remedij rationem contingere. Ceterüm auxili ferunt percuffi ab ea;ubi ftupor & refrige- ratio totius corporis confequatur ex calidis illitionibus & confimilibus cataplafmatis.Propric autem fur- furesaceto co&ti,& pro cataplafmateimpofiti,eis auxiliantur:& ipfum adeó acetum affufum profotu val- de prodeft. Magis autem conueniunt eisattractoria, & quz tenuium partium funt, ac calida: quó nimi- rum peratcractoriam facultatem venenum ex profundo attrahatur,& percalorem frigiditas mitigetur,& qua tenuium funt partium inaltum proreptent, Ad hancigitur rem in promptu habebisapta. Sulphur 4a viuum vrina veteri rigatum, marrubium,lauri folia,echium,radicem panacis;faluiam,& fimilia.at veró fi his cateas,fermentum acidum cum liquida pice emollitum imponito. Mirabiliter etiam in hislaudatur emplaftrum pifcatoris, & ex bryonia paftillus tüm impofitus , tüm ex vino lymphato potatus. eueftigio autem vtilitatem fuam demonftrat. Defcribeturautem in fine huiusfermonis. Datoitem & lauri deco- &um:aut faccum Cyrenaicum cum myrrha magnitudine fabz;ac modico pipere terito, ac dato cum vi- no: aut filphium;autlafer ex vino :aut fucci fici guttas quinque cum tribus ferpylli granis (ramulis, Zigi- neta)bibendas prebe;Hzc omnia Aétius.Emplaftro Pifcatoris dicto, dià finopidos , vfus fum aliquando in homine percuffoà paftinaca marina,& miferrimé afllicto: & admirandam eius opem fenfi : fimiliterq; ini&isàfcorpione,Herasapud Galenum de compof. medic. fecundum genera lib. s. »bi& medicamen- tüm Epigoni di&tum;ab aliis Ifin;ad extrahenda paftinacz & aliorum marinorum venena commendat. $e & emplaftrum pifcatoris (Haliei)Giluum;authore Afclepiade. A paftinacz mar. idtumagnum n pe- riculum imminet.quare adhibere oportet cauterium,& fanguinis affluxum (£neop2v)fiftere: Gc ipfius pa- ftinace iecurin vini hemina tritum peros infundere, Hierocles, Saluiz decoctum potum paftinacz mar.icibusauxiliatur,Diofcor. Elifphaci fiue lentisfylueftris genusalterum folia habet cotonei mali effigie.fed minora & candida, quz cum ranis decoquuntur: paftinacz marinzi&usfanat. torporem au- tem obducit percuffo loco.(radive fcilicet paftinace fio itu mon elifbhacu berba. anat & ferpentium mor- fus.noftri qui nunc füntherbarij elelifphacon Grzcé,Latine faluiam vocant,Plinius. : Paftinacaipfa con- tra fuum ictum remedio eft,cinere fao ex aceto illito,vel alterius (fczlicet paffinace; Plinius. Remedium ad paftinacas marinas. Columbinum ftercus perfundensaqua;id ex fimilagineleuigato. Aliudadidem. Lactucz femen concoquens , butyrum & fimilaginem deco&o eius contundito ; vtitórque Tarentinus; 69 Commendatur aduerfus hoc venenum, faluiz decoctum continuéaliquot diebus potum: quin & fcor- dium in puluerem tritum, & ex fui ipfius deco&o potum: itémque verbenaca. non tamen ob id prater- mittenda efttheriaca;aut Mithridatisantidotus,aut quinta noftra effentia;Matthiolus. Porró Nicander quoq; nonnulla remedia protulit, (inquitidem, ) quz hzc funt: Anchufz folia, quinquefolium, rubi flores, ar&tium,&c. atqui Nicander in Theriacis poft phalangiorum & Ícorpionum , & aliorum quorun- dam non magni venenianimalium mentionem , marina quoque venenata nominat, murznam draco- nem,paftinacam: demum remedia fübiungit communia;aduer(us przdicas leuiorisferé veneni animan- tes: anchufz folia, quinquefolium,&c. nihilautem priuatim neque contra paftinacz neque contraalio- rumvenena. Contra paftinace puncturam auxiliatur lafer: item galeos piícis intus & extra, Aggrega- tor tanquam ex Plinij lib.52.fed é galeo remedium mihi fufpe&tum eft. aed d art 1uulla 8igná, ] : qo 1 m 1 Ah LE DePaftinaca. Lib. IIII. 685 Dinulfaipfa,& vulneri quod fecitimpofita , ictus fui medela eft,vt pézediximus. Abfyrtüsequo icto. ezediaexip/a jecurciusin vino tritam infandit. Aculeuseius denti infirmo impa&tus ( £ixpsónev&- ) frangiteum & paffimaca, excidere facit Beca adrüpg) rere moie) Aegineta, Mirarinon licet (inquit Matthiolns)fi quandoq; in plateis circulatores dentium extra&ores cernimus;qui dentes abíque ferreis inftrumentis,nulloillazo dolore extrahant. Idem radius equos perfanat, qui fubcutaneis vermibus exeduntur, fi eo vlcera fcarift- centurpunganturq;. Trygonisaculeo fi dentes dolentes circunpunxeris, fanabiseos, Kiranides. Do- lorem dentium tollit , fi eo gingiua fcarificetur; affert enim magnum dolorem , adeó vt acris dolorgin- giuz; dolorem dentis hebetet. Auocat & obpropinqtiiratem doloris cauffam , quz plerunq; eftin ner- uo denti infito : nec hocfemper , neq; omnibus contingit, Cardanus, Noui qui dentem e caluariá denti 1o dolentiadmoueretaliquandiu;manu occultans, unde fiue credulitate;fiue vi aliqua occulta ; dolor in ali- quibusceffabat. Acuoffea, id eft fpiculo trygoris , quá paftinaca dicitur; ftrumam fzpius punge,ftarimi arefcit, Marcellus Empiricus. Paftinace matinz aculeum cum fucco hyofcyami illitum , matricem prolapfam reducere aiunt, Aétius16.88. Iecurpaltinacz in oleo decoctum lichenas & lepras tollit NW ottonus. Philologiam,quod ad Grzcam di&ionem zevyoyin Turture aue(poft Columbam)dedimüs. 'evs- gy.4. ya SuAaosias , id eft marinam , Greci lemper cognominaat,cüm de pifcefentiunt,vt rurcurem auem exci- piant:& Latini fimiliter paftinacam marinam , vt à paítinaca herba diftinguant : quanquam herbz etiam aftinacz genus vnum marinum ( vel potriüs maritimum , & inlitoribus nafcens ) effe videtur. Tevày di&io eft Ípondaica;oxytona,foeminini generis, & in obliquis penultimam corripit.primam femper pro- 10 ducit, Aulonius fine exemplo corripuit: Leralisq; trygon mollesq; plateffe. De Graeca trygonis erymo- logia,dixiin aue curture.Latinis paftinaca ne dicta (it, a cauda colore & rotunditate radici fimili, vt Ron- deletiusputauit : an quód radio fuo ceu paftino inftrumento fotforio fodiat & pungat, confiderandum, Paítinaca quidem herba feritur folo quàmaluffime effoffo,vt fcribit Plinius: (vt radix nimirum altiüs de- Ícendat, & laxa fufpeníag; terraincrementum amplius capiat: ) quibus verbisetiam nominis ratio- nem infinuat. paftinare enim eft agrum fodere , Columellz: vnde & paftinator, apud eundem.qui & vinitoriuminitrumentum paftinum vocat. grammaticiinterpretantur ferramentum bifurcum, quo fe- mina panguntur.Vinez veteres repaftinabantur;id eft refodiebantur.Paftinum inftituere Palladio, efta- rum viribus deftinatum fodere;frutices & arbores inutiles femouere;&c. idem , Columella paftinatum (lubaudio folum)fubftantiue genere neutro vocitat. Macrü;aut quifquis eftauthor huius carminis,Quód 3o paftum tribuat eft paftinaca vocata,non laudo.Eadem Grzcis ftaphylinus dicitur, forfan a ftaphylz (1d eft uvz ) coloteé rübronigticante. talisenim Ípecies vna paftinaca: fariuz eft: aquaadalias quoque tum fa- tiuastum agreftes transferri nomen idem potuit:vt leucoij ad alios euam colores.Cel(i paftinaca mariná herba ( malim maritima, vtin litore crefcens intelligatur )forté eryngium maritimum aut ei cognata eft. nam huic quoq; radix paftinace forma;odore atq; colore fimilis fübeft, fuperficie fpinofa & prorfus alia. Paftinaca dicittr & infecti genus, quod ab Ariftotcle ftaphylinus appellatur, verticilli ma gnitudine, Hermolaus. Ceterüm trigon periótain prima, pila genus eft. Caprabzt tepidum dextra lauad, trigonen, Martialislib.12.& libro 4..Sez lentum coroma teris,tepid ume IYigOHA. —— Letalis, Aufonio.'O2cp53s, Nicandro.A'Agvécosas 297,264, O ppiano, vai&tuerlgg- Epicharmo. OcJ* rpjzbera. 7g95,0v Jesolo (locus apparet corruptus) usAavses Cratinus, 4o TpvyiviG:adiectiunum Oppiano. Aculeus paftinacz infigne erat infnlz cuiusdam,vt dictum eft fupràin G exDic&tye Cretenfi, Homi- nemqui czdis(oóvu: parricidii, Pierius Valerianus)admilIe panas dederit, quemq; poenituerit, defignare volentes Zigypriorum facerdotes,paftüinacam hamoimplicitam pingunt.hzc enim capta , fpinam quam in cauda habet;abiicit (fíaTe.aliter Pierius:ípinam quam in cauda geftatin raptorem eiaculatur, ictu ma- ximéletali)) Orus Hieroglyphicorum 2. 113. Án paftinacam ille fymbolum puniti & ponitentis facit? an pouüs pifcatorem? prouerbio enim celebratur, pifcatorem ictum lapere. Quód paítinaca quidem capta aculeum abiiciar;alius nemo vradidit. In taurim (2ó24)hue pauonem lapidetn (velé capite pauonis)fculpe curturem marinam, & fub lapi- e de vocem, id eftaio, & radiculam trifolij fappone. eft enim hoc magnum & admirabile geftatum ad vi- jo &oriam,& pacem,&c.Kiranides libro 1. Elemento T. | Pernamatq; ophthalmiam , Horzum,fcombrum , &trygona,cztum & mollem caíeum,;Plautus in £ captiuis. D'BUPPASD B horA qp Gee AoZvoAs' LA TLIONOE :COOONOVOEJR- TIT: SIVE LEPAÁDE, VT GRZECI VOCANT; KoNDELETIVS. Infra A. proximé esi echinus parum. Infra B.Vrticacinerea, — Iuxta C.Lepas adhaerens e regione. Supra D. Lepas inuer[a. 6e Supra E.Lepasparza. | | V.& Aerás à Gracisdiciturjà Gaza conuertitur Patella à vafis efcarij fimilitudine. Lopasà Plauto (7s Payafitomedicoyvt Nonius citat. )dicitur,nifi locus mendofus fit: Habemus Echinos, Lopadas, O- ^ ftreas,Balanos captamus, Conchas,marinam vrticam.Lapedo à Maffilienfibus & à noftris vocatur: à Gal- lisocil de bouc,à Normanis berdin & berlin.Grecorum vulgus hodie peraglidaappellat. Veneti parum mutato nomine Pantalena. Ariftoteles Lepadum duarum memirtit : Lepadis fimpliciter nominata : & Aerdd& àppiec, quam vocant nonnulli $«A47]rev $s,id eft,aurem marinam. Áchenzus : Tóvj aezdJavóneiv Ej). AÍgiAG&ymvke py eiat uaxpad ymvis x osgéous sorxbias.Lepadum,ait Diphilus,quzdà funt paruz, quedamau- tera Oftreis fimiles: Quod poftremum de magnis intelligendum puto,vt contrarie fint paruis pra:dictis. Lepasigitur ex teftaceorum eft genere: cuius partem alteram tefta integit ; alteram faxum cui heret D vndiquaque;vtab externis iniuriis tuta fit. Parsanterior eft quam faxum operit; pofterior quam tefta.An- Mmta teriorem Icones, 686 De Aquatilibus. teriorem voco eam,in qua os & cornua funt oculorum vice:fubeft caro dura qua maxim? faxo heret,que fcuti pi&i formam refert.Os fuperioreinloco manifeftum eft;inferiore ori aduerío,excrementi meatus, nonintefta,vtin ea que día dicitur.Os venter fequitur,in eo eft p/xovin imo ventre etiam pars quz o- uum appellatur. Tefta non exquifité rotunda eftfed inzqualisjintus leuis foris parum afpera,cui aliquan- do muícus innafcttur :gibbajin ambitu liuefcens,& ftriatajintus caua : carn ofam fimbriam habetin cor- porisambitu;quam expandit quum haret,foluta contrahit, A je - — —- Z : 7 I ie. £0 : ES ees C Sifetengifenferitiita faxo here; vt nunquamauellas.Cultro igitur aut aculeato ferro opuseft, inter ipfam & faxum immiffo. Quum multe faxisaffixe funt, capita clauorum faxisinfixorum effe diceres, A. Lily. de ifl. a. ziftoteles Lepades : faxis Íolui fcribit, paftus quaritandi gratia;aliquot in locis. Kz/ ai Merádes 9 amrALovraz, nim. capd, c. 1 LéTé yoga Eti Néuevan 5) ürrohvop£yn à) jj Aeerag Et, Ka? ai Aemádes iuroAvpesau pera yegsoi x) Te£0c7). Quod hb.e.cep. S4 - inihivero confentaneum elfe non videtur:nullis enim ad natandum partibus predita eft, nifitemere huc & ilinciactata vndis feratur.neque vi&us illi quarendus: nam maris Ífpuma &aquavefcitur, quà alluun- turfaxa.Quód fi aquáallui 2xa definant, ca qua in tefta reliqua eftabíumpra, contabefcere & emori tan- dem necefle eft.Depinximus faxo hzrentem Lepada;aliam à faxo euulfam & inuerfam fiue fupinam. Huiusmodi Lepades permultz reperiuntur in faxis litoris Aquitanici & Britannici maiores : in p; Maflilienfisatq; Agathenfis finus Ícopulis minores. H X Eleganter Ariltrophanesdixitinanum qua zegréà iuuene diuellebatur: "Qs coróvos o Zd, BaeiAdU T3 5gaidiov, "Qassg Aem ez T9 uei pauio aeooiost). Quz ficErafmus conuertit. 4 O Igpiter, quam fortiter concha modo Iflbec anicula adhaeret adolefcentulo. Huius prouerbialis fententiz , Lepadis more adhzret, rationem reddit Erafmus.Eft concharum ge- nus;inquir,quod capillamentisinter fe cohzret , quó tutius firadueríüs vndarum morus. Quod falíum effc docet experientia:neque enimLepadesinter fe cohzrent,fed tantüm faxis fparfim affixe fünt. Adhac às AtT a? we?Ti erar, melius fpeciei nomine conuertas quam generis,vt facitEraímus : Oftreiin morem hzrerneq; enim Oftreaalia eodem modo hzrent quo Lepas. p Crudz Lepadesépiícatoribus& marisaccoliseduntur. Iusex eis aluum cler. Co&tz molliores fi- unt,& conco&u facilioresmodó non nimium decoquantur: fic enim duriores, difficiliorisq; concoctio- nisfiunt,vt omnia oftracoderma. | D"E: (P.A F'E IPSIS I VE) LETRA JD.E PAR V fo Rondelezzus. Cy M marinas tes etiam minutiffimas quasq; diligenti indagatione perfequerer, Lepadem paruam faxo herentem deprehendimus,quam à faxo enulíam reprzfentamusin fuperiore pictura. | Tefta vnicaintegitur, alterius vice eft faxum cuiaffixae(t. Tefta medianucleis pinearum nucum fi- gurá fimilis eft, & &qualis.ex multis laminis paruis conftat:carnem intus haber, fed ob paruitatem: partes vix difcernuntur, A , Hanccxiftimoelfe paruam Lepadem Diphili,quód (emper parua mancat, nec vnquam ad füperioris etiam mediocris magnitudinem accedat. DE AVRE MARINA, SEV PATELLA fera, Rondelettus, 6o A , Avnismatina, quz & Aere? Z2 ab Ariftorele dicitur, non atis re&té à recentioribus(Zellozi)Pa- tella maiorvocatur. Quum enim inaior dicitur , magnitudine rantümà minore Lepadeiam defcripta differre intelligitur: at magaitudinefolüm non differunt, fed alia multó illufttiore nota, fcilicet forma. p hoctantüm vtrisque commune eft, quod vnicateíla conftent, carnofa parte faxis affixa.quam ob caufam Edb.g debjf, lepados nomine Ariftotelesdonauit.Praterea differt à fuperiore excrementi meatu,vt annotauit Arifto- vaim.cApp. — teles: TÀ AV dela Aezádi lo miae xaAoUg1 SuAd3 toy Ge rox o T &cea hou di mépkT]o gie erépytrau.Telocarn.) 39 78 Seeaxor.Patellz ferz,quam aurem marinam quidamappellarun t parte ima teftz excrementum egceritür , quá foramen habetur. Teíta huius caua eft;argenti vel vnionum colore:foris gibba, lineis multis depicta: parte vna cochlearum modo clauiculatim contorta, à qua foramina incipiunt; initio parua, qua deinde magisac magis augentur, 3o 40 Hic IG 20 30 p" $e 6e cix mm m (NAR AS CCCUOC E e CEA Sedes SS 3 25 X —-— Nez -— Rd M «9 x uw S SUN Ea eechend eer: ADAE RR ES Sex OE cieMURU Hicannotare opottet aürem matinam appellari,ob magnam cüm autenoftra fimilitüdinem , vt pi- A Gura perfpicué oftendit;,qua tamen diuerfa firab aure Veneris, quam oer fiue 8e a 0podiris ab ZEolibus vocatam fuifle fcripfit Athenzus. Haud bené ratiocinatur autor libri de aquatilibus;Patellam quam ma- 74 s. Cos;ra iorem vocat; Aporrhaidem Ariftotelis effe, exeoquód eam more Lepadum faxis adhzrere fcripfit libro Ze/eziso. 4.de Hiftor. anim. cap. 4. ficenim & Nerite quz eodem loco , fimiliter adhzrere dicuntur,Patella ma- iores effent. qi oar T? DOE d pDIA DUES CEU dO. INC Ir Ves. | Vnidaluium etfi vnicam tantüm videam Lepadem ab authoribus defcriptam,tamen filentio prater- A eundam non duxi,cam quidem quam ego in alieno ab hoc mari obfetaaui. Lepas hzc,fiue Patella Galli- cum nomen habetapud Deppam,apud quos vulgus Berdinum vocat : Alibi ceul de Bouc,id eft, hirci o- culum.Maffilienfes Lepada. Vulgus Graecum Petaglida, V enetum Pentalene & Petalide nominat. - Multisin vrbibusad mare ficis folentin magna quantitate videri;in Mediterraneis rar. Nam ciim ad E oras Oceani Ármoricotum vulgus cautes harum admodum fetraces inlitore videat, pueri indigenarum incuruum ferrum dextra tenentes incautis fupponunt , vt in caniftrum , quod fini(tra ferunt, meliàs de- turbent. Nam fi Lepadem tetieerint, eaillico faxum tam ar&té compledtitur,vt indeamplius diuelli non poffit.Càm autem tantüm legerint,quantü ferre poffunt,tum illi ad vicinos pagosatq; vrbescircunferüt. .. Singularitefta, eaq; leui continentur Lepades, faxoq; hzrentes in dor(üm extuberant. Et quanuis p faxisadherendo viuant,tamen cochlearum more ferpere poffunt:eaq; quandoq; relicta in paftum ferun- tur, &alió tranfeant. Magnitudo parellz tanta eft, quanta extrema oui putaminis pars abíciífa effe poteft. Colorteftarum liuet, vel cinereuseít. Czteràm Lepascornua vt limax exerit, &os & caput habet huic perfimile.In imo pratereagerit quod ouum vel papauer vocatur ; Excrementum quoque ea parte excer- nit,quz capiti aduerfa eft. " Hisetiam quodammodo fimiles funt , quas ( nam congenetes effe videntur ) Athenzus qoadJu vo- F cat: easait nutrire quidem plurimüm,fed virus olere ;prauiq; fucci effe. DE PATELLA MARIS RVEÉRIL BELLONIV S. Rubri maris Patella, cautibus vt ceterz adhzrefcit:fed prater has tabellis(quas in tergore gerit) cor- neis numero octonis,transuerfisloricze modo contegitur,atq; vndecunque cartilagine obíepta eft,multis fpinulishorrida, iis perfimilibus quzin ftellis marinis vifuntur. feíquidigitum lata eft, ternos veró longa. Difficileà fuo fcopulo vulgaris Patellz noftre modo aufertur. Eius caro rubri limacis colorem ac natu- ram habet:efturq; cocta vt Patella vulgaris. DE PATELLA MAIORE, BELLONIVY S. m e ERA CLE fers e CONUNGS SSSA ASA x - x AT z erred ES AEN. SN SANA aal MALI N NNS S T " YE ^, 2) p. SS NA NS *, (d /2 Maioris patelle concha aurificum officinas illuftres reddit , apud quos maximi fieri folet, quam pel- lucidam ac perpolitam in tenues laminas diffecant, vtinde elegantiffima vaía incruftent.|Vniualuis eft;ac quadruplo ceteris maior, magisq; in latitudinem fe effundit: quinqe autem habet foramina, per quza- quam admittit atque expellit:vnde hanc Ariftoteli Aporrhaim vocatam fuiffe füfpicor.(Contradicit Ron- deletius. )Eam enim more Lepadum faxis adherere fcribit. Natices (inquit quarto de hiftoria) (axis adha- zcícunt more patellasum & Áporrhaidum. Theodorus muricem interpretatus eft. HzcBellonius : qui figuram quoq; adiecit ab ea quam Rondeletius dedit(Patella fera vel auris marinz nomine) nonnihil Mmm a diueríam "dporrbas, j | TW Á A RE 688 "DeAquatilibus. diuerfam,cum aliástum quód foramina plura quinis Rondeletius oftendit, &e. Mihide eddem concha (entire videntur:& ea quam Rondeletiusdedit icone , acuratiore(vtapparet) contentus fuiffem , nifi pi étor incuria quadam,Bellonianam quoque pinxiffet. . DE AVRE MARINA, BELLONIVS$. EA QVIDEM NIHIL CVM PATELLiIS COMMYNE HABET, HOC LOCO TAMEN A NO- bispofita e$l : quod Rondeletius veram «Anrem marinam Ariffotelis,ex patellarum genere exbibueriz. Multàminter pifcem & herbam ambigit ab antiquis Auris marina dicta, Que sríajid eftauriculz di- cuntur(inquit Ariftoteles)faxisadherent : Nihil autem habere confpiciuntur eius quod inanimalibus 19 . vita przditis effe comperitur : vbique enim proueniuntauri humanz per(imiles. Tamen eftauris marina cartilaginofa,fubalbida,&,vt membrana;cenuis & crifpa, qua plerosque pifces Scaros , Polypos & Salpas veíci compertam habeo. Hzc Bellonius: qui plura etiam addit ex veteribus,? W'ottoni libris mutuatus, quz non ad hoc quod defcribit zoophytum, fedad veram aurem marinam patellatum generis pertinere mihividentur.querendum autem an Auris marina ipfius, Efcharz Rondeletij (de qua (nprà, pag.369.) cognata fit, Vtranque zoophytorum generiseífe apparet. COROLLARIVM. A . LepadesHippocratidicunturfaxisadhzrentesconchz, Galenusin Glof. — Pella Venetis pita. fis& Varinus. Genushoc Conchylij ( ficenim Varinus loquitur) Hifpanisal- méia dicitur,LufitanisBregigam. Ligures & Maffilienfes; etiam hac xtate Da- tellas vocant , Gillius. Angli a éjmyyttevel a $mpet. Nos 5o atta J id eft, Hirci oculumappellare porerimus.nam x Galli (ua lingua fic vocant. ! "uris mar. Patellam feram aliqui marinam aurem appellant. Ventrem poftos effe in hoceodem patella genere conftat, atque etiam ouis illa fimilia, Ariftoteles. Otia pifces aurem habent ventri coniunctam : Recentior quidam ineptiffimé. debuit enim os coniun&um dicere, non aurem coniunctam. Graciotíon & & otárion vocant, Otiaquidem nominanturà Plinio libri 52. capite vltimo. Tin re yepuónevo urioici, NNicander.id eft, Tetheain bryis(herbis marinis)crefcentia, vel natantia,vel ca- pienda.Tetha autem vocat patellas feras , que nos éíz , Ariftoteles autem ?eeei , Scholiaftes.fed 3ceeioy 30 nomenad omnia teftacea pertinet, & Tethea fpeciem à patellis fetis diuerfam conftituunt , vt fuo loco apparebit. Pluralege füpràin Conchis Venereis;pagina385.lin. 5o. Otíaggré concoquuntur,nutriunt autem ampliüs fi in fartagine coquantur,rijavitopsra, Diphilus.Quze otia;id eftauriculz dicuntur,neque palato;neq; ftomacho grata fünt : frixa tamen eduntur : neq; enimaliter placebunt. nutrimenti plari- mum exhibent, nec facilé excernuntut. Circa Pharum infülam Alexandriz vicinam multa proueniunt; in Illyrico veró & finu Ionico gignunturmagna, VV ottonus. porrhas, — Aporrhaisin A;elemento di&a muried generis videtur,non patellarü,vt Bellonius putauit, Nubes fe- Aw. — cundum Ariftotelem eftpifcisin aquaviuens, applicatusad petram,à qua non difcedit, nec feparatur , nifi perattractionem infpirationis concitus : Authordenart. rerum, qui patellám ne, analiud animal petris adharens hoc nomine intelligat,inquirendum. 49 B — Ariftophanesgrammaticus lepades fimiles effe aittellinis. Magna quidetn ex parte paruula gi gnun- turlepades,que tamen nonnunquam oftrearum magnitudinem zquant: maximz autem in Indico mari, "vt & alia omnia;inueniuntur, VV ottonus. Patellis altera pars fuperficiei dete&ta carnem oftendit, Ariítet. Vniualue genus , quod faxis teftain dorfürn data adhaeret, feruari poteft : fitq; alieno fepto quodammodo biualue, vt quz patelle vocantur.Idem. Etalibi : Patellis os verfusterram , & excrementi exitus fuperius habetur.Papauerfuuminimo(füofundo)habent. — C/ Circacauernas & rimas petrarum nafcuntur thetea;glandes , & quavisinfident, ('per Jfeperficiem ea- rim inberent,rà &vrondCorla;)vtlepades & neritz, Athenzus ex Ariftotele. Nerites quidem velanarites itaadhzret petris, vt lepas.item aporrhais.Conchz genera complura faxis affixa vitam omnem traducunt. Ariftot. Neutrum genus eft oftreis,& czterisadhzrentibus vado velíaxo,Plinius. "Haema egsfr $51 xdi- jo hoy : Gee red dy AaCu) réreas amio vel(eranSynefiusin epiftolis. Mor D Alieexalisnexzízpé capiuntur:easq; permultas inter fe nexas,tanqui examen apium, vidi , Gillius, E Patellas non fané à faxisauellas, ne Milonis quidem digitis, qui Punicum malum cum apprchendif- fet arcté adeó com primebat, vt nonaduerfariorum quisquam poffet extorquere é manu. Easautem qui- cung; de faxo, ad quod adhzferint , abítrahere aggreditur, magna quidem voluptate ex earum compre- henfioneafficitur , quàd manibus nitens , fperat fe prada potiturum effe : veruntamen illarum compos fieri nequit: tandem aliquando ferro abrafze abícindunturà faxo, Zilian.de animalibusc.5;. Alizexaliis nexa,fzpé capiuntur,Gillius. De naffis, quemadmodum fcriptum inueniin dogmatibus ichthyophago- rum:In vas quo pifcantur Patellas(/474reas Lacuna vertit Fmbilicos)axis herentes , vd & rais már9aue e55- pera mouéno, )& carunculas earum accipiens coniicitoac venator, Tarentinus, ! . 66 F Carnem habet lepas duram,conco&u difficilem , pauciq; fucci.elixz, condimento redduntur gratio- res. NU ottonus. Durz fünt,pauci fücci,& nonadmodumacres: fed grata ori, & faciles conco&u, $UXLTÉQ- yas: NV ottonus mendum effe füfpicatur. vertit enim difficiles concoctu,qua fi Icgerit dX4Tée yeso: (eli- xe aliquantulum, (Rondeletius quogue monet,ne nimizim decoquantur. Fuaues funt,Diphi lus.cuius hzc funt verba Gzzca:(que appofüi,vt noftra & W/ottoni translatio conferantur: )Eisi 5 GxNIged Jf 3M yvqUAOL, gj Vie &yav dpiucias t skcopoi) 3 eearbpyacti. kou 3) rore, sücouot. Lepades Hicefius facilius chamis excerni ait, Athenzus.Lepadum ius aluum mollit; Kiranides. H.a. ^ Lepadesdi&zvidentur, quód fint petrarum in mari veluti ^7í4es, id eft, fquamz quzdam . & petra cum eis fpoliantur,veluti Are ij Aevi iu videantur, hoc eft defquamari. Puto Grzcis etta reuama dici, Vide fapràin E.ad finem. Patinagenus eft uafis, quo dapes elixz & iurulentz in menfam feruntur, A li 20 BS , SS MS -DePatdla:Lib. IIIL ^ — 689 quód pateat dicta:Inde patella diminutiuum eft,vt videtur, Quamuis lata gerat patella thombum;Rhom- buslatiorefttamen patella; Martialis. Vide pluraindictionarii, Eft& arborum morbus, cuius memi- nit Pliniuslibro r7.Olea clauum etiam patitur, fiue fungum placet dici,vel patellam.hac e(t Solis exuftio. Lepadüfz , Aezadéru, (penanflexum: ) infule quedam dictz [unt,àlepadum circa eas copia, Arhenzus li- bro r.Codex impretfüs alpha habet in prima. (ed aut omicron, aut epfilonlegendum,& f. duplex.eft enim contractio pro Aezadésesas, Euftathio tefte. Apud Stephanum de Vrbibus Aezddvara;per o.in prima, & Í ^ LI duplexante alpha finale:infüla circa Thapíüm Libyz, memorata Artemidoro. Poft Thapfum in pelago eftinfula Lopadufa, Aorá2w(2, (proparoxytonum, f. fimplici, ) Strabo libro vltimo. Vndeapud Plautum etiam Lopadesforté red legitur,cadem fignificatione, qualepades. Tarentinusin Geoponicis voce di- so minutiua aorZ2ia dixit. Cum animal fignificat lepas; Aerác,vltimam acuit: eadem dictio penultimam a- 'cuens,érar; promontorium fignificat,vel montanam afperitatem, j oeve àáazastra, vt Ammonius.& Cy- tillus obferuarunt. hinc aezaía »$ày apud Tragicos ( citante Euftathio) terram afperam & promontorij inftar editam fignificat. Aerea? quoque afperam & altam. Aéze in epigrammate , ---. às ródevalde BvoiCie aidviare ixBuGnoisi Néraz, Suidas interpretatur dugorleey. Caterüm Aozaz fubítantiuum per O. Grzcis plerunque eft patina,fartago;olla;vrna. Callias Mitylenzus 2erd4u fcribitelfe cantionem apud Alczum, quz incipiat : Hézga£ £j aroAids SuActorie vénvor : & finiat. a3uAaovía ^erás, Ariftophanes pro Aer; legit £- ^ue : & Diczarchum non recté ait àerádx legiffe. pueros(addit)hisin os fumptis ludereinflando tanquam fitulas : xaSácree 3) mag üpiv và QU $9 p.00 7d. Tav ereuduoloy Tale aNeA paie T6 vag , UA UD TE vaiteziy , Athe- neus, À verbo aéztv (quod eft excoriare)cum alia deriuantur, tum $ 3e635 ( lego àce«22u7) Aes 13 à Ac- 210 vgàs TÉreu,iQ is au Aeddegt yy rà üpenby Aéro: : & forté eamapud Dipuolophiftam 5j Aezac3 (a£vrlyos óc 7 48D 1 aragoeu Tov Oc, o£ TÀ [A6nyd AN ) Td, 39 dia, TO X Aerdoy ) enré Ta AO) 4414 TÀàs Ned duse 3 276 TO I NT OA ATi si, &c.EuftathiusinIliados 9. Aerás di Sugoy (lege ueviSugov) X Neiücgaxor, Athenzus alicubi ex Ariftotele. b. Quercus & abies maring radicesnon habent: fedadhzrent dare ez ^ezád$, Theophraftus hiftoriz c, plant. 4. 7. Obfonij Stolatos (Xroads6) di&tiprzparatioin mati , cuius viin vnum locum ftatim omnes pifces e. conueniunt: Ex mati patellas (Aoz4312)accipito; earum fcilicet qua circa faxa nafcuntur. quarum quidem contundenscarnem,exprimensq;,ex eain tefta aliqua infcribito que fequuntur fubitoq; non fine maxima admiratione videbis pilcesin vnum locum fluere confertim , Sunt veró ipla nomina , '1«2 caCa«3: qui- 3o bas fané ichthyophaei vtuntur, Tarentinus. Aemádks 7) ereav azroxonlorres xpeuCaAl(esiy , Hermippusa- pud Athenzum.Didymus quidem ait folitos fuiffe aliquosloco lyrz conchyliis & & oftracis collifis, con- cinnum quendam ífonitum & faltantibusaptum edere. "OcpescgAlous, Nrduse maoéouxué uoi P hilippides. £ " Qanse Aezde aesalo,erei , Lepadis vel Pateilz inftaradhaerer,(Erafmus Rot. communiüsquàmconue h. . niat, Oftrei vel conchylij inmorem vertit,)prouerbialislocutio eftapud Ariftophanem, pro eo quod eft tenaciter & omni ftudio alicui rei deditus eft, & immoraturaffidué. Idem neritz feu anaritz concha fa- ciunt, & ipfiin prouerbium tratti. ITgorg?e $xos me yoigádov zyagíne, Herondas:Penitus(vel, Mordicus) adhzrens,vt petrisanarites. H' xe se7à rà oegeia (genus pro fpecie poftit) eesséyerar ve aniAaio , Eu- ftathius.Aezae $7 xo yxéMev&giCAvoy rais rázpous üray avrete Gecaniyvuret Jjv(momroanas os $xcy. Varinus. hd P4 vouzsdicos pifcesiníolo Phafide flumine oriri perhibent. Vocanturautem eodem , quo & a- ues nomine.quia ipfis etiam cozrulez funt criftze, (A500: :) (quamz aut em verficolores,(«ixral.)cauda veró aureain quancunque voluerint partem verfatilis , Philoftratuslibro 3. de vita Apollonij. Quodad cau- dam; Grzcé ficlegitur: Xeusa rà Sgala, xj óvróre Booir]o ayaxA0ueve , hoceft: aurei veró coloris cauda eft, & cum ézóre ad tempus pertinet;non ad modum vel locum) libuerit pifci,fürfum reflectitur.nam & pauo auisaraxAgTÓhtavrs pav: hoceft, oftenrationiscaulareflexam erigit & expandit. — Pauo pifcis eft varij o] coloris,zubentibus lineis, é genere ferratorum & folitariorum, Volateranus. Pauus marisdi&useftà pauone volucre;quam coloribus refert.dorfo enim & collo pictus eft colore diuerfo , Author de natura rerum & Albertus. Phyficis MaffilienibusRoquau;muitorum colorum eft pifcis, fluuiatili tince perfi- milis.hunc Veneti promifcue Lambenam,Genuenfes Lagionum , Romani vt plurimüm Merlinum vo- jo cant, Namid genusomne pifcium coloratorum,nomine Pfittaci , Pauonis , Turdi, vel Merula illis (Ro- eudnis,) minüs tamen recté vocari confueuit;Bellonius. Idemin Gallico li bro de pifcibus; pauonis no- minealium exhibuit; Rome papagallum vocarifcabens , quem turdum poftea in libro Latino nomina- .uit. Pauonem Romz vocariaudio etiam illum pifcem, quem fuprà ex Rondeletio Nouacule nomine o deispphies Pauones marini dici poterunt pifces illi;quos Alaudas Rondeletius vocat. nam & verfico- . lores funt: &aliqui eorum criftam habent coerüleam , qualem pauonem Phafidis Philoftratus attribuit. Bafilifcos etiam Oppiani criftatos effe puto. ycueB SUP-E C ODOLOIN BS LRUOIN.ID EZL'E T. LV.S. V14A Gtzcis Kzàs vocatur,à Gaza modo Pecten;modó Pectunculus conuertitur. Ariftoteles. T2y 3 À. JiSÓpov à uéy ew àvdzqusy s olay oi xléves. Gaza fic , Biualuis generis pars clufilis eft, vt Pectunculi. Et poe P: r APT " H . 43172 4., i^. pauló poft JEm cà uy xivuTIu2. auTO &glV,elovo X]eie. Itemalia (e mouent,vt Pectines. Sed hzc varietasam- P biguitatem parit : fant enim Pe&tines , &ab hisdinerfi Pectunculi à Latinis di&i. Plinius ianifefté Pe- éunculosà Pe&inibus difiungens videtur Pecunculos pro Tellinisvfurpaffe , vt Hermolausannotauit. (Ea dere legesplurain Tellinzs.) De aliis Pe&&unculis infrà dicemus.Qualis & Pecten ex nullo meliàs quàm ex Athenzo cognofcemus,quo loco Oftreum (Berber;) in quo nafcuntur margaritz Pectini confert. "xe 3 py E ócgéuo-] ie agavrAnoia, vQ ulari : 8 Jié-y uz an ) m NNÀ. Aclov Th Ug pauio ots Xj domu 90$ Ora £6 Uo Danse 9 xliissam d £y.Oftreum afpectu Pedini fimile eft: tefta non czlata , fed lzuis eft & fpiffa : neque vtrinque aurita eft Pe&inum modo, fedaltera tantüm parte. Ex hisliquet Pe&inem duabus conftare conchis Mmm 3 ftriatis; 690 De Aquatilibus.— ftriatis, vtraque parteauritum effe , quod non huic tantm competit , vt peculiariter auritum Pedtiners nominare oporteat (2wo& Belleniusfacit,(edalteri etiam Pe&ini & Pettunculo. Noftri pifcatores vocant Pe&ines larges coquilles;alij coquillesde faintIacques.Itali cape ante. | 41, Pellen à Rondeletio exhibit, B. Alia petinis concha guam prisa expre[fam hababarmn. 1 A A AS ó z (OAM V/ fe 9// t ; I RT C AES 75), ase Hs uS hits Ww M À Tefavtraque primum ftrí&ior, qua parte surita eft, deindeamplificatain orbem cireumagitur: al- tera modice caua & in dorfum elata , altera plana, velutialteriusopereulum, Vinculo nigro & neruofo colligatz funt. Vtraq; ftriata eftà ftrictiori parte ftriaturz incipientesadimum marginem dedu&z funt. fcd ita vtin eo ftriz fiue exochz magis promineant quam ftrigiles (iue canaliculi : quibusfit, vt Pecinis tefta lacinsta fit, & hac parte firmiter coharens. Pratereàftria fiue exochz lineisà fümmo ad imum du- Gisornate funt , qüzàduabustribusde aliis intérfecanturà latete ad latus düctisverfus ftritiorem pat tem.Intus carnis inultum eft: qua citcamedium etiam carnofum,longurn;tenerum alligata apparet. In- eft in carne particula lüteüm ouorüm colorem referens.Spectantur píxey & os tube modo factum;atque T inteftinumtenuelüto plenum. Totacaroinambitu membranam habet veluti fimbriam verficelorem, exqua fila multa & ténuia dependent. ahi MIV Eadem cároaliorüm oftreotum catne dulcior & renerior eft, facilius concoquitur. venerem irritat, j nonacrimonià,fed nütriment copià.Aqua que intus eft aluum ciet. Super carbonescoquuntur, non- Celer B) nulli olei; pipetis & falis tantillum iniiciunt: Pe&inis teftz non fempereiusdem funt coloris: quedam Li.g. enim rubefcünt, quedam albicantaliz nigricanr. Di philusapud Athnezum: Téy3 xleyav &raAo7sg01 ity eigivoi Adikol dCeiouol 29 Xy xol Aro, Twv) ue Advor 2, rvipay oi pk Covks x éraaeloi ( Rondeletim legit &aexvol, € fi- militer Vvottonu)«sopor.Kotyeg 5 eráyrie sogüptasyol e Cm e7lot S x01 A101 A&ja Ca d prayed vid xu dre 3) ari seas. In» ter Pe&tines teneriores fünt candidi: virusenim non refi piunt, & aluo faciles funt. ex nigris & flaue(cen- tibus maiortes& verni, palatoarrident. Omnesin vniuerfüm ventriculo grati funt, facile concoquuntur, 49 aluum fubducunt fumpti cum cymino & pipere. | C Ariftoteleslib. 4. de hift. animal. cap.4 interteftacea quz fe mouent Pedtines numerat , quos etiam Quemodo 9o-. Volareaitex nonnullorum fententia: nam defetramento quo capiuntur fpe exiliunt. Pliniuslib. 9 cap. l-- té fecari-. 55. Saliuni(inquit) Pedtines & extrà volitant , feq; & ipfi carinant : id eft, ex füisteftis carinam fibi paranr, eem, ficuti Nerita;prebentes concauam füi partem,& alteram (weeliere: codices b/c non legunt,alteram)urg op- ponentes;ficperfumma equorum velificant. Strident Pectines , inquit Ariftoteleslib. 4. de hiftanimal 4n Sideent, cap.9 quoties per maris fumma nitibundi feruntur, quod volitare dicunt. Pe&inibus oculos tribuere vi- detur Pliniuslib.rr.cap.j7. Non omnibusanimalium oculi : Oftreis nulli, quibusdam concharum dubij: Peines enim,fi quis digitos aduerfum hiantes eos moueat;contrahuntur,vt videntes.In candem fenten- tiam fcribit hzc Ariftoteles lib. 4.de hift. animal. cap. 8. Pectinesquoqueadmoto digito dehifcunt, mox 5 comprimuntíe vtcernentes. Id quod egoin Pe&tinibus Íz pius experiri volui, fed fidigitoimmiffocaro — vel membrana carni circumpofira non rangatur,fe non contrahunt : fi tangatur, ftatim claudunt, & digi- Occulati, — «um velaliud quid immiffum firméretinent.. Tefta inte&ta(inquit Ariftot,) omnialatent,vel algore vi- gente,velaftu. Pe&ines, quemadmodum Porpure & Buccina conduntur Canis exortu circiter tricenos (F) dies. Pe&ines,atqueadeó Oftrez acconchz omnestum optimz funt, quumgrauide. Quanquam verà Generatio, tefta intecta grauida dicamus, nullum tamen eorum vel coitum, vel partum intelligimus. hoc enim genus fponte prouenir,ouáque eorum improprie appellamus partem illam, quz mollioris nutritionis eftindi- cium , (quemadmodum in fanguine przditisadeps,) quam ob caufam tum meliorisfuntfucci. Pe&tines inlocisarenofis proueniunt.& quemadmodum purpurzceleriteraugefcunt,quippe quianno perfician- pides. turautore Ariftotele.ouum enim quale modó diximus uére continent, procedente tempore minuitur: £o. umimcapip. deinde totumaboletur. Siccitates pertimefcunt, &locis quibusdam propter fummos calores defece- runt, F Pedines maximi & nigerrimi eftate;inquit Pliniuslib.;2. cap.rr. laudatiffimi Mitylenis.Eosdem etiam celebrantIuliusPollux, & Athenzus, Laudatiffimietiam TyndarideinSicilia , & Salonisin Daltnatia, Scrm.z$. Neg; folàmin Alino & Antio Italiz, fed etiam Tarenti. Horatius: | 1 Petinibus patuliz satlat fé smolle Tarentum. Yer in Infula Alexandriz in Z£gypto. G PurgaturveficaPe&tinum cibo, inquit Pliniuslib. 2. cap. 9. nam yrinam cient , & quin veficafunt modicé detergunr, | í DE DePe&inibus. Lib. IIIL | 69: DE ALTERO PECTINE, RONDELE TIV $ ConcHA quam hic exhibemus Pe&ten eftalter (nam Pe&ines concha- rum generi attribuit Plinins) quem cum fuperiore eundem plané effe facile exiftimabitis,qui non diligentiüs circumfpexerit , fed reuera differt : nam la- tiores & amplioresaures habet, eftquetoto corpore longiore ftrictioréque uàm fuperior. Prztereà hicteftam vtramque Pe&unculorum Burdegalen- prn mode concauam habet, fuperior alteram duntaxat concauam;alteram planam. Poftremo hic concharum quarundam rugofarum riturugas fiue ftrias & exochas fimplices habet, prior veró fingulas ternis aut quaternisli- 16 neisàfummo adimum ductis ornatas. PD. HuncPectinem Itali Romiam vocant, quód qui é Compoftella redeunt N* (quos etiam Romious li&gua noftra vocamus) Pe&ines huiusmodi multos pileisaffixos geftant. Carne & fapore à Pe&unculis non differunt, fed figurá : Pe&unculi e- him rotundiores funt; & alteratantüm parte auriti , hi Pe&tines magis oui fi- gurá & vtrinque auriti, DE PECTVNCVLO, RONDELETIV S, Ix finu Aquitanico frequenter capiuntur exigui Pe&ines; qui vuleó Petoncles vocantur. Capiunturetiam in Normania, vocantütque Hannons. Roma Gongole, a9 quafi Conchule : fant enim femper parui; przfertim in Mediterraneo mari;in Aqui- tanicolitore maiores. Alij Coquilles de Saint Iaquesappellant, quemadmodum fu- perioreg. Pe&unculi re&e dici poffe mihi videntur. pectinibus enim figurá imiles funt. Concham ftriatam habent,vtranque cauam, aculeis aliquot paruis armatam. Altera duntaxat parte E auriti funt;aliquando dextra; aliquando finiftra.Horum aliqui candidi funt;alij rubefcunt. Carne funt tenera,molli,guftuiq; gratiore quam füperiores Pe&ines,ob falii cum dulci permiftionem. z Hisatq; aliis Oftreis quidam maxime dele&tantur , iisq; frequentiüs & copiofiüs vefcuntur , vt Burdega- lenfes & Santones.Qua de caufa euenire puto,cur multi apud eos calculo grauiter laborent : omnia enim Oftreacraffi & falü fucci copiam gignunt;qui accedente vini tenuis & generofi liberali potu facile ad ze- 3o nes permeat, vnde calculiin renibus & veficagignuntur. Quód fi quisobiiciat vi Pe&inum , ita Pe&un- culorum cibo, veficam fimiliter & renes purgari cx Plinio , ac proinde cibo huic detergendi vim aliquam ineffe : refpondemusin corporibus impuris, atque pituita craffa & multa, ventriculo primisQ; venisin- farcta tetergentia ad clit procreandum multüm habere momenti , vtpote quz calculi efficiendi materiam ad renes deducant : multo magis que aperiendi vi predita fant , quibus quialieno tempore vti- tur,renum & veíice morbum accruciatus valde auget. Hzc de pe&tinibus. Calculs zemetza- $58. DE PECTINE AVRITO, BELLONIVS& Rendeletins ffmpliciter hanc petlinemuocat.nam alter quoq, pellen, 69 pe- éunculus auviti [unt snquit:non bic peculiariter. 49 — Iw concharumgenerefolum pe&tinem altera patte planumagnofcimus : cuius parte fuperiore tefta p tumida , binis vt plurimümauriculis in(ignita,emergit : atque ita ftriata quemadmodum teftudines rugis imbricatz,que Nichia dicuntur.Pe&ines inter biualuium genera, poft Pinnam , maioribus conchis prz- diti fant : quas habent fcabras,referatiles & clufiles , nullis cardinibus pyxidatim infar&tis coniuncta, fed neruo tantüm nigro ( vtin oftreisvidemus) obfirmatas. Parte plana tanquam prona folo accubant: fu- pinaenim tumidaaures vtrinque habet;per quas exerere linguam Ariftoteles tradit.Sunt tamen inter hos nonnulli vnica tantüm aure praditi. | Dehiícentibus;fi digitum in rimam admoueris,ita fe comprimunt , quafi cernere videantur. Deho- (C gum autem motu fichabet Ariftoteles quarto de hiftoriaanimalium: Concharum (inquit)aliz fe mo- uent, vt Pectines: quos etiam yolare nonnulliaiunt. Quod Ariftotelis dictum intelligendum eft, quum $0 de ferramento quo capiuntur pe&ines;fxpé exiliunt: quem motum non quidem greffum,non inceffum, non etiá natatum,fed impulíam quendam effe dixeris.Pe&ten enim cüm przteraliorum normam partem habeat pronamac fupinam,mirum effe non debet, fi tantüm poteft vt de ferramento exiliat, Huncenim in vafe aqua referto ob(eruare poteris,codem modo quo Chamarum genera, fe multüm extra teftam ex- erercac moueri. —. . Suntedendo Pc&ines,fed non tam grati, quàm Pe&unculi, neq; itafrequentes raró enim capiuntur. F Caterám in Pe&inibus ac Pectunculis cancti enafcuntur rotundi, quamuis vtring; pedibus forpica- B tis,molliq; cartilagine contecti, Cancri estime Heracleoticosautem multó magis quàm marinos, vulgares laudare folent, BAHf, "m DE PECTVNCVLO, BELLONIV&$ Nomina eadem Bellonius pedunculo fuo attribuit,que Rondeletius etiam fuo. fed piturz fune. di- ueríz : Bons oen ab vna parte aurita: quam exhibuimus;pectini enim fimilior eft. Bellonij,neutra: ca- pite tefta ita fere fe colligente vt in Tellinis & Chamis,eam omifimus. | Pec&unculus Parifienfes & Rothomagenfes Petoncles vel Hannons appellare confuerunt. Á Pedti- AB nibus boc diffident,quàd parui fint, & vtranque concham ( Chamz modo) tumidamacconcauamha- —— beant, riis rectis afperam. Sed à Chamis tracheis hoc etiam difcrepant,quód Chama transuerfas lineas, Pectinesautem labra in gyrum crenata oftendanc.Suntqui fancti lacobi conchylia vocent. Anglicum vul- gus Godjlee vocat? Romaniruftici, qui Chamas leues & Tellinas ex mari in [oa pifcarinm adferunt; €os quoquead menfüram Tellinatum modo diuendunt,quos & Conchula nomine vocant,fed Gongo- lampronuncaremalun, —— — —— ^ ^. Mmm 4 Cibis F G lta fpecies. A. Pellines diser[r. B D 692 De Aquatilibus. Cibis plurimüm expetuntur. Quamobrem eosinter alimenta recenfuerunt-Medici. Subalbida car- ne conftant , guftui pergrata, quam Graecum vulgus crudam etiam edit.C.Plinius medicus Pe&unculos iis dabat ; quibusde calore nimio ftomachuslaboraret: quostamen inter pifces dura carnis multislocis recenfet. Hocautem praftantiores cenfentur, (inquit WX/ottonus;) quo maiores fünt;teftaq; magis con- caua, & colore nigriore: xtate quidem (u&re& xtate, V ottonus)optimi,quo maxim? tempore augeri, plenioresq; fieri; prolunari poteftate folent. Mitylenenfes czteris przftant;& magnitudine, & fucci pro- bitate.Numerofos fert Pontus: fed exiles, & quinon temere in magnitudinem crefcunt. — Vrinam cient:& ea quz circa veficam (unt vlcera vel fordida;iuuant etiamfi efcharam contraxerint. Suntex iis quidam,quorum conchz in füperiori parte horrent, iisdemq;: quo predicti canalibus ftri- antur;quos fané congeneres cífe puto. COROLLARIVM. Pectinesin mati ex eodem genere habeutur: Plinius cum proximé de locuftis dixiffet,quz crufta fra- gilimuniuntur. non autem genus proximum , fed remotius, quod pifces exangues complectitur, com- munc eis effe dicendum eft. Pe&inum genus fttiatum , id eft pe&tinatim diuifum, à rugis illis (iue imbri- caturis nuncupatur, Gillius. Germani conchas biualues omnes generali vocabulo vocant Syeufeetn? Sytofdein : vt pettines,chamaz, &c.pectines veró priuatim,diui Iacobi conchas, *$acobg Syfébetn. Angli veró Sftusfe(s peculiariter nominant conchulasillas, quas Bellonius Mytulos : pectinem autem à Ca; [ope/€cafop. Magno in errore verfatur. Albertus & recentiores , qui pcctines pro palferibus (id eft pla- nis pifcibusillis quos vulgus noftrum plateffas nuncupat )accipiunt.Pectinum generis quidamarbitran- tur easefle , quas vulgo appellarit Conchas S. Iacobi , fedaliz Oceanilitoribus Gallicis cognita haben- tur,Gilltus. Pectunculi, vt ipfum nomen loquitur , exigui pe&ines funt: quodbifariam intelligi poteft,vt & pe&ines aioresantequam excreuerint; ficappellentur: & fpecies peculiaris femper parua,qualem Rondeletius depinxit, vna tantüm parté auritam :cui hanc quoque iconem(ftue eiusdem,fine cognatz fpeciei: quam vn- de fim nactus non fatis memini)quadrare opinor.Plinius eümque imitatus Gaza, pectines& pectunculos aliquando promiftue nominant : Trallianus quoque xlévia,diminutiuo nomine appellans;ipíos fimplicicer cténas, id eft, pecunesin- telligere videtur.) Ab eodem tamen /linio pe&unculi quandoque pro tellinis videnturaccipi. Pectunculos nominat etiam Columella 8. 17. item Nonius in- terea quibus fimilitudonomenfecit. Affinem oltreis pectines ftue pe&tunculi, quos hodie conchulas dicimus, naturam atque faporem habent. Sunt ftriatz , & fubrubra carne: &in Tarenuno finu laudautfime & grandiores, quz auriti pectines Latiné appellantur, louius. Pectunculus fiue pe&en minorab Anglis dicitur Gocle.Germanicé nominemus licet , Ffeine gae cobsSytufdbein: ober Canct 9eicbeteSeu feet. 2 Audio & pectinum genus quoddam aculeatum Anglosappellare q Styli: & fimiliter € cancrorum genere maiam,teftaaculeata, Pharmacopacorum vulgus pro concha Venerea pe&ines vfurpat;,Ronde- letius,Author quidem Pandectarum, V enerias interpretatur cochleas quzafferunturà S. Iacobo.verüm ha porcellanz funt;non pe&tines, de quibus inter cateras conchastractarum eft füprà Elemento C. Pe- &ines quidam magni funt, quibusaltera valuularum latior velut tegmen fupe rpofira eft Ariftor. hiftoriz 4.4. luba tradit Arabicis margaritis concham fimilem effe pectini infecto, (id eft,non fe&to,non calato, v diéy Ava: 33,4 Nélay s ac pakortzei, (Plinius,vide füpràin corollario de Margarita A.vbi de concha echi- nata dixi, pag. 263. Citharumà Rondeletio dictum picem Rom: pectinem vocant, vulgo pectenorzo. Purgatur veíica pectinum cibo.ex his mares alij donacas;alij aulos vocant : faeminas, onychas,Piiniuslib. 32.cap.ro fedlocus videtur deprauatus,& vel non pe&tinum legendum , fed (olenum : vel Plinium me- moria lapfum dicemus. Xenocrates pectines memorat rüffos, candidos, varios : item candidos atque latos. — Ex Ariftotele: Pedines fqualente cceelo;(czmz anni pluma, fent, Maffarinz) magis trahunt ruffum colo- rem.Iam inPyrrhzo Éuripo pectinesaliquando defiuerunt,non modó propter ferramentum,quo pifca- toresabradendo vbertim caperent,verüm etiam propter ficcitates.. Pectines biualues funt, & clufiles.Se concludendo tuentur. Teflz eis pectinatim diuifz funt, Referatiles fant: ab altero enim latere nodo li- gantur. Ouum dictum,altera tantummodó parte eis fit. Kree veaxvéceanG- [aC oic, Athenzus ex Ari Ítotele. Concha fünr ftriatz,teftis biualuibus,altera tamen tumida,altera plana, binisq; auriculis angu- laribus, Maffarius. Pectinesvbi maioresaut przftantiores habeantur,dicetur in F. Pe&enteftatigeneris & expedis , potiffimüm plurimümque fe mouet volatu, Ariftot. Loligo etiam volitat extra aquam fe cfferens,quod & pectunculi faciunt,fagitta: modo , Plinius. Aquatilium pectines ftridére cum volant,traduntur,dem. Quoniam füa cuique porefteffe fententia ego non exiltimo peéti- nesvolare poffe peracra. cum enim.callo illo interioriambz tefte adeó connexa fint, vt difficile diuelli IG 40 jo queant;non poflunt ita libere aperiri,vt volare valeant. quamobrem volare hocin loco pro falire celeri- 6& terin modum volatus,& difcurrere delocoadlocum potiüsinterpretarer.pectines enim tanta velocitate dehiícunt, vt ex vehementi repercuffione faliant & fuperiactent , vt quafi volare videantur, Maffarius. Pe&inesaiiquandiu in arena ( aliás,in feceffu ) latent, vt & purpurz,Ariftot. Conduntur in magnis fri- goribus,ac magnis eftibus;Plinius. Sponte naturz in harenofis proueniunt Idem. —Vére peines, li- maces;hirudines eodem tempore euanefcunt, Idem. Nocet eis ficcitas , & vt deficiant in caufa eft, Ari- ftoteles. Vrticano&upe&ines & echinos perquirit;Plinius. Vrtice quoddam genus pectines,in quos offen- derit; corrodit, Ariftot. | | Ferramento quodam pifcatores abradendo pe&ines capiunt, Ariftoteles. Limofa regio idonea eft educandis conchyliis,& oftreis, purpurarumque cum concharum pectunculis , Columella de pifcinislo- quens, ! : - | : i V1 -1 2" p De Pe&inibus. Lib. ITI. 693 quens; Pectinum triaiorum vfus eftalicubisn tem plisad falem continendum qui confecratur. Concha falis purz, Horatius. MT | ; Muresfunt Aeni;afpera oftrea plurima Abydi, Mus Mitylen& eft pe&en cutadrim quz dpud Vm- F braciz finis: Verfus Ennij cortupti , quos citat Apuleius Apologia r. Ii aliqua ex parte reffaurari pof- funtex Archeftratiapud Achenzum verfibus;vnde etiam translati funt. : To2e ps ATy/G» £26i peydAovs » o- | egaa Jb A'Cu9e». "Tag aexloue Iden z ree 3 xlévar à MaveAlun : IIAeteue AV ApCeaxia mtotoet , à dmAeTR UST ard, Pe&tunculus Chios intercibos ele&iles numeraturà Gellio. Methymnios peGines olim cele- bres fuiffe,authores fant , Philyllins , Pollux, & ClemensinPaedagoso. Galenusinlibro de boni & vi- tiofi (acci cibariis, peines craffi admodumi fucci effe fcribit: & füccum eorum aluum dhicere,non fecus to aclactisferum. Stomacho apti fant duri ex media materia pifces , oftrea , pectiries ; riuticés, &c. Celfus. Pe&ineschamis alunt vberiüs,fed faci peioris funt,& excretion: minis faciles, Hicefius. Myes(Mictuli) Ephefij , eisq; fimiles, fucci bonitatevr pe&tinesfuperant;ita cedunt chatnis. Archigenesapud Galenum de compof.fec.locos, pectines connumerat tisque ftomachicis in cibo conueniunt. Alaum fimul & v- rinam cient, Athenzus. Qui candidi fantatque lati , dulciores habentur: fed candidi, duri : raft , vitofi : varij, mediocresfünr, Xenocrates. Diphilo tamen candidi, mollioresfunt. Conco&ionem pe&tunculi faciliàsadmittunt quàm oftrez.. Sapore funt dulciore : at nimiam illam dulcedinem perco&uram e- xuunt. Aluum magis mouent iurulenti affis: & quó magisallentur , eó minis fucci congeniti erit reli- quum;minüsquealuum tentabunt: fiin fuis teftis affentar,magis nutrient, NV ottonus. In colico affe&u fumantur pifces duriore carne praditi : & ex teftaceis pectines,o(trea, &c. Trallianus. Incardialgia cibi 26 conueniunt;qui non facilé mutentur aut corrumpantur , quíque mordacitati & acrimoniz moleftorum humorum refiftere queant; vt fant aftaci;pectunculi;&c.Idem. Eralibi: In vomica, (empyemate,) fi fal- fus& biliofus humor eft; pe&tines aut buccina;aut aftacum, autlocuftas dare non eftalienum. Tympani- cis teftacea quedam, vt buccina; pectines , raró & modicéfolius voluptatis gratia offerre conuenit , Idem. Nihil ex eis quod pingue e(t (amanr,vt (fe) ificos,pectines & conchylia;Plinius medicus j.1.. Podagram pituitofam przcedicfere plurium ciborum,& vitiofos fuccos generantium vfus , vt ificiorum, pe&inum, buccinorum,&c. Trallianus. Pe&unculi falfi-triti cum cedria pilos in palpebris inutiles, euulfos cohihent, Plinius. Pharmaco- G peeorum vulguspro concha Venerea pectines víurpat;,Rondeletius. Contra dorycnium in cibo iuuant pe&ines,buccina,&c. Micander, apo 5o Kreis oxytonum fcribitur apud Euftathium & Varinum. in Athenzi codice circumflexum reperi, H.a, quod non probo. hincdatiuus pluralis zeie lecirapud Ariftotelem : xléyezi veró pocticum eft. Beadvais v2, xlévssi re, Árchippus. Nominatur autem z&s,z «92 7 tlétven yo? rebos , vt refert Euftathius. hoc eft;pe- &eninftrumentum quo capilli pe&untur&extenduntur. E Dic&tionariis Varini & Hefychij. Kràe, xle- yoeyrb idévtov, mud và 6] hveny rag vegas. ii rag velar. xleie 3 622 vile SuNdos ue , rad 00 Gr leivec X AE, Kré- viov, Q xleiopey vüe Q3par zu) T0 9 arodés. KrérazyTüe TOV ye10OV aeris (metacarpia potius, ) £j, àv aoJ2v4) à sádiueraQépoyee arró rv ere Tug Tglyag GiiTideloy xleyoy.Aésyeat?) x) rat. voraiag Adoeat ,. Krele, To éQiCaroy : TO qhaetov,ioyoun Tb eid oiori T TOW Tory dy a& NND gov. Krévia, TGy xiSaqay y ol üzrspéyorlee acynaves Meyorras, Noftri hanc in citharafeu teftudine Mufico inftrumento partem,;collum eius appellant: fautenfraaen, H3 av wo mpixy casybudbrüea miEwor ltya , Suidasex epigrammate innominati. Kree pledy m 79v zpvstopévos € dy- 40 Üooeis co ustlO- Ji2 vd vree? aro po Cd uuale, Vro t Né uevov , Euftathius. Quatuor anteriores dentes, quiin meditullio conftituti habentur, Greci diuerfis nominibus appellant. tomas , dichaftéras, &enas;gelafi- nos : vocabulo primo ab infectione du&o,altero ab diuifione; tertio quód concidant,&c. Caelius. Kreie Grecis,pecten Latinis,textorium inftrumentum eft, dictum (vt quidam fcribit ) quód fila in telis figat. (noftri folium appellant,eí $5[atlober SVamb] ) 4drguto comius percurrit petline telas , Vergilius 1. Georg. Yieyréxleva (lego VIevraxlevot;y rroviexot raga Th2 Ga eroeotoay éyovrecyvrévre uléveriv avoue pávor Pollux. Tex- torispectine percutffz lacernz;Iuuenalis Sat. 9. Vnci pectinis moderator, Claudianus 2.in Eu tropium. Pe&en;quo explícamus capillos Plautus Captiuis : Sed vtrüm ftrictím neattonfarum dicam effe;an per pe&inem,neício. De pectine eft epigramma apud Martialem libro 14. Deducit crines pettine Cytoriaco. | Eftetiampedten inftrumentum quo pannus lanis nuper contextus raditur : noftri à carduo denomi- $9 nant eítt Svartei/ ober Stavtertfeber. / Item quo linum & cannabis depeditur & purgatur, de quo plura attuliin Echini Philologia. Pecten,;cratis dentata genus; ( noftri vocant (n Gafen : ) ftylis fezreisad co- lendum terram,&aliquando metendam fegetem. Columella lib.2.Sunt autem metendi genera complu- ra. multi falcibus verriculatis;atque iis vel roftratis,vel denticulatis,raedium culmum fecant: multi mer- gis,alij pe&inibus fpicam ipfam legunt: idque in rara fegete facillimum,in denía difficillimum eft. Oui- dius r.de Remed. Temporibus certts defctlas alligat herbas, — — £t tonfamvavo petline vertit bumum.. Noftri hocinftrumentum vocant cín 9&ádyen : quo vertitur & raditur humus , ( vnde & raftrum dicitur, ) & gramen rcíectum colligitur.eodem ruftici ad glebas confringendas vtuntur. grammatici di&tum aiunt quéd terram radat ,& fodiendo conculcet,&c. Pecten, pubes ; hoc eftlocus vbipiliapud verenda na- . $o (cuntur. Grecis quoque zl, ( vt fuprà indicaui ex Varino & Euftathio: ) noftris ber Cturmbibel. Inguina traduntur medicis,iam pectine nigro,Iuuenalis Sat.e. Pe&en,muficum inftrumentum quo citharam pulfamus. [am pe&ine pulfat eburno, Vergilius 6.4E- Ped/ines in gno, neid. Crifpus pe&en, Iuuenalis Satyr.6. Graci plectrum (maf]or) dicunt. Pe&inesà Plinio dicuntur in arboribus & earum materia, perlongitudinem rectz pectinum modo linez & interualla; Graci £1n3ce.in quibusautem variant pe&inum illorum linez & interualla , adiicere Plinius foletaliquid,quo vatietas illa poffit indicari,obliquos.crifpos,nodósve dicens, Autor Premptua- rij. Noftriin ligno hos veluti neru os;appellantannos;bít *$afreSuntautem vena, feu fibra, diuiflones inlignis pecinum modo;hoc eft /j2oícers.difcriminationes. VideMarcellum Vergilium in Diofcor.lib.. cap.r.&libo.cap.ro. KvwAves v eibdovres ( hic diftinxerim)iy9dec, 3 ÓuplJta: £j suSelae TOv ÉüAav tu qt ees Suidas & Varinus.Krijdwr,(paroxytonum:meliàs oxytonum , (79/429; , Hefychius. Quod fi £ludéyse etiam pifces 694. : DeAquatilibus. pifcesaliqui dicuntut,non alios forte quàm xléyar (id eft peines) elfe coniiciemus : etfi hi teftati fint, nec proprié pifces. Abiesima cum circumcifa quadrifluuiis difparatur, Vitruuius Architeat. 2. 8. Philander interpretatur,quadripartito venarum curfu , vtloquitur Plinius. qui & fluuiatam ob idabietem vocat. (INoféri quoa, vnlgb petlines ej venas in ligno,pra[ertim crifhas, gg camelota,ut vulgo vocantyve[Hs dutlus imi- - tantusaquas notutnant.) Vheophraftuslibro de plantarum hiftoriaquinto; tradicarborum 7erpa Cows , hoc cft quadripartitas dici,quibusin vtranq; partem medullz,;bini venarum curfus natürz contrarizsperten- dunt: Ji/Civs;id eft;bipartitas;curfüm venarum vnum tantüm in vtrang; partem medulle gerére,cosdemq; ] inuicem contrarios habere:woyo(ue fiue fimplices appellari,qug vnum duntaxat venarum habent curfum. Theodórus Gaza (fi credimus Hermolao) vertit quadtiuiuas,biniuiuas, & vniuiuas: quód zezguavs , Ji- Cove, & uorcCavs legiflet: manifefto ervore.. Plinius fignificantiüs transfert. que habeant quadripartitos 19 venarum curíus;bifidos,aut omnino fimplices;Hzc Philander. Apud Galenum libri de faíciis caput Iro. inícribitur Pe&en feu vinculum fufpendensadcolem. EftPe&en Veneris herbaapud Pliniumà fimili- tudine Pe&inum di&a;nota hodieq; elegantioribus medicis. Ctenites lapisà Ge. Agricola memoratur. Germanice $tampfteín interpretatur. Stamp enim pe&inem inílrumentum capillis pe&tendis aptum fi- gnificat.Striatus eft(inquit) omninoq; pe&tiniseffieiem reprzfentat.color illi plerunq; cineteus,&c. Mi- hinontam quód pe&tinem inftrumentum , quàm quód eiusdem noministeftatum in mari animal pra fe ferat &eniteslapis dicendus videtur: ficut & alij complutes: vt conchites,ftrombites,myites,&c. Veteres tamen eius meminiffe non puto. Nuper lapideosaliquot pectines,naturz lufüs, marinis fimillimos , me- dicus & philofophus infignis Dominicus Montifaurus Veronenfisad me mifit: quos ego Crenitaslapi- . desappellàtim. Pe&inum genus (de animali loquitur ) pe&unatim diuifum eft, Gillius. Dentesincir- 20 cuitu marginum habent pectinatim (vr ferre dentes folent effc)fpitfatos,Plinius lib.s2; Pe&inatum tectum dicitur;à fimilitudine pectinis,in duas partes deuexum,vt teftudinatum in quatuor, Feftus. Philanderte- cta pe&tinata;à Virruuro difpluuiata dici coniicit: qua fiant trabium iunctis capitibus mutuo innexu;pa- ribusq; contrafe pondetibus;pedibus imis diuaricatis, DE PEDICVLO MARINO, RONDELETIYVYS. A E S rinterinfe&a pediculus marinus, qui cum pulice confpi- | Libgdebfh. — RÀ jratadinfeftandos pifces, & tenui crufta in tegitur. À Gracis vocatur ofàe SaA471,8, qui duplexeftapud Ariftotelem : unus, (pifczum bic,non znfcélovtm generts est. exprimit enim riflotela pifcem ejfe yvocarz antena pediculum )quiin mari, quod eftà Cyre- : naad Zigyptum circa delphinum eft:qui omniumpinguiffimus d B fit pabuli copia,que delphini operafüppeditatur. Alter pediculus eft,quem'hic depinximus, maiotis fabze magnitudine & latitudine,fcarabeo terreftri fimilis. Corpus ex aliquottabellis,velüti locuftz , vel íquill cauda conítat.ante os duo cornua breuia h abet.vtrinque pedes multos,incuruos, inacutum definentes, . Pifcibusirahzret,vt eri pi non poffit. Sugit vt hirudo,nec priüs abícedit, quàmtabidum & exuccum , pifcem rediderit.Reperitur ceruicim ugilum,luporum,& faxatilium pifcium affixus. Hunc pediculum marinum effe Ariftotelica defcriptio aperté indicat : "Ev 325 54A42]» yiroyTaA pis ep vols iy DCoi Q3 Xpes y vro) vx cl aurüy TOY in SUay » «AN Gp Tile LAUD. eio) mag xp depiotot Tol e Dvorg Ole TT 0AUTOGIS ala) gáà ipdv yai Na üay.In mari fünt(zafcumtzrr pifcium pediculi, non ex pifcibusipfis, (vtzg terreffri- 40. busantmalibus,guorum pediculi ex spfis enacuatur.) led ex limo generati: funtautem afpe&uafellis raulti- pedibus firoiles.nifi quód caudam latam habeant. Qui igituró;sz,qui Latine multipedz dicuntur,quz (ub aquario vafe ftabulantur,cognoucrit, facilé ex earum [pecie pediculum marinum agnofcet, Vnde perfpi- cuum üiccarpiter hallucinatum fuiffe authorem libri deaquatilibus, qui pediculum marinum afilum five o:ftrum Ariftorelisappellauerit : quemafilum Ariftoteles ftatim poftpediculum longe diuerfur defcri- bit: Ti213 rày ludvov cicpG »ylverea uiv mee? à Tlsgb»yta, 1 $17) aot" TOL e axogrriote s T0 4499 G fi Lov PTS Afilus füb quorundam thynnorum pinnaoritur, fpecie Ícorpionis,aranei magnitudine.Si afilus Ícorpioni fimilis eft figurá,vbínam quafo inafilo cuo ea reprzfentaturiubi cauda longa & ftricta ? vbiin eodem arz- nei magnitudo ? Hzcaperté conuincunt, te neque afilum vnquam vidiffe, nequetraditamab Ariftotele eius defcriptionem diligenterlegiffe. Sed deafiloaliàs : cuiusveram effigiem in orcyno depinximüsfu- ;o pra branchiarum pinnam,quia fub pinna videri non potuiffer. ( Orcynum dabimus infrà cum tbinno. fed fu- pra etiam Elemento A. afily bifloriam cb iconem reperies.) Vocant in mari pediculos, (inquit Pliniuslib. 31.cap.7.) eosq; tritos inftillari ex acero auribus iubent. Et pauló póft (cap. 8.) Rigorceruicis mollitur cum marinis qui pediculi vocantur,drachma pota.Ego eo- rum cinerem ad vlcera capitis manantia valere fum expertus. M Iu ftagnis etiam marinisnafcuntur Pediculi, ita conpiomerati vt pifces etiam hamo iam captos abfu- mant.Á marinis neq; figura,neq; victus ratione,neq; viribus differunt. DE EODEM, BELLONIVS: QVI TAMEN ASILVM banc beffiolam nominat. INos de vero a[rlo fepra in A.elemento. ed B X Aflusmarinus,Oppiano Oeftrum terreftri Millepedalongé maximus (zzaior.)vtrinq; octonospedes haber,in ambobus lateribus fedecim.O&tonis quoq; in cergore tabellis loricatur: quz totidem vtrinque pedibusrefpondent. Priorum pedum vngues ad caput, pofteriorum autem verfus caudam refle&untur: (C) (Hoc in Rondeletii pitlara non zta apparet:) ex quo eum & antroríum & retrorfum ingredi poffe credibile eft. Vnguibus pifces quos apprehendit, ftride continent, fübitq; eorum fquamas,necinde vnquam abíce- dit, doneceos eroferit.Erythrinos, Dentalesac Sargosedit,vtin Corcyra Mullum àduobus Afilis vtring; pene deíquamatum aliquando viderim,tametfi Mulii plerunque Oeítros abfumant. dor. | B MR habet paruos,nigros aliquantulum eminentes: atq; in orbem, vt cerreftris millepeda fe con- trahit. C Przgnans plerunque reperitur. Verlaturin limofis portubus,& fpurcitia refertis, ATITI CAD. 3I. 20 Verum pedtcutz mar fe exhibere, Contra Bello- Hn. COROI- De Pediculis. Lib. TIL 695 COROLLARIVM. | .. Animalillud marinum,cuius iconem ricício vride na&us , appo- A C fui,fi pediculi marini fpecies non eft, quà referédum fit dubito. Ron- E delecum quidem pediculum marinum verum exhibuitle,dubium mi- hinoneft, nam & ante multos annos à Cornelio Sittardo, eandem quam Rondeletius dedit pi&uram , pediculi marini nomine accepi, "s cum vulgari Italis nomine Pedotzo marino.Germanicé interpretor, Cf&a(ferfauf/ SOteerTaufi, fed in dalci- bus etiam aquis infe&ta quzdam fic appellariaudio, Qa (fetfáuf: de quibus nonnihil fapra inter Infecta aquatilia r.Elemento diximus. lis hamo infixis pifces inefcant pifcatores noftri.reperiuntur anno toto,ve- 1o risetiam initio,& fub glacie. Eiusdem generis forté &"Eerrac funt, à recto fingulari trí, fi recte legi- — turapud Achenzum Numenij veríus recitantem de pifcium eícis : Hà à &grfaar on ierodat ét brd ré oon "Aupuódie xAóLorras tr. dapn xóa] G» a9. " BySev üpéZaca Siperas T. eie dyyG» do éis.proximé autem dixerat iu- G losetiamj;id eft lumbricosin litore fodiendos: Berír igitur vel'BEgrvxia,litoralis quidam &foffilis vermis H.a. fuerit, multislongísque pedibus repens;inefcandis pifcibus idoneus. non eftautem Ícolopendra. eam e- nim alibi priuatim nominat Numenius. Ariftotelesgenus pediculi marinum fimplex vnumq; effeauthor .€f: quod vbique proueniat, (ed maximé in foraminibus & cauernis. Adeó nihil nongigniturin mari,vt cauponarum etiam z'ftiua animalia;pernici molefta faltu;aut qua capillus maxim exar, exiftant : & cir- -cumglobara efc farpé extrahuntur, que caufa fomnum pifcium in mari noctibus infeftare exiftimatur: Plinius ex Ariftor. cuius hec funt verba quarta de hiftoria : Piíces enim vel manu facile caperentur dum 10 dormiunt;ni(i pediculis;& pulicibusappellatis folicirarentur. Nunc veró fi fomno dati immorentur,no- | &uabinnumera multitudine illarum beftiolarum occupati abfumuntur. Gignuntur hzcin profundo macistanta foecunditate;vt etiam efcam de pifce emollitam,fi diuin vno manferi toram corrodantatque abiumant : & quidem fxpenumero piícatorefcam demiffam elomeratis vndique his beftiolis perinde vc pilam recipi; (attollit) Chalcisvirio infeftatur diro, vt pediculi fub branchiisinnati multi, interimant: quodnulli ex ceterisaccidit, Ariftoteles hiftoriz 8. Rondeletius beftiolas quasvis infeftas pediculorum nomine hoclocointelligic. Infeftantur & alij quoque pifces pediculis,vt ditum eft,fed non innatis. non igitur fimpliciter pediculi;fed pediculiinnau,peculiare chalcidi malum eft. Pifcium quibusdam ipfisin- naícuntur,quo in numero chalcisaccipitur,Plinius. | Pediculi philologiamad librum de infe&is differo. H o Svwr&inpifcumgenere parafiti,vt pedunculus (o08e)appellatus: qui exiis que delphinus cepe- perio (fuperfluis nimirum & intercidentibus,) vi&itat.itaque ex eius preda , tanquam ex locupleti menfa refertus pinguefcit.eo nimirum delphinus tantopere dele&atur , vt cum ipfo libenter quz com prehen- derit communicet,ZElianus. Videtur huic pifci nomenà diftenti corporis plenitudiue fadum , nam & in animalibus pediculi nutrimento repleti diftendunturimmodicé. . PrzraAMYs cumthunnoeft. T PzrrAsnominaturà Numenio apud Athenzum,nifi corruptus eftver(us, X&yyee ve, gear T6) iy- puxlln mrízvor, YIeAiaz quidem ferpens eft,meada? veró columbz genus. PrrTA. Videin Coracino, Pr MPHERIDES piíces parui funt Numenio apud Ath enzum. --- dor pul goy Kóuxvy ji 8AÍ yap meu 4o neldar aNNoTe maopoy, Caterüm mepoenóàr ( àAÍyu cognominata in Theriacis Nicandro;) inter infe&ta : & à ^ Theodoro conuertitur teredo. DE PENICILLO MARINO, RONDELETIVS Met pem "n md ] [ aud emu pup m N ASAS SB uM S BU WERSCANS CS " NN. Ww 3 es MILITVDINEpenicillorum quibus piGtores vtu ntur,qui ex caudarum extremitatibus fiunt,vel A eorum quibus albarium tectorio parietum inferunt , Penicillum marinum vocamus, id quod hic exhibemus.figura enim aptiffimé quadratvtapparet. — Tubulus eft ceftaceusmolli quadam & laxafubftantia faxis alligatus, ita vt aquarum undis cedat , & agi- p cetur.In cauo carnofini quiddam continetur,colore varium : eft enim quoddam flauum , alia alio colore 6o perfufafanc.Quamió carnolum fe exerit,frondem expandit,vt in pictura expreffi. In faxis circa Lerinum infulam reperitur, Hac ille. Vocantur & in Ípongiarum genere que molliffime funt;penicilli Denta- lis quoque tubulus marinus ef, vc in purpura dixi : fed przdura & filiceafubftantia, | DE PENNA MARINA, RONDELETIVY S Prrvs mihinon videorzoophytem id nominare quàm Pennam marinam. Eftenim pennis ma- A. gnis iisque in pileis geftarifolent,perfimilis, Noftri tamen pifcatores forma extremi alterius fi- : militudine inducti, Mentulam alatam vocanu Eft enim ea pars peni fine przputio,id eft;glandi fimilis: al- tera veró patte pennam referc.Pars illa craffior qua glandis fpecie eft , fciffuras aliquot habet,quales (unt . branchiarum fciffure in Galeis.Que pennam reprztentat , feftucis tenuibus conftat, quz alumini fciffili fimiles funt.iis fubftantia alia quedam tenera innititur, —— No&u 696 De Aquatilibus. C No&tu maxime fplendet; ftelle modo, ob candorem & lauorem , Hac ille. ER auteminter vrticas EC quoqueà Rondeletio exhibitas , fpecies vna quz frondem penna ferme inftar explicat. Pennam mari- namaliam, rubentem , linea per medium cauleum alba, fronde fimili veré)fed parte altera quz fronde caret;longiore;fimplici;nulla cum glande fimilitudine , Cornelius Sittardus olim ad me mifit, his verbis adícriptis : Pennam marinam Ariftoteles inter zoophyta collocat. hancvidi ipfeapud Gysbertum Hor- ftium Romz.Ego penne marinz nec Ariftotelem,nec alium quemquam veterum meminiffe puto , hoc quidem nomine. : P PEPRADIL/, & PxpRILL Iezeadina , Ylerpgiooi; ab Hefychio & Varino ceu pifces quidam no- minantur, Aliàs Petradilz,vide infrà. DE PERCA MARINA, RONDELETIVS aie VA ERAN aM ED SS S A a 2: Ü ad e UE Cu S ME NUUAM esa rr ode ei e SEES y S) $ EE On SATA vun et ) A s OMM ze aC "2 * "Qu T, A | V1 derebus citra Jiouieuy difputant, eos Cep labi, errare , & de rebus perperam iudicare neceffe Q eft. Quod cüminaliisartibus,tum maxime in Medicina pernitiofum eft. Sic enim & venenum pro medicamento, & noxium alimentum pro falubri proponi zgrotis poteft: maxime veró inalimentorum F dele&u imperitos falli conftat , vtin perca: quam cüm & à Galeno & veteribus omnibus commendatam effe Íciant,egris omnibus fluuiatili vt vefcantur,im perant,nec marinam cognolcentes,necà fluuiarili di- Ícernentes, que tamen fücco fübftantiáque plutimüm diffidenr. fluuiatilis enim , dura eft , &glutinofa: marina,tenera& fragilis. Dua igitur funt percarum differentiz : altera marina eft;alterafluuianlis. De A marinanuncloquimur. IIépiuà Graecis dicitur;aliquando zse«íe, à Latinis perca.Graci etiam hodieanti- quo nomine vtuntur. Á noftris perche de mar dicitur. | p Pifcisett hunc e AENEA coloris,ore mediocri,dentibus acutis. lineasmultas in la- teribus habetàdoríoad ventrem defcendentes, alias rubefcentes,alias nigrefcentes,(iue purpurafcentes. Libro z,. Vnde percas aia; vocauit Epicharmusapud Athenzum,id eft, varias.Pedali cft magnitudine:branchiis, pinnarum numero, caudà faxatilibus aliis fimilis. Ventre eft prominentiore. Podexin mediofeté eft cor- A pore, àquo pinna longa protenditur. Venterexalbo purpurafcit vel liuefcit. Vt toto reliquo corpore, ita capite eft vario. Ventriculo magno cum appendicibus multis , idquod etiam teftatur Ariftoteles libro 2.de Hift.animal.cap.17.Inteftinis fatis latis , in quibus vermes frequenterreperiuntur. Athenzus ja lib.7.ex Ariftotele;2, r2 «ec Coixov fcribit, dxav0oceos 22) E eixiM neon, Quxida : Tv) 2p pom oL XE AV T Aa olus T& Taie ba Gdote nenpévov aréguloo. yy eregoiala, di &cly teraraserégnn ueAarégo.Ex quibus perfpicuum fit nos percam veram hic depinxiffe:vbi pro x3enu£vov, legendum eft «eseopn£voy: id eft, percam exiis effe piíci- H. h. bus;qui lineis variis & transuerfis colorati & depicti funt:eftq; prouerbium,Sequitur melanurum perca: & alibi, eégacsot te S ioywraà eA irigov id eft,percarum ducem melanurum appellat Numenius:quod for- tafe percz prudentiz tribuendum eft,que cam melanurum callidum effe przuideat,vixq; capi, ( vt capi- te demclanuro di&um eft, ) eum vttutior fit, fequitur. quanquam Eraímus de infidalocietate parc miam interpretetut. F —PPercaminverisfaxarilibus numerat Calenuslibro tertio de facultat. alimen. quare molli fraeilíque carne fuerit, oprimíque fucci;fed de marina loquitur. Athenzus tamen gobios fimiles effe percz fcribit, &« qui fucci bonitate veris faxatilibus pares non fünt.Tus ex percisaluum mollit. Cocrcentcarcinomata;percarum capita fal(arum:efficatilis,fi cincri earum mifceatur fal, & cunila ca- Légicepae, pitata,oleoq; lübigantur.inquit Plinius. beh EF — Optimaredditur,fifarina cófperíain fartagine frigatur,vel in eraticulaaffatur: nam elixatota diffluit, | DEEADEMBELLONIV S ] B Percamarina à fluuiatili non folüm corpore, fed etiam pinnis maximé differt. Marinaenim conti- 4o / | - " -oo-- 0 Mw DePerca mar. Lib. ITII. 697 nàs, latas; dorfo prodti&tss,& pinnam in tergore continuam. Caterüm nunqvam maior , quéfn fluuiati- lis,excrefcere confueuiz. Dentes lupi modo paruos hábet: (quamis tegitur afr errimis : bran chias habet — — vtrinq; quaternas,eásque dupiices,nouiffima excepta. Viuax eft Callionymi modo: linguam non habet (C) manifeftam,fed quatuor officulain faucibusalpera, qüibusviuorum pilciculorum cibum (gulofa enim (C ) eftac carniuora) in ftomachum demittit: Oppianus: — "E —-pifcator promptus in«quor "Demittit Percas ct» AINiliacos coracinos. COROLLAR I! V M. ZlanciconemVenetiis olim cum aliis ad me mi[famm ,Pevce mar elfe coniicroy cum alias,tum propter macnz 10 las transuev[as.fu[cas punti nigrioribus notatas,ut pitiuya pre [: fertjimteruallis vubicun- dis :ad latera exceifo fabflaums color e$1, cc. fed acelems abrano non, ACT videtur conuenire Derce. Perce pifcesamnici fiue fluuiatiles ac marini funt Plinio. Ariftoteles quo- que marinam fecit & fluuiatil. Perci- des, idem quod percz , vt Aétio vide- tur, Hermolaus. Plinius incatalogo pifcium libro 52. pro diuerfis habuifle videtur, cum bisnumerárit. Ius iéAov ao dyr«exvr apud Ziginetam legimus, vbi Diofcorides iwAidor 9j v«exidor habet. Multa fané pifcium nomina duplici terminatiohe proferuntur ; quarum alterain (e oxytonum exit :t plutibus oftendiin Loligine maiore.Perce La- dinum (mà Graecum à Latinis rece- ptum) nomen etiam nuic retinent, Gillius Gallus, & Maffarius Italus. Hifpani etiam P ércha vocitát, & Ger- 3o máni95dfid)] Soarf. Nosne marina Z cü flaiiatiliconfandatur, hanc fimpli- citer ità nominabimus:illà $eeerbavB] 77 oyerberfid. ApudBorullos Getma- 77 nos $ettfiae vocaturmarinuspifcis, . fubfafcus,dodrantalis,gratus 1n cibo, 77 34 1 & folidz carnis:nonaliusputo quàm f —./ Ze — [4 uda perca: etfi Belloniaspercam ex Occa- x ; no nunquam íe vidifle fcribat. .Al- bertus percam marinam pifcibus qui 46 circálitora maris Germanici; hoc eff; Oceánicapiantur,adnumerat.Perche & Gallicum & Anglicum nomen eft, vtriusque puto de fluuiatili fimul & marinapercavíurparifolitum. — — Caterum vt Bram& marin fpe- cies multas feci , non quód reuera ge- neris vnius fpeciesfint : fed fimilitu- dine quadam forma inter fe conue- nientes pifces diuerfos , Germanisita $6 interptetari volui: quoniam Galli et- iam ad Oceanum & Angli; idem fa- ciunt : przfertim vbialiud & pro- prium Germanicum noiuén non ha- bebàm : quod partim infcitiz mez, partim iropiz linguarum adfcriben- dumeft: partim etiam naturé , quód fere pifcium illorum quosvel omnis no , vel nofter faltem Oceanus noni — fert;nomina etiam non extent: ) Sicab aliqua cum percá fimilitudine alios quoque diueríos pifces feu $6 Ípecies cius interpretarinobis licebit: vt channam , phyéidem, hepatum Bellonij ,& eiusdem canadel- lam & € ^3 eM Perca; channa & Phycis fimilesfunt, $peufippus. Quaternz ei branchiz duplici otdine funt, no- y viffima excepta; appendices füperné- complures circavéntriculum exeunt, Ariftoteles. Percas pelagias Romzraró videmus. Affimilantur hz manis, nam fubfütuas habent zonas, quibus ipía toto corpore fquamofze & argentea diftipguuntur.iti dorfoimpares ettinentaculei, tenui inter fe merobrana contun- €i. Propterea Áthenzis percati aic effe fpinis coronatam , & infigni varietate confpicuam , Iouius : fed quod de percaille ex Áthenzo fcribit;falfum eft.non enim percz fed phycidi Athenzts id attribuit;sà «- x2V0octo i 9i) d) roti sese: vide luprain Athenzi verbis à Rondeletio citátis. eft ramen perca eciam varia, & fpinis fere vallatur,fed pauló miniis quàm phycis;vt exhibita vtriusq; à R ondeletio icon oftendit. Per- .ca Áxiftoteli (apüd Athenzum ) xapporondAG" eftpifcis , hoc eft virgulis & lineis quibusdam varius , in- Nnn terprete SESS. [DE N det UE UL Ce COCA CGL E£UiCCQUCGQA ge ED es ( p LC CCUEEOCUS (CU ecocot COULI («er CCCCCUUP (occ Cr (t CC et Ceececrcert CUCCCR 6g (( MITT (i ( (cm A STE "Eee ng í un 1 EH Ep pex RII x 4 D TEN EE CUM ULNAS: v i EC RES j fed ; i—* jn ti tal AME Eptibeta. 698 De Aquatilibus. terprete W'ottono. fic & channaenuas;ezupu e dicitur. Ineo quidem loco » Vbi Ariftoteles ait peream eífe pifcem TOV op LoT O LAND VSST Ny laus T6 Tdi e Bde dole X& AC IHMSYOYS Rondeletius ICponit xegeouéyoy, codem manente fenfu.fed xssenuéyov ctiam egere , & interpretari, habentium, (qui frequens eft huius verbi v- fus,)nihil obftat. 'AvSseíaeee àflorido varióque colore perca cognominatur MatroniParodo. Mnefima- chusapud Athenzum percam fcribit effe 2v z2pxeov, hoc efté numero pifcium ferratos dentes haben- tium: vt torpedinem quoque & ranam. C Pifcis eft xacilis,Diocli apud Athenzum & Plinio. Circà faxa muícofa & algofa paícitur, Oppianus. Perca fimilis cüàm fit phyceni & phycidi/locis paululum differt , 1a zóz«e Ayo Jiam érle, Diphilus apud Athengzum.Ouidiusin Halieutico percas faxatilibusan pelagiis adnumeret dubitari poteft. Percas pela- gias Roma faró videmus, Iouius. fimplicer autem pelagias pro marinisdixit. Albertusadlitora Ocea- 16 ni Germanici percas reperiri fcribitznon tamen in quouislitore eas reperiri exiftimandum eft, fed afpero tantum faxis & petrofis promontoriis,vtalios omnes qui proprie faxatiles dicuntur. Hybernis menfibus (pifces pleriq;)iacent in fpeluncis conditi: maximé hippurus & coracinus,hyeme non capti, preterquam ftatis diebus paucis, & iisdemfemper : item murzna, & orphus,conger;percz,& faxatiles omnes,Plinius. Sequitur perca melanurum ducem, vt in prouerbio eft.Vide fupràin Melanuro. Percz hyeme capiuntur,Iouius tanquam ex Plinio;fed falsó.Plinij verba recitaui proximé retro in fine fegmenti C. Percamcirrha vorat , percisinefcanturanthie , O ppianus libro 3. Halieur.de eícis pi Ícium loquens. ! F . Dioclesmedicusinlibro de falubribus, vt Athenzo placet, percam & faxatilibusqui molliores habe- ant carnes, (vt funt turdi,merulz,;gobij, & phycides) plurimàm laudauit, Iouius. Pulcrz [unt;grateque 2€ guftui, &languentibus falubres, Idem. — Inter faxariles fcarus excellere (üauitate creditur. pofhunc merulzacturdi.tertio locoiulides, fuc , acpercz. Alimentum autem exeis non modoad coquendum facile eft, fed etiam faluberrimum : vt quod fanguinem medium confiftentia generet, Galenus de aliment. facult.3.48. Chamze carneíünt tenera , fed duriores quàm perca, Diphilus. Phycen & phycis molli fimi fant pifciculi;jminim? virofi.fed facilé corrumpuntur: perca veró cüm eis fit fimilis , locis ( proloco- rumrationein quibus vi&titat) parum aliquid differt, «12 z6mws 5abyo Jam érles Idem. Iusin percam de- (cribitur Apicio lib.ro.cap.6. E percis priuatim ius fic ad alui fübductionem;Diofcorides. Percarum vel mznarum capitis cinis,ad- mixto fale, & cunila, oleóque, vuluz medetur. füffitione quoque fecundas extrahit, Plinius. Etalibi: Verendorum puftulas difcutit cinis capite perca falfe,melle addito.Perona(i malim,percz) cinis infper- 39 fus,vlceram putredines omnes fanat.Kiranides. j ELA TIeguidta,rà, forma diminuta Antiphanes dixit, Yléekuz eióAar Epicharmus.Tl£exa 7 &ySeciaeoe, Matron. TeaupsomoilAog , Ariftoteles apud Athenzum. Petcafortaffis di&a fuerità colore quem Graci zepuy?y vocant : de quo nos plurain Capite deacci- pitribus diuerfis Hiftoriz auium. iin... Thraciaregio priàs di&ta eft Perca;TiZgem,Euftathiusin Dionyfium,& Stephanus. Percote , Stephano Tlspxé7i,olim Percope,vrbs eft Troadis,vel iuxta Pontum, quz Troianis auxilia mifit,tefte Homero. TIsg- ud zin 4! £i ry) ACegvidos ua Sosoray "Hitra, Apollonius vt citat Stephanus in Abarno. £ Ad fartaginem emi gobium,percam;fparum,&c.Quidam apud Athenzum. apud quem etiam ex Àn- tiphane nominatur z£exr «162, cum aliis cibis lautioribus. h. — Sequitur percamelanurum,prouerbium, copios? explicatum eftin Melanuro. Pro perca fcorpium, "Ayr apis axoeriov: adagium acommodandum vbi quis optima captans, peffima capit. nam perca pifcis e(t vel maxime laudatus: fcorpius letalis eft.quanquam eft & piícis huius nominis, contempti faporis , de quo magisfentire videtur adagium. Simili figura dixit Lycophron :: O'4! dvz siaüs zuoprior Aaspd cá (ur. At ícorpium ille glutiens pipás vice. eft enim pipoauisgenus, ErafmusRot. Meminit Suidas,cuius hzc funt verba:'Avg aéguie exogrrioyyragoiuia £0 vy và yeipo eipsudyoy yr? zàp ieAmbyay. D E G 49 DEZ PERG JA FLVYVLATILI,,R GUN Epp A B E LvviATILIS Percamarinz nomine fimilioreft , quàm corporis figura , aut carnis fübftantia , aur fucci bonitate. Se j F X Marinamollie(ftcarne tenera & friabili, conco&u facili;boni fucci. fluuiatilis his omnibus fer do- tibus caret. Quareabíurdé faciunt, qui ea qua de perca marina dicta fantà Galeno libro ;. dealiment.&a- cult.ad fluuiatilem accommodant, Sicenim fcribit : Preftantiffimusinter faxatiles voluptatis caufa Sca- rus effe creditur: poft hunc Merulz, Turdi: deinde Iulides, Phycides & Percz, &c. At fluuiatilis dura eft carne,glutinofa, difficili concoctu;nec commendanda;nifi iis quibus durz carnis pifces probantur. A Percanonnominaturperantiphrafim, quódaliis minimé parcat , (J/gmidem irat: pifces alios pinnis Jets vulnerat , Adamus Lonicerus, ) vt quibusdam placer: fed quia Grzcé dicatur 114exs & ITegule, fortaffe à msguatvery quod variari fienificat.Galli Perche vocant, C Pifcis eft luuiatilis & lacuftris. In viuariis etiam cum Tincis,Luciis.Cyprinis includitur, B Corpore eftlato & compreffo maximé inter fluuiatiles , excepta Brama. Squamis tegitur paruis, 69 Colore ít vario : maculas à dorfo ad ventrem defcendenteshabet. Pinnz & cauda rubefcunt. Pin- nz duzin dorfo ere&z funt , quarum prior maior eft: duz (üntad branchias, altiores quàmiin reliquis fiuuiatilibus : Duzin ventre, vnicaeft poftanumaculeoinnixa. Osilli paruum eft finedentibus, In- tus ventriculo eft medio:hepate diuifo,à cuius maiore parte vefica pendet,in qua fel eft tenue & aqueum, Quia carne e(t dura,frequentes fpinas à natura nonaccepit. Circa litora & frutices parit; vt fcriptum reliquit Ariftoteles, Reliqui, ait, femelanno edunt oua ín ftaguis lutiorum &arundinetis lacuum , vt Phoxini & percz. Siluri & Percz continentem emitrunt farum , vt Ranz : adeb enim foctusipfi continuó fibi coherent, vt Perce quidem feetum quoniam la- tior eft; piícatores in lacuarundine (ex erendimibus Vuottens)elomerent, authore Ariftotele.Inde euenit &tiam vt multas paruas fimul capiant in lacubus Allobrogum &auerniz, C Aufoni- -. DePercafluuiat, Lib. ITII. 699 Aufoniusin pretio habitamfuiffe teftatur, quem- ^ Perca fe. amoftro pitlore iam prinsadumbrata, nen F . admodumnunc ab iis qui non nifi durz & firma car-. ad eius imitationem facla quam Ronde- | iis pifces probant: letiusdedit. ——— Nec te delicias men[ayum Perca filebo, AS IS o7 dmmigenos inter pifces dignande marinis, e E «Solus pumicets facilis contendere Mzllzi. [^ WW tINana, c quitus imers,folidog, in corpore partes £9) imi ASegensentts coennty[ed diffociantur arifis. E m // Duritia quidem catnis Mullo parem effe dixerim : £3: NND. /Á 1o fed friabilis non eft, nec glutinofi fucci prorfus ex« 77 (. pérs;à quibus commendatur Mullus. A E ni /. j i Amicitiam Perce cum Lucio effe ferunt, quetnad- ET y 2 ^y D modum & cum Tinca( fczlicet eideza Lescio, non etiam Perce, ) cuius muco adfricat & illinit vulnera fua Lu- cius. DE EADEM, BELL O. | ^ NIVS. . Percam Latini vocant, Galli & Angli Perche, He; trufci Períega; Romanum vulgus Cernam. n : 20 Aridis (quamis teguntur Percz fluuiatiles : duas RATS habent in tergore pinnas : marinz vnicam ac conti- up nuam. Marmoris (/Jorrsyri )in modum transuerfas s ANM ferc in lateribus maculasitergore prodeuntes:bran- — ^ V// / [///]/; xt chias vtrinque quaternas,eásque duplices: quoditem jm M (UU xu TUN TT T. ? 2 : b ES z tal ENT Ariftotelesícripfit. Anterior tergoris pinna duode- omen nis firmaturariftisaculeatis.Ea autem qua ab ano ver- fus caudam fertur;aculeo crenato vallatur. Duas in Ja- teribus pinnas haber, vtrinque vnam , quafi in medio cetpore: alias quoque duas füb medio ventre. Denti- 30 bus caret ; fed habet labiadenticulishorridula : cau- dam bifürcam.Huius pifcis hepati non ampliüs quàm vnuslobusapparet. Duasin pyloro gerit apo phyfes. Inteftinorum reuolutiones paucas haber, fel coloris vitrei fub hepatis lobo maiore, (aresiproximé lobsma bepatis unicum apparere dixit.) |; COROLLARIVM. "a D x Perca fluuiatili predicta quzdam proximé in .. Marina,non eft cur repetamus.Itali vulgó Perfico(vel 49 Perceco:) nominant, vt circa Larium lacum. Grapal-. —J dusmiratur nullam in veteribus Ícriptoribus memo- riam extare temuli,barbuli;perfici,&c. fed fruftra. A- riftotelesenim,Plinius , & alij percam flauiatilem no- iinarunt. Platina Per(icinum dixit,quód Perfici po- mi faporem referat, vt ipfe putat. ego neque hunc f- porem liquidó hunc pifcern prz fe ferre arbitror: n e- que nomenab eo mutuari : fed potiüisà perca Latino Grzcoq; nomine Perficum effe interpolatum :nam & noftri 95erfíd$ pronunciant. Percam fluuiatilem, marinz quadantenus fimilem modo pifcem perfecum nominant: vrà perca,perceca, ac deinde perfecus $o fitdenominatus: de quo cum optimi fapotis (it, Aufonius fic cecinit: IVzé te deliczas smen[arum perca [ilebo, . emnigenos inter pifces dienandemarinis. — Ex quibus verbis extorquebant aliqui percam fluuiati- lem effe;quam modo trutam vocamus, argumento quodeam Germani hodié phercham alpiratione in- terpofitain vtraq; fyllaba pronuncient: ícd ij quidem decipiuntur, Maffarius. d A Germanisperca fl. $Serfid) vocatur,fic enim Heluetij efferunt, vt & Mofellani : alij aliter , S&erfíaf ?5erfinalvel SDerficf/vt Encelius fcribit: vel gXefüvt Ge-Agricola : alij 9Sar] q9arg] SSarfi : pofteriora hzcSaxonibus & finitimisin víu (ünt;Frifiis $Oaetfe.| Apparetautem omnia hec nomina à Grzco Latis nóque Perca effe defüum pta. Nosfpeciem vnam tantüm habemus,cuinomina praedicta proprié conue- niunt,& perce marinz fimilior eft. Saxones &alij,duas.Maiorem , de qua hic agimus, quam fimpliciter . Sparfiappellanz:aliqui 95unterparf/vel Spuritefparg/ id eft, Percam maculofam : vel Ctreiffóerfina / quód €o maculis vel ftriis(id e£tlineis) notetur( cransuerfis.) ficautem inAlbi nominant.vel Girobarfd) /Gitasobcro fidy/id eft;percas fufci coloris; Eundem pifcem (vel potiüs fpeciem ei fimilem )in Oceano nafciaudio, longé maiorem. Minorem vocant Saufpatfilid eft, Percam rotundam, &alifs nominibus.nos de ea dixi- mus füprà in Cernua fluuiatili;,& mox plura addemus. ^ Perce nomina apud noftros pro etate etiam va- riafunt: Nam fatus adhuc nouus & tener $yüt(ita vocatur, id efthornus: pauló maior,fed intra pri» mumadhuc annum , &tánfe, Secundoanno, Cafe, Tertio, Cídfing. Poftremo 9tefítia ] $95erfic)] &c ( quod inufitatius eft) $Danfüríe, — Circalacum veróacronium , prafertim Lindauiz , puíillam percam fimiliter nominant Sürling: maiorem $oyeter] ( Conflantiz Ctídlitta: ) tertio Cidyoubgifio | qua iam triente aut quincunce ( quartadecima parte numi quem bazium Germani nominant ) venditur. poftea Galelvel S&encfernegfejquze iam fer& obolo, aut quadraitibus quatuor ( quarta bazij parte) venit: & ita excrefcit, vt maxima fere fex obolis (aut fefauibazio) vendatur. Grzcé quidem minimas percidia dixe- | iNnn 3 rim: 700 DeA quatilibus. " rim: maiores , percidas: maximas;percas. Vocabulum Ctídj(ígà pinnisaculeatis , percz attributuni, (ficut etiam Sire&cr ] eàdem caufa ) alibi pifciculis paruistantüm , quos 'Aculeatos R.ondeletius nominat, ttibuitur.Quanquamautem percez quz in dulcibus aquisdegunt , non fluuios tantüm , fed lacusetiam & ftagnaincolunt, eastamen omnes fluuiatilium nomine comple&i vifum eft. 1n noftro quidem lacu, quz in profundo capiuntur , abeo ipfo Srícyteregfe nominantur , & colore funtalbiores : quz veró propiüs ripam, colore magis fufco;à ripa éanbealc/ab arundinetis SKooreale / ab herbis & algis Svábeale vocantur. Percz Polonicum nomen eft Okun , Bohemicum Okaun quanquam aliud etiam ab homine Bohemo accepi; Gezdick, i B — Perficinum pifcem precipuum Verbanus lacus & Padus fluuius producunt , Platina. In omnibus feré lacubus & fluuiis apud noscapitur. circa Argentinam inRheno;Ilna; Bruíca, foffis etiam & ftagnis quibusdam. Capitur & in lacu Suerinenfi verfus Oceanum Seprentrionalem Germanie : vbi cüm maxima eft vlnam(cubitum)equatvtaudio.In Acronio lacu quz maxima eft;fex vere obolisargenteis vae- it. In Danubio eascapiteftatur JElianus. Maspirinas habec rabras ; foemina minime. cate veftitura- fpera & dura,quz defquamari nequeat , AdamusLonicerus. Paruuseft pifcis,& vario colore diftin&tus, . Platina. Squamis & pinnulisacutis & afperrimisarmatur, Innominatus, Lapillosin cerebro habet. In. perca pifce paruo,hunc coruum vocant cüm caput magnumrhabeat;duolapides inueniuntur candidi,ob- longi,plani , altera parte quafi dentati , quos lithiafi conferre creditum eft. alligatur enim infra dolorem maximus , &intra horam lapidem in veficam trabere folet , Cardanuslibro 7. deSubtilirate. Sed lapis quem Coruinam vocantaliqui;e pifce Coruo , vt vulgus nominat, non é perca eft, neque marinaneque fluuiatili. Vídefupràin Corollario de Coracino C. Fama eft Larij lacus Percecos fuiffe aduectitios & in- quilinos,translatis fcilicet feminibus e lacu Eupyli qui Lambrum emittitamnem, vt meminit Denedi&tus 20 louiusfraterin Larianis lufibus : Enpylis exigua [umm Percecusovtusin unda, | 7Mégneperegrinum Lariusinde tulit. | Scd Eupylis multó minores quàm Larius Percecos producit: quoniam magna ex parte,velinfluentium a- quarum defe&u , vel occultiorealiquo hiatu terre hauftus , multis anteannis exaruit;abiitque in tres mi- noreslacus , aquisin depreffioraloca fubfidentibus: quià Licino foro vetere oppido , quod & ipfam 1n- teriit, plebis Licinilacus hodienuncupantur. In Lario perce ad pedalem crefcunt magnitudinem, cro-- ceaspinnashabent;Iouius. . Deuorant perc cum alios pifces,tum fui generis fobolem, Curfu(JVatatzone)velociffimz funt,Ob- Ícurus.Parit percainfluuiorum & lacaum paludibus,id eft quz prope fluuiosaut lacus ftagnant (eezaivá- des vocant) inarundinetis. Inlacunoftro percz pariunt verno tempore;in profundo; prafertim Martio & Aprili menfibus, Vixaliunde quàm iecinoris vitio laborant : nec vlla reperitur perca, cuiusiecur non fitgrandine affectum, Greg. Mangoldus. Pinnulisacutis & afperrimisarmatur: quibus etiam fe defendit contra pifces maiores , ne pre dantes eaminuadant;prz ceteris pifcibus fuuialibus & ftagnenfibus,Innominatus.Videns fibi Lucium immine- re; horret pinnis, & fic euadit, Alexander quidam obícurus. fi tamen candá apprehendatur à Lucio, deuo- ratur. Perce naturalem cum Lucio ferantamicitiam effe. Lucium enim lzfümab alio piíce difficulter fanari: proinde quaere percam (2770 tigcam:) qu videns eum,lefum tangit, lenitque vulnus eius,& fic finatur,Ádamus Lonicerus. Percas paruasab anguillis & trutis vorariaudio. Pifcatoresinlacu Lemano 46 obferuarunt percas hyeme emittere per osveficulam quandam rubram ex ore pendentem, que velinui- — tas füpernatare cogit. coniectanrautem id abeis fieri prz iracundia , quód in retia inciderint. hocenim. D cL tum maximé patiuntur cum retia trahunt pifcatores: fed mirum hyeme tanrüm idillis accidere. E lfriconfluente per hyemem glacieaftricta , piícatoresalicubi ea perfracta veluti puteum excauant: vbivcin ftrictafcrobe cum permulti alij piíces facilé capiuntur,tum plurimi Cyprini,Percz, &c. AElianus. In Actonio lacu percarum fobolem ante &in&ti Huldrici diem capilexvetat. Innoftro quoquelacu;nec femper,necnifi certa magnitudinis menfura hos pifces capi conceditur.Legesenim pifcarorie fic habent: Perculevel percene capianturab exitu Maij vsque ad diui Martini diem : exceptis decem diebus, qui di- ue Margarete diem proxime praecedunt. his enim perculas (oie Sytitfing)pifcari liberum eft. Caeteràm à died. Margaret víq; ad d. Martini diem,retibus,non nifiad eam tabellam meníurz,quam magiftratus de- jo dit,confectis, vtilicet. Retiaampla nominant, (CfBytaatn à laxitate macularum, quaà duobus viris tra- huntur,miniftro in nauicula fequente;)quibusà fine Maij,vsquead d. Martini diem vti,ad percarum & lu- ciorum pifcationem , permittitur, Amedio Aprilis vsque ad finem Maij , qui percas fecandi anni, vel nondum plené adultas ( afe) ceperit , mulátator : at quiadultas, eo tempore fortuitó ceperiteo gencre retis quod fublime vocant , ( íi einer boben tract / ) à mula immunis eíto : fed percas captas, ftatim lacui reddito. Retia quibus percas minores à d. Martini die vsquead. Decembrém capiunr, vulgó éanotgatit appellant : & alia minora (virostamen duos ipfa quoque requirunt ) &rogfen. Per- carum diem ( mn Gale tag ) vulgó nominant noftrinonum menfis Nouembris. cunc primur enim per- cz minoresin magna copia vendiincipiunt.Percis extindtis hamoinfixis anguillas pifcantur: necalia quá vel hacvelex lumbricis tezrz efca;apud nos eas capere licet. - Percaincibo apud Germanos quauis anni parte laudatur,preterquam Martio & Aprili menfibus, quibusparit. Apud nos mediocres ( alc) Augufto laudantur , adulte ( $Kec(írg) Maio. Perficinum pi- Ícem praecipuum Verbanus lacus & Padusfluuius producunt : quem ideó hanc denominationem acce- pilfe putant, quód perfici faporem habeat. Suauisquidem hic pifcis habetur,& minis infalubris, Platina. Percas minores fui generis ( de quibus moxdicemus, ) maioribus , quibus de nunc loquimur,meliores & falu briores effe Germaniiudicant. Nanque & guítus iners, &c. Aufonius ,cuius verfus Rondeletius re- citat. fed figuftus huic pifci iners eft,cur tantopere laudaturab Aufonio ? ego quoniam & reipfa pifcem .fapidum effe iudico, & ne Aufonius fibi ipfi contradicat, legerim : Nam nequeguftusiners &c.Sicenim — - caufam reddiderit cur fit laudandus, duplici nomine, nempe & Íapore pulparum & foliditate.Perce hodie inGallia(inquitIouius)füummam obtinent dignitatem alendis &bzcitantibus.InItalia autem laudariffimi 6o F funt De Percafluuiat. Lib. ITII. 70t füntéLario lacu.In eo quidem ad pedalem crefcunt magnitudinem : & , maturefcentibus praefertim vuis abipío pingui & prateneris interaneis magnopere commendantur. Medici fert omnes Galliz Cifalpi- ' nepercasagris robuftioribusapponere non dubitant, prafertim fi crudarum vuarum fucco,quem agre- flam vocant, diligentiffimé condiantur; Hec Iouius. Inter piíces dulcisaquz,confideratis przdictis con- , ditionibusPerca & Lucius mediocris primum gradum bonitatis obtinent, dummodó fint pingues, ÁAt- noldusinRegimineSalernit. Anguilla prouectior etate falubrior eft minore , fecundum aliquos: Lucij veró & Percz,contrà, Idem. Rondeletius medicos noftri feculi plerosq; reprehendit,qui fiuuiauiles per- caszgris exhibeant aut permittant , tanquam à Galeno laudatas: cümis de marinis feníerit,& fluuiatiles ámariniscumaliás , tum nutrimenti ratione plurimüm differant. Ego Rondeleti jenem approbo, 10 & percas dulciumaquarum durioris carnis atque vifcofz prz marinis effe fateor. hoctamen diftinguen- di gratia addiderim : percas noftras , quz in; fluuiis & lacubus maioribus purioribusque ver(antur, longe praferendas effe aliis que in minoribus minusque puris aquis degunt. accedit in fluminibusnoftris et- iam velocior curfus: cuiusratione magis exercentur. Itaq;é Rheno, magno citoq; flumine faluberrime putantur,prouerbio etiam inde fa&o : Offinber bann cín SA beínegle : hoc e(t, Perca R henana fanior , aut falubrior.Medieietiam atq; chirurgi vulgó,zgroris illis,quibus pifcesaliosinterdicunt;puerperis, vulnc- ratis, percas concedunt. Quzin Rhenogignitur perca, marinis pifcibusfucci probitate zqualis elt , vt prodidit Xenocrates, V ottonus. Vbitamen thymallorum copia effet;autalterius percarum generis, de quo mox fcribemus, autaibularum lacuftrium , pro percis marinis aliisque faxatilibus, illos potisquàia communes fluuiatiles percas,zgrotis przfertim,guftare confuluerim. Quanquam pifcis hic falubtis exi- 20 ftimatur: iecurtamen eiusvt plurimüm fere grandinofum , reiici folet. Greg. Mangoldus. Períicinum maiorem exenteratum,nec exquamatum, ex aquaaceto fuffuía coques. coctumac mundum , vtin Lucio diximus, conuiuisappones. Paruum exenteratum & exquamatum,in oleoaut in craticula cum falimola coques, Platina. Percarum foboles tenellaadhuc & minima, gratiffimacibo eft.& propter paruitatem plurimz fimul vna bucceaingeruntur: funt qui vnà cum pane cocto conditoq; & iure apponant, circa À- «ronium lacumalicubi. apud nos eoim tantillas capilexvetat./ Percas minimas , quas hornas cogno- Ininant , coqui peritiores vino calido immerfías elixant : maiuículas , frigido. Maiuículz propter Ípinas & aculeos pinnarum dorfi , vefcentibus moleftz funt : in minimis propter teneritudinem non curantur, Paruulzetiam butyro frigi folent , frequentius quàm vilialij pifces. Circa Verbanumlacum percas modicé apertas, verübusligneis transuer(as inferunc,& affant:femiaffas butyro illinunt. Ibidem o- 3o mnegenus pifciculorum ad Solem inueterantmaximé veró perculas. ; Vulnusaculeis pinnarum dorfi perce infli£tum;non facile fanatur, G Germanicum nomen (aft no(tiris vfitatum , abaculeisfa&um coniicio : quemadmodum & hirudi- H.a. nis, quam daft vocamus: qua osaculei inftarinfigit ad fügendum, Interiocularespifeium nomenclatu- — — ras percam equitem cognominari innenio : (Sí $5erfic) ift ein rítter : inde forfan quód fpinas calcarium inftar habeat. Lapis Eislebanus refert aliquando effigiem perce,Ge. Agricola. Saxonesorientalesali- - quando coluerunt Saturnum,dextra tenentem vrceum rofis refertum;finiftrarotam : nudis veró infiften- tem pedibus Percz (einem Sparfen)quo fignificare voluerunt, vtin ipforum Chronicis explicatur, Saxo- nem elle debere in perferendis fuftinendisq; periculis ftabilem atq; conftantem. habetautem ille piícis Íquamas duras, & tergum veluti fpinis aculeatum,Ge.Fabricius indicabat.SaturnumSaxones effingebanr, 4o Íenemia pifce (tantem, qui roram vrnamQ; tenebat : quod fymbolum erst apud ipfosarcanum , vcin eo- rum hiftoriis legimus, Gyraldus. 5 | DE PERCZ FLVVIATILIS GENERE MINORE Dz pifce quem eruditi quidam Percam fluuietilem minorem appellant, multa fcripfi Elemento C.pa- gina I9I. Cernue fluuiatilis nomine , quod ei Bellonius impofuit. Hic plura addam ilic vel omilla,vel c- mendanda,pilcem enim i píum nuper admodum vidi,à Nicolao Speichero, Argentinenfi pharmacopaco peritiffimo ad me miffum. Gerinani quidam,vt diximus,hunc pifcemab aureo colore Giofofifd) denomi- ardt nant: vnde Hieronymus Tragus Áuratam fluuiatilem nominare voluit.Is in epiftola ad me: Noftrafluui- | atilisaurata,inquit; paraus ett pifcis,non ignobilis,fpithamz longitudine;(ego a2 fpitbamoes , 1d eff dodraztis yo longitudinem vix atit varo accedere puto. Argentine plerig, ad quinque aut [ex digitos tantum accedant.) Eius pinnz,caput & branchiz;aureo quafi colore fu/genr.Hunc fiaureus color non difcernerer,diceres omni- nó effe percam. Non femper,ncecin quouisfiumine inuenitur. amattorrentia,ficut Varus & Afchia,(Tra- tam c Thymallum intellgir.)Eruditi quidam apud Germanos & Anglos hunc pifcem Melanurum effe pu- tarunt : qui ex Melanuri hiftoria & icone, quasíuoloco dedimus, facile refeliuntur. Simon Paulus Sue- rinenfis,in lacu alluente Suerinum nó procnl Oceano Germanico reperiri fcribit preter alios pifces,per- cas & melanuros. vocat autem proculdubio m clanuros , genus hoc percarum quibus de agimus. Bello- eris, nius hunc pifcem Plinij medici Acerinam effe putat, propter nominis cum cernua fimilitudinem. Sed cernuz nomen vetusnonceít: & hodie Romzalibig; iios diuerfos marinos Irali pifcatores fic noml- Cernus. .. mantjaliquietiam percam fluuiatilem,maiorem fcilicer.à cuius fimilitudine forfan Bellonius hunc quoq; | €o pifcem;quanquam Italiz (ni fallor, vt & Galhz)ignorum Italico nomine cernuam appeliare voluit , non | fatis probé,meo quidemiudicio. Carernmacerinam apud Plinium medicum,nomen ab Atherina cor- ruptam effe non dubito. Quód nift hic fic die Strabonis , id eft porcus fluuiarilis Nili : quem pifcem fa- citrórundum,fpinis in capite noxiis, (&c.vt pluribusin Cernuaf. fcripfi, ) antiquum aliud eius nomen i- goto. Spinas quidem in dorfo aculeatas,vt porci feras,nofter hic piíciculus erigit:quare Lucij eo voran- doab(tinent,vt porco pifce in Nilo crocodili. à Frifüs Q$oreeg] & à nonnullis ficto nomine Latino Porcel- lio dicitur. conueniuntei & rotunditas,(à qua eciam $yitfparg/id eft rotunda perca Germanis quibusdam vocatur, )& fpinz capitisnoxie. A PolonisIefchappeilatur: velIazdz.fed illiz. vrrunque virgula fuper- néinductanoetant. Britanniz proprium effe hunc piftem Cardanus putauit, maximé iuxta Oxonium. eodem enim Ger- B maniam multis in locis abundare igaorauit. Nuperamicus quidam mihi retulic , nusquam maiorem i] Nun 3 horum 702 De Aquatilibus. horum pifcium in Germania copiam,quàm Francfordiz ad Oderam,& Stettini in Pomerania vidiffz. Vbi lineaque pifcium latera fecatad branchias incipit;ibi aculeum ad caudam fpe&tantem videas , Bellonius: cuius verbis addo,& alterum quoq; pauló in feris, vtrunque extremis branchiis;id eft branchiarum mar- gini,quaaperiunturadiunctum.neutrum exhibite à nobis pi&urz exprimunt. funt enim perexiles: vtin mediis etiam branchus denticulata aliquot fpinulz , crenatim (vtita dicam )apparentes;fi de proximo in- tueeris:fiperiüs minores & frequentiores: inferius maiores,pauez & maioribus interuallis. fantautem illz digeftz ib margine portionis cuiusdam branchiarum , queà parte fubie&a deduci & cleuari poteft. Eft & (upra branchias fpinea pars obliqua , vtrinque veríus occipitium fe colligens tantillis ferrata den- ticulis ; vr ta&ui magis quàm vifuipateant. ltem alia parsfpinea triangularis fuperinnata, à branchia- £am fciffura, ftatim tupra pinnasibidem ,retrorfum fpectat, & in breviifimum fedacutum fpiculum de- 1e. Énit Squamiz non quadtangule , vt Bellonius fcribit , fed rotunde fere vt inaliis pifcibus mibi vi- dentur. Pinnadorfi vnaoblonga & continuaeft , vtrectéIo. Caiusin miffa nobis piura reprzfenta- uit,& monuit Bellonius. diffezt tamen partibus. namanterior, aculeis conftat quatuordecim: quorum primiduo breuiores & propiiis iun&ti funt;medij longiores,longitudine paulatim ad vltimum uíq; decre- Ícente : pars pofterior , mollior e(t , fibus , non aculeis , diftincta, breuior: &abanterioreinteruallo quodam inchoato difcernitur,vt hzc mihi condeati pifcis huius fceletos oftendit.pinnz omnes lituris ni- gris diftinguuntur: exceptis tribus in parte fupina, vna poft anum , & binis in fummo ventre , ez quidem pauló pofteriüis quàm é regione initjj pinnarum , quad branchiasfunzincipiunt. Innoftris percismi- noribus, quibus magna (unt capita; bini repecuacur lapilli; candidi, oblongi, plani , altera parte quodam- c modo in denticulos diuifi, Ge. Agricola. 20 . Bellonius hunc pifcem fixaglem ficit, noa re&topinor , quanuisin fluuiis puris & arenofis degat. nonenim flauiatilibus fed marinis tantiun haius differentiz nomen veteres attribuunt.Dum natat,velut £obius & botta;pinnas mouet vniuerías, Cardanus. Argentinz capiuntür plerunq; circa exitus (fic Germanice quidam fcripfit, oftia intelligo luaiorum minoruin qui in Rhenum exeunt)anguftis retibusinangulum aliquem com pul. ZEftate in viuaria con- ie&ti; pifces cetecos exarere dicantur:forté quoniam aculeis (uis eis molefti funt. F Autepafchapartuiam abfoluto , commendantgr.. Argentinz circa Bacchanalia & initio quadra- gefimz in precio (unt. cocti & frixi placent. Eberus& Peucerus boni fucci effz hos pifces, & percisan- tecellere fcribunt. G . Lapillosécerebro huiuspifzisin quibusdam Germanie locis, in Pomerania & alibi pharmacopolz 5o feruare & vendere folent, adueríüs calculos renum & quz in coftis alibive íentiuntur dolores pangen:.s. PzRxAfpeciesPinnz eft. Vide inferiàs cum Pinna. " DE PERSEO PISCE MARIS RVBRI N Ma n1 rubro pifcisnafcitur quem Perfeum (Peec£:) Acabesnominant, Graci quoque eodem no- "ine appellant. nam vtrique Iouis filium Perfeum vocant , ex cuius vocabulo nomen traxilfe pilcem hunc przdican*, Is pari magnitudine eft cum Anthia maxim o. Afpe&us Íimilitudo illi etiam eft cum Lu- po.Nafo eft leuiteradunco. Cingulisaureis diftinguitur, que à capite exorientia per transuerífum ferun- tü",& ad ventrem ufque pertinent. Frequentibus & permagnis dentibus munitus eft. Ex omnibus pi- fzibus qui in eo mari veriantur robose & audacia maxime excellere dicitur. De pifcationeeius & captura 49 alibi dixi , £lianus de animalibus 3. 28. Ego nufquam alibi pifcis huius mentionem ab eo fadam inuenio: neque plura Volarerranus adferr,qui multa ex liano tranftulit: neq; Gillius , aut alius quod Íciam. Per- fus, riéezG". pifcis quidam eftin mari rubro; Hefychius & Varinus: fed videtur vocabulum corruptum pro T»esós Pcrfeus duabusfyllabis,& Perfzus tribus, nomina funt virerum: de quibus fcribit Suidas. Per- fzus Antiochum erudiuir &c.ZElianusin Variis 3.17. | à PrzrRADIL A Tlergadéiaans pifces quidam. ci uiv is imeryduama se. o1 5) 639 ly 300v , Hefychius & Varinus: apud quosetiaim Pepradilz & Peprili pifces memorantur, IIezgadiaas ; IIezgíAo: ncc Ício vtrafit meliorlectio,& an iidem omnes. PuaconivsvelPuacnyvs. VidePagrus füprá. PHAIERICA inter Apuas eft. PuaAnospilces veneranrurgyptij, przfertim qui Syenenincolunt,Volaterranus.fed legendá Pha- gros,ex A&liano de animalibus. PurroxrLAvideinPelamyde cum Thunno. | Puroiwis(02u5e vocabulum videtur corruptum)fluuialis caro,additur efcz culdam ad Mullos & Scaros mag205,à Tarentino defcripta. PuiruARvs. VidePhytharus. DE PHOCA SEV VITVLO M A- RINO, Bsrromivs. Á Vs MADMOoDYyMDelphinorum füperioribus puris explicata genera; faes cerrcftres: ficPhocz, 6o / vitnlos:atque hippopotami,equos terreftres proxime imitantur, Adeó nibil effein rerris reperies, C^ quod non idem foecundiffimum mare producere foleat. Igitur Phoca (quam Vitulum Latini noftates B Bouem, quidam lupum :ppellant) cersceuim elk aquatilis genus, litorale porius quam pelagium , viuipa- rum,quadruüpes, pilotu mstora corporis forma;arq; adeo mugitu vitalum;aut iuuencum referens. Amphib um eft & magna ex parte per ficca 'itoradiusgari,vicinosq; litoribusagrosterreftrium more depa(cere ac deusftare folitum, Quineriam vineta ac pom aria lo« áquearboribus coníita, fuis fru&ibus voraciíF a.c ipoliat.ac fi quando colliculum confcenderit; acque inde fecedere cogatur , iam tum quidem pedesac caput in ventrem contrahens,actotum corpus inglobum conftingens maximo in mare impetu deuo'uirur.Pon enim ram leuisacfaciliseft illi pedumactibiarum , quam terreftrrum ,motus, Prztereà offibusin carilaginum formam ac naturam flexilibus predicus eft, r-liquum totius corporis cai aeum, e- iusqs ^ $9 ^ 7 c DpePhoo. iib. III. 703 iusq; operimentum dauriffimum ac folidiffimum habet:cuius caufa; potiàs quàm edulij;à nobis expedi fo- Jet. Vnde Auguftum Cafarem vituli marini pellem aduerfus tonitruum,quos pertimefcebat,impetus, fe- E cum perpetuó circunferre confüeuitfe referunt, Nobisad militaria cingula,villofas chirotheeas;ac fcor- teas tunicas in ufüm venit. EA TT. ides Pofteriora crura , hocà prioribus diftant , quàd etfiin totidem digitos atque articulos diuifa (int,ma- B gis tamen ad pifcium caudas , aut vefpertilionum alas , aut anatum vbdean pedesaccedere videntur. Quamobrem adambulandum minüs quàm ad natádum habilior eft Phoca. Genirale maribus oblongum eít , faeminisad rerreftriaaccedens,cocuntQ; animalium retró mingenrium more. Proinde Phoca renes folidiffimos habet;& forma bubulis fimiles : ac nullo (vt etiam Delphinus)fele predica eft. 10 DE PHOCA SEV VITVLO MARIS MEDITER. qanei, Rondeletim. | ET VirvLvs matinusapeitiovanimal eft; inquit Ariftoteles, Nam in mari degit , & atrem haurit fpi- ràtque,&c dormit in terra,egreílusq; in eam parit in litore terretrium more. Cum veró diutius in mari quàm in terraimmoretur,cibümq; ex humore petar,nec diu ab aqua feiunctus polit viuere;inter aquari- . " les beftiasrecté numerabitur. P 3 &óxrà Grzcis dicitur,ducto nomine ex Qi , ob boatum fiue mugitum quem edit. phocam appella- A uit Vergilius. à Plinio, Gaza & aliis vitulus marinus vocatur , cuius nominis rationem fecucz funt gentes multz.Iali vechio marino vocarit.noftri vedel de mar, Galli veau de mer: Flandri Geehoont/id eft, canem marinum,ita & Germani $ieerfunbt: Maffilienfes bouem marinum. MONEY SEN US Vitulus marinus corio integitur duro & hirto.in dorfo pili funt nigricantes & cinerei , ia quibusdam B maculz paruz : in ventre pili albicanes. Vitulo terreftri fi aures excipias, valde fimilis e&.Oris fciffura eft mediocri. Dentesin eo stat , acuti , duri, candidi, lupinis dentibus fimillimi. Maxillainferiorlupi- nam etiam refert. füperior,latior eft quam in lupo : qua,& naribus vitulis terreftribus affinis eft. Pilos du- rosaliás albos, aliàs nigros, longiufculos in fuperciliorumloco,&in faperiore labro habet.Lingua lata eft 4o &cilfa. Oculifplendent, & fubindein mille colores ( tefte Plinio) veliti hyenz oculi tranfeunt. Aures nó habet;fed earum loco meatusanguttiffimos,&valde exiguos,in viventibus euidentiores,in mortuis ita confidunt vtvix reperias.intus foramen eft cum officulis & tympanum,quz qualia fint explicauimus cum . de pifciumauditu diceremus. Caput breue eft& paruum pro corpotis magnitudine : collum longius, quod proarbitrio extendit & contrahit. Lato eft pe&tore. omoplatas enim habet quaternis mu/culis connexas fuperiore velpofteriore in parte quàm canes terreftriáque alia animantia, quz in alteribus eas habent: obidangu!to funt pe&ore, vituli veró latiore ad meliisnatandum, Veluti brachia fine cu- . bito; fine vina, habent breuiffma, quod fequitur carpo noftro refpondens ex multis offibus.conftat: metacarpium veró ex quinque offibus, quz pelle tantüm conteguritur. inde tanquam manusindiulía, preterquam in extremo inquo quatuor linearum diftin&iones tantàm fpectantur , vngues autem o quinque difiindi, Quanquam aliter de his Ícripferit Ariftoteles : Vitülus marinus tanquam lzfà im- ,; , ;, » | perfectáque quadzupes eft, quippe qui continuó à Ícapulis pedes habeat , manibus fimiles modo vríz. ami. cap.1. In quinosenim finduntur digitos, (mevradáxlunai 32 Civ. a2 alind $i quinque digitos babere,aliudineos fig- ——— di?) qui finguli ternis articulis fle&antur, & vnguibus magnis, (non magnis, Gaza) muniantur. Verüm ego diligentiffime vitulum marinum contemplatus , pedésanteriorestales omninó e(Te quales depinxi- inus coguaui, hodie quoque viculum exiccatum domi feruo,ex quo oculata fide idem ab omnibus qui videre voluerint,comprobatur. Ineptiffimeé vitulum marinum reprafentauit author ille libri de aqua- Contra Bollonj tilibus: non enim danse zezigoudvor 7élodmrous,vt recte dixit Ariftoteles, depinxit: (ed ei ea crura fiue bra. ^r chia,cubitum, tribuit;pedesanteriores & pofteriores;non vituli;fed caftoris, fcilicet diuifos, membranis intertextos. Noftri delineationem perfequamur, is corpore eft oblongo , in caudam paruam definente, ceruorum caudis fimilem, (2404 "Ariffoteles quoque tradit.) & in pedes pofteriores caudis reliquorum pi- ícium fimiles, fine digitorum diuifione, fine vnguibus , etiam fi aliter tradiderit Ariftoteles: Pedespo- £47.24 1f. fteriores quinis difcreros digitis habet , & curaatura & vnguibus cum primis conuenientes, verüm for- 4/m.cap 1. ma proximos pifciumcaudis. At renaliter habere adzod ia conuincit,necaliam huius opiaionis refuta- tionem quarendam ceníeo quàm fenfum ipfum : fi enim vitulos marinos (iue mediterranei maris, fiue Oceani diligenter infpicias;pedes pofterieres tales effe comperies,quales depinximus.Q uod (i caudis pi- fcium (imiles (ant,vtaptiffimé comparat Ariftoteles,quí fiezi poceft , vtin auinque diuifos digitos & vn- guesdefinant? Quomodo vera efle poteft hzc Gigurz cum pifcium caudis fimilitudo ?. Intus pulmo- nes habet;cor,ventriculura, hepar , lienem , inteftina , quadrupedum terreftriuin modo. Fel in hepate non habetautore Ariftotelelib.z.de hiftanimal.cap.z. Plinius verà eidem felattribuit.Qua veró in parte fitum fit non exprimit;ex verbis tamen cius celligi poteft, vitulo marino fe] effe in pectore, ic enim fcri- Er unk. Nnn 4 ;* bin Interiora, Lib.tteap32, C 704 —A DeAquatilibus. bir. Fel ferpentibusportione maxim copiofum,& pifcibus. Eft autem plerisquetoto inteftino, ficutac- cipitrimiluo. Prerereà in pe&ore eft & cetisomnibus: Vitulis quidem marinisad multa quoque nobile, (Hd qua medicamenta fel quidam vequirant , dicetur in Corollario G.) Renes habet vitulis terreftribus, vel delphinis,vel lutis fimiles,de quibusin fuperioribus diximus. Meatus quià vena caua , & magnaarteria oriuntur,non in cauum quod in renum medio eft,(ed in ipforumrenum totum corpus videntur abfumi. À renibus meatus vreteres tenuesadmodumad veficam pertingunt. | Ex Ariftotcle. Leporum &aliorum animalium retró mingentium ritu mingunt & cocunt vituli, (nempéauerfi,)& diuligatiin coitu cohzrent,vt canes; eft enim maribus pudendum magnum, foeminz vcró rima raiarum modo. Ex femine ftatim animal concipit intra fe & parit. fecundas quoque emittit, & lac reddit modo pecudum. Parit fingulos,aut geminos, aut complurimüm tres.mammis , quas geminas habet;educat foctum,ritu quadrupedum. Parit vt homo omnitempore, fed maximé cum primiscapris. Prolem circa duodecimum diem à partu deducit in mare,fubinde affuefaciens.illa decliuis (precipitanter, Vwottonm))fertur,nec ambulat,cüm nonduminniti fuis pedibus poffit. D Miram matris ergacatulos follicitudinem in iis educandis,& ad natationem afluefaciendis defcribit Lib.t.éxiraxé». Oppianus. Duodecim, inquit , dies mater cum catulisin terra degit , decimotertio die vInis complexa in Lib.g.cap.16. Xitba. oux». (B) C mare defert, & immergic;eosque veluti in alieno & peregrino folo enixa,in patriam & proprias fedes de- ducic.illi ingulaà matre dedudii perluftrant. D 33 £ f ^ , "n MODE Miura d uale mávla duódesa au) venécosiy Ar Gyi ret Qepn t reum uan dend a mud iol ? /* , q , Zxtpyes a*yrde Vyuam vea Adéas eie dAa unti IImgiy ay opévnyzdvoli 16 awaziyeo a. € d 4 1 XY ^ , E E Q.6 5 yusü £éiie yalus &m1 aidy, Texüge, "Aanacios cráTelu T6) Gy doy 0v e (oi xuf), ET Tizidz dV &y às noiyuzt eravupieoin Qooda(u Adela Mavop£ru. usrehe voudy Ap.Quy aem iA Tee oALÀ axóqecov:ó di 8 Qeoyécowareo 64545 Ilag]ziye nén agóy 653; ie a] », Tony : "Q.e dg.) eir aoéaegov jo» era Ado S op "Ee zbvrov &soégety, deinvuTaA prym $x.Adasis. Vituli marinicicurantur,& hominem agnofcunt, funtq; delphinorum more eiAdi0pocor. Eius rei exemplum ex Eudemo narrat £lianus. Vitulum marinum Edemusait , in hominem Ípongias piícari fo- litum;amore flagraffe : eóque vbi petra antrum fuftinens ( (mravz96-) extramare progreffum cum fpon- giatore verfatum fuifle. Is,cuius ecoriem hic expre(fimus,circa Lerinum infulam captus , & in infulz il- liusxenobio multos dies educatus,nullo metu cum hominibus verfabatur;per terram fe trahens , gradus etiam fcandens. Somniculofum eft animal;grauiffimóque fomno opprimifolitum : inter dormiendum tamal:é fler- tit,vt mugitum edere viceatur,vnde vituli nomen, Huius caufa eft pituitofus humor,qui in afperaarteria eftinfpirando & expirando agitatus. Tales fonos dormiendo edunt, qui craffo funt collo & breui, deftil- lationibusobnoxij :item ij,quibus excidit columella.Dormir vitulus extraaquam ad folem,in arena lito- ris vel fuprà faxa, vt liberiüs refpiret,maxime no&u,fed etiam interdin nonnunquam.Oppíanus: Qaxeudt Gayooytaz uy &ei AcirusiÜaAaesay: Ilon da dl npdmas méreye d Uy d aua3ust EUxsA0t MÁpY* I5) 45a AOV v TYOV $G1» Carne & pinguitudine multaabundant. Offa cartilaginea habent. Corio duro & fpiffo integuntur, fed plicatili, quó fit vt fefe contrahere & colligere poffint : vnde difficile i&ibus lzduntur conglobato (E) corpore , ob carnis & pinguitudinis copiam: vix enim nifi collifis cemporibusinterficiuntur , qua pauca carne & pinguitadine obductafunt,quó fit vt nerui;ac proinde cerebrum faciliüs patiantur.Eádem ratio- 40 D E nefelesdomefticidifficilius ictibus necantur. ! Puguantinter fe vituli marini,& cum aliis pifcibus : funt enim carniuori, & admodum voraces. Vidi- mus aliquoties in viuaria immiflos vitulos magna reliquorum pifcium pernicie , vt luciorum tincarum, cyprinorum.Vidimus id Gandaui,& in ftagno Regio ad Fontem Belle aqua. Muiti funt in Oceano vituli,aliquando gregatim natant, quos pifcatoresaliquando fagittis& triden- tibus infe&tantur,vix tamen ferrum in corium denfum adigitur. — Sine magno damno in pifcacotia retia non incidunt;quia vt delphini & xiphiz vi omnia pertumpunt & dilaceranr.id quod fi fenferint piícatores,quàm celerrime poffunt,retia in terram pertrahunt : tum fu- Lil.g. duni». Íte capiti & temporibus fzpius illito interficiunt. Oppianus; F E Cetio tempefla- inhorre(cunt,& furriguntur:in Boreali conftitutione ita defidunt, vr nullos effe affirmes , id quod fzpius fe Jfignsficars. 024. Vis contraful. mima, Corio etiam mortuorum,venrortü murationes figaificantur: auftrinis enim ventis infurgentibus pili obíeruaui.Quo fit vtid verum effz credam;quo.i P'linivs lib.9.cap.rs.fcripfit. Pelles eorum etiá detractas corporifenfim equorum retinere tradunt,femperq; eftu maris recedente inhorrefcere. Exiisdem pel- libuszon:: &nntin multosaunos vtiles,& tabernacula olim iis operiebantur,quia fulmine non tangi cre- dantur. Plinius lib 2.cap.35.exiis quz falimae non feziantur. Ex iis quz terra gignütur,lauri fruticem nó icit,non vnquam lriüsquinq; pedibus defcenditin terram.ideó pauidi;altiores Ípecus tutiffimos putant: autrabernacula € pellibus beluaruam;quss vitulos marinos appellant. quoniam hoc folum animal ex ma- rinisnon percutiat.. Ob eam caulam Scuezus linperacor ledticam fuam corio vituli marini te&am vo- luit. | à Ex eo- $6) d sx doy uice Tere n) Vk mie aloe TeioyAvQG»jlnsv Aot xiva Jéuaz? eara, yip pay $9 "Pais verke [eMe cagen Adreev hCenaov épu(rs "ARV 67. SUTAEAÉSorI AlVo1e er&eA4UKA Getay.) odo aamaMies 6 Vy SU ty 4x $5: AorTes : ANB TÓT& Tolg npeueTVóe T& TÓy C" co ud T6 4a SA ARdr Aix]uov*s jury pavac-seret Qoulu ueuauav O ^x Zy &cürg des) € nd TER repe Aíxlva : jnidlos ) Ew órioyoy S wr axosais "PAZ S odEd rex) 60r) iy 35i dove "EA«optvos eoe. di 1A G* 64 eetriv damaoufioy. — "ANN eipty xaSiAarip vrroQSudiv ioyyi on yang "EyS22 3) reiidorn 3, io ipie pomanciai, ; Asenai Te iG s poles x2] ad dlu &AdyTeg "Es xporá que yméQveaiy.trrei Quo oAedo e 'O£irale» x«ga.Niqiv indiveres dva pévuet. . Vituli carne conftant molli/foongiofa & pingui , ade vt liquatur, fi diutiàs manibus tractetur.obid citó aiatjnaufeam parit, malum fuccum gignit, ferini odoris eft Qua de caufa etiam à plebe negligitur iis inlitoribus,in quibus frequeriter capiuntur. Maiore eft in pretio apud eos,qui proculà mariabíunt. Zn m 1 De Phoca. Lib. IIIIL. 7O$ ! Ex codem (corio)calceati vtile effe podagricis articularibusque morbis quidam autoresíunt. Eius- G / demcinis contra alopecias prodeft, Adeps quoque vituli marini, (quiin eo copiofüs eft, vein delphino, 44eps. balana;& aliis per pulmonesfpirantibus, ) magni olim fuitin medicina vfus. Ieni infüillatur (inquit Pli- nius)naribusintermortuarum vulue vitio& cum coagulo eiusdem in vellere imponitur , eadem articu- | lorum doloresleuat& (anat. Coagulum eiusdem comitialibus , & ftrangulatis vuluis valdé confert , id Coag9/». -/ accipiendum priusquam in mare ingrediantur. Diofcorides lib.2.cap.85.Coagulum vituli marini , cafto- | rei vires reprzíentat. comitialibus maxime & ftrangulatis vuluis potu conferre exiftimatur. Sedan fit vitulimarini,hoc experimentum eft : aqua infpergitur , qua paulifper cüm alteriusanimantis,tàm przci- . puéagni,coagulum maduerit :nam fi erit fyncerum,ftatim liquefcit in aquam : fin minüs , confimile per- ro manet.Excipitur autem catulís,qui nondum natare poffunt. | Hic meminiffe oportet illius,quod annotauimus,quum de lepore marino diceremus, fcilicet men- p dofüm effe Plinij locum libro 52.cap.r. Iuba(in iis voluminibus,qua fcripfit ad C. Carem Augufti lium. (47 ocu, de Arabia) tradit vitulos (JVoffra editio Myraulos baber,nom Fitulos, quod probo) marinos ternas heminas ca- pere.neque enim vitulos marinos;fed lepores legere oportet, cüm de infit. marinis agat,velitque o- flendere eos in India ( in qua omniaanimalia grandiora funt) maiores no(tris effe, vt ex toto contextulli- . quer, Vituli vero marini nullo in mari tam parui funt,quin heminas multà plures tribus capiant. DE PHOCA SEV VITVLO MARIS.OCEANI Rondeletzus. zo 77) 4 m x i "n jp» uo j| o Is quem hic reprzfentamus,etfi paul diuerfo fit corporis habitu fuperiore , nihilominus tamen pg vitulus eft marinus;qui nafcitur in Oceano. Corpore crafftore eft magisque in fe colle&o. Vitulum effe indicant mugitus,vnde nomen,lingua bifida,dentes ferrati;pedes pofteriofes pifcium caudis fimiles: cau- da paruajintegumentum ex corio pilisq;. pedespriores iidem , quiin fü periore: digiti magis funt diuifi;,o- culi retundiores. Idem indicant & partes aliz interiores & exteriores mores & actiones. de Vt tamen ab altero internofceretur vitulum maris Oceani nominaui, A COROLLARIVM. | Züphi ceti phocam deglutientis imaginem ex tabula Olai magnispofui faprà ab initiopag.1210. - undtisconftat.Ipfisin fomno(W ottonuslegit fono;nifi librarij peruerterint) mugitus, vnde nomen vituli, TRY, tilaginci generis , aliisq; diuerfis huius nominis animalibus, fuprà in B. elemento Ícripfi. Albertus pho- Lupses om av. nomina nonprobo : ne cum canibus galeis & bobus diuerfis cofundantur. Koky,;id eftvitulus mazinus, Acc nominant; Kel. Caab, Vulperia. phanto propria. Itali;przfertim Genuenfes,. / 706 De Aquatilibus. nominantJinguaputoArabica,vitulum ma- ^ — £ffigiem banc Vituli mar. ex Oceamo ab amico olim, rinum. Apud Auicennam 2.185.Cokium le- ; Accepi. gitur; Bellunenfis emendatChuchi.Eiusdem libri capite 119. pro phoca achufi nomina- tur ,voce vt füfpicor, deprauata pro alchu- chi. vetus interpresinepté camclum trans- tulerat.Ifidorus quidam , etiam Caab : attri- buitautem eiquadam phocz, quzdam ele- buo marino vocant,;id eft bouem marinum. f (4 Scoppa quoque grammaticus Italus inter-j pretatur lo Boue marino. Hifpanilóbo ma- 98 rino, hoceftlupum marinum. Incole Hi- X fpaniolzinfulc lobum vocant,Cardanus.fed: hocnomenHifpanicum effe apparet.Ex Scy- this circa finem Afiz Septentrionalis Duci à finem Af | AU Mufcouiz fubiectis » propiores Oceano Se- NN "Y I At e. 2 /Í 2 s Li) LM oO j NES ES EC ^45, RS xm n 1 MS ptentrionis funcIuhri & Coreli qui pifcan- tur& capiunt balenas, feu vitulos & canes marinos , quosipfi Voruol appellant : & ex pellibuseorum parant rhedas,burfas &cale- tas : axungia autem proimpinguatione fer- uant & vendunt, Matthiasà Michou.Quem vulgus Germanicum vernacula lingua nunc lupum marinuni, nunc canem nominat, phocaett, Sigiímund. Gelenius in epiftola ad me. Lupus marinus Germanice $ffteer volff dicitur : Canis marinus , Sjeerbunbt] Flandri pronunciant €«cfono.quonomine de phoca Germani etiam circaSuerinum v- tuntur. Canes galeos vocant fyunofifd)] id cft;canes pifces : phocas veró fimpliciüs; ca- nesmarinos, Plerique inferiores Germani non Ci«funbt/ quod nomenà mari & cane probé compofitum eft , fed Ceffunbtvel Cábunb pronunciant, nefcio qua ratione; nifi quód Angli hanc beftiá à €(e vel €» fe nominant, Sed l.literaforté abundat: nam & marinam cochleam C«clelecfe appellant. E Phoca propriéeffe puto lardü illud quod NN NS NU | ^ ^ Ba NN -— - m AN E NE ! BY SN / : MÁS ; MEX D E P M SELIL SESS SSE S ZCODICKUA T UNDRADT E. ce | ( €alfpecfvocatur,nó é delphino,vt quidam | f | (u rentur, nifi ex eoquoqueimproprié fic vo- Y » (/ | cetur. Frifijphocam (ín Sub indigetant. v PANT. animal enim effe aiunt capite fermé vituli- ^p ; : £i j ( no,hirfutum , colore muris montani , qua- T. i Y N (a ff ] tuor pedibus reptans, piloleuifeu plano & aT ln ? My ( pelli fuz adiuncto,larido pingue. Audio & Wi f d WM | ( €5«falf nomen,quod vitulum marinum fi- i / | ( ) gnificat;alicubiin vfu efle: nos 9)fteerfalb di- | ceremus, Anglietiam nominant à Cx ( MH | / caulfe:vel &eelelvel Cafe fede.finalenon ——— — ; " e WT (( enunciant. In libello quodam de nomen- — ^ 7 MIMS (f ( (( (C d : claturis rerum Latiné , Polonicé & Germa- ! nicé confcripto,hec verba inuenio : Foca,Biala rybá, OSeifftfi: qua neutiquamad phocam,fed ad nefcio quem pifcem album,vt nomen Germanicum fonat,referendafünt, Viculum autem marinum, idem fi- gnificantibus Polonicis verbis, Morskieciele,vt Germanicis ein S9teerfa(b/in terpretatur. TiburonemIndicam pifcem inter Cere defcripfimus : Rondeletiusé genere Vitulorum marinorum eflc fuípicatur. Vide ne & Manatus Indicum animal cetaceum, phocz cognatum fir. multa eriim conue- niunt.fed fquama ei, non pilusà Cardano tribuitur, De vtrisque füpra inter Cete diuería fcripfimus, p2g.213.& 214. E ———À NS B — InPontumnullaintrat beftia pifcibus malefica;prater vitulos & paruos delphinos;Plinius ex Arifto- F&. tele.quinon phocas;id eft vitulos/fed phocenasin Ponto effedixir. Vide (üpràin Corollario de Delphi- Forma. Magnitudo C» deformitas. no B.abinitio,pag.327. ZElianustamen deanimalibus 9. $9. fimiliter vt Plinius educ legit. EuxinusPon- tus (inquit) plurimis pifcibusabundat,quód non folitus fit belluas procreare. ficubiautem phocam (od- xl) & delphinosprofert;minime jj quidem grandes edadunr, Marini vituli reperiunturapud Troglo- dytas extra finum Arabicum,pifcium capture velut homisesintenti,Diodorus Siculus. Phocaiarinum animal boui terreftri fimile eft, Varinus. Hinc forté & bos & vitulus marinus, abaliqua cum his fimilitu- dinevocatur,vtin A.przdictumieft. *v. : | , Quidiusinepiftola :6. phocas magnas cognominat : & primo Metamorphofeos deformes. Vergi- lius turpes : Seruius maguas interpretatur : vt, Cui turpe caput.ego potiüs deformes, propter craffum & : inarticu- j* 6o | ^ De Phoca. Lib. IIII. 707 Tnarticulatum corpus : aut fedi & obfcarni odoris. Breuiffimum eftà partu hocanimal, poftea tamen e., uadit maximum;album ventte,& dentibus frendit;Rauifius. Circa Angliam phocas cralffas, prepinguésq; fieriaudio,& ad vrfi magnitudinem accedere. Ariftophanesin Pace & in Vefpis quoque Cleonem traducens phocarum odorem , vtpote coriario, Ferer, : | éiattribuit;odxus édulz.Scholiaftes Homeri carmen citat, auo áo TQegÉuv $Aed Td] $dpu. t Aquatilium quzdam corio & pilis teguntur,vt vituli,hippopotami, Plinius. Lataci pilus durus , pe- P4. cie inter pilum vituli marini & cerui, Ariftoteles. Canes marini funt hirfüti, ficut canes, Albertus.. Vitu- lus marinus habet pedes vt catulus, pilofus eft vt capra; Syluaticus.Cutem habet pilofam , albis nigrísque maculis diftinctam,Ifidorus. | LC] Carne abundat,mollisq; eft;atque offibus cartilaginefis conftat, A ritoteles.Et rut(us, Corpus totum Caro € offa. carnofum eft.Cartilaginem,non offa habet,;Plinius | Phocam foi» cognominat Oppianus, ab oculorum fiue magnitudine , fiue fimilitudine cum b übu- Ocs/i. lis. Oculoshabetlucentes, Albertus, Auricule omnibus animal duntaxat generantibus: excepto vitu- 24er, lo marino;atque delphino;&c. hi cauernas tantüm habent aurium loco;Plinius. Phocainter ea quzani- mal pariunt non auriculas;fed cauernas tantàm habet ad audiendum vtpote qui manca & lefà fit quadru- pes,Ariftoreles. Etalibi, Auriculis caret, vt & reliqua cetaria : meatus tamen quà audit manifeftos conti- net. Et degeneratione animalium ;.rr. Vitulus marinus nimirum recté à natura conftitutus eft,cüm enim quadrupes viuiparum fit;auribus caret , meatásquetantüm habet , quibusaudiat. caufa eft , quód vitam hicin humore traducit. Parsautem aurium addita meatibus eft , vt motus à longe delatus aeris feruarez e tur. itaq; nihilo vtiles eiauriculz effent: imó veró offenderenr, cüm intrafe copiam reciperenthumoris. . Vitulo marino lingua fciffa(bifulca)eft, Ariftot.duplex, Plinius. Dentes omnes ferratiacutiq; , Ariftote- £2. les; Mammisnutriuntfotus,Plinius. Genitale phoczfo:mninz,fimile raiz eft.omnia veró id genus mu- CR: liebris fexus fimilitudinem referunt, Ariftot. Phocamalicubi quadrupedem Ariftoteles nominat.Pedes 5,,;,,;.. habet minutos,Idem : refpec&u fui corporis,quod vtique magnum eft,Ifidorus. Vituli marini ambigunt peas, cum aquatilibus & terreftribus : fi vtaquatiles infpe&antur, pedes habent: fi vt pedeftres;pinnas.quippe qui pedespofteriores piíceos admodum habeant, Atiftot. lib.4.de part.cap.r5. Pedibus fant breuibusan- teriüs,fed rer pelle ftricta & tenui,magis ad gubernaculum cauda formata quàm ad pedes, Albert. Ma- rinzteítudines pedes vt phoce habent, Paufanias in Atticis. Pulmonem habent, Plinius. & catuli coagulum medicis vtile. Vituli matini renes bubulis fimileso- zarericza, $9 mnium firmiffimi acfolidiffimi fant: cum reliquorum omnium renes magis minsve caui fint , Ariftot. Renum vtriq; pinguitudo € medio exit; preterquam in vitulo marino;Plinius. Phoca marinumeftanimal, Vatinus. Viuitinmariacterra;Plinius. Aqua nec penitus carere pereft, € mecinipfaagere fecus;nifi perinterualla quzdam refpiret. parit etiam & educat in ficco, Ariftoc. S pirant /Á4 «mbigua, & dormiunt vituli mar.interra, Plinius, Pulm o(exiguus,fpumofüs,nec fanguineus)caufa eft quare fab a- Pto. quadiu ranz & phoce vrinentur,Plinius. Luprrmarini cum intrant pelagus poftea redeunt & afcendunt fuperius magna velocitate;íicut delphinus, Obfcurus tanquam ex Ariftotele. Pinnis quibusin mari vtun- 74. tar, humi quoque vice pedum ferpunt;Plinius. Aquatica quedam continué vadunt füper pedes, vc lupus mar. Albertus. Colligere fe ipfe vitulus & contrahere Dos : carne enim abundat , mollisque eft, atque . offibuscartilaginofisconftat, Ariftot, Mugituseisin fomno Plinius & Ariftot. Vox eiuseft(cut tauri , "os. A9 maximéque cum interficitur, Authorde nar. rerum. Voce pariter & vifu populum falutant , incondito fremitu : nominevocati refpondenr, Plinius. Alitorenunquam longiüs eas digrediaiunt: & ad id reli- &um breui reuerti. Quadrupedum folus victum ex mari petit, Áriftot. Vefcitur pifcibus & hamano ca- Zi. dauere, vnde & pifcantibus (tuit infidias, Rauifius. Marini vitüli reperiuntur apud Troglodyzas, pifcium capturz velut homines dediti,Diodorus Siculus. Ka/ s&o piv 04271 3 19001 kbps cfl ra Ex aav , Odyf fex O. Belluarum omnium voraciffima c& , Damisapud Philoftratum. Pafcitur herba , terra & mari, Syluaticus, Nullumanimalgrauiore Íomno premitur,Plinius. Vnde Martialis: Dormitis oimizo lives, : vituli, marini. Propemarein terra dormiunt , Authordenat. reram. Circa vefperam magis exeunt, aliquando tamen etiam meridie;& extra mare fomnum capiunt, Hoc & Homerusiiouerat: qui in Odyf- fea Menelaum inducit hocearum cubile Telemacho & Pififtrato narrantem , JElianus, Mugitus eisin i 'L fomno;Plinius& Ariftot, Cauernas maritimas fubire folent, (fomni fcilicet, vel partus gratia. ) Canum modo cohzrent;(in coitu;)Plinius. Auertuntur & canes,lupi;phocz,in medióque coitu, inuitíque etiam cohzrent, Ariftot. Diu copulanturin coitu, vt teftudines etiam , & canesinterra, O ppian, Halieut;i. pru, PariunteducantQ;in ficco.imammas & lac habent, Ariftot. Quz pilo veftiuntur, animal pariunt,vt bala- E4scarie, na;vitulus.hicin terra parit; pecudum more. Parit nunquam geminis plures.educat mammis foetum, non | ante duodecimum diem deducit in mare, ex e8fübindeaffuefaciens, Plinius. Idem fecundo partusinitu hocanimalreddere fcribit,eodem inioco,quem ex Ariftotcle tranftulit : cuius hec fünt verba , hift.6, 12. idle Loo. 3) yoplorid eft: Animal parit,& (ecundas emittit, vr re&té conuertit Theodorus. equidem Plinii verba deprauataiudico, &ad Gazz interpretationem emendanda. In Scytico Oceano catulos fuos fuper .. glacielactant.videin E. Vituli marini primüm inarido factus fuos pariunt:deinde in lucem editos paula- 69 timcumin humidioraloca fübducunt, atq; ad deguftandum mare'eos introducunt:tum in aridum natalé locum reducunt: inde rurfüm in mare deducunt, & quàm mox educunt.- Sezpéq; numero cum id fece- runt, aptiffimos randem ad natandum efficiunt, partim do&trinainftitutos , partim natura ad mores & fedes maternas amandasimpulíos, &lianus de animalibus 9.9.id itacrebró faciunt,dum addita fiducia flu- &ibus credere;gauderéque videant; Plutarchusin libro Vtraanimalium,&c. Hocanimal triginta annis, Fita longitudo, quod cognitum eftamputatiseorum caudis,viuit,Incerus. ; ^. Delphinus&phoca parentes ífenio confe&tos iuuant & promouent natatu,Io. Tzetzes. Ego phoce- D nam potilis,vtpote del phino fpecie naturáque M ue hoc facere putárim. nam phoca nimiu E S piena salis animal in catulos etiam (adultiores) & faeminasfznuirefolet. Delphin & phoca vnàcum catulisfüisca- preste. —— piuntur commoriunturG;. captis quoque matribus catuli finul càpiuntur,Io.Tzetzes.Egoin Agis infula /e?relem. yidi S872"nseg, Cor? ne, * 708 De Aquatilibus. vidiphocamà pifcatoribus comprehenfam; mortuum filium , quern in carcere ( oluleuo s cauea; ) vt fie dicam,pepererat , ita deplorare , vt triduo à cibis abftinuerit , quanuisomnium belluarum voraciffima, In [uae congene. (it , Damisapud Philoftratum libr.2. de vita Apollonij. Marinos vitulos fitus eiusdem pugnare inuicem rei. aiunt, & marem cum mare , & foemiriam cüm faenina , donec alterabaltero vel occidatur , veleiicia- tur:idemqQue eorüm catulos facere, Ariftoteles, Audio eos (ipe in mari collüdentes fpectari.. Mor- dax eft valde animal;& infequitür piíces magnos mordensoccidensq;. Gregatim venatur,& mültos in v- numlocüm cogit pifces, Albertus.Non facile locam füutn iutat.fedin füo natali lemper manet, Author 1n bomines, de nàt.rerum. In mari vituli,iultaq; pifcium genera mitefcunrPliniusEt rurfus: Accipiunt diíciplinam: vócéque paritet & vifu populüm (zz ffettacnlss exhibiti) falutant ; itícondito fremitu. nomine vocati re- Ípondent. 'H eóus seg awisslavardoav, Vatinus. Ipft imbellis & animo degener,non tantum viribüsquan- 19. Inwidie. — vum vaftitati corporis fidit, Incertus. Coagulum füuri mortalibusinuidens , ne eo comitiales morbi fa- nari poflint; deuorat;240oo& ,/Elianus deanimalibus 319.Phocamaiunt euomere(' spes. hoc verbum ma- gis probo , quam pofitum ab e/£lianoSugogeiv. mam € Plinius vertit. enomerey ef fen fses ipfe fic melius contenit) | coagulum cüm capta eft. id enim medicamentofum eft, & comitialibus vtile; Ariftoteles in Admirandis. Vitulo marino victus in matiac terra.fimile fibro & ingenium (zar "vite quod amphilbius e$t cum eo con- nent : & fiber quoo, per inuidiam teflas fibi encllere dicitur.) euomit felfuum;ad multamedicamenta vtile: item coagulum;ad comitiales morbos * ob ea fe peti prudens;Plinius. Animalia bruta falso inuidere ho- mini creduntur.nullis enim brutisinuidiz contta hominem fenfus eft: metuq; perturbata;aut aliter affe- é&aidaguntanimalia hzc. vetifimiléque eft phocam cüm capi & teneri fe fentiat , metu doloreq; id pati. Siquidem in eodem affectuidem aliquando homines animo perturbati patiuntur, Marcellus Virgilius. Viscontrefal-. Quod ficusdecadlo non tangitüt;id vtique amaritudini eius acceptum referri oportet. (rotaenim arbo- entna C gra4- yis dulcedo in frudtüim fecernitur.)id genus quippe nonattingunt fülmina; quod vitülus comprobat ma- rinusatque hyzna,Czlius Antiquitatum 18.9.atqui hisanimalibus quinam amátitudo infit non indicat. Pellem huius vituli fulmine non afllari,legimus apud Tranquillum in Tyberio; Volatertanus. Phoca & hyznz pellibus vim quandatn ineffe aiunt fulmina prohibentem : quare etiam fummas velorum partes eis obtegunt, Plutarchus lib.4.Sim pof. Grandini creditur obuiate,fi quis crocedili pellem,vel hyenz, vel marini vituli per fpacia poffefIionis citcunferat : & in ville aut cortis fufpendatingreffi;cum malum vide- ritimminere, Palladius. Et rürfüs: Vituli marini pellisin medio vinearumloco vni fupeiriecta viticula creditür contraimminens malum totius vinez membra veftilfe; im À, Huiusanimalis piliin corio excoriato vbicunque fuerint, compofitione & erectioneindicant luxum 39. & refluxum maris.Et hoc faciunt coriaetiam aliorum marinorum;quz pilofa funt; Obfcurus. De hoc et- iam animali illud mirabile fertur , quód eo mortuo & excoriato pilus in pelle , vbicunque fuerit; naturali quodam inftinctu;prout gare fe haber ; jita f« egeric.naim fi mare rutbatum in fluctus fürrexerit, & pilus fi militet ere&us exutgit : fi veró mare pacificatum fuerit; pilus in plánum fternitur; Iidorus. Non crede- batur Plinio pilum eius in corio cinguli aut alterius ornamenti attolli ; crefcente mari remitti decre- fcente. nunc cum innotuerit in Indo mari , ( circaHifpaniolam infulam ) fabulofüm hoc non effe vide- tur, Cardanus. yan; | - x: Qualefteg& —— Vr[ósterreftrestimet:&. fi congrelfa füerit;vincitur; Oppianus. Lycotasiufticus in Bucolicis Cal- TUE 1"^* phurni] refert fe vidilfe Romz in Ípectaculisequoreos vitulos cum certantibus vríis. Apparentibüspho- 2 cis Hippolyti equi territi;currüm , quem iuxta mare agitabat , ruperunt, & Hippolytum difcerpferunc. 49. Phoca fugiuntarietes marinos , vliàno tefte. quaratione quidemaries belua vitulosin mari compre- hendat, ex eodem authorein Arietis mar. hiftoria defcripfimus. Ziphius belluaà quibusdam recentiori- bus dida , quoniam & ipfe phocasappetit, & ingens eft corpore,quarendum idém ne fit curn atiete ve- terum. Phocz odorem caftorei horrent, ab eóque fugantur , Cárdanus.alij quidam fcriptores cere fim- pliciter,caftoreiodorem refugere fcribunt : nullus;quod fciam;phocas priuatim. E luterficiturdifficulter,nifi capire(temporibus capitis)elifo.corpüs enim totum catnofum eft;Plinius & Ariftoteles. Vitulus marinus robufto corio obdu&us, neque hamo , neque faícinà comprehenditur : At primüm vtirretitus tenetür,piícatores ftatim magno ftudio rete in litus expellunt;atq; eiiciunt. Nam etfi variis & multiplicibus retibusallaqueattiseft , eatámen vn guibus facile laceraret,& pifcibus fimul ca- ptis adiumento ad exitum effet. Quamobrem magna celeritate ad terram fübtrahunt,vbi & tridente & 5o fortibus haftisfecundum tem poraeius captit percuziunt. fic enim celeriter necatur: Gillius ex Oppiano, cuius verfus Grecósrecitauit Rondeletius. Phocaalicubi capitür egrediensin terram , & vocem puero- rum fequens,donéctandem in retia trahatur,vt Selandus quidam mihi narrauit. Phoczin mari Botriico, (qua pars eft Océani Sueciam feu Scandinauiá interiüs amplectentis poftrema,) catulos fuper glaciei fra- gmentislactant : &à pifcatoribus phocarum pelles indutis haftilibus ttansfixz infidiose capiuntut. Pho- casinlitore capiendasaudio pedibus pofterioribusarenz tantur reiicere , vtacceffus nonfittutus. In Ípectaculisaliquando Roma exhibita funt, vide fuperiàsin D. Romx paucisantéannisanimal precio oftentabatur, Volaterranus. &/Easercos ego cum certamtibus'ur[is Speilaui vitulos, Lycotas rufticus in Bu- colicis Calphurnij de fpe&aculis Roma fibi vifis. Matlagetz induuntur pelles phocarum, Euftachius in Dionyfium. InoraScythiz Septentrionalis ex pellibus horum animalitim parant rhedas; burfas,& cale- 6o tas :axungiam autem pro impinguatione feruant & vendunt , Matthias à Michou. Lappones hyeme ve- ftiuntur pellibus integris phocarum fiue vrforumartificiosà elabotatis,easq; aftringunt fupra caput ; foli- que oculi patent,corpore reliquo toticoritecti (untjquafiq; in culeum infuti.hinc fortaffe creditum quód fint corpore hirfüto inftar brutorum , Munfterus, Nos ex phocecotio cingulum habemus : quo enfis, dum equitamus, accin gitur, fero amittit pilum; corium bubalo fimile. colos pili varius ac lyncei (lin- cis)pelli quoque modo fimilis, Cardanus. Audiüiolim cingula é pellephoczeritres digitoslata;ad ge- ftandos enfes,hirfuta, pilo breui,nigro,leni & zquabili, inftar ferici villofi eminus fplendente: fingula Íe- nisferé denariisargenteis vendi: pelle nigra, craffiufcula, Vi quadam mirabili fulmina & grandines pelle huius animantisarceri,przícriptum eftin D. T ad 1 Confenfies cui 2/2411, Phoca. DePhoca. Lib. III. 709 Phoca ex cetaceorum genere eft,eoq; carnem duram &excrementitiam habet,vt quidam fcribit, Ab fiac proprie effe putolardum illud quod Germanis (Saxonibus przfertim ) vocatur Calfpecf/ nonàDel- phino,vt quidam putant, nifi ab eo quoq; improprie fic vocetur. Phocz adipem, aliteroleumappellant. Vituli marini adeps lichenas & lepras tollit;Dlinius, Im po£- ta mentagrz plurimiun predeft , Marcellus Empiricus. Scabies equorum linitur vüiliffimée adipe vituli marini, Columella. Omnem dolorem & tumorem atticulorum fanat, Kiranides, Canis rabidi morfi vo- tum expauefcentibus faciem perunguntadipevituli marini : efficaciüs, fi medulla hyenz & oleum e len- . tico & cera mifceatur,Plinius.Eandem Andromachus iunior apud Galenum(Libro r.de compof.fecund. 10 20 go 4o $9 éo locos)medicamento aduerfus caluiciem mifcet. Suffitacontinué lethargicos iuuat, & matricis anguítias, Kiranides.Ex Hippocratis libro de natura muliebri, (uffitusad vterum(pituitofum,&conceptui;vel legiti- ma menfium puréationi , vel fecundis promouendisineptum : ) Bitumen & hordei paleas miíceto;addi- táque pinguedine phoce fuffito. Alius :Stercoris caprini pilulas, & leporis pilos,pinguedine phocz füb- acafuffito. Alius: Coaguli phocz pelliculam contufam ac triam, & ipongiam , & mufcum arboreum, ttitafimul mixta;atque phocz pinguedine excepta füffito. Alius: Stercus caprinum cum pulmone pho- ca:ac cedri ramentisfuflito. Eadem hzcferé omnia commendat ruríus eodem in libro , fivteriad ingui- naincumbantacinnitantur. Si vterus foras prodierit : in iunioribus, pelliculam vteri obliqué incifam linteo confricato donecin- flammetur,& illinito phocz oleo fiue adipe,& molles fpongias vino refperas apponito , Hippocratesin libro de exectione fetus. Ad füffocationem ex vtero , graucolentia quauis fuffire oportet ; phoczadi- pem , caftoreum, &c. Mulierquzab vteris ftrangulatur,caftoreum & conyzam in vino,& feorfim,& fi- mul vtrunque bibat : aut phoczadipis quantum duobus digitis apprehendi poteft, Hippocrateslibro fe- cundo de morbis muliebribus. Erineodém libro curationem defcribens vteriad coxam auerfi, (1n quo affe&u ventre peraliquot menfes crefcente concepiffe fe putant mulieres : ) In ollam , inquitallium fic- eum coniicere oportet, idq; magis comminutum quàm ea;quz fünt contuía , & aquam affundere, quà ipfum permadefcat , & aquatribus digitisipfum excedat : & phocaloleum füperfundere , atque fic ca- lefacere;acfomentum adhibere per multumtempus, &c. Adueríus podagram vituli mar. cinis &adeps prodeft;Plinius, F "Adepr, ( Coaguli pell? ula. ) (Pula. ) Caput eiuscrematum & cum cedriainunctum,alopeciam omnémque paffionem (i capitis) curat , Ki- Capsr. ranides. Caro eius confert epilepfiz & prefocationimatricis, Auicenna. Caro efirata ,& far güuisficcus Care, /angnss, cum vino potus latenter , omnem epilepfiam , & maniam , & íÍcotomiam, ormnémque paffionem fanat, & S/cera Heparquoque, & pulmo, &fplenaridain potu fuperfper(a, fimilia fanant , omnémque paffionem , Ki- ranides. In epilepfia bibendum dantaliqui lacafininum cum fale , vel (anguine teftadinis marinz,aut hu- mano;,aut vituli marini: & non folüm fanguinem , verüm etiam coagula qua lacti mifcencur, Cxlius Au- relianus: fed ipfe non probar. YS |. Cerebrumeiuspotum demones expellit;& facrum morbum fanat,Kiranides. Cerebrzm. Hippocrates pellicula phocz coaguli vtitur. vide fuprà in remediis exadipe | Phoca deuorat ( aliás Ce«gelum. euomit) coagulum fuum mortalibus inuidens, neeo comitialesmorbifanaripoffint. Vide fu pràin D. Czlius Aurelianus vituli marinicoagulum epilepticis propinari reprehendit. Comitiales nant pana- cis Heracliz radices pote cum coagulo vituli marini: item peucedanum cum eodem equis portionibus potum , Plinius. Heraclium quidem panacesinde dictum putant aliqui, quia Herculeo morbo (id eft co- mitiali) cum phoce coagulo medeatur: (cum quarta parte coaguli phoce , Theophraftus hiftoriz 9.12.) Ad comitiales coagulum vituli marini bibunt cum la&te equino, afininove,aut cum punici Íucco.quidam exaceto mulfo : necnon aliqui perfe pilulas deuorant, Plinius. Ecalibi : Lethargicos coagulum vituli adiuuat invino potum oboli pondere. In lethargum vergentibus coagulo balena aut vituli mariniad olfactum vtuntur magi , Idem. Coagulum phocz magnitudine erui potum quartanarios iuuat, & opi- fthotonum quoq; potum fimiliter curat;Kiranides. Peucedanum cum coagulo vituli marini aquis par- tibusanginz medetur, Plinius. Offa fuffita partum accelerant,Kiranides, Euomit vitulus marinus fe] fuum ad multa medicamenta virile : Plinius, qui & alibifel eiusad multa nobile effe tradit. Ariftoteles &alij fellisexpers hocanimalfaciunt. Fel cum melle inunctum omnem ophthalmiam curat, Kiranides. offa. Fel, Corrigiam (2 corio) cius fi liges circa phialam , désque his qui à cane rabido morfi fant , vel lympha- pé, ticisymox fanabit,Kiranides. Vrfi pellis vtiliterlyffodectis fübfternitur,& vituli marini, Actius. Phoca pellis przcincta renes & ifchiadica loca confirmat , Kiranides. Vituli marini, aut quod melius eft hyznz pelle fada medicamenta (calciamenta lego , vt &9' Keranides &g al [iribunt) fi quis in cotidiano vía habuc- rit, efficaciter podagrz morbo carebit, Marcellus Empiricus. Phocz,leonis,lupi aut vulpis corium fi quis elaboret,& calceosgeftet;pedes non dolebit, Galenus Euporifton 3. 248. In podagra iubent fibrinis pel- " libus calciari: item vituli marini,Plinius. Ad fiftulam pedum , quidam ex neruis onagri & apri & ciconize chordas plicant : & dextrosneruos dextris egrorum pedibus,finiftros finiftris alligant, donec abeat dolo: quo redeunte repetunt, &c. Aliqui ciconie neruos in pellem phocz mittunt, &c. vtex Tralliano fcri- pfiin Ciconia G. hs ^ Dextra pinnz vim foporiferam ineffe , fomnosq; allicere fübditam capiti tradumt , Plinius. Nullum animalerauiore fomno premitur : vnde dextris pinnis , quibus vtuntur in mari, vim fomniferam effe di- cunt , fi cuiuíquam capitifübdantur , lidorus. Vimeandemaliqui hiene marinz pinnz dextra at- tribuunt. Podagris(prodeffeaiunt magi)fpinz hyenz cinerem,cum lingua & dextro pedevituli marinijaddito felle taurino,omnia pariter coctaatq; illita hyznez pelle,Plinius. Ex pulmoneremedium prafcriptum eft füperiüs ad finem remediorum ex adipe. Hepar, pulmo & fplenarida potioniafpería quid praítent, dictum eft [uprà in remediis ex.caznc. t oo Ka»i- Pinna. Lingua C pes dexrer. Pulmo. 710 De Aquatilibus. Hua, — Kexdopila, teftudinetn;alij phocam interpretantur, Hefychius & Varínüs, &o(ooaf, vituli marini, v quidam in Lexicon vulgare Grzcolatinum retulit, es authore. Phoca peronomatopoeiam fic dicta videturà boatu & mugitu quem zdit.phocenaautem fort? quód fimiliter vt phoca prapinguis fit, & lar- do abundet,quód etiam ex vtraq; Germani vno nomine Calfpecf appellant: magis proprie táàmen e Pho- ca.phocéna quidem pinguior eft delphino.porci nomen vulgo vtrique attributum;phocéena magis pro- préquamdelphinoconueni. — — ^ ( Jam E € 8vi47à Symeofie vocatur potionisgenus ex hordeo, quod zythum Diofcorides appellauit. Focha;vel Fuchach, (aliás Fucila;) potus ex hordeo & aliis rebus calidis; vt zinzibere & fimilibus: que ponun- tur in vafis terreis paruis ben& obturatis: & cuin aperiuntur ; falit inaltum; & vócaturceruifia, Sylua- ticus. pF I9 Antiphón in Georgicis eexí4zs dicit effe pirorum gentis, Athenaeus. E ' Epitbeta, Phocz magni& Ouidio epift.ro.deformes 1. Metamorph.tumidz, 7. Metam. Turpes, Vergilio. &dxr finosvel,Ücomis,Oppiano. wxior dAtreteav oNoó Ta] G" 03u jiomerus. 'Apeidépyuv exa vézod«s, Idem. fed piícesalij vézo3«« dicuntur, quód pedibus careant; pro 4763«« ,à ye priuatiuo, phoce veró quód pedi- busnatent,à verbo se quod eft nato ; provsZizodes.. Euftathiusin OdylT]A. nepodesinterpretatur,non uódnuilos,fed quód breuiffimos pedes habeant: ficut& apodesinauiumpenere, —----- X) yausunddoy Eucac Jvetdpss Üngel evyyxoippevG : 1d eft. fimul cum phocis cubans, Fito Halofydna, Aaceídris apud Homerum in Odyffea , exc vézrodes ta ^iis Axegtdyne Nereidis nomen videtur :in Iliadeautem epi- theton Thetidis,vel Amphitrites. nomen compofitum eft zaga 742 4a, hoc eftà mari: &à verbo eeie- $u quod efferri, moueri : vel Jie, quod eft mergi. finguttur autem phoca peculium effc Halofydnes: 26 ánque medio earum Proteus,ceu paftor inter pecora. 52s iecn(ay sgbro vy juixe (dictione cognatio- nem fignificante) vzeegad tires rérodes yág oam t SuAdesIE ad QOnsa Beo vixya. vésrovs 39 xal mva "yAGssay ( lin- gua Latina;nepos) $ ar5sov& , Euftathius & Varinus. Etymolobpus aAosidves , adiectiué de phocis dici Ícribit,quafi 2a«zduzar, per metathefin. Erafmus Roterodamusin prouerbio , Mi/rore e* npsehxeit G7 aie dro ela Eres ipsesnotlov patat de phoca intelligi , tanquam eius epitheton, fed fine authore : quan- quamlegimus id anitnal fomniculofum effe , & fzepé etiam interdiu fomnoindulgere. Oppiane heme- rocctesnonalius quàm callionymus eft.Fures qui no&u vigilare; dies dormire fotentargutt hoc epithe- toantonomafiz inftar notabuntur. " Pierius Valerianusin Hieroglyphicis libro vigefirmó nono;phoc& imagine fominiculofüm , & infor- tunij magni tutelam, & vrinatorem denotat, Dc profundoenim phocaz fomno diuturnáque veternofi- care (inquit) multa paffim memoriz prodita reperiuntur : quo fcilicet pacto fternunt fe fomno diuerfo inlitore phocz. Porró etiara hominem ica res fuas procurantem,& aduerfus pericula auxiliadifponen- tem,vta quocunque vel maximo infortunio tutus habeatür, figniftcare qui volunt, eum phoce corium indutum pingunt. Vitulum fiquidem mar.ex aquatilibus fulmine nonici obferuatum eft: rantaq; morta- lium i perfüafione receptüto, vcvulgó cingula ex eiufmodi corio comparentur. Veteresaurem calami- tatesà pocentioribus illatas.fuliminum iactibus equiparare foliti (ant.Fade etiara snferins mox in b. circa fe- nem éx Celio Rbod. Vrinatóréim etiam hominem peranimal huiufmodi figniicare mosfuit : quando in ficco genitim nullum hoc magis, vndis ex difciplina foleataffaeheri, " | Phocas, $»44z,nomen (vizi)proprium,Suidas. Phocam voraceni fignárearbittantür , Czlius Rho- dig. hominum liquor propriorum ratiónes explicans. Sunt& Phocion & Phócüs,éexíey , $246-,viro. 4d rum nominá, ÁÀ Phoco proüerbium exrat Said& explicátum eie £gayG-. &exór verü Oxytonum ( inquit idem)vas quoddam eft.Nereis Phócum ex Zaco peperit, Hefiodnusin Theogonia. Peleus Phócum fra- trem occidit, Ouidiuslibro 11.Metam. Apolloniusà Telamóne fimul & Peleo fratribus interfectum tra- dit, &oqiz,nomen gehtis,& aurum peffiimum Varinus. Dhocis , 6x7 , regio füb Parnáifo fic dictaà P hoco víto. eius incolz dicuntur $»xec duabus fyllabis: &oxacevero tribus fyliabis, habitatores 75s &oxis Ionicz ciuitatis, 7e xj $dxeaa Ad)eTat, 9e Nixu,Nikaix, Eu- ftathiusin Dionyfium: apud quem plura etiam reperies in Parecbolis in Homerum: & inter alia;,phocz- am in Afia principium effe Ioniz, finem Zolidis, fic ditam phoci$ cetis,vt citat Varinus. Phoczavna intet duodecim Ioniz cítitátés norninatur ab ZEliano Variorüm 8.5. éus£ay (meliits $duzuay per ax.) ali- qui àPhoco duce nóminarunt;alij quoniam phocam inariduin egredientem viderunt, Heraclides. Inde $6 Phocaa vrbs minoris Phrygiz,vt inquit Prolemaus, Athenienfium colonia.vnde profecti fünt,qui Maf- filiam àpud Gallos non proculà Rhodano corididére.dicta quód vituli marini magno numero comparu- iffent vrbem condentibus, Malfatius. $oaía, n Gt. T/ Bokie.g, Gdxka x ga. 6oxsicáutem locinomen eft, & xe ciuitas,Suidas. Apud Chelonophagos infülz tres fünt déinceps:quarum vna teftüdinum;alia pho- éatumyaliaaccipitrümidicitur,Strabo. — "-- C Erfretadicuntur inànas expellerepbocas.Ouidiusepiftolato: — fnfolita fa giunt in(aliàs ad) flumina phoce,Vergiliusin Geotg.in defcriptionie peftis. £r flantis conuicia mándre Eripiunt [mnum Drufo,vituli, marini Yüucnalis Sat.3; Phocas vtiles effe ad praftigias magicas fcholiaftz referunt , ideóque etiam Proreum eis gaudete; Euftathidsz: óo Ex Kiranide : Pellis vbicanqüe repofita fueritin doro , velin naui ; veli geftgtur, hón füperueniet malui vllum. auertit nanq; fülmiria,tempeftates, pericula, fafcinum;demones;feras, latrónes;& nodtur- tiosincurfüs.oportetautem habere & corallilapiderm marinum. Dexter oculuseitis geftatus in corio cer* uijamabilem, fortunatum& potentem facit geftanrem. Similiter & cor portatum, & coagulum, omnem difficultatem auertunt: & omtie bonüm conferunt. Si autem pilos narium in cório cerui ligatos pórtaue- ris maiores & afpérosdico,&in médioinimicorum ingreffüs fueris,orines vt amici te falutabunt.Lingua fub calceamenris geftata vi&toriaim preftat. Siquisautem cor phoca,& extrernitarem lingua; & pilos na- ris,& vtrung; oculum ac coagulüm ligrit in pelle ceruina vel phocz , & geftárir, vincet omnes in terra & ináti, fugiéntque ab eo omnesinfirmitatesac paffiones, & infortunium graduum;omnísque dz moniaca ferà. erit enim beatus, & felix, & dile&us: Coagulum qui geflrauerir, vincet omnesadue- farios fitos pro arbitrio, Fcome:s Ld Qe Propria. c. a.i DX A Bu L6HL T os Too. 4ePBDOExnE- Lib:sTIIL 71 arbitrio. Pili natium eius geftati cum corde eius,fortunara & gratiam magnam conciliant, Hzc nüeator — álle,qui plures etiam de pilis inter nates & os phocez,déque coagulo eius nügas perfcribit libro Elem en- tovij. Cardanusde varietate rerum 2.15.6 fpuma phocarüm ele&trurn nafciconiicit, Fit (inquit) ex pu- $accinsm? fPu- sma Oceani Septentrionalis;alli(a diu litoribus & fcopulis, vt Jentorefuo & animalia exi gua fibi implicet $4 7^2caris. grato afpectu,& fordes,&c.non tamen ex fimplici maris fpuma gignitur,nam vbiqi gigneretur:fed ef; pu- ma cetorum. Argumento igitur eft nullibi in noftro mari inueniri vllura genus horum (ambrz & fucci- sii; ) quód phoce nulla (int : (guaffzon é quorumuis cetorum , fed phocarem tantüm [Puma gignatur : )licet nec bitumen, nec fpuma defit. & quód,fi puma fola fieret,vel etiam bitumine,longé Ihalor quantitas ex co colligeretur.& quód;vbi phoce abundant;vel faccinum vel ambra cólligitur. preterea phocz odorem go caftorei horrent; quód quafi contrarium natura fit füccino;ab eoq; fugaritur. | Phocascircavariosdeos marinos effe fingebant, precipue Proteum : item Thetin, Amphitriten ;& h. Halofydnam Nereidem,vt fuprà in Epithetis diximus. " Quippe ita INeptumo vifum effimmania Cuius Vdrmentz,e turpes pa[cit fab gurgite pbocas, Vergilius de Proteo Zneidos 4. De quo etiam Homerus Odyflez 4. " Aul dé pay qaas vécrods quie AAcaUdyiie "Alleóeu sud ve iy, TOMUS 4A3e ce nvadUnu, TIyxpbv avro veséaut aos ero Au Cey SiO" ddylus, n Scholiaftz aiunt hocanimal vule effe ad przftigias magicas ,ideóque Proteum eis gaudere , Enftathius, Cum phocis veríàtur Proteus,quoniam marinorum animalium aptiffimum hoc eft ad magiam , Scholia- ftesinnominatus. —. - Lh. | £o Cephifon procul binc deflentem fatanepotis —— Re[picit in umnidam phocen ab fpolline verfi, Ouidius Metam.7. Grammaticiquem hic nepotem Cephifi intelligat pocta, incertum elfe aiunt.filij autem Ce- phifi ferantur Narciffus,& Eteoclesis qui primus facrificafle Gratiis dicitur, vt etin Commentariis Pin- dari.quanquam rurfus Strabo plures Cephifos enumerat libro 9. &c. -— Nang, prin s frecis phocena[centum ia avus. Ueflituid, freto viuet leo.dulcia mella Sudabunt taxi.Calphurnius de rebusimpoffibilibus, Adagij inftar vfurpari poffe video, vrqui fuopte przfidio aduerfus potentiorum vim premunitus praful- 442ria, tásque eft, dicatur hydna geftare, hoc eft tubera,necnon hyeznz. phocarumq; pelles , quód hzc minime tangantur de calo,Czlius Rhodiginus. | zs T DEPHOCZENA SEV TVRSIONE BErXLONIY Ss TOHocaxAM Ariftoteles, Plinius Turfionem vel Torfionem: Germanorum vulgusMarfionem.no- A ftrum, Marfuinum : quemadmodum Polybius u $4ad7110v, Thynnum vocauit, quemairin Lufitania glandibus,quaz in eius regionis mari plurimz funt, velcentem,non aliter pinguefcete , ac porcos quadru- pedes. Porro quamnonnulli ( P/zisá ) dicant , porcos marinos , pinnas venenatasin dorfogerere,de quibusintelligant plane incertum eft. Nam apud veteres Gracos fatis diffafa eft de fluuiatili porco men- tio,quem amnis Achelous gigninquiq; grunnitum quendam zdit;dum capitur : vnde Athenzo eric »ytip&» vel z&eese appellatus eft, quem alij JL auasidu vocauerunc,vtínolocooftendemus. Demarinoau- g tem porco nihii ha&tenusapud coslegiffe memini, Hoctantum apud Plinium videss , quosdam piíces porculo marino conferri poffe : fed nihilinde certi colligere potes. EtigiturPhocena Delphini magnitudine,breuiori tamen,fed craffiori corpore, cuius tergoris color p excerüleo in obícurum liuet: füb ventre autem albicat;pinnasQ; Delphiniin morem gerit , caudam cre- Ícentislunz figura : caput obtüfum.nonitalongum , neque percinum roftrum referens: cuius meatus auditorios admodum obícuros, vtaliquando reperias , ab oculi maiore cantho fex digitoraminreruallo caudam veríus accuraté difquirere , illücque gracilem culmum inferere oportebit. Cartera tam externa, quàm interna vtriufq; huius pifcis fexus,& quantum inter fe difcrepent, atq; ad porcinas partes accedant, in Delphino reperies, | T. DE PHOCZNA, RONDELETIVS, Ld PuocaxAMdelphini fpeciem effeindic . Ariftotelesz Tia 55 ply enede, và py mro y ore 53, M. Zhou 3 3 oÀAcu04, dUorà TNcieo d) m Asovaus ii £v. Ouulee Tt deAQIWIS) Qiuazva.. 3j de ter üpnotov jsAGiYI deor * if e bif. 5 & Tóyro.Jiaoéoet 5 oDuauva JeAQIvG" 61 )2 72 UO" SAT lov sveUrsgov ] Gc E v rut và A85kA xus ou Too] deA- T, elvay m 08 àyad oaci qóxexyav.Delphinifingulos magna ex parte edunt,interdumtamen & binos.Balznz velbinoscomplurimümmagnaQ; ex parte,vel fingulos procreant. Idem & phocenz partus: que delphi- no fimilis eft nafcensin Ponto. fed intereft,quód phoczna minor eft , dorfoampliore, colore ceruleo, plures etiam genus delphini effe opinantur. Alioin loco p :ocenz meminiteamq; in Ponto nafci fcribit, 4,2, 7. v. quanquam vulgares no(tri codices mendofi (int.fic cnim habent :"E£o 59 eaAaíyus ij JeAgivG- vddy &rrà» zd de bif. cap. ta .lo- o Héros 2 6 Jeneie pingls : legendum enim goxaíyis non eanelyss , Vt ex priüs citato Ariftorelis loco perfpi- cs emesdarss. cuum eít, & cx Gaz conuerfione: qui phocenam , turfioneminterpretari folet lam verb eodeminloco 77e non Qoxaiva; fed ed xis legendum effe. alibiannotauimus ex Plinio , qui Ariftotelis locum ita tranftulit. In Pontum nulla intrat beftia pifcibus malefica, prater vitulos & paruosdelphinos. Verifimile non eft PJi- nium eexaíyas vitulos appellafie , cum o244s vitulos marinos effe noffet: neq; delphinos paruos pro pho- cznis accepiffe,quanuis dixerit Ariftoteles phocenam delphini fpeciem effe , fed minorem : nam in pon- to paruos duntaxat delphinos effe , vbi veró aliquantum procefferis magnos haberi affirmat Ariftoteles , Ad quod refpiciens Pliniusin Ponto nullam beftiam effe dixit prater vitulos & paruos del phinos. Càm vero in Ponto etiam hodié vitulos marinos effe certiffimum fit , vel le&ionem Ariftotelisimmutandam effe nonimmeritó quis exiftimauerit,velin eare Plinium ab Ariítotele diffenfife, Ooo a DE TVR- nii oO DeAMdbesfute 024 ooo, DE TY ROSONGSONDEdSqUIEEM s xp - Photttiér quidem eandem e]feturfroniprobabile e$t , qubd wtrung, animal delphint comparenrs «5. 7c € Plinim fietransialiffe videatur. ——— 4 AE —' h ART. y DOC € el tà Qva x Ariftotelesedazmvav, Gaza Latiné turfionem fiue tyrfioném vocat,quém mouere potuit( vt Libp.cep.p. re cenfet Hermolaus) quód Plinius dixit, delphinorum fimilitadinem habere, qui vocantur turfiones. Ariftotelesveró phocenam delphino paruo fimilem effe fcribit. Sed eanora fatis mihi effe non videcur: Ilidemcap.g. Íuntenim & alia delphinis fimilia , vt platanifta.Plinius:In Gange Indiz plataniftas vocant, roftro delphi- ni & cauda,magnitudine autem quinque cubitorum. Multró maiore rationeis quem proponimus tur- fio(quampbuocena)dicetur,quem marfuinum,id eft;maris füem Galli vocant à corporis craffitudine,(obe- 20 fitzte;)dclphino enim fimilis eftfed differt triftitiaafpe&ustid eft;trifti corporis habitu geftüque eft;& ab- eftlaífciuiailla: maximé veró roftrum canicularum roftris fimile habet,vtin galeis videre eft. Sturio non ef) Fuerunt qui fturionem noftrum turfionem effe dixerunt;nominis fimilitidine , vt arbitror, im pul- turfies fi. transpofita enim ex medio in principium litera S. ex tutfione fturionem efficies. cuius opinionis au- torem feruntelTe Gazam ; quod verifimile non eft, nam phocenam Ariftotelis turfionem non conuer- tiffet,càm phocena & lac habeat, & catulos delphinorum modo pariat : fturionem veró oua parere non ignorauetit. COROLEATJ VINE PuocANA binosmagnaex parte, vel fingulos procreat, Ariftot. Nomen eià phoca fa&um conie- cerim , quód fimiliter vtilla ptzpínguis fit, lardóqueabundet.. Vide fupràinPhocz Corollario H.a.. In 39 Ponto nullaecft fera preter phocenam & delphinum , Ariftoteles: quoinlocó Gaza quoque phocenam legit, vertit enim tirfionem. Pliniusautem & Zlianus phocam.Ego & phocas & phocznas pifcibus ma- leficas effe puto. Vide etiam füprà in Delphino B. circa initium. pag; 320. itemin PhocaB. Legendum omninoin Plinio;inquit Maffarius; prater vitulos (id eft phocas) non phoczenas. nám fi legeretur phocz- nas, fuiffet vtique mentitus,cum phocenanonintret Pontum , fed naícatur in Ponto, e Ariftotele fexto de hiftoria,vbiait :idem & phocznz,id eft, turfioni partus,qui delphino fimilis eft,)nafcensinPonto. At Plinius, non ineft,fed nulla intrat beftia maleficain. Pontumdixit, Ariftotelesveró qui noníntrare , fed nihil inPonto maleficum effe dixit, quando Phocznalegi etiam deberet, fecundum veritatem & ipfelo- cutus fuiffer. Item per paruos delphinos , Veros delphinos paruos Pliniusintellexit ; non phocenas vt Hermolausambigere videtur. Nam fequituribidemin Ariftotele,vnde hzcPlinius mutuatur: nec del- 49 phinus hic magnus eft, quanquam extra vbi aliquantum procelfetis , magni habeantur, Hucvíque Maf- farius. Ephefiuslocum Ariftotelis hiftoriz 8. 13. enarrans, ( fi re&é citat Auguft. Niphus, ) philofophi verba de pifcibus Pontum intrantibus & exeuntibus , non probé ad delphinos & phocanas refert. Del- phinorum fimilitudinem habent qui vocantur turfiones. diftant & triftiria quidem afpe&tus : abeftenim illa lafciula: maxime tamen roftris,canicularum maleficentiz(aliás maleficentia)affimilati, Plinius. cuius verba ita accipiunt Iouius & Rondeletius, ac fi roftrum turfionis,caniculz roftro fimile effe dixiffer: ega . veró vt reipfalongéalia phocenz , alia canicülz roftri fpecies eft, ira Plinium quoque aliud dixiffe anim- aduerto. phocenam iile delphinoaliás fimilem , diftareab eo inquit primüm triftitiaafpe&us , deinde Ípecieroftri. Plinij verba Grece ita protulesim : A eónasyan rois Jenqios dX a Sporas , Qiaoteuos uy 1) viis o- Lens adencisumuás1ca 3 voie Bé yssi.quod fi poft roftris diftinguas,clarus erit fenfus:& non quidem roftris jo Phocas, Íed maleficentiatantüm caniculiseas comparari apparebit. 64€», cetuseft marinus,delphinifimilis, — Hefychius. Galli Germaníque noneliud fcré phocznz nomen , quàm delphinoattribuunt. Vide fu- prain Corollario Delphini A. pagina 327. E Medulis & Baonenfipra:uravznum hucaliquandoaf- feruntur delphini: Marfupas minores vocant. alios marífuinos , quafi marinosfues. Duogenera:alteri roftrum porrectius : alterum minus, fimum : quosturfiones Plinij , phocznas Ariftotelisarbitramur, Iu- lius Czfar Scaliger. In Occanocirca Roftochium Germaniz ciuitatem 9)teerfimpn appellantanimal, quod multidelphinum effe putant, fed roftro cft refimo , vt Salmo feemina : ego Delphinumeífe non dubito. 9 De vocabulis tirfio,quo vfus eft Gaza : item turfio,torfio, thurio thurfio , (Sveeiov,apud Athenzum) tomusthurianus : lege fuprà in Corollario de Gladio A. psg. 3 $1. Non probo quód quidam etiam gg torfyo fcribit; & tirfyo: denique mirfyo quoque, vt ad Gallicum Maríouin deflectat : tanquam vel Latini — à Gallis , vel Gallià Latinis detorferinr. Gallicum certé Marfouinà Germanis fumptum eft , qui $Xteet fdmpr ideftmarisfuem;appellant. Iouiusin libro de pifcibus capite 4. poftquam Longolij Galli,fturio- nem vulgó dictum elfe torfionem Plinij , fententiam cum füis argumentisexpofuitfet: mox eandem re- fellit : neq; Gazam torfionisnomine fturionem accepilfe, neq; fturionem effe Ariftorelis phocenam in- dicat:torfionem veró Plinij & Ariftotelis phocenam,eundem effe pifcem.Ephefius vir doctiffimus , pho- canam interpretatur paruum delphinum,Niphus. rd B Belloniusinlibro Gallico de pifcibus, fobolem phocznz defcribitlibro z.cap.r. Phoczna ( inquic idem ) circa Oceanum Gallicum frequentiüs capitur quam delphinus: cemmuni tamen cum eo dec ne Mat- DePholade. Lib. ITI [ 713 ne Marfouin dicitur:quamuisid nomen phocenz magis conueniat, (vtpote pinguiori.Delphino quidem zoftrum longius effe & porcino fimile author eft Rondeletius.) Nafum (Roftrum) tam fimum haber, vc cum capitefermérotundetur. Pinna dorfi, qua vnica eft;binzad latera; & cauda, colore nigricant, ficut & in delphino.in fümma;fuperficies eius tota cum delphine conuenit. Qnzcunque etiam de delphini v- troque fexu fcripta funt,phocenz fimiliter & orce conueniunt. quód nifi phocepnaroftrum breuius ha- beret, delphino (vadiguagne)feri fimilis effet. Lutetiam in forum fübinde afferuntur, prafertim Vene- ris diebus; phocenz: delphini rarilis. nam vix quintus quisque delphinus eft, vc quadrupla fit praipfis phocenarum copia. Suntautem frequentiores vére, deinde hyeme, tertio autumno , rariores «tate. Delphino & phocena qua eadem;qua diuerfa int , idem Bellonius in Delphino recenfüit : vbi matricis 10 eriam efformationem vtrique communem exhibuit. Diepz in Neuftria (inquit Cardanus in Variis)tur- fiones multos confpeximus : & vnum nuper captum in fan&to Valerino , qui millelibrasfüperabat. Erat autem adeó pinguis,vt teresvideretur: capite & oculis quafi fuillis. in medio erat fiftula: perquam, dum in mari effet, effundere folebataquam.eratautem digiti magnitudine. Dentes obtufi,& humanis molari- bus fimiles. Mingebat: ore.didu&to refpirabat , & fufpirabat, Lachrymabatur, profluentibus ex oculis guttulis.diug; fuperuixit,quamus fanguise vulnere;non fecusac vinum e fiphunculo flueret. Pinnás ha- bebat folidasacnigras. « inu Caro turlionis & delphini in eo differunt: quód delphini melior delicatiórq; habetur, vtpote minüs F pinguis,Bellonius, . ! | E: Puozxrx hygrosvocatur pifcis,quem in mari rubro nafci ferunt. is nigris lineis, quas ceerulez va- ' 26 riant maculz , (cree, ) diftinguitur,Elianus de animalibus 12.24. Vocatur autem 5eie , id eft, humi- dus velaquaticus phonix, quód pifcis cüm fit,fimiliter vt eiusdem nominisauis, colorum varietate pul- chrédiftinguitur, A Volaterrano non recte vno vocabulo hygrophacuix dicitur , & cum eiusdem ma- ris pifce lacerto confunditur. | DE PHOLADE CONCHA,RONDIEL E- TIVS x Z2 7 X 2, 4m Dr w— Y -— - —- A PA E ^ z - | Pd E ORSSSNSS S » e TR AAT 2s p Ye . LE d 42 4 1 V EnvMfimilitudo facit, vtpoft Mytulos (zer eum ordinem fecutà non fimus ) de Conchis iis dicamus; AX, quas hodie in quibusdam Itali litoribusbalanosvocant. Sed quale fit id genus primüm defcriba- A inus, Itain faxis latet,vt faxo vndique contegatur;per foramen duntaxat exiguum & fenfüi vix patensaqua C nutritur. : Teftis conftat duabus,longis,nonin latum exteníis Mytulorum modo,fed rotundis, (teretibus. Intus B eadem feré eftcaro quz in Mytulis, ré 5 $0 In axisadeóà duris nafcitur, vc non nifi ferreo malleo diffra&to (xo diftrahatur. Sunt qui putentin fa- C xisaquz fale vi excauatis prouenire,alij inluto in faxorum cauernulisaceruato. Ego crediderim in faxo- rum cauernulis vel vi vel natura fa&tis , aquae mating appulíu procreari atque in Concham verti,quz ca- uitatis fiue foraminis figuram feruat. ; Vidihuiusmodi Conchasin portu Veneris. Miffum eftad me alio ex litore faxum , cuis partem bic A 3e N NS 7, N SE A [2252 d — 2) 7/7 /! / "M S 4e l expreffi,in quo nulle rima,nulle cauerng, fed foraminatantüm apparebanttam exigua vt vix acum ad- Pheladespotis mitterent. Eoigiturictibus multis confra&to , cauitatesinternz multz erant , vario fitu & diuerfz ma- */e:199« bic ex. ra] a a . * . - X gnitudinis:in quibus Conchas iftas reperi , quas cum faxo depictas exhibeo; Quarum figuram diutius bibetquam Ba- contemplatus;antiquorum Balanos non efle iudico , fed eoa44s;; de quibus hzc Athenaeus libro tertio: AÍS ouAddes roAvvpoQdi reean; Bea adeis 5. Pholades multümalunt,fed virusolent. Et: Aj: oeA&Jse e9s0- orto. €0 poi : leues) X xU A01, CX Diphilo. Pholades palato fuaues funt,;fed virus refipiunt,& mali fant fucci. (F) Primüm huicíententiz mezaptiffimé quadrat nominis ratio. nam vt eese dicuntur fere quz in lu- ftris degunt , iz 8 QoAsóer ; quod latére fignificat : ita nihilin marinis rebus reperias, quod penitus in faxo lateat, ficuti Conchz quas proponimus.Deinde note Athenzi his proprie funt, nam virus olent;& malifüccifünt. Harum nullus,quod Íciam, meminit prater Athenzum. : QU ROUTE NEUNTR OEPVUM. J PuoraAprs Belloniuspatellis congeneres effe putat. 8oa21dee óepdouvd ma Beupody, Hefychius & Varinus. Conchulavaria quedam reperitur frequens haud procul à Narbone , totaluto obíita : voca- Wn : Ooo 5; türque 705: de quibua fupra in B.ele- 714. De Aquatilibus. türqueillisPholado, quafi eaad4x dicas ,à verbo eeasdey, (pro quo etiam eoAcy & eaadÉuy dicitur,) quod lazére, velinlaribulis degere fignificat.nam conchz iftz in luto latentes degunt, fzpiüs ad pedem vnum deprefe;&c. Rondeletius : exquo & plura de hoc genere concharum leges,& iconem videbis , (uprà in Conchis diuerfis,pag.267. Nos generis huius conchas quz in faxis latent , Gteínmufden Germanice noiainabimus: que veró in lato,Stürmufdiefen. eoacyr& 9aAscery dicuntuft,Eu ftathio tefte , aues, repti- lia,vríz,&c alie animantes,cüm in terra , faxis, aliisve latibulis condita ad aliquod tempus latitant;frigo- risaut zftus vitandi gratia:vnde etiam vr(e Graecis eeA42«e cognominantur. Pifces italatitantesin Rheno P fiattfifd)appellant: quibusopponunt, QBeybtfifd di&i:id eft;nomades,vel paícales. Ad verbum goaéz accedit Germanicum fti(et ; quod tamen Íimpliciter pigrari,& fuf pigrum fignificat. 9o2«d, 7 acd lite ext. xal yAGosav, ou avüp.oe rois TOv ópvi Sow QoA«die , Euftathius. Eiusdem fignificationiseft vocabulum go- 16 2illíeu; Helychio : fic edificia publica dicebantur,in que conueniebant vel difciplinz., vel exercitij alicu- ius velfeftiuitatis gratia: idera da,id eft, fcholas publicas,&c. Germanorum etiam zetas , quas multi hypocaufta nominant,tum publicas, propter congregationem : tum priuatas, quód in eis hyemare ac de- litefcere foleant , oeacss & co2iflíem recte nominabimus. 9onnjeeft piger & defes,(emperin eodemloco defidens;i eoAedov 9 ci«sgav, Hefychio. Pholidi etiam pifci, dequo proximé dicetur, àz7 8 qeAciynomen impofitum videtur. Ariftoteles frequenter verbis tum eeA&s, tum qoas(tyvtitur. DE; XI QXES DES RONDELETIV S. T MOIS TO VOLES PU CPP AU LI M « k D D e . nn «3 X E eere z-. Aoi L— À (Q' Vprrnronisvs(Dealaudi & fcovpioide proxime fcripfirat) & maximé alaudz fimilis eft pifcisquigo 4 Antipolià muco bauofa dicitur. B Pauló maior eftalaudá: dorfo fufco , ventre pallido, cuteleni& fine fquamis , (ed maculofa: pinnisa- liisq; partibusà fuperioribus non diffidens. | À B Huncpifcem effe exiftimamus quiab Atiftotelepholis dicitur libro nono de hiftor. animal. cap. 37. Quazautrem pholisappellacur,mucum;quem ipfa emittit,fibi obducit, itavtin eo quafi cubili quiefcat. Sicpifcisifte quem exhibemus perpetuó totus muco obdu&us eft,ynde bauofa cognominatur: nam ba- (F) uelinguanoftra & Prouincialium mucum fignificat, Molliffima eft carne & glutinofa. Squamarumloco prouidarerum natura muco inuoluit : veluti multosalios non fquamofos lubricos cfficit,vt lubricitas nà- tationem adiuuet, LA 40. GO .R-OBE "E A RAI V8 $ Q ATZ pifcis quidam,Hefychius & Varinus.apud quos alibi etiam eoi) ram,vt coniicio.apparet enim factum huic pifci nomen à £ eoac r,quód intra füum mucum veluti pho- leum quendam,id eft,latibulum fe contineat: quod & Ariftoteles infinuat : zz 5 x&Asut£vloo ud d, n iEn. lxi ainsi, reexm Ar leron m&et auTO, rylveraa xu Sá se uM. Suntautem fynonyma SuAdpU GC QoASig. TTeeA- a Airlseu verbum fignificat vndequaque adhzrefcere , emplaftri autrefinzinftar. Rauifius pholidemé rhomborum genere fine authore facit. Dubitat NV ottonusan pholis idem pifcisaur eiusdem generis fit cum myxone , cuià muco factum nomen. fed myxonem m ugilum generis effe conftat , & inde nomina- tum quód muco fuo vefcatur, non quód ineo fe condat. Ego pifces cognatosiudico pholidem Ronde- letij;alaudaseiufdem, & fcorpioidem,ac blennum Bellonij: item muftelz marinz fpeciem,quam Veneti — galettam nominant: & gutturofülam abiisdem vocatam,quam fuprà coniunximus Alaudis. Germanice pholidem nominabimus ít Cibfepmlerd : vel cireunloquemur » ein Sreerferdyen art. Pieriusin Hiero- glyphicis de pifce quem hodie tincam ( vt & Aufonius )nominant , an pholisfir; dubitat. nosab eo fepa- ramus. Hominem (inquirille) iis quz fudore proprio compárarit fruentem, indicatur , pholim (elis phelidem)pifcem pingebant. Eaenim mucorem , quemipía emitüt , ad altam craffitiem fibi obducit,vt tota vifco delibutavideatur , itavtin eo quafi cubili conquielcat: vndeilli nomen. esastev enira nidifi- careeft, Cateràm eoi per e. breuein prima , Íquama eft feu cortex , vt in ferpentium pelle : & inftzu- mentum Muficum,ete:£ gonvidAep. OG" Helychio, Puoncvs àPlinio libro 32.cap.vltimo in catalogo aquatilium nominatur , tanquam pifcis quidam. 6o Fieriautem poteft , vt Phorcum deum marinum inter animalia maris numerárit , aut etiam pifcem effe exitimárit : ficut & Tritones & Nereides tum deos maris faciunt, tum eiusdem nominisanimalia inue- niriaiunt. Fingiturautem Phorcus Latiné dius, Grece Phorcyn,vel Phorcys , &iguuo, lexus , filius Ne- ptuni& Thoofz nympha, &c. Trironeró, citi , Phorciane exercitus omnis, Vergilius. Cetà Oceani filia, Phorcyi peperit filias Grzas dictas , à nanuitate canas, Hefiodus in Theogonia. In maxima dignatione o- perum é marmore Scopzaartificis erant, Nereides fupra delphinos & cete & hippocampos fedentes:item Tritones , chorísquePhorci , &c. vtPliniustradit. Autforte pro Phorcolegendum eft Porcus apud Plinium. Porci enim piícis marini alibi meminit : nosq; porcosaut fues appellatos piíces diueríos often- demusinfrà in Porco. | pro pifce fcribitur , perpe- DE PHO- De Phoxino. Lib. IIII. 71$ DE PHOXINO, QVI VVLGO VERONVS (quaft varim,) dicitur ,Bellonius, ANS SNSNS SONS NS S MEN pus 3 E NN Y » NE NSESESEES z | um Y Ww MM y) B Iscrcvrvuintercateros magisvarium Galli Veronum vocant, Angli $teno/ Romani Morelle, À P Florentiaà maculofa cute Pardellum , Mediolanenfes Esbrefon , alibi Infübres Sanguinerol, cuius- modiad oras (rrpas)Sefie,Seruz & Lenz reperiuntur. Hunc etiam vulgà F reguereul & Fregueu vocare folent. Crediderim autem Fregaroli nomen huicinditum effe,quàd feré (emper ouis praegnans fit: atque obidPhoxinum Aziftotelis efle autumo;qui ftatim feró,vbi natus eft , ouis refertus effe vel absque coitu deprehenditur. | Squamis caret: atque albus effet;nifi punis nigris & tenuiffimis lituris fugillaretur: ex quo eum Ro- p mz Morellum vocant. Pinnz laterum multàm ad ventrem tendunt : quarum radices qua corpus per- tingunt;rubro funt colore fuffufz,inde Sanguinaria di&a. Nigricat quoque in tergoribus per interualla. , Lineaquzlatera vtrinque fecat arcuata quidem eft, fed non tantum quantum Borfolis, (Ferrarienfas E- $9 pelanum;,Sequana Borbolum vocant.) Albicat fub ventre, DE PHOXINIS, RONDELETIVS Qumnino innivfe [fant foura,ita vt faperior inferior e[fe debeat. nam fr iguram Ro[e ipifei Jéebrnngi ait, : quamtor [rt,&9 nuzinus lata. abi : da : — DA. 4 1 je E or Puoxinvs dicitur Grece & Latin? pifciculus, cuius Ariftoteles folus bis meminit his verbis, Gazz conuerfione:Pars pifcium maxima confümatur mare & fcemina.De Rub ellione & Hiatula ambi 40 tur.omnes enim grauidz capiuntur. Confiftunt ergo oua per coitum,in iis qui venerem norunt.Sednon coitu tantàm,verüm etiam fine coitu: quod argumento conftat nonnullorum flauiatilium.natm Phoxini ftatim (prope dixerim) ac nati funt,& admodum parui, oua habent. Et paulà poft: Reliqui femel anno oua eduntin ftagnis fluuiorum &arundinetislacuum, (quz eegiprédus vocant, )vt Phoxini & Percz, Nullaalia eftà veteribus nota tradita;ex qua certi aliquid de Phoxino ftatuere poffimus.quae verb ab Ari- ftotele ponitur Phoxino cum multisaliis communis eft , quos quantumuis partos capias , fem per ouis plenos reperias, Sed ei vni ex omnibus hzc maximé conuenire videtur,quem fzpéin Picardia vidi obfer- uauique. Illic vocatur Rofiere.dimidiati pedislongitudinem nunquam fü perat.corpore eft lato & com- pteffo,oculis magnis pro corporis ratione. Bramis minimis corporis fpecie fimillimus eft, colore eft lu- teo. Quamlibet parui capiantur femper ouis grauidi funt , adeó vt periti pifcatores cum ouisnaíciaffir- $o ment, Huicqui fubiungitur & nomine & figura non multüm abfimilis eft, Rofe vocatur à rubore cau- Rofé. da,reliquo corpore ceruleo eft;pauló maior , minüs lato corpore. ouis lemper plenus eft, etiam mini- mus. ex Lib.é de hift, gi- eap.tg, Cap. I4. Rofrere, DE PISCICVLO VARIO, (EX PHOXINORVM | genere) Rondeletiza. IsTz pifciculus exPhoxinorum genere videtureffe. parit enim | A circalitora fuuiorum & riuorum;acquantumuis paruus capiatur, (QC) ouis plenusreperitur. Tamvvariis coloribus (monzinibus)nomina- i&o tur quàm variiscoloribus depi&tuseft. Veron Gallivocant, quafi varium.eandem ob caufam Pardillaab Italis, ab aliis San guinerol àrubore;à Romanis Morellaà nigroredicitur. Grzciquidamab oculorum colore seuSpbosSuApor. i Doríum aurei fplendoris eft,venterargentei, latera purpurafcunt. Cauda in pinnam auream & la. P ciufculam deficit. Pinnasin dorfo & in ventre totidem haber, quorreliquiiam deícripti. Fellis multum habet,quare non nifi euifceratus coquendus. Cephalum fluuiatilem corporis figuraimitatur, Cute lzui intcgitur punctisnotata. "a EE : i —. Carne eft molli & fatis fuaui, F Qoo 4 COROL- 716 | DeAquatilibus:: COROLLARIVM,DE PHOXINIS DLV,ERSIS jeonem banc pro Pardilla Italorum,Sofell el 99fiill Germaorumyamicus quidam ad nos mifit. videtur autem Qj mator quam par [it 6g" parum accurate facia. ,, PRoxiuvs, eifwespifcisquiftatimnatus oua habet: patitautem in ftagnis (ty vraie aey M pyoig mex ro liiis cee2iuvzc1) lluuiorum , vt refert Ariftoteles, Varinus. Próboautem proparoxytonum ícribi ; potius. quàm oxytonum, vt vno inlocoapudAziftotelem: vel penanflexum, vtalibiapud eundem, vitiatis vely- trobique vel alterutro loco codicibus : nifi quis; vtàb 2eu2g5s fit&euStivG" , fic à qoZàs fieri putet eocivG,. tanquamà capite acuminato hic pifcis fit nominatus.Phoxini,rufticé Coccini;qui cüm fint fluniatiles,non. funt grandis magnitudinis, NiphusItalus. Epelanum fluuiatilem Rothomageníes Ouellam nominant; ab co quód ouis femper praegnans fit , Bellonius. Noseum pifcem ex Bellonio defcripfimus füprà , Ele- mento E. Cardanusfcribit Ariftotelem phoxinosomnesfosminastantum facere, LR & rubellionem & hiatulam. Atfi diligenter Ariítotelis verbaà Rondeletio citata confideres , non hocdicit. fed cum ru- belliones & hiatulas omnesgrauidas capi dixiffet : zmoxà nouo principio fübiicit; ouain quibusdam pi- Ícium etiam fine coitu confiftere,quoniam phoxiniftatim nati oua habeant.non dicit autem omnes, ficut 20 de rubellionibus & hiatulis, Quódfi Phoxini,minimiifti pifciculi funt , quos Galli Veronos nominant: nil mirum fi propter paruitatem mediocres eriam ex eis nuper nati videantur. veriun nec ipfe Ariftote- lesfimpliciter nuper natos, fed verbis, à« ézéàrv,id eft prope dixerim , additis , grauidoscapitradit. Veri- fimile eftaucem tantillos pifciculos, ficut & muresinter quadrupedes, breui terapore perfici & generare poffe. Sed his derebusnontam vt Ariftoceliaut Cardano contradicerem,quàm vt addiligentiorem veri- Plot: tatis indagationem incitarem alios,controucríiam mouere volui. E paruis pifciculis , qui circalacuum aut fluuiorum orasaquis ftagnantibus capiuntur reticulis , nec Jises laus ultsea fauamofu, /— vnquamferé digitilongitudinem feu palmum excedunt, alij fquamis'carent, (de quibus precipue Bello- nius & Rondeleuius ioni nt,cum Gallice Veronos;Latiné Varios nominant, )alij íquamofi funt. Pinnas alioquinumero fituq; fimiliter habent: vtriqueamariufculi , & minimi etiam ouis plerunque pleni funt, $6 quamobrem & nomina eorum confundi video "non folum apud noftros Germanos, fedaliis etiam in linguis. Varij quidem fui pinnas , quod ad fitum; aliter in fuaicone Rondeletius , aliter Bellonius difpo- fuit: cum de eodem pifce,iisdemq; nominibus lequantur,nempe phoxino lzuijid eftíquamis carente. Et forfanin diueríis regionibus pifciculiifti velaliter ; vel [pecie tota variant, Proffexusquidem differentia . coloresineis differre obferuaui. | Nomimalic4 ^ phoxinusleuis,& minimusphoxinorum pardellusTtalis( Florentinis maxim) vocaturà colore , (vel PHASE, potius punctorum varietate, Cardano tefte.nam & pardalis quadrupes maculofa eft,& eiusdem nominis cetus,&c. Abaliis Morella;à nigro macularum colore, Athiopes enim homines nigros,vulgo Mauros vocamus. Romz quidam(inquit Bellonius)pifciculorum minutorum nullum habent difcrimen;omnes- que promifcué Morellas nominant. Aliis Fregarolus,vt fcribit Cardanus: nimirum quód frigi pifciculi 4e iftioleo vel butyro foleant. Diuerfus & maior pifciculus eft, ipfe etiam varius & maculofus,quem Placen- tini Varon,Mediolanenfes Vatron(circa Verbanum lacum Bayron;)appellant, (offi Gtef(ing. ) Ecenim quem nos Gallicé Veron vocamus,illi Esbrefon, Hetrufci Ionctium appellant;Bellonius in Gobio fl.Ion- é&ij nomen à iuncis deriuatum coniicio: quódinteriunceta & arundinetaverfetur. Matthiolus Senenfis gobium capitatum in Hetruria Ghiozzo vocariícribit. Rondeletius Varium fuum à Grecis quibusdam &gu3elgSuA cy appellari (cribit veteribus nean nouis fcriptoribus , aut hominum vulgo, indubio relin- quens. Ego hoc nomen nusquam legi , nifiin Caroli Figuliichthyologia : quiidad Germanicum eius- dem fignificationis nomen(SXofettafc) confinxit. Vide fupràin Erythrophthalmo,pag. 568. Galli Vero- num fuum digiti ( palmi minoris) longitudine faciunt: amarum fere , praeterquam Maio. reticulo capi. Quzrenduman pilciculusille ; qui Locho france Gallicé à Bellonio vocatur , commune aliquid cum ga phoxinolzui habeat, nam & ipfe paruulus defcribitur , leuis, maculofus. Videin Gobiisfluuiatilibus. — Verones pifciculi Augufto;Septembri & octobri nusquamaut raró apparent;Belloniusin Bubulca. Squamofi. Quóàdad fquamofos duos Rondeletij phoxinosattinet,certi nihil habeo,fufpicor tamen minorem, uem Rofiere in Picardia vocari fcribit, colore luteo , &c. phoxinum (quamofum illum effe , quem Bam- Bam'éla. belam noftriappellant:quanquam alicubiidem nomen etiam leuiattribuant. Etfiautem Bambela noftra quam inferis defcribam feorfim, lutea apud nosforté non fit,reliqua tamen fpecies naturáque conuenit: & circa Auguftam Vindelicorum luteola capitur. Maior quem Rofe nominat , incoguitus mihi eft: nift fortà fit pifcis illequem idem Rondeledus inter lacuftres Lemano lacui proprios ( vtipfe putabat) Van- geronappellauit.huic enim cauda & ventris pinnz rubent:& in Normannia (vt accepi) Rolfe vocatur.ne- que enimin lacubustantüm capitur , fed etiam fluuiis , praefertim tardioribus : in quibus forté non ean- &, dem magnitudinem quam in lacubus attingiti& fieri poteft vt Rondeletius miniis adultum viderit.Ouód fi pifcis idem eft, (vcfüfpicor, &liusin hiftoria eius probaboinfràiin R. Rurili fluuiatilis nomine; ) ; figura quoq; non fatisprobéà Rondeletio expreffa eft.fed hzcad fuum locum differantur. | Germanie ??- ^ Germanicaphoxinorum nomina quoniam mula func, literarum ordine digcíta enumerabo : & qua Io de fingulis accepi adfcribam. €Bambefenoftri phoxinum fquamofür vocant, Rhati veró circa Velcuriam, lxuem.. Aliqui $Batr triefe]& 9patupele/fcribuntac proferunt. Lauesapud nosnon paffim , fed in Glatto fluuio reperiuntur, & compofito nomine à riuo cognominantur 95ad)bammbelevel £5ü6le. e5red)ling, Vide moxin 9tillína, Erythrophthal- "us, 995utt/ ^ DePhoxinis. Lib. IIIIL ^p» * "65uttj 986tt] 95agt] circalacum Acronium vfitata funt nomina; pro phoxino leui.item €S(rt&baut/ à uncis circa quos pafcitur. Hune pifciculum aiunt eriuis inlacum venire, minorem effé funidulo , 1d eft. Cobitide fl.barbatula,eádem fer? longitudine: (quamis carere;varium effe; ventre albo: à Decembri vsq; | poft pafcha laudari. poftea párere,coqui vt gobios fl.capitatos. Giberig/ Girig/ &(oris/apudfaxones& Mifenos vocatur pifciculus, quialibi 9f / vt Eberus & Peuce- rus docenr.eur audio e riuisiri flumina maloraintrare;& fingulis menfibus párere. Atqui phoxiniArifto« telis femel anno páriunt. à Gina. Quare 9ytilira. . — $9áaeaecVide 9Ytlina. Cr NETS AM e ; n4 ro fytlüdj(c Tiguriapud nos vocánturiidem pifciculi. funt enim lubrici , abíque fquaris : fimiles fu^ dulis, fed fine barbulis : minimi digiti longitudine , dorfo fufco , ad folem aliquidin eis viret.pinnas toti« dem,quot bambelz noftre habent, & fimiliter digeftas. Mas dorfo & lateribus uigriot eft quàm foemina; & pinnis in ventre pauló plus rubet. Nomennetcio vnde fa&um fit ; nifi forté partim à Gallico Locha; quod eftfundulus.velà Saxonico (S frítiliteris transpofitis,& fornia diminuriua facta, — SuámeVidemoxin9Wllng. — | -.' Sytlítia vel 9Xtütlíta Argentine dicuntur pifciculi ,. alibi Orfet , vel Gtfítiá potiüis , ab alnisputo.in Kinzetalaregione f)dgener: vbietiam minimi huiusgeneris 95redfíttq vocantur. duos aut quatuor ad fammum fere digitos vransuerfoslóngi. Amarifunt,prefértim Maio. Feminz ex eisnigriores, mares nonnihil rubent. in coeno verfantur ac pafcuntur. fifcis quibufdam & naffis exiguis capiuntur , praefertim 20 cum fundulisdi&is. In cibovilesfunt: Martio & Aprili menfibus preferuntur. Interiocofas pifcium nomenclaturas,neício qua ratione mercatores appellantur. (ín centia fft ein Sram fi bene memi- ni, hoc nomen etiam fimpliciterei nonnusquamattribuitur. His fcriptis pifciculum ipfum aridum ac- cepi , colore füfcum,;fquamis nullis,vel tantillis vt vix radenti appareant: ventre coloris ruffi feu croceiad caudam víaq;,&c. Eofdem alibipfrillosdieiaiunt, — 9Pftill nomen Bauarisin víueft, &ictutn fortaffisab Italico Pardilla , perfyncopen: &£. litera cum p. affumpta(vt folemus in multis, pauo, 9Dfato : palus, vfaf: papa. pfaff: patina, pfann/&c.)aliqui,ni fallor, fine f. proferunt 9ríll. Sueui $5fel/95fái quod aliqui fic dictum putant, quafi pauellum, à pauone diminu- tuum , propter colorum varietatem. ego à fDfríll potis deduxerim,r.litera euphoniz caufa omiffa. Sunt qui etiam Grzcé f2é»ay nominare audeant,non alia quàm literarum fimilitudinis ratione.quod mihi mi- 8253s. Tm 3o nime probatur, prafertim cüm ea vox hirudinem fignificetGrzcis,qua cum pifciculus req; fpecie neq; na- turacommune quicquam habet. Hos pifciculos Aprili menfe párere aiunt: amaros effe;fed filubres:ouis abundare: fquamis carere. fpecie ac magnitudine fundulos referre;exeeptis barbulis.circa ventrem (pin- nulis nimirum ) rubere : aliqua ex parte etiam flauefcere. Memini eosin Sueuia edere Iulio menfe, ouis - plenosinriuo captos. Balthafar Stendelius , qui de cibariorum apparatu Germanic fcripfit, pfrillos me- p diocriter alos , aceto rempeftiue affufo , nonmultüm lelixariiubet, & iam clizis quoque parum aceti. bullientisin difco (fuper quo apponendi funt meníz) affundit , Zinziber tritum afpereit, & butyri bul- lientismodicum fuperinfundit. Aliter : Pfrillorum quos mediocriter falierisfextarius cum fextatio vinielixetur: fedoportet vinum ptiüs bullire cum butyro (dulci) quantum eft oui dimidium : bullien- ti pifcesimmitti;nec diu coqui.aliqui etiam pollinem aromaticum croceum bullientibus afpergunt. Pla- 4o cent & funduli fimiliterelixi.. Circa Auguftam Vindelicorum lzuesac minores phoxinos, quosali] fim- | pliciter 9ofrillen ] 3 Lyco fluuio, Sedpfeillen appellant : maiores veró & fquamofos;ab alio flumine Ctt cécfpfrilleit/quosetiam amarioreseffeaiunt.: -— i - Sfiem(ing Argentinz dicuntur pifciculitres aut quatuor fermé digitos longi, amari; viles. ventribus albicant; pinnulis rubicundi , (in fceleto quem vidialbicabant.)Latiuículi funt, alioqui fpecie fimilis leu- cifcis fluuiatilibus illis , quos Galli Vendofiasnominant : fquamis quoque fimiliteralbis & facile deciduis. Sceletus luci obiectus feré perfpicuus eftmedia linea,quz fpinam dorfi fequitur,nigricante excepta,quod eriam de bubulcarecente Bellonius fcribit.pariunt Maio. Plerique capiuntur in Ina flumine;rctis gene- requod vrfum Germani appellant : cuius etiam Plinius circunlocutione meminit : Capiuntur (inquit) purpurzparuulis rarisq; textu veluti natis. Bubulca Bellonij (fupra nobis defcripta Elemento A. mox 54/4/55, $o po& Alburnum, pag. 24.) pifciculus eftlatiufculus,fed trium digitorum longitudinem non excedit, ama- rus , vilis :fed fquamis (inquit) regitur magnisac latis. idem nimirum eft quem SXietulíng Argentinenfes yocant. Nonalia eft proculdubio Bambela noftra. Mt O8cif(ej hoceft orphani vel pupilli, dicuntur Auguftz pfrilli teneriores;à paruitate. OXSettlíta quibufdam Germanisidem eft qui 9pfaf vel 9ofrill. Veronus Gallorum; Anglis eft $fienop vefte Bellonio. Sicautem vocatur à paruitate,quàd pifcium minimus fit ; vt Io.Caius Anglus indicauit, cüm egoà minij vel fanguinis colore, (vnde & fanguinerolum Itali quidam nominant , ) ficdidtum fufpicarer. Galliapuam cobitin, Menuife nuncupant , fimiliter, vt coniicio,;a minuta magnitudine. —Pilciculum fluuiatilem effeaiunt Angli , lochis , ideft fundulis mi- norem , &c, vndeapparet Eliotam Anglum , Manam pifcem marinum , non tet interpretatum q 6o SUtenon. | . DzsPnuHoxrino fquamofo & maiore, quem noftri €Bambe[evocant, (quod nomen tamen non de- fantqui etiam ixutattribuant;)priuatim hic quzdam trademus:iis qua proximé retró dicta func; prateri- tis. Pifciculus cft tresaut quatuor digitos longus: fexquidem digitislongiorem non vidi. caputeicraf- fiufculum pro fua magnitudine, niericans : itisoculorum crocea: quicolor etiam ad pinnarum initia o-. mnia fpedatur;in pinnz dorfi quoque initioin maioribus & adultis. Pinnarum ad branchiasarticulusve- luti carunculam quandam liabet;in aliis parümyin aliis valde croceam, (in aliis,fibené memini,rubente m) proztatis nimirum & fexus differentia: fortaffis & aquarum & regionum in quibus degunt. Squamasha- betalbicantes.Linea fufca obliqué à capite ad caudam fertur.Pinnain dorfo medio vnica eft;binz ad brá- chias,totidemin medio ventre:alia poftanum/In principio caudg maculaatra notatur, & aliis minoribus mare , fingulis ui r 3 : e i. $t | "S ', -— 718 .DeAquatdlbus —— ] " : ? [2 ' c : A 2 " fingulisad initia pinnarum vtrinque. Dorfum & lateta nonnihil flauefcunt, d incibo fübamatus, Reperiuntur influentibus folüm aquis,vtaudio : non etiam in lacubus & coeno, vt lzues;quos e riuis lacus. & flumina raioraingredi diximus:vnde eos(laues)noftri à riuis $5ad)batntice nominantildem in Glat-. to flumineapud nos paruo ac ceenofo, ab iis qui cancros caprant,fubinde inueniuntur & abiiciuntur. A | Bacchanálium vel Quadragefimz initio víque ad calendas Maij naffas nonanguftis contextas, quam vt cobij capitati &bambeli ex eis euadere poflint;in flumen immittere pifcatoribus noftris licet.Bambelam. noftram Itali quidam , vt audio , eodem quo gobium fluuiatilem nomineappellant, Varon : Verbani: veróaccole circa Lucarnum Stornazzo vel Sterniculo. Eademaut cognata eft Bellonij Bubulca (cuius. auló antéin nomine 9Kíetn[írtg meminimus: ) & Rondeletij Rofiere; vt Picardinominant:que minor — cft ex duobus ipfius Phoxinis íquamofis: nifi colore forfan differat,vt dixitnus. IO Ád hoc pifciculorum genus omnino pertinent , quiapud Mifenos $)berfófat dicuntur : quórum iconem & defcriptionem cum aliis multis nobilis medicus Io. Kentmanus ad me dedit. Vocantur (inquit) etiamaliis nominibus : $5fatbetidileín / à coeruleo ventris colore : & Cdnciberferpfein] quód à plebe adalendam familiam coémantur , & corporisfpecie velüticarpe minute videantur : & ref fó&lci / pez contemptum. pifciculus eft perelegans & floridus apectu. Squamis exilibiüsatgentei nitoris tegitur. oculos rubicandoshabet ; pinnam ab ano pulchré rubentem : caudam pallidam , (fucam offendit icon : e pinnula in dovíofu[ie maculisper smeditm nigym anttium rubrum. branchias Allicantes , £n »edio ce- vuleas. longitudinem totius , tres fer digitos : latitudinem , fere unnm: dorfum fu[cum , latera ex albopallz- dula:) lineam vtrinque viridem à medio corporisad caudam. Inteftina perexiliain orbem reuoluuntur; vtíemen (pericarpium) Medicae herbe : quz diducta &extenfá longitudinem pifcis duplicant. Indige- 20 nafluuij Albiseft ; nonaduenahic pifciculus. Anne toto capitur ; & paritineodem fluuio Iulio menfe circa diui Ioannis diem : tum plurimi & grauidi capiuntur, ( naffis & reticulisanguftis, ) ventre ouis di- F (tento : necalio tempore magisin cibolaudantur : quanquam amariufculi (unt, ficut & Elderiza (24252 phoximileues.) Sed hacamaritudo nonnullos dele&at : in quorum gratiam pifcatores hos pifciculos à Ímerlis (7d es fundis , vt noffrivocant)Íegregant. Elixariautem debent deíquamati & preparati, in a- quam feruidam immiffi,& conditi, ad iuris feré confumptionem. | Suntetiam in Albialia duo pifciculorum genera, haud Ício ànad phoxinosreferenda ; quorum iti- CPeitafifdi demà Kentmano iconesaccepi , defcriptionesnullas; Vnum QSetterfifd)lein (id eft pifciculum tempe- fein, ftatis,nefcio quam ob caufam appellant.is palmo fere longus eft, (vt pictura prz fe fert;)dieito anguftior : hoceft fuperiore longior,minüsautem latus.dorfo fuícus,lateribus albicat. oculis, pinnísin parte lupina; 39 Cdutppdé Gc cauda; pallidis velfübluteis. Alterum Cdneppelfifd)am appellant ; predictis omnibas longiorem. fÍQ9UM ^ accedit enim pi&turaad digitosquinque. hoc in eepeculiare , quód àfümmis branchiis caudam verfus linealatiufcula fübluteaténdit : prater obliquam illam fufcam & 42«75, in pifcibus pleri(queà bran- chiis caudam verfus confpicuam. Squamofus eft, latiufculus. oculí pallent ; maculainferné rubicunda. qui color etiam ad initium pinnarum iuxta brarichiás apparet, &c. Videtur idemaut perfimilis ( colo- 1e forfan modicé differens) quem Bambelam noftriappellant, Vtrunque ex his poftremis fimiliter vc | priorem (Sberfófaer) aqua feruidz immiffum,&c. parariiubent. Pinnarum fitu & nümeto phoxini o- mnesconueniünt;differunt corporis latitudine; longitudine : fquamis & leuitate : colore: pinne ab ano longitudine,&c. PRPIY, "ECUADOR | Ang lorum Sfftenoto cum Bellonio Atiftotelis Phoxinum effe confentirem, fi» 7215 ees?ipvdci TOvéro- 40 za jov cor Nuyy deis rà uAaqudy , oloy mépxon, páreret. Verüm quum extraomnem controuerfiam fit, Menoias noítras nunquam in eesiiurési fluniorum & lacuum circa arundineta párere : fed femper in faxofis vadisaut fabulofis; vbi rapidiores funt aqux decurfus , ipfi hacin re fubíctibere non audeo , Guil, Turnerus Anglusin epiftolaád nos. D«E. P4H- Y&G I DoE; RoOy N;D4E LE TIOXS& $9 A A Gxt£ c 15 quxís & obuor diciturjà Gaza phuca:ànoftris mole.fortaffe ob carnis mollitudinem , Hi- [panis molere, Romanis phyco. Audioà Neapolitanis quendam oftendi nomine pittara;pro phy- cide,quem Grzci huiustemporis phocida; Venetilepo nominant. p. Phycis pifcis eft marinus ex faxatilium gcnere , colore rubefcente & vario percam & channam re- $9 Libr 7. ferens,quam ob caufam seiiAcyevs dicta fuit ab Ariftorele , vrauthor eft Arhenzus, Anteriore corporis parte tincam fluuiatilem imitatur , pofteriore foleam ob tenuitatem & pinnarum fitum , quibus veluti cinQacít, VndeaxavSosso? , codem Athencotefte, cognominauit Ariftoteles, id eft, [pinis coronatam. Quz ramen appellatio illi cum multisaliis pifcibus communiseft. Murat colorem phycis, reliquo tem- zaniffat. lib; 8.4; pore candida, vérevaria. Nam fummum caput ex nigro rubefcit: pars inferior ventrem fpectans, tinc bif. an'm.cap.so COlore eft, Parscorporispofteriornigtefcit. Pinnz due , quz funtad branchias , zubefcunt, | Ore eft Plindibg.cap, magno, dentibusparuis. Labiiscaret, vtchanna. Oculiseft magnis , aureis. Barba ex vnico pilo ex ds fummointerioris maxillepropendet. Paulóinfrà pili duo longiflimi pendent , loco pinnarum ventris. Indorfo primüm pinnam habet paruam & diuifam : mox fequituraltera , membrana connexa, qua ad caudam vsque protenditur: huic fimilis eftalia; à podice magno; & in medio ferc corporefito;ac caudam vsque. * ves , * i : É * u J -— A. - El h A» DePhycide. Lib. ITII. 719 «sque. Veritticulum longum habet;appendices quindecim : hepar magniüri , lactei coloris, àquó lon7a zero. fellis vefica pendet.inte(tina lata;replicata,branchias magnas.lapides in cerebro, quemadmodum alellus autlupus. Exliis ego colligo verara phycidem hic exprellam effe : qua? quanquam ad faciendam fidera fatis effe poffint : tamen imultó magisfententiam hanc meam confirmáui , Cüm in media alga nidifican- tem vidi;id quod fola phycis facit teltibus Ariftotele lib.8.de hiftor.animal.cap.3o.& Plinio lib. 9. Phycis c- pifcium fola nidificat exalga , atque in nido parit. & id certiffimum effe pifcatores multi obferuatunt. p, irr Quodautem folam iiidificáre aiunt in alga; id falfum effe conperit Gulielimus Pellicerius Monfpelienfis Epifcopüs,vir in rebus peruéftigandis diligentiffimus & perfpicaciffimus , qui gobiones & hippocampos 2 inalga oua ponere & párere animaduertit. Eft & hic corrigendus etror illiusqui Op piani Aardvma ver- Perpevfo 05. 1O fibus I:atinis expreffit. fic enim Oppianus lib.i! Aaidigkóy: Kar kby Xa jadivad ij Quxi des," aov aoafies TIBI Né "Avdpég treyoplluo 0n Aveeov" iuddÉayro. .. Sicveró interpres: POINT Pad ip de 2 ETT i YU ITS T xt 097 VOLES T, ----furdi, irent, — — "Phycides Eunuchi vero de nonne dicta, Quim inepté contra mentem Oppiani tributum fit phycidi eunuchi epitheton, fciunt omnes,qui- bus phycis penitus fit cognita.nam & párit : & partus huic maiori curz eft , quàm reliquis: quippe quz nidum in alga fibi paret à ftruat: qui igitureunuchi nomen recté competere poteft? Quare ne perío- mnium quidem id Oppiano in mentem venit. fed recenfens pifces, qui circa faxa, vel in faxis verfantur; phycidibus fabne&it eum queminitio libri huius 2agus hà Grzcis , a Plinio cynzdum nominari often- 4fpbefres, dimus.( femiliter d» Brodeus interpretatur. dicitur autem idempi[us aliter etiam x4lazró sov , "Ut oflendimu) . quem per periphrafim cum aliis faxatilibus numerat Oppianus,vtfitisfenfüs: | Pbycídes&g cur -— | CPifcator enollis ttoneen dedit effe cynedi. Nunc füperfunt duo'expendenda, fit ne iden pifcis evide & evxi iov, 6uxls & ovxts.. Ac primüm Quat- pp, ius jug 21y,nihil aliüd effe quàm paruam phycidem nomen ipfum indicar : vnde Gaza libro 6. cap. 15. de hiftoria p/yci paren, animal. pufillam phucam vertit. neque iis affentior , qui phycidion eum piícem effe putant, quià nobis Capellas. Capellan dicitar zrzzrer Aféllos Oceatai fapra defiriptus e$1 ,.) idcó quód 1s veluti phycisé mento penden- 4e. tem barbam habeat. Sed qui diligentius verba Ariftotelis expender , falli iftos iudicabit. füntautem hzc Ariftotelis verba: Piíces qui óua edunt, femel pariunt anno;prater pufillas phucas , qua bis pariunt an- no. Differt autem mas phycis à foymina,quód & nigrior fir, & (quamisamplioribus. Atquiisquivulgà Capellannominatur,pifcis eft leuis;& minime Íquamofus. Exquibus neceffarió efficitur phycidion fiue . diuerfa ficà phycidefpecies , fiueeadem , non poffe effe eum quem Capcllan dicimus, Ergo phycidionà 59 phycide &tate ràntüm,& magnitudine differre puto. Deinde évxéra (evita potitis ,d'eHo quxU3, Ut uM, opea oDuon L5: ubi quoque e " Exav,&c.n fermamt in obliquis)& onxids diuerfos pifces facere videtur Ach enzus lib. 8. MTS cuius hzc funt verba : Ke 78y gergaier QuxivX) » quale; ama AD Tela i Soda tyras d opoqua xy cup Sueldten. Exffesguumeur, faxatilibus phycen & phycis tenerrimi fant pifces,virusnon refipientes,& corrupta faciles. Phycis inter faxa degit;non fólàüm alea vel mufco;fed etiam carne (vefcita;) nam (quillas appetit autore Ariftotele lib. $.de hiftoriaanim,cap.2.& in eius ventriculo non fquillas modó,fed & loligines, & pifciculos aliosinue- ni. Phyciseádem bonitate eft;qua cateti faxatiles;autore Galeno libr. 5. dealimenc. faculc.fimili quoque modo preparatur. f DE ALIO PISCE, QVEM PHYCIDEM Bellonius putauit. ! 4à. —. Phycis Maffilienfibus Roqüau;multorium etiam colorum eft pifcis, flnuiatili Tincz perfimilis. Hunc A Veneti promifcue Lambenam,Genuenfes Lagionum,Romani vt plurimum Merlinum CAMerloeum ico- ne fcriptum erat) vocant. Nam id genus omne pifcium co'oratórum,nomine P(ittaci , Pauonis, Turdi vel 6o Merd'zillis(minüstamen recte) vocari confueuit. Greca vox eft Latmbena.(arzprma cuim 1cone fiviptum ebat tanáuam dox bodi vnlgo vitate Gracts;) (ed àd exprimendum eum pifcem vulgaris. Memini me vidilfe quasdam Phycides omnino fufcás;alias rubentes, alias virides, nonnullas miftis p coloribus varias. Omnes pinnam térgoris(vt Sparus ) continuam gerunt ; duodecim aculeis (cone plu- ré fant) munitam: ac ruriusad branchiarüm latera vtrinque vnam habent; & fub ventre duas. quarum fingula fquamis teguntur latis,firmis;fzepe vliginofis.Dentesillisin oré pares non funt : nam in fuperiori maxilla vtrinque ad latus dentem vnum tantüm;autad fummum duos cConnumerabis: In inferiore autem maxilla mulcó plüres,omines quidém oblongos;albos & acutos: fed retró in maxillis multos molares ha- bent C&terüm Phycidum colorextérnusquanquam euariet: interaneatamen perpetuó eadem in omni- busmilhiapparüerunt. Voraces pifces fünt phuce,quamobrém grandi atque am plofunt ftomacho prz ditz.Omnibus eft la&teum hepar;ad finiftram magis extenfum. Fel camen lateri dextro incumbit, oblon- ! go fol. wv F A Leleprs. Éuca. Pbyca. A2 De Aquatilibus. gofolliculoinclufim,colorefübluteum. Gregalesnon funt, vt neque Iulides. Labia habent cra(fa & cat« nola: verfantur in fcopulis. Molli carne preditz funt & dulci :queq; nifi multo fale & aceto condiantur,guftui minüs placebunt neq; friabiles erunt. Cuius rei Diofcorides & Galenusincapitedeiure pifcium meminerünt. ^ ——— COROLLARIVM Phycisita dicitur , quoniam pifcium fola nidificetexalga; quam Grzei phycon vacant, Maffarius & Gillus. Phycisetiam phycos Ariltoteli dicitur,vt Maffarius & alij recentioresícribunt. Mihi $vxic oxyto- num gen. feminino per ióra,folüm recte fcribi videtur, vt auris : nam & alij autores non aliter proferunt & apud Ariftotelemin prefenua non aliter inuenio , nempelibro hiftoriz 8. capitibus2.& 30. ceterum 1 libro G.cap. 13. e£«is paroxytonum per s. reperio his verbis, jiaoéen 3 6 ai pluo eUxns, Gc, & fic quidem ma- rcm priuatim nominare voluiffe Ariftoteles videtur. 9046 autem pro pifce non reperio, & ficubi for- té reperitur mendofam exiftimo le&ionem. ícioalgam marinam fic nominari , vt & uo ( quod no- men fimiliter pro pifce Rondeletius fcribit: ) & fcio in vulgatis codicibusDiofcoridis , eoxíor legi , vbi aliqui forte evxíov reponunt , ego quxíJev , ex Zgineta qui hunclocum tranfcripfit. fed piícem iisdem nominibusappellati non probo, vthomonymia non committatur. Sunt & alia Grecis nomina mafcu- linain rs, àquibus faeminina fiunt in i« perióta: vt ó eazórus,i deasóme : que quidem accentu conneniunt, QUzus & evxis differunt. ficab &eromns , agrimenisapud Euripidem. Apud Arthenzumquidam fcribit Íe ad fartaginem emifle qux/do.e na cl fuso o Cio: v bi fimiliter edil acculatiuum,vt Xpielw,accipio.Non phyconigitur , fed phycidem dicemus : & diminutiuavoce non phycion , fed phycidion Ariftorelis 2 exemplo. Maffarius Diphili verba interpretatus, phycznas nominat,tranquamà recto phyczna fozminini generistriplici egrore : phycenas enim dicere debuit fine diphthongo, à recto phycen, mafculino,biffyl- labo. à Diphiloenim nominantur éevxlz y) j qvis , fiuefg pecie diuerfi pifces , cognati tamen inter fe: fiue Íexu tantüm , vté eiue xj » Qvxie ab Ariftotele lexu folàm differentes. Lelepris , A«aeztis ; pifcis quidam; qui& phycis, Helychius& Varinus. Liparis pilcisà Plinio nominatur,quoin loco aliqui leleprislegunr, Rondcletus. Piícis quià Bellonio lepradis ( quod ipfe puto confinxit) & veteri lelepridis nomine ex- hibirus c& fuprà, pag. 473. turdorutn generiseft, non phycis: qnod cümaliás apparet, tum exeo quódía- xatiles pifces omnesab eo deuorari ait. hocenim plycidi miniméconucnit. Cum phycida Maflilienfi pifcatori ex oppido Neapoli oriundo,demonílrarem; dixit Neapolileprem vocari,Gillius. Theodorus facam pro phycide reddidit , non phucam perph. nasquam enim in translatione eius ficab eo fcriptum reperio. fuit enim omnino ftudiofus Latinitatis : itaque vt phycos marina herbaà quibu(dam Latinc fa- cus dicitür : ficab' eadem denominatum phycidem picem, fucam (fimiliter vt Grzci fosm. genere ) no- minare voluit. Rondeletij phycidem anteannosmultos eodem nomine CorneliusSittardusad me mifit, coloribus fcite pictam, vt à Gisberto Horftio Romz acceperar. qualem accepi , talem ex pi&ura defcri- bam: ea digitosquindecim communes longa eft, tres lata circa medium, cirrhus füb mento longc breui- or quam Rondeletius reprzfentat, initio craffiufculo. colore ruffo é fufco: alicubi ruffo aut rofeo fynce- riàs.cauda fimplex & prorfus indiuifa;niericans. Pinnz ad branchias oblongz inacutum definunr.fub iis vtring; cirrhus quidam eiusdem fere longitudinis(circiter tres digitos) dependet,rubens,lineis tamenal- bis diftin&us , poft medium bifidus. Pinna dorfipatua eft;fed poit breueinteruallum alia oblonga feqvi- tur,caudam feréatrirgens;ficut & alia inferiüsabano inci piens. omnibusiiscolorécineree fufcus,neruis fcu fpinis mediis candicantibus. corporis pinnarumQ; longitudo & fitus muftelam fer refert , illam dico quzmloram Galli nominant,fluuiatilem. fed capite multüm differt, &c. Vulgó Roma Fygo & Mefanca dicitur.raró capitur. Bellonij phycidem, Veneti Lambenaám vocant;forté à labiis craffis & carnofis(qualia chelonietiam, id eft, labeoni mugili nomen fecerunt: etfi Bellonius Grzcis quoque vulgarem hodié eam vocem(alias Lam pina)effe Ícribit. Pifcatores maris Liguftici, Adriatici, & noftriquoq;(! boc eflmediterranez ad Galliam pertinentis)ad vnum merülam agnofcunt:fed cum phycidibus confundunt.Romani quanquam picem vnum proprio nomine merlo nominarunt: fepe tamen Canarellas, Canadellas & phycides meru- Graca Sulgaria, t nomine vocant, BeHonius in Merula. Phycidem Grecos hodie vulgó phycida nominare Gillius fcri- Italica. Gallicum. Germanica, Pifces quot ali- gut falso phyct dei putarnnt. bit: Phocida;Rondeler.(Aétijcodexalicubi eox(4s habet; perperam nimirum pro quise. )Phyceam,Mat- far. Pephycarifimenam, Hermol. Lampinam , Bellor. Phycides tincarum viridium colorem atque cffi- giem referunt , fici (fuer , Nipbus : perperam optaor , hbrariorum fiilcet lapfz) valgo nuncupantur,Iouius. Itali merulam eque atque phycidem, tincam marinam vocant, Bellon. qui Gallico etiam vocabulo Ten- che de mer phycidem appellat. nos Germanice , ne cum merula confundamus , merulz vel tincz marinz Ípeciem vocabimus: vel etiam perc , propter íimilitudinem aliquam : Speufippus enim percam,chan- nam & phycidem fimiles effe dicit: ein 2bmmfelfifd ober Sterfefifci avt: cin aattuna per SDeeerfdoleneny obe be Steerberficfe. Licebirautem tum Rondelertij tum Bellonij phycidem,quanquam diuerfos;iisdem no- minibus Germanicisinterpretari , vc qua fpeciem certam ron conftituant , fed fimilitudinem potiüs quàm fpeciem indicent. Phycis quidem Rondeletij quoque anteriore parte tincam fluuiatilem imitatur; vtipfe fcribir. ) Falsó Veneti quendam pifícem Phycum vocant: is enim fquamis caret; & paruulz Pelamydis fimili- tudinem gerit: Phycisfquamofüseft, & faxatilis, trienralis longitudinis, Gillius. Longéaliuse(tFigo pi- fcis vulgó dictus Venetiis, de quo leges fupràab initio Corollarij de Hepato;pagina 412. Bellonius a(- Íeuerat Afellorum generis pifcem,quem Veneti pifcem mollem appellant, vulgo Romano Ficum nomi- nari. quanquam etiam hoc vocabulum (inquit) ad permultosalios afellos transferant. fed alius eft Phycus dequoinPhycideagemus. Mufte]a marina vulgaris , vt Rondeletius nominat, (vel omnino cognatus ei pifcis, punctis diftin&us,quorum Rondeletius in fua muftela mar.non meminit, à quibusdam phycis, vel phycena(vt ipfi nominant)exiftimatur : inter faxatiles , v aiunt, molliffima. Sed vera phycis quanquam corpore oblongo,cirrho menti;& iis qui branchiisfübiiciuntur: ac pinnarum numero,longicudine fitü- quecum muftela nonnihil communicare videatur: íquamofus tamen pifcis eft , muítelz omnes fquamis carent. Pieriusin Hieroglyphicis tinca vulgaris,an pholis fit dubitat. qui noftralegerit, hos pifces facile inuicem 3o 49 je 6o | DePhycide. Lib. IIIL 721 inuicem diftinguet. Niphuscitharum cum phycide inéptiffim? confundit, vt in corollario de citharo di- ximus, Albertus & author de nat. rerum impericiffime trebium pifcem faciunt , cuiattribuunt quz Pliniuspartim de echenéide , partim de gladioex Trebio nigro fcriptore tradit : & quzdam phycidis quoque, &c. ". T; E 4 dT Vu n VES. acis hok Speufippus percam; channam & phycidem fimilesinter fe fecit. Elepoces; EAfzoneg pifcis fimilis phycidi , Hefychius & Varinus. Phycides tincarum viridium colorem atque effigiem referunt » Ioutus. Phycis& hepatus (. ft bepatum alium ipft facit quam Rondeletim » facheto ditlum Venetits valgo ) magnam habent fimilitüdinem cumiulide;Bellonius. —Phycisspv3gi , id eft rubra cognominatur in epigrammate Apollonidis. Phycides ex alio colore in alium mutabiles funt ; &lianus. Quomodo autem colores füos mutent, pluribus explicat Rondeletiusin Merula: Tóy taexdeor régi, argui , avis , Mnefimachus apud Athenzum:ego pro evielegerim euxis , vr in verfibus Ephippi proximé precedentibis. dentes qui- dem phycidiferratoseffe Rondeletijpiduraoftendi..— .—— — . — | Phycis faxatilis eft; Ariftoteles ; Diocles, Galenus;Plinius. Oppiano circa faxa mufcofa degunt. Sui- c das tamen ex epigrammatequodam quxida Mupevimmy nominatjid eft litoralem:& Ouidius quoq; litoralibus eamadnumerare videtar, Phycides quanquam czteraabftinent carne;tàmen Íquillas f(epenumeroappe- runt; Ariftot. Apollonidisepigrammain quo meminit phycidis que hamum cum carne amiz vorauerat, referam inh. Nidificant & pariuntinalga.vide in D.mox: | |. Phycidem folam ex marinis pifcibus nidum fibi cónfternere, atque in ftragula ( in eo fübftrato ; Gil- lias) parere aiunt; Ariftetelesinterptete Theodoro. Verba Greca ficfónant: Min t adr] y SaAaslloy E Vy Svo ciGA dus motérras , Oc Qa01 3) vila & Tos ciC&ci. Plinius fic: Pifcium fola nidificat ex alga ; atquein nidó parit.apparet autem eum phycos Grzcum vocabulum vertiffe algam:(quàm recte vide infrà inH.a.) &abeadem herba,quód nidum inde confttuanin eáque pariat; phycidem appellatam innuere. Atque im- mundà chromis,meritó viliffima falpa, Atque auium dulces nidos imitata füb vndis, Ouidius de pifcibus litoralibus fcribens.Eft autem verfus hic, Arg; auium dulc.n.i. f. u. periphrafis phycidis: neq; ad v]lum pi- Ícem prenominatum referendus,etfi Bellonio ad chromin referre placuit,fine authore.Peculiariter phy- cidesalga velut nido conftructa foetum circundant, ac contra tempeftates tuentur, Plutarchus inlibro V- traanimalium,&c.Legimus tamen polypos etiam parere in cubilibus:vt fi&tli,velaliquo alio cauo. Apollonidisepierammade phycide;qua hamum cum carneamie vorauerat,recitabo infrà in h.Quá- p quam eztera carneabftinent phycides;fquillas tamen Ízpenumero appetunt, Ariftoteles. — o Phycides concócu faciles funt, & falubre alimentum (nempe fanguinem medium confiftentia) pre- p 3 ftant, vr & reliqui faxatiles: inter quos fcarus excellere fuauitate creditur: pofthunc merulz ac turdi : ter- tio locoiulides,phycidesac percz, Galenus dealiment.facult.4.28. Ibidem,authore Philotimo , cithazi, vmbra; phycides,(eoxeslego quxi2te;; gobij,& molli carne praditi omnes,faciliüs quàm alij(fcilicet durze carnis pifces) conficiuntür. Dioclesetiam apud Athenzum faxatiles pifces,vt merulas,turdos, phycides, &c.catnem habere mollem predicat. Phycides mollem carnem habent , probümque füccum gignunt; qui facilé difllatur : nec multim nuttiunt, W'ottonus. Procerum patinas raró implent,quum infipidiffi- mifintlouius. E phycidibus priuatiih ius fir adalui fübductionem, Diofcorides. Ventrem durum mollit ius phycidum,Kiranides. (de e damp me e Phycidis Hippocrates quoq; meminit. Prima femper producitur, fequens corripitur. &vxidac 2on704 ET Eo Té er aeolisiyegudpóy Zaeein,Numentus. ——— 5 SE Ln. . — avi éguS pl, Gc Aupsri ae : id eft rubra & liroralis, in epigrammatis.(axarilis potiüs quàm litoralis dicen- da füerit.Tlordaéseve & axav3osceie, Ariftoteli apud Athenzum. Doinéfticz reiftudiofum hominem qui fignificarent , fucam pifciculum pingebant . ea enim fola ex 7,5, marinis pifcibus idum fibi conftruit,& in ftragula patit; Pierius Valerianus. Non habet linguaoslia nomen ; quod Graci vocant phycos. quoniam alga herbarum magis vocabu- lum intelligitur : hic autem eft frutex folia lata;colore viridi gignit;&c.Plinius 13.2. Theophraftas quidé chm hzc& fimilia, vt que gramini comparat , defcripfiffet, fubdit: Et hactenus quidem de minoribus. deindeadarbores tranfit , quaslongitudine vix cubitales facit.ego phycos non lignofi generis eífe puto, nec proprie fruticé:(ed ita fortéà Plinio nominari,quàd veloblongum fit,velin multos ramos fe fj pargat. d G)xG",ri,genere neuttoGeuxíoy diminutiuum paroxytonum apud Theo phraftum inuenio,libro 4.cap.7. hiftoriz : cuius duo fint generalitorea, & tertium pelagium. Latiné alij algam , alij fucum inte rpretantur. Defertur ex Ponto in Hellefpontum purgamentum quoddam illius maris,quod alez nomine phycosap- pellant ; colore pallidum. floremalge id effe alij volunt, atque exeo facariam algam prouenire. fit hoc zcftatisinitio ; eóque tum oftrez; tum etiam pifciculieiuslocialuntur. Purpuram quoque fuum florem hinc ( exalga,qua nutritur ) trahere nonnulliexiftimant, Ariftoteles hiftoriz 6. 13. ex interpretatione Gaza. Innaíciturreftiseorum org eUxós 7, eiov , Idem hiftoriz 8.20. Frutice marino , quem Grzci phycos vocant, circa Cretam infulam nato in petris, purpuras quoque inficiunt, Plinius, 9246», genus quoddam multi uiv ij Befov , penultimam producit , vcin hocverfüapud poctam —— zom2vj raei£ doa QUaG- ida , Euftathius. Oty & euiiteyrm 4 Iliados A. id eft,inlitore algofo. Scholiaftes interpretatur,eu- € o xia orn. 00x Bé terifron $ ccv rie $uAdtorue id eft, afpergo maris, vel herba marinaficdida. VideDio- Ícoridem libro 4.cap.95. "Aexara quxére/y( crérpus Adoxov zpéoerédoc. Matron Parodus de pinnis. T4 - Aaulepaca A Sue X UAM; etus veuerat, Ariftoteles 8. 2. hiftoriz. & mox:5 Ji edm ToéQereu ome Q X, Quxkois : fios!) 3 7 aeézioy. & mox: T4520; TÓ TOAD véguay?) pir Toy rior X) Q0z 7 xj TO [eto , xj TO X AB IASVOY qtu -- Aloy y 3 bà Quoué£rmy vay » cor quiis d xoCi5s. — Ego femper ovxla paroxytonum fcribere malim. Genus vnum ef latiore folio , pràfon (aliàs , praffon ) àcolore dictum : item zofter. genus alterum longius, praffonetiamvocatum, Tertium genus graminifimile, Eft denique pelaeicum , folio crifpo , pfeu- doconchylion Democrito. Vide Plinium 13.25.8vx/2, Sua dosie C22 : ( quafi pifces phycides intelligat) jj apos n Cosa, Suidas. 4 ] |. Fucus, pro colore & dolo, pertranslationem putosb herba marinatincturis idonea: qua purpurzm aliqui mentiebantur vel adulterabant. Plinius & aljj fucum pro purpura tinctura dixerunt. Phycos 1o Epitheta. Planta, Ppp puniceum nm P Propria. 722 DeAquaculibus.. puniceum Nicander venenatis aduerfari prodit. idque credideruntaliqui fucum effejquo mulieres vtun- tur:cüm tamen exigua radix illa fit,zsquiuoco phyci nomineappellata, (azchufe alicuiusforté,) Diofco- rid.Purpuriffo etiam (de quo in purpura dicetur)fucabantfe mulieres. Eft & fucusinter apes, non vera apis, fed fimilis,vtafpicientes fallat.quanquam & ipfas apes fallat,cüm ociofus ipfe mel confumat.Fucum facere,prouerbium ab Erafmo explicatur. Fucas appellat Columellain facie maculas, Cal. nimirum quas Graci qaxes. i.lentes vocant: vnde '& Diofcorides ÀAnazarbenfis eax2s (acfi Lentulum dicas) cognomi-: natus ell, Jud sàe 69? 7559 «os Qaxis, vt Suidas fcribiv. noftri à frondibus (aridis) maculas ilias denominant; toubfiecfan. Rerum quarundam abundantia locis quibusdam nomina fecit : vt Sepiadi promontorio : Phyculis & Lepadufis infulis, Athen. Grace $vai(ju Ícribitur,ab aleis nimiriim potiüs , quam pifcibus huius nomi- nis. Stephanus duplici figma habet 9vxéosaz ovo Corea 5 did 79 Qno ( melius evxóv, circumflexum : vel guxlevstrifyllabum) $2 zafees. Apud Euftathium terminationes huiusmodi infülarum aliquot in sara, modóà fimplici , modó duplici f. fcribuntur: ego duplex malim : quoniam à redis in cose; ( vt xaelsoren) contractis fünt,eodem tcíte. Eidem Stephano P hycüs eft ciuitas Libye ,e regione T znariPeloponnefi, veléregione Laconiz vt Strabo fcribit. vnde gentile Phycufius: dicitur & lacus Phycufius.. Plinio Phy- o cüs eft promontorium Cyrenarum. £ Phycis ab Antiphanenominatur cum aliis lautiffimis cibis. In Cotyis Thracum regis conuiuij de- Ícriptione Anaxandrides apud Athenzum evxídus £932 apponit. Archephón parafitusàPtolemaore- h. ge vocatus, Tày py cxágov aaéhave,T8y reryAOvU dum, Kei quxiduy 6 Acor Machon. Telyaarem asÜea- * Brodse 724 - seelt ioo cine. Lib.g. cap tB. xitie 3j Qvxids cot Nipierimiv " Agrega dogetpas, Suidas ex epigrammate. Apollonidis epigramma in phyci- dem quz deglutierat hamum cum carne amiz,(eíca ex amia:) qua deinde vnà cum hamo glutita(dum pi- fcis fortuitó,vexatus dolorein mari faliens;in os pifcatorisinfiluit) periit pifcator, Anthologij lib. 5. fe&, 4.extat huiusmodi :"3voonenziiga Mevécea]oy dasasy doen. AculaxG" * VE apulns Gu veros éoxopiérm 1. Eldue Ur. ei*yxiegu Qivioy arAdyoy áporyaréga: 'Obelu tqu3pl ovis tqei£eadoyla. Any vupém dl vroducra xa véimav, dA MATE AdCop "Errós GA ngay ducapérm qa eosyov. Brodaus£eei£cinterpretatur vehementer commouit: malim ex- horruit hamo deuorato. z45lwsEslu, hamum non calamum, vtille, accipio. Idem pro 'z auus legen- dum cenfet iaméune : fed argutius eft iE dune relinquas , vt phycis hamo transfixa his tribus attrahatur, primüm calamo , deinde linea, tertió efca examia ( pifce idoneo efcis) hamo inferta. eóviov mAévoy duo Eu epithetaad &due referenda: nifi eorí« legas;idQ; referas ad »yxieev. A yvupéri cám fauces ciusab hama. maléafficerentur: vel'Ayyuuéri dolore vexata. vrodusze,Mencttratum in mate prolapfum & vtinantem, Brodzus. Io hy - LI LI ma LJ a LI L t. . : ; " PuvzAàRondeletiointer pifces ei ignotos nominatur. ego nusquam hoc nomen legiffe memini : & ficubiforté inuenitur,deprauatum efTe putárim. PuvsA Zgyptius pifcisadmirabili natura praeditus eft. nam eum notionem habere ferunt, quando Lunaaugeatur & diminuatur: eiisqueiecur cum Luna pariter decreícere,paritérque recreícere: corpo- risq; habitu modó effe opimo,modó gracili & tenui , Zlianus de animalibus12.13. Alius eidem 4&liano Luna pifcis eft: quemad fimilitudinem Lunz femicirculum efficere fcribit:fimulg; cum plena Luna tum implere,tum impleri, &c. aliusitem quem Rondeletius vulgó circa Monfpelium Lunam vocari memi- nit: quia extrema corporis parte Lune crefcentis figuram apüffime referat : vel quia demptis pinnistoto corpore rotundo fit Lunz plene inftar.ipfe orthragorifcuminterpretatur. Numeratur &àStraboneli. 40 bro17.phyfa,eéez,(in Epitome Strabonis non re&te f. duplici Ícribitur,) inter Nili pifces : item ab Athe- nzolib.7.Ego hunc pifcem effe coniicio quià Rondeletio Orbis primus appellatur. Vide fupràin Corol- lario de Orbe. RAD DE PHYSALO MARIS RVBRL RON D E- LOEJYn VS. [ Nen pifcesmaris rubri Zlianus phyfilum ex Leonide recenfet & defcribit his verbis.In mari rubro, A. finu Arabico, pifcem Leonides Byzantius gigniait , gobio tatis perfectae non magnitudine infétio- rem : nullosocalos nullámq; os habentem more pifcium : branchias tamen hisinnataselfe, capitis figu- ram etfi minüs expreffam coniectari poffe: infra imum ventrem formam quandam leuiter contractam in finum apparere,qua finaragdi colorem reddit: hanc ei oculorum loco & oriselfeidemait. Quisquis huncguftauerit , fentiet fe magno malo fuo expifcatum illum fuiffe. nam ftatim vc guftauerit ; intumc- Ícit.deinde illius venter cumextrema vitz pernicie abundé profuit. Verüm & ipfe tanti malifi femel ca- piatur poenas pendit. Quamprimum eft extra aquam , inflatur: & fi eum tetigeris, magis magisque in- tumensexardefcit. Tümque fi quis affidué eum moueat, pre fici ( ffc reddit Gillius , Grace legitur i3 oíi- eos salita Urb eroliaens vel oidlacos, vel tale quid ,id esi prenimiainflatione aut diflentione) totus tanquam morbo inter catem affectus perlucet. denique disrumpitur. Siquis hunc etiam nunc viuentem in mare velitreiicere,is fupernatat morc inflatz vento veficz , quocirca exaffe&tu Leonides ait phyfalumappel- latum efte. -—— | Cum phyffalo eundem plané effe eum quem hic expreffimus,non affirmamus:quamuis pifces aliqui locis quibusdam proprij effe putantur , quitamen in aliis aliquando,fed rariüs, reperiantur. Sedíiphy- falus non eft,ei certé non valdé diffimilis iure dicetur, velerucarum marinarum generi rectius fübiicie- | | tur.Oré $a 6o & —— DePhyferé Lib IHIL —— 73 tur; Ore & oculis caret;in medio latior eft , extrema gracilefcunt & incuruantur. in ventre (ie in füpina partetugofüs eft;pudendi muliebris fpeciem referens : in prona parte fiue in dorfo , tumores parui emi- nent; (Verrucas pifcatores noftri vocant;)é quibus piliviridesexiftunt, | Ad con tactum intumefcit & fu- pernatat,vt Zlianus de phyffalo fcripfit. Praetereà venenatum efle in cane experti fumus, COROLLARI V M. Q y & de phyfálo Zlianus tradit , eadem ex ea Philes repetiit. Recentioresquidam non re&$ phyf- falumf. geminato fcribunt. Zlianicodices Graci ; & Philz,( (implex habent: vc & Volaterranus. pri- ma quidem fyllaba longaeft natura , vt nein carmine quidem geminariopusíi, Videri autem poteftfic 1o dicti hocanimal, vel quia homo; qui ipfum guftárit;intumecit & inflatur: (ficut & à bupreftide infecto, Ürt usry&Awe reise) Quad, ) vel quoniam cim extraaquam eft , inflatur : ac fi quisattingat, magis magís- que intumefcit. vel quoniam in mare proie&tum inflatz vefice modo füpernatat. Eft& porcus (zógxv;) animalinDanubio quadrupes , aeztgreerey Sever déopum jo (fcilicet dpua vel £aor)yylve?) àe daubs td) vit) cc ay Aér]uuin (à déeua x ) x) cedet) 62 v yl s d Eae) 10365 crgbov "Loy uevov Svoxei. Varinus; fed hoc non alio quàm quàdinflatum reprafentat vtrem , ad phyfalumaccedit. | Querenduman phyfalus Zliani fui omnino fit generis : an cumlepore marinoaliquid commune habeat. fiquidem fimiliter corpuseiin- forme : necoculinecos vt aliispifcibus. ^ Parsilla in finum contracta fmaragdi colorem referens , pa- pauet forte fui coloris atramentumcontinens fuerit, Guftatum fimiliter perimit, oboriente priustu- morealiquoincorpore, Homoviciffim fuo tradu vtrique venenum eft. Ec leporis marini pluresfunt 2 fpecies. tertíaà Rondeletio defcripta;toto corpore fplendido eft: vc phyfalus etiam , cüm turger , pellu- cidus. Caterümà Rondeletio depictum animal cm branchiis careat, phyfalus liani non etit : fed po- Era marisa. tius vt figura pre fe fert, eruce vel pityocam pes(vtitadicam ) marine fpecies. Hanc coniecturam pili in corpore digefti augent, Diuerfíatamenab hac videtur eruca mar. Bellonij , quam fupràin E. elemento dedimus. ! Aliuseftphyfalus;feu phyfeter, belua: de quanuncagendum. DE (PHYSALO BELVA, SEV) PHYSETER E, "un RowbPrtrrzTrvs "Deicoue lege qua ferrpfit ad fírnem capitis, 30 Y mM A m Y ASMNNNNNSNNS M x - Fo A m * Na MASS ERES ced : NS S 27092774 pee NS E SES ASSSSSSSNSSSSSSSSNNNNSNN NT N NN d SSSSNSNNNNNSSBSS SN NS 5» 3 S V T 2s $0 [A B zrrzcrv Grzcinominisovesrig vocatur , quafiflator , quód nimbofam quandam alluuiem aquarum eftlando emittar,vt plerunque etiam alueos nauigantium deprimat , à noftris peis mular: ab Italis capidolio;3 Santonibusfedenertte. Beluaeftadmirandz magnitudinis ex balenarum genere : oremaximo , dentibusacutis , ferratis, B quemadmodumorca. : Linguaintus magna & carnofa, fiftulam longé ampliorem habet quàm reliqua beluz : quam ob caufam multó plusaqua reiicit & efflat,vnde illi nomen ovenzse&». Ab orca differt,quód multólongior fit & dorfi pinna careat, Pinguitudine multa abundat velutibalena & beluz reliqua, *Quod deiis beluis quz pifcium carne aluntur,nemini videtur mirum : fed de balena prima (iue myfti- nisreffa )40- ceto quem diximus libro 4. aquatantüm & fpuma maris & alea nutriri , & dealiis quz dentibus carent, zo4o lena c 6o noníine caufa dubitaueritaliquis. Sed fihecíecum animo cogitárit, vitam ociofam , corij denfitatem, 4/nen cerai- alimenti copiam , temperamentum , mirari definet, Etenim animalia inertia pinguefcere certüm e(t, "477€ nefcat, quod quotidie experimur in iis quz eam ob caufam anguftis locis concludimus , vt in fuibus& capis,&in "^^ SPEARS hisqua hyemelatent,vtin gliribus, & taffis. Myfticerusautem tradiffimé mouetur, ob corporis molem: & id modicum quodtardo motu digeri poffet;corij denfitate prepeditur. Sic &in hominibus cutis con- ftipatio , corporis conítitutionem plethorz fimilem efficit. Iam quum voraci animali alimentum fem- perin promptu eft, id ad faginandum corpus multum confert : exemplo funt luxuiac crapulz dediti , qui obefieffefolent, Hisadderemperamentum calidum & humidum , quo quz przditz fuerint beluz, atque adeó animantes omnes;pinguiffima redduntur;quód ad fanguinis copiam generandam fit accom- modatiffimum. | | Sedad phyfeterem redeamus, quem in Oceano noftro reperiri teftatur Plinius, In Gallico Oceano £i^.s. Cap. d Ppp az phyfeter Libr geograph. quandam eru Belua itnvsanes i Narbonenf: ciuitatis noftre vempl Gallia Itusett-. putat, fed falsó : nam co die. De coge. erriang. lus:néquis forté putet nominahz 3 724 De Aquatilibus. - imum afimal eft, ingentis columna modo fe attollens;altiorémque nauim velis diluuieia &ans. Eiusdem meminitStrabo. Plurimüm eos(Nearchum càüm fociisin finu Perfico na- uigantes) turbabant phyfeterum (eveinrüigoy) magnitudines , flu&um maximum & cumulatum , & caligi- nem tantam reflationibus excitantes,vt quz ante pedes erant confpici non poflent. Sed cüm nauigationis duces illis timentibus & caufam ignorantibus indicaffent beluas effe , quz facilé tubarum fonitu & plau- fu exaudito difcederent , Nearchusnaues in lu&um egit, quà maxime arcebatur, actubis beluas exter- ruit : ille vndas fübeuntes nauale certamen à puppi minabantur, Verüm fubitó cetlauere, — Quot- uot nunc in Indiam nauigant, beluarum quidem magnitudines referunt, qux nec gregatim nec [a piüs phyfeter max ít offerant; fed difcedant clamoreac tubis repulfz. Dicunteas terrz nequaquam appropinquare : offa ,, veró iam diffolutarum à luctibus facilé eiici , & materiam faciendarum regetum(eAalybarum 3d esi rugn- B , . 4 ^ *N "Sa m3 riorum )ichthyophagis fuppeditare, (xoguyy&iy Th) Ax Sei av vA luo vole iy Svogdsyois ree? và tgAuComorias.) Near- . * L ^ ^p 1 chus cerorum magnitudinem vicenum & ternüm paífuum refert. In litus noftrum eiectzfuntaliquando immanes beluz.. Vnius maxillainferior fpe&aturin fümmo o diuo Petro dicato inipfo veftibulo , quam vulgus ob magnitudinem coftam effe (tz breuiores funt,& minüs cral[e.. Ex vercebris; Frontignani in litore facta íedi- lia. Aliavifa eft à pinnis ad cauda extremum trigintapalfuslonga ; caput inaqua latebat , corpore erat firiato , nefcioan naturaan euentu quodam , vt ob pinguitudinemà fole liqnatam partibusaliis defiden- tibus, alie prominentes manferint: (Ceru Britannicus etiam;quem exhibsimus fupra. pag.2i2.corpus firia- 2 ium offendit. )quemadmodumin ftriatis columpis;aliz partes eminent, qua (trie vocantur;aliz cauz,quz 4 & canaliculi & ftrigiles. — Aliam in litore vifamà patré meoaudiui cencum paffuumlongitudine. Aliamin Italia captam vidimus, quam exiccatam Florentinorum Duxante palatium collocárat;fed ob diuturnum & grauiffimum fetorem auferri oportuir. Exhuiusmodi beiuarum cerebropinguitu o oleo liquidior defuit, qua partiam tenuitate facilé quocunque penetrat, quum hzcdiu multümque defluendo ex- haufta fuerit, fub cranio reliquiz fquamulis fardinarum in aceruum coactis fimiles funt,quz igniadmotze liquuntur,deinde frigore concreícunt. | ' Qualesquales fuerint hz beluz,certé verum phyfeterem bic exhibemus, quod maxim indicat fiftu- la multó amplior quàm in caeteris, qua veluti nimbosaquarum efilat : quam nótam , &totius beluz fi- ex iis qui beluas venantur,magn ümque ex his quaftum faciunt,didici, Suam etiam bacinre ope- guram, mq : ntdi ram mihi prafütit Capellanus medicus do&iffimus: qui non proculà-Balona habitat;quo in finu quotan- 15 nis belug capiuntur. : j OQ'OROILILIAIEINSN'M À pz phyfalo maris tubri pifce (fi modo proprie pifciseft, quod non puto ) venenato, proxime disi nunc de phyfalo belua dicendum: qua meo quidemiucicio non alia eft, quàm phyfeter: càm & nomen eiüsqueorigo (maed 7 evedv)conueniant : & res ipfa,vtapparebir. Gilliusex liani deanimalibus lib.9. cap.49. pro phyfalo phyféterem conuertit.& fane mihi quoque,;fiue Grace fiue Latine loquamur, phyle- térisnomen magisarridet , ad declinandam cum phyfálo maris rubripifciculo hómonymiam. Phyfalos quidem inter cete Oppianuslibro 1.nominat: IIseddauée v óAou? , xj QíoraAeraiduaTHeee. €go TT TEM fimplici fcripferim, (quod fuprà etiam in phyfalo pifciculo monui ) nam & euer verbum itafcribitur: & carminiscaufa figma geminari opus non eft,càm e((«nomen & verbum queas, Euftathio tefte;primá pro- ducant. Oppianum etiam fecutus V£lianus, phyfalos cum maximis ceris numerat , & ZElianum Suidasac Euftathius,omnes fimplici f. Apud Suidam librariortim errore et (zp.&» pro eu(24G- legitur: cue )Ta- edvuptor x) ol oéruAo1 , à xri , Euftathius. Caterüm vrà thymo, thymalus pifcis dicitur,fic àphyfa, phyfa- ccompofitaeffe, Phyfeterem etiam Arrianus , etfinon nominar,ex Straboneintellexiffe videtur, Maffarius. — Arriani verba;libro 8.hiftoriz fuz,qui eft de rebus Indicis,hzc funt: Apud Ichthyophagos qui ditiores (ant é cerorum, quos mare eiecerit , offibus, domicilia parant: vtuntürenim eis prolignis: ex latioribus fores conficinnt. Plebi & tenuioris fortunz hominibus x Ícium fpine zdificandi materiam prebent. Sunt autem in mari externo ceti ingentes, & pifces multó maiores quàm In mediterraneo. Prodit Nearchus fibiacíociis, cum vltra Cyiza orientem verfus naui- garent , (à 67€ turo KviCeov era gémrheov và TáL $0, ) turbine quodam ( eld ze à zpnefigur ) emiffam. itaque territi càm à nanigationis ducibus behuas aquam furfum efllare cognouiffent , & nautisob metum remi é manibus excidiflent: rurfusà Nearcho animati funt.is enim focios,quotquot praternaui gandoalloqui poterat , nauium proras obuertere, tanquam ad. ore ingenti vociferantes (&raaeAdCorrac) nauigiis propiüsiundtis magno fimul ,remigare iuffit.quod cüm illi facerent, & iam beluis propinqui , quàm aluit tubas inflarenz,remigationetm cum fonitu quàm maximé intenderent,territe ille cim iam iuxta proras effent , in profundum fübierunt: fed panlo póftiterum circa puppes emerfe- runtjiterámquevimaquz procalinaltum efflarunt (fed nullo amplis periculo. Itaque exinfperato ferua- ti.plaufi & laudibusaffecerunt Clearchum , audaciz fimul & prudentis ergó. Ex his beluis (ait ) aliquas multis in locis regionisilliusad litora appulfas deprehe breuibus & vadis relinquuntur : vel tempeftatum viin co tredineabfumptis carnibus,offa fupereffe;zdificiis vtilia. nores,a(ferum,(sorfeov: forte tignorum etiáinterpretari licebit. Gedrofosenim beluarum offibus te&a contignare;Pliniusex Alexandri Magnirerum conditoribus fcribic, Vide fupra de Cetisin genere;E.ad fi- nem:)maxiilas veró portarum.Sapé enim beluz illa velad vigintiquing; palfüs(2evi2c longitudinis per- ueniunt; Hac Arrianus. Sttabo viginti tres palfüslongitudinis earum nominat: interim tamen füfpica- tur cele CaseCoAL) dea camadves m0. Té aMcsarru. Eandem hiftoriam Diodorus Siculus quoque referens , cete fimplíciter nominat. eius verba retuli fuprade Cetisingenere E. Plinius libr. 9. cap. s; thynnis adícribit, quàdalij cetis ac phyfeteribus, nos ex thynnis pericula huiusmodi nondum Vos v: vel Plinium vel librarios híc deliquiffe fufpicio fit, Verba elus ; & alia qua huc faciunt; recitaui il prin apite naualem pugnam, & clam impetu, celeritate & lonitu fimum clamorem zderent, ntinentem expelluntur. fic ipfis extinctis,& pu- coftas enim maiores trabium vfum prebere:mi- 4à ndi, cüt velreciprocante Oceano deftitutzin $ - aquamé mari in füblime efllari vifam, vi magna tanquam j LI 9 1o io 30 De Phyfetere. Lib. ITIT. 72$ Capite de Cetis in genere, E. pauló póft initium , pag. 196. & deinceps. vbi etiam oftendi Plinium videri nonredtéaccepilfe Grecorum vetba;é quibustranftulir: tanquam. Alexandri naues agmen contrarium fronteaduería, noncontrathunnos ( velcete, ) fed ipfz inter fe inftiruetint, vt ex collifione mutua(na- uium , armorum) excitatus fragor thynnosrerrerer. quod mibi quidem non probatur : fonitu enim fim- pliciter, & tubis beluas terreri, cum ex iis quz pauló ante retuli Arriani vetbis , tum aliisaliorum qua in Cetis E. recitauimus, cum Strabonis à Rondeletio pofitis,conftat. Nearchus & Oneficritus ( inquit Cur- tius)nuntiabant;plenum effe beluarum mare, (e mari rubro loqui videtu:)oftu fecundo eas ferri magna- züm nauium corpora equantes : truci cantu deterritas fequi claffem,cum magno zquoris ftrepitu , velut demerfa nauigiafübiffe aquas. Gedrofos qui Arbinamnem accolunt, Alexandri magni claffium przfecti prodidere , domibusfores é maxillis beluarum facere,o fibus te&ta contignare;ex quibus multa quadra- genüm cubitorum longitudinis reperta , Plinius. Citca Gedrofiam Indiz regionem non ignobilis Oneficritusatque Orthagoras fctiplerunt , cete longitudine dimidiati tadij , & latitudine pro ratalon- gitudinis portione nafci : tantóque robore fepta elle , vt fep? cum naribus refpirazint , tantopere in fublime marinos fluctus ia&ent , vt hecimperitis maxima maris tempeftates effe videantur , ZElia- nus. 17. 6. Indica maria balznashabent,vltra fpaciaquatuoriugerum, Sunt & quosphyfcterasnuncupant;qui enormes vltramolem ingentium columnarum , füperantennas fe nauium extollunt , hauftósque fiftu- lisfluctusita eru&ant , vc nimbofaalluuie plerunque deprimant alueos nauigantium , Solinus. atqui Plinius,ex quo mutuatur,phyfeterem in India nullum nominar : fed priftes ducenüm cubitorum, libro 9. cap.j.& mox capite quarto: Maximumanimal inIndico mari priftis & balena eft;in Gallico Oceano phy- feter,ingentis columnz modo leattollensjltiórque(ffc e Solsmuma legiffe apparet : "Rendeletims altioremá, ) nauium velis diluuiem quandam eructans. Iuba veróiniis voluminibusquae fcripfit ad Caium Czfarem Augufti filium de Arabia referens,cetos fexcentorum pedum longitudinis; & trecentorum fexaginta latitudinis in flumen Arabis intralfe: pingui- que eius negociatores & omnium pifcium adipe camelos perüngiineo fitu, vtafilosab iis fugentodore: phyfeteres ne intellexerit;in incerto eft,Maffarius. Conípicitur & phyfeter pifcis extracolumnas Hercu- leas , flator ab Latinis (quaf/ fiator,vt Hermolaus Barbarus conuertit appellatus, qui frequenti reflatu prz- altas vndas euomere folet : ita vt procul nauigiorum vela ob fpumantisaque candorem appareant. Ex beluz fuperiore biennio quibusdam Cafarianis é Britannia in Hifpaniam traiicientibus magnum terro- rem incuffere: quum Gallorum nauigia ea velorum fpecie élonginquo reprzfentatfent ; qui tum arden- te bello ea maria infeftis claffibusobíidebant;/Iouius. Inmariextero (inquitSrabo libro 5.) cete & plura & maiorafünt : circa Turdiraniam veró imprirais,vt oryges.(erce.)balena.& phyfeteres: quibus reflanti- bus nebulofz cuiufdam columna vifiolongé cernentibus apparet. Phyfiterem ('preffat fecundam per e. longum fcribi, nam Gracts ira e$ ) exi(timo efle , quem vulgó vocant Calderonem, quód hunc ex omnibus beluis maximam diluuiem aquarum eructare dicunt. Huncquidam arbitrantur effe quem Maffilienfes vocant Mulatfum. Equidem ipfe cum hunc Mulatfum non viderim,iudicare non audeo Phyfiterem effe, Gillius. Cetusqui Calderonus vulgó dicatur; Bellonio prifteseft. Capidolio dictusab Italis ( vu!'gó, Ca- podoglio,Capitoleus quidam fcribunt) phyfeter eft Rondeletio : Iouio,Orca:Gillio balzna potis quàm Orca. Vide fuprain Corollario de Balena A. Phyfeter Hifpanicé Maríó padicitur , vt quidam nobis re- 49 tulit.at CzfarScaligermedicus & philofophus infignis,cuius maior apud me autoritas ; phocenam à Va- Íconibus vulgó Marfupam vocari;author eft. Angli quidam eruditi phyfeterem interpretantur q Cf&fyríepefc/ (alij fcribunt CS birfepootel alij $yot^ Ipole/) quód lacum (id eftmare & vndas)vertat;excitatisvorticibus , vel quód vndas capite emittat & e- jaculetur.in mari circa Cantium non infrequens eft.fed fluuios etiam aliquando fubit. nam anno Domi- hi 1j 5 j. duosaut tres eius zenerisin Thamcfi fluuio captos effe Ioan. Caius Anglusindicauit. Plura de hoc pice leges fuprà circa finem capitis De cetis diuerfis, pag.216. Ego phyfeterem multó maiorem effe puto ,quam qui fluuios intrare poflit. Phyfeterem noftrivocant à Cborponf.islicet portentofz fit ma- gnitudinis,ad ba!zna tamen magnitudinem nunquam accedit. Huius generis quatuoraliquando vidi inter Dobriam & portum Gefforiacum. quorum fingulos tantum aqua c fiftulis, quas in capitibus ha- fe bent;eiaculantes vidi , vt finguli fingulas naues aquarum Copia in profundum fübmergere fufficerent, 66 (cterem, vt Olaus adfcri píerat. Münfterusforté, aut quo is ftro W'ardhus litus totum verno tempore proculinfeftum Guil. Turnerus inepiftolaad me, Piftris aut phyfeter horribile genus cetorum,& in gens, ex capite mul- tum (2974) in naues efllat: & aliquando fübmergit, Olaus Magnus in Tabulz fuz explicatione D. O. Author tabularum de regionibus Septentrionalibus,& Münfterus in Cofmo graphia, abfurdiffimé phy- feterem forma equi cum patulis naribus & fiftulis duabus : prominentibus , cum auriculis afininis, cumlingualongiffi- maó& prominente pinxerunt,Rondeletius, In tabula qui- der Olai iconem repertam hicappofui. Ea neclinguam nec auriculas oftendit: quanquam nec fine illis,vllum huiusmo- di marinum animalceffe verifimile fit; nedum piftrin aut phy- vfus eft pi&terJinguam & auriculas de fuo addiderunt. A .ca- eft balznis vaftz magnitudinis,adeó quód ad centum perue- niunt cubitos, Spiracula duo habencin fumma fronte paten- tia ad cubiti proceritatem, (zegat boc Rondeletius.) haec te&ta. funtfolliculo. Refpirantes efllant vndasin modum denfi nimbi. Spina dorfireperitur continens amplexuvlnas tres, internodiafingulavnam,IacobusZieglerus indefcriptione «— — — S P/N | j Schondig. AlbertusMagnus inceti cuiusdam deícripione, 3 LÀ E—7 2 SS | Ppp 3 fecitatà MES ; j AUS ' my. "T 726 De Aquatilibus. recitata fuperilis pag.205. Os (inquit,foramen vel meatum potiüs dicere debuit ) habet amplum, & cám fpirat,eru&at ex eo copiofam aquam , quaaliquando implet nauiculas & fübmergit. Orcaetiam phyfe- teris inftar flu&um aquarum in altum reflat : & nimirum alia quoque cete complura , fed nullum copio- fiis & vehementiüs phyfetere;vt perexcellentiam hoc ei nomen fadum videatur. Quamobrem Germa- nicum etiam nomen eius finxerim círi Cprütval. ! Phyfeter,ovesrie, Ariftoteli non animal.fed fitulam fignificat ; quaaquam reiiciunt cete, hiftoriz 6. 2. & /Eliano de animalib.;.4.pro fiftula balenz accipitur;his verbis : 'Ayzzyé 25 v £9 lore dd querit. Üroc 993) uaNiciv ol E yebpad e vb 65v. Ax lib.r7. cap. 13. eandem partem videtur pvxdigas , id eft , nares ap- pellare;de cetis loquens Gedrefiis: , OG. mox dixi lray dvaeud lieu voie uuxlüeaty , $e roaéroy dvappiz]en vs Su- Adxlue rà Audios &C, Gucsitriig (meliüs f. fimplici fcribitur, ) à vv urodóyiySUor as Ms, Hefychius & rg "Vatinus. In mollibus etiam,vt polypo,phyfeter, id eft, fiftula , dicitur : qua ficuti cete mare admiffum o- biterdum cibum capiunt;reddunt: non uvilip,aut evríg. videin Polypi Corollario B. xwilietamenad- mitti poteft: eóque magis, quód iidem meatus ad odores etiam percipiendos fortaífis in eis conducunt. alios enim, quibus olfaciant, meatus cete manifeftos habere non puto, vt neque delphini habent.Polypi pariunt fiftula, 72 eveirez, qui meatus eft in corpore , Ariftot.& Athen, Oppianus ecAy vocatin eisdem. Qualis peraltavehitur Oceanifreta Flu&us refundens ore phyfetercapax,Seneca Hippol. Epubeta. Phyfetérasanhelos,Ruffus in Arati Phenomenistranslatis. &i(acr ei3uoriges, Oppianus.id efb,im- petuofi veleiaculantes (fciliceraquam.) Grammatici enim verbum alSUereiy Varie interpretantur : ey, pile &yas ei preriCens Seg nd vens eat] etes daa At per v | Preftos. Nuncpreftin quoque eandem vel prorfus cognatam phyfeteri beluam effe, tumà nomine tumab i- 55 pforum animalium natura petitis verifimilibusargumentis alferemus. Sed càm variis modis fcribatur, a- ud Gracos meleussmelene S meses :apud Latinos priftes,priítis,vel piftris vel piftrix : Graece mensis, Latine preftis,(fle&endum vt Paris,fed feminino genere;) optime vocabitur.quanquam enim femelab Arifto- tcle tantüm nominetur,(hiftoriz 6,12.)vbi eie Ícribitur,literis facile transpofitis , vt permulta pifcium nomina perperam in librisillis vulgatis fcribuntur: ab £liano tamen , Oppiano , & Euftathio veg Ícri- bitur,penanflexum,cum ira inptimá;quod laudo. apparet enim deducihoc nomenà verbo egiisay vel meiieuquod non folii vrere,fed etiam flare & fpirare,ficut ever , fi gnificat: vtinde factum verbale no- Tesi menenmae & vpisipidem quod ovenzie fonet.quamobrem & fulminis non omnino ipniti genus sgiiefica phyliologi Grzcinuncupant, vt Áriftotelesin libro de mundo ad Alexandrum : T3 degé-l av ava zveosty, Bias Aet Tis "yis duexSioy xepaute sean?) liu aopoy d.e eod obw j dXNos Xj doe boy, guelip. $217) dzrugoy ) TV- io z«A9e,1u0dy, Itermabinitiolibri 3.de Meteoris:"Ozavj araezcpsvov i2rogo33 (13 erv82 ges ) na eiraa vr eue fig. ewewrlyrgnet 9 Toy ddga Th zvedad zeovaritov. Olympiodorus ventum femper & precedere,& comitari, & fequi prefterem docet. Videntur quidem authores prefterem non pro fülminealiquo , fed turbine & vento vehementiore (vtàareiser vel zeieu, tum potius evsày quàm zip eden aut aule fignificante, deri- uetur) vfürpare,ficut & typhónis nomen, quod ramen philofophi fimiliter falminibusadnumerant. Di- cit Nearchus $93 les vdwe àyo aya ovato p.syoy &u Tis Su Ados ie, ola rap Ga mr eueiemy Dig. uva Qegtji evo. Arrianus de cetisloquens.& fimiliter Zlianus :50.« ro» iuc; iray avo.euafion vois [vxligoivste sezvroy aya pbizde Te Su AAT- vile 0 kAvdd vios Ge doxciv vois deréieote meueileaz 91) ravra. His verbis vterque de phyfeteribus loquens,& ver- - boasaevear vtens,& nomineeisig , quodammodo innuit eandem beluam, eadémque nominis ratio- ne;& preftin & phyfetérem dici. Rurfus Ariftoteles de flatuum vehementium & repentinorum diffe- 4o rentiisad Alexandrum : 'Aveoóeuua 7) sis errepan &yo qegliuevov , uaa vo Gu Bv9U mv G- 1 PiyualQ- avádosiy. 8- quy :) GA dpevoy vroAU Qtoirres,uede y36ribekgi. VbloguedeySéno- à Budao vertitur terreftris turbo: ab AI- cyonio,terreftris turbo accenfus,quod vix probárim :ab Apuleio;procella. Ego,cüm ventum vehemen- dorem fignificat; turbinem fimpliciter dixerim,fiue isé nubibus erumpat,vt fic turbo füblimis: fiuc e ter- ra,vt fit terreftris : cüm fulminis fpeciem, turbinem accenfum,ad differentiam typhonis : quod Ariftoteli fulminisgenus eft non ignitum: etiamfià verbo z'eey,quod vrere fignificat hocnomenf2ctumvideatur: Yyphoz. & grammatici quidam typhónem, flatum ignitum interpretentur. zveóv&siv 4 avéus aQadga 7 vollsós 3j) & - QukAüdov qgACrTaX : d ragà T T0QO", (S &civ Eragnie, ) ruo, i QADE GE ato Gr, a2N lun Te aya Svpidgtos cvggo- el. ce) £ GaveeSlianas YIAdroy 6v oaMdovi, Varinus. Latine vorticem procellofum & euerberantem inter- pretatur Budzus;etymologiamaliam infinuans,zagd 73 védley, — Aciltotcles zveava (inquit Olympiodo- rus) vocat quafi zvzóva,eó quód vehementer feriat & rumpat ( feu findat ) corpora folida. naut fipho- nem, cígoya , indequód fiphonisinftaraquam marisemittit, (Ziz«zz abforber, Io.Bapt.Camucius.) Ale- xandrinivernacula voce ereuócuem, did Tà oi edvea tuy E uote yusaiielole , dorée dveuiguety xaAuaiy Gir aeldu Cires, Homerus 359a» huiusmodivorticem,medici fimilem affe&um in inteftinorum anfractibus £oe- otv pór.Pluraibidem leges: & in his verbis : Octy 99 £regép &cuv Usyagiur,l] TuQOV dyii qu : Xj TUQOY BdEy Xo &elr ll veolaz énslapíve- : pro arlwsue- repones ZyerG»,li quid ego video. Angli ventum huiusmodi vor- ticofam, (fani) cvs ecol v£ps,) corpora obuia iepé eleuantem, vocant a CfBbirferoinb : ficut & phyfete- rem,;aut fimiliterei vndasreflantem beluam , vt diximus,a Ci8birlepoole. YIvoaf ve dypmr £j rvovov, Arifto- telesad Alexandrum. Ilgaeip, i26» xegauvav, 6 gj zvgle (fort zugleie, vel iuizuge" , nifi plebeium fitvoca- bulum) aeydpev&,6e eye oegouéva 8 vetus" 0) nog oStrl o" yiveras Varinus. Yleüoen, rà Quay : olovir 70, Ga "£y d! AvsuS- re iatv peor ictor, quod frequens eftapud Homerum. I1e130,72 yalo, mad 73 00,2 54 E 77v 99 xg 3à evoyuoml Adyerai. Sedamrseo etiam fit eee períyncopenin alia fignificatione,;pro conficio: vtin zpíeu- pv doo, iyoua Piavreodompav hà doy. giis enim futurum fittum à ze9, tum à 4/520, Ex Euftathij in Ho- merum indice. Prefterigitur cum fülminis fpecies eft femiignita,& femper coniuncta cum vento, aptif- fiméàrefez deriuatur,verbo vtranque eius vim,& flatum &ardorem exprimente.À zp2 nimirum etiam sipz esa fitquod etíi arammatici pro vrere tantüm interpretentur: videtur tamen authoribusaliquan- doidem quod zeiei vel zgiizu fignificare,nempe inflare,diftendere. OQ à» r$eoSez. Sa^ tÓraA rs tn E xiu Gr job uerOrsoi dyes. Z, C ae dri «Ladan, ya 671 X) pu oy arie Tat. y) 6 me mue adr dov y "ylitraa «aj va gil eos Jiavyesar G",us üdexay: erra SA lay disppi n, ZElianus: inquibus verbis veluti per gradus quosdam. Q LM DePhyfetere. Lib. ITII. 727 quosdam phyfalum pifciculum primó intumefcere dicit, deinde vipaescu , hoc eft , diftendi: poftremó diagilyreiu, disrumpi. Tiegvvel efew , noftri verbo fimili brennen dicunt, id ett, vrere.. Phyfemara feu " s5bullzardoris vi primüm inanimalium corporibus excitata poftea eriam nimia diftentione rum puntar. Bupreftisinfe&um nomen inuenitquód venenum eius animalia valde diftendat & inflet. I1eueig apud. Pol ucem videturaccipi pro anteriore colli patte fuprema In medio prominente;codem fitu quo prolo- bus vel zenycesóv;id eftingluuies Latinis dicta in auibus eft. V erba eius adfcribam: Y aexeidvns 5 ora vi aciA eril. TO Tpa yq ic quguyyG* tido9xy , Tü" cEoSty verb rà »pryas vari S Queüciu sip aes usvoy y) dyoidójaeyoy erencie ovd eran s 7 &vpémo Treue ica Te X) Qdouy G*, dyurig. Prefterem noftripemumvulgo vocant, in- ter hoc & fauces fiue mentum, zyszieeft. TIglorj Adjeraa Tà meiCeir. 01) mieu oues dp aoro, Pollux. &0 vnde coniicimus zeísicin foemin.genere idem elle quod zelay. in mafculin. autem vec us , fignificare ho- minemipfüm quiferravtitur. uzà» verbum per onomatopoeiain factum eft, à fibilo quem atus fuo meatu, prfertim peranguftum eluctans,zdit : vt nobis etiam 9pfpfen/Spfrifen. forte & fiphoninftrumen- tum fimiliter,hoceft,vel fimpliciter per onomat oposiam,vel quafi phylon,literarum aliqua transpofitio- ne,& ypfiliinioramutatione, Satisiam confirmaffe mihi videor quod propofitum erat, preftin videli- ceccecum, tum nomine,;tuum natura,eundem,vel maxime cognatum , phylecerieffe. Sed obiiciet mihi aliquis fruftrà hec omnia, (quz tamen non mea commenta, led authorum ceftimonia funr, à me allata. quoniam non egiieic;(ed eeíeus potius vel meísis;periótain prima probe fcribatur : & fic Plinius quoque legilfe videatur, qui cranfulerit (erram. :Huic ego licer magna ex parte per ea quz iam expofui , fatisfa- Cum iriexiftimem : ampliüsrefpondebo. maiorem effe Grzcorum authoritatem , quàm Plinij & alio- &o rum Latinorum ,in iis quidem quz hiabillistranftulerunt, — Aurigitur Plinius letre nomen à Graecis nontranftulit: &c aliud quodpiam marinum animail,non preftin prittinve intellexit : (in qua fententia Hermolaus fuit: &, vti coniicio, Gaza quoque, qui Grecum priftes relinquere voluit, non íerram con- uertere, Quanquam vero [ inquit Hermolaus ] priftis Grzce ferram figaificat , aliud camen genus pifcis eftferraquam priftis.) Aucti animal idem pucauit, Grece forfi:an vel non recte fcriptum hoc nomen le- git, meleie : velreót? quidem zeicis, fed vim vocabulinon intellexit— Acdiuerfa potiüs animalia Pli- nium nominibus iftis diuerfis proximéinuicem vfurpatis accepille crediderim. Libro nono enim cap.». dereramin mari varietateloquens: Rerum quidem (inqui: ) non folüm animalium (imulácra ( in ma- ri) effe, licecintelligereintuentibus vuam, gladium, Íerras.. Mox autem fequend capite : Plurima & Serra. maxima in Indico mari animalia, équibus b quaternüm iugerum , priftes ducenüm cubitorum, $o Video Rondeletium exhibuitfe cetum roftro ferrainfigni, quem priftin interpretatur. fed priftin tale habere vel rofttum, vel partem aliam ferre fimilem , nullus authorum (cziplit : de ferra etiam Plinij, ncquean cetusfitconftat: nequean corporetoto , an parre duntaxat aliqua lerram referat. Scolopax | Rondeletijradium caudam verfus plane ferratum habet , eámque ego potius ferram appellarim quam ciusdem/priftin.ferrain eo eft aculeus longus, durus, praacucus, altera cantüm parte ferratus, denticu- lis plané ferram referentibus ; vtpote contiguis bafibus , qua latiufculz fanc : cüm inroftro , quod Rondeletiuspingit,maiora fint quam ferre conueniat interualla, & latus vtrinque denticalatum. Eft& paftinace fiue aquila pifcis fpecies, cauda radio ferme fezrato : quam tamen egoferram haud nominá- rim. - ! Osetiamillud denticulatum quod Rondeletiuscetaceo corpori , ad conie&uram nimirum à fe effi- c &o.(namauthorem nullum affert,& peregrinum elle fatetur animal, )ceu roftrum przfigit,vidisliquan- do Francferdiz : vbi & iconem hanc eius delineandam mihi curaui: (cui Bellonius quoque fimile pictum dedit.)Mercator qui habebat, nulla ratione lacertam marinam nominabat. Os eratlatum circiter tres di- gitos,lingue quadam effigie, vna parte album «altera cinereum,d uobus dodrancibus pauló longi us: vtrin- que dentatum dentibus criginta.Bellonius lubftantiam per medium fete cartilagincam efle fcribit, & fle- xilem: vnde nimirum pifcem etiam ipfum cartilagineum effe coniicit, led cetaceum,& ferrz nominean- tiquis vocatum : cum Plinius(quifolus veterum lerram nominat )neque moguitudinis neque forma fuz fcire meminerit. In Mederainfüla Noui orbisaquatice ferre funt, quibusin affamenta lecantur ligna, Aloylius Cadamuftus Nauigationis fü capite 6. videturautem deferrisiisdem , quibusde nuncfcribi- mus,fentire, Inutilis eft pifcis quem viuellam vocant, quanuis maenus: nam caro eius haud iacunda eft: go formatamen mirabilis eft hic pifcis : vt qui enfis imagine cartilagineum quoddam in fronte ferar , pal- morum quatuor longitudine , aut etiam ampliàis : abimo víquead fupremum dentatum acutis robuftis- que denubus, Cardanus. Aliud eftautem roftrum pifcis effe, aliud in fronte ferri. quód fi cartilagtneum cft, ceto non conuenit , fed catrilagineigeneris pifci. Serras beluas marinas cute afpe ratectas,vidi ex eo nomen trahentes , quód ferr Ípeciem fimilimudinémque quandam gerant. nam ex fronte os vnum eminet, longum, planum, rcctum;tanquam enfis,in modum ferre dentatum.Gillius. Lufitanus qui- dam vifaapud meicone , pefce Serra mihiappellabat : addebat fpinam dorfietfe , quod non credide- rim. aliusquidam balene linguam nominabat. Louanij in domo publica ferpentem pendere audio, taliinfignern lingua , arte nimirum fceletoinferta. Dentesaiuntferé lapideos efie, coloriscinerei , & veudi feorfim,quafi contra morfus ferpenrium efficaces. '€g ^ Redeoad prétim:eíq; nomen inditum puto;fimiliter vt phyfeteri;à flatu:fiue quód aquam fuis fiftu- lisreflant, &inaltum eiaculantur : fiue quód refpirantes ventura in aéremoueant , & in vndis fluctus, Czterium ne quisin Oppiani verfibus erratum forte librariorum fufpicetur ; quod fcribitur zeres:anim- aduertatepitheton £2eorin,id eft cruenta vel fanguinaria;genere foeminino appofirum : càm mafculinum elfe oporteretfi zclens;vrapud Arifto telem,fcriberetur. -—-0y 8 diugorvi Telaisy2va elugse 7e jurayréa xácuala Ap. vbicarminis etiam ratione eicere duabus longis admitti non pollet: metere quidem cumiotain vtraque fyllaba poffet, vtpote trochaicum & focmininum nomen.fedquorfum mutemus,cüm Z£lianus quoque & Suidasitalegerine & fimiliter Euftathius , cuius hec fant verba : In Lycia erant PySusudyresg : zog oie ó - iseebe aenz pis edi dw ogqor Qazyopyavy) QUA uVOv jj mgueidov peryaAay 69) TON. Locus fümptus eft ex octa- uo Achenzi; ybi tamen egíseis leguntur, Videtur quidem apud Suidam prftis cum maltha confundi, Ppp 4 ytin 728 De Aquatilibus. vtin Maltha monui. Bazídtz, Zoymvas , fees, Epicharmusin NuptiisIu- —i S» A^ 9n | nonis. vnde apparet duplicem huius nominisapud Grecos inflexionem,. y VQ n :n Mrd ! effe,vtà re&o mefíerz genitiuus fit vel reta veleeógido. Phyfeter proa- "A | | nimaliapud Ariftotelem nunquam , fed priítes nominatur. ab Oppiano, ER zm (erm liano & Suida phyfàli ( phyfeteresinterpretor) & preftides fimul inter cete nominantur : & pro diuerfis eos habuiffe has beluas , obiici mihi po- «7$ y) teft.quod vt concedam , nondum tamen proríus euerfa eft fententia mea, qua phyfetereiu preftidi vel eandem vel omnino cognatam effe belluam em dixi.Suidz nülla authoritas his in rebus. fua huiismodi feré ex /Eliano& | 5) aliis tranfcripfit: ZElianus & hic&alibi plerunque in his quz ad. pifcium | hiftoriam pertinent , Oppianum fequitur. itaque tres illi nobis oppofitiazee authores ad vnum redigentur Oppianum : cui non inuitusconcedode WM partefententie meg : partemretineo, cognatum duntaxat effe preftidi ——— !)l phyfecerem : & forté plus quàm coguatum , vt phyfeter in Gallico Ocea- ») l no,nonalius quàm Indico preftis fit : quód & Piinius fere innuit , his ver- ) 3) "bis: Maximumanimal in Indico mari priftis & balaena eft,in Gallico Ocea- m) no phyfeter,S&&c. E. balenarum quidem genere phyfeteras effe Rondele- tius alfentitur.quibus fi preftisetiam , vt mihi videtur;atfinis eit , non erit 5) cetus vel pifcis ille;quem roftro oblongo ferratóquelongé diffimilem ba- | |. » "E lznis pro preftide pingit. Verüm hazcoimnia exercendi me magis,& voca- jJ bula quedam authorümque loca iliuftrandi gratia, quàm vt quicquam a prorfusaffererem,propotui:& &inem faciam, poftquam pauca adhuc ex La- tinis authoribus de hac beluaaddidero. Quz pilo veftiuntur,animal pa- riunt,vt priftis;balzna, vitulus, Plinius, fed puifts;balzna , &alia quedam, licecanimal pariant;pilofa non fünt:vt corruptus hic Plinij locus & emen- : dandusfit: quemadmodum Rondeletius oftenditin Balena C. 1n maxi- ma dignatione operum € marmoreScope artificis,Cn.Dormitij delubra,in Circo Flaminio Neptunus ipfe, & Thetis ,atque Achilles : Nereides fupra delphinos,chorásque Phorci & priftes,ac mu:ta alia marina, Plinius 36.5. Sauas piftres,& zquoreos canes,Pzdo dixit,vt Seneca citat Suaíoria 1. Hunc ( Auleten,& eius naues)vebir zzemeans Triton,e caerula concha Exterrensfieta: emi laterum tenus bifpida naati Frons bominem prefert : 2n rifhn defit alum. pumea [imifero fib petlore murmurat unda,N ergilius 10.7Eneidos. Etalibi: ---—poffrema immani corpore priftes, de Sylla monftro.aliás piftrix,aliás prifteslegitur. Priftes(inquitin Indice fuo Vergiliano Erythrzus;) beluz funt maring. Dicitur & piftrix, piftricis, perx.& r.poft t.Ciceronis auctoritate, qui in Aratum ait: Zzdromedamo - tamen explorans fera quaverepiftrix. & alibi , Sparfam ( Spiniferam )fubter caudam piftricis adhzfit.. Quatuor item aliis ex eodemloco recitandis te- ftimoniis faperfedimus,quia hec duo fatis effe vifa funt;in re przfertim (vt mihividetur) non dubia. Hoc igitur fignum colefte cetum Graci, & vul- gusaftrologorum nominat. Higynusitem apud nos piftricem : quam & prifticem Pontanus in Dialogo;cui Actionomen eft,memorare non dubi- tauit. Hanc eandem elfe cum prifti,ex eo eciam facile eft intelligere , quód Plinius nunquam piftricis,fed priftarum (prafizm potis in genitimo plurali: nam Plinius femper prifles nominat ) quatuor inlocis meminit , earum con- iuncta mentione cum balznis : quz quia(vt puto)inter fe magnitudine fe- ré zquantur, inde quidam , quod Pompeius ( Feftus ) libro 2.refert, Balz- nam beluam marinam , ipfam dicuntelfe piftricem, ipfum efle & cerum. quanquam Plinius à balena priftas ('przffej) femper diuerfasaccipit. Quo magismiror Nic. Perottum Cornu copiz authorem, eodem in libro pofteaquàtm eorum ineptias merito fatis irriferat,qui piftrin;non priftim Ícribunt: piftricem dici poffe nonadmittere. Ab huiusauté beluz fi- militudine priftim quoque appellauit nauim Virgilius.quaze & natura ferz,& naui fimul vnde appellata eft,latisfaciens, priftin velocem dixit , & immani corpore appellauit. ficut etiam alludens ad etymon, ( à: Seruio pofitum, ) ait : fic ipfa fuga fecat equora priftis : Vt minüs fcire diftinguat Honoratus, quum fcri- bit Seruius: Si nauemintelliges;hzc piftris,huius piftris facit: (1 de belua, hzc piftrix, piftricis. Sed bo- neSerui,grammaticorum coryphze, Chimara, Scylla,& Tieris,cum cadet nomina nauium funt apud poctam,nónne voluit ea cum fuis monftris & beluis,àquibus funtappellata,in omnibus conuenire? An noncüm belua hzc ex mari,vtapud Higynum & Aratum eft;pro figno in celum relata eft? nomen quo- £$ que,quod fupra ex Cicerone didicimus , marinz piftricis retinuit. Quid, totillaalia colo collucentia fi- gna,quibus ipfum & pingitur & illuftratur : nónne ex terris in ceclum,prout erant earum rerum, quas fi- gurant,nomina,füuftulerunt ? &c. Piftricem autem funt qui velint eam effe beluam,quam vulgó Capido- lium;de olei copia,quod caput eiusexprimentibus vberrimé reddit; Hactenus Erythrezus. Quoties Ara- tus xi7&- habet;à Cicerone femper vertitur piftrix,Perionius. Etferapiftrix Labitur, Cicero ex Arato, Etrurfus: JVeptuniapifirix Totalatet Vergilius quinto Zneidos priftis pro naue quater dixit, in no- minatiuo,genere foemin.& femel priftiminaccufandi cafu. De prifte belua mar. Polycharmus etiam & Athenaeus (0n Polycharmus fid Epicharmus apud Athenaeum erekeuus nominat tantum. apud eundemerelas tanquam pocrli nomen non etiam belua, legitur, quantum memini) mentionem faciunt. fic autem à fe&ione vudarum appellatur ( Sera: fed sulliss'veteraum autboritatemmuito. (cindit enim mirum in modum flu. | Gus I SURNSNSSSRNNSNRSSSS NRIRSSRSSRNSNSSSISSSSSNSSRI RES SNR PRIN SSN ENS (AR Cmm (un mes (trt mmt) t n a a a a M Ma d A aa o 40924 CINMNSONSRONNEENINN? TNCCMNSSN WSNSSUSSSSNSSNSNN ACMONCNNONNNCUNSNSCNNONSSNNNNNSDONON NEERUNSN NIS s MNSSSSSSec RUNS ——— je ; s , L e De Phyfetere. Lib. ITIT. 710 &us propter tenuitatem. conftat nanque Emo fedanguíto corpore.àcuiusquoqueformanauigi — -€- quoddam genus longi corporis & arigufti priltis appellatur , Maffarius. nos füprà Curtij verbaretulimus; £rif/& »«s?. .decetisnauium inftar , quosalij phyfeté rasappellatunt. quod ad etymon , nauim à beluz quadam fimi- lirüdine didam putàrim, non autem quód fluctus ab ea ceu pri(ti , id eft, ferra diuidantur. afe 23 uia- Adv Worellerau voro ry ysQy 1 dog. Multó minüs veró beluam ipfam , vt Maffarius putauit, à fe&tione vn- darum vocatam concellero : nec corpus e anguftum & tenue effe: verifimiliusenim eftin ranto corpore fuam craffitudinis ad longitudinem fuat proportionem. Bayfusin libro derenauali : Non omirtte- mus(inquit) piftrim , cuius mentionemfactam videmusà Polybio. Liuiusetiam meminitquintz deca: dis quarto volumine; his verbis : Perfeus poftreditum ab Eumene Erepontisfpe deieótus, Antenorem £o & Calippum prafectos claffis cum quadragintalembis ( adie&zad hunc numerum quinque pifttes e- rant) Tenedum mittit. Piftrisautem terno remorum ordine agebatur, Virgiliusinquinto piftrim pro cognornento inditotriremi pofüiffe videtur: — Uelerezz ZMgefl bens agit acri vemige piffrim.Subdit enim i eAMox Italus Mucfibeus , geuts aquo nomine Memmi, jngentemá, G "yas ingenti mole Ghineram, Urbisopus : triplici pubes quát Dardana veri f mpellent termo von[ivgunt ordine vemi, Neque enim fuiffet zequa & par contentio, fi piftris illa paucioribusaur pluribus remis actafuiffet quàm. Chimara , cui Gyas przerat, Polybius priftin vocat r. litera tranfpofita,lib.8. 'EzsA30vr65 E zerayyu£- ve aauglyraglo 6 ui» Siem Gy 5 Apargiddy ayer 36g eig Tüy MacMéÉa xbXorov , erévre Nip Cus Vy oy 3) uda oleis $9 le acre érérAes Hac Bayfius. Gyraldus in libro de nauigiis;priftin manult quàm piftrin fcribere. Nauis (inquit ) huius nominis meminit Polybius feu Brutus,qui ex eo Epitomen confecit, libro r6. vbi de Phi- 2o lippi nauibusagitcontra Attalum : Fuit (inquit,vt meis verbis exponám,) earum que cum Philippo fue- rant natrium multitudo in certamen conítituta , cataphractz tres & L. cüm hisveró aphractz & lembi; cum meícee: CL. Claudius rerum Romanarum : Nauigium ea forma , à fnarina belua di&um eft : vt ci- tat Nonius , qui priltin nauigij genus dictum fcribit à forma priftium marinarum , que longi corporis fünt,fedangufti. Caefar Germanicus in Arato, pro ceto piftris conuertit: Pi(tris agit duo (ydera, Idem 4Equora piftris adit, Poculorum genera fünt , s925£2«96*, písis, Damna Coóvrres in Diphili Pithraufta apud Athenzum. p 0d T e 4 . De ceto Britannico(quem exhibui fuprà pag, 212.) dubitabam an elfet priftis quód ingens & oblon- go corpore belua fit : & lamine cornez , quibus os eius dentium loco exalperatur , quandamfetr fpe- ciem pre fe ferant. quanquam autem Plinius priftesin Oceano Indico maximum facitanimal , in Gal- go lico phyfeterem : fuprà tamen oftendimus, phyfeteresetiam in india repetiri ; nifi quis priftes illic fic ap- pellet; à ámilitudine nature : & prefüdes in Gallico quoque Oceano , íi modo à phyfeteribus differant, apparere, fiue natasillic & frequentiüs : (iuerarilsaliunde appulfas,quid vetat? Sed poftea cüm hac ver- bain defcriptione beluz à Polydoro pofita, [ Nulli illi fuére dentes. Palato adhzrebant quafi laminz cornee,vna ex parte pilofz, | cum illis Ariftorelis, [ myfticetus dentes in ore intus non haber, fed pilos fu- illisfimiles , | contuliffem , Myfticetum Ariftotelis effe fufpicati coepi: cuius iconem Rondeletius exhi- buit , à Ceti Britannici quidem iconediuerfam , defcriptione veró conuenientem. nam & illum repre- hendit, qui oculos bubulis maioresin hoc ceto effe negauit : quod Gilliusin eiusdem ceti Britannici de- fcriptione fecit; &c. Hocnon conuenit, quód Rondeletius (neício quàm recte)fiftulam fuo negat; Po- lydorus veró de ceto Britannico: In capite (inquit) duo magna foramina erant, per que putatur beluam 40 plurimam aquam veluti perfiftulaseiectaffe. Sítne igitur preftis an phyferer;an myfticetus, Britannicus | — -jllecetus;an horum nullus, fed «ni alteríve forte cognatus , difcutiant eruditi quibus aliquando eritoc- cafio. interea dubitationes hz noftra ad veritatem inquirendam momenti alicuius & princi pij faltem ra« donem habeant. Serra dicta eft quia ferratam habet criftam , & fubtus natans nauim fecat , ( vtintrante aqua , homi« nesaftutiadolofamergat,eorámque carnibus fatietur ; Author de nat.rerum;)Ifidorus. Serra eft marina belua, (ingens; pinnis latiffimis , Autor de nat. rerum)pennas habens immanes : que cüm viderit in ma- ri nauem velificantem,eleuat pennas fuas, 8c contendit velificare cum naui; (in contrarium nauis, contra ventum , Albertus.) vbiautem cucurerit ftadiis xx x. vel xz. laborem füftinens , deficit, & pennas de- ponensadfe trahit, Phyfiologus,& Albertus : & Graecus quidam recentiorobfícurus à quo meíey hocani- go Bal nominatur. | DE PRISTÉ, RONDELETIVS. Nos noftram de eo fémtentiam proxime vetro in Corollariode Phyféteve prorulimws. s e NN OOS€SSNSSee NS NS , NU Res r NS paesi N C NS s EN NS 739 T 4 De Aquatlibus.: "Priftas ctte esi feflnlam habet ei fl'atim amimal generat, Mriftot. A B 'TN»r cetaceuntquendam pifcem norunt , quem viuellam nonnulliappellant, qui infuaui eft carne, & (F) A. cibo inutilis,mirabiliforma,maximé ob roftzum , quod valdelongum elt; offeum:vtrinqueaculeatum, raftri modo figuráque.eiusaculei validifunt , & delphinorum dentibus fimiles,fed longiores. Os, cuiin- fixi funt,latum,tenue;cuteafpera, cinerea. Huiuífmodiroftrum mifitad me Guinus Pifanus do&tor peti- tiffimus. Vidialind Maffiliz,quod mercator cx longinqua nauieatione attulerat. N A Egoineafemper fui opinione,beluam hancantiquorum efle zeícli : quam Plinius & Gaza non mu- tato vocabulo Graco priftem nominant , vt dicatur à sé zeíei;id eft, fecando , melene fc&tor & ferra : & cetaceus pifcis , àroftro fimili ferra vtrinque fecanti;idem fortaffe cum eo, quem Latin? vno locofertam Libo.ap.z. — Pliniusvocauit. DENT C EET , | | Contra Bellos Nefcio qua ratione im pulfus autor libri deaquatilibus priftem calderonum vocet:nam fi anteriorem. inm. capitis partem fundo cacabi perfimilem habet, vt illeait, qua parte zeíav, id eft, fecare dicetur? nam ideo eréieue nominatur, & à beluz fimilitudine nauis oblonga dica cft priftis, Vergilius ineid.. "Uelocem. Mueflheus agit acrivemige pristim. — VbiSeruius : Priftis à fe&ione vndarum dicta eft; fcinditenim mirumin modum fluctus propter tenuitatem. Greciautem aeigiy fe&tionem , zeíslu fe- Ctorem dicunt. j Ia DE SERRA-MARINA BELLONIYS.. Serram(vt Xiphiam;aur Gladium) appellauerunt antiqui cetaceum ac cartilagineum pifcem,;niaenz 28 interdum molis: cuius capiti quoddam veluti roftrum adnafciturper mediumlatam , inmucronemde- — finens : adlaterain multosveluti dentesvtrinqueferratum , in quoà Xiphiaprzcipuédiffert. Eftenim huicplanatantüm,& nullis dentibus diftin&ta excrefcentia.Proindé Serra,Indicoac magno marifrequens eft,noftrislitoribusignota: imó nequeantiquis , necetiam noftris hominibus, przterquam foloroftro (quodàmercatoribus ifthuc affertur) víquam comperta. Idautem eft longitudinis interdum tricubita- lis,fefquipedalisautem latitudinis , per medium plané cartilagineum ac flexile: afperiufcula,eáque fübci- nericca cute contectum :ad cuiuslatera octo & quinquaginta dentes propemodum offeos connumerare poffis.SuntquiSerpentis linguam vulgari quodam errore nominant. DE ALIO CE TO OCEANI, QVEM BELLONIY S' 5e Prifim putat Galli vulgo Calderonmem nominant. A | SecundumàBalenalocum obtinet, qui veteribus Priftes , noftris Calderonus dicitur: his quódagte- tiorem capitis partem fundo cacabiperfimilem habeat :illis veró,quód quemadmodum ferp ens,qui Pri- ftes dicitur ómnium fuigenerisferpentium terctior , ac pro longitudine corporis craffior fit : fic & hic Calderonusinter ceterosfui generis pifces talis effe confpiciatur:omnino enimDalenam refert,nifi quód. corpore eft magis tereti,neq; ita oblongo. | B Priftesduo poftremisannisallatifunt Luretiam,quorum alter nongentas libras gtauis;popnlo Parifi- no vzniitzalterFrancifco regi oblatus;atque ab ipfo fui corporis cuftodibusHeluetiis QD mapich infümmam admirationem adduxit. Huiusigitur piícis cim talisfit cutis , adeps, caro, lingua, pulmones, 4o eiusdemque adefüm , & vidtum nature , vt Balenam ementiatur : nihil pratercà fübiungere poffum, quod nonin Balena dictum fuerit, atquein Orca & Deiphino ru ríus explicaturi fimus. Hocà Balzna differt , quód nullas pretenturas habeat,neque tam vafta corporis mole,figuráque fit magis tereti. Itaque ex fuperiore pictura nouam aliquamapud te confingere poteris,quam tibi proponas,Ha«c Bellonius. Calderonum à Gallis di&um ( quem Gillius phyfeterem exiftimat , quód plutimumaquzeructet) Rondeletius hoc tantüm argumento priftem elfe negat , quoniam roftrum ei craífius obtufiüsque (an- terior fcilicecroftri pars fundo cacabi perftmilis) à Bellonio tribuatur , quam vt eo aquas fecare poffit : quod tamen veterum nemo de prifte fcripfit. Alias igitur caufàs queremus , cur non fit priftes: ex qui- ' busvnaforté fuerit magnitudo , Calderononon tanta, quantain prifte requiritur.altera quód Calderoni in Oceano Gallico noninfrequentes funt : priftin veró Pliniusin Indico mari maximumanirmal facit, in fo Gallico oceano phyfeterem. Verum hz coniecturz potiüs quàm validz rationes contra Bellonij fenten- tiam funt: validiores tamen quàm vnicaillaquz vt Calderonum priftin faceret;eum induxit: nempe no- men priftz ferpenti commune, cuius formam quoque corporis teretiorem, próque longitudine füa craf- fiorem , quàm inaliis ferpentibus , Calderonum referreait. Ego veró tale nihil quicquamà veteribus Prefer fepe, proditum reperi : nec priftem ferpentem vllum legi,fed prefterem. Prefter ferpens (inquit N/ottonus) alius videtur quàm dipfas.hic fi quem percufferit , diftenditur , enormíque corpulentianecatur extube- ratus. Huius exemplum przclarum eftapud Lucanum Naríidiusà preftere percuffus. At Zlianus , Di- pfadem (inquit) audio abaliis prefterem vocari , aliis caufonem , &c. de animalibus6.51. Idemlibro 17. cap. 4. quz figna & (jymptomataab hocferpente moríos fequantur , edocet. Bellonij (ententiamam- plius confirmaret noftra;fed ne.ea quidem fatis : preftin & nomine & reipía phyfeterem referre : & quo- 6e niam phyfeter pra czteris aquas eructat;idémque Calderonus facit; poterit aut phyfeter, vcGillius putat, aut preftisvideri.Sed rem in medio relinquamus. PuvrARvsapudPliniumin Catalogo pifcium, libro 32.cap. vltimo , (vt W/ottonus & Rondele- tius legunt. editio noftraióta habet in prima;) dictionem corruptam effe non dubito. nam & ab alio ne- mine nominatur: & Grammatici negant in duabus fyllabis proximis intercedente vocali, duasex denfis confonantibusfcribipoffe. Citharus quidem füperiüsab eo nominatus erat:& hocinloco nomenaliud, | fimiliterà p.litera incipiens,tractationis ordo poftulat: vt funt, Pfygrus,Pforus;Pforopetalus,Pfen:nam & hac pifcium nominahoc elemento initiali fcribenda;Plinius omifit. Puvxtrcixvs nominaturapudAthenzumlibro g.cumaliis pifcibus : 8i AG nopgaxiv&* AG, aüaaxxTiv ecc. Pica De Pinna. Lib. IIII. 73i PicA Klesa,auiseft& pifcis,Hefychius. — 2 | ' Prcvs vel Pro vs vulgó diciuspifcisin Verbano & Lario lacubus, deícriptus eft faprhjinter Cy- prinespag.315. Sed à Gallis quoque marinus quidam pifcis vulgó fic nominatur : de quo Bellonij verba fubiiciam. Inter faxatiles pifces,quos Maffilia Roquaux vocat , vnus eft colorem habens varium ;ad Cy- nedum propius accedens;qui vulgó VnPic, vocatur. Sed quum multa in eo non obferuauerim , paucula hac dixiffe fatisfaerit. Frequensinter faxatiles pifces Maffiliereperitur. Noftri & HifpaniPelamydem Sardam Bize nomine communi cum amia ob (imilitudinem vocant;nonnulli Pigo;R ondeletius. DE PINNA MAGNA, RONDELE TIVS M ie rA Hu. n 2 im, I— LE - vut m ^ TE M M E ur IA 2j 3o 4o N CoxcuaRvuclaffecenfendz funt Pinna & Petnz: ex duabüs enim teftiscom ponuntur. à My- tulorüm figuranon multàm alienz funr. (Byffo alligantur.)Cancri in his nafcuntur, vcin Mytulisgur- gitum. Dicemusduteim primüm de pinna magna, exquareliqua digenofcentur. — Pinnam Latini vocant;feruata Grecorum appellatione, à quibus Ti/vvs & Tiiyva dicitur , fortafsé à for- B dibus, quibus femper obducta eft. sivG- enim fordes fignificat & vivagbsfordidum. A Maffilienfibus Nacre vocatur , à Genuenfibus Pinna lanaob byffum : à Venetis Aftura nomine communi aliis multis conchis. 5j kom | jo Pinnaduabusgrandibus patula eft conchis;ad cubiti magnitudinemaccedit, tantam Rom: vidi.Hac pauló minorem mihi Pifis oftendit Guinus medicus praftan tiffimus. In noftro litore pedali fant ma- gnitudine. Mytulis quodammodo fimilis eft nifi quód ftri&tiorem partem multó magisacutam & lon- gam habet, quoniàmin arena vel i cano afiixa viuit. Tefítafotis eft afpera, cotore fülcojintus nitidi & argentei [plendoris;fi in arena vixerit Pinna: fi in coeno,colore cft magis flauefcente , & minüs fplenden- te. Ábinferiore & ftrictiore parteinamplam latitudinem extenditur: illic ar&iffime clauduntur teítz, hicfacilédiducuntur. Intus mulrum eft carnis , cuiusoinnes fere partesindifcretz funt , velutiin My- tulis. Pinnz in arenofis & ceenofislocis proueniunt, ex byffo alligantur. Eftautem byffus hic molliffima (C) & delicatiffimalana ; dictaà fimilitudine eius ex qua diuitum pretiofiffimi panni conficiebantur : vt de diuite in Euangeliolegitur, quiinduebatur purpura & byffo : quo inloco quidam ineptiffimas interpre- 6o tationes finxerunt, Pinnarum byfIus à Mytulorum byffo tàm differt, quàm ftupa cannabinaà tenuif- fimo & delicatiffimo ferico.. Eius magnitudo Pimnarum magnitudini refporidet : in maximis enim pe- dem ynum longus eft , inaliisbreuior. Eius vfus etnonvteo alimentum trahatur, (vt Belloriu fintis, ) nequevt perid eapillamentum limus ac fpurcitiz attrahantur : nam circa os pofitus non eft, fed velutie medio ventre neruofz fübftanriz alligátur:Pretereà füperiorem & latiorem partem aperitalimenti hau- riendicaufa, & recludit. Quis eftigitur byffi vfus ? Eum fic docet Ariftor. libro s. de hiftoria Cap. rj. Ai Émiyyan bora Qoyran Gi T8 Cou y voie dust six) DocCoeddei, Pinna rectz locis arenofisceenofisque ex byffoproueniunt, Quocxlocoemendanduseft Achenzilocus lib.5 4i 3t vrivrea 5p 3a Qoorras Uy. à E30, legendum enim fors pro fv3s. His addimus Pinnam byffo alligari proximis corporibus , vt Érmiüs fubre&tafemperítet. In pinnareperitur Pinnother fiue Pinnophylax.| Sed que de Pinnz & Pinno- theris focietate fabulofa referunturjita refutauimusalibi,vt fuperuacua nunc fuerit de his oratio. [: Nunc - 732 De Aquatilibus. F Nuncdeearum fubftantia. Athenzus: Ai42 vrivyoa Sewrxaz, vebqupon y déaneilon, Jucayadoroi toluaei 3 Lilid.cap.iy. — advale yj oi ntieoxes. Pinna vrinas pellunr, multàmalunt; difficilé concoquuntur & diftribuntur. Similia autem ipfis funt Buccina. Pauló póft fubiungit, Pinnám mediam elfe inter Purpuras & Buccina.Huius & Buccini partes duas facitidem Atheneus,& diuetfam ipfarum naturam explicat.Cüm de Purpurz & Buc- cini fubftantia dixiffet,fubdit. TQy oi pXy Td y Aor,Sogüpsamyot: dus yuwréesyasoi?) y dio voie a deréct Tov edpayoy vk cix&erSvedispilol re 3 uéaae gigi. Té vov?) od. [Aikoyes Acryóuevas ave)s Ole viNew era sAP STATE ql) »yacdea avis vincas. Horum tracheli ventriculum (ffomachnm) iauant,;difficilé concoquuntut:ob id imbecillo ventriculo initiles funt;aluum morantur,& mediocriter alunt. Mecones veró quz dicuntur;in imo fitz,tenerz fünt,facilé corrumpütur,qua de caufa ils qui imbecillo funt ventriculo inutiles funt. Hic Tel" no pro dixero repofuüimus dx eIn£iot. T edryuNoY non ceruicem,aut collum cóuertimus,quo carento ftracoderiüa ) omnia,& pifcium reliquorü maxima pats:verum hie zezooAG- pars eft in pinnis &Buccinis dura;neruofa, fiue callus cui reliqua caro innititur;proportione vertebris refpondens;ob id ex fimilitudine zed;nov ap- pellari puto; quemadmodum etiam mediam mali partem fic vocati author eft Athenzuslib. i. Neque veró fumi hic poffe pro Conchz fpecie manifeftum eftvt alibi fumiturapuüd eundem Athenzumlibro 5. Mj quid, Quam Spondyliumab aliis nominari diximus, Mixer quid fit in Conchis & turbinatis declarat Ariftote- leslibro 4. dehift. cap.4. "Eer y2e plor oiov tregiz laua moi TOi ógpusigoie TÓ aroA) duris. Gazafic vertit: Quod papauerappellamus quafi materia vacans , atque excrementitia magna fui parte, in omnibus tefta- ceisgenetibusineft. Et Paulo poft: TLà 35 uduoya rrárra yg dA Vk 6) TQ eura » àJialio, edt Qarepáv. -Papa- uer omnia habent, fed non loco eodem,nec par,nec ex equo manifeftum. Sunt qui u/kora cx Ariftotele m. [e lib.9.hift.cap.2.pro pifcis fpecie vfürpárint,fed non fine errore,vtalibidocuimus. . 20 . Pinnz femper ouum continent, aliquando maius ; aliquando minus, pro lunaripoteftate. Ouum autem illud eft quale in Echinis Oftreísque ; non quod ad generationem confert, fed quod melioris tan- cim nutricationisindicium eft , quale eftin fanguine przditis pingue (efriffer..| P'ideplura n Purptris.) Pinnzfponteproueniunt. In his vnionesreperiuntur in Acarnania;aurhore Plinio, fed non laudati. Se- niores & maioresPinnz duriores fünt : minores,teneriores;pleniores.In locis tranquillis nafcüntur ven- tonon perflabilibus,maxime vbiaqua dulcis mari permiícetur. In locis in quibus mare fluit & refluit vix reperias: in Gracia; plurimas : in Italian Gallianoftra Narbonenf raras. | Hyeme meliores funt , & elixeeaffis, Sunt qui vino &aceto maceratas mollefcereaiunt, fed flatusgi- gnere,quod verum effenon poteftcüm vinum flatus difcutiat: nifi earatione qua humidiora fiunt, flatus C Lib p.cap.gf. F gigueredicantur. |^. - . A ubeE "(9 DE PERNA, RONDELETIY S. NaATvRAinConcharum vatietate lufit, vt ex vnius generis formis plu- ribus,veluti Tellinis,Oftreis, Myacibus liquet; de quibus priusdiximus. Sic Pinnatum vnicum genusnoneft. Pinna enimalreraeftquam hic proponi- mus,vrexfiguraconfpicuumeft. —— . ty NUES A DernaàPliniolib.;32.cap r.vocatur. Pernz,nquit, Goncharum generis, circa Póntias iifalas frequentiffimz , ftant velucfuillo crure longo in arena defixz;hiantésquequa limpitudo eft;pedali non minüs fpatio. Cibum venan- cur.Dentesin circuitu marginum habent pe&inatim fpifatos.Intus pro Ípon- dylograndiscaroeft. ( Que omniain eam quam expreffam hic proponimus, maximé competunt, prafertim figura fuilli craris vnde nomen habet : dicun- tur enim perna tàm priores quàm polteriores cox porcinz falitz. ) Neque abfurdéquis exiftimaverit eiusgeneris Pinnam hanc effe;in qua vniones nafci ex D o tradit Achenzus lib. 5. Theophraftus (inquit) in libro dela-,.- MA aen dile pidibusícribirad hunc modum.Inter gemmas prétiofas margaritzfünt naturá pellucida,ex quibüs fiunt fumptuofiffima monilia. Easgenerat Oftreum Pinnis fimile , fed minus;(bac verba; fid minus, Arhenens quidem babet: fed in vulgatis codicibus ton habentur.) tam magnas quàm eftmagnus piícis ocülus. ; B Huiusmodi Pinna parua in mari noftro reperitur; & in ea vniones parui. Intus caro fuperioti fimilis, F nifi quod trachelo caret, id eft; media illa parte dura & neruofàa. Totaipitur intus mollior eft;ad coquen- dümfacilior, Hocillud eft quodintelligitPlinius , quum dicit : Intus pro fpondylo grandis caro eft : Spondylum appellans callum feu carnem duriorem & interiorem Oftreorum, quo norüine alibi vfus eft, quum loquitur de fpecie Oftreorum, neq; in luto capta;neq; in areriofis,fed folido vado,fpondylo breui atq; non carnofo,nec fibrislaciniofo;ctotainaluo. — | —. DE PINNA PARVA RONDELETIVS. AB ComncnHà hzc &figura, & vi&usratione , & byffo Pinnz fpecies eft, inagnitudine differt , & ee quód antequam exacuta & ftri&ta parte in am- plitudinem extendatur,excauata eft. C Incenofis& arenofis viuit defixa. F Carnem intus duram habet,qua virusrefipit. : G Omnium Pinnarum teftz eandem cum Mytulotum teftis facultatem habent. DE BYSSO (TERRESTRI EX ARBORE, &g mariao ex Pinna ,)Rondeletius. Iu facris Bibliis byffi & byffinarum veftium fitaliquoties mentio;at- que etiaminprophanorumlibris. In quibus cüm Theologorum atquea- liorum fententiz variz fint , confentaneum fuerit quid de hacre fentien- 1 Libg.capA- dam (it exponere. Byffus duplex eft,terrenus & marinus. Deterreno byf- - fo Plinius: Asheftinolino principatusin toto orbe;proximus byffino, mu- lierum maxime deliciis circa Elim in Achaia genito,quaternis denariis Ícri- s pu IM 2777277, d SSSSSSSSSSSSSSSONNNNNNNNNY LIP, ANN NNNNS NS zz gi MNMSSNNNSSNS VEASRASNSYSAYAMNNN AZ Spondy lua. TN Y ur m Lf (7 HZ 4o DePinna. Lib. IIII. D pulaeius permutata quondam, vtauri. Et Paufanias prodidit byffum non alia Grzciz parte nafci quàm in Elide,tanta tenuitate;vt ne iudaicz quidem bylfo cedat, etiam fi colore minüs rufet quàm Iudaica, qua colorem & fplendoremaurireferebat. Eratigiturlini nonlanz fpecies; ex Plinio & Paufania;in Graecia &ludzanafcentis. | Exeaveftesatque alia ornamenta contexebantur byffina, quz vt aurum fulgebant. Vndeillud Exodi capite. 26. Fecit & velum ex hyacinthinoó ferico; purpureo, coccino bistin&o , & bylfo torta, cherubin fecirinipíisopere polymito. Et mox : Fecit quoque velamenin oftium tabernaculi ex hyacinthino ferico,purpureo, coccino bistincto, & byffotorta; operePhrygio. Iulius Polluxaduería de byffo tradidiffe videtur. Porró byffina quoque ( inquit) & byffuslini quedam fpecies apud Indos. Nunc apud/Egyptios exarborequedamlanafit, ex quaveftem confectam lino maximé fimilem effe quifpiam gp dixerit, fola denfitate excepta :denfior enim arbore fructus enafcitur,nuci fimilis, duplici munitus cor- tice;qua dirempta;poftquam inftar nucis floruerit , interius hocquod lanam refert eximitur ; vnde fubte- men conficitur , ftamenautemilli fübrendunt lineum. Et Philoftratus, Homines qui fecundum Indum Basis habitant lineis amiciuntur veftibus: etenim linutn in agris plurimum nafcitur , calciamenta ge- ftant ex papyro , nobilioresbyffo induuntut.. BylTum veró ex arbore nafci ferunt , quz bafi quidem po- z/5;65. pini, pulo fit perfimilis , foliis veró falici. Sed animaduertendum eft Plinium non folür linum vocaffe id quod ex herba contüfa netüt, fed etiam quod ex fruricibus & arboribus carpitur. Superior pars &igypti, £459 .eap. re inquit;in Arabiam vergens ; gignitfruticem quem aliqui Goffipion vocant , plures Xylon , &cideolina (forte lana legendum.nam c Pollux: iv vocat)inde facta xylina. Paruulus eft,fimilemq; barbatz nucis de- ! fertfructum , cuiusin exteriore bombyce lanugo netur. Aliudlini genus facit exarundine, aliudége- 2o nifta, quod etiam hodieapiid nos mulieres tufticze conficiunt. Zithiopes Indique e malis, Arabes cucur- bitisinarboribus. Quare materia omnis fiue ex herbis contufis, fiue ex fructuum lanugine carpta;ad te- xendum idonealinum vocatur. Alter eft byffus marinus ex Pinna delicatiffimus & molliffimus,ferice lane comparandus, colore fuíco ; à imilitudine byffi Graci vel Indaici fic nominatus: (| priusenim cogni- tz funt diuitiz terrenz ; quàm marine : ) quem non dubito pretiofarum veftium textui additum ter- reno. WS MANIV aw isi DE PINNÁÀ (MINORE) BELLONIV S. "NLefcio quam ex tribus Rondeleti Pinus banc effe dicam. videtur enim ab osmibus differre.Icon quam exhibet, ad Pinnam magnam Rondelets accedit : mif quod 1n famtma concha , qua lati[fima e$l parums quidam circulus eil, quem aliuspaulo maior atibit : & abeadem parte ad imum limeenliquot vetle de[cendunt.per sme- jo dia vero linearum intevfHtia muli exigui circuli, o. vocalis qua [ribi folet circunferentia panlo maiori deinceps per interualla digeruntur. Huic pitlure e *go fimilem fere a Cor. Sittardo quondam acceps. Pinnarüm alteram minorem , alteram autem maiórem agnofcimus. Minor bonitate przftat. Con- A charum generisfunr. Vtraque duabus grandibus patulis conchis conftat, Vulgarem nomenclaturam in Grecia retinent , antiqua feré perfimilem : que quód byffum, vel fericum lanz confimile gerunt, Ge- nuenfibus Pinnz lanz appellantur, Maflilienfibus Nacre, Venetis Afturz, Sed & multa quoq; conchylia codem hoc nomineappellare folent. | | Raró Venetiis confpiciuntur,Romz multó rarius, nunquam Lutetiz:cüm tamen alibi naut lintres Z5, plenosin forum pifcarium(vrbium Gracarum potiffimum )aduehant ac diuendant. 49. Ambzteftz intusargenteaterfitudine refplendent: minor foris magis albicat, intus autem ad ceru- B leumaccedit. Caterüm qui Pinnam nunquam viderit, Mytulum pedem longum & femipedem latum fibiconfingatoportet. Pinnaenim codem circino quo Mytulus ( quam Moulam vocamus ) tornata eft: atque eiusdem coloristeftam habet. Minoritaque mollibusin gyrum fpiculis obtufis hirta eft; valuásque continuó cardine toto latereannexas claudit ac referat ; qua inquam parte planior effe conftat... Quaau- tem parte fefe in latum expandit,eádem bylfum, id eft laneum villum ( mytuli modo) continet: quem ternis digitislongiorem exerit. Eftautem veluti capillamentum quoddam coaceruatum , przdurum , ac nigrum , quod lapillis affigitur , limámque ac fpurcitias indead (tomachumattrahit. Nam cüm Pinna longa fit;& fubrectaftet , curbinatiorem partem fuffixam habet : latiorem autem furfum ex aqua attollit, pracipuámque internz partis humo propinquiorem oftendit. Nam & maior Pinna capacitasin fübli- jo me attollitur : inqua etiam plerunque tresPinnoteres videas;aliquando duos,vt plurimüm ynum., Fruftràcreditum eft Pinnam piíciculisaliomorfüqueà Pinnophylace admoneri,concludere conchas, C & intus pifcesexanimari. Quod fiquidem verüm eflet,oporteret omnibus intusineffe Pinnophylacem: fed decemaperies,antequam vnum Pinnophylacem comitem reperias. | Cüm itaque iis,quas dixi rebusnutriatur , indigenz quoties Pinnas incoquunt , ftemachuminde au- p ferunt, quod nonquidem in crudis , fediam coctis Corcyrenfes efficiunt: multis nanque modis edi poí- funt. Sunt enimqui intefta modico pipere & butyro addito füppofitis prunis incoquant, quem ego mo- dum meliorem effe puto.ez nanq; quz ex iure incoquuntur,;guftui non ita placent. Pinnararó femipedalem (fefgwipedalem forte. nam fupersts [ic [feribit : Qui Pinnam nunquam viderit, y AMyrnlum pedem longue» [Nemipedem latum frngat, &c.) excedit longitudinem. Neruos habet, quos non 6o nulli(vt Plinius inPerna)fpondylos (alter fFondylumz t Pinnis Rondeletius interpretatur) vocant,quibus v- traq; valua foluiturac contrahitur. Genus hocVenetiis non vifitur: tamenin Propontide latera cius finus, qui Nicomediam fertur,quàterram pertingunt;Pinnarum frequentia crifpaapparent. DE MAIORE PINNA, (QVAM ET PE R- nam vocat, )Bellenius. , Rondeleto Perna minor eflquam Pinna. Maior Pinna pelagica eft, rugis profundis caret : duriore crufta contegitur, bipedalisfzpiffimtinue- B C nitur: Pinnophylacem vt minor alit :vliginofo ac paluftri tratu nafcitur , profundiore gurgiteimmergi- tur: mulcüm inerati faporis. | . Q9 Ambz C, Ambzcümfübre&zin terram defixz (nf pabulum per eas feras (quias Ariftoteles byffum vocat) aL liciunc.Sua fede non dimouentur quin pereant : nifi iterum eodem ftatujhumi defigantur. Nam cüm eis natura hec infit, vt reas ftare, & pervillosarenulam attrahere neceffe fit;iacentes viuere non poffunt. g. Cufpidatavaluarum pars quinque digitorum profunditate humi defixa,reliquum corpus ete&tarium in fablime faftinet: non quód radices ibi habeat : nam vndique continua eft, nulio foramine hiulca , nec in rimam aliquam dehifcens. Parsautem quz à tetra eminet,in latitudinem protenía eft , atque in füper- ficie rotundatur: quemadmodum fiab vtroq; latere femicircularem lineam fecueris, reliquum triangu- lum,ab ima parte in acutum tendentem efficies.Labra func illis in gyrum tenuia, duabus grandibus patu- la conchisjntus pellucidis,forisfcabris. Ariftotelesquinto de hiftoria, tradit hanc cuftodemaliquem continere,multisq;accidere,vt plures fecum etiam tales comites habeanr. . . E |X. O0 R«O,L L-A R Y YoMus. | | À . Pinnaficenim Grzcé dicitur duabus grandibus patula conchis,Cicer.Tiivn ,Oppiano, Athenzo,& aliis dicitur,Ifidorusapud Athenzumin re&to zívya,& in accufandi cafu zívyay dixit. Ab vtroque geniti- uus zíyrne fit per w.non íyyas, vt apud Suidam legitur in Iirroríear. Oppiano, & in Lexicis Grzcis Hefy- chij,&aliorum zívwa improprié pifcis dicitur,cum potiüs fit; vt in iisdem fcribitur , $cee2Jes xo tAuor. ali- cubi malé per v.fimplex mía. Tlivye4à Cratino nominantur cum.oftreis, | Concha Zgyptia paralios co- gnomiue,quam & pinnam vocat Democritus, Hermol. Pinnam Neapolitani Pernamappellant, Siculi Lanam pinnulam,Gil. Venetiis Nafturadicitur, Maffar. Germanicum nomen fingo. eín & tec mufdd : quód altera eius pars (acutior) fundo infixa fit : eín Sammenmufdyel art / vel circunloquor, cin peremit fdytin att/hoceft concha margaritifere fpecies.Eft & inter fluuiatiles concha quadam oblonga, ( ea opi- nor quam exhibui füpràinfine pag. 265.) quam Bellonius apud me cüm vidiflet, pinnam fluuiatilem ap- Piszaf. pellandam ceníebat,quód & ere&taftare, & margaritas continere folear. B Pinnain Ácarnania vnionesgiguit,Plinius. Africanas multó maiores quàm circa Europam effe au- dio. In Oceanoan fint dubito, quoniam Bellonius Lutetiz nunquam haberifcribit: & Rondeletiusin locis (mediterranei) in quibus mare fluitac refluit vix reperiri : id autem vbique ( ni fallor) circa Ocea- nuincontingit. Pinna duabus grandibus patula cenchis, Cicero. Pinnz tetas habent fcabras,Ariftote- les: necftriatas, NV ottonus. H' j zíviAeziosopev, Athenas ex Ariftotele. hoc eft; Pinnalabris tenuibus p:redita eft.Interiorem pinna partem Epanetusait pízerz vocari, Arhenzus, Tracheli quí nam in Pinnis IQ 20 Lot f;nz, Rondeletiusdocec. Trachali appellantur muricum ac purpura füperiores partes: vnde Ariminen- Ícs mariuimi homines cognomen traxerunt, T rachali;Feftus, à; - C Cyclops attulit pinnas;'Ae 474 evxórery& mérene Adoxv re0& ! Jue, MatronParodus. Nafcunturinli- mofisiubrectz,Plinius. Pinnz in mariadhzerent: euulfz viuere praterea nequeunt, Ariftot. Radice in- nituitur, & nunquam fedem in qua hzrent , ponte mutare valent,Idem. i(idorus quidem apud Athe- nzum pinnas hyeme fcribit, e« raz euCul/es SaAdorac Juceiw : & rurfus ia $u6/31ov mivvay vniones maiores ac purioresferte : 743 j hona (usavi) avere. eo quód radiis Solis feriatur, deteriorescolorc,& minores. Ícd Rondeletius in Margaritis (fupra;pag.525.)Jhancopinionem refellit, & immobiles effc oftendit pin- nas. Pinnz cüm in Conchagignantur, pauló póft intraeandem concham fibi inuicem iunguntur. quare Z&gyptij hominem mulieriab ineunte etate iunctum innuentes,pinnas przgnantes pingunt,Orus 2.105. Pinnain Acarnania gignit margaritas,Plinius. 4o Perpen [sm i Pinnz erecta locis arenofiscoenofisq; ex byflo;id eft villo;fiue lana illa pinnali proueniant, Ariftote- ftrelodocwe.- Necyays. cap.15. interprete Gaza. Grecelegitur 20327 qíoyres && £ Boss. quem locum Athenaus repetens pro cars habet 8v83 : hocfenfu,re&tz nafcuntur € vado, vel é profundo. Pliniusin huiusloci interprera- tione hzc verba prateriit. Rondeletius cum Gazalegit Gore, vertitque ex byffo : & vocem p.39 apud A- thenzum deprauatam putat.pro qua ego confirmanda,quz pnuncfe offerunt adferam , nontam vc Ron- deletij iudicium infirmem : quàm vcalios ad diligentiorem huius loci confiderationem inuitem. Lana quoddam rudimentum pinnis adnaíci video: quod tamenan byffi nomine probé vocetur, dubito. folus, quod fciam, Ariftoteles eius meminit;idq; femel rantüm,hoc fcilicet loco , fi modó re&e illi fic interprc- tantur. fed byffus cum pro lanaaccipiturfoeminini generis eft.itaque legi oporteret o» vie Béors. Loves vov 8B. 53v, B. omv (malim Bzoxiv) Aése1, Scholiaftes Ariftophanis. Athenai lectioni fauet articulus mafculi- 5o nus£,& parüm refert £«oxv an B.32legas: eadem enim horum vocabulorum fignificatio eft apud Grz- cos, vt & facilis eftà os.in 3.vel contrà;tranfitus librariorum. à byffo fundum velvadum fignificante,com- potituin eft abyffus. forte & vadum Latini à bytho Grxcorum idem fignificante deduxerint, B.in u.mu:za- to,vtin &2JíZe,vado : & thin d.vtin Ses, deus. A Latino autem vadum , Germani bobqn deriuarunt, nift | quis malità Greco Joy. Pliniusquidem vadum pro maris fando frequenter accipit. fed Bussi c in bac fi- guificatione oxytonum eft,oporteretq; in genitiuo legi fuss circumflexum, non paroxyronü vt euulga- ticodices habent. Resipfa eriam commodiüsintelligi mihi videtur, fi Pinnzé vado ( cui fua radice ha- rent)quam fie villo fuo nafci dicantur. A vado quidem redtà procedunc,viilns eis adlatera eft. Ad hac vil- lum potiüisé pinna naíci dixerim, quàm pinnam e villo.Villus enim hic pinnz fubferuit vtilis cft eam al- ligando: item fuperio remaclatiorem partem aperiendo recludendoq;;alimenti hauriendicau(a;Ronde- 69 letio tefte. Oppianus quoq; cüm canit de pinnaj'Oseaxer ad BuSÍaz uxvénet rA sas , & Nicander Colopho- nius pianam nominans cum oftreis feu conchis.u03; z7e274«7) ZAuus,ad Athenzilectionem accedunt, By[fia lana. Hisaliquidaddamus de bylfo lana. Pollucisélibro 7. cap. 17. verba quedam recirauit translata R on- deletius, fed nos Greca recitemusintegra , conferendi cau(à. Na ld xj à BLosava , 3, $i ome S Alvov m 6d» 72g Uds. Hecíolümde bylfo. náàm quefequuntur de lana xylinafünt , non adbyffum pertinent,vr Rondeletius putauit :"B4y 22 4j mae Alyyvzlllote Gro £ how m texov yy veras, cle v abb $eira M8 (forte Aire vel Aiyi)àv Tie La? ^0y Qa li meegeotkd vet AU € máy TI p» PLE TONES eponossg j2 TAyuTÉQa. Gc mox punctum addo.)ze £rgo (addo 4)zaemóe 6m Que), aot m LANI d, qug9g solu e term ^Q Tio did Quz 1v: fie ( fcilicet dia pusenc) Jiaci(nt; (lego draszene, )&vedapkvarün( duas0n) TÓ Gam 5e x&evor e vdoSev cleesotirax T0 danse tev,aQ v xybxu vyllie- 20,75v ) efiiova Coi 1? uum Xivoua. Haecitaà nobis difiiacta ac emendata intellectu facilia fnt, Coccóque . p. tinctum o bn] " DePinna. Lib. ITII. 73$ tin&um Tyrio tingere, vt fieret bis byffinum,Plinius lib. 9. cap.41. vbi Maffarius , Antiqua (inquit)le&io vtfieret byffinum, (mo/fra editio babet ,byfginum ) (cilicet cocco & Tyrio.Hermolaus veró mauult legere bisbyffinum,vt duplex fit.ynum naturale; & fuz pulliginis ex byifo lino;aut lana iila pinnali quz byffus etz iam vocataeft. alterum tincturz artificio fa&tum,vt edocet Plinius hocloco. etenim Tyrio primüm tin- étasymmox & cocco tingere mos erat :aut contrà cocco tin&um Tyrio tingere, vt Reret byffinum. De by(- . foautem lana Ariftotelesquinto de hiftoria: Pinnz;inquit , ere&z locisarenofis cenofisq; ex byHo, id eft villo;fiue lana illa pinnali proueniunt;colore luteo;ac perlucido. (Vzrba bec de colore b Jf? y mom zarifto- "teleefent. fed 7Maffavt) : ) Fiunt ex ea preciofiffima veftes byffinz appellate : & byffinum eiusmodi color; quialiquando etiam dicitur byffus. hoc fit;fi cocco tin&tum,vt diximus ; Tyrio tingatur,Hzeille. Plura 4o in Grecis di&ionariisreperies. Sed nos etiam paffim obíeruata quedam addemus. Cardanus byflinum lini fpeciem effe (cribit; tenuiffimam,validam,& fplendidam.quz vt verifimilia mihi videntur,ita autho- rum teftimoniaineodefidero. Byffina feré vtaurum fulgebant ; Ant. Thylefius. Solebat quidem byf: fus (vt&alia preciofa lini genera,& fericum) purpura tingi , cuius perquam fplendidum fuiffe colorem legimus. poterat tamenaliis etiam coloribus tingi. Maffarius ex Pinnz villo , qui luteiac perlucidi coloz :zis fit;byffinas veftes fieri folitasfcribit: fed fineauthore. Paufaniaspredidir, byffum Iudaicam colorem & fplendoremauri referre. Hefychiusbyffinum,purpureum interpretatur: Varinus coccinum,velpro hyíge víurpatum colorem. "Axa 59 duvors oincios 3) me? Qogas : ka darse riis py eroegUgaz à ku. Oo 708 2) x0xx9 à yirgoy doxes "42 Bixolo à»yey ( malim av£er ) uspazypévor : Bidose 3) »yAavxdie xpdxe zal apa yeras, e" E uerkdoxAdE ege; Plutarchusin libro de oraculis defectis.quód fi crocus admifcebatur , verifimile eft croceam velo- 2o unino velaliqua ex parte eam tin&uram fuiffe : quamuis neceffarium non eft. potuit enim exiguum ali- quid croci glauci (fplendidum interpretor) admilfceri,ad excitandum fplendorem, velalium quempiam colorem inducendum. mixture enim ratio aliud plerunque , &abiis vnde mifcetur , diuerfum producit; Iulius Czfar Scaliger byífinum colorem fub fpeciebus flaui nominat. — Aureo (inquit) proximum fta: tuunt byflinumà byffo lini eenere.nunc quoqué ex fericis filis crudis quiddam fimile texunt. In facris li- teris byffi coloremaliqui pro candido accipiunt : quód isforté natiuus fit eius color , antequam tingatur; fedauthoresnonita vfurpant. Byfli ab Hebraico Buz (quod legitur 1. Paralip. 4. ) famptum apparet. in Munfteri lexico trilingui;fchefch etiam,wyp.pro byffolegitur. Eleorum regio byffo alendz idonea eft, ferunt & cannabin,& linum,ac byffum, qui terramad ea aptam habent, Paufanias ad finem Eliacotum, Etin Achaicis : Mulieres Patris plereque viuunté byffojquzin Elide crefcit. redimicula enim & veftes a- 30 liasindetexunt. Non probo quodalibi fcribit Cardanus, byffinum colorem effe lini , & parum à glauco differre: (etiamfi vel glaucus vel candidus,(vt dixi) naturalis eius color effe poteft.) Amorge color eftfi- anilis byffo;Euftachius. "Auceyis ; eqódea Ae7fàv $1 voro (4472) vl BÜosev,i a2 sema (ov, Suidas. Clemensin Padagogoamorgina& byffina, ceu preciofiffima, pariter nominat. Deamorge & carpafo vel carbafo, plura dicemus in Purpura H, e. vbi de purpura tinctura ex herbisagetur. Aeacives ocCésci , dj iepévus 607 Bícsay. Tpomáui&c. Oppianus Halieut;;. ego pro Bdexavlegerim £vosiv; id eft, profundum. Robertus Stephanus byíTum interpretatur Gallicé crefpe : quód lini genus noftri ex vrticis fieri aiunt.peplum inde factam vidi;fübluteum,filis (ubtiliffimis,duriufculis,nulla lanugine: vnde fit; vt macula (vt ita appellem) Íemperpateant,&transpareant. —— — | | Pinnanunquam fine comite nafcitur , quem pinnoterem vocant, alij pinnophylacerm. is eft Íquilla fy 4o parua. alibicancerdapisaffedater. Pandit fe pinna ; luminibus orbum corpus intis minutis pifcibus praebens. Affültant illi protinus;& vbilicentià audacia creuit;implenteam. Hoctem pus fpeculatus in- dex,moríulzuifignificat. Illaore compre(fo quicquid inclufit exanimat;partémque focio tribuit. Quo magis miror, quosdam exiftimaffe , aquatilibus nullum ineffe fenfum , Plinius. Pinnaanimal marinum, égenere concharum eft , pandit fefe hiatu teftarum , & carunculam extraconchas eminentem , ex fefe pratendit,tanquam efícam circunnatantibus pifcibus. Cum Cancro com parandi cibi focietatem facit; eámque ob rem Cancer càm pifcem quempiam adnatare videt, illam leuiter moríu admonet, tum Pin- na magis ac magis fias VE V gu , intráque eas pifcisadnantis caput reci pit ; comprimitque : & piícem ita captum in cibo confumit: ( Gillius addit , partémque focio tribuit, ) &lianus deanimalib. 5; 29. Pinnzcuftodemintra fe continent;autfquillam paruam , aut cancellum : quo quidem cuftode pri- jo uat pereunt breuitempore,Ariftot. Cancti parui (Pinnophylacis ) in Pinnaiconem ex Rondeletio de dimus fuprà, pagina 159. vbi plura de hoc animalculo leges;item in Corollario: & mox fequenti capite de cancello;&c.quidam enim non bené diftinguunt. Pinnzoptimz funttenellz, plenz carnofzüe;qua in limofis herbofisque (715725, 99e 1)vadis gignun- F tut : & vbi maridulcisaqua mifcetur ; & locis tranquillisac verito carentibus : teneriores enim hic na- Ícantur, quàm vbi lu&ibusagitantur. Grandioribusparuz : & quz vére & zftate capiuntur, aliis prz ftant. funtenim & füauiores & pleniores. Quz magnitudine media fünt , carnem quidem habent mol- lem,candidamac dulcem : collum (7e£y52cv) autem durum,concoc&u difficile;corruptioníque renitens ; collo nanque corpus reliquum facilius corrumpitur. elixis afe düriotes euadunt , prafertim fi vino fue- tintafperíe. Earüm autem caro quz in vino & aceto macerate funt , mollior eft , fed flatus generat i 6o NV ottonus ex Oribafio, vtapparetexIndiceinquoauthoresnomirat. Alexis Comicus pinnas; coch- leas,&c.cibis Venerem mouentibusadnumetat, Videfupràin Cochleis G. Strombi,pinna, echinus,iuuant contrà dorycnij venenüm, Nicander. , ! C Yilyra dicta eftàfordibus,quz Gtzecis s1v6- dicuritur, Varinus in Tlldare. Graci quidem filuri quoque H, a. erluloy vocant. vndeverbum auis , & noftris forté &píinnea] quod eftfila ducere, f, initiali abun- — "dante,vt à parcere fit (paren : à pandere, fpanten:à palfere;fparj&c. Suntautem fila quedar pinnis ad- nata,villi alicuiusinftar.yndeà Genuenfibus Pinnalana vocatur, ita forté vc arbor agnus caftusà quibus- dam recentioribus, Latinavoce fubiuncta precedentem Grecaminterpretante. Pinna pifcis margari- tarüm,interdum proipía margarita, Syluaticus. $ed ziv cum aliis conchis nominantürà Nicandro Colophonioapud Athenzum. vbi euA«2 forte teftasinterpreteris. T4/3/2se,avivas , Boris, dien , Alexis apud Áthenzum. pro czire/coniicio gyros legendum. Pinna Latinis long? aliud fignificat , proprie qui- Qqq 2- dem *» 736 De Aquatilibus. dem pennam auium : fed pifcium quoque pinnz dicuntur,à Grecis Zéevjes.. Apud Arriantim in Periplo Howj. matisrubrialiquoties nominatur rà zryixov;alicubi £ riixi67 1559", tanquam merx peregrina & preciofa. Ad regionem (inquit)que Paradia dicitur,«oaóp6neis eir vr) rhv BuciAéa TTayBloya rivis. vnde apparet có- cham illam à natantibus & vrinantibus(& mari peti folitam fuifle.Et rurfus: A duobus emporiis Perfidis, (quorum vnum Apologi;alterum Omana vocát)in Arabiam auehituryrivixty roAv" ptvsoeigov 3 Tydus) aoeoíou, Etalibi: Meza 8e KG9ws adora aiia 0s & C. 6y iy] vb Tegovéimas rag avrio Tis HartodagsguA- Aeylpevoy riixiy. Item, Bv TaaesCara oylveraa rivixby 3j 2i31a Jin ouvís. Alibi: Circa vltimum caput infula- rum Papiz, &c.in mari rubro zAe&ee xonvjuCioes eic 9 arivixis xóyye. Vranustertio Arabicorum, vt citat Stephanus inAbarno:H xóen voy ACasloor ejseylo oed») oasovyi) Suulaquaz yag yai 3 xy erogouelio erolybo ciné- Alu aipam T gl xoy Also. videtur autem pro volvo legédum míyrbo.His argumentis coniicio pinnz vel pin- 1o nici nomen communiusfuiffe;barbare nimirum originis nomen: nonillius tantiim conchz quam Grz- ci pinnam vocantnifi eius forte genus aliud circa mare rubrum & in meridionali Oceano habeatur,é quo tanquam é purpura preciofasaliquis color petitus fit. Teones, Virum qui featque faa negligenter curet , neque fine alterius ope confilióve poffit confulere rebus fuis,oftendere fivellent ZEgypuij facerdotes , pinnam & cancrum paruum pingere confueuerunt. nam isin pinna conditus;in vtriusque fatagit víum,&c. Valerianus ex Hieroglyphicis Ori; vnde nos etiam re- citauimus füprà in Cancris paruis,pagina16o. Vide fuperiusin D. Eumveró qui ab ineunte ztate co-- perit in petulantiam lafciuire;& munera Veneris exercere, per pinnam foetus oftentantem Íuos intelli- gebant.conchulz enim huiusmodi in concha genitz;antequam excludantur, inter fe quamprimiim coi- ze dicuntur: vtnon immeritó concha ipfa fit Veneri dedicata, atque eam ex concha genitam veteres fa- 59 bulentur, Valerianus. Nos Oriverba retulimus fuperiàsin C. Non quauis tamen concha promifcué Veneri facra erant : fed elegantiores quedam, de quibus in C. Elemento diximus , à pinnis long? di- uerfz. | M I h. | Griphusquidám obfcurus de trigla & pinnaapud Athenzum exftat. Vide fupràin Mullo h. ab ini» tio. : PrnNA apudPlinium libro 52.capite vltimo legitur inter ca, quz à nullo authore nominata fcribit. Pernz pedali non minüs fpatio cibum venantur , Plinius vt Maffatius & W/ottonus legunt: quz lectio mihi quoque meliüs quàm Rondeletij arridet. Perna animaleft marinum é genere concharum : éftque croceum,magnz admodum quantitatis inter ipfas (;zter conchas. )veftitur vellere fuluo & nitido , (fluo . eg rutilo, Albertus) valdé preciofo,& fiuntinde ornamenta veftium & peplorum preciofa, Authór de nat. 5o rerum & Albertus. Bellonius pernam pinnam maiorem facit: Rondeletius minorem , cui alfentior , & Germanice circumfcribo, ín £(einere Ctecfrmfd)el art, — Philologiam huiusvocabuli, dediinSue F. Pernamatque ophthalmiam;horzum,;Ícombrum,& mollem caíeum , Plautus in Captiuis , de perna ni- mirum fuilia (entiens. PinEN;IHegirnominaturà Numenio inter efcas pifcium vt videtur:& fort non piícis,fed infectum. aliquod aut zoophytum aquaticum fuerit. Teicí x«y aepAeyd. eráyra mra gom Alosauo 3 teas KsguAoyS Hj aegra dü- yaAilu ÉeriNNar. Grammatici,vt Varinus,z»givainterpretantur tefticulum,pudendum, reelveov. IHagly en- galyei Tüy 0epyv, dro & ereigaymeiglvyx, mruglv: (2)maea 0 amdigey rà Tí£nva. Hinc coniici poteftpiréua Numenij, pudendum marinum mafculum;aut aliquam eius fpeciem fignificare: | , Audioin Italiaalicubi Regis priapum vulgó vocari, pifciculum quendam viridem , qui decima Tur- 4o dorum Rondeletij fpecies mihi videtur. Pirvwvs,IHiízw libi ramen Pitinuslegitur cumióta in prima & media, nominaturà Numenio; hocver(u: xdyove,mrlávaz yt pad. 6 x) rye lav ri runoy.qui alibi fic habetur: X evvous re, &Aíag v6 vi) rro ainyov, Sed neutrale&io probari poteft, cüm aliis, tum quod carmen hexametrum etfe debebat.qua- reficemendárim : Xávrove 7, $92 d uad. 7653 volo erirwsov , (velarzréivor , vt dadtylus fit quintoloco;) interim donecintegrior abalioreddatur. Pitys arbor pinus eft;cuius fractus zi70jv« dicitur apud Vati- num. ; PrAcvsIAconchegenus videtur,culus meminit Plautus in Rudente , his verbis : Oftreas, bala- nos captamus,conchas,marinam vrticam,mufculos,plagufias, (ala lechzo.pla igofas;) ftciatas.vbi plagufiam aliqui interpretantur genus pifcisà Graco plágium,quod eft obliquum, di&ti;quia in obliquum cedit.Sed $o quis literatoribus iftis (ineauthoritate credat? | PrATANEsGrazcis hodie vulgó dicuntur pifces quidam in Macedonia ad Pifciacum lacum , alíqui- - busPleftyz,vel Platogniz,vt& platton inlacu Neocomenfi Sabaudiz , quem Rondeletius ballerum, vc coniicio,vocat: & in Bernenfi agro Heluetij circa Dunum eundem (ín SYwveiteleà latitudine nominant:& .palferem Aufonius plateffam. Vide fuprà Grinadies.pag.407. 'd PrATANISTAS vocantin Gange Indiz , roftro delphini & cauda , magnitudine autem quindecim. cubitorum, Plinius.vbi Maffarius: Plataniftam ( inquit) puto & cetariorum effe genere , roftro & cauda delphino fimilem.Strabo namque fcribit ex epiftola quadam Crareri ad matrem Ariftopatram , Alexan- drum in Gangem vsque proceffitle,& àfe id flumen vifum affirmat,& cete in eo , plataniftam forte intel- : ligens. Loca etiam fpaciofalatéque patentiaà platani foliorum amplitudine plataniftàs Greci vocant, vt.69 authoreftPhocion. Hippocrates platamónem, faxum mari extans leuigatum effe tradidit. Platanónes fiue plataneta;loca platanis confita,Idem. , PriarAx &PrarrsTACvs,velPlatiftaticus. Videin Coracino pifce;pag.292.qui diuerfa pro z- tate nomina füfcipit. ITAzrícaxGsoin&oy aidsior,& pifcis quidam, Helychius. | PraTYvx:ipifceslitorales, nominantur Oppiano lib.r. Halieut. Teayseoy 7 d4Aat ny Noomut, d) mAa- siveci Maffarius (nifi librariorumis error eft ) non redté platanurum fcripfit. Nomenà caudz latituaine fadumapparet. Salmonis caudalataeft, vtab ea meritó platyutus nominari poffiz, Rondeletius: non quód fentiret Oppiani hunc platyurum effe,fed fimpliciter. Oceani enim piíces nonagnouit Oppianus. Salmoautem Oceani pifcis eft. J PrirsTOs Artemidorus pifciculosvocauit,quos alij hepfetos, Hermolaus. PrrsTYA , DePoeciliis pifcibus. FASTITIIL Em5m PrrsrYA vulgóabaccolis Strymonis dicitur,& in Macedoniaad Pifciacum lacum,pifcis, &c. Vide pauló anté in Platanes. vel potiusin À. elementocum Albispifcibus , mox poft Ballerum Rondeletij, pag. 25- HR. ProTzIaAere. Videin Murznis. Prorrs,Ilóreepifces omnes: & priuatim fpecies vna mugilum.Lege faprà in Corollario de Mu- rena Á. IlAeroiepitheron pifcium eft authoriTitanomachie apud Atheneum,hoc verfu? Ey 4 auri vAo- vo] ^evauides iy ots Nol. * DE POECILIIS PIS OCIPB V S 10 Y? XoxznAr fefe Clitorfluuiusin Aroanium , quiàciuitate Clitoriorum non plus feptem ftadiis di- ftac.Pifces funt in Aroanio Arcadiz fluuio (Amne per pheneum fluente)tum alij;tum quià varietate pociliz (menuAlai , à re&to fingulari mafculino zonaMaz , vt Aiveac) appellantur. hos vocem emittere tra- dunt turdivolucrisfimilem. Captosequidem vidi: fonum autem nulliusaudiui , quanquam in ripa ví- | queadSolis occaíüm permanferim, quo potiffimüm tempore vocem zdere dicebantur,Paufànias in Ar- cadicis. Pliniüsexocoetum cum poecilia confundit,ficutadmonui füprà in Corollario de Adonide.Mna- feas PatrenfisinPeriplo, pifces in Clitore flauio vocales etfe ttadit: quanquam Ariftoteles folüm exoeov (exácov legerim vnaliteraablata : quem alij vocalem faciunt: Ax:ftoteles vero hiftoriz 4. 9. vocem feu potiüsfonum zdentes piíces plures enumerans,nec Ícari, nec porci fluuiatilis meminit. coniicere tamen licecaprum , 14792» Achceloi ifthic abeo nominatum , eundem effe quem hic Athenzus xvigorzrordpaoy 20 vocat, Euftathiusquidem hunc Athenzilocum repetens , ex4eovlegit pro euoeor ) & porcum fluuiati- lem vociselfa compotesdicat. Philoftephanusautem Cyrenzusinlibro deadmirandis fluuiis, in Aot- no(eZfroanio P anfanias) amne per Pheneum fluente, pifces vocem turdis fimilem edere prodit : eósque peciliasvocari , Achenzus circa initium libri 8. Paeciltze mihi videntur pifces 95eifftr alicubi Ger- manicé didi, de quibus fcripfi fuprà poft Muftelas fluuiatiles,nam & fluuiatiles funt,& colore varij & fo- numacutum zdunt, | Sunt&inter marinos galei, quorum genus vnum eoixíoevs , id eft varios & ftella- res cognominant.Zlianus de animalibusi7, rin Aftrzo Macedonia fluuio pifces coloribus variis diftin- &os,( và 3ebuy xaTaslidse » ) nomineab incolis Macedonibus interrogando , gigni refert , qui peculiares quasdam illi fluuio mufcas , circa fummam aquam volitantes appetant. Suntautem fortaffis trutz vul- g9 di&z hi pifces, fluuiatiles,varii,(vnde & Germanicum nomen(Soten)fortaffis fadum ,) & mufcarum 3o appetentes. " | ! Redeo ad poscilias vocales , quos Beifceros vocant Germani , apud quosinueniuntur , vtSaxones &finitimi. Horum aliquot viuos Nicolaus Speicherus pharmacopola Argentine celebris , procul é patria fua(Francofordiaad Oderam,fi bene memini;) nuper in meam gratiam mitti voluit. Qui ferebat nuncius cum feptuaginta miliaribus Germanicis confectis Noribergam venilfet,recenteaqua fontana af- fufa , incellam hypogeondepofuit: vnde omnes (erantautem viginti)interierunt , quód fi pro fontana | fluuiatilem aquam eisaffudiffer,viuos feruaffet. | DE POLYPIS IN GENERE, RONDELETIV S. " TI? A Y HO T Z , &accufandi cafu oxUmods yj oA ouo dixerunt Grzcijà pedum multitudine. Vn- A 7E de illi quoque qui Graeciam nuncincolunt oxlómeds vocant, — Noftri per Íyncopen poulpe , Galli pourpe. | i Na ^ Polyporum plura funt genera. Vnum genus eft eorum qui ceteris maiores funt, & notiores : cuius Genera polypora generis duz funt differentiz à loco fumpta. aljj enim pelagici funt: &alij 2e754o:, id eft;litorales, qUOS ex 4»;ffotele z. Pliniusterrenos vocauit. himulró maiores funt ( inquit) pelagiis. Alterumgenu: eft eorumqui parui 2^5. funt,varii, ciboinepti. Tertium genus asdavb» vocant. à cxteris pedum prolixitate differt : &acetabu- lorum ordine,quem fimplicem haber, cüm catera mollia duplicem habeanr.id genus alij &oxiveuvav, alij r;5 s. bsfl. capt $C oAy VOCant Inquit Axittotelcs: Plinius ozenamy;alij àzpvaíavalij ?euvaor. Histribus generibusadiun- git Ariftotelesalia duo , in oftreis fiue conchis condita. prioris generis polypum vevzíaor fiue yavmuly WEE . vocat, nonnulli polypi ouum, Plinius pompilum. Alteriusgenerisis eft,qui tefta conte&us, cam nun- n o quam deferit cochlearum more; fed brachia tantüm interdum exerit, Hzcfünt polyporum genera ex AÁriftotele, inquibus diftribuendis exiftimauerit aliquis nos perperam duo in vnicum redegiffe , fcilicet 7, o, qe- £A«d vli) & Boniraurav fiue oov, qua videatur Ariftoteles libro 4. de hift. cap.t. feparaffe. "Ear3 Jw mido lo genos num eroAumUdov-zy piv T UÁN ea Ga mo Cota uy rear aUTOY. i1 eAU puis oi mejor dor TRV era urylov Biol dA. ffe. paxol; Tr01XÍA01501 Ui &cO o yT Q4. GA T€ d.0 : ) TG MAAOUAEYY A6 doy H uie du OE Qua d TO TOV 70V, dj TQ uovonruAOy 721) pévow Q3? ua Naxlay, TÀ 2 d» mrdrra din iro An eer t3) li say od uev Boi radvav, ol üCootv. Quibus fubícri- bit Gazeinterpreratio. Polyporüm genera plura funt : eftenim quod & confpectius & maximum eft, cuiusterreni maiores quam pclagicifunt. Etquod corpore exiguo varióque eft, ciboineptum. (rem alia duo: ex quibus unum eledonam,cc.)Ex quod eledonam vocant;crurum prolixitate diuerfum :& quod vnum ex mollium numero fimplicem acetabulorum ordinem agat : caetera nanque omnia duplici cal- .&o culantur. Adhzcquodalij bolitenam alij offolemappellant. Atreiipfius veritas paulóaliter quàm A- ^ qiftoreles polyporum genera partirinosco&git. Cüm enim eundem femperpolypum viderim & odore effe graui , & longiffima brachia habere;fimplicémq; acetabulorum ordinem,;non potui non exiftimare, bolitenam fiue ozolin fiue ozenam ab odore nominatum, & eledonam,eundem effe polypum. Od&ona brachia funt polypis , aAexrére; vocat Ariftoteles , quibus vt pedibus ac manibus vtuntur. p probo(cidibus carent , quibus à fepialoliginéque difiunguntur : (ed harum defectum natura, pedumad eosdem vfus commodorum longitudine penfauit, Caput iiseft inter pedes&aluum , vt reliquis molli- bus;tefte Ariftotele:atabiisdem (inquit) eo diffident , quód paruam aluum,crura prelonga: contrà cz- teraampliorem aluum , crura breuia habeant , itavt poteftas nulla (ringrediendi, Hac pinnis natant, inillis nulle cernuntur. Roftro;partibus internis , gula, ventriculo , inteftino, muti, fcpiis &oligini- Q.qq 5 bus Eledonam e bo- 7308 De Aquatilibus. ; busnondiffimilis. Supra ventriculum veficulam habent , & in ea atramentumauthore etiam Arifto- tele libro 4. de hiftor.cap.r. & libr.9.cap.47.fed non ita nigrum vt in fepiis & loliginibus, verüm purpu- rafcens. veficulam hanc ufzera vocat Athenzus libr. 7. € qua atramentum per fiftulam effundit ante al- uum fitam; C Cerrum eftpolyposeodem modo quofepizac loliginescoire: nimirum ore oriadimoto, & mutuo brachiorum complexu. Polyporum igitur alter (inquit Ariftoteles)capite vulgó dicto in terram verfo ni- tibundóque explicat porrigitque brachia: tum alter fuperuenit, patfisque brachiis fingulis ad fingula fub. Parsgenitalg — icti iunctísque acetabulisadharefcit. | Alij marem aiunt in brachio vno quod pudendi fpeciem referat $n mare. habere, in quo duo fintacetabula maxima , neruo id quafi conftare porrectum ad medium vsque bra- chium , totámque in feeminz narem inferi, (.Hac ille: &* partim qui ex eo repetizt "dtheneus.) Sed hzcío- ra mnia elfeanatome certo demonftrat. Mihi fzpiüs polyposdiffecanti, nunquam vifa funt acetabula ifta maiorain vno brachio quàm in alioyprzterquàm primo & maximo polyporum genere: in quo non duo in vno brachio,fed quatuor in quatuor brachiisacetabula pra ceteris omnibus maxima comperias, in a- liisgeneribusminimé, Quód fi femen (per) hzc emitteretur,neceffe foret , meatum aliquem ab internis partibus huc dedu&tum : foeminam quoque eodem meatu femen excipere, ouáque edere: quz fieri non poffe fatebuntur omnesqui polypos viderunt,&ouorumin inferiorialuiloco fitus neceffarió conuincit, Departupolpo- alio quàm brachij acetabulo oua edi. Quocirca vera mihi videtur eorum fententia;qui fiftula parere affir- rum ex Arift. narunt. In qua opinione fuit Ariftoteles ib. j.de hiftor. cap. 6. de mollibus omnibusloquens. Pariunt, € 46^. inquit,eacorporisfüi parte qua fiftula dicirur,& eum fecutus Athenazuslibro 7. Os ^45 evumasutusvG", D roAud yebyoy enata (en did à ayuu n 9D. side Ji Aeryouére Queirii eG" y Us oor móp 76 cua y à) Txla sd 20 £orgudóy. Polypiíefe complexi longotempore coitum abíoluunt, quia fanguinis funt expertes : pariunt autem fiftula,qui meatus eft in corpore,oua racematim. Hyeme cotunt,vére pariunt in cubilibus, vel fi- -&ili,velinaliquo alio cauo,oua fimilia labrufcz florentis racemulis, aut fru&ui populialbz,mira foecun- ditate. quibus ruptis,maxime diebus quinquaginta poft, polypi paruuli erumpunt phalangiorum modo: uorum formatora manifeftaquidem eft, fed nondum membra fingula perfpicue diftin&a (ant, nou- TRcRPAPM nullique adeó parui,uc nulla partium conítent diftin&ione , fedad conta&tum moti agnofcantur. magna Debiltstioa pats propter imbecillitatem & paruitatem perit. Ouis polypus fa«mina aliquando incubat, aliquando Foeminam & marem à partuita fenefcere debilitarique p tu femint: cubilisoftio affidensfuper ea brachia exporrigit. ela cott ;"^- £ernnt,vt faciltà pifciculisdeuorentur, &à cubilibus detrahantur: vnde genus hoc pifcium breui inte- ont Gem brt- ree necvltrabimatum (vinere) (cripfic Axiftoteles lib.o.de hiftor. cap. 57. Oppianus lib. 2. aíu&jmxzviti- 39 dem fcripfit polypum longo coitu ita debilitari frangíque,vt viresomnino deficiant : ámque ob caufam inarenaiacens,przda fit reliquis pifcibus, quos antea nullo negotio deuoraffet: foeminam veró ob par-. tus doloresemori,quoniam non feiunta oua vt reliqui pifces,fed compactaracemorum inftar edant per fetus. anguftam fittulam. | Ov 39 zrgiv Q1^07u] * dioe eau yu ITO AI ys 25d 35 / N E] X. 3i Avríe T & V apáSoiei scUv tuens oA wTas. Kapguiyádes dual 3) utenivot idi gj 13001 "Qs dl avrus qw UnAvE bz adivov poyeuo a, "OXvraad jà Tlig1y avmoxpi doy, ola x) dote 'Qà JraSedoxeoiwsdengóra di à AcI0I Bozeudày,gesyolo pósyts diadoraTaa Gu Mt. Hactenus de Polypisin vniuerfum. 4o DE PRIMA ET SECVNDA POLYPORVM fpecie; Rondeletims. Ttely py rà ueMeoy aeo Ay Si adeavtoyla : Yláyres ydg piv dua qv,omot oredàv ayríawcit : '"IySWs,&c. Etmoxdefoemina.- Porvpvawhicdepinximusqui omnium maximus eft & notiffimus, cuius differen-ias duas effc di- C ximus:alter enim litoralis eft;alter pelagicus,vità folüm, fpecie nullo modo diffidentes. B Vterqueigitur ore;oculis,partibus internisfepic acloligini fimilis,brachia veró longiora habet; pro- muícidibus caret :aluo eft rotundiore,fepialatiore,loligo veró longiore. Acetabulorumin brachiis con- tinuus eft, & duplex ordo : quzinitio maiora, deinceps minora fiunt. Sunt etiam quatuor pedumace- C D tabulaomnium maxima.his omnibus mira vis ineft. Vnde Trebius NigerapudPlinium libro 9.capite3o. jo hominem in aqua. Luctatur enim complexu & Íor- negat vllum elfe atrocius animalad conficiendum betacetabulis,ac numerofo fuctu detrahit.cum in naufragos vrinátésveimpetum capit, fed frinuerratur, elanguefcit vis.exporrigunt enim fe refupinati.Fatuus quidem eft polypus cüm ad demiffam hominis ma- numaccedit: fed rei familiari profpicit, cm omniacolligat,& veluti in domicilio reponat: cmq; quan- tum vtile fiarroferit;aggerit teftas , cancrorum cruftas, putaminaconchularum,& fpinas pifciculorum. Colori statio. Coloris etiam füi mutatione venatur pifces. colorem enim refert fimilemiis quibus fe applicauit faxis, quod etiam in metu facit : vnde Plutarchus in libello in quo diíferit, plis ne rationis infiraquatilibus be- colorem mutare. fic enim ait: (tiis quàm terrenis; fcripfit polypum aliter affe&um quàm chamaleonta Colorem quidem mutat chamzleon nihil machinatus neque latere volens,fed temerein metu mutatur, naturá pauidum , & ad omnem ftrepitum expaue (censanimal. Confequitur autem aurz copiam (Hzic 6o caue altera accedit, aeris copia) authore Theophrafto: quoniam parumabfit quin totum corpus pulmo : 1 H * - AR LT Ld / ? expleat,vndeauraviuere & mutationibus obnoxium effe coniicit. ( & vexualeeres 75 yet uamxlv aure, x) dia sje oeie va? ueraCona? Evrgenflov. ) Mthac veró polypi mutatio non ex perturbatione oritur: nam de indu- ftria colorem mutat,vt hac fraude & quz metuit vitet : & ca quibus vefcitur,caplat.- Hac enim ratione & ed Cr ^ SUR y LusyG&- à gei pui Qe0ryoyT as Td di Sageisd non cauentibus obrepit,& dolum ftruencibus fucum facit.(maeaxpsóp. t Pindarus, (eztazte Pletarcho ) "ragspybueva.) Hanc polypivarietatem celebraui : ! Ioyríe Sugle 5eovi udAte& voor. . Tleceoteor, (alias aepofgov) váccus sro)isosiv 9113.8, - . EcTheognis fimiliter, (eodem recitante:) ! E ^ HS. vb KlsAUT0J* véoy12/& T0Av ae 0tyog 7roTi réTels T) aie iMi mu TO G ida &gayn. Qui m—— De Polypis. Lib. In IT. 739 4 polypum parte pronaveprefentat : ea vero quam Rondeletins dedit,partem qua civros con bee noffr. dd 5p à continet fupinam, geminis acerabulorum ordinibus eleganter exprimit, o UP. mU d 9 À PA 7 !'"z A 17 t (A - ) - SS X 14 í d à [7 [A * á 14 X3 AE "HR. «S EA E) r L3 USA ME zo x REZA z Y zx t z ricis, D 4 ac Se Tm v2 2 j - M SEINS ANN teen qi Nie n, AN " : INN NEN ) iE : NN A 2 i $ » EM ) MS ji: (. b s SY * AN M (my, SUE V xD V. à 1 7) ENSE A EM AN TITAN j e (7 EF ^ Ss tn 1: MN Hl / : M Pih WI M Iul AP r e K 32 " 3 E A ZR EN - E ui y * E 4 SN ] cT J TN S EN z 3 ZA ib, E Ex De- z L—— 4 z $9 | fu V m : e — : oo S É7 » c «o éo : ev ums . Quos verfia alitey citut Atbenasa: —— dU EE MM Ta ees (oui dew retos 1déiv&edyn. - IlsACaW 505 lui 19/6 d 0AwT Abk e toT vTéTQR Hac polypi naturain prouerbium abiit,moAézo36- v/y 1n , quo monemur, protempore aliosatque alios DRE Ttuti atq; alium vültum fümere.. Idem Plutarchus fctibit;falfum effe, polypum fibi brachia 4» £racbia/ue arrodere,(ed murznam & congrum pertimefcere verum eft. Plinius lib. 5. cap.29; Polypum brachia fua «red. zodere;falfa opinio eft: id enim à congtis euenit ci : fed rena(ci ficut colotis & lacertis caudam, haud fal- — füm. Quz omnia ex Ariftotele lib.8.de hift.cap.z.fümpta fant. ( Casde etiam lacertis atq, ferpentibus am- | getterena[cuntur,drifot.) Conttà Oppianus aüthor eft polypos hyeme latentes in cubilibus fuis bra- 145 2 £a. chia fua abfumere, nonaliter quàm alienas carnes,eaq; identidem renaíci, Q4 4 Xe'pan ZZ STER DUES CU Co S diae IlvAdmrodus,Cajaevéis 39 vroreopteni Sul Aag. ANY of yyAn ugiat éyeCop.evos SA II7i£avres dulyunTaa &àe erüdus nura adouas "Axorelas.ok date 63s kopé( mre dyax]ag —— Qdoyrau : 2006 "r8 qi Yos qd ov ertyd,as. XU UT C Polypifoli mollium in ficcum exeunt duntaxat afperum, lzuitatem odére. Vefcuntur conchylio- Ttses tn fece, s MPCCAE : : : : ' itia ir f 99. ^ carne,quorum conchas complexu crinium frangunt. itaque praiacentibus teftis cubile eorum de- Cibus. : ^ ; t . ; 1 : Sapperuu ole, prehenditur. Miré dele&antur olez ramis;atque iisallectis capiuntur. Oppianus libro quarto , zaudili- Jreumfalfamen- Aa. | - 4. , e d 1 : E f. Hrrot zréAverodes uiv AS Loalue QuAdecuy "Easa (asi doy. SuUpan erüDo oeévas dev Potter ' 1 c Xeiuam di éroré quoiy Eheeisen a Aie vong -"Beyeu,u SaNolgiy &h »yAavkoisit gola, " RAxedua ,Arraeo T5 QuT8 70e dote 1 "yd vena GCC. Necfolüm olea,fed eriam ficu arbore gaudereauthor eft Athenzuslibr. 7. Delectantur polypi olea i5, arbore, cuiustruncum brachiis amplexi (zpé comperiuntur : deprehenf funt etiam aliquando ficumar- borem ad mare natàm complexi & ficos edentes, vt fcribit Clearchus in libro de hisquz in mari fiunt, (iy và mee ovt» TQ V5e9.) Hosolea delectari idargumento eft: fi quisenim arboris huius ramum in ma- re demittat,quo loco fuerint polypi;breui mora & citra laborem polypos ramumamplexos trahet quot- Lib..c2p.39. quoc voluerit. .Amant & falfamenta,quod oftendit Plinius exemplo polypi illius ; qui Carteiz in cetaziis affüetus eratno&u exireé mari in lacusapertos,atque ibi falfamenta populari. F Polypidura funtcarne,queque mollefcere&facilé concoqui non poffit, nifi diu feruata multüm- quefufte contufaad dirimendas frangendásque fibras, quibus caro contexitur. Traduntur, inquit Pli- LibjtOp10. sius muriam exfefe emittere;& ideo non debere addiin coquendo, fecariarundine: ferro enim infici, vitiámque trahere natura definente. Craffüm fuccum gignit & glutinofum : Venerémque irritare cre- 9 ditur,tum ob flatusàcraffolentóque carnis fucco genitos, tum ob humoris , qui in eoineft,falfuginem, quam Plinius muriam vocari dixit. Affüs durior fit,elixus in aqua & atramento fuo longe melior , additis 'oleo,omphacio,;pipere. De Polyporum Secundum polyporum genus feparatim non depinximus,quód fatis ex primo cognofci poffit ;anim- SEpeuC E aduerfis notis, quas tradit Ariftoteles : paruum enim &varium effe dicit; cibóque ineptum. Ex quibus verbis quidam colligunt hunc polypum effe quam fepiariam vulgus vocat , qua parua variáque eft, fed hancex polyporum genere non efle pofteà docebimus. T DE TERTIA POLYPORVM SPECIE, : Rondeletius. m s T Are emm f jid 2b , 7 "Aa M MI rris react aes E - (SEES EERTCEASUESENSSSSENN: INPS SEENE EXT BAD c J r^ À — TznrIrgenerispolypum effe eum diximus;qui dicitur £aeddwn, vel Boafranva, & oCooue fine Catus fi- uedauvAG» ab odore,vt anteà demonftrauimus. Grzci huius temporis uosizi» vocant , abodore mofchi. Lil.) .c5.39. Plinius ozenamà grauicapitis odore dici tradit, ob hoc murznis maxime eam con(e&antibus: ego veró quód eo fit odore, qui grauitatem capitis inducat, dictam fuiffe puto : nam odoratarefte Hippocrartemu- liebriaducunz;fed grauitatem capitis faciunt. A reliquisigitur polypis differt, quód corpore fit magis rotundo : longioribus brachiis, vnico in eis acetabulorum ordine. pretereà odore eft mofíchi , non folum viuus , fed etiam mortuusatque exiccatus. F Quam ob caufam magis quam caeteri ad Venerem ftimulat : etenim eam veluti fopitam odorata exufci- tant,quemadmodum ambra & mofchus: quo fit;vt qui vnguentis delibati effc folent;cateris fint falacio- res. Pra paratur vt fuperior. D'E Po LuWpxe y TESOO-V E, BELT OS vV S. A . Polypusànumero pedum ( quibuso&tonis praeditus eft ) appellatus: vnde vulgus Grecorum O&a- podem nominat: Gallis Vn Pourpre, Maffilienfibus Secche poupe dicitur. B Acetabulaincirris plufquam octingentahabet ; atquein quolibet cirro plufquam centum: quein imo quidem maiora , deinceps veró minora fiunt, & quadam pellicula conteguntur, quz horum dilata- tichisac contradtionis funtcauífa. In interna cirrorum ferie ; ad radices ; roftrum illi eft nigrum in me- dio corneum acdurum , pfittaci roftro fimillimum,quo cuna etiam duriffima comminuit. Oculos ha- bet(vt teftacea) extror(um fitosin ea colli parte , ad quamalligantur cirri,qui beneficio naturz palpebra integi poffunt : quo fitvt parui admodum appareant, nec quicquam eorum praterid quodin iis eft pul- (C) lum, confpiciatur.. Quodautem vulgus in Polypo caput vocat , id veró interna parte turgidum eft, mul- tisque loculamentís concauum , eius nimirum alueo ac fiftula. Quódque Polypusin varios colores fe commutare dicitur : id quidem à molli eius pelle prouenit, quz facile glubi poteft : cuius colorem nunc album, mox rufum , pofteà liuidum , mox variis coloribus diftindtum videas. Pronus Polypus oculos oftendit : fupinus veró , fualoculamenta: qua parte commode diffectus , magiscartilagineusfentitur : atque $9 LIS $9 60 , L De Polypis. Lib. IIII. 741 atquein eius interaneis nefcio quid turbinatum videas quod cordisvel hepatisnaturam habere dixeris. Verim id quidem protinus eflluit & diffoluitur. Quod autemilli veluti cerebrum eft , id quidem pro- portione magis quam naturatale eife crediderim, Abore gula ei patet oblonga & angufta, in quandam angluuiemampliffimam producta; cui adhaeret ventticulus :à quo inteftinum tenue(craffius tamen quàm . gula)partem repetit fuperiorem , & iuxta os furfum tendit. Corneum quiddam vtrinque habet Polypus, in quo eius oua recluduntur : lucida quidem eaac transparentia. Flagellaautem oftendit quina;atque in- A terdum íena. Ego veró cüm apud Epidaurum femel Murznasíecarem. earum ventriculos cirris poly- (D) perum refertos comperi. Saxorum cauernasincolunt;atque illic cancris & paguris victitant. Vifus eftà nobis Polypus inportu Corcyrz nigrz , integram horam cum cancro decertalle. Continent humorem 10 infenon nigrum,vt in fepiis, fed (übrufum,quem in metu peraquam Ípargit. Polypiab efcafe facile in fublime efferri patiuntur: fed vbi veneriar (urfum, & leuati extraaquam ac- E rem fenferintmox elabuntur.Quamobrem veteratores Polyposantiqui vocauerunt. Quotiesnautz Grzci ( apud quos magis eft edulis ) grandem Polypum ceperunt, antequam eum in- F -coquant;per mediam horam diuerberant, atque ad lapidem frequenuffimé atterunt : hoc modo faciliüs coqui poffe affirmantzalioqui Polypus etiamfi in mille frufta coníciffas fuerit, ramen fingula adhuc & co- (C) lorem mutare &moueri videbuntur.Atque hic quidem magis eft terreftris (zerremusPlinioyid esl litoralzs.) Elle autem pelagiumà füperiore diuerfum Ariftoteles facile comprobat. Quamobrem ille fuperior Ariftotelis more terrenus (meéeyyee-) ad difcrimen pelagij nominetur. Nam ( vcícribic ille) terreni ma- ioresíant quam pelagij. Pelagiusautem corpore exiguo varióq; preditus eft;ad cibum prorfus ineptus. 20 (Rendeletiuspelagium cj terrenum [iue litoralemyutta folum &g magnitudine , [Vecie nullo modo diffidere fcrs- bit. db rutrog, autem diner[fum.ex Ariffotelis fententia favit genus alterum,exiguum variumá,,) DE BOLITJNA,S SIVE OZOLI, QVAM ET Ofgmylum srocaut ,Bellonius. "Aliaeft Polypi fpecies vulgó vbiquecognita. Itali Mofcarolum & Mofcardinum vocant , nonnulli A Muguetinum. Editur Polypi modo,neque ab eo diffidetnifi quód ad eam magnitudinem non extuberat. Tenuibus & oblongis preditus eftcirris,& corpore minore,mofchum füauiter olente. Nihil eft prorfus in pictura huiusaut delcriptione,quod non fuperiori Polypo conueniat. (/Rezdeletim diffinauit a polypo, .. quodrotundrere fit corpore,e9" longroribus brachus , vnico im eit acetabulorum ordine ; id quod Bellonzus ad Ele- 30 dogam refert.ég'c.) Non defunt qui huncexiccent, vtfragrantiam veftibus inarcis concilient. Plinius O- zznam dictam à graui capitisodore putat, Nimirum antiqui odorem , quem mofchus, aut quidpiam fi- — mile refert , naribusgrauem effe putarunt. Murena hanc maximé confectantur. Pollux & Ozenam & Ofmylian vocari tradit Polypigenus,quodinter caput , & cirros branchiásue , (brachizze) fiftulam gerit; quatetrum odorem emittit : quod Mznulas Íepiolasq; venatur, DE ELEDONA, ALTERA POLYPI SPECIE, BELLONIVS. Rondeletius bunc ab Ofrmylo mon diflinguit. EledonaàPolypoterreno cirroram prolixitate diftinguitur. Crurahabetlon ga, & vnus et moliium numero fimplicem tantum in brachiis acetabulorum ordinem oftendit.catera nanque omnia duplici(vc ^? inquit Ariftoteles)infigniuntur. | COROLLARIVM. Polypi vocabulum Latini non habent,;fedacceperuntà Grecis, refte Varrone. "Avlccó» apud Hefio- . dum,id eftexos;pro polypoaccipitur,epithetonloco fubftantiui:Lacedemonij tamen polypum fübftan- tiué & fimpliciter Zyéseoy vocant; authore Clitarchoin Gloffis,Proclusin Hefiodu m. Onos,id eftafinus marinus,quem quidam pulpum(polypum )dicunt;alij octapodem, Kiranideslibro 4. Gerardo Cremo- nenfiinterprete. Sedalius,quod fciam nemo, afininomen polypo attribuit. nos ors , id eft afellos fui ge- neris pifces,non malacia;in A. elemento defcripfimus. Pulpumaliqui recentiores indocti nominant, vo- ce Italis vulgariad latinam terminationem deflexa;vt Syluaticus & Gerardus Cremonenfis. AlbertusMul- 5o tipedem nominat , Greco nomine fimpliciter translato, eodémque fenfu compofito, | OGapodia pro ^ polypisapud Pfellum leguntur, diminutiuo nomine.nam & hodie à Grecis o&apodi dicuntur,à quibus- dam ineptiüs catapodi. Polypusvbiqueferé gentium nomen retinet , Gillius. Polpo Italis dicitur: Ve- netisfimilitervel Folpo. Genuz Porpo. Hifpanis Pülpo. GallisPoupe. Angli qui Ve&aminfulam inco- lunt,vocanta 9Pout cüttc[ / vr Turnerus medocuit: alij quidam,vt à Io.Fauconero accepia SDrecfe, Iidem Sepiam Guttel vel Guttfe vocitant Germanico nomine inteftinum fignificante. videntur autem Malacia, idcft molliaomnia Germanice re&é potfe vocari Stutteffifdh : vc fa Polypum interpreteris , cí S&uttelfifd) att. Noninepte etiam vocaretur círt G(ftif vel 9potfife) vel 9olftttte ; nomine compofito àPolypo, & Stuttel quod eftSepia.nam &Maffilienfes Polypum nominant Secche poupe.Seccheautem Sepia eft. Vel circunfcribetur,tinS5(acffifd mit lanaen füffen eno einem (einen (eíb.id eftMalacium pedibus longis;alueo 60 modico: quare ingredi etiam poteft, reliqua mollia non poffünt. Vide fupràin Loligine minori. Ahuna, vcl Hahanc;vtrunque nomen corruptum eftà channa : Albertus & alij obícuri channz propria quedam eiatttibuunt,quedam etiam polypi,&c. p — . Theophraftus in libro de differentiis fecundum locos;polypos circa Hellefpontum nafci negat:quód B mareillud frigidum fit& minüsfalfum. Simocatusin Ponto polyposeife negat : O ppianusin Euxino. Pj. In Euripo deíunt, Áriftot. In mari circa Venetias frequentiffimi funt, Authorde nat. rerum. In Car- teia buccinas effearant decem cotylarum.in exterioribusautem locis polypum ad talenti pondusaccede- re,Strabo. Maximorum polyporum hiítorias duas ex Plinio & Z&liano referemusin CC. Mollibus com- muniamulta, quodad corporis defcriptionem , protuliin Lolieine B. Polypisnullacutis et , Plinius, Coéunt polypi , alter capite vulgó appellato interram verfo, &c. Ariftot. Caputillud polypisquandiu viuunt przdurum & quafi inflatum eft,Idem. Ecalibi ; Polypis nihil folidum intus,fed caput cartilagine Ct: propé Magnitsdo, Cutis. - 742 De Aquatilibus. propé conftat, que fenefcentibus maiorem in modum indurefcit. — Mollia fanguine carent,vt loligo; fe- pia, polypus, & cetera eius generis. his caputinter pedes & ventrem , Plinius& Ariftor. Mollia foris alueum corporis indifcretum habent, & pedes parti prioziiun&tos circum caput , infra oculos circa os & dentes, Ariftoteles de partibus 4.9.Et pauló p óft cüm de partibusinterioribus mollium turbinatorüm- quein genere dixiffet, fubdit : Cüm ita partesinteriores 11s collocentur,ambitalueus;qui in polypis tan- Oculi os, dente, tümn caput vocatur, (pztzirim quod breuior 6g votundior fit.) qualisin teftato genereturbo eft, &c. Habet Fifa, polypus oculos tzávo roydo odGy , osveró & dentesinter medios pedes , Athenzeusex Ariftotele. Fi- ftulamantealueum pofitam fupra brachia gerit cauam, qua mare transmittit , quantum fuo admiferital- ueo;quoties aliquid ore capit: eámque modó in déxtram partem transfert, modó in finiftram.hac eadem fiftula fuum quoqueatramentum fundere alfolet, Ariftot. Eft polypis fiftula in dorfo,qua transmittunt 79 mare: eámque modó in dextram partem , modó in finiftram transferunt, Plinius. Fiftula hzcab Arifto- tele nominatur «vac, de generat. anim. 1. 15. & hiftoriz 5. 6. poxzie ; Gazanarem transfert : fiftulam ma- lim,& Grace evenziea legerim : ficut & in fequentibus moxverbis de loligine , evenzige tantüm : non vel poxriea vel ovzsiea.licet etiam Plinius ex Ariftotele de coituloquens,verterit : crine vno fcemina naribus adnexo. ZElianus etiam in cetis Gedrofiis eandem partem pvxriger,id eft,nares appellare videtur: vt for« té nihilfit mutandum. VideinPhyfetere plura. Corporefuntadmodum paruo,& in medio ad emitten- Pise. damaquam fiftulato , Iouius.Pinnula alueum circundans minima eft miniméq; confpicua:paruuta enim habentalueum, quem fatis fuis pedibus dirigere poffint, Ariftot. Non habent pinnas qua: mollia appel- LI Dor[um. lantur , vtpolypi: quoniam pedes vicem pinnarum illis preftant ; Plinius. Dorfum partem lzuemap- Cebu; ellant; à quaacerabulorum ordo inchoatur , Plinius. Collumetiam eiattribuiinuenio ab Ariftotele, 29. xo v4 1d imbecille , cm premitur. Pediculi o&toni omnibus, binis acetabulorum ordinibus (exezpzter ele- à dona)dvdu perpetuo omnibus;excepto genere vno polyporum, Ariftot. hiftoriz 4.1. Gilliusquidem fcri- fit polypos o&o pedes habere , fimplicibus fingulos acetabulorum ordinibus plenosmemoriz forfan lapfu. Polyporum brachia tantundem atque etiam plus magnitudinis capiunt, (dixeratautem prius fe- piasaliquasin bina augeri cubita; ) Ariftot. Theodorus pro pediculis brachia interpretatur: qua & crura & barbas , & cirrosalibi vocat: fed & crines Plinius quandoque Matfarius. Ex rurfus ; in. haec verba Bli- nij de polypo maximo : Barbas quas vix vtroque brachio compleat effet : Sic nosquoque (inquit) barbas in antiquis exemplaribus legimus. hoc diximus quiain ceteris omnibus impreflis codicibus branchias pro barbas deprauaté legitur.& intellieit per barbas brachia: necdixit brachia;quoniam ftatim fübfequi- tur, Quas vix vtroquebrachio comple effet. Theodorus quoque in Ariftotele quarto de hiftoria bar- 30 bas fimiliterappellauit. Keruad6sse dici videntur, vt inquit Oppianiinterpres /ja zu &xeipéyez vole Ao- xáuots xolAur oloy xor Qd: : quód concauz capillis (bracbzis incumbant velut cotylz Calius. fed ipfz potius tanquam cotylz & calices , non quz eisexafperantur brachia, proprié cotyledoncsdicuntur. Vide et- iaminfià inH.b. rlAeldra: Theodorus brachia tranftulit. Suntqui cotyledonasintelligant , partesin flagellis concauas;quibus exforbere polypiconfueuerint,Idem. Etruríus : Kezvandéva; exponunt erudi- tiores goAimodoc mAexlávarid cftpolypi acetabula;fiue cirrhos (zon placet per b.) aut vt Ouidius , flagella. àcoryles fimilitudine,vtinquit Euftathius. (id genus vafis eft; & manus cauitas, &c.) Antiphilus Byzantius helicas vocauit eo verficulo : Tia££e&u flet oydluo ólavüyee $ouxas.. Theodorus cotyledonasacetabulainter- pretatur. AcceptabulaapudPlinium Trebius Nigerin Polyporum ratione accepifíc videtur pro calicu- lis vrnalibuspeluium modo: vndeapudSenecam funt praftigiatorum acceptabula: hoc eftvaícula feu 40 caliculi, quibus aftantium oculos fallendo preftingunt;&c. Cel. Rhod.r;. 25. vbi multa de diuerfis figni- ficationibusacetabuli feuacceptabuliaffert. Acetabulis fiue caliculis vrnalibus peluium modo , Plinius depolypo maximo.vbi Maffarius: Sunt qui corrigunt calicibus, pro caliculis, quippe cm vrnalis magni- tudinis fuiffeà Plinio referatur. Et alibi: Acetabula funt caliculiilliin brachiis polyporum, qui rei cui- que admoti veluti cucurbitula fuo hauftuadeó tenent, vtauelli nequeant. Tradit Ariftotelespolypum habere pedeso&tonos : é quibus bini fupetiores,& ( totidem inferiores, minimi [int,medij veró maximi : & cotyledonas duas , quibus cibum admoueat , Athenzusneícioquàm rede. Brachiis eorum membra- naquzdam interiedtaeft , Ariftot. De polyporum pedibus & acetabulis, pluralegesapud Ariftotelem de partib.animal.4. 9. & fapràin Loligine, forté &inferiüsin Sepia. Habet polypus partes czterasrobu- ftiffimas,ceruicem veró imbecillem, Athenzus. go Mollia appellantur ex aquatilibus offium expertia : vt polypus, fepia, loligo, vrtica: que etiam fan- guine & vifceribus carent , ZElianus. Ariftoteles,citante Athenzo, non fimpliciter vifcera,fed qux fan- guineorum vifceribus refpondeant; polypo negat : Zaradzyxvor 4! se àvaoryous, Sepiocaret , Ariftor. Habetaliquid quod proportione cerebro refpondeat.Idem. Cerebrum omnia habent animalia quz fanguinem: etiam in mari quz molliaappellauimus , quanuis careant fanguine,vt polypi;Plinius. In po- lypo diffe&o cerebrum duplex S Y Athenzo. Sepiis & polypisventer fimilis tum ficuratum ta&tueft;Idem. Venterfanguine carentibus,nullus : incefinus (7zteffigzm) enim quibufdam aboreincipiens,quadam via eódem reflectitur,vt fepiz;polypo;Plinius. Vide Ariftotelem de partib.4.1r. Mix Miorjideit papauer,excrementum fignificat,vel potiüs tunicam( feu veficam)qua id continetur , in po- lypo, fepia , &in teftatis : nam excrementum j pfüm 3oA?e , id eftatramentum dicitur. Sitaeft hzctunica fupraventrem , authoribus Zliano & Scholiafte in Ariftophanem. vide fupràin Mecones, &in Ron- deletij Capite de pinna.Polypus habetatramentum,non vt fepia nigrum, fed fübrubrumy 78 2eyepéso pixeyi , Ariftoteles apud Athenzum. Deatramenro aliquid etiam in C. dicetur. Ouum maximé indi- fcretum eft in polypis, vt fimplex effe videatur:cuius rei caufa eft forma corporis, quz fimilis vndique eft, Ariftot. Errurfus: Polyporum ouum fimplex eft.caufa eft forma eorum vteri,qua fpecie rotunda con- Sedi red globatáque eft.fiffio enim eiusiam repleti incerta eft; De generatione 5.8. Differunt ceminzà maribus, A quiain mare meatus ille fübditusgulz à cerebello inimaaluei pertendit , idq; ipfum ad quod fertur,fpe- ciemmammszimitatur. Infominaduplexidem illud , fupráque habetur. vtroque tamen in fexu cor- pufcula quedam rubentia parti eiusmodi fubiundta fpectantur, Ariftot. Masà foemina differt , eo quód caput oblongius habet, & pudendum (vt pifcatoresvocant)albidum fuo in brachio continet, Ariftot. & P i: P P ATA Intertora. 66 , d | DePolypis. Lib.-IIIL. - 743 Atheneus. Videinfiàin C. vbidecoitu polyporumagitur. Sedhancdeipforum coitu petfuafionem Kondelenusrefellit; Bráchio vltimo; (quod & acutius , &(olum albicans eit, & parte fui extrema bifur- . ca um;doríoque adnexum;)in coitu vtitur, Ariftor, Hunc polypi pedem;ni fallor, (inquit Wottonus,) Plinius caudam vocatlibro nono: Caudajin quit;qua eft bifulca & acuta , in coitu vritür, Polypusitacon- ftitutüs efl;acfi octo ferpentesad vnum capuceffent colligati; Albertus. red rin lonapud Athenzum; polypum petra'um cognominat :.non ea ratione opinor , qua pifces faxatiles Graci petreos vocant: fed quia petrisfe agglutinare folet. Oppianus eum incolere dicit 4A3; « ive, ideft cauernas maris, in petris nimirum. amacenim locaafpera, quz brachiis fuis com modiis prenfat & retinet. Theophraftusin libro deanimalibus agentibus in ficco , polypos mare infe recipere negat, 1o Athenzus. non recipiuntid quidemrefrigerationis gratia , vt fuis branchits pifces: fed dum cibum ca- piunt obiteradmittunt: idémque mox perfiftulam,(quadere Ariftotelis verbain B.attuli,) vtcete red- dunt. Polypustum pedibus;tum pinnisnarat, Ariftoteles: exquo pinnulamalueum huius pifcis amb:- entem minimam , miniméque conípicuam elfe dixi fuprà : Plinius pinnas ei prorfus negat , quód pedes vicem pinnarum ei przftent.: Natat obliquus, pedesin eam porrigens partem , quod capitis nomine ap- pellatum eft. Atqueita efficitur vr cm natat;profpiciat inadueríum, (nam oculi fuprà fünt conftituu;) & os babeat ex aduerío.caput illud polypis,quandiu viuunt,predurum & quafi inflatum eft, Ariftoteles. Natant obliquiin caput , quod predurum eft fufflatione viuentibus , Plinius. . Mollium vnus polypus (erura entm ei quem caterislongin[onlaseh gradiendi facultateyredita [uut )exicin [iccum,eraditur per afpe- riora,vitat leuia, Ariftoteles,& qui ex eo repetiicAthenzus;Soli molli in ficcum(abbi,m terram exeunt, 20 duntaxatafperurm;leuitatem odére;Plinius. Polypo pedes funt vix hac appellatione dignita enim in fo- lido fübaquis ingreditur, vt humoris beneficio lufpenfusfluitet. In ficco ambulatio càm pulfu & tra&u fiat;alterum folum eftin polypimotu:qui nequegreffio,neque reptio eft; tractus fcilicet.acetabulis enim iactis procul , vt cuiqueapplicuit, idapprehenfum tenet: tum brachiorum contractione corpusadmo- uet. ita fubuehit fefe eam in partem, cui adherferit, CfarScaliger. Inzdificiaaliquando transgredi- untur,ouius. Videinframox,vbi de cibis,quos in ficco appetit;dicetur.Polypi promufcide carenz,quo- niam pedesad vfirm eundem commodos habeant: hoc eftad venandum,cibósq; ori admouendum, Maf- (arius. Polypus füisbrachiis vt pedibusac manibus vtitur, quippequibus duobus fupra os pofitis cibum adm oueat, Ariftoteles.Polyporum multa genera,ommes brachiis vt pedibus ac maribus vtuntur, Plinius. Per brachia velutacetabulis difperfis,eo haufto quodammodo , cui adhzrefcunc tenent füpini , vt auelli jo nonqueant. Vadanonapprebendunt: & grandibus minortenacitas, Idem, ^ Comprehenfum homi- nemin terram deiiciunt ; Maffarius. . Tanguntactenent brachiis fupinis , membranámque inreriectam totam extendunt.in arenam ramen elapfis facultas apprehendendi retinendique nullaett, Ariftot. Non poteft pecris auelli polypus;Plinius, Polypus pluribusbrachiis & crinibus inftruitar , quibus obuia quz- que comprehendit,ligaz, inuoluit,atque flagellat;Iouius, Validum cüm cateris füis partibushocanimal Ub Saxattlz q49- 3272642, Marequomodo TéCIDEatT, Aat atio, Enter £n feces » Pedum Cz ad apprebenden- 12171 Nar fit;[collo ramenimbeclle, cüm premitur, eft. De morfupolypi diceturin G. Odoratar polypus, nam & 55,5, ad oleasinlitore;,odore coníecutus accedit: vt velcani fagaciab Oppiano comparetur, l'olypiacerrima edacitate funt, dura xoa xoiMev,& quiduis obuium cibi gratia innadunt:proinde ne cz C oraci- àfuogenere quidem fzpé abftinent : fed cüm à maiori captus minor inlaaueos validioresinciderit, qui za. 5 5i P q flagella pifcisappellantur, mox in fercuium eicedit, /lianus. Conchis quomodo infidietar lapilloim- 4o Iniffo: & quod hominem quoque in aqua conficiat , exPlinio tecirabimusinD. Vefcantur conchylio- rum cárne, quorum conchas complexu crinium frangunt : itaque prziacentibus teftis cubile eorum de- prehenditur. Omniain domum comportat:dein putamina erofa carne egeriradnarantésque pilciculos ad ea venatur, Plinius.: Polypi conchulis maxime extripgentes caruncu as vefcuntur: vnde fit vteoruml cubilia cognofcant;qui venantur,congerie teftarum, Aciftot, | Vefcitur aliquando rele 8v xoyyvALov (s g- xidiotgyr& oc oaxa Ewr0e TOY SuAR ud Biztov, Athenzus ex Ariftotele. In huncmodum infidias pifcibus moli untur:Sub faxa fübie&ti defident;& in horum colorem fe conuertunr, vt faxa fané effe videantur. Atque pifcesad eostanquam ad (axaadnarant,& incauti fic ab eorum brachiis tanquam retibus comprchendun- tut, Elianus. De coloriscius mutatione pl'uraadferemusin D. Polypotanta vis brachiorum; vt nau- tam aliquando é naui incautum rapiat; & in mare pertracti carnibus fatie.ur.carnes enim appetit, Author $9 denat.rerum. Pifcatoresdicunt po'ypaminterram progredi ad oliuz germen inlitore poitam , 4Elia- nus. Etalibi: Polypos & ofinylosin ficcum egrelfoszftiuo tempore , exmaritimisarboribus frugiferis fructus fübripientes,(fcandunt enim pertruncos,& ramisfe implicant;)(epéagricolz & deprehendunt, & pro diteptisfructibus poenas ex comprehenfis [umunt: & pro commifífo ab eis furto,fructüum domi- nisipfosad epulasadferunt. Que T rebius Niger retulit;monftro propiora poffunt videri.Carteiz in ce- tariis affuetus exire é mari in lacus (tinas,que ct labra dicuntur , MaffArius) eorum apertos, atque ibi falla- menta populari,conuertitin fe cuftodum indignationem affidnitare fact immodici. Szpeserant his ob- iectze, fed has tranfcendebat per arborem : nec deprehendi potuit nifi canum fagacitate, Hiredeuntem circunuasére noctu, concitiq; cuftodes expauérenouiratem. Primiim omnium magnitudo inaudita erat, . Deindecolor muria obliti odore diri.Quisibi polypá expedtaffet;aur ita cognoíceret? Cum monftro di- 6o micare fibi videbárur.nanq; &afflawu(vdore for[an.alioquin enim non flat, nt, [Pirat terribili canes agebat, nunc extremis crinibus llagellatos,nunc robuftioribus brachiis clauarum modo incullos,xevéque multis tridentibus confici potuit.Oftendere Éucullo caput cius dolij magnitudine, amphorarum xv.capax, atq; (stipfius Trebij verbisvtar)barbas quas vix vtroq; brachio comple&ti effet;clauarum modo torofas: lon- gas pedum xxx.acetabulis fiue caliculis vrnalibus peluium modo: dentes magnitudini refpondentes. Re- liquizatferuatz miraculo pependerepondo feptingeutorum , Plinius. Strabo circa Carteiá polyposnorn tanc magnicudinis,fed talenti pondo reperiri tradidit. Huic prorfus fimilem hiftoriam de maximo circa Puteolos polypo recitar ZElianus de animalibus 13. 6. eam nos etfi prolixam , propter reiadmirationenm totidem verbis hicadferibemus. 'Temporislonginquitate Polypiadeó magni euadunt vt ad ceti magni- tudinem accedant;cetaceiq; generis numerum obtineant. Puteolis oppido Italie auditum cft, Polypuim ( Coloré veuta- to ) ! Cut AN ij Brachia fun Af» zodit. Verfus Heftods, Aquam féteida e dskem ez sd meer| ATE. iramentum. Culile. Latitzito, Cott ud. -. , LI , f k TTL EE — " 74 — De Aquadlibus. i cum inufitata ad corporis molem facta progreffione , ad maximam magnitudinem perueniffet, egregié Ípreto & neglecto maritimo victu , in continentem proceffiffe & terrena quadam deprgdarum elfe. & cüm perfubrerraneum fpecum;Püteolanas fordesin mare transmitrenrem,in maritimam domum aícen- diffet,vbi mercatorum ex Iberia res , fal(amentáquein magnis vafis effent, brachiorum circumplexione vafa primó ftticté comprimentem confregiffe, deinde faliamenta depopulatumfuiffe, Mercatores veró ingreffos;vbi dolia difruptainfpexiffent, & permagnum earum rerum ; quas nauiadvexiffent, numerum exhauftum deprehendilfent, ftupuiffe :: Ac nimirum càm ab infidiis fores integras , te&aab omni irru- ptionc intacta , parietes non perfoffosintuerentüt , quisnam populatorfuiffet, nulla conie&ura affequi potuife : Atenim cum reliquias conditoruim pifcium animaduerterent , eosconftituiffe , exdomefti- cis audaciffimum armatum intusin infidiis ponendum effe. Polypum veró no&tu ad affuetastanquam epulasadrepentem reuertiffe ; & tanquam athletaaduerfarium ftri&tiffimé correptum fuffocat , ficfla- gellis vafa circumplicantém perfregiffe. Eum porro qui infidias moliretur, etiamíilunz fulgore domus illuftraretur , omniáque confpicua effent,)non tamen,quoniam foluseffet;beftiz metu perterrirum,hanc aggreffum fuiffe,fed mane mercatoribus rotam rem explicaffe: quod quidem i pfüm ij audientes,ei fidem enarratarum rerum non habebant. Deindetum negociatores ob tantum acceptum detrimentum , pe- riculi memoriadepofita, confenferunt fimul ingredi & congredi cum hofte : tum alij inufitati & incre- dibilis fpectaculi ftudio fua fponte fefe auxiliatores vnàin domoiilaconcluferunt. Pofteà veró quàm fub vefperamin folita dolia fur inuafiffet , ex eis partim cloacam obftruebant; partim armis tecti in hoftem ir- ruentes, dolabris & cultrisacutiffimis eius brachiaabfcindebant. Cumq; quemadmodum frondatores & putatoresarborum robuftiffimos ramos fecant fici i pfius membra circuncidiffent,tandem vix non pau- 2e colabore eum ipfum confecerunt , atq; opprefferunt: &, quod quidem admirationem haberin terra pi- fcem mercatores füerunt expifcati;huiusq; belua propriam vereratoriam nobisoftenderunt. Polypus cum aliis cibis paícitur , (eft enim edaciffimus , ad fraudémque & infidiascallidiffimus,) tum ver fua ipfe membra conficir.nam fi predacum deficiat brachia fuá deuorat:acventre fic faturato;ino- piarn venationisleuar. deinde renafcitur ei quod deeft : hoctanquam promptum prandium ad famem re- fünguendam compsrante ipfinatura, lian us.Polypus fub brumam feipfumvorans,corrodénsq; defider. *Ev czrógo oingrsi y iet Adoryaa eii : adeo velpiger,vel(tupidus,; vel certe ventre tam rabido;aut his for- fan obnoxius omnibus,Plutarchusin libro Vtraanimalium;&c. Ariftotelesà paguris eos exedi ait : Pro- clusin Hefiodum,lapfu nimirum memorie : nam apud Ariftorelem à congris in fieri legicur, (vt Plinius quoque & A thenzuslegerunt,) nonàpaguris. Sedcur hoc vérifimile etie non potefl,vt polypisinter- 3o dum à fibi ipfis,& interdum à congris brachia przrodi contingat quando & cercopithecos defiderio car- nis comedendz corteptos caudam fibi prerodere videamus ? Mallarius. Vtin mati polypus, ficin terra etiam vifi hyeme conditi fuos pedes lambunt,fügüntque, Oppianus Halieut.2. Et rurfus tertio de vena- tione de vrísfcribens;polypos in mariidem facere canit: "Toloyoma? fiéySsesiv by e guariooto So Ados iie TlsAUzodez mxoAd0 eraga.x/ ami unti (aovso X iua G» ci psa tra n pueglà mrvetovl e Syra Kedloyrau v AwTRuOgiv Sag erhouguidue &dovras. Avrde vro tag uoeoy Sure oQoy do0i a eleV, "Auptptoves aqigiv qd. Vio rA AM iat, Ka dráAiv omo guion doy Uo rA oun 1 0a Aor av. Hyeme fuos pedesarrodunt. colouopodas certe hinc polypos confpici Ioannes Grammaticus adno- tauit, Czlius. A&eraséroA cree 6 vole x epi A jao Cy Toy mdi guscaApivGr- &y 0is uvydis rois &&vTé , Pro- 4o clusin Hefiodum.Et mox:2 9 &velexorras i art. auo] aoro das Eo orres noncGse vos rédag.Ex rurfas:Hefiodus (vt Graciinterprecétur)eledonem polypi genus eo verfa intellexit;qui in Ergis legicur;feré in fine: -—— $7 dics 3y mL d rlsdui. dicique eledonem volunt , zi 8 $avilà £duv , quód ipfa ferodat:ita vt 4.in nomine perindeacvacans legatur, Caelius R hod.fedalij plerique de polypofimpliciter,non de eledona fpecie e- ius vnapriuatim hoctradunt. Pherecrates cofnicus apud Athenzum fic iocatur in tenuioris fortunz homines;vr apparet." Aeíoie G5 oxuci (dS Qiexairisolere) x Beaxávoie » 3 eeGlAcis Cho: ómbray dU idu (vet odes Danepei vig oA ode vüxlag , veerrearydy 6A vay (lego, às) ees duxloAus. rr eundem Diphilus; «eem rug "Ey ay dirá (ac 6o ue Es za? aAsklávas, Ov vrseiCsCotoxa s ho vTüy $61 Qi NT. Theophraftus in libro de differentiis fecundur locos , polypum circa Hellefpontum nafci negat : dum fit, & minis falfum , quz vtraque polypo inimicafunt,Arhenzus. InPontico 5o frigidius fit , & dulcius , que duo ei adueríantur ,Simocatus. Minus atra- menti habetquàm fepia: ( eftautemid polypis fapràapud mutim pofitum: ) nam brachiis fibi fufficiunt, & coloris mutariorie:que & ipfa accidit ei per mecum, vt effufio atramenti , Ariftor. Et aubi : Polypus & lol'zo atramentum prz metu mittunt: fed accrefcit denuó poftquam miferunt, vteius copia nunquam defit. Atramentüm (Tivaeyépeyor $onbv) non nigrum haber, vt (epia,fed fabrubrum,in eo quod papauer appellant ; A:henzus ex Aztftoccle. Vide etiam füpràin B. inter partesinteriores dc papauere veítca ex- crementum hoc continente. Cubile fibi tcuit,non folüm pariturus , fedaliás etiam puto: id Homerus & JElianus 34a4pleappel- lant. Conchastenuiores fcabrásque efficere circumfe , velutloricam duram , eámque eoampliorem, quo ipfi füntampliorcs , atque de ea quafilacibulo aur ca(ula quadam prodire aiunt, Ariftot. Conchulis £5 maximé extringentes carunculas vefcuntur : vnde fit vt eorum cubilia cognofcant , qui venantur, conge- rie tcftarum,idem. Nidum conftruit lignis, & in eo parit, Albertus. Polypi binis menfibusconduntur, Plinius. Latent circiter duos menfes, thenzus. De polyporum acfepiarum coitu , p C. Polyporum idem coitus et, qui mol vére: Idem , & ex eodem AthenzusacPlinius. Polypi crine vno fo: * . * . ^ LY * LI nius.Refellit hocRondeletius.Oportebat autem fiftulam potiüs quàm narem cransferrià Plinio,pro par- te illa cui polypus mas crineminferere dicitur, vt monuimus fupràin P. adcuiuscaritis finem am- pliàsaliquid de polyporum coituatuli. Deinfertione crinis polypi maris in fftulam femine , plura leges Lad o uód mare iliud frigi mari nonapparet: vt quod & Ariftoteles & exeodem À- artu, vitáque diximus nonnihil in Corollatio Loliginis minoris lium omnium,de quo fuoloco, Ariftor. Hyemecocunt,pariunt minz naribus adnexo , cocunr , Pli- p | & 4 E DePolypi. Lib. IL — ^— 2a; legesapud Ariftorelem de generatione 1.15.In terram verfo capite count, Plinius: de foeminis hocacce- erim : quibus mares füperueniunt,vt ex Ariftotele Rondeletius affert. Nidum fibi confttuite lignis vel fürculis,iri quo fpargit(parit)oua coharentia fibi, Albertus & Author de nat.rerum.Pariunt vére oua tor- tili vibrata pampino;(£orgud)v:2 eff racematim herentia,Arhenens ex riff. )Jvanta foecunditare,vt multitu- dinem ouotü occiíi non recipiant cauo capitis,quo przgnantestulére. Ea excludunt quinquagefimo die, &quibus multaproprernumerum intercidunt , Plinius. Ouum veluticirrum xdit , fru&ui populialbz fimile. perquam fa:cundum hocanima! e(t, nam de eo quod ediderit , copia innumera prouenit, Ari- ftot. Etrurfus : Pendent vtique per cubileouatanta fecunditate , vt collectis vas impleatur longé am- plius quàm caputfit, quo continebantur. Etalibi: Ouum polypi vnum incomptum foris,& grande,in- jo tus humorem candicantem concolorem totum, atq; equabilem continens. Tanta eft eius oui vbertas,vt vasimpleatamplius capite polypiipfius. Cur autem fimplex fithoc ouum,di&tum eft (uprà in B. in men- tione vteri eius. Polypus & fepia,& reliqua generis eiufdem, oua quz pepererint;abfoluta fouent,& pra- rscsbatio. cipue fepia, Ariftor.. Polypus focmina modó in ouis fedet; inodó cauernam cancellato brachiorum im- plexu claudit,Plinius. Fouet polypus oua que ediderit: necin paftum interim prodit, Ariftot. Vltrà bi- pas reor e matum non viuunt, pereuntautem tabe femper. feeminz celerius, & fere partu , Plinius. Po!ypus in ene cas]. venereo complexu extremum fpiritum effundit. non enim dififtit coire;priüfquàm membrorum robore defectum humi ftratum, quiuis qui ad eum appropinquat, fiue ficis cancellus,fiue cancer, fiue alij pifces, quos anté deuorabat , ipfam tandiu membratim decerpunr, &lacerant , dum vitam amiferit. — Faemina item cx pariendi dolore (propter crebros partus)perire folet : non enim difcretaoua fed continentia ra- 4o Cematim inter fe , & coharentia exangufto foramine pariuntur : quamobrem non biennium am plius vi- uit, Gillius ex Oppiano: ex quo Zlianus etiam tranftuli,; Deanimalibuslibro 6.cap.28. Tanta eit (alaci- tate,vteffacto corpore nulla fit ei aut natandi aut przdam alfectandi facultas. Genus polyporum (1nquit Ariftoteles)magna ex patte biennio viuere non poreft.(aa enim natura tabi obnoxium eft. cuius rei indi- cium , cüm prellüs polypus aliquid fubinde humotis emittat, demámque abfümatur totus.quóc feemi- nisà partu potiffimum incidit. ftupent etiam faeminz, vt neque vndisiactate fentiant, & manu vrinan- tis de facili capiantur.fordefcunt eciam, nec pratereà affidendo venari poffünt.maresveró aluco tument, & in mucorem lentefcunt. Indicium nebimatum compleant effe videtur , quódab orta eorum , quiz- ftate fit, adautumnum non facilé grandem polypum videris, cám pauló ante id tempus przgrandes fpc- &entur. à partu ira fenefcere debilitaríque tàm marem quàm foeminam ferunt, vt velà pifciculis deuo- "39 rentur,& facile à fuis derrahantur cubilibus , chm anteanihil tale iis viu eueniar. tum veró paruos,noucl- lósque quanuis recensnatos , tamen nullo eiusmodi malo affici narrant. Quinimó validiores effe quam grandes confirmant. Sepias euam bimatu non viuere apertum eft; Hxc ille Ecalibi: Caput eorum carula- gine(prope)conftat,qua celeriter durefcit , immaturamq; illis fénectam adferre foler, Iouius fencfcenti- bus maiorem in modum indureícit, Ariftot. Polypusadmodum ftolidus eft: namad manum venantisaccedit , & períequentem aliquando non D refugit , Athenzus. Cümalioquin brutum habeatur animal , vt quod ad manum hominisadnatat, in £5,7,457;, ci requodammodo familiaricaller. Omniain domum comportat, dcin puramina erofa carne cgerit;adna- ea vida. tantésquepiíciculosad ea venatur. efeuntur conchyliorum catne,quorum conchas complexu crinium 1 frangunr.itaque praiacentibus teftis cubile eorum deprehenditur, Plinius.Fraudulentus eft, & petrarum Co/eré zaextio, o inquibus delitet, quibüsue adharet, colorem mentitur : quo quidem dolo plurimos pifces predonem non agnofcentes , incautos corripit;id quoniam cibi gratia facit:fuperiàs quoquein C.in cibi mentione, nonnihil de colorum eius mutatione diximus.Suntqui feplam quoque facere hoc idem autument.colo- rem nang; eam fibi contrahere fimilem loco;in quo verfatur,confirmant.Sed pifcium fola fquatina ira af- ficifolet, mutatenim hzc more polypi fuum colorem , Ariftor. Polypus minüs atramenti habet quàm fepia.nam brachiis ibi (afficit, & coloris matatione: quz & ip(a acciditei per metum, vt effüfio auramen- ti, Ariftot. Theophraftusin libro de iis que colores mutant , polypum ait veis vez092561 ué^162 obvoie cunsZouisaus, Ts T0100) T C eso £j euAuxPe ydew, Athenzus.fed pro DIT legerim Tóvos,hoc fenfu :petro- fis maxime locisalfimilari,meruentem fibiatque canentem. Nam & rurfusapud Athenzum ficlecimus: " Igog£iren 5 3) 97 0e yov dià rbv otCoy uera Gao a Tad sebas, 3) ee oporéran T0] e omoi 6a ole npUzleTaa. Colorem ma- «o tatad fimilitudinem loci , & maximae in metu,Plin. Polypiaffimilati petris , quibusadhzrentcitris fiis, eadem opera & picatores & pifces fe validioresdecipiunt , acin(idias cauent: & cüm fecurifün nimpro- uidos piíciculos captant,quos ex im prouifo inuadunt,Oppianus. TleabzeJte pour réxvov Gy ov vboy "Aptinoy Sene , ToleikoaepsCav, (lego &eaeuéGs, ex Euftathio)óv (addendum est fyllabica ditio, 3.vel v vel ey vel cr») à, dior inte, Clearchus libro 2. de paremiis exauthore incerto; apud Athenzum. Erafmus Rot. legit, &y 3j e?s Apr inen, & vertit "Pulypi ingenio mibi [is nate "mpiloche beros, — 'Ut temet populo.guemcuna, acce[ferzis,aptes. Addit idem carmen Plutarchum ex Pindaro citare. Tarandum quadrüpedem affirmant habitum meth vertere:& cüm deliteícat, fieri affimilem cuicunque rei proximauerit fiue illa faxo alba fit,feu fruteto vi- rens, fiue quamaliam praferat qualitatem, Faciunt hocidem in mari polypi , in rerra chamzleontes. fed 6o € polypus& chamazleon glabra funt, & pronius eft cutis lzuitate fpeculi modo proximantia zmulari.in hocnouum eítac fingulare;hirfutiam pili colorum vices facere,Solinus. Cur polypus colorem variet;in- quirit Platarchusinlibro naturalium caufarum,quaftione 19. e^t contra fcopulis crinali corpore fegnis Polypus heret.é& bac eludit vetía fraude, : [ : 5 n n. Ham » £t fab lege loci fuiitymutatá, colorez, Semper ei feeilis amem contigit.at vb: predam, ic Ni, un 4 3 - j ANN. CPensentem retis auidus vapit,bicguog, fallit Elato calamo,cum deusum emer[isun auras Jan Brachia diffoluit;populatumd, expuitbamum, | Ouidiusin Halieucicis.pro retis , legerim feus,id eftlinez cui annectitur efca: vel citris)id eft capillamentis, & brachiis fuis , quibus rapit acinuadi. fed il- lud magis placet.Polypum hamos appetere,brachiísq; complecti,non moríu,nec priàs dimittere, quam &fcam circumroferit.autarundine leuatum extra aquatn, Ouidius in Halieutico vadit; Piinius. Non funt cose, qaam prarereunda &L, Lucullo proconíule Bzticz comperta de polypis , quz Trebius N get é comitibus 4o dijceucer.. y » Rrr cius 2. Pupna tim 4« quila. Pugia cum lo- cufla muta, et[laco congre, dewtice, Quid refugiant. E [6 aptura. Efca ex polypzt. Prognofitcum. F Telyporum efa Epiortust, s V . De Aquatilibus. cius prodidit, auidiffimos effe concharum.illasad tactum com primi,precidentes brachia eorum, vlttós que efcam ex przdante capere. Carent conchz vifu; omniq; fenfualio quàm cibi & periculi. Infidiantue : . D r . : * 3 oc LOB * D C» ergo polypiapertis:im pofiróq; lapillo extra corpus,ne palpitatu eiiciarur;ita fecuri graffantur,extrahütqj carnes:illz fe contrahuntfed fruftra difcuneatz. Tanta folertiaanimaliii hebetiffimus quoq; eft; Plinius. | Polypi pugnam cum aquila auc , defcribit lianus de animalibus 7. 11. vnde nosrecitauimus in Aquila D. inHiftoriaautum, Polypus nempe aquilam, à qua raptus erat, fuisimplicatam cirris in mare detraxit. Deprebenfam polypies boflems, | Contzaet,ex omni demiffis parte flagellzs, "- Ouidius vt quidam citat; nefcio quo in libro;aut quo de hofte. Polypum in tantüm locufta pauet,vt,fi iu- xtà viderit, omnino moriatur. Locuftam conger,ruríus polypum congrilacerant, Plinius. Polypilocu- ftas vincunt: &adeo,vt,fi cifdem in reubus fenferitlocufta polypum , prz metu emoríatur, Ariftot, Vide plurainLocufta D. Aftacus (etiam) polypum extimefcit , Zlianus & Philes. Polypos congri faperant, fed edere non poffunt.lzue enim &lapfum polypi corpus,víum hoftis effugit. De carabi,(id eftlocultz;) murznz & polypi pugna , multa protulimusin MurznaD. Polypum brachia fua rodere falfum :àmu- renisautem & congris metuere,verum. quippe qui ab his infeftetur, quas ipfe tamen non poffir,lubrici- tatefua continuó elabentes, Plutarchus. Videin Congro D. Proclus quidem Hefiodi Scholiattesnon re&te ex Ariftotelis libris citat;polypi brachiaà paguris exedi. Cum polypo,vt ab expertis audiui,pugnat dentex fiue dentatus : & quoniam extra foueam(cubile)extrahere ipfum dentex non poteft, flu&uarante oftiumantri tanquam mortuus : quod incautus videns polypus,ad eum extendit vnum é brachiis, vt atra- &um deuoret. id brachium fübitó morfu corripit dentatus , Albertus. Polypiodore efcarum alle&ati, capiuntur : & quidem ita adherent, vt truncari potiàsquam fe auclli patiantur. at veró pulicaria herba (conyza) admota , protinus ab odore eius refiliredicuntur, Ariftot. INon poteft petris auelli polypus. idem cunila admota;ab odore protinus refilit; Plinius. In Polypos f quisrutam initciat , immobiles ma- nerein fermonem hominum venit,lianus. Fugiunt valdé faetida, Albertus. Plinius quidem cüm à cu- nilz odore cos refilire dixiffer,fubdit:purpurz quoq; foctidis capiuntur. Aquam quoque frigidam & dul- cem oderunt,vt dictum eft. Vefcuntur conchyliorum carne,quorum conchas complexu crinium frangunt.itaque preiacentibus teftis cubile corum deprehenditur, Plinius. Polypifoeminz à partu contabeicunt, & refoluuntur : eó- que faciles captü funt, (mares A COitu,ut ia C.circa fiuem ditius e31.) Achenazus. Pifcatores dicunt po- lypuminterram progrediad oliuz germen inlitore pofitum, Zilianus. Oleam prope litus nafcentem o- doratu fagaci percipit , & adrepens cirris fuisample&titur, truncum primüm,ccu infans collum nutricis : deinde altiüs prorepens , ramosac frondes implicat : donec faturatusamore;ad mare redeat. Quamob- rem pifcatores vcgetis oliuz germinibus colligansin fafcem , plumbum in medium indunt, &à naui- culatrahunt: quem ftatim amplexusaliquis polypushzrer, neque remittit, nein nauim quidem petra- &tus,Oppianus. Siquisfub cubilibus polypi falemafperferit, ( A» zs-Tale Suae durà aac urea eiet;) lta- tim egreditur, Athenzus.. non poteft petris (efczz,zdriffor.)auelli polypus.idem cuni;aadmota, ab odore prodnus refilit, Plinius. Vide fuperiüs in D. circafinem. Pifcatores polypum petris tenacirerinharen- tem dulciaqua peifundunt, & facilé auellunt,Simocatus. Polypus cornu cerui vel ftoracis(ftyracis) ficci fumodeluditur & deprehenditur: quia diligit eum , & ob hocintrat vafa (naffas)venantium , Author de nar.rerum. Efcaad polypos: Tenues mormures circa robuftum quid vinculo deligans inefcabis , (&c. Videin MormyroE.) Tarentinus. Et rurfus: Efcaadpolypos & fepias , recipitíalis Ammoniaci drach- masfex , butyri captilli drach. octo. his optiméleuigatis molle collyrium facito : eóqueaut funcsipíos, aüt validas vitras inungito. pifces fiquidem peredentes haud facile diuellentur. tu veró adftans exttahito, iniicitóq; in fcapham carabos,buccinas,purpuras,&alios quicunq; fuerint.Pifcatores inPropontide poly- potum.quos retibus ceperinr, brachiis explicatis,toftra,que pfittacis fimilia habent, dentibus frangunt. Nonoccifienim e HE DNA H0 Mi MO det Singularium 1.74. Polypicarnem murznaappetit, Op- pianus de efcis pifcium loquens:quiad cantharum quoque inefcandü, polypum in naffam indi iubet. Po- lyposaffatos non nifi nidoris caufa naffisinditos dimittiaffeuerant, Ariftot. Mire omnia marina expetunt odorem quoque polyporum:qua de caufa & naffisillinuntur,Plinius. Et rurfus: Conueniunt pifces exal- to etiain ad quosdá odores,vt (epiam vítam,& polypum,quazideó coniiciuntur in naífas. Polypiaffi caro in hamum inferitur ad decipiendos pifces, Author de nat.rerum : Ariftoteles de fepiis tantüm hoc fcribit. Polypusimminente tempeftate inaridum procurrit, & paruis lapidibusadherens, ventutn iamiam adeffe fignificat. Vide fuprain Corollario de Loligine E.ex Plutarcho. Polypiin Thafo & Caria optimi funt: Corcyraquoque multos ac magnosalit, Athenzus. Diogenes Cynicus cür aliquando crudum deuoraret polypum , Tantàm (inquit ) vobis ó ciues fum praftàn- dor, Plararchusinlibro Aqnaan ignisfitvulior. Polypocradoinge(to Diogenes periit, Sotades a- pudStobzum. A:heneus in octauo dipnofophiftarum', Auoone à néov euoy moi oda q4720220Y ; &hS«p£- vic forte &roideu£vue) avro 15e yacgle,dméSurs.quoditem Laértius teftari videtur,quanquam de eius morte variz extiterunt opiniones, Malfarius. Philoxenum quoque Cytherium Athenazus ibidem refert, poly- pum binàm cubitorum, excepto capite commediffejob idq; in egritudinem & mortem incidiffe, tantus pifcium helue erat. qua de re facetos Machonis comici verius Áthenazus recitat : ex quibus interalia di- gnum hocopfophagiftato homine:quód cüm medicusei mortéimminere;& teftamentü fi quod conde- re veliermaturandum denunciaffet:eo paucis indicato, &c. Philoxenus,quoniam veró mihi(inquit) mo- riendum eft; Iv£yer ARTT (y o TTE Td £uauTs X170, T8 zoAUTOd5£ Uot 70 kA TR AOLTOV arodore id eft: Vt omnía ' niea mecum abiens hincauferam , Date mihiquicquid eft relictam polypi. Deterrimi fant polypidum Galeni fententia ouisineubant. haud enim in paltum prodire patiuntur , Ariftoteles & Athenzus.. Galeni & Athenzi aüthoritate durz fant polyporum carnes , & difücilimz digeftionis. fiveró concoquantur,non omnino maluni aut exiguum przbentalimenzum , Iouius, Galeni & Actii fententiam de nutrimento cx molli- bus omnibus,lolieinibus, polypis , fepiis; perfcripfi 1n Loligine F.!circainitium Octapodia Píello cru- dos humores generant, & difficulter concoquuntur.. Minime intus vitiantur, Celfus. Polypus durus & difficilis coCtionis eft. maior quidem maioris eftalimenti. Diuriüs elixus ( Iurulentus) E reddit x umidam - Qa 40 jo 6o Yo FA 30 4o 3 6o DePolypis. Lib. IHIL — — za7 humidam,& ftomachum fiftit (7) vv e&ua yov iewet , fenfre obfcrrro, ) Diphilus. Habethumorem quodam- modo falfam : fi veró concoctione vincatur,haud parum alimenti corpori przber, Maffarius. Mollium genus,vt polyporum,fepiarum, & huiusmodi,carnem concoctu difficilem habet;ideóque ciendz Veneri ádoneam. flatuofi enim funt hi piíces.clixi melioresfiunt. fuccos enim prauos continent, qupd vel cüm abluuntur;apparet.hoselixatio € carne euocat. molli enim calore cum humiditate penetrante veluti ab- luuntur. atin iisqui allancur,bumores ficcefcunt :& cum natura carnem duram habeant;affati etiam am- plius durefcunt : ("Em 3 9) viis eupkhe aveav qUaei ekAangag Vous A yarios oet yl y reus dura, ) Mnefitheus. Polypus plurimim alit, & libidinem maximé irritare creditur, vt Di philus & Paulus Zigineta tradidére, Maflarius. Polypi vfum (ad Venerea) Alexis quoqueinfinuat :"Eev 7f 4t Glow; TI pov cuuoéces, "Qr vun Qdeey zrdeeipaykügux&ssKlivas, BoAG3s uéyyay Te méAUTOuD,iyS0e T adis; Mollia ad voluptatem;& ad Vene- rem concitandam faciunt,apprimé veró polypi;Diocles. Quire Venerea vti non polfünt, edant polypo- des, Actius, Salfugine fua Veneris pruritum excitant, & mirifice languidis atque defeffis auxiliantur. À ffe- runtur Venetias ex Illirici Dalmatizq; ora fale inueterati: quorum acceptabula & extremitates cirrorum à fenibusad parandam fobolem expetuntur,Iouius. Rondeletius ozenas feu ofinylos prz caeteris Vene- rem ftimulare tradit;odoris etiam ratione. Polypum quoquo modo coxeris,malum dices,Platina. Co- &um pipere & lafere condies,Idem. In polypo:Pipere, liquamine, lafereinferes, Apicius. Polypica- pucaiunt efü quidem fuauiffimum & efculentum effe,(ed fomnia parere triftia ac prodigiofa, (fomnos triftes ac curbulentos.) Videinfràinter Prouerbia. Caput mala fomnia mouet, quód durum conco&tio- ne atros vapores mittat nonfecus ac cepe;fed long? validiüs, Cardanus. Commendantur polypi in ter- tanis,vt quidam ex Plinio (medicofort)citant. Plinius qui de medicina librum confcripfit, polypos cardiacis conferre atbitratus eft,.Iouius. A pituita maximé in aquam intercutem tranfitus É , &c.inhac qui curabilis eft obfonium edat polypos co&tosin vino nigro auftero, Hippocrates in libro de internisaf- fedibus. Polypos patuosatque affatos fuper prunasad concipiendum meritó dabat Hippocrates: quo- niam polypus facilé concipit & fert: nerueáque fubftantia przditus eft , & tardé concoquitur, Cardanus. Mulier quzaliquando pregnans fuit,& poftea fterilefcit;iuterim dum curatur, edat catulos coctos,& po- lypumin vino dulci coctum,;Hippocratesalicubi. Erinlibro de fterilibus : Mulier cui ftomachus vteri non rectus fuerit, fed vel retró , vel in latusauerfus , vel in fe contractus, &c. vnde menfes non reáte pro- fluunt,nec concipit;,edat catulos pingues percoctos,& polypum in vino dulciffimo coctum. & de iufculo bibat. Malier cuius vterus molliri & purgari debet;polypum plagis mollitum edat , &c. Hippocratesin libro de fuperfoetatione. Puerpera edat polypos & locuftas pifciculos, vt meliüs purgetur ; Idem libro x, de muliebribus. Plura huiusmodi reperies moxin G. Polypum viuum immitte in ollam nouam,& bullite fac.& marcedinem (mucorem , vel [mccurm glati- mo[um) quae exit ab eo;nephriticis lapidem mingentibus da vino veteri in balneo.fanabuntur,& lapides mingent;Kiranides. Sanguinem heri (forte fluere ) pifcium cibo putant, fifti polypo tufo illitóque;Pli- nius. Polypiaffati torminofisin cibo profunt, Marcellus. Ad polyposcertum: Polypum marinum in clibano cum lignis olez donecin cinerem vertantur , vrito , & fum ptade'eovncia vna, admifceilli chal- canthi vnciam femis: & perarundinem infüfllato naribus , Nicolaus Myrepfus. Polypi marinicinis fatis copiose adiicitur in medicamenti ex hircinofanguine compofitionem quandam apud Marcellum Empi- ricum aduerfus calculos renum,quam in Hirco recitaui. Ad aquam intercutem vteri,&c.cibis mollibus, & polypis;acaliis mollibus vtatur, Hippocrates in libro denatura muliebri. Et raríus: Si vteriad coxam decurrant,&c.in purgatione mercurialem edat , & polypos coctos, & cibismollibusvtatur, Item:$i 1neníes conftituto tempore non fiant, &c. poft cetera remedia polypum vino albo füffocatum edendum dato,& vinum ebibendum. Rurfus:Siadlumbos vteri incubuerint, polypos coctos edat, itémque affa- tos: & vinum bibat nigrum,odoratum,meracum,quàm plurimum. Etlibro z. de morbis muliebribus: Si vterusad coxam aucrfus fuerit; bolbidia parui polyporum generis , & polypodiain vino & oleo cocta edat. Eadem fimiliter przparataad menfes ciendos,laudat. Et mox : Obfoniisautem vtatur polypodio coco autfepiolis. Et rurfus: Siinlumbos vteriincubuerint,fuffocatio veró caputnoncontigerit mu- lier polyposcoctos edar,& vinum nigrum odoratum meracum quàm plurimum bibat. Et alibi in eodem opere: Polypiacfepiolz faper prunis toftz; puerperij purgamenta à partu purgant. Alia etiam huiusmo- di quzdam muliebria ex polypis efitatis remedia, dedimus fupràin E. Polypus& fepianonfine veneno,fed exiguo;mordent , Oppianus. cuius hzc funt verba Halieutico- rum librofecundo: Ov u£rSludCAuselr $51 dáxG eire yntdEn IléAvz G- &erusijgil anzin: 4X. 3) dvreie "Evreéoeras Bieube uXyyardg BAamillexG" 1,de.- Venenatus fepie morfus eft: & dentes eius validi , fermé latent.morfu ofmylus quoque & polypusinfefti funt. & hic quidem violentus quàm fepia mordet; veneni veró minüs infligit,Elianus. Polypus mafculino genere efferrifolet: Nonius tamen Lucilium ctiam in feminino pofuiffe refert, cuius verba hzc (corrupta) recitat: Paulifper cui medentia medem hacfe vt polypusipía. Syllaba prima quanquam naturá fit breuis,plerumque tamen producitur ,à Gracis, praefertim epicis , affumpto ypfilo morelonum. Ouidiusquoque produxit: —--- depreben[ium polypus boflems GCentinet. Item Martialis, Horatiusahj —Infiexio eius apud Grzcos vfitatior eft crefcentibus obliquis, ficut in nemine z3« vnde componitur : apud Latinosveró parifyllaba. — TIeaézeve dicitur Atticé; Athenzus. YléavzG» proparo- xytonum , Atticum eft: & eoAbzov quoque. zoavz& veró,Ionicum, Doricum , ZEolicum: cui & zo- Av fimileeft. Euftathiusin Odyffez E. fed pauló póft, Doricum tantàm & ZEolicum effe dicit nomen aóAvrG&-. & mihi fané Ionicum non videtur. folent enimIones o. breue non quidem in longum muta- re,[edaffumere ei ypfilon : quare & apud Hippocratem Ionicum fcriptorem zovavzsdss legimus. & quanquam Attici cum Ionibus quzdam communia habent: Atticé tamen zoaézevs , vt & Ariftoteles v« furpat: Ionicé zéAvzG- dixerim. quód fi horum vtrunq; Atticum effe aliquis malit cum Euftathio : Ioni- cum faciemus zeuAórov; paroxytonum, à quo genitiuus zovA/z036» fieri poteft ,à gsavz G» proparoxyto- nonon poteft: neque idaliterfle&i quàm aóy&-. Hocetiam notatione dignum ex Euftathioà zie, quod . RR ett G Moris polypi, H. a, Epitheta. Vera pobpo- des. -— e » 749 | De Aquatilibus. | eftpes;accufatiuum fieri z64s.: compofita verbindé nominain zov» facere eundem cafüm, mroaózou, Oi- Jimeuo, relroun, quod & Athenzus animaduertit. At in compofitis non hunc folüm, fed alterum quoque in vods accufatiuum reperirauthor eft Athenzus.. TVéaveroy dicere ZEolicum eft, Athenas : fed (criben- dum góavrov per o.ex Euftathio, Tiv zrencerouo puoi t2vxsv, Ariftophanes, Ex rurfus, Iro? ( malim av- ta ) Myoyraz vrovAUmT ov TINUpéyov. er usv(addo 29) às ore me» eroAvrar (ova vm av,) Amipfias. "Qarsg ase oNUmodUs reomed ct. Plato comicus. IIóaveoy Ji&uev&* , Simonides, Quzrendum cur nomina dezí- érove, G deX^trovs,abiecto ypfilo (aeríz Gs, 2e»or e.) vltima fyllabz fuum accentum in penultima feruent, groAiovs non item :fit enim proparoxytonum,Euftathius.dici autern potefl;in ceteris aliud non mutari, quàm quód ypfilonabiicitur: in Attico autem zíavz &-, ypfilon vltimzauferri,addiveró prime. —Do- res pero. vocant zeavzoue, Athenzus. Ergo pro diuerfis dialectis omnia hzcvfitata fuerint , area rovs, drOV ALT OUS TÉAVIT D" AUT O7 AUT OVE T OAVAL. Antiphilus Byzantius vovAvaóL» dixit in carmine , à re- Cto zovAvzódge. Il$Ava 9", mÉAvaoy,TOU AUG 0d D", "TOU AL oss , Oppianus. IIdAvao: , Archeftratus. Tlsav- «6| *, (aliàs IHdaveée ve,) euet 7€ Epicharmus. O aav. cusseryei T0Is d ogodiaiois , Diphilus apud A- thenezum. Adeónoninmaritantüminfigne multitudine pedum hocanimal eft, fed etiam in libris terminationum & cafum multiplici varietate. — YIeavsódieab Ariftotele dicuntur polypi parui & nuper ex ouis enati: à Celio Rhod. non re&é (memorizaut calami lapfu) polypia. Hippocrates quoque libro fecundo,demorbis muliebribus polypodia cum bolbidiis, (& ipfispolyporum generis, ) aliquoties no- minat. Theopompusetiam & Éphippus apud Athenzum hoc diminutiuo vtuntur. 'OAei zovAva for, periphrafis polyporumapud Oppianum. Polypodine;IIeaveoJfvnpolypodum quzdam fpecies memo- fatur Athenzo. | C Scopulis crinali corpore fegnis "Polypis beret, Ouidius. Polypus alius zer] foeos;alius naunlus dicitur, Auhenzusranquam ex Ariftotele. Camerarius rerlioeue interpretatur , quiattritu colorem nouum inducat. ego ze d.í2eos potiüslegerim , à coloris mutatione; ài € Tobaren y iar len UP eodd. ' Avie«G id eft exos,epitheton polypi, (folidum enim nihil intus habet: cetera mollia fepium;aut fimile aliquid habent;)pro polypo fimpliciter per excellentiam ponitürab He- fiodo. Ka? sv mreredloy r^exldvais dyolposi E32 pere alioa mov Ni out 2692s, Ion apud Athenaeum. z azi- Me, dhiAe E omues io mocle vo Seir eol, Oppiano. Ylereoeufis , Phocylidi. IloAc oec», ( alids groAva 26x", ) Theognidi. Ionveódta &maAeTAixau2 nominanturapud Athenzumin conuiuio quod Philoxenus Cy- theriusdefcribit. Polypus Zvroszye,Erafmo Ror.fineauthore. : IoAvatdu- adie&tiuum eft: vnde meave dta zp£a apud Pollucem, & Athenzum in Cotyis Thracum regis conuiuio. Recentioresaliqui;homincsarguti,veríus polypodes nominant, in quibus polypodum, id eftmultipedum aliquorum animalium innumeri pedes nominentur. quale illud eft Cafparis Bruíchij diftichon: e AMilleegtites nuper cancros tey mille vorabagt : e/fra, decem nymphis quilibet ardor erat.. numerus pedum quadraginta quatuor millia,id eft, myriades quatuor , cüm retidem milibus. pro equis enim fex pedescomputo : & totidem pro cancro. plureserunt fi cancrorum eriam chelas pro pedibus numeres.cognominantur enim cancri octapodesab Homero. Sedlongéillum fuperauit Eobanus Hef- fus;hocdifticho: e SVtlle boues pafcuntvitulovum milliacentums, | «Wraufta Jeper vitulum quemlibet vna fedet. 20 Numerus pedum 2504000.quód fi pro muíca céipedasaut millepedas vermes nominent,quantum ex- 4o crefcet numerus? fed his nugisgrammaticorum puerife oble&ent. Interanimalia polypoda nullum eft quod vicenum excedat numerum, Czlius RhodiginEgo in Ícolopend ra , qualesapud nos fant , pedes v- trinque octodecim olim mihi numeratos memini. Scolopendra marina videtur habere 44. pedes,ynde codem numeroà nonnullisappellatur, Albertus. Polypsemarium —— Polypusmorbus eft narium. Nani, fagatus um odorar "Polypus,an grams birfreris cnbet bircussm alis, — Quam canis acer vbi lateat fus, Moratius Epodon t. fortaffisautem polypum pro ozzna dixit,nafi vIcere fastido. polypum enim foetere, nemo (opinor) fcri- pit. DeledatBalbinum polypus agne,HoratiusSerm.t.3. Hoc malo laborantem Martialis polypofum di- xit: Nafutum volo,nolo polypotum. Apud Hippocratemin libro de morbis zó»v76- appellatur. AcZ- antyroNorrave 5 6y aeydien, Svtos exon edv eytvro Hefychius. Manardus inepiftolis 7.2. cüm ozenam & 56 polypum diftinxiffet: ad alterum horum morborum (inquit) referendi funt morbi, de quibusagit Aui- cenna capite infcripto de hemorrhoidibusalcarnabet, & ad polypum Pauli fatcoma. In polypo ( eidem) caro multos veluti pedes inftar animalis polypi habet,&c, Emorroide ( Harorrhoides) nafi , id po!ypus, Syluaticus. — Albocalisaut eius interpres,ícorpionem multorum pedum vocat, Eft polypus ( vtlegi- turapud Hippocratem & Celíim libro de medicina fexto) caruncula , modó aiba,modó fübrubra: qui narium ofliinhzret;& modó ad labra pendens narem implet : modó retró per id foramen, quo fpiritus à naribusad fauces defcendit ,adeó increfcit, vci poft vuam confpici poffit.ftrangulatq; hominem, maxi- méauftro aut euto fiante : feréque mollis eft;raró dura: eáque magis Ípiritum impedit, & nares dilatat, quz ferecarcinodes eft. (Infeftat cum carcinomate polypus, Czlius.) Paulus Zigineta: Polypus (inquit) tumor eft preter naturam in naribusconfiftens , à fimilitudine marini polypi nominatus, quód eius car- 6o ni fimilisfit.; Irem Galenus; ( vel quicunque ille fit de definitionibus:) Polypus ( inquit) à multitudine pedum dicitur: vt enim illitmultas habent incifiones & fcitfuras , contumeícántque & increfcunt : fic morbusifte codem modo;Matfarius. Ex genere tumorum prater naturam polypodesin naribus gene- rantur:ex genere veró vlcerum ozenz , &c. Galenus in libris decompof. fecund.locos. Etrurfus: Po- lypus tumor eft, qui przcer naturamin naribus generatur;polypodis carni affimilis iuxta fabftantiz pro- prietatem. Manifeftum itaque efl;affe&ionem banc ex craffis & vifcofis humoribus generari , atque ob id mixta materia medicamentaria o pus habet,vt videlicet partimadftringat, partim fecet & attenuet,par- tim etiam difcutiat & condenfet. Remedia particularia praetereo. hoc memoratu prz ceteris dignum, polypum ipfum aduerfus fui nominis vitium pollere,vtin G.retulimus ex Nicolai Myrepfi libro. Polypo- dij radicisaridz farina indita naribus polypum confümir Plinius. Qnuiproprié polypus Sire RR cilicet, De Polypis. Lib. IIII. 749 Ícilicet,difficilior eft curatu : exterior veró in fümmo nafo;autad latera , carnis quzdam excrefcentia eft, cuti concolor , fed in valdé fenibus liuet: fine dolore , pendula feré. talem pilo equino circumligato cu- rariaudio, Plurade polypo ozanáquelegesapud fétuarium, Celfum , & Galenum de compof.tecund. locos. Polypodes, genus quoddam pediculorum,Helychius & Varinus. Quercui marinzadhzrent mille- 24»alia. peda,& alia quedam (animalcula;)& quod polypq fimile eft, Theophratt.hift.4.7. Polypodium herba eft,quam Latini filiculam'vocant. eius radix (inquit Plinius )acetabulis cauerno- Her£a. fa eft,ceu polyporum cirri. radicis aridz farina naribus indita;polypum confumit,Plinius. Polypodium radicem habet hir(utam,& acetabulis cauernofam,ceu polyporum cirti. purgat per aluum.&,fi quis eam 1o contigerit; polypuminna(ci affirmant, Theophraftus hittoriz 9. 4. interprete Gaza. Grece legitur: xv mseidAL nos me (id eft;& fi quisalligatam geftárit, ) ds oai» «oieSva oAUmou» , addendum videtür xeAe: id eft; polypum innafci prohibereaiunt.. Canceradmota ipfi polypode herba, abiicit chelas fiue pedes, Zoroaftresin Geoponicis. In Syria herbaeft qua vocatur cadytas, (cafjtas potius)non tantum arboribus, fcd ipfis etiam fpinis circumuoluens fefe : item circa Tempe T heflalica,qua polypodion vocatur, & qua | dolichosac ferpillum,Plinius circa finem libri 16. Apparetautem aliud hoc effe à noftro polypodio, ge- nusaliquod conuoluoliforté.fi modó rect hzcab eo translata funt. neque enim polypodium aliud apud Theophraftum inuenio,quam filiculam Latinis dictam,arboribus & muris innaícentem. O ppianusqui- dem polypum olezatboriadhaerefcentem; hedera arboribus fe implicanti comparat. Clymenum Gra- ci plantagini fimilem effe dixerunt, folliculis cum femine inter fe implexis, velut in polyporum cirris, 20 Plinius. Pierio Valeriano Hieroglyphicorum libro 27. polypus pi&us varias fignificationes habet , que pro- zcnes. lixius ab eo exponuntur : nos quoniam ex predictis eadem intelligi omnia poffunt, titulos faltem com- memorabimus : qui funt; Rei familiaris accumulator, Omnium abliguritor, Victoria vti nefcius, Tyran- nus , Moribusaliorum accommodatus. Hominem qui vtilia fimul & inutilia malé confümferit, indi- cantes ZEgyptij,polypum pingunt. ille enim cüm multa , cáque intemperanter voret, cibum in cauernas reponens congerit : & càm vtilia confumferitcum & que faperfuntinutiliaabiicit/Orusin Hieroglyph. 2.06. Et mox: Cüm veró fuz nationis & generis hominibus imperantem denotare volunt, carabum & poiypum pingunt. ille enim polypis imperat, intérque eos primas tenet. $76» 59 «be soA/mcJns xpale 4, rà eeréaotee, Atqui Ariftoteles &alij,locuftamà polypo vinciauthores fant;non contrà. Et paul) pott, Íymbolo4.Eum qui &alienaintemperanter decoquat , & demum fua confümferit, defignantes;poly- pum pingunt. Is enim fi victu aliunde quaffito indiguerit; propria edit flagclla.lnferiüs etíam inter pro- uerbia;adferentur quz ad iconum & picturarum rationem referas. | Tei Dua, polypi caputfecundum alios cirrus,Hefychius & Varinus. caput quidem eius, quandiu viuit, b duziufculum & tanquam inflatum eft : & verbum zeiSerinflare ac diftendere firnificat.in cibo etiam ia- flat: nam ad caput vapores mouet,& Venerem ftimulat.| MeAíygr femen milio fimile, (panicum:) & pars, quzdam in polypo,Hefychius & Varinus. ÁAnguinum ouum vidi,mali orbiculati modici magnitudine, crufta cartilaginis,velutacetabulis bra- Brachia el cir- cbiorum polypi crebris, Plinius: vbiapparet acetabula,(quz ab accipiendo deriuant grammatici;)à bra- "^€ «ceres. chiis eum diftinguere. hzc enim funt veluti vafcula quedam exigua rotunda , quibus brachia exafperan- tur. fynecdochicé tamen pro ipfis brachiisponi poffunt... Circa iliain homine finuofa offa vocantürace- tabula , quz coxarum capiti accommodantur, cotylas Graci vocant. caputautem coxa dicitur cotyle- don, Czlius Rhodig. "Ax; d avzay $3xov.) raga v2 nibo € Té xou meg GAN Nu G1V ie TD TT ÓALY, Xenophon libro 7. Anabaf; Amafzus vertit : Iuxtà ipfa portus latera, quz quàd curuatis vtrinque mollibus promi- nent, chelas, ideft acceptabula, Grzcivocant. Sed Gracéin cancro chelz dicantur, in polypo nun- quam. Exomni demiffis parte flagellis, Ouidius de polypo. Sunteicirri multiplices plucima in extre- mis pratenturis acceptabula : itémque frequentes pediculi , manísque plicatiles, Iouius. Nonlaudo cirrhoscum afpiratione fcribi. neque enim origo huius vocabuli Greca videtuz: niti quis forte vim fa- ciat, & à verbo «&gey deducac fiue quód capillamentum huiusmodi tonderi idoneum fit , vtpote promi- nens vel pendulum: fiue contrario fenfu,quod minimé tondeatur, vnde & cirin vel cirrhidem auem ali- jo quinominatam volunt. Kijfi; quidem Gracis,color eft, quem Latine giluum dicimus. Arboresquz- dam circa rubrum mare erofz fale;inue&tis derelictísque fimiles,ficco litore radicibus nudis polyporu m. modo amplexa fteriles arenas fpectantur Plinius. Circa Perfidem arbores magna fpectantur, &c. qua fübroduntur à mati parte media; ftántque radicibus polyporum modo , Theophraftus. Polypodij radix acctabulis cauernofa eft,ceu polyporum cirri,Plinius. Doronecradix ex Indiaaffertur , fimilis pedi poly- pi,Syluaticus. Variaetiamapud Grecos brachiorum polypi , quibus veluti cirratus eftjnomina inuenio. TlAézzuoi dicuntur à multis,&capud Varinum in Congro. zaexlayo« apud Zlianum, Etymologum &alios. Tlaexlávia 73 pax ro Ur 036" , Eubulus dixit, diminutiuo nomine : vt à plocamis Oppianus zaczzji ds, IlAxuss quidam in epigrammate. Hermolaus etiam 76/4: vocariannotat, hoc eft crines: quo nomine Latini deiisdem vruntur.. T2 uedové 6 Beuyósee» ( ovs ) d Ais X) &ueady Toi e dvdptvoréeorg Snedrgore, vois 6o Xouroie S Yx9UO* mTNag uoisscira curà cyivS aa Jéiryoy, lianus Variorum r.i, Cotyledones Ko TuNndiyee,i pf polypibrachia dicuntur,per fynecdochen,qua pars prototo ponitur.proprié enim ficdicuntur exigua illa cotylidiis,id eft, vafculis concauis fimilia, (à quibusetiam denominantur,)que pronz brachiorum parti fübduntur,Euflathius: Veteres omne cauum xorcALo appellabant. vnde cotyle appellatur etiam in coxa concauitas ; & inde deriuato nomine cotyledones ,, quz polypi cirrisadnatz funt, a4 € aeaízod9- & zaiie 7^«tlavass Pat ats. Hippocrates cotylam(id eft acetabulum) coxa worva/4z nominat, & cotyledónas ve- narum ad vterum pertinentium ofcula,vt Galenus in Gloffis fcribit. Polypiixlavéves $A1x22, Anci philusin Epigrammate dixit : 1fidorus iparroméslo: Antipater Theffalus,gádus, Tle$2,22,m0A$0096* x«92A: ytot A2 xlzyn.vide fupràab initio huius fegmenti b. Ex Oppiano. Api 8 oi pesos ost raa : d» o7& dl do az Ilayrola; eo94Ai'yyaz và axoMaiciy ipic: Te- xraCov,et vs pav &gnrüzen Bgbyorztr. "Apqi6aAar : de polypo aduerfus murznam fe defendente, Etrur- Rrir ;3 fus, 3C . 4o w 730 - DeAquatilibus./ - fus, --- eed o AG» nou Andores v ward xiopoy TlAe Coeyeuuevenct a Aaempogula/e ucyeugty, Etalibi, ---eupneiy VeepsvO» xoróNi2i,cotylas pro acétabulis dicens aut etiam cirrisipfis: quosalibi esefgaz, & dup£uovar v5- CAE! GC aliaa derum : GC alóha oyviat albo interpretor,non varia;fed agilia & mobilia." Ie3ipory Jo»153s1 7009v cegisi mictov, Idem de polypo locuftamirretiente. Polypus crinali corpore f(éants,Ouidius. e^ — oo Tléavrovaxlóe, "Axpa JiepróCovra Oppianus. Ecrurfus;tezov,de polypo. * Qe A Bre ru Aom03&* (QoAe) SN eee kopévoro Ylgbe xoruAmdovóQur(xoruAmdUsi y erAexlvase ) rosivad CAdiyyer ovra : "Qs £ (Vlylfis) aee aérensi 90aoddov ürr egy Piyol aédeugSsv,&c. Homerus Odyllea E. De polypo feipfum rodente,vt eftin prouerbio;lege infràin h. É d. " Marznam fügiens polypus , (axum aliquod apprehendit : cuius imitetur colorem.non tamenlatet hiceiusaftus murznam. itaque hzrentem inuadit ac vorat , nec tamen remittit polypus donec fola eius c acétabularelinquantur, Oppianus. " £ - Polypusantequam coquatut , plagisaliquot prmoliri indiget. Videinfràin prouerbio, Bis feptem plagis polyp us contufus. "Ezerrg zovAUzove 1erpis. ev» " Ev Barávoreiv(meliüs maravierziyyapud Pollucem) €090s, ÀAntiphanes apud Athenzum. IIsAbmd(» zAex]n di av, terer Ail uad ucugbr, EQ9) Tis 07e bo n ei- Éovymonv xpélov. "Hy dla? 6 6g , $99) kAalety d»yoecóo, Archeftratus.fenfum non fatis affequor.apparerau- tem sae pro zAexléyn per fyncopenab eo pofitum. Si familia fato füo decrefcat & intereat, nihil bulbi & polypiad propagandam fobolem ingefti iuuant. Matt 5 góyre xoaví£ais divasg Teu Qeig QAsÉie rporroTiio TéAUTME2A0s lporOY Iloexlatg avd-yuane Tie TgonmAdE xbgnes TIlíprAust Aomrád(&» ceovoooueloy xor&, Xenarchus. er^exla? dvá-y ens interpretor retia, quorum fila nimirum nentur à pucllisad rotamaut colum. Maz va- xées auriy mola 6A varovj0) dos uA TOOd y Ey ROUTO TII y A y9voy.Hegemon. H'aovACmovs; H vigi oz]aran , Atifto- phanesin Thefmophoriazufis. h. - Anthologij Grzci 1. 40. exftatepigramma Antiphili Byzantij in polypumà pifcatore in mari atre- prüm;& ne manus ei cirrisimplicaret proie&tum in proximi litoris fruticetum : vbifortéin leporem in- ciderit; emque fuis brachiis im plicatum retinuerit : Et rurfus aliud Ifidori ZEgeotz , qui polypumà pi- Ícatore mari redditum canit, quód leporem veluti pro fe redimendoretinuiffet. Antipatri Thelffalie- pigramma, Anthologij 1.40. legiturin aquilam , que polypum fuper petra excendentem brachia rapuit; & cirris eius implicata in mare delapfaperiit, De Enalo quodam fcripfi füprà pagina 5 3 3. qui cüm in mare de(iliiffet, à delphinis in Lesbum incolumis deportatus fit. fed plura addit Plutarchus circa finem Sympofij feptem fapientium : quz Grace hucadícribam : Kéur6- ii Gdrov vree? qà vilsov algopévov, d) TY sc dy Denzrov aravriam Jedibr ov, uovoy (S5) SuAdln Vrradus aroA modius auro «eje 10 ieghv 8 IoceidoyO : Gy 8 [anyisoU AiSor noplors Aa Gv rór Byamor , 9j dvaSéivas , qj réroy et *agAiper, "T rcezenij lege verabant pifcariaut at- tingere polypum,tum facrum, (l5 fcriptores non polypum , fed pormpilum facrum pifcem faciunt ) vum nau- - tam;Euftathius: & Athenaeus ex Clearcho. Ore zr iegüy na 2dpsevoy aroAüm oU , $15 10y nu TWAGr TU TTOAUTTOUD vüpa uo LZ Qugeueiy. aX. avrévroy TéTQy T6 , 3) Tile SuAaosiat ysArIe uiaziedu. — Polyporum hecatombe, t1o- AvabdevkasrópCn,apud Ariftophanem in Acharnenfibus nominatur, ad fplendorem conuiuij , autinfi- gócm edacitatem indicandum,vt meminit Erafmus Roterod. in prouerbio, E clibanoboues. Anaxan- dridesctiam apud Athenzum in Cotyis Thracum regis conuitwj defcriptione zeavzidor iagzóp Clo no- 7 fnit SHE Polypo confertur adulator , vt moxin prouerbiis explicabitur. Carneades polypis Academicosaf. , & fimilabat: Vt enim illi cirros fuosadouctos tandem deuorare:ita & hi fuasipforum demüm opinionesre- - fuücare folent, Incertus. Stobzusin fermone Aduerfus literas, Carneadem hoc de dialecticis dixiffe re- fert. À principali anima facultate , feptem veluti partes enafcunuir,inq; corpus extenduntur,ficuti bra- chiaà polypo, Plutarchus de placitisphilofophorum 4.4.& 21. ' ' Maurusepifcopusin libello;.quem Conuiuium patris Deiinfcripfit, Pharaoni polypum apponit;pro- pierinconftantiam nimirum. ! ba | 20 Prouerbia Polypi prouetbio dicebantur olim (inquit Erafmus Rot.)vel ftupidi,ftolidíque :vel rapaces;& vncis Felypi, vnguibashomines. Siquidem ob eam caufam polypo ftultitiamtribuunt quód ad manum captantis vl- - trb mouetur : nec aliter capitur , nifiquódnoncedat. Adfcribiturautem rapacitas,tenacitásque:quód quicquid brachiorum flagellis na&us fuerit, fuctu trahatac retineat; Plautus in aulularia: Ego iftosnoui polypos, qui vbialiquid tetigerunt,tenent. Nihilautem vetabit,quó minüs polyposappellemuseos,qui Íemecinomnem habitum vertunt, omnibusatfentantes: quos eleganter notat Pliocylides: Mfd $seoop us Dae npadin vóov, 22K doyopetevz.— Mi di Qc ererpot uie ToAUTSUS Var y doay duel Cu. "Pedlore n£éve aliud cales, aliud, laquare : "Pred, loco QAT:8Fe, petris vti polypus berens, Hzcille. Nos plura eciam deiis quz per polypum fymbolicé fignificari poffint ,' protulimus fuperiüsinter icones ex Pierij Valeriani & Ori Hieroglyphicis.Idem Erafinus;poft explicata prouerbia, Seruirefcenz, Vti foro: Extat (inquit )apud Gracosadagiumin huncordinem referendum; Polyp menterti obtine. quo iube-. mnrprotempore aliosatq;alios mores;alium atq; alium vultum fümere. Adagiumnarum eftà piícis hu- iusingenio; de quo meminit Pliniusitem Lucianusin fermone Menalai ac Protei;fcribüntque colorem mutare,maximein metu,&c. Prouerbium fumptum eftex Theognide;cuius lioc diltichon eftde polypo: £5 citatürque à Plutarchoin libello z«e zoaveiMar: | Tio. AUTO 9» viov 19/6 vro NUT ABI, os ro) Té TQ T3 ceseoptAices Ta G- iJ&iviozrn, Idelt, eJitentem babeas vafri polypt,qui protinusilla, — Sequibus ademórit, [axa colore vefert. "Tale & ille ver(us prouerbialis celebratur : "Amore 4l a iey TeAéSety , 9) vto $183a.. Eodem pertinet & illud, Nóxe- 3j xovazid eft,lex etiam ipfaregio. Nihilautem vetat in notaudis vitiis vfiim adagij latius tra- here,nemptin homines verfarili quodam ingenio natos: quiralém vbiq; perfonam induunt quales fant jj.cum quibuscontingit agere. Quod genus cleganterdefcripfit Plautusin Bacchidibus : Nullus (inqui- ens)frugi effe poteft homo,nifi qui bené & male facere tener. Improbuscum improbis fit, harpaget,furi- bus furctar quod queat. Verfipellem frugi conueniteffe hominem. Pectus cui fapit; bonus fit bonis,ma- lus fit malis. Vtcanque res fititaanimum habeat, Eupolis apud Athenzum: 'Apig roA/zus movAUms &eTüe ; | TéimT OUS, $o Polyps msentess Yoitite. L ! yo: : eie. Similem quandam metaphoram Ariftotelesà chamzleonte duxit; primo Moralium libro ; &t, Ecapud Euripidem Hecuba Polyxenam imitari lufciniam iubet.feféque inomnem vocem vertere; fi q: o modo queat Vlyffi períuadere , ne perimatur, Hzc Erafmus: qui plura etiam quod ad argumentam & fi- gnificationem prouerbij depromit : nos quzlibuit excerpfimus. Vlyffes Phzacum ingenio & moribus íecaccommodare nouerat,quó gratior & familiarior eis fa&tus;que velletim petraret facilius. Talis &il- le eft,qui filium Amphilochum hortatur z^ éxvor,meyrie 35025 erevealu agom pánica viav aeocoteor ,vrámue eroi teri óulAei. T9 vragsóyTt di tareuyü( ac $x0y aANoT à vola Quid. Et fimiliterin Iphigenia Sophocles. Nóe meog dvdej eiua , vrovACaov üaoc Iléreg ree erédua veia qgorüpaT G» , ( fed in bas Sophoclis verba deprauatum ali- quid [afficor,) Athengus libro12. Apud eundem Ton : Kaz zày zrergaiovrAex]4veus diyeluoet ( Euftathius le- 1o git éyalpoya) X930 uera alioa eruAU Toup 2&oss-Et Alczus, 'Hal?uov 52), vous e oA 0636-126 : quod qui- dem nonin verfatilem & aftutum hominem, fedin ftolidum conuenit,tefte Euftathio Odyff. E. ita enim fatuus eft hic pifcis vt plerunque períequentes non fugiat;& manibus pifcatoris fe offerat.at neque colo- rem(inquit)confultó & de induftria mutat: fed prz metu reuera mutatur. Bafiliusille Magnus in Com- mentatione,quam de gentilium librorum le&ione concinnauit, fcité admodum & docte ,polypum vo- cat adulatorem,cuius verba mollia feriuntinteriora ventris. Nam vt(inquit)polypusad fpeciem fubiecti loli colorem permutat: confimiliter & affentator , ad voluptatem audientium variabit fententiam. quo nomine ab Hieronymo blandus dicitur inimicus, Calius Rhod. Polypus ergo dicetur quifquis eftver(a- tilis,verípellisincóftans,fiue metu, fiue aliter (sUpseri CAT ORAL poA», Euftathius:)rapax,ftolidus;adu- lator. Eft& Germanis füum prouerbium, quó mores prout commoditas poítulàrit mutandos ; & mnl- 20 tà fimulanda,vulgó Íuadetur: y nuit Sud en Joaaf ftp : id eft, Vulpem & leporem te effe oportet, Xvuuera dA oras TOL TómoIs y TÀ. celi piro Xy Te TQUTME , vao dors g Tés roAUqt0dhe TAIS "tá TQuug Quo]y "e Eouotou- pérou se, als &y GEPTOIIADTI,TOIUTME Qalysdus y, Tl 2eoi&v, Clemens lib. 5. Pzdagogi. TloAíodG-ópoié12£ , mes és cEouosyzog pci &avrér, Suidas & Varinus. Hefiodusin poemate quod infcripfit Opera & dies,velut x- nigmate quodam explicuit paupertatem : Aezfi: erazeun rbd xeiet mriéCug. Ctedeprendant inopem mala temporabruma, | eig, pedem premere incipiat mauus avida cra[fumo, Confimaili figura fignificauit egeftatem in eodem opere: -—- $7 déc» $y zlds alvi id eft » Quandopedes CUm exoféa fais edit ipfe [ios s, qmi cavet offe. Exollem vocat polypum , quód offibus careat. is creditus eft nonnulüs füa "24" peace. brachia rodere, cim deeftcibus. Alczus apud Athenaum , "Edad! &uauzv oe moACmove. id eft ,Comedo meipfum more polypi. Vnde & dvreod&» dictus;Erafmus Rot. IHoaégoJo» Sixto ZorieSauziy tiraQuor, 39 Suidas, Hefychius & Varinus.fi legas Aíxlo oA God fcnarius erit. Noftri codem fenfa pedem fugere di- cunt, Den taapen fiat: quoniam vrfüs hyemeinlatibulo fuo non aliunde quàm pede fuo fügendo nu- ttiricreditur. Té; zeAUTedhs qua1v a3 aelaz TU ydVoVTas T8g éaUTOV tT GO levy or Aoudgaoog Od ey anto àAnS05 kj vmatácuóbor à $avTOY ducuxéc ala uéAn. &crOyTaa you oi TÁAGy&e TOV &aUTOV poplov Tà xaígha xj Jexzvpóves TOY i- Joy cupudv dyadeiurmnta Aed ys RávSvarmred aro roue vl) yp £2) role ONois dokéiss$30 pXveluaz vüro cQ ca Tor. ddixéie 39 Alay amraÜeeabralor aov raréga, &e. Theophyla&tusiun Epiftolis moralibus. Inadmiratione olim fait Matreas quidam planus (2 vA4y&-) Alexandrinus ,apud Grzcos patiter & Romanos: quiferam quoque alere fe dicebat;qua ipfa fefe exederet : itavt etiamnum quaeratur , quzpam ficilla Matrez fera, Athenzus. Polypi caput :in hominem varium: & in quo pariter & vitia quadam, & virtutes inuenias, Polypi caput, cuiusmodi Catilinam defcribit Saluftius. Com petit&in rem, exqua non parum commodiratis capere 49 queas: fed quz eadem nonnullisincommodis noceat. Allegoria ducta eft cx eius pifcis capite : quod(ficu- ti teftatur Plutarchus in libello,cui titulus, Quomodo fintadolefcentibus audiendi pocte) elu quidem fuauiffimumeft, &efculentum: ceterüm fomnia patittriftiaac prodigiofa, (Jomnos tuvbulentos, occur- Janitibus miris vert unagintbui,Calism.) Vndehuius efüm interdicebant iis, qui cuperent ex infomniis prafcire futura: quemadmodum & fabarum, vt teftis eftidem Plutarchusin Sympofaacis.Proinde poeti cen Polypi caput vocat: in qua ficuti fant permulta cognitu tum iucunda,tutm frugifera: ita fant nonnul- la,nifi caueas,peftilentia. Porró ex huiusmodi rebus id quod ineft commoditatis , conuenier excerpere: quod noxium,vitare. (hoc eft, ) iuxta Simonidis doctrinam apiculas imitari,quz praterius reliquis, adea duntaxat aduolant, vnde poffintaliquidad mellificium idoneam excerpere : necaliud colligunt, quam quodficyfüifuturum, Prouerbium integre refertur apud Plutarchum hoc pacto : UivaérreJG» xseaA3 Z0 $0 pXv xax5y, 6j X $3 AOV. id cft, In polypi capite ineft quidem malum,ineft &bonum.Itidem Theoguisin Sen- tentiisde vino predicat :; ESa3e y) 42255 $ori.id eft, Bonum ac malum es. Polffet ad hancformatmn to rqueri fa- bula de hafta Achillisquz vulnerisauxilium tulit eadem quz vulnusinfüxerat Erafinus. Ale i722 zAwyaie esAUTMs miMuevos; Bis (optem plagispolypus contufus:dici folitum.vbi quis multo tandem malo fit emen- datior.quemadmodum accidit indomitis adolefcentibus;qui plurim orum experientia malorum tandem eicurantur.Conueniet & in eos, qui duriore ingenio praediti, non nifi grauibus füppliciis corrieuntur.À- iunt polypum pifcem captum diu multámq; tundi czdiquefolere , quo mitior fiat, & ad efitm accommo- datior. Author Zenodotus,Erafmus. Meminit etiam Suidas G interpretatur 422 zv xoAdasos atiey.quOe niam polypus captus multis ictibus caftigari, vt emolliatur, (es 55 mier ocius, foleat. Hippocrates mu- lierem,cuius vterus molliri &purgari de bet; polypum plagis mollitum edereiuber.ri jaa (TIAat5yod ) Myoy- 60 rci munire mi Npév, A thenzus ex Áriftophane, | DE CETERIS POLYPDI GENERIBVS, AVT faltem nominibus diner[is. Ofmylumquanquam cum ozzna & bolitena eundem effe apparet , diftinxi tamenaliqua ex parte : 0/2ylaa. quoniam nominum etiam,non modó rerum rationem habere foleo, vt grammaticis quoque ,qui an no- mina diuería rem eandem fignificent, aliquando dubitare folent, fatisfaciam. Quare & eledonam fe pa- raui:quanuis eam Rondeletius , contra Ariftotelis fententiam , obferuationibus fuis fretus,ab ozzna & oímylonondifinguit. Quodad accentum, paroxytonum Íemper fcripferimóspóAG» , etiamfi apud A- thenzum, &alibi forté aliquando librariorum infcitia; proparoxytonum reperiatur. In Oppiani , Zliani, Io.Tzetzis, (&aliorum fortc)libris paroxytonü prob? fcribitur: & nos multis exem plis pleraq; huinsmo- | s Rrr a4 dino- Oz,ana c Bolt- tan. Éolbotine. Pélypodine. Boellidium. Eledona. 752 De Aquatilibus. dinominaficfcribenda oftendimus fupràin Cordylo. Polyporum genera funt &as2yn, roavroZIyn , Boa- £orlniruuAO*, Athenzuslibro 7.tanquam ex Ariftotele & Speufippo. Et mox , Ariftoteles (inquit) in opere deanimalibus, mollia effe dicit zcaczodxe, $e Alo 6A «9 vla. fed 57 Alu faeminino gen.alius(quan- tum memini,nifi quód ?àzuuiar v ox deprauataapud Hefychium reperitur) nemo dixit. 'OzpvAla( malim 'O gpiuAMag , Yt Aiveia; ) genus eft piícium, quod vulgó ozzna dicitur.eftautem [pecies polypodis,quaz inter caput & cirros fi(tulam(2vA3»)gerit,quatetrum emittit odorem , Polluxlibro z vbi etiam verba hec Ari- ftophanisrecitat: Teazópssvoy eie 70 v.» Aa Cv 6m aM dIes s x [senvlda S X) cwridia.. Athenzus eadem citate fabulaDanaidum , vtinquit: non ofinylidiatamen,fed ofmylia quotuor fyllabis fcribit , quod magis pla- cet. Wottonusofmylian menulas fepiolásque venari,ex hocloco non rede tranftulit 0 Czuva, 6cpebanor, Goo Athenzus.hoc eft, Thurij ozenam picem vocant,quem ceteri Graci ofmylion. Ofmylia 'Ocui- A256 polyporum genere funt, qui ozenz dicuntur : & alij quidam piíciculi viles , Hefychius & Varinus. "Opens Bon Carivar Sueton, lidem. fed legerim potius'Ocpónor.mafculino gen.aut faeminino bc 40A a4 , f quis contendat: (nam &alie quedam polyporum fpecies hocgenere efferuntur,vt polypodine,cledona, bolbitzna:)apud authoresquidem femininum non legitur, quod fciam,vt paulo ante dixi. De voce fea- €aivas, paulo póft. Io. Tzetzes Variorum j.25. àrpiAov per ypfilon pifcem vocat;polypi inftar amphibium, & oliuasac ficus (fimiliterJappetentem;óeuíaor veró per iota, (ficut Zeiner,rgotAor, )eCodn,id eft foecidum, Smylasapud Alexandrum Trallianum legimus , vbiforté ofmylas reponendum : vtannotauimus fuprà pauló pottinitium Corollarij primideLacerto: adinitium pagine 469. Quis non miretur Polyporum varietatem ? nam horumalius tetram odoris feeditatem habet : aliusnomine Ofmylus benéolet , & ni- hil mufcofius (propiore mofcho odore ) fenfi: quem hacztate Graci Mofchitem appellant : Maffilienfes Mufcum,ex ca odoris füauitatequód mufcum non leuiter non modó viuus, verüm mortuus etiam oleat. Is qui eum vel ocultiffimum fert, circumftantes fuauiffimé permulcet. inarcisad imbuendasgrato odo- re veflesreponitur. Gracilioribus eft brachiis,quàm ceterorum genus Polyporum , Gillius. ego Ron- deletij & Bellonij fententiz fübfcribo, qui polypi fpeciem vnam tantüm odore infignem,aliis grato ,aliis graui;faciunt. Octapodia. (d es? polypz. )fepiz;polypi moflchite, difficulter concoquuntur, Pfellus libro r. de dizta. Accepi olim pifcem Mofcharolo Venetiis ditum, polypo paruo fimilem elfe;& in cibo lautum. haud fcio an idem fit qui Italiscirca Genuam Muzaro vocatur , Gracis hodie Gopos , fi bene memini. Germanicum eius nomen fecerim , eín 9Bifamfutte, nam $5íftm mofchum odoramentum nobis figni- fica. futt veró Germanica voxanglis , pro fepia priuatimin vfu,toti malaciorum generi recte ac- commodatur, Polypos & Ofinylosin ficcum egrellosaítiuo rempore;ex iaritimis arboribus frugiferis fru&us fübripientes,(fcandunt enim per truncos,& ramis feimplicant;) fzpéagricolz & deprehendunt, & pro direptis fru&ibus poenas ex comprehenfis fümunt: ZElianus,ex Oppiano nimirum , qui ofmylum etiam vt polypum , maris cauernas incoleretradit. Videfupràin Corollario PolypiC. Demorfu etiam ofmyli nonnihil venenato,diximus in Polypo G.circa finem. Ozznam eundem effe ofimylo,de quo proxime fcripfimus, Pollux, Athenzus , Hefychius authores funt: quibuseruditi hodieaftipulantur. Polyporum generis ozzna , dicta à graui capitis odore, Plinius. Ozznam Ariftoteles ozolin (2£z2i») & bolitznam videturappellaife. ea frequens eftin Laconia , quz regio nunc Zaconiadicitur : dicta quód eavox odorem illum & virusgrauefignifica. Theodorus of- folem conuertir, Maffarius. Nautiligenusalterum conftat exiguo corpore , facie fimile bolitznis , Ari- ftoteles. Bolitenasnonalit Euripus,Idem. Videturautem foaíieya fcribendum cum acuto in antepen- ultima , vt ?Cauva, zghauva., age reuva- habent enim hzc vocabula vltimam breuem, penultimam productam: quam,fi accentum reciperet;circunflecti oporteret. Apud Athenzum bolbotine , &caCeríyn , fcribitur. Species (inquic)polyporum diuerfa fant,heledona;polypodine;bolbotine,ofmylus;vt Ariftoteles cradit. Egobolbotinemab ofiylonomine tantüm differre puto. apud Ariftotelem quidem ; in iis quz extant, nihil huiusmodi legimus, &for(an polypodine quoque , oavredívn , nonalia fuerit fpecies. Forma qui- dem nominum in /p» Grecis patronymica eft: vt Adraftine, Adrafti filia. & forte polypodine , ceu polypi fpecies minor , vt filiaad matrem à paruitate hocnomen inuenit. 'Ozuuas BeACnTivan, SaAdosi0: , He- fychius. malim ; 'Ozuíaa: , (vel'Osuíaon, ) foxCoriyas , ios SuMerio, Eftautemióta penultimz longum in patronymicis(& fimilibus )in ívr. K£en Magmierus xaXua ques Bloiyns,Iliad. 1. INecalia putàrim Bolbidia Hippocratididta,forma diminutiua. nam libr.2.de morbis muliebribüs,laudat polypodia(/4 eff paruos po- lypos,etate nimirum non [pecie;ut mibi videtur, )& bolbidia parui polyporum generis , in vino & oleo co- &a.fi vterusad coxam auerfüs fuerit. Rurfüsqueeadem fimiliter prz parata;aut fepiolas,ad menfes cien- dos. Etrurfum in eiusdem malicuratione : Advefperam (inquit) mazam corner: fi veró Panem volue- rit;& bolbidia parui polyporum generis, & fepio!as paruas;in vino ac oleo coquito, & edenda dato. Boa- Cizla (lege BonCídia ) rà émà y gro o Bou CL xia mes (y oed lueva.. jo" Jéter Ty uix y roAvmódov , Galenus in Gloflis, Eft& narium vlcusozzna, de quoin Polypi philologiadiximus. Orisfettorem ozen Graci vocant. Vnde &ozznirim nardi quoddam genusapud Gangem nafcens , virusredolens,Plinio videtur appe!llari.fed ozen caffiz fpeciem Actius vocauit, Maffarius. Eledona;'EAeJdyr;polypi fpecies eft Ariftoreli , crurum prolixitateà cateris differens: & quód vna ex mollium numero fimplicem acetabulorum ordinem agat,non vt cztera duplicem, Ariftoteles. "'EAsdayn, imoAdzss,Helychius. Apud Athenzum etiam libro 6. $asdayarfcribuntur,& nominantur interalios pi- fces: libro feptimo autem &aedóyn,cum afpiratione, Eid dl $s7 aoAvzródr éAsd yn, vroAvarodiyw, &c. vt fupe- rilisrecitaui. Et mox: Ariftotelesin opere deanimalibus, mollia effe inquit ;polypos, &r p bAla, &Asdaylo. Gilliusetiam,Maffarius,& W'ottonus Heledonam cum afpiratione (cribunt. Grammacici «.ante A. atte- nuati docent, neque excipiunt eledonam : etíam(i hoc nomen im E tAdyjid eftà comprehendendo com- pofitum videri poffit: vnde & &aedibs forté deriuatum , quod nomen vinculum fignificat, fpiritu tamen tenuiinGrzcorum lexicis fcribitur. Exedton( fae affiratione,&gr cum o.breni in penultima)genus eft polypo- dis,qua cotyledonam vnam(vasw cotyledonum erdinem)habet,pedibus feptenis,authore 4Eliano, Suidas & Varinus.ego in iis quz extant liani, nullam eledone mentionem inuenio. Vocatur autem eledone,zrà avri) idv quód ipfa fe rodat , ita vtlambdainhoc nomine redundet. vnde & Hefiodus, ér évés«o- 2v zródu Térden, Ld o 49 o -— De Pompilo. Lib. III. 733 »532. vivi, Suidas,& Czlius Rhodig.!Sed authoresidonei plerique polypum fimpliciter, non eledonam priuatim hocfacere fcribunt. Acaidáys 6 pui di 159c , Hefychius & Varinus: fed proé uvaeie-.legen- dum forté eua» , vel ósuuAlaz, Helidonam genus Polypi,noftrz tatis Greci Halidonam corrupte no- minant;Gillius.idem ofiylum à Grzcis hodic mofchitem appellari dixit. quamobrem diligentiüsinqui- rendum, sitne vnus pifcis ofaylus& eledona vt Rondeletius putauit. fieri poteft vt fpecies aliqua polypi reperiaturin Grzcia, circa Gallicum & Ligufticam mare ignota. Chelidon , xex:22», pifcis polypo fi- milis,fuccumcontinet;qui bonum colorem pra'ftat,& fanguinem (vt bemorrboides, men(z,) mouet, Di- philus. Mihi omnino nonalius hic pifcis quàm eledona, videtur: nam & delidona, vtíuprà dixi,nomen pro eodem reperitur. Vide fupràin Chelidonia;elemento C.adfinem paginz 222. DeNaAv 11x oPolyporum fpecie;in N.Elemento dictum ett, Cn 1cosanimalaquarile defcribiturab Alberto, libro. 24. operis deanimalibus: inalphabetico A- quatilium catalogo : & rurfus K v 1 o z. vtrunque cum teftaceis & mollibus confundere videtur. nam & teftam eisattribuit: & quedam mollibus attribura abidoneis Ícriptoribus,vt pedes habere, venari pifci- culos,adhzrere petris&c,& quód kylos duorum fit generum , minoredendo, maior nonitem.Ariftote- lespolypum maiorem edulem facit: minoresvariosedi nedat. Cricos (inquit Albertus)dextrum pedem perparuum haber , finiftrum veró magnum &longum. Ariftoteles quidem locuftam & cancros o- mnes, chelam dextram grandiorem valentiorémque habere authoreft. | Verüm hisnetantillum qui- dem immorarer:niíifperarem interdum Arabica aut Períica nomina animalium quorundam collatis ícri- prorum locis expifcari me poffe: fed plerunque fpe mea fruftror, cüm pleráque à Gracis deprauata de- 4? prehendam,& quadam adeó abfurdé, vt vix coniecturz locus füperfit. à Gracis enim Arabici Ícriptores Íumferunt;ad fiios characteres,ad fuasterminationes detotta:ab his rurfusLatini quidam interpretes,mi- nime Latini, fed & huius & Greci Íermonisimperiti. vnde paífim in illorum libris & rerum& nominum magna confufio. ; Piscrsquidam funtin formes: velut quod corio eft quafi fuillo , magnitudine ferm? ele phantis: fuillo etiam capite; pedibus loraceis,fine dentibus,paruis oculis.fub ventre duo foramina habet iuxta cau- dam. Caudaprzlonga:brachij menfura latiore : quam meníuramlongitudine & latitudine implent fin- guleauricula.corio craffiore quàm digitus fit. Foríané polyporum genere eft, Cardanus lib.1o.de Subri- litate. Mihidiuerfaplane àpolypisnaturavidetur. pedes loracei , forté & corium fuillum , polypum re- ferre pospasaun Sed dentibus caret , quos polypushabet. Cauda polypo non conuenit. auricula a- 39 quatilium,ficut & exanguium nulli. Ego hoc animal füprà in Corollario Orthragoriíci defcripfi Aloyfij Cadamufti verbis : qui id loripes fuiffe fcribit , non autem loraceis pedibus. Sed cum loripes claudum fignificet;pedes veró nullos Cadamutftus eiattribuat , nefcio quo feníuloripedem dixerit. Ceteillud va- füffimum (inquitScaligeraduerfus Cardanum) quod elephantis defcriptum magnitudine , ais , elfe for- fande genere polyporum,manifefté leuitatem prodit ingenij tui. Cui fuillum caputasfigaabas,Suem po- tiusfaceres. Nam polypo;non vtfuibusroftrum,fed vr fepie:cuidam generi,vt püttaco beccum eft. Vide etiam infràad finem Corollarij de Porcis marinis. Yo DE POMPILO RONDELETIVS 4o to il MITI'A O pifcis diciturab Athenzo, liano, Oppiano;aliisque Grecis. Plinius quoquelibro 9. A cap.15.huius meminit eodem feruato nomine., & à quibufdam inter rhynnos numerari fcribit. Ve- rüm hi meo quidem iudicio fimilitudine decepti fuerunt. Pompilus enim alius eftà thynnis & pelamy- dibus,etfi cis quodammodo fimilis fit. Pompilus pifcis eft pelagius,fquamis carens.A branchiis ad caudam linea magna curua ducta; qua ad ventrem linez multztranfuerfz interpuncte defcendunt. Supralineam dorfum varium eft , & macu- latum. Os eft medium, dentes parui pro corporis magnitudine. Pars qua fupra & inter oculos eft flaue- 6o (cit. auríque colorem emulatur. Pinnas habet quatuor, duas ad branchias, duasin ventre. Aliam à po- dicead caudam. In dorfo aliam. Caudain vnicam definition diuifam, neq; crefcentislunz figurá thyn- moram pelamydümque modo. | | -Huncyverumefle pompilum quem depinximus , rationes aliquot demonftrant. Nam hic pelagius 4 eft pifcis ; Gc circa naues frequentem elfein pelago , eásque comitari certe experientia comprobatum, p, os. Prztereà varius eft,fnperciliis aureis,pelamidi fimilis.Que omnesfüntpompili notzà veteribus tradizz. ;4 Je prati [fe Athenzus]ib. 7.ex Dionytio lambo : Pompilus pelagius eft pifcis, circa nanes frequens cernitur , fimilis elamydi,varius,roiíA e. Callimachus eodem authore aurea füpetcilia habentem, & factum pifc£appei- buic / Callimachus posspili nousen nt expriznt. fed Jeempliciter nonsmat ey Sogbatv iegh r Ly Sivcquei basverbis aligus anraiam inteliaunt, Inag,ut pompilus Rondelett faspereilais axveis fet , quod esfacile credimus : vetera; tamen. jd de k 754 . DeAquatilibus. id deco expre[fé non tradiderunt. Verba Athenai fant Kao duy 8 7zàr xe goQgub, ») i oy sebo dey tr 6o pair is eir iySub. [abaudi vaAei velivudCa.) Et Clitarchus: Nautae pompilum facrum pifcem nuncupant,quód ex Lib1s.4p.43.. pelago deducat nauesad portum vsque.Eadem planc/£lianus de pompilo. Raruseftadmodüm apud nos pifcis;itavt vulgare nomen nullum invenerit,nifi quód pro pelamyde venditur. | COROLLARIVM. À — Thynnifepénauigia veliseuntia comitantes , miraaliqua dulcedine per aliquot horarum fpacia & paffuum milia à gubernaculis non feparantur,ne tridente quidem in eos Ízpiüs iacto territi, Quidam eos qui hocé thynnisfaciant;,pompilos vocát;Plinius. Grace zopzíA- fcribitur paroxytonum, à operi: vt ab $pylt.002//AG". dicitur enim v4g4 T) ép rey vnde & zowzig , Euftathius. --- or 2 iregipa(awSvoua vnv, Yo Oppianus de hocpifce. Aliis pomphilusdicitur , Hermolaus. Egoin Greciquidem Z£lianideanima- libuslibri 2. capite 15.744qvA 6" reperio , mediam fyllabam e. & v.conftituentibus.Gillius pompylum ver- titper pyin medio,neutrum placet.nam & A£lianusalibi(lib.rg capite 23.) sepia 6 fcribit; & alij quos ha- &enus vidi omnes: & deriuationis ratio & analogia ita fcribi poftulant. Pompilus pifcis quibusdam idem videtur qui aurata, vt pluribus fcripfi füpràin Coroilario deaurata H.a.nos cum Rondeletio aliísque eru- ditis tum prifcis tum noftri feculi , diftinguere malumus. Maffilienfes pifcatores hunc non ignorantes, corrupté Pampalá vocant,Gillius. Germanicum nomen fi quis requirat;fingamus: eín cítfifd))tín €djiffe leiter]eín Cdpiffaefell:quoduis enim exiftisiidem quod Grazcis pompilus fignificat;id cft picem comitem; vel nauium comitem. Recentioresquidam pompilum imperite cum nautilo confundunt, Plinij verbis (deprauatisfcilicec) feducti, quibus nautilum abaliis porapilum vocarilegitur: cüm non pompilum fed polypiouumlegi oporteat,vt Rondeletiusex Ariftotele obferuauir. NET | B X Pompilusanimaleft marinum;amatorium;varium, pelamydi fimile : Euflathius, ex Athenzo nimi- rum. — dox emn C Pompilipifcespelagij,omnium maximé piscium , qüosauditione accepimus ; inima fede maris ver- fari folent:fiue ipfi terram male oderunr.fiue hecillorum odio tenetur.Hi autem fic circum nauesaltum fecantes, tanquam amicas ; concurfant, eásque hucilluc faltantes ftipant. Et hominesquidem qui naui vehuntur, quanrumà rerraabfint;prorfus ignorant,& ipfi eciam nautzàvero aberrare folent. A pompili tanquam fagaciffimi canes;qui propinquam prafentiunt przdam,fic terram non longe abeílejanté multó fentiunt ; idcirconon tantoamplius ftudio nauium tenentur, longiüs Cos vt períequi comitando velint: fed quafi figno ad abeundum füblato, frequentesin altum redeunt. Vnde nautz continentem, tametfi 5o fafcibus non eam aífecuti, fedà Pompilis erüditi;propinquam elfe fentiunt;ZElianus de animalibus 2.15. Et Oppianus lib.r.Halieut.vnde ille mutuatus eft: Pompili (inquit) pelagij pifces , quos venerantur nau- tz,à comitatu nauium fibi nomen inüenerunt,mirificc enim;& peculiari quodá ftudio ergà naues in alto vectas afficiuntur: & curfum earum fequuti circunfiliunt;alij ad latera;alij ad puppim;ad proramalij:per- feuerantq;adeó,vt non fponte eos comitari putares; fed vinculo ad nauim aftrictos trahi; Vbiveróter- ram prafenferint, rurfus vniuerfi retroríüm (tanquam à metaad carceres) redeunt, relictis nauigiis.hinc E nautz terram prope effe certó agnofcunt.Ex eodem comitante;placidum & tranquillum mare futurum, tanquam faufto & foclice fócio;conilciunt.. Vmbra gaudent hippuri & pompili. quamobrem iniectis in marearundinum fafcibus,appenfo lapide quo firmentur,fub illas(mariinnatantes) colliguntur, & facile hamiscapiuntur,vt in Hippuro ex Oppiani Halieuticorum 4.retuli, 40 H X ExAthenzilibro7. Telchiniace hiftoriz conditor, (fiue is Epimenides Cretenfis eft, fiue Telecli- des, fiuealius quifpiam , ) delphinos& pompilos facros pifceseffe tradit. Eftautem pompilus animal a- matorium, (ad amorzs philtra efficax exifHimatum , Ntc. Leonicenus Variorum 3.9-ubi pleraque bec ex Athe- nao conuertit quanquam ipfe| lapfu memorie puto Pan[antam authores citet;)tanquam &i píe Caeli fangui- ne ( à veaviv aluaT6»)prognatus vnà cum Venere.Hinc Nicander in Oetaicis: Ilona», ls vatrasiv ddupovivsixeAetdue — , Munrüaw QiMeociyg ao Siyyp mg usetvor. (forte, Mlle v (Gne O1 M pueri yd) doSoyyde rep tpuiav,attt alio quopiam tmodo,quo fenfit ci confIrutio conffet.) Me- minit eius & Alexander tolus : I1adzA(g dupp £32 roumiAG* dvioyeset, Kou 7d XATO 4uTÜT IG. 360 Um To[A- víAG-iyS30s. EcPancrates Arcasin libro cui titulus Opera marina,cüm pradixiffet :TIopmiA 9" , 5 ka Ae g1y &Alm Nt Íegivix Su : nartat,non modó Neptuno huric pifcem,fed etiam incolis Samorhraciz diis facrum 59 & charum effc. Ob eamq; caufam pifcatorem olim nomine, (ficut dicitur)Epopeum,ex Icaro infula prc- fe&um,ztate iam affectum , quód aliquando cüm nihil aliud pifcium prater Pompilos cepiffet , cosdem eun filio comediffec; protinus huic piíci meritasimpietatis poenas perfoluiffe.Erenim cetacea belua fato in eius pifcatoriam impetuipfum in confpe&u filij deuorauit. (' Eadem repetit eeElianut 5. 23. ficut &g' ea que fequuntur. )lvem,vt ádditidem Pancrates,Pompilum hoftili odio Delphini perfequuntur: neque hoc ipfum tamen impuné faciunt. Cüm enim hunc guftauerunt difcruciantur & conuelluntur continuó: & quód furore inflammati confiftere non queunt;idcirco in litora expelluntur;atque flu&u ciecti àmer- gis aut cornicibus marinis gauiisque exeduntur, & conficiuntur. & aliquandoà viris qui ad cetarias aífi- dentcapiuntur,(regamououtvaayvox videtur corruptase/Elianusomifit.)KoCid aváxtony)) reperixon lego IPs, TimachidasRhodius. Tlouzlae vabrnetv zéro aov er Aoov iy Sus. Vlapezrst as vro (pvamer suas adeiavirai- Go ea), Corina vel quifquis poematij in ipfam relati authoreft. Caterüm Apollonius Rhodiusftue Nau- cratites ; dicit Posipilsa aliquando homine fuiffe (zopBu£a;id eft portitorem, Zlianus: $4Aaexve5hr, id eftpifcatorem , Athenzus, ) & càm puelle ( inquit) Apolloamore teneretur , ( Ocyrboes Isbraft iuis filie , cire. pluribusvem deftribit Athenams, vecitatie etiam Apolloni verfibus :) eámquerapere cona- retur: hzcautem effugiens Miletum veni(fet , & Pom pilum precibus obfecraffet, vt fe traiiceret:is qui- dem paruit. at veró Apollo fefe oftendens, hanc quidem rapuit, nauim autem in lapidem , Pompilum in fuinominis pifcem conuertit. ( 7Meminit Euflatbius quoque in Homerum. ) Dionyfius cognomine lambus inlibro de diale&tis: Audiuimus (inquit) pifcatorem Erctricum ; aliósque multos pompilum piícem (a- ctum yocantes. to 9 Pompilus ! 2 | DePorcispifcibus. Lib. IIIL —— 75 Pompilusapud C . cosomnies penultimam corripit : Ouidius produxit, his verfibusin Halieutico - interpelagios: e | Td, com^ vatium .tratlid, per equora [ulci, Qui emper. Jpumas fégneris pompile nitentes. "AMloyziree , GpéscAor, Oppiano. Sacrietiam epitheto dici poffunt : vel acri pifces perantonomafiam, quamuis dubiam : clum & alij pifcesab aliis facri appellentur. Pompilus nauigia vsque in portum comitari & deducere perhibetur, Nic. Leanicenus,(ine authore. nam veteres,cüm terram etiam à longé prefenferic; naues relinquereaiunt. "Kue eréperínot iegol 1x 30s , l'imachidas : tanquam feruatores nauigantium , Euftathius & Varinus in *Isgós- Epitheta, ko... DE POR CIS PISCIB VS, ME T3 On c: vel Sues pifces quidam di&i fant , quod adipe aut lardo terreflrium modo pleni fint : alijà P voce &grunnitu ; alij à corporisaut partísalicuius fimilitudine: quidam opinorà fpinis dorfi , feta- rum inftar rigentibus: vt quorum meminit Plinius. Inter venena (inquit)funt pifcium porci marini f; pi- nz in dorío , cruciatu magno lzforum. remedium eft limus ex reliquo piícium eorum corpore. Aggre- gator ex Plinio non limum, fed carnes ipfiusporci remedio effe fcribic. Spinz dorfi troge (perci) picis mariniiuferunt cruciatum magnum , cui medetur felipfius, Arnoldusin libro de venenis. Xeieurid eft | Porci,à Tarentino inter pifcium marinorum genera reponuntur. Efcaad porcosab eodem defcri pta;in- cerprete Lacuna , recipit íclami drachmas iiij. cápitulorum alliorum drachrnas ij.carnis coturnicis muria condita , opopanacis , fingulorum tantundem. Quiz omnia ( inquit ) exciplens fordibus eymnafiorum o conrundiro.vtitórque illis paítillorum inftar compactis. , 4C AP RIS c v M Áchenzo memoratum,pifcem marinum, (uuzaliquivocant. Videin Mure pifce fü- Caprifésa. prà)Rondeletius eundem porcoStrabonis, quem inter Nili pifces recenfet , exiftimar, quód fpinz eiin dorío acutiffimz noxizq; fint. À noftris (inquit)& Siculis porco vocatur. Vide fuprà, pagina 181. Ab hoc differt A » s m pifcis, Greci x£goy vocant: cuiusaliam iconem Rondeletius ; aliam Bellonius 24er. dedit.vrranque pofuimus fuprà , pagina 61. Rondcletij fané aper , piícis et marinus: quem hyzenz , vel porci vel caprifci (quo cum plurima habet communia; )fpeciem elTe coniecerim. Xetgorjid eft porci , qui inter Niloos pifces ab Athenzo & Strabonexeníentur. fluuiatilés ne ricüm int,an é mariforté in Nilum immigrent,quarendü eft.item an perca fluuiatilis minor,de qua Íctipfimus laprà,cürn pifcis fit rotundus, fpinis in capite noxijs;porcus fit Strabonis.hzec enimilliattribuit. Vide fuprà in Percafl.minore;&in Cer- ;o nuafl.& in Corollario deMugile C. Ariftoteles folos pifcium vocales cífz dixit c4&9gor,) y rod ctor yc gor, id eft caprum& fluuiatilem porcum , Athenzus. Euttathius hoc loco repetito pro axdecovlegit exigor. ego quoniam xoeieov zrorapacy apud Ariftotelem noninuenio , eundem ete coniicio cum apro ( capron Graci dicunt) Acheloi,quem Ariftoteles hiftoriz 4. 9. vocalem exiftimari Ícribit, vt & alios com plures, Porc Pling. quosillicnominat, omnes marinos, prater chalcidem forte lacuftrem;& aprum fluuiatilem.zizee- qui- dem & x«ig&- pro fynonymisaccipi queunt. Hunc caprum fl. Ariftor. in Acheloo amne vocalem facit, Pliniusctiam grunnientem. In Danubio cum alij pifcestum porci ( Xxsicor) capiuntur, Zlianus, Gyllifci, Tvxenoispifces quidam funt Hefychio & Varino. Tí 1G» quidem( ficut & »9/3&-) porcus eft. vnde for- Gylliei té y uXicAO* diminutiuum;porcellus, vt hys etiam & hyfca,de pifce,eádem fignificatione. Nicander con- "^ Hec. gros;alitergryllos vocari fcribit. Itali plerique hodie grillum nominant, tefteBellonio,muftele matine ^ .o Ípeciem , quam Rondeletius ophidion. Vide etiam fuprà de hoc vocabulo pae. 9 6. in Corollario de A- fellismuftel'inis. Chirin (Cheri potias, Xéigor) id efi porcelliones pifces, Sytuaricus. noftro quidem fecus lo percam fl. minorem aliqui porcellionem nominant, in Germania inferiori prafertim : Icali vero (tu- rionesparaos marinos. Cherifcaria inter Strymonisfl. pifces Bellonius fan porcellus fignificat, | | Xeielve? conchz nonalize videntur,quàm qua hodié Porcellanz vulgó dicuntar, Vide fupràin Co- Cherize coxche. rollarioad Porcellanas (iue Conchas Venereas,ab initio , pagina 283. & non multóante finem eiusdem, pag. 285. Tor 3 eebuCov gj oiglov (Tego »yoigivav , Vel etes ) X, TOV Aor OV X0 ty rU ALOV d. TOLL ACH idézu d, mon di4osgorzov ag ipi, Androfthenesin preternauigatione indig. De Porcellanis vafis vulcó di&tis , vata quadam & coguitione digna Iulius Caefar Scaliger exponit, Exoteticarüm exercitatione Titulo 95. Ni- o hil cum porcoaut fue puto commune habet riéexe- Grace dictam Hftri animal : de quo Vatinus in Lexi- co fic fcribit : IYég«& animal eftad ( 7462) Iftrum fluuium, id eft,Danubiut quadrüpes, membrariate- j,; en nui inclufüm, (z«e:x5psvov: )quz inflata vtrem reprelentat:& natat ea attenuata, (X ríineretorzratWun$, 00 fubaudio,3 (sv, vel à J4eua : )ínque terram egreditur , & fübitó ( a3eisy ) fefrigeratam moritur. Efter- TO iam zoex&» inftrumentum pifcatorium,cuius meminit Platoin Sophita, his verbis : K/eree 35,0 dil ji VIR ENIATAS - Égkryoue i£, 6 guouss E) TÀ Tel aU Ta. VR 4A 071 gr Alà) Sext def aeo 2s openy. Aliqui non rede rete interpretantur, al;j «óglor,id eft;natfam : Plato enim fimul tanquam diuerfa nominare voluit. Zg 9 genivism Ay us : hoceft, inflrumentum quoddam é viminibus conrextum eft; Varinus & Suidas. Meminit etiath Diphilus 8 z5- xu: Gas loy rA£geW xéAedbs süy ráeuav crvxvor(eovs. Vocabantautem zéexoy, did và Tie Meu ray, aumtynyTiy eic Judoyret IXSun : jj ài € olove? ereeuxeióxu. Hinc& guis ( vt Xeczgs : apud Suidam & Varinum aliqnoties $6 non teéte zógng,vt A5», »,in hac fignificatione Ícribitur) apud Homerum vocaturaninlus ferrum, fiue cufpidem hafte(epidoratidem) cum hafta coniungens & firmans. -—— 446 5 AeiesO» Six mépuné.. Tlepnódi dicuntur omniarotunda & x2/44» , ( exannulis compofita , vel annulis fimilia, ) nam «eese annulus eft, Euftathius. Ilégwov efle puto genus retis naíTze fimilis , cuius os rotundum eft , & circulo vimineo firmas tum.nalfa enim proprié eft Latinis,qua Grazcis xópz», & é viminibusautiuncis conftat : *5ex CO» veto e fi- lis.& maculis vt retia.noftri Vrfam nominant;cín $Sárett, Gc aliam eius fi peciem rotundiorerm,qia non vt natfa & porciin vado relinquitur ,lapidibus grauata:fed anfam eligno oblongam habet,vrà pifcatorere- nente peraquam agatur & impellatur en Ctor6áren. Capiuntur purputz paruulis fatisá; cextu veluti nalfis,in alto ia&tis.ineft iis efca,&c. Plinius. Varinustaleinftrumentum «itor appellat. Vide in Equo H.e. inter Quadrupedesviuiparas. Latiné aliqui excipulam vel excipulum voc»nt. Zfianus ( de animal. 17. 18.) puto esgrisy.paftinacam incautam (inqait ) pifcator phernio imprugér.:em fübdacir. Hincacexes pifcacor nominat : quz vox vulgaris;for- - | | 736 De Aquatilibus. ifcator hocinftrumento vtens.videinSalpa A. Videtur & Porcus pro Phorco feu Phorcyne deo mari- /« noab Alcmane dictus Nugcte5uAd aries dile : A Nauay à) Vlopnov óyoua ter, Hefychius. "rs, porcus quadru- pes.& pifcis, Varinus. Nominanturab Epicharmo ies pifces: de quibus dubitat Athenzus an iidem fint $jana. xázgojdeftapro. VidefuprainHlyena A. Syznam picem Greci recentiores choerillam interpretantur, hoceftporcuium , Hermolausin Plinium. Oppiano lib.1. eiea inter petrasleprades degit. Athenaeus hos Azcheftrati verfus recitat : | "Er d! Alro 3j vo Ióvrà 7bÀ ub a*ybea Ce, "Hy xaAésgi1 myee Sunc Lap bovusis. ; N NC S ^ uj CA EA ! y ic3)2 W ' Tzu Tii ipaa lieta pud axoaerey nay. Hvej: &NV eig póyoy vds (legosao^" 8s Ung uóyoy) 0e e, X) UAR RUTOV, » , f E / "d apeoroy aragaSts vel Latyudw ANX0 Tt aei Cae heiiidi (an? Aeipv' m) es o£ GO" ava GázIdoe ire ys — 10 Ovras,0s mVLyeSui s vr cnsdtie xal arivoy "Th acgiáy di oz]av &vTIlssX TAA 1À TAG ed. Etforté(inquit)etiam Numenius us Le uandids nominat,cüm dicit; Axvre xzpyaellu; 676 pó3 toy Landi du. "Yapyins autem & Xagua3is hic pifcis dictus videtur ab arena: & ig]? (aCtiua lignificatione;cüm verbalia in res paffiué accipifoleant)à fodiendo,quód roftro nimirum arenam fodiar, vt fues terreftres coenum: vt inde fuis nomen ei pofitum fit : nifi quis à corporisfigura dictum malit : nam aogiyin eo Archettratus nominat Vide etiam qua annotauiin Hyena quadrupede A. Lelligo irse fe; , Ouidius in Halieu- tico. Tw | De Hvcca feu Hvsca legesfupràin H.elemento. Hyfca.communiter Hyfcha; tz dicitur,Sy- ' Hyfa. meonSethi. Gyraldus interpres, alio forfan codice vfus ;fic habet : Porculus pifcis,fiue, vti vulgus dicit, Lycifca;fiue Lycina,Lupáve, (Grace veró à$ymeone ves nuncupatur,) hyfca communis pifcis vocatur. Mihi hzc nomina à Gyraldo adiecta;Lycifca inquam & Lycina, fufpecta (ant: eóque magis , quódalibi quoque non fatis probatum in huius libelli (Symeonis dealimentis ) conuerfione interpretem eum de- prehenderim. | Syegrides,.— SYAGRIDES quoque Athenzointer pifces funt, alij quàm Synagrides nimirum. eftautem fyagros Grzcisfera,quz Latinisaper. Polybiuslibro 34.de Lufitania fcribens;ait quercus ( &a^divs ) ilic in mari Tbysmi ^ plantataseffe,quarum fru&u vefcentes thynni pinguefcant.quare non temere thynnos, Íues marinos di- Cemtrinesi — xeris, Athengus. Centrinenin Galeorum genere Ital: & Maffilienfes porcum vocant,vel porcum mari- Tut: num. Plureshodiéobefipifces, & qui przpingueabdomen habent, porci à pifcatoribusappellantur. Hermolausin Corollarioiulidesait vocatos efTe porcos: louius,nefcio quàr redte: hyccam quidem pro iulide HermippusSmyrnausaccipit. Truyc(id eft;Porca) Mediolani vocatur; pifcis quidam fimilis fcaz- jo dulz (leucifci fl. fpecies, Gardonum Galli , noftri &djtval appellant:) & Truega Mafflie pifcis diui I o Petri. ortbragorifon, — Appionmaximum pifcium elfe tradit Porcum,quem Lacedzmonij orthragorifcum vocant. grunni- reeum cüm capiatur, Plinius. Vide fuprà in O.Elemento. Hippopttamsa. — klippopotamum Conftantinopolialij porcum marinum;alij bouem marinum vocant;Bellonius. Syacton, Z véuier,genus pifcis, Suidas. Symeon Serbi eas in nutricndi facultate rationes lyacio adfcribit , quas alij feré rhombo.& Gyraldus interpres fyacionaliquos rhombum putare fcribit. Quare fuprà inter Paf- feres;in Rhombo F. ; Porc vzar d, Gulo porcellum amat,vt comedat, Ambrofiusin Dominica paffione. videturautem porcelli nomi- 4mbrofro, ne piícem quempiam lautum intellexiffe, Idem in Hexaémero Iuda os marinis porcis veci fcribit , qui- 40 bus terreftribusnon vefcantur,Iouius. Porcinam dicunt mercatores balanzfalfamenta;Scaliger. Get- Delpbinse C^ — mani Oceaniaccola,& angli quoque & Gallià Germanis mutüati,Delphinum SfieerfdtocinIhoc eft, ma- iod rinum füemappellant. Phoczna circa Oceanum Gallicum frequentiüs capitur, quam Delphinus: com- munitamen cum eonomine Marfouin dicitur : quamuisid nomen phocenz magis conueniat, (vtpote piuguiori: ) Delphinotamen etiam roftrum eftlongius , & porcino fimile,vtfcribit Bellonius. Phocz- nam apud Frifios $81unffd) appellari ex Guil. Turreriliteris nuper intellexi : quod nomen ramen alibi etiam aliiscetisattribui puto. Albertus alicubiphocam ex genere porcorum.marinorum elfe fcribit: Sisriope. — nimirum quialardum habet,quod ramen plerisque ceris commune arbitror. Veneti & Adriauci porccl- los feu porcelletas , minufculos Suiriones marinos appellant. | Porcini generis pifces effe fturionem, (quem hyccam;quafi fuculam aliqui putauerunt,) attilum in Pado, &in Danubio antaceum , fiue mario- jo nem vt quidam volunt, (quem Bohemi W/yz vocant, Germani joufjjquafi Hys , quod eft Sus : tali moto- nam ,quódad marionem accedit : Germani Ícropham SoYtoer appellant, Creteníes Marin: ) inque mari delphinum;quafi JéAe2x2, id eft, porcum adultum mafculum,Sigifmundus Gelenius fentiebat : cuius hac Sulle. dereverbaex epiftolaadinos repofuiin corollario de Acipenferekl.a. Porcus marinus eft qui vocatur füillus,quia dum cfcam quzrit , morefuis terram fub aquisfodit. circa guttur enim habet otis orificium, & nifi roftrumarenisimmergat, paftum non colligit ,1fidorus. Puto autem fui;lum ab Hifpanis fturio- nem vocari,vnde vicinitate nominisaliqui decepti,eundem effe filuzum contenderunt. Hifpania om nis Poreu mar, 41 fturionem füliumappellat,Iouius. Porcus marinus Alberti, alius & nobis ignotus eft. Porcus matinus berti, eft pifcisefculentus (72991t Albertus citans Pliniumy,qui tumen Parcimavinipi[cts non alitev memtmt quam. quod venenatas n dorfo [binae babeat)porco magnaex parte fimilis.Capite enim fimilis eft porco. (Pbocane bec conuenire videntar, ) & linguam fimiliter folutam habet. Partes eciam interiores & coftas vt porcus. Tota feré caro eius tranfitin pinguedinem. Voce tamen differtà porco.in dor(o eius quedam fpinz funt venenum elfficaciffimum habentes,Sed fel eius (lageus ex reliquo pifcium eorum corpore , Plinius) eft reme- dium centra pun&turam fpinarum illarum. Hocanimallabore magno vium conquirit. in fundo enim matis fodit terram (icut porci: vnde huncalium effe apparet à Porco,(Sfeerfdoreeín puto intelligiquem tamen ipfe Phocznam aut Delphinum effe ignorauir; quem nos ficappellare confaeuimus. Haec Alber- tus:ivideturautem porcum illum;quicung; eft,non ex hiftoriaauctanquam vifum,fed ab aliis defcriprum memorare : nam vtalia pleraq; ex nefcio quo de naturis rerum authore;ita hzcetiam defcripfit:& omni- no Plinij porcum cum eo confundit. Haud procul Maflilia pifcis captus eft porcello fimillimus;fi (ine cauda crura habuiffet,Scaliger. Ico- nem apri C Q Pifcis porcello ff» pilltzise. DePorcispifcibus. Lib: IIIL —— 757 nemapri cetacei , ex Olai Magni Goth] Tabula (quanuis eaquodad huiüfinodi pi&uras parum fidei me- ;4per cetucem. retur: nonquód eaanimaliain eo mari non effe , fed quód non huiufmodi putem ) dedimus füprà inter Cete,pagina 207. & mox fequente pagina Hyenam cetaceam (vt nos appellauimus)porco terreftri fimi- £yana cetacen. lem, &c. Rondeletius huius Tabulz authoris , & qui eum imitatus eft Munfteri, picturas cum alis, (vt in Leonino monfítro fuprà recitauimus , ) tum porci matinireprehendit. Hz n r1 1 Germanicé dictam beritl. beluam , quz capite aprum refert : & corium habet munitum ceu conchis pe&inum , defcripfi fuperius inter Cete, in Capite De Cetorum nominibus Germanicis, &c. pagina 215. C5dyteeptitea[; id eft Cetus. &ódmeonteal, porcinus in Oceano Germanico appellatur, patfus trigintalongus,menfits abdicatus. Ad infulam Cimbu- 5*4 corsate. . bon captuspifcis eft fuillo capite,cum geminiscornibus. Reliquum corpusvnico offe compactum fuit. 3$ In dorío fpecieserat pufilli ephippi.Etiam in mediterraneo alius fuis capite;fed absq; cornibus; Scaliger. Sus eft in Oceano VEthiopie;vegetis craffitudinesteres,oblongus: capite;roftro;oculis füillis : longis au- /» ZEtbiopra riculis, Rozdeletiusin Leonis wonfhri mentione aures patemtioves, contra aquatilium naturam arbitrio pitlo- Oceano. visfatlas fafpicatur :) cauda bipedali. corio craffo , vt fuibus. carneitem candida & pinguiffima , Scaliger. Nos hunc cetum in Corollario Orthragorifci defcripfimus fuprà, Aloyfij Cadamultti verbis. Cardanus in OperedeSubrilitateimmeritó an polyporum generis fit dubitat. Idem dereram Varietate 7.5 7.Effe(le- cimus)in freto Magalliano pifcem nauicula maiorem , eademQ; dupló longiorem: corio;capite oculisq; fuillis,auribus elephantis,absque dentibus: cauda lata;cubitóque longiore. | PonRPHYRION Iegeveiar,auis quadam & pifcis, Hefychius. Vide (uprà inter Cete diuerfa; pag.202. de Porphyrio ceto. PasMADErs,velPremnades,velPremnz,vel Prenades. Vide mox Primadia. PRiMADIApilces femeltantüm(quod fciam)apud Atiftotelem nominantur , Hiftoriz 8.15.24 agi- petdios , genere faemin. à re&o zreiuadla. mox enim fequitur iau»? &ysemi vG yo qalyeyzas. & haud fcio an vllius alterius pifcis terminatio fimilis fit.nam in /a; quidem m afculina non pauca funt. A Gaza Prima- dz tribusífyllabis conuerfumeft. Primadz(inquit, hyeme)in coeno fe abdunt;cuius reiargumentum eft, quód neque eotempore capiuntur : & dorfo feculento , pinnisque addactis, opprelstsque fpectantur. Vernoautem tempore prodeunt, & appropinquantad terram cocuntes,parientésq; : quo tempore factu grauidz capiuntur , tempeftiueque rantisper elfe putantur. Antumno veró & hyeme deterioresfunr. Simul etiam mares pleni feminegenitali ( late appellato , perid tempus cernuntur : itaque praftantad vfum, ) prole adhuc parua difficilé capiuntur: adultióre , iam larga captuca propter infeftiafili fimulum 39 eft. In hisverbisqua parenthefi inclufimus: quanuis nonlegantur in Grecis Ariftotelis verbis: fequi ta- men ad ea quz dixit videntur. | PurMADEs,&Premns,pifces quidam funtthynnis cognati, Hefychius & Varinus. Verba Grz- cafunthzc: Henuddee Àj moluvan dO» Sunyódovs i906. — Teryid due 23) vf menadus (aliàs aenarddus) vag SubyJus EAeyyov, Athenzus, Vide infràin Corollario de Sardina A. Ab Oppiano Halieuticorum pri- mointer pelagios cum orcynis & cybiis prenades per n.nominantur :'Oguuior "fue 3) meludes (al.aenpya- 2«s,in vetuftiffimo codice Saluiani) 14$ xuCeies. Suida etiam & Varino IIelua? pro genere pifcis memora- tur,vltima circunflexa,malim acuta,vt Pallas, TTa:A42: quo cum & genere & inflexione congruit. ITejua3toz Ariftotelis, W'ottonus pelamydes elfe coniicit : forté quód & thunniscognatz fint; & fimiliter infeften- turafilis:&in caeno(à quo factum pelamydi nomen)delitefcant : Atqui Oppianus libro r. Halieut.pela- 49 mydes prim üm litorales facit,deinde prenades pelagias,vt dixi. PRrPoNTEs pifces àÍfolis Oppiano & ZEliano memorantur. Vide fupra in Ouibus mari- nis. ParsTISvelP n rs Trsbelua, füperius cum Phyfetére eft. PaosPrANTAMIIvidenturà Tarentino nominari pifces quidam.fed deprauara eft dictio; quam re- ftituimusin Gryte,Elemento G.— PsAMMopYTzsinCallionymo eft. 1 | PsA n 1pifcesoptimi funt,qui frequenter efitati pulchritudinem faciunt, & ftomachum valdé corro- borant,Kiranideslibro 4.in *.litera, Pfar quidem velpfíros Graecis fturnum auem fignificat : pro pifce veró nomen idem vfurpatum,haétenus apud probatum auhorem nullum inueni. Nomen hocauibusà $o varietate coloris fa&um videtur : vnde & equi plari cognominantur. Grzcirecentioresin compofitis quibufdam hoc nomine vtuntur,tanquam fimpliciter pifcem fignificante : vcin Chriftopfaro;pro fabro: & Petropfaro;pro orpho Bellonij: & Fafcopfaro, pro orbe: & Scyllopfaro; progaleo cane. Verüm hzc ab opfario potius compofita mihi videntur: quo nomine Greci (prafcrtimrecentores ) pifcem nuncu- pant,vtveteresopfon:ficurin O pío copiose oftendimus.O plárium vulgó etiamnum pro pifce dicitur,Eu- ftathius.Hodié vulgo 44e» proferunt. — | | PszNA sSuidas interpretatur pifces : *Flaiar Trés ix35u... Alioqui psénes Gracis dicuntur , culices quidam ficarij,quiin caprificos immiffi,eas maturant. Romani genusomne pifcium coloratorum nomine P s 17 7 4 c r,Pauonis, Turdi,vel Merüla (minüs tamen recté)vocare confueuerunr,Bellonius, XU PsonoPETALrpifces viles WoporéraAotiySues eüreAcis,Helychius & Varinusdubitari quidem po- teft,vnáne quzdam fpecies;an pifces viliores omnes fic appellentur. PsonvsvelPsvonv s.Vide fuprain Leprade. Psvrrvs,QuarePulex, LU Psyriow Ariftotelisin Fullone eft. fic enim Gaza tranftulit $ss - DE (PV- ze De Aquatilibus. DE (PVDENDO MARINO, SIVE) MENTVLA marina,Rondeletima, | TANI I NES S NS NN S SN NS iE MSS iz SSSSSNNN NES NN NN MNNSSNSPANNN N Nt - a c A EA * T Lu; ! Ape ae Im zz -— e JD iiec RR CELA LE CORN EIS SES NES SN -— Á *& f ExTYLA marinz nullus veterum,quod quidem legerim , mentionem fecitprzeter Arhenzum. Lib 5. KoAtCBmuvaw dU &iginev Embyagu 9 6» 01s meeexneustvois os pv Ninardeóe Quat, T0 SA iov aidcioy.Colyb- danam dixit Epicharmus loco antedicto,vt Nicander ait,Menrulam marinam. Sed Co!ybdzna ex crufta- ceorum eftgenere,vtin libro de cruftaceisannorauimus. Horum igitur exemploid Zoophytum quod ze hic proponimus Mentulam tnarinam vocamus,eius figura & fpecie maximé nos ad id impellente: atque etiam vulegariappellatione;qua Maffilienfes & noftri vcuntur. T: Quantum ad integumentum attinet,reftaceisannumerari debet , non cruftaceis, vt mentula marina Epicharmi. Corio enim duro conítat.vt Tethya. Quàm viuitintumefcitac diftenditur: poft mortem flacceícit. Foramina duo haber,quibus aquam trahit; & reiicic. Partes interng indifcrete funt. Multa hu- po odi Zoophyta citca Stae:chadas infulas capiuntur. Varia fünt;alia viridia;alia nigricantia, alia flaue- centia, DE ALTERA (PVDENDIL SIVE) MENTVLA TRAYIA4 fpecie Rondeletius. jo t, 4 ji jm. . Hie NN NN. MI 40 Nraovz Zoophytum iftud à Mentulz contractz forma mult diftat, fi eam cum fcroto accipias. Ex dura quidem tefta conftat, fed veluti cartilaginea, fpiffa,rugofa, perfpicua. Foramina à fefe feiunáta duo habet,quibusaquam reiicit, quum comprimitur. . Partes internas indifcretas haber veluti tefiqua Zoophyta. DE EODEM BELLONIV S - 6 K * E z E ek 4 Ly ARM 1 7 D $o A . Genitalemarinüm vulgus Italicam Cazo marino, Grzcum Pfoli nuncupat. C (F) —Exanguemarispurgamentum ett: folutum vagatur, fed eius ea eft natura, vtà pifcibus aliis minime tentetur,)nequeà quoquamin cibo expetatut, Litorale e&;nequealibiteperitur quàm vbiPatellz;Rici- ni& Vertibula degunt. | B XGenirale ex hocdicitur,quàd teres fi; pedem longum,& medioctisbrachij craffitudinis: diftendit fe C) ac contrahit hirudinis in morem , vnde & ei nomen inditum eft: quinetiam tuficoloris eft. Iners, nec nifi ferpendo incedit, aípectu torofo, Nymphez radicisfimilitudine : Semperad ima fidit: rutiquam na- - tat:contre&tatümque in feipfum contrahitur, accornu duritiem haber, víxque acuta cufpide pertundi poteft: alioqui permolle, düm fua fponte mouecütr : Suas promufícides quando vülcexerit , atque ita conftringit, vt ex pedali longitudine vix Íex digitos longumappareat. Acetabulisquz in promuícidibus «o habet,lapidibus haeret: in quibus plusquam quacuor millia nonnunquam annumeres, Exanteriore autem capitis parte rür(us crinitas emittit veluti arbufculasacetabulis plenas , quibus quicquid palpat;ad osadducit.quod tam amplum aperit,vt vel integram conchu'am admittat : vefcitur enim omni conchy- liorumgenere.Eiüs recrementa vifcida (untac lenta , albiffima , copiofa: quzita tandem indurantur, vc cum fidibus de duritia & neruea firmitate certare poffint.Osin gyruim officulis dentatum habet;prztereà nullis offibusalibi preditum.Ab ore gula in ftomachum defertur,quo modo in Erinaceo marino dictum eft:reliqua vt inteftina circumponuntür in gyrum;quz vix obferuari poffunt. lind genitale Alia (unt purgamenta maltna quz genitale viri imitantur cum fpecie , tum magnitudine,fed pinnis sensum. — [ubnexisbinislocoteftium. Lumbricum De Pudendo mar. Lib; I III. 719 Lumbricum marinum & terreftrem refert ( Jd nimirum quod pritaoloco defcribit.) Nain lümbricus C Kcíc contrahit,vt ex fefquipedali longivudine orbicularis feré fiat, T" à ] : 1 " COROLLARIVM. » ! a Coi Y5DJENAS Epicharmus nominat, his verbis: "Bn dl aganol s goNiGdanyal 7. Vyoumua rofa pui 33 Colybdana, mag segue) uaupag y xie n6 E" 9 0s: locuftam Ícilicet ( id eft carabum ) fignificans; quem aftaci nomine Archeftratus;dixit :carabienim nomen nusquam víürpat : vt in his quoque verfibus. ---- 44M zegcis Aügov mroAuÀ deekiy Oyd ; Tivru£ EGIT STE gaxpai ,ANNo€ T&Dagdag :. às )) mádue yuupie: Bead bus dV Gh aav ool q. Intelligitautem colybdzena nomine Epicharmus,vt Nicander vult pudendum marinum: vel,vt Heracli- X ' Y€ des in Opfartytico;fquillam, Athenzus libro 5. Colymbanz cum gammaris; fquillis, fepiis, &c, tomas C976. chicisin cibo conueniunt,apud Galenumde compofit.medic.fec.locos 8.4. Rondeletius vrticam par- uam hodiéà Grecorum vulgó colycenam dici fcribit:à Gallis culumafini, Y. m c Piren Numenijdequo luprà diximus pudendum marinum mafculum, àut aliquam eius Ípeciem fi- Psren. gnificarevidetütz iil sudare meue si oc ein: » own ,. n -Holothuria vnde fintappellatasnondum inueni explicatum, 3seuvinteraliaimpetuofum fignificat, Arria, & falacem,ideít;procliuem ad libidinem: & 52eru2w verbum,libidini operam dare;3oe2; genituram.Ho- lothutiaquidemàRondeletio exhibita;prefertim fecunda fpecies , genitalis virilis quandam fimilitudi- nem prz le ferunt: vc holothurium, dictum videri poffit , quafitoto corpore fuo ad huiusmodi fpeciem conformatum : vel holothurium,pro halothurium, à mari. M"áe He Jh | 20 - Hale(ürion pro genitali marino accipi videtur , quaft. 222; 202, id eft, marina cauda... Vegetius quoe /lefarios, que zoophytis quibüsdam máriniscaudam adnumerat... Vide Halefurion fupra , Elemento Hl... Eft & pi- C4». (cis nomen aedceon; (aidviv,) quod & nosgenitale nuncupamus marinum ,anonnullis halefurion Grz- cédi&um: quanquam halefurion funt qui pro callionymo pifce capiant, FIermolaus in. Corollario. | quod (iab 2As,quod mare fignificat;compofitum eft vocabulum,vt videtur, halofurium meliüs dixeris , vt, & Halofydna;Halofachne : nam Halipleumonà datiuo eius nominis componitur. Vrenaà Rondeletió rre. : & NU ottono inter pifces ignotos nominatur : quod nomen vbilegerint nefcio : nifi forté huiusmo- dialiquod deprauatum apud Plinium repererunt Angli pudendum marinum maículum 99yntylfiffbeap- ontotfiffóe. pellant. : Mentula alata. Quam nos pennam niarinam;noftri piícatores,forme extremi alterius fimilitadineinducti, Mentu- 56 lam alatam vocant,Rondeletius. Meminit & Bellonius. Item Albertus: Suntin mari ( inquit ) animalia quzdam fimilia veretro virili:fed loco tefticulorum habentalas crefcentes,qua prominentia fua efficiunt tefticulos.Imperfecta funt;tardi motus;tiecviüiunt nifi in áquá. Ts Pudendi marini vtriusque fexus meminit Apuleius Apologia 1. nominat antem virile, veretillams P2427 Gtripo- (malin Veretilum genere neutra , vt frt dimiutiuum à veretro ;) & muliebre;viaginal, ( forté virginale, vel quefexs. vaginal: ) quod ab indo&to quodam interfoemineum appellatum reprehendit; Hac friuola (inquit) ple- raquein litoribus omnibus congeftim &aceruatim iacent, Oftreum quoddam vnius conchz inuenitur, quod habet fpeciem virilis virgz inferius: & aliud iisdem generis, quod habet fimilitudinem vuluz mu- liebris: non tamen hac funt inftrumenta coitusin eis , fed partes corporis ipforum. huius oftrei concha refert cochleam,& eft fpinofa extrinfecus;in cibo grate & delicatz carnis. in eodem fiepiuis margarita re- 46 periuntur.abundat autem in litore maris Germanici & Flandrici, Albertus. Rondeleriusnullam huius- modi cochleam defcripfit: fed quartam vrticz fpeciem,qua inftar holothuriorum teftis alienis adnafca- cur;& maxime purpuris, (qua funtcochlez fpinoíz.) inquirendum igitur vrticz neaut holothurij fpe- ciem aliquam intellexerit Albertus. cuius etiam alibi verba hec funt: Eft genus quoddam oftrei ; cuius Ípecies vna virgam,altera v uluam pre fe fert: & vocaturapud Germanos inferiorum marium e5íllcaert; mihi hoc nomen hactenus inauditum eft, & eius ratio incognita, Locus e(t in Ariftorelis de hift.anim. 8. 30.vbi Ariftoteles de anguillis fcribit eas qua fasming appellentur prítantiores haberi: noneffeau- tem veré foeminas,fed alpectu tantüm videri, Pulnionem marinum Italivoce obíceena potam marinam; P4/mo aria. vt& Gracum vulgus Mogni,vocant: quód partibusverendis admotus,pruritum ac venerem, imo etiam. — — ampullasexcitet;Bellonius. fed Rondeletius vrticz genus hoc facit; pulmonem marinum effc negat, Nos $o Germanicé tum eam vrtice fpeciem,quam Itali potam,tum exhibita à Rondeletio pudenda , & ft quid a- liudin mari eandem fpeciem prae fe ferc, Steerfdyaatn vel Ceefdjaattt/ id eft; pudendum marinum nomi- nabimus: virile priuatim, Ceeftert, Mifit ad mealiquando CorneliusSittardus,cum aliis quas Roma na- &us erat picturispudendum aliqua ex parte fimile illi quod fecundo loco Rondeleius dedit, colore? lu- téo fübuiridi. Maffa quzdam informis videtur,retrorfum vbi craffioraltiórque eft,veluti cornu paruum, rugofum,extenditur:oppofita pats humiliorceuinglande colis foramen oftendit;idq; rubicundi coloris, filpi&or non fallit. Hoc in Italiaprope Romam raró capi;nec efuieffe aiunt, Ab eodem accepi,quod epi- Zpierra. petron vocabat.depi&tum id;vt effigies repra(entat,maffa quedam eft informis , fpongiofe & cauernofae fübftantiz;fex digitos longa;fesquidigitum lata : ingqualis & tuberofa , multis ceuacetabulis compacta: colore partim nigticans;partim rubefcens; &albicansalicubi. Hancapud me pidturam cüm Bcllonius 60 videret pudendum marinum fibi videri dicebat. Nafci puto circa petras maris;eisq; herere:vt inde aliqui epipetron nominare voluerint. fed zoophytum hoceít, Veterum veró epipetron,herba eft, quam Ari- ftoteles etiam fufpenfam,multo tempore vigere tradidit, Ponamiconem pofteà repertam in fine libri. Paruum quendam pifciculum viridem , quem Rorideletius puto decimam Turdorum fpeciem facit, Priapum regisalicubi in Italia vocant : & Galli Narboneníes quidam hirundinem aut congenerem pi- fcem,exiisquivolant;penem volantem, Cremonenfis interpres Kiranidz pulmonem marinum inter- pretatur cunnum marinum. PvrcutERàGazaconueríuseft;pro Callionymo Ariftotelis. DE PVLICE MARINO, RONDELETIY S. (5 maris purgamentis aliquoties reperi beftiolám tenui crufta intectam; quam hic depinximus, quz facie homuncionesridiculé pictos ; vel fimiam reprajfentat : aliis partibus locufta fimilis eftjin Sss 2 cauda Ll ap J "m 4 760 . DeAquatilibus. :caudaappendiculas habetlocuftz & fquille modo. tam exigua eft ut particule corporis nifi ab oculato difcerni(non) poffint,ob paruitatem negligitur. A À Lib.o.cap.g7. (G) Bellontss potam gartnam facit pelmonem (mar. ARondelettms r- fica genus. A B Hanc puto effe 49» ev uA iov,id eft,pulicem marinum, de quo Ariftoteles]i- bro 4. de hift. cap. 1o. quàm de pifcium fomno agit. Piíces vel manu facilé cape- rentut dum dormiunt;nifià pediculis & pulicibus vexarentur. Nuncveró fifomnum diutiàs capiant,no- &u ab innumera multitudine illarum beftiolarum occupati abfaumuntur.Gignuntur ez in profundo mari zanta fecunditate,vt eícam ex pice confectam,fi diu inimo manferit; toram corrodant atque pifcatores Íezpéefcam demiffam glomeratis vndique his beftiolis perinde vr globum recipiunt. | . Gignuntur & in ftagnis marinis fimiles. dz i 54i COROLLARIVM. Scolopendrz marinz vulgó pulices marini dicuntur. nam infeftant pifces eodem modo, quo nos pu- licesterreni, Niphus. Sedlongéaliasà pulicibusfcolopendrasmarinas Rondeletitis nobis oftendit. Pfyl- lus marinus animal minimum eft , quo vtuntur pifcatores. falit autem perlitus. Hic cuim píyilij herbe feminibus octoin pelle vel panno ligatus& ad collum fufpenfus, rigorem tertianum fugat , Quod fi pfjl- los marinos multos cum aqua marina coxeris , & afperferis vbi multi funt pulices, euanefcent. Inlapide píorite , qui & pórüs dicitur , fculpe píyllos marinos tres fub calamo viridi manentes;& reclude radicem herbz pfyllij:hocamulerum da pueto cadenti,;& qui dentes terec.Si pifcator pfyllum geftárit vigilando in. die per lumen aut lacum,magnam vim pifcium capiet, Kiranideslibro 1. Et rurfaslibro 2. Pfyllus qui in litoribus inuenitur, cum rofeo ( oleo rofato) co&usvelalbo vino, doloremautium fanat, Píyllos, id eft, 20 pulices marinos multos in aqua marina coque cum pfyllio herba-hac decoctione confpería domo;pulices pellentur. Si pifcator vtatur pfyllo pro eíca, multis pifcibus potietur. deberaurem ligari in pelle delphini, Itemcitca finem quarti:Pfyllos marinos cum aqua marina & zolica (vemyza forté velpf)llio vt fupra) herba quoque:hoc decocto domum afperge;abigentur pulices.Quódfi pfyllum marinum pifcator ferat , mul- tam obrinebit pifcationem. Ade nihil non gignitur in mari,vt cauponarum etiam zftiua animaliz;per- nici molefta faltu , aut quz capillus maxime czlat,exiftant : & circunglobata eícze fepe extrahuntut: quae caufa fomnum pifcium in mari noctibus infeftare exiftimatur, Plinius. T | DE PVLMONIBVS MARINIS, RoNDPEZLETIVS 3o 9De bac icone lege autbovisvverba circa fem capitis. AE YMONE Attice proeysóuoves dicantur ab Ariftotele, Í pro marino zoophyto quod fponte prouenit.Latiné eciamPli- niusPulmones vocauit. Multis;inquit;,eadem natura que frutici,vt Holothuriis ; Pulmonibus, Stellis. Ab eodem lib. 22. cap.11. idem zoophytut , vt opinor, halipleumonappellatur. Interreftaceaha- Y beriab Ariftorele lib.;. de hift.cap.15.recté dicitur. Eo enimlocoAÀ- j^ riftotelesde teftaceis tantüm fponte prouenientibus tra&ar.Id indi- cat initium fequentis capitis. Sed codem modo teftaceos Paulmones intelligere oportet , quo Holothuria , Tethia, & ftellas, id eft, corio 1!" durocontectos. Veteresde pulmonibus marinis, vt dererum nota 377; ómnibus & vulgari fcribentes,quales effenrfufiusnonexpofuerunt. 3 Vndeeuenit, quemadmodum in aliis multis rebus, vr qui fint nunc dubitemus. Coniicere licet Pulmones, velà pulmonum noftrorum figura, velab eorundem fubftantia laxa , molli, foraminibus plena, nominatos fuiffe. Vnde Ariftoteles hift.e.10.fpongias aplyfias pulmonibus comparauit:fed an marinos.an animalium pulmonesintellexerit; in dubioelt. Pulmonis marini cinis adalligatus, inquit Plinius lib. 52. cap 10.egregie proluuia purgat , (22/f. ssen[&s promouet.)Ex ibidem : Pulmone marino lignum fi conf rice- tür,ardere videtur. Alibi( ibidem cap. 11.) tradit Pulmonem marinum decoctum in aqua calculofis me- 5o deri,& perniones emendare.Sed ne ex his quidem qui fint Pulmones marini licet colligere. Quires marinas tratant ,id Vrticz genus quod priore parte operis noftri defcriplimus, quod noftri, & Italiobfano nomine nuncupant potes de mer, pro Pulmone marino exhibent, fed non fine errore, vc exiis que de Pulmonis marini facultatibus fcripta funt, confirmare facile eft. Nam pulmonis marini ci- nere egregie profluuia purgari à Plinio traditum eft , & decoctum in aqua calculofis perutilem effe. Que noftris potes vocatis conuenire non poffunt: nihil enim aliud fant, quàm fubftantia mollis , piruitz con- cretz perfimilis, quz inaquam abit. Quare necin cinerem redigi, necin aquadecoqui corporealiquo füperltite poteft. Addequód nihil cum pulmonis figura neque cum fubftantia fimile haber. ES Nos càmilla qus faxis affixa funt,diligentiüs rimaremur & contemplaremur,inuenimus fabftantiam quandam illis herentem,corio duro &nigro intectam,intus mollem;fungoíam &hitulofam.(ponciarum 6o aplyfiarum modo. Eain faxorum rimis nafcitur, cuiusimaginem non exhibemus,quiacommod e pictura exprimi non porelt. D, EN o9 i, " / 7/27 777, Pulmo marins, Vel pulmo matinus dici poteft, corpus quoddam rotundum , pile marinz modo,virefcen:s, foris (ub- C184 fCORCZB exhbutm. ftantia feltro fimilejintus totum fiftulofum veluti fpongiaaplyfia.In mati aqua plenum eit, & vrauc. excrà inare infe concidit & flaccefcit. In faxorum rimis delitefcit, & inreralgas.. Quim veró p^r marefertur, tempeftatis fignum eft, quod de pulmone marino fcripfit Pliniuslib.18. cap. 35. Pulmo'oes Marini in pe- lago; plurium dierum hyemem portendunt, HzcRondeletius. Nos plura de pila marinainfràin Spon- üs. A. j Q v 4 Bellonius,& Gillius &Maffarius tradidetunt;ad vrticas retuli.quoniam vrticz fpecies eft; Ron- dcletio tefte, quem ipfi pulmonem putarunt, ; COROL- IO 20 DePulmonibus mar. Lib. ITIIL. — 76i COROLLARIV M. Pulmo marinus Germanis eiusdem fignificationis vocabulo Stearfittta vocari poterit. Pulmo mari- nus;id eft,Cunnus marinus,interpres Kiranides. Kiranides offa ei attribuit, Ilyetcovee dicuntur eriam genera quzdam in mari viuentia , fed absque fenfu; Hefychitis. Quanquam autem zoophyta fuut, & fruticis vitam viuunt,non tamen adhzrenr,fed abfoluta funt;ficut etiam in plan- tisquzdam vt epithymam & epiperrum viuere poffunt: vt fctibit Ariftoteles & interpres eius Ephefius lib.4.de partibus. Pulmo marinus facit erebrà omnia volatilia coeli fuperíe conuolare , vt càm comedi- turab eis,etiam capiat; Kiranidz interpres. Pulmone marino fi confriceturlignum;ardere videtur,adeó vt culam ita przluceat;Plinius.videtur autem dicere, confricatum eo lignum ita ardere, vt faa luce faculam quoque vincat. T hitini(7ego 72a, nam &9' literarum ordo con[entiz, d" mox plera [equnntur dethynna) oculos & pulmones marini (gzarizos) fi qais triuerit,& confpexerit (coz/Perferizt)in tecto domus fer, putabunt quiin domo erunt, (velundecung, zethum a|picienter) fe ftellasvidere: Siautem virgam vnxeris deambulans feró,cüm Luna non lucet , puta- buntlumen de virga emicare. Si veró in muro vel in charta depinxerisferam, aut imaginemaliquam, vi- dentesadmirabuntur,Kiranideslib.a. | Thynniiecur tritum,mixtáque cedria plumbea pyxide afferuatum,p(ilothrum eft.ita pueros mango- nizauit Salpeob(tetrix.eadem viseft pulmonis marinijPlinius. Si quis , qui nondum excefferit ex extre- ma pueritia,thunni fanguine illinatur,non pubefcet.hocidem torpedo & marinus pulmo efficiunt. nam inaceto putrefactz corum carnes, & mento alperíz, fugam pilorum facere dicuntur, lianus de anima- libusz;.27. Pernionesemendatpulmo marinus,cancrique marini cinisex oleo, Plinius. Palmo mazi- nus recens tritus [ Aeuv38«) & illitus,podagras pernionésque emendat,Diofcorides. Pulmo marinus im- pofitus pedibus podagras & chimetlafanat.| Suffita vero offa eius auertunt omne malum » ficut & ftella, Kiranides. .. Ramices dicuntur pulmones vel hernia; Plantus Mercatore : Tui caufa rüpi ramices ; atrum dum fputo fanguinem. Et Varro Trihodite:Priusquamin Orche(tza Pythaules inflet tibias domi fuz ramices tumpit;Gcc. Nonius.fedin iis quz affert teftimoniis,ramicis nominenon pulmo fed bronchocela intelli gi mihividetur,Pulmunculus, paruus pulmo,vel aliquid paruo pulmoni fimile.Solinus cap.62.Sunt enim il i- lis reciprocis quibusdam pulmunculis veftigia carnulenta. Pulmo Latinis ab Attico TAeU.or transpofiris 30 literisfactus videtur, Pulmonis vitam viuere , prouerbium eftin eos qui otiofamn & fecuram nimium, 40 eftquamanimalium naturz conueniat : vt inde Plautus forté in Epidico dixeri $o ftolidámque vitam degunt.fine fenfu fert , fine pre(enfione vlla futuri, fine prateriri temporis ratione. PlatoinPhilebo: Acyisu$ 3 esebpsyov pudà ele Tv tarerra 260voy os yeugi ree d'una oy 1) Aoi edu: Cav wx dy- Soders loy, a2 d T yv or Apo O", i TOV Om e uA alia peT aseelvtov usen égr aup.cr ev. qua eius verba apud Á- theneum quoque libro j.fed minüsintegré citantur. Bag Grzecihominem nimiim fimplicis fto!idi- que ingenij appellant: (metaphora ducta)à pifce quodam filuro fimili fed adeo vili inutilique,vt ne canes quidem guftare dignentur. Hincquarto de republica (P/aro BIHaWHm:)BAaxisby Te ip.Dr Tb er43O- , de ei AC- yorme ryebuoviay, acr 9 SuAevrlis Cos üyr dyaue yre-ol dU agro aele o3 Küpy xogiu ris BAaketas, o uyupovees 3j A- ecoréAns, Suidas, BAeusven verbum etiam pigritari;tardare,& ofcitanter,neglieenter fegnitérque aliquid facere fignificat, & forfan pulmo marinus quoque,quamuis animal effe vid catur,tardius ramen & pigrius t : Pulmo ( quód perhi- bent) priüs veniffet;quàm tu aduenifti mihi.Eraímus R oterod. prouerbijlocoacci pit;in bomineslentos ac celTatores: opinor (inquit) quód pulmo cüm perpetuó moueat, nunquam .tamenlocofe promouet: quod deanimaliumrefpirantium puimoneintelligit. ego ad pulmonem zoophyton adagiyoriginem re- ferri polfe arbitror. Eft & hepar deie&tamentum marinum Bellonio,hepati co&o (vt inquit)p erfimile,feetidum, fragile, rubrum, porofum,&c.de quo leges fupràin H.elemento, DE PVNGITIO. E AcvrrATO(vtRondeletiusnominat)pifciculo minimo,fcripfi iam füpràin A.elemento, pag. $.nuncquoniam occurrit quod addam, puneitij,quo Albertus vtitur , nominis occafionem non a- fpernabor: quanquam nomen ipfum,hoceft formationem eius non laudem. huius enim terminationis nomina velà patcipiis pafliuis preteritis deriuantur,vt fictitius,factirius: velà nominibus, vt lateritius, excrementitius : à verbis veró prafentistemporis, nullum opinor : quamobrem analogia defendi non poteft. Punc&orem aut pandium dicere oporteret, qui Germanici nominis vim quam proxime ex- primere vellet. Grzcé centrinenaut centrifcum ; autà fpinis acanthiam,id eft, Ípinofum, acüleatum. (ed galei eriam centrinz & acanthiz funt;quibus cum hi pifciculi nihil prorfus commune habent: quamob- rem ne committatur homonymia,centriícos potius appellabimus.Obfcuri quidam turonillas vocarunt, origineforfan Germanica quafi turnillas,id eft.fpinofas, € Born enim nobis fpina eft, vc Hebrais dardar. Interioculares pifcium nomenclaturas,aculeatum reperio equitis vel regis titulo ornari , ( eírt Ctícdblíing 6o ift eir Sitter! ober eint S enía] ) quoniam aculeos nonin dorío foliim ; fed adlatera calcarium inftar (qui- busequitesvtuntur)rigentes habet. InoraGermanizalicubi , vt circaDantifcum » Ctedbitielvoca- ri,& in mari etiam elfe(quódan verum fit dubito)accepi. Angli Céarplyna vel &bafifyrig nominant. In aliisveró Anglia locis,vt Guil. Turnerusindicauit,q Cticfina ] à €ícicbat] quód in tergoreaculeosha- beatpungentes : & à £5anftif[e] quod vsque ad offà percarnem pungat. Theophraftusinlibello de pi- fcibusinfcripto : Foffiles autem pifces (inquit) fermé fiunt , eó quódab inundatione fluuiorum,in locis qua reficcantur vel oua;velalia prin cipia gienendis idonea pifcibus relinquantur.nonnulla enim on ex ouis (vel non ex animalibus) oriuntur,vcanguilla & centrifcus. Et hocin Heraclea circa Lycum fluuium contingit. Hinc coniicio centrifcum Theophrafti nonalium efle ab aculeato noftro, primüm à cor- perisaculeis, vnde & nomen in plerisque linguis ei fa&um eft. deinde quód pilciculus fit exiguus: quod licet de centrifeo non fcribatur,formatamen ipfanomirisdiminutiuainfinuar: & quód fluuiatilis, $ss 3 non T. B C E H Pionerita, A 762 De Aquacilibus. non marinus.denique quoniam fponte & absque feminio hafcitur centrifcus : quod de pungitio etiam Albertus teftatur,cuius verba in Áculeato recitaui. C Deguntvtplurimàminaquis fordidis & coenofis precipuéad ripas: & quos illicinuenerintvermi- culis veícuntur. Pariunt menfe Maio. em au D Aculeisquosin dorío erigunt;contraalios pifcestutosfe przftant : quas forté & multitudinis eorum caufa eft; przterid quód minimaanimalcula feré fascundiffima funt. p —Adcibum przferuntur Martio menfe; & initio Maij: tunc enim ouis turgent. Frigi (puto) folent o- uis conquaffatis immerfi. | | NE. DE EODEM, BELLON; VS. Spinarellam Galli Vne Epinoche vel Epinarde, Cenomani Vne Rippe; àfimilitudine feminis Spina- chiz quod refert,vocauerunt. Itali Spinarolum à fpinis quasin tergore gerit, dixerunt,Lugdunenfes Vne Artiere. Magna parsItalice Strarzarigha nominat: quód quemadmodum Stratze, hoc eft vilia linteami- na,inutilisac nullius feré momenti fit. B Duoeiusgenera obferuantur,vtrunque omnium pifcium fluuiatilium minimum.Hi dum in aqua de- gunt,aculeos quidem habent depreffos : quos fi exaqua productis pifcibus vel leuiter contingas , proti- nus arrectos fenties. Horum proue&ior ternosin tergore, pufillusveró fenos gerit, adeó erectos in edu- c&o pifce,vt nifivi deprimi non poffint. Alium quoque in lateribus habent , vtrinquevnum : funt de Galeorum genere, (Re ipfa aribil eis commune cum gale: fed nomen forte [alim cum Galeorum [pecie centri- siii; jatqueaffatim in Nare fluuio;qui hodie Nexra dicitur, capiuntur , potiffimüm antequam immifcea- tur Tiberi;ad vrbem quam Aorte vocant,pauló füpra Otricolim : in qua etiam fridii, aliorum pifcium F (E) modo;à plebe manduntur. Quoin loco quoties aqua pauló altius folito excreuerit;pifcatores quiad Ve- lini lacus orasdegunt(qui hodie Pedalucus dicitur)eó fe conferunt,& rantam horum pifcium mulritudi- nem capiunt;vtad vrbes Narni,& alias circum ftantes multaonera transferant. Noftri veró huiusmodi pifciculos ob tergoris & laterum fpinarum tzdium;refpuunt. ! DE PVRPVRA, BELLO TNIVS. Purpura pentadactylus prona, Bellonij. Eiusdem Purpura füpina. e/dtqui datlyli fex pinguntar. nm iE M A SSS i A DV2»v24x Genuenfes ( quód muricatisaculeisin orbem circumuallerur atque horreat ) Ronce- 1o 2e 30 4o ram vocare folent. Venetorum & Romanorum vulgusab vngue odorato (quo iam inde ab ortu na- $e turz fefe quafi concludendo tuetur) Ognellas nominat, — Eius concha cochleam penitus referretnifi elauata effet,& canalem ad latus;quà linguam exerit, ha- beret. Cornitalimacum more attollit;atque eodem pacto ferpit;iisdémque cornibusiterfibi praetendit. Linguam ex tubulo canaliculato in latere procurrentem habet, qua callofze huius parti adhare(cit : cui caro ipfi teftz adiungitur. Eft aucem ea caro,mufculus quidam fortisac candidus , media tefta: alligatus , quo Purpuratanquam congenito quodam operculo,carni patulze oppofitz,diutiffime extra aquam viuit. (C) Marinam enim aquam hauítam affcruat,qua pluribus diebus refoueturac fuftenratur. Caput illi cartila- gineum acdurum : Osin ea parte qua fcopulis heret,rotundo foramine peruium,quo lapidesarrodit,& in ftomachum exugens demittit. Percepi autem exanatome Purpurz in canaliculo,per quem linguam exerit , duo foraminain diuerfas corporis partes primüm delata : vrinde ad branchiarum (zeffata bran- 69 chiasnon babent 9 veprebendit bec Rondeletius) locum pertinerent, ( quas tran suerfasfub grandiore ac neruofo mufculo pofitas numero fenasin parte corporis gibba oftendit: ) ac pauló inferius Ítomachum, amplum cor;eruiferé magnitudine, fubrotundum,ad latera branchiarum fitum. Hepar porró viícidum, tenaci quodam lentore preditum,vt pené vifcum effeappareat. Hoc Ariftoteles papauer appellare vo- luit: ad cuius latus, mucus purpureus (quo olim tingebatur) apparet in recentibus purpuris ilicó extor- quendus : totus enim in demortuis perit. Quibusautem Purpuris in&urz Íuccusapparet , ez magnitu- dine mediocres funt, ouum gallinz raró excedentes: quanquam nonnullis eiusdem magnitudinis nihil interdum eius appareat. À ^ Purpurarumteflas Itali Porcellanasvocant, quo etiam nomine conchylij genus omne intelligunt: vnde nos quoque, detorta ad vafa appellatione , Porcellanicavafanuncupamus. Vocem quoque hanc 4 agnoícimus IO 20 DePurpura. Lib. ITII. 763 agnofcimus in globulis, quibus noftre muliercul& faa$ preces nuncupate folent: Patenoftres de Porce- E leine vecant;qui ex teftis maiorum Purpurarum ait muricum conficiuntur. | Caterüm paruz Purpura vt plurimüm litorales funt;locis quidem fcopulofis nata: in quatum teftis C totidem reperiuntur orbes,quot eas annos vixiffe credas. Purpurarum caro; ficuti & ceterorum teftaceorum , dura eft: atq; iis exhibeti folet; quibus ex malo- F rum füccorum copia cibus in ventriculo corrumpitur. | j -. Ad Carteiamautem inueniri traduntur , Purpure & Buccinz JeyaxóruAciid eft ; quarum tefte decem cotularum fant capaces;(ut autor es Strabo.) Quod genus magnarum Purpurarum pelagium effe con- füeuit : cuius caro (vt tradit Xenocrates)caceris dutior effe folet. | ub EnaD. VARIBSMURSAGORKÓ: N D, £G ÉTILIVS. . "Purpura cum operculo,quam Rondeletius exhibui. — e/Alia Purpura effigies noffra:es ddriatico fr — benememini. TIopoben (turbinatorum generis concha nobiliffima) nominatur à Grecis , & z»e2óera proa Purpurz A 3o parus ab Ariftotele libro j.de hiftor.anim.cap.r $.Genuenfes roncetam vocantab aculeis, Veneti ognel- lam: noftri burez,mutuata,vtapparet,didione à Murex. Plinius (lib. 9. cap.37. ) Purpurasalio nomine Pelagias appellari tradit. Purpurz;inquit , nominealio pelagiz vocantur. Inde pelagium earum fuccum pelapie,non;- tingendislanis laudatiffimum idem appellat. Buccinum perfe damnatur,quoniam fucum remittit, Pela. Zez qsed por- gio admodumalligatur , nimieq;eius nigritiz dat aufteritatem illam , ni torémque,qui quaritur,cocci. 247^ Sed hec mihi appellatio non purpurarum omnium , fed vnius tantàm differentiz àlocofumptzviderur — effe debere;id quod ex Aciftotele facilé colligitur. Eigi)7Oy erogeve a n TOMÓ, D T pi pity ou oloy eu Lib. s, de hift. etse? à X iryeiov à) N6alay. ad. 5 pupa s olov &y v Beglortoyi) areen vio Kaelav-)y a p3v 6 rois tüNTOIS Eran y Ta VERE: ytiau zb 0 33 auro ad. py TAEiScA HÉARY Cytmu. Gy1227) £gu S oor ptpévGcc. Qua fic Gaza conuertit: Genera Purpurarum plura:& nonunullz magaitüdine augentur infigni , vc quz ad Sigeum & Lectum (Ida pto- 4o montoria) gignuntur. Aliz paruc,vt quas Euripus fert,& Caria. Pelagiz magnz fcabraq; funt; quarum jo 6o flos magna ex parte niget;fed nonnullis rubidus pufillàm.: Nonnautlas ex magnis vel ad precium minz c- uadere nouimus. Paruz ad litora & oras (2v vele aigue Avis Z,mser rag àxlag ) reperiuntur, lore rubro. Pur- puras qua à reis &ÁAvroie nafcantur , pelagias re&té interpretatus mihi effeviderurGaza. Nam xóamus ríe SuAdosie Grseci d no1Aouala 16s SuAdorus appellant; & vàà BaSciay SáAaosar, Etqualem hic lorem pelagiis tribuit Ariftoteles,talem pelagio Plinius;fcilicet nigricantem. Purpura noftra ouielt magnitudine,non nego alibi multó maiorem reperiri, Teíta rugata afpera;ci- B nerea;aliquando flauefcente;aliquando ex viridi cinerea;intus luteo colore. In anfractus contorta eft. A- culeis veluti clauis ordine dispofitis munita; primis minoribus, mediis longioribus multó, vndePlinius clauatam effe Purpuram dixirad turbinem vsque aculeis in orbem feptenisfere.Roftro eft longo , tubuli modo excatiato;per quod linguam exerere creditur. Anteid foramen eft rotundum;operculo intedtum : orercoluze. quod feparatim depingendum curauimus, de quo etiam feorfum dicemus. Exhispezfpicaum eft quàm | Cevrra pictor alienz fincà vera Purpuraaliorum picture;quorum hiroftrum tübulatum,illiturbinem omiferunt, Ca- x"ersm. rointerior qualem in rarbinatis antea ex Axiftotele defctipfim us: fantqs falfifiima quz nontüulli de Puc- puraram branchiis;(Bellomigm notat, )& aliis pattibusfe percepitle blateranc. Purpurarum genera effe pluraiam diximus ex Axiftotele. Earum differentiz fümünturà loco, ma- A gnitudine, paruitate;floris Gne fucci varietate. Magna fantad Sigeum & Lectum,paruz in Euripo & Ca- Gexera e 4/ffe- ria. Pelagiarumaquiloniarum flosnigricat: paruarum litotalium &auftrinarum tuber. Earundem plu- *e7'^. rageneta tradit Plinius , pabulo & folo difcreta. Lutenfe putrilimo , & Algenfe enutritum alga viliffi- Lib.o.cap.37. mum. Vtrifquemelius 'Tenienfein Teneimaris oracolle&um. Hocquoque tamen etiámnum leuius atque dilutius. Calcutofeappellanturà calculo maris , mire apto Conchiliis ; & longe optimo Purpuris, Dialutenfe,;id eftvario foli genere paftum. - Degeneratione Purpurarum diximusin priore parte operis noftri(lib.4. cap. 4.)quz fponte nature ( fit, fine maris & feeminz commi(tione , fineouis. Quamobrem hocinloco improbandaeftauthorisli- c, bri deaquatilibusfententia;ab Ariftotelis mente alieniffima;etiam fi eam exponere velle videatur: quam cozra Bello. tamen mi(eré deprauat & corrumpit , vt ex eius verbis perfpicuum fiet, Vcerque autem pifcis (de Bucci- s. no & Purpuraloquituz)purpureum colorem fundit,eftq; Matfilie, Genux ac Venetiisin cibis expetitus : fed Buccini caro Purpurz carne durior eft. Ambo quoque fauare dicuntur,quod (anc hoc pa&to faciunt. Qua (ub lapide prona parre oblon ga , albáque deinceps pendentia difponunt , quzita difpofita fani no- men habent,ab apam íimilitudine. Supiniautem fub lapide ftabulantur,quüm fauificant: quo veró tem- 95ss 4 pore L12.9 .cap.3t. . DeZ lib 764. | e Aquaulibus, ore fauosextruunt , fiincoquantur &abícindantur , oua intró continere éomperientir, quz faliuario- fente lapidibus & cautibusferruminant, vt inde decidere non poffint,quod tam magüo artificio con- Purpura &» lsic- (traunt, vt nihil coaceruatum elfe videatur. Ha:cautem fauificatio verna elTe folet. Primüm vt hzc ve- eima q4o7609— vicate quàm maxime abhorrere intelligas,effeq; plané zgri fomnia , explicandum quomodo procreantur provreest"'^.— Dürpurz & Buccina:deinde quid fit fauare fiue fauificare.. Omne oftracodermorum genus experscoitus cft,inquit Ariftoteles lib.s.de hift.cap.ig. Et cüm Purpurz,tum etiam reliqua teftis incluía, é limo feré & materia putrefcente oriuntur. Quod & neceffaria ratione confirmatur, Etenim nulla naturalisa&io fine partibusad'eamapté conformatisperfici poteft: nam partibus fingulis fuafunt remperamena , à quibus facultates,& ab hisactiones proficifcuntur: quas omnes corruere neceffe eft;imó ne effe quidem poffunt, fi harum fundamentum vel fubie&tum nullum exiftat.. Ac quz in Putpura;Buccino,turbinatisque omui- ro bus partesfunt femini generando, continendo, emittendo, recipiendo & fouendo idonez ? Quenam aliz prater eas,quz fuftinendo, nutriendóque fimpliciteranimali deftinatz funt? Praitereà que commi- ftio corporum vndique tefta conclufiselfe poteft? Dicesfortalfe ex Ariftotele, Genusomne oftracoder- morum Vére Autumnoq; habere ea quz ouaappellant,excepris Echinis cibo idoneis: quippe quibuset- fipereatempora precipue vbertas ouorum eft, tamen nullo tempore committitur, vt ouis oranino ca- reant, fed maxime pleniluniis diebüsque tepidisreftituuntur. Hzc quidem Ariftoteles prodidit, fedlo- cusis exalio intelligendus & explicandus eft, qui legitur libro 5, cap.11. degener. anim. Quz ouaappel- lanturnihil ad generationem conferunt, fed indicio funt melioris nutricationis , quale in fanguineis pin- gue eft.quamobrem fapore perid tempus praítanc;cibóq; laudantur:argumento quód &Pinne,& Bucci- n2,& Purpurz continent quidem femper ouum illud vocatum, fedaliàs maius, aliás minus. Quare fallum 55 Quomedo fautteít oua huiusmodi per fimilitudinem ficappellata.non ex femine , nó ex foeminzg & maris coitu concepta, ita difponi vcfaui nomen habeant,abapum fimilitudine,vt hoc fit fauare fiue fauificare. E(tenim longe a- liadapud Ariftotelem lib.5.cap.15.de hift.anim.Athenzum, Plinium. Ai pir Sy rogoógaa P ag» cuna Seele psvas eie Tàu Tb, roréot vh kA advo usw try Turo JV &ely oloy xnelov, Alu Vy ira ry AR Qugoy, d. aameg dy ei n As aríeuy tesCÍylov (nofter codex, Su Aezvelov ij $gsG. ) A düuay moa cuu MaxB er (euren, Atheneus.)tx£2e/5 4- V60 y A6 0y vráeoy sdy Téroy,4d5 yivoy) (88 Téroy,additAtheneus) a: drops gea d etoyS) 2 d 724 jÀ) TA dM 5A. TE císLens dj IAóO" Gc anóbdeoua. Téro evpealra acusp üzroxd aguas, D) vertus y xy Tolg xdigult, wneca(uai ya x 0i xigu- x«s,&c.id eft,Purpurz verno tempore eundem in locum fefe colligentes, condunt quam fauaginem no- minant : quz veluti fauus eftapum, verüm non ita elegans, (ed quafi ex putaminibus cicerumalborum multa interíe compofito,ftruem vnam fua cohzfione coagmentarint, Nullum iispatet foramen, neque ; exiisnafcuntur Purpurz. Sed cümPurpurz,;tum etiatn reliquate(tis inclufa àlimo feré & materia putre- fcenteoriuntur. Illaveró coagmentatiofauo fimilis, pureamentum ram iis quàm Buccinis euenit: nam Buccinis quoquefauificarein more eft. Igitur wieder, fine peAdungnv fiue olov wugloy roi&iv, quod eft (Gaza Libp.apgs. interprete) fauare fiue fauificare,vel (vt Plinius loquitur)lentorem cuiusdam cerij faliuare, dicuntur Pur- pura & Buccina, quüm emittuntlentorem quendam , fiue humorem mucofum , velut à feminis natura. Íemen veró eorum nullum effe exiftimandum eft. Exco lentote concreto & exficcato fit congeries veluti putaminumcicerum alborum, inter fe cohzrentium , quamin lituseiectam pharmacopolz quidam pro , puma maris;alij proalcyoniofalsó vfurpant. Quocirca procreantur Purpurz, & Buccinafponte, vtalia oftracoderma;é limo & materia putrefcente , vtiam dictum eft : & preter faliuarium lentorem tenui hu- moreinterramrecepto. ÀÁc quemadmodum fungorum deco&o in terram effufo fungi permulti breui enafcuntur : ita Purpürarum originealiqua precedente, multó maior copia prouenit : afingulisenim ex- crementi aliquid eflluit, quod quidem emen non eft. Atque hzc eft duplex Purpurarum,Buccinorum, Mytulorum origo ab Ariftotele tradita, & à nobis fufiàs explicara libro quarto prioris partis operis noftri. - Reliquasactiones morésque perfequamur.Qua mobilia funt inquit Ariftoteles lib.8.de hiftor. cap. 2.eadem carne vefcuntur. iis vitusex pilciculis eft,vt purpuris : lunt enim carniuorz,& quidem eíca hu- Lib. y. de biflor, tap.1a. 4o C-veliquum. e jusmodi capiuntur. Plinius lib.9.cap.57. etiam alga nutriri cradit, Pafcitur Purpura ait Ariftoteles lib.5.de hift.anim.cap.tj.exerta lingua fub operculo,qua Purpuris digito longior eft,qua tum Conchulas, (velut turbinum,quorum efca capiuntur) rum fui generis teftam perforare poreft. Et Plinius lib. 9.cap.56. Lin- gua Purpura longitudine dieitali,qua pafcitur perforando reliqua conchylia;tanta duritiaaculeo eft. Et ! alibi: Purpura vocatur,caliculatim procurrente roftro,& caliculi latere introrfus tubulato , qua profera- Linguáme telles. turlingua. Sed id diligentiüs confiderandum , linguáne teftas perforet. Lingua omnibusanimalibusin ,, eefiren ore eft,osautemin capite,quod operculo tegitur in Purputa;atque ade in tutbinatisomnibus. In roftro igitur longo & tubulato lingua non eft,fed perid eam profert,& exerit. At linguam Purpurarum & tur- binatorum omnium promufcidibus mufcarum,quz inter cornua funt,comparat,quz firma eft, corofaac rotunda,quzque exeri poteft: quam tamen fi per anatomen propiüsintueare & tractes, neque italon- gain,neque ita duram effe certó comperies,vt perlongum roftrum teftas perforare poffit, Quse id fabu- lofumelffe puto : fed cá,quo ad eius fiertpoteftü;exertà , Purpura fuccos & humoresaliariim'Concharum exugunt,Pe&inum ritu: roftroautemacuto & duro (tanquam terebcello excauato) teffas alias perforant. Via, Tempusviuendi (inquit Ariftot.hiftor. 5. 1 j.) Purpuris & Buccinis longum. annos enim circiter fex Pur- purz viuunt,& fingulis annisincrementum earum patet per otbes: quibus totidem,quod annos habent, Ljb.9 cap. 36. tefta clauiculatim intorra increpidinem definit. Pliniusannum vnum adiicit.Purpure viuuntannis plu- rimüm feptenis. Et: Purpurz & Buccino orbes totidem;quot habentannos. NuncdePurpurz pattibus,earámq in cibis vel medicamentis vfu. G Purpuravítaexiccat,inquit Diofcorideslibro ».cap. 4. dentesabftergit, excrefcentias in carne cohi- bet, vlcera purgat;& ad cicatricem perducit. Galenus pauló fafiüs eadem docet libro ix. fimplic. medi- camentorum. Paulus Z£gineta lib.7.cap.;.Purpurz cremata teftis eandem vim tribuit quam Pea gi,id eft. iccandi fine did A&tius libro ;. Purpurarum teftz cum aceto potz lienes tumentes fanant, & fecundas morantes detrahunt, Vítaruim cinisad eadem confert,ad que Buccinorum; de quibus fao lo- co.His De Purpura. Lib. EHTI. 765 co.His addit Diofcorides lib.z.cap.6.'Ióvia 3 2a&vet rà Oi ry tpe nov 3, mogevt dv Hé ca Jreer cle siui£ ir V &ceaxs.Kaís?) 5 üpoloe dub aqu $xyovTa tau rk OTÉoa TOY kijgUxtoy xyrile vropoóo ae, JiÀ và cri Cv avrov hà oíiciy.Id eft, Ionia vocantur Purpurarum Buccinorümque mediz partes, circa quasteftz volumen clauiculatim intor- quetur. Cremata fimili modo maiorem Purpuris Buccinisque facultatem vrendi confequuntur, quo- niamapprimendi naturam obtinent. | Qui locus mihi fatis explicatus non videtur , etiam ab iis qui bené M IRUNP longa commentariainDiofcoridem cófcriplerunt. Ac primüm alij ióiesalij iva legunt.Qui i tig legunt 2551s: £5 deductum putant vocabulum à dictione i» , qua violam fignificat : quia Purpurarum quarundam flos €e/ ciesza quid violacij fit coloris,quifloseftinter papauer & ceruicem. Hermolaus xióri2 legit, id eft,columellas, vr fint /z*. Buccinorum Purpurarümque partes mediz;quibus velut columnis & fulcris caro & relique partes inni- ro tantur. Sunt autem partesha mediz,partes corporisinterni Purpurarum valdé torofz & firma;ac fibro- Íz;circa quasteftz volumina capreolorum ritu conuoluiincipiunt, fecundum Diofcoridem : vel quibus haeret vena illa, vel membrana florem Purpurarum continens, fecundum Ariftotelem , inter papauer; quod inferiore eft loco,& trachelon fiue ceruiculam,fiue collum füperioreloco. Sed prz(ítat Ariftotelis locum lib.5.de hift.cap.15.proferre;vt ei lucisaliquid inferamus. T2 3 436 £xvcir àyà uécor f une v, £jE Flos €i. TQasylios. Tévov di $civ 1 evpoucie zUxvil. TO nea ua dV idtw,manee obo Adoxhe, v.v Qai a1 9 M Cte Bádleg &rSiCd hà yape. diereéiyi 4I av rl Qanso QAÉGa.TVTo 5 Joxci $/) T0 avS Oi di an GL QUGLe olor sviluetac. LA liter po- ffrema verba legit Plinius: uertit enim reliquum corpus flerilc )1n cuiuslociconuetfione Gaza fenfum qui- dem Ariftorelis mihi videtur effe affecutus,fed obícure locum fic interpretatus eft.— Florem füum inter papauer di&um & collum continent,textu fpiffiore;afpe&tu veluti membrane candicantis , quam detra- 20 hunt.tingit hzc expreffa & inficit manum. Pertineteadem fuo fitu perinde vt vena :íd; flos ille celeber putatur,reliquum contextus quafi alumen eft, Quee dilucidiüs fic expreffà funt: Purpure florem habent inter papauer & ceruicem,quorum cohzrentia denfaeft,coa&áque. Colorisquidem afpectu membra- nam albam rcfert;quam detrahunt: preffáque tingit & inficit manum.diftenditurautem vt vena:atque in hac quidem eftflos purpurz,reliqua coagmentatio eft veluti alumen. Hz funt mediz partes de quibus &e4iz, Diofcorides,quibus maiorem vrendi facultatem cribuit , quàm teftis,quia tenuiorum fünt partium, cele- riüsque peruadunt & permeant. Ex Purpuris vítis dentifricia optimafic conficimus. Eas vftasvino exauguimus, abluimüsque: dein- G.reliquum. deaceto rofato; poftremó aquarofarum. Tum melle fcillitico,vel oxymelite exceptis,& ad confe&tionis cr. formam redactis,odorisboni,faporísque conciliandi caufa rofas & caryophylla addimus. idem cinis cum 3o puluere glycyrthizz , papauerísque femine,ex cremore hordei & pauco vino albo fumptus, pulmonibus — : malé affectis mire auxiliatur, fluxionesinhibendo,& id quod iam fluxit abfumendo, exiccandóque. Totz rsrerza partes, pattesinternzinoleo perco&tz mitigandi doloris vim habent.Saliuá earundem quz admodum lenta,fic- Saleso. cantur & glutinantur vulnera recentia, maximé fi cum pauco fanguine draconis adhibeatur. Quantum ad Purpurarum víum incibis attinet, vniuerse fcribit Galenus : Purpuris,Oftreis, denique F oftracodermis omnibus hoceffe commune, vt falíum in carne fuccum contineant, qui aluum fubducat, 64er. caro veró dura fit : fed hec vnicuique magis miniüsque ineft, qualitatis quantiratísque ratione.Sed in Pur- puris diuerfz partes , diuerfam naturam habent, Athenzus ex Diphilo: Inter Pinnas & Buccina Purpurze medie funt natura : quarum tracheli multi funt fucci;ori grati : reliqua partes falfze fant & dulces, facile difttibuuntur,& humores corporis vitiofosad iuftam temperationem(£zí;p22:v) reducunt. Rurfus Athe- 40 nzusex Hicefto: Teógipórsas 5) Trey &:gljx) juro Neu SIG TEQa4 a4. Tis "rog Ugo uiieVee T AU xix adíceoas vmág- Yu71 1339 dAoY TÀ Xo y AtoV Tor 10v S e1v- 1d 10V 7) y, T&UT2£30) die ate Aja1 Tagézreran , To eL ouévovs quyyub ToC TY. Copáv-A 6uevor?) qa. Gawris ij ol rg y uio TOY ro ppueD t sue TE CI aeos T0 TOY codi av dinSiaeis. Copiofiüsali- mur,maioríque cum voluptate velcimur papauere purpurz,quam czterorum,(2447 bsccinorum:)magis tamen fapit fcillam,vt & Concha tota. Peculiare eft his & Vngaibus, quód co&teiu(culum fpitlant. Elxi quoq; fcorfüm purpurarum tracheli,ventriculo (/Zozacho) male affecto profunt. Idem. bak QE CVM POVSROPSVORO URS RGO-NOD O ESDGEB IT V S , PR& TER Purpurarum pertesiarm explicatas feorfum dicemus dealia, qua & figurá, & viribus, & A nomineà fuperioribus diftat. Hanc Ariftoteles &gavpuua fiue xdAvp pa vocatjid eft,operculum fiue iutc- $o gumentum,a verbo gaaczie. A ppellat etiam &zizlv ye lib. j.cap. rg. de hift.anim/"Eyezi 3j 7à ZonA naldo xuTà ravrd dpgorsen. Àj Tà 4NNe 1a ceo 6d &x ofloeriie arra. vé uoreu ) ee nigevra vid xa Neuévleo S AQ]ay Vrro à xá Avia. O perculum vtrique huic generi (Baccino 7 Purpaure)adhzret natiuum,& cateris omnibustur- binatis. pafci quoq; exerta lingua appellata fub illo operculo iolent. Etalio inloco:"Ez 5$zíduy ua má Veron -Jueriis. Operculum etiam iam indeab ortu omnia gerunt , de turbinatis loquitur. Statim abipíà procreatione turbinatis operculum ineffe dicit : ad difcrimen Cochlearum, quz ipfe fibi ex plutinofo humore,fiue exmuco fuo operculum conficiunt.Dicitur aliter à Grzcis zàpa , vt à Galeno, quifeorfüm 5 |, Eo. de eo hzc prodidit. TIdpara voeeveav 3i four qoSsvTI. an AL a oidiuA eue ooa ky mig idu: Supid sva t) aar ment : eriiyopevat üesernag aoeAi Eu Ca dre) rà tart ylpava bera. O percula Purpurarum ex aceto pora fcripferunt uidam tumenti lieni mederi: fuffitu autem excitare foeminas vuluz ftrangulatu oppreffas , & morantes 6o iw yd detrahere. Eodem nomine operculum Conchylij nominauit Diofcorides , & Cochleas QUAS- rip, eu. re damalpium Liguriz zeuaría: id efboperculares. Diciturautem vague, quód eo teftarum foramina clau- OMM dantur, vt vafa operculoíuo. Carnihzret vtvnguis nofter, actanquam ex filis fiue ex fibris coagmenta- tum quid & duratum elfe dicas: vt ex eius pictura quam cum Purpura fuperiore capite exprelfimus licet perípicere. Differcíubftantiaà tefta,qua: multó ficcior eft,neque fumum emittit, nifi fi accenía liquorea- liquo extingueretur. Operculum veró pinguitudinis nonnihil infe habens, fumum reddit cornu modo, Vireseiusin medicamentisanté ex Galeno tradidimus,quarum Ícoríam non meminit Diofcorides,fed in G capite de Vngue.Qua de re (uo loco dicemus. Pharmacopolz hodic in officinis habent Conchyliorum, Buccinorümq; opercula permifta,que blattas Byzantias vocant vt fufiüs declarauimus quüm de Conchy- lisageremus.Sed hoc nomine Purpurarum tantüm opercula appellanda erant. Nam dz]e- fiue Gdr- Bletta Byz am- moy Parpuram fignificat, vnde blatteus color pro purpureo. Caíliodorus in Epiftolis de VUE ONIS | olores Lyb gule bif, «HE. Cap a. 766 De Aquatilibus. BadslG. Wlereba plor. Colores fuos multifaria qualitate commutat, mod5 veneta,modó blattea , modó prafina, modó cyanea. Eutropius : Nero inufitata luxuria fuit, vt qui exemplo Caligula frigidis & calidis lanaretur vnguentis; kl * [4 * H H D hamisargenteis , aureisque pifcaretur , quz blatteis funibus extrahebantur. quos Suetonius , & Oro-- fiusinterpretantur purpureos; Ille: Pifcatus eft ;inquit ; reteaurato , purpuracoccóque funibus nexis. Orofius: Luxuriz , inquit, tam effrenatz fuit Nero , vt retibusaureis pifcaretur,qua purpureis funibus extrahebantur, Hzc Hermolaus vir pereruditusin fuis in Plinium gloffematis annotauit. fed etíi &A&7- 7€ Purpuram fignificet, tamen pro operculo folim Purpurz vfurpari docer Nicolaus Myrepficus, qui tamen non fine errore dixit blattum byzantium efle àetv 5s pavis 70s erogoíonz , 1d eft , os narium Purpurz. Hodié quoque in officinis blattam byzantiameffe credunt , quodin ore & naribus Parpure reperitur, quo ineptius nihil dici poteft. Purpura enim neque nafum , nequenares; neque offa intus habent; cüm teftaceaomnia foris durum ; intus molle contineant. Crediderim igitur legendum tegaxov 2 pribv 76$ og. ecgaz ; ideft, teftam vel clypeum, fiue fcutum Purpurz: £i?e enim preterquàm quod pellem fignificat, ó Lal vnde$sgaxédsgua ab Oppiano óegaxcewe vocantur;etiam pro fcuto fumitur tefte Phauorinoz P0), inquitz xa4AouUTu. a4. & G7 1ds5 50 Gy Bocitov Bueady ea iv id e(t fivol vocantur fcuta rotunda, quód ex corio bubulo cori- ftent.Operculum veró veluti fcutum;Purpurz capiti imponitur.Curveró £az7]16- BuCAvn Gs vel 8L Cavre» dicatur,à nemine;quod fciam;traditur. Ego coniicio à Byzante;vel Byzantio Aphrice cognominari.nam etiam illic purpura tingebatur. ri va LI ALLE DE FL-O.R E B;VR.P ViR AT IN.G EN DLS WES TI bus oa gnoperé olizz expetito Rond eletius, Q v 4 in parte contineatur infector ille Purpurarum füccus, fuperius oftendimus ex Ariftotele, quiim de Purpurarum partibus ageremus. Plinius ab Ariftotele non diflentiens fcripfit Purpurasflorem in mediis faucibushabere. Liquoris hic eft minimi in candida vena , vnde preciofusille bibitur, nigran- tisrofz colorefüblucens. Reliquum corpus fterile. Partem hanc qua fuccum continet cordipropor- tione refpondereputo cor enim, hepar, cerebrum; atquealias partesindifcreras habent Purpurz;& te- ftaceaomnia. Vnde conftat nugari eos(Bellogizsz notat)qui cor, hepar, branchias fein Purpurisinuenif- Libp.ap $4. ^ fe praedicant. Ariftorelesatquealij Greci 7 4y$6» 70v 7opqugóy vocant;Pliniusatquealij florem Purpurz, aliquando fuccum:Cum vita;jinquit fua fuccum illum euomunt. Et:Cüm fotificauere fluxos habent füc- cos. AflorePurpure veftes zvewài dicte lünt , & toga picta à florido Purpura colore. Teftis eft Feftus Pompeius :Pi&a, inquit, quz nunctoga dicitut; anteà purpurea vocitata eft , erátque fine piura, Eius reiargumentum eft pictura in zde Vertumni & Confi, quarum inaltera M. Fuluius Flaccus;in altera T: ri. Papyriuscenfortriumphantes ita pi&ti fant. Vitruuius florem Purpurz;faniem vocat,& Oftrum:fie enim in libro 7. Incipiam inde de oftro dicere , quod & chariffimam & excellentitfimam habet prater hos co- loresafpectus toan Etpriüs: Accedit hucchryfocolla ; oftrum, armenium, Ec: Ea Conchylia quim funt lé&taferramentis circunfcinduntur, € quibus plagis parpurea fanies, Verg.Georg. 2. Er gem- eua bibat , ci farrauo dormiat offro. Et alij pluribuslocis. Dictum veró eft oftrum am € 0ce&us.quód Pur- puris tefta tectis eximeretur,ex Vitruuij fententia. Quomodo fuccusille colligeretur fic docent veteres. "Tradit Ariftoteles lib.j.de hift.cap.1;. eas quüm fauificant deterrimum florem gerere, Paruas cum teftis cundi folitas , alioqui difficile cft [uccum detrahere. maioribus teftas diffringebant; quamobrem ceruixà papauere feparabatur: flos enim inter hzc fitus eft fapraventrem. Dabant operam vti viuz frangeren- tur: nam fi priufquam fregeris expirarint, florem omnem cum vita euomunr. Quapropter folebant eas afferuarein naffis, dum fe ipfz colligerent, atque quiefcerent. Veteres nalfàm efcz adiunctam demittere non folebant;ita [ape accidebat, vc Purpuraiam detracta decideret. Pofteàadiunxerünt nalffas,ne fide- cidat,liberetur : quod tunc poriffimüm euenit ; cüm plena eft,nam fi inanis fit, difficile fe euellere potett. Libj.4p37. ldem clarius Plinius: Capiuntur Purpurz paruis rarisq; textu, veluti naffisinaltoijactis. Ineft iis efca;clu- files mordacésque Concha;ceu mitulos videmus; Has femineces, fed redditas mari auido hiatureuiui- Ícentes,appetunt Purpurz,;p orrcctísquelinguisinfeftant. At illa aculeo extimulatz claudunt fefe;com- primántque mordentia: ita pendentesauiditate fua purpurz tolluntur. Vitruuius lib.7.cap.13. Conchy- liaquüm fünt le&a ferramentiscircunfcinduntur , equibus plagis purpureafanies , vti lachryma pro- fluens , excuffa in mortariisterendo comparatur. Caterüm preciofusille Purpurarum Íuccus, nonin o- lori differare mnibusPurpuriseiusdem coloriserat, Vitruuius Oftri varietatem fic diftinxit: Quodlegiturin ponto & ld 7" 7 Gallia, quód hz regiones fint proximz ad Seprentrionem,eft atrum. Progredientibus inter feptentrio- dib.g.capig, Bem occidentem,inuenitur liuidum.Quodautem legitur ad Zquino&ialem;orientem,& occidentem inuenitur violaceo colore.Quod veró meridianisregionibus excipitur,rubra procreatur poteftate; &ideó hocrubrum. Rhodo etiam infüla creatur, czterísque eiufmodi regionibus,qua proxima funt folis cur- fui. Sed hicanimaduertendum Purpuram nigram fumi pro violacea exaturata. fic enim fepéàveteribus VHNeL PN nigrum fümi alibi demonftrauimus. Veftimenta Purpura infecta eo temperamento , vtamethyfti gem- ma colorem referrentamethyftina dicebantur.Plinius lib.47.cap.9.deamethyftis loquens: Indice abfo- lutum Purpurecolorem habent:ad hanc; tingentium officine dirigunt vota.fundit eum afpe&uleniter offrum. [29 va [o 46 j9 blandum,neque in oculos vt carbunculi vibrat.Iam amerhyftinz purpurz Tyria addebatur,vnde nomen &o Toriamgetbyfi "Tyviamechyftus. Pliniuslib.9.cap. 41. Non eft faris abftuliffe gemma nomen amethyftum, rurfusabfolu- Tyria purpr« tusnutriebatur(zzebriatur) Tyrio, vtfitex vtroq; nomen im probum fimul; luxuria duplex. Tytia Pur- pura ólim celeberrima fait , fic nominaraà Tyro , quondaminfula, pofteàveró Alexandri mnagr eppu- gnantis operibus cótinentiiuncta.Strabo:HoaV 2e Erasaz aav Togld x49ien oetiga.LLongéomnium Sarrana, przftantiffima habetur Tyria purpura. Quia veró Tyrus priüs Sarra vocaretur , Sarranum oftrum dixit Ceccus, Vergilius :& Sarranam Purpuram Iuuenalis, Dicuntur & fimpliciter Tyriz, purpura infecta: veltes.Hic nó omittendum coccum& purpuram colore quidem conuenire;ipfa tamen materia plurimüm diflidere, cim huius marina fitjillius terrena.Quamobrem Purpurz appellatione coccum non contineriredté cen- fuit Vlpianus in lege; ficuilana. füpràdelegatistertio. Nequecam ob cauíam inter fe diffentiunt N- thzus DePurpur. Lib. III. —— 767 theus, Marcus, & Iohannes de vefte,qua Iudei induetunt feruatorem noftrum Iefum Chriftum.fic Mat- theus : IIeeéouiy avro x Aapiidh nonuiylu id eft,circandederunt ei chlamydem coccinam. Marcus: Ka? à- divcty avrov arogQveay. Etinduunt eum purpura.Ioannes veró: Ka iudmov arogovgoub zr&exieaAov avzov. Et pal- lio purpureo circundederunt eum. Quam Marcus & Ioannes purpuream vocant , Matthzus coccinam appellat àcolore,qui idem eft cum purpureo. Matthzus colorem, alij materiam exprefferunt. Neque il- lud pretereundum;Purpurz fucco veteres coccum permifcuitle. Pliniuslibro 9.cap.41.Quin & terrena mifcere,coccóque tin&tum Tyrio ringere,vtfieret bis byflinum. Coccum autem à Diofcoride kx» da- erai dictum,id eft;granum infectorium,fatis magna copia colligitur in Gallia noftraNarbonenfitvocatur- que vermillonjà Gallis graine de fcarlate;ab Arabibus Kermes, vnde Kermefinus color.Immenfa Purpu- ro rg preciaveftimentorum qua ea cingerentur varietatem;quibusq; iis vti liceret, tum apud Grecos,tuma- pud Latinos , petere debes ex Budzo & Bayfio viris etate noftra doctiffimis,& totiusantiquitatis peritif- fimis. Ad philofophica reuertatur oratio. QVAE DICANTVR PVRPVRARVM aponides, Rondeletins. SvuwrTququimleguntapud Galenum libro;.de medicamentis gra róave inauriculariis medica- mentis xpoxídt vie srogo seas fiue xovyyvAi, & linum é Purpura apud Paulum Ziginetam : exiftimentin Pur- puris lanam aliquam,fiue ftupam,iue linum,fiue tomentum reperiri , quo contufo & depexo in medica- 20 mentis veteres vterentur, Sedillitoto colo aberrane,vt dicitur:nihil enim tale in Purpuris;neque in tur- binatisaliis reperias. Neque byffo alligantur, vt Pinne & Mytuli. Mouenturenim Purpürz& caro tur- binatorum omnium non aliter alligatur quàm circa teftarum volumina. Quare intellexerunt veteres per xpoxíds lang Purpura tinétz craffiorem & minus curatam partem, cuius meminit etiam Diofcorides. T3» d avrür rgbrrov dj npoxidee xalovras vie $uAaoriaz erogoteos. Nec fecus fimbriati marinarum Purpurarum flocculi cremari folent. Cur itaappellarint id in caufa eft, quód Purpura non folim pro marino animali , fed pro fucco eius;pro veftimento ex eo tincto,& pro lana tin&a fumatur.De reliquis fignificatis reftimonia mul- ta veterum proferre poffem, quz fciens przrereo. De poftremia fignificatione proferemus locum Galeni libro 7.Methodi med-'Er vaedÍro uieo held ae paci lo Xlay às hamagerdciui va An Cd yoyrepolen 369. Quz cranfcribens Paulus Zgineta dixit: TaSa Acspeva, dpa apu G deas opodpa,ll telo X o liotTaa TR opi g. — L5, 2, ap. 5, di COROLLARIY M. Segmaentia E.G.H.tum depurpuraanimali,tum de colore &9' ve[le dicetur. Murexetfi vnam fpeciem fignificet,fcilicet buccinum:generale tamen cft, ficuti & conchylium.purpu- À ram enim comprehendit murex & alia. Porphyra rnarina,quam quidam xíevus vocant, Kiranides.fed céryx proprie buccinum eft. Vmbilici,cochlez,purpura,(purpare quidem nomen bic in Greco non eft )& omnia uz oftreiaut conche nomine appellamus, Gazaex Ariftotele. Kos UAI; T. 05 60. X) Kor y AM ll Trop Qgas Hefychius &Suidas.quanquam enim conchyles vel conchylij aomen latiàis patet; per excellentiam tamen adpurpuramcontrahitur. Purpurz nominealio pelagiz vocantur, Plinius.fed Rondeletius;& ante eum o Maffarius, pelagias loci ratione purpuras quasdam effe docent,non autem toti generi hoc nomen conue- nire. Fiere camen poteft vt vulgus Plinij feculo eas ficappellátit (47 «Ec12 , quód illa maxim? require- rentur, vtpote & maiores , & qua magis probatum florem haberent: ) quüm & pelagium pro colorefeu fore purpurz Plinius dixerit : Buccinam (inquit) pet fé damnatur , quoniam fücum remittit : pelagio (1d esl purpare flore admodum alligatur, nimizque eius nigritiz dat aufteritatem,&c. Phoenices piícem, cuius fanguine fericum in putpuram tingebatur,Sarappellant,Seruius. Purpura (veloftracum purpu- reum) carufis & caugilel (gue duo nomina videntur detorta à ceryce & conch »Jlio) nominanturab Auicenna operis de medicina lib. 2. cap. 537. Idemauthor vbiin curatione anginz muricem interpres tranftulit, Arabice dixitalarginam : intelligens purpuram : vtex remediorum collatione apparebitin G. Serapio, vel potiüsinterpres, pro purpura habet pulpia ( aliás palpir) vbi deblatta byzantiaagit. Hebraica voces o argaman &argeuan extant in libris facris,Danielis j.& Paralipom.z.2.purpuram interpret&ur vel fezicum purpuratinétum : vnde &amorge Grzcis per metathe(in faGum puto. Tola Hebraice coccum & vermi- culum, non PRIM fignificat. In trilingui Lexico Munfteri Purpura etiam Hebraicis characteribus Ícribitur , & neício cuius lingue voxiphlióta. Purpuram Graci hac atate etiam porphyram appellant, Gillius. Purpurz conchylium notiffimum eftapud Terentum , Niphus. Has & Murices &Buccinos, - Maffilienfes Bios vocant;Gillius, Germanicum purpurz nomen facio,(ín Staacifdorega/ab vnguis fimili o- perculo,vnde & Veneti &Romani Ognellas vel Ogniellasnominant.aut circunloquor,;etín &tadelfdintgs 4n art/'id eft Concheaculeate muricatzve fpecies. Vide fupràin Corollario Muricis A. Potcft& d5ut» putfd)recf dici, tanquam genus , cuius fpecies finr purpura , buccinum,conchylium , gDurpurfdinecfen artem. 9purple Anglicum nomen eft, nefcioan vulgare;an effictum imitatione Latini. 4o , Purpurarum conchasapud me habeo alias fufcas, alias albas: vtrasque ( fi bené memini in Adriatico Differemtia, olim càm nararem prope Venetias reperi,Eftapud Achenzum Hedyporphyra Hdveegoíea;alia à purpura, velfaltem genus quoddam purpura diuerfüm , W'ottonus , purpura pentadactyli Bellonij,videntur ad Aporrhaidem Rondeletij(A.elemento defcriptam)pro piüsaccedere, Turbinem pentadactylumR onde- leu infrà fuo loco dabimus.Purpura maritima;id eft Cetula marina,Syluaticus Antale Brafauolus , quodad citrinum vnguentum à pharmacopolis requiritur purpuram effe putat: dentale veró buccinum : de vtroque fcripfi etiam faprà in Dentali;D.elemento. Quidam non forma, nec aliter, fed magnitudine tantüm diftinguuntiita vc Antales ( fic enim loquuntur quafià re&o Antalis)fint maiores, In Germania pharmacopolz Germani tubulosquosdam oftendunt , veluti offeos candidos, forma teretis, ftriatz , vnaautalteralinea tranfuería inzquali ambiente; prefertim in minoribus, maio- resad quatuor digitosaccedunt.longitudo non omnino redta,fed modicé inflexa eft , dentis canini inftar, | ytin "ntale, 768 De Aquatilibus. Cuniculatim; Clausculattans vtinadiecta delineatione apparet. fubftantia przdura eft;non offca, fed aliorum teftatorum fubftantiz fimilis.conchz non merenrurappellari: chim neq; biualuium,nec vniualuium generis fint:peque muricibus aut p Venereis conchis fimiliforma. Eft & penicillus marinus Rondeletij, deLdürum tubulus quidam reftaceus;fed molli &laxafubftantia, Enthalium (in- quit Valerius Cordus , fic enim ipfe fcribit)eftteftaceum quiddam ma-—— ; rinum, fiftulamodo longum & concauum,fotis ftriatu m.longitudine digiti , (moz transverfr. fed ecumdum longstudinem:)D entaiumverócon- — ^^ chulamarina,;parua,dentatam rimam habens, Sic ille. Nos de conchulailla füperiüs inter Conchas Ve- nereas , quas vulgó porcellanas vocant. In Italia pharmacopole alia quedam concharum genera often- dant opertet , f vt Brafauolo videtur (quem Fuchfius quoque imitatus eft) purpura & buccinum his nominibus veniunt. Poft marinos «ftus ( inquit ) fupra marislitorainueniuntur. Suntqui hzccocta, && qui cruda edunt , ficutalia marísconchylia. Anal diuerfis inuolucris circungyratur : eftautem bucci- num.& accidit quandoque flante vento per antalis anfra&us fibilum emitti , vt tubavideatur , Hzc Bra- fauolus. Quodad vim quidem remediorum attinet,purpurasbuccina,tubulos;an porcellanas aliquas ac- cipiasparum intereffe cenfeo. Antalium & Dentalium(ita enim Nic. Myrepfus Íe&ione 3.vnguento 42. appellat) conchularum funt genera. Ridiculum veró eft, quod barbaram fectantes medicinam tradunt, elle hzclapidum genera,Fuchfius. Grzcéquidemà Myreplo Ayra21 & vérra 2n Ícribitur. Purpurz concha quibusin locis przftantiores habita fuerintad iingendas purpuras; ideft, purpu- reas veftes,dicemusinE. Speufippusfimilesfacit buccinas,purpuras ,ftrabelos & x45 ove, malim aéyAcvs; ideft cochleas. Purpura fimilis eft cóchlo;Kiranides. Turbinata,vt purpurz,buccina,fimiliter vt cochlez füis partibus conftant, Ariftoteles. Tívorres | &ras 70Y psy x uai, Ariftot.hiftoriz j.15. Gaza ver- tit ; nonnullas ex magnis velad precium minz euadere nouimus. ego non uaa duabus fyllabis; (quan- 20 quam & Athenzi codex fic recitat, fed tribus uazielegerim.nam & Xenophon Af3ovs pyadiovs dixirinli- . broquiinfcribitur Magifter equitum , &in altero De re equeftri.neque de precio,vt Gaza , acceperim, cuius eoin loco nulla mentio : fed de pondere & mole. Purpura & buccina tanta füntin Indico mari,vt facilé congium capiant , Ailianus. Buccinum minor eft, concha quàm purpura , Plinius : Rondeletius legit maior. Mutianus prodidit echeneidem effe muricem;latiorem purpura,&c. Plinius. Lance adre- mediaquadam vtuntur, inquit Diofcorides: eodémque modo xpoxódes SuAaos ias roeegas. fic habec edi- tio noftra per ypfilon,à recto xoxie ; qui fcriptione;genere & fledendi modo congruit cum xAej4os 636. namapud Hefychium pexídss periótanon rede fcribi, velipfe literarum ordo arguit. interpretaturau- tem gnáphala , id eft ; tomenta. Hinccom pofitum eft nomen xoxiAey pe" s quodeft floccorum lectio, qualisab adulatoribus fieri folet. idem z5oxv4rz us dicitur , & id facere verbum agoxvdiCey fonat , vt anno- tauit Czlius Rhodiginus20.53.qui & ipfe tamen perióta fcribit,non per ypfilon,deprauatos forté Galeni codices fequutus: "nifi quis xpoxlJ« vocem diminutiuam elfe velità apu , quod filum & fubtegmen in- terpretantur. Marcellus Vergilius Diofcoridisinterpres , in ipfis purpurarum conchis ftupparum ima- gine vellera quadam effe putauit : quz alij (inquit) tomenta, alij licia, alij fimbrias dixerunt. nosrem & nominis fignificationem fecuti à ftuppisrem indicauimus.xpox! 2a; enim Diofcorides dixit, qua voce Gra- ciadhuc,quod contufo & depexo lino craffiffimum füpereft, (7o/fr3 abtoerct momzmant, Jfignificant. neque hic pluribus aliis locisaliud ea voce quam ftuppam fignificat : & zepé Paulus ZEgineta, iubens xpoxid;im- poni aliquid. In mari autem quotidie purpurz capiuntur, quz fuperiore fui parte villofz funt, tam tenui & fequaci vellere, vtin filum lini modo trahi & confici poffir;Hzec ille. fedin purpurz concha villofum quicquam reperiri , ceu falfum redarguit Cornarius : & poft eum Rondeletius: qui xpoxtdus (iple upoxtdb. Ícribit ) lanz purpura ünctz craffiorem , minüsque curatam partem interpretatur. fed nihil prohibet fimpliciter etiam vellus purpura tin&umin terpretari: 6 quo tamen ne temere fumptus fieret, ad cre- mandum craffius & minüs pulchrum (eligebatur. poffent & € vefte purpurea , prafertim attrita, dilcer- ptaaut vulfa fila feulineamenta »jexód«e nominari. Cornariusin Commentariis in Galeni de compofi- tione medicamentorum libri ;. caput r. In fine huius 21. compofitionis (inquit) in Grzco exemplari cot- rupté legitur , 9j xpoxldz tyriSe mes zv euo v. iple sroeobe ov prO «eser ov legendum coniicit, ( quam retle vide- vit ipfe, mihi quidem temere mutare videtur. quod fi moepógov legendum e|[et , ultima circutuflethi deberet :) & interpretatur: lanz purpura infect tomentum indito, velut füprà etiam Archigenes dixit , eu Oeaomuérà E des zoeoleas ua9.Q : hoceft;obturato meatu per purpurz lanam.lanam autem mollemà fomento &in- ftillamentisauri indendam effe,(uprà in principio huius libri Galenus dixit.przftar camen hancex purpu- raaut conchylio infe&am elfe. Ex rurfüsin libri fexti caput 2.1n his verbis : H' da vavBoy kmgépso m Su An arias eroeoigaz NM ( ue moryxeaoy: pEO 2ugéuuxz voce nullius fignificati legit zp»zipam vel joxidi, quorum pofte- riusapprobo.& vertit, Autatramentum futorium purpurz marinz tomento inuolutum vrito. lanarum enim vítarum,& praefertim ex purpurainfectarum ,viseft efcharotica, Dioícoride tefte : & mox xpokudu, hapfaüm lanz;fiue lanam conuolutam fonare dicit. Purpura concha eft égenere curbinarorum, Ariftot. Aculeos certisordinibus difpofitos, corpus gra- datim cochlezinmodumambienteshabet,Gillius. Singulisannis incrementum eius patet per orbes, quibustotidem,quotannos habet , tefta intorta cuniculatim in crepidinem definit, Gaza ex Ariftotele: cuius verba Graeca fic habent,hiftoriz j.15. 440 Guueov &piauTy Qavegd. env i ax Eats sais diasiuaci 101 99 TQ $eoduo viis DAixO.. Clauata eftad turbinem vsq; aculeis in orbem feprenis feré,qui non fünt buccino: fed vtriusque orbes totidem,quot habeanrannos,Plinius. Alterum genus concharum purpura vocatur, cu- niculatim procurrente roitro,& cuniculi latere intrerfus cubulato, (tabulato legit V'vortonus, € leni in- ter pretatur uon probo.) quà proferatur lingua;Plinius.Alij codices (inquit Hermolaus) etiam antiqui,ca- naliculatim habent; & canaliculi : fed legendum videtur cuniculatim vel clauiculatim , ex Ariftotele qui fcribit xoy2 104295, Sic ille.atqni Plinius hec nó aliunde, quàm eo,quem pauló anté citauimusloco Arifte- telis (nempe hiftoria j.15.)tranftuliffe videcur : vbi Graece nihil aliud quàm v4 75e ax&- Jiaetiuara legas, id eft;clauicule interualla. nam quod f£ in vitibus Gracis eft;id Latint capreolum aut clauiculam voci- tant. 40 $9 6o De Purpura. Lib. ITIIT. 769 rant. non dico vocem xoyaroedae ad rem ipfam non quadrare : fed vbi Ariftoteles ea de purpura vtatur, noónoccurrit:& fialibi vtícur,non aliunde tamen; quz recitauimus transvulit Plinius. Helicain purpura- rum tefta nuncupat Ariftot.lib.;.hift.anim. Theodorus orbem cuniculatim intortum : Vitruuius;n co- lumnis eriam volutam,Czlius. Quoniam veró füperioribus addit Plinius:Prztereà clauatum eftad curbi- nem vfqueaculeisin orbem feptenis fere:qui non (unt buccino;fed virisque orbes totidem, quot habent annos:Maffarius Marcello infenfior;Liberatus nunc(inquit)eft Theodorusà falfa calumnia Marcelli:qui in füo Diofcoride vbi de purpurisloquitur; eum reprehendit: quód vbiin Ariftorele , annos circiter fex purpurz viuunt,& fingulis atimisincrementum eorum patet , per orbes , quibus totidem quotannos ha- bent, conuerterat : non orbes fed volutas interpretari debuerat : non animaduertens homo nimis fciolus 1? videri cupiens , quódita Plinius etiam hoc loco Ariftotelem conuerterat. quare Theodorus Plinium Ariftotelis meliorem quàm Marcellum interpretem imitatus , orbes rediüs quàm volutas conuertit. Nam volutz appellantur,quód circuli fiue orbesilli interiores volutim complicentur, &ab exterioribus fafciolz modo inuoluantur & obtegantur. prima nanque voluta fiue plicatura integiturà fecunda , & fe- cunda à tertia, & fic víquead vitimam: quemadmodum in voluta capituli à Vitruuio demonftrata con- ftat. At quiin purpurisorbes vocantur, omnes detecti funt , clauiculatim in faftigiatam longitudinem ex- euntes,nullo orbeab altero volutim inteéto. fed vt ad rem redeam , ego potius cuniculatim , & cuniculi; vnàcum Hermolao legerem,tum ex Plinioipío Íu perius vbi de concharum generibus loquitur, (in qui- bus magna ludenus nature varietas)dicente cuniculatim,pe&inatim ,imbricatim vndata : tum ex Arifto- tele quinto de hiftoria, vt l'heodorus vertit. Tempus (inquit) viuendi & purpuris , & buccinislongum: 2? annos enim circiter fex purpurz viuunt, & fingulis annisincrementum eorum patet per orbes , quibus totidem quor annos habent ; tefta intorta cunicalatimin crepidinem definit, Et quarto de partibusani- ' malium: Quz exturbipatis cuniculo inanfractum contorquentur. Eft vbi etiam claniculatim;vt quarto de hiftoria duobus in locis; interpretetur. primo facie dixit clauicule buccinorum. fecundo , Mouen- tur item eadem omnia turbinata parte dextra , non ad vertiginem fiue clauiculam , fed in aduer- Íum. Et quarto de partibus- animalium : Continent quod papauer vocatur turbinata omnia fua cla- uicula. Sic etiam Hermolaus in Diofcoride libro fecundo , vbi ait; Cionia vocantur partes in buc- cino atque purpura mediz , fecundum quas filicei operimenti clauicula eft. Caeteràm exemplariaanti- quacaniculatim & caniculi legunt.facilis corruptio quinta vocaliin primam mutata. Hzc omnia Matla- rius. Hm 39 Caropurpurarum penitus includitur,nec vlla ex parte confpicitur excepto capite; Ariftot. Parpurz & c», buccina promulcidem fiue linguam firmam , torofam habent , adeó validam , vt ea veftas efcarum poffint L/sgoo. perforare,vtafiliatque tabani quadrupedum tergora penetrant, Axiftot. Purpurz linguam habent przlongam , femperque vibrantem : per quam potiuntur prada quama(Te- &antur,Rauifius. Sepizin marifanguinis vicematramentum obtinet, purpurarum generi infe&tor ille z/s, Íuccus;Plinius. Ecalibi: Purpurz florem illum tingendis expetitum veftibus , in mediis habent faucibus, &c. Videinfrain E.Purpuras Venetijs ( verba funt ex epiftola amici ) emi in foro viuentes, proflucbar ad- huc pulcherrimus liquor purpureus,vt facile crederem ex purpurarum genere has effe conchas. Trachali muricum ac purpurz fuperiores (duriores) partes : vnde Ariminenfes maritimi homines cognomen tra- Trachabs, xerunt T'rachali, Feftus.'T'racheli , Te»uao:, quinam proprié fint & dicantur in teftaceorum genere, 4o Rondeletij verbis expofitum eft fuprà in Perna fpecie Pinna. Teayíai diminutiuum eít apud Hefychium in zaeavzivs.. Quzrendum an ionia quoque vel potius zióvia , eadem fint trachelis. Vide 55s, fuprà in iis quz Rondeletius fcripfit in G. id eft , inter remedia. item in Corollario noftro de bucci- * noD. : Vnguis fiue onyx conchylij tegumentum eft, ei (imilequo purpuraintegitur, Diofcorides. Sedex Operculum pur- purpura vnguis nominari non folet. Dehocmultaleges fuprain Conchylio , Rondeletij verbis: & non- pura. nihilinCorollarioB. Quoniam veró pharmacopolz opercula conchylij , & buccini purpura ue;non di- 5,7, B)zAn- ftinguunt , & vtraque blattas Byzantias appellant , càm ex purpuris tantüm proprié ita vocari deberent: zi. quadam hic exauthoribusrepetiracongeremus. Opercula hecvíu (abftantiáque non differunt , fed f- gura:quógl ex conchylislongiera, e purpuris (nimirum & buccinis) rotundiorafint. Vires quoque ad re- '$o media minimüm differre verifimile eft, preterquam fi vngui odorisratione peculiare quidattribuitur. ^. Blatta Byzantia ingratidum vritur odoris eft,& caftoreum refert : vnguis veró odoratus , fuauem odorem Ípirat: quare & res inuicem diuerías effe oportet , Fuchíius. at Rondeletius in conchylio aíferit£vo2se non modó fuauiter, fedaliquando vehementer & grauiter odoratum Diofcoridi fignificare : & vnguem caftorei odorem referre idem Diofcorides & Pliniustradunt, Sedcur(üffumigio mofchato & aliis qui- busdam adiiciunturapud Actium,fi eiusmodi funt? An dicendum non ex omni regione vngues bene o- lere fuffitos: & eiusdem generis plures forfitan fpecies effe , vt & laferis , longe diuerfo odore? Plinius purpurarum cauum pro operculo earum dixit : Neruos przcifos purpurarum cauum , quo fe operiunr, tufum glutinat. AbAc&tuario & Myrepfo Bazzl6- & Bad li Bé (avrG" appellatur. Ea ztate qua fcribebat AGtuarius blattam;purpuram Indicam : & blatteum , purpureum colorem, periti etiam authoresappel- 6o larunt;Ruellius. Heliogabalus parauerat funes blatta;& ferico ,& coccointortos , Lampridius. Galenus Indici conchylij teftam inter oftraca ac teftas purpuratum ac muricum generatim comprehendit. eorun- demenim vim habet:& pratereà fuffita, ab vtero ftrangulatas foeminas , & comitiali apprehenías morbo excitat,quod tamen etiam de purpurarum teftis Galenus X I. fimplicium phatmacorum tradit. Memi- nit eius onychis Plinius quoque libr.22. cap.z.cum ait: Inuenio apud quosdam oftracium;quodaliqui o- nychem vocant : hocfuffitum vuluz poenis mire refiftere.. At veró ab hacblatte barbara appellatione, blatteus color pro purpureo dictus eftà Fl. Vopifco in Aureliano,;vbi inquit : Veftem holofericam neque ipfe in veftiario fuo habuit, nequealterivtendam dedit : & cum ab eo vxor fua peteret,vt vnico pallio blatteo ferico vteretur;ille refpondit : Abfit vt auro filapenfentur. Libra enim auri cunc libra ferici fuit. Plinius blatteum colorem onychinum dixit libro 15. cap. 15. de piris: Signinaalij à colore teftacea appel- í | : Ttt lant: 770 De Aquadlibus. | lant : ficut onychina;purpurea.quemadmodum enim purpureus colorà purpura , fic onychinus ab onys che eodem fignificato dicitur. Sicquoque Columella libro 12.cap.10.pruna onychina, putpurcaappella- uit, Cornariusin fuis Commentariis in quintum Galeni librum de compofir.fecund.locos.Sed Plinij ver- 5 baab co recitata de piris,onychina noninterpretantur purpurea: hoctantum volunt,vt Signina pira co- .. A m" O- lorefuoteftacea dicuntur :iconychinis quoque,fic purpureis, nominaà coloribus facta. Quanquam au- . tem onyx operculum eft conchylij , & à conchylio color purpureus tingitur:nihil tamen adillum coloré, nihilad tin&uram illam facit onyx operculum : vt onychinum colorem ab eo appellatum exiftimare ridi- culum mihivideatur.- Columella 12. 10. pruna onychina nominat tantüm; colorem non exprimit. ego hunc colorem exalbo purpurafcentem putárim,qualis in onyche ideft vngue , humano fpectatur: qui color etiarn onychi gemma nomen fecit , quanquam ea etiam aliis coloribusreperitur. Onyx gemma 19 (inquit Ge.Agricolalibro 6.de natura foffilium)ex eo quód eius candor fimilitudinem ad vnguem huma- num habere foleat nomen inuenit: nonraró tamen eft la&ea, maximé in zonis. idem vocatur onychites & lapisonychinus: in Germanis & Sequanis reperta , cíque fimilis, vocatur nunc Chalcedonius.multüm autem variat colore, &c. Gentilitium cognomen Byzantiarum blattz retulerunt: quód ad eos forfitan Indi demittant,& hincad nos deferantur, Ruellius. Balantha, (posez videtur corruptum.) eft (quama(z;z- en lamina)piícis quzdam, e fronte pifcis degentis in concharotunda & tortuofa,concaua.fed nos vtimur blatta Byzantia, que fertur de fan&to(zomen deeft) Syluaticus. Blatta Dyzantia eftoperculum conchylij, cuiusdam é mari rubro,& aliis locis,quoruim meminit Auicenna Canone 2. cap. proptio. eft autem du- rum, & in gyrum contortum ( boc ad totatz concbam potins quam operculum pertinere videtur ) inftar lima- cis , fed oblongiusac maius quàm corpus quolimax circundatur. Operculum hoc inore conchylij eft, 26. clauditürque & aperitur pro animalis arbitrio. has conchas fxpe vidi cum operculis adhzrentibus , ex- portatas e mari rubro Damafcum,Bellunenfis. Blattij Byzantis;hoc eft;offis anterioris naris purpurz(vt ipfe interpretatur, ) Nicol. Myrepfus meminitantidoto 425. Defcribuntur hz blattzab Auicenna 2. $1. nomineadfaralthaib. ApudSyluaticum multa barbara nomina paffim reperias , qua blattas Byzan- tiasinrerpretatur: vt Achafar, Affaratib,Daablectos, Dafarbachali,Funoblaron, Gafecol vel Gafefol,Kua- él, Hiobothor,Hudal , Curafie.fed Auicenna: Quz de mari tubro funt, inquit, nominantur Curalciz. Item Egedde;apud veterem Gloffographum Auicennz. Latini mixobarbari, pro blattis,bla&tas: pro vn- G.experceulo güibus vngulas & vngellasaliquando efferunt. Blatta Byzantia conchylij tegumentum eft , ad fuffitus i- remedia, doneum.ipía enim tefta moxliquatur igni, bituminis modo,quod etiam improbe ipfa olet. quidam albi- cantem odoratam magis commendant , Syluius. Etalibi : &A47lg & &a&7liey B (aye appellatur Actua- 30 rio in aurea Alexandrina, Diamargarito calido. Vnguis odoratus vel aromaricus lib..compof.phar.part. (à Galeno fcilicet. additurautem medicamento cuidam ad alopecias) QuaeSerapio & Auicennafcri- buntEx Diofcorideferé mutuatifunt. Inuenioapud quosdam oftracium vocari, quodaliqui onychem vocant: hoc füffitum vulue pennis miré refiftere. Odorem effe caftorei, meliásque cum eo vítum profi- cere. Veteraquoque vlcera & cacoethe eiusdem cinere fanari, Plinius. Et alibi: Neruos przcilos pur- purarum cavum , quo fe operiunt tufumglutinat. Onyxdetra&usex conchylio, potus (Jfefftu:forte po- ti£5)ftrangulatis ex vuluafübuenit, Galenusde compofitione fec. loc.vt quidam citat. Os naris purpurae niiicetur paftiilo ad cardiacos,numero 70. apud Nic. Myrepfum. Apud eundem vnguesaromatici ma- gni & parui;iniiciunturinthymiama Efdra : & inalia quedam fuffimenta, aliás fimpliciter, aliàs magni: Zdelliug ex) & limiliterapud Actium: qui füffumigio mofchato quoq; eos admifcer. Democrates apud Galenum 4e de compof.íecloc.8.10.in malagmatis cuiusdam defcriptione,bdellium onychanotpinare videtur, opti- mut bdellium, & quod incenfum ac fuffitum , onychis Indici conchylij tefte odorem referat.tale enim Diofcoridesoptimum elfe refert;2vo es & à Svpiéa en borxbs yvy. quanquam Marcellus Vergilius , colore humano vngui fimile tranftulit : fortaffis ex Plinio inductus : quilib.12.cap 9.Bactriano (inquit)nidor fic- cus,multíque candidivngues. Verüm hec Pliniusex Graco aliquo fcriptore non fatisintel:ecta tranftu- liffe videtur,&c.Cornariusin commentariisin Galenilibrosde compofit.fecund.loc, » : Teftatorum quzdam in peuis;alia in arenis degunt : vt Niza , 8p Coo 76 198" , x erogoveas avraz , Op- Vhiis mart, pianus. Purpura paruzad litora & orasfunt: a7 J$ 6» 70e xónvroie peyden 3j 792 6a hoc eft; in finibus ve- ^ ró magna fcabrzque.Gaza non in finibus, fed pelagiz vertit, quod approbat Rondcletius. atqui Oppia- nus lib.r.cum de pelagiisaliisq; aquatilium prius dixiffet;fubdit: A«io 5 zxaugciesy a eneérs » via syrTüoi. deae jO Edutevoi kbAmrots yam Aue SuAdosur, KdqaCoc Everasyis, fidi acaxts. Efto (inus omnispelagi inftarprofun- dusfit, non omnetamen pelagus finus eft: & pelagijappellatioamplihs patet. Purpura teftisfuisadha-- Motus. xent,& item buccina, Ariftot. TIoezuzz«2 3$ xiev£ , vrogoreu vduzceQtea Athenzus ex Ariftotele. Purpura * &eiusfimilia parm admodum progrediuntur, Ariftot. Concha omnes celerrime crefcunt: precipue Intremeniu)u. Wero purpurz atque pe&ines, quippe qua anno perfici(magnitudinem implere) poffint. Ariftor. & Pli- nius. Purpuriseícas putidas emoliuntur: & acceduntipfie ad eiusmodi efcam à longe, vtpote odorantes: A OR id Ariftot. Lingua fua teflas curbinum;quorum efta capiuntur, tranfigunt,Ariftor. Purpuram diu multumq; PM €onfideraui,cüm aliam concham tandiu mordicus premeret, quoad fuffocata hifceret,Gillius. Purpura voracitas(Aiyvózus)in prouerblum etiam venit : aliqui tamen ad iincturam hocreferunt. Cibo quialga & mucus eft,quantumcunq; cocgerunt,concha de prompto excipiunt fefe , ac conuiuia velut per circulum 6o agitant;alteraalteram foris fic depafcente , Plutarchusin libro Vtraanimalium, &c. ex Ariftotele, vt ap- paret:qui tamen hoc non fimpliciter de purpuris fcribit, fed tantüm extra mare, cüm captafünr, Plinius purpurarum genera pabulo & folo difcernit : vt fit Lutenfe puuilimo : Algenfe veróalga eputritum,vi- liffimum : Dialurenfe , variofoligenere paftum. — Quibusefcisalliciantur, videinfiàinE, . Aliquan- diuin arena latent , ficit etiam pe&ines, Arítoteles. Canis exortü circitet dies tricenos conduntur, Latifatis. Idem & Plinius. Purpurz véregenerantur , Arifteteles & Plinius. Quz durioris teftz funt, vt mu- Generatto, rices,purputz, faliuario lentore proueniunt,Plinius. Congregantür vernotetmpore , mutuóqueattritu lentorem cuiusdam cerz faliuant , fimilimodo & murices, Idem. Verba fünt Ariftorelis(inquit Matla- rius) inquinto de hiftoriajà quo Plinius hzc omnia mutuatus eft, Propterea magis approbarem, fi cuius- "A | dam cerij, De Purpura. Lib. 1IIL. 771 dam cerij,hoc eft faui,non cuiusdam cera legeretur.nam coagmentatioilla quam Ariftoteles meliceram, vel,vt Theodorus vertit, fauaginem vocat, quam purpure verno tempore conftruunt, fauo fimi- lis eft : quz nec ex cera , fed ex purgamentis ; ceu putaminibus cicermm alborüm confiftit. Pur- pura vero publicitàüs congregat fanum fic vt apés conftruunt , in quo etiam patere dicuntur » Plu- tarchus in libro. Vtra animalium , &c. Ea etiam qua ex teftaceis fauos faliuant , non alio modo; quàm cetera teftis incluía generantur , verüm melius , atque vberiüs quoties pra(unt ; ( zpo^z4e- xvi) qua eiufdem füntgeneris.emictunt enim,cum fuos ordiuntur fauos , mucorer quendam , ex quo putamines cellulz ill confiftunt. hzc ergó rupta diffu(aque omnia humorem quem continebant, interram dimittunt. (dolncr 969 &yev &ie mlo yl , Athenaeus pro à &ysy melius habet iae. ) Mox eoquo 3o effuderint loco gignuntur purputulz » exordio admodum exiguo confiftentes , quas fibi annexas gerunt, que grandes capiuntur, (aEgueea aad uoyraa e rogoogas à avrai. Forte r'avrov.) nonnullz etiam forma nondum diftin&a cernuntur. Si forté priüs quàm pepererint , capiantur , foetus inter- dum per crates , & tegetes; non qualibet elidunt, fed congregate eodem , vt facere in mari folent. itaque per angulftiam , veluti vue fpecie foetus conformatur, Ariftot. hiftoriz 5. 15. intetprete Gaza, Grzca verba poftrema periodi fic habent :' Edy J£ vrelv sxvexeiv , aAGiv:&viore &r vale Qogliety Ürw érUyev Surlyrediv, dAi£ &w TG &vrQ cdi dazee tv 7i SuAdrla tuc dud Tli) eeyoxoglav sylyarraa oiov Borgus, — Athene- us veti fic citat : dy) velv &xrenciv AAOziY y &vlore &v Teig Qopuiaiy » eie dü Turo quus exTÍkTEGI y Xj vylveTan oioye Bóreug. Videtur autem pro 4s ty TG au rQ vaut , Athenaus legilfe av Téró guuee m. Ad rw érvys, Gaza negationem addidit , non necélfariam vt mihi videtur. Idem Qepuidlus vertit crates & tepe- dusuis. £o tes, nefcio quàm recte. ego potius naffis , vel naffatum inftar retibus , conuerterim. — Vide inferias in E. plurà de hac voce. Buccina & pürpure & reliqua fauantia quomodo oriantür pluribus lege apud. Ariftotelem de generàtione 3. 1. Aqua dulci necantur, & licubi flumen immerg:. Merse Soo, cur: (alias ,& Jicubi flumini smmergnntar : Jalioqui captz diebus quinquaginta viuuntfaliua fua , Pii: us. Tefítaceo generi anni plüuij profunt; preterquam purpuris : cuius rel indicium eft ; quód fi a- mnis in mate fluentis aquam guítatint , moriuntur eódem die. viuit purpura extra máre , quz ca- pta eft, dies circiter quinqaaginta. Alit altera alteram, eo quod (ua tefta gnatum , velati algam mu- Ícum'ue getit. quz autem pro cibo ijsafferunt;ponderis caufa adhiberi aiunt, vt in libra fint grauiotes, A- ziftot.Cüm femineces fuerint;mari redditz reuiuifcunt, Author de nat. rerum ex Plinio: Plinius hoc non de ipfis puteus dede qüibus inefcantur conchis,mytulo rum fimilibus, fcribit. Purpüra viuuncannis o plurimüm feptenis, Piinius. Tempusviuendi & purpuris & buccinis longum.annos circiter fex purpura viuunt; Ariftot.& Athenaus. A4. | m Thynnus non modó glandes, verüm etiain pürpuras profequitur propeterram, ab exteriore pelago D víquein Siciliam inchoans;Strabo libro. y. Capra. 00. | E à. JLecain quibus tin gebattr ordine literaruus. 3. Ratiotintlare precium. | 4. Ueftese earumdinerfitas. ——— Inter vtinatores funt purpuratij; meeevees. Laurentius ex Herodoto purpuratores tranftulit. Copzura. & conchyliarij , vel conchyte , vt Plautus appellat : & mutileguli quafi muricarij à muricibus le- 4o gendis,Budaus. Capi eas poft canis ortum, aut ante vernum tempus vtiliffimum: quoniam cüm fcificauere , fluxos habent fuccos, Plinius. Capiuntur purpure tempore verno cüm fauos es- truunt : ( atqui tum deterrimum florem habent, vt alibi tradit :,) caniculz tempore nullz fer? capi- untur. tum enim larent , Áriftot, & Athenzus. — Kugds textura quedam eft é iuncis ( x goimiov ) co- lo fimilis, in quam purpurz & conchylia ingreffa ( nam & efca imponitut , ) capiuntur , Varinus Scholiaíte in Equites Ariftopbanis. Herodianus (vt ibidem citatur ) Sophoclis é Peleo verfum ad- fert : Knpolzi rheerale (7Aexaois ) rocooeae oSeieer ty&v. Plura de hoc vocabulo annotaui in Equo qua- drupéde H. e. Purpura vehementer gulofa eft. longam linguam habet : ea penetrat quecunque poteft, & attrahit qux comedit. eádem etiam capitur. Capiendi modus eiusmodi eft : Paruam naf- Íam denfo contextu , exiguis maculis purpurarij pifcatores contexunt. intus in media naffa Strom- bus pifcisillecebraappenditur , ad eam alliciendam: Purpura máiorem in modum linguam diftendere 39 rontendens e) pertingere & Sttombüm ipfumaffequi conatur : & ne ab efca quam ligurit , aberret, o- mnem eam necelfe haber exerete : itaque ipfa exerta fugit efcam:quoad plenitudine intumefcentem re- trahere non quit: vnde fit, vt eam pifcator liguritione irretitam comprehendat , lianusde animalibus 7.34. ex Oppiani Halieutiéotum quinto:qui xvezíAtas , id e(t nafTas exiguas huiusmodi, calathis ( vado) fimilesé viminibusne&ti canit. Pheeaices hoc tempore purpuras hunc in modum capiunt , & vellusinde alpectu loridum tingunt.Funem oblongum validumque , vt in mari durari poflit, demittunt. ei modi- cis interuallis vafa quedam ( exig42,x«- Léa ac) veluti tintinabula quedam(uddwens , mimirum quod a4 fign- vam) addant; fparto , feu vimine aliquoiuncó vé contexta. ea circa ingreífum rigentibus extremis iuncis aut vimiüibus hitfuta afperaqite (untsita vcingredienti cedant, dilatato facile introitu , regre(fam autem 6. aduetfo rigore arceancSic funem inftru&um, efeis quoquein naffulas impofitis, loco perrofo purpurarij deimirtunt , fübere alligato in fummo , quo fuftineatur. Sic nocte vna intermilfa , aut etiam die vt pluri- müm,vafaconchis repleta extrahunt,Pollux. Capiunturiv eegpíoiv, Ariftot.hiftoriz 15.5. Gaza tegetes & ctates interpretatur, quam fignificationem alibi forté hoc vocabu'um habet; ( quoniam ftorez hu- deg. iusmodi fimiliter à iuncis texi folent:)ar hoc in loco nallas potiüs, vel naffis (fimilia retia interpre- tatet. nam & pauló poft eadem vaíà poe xíeres appellat. Et Plinius : Capiuntur ( inquit) paruulis tarisque texu veluti naffis, &c. Sed plura de his nominibus , e»eu3« primitiuo : & diminu- tiuis , eogule , eoe" , t0putv y Qogisl 1c) apud. Vatinum, Pollacem aliosque reperies. Zilianus deani- malibus 17. 18. pro nalfa e«gyí» dixit : aliqui erügxoy pro eadem , aut reti eiusdem forma. vide fuüprà in Porcis pifibus. Purpure carniuore Íunt, & eíca huiusmodi. capiuntur : quanquam ijs et- ; ES | TIU oa jam qua .- Tindora., Inéeentio, Dignatio. 772 .. DeAquatilibus. iam quz mari pullulant;alliciuntur, Ariftot.Ecalibi: Efcas putidas eis purpurarij emoliuntur : & accedunt ipfz ad eiusmodi efcam àlongé,vtpote odorantes.Foctidis capiuntur, Plinius. Carnibüs ranatü(zwbetaranz Ifidorus eg' Albertus)vel hamoadditis,przcipue purpuras certum eft allici:Plinius, nefcio quàm recte , vix enim hamo eas capi credideriin.Hice(iuslcribir purpuratores chamis ad inefcandü vti. Tarentinus efcam quandam ad polypos defcribit,qua purpura etiam illiciantur:ear in Polypo recitauimus. Purpura capte diebus quinquagenis viuunt faliua fua;Plinius. Viuit purpuraextra mare qua capta eft , dies circiter quin- quaginta.alitalteraalteram;eo quod fuatefta gnatum, veluti algam mufcümve gerit. quz autem pro cibo iis afferunt; ponderis caufa adhiberi aiunt;vt in libra fint grauiores, Ariftor. Limofaregió idonea eft pur- puris(nutriendis;aliisque conchis) Columella de pifcinis loquens. Deincepsdepurpura,non concha,fed colore tincuráue,dicendum.nam,vt cumPlinio dicam,fi ha&te- nus transcurrat expofitio,fraüdatam profe&tó fe luxuria credat,nosque indiligentiz damnet.quamobrem profequemur etiam officinas,vt tanquam in vita frugum nofcitur ratio, fic omnes qui iftis gaudent; prz- mia vita fuz calleant. Ad purpura tin&uram pertinent etiam quz füprà in Murice E. & Conchylió E. di- ximus. Purpurz quidem appellatione buccinum & conchylium contineri , leges füprà in Conchylioa. Tyrij hec de purpurz inuentione dicunt: Cüm canis Herculisin fàxo adrepentem purpurá vidiffet , emi- nentem extra conchas,carnem exediffe , & illius anie fua labra puniceo coloretinxiffe : vt autem venitfec herosad puellam nomine Tyro,quam inamore habebat;ipfaque canis labrainfolito colore párpurafcere animaduertiffet,dixit fe non fore ampliüsin Herculis amore;nifi fibiveftem ex eadem tinctura, qua canis osefllorefcebat, fplendidiorem quoque,conficeret. Quamobrem Hercules ex beftia ftudiosé conquifita 1o faniem colle&am puellz attulit , Gilliusex Pollucis Onomaftici 1.4. vnde Politianus etiam pereleganter 2o tranftulit Mifcellaneorum capite 12.Nosigitur(inquiribidem Politianus)in Ruftico noftro, propter hoc ipfum concham diximus Herculeam,cim purpuram fignificarerus. Porró autem Nonni pocta verficuli fuper hacipía fabula;ficinlibro quadragefimo Dionyfiacon inueniuntur: Kat Tvgln axovría Ce 9e3douéya Qdigud ny As Tloepueéus azaySijeaz exoyriCovra, 92 Actors z det xüoy àAiegryts t. al yt Aog iy eger] "ErBtgvxor syagomuas ojueiios Sm u&Aoy Vy Soy. X toyéaz erügQuge era euidaz, ydo n0yau XdAsa Qoivi£ ac dispo zrvpl: TQ vroréutyg Quidgiy aA AairovSguSuliero p&gO* dydd]ove —— y 2 ] Purpurz ficinuentz meminit etiam Caffiodorus Variarü r2. Purpürz vfum noftris temporibus prorfus ignotum effe;inter doctos conuenit. Mirum tamen hoc videtur, (inquit Bayfius , ) cim in Carteia Betice prouincia olim murices & purpuras nobiles(conchis vel decé corylas capientibus) ex Strabone conftet.In 3o Sardinia quoque fuiffe conftat ex prouerbio Tinctüra Sardonica,&c. Miretur etiam aliquis nó in Europa folàm,& Romz(vbi purpurz vfum femper fuiffe Plinius tradit;) (ed Africa quoque 8& Afia, & toto tetra- rum orbe defecilfe:cüm ex Africa olim Afiaq; & Perfisetiam peteretur; eorum quidem qui noftro feculo varias & remotifTimas nauigationes aliásque peregrinariones literis mandarunt, purpurz (quodfciam) nullus meminit.Purputz(Rorz purpura falces fecuresque Romana viam faciunt: idemque pro maieftate pueritie eft.Diftinguit ab equite curiam, diis aduocatur placandisjomnemque veftem illüminat.in trium- phali mifcetur auro. quapropter excufata & purpurz fit infania , Plinius. Polluxinter honores& pramia purpuram nominat.Imperatores Romani priuatis purpura vfum interdixerunr, in titulo , Quz res vendi non poffunt,libro quarto Codicis. Pürpurz tinétores & qui eam adueherent, à vectigalibus immunes e- Sanguis. [amies rant, Graecus quidam incertus. Sanguis non in cunétis terreftribus eft. verüm fimilequddam : vt [epiz in 4o €c.[jnony9ia.. xgarifanguinisvicem atramentum obtinet, purpurarum generi infector ille faccus,Plinius. Cum fauifi- Purpurei colori Garietas, fere, Tindlura modus e^ rete. Ex Pltzio. cant purpurz,tunc deterrimum habentflorem,quemliquorem fiue füccum & florem;&rorem,& Sarra- num,& Tyrium, & finiem, & Pelagium Latinisvocatum reperio , przfertimqueoftrumaà Vitruuio libro octauo, Maffarius. Vocatur & oftrum,& fucus:vide infràin H.e. Pollux A/2 gor, id eft cruorem vel (anie vocatialiqui etiam ay$6: ex Gracis,id eft lorem. Plinius fuccum & rorem dixit: quem mixobarbarus AT- bertus malé intellexit.fcribit enim: Verno tempore perrorem hauftum , liquorem preciofüm ore faliuat, quafi fpumando.Habentautem reuerà , vt Ariftoteles docet, florem inter papauer & collumappellatum Mrnbgtt Purpurz florein illum tingendis expetitum veftibus,in mediis habent faucibus. liquoris hic minimi eft,in candida vena: vnde preciofusille bibitur nigrantis rofz colore füblucens. reliquumcorpus quitate colorem habet:& puniceum quidem procreat Africa;id eft, quafi violaceum colorem : Tyrosau- tem rubeum, Virruuiuslibro 7. Conftat purpuram colorem varium prz fe ferre ad Solem , ac Lunam, & Lucernam,Diogenes Laértiuslib.9.Purpurz in finibus(ve/pelagie)magnz Tcabrzque funt, flos magna ex parte niger,in nonnullis rubefcit. parue ad litora & oras reperiuntur,flore rubro.partes ité Aquilonizni- gras, Auftrinz rubras magnaex parte ferunt, Ariftot.Pro apparatu etiá & mixtura diuerfiscolor variat,vt in Vinat capi oper- progreffu dicetur. Viuas capere contendüt:quia cüvita fuccum eii euomüt. Et maioribus quidé purpuris detracta concha auferunt:minores cum trapetis frangunt,ita demum roré eum excipientes Tyrij, Plinius. Phoenices purpürarum captarum teftas confringunt,& carnes ad tin&turam condiünt,& aqua dilutas, & fordibus expurgatas,fuccenfis ignibus in lebete coquunt:earum fanguis vtab igne incalefcit,fluit & ef- Rerile;Pliniüs.dixit auté fterilevbi Ariftoteles habet v/nelaz id eftaluminis. Purparapro Sólis propin- 5o florefcit;partimque flaueícit;partim cyaneo colore fit;partim in alium colorem cóuertitur: aciá quicquid 69 impofuerisjin illius colorem cómutatur, Gillius ex Onoirnaftico Pollucist.4.vbi verbaaliquot prima, qua Grzcé leguntur: Em dra nod pror à üeouuoy & ravTQ X vb aguas Ta QiysorayTér Tu O9) dabaomrolar,idum mo &- elu Ga Silearree yt Lovoiv uz AECiim TO Span rà Salir: [ic interpretor,aliter quàm Gillius.Phoeni- ces captis pürpuristeítas fimul & carnes tundunt , & deinde condiunt ( fale mimivum wel nirro fantet admi- xte)vt color firmior actenacior fiat; & fordibusaqua ablutis , ( primnm videtur vt tundantur , fecundum vt lauentur.tertium vt flos eximatur,condiatur coguatur in lebeteadignem coquunt. Eàdem de re Plinium audiamus. Capi eas poft Canis ortum, autante vernum tempus vriliffimum: quoniam cum foetificauere | fluxos habent fuccos.Sed id tingentum officinz ignorant,cüm fumma vertaturin eo. Eximitur pofteà ve- naquam diximus,cui addi falem necelfarium,fextarios fermé in libras cenrenás. Macerari triduo , iuftum. * Quippe mailer vis tanto quanto recentior. Feruerein plumbo; fingulísque aque amphoris centenas : atque « | De Purpura Lib. TIIT. 773 atque quinquagenas medicaminis libras equari ; ac modico vaporetorteri, & ideo longinqua fornacis cuniculo. Ita defpumatis fabinde carnibus; quas hafiffe venis necefle ett; decimo fermé die liquata cor- tina, vellus elutriatum mergitur in experimentum: & donec Ípei fatisfiat , vritur liquor. Rubens color nigrantedererior. Quinislana potat horis , rurfüsque mergitur carminata, donec omnem ebibar àni- em. Buccinum per fe damnatur; quoniam fucum remittit. Pelagioadimodum alligatur, nimizque etus nigritiz dat aufteritatem illam nitorémque, qui quaritur cocci. 1ta permixtis viribus alterum altero exci- tatur aucaftringitur. Summa medicaminumin librasvellerum,buccini ducente;Pelagij cxr. Itafirame- thyfti color eximiusille. At Tyrius(color ant fucus) pelagio primum fatiatur immatura viridique cortina; mox permutaturin buccino, Lausei fumma; color fanguinis concreti;nigricans afpe&tu,idémque fa [pe- 1o cu refulgens : vnde & Homero purpureus dicitur fanguis, Hzcille. In recitatisiam Plinij verbis Maí- Prepenfa Pim farius vaporem iriterpretaturteporem , exaliquot aliis Plinij locis, vbi fimiliterhoc vocabulo vfüs eft.& V^ euniculum pro vaporario fornacis.cortinam pro vafe reo ; quod vulgà cardarium appellant;in quo vel- lera tingi folent.nam & alibi ®s cortinasnominat. Pro vellere elutriato, ipfe(inquit) potiüslegerem vellus elutatum,hoceft luto & fordibusdepurgatum » vel quod priüsaquam foris transmiferit. nam elu- triatü dicitur ab elutriare;h.e.de vafein vas transferre, quodLatiné quanquam rariüs, dicimus transuafare. Deinde fuper his Plinij verbis : Tyriuspelagio primüm fatiatur immatura vitidíque cortina , fic fcribit: Quid velit modo Plinius fignificare per cortinam,haud fatis intelligo : verüm fi diuinare fas e(l; quoniam dixitimmatura viridique , plantam aut certe fru&um intellexiffearbittor. Plinius enim libro vigefimo fccundo inquit, Transalpina Gallia herbis Tyrium atque conchylium tingit, omnésque alios colores. nec 20 quzritin profundis murices. quid igicur fi legeretur immaturo viridiquecotino? Eftenim cotinus ex i- ploPlinio libro decimo fexto inA pennino frutex adliniamenta modo con chylij colore infignis, &c. Cy- tino quoque,hoc eft flore fatiue punicz legi poffe monuiffem, ni Plinius iple ceteris authoribus aducr- fari videretur, nam floresin cytino erum pentes tingendis veftibus balauftiaappellauit, & pomumipfum immaturum & primum partum eius cytinon : càm Diofcorides , Galenus, & Paulus cytinonin fatiua & balauftium in fylueftri punica lorem appellauerint, Hzc Maffarius. Egoin Plinij verbis nihil mutárim, cüm nihil ex autoribus teftimonij folidi proferri poffit. nam cotini fruticisfolus Plinius , & femel me- minit. Licetautem immaturam viridémque cortinam interpretari füccum ipfüm fiue pelagiam quiin cortina decoquitur, per fynecdochen , antequam plenéfitcoétus. coctione enim quodammodo matu- reícit, Viride quidem non decolorefolüm dicitur , fed de immaturo etiam & recente. Purpurarius pi- 30 fcator;fi poftquam purpuram non in hominum cibum,fed ad tín gendaslanas comprehenderitjinexhau- ftum,conftantem & genuinum velit fieri colorem, & perfe&é rin&um , vno faxi itu purpuram vnà cum teftainterimit. Quód fi leuior plaga inferatur, & etiam nunc viuens relinquatur , atque iterumlapide percutiatur , ad tin&uram fit inutilis. nam exeo dolore tin&turam amittit , fiueilla pereius corpus di- fper(aimbibatur , fiuealitereffluat. Quod quidem ipfum preclaré Homerum intellexiffe dicunt. Idcir- cóque vnoi&u celeriter morientes purpurea morte afficiaitperuulgatum füisverfibusilludcanens: — j, wipurpured., "ExxaCevroeQógsG» Sáya.s G3) uot ea parat s "Purpurea illum mmorsyutolentad, Parca peremit. Iliad. E, ZElianus de animalibus 16.1. Sed purpuream mortem fimpliciüs cruentam inter pretari licet, hoc eft vio-. lentam. Athenzus libroiz. in fcenz Alexandri defcriptione : Precepit ( inquit) Alexander Ionicis ci- MitteiDus perliteras , & primum Chiis,vt purpuram ad! fe mitterent. volebat enim focios omnes ftolis 4o purpureisornari. Ec cüm epiftola Chiis przlegeretur in prafentia Theocriti illius fapientis : nunc pu-- mümy,dixit;intelligo carmen illudHomeri, Tàv 4i $a« zoggóps&» Sáyar $ uoles xealaiu. Eandem hiftoriam ex Athenzo repetit Euftathiusin Illiad. Y. & addit Theocritum morus purpurez nomineinfinua(fe vel violentam, qualem purpurz conchz propter tin&uram patiuntur: vel quód purpurarij (i quo dolo vte- rentur, morte multandi effent; Hzc ille. fed mortis nomineinopiam , & paupertatem fordaffis intellexit Theocritus, ad quam redigendi effent Chij, purpuras,id eft res preciofiffimas quas haberenr, Alexandro dare coa&ti: nifi parérent, morituri, Videetiam infràin H. a. Non eftfatisabftulife gemm«e nomena- methyftum, rurfum abfolutus inebriatur Tyrio , vt fitex vtroque nomen im probum , fimálque luxuria duplex : & cum confecere conchylia tranfire meliisin Tyrium putant, Poenitentia hoc primum debet inueniffe;artifice mutante quod damnabat : inde ratione nata, vorum quoque factum e vitio portentofis go ingeniis , & geminademonltrata via luxuria ,vtcolor alius operiretur alio., fuauiorita fieri leniórque di- Gus. Quin & terrena mifcere , coccóque tinctum Tyrio tingere vt fierechyfginum , Plinius. Ouidius amerhyltos purpureos dixit: Hic baphias, hic purpureosamethyftos. Marrialis in primo amethyftinas *nulierumyocat veftes. Indeamechyftinatus. Martialisin fecundo : Hic quem videtis greffibus vagis lentum , Amethyftinatus media qui fecatfepta. Iam & illeaddito Tyrio , Tyriamethyftus dictus , Bay- fius. Idem ianthina veftimenta , ( *? Jinius & Martialis nominant, ) purpura violacea infe&ainterpre- tatur. Ion enim (inquit) Latini violam dicunt. Purpurez (viole, ex Plinij libro zr. ) latiore folio, fola Greco nomineà ceteris dilcernuntur , áppellatzia: &abiiianthinaveftis. Sicenim legendum ex e- - mendatiffimo codice.qui colos à Graecis iced; dicitur, (cuius memini) IaliusPo!lux in decimo." Martia- lisin fecundo : Coccina famofz donas & ianthina maeche. Luxuria enim (vrait Plinius) veftibus prouo- 6o cauit eos flores , qui colore commendantur. Hosanimaduerto tres elfe principales, Vnum in cocco, quiin rofis micat : gratius nihil traditur afpectu, &in purpura Tyria , dibapháque Laconica. Aliumin amethyfto,qui in viola, & ipfum purpureum:quémque ianthinum appellamus. Genera enimtractamus in fpecies multa fefe fpargentia. Tertius eft qui proprie conchylij intelligitur , multismodis. Vnusin heliotropio : & inaliquo ex iis plerunque faturatior , aliusin malua ad purpuram inclinans: alius in vio- A laferotina conchyliorum vegetiffima. Sicenimlegendum cenfeo. Nectamen me failitab Hyacintho fiyecortiran flore dici etiamnum hyacinthina ea veftimenta , quz cum eius floris colore certant, vel etiam eiusdem nominis Lapide, Perfius : Hicaliquis, cui circum humeros hyacinthinalenaeft. Magnum (né difcri- men effe interamethyftinum & hyacinthinum, palàm fit exPliniolibro 37. vbide hyacinthis : Multum ab co diftat hyacinthos , tamen € vicino deícendens differentia , quóàdille emicans in amethy(to fulgor ^ de violaceus, Ianthina, Dibapha. Purpure váte- va. Brecium. 774 De Aquatilibus. violaceus,dilutus eft in hyacintho,primoq; afpe&u gratus euanefcit .adeóque nonimplet oculos, vt pen nonattingat,marcefcens celerius nominis füi lore. Quibusverbisvidere eft ianthinum,;id eft violaceum legendum apud Plinium , non autem Hyacinthinum,DBayfius. Dibapha dicebantur purpurea veftimenta bistincta,vt & faturatior in eis color & firmior infideret. Curtius nofter dibaphum cogitat;fed euim infe- &or moratur ,/Tulliusepiftolarum 2.ad Caelium. Etad Atticum : Proinde ifti licet faciant quos volent Coss.tribunos pleb.etiam : deinde Vatinij ftrumam,facerdotij 2/6200 veftiant.Rubrz Tarentinz(purpu- 1z)fuccelflit dibapha Tyria, &c. Plinius vt recitabimus infra in precij mentione. De lanis bis murice tin- &uüsteftimonia poctarum quorundam retuli in Murice E, Aut bis in Herculea Milefia vellera conchaVer- fantur, Politianus. Purpura eodem conchylio nonin vnum modum exit. intereft quantum macerata fit, craflius medicamentum an aquatius traxerit; (epiüs mería fitan exco&ta;an femel tin&ta,Seneca lib.r.Na- tur.quaft. ! £x Caffiodori Variarum libros.epiflola v.ad Tini, fenatorem.:. Comitis Stephani infinuatione comperimus;Sacre veftis operanti fuam nos volumus neceffaria fe- ftinatione compleri , disruptolabore pendere. Tuveró curfum fubtrahendo folennem,abominandam potius inferre cognofceristarditatem. Credimus enimaliquem proueniffe negle&um;vt crines illi la&ei (fericum album ) carneo poculo bis rérque fatiati pulcherrima minus ebrietate rubuerint , auclanz non hauferint adorandi muricis preciofiffimam qualitatem.Quapropter fi perícrutator Hydruntini maris in- tufa conchylia folenniter condidiffet(copdzuzffet)apto tempore;aceruus ille Neptunius generator ioren- tis íemper purpure;*hornator foliaaquarum copia refolutus,imbremaulicum flammeo liquore laxauerat. Color nimio lepore vernans obícuritas rubens, nigredo fanguinea,regnantem difcernit,deinde confpi- cuum facit; & preftat humanogeneri ne deafpe&tu principis poffiterrari. Mirum eft fübftantiam iilam morte confe&tam,cruorem de fe poft fpacia tam longi temporis exundare;qui folet viuis corporibus vul- nere fauciatiseflluere. Nam cüm fex pené menfibus marine delicia à vitali fuerint vigore feparatz,faga- cibusnaribus neíciunt effegrauiffimz , fcilicet ne fanguis ille nobilisaliquid fpiraret horroris. Hzccum infecta femel fubftantia perfeuerat , nefcia ante fübtrahi quàm veftis poffit affümi,(2bfz;.)Q uod fi con- chyliorü qualitas non mutatur,fi torcularisillius vna vindemia eft; culpa nimirüm artificis erit,cui íe copia nulla fübtraxit.in illis autem rubicundis fontibus,cüm albentis comas ferici do&us modetatorintinxeric, habere debet corporis puriffimam caftitatem;quia talium rerum fecreta refugere dicuntur immunda. Et mox: Si falutis proprie te tangitaffe&tus , intraillum diem imminente tibi harum portitore cum blatta quam noftro cubiculo dareannis fingulis confueuifti venire feftina. "Dignus morte perit,cenet licet oflrea centum — Gamrana,ct toto Cofras mergatur aben? Yuuen.Sat.8. Adaliqua nitrum fordidum pra'ftat,ranquam( Hermolas pro rauquam.legit tantum)ad inficiendas purpu- ras tincturasq; omnes.Plin." Aq ye doors oinév Jg, encáa opa tard drap vis 3v vropo! gaz ó nón pa o yriis do unus TO víreogifoxei vio Baglu dye (Forté ax£dyer , vel eesasye) ospayypéyov,Plutarchusin libro de oraculis defc&tis. MfAe$ea,(malim per o.magnum in penultima,vt inferiüs quoque, ) fZppura : oi P573 Ov 9e ps ov BApe s o1, 10 aei eva vie mco tUent. oi do naotoriauara, Varinus. Etruríus: aiíaeÜeu,rà moetuez ÜZpuaTa. INo- niusin verbo Sufficere , citat hzc verba Ciceronis ex Horrenfio: Vtij qui conuiuij purpuram tuo fuffci- unt;prius fané medicamentisquibusdam.Idem locus, vt Michael Benünus obferuauit,in verbo imbuere abeodem Nonio alibi citatur, integrior, non prorfus tamen fine mendo : Vti (inquit) qui purpuram vo- lunt , fufficiunt priuslanam medicamentis quibusdam : fic literis ralibusq; doctrinis ante excolianimos, & ad fapientiam concipiendam imbui & przparari decet. Vt purpura flos quàm diutiffimé recens con- feruetur meladmixtum facit. Vide inferiüsin Hermionicapurpura. Ariftotelesin libro de coloribus cau- faminquirens mutationis colorumin floribus (feu foliis) & fru&tibus (tirpium, fic fcribit : TZ piy vy ei». (vel potiüs dy32)312. paxgbrimA riis 9008s Tay és umen eraaci 2) xagrroi Ji T0 T AlUG" Tis Loenaiazyeie rd (e apa virt rad naa oit nebos uera GAxvami. quveoüy dà ruóbes qudderee ciquran aesregoy y, 6m voy Bazlopévoy àv3ay, (aliás decree 9 rv Baxispévov ipamiov ylveras. ) à uiv 32. ce acris éras Édrlores (alias additur via mogoear) và s iparidat (forte axoveyyidas , ) ogpyias yylvovraus 3) uA aaa, 1 aseocidéis. E di aySue cubes. ndévr Ge qaos, tAuc- yovkvavSie vylveran x) Aapergér. Purpura tin&ura in fole bee gaudet, àfole enim radiata illuminatur & magis enitefcit : Gillius , ex Polluce: cuius elegantiffima verba Greca committere non poffum vt ommit- tam: Xdied 3 Alp ápaAE (prie rogugar i Baix) n awrie url dyazrogagketyx) mele mo16i 0) qasdgoréeuy Th2 av^ lui &xgotviayo[Atslo $i € dye rveés. Sunt quidam colores qui exinteruallo vim íuam oftendunt. Purpuram Ty- riam quó melior faturiorQ; eft. eó oportet vraltiüs teneas, vc fulgorem fuum oftendat;Seneca libro 1. Nat. uzft, Purpuram quoqueà mulieribus filente luna menftruatis p&tlui aiunr,Plinius.Cinis( de vefte meris fibus polluta)fi quis afpergat lauandis veftibus, purpur 4t, feugm coloribus adimit,idem. Prouet- bium Purpura gulofior, Apollodorus à tinctura fumptum ait;/fecunuam aliquos.quicquid enim attigerit, illamad fe trahere, & appofitis communicare lucis fuz fulgorem.fecundum alios veró ab ipfo animali; A- thenzus. "n Conchylia & purpuras omnis ora(bora)atterit : quibus eadem mater luxuria paria pené etiam marga- ritis precia fecir; Plinius. proximeautem dixerat de margaritis,eterna prop? poffeífionis eas effe , & fequi heredem. Etalibi: Pretia medicamento fünt quidem pro feruilirate litorum viliora : non tamen vf- quam pelagij libras quinquagenos nummos excedere , & buccini centenos, fciant,qui ifta mercantur im- menfo. Sedalia funt fine initia: iuuátque ludere impendio, & lufus geminare mifcendo iterum , & i- pfaadulterate adulteria natura : ficut teftudines tingere argentum auro confundere,vt electra fiant: ad- dere his era,vt Corinthia.Plinius pelagij;id eft purpure genusin libras quinquagenos,nummos &buccini cétenos ponit:id eft, quinquaginta folidos,& centenos.nummü pro folido noftro( Gallico)accipio,ex Bu- dzo,Bayfius. Nepos Cornelius qui diui Augufti principatu obijt: Me,inquir, iuuene violacea purpura vi- gebat;cuius libra denariis centü veniebat,nec multó póft rubra Tarentina.E'uic fucceffit dibapha Tyria, quain librasdenariis millenon poterat emi, Hac LentulusSpinter edilis curulis primus in praetexta víus improbabatur: Qua purpura quis non iam;inquit;triclinaria facit ? Spinter adilis fuit vrbis NURSE anno eptin- b [sj 20 36 4o 22 60 De Purpura. I ib. IIIL 775 feptingentefimo, Ciceroneconf. Dibapha tunc dicebatur , qua bistincta effet , veluti magnifico impen- dio. Qualiter nunc omnes pené commodiores purpurz tinguntur,Plinius, Purpurz violacez libra de- natiis centum conftabat;id eft, decem aureis folatis;Bayfius:libris Turonicis viginti; Robertus Cenalis.di- bapha Tyria , denariis mille;id eft,mille Iuliis,vel centum aureis Solis, Bayfius :libris Turonicis ducentis, Rob.Cenalis.Purpuraolim vel regibus rara & expetita erat , tanti quidem precij vt equali argento pen- deretur, Theopompusapud Athenzum. Cüm ab Aureliano vxor peteret, vt vnico pallio blatteo ferico vteretur , illerefpondit: Abfit vtauro fila penfentur. libraenim auri tunc libra ferici fuit, Fl. Vopifcus. Emitlacernas millibus decem(coronatis ducentis quinquaginta) Balfus! Tyrias,coloris optimi, Martialis. Etin Mancinum: Millibus decem dixti Emptas lacernas munus eife Pompillz. Idem Martialis in Pro- ' ro culeiam libro decimo( inquit Bayfius ) veftis purpurez immenfum precium ponit. quam trabeam fuitfe puto vel togam pictam.Ludit in vxorem que diuertit à viro;proptereà quód prator effet renunciatus: Quid rogo,quid fa&lum effefubiti que can[a doloris? — qNslmmiburefpondes? Dicam ego,Pretor erat. Con[latura fuit Megalenfis peerpura centum, e Mallibus,ot nimimm munera parca daves. Per Megalenfem purpuram intelligittogam pi&tam,qua ornabantur piztores celebrandis Megaleníibus ludis.Iuuenalis enim inter ornamenta prztorum adnumerat trabeam. "guum non effent urbibus illis Pratextagg trabea. Etalibi:— Aeralefiave [petlacula mappe, [deum folemue colunt.fremiliquetriumpho "Prado caballoram pretor (edet. Deinde pluribus de praetexta & toga pictainfertis : Sed ad Martialem (inquit) reuertamur : qui cum ait, ao centum millibus;fefterciüim intellige. Vel fortaffe Megalenfis purpuraaccipienda eft ea,quz à pretoribus inornatum chori in ludis illis, partim emebatur , partum conducebatur , partim etiam commodató roga- batur. Cuius meminitPlutarchus in Lucullo: vbiloquitur de quodam pratore de fpectaculisambitiofé follicito:qui càm à Lucullo in chori ornatum chlamydes purpureas peteret , refpondit , infpe&urum fe fi domi haberet , daturumque, poftridié veró interrogauit eum quot fibi effet opus. illo autem affirmante centum lufficere;iuffit accipere bis totidem.Ha&enus Plutarchus;qui ex Horatio hzc fumpfiffe videtur, ep iftolad Numitium,dum ait: Megalenfis pa- gnra. --—- Chlamydes Lucullus,ut azunt,.- | Az poffet centum [Gene praberevogatus, Qui po[[in tottait:tamen &9 quaram;c5 quot habebo eAMatam.poff paulo feribit fibi millia quing, Effe domi chlamydum artem vel tolleret omneds. &xilis domus esiubi non c£ veulta faperfunt.. 3 o Corpus(vulrerum diuztum li venderetur,nemo Aticis(fzbandio drachmis) millenis emeret:cui operien- do vefté ille talentori decem milibus(aliquando)ementes, feipfas multó propria vefte viliores minorisq; precij arguunt, Clemens Pedagogi 2.10.Qui purpuram adulteraffent,capite ple&tebantur, Varinus. Purpura quibus ex locis apud veteres commendata fuerit , alphabetica enumeratio. Purpurz ros precipuus eftin MeningeA r n 1 c z;Plinius. Vide infràin Meninge. Africa punicei colo- A ris purpuram procreat, Vitruuius. | AQvINATE Sspurpurzfíimilesfunt Tyrijss | Acron,explicansillud Horatij epiftolarum r.ro. "Nen qui Sidonio contendere callidus offro AN feit AAaninatem potantia vellera fucum. , . DD n4 . B , . 49 (ertins accipiet damnum ,propritsue medullis: Quam qui non poterit verodifhanguere falfum. Ás14 precipuus eft purpura ros, Plinius. Co; purpurz nominantut ab Horauo,quarto Carminum.Spartana chlamys,conchylia Coa,Tauenalis C Satyta 8. ) CvziczNA. Videinfràin prouerbijs;in h. GzTvro litore Oceani precipua eft purpura;Plinius. Et alibi: Ebori citroque fyluz exquiruntur, (5 omnes copuli Getuli muricibus ac purpuris. Item : Purpuriffum Puteolanum laudatur potius quàm Ty- rium;aut Getulicum,vel Laconicum,vnde preciofiffimz purpure. — Su(isab Alexandro captis memorabilis purpurz vis & copia, in ipfius deuenit poteftatem, Vbiaiunt rj - . (inquitin Alexandro Plurarchus)& purpure Hg uro N1€28 (megodeos "Eeguevixii) inuenta quinqua- | $o ginta millia talenta;repofita quidem ab annis fermé ducentis,recentemq; adhuc coloris lorem nouüm- ^' queferuantis.Huiufce veró rei caufam adferunt,quódinfectura purpurz ex melle facta fit, 75 742 Qaolà J1à péAtT "jou so aNsgyov.De Hermione oppido Greciz,vide Onomafticon noftrum. A Tyro eftHydron(Hzdrgntam )Valica(Cimitas )aulicum profe&tó veftiarium,nonantiqua cuftodiens, fed iugiter nouella transmittens, Caffiodorus Variarum 1.2. Ros purpurz przcipuus eft Afiz,&inLAc oNricA Europe , Plinius. Purpuriffum Puteolanum laudatur potiàs quam Tyrium;aut Getulicum,vel Laconicum, vnde preciofiffimz purpurz,Idem. Laco- nice purpurz celebranturab Horatio , fecundo Carminum. Spartana chlamys , conchylia Coa , luuenalis Sat.8. Conchasad tin&uram purpurz, maritimz partes Laconicz , poft Phoenicum mare aptiffimas pra- bent, Paufànias in Laconicis. Vide etiam Oebalis inferiàs. &o PurpuraMAvnA nominarurjà Valeriano apud Trebellium Pollionem in epiftola. M MozriB0EA purpura;à nomineinfulz;in qua tingitur,eft dicta, Feftus. -—---Melibeague fulgens Purpura The[falico concharum tetia colore, efurca pauamum rident ambuta lepore, | Lucretius libro 2.À Vergilio etiam quinto Aeneidos Melibaea cognominatur. Pracipua eftin MEN1NcE Áfricz, Plinius, Meninx infula Africe eft, non longé à Syrtibus diftans, quam Lotophagorum terram putant: cuius Homerus meminit, vbi fuit Vlyxisara , quz oppidum habet 'eodem nomine:Plinius,Strabo,Prolemzus,Maffarius. In Mvz4 emporio ad mare rubrum habetur purpura tum eximia, tum vulgaris , Arrianus (fi bene meminiJin Periplo. , ) Ttt 4 OzBALIS 776 De Aquatilibus. Ó — Ozsarrs purpura cognominaturà Statio, Syluarum 1. Laconicam interpretor , quealio nomine Oebalia dicitur. - , A duobusemportis PER sr» 1s, quorum vnum Apologi;alterum Omana vocant ; in Arabiam aue- hitur purpura; Arrianusin Periplo, PoftP 5 oe N 1c vw mare,cochleastingendz purpurz aptiffimas, maritima partes Laconica prz- bent,Paufanias in Laconicis. Vide plura mox in Tyria purpura. Purpuriffum (quod cim purpuris pariter tingitur) P v T E o LA N v M laudatur potiiis quàm Ty- rium;aüt Getulicum;vel Laconicum,vnde preciofiffime pürpurz,Plinius. — S InSanpiui1Ainfulzpurpure excelleütestingebantur: vt referemusinfràintét prouerbia. | OftrumS AR RA Nv Mdiciturà Sar vrbePhaniciz. Videmoxin Tyriapurpura. — IO SipoNivM oftrumdixitHoratius. Videfuperiüs Aquinates.Eftautem Sidon vrbs Syrie : vnde & Sindones dictas coniicio,& fericum à noftris Cyber, — y MÀ Quaprecio[a T yrosrubeatqua purpura fucco | Sidontisiterata vadis, Statiüsin Propemptico Me- tij Celeris. 1 S PARTAN A. Quzrefupràin Laconica. | » "wh C NM SvccvBITANAMdicunt purpuram quandóque ab Aphricz oppido;quod Succubi vocant, Celius Rhod. Valerianusin epiftola apud Trebellium Pollionem;Claudio qui pofteà Czlar fa&us ; dari praci- pità procuratore Syriz albam fubíericam vnam cum purpura Succubitana,fübarmale vnum cum purpu- T ra Maura. v. n... ' ) ( | Meiuuenepurpuraviolaceavigebat;nec multó póft rubra Tan £N T1N A, Cor. Nepos. Taeaymyor 20 iuanor, Tarentinum veftimentum,tenue & translucidum,non omnino purpureum,vyt quidam putarunt. dicuntur)& Tarentinz tin&ure, Varinus. T éeayriyai. alum "Ba qad me 5) a£ orogQugat (58i12:,) Helychius. eAMelibuad, fulgens. Purpura The[[Alico concharum tetla colore,Lucretius lib.a. T v x. 1nobilitas nunc omnis conchylio atque purpura conftar,Plinius. Tyrij dicunturà Tyro Pha-- nicesinfula, vbi purpurz nobiliffimz producuntur. Tyriaenim purpura omnium optima Straboni,Pli- nio,cteris perhibetur; Maffarius. Hic purpurarum flos nullibi in tota Afia,quàm quiin Tyro infula pre- tiofior reperitur. Nam flos purpure Tyriz ceterispurpurarum floribusgratior eft. hinc veftes purpu- rez, Tyriz atque Sarranz dictz funt , Idem. Tyrus quondam Sarra di&a eft, vnde Sarrana apud Iuuena- lem. Dicuntur quoqueabíoluté Tyriz,veftes purpura Tytiainfedtz. Ouidius: Szue erzt in TyriisyTyrios laudabis amitlus. 3o Martialisin primo : E/fpanas, Tyridsque coccindsque. T yrie quoque lacernz M artialis :'Ur lptulenta linat Tyrias sihi vultalacernas, Bayfius.— Puniceum colorem procreat Africa, l'yrosautem rubeum, Virruuiuslib.7. Tyriüsabfoluté videtur'co- loràPlinio dictus. nam cüm de purpuraamethyfti colore dixiffet , addit: Ac Tyrio laus fümma color fan- guinis concreti, nigticansafpe&u , &c. De Tyria dibapha eiásque pretio , ex Plinio quedam fcripfi fa- pràin precij mentione.Phoenices nauigatione femper omnibus praflitere:idem purpürarum pifcatu;(zeie erogaveloue » malim per ei. in penultima : ut arogoug&ovforté acctpiatur pro officina feu taberna prirpuraria , in qua ptrpure aut fiunt aut yenduntur.) Tyriaenitn purpuraoptima omnium perhibetur (s£ffasos oA) x2A- AMbsnracóv :) ac pifcatio ipfa proxima eft , & caetera omnia quz ad inficiendas veftes pertinent ; abundé | habet. Ecquanquam maxima tinctorum multitudo vrbem reddat pauló grauiorem , Jvedyéyyoyyor; ?zba- 40 bitationi minds idoneam , nefcio au propter hominum multitudinem , an odortsforte gramtatem:)eonomine | tamen locupletior efficitur. Propter hancautem virtutem(42 s) roraórtwo dvdelavscirca nauigationem ni- "mirum: alioquin etiam purpuraviaolim dataummunitas ) non folüm à regibus libertate donati funt; fedà Romanisetiam paruis impenfis eadem eis confirmata eft, Strabo lib.r6. Tyridque ardebat marice lena, Vergilius 4.ZEneid. — QNecquede Tyriomuricelanavubet, Ouidius. Apondet enim Tyrio fHataria purpura filo , IuuenalisSat. 7. Stlatagenus nauigij eft Fefto , à latitudine di- étum,vt ftlitem pro lite dicebant antiqui.inde ftlatarius adiectiuum , quod mari portatum eft,quafi fllata aduedtum. Qaa pretzofz Tyrosrabeat,Statius. Purpurz Tyriz meminit Cicero pro Flacco. Vide etiam [perius in Phoenicum mentione. Purpuriffüm Puteolanum laudatür potiüs quàm Tyrium , aut Getu- Jicum,vel Laconicum,vnde preciofifflige purpurz.Plinius. — jo PoftSyrtim eftlacusnomine Zvcut s,quadringentorum fere ftadiorum : ad quem vrbs eft eodem nomine.Ea purpurificium & varias pifcium condituras habet, aroeovgoBia oen x, Tagryclas ray rodarrás ,Stra- bolibro:7. Efaexpurpure, — Tumad Singulos hamos efcam ex purpura Lacena confectam ftri religat ; &c. ZElianus deani- malibus 1.10. pelamydum capturam defcribens. Ad carabos : Vbi mormyrumad fortéquidalligaueris, purpuras decem contundito : & muíci parum mandensinfpuito in Gxum:pifcibusi; fruéris, Tarentinus. vide fuprà in Locuíta E.& in Mormyro E. Purputz caró non in cibum modó conuerti, fed etiam tingere poteft, Lucianusin Cynico. Quodie Lentulus flamen Martialis inauguratus eft;coena hec fuit: Ante coenam, vrtice, murices, purpurz;Macro- bius. Oftreaomnigena;purpuras,vrticas,&c.deus homini condidit,vt iuris & fetculorum( Cous 4, mae2- 6o demiiov)copia nobis fuppeteret, Porphyrius libto.2. deabftinentiaab animatis. Purpura maiores durze funt, Xenocrates. Purpurarum cáto, ficuti & ceterorum teftatorum,dura eft : ac proindeiis exhiberi fo- let; quibus ex malorum füccorum copia cibus in ventriculo corrum pitur. Etharum quidem & buccino- rum caro durior eft, quàm aliorum : füccámque gignit craffiorem , minüs ramen glutinofüm tenacém- que. fed in catum partibus difcrimen eft, Quod collum nanq;appellatur;prz duritie dentibus zgré con- ficitur: parcioremque füccum generat,& ftomacho gratum eft: Partes veró inferiores , & qua puixeves, id eft papauera vocantur, molles fant, ac facilis quàm colla conficiuntur:aluum mouent, & vrin &fudo- résqsac faliuam cient. Hard frequentior vfus choleram gignit, V'ottonus(ex Galeno fere.) Pouaass sea vy xoryplov Quadr daa 3 AtonAdg xdsy yas rop elpuz,ullevxas- "Edddipa và Ui rüvmoqQueüy 7gasyiia1a éyaiapud He- ífychium legiturin Tagavziva. Purpure &.murices inter cibaria,quz ftomachum roborent ; aei ab Ari- — DePurpura.Lib.IIIL — | 777 sb Archichene apud Galenum;Scriboónio Largo,& Cornelio Celfo. Purpurz & murices minimé in ven- tticulo vitiantur,Celfus.Ex oftreorum genere purpura & buccina reliquis praferenda funt, Actiusin cu- xatione coliciaffectusà frigidis & pituitofis humoribus, Purpurz coquuntur eo modo, quo cztera con- chylia;Platina. Purpurarum vim vndiquaque eandem putárim,quam buccinorum:quare in buccinis leges plura vtris- c. que communia, exprello etiam aliquoties purpurarum vnà cum buccinis nomine.item in Muticibus. Ad hemicraniam:Caro cruda porphyrz illita fronti, mitigat, Kiranides fi bené memini. Purpurz contrave- nena profuntPlinius.Nicander contra dorycnium in cibo praedicat ftrombos,& calch, id eft purpuram. Adoris tetros absque vlcere odores:Ex oftreis purpura & buccino cum myrrha vtuntur quidam: cámque 1o cubitum eunt;acetoacerrimo colluunt, Galenus Eupotifton 2.11. Purpurarum fiue muricum minora ge- nera funt efficaciora,& oris halitum cuftodiunt, vt quidam ex Plinio citat. Lapidem conchylij legimusin remedio quodam Auicennz contra calculum,Syluaticus cochleam ( reffapz ) purpurz interpretatur. vide in Conchylio G. Ex purpurarum cinere remedia multa dedimus in Muricibus. plurima enim vtrisque communia Pliniusattribuit.Crematum conchylium eadem efficit quz purpura & buccinum, Diofcor.Et ruríus:Concremate buccinz , eadem quz purpurz praftant, fed vehementiüs vrunt. Obícurus quidam ex Diofcoride purpurisattribuir , que apud Galenum oftreis adícripta leguntur remedia quedam. Buc- cinorum purpurarámque teíta,quandoquidem duriffima eft, nunquam absque vftione vtor. Atque víta quidem deficcandi vim poffidet:ceterüim ad vnguem eam leuigare, planeque pollinisin modum neceffe eft, tandendo ícilicet & cribrando:quod tibi commune fitin omnibus lapidofis teftaceisque fübftantiis 20 preceptum.Nam nifi exadté leuia fint redditajrenis fimilia funt. Per fe illarum tritarum fatina vlceribus malignis competit. id quod ipfum quoque commune eftomnium quz citrainfignem moríum deficcant vehementer: quippe cumalioquifluxionum caufa exiftant. Sed & aliud eft omnium id genus commune: netpé vt cum aceto ,aut oxycrato , auteenomelite , aut oxymeliteidonea fint vlceribus putreícentibus. Idcircó lapides omnes vbiad eum vfum applicanturalij magis, alij minüs , certé omnes conferunt , Gale- nusde fimplicibus II. 21, Idem de compof. medic. fecundum genera r. 18. purpuras cum iisrecenfet, qua. propofitialbi emplaftri (aduer(us vlcera cacoéthe & dyfepulota ) candorem tueri poffint. Purpurzteftze v[tz medicamentis pilos attenuantibus adduntur apud Actium,& Galenum de com pof'fec.locos 1. 5. Ci- nis teftarum é purpuris , vtiliter cum melle illinitur vlceribus capitis , & fimiliter mulierum mammas fà- nat:;panisetiam refiftit vtroque modo,fiue opus fit incipientes difcutere,(iue co&tos emittere, fi re&t? ob- 3o Ícurusquidam ex Plinio citat. | Exoperculis purpurarum remedia protuli fuprà in B. Exlana vel veftimento purpureis;id eft purpura infectis,remedia, Purpuram hircino felle madefa&tam muliebri vmbilico diebus feprem imponito: & deinde crefcente Luna viro co ngrediatur , & concipier, A&tius 16.54.Ex Galeni opere de compof.med.fec. locos, Libro 5. cap.r. Ándroómachus medicamentum quoddam auribusinftillari iubet: deinde lanz purpura infe&tz tomentüm indi.In eodem libro Archige- nes poft medicamentum auri infüfum;purpurze lana obturari iubet.Item libro 4.Cap.6.tomenta purpüre Laconicz mifcentur arido cuidam Afclepiadis medicamento ad oculos.Methodi etiam libro 7.& 8. pan- nicnloé purpura marina fiue Tyria vtitur, quam & modice aftringeredicit. Erinlibro de precognitione ad Pofthumum imperatori qui ex affumpto cibo grauabatur ftomacho , purpuream lanam nardino pi- o gmento calidointin&am,oftio ventriculiimponit. ^ Perfe conchylioinfectalana, auribus magnopere prodeft:quidam aceto & nitro madefaciunt,Plinius. Fimbtiati marinarum purpurarum flocculi cremari folent,vt lanz,mundi & carpti;in fictili crudo,vtin Lanis ex Diofcoride diximus in Oue G. Atramentum futorium purpurz marinz tomento inuolutum vrito,deinde cum melle tritum illinito, Archigenes apud Galenum. | "1 -: Syreptammen[osfandit verruca cruores, Parpnreo triti cineres de vellere profunta, Quodfusrit vero conchyls [anguine tinum», ^ Serenus. Ecrurfüs: MN uu d ; NEC ; , . 4r vero infrenus manat devuinere fanguis, Perpura torretur conchbyli perdita( praedita fuco : Huius 69 atra cinzs currentem detinet vadams. Verruce quoque defzéle frenare crmaven., Diciter ambufIus Tyrio devellerepuluis. Videin corollario de Conchylio G.pagin-. 288. Paulus A£gineta tertio für operis volumine ; eo capite quo agit de columellz orisinflammatione,au- thore Galeno docet; plerísque oris & colliaffe&ionibus prodetle fuspenfum ex collo aut adallieatum ho- mini funiculum ex marina purpura, qui viperz collo circundatus eam ftrangulauerit , Marcellus Vergi- lius. Verba Zginete hec funt Graca,vt idem Marcellus recitat: Ka? £aore oroi& 2uyouz àyTo "vrogeeaz Sad T- vía; rseireSiv Gold vite voazyli vasi) mviEay dul : ira. Seta óuevov Suvgac e 0v ynat, magico uid 1633) S (T 601 T9 xor, às ue grogéi TaAlnós. Hoceft: Adgingiuasetiam falurare eft filum à purpura marina, quo viperafu- eritceruici circumpofito füffocata , hoc circundatum tonfillis & omnibüs colli caufis , mirifice uua Vt Galenusteftatur. Ego hocapud Galenum non meminilegere. Auicenna libro 5. Fen.9. cap. 10. Eft (in- | quit)certum inter experiméta, queaguntvi quadam occulta in abíceflibus,vnde füffocationis periculum eft, & vuz;& tonfillarum , & omnino omnium gutturis partium , fi filis tin&is cüm alargiuan ( interpres €o Vertit murice marino ) ftranguletur vipera: deinde circundetur eis collum egrotl. Mirabiliter enim iu- uat. Filum é Purpura marina;quo vipera collo circundato füffocata fuerit;circunligatum,(aeeza7flópevov. ) mirabiliter auxiliatur ad tonfillas;aliasQ; colli affe&iones,vt teftatur Galenus, Zigineta3.26. Aliquiftru- mas circunligant lino; (fémpliciter,nom purpureo) quo praligara infra caput viperapependerat,donecexa- | nimaretur, Piinius 30.5. 2r KoyyUNIm , Tà?s0€2., 3) T0e00ez: , Hefychius. Eft quidem conchylium fpecies peculiaris, qua purpura H.5, quoque tingitur:fed &in genere pro purpura,proq; omni concha accipiturK4av£,flosrofz,&c.&cpurpu- —— ra marina; &9 calcha, )Hefychius.Purpuram marinam (pro colore) fzpiàs authores dicunt, non quód terreftris euamaliqua fit: (ed quoniam improprié herbis etiam quibufdam purputating: dicitur, diftin- cuendigratia, Berais,regoveiisiv,i 699 , Hefych, Purpura Gallicalin gua Virge dicebatur. Seruius,in hac Vergilij verba, Virgatis lucentfagulis. Videinfràin e. Cochleam Tyriam; Vranusin Arabicis dixit, citante 4o P di 778 De Aquatilibus. citante Stephano, pro purpura nimirum, xexAllo'Téetr, Calcha(id eftPurpura)contra dorycniüm reme- dioeft, Nicander. Videinferiüsin e.vbi & de vocabulo Oxos , quodaliqui purpuram interpretantur, leges. Strabonis interpres pro cocco non red vertitgrana purpurz, Purpura apud Latinos penulti- 1bam corripit ; & fimiliter zoeoecea apud Grecos. Neira: ceóp Cow Te JAy&* S 3), roeQtas dure , Oppianus. Verbum tamen zogezeer ( de quo infrà) produciinaenioab Homero, Theocrito , Oppiano. Purpura ARUM ardens, IunenalisSatyrá vndecimá. Ignea, Valeriusz.Argonaut. Pi&a Vereilius 7. ZEneidos, Aye Op- piano. Quzàlocis;é quibus'olim commendabantur, fumptafünt epitheta ,füpràin E. ordineliterarum enumeraüi . di: e] b denter Pierius Valerianusin Hieroglyphicis : Meledicum (inquit) hominem ; probos improbósque zqué carpentem fignificare qui volunt , purpuram exerta pingunt lingua : que quidem illi tam acuta & valida eft , vtea& conchulas & cuiuscunque generis teftasperforare poffit : vndefrequens illud in edaces di- x gula multa- o m ; Purpura voracior. Etqui hominem;quide ganea poenas dederit "fignificare volunt , conchylium i huiusmodi naffeper linguam applicitum pingunt. vel conchulam quz purpurz linguam morfu compre- Joni exaVIBE- henderit;(&g'c.bzs enim modiscapitur.Lege fépráin E.) Porró hominem vno interemptum i&u oftendere RO E qui volunt , purpuram faxo elifam pingunt. fiquidem infe&tores aiunt , quas purpurasin artis fuze víum Sece[fen. parant, faxo vnoictu collidendas,&c. Sunrqui feceffum per purpuram oftendant, propterea quód pur- Purpsreum color. pura non nifi in imo reperiatur pelago,vt (cribit'A pollonij Argonaut.Interpres. Purpureusadiectiuum Latine, Grzcéoeo/é«», contracte zogoveés,color dicitur purpuram referens. Inde deriuata & compofita Greca plura dicétürfparfim infrain e. Grammatici Gráéci poctarum interpre- Lj o tes,aliquando nigrum, vel nigro propinquum interpretantur.Pretiofusille flos nigrantis rofz colore fub- , lucens, Pliniusde purpura. —'Psole[rblucet purpura nigra , Vergilius deamello lore. Conchyliis virus grauein fufco , (aliàsfuco,quod prafero, ) color aufterusin glauco , & irafcenti fimilis mari,Plinius.Eft igitur color purpureus niger rubore quodam admifto,vt grammaticifentiunt, -Nosfüpràin E multipli- cem purpuzz feu purpurei coloris differentiam exauthoribus oftendimus.nam & ipfein conchisflos, in litore & pelago variat : item in regionibus diuerfis, & in tincturaapparatus mixturzque ratio varia eft,vt expofüimus.femper quidem rubrialiquid continet , fiue 1d fimpliciusfit , fiue ad nigrumaut violaceum caruleám veinclinet, Aliquando purpureus pro pulchrodicitur. Et pro purpureo penas dat Scylla capillo,Nexgilius .x.Geotg. Rubrum colorem maximé indicata- nimantium fanguis: &,quo lanainficitur,coccüs. oftentat tamen hunccolorem pre ceteris rebus liquor purpurz:cuiusadeó gratus eft color, vc íi quid paululum habeat rubóris, mod vifu fit illud non iniucun- dum,purpureum fepe dicatur, vt funt violz , & varia florum genera, quin & candidus :is enim quoque - culos remoratur, à pocétis vocatür nonnunquam purpureus. nam & olores purpureos dixit Horatius; & niuem ipfam purpuream Albinouanus,Ant.Thylefius. De purpureo colore;& verbo eroptvpe rar, crüdita- quzdam depromit Scaliger librideSubtilitate. 325.13. Sericum pr&cipué purpura oliin tingebatur :à fe- rico autem tumlzui tum villofo,vulgus noftrum quicquid charum & preciofumin amoribus habet co- gnominat.ficinfantibus & pueris tenellis blandiuncur.fic & veteres fepéimpropriépurpureum pro pul- Sanguss. chro, preciofo, fplendido,pofuiffereperias. Tyrius(fzweme feu color prinatim diéins)nigricat afpectu,lan- guinis concreti modo: vnde & Homero purpureus dicitur fanguis, Plinius. Ylogoípeov uiuat y 75 vrogpugtr nima. xeyyve péAavG»,Euftathiusin Homerum.Multorum opinio fuitanimamelfe fanguinein;fiue(vtEmpedo- clesarbitrabatur)infanguine. Hincilludapud poctain : m Jh - "Purpuream vomit ille animam.Ex / Uitam cum fanguinefudit, Pierius Valerianus. Etalibi : Homeruseos qui valido aliquo uulnere ( vtperpuras concbzi purpurar vno [axz itin collidust) peremptifuiffent , purpureamorte füblatos dicit : quem imicatus Maro , /neidos.9. mec Purpiream vomit ille animam , nuncaliud quid huiusmodi profert. ExVergilio. "Prrpurei criffte innenas , neis | dosp. "vt ilie betdiio trei | Rer saria, Sicin decimo:Pzrpureum pennis, e patle coniugis offro. am rubris criftis vtebátur antiqui; vti nono: c Criflad, tegit galea aurea vubra. & in duodecimo : ---—- 6 rubre cornua crifl«. quas & puniceas nominat, vt : - eut pumicee feptum. formidinepenne,Exythraus. PurpureoNarciífo, Eel. s. Dictáimnum etiam purpureo flore comantem celebrat:ltem fores parpureos, ver, mare,lumen,iuuenta;diuerfis in locis.Cothurnum, Zineidos primo: amictum, tertio:veftem;quar- to:lumen,fexto. Ex Georgicorum fecundo;Pürpureas vites; fui generis:tertio, purpureaaulea. Ercla- pi. rum veftis fplendorem purpureai, Lucretius perinitiafecundi. IloggueémvTem, Iliad.e.Scholiaftessroxlaur, CERT. id eft, variam , interpretatur. Purpüreum de mari & fluminealiquando pro cruleo dici grammatician- notant. s uir. | " ; | dJumarepurpureum violentior infleit amnis, Nergilius4. Georg. ——— " mi d Mare illud quod Fauonio nafcente purpureum videtur,idem huic noftro videbitur, Cicero 4. Acad. Pur- puranon nifiinimo reperitur pelago; vttradit Apollonij Argonauticorum interpres, qui verbum zoe- ecpcexe profundum effe interpretatur.hinc mare purpureum , pró profundum, po&te (pius pofuére;Pi- erius Valerianus. Küuarogoresorlliad.a. Euftathius nigrum interpretatur,vr & fanguinem purpureum. colore enim fere conueniunt , inquit : & purpureüm ad nigredinem accedit. & verbum aegeóeen(de quo plura inferids ) etiam de mari in víu eft. Epithetorum qua: poeta mari attribuunt, quadam parti can- tüm eius conueniünt:vt glaucum,vbi minime profundum eft, & albam arenam apparentem habet: & ca- num ,circalitusfolüm. Nigrumautem mare , quod fimpliciter eiusmodiapparet, dicitur , (nimirum qua profundi eft udnar dM yemlyroz s Aupd ros ruir&. Cetetlmrà magovouon dj xucstov xj oi parrür, differétie funt ni- gredinis, (fic & Jyagsehv dog cognominatur.) Cüm igitur mare nigrum , parpureum,aut alio fimili (à co - lore)epitheto nominatur, quod partis eft ad cotim refertur,Euftathius in primülliad.Sic & jo2y«93s mare dicitur. Idem alibi quoque zeeeéeeoy xvpa 9) opotpsty Sávaror à Verbo zragotenw , quod nigrere feu nigrare fignificat; deducit. "Aaa zegevecbu,Iliad.e.OÍ 7 ei 4A) mopevesíry, Aratus in Phenomenis.Nam cüm ventus mare czruleum crifpicans nitefcere facit purpurare vndas, dixit pocta Furius, Czlius. Quid mare , nónne czruleum:aut eius vnda,quàm eft pulfa remis, purpurafcit: Cicero Academ.2, Conchyliis color eftaufte- rusin 3o 40 6o De Purpura Lib. ITIIT. 779 1usin glauco,& irafcenti fimilis mari,Plinius. Anségtvecy Euftathius interpretatur nigruni,& fimile 272 vroeguesgw, vel marina purpura tinctum,dAvey3yyoeQueoud. Ki Nos pifces) aadddéus dixit INumenius. Purpuream mortem,Homerus lliad.«. Exe zopgügoO 3aya.7 53) pioiga xparasft, Scholiaftesinterpres Mort, tatur nigram, (ficut & mare purpureum cognominati, proximé retró diximus,) vel (anguinariam & cru- ientam.fic & Vergilius Homerum imitatus videturin hoc : Pwrpuream vomit 2le animam. Aliqui violen- tam & fübitam , vide füprà in E. de ratione tin&urz vbi oftendimus oportuifle purpuram vnoicu vio- lento interimi,ne flos periret.I1eeo ces" 34yo76",5 uA) Ba) sy rage ydus, Helychius.fed Ba50s & v292- | xéduc fort ad mare potiiis; cui idem epitheton tribuitur , quam mortem referri debent. Dignum fcitu quod de purpurario tradituminfectore legimus qui vifus fraüde agere in tingendi rationesquum eo no- 1o mine,vrtum mos erat ad vltimum duceretur fupplicium,iocis etiamnum fuperetffe locum arbitratus, ad ^». Homericum illud poriffimüm adiecit animum : vày 4! £3àa e zopoíos- SávavG" y, uciga xparosfi , Caclius Rhod.ex Euffathij in Hometi Iliados E.Parecbolis,ynde & Varinus repetiit.poftrema verba Grace fic 1«- gunturt'AcayópsvG» eic Sáyuroy x4T $9, roo uA Erro roy eis &ceiov xQuua on TOV Quies, Tb, Tàs dU 3a Cs zoeo. Sár. ex quibusapparec non ipfum purpurarium hoc adueríüs fe carmen, fedalios qui Ípectabant in illum protulifle. Aliam ex Athenaeo hiftoriam,in qua fimiliter veríus hic víurpatuseft , iupra in E.vbi ae E tin&turz rauoneagitur,retuli. Purpurei colorisapud Graecos aliaetiam nomina inuenio. Ileeguoóen iü ed edi cofayed Lexico vulgari,(ine authore : item zogeveays&ie per e.in vltima, malim per s. vt &vavsis.Foliorum quorun- 777 706 dam(in floribus)z3 pvc: Adinàv, 72 5 zoeougotéze , vtin Iride apparet, Ariftotinlibro decoloribus. Kza- AauoI s o] 18y d AGATEVOVOV TR nya Veg 4 Td rog Qugoddoe ne Oc. $yt01 dà TÀ roin. X) ma. Alyvilloie se Oque xa Adiós, zo Helychius.De oftreis quidem Calainis vel Callainis fcripfimus fuprà, eafor(itan vel purpurei coloriserát, velad purpuram tingendam vtilia , velad vafaaliqua conficienda: nam & murrhinaé conchisfiebant:ve calainus color purpureusfit. nam purpuraaliis nominibus & caltha & calyx appellabatur.Calaina &&ilia vafa Alexandriotica nominanturapud Galenum de compof. pharm. fec.locos r. 5. interea quz pilosatte- nuant:interpres Latinus purpurea conuertit. Plinius;7. 2. de murrhinisfcribens:In precio eít(inquit) varietascolorum , fubinde circumagentibus fe maculis in purpuram candorémque ,& tettium ex vtroq; ignefcentem,velut pertranfitum coloris purpura rubefcente, autla&te candefcente.. Sunt qui maximé in iislaudent quosdam colorum repercuffus , qualesin coclefti arcu fpe&antur, Hacille. conuenitautem iridis etiam color,vtdiétum eft, & colorisad Solem variatio , purpure. Quarendumigituran murrhina. Latinorum,eadem fint calainis Grecorum : quando aliud Grecum nomen eorum hactenus nemo often- 30 dit. Nos plurade murthinis fupràáin Conchis porcellanis,pag.282. Arrianusin Nauigatione rubri maris, inScythia(velSinthia forte à fluvio iuxta id mare regione;lapidem Calleanum, Ka»»savir, cum fapphiro, nardo,&c.ad Minnagar metropolin Parthorum regi (ubditam vehi tradit. Bayfius inlibr. de vafculis, de murrhinis vafis agens , candem coloris varietatem & maculas in cis fpe&ari ait; quz in murena piíce,&c. KaNudsdu,mogovea Helychius & Varinus.malim.Káxu, zv mee9vez,ex Àmmonio.Eijv 2 A] zegoveean Aratus in Phznomenis. IHopeveósesv Euftathius dixit. T? 4e5a mogoveóreeov , Diofcorides de tertia fpecie Alcyonij: de qua Galenus,zoeeueita Jt 72 265a. "YACoyGr reeevetCovO" , Flefychius & Varinus. "Iewa,rogovea,lidem. Czlius Calcagninus Epiftolicarum quzftionum libror.in epiftolaad Thomam Calcagnin.nepotem. Cupis(inquit)fcireà mequis fitcolor coloffinusllicet ego coloenum magis legendum putem.nam Gra- |. " Ci xoAbosboor dicunt.atque ita in12, Strabonis fcriptum. K21 ci Koadosloor(oxytonum forte fcribi praftarec) Eriifiews. 40 àn? E ipsvíus pedis aTO* mNnaioy oixévrer , à 'Coloffisfcilicet vrbe Troadis. Vnde & Coloffenfes illi cele- bres diui Pauli epiftolis,tantümabeft vcà Celoffo Rhodio di&i fint. Coloraurem is purpureus eft;auc in . pürpureum declinans.nam cyclaminiflorem coloffinum defcribit in 21. Plinius : & nos teftes oculos ha- ' bemus.huncenim colorem in flore cyclamini nuncagnofcimus. Quin & Dioícorides eum fic de(cribir, KuxAdpaVG» QU a, $521 Trop Qupd C1 Ad xr 06V cU EV WALL VTOASUXOLg titt ADV) evpadáx]uAov yvpydy : 6p SaySufodoedg ereepvgiCorza.: cx quibusverba vltima, floresin modum rofz purpurcos fignificant. $27, puniceus vel purpureuscoloreft. De purpura Phasnicum diximus in E. &éjiiCty verbum eft obíteenum. Vide Brodzumin Milcellaneis. ; Purpura non modo animalipfum fignificat: fed etiam colorem vel ex eo fa&um, vel ei fimilem;Vzole 5... féblucet parpura nigra, V exeilius 4.Georg.Vt ouatus effet Numidicuslapis,vt purpuradiftinguereturSin- ju, — ^ ". "o nadicus,Plin:us.Et veftimentum eo colore tin&tum,& magiftratum ita veftitum:vnde pürpurati, pro pür- urainduri,dicuntur:& purpurei reges.pro purpuratis,Horatlo.authorum teítimonia dabimus infràin e. vbide vefübus E giao purpura dictum ob colorem, à Nic. Myrepío defcribitur. Purpuream venam fine nierà appellari vnam exquinq;venis quein brachio fecantur,legimus alicubi inSputiis Galeni. Purpuriflum,eenere neutro.ÁAfranius, Cedo purpuriffum.Nzuius,In licio cretam,ceruffam , purpu- rifum, Nonius.De eodem legePlinium libro 5;.cap.6.Fit(inquit)e creta argentaria.Cum purpuris pariter tingitur,bibitqs eum colorem celeriüs lanis,&c.Nominatur & à Plauto;in Mottelaria.Purpuriffum,quod & fucumaliqui dicunt,glebulz funt quadratz & pufillz in modum reffellarum : que ab infe&oribus tin- guntur colore rofeo. rale eft maxime Canufinum, fequens Puteolanüm. Vireshabetaliquantulum ity- —pticas, Author libri de fimplicibus medic.Galenoattributi. Quiaiftas buccas ram bellé purpuriffazas ha- 6o bes » Plautus Trucul.id eft, purpuriffo tin&tas. hocenim vtebantür mulieresad labra & genas tingendas, Purpararia oficinanominaturà Plinio; in qua purpure tinguntur. vide infràin e. Strabo zopevgàoy dixit. Íe videtur. N Purpurarius , ad purpuram pertinens: vt officina purpuraria , in qua purpurafit: pifcator purpura- rius,pro quo Laurenuusin Herodoto purpuratorem dixit: tinctor purpurarius,qui putpuras tingit. nam purpurarius abfolute pro vtroqy accipi poteft, & pro mercatore etiá qui veftibus purpureis emendis, ven- dendis;negocietur.FHegeveeis & zrogevgsvri Polluci nominantur. I1e(gvec^s liano eft quitineit. Hicefius apud Atheneum chamis inquit pro eíca vti r&e zroegvesuopéyove,ld eft pifcatores purpurarum. FHovguoewz 43 interartes pifcacorias eft;Pollux. | ; TlopovgoTóAne , negociator purpurarius. vroetueíreAig quidem fcemininum pro muliere purpuras venaente apud Suidam legitur : 4 zà meg evga ( fubaudi iria veléSüware ) mweAW(m. — Moeqvestaa- ny , TA,T8p tscse, CALAI M, 780 De Aquatilibus. va,70y Tus Sede mSorl my yolgoy rà xe£a , Hefychius& Varinus. Fortaffisautem vafa quzdam & toreumáta figlina purpurei coloris porphyromata fuerint;qualia fuiffe murrhina;diximus.in his enim ceu pulchris & prectofis,díis aliquid offerri par erat. Sicaurea;argenea & erea valía, Graci eveduara deyveduala, & y aA- xóuaTa NOCant. Ocediuya rogeópuala y ya N.Oua]a, Strabo dixit. Cardanus libro 6. de varietate rerum: Pur- purina inquit, (nefcio vndevocabulum hoc mutuatus) coloris eftfalui , aurumq; imitatur,f! optima fuc- rit: hoc folo differt, quód non refiftit iniuriis cceli , nec diuturna admodum eft. deinde compofitionem eius oftendit , explumbo albo argen:óque viuo, &c. Sed neque vocabuli Mecca eftneq; resipía cum purpuraaut purpureo colore quicquam conuenit. : Layée. — Saxa Lacedemonia & porphyretica nominat Lampridiusin Heliogabálo. Porphyriteslapis eft no- Ficus. A imalta. Verba, Propria, tus, maxime in Melantide regione, Kiranides. Vtouatuseffet Nümidicus lapis, vr purpura diftinguere- 1e tur Sinnadicus , qualiter illos nafci oprarent delicie , Plinius 5;. . Chymi(tzaétiten pro chryfolitho & porphytitz;& chryfochromo cognomine Macedonico; & polychromo accipiunt; Hermolaus in Corol- : lario. Primó prouenit porphyritis dicta ficus;longiffimo pediculo;Plinius. | Porphyrion,IHogevelavauis eft,de qua in Aaium hiftoria (cripfimus.Eas in Syria gigni Caelius Rhod. tradit. Euftathiusintertium Odylffez : Porphyrio (inquit)auis eft Libyca , diis illis facra ficut & ibisma- gnitudinegallinacei ,infenfa mulieribus adulteris,&c. puniceo roftri colore;à quo nomen inuenit. Eft & pifcis nomen eeeevelovapud Helychium. | TToeg(eiov;73 Ariftotelipurpuram paruulam fignificat. Por- phytides exauium funt generejà porphyrionibus diuerfz:ficut ab vtroq; latiporphyrides,fiue adiporphy- rides &latporphyrz;Hermolaus. 1Ioeovetdaz auis quedam;in Lexico vulgari,fine authore. Porphyrus, T12eQve», Zliano ferpens quidam eft,Deanimalibus 4.36. Cetum purpureum, xj» vrogot esoysdefcripft íupràin Cetisdiuerfis. ges "2: Á À purpura etiam verba quedam Greci &Latini formarunr. Hicefius harum concharum pifcatores vis roppuecvopéyee dixit.ego etiam verbo ereeevesceiy vti non dubitatem , quando zrogoueevraz GC sreeguesvsiidl 1&xapudauthores leguntur.: IToeo/eey verbum plerunque de mari dicitur apud poétas, cum perturba- tur,zftuat;,& tempeftate ingruente nigrefcit: indead hominisanimum variis cogitationibus & curistur- barum ac flu&uantem transfertur : aut profundiüsaliquid meditantem.nam & mare qua profundiiis eft, nigrius apparett& purpurz concheé pelago,id eft;profündo, potiffimüm petuntur.Forté &quia purpura ad folem diuerfos colores reddit , deanimo quoque diuerfa confiliaagitante , & murantefubitó, vt pur- pura fiad Solem celeriüsm oueatur,zoeoveeiy verbum in víu eft. Ergo & varié; & profunde; & anxi e, & ali- 3o quando maligné cogitare fignificat. IIcegvedraed]erauoeovriCetspaAaviCa y uenaiveran y mrogQuglten, aed Yes eL XO TEE, Iloggóperas,dtaAosy Cerat Helychius. Iloppóger de maridicitur : & ad animum transfer- tur,70 ey BSc dravecin jp) olov xupeadyecyun Ao*y im sie vtinillo Homeri Iliad. A.3pa21y 3t oi rócevgs ; Euftathius. KaXyi quoque purpuram fignificat, & verbum qzayalrew idem quod zeegigev,ragdasemsévemogorrl Cv s doy Seu xURGY y 64 BU 98 Ta Qdoxe wi fic enim Helychius interpretatur. K&Avalyeiv, T0 vrogeogeiv ; Scholia&es Ni- candri, Kógera dev xyy^áCorra., TheocritusIdyllio 6. Eftquando zoeodeer fim pliciter de motu maris, etiam placidiore;ponitur. éx e Ba*u? rea py Juni ZA d rore 3) eeuaiov, vt in illo Homeri, eddya roeoügore za,Euftathius. Ad zeeoseey verbum & (ono & fignificationeaccedit uogudotr.---o«e7 5 póG» dueavolo "AopG pogpteov Pee» danerG Miad.s. Moeuóee(m. Sas ay rau aoro ueri 3) xivov|iéym ooCseOe, Varinus. Tlopqugtras ij dd- Aaoras ero) Ta X amTO UST oH Oe y Ta, Theophraftus citante Scaligero.Sic Pliniusait purpuram irati 4o maris faciem referre. Tloegíeegzer Apollonij Argonauticorum interpres profundum effe interpretatur. vnde & purpureum mare dictum,de quo plura fuperius. *às 4' ze eropotta mnn G7 phya xl pam xoos. L- liad.Z. --YloxAd 4£ uoi xpa din eróeQuce iym, Odyffz. A. o---—XÀ) 7v 3 Keà3u. Oivo roeotgois, Theocritus, Idyll.s. KaZ ci rogo eovm diaupidüy dp. o)s $4452 , Ey MuSixois, Suidas. Nonnus hocverbum vfurpat pro eo quod eft tingere rubro colore,cum accufatiuo, Xovd ae rágouge eraentdus. ! [* eo 'Heépa 5 £av8die Ed susianlpoisipereoie — Kcd vé jaS d quiyyee vr renpa erooQí out, Oppianus de rhinocerote. Iegeveict7i 5eéa., Galenus de tertia [peciealcyonij, id eft, purpurafcit colore, in purpuram vergit. Bip Aleropqugsóen; pro vrogqugéen, Aratisin Phaenomenis. Purpurare;purpurz colorem habere fi- uereddere.Columella: Tum que pallet bumi,quefrondenspurpuratauro — "Ponatur ola gg ninizm rofa plena pudoris. jo Cum venus ware cievulenm orifpicans nitefceve facit, perpurare vndas , dixit pocta Furius, Caius. Plautus purpuriffatas buccas dixit;id eft;purpuriffo infe&tas , grammatici recentiores purpuriffare , pur- puritfo inficere interpretantur.Purpuraícere;purpureum feri.Cicero ia Academ.lib.z:Quid mare;nón- necoruleum : aut eius vnda;quüm eft pulía remis,purpurafcit ? Sifyphi filij fuerunt Almus & Porphyrion;tTIeeevgíov , Scholiaftesintertium Argonauticorum Apol- loni. Conftat inter gigantes pracipué principatum obtinuilfe Porphyrionem & Alcyoneum. Prafinus quoqteauriga;cuiusin Nerone Tranquillus mentionem facit; Prafinus Purpurio dictus eft,Perottus.Vi- de in Porphyrioneaue H. Porphyriusphilofophus Tyrius lucubrationes aliquot reliquit. Nifyrosin- fala;Porphyrisantea dicta;Plinius 5.51. Nifyrusinfüla vna eft Cycladum cum ciuitate eiusdem hominis; Porphyris olim dicta àz? zy ày 2573 "rogoveéov , id eft; à purpuratoribus eiusincolis, Euftathiusin Iliad.8. 6o Cytherainfula iuxta Cretam, Porphyrufa, Ioegucéee ( meliüsforté perf. duplex,vt fit contra&um à 1og- 9veésor a) olim dictapropter purpurarumin ea przftantiam,Euftathius in Hiad.K.& in Dionyfium Afrum. vbietiam fuo tempore eam infülam adhuc Cythera vocari fcribit. In ea memorabile templum Veneris fuiffe ai unt;ipfámque Cythereaminde cognominatam : meminiffe eius Plinium lib. 4. Vide ne Porphy- ris & Porphyruffaab aliquibus confundantur. à Porphyride grammatici quidam deducunt porphyria- eum,pro purpureo. Et porphyriacis figere labra genis, Otidius. Elaphonnefus infula eftin Propontide ante Cyzicum.eam fequuntur Ophiuis, Porphytione,&c.Plinius. Porphyreon , IHogeveéoy, urbs Phoeni- ciz.gentile Porphyreonius,& Porphyreonites, Stephanus. Porphyrite;Ilogoveizi, vrbs Arabiz iuxta - gyprum,Srepha nus. Porphyrainfcripta fabula Xenarchi comici , aut Timoclis comici ( dubitatur enim deauthore) citaturapud Athenzum | ' Purpura 10 20 De Purpura Lib. ITIT. 791 Purpura pro colore purpureo, vt füprh quoqueina, monuimus. Mulier erubuit ceu la&c (czfz ve- &o pro lac)& purpura milta;,Ennius. Eiusferpentis fquamz fqualido auro &purpuratextz; Nonius. Ni- ciam ferunt purpuram & aurum mifcuifle ad fcuti ornatum, Pollux. videtur autem abuti verbo mifcere. Vide infc in veftibus, vbi quasdam purpura auróque(non mixto , fed feparatim) infignes fuiffe memora- bimus. Purpura omnem veftemilluminart : in trium phali miíceturauro , Plinius. Vtflorem purpurz Latini, fic Grzcietiam 2v36» dicunt. Ylopguegéore sdAuieor Coda amaiv dy3G» à*yovree , Oppianus de pifcatori- bus.dolyixes T$ $enov ngovreseg duadsty osce?s T oL n|avSor, Pollux ---- à ererepéyo $udeóv &ivyNalrortguSal- yero ede» àváxloy Nonnus deflore purpure:quem 2ieghv zvg appellat;id eftliquidum ignem, hocà colore; illudàfanieifubftantia. Purpurz colorem Plinius non femel fucum appellat, vt cum inquit: Buccinum pet fe damnatur , quoniam fucum remittit. Purpura torretur conchyli praditafuco, Somonicus. Put- putitfum etiam pigmentum;aliqui fucum nominant , vtfuprà fcriptumeft. Plura de fuco reperies fuprà in Phycide. Plinius medicamentumquoq; pro purpurz colore dixit: quod & Grac? pharmacum appel- larelicebit. Pharmaca Iones,tin&turasvocant. ezeuá£ai iua, Baden. Gaguoyeivapud Homerum non modó tingere eft , vnde pharmacónes dicuntur 72 faccia id eft officine uinctoriz : fed etiam ferriaciem exacuere & indurare , «3 souiy xj eeppomorev. duratur enim ferrum aque frigide intin&um , Varinus. Ad pharmacum Grzcam vocem Germanica fatb vel fartoaccedit. Oxosapud Suidam purpura eft, qua apud Phoenices tingebatur preciofiffima. hinc Oxybapha in L.x. C. Qua res alienari non poff. Quoinloco nonnulli corrigunt dibapta,veram lectionem peruertentes: Alciatus,in tres pofterioreslib.Codicis.Ezo apud Suidam nihil huiusmodireperio,nec alios Lexicorum fcriptores , neque in "O26 , necin^oZe-, Oxybaphum quidem, quodaliqui inepté oxobaphum nominant (Varino tefte ) va(culum eft acero & in- tincui,excitandi caufa appetitus;deftinatum in menfis. Purpuras ramen J/2oseve 2) ifurdraz, id eft, excel- lentes, minime vulgares , & acerrimifulgorisapud Suidamlegemusin za. eagudfanbEoe Bean, Varinus Ar£9opG» zoeoóen Arriano eft purpura praftantior , cui opponit xvésiar , ideft jvulearem. Bro- dzusquoque in Mifcellaneis cap.24. Ineptam hanc Alciati interpretationem reprehendit, cüm Suidas nihilaliud fcribat,quam £6» &-Liriy 70 à qorviney hoc eft, Acetum coctum € palmulis: cuius meminit X«- | nophon lib.z. Anabafees. 30 40. Sanies qua teftis purpurarum(quz ex oftreorum genere fünt)detra&tis collizeretur ; oftrum , vt Vi- cruuius inquit, appellata eft, Hermolaus. Plurafüper hoc vocabulo attuli fapràin Corollario de oftre- "gale - Officine tin&torizà Grzcis communi nomine 2022 dicuntur, & ozepexóree , Varino tefte. Purpu- ra Alexandrina vulgó Probiana dicitur : idcirco quód Aurelius Probus prepofitus baphiis id genus mu- ricis reperiffer.quanuisibi bafiis legatur cortuptiflime, Alciatus.eftautem fectus baphium generisncutri, vtatrium : non baphia faiminini, vc quidam putarunt, Fitautem à $29sde,É29cloy, Vt à xsgeoe,uweeioy, Pli- nius purpurarias officinas dixit. Indicum (inquit) in dilaendo mixturam purpurz ceruleique mirabi- lem reddic.alterum genuseius eftin purpurariis ofücinis,innatans cortinis,& eft purpurz fpuma. Strabo libro16.zegeueésr videturaccipere pro officina purpuraria,de Tyro fcribens, vtin E. retuli. Idem lib.i. Züchis(inquit) vtbs Africz roequesC2ecia habet,intetpres tranftulit purpurificia. Ab lanafolociaad pu- ram data , Feftus : Perottus legit; Ab lana folociad purpuram data. Arbaces Medus Sardanapalum inue- nit vnà cum Ícortis purpuram carminantem , Bayfi usexAthenzo. Oi yageróvor.aesusrocuQas Ts ect Tol e arcugt TeAeio noo udyie agere die su Ca gévTee AUTo e VT OS TD 13e Gee- ciis Bao oikotóreporoéeuei,, I heano in epiftola ad Eubulen. A4sozoibe,tinctor ; Hefychius: non quiuis ra- men,vt videtur, fed qui firmo, proboacgenuino coloretingit. A£ve vesbum idem eft quod fpe. Pro- prié quidem 2&sozo3s de putpuradicirur,cuius colorita firmus & germanus eft; vt non facile eluatur aut exoleícat. Per metaphoram veró de aliis quoque coloribus(eg rebz alizs)permanentibus & edurantibus dicitur Jdizozcitv apud veteres,zà $upovor 2, moAvaetvior:vt Plato in decimo de repub.oftendit, Varinus. Ave eroeQugel s ouy Quedan rogat oave. |u6NNen [LEV T o E Cu nola dab omrotoe y) duaéxvisd Gn y dy cie re égo Th) a glu) &c« yy er. oyrtiak as NS. i dedoA odio, pig Ns nalaoga Jiu S eteer và srogotoav dvrdis 0ceznote , ZElianus deani- malib.16.1. Taevysveziy 637 dd (oroiidy, Pollux de purpuris. Idem libro r.cap.4.J4/ (ooi & contrarie rin- &urarum,id eft,(tabilis inftabilisq;,fynonyma aliquot promit : vt funt.£uuove" 4véx TA], dvo EiritA 7, ave- $o £i» 5 ay3s2,svavSie av aga, Gc. & contraria, a GE Ca", JE ITuAG- s oeuT avpalus, avaro s; &c.E£t WAOs 10 404VieyTRQU TÓ eleiépau E Mastigi Qayeeu. &ym$ p.e] popa iie roc Qapat wore up pl yn T0 r&y dd (proiov Bd pa. T 5e ua. c cna Tà S eO AS s eer T0 8 Opolu, EEISIAG" Gu 3 c eiTRAG" olv, 6 dvOquo1 Sav] p. dab (orroiüy veré proprie de lanis tinctis dicitut.& £202 da (moie, d éuuevovd) vec hvlov Vosa r0 av9 G-.& Plato J£ay dd (s- aoiy dixit zàà upovov. f1C 94b omrotàe mrovngla sov 9 JueékmA v], Etym ologus. — -Purpuramauthores fzpé marinam cognominant,vt monuimus iam ante: non quód terreftris etiam aliqua fit fed quoniam ex herbis quoque & aliunde purpureus color genuino fimilis tingitur. Transalpi- na Gallia herbis Tyrium atque conchy'tum tingit,nec querit in profundis mürices,Plinius. AlgaPela- gíain Cretainfula nafcitur, &c.qua non folüm vittas , fed etiam lanas veftésqueirficiunt: & quandiu re- cens infedtio fit; color longe purpuram przítat, Theophra(tus de hiftoria 4.7.Frutice marino,quem Gra-- 6o ci phycos vocant, circa Cretam infulam naro in petris , purpuras quoqueinficiunt,Plinius. Amorgen Graciamurcam dicuntaliquando etiam vini fecem.fed & herbam purpuream veftibusinficiendis , qua inde dicanturamorginz. quanquam & ptztenuis arundinez paniculz portio dicitur amorgis , Czlius Rhodig. 'Apieyes;colorisbyfüni [peciesab Amorgünte infula,vt Gfeda,rà àv? Ofleaz vilrw. Apogyle, t A- pne e ns iuduga ytelan 1 d (guapa) vlov. ApágyrasAerilouon érdüpa]a. Ape" yileviexOymagd vit duig- yl ,&c. id eft, Amorgina tunica fic dicitur ab amorga, quod genus eft coloris; finilis byffo. fignificat & veltem preciofam. ^ Apópyter;Spotoy BCorp oAVT&N. Atyeran 9, ajiogoyla Su AUREOS. Aqhoe yas I) a pryils i) d A0pa gs AdvonNat. Apoonyle E quA qea ils dy Siue TO Aerflóra]ov uéqG» : Hzc omnia Varinus, & partim Hefy- chiusquoque & Suidas.qui hzc etiam addit : Auoe5« fimile eft lino Za«z1eo ;id eft, non decorticato. de- corticare autem ipfum & parare (44 laniffeium ) folent. 22x53 eo6dpu 2ezüiv $5 (malimad]à ) 3 Béeser v adi xác rar App ya mra olei, item purpurafecundum veteres , Euftathius in Odyflez o. "Eo3 Zj xurày Vuu «42044. Ex € Purpuve color €2- €fisd 21027281246, Fucus, Medica. Pbharmacum. Oxo. Officina. Tindlure atio, AaUszzrolos, Purpura tinciu- raex herbs, morge . By. "dnchufz, Chalce. Cealche. E pimpinella Serm. Chrésia, Carba[os. 782 De Aquatilibus.- duseyils Ayniedyis 2 Quoi y Mardi Hy xiràvdpigyir Gs, Polluz. Ecalibi : Tà 5 épéeyiva lyra pw á d- exco &y 1 Aplgyy ox Nivw dt Vy ava Vi) Moyse. 0 app yr Gr yiTOv sl poesie $kaA erro Ex hisapparet amorgen nihilaliud quàm lini genus fuiffe fed fubtilius: & quoniam forté purpureo colore tingebatur, (ficuc & fericum & byffüs , aliáque tenuiffima lini genera , & vellera praftantiora, vt Milefia;) amorgen purpü- ram , &camorgina purpurea , aliquosinterpreratos effe: fed inepte: ( vt & Helychius Byffinum , purpü- reum : )poteratenim etiam alio colore tingi.itaque non récté Czlius, & (ineauthore dixitàmorgen her- bam purpuream veftibus inficiendisaptam fuiffe. Amorgen ego dictam fufpicor per metathéfinab He- braico Argaman;quod eft purpura;vel fericum purpura tin&um. De hacetiam Plinij verbaaccipio hzc: Liniquartum genus Orchomenium appellant.ht € paluftri velut arundine,duntaxat panicula eius, ' Cle- mensin Pzdagogo 2.10.contra luxum muliebris veftirus & purpure vfum : Ovm ràs 63óyaz às da Ai o- ade, doas Jy nvag à vie" EGealeoy g) KINIkoY bxmroeiCopsyon ils à Ji a pigyivag) Booty stor Q. UTRQEXT Éor tu kky sevo) ? ivouaciay.De byffo multa protuliin Pinna,hic pauculaaddam. Ex lanaarboribus quibusdam in- nafcenti apud Indos Nearchus ait texti (indones fubtiles; eurd5raz vds &unreles : & Macedones ea pro to- mento víos (Zvz xvaedaor avreis | malim avrà fcilicet và glo ]neiiau , X vols cay nimi n nbn. ) Elle aurém huiusmodi etiam ferica;byffo ex quibusdam corticibus excarminata,5a grey QAo18 y Ecayopiévue Bicose, Strabo libro. 15. tanquam ferica lintea ebylfo ceu materia &lanafiant. $1536y&» Bvesirns T&Anp oci XaTàTsT Me vois xaTeiMosugi fry duri rà sia Herodotus de medicatione funerisapud ZEgyptios. Coriaalba vt purpurz inftar tingantur;an chuf£ radicem àcctó irrigatam illine;Nic.Myrepíus. Idem in fineremediorum ad dy(enteriam , anchufam fcribit effe herbam quandam tingentem z2 auia xiena; nefcio quo fen(ü;nifi legas às dura ngos eft, vt verimutices, Xáaanflos eft, àquo & pürpura chal- ce di&a , Scholiaftesin Nicandrum. Chalcaeft pürpura, & herba qua purpura tingitàárápud Phocio- nem grammaticum , vt meminit Ruellius. Sed xi»; potiüs fctibi placet : vnde verbum sexy diver. KéAyne xucagidG» , Nicander. KdAym, AJ» gopplpas » dq Ds ad yu. inus xÀNyloY Dáz]üzt. --- TíTNS KdAyn eseuxrie Lycophron.vbi Scholiaftes,Calche(inquit) proprie eft purpuratindta: nunc veró peplos fimpli- citer multis tin&uris infe&os intelligit, & variegatos & plumaricos, (X, sermones X orici s. )KAA xit herba qua purpura tingitur,Suidas. Vide etiam füpràin a, cum Verbis deriuatis. Saxifragam aliqui ean- dem effe putant quz pimpinella & fanguiforba dicitar,&c. E radice, vt ferunt, quibusdam locis vermi- cüluseruitur : qui curatus ferícis praecipue tingendis , purpuram facitincoraparabiletu , ceteros colores Íplendóre quodam & hilaritate fuperans : inuentus, vtalia quoque multa, cafu , excremenrtis gallinaceo- rum ita coloratis. igitur purpuriflum ex hoc vermiculo carbafinum , à preftantiam phiheaeziftura velo- rum, vtarbicror , colore, dicitur. Quidam carmafinum appellant éolorem : quoniam vermiculus is Pu- nicalingua carmesappelletur,quemadmodum & coccus;poteft & àb vrbe Charmi,quz Sardibus eft, no- menaccepiffe color is,quód lanas inficere Sardibus coeptum fit, vtinquit Plinius. De hocvermiculoni- hil apud veteresinuenias. Hieronymusin facris literis vermiculum & vermiculatas veftes nominat, gra« num(vt opinor)aquifoliz fignificans. quod authore Plinio quibusdam locis vermiculi fimilitudine con- fpicitur. Hincderiuatum arbitror vt coccinea veftis fcoletidata(fcarlataguafi fcolecata)hoc eft,vermicu- lata, vulgó diceretur: fiue quafi quisquiliata (etenim granum cocci eriam quisquilium vocatur Plinio)à quisquiliis,opinor.funt enim quisquiliz, vt Feftusait, quicquid exarboribus minutum cadit. De vertni- culo purpureo Democritus quoque meminirtin&uris vtili, fed & purpurisac murice , vt coniicio.nam & de vermiculo Galatiz , hoc eft,iligno * meminit, Hermolaus Corollario in Diofcoridem 625,6 quo Ca- liusetiam defcripfit Antiquarum Lectionum 8. 1. qui infuper, Carmefinum, inquit , funt qui opinentur chromafinum quoq; nuncupari polfe:quia fic radix Syria,qua vocetur chroma,cuius eftapud Theophra- ftum mentio. Ego omnino Carmefinum à Kermes Arabica feu Punica voce coccum indicante , non vel " A3carbafo vel chromate di&umarbitror. De chromate Theophraftus inlibro de odoribus his verbis me- minit. XeogaziCeot d$ rà pv teuSe2 (poga)h dryyban : T0 dU E uagaxtvovy T XaAsvutvo acóuam Gc.ld eft, Colo- tem vnguentis rubris ex anchufa faciunt , ammaracinoautem é chromate: quod radix efté Syria vehi folie. Apparetautemeam radicem nonvilis precij fuiffe: quoniam myropolas preciofatantüm vnguenta,quan- uisnon omnia,colorare folitostradir. Et pauló poft, Maron & chróma quod amaracino mifcetur, calfa- ciendivim habent. Carmefinicolorem rubrum elfe conftat : chromaris veró radiculz qualis fuerit,non inuenio expreffum: rubrum tamen non fuiffe ex iam recitatis Theophrafti verbis appafet: vt nimiüm le- uis fitquorundam coniectura, carmefinumà Chromate dedü&tum. Diofcorides quidem in eius confe- &tióne non meminirchromatis: quodan fit radix curcuma hodié di&a;inquirendum,colore croceo.Sed quoniam Hermolaus carmefinum quafi carbafinum ,à praftanti am phitheatralium velorum colore dici potuiffe füfpicatur, de cazbofo quadam addamus: quamipfom quoque vtamergen & byffum , propter materiz precium actenuitatem,ficut & fericum; purpura cóccóve tingi folitam coniicio. Carbaf(us igi- tur(generisfasminini/ficut & byffus : quanuisaliqui mafculinum etiam faciant & in plurali neutrum)ge- nus eft lini mirz tenuitatis, in Hifpania primum repertum, tefte Plinio 19. r. itemvelum ex carbafo factd. Virgiliuss.Zneid.-—&9g'awre — Vela vecant,tumidod inflatur carbafus Aaftro. Lucretius in fexto : Carbafus vt quondàm magnis intenta theatris. &c. Vergilius 8./Eneid. --- ewm tentes glauco velabat amita C arba[us. — ldemliborr. -- zem croceav chaysydereá, finmsd, cvepantes Carba[eus , fluo in nodum collegerat auro. (Pluralegesin Promptuario Trebellij.) Vndeapparet carbafuzn aliis quoq; pro arbitrio coloribus tin- €tum fuiffe, Pollux carpafum. dera (ov; dixit, vtfupràin Amorge citaui, "Auepyís 5 etédea Aemlor cry Và («rà ri BÜosovjl 4üb sderacor , Suidas. Hifpania citerior liabecfplendorem lini przcipuum , torrentis, in quo politur,natura: quialluit Tarraconem. Ettenuitas mira,ibi primüm carbafisrepertis,Plinius.19.1. Eraliquantó póftde velis tin&is loquens: Carbafina deinde vela primusin theatro duxiffetraditut Len- tulusSpinter, &c. Gallica quidem vox Crefpe;à carbafo feu carpafo fa&a videri poteft. Anthyllon vel Anticellion herba duorum generum eft, ( vna.) foliis & ramis lenticulz fimilis , palmialtitudine, fabu- Va me rs lofis i2 Rr a to 3o 4o jo 6o z De Purpura. Lib. III. 783 lofisapricis nafcens,fubfalía euftantiraltera chamzpityi fimilis, breuior &zhirfutior purpurei floris,odore grauis;in faxofisnafcens; Plinius.22.29. Exhacdelctiptione(inquit Volarerranus) putauerim hocforté (satelligi à Plinio) quód noftri fllones cremi(inum vocant. nec plura addit : nec de primoan fecundo ge- nere fentíat; exprimit, Brafauolusin libro de fyrupis, multa fcribit de Chermes: nos inde pancula mutua- Bine bimur.Coccum, inquit;Italis vulgó gtanam dici;& effe veluti femen fruticis ilicem referentis,&c. Cher- 42, 1,1, mes vero, (quanquam & ipfum ab antiquis cocci nomine compreheiufüra videatur, vt fit fort? coccus fco- lecius;id eft vermicularis, ex radicibus herbarum quarundam fümi,ex eóq; charmefinum colorem tingi, floridiorem quàm é cocco. Ego(inquit)frequenter excauaui;& granula circa radices collegi ; quz breui tempore in vermiculum tranfeunt , aperitur enim femen(fi ita vocandum eft)& paruaquadam formica 1o alata exit, quac auólat: exterior cortex inanis relinquitur, ad tin&türaminutilis. Et hiceft cocci vermicu- lus,qui apud D. Hieronymumreperitur,& in facris literis legitur tin&tura ex vermiculo,&c. Sünt autem plures herbz quarum radicibusinhzret chermes.| Vnainteralias parua; incifa multi; que pimpinelle foliaimitatur, fed magisincifa. In multis Germanizlocis colligitur : excellentius veró in Polonia circa Cracouiam. In Hetruria quoque nafcitur: putántq; Hetru(ci genus pimpinella effe , &rellam vulg ap - pellant;alij trialmum. Nafciturautem & fübaliis herbis.nam Poloni tres herbas habent , fab quibus na- icitur. Vna eft,quam ipfiappellant Nyedofpialck : putant effe auriculam muris,fed non eftilla quam Dio- Ícorides fic vocat. INafcitur & füb parietaria & filigine.(J/ecalzpotzzs,) quam Graci olyram;Polonizito,nos fcgalavocamus.fed hancnon excauant;quia maior eft prouentus ex iligine, quàm ex chermes,&c. Ego Chermesillud de quo Arabesícriptores meminerunt , nom aliud efTe video qiiàm coccum Grzcorum,e 2o ftutice videlicetilicis aquifoliz pumilo : cuius grana matura vermiculum aliquem emittere putárim , fi non vbique & cuiusuis, alicubi tamen & fpecieialicuius in eodem genere , vt coccus fcolecius vel ícole- cias cognominari mereatur;grana veró illa de radicibus herbaram;eorümque vermiculos & ex eis inctu- ram, veteribus planéincognitaarbitror. Nafciturin cocci fruticisfructu breue animalculum, quod fta- timacinaerem fru&tuiam maturo eft emiffum;volatita vt culici fimile videatur. nuncautem priusquam perficiatur animalculum,fre&tum cocci colligunt,&fanguineinfe&i lanas tingunt,Paufanias in Phocicis. Monachi quiin Mefuen commentarios ediderunt , Brafauoli fententiam fecuti funt: quos reprehendit And. Matthiolusincapite decoccoinfe&torio. V bihzcetiam eius verba legantur: Chermefinum no- CEcrzzeftaszn uum iam pridem conucehitur in Italiam ex Hifpaniis,ab occidenrali India importatum : quod cum copio- ??s». fiffimumadferatur , Chermefinaftamina nunc vilefcere ceperunt. Deeodem puto Cardanus intelligit 30 libto 9. de Vatietate rerum, his verbis: Aduehunturad nos nunc femina pro purpurco colore ferici con- ficiendo;fimilia cimicibus,à quibus füblata funt capita : vnde precium ferico rubentiimminutum feréad dimidium, càm olim é bibinellae herba tubetibus radici adnafcentibus fieret. Hyparchusamnis perIn- diam fluit;ad cuius fontes flos purpureus nafcitur, quo purpura , floridior etiam quàm Grzcanica, tingi- tur. Ibidem animalcula canthati magnitudine vifuntur , rubro cinnabaris colore , pedibus prelongis, & vermisinftar mollia. Oriuntur eainatboribusque füccinum ferunt: & fructibus earum vefcuntur;ipíás- que perdunt: vt pediculi vires apud Grzcos. His tritis Indi purpureo colore veftes, tunicas ; (ze qoimi- xídoz d) às y rT0yaz, )& quecunque voluerint;inficiunt : quz Perficis etiam tin&uris przferuntur , Crefias inIndicis. xp n Hylge; Yeu; herba quedam.& 6e 6a ole s próv, tunica hyfge(velhyfgino colore) tincta. dicuntur fee. 4o &in neutro plurali numero 6e7ivoCao? ( fupple jpéma,) Suidas. "reivG- apud eundem, (malim c4», quamuis literarum ordo repugnet)tin&urz genus eft. TZ aduxoi» Baotvrasd) velvoto Sfew eu, Verfus autho- risinnominati, Videnturautem hyfeinus &coccinus cognati coloreseffe;nomine etiam congruente.nam Paufanias in Phocicis author eft, fruricem, quemIones& Graci coccumappellant , Galatasqui fuper Phrygiam incolunt lingua vernacula Hys nominare. Galli quidem Europzi hodiéqueilicemaquifoliam hus; vel vcipfifcribunt hous appellant: frutexautem cocci ilex aquifolia pumilaquzdam eft. "Yeyivor, - Bappá m; Helychius & Varinus.In quorum vulgatis lexicis hoc nomen non re&é oxytonum fcribitur. Hy- acinthus in Gallia eximi? prouenit: hocibi pro cocco hyfginum tingitur,Pliniuslibro 21. Etlib.4g. Pur- £y«cztbo, putiffum Puteolanum(inquit)potiüs laudatur; quàm Tyrium aut Getulicum, vel Laconicum , vnde pre- : ciofiffima purpurz. Caulaeft,quód hyfeino maxime inficitur, rubiámque cogitur forbere. Hyfgeigitur go herba;eadem quz hyacinthus videtur: ex hyacintho autem non cocci , fed fui coloris veftes tinctas opi- nor. Hycaliqum,cus ciretim bumeros byacinthina lena eft, Períius Sat. 1, quidam leguntlumbos, & ianthi- nalzna efoid eft violacei coloris. Ferrüeineuseft color ferro ardenti haud abfimilis,vt quidam putauére: qui & hyacinthinus ex Virgilio.ait enim ferrugineos hyacinthos,ex Nonie, Bayfius. Etalibi: Hyacinthi- na dicuntur vefttmenta;qua cum cius floris colore certant,vel etiam eiusdem nominis lapide. In hyacin- thino colore purpura lucet fubniera, Ant. Thylefius. Hyfginum planta eft colore flaua , & inde éeyioCa- ei dictaquz ab ea planta tincta fünt,r óz due B«Capuéya. Hocleeiffe meminiin Scholiisin Nicandrum, fitibiprobaturautor. Hyfeinietiam mentionem Vitruuius in octauo facit, Bayfius. Hyacinthinusco- lornontantüm ex proprie dicto hyacintho,vt fere creditur : fed é viola quoque quz fylueftris dicitur hya- cinthus, ttaxiffe nomen Plinio videtur : nifi quis in eo ianthinum malit quàm hyacinthum legere ; Ruel- gio lius Anoveyfi xj vay Caoil dumey suere", Lucianusin Somnio. Phyllanthion cognomento dyticon apudDemocritum, herbaad purpuram tingendam fatis celebris, Pbyllantbion. nec preterea qualisfit monftratur. In Theophrafto ac Plinio legitur & Phyllanthes herba inter fpinofas, , fed mitior aculeis,& ab radice tantüm foliata; Her, Barb. Theophraftum video chamzmali genus quod caule foliato fit;anthemon phyllódes appellare;&c. | Rubiz colorem Garanciam vulgus infe&orum vocat:qui tanto in precio eft, vt & nuncregium colo- n4. remmultinóminent,& celebratus fità principe poétarum füb Hyberz ferruginis commendatione;inter colores militares;Tul. Czfar Scaliger. In regione Bafenorum (aliás Abafenorum) yeopyvas roppuphd rolylin ( Forte erldlu) &adalu alam T uplev XoxAieo: Vranus quidam, vt citat Stephanus in Abarno : videturautem de herba quadam loqui , propter verbura 3«ep5521, quod in agtis colere fignificat. 4 )* ] YVuu z Indicam L 4 L ge : " x k Hi | 784 De Aquatilibus. andis. Indicar purpuram ex fandice parari , prodit hiftoria.tantz veró creditur excellentiz , vc illi appofita aliaquauis , [5 cie cineris decolorarianimaduertatur, Cxlius Rhod. Videinfiàin prouerbio, Parpurá iuxta purpuram diiudicanda. Sandixindica, de quain Aureliani Czaris vita legitur , preciofàs purpuras Hamatitet, — fecifle, aliud (quam vermiculum diclum) cincturz genus puto; Hermolaus. Emplaftrum purpura dictum, Y fcilicet à colore,numero 74.apudNic.Myrepfum,hamatitem lapidem recipit;colore nimirum fanguineo tingentem: vnde & nomen. | Rondeletius quartam Vrticz fpeciem defcribens : Ex interioribus eius partibus ( inquit ) filum lon- gum deducitur purpureo coloretam iucunido,támq; florido infe&um, vt cum preciofo illo purpure fücs co certer. Verifimileeft hanc vrticam purpurz adherentem (teftis enim alienis adnafcitur,& maxime pur- puris)à cane Herculis demoríam fuiffe,&c. refer; À purpuris(conchis)ipías quoque veftes parpurasvocamus; Hermolaus. Pliniuscurn priüs decon- Purpurá. charum in cibo luxuria dixiffet , fabiungit :Sed quota haec portio eft reputantibus purpuras, conchylia; márgaritas? Parum Icilicetfueratin gulas condi matia,nifi mani bus;auribus,capire, toto corpore à faemi- nis iuxtàvirisquegeftarentur. Quid mari cum veftibus? . Quid vndis flu&tibüsque curn vellere? Non re- été recipit hzc nos rerum natura nifi nudos: Efto jfi tanta ventri cum eo focietas,quid tergori? Parum fit nifi qui vefcimur periculisetiam veftiamur. Adeó per totum corpus;animá hominis quzfita maxime pla- cent.Purpurz luxum in veftitu; praefertim müliebrigrauiter reprehendit Clemensin Pedagogo 2.9 pur- puream hanc mortem appellans,&c. Cl; Nero amethyftiniac Tyrij coloris vfum interdixit , Suetonius; Mulieres opertz auro purpuraq;,CCato Originum 7.vtcitat Feftus.Qui haber vxorem fine dote;pannum (genereneutro)pofitum in purpuraeft, Neuiusopud Nonium.Purpura vendit caufidicum,IuuenalisSat.7. , » Víq; ad talos demiffa purpura. Cicero pro Cluentio. Qwnale effe decet quos ardenspurpura veffit,id eftiliosnobilium;Iuuenalis Sat.1r. Per bocinane purpura decus pre cor,Horatius Epod. CUP Ps s e TL | Purpuraantiquitàs infigneerat Romanorum magiftrátuum, Bayfius.quare & pro magitratu ponitur. | CPovpura te folix;te colit omnis bonos, Marvialis. — Vt plané digne aliti (gallo gallimaceo)tantum honoris prebear Romana purpura;Plinius; jamá, noui praeunt faftes nona purpura fulget , Ouidius 1.Faftorum. bos Regum purpura , Vergilius 2.Georg. m a jio d) 8 IET A5 D ua Pürpsratim. Purpuratus , purpura ornarus. vndepurpurati dicuntur ij ; qui apud principes dignitareantecellunt; Cic.i. Tulc.iftis quefo;inquitjifta horribilia minitare;purpuratis tuis. Liutusz.belli Maced. Cüm duce A- thenagora vno ex purpuratis. Idem 1o.belli Punici: Sopatrum ex purpuratis & propinquis regis effe. Cic. 4. in Catilinam : Purpuratus Gabinius, De pürpurata meretrice Babylone,vr in facris literis nominatur: vel Roma,vt veteresinterpretantur,multa Czlius Rhod. Antiquarum ledionum 8.11. Purpureusquan- oq; propurpurato ponitur. Pzrprurer metumnt tyranni, Moratius 1, Carm. Reges purparei, Claudianus de raptu Proferpine.Purpurem fcurra, auenalis Sat.4. Iulius Czfar Conchyliauz veitis víum, nifi certis per- fonis & ztatibus,pérquecertos dies ademit;author Tranquillus. Alexander Seuerus purpurz clariffimz, nonad vfum (uum; fed ad matronarum; fi quz atit (vri) polTent ; aut vellent, certe ad vendendum grauiffi- mus exactor fuit:ita vt Alexandrina purpura hodiéque dicatur quz vulgó Probiana dicitur:idcirco quód Lacerna Tria. Aurelius Probus baphiis prepofitus id genus muricis reperiflet, Lampridius, De Lacernis Tyriis, pra- Laun clause, | Ícriptum eftin E.vbi de precio. De clauo,feulato clano;eiüsqueiute;id cfi/dienitate ordinisfenatorij;an- 40 notauit quzdam Bayfius in libro de re veft.vbiinteralia: Tunica (inquitjlati claui fiuelatus clauus,anteà Tunica palma. quidem dicebatur tunica palmatajà latitüdine clauorum : que nuncàgenerepicturzappellatur. Verba ta. funt Sexti Pompeijin vocabulo , Picta; paucis additis. Cum veró,alt ; quz nuncà genere picture ap- pellatur;accipe ab ipfis clauispurpurcis;qui tunici$ inferuntur ; appellari tunicamlati claui. Quibus cla- Clasipirpurei. uis purpureis mappe quoquead limbum,vtopinor,variarifolebant. Ethoceft quodait Martialis: Er /- to variata mapaliaclauo. Quare cum apud Liuiur identidem legas tu nicam palmatam;accipe pro tunica XevanaT ]aticlaui;quain Graciyiréva mharÓenuor appellant. Strabo in tertio, O^ 76432) &»riew. Ad oyortaa pros 186 ES avSederve xirüyat AaTvrhuse.Hosautem primos memoriz proditum, induiffe homines tunicas lati claui, Hac delato clauó cóminifci potui;ita tamen,vringenue fatear, mihi plané nóliquére.Etruríüsin libro de vafculis: Claüi parpurei(inquit)infuebancur vefibus;& maxime tunicis;ad eam feré partem; qua pectus tegebatur.Horatius Sat.7.Er latum derifit peloreclaunm.non quód reuera effent claui.fed quàd videren- 7? Negéwm. — turclauorum purpurea capita fupereminentiain tunica fuperficie , &c.INasgeum quidam interpretantur amiculigenus praetextum purpura;Feftus, Purpurz vfum Roma femper fuiffe video,fed Romuloin tra- bea. Nam toga praetexta & latiore clauo Tullium Hoftilium é regibus primum víum Hetrufcis deuitis 15 9 Pid. fatis conftat, Plinius. Pi&ta,auz nanctoga dicitur purpureaantea vocitata e(t,eáque erat fine pictura; Fe- Fraiexta., ftus. -- -necpurpurarcgem Pitla mouet; N evgilius 7.neid.De pra texta& toga picta;plura leges apud Bay- REA fium: quiqserrágeugor eeiiaex Plurarchi Lentulo pratextam interpretatur, item de pratexta, palmata,& X toga picta;in Hieroglyphicis Valeriani, libro 40. vbi de Veftimentsagit, Rica eft veftinentum quadra- tum; fimbriatum;purpureum, quo flaminicz pro palliolo vtebantur. Alij aliter;&c Feftus.Pariphes (I1é- PASYRHAA rM Pollucem(libro 7.cap.13.)& Paralurges(maganovgyzs indumentum appellatur attexram vtrin- Pardlarges, — Que habenspurpuram.id veró ab lonibüs dicitar Pachyales,(asyva2i)Sed & in tunicisvirge(jg64o)pur- Firgepurpsrea, purz vocantur Daryphi, zdevoci. vnde & in Latinis literis virgata veftes: & apud poctam Aneidos 8. ía- gula virgata qua haberent in virgarum modum deductas vias: cui fentendiz fübfcribit fexto Bibliothe- ces Diodorus. tamerfiin eoallufum Seruius putat ad Gallicam linguam, qua virge diceretur purpura. Vergilij verus eft: Virgatis lpcent fagnlis, tim latlea colla. esduroinnetiuntur , Caelius. Syracufani prohi- buerunt ne mulieres ferrent veftes purpura pIetextasymoggueae $yueus Tague£s,preterquam meretrices, À- Leweoparyphoa. thenaus. Dici à nobis leucoparypnus poteft, albis indütus veftibus: fiquidem ett paryphe veftium con- textus. fed & indumentum ipfam: vnde eftilla Tarentinorum zagven Jizoayis ;id eft , veftis pellucida. nam svzégv9o, inde preciosé ac multa munditia compofitéque amicti nuncupantur,& locupletes. mentio r. ius LI De Purpura: Lib. IIII. 7985 eius verbi quum apud alios eft;tam in Luciani vita, C&lius. Ex eodem prouerbium;Extrà leucoparyphus , intus holoporphyrus,explicabitur infrà in h. Holoporphyros fignat totum purpureum , ficut holoferi- "cam veftem legimus , Caelius Rhod. Holoporphyrum diciturad differentiam periphorphyri & diapors Holperpbyrums, phyti , quibus purpura pratexitur folüm , aut intértexitur quibusdam ceu virgis purpureis, de quibus ex Czlio predictum eft... Ptaetexta eft quam Plutarchus identidem vserzópoveor appellat;Bayfius. Etahbi: Toga pura feu virilis (1892s z45202, pa mov x83gly ij &yde&or.)meo quidem iudicio,dicebatur,cui nulla PUE Tocs pura fé pura praetexta erat. Pofitaautem prztexta virilem togam fumebant Romani, fedecim annorum atate, oí. vt coniicere eft ex Tranquillo. Oí 5 zaégse Hoyo Suvuac0s Tic ru due Gy méeymopQU gore eG yres Plutarchus inSertario, Alicubi etiam ipfos pueros pratextatos aeerzogoceoue appellat. Alibivetem ipfam záCeyvoy TIegizdogoz6". Yo vexrügoveoy. Alia multa fuper hoc vocabulo cum teftimoniis authorum à Bayfio petes. Xizóvac &deduxd- T&e vterzopouese Hippiasapud Achenzum.. Tleewfareuay een Aus, cle x XURAQ "roeQteod, sraeáneras , Hlely- chius, IIeertyaz G5 meevrígoveG" varàv, Idem. (Pollucisenyaz2e oxytonum,fimpliciter eft, £46» »176- y8*) Sedlegendum puto quatuor fyllabis zecíynora;fic enim habet Pollux 7:13. Tleglviposat om óxpcosóp ker rom eiGAmuas yov rà. viua] cene luatya : i rot Qued xU«AQ rà TlÀu € oda qua] G- TT&eléox eraty V ma ocium eroi ouDT d, Ti T $- eibpon 9 ^e dua". hoc e(tita vtambiens vndequaque purpura,veftem reliquam , ceu mare infulam inclu- deret : vt forte eandem veltem Anaxilas sieovjid eft;infülam vocárit. Ka? ae guod Ganeg S4Aaz]aw viacr (vi- c G-) 4ugiérrvras,, Apad Romanoseí zrpazaz 702 méerrügougor tudeduxbTes ui) $cepav ope yotyr eA nei à Iq qui do Cor, Acrhenzus. IHevréz]wvas yir via XoryTa gd Thu day vreppveay Syorres. aréve x|éveauy eugac vor , Pollux, Diaporphyron Czlius interpretatur in medio purpureum: malim virgis purpureis diftinctum , vel quod Arzedope*, 20 purpuram intertextam haber, vt fuprà diximus. Mulier honefta veftitu vtatur fimplici, zagasrazéor32 dc- qup vU diauyil d) Jiacróágovgov, Meliffa in epiftola ad Claretam. Viriles veftesà coloribus dictz funt, ogov- Tlozdo Jis, gis ase ls puris; Pollux. Eft & porphyrisauisIbyco,quàm à porphyrione Callimachus diftinguit. zv- /^. sis veftistragica muliebris: & exponitur zoeovels ( 3j ) xpoxezor ipémorv, à Scholiafte Ariftophanis in Nu- bes. aliqui reges tragicoseam ferre ferunt, & aurigasinpompis. Ilepovgou iud roy, veftis iuniorum in Comediis,Pollux. Ka zeéroi uiv Tlégew zree2 euro (lo & A xe E dv deu aulolu) évrüe eicinama erogouedis i ui Alvaag £Sileiv cencxnatvor, Achencus., Et pauló pott: Efr« piena IIéeosu,10,76 Íi0 mopQUeav DT TA i9", pur- IIogQU as, purziushabensturba, Bayfius:) oie Ané£avJeG" &Jwxe Qogéry o) oA vat alo). XAalvay aoeputélo Dl tys 416-0 $veseos, Odytlez. T. i104 GAoTóQQUeoV, i] TQvQsQd V. Ariftophanes," A» 3spas TOle TÀOGgI,T0]g T Ad CoVeU tua E CLàr3 9 Tdls XÓNTOIS TOS "TÉTOHANAÉ OLG GT Ó TRUE TO LRLAO ) dg vrogoioase eara 3) z1 doe, Suidas in A 3s- 30 99v. Xaau e,mopoteasd) xirv.Hefychius. Candys,indumentum Perficum eft, Calius. Pollux libr.7,cap. DITS 13.candyn regalem,eauzéeoveor efle fcribit, aliorum verà purpureum, Sed óaezáeeveor potius legendum 23:549, *. videtur. Sic enim inferis habet in eodem capite: Zeyogy £9 xdvJuo 3Aoógougov. quanquam holoporphy- ro non zoeeveeun fimpliciter,(ed periporphyron & diaporphyron opponi monuimus fuprà. Etmoxibi- dem ; Crates (inquit) in Samiis de purpureis veftimentis dixit: raóra; Js va? vroeovesCaocir to rac. Eadem Yop Qpo Ce diete, Comici etiam z4xn vocare folent, vt Eupolis: T2 X432 72 T&9ige[ya Till SEO. Archip pus in Pluto vaarvaáe- xo. evt iuánz2 nominat. Hiforté füntlati claui Romanis,vel tunice palmatzà latitudine clauorum dictz: de quibus fuprà. 'Aauzógouga. dag reré er 6a SaAaoslat voegueas, Hefychius. "Aavesiz , veftis virilis à colore IDwrradeduog. dicta;ficut & coeeveis UraeaAeeyis, vero muliebris, Pollux. AAsgryvgides, (lego Aaseyidee, ) aoqoueidec Hi e- eAovpgis. Íychius. 'Aasgyis putpura,i az? SuAaaxte kN ytVo LA erit &eyaCoutnrEcymologus. ----4ave yid. " yy ga- 40 TT 4s 0v) s«ozylo 5o àeuaTG", Ariftophanesin Equitibus.Scholiaftes interpretatur vopQugdiwAayidu. Va- tinus quoqueab aae & teyor deriuat: & fubftantiuum femininum effe ait. adie&tiuum aurem mafculi- num ase» s, cuius foemininum fit 4ase]e neutrum 4vey£s : quod non probàrim. Zas&y3« enim non ali- ter moueri puto quim yas : & ipfe ctiam genere neutro aaseyér »eopa dixit, Eft& &Asg7yiie adiecti- uum communisgeneris (vt dag33g )in víü. Avg 3j ozyuvoCaomr aumeyiusvO- , Lucianus in Somnio. , , Theopompus de Colophoniis apud Atheneum;jAies quoly Zydeaz cure dAUpyeis Qopiuz code devra, TUR Apud eundem libro 4.595 42:5 legimus. "Eli 5 Ever 1, x2vclaz &NIp ds y) vanus Jiayiatisil me ls du esa l'ariunoréai 7a4à Maxedós i Plutarchusin Eüumene.hoc eft,LicebatEumeni caufias purpureas &chla- mydes dilargiri : quod inter dona regia przcipuum habebaturà Macedonibus. Caufiám capitis tegmen Budazus appo fitifiiné vfurpauit pro gal erocardinalium coccino. Licetenim vni Romano pontifici, vt go quondam Eumeni,caufias purpureas,& chlamydes coccinas,czteráque cardinalium ornamenta, arbitra- tu (uo dilatgiri;ui 59 JWerro nundinari,Bayfius. 'Aaspjte; vopovper, Hefychius. 'Aaspyie $12,5 TOpQUpd, Scholia Ariftophanis. Ioannes Tzetzes Vatiorum 1.29. Antifthenis Sybaritz fudmoy &A*pye , id eft, ve- ftem purpuream pi&uris & gemmisinfignem,defcribir, Carthaginenfibus venditam centum & viginti talentis. deauthore dubirat , füfpicaturantem apud Plutarchum fe legiffe. ego apud Ariftotelem in Ad- tairandislegerememini, & Athenzum in duodecimo : qui Alcifthenem non Antifthenem nominant. AASpyy tal oT TT 9 aavpyyse, AvmQayis; Suidas. Dicitur & &Aggryds , Vt dye Sós. vnde AME OTT ALIUD, vropQupo- TT OAUD Ae your eros loai O7, Suidas. AAvpya, (Etymologus zeeeuez interpretatur,) SuAaovoépQupa, Ai ul- vpatyTÀ, Ü d Aupyyss Ur ey ua soi 16 Adxovee aimo, dem, "AAvpyd, 1d En Tile S&Ades Hie moeQuga , KUmeniHey- chius. Aaspya? sena? apud Athenaeum lego: qui & Hippiz hacverba citat: Anepryd ty tj Te yipueyot qi 6o eC Aa4 25; yur0vaz éydsd'unózer "TéeLvmopopipous, Xvpuuerpiay » ii10I XiTOVa eroditein dA py XUxAQ mulieres quz- dam in comcdiisgeltabant, Pollux. O' zeemaspyds vdig yoadiz , Anftophanesin Acharnen.vbi Scholia : ; xoxois BsCa ujaév "yii BoS0s 01e eie. uerb exa) 9 Ate avi ois Bags vile sr oppüpaz iie SuAdos ue (75e SuAaoso- Ga oss, Suidas) $m i BáSes v Gc pao e plenelas | -—-- TG adle Lowip. Saidpby àuiyAatvovépuSuiyero QapO- dyd- xlov, Nonnus deflorepurpurz, —Veftesvirilesà colore dictz: Íünt , &aspyle, aropeupie Qotvixie y X Qoryiueg xi70w,Pollux, Plutarchusin Craffo eonixl d pro paludamento (qui veftis imperatorum erat) purpureo rr dixit,Bayfius, Lacederaoniosad pralia puniceam veftem (eosvixi de.) Indütos venire oportebat: vt&co- ^ ^ n aliquam grauitatem prz feferrer: & fiin eam fngnis € vulneribus influeret , terribilior fpectatu ho- ft'bus heret,82sv]£laz 76 x Lene y optyiis xj eoGepelépaz udo, ZElianus Variorum 6. 6, 9 otpiis evdvjun Aa- Xeniubv,oarórs eis 0D puev ioievy ob covg aptam y Og dy ciadle urbes ev Cain, ui eis Go voylay auris uu Calyey ^ ^. , / |! Vuu 3 (forté GA YDDADAOV, &p525» IIce428528. 786 De Aquatilibus. (forte une) 7$ dua feluevtv , vtin Grecorum commentariislegitut. hoc eft; Purpuraindumentum Laconicum,cüm ad bellum proficifcerentuz,anguini concolor: ne , fi quando vulnerari eoscontieilTet, fanguinisafpectus metum eisincuteret,Bayfius. Vide plura apud Suidam in &émixídz. Plutarchus in Bru- to: Ante Druti & Caffij vallum (inquit)przlij fignum erat propofitum tunica phoenicea,eomiser xiv. Et in Pompeio : Extempló ante pretorium iuffit proponi tunicam pheeniceam. hocenim Romanis pugnae fignum. Alibicoccinam appellat Plurarchus, quia idem fere color,Bayfius. Plurade phaniceo colore, & deriuata inde vocabula ,in Lexicis Grzcorum leges: & in Euftathij indicein Homersm: quiinteralia exilicis fru&u puniceum colorem tingi fcribit :id quod ad coccum pertinet, puniceus veró proprie pur- pureus eft,à Phanicibus purpurz inuentoribus. "Avuig; Ani mop ovga p Helychius. "Am Wido e Aaqidis IO uel Spip ign : ol Y rogrrids y Api dO dAarioyeieu, Idem. "ANE , yirav y eridoris apud Euphorioneim , Idem. MANN Beldeoyyrb eroikloov ipd Trev i| và ropovgv Varinus.Polluci 8«93 6» eft yi7ovizu& dia0avüs. 'O 3 cagd-yns , Midoy Pi UON 7) Qógipuats rr ogQugur, i6 T OA du yi15y,Pollux. "EpGgbyiov;pispoy Ü &eráeeugey ip.dmoy mCeemiy y Hefychius. Vie- Ephapti. bantur& Graci equites eo genere veftis,quàm ephaptidem appellatAthenzus in quinto,his verbis: Ti4s- Tes ol aseo eigia dot oov mrepovpae &Qazii dag eroNol 3 dia nebreve X Comrás:hoc eft;belluatas ephaptidas,Bayfius. Polluci lib.4. cap.18. ephaptis genus eft veftis tragice:zuseepuemáy y qon i] qopQugsv: d vregl T yeiga, evyov of qroAeusvTSesR oi SieGyree:e lino tenui nimirum, fericóue purpureo,quod propter tenuitatem facilé manibus ORO conuoluebatur. Lenones&ícortorum matresin tragaediis,ramviiér m vogougüv reet To s eaa La s x71, Pol- DEPT lux. Rcgis Perfarum veftis purpurea;accipitribus aureis ditin&a erat, Calius Rhod.Cüm in eb orato lc&to acpurpurei operis toro cubare videas egrotum,No nius." Ecr 41 errav et xM vi ee DIVI RV 1d 580 46 ES &uavd ie roAvaySie,zoIkAnymopQugd a AoUQ "y le a AIT é Que o meam uario Ca iis loei de For 6e ue E ro) uóe- 10 -QugO» , groppupopst*yde » 3) xad Eevopovra oNogüpoupG", Pollux 1o. 9. Conchyliatis Cn. Pompei periftromaris IN feruorumin cellisle&osftratosvideres, Ciceroin Antonium. Tzwes sropovpéotair Iliados A. Piícatus Quer. eftreteautato,purpura coccóque funibus nexis, Suetonius de Nerone. Vidimusiam & viüentiuim oui- . ! um vellera purpura ,cocco,conchylio,fesquilibris infedta, velur illa fic nafci cogente luxuria; Plinius. Zpfé Spengi4. — fidim pratis aries iam [aaue vubenti AMaurice, Vergilius 4. Aglo. Spongiz quas aliqui mares exiftimauere, tenui fiftula fpiffioresq;,tingunturin deliciisaliquando & parpura;Plinius. h. — "Haeesga vraod qlo croptüpas Qiexesréa: Id eft , Purpuraad (vel;iuxta) purpuram diiudicandaeft. Cer- Prouerbia. tiffimum iudicium ex collatione nafcitur. Vnde emptores mercaturi purpuram,ne fallantur,alteram ad- Perpsraiuxt* hibentputpuram. Licebithocadagio vti quoties negabimus infantiam aut infcitiam do&torum plene PUp^"7. —— deprehendi;nifi cum eloquentium & eruditorum fcriptisconferantur. Etenim fi vel Saluftium conferas 3o cum Cicerone ,iam velut obmutefcitille, alioqui per fe diferriffimus. Meminit & Ifocratesin oratione Panath. Ax warep aho zropQupay xy vàv 2cvaov Seo pupier y); Pop áCopeyrépa( forte trap») mapadenvtorrez. id eft, Sed quemadmodum purpuram & aurum confideramusac probamus,purpuram cum purpura conferen- tes. Deconferenda purpuralocum ex Aureliano Fl. Vopifci adícribam.Meminiftis(inquic)fuiffe in tcm- ploIouis Opt.Max. Capitolini pallium breue;purpureum,laneftre : ad quod cüm matronz atq; ipfe Àu- relianus iungeret purpuras fuas , cineris fpecie decolorari videbantur cxtere diuini comparatione fulgo- iis.Hoc munusrex Perfarum ab Indis interioribus fumptum, Aureliano dediffe perhibetur,fcribens: Su- me purpuram qualisapudnoseft. Nam pofteà diligentiffimé & Aurelianus, & Probus, & proxime Dio- cletianus miffis diligentiffimis confe&oribus,requifiuerunt tale genus purpurz , nectamen inuenirepo- Sandix Indica. ; : a iie capite De generibus dicendi, agensde dictione quz quód mediocriseíll, perfe habetadmirationem: fed admotis iis quz funt eximia , de(init effe admirationi, Habet (inquit) admirationem , nequeimmeritó: ham ne illad quidem facile eft. fed euanefcunt hzc atque moriuntur comparatione meliorum : vtlana tincta füco;citra purpuras placet : at fi conculeris,etiam lacerna confpe&u melioris obruitur, ut Ouidius ait;Erafmus Roterod. Atrhenzuslibros. Dipnofophiftarum Apollodorum fcribit prouerbium aryyézepz PurpuraSora-. (y - y irept)say ropovpav'id eft, Edacioraut Voracior purpuris,Sophroni vfürpatum interpretari : idq; du- dy &um exiftimare velàtin&a purpura, que omnia quibus admota fuerit velut ad fefe rapit, füóque'colore res vicinasinficit.addítque lucem: vel ab animante ipfo.de cuius voracitate Plinius : Lingua (inquit) pur- pura longitudine digitali, qua pafcitur deuorádo reliqua conchylia.tanta duritia aculeo eft. Conuenierin tuerunt. Dicitur enim fandix Indica talem purpuram facere, ficuretur. Állufitbuc Quintilianuslib.i2. 4o édacés,aut in eos qui omnia in frum compendium vertunt. Fortaffeé duriüs;fed non ineleganter, accom- 5 o modabitur ad reges AnpeCipue , aut aduocatos , qui purpurati om nia conuertunt in fifcum fuum : & quo- cunque fe conferunt;abraduntaliquid,Idem Erafmus. Sedaíjv& Gracisnon tam voracem & multi cibi hominem;aut belluonem:quàm exquifiti delicatíque liguritorem & catillonem fignificare videtur:quod TiÜava$aee DOR anitaaduertit Erafmus.Báupa Xaefovxi; id eft, Tin&tura Sardonica,de colore przcellenti dicebatur, donica. precipue pürpurz.per iocum autem transferturad eum qui pudefic, aut qui ob plagas fanguine tingitur. Sardo énim infulaingenseft oppofita Italiz , in qua variz purpurarum tiné&urz laudatiffimeque fiebant, (exSuidain €«43,)Ariftophanes in Pace :"Hv &xeivés quo1v 2) Bua Eapdriakóv.id eft, Quam ille przdicat coloris effe Sardiniaci. Idem in Acharnenfibus:" Ira pi e« BaLo Bia Sepoiiexiv.id eft, Necelinam colo- *e Sardiniaco,Erafmus Rot. Sed pro ZapJeriaxéy, vt in contextu Ach arneníium legitur, repone zagr«- yixbv vt Scholiaftes &Suidas re&té legunt.fic etiam carmen m elis conftabit,& fimiliter in Pace;(vbi & in textu & in Scholiis XapJrawixdy re&tt Ícribitur.)à Sardibus quidem Lydiz,Sardíanus deriuatur, pro ciue: & Sardianicum,polffeffiuum;authore Stephano.ab infula autem que Grecis X 2037, Latinis Sardinia dicitur, Satdonius,Sardóus,& Sardonicus probé deriuantur apud eundem Stephanum: fed horum nihil apud A- ziftophanem legi poteft , ciim verfus quinque fyllabarum dictionem poftulent. Quamobrem Erafmus nec ZapJayinóy nec Zaplriaxir recte legit: quanquam Suidas quoque in £aglà ; habet &apua. Zagdovixtr, AriftophanisScholiaftes Sardianicam interpretatur rubram vel puniceam. Zagfs (inquit)in[ula vna e fe- ptem : ftadiis 1. x. diftatà Corfica.in ea purpurz fiunt Jidgogur Xj iEóra rau, id eft; excellentes (non variz, vt Eraímus vertit;)& przcipuifulgoris. Vel (Sardianicam dixit ) quia in Sardo Lydiz ( és zio Zaglà 75e A»- Jia; non red : záedus enim pluralinomine focminino vrbsLydiz dicitur, non Zagda:) dicendum igitur EI Y« / "TM |! 6o 4 r DePumhüa.Lib. IHIL ^ — 287 ePurpüta. Lib. IIII. 287 dc ra? dedu , id eft Sardibus.fic & Hefychius: (140oeu 59 là và & ZdefeeiBdpqun o.) tin&turz rubicunde fiunt. Infinuar autem: nifi veru dicat,flagtisad fanguinem vsque cefum iri. In Velpis etiam Scholia- ftes Ícribit, Sardibus venundari folita fuiffe veftimenta Perfica. Chorus rufticorum in Pace Ariftopha- nis inquit, fe malle domi deliciis fuis ruralibus frui; quàm in militia videre zaZ(apyor Teete Abgoue &yorret i) gorvixidt £c ay máyv: "Hy énéiv5e Quatv $2) Bá ua Zi aedi vixy, "Hy dé vrou dn airee ct Evovr at Th Qoi do, Tl»iiooT abris Hnp PP Bépua KvCikluixóp. Kára QeUyd mo TG" laneo Eee ira Aexlevay T "T&c Aópee ceíay, vbi Scholiaftes eemixl d interpretatur galeam puniceó coloretin- T9zdsra c- &tam.alij veró veftimenta (meeCAzava) coccini coloris. talibus enim vcebantur in praeliis Lacedaemonij, FO. neíanguinem fluentem viderent propter Ífimilitudinem coloris : & ne vulnera eorum ab hoftibus co- gnofcerentur.eximiz autem funt (inquit ) Sardianice & Cyzicenice tincturg; hic vcró Cyzicenice tín- &urze nomine cinzdum denotat: eiexiruid iar Jia E eren, 0e8 uitdS Ty ayayxaloy xpavéy dubasxu, Suldasin Boryiki d pocta cuiusdam, forté Ariftophanis hos veríus citat : --- Tí qeJépecda, vov Aidov à Jupóres, Màu xal alvoy Tüv dydoo vérov e qoniuidi uvm & ui vyl Al3ore atv alpes dU, Qg QolYIROWO dwrü roiiows TO VO[4R TQ) x vafaivis ds Uii Gela iet (uro Q1 i) gorii ds cirey oe 827 ipaucdiu. Tin&ura Cyzicena(inquit Erafmus)dedécusnón eluendum appellabsturápud Atticos ; dicebatür- 77,7,., Cyei- 20 que in eos qui metu quippiam indecore facerent. nam Cyziceni duobus nominibus notati fant timidita- ceza. tis & molliciei. Recenfetur in Plutarchi Colle&aneis. Meminit & Hefychius,addens Cyzicenos ob mol- liciem notatos, quód Iones effent. Eadem fere Ariftophanis interpres, Stephanusaddit;eos fuiffe graues Tyrrhenorum predationibus: Hzcille , noníatisaperté. Nonenim de quouis dedecore non eluendo accipienda eft Cyzicena tin&ura;fed de mollicie & prepoftera Venere imprimis, vt pauló anté ex Atiíto- phanis Scholiafte citauimus : aut de eo fortaflis fcelere quod Grzci ^eeCi Cer Aen Ci Ce eorvixl Cor dicuntz- cuius teterrimalibido & execrabilis füror,vt La&antij verbis vtar,ne capiti quidem parcit , de quo plura legesin Mifcellaneis Brodzi 2.21.& in Chiliadibus Erafmni,prouerbio Phicidiffare,2/u2/f«v, quod corzu- ptum eft pro eorixiCav. Bague KoCiboiy, ql) dud Sueroy 4o npozublu A7lxol A71, Suidas. Stephanus ad- dit Cyzicenos fuiffe graues Tyrrhenorum pradationibus,Erafmus. Mihialiud dicere Stephanus videtur 30 in Cyzico vrbe Propontidis iuxtaCherronnefum.Inde(inquit)gentile fit Cyzicenus;poífefituumCyzice- nicus.quanquam gentili etiam pro poffeffiuo vtuntur aliqui : ficut Tvealuei, pro Tvpfleinol , oi yaAecol; id vo Aui Cedus Tàs Tubblnss.videtur enim non iam de Cyzicenis dicere,fed fimpliciter Tyrrhenos interprevari, infeítosaliis & predones homines, &c. Solentautem ( addit mox Erafmus) tin&urz infignesàlocis ha- bere cognomen. Simili rm odó dictum eft tu Gap uam veaxéetov,G Qd Zacdieyiniy. Ego veró Syracufiam tincturam purpurámue apud authores nullam laudari reperio : & deceptus mihi videtur Eraímus inde quod Hefychius fcripfit : BZpCa ( melips Bdpua)r) peSuu, 2) T £u Ca uaa X uganíatoi (non Xvgexózir.) qua verba moxetiam ineptéin Bammartis Cyziceni mentione repetita funt, Embamma Grecis communi- ter intin&tum fignificat; hoc eft.liquorem in quem excitandi appetitus gratia eduliaintinguntur:hunc fua dialecto Syraculani bamma nominant : nihil hoc ad purpurz aut aliam ve(tium tin&uram. Sed reliqua 4o Erafini in huius prouerbij explicatione addamus,quoniam ad purpuram faciunt. Eft(inquit)eftimatio ru- mórque confequens hominum vitam;veluti tin&ura quzdam , vnde carbone notari dicuntur, qui da- mnantur. Er notum eft illud Ennianum apud A. Gellium: Quz tincta malis,aut que bono dicto. Ad- dam quod eftapud Herodotum libro 4. Quüm Zthiopum rex confpexiíTet à rege Perfarum miffam ve- ftem purpuream,rogauit rin&turz rationem. Eam quüm ab ichthyophagis didiciifet: Aeaeede pi» dv3edree €0i18/),d0A.602. 5 av TÉGV TÀ. cii oTa ld eft, Non folümait homines elfe fübdolos, fed & veftesillorum effe dolo- fas. Prouerbium perelegans vfurpari à Grzcisanimaduerto, Extrà leucoparyphus , intus vero holopor- £xrz2/ese:; phyrus in eum qui veftibus quidem frugi vtatur , intus tamen , id eft, animo luxu diftluat. Sumptum id 7)9^»ce* ex hiftoria: quum Ántipatrum quidam laudibus efferret : quód etfet apprimé frugi , ac aufterus,& victu preparcus "B£e$«v (inquit Alexander) AvzízaeQ» Adixomdpugós $er, 7d 3) $ydov óAozóg ovp" , Caelius. exquo go (& Polluce)de paryphis veftimentis;aut intertextisvirgis,fcripfimus fupràine. Tanquam euparyphusex E«parjshu os comadia, Qree tvmdpugG Gn 4o pdior , Plutarchusin Sympofiacis prouerbiali figura dixit; hominem fi- *ecs. guificans magnifice veftirum.nam huiusmodi finguntur in comediis milites gloriofi. quorum infigne eft chlamys purpurea,quemadmodum indicat Donatus.Ita Lucianus de milite : T2y $vardgugov A£yo vóv & yAa- pódi,&c. Erafmus Rot. PyRYVNIES, Ilveoyres , Mnefitheoapud Athenzumlibro 8. Ex fluuiatilibus(inquit)optimi funt, qui in rapidiffimis fluuiis verfantut, (oí & Toic ud TOIe TOY vrolapàv vles , oi ve TTUpoubT&s. malim os oi ZUpoui- 7e) vt pyrüntes,. Hi enim non gignunturnifi in rapidis & gelidis lauiis,& facilis quàm cateri fluuiati- lesconcoquntur. Ápparetautem re&um fingularem huius pifcis effe zvptes.. Coniicio autem fentire cum de trutis vulgó dictis, qui in frigidis tantüm rapidísque fluuiis aut riuisdegunt: & prae cateris plerís- £o — quefalubresexiftimantur vulgó,&propter maculas rubicundas zvesrree,quafi igniti vel ardentes,di- ci merentur. Aliud quidem nomen earum Graecum aut Latinum ignoramus. Et Ger- manicavox Syoteit ad pyrünta accedit, p.in £. mutato. Sed de truris di- » uerfisin T, elemento plura dabimus : & quasdam non maculis tantüm foris,fed carne et- iam tota intus rubere indi- cabimus. ( l | j Vuu 4 DE AQVA- 798 Y De Aquatilibus: | DE AQVATILIBVS QVORVM AB R ELEM IVÉE"N T"Oo RUO CM'UEN'GÜEAT'V^Rg I N- C HOANTYR | po DE RAIIS RONDELE TII BET IL QUEUE NOSTRA SCRIPTA HOC DOÓRDINE $EQVYyN- fur. Ex RownrzrsrTrio. aimi ale *De Raise» earum diuifrone. *De Raiarum fecunditate eb earum ours, *De Kaia leui. *De Rata vndulata fiue cinerea; "De Raia oxyrbynche. — — "De Rata alia oxyrbynche. *De Raia oculata eg lus. "De Raia afferia. De Rata oculata cj afpera. *De Raia afleria afbeva. JZDe Raia clauata. *De altera fbecie Rate clazate. "De Raiía fbinofa. *De Raia afhera. "De Rata fullonzca. " De Raia afberrima. Ex Brriromwro. De Raize multorum generum. De Raia proprie dicka,gua Rondeletij Clanata pris "H4 esl. *De leni Rata. De Raiss aflerizs. ; CoRorraANRXI A. I. De Rairs fimpliciter &9' i genere I. De Raiss diuerfis. DE RAIIS ET EARVM DIVISIONE RON- je deletius, | pm Ratartem fecun ditas C cópta, Á4 eim, cate[a. es yes REIT ^ raiis abundat.yt terra fpinis,tribulis;rhamnis. Qus mirum nonnullis videri pof- 2 NE flet, cüm raia vnum duntaxat,aut fuüummüm duo oua, cámque ob caufam, vnicum duósve fce- z tus femel edat.quod etfi verum fit , raiastamen inter cartilaginea omnia feecundiffimas effe pofteà docebimus.qua nó folàm magni raiarum prouentus caufa eft (nam plurimi alij pifces -^ numerofiüs feetificant , quorum longe maior eft quàm raiarum raritas ) fed etiam quód raia- rum fcctusà paucis aliis deuorari poffit. Longé veró magis improbanda eft , & impiaiudicanda corum fententia,qui naturam tanquam nouercam accufnt, qua plura fera;afpera , noxiáque produxerit: quàm cicura,iucunda,vtilia,cüm contià nihil temeté;nihil fine fumma ratione;a Deo opt.max. omnium bono- Eadem ali us- Yum authorefit creatum, Vt,neàrebus marinis recedamus , pulices maris,ceftri, pediculiquealiis pifci- xis alin Sls, bus maxime funt moletti: at quibusdam fünt iucundiffimi : nam hepatus iftis lubentiffimé vefcitur.fcolo- pendra venenata eft;at acni gratiffimo eft alimento. lepus marinus lztaliseftnobis, at mullo cibus eftin- Ratarum Sf. noxius& delicatus. Etne fingula perfequamur , raiz quadam totíus corporis , omnes caudz aculeis hor- rent,afpe&tu ipfo deformes funt: tamen rufticis iisq; qui co rpus graui labore fatigant in cibo funt vtiles, plurimümgq; nutriunt.Fel earundem oculorum cicatricibus & fuffufionibus curandis prodeft, Raiz funt inter planos cattilagineosnotiffimz, maxim équevariz. De iisprimüm vniuerse quadam dicemus, carümque fpecies partiemur: deinde eas figillatim explicabimus. B4z6- Xj Üavíe à Graecisraia dicitur,à rubi quemgZror vocant fimilitudine. Quemadmodum enim f; pinofus eftaculeatiisque rubus: ita Raiaomnis aculeis afpera,non quidem toto corpore : funt enim Ae€zror, id eft,lzucs raiz , quibus nulli Íantin corporeaculei.fed fiue leues fint raie fiueafpere,omnes vncosaculeosin cauda geftant,ficutiin ru- j bo;cynosbato;& rofis cernuntur.Latini nulla habita Grece etymologiz ratione raiam vocauerunc;veluti 7gu7yra paftinacam , Fuit quialiquando mihinerárit raiz vocabulum Latinum elfe, prafertim cüm Pli- niuslib.32.ca p. iin pifcium catalogo eo minimé fit vfus,fed Grzco.Box, Dati s,Banchus,&c. Et alioinlo- cobatifeldixerit;non raiz. Atlatino nomineidem libro 9.cap.24.vfus eft.Planorum pifcium(inquit)al- terum eft genus,quod pro fpinàá czrtilarinem habet;raize, paftinaczs,&c. Latini nominis ecymum nullum ree d reperi, nifi forte à radendo raiam dictam effe exiftimes. Diftinguunt nonnulli Bárovy) Balíd» , vt hzcfa- dex riv 4jfj.,. Da fit;ille mas.idan notauit qui nomina Grzca quibus Latina refpon dentex Gaza interpretatione col- venififirtzjexa, legit;infinelibrorum Ariftotelis de animalibus, Ariftoteles quidem libro 1.de hift.cap..&libr.z.cap. 2? ib.6.cap 10.4ze nomine fzpiüs víüseft, vnoverólocofaz/26-: T2 pàv ouc cxUA1& 9) Brides lo uai TR 0e 0a- xdi & c. Et reuera quibusinlocis Ariftoteles 27s nomen ponit, de his loquitur qua tam ad marem quàm ad feeminam fpetant , de branchiis,de pinnis, de coitu: quim veró de eo quod femina tantüm proprium eft , 62714» dixit ,vt non vana mihi nominum differentia hzc effe videatur. Poffet eadem et- iam Grammaticorum authoritate confirmari , qui &azí4« molliorispifcis genus effe (cribunt,vnde &27- dorkiroi dicantur 24 Lcedyor & gulones;authore Calio Rhodigino: vt, quoniam fceminain omni genere humidiore mollioréque fit carne quàm mas , ferís raia foemina propriédicatur. Athenzuslibro fepti- mo , Éazi4x 3j Bároy etiam diftinxiffe videtur , fed locus is adeo corruptus eft, vt nihil inde certi elici poffit. IL , li Ibidem cap.7. Lib.r3.cap.t. v«* FL» Inhoc 29 o 20 , T : " twi De Raiis: Lib. III. 789 Inhocomnes confentiunt, raias cartilogineos effe planósque pifces;cauda afpera , fine pinnis qui- bus natent,latitudine enim fua natant. Ariftoteles libro 6.de hifto r.animal.cap.10.Tà» ) esAex 2v eid pls SA Éyet THsgUryia, ,oloy TÀ TAUTÉA E) k69x0póg dt» Garse Br» 3j 19u9V; &NN awTols véi qois TAÁTSOI. Cartilaginei quo- que generis aliqua pinnis carent,videlicet quz plana funt,& caudam habent,vt raia,paftinaca.fnaque Ipfa latitüdine natant. Neque eft quod quis moxfequente fententia;ab hac opinione abducatur : Bár&- 32:95 xj 6ca Tü m Adr» p £a arroAsAerlueévoy. Locus enim manifefte mendofus eft , lezendümq; Ba ree yc pio Bi16». Idem errorin codices Latinosirrepfit. Raiam tamen habere pinnas videmus, & quzcunq; fuam latitudinem non colligunt in mucronem. Legendum vero ranam autem ,, &c. Rana enim pifcatrix & Íquatina,quamuis cartilaginei fint planíque pifces,tamen pinnas habentad natandum;nec fola fua latita- dine natanteodem Ariftotele authore : 0/3 &&ro; 9) rà rotaUTd, AV. TGy Tlsgurylo TQ tcr TAÁTE Vélg I: 1) Lib. s de pica, pivn i£) Bdrgaxy O* 1d 54 9 mpavel xro. ($5071, did T0 rA" TG &yu.. Rala& fimiles, pro pinnis extrema fui 47m .e«p-rj. corporislatitudinenatant. Squatina veró & rana pinnaslateribus accommodatas infrà gerunt propter De pinus raia- Fism,. amplitudinem partis fuperioris. Sed rurfus locus proximé citatus mendo non care:nam pro 13 ivi; Bd- 192X&»,legitur in impreffis Grecis codicibus $ 3 »4exw , non redté, cm mox Ariftoteles 7j v&exn,ld eft, tor- pedini;alias pinnas tribuat fcilicet iuxta caudam, Quecüm de Íquatina & torpedine dicetur,clariora fient, Gazavel meliore vfus codice , vel re diligentius confiderata,non torpedinem, fed [quatinam con- ucttit.eius enim interpretationem adfcripfimus. Confatigitur raiam pinnis natandi caufaà natura do- natam non fuiffe. Nam qua in caudis raiaruim pinnulz füntnon natandi fed dirigendi itineris caufa datze Pissa js caudas funt: pinnas veró eas duntaxat appellat Ariftoteles, quibus pifces natando co rpus impellunt; quemad- p«aca. modam in paftinaca priàsannotauimus. Omnibus raiis membranula, quz nebula vocatur, oculis ob- Ae^s/« ees/s tenditur. Iuxta oculos foramina funt ampla , ad órisintima vsque patentia, quibus opercülüm interiore ^^"^ patteà naturaadditum eft : quz foramina ore aperto dilarantur,claufo ore magna ex parte occladantur: "Tw neque enim,maximein mortuis raiisab operculototaobturantur. Foraminaalia pro naribus omnes : ES ; Aat nl iiis . " re « : [ DU ERE NE dA : . AA fas05. ante orisrictumobrinuerunt. Harum aliz dentes habent, alie minime, fed horum vice ós afperum ru-/ 5. dte gofümque. Branchias dere&tasin fupina parte eodem fitu ordinéque omnes habenc, Acüleisvarieà fe- 7,5. 1e differunt. Aliz in pronafupináque parteaculeisarmatz fant;aliz in prona tantüm,aliz in ro(tri fa pita Branchia. parte: aliz in nulla parte preterquam in cauda: quorum ea eft diuerfitas, vt in aliis triplici ozdinedifpofi- 44 acd dif- 3o tifinrinaliisfimplici. Pretereàipforum aculeorum plures fuat differentiz. Sunt quidam molles & im. €". becilli,pilorum vel lanuginis modo : nonnulli pauló validiores, alij robuftiffimi ex offza plaué fubftantia. Rurfus alij longi & tenues,alij parui & vix fupra cutem extantes alij medio modo fe habent: omnes ferà ad caudam fpectanr,longi fere ad capat. , Partibus quibusdam internis differunt : in quibusdam hepar magis rubefcit, in aliis lauefcit magis. Jezeriora. In hepateomnium fellis eft vefica. In ventriculi plexufplen fitus eft. Inteftina crafa : in ecphyfi, & recti inteftini extremo angüta. Carerain fingulorum defcriptionibüs exponentur, Nunc deraiarum generibus,quasantiqui vel differentiisaliquot negle&is,vel fortafsé nominibus de- p, gene- ftituti,in tria tantüm pártiebantur,raiam fcilicet fim pliciter dictam , raiam lzuem, & afteriam. Nos dili- r«. gentis clarioris do&trinz gratia,in multó plures fpecies diftribuemus, Raiam igitur primümin luem &afperam diuidimus: deinde in raiam ftellalis netatam, & iis carentem.fünt enim & leues & afperz ftel- lulis variz;aliz minime. Afperarum aliz tactum modice folüm vellicante lanugine: aliz aculeis robuftis, 40 fed raris;aliz aculeis robuttiffimis & denfiffimisafperantur. | Rurfüsearum qua ftellulis notantur, aliz: (a fà binas duntaxat maculas habent; alie plures. llle binis maculis circumiectos circulos habent; vtin bu- gloffi & curpedinis fpecie.Harum nonnullz rotunda, ftellísque pi&is (imiles notas multas habent, quz- dam albis nigrisq; prona parte confperfefunt. Sed priusquam lingulas explicemus,de earum feecundi- tate & generatione dicemus. DE RAIARVM FOECVNDITATE ET EARVM euts, Rondelerius. et a i L A Li LI * 2 a P L Li AssvyRDVYM licminimé fuerit caufam reddere, curtam fescundas raias effe dixerimus. Non enim e En | Íolüm 2U ) "e o J 3- [ A p ou , : E —Q 790 .. DeAquatlibus. folüm magnus eftraiarum prouentus, quia vix pifcis vllus fit am lato oris ri&u; lamia excepta , qui raiam . Lib.é.debifl. | deuorare poffit : vel quia ob totius corporis, velcertécaude aculeos reliqui pifces ab his abftineanr. ne- enp.17. que veró ad id Ariftotelisautoritate confirmandum vtimur. Raiainter cartilagineos foctificatnumero- fiüs : verüm quia facile pereunt: hinc efficitur vt appareant pauca-nam neq; raiahoclocolegendum, fed rana. Grzci enim codices Bézgaxor habent non Bázor.neque paucz raiz apparent;fedin oceano & In ma- ri mediterraneo plurima. Sedalia eft certior foecünditaus caufa, quz non faciléab omnibus intelligatur, Li.tdebif nifiraiasgrauidasaliquando diflecuerint , & diligentius contemplari fuerint. De raiarum ouo hac Ari- cap.10- ftoteles: Tà piv?ventamm d, ea Burides ouai và ócoanddu , 6y ole Vyylyeran aiotid)e voel'rug t 77) orum S ücgdauv, S puet0y Tale TV MAY Mor cus x xj mráqot Ter deis Eyylvoyran ole ócgnorgs dole py ay quAMois , 6s qaA at qas reGolus eye Aes drap mraenp pay d Speréaw (emeréay forte) à beeunor, ytvovras oi yeo7]ol : vais 3) Barrio ty Gru) éuléno ri S, ücea- 10 av eéeippavyytri Go, e Eteyeren o yeorlóe, Caniculz & raiz teftacea quedam gerunt, in quibus humor ad oui fimilitudinem confiftit. figura eius teftz fimilistibiarum liguliseft : meatüsque fiunt capillamentorum Ípecieinteftis. Caniculisquidém quas nonnullinebrios(zebzia:) galeos vocant; factus rupta dilapfique tefta proueniunt:raiis cüm pepererint, rupta tefta excluditur foetus : (ZVop video quomodo aliter camicula;a- liter raia pariamt : vtraque enim teflaceoillo receptaculo vupto catulos egzittant. )De caniculis & earum ouo; partáque, fuoloco dictum eft. Nuncde raiis tantàm, listeftaccum ouum vnicum tribuit Ariftoteles, quale reuerà habent. Fztum igitur vnicumaut fummüm duos vno partu edunt;quod verum eft: fed prc- ter ouum teftaceum quod hic depingendü curaui;aut duo,quz perfecta in inferiore vuluz parte cernun- tur, ex difle&tione comperi permultaalia , & feréinfinitain fuperiore vuluz parte haberi, que tempore peificiuntur,ex quibus fzpiüsiteratis partubus;fatus excluduntur. Atq; hzc foccunditatis caufaeft eadem 20 quz in gallinis,vt quotidie experimur: que vnicum ouum vnico partu ponunt,cüm plurimaaliain vtero geftent,quorum fingula pofteà,vt priüs abífoluta fuerintita prius eduntur, Hacde raiarum foscunditate. Nunc vt piura, ita oratione carundem oua repre fentemus. Oua qualiain prafixa capiti pictura fupe- tiore loco fpectantur,fine tefta primüm concipiunturjin fuperiore vuluz parte;quorum alia galline ouo- rum magnitudinem zquantalia his minorafünt, quzdam vix ciceris unt magnitudine. Equidem plura centenis aliquando in raiis fingulis numeraui. Ex his quz à perfe&tione propiüsabfunt , ininferiorem vuluz partem demilfa;tefta operiuntur,in qua albumen & vitelluscontinentur: quemadmodum in gal- linarum & auium aliarum ouis primüm conformatis,que rum vitello folo videntur conftare, cài tamen pofteà albumen àvitellofecernatur. Quam rem cüm vehementiüsadmirarer, caufámque cius follicité inueftigarem,oua gallinarum recens formata;in quibus ne veftigium quidem albuminis apparebat, coxi, 39 tum caloris vi(cuius proprium eftqua eiusdem funt generis congregare & cogere, qua diuerfa diffipare, & difcutere) candidum à luteo fecretum vidi. Quamobrem initioquidem vtrumquecommiftum eft && confufum, fed paulatim calor magis ac magis vires [uas exerens;feparat; & ex craíliore parte indurata,tefta circundat. Tale eftigitur in tefta Íua raiarum ouum,quale gallinarum,& auium initio. Teftaveró ouum fuum concludens fub pictura ouorum tefta nudatorum expreífa, qua à figura puluinarà quibusdam ho- diévocatur,quadrati forma eft ,'demptisangulorum appendicibus , qua: variz funt. Vninsenim lateris appendiceslongiores funt.fimiles foliis gladioli herbae :alterius breuiores,latiores;replicatz, quibus vn- dique fümmotis,laterum anguli tibiarum ligulis fimiles funt;vt fcribic Ariftoreles. Quade re plura,&(ni fallor)notatu digniffima , quüm de caniculis diceremus. Teftacemm ouum ( Sic&g ona fimoula nominare videtur,qua vua communi ceu tela. continentur : ey vp [am quod, continentem te['am) vaiarumá canicularum 49 ouo differt : illaaum enim magis fufcum eft; harum magis flauum, appendicesgraciliores,lyrz fidibus fi- miles.His expofitisnunc fingulas raiarur differentias perfequamur. DE RAIA LEYES, ROUND ELE-IXWVS$ 40 — : "NE : : e RE eL i TWavaetllU] sg esTTS nap P RS : pum S E NCSSUN — Ss PSTESIE TIT RIP SERES UP ACT Dy PIUIRRGOED Ree S 2» LUE » (27 L 7 Vm 7T / D ; » | (f J À — Dicrrva àGrecisaedCasG» , àLatinisraia lzuis, ab Hifpanis Liudajà cute leui&pellucida. Sunt qui rafam vocentàglabracute.Noftri nonà cutisleuitate , fedà colore fumat & fumado appellant. Sunt enim colorefufco,quem enfumatvocamus:quàd eo colore fint qua famigantur; priusquam maximée-e- nigrentur. io EO 39 [e DeRais Lib. IIIL — — zer Eft igitur ráia leuis pifcis, planus cactilagineus ; corpore tenui , & in ampliffimasalasexpanfo. Cure P glabralzuique, id eft;ab aculeis nuda;preterquam in locis prope oculos , quorum vterque aculeo muni- tuseft: item excepra mediadorfilinea,& cauda. In illainfixi funt aculei parui,raríque : in cauda tres acu- leorum ordines;qui rariores tenuiorésque funt quàm in aliis generibus. In fupina parte aliquot funrin os recurui;cibi,opinor,retinendi gratia. Roftrum tenui cartilagine conftat, & pellucida : media eftlon- itudinis.oculiin hac fpecie vtínaliis omnibus,in prona parte,non furfim fpectantes , vin vranofcopo, m adlatera, Nebula;hoc eft;cralfa & alba tunica, (àdnatam effe diceres, )à parte inferioreafcendens fim- briata,vel in ambitu ferrata;pupillam totam integit,dum pars digito comprimitur, de qua re plura quim, de caniculisageremus. Poft oculos foraminafunt, itaampla, vtin ea digitus minimus immitti poflit;de quibusanté dictum eft. Osin fupina parte; & multüm infrà: quam ob caufam non nifi refüpinata raia ci« um capere poteft, Oslatum eft:offibusafperis pro dentibus munitum,foramina pro naribusante os fi- ta. In eadem parte branchiz vtrinque;ad aquam cum cibo hauftam,quz; prima palati foramina effugit, reiiciendam. Branchias fequitur cartilago , cuiinnixum diaphragma haeret , ad brarchias cum corde , à ventriculo, hepate;aliisque nutritioni deftinatis partibus fecernendas. Rima propodiceeft , padendo muliebri nonabfimilis. Alz vtrinque expanfztenuesfunt , prona parte nigricant , vt & cauda , dempta quadam parte candida: fic etiam tora füpinapatsalbaeft. Ventriculus huicgeneri paruus eft, ecphyfis gracilis & dura, Inteftina breuia;fed ctaffa: hepar rubefcit,in quo fellatet. Raiz omnes odorem ferinum;& marinum quendám factorem recipiunt , qui in diutiàs feruatis fere cuaneícit. Quare Lutetize meliores funt raiz quàm Rhotomagi,& Lugdüàni quàm Maffiliz : longaenim vectura tenercfcunt;& faauiores efficiuntur. Recte igitur Athenaeus libro 8. 0 J AetCzr6» , Juexoiiórs- £6») Beouódas : id eft luis raiaaluo difficilioreft;& virus olet: nec mirum cium carniuora fit & in ceeno- fis locis,litoribásque viuat;tefte Oppiano lib.x.4ardymuav (gui boc de raía fenzpliciter fcribit.) Galenus inli- (C) bello de Attenuante vi&u torpedines & paftinacas praefert. Sola, inquit cartilagineorum , torpedo & paftinaca laudantur. Quz mollicie carnis torpedinum & paftinacarum inductus fcripfitcim tamen mol- litiesilla,fumma cumin fuauitate coniuncta fit. Idem libro ;.de alimenr.facult. Raia lzuis,raia,fquatina, omniáq; eiusmodi duriora fünt,& cócoctu difficiliora,alimenti co piofioris quàm torpedo vel paftinaca. Raia omnis hyeme minüsinfuauiterolet , & melior eft, quamobrem Archeftratus ( opfonatorum o- mnium facilé princeps) hyeme edendam effe etiam atque etiam moner;elixam cum caíeo & filphio: quia pinguis non fiz, vt nec alij quidammarini faetus.hec enim fant quz fequentibus verfibus exprimit : Er Kot Barídl $e S2 $i pot netu v C» y gn; Kar (forte qu) ra Cry 0gv X) cl AQUov. d 1a 7) cgi xe] a , "i EN , M * 7 Yn. CUPS Ur: , »n6n- Mi gleigay xa éyra TAY, 707) gb Q 20 ExdiaCdii4n ol $56 ráds debvegova odo, Hodié elixa raia omnis ex aceto editur. Hepar maxité delicatum habetur,quod alij exaceto tantüm com» edunt , alij primüm elixum, deindein fartagine frixum aceto vel oxalidis fücco cum pipere condiunt. Apud nos raiz non funt in pretio.Galli qui duris , & firmioris carnis pifcibus dele&antur, longé magis probant. ex quibus nonnulli càm mealiquando in conuiuio de fucco fübftantiáve raiarum interrogaf- fent,refpondi idem quod Dorion tibicen apud Athenzum ; eáexorrós y1G* dyyaàv 2D) iy Sud BeríJu , das«e &y & 712, £915$990y vel Cava £d lord eft,quàm quidam diceret raiam bonum effe pilcem;perinde ac fiquis.in- quit Dotion;pallium elixum comedat. Eftenim carne dura;íicca, exucca, quaque haud facilé in partes diuellatur,quapropter Dorion elixo pallio comparauit. DE RAIA VNDVLATA SIVE GINEREA, Reudeletins. N SA NEN, ^ NN aM a ta Z- | Y oM T i» r- Lj — uni (S Qd WA 77, 0322) jp / AA n uM 077 77 S Ua "2 RED) Eva f ANY LLLA M 2 y l | NS op Z d. z 1 3 E S NN i SE lr e AMARI ME VIAM TS ur Pbi fis CU iL gu uy VAN F, ; Laevivu &afpetarim ratarum genus multiplex effe,vrrarumq; fpecies demonftrabunt. Leuttm A fpeciesnutücexequimur. Eam igitur quam hic tir colore cineream;à maculis vndarum modo exáofis,undulatam vocarmus. Quidam coliart appellant. 'Raia eft ex leuium genere,corpore minüsad SE. figuram accedente,quàmin reliquis raiis,fed oui B posiüs formia: corp usab áculeis nüdum,praterquain in linea dorfi :in qua pauci fant , parui rati,circa o- culos nonnulli, In cljuda funt triplici ordine difpofiti;imaiores & denfiores. In eadem pinnulz duz funt. Ore;oculis,foraminbus,branchiis , partibus inte£nis ; carnis duritie aliis fimilis: fed colore eft cinereo; (F) pronapa $i Io w inuofislineisdefcripta — — | et A DE RAIA 792 De Aquadlibus. DE R^AIA OCT HY N OCHO CNMIGNUOIR?PS Rondeletzus. //7 TII js 1o ) Mnt Jp fll rtttten, ( : en eam " THREE WE s d Jj, Nm DM DAMM NCC u 20 ArTErnRnA leuisraiz f, pecies eft,quam à roftrilongitudine & acumine raiam o£óevsyyoy appello. Ea- dem de caufa noftri eleno (4 e f&bulam) vocant.Itali perofa rafa, (mam ratam aculeatam fimpliciter pero- Jam uelpetrofam nominant:)alijíowalieilioro. . Corporeeft maximo,maculis mulus lentis fpecie in parte prona notato , qua de caufaà noftris pifca- toribus léntillade dicitur. Ad oculosquatuorhabetaculeos. In cauda tres eorum ordines, qui diuerfi funt,& inzquales: vt primus medij ordinis maior fit fecundo,tertius primo;quartus fecundo refponder, &fic deinceps, donecad caude pinnulasventum fit;circa quas aliter fiti funt:vtring; enim per transueríüm rectifunt;ad latera conuerfi;,qui hos fequuntur in cauda extremiin caput recuruantur. In füpina parte ro- ftri;alij funvacutiores;alij in es recurui;ad capiendos vel retinendos pifces. Dentes habet , in os vergen- tes,fquatinz dentibus fimiles,non in lateribus,fed in medio maxillarum. Oculis,ore;foraminibus, cauda pinnulis;aliisq; partibus & internis & externis fuperioribus fimilis.Carne eft non zequé dura, A DE ALIA RAIA OXYRHYNCHO, MAIOR E, quam aliqui Bouem antiquorum e[fe putant ,Rondeletius. ide fepra in Boue fcriptum Belloug c Corollarium noftrum. Opintonen Llorumsqui alteram fpeciem Raie clauata bouem putarunt,inferius vedarauet. t, a "tita SQ) 4o. "RII ULT E X j C W ANNA, $9 ETE Un S NS SRRNSRANNSNSEN NUR ss NN DOR Qe ESSS NOE | 60 A — Rarz i£ogiyysfpeciemaliam hic ponimus à fuperiore multüm diucrfam, dempta roftri figura, à , quaidem nomen cum füperiore fortita eft.nam inde à£/evyyov appellamus , & lingua noftra eleno, qua vox fabulam fignifica;inftrumentum cerdonum,quo ad perforandos calceos & fuendos vtuntur, Gallice alefne. Qualis enim eft fubula;id eft;acuta;tenuis,latiufcula,non rotunda;tale eft huius roftrum. Sunt qui bouemantiquorum effe putent,quód in maximam molem accrefcat: quód in ore latentes habeat dentes, paátuos, inualidos , vtpote qui mobiles effe videantur, que omnia Oppianus boui tribuit his verfibus : (quorum fententiam nos in Bone fepra,Elemento B.Latiné exprej[|mu.) | . "Ect d me aruAcigiv&oégiG- 94004 Éss, BreízalG-,m«ylsosi puel. ix Socr. 5 y, € ei seg HoNutxiz tydexgmriry v, duad'euderiy T eri Dn: OUzduyos ) Binyd) oi dnas aps patgoy & ies TE MaA9uaby : y dd oi eil &ci denos tyder disles, — Bauol T vxpalegolse; Gc. »» j "t / / Bos. ! | ( L ! rh ! X , - " j ; s | De feris: Lib. Hil. 793 Hisconfentit nonnullorum vulgaris appellatio : vaccam enim vocant , quidam ex noftrisà magnitudine flaffade (Bellonius tradit Leuiratam a AMaffilienfibus Flajfadam vocari : Vaccamvero à Liguribus Bone finm. quem [covfign defcribit ) qua vox ftragulumlecti fignificat, ^ Vtutres ifta habeat ; raia hzc proxi- B mé deícriptz fimilis eft , alis quidem valdéamplis & extentis , fed ipfo corporistrunco ftritiore , acu- tioréque;dorfo longiore. Aculeos nullos omnino habet, przterquàm in cauda, in qua vnicus eft corum erdo. Partibusceterisab aliis non differt. ! L Carne eft molliore & fuauiore, quàm caterz, maxime fi nonfenuerit. Pifcatores has raias ale con- F ditasin fumo & foleexiccant; vulneribus multis priüs lateribus infli&is quo meliüs & celerius exiccen- tur. Exiccate diuincorrupte ferüantur , tum ob humiditatem fuperuacuam & excrementitiam à fole 10 abíümptam , vtnullum fit putredinis periculum 5 tum ob carnis fübftantiam glutinofam & vifcidam., Nam qui pifces carne nimium pingui mollique funt;faliturz idonei non Íunt;quiain eà contabefcunt & diffoluuntur. "s DE RAIA OCVLATA ET LZVI, ROX DELETIVS. e 1e /, p. er qu. ND A os A E T0 mE DX 4 2 |j «4 i | e 2 P NOS NUN X z x Ce NN poss r NUS MES NES d — SS 2, QN E LIS fe ! op ES Vd 0:0) 02104 f JN eO Y NERA A 30 NU JJ URN | Q1) /) 7 QU Ixrzn leues etiam numeranda eft ea, quz à maculis,oculorum figuram referentibus, oculata àno- A bisnuncupatur, à Pouincialibus mirallet , à fpeculorum paruorum fimilitudine: eaenim vox illis pecu- 40 lum paruum fignificat: fed quia maior eft his maculis cum oculis fimilitudo , quàm cum Ipeculis , malui- mus vuleari neglectaappellatione oculatam nominare : medium enim coruleum pupillam refert : circu- lorum duorum;qui iridem conftituunt, prior & internus , colore eft nigro: externus flauo. Nonnulli(ve - Gillius)raiam hanc macularum caufaafteriam effe exiftimauerunt : fed cám galeus afteriasab Ariftoteleà maculis ftellatim dispofitis nominatus fit.quales in ifta raia minimé funt, verüm in alia fpecie maximé eui- dentes & conípicuz : videor mihi hanc rectiüs oculatam nominalTe: aliam à ftellis manifeftis,in toto cor- porefparíis, Afteriam. Pratereà veterum afteriastenezior cf boniq fucci: («yu e m05 nai repefoni- F 2745:) quod de hac,de qua nuncagimus;dicinon poteft, Eft igitur raia oculata ex lzuium genere , aliis (imilis, roftro cartilagineo , pellucido : corpore fufco; B maculis obícuris confperfo. In vtroque latere magnam maculam habet;oculis fimilem, vt diximus. Acu- $9 leos pluresfrequentiorésque habet,quàm füperiores duz leues. Roftri fupina pars afpera eft. Circa ocu- losaculei fantaliquor,poft hos duo magni in dorfi linea, in cauda quinque horum ordines funt : medius àcaudz ptincipio incipiéns,in priorem pinnulam terminatur : vtrinque duo minoruni aculeorum ordi- nes,reliqui duo latera cauda occupant. Carne eft dura malíque fucci. Quid nen frt aff eyias. DUE R-.AIA ASTERTA;RONDELETIV S. R A14 afterias cum oculatá comparata veluti purpura cum purpura certiàis dignofcetur. Illaexlz- B uium quoque genere eft;rarior;ideóque multis minüs cognita. Corporis fpecie ab omnibus primo afpe- 40 &u raiz fpecies effe iudicabit: tamen ab aliis diftinguetur aculeis,quos in dorfo habet, moxà capite in- cipientes,& in priorem cauda pinnulam definentes.Przter hos nullialij fantintotocorpore.Dorfipars — | pronajaleq; expaníz,ftellulis pereleganter funt depicta ,à quibusafteriz nomeninuenit. Caudatenuis (A) eft & breutor in hacfpecie quàm in reliquis. Caput primo generi paftinacz , quàm raiis aliis,fimilius, eft C en&m craffius & latius. Inalto mari & puriore aqua degit: ob id rarior eft ; & in litoribus minüs frequens. F NE epe meliore eft carne quam reliquz,ícilicet molliore , teneriore , facilioris concoctionis ; me- 2/94: Zorísquefücci. Re&té igitur Athenzus: H' 5 aceela Barie ama AmTéga 3j 5^9. Stellataraiatenerioreft, bonique fucci. (ego «uxolau&* lego,nom eiu". vide n Corollario.) Nec dubium eft; quin faxatilibus fubfti- ipoflitorpe d hiq; & paftinacz praferenda fit;quas tarnen Galenus raiis prafert. NS UNT IS LUN dT3 H Xx£ Hanc 794 De Aquatilibus. 7 YER LI T [7 T "E Wi y Á f C773 Lt? z ", / D N "^ s - (c— » SM 35 j iwi r3 2 eu EC dic e SS N NI ^ E e. ESSERE NS SNC a l Me NN ls "m t 7 » u v m AS TENS ; € Hane,quatm eapiti prefiximus,talam afteriam veterum effe , cum ex carnis fabftantia, tum ex maculis , ftellularum pi&tarum fpecie;à quibus etiam galeusafterias nominatus fuit comprobauimus: quibusplu. '. au Feram feda- ra adderem,nifi res meridianá luce clarior foret,cüm nullus fit;qui non ftatim primo intuitu maculas pro veafferiam. fteltulis agnofcat. | i | DERAIA OCVEATA ET ASPERA, RONDELETIVS, AT IRSOANÁT P )y [/ ^ JE , OmU PLU I ECTTE TT 4 : ü 4 ( (li, S is q SNNS | Db uc Vn Ww ca q | 49 d dy j l/ LLL d | hj LZ vtrvM ralarum fpecies exécuti fumus,nüne de afperis dicemus: primym de oculata afpera, que oculatz leui maculis fimilis eft;aculeis autem differt: quos in alis expanfis é regione macularum vttinq; haberalios in lateribus capitis vtrinque;aliosin dorfo;aliosin cauda maiores,validiores& frequentiores. Coloreab oculata lzui non differt. Noli exiftimare hancabilla fexu tantüm differre. Namin vtroque ge- nere marem effe & foeminam ex lacte ouísque comperi. y . Oculztaaíperacarne eft dura malique fucci. DE RAIA ASTERIA ASPERA, RON- — deletius. je " Ee, : 4 ", P2 i d E éo 3 AS , e i b ili e 777 e Nes Mn NAR UDL zeit S ct | 2 ; | (TN | hit | Jj OT A /j ids Mercy Jed q e a : DA VELLE TNR Up Weredoy ICT H SPP LR LL A A UI JA ES 7) : ; LA. Í LU 77777 HI | L 7 [^ Me ^ J is " Apt /. ix talis [ - ! ! --lis. " ( y - I - " *. Ej 2 m | etf 4o $9 T TE J m 4. De Raus. Lib. IIII. 79$ Iw rzüis 3fperis numerabiturafterissa'iaad louis difcrimen;afpera nominata,quz à Gallis raie eftelde, A abltal:sroimera vocatur. | — M^ riu | MW | Aiteriasigitur appellabituriftellulis mulcis,quas habetin lateribus & caudae principio depictas:a- B fpera ab acaleisplurimis, quibus cota horret. in oculorum interuallo malti funt breues,frequentes,per- acuti :in medij dorfilinea;alij magni : in cauda tres magnorum ordines,aliis plurimis & minutioribus di- ftinái. Infiniti funtalij hucillücque fine ordine coti cotpori infperii. Prodentibus offadura & afpera ,— haber. Carne eft duraficcáque.' Huius geacrisfpecies duz efe videntur voa, qua ftellulas habet;in me- Species dua. dio albas,fed quasaumbit circulus ex nigris pun&is conitans, tocumq; corpus aculeis horridum eft: alterà ftellulas prorfuscandidas cum multó paucioribus aculeis. DE RAIA CLAVATA, RONDELETIVS ^— Hanc Belloniusfacit Raiam proprie vel fimplici er dif ao ( Ji (S mu po A y ^ 3 l 7 7 77 1 3 AE (rtl tttm : (ur : W Y dintpe X — y » ffs SON e cre Te TÉ d NM : 77 CAN Ax T ] l )) JUIN ^ DRQSSERS l Th / a S 3v 1 M | | , Be , RA1A cluataabaculeorum magnitudine & (imilitudine cum clauiszreis;fiue ferreis:eadem de caufa À. à Maffilienfibus & noftris clauelade vocatur. A Gallis raie bouclée : quia aculeos habet ibularum fpecie. Ab Italis perofa (Oxyrbynchum minovens fupra dixit ab Italis pevoama va[am vocari) fiue petrofa. Corporis fpecie reliquis fimilis eft;fed roftro breuiore,& minüs acuto, aculeislongé diffimilibus & B fitu & figura. ij enim exoffibus rotundis extant, vnciq; (ant. Horum vnus fuperiorem & fere extremam roftri partem occupat: fequunturalij duo in lateribus anterioris partis proculà fe diftantes : alij duo in medio corpore minüsà fe disiundti. His forma & magnitudine pares duo ad radicem pinnulz prioris in . cauda.In media dorfi linea;caudáque, aculeialij quales in ceteris raiis ordine locati fant vsque ad prio- rem cauda pimnulam;hanc fequitur vnicus duntaxat. In caudz lateribus vtrinque ordo eft vnus aculco- £4*4* rum maiorum clauorum fiue fibularum fpecie; ab initio caudz ad medium eiusdem tantüm, ne,vt opi- nor,tot magnis aculeis rigidior,commode inomnem partem fledi non pollet, tamen ne alicui caudz partiarma deeffentmaiorum aculeorum ordines fequuntur paruialij , quales in ceteris raiis cernuntur, Vidi huiüs gerieris raias,quibus pofteriore tantüm parte corporisaculei illi magni effent, nulli veró parte &pecíet alia. anteriore : fed horum fitus diuerfus fpeciem non mutat;cum alia omnia refpondeant. Nec te decipiat eius;qui de aquatilibnis nuper fcripfit;pictura;in qua multa füntà veritate aliena:quod Corre Beton facile iudicabit;quiillius defcriptionem ('at2mi voz defcribit cane Bellonins , notiorers eam effe dicens , quàm, trctaram. vt defcriptionem reduirat cum noftrà;& vtraruq; cum ipfo pifce contulerit: In hocidem plurimum fallitur; quód ceteris omnibus delicatiorem elfe affirmat, ciim contrà durio- i "CARP BEI 1e fit carne,cuits rei iudicium faciat fenfus ipfe, Sedad alias partes referatur oratio; ur s Hepar flauefcens in dtias partes fe&tum eft,in quo vefica felaqueum & tenue continens latet , illud p pro delicatiffimo cibo habetur;pingue eft: ideó in oleum refolui poteft; contra affe&us hepatis vtile. G emollit enim citra magnam caliditatem : fel aduer(us fuffufiones prodeft. | Poffet hzc raiatum fpecies aquila antiquorum exiftimari (nihil enim hicaffirmo: ) colore enim ni- 4 pz; » gricante eft.incurui aculei vncis vnguibus refponden';ilas valdé expanfas habet veluti aquila.Pratereà in 22c/z 4 ni] genere cartilagineorum & planorum numerarunt antiqui. Plinius : Planorum pifcium alterum genus 9eterzm. eft,quod pro fpina cartilaginem habet;raiz,paftinacz, (quatina;torpedo,& quos bouis.lamiz;aquile,ra- 72-2. o nz nominibus Grecia appellat. Poftremó duraeft carne,cuiusmodi carnem aquilae Philotimus effe fcri- 7; 34e Ali; "pfi quod &à Galeno approbatur. eun facul, DE ALTERA SPECIE RAIZ CLAVAT A, Reondeletius. | /cx AVATA etiam raia dicetur ea , quam hic exhibemus,quam noftri Ronfe vocant;ideftyrubum, A | Afuperiore differt;quia roftro eftacutiore quàm füperior;aculeóque illic caret.In ore dentes nulli p furit.fed pro dentibus maxille afpera. In lateribus vtrinque o&o fpinas longas habet cuti füperpofitas, quibus aliz raiz omnes carent. In dorfoaculeos quatuor habet,clauis vel fibulis fimiles;cuius formz acu- lei mntin faperiore: inter quosin media dorfi linea tres alij funt alterius generis : quos ftatim fequitur | scuigorum pili m rdo,per mediam caudam ad pinnulas vsque continuatus. Vtrinque in cauda acu- "CN EU m FLINT 4i, A lu 5, Axx- 3 leorum F É " ?» 796 De Aquatilibus. leorum clauis fibulisve fimiliura ordo eft ad medium vsque , reliqua patsalterius generis aculeis atmata eft. Colore eft cinereo. NS JC 5 S IV. NY A | N c e el WATSVA,. A n. z SRI v— S AS P"€SKSS z az AS SW ^ e rari c AS "Net Pr nis 3: —- CAU v N ^" , pe E rcs b|4 y (il NL H P; AS / ) E "d ST E 33 ; - h y Z- | DOM MYASNSN E c C us /Á E u ) 39 Aue Mee I —€" e - ^N 7 7 AP] /4. E t ZEE zz ESSI L— S A N:- : " a3 —-— SANI u ————r9^ e. ü E un p c NW 4 5 M EET y» f NESSUN 0)» ; c cr Ml Ey SS IZ un NCOD Uc cA « NES 4 NL E E eed T NEC, ET. cA P 7 //, / d F — Carneeftdura,&feriniodoris —— — Suntqui bonem veterum hanc raiz fpeciem éffe credunt, fed facil ex Oppiano refelluntur, qui bo- ui dentes tribuit,vtanteà docuimus;quibushacraiz fpecies caret. Quód fi quaraiz fpecies bos fit vete- run nulli fané verius bouisnotz competunt,quàm raiz oxyrhyncho;vt iam demonftrauimus. DE RAIA SPINOSA, RONDELETIVS. Noneffe bune bot. 3* C TUAE Ed "a ; ESNENENSeEM e : . SSSSNSN SNR u EET j ASReM j ove qi "S MESS S SM SUNY AMNIS TUAE ! SMART M REMESS A» LAS | [|y Sa NN UIN Cis. mea C A JANE. — 2 | 1 d uM E WN Vis y? ^ 4' AUT NN Y e SL LAN Jin A —QmwrAw hicproponimus leui taiz fimilis eft , filongas cutis fpinas excipias, à quibus noftri eam caz- daite;id eft,lanificam vocantjà fpinis illis fiueaculeis, cuiusmodi multi infixi func inftrumentis iis, quibus B ianiücilanas carpunt. Nos ab his fpinis fpinofam appellamus: quas non in alisfolüm habet, vt fuperior, fzd etiam in lateribus citca caput. Oculisprafixi funtalij duo. In media dorfi linea, & ad priorem vsque caudae pinnulam continuus eít aculeorum ordo vnicus. F ^ Camisfuübftantia & fucco aliis fimilis eft. DE RAIA ASPERA, RONDELETIVS 51 mfi d i c TOS Pape [TS CES ET UUEY- Ao LR EUN ITE ASSOSSS ' NORIS NEA D » 0 j ? 4 : : : - T De Rai. Lib. IIII. 797 (0 RAIAM afperam patticulatim hic appellamus,quzab aliiseó differt;quód aculeis patuis latera con. À B fperfa habeat;corporisipfiustruncamnullis. In caudatresfunt lóngorum & firmiffimorum aculeorum ordinesad extremum vsque cauda. Roftro eftacutiore; Carne dura,málique fuccisvt cetera. : DE RAIA FVLLONICA, RONDELETIVS li J 5 IU SAY 2 fl xp 177 27 mer er TT NATI. NT cr. 7 ien 2 C ar (leute. d. CP a LE ee E E. t [UR c err TI Gu Re fol SUN Kio Geri ZA I o NIIT VATES EUER (UM VTM VV. vou od. MUN NE cet ) MER CNN d y UT 5 ESTEE E eS , tow XAR NS RR ai GL e, MM St : V e E x 2l ER UNSERE NCC AES ICA IDA E XE NE NECNXENEMAT M 3 e eU eT. UN SESS ] DN(RDURS S a « (RECO Qu 07 ccc. USPTO P. es Ce ics i ed Iq. Q DAN c MASS l MAC qq iu) UM 1 i RENS NS ho ee - NM NA N W NIIT S &co QUU DN Hxc fpeciem vt ab liis diftingueremus,fullonicamappellauimps,eó quód vbiqueinalis,incor- À gg / porejincapite;in cauda, totafrequenciffimis & afperis aculeis confpería fit, inftar inftrumenti eius , quo fallones pannos curant poliántque;quod torum aculeis ferreis coníercum eft. R'oftro fatislongo eft &a- cuto.caudz aculei incurui fünt;triplici ordine dispofiti. | Hacraia pugnaciffima eft; & rara. C D T. Carnis fübítantia ab aliis non differt. F DE RAIA ASPERRIMA, RONDELÉTIVS PB. / BY j 7 B à E P E | | P Y Ed. ^ M ZO c AR fex 7" EAR ON e yy) NET SW TN COREL AL ATH SEE ERR TEE S "Qa SN SNSOTITYLYDID m $e — RArá Que hic depictaeft,in fupinum conuería; proxime defcripte omnino fimilis eft: nifiquód & illa parte tantàm prona aculeos frequentiffimos habet : hec non folàm prona, fed etiam füpina, totaa- euleis peracutisita horret,vt manu tolli non poffit;nifi pinnulis cand apprehienfis.Hzc caula fuit cur fu- pinam depinxerim : cum vt huius;ita aliarum raiatum partes fupini fitus cognofcerent ftudiofi ; fcilicet, oris , narium;foraminum,branchiarum;podicis;duorum vuluz foraminum,formarm & fitum. Déntibus hzccaret,vtaliz plurimz;fed horum vice maxillas habetafperas,& feré offeas. &o ^ Hicaddam quede omnibusraiis dici poffent. Auribus vüliffimum Bari pifcis fel recens, fed & inue- G.Deremedis 2 teratum vino,inquit Plinius.In penuria hepatis paftinacz, hepate rai vfus füm ad priuati, (Tego préerrtum. Ratis fFmplici- Vide fuprain Rondeletiy fiviptti,devemedits ex pafftmaca pag.é$1.)nó exempto fellejidq; cum fucceffu.Quod "^ Plinius officulo de cauda ranz marine tribuit;id de officulo. i. aculeo caude raiz iatelligendum füfpicor, 1; ;, 7. Mz narum (inquic) muria;& capitis cinis cum melle fanat trumas.. Pungi pifcis eiusquiranainmariap- L4,32,c4p.4. pe atur,officulo de cauda;ita yt non vulneret;prodeft,id faciendum quotidie donec percurréntir. Neq; eiim aculeosin cauda habet rana marina,vt ex eius defcriptione pofteà perfpicuum fiet,neque offa , cüm cartilaginea fit,neque de paftinacz radio locus intelligi poteft: deeo enim mox fequitur. Eadem vis & -paftinacz radio. Quamobrem non video quó meliüs ifta referri poffirit, quàm ad raiatum aculeos : ex his enim funt qua majnos habent & firmos,planéqueoffeos, przfertim cüm ex raia in ranam facilis lapfus Saggisqui fephis cjaminconuerfoneliborumAriftotelis reperitur; — — ^ ———— VON UJ | Xxx 3 DE R AIIS in | aj | Un y 7997 De Aquatilibus. A. DE RAIIS MVLTORVM GENERVM, Bellonzus. Raiam Latini , Greciab oífea fpina,que veluti rubus, fecundum corporis medium ad ipfius cauda extremum pratenditur,gzroy,quafi rubum.appellarunt.Huius pifcis tres tantüm fpecies Ariftotelescon- futuicRaiam,qua magis eft communis;Lauiraiam,cuius cutis eft lzuis;&Srellarem,qua (tellulis albis eft diftin&a. Nos autem fex(ex bzs quing, Raia [[Fmpliciter,Lawiraia Wuplex,c* AMflerias duplex htc defiribentar : Bosin B.elemento e$1) Raiarum differentias aliquando percepimus , non nomine tantüm vulgari, verum- etiam guftu plurimüm inter fe differentes. Omnes funt cartilaginei generis,planz,;pinnis carentes , extrema corporis latitudine natantes. Ma- ribus geminum quiddam circa excrementi oftium propendet: faeminis genitale muliebri eft fere confi- mile: habéntque cardilagineum aliquid in vtero , quale in Galeis diximus, in quo humor ad oui fimilitu- C dinem confiftit.-Dranchias parte füpina gerunt , vt reliqua feré cartilaginea plana. Omnibus os fubtus A r A. » À parte fupina fitum eft. Quamobrem nifi conuerfz refupinentur , cibumcorripere nequeunt. Harum foetus adhuc pufillos Galli Papiliones nominant.De his itaque nos figillatim hoc ordine dicere oportet. : P 5l £ DE. R- ATA PROPRIE *PD*NGXL ONSE LBOETCADNOSN 1 V- S. -Rondeletius banc clanatam(primana cognominat: Bellonii uevà tum iconem tum defiriptionem (quam ego nullam video)vituperat. Peculiare nomen habet Raia , qua Rornanorum vulgo Perofà vel Petrofa; Maffilienfibus Clauellara, Gallis Raia bouclata vocatur. Notior ea quidem , quàm vt plutibusexplicati debeat. Non enim ea leuis eft;nec mulcüm ftellata : ceteris omnibus vbiq; notiorac delicatior. (Delicat;erem effe negat Rondeletius.) DE. REBSV PORQ AOREOAS CBSBUDOEGO. ND OLuVSS Lzuiraia longe inferiorem exteris dignitatem habet. Eft enim carne(fiad Stellares conferatur) con- coctioni magis renitente,& faporis ingrati. Hanc Maffilienfes Flatlidan (Rendeletius boc pomzne diflam Raiam,Oxyrhynchum alteram facit)4lecti tegminis fimilitudine; Romani Fallàm velam , à carbaforum forma appellant. Dentibus eft obtufis,cute fubtus lxui,Paftinace modo;roftro in faftigium affurgente: prona parte al- Io 20 lida, füpina fubnigra, tactuiq; aliquantulum afpera, omnium fur generis pifcium poftboucm maxima: à 3o quo ipfa corporis ten uitate,roftro,fpinis,vncinis,cute,dentibus & ore diftinguitur. Eft & Miraletus (Rondeletro Rasa oculata €g lanis) Lawiraiz Ipecies,qua pro Raiainterdum vendi fo- lec, féd in tantam valtitatem nunquam excreicit. haberis duasin iergore maculas, Torpedinis oculatz fi- miles , hócque precipue Lzuiraiam imitatur , quód leui cute praditus eft: verüm hoc edam ab ca diftat, quód lincam in tergore hamatam,& ad caudz extremum productam gerat. )J D EeS TS RGOIDA, SUR SNMP A DR I-A, Bellonius. Cum icone etiam Gallicum nomen ad[eribebatum , Raye effelee. Stellatasappellant raiastum Graci,tum etiam Latini,quod earum tergora lituris albicantibus fint va- 4e riegata : cuiusmodi ca eft , quam Romanum vulgus Rometam vocat, ( Reedeletzm afferiam a[Perata co- gnominat.) B E(tautem Miraleto maior,multasq; in tergore maculas rotundas,Miraleti liruris perfimilzs gerit: ta- . meneft cute zfperiore;craílioreq; corpore;cuius cauda perraultis veluti fpinis horret. F Caterüm,guftu ac fapore nihilo eft afperis raiisinferior. A Raiz ftellazz quoddam genus Romanum vulgus Arzillam vocat , cuiusdentes obtufi funt,quemad- modum & Flaffadz: à qua hoc przcipué differc, quód cute fit afperiore , & ftellas multó quàm Romera latiores ac pauciores habeat. COROLLARIVM IL DE RAIA SIMPL I- ; y? citer. in genere. À — Ralampifcem Graci batin & batonvocant, exeo quód cauda quibusdam aculeis armatafit, ad fimi- litudinem rubi (entis, mora agreltia ferentis, que Grace batos dicitur, Maffarius & Gillius. Sed batinin acculandi cafü dicere nonlicer, cüm rectus apud Grzcos Bazís oxyconus fit: vnde £azídz illijnos batidem inacculariuo dicemus. Ambrofius non recte ad verbum tranftalitrubum. Batum & batidem Rondele- tius plerunque non differre, aliquando Íexu tantütn oftendit: cui fubícribo.Bazis oxytonum fcemininum in Halieuticis Oppiani legitur,g476- nusquam quod fciam. Similiterà :«036-,74,21s fit : fed hi pifces ípe- cie etiam differunt: cm multaaliorum piícium nomina duplici terminatione proferantur, de eodem o- mninopifce. fic apud ZEginexamiulos & percas legimus apud Diolcoridem iulides & percides. Sed hac ' dere pluraannoraui füprà in Teurho, ideft Lolieinemaiore,. Devocabulo batisphiloloeiampliüsle- 4o P P 8 h giamp gentipferiisin a. Raia Venetiis Raggia nominatur, Hilpani vt Latini & fcribunt & pronunciant Raia. Raye Gallicim eft. Mixobarbari quidam;vt Arnoldus inlibro de Coníeruatione fanitatis,reger appellant. Germani & Flandri S&odf | vel pouiüs S&ocd) / (itaenim profercur vt Bacchus: ) ab afperirate forfàn indito nomine. nam Sud) nobis afperum eft , à Graco trachy, demptainitialilitera. Haud fcio anidem fit marinus pifcis, qui cizca Roftochium in ora Balthici maris 3d) vocatur. $Kapdje pifcis qui Raye dicitur Gallicé, Albertus: nifi deprauarus eft codcx. apud quem alibi etiam legitur: Pifcis qui $$ ay appellaturapud nos. fed hoc nomen Gallicum potiüsfoerit. Aliqui Albertum Rochonem (vt Sal: a« nem)pro raa dixitle (cribunt. INosbarbara hzc reiiciamus , cim Latina & Gracanon delint, Raia pro ranalibrariorim culpa non raró feribitur, & forfitan etiam contrà. Raiamangli voci ant. a € Pornebacfe : à tergo fpinofo.nam £5acf ierguin cft.tborn/fpina. Eliotz tamen Raia piícis eft qui A sglicé vocatur S&aye a: A iet psi Y Lp A aut k " ry * v à 7^ | ' ON 3 ] s « " E" d 2 x D e DeRais Lib. III. — 7009 aut Ciftat, quorum priusad Gallos pertinet : pofteriusfquatinz debericoniicio. Sora Gothicum eft, Olaus Magnus. | ; Non minores Argolico clypeo raiz (£a7ids«) gienunturin India , lianus, Baris e£aaxés $eiwid eft, D raia eft piícis cartilagineus, Ariftotelesapud Athengum. Planorum pifcium alterum eft genus,quod pro fpina cartilaginem habet,vtraiz,Plinius. Pifcis eftcartilagineus,planus: gerícrque caudam, fed cenuein, "Ariftoteles. Cutisciafpera eft, Plinius. Pifcium genus zer?» vocatur , cai cutisalpcra & fine Íquamis: qualesraiz & (quatinz funt, Mnefitheus, Raiz branchiz parte inferiore fupináque habentur, Arifto- teles. Raia tametfi deductasin latera habet branchias ; tamen non fpineo intectas operimento , vt quz non cartilaginea funt,fed cuticulari;Idera. Offaintus(zg cate nimirum quadam rotunda aculeata habet, qualia & rhombis ineffe cernuntur , Maffarius. Bazíde" yórov , id eft ; raiz dorfum Antiphanesinlaac- tiis ciborum celebrat: Archeftratus fcapulas, vt quidam vertit. Raiz (imile eft vitulaz marinz genitale, Ariftoteles. Matricem (alicubi in [talia ) vulgo nominantteftraceum vel cartilagineum illad ouoram re- ceptaculum à Rondeletio depitum: quidam fecundas vocare malunt: eam enim eiici ainnt cum o- uis pifcium , maxime cartilagineorum,vt funt caniculz,raig,&c. Exauthore libri de natura retum & AL- berto Rai pifces (üntégenere pe&tinum (zaepté. pellinas enzm [smt concba.sndotli petlinum nomine pa[[zres intelligunt : qui quidem pu[ces funt plani, féd non cartilaginei)towundi fere, hoc eft, longitudine ac lauzudine equali ac circinata, ita vt linea dimetiensad vnum aut alterum cabitum pertineat, pinnulis circumpoti- tus: magna ex parterübris virgulis & maculisdepictus.Superficies tora eft plenapinis.O culos habet hoc- ribiles? osquoquedeformitare linidum,(os turpffmum)idq; non eo loco quo pilces ceteri, fed loco vc, 29 tris: vbiveró caput& oculi fünt,osnon habet. Caudam gerit pralongam, vt coluber, & in ea (pinas cx - 46 4o guas peracutas , & pinnasad natandum. Lapidem etiam aliquando in capite babet, ( falfivz boc videtor : trauslatuns forte ex Ariffotele,qui de alio quopiam pifce id cvipfrt.) Multas habet caudas hic pifcis : & eftaza- pli (laiz) corporis: pinnis non diftin&is vt in aliis pifcibus. ! Raiz(Beri£«s)pafcuntur locis caenofis, neclongeàlitore 5» enacia) à) vevetyeort SaAdorite, Oppianus, C Carniuorz fant; Rondeletius, Venantur pifciculos aftu,vt refereturin D. Pifces qui plani omnino funt, vtraiajiptis pinuulis,& extremis corporisrotundationibus fefe dirigentes & fle&entes natant , Atiftote« les de communianimalium gtefu, interprete Gaza. Grece etiam r9 legitur.ego £796» ;quod cit rana(fcilicecpifcatrix)repofuerim. Pifcis eft pigerad narandum propter fui corporis latitudinem, Alber- tus. Cocunt raiz non folàm admotis inuicem partibus luüpinis, fed etiam recgo feeminarum füpinis ma- Car. * rium fuperpofitis , Ariftoteles: qui& paftinacam raiz inftar coire Icribit. Videlocum de coitu pifcium ingenere. Pifcium diuerfa genera non cocunt prater fquatinam & raiam : ex quibus nafcitur prioci par- te raiz fimilis : & nomen exvtroque compofitumapud Grecostrahit;/Plinius.. VideinfràinSquataraia Elementos. Raizinvterogeruncteftacea quedam.figura eius tefte (rmilisibiaruin ligulise(t, &c. Ari- foteles hiftoriz 6.10. Hiec lententianon habeturin veteri Ariftotelis traductione, & tuípecta eft V o:- tono. mibi quidem improbari non poteft , przefertim càüm tam cité explicetur Rondeletio. Raianon vt reliqua cartilaginea ouum intra fe parit & excludi, Ariftoteles. Et alibi : Vna ex cartilagineis non paric animal,fobolémque emiffam non recipit, tum capitis magnitudine , tum aculeorum impedimento , ác propter alperitatem.fed haec de rana pifcatrice non raia accipi debent. Kaiz oua ponunt moregallinaruim fingulaaut bina tantüm cum corticibus,reliqua veró absque corticibus: Cardanus ex Rondeletio vel pet- peram;vel breuis &confu(iüs quàm oportebat.le&torem ad Rondeletijverba remitto.Pinguefcunt ven- to meridionali lante, Obfcurus tanquam ex Ariftorele. Raiz & omne cartilazineum genus, hyeme die- bus frigidiffimislatent, Ariftoteles. 8.15. interprete Gaza: in Graco quidem codice nofiro raiarum hic mentio non fit. Similimodo (vt raza pifiatrix) (quatina & rhombusabditi;pinnas exertas mouent fpecie vermiculo- D rum: itémque qua vocatur raia; Plinius.Quem locum explicans Maffarius : Verütn raiainquit)cüm pin- niscateat ex Áriftotele primo de hiftoria, & quarto de partibusanimalium, non videtur eife verum quod dixit Plinius;fcilicet quód pinnas exertas moueat; quod de Íquatina & thoinbo concedimus. Hxcenim pinnis przditaíunt. Attamen Ariftoteles non pinnis hoc, fed radiolis fui oris eiusmodi pifces facerete- ftatus eft.aitenim nono de hiftoria,vnde Plinius hzc mutuatur: Obruunr arena fefe & a(elii,& raize & püc- te , & Íquatinz : cámque nullam (ui corporis partem intectam reliquerint , verberant radiolis fui oris, quos pifcatores virgulas vocant : quos pifciculi cüm afpexerint, adnatant quafi ad algas, quibus vefci foliri funt;nif quis dixericin Plinio legendum elfe rana,non raiashoc modo. Simili modo fquatina & rhombus abditi pinnasexertas mouent fpecie corniculorum,;(verzaiculorzumysaoffra editio)itémque qua vocatur ra- na. paftinaca latrocinatur ex occulto, &c.vt nam iungatur cum verbo precedenii,vt nonlegatur raia nam, fed rana,vt ficfenfus : Vt illa(cilicet rana pifcatrix corniculis fuis pifcatur :ira (quatina & rhombus quam- uis corniculis careant , pinnis fuis vice corniculorum vtuntur , quod fimiliter & eadem quz vocaturrana facere videtur, nam quando prapilacis illis capillamentis (ue corniculis caruerit ( vt inquit Ariftoteles codem loco) eorum vice vtitur pinnis, quamobrem macilentior capitur, quia nonitacommodé pifca:i poteft.Nec obftar quod pauló fupra Plinius de rana meminerit, cüm intellexerit ibi quando cornicula fna ? habuerit, &infràcüm eisdem caruerit. fi quis tamenaptiorem fenfum Inuenerit, continuó gratias tefta- bor , Hucusque Maffarius. Raiz demerguntíe in profundo & rurbantaquam : & pifces qui accelfferint incautos confodiunt , ita quód etiam velociffimum pifcem mugilem in ventre habere inueniuntur, Ob- Íícürusquidam ex Alberto, Verim hzcde paftinacis Ariftoteles prodit, Prolemore fufcipere vt alij car- tilaginei,nequeunt , propter caudarum afperitatem , Iouius. atqui non raias hanc ob cauíàm : fed ranas pifzes proprer amplum & fpinisafperum caput fobolem fuam ore non recipere , Ariftotelesauthor eft, ' OlausMagaus in Tabula Septentrionali fua ad H. f.pauló vltra Daniz finesin Oceano pingit Raism, dh hominem natantem. (vel etzaz fubemer[mmsvt in Latinasabule explicatione feribit, ) qui à multitudine canum fiue canicularum in profundum trahi periclitatur , naturali quodam affectualiquandiu defendat & tueatur. Cuiusy;ei typum , quanquam nec canibus;nec raia àb eo fatis bene expreflis,ex tabula eiusap- ponere huclibyit, | MEN LA XXX 4 Pifces k 1 * Mis. " ^ ; 7— ue, o Partim, Ha 1 Bener, Yanidvoxezrti, Itom. DeAquatilibus. Pifces quidam magni hamo capti ,eo mordicusapprehenfo fequi nolunt : & graui corporis mole ad - arenamaut vadum(4gue fundum adherentes ; trahentibus renituntur; ac elabunturinterdum ab hamo, Oppianuslib.5.Halieut. "y. T. J 4A. 'H faris eigo», id eft , raia fuauiseft, DiphilusSiphnius. Bati & lióbati zgré concoquuntut , Pfellas libror. dedizta. Raiacarnem habetfapore gratam: fed duriorem & concoctu difficiliorem quàm tor- pedoaut paftinaca,& qua copiofius prebeatalimentum : N/ottonus, ex Galeno opinor. Pifcium genus $2g7ày Vocatur , cuius cutisalpera & (ine (quamis, quales rais & (quatinz fünt.hi omnesfriabiles quidem funt, (&vSeugtoi:) fcd non boni odoris, & alimentum humidum praebent: elixatialuum maxime omnium Íoluunt : affi veró , deteriores funt, Mnefitheus. Raia pifcis delicatus eft , & dulciffimz carnis, Obfcurus tanquam ex Alberto. Apud ipfum quidem Albertam(lib.2 4.de pifcibus)reperio,vilem hunc pifcem effe, neque in precio nifi vbi propter raritatem appetitur: carnem eius effe duram , (ceu bubulam, Author de naturarerum:) & conco&u difficilem. Antiphanes apud Athenzum fiezgds vazor inter lautiffimos ci- bos przdicat. Suntquiraiz fcapulaslaudent ex Archeftrato.. Laterum pattes dimidiz extrema de raiis edunturà diuitibus , vt audio: reliqua pars pro plebe & familia eft. Batus pifcis frequenter efus Venerem iritat, Kiranides. Hippocratesin libro de zffe&ionibus internis: Laborans (inquit ) tertio generetabis;" poft reliquam rationem victus &c.prádeat panem,& obfonium habeat fruftum torpedinis;aut Íquarinz, aut raiz, & carnes fuillas edat co&tas,&c.Ec rurfus, Quarto menfe edat torpedinem;íquatinam,raiam, &c. Et alibi:Hepaticus quidam morbus cft pleuritidi non diffimilis, quod ad dolentes locos, &c. in hoc vger «poft iudicationem morbi ex pifcibus vratur galeo,torpedine,;paftinaca & raiis paruis, omnibus coctis.&c. Iacobus Syluius hepati calido & ficco falubre exiftimat hepar raise. Cauendum eft ne pifces magni & dure pellis, vt rex, delphinus, fturio & fimiles,comedantur recentes capti : fed tandiu pifcis referaevur,& maximé euifceratus , donecabsque corruptione fubftantiz renerefcat , Arnoldus Villanou. in libro de tuenda fanitate. Inuenio & oxyliparon genus elfe iuris, in quo raiz, ac czteri eius nature pifces mandi foleant; Hermolaus. Nos plurade Oxyliparo füprà in O. elemento; Tas 3) Barídas oa re 0v "jogv, Ey 6EvA umen Teluam exeo Cures, Timocles. "EoSevBaridovy, Metagenes. Hregoy 50 vli Bari du (eie ) vendo wi- TaTsuaV E Loyn! que s i Ximentude émuD mroríco; Relpondetalter: EneAdos,Ephippusapud Athenzum.Raiz ad mediterranea Germaniz aridz exportantür cum pafferibus & afellis. exenteratas infolari audio abs- que fale. ul ' "^ Deremediisexraiis in genere,leges faperiüsqua (cripfit Rondeletiusin Raiaafperrima. Batus picis eftabsque Íquamis : quem * Idmani culpenam (moz intelligit clppeam. de ea enim poftea Ic- quitur in tbriffa)vocant,Kiranides 4. 2. Oznsapud Pollucem deprauatum eft pro &acis. Ko2 vi At e ^vzs- péslo y d orró ue, Niv&exoy yy, Bamey varexogl ero, Anuslocuples de adolefcente; quieam amare fe fimu- labat. Aliqui (vtScholiaftesannotat ) Nitarum & Datum homines molles fuiffe dicunt: mulieres etiam paruasfazíase vocabant. Aliquiduo hac plantarum genera efle aiunt: quafianus dicar, habuit rae ran- quamflores. Béraaor 3$ alo $dgav, maq3: v2 Gri. Velüdmorlicetinterpretati tenerum ac mollem inftar bati pifciculi. De Baralo tibicine molli & effoeminato multa collegit Cliuslibro g.cap.rj. BazíJes pifces funt lati. 8uzia.Jiaecea 3$ 8 B vov (meliüs,iBazle 35 Jiaedger s Báre. nam & Helychius habet, 24r» 3; a- vis ix See Qua oépovaiy dO) EySUG xaT "AecoréAn, Varinus. Atiftophanes in Pace de Melanthio & fratre cius potis tragicis : Togy/éves é»Loedoyot Bwnédoentren domui (ideft, batides aliósque pifces infpicientes vt rapiant;) Teasyopde;ahot IySuoAtuae i, Apud eundem in Vefpis Scholiaftes &azozaé-ove (melius cum 4.82. méosutres , vt Suidas queque habet) interpretatur opfophagos;id efl, pifcibusin cibo impenfiàs gauden- tes. Eupolisin Megaride: To? T Asveassolóy aree Bavrisyray dU oericeiav ions drsyiey ocloy repCÁs Ov. Tdv Jo xeQa- Aavoccov (occay, olóverse $Au9G". videturautem laudare latera mollia; ficut & batis pifcis molliseft: nates vetó folidiores,ficuti batus pifcis folidiorac durior eft, (fiue abfolute, fiue baridi foeminae, vt R ondeletius putat,comparatus:) caput offeum,&c.Cazlius battum & battidofco pos. non recte t. gemino fcripfit. So- phron botin pifcem quendam nuncüpauir.fed an idem fit;qui batis;non explicatur, Wottonus.mihi bo- tis herbam potiiis fignificare videtur: quod & Athenzus dubitat. | Y Captatorem hominem notare fi vellent, Raiam pingebant. geftat enim illa ante oculos fü6s gemina fila, &c. Pierius Valerianus. fed hoc ad Ranam pifcatricem pertinet. quanqüam & Raia &alij(vt fupra & in D.indicatum eft) (imiliterforté pifciculos captant. Verüm rana prz caeteris. Bá: &- Grzcis,qui rubus Latine , fentis feu vepris mora ferens: fic appellatur,inquit Euftathius,quafi £233 , perantiphrafin,quód minime fit peruia:retinet enim & lancinat transeuntes füisaculeis aduncis : quales & in pifcibus batis funt. hinc compofitum cynosbatus;pro rofa fylueftri. 46» mafculino genere, cadus menfurz genus eft Cyrillo: foeminino autem rubus. a7]; Ariftoteli etiam auicula eft: Gaza ribe- ttam vertirà tubis. Baie apud Homerum quz & Bárja,vXO r Dardani nominabatur , &ab eàdem lodus quidam circa Troiam : aliquioppidum quoddam Troadis fic dictum putantà ruborum circa eam fre- quentia;Euftathius. r Poctz aliquando batidesinter fümmasimenfarum delicias nominant. "0 fazíaig , à y^dvkOV 14od Sannyrion. Ilega £y xípaConyv Baridseyxj Aaa, Eupolis, Ovéé xaígo BarisiyidU yx Edu -ArftophaneS in Acharnenfibus. | b wu, RAE | «er. 20 30 40 a DeRais. Lib. TIII. COROISEZAXLVM.IL DE RAIIS DE SOR $i s. v & vénditur, & nomine non diftinguitur, Bello« elemento agetur. PasTINACA Lutetizin foro frequens; cum raiis fitus. . Dz RuzwnoszArTo ideft Squatinoraiajnfrà in S. uidam Venetiis ad memi. gnata illas qnas Glaud- ser fufcis reliquum corpus obfcmé fabln- pparento, cetera a A. videtur autem co denm es * 1d 1COnt a AVOTCHA 4 deletius cognomiias.AMacnlis diffinguit. T Ra tas Ron Hui gene [o i RA D L D Bt V n NE E Mr FAX V bd 5 1 fc "PAS d / AU : ] ANC l j t x 7 p *. eA TRIS LJ NY ATH: nob [RES Lt jr Hi ij [7] Nia CNN Ae XQ a fa ) NL VAT Dore E es & VAI AW APA À UNE IPA DRHM A 2 y^ RA Won MEA UMPAT A, 2 DPA MOON C 2o jo be $ DeAquatilibus. iom Ven 7 P [437 corpor LÉ PE diflinguentibis CA Normannis dit. 7 46C€ ndeleti, frtanis Hoga. Zz e cinereum macula os Ro P, corpus fer pi. "44 oxyrbynch vocari Hal,L etis ACCE Jiebraufjo. e Ratam de ambi Hate quogu «udo B 1p 20 je ^ 7T TA Z3 va^ LA M Ae SS NNS R ; n, 52 yn p» A ^n) 7 y s M, py, ; AMEN A ipm 7i) il x XR , E, z7 1] A à s I A) lis iW) Nw ny As hi )) u? )) » vy, yd » ^p, 3 ; ny dud ) n va 7 ) » y li ((t wn n i 7] hs a, M nU Raf / Jy» s ] JJ // D x he PY 2» ) n ih p 2 Ji dy Uo n Syl ! Jw jor ») wma P y) n o o e b A tT 4 FÀ-—a LI E d — P2 Pi Met * Lan ] p^ P 3 m —. R y. 4 * " » ; -— - y nt NS Me Le // VA E p M P, ey ou «qu Mtr T v Ji D SORONINE (i i "m — j Z 4 j Wr à) ) hr —ÀÁ E y NV CRT 3 LA «A iym /)) S 27 D DU ' 2) UN pu rg No 3) ) : : i RU y PM ao i (DE v MRNA hs mh Jh M tre ; y "nw | uU my HJ) jj) m 27M 3 N Mur "mo hy. 4 Mop ftt 9 n Y T) ON Y Te ) 27) iy Bat is gg NU aw] h 4): Ay Joa i pu | «nin, Mr TN vL np DOMATE apr LIN. t (n f // | TUI mii SU iy a [ ui. ZA app, PM Ru TW E ))J) JP s i ent e E - Apt NEAR usi a i" eu - Lad ' f6jvo ym NY ü UN N MTS "iw M T Ns M Du | l ^ »- d iP ua e Jy) S TRMARUTA S A, We iy M Po NI Du n 3 » Ur Y a 1 NT SU ih » AM n TD nn S j ' UM ), CAO T) i N NAT /» eu APTE [ n $ d By : e. ee (AM BN AN 200777 rr fen ) y ES REN e SN W pou) ) 22h, P brun 4 Afr P an Ur Scelta. TAE $03 VgrtnES tria (olàm Raiarum genera nominant : nempe Raiam fimpliciter, & leuem,&afteriam, — Rondeletius cm fpecies plures inueniret,fingulas appofite fuis cognominibus diftinxit: ; Quz ego in. 1 prafentia GERMANIS meisitainterpretor. Raialzuis : e(n latter Socd).Oculata &lazuis: círalattet Cpitacitocd).nam & Prouinciales fipeculo Mirallerappellant, Rondeletius magis probat nomenab o- culis quàm à fpeculis impofitum. quod & nosimitari poffumus : eín 2futarocc. Oculata & afpera: eintatb diet &íeaefrocd), Vndulata;à maculis vndarum modo flexuofis : vel cinerea : ín C doatnlotrodi! ein 2tefd» vocdolean A(dyfarberS toc) Oxyrhynchus:ein €yítrocd)jab acumine roftri:eín2tlfenrocd)/nam & Galli circa Monfpelium eleno;id eft,fübulam nominant: ( quod inftrümentum ceteri Gallialefne vocant , nomen id à Germanis mutuati.) vel'finfetocd] à maculis lentisinftar in parte prona. fed tria hec nomina vtri- 10 que oxyrhyného communia effc poffunt.quate priorem priuátim appellárimsein f(eíner Copígrocd)/id eft, minorem.alterum veró maiorem,tín arofjer Cpíftmocd) : vel QBalrocih/ id eft;Raiam cetacez,quód in ma- ximam molem crefcat: vel $tütocd), nam & Ligures vaccam appellant. Afterias : eii Coternrocd). Afterias aípera: eit taudyer Cermrocd,, Clauata : er 90aaeírocd). Clauataaltera: ern anoerer Stageírécd).Spinofa : e cin &bornrocd)/veldoedyetrocdy. nam &cGalli circaMon(peliuta Cardaire vocant. Afpera: ít raucdbtadyter SKoedy. aculeos e- nim paruos per latera habet,in corporis trunco nullos, Fullo- nica : eítt Svartenrocd) / vel eit Sartertfd)e Alperrima, cíg 9» berraucdyer SR ocdo. [ES t) E » pA. z Lzuiraia (vt Gaza tranffu- pui lit) à Gracis Lióbatos nuncu- i BEES EE: pata;alzui cute: maior eft quá |^E 1 'Raia: pifcarores vocant Bubo- 4j (// fam,fiue Mucofam , à luto & inucore, quo eius pellis fordi- da fpe&atur, Gillius. A46276- pifcis qui & j/vs dicitur, Ache- naus. led &íva Íquatina eft, pi- Ícis diueríus , à cutis afperitate limi inftar fic dictus Grxcis, cum liobato eiusdem laeuitas nomen fecerit, Apparet au- tem zuem cognominari hunc pifcem , quàd non vt ceterz plerzqueaculeata fit cute, ex- ceptis propeoculoslocis, me- diáque dorfi linea & cauda: ni- fi quis lzuem dici. malit, quód maculas non habeat ; qualesa- fterias (ideft, ftellaris) & alij quidem. Sic& in galeorüm generelzuis eft , quem vela- canthiz velafterie galeo oppo- nas, inter accipitres aues quo- que afteriz funt , punctis fcili- ja cet &maculisinfignes, (ficut & T 34 | EE ardea ftellaris:) & leues, qui : E üHsdem carent. Lauiraiafel habetiecoriad- P nexüm, Áriftor. Rala ori grata eft : $3 desela, F Barrie arae TÉQU 3) &'xvAG- (le- go e/xolAuQ» ex f entibus : quam le&ionem W/ottonus etiam approbare videtur: ) 53 AeóGal OG», Juzkor Ni dre) Bge- tó3ue,Diphilus;hoc eft, ftella- tisautem carnem habet mol- liorem,& aluum emollit.at le- uiraia,difficiliàs redditur aluo, & virofa eft, W ottonus Jvezo;- AiDregoy Vertit,concoctioni rez nitentem : meliàs eo Ronde- letius;aluo difficiliorem.oppo- i SAT VON e EAS NS ENS d j É- nit enim Diphilus 7$. svxorxlo ] - € e - ; ug E ET " Y | l Ó » 33 duexcfAtoy, 8 T0 Tie xorNÍar Qe- j Ww, mee SS xlxór. Lióbatus carne eft can- p* ; A i *a Ur É | | À |l *- 7^ | : dies AS í Et 1 BS ioc NN DeAquatlibus. dida,tefte Epeneto, Athenzus & Hefychius. K2yi yaaebey) MiCaTO udv£7y y tAvs , Platoin Sophiftis. Ka2 esad»yn uérroi 3 vh (3j potius: nifi xa),id eft,noua;legas.fed de noua Mileto nihil reperio ) MíAm&* de:- sa "Exleíod.amd gs aen pivue Mryov;ii vA«TubOTS AcioCars 01€ Gu, Archef H.a. AdiCarQ",ouaAos sóm Suidas. A«vCázG";ód os (nimirum vt Acegtge», eadem fignificatione, via regia & publica;) £13). esa: ddns,Hefychius.fed pro pifce fcribendum «6276». AsTERIA s,hoceftftellaris vel tellatus cognomen nontraiz folàm formz vni attribuitur , fed & galeorum: & inter auesaccipitrum, aquilarum:, ardearum : à punctorum & macularum varietate. Huic cognominia&&-;id eftlzuisin accipitre quin opponatur, dubium non eft: in aliis aculeato potius in eo- dem genere,videtur opponi : vt pauló anté in Raia leui diximus, Eftautemafterias nomen mafculini ge- neris primz declinationis;veluti adiectiuum : qualia inaliud genusnon mouentur. itaquerecté 4e» z- sspíaz dicitur: Brie acseía; non item : quamobrem Latin? etiam non raia afterias,fed raia ftellaris dixerim. ápud Athenzum quidem ex Diphilo legitur i Ze«cía Baie ,neício quam probé. Hic pifcis Roma vulgo. Arfilli dicitur. Differtautem ab Arzinarello di&to; (quem fecundam acus fpeciem Rondeletius facit ) vc Cor.Sitard.indicauit. R A14 oculatz leuis fpeciem aliam quam Rondeletius dedit;inter pi&uras à Sitardo miffas habeo. Latera minüs rotunda funtin medio enim latera prominent velutianguli duo in rhombo figura oppofi- ti. roftrum etiam magis exertum eft. Aculei fere nulliapparentiisquiin cauda & medio dorío fantexce- . ptis.fi bené expreffa eft pi&tura. Pharmacopolz &alij quidam Raias exiccare;& fceletos earum in varias & admirabiles vulgó formas effingere folent;cüm aliàs,tum que ferpentem aut draconem alatum prz fe ferat.corpus enim nfle&unt, 2a. caput & os distorquent;aliqua incidunt;aut circumcidunt : laterumanteriorem partem aliquousque re- Ícindunt: reliquum erigunt, vt alas fimulet: & alia pro arbitrio comminifcuntur. — Talem fceleton olim mihi depi&tum,cüm e raia fa&um elfe ignorarem;hic appofui, -— Asrzc (fire&e fcribitur) pifcis planus eft in mari Flandrie & Germaniz(inquit Albertus deanima- libus libro 15. tra&2.cap.7.) quem lingua fua af(et vocant: quem ego diligenter confideraui,& inueni ha- bere duos pedes & quatuoralas, (pinnas:)qua verfusventrem & pe&us fle&untur , (icut alz auium, &c. Caputautem huius pifcis,& color pellis,& figura corporis, & fapor carnis , feréita funt vrin raia pifce. D 9 Crura eius funt cartilagines fine iun&tura ; & fubtus in pedibus habet foueas;(acerabula quedam ) vt for- tiüs figantur. Cauda cius non eft vt raiz fed fimilitsalioram pifcium,nifi quód oblongior eft:& ante cau- dam in loco dorfi,vbi ftringitur folida pars corporis, qua eft poft concauum ventris; habet pinnam fimi- 3e lem pinnisaliorum pifcium,fed valdé magnam refpectu fui corporis. DE RANIS S|CRIPTA.HOC ORDINE SEQV.YNTYR. E bx BRoxprsrirrro 2De Ranis in genere. 5De Ranis finmiorum 69 viuorsmms. *De Rana palufivi c venenata. ; 0. De Rubeta fiue Pbryne, «De Calaaaite. De Rana celitas demiffa. | De Rana dryapbyte. D xr r'o.NYT / «De Ranis diuerfis fevipta dedimus in Appendice De Quadrupedibus outparss, 4o | (5. R30oFE L ÀJ AS : IL Ranarum diutftonts Tabula in genere eiusd, explicatio. II. *De Rants ingenere,fimulei de fimniatils Rana, I I I:De ceteris Rants diuerfis. — | 'IN LIBRO NOSURO DE QVADRVPEÉDIBVS OVIPARIS CAPITA HJEC SYN T. t. "De Ranaaquatica e9 intoxia : ded, iis qua ad Ranas quasuta in genere [petlanto, z. De Ranistemporarits efti. : 3. "De Ranunculo viridi. fte Rana calamite aut dr yopete, $9 4. '*DeRana ftue Rubeta gibbo[a,c alits vautzs Rants in genere. : $ —QDeRansrubetisium palufiribus, tum terre[lribus.Ez devenaedim contra omnes uenenata Ranas. 6. QDeRanavenenatnfoffili. DE RANIS (IN GENERE) RONDELETIV S Von dele&antur omnia Ranarum genera. Quare cüm plura & notiora maximé in palu- ? (tribusaquis degant;inter paluftria potiüs quàm interamphibia numerare vifum fuit.Diuezía ) autem earum ee genera experientia demonftrat , vt & authoresipfi tradiderunt; Sed cüm em asd à diuerfis varié & confuse exponantur , ipfa enucliaté atque explicaté docere opereprecium LiIoPIS fuerit; A minimisincipiemusque Gytini dicuntur Plinio autore,quüm de Ranarum coitu & generatio- - neloquitur. Pariunt minimas carnes nigras , quas Gyrinos vocant;oculis rantüm & cauda infignes: mox pedes figurantur, cauda findentefe in pofteriores. Nicander,ficuti legitur in exemplaribus excufís,j4pc- pis vocat interpres puxete Bavgdyee interpretatur. Praeterea Nicanderin Alexipharmacis primum »euooy nominat,deinde xaoiv eiusdem fpeciei, quzfruticibus verno tempore adhareícit. Quoloco Scholi;ftes Gracus tradit duo genera effe &azeéyov,id eftranarum , hybernas & eftiuas, exquibus zftiuz coaxan*;& innoxiz funt, hybernz mute & mortifera. vel fic. Phrynus pro vocali fumitur: funt enim mutz & mini- mé vocales;difcriminis horum caufà dixit Phrynum pro vocali. Eft autem Rana fim lis, fed oculis eft ma- ioribusarundinum fruticámque radicibusadhzret Phrynus.HacScholiaftes, Qv z cüm pluscalirinis quàm lucis rei adferant,nos perfpicuc;vt opinor,fic diftinguemus; vt Rana fint quads 1 € ug, maiorem ; IM y ju ^ Witz E T" arj DeRanis Lib. IIT. 80s vitz partem in aquatranfigant , aliz in ficco tantum , aliz inter hasambigant. Rurfus earüm quz inaqua degunt;aliz in fluuiis,fonubus & riuulis reperiuntur,minim éq; perniciolz funt; (ededules. Has Kanas - luuiatiles vocat Plinius libro 32. Greci communi omnium nomine Ba reduce Alice fnnt paluftres & vene» Cap.s, natz,à noftris Bufonesaquatilesnominantur , à Grzcis &AdoC rera Vel BárgayoréAdor. Has Phrynis fiue Rubetis coniunxit Diofcorides,ttim ob corporis figuram non dillimilém tum ob vim eque perniciofam, 54 &.cap gr. Earum quain ficco habitant, aliainter frutices &aruridines viuiz, vnde einomente(te Plinio. Quidam inquit;ex:ea Rana quam Calamiten vocant,quoniam inter arundines fruticesq; viuic, minima omnium Oc £45.32. cap.re, vitidiffima,cinerem fieriiubent, Alia per tempeftates ex aere deiicitur, & Jjorer)s cognominatur. Rana qua ambigit; oeu9 6 vocatur à Graccis;à Latinis Rubeta. Plinius: Rang quoque Rubetz, quarum in terra £55 & eap.sr. 10 &in humoreeítvita. vel, vt Actius vult; cüm palu(tris vitz conditionemin terrc(trem commutauerit, eus G» appellatur,id eft,Ruberaà rubis in quibus degit.Plinius :Sunc que in vepribus tantum viuunt, ob £5.32.eap.. id Rubetarum nomine vt diximus, quas Graci Phrynos yocantgrandiffimz cunctarum, Quae poftrema maxime indicant de iisdem Plinium loqui & Actium , quàm dicit Rubetasnihilo minores elle ceftudine parua. Hanc fpeciem Vergilius Bufonem appellauit,noftri Crapau.Hzcfunt Ranarum genera. . Neq; vllum eft genusquod ai drea dicitur,vt Hermolaus in mendofo codicelegerat pro 2246* jr papa po, flárga &. Nequealiaeftqua Dryophites dicitur à calamite, vt docebimus. Poftremó neque feinétum gus peculiare ,&ceteris genusquod mutum fit, nam id multis Ranisaccidit etiam vocalibus natura ob quandam loci v«Zu : fed 4i- proprietatem, quod Plinius libro rr. capite 51. annotauit. Ranisfonusfui generis. Multumtamen refert 9€// ranarum & locorum natura: mutz in Macedonia traduntur. Mutz funt & Cyrenis eodem autore lib.8.cap. 58. ii- S pa 20 latisécontinente vocalibus. Etinagro Cyrenenli;ait Ari(totelesiib.8.de hift,cap. 28. Rang vocales pra- 4, MA D MY terito temporedeerant, Mute (unt etiam nunc;ait Pliniuslibro 8 cap. 58. in Seripho infula, exdem alió translate canunt : quod accidere in lacu TThetffaliz Sicendo tradunt. Suntqui putentSeriphum vnam ex Cycladibus non habere Ranas , vnde prouerbium , Bézgay&- 5» -Eeelov., quod confirmare volunt Strabonisautoritate;qui Seriphum faxofam effefcripfit, quare & line aqua effe : qua carere, imó absqueeane ele quidem potlunt Ranz. Sed T heophraftus non negat illic et- fe Ranas, [ed fortalTe non vocalesob nimiam aquarum frigiditatem , neque in Pierio etiam Theffaliz fta- gno propteraquarum rigorem. Id quod multisinlocis euenire mihi compertum eft. Quód Íiquislo- cum Plinij mihi obiecerit ex libro 32. capite 7. in quo aliudà fupradictis genus & mutum confticuifle vi- detur his verbis: Eft parua Rana, arundinctis & herbis maxime viuens,mura ac [ine voce, viridis. refpon- 30 demuüseandem hancípecieme(le cum ea quam Calamiten vocant , quód in arundineus viuat,miniima o- mnium & viridiffima,de quaiam di&um eft. Nunc ad fingula genera expiicanda veniamuüs. DE RANIS FLVVIORVM ET RIVORV M, ü "Roudeletims. Icon bec rana flaniatilis iofra csl,yrepetita ex libro de Quadrupdibus ouiparis. ErsiRanenotiffima fant animalia, nemo tamen fane mentis laborem huncnoftrum ranquam fuperuacaneum.re- tchendere iure poteft, (i poft Axiftotelem, Diofcoridem, Seriphtavana. Viridis mute. Ranarum gene- re diffingni,6ti- le. Plinium aliquid tra&auerimus. Prodeft enim genera di(tn- DEDE 4o gui, quoniam & forma & facultatibus differunt. Range enim JI NS JN wi) paluffces cum rubetis inter venenaras numerantur:rane fu- i n VP my uiorum,riuoram & fontium & in medicamentis& in cibis v- 1 iN) : fürpantur, füntque quibusdam in deliciis, pauperibus famis * m - »u NM ] D à alleuamentum ineraptum. Pratetea mulra videoàrecentio- ribus de ranis pretermitfà, qua pofteaà nobis rradentur,que minimé negligi oportuit, quale eft,linguz formanoua , ino- culis palpebra inferior, mobilis ficutiinauibus.tenuis & per- Ípicua duo foraminarotunda, tenui membrana iis obtenía, 7 tympaniaurium inftar: poft oris riétum rimz due perquas cenuem membranam exerunt. Caudz rudi- fo mentum (üb qua vnicum foramen. eft,quo focrum emittit,excremenra excernit: quedam etiam alia quz in fingulis dicentur, que non inutilem noftram in hacanimalium contemplatione diligentiam effe palàm oftendent, - Vniuersé quidem fd rgayorà Grzcis dicuntur,à Latinis ranz. Sedad caterarum difcrimen hz fluuia- A. tiles vocentur, Iu ripisad (olem maxime dele&tantur.quaternis pedibus affultim in terra gradiuntur,& in aqua celer- B rime natantmaxime pofteriorum pedum beneficio. funt enim longi;ac proinde ad faliendum aptiffime à patura conformar : & ad natandum, quialati,in quinos digitos diuifi, qui membrana tenui connexi funt, vtinanüferibus,anatibus, &fulicis. Crura & tibiz validis mufculis vinciuntur. Pedes anteriores bre- uioresin quaternos cantüm digitos ffi; Qui pollicis vicee(t craffior & breuior. Digitorum tres funt 606 acies, & totidem articuli, Ofla fefamoidea in primo digitorum articulo pedum anceriorum; in omni- busarticulis pedum pofteriorum.- Colore funt vario. Qum paruz fant admodum & pifcisforma,ni- gre: & [pecie ranis pilcacricit us (fimiles& colore. Grandiores fate & caudà in pedes diuisà , aliz viri- des funt;aliz nigricant;alie flauefeunt.. Ventre fünt candido nigris maculisafperfo. Cute integuntur tu- berofa &inzquali, Capite (nnt craffo: ceruice contra&a, fed latiuícula. Roftrum in acutum angulum definit, Orisridtusmagnus;intus magna oriscapacitas, Linguacarere videntur: velfieam linguam no- . inines, eamabaliorum omniumanimalium linguis & fitu & connexione diuerfam effe intellige: Nam extremae maxilla: haerens,inde pendet.quo fit, vt quain parte in cxteris foluta fit; in ranis fic ligata, & con- ttà. nam in maxill, vt dictum eft, hzrer. ad faucesfoluta eft. Hanc particulam cum Ariftotele re&télin- gum vocibus hacfüntverba: O 3. &dreay e lav tgerclh ry Aa lav. 73 plv )9 ép mes Oe meson éQuuer ixSvoJ4$, Tor s&xt us ügra A AUT au TÀ) Ge3$ 10V Qigu'yyds Sm AAU)yO vrivilent e vi) idlav àetner qol aic. Ka- i ess 3] - , : Y yy nis Vox yololge. Libet. cap.7. Coitus, Procreatio. Gyrini. Cibus. Lab 2 cap.ad. Libgz.cap.r. 806 De Aquatilibus. nislingua fui generis eft: pars enim prima qua cateris abfolutaeftjis coheret modo quio totafer? pifci. Intimaveróabíoluta ad guttur applicatur,qua fuam vocem folent emittere.Pro dentibus afperitatem tan- tüm in maxillis habet;qua quicquidarripit mordicus retinet.ob id panno rubro,vel fruftulo carnis, filo ex arundine demiffo,demorfo extrahuntur&capiuntur.Oculos magnos habent & prominentes.Palpebram inferiorem auium ritu oculis applicant,quz tam tenuis eft vt perluceat. Ante oculos foramina fünt,vel ad aérem attrahendum,velad odorandum , tenui membrana obrecta non aliter quàm auris tympanum, Ab oris riu füb foraminibus iam di&is finus vtring; eft, in quo tennismembrana quz dum aérem fub aqua retinétinflatur & foràs prominet vefice acre plenz modo.Ab oculis linee due fuíce perlatera duct (unt. inter has media eft dorfi linea,quod in caudam definit, fed cute contegitur.poft hác fuperiore magisquàm inferiore locomeatus eft quo Gyrini & excremenra emittuntur. Cutis circa articulos tantüm catni firme hzret:ob eam caufam nullo negotio excoriantur, facileq; aére concepto & cohibito intumefcunr. Ven- triculo funt magno longoq; : inteftinis conuolutis,coloris varij.ecphyfisalba eft : ieiunum inceftinum, & quod ileum à quibusdam dicitur laua, ob bilem quam per meatum à vefica fellis in hepate fita excipiunt, quamulis fel viride & tenue appareat.Colon fequitur, czcum nullum reperitur. illud nigreícit ob ftercus: latum eft & amplum, rectum, candidum & anguftum. Splen paruus eft in mefenterio. Hepar rubram in tres lobos fe&um.Maribus renes fantlon gi,carnofi,teftes lutei;parui &rotundi.Faeminis appendices cir- ca renes crocez,quas vrerum effe dixerim. Vefica eft tenuiffima,vixq; cernitur.Pulmones tenues, magni, non omnino fine fanguine,vt Ariftoteles exiftimauit:quüm fcripfit ranas diutiüs in aqua vrinare, propte- reà quód pulmones fine fanguine habeant : fed potius quód exiguo calore & fanguine przditz, frequenti infpiratione&expiratione nó egent.Pulmones nigticant.Corin medio eft thorace:nó piícii, fed quadru- pedum cordi [imile;nigris punctis notat. A medio pectore carcilaginea apophyfíis producitur;in extremo lata,cui innituntur partesque maxille fübfunt; Hactenus defcripte funt ranará partes.(equuntur actiones. Vére coéunt. Mares vlulatu fuo,quem ololyginem nominant, foeminas ad coitum alliciunt. Ololygi- nem vetó edunt maxille iiferioris labro demilfo patilibra cam aqua modice recepta in fauces;füperioré- que maxilla intenta. Flagrant tantisper oculi modo lucernz, cüm finus buccarum maxillis diftentis inter- luceat:coeunt enim m agna ex parte noctu. H:xc fic fere ex Ariftotele conuertitGaza Plinium imitatus,qui maresà voceololyzontes vocari cadit. Sed pre(tat locum adícribere : eleganter enim Ariftotelis locum illaftriorem reddit,quüm de pifcium lingua loquitur.Ranis prima cohzret,intima abíolutaà gutture qua vocemmittunt. mares cum vocantur ololyzontes, (tato id tempore eueuir cientibus ad coitum feeminas. Tum fiquidem inferiore labro demiifo;ad librameatum inodice aque recepte in fauces, palpitanteibilin- 5o gua vlulatus elicitur. Tuncextenti buccarum finus perlucen t, oculi flagrát labore perculfi. ranz igitur du- plicem edunt vocem 8AoAvóya COitus tempore:&aoa£,quavoce omnibus funt mole(tz. quumqQ; maximé, & vltra modum funt vocales,tum tem peftarem przfentiunt , quia aqua pluuia delectantur. De coitus ra- tione varia prodiderunt authores.Plinius:ranz fuperueniunt prioribus pedibusalas faeminz mare appre- hendenre pofterioribus clunes.Ec mox: Mirum quz (emeftri vita refoluuntarinlimum nullo cernente,& ruris vernisaquis renafcuntur quz füére nate, perinde occulta ratione càm omnib.annisid eueniat. Di- cam hac de re id quod fentio.Certam e(titanasaliquas fponte nafci, Maxime qua Gyrini vocantur.Gignü- tur & ex concubitu maris& faeminz.(ed non ita coéunt,vt Plinius tradit/fed animalium retr meientium riu.atq; ficcopulatasRanas vidi:cuius tei caufa neq; inter ccara,neq; inferiore inloco,fed (üperiore mea- tum habent.Quantum ad Gyrinos attinet vt mihi, ira omnibus experientia comperrum effe poteft,fpon- 4.5 te etiam in limogenerari. In magnis enim imbrib. & itinera locaaliaanteà omni Ranarum genere va- cua,primum Gyrinis,deinde Ranis multisabundátfe obíeraaui.Ranz cibum in aqua capeffünt. Mufcas, vermés,cantharos aquatiles,;tineas;hirudines,cochleas paruas, atq; infecta aquatilia omnis generis deuo- rant. Ádeó funt voraces vt àfuo generenon ab(tineanr.Inueaiin maiorum ranarum ore ranas paruas,atq; E in vétriculo femico&tas,cochleasq; echinatas.Quamobré efcá etiam lóginquo,vel cibi odoratu,vel con- Ífpe&ualliciuntur & capiuntur maxime iplarimet ranarü carne;aut páno rubro carnis colorem referente, F Noftrisin more eft pofterioratantum Ranarum in cibis vlürpare reliquo corpore abie&o, vel quia carnis parum ei infit,vel quia vifcera venenata, vel in cibis inurile quid effe in iis credatur.quod etíam A- ziftoteles annotauit de Echinis loquens,quorum quod nigricat parti creditum eft (uperiori , ex dentium origine pendens,amarum;nec efculentu m;quale in multis ineffeanimaduertimus,aut certe quod ei pro- portione refpondet, vc in Teftudine & rubeta;& in ranaatque etiam in turbinatis & mollibus,(ed colore differt.Caro ranarum candida eft,dura,fi recens fuerit: feruata, cenerior redditur. Medici vt Teftudinum,ita ranarum carnem hedticis& phthificisapponunt: quod non improbo,fi in iure capi decoquatur,quo temporead venerem non cientur: tunc enim virus olent: modó etiam in locis fummo az (tu exíiccatis captz non fuerint;fed in fluuiis & riuulis. Ranz apibusinfidiantur,necearum aculeos pertimefcunc. Mira traduntur à Plinio de ranis,à Demo- crito & Magis,qua ex libro 32. pexenda funt. Dioícoridescontra omnium ferpentium venena proantidoto effe prodidit, fi ex fale& oleo decoctz edantur,iusq; earum itidem forbeatur.Contrainueteratos rendinum rigores pellenr.Idem tradit Plinius. vnguentis & emplaftrisadhibitz ficcandi difcutiendiq; vim habent, maximéin articulorum doloribus.In- dc Emplaftrum à Ioanne de Vigo Chirurgo rede compofitum, quod & emplaftrum de ranis nominatur, quo foclici fucceílu in tumoribus& doloribus morbiHifpanici vtimur.Ranz tres in olla vftz,& cum mel- le appofitzalopecias replentfi Plinio credimus:vel cum pice liquidaillitz,vt Diofcoridi & Paulo ZEgine- tz vilum fuit,quod ego experientia verum effe comprobaui. Illitusearum cinis profluentis fanguinis im- petus fitit authore Diofcoride , quod & Paulus confirmat. Crematarum ranarum cinis maxime ficcans redditus,(anguinis eruptionesfiftit, &alopeciis cum pice liquida medetur. Plinius: Ad fanguinem fifter'- dum ranarum illinunt cinerem,vel fanguinem inarefactum, Eádem exiccandi ví equorum Ícabiem deco- &z inaqua extenuant, donec illini poffit, aiunt ita curatos non repeti poftea.Ezdem déco&z in aqua ma- j o 62 rina pforas tollunt, donec fit craffitudo mellis. Multà plura ex ranis petita remedia acgerfusvarios mot- £x bo » bos legesapud veteresautores. 3 * D. RANA ; , De Ranis. Lib. HIE. OE isy: DE RANA PALVSTRI ET VENENATA, (ID est, Bufone aquatili.) Rondeletius. Ix TER ranas(fant que in paluftribuslocis,& putri foetidóque limo oppletis,& nafcuntur & viuunt; quz paluftres recte dici pot- fant. fed quia quz fluuiatiles funt;in paludibus etiam & in aquis fta- guantibus reperiuntur, ad huius difczimen illam venenatam co- gnominauimus;quz Bufo aquatilis vocatur;à Gallis Crapaud eau, ,,& Gr&&cis ado reu; , deniq; terreftris (7mo palufhrz) oguo&» , hiuc .zrübetaquz paluftrem vitam in terreftrem non commutauit. Ea ru- beta fiue phrynoterteftri minor eft: cuius venenum mala fympto- Eo matáqueeadem fequunturquz rubetz; quz Diofcorides lib.6.cap. 21.fic explicat : $ga2& vel &AdoCdreaz 6 ^,id eft , rubeta aut rana palu- ftris affumpta tumores ciet ; pallor corpus vehementer decolorat, vt plané buxeum fpectetur: fpirandi difficultas torquet, & grauis halitusoris,fingultisque, & inuita interdum geniturz profufio. t confequitur.Paülus Zigineta eeazey etiam, & £adov Bidreaxor appel- Litcui vires omnino fimilestribuit: quód corporis tumorem indu- cat haufta;palloremq; intenfüm buxo fimilem : quódq; egré fpiri- tus trahatur,os feeteat;fingultus infeftes;aliquando etiam femen fine voluntate erumpat. Eadem quoq; aduerfus hocvenenum remedia prefcribuntur.Iuuantur enim quiid hauferunt, fecundum vomitioneim multo meri potu;& arundinis radicis binis drachmis;aut cyperi totidem.Breuiter , cogendi funt vt vehc- mentiambulationi & curíui fe credant ob torporem quo corripiuntur.Quinetiam quotidie lauandi fant. Nicander inAlexipharmacis fimile venenum ranzilli ineffe cecinit,que multa in arundinetis viuit,quam Calamiten dixi ex Plinio à Grecis nominatam fuifle.eadem quoq ; remedia aduetíus idem venenum prz- Ícribit.. V. DID RESVERSE PS SESS E -'BRIBSR Y XNCO:S SREONN. D-ELGE, E»1 V5 Hancrane paluftvi venenate [ilem e[fe ait,ideod, pitturam fe non appofzeffe : nos alterius ( guam in po- -ofleriore hoiss capitisparte deferibit.) vubeta effrgienz ex noflro De Quadrupedibus Qziparis . | libro appofuizuius. o RYBETA propriéterreftriseftquz Bufoà Vergilio dici- Á tur,id eft,rubeta maxima te:re(tris;ad difcrimen paluftris,de qua modo locuti fümus.$eu e» à GrzcisdiciturádG-82re4- — 4 xtymagà s uses 01) aeos às ds, rag Tü Qége Ov agro Ts Ai- d f purodvs Qiasos n vio ysgeatiay. | b Won Animal eft,;inquit Actius, magnitudine nihilo minus Te- ftudine parua, exafperatautem & vibrat terga dum fpiritu implétur;atq; ob id ipfam audentiüs euadit.. Ad ledendum dtaque manifefté infurgic, & faltibus interpofitum fpatium contrahit:raró quidem morfum infligens,verüm anhelitum o confaeuit vchementer virulentum indücere, adeó vtetiam fianhelitm contingat tantüm eos qui prop? fant;ledat.Czte- rüm qui ab eislaíi func; his omne corpus intumefcit & diffunditur, accitó omnino pereunt. Vidiequi- dem hzc Íymptomata in muliere qua petiit fumptisherbis,quibus Rubeta venenum fuum afflauerat. Eítautem Rubeta ranz firilis , colore fufco, roftro latiore & magis rotundato, quale in fecanda Pa- 5 ftinacz (pecie defcripfimus. Oculiseftmagnis & rotundis.Denique rang palu(tri & venenate fimilis eft, quam ob caufam picuram eius non appofuimus. Cute tegitur craffà & vix penetrabili,tum quia dura eft, tum quia umida & fpiritu diftenta iCtibus cedit, Pulmonesintus habet inagnos & rotundos, quiqia£re ,;; 1) multo completi potlunt.hepar vitiatum, vnde prauum beftiz cem peramentum autore Ariftotele: Non- 4, Ll. e nullorum, inquit , vitiata omninoiecinora,vt corporaquoque eorundem prauum temperamentum for- G.Fenezam. go tiantur velut Ruberz, Teftudinis,& fimilium. Neocles & Timzus fcripferant Rubetas bina iecinoraha- bere: &alterum quidem occidere , alterum alteri adueríari & falutem afferre, &à formicisnon attingi, ob id formicisobiiciendum cenfent , vt pars quam non votarint venenatafir. Mirade Rubetiscertatim tradunt authores , quz Plinius recenfet :fed id imprimis, ex his ranis lienem contra venena quz fiant ex ipfis, auxiliari. Cor veró etiam efficacius effe. Rubeta apesintetimit. fübiens enim aditusalueiafflat, & obíeruans rapit euolantes.nullo hcaftici malo ab apibus poteft. Exrubeta multis modisvenena przpa- rantur,quz latenvaffümentes: quz przftatignorafle, quare de remediis dicamus.Rubetarum veneno ad- uerfatur fuccus betonica,plantaginis, artemifiz potus. Item fuccus ranarum marinarum ex aceto & vi- no bibitur contra Rubeue venenum. SanguisTeftudinis ranarum venenisauxiliatur,feruato fanguinein farina pillulis fatis,& quim opus fit in vino datis. b: ks Rubetz fuus eftà natura datus hoftis Buteo triorchis,qui eam rapit & deuorat fine pernicie. D Vulgus falsó creditgemmam vernacula lingua Crapaudine nuncupatam in Rubeta inueniri, & vene. ^" RUNE nisrefiftere. jT S d al Terreftris Rubetz generis ea eriam effe cenfebitur, que fnb terra vel fub ftercore inuenitur, ranis Ti fimilis;roftro acutiore;cruribus breuioribus, cutetota ruberofà, maculis multis cinereis notata; oculis [pose multüm prominentibus & virefcentibus,qui palpebra inferiore teguntur. maxilla: inferiorisextremum ftequenüffimé mouet;lingua;ventriculo;inteftinis fuperioribus fimilis. Va(à fpermaticaà fuperiore parte oriuntur,circa [epzum transueríümalba. Renescarnofi , vefica magna, retentam in ea vrinz copiam in metu effundit. In 'aedio ventrenigraquedam cernuntur,qua oua fortaffe fünt. hec compreffa arramen- tum emittunt. Hepar nigrum in lobos duos diuifüm,iii quo vefica fellisquod ex viridi nicricat. Pulmo- ncsvt Tgítudipi& rana. Vefcitur formicis, cantharis, fimilibüsque beftiolis,Hzc Rondelctius,Puto au- 3 Yyp ai tem PT | 3. DA " G. Fenenum ex €a, C Temedia, Hijf!eria. - Lib.32.€ap 5. Veuezi vemedia 808 De Aquatilibus. | ; A : ra hs KM: , NA ETNE T ! tem fecundam hanc Rubetz terreftris fpeciem;eam effe,quam nos etiam ín libio De Quadrupedibus O- uiparis defcripfimus,cuius iconem etiam huic cà piti pra fiximus. DE CALAMITE, (SEV MVTA PLINIIET NICAN: dri.) Rondeletius. effigiem banc Ranuntuli viridi ex toffro De Quadrapedibus Ouiparis libra vepetiuimuas. . RAN AM Calamitenàcalamisin quibus viuit vocarunt Gteci.Id ys ; penus effe dixerim quod àe3eyyov vocauit Nicander in Alexipharma- Z7 s cisjid eftymutum,atque inter Rubetas numetari poteft. Ranette no- - ftrinominant Ranisaliis corporis fpecie fimilise& calamirtes, & parti- $72 bus internis: fed parua eft,tenuis & viridis, De qua Plinius : Eft parua ET rana inarundinetis & herbis & maximé viuens; muta , ac fine voce,vi- 9 BN ridis: fi forte hauriatur, ventres boum diftendens; huius corporis hu- morem penicillisderafum claritatem oculis inuntis nàrrantafferre, ipfisd; carnes doloribus oculorum fuperponunt.Huitsrang parue fa- uM nies efficaciffimum e(t pfilothrura fi cecensillinatur : & iplaarefacta actufa, mox decocta tribus lieiniüis ad tertias,vel in oleo decocta ereis vafis. Diofcorides viridium fanguine pilos aüulfos renáfci prohiberi tradit. In arundinetis rorislin&tu vidtitat. | Venenata eftvt Rübeta luperior » quare eiderii verieno eadem quoque remedia medebuntur. DE RANA CZLITVS DEMISSARONDEREETIVS. 29 Prnimbres & rempeftates cxlo delapfa rana Rubetis fimilis eft,fi Ariftoteli fenfibisq; noftris fidem adhibeamus,quz Jrozerjs;,id eft;3 Ioue milfa nominatur. Hz in nubibus procreatz decidunt. Quidam in ea fant fententia vt exiftiment rànas paluftres minores , vel viaftrorum vel ventorum impetu furfum ra- ptas decidere,cuius rei id effeareumentum ; qubd nunquam nifi a£re pluuio & commoto delabi videan- tur. Alij ne caderequidem vnquam ex alto cenfent,fed quia ex Bufonum genere fünt, ex cauis in quibus viuuntlocis dum tempeftates przfentiunt,eeredi,&tum & celo demilfas ranas credi,qui anteà non com- paruerant; Sed opinionem hánc prorfus refellit quotidiana experientia , atq; grauiffimorum fcriptorum fides. Quód fi quis hoc miretur,contempletür multa aliain natura eque admiranda. Quid enim imirabi- Libjnp, liuselfe poteft aquis in czlo ftantibus,vt ait Plinius; ille ceu parum fit in tantam peruenirealitudinem, | rapiunt eó fecum pifcium examina;fzepé etiam lapides fubuehunt portantesaliena pondera. Ranzigitur 39 &ioz«réis rubetarum funt fpecie;quod tradidit Ariftoteles lib.i.problenmiati, Aid v ive?) à fru voci, dur "fw? ood àv pixpov Bavedy ev soy Qeunold Ov; Ua Luaor sever oo 7) oiAElq. doa Tis Qoms sy rÀoTA dU Qv zi civ U20 4. Ge erro pe eoy xy vogbv analydy voy riavrov "y ven. a j ro1aU$4 E11 you dl E ety. voee yo TÀ oüpua T i ITE TOU xt T0 aegiTligun 8 à rOv vos airov. Curinfalubris eftánriüs ,quüm magnus eft prouentus pufillarium ra- naram;quz rubeta faciem reprzfentant an res vnaquzque loco füz natur idoneo abundare folita eft? itaque eiusmodianimalium genus cüm natura hümidurm fit;pluuium annürh ob eain caufam indicat. An- ni veró huiusmodiinfalubres funt. corpora enim liumida excrementis abundant, qus morborüm funt caufz. Rana huius memirit etíam Plinius libro 52. Cap. 10. lecur rànz Diopetis & Calamitz in pellicula gruisalligatum; (Venerem concztat.noflra aditio babet diopetis vel calatiita. )aii ralis lectionem Hermolai ^ fequi;qui dryophyteslegit. de qua tana proximo capite dicitur; ' 19 DE RAN AtDRYOPHYTE RON DELE TINY Supra dixit Dryophbyten non aliam e[fe à Calasmiteyim ce pite de Ranis in genere : bic vero diflin- " guit, Phoouem fecutus. RyvssTÁARYM generi fübiicienda rana,qua in quercubus & ficubus,aliisq; arboribus inueritir;vi- Lib 31.2)4. tidiffimag; eít, qua nota cum Calamite ab aliis diftinguitur. De hac Plinius : Ett rana parua , arborem candens,&cexeavociferans. — Inhuiusosfi quis expuat, ipfamque dimittat, tufD liberaridicitur. Hzc prolixius de ranisà nobis tradita fünt;vt earum differentiz perípicué intelligerentur. quamuis enim viles fintbeftiz : amen nulla eft ex qua vel fractus aliquis percipi non potfit;,vel pernicies vitari, COROLLARIVMIL DERANIS IN GENE R E T Quanquaminlibro De Quadrüpedibus ouiparis permülta de ranis confcripfi : quetiadmodum fu- prain tabella,quam huic de ranis tractationi prefixi;indicatum eft: vifum eft tamen in prafentia quoq; quzab eo tempore obferuata mihifuntjdiicere. Hoc impririis monendus mihi Lector eft : multa Ex authoribus iam priüsà me prolata,nunc etiam in Rondeletij fcriptisreiectá non elfe:partim quód is mul- taaliter,& alia occafione citat vtemendandi interduni vel illuttraudi gratia,quód fine reperitisillorura verbis commodé non fit : partiti quód ad diligentiorem collationem ocij fatis non erat; RANARYVM DIVISIO. ( Bufones proprie di&i. 2. ( Terreftres f Calamitzr. | Aliz quxdam füb terra vel ftercore degen- «. 3 Rubetz. 4 Gibbofz.4. (res.5. C à Cornutz quzdam dicte s. ( Procreantür ex 7 & Venenarz,foffiles.6. Íemine,vt | Virides ) Ranarümalic4 [ Flauiatiles édules Ig Us f^ i Aquaticz 4 — g : | Paluftres venenata Mass M Alio quodam modo pro- S appe ux RI ueniunt; vt J Temporarig,velaftium. 10. — 2 : | Arimerég, calis vel cum pluuia demiffz.rr, —' we e Dinifiongs M OMNEM c 2o io 40 o 60 DeRanis Lib. IHII. — 809 Disifions explicatio fecundum numeras. * — Calamitefüntviridesparuz;qua &arbores fcand ünt:quanquam Plinius videtut diftinguere;cum aliàstum quàd calamitas mutas & peraiciofas facitarboreas veró, vocales, nec meminit earuui veneni.T^ conem earum prafiximusRondelerij capiti deRanis.fl.Habeo inter diuerfas ranarum picturas,ab Argen unenfi pi&ore miffam,fabuiridem quandam patuam,non ita pulchro colore vt calamites eft , (ed fubob- Ícuro : qua fi non ad calamitas, fort? ad tem porarias referri debet. 2. Bufones proprie dicti;fimiles funt paluftribus & venenatis ranis;fed maiores, &c.quare iconem ea- rumà fe omiífàm Rondeletius fcribit. quitamen non fimpliciter terreftre hoc genusfacit , fed amphi. bium, ex Plinio: Ranz rubete(inquit) interra& in humore eft vita. & Actio,qui eas ex paluftribus terre- fires fieri tradit. Querendum;an potius non vna rubetz fpecies eadémque ambigua fit, fed duz diuerfz : quarum vna femper terreftris, altera fem per paluftrisfir, Poffunt tamen alique per zftatem , dum aqua fuppetunt;actepor finit, in aquisagere:deindeautumno & hyeme in terra fe occultare:quod aquatica o- mnes faciunt;prater temporariasopinor. | 3 Rubeuequa fübterravel ftercore inueniuntur, (inquit Rondeletius,) ranis fimiles funt roftro a- cutiore;cruribus breuloribus:cute tota tuberofa , maculis mültis cinereis noratz;oculis multüm proui- nentibus &virefcentibus,&c.Hac ille. Has puto minores elfe prediis: necaliasquàm quarum ettigiem ad principium capitis Rondelerij de Rubeta dedimus. | 4. Gibbofam ruberam defcripfiinlibro De Quadrüpedibus Ouiparis cuius; quoniam in fe quenti- bus quodaddam non habeo,;iconem hoc in loco appofai. f$. Cornibus exafperati rubetarum doríum,quod Plinius fcribit ha&enus non vidi, Gibbofe tainen rang à nobisdictz offain dorío cornuü fet inftar eminent. Aliaratione recentiores quidam'parum Latini Ícriptores ranam quandam cornutam vocancà fono vocis,quo cornu feu tubam imitetur quodámodo. In Galliis eft bufonis genus quod cornutum dicitur, àvoce. Verno tempore prodeunt, & vocem inftarru- barum binz inuicem emittunt.coloris cinerei;fufci,(tetri,)in ventre verà crocei.per totam quoque Ger- maniam alüífime clamant:& falfum e(t extra Galliam mutas e(fe.In paludibus putridis degunt, Albertus & author de naturis rerum.Has puto minores ruberas paluftres effe, de quibus moxdicam. Reperiuntur & terreftresargutiffima voce,quam tab: aut campanz in(taraudiri ex longinquo aiunt:fatis frequentes cir- canobiiem Tigutriniagri arcem Kyburgam : rarzaucnulle in vicinisregionibus. Ha dupl feré mi- nores fant communi rubeta : czteró fimiles, Vna mihiallara, (deprehenfa fub trunco,vbi fe abdiderar, vclateret per hyemen : Septembrisinitio, )tergo erac lurido;afpero,ventre ex fufco albicante , oculis au- reolis , (fed aureo colore per medium diuifo,) clunibus cruribásque , fed precipue digitis pofterioribus; pilofis. Easnoninaquofis, fedaridislocis degere audio : vere vocem fuam emittere & atate: cüm ve- Íperi clamant,no&tem fequentem fine pruina futuram certà [perari autumno & hyeme nonaudiri. 6. Fofthles V.ex Aoricola, i : EL 7. Hluuiatiles Ranz (B£reesyoi)fimpliciter dicti; deguntin aqua pura, fluuiis,.fontibus,riuulis : fánt- quecdules Hz paruz & informes adhucnigricant, Grandiozum aliz virides funt » aliz nigricant , alize flauelcunt , Rondelecius. Inueniuntuz autem etiam in paludibus & ftagnantibus aquis. Aquaticz illae quz prz ceterisin cibum admittuntur, viridesfunt, nigris paffim afperíz maculis. Sunt & fübliuidz at- que fübcinerez qazdamaquatice:quz partim vocales & edules fünt, partim mut , & non eduntur , vr Ge. Agricola fcribit. 8. Palu(tres venenatz cognominandz: vtabinnoxiis, quz & ipf in paludibus reperiuntur, difcer- nantur. ÉZzeayot $aerot Grzecis. Has Diofcorides ruberis fiue phrynis coniunxit.tum ob corporis figuram non diffimilem,(magnitudinequidem inferiores fünt:)tumob vim eque perniciofam , Kondeletius.qui picturam quoque earum exhibuit, | 9. Proxime didis minoresfunt, quz noftris Gstfcntróttle: ideft, lacunales rubetulz dicuntur: & S8ténfe | inde puto quód doifi ventrísque colotibus falamindtas aquaticas ( quas indocti fcincos putant) eprafentent. Hz femper funt paru : & viuuntinlacunis & aquis corruptis, ficuti de cornutis fuis Al- bectus fcribit, cuius verba proxime recitui , (nec puto has abillis differre: ) ventre pallido fiue citrino, panis quibusdam difcolore : & fao quodam fono vocis vtuntur. Has Ariftoteles in problematum r.22, ranas paruasrubetis fimiles , (pux5de Garedoyus eeusocióéis,) quarum multitudo annum morbofüm futurum fignificet , meo quidem iudicio , appellat. quanquam has Rondeletius Jiozeróg facit. Sed plurade his Ms 5. 9 EY iutcrius. 10. Latent hybernis menfibusinterraranz omnes,exceptis temporariis iftis minimis, (Geemani vo« cant SX cf: frófdotein/)qua latentin coeno, &reptant in viis ac litoribus. (? ripiz )Ha enim quia non ex femi. ne genitali,fed ex puluere ziftiuis imbribus madefato oriri videntur , diuin vita effe non poflunt, Ge, A- e PDA EE |. ;gricola. O FE m E 8IO De Aquatilibus. gricola. Sedforté temporarie zftiuzque ranz , non vnius generis funt, fed tum ex fluuíatilium generc. tum rubetarum,prefertim minorum paluftrium: aut faltem vtrísque fimiles. ii Deiisquas Aiizerás,feu coclitàs demitfas vocanr,inferiüs dicam. COROLLARIVM SZ IL DERANAI IN GENER E, ful e de fluuiatili Rana. De fluuiatili rana iam paulo anté quedam annotaui in expofitionetabule: (ed à Rondeletio predicta Osíquatinz anté promptümque eft,vt ranz paluftri , Ariftoc. locus fi occurreret, verba Grzcainfpi- cerem. Equidem ranz paluftris nomine pifcem feu pifcatricem ranam hicacceperim,vt pifcis pifcicom- paretur. vtrique fané fimiliter osin promptu eft;aliter quàm raiis. facilé quidem Brea G7 £A fiforte 91 italegitur, (vt [ufpicor,)pro Báreaz& àaisos irrepere potuit, C Deinformiimperfe&óque ranarum fotu,lege qua (cripfimus fuprh,pag.sor.in Cordylo.Declinante Maio menfe(die z1. )inueniin füperficie aquz ftagnantis, in lente paluftri & algisinnatantibus, fatus ra- narum minutos qui depedes videbantur : propius veró infpicienti rudimentaanteriorum pedum appa- rebant. HosTrali,quonism caput enorme eft , reliquum corpus ueseícer, capitonesappellant,vt coniicio ex verbis Baffiani Landi: quiin libro de pefte:Ex putrefcente (inquit)aqua oriuntur vermes,magna copia ranarum & aliorum animalium, quz ortum habent de putredine: cuiusmodi funt pifces (ymproprie pce 401241 ) capitones vulgó dicti. Aquis paludum ficcatis moriuntur ranz:reftitutis, reuiuiícunt, Incertus. D' Inventregeneris cuiusdam ardez ranam deprehendi,Ianuari j medio.Rana(pé,vt.& chamgleon,cum ferpente pugnacInnominatus, E | ApudAngles Lucius pifcis,capitur ranaaut blecca pifciculo hamoaffixo , funiculum ( lineam) tra- hendo per ripam. non ftatim autem extrahiturvbi hamum corripuerit, fed iam defatigatus. Pifcatores aliqui ranam excoriatam in reti naffz inftar contexto ligatam fufpendunt , ita vtin medioliberà pen- deat: vel iecur caprinum fimiliter: fic piícesinefcatos ca piunt. Ranzexpulerunt Autariatas , Agathar- chides. Autariate Stephano Tbefproticagenuseft. Antoriatz veró Zliano, Indica;à ranis plurimisin- choatis & imperfe&tisé caelo lapfis migrare coacta,de animalibus.17.41. G Cochlearum víusinfirmoiecori prodeft:idque etiam tabefa&tum reficit. ben& enimalunt : fi vifco- fam carnem meliüs lixiuio lauabis. aut (ale & vino;aut farfüre. Aqua earum deltillationibus collecta he- &icis & phthificis efficaciter prodeft , & ficcz iecinoris distemperantia bis die ieiunis [umptatepens me- detur. Caro quoque teftudinis,que in nemoribus degit:deflillant & eam alij ad eosdem vfus. Rana quo- que qua bolo inlympidis aquis capiuntur, pares effectus habent, Alexander Benedictus. Ad epilepfiam: Aliqui per dorfum ranam fcindunt : & extra&um iecur folio caulis (2raffice) inuolutum deficcant. hoc tritum cum vino optimo in potu dant paroxy[manti(fab paroxy[mum:)& (à vice prima non curatur,ventu- to paroxyfmo idem faciunt, Antonius Guainerins. Feetus ranarum imperfectosaliqui elixant, & inna- tantem adipem colligunt: quem locis glabrisillinunt, vr pilifüccrefcant. Inarticulis morborum impe- tusfedant ranz,fübinde recentes impofita, quas quidam difledtas iubentimponi, Plinius;cinis rana ma- gna(rubera,ut Cardaus in Varizs[cribit)collo galline vel alterius auis,linteolo alligatus,probibet ne fan- gvis effiuat;etiamfi profunde vulneretur. Ex quo multi colligünt eundem cinerem geftauum,muliebrem fluxum menftruum retinere poffe , acaliasitem hzmorrbagias, Incertus. 20 3o Deranarum vi;ad inducendum vini fatidium;ex literis amici cniusdam viri boni & mihinoti;ad ami- 4o cum , qui easliteras Germanice fcriptas miht communicauit : Filio ebriofo & fepiàis ex ebrietate variis periculis expofito dum con(ulere cogito;ab hone(tis viris remedium hoc accepi: Kanam viridem(aiunt) exiis quein fontibusfalientibus reperiuntur,yiuam in vini menfura(duarum librarum forte )fuffocatam, eamin vino vim relinquere,vt qui vel hauftum vnum inde bibiffet;peromnem deinceps vitam abftemius . degeret. Ego folicitus & metuens ne quidaliud etiam inde detrimeniüi fequeretur, cum filio (recens et- iam ex ebrietate periclitato)inftitutum menm confero.aquiefcenti propino vind, (in quo tamen paluftris rana,cüm circa fontium fcaturigines nulla reperiretur, fuffocata fuerat;) duobus hauftibus, vno vefperi, altero mane. Voluiautem ipfe preguftare vinum,& experiri faporem, ostantüm colluendo, ita vt nihil indc glutizem : quilicecnon difpliceret, pofteà tamen ad duos feré menfes vinum faftidiui. Vxoreius, quz odorem tantum vinarij vafis illiusolfecerat,ab eo tempore ha&tenus(pe[cio quantum temporis )vinum non bibit.etfienim interim experiundi gratia non femel guftauerit,inde tamen ftomachi dolore non me- diocti percepto, abftinet. vterum quidem non-fert, nequis eam ob caufàm vinum ei faftidio effe fufpi- cetur. Atin fiiiofaftidium hocnon vltra quatuordecim dies durauit : citius tamenàvini potu caput ei nunc tentatur. Experiemur a'iàsidem remedium cum rana viridi é fonte faliente : & rei euentum ad tefcribemus , Hac lle. quibus ea, quz apud veteres legimus;ad inferendum vini tedium, medicamenta hicadícribam:Vinum in quoanguilla fuffocata fit, (alij,ín quo anguillz duc necarz fint) potui exhibitum (adduntaliqui, vel modicc)vini tedium (vel odium) parir, Plinius &alij quidam veteres. Rubellio(pifcis marinus)in vino putrefactus , iis qui inde biberint , tedium vini affert;Plinius.item mullusin vino neca- tus,& vua marinain vino putrefacta. Vinumaiunt tedio venire his qui ex Clirorio lacu biberint, Idem. je Nicolaus Myrepíus e teftudine remedium ad eundem effectum praícribit, cuius vim inquit effe di- 6e uinam. Eligantur hirudines ex aquis in quibus ranz degunt: nec audiamus illos qui ex huiusmodi aquis hiru- dines vituperant, Auicenna. H.a. — Exranaquenamhieroglyphica habeantur , multis exponit Pierius Valerianus lib. 25. noslemmata Ios. quedam tantümindicabimus,quz funt: Imperfe&us , Inuerecundus , Curiofitas, Longo pófttemporc progrediens,Sophifta , Dzmones,Poétz, Silentium. In diuinisliteris (in quit)vt in libro Apocalypfeos, ranz fimulacra funt cacodemonum.Porró filentium fi gnificatur per ranam rubetam illam grandiffimam, quzgentinis veluti cornibus infi gnita eft : proptereà quód obferuarunt magi, ficain multitudinem yo- ciferationibus oftrepentem inferatur, filentium fieri. Eóque fpectare putant nonnulli ranam illam Me- ccenatis celebratiffimam, qua is literas & tabellasobfignare folitus erat , vtpote qui ea qua literis crede- - , i£. ret /filen- "e M — DeRanis. Lib. IIII. an ret,filentioinuoluenda effe commoneret. Sed enim ciim rana, non rubeta, in omnium fermone;(/,) ego có potiüs rem fpectare dixerim , quafi Mecoenasid in Augulti gratiam factitàrit : de quo etiamnum infantulo illud fertur, quód in auito füburbano obftrepentes fort? ranas filere iufferit: cui quidem com- - mentoadcó fauit vetultasilla,vt ex co negenturibi rana coaxare,&c. COROLLARIVM IIL DE RAN A- KR V- beta, aliisque diuerfis, $eub6» Gracis prorubeta maículino genere vulgatum eft: oeóys veró femininum, apud Nicandrum, A, — folum reperi, & 4£lianum deanimalibus 9.11, & 17.12. Rubeta eft rana venenofain ficco femper rubens, Jo &àrubisnomen trahit,in quibusplerunque vi&titat; Niphus. Quirerum nomenclaturas Latine , Polo- nicé & Germanice confcripfit;Rubetam interpretatur Polonicé Zabá drzetona, Germanice eíníaubfrofdy. Bufonem veró , (id eft, ranam terreftrem nimiae magnitudinis) Polonicé Ziemnazába, Germanice citt Siott. Quavoce Greci bufonem appellarent.fruftrà quiefiui diu cim Italica nomina compluranon ne- Íciam, quibus appellatur vulgó : Rofpo, Zatto, Botta, Babi. Montani noftrates(Germanice) Svrotten & (ybfrotter. Galli Crapaud : vnde lapidem bufonitem,crapaudinam, Caefar Scaliger. Mutas ranasaliquas Mt, dici putárim, quales rubet funt: non quód vocales penitus non fint : fed aliis vocalibus & garruliscom- paratz,mutz prai pfis videantur:quoniam vox eisrara & parca. Referunt multi muftellam àrubeta vilam fic torpeícere ,& exanimari , vtà rubeta occidatur & eda- D tur,quod tamen vix credi poteft: nifi;jnon hac omnium,fed quarundam (ix folim proprietas, Cardanus in 20 Vatiislibro 7. Bufonesaiuntà ferpentibusdeuorari.addunt Íuperftitiofioresab illisinde venenum quzri, Car Scaliger. Certum eft, nullum oftentum infelicius rubeta apparere poffe,càm vel magnitudine velloco invfi- E tum fuerit: animalinfauftum veneno , forma feeda, folitudine , clamore inauípicato , habitatione fub terrà, & inter humana cadauera;nocturnum,.fpiritu graui;oculisque intente refpicientibus,fafcinóque, Idem Cardanus ibidem. Sed veteres adeo ominofam & aborainatam bubonem auem faciunt: nufquam veró,quod fciam,bufonem ranam , veterum quisquam inter aufpicia vlla memorauit. quanquam Aug. Niphus lib.r.de auguriis, veteres bufonem vndecunque & quomodocunq; obuiumin felicibusauguriis habuiffe narrat,&c.vt in libro de Quadrupedibus ouiparis recitauiin rubera H.h.contraria prorfus quàm Cardanus fcripfit;opinione, 30 Nicolaus Myrep(us vnguento 1 xx v11.ad lumbricosinfcripto admifcet oculos ranz terre(tris, Ki- G ranidesr.21, Batrachite lapidivires quasdam fuperftitiose adícribit , imaginibus quibusdam infculpto, & aliis nonnullis additis (i proamuleto geftetur. Ex Cardani Variorumlibro 7. Rubeta( inquit) den- tium dolori prodeft plerunque,fi dentes coxarum offibus tangantur: antipathia enim eft. Siccatzin vm- bra iecur, ad albugines oculorum elegantiffimum auxilium elt.Ipfa veró tota uberibus carneis fupetliga- ta;(Vocantautem nátas Mediolaneníes, )eaabolec,& liquefacit. Synanchicis co&a & pro emplaftró im- pofita;adeó prodeft,vt quendam hocauxilio , cuiiam tanquam morienti , de more candelz accenfz fue- rant,liberauerim. Crediderim & filum;quo fufpenfa interierit, fuer de filo perpsreo,g2o [affocata fuerit vi- perayveteres tradiderunt, )polle confcrve. Pedes omnesmague rübetz, ab ea viuente abícifli , dum Luna vacuaad coniun&ionem properat;collóque ftrumas patientis füfpenfi;adeó conferunt, vt perfepé etiam 49à morbo patientem liberent. Cinis quoque cius £coni cum carne exhibitus,tineas quz plumas erodunt, tollit.& forfan etiam, fi fuperauem ipfam folüm fpargatur. Idem collo mulieris luxum menítum patien- tis füfpenfus , (hene quidem vim ex cinere Rane magne. fuperins etiam ex incerto autbove fGripfimusin Raua.) ferturegm cohibere. Quinimó referunt collo pulli cinerem fufpenfum,efBcere , vt neiugulats fangui- nem mittat. , De Rubetarum veneno.Synefiusin epiftola quadam ad fratrem diítichon hocrecitat: 'Aes!dz,eeusor, deir , x) Aedyxéar eploduye, — Kad nula, Avesiioa ( Avorimio forte, ) Àj mdai aadissag Videnturautem vulgo, nullocerto authore , víitati fuifle hiverfus: quibus A22ixàc homines notantur tanquam maxime vene- natis etiam feris, afpide, rubeta , ferpente,(viperam intelligo,)& cane rabido;n ocentiores, Quinam ve- tó fint aedes , dubia poteft : ego coniecturam meam protuliinlibro De Quadrupedibus ouiparis, $o in Rubeta G. nunc veró Aadiaéu; per Íyncopen pto Aaodiaéaz dictos, coniecerim, vtfit nomen genule , à Laodicea ciuitate Afiz.quam coniectnramauget,quàd in eadem Epiftola à Synefio Euthalius quidam co- gnomine Ballas,A«2;«s2« nominatur.illum ait prefe&tum aliquádoLydis auariffimum &aftutiffimum ho- minem,resillorum effe depeculatum. Eftautem Lydia Afiz regio, & Laodicea quoquenon procul Afiz ciuitas,Lyco fluminiimpofita. Stephanus aliam Syriz;aliam Lydiz Laodiceam facit,&c. Itaquearbitror Laodicez(cuiuscunq;)ciues,tanquam improbos;auaros, aftutósq; homines, hoc difticho traduci folitos: ficut & alij populi fuis vitiis,vt in prouerbio, Tria Cappa peffima, Memini ranas quasdam la&teum quod- dam virus exudantes videre , quod & falamandrz , przfertim percu(fe , faciunt. ^ Afpis vel folota- &u interdum interimit : & afflatu quoque,vt & centrites , & rubeta , Zlianus de animalibus 9.11. Etrur- fus17. 12. Eftquoddam rubeta genus , cuiusnon modà potus eft perniciofis , fed illius etiam afpectus 6o afpicientibus infeftiffimusexiftit. Nam fi quis ex iis,qui malasartes ingeniose fa&itare Íciunt;cam primà contriuerit; deinde eius fanguinem, fiue ad vinum, fiue ad aliam potionem , quam homines veneficiido- neam cxiftimárint , admiftum , cuipiam per infidias bibendum dederit , is fané fine mora perit. 4r nuncres agitar tenti pulmone rtbete,Iuuenalis Sat.6.de veneficis mulieribus. Extat hiftoriaapud Boccatiit deeoquiàfumpto cibo cum amafia fua in horto ginginas folio faluiz perfricauit : & mox mortuus eft. ynde mulier in fufpicionem venenivenit : & cümin rem prafentem à iudice duceretur , oftendit de- cerpto faluiz folio virum hocquoi p nunc modo gingiuas perfricaffe & mox obiiffe, periitautem mox ipfaquoque. Vnde iudex de faluia füfpicaricospit , quam cüm effodi iuffiffet , rubera fubtus latitans de- prehenfa eft. Rubetz in puluere pote mortifera inferunt incommoda,quemadmodum & morfu. Nam etfi dentibus careant, tamen comprelfa Ícabris gingiuis particula; & fubinde ingreffa per cutis fpiracula y Yyy 4 falus, 812 De Aquatilibus. . faliua,demorfos venenant;Matthiolus. Artemifiía alligata priuatim potens traditur,potá ve,aduerfus ra- nas,Plinius;Macer fuccum eius cum vino hauftum commendat, H.a, — Bufocongrum pifcem in Amara AEthiopiz lacu;congri forma , fed capite feedo quafi bufonis,nomi- nat Caffar Scaliger De fubtilitate 226. 35.&c.. Ranam pilcatricem incola Iftrize rofpum appellant, id eft, bufonem & fimiliter Itali eriam aquilam pifcem , Bellonio tefte. hanc nimirumà veneno, illam ab oris forma. DePhrynenobili corto multatraduntauthores. Zlianusin Variislibro 9. auream eiusima- ginemDelphis ere&am memorat. Phrynion herba Kiranidz x. 21, eft batrachium , in aquis nafcens , vi vrente. | h. — Deominevelaufpicio ex rubetis,diximus paulo ante in E, R. Aw z Scincoides numerofz enataspeftilentiz futurz aliquando przfagium fünt, Alexander Bene- di&us.fed omnino legendum phrynoides , vt Ariftoteles nominat , idémque ex ipfis przfagium refert : cuius verba Graca recitat Rondeletius , in capite de rana coclitàs demiff, (Vide quz Ícripfimus fapràin Explicatione tabula diuifionis ranarum ad numerum 9.) quanquam enim fcincorum , quos vulgó ficap- ellant,colorem referunt ventre cittino , dotío fufco : & (imiliterinaquis putridis degunt: & venenum, vt probabile eft, illis (imile habent: hoc nominetamen nullusidoneus author vfus eft: & fcinci non (unt quibus imperiti pharmacopole quidam eorumloco vtantur; fed falamandre quedam aquaticz : Sala- mandras noftri $ftollen indigetant : aquaticas veró, fBaffermollen : ranas vero iftasab earum fimilitudine, vt coniicio,S)ténludiminutiuavoce. Ranz phrynoides lünt ( inquit Petrus Aponeníisin commentariis fuis in problemata Ariftotelis) quarum faciesfigna rubea habent. Huiusmodi vetó ranas , vel potiüs ra- nulas,multoties vidi. Multó minores funt vulgaribus ranis, parte prona coloris charopi,vel cinerei , feu 2. cufi: (ab ventre verócitrini, aurei, Necraró contingit easin Italia videre poft pluuiam immediate etu precedente vehementi,falientes per loca priusarida, puluerulenta, caudam habent paruam & tenuem. Sed huiusmodi ranularum nemine intelligenda funt quauis animalia ex putredine orta: Ariftotelesta- men hzc prz caterisforté nominare voluit: quia cum fintdiuerforum colorum , maior copia materiz & putrefactio ampliorin ambiente nosloco indicatur : Hzcille , qui & Ioannis Damafceni hunc aphori- Ímum citat:In quacunq; prouincia abundauerint animalia generata ex putrefa&ione,putredines &peltes in corporibus incolarum eodem anno generabuntur. Rondeletius easdem iezezéá: efle putat , hoc eft, ccelo demitfàs : quas ego cum plauiis tantüm cadere dixerim,vel alioquin ex aére füblimi cadere , id quod ratiffimum acinter oftentaet. Et quanquam hoc etiam aeris corrupti magnum eft fignum: & populos aliquos haclue regionibus fuis pullos(propter ranarum & nubibus demiffarüi copiam, & grauem interfe- 29 ctarum odorem)literis proditum eft: phrynoides tamen dictz in ipfa terra ex eius putredinegenerantur: & quanquam femper appareant alique peraftates,fi tamen in maiore folito co pia prouenerinr;infalubre Ld F^ fignum faciunt. Drorzrzs ranzànullo authore nominantur , quod fciam , preterquam femel & iterum à Plinio, nempe libro 32. cap.6-his vetbis : Rang quas diopetes & calamitasvocant : fanguis earum cum lach tyma vitis, fi euulfis inutilibus palpebrarum pilisillinatur ,renafci prohibet. Errurfüscapite ro. Iecurranz diopetis vel(Kondeletzus legit,&g)calamitz , in pellicula gruisalligatum , Venerem concitat. Sed vtrobi- quealialectio habet dryophytes,quam & Hermolaus fecatuscít. Vtcunque legas;apparet Plinium, fiue diopetem fiue dryophyren eandem feciffe cum calamite. Ro ndeletiusetiamin capite de ranis in genere, dryophyten eandem calamirz facit, pofteà de fingulisagens diftinguit. Ego dehis vocabulis quedam 49 rotuli in Libro de Quadrupedibus Ouiparis,capite,de Ranunculo viridi,fiue ranacalamite. Et (ané ca- bis videripotfunt Jiozerés , hoc eltécaclo,velaére delapfe , cüm fuper arboribus reperiuntur quafi non de terraafcenderint , ( cüm nullumaliud ranarum genus fcandere poffit, ) fed é fublimi ceciderint. Rondeletius ranas paruas rubetis (imiles,quas eeuvosdeg Ariftoteles cognominat,Jrozerés effe putat:qua fententia paulbanté nobisin controuerfiam ductaeft.. Ranas certé quasuis é nubibus delapfas , quod fa- &um fzepé legimus; tam infelici ranarum pluuia, vt populi etiam ita pulfi fint , Jiozeréie appellare licebit. Videque congeftaà nobis funt , inlibrode Quadrupedibus ouiparis,in rana C.Pluuiam quidem rana- rum,murium,piícium,&c. dupliciter accipere licet : vt vel cum pluuia aqua hac animalia ceciderint: vel fine aqua;agminatim tamen & pluuiz inftar e nubibus delapfajin terram difpería fint, Ranz paruz (0i pixel É&reaxor)non pluuntur, vt quidam putarunt: fediam priüs füb terra latentes, jo apparere incipiunt,cüm aqua earum cauis fe infinuárit.genere autem differunt hc ranz ab iis quz in pala- dibus & lacunisdegunt. Abundantiatamen & harum & ceterarum cüm viguerit*(addiderime bumidans ce amorbofam anni conflitutionem portendit, ) Ex fraemento libelli Theophrafti de animalibus quorum re- pentina multitudo apparet. Mirambelluim oppidum eft Santonicz praturz. in eiusagro rantum pluit ranatum;vt cumulatim totz viz tegerentur: oppidani neque domo efferre pedem , neque vbi veftigium ponerent,haberent:Quó fi totius penéAquitaniz ranina ouaconuecta effenr,vix ille numerus expleri po- tuerit, Caefar Scaliger. Vocabulum Jiizeris apud Homerum inuenio, à dandi cafu Jj compofitum.nomi- natauté ille zorapis Jiimeréos id eft/flunios c Ioue delapfos: quoniam fluuij (praefertim torrentes)coclefti aquaaugentur. Alij autores tum in hoc,tum aliisà Zwis có pofitis nominibus,omicton ponuntjà genitiuo diis vt Jyoreeohs , Auopidus. Eultathiusannotatnomina in reus, fi compofita fintà verbo ew, quod eft cs volare;paroxytona effe, vt c Lurérus aeris : à izle autem quod eft cadere, oxytona , vt Jyeze7*s T2: 4dtor, 73 Us Aie wyramsaty. DePalladioautem colitis delato, pluralegesin Lexico Graco Latino , &c. Quo- niam veró codices Pliniani quidam non diopetes ranas , fed dryophytes habent, füper ea voce etiam ali- quid afferendum duxi, prater ea quz in libro de Quadrupedibus ouiparis rana calamite dixi. Grzcz igitur linguz proprietas & analogia dryophyren nonadmittit. At Jeve6iot» fi quis appellet,quàd per arbores re- pat,vel: Jevorézis , quód ab arborein arborem quafi volando tranfire videatur: vel Jevaa?7, aut Jgvoz 675, id eft, exarboribus delabi foliram;(qua omnia calamitz conueniunt) defendi poterit. Horum tamen o- mnium nihilapud Grzcosfcriptoresde ranisinuenitur. Aevrerés veró oliuas legimus, zd à des «- "iexviag epis, (lubaudio $aziaz,) Varinus.qua priusquam matureícant,ex arbore cadunt. DrupasLatiné à vocant. f id Dryopbytes. 26 5o 4o $o De Ranapifc. Lib. III. T vocant. Drupz (uit oliue nóndum edules & tenérá: nec oleaturi modó , (edalías quoque baccas ità vocamüs,Hermolánsin Plinium. V ideIndicem Plinij. His o pponuntut Jevzezeic fructus (praefertim oli- uz)quiinipfisarboribus maturuerünt. Adi Euftathij in Homefum Indicem, & Lexica, DE RANA PISCATRIGE, RON D E letius. AT pA N o ji m 27 7 PS TT D een du d, ML aM ET S TUA ur. rrt 155654 SS daB eer - SES Y NSSEEESES vere visescstis Ti PA HTTECR TITEL SNSSNA c va S TITIO MES a MSS : did scr irm EOANGSS Bersm , A Ratis &torpedinibusadlongoscartilagineos veniemus per medios: hos voco,qui vt non omni- nolongis fimiles funt;iralongiore contractioréque funt corpore, & cauda fpiffiore quàm plani. Praterei branchias in lateribus habent; prater planorum cartilagineorum naturam. Huiusmodi funt ra- namarina & íquatina,quas tamen in planis numerarunt Ariftoteles & Plinius. Deranaautem marina ceteris ranarum generibus omiífis nuncloqüimur: qui f£áreey e» 4A ab A - ri(totele lib.9.de hift.anim.cap.57.dicitur,id eftinterprete Plinio lib.9.cap.42.rana pifcatrix. Hodié quo- queà Neapolitanis rana piícatrix dicitur;abaliis Italis marino pilcatore;vel diauolo di mare. A Maflilien- fibus baudroy (Bamdroizm Maffilkenfinm vulgus vocatnomine abatracho derorto,Bellonius,)à lato & amplo oris ri&u:iquo marfupium refert, quod baudrier vernacula lingua nominatur. A Durdegalenfibus pe- fcheteau. Siculilamiam nefcio qua ratione appellant;nifi ab ore admodum hiante, velà yoracitate. Mon- fpelienfes gallanga. Pifcatricis nomen à piícandi folertia inuenit; ranz verb à rang paluftris nuper na- ues fimilitadine. Partuntenim ranz paluftres , tradente Plinio, minimas carnes nigrás,quas gytínos vocant;oculis tantüm & cauda infignes: mox pedes figurantur,cauda findente fe in pofteriores. Apud Pla- tonem prouerbio dicitur : nihilo rana gyrina prudentior :"Om iuéie uiv avrbüy danke Sv éSuvuACopty hr go- Qa; aga irósyyavey Qv eis agi yum vdtv Beorlow Bagdoyu syvglye. Nos illum tanquam deum fàpientiz nomine fufpiciebamus;at ille neutiquam fapientia ranam gyrinam füperabar. Quo inloco Erafmus pro yvetysle- gendum cenfet »eueiv : eft enim Gryncum Myrenzorum oppidum, vbi confentaneum eft, inquit , ra- nam defpicatiffimam fuifle; propter Apollinem,cui peculiariter id animalinuifum , propterfabulam de rulticisin ranas commutatis; Eftautem eoinlocoteraplum Apollinifacrum candido marmore,& ora- culum veftiffimum: vndeetiam ipfi c6ognomentum Gryneo. Verüm cüm optimorum authorum tefti- moniis cónftet gyrinos paras effe ranas vel ranarum partus informes,quibus illepidius nihil poffit vide- ri;Platonislocusinteger miniméque imiemisdodu videtur. Sedvtra le&tio magisprobanda;penes do&iores iudicium efto. Ad ranas marinas redeamus,qua à ranarum paluftrium recens natarum Emiii- tudine di&z funt: capite enim caudaq; tantüm conftare videntur, vt etiam cottis fluuiatilibus pifcibus appofite comparati poffint. | Hicindignum plané fuerit veritatisftudiofo praterire filentio , mon(trum illud, feu fabulam potiüs, qam pto rana pifeatrice,& eius liiftoria propofüit is;qui de aquatilibus fuperiore anno librum edidit: ei Ordo : queraseos 720 f(erH AMITLS8 A De TADH DyFISE. Lib.9. £ap. $4. Im Tbeateto. Coxtragidlara Belloz g, ecquid pedes non ba- enim pedesappinxit tam abfürdé, quàm fileoniterreno pinnas appinxiffer: ranámque appellatam effe M putat; pedibus quos fub ventre geminos habet , ad rana palaftris fimilitudinem membrana intertextis: quibus verifimile CO UNA ndS inranz modum per fundum marisincedere. Qux omniaquantümà veritate abhorreant,ex fequentibus perfpicuum fiet; Rana matiria piícis eft cartilagineus;planus; fufcus , fiue füliginis colore: capite maximo, rotundo & cotnpreffo. Corporisfigura & colore cottispifciculis (imilis. Capiti cauda tantüm fine corpore affixa elfe videtur,vt nihil fere prztef caput,caudámquein hoc pifce videas. Caput aculeis multis , acutis, horret, Osilli non in fapina parte; fed in promptu , amplum &latum , &ad pifcisingenium morésque à provi- da natura recté accommodatum, Maxillafuperior,breuior eft: inferior, longior & promiriens: quo fit vrfemper os hiet, pateátque; Lingua quoque maxilla fiperiorelongior, lata eft & magna pro maxillze riagnitudine, Eft membrana quzdam gingiuarum iriteriore parte enata,& in os complicata: qua à maxil« la feparari;nifi diligenter infpicias,non videtur.Denres noni folàn in vttaq; maxilla funt magni , acuti, in osrecurui,fed etiam in palati offibus duobus infixi;item in radice linguz. Oculi füpra caput ad latera Ípe- &átesaculeisfepti:ante hos propédentappendices duc;tenues;albe;tetriq; odoris,fi Oppiano credimus: quibus veluti cíca pifces mira folerci allicit & capit, quod non folàm grauiffimo Ariftorelis pehnenin , | ed B Labs. PIT D yd. Xp, 814. De Aquatilibus. (D) fed etiam pifcatoram multorum experientia com probatum eft. Ariftoteles lib.9.de hift.anim.cap. 37.Ra- naeaqueante oculos propendent,quz longa pilorum fpeciem referunt , in extremisautem craffiufcula Lib.o.cap.za. (A) C Partt. Lib. 2.delif. animal. cap, 13. Lib.6.de bif. cap.to. Lib. .cap.24- Lib.g.de gen. RTHIPI CAD 3 Lib.6de hif. €Ab. 10s Lib.6.de Liff. etm. CAD. Vitaextra a- quam. E G Jib .32.cap.d. E A, Maltbam long? altum p fem effe. A rotundantur, veluti efca vtrisque adiecta s eainquam capillamenta;cüm arena, aut turbidis aquis , quas i- pfà conturbárit, fefe obruerit;attollit : que quàm tangunt, pulíantQ; pifciculi, eos allicit donec in os per- duxerit: quz veró capillamenris illis cafu quodam catueritmacilentior capitur. Eadem Pliniusita trans- tulit. Nec minor (quàm torpedini) folertia ranz quz in mari pifcatrix vocatur. eminentia füb oculis cor- nicula turbato limo exerit;affultantes piíciculos pextrahens,donec tam prope accedant, vt affiliat,Eadem Oppianus lib.2.2a;4,2xóv pereleganter expreflit. ! (— BárgayG» av voSis pXv pee) MaNSAAU I SU£, — Aloe G dU iddeveóps di olyeret gU uL a. "ANv dea xy TO [uie detouTo yate QogClo. Avràs uXyeriAoio uuT euebeyrG» 2Avee KéaAiTaa irgejaé ov oAl lo dt c adpus mladyet: — H pa ol ou "ou" ved rug varéveoSe reQUxd, Aer T de^ fjovit v6, quu d$ ok aci eT. "TUO Seu durs d SAoy ix9371 Bieuovégoiciy. OTBá pv eicogümvres $Qoeudog t Aa GE. Auzae 0 qb as aUmIS $péAueTQ Tela c iaa, VHaa.uAN àanalgeaas 827 cópa. Tol dU toigoyras — — Ovoly Glos d pusyos puvi]oy JiAov,dae1 Add uI Baredrs eoeetaiv Gon "joéeost panfres. à Ex his liquetiure optimo pifcatriciscognomentum additum. Contra aliorum planorum cartilagineo- rum naturam pinnàs duas habet in medio corpore. Branchiatum foramen vtrinque vnum,cute , non of- feo operculo conte&um. Cauda carnofa eftfi pilfáque,in pinnam latam definens: in eiusdem fupina par- te piunaaliaerigitur. Ex caudz capitísque lateribusappendicule quzdam carnofz dependent, certis in- teruallisà fe diftantes,quz natante rana füpernatant. Intus peritonzum nigrum eft : ventriculus ma- gnus,vtrinqueappendicem vnicam,breuem habens. Inteftina gracilia, in gyros multos conuoluta & re- plicata,quod neceffe fuit, ob voracitatem & ventris capacitatem paruam, Hepar rubefcens,paruum,con- travoracium & guloforum pifcium naturafn,neq; in lobos fe&tum velutiin galeis, tencritudine torpedi- nis hepati non cedit, ob eam folàm expetendur. Fellis vefice meatuslongus;ab hepate propendens me- fenteriojinteftinóqueadhzret, Felaqueum eft. Splennigricat. Huicpifcifi per os , ventriculus intera- neáque omnia eximantur,corpüsque quoad eius fieri poteftdiftendatur , totum pellucidum fitimmiffó- que lumine laterna apparet horrifico afpedtu,quemadmodum & pifcis ipfe viuus tetro faedóque eft con- fpectu,yndeab Italis diauolo marino nuncupatur , &ab Oppiano in verfibus pauló anté citatis foeda vifa dicitur. "e x Ranaoua parit,cüm cateri cartilaginei animal pariant: Ariftoteles : Oi ply 2emidozdl diat md yree dozl- x01 1 7&7) cA y erá]a Coo üngym AL Bazpáses. Et;Zooroner 5 và a6Adiyt eei ego olontic aya 62 &UTU S1) &xle£qe- eiv&r avráig Al) Buretryw, Animal pariunt cartilaginea , fed prius ouum pariuntinfeipfis,augéntque & ex- . eludunt;exceptarana,Quoin loco pro rana mendosé legitur raia in Latinis codicibus. Plinius : Cartilagi- neum genus animal parit,excepta quam ranam vocant. Huius reicaufam reddit Ariftoteles. T4 vA Mey, iG6Ndy n TOVIySU0y 63 erolg py aoToxei vU T Acioy Gy; tto Caoroxel , AL Syos, oy xaNdg1 Bárgavyov. dTO» 5 déroRE Siga Ce ü TéAdov 00v pÀy Ov. Atia ) E eo uar" oÓcie 3 ql 1539 k602AUÀ crar Aadiay $26 E AorTV oiuaTO, i vabslu axayüóduy aoi ou roa eia. Aibmeo 84i Leepor cia Éyeran Tie veot]is ; JU ele dore Cooronct. 033 pio, dj gary iris Te nue Demeg qj eae Say kon tere d) eenSáv. Cartilaginea perfe&um ouum intra fe pa- riunt;animálqueforàsemittunt, excepta rana: hac enim fola perfectum ouum foràsemittit, Cuiusrei re 2m 319 caufa eft corporis natura : caput enim mult$ maiusreliquo corpore habet,idà; aculeatum,valdéqueafpe- 40 rum : quamobrem neque pofteà catulos fi1os recipit,neq; initió animal parit: capitis enim magnitudo & afperitas quemadmodum ingreffum, ita etiam exitum impedir.Idem alio locofcribit , ranam animal non parere,neque foetus fuos recipere,tum propter capitis m agnitudinem , cum propter aculeorum im pedi- mentum. Cur veró rang paucae reperiantur, cüm inter cartilaginea faecundiffimz fint , idem Ariftoteles docet.ToavsyevóTalov £6 6er vy lySumv fi uasyle : vv 2 aeAay ty Bároan OG» , d2d anátiti 815 d1À Tb orb v fa- dos : vlilevgo do gba djs ase) s Th ^y. Foecundiflima pifcium eft mana, inter caruilaginea vero rana : fed rarze funt;quia facilé pereunt. parit enim vniueríaad terram. Rana marinaextra aquam aliquandiu viuere po- teft. Vidimus ipfialiquando in litore inter herbas dies duos vixiffe , vulpeculeq; terrenz no&tu paftüm quzritantis pedem dentibus arripuilfe,& ad auroram vsque retinuiffe, exquibus oris dentiüm que robur colligerelicet. Carne eft molli,excrementitia;infuaui,ferini faporis,malíque fucci, Feleiusaduerfus füffufiones vtile eft. Os in cauda nullum habet rana; cüm cartilaginea fit;jneque acu- leum exertum paftinacz modo: Pliniustamen , Officulum de cauda ftrumis curandis prodetffe his verbis Ícribit: Pungi pifcis eius,qui ranain mari appellatur, officulo decauda;itavt non vulneret;prodeft. Id fa- ciendum quotidié;donec percurentur. Sed quid de eo Plinij loco fentiam , anteà ( capite vltimo de Rats, quod de Raiaafpervimaig[cripfit) expofai. T*é. | Ex his tum aivos]í2à nobis cognitis,tum grauiffimorum authorum teftimoniis confirmatis , notior cuiuis effe poteft rana pifcatrix quàm ex eius defcriptione qui pedesei tribuit, quique eam maltham ap- pellat: caiuserroris refutationem in hunclocum reiecimus. Ac primüm quàm friuola fit fola hzc ra- tioquód malthafit;quia molli fit carne, nemo non videt : id enim nomen in infinitos alios pifces , qui molli funt carne,competeret. Deinde O ppianus;cuius verfusà Lippio Latinos factos profert,facilé eum ab hocerrore reuocaffec Is enim libro 1. &aid/[i4» cum cetaceis maltham numerat : libro veró fecundo torpedini fübiunxit.Quare inepté primo Latino verfui libri primi duosalios exlibro fecundo fübiunxit : quafi veró maltham & ranam tanquam eundem pifcem Oppianus coniunxiffet;iisque tribus verfibus;vt deeoderm,locutus fuiffet. DE EADEM, BELLONIV S. Tyrannidemin litore maximam exercetque à Grecis u4a9u (Malthanz longé alium effe pifoem , indi- carts ef fupràin 2M.clemento)à Bárga y O* Sud li G7 Latinis rana marina dicta cfl. Graecam E deca affilienfium 4 $9 6e DeRanapifc. Lib. IITI. rg Maffilienfium yulgus adhucimitatum,Baudroium,nomineà Batracho detorto;appellat. Burdegaleníes à pifcium,quos deuorat,multitudine;pifcariolum( dum ranam pilcarricem appellare volunt;)vocant,Pe- íchetau, Epidaurij( vulgus. Ragufinos nominat )apud quos ingentes huiusmodi pifces reperiri foleat, obdeformitatem & feedum atque horridum corporis afpe&tum , Diaboluim marinum vocarunt: àcuias eíu atque infpe&tione, qui Epirum & Zgaum mare incolunt , plarimüm abhorrent: tant ümqueipíum exenterant;fiquando in fagenis capiatur, vt pifces,quos recens deuoranerat,extrahant. | Ranam autem appellatam effe puto à pedibusquos fub ventre geminos habet;ad ranz paluftris fimi- litudinem, membrana intertextis: quibus verifimile eft hunc in ranz modum , per maris fundum incede- re. Figura eft plana;oblonga;carne molli, vndeilli Malthz nomen e(t : tres cubitosin Epirolonga, Ma(- xo filiz multó minor : cute vndecunque leui : ore tam vafto,vt maximum quenque canem terreftrem abíor- 29 bere poffe videatur. Hochabet cum fquatina commune , quód binas vtrinque alas prz fe ferat , latiores ac denfiorestamen/jarque in [ammo magis diftentas : grandia foramina duo,co loci oftendens.in quo re- liqua cartilaginea quina habent. Osante caput, Squatinz modo,gerit : dentésque confufis ordinibus, fu- periorem& inferiorem maxillam ambientes,mobiles;albos,oblongos,ad ftomachum conueríos:pinnain pauló fuprà maxillam fuperiorem admirabilis natura : gracilibus quibusdam cornibus,fesquipedalis lon- gitudinis,per ordinem dispofirisita communitam , vt harum prior fecunda multó longiorfit;atquein ex- cremo veluti penicillum album cutaneum oftendat , quo vana veluti quadam efca piíciculos fallere foler, vnde pifcatricis cognomentum habuit: quàd eaalge aut coeno immeríà (eft enim x(tuarius pi(cis ) nihil preter hac cornua oftendat,quibus incautos pifcesallicit. Vnde Oppianus: 4Mollittienomen Maltbe queferre videtur. Exity ignaros pi[ces fic vana maligna "Decipit , imbelles magno deglutit biate, — (Hi verius de diuerfis pifcibus, exlocís etiam O ppiani di- uerfis,non re&é tanquam de vno pifce citantur.) — Haber &aliam pinnam in medio tergore , priori fere confimilem : ac prater has;in lateribus,vtrinque vnam,in gyrum, vt & cauda,crenatam;Ranz marinz ca- | punpelle denudatum, crocodili caput refert;in quo binos calculos reperies planos, calpinum pedem, auc 30 46 fÍcrupulum medicum referentes. Cartilagineorum marinorum fola creditur oua excludere. Vuluam ha- betin quolibet latere duas vInaslongam , multisanfractibus circunductam , terreftris rane modo: vefi- cam quoque Delphini vefica multó maiorem. Eius heparin quinoslobos diftin&tum eftquorum duo v- trinque ad latera protrahuntur.Fel autem ex ramoà pyloro & ileo prodeunte emergit : (tomachum gerit, & inteftina carnofa,lienem rubrum,circinatum,à ftomacho inter eius renes de pendentem. Cartilagines inrana totidem numerantur;quot in quouis fceleto,offium terreftrium animalium formam referens:fed prorfus medulla carent;preterquám vertebrz. Totidem neruorum coniugamentain eius cerebro (mul- tümtamen liquido)numerantur,quot in reliquis animantibus. COROLLARIVM. Rana pifc.pitlava ad [celeton quam à Mi [énis Ge. Fabricius mifit. apparet qnadam effe | distortz,&g vut in fceletis fieri folez,pavtim arte,partim aviditate, multa preter natiuam [pecieur. r QU XOU) eek. v f Xo is X l T ^ "n uh LN ^ S ui C EX UNES ME ^ Le m Ht gl gn B Obícuri quidam fcriptores,ea que Ariftotelesde rana lutaria feu quadrupede , & de rana marina tra- Á didit, nonfatisdiftinguunt. Planorum pifcium alterum eft genus,quod pro fpina cartilaginem habet,vt raiz, torpedo: & quos bouis,aquile,ranz nominibus Grzciaappellat,Plinius. Graci etiam (vt Ariftote- les, Oppianus, )(impliciteraliquando Báresyov , pro rana piíce feu pifcatrice dicunt. aliquando aisi», quod eft piícator, cognomenáddunr. Apud Ariftotelem tamen hiftoriz libro 9. cap. 7. legimus rv &4- Tgaxyoy às dAÍAy xu.xoUpevov, nelcio quam recte. malim equidem &aiéa.neque da/arà quoquam víurpari pu- to.Gazaranam pifcatricem tran(tulir,vt & Pliniusalicubi. Si aro» legas marinum fonabit: quanquam id vocabulum Ariftoteli non admodum vfitatum puto. in Admirandisquidem narrationibus eius,G4rgayov SuxTlir ( ficut & inlibello de pifcibus Theophrafti, )nominatum inuenio : id eft;jranam marinam,ad a- liarum,nempe terreftrium,vel in dulcibus aquis degentium differentiam, Non proboetiam quód inHer- molai Corollario legitur, 84: 02x» ániná, Auicennz interpresranam marinam pro pilcatrice dixit : ficuti edam Cicero. nam quod Plinius ex ranis marinis remedium fcribit , videturad ranas fluuiatiles qua- drupedes referendum. Athenzus ex Ariftotele inter esa4ys nominat, yagalo, Briss , B&rgayoy. Kala pro rana in libris Ariftotelis à Theodoro translatis non femellegitur, vt Hermolaus& Maffatius obferua«, ad: £. COMIICIO AH LEE [E ep 1e 20 39 A2 je 6o * * ebferuarunt nura quin legitima fit, p 7 emm qualem Venetis depilam olim ab amico acc umfacbum effe. Rondelet — non dubito. De Aquatilibus. 177) ill : , A 24 Z (JA Z Ate fer NV Ur S à 7 $7 A -— La 172 V p-- —x NERA ur ) (16:4) 2. Ay On EA i Nh, , A D )h ny» eu Nj », 27 , 4 "M. fti, (ti LZ - E - ^ Ü (f, 7-5 Jun J^ [, ip» )) i ) UNS : E xp TE: ! /fli me 2 (EST s it e PAN 1 (A i ^) p f/f 449) L3 Y iw i : TUA rte "(o Pert ^f^ yf T) now TTD A m1), 2 816 Icon hac esi Rana pi[catvicis, pifcem avid r De Ranapifc. Lib. ITII D obferuarunt : & 5 Rondeletio in Raia indicatum eft.Quin & in Graecis exemplaribus eorundem nomina batus& batrachus quandoque transponuntur. Siculi vocant Lamiam : Maffilienfes Bodroyum , hoc eft; Batrachum, corrupte: Ligures, Pifcem pifcatorem: Neapolitani, Pifcatricem, Gillius. Lamiam qui- dem hodiéáliqui canem carchariam nominant,&c. Videin Canecarchatia. Hodibabincolis ltrix pi- fcis rofpus appellatur, Maffarius. fed Itali etiam Aquilam pifcem rofpum,id eft bufonem vocant, vrrradit Bellonius. Lufitanis Xarocho. De Germanico nomine dubito.alij enim aliter retulerunt. in Oceano tamenGermanico capi certum eft. Pifcis ille cuiusiconemad fceleton Ge.Fabricius mifit;nomine &órfdj/ Córfe. prater caput & caudam ( vt ipfe fcribit , )nihil corporis habet. oslatum , & inferiore parte multum emi- nens. Inferior pars vhum tantüm ordinem dentium habet acutorum : fuperior triplici ordine muni- 1o tir. Enaribus pinnulz affurgunt: & füpra oculos in capite tuber quoddam eft, Inter branchías conca- uitates in fummo capite habet, perquasnantiaqua decurrit. Partes corporis alimenti capaces nullas habet. Cephalürum dixeris, Hzc Fabricius. Facilé autem apparet nonalium etfe defcriptum ab eo pi- Ícem quàm ranam pifcatricem : de qua Rondeletius :- Capite ( inquit) caudáque rantüm conftat, vt cot- tis fluuiatilibus pifcibus , (vel ranis gyrinis, ) appofite comparari poffit.Sed alius eft & órfdj/( vel &yorfdb Dore ] SOurft] ) circa Lubecum & alibi, piícisé mati vulgaris , fale condiri folitus.cuius venter cibo efta- ptus : delicarioresveró eius partes , roftrum acpinnz, Coyporten vel Cporoen appellant. Hunc&in lacu Suerinenfi capiaudio.quidam capitonisgenus interpretantur,pro pter capitis, ad reliqui corporismagni- cudinem;exceffum.fed capito veterum long? alius pifcis eft;mugili congener. Plura devocibulo &erfd) & afelli pifcisgenere capitato;fcripfi füprà Corollario rr.de afellis, pagina 94.&c deinceps. Cotetobe] id eft Ctetobe, ;o rüubetam marinam, Anglice; (Germanus diceret S*eerfrott/)à ri&u nimirum fimpliciter parente , Gallice eadem fignificatione Crappe vel Crapaude , vocatum pifcemíe vidiffe aridum vir doctus quidam mihi retulit: totum capite & cauda conftare , triplicem habere ordinem dentium , linguam quoque denta- tam. cadaueribus hominumvefci , & hominibus natantibusinfidiari,quos membro virili appreheníos ad profundum detrahat ac deuotet. SMiapp Saxonibus raberam fonat. fed aliud malto eft marinum animal Germanice di&um GCquapp/ in Lepore marino mihi defcriptum. | C'Boffug vel Q'Batlfafe] Get- potus, maticé dictus marinus pifcis, (qui & in lacu Suerinenfi capitur: ) ca put habercraifum,fufcum, fpinofum. corpus craffiufculum:dodrantale, quod caudam verfus atcenuatur , ita vt gobij fluuiatilis capitati, vel gy- rinifpeciem prae ferar. Vulgarem elle audio Lubeci, & nihii fere efui aptum habere quàm caudam. ge- nera eius tria cognofci. inuenirlin eo vermes quosdam ceu anguillas paruulas , camni eiusinfixas, vnum jo autalterum pollicem longos. Huncaliquis füfpicetur ranam marinam effe : fed cnm dodrancalis tan- tüm fit, &generaeius diuerfa, alium effe ceníeo,pifcem fcilicet aveaads: cuius generisaliquot in Cucu- lo deícripfimus.nam & Ioann. Kentmanus Mifnenfis medicus eiusdem generis pifcium , rey Aveoeidày di- co;picturas duas éfceletis nuper ad me dedit,alteri OSalfuf nomine adícripto, alteri S)eerban / quod eft Gallus marinus. Ergó cim de Germanico nomine ranz pifcatricis nondum nobis conftet : aliarum gen- tium vocabula interpretata fequemür , & nominabimus citt Steerérott |. eín Syeeerteufel 7 eim S afche- thatif.id eft;bufonem marinum,diabolum marinum, platyftomumà marfüpij genere quod tafcham vulgà appellant. Rana pifcis eft cartilagineus , Ariftoteles. Etalibi: Ranis quoniam latitudo parte priore minüscar- B nofa efbideó natura quantum corpulentiz prioriademerat, tantum pofteriori & caudz addidit. Circa Lo Babylonis rigua pifces quidam in ficcum egreffi , inarido paícuntur. capita eorum aiunt rang, marinz (Baresye SuAnMio) milia effe, reliquas partes gobiorum , Theophraftusin libello de pifcibus, Cottus fluuiatilis pifciculus eft, ranz piícatrici fimilis , fi parua magnis conferre licet;corporis figura & colore, Rondeletius, Rang quim paruz füntadmodum , & picis forma, nigra funt : & fpecie ranis pifcatri- cibus fimiles,& colore,Idem. Callionymus etiam fiue Vranofcopus capite eft quodammodo fimili ranz pifcatricis , & in caprandis pifciculis eodem aftu vtitur, quod Rondeletius obferuauit.quin & oris fitu;la- bro fuperiore admodum retra&o,inferiore prominente, vt osin caelum fpe&tare videatur: denique ocu- . lisfüpra caput,vtin fquatina;pofitis,(vt Gillius fcribit)ranam marinam reprafentare mihi videtur. Mol- lestergorerang , Ouidiusin Halieutico. Dentesrana ferratos habet. ficenim Mnefimachus apud A- thenzum, Tóvvaeydeorváoun » BárgaxG" , mépus. — Branchias tametfi contrà quàm alía plana carcilagi- 9 nata , deductasinlatera habet , eastamen non fpineo tetas operimento continet, (veluti eaque non cartilagineafunt;) fed cuticula, Pofteriorem partem carnofam habet , & caudam quoque carnofam & breuem, W/ottonus ex Axriftotele. Pinnas rana & fquatinainfrà lateribus accommodatas habent , pto- . pteramplitudinem partis fuperioris : que autem parti fupinz commilffz funt;eas iuxta caputadiundctas habent. nihilenim latitudo 1m pedit quó minüs moueantur : fed pro fuperis illis has gerunt,minores iis quz adlateraapplicantur , Ariftoteles de partibus animalibus 4. 17. Feleiusà iecorefemotum , & inteftinis commiffum eft, WX ottonus ex Ariftotele : quo inloco Gazz verfio raiz non recte habet pro rana. Oris ri&u ( inquit Gillius)tum immenfo eft , tum capiteingenti vt mediam corporis partem huius magnitudo occupet :osin roftro eft , non infrà in parte füpina : inferiustamen labrum adeo eminet, o &füperius contrahitur, vt osin coelum f; pe&are videatur. Neque modó dentium feries folitislocis, ve- rümin medio etiam palato permultas habet. Eius oculi fimiliter fupra caput, vt Squatinarum, fiti funt, maeui & glauci: dorío eft duro;& offeo , & nigro : & capite afpero , & duriffimo: tota corporis facies ra- - nzlpeciem fimilitudinémque gerit : & item pinneduz in imaparte , & in lateribus aliz due : tum ali- quot pili in dorfoinfunt fed minores quàm 1j quteminentex capite. Hzc ille. Et rurfus, Rana marina » quam vidiad portum Sabatiorum, duos pilosin vertice habebar, longitudine duorum pedum, & hi qui- demtanquam frumentorum fummi calami fpicam, fic caudam gerebant. ex his pilis prepilatis id nomen , duxit, vt pifcatrixappelletur. Molles tergore ranz, Ouidius Rana branchias à lateribus habet;o perimen- . tocuticulari te&as, non(vt quz cartilaginca non funt;)fpineo, Ariftoteles hiftorie 2.13.vbi Gazze vulgatis , translatio pro rana raiam habet. Ouidius ranas numerat inter pifces degentesin herbofaarena. Derang motu & natatione;lege qux C ZZ Ícrip& 818 De Aquatlibus. (cripfifuprhin Corollario deraiisC. abinitio. Voraciffimus pifcis eft : vnde & lamiam Siculi vocaue- runt. Cadaueribus hominum eam veíci accepi : & natanti infidiantem aliquando , membro virili apprehenfum ad profundum detrahere acvórare. Piíciculis quo dolo infidietur , non tacebitur in D. Inter pifces carcilagineosis qui rana vocatur , folusanimalnon parit , nec ouum intra fe excludit , Ari- ftoteles nonfemel. Etrurfus: Piícium quicunque foràs pariunt oua, imperfecta pariunt, preterquàm rana. Cüm ceteri pifces oua pariant , hocgenus folum , vt eaqua cete appellant; animal parit, exce- pr2quam ranam vocant, Pliniusex Ariftotele. qui hiftoriz 6.10. Carrilaginea( inquit Janimal pariunt, Íed ouo primum concepto auctóque intra fe , rana ( vwlgarts editio Latina perperam bic habet vata ) van- tüm excepta. Cartilagineorum ouum cute molli operitur: quód enim frigidiora quàm aues fint , ne- queunt partem circumdantem indurare, ideó ouum vnum ranarum folidum durümque eft, vt foris fer- 18 uctur. Caterorum humida funt natura & molli. operiuntur enim intus corpore fuz parentis. Ortus exouoidem ranis,quz extrà perficiuntur, & iis que intus , Ariftoteles. Ouum parit folidum durümque, quod tamen non proprie oui fimilitudinem habet,cim fit íquamofumatque afperum; Wottonus(. ex À- ri(totele puto.) ! " D Ranapifcatrix (fl4reay&» ZAi60s ) ante oculos quasdam pifciculorum capiendorum illecebras habet, longules nimirum pilos, fiue appendicesquasdam , quorum extrema craffis globulisprepilantur. Hos in turbidiffimis&refertis limo locis abdita;porrigit ac pretendit,& adnatantes pifciculos,velutiad efcam, pilisad fe tubdu&is(fubducuntur enim occultis quibusdam viis ( cum proximéaccefferint, comprehen - dit, achelluatur , Zilianusde animalibus 9.24. Eadem ícribitPlutarchusin libro Vtraanimalium, &c. Ranz marinz ( inquit Cicero libro 2. de Nar. vt Gilliuscitat ) dicuntur obruere fefe arena folere, & mo- ueripropeaquam (forte algas; )ad quas qualtad eícam pifces cüm accefferint , conficiunturà ranis , atque [7 o " confumuntur. Piícatur (abícondita in vado attollens illa ibi pendentia fila.dum enim pifciculi occur- runt , & capita machinamenti penfilis pulíant , ipíà fubtrahens fila allicit, donec eos fuum in osadducat. hocomnino verum accertum eft, Ariftor. Inlutumabiecta , ficut lineam pifcator , fic pilosante ora fua pratendit :eosdémque cum pilces comprehendere vult fenfim ad osadducit;Gillius. Simili modo íqua- tina& rhombusabditi pinnasexertas mouent fpecie vermiculorum: itémque quz vocatur raia , Plinius. Raia tamen pinnis caret: Vide füprà in raia D. exannotatis Maffarij in Plinium. Idem fepiarum aftus fer- tur :icem callionymi;qui fpecie quoque;capitis prafertim, ranam refert; exobleruatione Rondeletij. Si- militer & ceraítes ferpens,aues venatur. - . Cardanus ranam marinam edulem effe negat. Rondeletius carnem mollem, infuauem, & ferinifa- 39 poris eitribuir.Hippocratesin libro deaffe&tionibus internis: Laborans(iuquij)ertiogeneretabis,quar- — to menfeedattorpedinem, Íquatinam, raiam, galeum, paftinacam , & ranas, exaliis nihil. Ranz ven- ter cum aliis lautiffimis cibisab Antiphane nominatur. Eundem laudat Archcítratus.B4segaov £3 avis Oye Xj ymeelov àurà Eustagoy. | m" G Ranarum marinarum ex vino & aceto decoctarum fuccus contra venena bibitur : & contrarána rü- bete venenum,& contra falamand:as, Plinius.ego flauiarilium potiüs,fiae edulium é dulcibusaquis, ra- narum fuccum contra venena illa darem. vide quz annorauimusin Salamandra G. Dixi Grecos ranas marinas fzpé fimpliciter ranas nominare: quod & Pliniusforté animaducrrens;alicubi probé marinarum cognomenadiecit, alibi non probé. Idem tamen alibi càm remedia quzdam ex rana aquaticaad dentes | prafcripfiffec , (vtin ranainter Quadrupedes ouiparas reciraui , ) mox fubdir: Omnia füpra(cripta ex 49 marinaranaefficaciora. Mirorequidem tale nihilà Gracis proditum ; quod fciam : nam neque ex pifca- trice rana remedium huiusmodi inuenias : marinam veró quadrupedem ne nominatam quidem. Bel- lonius tamenin Quadrupedum ranarum hiftoria fic (cribit : Rana marinaad paluftrem accedit: fed carti- lagines habet offium loco,éftque paluttti procerior,atque zítuariisfrequens,vt fuo loco tractabitur, At- ds dealianulla pofteà,quàm pifcatrice, fcripfitfe eum inuenio: quam palu(tti (imilem dicere; necaliter ab ea,quàm proceritare,diftiaguereab(ürdum mihi videtur. Pilos oculis moleftos (i extirpare penitüs vo- luerisloca eorum;cüm priüs eos euulferis ; rang marinz felle continge : quód fi fel eius repofitum arue- rit;aquam marinam ei modicéadmifce, Marcellus Empiricus. Epitheta. Báz(av yas ua A Saubes d Loi Or idày , Oppiano. "mee Rane molles tergore, Ouidio. — Laureniimoturpes in litoreranas, Martialisro.s7. — jo Capratorem hominem notare fi vellent, Raiam (Rana piftatricem vel marinam ftviberedebuit) pin- $ebant geftac enim illaante oculos fuos gemina fila,&c,vt in D.expofitum eft. Marualis 10.37.ranas cum plebeiis & vilioribus cibis nominat. Anaxandrides veró in Cotyis Thracum regis conuiuij defcriptione. í »á | Bárea»oy pro viri nomine Árchippus poétain Pifcibus pofuit. Pifcesenim cum Athenienfibus fic pa- cifcifacit, vtinuicem reddant qua: vttinque noníuahabent , & pifcesquidem Acthenienfibus cum aliis Bárguyor 3 magedoor züv' cz ' Qeet. ; R£M0nA in Echeneide eft. v ; " J R:sti1cvrAs nominat À puleius Apologiai. cum aífalis;feftucis;algis, inter matiseiectamenta,vl- denturautem necanimzlia,neczoophyta;fedítirpes quedam marin effe. sd 6c REvER s1 àrecendioribus appellantur pifcesIndici duo, forma diuerfz fed naturz eiusdem. Vide füpràin Guaicano. RHAMPHEST £,Pepuenez , piícesquidam , Hefychius & Varinus.Rhamphos Grecis rofttum eft, inauibus przfertim maioribus,vtícribit Hefychius: vnde & romphaaforté pro gladio, dicitur, veliaculo longo: & Latine framea per metathefim : quanuis Germanicum 1d nomen Tacitus facit. lanceam vel te- lum oblongum interpretantur. Acusquidem Grace raphisid eft , fubulajà roftri figura nominazur : & Gladio pifci oblonga & enfiformis füi roftri figura nomenimpoluir. R. uz» olegitin Mofella Aufonij NV ottonus,vbi codices noftri Thedo habent. vltima editio Redo, Videalibi. KHiNOCcEROSs cetusmarinus, ex Tabula Olai Magni, depi&tus eftfüpràinAftaco: &ruríüsin- — | ter Cete, F H.a dcom, L De Rota. Lib. IIII. 810 ter Cetepag.209. Pictriram eam ceuabfurdam,& ex pi&torisarbitrio licenrios? factam,vt & alias plerás- que marinas beluasin eadem chorográphia , Rondeletio vituperanti facile a(fentior. " DeR nouns ianianteà fcripfi cum Pafferibus. Hicauctarium addetmus. Syacionaliqui thombum interpretantur. Vide fuprà in Porcis pifcibus, pag.756. E ' ApudBorullos partim inlacubus,partim in zftuanti mari capiuncur folez,lingule,thombi,&c. Erà- B finus Stella. "Y ^ | TT | Similimodo (vt rana pifcatrix) fquatina & rhombus abditi pinnas exertastnouent,fpecie vermieulo- D rum,Plinius. bi ds TA run SoleisacRhombis, & fimilibus animalibus , humilis in duos pedes pifcina deprimitur, in ea parre É o [itoris,quz profluo receffu nuriquam deftituitur,&c.Columella 8.17.de pi(cinis fcribens. | Rhombus Rauennz optimus eft;Plinius. Praxagoras in epilepfia cümacceffionem viderit commoueri,depritmit partes quz fuerinrin querela, atq; defricatcaftoreo, & vituli marini veretro,, fiue virilibushippoporami, autteftudinis fanguine , vel G zhombi marini :yt fcribit Caelius Aurelianus,hacipfum facientem improbans. Rhombitas lapides quosdam à figura nominat & defcribit Georg. Agricola libro.s. de natura foffi- H lium. Dd — AdRhombos & pafleres pertinent;que in Catalogo pifcium AlbisàIo.Kentmano accepi. Pifcis (in- quit) quem accolzz Albisfl. $ya(bfifoylid eft,dimidiatum nominant;à corporis fpecie, quz dimidiata ferc & per medium disiecta ( sufre ) videtur,fic dictus eft. Longitudo eiusad latitudinem dupla eft. Parte |o prona,caro nonnihilattollitur ( circa medium;) colore fufco maculis quibusdam diftinéto infigni, Cuti . eftlubrica& finefquamis. Supina veró parte omnino plana;zquabili & candida fpectatur.Os verfus paz- tem fupinam fpe&ar. Oculiin parte prona , non procul ab ore, nigri & formofi (unt;circulis varij aureo- lis. ve os foramina duo parua,nariumloco. Poftbranchias ( qua füprà infráqueapparent) vtrinque pinnulam exiguam habet: & infuper vtrinque pinnam,quaà capite exorta ad caudam vsque protenditur, - inmediolatiffimam. harum refpe&tu hic pifcis rhombifer? figaram imitatur. Annototo é mariin Albim afcendit: inquo tamen non proficit,fed paulatim contabefcens extinguitur. Paruum adhuc;plateffam nomirant,ein 9ofatcífifein: & aqua,vbi primüm feruere occeeperit;immilffum,elixant, condiüntque;(ge- nusid co&urz fictae appellant.) Magnus veró tum ficcus , tum recens , vocatur Sjalbfifi). Bilibrisali- quando capitur, velad fuimmum fere qui duas cum dimidialibrasappendat. Suauis & optimi (aporis eft, /O recens: catne candida, Siue affüs;fiue elixus,menfas locupletum ornar.Elixatur in aqua fimpliciter, vt alij plerique pifces : & cüm iam diu cocus fuerit, refiduo iure pauco,butyrum additur.aliqui etiam aceti mo- dicum & zinziberis mifcent;pro cuiusq; palato. Sicci per noctem aqua macerantur : deinde pinnis abícif- fis & remota cute in aqua elixantur,adiecto tandem butyro. Is cibus (uauis eft ac leuis nutrimenti,nifi pi- Ícis annofus fuerit. RuüvADESs. VideFlutzfupràin F.clemento, d Deua jw C TD oeA. Msz rM vM aniínal in Indico mari priftis & balena eft. In Gaditano Oceano arbor,in tantum vaftis 4,7,,, £o dispanfa rarnis,vt ex ea caufafretum nunquam intraffe credatur. Apparent (forté z codem Gadita- 52) & rotz appellata à fimilitudine , quaternis diftin&tz radiis, modiolos earum oculis duobus vtrinque claudentibus;Plinius.lib.9.cap.4. De beluaarbore(z721 Maffariz) nullo ferc alio authore quicquam relatum percepi : abaliis fortaffe authoribus,quos nunc non habemus, Plinius excerplit. De Gaditana veróarbore planta maxima Strabo meminit libro tertio : & de aliis marinis etiam arboribus Plinius libro 15.& Theophraftus libro de hiftoria plantaram 4.Hazciille: cuius hoc in loco quanquamalieno de Atbo- re belua verbaadieci;quód eain A.clemento,;füo loco;pratermiffa fint. Strabo quidem circa finem ter- tij dearbore Gadibus nafcente,que ramos humum vsqueincuruatos habeat,meminit , nontamen mari- na. Ociofieumlocum diligentiàüs perpendant : &an fanguis draconis vulgó di&tus ex ea habeatur , con- fiderent.effluit enim é radice minij color. Ceteimmenfa corporismole exaggerata , in altitudine maris 2/255. jo verfantur,& fulminibus quandoque feriuntur.Inter huiufcemodi beluas,& quidem rariores, numeran- tur qua rote (Teoxoi) appellantur, Fiz gregatim natanr;maximé prope Athon Thraciz montem ad dex- Tz«4. tram,in finibus;é regione Sigei Troadis promontorij,G iuxta dictum Artacei tumulum , & Acanthzum Ithmum,vbi & Xerxisíciffarailla, qua montem Athon abíciditfpe&atur. Easquidem fortes effe ne- gant. Ceruicescarum apparent; & adeó longis funt hirfute Ípinis, vt hae extra mare emineant. Cim re- migationis ftrepitum percepére , tum circumuerfantur , & circumuoluuntur, vt quàm altiffimé fefe in profundum detrudan:: rurfüsque eximo gurgite ad fummum fefe efferentes , reuerfiones in orbem fa- ciant;vnde nomen traxerunt, Zlianus de animalibus13.20. Eftin Oceano (inquit Iouius)cetarij generis Tinise; rota; quam vidit Lufitana claffis,dum extremum Z&thiopie promontorium füperaret. Geminas dorfo rotas geftate videbatur , ad earum fimilitudinem que frumentarias molas impellente vento editioribus 6o inlocis circunducunt. Extimuére tantz beluz congreffum periti nautz, qui modó ignoti marisimmen- fos fluctus,certáque pericula contempferant : fatitisque vilim conuerfis velis fugam capere,quàm expe- &arebeluam terribili fragore vafta pumofáque maría profcindentem , & füperbo fremitu veluti con- fpe&tis hoftibus przlium cientem, Neque eam terruére excu(fa nauibustormenta , quorum boatibus ea maria refonabant: fügientésque proculdubio immanis belua vaftis mzandris adnatando fuiffet confecu- ta, ventis acvelis celeritate cedentibus,ni(i mirabunda fubftetiffer:quippe que perpetuam intendentibus fugam,fatis gloriofa infe&atione victoriam expreffiffe videretur : Hzcc Iouius.Rondef&tio alia hac quàm 75.32.c4p.u; Plinij rota videtur : forté quód Plinius in fuis beluis rotarum ; quas quaterni diftinguantradij;modiolos | . oculis vtrinque claudi fcribat : louiusveró rotas totidem diftinctas radiis dorfo geftari, Sed fort? Lufitani nautz non tam propéacceffére;qui ftatim belua vifa;refugerint,vt an modioli circa oculos effent, digno- fcere faris potuerínt.ego pro lisdem acceperim:quamuis enim circa oculos modioli fint,radij uu Zz* a iles 820 d DeAquatilibus, biles nimirum)facilé dorfum verfus refle&i poffunt, praefertim belua natante & vndisimpulfi, Germani rotam appellare poterunt,eín SXabteaf/eítt C'Binomiüle Albertus cetis noftrorum ( Germaniz) marium, ; appendices quasdam effe fcribit (circa oculos)ciliorum inftar,corneas,octo feré pedes longas,fpecie ma- gna falcisfoenifecum, ducentas & quinquaginta fuper oculum vnum,ex lato inacutum definentes, non rigidas,fed iacentes,& dispofitas verfus tempora piícis : ira vt veluti os vnum latum magni vanni inftar cf- ficiant,quo belua verfus tempeftates oculos muniens operiat. Rotacetaceus pií cis, à fimilitudinerota- rum appellatus,quem Maffilienfes Molam ex eo vocant,quód Mola fimilis fit, Neque tamen, vt Plinius putat,quaternis di(tinguitur radiis, Gillius. Ac Rondeletiushunc pifcem , quem vulgó Malfilie Molam vocant; (aliqui Molebout,compofito nomine eius Gallico Mole , & Hifpanico Boux, ) orthragorifcum, nonrotam Plinij;effe oftendit. ie eftpifcisin Prouincia peis Mular appellatus , Rondeletij phyfeter;; Trocus Pl]. Aliuseft etiam Trochus Plinij : Etythrini & Channe (nquzz, Rondeletims addit omues, ) vuluas habere tra-- duntur.qui Trochusappellaturà Gracisjipfe feinire. Hunc pifcem Volateranus cam trocho belua con- fundit: fi modó pifcis eft, vt Plinius putauit. Ego trochumalium non pifcem , fed beluam mar. arbitror, quem Pliniusrotam nominauit,Zlianus 70054»: id veró animal quod feipfum inire aliqui veterum puta- runt,quadrupes terreftre. Vide que annotauimusin Hyenaquadrupede C. Trochum Albertus ineptif- fimé leporem interpretatur,quod is quoqueà multis mas & foemina credatur,& alternis menfibus nunc incubus,nuncfuccubus: quod tamen falfum effe in lepore Albertusafferit. fed Albertus mentitur: non menfe, enim trochus lepus eft.fed pifcis,de quo Pliniuslibro nono,Niphus. Fabrum pifcem in Lerinoinfula & Antipoli Rode vulgó vocant;id eft,rotam: quia rotz modo feré rotundus fit;Rondeletius. Idem turbi- num genetisconchylia quedam paruatrochosappellat. a0. . RvszrrLro Plinio eftqui Grzcis Erythrinus,cuius hiftoriam in E, elemento dedimus.Gaza ex Ari- ftoteleRubellionem,Rubellum & Rubrumtranstulir. Rv5ELLYv s fluuiatilis. Vide moxinRütilo. R v21cvr vsàrecentioribus quibusdam vocatur piícis quidam fluuiatilis,cui oculirubénr, Aufo- nij alburnum circa Acronium lacum SX ottugíe jid eft , erythrophthalmum vocantGermani, Hollandi (vtaudio)SRótlírta. Ei cognatus eft quem Mifeni S berfétaemnappellant, m Phoxinis defcri ptus nobis,co- loribustantüm differens. Qui rerum nomenclaturas Latinc;Polonicé & Germanic? coníctipfit , Rubi- culum pifcem interpretatur Germanice SXotfatua: Polonicé veró Plocicá ztzyrtoonem otzkiem : id eft, . Plocica dictus pifcis, cum ocellisrubris, VideErythrophthalmumin ElementoE. & fupràin Corolla- rio dephoxinis, pagina 716. circainitium, Polonusquidamnonilliteratus, picem quem Germanino- 30 minent eín $5(ítcf] Polonicé Plocica vocari mihi retulit: eundémque alio nomine *DÍo&em Germanice dici,Sed nofiri Alburnum Aufonij 95(íecfappellant,S(fcf verà pifcem alium lacuftrem maiorem , quem Ballerum Rondeletius vocat,Bellonius Pleftyam,vt coniicio. Ab vtroque diuerfus eft pifcis,quem 99fofe à Mifnen(bus aliisque Germanis vocari audio,de quo plura moxin Rucilo. | Rvsvnuvs,.Vide Rufcupa. RvrrysDanubij pifcisapud Albertum, Videin Siluro A. RvxiNALIS.Lege Meryx. | | RvscvrAM &Raburnum pifciculum fi quando ediffer Cicero,proculdubio elegansei nomen in- didiffet, Murmellius.Rufcupa & ruburnus (forte àvubente ob fumum colore,vnde &g' "dneli a vebbe Soerynagy vocant) vulgo accipiunturin eodem fignificato, proarenga paff, feu infumata, quam $Sucf[ín ($5üding 4o noftri, ) PoloniBydlinek vocant, Author libelli Latinopolonogetmanici. DE RVTJILO SIVE-RVBEILZILO FEWV(XTA. tl. A RZ riLVM huncpifcem vel Rubellum fluniatilem appellare volui à colóre pinnarum,fed Rutili nyy. men magisarridet,quod Germanico nomini noftro vicinius eft: quàm rubelli.Gaza.n.pro erythtino - piíce mar.aliquandoRubellum vertit.Rutilusquidem nofter apudnos fluuatilis non eft fed lacuftcis.alibi in fluuiis etiam reperitur:fed 6 ftagnis eum puto illos fubire.Italicé circa Comum in Lario lacu Piota voca- - tur,vt circa Verbanum quoque.Aliqui piotam cum fcardula;id eft cyprino lato confundunt. Benedi&us . Iouiusin defcriptione Larij lacus diftinguit. Scardula, & Incobia ex Pigis, & Plota;Salena, Hocriomen jo à Germanico 9Sofe (amptum videtur. vulgus quidem Italorum i.pro l.pronuntiare folet, Sed V of apud Saxones& finitimos pifcis, ipfe Cyprinuslatus eft. Piota veró Italorum fimilisei, quera Saxones & Mifnenfes 9foffeoer/id eft.Erythropterumappellant,à rubore pinnarum in parte fupina & cauda: vnde & alio nomine Mifnenfes Sfotrancf nominant, & noftri Stottene vel SX ottel Sotiel Sorteo) (fedlongé a- lius abiis quos S(6t& 9X ótele dicimus Trutarum generis.) Aliqui $9(pte vel Plocenum pifcem (vc Chri- . ftophorus Salucldenfis nominat ) ab Erythroptero non diftinguunt: Ioannes Kentmanusin Catalogo . pifcium Albis quem nuperacuraté confectum ad nos dedit, diueríós facit.) In ciuiratibus Germanis ad oram Oceani fitis, vt Roftochij, & Stetini S obboto vel S&obbatt/rutilum noftrum indi getant. Dubitoan idem fit pifcis , qui ab Italis circa Ferrariam vulgó Aurata Padi vocatur. oculos quidem, & circa bran- chiaspartem , aureicoloris habet, tanquam chryfophrys quedam fluuiatilis ^ Sabaudis circalacum ad 6o Bielam & Neocomum, Vingeron eft, vel Vengeron : in Lemano quoque. (nam qui Raufzin Lema- no,quafi Rufzà pinnarum colore dicuntur, Cyprini lati fant : & platerones in €odem, quorum latitu- doferélongitudinem zquar,balleri Rondeletij.) A Sabaudico Vengeron factum eft Germanicum Ofsinte qtt/vel contrà: eo nomine circa Bielam Heluetij vtuntur, de eodem pifce : at propiüs nos lacuumqui à Tugio & Lucerna oppidis denominanturaccole, Crater vocitant Leucifci Ípeciem , quam Vendofiam & Dardum Galli, — Gallisalicubi, Normannis praefertim , derutilo noftro víitatum eft nomen,Rofle:. Anglis Skodjt : à quo differt Sodyetab eisdem di&tus, Gallicé Rouget, cuculolyreve fimilis, Sunt qui Roceíctibant Gallicé. eum piícem in Ligeri capiaiunt , rmacrum fere , latum in medio. Ruftici quidem or ih de iumento macilento dicunt, vne vielletoce. "Polonicum noftri Rutili nomen audio effe Led o Abramidi De Rutilo. Lib. IIII. 821 Abramidi (inquit Bellonius: Éc autem vocat Cyprinum la- tzm , non recte) fimillimus eft pifcis,pauló tamen minor ac vi- lior, quem Galli vne Roffe, j ( quafi vetulam Abramidem, ) SESS ESSE Aaugli Stodje vocant: háncque EX EE Abramidis fpurium effe autu- ES mant. Ísnigricatintergo Gar- 10 donis(Tescifcz filins quemeooca- 2225 Ci Cdywat! Gall Gardon) modo: pinnas quoq; rubrasha- - bec Sed quümAbramidi id non accidat,meritó ab Abramide di- ueríus effe iudicabitur. Corpus habet craffiufculá. Caput quo- que ad Gardonem potiüs quàm ad Squalumaccedens , leui ru- bore fuffufüm:fquamas afpe&tu 20 triftiore.vilisque eftapud piíca- toresac vuleus pretij , carnisq; infulfe, Hxc Bellonius. Idem Gardonum deícribens , eum Anglice £fofcíeg appellari fcri- bit, quam vocem effe corruptá audio pro S&odjt : qui tamen. non Gardonus eft Anelis, fed a- lius pifcis, Roffa fcilicet Gallo- rum,$Xottetevocant noftri. Po- 30 tuit autem decipi Belloniusab Anglo aliquo imperitiore , qui propter colotisin tergo & pin- nis fimilitudinem, &c. Gardo- numà Roffanon diftinxit.Ron- deletius nomen Gallicum perf. fimplex fcribit, & Phoxinisad- numerat. Rofe(inquit)vocatur à rubore caudze, reliquo corpo- re caraleo(nofter quidem Ru- «o tilus, non videtur czruleus)eft. Ouis femper plenuseft , etiam minimus. Nonalins pifcis mihi videtur , quem idem Rondele-. tius alibi defcribit, nem pélibri | de pifcibus lacuftribus capite 5. hisverbis:Ballero(inquit;noftri Bliccam dicunt) non valdé dif- fimilis eft pifcis Lemanni lacus " proprius, qui Vangeron ab ac- $o colis vocatur. Mugilibusroftro . fimilis eft , fed pauló longiore. Dentibus caret. Pinnas duag Íubaureas habet ad branchias, in medio ventre duasaliascro- ceas, ab excrementi meatu vni- cam in dorfo aliam. Cauda in duas definit , quas Íquamzini- tio integunt, eriamfinonad hareant. Cyprino & corporis fpecie & carnis fubftantia m o : m vilis habetur, Hcc ille. Quz autem eo inloco collocari debuit figura, librariorum negligentia Wa D o ciusdemlib. 18. relata eft : & quz capitis18. erat,adnonum. Caterüm Rofz vel Rolf figura ; QR ptio,fequente libro de pifcibus fluniat.cap.28.continentur, diuerfa quidem nonnihil: TEE ud eius capitisfigurz,quz & ipfi inter fe permutatz videntur, Sed defcriptio, & qua ex iss is P gn n (ex quibus etiam Bellonius eft)audini nomina. monftratis iconibusad viuum pictis cum fuis co T ; ; ; Roffam pifcem, & illum quiin Lemanno Vangeron appellatur eundem effe exiftimenzmihi per m ^ Rutilus nofterpiícis eftfquamis fatis magnis ,os ei in rotundum aperitur :in quodentes non ha En B fed interiis nimirum, vc C yprnus&alijnon pauci. Pinnadorfi, & due iuxta branchias D d d bent rubricolorisin extre mitate, relique plurimum , eiusq; floridi inftar minij. Reliqua eius defcrip jx €x A. petenda eft. His fcriptis, pilcem é foro ad me delatum,accuratius defcribere volui. quie is ad 2 quatuor digitos,longus duodecim.pupilla nigerrima,iride aurea,labiis fabrubris.colorein cau ris d quein ventre & abano fitis,cinnabarino.nam cetezz minusrubri habent.Lineaà EITSMUe xiisc | LzZ 3 amm vers Bellonmins. Rondeleti ga, 822 ^ De Aquatilibus. dam verfis obliqua,cauda bifurca.Supercilia &circa branchias locus auteólo colore nitent;Squatié latz, ftriate,valide.Dorfum fufcum,venter pallidus.Pinnz quaternz.Fel viride. Vefica gemina.Cato ariftis ple« na. In faucibus maxillas vtrinque habet,recuruas, dentibus munitas quinis, qui ab interiore parte finguli ferra inftarafperantur: quod inaliorum pifcium dentibus nondum memini animaduertiffe. C Pifcishicapud noslacuftris tantüm eft. faris viuax. In noftro & Acronio lacubus, abundé capitur. Pi- . fcatores Conftantiz & circa Ácronium aiunt eum aliquando cum Cyprinolato coire : inde hybridam (ein afbfifd)gigni,quiinter verunqueambigat;Rutilo maioraliquantó;minorautem Cyprinolato. E- rythropterus Saxonum ex aquis ftagnantibus in Albim fl.venit;in eóq; proficit & augetur, ficut & Ploce- nuseorüm,id eft, Cyprinuslatus. Parit Iunio menfe. Mufcarum fluuiatilium (fiuelacuftrium genus quoddam eft magnüm,oblongo,terete varióque cot- 10 potis alueo, (&euftffd)of vulgus noftrum appellant.) has infgunt hamis ad inefcandos R utilos. F Februario Martióque menfibus apudalios Germanos, Nouembri apudnoftros in cibo prefertur. Maio rurfus deterior fieri & imminuiincipit. Parari iubent peritiores coqui , inftar Cyprini: & vino fri- gidoimmiffüm elixari; ! AQVATILIVM ANIMALIVM, IN QVORVM NOMENCLATVRIS S ELEME WN- TVM PRARIMVM EST, HISTORIA. DE SALAMANDRA, AQVATILIL RONDE. letius. Figura bec nofira eilquam prid etiam in libro de Quadrupedibus omiparis exhsbuimus. 2 '$, 2 —- xd - mum M - : DIRE T aS 3 em T itnd E QNS ARA erf r Scinco vfi funt. x ola NONU | Quadrupes eftin fontibus & ftagnorum ripis habitans ferpentum ritu, fepe extraaquas errans;atque ad folem ftans: inde fe non faltu , fed celerrimo curfninaquamrecipiens. Vidialiquando non proculà Montepelio;vidi etiam frequentes in Vincentinoagro. Laccrtos corporis fpecie referunt,fed capite fant pauló latiore;oris ri&u Ranz fimili,cauda vt in Cobite fluuiatili. ye d ar Venenatum eftanimal; fed veneni vires imbecilliores elfe comperio quàm Salamandre. Quarcad eadem vtipoffümus, fed inefficacius , vt ad pilos euellendos, & ad lepras.Pharmacopolasigitur valdéim- probo qui pro Scincis vfurpant. PHMT ihn qw DAT OMA, 1 uid non fft Non fum nefciusamphibium hoc.fiue aquatile tantüm appellare mauisjà plerisque pro Cordylo ha- cerdylun coutra beri Quam opinionem primum neceflariis rationibus conuellemus, deinde alteram qua pro Scinco ha- Beloniw". — beta Ca pite de Scinvoyquod spfe buic mox Jabiecit,nos inferins fuo ordine ponemus.) Ariftotelé proferemus, cuius hzc verba funtlibro 8.de hiftoriaanimalium , quo loco aquatilium differentias ex diuerío victu re- cenfet: In humore quidem viuunt que aquam hauriünt & branchias habent : fedin ficcum exeunr cibi cape(fendigratia, qualevnumtantám vidimus Cordylüm appellatum: hic enim pulmonem non habet, fcd branchias,quadrupesq; eft & ad gradiendum natura idoneus. Audis igitur Cordylum branchias habe- re. At hocanimal quod pro Cordylo proponitur pulm onem non branchias habere docet disfectio. Pra- tereà non potiüsin terra cibum quaritare,quàm in aqua viuere, experientla comperi: nam multos dies inaquafolüm,viuum huiusmodi animal alacte conferuaui nullo prorfus alio cibo iniecto, URP À I I Jc beftiola quam exhibemus Salamandra eftaquatilis,qua Pharmàcopcri permulti ha&enus pro B G T De Salamandra. Lib. IIIT.- 825 AEsONBS GO BOLSA RO LS OMeuu D x hocanimali inlibro De quadrupedibus ouiparis fcripfi, Lacertiaquaticinóraine: & Bx xroxir A B de codem fcriptum addidi in eiusdem libri Appendice , capite de cordulo. Lacertus aquaticus , quem vidi viuum füperioribusannis ( circanoftram quidem vrbera palufttibus locis , przíertini circa lacus ri- pasabundant)in fincAprilis;oculisaureolis,exiguum,ouis plenum fubfufcis.branchias nullas habebat,vt Cordylus effe non pofl: (ed nequelaé&teum vllum humorem emittebat compretfus aut vulneratus:quod tamen eum facere & Bellonius fcribit, fimiliter vt Salamandra, & ego aliásinalio obfetuaui. Pulmo- ps4, nem quoque nullum in eo reperi : habere tamen non dubito: quódautem non inuenerim in vno & per- exiliillo»partim hebetudini vifus mei , partim horrori ; prz quo venenatum animalculum diutiüs tracta- xo renolebam,attribuo. Bellonius circa fauces quiddam veluti carnofum ad lingua radicem ei extubera- re ait. idipfum an pulmo fit, perícrutandum. refpirat enim eam partem mouendo , quod foris apparct ficutiin ranis:shocobferuauiin capto quem manu tenebam, Olim cüm in vitreum vas,vnum huius gene- ris coníe&tum,in aqua feruarem viuum , ore femper feré fupra aquam prominente, vtranas,deprehendi: quód refpiratione nimirum indigeret. Pulmonem quidem eiin effe Rondeletius etiam atteftatur. Nu- menius Cordylum »feuaov ; inter pifcium efcas ( quibus inefcantur)cum piréne & herpilla marinisnomi- nat, Athenzo tefte.at lacerto aquatili , vtpote venenato,piíces inefcare nemo (opinor) velit. Cordylum KgguA Gy, quidem venenum hahere veterum nemo fcripfit,ne eorum quidem qüi de venenis ex animalibus tracta- tionem profeffi fant. Eorum certé quz branchias habent ( quas & cordylo Ariftoteles tribuit) venena- tum nullum inuenias(preterquam aculeo: ) nigrisquibusdam pifcibus, vt in Armenia , exceptis , vitio 20 nimirumab aqua, in qua degunt, aut prohibita perfpiratione,;tracto. Sed de cordylo nos etiam plura di- ximusfüprà Elemento C, &inlibro De quadrupedibus ouiparis mox poft ranas. Itali quidam Salaman- dram hanc beftiolami vocant, fimiliter vt terreftrem : aliqui Marafandolam, transpofitis nimirum literis, & forma diminutiua: nifi quisà Matalfo ( (icviperam vocant) dedu&um hocnomen malit : quàd licet minima quadrüpes, viperz tamen inftar venenatafit. Noftri Salamandram terreftrem vocant S)tolfe/ . velàlapidibus Ccítimolfe. hyeme enim in lapidibus abditz iacent , praefertim veró in cauernistoforum non proculabaquis. aquatilem veró QfSaffermolle, Hippocampum Grzcihodié azí4z vocant , quidam Salamandram marinam,R orideletius. Anteriorum pedum digiti funt quaterni, poftetiorum quini : quod pictorum negligentia in noftra, p Bellonij &Rondelerij quoque figuris non obferuauit. 3o Salamandrisaquaticis imperiti pharmacopole & impoftores quidam pro fcincis ZEgyptiis,non dubio (5 veneno;cóq; feptico;inter remedia vtuntur.Pro fcincis fepé vendunturaquaticzlacertz quz noxiz funt, Adamus Lonicerus. Affirmauit mihi vir bonus & fide dignus;ex proximo vrbi noftrz vico,vicinum quen- dam fuum in potu paruulos lacertos aquatiles haufilfe : & cüm egrotaret, vnum viuum oreab ipfo reddi- tum effe,eümque pauló poft obiffe. - A t xy p Lacertiamphibij genuseftpragrande & edule , cuiuspellem nuperad me mifit vir fingulari do&rina & humanitate loannes Ferrerius Pedemontanus , hisin epiftola de codem perícriptis verbis: Mitto ad te pellem lacerti,quam ad me attulit ex Breffilla regione vltra Tropicum Capricorni Gul. Hen- rifon Scotüs, quiilluc cum domino Nicolao Villagagnonio equite Rhodio ante biennium nauigauit , & nuper ad nosrediit. Pellisipfaferéad vnam vInam Gallicam longa eft,fed capite caret. Huiusmodi lacer- 49 tis illicvefcunturpromifcue omnes. Et, vt refert meus Scotus , carnesilla non minus fant grate palato, »— quàmapud nosteftudines noftrz habentur;Hzcille. Interraautem & aqua acertosiftos magnos & edu- les in regionibusiftis degere, nuperin Germanicolibro Hefíli cuiusdam ex eisdem reuerfi, legere me- mini. Similis videtur HigoanalacertusIndicus, cuius Cafar Scaliger mentionem facit , De fübtilitate voluminis 185. 8. conuenit longitudo , & quód editur, & corium nigrum maculis ( candicantibus) di finctum. Doríumferratum congruere non puto : nam pellis ad me miffa, extenía erat. Caput non vidi. SALANx,ZánesEpiícls bonus;d peraNuaxiy axeuG» occi 2A«)e cid ugosr Ad rus, Helychius& Varinus.Ge- leniusnoftec propter nominis fimilitudinem , falangem coniiciebart effe falmonem.naim & prioreslitere ad nomen Coafimaccedunt: & pofterioresad alterum Germanicum eiusdem piícis éadbg. $o SALARpiícisab Aufonio dictus, fine dubitationeisceft; quem vulgó Trutam appellamus; Gillius. . Cuiusíententiam Ge. Agricola quoque comprobauit.nos plurade Truta pifce , quem Germani (ít S9» rei vel Sórinenominant, infràin T.elemento. CarolusFigulusin libellofuo depiícibusab Aufonio no- minatis : Thedonem (inquit) opinoretfe pifcemquem vulgó Trutam nominant, Germani veró & Galli Forellam ( Gallis bine U[ft «tins puto nomén Trutte: ) eundémque Salarem & Farionem aliis nominibus dici. Confirmari hoc Aufonij verfibus poteft;qui funt: "Purpuvetsa, Salav flellatus tergora guttis. Et nullo fpinenociturms acumine Tbede. Et pauló infra de Farione: — Teá,inter geminas fpeciesaeutrumád, &9Utruna,, Qui necdum Salmo,neczam alar,ambigusas, "mborum midio Fario (alij, Sario intercepte fub auo. go Audis hic Thedonem elfe parnulam & adhucteneram Forellam: qua poftquam fuerit grandiufcula , no- men faüum amittit & Salar vocatur, Audis hic etiam ab Aufonio Farionem dici mediuminter Salarem & Salmonem , atque Farionemab Aufonio deícribi in hunc modum : Fario eftadulteriorForella , Salare maior,& Salmone minor: hoc eft,qua iam defit effe falar,& que nondum eftfalmo,(mareautem ingref- fa Salmonisformam affumit,)Hzcille. Ego Thedonem prorfus diuerfam effearbitror: (Vide fupràin Corollario de capitone fl.A.) Farionem autem ab Aufonio exiftimatum quidem à Salmone ztate tantüm differre,effe Forellam vulgó di&um pifcem;Salmoni quidem non diffimilem,fui tamen generisà Salmo- nibus diuerfum. Paüluslouius, & eum fecutus Io. Langius medicusin epiftolis fuis Carpionem Benaci, Salarem Aufonij effe putanc.fed càm e falare Salmo fiat; carpio autem ille,qui Trutarum generis eft,idem & re & nomine pifcis mancat,quomodo erit Salar Auforiij?Hic fané nihilaliud eft quàm paruüulus Salmo, cin Crmlíng Germanis. | ! Zzz 4 SALENA A ÁrMOoNvM differenti aliquot diuer- (FB) C B.Deparitbta externes. Departhibsu imn. fern. | rà : pite aes 824. ^DeAquatlibus —^- SALENA interpiíces Latij lacusà Benedi&o Iouio nominatur , hocveríu: Scardula &Incobia ex Pigis,&Plota;Salena. Videturautem pifcis effe qui capitur gregarim:ficut apud nosleucifci Ípecies,quam Galli Vendofiam vocantnoftri sau] Suae. Amos ' 3 | -— DE SALMONE RONDELETIYVY S. Pro vna Rondelettj icone ( qua[quamas nimtsemagnas babere mihi videtur )duas noffraspofgimtn : viam A. Salmonis ante partum hoc esiyverni afliui : alteram B. attumnalis ci by- berni, fabparium e Apartuqui voftro vecurza ci maculis pluribus facile disnofcitur. A 94 | la etiam nomina ex varia etatis inclinatio- ne impofita effe dicuntur : maximum enim & quiiam fenuit;Salmonem propriévocant;hoc minorem quique mediz eft ztatisSarionem, fiue vtalijlegunt;farionem ex AufonioinMo- fella, cuius verfus citauimus quüm in lacuftri- busde Trutta loqueremur : (20s palo anté in. Salare.) Galli differentias duas agnofcunt,ma- gnos,Salmonesvocant: paruos, Tacons.Prz- tereà marem à foemina diftinguunt : hanc e- nim ob roftrum magisaduncum,hami modo, Beccard appellant. Salmo in Oceano tantüm naícitur,qua de caufafluuiostantüm eos fubit quiin Oceanum infiuunt , falluntürqueij qui EA in Rhodano capiexiftimant, Plinius Salmo- 3 nem nuncupauit. Grecis incognitum fuiffe, :& ideó Graco nomine carere nihil mirum, cum Graecivetetesin Oceanum non penetra- rint. Galli hodié idem nomen retinent: item Gerimani,fi recens fit pifcis : fin falitusmutato nomine éadj$ ab eis nominatur. A Flandris CSaelínt. | Véceex Oceano in flumina fe recipit, in Rhenum in Germania:Garumnam & Dordo- namin Aquitania : Ligerim , Sequanam in Gallia: Tamefim in Anglia. Gregatim natant Salmones cum Alofis, fefe inaltum fepé efferunt, Inaqua dulci pin- guefcunt;& fallo omni fucco depofito dulces, iuauésque fiunt; &eó magisquo longiisà ma- rirecellerint. (P2de Corollarizm nofiram.) In fluuiis nonnunquam pariunt. 'Thunnos a quant magnitudine. Paruis Íquamis ceguntur,quibus maculx rotundz a- fperfz funt: iis eriam notatum eft caput, fed frequentioribus & maioribus in foemina qui dicitur,quàminmare. Dorfüm coruleo eft colore,ad nigrum vergente. Venterargentei coloriszmulus. Maxilla inferior furfim re- curua eftfed in foemina magis.Dentes habent in vtraque maxilla longos &cacutos , itemin lin gua: oculos magnos;branchias quaternas. Pinnistotidem nacxant : duz ad branchias (it funt;aliz duzin ventre quz fübfunt eique in dorfo eft maior: quam fequitur alia minor, adipofa quam Salmonum & Truttarum vene- ri communem effe diximus. A podice vnica eit carnofa & pinguis. In pinnam deficit bifidam caudalata ,' vtabea Salmo metitó v»47cvet» nominari poffit, (.De platysro Oppiani dinerfà | pifie: aam Oceani pifces tanovamit Oppranus , ditlum ef! fépra. J Ex his externis notis praecipuas non onifit Aufonius in Mofella quüm dixit: | (EON NS NS : 29 N NN VN NU. / ENS S 359 Da NM TL x ss S S eee S ere X uo 0s S o6 Ns - v 3 rtu SEC z Ser Caes Doom 3 CURE 40 jo 6o ANectepsmiceo rutilantem vifcere Salmo Tranfrerim;lata cuiu vagaverbera cauda Gauvgire desnedio fammas voferunturinundas — .Occultis placido quium proditur equore pul[in. Tjlovicatofonamofis petlore frontem Lubricus,c dubie fatlnrus fercula cone, Tempora longarum fers incorrupta morarum. "Prefignis maculis capitis,qui prodiganutat, ed luusyopimatod fluens abdomine venter. ^u | Quanrumad internas partesattinetcorangulatum habet,ventriculum oblongumeum permultis ap- peudicibus;hepar zubrum in quo fellis ex viridi nigricantis vefica haer et.Splen ex rubro niger eft. | Caro 1o & cinnamomo;faccharo;acetóq; condiunt., 1o 3o 4o fo 6o . iisfolàm locis capiantur,n qu: - . / ' DeSalimone. Lib. TIII, $5 tiat: maxime capitis & abdominis partes, qua quàm elixz in aqua folüm eduntur; ventriculuni réplent , & naufeam faciunt, Quocircà magis eos probauerim , qui in vi no;aceto & fale multo exlixant: vel qui affu- las caryophyllis confixas in craticulaaffant, Recens falitus vituperandus non eft.Plinius fluuiatilem Aquitaniz ; matinis omnibus prafert,idq; iure: carnisenim teneritudine & (uauitate praftantes in his que dixiflu- minibus capiuntur.Optimi etiam ex Rheno f|. Bafilez eduntur,multó melioresAntuerpia- 8/j nis,qui quamuis aliis pinguitudine non ce- B dant, tamen faporis gratia; & fucci bonitate. 5t alüs func inferiores,eam,opinor,ob caufam quód illic mari propiores fint. Pifíces füntcarniuorijin mari latent;ob id rariüscapiuntur Horum fellead oculorum fuüffufiones. & maculas, purulentásque aures red? nos vti pollearbitror,eorüdem pinguitudineadau- riumdolores. Carne (alita & víta ad vlcera E E e UE capitis manantia. AN J WE - * . : TTL M | j DE PARVO SALMONE, Ama . &eadeletius, | li [con bacnoflra esl. Rondelotims nullam AI j dederat. PESE ili | ot It Bc : A gj 1 ^ C Ü | br ^ : j o O0 oU d : n ec 6 : EUN " wu : m S. " y Koues o oqQc c rm [ART KY Ed *- "x M (4 PARnvos Salmoncs qui pedem vnum 1g JM JW dish Wi vixfüperant, Galli& Aquitani Tacons ap- 7 / o AP. pellant: fantq; Truttisadeó fimiles, vt vixà an petitisinrernoftantur;nifi propiüsin bimus, Cümigitur parui ifti Sal fpexerint.Sed aliquid effe quo difcernantur, capite de Trutris doce- mones maioribssomnino fint fimiles, dem pta fola maenitudine :-& in : zd B. qm usSalmones,non poffum non exiftimare Taconem , $almonem elfe qui influminibus non in mari naícatur : quozum aqua cum frigidior fit; & ad procreandum minüs idonea quam Qu . «DeAquatillibus. quàm marina,breuioresgignitSalmenes. — Adde quód in proprio& natali folo faclicis omnia proue. niunt,quàm inalieno.Id in Lampetris cernitur , qua in fluuiis genitz femper marinis funt minores , nec in cam vnquam magnitudinemaccrefcunt, Quare aut Tacones neceffz eft effe Salmones in fluuiis natos, aut recensinezarieditos,qui patres fecuti finscertum enim eft Salmories in mari pote Taconesautem vel minoressdhuc effe quàm vt pariant, vel imperfectos effe Salmones , & veluti abortu editos. id indicat quod iniis ninquam vel oua vel femen , quod lac vulgus appellat,reperias In Garumna & Ligetifre- quentes & optimihabentur. : DE SALMONE VEL SV LMONE, JBellonius. B — Salmonem cetaceum pifcem dicere poteris,fi quidem ad cius folara magnitudinem aduertas: vc plu- 19 rimüm enim (proensms legendum puto dusim veltrium. Cardanus non vette legs, plerium cubitorum.) cubi- toram longitudinem,crurísque craffitudinem equat: fquamis tamen eft pro corporis razioneadmodum tenuibus: qua maculis per toram cutem confperíz , orbiculos ruffos acluteos referunt, Miror pifcem huncvulgo tantopere cognitum Greco nomine carere. Paruam in medio tergore pinnulam habet, &ab ano fub cauda rurfusaliam carneam ac pinguem. Caudz autem pinna fübrotunda eft :porró quatuor a- liarum pinnulatum;quasfub ventre gerit; due füb branchiis pofitz funr, aliz ventriincumbunt,ei oppo. firz,quam in dorfo fitam effe diximus. (Zarerem quoque in dorfo pinnam fequitur alia seinor, adipo[a. Ron- delenus)Lineam vtrinque in lateribus redà à branchiis ad caudam deductam haber, Pinnulas luteis & rubris maculis,vt reliquam corpus diftin&tas.Dentium illi (prater alio cum fluuialium morem) funt qua- - tuor ordines in palato,vt ferpenti Cerafta. Lingua quoq; dentibus hamatis exafperata : exertósque often- 29 dit maxillee infetioris dentes, plures quidem quàm füperioris: branchias ad radices linguz vtrinque-qua- ternas: ftomachum in longitudinem protenfum,pro tanto corpore valde anguftum:hepatis vnicum tan- : tàüm lobum pallidum;ftomacho affidentem;ad finiftram inclinatum , de quo fellis veficula ex viridiin ni- grum abiens,dependet: lienem atrum vcluti fanguine fuffufum;apophyfes in pyloro pene innumeras. Magnitudo. Magnus eft in Sequana ac Ligeris oftiisin quibus é mari exiliens cum Alofis repurgatur,;ac delicatior FÀ. fit.Maiorad Tamefim Britannicum , qui Londinum alluit : fed illi Salmonem in longum per medium, C Fnoscommodiüsin transueríum diffecamus atque apparamus.Salitum quoque oleo atque aceto coníper- fum gratiffimo fapore comedimus. Recens per hyememac vernaieiunia faccaro ac cinamomo conditus & caryophyllo pertuíus,ditiorum menfashonorarefolet. — Salmo femina, Eft&alius przgrandis Salmo(fosminam effe autumant) quem vulgus Gallicumab eius oreprzgran- 39: di Beccard vocate folet. Alij à ferendis (pertandzz) ouis Bortiere. Differtisà mare Salmone, quód labrum inferiusin hami modum aduncum habeat. In fuperiore enim labro foramen eftad palatum tendens, in quod hamus maxillz inferioris fe recipit , pyxidatímque in tubi moduminfinuatur. Crebrioribus quàm Sulmo masiísque fübrubris ac rufis orbiculis in cute variegatur,atquein Lepradis modum multis colo- . ribusfuggillatur. Linguam habet truttarum more albam,multísq; denticulis obfeptam: cuiusradicesin quaternas vtring; branchias finduntur: palatum quatuor dentiam ordinibusinfignitum : Oculos czfios, rotundos: ad quorum fontés pauló inferiüs vtrinque duo infünt foraminaad olfactum. Pinnz laterum, tergoris & caudz cum mare conueniunt. V.nà capi folent;atq; eodem modo in fluuiis & in mari verfari. COROLLARIVM. Á — Samonisnomenà Germanis R heniaccolis,vel Gallis Aquitanis Latiniacceperunt.videri autem po- teftà ale dedu&um nomen,;quód hi pifcesin magna copia faliri,vel fle muriáque inueterari foleant , in tomos concifi perinde atque in mediterraneo thynni,quos & magnitudine referunt,& robore corporis, vid; faliendi: (vt fi Latinum effet vocabulum;à faltu fatum videri poffet: ) & natura mierandiad fumma fluminum,vbi pariunt;ac inde reuertendi : quemadmodum thynni ex mediterranei inferioribus parti- busaduerfo mariin Pontum afcenduntindeà partu reuertuntur. thynnum afiliinhzrentes agitant , fal- monem hirudines &lampredz. |. A filmone diminutiuum recentiores quidam faciunt, Salmulus , qui Aufonij falar fit, paruulus falmonis foetus, (vt cotdylathynni: ) quem & falmunculum dicamus licet, (vc à pulmone pulmunculum,à loligineloligunculam;àvirgine virgunculam,&c.) Salarem ,Farionem, (al Sarionem) & Salmonem,ztate & magnitudine tantüm differre Aufonius cenfuit. Vide pauló antc in Sa- lare, Caffiodorus2.14. Variarum , de regio conuiuio fcribens : Deftinet ( inquit) carpa Danubius :à euchorsgo, Rheno veniat anchorago;&c. Ego in A.elemento anchoraginem effe co niiciebam falmonem, qui & ex Rheno preftantiffimus habetur & certo tem poreroftmmanchorz inftar incutuat, nutic quoniá eo tem« ore eum deteriüs habere,& cibo ingratum reddi animaduerto: anchoraginem cogito forté eum effe pi- QE 9ynlanc'appellant Germani;ad initia lacus Acronij,& noftri quoq; in fummo Tigurino lacu. non eftautem alius quàm Truta lacuftris,fed mutata nonnihil forma, nomen etiam mutat.eundem in la- cubus Carinthiz Sfeínancf vocari puto, (tanquam à Rheno & anchora com pofito nomine:) aient enim magnitudine eum effe parem Albulz lacuftri maiori , & grandiorem quoque. ficcatuminalias regiones mitti.Sic & in Lemano lacu Vmblz alterius di&i pifcismaxillz inferioris extremum incurmum in maxil- lam fuperiorem,eius rei gratia excauatam recipitur,vt Rondeletiusannotauit. Truta quidem tam multa falmoniaffinia habet,vt nullumaliud pifcium genus ei rectius com paretur. Salmonem Graci falangem quivoluerirappellet: quoniam z4a25£ boni pifcisnomen legiturapud Hefychium : neque prztereà quinam fit explicatur. Áutàfaltu, vnde & Latinéaliqni dictum putantSalmonem , "Aaov appelletur, vt yrápor: velà migrandinatura,quam in C. explicabimus, samevádeopu GO» : vel 436» zveoud16», id eft,fpe- ciestrutz, vt apud Athenzum nominatur. Veldromias dromásve fluuiatilis, Ariftoteles enimin mari dromades vocat th unnos;aliósque gregales,quialiundein Pontum excurrunt , & vix vnoloco conquie- Ícunt. Gallicé dicitur Saulmon. Germanice Cyaltti : falar veró;id efi paruulus adhuc, Cifttifíng. Salmo & Efox (Pide fapráin E.elemento de Efoce ) vnius pifcis nomina fünt : quem Rhenani & Galli appellant Calmen : Saxonicz gentes fado; Eberus & Peucerus, Efox, Germanis fayg,Ge.Agricola. Nominiqui- dem Efox confine eft Illyricum Lofos,quo Poloni & Bohemi vtuntur. Inuenio &aliud Polonicum; pn | oS 40 o -— 606 De Salmone. Lib. T1IL — 827 fostzarny. Salto muria conditusalferuatur mutato nomine. tum enim cítt fad) dicitur, Adamus Lo- nicerus. íadjépifcisfemperhocnomineappellaturin lbi fluuio, paruus , magnus, recens, faltus , ins fümatus, Io. Kentmanus. Circá Rhenum, &apud|nos fer , Salmo cempore tis & eftatis nomina- tur.éiti Calm/víque ad diui lacobidiem;qui eft vicefimus quintus Iulii : deinde tmutato nomine (itt fadchg in vtroque fexu (quamuis marem aliqui priuatim apud nos fic vocant , feminam ver &yber vel áübu) víque ad diui Andrez diem;qui poftremus eft Nouembris. Suntapudnoós qui Lachíum ad calendas S«c- prtembris primüm vocare incipiant: ad Rhenum veró vbique puto ad ciem 5. Iacobi, ve dictum eft. ita- que Salmo vernus & zftiuus eft: lachíüs veró auturanalis & hybernus, fub partum Ícilicet &à parcu.lite- 'xati quidam fic dictum volunt à languiditate quafi laffum : fed etymon Germanicum magis quadrare vi- o detur, à genitura quam noftri ft(d) appellant: aut Grzcum quafi Ae». A«xo enim (eu Aeyogs puerpera eft. CircaRoftochium fafgappellanr. Ille qui fad)fe vocatur , figuram & colorem habetSalmonis, nifi quódinferiorem mandibulam furftm recuruat, vt aquila roftrum fuum deorfum. ea camen non eftlon- gior füperiore , qux foramine ad hoc parato in fe reapitinfetiorem, Obfcurus. Bellonius& Rondele- tius Salmoni feeminz tantümro(trum aduncumtribuunt: vnde & Beccard vulgó nominari aiunt à Gallis; quibus bec roftrü fignificat. Belloniusquidem cüm dubitare videatur,his verbis,foeminam effe autumant aliis tamen fabiunctis [aliquia ferendis ouis Bortiere nominant, ] foeminam effe confirmat, Noftri pi- fcatotes in mare rantüm recuruariaiunt infigniter,in foemina perparum. Maxillainferior fürfütm recurua eft,(ed in faemina magis, Rondeletius de Salmone fimpliciter. Kentmanus vtrunque fexum hoc pati fen- tire mihi videtur , in his quz de picibus Albisad me fcripfit : Salmo (inquit) in Milda(id flumenex Abt »o ingre(füus, ) (i obftaculum feu precipitium aqua iuxta Delfauiam , fecundó ac tertió fruftrafaltu fuperare conatusfuerit, vadum petit ; eóqueinloco fub lapidibus & faxis delitefcens, ematiatur , & contabefcens maculis raffi feuzneicolorisimpletur , (àquibus etiam Supfferfad)g appellatur: names Cyprium Ger- mani Sütpffernominant: ) &roftrum refledirin magnum hamum , eo quidem maiorem , quó diutiüs manférit, &c. Idem verà ei tandem contingere puto erlamfi obftaculis omnibus füperatis ad fummas fluuiorum partes eluctatus fuerit. Apud Anglos Salmoefta Cafmon vel Camono. priuatim veró dum meliorin cibo, & fuauiore ac friabiliore carne eft, vocatur a erib6e Coatmon / (Stíbbe friabilem fignifi- catalibi crífpe]vel er(pfe ; vel ertmp pronunciant) at poftquam carnem deteriorem habere & toftrum cur- uate caeperit;porco grandinofo ab eiscom paratur, vócatürquea Syppgpet C5altmon quod Germanus di- ceret ein Suupferfattm. Salmunculos digitales, quiin Mifena & Bohemia captuntur in riuisac minoribus 30 fluuiisin Albim fefe exonerantibus,vulgó Mifeninominant Ganífen/ Sxani&le Svunisie/ ab ipfa paruitate puto: vnde & Ge, Agricola Latine Salaresnanosvocauit. Suntautem fàlmonum; non trutarum(vt qui- dam putant ) foboles. Ioannes Kentmanus pifces Ganít[en dictos in Albi quidem nalci & manere Ícti- bit,fed non proficere. | Salmones optimi funt in Rhodano, (falfum boc e]fe Rondeletiw aranit :) & Vultauiaterre Bohemis B fluuio, qui Pragam per médium diuidens in Albim fluuium defluit. Capiuntaretiam optimi & grandif- fimiin Rheno Germaniz amne.nam ad quinque & fex palmorum longitudinem perueniunt,Mallarius. InScotiaalicubi tanta eft Salmonum copia,vt duodecim Salmonesvno emantur aureo; Munfterus. Apud Borulfos partim in lacubus , partim zftuante maricapiuntur , ErafmusStella. Apud Milenosin Albi, Sala & Milda fluniis. Salmo in longitudinem & latitudinem magnam excrefcit, Author de natura re- 4orum. Circa Coloniam fefquicubiralis fit, veleriam bicubitalis : fpiffitudine palmi (dodrantt , a5 vao Jféilicet latere) &campliüs , Albertus. Maioresquiapud nos (Mifenos) & Dellauiz capiuntur, à libris 24. víque ad 6. accedunt , Kentmanus, Apud nosquoque ( Tiguriin Helueriis ) triginta fex librarum ali- quando, veletiam pauló grauiores. Eft autemlibranoftravnciarum octodecim | Circa Bafileam quin- queaut fex pedes longi reperiuntur ,"vnum lati, Pifcis eft (quamofus, truttz fimilis , carneinteriustu- bra,Maffarius. Corpus habet fpeciofum & leue, quanquam perexiguis opertum [quamis; ) candidum, fed dorfo fübcceruleo.cute craffiufcula : carne pallim interceptaadipe: pinnis quoque pinguibus & glu- tinofis. Deroftro quzdam & maculis , in À. prdictafunr. Branchiz in aliis pifcibus corporieorum funtapplicatz , vtin anguilla: inaliis diuaricate & extenfzàcorporevtlucio & falmone, Albertus. Et rurfus : Pifces quidam offeum tugumentum branchiarum habent, ficutlucius , barbellus & (almo. Inte- go &ina pifcium quorundam diuiduntür patte fuperiore in ramos plurcs , ficut manusin digitos, vtapparet ih inteftino fàlmonis: quod multos huiusmodi ramosemittitIdem. Egoolimin falmone ditfe&oà fau- cibus patulis meatus duos obferuaui oblongos deorfüm protenfos , vnumad ventriculum , quem cefo- phagum vocant: & alterumanonymum , ( nefeioin quet vfüm.nihilenim in eo reperi : nifiruminat forté hic pifcis,& alimenti fui pàrtem ibi répofitam habet, ) quicute candida & cenuiconftat, À ventris culo fatis angufto inteftinum incipit: quod pauló inferis multas de fe fibras emittit; ficutà capite fuo el- leboriradix. Vncusille in magnis & extenuatis falmonibus,duos feré digitoslongus;in cauitatem quan- dam palati anteriiis, (ad cutim vfque profundam)fübit. Dentes,quàm pro magmitudine pifcis, minores funt.lingua quoque dentata;breuis;lata;carinata, Branchiz quadrigeminz : quarum opercula lata; & ro- tundis puniceis maculisplena funt: qualia etiam per latera vtrinque fpectantur ; in fümmo dorfo fufca 6o Nariam foramina vtrinque gemina: pinnulla dor(ipofterior perquàm carnofa. Salmunculiin Buuiis ge- niti vltra quinq;aurfex digitos non augentur,vt dicemusinC.ij perlatera vtrinq; à branchiis caudam ver- füs re& maculas rotündas.magnas;nigricantes aüt liuentes ,paruisinteruallis digeftas habent, (qua nota àtrutis fimilibásque pifcibusfacilé difcernuntur,)nouem aut decem numero: & pereandem lineam me- diam paruulas ruübeícentes maculas multas. Salmo inuenitur tum in mari, tum in fluminibus , fed in ftagnis non inuenitur, À lbertus. Pifciseft C Suuiatlis , Maffarius. Ego nee fluuiatilem , nec marinüm facilé dixerim. peculiarem enim quandam Zee naturam habet,vt in (equétibus apparebit.Pifcium in mari genitorum aliqui eo relito aquas dulces fub- eunt , qui Grzcisabafceníu anadromi dicuntur. falmo contrà in fluuiis genitusad mare defcendit , (icut & anguilla,quos eam ob cauíam catadromos dixeris:fed magisanguillas,quas non redire puto.Salmones enimad locos natales reuertuntar,vt compofito à contrariis przpofitionibus nomine , catanadromi dici merean- A 4 .» 5 , War" «35 qe! 5 3l D "0 828 ^ .DeAquatilibus. ; mereantur. Diuviuere non poffuntinaquis dulcibus ftagnoram,nifi liberum habeant tranfitum ad dul- Cih4. cesvndasfluuiorum, Author de nat.re rum.Quó nam cibo vefcatur Salmo,&an vllo prorfus,adhucincer- tum eft : cüm in ventriculo exenteratusnihil oftendat; prater fpitfum quendam humorem , Hector Boc- thius. Ego etiam aliquando cum disfe&um infpicerem,nihilin ventriculo & inteftinis huiüs pifcis repe- ri,przter mucum quendam fubflauum,& lapillum candidum : geniturz vero multum ( fub finem No- uembris) non Inipfis (vtappeliant) la&ibusfed in vafis fpermaticis. Pifcatores noftri aiunrinmaiorum ventriculisnunquam aliquid,in paruis nefcio quid inueniri. maioresenim ( quiiam falmones vocantur) nonalio quàm aqua cibo vi&itare. Maio quidem menfe , floribus ruris eos frui aiunt ::tum enim quia o- primi funt,ex ipfa coeli temperie(quam floresindicant) fructum percipere videntur. Aqua przcipué tur- bida,tanquam aptiore ad nuttiendum,quód craflior fitjeoum gaudereaiunt : & fluminibus turbatis prz- cipué altius migrando niti,veluti perfequentem huiusmodiaquam: quz craffior dulciórque ( vtrun que, autalterutrum) fieri videtur, niuium liquatione; herbis innatis, & pinguibusagris.Sed ab Axgentinenfife- ne quodam & perito pifcatoreaccepi,falmoneni dum falmo eft, ( hoceít ante vicefimum quintum Iulij Fiwag;g, diem;) pediculis aquaticis (vt vocant) velci: deinde veró & à partu , obuiisquibásque pifcibus. hac (a- piüsin diffe&orum inteftinis fe deprehendifleait. Cor,etiam extractum;ab animali imperfecto;aliquan- tisperadhuc pullat : fed omnium ( quz apud nos funt) animalium diutiffimé falmonis, Itaque füb vno corde pulfante vendunt pifcatores plures falmonesincifos per fru(ta ,ranquam omnes recentes , corde adhuc palpitante monítrato; Albertus. Piger pifcis eft; fed fortis, Albertus. Mihi quidem non piger vi- detur,cüm &ad faliendum agilisfit, & adueríus luuios perpetuó nitatur , (em pérquealcendens promo- "dpilitas ad Jfat- LT M ueat,quanquam tardius forte propter corporis magnitudinem & pondus. Salmo( inquit Phyfiologus: obícurus) diciturà faltu.caudam enim ore re plicat, & refledtit, validé eam oretenens,donec (altus agili- tatelocum etiam preruptum confcendir. fed nec colore (forte corpore) multum valet, necfapore;ante- quam guftauerit mare. Ad quod tendens contra (27x72) luminisimpetum;à propofito non defiftit,quo- usque reficiatur,deinde ad nota domiciliareuertitur. Robore fortis eft , fed ponderofus & grauis, omnis - quam habet agilitasà potentia virium eius potius eft quàmà leuitate corporis. Vbi in tranfitu fzper, vel aliud huiusmodi obftaculum inuencrit,caput caudz coniungit , & ficin circulum flexo corpore tranfilit, Author denat.rerum.& partim Albertus. Salmunculi etiam dazsoi funt: quód fiin vafealiquo venales , , , -cumaliispernüxti inaquafuerintaquacisadempta,exilient: & ficab aliis pifcibus ftatim dignofcuntur. AMAETAT AO RU Salmoin mari natus fluuios fübit,adeóque dulci aqua gaudet, vt natali folo reiicto , in illa perpetuó rj ri de. * . C Xi). n " - * * 1 * apertis C *- vi lat necin mare reuertatur,vr opinor: quia in mari rariüs capitur, Rondeletius.Sed contrànafci eumin ; É BS fluuiis,atque exiis in maredefcendere,&c.ex iis que (übiicientur,authorum , & omnium à quibus fci(zi- tati famus pifcatorum teftimoniis,conftat.K Autumno (inquit He&or Bo&éthius Scotus ) rinulis plerun- que;aut locis vadofis,cocuntes Salmones iunctis ventribus;oua pariunt, fabulóque contegunt: quotem- pore mafculusadeó la&tibus.(Ta&les dicit pro genitura, foemina ouis exhaufta eft, vt macilenti euadant;nec quicquam feré prater offa acfpinas pellemq; fuperfit , ineptüsque efui fit (pifcis.)Referunteam maciem contagij loco haberi,càm obuios quoscuaque fui generis inficiant qui fic affedtifunt. Cuius rei hoceft indicium,quód pezízpé capiuntur vno latere extenuati,teliquo nonita. Cateràm exouisillisarena ob- rutis,pifciculi ineunte vére nafcuntur,adeó molles,s t donec digiti magnitudinem non excelfferint, manu compreffi,velut humor concretus,diflluant. Tum primüm,naturg duce;ad mare pergunt: vigintáq; die- rum fpatio;aut pauló maiore;incredibile di&u qualem io magnitudinem excrefcant.Inde reuertentesad- uerfis vndis fluminis,in quo orti funt, mirabile fpectaculum de fe przbent. Flumina enim quzdam hinc atq; illincanguftispreffa rupibus;ac proinde velocidemiffa curfu;vbi prerupto cafu defcendunt,non per canalem ftatim prodeunt;fed incuruate vnde impetu paululum peracra feruntur,antequam cadanr.Sal- mones veró centrà tendentes maiore nixa aquas faltu luperare tentant; & qui euaferint, in flumen afcen- duntad ea vsque loca,vbi editi fuerunt;ad pariendi vsque tempus reman(uri : debiliores, aut hzrencini-. mó fluminis;aut etiam ex alto iam euecti , precipitantur inaquas. Quibus igitur virium minus additum efbaut referentibus aquis,vnde exilierant,reiiciuntur : aut fübfidentesin terram cadunt fubiectam. Vbi accolz extru&to in hoc fufpenfis fub aquis foco nonnunquam,in excauatisad precipitia illa rapibus,lebe- l2 ie] [s] 40 tibuscum aquaigni fuperpofitis,cadentes excipiunt, ingenti audacia. palatiac ventris feruientes libidini. . atq; tam procul excidunt quidam, vt à fubiectislebetibus,qui valdé prope aquam feruenr;excipiantur, ac- colarum,in hoc euentu;non leui voluptate.Recté quoq; ac diligenterà regibus cautum cft, ne autumno capiantur.nam vel foboles multum detrimenti acciperet,velinutilis ferme captura effet.hoc autem tem- pusà fexto idus Septembris,calendisque Decembris intezcluditur , Hzcille. Ex Ioannis Kentmani pi- Ícium Albis defcriptione;quam in noftram gratiam confecit. Salmoneg parui & magni é mariin Albim veniunt: nec proficiuntin eo,fed contabefcunt & emoriuntur. Cum primüm glacies fluuij refoluta de- " "(st n à uM ^ * re e^ A . D fertur, hic pifcisAlbim fübit;pergitq; femper,donec rurfus glaciesferriincipiat(véremizirumusq,ad bye-. "en: vtuediaaut amplis veri parte, e[late qj Autummo totis,eg snitza b yes, per "Albim c inflaenteszn eum aquas femper a[cendat. Plurimi quidem capiuntur circa medium quadragefimz,quo etiá tempore optimi funt.item circadiui Laurentijdiem,qui decimus eft Augufti:nifiimpedianturalgis & herbis fluuiatilibus, (von betn Ctíny/que vox fr noa herbas aquaticasAftetore, «vt coniicionominatas, fr 'gnificet:quid fibi velit,ne- Jio, )quz craflie ac fufcae nubis inftar paffim in ripis nata falmonem impediunt. Mildam flumen ( dictum (Capture Sat... Y arbitror lenitate vel mollitie aqua ) pre cateris diligit falmo : & (vt quidam putant ) ab aqua Albis sonum Def. fluuij,qua cum permixta in mare fe exonerat;difcernit.ltaq; plurimi eo in loco,vbi Milda inAlbim influit, 8i, Cc.) (Detlauiam vocant,quod oppidum eít principum Anhaltinorum, capiuntur,hoc modo: AdMildz inAI- bim ingreffum principes vallum fiue obftaculum quoddam excitarunt , vt ita redundansaquaad molen- dina diuerteretur,octo cubitis aliquantó altiüs.vallo graues & magnasarbores impofuerunt , & perticis jo 6o magnis intus(Zzter arbores )cancellarunt,ne falmo tranfiliat.inter perticasalicubi naffi magna fünt collo- catz Hunc locum cüm attigerit (almo qui perAlbim a(cendic;faltuaduerfusaque precipitium fe proripit inaltum:ybi velin naffam incidit &capitur:vel arborem perticásve contingit,indeq; violenter inMildam fe traiicit.Hocfi prima vice non füccellerit,fecundó etiam tertióq; experitur.&, fine tum quidem tranfi- | | | lire [fs DeSdlmone: Db. 1V DeSalmone. Lib. IV. 809 lire autaffequi altitudinem valli potuerit, vadum xetit:inibique fub faxis delitefcens emaciatür ac có. tabeícit, (vr preditium efh,in A.)Sitamen flumen Albis augeatur & crefcat, aduerfus illud fubinde fons tium & originis cupidus afcendit;parit,& confumptus tandem macie ac ficcitate moritur. Obferuaui- iple adeo tabfdum;vtexanguis,& nullis fere inteftinis, (preter vnum exiguum & cóntortum,à faucib. adanum dodrantebreuius, appareret. Nati ex eo piíciculi in Albi, non craffiores nec longiores ferà digito euadunt, quamdiu in eodem vel (iuxta) ftagnantibus aquis immorantur.Crefcentibus vero & auctis luuijs,in mare properant;in quo proficiunt & augefcunt; Ceteram fi predidtum illud Deffaui- enfe vallum fuperauitfalmo, pergit continuo , & fontes petit;füperatis d'eince ps octoali s vallis;hu- - milioribus duplo;aut etiam amplius: vt qu viri ftaturam non excedant:ea fünt ad Gefmck , Ragon, Bits t o ?erfelt, Zfcbephn, £denbere, G*unay N urtzed,Bucha. Ad hec vállafi ca ptus non füerir,in riuos demum petues ni; &àrufticis fudibus ceditur.Sed qui tam long? progreffi (ant;raro boni habentur.In albis quidem alueo fi manferint; paucis & minoribus vallis impediuntur:nam à mati vfque ad Lesresbrztz in Boemia nullum eft vallum.primum illic viri feréaltitudine eft:alterum ad Caudiz, & tertium Prage valdehus- milia(unt. Multi perautumnuum illic falmones capiuntur; fed omnes macie ac tabe defecti, petpauci boni.HucufqueKentmanus. - v. Kxvoc Alius quidam apud Mifenos vir diligens;indicauit falmones autumno circa calendas O&obris mi giare ita vtà mari ad ipfos intra tres menfes perueniant. quodi füpra annum in flnüijs nianferint; perquaminfipidos fieri:(in diutius,poftannum fecundurm eos omnino ceu fideratos & áridos interire. Verum. hzc minus certa, quam quz à Kéntmano & Bo&thio Scoto prodita fünt,mihi videntur: & no- 20 ftris regionibus proculab Oceano fitis, vt tardeadmodum ad nos perueniant hi pifces, nécimiorari poffint iam exhaufti,jnon conueniunt. His'addam qua Argentinenfis pifcator vir bonus & fenex di- ctauit.Salmoà mari per Rhenum quantum poteftafcendit:& nomen feruat vfque ad diui Iacobi diera; abeotempore vocatur ab accolis Rheni em Lachs: & angulos fluminis fectatur;paritq; citéadiuorum Martiniaut Catharine dies:quo Ges menfis minimé conueniunt.Tur rurfus àonnihil rettogre- ditur.Sunt quià partu moriantur. Aliqui etiam quo minus pariant;impediuntut : hyb&rnós fattuones vocant, Ouacircanatalem Domini primum animantur,& nafcuntur ex eis fàlmunculi. jjreliquüm hyemisfüb lapidibus herentes tanquam mortui degurit.. circa fancti Georgij veró dier: ( vicelimuià tertium Aprilis) calore Solis excitantur: & à PetriPauliq; Apoftolorum fetto vfque ad (fancti Adol phi diem cum ceteris pifciculis capiuntur : deinde non amplins víque ad quadragefimam . tiir rür(us ví- 39 queaddiui Georgij diem : nec vltradigiti longitudinem anno hoctoto exctefcunt.Pofteain marc de- Ícendunt; & Salmones fiunt, breui tem pore aucti. b bid abetrrant;velinalias aquás perueniuat,il- li etiamfi pluribus annis in Rheno manerent , ni iilo grandiores fierent ; neque Salmones vn- quam euaderent ; Hac ab illo excepta adoleícens affinis meus haud fcio quam £ecte omnia pet- ícripfüt. .— Pimp t. omi a? c. or A ANUMPUN: — SupraBafileam ad quatuor miliaria Germanica, cathatractes & precipitium Rheni eft, acie (ub ponteadoppidum Lasffenberz: violentum quidem nefcio quam altum ( quamuis nón femel vidccim; fed acie oculorum obtufa:) per illud Salmones eluctantür. inde rürfus aliud fübliraius eli; paulo inta Scaphufiatninfigneoppidum Heluetiorum. noftri precipitium illud vocant dez Lasferjà rapido fla- minis decurfu.hoc falmones audio füperare non pollet& eo vfque cum appulerint;plütirni capiuntur, 4? Pariunt apud nos, vt pifcatores noftri referunt, circa calendas Septembris.Bis anno eos migtareajunt. E Rheno Limagum noftrurn-ingrediüntür.inde per lacum(in quo tamennu nquam aut rarilTimà cas piuntur)a(cendunt, ac rurfus Limagum fübeuntes Claronam vfque veríus fluuij originem fetunturs & pariunt.À natali Dominico nulli amplius comparent. m UE | " À partu tnale affectos ;maculofos, ro(tro recuruo, tergorerigido, in Anglia aliqui ad mare téüettls ineoque purgari putant.argumentum effe; quod aliquando füb ipfum maris ingteffutn huitifimodi (al- mones deprehenfi fint. Audio eos (25 partum fcrobes rnodicas excauate, ficutetiam ttüttas, Rohdes letius putauit tum lampredas tum falmones in mati fimul ac fluuiis patrere.ego fal mones inflüuiis tà- tum;vt abundeex preícriptis conftat : lampredas in mari tantum patere dixerim; (tnm tháiores.tum mediocres:) vtícripfi in Corollario de Mutftela Aufonij c. ad finem pàg- 569. minimam quidem hu $^ ius generis fpeciem , luuiatilem folum riualemque effe R ondeletius i píefatetur.Lampreda falmones ". €mariflumina fübeuntes comitantur:adhzrentes enim ventretn vel collum eoruth agelutinato roftro exugunt.Lampreda cum perfead natandum aduerfo flumine inepta fit;tnigraturo falmoni fe applicat bre,atqueitaretinet, vt précipitia quoq; faltu fuperantem illum quandoq; fequatür,& fuctu oris in- flicta carni eius bene ampla veltigia(nutmi argentei vncialis latitudine, ptotunditate digiti appareant, Kentmanus. Ait aee / Hirudines pet hyemem falmones circa faxalizrentes,tiodo roftris modo caudiseorüm Ccórtéptis; adeo infeftant;vt à profundo ad aquz fitmma eos ptopellant: per eftatetn quoque exiliteeos cogunt; tanquam eas teijcere aut abftergere capiant; & hac iniutiatentati vix vlli fuper(tites euadüt, ytaudio; Epiícopus Laufannenfis noftro tetnpore contra fancuifügas 5 pifces maiores, & praefertim Salmones 9? mirabiliter inficientes , letaliter quoque pungentes & adtipas aquarum propellentes;exorciími di "^ &tamina de (acris fcri pturis colle&a diétari fecit, & pet certa dierum interftitià publicati, &ad efiügis dum & repellendum hüiuímodi beftiolás multipliciter profecit, Felix Malleolus. | His perfcriptis, Vldrichus Hugualdus,de morib;Philo fophiz intetpres doctiffimus inpreclaraBa- filienfi Academia, & Adamusà Boden(tein ttedicus in eadeta vrbe celeberrimus,de falmonumi natu rà rogati quedam non vulgaria me docuerunt. ab ijs enim pet literas inquirete volui; quod vixalibi "- quam Báfilez falmones in Rheno capiantur, füpraqueBafileatn ad cotatactam vfque ad Lauffzn - ergoppidum,Exponàm autem hoc in loco.quzad naturam & actiones falmonum pettinént, ab il!is communicata, ijs fete omiífis, quar iam prius ab alijs acceptá enarraui : quz veró ad eoründemi captu ram referuntur;ad g, fegmentum differam. Salmones fere primo ex Oceanoper Rlienümi afcendung &nagnis copiis; ita vt Maio tneníe circa Dafileam maxime abundent. Aquis luminum auctis & curbidis | | NR zd 29-1. 2095 Aaaá prafete Sio — "DeAquatlibus prazfertimmi gràte gaudent. Maio; Iunioj& Iulio menfibus,ab hirudinibus infeftantur in tantum; vt inripaaliquando viribus prorfus exhaufti;autetiam mortui capiantur. His exugentibus adeo dolent, vtfupraaquam ad tres pedes , autamplit&s; feptem vel octoad fummum, exiliant. quartquam pifcato- 1es quidam aliain caufam horüm (altuum elfe fufpicentur:tanquam ad prouidendum cáüendumgq; fibi abinfidiis hoc faciant: complurimum enim dum ipfi in nauibus colloquuntur, ficexilire f(almonesa- iuiüt;intetdum capita tantum. proferre. fed hoc mihi verifimile non fit, Alij per la(ciuiam;cum corpo- Xe opti mé habitofunt,vt lunio menfe, exultare eos putant. quod verifimiliusap paret:fed analij quo- quepifces cum maximé vigent,funiliter fupráaquam fefe eiaculentur, querendum. —Altiorum fane ialtüum,nonalam quam violentam aliquam caufam fecerim , qualis maximé hirudinumítimulus eft. Complures enim aliquando falimonem vnum inuadunt; caudam; & palatum quandoq; implent:& ad , g inteftinà quoque defcendunt. Itaquepre dolore nonpergunt per flumina aícendere falmones; fed ad ripas deflectunt. vbi in captis pifcatores reicaufam facile deprehendunt. | Ec putantaliqui hirudines iftas in ipfis falmonum inteftinis nafci,nuttimento quod cofitinetur calefa&to;a(siduo nimirum & ve- heimenti motu.Qyuod nifitempeftiuéé pifcatoribus capiantur, hoc malo extinguuntur, vnde contin- git vt epe [almonesiam putresinueniantur. Circá partum;ab eo prefertim,colorem & faporem mu- tant:ac propter maciem hguram quoque, vtgenusiamaliud videatur. Itaque etiam nomeri mutatur, Haceorumtabesnon multo pott folftitium zítiuum incipit,ita vt paulatim corpora eorum imminuá- tur, ficuti & Solisfupra noftrum hemifpzrium meatus. Circa finem feré Nouembris ad altiora flumi- num tum maiorum,tum minorum quz inillaexonerant,locacontendunt; & quoad eius poffunt afcé- dunt;patiendi gratia: quamuis etiam in Kheno pariunt. Incipiuntautem non multo poftfolfticium:& 2e fubinde perautumnumac hyemem parere pergunt, aliqui etiam ad véris vque (id eft Martij )initium. Partuilocumidoneum circumfpiciunt; folutum fabulonem,fuper quo flunius rapide fertur, Scrobes huiufinodi ad ripas fiiininum aquis deftitutas fparlim apparent.ibi (crobem excauant , longam ad tres Quátuorve palfus,latam circiter pedes quatuor. In eam fcemina immittit ouapiforum magnitudine, quzmas rore genitali faoirrigat. Conftruunt autem eam muniuntque;tum intus,cumad latera, lapi- dibus, miro ingenio:vtin tut fint oua, obte&aque, ne impetu fluuij difpellantur.Sic igitur illageni- turà maris peru fa,ad vernum víque tempusiacent.tum demumijs animatis pifcicüli nafcuntur,quos falmulos vocant.Hoc dignum admiratione , falinulos mares aliquando genitura plenos reperiri , & cü feminis adultiscoire,earum exclufa ouarigare (quod ignorauit R ondeletius)cumin falmulis fcerni- nis nunquam oua reperiantur. Pariuntaute.i libentius in minoribusfluminibusacriuis ; inquzde- 3o fle&u nt; quaminipío Rheno,cuius aquaeo tempore minus]lenisaut pinguis eft,& vadum durius.Par- tu abfoluto vterq; fexus retroin Rhenum fertur: & multiin Oceanum redeunt. Auctisaliquando flu- uijs,oua fcrobibus commifla;diffipantur:itaque pars perit,aucà pifcibus deuoratur:parsaliqua ferua- tur.at (i nihilimpediat,oua paulatim augefcunt& fpiritu vitali inflata demum vltró per spes defe- runtur;formaturque interim piícis.Scrobes,quas diximus;aliquando imminutis Buuijs in 1ccorelin- quuntur:nectamen pereunt oua:(ed reftitutis aquis animantur,non minus acfi eis deftituta nunquam fuiifent.Pifcatores ex aquarum copia inopiave, magnus an paruus falmonum inannum futurum ex- pectandus fit prouentus;coniectant. Salmuli,hoceftfestus falmonum,;non vltravnum alterumüean- numinRhenofe continent:vel potius(vt plurimum)priufquam annum vnum compleuerint exaliis aquisin Rhenum,inde Oceanum defcendunt: id facere incipiunt cum quaternos aut quinos pollices "E longi funt:rariffime enim qui octo aut nouem zquent pollices reperiuntur. In Oceanoveróau&i,vt iain falmones fint & dicantur,rurfus per Rhenum afcendunr, vt predictum eft, Hactenus illi.in quoriá fcriptis li quid forte eft quod cum antea expofitis diflideat alioqui dubium, confiderandum eftab o- ciclis diligeptius.Sane vt thynnusin Pontum afcendit , vbi dulciores funt aquas vt pariat:fic falmo ad fümmos amnes.vtriufque etiam partus incrementum precipua fumit celeritate : falmonum in mari, thynnorum cum Ponto redierintalia eis communia expofui füprain 4. ze Salimunculum legitima menfura minorem,& hami genere quem Polangelv ocant, pifcatorig leges noftrz capi prohibent.Scotisautumno falmones piícari interdictum eft;à fexo Idus Septembris;ad ca- lendas víque Decembris: quod & foboles multum detrimenti acciperet eotempore , & inutilis fermé (in cibo,propter partum)captura effet, Hector Boéthius. Baíilez à die diui Andree vfq; ad veris initi - - capi eos non licet. go Circa Argentinam hoc modoirretiuntur:R etiatria fingula circiter viginti palfus longa ie co ttit.eademifla vt non amplius tribus pedibusà vado abíint;à pifcatoribus,quiin cymbis vtrinque funt àtergofalmonum nonante ipfos, trahuntur.exiftimantur autem inutiles qui (upra rete fuerint:ij fo- lum probantur qui circa vadum irretiti fuerinc.Simili modo in Angliz fluuio lamefi capiaudio.Coi- tu: temporealicubi pifcatores captam feeminam funiculo alligant , & paulatim ad ripamattrahunt: quod fi mas fuperuenerit , coitus defiderio fequitur, & à pifcatore poft frondes latente cum prope ri- pem accelfferit; tridente percutitur. Tridentis feufuícineg, fune & palo alligati;in Angliaetiam víus eft. ita confixi,defeffi tandem extrahuntur, Audio pifces quofdam parituros, fcrobes modicas excitare,vt trutas,& (almones:& noctu adhibitalucerna , aut face potius, iuxta immorantes & nimio Íplendore pe ftupefactos;fuícina feriri. Valla fiue obftacala & precipitiafluminum fuperaturi,naffis interdum falié- tes per valla collocatis quomodo excipiantur; dictumeft fuprain C.Circa cataractam inferiorem R he- Puduf ^ yipurimi capiuntur Lauffenbergi, (alibi pauciores in Rheno; ) & alioauchuntur. Sturioin Rheno dux falmonum exiftimatur:& vbi apparet;copiam falmonum adelfe piícacores fibi promittunt, Capiü- tut etiam in mari , non ipfo quidem patente Oceano, fed eftuariis; & magnis canalibus maris, Maxi- fnus optimusq; falmo, Maio menfe,quindecim feredenariis argenteis venire folet apud nos.Bafilez ab initio,cum nondum abundant;ex vno falmone quatuor, quinque ant fex aureos ad piícatorem re. direaiunt.aureum dico pro denariis argenteis feptem cum dimidio. Salmones parui hamis;retibus & naísis decipiuntur, Adul- De Salmone Lib. IV. ou Adultioribus veróaliis modis,quatuor aut quinque diuerfis,infidiantut: quos, vt ab amicis Bafilié- fibus accepi ; deinceps exponam. ad Vbirapidiffimus Rheni fluxusad ripam eft, pifcator ftru&uram quandam inftar valli (ipfi vocant ein Wag.s3.litera medio fono inter a,& o.proferenda, quod idem & trutinz feu ftatere nomen eft Ger- manis) truncis & lapidibus, quzin flumen promineat,excitant.fundamentum eft quercus;aut alnus; Ad hanc vnda impingens magno impetu, retro fertur : itafit vt retrolocus aque tranquillioriidemq; rofundus fit,( Vocantipfi, deleni, flle , oder rmervvaffer-) in eo nauiculaeft cum tugurio: vbi noctes ac dies pifcatores duo manent quo tempore falmones perpetua migratione afcendunt: & reti inaquam demiffo( mit einem garn owvieein breiter zcopfbaren al mones expectant. Salmonem igitur afcendentem ob- 16 uiusiuxta (tru&uram aque impetus in locum tranquillum reijcit. id fentit pifcatorfillo commoto;te- 20 . go marem coitus defiderio fosminam vinctam dum períequiturjfimiliter feriri aiunt. netenim manufilaaliquot, reti annexa:vel lignum paruum, funiculoalligatum reti, ita vt rigeat.ltaqg rhox paxillo quodam retrato; vt rete fubito per machinam feu decipulam attrabatur; efficit. (£v zeucbz einen knebellnnderlicb,fo fcbnellend die holz fcluruenckel vberfic, z:eebendgmsi jnendasgarn.) Huiufm odi autem ftru&urz magnis impenfis fiunt, & conferuantur. & qui eis vtuntur pifcatores certam fummar pe- cunie magiftratui foluunt, & infuper decimas. Habentur autem folum inter Bafileam & oppidum Lauffinberg. Infra Bafileam nulla eft, quod folum feu vadum folutius fit : & Rhenus patentior, necam« plius finiliterinanguftum faxis vtrinq; coactus. Quodfi falmones omnes iuxtahas ftructuras afcen« derent,caperentur omnes:fed multi longiusab eis,& circa medium fluminis afcendunt. ;.Maio menfe falmones ab hirudinibus infeftis exuguntur, & exagitanturadeo, vt viribus exhaufti, folito per medium flumen afcenfu relidto;ad ripas modo fub aqua profu ndius,modo in eius fiummo vt appareant ferantur: )quod pifcatores Bafilienfes rrer&zap pellant: der Salm tresbt oder fcbwvimbz geeem lard. & falmones ita affectos, die tresPendefi Salmen. ) Quo animaduerfo pifcatores nauiculaadpro perant,&fu- | fcina(Geeren vocant, ficut ftimulum aratorum em Gar) quinis fereaut feptenis cufpidibus horrentes feriunt.fu(cine ferrum perticz lignez affixum eft. Eft quando fcamnum oblongum Rhenoimponunt, ita vt pars eius pofteriorin ripa firmetur,anterior veró ; pedibus duobusnixain flumen promineat. Huicinfiftens pifcator falmonem viuum valido funiculo alligatum tenet,donecaliusadueniens mote fu eum depellere conetur. quod cum fieri videt, paulatim vinctum ad ripam retrahit: & alterum infe quentem,vbi commodum fuerit, fufcina percutit. Circa Argentinam, vt füprafcripfimus, priuatim à 4.Circamedium Martij menfis,retibus ad Salmones comparatis(Sa/megarn) vti incipiunt pifcato- * £es.Idgenus retis duplicatum (fils deplicr)eft:altum ad duos paffus . longum vt minimum trigintatre$« Guntenimquadam multo longiora. Nam fupra pontem Bafilez rete vnum trahi folitum ad bis mille gradus(gradum nomino pro binis pedibus) longum effeputant.& aliud infra pontem longiffimum; quod fere ad pagum quendam proximum extendatur. Huiufmodi reti extenfo piícatores vtrinque bi- niin fingulis lintribus per Rhenum deícendunt. Bera autem inferius plumbo, füperius fübere eleuatur.Itaad vadum víque demiffum, falmones obuios omnes implicat. quiveró füperioreinaqua loco natant; (ijdem puto plerunque inutiliores, vt fupra dictum eft;)euadunt:vt ij etiam qui circa fa« xa aut fub faxis (unt.Implicatialiquando vi erumpunt:quod fi duoaut plures fimul capti fint , & ecd- 40 perenequeant, vbi alteralterum fibi propinquum fenferit,concurfu mutuo; i (patium detur, fe inuicé * E 40 conBouEe- ^ s ' s.Denique &fortuito interdum capiuntur , genere retis , qu od Spresugarn appellant. hoc enimà pi» fcatoreinie&to propter alios pifces, vt nafos;barbos, lucios, capitones,&c.fzpe etiam falmones pati- ter irretiuntur.Nouimus Auguíta Rauracorum ante paucos annos pifcatorem quendam hoc reti obi» Ker & fortuito falmones fex cepitfe.Ha&tenus amici Bafilienfes. ys : PliniusSalmonem,in Aquitania przcipué;optimum omnium pifcern effe dixit: nuncautem meliot effe probatur in Rheno, & przcipué circa Coloniam , Albertus. Optimus ad cibutn eft Maio menfe communi pifcatorum circa Rhenum confenfu. Mifeni poft Pentecoften cum auctiorafunt flumina, przferunt. Aprili, Maio,& paulo poftcommendatur. Cum veró nomen mutat, & iam pattui propin uus Lachff appellati inci pit; àdiui lacobi die vfque ad Andree, deterior eft. (ed is quoqueinterfan iu Michaélis & Martini dies przfertur;ceu minus malus;Innominatus author libelli de pifcibus Germanici.Salmunculi femper placentled precipue Aprili & Maio. Et cum vltra fex feptemue digi- tos non exctefcant,cum ad quinti digiti menfüram acce(lerint , delicatiores habentur.Salmonis caro rubra eft, fuauiffima ac lautiffima.nullum enim pifcem.vel marinum , vel fluniatilem falmone melio rem vnquam comedimus,vt mea etiam fententia marinis & fluuiatilibus omnibus fit merito prafe- rendus, Malfarius.ego marinis omnibus füuauitate przftare concefferim. non tamen falabritate , pra- fertim zgrotis. Craflius enim & vifcofius exeo nutrimentum effearbitror, quam plerifq; faxatilibus, Inter ludicras pifcium nomenclaturas,Salmonem dominum cognominari,propter fà potis fcilicet ex . cellentiam inuenio, Ein Salm rfl eim berr. Intet alios pifces marinos confideratis conditionibus predictis, (o laudabiliores videntur,rogetus;gornatus,&c. Salmonesautem , & turboti & maquerelli multum de- " ficiuntin bonitate. fant enim multo craffiores, vifcofiores, & concoctu difficiliores, magifq; excre« mentitij. quamobrem non conueniuntnifi validis iuuenibus , idque cum embatnrmatis , quz vifco- fum craffum & frigidum ex his pifcibus fuccum emendent, Arnoldus Villanou.in ot Salerni- tano.Mnefitheus ex marinis pifcibus concoctiotii contumaces & graui(fimos eos effe fcribitqui é ma- riinfluuios & (tagna tranfeant, vt mugil,& fummatim quicunque piícesin vtrifque aquis viuere pof^ fant.Catnes falmonis rubez funt:quz licet dulces pingues, & grate fint valde , citotamenedentibus fatietatem ingerunt, Author de nat.rerum & Albertus, Quo altius afcendetint,& fontibus luminum propiores fuerint, eodeteriores habentur : quo veró propiores marti , eo meliores. in Albi qui circa Delfauiamad primum obftaculum capitintur , optimi habentur, Kentmanus. Rondeletiustamen eos quialtiusin Rheno, vel Bafileam v(que afcenderunt, praefert ijs qui proxime mare, vt Antuerpiz ca- piuntur, Ego certeinfluuijs przferendos puto; vbi mediocriter progrelli fuerint.exercitio enim me- AMaguireli. A344 4i diocrí 1 NN . De Aquatilibus. diocri fuauiores & falubtiores eorum carnes fieri puto.altius autem euectos,vel fimpliciter diuciusin dulcibus aquis immoratos, tum propternimium laborem, & inediam fere, tum quiaiam partui pro- pinqui funt, deteriores iudico. circa Coloniam (vbi etiam Alberto lau dantur)przftantioresqnàm vel Bafilez vel Antuerpiz effenon dubito:quod is locus fer? in mediofit.Quo tempote páriant,quodq; tá cibo infipidioresint, predictum eft faprain C.Cautum eftà regibus Scotie neautamno capiantur fal- mones.nam vel foboles multum detrimenti acciperet:vel inutilis (ad cibum) ferm? capturaetfet.hoc autem tempusà fexto idus Septembris,calendifi q; Decembris intercluditur, Hector Boéthius.Memi- nifalmones olim guftaffe , qui przpingues faftidium mihi mouebant: quod & rrutz pingtiiores;fal- monatas cognominant;faciunt Autumnalis & hybernus (almo carnem minus rubram & infüauiorem habet,Incertus, Talem ego circafinem Nouembris aliquando guftaui,marem, qui przferri folet vcin éxterisetiam plerifque pifcibus: pinguem, vifcofum,necadmodum grati faporis, & concotu diffici-. lem deprehendi. Partes eius affz magis placebant elixis.!tem alium quarto Decembris,molli niminm & flaccida pinguiq; carne. Salmones illos hybernos,qui multis zenei coloris( vade nomé Kopf: lachs Mifenis , Kypper Sabnon Anglis)maculisvariantur,& roftrum valde recuruü habét, porcis grandinofis comparant Angli,& fimiliter eis abftinent, prater pauperculos: bonum vero & tempeftiuum filmo- nem a carne friabili(id eft non vifcofa) Kribbe Salmon appellant. ' "Salmones quotis modo coxeris,optimos iruenies, Platina. | B ExKentmani pifcium Albis defcriptione.Salmonem(inquiz) omnium qui in Albi capiuntur pifci- . um fapidiffimum iudicamus.R ecensin aquabene elixatur, tum vino calido perfund itar,refrigeratur, &in eodem quo elixus eft iure ad dies octo vel quatuordecim feruatar. Inde figillatim cum libuerit v- nus aut alter tomus eximitur;aceto perfundendus,is cibus eftlautus & boni ecce cum pin guisfuerit. Aliquiin vino coquunt: alij equales vini &aque parces mifcent,fed ita caro tenaciorfit,vt in meraaqua elixari przítzt.Spina dorf feparatim tota excinditur: ei ufq; partesaliquz fü per craticula alfantur,que menfis fuper olere aliove ferculo imponuntar, in magnis delici's.Oua quoq;&inteftinz (quzab ignaris negliguntur)vel feparatim, vel cum ipfo pifce elixa, condiuntur iurearomatico colo- rise ruffo nigricantis,qualietiam lumpred e vel priccz vulgo di&te,lautiffimo apparatu. Cacerumfali tus falmo, quiin dolijstotoanno feruatur,non aliter quàm recens patatur,premaceratus tamenaqua, is'[pecie quidem & colore p'efefert recentem, fapore veró ficcior & tenacior ett quamobrem fure có- ditus vt fturio optime fapit. Deniq; infumatur falino, prefertim qui Bremz ow vel crudus efita- ti folet.fant quifegmenta ex eo fuper craticulaailint.Bremenfes quidem peculiari quodam modo eü infumarefolent Hzcille. | 1 | * D Salmunculos ttutaram inftar coqui precipiunt. Silmones Gallia B:lgica quotannis mittit, fedin' piebis vífum,quum fàliti priftinam nobilitatem amittant, [ouius. Ad Rhenum vbi plares capiuntur, vt: Lauffenbergi;faliri in paruis dolijs folent.qux libras (fedecim ynciatum circiter viginti capiant & in cellis vinarijs feruare.autümno & hyeme hec va(cula alio vendenda mittunt Zurzachium przfercim Heluetiorum pagum, ad nundinas quz calendis Septembris folennes fünt.libram feré quinq; obolis argenteis vendünt, quincunce dempto. Durant s annum;&in cellis vinarijs cum fua muriaferuan- tur.Saliunturautem zfítiuitantum,non autumnales aüt hyberni;nifi forte prop'ebe.. - - SatxoNiIs nomine Rondeletius , etiam lacuftres quofdam pifces, Vmblas vulgo dictos, in Lemano: lacu comprehendit; quos egoad Trutarum genus referre malui, ficut & Tratas falmonatas à quibuf ' damdic&tas, uod magnitudine pulparumque Ipecie & colore falmones referant: vnde Germani etiam compofito ab vtroque pifce nomine Lachsforel a pellant.item Salinarinum Tridenti dictum. i Bannafluuius eft Hiberniz;per Viconiam effluens regionem. Nam exiens ex lacueiufdem prcuin-- ciz permaximo , inborealem oceanum decurrit. In hocolim pifcis repertus eft formam falmonisha- bens;tante magnitudinis,vt nullo modo integrein marginem trahi pollet, Boccatius, . Germani Rheinfifch vocant pifcem( A fellorum generis, ) minorem »almone, alioqui fimilem :quem partim Lucium;partim Salmonem reprzfentare , eruditus quidim nobis indicauit. AP Salmones etiam vocari accepi pifces nefcio quos in Oceano Balthíco,qui ore cateant; & alimentum branchijs fugant. — sdb ^ Salmonetam Lufitani vocant pifcem quem defcripfi in Corollario de Alphefte.pag.37.Salema vero «eifdem Salpaeft:de qua proxime fcribendum. » | APT dIbparatus. DE SALPA,RONDELETIVY S. Effiries bac Salpa Venetus efEla elm quam 'R endeletins dedit »fatisfonailis, ; A'AHH & ex Aam Gracis dicitur; à Latinis idem nomen feruatum cft, Pancrates apud Athenzum RR "fcribit dac ziegas: ab Halizonis vocari,qui locus corruptus eit, legendumqQue Bias zig. Nam ies guia veleitur dicuntur d T£A ex Sid eft,iam adultz: xpo ec 49u (Marea it ITO XD Quyor £A SE au, ums dy Cut 1 abs ITem alga cenfeo. uec 3, ahy Ems oi Tees poa 1v do uoc ooy Ad eft, Sapete & vgliee quznondum iugum palle funt,neque adhuc dorfo vexerunt: zépziec veró adhuc minus adult, & iuniores quàm )«4z4cc, Boues igitur paruas , ait Pancrates,faipas nuncupari, quiaalgam in ventriculo , vtfeenum boues congerunt. tunc Achenzi locum, quo Pancrates dicit falpas nominatas fuiile boues, fi fequutus eft Phauorinus, cum ícribit, Xazn ise Sus T0136, 0V 4o) (Ov KO AES id eit. Salpa pifcis quidam eft, quem bouem vocant: fi etiam cundem Bos alita car- [ecuti funt,qui Grzcalexicaconcinnarunt,apud quos hzc reperias. zi; piícis genus eft, quibos et- zilagineus. g; iam dicitur,(atis re&cannotarunt. fin falpam eundem pifcem effe crediderunt, cumeo qui bos pro. Ce prié diciturab iis qui de pifcibus fcripferunt, vehementer errant. Eftenim bos ex planis & cartilagi- . eumidnomen neis. Exiftimant quidam Salpam piícem eum effe, quià Germanis Sock Z/cb. dicitur, ea moti ratione, quod Srokfifch baculo tundatur, priu(quam coquatur, quod Plinius libro 9.cap, 18.de falpa cien , - - ^ 1 $"À V e ^ 4 ^ 4S 6e DeSalpa. Lib. IV. E effe fcribit. Alij (inquit)alibi pifces principatum pluribus gis obtinent, coracinus in JEgypto: Zeus;idem faber v .. [cibus planis appellatus; Gadibus: circa E bufum falpa;obfc ac- E apud Germa nusalioqui, & qui nufquam percoqui poffit, nifi i AE nos CORUImHna ferula verberetur. fed hecratio minim? conuin- i EERE Bit. cit , Stocb ich Germanorum , noftram effe falpam: uod baculotundi , falpe cum multis commune. it. Etenim Srockfifob Germanorum lingua eft pifcis baculi , id eft;pifcis qui baculo verberatur , priuf- 10 quam coquetur. Quo nomine pifcem omnem fale conditum;& in fümo,velinaéreexiccatum appel- lant,vt raias;foleas, palleres,rhombos, (Gear bos omnes proprais nomtmbnas appellant. ton Stacbfifch: 2uod no emen a[edts tantum , quanquam deuerlis tribuitur , aliofq; permultos. Quorum mirabilem copiam Antuer- pie vidi;in aliquot tabernis mercatorum,qui hanc mihi preparationem narrabant, vt quoniam ficci funt, & preduri, baculo primum vel malleo con- tundantur: deindeaquaaliquandiu macerati de- ** coquantur. Huiufmodi pifcibus.fcilicet planis & —/ tenuibus illic abundant, qui facilius exiccari pof- fünt:quos exiccatosin Germaniam conuehendos ( / t qt util JA ( / ( ad(L rt ; a4 proprie curant. Noneftigitur S/ocbfifeh pifcis (pecies, vt Cro ib Li t Le D m * LE U3 Germanicelinguz periti mihi indicarunt. Non b defunt tamen;qui fpeciem quandam afellorum ex ficcatorum proprié SreAfifrb dici putant , qui fal- panoftraeffe non poteft:oblongus enim & rotun- dus eft pifcis.Salpamigitur ex hac defcriptionea-- . gnoícemus.. | | 39 Piíciseft marinus, litoralis, fquamofus, folita- rius: auratz , vel potius boopi fimilis, pedali ma- gnitudine.Roftro quafi mugilem refert. Capite eft paruo & obtufo, lineas multas aureas;à branchijs ad caudam ducas,habet parallelas,à quarum il titudine , zoAvyoxupQ" , ( & ab Oppiano aicAdia- 7O-:)àcolore veró tevleóyoxu s O- ( ab "driflotele , 4- thenao citante, )dicicur.Pinnis;aculeis,branchiis au- . Fatz fimilis:cauda,fargo . Oculis eftaureis,füper- ciliis quodam modo virefcentibus;ore paruo, dé- 4*9 tibus ferratis. Peritonzum nigrum habet, ventri^ culum magnum: & inteftina lata, alga;aliifque ex- crementisfoctidis referta: Hepar rubrum, & in eo velicam copiofo f*mper felle diftentam , Íplenem nigrum,corangulatum. b». Alga velcitur & ftercore, vnde exaredwyói so) Bàsnueaii dicuntur , ab Epicharmo apud Athene- um;id eft;ftercus edentes,& fosdi execrandique o- doris: quo locopro G3sAvzec! , reponendum du- ximus S3tAvox;.nam & obíceenus picis 5 Plinio appellatur.Id confirmat Ariftoteles(Lib.8.de hift ani. rii». mal.cap.2.Etlib.4.cap.8.) Nutritur falpá,ftercore & alga.porrum(Uloueov fre ntmirum f aeri berba maria ) 39 nomen )etiam depafcitur. Capitur etiam folapifcium cucurbita. Eandem inter pifces,qui optimeaudi- Li. s. de hifi. unt; recenfet; & fem-lautumno parere fcribit. Oppianus hbro r.autor eft in fcopulis(crca fcepulo:) al. 07^ ^ 9.051. ga& mufco refertis habitare: nequaquam tamen dicemus cum ver? faxatilibus conferendam effe Sal- Lit paenim eft ex2502,4524(9-, inquit Athenazus:id eft;dura & infuauis,& Archeltratus indicat malum e(- "^ * fe piícem:Eft proculdubio plane ingratus palato & ventriculo, fuccum malum gignit, ideo vilis eft ijs étiam qui eum nouerunt, & à pauperibus folum emitur. Melfis tem pore melior elt,autore Archeftrato bip & ex Mitylene:fecu ndum Plinium ex Ebufo.Sunt quiautumno captam praferant; fed m3là.nam cum pifces omnes vterum ferentes meliores fint, falpa zftate grauida melior dicenda elt:paritenimautu- mno; & (emel duntaxat, vt priusdidumeft, — | 6o. Eiusnullum vfum in medicina comperio. Nam quod citaturà quibufdam ex Plinio: Salpa fiue fal. (5 pesexpurgat vlcera inlinteolis concerptis.Idnon de falpa pifce, f. d de nomine mulieris obftetriciss ro. us, cuius etiam eodem capite bis fit mentio, & alijs inlocis, intelligendum puto, vt loci huius is fit fenfus: 525a o4ffs- Salpeobftetrix fal(amentis (de ijsenim eoloco verba facit) in linteolis conceptis expurgat vlceta, A - trix. thenzus etíam ex NymphodoroSyracufio (cribit Lesbiam fui(le Sal pen,quzPegniacondiderit. His | additideo quod varius (it pifcis, Locram fiue Colophonium Muafeam, qui Pzgnia confcripfit, à va. 7^7 rietate falpam appellatum. Oppianus fcribit falpasalga delectari, & ob id naffis difpofitis in locis algofis capi. | Eaxmoa dl iaAtoi uo da QVAsas1 Mee Ais Téezrovrwsxein UE wo) alyowosovrsi 2o34, — Caetera pete ex ipfo autore. Piícis eftin no&ra Gallia Narbonenfi, qui perappofité Vergadelle dicitur,id eft, virgis fiue lineis | ; " "Aaaa "5 diftin- VEL dam je eft. Y Li n C kac la Lib. É lies pa[r ia jaipa misor. B im — DeAgqudlibus$o diftin&us. Virgasenim appellamus tenues & longos ramos fiue baculos;qias Greci; a Cbscnomifaüt: vnde ?oz53z, duabus virgis fiue lineis diftin&ta: & zoav/;u69u, quz pluribus;vt falpa,& pifcis dequo hicloquimur. Quemneninepte virgatum nominabimusá virgis, quas habet falpe omnino fimiles. neque eum falpa genere differse puto.(d etate tantum, vt virgatus minorfit)nequein.eam vnquam $nagnit&dinerm accrefcat;in quam falpa a ccre(cit.Pratereà tenuior & rotundior:falpa veluti compref- fu extenfa,fpiflaque; reliquis omnibus fimilis (Plura lege mox 22 Salpaqua in flageis marii degit. )Stagna marinafubit hyeme, quotetmporecepitur,& verealiotempore minime, — | Salpe quoquein ftagnis marinis frequentiffige inueniuntur, lineis fiue virgisà capitead caudam icis parallelis, marinisfimiles. In ftagnis tamen no(tiis frequentior eftea qu: Vergadclleà noftris dicitursid eftvirgatus piícis:à virgis, quibus Sal pe fimilis:eftfi gura vero nonitem,fed Auratis vel Spa ris potius. Suntenim 5Salpcfpiffiores &dongiores, inter Auratas & Lüpos mediz. Ab ijs virgatinoftri neque partibus internis, nequefaporis infuauitate, nequecarnis mollitie, neq; victus ratione diffe- qunt:fed virgatiànftagne folum reperiantur,Salpz & in mari & in ftagno, DE EADEM, BELLONITY'S Inter ceteros pifces non eftalius qui fuam conftantius retinuerit antiquam appellatiónem: fiquidé vulgo Greco , italico & Gallico nihil de priorenomenclaturaimmutauit: Maffilienfes tamé Sopi pro- nunciant.R.omani hahc vulgo non Salpam;fed Sarbam vocant. Pifcium mullus eftcolore pulchrior, quanquamadmodum fit vilis. Vnde Ouidius, Atq; immunda chromis,merito vilillima $alpa. C Salpasturmatim vidimus ab imo gurgite ad litus marinum ferri;ac deinde algis herbifque mari nis aftas,;in mare celerrime demergi. B Pifcishuius molestaro excedit duas libras:eftenim medioctis craffitudinis,oblogus,& latus.Squa- masalioram piíciüm more gericlatas & varij coloris:pinnam vtrinq; ad branchias vnam, duas fub vé- tre:aliam in tergore continuam,translucidam,duodecim aculeis premunitam:Lineam vtrinq;in]a- teribus habet nigram,ac rurfus nouem alias rectas coloris lutei:quz pi(cem miro artificio, melino co- lore depingunt.Caudam habet bifurcam,& circaanum pinnam vnam,duobus tantum aculeis fortibus ra io communitam:caput vt Auratz tornatum:dentes in labijs firmos:in fuperiore maxilla fedecim;ininfe- 39 riore e&todecim:Os pro corporis mole paruum;nec labia infar&ta vrin alijs pifcibus: Oculos melinos, pupillam nigram: Peritonzum omni nigredine nigrius. Cor pericardioinclufümi,triangulate;fuo fe- ptoab inferiore ventre feparatum: Stomachum oblongum,pet ventrem excenfum,latum quidem, vt Scari,& fere (emper herbis plenum:Pylorus,ftomacho coniun&us,quatuor tantum apophyfes habet; qui ftomachum circundant.Hepar illi eft valde magnum vt Scaro , fed magisad colorem cinereum in- clinans,in tres lobos partitum.Veficulam fellis oblongam habet,in dextro hepatislobo pofitam. Brá- chias vtring; quaternas, fed eas quidem geminas: quamobrem branchias in Salpafexdecim numerari poffe dixeris.LinguaSalpz eft mediocris: vulua vfque ad diaphragma exten(ía, ouis referta;bicornis. (E) Capiturin Illyriaomnibus anni temporibus. Spinas(quas pro coftis vtrinque decem habet) falcatas gerit;ad fpinam latas,fed ad ventrem mucronatas.Spinaautem Salpe;quatuor & viginti vertebris con 49 ftat;per quam nerui infignes ad latera protenduntur : qui ex duabus primis vertebris originem ducé- tes,etiam ad pinnas deferuntur. - F — CzterumSalpaScari modo in opfonium apparatur. Caznem habet mollern, fungis quodammodo refpondentem , paucas fpinulas, 8 Siquiseiusíquamasaufetrat, eidem linezrectz,lutez,in cuteapparere videbuntur,qua in fquamis iam apparuerant. Ideoi P4 colorum varietas non in f: quamis;fed n cute exiftere facile comprobatur; vtiamin Mulo & Rubellione diximus. | COROLLARIJY,M. & Archippus mafículino genete dixitozcAzq:, hisapud Athenzum verbis:- -- -- xipc£ wo lu Bóal, X«a- zs d| éco vy eT Go ie uucStv Dtoov.. fed fictum hocabillo periocum eft, vt pifcis nomentanquam viri, efferret,tubicinis videlicet,alludentibus vocabulis oz; & exxmiCen.cateri fcriptores omnes foemini- notantum genere 5 oxA7 proferunt. nam vbkin Plinio aliquilegunt, Salpes cn rgat vlcera linteolis ' concerptis:legendum eftSalpe,(vt re&e noftra editio habet; )non pifcis, fed obítetricis nomen.EéA», pifcis,quem & Bs», id eftbouem, vocant; Hefychius & Varinus : ex Athenzo nimirum, qui Antipha- nisex Operibus marinis verfus hos recitat;--- -- cnATAT bmounkeeciy UU. — Ne e Dome mrépunec Al vol xam Aci OvVeXG, sos tot QUx(O» ael acieyvm 0081. prO wAeyse: malim zaésesmolunt.izurcscc autem , id efta- E 4o ! qualis longitudinis forteab eo appellantur, comparatione adalios prenominatos. De Halizonis po-- ulisab Homero nominatis alij aliter fenferunt;quorum fententias recenfet & reijcit Strabo:ipfe po- [f.] pulos Afiz effe putat extra Haly n.Ephorus(apud Stephanum)in maritimis inter My(iam, Cariam,Ly- -: diamq; eos collocat.alij gentem Ponticam faciunt; Arrianus eofdem Bithynis,&c.vt recitat Euftachi- usincatalogonauium, & rurfus in quintumIliados. Rondeletius pro 75suxec, legit z2amec. quod mihi ^non probatur.nam & carminis ratio repugnat:et(i admitteret, 72574; in acculatiuo dici oporte ret,ficut & Gas. Sed neque Sv ztesiv , coniunctis vo cabulis dici puto:& quamuis id dici poffet;przítabic tamen moeiislegcere, (vt Qae1iso )id eft piícatores, qui retia trahunt.ziox- genus eft retis, de quo plura fcri- pfi fu pra in Porcis pifcibuszinde zoexevs, pifcator retiarius, (icut idem 2. 3iezvov, dussucUe.Lycophron 70g- aus d |l dixit , inftar pifcatorum qui. retia trahunt. Sicigitur fenferir Antiphanes: Salpa pilcesà pi- ícatoribus Halizonorumboues nominantur, . Crifo« ^m FP3P | 0. o He s Ue $.. De Salfamentis. Lib. IV. es Céifopleutus, pifcis didus alpa , Syluaticus: melius Chryfopleurus; ab aureo pet latera colore; Salpanunc quoq; falpa vulgó nominatur, Maffarins Venetus. Vbiquegentium nomen fuum tetinet, Gillius. In libello quodam Italico memini Szlponi legiffe pro falpis.. Salema Lufitanicum eft. Ger- -manicum fin go, eim Goldjireimer, à ftrijs feu lineis aureis: vel circumloquor , ein grt der AMfeerberfichen nmi etlicbengaelben fFrichen davcb die [iiten vom kopfFgegen dem binderntbeil.. Similiter autem ei virgátuth fed la- tiorem piícem, (quemin Gallia Narbonenh Virgádellam vocari Rondelétius fcribit; ) Germanis in- terpretari licebit, eim Srreimbrachfemen. nam virgis lineisue auteis , falpat refert: corpore veró latioré adauratam feu fparumaccedit. — PT ü Salpz fimilisnafciturin mari rubro pifcis Stromateus appellatus , vc Philón nártat , virgas habehs 10 per totum corpus extenías, auri fpeciem referentes, Athenaus. Vt falpá pifcis zv fpac4 Lo eft, ita fe- ferinus ZipxG3-: hic binis, ille pluribus virgulis infignis: Atlienzus ex Ariftotele;ex quo etiám folita- rium piícem falpam facit;& dentes ei ferratos adíctibit. Salpa pifcis non eft magnus: colotatiorin mes dio & ex cranfüerfo extat, ventricofus admodum, Platina. A ceruice ini caudám per argetitea laterá; aurez rübente(que linez certis diftindte interuallis decentiffir? eum depingunt,louius; Pédàlis eft magnitudinis, & virgis quibufdam aureis (luteis, Gillius) ac tubentih: tecundum longitttdinern de- frribitur, Maffarius. Binos in capite lapillos gerit, Kiranides. | - Salpz bilibres ad fümmum fiunt: aut femper ad libram faltem aucte appárétit: ità vt in nullo alio pis fcium genere zquéatq; in falpis, eadem feré femper ferdari magnitudo videatur: vndeforían a Pan- crate izojur«sec dicuntur, hoc eft longitudine pares; vt Hippolytus Saluianusobíérdauit. — . ; Salpaetiam maritimis lacubus gignitur, Arift. Onidioadnumeratut degentibus ín hérbofa àrena. 6 Xenocrates alias in alto capi tradit, alias apud litora, vt referam in r. Vagantur & oberrant pifciü ma- V xime quicarne alüntur. (Ld4dezdum bic Gaxetranslarioni ex Greco: Sunt autem carniuori fere omnes, ) rater paucos, vt mugilem, falpam. mullum, chalcidem, Áriftot. ». 57. fed de mullo an catninorus fit dubitari poteft. Stercore & alganutritur, Ariftot. cam ob caufam à Plinio pifceni obfcainüriü dici at- bitror. Obfcoenum enim turpe immundumque fignificat, ex ob & c&rie compofitum. Sic & vpupami; obfcosnampaftu auem dixit: quam I(idorus quidam in ftercore humano comrnorati , & fcétente fimo afcifcribit. Produntur clariílim? audire , mugil, lupus; faIpa; chromis; & ideo in vado viuere: Pliri, AElianus ex Ariftotele; Salpa etatis initio locis plurimis, nonnufquam etiam autümno parit , Arift. Paritfemelinanno, yidelicetautumno, pauló ante equinoctium, ex Ariftotcle quinto de hiftoria, A- a0 3? thenzo & Plinio, Maffarius. | Pifciseftfolitarius, Achenzus ex Ariftotele. Pauidus, O ppianus. Natura aftutus perhibetüt, D Iouius. | | ENS ^ | Cucurbita capitur: quod ex omnibus vnieuenit, Áriftot. gaudet enim hac efca, Exeodem Athen. E Stercoreinefcatur, Ariftot. Efca foxtidapracipué capitur, vt (tercore,Wottonus. Ad falpas: Bryon vi- zide ex (axis oleo interens, vfüiexponito, Tarentinus de efcis. Salpe (inquit Oppianus ) vtalgis gau- dent, itaeifdem capiuntur; hoc modo: Pifcator aliquis per dies quatuor vnum ad locum ( aliquoties) nauigans, lapides algis circundatos deinittit. quinto pofteà die iios iam illic congregatis natfam la- idibus obte&tis alga immiflis ponit, & circaintroitum herbas marinas alligat, quibus falpz alijqué Perbiuori pifces dele&antur. (deinde recedens) vbiiatninclufos pifces fenferit, tacité mox adnaui- 49 gat, viris remifque filentibus, & naffam extrahit. Silentium autem cum ad alias pifcationes , tum fal- parum imprimis vtileeft, vt quz nacura pauidz fint, (6er? audi, quod ztrifforelestradu.) — E Salpa pifcis circa Ebufum infulam (quz nunc Euizza vocatur, ) fapore comtüendatur, cur alibi fic P obfcenus;id eft perniciofus & vitabilis, Matfarius. Salpa (inquit Diphilus) dura eft & infuauis: me- liorautem quz in Alexandria eft,& autumno nata; (42) 3 6»vo qQSwotrugo ivopolos: ) humidum enim quid; & album, idquenon virofum emittit. Salpe quiin alto capiuntur, vt Xenocrates docuit , fapore fué iucundo, fubacri : abundéque nutriunt, necfacilé corrumpuntur: que veró apudlitora, carnem lias bent duriorem, faporifque ingrati, & qua malum procreat fuccum, Wottonus. Salpam pifceri Epi- chatmus ion approbans, examQajo x9 Bep vtr Aye, Euftathius ex Athenzo:apud quem 3c vi eae legitur, R.ondelet. mauult 93: veas: licebit & 83&&o4mv legi, vnaoiinium fignificatione; à verbo 93«- $0 AvayoptqA, Zorlu) Sevoccbv ula Pyarye 1yfud eicoiel X£AVots Gpu'ri 0s uo A1, E e JeGACo Oo s ei] s Natoe dl, o Miro Aus Ajrlu), Axcheftratus. Epicharmus zftaté dukces e(Te fcribit. Ex Plinij libro32. quidam citat) fal pamlaus datiffimum effe pifcem : (ed falso. fimpliciter enim Plinio huius libri cap. vltimo Salpa norainatur, Hodie quoqueis pifcis, qui tam operosdatque elegaiiter à natutà depingitur, ab optiratumi tienfis vtinfulfus & mendax repudiatur, louius. Non eitboni faporis. fylueltre enim nefcio quid fapit. be- ne exenteratus, fed parua (quantum fieri poteft) incifura, afaturam requitit &y roretum, Platina. Pis fces quos integros voles; ad focum pones, dempta falpa & lacia; quorum inteftinum per branchias e uellitur, Idem. e | ' E . "Epitheta. zou eua mQazot, 3A ua eu, E. pichatmo. Ajace; Oppiano, TioAvf poo TUN yp RMMdi iz Gc lgsoi yos uno, Asiftoteliapud Athenzum. Obfcaenz Plinio. 3n n ego Mnafeasquidam Locrenfis vel Colophonius falpz pifcis várij cognomen apud famuliates meruit, Propris: ropter varietatem argumenti libri «yyiovàfe conditi: qualem & Botrys vit oriundus é Meffana Sici- fis: & Salpe mulier Lesbia, (& ipfa forfan 3iocotura vatievate fic dicta.) Salpz qiiidem fimilis eft ( vt diximus) ltromateus in mari rubro pifcis :à quoforté fimiliter Clemens theolegus Xzeuperco» libtos ob varietatem argumenti infcripfit. Salpiz Ptotomzolib. 3. cap.i. Apulorum vrbsit loniopelago,Sa- lapiaPlinio. Salpinz paludis Lucanuslib. j. meminit. ea iri Apulia eft iuxtaSalpiam cinitatern , mere tricioamore Annibalis inclytam. 4 | "na Dexterlapis de capite (alpzgeftatus, Venerem incitat : finifter remittit, Kiranides: qui & adipé pi- gi fcis huiusad augendam Venereorum voluptatem abutitur. eandemqüe ob caufam, & amoteri ac gra- tiam cenciliandi ergÓ; fapphirumgeflari iubet, ip qua fculpta fit ftruthiocamelis , ip ore tenens fal- pen, &c.lib. 4. & alibi, " had — : Jugo Àááà 4 Salpam 916 ^ DeAquatlibüs.- h. Salpamceuprouerbiali vocabulohominem varium aliquis appellárit, (icut & Mnafeam familiares ius; vtinter propria modo diximus, Huiufmodi etiamapud Grzcos prouerbia funt , IIoriAo Tto (D 70d), muxiNoTtQ(9 Vdpac: Magis varius quàm pato, quàm hydra. DE SALSAMENTIS, ID EST SALSIS PISCIBYS EORVMQVE PARTIBVS: ITEM DER INFVMA- tie y co inueteratma Jimsplicster. À D E Salamentis hunc inlocum corüunia quedam conferemus. nam qua ex (ingulis fiunt pifcibus, cum integris inueteratis, tum concifis, fuis (ingillatim tra&atur locis. Altarich eft f; pecies pi- (o (cis parui, breuis, ad longitudinem palmi: qu capitur circa ciuitatem Achalat, in regione Perfiz. fa- liunturautem hi pifces; & exiccatiin diuerfas regiones exportantur, vt Syrafi interpretatur, Andreas Bellunenfis in Gloffis in Auicennam. Apparet autem vocabulum Graecum effe , tárichos , al articulo Arabico prafixo. eftautem forté exapuarum generepiíciculus. | Apuarum quidem plerzque fpecies quoniam màgna copia capiuntur; & propter paruitatém facile ficcantur, fale condiri & refernati fo- lent. item chalcides & fardinz. Quinam pifces recta commodegq; fale inueterentur, Galeni verbis ex-. La onctur inferius in r. Salmonum fegmenta, vt dictum eft, faliuntur in doliolis: fed faliti priftinam no- Carpte-Bena- PUT amittüt, tefte Iouio. Ex falitis palmam omnium confeffione xtate no(traobtinent carpiones ti. oc dx a REY zT » Id ex Benacolacu, qui fubfrixi modice faliuntur. referunt ij troctarum ( ttutarum) faporem, atq; ipfam , corporis [peciem. nam óc pul péeorum rufeícunt, & argentea tergora varijs punctis depinguntur. fed Siaringi. s in troctis nigra fantin carpionib. rubra cófpicimus, Iouiusin capite de fal(amentis. fed qui fub- rixi faliuntur pifces,non proprie »2/yoi,id e(t falf(amenta, funt: neq; diu afferuari poffunt. Haringi (xel Harengi;alij aliter fcribunt) vul g9 dicti ex Oceano Germanico mirtuntur fal(i,vel cum muria (ua velftatim infumati & aridi. Videtur aütemX Greco nofen hoc fumptum,vt haringus; quafi harichus; Pajfien. & h.in t-conuerío tarichüs dicatur, Fumo inueteratu m aliqui recentiores palfum appellant,quodali- quádiu paífus fit fumná: ficuti vua paffaapud veteres dicitur, quz diutius paffa eft folé, A patientia no- men acinis datur paffis, Plinius. P[ythia paffos de vite racemos, Vergilius. Patfüm (vinum) nomina- bant, fiin vindemia vuádiutius co&am legerent, eamque paífi effent in Sole aduri, Varro de vita pop. Rom. Paflum fieri certum eftex vua quá Gtzci fticam vocant, noftri apianam: item Ícirpula, diutiusin famam. Vite Solevuisaduftis, autferuenteoleo, Plinius. Ego (iccatos fumo pifces, infümatos potius dixerim, ^ quoniampaffüm de folis vuis reperioin veterum (criptis. Hilasinfümatas & (umen apud Plautumle- gimus. aliqui hillam l. duplici fcribunt, & Acron falfum inteftinum hirci interpretatur, Aliqui pu- tantelfe inteftinum porcinum, fartum alijs inteftinis : quod noftri Scbuhlzzg , We Khbvvur[i appellant. Grzcé worusss appellare licebit, ficut & «952 xarus Athengus memorat. T | dv a) T xazwiCen eiue &y don phai!yelpavy oic 499 Auhaocd evite era; KovmviCety domos (Abas pilces futtysorv ios li) ) cs madac, Pollux. Éx lacuftribus pifcib.in Heluetijs faliri & infumati folent Albularum(vtnos vocauimus) quadi fpe- cies, przfertim mediocres; & minime: item Leucifci illi quos Galli Vendofias vel Dardos vocant , qui & fluuiatiles & lacuftres funt: & trutarum genus exiguum, quos Roereleà colore rubicundo vocitant. qui quoniam mollis funt carnis, infumati minus indurantur, habenturqueindelicijs. Circa Oceanü Germanicum in Dania przíertim , Afellorum genus P?osschell vocant: ex quorum maximis faciunt *- Stockfifch & "Rauchfifib: id eft alios Sole & acre; alios fumo indurant. Kool, zetodar, Afin, avo; , Pol- ; lux defalfamentis agens : lego ^«Gioa 420 jol, Nos de lebijsin Dolcano & Hepato diximus. De myllis vero, alijsq; nonnullis fal(amentisin Myllo Elemento. Tees (i uos ) exce puv, ssplvav, xuGuv, Suwiov, nominanturà Pollucé, Tias» vxeAx,Q Vide füprain Lepidoto, Elemento t. Thynnis przci- puéfora omnia & taberne falí(amentariorum On EntMe Iouius. Quz quidem ex thynnis, eiufdemq; ponens pifcibus (vt pelamydibus, orcynis;) ad falfamenta pertinenz, omnia referemus in t. ( de Cy- ijs quidem & Melandryis; in c. & x. dictum cft. ) Item quz ex Scombris; fuoloco. De Coraxe. & En *€aterain Corace. De Lacertis & Colijsiam dictum eft. item de Sturione;in Acipenfere : deq; Hufone, in Antaczo de Heminiro fiue Heminero in Corollario de Coracino 4.Heminirus quid differatab He- mitariche Árcheftat. explicat, Athen. Avxeerpovóvis iere A y O-, legimus apud J£lian.13.2. Noftri di- 59 €unt Saattrochen, ji, non omnino, fed aliquaex parte ficcatumaut inueteratum. Sunt qui dicant vae/x; accipi pro pifce; fed vili putrique , qui idem fit aphya, Erafmus in prouer- bioSinonadüntcarnes. Noftre etatis Greci piíciculos falíos vulgo garos vocant, Gillius, Circa Verbanumlacum omne genus paruorum pifciumin Sole (iccant;maximé veró perculas... incolere- eni Calechut pifcibus Sole exuftis vefcuntur, Ludouicus Romanus. Ichthyophagos legimus piices in Solearefaétos feruare , ijfque tritis farinam ad fercula & panificia fua conficere. ^ Tao; 9» A vemeoecav eimcOsAer à. TaSeganiv , Butawsinz 0s uuviNO» O'euonct yo, Antiphanes. A Polluce nominantur [alfa - menta (2we/y» ) Pontica, Phrygia, 4Egy ptia, Sardoa, Gaditana, ( '&3eexc.) Sunt autem Gaditanz ex orcynis, id eftthunnis maioribus, qui circa Gadira infulam capiuntur: vcin Thunno explicabitur. CumLucullus Romz nimium fuas opes oftentaret, Cato indignabatur & clamabat, quod aliqui Ro- 69 ma TÉLGOo TOY dyovy uv XE MAOV 1172/72717 Ilovmxov GV TUTO , Athenzus. Archelftratus faperdam vocat opíonium Ponticum, Enfaperdamadueho Ponto, Tuuenalis. | Sal(amenta praftantiffima Sardica funt; hodie Sardas vocant, (dequsbus mox, Capiteproprio: ) & mylli quiex Ponto aduehuntur; Galenus. Videin Myllo elemento w. Non probo Cornarij fententiam,qui u5A« (vtalibi codex Galeni depraua- tus habet, ) ouiculas interpretatur;nec alias effe putat,quam cordylas ab alijs dictas, hoc eftfaetü thyn- norum. Taebyxe Leag aevo fus, Athenzuslibro iz, Elephantinum falfamen nominatur ab Athenzo, nec explicatur, &c. vc pluribus fcripfiin Elephanto quadrupede r.. Salfamenta omnium generum in Italia Beneuenti recentia efficiconítat, Plinius, — Bucxvnoy suae (Qe. Dori loo T Dereueov U vv jerspioy mwgereiro, Philetzrus. Hip pocrates in libro de internis affectionibus de primo fple- nis morbo fcribens, fal(amenti Gaditani meminit: Meviyaue f upodQ- y amotaus ra V — Kasbataw dios ud- QaQ9- o TIAmY, A regionibus denomizata. í . De Salfamentis Lib. IV. 8i» Quad ain mugls, Sopater Paphius. à; Mendefia falfamenta. ( inquit apud Athenzum vi planus) ne. canis quidem infanus guftaret. Idem meminit ? xxA2v dipevlocv , jr) P TB PGOY TAS pa0V, Tafoinc (O- TT TTIM aegri OG», pne Tus07: apud Pollucem leguntur. Sexitana f'alfamentac lacerto, vel colialacerto- zum generisfunt. — Vide in Corollario de colia. Quz cybia dicuntür atque horza, inter macta (smieva.) falfamenta preftanti ffima funt: vt interpinguia cordylz & chynnza; Di philus. Qai qui- dem di&a videri polfenttanquam pulchra & fpecioa: nam & TxeAGvdsvieevapud Athenzum men- tionem effe diximus. fed in thynno offendemus horxa modeltiore elepantoreque vocabulo pro, vrais dicta, ao qiu ege : id eft; à cauda. fiint enim falfamenta de partibus cando proximis é Pelamy- de magna, M yat : 'Jó Omotarichumaliqui cetema (omo) vocant. eft autem graue, yifcofum, & difficile conco&u, Di- philus. Omotarichüs caro eft thyüni falfi, (reepizcso uie y ) Diofcorides. Cuius interpres Marcellus Vergiiius; Quem compofito (inquit) ex crudis thynnorum carnibus,& falfara,nomine omotarichon hicnominat, ceteri omnes fimplici plerinque tarichum dicunt. Sed mireturaliquis curthynni tan-- Hora, "Ormorarichus tum caro inueterata omotarichus dicatur, cum c&terz etiàm carnesac piíces ,&quzcünque fere falfa. | 5 XA RM - 1*12N T j PE t à / H ^h - x reponuntur, cruda faliri foleant. an forté crüda praceterisedebatur? vtharen gos & falmones, (in- IE : SRM Rais OON 0 oh 13 1 i i : fumatos prafertim,) aliqui crudos ingerunt, Q uoaoi ov ey acapew Cpaivaioy dbov, Matton Parodus. ne " - Ya&é ata(Q« € utpavov iler E aca Cy iva ad peo Tupi y vy X d 202 i, INicollratus apud Atheneum. | Q'uoscioi- £ém jte iy ago Eivoy apo salpiy, P | P : postigio &. XQ» wévre sp astu, 9 xvGiov veio GdA s. A lexis. ay nine.a ece, füprà (fuis fer? locis literarum) fcri píimus. | — 1 Salfamenta & apud Grecosin honorefuerunt: & Romani etiam eis plurimum ftuduerünt, vtex F donarint Cherephili tarichopolz filios. &c. (vtinScrombo referam; ) Athengus. Vide Brafauolum: Pliniolicet conie&are, loutus. Athenienfes falfamentorum adeo ftudiofi fuerunt, vt ciuitate etiam di modum fuerit, aut impenfe ficca caro excrementornmque expers, vt faliantur inepta funt; Mollium meliores. Pratftantiffima autem omnium, qua mihi certé experiri licuit, func quia veteribus medi- * eis Sardica vocantur fal(imenta, hodie fardas vocant: & quinunc ex Pontoafferuntur mylli. Secun- dum vero ab ijs locum obtinent coracini, pelamydes, & qua Sexitana vocantur, Hac Galenus (plerag, hbrog. de aliment. facultat. 68p.41,) ldem W ottonus pauló póft: Salfamenta omnia. (inquit ) quacunque £x (ale duriora euadunt, ac veluti neruofa coríaceaque,conco&tu funt difficilia.at contra, quaecunque. extenuatis digefti(queà fale craffioribus lentifque excrementis tenuium redduntur partium,eadem i pain cibo cralfosac glutinofos humores extenuant. | Omnis generis fallamenta fanguinem inflammant, bilem augent, & ítran gurijs obíünt. his verà qui multa infülía pituita repletum habent Ítomachum, ficcando detrahendo que auxiliantur. immo- derate vero 1s vtentes, velfenes ipfos,vehementer ad Veneré incitare, pleriq; authores tradiderunt, louius, Ex Brafauoli in Caleni librosindice. Cum falfamentis ex Ponticis illis qua Hie (lego udo) appellantur ; appatata cucurbita, fit cibus fuauiflimus, libro 2, de aliment, facult, Sal(amentum Venttíei Tyror apichus &8. ^" De Aquatllibus. ventrem mollit, In Confilio pro puero*pileptico. Sal(amentum citra panem edat fpleneticus , lib. 9. de Vide fecund.locos. Salíamenta omnia pruritum mouent, In libronothode Cathart. Cel- fus author eft falfamenta omnia: minim quidem intus vitiari, (def, im venmrieulo minimi corrumpi, ) fed mali fuccietfe, aluum mouere, — Saliti pifces (oi rapi simi ix 9vsc) calidi funt & ficci, craffofg; humo- res incidunt & extenuant, & magis (ibonifint(fucci, At qui duracarnce funt, cum faliti funt , maiore praediti funt malitia, Sunt qui tradant cauendum effe à falitorum pifcium vfu , poftquam vena alicui incifa eft, hoc eft, poftphlebotomiam: alphos enim, hoc eft vitiligines & fcabiem fzpe gignunt, Symeon Sethi, Ole- rum & falamentorum genera propter mordacitatem aliqui (tomacho noxia putant,tanquam plutino- fa tantum &aftringentiaeiconueniant: ignorantes quod multa exillis quz excretiones (»erdaci- 19 tate nimirum [ua ) iritant, (tomacho apta funt, vt (farum, betaalba; &c. hzc autem in prima menfa fu- mi oportet, vt & aliaaluum fubducentia, & concharumgenera, 49) wpoyov eAetov «adus Bgmusbr, Da- hnus Ephefius medicus apud Athenzum. Salíamenta; quz é marinis ; lacuftribus & fluuiatilibus (pifcibus) fiunt; parum fucci habent, pie nutriunt, inflammant, (xaveo?;: Wottonus vertit; fitim faciunt;) aluum cient, appetentiam ciborum iritant. optima veró ex non pinguibus, funt cybia, ( cc. vtin T bunno referetur,) Diphilus. Circa Alexandriam abundat elephantiafis , propter caliditatem a&ris & vicum. veícuntur enim athara, lente ;cochleis, & falfamentis multis, &afininis carnibus, alijfque huiufmodi craffumac melancholicum fuccum gignentibus , Galenusz. ad Glauconem. In maritimis etiam Germaniz tractibus permultos reperiri audio, quorum facies tumidior & rubicun- da elephantem pra fe fert: nam & alimentis craflis & mali fucci vtunt&r, tum alijs tum falíis, ex *9. fuibus & pifcibus diuerfis: ac infuper cereuifia ( que zytho Zgyptiorum refpondet ) copiofe fe in- gurgitant. uc Si hydropsàfplenefuerit, eger obfonium habeat falfamentum Gaditanum,;aut faperdam , Hippo- ctates in libro de internis affectionibus. Ignea vis falfoeft; qui non bene concoquit, ilum — Non edat, & Bacchus nique fit apta Ceres , Ba tifta Fiera fub lemmate Piícis falfus. Salfamentaomnia lauareoportet, donecaqua infipida ac dulcis reddatur. quod à mari ( aqua marina ) quidem coctum falfamentum dulcius fit:idemque calidum, fuauius fuerit, Diphilus. Tiv awzrosli XorvaiAos yov» 2g) xam TAUSEND It gti co TEN 05s 390 Na uses, Polluxex Ariftophane. —Salfamenta hiec Stephanio , fac ma- cerentur pulchre, Terentius Adelphis. — Vinum & lalfamentum euanefcunt vetuftate , Cicero 2. de diuin:tione. ' Quin &é muria falfamentorum recoquitur fal , iterusmq; confi umpto liquoread naturam fuam re- dit: vulgó à menis iucunditffimus, Plinius. G Remediaquzdam ex falfamentis, in r. iam predi&ta funt: vt, quod aluum moueant, appetitum & fitim excitent, pituitofos humores extenuent, avene fc&ione noceant, Venerem proritent. Blaíius Aftarienfis pifciculos vulgó di&os Ancludes commendatin curanda phlegmatica febri. —Omotaris chus falíi chynni caro eft,vipere quam preftérem dicunt morfibus in cibo (ubuenit. in quo vfu opor- tet quamplurimum fumere, & ad vinum copiofum fuperbibendum cogere; vt ita vomitus prouoces tur. idem maxime conuenit ad drimyphagias. ( «JMavcellus vertit ad vomitiones quz ciborumaccre- mento quzruntur: quod magis probo, quàm quod Ruellius: Contra acrimonias efitatorum maxime . valet: vel quod Hermolaus, Acrimoniam efculenti quzrentibus long? commendatiffimus eft.) Vtili- 49- ter poftremó canum morfibus imponitur, Diofcor. 2. 50. Videtur autem eadem non folumàthunni, - fedaliorum quoque plerorunque pifcium falforum carnibus praftari.quamobrem hoc inloco,qui de - falfamentis ingenere eft, recitare voluimus: eademque ratione & alia quxdam ex certorum pifcium falfamentis remedia, (qua forte obuia fuerint: omnia enim huc conferreprolixum erat, ) hic memo- rabimus. E filuro falfo remedia infrà exeius hiftoria petes. Quem Difcorides (inquit Marcel, Vergil.) omotarichon hic nominat; czteri omnes fimplici plerunq; nomine tarichon dicüt. ginetain capite de vomitione fumi iubet s dppvveew,id eft acriora,inter que obiter ab eo numeráturraphanus, eruca, falfamentum vetus, origanus viridis, cepe & porrum. Etin capite de elephantie curatione : Agigvda.- yirawves 5 Uuerromuv, S2re& jaDavibwv xo) aviav. V bi etiam in cibo elephantiacis permittit fal(amentum vetus medicamentiloco. Smaridis pifcis caro prodeftà fcorpione percuffis ; autà cane demorfis , fi- €ut & omne falíamentum, Diofcor. Tela extrahunt falfamentorum carnes, Plinius; Diuturnos frequenter dolores leuat fal(amentum.& encatera di&um & coriax, Trallianus in curatione hemicra* nie. Carbunculos coracinorum falfamenta illita difcutiunt. Plinius. Cybia veteraelutain nouo va- fe, deinde trita, profunt doloribus dentium, Idem. Etalibi: Morbo regio medetur falfamentum cum pipere, ita vt reliqua carne abftineatur, Sunt & feruatis pifcibus medicina: falfamentorumq; cibus. prodeftà ferpente percuffis: & contra beftiarum ictus mero fubinde haufto, ita vt ad vefperam cibus . vomitione reddatur: peculiariter à chalcide, cerafte, & quas (epas vocant, aut elape dipfadeue per- cuífis Contra fcorpiones largius fumi fed non enomi falfamenta prodeft,ita vt fitis toleretur:& impo- neteeadem plagis conuenit. Contra crocodilorum quidé morfus non aliud przfentius habctur. Pri- uatim contra prefteris morfum farda prodeft. Imponuntur falfamenta & contra canis rabiofi morfum: velfinonferrovítz plage, corporaq; clyfterib. exinanita, hoc per fe fufficit. Et contra draconem ma- 'rinum exaceto imponuntur. Idem & cybij profe&tus;Pl.52.5 Fiftulz aperiuntur ficcanturq; falfamen- tis cumlinteoloimmuiffis: intraq; alterum diem callum omnem auferunt: & putrefcentia vlcerum, quaeque ferpunt, emplaftri modo füba&a & illita. panis veró profuntfalfamenta cocta. Carbunculos | verendorum priuatim falfamenta cocta cum melle reftringunt: Wotton.exPlinionimirum. s falfamentis Carbunculos difcutit mullorum falfamenti cinis, Plinius. Carne falita & vítafalmonum ad vlcera vflisramedia. Capitis manantia recténos vti poffearbitror,Rondeletius. Salfamentavfta& cybia dentium dolori- | bus commoda effe tradit Galenuscircafinem quinti decompof.fec. locos.itemPliniusa2.7. Salía- mentorum (inquit) fi&ili vafe combuftorum cinis, additifarina marmoris. inter remedia eft: & cybia : vetera eluta in nouo vafe deinde trita, profunt dentium doloribus. /Eque prodeife dicuntu : Lim : duni ds &lfamen- | : DeSalfamentis, Lib. [ V. 9O lalfamentorum fpinz combüfte, triteque & illit Sardas vel falfamentum fine óffe exaftum & cori fri&tum appone varicibus, ftatim prodeft. Marcellus; ac oed cim "aM rm i. Salfüra, idem quod falfamentum. Columella octauo; Nullatamen eque quàm predi&tz falfurz pà- Hà. "bulum commode dantur, queniam odorata funt. Idem frequenter duodecimo, Apud Plinrum cybia vetera legimus; pro fale conditis , qux alibi inueterata, alibi (eruata nominat, Nomina quiedam in os, modo mafículino; modo neutro genere fub vna terminatione vfürpantut, vt àQe(- losG- pro óculo, exóx(Q5 ive", psg: Gc rwr (O- quoque (ecunduth Herodianum , qui & authorum teftimonia pró- fert: Menandri, &'ézwss 97r qo Tue) Oo eiae Philippide, Tugse ito) aet Ariftophanis; E'm vÀ rey et UV *ySAw'ro xav roooptoi: Ein fidem, mex ov £d aNovos Euftachiusin primura Hiados. in Odyffez vérà alp hà; $0 éTXox O- & v rw yo dici fcribit; ficut zi sudvo; & 76 eJ. apud Suidam quoque inuenio; TafgAy oy oda mwTeA3; (id eft Bis precioli:) & apud ZEginetam in vi&tuelephantiacorum, zero aos , fü recto fingulari. Achenzus quidem multa fuper hoc vocabulo proferens; vaexyov vt £/Aov genere neutro po-- fitum non memorat , nec ego approbarim ; quandoquidem authorum idoneórum teftimonià defunt. Suidas &rammaticus, non author eft: Egineta codex Ízpe vitiatus. Attici ( inquit Athenzüs) T TüpAe */8" genere neutro dicunt, vt genitiuus fit sei sc, datiuus sese (vt lectátur (icut ip) Iones ve- ró & Dores, & Atticorum quidam, maículino 2:405; 0, (ficut Ay 9-.) TeeAyss Tlovres Cratimus di- xit. Aliamultaauthorum loca Athenzus in tertio recitat. Tze/x;0 dimindtiuum; apud Laértiurá lib. 1.in Menedemo. Xeuiscy m sueA yov, Atiftophanes in Pace: & alij apud Athenzum. Tage Qe] qp6y - mi mieax ela y vend (Forte icscyiohu: ) i odoai mà 2e" (240 (0-) tes gamma mutato in caü , quafi je: 9» us ao C/XO*s wotae Ac oret ula 0, 09g. ^? elc 5ooov iE eA Ceci: id eft; inde fic dictum; quód eliquetur & refol- uatur eius humiditas in garum, Varinus & Suidas: apud quos tamen deprauata funt quedam; Xapjaves di pim 0L X00) dpi metotty x9) dqutoeters iogivaus Aes qtio Ay (Os movitpbv vp xG-: Gne po VoU top ot. qu » £9) antt y Pollux Xxoysvos fportulz (unt, in quibus nimirum componi vehique falfamenta folebánt. Ev eesvoi: (nifile- qns eugselyauc ) bus ip Axe Tome, videtur auté per fynecdochen ad ipfa falfamenta id nomen tràanf- - latü.ZogevitoncC de m Gy e) &Qtgovmo oi ye lwoi 70300; Euftathius. Probabile eft etià Wpoti o GC mta opponi: quemadmodum proximé ante eus? & vwwoov vagi y (9-1 vt al (amenta sae fint, putida feu fctida pró- pter vetuftatem fcilicet : dpa» ver, id eftmatura, qua nequerecentioraneg; vetuftiorafunt; quá par. eft: vtalia fint saa fal(amenta fegmentáue, quz de pifcium caudis fumuntur , & ipfa upos. dicba xar" 'éGQuisicpày vt fuprà monuimus. eft enim agas» medium intet q$3opor, v o€5 «P uipas 94 Vetoovt & tEdgov di $0 anon: 4a) yeso. Zovmtios ot (Qs 6 omiy€97 0 6i ent, Ue rxAWidinocs Euftachius, M. Tajiy OG» primam breuem, mediam productam habet; vtex verfibus non paucis, qii Veliam citàti funt, vel pauló poft fequentur, apparet. AP av Qayor àv 49) Ty 6 9 Uscis Chionides. Item; Ei r9 qo- 3 2 RN exei ráde molvov xoct]tav. Qr gotas eso 5, Pollux: apud quemaliquoties rua nonredté per m. du plex fcri. Pg e bitur. diciturautem proprié ua» G- (genere neutto vt ve 9-) de pifcibus, (àverbo wer,vt Latinfs xd "i pas à fecando:) item de placentis: de carnibus veró non item, Ariftophanis Scholiaftes in Nu- bibus. In Varini vero lexico (ic legimus: Tua» € carnis, panis, aut placent nondicitut , fed tomüs; sipor. pi(cium enim duntaxat zuo os eft, TIoAv at y uiua ruo av gh petov arthur s Ariftoph anésinPlu- to: qui exeo quód «gs» fubiunxit, rua d de pifcibusaccipiendum infinuat. Hincapparet corrupti apud Suidam locum in Teu», ex Vatino aut Ariftophanis Scholiafte reftituendum: vt de pifcibus 4o proprie rj2yr dicantur; (forté etiam placentis;) de carne nonitem. de caíeo quidem & alijs ,'4uoc di- citur, Kespov TELA MU UD Ariftoph anes in Nubibus. eng An TÓ güpr prets T ZUM xeu TELA Y 06 Hofus. Ad|fue 3) vepuotsy fle by D Uc cu a goi e jon worrekolouluuc , Varin, EvO-«eic 9 epudizeocy ^cUntv oivoy Oan Exc, Alexis. Keeplyscs rai vopalor to) cat 2 Ly voy Ety mologus.E'Adar e aree liv rep oy oriAluo zie dioe, hntiphanes.Hinc verbum say iti apud Galenum. Et rua leno saGiol 9n A045», Machonenominati. A4 Ados E- epieasquay O7 BuCaw nov GABuv y Obious v ave ]ov eio, AfCheftratus. Quanquam autem etiam recen- . tium pifcium rays, id eft, partes & (egmenta effe ac dici poffint de falíis tamen plerunqueaccipi pu- 2 to.Eruntigitur temachi vel temachitz pifces maiores, & feté cetacei, vt thynni & fimiles, alijq; non patuiqui in fruftra diffe&ti inueterantur. lidéab alijs, vt conijcio » TW vocantur. Maiorum pifciunt genus (inquit Mnefitheus) ab alijs zs ab alijs pelagium appellatur, vt auratz, glauci, pliagri, vun t&o cvv interpretatur Wotton.qui vel concifi in patints miniftrentur, vel diffe&ti ad falfamenta adhibean- tur. Etfi veró Grzci tomum de pifce nondicant, Latini dicunt. Canis marinus à Plinio , étiam tómus Thurianus( vtego quidé primus comperilfe füfpicor ) appellatus eft. Athenzus & Thurionem fiué Thurfionem dici obfonium hoc Latinalingua folità affirmat, fuauiffimumq; id ac laudatiffimü fuiffe; Hermolaus in Coroll.Idé in Plinij lib.32.Marinnus.caais eft( ingt)cuiusfrufta RomeThuriani tomifi- ue pulmenti nomine vendebantur tribus obuli inlibras. hoc & Thutfionem dici folitum affirma* La- tinalingua, (&c. vt recitauiin Corollario de Gladio 4.) Hzc ille tanquam ex Athenzo apud qué lib; 7.in mentione Carchariz canis, hecfolum verbaleguntur: TÀrx 18 Dy Q- n: 1a diio Penne wc AsuuO- Gupsiav, idis av 3 reuDepo mer G-.nonigitur ab Atheneo(ne quis fallatur) vel tómus vel pülmé LC tam Thuriananominantur. Tomus Thurianus,quem alij xiphiam vocant; Plin.52.11. nec alibi víquam. €» horum vocabulorum, (tomi, inquam;pulmenti & Thuriani.) vel feparatim, vel iunctim, mentionem ab eo factamarbitror: vt nequeab vlloidoneofcriptorepulmentum pro pifce , aut eius parte pofitum. Non reprehendo Barbarum; doctiffimum virum,cuius etiam memoriam veneror: ignorantiam meam profiteor: quam nifi quis mihi difpulerit,fegmentium potius qu& pulmentum pifcis dixerim: quanuis eti qui fegmentum de pifceacceperit,authorénon as fcd inuitatanalogia & vis vocabultiverbe idem Latinis fignifi cante deduá&i, quod Gtzcis uvazà quo :iuoc aC esa iifiunt, Licebit & früftra pi- cis dicere, ficut cafei & lardi ac aliarum rerum fruftaapud clafficos fcriptoreslegimus. His fcriptis reperi apud Athenzum circa nem libri fexti; de obíonio (ficenim vocat) T huriano locüm à Batbaro gonue rium, his yer bis:? sTIAI0S Pw Qac (6 vij avoéq€10v ling Aaw yéygac Dux ) eg s aAiéo ovy aUrS day vei GUAE 5l iafés je, Cul agii d GOsegjavE na Nepos &Y& fo. Iuepoc B6 iei TE TS DotA most? xuuics iru Xe A uuo, )rigata à Tegisien Suidas interpretatur víivem, jrgalreuiid ell, liquefacere;exiceate: & curn proprie ad eà pet ruuyco, , | tineàt Quod vupix sv "ev Altquan- do cutn (ale, So / | DeAquadlibus. xineatqui ad cibuminueterantur, vransferturetiam ad hominem, quí macie conficitur & immodea: taabftinentiadeficcatur. Taexystev vexgiv,& factum ipfum «£j; sto : & qui hoc faciunthomines,sue- x,& ui, apud'Herodot.leguntur, vbi de JEgyptijs fcribit;eorumq; medicandi feu condiendi & feruan- difuneramore: quadere elaboratus P. Bel. liber extat. xoviz, 8 Alain Ti d epa ra aredc más T£ Any eas "P vexediv, Strabo, lib.16.Züchis vrbs Africz purpurificium habet,& varias pifcium condituras,mpQuecCa- Qeia, 4g Tk J^ elacs ry obo rél6, Svrab. li, Y7« Taey, 4e» adiectiuum efl, vt xeta, we nea Arriano,Suid, Vi- deturautem Grzcanominaadiect. in ze; oxytonum terminata, deriuataà (uübftantiuis, fimiliter fe ha- bere vt Latinis deriuata in arius: cuiufrnodi (unt, iau, olvobes v2omrpbes olearius, vinarius,aquarius: vfurpariq; cum alias,tum de vafis, vt vasolearium dicimus,& falfamentarium,ox ÜQ- qweAsenoty Graece. Oivmic Jeesrovy apud Anacceontem, à poculis minifter. Oo4[ o£v/Ca oy civipbv Er Kex TOT TU Craiin, Myr t9 X0woySG uy clvsagc, un) uBavrupse Auzréw aQveoia Sésoiw, ZE(chylus; vt citat Poll.&. 3. l9 8; qup AN onec apud Symeon. Sethi pro rerzezy &uoc. Apud JE]. inanimaliá hiftor.vtin Tritone & alibi TAY. OXytonum repetioadiectiuc, fi redt? fcribitur. fimiliter & zo fübftantiuum eft. so adiectiuum. | Hime vide fupràin A. A vex &4v forta(Tis etiam dictum eft verbum meyer, quod eftcurare funus: & rjya- YOYs fepultura, exequia: ité TOY E0, T&o* sores 1n Lexicis. Tépcen ficcareeft Grecis, & fimili verbo Ger- manisterren: ande verc, vel Attice vajfie, xaO dex (Q» rvgoxowaoc : Calathus in quo cafeus füfpenfus fic- catur: & fortéab eodem verbo etiam de 9- fit. Tacichum;ideft;inueteratum noftri digen vocant, for- fanátaricho Greco per fyncopen, quafi dariger.alij quidem Germani proferunt gezizer, merum & pu- rum aliquid fignificantes, vtargentum non permixtum alijs , gedigen fflber. folent autem carnes etiam pura, & fine offibus ficcanda fufpendi: quas proprie ez vocamus: inde nomen ad alia quoq; ficca- 4g tatransfertur. Quod Graci «ze» en, Germani dicunt beirzen: cum quid in liquore aliquo falitur:vel iam falitum, faniem & muriam de fe remittit. muriam ipfam vocant Jezze, & Saxones pickel. Canes pi-. Íces cetacei reote Coque «oo rapi. eGovzu, Galenus lib. 3.dealim.facult. . ^ : Ex Cornatij commentarijs in Ga:eni de compofit. fecund.loc. libris. Ccap.1. Ádomnem auris affe- &ionem adeps vulpigus inueteratus probe facit, aAwzex(- «tap serai &un^ov , authore Archigene. quanquam sezapry éGjdoor (inquit Cornar.) noriinueteratum tantum, fed.& fale conditum ac afficcata alias finefale fionificet: vt diligenti animaduerfione opus fit Grzcos medicos legentibus, qua lignificatione fingu- imueterar? f7- ]is ]ocis vfurpetur: quum nonleuis differentia fit quod ad vfüm medicumattinet , falfa aut infal(a & gne. "Torpisesipay XpoJA psu Gy. Sal/amenta- YIN. fimpliciter aíficcataautinueteratarealiqua vti. Hoc quidem loco videtur mihi fan&adeps vulpinus inueteratus fimpliciter indicari, non (aleferuatus & conditus:quomodo etiam Diofcorides de anferi...30 no & gallinaceo dixit, Ce 4A2v rerapiy sooo, quandoquidem & usf' zs fieri To£/y,&ns pollit ; vcibi- dem Diofcoridesindicat. EtPlinius 28.9. de adipe fuillo: Inueteratur duobus modis; aut cum fale, aut fincerus. Verum cum fale inueterati adipis vulpini víum; in aurium affectionibus ineptum puto, ficut contra, a pium fuillum falfü ad malignas duricies, & maligna vlcera. Diofcorides capite deglan- dibus dixit: Zu etam 9$ vo ety up tte are oe nokelens ox mpleics en) aree mo ipób aua x dapttsa;. Poteftta- mentum hic, tumad aures, proaffectionisratione quifpiam aut falfo; aut fimpliciter inueterato vti. Tagry &5idi (G- Cono uc, in nafturtio feruatur & ficcatur, Diofcorides de fcinco. Plinius quidem fal- fos afferri dixit. & quanquam nafturtij etiam vis falis inftar conferuare poflit, fufpicor tamen non£» xepba je fed onagbiro legendum, idem eritin cifta (iuealueolo panario. Idem Diofcorides quum de cepisinquit, Jpiumeoy 7c al peo riis 4) 9i o7, inepté quis acceperit, acriorem effe crudam, quamaí- 49 fatam ac fale feruatam, quum cepas fale fimplici WA condireac afferuare non fit vfitatum; quare Tag: ymptv xespapvov hic pro cepa afficcata fimpliciter accipiendum eft. fic enim inueteratz alferuantur abíque falis conditura. quanquam etiam acida muria, vel etiam folo aceto cepas afferuari Galenus 2. . dealimentis tradat, more nobis hodie ignoto;lcco vbi defosniculoagit. eundem autem conditurz ce- parum modum, docet etiam Columella iz.10. vt de cepa hoc modo feruata Diofcorides potius dixiffe videatur. At veró Galenus nono methodi de diatritarijs medicis loquens, ait ipfos hominemtriduo fame afficcatum quarto tandem die nutrire incipere: E«évo; ( inquit ) aesragrGouvres aov gvDrawmv, xp xovnu tétew, Rurfusapud Diofcoridem,in dporapiy O-,orpz 9uhvs verepio &us. necelfario falfam thyn- nicarnemaccipimus, quum non aliter afferuari foleat. quod fi quis enim Sole ficcatum inueterafcere finat, quemadmodum quzdam pifcium genera etiam hodie ficcantur, pm fané erit thynni caro ad. ee. hos vfus, quos hic Diofcorides pra(cribit. adde quod »zevystev de Solis ficcatura priuatim non dici- tur: fed & salu fpauvew atque mus eréCew hanc fignificationem & vfum habent.Quare omnino falfa thyn- ni caro, eporaply s & vrai you voce accipienda eft, quod ipfum ex Galeni verbis apert? colligitur lib.2.dealimentorum facultate de cucurbita, vbi ait: Kara e/irbv Adyor ef 9) uera m iiv rete - Seis, ( xa Sw. "Teo C9 Aozrd 3 rato ce x wr Tu viol euo mw, ) axvxov G»Ta CwAQ/D "Ruvtmer y viuov, novo d], Saeaqucs o Tuc oxéGaod a y e To Tai (O- e P TTovmuov Ocetvavs ai aA at IASAA y (Jego jh9e.) Sic etiam éAum Y? mnpiyptpav ixféavab eodem Galenorr. fimplic.pharm. dicitur: hoc eft, Muria piícium fale conditorum, quam certé fimpliciter inueterati & aíficcati pifces nonhabent. Porró Plinius quuminquit.Pfilothrum eft thynni fanguis, fel, iecur, fiue recentia, fiue (eruata:alterum veeepiest dl» fignificationem palam red- didit. Seruata enim inueterata dixit, vitauitq; falem adijcere: quum tamen fale condita, & non fimpli- 6o citer afficcata feruentur;ad hunc prafertim vfum:velut ipfe lib.9.cap.5.dixit:Catera parte plenis pul- mentis faleafferuantur. Quin & aceto condireac afferuare, -«:7 4c» fignificat, fic infràlib. 5. LIvosÉpoy éet dpi mise D" fiubpas M. agi y 0026, roov. Hzc omnia Cornarius, Caules ferulze Tagiy GUovTt &ic Tás Ae p cec, Diofcorides. Salfamentarius, ad falfamenta pertinens, vt cadus falfamentatius, Plinio: va(aolearia & fal(amen- taria, Columellz. item qui falfamenta vel facit, vel vendit. Vtfi (al(amentarij filio dicas: Quiefce tu, cuius pater cubito fe emungere folebat, Authorad Herennium lib. 4 . & 48 à averig dio v d ze dU ep Qs rr eiyitavi SorosvostadyeO- » Se9nAx 85 qv Tp. &umpoy , Laertius in Biene. O 53 eízay rapi yowAlw y aumulev GAcibdon- exv. dO Quoncs Meri rre vto Qaoplovi Smpavtlieuov, 2owosps, Plutarchus in Sympofiacis. api omia, Bc Tépix.omuAey apud Pollucem leguntur. Tarichop olas Latiné falarios dixit Martialis hoc eft qui fal- ament& . — DeSalfamentis. Lib. IV. $a famenta vendunt, Czlius. Eundemnimirum temachopolam dixit Antiphanes, hoc verfu : EAS» ze 9:69: V vut ormai lo aeos: Alexis mee rev. uxo mole O- eft qui filfamentisin cibooblectatur apud: Athensum. Talis Martiali Beticus eft3. 35. Capparin, & putri cepas alece natantes , Et pulpam dubio de petalone voras, Tequeiuuant gerres, & pelle melandria cana, Refinata bibis vina, Falerna fugis.. Nefcio quod ftemachi vitium fecretiuseffe Sufpicor: vt quid enim Betice exore9Deyas Alexisetiam zomotarichum quendam nominauit hoc verfu: ----6 3 Kiu£. OW Yrzroxads 5 (uo e Any (G- UIIOX eA. Te gxovhetbaa $ymeoneSethi memoratur: eapyrctro cognata exiftimatur , dica forta(lisxor Z «ue;- x69, quod vel ipfainueterari fale; acetoue foleat, vel alijsinueterandis, ficut origanumaddi. Dra- conemhortenfemaliquivocant. — 19 Tarichizinfulz memorantur Strabonilibro vltimo; Tees cas parue multe & crebre,&c, Tarichea Protria vel Tarichez, in vtroque numero, vrbs Iudec, tefte Iofepho. gentile Taricheates. Sunc & aliz Tari- chee in Egypto, quarum ciues Taricheutz, &c. Videin Onomaftico noftro. Apud Iudzos tuxta eas qus Tarichiz appellantur, ( ciuitatem nimirum ) eft lacus, qui optimas pifcium condituras prebet; Strabolib.16. à ipyn TU Anc él ots Toe uw ai gel ous queer, "arichaei, Tagasy odo, populus quidam, Suidas.* End, ERRserdvrw oulaGosc, qoi) srivmut queni y Hermippts. m Euthydemus fcriptor e€ vx2/xov, citaturab Athenaeo. Oi ejoroi 921 14 v2 xenufuo rv" y eod 2- h. ax'oup0v, Herodotuslib. 9. Cur Phafelite Cylabrz heroi quotannis rae s: facrificare foliti fint, legizur ^* apud Athencum infeptimo vbi de Anguillis fcribit. CNN Putte falfamentum amat origanum: Clearchus apud Athenzum libro tertio, ( (enarío prouerbia- "Mem MA li :) Ze 3re9c meas Orb) àeAsevov i^c, Origanum autem herba eftacri fucco. qualis&thymbra. Quin & hodie frugi patres familiás carnibus iam obolentibusadduntácetum origani loco, ne fentiatar pu- trisodor. Aptédicetur de re perfe parum honefta aut iucunda, atque ob id exoticis condimentis & honeftamentis egente. Veritas per fe placet;honefta per fe decent:fatfa fucis;turpia phaleris indigent, hoc eftputr e falfamentum origano. Érafmus Rot. Encraficholos Romz nunquam falfamentarijfine origano vendunt, Rondeletius. Sal(amentumatfum; (vel Tarichus affa. propter cavmen. csi enim tena - riw) mox vrignem viderit: T4eiy OG» àloc 69v; a7 134 7) 709. Athen. lib. 5. prouerbijloco citat, Opi- noridem effe cum illo 4g & 9 at, Aphyainignem: quod iam ante expofuimus. Eodem in loco refert & hunc verfum ceu prouerbialem : Ox a aule: voie (Qv ce: larichus haud laturus eft queis dignus eft: vel Tarichusnon feretfe diena; Erafmus Rot. Videturautem polterioris huius $5 fenarij vfus effe; quem Erafmus non explicat, cum hominem iam diu improbum, quomodocuuque tractetur, nihil referre, aut non tamen fàtis pro merito panas luere dicimus. tarichus enim cum tn- ueteratum & putidum eft, neglipitur, vt plerunque proríus pereat, recentius vel tempeltiuum , lau- datu: tanquam yeu 49) dezio: : vetuftius, awaes et. — A» pu Tui] xgbo, sepu Ts0]9 wey: Si non adíünt carnes, taricho contentos effe oportet. Sunt qui dicant tarichon accipi pro pifce, fed vili putrique; qui idem fit aphya. fortaffis hic pro iure accipiendum tarichus. nam quibus deeft ob(cnium, folent paneinius immerfo vefci. Inaphyas & tarichos creberiocus eftin comeedijs. Senfus hic eft, vbi non eftcopia meliorum, boni confulere oportet quecunque contingunt. Refertur à Diogeniano, Erafin. Rot. ApudSuidam idem fenariusaliter legitur; A'y 497] pb» TU(£ v4 epi; quanquam & zwe/ocein 46 datiuo legi poteft... Qubdautemtarichon proiure accipiendum füfpicatur Erafmus,neutiquam ro- bo. Simile eft prouerbium, Bona etiam maza poft panem, A 5295 «aj poo uer aom», Prouerbium Silurus putrisinquadraargentea, in Siluroreferetur, | Videtur & hoc prouerbiale: ffs quod Ariftophanes Acus dixit: 09x dico uuu viv vl eae ov r8 rod YIAwev alza, Sox euJoid|, aura «axc:in hominem nimi- rumimprobum, ac multa caltigatione, vt reprehenfione verborum, vt velutiabluatur & abftergacur, indigentem.Solent enim falfamenta pretnacerari aqua; &c ablui feduló, vc in r. prediximus. Etalibi riftophanes, Tv ezzeablu Sor iA c AVE! wamU YN Ua, t) x oVvTEX SN 22 od) IN ap Do quz verbafimiliter pone inftar, eodemque fenfu prolataarbitror. faperdam enim pro pice falfo dicit. Teio pro omine improbo & veteratore interpretati fümus etiam paulóantéin prouerb10,03: x4 zer mio Noftri quoque vulgari diuerbio pellem alicui eluere dicunt, dez Hel? er uvae[cben, pro eo quod eft ver- bis caftigare; Gc acriusinaliquem inuehi. Polluxlib. 7. docet aive» interdum vfurpari pro conuicia- o ri; Aoidogeiv, E GNuuty JA qi & du Uod oe Quy; q'y&v &£oveidiCeie, Waco ubec, wo) qo s3evic lady a Sero pon Ot y Xa | mUzTEGNUOOt b p ruo Ox Alex iv;., Suntautem in Pluto Ariftophanis verbaanus cuiufdam conquerentis de iuuene ei illudente, TIAuvév ue mio 6» 19r oic &vdpaiaw, vbi Scholiaftes sxuv» interpretatür 3 jv6o-sv a O- . pes Nul 3) áEvüvas ^9 yyeiov xiu]t. mro uvtvaie 0e," quud uMuov, Tee xpelosova GUTSÉ » qd zrotrél s o) NuVes Diouds Kok ave Jio Nodopsitdyuse, so) iu ovra QUCSU T Xon nra , Demofthenes. Ártemidorus etiam Oniroctiti- corum 2. 8. gNu/ev , tA&yyev fignificare ex his Menandri verfibus probare nititur: Hv «aac ual yuuadiy, ra Neywe y Tv siTe ers 19] rry Te re re bya auus: cv f (inquit) ZA&y£e; à &exxais Azo Pofteriora hzc exauthoribusloca Brodzus in Mifcellaneis annotauit. ba ! Nexoóc quipiy (G» eisvagv AlyerliQ-, Hermippus apud Athenzum. fort?, ema A'yusilisc, videtur antem conuenireinhominem cadauero(um, id eft macie & pallore deformem nec abíimilem mortuo, qua- (6o lem noftri etiam ludentes, fancti Fridolini tetem nominant. Eratantem mos apud Zeyptios in con- . uiuijs yt aliquis hominis mortui fimulacrum inarcula circumferens conuiuas inid afpicere,acedere bibereque iuberet, tanquam & ipfos pauló potttales futuros, quod in Plutarchi lib. de Ifide & Ofi- ride legitur,& apud Herodotum lib.z. Sed cadaueri eiusue idolo, alios inf. picere non conuenit: & ido- lum illud ex alia materiaerat, non ipfum cadaueriüueteratum. proinde (ic potius interpretemur, vt nihil mutemus : Videri poteft afpectu cadauer /Egyptium inueteratum. folebant enim ZEgyptij , vc di- &um eft, cadauera fuorum wei stu, Barbaraquzdam & Arabica vocabula. Arfet, id eft, pifcis magnus falitus, Syluaticus. Salhana vel Sahane, eltgenus falfamentié pifcibus paruis falitis, i er: noftro tempore in Oriente ver(as Ba- gaded; Andreas Bellunenfíis, Anafceni, id eft pifcis falitus , vetusglo(fographus Auicenng. Scenem, falfafactaexpilcibus,Idem. | Seten, id eít; fal( de pifcibus qua tiunt 1n /Egv pco, Syluaticus. Seene, j Bbbb fal de 20 $02: 7 De Aquatilibus. | fal de pifcibus; 1d zm. Taracha & Tarachifaapud eofdem,pro falíis vel pifcibusvel eorum ouis,cor - EY FE * G ruptafüaz? Greco tatichz. In talia alicubi (vt audio) pifces condiuntur cum fale; origano , aceto; & ita conditi appellantur incamerati. SAP£RDA. Videin Corollario de Coracino; & in Myllo. Koaéa; owzmod|ous Ae Gin pao: , ( lego ^«- Gai jvo., ) Pollux defalfamentis agens. "SanacHvs Grace vulgó, aliquibus Stauris, idem qui AgonusInfubribus. DE SARDA VET.ER V M. S AxDA veterum, & Sarda Sardinaquerecentiorum, longé differunt; vt mox R. endeletij verbis inte capite de Sardinis, pluribus explicabitur.: Sarda coliam magnitudine refert: H'oxoho, mresotosee Td xeAig ncytSei, Diphilus de falíamentis agens. Sarda vocatur pelamyslongaex Oceano veniens, Pli- nius lib. 32. Pifces tum molliores, tum ficciores iufto, ad faliendum idonei non funt. coracini vetó , & pelamydes, & mylli, fardz & fardenas, (zodon ste) exo dlc, ) &c.. ad falfuram funt appofiti, Galenus de aliment. facultat.librotertiocap. penultimo. Etmox; Prefítantiffimaautem omnium , quee mi- hi experientia cognofcere licuit, falfamentorum funt, qua à veteribus medicis Sardica falíamenta - (Zadwa) nuncupantur , hodie fardas vocant, & mylliexPonto. Conijcio autem cum fardas vete- rum, tum hodie ita dictas & fardinas, à Sardinia fic nominatos effe ; vnde nimirum mittebantur. Vide ánfrà in Pélamyde a. n Deapparatu & condimentis fardz Apicius 9. 1o. fic fcribit. In Sardis: Sardam farfilem fic facere o- portet. Sarda exolfatur: & teritur pulegium, cuminum, piperis grana , mentha , nuces, mel. impletur & confuitur, inuoluitur incharta, & fic fupra vaporemignis in operculo componitur. conditur ex o- $eo,carzno,alece Et rurfus:Sardaita fit. Coquitur farda & exoflatur, teritur piper cumliguftico;tchy- mo, origano, ruta, caryota, melle: & in vafculo ouis incifis ornatur, &c. apparet autem eum de farda pifce fatis magao, non de fardinis vulgo dictis fentire.. —. Salfamentorum cibus prodeft à ferpente percuffis : priuatim autem contra prefteris morfum Íardaprodeft, Plinius. Marcellus Empiricusad ftrumam, & eaquz intraos dolent, puluerem con- ficit; Ter x V. & inter alia falfarum fardarum capita trita adijcit. Et alibi : Sardas vcl falía- 3nentum fine offe exuftum, & confrictum; appone naricibus , ftatim prodeft. ldem Capite xr. me- dicamento cuidam ad gingiuarum nimium tumerem & fetorem & carcinomata,caput farde combu- 3 6 JNominii aut serum [inili- 1:420 fpe con- Átum admifcet. DE SARDINIS, RONDELETIV 6$. Sardinescon a Rondeletio poffta, tam fimilis e$d dgone; carius smmaginem babes [upra ex Ronde- letio y pag. 15. ut difcerni vix poffit. Noflra vero hee Sardiua Venetijs depiüla lio — neam offeram in ventrenon oftendit : cj [quame non bt- ney vt puto, di[pcfiuas babet, 49 omm: xam TIT eem UNE 77 mud on atu KR] UNS d BERI ADAE eu. » OUT d ACC . »o P 2e ", l ESSE SNNNARRINRSC T —À Y Env cognitione, quas in vniuerfo orbeDeus optimus maximus ad vite nofirz vel neceffita- ÀX tem, vel commoditatem condidit, vt nihil przftantius, itanihil difficiliuseft. Difficultatem ve- rópatit maximéoipfarum abftruía & penitus abdita natura, nonnunquam etiam ipfartm fimilitudo, vel homonymia, vel vocis affinitas, vt aconiti fpeciem pro veratro nigro víurpant multi, marum pro fefioné parit. origano, chamadrym velallium fylueftre profcordio: &;relongiusabeamus,chelonem pro cephale, A Idemnobisintric Contra ri- - sSlatelem. Íparum pro autata, fargum pro melanuro: rez» alij mznam marem, alij pifcicualumalium exococto fi- milem vocant. Alij banchum cum baccho, farginum cum fargo, glaucum cum glaucifco,lamiam cum amia, aliofque quamplurimos confundunt. : ue trichia, thritfa euenit: quorum non nominis folum, fed etiam ratienis na- minis & rei affinitas effecit, vtalij proeodem pifce hzc vfürparint, atque modó hoc,mcdoillo nomi- nein eodem pifce defignando vfi fuerint: cum alij ex trichide crichiam nafci dicant, vt Ariftotel, lib. 6. de hift. anim. cap. 15. aliam veró ab his effe thriffam, quanquam fitaliquid his omnib. cómune. Rei obícuritaté auget Gaza,qui trichidas;fardinas: trichias,fardas conuertit: cum fardaapud veteres lon- géalius piícis effe videatur. Ac primum quantum ad Ariftot.attinet, non poffum non fümmopere mi- Lib. o. dehift. arl; quod fcribat ex phalericaaphya membradas,ex merbradib. crichidas,ex his trichias gigni:Cum anim. eap. Y : ipfeannotauerit pifces ex diueríx fpeciei pifcib. non naft ci,dempto rhinobato, qui ex fquatina & raia Contra GazÁ oignitur, vt dictum eftalibiin Capite de Aphyisgeneratim. Deinde veró Gazam , qui trichias fardas $arda 14i. - c op uerterit, cum farda fit ex lacertcram marinorü genere, eiufdé magnitudinis cum colia; qui [com- bro maior óo De Sardinis. Lib. IV. 823 bro maioreft, tefte Achenzo lib. 5. vel, vt Plinius fcribit libi 32. cà. ri. pelamys longa. De his igitur quid fentiam breuiter & perípicue exponam. Tex Sac, vei los velosac fine Qejosac (prima perÜ, tantum r- e fertbitur, non etiaen per x.) 37v f c&iy à» dictas opinor, ob fpinarum copiam & paruitatem: nam capil- lorum tenuitatem referunt, qua de caufa (ine pernicie eduntur: & trichidaac trichiam eundem plané eff» pifcem, thrillam verà ab eo differre, de qua feor(im egimus, Aut fi qua (it inter crichida & trichiá differentia, eam folum etatis & magnitudinis effe, vc trichis minor (it, tcichia maior: id quod multis pifcibus víauenire conftat, quibus pro atate & magnitudine varia pofita fantnomina, non folum ab antiquis, fedetiamà pifcatoribus noftris , vt in aurata& coracino prius annotauimus. —Idemin Gallianoftra Narbonenfi, Prouincia, Italiaà vulgo obferuari videmus, in eodem pi(ciculo quem far- , 4, dine & fardeappellanteotantum difcrimine, vt hic maior fit, illeminor. Hanc vulgi appellationem | 1? putofecutum EE: Gazam, vt cum videret ab Ariftoteletrichiamà trichide diftingui; illam fardam; los fardinam vulgi more appellauerit. Dicetaliquis vtrumque vocabulum antiquum elfe, & à La- tinis vfurpatum, id quod equidem fateor: nam Columeila fardinam dixit, quanquam eoloco non far Lib.$.eap. 17. dina fed (ardinia legatur: & (ardaapud Athenzum & Plinium reperitur, Ac intelligi volo; videri Ga zam triclidia& trichiam duobus nominib: Latinis expreffiife, quz vt vocum fimilitudine , ita fignifi- catione eadem efle putabat cum vulgaribus. cum res aliter habeat. Nam alterum fcilicet farde noriidé &4,1,7, 5, fignificat q farda; quz pro pifcelongé diuer(o à veterib, vfürpatur, vt pauloanté dictum eft; & fuo lo- cjids e» vri- co fafius otendetur. Ego vetó trichida& trichiam pro eodem pifceaccipie;qui fardine vulgó dicitur, Ke nA nifi atate & magnitudine differant, quz differentia duplex nobis nomen peperit, vt Sarde dicatur, que "Mi Wem 79 maior (it: Sardine, que minor. Dorionem, cuius librum de pifzib. Cepiffimé citat Athenzus, autorem ja die ^m» habeo;quitrichidaetiátrichid appellat. Atq; adeb Acheneü ipfüum,quitrichiarum exempla exveteri- j,,4 defferat bus przferensipfasaperté cum trichid:bus confundit. Sed ha&»nus de nomine, nunc de re dicamus. , B vererü fe Sardina pifciculus eft marinus, aphyz phalericzg omaino fim lis, nifi paulb maior & fpiffitor effet T da: tu UM paruaalofa, ore; branchiis, oculis, pinnatüm numero, (itu, (quamis, caudà minim difcrepans; fed in [on hoctantü quod alo(a fit latior. Sardina igitur (q1amas magnas tenues habet, colore eft vario , nimirü ghmaphiridi. Capiteaureo, ventre albo, dorfo cum viridi czruleo; vtroque (plendido rutilanteque; dum viuaéniari 7,4545 di» extrahitur. vnà enim cum vita viridis euaneícit, ceruleo manente, eoque hebe(cente & fplendorem /lzguunimr. fuumamittente. Inteftina habet parua & recta, alofaram inteftinis fimilia. e ^. Fellecaret: quamobrem non exenterata in craticula vel fartagine coquitur , velinolla cum oleo e- F 3o lixatur. Vérepingaefcit Linguam mordetmaxime (i paulo diutius a(f:ruetur. Sale conditz fardinz in annos duos feruaatur, fitque ex his garam, fed minus laudandum ob (quamatum copiam & fpinarum, à quibus caro difficile feparari, vixquein muriadiffolui poteft, | i Si lardinanoftra ea fit; quam Axiftotel. trichida vel trichiam vocat, vt reuera e(fz exiftimamus, (ceu- nimadverf? pulum nor tenuem nobis inijciet locus Arift.lib.8. de hift. anim. cap. 13. hzc fcribentis: 0/5 veau MMC pióvoi ? ixfvur eam Atov Té6 LALTAKOV TEM POT GOV T7 32x Op cv Ted. GUN OTTEV x9 Ag ms a4 Bucawioy 3 0i aude To quod [avdina Blxsua SEA co ou asos Aat T9 ur eaeveu Bug etv. oi moy 3s dri Eo: quovoi oivovayeseiy eig Y l'epov s eta- J] cxdcETUM Xorru- non[ubesnt qiNesav eic? A dpiop, ouueiav 5 vod y cuu Conon | vawatav: Cat ay bove Ldju 38 i ac donovqzu eic Y A Jplaws eizzrAcovreé 7] a Ames: quare aioxorma. Qu fic conuertit Plin. lib. 9.ca.1s. Intrantium Pontum foli non remeant trichiz, fed hi foli r^ ETE I(ttum amnem fübeunt, ex eo (ubterrancis eius venis, in Adriaticum mare deduunt, itaq; & illinc de- je "4? fcendentes nec vnquam fubeuntes e mari vifuntur. Nullus veterum fcripfit, nullus etiam recentio- Secundus, che rum aut pifcatorum aut fcriptorum memoriz prodidit, viditue autab alijsaudiuit fardinas noftras a- mnes fubire. Quocirca locus Ariftot. mihi (u(pe&us eft: Item Plinij , vt fortaffe pro zoixxo: vel lora] legendum fit $e/asas quas vete ad lamina properare magna frequentia illicque pinguefcere conftat, Eiuídem loci parspoítrema deprauata etiam eít: nam pro &am£ovres uo. 39 sx Ni mwov rec eig Aplaws ei» Locus alter. qx AÉoV eG) bAIOXOVTRU S reponendum, 5wsAcéovrec udju 33 aiia novus eir Atovrec 3$ eic 19v A'dpiav Aicuavrtu. ld o- ftendit Plinij conueríio. Idem re&? animaduertit Gaza;qui ifta fic exprelTit: Exeuntes enim femper ca- piuntur, fübeuntes nunquam. Denique res ipfaneceffario fic legendum effe docet. Aitenim Arifto- teles hic coutra fieri quam in Ponto, quem (ubeuntes capiuntur, exeunres autem non videntur. Ex Adtia veró exeuntes videntur & capiuntur; fubeuntes minime: quia ex Iftro per fübterraneos meatus ^f9 Adriaticum mare fubeunt. COROLLARIVM. Sardinz (Trichides) ex membradibus gignuntur, ipíz fardas ( trichias ) procreant; Ariftoteles ín« A terprete Gaza. Quod fi crichidesactrichiz magnitudinetantum & etate differunt , vt Rondeletio vi- detur, ita vt hí maiores: illi minores fint: ab(urdum fortó fuerit, ex minoribus maiores naíci putare. Ia Corollario de Alaufa elemento 4. detrichide & trichia multa fcripfi;pag. 10. pifcem cum thriffa, id eft alauía, eundem effe fufpicatus , ficut & grammatici quidam Graci, Scholiaftes Ariftoplanis & Ety- mologus, & recentioresaliqui non indocti, Nunc animus magis inclinat ad Gillij & R.ondeletij fen- 6o tentiam, trichides effe (ardinas: quanuisid Galenus etiam ignoraffe videatur; qui exedlluiac nomina- bantur trichidumautem vetus Atticum nomen, iam illo feculo plerifque incognitum fuiffe arbitror. Quod fitrichisnon eft fardina, quo alioapud Ariftotelem nomine fardina reperietur? neque veró tam frequentem vbique (puto) in mediterraneo pifciculum, & alende plebi tantopere vfitatum; ignotum fuitle, verifimileeft. quanquam Athenzus ex Epzneti de pifcibus libro, chalcides ab aliquibus fardi- nos vocari (cribit: XuaxiBaz, quc xaAgm 49) axodivsc: quae eius verba etiam Euftathius repetit. Ariftoteles (inquit Athenzus) quinto hiftoriz fardinos ipfas (cbalcides mmerum, de bis ewm agit) vocat. ego fatdino- rum nomen nufquam apud Ariítotelem legi. Wottonusex eodem Athenzi loco; quem integrum re- citauiin Eritimo, ( Elemento s.) non intellecto, Eritimosab Ariftotelefardinos vocari fcribit. Her- ,molaoetiam eritimos fatda elt, (ardisam dicere voluit;) vel farda fimilis, fed eandem effe (ardinam eríti- Bbbb' fno, Ye. "7.9 Li 924. ^5 De Aquaulibus. mo, veteres tontradánt. Diphilus thriffam & cognatos pifces, chalcidem & eritimum , facilé digeri author eft. T2475 985 on uode t HoseAcav weuGoadec, Hefychius & Varinus;hoceft, Trichthades Ent chalcides: vel; vt Heracleon voluit, membrades Sed pro ze:x 29s, legerim ceci, àrecto triffylla- booxytono v5: Vt Hoc. quanquam magis probo vt cevyjas fcribatur , ficut zviiae, Aoejov xod d ai TA ote IL eIAYSITED Goin (lego Solosn 5) xa) lu voii voto dn &vouat/é, Et Ariftoteles 6. 15. Ex 35. QaAne/x s (an^) ylyvevnu pde aieo. y (Gaza ven Cpadect) ju Dems rv vov (Bee, Cot 9E vov iBuns rarior, Ab eodem;,octa- &o hiftorig cap.13. o rec od nominantur. Pliniustrichizlegit, vt & Euftathius in commentarijs fuis in Dionyfium de Iftro fcribens: & Gaza: fimiliter enim hie Sardas vertit, vtalibi pro vevyiz. Libro et- ia 5. cáp. 9. hiftorizs trichias, 5 serlo legitur. Trichias bis annoparit, Plinius. Rondeletius qui- dem illicthriffz legit, quod trichides (quasfardinas interpretatur) nonimmigrent in fluuios, Cate- | rum ut farda pelamydum vel thynnorumgeneris eft, fardina veró pifciculus plebeius: ficapüd Grz- !9 Cos non modÓ rer! & rera viles piíciculi memorantur: fed éthynnorum etiam genere zgy';ds oXy- tonum, femelapud Achengum lib. 7, in Chalcidum mentione, quem locum etái deprauatum;huc ad- fcribam: Tejy rose 92 od aus mE uota. y crt Druuvi ae EA etyov. mero Füow 8 aL AiGG ul B» sr xivazv erdov A vd pony jan LR renuvauvs omen a Dile ev n rete, V erüm pifces minoresariftofi, id eft fpinis exiguis pilorum inftac zefercis vctrichides, crichizechriffe, nomtemeró 3a» * ei; denominantur. Maioribus veró , vt thyn- nides& premades funt, quid cum pilis & ariftiscommune? TT hriffis fane, id eftalaufis, & trichidibus, inulta funt communia: nominis ratio, vt didum eft: quod piíces funt parui, ariftofi, viles: quod gre- : duisiles: gatimvapiunturs & quidem vtrique cantu faltationeque: nam & de thriffa id fcribitur, & de trichide, Nd ni(i veteres etiam trichidis nomen aliquando cam thriffaconfuderint. Lineailla fpinofain ventre; in 19 liveibabea n 9Aau is & facdinis confpicitur: item in celerino Gallis ad Oceanum dido , Rondeletius apuam mem- bradem facit. Eidem apua Phalerica pifcis eft fardinz fimilis, minor, cenuior : cuius ventrem fquamz firmant & exalperant, vt in aloíis & fardinis viderelicert. Pellonius tum celerinum Oceani , tum far- dinam mediterranei matis,chalcidem interpretatur,magnitudine tantum diftinguens. Celerinus (in- quit idetn) afperiorem (ub ventre ex ariftislineam habet, quam harengus. Ab eodem liparis nomina- tur pifciculuslaculftrisin Macedonia: qui fardinam toto habitu refert, fed vengreeftlatiore: & lineam fub ventre afpecam habet. Non alius, aut certé fimillimus videtur, qui agonus in Verbano la- cu dicitur, alibi in Italia Sardanella, à maxima cum fardinis fimilitudine , vt Rondeletius fcribit: qui in ta quam exhibuit agoai (chalcidem ipfe nominat ) pi&tura, fpinofam illam ventris lineam oftendit. - 30 Sardinzs quas trichidas arbitror à Grecis nuncupatas; à minutis officulis (fpzr pote ) pili fubtili- tatem zquantibus, antiquum nomen retinentin prouincia Narbonenfi, Gillius. Sardz (vulgo ditl)&c quz vocantur vulgó aleces, aliquantó fardis minores, in magno vfu alendis familijs exiftunt. Suntij digitales pifciculi, quilongé optimiin Liguria faliuntur. easaliqui apuas elle voluerunt, Iouius. Sar- dinz, Romz vulgo Sardoni dicuntur: quos Bellonius eofdem harengis effe putauit, vcin Chalcidere- peries, pag. 216. Rondeletius harengum probé diuerfum pifcemfacit, eumque clupez potiu$, quàm chalcidis generi, attribuit. Liguresteflantur pifciculos perparuulos, quos lanquetosnominant, effi- ci Sardinas, Gillius. alij fant quos Sancletos Maffiliz vocant, athering Gillio & Bellonio. Anclude vel Ancludes medicis quibufdam recentioribus Italis dicti pifciculi, ( Gallis vulgó Anchoies , apuz enctaficholi R ondeletio;) fatdinis fa:dellisue fimiles funt, itavt he pro illis aliquando dolosà ven- 4e dantur. Ancludes enim maioris precij funt. eduntur falfe ex oleo, aceto & pipere, ad incitandum ap- petitum. — Eigula, qua & fardella & anchioe dicuntur, Bra(auolus. Agonos Cominomen mutare ' audio; poftquam falfi (unt, & vocari fardeas. Fracaftorius dittinguit, -- -Sardellarumque cateruz, His e(t maior Aquo. Benedictus Iouius in Lari] defcriptione ÁAquouis tantum meminit. nam qua Salena ab éo nominatur, (hoc verfu, Scardua, & Incobia ex Pigis, & Plota, Salena;)alia quàm Sardena vide- tur. Sardellz ex Benaco admodum laudantur; Platina: qui hos pifciculos ab agonis dinerfos;affimiles tamenfacit. Querendum an Sardelle & Aquones ( leu Agent) etate tantum differant. hos enim . maiores effe, Fracaftorius canit. Sardinz nomen Oceanus Gallicus non agnofcit, vt fcribit Bellonius: quitamen celerinum à Gallis Oceaniaccolis ditum; piícem eundem putat: Rondelerius diftinguit. quamobrem an fardinz in Oceano capiantur; adhucincertusfum. ^ Germanice tamen (ardinam in- fo terpretari libet, em k/eme Hering art im Meer: es AMeevagume. quz interpretatio etiam atherine & mem- bradi R ondcletij conuenict. Chalcides veró & fimiles in lacubus dulcibus, Seeagenen , Hering avtensm féaeffeo W «fer. V el fardinam faciemus alaufz fpeciem , eis arr der Zigenoder Golafifchenim Meer. Bellonius trichidem nominat alaufam xtate minorem, que Gallis Pucelle dicitur. eandem (vt audio) Angli vo- cant a Pylcber, vel Pylcbarde. Chalcidibusau: fardinis apuarumue generi cognatus videtur pifcis, quem Germani accolz Oceani Stinchelizg: Stoichfifcb, vel Sprrarchappellant, Angli Sperlm;: de quo plura dice- mus in fineoperis. Semarís, ideft fardelie, Vetus gloffographus Auicennz. fedSemaris corruptum apparet pre Smaris. |j C ^ Leonidesfcribictrichides betarumfolijs dele&ari, Gillius. Sarda (Trichias)bisannoparit; Arift. | hift. ;. 9. Idem lib. 8. cap. 13. eiufdem operis; trichias (Stc enm legenawm , pouizs qua m tricbaos sm Ae flendi- 6o mi) ait Itrumé Ponto ingreffos, 42^ 2 cx ltena (3 sorminle) xat éiv ets T A dias. Gazavertit; Solg enim. fabeuntIftrum amnem, vnde fiffo flumine per abditum terr meatü delluunt in Adriam: ex Plinio vi- delicet;qui fubterraneis venis eos ex lftroin Adrifticum mare defluere dixit, cum Ariftot. fimpliciter ex Iftro in Adriam defcendere fcribac.In eodem loco pro Grecis his verbis: E«sNéovree udo 93 s y, e Adoxov- quas &c]ov A dia, eias Atavmec ?) Ala ov mau. repono; E/ax A£ovTts Lo 3 8 y, (Alm oV TIS 65 T A d pian y cat mikeovec 5 &- evovmp. id eft, In Adriaticoenim mari contrà quàm in Ponto:-fubeuntes non capiuntur, fedin exitu tantum. Sic pauciora & commodius mutáris,& eundem quem ltondeletius fenfum reddideris. Porró de lítri gemina dinifione, ita vcaltera pars eius in Adriam, alterain Pontü delabatur, pluralegesapud Strab, & in Euftathij comentarijs in Dionyf Argonautas etiá e Pogto per Iftrá nauigandoin Adriaticü inarc . DeSard inis. Lib. IV. n NT TT ONUON SERA I dc TERAMO AR Ter RTL S NR I 2 AR iate p etueniffe aliqui putant. Aliquide €o fic breuiffimé: l'zp» 3 vv Lodovag od ieiGav s C77 Bouuuluv lipav, vawaime (O- Cat 7rWy'e alae TQ: 39d exco O5 qo eic Y TTovaoy 'peds 15 3 de Ty A play. Hyrcanum mare óc- cultis fub terraalueis in Éuxinumexireputant: vt fcribit Caefar Scaligerlibri de Subtilitate Capi5ts IntrantiumPontumíolinonremeanttrichig,Plinius. — Ted yl aepo Leonides dicit rei marinz peritos, trichides facile capere betarum folijs. huiufmodi enim olere & E mirifice dele&antur, & facile comprehenduntur; Gillius. Efcaiacentium niollior elfe debct quam faxatilium (inpifcinis.) itaq; preberi con- s | uenittabenteis haleculas , putremq; fardi- ZVoffra bac Sargi iconesi: "Rondeleti accurátior. nam etr linemá nam, Columella8.17. drmmo dor [o de[cendentes otlonas veprafensat (qua tármetin — 19 Pifcestummolliorestumficcioresiüfto, — — — morteiefert emane[cunt: ) cj dentés bumanmanon ad faliendumidonei non fünt. coracini ve- eiffimilesz qj mgramy iuxta vamdams 10 & pelamydes & mylli , fardz & fardenz; IACHÍAYI. &c adfíalfuram funt appofiti , Galen. Sar- | delle ex Benaco admodum laudantur.fricte; d A, . exagreftaaut malarancio füffundütur , Pla- £z. « tina. Tejvídw inter cibos viliores Alexis PA nominat. Li d- uu uu ! Ligulz, quz& Sardellaz & Anchiote di- i : É E & 20 cüntur, (gos [mpra ^dnchiaas Jine "Includes ASar- (E 3 ud ^ delli diflinximmu;) ac caeteri falfi pifces in pri- Mi XlE - -ma menía infumpti , aluum fübducunt. ANA ET Ego nonnunquam vfus fum ligula capite, A NEN id eft fardelle falte; balani loco in puero; AN 23 € ELS E cum deficerét alia;& egregie excreuit, Bra- RET VR 'fauoclus. — NN Eu '" Sardagenus gemma eft Plinio; primum Sicca eo H.a Sardíbusreperta. zc i i T"- ,53X CUdqnqa ;DE' SARGO, RONDELEÉE- SSNNN SG G CCOC ( ( REA CWEM ^) j du Io Vs f cd TUNI N.Z € I, bz zr pel DX» Gracis, vel fortaffe exex$c, vt / 9 z C RS li AU Les S 7 quodamlocoapud Athenaeum lib.7.le- AMETE LR | M Iz .gitur,àcarne multa: eft enim pro corporis fu Jd Ri i N2-z 3nagnitudine fpiffus, plusque carnis habet, I2;22z BW M TX quàm fparus, vel cantharus. Latinis far- 22 cz om Cc AWQWe iE gus;noftris & Italisfargo. Greci quoque CERE) mL M NES hodie (inguit Gui) appellationem eandem Inge STAT Eu NN uis zr 40 retinuerunt, ' (^wlzzlz—nLSIWNMCTS Sargus pifcis eft marinus , litoralis, prz- QN A NEM c : i dictis ( cantbare, [baro , aurate, ) & melanuro WEUeUI C177 UE AW 3/7 fimilis, fed corporerotundiore, compreffo; PENAT 4xEGXX £e Er fpifliore, fquamis paruis: colore argenteo, SS M 2 vae EC E A nifi quód à dorfo ad ventrem lineas nigtas EN. Z2 $72 E. : protenías habet;ita difpofitas vt primalatif- ES p *r Z4, ^] dimafit & maxima, fecunda minor minufg; 7 ERNCE &. 2223] confpicua, tertia primz fimilis, quarta fe- Aa NS zzz cunde,& fic deinceps ad caudam vfq; vt in mormyro videre eft. Ad caudam inacula eft '$? nigra, vtin fparfo & melanuro. Ob has no- .tas B&AaWéypestu (D, c aToÀVeypx M 8C Oppozru - joemrQ- dictus eft(ab edrifiot.ut citat «ther. ) quemadmodum & relanurus : cui fimilis eft, vtaitapud Athenzum Hicefius. Oculis 'eftvalderotundis;dentibus latiufculis.Pins 8z, qua ad branchias funt; rubefcunt, & caudc extrema: quz in ventre, nigrefcunt. Pinnadorfitenui membrana connexa; quá eft à podice ad caudam, maior elt in hoc $60 quaminaurata. Caudain pinnas duas valde. Àfe diftantes definit.Branchias quatuor ha- bet; corangulatum, hepat & inteftinapre- dictis pifcibus fimilia, Oppianus lib. 1. Z;usstma» fcribit faxatilem effe: A"»n d] a aolaeny toris Ao0t irypet uerum XergoA Guayov C. n 7 , E T E D ^. LC zpEEEEXCESU M S- 203 Eb: e &psaviQésio, Sunt vdz cantes herbis fronte virentes, Hic doitius eft fargis. Nullis tamén eff alius ex Quod! 5ih fii omnibus, qui de pifcibus Ícripferunt,; prater Alianum, qui faxatilem fecerit: fieq; carne fübftántiáue proprie faxa cum faxatilibus conferendus eft, vt mox dicemus. Seritienduiü igitür in faxis; Quz in litoribus funt, degere: nam reuera litoralis eft, & in ccenofis litoribus frequentior. Hoc confitmat Ariftot. (Lib. 8.de | . hit. anim. Cap 2. & Plin. lib. 9. cap. 17. Ibid. cap. 13.) Vbi mullus luto excitato abijt,fodere ehim po- Lib. nt.enhs ij teft, largus defcendit, & paícitur;imbecilljoresque ne eódeni adpatent; afcet. At idem Ariftot, mullá | c M RPQE -0- T e BBPE ; ihée P E , i : 4 d : , $26 De Aquaulibus. — | - inter litorales tecenfet. Nos veró fargos aliosalijs longe meliores deguftauimus » quare illos arbitror infaxisadlitera degere, hos magisinluto: quemadmodum mullus, qui cancellis vefciturymultum ab Xarrüs. alijs faporisgratiafuperatur. Etenim prolocorum & alimentorum varietate , eofdem piícesà fe dif- Zib.s. debit. ferre (ubftantia & carne; lib. 1:demonítratum eft. Sargus bis anno parit; vére & autumno, vtautor eft kanim. cap. 9. Axift. vbiin vulgaribus noftriscodicibus pro «xej2^, malé legitur zzo3», quod erfpicuum cuiuis effe Lib.7. poteft, ex Achenzolocum hunc Citante. Exeodem Ariltotele ( lib. 5. dehid. anim. cap. r, )alio in nm loco: Pariunt piíces plurimi histrib. menfib. Martio; Aprili, Maio:Autumno pauci, vt falpa & fargus. dicniasulm Ex his conftat eos nominis affinitate inerrorem inductos,qui fargum in mugilumgenus retulerunt, generi, c» à cam non fargum; fed farginum,dixille oportuerit, ob eamque caufam duos Axiftot. locos mendofos (argino différ- effe, in quibus fareum mugilis genus facere videtur. Horumalter eftlibro quinto de hiftoria animal. ve — — . capi. Alterlibro fexto eiufdem opetis cap. 17. Ac primum quàm abfürdum fit, fargum in mugilum "rift. loci duo genere collocare, tum ex ijs quz iam diximus, tum ex ijs que de mugilibus fuoloco dicemus , perfpi- emenda. T amfet. Nam fargus melanuro fimilis eft, vt diximus, ab eoque difficilé fecernitur,cum vtrique nota hd5HiUR nigra fitad caudam: fargo corpus rotundum, compreffum, caputparuum, linez nigro dorfo ad ven- amim.capg. trem, vt mormyro: quz omniain mugiles, qui pollunt competere? Deinde locos Arittot. quib. id fen- : tire videtur, mendonon carere, facileeft oftendere ex diuerforum eius autoris locorum cellatione. fcribitenim fargü vére & autumno parere. Teen?) iod à motpryos 8ics Eoo Os sod tesoros, &c pauló poft dicit, fargum & falpam autumno parere, loco non multó ant&à me citato Idéconfirmatur ex Athenzo, qui de fargoita (cribit. A'e1eore^nce C» zàjdila 04 Quo icopÁat, aix Ten auTov Quei Sic Sap (Q- sermo ee morals lid eft, Ari- ftoteles in quinto de animal. hift, ait argum bis parere, vére & autumno. ( ide etiam in omm C. ex Maj[ario.) His adftipulatur Plinius lib. 9. ca.s1. Pariunt fcorpiones bis, ac íargi, vere & autumno. Hac €um verafint, quomodo conítare poffunt ea, quz mox fubiungit Ariftot. Tcr 9j te zo) xeqaav(O- xg] Sepse. y entro td) NalGpaE, K€GpgU ^, eA iva: &; A Qc OY TEM 5 XUely TGY XEgnEay oí tjv! vy aov TE aocéidée YO y sod Gxa- sy2^s 3t0 6 peoEty ka Ag udo cs sto à edo e xw ar Oe ve iei ovo iutous : id eft, Pariunt quedam hyeme, quadam mítate. Hyeme quidem lupus, mugil. acus. Et; A vterumferre ex mugilibus chelones inenfe Decembri, & argus, & qui myz»n dicitur, & cepha us, Feruntautem in vtero triginta dies. Is eft prior locusexsg.déhilt| Quodfi, vt ex fuperioribusliquet, fargus vere & autumno parit quomodo cum mugilibus Decembri fetum concipit; quem pofttriginta dies edat? neque eft quod quis meeBiova, menfem Septembrer interpretetur: nar Ariftoteles diferte fcripfit, mugiles hyeme parere, quod explicans fubdidir, menfe Decembri concipere, trigintaque dies vterum fetre. — Quare hic pro zze- scs aztpnylioc, legendum effe exiftimo: & pro y &3ovec ( vt id etiam obiteradmoneam) ysAave. Alter lo- cus eftlibro 6. ca. 17. de hift. ;xoycs 5 xvíewevzu tio aa Y awceibcava ulus xvet BE atoms sei Qymuz x00 y xa.AS at Àé qwec y eva P. wientun y «od ud Ewva $ V au^ Y 4 gd guy a -payav HUI TL) Gp'yd). id eft, Sargus menfe Decembri concipit, vterüm fert dies triginta, & ex mugilibns chelon, & myxon eodem & zquali tempore cum fargo vtetum ferunt. Hicquoque farginumlegendum effe cenfeo, qui à fargo diuerfus eft, vt anno- tauit Athenzus. Et cum mugilibus alibi numeratur ab Ariftotelelib. 9. de hift. anim. ca. z.. Exeyivoi y Bendvars ui Eovscs quanquam hic corruptélegatur paxoves pro jeZovec, quam vulgarem lectionem fecutus C. reliquiitb. eft Gaza, qui papaueres conuertit. Quare exhis A riftotelislocis red? colligere nemo poteft, fareum Lib.7. 7 exgenere mugilum effe. Cetera quz de fargo fuperfunt;perfequamur. Is pifcis falax eft, vt cecinit Op. his verfibus, quosin capite de cantharo protulimus. nec folum alienas vxores deperit, (ed etiam mire D.E. Capra- ardet foedo capratuin amore, quaminfaniam pluribus defcribit Oppian. lib. 4. Xegytid|, eli etorm moss vum amor. — dug uir enge. Ais d iesgxeii, óaecats ^or dé fosciniv E'kasiey hus v ape or, 19] eivacéuos zog. tovrtc, In uadit far- pu 1t? eos caprarum mira cupido: Qui madidi fimas cupiunt tractare capellas Montanis gregibus » quanuis NÉE eaput Yit agmina Ponti. Cztera pete ex Oppiano: funtenim prolixioro,quam que adfcribi debeant. J£lia- nus id fcribit: Sargi capras vehentifliméamant. nanque cum caprarum pi oximé litus pafcentium, v- niusautalterius vmbrain litore apparuerit, protinus gaudio exilientes; fummo ftudio adpatant; ac JEliantes 1.23 faltunon admodum ad (altandum idonei , capras contingere affectant. fenfum enim caprini odoris percipiunt, etiam fi fub fluctibus natent. itaque voluptate geflientes, ad easaccedereftudent. Quod autem tanta amoris infaniain capras exiftunt;exijs idcirco capiuntur,que tantopere defiderant. Nam pifcator caprinam pellem extractam cum cornibusinduens,irfidias parat, foleà tergo relicto.atq; fa- tinam caprino iure madefa&tam in eam maris partem fpargit, vbi habitare folent fargi , quib. tanquam philtro quodam odoris allecti accedunt: farina vefícuntur, pellisaffimilata capre conípectu permul- centur,Ex hisautem pifcator multos hamo robufto capit;cuius lineaalbanon exarundineappenfa eft, fed virga& cornuarbore. Simulac enim ad hamum adhzferit,fübtrahere expeditiflim? conuenit, nea- liosconturbet, Manu etiam capiuntur, fi quis Ípinas quasad tuitionem fui excitant ; à capite ad parté inferiorem reuocando & fle&endo declinet, premendoq; ex lapidibus,in quos ad latendum fe.com- pellunt, extrahat, Hzc /&lianus; qui Ípinas quas ad tuitionem lui fargi excitant; pinnas dorfi quas e- rigunt intelligit. ; 5 | B ApudAthenzum lib.7.ab Hicefio fargus melanuro, alibiapud eundem melanurus auratz compa- F ratur. Ecalibi lib. 8. Egjol coquere egi T. uev vav eii eb uuimegoi , id eft, fargi adítringunt & ma- gisalunt quàm melanuri, Qui Brundufij capiebantur;ab Ennio laudantur. Noftri reijciendi non funt, przfertim qui vere, & autumno capiuntur, aftate funt deteriores. Dicemus igitur fargos qui in lito- ribus ceenofis degunt, ceteris mulcó deteriores effe: qui in faxis litorum habitant , vt Oppian. author eft, vel qui in purioribus vndis degunt, fubftantia auratis feré fimiles, mediaícilicet carne, ad ficcita-. tem & proindead duritiem inclinante. Quam ob caufam fucci bonitate ab auratis vincuntur,& magis adítringunt, & multum nutriunt, vt Hicelius dixit. | | E Noníolum caprina pelle & caprino odoreallecti capiuntur, vt prius di&um eft, fed etiam fagena. Eib.7. Numeniusin Halieutico, narrante Athenzo, fcribit: Piceqpune contra pifcantium infidias altutum elfe: & ovomiigésum appellat; quod cum hamotenetur,lineatfad [copulos atterat,id confirmat Plinius lib. 9. Cap-52», | Archeftra- io jo 40 [e] -—- 6o. E r D ES ) x De Sargo. Lib. IV. 827 .— "Aréheftratus quod duris fit. pifcis,affum & calidum cafeo aceto,condiri vult: iolliotes autem ac & pingues piíces fale &coleo. | | DE EODEM, BELLONIVS A Satgi nomenantiquum Maffilienfesac Genuenfes adhuc hodie retinent, Vn Sarg. Romani Satgo- A no, Veneti Vn Sargo vocant. , , | Oceano Gallico ignotus pifcis,mari rubro & Nilopeculiaris: 8 quibus locis vfque in montem Si- B nai ad eius regionis incolasimagno cómodo ac Tu deferri folet. Notas cum Sparo peculiares habet: 1 0 amboenim tenuibus fquamis conte&ti funt , planoque funtcorpore. Linea ambobus à branchijs ar- cuata vtrinque per medium corpus deducitur:Pinnam continuamin tergore gerunt, caudam bifurcá, inextremo,vt Melanurus,nigram. Verum pinnas quam Scarusad anum habet vnico; vt coruus;arma-- turaculeo. Branchiarum exterius tegumentumípineüm, nigrum eft, Oculos habet cefios:dentibus exertis przditus eft; ordine difpofitis in fuperiore &inferiore maxilla,Ànumero octonis , humanos ipfa. effigie referentibus.Oris ricum mediocrem;pinnas in acutum definentes.Sargi dum recenter ex aqua rodeunt,tranfuerfis lineis, vt Mormylus;funt infignes. Heautem linez minus funt in demortuis có Pond e Ouidius: | | fnfrgnts Savau[oue notisyimfignis cj alie, Efl & alius pifcis fluuiatilis ex genere mugilum; cui etiam Sargo nomen eft, fed hic de matino tani» 20 tum fermo eft: fluuiatilem füoloco defcripfimus, i | p COROLLARIYM Xuoylcóxytonum eft, vt in Ariftotelis,ZEliani, Oppianiq; libris legitur.nám aptid Ariftotelem quin À. to hifterie , cap. ir. vbi bisreperitut exe €- paroxytonum;, reponi debet exoy7(9- vt R ondeletius animaduettit. Melanutum Hicefius ait affimilem elfe exexas(legó vxoya;) Athenzus. Sargus pifcis eft . quinunc quoque Sargus vocatüt, Malfarius Venetus. NNón modo Maflilienfes & Ligures ; fed omnes quas obiui repgiones,íargum adhüc vulgo nominant, Gillius.Lufitani etiam fargo. Roms Sargusimpe- rialis dicitur,vt Corn Sittardus olim indicauirt.Illyrij pifcium aftinitate decépti; aprum chierpner vo 30 cant.Íed vox ea fargo debetur.apet énim fargi modo corpus tornatur habet, Bellonius. Germánicum nomen fingendum eft.nam cum in Oceano Gallicoignotüus fit pifcis, tefte Bellonio:in Germanico et- iam deeffe verifimile eft.appelleturigitur;eiz Gejshracbfme , vt & corporis eius fpeciem (bramis vulgo di&is pifcibus fimilem,)& occultum cüm genere caprino confenfum indicemus. Velem£Brazdbracbf- -* emen art immer: id eft,Melanuti fpecies in mari. Vel defcribatur eis Adfeerbracbfenenarty mit vberqwvergem fihwvartzen striemen vom rucken banabyvote an eit bevfichyoder auch ar dem mormyro y ifl eim [chenelere merbracb[- menart.Sargum cum melanuro aliqui confündunt;item farginum cum fargo, Rondeletius. de Mela-- nuro dictum eft fuo loco:de fargino inter Mugiles.Scarus Romanis noftrisque non plane notus eft.a- lijenim ob fimilitudinem dente;alij fargo vocant. à noftris quidem pifcatoribus pro fargo venditurt cui fimilis eft corporis forma fubrotunda, & aculeorum pinnarumque fituac numero ; Kondeletius. 49 Gazapro fargino;fargonem vertit.in eiufdem translatione latgiacialicubilegitut, pro fargini.Pifcem generis leuciícorum.quem Galli vulgo gardonum vocant,noftri e Scbova', (intet Albos nobis defcri ptum, )Bellonius fargum aut fargonem fluuiatilem vocat;fola opinor nominis Gardonis ad Sargonem fimilitudineindu&tus.cum fargus veterum;& farginus (pro quo Gaza fargonem alicubi vertit, )longe diuer(i;tum inter fe;tum à gardono Gallorum,& marini tantum fint. Xoey:;oin catalogo pifcium Taré tinicorruptum vel plebeium videtur vocabulum;provxeyo. | f Sargus pifcis genus eft,quiin /Egyptio mari fere nalcitur;Feftus: qui hunc etiá Lucilij Satyrici vee« B fum citat: Quem preclarus elops,quem ZEgypto fargus mouebit. In mari Adriatico etiam non infre- quens eft.In hec maria (circa Romam , inquit Iouius,)Sargusnon femper enauigat;qui Brundufij,En- rij poetz teltimonio, longeoptimus habeturijmamque quos — Hewpérem clo» Cir Sittasdu mifi, que Sorgen — 50 Romz habemus,auratam maguitudine vix excedunt: quam et fnemimi)ca pastas y dentes reprafenteret, ^ jamlatitudineatque argenteis fquamis referunt. Hicefius ait melanurum confimilem elfe fargo, (vimirnza forma etiam , non fc- lum vi alimentaria. )Pifces fargis aut melanuris fimiles, excepto roftro quod acutius eft;paruis dentib.nó ferratis , fed hominis ámilibus;(vzersam (arg: , ) ex lítria Venetias afferuntur, Picij vulgo dicti. eoseffe arbitror quos Speufippus Melanderinos appellat, &Melanuro fimiles effe dicit, Gilltus, Sargus cantha- ro pifci fimillimus eft, Maflarius & Gillius. Sargus etiam & Íparus in cauda notam nigram habent, quemadmodum mela- 6o nurus,qua nota decepti multi, hunc à fimilibus diftinguere nó | potuerunt, Rondeletius.Sparus à fargo folo colore diftingui- tur, &c.Bellonius: videin Sparo eius. De dentibus fargi plura - Belloniusin Aurata s. Fs Ouidius fargum inter pelagios recenfet. Rondeletius lito ralem effe oftendit. — Sargis pifcibus (inquit Zliamus r. 23.) idonea domicilia faxa & cauernz funt; quz non latis lumini- busilluminantur; fedtanquam feneftellas paruulas habent; tanto interuallo diftantes, quo pertinere & permeare folis fplendor earumque diftantiam lume folis complere poffit. Bbbb 4 Cum a $28 . De Aquatilibus Cum etim omniluceSargi dele&anturz,tüm verb folis maxime radios fitienter expetunt. Apud palu- des & breuia vitam agunt,vicinam proximam continentem fe habere gaudent.Hzcille,ex quo & Phi- les repetit. Zaoyav yp Q- m&voyariw $xuipov; Oppianus:qui etiam vo3éc;id eft iznauos eos cognominat. Car- niuorum effefargum apparet inde quod inefcaturlycoftomo;vt referemusin E.Pariunt citca equino- tium (arg vcin melioribus Plinij codicibus legitur: alij enim habent fpari. Bis anno parit,vere & au- ,, tumno,vt Afiftoteles tradit.idem tamen fexto de hiftoriainquit,Sargus coit menfe decembri , fert v- terum dies triginta:quod fane tempus , neque vernum,neque autumnale efbnif quis dixerit Sargoni- "biprofargone mugilum genere capi , etiamfi ibidem à mugilum genere diuerfus effe videatur. Nam Jibre quinto dixit Mugilum,labeones, fargones; mucones,capitones graueícere vtero menfe decem- D bri incipiunt, geruntque diebus tricenis,Malfarius. Sargus alios minimé comitatur, veluti füperbus,Iouius. Ego vero gregales elfe puto. nam &,ZElia- notefte, inloco multi eodem agunt:&;vt in E.dicetur,confer&ti capiuntur: & mas vnus plures habet vxores, Canthari quod inamatores (üarum coniugum odiumacerbum habent;acerrimas ugnas edi videtes:nec tamen illis more fargorum pifcium de multis certamen inftituitur: fed non Mis quam Menelaus cum Paride pro vna vxore decertant ; lian. Eadem dere Oppiani verfus Rondeletius in Cantharo recitat. Mares pro faeminis contendunt:quo in certamine qui victor euaferit,folus faeminis potitur omnibus, Oppian. A?hore d dit Zeoyby Odrvre?hovrm AavorAytoem i Sus, Numenius apud Athene - um:qui nomen AwogAypyésem y mxveotyov ax€4 mic 9 eg interpretari videtur : rarum alioqui, nec víquam alibià me (quod meminerim)inuentum.Videtur autem pofitiuus effe auvozas£ vt o uz Asz.Euftathius in Iliados K.diuerfa compofitaà verbo za£dlev oftendens;nil tale habet. poniturautem id verbumali- 20 quando xesev & aea: vt hic pifcis in hocaftutus fit, dum alias alijs circaretialocis,quanquam pro- ximus eis,apparet & eludit:quod fi quis eum R ondeletio jwozasyz. ex Plinio interpretari malit, quod lineam ad (copulosatterat, illi non contendero. Inter f: argos(inquit Plinius)ipfe qui tenetur;ad fco- . puloslineamterit. Afvov quidem pro reti potiusplerunque apud autores accipi puto,quam prolinea cui hamusannectitur:quam Oppianus tertio Halieut.fübinde óojio! vocarefolet. Videtur & xeS«r(g« G xelévyc prolinea acci pi; prefertim maiore & validiore: vel pro hamo eiannexo, veletiam efca hamo inferta. A7" ózrdvow xad eria artAuegJ0i cu Quy avem Ty Sus; Oppian.lib.s.Halieut.& mox, Ho» oxi Y &uaacSor eir aisyxigpoio arscóvmec Kol Uer (O55 xa edo eic mo TÉAQ'y(G- cavis, lic Lyfias & Meliton;Suid. Quidaminle. xico Grecolatino «afem hamum interpretatur , qui ad modum catheti, id eft perpendiculié funiculo fetaceoin mare demittitur.hinc in epigrammate reiy/vac ix xa96rs : quod quidam malé vertit ex afpero ; e teti./Elianus de animal.12. 45. inftrumenta pifcatorum enumerans , cum eaquz retibus fit pifcatura, Airoynominat.A yuspie Vero(inquit)4[gsou izmetow vei div, GcC. ALTE TE &'*ypimv cud vous ÜeAEL Tod pfi a5) zsgly9'u di, (lego wnev9o, ) &c.Pollux lib.ro.inter pifcatoris inftrumenta primum numerat, arvg/da, Mio, moivasyoov: & c. deinde ósuiaz; anysisparyrploy py Att, arsprovbi Alva forte pro filis accipiuntur, vtin il- lo poétez remauóiue viexvso Aivo, Oppianus paulo pofttertij Halieuticorum initium, diuer(os pifcationis modos commemorans,fic canit:Pifcationis modi funt quatuor. primus hamis vtitur. Tó» d|, oi Jd Dovalwtosiv obvacwarp duoi Sosa oir: — o 'gualud Varr eov SACO! »X*yptios SOY. : Oi dl a&ra Jupyyo Nivégpo Qov 6x ara Naquctov. noxa dvorysc tar aio 99 xad'érya vyevyuliv: H' groNvaeysispoiaw oioy oi eo Boats : T. Ea igitur quz hamo fit pifcatio, duplex eft: aut enim calamo fiue harundini annexaeftlinea,expilis 46 equinis fieri folita: aut manui ; contortus fcilicet e lirio funiculus, SuyayEà quo vel plures dependent hami,vel vnus xa3£ry« maior fcilicet & efcam maiorem continens ad pifces cetaceos capiendos.Infe- xius etiam de anthiarum pifcatione fcribens,magnorum pifcium, lineam facit uéya aéc jua Duváspo Qov, &C hamo lupum pifcem infigit. & mox de cadem linea, bopuy£ Dixgoemeo Tt xd) zonas: in progreffü veró eandem communi vocabulo jpsl appellat. R etia veró femper (ni fallor)lina vocare folet. nam cum de - retibus variis dixiffet;fubiungit: Mse/a 7 cidxoj avi Boa oj papam Ava: xoXTwv, Et mox: X ésnóUc ud gra ewrtiam & d»y«olritos Alvoro E Axe pd G-. Item: Xcbupauvoa 3 07€ xb TOT J?nmAniian Avoir His fcriptis, vt f2 argum AzAS ye ifcem cognominatum oftenderem, abeo potius qu od retia quam quod hamos eluderetincidi in Eu- fathij parecbolas liadosri.fuüper his poet verbis :o-- ücüT TS Quis Ylépt 9n Geom xa ipd ispiy ixfuU E x arüvroio Seo Nvasitig) tivoTTL o AXE Axe ivo (inquit)nunc vocat lineam clino, ly &x Abg o4, ee primabreui:quanquam frequentius hoc vocabuli proreti ponitur.Et rurfus in Odyilez B.Lina(Aía) $nquittum retiatüm vela dicuntur:idq; nomen h odieq; feruatur cum alibi.tum circa Pamphyliam.y- bilinaria( Awxexa) vocant retia venatoria: & fi quod animal illapfum euafecit » id buviomi dicunt rhe- toricadictione.Etalibi;,Linum etiam pro chorda dicitur. olim enim lino pro fidibus feu chordis vte- bantur.Hzccum ita fe habeant;,rem in medio relinquemus quod ad fargi circalinum aftutiam attinet. capi quidem eos & retibus & hamis,mox in E. apparebit. Capras quantopere ament, AElianus & Op- pianus przdicant. y" | . ho cda if ^ v: n. : Sargus fi teneatur(Pamo, )ad fcepuloslineam terit;Plinius.Vide fcripta proximéretroin D. Sargos hoc modo Cares capiunt: Cum enim molles & remiffas auras aufter afflat,G ad litus moderate & leni- ter fluctus murmurant:tum ad pifcatum arundine piícatornihil eget, fed iuniperi benerobu(tavirga cg ex quá fumma lineam appendit, atquead hamum efcam lycoftemum (neque recentem. neque plene tamen inueteratum)accommodat:deindein pifcatorij nauigi) puppe fedens, infidias tendit,easque in mare demiffas leuiter mouet; fimul & ei quiete inferuit puer;qui probe tenens vt (eníim pedetétimq; nauisimpellendafit;ad terram verfus temigaát: Tum Sargi permulti exultantes,& geftientes ; eícam a(- fequi;fefe ex fuis Tatibulis incitant, & profiliunt, atque efcz illecebraallectati, ad hamum congregan- tur:cumq; propius àterrafuntcibi auiditate capti,facile comprehenduntur.lianus 13.2. Sargi ver- riculis & plagulis capiuntur, Plutarchns.Vrinator aliquis peritusin mari facile etiam manibus fatgos ceperit; & [cienas.Sargi enim trepidi inanguítum aliquem locum ( 5e au by )maris fe recipiunr,cater- uatim colle&ti:& fpinis dorfirigentibusitahorrent, (ceu vinez alicuius fepimentum. fpinis confitum ) vt tractabiles nó fint/fed peritus vrinator animaduertens capitis caudzque fitümin fingulis , à capite primum IQ De Sargo. Lib. IV. 020 primum contingens fpinas permulcet acdeprimit; vtraque manu fingulum apptehendens.manent il- li conden(ati & capiuntur, Oppianus lib.4. Halieut.Sargi tantopere caprasamant,vt cum ill à pafto - xibus in magnis zítibus adlitora vbilauentaguntur, fargi moxadnantes conferti eas circundent,ac cirgosfilientes mirifico gaudij argumento lambant: necafípernantur eas capre tanquamamantes. V- bi viftoré mari iam exeunt caprestum fargi moerentes vniueríiad extremum víque litoris marginem co- mitantur, & inuiti deferunt. Verum perniciofus eis hicamor eft. obferuat enim pilcator geminos fco- pulos anguíto inter eos fpacio folem admittente , quod multi pariter fargiincolunt.Solisenim radijs admodum gaudent.ibi pellem indutus caprinam,eminentibus fupracaputcornibus, manet:& inij- cit inmarefarinam carniadipique caprinz permixtam. — Alle&i itaque fargi ipfum mare ingreffum 19 ceu capram amplectuntur.is verb mox calamo é corno atbore extenfo, lineam é lino cano demittit, & ' hamocarnem de vngula caprinainferit.& mox quem ceperit fatgum;celeriter manu retrahit, ( «d:er- gem forte] loas y ew moy eru tnalim awyeit Ad teusv. )nam fi dolum animaduertetint pifces , fimul e« mnes trepidi refugiunt.lin clam & celeriter pergat,nullus eum quin capiatur effugiet, Oppianus libr, ;3.Et mox:Capiuntur & alio modo: Maresinter fe pro foeminis verno te mpore certant:qui vicerit, fo- lus feminisomnibus potitur,quas inaliquem inter petras receffumagir. Itaque pifcator na(fàm am- plam & rotundam in mare deponit, multis circaintroitum myrti,aut lau ríalij fue frondibus obumbra tam: & cum peracto certamine victor aliquis euafit , mox foeminas omnes in naffam,ceu aliquod petras latibulum colligitforis interim ipfe ceteros mares arcens.tandem & ipfe vltimus ingreditur:atque fic . pariercapiuntur. —. 5 .. — "P AN v» em. 20 Sargus Brundufij(Ennij poetzteftimonio) longe optimus habetur, prafertim (i pregrandis fucrit; F Iouius. Nullam inefle gratiamlitoralibus fargis; ait Plinius:quod miram videtur,cum is maximé circa litora capiatur, Acliano tefte , Idem. In cibo laudatur. eftenim ftomacho gratus.probum generat fuc- cum;facileque in corpus digeritur abundenüutrit;, & aluum mouet: Vuottonus neício ex quo veterum, Xenocrateforían.Melanurum Hicefius ait confimilem(ffecre meemse ci» alimento) effe fargoinferiorem tamen bonitate fucci & (uauitate: fubaltringere modicé & multum alere: Mixgdc 8$ eese pen y xul eiua TéiQigov, Acheneus.Et rurfus ex eodem Hicelio : Sargi magis quam melanuri tum a(lringunt;tum nu. ttiunt. Ecex Diocle:Recentium(»cooo»)pifcium carnes funt ficciores,vt (corpionum,cuculorum,paf- ferum , fargorum. Gariopontus fargos , turdos &alios quofdam pifces hydropicis etiam dari iubet. 4 : H'vixes 0e aw Bugovr (Q- 6» gea Q'ejav e ) Mmi elvodpóes Bóceu- yr eiu Som Ga ety. T3149 Vx ew ó7rlàv amwa*ylv TQ) Kar oL TOL SOY EJ Aerei ry D gIADVs Jpyuer eBay udiov dat. , XXAseos à QUce gir da wy qu 06 pot Sion óos Tày $speby quae TE0TO pspynude e ixcSuv, . Tov d] ivy Soy uepvovtgy Te imet ste mia voe Tetps.on A Aci LSy0Y A6719181 TrOLOtUCS XO God EA ERA. TluJ eroe 98 Cy ei psp (8 auris &» aturd A rcheftratus. Sar gi caro prodeftcontra prefteris moríum:Rauifius,nefcio ex quo authore.Plinius fibene memini, € de falíis pifcibusin genere hoc fcribit. Sargi dentes geftatiomnem dolorem dentium auertunt,Kyta- nides. 5 oc am P*w cy a Sargi & Sargini nominantur Epicharmoin Nuptijs Heb. | : H.a. | Timidi,& zelotypi exeorum natura cognominari poffunt.Opplanus vo3«5 , id eft pigros vel igna- Epubets. 40 iios vocauit: Arift.apud Achengum seAxvayecl uus, co^ vyostuscs c ó) pozruyagius ts Emblemata Alciati extant duo:primum in amatores meretricum. Teones. "illofg indutus pilcator terimiracapra, e^ ddd;dit vt capitscoraua bina fuo, . Fallst amatorem flans [gsm $2 livore [argum y Ta laqueos frei quem gregusardoragifs — Capravefert [cortum. fimus fit favqus amanti, — Quvmifar ebfceoo captus amore perit, Alterum quod infcribitur Aemulatio impar. | "lrimolanswnilums comitatur degener harpam, —.— Etpradapariem ape cadentis babet, e-Veullum profequitur,quifpretas fareus abillo, — Pratevitalqueautdoa dsvoratore de pts Atc mccum Oenocrates agi!zat deferta S1udeniumy — Viitur boc hppocuria tauquam oculo, Hominemexaliorüm laboribus fibi fructum & gloriam vfurpantem. & alienam(vtita dicam )me?- So fem d.smetentem,fignificare qui volunt,fargü & mullum pingunt.fequitur enim fargi reliquias mul- Jus, &c.Pierius Valerianus. , — Ix mari circa Taprobaneninfulam cete quedam habere ferunt capita pantherarum , leonum, & a« rietum,aliorumqueariimalium:& quod magnamadmirationem habet, SarynoRnvM Ípeciem fimilitu- dinemqn.e cete nonnulla gerunt, A clianus :6.18. Savavsin Lacerto eft.Saurum;id eft Lacertum;pifcem quendam R ondeletius vocat, roftro & prio- re corporis parteacubus fimilem: pofteriore vero , vt & carnis füb(tantia, /combris. Vide in Lacerto, " Saluianus A qe R.ondeleciuslacertum peregrinum feu maris rubri vocauit,melius pin- . gitacdefcribit.Hiftoriaoz,& Romz vulgo(illic enim peregrinum non effe, ) Pefce Tarantola vocari: . Latinum nonaen nullum eius extare ait: neque vocandum Lacertum, quod nomen veteres Latinipro $e coliafere vfürparint. Trachurum quoque alium pifcem eife;à Sauro diuerfum, &c. SAXATILES pifces communinomine dicüntur quicunque in mari inter faxa degunt, Grzcis ecreazo, Sed recentiores quidam fpeciem vnam priuatim faxatilem appellare videntur,camque f'uuiatilem na marinam,cum veteresin mari tantum faxariles conítituerint. nam qui dererum nomenclaturis libel Ium Latine; Polonice & Germanice nuper edidit Saxatilem interpretatur picem; quem Germani Srezz bif; id eftSaxa mordentem PoloniPftranik appellant: de quo fcripfimus fuprain fine hiftoriz gobio- zum;Corollarioll.pag.406. Maurus quidam epifcopus in Conuiuio patris Dei ; alijsalios piíces ape ofitos comminifcitur, Ifaiz ferram, leremic (axatilem.quoniam fcilicet hiclapidibus opptelfus tra- ditur à ludzis;ille à Manalfe rege ferra diffeCtus, Tam viridis Íquarmis paruo faxatilis ore, Ouidius:tá - quam faxatilis non differentie tantum, fed etiam fpeciei nomen it. fed pro fquamis legerim teragus; de linioiquiparuumteragumex Ouidionominat, : ^ | ] SAXAY« 30 N BL] £ie5, $30 De Aquatilibus. SaxavLvsin Regimine Salernitano,nefcio cuius linguz vocabulo nominaturpiícis quem Soleam effe volunt | ScALLIVM nominatur in Conftantini Geoponicis his verbis.Bithynigarum hoc modo preparant, accipiunt fcallium , ( Corgaríms banc vocem omtttit, )aut exiguas menides, &c. vt in Garo recitiiom eft. Varino Z«avor poculi genus paruum eft, «vAfov pagó; & mxoiAe mua eptov, "adi. DE SCARO, RONDpELETIV S SS Se SONOS Mi — y SOS : ZZ ; RENE m P) » SN ES E77 24. y t yn Scari dua fpe- S Canvs inter faxatiles omnes principatum tenet. Primum autem admonendi funt lectores Scari duo 10 ao effegenera,& hunc quidem 2» vocari;alterum veró aióAov, vt profert ex Nicandro Thiatireno A- 1o thenzuslib.7.quorum vtrique multe quidem communes funt notz, fed funt etiam propriz:ob eamq; caufam feparatim de vtroque tractandum putaui, vt resipíz caros aliquando infpecturis notiores fint. dj CP CN Xxce- igitur Graecis dicitur Xon r£ exosoer autore Athenzo, quod fignificat falire fiue tripudiare, hic potius véué9w;id eft, depafci:id enim aliquandofignificat exouoew, vt ex T heocrito docet Phauo- rinus.Scarus vero algam herbafque alias depafcitur, vt mox fufius dicemus. Gracietiam huiustem- poris exeooy nuncupant, ( Z4Maffarto tefle.) Romanisneftrisque non plane notus eft, alij enim ob fimili - tudinem dente,alij fargo;alij cantheno vocant; noftris pifcatoribus pro fargo vendit. B Diíciseftmarinus,faxatilis,[quamis magnis,tenuibus,colore ex czruleo nigre(cente,ventre candi- do:fargo fimilis , corporis forma ad rotundam accedente;aculeorum , pinnarumque fitu & numero. 40 €,43* A.Verum à fe Scarüi propont "At benai locis ldesm emen- datu. Scarum uon - effedentibus ferratis. Quod non fit CATPAHOTHA. Cap,2- Hisnotis ab eodem fecernitur , maculanigra incáuda;lineis nigrisà dorfo ad ventrem duis caret. Dentes planos hominis modo maxillasque habet;imo proprie folus latos habet;pluraque & maiorain maxillis offea tuFercula, caudam latam in duas pinnas non diuifam. Adhacoculis eff magnis, fu per- cilijs colorisindici.Binas vtrinque branchias habet,alteras fimplices, alteras vero duplicesautore A- Lib.z. de hifi. yiftotele.Corangulatum.Heparin tres lobos diuifum,à quo fellis vefica pendet;fed inteftinis alligata. Fel nigricoloris,& fplenem:ventriculum paruum cum quatuor vel quinque appendicibus, inteftiná conuolutum. : Hunc pifcem quem hinc proponimus, verum effe antiquorum fcarum conftanter affirmo;Sed quo- niam ex Áthenzo, vel Ariftotele proferri quedam poffe videntur, que nos coarguant,locos iftos pau- & fuccum fübftantiamue eius pertinentfimul tradentur.Locus eft Athenzi libro vii.quem ex Arifto tele profert. Xxaocy A'eASUTEAYG x09 y aL o6 ov TDe eivaa Qu» »t9) [A0VH e) X 30 ex ox patyov, Tae Tt SvjAa, t py Se y^ar- Teo i Adan ( Rondeleius otmerat d ioo vt sn ver fione quod, ) avegaytQusaw s kapdiau veieymvov, to a A dUxov yrelGoAo rz" x ere x Alu, wol amio aes t cv. 9 Boony x iov ro Lye YN Sy 5 05 otav Sv. aov (B e gi) ov edv ivy Duy Mou eie uaerde vd vov ula oo 7,01 jd ri moie Sues emw: . Xx 95S dose id eft,Scarum Ariftoteles fcribit fer- ratis effe dentibus, & folitarium, & carniuorum, os paruum habere, línguam(nonadmodum)adhz- rentem;cor triangulum, fubalbum,bilem nigram & yos nigrum.Branchiarum alias duplices;aliae fimplices.Solus vero pifcium ruminat, gaudetalga, quare & eacapitur,zftate viget. Hzc Athenzus. Quorum initio ftatim error eft infignis. Ariftoteles enim libro 2.c.:5.de hift.animal.( & hb.;. c.. depar- dempto fcaro.E: Plinius(lib. i,cap.37.)de dentibus loquens, pifcium omnibus ferrati preter fcarum, huic vniaquatilium plani. Quare addenda negatio,legendumque exagov A e4svré^u Quei $ «moy mad ov eva .At hec nota huic noftro maximé propria eft. nullus enim eft ex omnibus pifcibus fquamofis,cui latiores magique plani fint dentes, minufque ferrati.Przterea carniuorum efle fcarum;ex Ariftotelis libris;ijs faltem qui nunc extant, non colligas.fic enim libr.8 de hift.animal. Victus eadem ratione non omnes vtuntur. Quidam enim carne tantum vefcuntur,vt cartilaginei,vt cógri , channz, thunni,lupi, Íynodontes,amiz,orphi,murenz: mulli vero nutriuntur alga, oftreis, ceno;carne.Dafcillus ceno & ftercore.Scarusautem & melanurus alga; falpa, ftercore&alga. Hicaperte Ariftot.diícriminali- mentorum quibus vefcuntur pifces enumerat, quod fifcarum carniuorum effe cxiftimaffet, cur id in fcato potius,quam in alijs pretermififfet: neque cft quod quis obijciatid quod mox fubnectit alio - | | teles. Io diligentius excutiamus.Sic enim & fcarus omnibus notior fiet , & multa que ad mores actionefque ; 9e "C nib.animal.)hec fcribit: Kaoy arpbbovrec Uv eol iyDvuec HE v8 exaps. — Serratis funt dentibus pifces omnes « De Scaro. Lib. IV. - ^o $8 teles.Cephalum acceftreum folosà carne omnino abftinere, ac proindefcarum carniuorum effe pof^ fe.Nam Ariftoteles deijs tumloquitur, quifuigeneris pifces dcuorant; quod minime faciunt cepha- lns & ceftrcus:qua ratione omnes quidem carninori dici poffunt, demptis his duobus cephalo & ce- ftreo,qui tumà pifcibus fui generis tumab omnibus alijs omnino abftinent. Sed praefat verba ipfius Ariftotelisadfcribere.Omnes fefe mutuo deuorant dempto ceftreo; maxime autem congri, Cephalus | autem & ceftreus foli omnino carne nó veícuntur. At quum proprie carniuorum pifcem effe dicimus, eum qui aliorüm & non fui modo generis pifcium carne nutritur accipimus : in quorum numero fca- rum non repono,idque non folum Ariftotelis autoritate,fed etiam ratione fretus: nam ventriculum pro corporis ratione paruum habet,qualem non dedit ijs natura, qui pifces integros vorant;nec quic- ro quam in ventriculo huius;vel inteftinis preter algam;herbafue alias reperias.Idem confirmat Plinins, Nunc fcaro datur principatus;qui folus pifcium dicitur ruminare , herbifque vefci, non alijs piíci- bus.Necnon Aelianus:Scarus inquit; cumalijs herbis tum alga vefcitur. Nullus ergo fcarum noftrum reijciatquod pifces alios non voret,quem tamen carniuorum dixit effe Athenzus, cum QuxeQayo» di - xifle debuiffet:prafertim cum fcarum fübijciaralga delectari, & ea capi. Quo fit, vt alium etiam Athe- nzilociüm demirer , qui eftlibro8.quo fcribit ( Dipbilrapud ezAtbenaem ver ba fant) canum recentem fu- Ípe&tum elfe;quoniam lepores marinos venatur,illifque pa(citur:id quod foli mullo tribuit Plinius his Scerum s»; verbis. Vefciturlepore marino vnum tantum animalium, vt non intereat mullus pifcis, & tenere(cit vefzi lepore tantum, & ingratior viliorque fit. Hacin re magis vt Plinio quàm Athenzoaffentiar facit quod mullus mar.Lib.ss, . idjsinlocisdegat;in quibus lepores marinireperiuntur & capiuntur, nimirum in locis ceenofis luto- fate &o fifque, vnde mullus lutarius nominatus; quz loca fugit (carus, & in faxis habitat, Sed plura de his vbi ^ demulloagimus.Iam vero quod fequitur, 2794 As0«or, velCo20: plane deprauatum eft, quoniam coral- bumin nullis vnquam pifcibus videbit quiin horum diffedtione fe exercere volet, ni(i (u premamil- lam cordis partemalbam;que ab Ariftotele &yycor qac&ovo'oad];c dicitur, pro corde improprie acci piás,quarationein omnibus pifcibus cor elfet album ,de quatefufius dixi in capite de hepato. Qua- te paucis mutatis legendum 5e Ace» . Quid vero fibi velit zo(62Ao», nemo, vt opinor;poflet hic diui- nare.quid enim tribulo cum pifcibus? At fij & ^ loca commutarint,optime legemus reiaoGoi4& ficle- gendum effe audacter contenderim : re inhocpifcenotanon minima, quod hepar intreslobos Szarusm folus diuifum habeat,vt fuperius diximus. Quod poftremo ponitur;folum fcarum ruminare, id plane verum rumisars. eft; & ex Ariftotelis locis aliquot ( bro 2.4e bifl.anim.c7 . o Ib cuz. Lil gri 7. )üm ptum.Idem confir- 5o matPlinius & Oppianus lib. 1, Halieut. * Ls5.9.«. b». Lib,t1.6.16. Deecordagón * bepate[sars. " ^ D 5 1 - » $7 x * T e Kou cxaigov , 5699 AWO Gp iy Drum aria et vanidosc bory era Ipae ln Ne Nay y sc qa (D &llodllu) » 3t ^20 3* CAD "7 (ee l "i » dq! xy y ' (0 AAXpobpoy oveolqaw oivot sv1u2 s d | 6o TkaGY acutus Acuvu dO oin CY UT] UV 4 Tat QQoaGlu. Jucurui feavis inzola [axi, Quuimtos inter pi[Ceselamore tremendo | » Jntonatyej foluspallentes ruminat herbae, hc veluti pecudes veuocat fabouttura paflum. His maculis deletis , & loco Athenzi nitori priftino reftituto,omnia qua fcaro tribuuntür, quefi- 4 ne tedio repeti non poffent , noftro plane conueniunt, vt negare nemo poffit nos veterum fcarum pe- Rur[us,opni nitus noffe;& hic reprzfentaffe. Noftris autem diu incognitum fuiffe, non eft cur quismiretur, cum PCENA Romanis olim;& toti Italiz fero vifus fuerit;vt nec Latinüm nomen pifcis habeatur autore Columel- p ife. 40 la. Scarus;inquit, qui totius Afiz Gracieque litoribus Sicilia tenus frequentiílimus exit, nunquam in £45.8.e 15, Ligu(ticum ,HeC per Gallias enauitad ibericum mare. Itaque ne fi capti quidem perferantur innoiftra viuaria,diuturni queant poffideri.Idem Plinius:Scarus Carpathio mari maxime frequens,promonto- 14917. xium Troadis Le&ton fpontenunquam tranfit, Inde aduectos incredibili multitudine vinariis( al'va- rijs)nauibus, Tiberio Claudio principe, Optatus Elipertius (sselrores codices, € lhberits eim : alia vetus leti Ditzus pro £lipertio babet: Macrobiss pro Optato Ocfauaunm ) prafe&us claflis inter Oftienfem, & Campanis oram Íparfos diffeminauit. Quinquennio fere curaeft adhibita, vt capti redderentur mari.Pofteafre - quentes inueniuntur Italic in litore, nonanteibi capti: admouitque fibi gula fapores pifcibus fatis,& nouumincolam mari dedit;ne quis peregrinas aues Romz parere miretur, Hzc Plinius & Macrobius, . Innoftromaricapiuntur non procul à Mallilia, & maxime circa Steechadas iüfuülas. Rhodi maximam | $0 effe copiam à Rhodijs accepi. ii - Saxatiles bis pariuntautore Ariftotelelib.s. de hift.c.9.quod non de fcaro tantum , fed de omnibus c faxatilibus femel dictum fit.Seleucus Tar(enfis ait;citante Athenco, folum hunc pifcium noctu dormi Lig, re,vnde fit,vtnoctu nunquam capiatur,hocautem ei fortafle propter metum accidere. ( adeam.maduer Lil. fin Carollario C.)1dem tradit Oppianus;fcarum mollem,fic enimappellat, no&u non praedari necina- lios £euire ceterorum ritu;fedin fcopulis fuis (omnum capere. í | Scariinteríe amant, videturqueinnatum & mirum ingenium, mutuzque focietatis tuendzftudi- D um,qua ex Ouidio fic declarat Plinius. Mihi videntur mira & quz Ouidius prodidit pifcium ingenia; Iba a ineo volumine quod Azu&zixev infcribitur.Scarum inclafum naffis non fronte erumpere; necinfeftis (E) 2 |. viminibus caputinferere: fed auerfum caudz ictibus crebris laxare fores, atqueitavetrorfum erum- $60 pere-quem luctatum eius fi fortealius carus extrinfecus videat .apprehenfa mordicus cauda adiuua- xenixus erumpentis, Hzc prolixe & eleganter defcribit Oppianus: que quialongiora funt quam quz-£ib,,. hicadícribi debeant;ex ipfo autore petes.His addit lianus: Si (carus nalla, inclufusin caput exierit, eum qui foris eftcaudam illi porrigere, vteacomprehenfafequatur. Hazcilli quidéfaciunt mareho - Bá.u.c yy, minum;qui etfi libros deamiciria non legerint, tamen leges amicitiz à natura hauferunt.Praterea pi- fcium ompium falaciffimum effe fcarüafferit,eamq; cupiditate necis cautfam effe. Pifcatores .n.cópre- henfz foeminz fummum osad tenuem funiculum alligant, eamq; viuam per ea marislocatrahunt, is 79122. quibus [cari habitant. conficiuntetiam graue plumbum rotundum longitudine trium digitorü, quo : ex chordis appenfo trahitur fcarus foemina captiua.alter pifcatorum nal in pifcatorio nauigio accó- amodatz os late diducit; datq; operam; vt naflain fcarum capti cenuertatunca enim (enim demittitur, lapide 832 - De Aquaulibus. Iapidead certam menfüram facto: maresautem non aliter quam homines viía amica furore libidinis perciti,circaeam concurfantes, alius alium preuertere & contingere ftudet,vt folent iunenés aman- tes , aut ofculumaut vellicationem , aut aliquodaliud furtumamatorium venantes. Piífcatorfenfim: deducit feminam recta ad naffam, ac cum eaetiam amantes »libidinifque fuz dant penas. Et Greci aliquifzpe mihiaffirmarunt mire etiam linozofti( quam mercurialem vul go dicimus) delectari;eaque Capi. F Quantum ad füccum fubftantiamue fcari attinet,cum non folum (axatilis fi t, fed etiam inter faxati-- C les primas teneat,conftat mollis & friabilis effe carnis, vt fcribit Diphilus :fuauem,lcuent;qui facile có (€) coquatur & diftribuatur,quiquefacilem reddataluum. Videturetiam &numero faxatilium eximere, ; qua in te omnium fententiz & fenfui repugnare videtur. Archeftratus vero apud Athenzum fcarum t o: Dir valde commendat , eiufque praeparationem docet. Inteftina (cari violam olent,nec magis reijcienda quam afpalacis.( Eperlauzforte, quem violas redolere auuntflomacho ci inteflinis pingui.) Quamobremre- cte Epicharmus;fcarorum 8 3:47 exa Sreua^i y ix Gar er Beo; id eft,ne ftercus quidem fcarorum fas effe diis. ipfis reijcere.Olim iecurerat in pretio, & in Vitellij patina commemorat Tranquillus fcarorum ie- cinorainter lautiores ciborum primitias, & Martialis (Aib. 15. drfhiebo $4. ) Hic fcarus &quoreisqui venit obefus ab vndis, Vifceribus bonus eft, cetera vile fapit. Editur apud nos affus in craticula,velin farta- gine:vel elixus, vt aurata, L DE SCARO VARIO, RON- ^ 2 DELETIVSs. | 2 A SCARVS oiAQ- nullo alio nomine, aut Latino , aut Greco à prima fcari f, pecie diftinguitur, quimepitheto ; quod alioqui multis pifcibus eft commune. nam wéoxae oudAw; VOCAUit Epichar- raus,& coracinum z;2Ao vocatum fuifle diximus.denique multis alijs faxatilibus epitheton hoc con- p uenit. ! TZ Dicitur vero fpecies hzc fcari zi4AQ» quod fcarus óvia« ferà concolor fit;melanuro fimilis:dorfo e- nim czrüuleo ef; ventre candido: XilAG- vero oculis, ventris inferiore parte;in qua podex;purpurei eft coioris,cáuda coloris Indici,reliquum corpus partim ex viridi,partim ex nigroczruleum eft, Íquamz veluti notis obfcurioribus afperíz. ore eft mediocri, dentibus latis:in faperiore maxilla, denfis:in in- feriore raris & acutis. A dorfoad caudam fereaculei tenui membrana connexi,& equis interuallis di- . Ípofici.In fingulorum fürama parte membranula pendet vexilliinftar : pinnz ad branchias fitz , latze Íunt;ac veluti oui figura.In medio ventris notas duas purpureas habet.Intus ventriculum fatis Capacé, h: par fabalbum,inteftina lata & multa;fellis multum,fplenem magnum.formofiffimus fane eft hic pi. Ícis;fi quis alius. " JUL, Fg , Àá 6,4 k ^ SOS SONS SX e 2043.943 S OS2 F^ D 50»; P LP "ri o 59 F Carneefttenerrima, & delicatiffima.nec dubito quinis fit, cui Galenus ceterique medici princi- patum dederint, nunc nomine tantum notus eft , à Grecis folishodie & celebratus, & penitus co- gnitus.Quare hortor & moneo ftudiofos omnes,vt non nominum tantum, fed rerum potius cognitio- ni fedulo vacent.R ome femeftri fpatio vnus tantum mihi etiam fzpius , & curiofe forum pifcarium adeunti, vifuseft. quo fit vchunc non admodum illicfrequentem effe credam. Capitur aliquan- do innoftro mari? regione Magalone ; & non procul à Maffilia, & Antipoli: circa Stoschadas infulas es Mieres | "o WP» Alij ( £wmaligui ) communi faxatiliumnomine rochau nuncupant , alij aiol , alij auriol (erua tis,vt credibileeft, nominis z;As veftigiis. ^Canariaruminfularum incole, vtferunt, Brechos 3p- &o pellant. EX. j We - ; Hla. Afcaris nobiliffima Scaurorum familia dicta fuiffecreditur. Ab zoli fcari colore; potius quam effi- Plin.li.37 c.11 gie ; fcariten gemmam dictam exiftimo;ea eft fortaffe qua fapphirus dicitur, E Vt füperior fcarus preparatur. B. Vbi DE SCARO, BELLONIVS: (EO TANTVM QVI vVARIYS3 RONDELETIO C O- | qgomunatur.) Scarus Dé $eiraLib. IV. $3 Scarus litoralis pifcis;faxatilium longe delicati(fimus Galeno,cautibus afpetis atq; herbofis fcopu- lis gaudet:nullus in Propontide. Ponto & Hellefponto;in Creta plurimus : quem paululum exaflant, à deinde faleinfp ergunb,vt diutius incorruptus feruari poflit, 3: AR Habet vtrinque appendices tranfüer(as atqueeminentes ád caudz laterá; quas in nilló pretereà g :i pifce vnquam confpexi.Gorpus Scari ex liuido rubet vt mullus. Squamis contegitur latis & translu- cidis.Caudam & pitinas habet obtufas vt coruus:branchias duplices; vtrinq; quaternas. Vulgus Cre- ticminhodiernuim diem antiquam appellationem retinuit; Phycidem marinam quodámodo refert: Siquidem plangim non habet corpus , nec prorfus oblongum; Caput vtrinque compreffum vt mullus: , (A) dentibus eftobtufisquorum incilorij neftris funt perfimiles, quibus herbas quz faxis inhzrent; de- po trüncát:rictum non valde magnum edit. | | KL. up | Scariturmatim fe conferunt ad pabulum, redeuntqtüe diftento ftornacho. Phafeolos & pia; vt Sar. ding betas;plurimum expetunt: vnde Gretenfium vulgus Phafeolis Scarouotano nomenindiderunt, quorum folia naffis imma ad Scarorum pifcationem mari fübmergunt : alioqui calamis & hamis vix deciperentüf. .— . . Tae i EN Corporis Scari moles vix vnquam maior eft, quam quz pollice & indice caniprehendi poffijneque raro eft fpithamc]longior. A rus | | i | Mirum eft Ariftotelem Scarum protuliffe cazniuorum:qüofdani etiam fcripfiffe Scaros nonnunquá marinis leporibus yefci, quamobrem js noniine magna przecautione vcendum effe ( prxfertim fi re- centes fuerint)eorumque interanea choleram excitare. | i5 "rt tont MEL. cai LEE : NF 07 o . ProindeScarus vnicam habet intergore pinnam ,tenuib usaculeisafperam : füb vántre autem qua- C . B B tuor,ad ventriculi cuftodiam;qui delicatis ac fapidioribus herbis refertus; à pifcatoribus expeti folet. E Cuius rei cauffa ventriculum & hepar (quodalioqui przgrande illi natura fere ab(que vllo felle pre- buit)vnacum £ecibus;addito faleatque aceto,conterunt,pulmentum inde cibis idoneum conficien- | tes.Infipidusenim eftScarusnificum (uis fzcibasedatur.Hocautero edulio compototes Graci qua - terni,interdum feni inle&tulis fedentes poft frequentes panis taleas intinckas , ockonas plerung; vini maluatici amphoras epotant. Diciturraminare Scarus;atque ob hoc Ruminalis appellatus eft, $6 . B a | COROLLAÀRIYM .. Scarus pifcis nonaliusvidetur quam qui meryx alibiab Ariftotele vocatus eft.vide fupràáin Meryx: 0 via , Ípecies eftfcari Hefychius & Varinus. Myllus,lebias, uas & oAix: , nominantur à Mnefima- chó comico:vbialiquis pro erap9- Forté exeo(- legendum fufpicetur : üoniam fpecies alterà fcarià colorü varietate zi (9- cognominatur.fed poteft zolias cum pro ajjAG» àádiectiue accipis ( vtab loviress a Agi ov alae c deles fiunt, )diuerforum pifcium epithetonttum fubftantiue , ni fal'orjinterdum, vt vna quzdam fpecies fit. Vide (upfain Elemento A.Aeoli. A verbo exper fiuntexspQ- & ecac)ó, Acle- nzus & Euftath.& forte ez2»09» & ««22is pifcis vnius nomen fant. legequaz fcripti in Mullo barbato cl R ondeletij C.inter Grtxca Athenzi verba » pág. $566.Nonnulli optimorum ftadiorum laudeinfigues; exiftimátintez auratas carum illum antiquis preciofiffimum pifcem à pifcatoribus verdi quidéntes | humanis fimiles;& ad ruminandas maris herbas pluritiumidoneos habeat. raximed; fquamarum fpe cie auratis affimiletur. Ceterumego crediderim , eur non facile à nobis deprehendi erroré venden- üum:qui fimilitudine decepti ; neque animaduer(a faporis nobilitatein foro pifcario eum aurátis & fargis commifcere contueuerint : confen(u tamen piícátorum Zaphiras pifcis ; fic à cyariso e ius gemma (fzpphiri.).colore dictus , interauratas long? fapidiffimus exiftimatur , quifortatfe fca- rusantiquis fuerit, louius. Chrachoros;( zov tptstm pro fcaros; Ad. eftspifcis ruminansnon eft notus in ms ribus & fluminibus noftris, Albertus. Bellonius quoque in Oceano reperiri negat. quámobrem no- meneius Germanicum fingo, er; 4evver ; quodeftruminator : priuatim vero latum & aurate fimi 750 liorem íÍcarum ; nominarim c ZMevvbracbime : minus latum & variam , emPunterméuter: vel per circunfcriptionem , ez fcbwener gerbeler AMevver. Efcaiacentiurn mollior effe debet quam faxatilium (in pifcinis) itaque przberi conuenit tabenteis haleculas , putremq; fardinam, nec minusfcaurórum branchias,&c. Columella 8.(7.pro (caurorum Vuottonus videtur legere fcarotum: at R ondeletius irt capite de galeis(id eft mulftelisin genere ) fqualórurn mauult. prócedenti quidem capíte fcaurus pro fcarolegimanifeftum eft,vtapud Albertum etíam.prima quidem à poetiscorripitur; ldemexAui- . Ü ^ eennz nefcio quointerprete (in Ariftotel hifteris anitaliuni 9.26.) (carum nomipat;pro cotty plos. ideft merulaaue.Lelepris fiue Leprasà Bellonio dictus pifcis, fcaro vario cognatus videtur. fed differt dentibus; &c.& in Oceano quoque capitur:fcarus non item (altem vatius ; Bellonio tefte; de onia e« niman in Oceanofit; querendum eftamplius. | | | | ; '60 . Scaro vario etiamaffinis videtur pifcis, cuins pictutám vt oliti Venetijsaccepl. hicappofui.Lu- fitanos Bodian vel Ruijovocare àudio , llyrios Cany. Colo£fibus varijseleganter depingiturac vas riatur:fufco prafertim feu nigricante & tubro. Pinnead btaricliias laui coloris funt reliquefufce, fed fibris fpinisve (ad e ein hzc fztibimus) rabris diftin&z ; vti etiam cáuda. In oculis pupil- lam nigram circulus éluteo fübviridis ambit : quo exteriot alius eft violaceus, fequiturlu- teus , poftremus niger. Maculez quzdam magnz per latera nigricant; &c. His Ícriptis in- 5 Ü E a Sappbifes:' cidi in Saluiani pifcem 94. quem vulgati nomine Papagallutfa nominat : fisuta noftro hic ex- fafagaloos hibito plane fimilem : quanquam colóribus ab eo defcriptis tionnihil diffidet. Romsm(in- . quit ) ob oculorum varietatem Papagallo vocant , Lufitani Budiam. A diuo Amibrofio & I- doro Higitenf , propterea quod pauiauis colorem imitetur ; pauo velpauus vocatur; | ( De- Rand . Gceec feriptio« Paus 'Turdus. Vbi. fcriptionem pratereo:conuenitenim cum i- cone noftra;coloribus exceptis:& quod den - tes nimis magni noftro adpinguntur. ) Circa faxofa maris litora atq; (copulos vi&ti- tat: vbietiam ineunte zílate parit.Carniuo-- rus eft. nonfolum enim alga atque alijs ma- ris purgamentis, fed minoribus etiam pifci- bus veícicur.Solitarius eft: & fere femper fin uli capiuntur. folentq? verno ac autumna- i duntaxat tempore capi : eo quod forfan e- ftate coloris , hyemefrigoris impatientes la- teant. Infipidusatque ignobilis pifcis cen- fetur.carnem habet mollem potius quàm du. ram, cui & lentoraliquis ineft. In craticula : affus,& aceto vel mali arantij fucco coníper.- fus,palato minus ingratus effe folet. Hec Sal- uianus, Vilts igitur & infipidus cum fit fcari nomennó meretur.Phycidem Romani Mer- linum nominant. namid genus omne pifci- um colotatorum,(diuetfis coloribus infigni um;)nomine Pfittaci,Pauonis, Turdi vel Me rulz;abillis vocari cofueuit;Bellonius. Qui etiam in Gallico libro de pifcibus Pauonis nom:ne pifcem,vtfcribit , Rome papagallü dictum exhibuit,quem Turdum poftea inli- | bro Lazíno pominauit:qui velidem cum Sal- uiani Papagallo eft , vel plane fimilis.Sunt& | Rondeletij quidam turdi eidem LM De , pifcibus quibus Paui nomen att ibuitur, pluralegesfuprainp.elemento. t Db Siculofcarus zquore merfus Ad menfam viuus perducitur,Petronius Arbiter. --- Sca | ri Siquos Eois intonata flu&dibus Hyemsad. — hocvertat mare, Horatius dixitautem Eois flu&ibus propter mare Carpathium, (in quo frequens eft,cefte Plinio, )quod eftin Orien- te. Sparumcirca maritimam Carthaginem przdicat Archeftratus , item circa Ephefum & Byzantium , vbi maximum fieri a1t; Kos ué- sys (Qe uiae rov ataxridt vare dpogSvrw:: hoc. eft, 6c totundiinftar fcuti dorfum grande gerere. Ennius eum quiad Neftoris patriam ( id eft, Pylum)capiatur, magnumq; bonumq; cele- brat.$caros frequentes vidimus in finu Her- mionico, fiue Saronicoaut Salaminio , in quoà dextris funt portus Pirzus, nunc por- tus Leonuncupatus,& Athena. in continé- tiad nihilum deduc&tz,Sithines modo nomi- - rXatz: & in Hellefponto qui hodie ftrictus Callipolisappellatur, & Cydonie que nunc Canca vocatur,& alibi:nullibitamen quam in mari rubrofrequentiores, Maffarius. Nec elopem noftro mari,necícarum ducas, Quin tiliauus libro ;. In Euripo nulluseft , Ariftote . De Aquacdlibus. | it —tnttlb DEOALUETPTT fr Ire, Que - [20 fe 72 * (t Wf M T "Roe 2 ; MR ENTERS v E: I d C M E oS Tu. Ma verae ; " ne: I ID TAE Ru E p, X. I "m V My : pui TA e] 1 wt Ü t », les. quare non mirum fi in Oceanodefit, cuius litora nufquam non (ni fallor)Euripis exagitantur. Noncapitt neque Oceano mari:quin etiam Propontis,quod affirme hoc pifce carent: in Cretz veró locis quibufdam adeo: quanquamad Orientem tantum huius infule eum inuenio. mare enim herbas qua ur in noftris litoribus, neque mediterraneo x Hellefpontus,& Euxinus,& Adriaticum quens eft , vc non alius D crebrius foleat. dam exiguas , qui- tur ladanum,& eodem tempore plurimus. Magnitudine nonmultum excedit mullum: quem eti bus vefcitur,non producit;nifi ab ea parte. Capiturautem pracipué circa eundem locum vbi T colore,minus ramen flo rido;refert, Bellonius in libro Obferuationum in Oriente, ex oig Ale- xandri Magni folio vltimo.Obefus & mollis,Scari epithetaapud Rauifium:illud exMartia ieftixzwAb Oppiano dicitur,id eft mollis.Pifcium omnibus dentes ferrati, prater íÍcarum,huic vniaquatiliü pla- ni,Plinius.Atfargi etiam dentes,& picij leu melanderini, & aurate.plani & humanis fimiles videntur. Genus pifcium quoddam exiguum eft, (3Alyox: td eff paucs/Jmni pifces funt, ) quod non ferratos habeat den- tes,vt qui Ícarus vocatur: qui vnus & ruminare meritoob eam rem creditur, Ariftoteles departibus 3.14.Scarus pifcis folus cum non fit vtrinque dentatus, dentes quoq; ferratos non habet. nam cum fu- periorib.détibus careat;quo pacto pectinatim alternatimue, vt in ferratis fit . t itaq; folus etiá ruminat.omne enim non vtrinque dentatum animal ruminat, Michael Ephefius , locum Atiftotelis D. iam ci- 19 m "uec pesue LbiV. . 8 iam citatum explicans.Scarum dicunt non multos habere dentes, & ideo ruminatione indi gere, licet hecnon fit caufaruminationis, Albertus .Scaro diuerfa omnino ventris fpecies eft, & ruminare folus ; ifcium quadru edum ritu creditur. inteftinum etiam habet fimplex; replicans fe,quod in vnum con- Subinde Mopereme iod ei complures fu perne circa ventriculum exeunt, A tiftoteles Gaza interprete.In Grzca duidem editione noftrá pro fcaro legitur azazv;; in loco de appendicibus circà ventrem. 2d m. Pifcis eft faxatilis,Bellonius.Pafcuntut fub herbisinlitorealgofo, 91, dva) sréuiricásew VANU Y ADSpade e Bomivsew, Oppianus lib.i. Et mox;Inter petras herbofas fargus & (carus & c. moraitür; Ouidius in hers bofaarena eos collocat.Scarus cumaliis hetbis marinis,tum alga (btyo) vefcitar.Pifcicalos quoótqüo£ accefferint,deuorat, zxy«x az areoavisilovsv i yide ü9ie Orus in Hieroglyphicis, fed negathoc Ronde- - letius. Vide etiam infra in iconibus H.a. Vt carus; epaftas folus qui ruminat eícas,Ouidius.De ruimina- tione eius lege plura pauloante in 2. in dentium mentione. Seleucus T arfenfis ait [carum é pifcibus folum dormire ideoque nunquam no&u capi : quod forté propter metum ei contingit Atbenzus.fed melius Oppianus : M&voy à' S7rore qaum avo) vé Que o am ap are EG Air aa decret GLIEADV. CAGDOy ars UTTVOV E vvv yv «ola o en saraa «609 Low iewen. mon enim idcirco non capitur, quia dormit:fic enim incautus facis lius caperetur.aiunt & leporem timidum animal palbebris patentibus dormire.fed quiain cauis (fco- pulorum fcilicet receffibus)dormit, tutus eft, quo minus capiatur, nó enim recte Rondeletius ex Ope piano vertit,eum noctu non predari,necinalios Ízuireceterorum ritu.nam neq; Oppianus hoc dicit; & Rondeletius ipfe fai oblitus eft cum pauloante fimpliciter(hoc eft nequeinterdiu néque no&u fca- *" rumalios pifces vorare docuerit.Dixerat proxime retro Oppianus pifces fibi inuicem femper infidia- ri,nec vnquam dormire videri:fcarum tamen ex eodormire conijciendum, quod noctü non cápiatur vtpote inlatibulo dormiens.Sedalios quoq; pifces dormire conflat. Io. Tzetzes in Vatijs 6.47.1carum & caltoridem folos pifcium vocales efTe fcribit. «o2 ilte dry ys ce erolos, Euftathius.Scarus vocá- lis putatur,vt Áthenzus ex Atiftotele citat.z«zoovenims non c: Qo legimus cu m Euftathio.quanqcá hocinijs qua extant Ari&totelis non reperitur, vt & alia multa ab Athenzo Ariftotelis nomine citata. Videqua in Peeciliis annotauimus.Scari dum aquam ore fuo cum ftrepitu(, Hl so ) exprimunt; fond quendam edunt:quod cumin profundo funt , nonaccidit:(fed circa füummain aquam, vbi etiam qui iri Acheloo vocales traduntur pilces,aqua branchiis emifTa & acre fübeunte, propter motum branchia- rum;fonum cient, Suidas & Varinus in Dv ;uov, Qmnium pifciuin ad Venerem inflammatiffimus eft 29 (carus:qus etiam cur capiater caufa eft, «lian, o3 Gregatim natant, Bellonius. Scarus vbiglutiuit hamum, czteri qui tum adfunt approperant,funi- .. eulumabrodunt.lidem fi quis in paffam aberrauitforté;caudam intro portigunt & hunc mordicus in- ' haerentem foras extrahunt, atque ad fe reducunt , Plutarchus. Idcirco autem erüptionem eum retro moliri tradit Oppianus;ne,fi capiteerumperet , oculos lzderet:atq; hamo etiam defixum à focio redi- mi prerofa linea, Maffatius:fed etiam capite aliquando przeunte eum euadere canit Oppianus, vt mox recitabo. Mancos & corruptos Ouidij de fcaro verfus, ego hoc modolegerim: --- Si (fears a ic fub vndis Contextam [i forte leusde vamivesiaf[orm — dnctdut y a[[smptam a, dolo tandempanetefam: — Nonaudetrzdii obuikaoccurrerefronte, — eduev [ms crobro ente ss fed ver ere cattég, — Laxans Jebjequatur ttum, euaditin 455. 4c, Qitinttiam [ifortealiquis dum ponenataret ,— e Vti lntlantem [earns buncin Imitue vidit, duesfitamdamsus - Jrttenet,ato trabenda — Captis unm exto focis mde carcere folet, Scarus naffa inclufus( inquit Oppianus)exi- tum meditatur,non quidem qua intrauit ; infefto viminum vallo deterrente & oculos eius vülnerante: fed capite deoríum verfo,retrorfüm natare, & à cauda laxare virnina molitur. Vident hoc alij foris fca- ri;& vt laboranti fuccurrant;eorum aliquis vel (aam caudam na(fz 1nfertam. capto mordendam porris git. vel capti exertam mordicus apprehendensi ple;trahendo educit.Eadem ex Oppiano/Elianus tráfe -tulitin fuum de animalib.librum LCap.4. , .. Quomodo fcaro hamo naffa&e capto, alij fui generis opem ferant, dictum eft proxim?óin D;Hamis E & retibus perpauci capiuntur:pleriq; omnes BM Bellonius tradit.Scaris efcam demittunt coriá- drum & carton , 36/oya 42) xem. fic enim nullo negotio capiuntur, vt author eft Leonides , Z&lianus 12,42. Carton Athénzo eft paftinaca magna & beneaucta.porrü veró carton (vel potius cartón osyt.) 50 efl quod Latini fectiuum cognominant. Cáros,quod vulgo cátui: & huius femeninefcandis pifcibus: conuenire videtur,vt cumini etiam & anethi, fao odore. Quatuor piícatores in vna naui furit. horum duo remigant.tertius (carum foeminam fummolabro alligatam funiculolineotrahit: eam viuam effe praftac: n minus , plumbum quod delphinum nominant, inferendum efto ri.ab infima etiam extre- ma parte funiculi grauis éplumborotundus cubusannectitur. Dum ita trahitur picis foemina, quat« tus interim naffam proximé éregione in mari trahit. interea congregati feari frequentes tanquam opem laturi fsquuntur magna celeritate: & nauim vtcunqueacceleratem circundant, Tandem pi- fcator vbi fatis multos effe coniecerir, foeminam eleuato funiculo & plumbo infra appenfoinnaffam deponit:in quam facile,plumbi pondere deprimitur : mares vetoillico certatim fequuntar , inclus dunturque pariter.Sunt qui naflam fub faxis,quibus familiares funt fcari,inclufa foemina, deponunt: 6o circa quam collecti mares,libidinis impulíu,vniueríi temere ingrefli capiuntur, Oppianus quarto Ha lieuticorum. d ! | Ad marinos mugiles,fcaros & mullos efca: Sepiarum teftulis cum fifymbrio viridi,quod eft bryon, aquajfarina, & cafeo bubulo miftis, vcitor , dum retibus natias operam;Tarentinus,Ex eodem:E fcaad mullos atque magnos fcaros capiendos:quam infpergemus aquis:ob cuius quidem efczinactione ce- leritatem , minuti piíces non confluunt.eius autem compofitio naturaliter ad fe pifces conciliat:reci« pit ex phloenis (9acivG- )fluuialis carne drachmas octo.holophaci torrefacti tantundem. caridum flu- uiatilium drachmas iij.malabathri drachmam., Omnia contufaalbumine oui gallinacei excipito,con- ficienfque paftillos vtitor. Pifcinarum etiam ftudia maiores noftri celebrauerunt;adeo quidem,vtet- iam dulcibusaquis marinos clauderent piíces : atque eadem cura mugilem,tcarumque nutrirent;qua nunc murzna & lupus educatur, Columella 8.16. Vuottonus Varronem etiam fcarumin pifcinis dul- Cccc a cibus tem'ex eis (fax«ttltbus ciatibio )non modoad coqüendum facile eft, f*d etlam falnberrimum;&c, Gale- nus, Quibuséregiónibus fcartpreferantür ,' explicatum eftfupra1ns.----Quid Scarumpraterij, cerebrum Iouis penefupremi,tnnius, Ingeniolaà gulaeft : Siculofcarus equore mer(us , Ad men. ro fam viuus perdücitur,Petronius Arbiter. Non meLucrina iuterint coüchylia, Magifue rhombus, autícari,Horatius Epodo. Pinguem vitijsalbumq; nec oftrea, Nec fcàrus;aüt poteritperegrinaiu- uarelagois, Idem Sermoniz.». Quod fi illi qui vilioribus vefcunturpifcibus, fcatum haberent, aut ex Atticaglaucifcum,&c.omnes fane, quiguftalfent, fierent dij, Philemon. Piíciumeorum quiex mediamateriafünt, (eff mediocriter atunt,). quibus maximé vtimur,tamen grauiffimi fant; cx quibus falfamenta quoque fieri poffunt; qualis lacertus eft: deinde qui quamuis teneriores , tatnen duri funt, vtaurata;coruus,fcerus:tum plani.poft quos etiam leuiores lupi, mullique.& poft hosotnnes faxatiles Celíus.Idemfcarum minimeintus vitiarianthorefl, Xenocratescontracito in ventre corrumpi di- xit: vt repetit Vuottonus.Scari faxatiles funt, & à Philotimo non recte numerantur cura durioris car- nis pifcibus;Galenus, In epilepfia ex pifcibus exhibeantur, qui fuperfluicate vacant; vt pfetta;turdus merula; Ícorpius , icarus, Trallianus. Eligantur e pifcibus inaximée lupi, & fÍcarinon magni, A€- tius in curatione colici aftectusa frigidis & pituicofis homoribus.k at exepovà» capaAd. Koroyrbovi ? V jat- varia, Ylauyses Ao n-puiezy b od Co Bucew rias Go Kon utres» woxAdac ror cl amid vas QopggVaz., "T5 70v QAOY Seca-. dte airov soie A Gay viv, ( Aia viv. ) d'y eU €U TUB 4 6j] Gc TTOCVTOL GT UL 0d 393 KeAGmvov éc G'sgatóy xgbtuapstys ior gretsots arre lacs latos et» 0 e Ani wvpaVaTCI Coi Had yam UA, Vo A eobewociusosvit'o» BsoMeyuavas ml, Arche- firatus, — Videtut autem 2«o6ypog eut, de oleointelligendum, quodliberaliter fiteffundendum, tanquam non pifcem fed Deum irrigatarum.pifcees enim preciofos , deos appellant. In Creta fcarum «elfant; veru(^enee)per os eius transfixo;Bellonius. , G Fellis fufufione pertotum corpus , &arcuato morbo laboranti fcari iecur in cibo fi dederis, quemadmodum rei pifcatoriz bene periti docent , ad fanitatem redibit; ZElianus14. 2, Adparo- tidas vtuntur fcari pifcis marini iocineribus , Plinius. Ad fuüffüfiones oculorum primaferé om- nium compofitionumeít, quzexfeniculifücco , & hyznzfelle, ac melle Atticoconftat. fedfela- lij aliud mifcuerunt. nupc quidem in precio eftpharmacum exfellefcarorum, Galenus de compof. fec.locos. 4. 7. vbi&aliisdiuerfis compofitionibusocularibus huiuspifcis fel admifceri videas; adincipienies fuffufiones , & omnem vifushebetudinem ,. & cicatrices: ficut apud Aetium quo- que 7.1. | Haa. Efcarus dictus eft;eo quod efcam ruminare perhibetur:Ifidorus;in hac & fimilibus etymologijs in- eptus,dum vocsbulis Graecis origines Latinas quarit.Efcharus Gracealiud inarinum animal eftaliud quo de hicagitur,;fcarus. 40 Fpitbeta. Scarusobefus;Martiali. — Ouidio, mitis; Oppianoczw&,ideftmollis, | Ets2«j/«c, id eft;la- Ceus;à fuauitate forté: fed iecuretiamalbum habet.] tà coloris varietate cidem ; cim exetpci y (Ao) eit^(G» Ix C quod fi quis hec vltima differentiz potius effe nomina velit, quàm epitheta: contradicam exeoquod veterum nullus ; prater vnum Nicandrum Thiatirenum,;fcarumin onian & varium diui- ferit. | | Gema. Scorpites fcorpionisaut colore aut effigie eft: fcarites, fcari pifcis, Plinius vbiloquitur de gemmis quzabanimalibus denominantur.Scarus fpecie (quamatum auratis affimilatur, fed colore atque fa- pore praíftagvt qui fapphiri gemmz radiolos imitetur, Pierius Valerianus.Scari fpeciem alteram R.o- mz vulgo fapphirum vocari,exIouio reruliin A. Icongs. 4Egyptij hominem voracem (avSgumov Agueizi,alias Aopdaw , Mercerus Ae«ueoyroyintelligit;thomi- | | nemingluuiofum & lamia laborantem Pierius Valerianus interpretatur ) figmficantes fcarum pin- Lis gunt.is enim folus pifcium ruminat , & pifciculos (»egat boc "Ronactetiu ) quotquot accefferint,deuorat, Qrus in Hieroglyphicis. Magnaefl prudentia fcarus, per quem callidum captiuitatis declina- | torem fignificari tradunt, Pierius: Valerianus. qualis quidem hzc fcari calliditasfit , inD. expo- fuimus. ! n | Vola(inpede)homini tantum,exceptis quibufdam.nang; & hinc cognomina inuenta, Planci,Plau Scamri fatni- vi Scauri, Panfz,Plin.xi 45. R ondeletius (nefcio quoauthore)à fcaris nobiliffimam Scaurorum fami- . pr liam nominatam ait. Grammatici fcauros effe dicunt;qui talos pedum tumentes ae porre&tos habent. ---Hunc varum diftortis cruribus, illum Balbutit fcaurum prauis fultum malé talis, Horatius libro 1. Serm.Quem locum exponens Acron, ficait:5cauri funt, qui extantes talos habent. Alij dicunt fcauros " e(fe, qui habenttalosinuerfos. - b A Scaro pifcePythagorasabftinendum precepit; quod eguynday-, id eft vorator vuz fit, Gyraldus € h. in Symbolis Pythagoricis. SckPINvs.Quzre füprain Attagéno. ScrApzvs velScisNA Grace dicitur pifcis,qui Latiné Vrübra. SciaTHIsctiam non alius quàm V mbta videt ur. DE SCIN- De Scnco Lib IV. — 637 BE SCINCO RONDELETIVS p. PERPE ATAN Ag; TU eo pi MAR t ND? i (00 D a rs 23) 39] D» ló S DI Pete 7 PO ASSS JUR. REN GL DAITERN QE) | VPsxEsT altera, neque minusfalía, neque minus perniciofa fententia eorum;qui füperioricapiti A » b cian beftiolam( S«lamandram aquatilemzcuius lnlloriam nos [upra. [no ordine pofusmus ) Scincum effe arbitrantur:quos fatis refellunt ea quz à Diofcoride deS cinco prodita funt,eum fcilicet effe aut &igy-. ti,aut Indiz,aut rubri maris alumnum, quamuis inneniatur in Lydia Mauritaniz, At hic( 44r z/la im no- Oo. fhris regtombis )Fontium & ftagaorum dulctum incola eft. Iam veró cum Scincus terreftris Crocodilus dicatur,vix quicquam huic quem expreífimus commune effe poteft cum Crecodilo,non folum figura, fed nec vita,cum1n aqua diutius vinat quam in terra. Quare magis inclinat animus, vt exiftimem Scin cum fquamofum elfe quadrupedem, quem recte expre(fum capiti huic prefiximus:qui aliquot ab hinc . annis Venetijs venditur exenteracus & falitus ex Alexandria Egypti.Eftenim Crocodilifimilis.qua- B tuor habet pedes. fquamis patuis & frequentibus tegitur. Capite eftlongo: caudarotunda,breuiore quaminlacerta, que omnia Scinco conueniunt ex Plinij autoritate: qui cum de Chamzleontedixif- L;b.28.c.8$. — fec hzc fubiunxitEx eadem fimilitadine e(t Scincus, quem quidam terreftrem Crocodilumeífedixe- — runt. candidiore autem & tenuiore cute. Precipuatamen differentia dignofciturà Crocodiloaquati- co;fquamarum fetaà cauda ad caput verfa. Maximus Lodicus,deinde Arabicas.afferuntur falfi. Alioin Léb.s.c-4r- 30 loco Crocodiloaffimilat:Similis Crocodilo,(ed miuoretiamchneumone, eft in NiloScincus,centra venena przcipuum antidotü. Item ad inflammandam virorum venerem. Quoexloco vtile et ftudío- fos admoneri non citradiorifmum Scincorum renibusad venerem inflammandam vtendum elfe, quodtamen hodie pleriqueomnes Medici faciuat.Sunt enim quz in mulieribus venerem accendent, qua in viris extinguent;& cótra:quod hominibus(vrz )ficcius fit; magifq; fubítantie ignez particeps femen,in feminis humidius. Quare qug calidiora fuerint hominum (virorum emen abfüment:eadem inmulieribusfrigidius.humidiusac velutfopicum excitabu at,mouebunt, flatuq; diftendent, vnde nó mediocriter yeneris libidoaccenditur.Roftrum Scinci, ait Plinius,& pedesin vino albo poti cupidi - Tab. 28.6. 8- tates veneris accendunt,vtiq; cum fatyrio & eruce femine. , fingulis drachmis omnium ; ac piperis duabus admiftis,ita vt paítilli (mgularum drachmarum bibantur. Per fe laterum carnes obolis biniscü 40 myrrha & pipere pati modo potz,efficaciores ad idem creduntur.Prodsft contra fagittas venenatas, vt. —. Apellestradit, poítea fumptus. Inantidotaquoque nobilia additur.Seítius plufquam drachmz pon- dere in vini hemina potum,perniciem afferre tradit.Prztereà eiu(dem decoctum cum mellefumptum venerem inhibere, Qux omníaideo à nobis citata funt, vc cogaofcant ij qui Scincorum renes in medi- camentis prefcribunz,non renes [ed carnes quz circarenes (unt & latera intelligi.Deinde vt paulo di- ligentiusexcutiamuslocum poftremam, quotraditür Scincorum decocto cum melle venerem inhi- beri,qua fuperioribusex diametrotepugnant. Quam. ob.caufam locum hunc mendofum effe (5c nos ries antmaduerteramus in lbyo d quadrupedibas ouspar.s )fagaciscóie&kure vir ex Dioícoride colligerepof fit, qui cum dixiffet carnes qua renes amplectuntur , id fibi virium vendicaffz vt fi drachmz pondere bibátur, veneremaccendant, fubdit: A'zozaueu) 3 clu 2riérorm T ay€9ju one, poesi aibi ui] wee Tri fo vudico idola Ge artem. ue JwrQ^ ld eft, Deco&o lentis cum melle aut femine lacuce cum aqua potoveneris cupiditatesinhiberi. ExDiofcoride igitur à quo permulta tranfctipfife Plinium conftat;inemendatum efTe Plinij locum füfpicarilicet, Eadem traduntur ab Aétio: Scinci circa renes. partes,ad tentiginem pudendorum ciendam bibuntur.Neq; aliud magis contrarium huic facultati de- ftruende videtur,quam lactuce femen ex aqua potum. Quidam etiam lenuculz decoctum cum melle potum tentiginem fedare cradunt , Hec Rondeletius. Hx DeScinco prolixàà nobis fcriptum eftin libro De quadrupedibus ouiparis.Bellonij de eifdem pet- breueícriptum dedimus in eiufdem libri Appendice. Scincus fi quem momorderit, prius auteminv- rina,autaqua propria( vor: id iois soot qudm q*t 4i vila [cincars oan vna [i )te volutarit,in Caufa eft;vt mor- (us moriatur.fin qui moríus eft,aatea(fic) (e abluerit, ipfoincolumi manente Ícincus perit,Innomi- 4o fiàtus quidam Graecus qui (cincorum etiam (quamas in aduerfum nafci, addit. | ScINDARIA cum alijs quibufdam pifciculisnominanturab Anaxandtideapud Athenzum. x «qw arecices tace Adotaloig AT read x iov, «ad Sean Miavt ood exiwdlgoloi d o 6iS an, Incelligun tur autem forté vmbrz ex- iguz. Vmbra.n.G recis fcizna eft, & (cinis:vndefcinidarion formari poteft, & per fyncopenfcindarior vtàouszicy xod e orià aroicsaroadloiz4n ab ecu mieuoy: eadé in omnib. ratione cc.genitiui mutato in «egío» ScINIS piícis idem qui Scicna,id eft, Vmbra. ScipdypRIA,genus eft cornchilij; Hey chius, A" ye De roue azar KOyxUMX s Atzulas y [SUas s GV ATO qo rdcxiiudyis, &c.Epicharmus apud Athenzum, Scinis pifcis eft petrofus.circa nuda faxa degens, Vuottonus inter pifces ignotos.Sed f. literaperpe ram huicnomini prepofita eft.cirrhis enim fcribi debet, «iplc: qui Oppiano circa petras leprades de- git. Vocatur Gcceris,quo nomine Elemento C.à nobis defcriptus eft. pou -.- | i Cccc à Scie 838 De Aquatilibu& Serrmacvs(Zuswc, oxytonum, ) pifcis, quialiter trachurus, Hefychius. Ab eodeminferius non fuoloco mox poft Z«/rov,legitut exidox& Jpropatoxytonum, cum rhó.ante vltimam,quod fi Scirtha- «us legeretur;proximéillic poft verbum Exeereslocum habete potfet. Scorrs, Z«o:,ab Oppianolib. r.inter elagios pifces nominantut,hoc vet fu: Kad exoxidd, cxvmóuz mex 9] ormipoio "fpisbA o. Lippus etiam ntecrietiee qui verterit: Obliqua,fcytalzq; hippurum maxi- ma turba.Brodzus exvAia legendum opinatur,;id eft caniculz.fed fcylionab Ariftotele ditum, O ppia- nus Ícymnum vocat inferius hoc i BBOS vbi ceteenumerat, quibusetiam canes maiores adtribuit,8e pelagios facit.ceteros vero canes feu galeos,i» aoi; Qa9 cosi, id eft;in ceno profundo degere fcribit. Egoitaque hocinloco O ppiani «eiie legerim.de coliaautem piíce cri pum eftà nobis fupra Elemé- to. C. Z«gAsix etiam Grzcis hodie vulgo colias eft. : DE SCOLOPACE, RONDELETIVS. SES eat) d Cy) 2o Ab S em n Ho) $4) 995 ? 9, ; MEC SU MDPNA EE QI D ORUM Qc 7452- 03494 24: V Ty ics la rd PN ? A pes & ratus eft pifcis,quem hic proponimus, femperque paruus , vtarbitror: nam tres vidi Ihybe mon ef. Segitturius "a elians nom elf. eiuldem magnitudinis omnes, & ouis diftentos:quod argumentum fuit fatis prouectz ztatis.Varij varia nomina huic tribuunt: alij enim fcolopacem vel afcalopacem(vtrunque enim apud Ariftotelem Lib.9.dehift.animal.c,8.& c.26.legitur) nomine auis,cui przlongum eft roftrum, appellant, eadem de caufa vernacula lingua Becalffe. Alij elephantem, quod roftrum longum probofcidis modo habeat: fed rigidum eft,quodque nec contrahi;nec extendi vt probofcis poffit. (4n:bidem, vnam edutbiue prima (pe cie xityaculenm exinffar pafumace attribuens.) Longe alius eft Plinij elephas ex cruftatorum genere,de quo fuoloco. - liani fagittarius effe non poteft;,etiamfi aculeum longum & durum & preacutum ad caudam ha- beat:nam fagittario plures funt aculei ad herinacei [peciem, vt diximus.Si os magnum & dentibus mu nitum.non autem roftrum longum haberet, exiftimare aliquis poffet eam anthiz f, peciem effe;cuian- tiquorum nonnulliaculeum, feu fpinam in dorfo ferratá tribuunt.qua quá liamo tenetur , line fecat. Nullum aptius pifcis iftius nomen mihi effe videtur, quàm fcolopacis;aut a(calopacis. Corpore eft rotundo,rubefcente erythrini modo:fquamis af; petis. Dorfi extremo aculeum m: gná, exertum;altera parte ferratum geftat. Caudatenuis eft, 1q 20 . Carnis fubftantia pagro fimilis eft.Boni igitur eft (acci, & facilis concoctionis.Sed cum rarus fit pi- 40 Ícis, &c peregrina forma;exiccatus feruatur potius,quam editur.Hucvfque R ondeletius. Ego huncpifcem ferram Plinij potius dixerim,quàm cetum illum quem Rendeletius priftin appel- lat. Vide fuprain Corollario de Phy(etére, Germanice quoq; nominárim ei Sagfifcb,id eft, Serram pi- Ícem : vel ez Adzerfebuepf,id eft, Scolopacem marinum. Roftriprocetitas pico etiam Maffiliz vulgo di&o pifci , nomen fortaísis fecerit. quianàfcolopace Rondeletij differat,ne(cio.Supra in Pico Belloni deeo mentionem.fed imperfectam,retulimus. DE SCOLOPENDRA CETACE A, RONDELETIYS. N N N Y A . J ji , P NS 2727 v. LO ES . b 2 : NW WM Nc 7 2 i b NS PL TA NNSSSSSS di SN DN QM WM 77, | cen zm i z : A : € T i ENS , ; p j "a— T AL Y (i d P NN NC ———— ———À9 Mi NS e ^ $9 2 7 TW; NS i «A $coro« $9 De Scolopendra. Lib. I V. 830 Sc OLOPENDREmarinzduofüntgenera: vna exinfe&orum eft genete: altera cetacea eft, de qua A ! nuncagemus.Sic autem di&a eftà pedum multitudine: nam Ícolopendras terreftres, RCNH iA pad Qui pedes dicuntur, appendices fant, quibus tanquam reiis fcolopéndrà corpus impellit. ) a—NIS Eius formam, quam exhibui, accepi ab ijs, qui inIndia vidiffe (e affirmant , quzab /Eliani defcri- B ptionenon differt. Scolopendrz, inquit, vim & naturam, quanto equidem maximo potui ftudio,cum multum ac diu perfcrutatus effem, quoddam etiam maximum cétos marinum eam e(Te audiu l,quam de £i5.rg.zab a3 mari termpeftatibus in litus expulfam nemo foret tam audax,quin afpicere hotteret.li veró quires más ritimas percallent, eas inquiunt toto capite Ípe&ari eminentes& mari: & narium pilos magna excel io fitate apparere;& eius caudam fimiliter atque locuftz latam perfpici:reliquum etiam corpus aliquan doin füperficie zquoris Ípe&tari, idque conferri potfe cum triremi iut magnitudinis,atque permul- tis pedibus vtrinque ordine fitis tanquam ex fcal mis appenfis, natare. Addunt hàrum rerum peritiáe fide digni, ipfos etiam flu&us ea natante leuiter fubfonate. COROLLARIVM, ... Scolopendramtetre(tre infectum, Ge. A gricolainterpretatur ei» Naffe/. ab eo nos marintim ei fimi- . leinfe&tum vocabimus zn Meernafft & eiufdem nominis cetaceam belluam ez W'alnaffel. Nauim quá remis impellitur pulchrà (ja zzazd comparat Synefius in epiftolis. -—- 5 Zu dues CxoAomwdpss Hove xd ojo Qoreou ev docet audpmm«o., Nux we G7 t9 ovrt A0 Tile eo! ey ate s Nicander in Theridcis de fcolopendrainfedto: quod fimiliter, vt cetacea ab liano, naui remis impulfz comparatur. Author Tabulz deregionibus Europzad extremum Septentrionem, ( Olaus Magnus, ) [colopendram ceta- - ceam monítrofam pinxit, quadrato eapite, promiffa barba, Rondeletius. fentit autem de ceto illo, quem nos ex Olai tabula dedimus fuprà in Cetis diuerfis, pag. 270. Ceci barbati nomine. : DE SCOLOPENDRIS MARINITIS, (1 N S E- ) Aui Elie ) Rondeletsms. M : MUT VISA IMS Y Move "Y Uu SN T oy. y V LA xm 725121, * v » 5 DA NM NA P2 * SS Ul Í (í Pp d (fi n iM Y / P d à «S SN NA A U N M UN S 1 A S Ls p hy «cC Nw $ Dyssfi SNC " S IT - E NS NU 1 MSS I OP SO SUP re li Ly. erri. F Mie JENNA IU OUO. Jaxeeur PN Ny SS . zi . Sex ) dp. ? ASSI, & DO NUS z min [2 SIS A S mee e E z DT SM : S. - m3 Ln Se RE 24$, L3 Ü Ns *- ri L3 AXES WT T7 EM .$ . E EE * SN - x E SES : EP £: EHE DA SSSS SLE ES d * Ed z: EIER E Ey *z JE 425 Xubh 35) E dit BR 29€ DS 08 7" f: SAN d XO v P EEN SS CA WS ER T A S: i Sez 1; Ses —— SE XC 3E 3-5 dE ER £gf NY Z4 - N -— -— n $7. S M, d je SP 134 Ed ZE ESSA QE Seins RET D n URUIDOSS A/S OMS an EDS ES eeemero at "tet; 2 S) SY NZTITT e wr. - a. - € Ve, LT Dao on 7 MC CR SSSSSAENNIN « D, SENSU Dx Se cce im a N scm ANN SENSN NS i E rr m ER 1 E ) ji 46 b : | | T N VN c deádia Scolopend:a dicemus quz ex infedtis eft, terreftri Ícolopendra fimilis,de qua hec BC LN Ariftot. prqdi dir, Scolopendrz marináfpectu terrenis miles funt, magnitudine panlo infc- Bifloria Zt4i Tiotes; gignuntur a (1«ofisTocis colore mágis rübto funt. pedum numero terreftres (u perast,odema- ^ ————— ribus funt gracilioiyu, ferpentum more nón in altis gurgitibus (5 «ic aS be: body) nafcuntur, Nos fpecies duas h- proporiimus. prior minor eft colore plane ru bro, dedrantali magnitudine, in B torquet; nunc longior; inc breuior, nnnc craffior efficitur. Alteraeft (uperiore multo longior; vt- pote quz ad cubiti longit4ine a ccedar, cen uior; celotead candidum versente. A cápiteád caudam vtrinque pedes habet plurio. «1 fapetior. B i - Huius generis Ícolopen 'sin ventriculo Lacertotum marinorum & Ácuum Íxpe teperi, & ízpeD G 5 ex ote extraxi: quod maximo *-areumento huiüfmodi pifces ijs vefci fine pernicie, Przterea eas non inlitoribus, autinlitorum faxis(2 in 4]to mari, vt Lacettos & Acus, viuere. e Vase ' SOROLLARIVY M. Scolopendrz terreftribus fimile quás centipedas vocant, Plinius. vnde apparet terreftres rantum A fcolopendras Latine centipedas SPP atas, uod nomen etiam hodie vulgus Italorum feruat de ma- rinis quidem cum loquitur Plinius, per Kal diendtis appellare folet:fed etiara terreftres,centipe- dc tanquam vulgari nomine relicto: idc facere przftat; quoniam aliud etiam terre(tze infectü;quod aliter afellus dicitur, centipedam millepi;mue aliqui vocant. Apud Plinium alialectio habet centi- pedes, tanquam recto centipes: melioteseró codices, centipedas, à recko centipeda. Ceterum cum Magnitudo , Arift. fcribat marinas fimiles effe terteftribt S abel paned Ina: hoc eít LOÁSMIM bees os LR pauló minores, quarendum eft quanam fic ceftrium magnitudo. Bra(íauolus ex Italia olim pictu- ram fcolopendre ad me mifit, duos pollices loa r:apnd nos faecies dua reperiuntur, quaram maior vix duos digitos equat, altera vnum. at Rondel; rinor (colopendraad palm accedit, Red cubitum. us ES UA qs o, dine equales fünt, aut páulo minores , V/otton. Spesa ibi d EU a cua | Uertus tamen, Auicennz interpretem fecutus, militer legit minores, cuius verba Libro 2. trad. 1.6, (1o q. animalibus, hac funt: Serpentes ne pifces veré dicti non habent dise qe miaritámeneft à, ..| dude voci. ropiviés qiiod tor pedes habere videtur. & fimile liuic animali eftaliud, qui 7 aturin terra, & ca E ema PES du up ME tu ind RE i marina quam vidi ad digiti longitudiné & craffitudinem acce Greci Scolopetras colragsé no- m 3 AM e 2 » n 2: - " Ps ^ SQUIY CREE vost rue «3 iubidit * Minus Gillius; qui cummarinam tantam faciat, paulo antét...- fcripferat eaim terteflri minorem v | €ceé 4 effe, 840 Dc Aquatilibus. elfe. Marcellus Vergilius Diofcoridis interpres, marinas terreftribus longiores facit. Oualesterrenz (inquit) fcolopendra fant, tales & marine: longiores,tereti corpore, & infinitis pen? pedibus ingre- dientes. Hac de magnitudine. Eftautem quod circaformam quoque addu'item.. Marine Ariftoreli fpecie formaque confimiles funtterre(tribus, ebore rà 64. Egoin terreftribus capitis caudeque diosa longóaliam video: quàm in marinis Rondeletij, quarum caput & cauda, nihil ab ijídemin lurmbricis partib. differunt. Marine R ondeletij lumbzicorum modofe contrahunt explicantq; quod etiam terreftres facereaudio, vt modo longiores, modo breuiores appateant: fed iptenondum fatis obferuaui. Hzc equidem notanda cenfüi, non ad conuellendam R ondeletij opinionem : fed vtinqui- ratur, fitnealiaquadam marinz Ícolopendrz fpecies, quz cum Ariftorelis defcriptione melius con- gruat. Hoc addendum: fi marina minor fitterreftri, quomodo glutiet hamum vtcung; exiguum? quo- to rum vttunque de marinis Ariftoteles fcribit: quodq; contactu vrant; quodan fuz etiam faciant, non omittere debuerat R ondeletius, Scolopendram mar. Germanicé nomino e» AMeerusffel. vide fapràin Corollario de fcolopendra cetacea. Scolopendrz matin vulgo dicuntur pulices marint: nàinfeftant ifces,vt nos pulices terreni, Niphus Italus. nos fupraex Rondeletio veros pulices marinos dedimus, à fcolopendristoto genere diueríos. ; . B DeScolopendre mar. magnitudine corporifque forma, iamin A. dictum eft. Similis efl marinater- reftri, quod ad corporis fpeciem, Oppianus & Alianus. C Rondeletius fcelopendras putat non inlitoribus, aut litorum faxis, fed in alto mari degere, &c. A- Quibus in lo- riftoteles vero hiftorie 2.14. £4 cv aezealbes Tert y 49) € cpidya [9a9.eis. hoc eft locis petrofis, & non ad- eisinmaridt- modum profundis. in petris quidem cemmodius reperent; ac in ijdem delitefcerent. Idem Ariftotel. "s air hiftor. 9.57. interprete Gaza: Pifces (inquit) qui vulpes nuncupantur, cum fe deglatife hamum fen- ferint, fibi opitulanvur, vt centipeda. longius nanque fefe efferentes, lineam abrodunt. capiuntur .n. locis nonnullis hamo multiplici, gurgite prealto & flu&(tuofo. Grazca fic habent: rà» [ iy feev ad ovo pun GLAD TTELECS Srt Lio V T2L y 2n 9 al yxigpov ica miremur (Douai are9e 320, wazrép 49d di oo Aor vd pete avadpat- peau ya riae) exe 9s lu) Gon, Sor Toys bluTíc, aA rna vTtu 96 OA Gy ue ao c mtoNOTS aeyx lop oi6 C» buodemi 392 Ba- Siri véanic. Vbi hec verba; capiuntur enimlocis nonnullis hamo multiplici , ad vulpes ne an fcolopen- drasreferenda fint, dubitari poteft. fi ad fcolopendras referas, obftare videtur quod in Greco contex- tu, joxoAémodra, numero fingulari fcribitur: quanquam huiufmodi enallagz A riftoreli non rarz fuat. Secundoquidem]lib. hift. cap.14. vt paulo ante recitaui, in talibus fcolopendras capi dixit. neque pu- 5 gnat; quodillicinnon valde profundis, hic in profundis capi legimus , vt mediocrem profunditatem intelligamus. hicetiam pro 29:01, legerim zxrewéec nam pwosn vox nullam fignificattonem haber. Ga- zam, qui vertit flu&uofis, apparet legilfe 2049:c. fed alibi nufquam hoc fenfu apud Axiftotel. reperti uto: & nimirum profundioraloca minus funt fluctuofa. In Arriani ramen Periplo legimus waa» Blas ipsam 49) posideic IAlyysc quamobrem nihil definio. Video Niphum Sueffanum de vulpib. h/vet- baaccipere, capiuntur enim locis nonnullis hamo multiplici: ego de fcolopendris potius;tu? pr9- pterantedi&tam caufam: tum quia vulpes feu vulpeculz pifces, Oppianorefte,non in talibus Deis. fed in ceno profundo degant, zeit à BaSéon, ficuti & czeteri galei, przter canem carchariam »elagium. Plin. lib. 9. cap. 49. partem loci à nobis recitati conuertit; partem veró illam de qua conxouer[ia eft non attigit. Ceterum hac verba, A vadpaigon) 99 OonzmAd are9c vli) tous & c. ad vulpes HEP ENSE] neam przmordeant: nam fcolopendre alioingenio fe libersnt; feipfas inuertendo: ljc« Pierius Va- 4e lerianus ea quoq; ad Scolopendras referat. Que autem de vulpibus dicuntur, ceu pe yparenchefin c- cipiendafuerint. Oppiano fcolopendra & polypi ZA3ev»tser GauAs: hoceft, in capTnis maris habi-. tant. accipiturenim sav 9- prolatebra & loco cauo. tales autem circa petras fury Sophocli inue & Swea&G- opponuntur: hic foris eft, illein domo. Videtur & amphybijs eam ad/IDerare Oppianus. Locus integer fic eft. Aso; d, Sp7TUSTp es QbADS Vates T IV CAU AC S. Viu v T0886 gta AL8ls I ad cx P0 Qe y à. arn Dry tr] xloudlun euextzrevdpo y sod ócj40 AG» : o1 Be sor umo. AudiGio. Mordent fcolopendrgRon ore ; fed tactu (94 Abe, Gazare&é legit 5644) totius corporis, fimiliter vt quz vrtice vocagtu/ Ariftot. Vide etiam in- fràin c. Marcion $myrnzus;qui de (implicibus effectibus fcripfit, rumpi (lopendras matinas fputo tradit, Plin. Scolopendram mar. rumpi aiunt, fi ab homine conípuatur. 7129- deanim. 4. 22. & 7.26. vtrobique idà Gillio etiam re&é translatum eft at lib. 7. cap. 35. hec eiv verba, Scolopendram terre- fo ftrem faliuadifrumpi ferunt,in noftris codicibus Grecis non extant. petunt marine etiam nidoru- - lenta, vtterre(tres , Ariftot. l'etroodore funt. videin E mox. d ». E. D Scolopendravbihamum deuorarit, euomitforas fua interiora, eec hamum eijciat, tum recipit intró, ac valet eadem, quaantó, falubritate, Ariftot, Vide etiam fpf2 1h € Hamo deuorato fcolopen- drz omniainteranea enomunt; donec hamum egerant: deinde j'orbent, Plinius. O'mreg as Sua Tias ex ox orevdpau y wovrovzmS eu "I? oieysiepov, Sxrpeorsaw &amcc: id eft; uemmodum arpg: fcolopendre abfor- pto hamo feipfas inuertunt, Plutarchus in libello de his qui (/? Pi niuntur a Deo. nihilautem inter-. et; interaneaeas enomere dicas, an feipías inuertere. Lace/5 Inarinos fcolopendris marinis vefci, auatome nos docuit, Rondeletius. adus à DT E Scolopendrz hamo capte, quomodo feipfasliberent, "um eft proximé in p. Efca ad anguillasà £5 Tarentino defcripta; recipit fcolopendra marinz drac 25 V1J. caridum fluuiatiliumtantun dem.fe - fami drachmam. fimulautem exceptis vtendum. Sco]/endra marina pifcatoribus infeltiffima eit.po- fteazenim quam hamum hac contigerit, nullus pifcicd hamatam eícam accedit, quod huius tetro o- dore procul pellatur, Gillius, ex Oppiani Halieut.^ Y i ic legimus Grace: UN E'y ros 4g) euoAcmevdyasrwveEocgov taz aaGUow — I els et gom Jnqraie en FAMEM o Ox a 7.6 verrodmv wetvs 7TeAQ & 'yX16poio "s AJol- Am p pi bmw on pir yet fot, : 3 pro 7ux3to, legerim zz93a. eft & alibi Op? foeigue bod exaAomerdpot, pO eAvses, 2erew, nam. tertio quoq; lib. 3: vocat efcam hamo ij^! U^ de melanuris capiendis canens. Brodeus nihil mu- tans interpretatur: Si quando pellem (:o]/endrz hamus attingat. vter melius; iudicent eruditi. G Scolopendra marina fimilis eft ceryef? 1" od ad corporis fpeciem; fed tactu nocentior. venenatus 7 : enum Por. De Scoloperidra. Lib. IA —t enim eius mota? vrit, & rubicandum in cute colorem excitat, ficut Hop herba vitica vrit: Op- Scolopos cé ; pian; & partim /£lian, Mordet, non ore, fed ta&u totius corporis; funi iter vt quz vrticz vocantüt, 4; np Fitur Ariftot. A morfu fcolopendrz fiue ophioctene; locus circunquaque liuefcit ac putrefeit, ( mex nu 49) e an aerem, Diofcor. malim cam Aginetas zw^iEazu iod Erouoerzus 1d eft liuefcit & attollitur. ) aliquando. fcci fimilis fit,rariusetiamrubicundus. exalceraturque fumptoà morfu principiolaboriofa moleftaq; (difficili curatu, Zgineta) exulceratione. pretereà toto corpore vel Wi pruriginis fenfus percipitur: . Diofcor. quem de terreftritantüm fcolopendraloqui apparet. Egineta ijídem repetitis;addit ; Priua- tim vero Y marina fcolopendra moríis; aquofus & pellucidus humor interdum accidit: vtà rerrefti, —— , . rübicundus. Curatio apud eofdem;eiufmodi eft: étui (75 055 )imponendi funt fales triti(cum aceto; Cubatib. 16 Diofcór.) vel ruta trita, (rutaagreftis, Diofcor. ) vel cinisaceto fübactus, Ícillaue, Foüere («awvrAei) . autem locum oportet acida muria: vel, vt Archigenes cófulit; oleo multo calido;atq; ita( deinde) que.. prediximusimponere. Propinare veró conuenit ariftolochiam e vino, Hzcilli. /Egineta quidem plu- ra quam Diofcorides habet: & paulo poft de morfu muris aranei fcribens: Ad muris aranei ( inquit) & . icolopendrz morfum, cataplafma fale cum piccliquidaimpone: vel cedriam cum melle: vel allium cum folijs fici & cymino, (eruoque ac vino, Actius:) vel folia calamintz, vel hordéum cum aceto. His quiàfcolopendraicti funt (inquit Aetius) eadein remedia conueniunt , que ad murisaranei morfum f unt predicta, tum foris applicanda;tum propinanda. Serpyllum f ylueftre efficax éft contrá Ícol open-. dras terreftres ac marinas, l'linius. Pulegiur valet contra fcolo pendram terreftrem vel marinam, Idé; 7 Kdvo BE d eutrtloso, o ev eod ie Aida teioyoy. YIo3NOv 2erere arra t, od loGcpov ekoNG epos INumenius apud Athez 2O ngum. Videetiam Auicennzlib. 2; cap. 22; cou uat e uc PES, Ae DL uos i. Scolopendra mar. in oleo decocta (i illinatit, auellit capi llos. fed contackü prütitus facit; Diofcór. Ecol. d Pharmaca qua pilos difperdant componuntur cuim ey alijs rebus tumex marinis fcolopendris » vrti- 'tredia. caque mar. & ftellis marinis, nitro ac amurca ad liec ammixtis ; Gelenus ex comptorijs libris Critó- nis. Scolopendrz mar. cinis cum oleo; pflothritm eit, Pliniüs. Scolopenürz mar. & inelle illit ftrumas perfanat, Idem. GM; m s Mis M RP Ner PE ee Scolopendra marina à terréftrís fimilitudine nomen inuenit: quamobrem philologiam fuper hoc H vocabulo differam ad infe&a terreltria. EU Ub: UL WAREN OE o Hirfütam & venenatam cognominare licebit. Numaenius iCcgevdixit; Toiov qo) eue)dorevd yo: dlvsdvu-. Epithetas Vo guoy Sp TE TOP AA Uitts Oppianus. E V ul " UM A T " 30 Hominem qui animum füumá vitijsaffe&ibusue cruciabilibus depurget,queq;feledant,eximgt — f^ & expellat; fignificare fi vellent; fcolopendram (;artnam) efligiabant. ea eniin vBi hàmo deprehenfa fuerit (&6. i tn D. expolirsm e$1,) Pierius Valerianus. 10A E. SEXT ihid ' Si marinzícolopendrz nátutam cognouiffet; aut cognite meminiffet fapientilfimus ille Socrates: he nunquam vtaliorum vitiavirtutefque nobis certius & quafiad manum paterent, feneftrata homini | data elfe pectora à natura, optalfet, &c.' Sed marinz centipedis natutam; 1ineundem vfüm maáluitfet. Infeneftrato fiquidem pe&tore; per quod quafi limis perflabellum ( vt in Comedia audimus ) intro- : fpicere cogeremur, multaque inextremo hominis receffa latent; diligentiam noftram facilé effuge- rent. At ininuerfo penitus homine; cunctifque eius inlucem prolatis interaneis j nihil tam recondi- ^ ^tum effet, quod fub Solem tra&tum. litiores, rugas; lentigines ; verrucds, labcfque fias omnesnón o- 40 ftenderet, Marcellus Vergiliusin Diofcoridem. Apparetautem hzc cómentandi occafionem ex Plu tarchi libro De ijsqui feró ànumine puniuntur, eumaccepiffe vbi fontium apudinferos quas viderit poenas enarrans quidam; circa eius libri finem; ficinfit: 02:3 aedes tao ne bozoew aeris oae uua diee Giacap wea Naw Joe cis v r0. Dr movods 4e 6d nwitaos wetycoCov & root iC eese y CAVE ET etus 9? OV T? $ Lco T QU los iAvara ug qo o Que sa) e wot xocrtloudjuss Y wor cp ot JocAvotctien axo orrevd pant orum Seg "i olysigoov 4 Cwtebireon) Barras, Gin c7) iva ütgoymus aw^Y. y xao otyavcilu mae vecs olore enum aw XEGrE AES 19) m AEE 6 Tu ACyrgrud jeg] xoa "ld hope Dao Eo ov Tate. in , , 2 ANE ScoroPiDvsabincolis dictus, 3ueAczid le", pifcis magnus in Arari nafcitur, &c. vt fcribit Plu- tarchus in librodefluuijs , ex Callifthene Sybarita: cuius noseadem verbaretulimus fuprà in Alaufa 4. ad initium pagitiz 21. vtáStobazorecitantur: apud quem tamen non vkoAém5Q- huius pifcis no» $9 men, fed xasoáiz, legitur. DE SCOMBRO, RONDELETIV&£ KOMBP Oz àGtzcis, ÀPlinio & Latinis omnibus fcomber fiue fcoimbrüs dicitur. ^ Ànoftris À T veirst quod vitri inftar fplendeat; vel peis d'autiott,id eft pifcisaprilisquód eo potiffimum menz Li o:deobif. fecapiatur. A Gallis maquereau ; à Maffilienfibus auriol: ab Italis lacerto , à Venetis (combro, áb His 4" e&P- 2 fpanis cauallo. Grzci huius ztatis COrTüpté exoAs: pto «oAix» vocant, de qtioalibi.Scombros étiamla« | certos nonnulli vocant, à figurz mufculerum noftcorum fiue lacertorü , potius quàm terrenórum]la- '4certorum fimilitudine: nfi quis ob viriditatem quz in fcombris exiguaeft,' eosteirenis lacertis 6o comparare malit, y) " | | Scomber pifcis eft marinus, gregalis tefte Ariftotele;qui ad cabiti miagnitudiüemaccedit.Squamis B caret: corpore eft terete, den(o, carnofo, vtrinque inacütum definente, Koftro énimacuto eft, cauda acutiore, tandem in duas pinnas valde à fe di(tantes terminata. Thynüurà otetrefert: fiquidem oris Íciffura magna eft, roftri margines acuti & tenues. Inferior rnaxillain lupetiorem recipitur & clau- ditur pyxidis modo. Oculis eft magnis;aureis. Dorfum in aquis fülphutei coloris eft: extra & mortüo; cerulei. Lineis nigricantib. obliquis, infignis eft: ventte lateribusq; atgenteis. A podice pinnam vnà habet paruam, fuprapofitamalteram in dorfo fimilé: quas ordine certiíq; ititeruallis aliquot ális pin- nulz fubfequuntur. quod huic proprium non eft, fed cuümamijs,thünnis, pelamydib. cómure. Alia eft doríi initio pinna, Ad branchiasalie dug, In ventre duz. Ventriculus cum gula longus; in ws éfinens . rotenfüus iniümetas appendices habet. fellis veficulaab hepate albican« Lib. 6.debift. punc amm eap iditfe, Cum thunnis;pelamydib. & amijs in Pontum ad du -"Scombri bec effigies Venetys fatla mon [atis probe exprimit qunmilaa ill "effe debebani: tales omnino, quales in amia y colia ci thynmorutz genere [pectantnr. ^ / li netijs optimi; nimirum molles, pingues, delis "catiorefqüe. bE EODEM, BELLONIVS, À | Scombrosperomnia maria affatim capi fole: , te vel hocargumentü effe poteft; quod vbiq;co- gnofcantur. Italinomen Latinü retinent. Galli Macateos, hoc eftlenones vocát (Maquereaus:) quod vernotempore eospifes, qui noftro vulgo Virgines ( Alaufzparuz) vocantur, ftatim fub- fequi foleant. Scombrum Genuenfes Vn Oreol; Maffilienfes, Vn Horreau, Aneli Macrel appel« lant: qui in Oceano tanta craífitudine proficit, vt pari cum Pelamy dibus magnitudine plerun- Qqueeuadat, — * p NoftiScombrum fupra cratem leuibus fub« tniffis prunis exaffant, atq; ilico fapidü reddunt: fed eum priusfceniculo viridi circumvoluunt,vt, vimignis obtündant. Scombris Angli inteftina eximunt, & capitaauferunt,reliquum multa de- indeaqua elixant, fic pifcem reddunt exuccii & ers SNNARNS 1 ANA MUURREARQASIR C: AVARA infülfum.Magnus eftin Propontide & totaGre- cia falitorü prouentus. Mirabar cur vulgus Gre- Z (A) cum minores Scombros Colias vocaret, cüm ta- EET men Hicefius author antiquus,Scombros,mino £ Z2 amp. resquaàm Coliaselffedixerit. Garum ex Scombris zZ 27 & Colijs apud Byzantinos fieri folet: quanquam £22 nihil vetàt ex quouis alio pifce garum fieri poffe; EA Z vtpofteadicetuz, — E Acquodmultus fitetiarn apud exteras regio- nesScombrórum prouentus; inde eft colligen- dum, quod Scombrariam infulam apud Strabo- nemàScombris dicam comperias: verüm ho- rum quidem captura multum eft diuerfa in O- €eano,ab eaquz in Ponto, Propontide, Helle- fponto, Mediterraneo & Adriatico mari effe fo- let. Pp. Scombrorum Ponti capturam itá deíctibit: Infulfos capiunt Scombros, Thyn- nofquefurente, Quum cernunt alios Scombri curuàmine retis Claufos; &c. C&terum Scombri iconem ( Aosvtrana, omifi- Wis Rondelets Scombrum po[usffe contents ) hic non 4i ver [us caudam. nam cj plures, cj füprawfrag, , Lis) 39 4a jo 60 De Scombro. Lib. IV. 843 xppofui: quod feqüehs Coli pictura cum Scombro omnino conueniat: neque Scombrüm fufius de-- icripfi; quod plura dehoc in Colia mox dicturi fimus, *s. | DE COLIA SEV SCOMBRO MINORE, IDEM. gruss Rondeletij Coliáa maior, de quo in C, Elementoforsphimmis 0 Colias Grecis;ab aue eiufdem nominis (quá noftri vocant «n Gay) dictis eft: quod etus latera Co- À lizauis modo,multis coloribus vatiegata conf, iciantur. Portó Lemnij, minores Scombrtos vul góCo- lias (al' colios)nominant,quemadmodü & Talli. T baf.) Samothraces & Imbri, (/mirz.) Verum quid inter Sconibrum & Coliam interfit, nihil aliud obferuari poffe puto, quam quod Colias magis paruus fit quo precipué falito vtifolent: Scomber Wa Aiebántautem quidam Leritij indi- gene (dumab eis fcifcitarer, quid Colias effet ) Coliam idem cum Scembro noii effe :(ed cum nulla videremnotam; qua vtrumque di(tin guere poffem, totam in magnitudine pofui differentiam. Matfi!ia Cogniol (Glas feribit Cogssol;) nominat. Dixerim itaque libenter Coliari pifcem Scoinbrorum patil« lorum generis elfe; modo vulei calculis adfti puler. Hicefio tamen ín hoc refragor, qui Scombtüm Co- lia minorem affirmat, Hac Bellon. qui & in Lacerto fu prà: Genuenfes (inquit)quoddam Scombti ge- nus vulgó Lacertum vocant, cuius tergus multó magis quam alijs Scombris vitet , & venter eft varic- gatus: quem reuera Coliam effe Scombrini corporis paruitate liquet. £9 E Ba COROLLARIVYIHM. HoratitusSermonum 2.8. pifcem Ibéruri videtur pró fcombro dixiffe. His miftum ius eft oleó;quod H prima Venafri Preffit cella,garo de fuccis pifcis Iberi, Vino;&c. Acron gloffographus preterit.Scom- bri funt qui & modo fcombri appellantur, Maffarius Venetus. Scombrum Romani Lacettüm vocant; Iouius. Scombrum arbitror effe ex generelacertorü: Ligures & Neapolitàni vocant lacertum : Maf- filienfes Auriolum: Parifienfes Macareum, Gillius. Aurioli nomen, velàmenís A prili fa&um eft, ve Rondeletius indicat: vel ab ocülis aureis. Quidam ex chynnorum genere effe fcribit: non fati$ bene; quanquam multa conueniant. Hifpanicum eius nomen audio effealáche: quo etiám pro Hareugo v- tantnr, Maffilienfes clupeam; halachiam vocant, cui fimilis eft haren gu$ pifcis Latiné. Rondeletius 3o cauallo Hifpanicum fcombri nomen profert, Vt Gallicé Maquereau hic pifcis dicitut: fic Anglice; eSMackerel, Macrel: & Germanice AMakrel, vel AMakrill. Vocatur & in Noruegia Adatcarel; & in lacu. Suerineníi Z4acrill. pifcis harengo maioraliquanto; vta iuht: per totum corpus tranfüerfis lineis ( lati- tudine penna) diuerfi coloris; füfci, czrulei, candicantis, diftin&tus. egohühtcnonaliuim à fcotobro effe puto. Alius eft fluuiatilis pifcis apud inferiores Gerrnanos alicubi fimiliter dictus ein Marre, é a- lio nomine Bratfifib:quem aliqui longé decepti verum Lucium effe putarunt, Vide füptàin Corollario deLucio 4.ego capitoni fluuiatili cognatum effe füfpicor, eü qui Zr«rfifcb alibi nominatut , &c. cnius inoperisfineiconem dabo. Macarellum Albeftus nominat; Arnoldus Villánonanus Maquerellum. Czíar Scaliger nomen Grace originis effe iudicat: nec plura. quód fi wxaoio: pifcium vlli vocari de- . bent; eos quos veteres opfophagi deos vocarunt, fic appellabimus,non tanquam ipfos Mabxoto EC y aL 40 «xc jaaxoro AL ovmote cio. »ystopdMdes a. fed ad eám prarogatiuam fcombri non perdenerunt; nifi in paucis regionibus forté,vt Eleu(iniaci.quare Gallicatià Bellomioindicatam etymologiam potius receperim: nifi quis à Germanis ad Gallos translatum malit: vt alia multa, fortaffis autem Germani fic nomina- uerint hunc pifcemà macritudine. macrum enim noftri quoque "ager àppellant.in Oceano enitn du - rior ficciorque capitur, & ob iddeterior, hic pifcis, quàm. in plerifque mediterranei locis. Al- bertus Rodez picem. nefcio cuius lingue vocabulo di&um, interpretatur íÍcombrum. Coliam Bel- lonij ícombro minorem, & fiue etate ; fiue ctiam [pecie ab eo differentem;fcombroadiutiximus. Rondeletius (uum coliam (combro maiorem facit: vterque tàmen Maffiliz Coliam pilcem Coguiol vocarifcribit, — — | PS | p " :Hifpanis cetarias fcombris replent, thynnis non cómtearitibus , Plinius: Maffarius interpretatüt; B | (go euge wnnrad ealocanoncommeant. Hertnippus ex Hellefponto iubet fcombros peti. ' n e Scombraria Hifpanici maris infula, circaquam fcombri abundant, legeinfrà in 8.2. Scombri in Oceano Britannico ingentes funt ,vt&rhombi.ia Adriatico vterq; paruus,Exiftimàri tau temaliquis inminore marisambitu frequentes przdas exerceri: non ergó cteícere. Vixad Tergefteac proximum finum comparent fcombri: atque illicó capiuntur. iri Oceani laxitate fuga moram , mora parit incre mentum.itag; grandefcerequianon capiantur, Czfar Scaliger.De migtatione eorumin Pontum dice- turinfràin c. Scombros & Mauritania, Bzticaque & Carteia ex Oceaho intrantes ca piunt; Plinius. Scombti pifces (ant paruisthunnis fimiles, Scholiaftes Áriftophanis. Minores quàm coliz, Hice- fius. Xexuitvsce uatuat mis ci TE H9 ALQUP (lego X0AI&, Dorica dialecto pro «Qa ) Mié Cov&c £15 ad exea $ a^ mig rau uuviNov (lego vá) SwwiYov ) jenes, Epicharmus. Scombtis in aquis eft fulphureüs color; 6o extraquiczeteris,Plinius. Sulfucreus autem color qualis fitipfe explicatli.3s. | Fulmina & fulgu- ra (inquit) fulfuris odorem habent; aclux ip(a eorum fulfureaeft. ^ Saurum piícemi quendam R on - deletius vocat; roftro & priore capitis parteacubus fimiletn: pofteriore veto, vt & caris fubftantia, Ícombris.VideinLacerto. | Memini (combrum videre dorfototo pulchré ceernelum,catera fimilem trachuro, & fimiliterad caudam attenuati: fj pinofis autern laterum lineis carentem. Athenzus thyne nos; (combros, &c. fquammatos effe dicit, negatione àlibrarijs omi(fa.caren c enitn fi quatitmis. Pifces funt litorales, Oppian.li. 1. Halieut. paulo poíttamen eofdem adnumerat pifcib. qui degust C in petris, quz plenz funt chamis & patellis, ficut etiam phagros, imurznas & orphos. Albertus maca- zellos inlitore Oceani Germanici capi fcribit, /— Scombrirecedunt (in Pontum) ante quam thunni, hienim feptembri menfe; illi Augufto diíceffam parant; Arift, Difcedunt à locis £igidiorib. calidio- | | | tibufque GAYHAÁ5. eT. [us - £e | Hbufqie, antequam rhutinis vt qui imbecilliores fant. Ízpetamen flatn 2uftrino vehementius oécut- faite; fit, vt cum colijs & (combris exeant chunni in mare: Wottonus; ex Ariftotele vt puro. Partus ., eorum increfcit precipua celeritate, Arift. | - Scommbrigregales (unt, Ardtot. & Mnefitheus Athenzus. In Mati Ionio prope Epidamnum (vbi & Tauíantij habitant) infulaeft, que Athenás, id eft, Mineruz appellatur: eam ;pifcatores incolunt. & lacus eft; «bi Scombrorum, quiad pifcatorum confuetudinem affueuerunt, & man(uefadii funt , gre- ges alunt. Jjs fané cibariaedenda pifcatores idcirco obijciunt, guod cumij(dem foedus quoddam fanctum habent, atqueadeó firma pacedeuinciuntur, Nam hoc pifcium genusab omni capturatum liberumeft, a'quead errandum fiue vllaexceptione folutum: tum veró eatenus atate procedit, vt vi- vat ibidem ad fummam fenectutem. Nec tamen etatis tempus ignauitertraducit; neq; in fuos altores ingratum eft. acenim de piícatoribus paftum cam mane acceperitpifcationer mox capefcit, vr fenu- tricantibus premium pro nutrimento perfoluat, Quare ex portu folaens , ad feros Scombros gentiles fuos natarecontendit;ac fimul vtad eos peruenit; cum ipfis ita continno tanquam cum aliqua phalau- ge;faorum popularium etrat: & nimirum cum eiuídem generis fint , non inter fe fagiunt, fed fimul 1G natant. poftautem cicures circum feros concutfantes in otbem confiftunt: & (norum nr ob- . ftructione eos fuga exituq; intercludentes, (üorum nutritiorum (vt pro ijs quib. expleti cibisfuerint, illosremunerentur) aduentum acerrime tandiu expectant, dum piícatores eó profecti,captorum per- imlüitas cedes effecerint. Cicures yeró mature properantesad portum regrediuntur: atq; ibidem intra cauernasabditi; àpifcatoribus coenam expectant. quam quidem ipfi eis quotidie largiuntur, fi ipfos ad 2x pifcatum adintores atque amicos fidos habere velint, Jlianus de animalibus 1.1. : " Scombri, (vt &alij quidam pifces,) temeritatis & imprudentiz fuz poenas captiui luunt. nam cum alios vident reti inclufos; ad eos ingredi cupiunt. ingreífi autem, aíij (minores) per maculas rurfus e- uadunt: alij (maiores) detinentur. Ét dum rete adlitoratrahitur, multos in reti fcombros hzrentes, acinftarcunei impactos videas vtrinq; alijs ingreffum,alijs exitum molientibus, Op. Halieut. 5. Ali- teria Propontidefcombri, aliterin Oceano capiuntur.folent enim in Oceano pifcatores fua retia (les * lignes tzainaates, (ic Gallicé fcribit) in procellas & flu&us demittere. & quo veljementiores faucflu- étus, nauifq; celerius fertur, eo plures irretiunt, Bel. in Obferuationib. fuis per Orientem. De com- bris manfuetis prope Epidamnü infulam, qui pifcatoribus feros capiendosadducunt, ex Z&liano prz- fcriptum eftin p. Efcaiacentium mollior effe debet, quàm faxatilium, (in pifcinis.) itaq; przberi con- uenit cumalia, tum fcarorum branchias; fcombri ventriculos, &c. Columella8;17. —— ^ ^ | F Laudatiffimi (comber, fa! pa;fparus;Plin. lib.32.«tautor Promptuarij citat,inepté. fimpliciterenim hi pifcesà Plinio nominantur lib. 31. cap. vltimo. Plinius ait fcombrum laudatiffimum elfe in finibus Carthaginis, Rauiíius. Lynceus Samius pifcesaliquot Rhodios Atticis compatans opponit pfettis. je & Ícombris Eleufiniacis, vulpem in Rhodo dictam. Ex Hellefponto fcombros precipue laudat Her- mippus. Pifces (quzmmofi (202 fouemmoft,) vt vhynni; Ícombri, thynnides, & huiufmodi, folent etiam gregarijeffe. — Gregaria autem hzc genera pifcium, fuauia quidem in cibo funt, vtpote pinguia: fed grauia & difficilia concoctu: ideoq; maxim sse sUeSo, ( fale nimiram inueterari ) poffant, & inter TGE/YXeos Optima funt. preftantetiam, fiaffentur: quod fic eorum pingue liquatur, Athenzus Mne- fitheus. Hicefiusait (combros minores quidem effe colijs;multum nutriretamen,& melioris effe fuc- ci, at non faciliores excretioni. Scombrus leuiseft, & cito à ftomacho defcendit, Diphilus. Scombrus faporeeft non adeoingrato;nec facile corrumpitur. fitim proritat.eirca Parium przfantiffimi haben- tur, Vottonus: qui pro Parium; Pariam vel Parum forfitan legendum fufpicatur. Scombri obkongt & exiles funt. Vere pinguefcunt: quotempore Venetijs inter delicatiora obfonia reputantur. Ro- maautem ab innata quadam ficcitate funtignobiles, louius: Tae (5 744255) exép6a» nominantur à Polluce. Maquerelli multum deficiunt in bonitateà faluberrimis pifcibus.funt enim multo crafíTto- res, viícofiores , & concoctu difliciliores, magifque excrementitij. quamobrem non conueniunt nifi validisiuuenibus;idquecum embammatis, quz vifcofur , craffum & frigidum ex his pifcibus füc- cumemendent, Arnoldus Villanouanus, Epilepfie obnoxij auerfentur pingues & cetaceos pifces, . vtícombrum; pelamydes. hienim omnes craffum,terreftremque , & inimicum nature fuccum con- gregant, Trallianus. [ n. -. Garus;authore Plinio; liquorerat, qui exinteftinis pifcium, precipue fcombrorum, falemaceratis fiebat, Maffarius. De Garotum fimpliciter, tum eo quod à fcombris fit; quodque focioritm cogno- minatur, abundeícripfimus fuprà in Garo, elemento. 1n Scombraria infula optimum é ícombris conficitur garum, Strabo. | Scombros & Mauritania Baticaque, & Carteia ex Oceanointrantes ca- piunt, ad nihilaliud vtiles, (quam ad garum;) Plinius. Expirantis adhucfcombri de fanguine prinio Accipefzcofum munera charagaram, Martialis libro 1. fublemmate Garum fociorum. Etmoxde Muria: Antipolitani fateor fum filiathynni, EfTem fi fcombri non tibi miffa forem. — Et füperius de ouis: Candida fi croceos circumtiuit vnda vitellos, Hefperius (combri temperet oua liquor: id eft; carum. Gillius vertit) iecoreremedium ad icterum, ex Alianoretuliin Scaro c. H.a. Horzum, fcombrum, & trygona, nominat in Captiuis Plautus. X«ouGeAce, goy'y/ te Suidas: verbum Propria, nimirum per onomacopcciam factum; non à pifce. Xnep Ce jet a ge LoCo Un Bdoréum Goepdis Mise, waa c ai- GE AryE6 HG) Xgrcdiborrtu s seat x qd rpoy Wi aerei TU) 001 qq 0 vr G3 95 védboy égoe/euoSuus Suidas. Scolymus herba iu Lemno Íponte prouenit, ac dicitur vulgó fcombrouolo , id eft carduus fcombri, Bellonius. h... Scombri, Zaeutuci; gens Thraciz, Varinus. Strabolib. 3. ait Sexitaniam eífe ciuitatem iuxta Her- culis in(ulas prope Carthaginem neuam;à qua falfamenta Sexitana denominentur: & aliam Scombro- ariamy (Xkeutezeu on , interpres quatuor fyllabis vertit, Scombrariam;) à (combris qui illic capiuntur, Achen. Scembrus apud Alexidein; cuius verba Athenzus recitat, parafiti nomen eft. Athenien- 49 G Scombriinaceto putrefa&ti, vuluz (trangulatu oppreffas excitant, Plinius. E fcari (non fcombri,vt 6o - j -à s T NA i De Scorpjs. Lib. IV. 045 Athenienfes Salfamentis adeo delectati funt, vt Chzrephili falfamentarij filios ciuitate donarint 1. vtteftatur Alexis his fenarijs: Tc XeupsQiA d[ Diecic A'3ronss oom — Eigigozyey TeA A Q- 2059) TusoxAds Lào" Ovni? Vargyav, Svo axüpsGpscEcpy E v oic ewesugotc éya', ^ Fuitapud Byzantios receptus mos, vt Ícombrorum regem videre, qui inter conchylia ( Srombri pi- JGes fiamts non conchyha) eft miri afpectus ; fortunatiffimos euentus faciat. Alexander ab Alexandro Die- rum genialium 5.15. Sed /Elianus hoc de Scombris fcribit. Videinfiàin Strombis n. Sconrs pifces quidam, nominati apud Athenzum, vt in Eritimoícripfi. Homero aues eiufdem nominis funt. ; SconDpvrvsnominsturab Oppiano Halieut. r. inter reptilia maris, ( quz pedibus fcilicetre- 39 pant;) cum polypis & fcolopendris marinis, amphibia, & cauernas maris incolentia, his verfibus: Aoi d[ Ep 7TUsTio es QA DC Votasmy &rxuASC, IIxAUmitc exoA101y ad ax oplU AQ y Y ac Asc Usi E y foydju s, aus Aé7revdpa, y 32) cav AG-t oi Se xo] civi. AuQiGio:, Ego non de alio quàm Ariftotelis cordyloeum fentire arbitror : cum & nomen, & quz pedibus fit reptaiio, & natura adaquam & a&rem ambigua conueniant. | Hocobítat: quod cordis Ariftotelis nuo nas , id eft paluftris eft, feu lutarius, non marinus. Chalcidem quoque Ariftoteleslacuftribus, Oppianus marinis adnumerar. Plurade Cordylo leges fupra, pag. 300. Vetumquidemcordylum amphibium hactenus nemo oftendit. vnde (afpicor peregrinum efle animal: & forté idem quodapud Babylonios vel Indos reperiri fcripfimus » (fupràin Cordylo, pag. 301.) amphibium animalculum anonymum: quod pinnulis ceu pedibus ( quos nimirum aliqui fim-- -. pliciter pedes propterformz aut víus (imilitudinem vocarunt) graditur: & quanuis branchias ha- 29 beat, cibi tamen gratia in ficcum egreditur, cauda fubinde mobili, capite rang marinz (imile; reliquo corpore gobijs. e fluuijsin terram exiens faltar, & in aquam redit ficuti rana. quamobrem compofito expifce & rananomine, pifciranam aliquis accommodato eius naturz vocabulo appellárit: branchias enim & polteriora vt pifcis habet: caput & naturam amphibiam, & (altum, vt rana: forté & caudam ra- nzimperfectz non diffimilem, quam gyrinum vocant, noftri &ofi [f- Itaque Germanicé etiam Cor- dylum interpretabor ein Fs(cbfvoefeb , id eft pifcirinam. vel eim /ndsansfiber Ko[skepff., id eft Gyrinum In- dicum. Aliaeítcordyla fiue (cordyla, vel cordylus fcordylusue pifcis, chunnifotus de quo dicetur in Thunno. y^ . Apud Tarentinumin defcriptione efce cuiuídam legitur: aeossawsuiov excobuAuy , &c. qui locus & fi corruptus eft, fufpicetur tamen aliquis fluuiatiles aliquos pifces zevopuisc oxopdvAssab eo nomi- 39 natos. i Pulmone carent piíces ; & (i quod aliud animal ( de cordy/o fort? feutiens ) branchias habet, Ariftotelis hiftor.2.15. — | wA DE SCORPIO ET SCORP.NA, RoNDELETIYVSs. Rendeletisa ei» Bellonius mam tantum Scorp;j iconem dederunt: — Pro qua nos Scorpi maiorta Venetis depithi ef- figiem pofuitmus, quanuts cum neutra illorum vndiquag, conueniat. "Rondelstius quydem iv fine C. apitis, Scorpenam (id e3é, Scorpium minorem ) fe effigsa/fe [cribit x quod annotatum ab eo aperuacazem videtar fr corpurta forma non diffe- 49 runt, vt pfe fentit. Idem à [ynerpue copy fus cen cormcula quadam sn fummo trifida produxit. de quibus sn deferipteone puto fentit, cum inaquit, fuperciltornem loco cartilagineas apophy[es dias eno les ejfe. Bellonius quidem f'aper oculta appendi- cei qua[dan [corpio efe fcribit, vi sm excoconto fuo : [ed mibiltaleveprafentas etus pilla. [dem pinnam qua ab ano proxi- me est, tribus aculeis exa[perari feribir, mon itezz pingit, Kondeietius ad pinua ilius inatsusm aculeos dues exprefftt. ed ddidima cj; corpi minoris piluram , eb ipfam V enetits effitlam. 'U.raque ad elegantijfimaa duas [corpsarsme picleras Saluiani fatis accedat: hoc efl masór ad matorem illius, minor ad minorem, ba KOPIIIOZ à Grecis fcorpius, vel (corpioà Latinis dicitur,à Maffilienfibus Ícorpeno;ànoffrista- 4 (caffe, Graci quoque huius temporis exémov vocant. — Y«sezis dici videtur ab Ariftorele fcorpius fcmina. Veruntamen an ijdem (int Ariftoteli an diuerfi c«épzncs & exopzi; dubitat Athensus. Ev * aij Coov 5. A 'CAgUTEAMC CkopTiEG 1d) copio C9 Ng Qipoic omoi óvota Cet: aO AOV ^) ei CWU dure Agyes Arift. lib. r5 y. R $. cap. 9. & 10.deanimalib. fcorpios & (corpidas diuerfis in locis nominat:incertumautem an eofdem effe inzelligat. Scorpium autem & fcorpenam Athenzo diueríos efe piíces certum e(t. Enopmrauvaw t9) Lib. 7. TA9RTÍE € TON OUIAC fta KiG toa yaullo, xai $n Adae dpopot 490) 0i oc uel, X Ga 3.524 eiz1v, y Big oinyvost. Scorpznas & fcor- pios (zpe edimus,& eos fucco coloreq; differre nullusignorat. Et Hicef.vcidem citat; ait: Tav eaopziovó i ia TT8A42A(8-357) TEvasyalo: 15, $us 7rej 42A ( » 7rUj p2:: 5 0 Erepocy AA oc ViGov. 2MarQeea 08 14 yooces «od TU T€oQijsa 8 mu. Scorpionü hic pelagius eft, illelutarius. (xéajsc enim proptié dicit y399gavA aov Vowp Eo goo Sl msc ($«»,inquit Phauor. .i.'/»a*- terra eft fapernatantem aquáhabens,autcoenofaaqua.)pelagius — | rufus eft. alter nigricat. Saporis fuauitate & alimenti copia przfkat pelagius. EtPliniusin pifcium ca- Lib.3a-eap-u talogotanquam diuerfos nominat. ( P/sra de Scorpana leges ad [vem buius capr:és. ) Scorpius pifcis dictus eft B nonàícorpij terreniforms fimilicudine, fed quód fic axqenxs2c, vt ex Ariftotele citat Acheneas lib. 7. 9? vbi perperam sAvers legitur pro sN«nzi;: ideft, quod pungat & feriat venenum que etfundat fcorpij terreniritu. — Eftenimcapite procorporis magnitudine, maximo maltis & venenatis aculeis hor- rente,ore magno;dentibus paruis,fed den(is. Ininferiore maxilla trianguli figuram expreífam habec, In (aüperciliorü loco apophyfes duas cartilagineas, molles. Pinnas latiflimas & robuftiffimas. Quz.n. ad branchias funt, medium fere corpus occupant: quz in ventre, pauló minores: quz à podice, magna eft & latiffima,acutiífimis aculeis nixa.quz in dorfo,noué firmiífimis aculeis conttat. Caudain vnicam -& latam definit. Squamis tegitur paruis, cortici (erpentum quàm (quamis fimiliorib. Branchias qua- ternas habet. Ventriculum magnum,apophyfes in inteftinis o&o:hepar candidd ,in eo fellis ve(icam " virid&fplenem nigrü;inteftinalata,cor magni. Maiore ex parte colore eftrubefcéte fiue rufo. Etenim "^ ier em àPlin. rufus dicitur, vtab Hicefio js, Gc xiisc a Diphilo. à Numenioteviok:ab Epicharmo verb smad-q, a, — | 4€: , quod maiore ex parte rufus (it aliqua ex parte nigrefcat, Scorpiü inter NEU pifces Philo- E d Ó Vi Mr. D timus | T3.3.de alit. fent. "Lib. 8. 046 timus connumerat:id- que approbat Galen. qui inlibello de atte-- nuante victu in faxa- tilium penuria eundé fübftituit. Quum, in- quit, faxatiles defunt, afellos,mullos,Gcalios eiuídem generis pela. gios poffum? ex ibe- re: & eospotiffimum quicüfinapi mandun- tur, cuius generis eft fcorpius.Athenzusex | Dip ilo: X«Xea7oi 9E of tAx)A01 4g) wippols v&o- Quarti 7) Teva yaBay Cp quii oL 1AQUCTG y PE Moe NV Scorpij pelagij & rufi, magis nutriunt quam lutarij magni,quilito- ralesfunt. Sifcorpius auló diutius mortuus a(leruet, teneriorred- ditur: quod omnibus que dura carne funt e- uenit.Calore enim na- turali,qui partes con- tinet & regit euane- fcente,& P M exter- noin carnem agente&c eolliquante;humidior ea efficitur,fitq;ad pu- trefactionem via. Que veró humidiora, eadé funt molliora: & con- ttaque ficca, dura. Idé 'de omnibus quz ficca funt carne;intelligi o- portet.Elixus ícorpius editurex aceto. Affus minus probandus, ob duritiem. Ius ex eoal- uum fubducit,teftibus . Diofcoridelib. z. cap. Lib.2.e2p.14. De -venenato buius pifcis $855, 35. & Pliniolib.32.cap. 9. Ibiderm. locineris doloribus fcorpio marinus in vi- nonecatur; vt deinde bibatur , inquit Plin. Et fcorpius marinus necatus in vino;veficz vitia & calculos fanat. Lapis qui inuenitur in marini fcorpionis cau da pondere oboli po- tus, ad eadé etiá valet. Qui Plinij locus men- dofus eft: nullus Adi dum. Contra panos va De Aquatilibus. Scorpius fimpliciter, velmar, 1e E SES NM 10 CARS 9 : hz —€-— a Li a 40 Li*] ifcibuslapis eftin cauda, (ed in capitetantum. Quare pro cauda, capite legen- c5 et (corpio (4i. 22. eap. s. vbi de marinis tantum ei [ermo eil) Yn vino deco&us ; ita vc foucantur ex illo, fel fcorpionis marini vnguium fcabritiam extenuat. Idem cicatrices tollit. Diofcor. veró fcribit marini ft corpionis fel conueniread futfufiones oculorum,albugines & hebetudines. Iam diximus pifcem iftum ax«cnxiv effe, quod indicat Plinius; libro 52. cap. 1t. quum fcribit: Sic & fcorpio zdit, dum manu tollitur: tot enim aculeos habet in capite, vt fine noxa tra&arí non poffit, nifi cauda arripiatur, vel duobus tantum digitis medium corporis apprehendatur. Ob idacciditple- runque vt pifcatores noftri à fcorpionibus pugnantur, & ex puncta partis inflammatione dolor ma- nus oriatur. Puerumab hoc pifcemiferé ictum, dum eum in finu recondere vellet. curani mullo dif- e€cto & impofito cum eiuídé fcorpionis hepate;adhibitoád vulnerisambitum lentifco cótufo. Quod ideo com- De Scorpis. Lib. IV. 847 Scerpié, vel Seorpata: id e$t, Scorpisu mier. ideo commemorare volui, vt (corpionis idtuum antip harmácaà veteribus tradita vera effe, & à me ex- a perientia comprobata omnibus indicarem. Principio nullum feré venenatum eft animal, quod vene- ni fuiantipharmacum in fe non contineat. Cum enim partes diueríz fict, diuerfo quoque tempera- mento inter fe aduer(ari neceffe eft. Deinde duplex antipharmaci genus eff: comperio. Antipathiam, (Sympatbiam) & fimilitudinem fubftantia: vt hepar venenatorum avimalium vulneri impofitum fim: - litudinefubftantiz venenum retrahit, maximeque confert ea parte qua fel continetur. Carnes verà impofitz idem przftant perantipathiam, vt vipersrum caro mor(ui viperarü medetur. Terrenus fcor- pius totus ictibus fuis remedio eít. Sic mullus marini draconis , araneiac fcorpionis morfibus mede- tur, fi crudus atq; diffe&tus admoueatur, autore Dioícoride. Quod, vt dixi, experti fumus. Lib 22b 24 Exhis omnibus liquido conítat nos veterum fcorpionem defcripfitfe,nifi quis nobislocum Athe- A tizilibro 7. opponat, quo inter cartilagineos fcorpium recenfere videtur his verbis. Eiei3 oi exopzrioi Vernm js fror- qenienkely &Uexxpimoi, moveo Qo: x ovdpadere jap eim. Scorpij abftergunt, facil? excernuntur, multi funt fuc- P'e» dore. 49 ci, copiosé&alunt: fant enim cartilaginei, (4o carnejohZa c cello: vt in Corollarío a(ferimes.) Aclocum ^ mendofum effe omnium qui de pifcibus fcripferunt;teftimonia conuincunt: nullus enim eft qui fcor- pium inter cartilagineos reponat: fpinis enim non cartilagine conftat. Quarenon yovpa?e« , fed »xo- xaóec legendum eff: crediderim: conftat enim multa & firma carne. quam ob caufam copiose nutrit. Nunc de íÍcorpzna, qux à Ícorpione corporis forma minimé differt, fed colore duntaxat. Nam cum À Icorpionumalij ruf fint; alij nigricantes, vtex Hicefio citat Atherzus: quibus mox fübiungit fcor - Seorpana. penam coloretantum & fucco diffimilem effe; efficitur vt (corpenam eam effe credamus que nigrefcat quazqueiníuauior fit, minusque boni fucci & litoralis, lutoque gaudens ex veterum fententia. Maffi- lienfes contra, eum qui niger eft, fcorpeno: qui flauus eft, (Corpena vocant. Scorpenam ex przcedenci Íchemate agnofces | /"4rauificorporisforma mbildifferun , vt paulo anie fcvzbut R ondelettus [ed colore tantam: LI jo ex eadem figura utruna, cognauerts. ] DE SCORPIOIDE,RONDELETIVS e Isquemhicexhibemus; vulgbà noftris lebre de mar, ideft, lepus marinus dicitur, quia totum A B errenileporis q€94;admoduim fimile habet: fed lepori marino veterümromnino dilli:nilis eft, vc (u5' oris RATE Ru. Dddd z loco 848 . De Aquatilibus. loco docebimus. Scorpioidem non inepte, vt opinor, appellabimus: eftenim capitis forma fcorpioni anatino fimilis, totidemque fupra oculos apophyfes molles habet :fed dentibus differt, quos ferratog uidem habet, fed cenues & deníos admodum, & in fuperiore maxilla duos exertos, cuiuímdi galerite i nt dentes. Preterea differtà (corpione & galerita pinnz dorfi magnitudine,duabufq; maculis nigris eiufdem pinnz. Cutislxuitate galeritz fimiliseft, & carnis fubftantia, non autem Ícorpioni, C Litoralis eft, muco vefcitur & aqua. dea X DE SCORPIONE ET SCORPENA, BELLONIVS. A Scorpio noftro Oceano infrequens, Mediterraneo multum familiaris, vbique fuum nomen retinet: Gracumtamen vulgusScorpidi pronunciat, ad Scorpznz differentiam, quam $corpinam nominare folet. (Pelagius & (axatilis eft pifcis: fed Scorpzna paluftris , & ccenofa. ) Scorpionem Maflilieníes (C) Scorpznam vocant, Genuenfes Scorpium, ad difcrimen Scorpene, quam Strafinam dicür, Matlilien- fes veró vna Rafqueffa. : (C n A ema B Scorpenacinetitia eft: Scorpius autem rufus, & multo maior, atq; appendices fuper ocülis,vt Gli« nos feu exococtus habet, (degnosn eAddontde atlum e£.) Tam Scorpius quam Scorpena pinnam in tergo - re continuam duodecim aculeis munitam gerunt, reliquum pinne obtufüm. Caput habentadmodum grande, aculeis acutis premunitum: pinnas vtrinque ad branchias admodum latas: Os, denticulis confufis, vt in Lampuga, munitum. Omnino Scorpio vincit Scorpenant: Caput enim huic eft. pauló maiuículum; reliquum corporis in acutum tendit. Squamis tegitur adeo tenuibus, vt his carere vi- ^^ deatur: oculos habet in grandi capite exertos vt büfo: branchias [uperiores plurimum Ípinofas,fpicu- lis alijs verfus caudam alijs in gyrum armatas, C Vterquepifcisadmodum viuax eft: nam extenteratus,& corde carens,moueri tamen(Orphi modo) non definit. B Grandes füpramodum in mari circa Eubaeam capiuntur.Oris rictum ram vaftum aperiunt,vt caput alterius pifcis. quod fuum zquet, facilé admittere poffint. Maxillas autem in eo rictu fic dilatant, vt in tubis videmus: dum enim os claudunt, ftatim poftea recondunr.Eft illis quoddam lingua rudimen- tum potius, quam vt abfolutam efle dicas. Pinnam proximéadanum exporre&tam habent, tribusacu- leisafperam. Caudam fere circinatam, reliquas pinnas rotundas: nam pifces, quibus cauda eft bifur- - ca, hisquoquepinnzin acutum tendunt. Scorpius & Scorpzna, officula quatuor vncinis vallatain ingreffu faucium habent, quibus cibum, quem venati (unt; 1n ftomachum inijciant. - Cor illis valde paruum eft: cui veficulaalbaac flatu turgida incumbit, quz, vt quidam pulmo, vacua contrahitur, Diaphragmate przditi funt: Hepar oftenduntalbum, in quinque veluti lobos diftin&um:quorum fi- nifter reliquis maior, fel oblongo folliculoinclufum continet: ventrem fatis grandem; lienem rübi- cundum, in oppofito fellis latere fitum: Pylorum nouem appendicib. aut apophyfibus fuffultum: in- teftina pauca, quz binis cantum girisinfle&untur. Tot« horum pifcium fpina vezübulis vigintiqua- tuor conftat: calculum in capitegerunt, C Caridibus, Aphyis, Sparulis, Gobionibus, & omnis genefis pifcibus paruis vefcuntur. F Athenzus Scorpium & Scorpenam & colore & fucco differretradic. C. Plinius Medicus epilepti- G cosin cibo Merulis, Turdis aut Scorpionibus iuuari fcribit: Dyfentericos quoque Scorpznam cumi- n9 & aceto conditam iuuare, COROLLARIVYM, AA Scorpiusfiuepro pifce; fiue proinfecto venenatis, Grzcum e(t nomen » Xuourig- , paroxytonumi, vtifemperapud bonoesauthores inuenio: quemadmodum & propria nomina in /G-, quz tres breues fyllabas habent; vt ^oA(G-, Tvy/O-, quanquam apud Varinum qxooznt« OXytonum in vulgatis codicibus eft. Sic avara, ewzriov, & multa diminutiuain Íovs vt zoadíov, Idem pifcis V'eAQ-, nefcio qua dialecto dici-. tur, apud Hefychium & Varinum: item zeez. Scorpzna & fcorpius an colore duntaxat & fapore, locoque differant; non autem corporis forma, vt Rondeletius putat, alij iudicent. Mihi quidem fpe- cies duz diueríz videntur, quod vel ex figuris noftris, quas Rondeletij defcriptioni prefiximus,vtril- que ad viuum facts, apparet. Plinius quoquefcorpenam &fcorpium tanquá diuerfosnumerat. Cum Scorpio, & Scorpena eiufdem generis fint, multum tamen & colore & bonitate differunt, Nam Scor- pioruffus & pelagius eft:Scorpzna nigra & littoralis,& cibi fuauitate longéScorpioneinferior:quod ipfum non modó exantiquorü (Hicefr) conícriptione accepi, fed certa palati fapientia expertus fum, Gillius. Oppianus rz. Halieut. etfi Ícorpionis fimpliciter genera duo effe dicat, vcrunquetamen in pe- tris & arenis collocat.Zaeezr(9- aiwruo dibuuoy Ru: quod fretiarn loco diífideant, quemadmodum Hi- cefio, (cai hacín parte magis faueo; )multó iuftius fpecies duz ftatuentur, vt long? fallatur Euftathius, quifcorpium & Ícorpenam fexu tantum differre putauit, (icut leonem & lexram. A nominib.mafcu- linis; (inquit; )in oc & o» praefertim , multa foeminina fiuntin «wo , vt Avcoiva Abohyat Seauva , Jae meo, 6 &c. quódautem fcorpzna etiam fcorpius fxmina (it, liquet ex verbis illius ( »fcbezer ) qui fcripfit: Scorpznas & fcorpios fzpe nos comedimus. hac ille: cá reliquaetiam Achenzi verba addere debuif- fet: nempe colore faporeque eos differre, omnibus conftare. quibus fpecies ctiam diuerfas infinuat. quanquam .n. in plerifq; fexu tantum differentibus,coloris etiam aliquod difcrimen eft;id tamen non vulgo omnib. fed peritis tantum agnofcitur: & multo magis fi que in fapore füccóue differentia eft, Quod ad magnitudinis differentiam, Bcllon. rufum, qui pelagius quoq; & faxatilis ei eft,multo maio- rem facit: fufcum veró (quam priuatim Ícorpznam nominandam & iple & Rondeletius putant; ) mi- norem facit id quod mihiquoque videtur , '& noftre icones prz feferunt, — Rondeletius differen- tiz ex magnitudine non memint: fed Diphili tantur yerba récitat, qui contranon pelagios & rufos, Íed ev mveyuin:, id eft, in canofolitore agentes, magnos facit. jo - Pfllas JG ET 3C DeScorpis. Lib. IV. 040 Pfellus Ícorpidia nominat, diminutiuaforma: cuius etiam owcezis videri poteft, vt Seeseresvic, voi, v& ic, Vtiturea voce quinto hiftoriz , cap. 1o. Ariftoteles: Aj excezrdec eo va zeAcryeraiden: cum prece- denti ftatim capite dixiffet: O'3 exopzriQ- ecre dic: vnde fcorpidis (corpijque nomen promiícuum ei eile apparet: ita quidem, vt Ícorpis potius de foemina dicatur, Ícorpius de vtroque fexu. Nonnulla regio- nes 'taliz vtrunque Scorpenam appellant. & Gracia vero nomine aberrarunt: nam vtrunque Scor- piumappellant. Maffilienfes vt nondum ceffant recte Scorpenam appellare, itaparum Maffilicé Scor- pium vulgó Raícalfam nomínant.Gillius.(Echini etiam maioresà Maflilienfibus Raícatlzs dicuntur. Conijcio rafcaffiim alicubi fignificare inftrumentum quolinum depe&itur, fquinada alibi didum ) Italicé circa Genuam Scorpion vocatur: alicubi pefce fpin; vel fpino; vel fpinofo minor praefertim & fufcus. Aggregatorfpinulam pifcemà Galeno, lib. 3. de alimentis , memorari fcribit: nominatur au- tem fcorpio eodem in libro inter durz carnis pifces. Sabot nomen eft piícis, & eftfpinula, Syluaticus. mos de Arabico nomine Sabotannotauimusaliquid in Callionymo A. Scorpio pifcis eft, veneno(x pund&urz, noftro idiomate Doracana: idem Syluaticus. fedalibi melius draconem marinum. vulg; doracenam djci interpretatur,vt dracenaintelligatur:fic enim marinum draconem, id eft araneum pi- Ícem, etiam Craci hodie vulgó vocitant. Scorpenam fermé omnes vernaculo nomine nuncupamus pifcem fübrufum variumque, & multisarmatum aculeis: Cuteautem minimé (quamea: fed gobio- nis fimilitudine lubrica, Iouius Italus. Lufitanicum fcorpij nomen eft Coeffo. De Germanico nomine nondum fui certus. Bellonius Gallico Oceano fcorpionem infréquentem effetradit: quate Germa- 2o nico etiam Balthicoque rarum exiftimárim. Appellarim autem ein Scorpfifch, 1d eft (corpionem pilcem, compofito nomine: quoniam fCorpionis infecti etiam nomen lingua noftra acceptauit: vel ez Z4ecz- fforp; id eft, SCorpionem marinum. priuatim quidem ru fum circunloquilicet, der groeffev rotlazht Scovp- fich : fufcum veró; der Kleiner gravv Scorpfifch. Audio Frifios appellare z.Sro; zz£ , pi(cem feré fimilem ro- chetto Anglorum, colore fcombri , pinnis vt percaaculeatis in dorfo;binis prope nares in capite acu- leis. caput proportione magnum effe , oculos magnos. opercula quoque branchiarum aculeata: cau- dam rubram, maculis nigris. Germanica nomina Peter/zancb: & 1 orpor ad Araneum pertinere puto: &c Spinula, Salo, Lose de eisin Corollario de Araneo fcripfi: vbi Anglic? etiam Araneum 4 imer appellaridixi, fortéà - ebri quam excitat. febrim enim Angli fewer vel fiuer nominant. Sedaliam nuper ex Turneri meilite- ris BIS. pifcis & nomenclaturam & interpre tationem Anglicamaccepi: Araneum Plinij ( inquit) noftri pifcatores vocant 4454vvyzer, hoc eft malam vxorem. nufquam in Anglia audiui aliter vocari, Sic ille. Nimirum autem vt pifces aranei fcorpijque nufquam tutó attrectantur,fic male mulieres iu- tractabiles funt; & non cauniffimé tractantinoxiz. Osa pro malo Flandricum effe audio, vt& vvjaer promuliere. quiapud nos funt Angli 44a vocem nonagno(cunt : & pro vxore fcribunt]. Rondeletij Scorpioides & Bellonij Blennus, ( quem in ». elemento dedimus; ) maximó cognati videntur. M. | De magnitudinis & coloris differentijs in pelagio & lutario fcorpijs,& alia quedam ad s. pertinen- tia, diximus fuprà in 4. In Rubro mari vignuntur etiam fcorpij & gobij ; partim duüm, partim trium cubitorum, lian. deanim.17. 6.10. Tzetzes Variorum 7.14 4. apud Indos ea magnitudine naíci fcri - bit, ex Ctefia. Minores qui femipedalemlongirudinem non excedunt maio:ibus anteponunturinci- 4o 09» iudicio Archeftrati, Iouius: qui Archeftrati verbanon intellexit. fantautem hxc: --- E»36460* exagarioy uv, Av ua ucian mieu tSc dU Xorà Delooie Ae. ego fecundum carmen fic legerim, Oi ueitza zv yw», &c. id eft, nonlongiorem pygone. eft autem gvyov menfura, à cubito vfq; ad paruum digitum extenfum : vel vtalij volunt, vfque ad digitos flexos : cvysexaidiiec: qui digitos viginti ei attribuunt. Ichthyophagi ceteros quidem pifces ftu maris inlitus eductos facilé capiunt: canes vero, phocas maiores, fcorpio; murznas, & huiufmodinon fine periculofo certamine, Agatharchid. De mari rub. Secundum paítinacam & Draconem nihil in mari venenatius Scorpio. etenim in dorfo & bránchijs beneacutos & robuftos habet aculeos: quos fi Sipontinus vídiffet; non à (imilitudineterreltrium no- men duxiffe fcripfiffet, fed ex eo potius quod quemadmodum terrenorum aculei, (ic horum pernicio- fiint, nuncupatos effe, Gill. Scotpioniger eft; denfasin tergo Ípinas habens, quibus nonnunquam I D UR Platina. Scorpioni complures appendices füuperné circa ventriculum exeunt; Arift. [2 60 umenius fcorpium colorerubrum dixit; & 1 eaar iuSob. | Scorpiorum alius pelagius eft, alius za239«, Hicef. vide fu pràin A. Rondel. zy; interpretatur lutarium: ego citcunloqui malim, & qui in coenofo litore degat interpretart, Lutari veró Latine di- xerim, quod Greci reiuarmaso: ficut Arift. rana & cordylus funt 2 sexuamain: fic & teftudo quzdam lutaria dicitur. tva opinor effe continuatum: veAua mv vero funt paludes paruz & diftinctz ; noftri pfatxens (forté à putidaaqua, vnde & puteos dicimus, ) & gu/le appellant. ^ Grzecietiam rAuzce tum puteos, tum aquas ccenofas dicunt: zw 3435 42) seA do xix 9 9a (Q- lunt enim feré circa margines & ex- trema fluminum lacuumque huiufmodi lacunz. Scorpiones pifces ambigunt litorales nean pelagij fint, Ariftot. Ouidius in Halieuticis pelagios facere videtur: fed dubitari poteft. Oppianus vtrunque fcerpij genusin petris & arenis paíci canit, Mnefitheus apud Athenzum (axatiles facitfcorpios: Bel- loniusrufum duntaxat; pelagium & faxatilem.Philotimus durz carnis e(T» fcribit, quod approbat Gal. faxatiles veró pifces durz carnis non fünt. Scorpiones ( Z«oz13«c) in alto fcetificant, Arift. Bis annopa- riunt, vére ac autumno, Idé & Plin. Oppiano quater, 1. Halieut. «oom» au sewocos: toe G1AQ» d ivtos-. Phycis.i.algis vefcitur, Athen. Cancros tamen appetunt. vide mox in x. Pifcis eft folitarius, Arhen. Scorpio piícis eft Goiciug«, nam & fagenis & reticulo trahitur, Plutarchus. Fertur , fi decem cancri E, colligatiin maris locumaliquem proiedi fuerint, ad et omnes (corpios congregari , Albert. Ad ícor- piones m ine[catio: Pulueris ( Scobiz) de ligno mori, caulocinarz, fandarache , ana drachmas viij. erucz, braffice, numero quinque. omnia hec cum tritico optimé lzuigato, arenaque;atfu(a aqua,mi- Íceantur: & paíta inde fuba&ta fcorpiones illiciantur, Tarentinus. E Scorpij, vtalij durioris carnis pifces, difficiles concoctu craffique funt;Philotimus apud Gal.Scor- E pana duram habet cacnem, faporis minime ingrati, Xenocrates. Scorpidia difficulter concoquuntur, SON x E LONE wu EE Lou Ed (ellus, ero De Aquatilibus. Pfellus. Saxatiles didi, gobij, fcorpij; & palferes, & fimilia, ficcum praebent alimentum,fed copiofum & folidum, & facile cóncocti nec excrementis redu ndant, nec flatus pariunt: Athen. Mnefitheus;fa- XoWlbalarg. xatiles & concoc&tu faciles hos pifces contraaliorum fententiam ftatuens, Hicefio Ícorpij multüalunz. . "funtenim (inquit) x»vdpate, id eft, cartilapinei. Rondel. pro sxovdpooes lesit zxonodes. fed nihil mu- xandim. cártilagineosenim vocans Athenzus, non quidem cattilaginei generisillius, quod za» & ycovdpoixan jw: Gti vocarit, eile cenfet: fed cartilaginea, callofa, firma Íoclidaq; carne eft .n. pifcis hic, vt diximus, T ewngoozoxon, quaratione difficilius quidem concoquitur: concoctus autem vberius fir- gniufque nutrit: id qüod & alijs nutrimentis, non quidem fim pliciter carnofis, fed quorum. pulpa cal- lum & tanquám cátulaginem habet, accidit. Sic anthiam quoque pifcem idéauthor Hicelius »/2vdpuy effe pronunciáuit, quanquam vulgaris codex vitiatus Ad pod habet : Rondel. iu950605 vel 5vlpy le- 1a "gendum pütat: ego omnino yo)»o35, vt & Latinus interpres Natalis de Comitib, legit: qui tamen non fatisapté grumofum traríftulit. Chondros Grzcis non modo cattilaginem proprie dictam , fedin alijs etiamrebus diuerfis folidius compactiufquealiquid fignificat: & quodin fale Latini ggumos, Graci 'chondros dicunt. Theflalico vocabulo chondros & cartilaginem fignificat: & nucleum;in thure prz- fertim, ceu qiíendám callum, quem & pyréna Hippocrates appellat. Alioqui chondros eafrumenti Tpeciesà Grzcis intelligitur, qua à noftris far nücupatur.Inuenio & hadron (a vegeta fohiditate) dici quae r4 'Chohdros (frurments feuicet [fectes ,.) Hermolaus. Nucleüferri, pro chalybe Plin. dixit: Gracé zruglu£as dixeris. Plura fuper hac voce (chondros) annotaüit Marcellus Vergil.in Diofcoridem diuerfis locis. Quodauter Latini etiam cartilaginea vocare foleant, quz folidiora fant;in Anthiz primi Corollario f. página 6o. teftimonijs aliquot comprobatum eft. Re&é igituretiam Wottonus ex Athenzo: Scor- ^9 pius cártilagineam düritiem habet. Talem in teftatis callum Graci priuatim fpondylum, & trachelü quoque (fibenememini) muncupant. — Vide fupràin Spendylo. Omnium pifcium ius aluum emollit, fed optimum fit é fcorpionibus, &c. Plinius. Cato cap. 158.in de(criptioneiurisad aluum de- ijcienidaminter citerarequirit pifcem capitonem , & fcorpionem vnum, &c. Hippocratesinli- brodeifternis affectibus, eandem feré vimalimentariam tribuit Ícorpio, draconi , cuculo, callio- nymo, gobio : in morbis craffis & pituitofis vfum eorum concedens, vti in Callionymo reci- tauimuüs. Iti epilepfiaex pifcibus exhibeantur qui füperfluitate vacant, vt pfetta, merula, fcorpiuss Tral. 1.15. In colicoaffectu fumantur pifces duriore carne przditi, vt Ícorpius, coccyx, Idem. Mulli,& fcorpij & palferes,nutrimenti quidem ac roboris gratia omnium gratiflimi exiftunt: grauiorem autem omnem habitum reddunt, vt ob eam caufam frequentioré eorü vfum vitare oporteat, Aet.in curatione 5 colici affe&tus à frigidis & pituitofis humoribus. In Thafoemes [corpiü non longiorem pygone, (quz xx. digitorum menfura eft:) à maioreautemabftineto, Archeftratus. Magnum , elixum: paruü, affum facies, Platina. Ius in Ícorpione elixo: Piper, careum; petrofelinum; cariotam: mel, acetum, liquamé, finape; oleum, defrutum; Apicius. 10.15. y Et capitis duro nociturus fcorpiusictu, Ouid. Scorpij & dracones marini, & canes centrinz, &c, iHi numerantur ab Oppiano cum pifcibus venenato idu pungentibus. Spina maxillz Ícorpij pifcis mar. ru, capite magno, yenenum etiam mortuo (pice ) pungendo; (snfunden:) digitum ftupefacit;ac contra- hit manum totám. Árnol. Villanouanus. Qui àdracone & fcorpio marinis infliguntur i&us, grauiffi- inos dolores inferant, nonnnunquam etiam (fed raró ) nomas, id eft vlcera depafcentia. Conuenitau- tem ictis propinare abfinthium, vel faluiam,velfulphur cum aceto tritum, (potum , inquit Ruellius: 4o vt verba Grzca prefe ferunt: illitum malim, vt Aetius habet: nam & aduerfus draconis mar.ictü Zgi- netaimponiiubet:) Diofc. lib. 6. cap. 6r. vbi precedentia fequentiaque in eodem capite ( vt vulgati todisee habent.) ad paftinacam mar. pertinent; hisneício qnomodo infertis & confüfis perimperitos librarios. ZEginetalib. s. aduerfus draconem mar. priuatim remedia quedam tradit , quz Diofcorides aut alij, contra eius fimul & Ícorpij, vel fcorpij feorfim, i&us przfcripferunr, Auicenna lib. 4. Fen. 6. Trad j.cap. 25,Exiftimo (inquit; )quód accidunt ex mor(u (st) Ícorpionis marini inflatio ventris,&c forma hydropica, & quandoq; accidit inde exitus ventofitatis inuoluntarius.& oportet vt caueatarim cognitione eius. Curaturautem eodem modo, quo draconis mar. & rutelz venenum, Quidam non fa- &is hide dignus, venenum huius pifcis calidum elfe dixit. Et mox. Aranez mar. dif; pofitiones , videntur propiriquez difpofitionibus fcorpionis mar. Egonon vfque adeó venenatum huius pifcis ictum puto, jo vt venter infletur,&c.& Auicennam (ufpicor quzdarm ex aliorum venenatorum,prafertim vero fcor- pionumterreftrium notis; huc tranftulilfe: vt fünt G«6avov Ezwoors 2) au dg tdpas arvéUparmot y Plin. re- inedia quedar tradit contra venena marinorum; ictus nimirum aranei, fco rpij, & paftinace potiffi- inum, ea differentüradlibrumde pifcibus vniuerfalem. Abfinthium ex vino (potum)draconi marino & (corpionibus (nimirüm marinis) aduerfatur;Plin. Ceruffà ftanni.vide mox in plumbo. Iuuantlauri bacce contritzin potu ternzs Aetius & Zgineta. Mente fuccus contra fcorpiones fumitur; Plinius lib.zo. vt quidam citant. Mullus diffectus impofitusprodeft, Aetius & Zgineta. Illitus fumptusuein cibo mullus, contra fcorpiones terreftres marinofq; auxiliatur, Plin. Ocimü draconis marini & fcor- pionis ictibus perfe prodett, Diofcorides & Plin. lib. 20. Integrum (neclo;um féslicet nec flum ) plam- 2s affrictu , marini Ícorpionis draconifque plagis auxiliatur. ^ Diofcorides plumbum tritum c4 illinitur pun&urz Ícorpij marino Serapio. ^ O«A«rmie dpakevlos amys Moe «JraiGc, JEgine- ta. Céruffa ftanni confricata uper marini fcorpionis puncturam confert, Auicenna lib. 2. Saluiam ZE- £ineta propinat contra draconis marini i&um: Diofcorides etiam contra Ícorpionum mar. venenum. Draconis marini fcorpionumq; ictus; carnibus eorum impofitis fanantur, Plinius. Sulfur viuum cum aceto tritum (& illitum prodelt,) Zgineta.Humana vrina fcorpionis marini ictus faluberrimé fouen- tut, Diofcorides, JEgincta idem auxilium contra draconem mar. laudat, Haliabas vrinam pueri t Los5ia íy, elle vult. ; EU ME Scorpionis mar. fel in re medica praferti folet, Diofcor, Animalhim quorandam fel fingulariter apud medicos laudaturadacuendum vifum, & initia fuffufionum difcntienda, vt callionymi pifcis; hyangque, & marini fcorpij , &c. Galenus de compof. fec.loc, 19, 15. gradus «adr fecundum Meet " Y r hk I mentlam r arr LN E - a4 ! u DeScorpijs. Lib. IV. S85 mentiam defcribens,primo nominat fel (aum domefticorum,ceu infirmius,ac minus ficcáns: deinde vehementius ouium:tertio caprarum, cui fimile fere fit vinum & bubulum: quarto taurinum:quin- tohyezna:fexto callionymi:& fcorpij marini & teftudinis marine. Verrucas tollit fel corpiónis mar- zuffi;Plinius.Ecalibi:Fel mar.fcorpionis rufi cum oleo vetereaut melle Atticoincipientes fu ffafi ones difcutit.inungi ter oportet intermiflis diebus.Eadem ratio albugines oculorum tollit. Felle eius'ocu- liinun&i caligine atque albugine quamuis craífa cito liberabuntur, Marcellus.Fel fcorpionis marini cutem(snalopeciis ) replet; Plinius.Scorpij mar.fel lana exceptu m,& in vmbraficcatum;appone;Hippo- - crateslib.r.de muliebrib. morbis,ad men(es nimirum vel fecundas, áut humores ex vtero educendos. Inlibroetiam denatura muliebri , fimiliter apponi iubet. Lapillus qui inuenitur in fcorpionis mar. ;x0 cauda Rondeletia legit capite )tritus vtiliter bibitur cum vino à ftranguriofo Matcellus Empiricus tvi: vefice vitia & calculos fanet; Plinius. Ad exterendos calculos experimento cognitum : Scorpios mari- nos exiguos tres integros comburito, & cinerem ex condito propinato,Galenus En porifton 3.26 0. Pi fcis fcorpioaffatus in cibo fumptus; optime calculofo proderit, Marcellus. Sed vfitatoria funt ad cal- culos profligandos ex terreftribus fcorpijs remedia. Ai qu^ PM " M Philologia circa fcorpium remittetur ad terreftrem,à quo marinüs fuum nomén mutiatur: paucis Hà. excéptis,qua ad marinum omnino pertinent.Scorpius cum animal terreítre fignificat; fic dicitur e S4 q0 chop Ti Ce TOY ili:cum veró marinum;x rS 72/1] e 39d 9 v iv On Gazhven, V arimus.Sed nimis aliquando circa verborum origines tum anxij tum ridiculi funt grammatici; fcorpij terreftris etymologiam eos dixiffe faterat,que nimirum ab Hebraica voce akrab fcorpium fignificante procedit,literis tranfpofitis.Ter- reftris autem nomen marino dedità fimilitudine veneni,vtaraneus quoq; eiufdem nominis pifci.Ele- gatrum pifcem Aufoniusin carmine ad Theonem nominat,bis verfibus: Corrhoco,letalifque trygony mollesq; plateffz, Vrentesthynni,& malé tecti fpina elegatri. qui an fcorpius araneulue fit; confide- randum,nomen forteà vulgo acceperit, vt & platelTz,& corrhoconis, "edu... Gritz, vtaudio,circa Genuam nominantur. pifces quidam fcorpijs fimiles:& alij faulli,(imiles gri- tis, maiores.561. ? "GIN" c Zuoo m» six, Oppiano.HoxiA OEpicharmo. Xeouiew tevloxx, Numenio. Epitheti. "Faigs x&v £y puatpture oc Notus Sura. Meotipov ai eipou Z198710v,IN umenius de eícis pifcium loquens arbittor.Zxoj- E eO au audcei ye cs soy mew xis Oa, Plato Comicus apud Athenzum. talisautem pcena adulteris a- ud Áthenieníes decreta erat:quam & Iuuenalisinlinuat:-- quofdam meechos & mugilis intrat. Vide 39 (uprain Mugilibus,Corollario f11L.E.pag.651. Scorpius pro perca; adagium expolitum eft fuperius in Corollario de Perca mar.h. Eandem pradi- &o(Sero fapiunt Phryges )habet fententiam, illudapud Grecos celebrátilfimum, Aude maayyeis vov àí—- ceid eft;Pifcator ictus(vel percutfus)fapiet.idq; feruntab huiufmodi quodam euentu natum :. Cum pifcator quifpiam pifcibus, quosintrarcetetenebat , manum admouiflet , atqueà fcorpio pifce feri retur, I&us;inquit;fapiam.Itaq; fuo malo cauitin pofterum.Zenodotus ait paramiam extare apud $o- phoclem,Eraímus Rot. | | :; Scv1rA nominaturaPlinio,libr.52.in Catalogo Aquatilium.malim Squillam,que Grece xeei dic? tur: nifi reuera Scyllam monftrum aliquod marinum elfe fenferit;,de qua fabulantur poétz ; cum Phor- cum quoque deum marinum fupra nominarit, Nicander Colophonius carchariam, id e(t, Canem ce. '49 taceumait;etiam lamiam & Scyllam vocari. vide füprain Cane carcharia. Scylla apud Homerum pi- Ícatut A«Aqivac meyxud as Te x0) e zr0TE Alo eur Kaos. Cete aliqui dicunt dentium tres ordines habere,vt e ScyllamHomerus,Tzetzes.H 5 Nava atvud 2da. Qépew Zxihars 30x 507 3^ SoromviZoe €rodpsicyrov rp/aoy OupóUe a qui en AaGei, Anaxilas apud Athenzum,multa huiufmodi monftra pro fcortis interpretans. Reliquade hoc monftro legeapud poetas, & eorum interpretes: item in Onomaftico noftro.Scylla(inquitauthor denat.rerum)monftrum eft habitans in eo mari, quod ltaliam & Siciliam intercludit. id nautis qui - dem & omnibus hominibus inimicum eft, eorumq; fanguine & carnibus gaudet. Caput & manusim ftar virginis habet,ficuti Sirenes: oris vero hiatum ac dentes horribiles : ventrem beftialem , caudam delphini, Viribus excellit;necin aqua facile vincitur:in terra prope imbellis.Habet & vocem nonni4 hil muficam:& ipfa quoq; carmine mirifice delectatur. | $9 — ScyrraRvscum Cancellis eft, elemento C. y ScvrLvs procane marino.V ide in fine feré Corollarij x.de afellis. E Eu De tu Prouerbsunz ScvrALE Oppianoinalto degit pelago:raro litora adiens. Videan fiteadem que fcylla; (id eft, Car- charias:)an Oppiani exemplaria hiat mendofa, & legendum potius fit; exUXNa« c, Vuottonus, Carmert Oppiani Halieut.r.hoc eft: Koz exozia;( lego «eAfon, ) riumwA oA 165 to) Pr 7r 2010 fpsÜAo , de pifcibus ipelagijss Ego non temere aliquid mutarim. deícyllisquidem,; quas carchariasinterpretantur, id eft canibus cetaceis, hocin loco poetam fentire e(t verifimile: quoniam inferius vbi decetis loquiturfeorfim i- pforum meminit.feros & pelagtos canesappellans.Suidas malacoftraca quzdam fcytalas vocat;in di ione Guov:Malacoftraca (inquit)vocem non edunt;vt Cancri, fcytala.Ett etiam ferpens Scytale, " ScYTALIDES; ZxvnA (9e, genus Squillarum;Hefych. o DE SEPIA, BELLONIVS& MI Greciaffatim Polypos, fic Galli Sepias exiccant: vndeabillis valgo Seiches;quafi exiccatzeap- n pellantur. Maior harumin Galliaeft prouentus,quàm in Italia: Recentes autem nullius funt in O - (F) ceano pretij. Maflilienfes, vt & Genuenfes, Sopinominant. Veneti & Romani prifco nomineSepias vocare norunt. Fluctuant, cum per fene&tutem deficiunt: ad quarum cadauera quoties pifcátores aut nautz Laros aues turmatim aduolantes conípiciunt eo fe conferunt:ac dum viuas vel mortuas extra- hunt, hoc imprimis dant operam , neatramentum (quodillz viuz dum feperíequi fentiunteffun dunt)temere diffluat.Donum enim ex Sepiaius fieri poffo pegantabfquehocatramento. — .— Z s DEI i. 5 X LENT Dpddd 4 Proin4 Li 92 — . DeAqutlibus. (F) Proinde Sepia mutat colorem vt Po- Sepia becicon eff, V'enetiis fata. 'R ondeletius ei pedes otlonos tribuitzya- —swC B,. Osilli datum eft fungofum in fupina F Praferuntur recentes Sepiz Polypis. - A b "Pifcis eft marinus, litoralis,aliquando Lib.7. Pedes. Promuf.:des . Dontessm- proprie dici ab Arifforole in feptn. "affixos habet pedes octo; ceterorum mol lypus;aluoq;eftlatiore.Cirrhes feucru- —— - | ffrahacplures babet; pittoría mimmirum ntgligentia. B raoctana quidem habet; fed breuia:quá-- obrem repere Polyporum modo non po- teft,fed maiorem natandi vim habet. " parte,ne facile immergatur., DE SEPIA, RONDELETIYS. Xqmaà Grecis vocata Latinim nomen non 1nuenit. ab Italis fopi, à noftris fepio "àGallis feche dicitur. adduorum cubitorum magnitudinem accedens , tenui fed fatis firma cute con-- tectus, foris carnofo corpore, intus quid folidum , quod ez» vocat Ariftoteles, continente. Athencus veluti Ariftotelem interpretatus , 2spaxeró»rG varo , Colu-- mellalib.6.fepiz teftum appellat. Capiti lium modo, rotundos : craffiores initio, deinde paulatim gracilefcentes: omnes interiore in parte ^xosvaxc, id eft duplici acetabulorum ordine: quibus cedentia comprehendat; & comprehenfa firmiter premat, retincatq; inflar medicarum cu- curbitularum.1jídem pedib.fiue brachiis natab;/[ciboíque ori , iuxta quod fita funt; admou-t. Preter hec duas promufcides, (quas Ariftoteles zesCoesid|as vocat; )1o- giores pedibus,tenujores.rotundas:vbi- quelazues.praterquam in extremo vtro- que,binis acetabulis afpero: quibusfe- «^ '$ pi&capiupnt.orig;& longinquocibos ad- — &EW mouent : jjsctiam quotes tempeftátes vrgent;ad faxa aliqua adharentes fe vel- utianchoris ftabiliunt.In pedum promu- Ícidumq; medio veluti in centroroftrum & os fepiz (fitum eft, duabus cartilagini- bus duris,altera fuperiore, altera inferi - oreconítans, colore & figura auium car- niuorarü vel pfittaci roftro plane (imile. Neq; melatet Ariftotelem lib.4.de part. anim.cap. 9. dentesappellaífe;cü de mol- libus ita fcribit: Exesc Y Zxec m, Te 18 cuu -- qoc x66 BID GASUV OY *. 1490) cu miae EjuareoS-ey aA lu xe Qe, noe uo rav ác uiv 3^? eiua, x9) csv borra. Qua fic conuertit ANN 3i Gaza: Habent hecforisalueum corporis i 77 — indifcretum : & pedes parti priori iunctos circa caput;infra oculos;circa ós & dentes.Ex quainterpre- tatione perfpicuum eft Gazam non legilIe &mc zov iQ9uaMuóv,fed «aeuo ro vv 6QUuAM av, vel quid fimile, cui ledioni oria ipfaad(tipulatur:( Uzdeim ('ovollario b.) nam infra oculos,& citca caput ofque fepiz; pedes cum promufcidibus fitos efTe cernis.Sed ad rem reuertamur. Vides hic os dente (ius fepiz nomi- nari cum roftrum fit duntaxat, & os quod nulli rei aptius quàm adunco roftro carniuorarum auium;vt dixi,comparari poteft, ex partibus duabus compofito, altera inferiore; altera fuperiore; c&nmiffura pyxidatajita vt inferior intret. Dentes ibidem nulli, nifi roftri (iue oris partes dentes appellet.fed cum mobiles fint;neq; firme innitantur ad laniandam vel retinendam przdam,non fatis proprié dentes vo- cari poffe puto, fed 7? ivyxG- potius vel sua, id eft,roftrum velos. Quodautem oris vel dentium nomi ne;quas dixi roftri partes intellexerit Ariftoteles libro 4.de hiftanim.cap.1.fatis ipfe declarat, quum de mollib. vniuerféloquitu r hoc modo. Mesz 4 cvv miae i x6 oar st, TET GV ey perta Tdv roa rdv XatAsuu a zT Newmau v. ur «c D c2 o eet cojos 5 ai eimrdvo àDovrec. Caput omnibus inter brachia:eius pars oris habitus ef;inquodentesduo. Przterea autorem habeo Athenzum qui de fepia hec Lan Pribiit ex Arifto- tele : Iu ewriow N'eAgo ré ote Quel zrüYae Uoc ety dura av c9 Eoo ra) do ivyigue s art3Gorxióas dva , itg] [aer ZU dlu- TV G5U-3 Q oA uale y 39) sóat 2 et Be uro) dDavroz )uo , Tbv udo voy 32 xavru. wa) Tb Aerydoov ügnatkov G9 TU VA/TQ Sepiz fcripfit Ariftoteles oto pedes effe : füb his duos maximos , fcilicet promufcides duas. Inter hos habere oculos & os ,atque dentes duos, alterum faperiorem, alteruminferiorem,acin dorfo te- ftam.Hgc Athencus. Roftrumquoddiximus , membrana quadam cráffa carnofaque veluti - a 9 vn- T———— «T I——- — ] E pD—- ÓÁ ER p————— Ji "ug al : Nu ME ! ES TTL /' i (ui gie ud | 5 t : p i TP: (NN à (rcu FTIV ULETITI - - SN NES welt L N Y A, 1-223 [Bl c aq m T ' 20 39 $9 6o lo vadiqueambitur & firmatur,qua diftupta roftri partes diüunguntur.Intuslingue viceeftcatofum- ,. — ofa-Oculi maiufculi funt;inter hoscartilago eft cerebri parum continens, vt recte annotanit Ariftot, "A p Sul de hift.anim.cap.1,& hunc fecutus Plinius lib.rr. cap. 357. Cerebrum omnia habent animalia qUZ brum. z fanguinem. Aque&in mari qua mollia appellauimus, quamuis careant fanguine.Os cefophagus ex- . cipit i.gulalonga & angufta, quz permutim tenditad ingluuiem.Eftautem mutis in mollibus qua vi- Oefopbaeus- fceribus careno fub oremembrana humidum quid continens, cordi proportione refpendens quorá- Mw. . damfententia,quam paulo poftexpendemus,Gulam ergo fequitur ingluuies arn pla, & auium ingluui- : ei fimillima;quz aeé^o6(9- dicitur. Eftautem ze&Ac&G- (autore Ariftotele libro. de hift. anim.cap. 17.) Ingluuies. Bpuat wal Aovs 290 M Eyac. 6 e A T60 Qr &uTM elei an of arentloc Gets Ee 5 ou roD; m Aoro TS £01 & sevo) re Qo Erde tupv iso (O- 2 | a0 9 3 xaDipermcAw aree Tl) Koi aw, AezomeG» . id eft rreiA 069» eft cutis in amplum finuata, qua primum ci- büsingeftus contineturinco&us:hac parte qua iungitur gulzanguftior eft,mox am plior:tum(rzrfu;) qua deíinit in ventriculum;ar&tior, (velutiin gallo gallinaceo, palumbo;columb o,perdice.) Gazaali- quandoguttur,aliquando ingluuiem conuerut. Columellain auibus ingluuiem appellauit de gallinis loquens.Nam fi vacua non eftingluuies,cruditatem fignificat; abftinereque debent dum concoquant: Gallice la poche d' un oyfeau. Sepiz igiturgulam fequitur ingluuies;cui iungitur ventriculus ranquá omafum,figura fimilis vy & «sic xspuZiv£Aisi,id eft; circumuolutionibus fiueclauiculis earum concharum quzà Gracisxigvxec, à Latinis buccina dicuntur. A ventriculo inteftinüm tenue , gula craffius, paitefn roro. fuperiorem repetensad osfertur. Qua veró ad füperiorareuoluitur, veficaeft (iuemembrana in qua humor niger (quem Cicero lib. ».de naturadeorum atramentum appellat)continetur:cuiinteftinum arramentit 29 fübijcitur,cuius membrana meatus veficzatramenti obdu&us éft,vtidem (it & atramenti & excremé- ti exitus per fiftulam,quaz in fupina eft parte inter alueum & os; prope alueum latior,prope os angufti- ot:hac effluit atramentum quod in fepia plurimum eft, Graci oA» appellant; cum accenzujin vltima: Nam 34AG- cum accentu in priore rotundam domum figuificat , inquaepulari confueuerant quiin —— Prytanzoalebantur,sos 7$ &£4 6/,à circuncurrendo. Diofcorides 3o?» vocat? uto, Plinius lib.9.ca, L3£.2.c.23. 29 atramentum mollibus pro fanguine effe tradit:fed bili potius proportione tefpondereputo.Natu- - raenimfanguinem;vel quod pro fanguine eft nutrimenticauía, veluti thefaurüm diligenter (eruat; TA b. minimé autem in quolibet metu effundit. Pretereà meatus nullus eft venz proportione refpondens; Af Mee quo alendi corporis caufain veiuerfum corpus diftribuatur. Quare fatius effe duxerim excrementuma 5, appellare, quod abalimento fecretumin vefica reponitur, quoq; natura, imminente periculo, tuendi | 50 huinímodipifcium generis caufaabutitur. Atramentum vocatür a^ atro colore, & 9225 Sari r8 6A Esa; quod fignificat turbidum effe. Eo pro atramento fcriptorio fiue librario vti poffumus. eftenim niger glutinofufquehumor. Perí(us: ^ — | T. Jam liber, ci» bacolor pofitis membrana capile, Ing,manus chartaynodofag, venit av undo, T umquerimur,cra]]us calanzo quod pendeat busmor, INuraquodwnfufa vane[cat fepia lympha: "Dilutas querimur germinat quad fifhuala guttas. | Átramentumid quodin fepia plurimum eft;non in ea parte quam uvriv vocant, continetur, neque. 4rranmenti ineaeft fententia Atiftoteleslib. vt nonnulli exiftimant, Athenzus citans Ariftotelem. Ev3s r4v].oià noninmuti Sroj óc &ewt uq D xelroti eroe oU T0 TO SU A0: cu gzt0s TOT 0v Gary wOzt. Eftinmytide atramentum quz ad os fita eft, effefedpofl folliculi iue vefice modo. At qui Ariftotelis (enía diligentius inueftigarit, eum in diuerfa fuilfe fente- miei T 40 tia comperiet: XTAG yy vov d SÀSV Ey et TV uSUAOUAQV S EN V LA RI UTI *aj 2n TRUTH SroAov. Viícera mollium ccena .. nullis:fed habent quam mutinappellant;atrumq; illum humorem cui nomenatramentum. Neque At/eneumcPo eftquodquis Ud wuwrs in ea, muti fcilicetinterpretetur : fequentia enim reclatnant , & 9d rwr; poft dern. c hanc interpretari oportere docent.H uo &v pne xeirau varo 7 52), 0] IN gd vau cc Tever eden Oe? Ob odo ARAS AC UM Venteiculus., 4 » b e ES pe ox »^ 3 Tu z 7IIDISESES Ttpo? atvopreiverykovrulev [7 Oro oy ad TQ eui U mm £906 et «EAE uie voY TOV aov 1a &irégio. M utis fub ore eft,& per eam - gulatendit:at veró atramentum infracontinetur, qua inteftinum petere incipit UAM pe fuum eadem obuolutum habet membrana, quainteftinum. Quobt vt Plutarchum grauiísimum alió- quiautorem demirer, qui de eodem fepiz atramento à veritate magis aliena cripferit inlibellojim quo differit; plus nerationis inít aquatilibus beftiis quàm terrenis. E1 3E zrONGY TOY Gy€56 uA Ger, p at) Li exegduAaxlu) Xe) aigrüd pauci OVuY QAO d'y rovs x atov ie 30 P C«2 id "ae A Dei, Toy yao Kot eoa KUg EAT TV 40. Ted X Mov Exc ovn ardet CaQpep&c U-yooriQoy iv S'oAbv x ASew S 97 e xen yv yu Ola CE, o rapide n re 9s. ^ Aadins 2dgllonwÜetcue moon excu lu) exe» x oarexDuDaa 4o) 3ortd po oa vby 38 d joóU avr (O- ops Soma o opu O'utas Sese Xuayeén Ve QEAM ar oaa 61 aU colmo D Amy DOTT 64) AdaxAvloruc.id eft, Cam fint id genus cautionum;circumípectionum,euafionumq; exemplaperm uülta,hoc vnum fepiz praterire nullo mo- dopoffum. Veficulam hec ( ficnominatur ) collo dependentem («454 avv vex» sor tre (habetatro li- quore(atramentum vocant)plenam.Hunc captaeffundit, obfcurato circum mari, & tenebris affufis, latitarefugereque venantis aciem (iruens : Homericos Deos imitata, quibusatra fubindenubecula hiquos feraatos volunt, belli dif(crimini(übducuntür, & clam eripiuntur.Sed quid tamdiuin hisim- moramur? controueríiam iftam ftatim diremeritinteriorum Íepiz partium anatome, quainípecta ..., nullus eft nifi plane cecus,qui non fententie noftrz facile fit affen(urus. Idem videbit matin colore ef- 6o fe flauo,laxa fungofaque fübftantia;parenchyma potius quam folliculum vel veficam:quz hepati PO^ Muripibept) - tins quam cordi proportione refpondet; vtpote cui cófiftentia fimilior fix,inferiorequeloco fita quàm potius quam coz in aquatilib. beftijs fitum efle foleat.Quod vtcredam magis me impulit pars alia poft cerebrumla- cordirefpon . titans purpureo humore, quem fepiz prolanguine elle püto. infectz.Hanc fepiis arbitror ineffe loco rre cordis. | »-— à; I In vttoquelatere fepia particulas quafdam habet, quas ex minutioribus auium plumis compofitas nti iari effe dixeris. Capillamenta appellat Ariftoteles , vfü eorum non adiecto.* or? 422 cery adn d] Ula cu- Lib.4. dehiff, pamjdeftcapillamenta etiam quedam in corpore omnium habentür. Idem meo quidem iudicio eo- ;zi.«.1, rum eftvíus qui branchiarum in reliquis pifcibus. Huiufmodi funt branchiz (864v ceidlfi vocat e^drsft. i: in cristatiesalibs putoosiria )in cancris & alijs cruftatis.Fiftula eftin ventre fimplex mari;foeming duplex. Hac de fepig partibus tuminternis,tum externis;in quib. multa fünt fepiz cü ceteris Niro * unc " bh. D. 5x4 | 854. De Aquatlibus, NEA Nunc deactionibus motibufque. Sepiz co&unt, vt reliqua mollia os ori admouentes complexuque partus mutuo brachiorum;vt fcribit Ariftoteles lib.6. de hift.anim.c.6. Pariunt verb, inquit; ea corporis par- Libgro, tequzfiftula dicitur, qua& coire eas nonnulli arbitrantur. Plinius:Sepic & loligines linguis coeunt complectentes inter fe brachia, & in contrarium nantes.Et patiunt ore.Ego fepias vt fiftula coire , ita fiftula parere exiftimo.Pariuntautem (inquit Arift )iuxtaterram inter algas & arundines , & fi quod aggeftumtaleinie&tum fit, vt farmenta, aut lapides, aut quclibetaliamatetiei congeries.Et pifcatores quidam de induftria fafces (armentorum difponunt.Hz perlibenterin illis loculamentis pariunt pro- lixamillam continentemque feriem ouorum qualis cirri muliebris fpecies eft. Enituaturaluum per interualla reprimentes,afperguntqueatramentum , interpofita quiete, vtpotecum non nifi cum la- boreemittant.Mas oua edita perfecutusijs femen fuum afpergit. Deouis proximo capite plura dice- Lib. s. de bif. mus.Sepia vere parit, & omnibus anni temporib. períeueratque in edendisouis dies quindecim. Hzc anim. cap12« A viftoteles.Ex quoliquetin contextum Athenzi eadem citantis negationem maleirrepfitfe. Tv3: pu - 3e Nox a Tix a&urTtA TÉ Eato (Üv ots mur ous o) d kx rA Tz co eq y Rad culrtavrou rtv qoo) deron ipse nac. Expungen- Nate. —daigitur particula s.Idem confirmat Plinius, qui fepiam omnibus menfibus parere fcripfit libro nono. Sepiapedibus&pinnisnatat. —. i | j D Atramentuminmetu effundit. Athenzus lib.7.Awxopfon ses curio bv Sonbv oi buen sod 6» ivl xpu7ilemu,. wtvamenti — uiam QpéUsyen eic rd umgocdrev, Nirysron 3 oe tto) OruocUleteue d Seas veidBovm oi dj pevec Gap ysem olviLAwayres effafío. au Tus adi O6 ol aij pevec als al Deren Quy. P linius:Sepiz vbi fenfere fe apprehendteffafo atramento, Lib 9. ^^. 2?- quod pro fanguineijs eft;infufcataaqua abfconduntur, Mares percuílz feeiminz tridente auxiliantur, E be de hift, 9t foemina icto mare fugit.De mare foeminam adiuuante eadem Ariftoteles. Item de eiufdem aftu. Mol- anim... liumaftutiffimaeft pee hzc (uo vrituratramento , non modo quum metuit;(vt polyp:z ate; logos) verum etiam abícondendi & occultandi fui caufa: & cum progreffà paululum fe oftenderit,reditin a- tramentum. V enatur etiam fuis illis pepe promufícidibus, non folum piíciculos fed etiam fzpius mugiles.Hos & alios magnos pifces brachijs & acetabulis retinent fepiz morfibusque dilaniant, ac Lib.2, ji. per particulas deuorant, quia funt ore paruo. Sepiz dolos in capiendis pifcibus.eleganter exprimit Oppianus.Callida fepia; inquit, furtim przdam venatur. ex capite enim enatis ramis pralongis , vel- uti cirris,piíces tanquam lineis capit.ijídem, in flu&ibus & tem peftatibus , ad faxaadhzret; quemad- modum nauis rudentibus ad litorales fcopulos alligata.. TW Kou py) 95 SoAópamme &minAozrov eu eorr Suo — Xumin 9e d|, egi ol ue Quis ars Quom oracuci - A'ugEjAOVecy 20 TY: Cast TAUH9i10101 PPS aUtTQ £st TA Bop &péAxeren ix Svas aygity TIoluis Ü drea Srotaw xor óepozitn eiXv Seis. — Ketvouc 0e zr onau im iod ivi or xu oT Dru et Xeipuovrts reve ouo au Tiny ero yi Te TIG Vai Tlezrjsor. Varerwrouttow ou opo pom ax (Nord eost, € Vita. Sepia & loligini breuz vite tempus. Nam exceptis paucisbimatum non complent;Ariftoteleau- 3 Sexwus dif- thore. | : ferentia, Sepiz mas magis varius eft, quam fa:mina ,dorfoque eftnigriore.ac partes omnesafperiores habet quàm femina, & lineas varias,caudamque acutiorem, vt fcribit Ariftoteles. Differunt etiam aftutia; ytante dictum eft.Prztereà foemina inteftina habet duo,veluti mammas,quibus más caret. d Elixa fepia.vt Diphilo(apud Atheneum lib.8.)placet .tenera eft; ori grata, conco&tu excretuq; faci- AUR S lis.eius fuccus fanguinemattenuatatq; excretionem per hemorrhoidas ciet. Diofcorides;Sepiz cott cult aliies:. dum efturatramentum zgte concoquitur , aluum mollit. Galenus veriffimé omnium fcripfit fepiz & . mollium omnium carnem duram effe , conco&u difficilem, que parum falfi fucci habeat. Ceterum fi concoquatur multum alimenti corpori przítare. Crudi veró fucci coptam omnia hecaceruant.Sepia molliaque omnia, grauida meliora funt. | : ;£ | Sepiarumcarnes deuftas,odoris gratia efcam hamisaffigebantpifcatores , tefte Ariftotelelibr.4.de -hiftanim.c.8.ita enim fiebat vt pifces auidiusaccederent; quod certiffimum eft pifcium odoratusar- . gumentum. dona. DE SEPIARVM OVIS, RONDELETIVS. B C SzonsvMhicfepiarum oua qualia à mariareijciuntur,depingenda curauimus,vt melius intellioant, (À) &agnoícant &udiofi; quz de hisab Ariftotele literis prodita fünt. Noftri racemum marinum ques tà pum T9 - imili- 19 TT 40 5e 6o ; E 4o T 1 De Sepia. Lib. IV. sy limilitudine racemi vue vitis.quem ab vaa Plinij multum differre exiftimo.E(tenimPlinij vuaforen- ti vuz fimilis, vtfuoloco declarabimus; hic oua (unt duntaxat, florenti vuz nullomodo fimilia. De quibus hzc Ariftoteles]lib. s. de hift. anim. cap.18. Sepiz oua edunt fimilia myrti baccis magnis & ni- gris:atramentum enim füperfundunt. coherent inter fe omnia ad Ípeciem racemi , vni cuidam nexui obducta, nec facile alterum abaltero detrahi poteft.mas enim humorem quendam emittit;cuiuslca- tote fibiadherefcunt,& augefcunt. Cumprimum edita, candida funt, atqueexigua, mox atramento petfufa, nigra maioraque redduntur. Cumque fepiola iam intus conttiterit, videlicet tota ex candido ouiinterno concrefcens,tum ruptaoui membranulaprolesexit, Primum pars ilia interior candida; veluti grando confiftit,cum foemina atramentum faum afperferit.Nafcitur enim (epiolaex eo ipío cá- 1o dicante corpufculo verfa incaput, modoauium ventre annexo.Sed qualis nam fit in his annexus vm- bilici,jnondum exploratum habemus. Conftattamen candidum illud fubinde diminui ; dum fepiola augetur: & poftremo vtluteumauibus, fic candidum his aboleri.E (ingulis fepiarum ouis fepiolz in- .gulenaícuntur.Etalio wo ran alueus bipartitus eíl, oua albicantiagrandini fimilia muita com - plectens.Rurfus alius Ariftotelis locus minime omittendus ef*de ij(dem ouislib, f.cap.i2.deHittonria 5, | 5s animalium.O"^r» beu ewria On rex TX. dd 6 6) pluu eDgxoAsd dv Xetrit Qua 9 v oA su on: yiverai Dez. Que mlo- cum Gaza fic vertitnon atis recte meo quidem iudicio. Quoties fepia oua ediderit, mas eueitigio fe- quensatramentum ouis fuperinfundit, atque ita efficitur, vt folidefcant. Cuius male conuerlionis oc- cafionem dedit dictio temere adiecta 3v 903. poft «am veZ:quam delendam effe conuincitPliniuslib. ca;.--. o 1X qui Atiftotelis locum fic interpretatus eft. Oua fepiz glutino atramentiad fpeciem vus coheren- tia mafculus profequitur afflatu, alias fterilefcunt. Vide hic Plinium pro xezaquee profequi atflatu xeddiditfe.His accedit Achenzi autoritas locum Ariftotelis citantis: O «av 2$ xum eqrica: vod ela God olus Lib.z. ) 'geNsÉ ay narra Dura, 4l $iQoa. Vides r2 9oAZ mentionem nullam factam. Po(ítremo non mas fed foemi - "a, vt priusex Ariftotele perfpicuum fuit,ouis atramentumafpergit.Hzc que exhibemus fepiarum o- uaeffeab Ariítotele defcripta afpectus ipfe docet. Sunt enim racematim compacta, tanquamà pedi - culo dependentia, oblonga, initio baccz myrti; tandem auellanz nucis magnitudine , folliculo vel. membranula contecta, cohaerentia, foris affufoatramento nigra, intusalba.Quzibi continentur ,o - culorum humoribus fimilia funt. Primüm enim aqueus & cenuis humor effluit, moxalius priore craf- fior,tertius veluti cryftallinus.Caterorum mollium oua his fimilia magna ex parte elfe exiltimo, .Inlitusrecens eie&taà quibufdam eduntur frixa in farcagine. Lib.o. c.2. 3o DE SEPIOLA, RONDELETIVS dJ DERSUSSENERNIENNISCUISUES 46 Esr ex mollium genere pifciculus hic depi&tus, qui cum neq; in polyporum,neque in fepiarum ne- p que loliginum genera referri poffit, vt mox demonfítrabimus, feparatim de(cribendus fuir. Is f: epiz nafcenti fimilis eft;pollicis craffi magnitudinem non fuperat, octo pediculis conftat, duas probofcides habet,nec fepium in dorío; nec gladiolum habet. Vtrique lateri pinnula velutialaparuaaffixa eft.ro- tunda:nec figura , nec fitu pinnis fepiarum & loliginum fimilis,neq; enim anguftalongaq; totam aluü 5oambit , vt in fepiis:neque lata, & in acutum angulum terminatur vt inloliginibus: fed rotunda;parua ^ vtrinque veluti adnata modicam alui partem occupant,neque ad extremum vfque corporis protenía. Colore eft vario, paruulis enim punctis in dorfo notatur. Ore;oculis, fiftula;partibus internisà fepijs non differt.Carne molliore & delicatioreeft quàm poly pus vel fepia. Vére maxima copia capitur cum (E) reliquis pifcibus, & ob paruitatem negligitur,cum tamen, vt dixi,fuauiffimus fit. E ' Huiuspifciculi nullam,quod fciam, mentionem fecerunt Ariftoteles, Atheneus, Oppianus, lia- A nus;Plinius,ob id cum nomen defit, fepiola nonab(urde vocabitur,non quod ex genere fepiarum fit, fed quod corporis forma fepiz fimilior fit pifciculus quàm loliginibus vel polypis.quod enim fepiano , fitoftendit pinnarum magna differentia.item quod fepio careat. Alterius elfe generisàloliginibusar- guit corporisforma,quz in hoclata e(t;in illis longa;tum quodgladiolodeftitutusfit. || Cam polypis 60 veró numerari non poteft,cum polypi omnes probofcidibus careant, vt antea ex Ariftotele docuimus: hic veró duas habeat;easque longas.Eius partem pronam & füpinam depinximus. | COROLLARI V M. In loliginecum dewnallibus sin uniuer ura quedam pa[fim protulimus tum de apis priuatim. . "Sepiaefténumero molliumquzoffibus & (anguine carent, Alanus, Plinius Ariftot.Sipiaprofe- A pia fuperioris feculi homines linguarum imperiti Íccibebant. Agztegator, Rubien interpretatur fepi- am (icut etiam author libri Secretorum Galeno adícripti, vtitur ea voce Auicenna :,59;.Bellunen(is funpliciter fpeciem pifcis eife fcribicIn tabulis Elluchafem Vrbien nominantur pifces,qui Venerem pro e $56 De Aquatilibus. promoueznt, calidi & ficci, difficulter concoquantur,ventrem laxent.Sepias & fimiles pifces Auicen: na vocat Fanage, Albertus.Gracos audio fepiam hodie calamariam vocare: quod nomen loligini ma- gis conuenit,trihniturque apud nonnulles. VbiqueinItalia vetus nomen retinet, Matthiolus.$coppa grammaticus Italus interpretatur, la feccia calamarro. Venetis feppa dicitur.alibi fcepa: vel eepia,vt eirca Ligufticum. Xibia Hifpanicum eft.Gallicum, Secche:vnde& purpura comipofito nomineàfepia 'polypoque,Maffilie Secche poupe vocatur. Robertus Stephanus in Gallico latino lexico fépiam no- minat Seiche vel Boufron, Sepiolam Cafferon. fed R ondeletius & Bellonius loliginem paruam Galli- «cé Cafferon vocari docent, Anglis fepiaeft Cutre! , Cutrle. eftautem Germanicum nomen, & proprie inteftinum fignificat. Germani marium accolae mollia omnia videntnr Blacbfifcb appellare. Vide fupra in Lolligine minore: noftrz quidem diale&o nomen Kutrefif. b magis congrueret. Germani füperiores aliqui fepiam,araneum marinum vocant,ez Mer fpimn:quced nomen ad pagarum potius retulerim.Vi- p dcin Maia 4.inter Cancros, y n - In Ponto fepia non eft; cum loligo reperiatur, Plinius.Speufippus fepiam & loliginem (imiles effe ait.Item Ariftoteles:fed oblongior &anguftior ei loligoeft, fepia latior.In concham condi Mutianus tradit Naupliumanimal,fepiz fimile,Plinius.De fepiz figura magnitudine & partibus diuerfis ,vide in Loliginis Corollario B.Sepias aliquas in bina augeri cubitanotum eft , Ariftoteles Strabo duorum cubitorum fepias nonin mediterraneo mari, fed circa Carteiam repertastradit , vt Latina translatio habet:Grzcé legimus r&/3oz, id eft.loligines , & fimilia, duorum cubitorum in eo mati fieri, Aqnati- lium mollibus offa nulla:fed corpus circulis carnis vinctum, vt fepiz atqueloligini,Plin. Dentes pto- pri? didtos non haber, quanquam aliqui acutos & venenaros ei tribuant, ERU d. Natat cuin Promufüde, pedibustum pinnis,Ariftot. Pinnulam alueoinnéamangu ftam habent vt polypi;Idem.Sepiz & Ioli- gines binas, quibus palcuntur, promufcides (ares6cex/à:e, vt ita appellem, propter£guram fimul earü & víum)pretendunt. His velutianchoris, cum tempeftas & fluctus mare ded firmiffim8 ad. Pedes. herentes, aduerius omnem concuflionem ac flu&tuationem tutz exiftunt.Et rur us cum ttariquillitas Perpenfin Vli- vedierit;ijs folutis liberà natant, 4lianus.Sepiz & loligini pedes duo ex his longiffimi & alperi:qui- "ls ^ busadoraadmouentcibos, & in fluctibus fe velut anchoris ftabiliun Ccateri curri;quibus venantur, - Plinius.alia lectio pro cirri, habet curti.quod non probat Maffirius non enim curtis, fed duobuslon . giffimisvenantur.Eradendum (inquit Malfarius)eftpunctum ;quodinter duo & ex fcriptum eft. vt le- atur, fepiz & loliginipedesduo ex his longiffimi, &c. Ariftoreles eodem libro quarto,fepiz inquit loli: & lollij peculiares binas fortiuntur promufcides longas; icetabulo parte extima bino, alpe- riufculas:quibus capiunt & ad oraadmouent cibos.ijs etiam quoties tempe(lates vrgent ad faxaali- quaadharentes (e velut anchoris iactis ftabiliunr. Quod repetit etiam quarto de partibus animalium capite rr. his verbis:Habent fepiz & loligines pedes füpra dentes fenos exigüos, eoru mq; nouiffimos duos maiores:reliquosautemoctonorum duos infraomnium maximos, vtenim quadrupedibus cru- rapofteriora firmiora validioraq; funtzita ijs quoq; maximi qui infra habentur. his enim onus fuftine- tur,motufque potiffimum agitur,duo etiam illinouiffimi maiores (üis mediis (unt, quia illis miniftrét, polypus medios quatuor habet maxinios. Omnibusigitur millibus pedes oc&oni , fed n & loligi- nibus breues,polypis magni.aluum enim corporis fepiz & loligines habent magnum;polypi paruum: itaq; quod natura polypis ex corpore dempferat, idin pedum longitudinem addidit.quod Íepijs & lo- liginibus de pedibusabftulerat, eo corporis magnitudinem auxit, quamobrem polypis pedes nonfo- lumad nandum vtiles funt; fed etiam ad ambulandum.fepijsautem & loliginibus inuciles funt.parui funtenim cum alueum habeant magnum. cumitaq, pedes habeant breues atq; inutiles,ne zítu maris tempeftateque exturbentur faxis: vtq; de longinquo admoueant, ideo promufcides binas przlongas habent; quibus velut anchoris innitantar;feq; ftabiliant modo nauigij teinpeftate vrgente; venentut etiam procul,oriqueé longinquo admoueant; Hec ille.Dijudicent ergo alij quid. velit innuere Plini- us his verbis: Ceteri cirri cum quibus venantur.Cum Ariftoteles vnde ba c Dlinins mutuatur, fepias & loligines non cum czteris pedibus feu cirris, fed cum duobus ijs duntaxat longioribus promufcidi- bus appellatis venari tradiderit. Verum (i diuinarefaseft, expungenda funt verba ceteri citri tanquam addititia, legendumq; fic: fepie & lolligini pedes duo ex hislongiífimi & afpeti, quibusadoraad. mouent cibos & in fluctibus fe velut anchoris ftabiliunt,cum quibus venantur. quemadmodü Ariítot. de fepiis & loliginibus : pedes duo longiffimi funt, quibus venanturoriq; cibos aámorent ceteris ve- ró vt polypis , vt bolitenis & huiufmodi,funt cirri quibus venantur.Nam Ariftot.ibidem vbi verba de fepijs & lolliginibus fecit: videlicetideo promuícides binas przlongas habent, quibus velut anchoris innitantur feq, ftabiliant modo nau igij tempeftate vrgente,venentur etiam procul,oriq; é longinquo admoueant,ftatim fubfequens inquit:Polypi promufcide carent,quoniam pedesad vfum eundem có- modos habeant, &c.Hzcomnia Malffarius.l eliquaex eodem Ariftotelis loco;(qui eft de partíb.anim. 4.11. )deacetabulis mollium in genere, ac polypi Ípeciatim:deq; pinnulacircundante alueum in mol - libus,ad finem vfq; eius capitis, qui voletinde perat. Ventereisac polypis fimilisefttumfigura, tum tactu;Idem.Planus aclzuis eft boum abomafis Eiliz; A9iMat A aaldig v, Alors iocouo, sis uv [Dog lu/Usaaie, Venter fanguine carentibus nullus eft.inteftinus enim quibufdam ab ore incipiens, quadam viaeadé reflectit,vt fepiz,polypo;Plinius.Ari [ítoteles vifceracis negat,non ventrem, Solidum quod intus continetur,;fepium vocant,egzíoy, penacutum.noftri prefertim autifabri, Fzfcb bein.Columella teftum,nifi teftam malis.fed teftu quoq; & teftus,vtcornu & fructus; pro teftaapud ve- teres leguntur. Sepiz,lolligini,& lollio, partes durz , acfolidz, intus perdorífum,& corporis prona continentur,quas non eodem appellant nomine : fed quod infertum fepijs eft , fepium vocant:quod lolliginibus, id gladiolum.Differuntenim,quod Íepium robuftum,latumq; eftintcr Ípinam & os me- diam prz fe ferens naturam,fun gofam intra fe comple&ens, & friabilem corpulentiam.Gladiolus ar- &ior,& cartilaginofioreft. forma etiam difcrepat; videlicer prealucorum mvdo;quibus ipfe infertus continetur, Arift. Volaterranus atramentum fepiz,ineptéfepium vocat. . . Sepium. | Atta- * 1Q. ;0 jo 6o DeSepi. Lib.V. $7 Átramentum miollibus nonineftprofanpuine,vt minus re&ePlinius hictradidiffe videatur, camil« ih lud, quod pro fanguine in animalibus exanguibus habetur;fic humor feu vitalis faccus ille qui per to- tum corpus diffunditur, vt fuccus verbigtatia qui ex carne fepiz vel locufte marinz exprimitur:quo humorefiaut per vim,aut per naturam priuentur hzc animalia;in perniciem apanturmecelfe eft; Atra- eM A 3 . [ mentum autem quod in fepia eft,cum vitalis humor non fit;pro fanguine non habetur:fed eftexcremé-- tum,quod prafidij falutifque gratia obtinet tunica contentum membranea, exitum finemque habens quaalui excrementa emittunt parte, que fiftula vocatürque in füpinis pofita eft:quo vtitur non modo cum metuit, verum etiam cum fe abícondete velit:quoties enim metu perterretür;eiufmodiattamen- . tumeffündit:cuius rei caufa eft quoniam fanguine careat,& ob eam rei refrigerata & pauida, hinc vt 79 hominum nonnullis per metum fandituraluus,autexcrementum veficz profluit:fic fepig accidit qui- dem necelfario,vt metu perculfaatrum illum hümoreim effundat. abfcondendi autem caufa, quia hoc effufo humoreaquaminfufcat, fibique nigrorem. Vo s (f£pia)proponít, & turbulentiam quafi quo fe abfcondat.Itemfi hoc atramentum pro (anguine obtineret;non effunderet,fed pro fui corporis alis mento cohferuaret: nec tunica illa membranea tantum, fed alijs quoque partibus contineretut, cura curi & materia fpiritus, quibus continetur vita & aus omnis. Vnde nonnulli a- nimam effe fanguinem prodiderunt, ficut Critias vttraditur ab Ariftotele primo deanima.non igitur atramentum fepiz pro fanguine continetur,fed humor fiue fuccus ille in carne fepiz contentus,qui fi exprimaturnon niger fed clarus & albicans potius apparebit, Maffarius o Aiwatramentum fepiz Hip- . pocrati;Varinus.fed in Gloffis Hippoczatis à Galeno conditislegitür, 0A», (paroxytonum) 79 uea» 20 gyzriac GC OAuDtots D'oAtpal v patat. BC 3A cpav, duras 4 Atos? T8 rav oria dAs. Helychiusvero sae intet» — tetatüt vw à roe P owzrotae (owrrlez)po*yyvAa. D'é atramento reperies etiam nonnihil in C.Mutim Ronde- Muti s oftendit contra Athenzum & Plutarchum non effe receptaculum atramenti in mollibüs: fed partem hepati refpondentem,nonautem cordi,vt Ariftotelesputauit. Mytisvocaturatramentumin ore fepiz,& pifcis quidam ab Hippocrate, Galenus in Gloffis. vide fupra in Elemento v. Michael E. phefius ait mutin effe humorem quendam in membrana, vbi interpretatur Ariftotelis de partibus a- nimal.libri 4.caput quintum. extra vero mutin (inquitibidem Ariftot.)inteftinuta eft; & atramentum inteftinoadiunctum.Eft & in cruftatis talis quepiam pars, mutis abaliquibus dicta, humida fimul &€ corpulenta.M/svocum : in prima , & v. in vltima, dicitur inaluearibus & fauis.atrum quoddam cer excrementum;quafi fex & purgamentum cerz , quz & commofis vocatur.Plura de mollium ventre & PTS atramento in vniuerfüm Atiftoteles paulo poft initium eiufdem capitis tradit. Mifxo», id eft;papauer; (non mytis,)eft veluti vefica quzdam, in quaatramentum continent polypus,& fepia;Euftathius, Vi- 2 I de füprainPolypos .&c. Oppianus etiam libro 3. wixeva vocat hoc in fepijs atramenti vas.Sepiz maris head deri S feeminz;idem quod lolliginis difcrimen eft;tum veró quod mas varius plus quàm feeminaeft, Arift, — ' Sepiarum generis mares varij & nieriores fünt,conflantizque maioris(: ewxrlo famine ferendo, ) Plini- us.Eosmina inteftina continet duo,veluti mammas : que fi aluo diffecta infpectes,facile videris: Vuot- tonus,ex Ariftotelenimirum.inteftina autem hoc loco (inquit) accipienda videntur pro partibus in ternis, :vrez quafi o3érez. Atqui alibi Ariftoteles de Ve hoic (fibenememini:) Caruncule quzdam eis infuntalbide, torofz , mammis fimilestquales parte inferiore ventris curbinatorum teíta .,. infe&torum habentur. : M an, P» em P- 4o Sepiavitam litoralem agit, Ariftot. Maris cauernas incolit, Oppianus. Tum pedibus tm pinnis na- tat,Ariftot, Sepiz parus vefcuntur minutis pifciculis,quos extenfis promufcidibus fuis ceulineis, ,,,, T captant, Athenzus ex Ariftotele. Sepiz & lolligines vel maiores pifces euincunt; Ariftot.De atramen- to prediximus quzdamin s.quoniam Plin.hoc fanguinis inftar in fepijs putauit:cum veró excremen - . tumfit potius, hicreliqua addemus.quomodo quidem eo effafo fe occultet, referendum eftad p.Idem ouis fuperinfundit femina , vt mox in mentione partus dicetur. Cum atramentum mittit fepia, Mafli.- lienfes exigdz cuiufdam vetuftatis retinentes, vulgo dicunt éam atramentare, Gillius.Plurimum atra- menti habet ex mollibus;idque precipue metu perculfa effundit, Ariftot. Ec alibizAtramentum infra. adaluum habet,idque multo copiofius quam lolligines & polypitquoniam plurimum terrenz mate- . tig habet,quzinatramentum fecernitur, argumento fepitim eft, quo polypus caret:lolligo cartilagi- go nofumac tenuegerit. Nicander atrum illum humorem xoAl)jid eft;bilem appellauit.Philes recens au thor 3zeQayna. Galenus vero in Gloffis hypofphagma intetpretatur,quodatramenti fepiz ceu fedi- mentum elLyoic Castrevyov.Hipponax quoque opire vmi ayno dixit.interpretes(inquit Achenzus)e- ius piícisatramentum (/gaplicuer ) reddiderunt.alioquihypofphagma eft genus edulij ex fanguine cum carnibus & diueríis condimentis; &c.vt ibidem Athenaeus explicat,lib.7.in Sepia.De coitu fepiatum lege quz annotauimusin Corollatio Loliginis minoris c. In coeundo obfca&inum genus eft; nam ore concipit;ficut & vipera, Ifidorus.fed melius Rondeletius fepias fiftula & coire & parere exiftimat.A.- mor & libidofepiarum,quomodo vtcapiantur caufa fit,ex Oppianoreferemusin E. Sepic,ac lolligi- nes ora applic antes, & brachia intet (e componentes , nátantefquein aduerfum coeunt. narem etiam litamin narem inferunt.natatus alteri retrorfam , alteri anteuer(us inos agitur, Ariftot, Sepizalue- £o usbipartitus eft,oua candicantia grandini fimilia complectens permultaIdem. Omnibus menfibus / * - parit;Plinius.Sepiainterreno paritinter harandines;aut ficubi enataalga: excludit quintodecimo die Pli 2. Mas fepia oua; qua foemina ediderit, perfequitur,fuum femen afpergens.quod velin reliquis e- iufdem generis fieri ratio eft. Verum non nifiin fepijs hoc vifumadhuc eft, A riftot.atqui libto 1.CAp-17. May an fuus de generationeanimalium, femen an emittant mollia incertum elfe [cribit, O' Zfplur panes Day notae femen ajper- . Que vi» SoArs ed yivevoa eoo Idem hiftoriz s.12.vbi vv 9o Rondeletius abundare putat ex Plinio & 22 owizper- Athenzo. quanquam Gaza fimiliter legit , vertitqueatramentum,quod tamen non marem,fed feemi - en ifote nam CB: Sole ;exalio Ariftotelisloco conftat, quamobrem ego nion 9oAb, fed vna litera mutata Am fé Soph legerim , hoc eft genituram. Verbum quidem cies, quod apud Athenzum legitur,in vfu non eft: ' & apparet hunc Athenai locum eff mutilum,vt in multis alijs. Plinij etiam interpretatio , Mafculus | ntur indi oim M dnd Eece períe-« Goituh P p A quatilibus. | | ^ (squitur afflatu; &c nón ranti eft, quin Ariftotelem iplumfuis alibi verbis Te(e interpretantem ef j'cferamus KaraQuea) verbum fi abfolute proferas,[piritum &aerem contra aliquid emittere fignifi- catát pifces in aqua quomodo anh zlareautafpirare aerem poffunt? nam vtRondeletio donemus pil E propri dictos fp itare,in olliatamen & exanguianon (pirabunt,;at a accufatiuum addas, aliu d quip pi- amcum fpiritu veltánquain cum Ípiritu emittere fignificat ; idemfcilicet quod xaawifae id eft;a- fpergere : velxzauqitvos, id eft contra aliquid emittere. Mas igitur fepta.vav tiv xavmcdyuege quy Sroghv ; ha- morégenitali fua oua confpergit, genitutam eis offindit. nam & lib.3.c.7. degeneratione animalium Aciftoteles;pifciurn omninmona ; nili mares (emen fuum eís afperferint,( Sorsifouven y O'opiy dicit , vel Oni svens )augeti & vitalia elTe negat. Et mox fequenti capite: Tau sy na pacud|n Tos Die rE UE Gui TOT EftaA. "PV TVs rat) Iuaeetiioe Ceo ot) roi uM Operi ( pró 34Aenimalim svguoer) Y wach End genes (fübauditur 16 *Py Sogbi, ex precedenti capite) 6a plus xaO sra ol oi pevec iy Dru sc qulie aoc 4) ylyveron (füpple ve xonjuat) muU Vp c 1o) xe» codecs hic Cuv ec je ad oodd es: dixit, quodlibro quinto hiftoriz aco. R urfus hiftoriz 5. 18. cau- Tamreddens curouaillainter fe racematim cohareant.fic fcribit: Am 72 2 aj plu Uyygóri mi mvax auEtldlts E TÉyNIG Vea quptarema qo) oluEavermo, Atipulatur fententiz noftrz vetus translatio,quam author dena turisrerüm recitat;his verbis:Sepia fcemina cum otatmas eam fequitur, & fuper oua femenin flat, Vt viuificentur.item Vüottoni: Quoties ediderit oua,mas eueftigio fequens humorem fctificum ouis füperinfundit;atque ita efficitur yt folidefcant.Facile quidem 5ro5: & 3e2$ permutantur, &libr.r.de Partis» fe. gener.anim.c.i5. Sob» non 9o» legendum füfpicari me indicaui füprain Loligine minort C/Primum ti. oculi grandes in his quoque;perinde vtin ceteris apparent.Sit A.ouum.».c. oculi.p.fepiolaipfa. (/ic le- giiNipbunyvt'uerba bac, vbettp sa9 s. abnndent.) Ferunt vterum fepiz verno tempore. pariunt intradiem 20 decimumquinti.(3zvrierso Qo i patocuc ie aliqua vertuntypereuerare eas st edendis oui, finean partusdiesquindecimz quod au mats Comeniat-ay a conceptu porius ad partvm v[que tot ditspumevari «cenfrderaudum.) | Mox oua adita cráffitudinem acinorüm vuz minorur,intra diem item decimumquintum capiunt. quibus obruptis fepiolz excladuntür.que, (fi quis priüs;proleiam perfecta, abícideritoni membranam, )ftercufculum inittünt;füumque prz metu cólorem immutant ex candicante inrubriufculum , Ariftoteles hiftorize $18. Adhiretoio fepianáfcens,parte fui priore.hac enim tantum poteft adherere, cum hac vna par- tem pofteriórem & priorem eodem obtiueat, De gene.animal.3.8.Et alibi;Sepia& polypus, & reliqua Senéfis eiufdern,oua qua pepererint abfoluta fouent;& pr&cipu fepia:quippe cuius lzpenmmeroal- ueus iaxtaterram;dum hoc facit,appareat. "y p Vitá. Bimatuni non cómplet fepi ; SO Mia dE eranl , Bimatun pletfepia ; vt neque polypus , Ariftoteles & Athencus, Si hiftoria quam tradit Plinius de ingenti polypo;dolij magnitudine; & c. longitudine pedum triginta, vera perhibetur, nul- jum fequetur abfurdum;quin polypi & denis & bis denisannis viuere pollint. quod ettam tum fepijs tum loliginibuseuenire poffe non dubitauerim,prafertim cum eodem loco fcripferit Plinius, fepias loliginefque eiufdem polypi magnitudine in Hifpanico litore vndis expulfasetfe repertas, Matthiolus Senenfis.atqui vite longitudo corporis magnitudinem non fequitur,vtin libello de vitelongitudine indicat Ariftoteles:cuius hacin parte authoritas conuelli à Matthiolo non debuit. certé necin codem £e ere, necindiuer(is, magna paruis compatata , fimpliciter viuaciora dixeris. & cum inter miracu- lapolypitam grandes fint; nec in mediterraneo;(de cuius maris pifcibus Ariftoteles fcripfit ) fed. O- &eano,quid inde de polyporum viuacitate pronuncies abfolute? E ! D Sepiaquemadmodum polypus,mutat colorem;Gillius.Nonnuilicolorem (ibi contrahere fimilem 49 locoóin quo verfatur,eam confirmant, Ariftoteles.Incedere coniugatim ,folentsxaj(sa 4 Qvys, Ari- ftoteles;& exeo Athenzus. — Mytis eft pifcis femina ; quz fine mare non pafcitur, Hefychinus, vide- turáutem non alius quam fepiaintelligi: que tamen ab authoribus non ipfa mytis dicitur, fed mytin habec.Cüm fepiaicta eft cridente,mas feminam adiuuat;foemina,; mare percuff o. fugamarripit Ari- ftoteles. | "uM — Cum fe à peritis pifcatoribus captari cognofcit Sepia,fuum atramentum emittig, quo cireunfufa,ab oculis pifcantium remouetur,eorumque peritringit oculos. Pifcatores vero, cum (itin eorum oculis, nihil tale vident.Sic Zinea tenebris circunfepto fefellit Achillem Neptunus, vt ait Homerus , Aklia- nus de animalibus i. 54. Elegantiffimi de hoc fepiarum aftu verfus Oppiani Halieuticorumg: legun- [- Ms ] £ur hi. , U jo e. 0 Ewrlon ad) olas SoNoQppomuvam A AVI. Y'ancty uifkami cbe xeivitor ar tris C e Kuowe(g- loss dvopegairep G- &XMAVOcVypECS Qajpuorxoy ei E grio7Hoy 12 e o Diam e AX Blow ! EveeéQevoan. soie d aUr as tau QoCocy aw rina, xetru O'edvodax "pas Joi parsysy as obvia ea ao i Be róyaoy Vlatvgn nte AE Galves o) Bor ADU xEA dU Doe Vy og dlc Avéeicz avos d], treavzre vc may imwTNVa Ai Be 8l aiu A os vvoc dog QsUyso TÓp010 C C P'uibiocs no] Qm, «gd e o3 QEorepov iy vv. Sepia tarda fuga , tenus cum forte fabunda — "Depren[aesitam samq, manus imet illa rapactió, | Joficiens aquor nurum vommillacruvem, — — e Muertitque vices,oculos frusirata fequenes, . Ouidiusin Halieutico.- -. yzudlps Qu£n?i80c, 1 e aene Oljaa oM dloAcevam ( pEO-dlpAécosev) juu, Mr eivyguistpos oux, Nicander.Mugilesaliquando, nonfolum pifciculos , przlongis fuis pratenturisfepia 4 venatur, Ariftot. E " "E T7 E Sepizodoreefcarum allectate capiuntur, Ariftot.Efca ad folas fepias capiendas:Facem vinifinea- qua;oleo contundito,adlocumqueaccedens mari ipfam injcito. Sepia fiquidem videntes quod (fax defcendat ac petatim um)nigrum ipfum relinquent,atque illucfe conferent, vbi oleumfete illis ofté- . deritea(quetunccom prehend ito; Tarentinus.Eiufdem verbisaliam efcam ad polypos fepiafque de - Ícripfiin Polyp.Adfe piam capiendam neque naílz,ncque retium infidiz opus funt:fed amoris illece- bris eam ad hanc rationem piícantur,vt Sepiam foeminam ligatam in flu&ibus trahant:quam vt vel ló- giffime más( quam ut alie , etsam lange viderint, Oppian) viderit , ftatim cupidéin eam fertur; &camicam flexibilibus nodis etiam atquectiam diligenter circumpleé&titur;atque interea cum funt in hac impli- catione, ambo pifcatorum infidijs in pifcatoriá fübtrahütur.) & fubtracte eriánum herent:)gte d Lodo dui co ^ mTiAoy Be Sep Lib. AV. So róruo eere, )Gillius ex Oppiani Halieuticorum quarto. Naffis etiam( vt canitibidem O p pianus ) ver rotempotec decipiuntur. myrtienim aut arbuti alijsue frondibus naffas inumbratas in arenofolitore expoaunt.fepiz veró fiue fobolis fiue libidinis defiderio ingreffz capintur.Ego Maffilie vidi in hunc modum capi;Speculanimirumiin lignum incifa ex chordaappenfain aquam pifcatores demittunt & fenfim dluitanua trahunt:Sepiaad fui (imulachrum fefe iaculatur , ac (uis flagellis lignut ctrcumpli- cans,dum fe apparentemin Ípeculo amatorie intuetur,intereà reciculo circumuenta lubducitur, Gil- lius. Sic & coturnicesaues laqueo ante fpeculum pofito capiuntur, Euftathius, Sepia diciturquia fé- pibus interclufa facilius capitur, Ifidorus. eftautem vera forté hzc capiendi ratio,etymologia quidem ab(urda. Foeminz tridente percuffie, mas retrahendoeam auxiliatur.tpfe vero (i capcus fuerit, fcemina 1 o fügit; Athenzus ex Wetbotelbie OBERE pifces ex alto etiam ad quofdam odores,vt fepiam vftam,& polypum:qua ideo conijciuntur in naflas, Plinius, Ad marinos mugiles,fcaros & mullos efca:Sepiarü tefbalis cum filymbtio viridi. (quodeft bryon;)aqua , farina & cafeo bübulo miftis,vtitordum retibus nauas operam, Tarentinus.Sepia( $e teffa)aurifabriad annulorum fufuram vtuntur, Adamus Loni- cerus.Sepijsin dorfo oscandidum , fuperiori patte durum aclzue:inferiori autem fungofa quadam medullarepletum:quz & leuiterafpera & ligni modo frequentibus venis diftin&ta vificár Expetün- tur fepiz olla aurifabris.facile enimin partem illam fungofam anulorum czteratumque rerum formas imprimas;quz metallis igne colliquatis expleri folent, Matchiolus Senenfis. Sepiz atramentotanta visef;v vtinlucernam addito/Ethiopas videri;ablato priore lumine, (Mattbioles son ret: legity cateyis o b- latis luminibus,) Anaxilaus tradat; Plinius. Traditum eftfi quis thryallidem(id eft.lucernz ftupamJinfe- 20 piz atramento & zris erugine intinxerit , homines circumftantes vifum iri pattim zreos , partimai- |. gros,SymeonSethi. - E j otov EU Denutrimento ex fepiisalijfque mollibus , fcripfiiam fupra inloligine F. circa principium:vbi & E Galeni Aetijque de ipfis fententiam reperies.Sepia difficiliseft concóctu,parumque in [e continet falfi fücci.quod fi concoquatur , non parum nutrimenti corpori affert. gignit camen crudum humorem; (qua etiam Galenusin genere de mollibus fersbit.)eam ob caufam oportet eam condimentis acrioribus condi- tam effe, vinumque poft vetus & tenue potare, Symeon Sethi.Mollia,vtpolypi; fepiz, carnem habent duram ac difficilem conco&tu:qua ratione, & quia flatusconcitant, Venerem ftimulant, — Salubtiora funt elixaaffis.malos enim humores continent; ( vtapparet cumabluuntur, ) qui per elixationem euo- cantur;affatione vero ficcati retinentur, Mnefitheus.Raübien( aliq us [epsam sntey pretazt«r, ) elt conuenics 30 cibus:qui tamen falfus & inueteratus;atram bilem gignit.venerem promouet; Auicenna.Sepia elixainu cibo veficz;,renibus,& dy arie medetur, Kiranides. Hippocrates libro*.de morbis muliebribusin curatione vteri aueríiad coxam: Ad vefperam (inquit)mazam ccenet : (i veró panem voluerit; & bol- bidiaparui polyporum generis , & fepiolas parnasin vinoac oleocoquito, & edendadato.Etineo- dem librorurfus eadem bolbidia feu poly podia, aut fepiolas;fimiliter ptéparata,ad menfes ciendos fu- miiubet. | mn | | - Sepie ceteraque mollia difficillime concoquuntur, quam ob caufam antea cedi verberibus folent, quàm excoquantur. Sunt qui fepijs (cum)nucibus & allio patatis vefcantur, vt filacioresin Venerem prorumpant,Matthiolus Seneníis. lficia defepialeguntur in Magiricis Apici: 2.1. & in (epiam appa-- ratus 9. 4.Sepias elixas, abahenoin patinam miffas , cum pipereaclaferecondies vt voles.Sunt quiet 40 pipere, cinnamo; coriandro, viridi mentha vel arida: item qui vitello, aceto vel agreíta,o!ei modico, ^. vbiebullierint , obligent;Platina. Aluum foluunt & fepiziin cibo dantür cum oleo & (ale & farina. decode , Plinius. Sepias veteres aliqui premacerant primum lixiuio'ex cineribus & partecal- cis facto,deinde aqua dulci:denique purgatas concifafque inteftinoruminllar condiunt coquüntq;s vtaudio. Sepiarumatramentum aluum mouet, Celfus & Diofcorides. | j - Etramentum Ouafepiz vrinam mouent .renumque pituitas extrahunt,& renes purganc Plinius. In cibo fu mptaá Pep vrinam mouent,& renum grauedinem tollunt, Marcellus.Hi ppoctrates medicamentis in vteri auerfi 'curationeea miícet,vt referemus in G. | | Polypi etiam & fepiz morfüs non caret veneno, quanquam id exiguum fit, O pianus.Habet fe pia so dentes validos,occultos,& mor(um venenofum.Poly pus veiementius morder, fed minus veneni ha- bet; Aelian.Philes quoque dentesacutos & venenatos ei tribuit; | Rondeletius dentes proptie dictos negat. Morfu non lzdit fzpia;fed noxia quedam fanies à corpore eius effluit, Vuottonus: quiferte Op piani verbanon recte accepit. " Remedianonnullaé fepiisin cibo (umptis,item atramento & ouisfeorfim , iam ptzfcripta (üntin pyugi, 7 F.Sepiaaceto fuffoceturtidqueacetum cum oleo mixtum propinetur illi qui màtini hippocampi ve- Ex ipfa fepia. nenum hauferit, Aetius.Ad dolorern dentium: uorum putamina, epiarn, & oleum mifcetoy& coqui to,donec tertia pats relinquatur, & tepidum ore contineto, Galenus Etporifton.187. Polypis ac fe. piolis toftis fuper prunis,puerperij purgamenta parta purgantur, Hippocrates de morb.mulieb;Se- pia elixain cibo fumpta, veficam,renes,& dy füriatm fanat,Kiranides, 6o : Detin&uris vel maculis corporis abolendis remedium fic : Ocvr.os velona fepiz inaqua folue,& Exouis cum melle permifce,atque inde maculas perfrica;cito abolebuntur, Marcellus. Sepic oua vrinàm mo-. uent,renes purgant, Plinius.quere etiam pauloantein F. de ouis.Potio fecundas tienfes educens: Cá - tharides quinque auulfisalis & pedibusac capite : deinde ttibolos ad mare nafcentes vnacum radic e; menfüram quanta eft conchz tefta certio : & anthemi luteaminternam partem ficéamtritam,conch:;e teftam (hanc menfuram )addito:& feminis apij tantugdem:& fepiz oua quindecim: & in vino dulcidi- lutabibenda dato.Et quura dolor habuerit; in aqua calida defideat, & aquam mullam aquofam bibat: . Hippocratesinlib.de nat.muliebri, & lib.2. demorbismulieb. Idem rurfusin ijfdetn libris,yteriad €coxam auerfi curationem docens: Acin menfibus (ze»pere quo men[es f laeve debent, (am giis etuperit, (a tis eft:Sin minus,cantharides quatuor bibat, pedibus & alis 'accapiteteiedis: & pconis giana nigtà quinque;& fepie oua, & apij femen cum vino modicum. Et rurfus libro 2. de morbis mulicb. in ecdé | Eeee i inotbo Mor[ui. d6o De Aquaulibus —— morbo menfibus eliciendis : Mane fambuci baccas fex datoin vinomeraco; & (epic oua 10.autza. Et lib.i.de motbis muliebribus: Cum mulieriaut partus purgamenta non fuerint purgata, aut menfes non ptodieriat,aut etiam vterus durus fuerit, &c.in potu exhibere oportet pharmaca vterinasaut fe - pic ouis;autcaftorio ammixtis,&c. ^c wMe- * " E tefís. 1 eftam à fepia plerique nominant; Columella etiam teftum dixit:aliqui os vel cruftam,vel corticem: Graci oftracum,Exeatumvlta ; tum non víta, variz funt medicinz, quas ordine refecremus;promifícué tamen ex Vftla & cruda.Sepiz tefta fungofa eft, non vt oftreorum filicea, & abftergendi quidem ficcan- dique fimiliter vc oftteorum teftz;vi pollet:fed partium efttenuiorum Galenus. Profepiz tefta in me- dicamentis pumicem fubftitui licere in Antiballomenis legitur.Sepiz offi cum alijs quibufdam reme - dijsconftituuat füffitum contra languorem morbi pettilertialis, apud Vegetium veterinartum 4.12, ! € ^ Sepiarumteftz ex aqua, extrahunt tela corpori inharentia, Plinius.Cruftz vel offa Íepiarum combu- tuntür,cinilque earum impofitus, educit quz cunque corpori inhzferint; Marcellus Empiricus. Ftià non vítx abftergunt vitiacutis. Aegineta. Vitz tamen ad eadem efficaciores mihi videntur. Vftahac telta( donec pars interior & fungo(a;ab exteriore cruftaabícedat, )tritaque;alphos, (ideft, vitiligi- fies, )furfares & ephelides, (vitia cutisin faciealiqui vertunt, exterit, Diofcorides. Item lentigines && fcabiem, vt fcribit Aetius. Galenus quoquead fcabiem przdicat. Ad lentiginem: Sepiole cineres ex offibus omnia tollunt Serenus. Medetur & lentigini caterifque vitijs,exoffibus fepiarum cinis. idem & carnes excrefcentes tollit, & humida vlcera, Plinius. Ad alphos conuenit crocodilea,& tota fepiz: tefla. Acgineta. Vfiz (megmatis quibufdam ad elephantiafimapud Aetium mifcentur,Galenus de có- potfec.generaz.(8.fepiarum teftas numerat cum ijs que propofiti albi emplafiri (aduerfus vlcera ca- 2o coethe & dy(epulota) candorem tueri poflint. Si animal fecerit vulnus , ollà fepiarum;& teftas etiam oftrearum in puluerem rediges , & zerei quoq; vafis fuliginem pariter mifcebis: que benetunfa fi fre- quenter afperferis,ficcatum vulnus ducet celeriuscicatricem , Vegetius Veterinaria 2, 61.Scpiarum tefle;quales in litoreinueniuntur;pilosattenuant;ficut & pumex,Kiranides. " Apud Aetium etiam & Galenum medicamentis pilosattenuantibus adnumerantur, vel citta vflio- nem:nam alias oftreorum teftas vri iubent. Ad ftrumas mirificé profunt fepiz offa cum axungia vetere (ininutiffimó; Marcellus) contufa & illita, Plinius.' Mifceut & hodie medici quidam compofitis illis . fnedicamentis ex diuerfis rebus valde exiccantibus, vítis, que aduer(us bronchocelas propinantur. - «Pons. — Vftaloraquehacteftaoculorum medicamentis mifcetur. ab(ümit (eliquat ) oculorum vngues (pte- rygia)trita,& cum fale(foffili; Galenus & Aegineta: Ammonisco; Aetius)eisadhibitayDiolcor.Adal- ; o. bugines:Sepiz teftam tritam cum melle fubigito ac vrito:& lzuigato poftea pharmacohocfublinitos Archigenesspud Galenum.Ad eafdem & vlceraoculorum:Os fepiz crematum diffolue cum melle;& vnge,Galenus Euporifton ».9 ». Sepizteftam collyrijs oculorum mifcent, przfertim adcicatrices ex- terendas.per feedam combulfta valet, & ex melle contrita, Trallianus 2. s. Cruda fi teratur dentes & o- culorum cicatrices exterit, eorundemque vlcéraexiccat, Aetius. Galenus non plane crudam;necta- men víftam fed toítam effe vult: Kaé melv zoo luon 8e üzlw u)wev re d Aeisuljuov ( ^9 «9 aerae gpaxov ) dbóvcte e. Notmeusei eo) Eo ve i ex. vbi animaduertendum;quod Aetius dixit oculorum vlcera hoc remedio. ficcari, Galenum(nifi mütilata fit le&io)ad vlcera fimpliciter retuli(fz. Oculorum tumorem ruborem- que fepiz cortex cumlacte mulieris illitus fedat,& per fe (cabricias emendat. Inuertuntitaque genas. idagentes, & medicamentum auferunt poft paulum rofaceoqueinungunt, & pane impofito mitigant 40 noG&e.Eadem cortice & ny&alopes curanturin farinam trita, & ex acetoillita, Extrahit & fquamas e- ius cinis. Cicatrices oculorum cum mellefanatpterygiacum fale & cadmiafingulis drachmis;Plinius. Sepiz tefta interior quz mollis eft diligentiffime trita, & muliebri lacte permixta, atqueinunctione adhibita, oculorum caligini;albugini , & cicatricibus plutimum prodeft, Marcellus;Sepizteftaemé- datalbugines oculorum,iniumentis;Plinius:flatuorisunmi(fa, Diofcorides. — Albi vitia deterget ifta curatio:Sepig marina oflis rafi [crup.denos:croci, falis Ammoniaci,myrrhe, crocodili ftercoris,ana fcrup.duos (mifce;) Vegetius Veterinariz 2.22.In Hippiatricis etiam Gracis cap. 11.fepiz oftracofuc-. cus fceniculi & alia dibestncid collyrium ad leucomata equorum:& mox ad fuffufionem eidem rafo- adduntur fales Attici,fimus crocodili,&c.Si album in oculo bouis eft, trita fepizt fta, & per fiftalam ter die oculo infufflata,fanat. Columella. Vftam tritam ad albuginem canibus adhibent, Tardiuus.Ci- go. catrices oculorum in equis extenuantur cum fufili( f/f) àle trita fepiz tefta, Columella.Teftefepia- — rumrecipiunturin collyriisabfterforijs apud Aetium 1.345. Alchoholad conferuandam oculorum fa- nitatem(1n libro Secrecorum;qui Galeno adfcribitur)prater cetera accipit rubien;id eft fepiam(osfe- pieporos)ablutam marinam.Sepiarum teftz palpebras mundant;Kiranides. Conformatein collyriale- uigandis afperis palpebrisaffricandoaccommodatz funt. Diofcorid. Mediocri huius teftz fcabricia v - ti olemus etiam ad magnas in oculis afperitates, (quas fycofes nominant:) collyrij ex ea formam ef- fingentes,& donec fanguis eliciatur infricantes.quo facto poftea cathzretica collyriaefficacins adhi- bentur,Galenus. De hoc remedioetiam Plinium fentire puto, cum fcribit: Adijciunt & officulis eius "Ad détes oc. genas,fiterantur,fanari. Os fepiz dentifriciisaptiffimum eft; Syluius.De fepiarum offe quod molle eft .dentifricijs admifcetur, Marcellus. Diofcorides videtur vftam hancteftam dentibus extergendis com- &o. mendare:A etius, Galenus.alijque crudam, Ad dentes dealbandos valet;fi polline eiusfubtiliinpanno. - lineo pofitofricentur.Ad faciem qitoq; dealbandam pollenidem vnguento citrino mi(cetur , Platea - rius.Siegma dentium; quo albi & odorati redduntur: Nitrum,teftam fepiz, myrrham equaliter mi- fcens vtitor, Galenus ex Critone. Ad dealbandos dentes;aliaque eorum vitia fananda:Dafypodis caput vítum cum feeniculo quamalbiffimo,& fepiz tritis offibus vtere, Idem Euporifton 2.12. Sepiarum te- ftasadijciunt cum denurificijs,tum comp olitiembus ad os humidum cruentumque detergendum,& gingiuarum carnemin(taurandam,Incettus.Sepiz os , velipfius(eiufdem offis) combufte & ex melle conttitz puluis, adiecta euttaammoniaci gingiuis & dentibus prodeft, fi itaperfricentur, vt exeo- nihilin fauces defcendat , Marcellus, Sepiarumcrufte farina przparat cutem medicamentis alo- | Ur 55 5 peciam. - i - à à 3 ; ' De Sepia. Lib. IV. 861 peciam replentibus;Plinius.Os fepiztritum & cum aquapotum thorácis vitijs & afthimaticis omni- E HR no prodeft, Obfcurus.Os bibe contritum; facilis pulmone zefürget Spiritus, & vitium pedtorisomne — feret; Vrfinus.De medio offe fepiz;quod eft molle;puluereni facies; & in mixtioné condi optimi ie- coritico (Pepaticc ieiuno per triduum dabis, ita vt in dextro latere aliquandiu iàceat cum àcceperit.& poftea diutiffime deambulet; Marcellus Empiricus, Ad fupprimendum alüi pr E téftam & capillamenta cremata ex vino vetere potui offerto , Galeniis Eu B 3. 6.àn vero capillaménto- rum nomine cirros feu pedes eius accipere oporteàt : an c&y4y illa, quorüm pro bránchijs eis vfura effe Rondeletius conijcit;querendum. Si vterus puerpera prociderit,fepiz teftàm tufam,& vino im- .. butamcumleporinis pilis lana excipe, & apponendam Bisbe Hippocrates in libro de füperfóstatio- 10 deum Beitr praegnans menfes profluos habet; ftercus afini ficcium,& tubricamac [épi&teftam, ttita,fimulquelinteo illigata apponat, Ibidem. Si r&gnanti menfes compareant,ftercus àfiinum ficcum,& rubricam, & fepiz teftam terito & linteo ilicis apponito; Idém in libro de fterilibus, «mía paroxytonum eft,vt zirías oixia, Athenaus, Sepiaauteém dici videtur, vt probe Adamus Loni- Ha cerus coniecit, quodatramento veluti putrida quadam (anie, quam Graci ewresóve vocant,abundet. RidiculéIidorus:Sepia dicitur,quia fepibus interclu(a facilius capitut, Et alius quidam: Sepia pro. fufo atramento pifcatotibus fe veluti fepit & occludit.Sepiz parue Grecis fepidia dicuntur, Latinis fepiole,vt Samonico.Plautus Cafina:Emito fepiolas lepidas. 2wz/2Ja nominant apud Athenzuüm Ale- xis, Arttiphanes,Eubulus,& Ariftophanes in Thefmophor. Dorion exzi2Jz intet hepfetos,id eft pi- . fciculos minutos elixari folitos numerat.Legitur & ejz: (cutn teuthidio & polypodio)apud Athena 3? umex Philoxeno: quom vocem mutilatam puto;& legendum ewriiov. Xoribate jov apud Philyllium vel Phrynichum, Athengus.Z«zicsewridxeas ; Pollux. Sepias, vt Pallasz57/« à Nicandro dicitur oxyto- no nomine fominino hoc verfu:d m eqmi239- QuEqudQO sd rptAcva Ox x^, Et Antiphanesa- pud Athenzum:r$s exzriaid (Gr meam, H aou eic ava, A ry T i-o. € [Bele zou Els rl) S'aaerrlay » t2] TMwácyu)Qunct Aaejs (corruptum videtur vocabulum: A«e3acforte, fi verfus adraittat: (Zw d es- . Tae ei Devan. Zxrea sepia, Hefychius: poft Zagevi4|sc, non fatis fuo ordine. Y finia;id eft, fepia,Syluati- cus:nefcio quoidiomate.Thiebanirerum nominainnonare gaudent:itaque fepiam vocant ómiSoziaass | Atheneus.debebat hoc nomen epitheton potius effe;polt fe inquinantem (atramento ícilicet áquam) : fignificans.Euftathius interpretatur chi àzica mia vov xg! aui 30v. Teuthis loligo eft,non fepia vt Á recentiores quidam interpretantur.quidar etiam ineptius pro melanuro fepiam verterunt. xizva vel / 39 anm» per in prima, & v.in penultima; arcam pznariam fonat. | ! Sepia furua, Gyraldus in Anigmatis: Tarda fuge , Ouidius. AcAdQpavs Sou mes sobouA tat S Surtgut Op- Epithela; pianus.dvEgue, Nicander.EvaNéxap 9, Matron Parodus. O'zu$orAs. vide paulo anteina..-- 4 euvo- "y IO» T3cwsQovuvs cds Cy gau, Pot ihi Dgoim y sgeiy I TNTAT DR Ántiphan esapud Athenzum. Sepiumtribus fyllabis,non vt Celius Rhod. habet fepieum;pars dura folidaquein dorfo fepidi- citur.Zeiic, fpecies vitis, Varinus, - : p i . Pierius Valerianus inter notas occultas & hieroglyphicas fepiz pi&knram varie fignificationis pro- 1roneA ponicnos lerimatatantum indicemus,qua fünt:Pulchra incoepta turpiter cedentia:quoniam hic pi- (cis oftendit fe quidem pifcatoribus,fed mox fufo attamento timidus occultat. Hoc fumptura efl ex Hie- ,. faglyphicis Ort. 2. x10. Thetis, quzin fepiam,dum Pelea fupitat.commutata fertür: & quiuis homo fimu-. 49 lationum inuolucris obte&tus. Mendacium.nam lioc quoque (vt Grammaticus Tryphon ait; ) & vie bros uaote ue ove (tg) aauog mo tid eft,in excremis partibus nigrefcit & obfcuratur.( Coufumdit au« tem mielanarum cum [epia. mprobitas: Quod fymbolum (inquit) Plutarclius in libro de liberis educan- dis;ita interpretatur,vt fuboftendere dicat;comimercium cum improbis nonhabendum,S&c. Sedboc quoque ad Melauurunsnon ad Jfepiam pertinet: vt explicauinaua in e VVielanuro b. Litere, 4Egyptij fane(iüquit) | cum litezas fignificare vellentiuncim,cribrum,& fepiam ponebant. Sepia quidem protliecaatramé- tatia poni folita eft;ac perinde literas fcripturamque ipfam fignificat. Acramentum Graci ( farte bodie) enriimiev appellant. Viri amor in mulierentinfidam. Ratio expofita eft 1n D.Sunt & tempeftatis argiümen- tum fepic.nam pictz ita vtin aqtiz fummum exiliantmagnas procellas paulo pofterupturas tridicaánt Verum loc profecto ad teutbideryid efl Loliginesynen ad fepias referri debet. E E $9 Sepias,vt Pallas;zuzwa: j,promontorium à (epijs dictumapud Áthenzum.Etymologus pramonto- Propríanes] rium Magnefiz elfe tradit, vel Theffaliz apud Iolcum: Euftathius circa Athon,;vbi Xerxa claffis cla- 774 | demacceperit:fic autem dictam volunt à Thetide,quz Pelei nuptias fugiens, illic in fepiam niutata fit. Meminit Euftathius in Odyffez z.dicitur autem Xozidc xg ; velz4mas deg. Eft & Sepia Arcadia | mons Paufaniz , inquo fepulclitum fuit Apyti Elati filij, qui morfa fepis ferpentis interijt.Sepiuffa infulaeftin Ceramico finu,Plinius s.51. Creditar Sypuntem edificium effe Diomedis;quam Graci Se- piuntem nuncupant ab eiectis 6 fluctu fepiis, Sttabolib.e. Si pus, vel Sepius;ciuitas;qua nunc Sipon- tum(in Italia )dicitur,à (epiatum multitudine flu&ibus eiedarum,Recentior quidam.Stepliano Zersg vtbseft Dauniorum.Lege Sipontum in Onomaftico nofiro.dictüm aliqui volunt à multitudine fépia- rum quz ibi capiantur.Szpinum Ptolemzo 5. t. vrbs eft Samnitum,hodie Sepinumi. Sepia fcopulus eft, "60 tefte Herodoto; diuer(is inlocis,iuxta litora Athenienfiüri. Atchippus Comicus in Pifcibus ttóminat A Usolyluu ilo eui Nye s 1 od Xwrieut cli) Gvees , quafi mülieres quafdam. Apud Ariftot. de partib. animal. 4.9.(ic legitur de fepiazE'wvs 4| Dyémi ami re ouai Oe xU TO» adiboucoi J 9v: tod c) mrbas Save no cy EA rl) neas tres uli viv dd jya€1 3*9 clum qd) cv Xie, In quibus K^ *G* iod Mae» : i 3ecudju vov àQ wA ua ym€4 39 elu a) cvv jovyuc, in quibus verbis primum notarim xvrÓ- nori récte penanfledi ; quariquam & alijsin locis fzpius tumin Arifto- telistum in aliorum libris modo penanflexum;iiodo paroxytonum inuenio; fed quoniam penultima breuiseft,omnino penacui debet.n/u ann aoc o ssgvorunevmi «ur (G-, Xenarchus apttd ÁthiengumiZyu; tels aresoiuen yn o) apros rer, Sophoclesin Electra, Deinde quod Rondeletius pro hisverbis c» «Pc raváQSunuav, mauült legerevzsexaro váy $dOsxuo vel quid fimile,non laudo.quanquam eniri idem ferefenfus eftvtrouis modo legas j nontemere tamen lectio vetus mutanda. Michael Ephefius Scho - liàftes non aliter quamcv v; ry iQjuAnay legit & explicauit; Pedés(itiquit)mollia habet Rarivan - had M. 9-- Eeée 3 osi hoc $a De Aquaulibus. Yos:hoc eft,nonprópe ocülos,fed remotiores paulo antro rfum.vt fi quis manum fuam polypi alueum eile Bngat:& in digiti vnius extremo oculos:deniq; in exu fiue articulo primo & poft vnguem proxi- ino, pedes. Vel Gro; prO t uareoda interpretabimur,Sic ille.Poterat autem fimpliciug dicere Oyrhs rav àc- Soi pro ir Tepu T 86 oA 490) eS OV qr€3s vx onto Solet enim Ariltoteles TU qfawi vE CajMaTOC VOCAIE au bee cunis vero'id eft. füpina, ài; przfertim vbi de membrorum flexibus loquitur. & ipfe Ephefi- us paüloante vbi Philofophus agit deinfe&torum falientium flexu, &cv exponit , art 12 kac od rod soya. Loliginüin aut fepiarum capillamenta ; «2pas s0/x45 Nicander jz2wyyos vocat,Scholiaftes, Vi- dein Loligine. - iC OY mb xs Mixc 9e uotgl «6 quoi GU Viu) O' A«pitac Gut TIAE (&resttoev , Suidas) surso eiie, Diceopolis in A- charnenfibus Ariltophanis.id eft, Corbis pre metu multis me cineribus( & fuligine ) tanquam fepia £O percacauit.ó 7s Bah yj quravov eur, GordO Oye abe gerion ic EA dovete Gererpri on hans ox odas Dewvbv oxe HT Ua vs TET T làes «gi Urs Aov, arto ewrria 15 ais oi Oplnass Plutarchus inlibro de ijs qui fero ànumine puniü-. . tur,decoloribusanimarum]loquens. du | A Xwrlon AGbipois ty Mapeveree T C) utoy: Archeftratus,tanquam ijs in locis meliores fint fepiz. x9 mívun exalos uaosepdjooc, Ariftophanes: olovei revu Jai rlw Vela, Suidas, Pàuperes non habent vnde emant xgowioy kaGeanosy se yy ypr DR mw loncs Nc OG puetor eos Uarepapev ouo deo Strattis apud. Atheneum, A pud. 'eundem Ephippus quoque & Eübulus fepidia cum alijs ciborum nominant. à" tvreays vli) ewriaw. ali Dsa Sez s i9 7001 T'ToAv7 00v», T heopompus.Sepiam clixam Anaxandrides nominatin Cotyis Thra- cumregis conuiuio. Veteres edebant etiam ryluise jid eft. in fartagine frixas fepias,Achenzus. --- dari ei ric eimioucTla*yava a AS neerty 6h duone , Ariftophanes in Ecclefiazufis. iocaturautemin mu- 29 lierem,qua barbam fibi induerat, vt virap paretet.fcholiaftes iO Lulu ons interpretatur leuiter & fu- perficietantum toftis.3'cécv à Q9 6U01e avv Uus, Kou tl puryl aime owmrial wr naluo, Coquus apud Sota- 'dem.Alexis &»t1oja coquum inducit defepiolarum elixationefic differentem: — ---xwrion dev, Aegey uie pide Te eic. Tu aucudjo rAewrxvar, . Kae qu Tileguyia, euumt Muy éQOo. gr (roig. ) Téd| coraje xaTwTQsv TONS CRUCE, —— Xpuanc e Aerflois aom yd ermre ruv apio» E-i TÉSyaoy ciu $a erro Qtow., x: i » 1 h Pythagorssreligiofeinciboabftinere iubebat erythrino & melanuro: nonautem fepia, vt quidam pro melanuio verterunt, Videin Melanuróh; De Thetidis transformationein fepiam,lege fuperius Bronerbiuta - inter ncmina propria, Thetidem in varias formas fe mutanterm Peleus confilio Chironis obtinuit;mi- xtuseiinfpéciefepiz, VatinusinOeme Vultumütabilis albus & ater, Horatius in extrema epi- ftola.Quo loco Porpliyrion adniónet prouerbiali Bgura dictum, albus & ater, proeo; quodeft bonus & malus:& Horatium,album;aut ad liberalem; aut lctum reddiditfe : atrum, ad fordidum & zrumno- fum.Huc feftiuiter allufit Matron apud Athenzum libr. 4.de fepialoquens;Xyrá tvzAdnau (D sew Se0cs dud |ieosa , H'univi iy Uc (om T0 AU o aA oie, ideft,Que quum fit pifcis,fola album nouit & atrum. Eft enim fepia colorealbo;fed fuccum habetatrum, quem fpsrgit in metu ne deprehendatur;Erafmus Rot.in prouerbio, Albus anater fis nefcio. Et nigrum niueo portans in corpore virus, Ouidiusin Ha- lieutico,de fepia, vt apparet:fequens enim verfus defideratur.Perca fequitur melanurum;E zeros wies pthursoo.Erafimus pro melanuro non re&te vanfiplit fepiam.Vide in Melanurio D. jo DE SERPENTE MARINO R O N- 49 DELETIVYS. PL Eandem iconem magnam veperzes infra ad finem eorum qua de Serpeute marin | M^ JBellontus fcripti? S. eh lum p. n». IP AS OD je ÉnprNTES murzhis & ràyris forma & natura valde affines funt. Sunt autem in mari mult ferpen- A- D. Sevpentes ma- vinos diuerjos tum [pecies, vt Ariftoteli placet;lib.z.de hift.animal.cap.15.Eiei X 4j Doe jio) Gets aae gor joi als pogolu qeic oppeto TUR 0 mAlw alu usa sey am p» ye yauedibes éooco "Rum BEmome Tv Dx AccHiy 6 Qiu cf. agone bv sevarewmd lors d ylyvo ran Y sm 6o ^re eod ya BuSir. — Sunt marini ferpentes forma terrenis fimiles, dempto capite:id enim habentcongri ei fimile. Suntautem marinorum ferpentum genera plura. | Varij funt coloris. Non nafcunturin prealtis maris locis. | 6e B. Isquemdepirximusterreno vel fluuiatili ferpenti fimillimus eft, ad trium vel quatuor cubitorüm longitudinemaccedit.Corpore rotundiore eft quam anguilla;capite congro fimilis eft. Maxilla fupe- xiorinferiore longior eft.Dentes habet in maxillis & in palato murena modo. fed rariores. Pinnulas ; duas ad branchias veluti anguilla.Colore eft fluo, venter &roftrum cinereo. Oculi flauefcunt. Inter- nis partibus à murznanon differt. Nullus eftomnino qui primoafpe&tu hunc ferpentem elle nonia- i dicet. d Mc ifo. Quare non polfum non mirari eum; (Grimm notat, ) qui cum in variarum rerem Sdgpitone feliciter non eff erpens Vetfatus fit acum Ariftotelis,,ucàno ftris ak iw dicitur, proferpente marino víurpouit,quama- TOAFUM. cunrantea depinximus.Hanc EM confellere facile e(tex Ariftotelis verbis; qui ferpentes ma- zinos congri capite effe fcripfit figura reliqua ferpentibus terrenis plane fimiles ; ctiacus cap - infi T" TT OMM A urn d ^de e" am de- ' - DeSerpentib. mar, Lib. IV. — . 85; Pun deünat, toitrumque tubam imitetur, vnde illi 3noftris nomen pofitum, quz figutaà capite ad po .. dicem corpore eft hexagono; à podicead caudam quadrato: quz forma neq; ferpentibus terrenis;neq; mariniecempetit, quippe qui corpore fint plane rotundo, (terete.) | i pE SERPENTE RVBESCENTE; ^C RoNDELETIVS5 1o rr y 1 7 * zu NEP t Gud ACRAS S usse Sio SORS INPS NE NENNIIS IT cse p SA AE i S8rRPENTEM hunc marinum primus mibi monf(trauit vir humaniffimus & eruditiffimus Gü- À lielmus Pelicertus Monfpelienfis epifcopus. Is ob raritatem minim pretermittendus hoc loco fuit: quern nonnulli myrum e(fe putauerunt, fed falfo, vt ex defcriptioneliquet. Nam branchias offeo -. operculo (quamoforum modo intectas habet; pinnasque ad natandum maiufculas; quibus murzna & 7? myrus carent. Sed Dorionis myrumalterüm eife vozveiQova:, id eft, rufefcentem non abfurdé quis exiftimauerit. is d x rrt D ew qa . Eftigiturferpens de quo nuncagimus , corporis fpecie Íerpentibus terrenis fimilis, colore rubro BR vel pha niceo: lineis obliquis & finuofisà dor(oad ventrem ductis , eam lirieam, qua à capite feré ad. caudam protenfa eftfecantibus. Sciffura oris non admodum magna, dentes habet acutos; férratos.. branchias opertas fquamoforum pifcium inftar. In dorfoà capite fer& ad caudam veluti capillamen- tatenuiaàfefe difiuncta, in ventre fimilia. | Caudain pinnam vnicam definit. Anguille longis pifcibus & ferpentibus marinis maxime fimiles, &éfluuijs mare conícendunt (In ztsgreillis 3, mare potius de[cendset : ) quia veró in Huuijs & lacubus, & riuulis nafcuntur; earum tractationem in li- a brum de fluuíatilibus reijciemus. 3 UN c | DE PISCIBVS QVI SERPENTINA $VNT 1 MP RD A ONCOL T [pecies Bellonizs. a. Longé diuería eft pifcium, qui ferpentima furit fpecie, ab alijs figura,vt qui plahé rotundi (ingatque oblongi, vnde ferpentina fpecie przditos eff: dicemus. Nullis praterea fquamis horrent; quorü non nulli ac przcipuà Congri in tantam interdum craffitiem excrefcunt, vt inter cetaceafeté connumera- - xi poffint. Pifces itaque qui Serpentina facie prediti funt;itaenumerantur:Serpens marinus, Mürzua Congrus, Sphyrzna, Acus. Lampetram autem iam ante in Galeorum cenfu deícripfimus, Anguillas vero cum fiuuiatilibus lib. 2. enumerabimus, N* | i DE SERPENTE MARINO, BELLONIVS Peculiaremalit Serpentem mare, terreítri fer? refpondentem, qui vel Ariftotelis teftimanio (pe Bg tricubitalis euadit. Anguillam ac Congrum,colore,pinnis & branchijs referret;nifi roftro effet; quam Murena, longiore; ac numerofis tenuibus dentibus vallato: oculis non ita grandibus, cuteglabra; ad. dorfum prominente, nullis fquamis afpera, qua facile deglubi poteft, Ventreexalbointufum colora- to: [pirafque toto corpore, vt & Serpentesterreftres, ducit. neque viuus impune nuda manu, vt nec Murena, contrectati poteft. Plinius Draconem marinumappellauit, quem é mariin arenam emiffüm ex Ariftotele refert, cauernam inarena mira celeritate excauare, quod idem de Serpente marino retu. G 1? ]it Ariftoteles, apud quem 24;« JuAe t9» vocatur. Eítque ( inquit ) corporead Congrum accedente; fed obfcuriore & acriore.quod ego nigriore & longioreinterpretor. !dem tamen Plin.alibi Ophidion Al appellat. Mihi vifus efthic pifcis eius penéformz, quam hic depictam vides. TP;cluram ab eoexhibitam oimffmuzs fimadlema feve ei quam "R ondeletums deduz fedamsplustam [piri, (ns2 quod ta marà adeo inmolntste fit fed ad lon gitndinena eius exprimendam) ventrevrebris velati suternod!yserifpo. qualem ego etiam ab anaico ex ftalia mif [er pentiéenarini imaginem ohm accep. corpove vbique plano , tanquam eminentubus a[bero » qttales in "Rondelety picturas quarum tamen in de[ériptionz non memnuit. ( INoftraautem e]figies hag et quam fea. pag: exhibuimuis) ^COROLLARIVMI SLEX VETE y ribusferé,- | 50" " gs x | De Setpentibus aquatilibus diuerfis egimus fuptà in Hydro, fed ijs duntaxat qui in dulcibus àquis degunt. hic de marinisdicendum. Oo iqucó dte Ulo s puitaot ciam imiov Ex er lu) yovyypars tad "TP cups lU egi atio p TépoS xol cdyodyovspacitaw 8& QoCq02 nq) Au 9, eic alu) pb MAY xavmtd v er TUS D TG jury ei 2Marravm enjauz Voces d]; tu mepov stum T EQeuv, Ariftoteleshiftoriz 9.37. — Quz eius verba Theodorus fic tranftulit: Serpens marina colote & corpore congto proxima eft, fcd obfcurioratque acrior. hzcfi dune dimit- tatur foris, inarenam roftro quamprimum adacto terebrat , fubicque tota. eftoreacutiore hec quam terreftres. Bellonius obícuriorem colorem interpretatur nigriorem. uavgoregor quidem Gracis,fi co- loresinter fe conferantur, minus inten(umi minufque fplendidumin eodem gemere fignificare puto. quod veró acriorem pro longiore accipit. nullo vel Grecorum vel Latinorum exemplo facit, Grecé quidem edolyéne 9- legitur ; quod eft vchementior, veliementia autem in agilitete fimul ac robore : "MERIT. Eéeo "4 — 7 coniun 964 ; 1e 30 3o so éo £obote DEAE A m EDS CE cT TUE rw E - "a — Vx VAN d — pg SES t . »— : S s z - n . n 2 L2 — SS E T )» ges BEC rape p TT ay x - SN S p —— Lire rrr " - N 31H Jf ra L2 : dr WV JE EE ML m oA n e EC t ——L T Uum * zx ) », pac RIT / ND SAC. VERONA à NS 3 A —É. EM 7 | 21 Tu rr f 74 p, .- — M EE A " d Ur De Serpentib. mar. Lib. IV. 56$ . cohiun&is pofitaeft; vt Galenusalicubidocet. Ceterum pro his verbis, E275 $c6592 «21 2001: W ote tonus reddit,fi cimeat atque pifcatores euadat, Pliniuscumalibi draconem Ariftotelis,araneuim ap- pellet:ex hoc tamen loco pro ferpente marino draconem marinum tranftulit: Draco marinus (inquit) captus atque immiífus inarenàm, cauernam fibiroftro mira celeritate excauat. & quanquam Ronde- letius draconem fiue araneum pifcem idem facere tradit , certum eft tamen Ariftotelem de ferpente ' cantum hec protuliife. quamobrem ne quis bac occafioneres diuerfas confundat, cauendumeft: id — | quod Albertus feciffe videtur. Legein Corollario de pifcearaneo. Bellonius ophidion ab ophi; ideft Oppian. lerpente marino, non diftinguit; Rondeletius diuerfos elfe oftendit, Viperg marine pifces parui funt; ipeo nam longitudinis cubitalis, cornu paruulum geftantes in fronte: cuius ictus eft letalis, quamobrem pi- 1o fcatorespifci huic capto caputamputant,& defodiunt inarena: reliquum corpusin cibum referaant, - Albertus & Ifidorus. videntur autem non alij hi pifces, quam aranei effe,quanuis non cornuin fronte; fedaculeosin capite venenatos gerunt, Idé de anim.lib.z.cra&t. j.cap 8. Aquatiles & marini ferpentes (inquit) funt fimilesterreftrib. preterquáin capite. quoniam caput marinorum eftduriffimum , &a- . Íperum, & minus quàm caput terreftrium pro fui corporis magnitudine. Io mari Oceano;qua Ger- maniam attingit, inuenitur ferpens magnitudine feré cruris humani: qui aculeumretro in cauda cor. meum habet: quoamputatoà pifcatoribus reliquum corporisin cibum venit. verfatur autem in pro- fundo maris; & non veré eft (erpens, quanuis fit pifcis lerpenunus, Hc ille. conijcio autem paftina- cam efle pifcem aut cognatum, quo deloquitur: quem cau dz ratione fortaffis aliquis (erpentinum di- xerit. Hydrus dici potelt omnis aquaticus ferpens, tum in falfisaquis.nam & marinosferpentes, hy- — |. "9 drosvocat Zlianus, quos alij fimpliciter pes Jae rrisc, Indicum mare hydros gignit marinos , caudis Hydri sav, latis. Lacus etiam (forze /2d:4) hydros maximos producunt. Czterum marini ifti ferpentes , alperum otius ferratis dentibus, quam venenofum os videntur habere, lianusz6.8.. Plin.6, 23. tradit apud | infulas quafdam ante Perfidem,hydros marinos vicenum cubitorum cerruiffeclaffem, Inter Carma- | mizptomontorium & Arabiam quinquaginta millia paffuum interiacent , deinde tres infülz , circa | quashydri mariniegrediuntur vicenum cubitorum longitudine, Solinus. In Africa magnitudo an- guium mira, ficut & fertur. iam enim nonnulli vbi triremi applicuiffent, offaboum multorum vidilfe | marrant,quos abfumptos effe ab anguibus non dubitarent,curni triremes prodactas in altum , quam *. | primumangues infectarentur, & nonnulli aggreífi triremem euetterent, Arift. hift. 8.38. o Enhydridisiecur veficz vitia & calculos anat: Plinius,qui enhydridem alibi colubrum inaquis vi- ^. menteminterpretatur: de quo nos plürain Hydro fuprà. d Sinthus fluuius maximus eft eorum qui circa mare rubrum funt, & plurimum aquzin mare emittit; ita vt proculab eoin pelagus aqua candicans profluat. ceterum nauigantibusé pelago verfus hancre- gionem; (244 [e exonerat Santhauss) coniecturam de loco faciunt àferpentibus qui ex alto eis occurrunt. Siquidem ferpentes graz ( yoxe/) dicti locorum circa füpráque Perfidem indicium faciunt, Arrianusin Nauigatione maris rubri. Et pauló poft: Sinus qui Baraces vocatur, valde peticulofus eftnauiganti- Grae bus, & vitandus,&c.ad eum autem € pelago tendentib.loci indicium faciunt fzrpentes qui pregran- des& nigri occurrunt. namin fequentibuslocis, & circa Barygazam minores, & coloreluteo & ad au- reum inclinantes (»A«e21 49 zeviisevrec) obuij funt. Ec inferius: Barare vicus fitus eftad fluuium illic 40 €Xonerantem, &cc. & hecetiam regio? pelago adnauigantibus prznolzitur ex Íerpentibus, quiillic ^. obuijfiunt; nigri & ipfi, fed'minores, capite quale draconum eft, oculis fanguineis. Draco marinus,eft : piícis finefquamis. hunc poftquam multum excreuerit, & violentiam magnam facere voluerit, nubes cceli rapiunt inaérem, & per montés membratim diffe&um dilpergunt, vt non fit amplius. Lingua eius bifurcaeft (icut cauda equina; digitos duoslonga. hancinoleoferua. Geftantem enim ablquefa- tigatione & infirmitatetuetur: quod ipfe in maritimis AlTyriz regionibus obferuaui. Eiufdem adeps cum fücco herbe dracontez mane & vefperi inun&us, vtilis eft ad dolorem capitis, & initium ele- phantiz vel leprz, & oranem fcabiem cutis, Kiranides 1. 4. | Myrum pifcatores noftri peculiariter non agnofcentes, ferpentem vocant; Rondeletius. Murzne Ana, pariunt aquaticos angues, (cvv GudpscóQer, ) Hierax vtretuli in Murzna c. Pifcem efle aceepi no-« $o mine Myronem : vnde nomenduxerit, haud equidem fcio. eum ipfum effe dicunt marinum ferpen- tem: acfi illius vtercunque oculus erutus tanquam amuletum geltetur , oculum improbe affe&um ex lippitudine ficca curabit, & fimul huicalterum renaíciloco erutiaiunt:ac oportet viuum dimittere, velfruftraillius oculum gelferis amuletum, ZElianus. Sed nonalius eft hic pifcis quàm Myrus, Murz- na maritus; de quo fcripfimus fupràin v. elemento. Almarmaheigi Perficum nomen eft, commune pifcibus longis & lubricis, vt anguilla & fimilibus, (4Egyptij thaian marinum vocant:thanin Ebraicé draco eft:) Videfupràin Anguilla a. | Laocoon (lib.2. Zneid.) Neptuni facerdos Solennes taurum ingentem maclabat adaras. H €cce autem gemini a T enedo tranquilla per alta ( Porces & Charibza, vt Q. Calaber nominat) .— CHorrefcorcferens) immeufisor bib. angues — dncumbunt pelago: pariterque ac litora tendanr, O '*Pelloraquoramanter flutlus arretlayiubaque —.— Sanguineaexuperant undas; parseatera Pontum Pone legit, finatque (aY finuantque) immen[a volumsue terga. Fu fomtus [puraute falo, &c c. COROLLARIVM IL Serpens marinus Áriftotelis rarus eft & paucis cognitus: & quanquam bonus in cibo fit; ficit dg mar. alij longi lubricique; vt congri. anguille, muftela: propter nimiam tamen cum ferpente terreftri fi OMNI CC militudinem, pleriqueab eo vifo tanquamnon pifce abhorrent, Belloniusin Gallico de pifcib. libro. (;;;. v Cum circa Abydum obambularem; in paruis quibufdam alueis feu canalibus falfis,inneni ferpentis. tereftris fpeciem, qui coto feré diein mari viuit; quemadmodum coluber in dulciaqua,fomni vero caufa interram egreditur. colore fermé tuber; fed maculis etiam fufcis aut cinereis varius eft. dem in ^ e ju ox lE om 70057707 3 Singu a- 866 De Aquatilibus: Aus Arifiot. Singulatibus Obferuationibus. Idem hic forté aut cognatus eft ferpenti marino rubefcenti Ronde- leti. Cum multz (int marinorum ferpentiium fpecies, Germanicé communi nomine omnes « JMeer- Je blangen, vel Adeernatern appellabimus, Serpentes marinas vidi, quarum color ad Congrum accederet, roftrum longum & tenue effet: anterior corporis pars fexangula, à ventre ad caudam quadrangula pertineret, Gillius. Verum hzc animalia Rondeletius non ferpentes mar. Ariftotelis, fed acus ab codem dictaseffeoftendit. — Albertus Magnus ab initiolibri quarti deanimalibus, aquatilium ge- neradiueríaenumerans ; OGauum (inquit) ferpentinum vocatur, eó quod fit fimile colubro. Etin- ferius capite octauo: Conftatin mart effe animal exangue, ferpentinum, quod fimile videtur elfe fer- penti qui vocatur tyrus: & eft rubri coloris. habetq; alas pinnularum confequentes fe in corpore fuo, & mouetur motualarum.& hzctamen videntur effe continuaintetiori fuo.quare iftanon fant eadem a cum pifce ferpentino, cuius füpràmeminimus. fed accedunt ad ligni naturam, minus tamen quàm praecedentia. Deligneisautem (vt ipfe nominat ) aquatilibus, 1d eft zoophytis quibufdam plura ab initio eiufdem capitis fcribit. 1E AL IN Balthico vel Suecico Oceano flaui quidam ferpentes marini reperiuntur, triginta aut quadra- ginta pedes longi: quinifiiritati; neminem lzdunt. Eorum iconem Olaus Magnus in tabula fua E. m. dedit huiufmodi, A Ix eadem tabula ad s. d. alius ferpens mar. ad centum aut ducentos pedeslongus, vt defcriptio ha- bet, (veletiam trecentos, vt numerus iconiadiunctus prae fert, ) circa Noruegiam interdum appa- ret. matitranquilloinfeftus nautis, adeó vt hominem quandoque? naui abripiat. Nauim ab eoinuoi- ui aiunttantam , quantz fere in noftris luuijs aut lacubus maiores fieri folent, quz mercium ve&turz deftinantur, inuolutam fubuerti. fpiras fupra mare tantas aliquando erigere, vt nauis pervnamtianí- 59. ire poffet. Figuram, qualis in Olai tabula eft, appofui. | E Ex Germanico Schiltbergericuiu[dam Bauari Monacenfis libro , De peregrinationibus fuse quas captsusa T ureta obinit, nuper enulgata Fragefordia. Pugna ferpentium aquatilium & terreítrium. IN Regno Genyck vocato vrbs eftnomine Sampfon. Eam, quo tempore ego apud Weiafitam Tur- carum regem eram, colubriaquatiles, & ferpentes terreftres innumericircunquaque per miliaris fe- ré fpatiumcircundabant. Venerantautembhi éfyluis, que multz füntin vicina regione Trieuick di- Ga: illi veró à mari. Hidumcolligunturper nouemdies , nemo prz metu ex vrbe egredi aude- 69 bat: quanuis nec hominem nec alia animalia lzderent. quamobrem vrbis ac regionis princeps, ne quifquam etiam hominum eos lederet, edicebat: non fineiuffü diuino rem adeó mirabilem & magne alicuius mutationis fignum euenireinterpretatus. Decimo die duohzc ferpentium generainchoa- tum diluculo conflidum, ad Solis vfque occafum produxerunt. quo animaduerfo, princeps cum pau- cis equitibus vrbem egretfus,pugnam fpectare voluit. cedebant autem aquatiles terreftribus. Reuer- fusin vrbem, ac poftridie (ammo mane denuo egretlus , nullos amplius viuos, fed occiforum tantum ferpentium octo millia reperit. quosomnes fcrobe defe(fa, humo tegi curauit: & Weiafitz regi,nuper ea vrbe potito,remomnem literis nunciauit. qui hoc oftento tanquam profpero fibi & felicia porten- dente gauifus eft. adag LA. i anre | Eftin Norduegialacus Mos (fre d noftri paludem appellant) in quo appatet oftentum [érpens mirz ma. | "S ^ guitudi- 'so comprelfó: fine (quamis , cute lzui, dorfo caeruleo; ventre De Seíciino.. Lib; V. 869.— gnitudinis: quhag WW AME cor portendit Norduegia mutationern tertii. Vifus eft re- centiílime anno Sal utis M. D. xxii. à Ite. minens fuper aquas; .conuolutusin fpiras; exiftimatus eft codi ira colle& procul vifu cubitorum quinquaginta. Exfuit fequuta eiectio regis Chriftierni,Ia- cobüs Zieglerus. Quanquam autem hoclocoaddere, quoniam in dulci «radit lacum effe Mycleam nomir titudinem pulfifuerint, Sotion. | T e D. ". SERRA pifcis polt Phyfetérem faperius defcriptüs eft. De offe illo feiriformi; quod exhibuirus Ínprà,à Guil, Poftello viro multifcio, hzc olim accepi: Linguam effe ferunt pifcis cuiufdam in mati . : o Indico:quz quandiu in pifce vipoedupeuis fit; ita vt pifcis ille (cuiusformam ignorabat; & nomine as fi&e glottodem appellabat) lingua ad latera extenfa reflexaq; in os pifces hinc inde attrahat. Maurus epiícopusinconfictoàfe Patris Dei conuiuio Ifaiz ferram pifcem apponit. hic enim prophetaà Ma- nalle rege eicóvo ére 1 1d cft; 1n dias partes ferra diui (us eft; vcEpiphanius fcribic Ae cumdeé quo fcribitaquam dulcem continere puto: volui tamen iquarum hydris prazterij. Circa Tarracinam Italiz Ifigonus : juxta ciuitatem defertam : cuius ciues propter hydrorum mul- 08 k "DE SESERINOS RONDELETIVS. N zz n caraleos Uumerandus mihi videtur; qui 36: ftrís tronchou vocatur, fola corporis latitudine à glaucis difcrepaus, Eft enim corpore breuiore quidem; fed latiote; S argenteo. Pinnarum quz in braachijs & ventre funtfitu; nondiffertab Hippuro. Pinna fuperior non àcapíte vtiri hippuro, fedà doríoerigitur. lineas duasà branchijs ad cau- dam ductas habet, füperiorem curuam, iuferiorem rectam. ob quam notamin ifto pifce manifefüffimam , in eam add ui- coríententiam, vt exiftimem feferinum effe; cuius ex Arifto- tele e£ (uo meminit Athenaus. Kad apio dips wart cv- 1 * T^ expivoez qu») am^ dox oar ia] fov plein » aco mn. Duas virgas fiue lineas habent alij pilces, vtfeferinüs: £l. 7i, E. alij plures & aureas; vt fa ja. Internas partes eg(dem cum glauco habet. Idem in Orthragorifco pifce , recitatis liani de Luna pifce verbis; deícriptionem eius feferino Carne eft molli & faut, Hzc Rondeletius.- : conuenire conie&tat. Vide fupràad initiumpaginz641. . ^ - wi NS Sa3LLAGINEM nominari audio à Baldazare Trocho pifcem, qui in Matchia vulgó Germanice -GEcRLA; Bl F ! e Zlefsifeh dicatur: dequo quod addam non habeo. qo a tf ; C NL "Nes WU X DE S STLYRO,RONDELETIVS ^fi am Figuram bic à Rendeletio pofitam, reperies fupra ad smitium Corellarij 1 .de afells. y par. $6. ntque $4»t i " enim fins e$. fed afellorum Oceani generies vt illicferspfr. — west 46 D EantiquoSturionis noftri nomine grauiffimi quiquenolftra tempeltatis fcriptóres varijs fenten- : tijsinter fe diffenferunt. quarum plurima permultumàveritatedifcrepant. — Alij enim Sturio- nem Lupum effe exiftimauerunt: alij Padi Attilum alij Plinij Furfionem, alij Hyccam. /— Quas fen- tentias docte & ingenioferefütauit Paulus Iouiusinlibellode Romanis pifcibus. Deeadem re nos — quoque fatis copiose dilceptauimus quum de Sturione tra&taremus. Verum quemadmodum Io- Stwrion? nop uius aliorum de Sturioneopinionesà veritatealienas optimó quidem iure reprehendit, ita ipfemet */ SZurZ.cos meritoquoq; reprehendendus mihi videtur quod de Sturionis nomine non red? fenferit:quem Silu- nt ein rumantiquorum effe exiftimat, quemque pro Glani Thecdorus Gazaapud Ariftot. femper interpre- . Lcid ovt e agis cg NE | xn Güttleffitra 1o tatur. Suntautem leues admodü coniectárz quib. vtitur Iouius: qualis hzc eft;quod hac etate quifus 7,5, Jm jifciumantiquitus fuerit Silurus, penitusigaoremus, quiadéoin mari ac fluuijs teftimonio Ariftot. 4,4502 v: fr $0 Plinij, Athenzi & Aufoni j fit celebratus:ex aduerío autem de Sturionis antiquo nomine plurim& du- duris "Veterum bitemus;q ii fitomniumferé totius orbis fluiorum incolalong? notiffimus: cumtamen credendum P?eignotws, non fit Sturioné veterib. ignotum fuiffe, aut Silurü veluti aliquo natare defectu; tota eius generis ex- E^ fm tin&tafobolepenitus euanuiffe.Hoc quidem in plurimis alijs pifcibus euenit; praefertim lacuftribus & $51; fluuiatilibus, qui & nomine. & alimenti przftantiaapud nos funt notiffimi ; à veteribusautem neno- $5» minati quidem. Contraáveteribus multi maximé commendantur, nobisplanéignoti. Non oportet tamen celeberrimorum quorumque apud antiquos pifcium nomina ponete ijs qui apud nos quoqué ifiid firmis rationibus; & à fubftantia natüraque pifcium ipforum petitis inducti fa- tta hodie & frequentiffimus & optimus habetur pifcis, quo.cü lacusamnefq; Italiz multi 7,5; abundent; verifimile non eft veteribus Romanis fuiffe plané incognitum, quod tamen antiquitus — 60 verumipfiusnomen faeritaffirmarenonaufis. Sequitur alia non firmior conie&ura. . In Nilo; Bo- ecuzda: a) ryfthene;atque Danubio; vti Plinius deSilurisait, etiam nunc, frequentiffimos Sturiones reperiri, €? quod iz tf. Namin omnibus Nili oftijs ,& füperius prepe Memphim Zgyptij Sturionem expifcantur. in Bory- CAE di fthene verb, qui hodie Neper eft amnis, Phafiq; & inipfo Tanai apud Tanamemporium tahtà eorüm E a bo a ; eftcopia; vt cetariz ibiinftitutz Gintofficine; in quibusea falfamenta exSturionum ouis falitis; qt& ju, Ip; fili Cauiaria dicitis Me ipía Schinalia ex (uio Sturionis fpinali dorfo,fale fu moq; inueteratacon- rus ficiantur. Hzc quidefn omnia fateor. Praterea adeo frequentes effc && magnos in Danubio vteo mino- res etiam aranes fübeant, quiin ipfum influunt, ficuti Dranam; Sauum,& Tybifcum,vtmirum etiam |. — non fiteos Menum fubire;ficuti Plinius ait. ÁtpreterSturiones inhisetiam amnibus multialij prat» Solotio randes pifces procreantur,ad quorum nonnullos eadem coniecturaaccommodari poteft. Quantum - Ec vero ad Athenzum attinet à quo Iouius Silurum Iftriangm fiue Danubianum honoris at gr REM Tériih: qupd ———— Midümnideledibdi un - Sadnilencs tig caó (à pe -— o0 868 . De Aquatilibus. ! 4 iz caufa nominatum fuilfe fcribit,vtab eo Iftrionem. pifcem di&umputet,& inde f. been ch (ez£tamus fluvium Pfiriamem nominat: ) ve jppndes, AthenzononSilurum.fed Glanim fiue Glai i EXMK GS | mumvocari; quemà Siluro diuerfum el firmiffimis veteru m & probatiffimorum autotun fententijs Quaria: àttF poftea comprobabo; etiam fi ita. conuerterit Gaza. - Porró que ex Aufonij Mofella prc erüntur de zoe — Siluro, pro Iouio non faciunt, qui Silurum defcribit velut. Actzo perductum tergora oliuo , cum MR Sturionitergum non flauefcat, vtoptimum oleum ; fed ceruleum f t. lam veró nec illud opinioni meSmlus — louijfuffragatur,quod Hifpania omnis Sturionem hodie Suliumappellet;que voxàSiluro parum ab- effe videtur. Nam quemadmodum veteribus pifcium nominibus, gentium vocabulaob affinitatem accommodata nonnihil ad pifcium cognitionem conferre non negauerim: itaex coniectura inde fo- lum petita, nec cum alijs firmiorib, coniunda certi aliquid colligi nemo dixerit: lubrica enim efthzc te xatio & fepe fallax. Quód fiex nominis fimilitudine f. ola,Sturionis vetus nomen quarendum fit,mul- tó maiot eft Turfionis cum Sturione , quàm Siluri cum Sulio affinitas, quoSulij nomine Starionem Hifpani hodie nuncupant: vnica enim litera f; ex medio in principium translata, ex Tur(ione, Stu- Correa Amà tionemefficies, Illam tamen Iouij opinionem libenter amplexus eftinfuisin Diofcoridem commen- rü Lufit, €^ varijs Amatus Lufitanus, & facilé cum Iouio credit Silurum Grecorum noftrum elfe Sturionem; quod dem vpitoniic yu panicum nomen multum ei fauere videatur: à Manardo veró, & alijs reclamantibus fine vlla fen- Sinrio quid fir LL Js MA am : x 3- : Y: St : IN js i » rs tentiz eorum refutatione liberé diffentit, Nos primi Sturionem veterum Acipenferem elle, (iue2/- Silurum ingà ^» Dorionis & indicauimus & fatis comprobauimasin Acipenferis hiftoria, His omnibus Iouij & dere azifmalia aliorum idem fentientium coniecturis vnicam rationem à natura & actionibus Siluri fümptam op- Lib. 9. cap.15. ponimus; Silnrum autorePlinio, vbicunque fit vbique gratfari, omne animal appetentem , equos 10. innatantcs fpe demergentem, precipuéin Mano Germaniz, & in Danubio. (visa letlioefl: ftin'Das wübio mario cxrrabuur, ec.) Quse in Sturionem nullo modo com petere poffunt: nam dentibus caret:ne- que maleficus, neque fezox eft: à quibus moribus plan? aliena eít oris fabrica, vt neque alia animalia. petere, neque demergere poffit.— Sil é^Gla^ NuncSilurum & Glanim fiue Glanida diuerfos effe ifcesoftendamus: & Siluri nomen Crecum, simdinerf5 con [atinu m, vt perperam Gaza Ariftotelis Glanim emper Silurum conuerterit. Athenzus Nilo- Vii. E osnilcertecelicus; Gl id il fe idilftri I ifc pices recentens, Glanidas, & Siluros feorfum ponit, & Glanidilftri Latum pifcem compatat. Eius verba funt: Latorum pifcium (vt vocant, Adzw» ) quiin Niloffuuio procreantur tanta eft ma- gnitudo, vtinueniantut qui ducentarum librarum pondus excedant. Piícis eftcandidiffimus , & fua- uiffimus quouis modo apparatus, fimilis ei quiinIftro nafciturGlanidi. Fert Nilus lurima aliapi- 39 Ícium genera, & omnes quidem fuauiffimos maxim coracinos, qvorum multz funt pecies. Fert & ifces qui M&ote vocantur, quorum Archippus meminitin Pifcibus his verbis: Maotas, Saperdas &c Glanidas. Suntautem ( Z/eora ferlicer) multiin Ponto, quibus ex Mzotide palude nomen pofitum eft. Nilotici veró fant pifces, fiquidem eorum poft peregrinationera multorum annorum meminiffe poí- um: Torpedo iucundiffima, Porcus, Simus, Phagrus, Oxyrynchus, Allabes, Silurus,&c.His accedit £liani teftimonium: Glanis, inquit, pifcisincola Maandri, & Lyci Afianorum fluminum;,& Europzi Strymonis, fj peciem Siluri fimilitudinemque gerit, idemque foetuum fuorum amantiflimus eft: mas Ex Paufanig, laltem;qui foetum affidué ab aliorum pifcium inivrijs tuetur atque feruat. Eofdem Siluros Glanibus : fimilesà Paufania intelligi putoquum fcribit beluds quafdam perniciofasin Rheno & Iftrogignifor- ma fimiles Glambus, quiin Hermo & Mezndro proveniunt, excepto colore nigriore, & corporisro- 49 Siluri nemen bore quibus Glanes inferiores funt. Nomen SiluriGrzcum eífe non folum ex iam citato Athenzilo- gramm efe, co, fed & ex aliofacilà intelligas, quum fcribit: 1) dj $5 xd ceftpov A&gopdlo al eiAsgors uVipua tu 79 dod TOP LATIHID. Js Xon $ vete auvto die alu) See». Cur non Siurum dicimus, fed Silutum? Sicenim nominatus eft,quód continuó caudam agitet. Paulus (Ldegivetes C Greci medicralij) eodem ov. s;s nomine vfus eft. Quid igitur T Gazam impulit, vt pro GlaniSilurum redderet? Vnicus, vt opinor, (lib. 9. cap. 51. ) Plinij locus, qui z Wiss m taliseft (immo ej alter, vt notam in Glaride, )Silurus mas f: olus omnium edita cu ftodit oua »fepe & quin- mim pro filuro quagenis diebus, ne abfumantur ab alijs; id quod de Glani tradidit Ariftoteles lib. 6. de hift. cap. 74. dixiffe. & pla Atid non folus Silurus fiue Glanis facit, verumetiam Cyprinus,vt eodemin loco fcripfit Ariftoteles. ade glanid, eadem eftergafeetus fuos charitate Glanis tefte 4ElianoaliusàSiluro. Quareex eo quodà folo Siluro feruari oua tradit Plinius, non neceffario efficitur Silurum Glanim Ariftotelis effe, qui oua fua cuíto- £9 dire dicitur. Prtereaalio loco Plin.lib. 9. cap. 43. Glanimnominat. Cantius, inquit; qui & Glanis vocatur, auecfos mordet hamos, nec denorat; fed efca fpoliat, quz ex Ariftotele lib. 9. de hift. ca. 57. fumpta funt; qui Glanim Zyxignoqpa;ov vocat. , Aline» pro His necinutilefueritaddere, apud Diofcoridemlib. 2. ca. 29. pro c&iAe9O- legendum effe cixspG«s POM Pup Vel depo & cisgor eundem effe piícem. quas enim facultates Dio(Lorides viNao tribuit, eafdem Pau- Les e M lus Egineta esp». Sic Diofcorides : Tae/ocnpic 3; d'rpoqoc : etprmpieue 9) xong ets 39) Aorycas kavruquéLal Cere nara Nos esca) d coto 1g loups epi, muáAo mats dL yeiye. Sale conditus minimum fuppeditatalimentum : arteriam Lib. 7. veró expurgat & vocem expedit. Illita faliti caro aculeos, & infixa corpori fj picula extrahit. Sic Paulus: ZiAvQ(B Teats ipo BeoSes oCorraiow cot voy 2Maobodaes ka lor oos o pdouos 3 exams o varye: Neque. eft quod | quis obijciat Zixpvapud Paulum legi poffe, ficuti apud Diofcoridem, quoniamillic Paulus ordineli- 6G terarum vires medicamentorum tradit , & in ijs quz à litera c. incipiunt fcribitquz modo citauimus. Idem de Galenilocofentiendum, qui eft libro nono, de facult. fimplic. medic. ex quo fua defcripfit Paulus. Td» vapisy &trraw aliAdpev alui extox ot Neu eioncy Doi geudyelus éolryety endo roe Quir » aie Souyinlud Ven ; dussway d|axovén, vbipro &LAEDHC eyAascin tellige. | Sileumso» —— Supereítvnica mibi improbanda opinio viri eruditi, à quo diffentire mihireligio foret, nifi vetita- e[c Lucium... tis cognitionem, qua nihil prius nequeantiquius viro b ono effe debet, ipfe Me cunwa omnib. an- teferret. Deeo aliquando audiuicum diceret; veterum Silurum eum effe qui ab Aufonio Lucius vo- catur, à noítris Brochet,cuius mores Siluri moribus à Plinio traditis optimé conueniunt. eft enim Lu- cius voraciffimus. dentibusacutis, longis;firmifque armatus eft, quem ver? dicere poffemus in ani- maliagraffari, Cuius rei exemplum LED Narrauit raihi vir fide digniffimus vidiffe (s Mule, | 9 WM quam Sio dius Ex Aelian. ^t TT um | ; De Siluro. Lib. IV. 860 quam iterfaciensin Rhodanum potatum duxerat, labrum inferius à Lucio dentibusapprehenfum: cuius demoríu cruciatam & territam inde fugille, & crebra capitis quaffatione Lucium in terram de- iecilIe, quem illepalpitantem & inaquam redire conantem cepit,domumque tulit. Certum eft feles -paruos & canes in viuatia Luciorum coniectos ab ijs deuorari. Quare mores quidem conueniunt; fed natalis locus maximé repugnat. Lucius enim lacuftris & paluftris, (iue fluuiatilis tantum eft, Silurus marinus & fluuiatilis. Neque Lucio competuntnotz quas Siluro Aufonius tribuit,quod dorfo fit da- ueícente olei modo: quodtam vaítz magnitudinis vt Delphinus fluuiatilis nominati potfit. Denique Lucium à Siluroaperté diftinxit: cum enim de Lucioatque alijs aliquot dixiffet, fubiunxit hzc deSi- luro vt diuerfo pice. ! -- Nunc pecus aquoreum celebrabere snagne Silnre : Quem velut e/Atlaoperdutlum tevgaraol.ta 5 oudeiba: 10 |. e/dninicolam Delphinareor, fic per freta" magnum — Láheris: cbr longi vitx corporisagmina foluis , jour. - "dnt bremib. defen[avadiss autflumnnis ulus — ——— 2duteumtranquillos maolris in amne yeatue, T eiridis ripa, tecar ulaturbanatantum, T'eliquidamirantur. aqua : diffunditur aluen er flus, civ extremiprocureunt margine flathus, T alis AAtlantiaco quondam balana profunde, Propofitis igitur multorum de Siluro fententijs noftram libere proferre non dubitamus. Exiftima- musautem veram Siluri figuram pi&ura noftra reprafentari,quam ex Iftri fiue Danubij Siluro expref- fam mifit ad me Conradus Gefnerus: (Jide qua fcripfi faprá im Corollario fecundo de fellis pag.p6. vb:hanc non Siluri, ut Rondeletius memoria lapfasputauit, fed Afellicamm[damy, qui non in Iflro (éd Oceanasveperitur , iconemnue- nies $c.) de cuius moribusà Germanis fide digni(fimis eadem narrantur; quz Plinius Siluro tribuit: 26 feroxenim eft, & in animaliaimpetum facit eorum enim catulos iniectos di(cerpit & deuorat. Vaftif- fimo eftoris hiatudentibus multis acutiffimis & validiffimis munito. non fquamis,fed cute duracon- : tegitur &nigricante. Oculiseftmagnis. Pinnas duas habetin dorfo, à podice vnicam,;alias habet branchias (dscere volei[fe videtur; alias babet suxta branchiías, cb» alassn ventre x wt pitlura off endtt, nefcio ouam ve- &lé, vix enim in aliopifGe pymmas tta fe babere putos c pitbura ad pi[cerm inueteratum facla est ) in ventre. Carneeft dura. Ad quz ea conferat antea ex Galeno & Diofcoride diximus. Hanc meam deSiluro fententiam equi bonique omnes vtconífulant, oro atq; obteftor: qua certio - rem; & euidentioribus teftimonijs probatam fi qui proferant,libenter me eis alfenfurum profiteor. COROLLARIVM L DE SILVRO EX VETERIB;VS. z De Siluro permulta diximus fuprà in Corollario de Glanide. A/ase* pro cAs&O- in multis veterum A medicorum, qui Grzcé fcripferunt, librislegitur perperam, vnius literz mutatione: apud Diofcori- dem, & Galenum lib. 1x. de (tdlicibas, & Tarentinum qui Geoponica condidit. Bellon.quidem tum filurumà caudzagilitate didum putat; quod eam anguillz inftar moueat. (nimirum etiam felis qua- drupedis, quam Greci elurum nominant.) Ego omnino librariorum negligentiaaut infcitia zlurum profiluro fcriptum puto.Textor Rauifius quidem tradit, ZEluros effe pifces quorii oculi ad vices Lune autampliores fiant; aut minores: fed imperit&. authores enim de felium oculishoc tradunt. Serapio ex Diofcoride fimul & Galeno tranítulit Harbe. de qua voce Arabicaleges in Chamzleonte a.iu libro de . Quadrupedibus ouiparis. Aétius (egerniusforte) fillaarion,vt puto, pro filuro dixit: cuius felle (uffa- 40 fos oculos inungi, cum Attico melle, precipit; bobus, Hermolaus. Siluriin Egypto diuerfis locis inueniuntur, precipué in Nilo. Magna qui voce folebat Vendere p municipes fra&tade merce filuros , luuenalis Sat. 4. de Crifpino /Egyptio. | In Bubafto Zigyptia ita- rdi. gnum eft, vbi cicures permulti filurialuntur,/Elianus 12. 29. Silutum Alexandrinum Paxamus no- minat. In Nilidelacuex quo Nilus oritur, filuri reperiuntur,Pliniuss.9. Eofídemin Nilo efe Stra- bo& Athenzustradunt. Przcipua magnitudinethynni funt; &c. fun: & in quibufdam amnibus haud minores; filurusin Nilo; efox in Rheno, attilusin Pado, Plinius, Idem alibi ex filuto fluuiatili indicato remedio; addit: qui & alibi quàm in Nilonafcitur. Etalioinlocoremediumé filuro, preci- pué Afrieo, tradit. lidem etiam in fluminibus procreantur, vt in CydnoCiliciz fluuio: fed ij quidem .. idcirco minuti proueniunt, quod eius confluens nitidus & frigidus fit, quonon ipfi dele&antur, fed so turbido potius, ac planélimofo, eoque pingueícunt: & Pyramus quidem , atque Sarus Cilices fluuij, eoslonge pleniores ferunt, tum Orontes Syrorum fluuius eos progignit. Ptolemzorum item fluuius; & Apamienfe ftagnum maximos generant; ZElianus 12. 29. Canaria ex Fortunatis infulis vnaamnes habet filuris pifcibus abundantes, Solinus. Silurusgraffatur vbicunque eft, omneanimal appetens, precipuéinMono Germaniz amne prope (aAasproprer) Lisboum, Plinius. Hermolaus apud Plinium, pfi fopua per ro Menoafferens Zinum legendum, errauit, cá Mcenus non inferior fit Zino. de filuro (tamen)M ox- pena de Mar- - mi Celtes nihil comperit, diligentiffimus rerum Germanicarum indagator Spiegelius. Ex vetuftis ^ff. codicibus (inquit Maffarius) aliqui in Rheno; &aliquiin Mceno habent, Hermolaus veró in ZEno le- gendum ceníuit, quod non probamüs : cum, quod Zinus tempore Plinij & prifcorumautorumnon e- *- ratGermaniz fluuius, cum eatantum pars quz vltra Danubium eft, tunc Germania appellaretur:at €o Zinus citra Danubium eft, in quemintluit prope Patauium nobilem ciuitatem Bauariz. quz pars No - rici eft: tum ctiam;quod non adeo magni pifces in ino reperiuntur.legendum ergó in R heno,vel po- tiusin Meno, vti Ícriptum eft. Meenus nanquefluuius eft quem nunc Mangonum & Moganum Ger- mani vocant; omnibus Germaniz fluminibus cutuior, ex Pinifero rmonte orientalis Francie defcen- dens iuxta Hercynium, & in Rhenum íe exonerans, quod Iacobus Zieglerus ( geographorum omniü ztate noílra facile princeps) me monuit, Hxc Maffarius, Moenus fluuius, cuius lib. 1 x. meminit Pli- nius, adhuc (vt femper) à Germanis vocatur Mainus, (non Moganusaut Mogus: quz vocabula no- ftratium imperita confinxit antiquitas,) Moguntiz infignis vrbis occafione; é regione cuius Moenus Rheno miícetur, Beatus Rhenanus. Siluros tradit Plin.in Oeno(e4£2) amne prapter Visbium vrbem Germanizgraffari, Visbium autem iuxta Ptolemzum, ficuti ex computatione partium & fegmento- zum exiftimari licet; ad hoftia /Eniamnis conditum fuit: quem nunc literatores v vocant, Ca- " M : Fff tecum $70 - De Aquatilibus. - serum alius amnis, qui in Danubium Bathauiz erumpit, in prima fyllaba per diphthongon vltimam Oe. fcribitur, & profertur nore Grecorum; à Germanis nimirum veluti.longum:illein prima fylla- baprimam diphthengon z habet, Latinam feruat pronunciationem, Ioan. Auentinus. Ego ex diuer- fisillius dauij, in quofiluros precip ue gralfari Plinius fcripfit, nomenclaturis , Rhenum prz ceteris legete malim. nam fiin Mofellaeftilurus, vt canit Aufonius, € Rheno in eum amnem fübire poteft: itemque fiin Meno. & Paufariascum inalijsfluuijs, cumin Rheno Iftroque belluas eiufinodi, ho- - 4 minibus perniciofas, glanibus fimiles, reperiri tradit. ExIftro quidem in Oenum fluuium, à quo Oe- nipontem oppidam denominant, fubire poteft. Ceterum pro his verbis, prope vel propter Lisboum, Barbarus corrigit, prope Visbium. Neutrum probo(inquit Maffar.) non enim verifimileeftPlinium — — indicaffe talem amnem magis prope Visbium efle, quam prope alterum locum, cum longiffimus fit: 1€ autfilurumid magis facere prope Visbium, cum in omni eius parte filurus hzcfacere poffit. Antiqua verólectio: protelisboum: que & mendofaeft, fed aliquid omninoad boues referre voluit;quoniam dixit omneanimalappetens; equosinnatantes fepe demergens. Cornarius ex codice antiquo fic le- git: Silurusgraffatue, &c. precipué in Rheno Germanic amne proterens boues Etin Boryfthene me- inoratur precipua magnitudo, nullisoffibus fpinisueinterfitis, carne predulci: Plin. non quidem de Siluro, vt quidam falsó opinati funt. Silurus nanque fpinas habet, ex Plinio, lib.52.cum dicit:Siluri fl. cinis (pine vicem fpodij przbet, Maffarius. | Blax piícis fimilis eft &luro,fed inutilis. Vide Blax fuperius elemento s. Eft & glanidi fimilis filurus; adeó vc etiam docti quidam confuderint, vcin Glanide oftendimus, --- velut Actao perductus tergo- ra oliuo, Aufonius:forté nonad colorem, vt quidam putarunt , fed ad nitorem cutis oftendendum. Spinas eum habere paulo ante dictum eft, Siluro fimilem caudam crocodilus ( alas melius , cordula ) ha- bet, quoad paruum magnolicet conferre, Arift. Gillius filurum dentatum effe putauit eó quód hami- fragus fit, quodque homines & equos deuoret. Ariftot. quidem glanidi duriffimos dentes tribuit , fi- luro quod fciam nemo . nec hamifragum tainen glanin, fed hamiuorum effe dixit, hoc eft éysucpQagor non d»yuspoxaméeis. Et £lianus deanimalibus 12. 14. vfürpatum ab Axiftoteleverbum, interpretatur, IxaWoy xovroLzriely T? a*yxiepóv : hoc eft, qui hamum deglutire poflit. ü C. Silurus minorumpifcium veteribus aluum replet. diuus Ambro&us. Graffari eum in hominem & ommneanimal obuium, predictum eft. Fluuiatilium filurus canicule exortu fyderatur, & aliás fulgure (tonitrno magie, e Ariftt. ) fopitur. hoc & in mari accidere cyprino putant, Plinius. fed Ariftoteles de glanide hoc fcribit, non de filuro. , D InBubafto Zigyptiaftagnum eft, vbi cicures permulti filurialuntur. Vide mox inz. Silucus mas fo- lis omnium edita cuftodit oua; fzpe & quinquagenis diebus,neabfümanturab alijs,Plin. filurum au- tcm pro glanide conuertit ex Ariftet. Glani & cypriniin viuario edium nobiliffimi virià larnaco,pul- fato pariete ad cibum properant, id quod ipfe fam expertus, Rondeletius Tomi prioris 4. 10. nefcio pifces glanorum nomine intelligens, nififorté lucios. Veros quidem feu filuros m glanides;in Gallia vixreperiri puto: aut fi reperiuntur,vtin Mofellafiluri Aufoniotefte: in horum tamen pifcium hifto- ria Rondelecius eos fibi vifos negat. - E Myfi(inguic/£lianus de animalib. 14. 25.) nonij qui Telephi Pergamum incolunt, fed inferiores, Silererum «a quiad Pontum: quique vicinorum Scytharum incurfiones propulfant, & fuis viribus regionem fuam piura. defendunt. Ea prope Heracleam eft,& circa Naxium flumen ( Eracleam bodie Naxism portum eocarifiri- 40 bit Muufhrus) ptope Tomin (Tomum vel Tomos) ciuitatem. Hiinquam pifcandi rationem obferuant huiufmodi. lftrianus natione pifcator ad tri ripam (4/42 fter Europa flumius efl non regionis iuxta Ponts «f Heracleam. wtrobtquetamen AMyfa ditli popult habitant: Fade Onotmafheon noftyum) boum parim pellit;aut é- quorum, iugum ipfe humerisgerens, eum 1n locum, vbi commodam (ibi & fedem & pifcationem ar- bitratur, atquead ripam iumentis pabulum apponit. vnde interea hec complentur, dum ipfe funis benerobuftialterum caputad medium iugumalligat , ex altero capíte hamum validiffimum acutiffi- mumdq; appendit:quem a(fo tauri pulmoneinftructum ad illiciendum Silurum (fuauiffimam ei efcam) deijcit, poftquam ex lineaad quam hamusalligatus eft, quantum (atis eft plumbi ad moderandum tra - &um appendit. Vbi Silurus bubulz efce fenfum percepit;ftatim efcam appetens,hamum incauté totis faucibus deuorat: & dum transfixus ex eo euadere cupit, omnibus viribus funem exagitat. quod qui- jo dem iplumanimaduertens pifcator, cá fummo gaudio quàm mox feffione exurgit, & bouesequosue admotis ftimulisincitat, ac iumentis cü cetaceo pifce bene robufto luctatio eft: Nam hic Iftri alumnus omni virium cententione fein altitudinem deprimit, illa coatrarerrahunt: fed pifcis vincitur ex am- borum tra&ü, atquein ripam iugoextrahitur, Hzc /&lianus. Audio & Hufones (ideft Antaczos) Siluricicures captos, boumiugo extrahi hodie in Danubio. In Bubaíto ZEgyptia ftagnum eft, vbi cicures permulti Vfus adine- Jcandos pifces, filuri aluntur: & obiecoad fe nutriendos pane, ad quemilli certatim fübfiliunt, pafcuntur, Zlianus. Apud Tarentinum in quadam pi(cium inefcatione legitur ias: , Qojus : vbi Cornarius vertit , filuri déiahita on virofi: Andreas Lacuna, Greca relinquit, zluri, bromi. Rurfus inferius in efcaad murenas, fcribitur, Ecas. Care. ormice pereunt, Paxamus. | 65 Captus eft filurus, & inutilis preda detecta eft, dinus Ambrofius tanquam de pifce vile. Silurusre- * DeSiluro. Lib-IV. —— 87r. "Muria eius incipientibus dyfenterijs prodeft; fiin defidentium fotus (&c5ys«a3:cuo ) adijciatur. fluxio- M^"f^. nes fiquidem adfurna cutis elicit. ifchiadicis infufa medetur, Diofc. Muria falforáü pilcium putridis vlceribus congruit, dyfenterici(q; ac coxendicum doloribus inie&a medetur. acrimonia enim fua in- feftos coxendici humores attrahit, & perinteftina euacuat. przcipuó tamen filurorum maenularumq; muria medici quidamad huiufmodi morbos vtuntur: quam nos interdum ad putridaoris ( &»euuas , alias uon) vlceraaccommodauimus, Galenusin fine v ndecimi de fim plicib. medicamentis: vnde & Atius repetijt. Dolores lenit ifchiadicorum muria filuri cly(tere infufa.dantur ( querendum an bec ad prácedentia pertineant, vt concha pro men [ara duantur, ey numerus defideretur ) conche ternis obolis dilute in .. vinifextarijs duobus per dies quindecim, Plinius, Mihi quidem tum ad dyfenteziz , tum ad.ifchiadis 19 curationem, clyftere potius inijciendam elfe muriam (vt Galenus & Plinius docuerunt: )quàm ad en- cathifma, id eft, infeflum adhibendam, vt Diofcorides fcribit, probatur. Etalibi idem Plinius:lfchia- dicos liberant falíamenta ex filuroinfufaclyftere, euacuata prinsaluo. Medici Greci non falíamentas id eft falfas huius pifcis carnes, fed halmen, id eft (alfuginem feu muriam , hoc efficere dicunt. eftq; ea fané clyfteribus vel per fe nonincommoda.Perniones emendat ílluri adeps;Plinius. Aecius filluarion, I vt puto, filurum vocauit: cuius felle fuffufos oculosinungi, Cum Attico melle, przcipit;bobus;Her- Carofiffita. molaus. Siluri fuffitu, precipue Africi.faciliores partus fieri dicuntur,Plinius, Ad ignes facrosreftin- ciu, guendos vtuntur filurorum capite cinere fal(amentorum (forréfalforum )ex aceto,Plin. Vlcera quafer- punt, & qua ex 1js excrefcunt, ex capite menarum cinis, vel filuri coércet; Idem. Ecalibi: Siluri cinis ; 5 inharentia corpori tela extrahit: & cinis fping eius vicem fpodij prabet. Sillurusapud Varinum non re&el. duplici legitur, cum prima corripiatur. Vendere municipes H, a, fracta de mercefiluros, Iuuenalis. Xaov ewvxeov dioyvpt cria vov, Sopater. . Pierius é Glanide hieroglyphicum facit, ad denotandam paternam diligentiam in filijs educandis. zo» qua de re quz Ariftoteles de glanide fcripfit, Plinius ad filurum tranftulit. & quanquam diuerfi func pifces, genere tamen & natura cegnati videntur. Eodem pi&o helluonem & voracem hominem no- tare conueniet, cumin omneanimal obuium gratfecur filurus. Sillurainfula eftin Oceano Britannico; vt Solinus inquit, cuius incole numos refutant. dant res & Prefeis. accipiunt mutationibus. Scylurusautem perc. & ypfilon fcribitur: Scytharum rex fuit, qui ( vt Plu- tarchusin libello de garrulitate refert) cum relictis octoginta filijs diem effet obiturns, petijt faícem 494 haftarum. quo accepto filijs imperauit, vt omnes fimul connexas diffringerent ac rumperent, quod cum fieri poffe negallent, ipfe educens fibi fingulas , omnes facilefregit: ita docens illos, vbi vna effe perfeuerarent, firmos ac potentes fore, imbecilles autem fi fe pararentur ac diffiderent. Vtcarbunculi (vitibus) non noceant, aliqui filuri carnem leuiter vri iubent inarb uftis, àvento vt € pertotam vineam fumus difpergatur, Plinius. | Egregium hoc eft inarte coquendi (uaryeieix2) palata conuiuarum prznoffe. Quodfi Rhodios in- £ uitalli, eiciias d|ic Educ Sari 9eous lw ego eiuatis axle. Ama(eaie cyAwpoY y i Atl y 0 & XXeAH mU MAA- Aov, i uug lo, (vini penus) aegezyxéass A gelo Ges vwemuoc id eft, cibus filurires eft valde vrbana & lauta, Diphilus apud Achenzum. : Trafau: in prouerbio, Anulus aureus in naribus fiis: Adiungendum e(t( inquit ) illud Antipha- h, nis (Sepatra) apud Atheneum lib. 6. Zovaregv avtov aigyvase zia Geor. id eft, Patrem filurum quadra ha- 4? bensargentea. Due COROLLARIVM SI ILDESILVRO EX ids is nofiris Obfertationibus, — ' X Effigies bac Siluri est, qeamolim incognito Latino nonzine accepi pro pifce quem Germani V els appellant s ctisis ta «nenpo[iea accuratius expre[[Jas icones (qua corporia forma, pinna ci barbulas excipio , ad vauflelam fl. noftram , guam pot 6o. exlibuimus. proxime accedunt ) fulius AAlexandvinus e Danubio cé- Io. Ki entmanus ex Albiad se dederunr. ., Eit autemidem qui Barbota vel Solaris à quibu[dam (wt eAMlberto eenhbzs) appellatur: Qj 'ngarice Hart[iba , Po- ;o lonice Sum, c5 1 alijs Germania locis Schaid ve/ Weller. Egaque fab fmpulis ifla nominibus , diperfis temporibg ; tanquam dsuerjorum pe[ciuma, accept, (cim nondum ad eundem omnino pifces pertinere enibi confla ret y ) fingulatim deinceps ac feorfim exponam. Po[Iremo dnas ab boc dyffeventes Suri [pecus cmm [uis iconibus adimmgam. | Quifquis ea quz de glanide veteres fcripferunt, ac nuper Bellonius, (quitamen glanim cum filuro confudit, ) in c. elemento nobis expofita, cumijs qua híc de filuro tradimus primürm ex veteribus, de- inde obferuationibus noftris non ofcitanter contuletit, verum eile quem proponimus filurum;, facii- lime deprehendet:ac diligentiz noftrz;qua tottanti(que füper filuri reac nómine controuerfijsinter ——— eruditos noftro feculo agitatis finemimpofuerit, nonnihil fe debere fatebitur. | i Iouius Capite 4. libri de pifcibus, multus in hoc eft vt fturionem hodie dictum , veterum filurum ' 6o effe conuincat: cuius argumenta omniaerudité Rondeletius deftruit: in hoc tamen & ipfe & alij fal - luntur, quod filurum dentatum effe putarunt: eoq; etiam argumento fturionem edentulum pifcem (i- lurum effenon poffe. Dentesenim filurus nofter non haber , fed labia lima inftar exafperantur,vt pre- dam facilé retineat: rerentam mandere ei & comminuere opus non eft, fed faucib. & gula maxime pa- tentibus integram vorat, Matthiolus Senenfis filurum fquamofüm & bene dentatum pingitin Dio- fcoride fuo Venetijsimpre(fo anno1554.pofteriorem enim nondum vidi:deceptus nimirum ab aliquo, qui hanceffigiem ceu veri pifcis alicuius ei obtulit: ego nullum eiufmodi pifcem , qualem ea pictura reprafentat, extare puto, tantum abeft vt profiluro admittam.In hec etiam lon ge fallitur quod eun- dem pifcem in Pannonia Acchia vocari putat; & ad Rheni litora Germanicé Zolicb. hic enim omnino afellorum Oceani fpecies eft.A cchiam vero Pannonicé filurum dici Manardus primum docuit.de quo & pice & nomige mox plura dicemus. | ucisdicd | w- Ffff & /. Borbote 072 De Aquatilibus. | / V TEE oro 7A MR 2) NS e 3 C ES 3 —— Ex zz : E | 3ESS Syi]E E z / LEES Y SS SESS / NL SS A ES S | S S 39 Ne N ES N SN 4 NS S - | ! WMSROESE I j: 40 59 6o 777 J) Borbotz funt pifces quidem fluuiales, aliquatenus anguillis fimiles: lubricz nanque funt , & ex- coriantur ficutanguille. Corium habent nigrum, efum dulcem, & hepar prz omnibus. pifcibus me- lius & efficacius: caput magaum refpectu corporis: os amplum;&latum valde. Cum autem state hic pifcis duodecimannos excefferit, in vattitatem ac longitudinem maximam crefcit , & Solaris vo- j » ' catuz 3orboto. De Siluro. Lib. IV. $7; catur, quiain Sole libenterin ripisfluminum iacet, Ifidorus & author denat. rer. & Albertus. Vide Seri. fupràetiamin Glanide; pag.386. Borbote quidem nomine accipiunt pifcemillum quem Botatriffiam | lali vulgó nominant,nos inter Muftelas fluuiatiles defcripfimus:huic.n.filurus paruus perfimilis eft, ita vt Bellonius etiam Botatriffiam à glanide fiue filuro vix dignofci tradat. Ex eotamen adulto filurum taudem fieri falfum eft, Eft & Barbotta pifcis barbatus, circa Tanaim dictus, ex Antaceorum genere; quemichthyocoellam Bellon. nominat, & fimilem ei (Barbis zinzirum ci» copit: ) ülurüm facit. Aliquando veftigiaiacentis ac dormientis pifcis remanentin fundo harenarum : & ibidem iacens Pf percutitur tridente. hoc enim modo pilcatores venantur magnos pi(ces marinos: & in Danubio ruf- fos; hufones; fturiones, & huiufmodi, Albertus. Egotuffum pifcem Danubianum hactenus cogno- 1o cere nullum potui. Stephanus Laureus Amorfortius medicus apud Ferdinandum Romanorum re- gem praclarus, ad literas meas quibus de hoc pifce; enumeratis Alberi verbis,intertogaram;in hunc ferc modum refpondit: Derwf'pifce;Pofonij (fuperioribus d:ebusad generofam quandam matronam prittinz fanitati reftiraendam eó profectus) cum pifcatoribus & hominibus literatis contuli. omnes adrmarunt prater hufones & fturiones effe (» Dansbio) eximize magnitudinis pifcem ; & veluti be- luam,qui abillorum magnitudine parum differat, eodemque modo in arena dormiens capiatur. ruf- CONS fumautemillum ab Alberto di&um conijciebant, quod fabrubram aut (abruffam habeat carnem. / cta z Ícatores Hungari vocant Schvvreg, vel Shvvreg,& literati quidam Latino nominead vernaculum ef- formatoScurionem. Deinde cum iliuftrem dominum Georgium Draízkoyvyth Hungarum Epifco- pum Quinecclefienfem (virum do&iffimum, & rerum etiam naturg confultum, ) rogaffem fuper eo- 20 dempilce,Ruffo Alberti: refpondit mihi.proculdubio illum,vnum ex duobus,nempe velScurionem zh, cfle, de quo nunc fcripfi: vel potius quem Hungari Harcha, Germani Zeche ( feflnationta bnc Lipftn fésfpieors er (eribere uolus|fe Schasden. mam Flnecheua [becis qnadam truta efh, cuius csi trutw iconem dabimus) appel- lanc.Harcha enim habet in ventre cum alias maculas,tum ruffas. Nulli quidem pifces in Danubio ma- gni (unt preter Hufonem,Sturionem, T ok, (Germani 7 «cbe vocant, ) Harcha & Schvvreg.Sed his de: rebus fi quid ipfa dies docebit exactius, libentiffime communicabimus, Hac Laurzus. i Silurus Vngaricé Harcha dicitur, à latitudine dorfi; vt audio , aut oris fort. profertur autem Har- farcbarur- chanonaliter quàmfi Hartfcha vcl Harcza fcriberetur à Germano. folent quidem etiam Itali ch. fcri- bere & proferre, vbi Germanitích. Pannonij Danubij accola filurum vulgari fermone Acchia vo- cant, Ioan. Manardus: fed afpirationem & r. literam omifit, & triffyllabum pro biilyllabo feciffe vi- 30 detur. Hoc quidemrilli debemus, quod primus noftro feculo filurum aguouit: quanquam preter hec aliud nihiladdidit, & ànemine ha&enus quode pifce fentiret intelle&um eft. Ego & pauló anté ex Laurziliteris de Harchaquedam fcripfi: & plurahicaddam, quz ex ernditi iuuenis Io. Viti Palíara- tij Vngari colloquijsaccepi , vnde Harcham proculdubio filuzam effe liquido conftabit, Barbottam (aiebat) pifcemin Tibifco(qui Daciz fluuius Danubio mifcetur) aliquando captum fe vidiffe feptem velocto cubitorum;plaufttum occupantem.eum in fluuio annis fedecim füb culina viri cuiufdam no« bilislatuiffe. hamotandemineftcatum effe, dum foeturam fuam cuftoditet vbi fe captum fentitexili;f- Ie. fecutosimpetum eius pifcatores ad miliaria duo, denique defatigatum cepiffe, & in oppidum Nad- lac vexilfe: ibi in eius ventre caput humanam cum dextra manu & tribus annulisaureis inuentum ef- fc: cuiusrei abominationeincole multispofteaannis hoc genere pifcis,non vilis alioquin;abftinuif- 40 fe. Barbaseum füpraiufraque os habere, rictum latum, caudam verfus actenuari. dentes habere in(tar pectinis illius quo lanez veftes depe&untur, à carduis denominati vulgo, fquamis carere. in aquis ccenofis verfari, | Eiufdem pifcis Illyricum nomeneft Sum; Polonis ac Bohemis vitatum. Author libelli quifterum 54» nomenclaturas Latinascum Polonicis & Germanicis confert, Balznam &c Cetum interpretatur Sum: necícioan marina etiam cete eodem nomine appellent. Aufonius etiam propter magnitudinem cor- perisbalenc filutum comparat: quoniam vbiisin lumineadeft, --- diffunditur alueo ZEftus, & ex- tremi procurrunt margine flu&us, Talis Atlantiaco quondam balena profundo,Cum vento motaue fuotellurisadoras Pellitur, exclufum fundit mare, magnaque furgunt ZEquora, vicinique timent decreícere montes. Germani quoque; in Sueuia prafertira, Waller vel Wacller quafi balenam vocitant. / $o Ab hoc Illyrico nomine Albertum puto, cum filurum effe nefciret, Latinum Sumus finxiffa, in Cata. 779^ logo pifcium alphabetico: vt in Glanide etiam notauimus. Capitur Cracouizalibiquein Viftulaflu- uio, item in Prulfia, Pifces, carnem, & cadaueraeum vorareaiunt: ? mari afcendere : vt affirmauit Po- lonus quidam literatus, quiinfpectaapud me effigie. quam Rauenfpurgo Sueuiz accepi, eam omni- noSumi pifcis effe affirmabat, vilem haberi, pet ftufta diuendi, media corporis eius praferri, reliqua nimis dulciaac mollia effe. Alius quidam Sumum catnemaiebat habere fer? vt Lucius, [olidiorem; vulgà lautam. Egopro atate difcrimen eife puto: minores autos effe, maiores non item. Gedani ( in oraGermaniz)audio pifcem effe, qui cum diffecatur, ftu(tamouentur ac tremunt, carne vt Sumi, Si- lurus degitin Albiamne noftre gentis, & no(tratibus nominatur Sum infeítus pifci bus cetus: vnde , apudnos vulgare verbum: Pifcis pifci preda, at filuroomnes. in Rheno hodie defeci(lz videtur,Sigif- 6o mundus Gelenius Bohemusin epiftola ad me.Hisaddam qua Ántonius Schneebergerus ciuis & olim difcipulus meus,nunc medicus egregius,deSumo pifce; Cracouiaad me Ícripfit,cum mentionem eius à me fictam in Germanico pifcium catalogo legitlet: Schaid pifcis Polonis Sum nominatur. capitur ve- roin Vifítula flumine aliquando longitudinis (edecim pedum: latitudinis trium dodrantum. Muftelze fluuiali (Tzzfchzz, Mientus Polonicé) capitis forma, fpinadorfi, caude longitudine fimilis, item lu- bricitate. Oculi parui funt, quiin pinguioribus bubulis fimiliter prominent. Per totam caudz infe- riorem (intelligeà ventte procedentem) partem pinna víquead extremitatem eiufdem porrigitur,ea- quein fine vnicanon bifürca eft. appendices geminas non breues, & in maioribus indicis digiti craf- fitudine, in extremitate fuperiorislabri vtrinque vnam habet, his vari? circunuolutis alios pifces os fuum apertum ingredi cogit; hacque ratione venatur. Ferunt quendam molitorem hamum in Viíta- FEfff 5 lam ie- 974 De Aquatlibus. lam ieciffe, eoque relicto ad quoddam temporis fpacium abfuiffe , interim veró anguillam hamo ca- ptam effe: quam cum Silut£us (Scbard) deuorare vellet, lubricitate corporis adiuuante per branchias eiufdem Siluritranfijffz, fiíaulque filurum cum anguilla vtrunque mediocris magnitudinis captum effe. Veficamalbiffimam fimplicein, non duplicem, ficuti in cyprinisapparet, habet. huic venter cum inteftino tenui parum flexuofo imminet. inteftinum in finiftra eius parte defcendit ad pinnam qua circa corporis finem, caudz autem principium, in inferiori parte pofita eft, illicqueexcretionis mea- «tus ele apparet. In ventriculo nihil quàmla&eus quidara fuccus erat. Color exterior in iunioribus nigrior, parum albicantihus maculis diftinctus, in fenioribus contrà. Caro fubftantiz friabilitate; albedine,fapore luciorum non diffimilis,denfior tamen videtur. Paratur eo rmodo quo fcribis, (oc esf, ficuti anguilla, im cocto in e.) Pretereain veru faluia & maiorana confixa alfatut: quo modo cauda parata !9 in delicijs habetur. cutis denía eft; videturque facillimé éxcoriari poffe. Audie extra aquam pertri- duum maiores viüere, prz (ertim hyeme. Maiores eàádem ratione capiuntur, qua falmones circa Ba- filzam, Hücüfque Schneebergerus. Qva Germani quiad Dannbium accolunt Scbaid vel Scheiden nominant filurum, (iue à damne quod vó- ratitate füa infett, (damnum Germani fcbad vocant: ) fiueà figura vaginz( quam alij Scbard;noftri Scheid appellant) praefertim gladyj equeftris: quzlatior initio,paulatim in anguftum definit. Huius nominis piícemia Danubio & Theiffa, id eft Tibifco, capi aiunt. omne pifcium genus obuiumab eo vorari, maximum eff» po(t hafonem ad libras (fedecim vnciarum nimirum ) octoginta aliquando accedere. barbatum elle, rictu atmplolatoque, cartilagineum , ( Bellonius etiam filurum cartilapineis ouiparis . vt ftuzioni & attiloadnumerat:) fquamis carere: carnem habere mollem, pinguem ac vifcofam. mi- 2€ norem natu füfci vel nigricantis coloris effe: cum fenefcit , albicare.& mari fubire Iftrum. in delicijs haberi, & apparari anguilleinftarin iute croceo. Marca fluuius non long füpra Presburgum in Da- nuübinm exonerat. is quoque Schados, id eft Siluros recipit: & alibi in Vngaria lacus Peifo ( vulgó IN eo fidlerfee) di&tus: quem miliaria Germanica feptem longum effe audio, latum tria: infulas quaf- dam natantes faftinere. ingentes Cefpizes herba veflitos, quibus etiam arbores innafcantur: inijs ceu puteos à pifcatoribus excindi :ad quos cum fe contulerintfiluri, inftrumento ferreo (ita fabricato, vt quó magisrenituntur pilces, eo amplius comptirmatur) feriuntur. precium eftin libras nummuscum dimidio,is quià cruce denominatar Germanis vulgo:(quorum feptem cum dimidio denarium argen- teum conftiruunt:) dorfi veró partes , propter fpinam diuitibus expetitam, quarta parte maioris ve- neunt. Pars circa caudam totaaffatur & ipfa in delicijs diuitum. Captum illic audio,octo aut amplius cubitoslongum; pondere centum quinquaginta fex librarum communium, qua vncias fedecim ap- pendunt. Nuper Achiiles Gaffarus medicus pereruditus & ftudiorum meorum promotor,in hzc ver- b2ad me fcripfit: Pilcem Szbasdes [api Vienne vidi.is quo minor, eo delicatior eft. paruus adhuc, vt. e. pedemaut cubitum non excedat,appellatur illic ai *Dickiadultior veró am Schaider. 1dermin dicto Am-- bronis lacu (ummerfée vulgb in Bauaria) fepe capitur funtque elapfo autumno duo quinos pedes lon- ei Meceenati noftro miffi, quos illead edes Myconisin viuarium fuum mifit. Alius mihi narrauit pi- fcem Dicbvel Ticbvel T'ockin Danubio capi , non quidem circa Viennam, fed inferius circa Budam. molem &ius libras (x v 1. vnciaram) vigintiquinque appendere, Corpus vt hufonis minus,multis ceu fellis varium, roftro prominentead quinque aut fex digitos; veluti anferino: longiore & graciliore quàm fit hufonis. Imperii quidam paruum hufonem effe putant. Vngari vocant Tock vel Tockhal, 4o: quod nomien ad antaceum accedit, fi au. fyllabam preponas. magnum effe aiunt, trium aut quatuor cubitorum, fine (quamis, fubnigrum, dorfo fpinofo, capite magno, nullis dentibus, cartilagineum, & mari aícendere: certotempore capi vere & autumno. Haud fcioan hic fit Scurioille ; quem fuperius Hungaricé Schvvreg nominatimus: & an idem forte antaczus ftellaris, cuius iconem in operisfine dabimus : erfi huius roftrum breuius fit; quàm in Toco elfe diximus: cetera congruunt. Altus quam Scbol, elt pifcis Scbugin Bauariadiétus, quem & ipfum ad huius voluminis finem exhiberaus. eeati 1 d Waller, Welir, Wole, NV ale, Waellerz » Welkne NV elerim s in diuerfis regionibus Ícribitur ac profertur oda zu Ottmanicum piícis filuri nomen, partim mafculino genere partim focminino : à balzna factum, quam fimiliter Wa/vel Wal/fijch appellant Germani. eftenim veluti balena quzdam , feu cetus, ideft iaximus feré pifcis dulciumaquarum : vt pluribus fcripfi fupràin Illyrico nomine Sum. Suntautem 59 vulgaria hzc nomina Sueuis precipué.in plerifq; .n. Sueuiz, ficut & alijs Germaniz, ( & quibufdam. Heluetiz)lacub. reperitur: vtin Acroniolacu, & inalio quodam vallisRhenanzin finib. Heluetio- rum, vtaudio: & in Dunenfi Bernenfium Heluetiorum: item in Sueuia prope Rauenípurgum , &£ alio iuxta Waldfce: & in Carinthiz lacu quem longum cognominant. deniq; in Bauariz lacub. Walerz pifces copiose capi audio. addebat quidam lardumeis effe inftar porci , magnis praíertim. 1n Algoia regione (parte Sueuiz) inueniuntur paffim multa pifcofa ftagna & viuariasquorum quaedam ingentes producunt cancros, alia maximos pifces, prefertim lucios, carpones, p :aliofqs optimos pifces, maxime autem balenas, Wael vocant, habentes barba loco duos funiculos , deuorantes alios pifces & aquatiles aues. fiuntenimtam magni, vt quidam adzquent pondus quadraginta, alij quinquaginta libraram, Munfterus. Waelmer maximi pifciü in A cronio; gobtos fl. capitatos quodammodo referunt, fapore carnis muftelas quas triffias vocant. Raró capiuntur. incolunt enim profundiffimos gurgites. apparent carmen aliquando,fed raro finguli. Cófpectus eorum veteri perfuaftone pro oftento habetur, & magnarerum mutatio metuitur. Circaannum falutis1498. ad Rheni angulum vulgo nominatum, tres huiufinodi pifces capti fant: quorum breuiffimus (viro tamen procerior) Conftantiá delatus eft: vbiin pifcatorü tribu pictura adhuc fpectatur. Vt redté parentur, in frufta diffe&ti, & vino frigido im- mili elixantur: ac iure croceo aromatico condiuntur,; Mangoldus. Rauenfpurgiin Sueuiaartednnos aliquot vidi in patiete nofocormij pictum filurum pregrandem; qualem quantumqy ante paucos annos in proximolacu captum aiebant: feptem vel octo pedes longum; nigricantem,maculis ad ventrem fu- fcis,hoc elt é nigro modicé albicátib. Cauda nónihil ab alijs quas habeo picturis diuerfa,trapezij qua- | , : damfpe- "T I De Siluro. Lib: IV. 07$ dam fpecie; quali fecures ferme fpectantur:barbis pedalibus.Eam pi&uram nobilis in eaciuitate me- dicus Carolus Egellius,qualis quantaque eft,expreffam ad mededit,, Cauda conculfa pilces(prafer- tim minores)deuorandos ori admouet 1ntéftinum vnicum & rectum habere dicunt. Vtnomen Wal vel Weller huic pifci à balanatranslatum ett;fic etiam We/fjopinor: quo Germani in - feriotes,Saxones;Silefij maritimique omnes, ni fallor,vtuntur, noshocinloco Velfum tanquam Là- tine dicemus.Sunt qui capellani vulgo dicti afellorum generis nomen Vel(o quoq; attribuant;pro- xo 20 30 pter capitis magnitudinem ,z« Kabela, Afellum quidem Capellanum falfum Rheni accolze Hore ap- pellant:vnde fortaffis fatum eft;vt pifcem Bo/z;h di&um Matthiolus Senenfis filutum effe putarit. Er-- rantqui Amiam, 7 e/[y interpretantur. Éundem fufpicor Wf in regionibusad Septentrionem dici. nam Roftochij audio Wzff effe pifcem craffo ventre. De eo nuper loan. Kentmanus medicusficad me fcripfit. Velfus efté numero pifcium qui à mariin Albim fabeunt, & in eo inanentes proficiunt pari- untque. Corpus ei fufcum, nigris maculis plenum, fquamz nulle: corium fatis craffum & lubricum, caput grandejlatum & fimum. Ridus oris amplus,& ad capitis latitudinem patulüs : labiafüpra infra- que afpera, quibus predam retinet. dentibus enim caret. A labro inferiore dependent barbule qua- ternz tenues,molles,oblongz: à fuperiore vero binz, durz, longiffimz. venter efl magnus , deformis; cauda tenuis & lata, ad quam vfque pinnaabano extenditur. Vtriquead bránchias pininzadiunctis eftaculeus quidam durus;offeus.quibus infeftos fibi pifces arcet. Toro corpore vnicam fpinam exten- fam habet, ficut ms ftela illa fluuiatilis, quam noftri Quappam nominant.Paritin Albi;crefcitq; mul- tum & pinguefcittum ipfe trum feetus:& fimiliter inlacubus ac ftagnis , vbi preda copiofa folus poti- tur.eftenim admodum vorax pifcis, & eo nomine vbicunque eft damnofus: quamobrem nontemere pifcinisimmittitur.Inter pafcha & pentecoften é mari afcendens , vtin dulcibusaquis pariat;plurimd capitur: quanquam toto fere anno capi foleant, fed parui, à binis libris ponderead fenas vfque. Maxi- mi vero qui circapartum capiuntur , libras circiter vigenas vltra centenas appendunt. Libraf-re nü- 3noquem groffüm vocant, venditu r.complentautem groffi xx1.florenum,id eít drachmas fere fedecim; Pifcis eftpinguis & boni faporis.in magnisaliquando pinguitudo per dorfum vel duos digitos craf- fa;ceuin porco;apparet.Laudatur in cibo tum recens,tum fallus.folent enim eos iu dolijs (alire, & pe? annum feruare.Parui adhuc;antequam ad tres libras accedant, fimpliciter in aquaelixi,placent, ficue & lucij;truta;muftelz (l.& alij. oportet aucem rite preparatos,aqua cum primum feruere occeepit; in- ijcere:condire ,falire , & ad iuris fere confumptionem decoquere, Vbi verb iam trilibres, maloerefqué fuerint, pars dimidia, anterior,eptime fapiet , fimpliciterelixa primum, deinde perfufaiüreé vino & faccharo,cum cinnamomo,pipere,croco,cymino,& modicoamyli vel panis albi indurati confriatiq;: cuius modum augebis, fiius denfare libuerit.pofterior veró , & ad caudam pars, placebitad catbones paulatim affata: deinde conditaiureé vino,faccharo , cinnamomo,zinzibere,croco & malorum ditfe- étorum teffellis:quale pro ceteris etiam pifcibusallis fieri folitum eft. (ant qui aceti nonnihil affun- dant.Pro malis aliqui cepas minutatim confectas mifcent. Denique maximi, fiue recentes, fiue falfi, iure caryophillorum coloris vel crocei;fturionisin(tar conditi;Jaudantur, Hactenus Kentmanus.Sunt qui Velfum tres vInas longum in Albi capi referant circadiuiloannis diem zfítate optimum effe,dein- de fe occultare inter faxa:& fi hirudines infeftent; prodire. 7Dzz/f pifcis eft vulgaris apud Liuones;par- tim Sturioni,partim Velfofimilis,vcaudio:Ef & apud Silefiosin Viadro Velfus,tantus, vt captusim- 40 pofitus currui plerunque vltra currum emineat. Á nferes aliquando vorat. Non admodum iin delicijs apud eos eft.(alfus exportatur, Barbis extenfis & contractis, ceu brachijs,piíces vorandos ori eumad- mouere aiunt; DE SILVRO, QVIIN LACVBVS BE RNE N- rum Helueuerumcapitur. 0 ü De Le - CORAN Ud SES x ae AS , NN SXARCR G E EX $e SS -un WA ME WS ! M Y N X « ucc SN i | Ww | 22395 WW QW NWSV Mr [1.3 J Quanquam permilti fant Heluetiorum lacus; & fatis magni filuritamenin paucis(vt fupraquo- que diximus) capiuntur:& rarius putoin maximis , pet quos magna fluminatranfeunt: frequentius in minoribus; forte quod fnagis ceenofi fint illi.amant enim aquas turbulentas.In Bernenfiüm dunita - xatlacubus aliquádo reperiuntur, vt Moretano;& proximo JN eocoméfi,qui r uerdunenfis ig YS CTTNG PU RECEN F á Benc- [ 876 Be Aquatilibus. Benedi&tus Martinus,vir vndequaque eruditus; qui Bernz bonas literas docet;rogatusà me,qualisa« pud eos capitur.talem & pingi curauit & defcripfit.Pi&ura huic capiti prefixa eft.defcriptionem fubij- ciam, Mittoiam tandem Saluth (frc Sabaudi finttams nominant circa Moratum ci» Neocomum ) pilcisimaginé: quiapud Bipennates captus eft, & peramicos ad me miffus:ac me prefenteà pictore delineatus, vna ci interioribus quibuldam partib.quas fecto pifce infpeximus.Eft autem Saluth pifcis mollis, finefqua- mis; totus lubricus inftar anguillz;ac inter lacuftres nocétiffimus,venatur enim reliquos ; & in omnes mira voracitate tanquam helluo graffatur.Creícitetiam in ingentem magnitudinem. Superioribusan mis in Moretanolacu captus efL octo pedum , & apud nos Berna ad libram venditus. hic nofter paruus eratadhuc , fefquipedalis.Caput haberamplum & bene latum: reliqua corporis pars eft contractior, "vtinacumen prope definat:os patentiffimum.zinferius labrum prominentius füperiori.Color ei nigti- cat;prafertim circa caput:lateráad cinereum inclinant: vndiqueper tergum & caput nigris maculis ' conípzrfus eft.Branchiarum vtrinque quatuor habet ordines à medijs lateribus ; imo fere capite con- currunt. Á branchijs ftatim duz pinnz funt.inde venter laxus eft,quem terminant duzaliz pinnz prio ribus minores.Hinc caudareliquo corpore multo prolixior,que inferna parte continuam vnam pin- nam habet;in tergo vnica pinnaexigua eft & ere&ta:hac tanquam velo,illa gubernaculi vice vtitur,mo tuque fcrtur citatiffimo.Oculi cínerei,eminentiores reliquacute , rotundi,parui.ante oculos vtrinq; cornu vnum przlongum.Hzc cornuaante fe extendit; ceu ad explorandum, interdum ad latera com- primuntur.labium inferius quatuor cornua habet breuiora,que gulam vt barba ornant. Ventertotus albicat. Os patentiffimum, vt dixi:labraafpera frequenti dentium ordine. Sine lingua eft: quidam ta- mentuberofüm, firmum , à branchijs ad inferius labrum protenditur, ad latera vtrinque liberum, ex- tremitatibus contiguum,hinc labro inferiori , illinc branchijs ad guttur. Branchijs & gutturi conti- guus eft ventriculus,extenfus;& fatis capax.is cum inflarem eum calamo in przlenti piícefefquipeda- li; equabat renem porci magni, vndique difcurfantibus venis rubris.hunc tegit hepar. à latere vétri- culiinteftinum longum prominet,quo ftercoraegeruntur , id ad poftremas pinnas vbi finitur venter, dcfertur. materia(fuéstantsattmicag, ventriculi ey inteflinerum ) tota elt folidior, qualis in quadrupedibus venter eft.*upraeam eftveficula, quam media futurain duos torulos eminentes diuidit,longos. ante duotuberamammarum inftar, vel quales funt vertebrz,rotunda.Pofterior parsin acumen fenfim defi- nit,vt tota veficulanon male lyram videatur exprimere.Eftautem ea candidiffima nigra füperinducta membrana, qua commode poteft detrahi , vt veficula tanquam ex culeo nigro candicansipía, educa- tur.cohzret hec fpinz dorfi inter branchias.Per fpinam aut dorfi vena tranfit candida nigro tenuiffi- mo inuolucro tecta vt inanguillis.hanc eximunt deliciarü fe&atores tanquam venenatam & noxiam, decateroprzparantad menlamquo pa&oaneguillz parantur, &c. Hucufque Benedictus Martinus. Videturautem fpecies hec filuri diuería effe à fuperiori: quoniam & color variat: & parsad caudam latior eft proportione ; quam in czteris, quas habeo, huius pifcis imaginibus,.Qui apud me hanc pi- &uram viderunt peregrini, Velfo fuo vel Schaido fuperius defcripto, diffimilem etle aiebant;fpecie ni mirum,nongenereproximo. Querenduman pinna abano extenfaretrorfum,caudz continua fit: vel potius propter vicinitatem, continua effe videatur non diligenter animaduertenti, Ex pi&uris filuro- rum quas habeo diuerfas,vt dixi, quzdam continuant;aliez nonitem. ii DE ALIXN SILZ'VyRTYT SPEXIE Siluri fpecies quedam pulchra & rara Argentinz in pifcina feu viuario ciuis cuiufdam alitur, nomi ne1gnoto. Eius iconem Petrus Stuibius iuuenis eruditus;affinis meus , ad me mifit huiufmodi:quam Lucas Schan pi&or illic ad pifcis partim fub aqua natantis , partim extracti aliquantifper alpectum expreflit.Pifcis(vt ex picturaapparet) totus fimilitudinem aliquam cum muftelis fluuiorum, & lacu- um habet,illis quas e/iputt & T ruefiben (ab alijsaliter)nominari dixi.Oculi funt parui.Barbula fufce, n6 longeàcraffiufculis paulatimattenuantur, binz füperiorelabro,ternz inferiore.Pinnz ad bráchi- as binz.In dorfo nullam oftendit pictura, fed tantum carunculam quandam mucronatam eminentem, qualis & in Muftela lacuftri maiore eodem fere loco vifitur. In ventrevero vna & continualon- giffima pirina ad caudam víquealbicat , maculis diftincta fufcis. Corpusàá capite retrorfum fubin- deattenuatur:finis latiufculus & obliquus eft, & quod mirerisnullam caudz pinnam habet. Os ma- gnum & latum.Capitis coloré caruleo fubviridis: reliquum corpus viridi & flauo colore mixto pin- gitur, fed maculas etiam diuerfi coloris habet. Sed ipfaStuibijmei verbaadfcribam,teftis oculati:Pi- Ícis (inquit) quam mitto effigies , licet coloribus peromnia non refpondeat, formam tamenoptime refert.nam cum pifcem extra aquam diutius retinere non effet integrum, nonlicuit pictori tam cito omnlaconíiderare. Huius generis duos in ftagno fuo ciuis quidam alit,qui cum ante annos trigin- taíex ad Hend:felden in. Rheno cum alijs pifcibus illis , quos Argentine vocant "Aie , fimul naffa capti elfene » vixdigiti longitudine , & Argentinam in forum aduecti;à ciue quodam rarita- "sgratiaempti, in pffcinam coniecti funt , in qua alterab eo tempore víque adeo excreuit / vtiam excum 29 40 $9 De Simia mar. Lib. I V. 077 fex cum dimidio pedes meos(hominis mediocris ptoceritatem aut amplius ) longitudine contineat. Caput qua craffiffimü e(t filo complexus;duorum pedum & dimidij fere circumferentia im deprehen- di.Alter huic per omnia confimilis , fed longitudine longe eftipferior. Maior ille pifcibus quibufuis , excepto Carpione,fiue viuis;fiue mortuis vefcitur. Hyemenihil quicquarn guftare viiquam vifus eft. Cornua quz (upra & infra os habet,quotannis decidünt,& rur(us noua fuccrefcunt;ficuti ceruis. No» men cognofcere non potui nifi quod aiebant;olim quendam Scheidap pellatle, (eiufq; generis magnam in Danubio copiam efe: )& Sabaudum quendam füalingua Salu, Hzc affinis neus, Ego poftea etiairi accepi hunc pifcem tota hyeme in vnoeodemq; pifcinz illiusangulo fe continere, id quod dominus pradij affirmat.Speciem hanc à fuperioribus effe diuerfam , coloris; barbularaum, & caude diuerfitas 1 o lequuntur.Glandíne potius quam filuro cognatus idem vefit,con(iderandum. Is quidem pifcis cuius fRguram cum glanide Kondeletij c.elemento pofüimus, vt cum filuro fimile nihil habet; ita glanis effe non poteft, Manardua DeSilutinatura & voracitate plura fcribit Manardus epiftolarum o.5, quorum füpra non memine- 422» ram. Dum Vladislai( inquit) Pannoniarum regis faluti inferuirem , non femel vidi piícem,quem indu- biéfilurum effe,prater reliqua; hocargumento putaui: quod in animalia quantumuis magna,in Ti- bifco przfertim lumine; quod Iftrum influit;audaciffim? adeó infu rgit; vt nec hominibus parcat.Pu- blicaenimapud Pannones fama eft; aliquando captum,in cuius vilceribus humana manus ornatà and- lisinuenta fit. Vocant incole hunc pifcem(fi re&te memini) Acchiam,vaftiffimo ore,& dutifTimis den- tibus armatum,figura gobio fimilem,eaque alpectusatrocitate, vtterrorem etiam mortuus videatur Ears». 2o fpe&antibus afferre. Ad hanc defcriptionem Matthiolus,auc potius quifquis eum est acin zr» 1| ERE lurum fuum confinxiffe videtur.Saluianus filurum noftrum glanidem facit: & in elus defctiptione,in primodorfo paruamerigipinnam , quainre nobifcum conuenit: poftquam(inquit)alià vna multo magisangu(tain medio dorío enataper dorfum reliquam ad caudam v Íqueaqualiter deducitur.Ecal- tera huic figura & magnitudine (imillima à podice perimum ventrem advíque etiam caudam excuttit &c Hanc ego dori pinnam alteri in filuris meis nóinuenio: neque vlla eft ex multis quos amici mife- runt pi&uris,quz eam defignet: vtnequeipíaà Saluiano exhibita icon, el egans fane & proba.In no- ftris italie fluuijs(inquit idem)nullibi;quod Íciam, habetur. Vtraque eius maxilla paruorum dentium. fedacutorum & validorum ordinibus quamplurimis armatur:preter quos innumeros denticulos ma- ioribus etiam & robuftioribus muniuntur fauces,&c.. Nobiliffimns comes Hieronymus Martinen- 2? gus,dum Vienne apud Ferdinandum regem Romanorum pontificius erat oratot,non folum huius pi- fis ad viuum depictam iconem;fed einldem etiam exiccatum caputad me ttanfmific.Idem puerumin Danubio apud Poffoniam natantem , paucis ante annisab hoc pifce deuoratum, ac in interaneis eiuf- dem,poft dies paucos( Archiepiícopi Strigonenf(is, cura capti atq; diffedti, )pueri fragmenta repertajà fide dizuis Pannonibus fe accepiffe,me certiorem fecit, HzecSaluianus, Idem filarum Sturionem effz contendit,reuocatalouij opinione, iamdudum ab eruditis Manardo prefertim,ac nuper Rondeletio exploía & confutata. egoneactum agam, ampliori refutatione abftinebo. hoc certeic Saluiano di- fplicere mihidiffimulare non poffum,quod vt faam perfuafionem tueatur, Grecos Latinofq; veteres quoídam errorís ignorantia circafilurum, lippis olim & tonforibus notum piícem;infimulat.Przter czteraautem,quzà nobis relata, filurum noftrum eundem ac veterum eífe validius confi rmant: hoc 4? leuiusjnontamen contemnendum;accedit;quod de eo canit Aufonius, -- quem velut zitl«o perdeéiurm Rergoraohuo — ezfmsmicolam delphinareor.L eue enim & lubricum.ceu oleo perfufum;eius corium eft;Ron- deletij fententiam;ad colorem referentis olei in his verbis mentionem, non admitto. Sturioni autem tergus eiufmodi nequaquam eft. | ia | DE SIMIA MARINA. $9 SATA RISE à: es 69 E 4 Sretiamin mari rubro Simia, non pifcis quidemhzec fed be&iacartilasinea, veluci. Íquamaram d expers ( eeNwo qa dee Guo eiarei Arar, )eaqueipfanonmagua —Qoloreeít tezreftci (imilis, t : Ad ü : p a adu is: , peciem dALauda pifcis. aheibiops pifc. fpeciem imilitsdinemq; eiufdemgeric.Non pifceotegmine reliquum corpus, fed illiufmodi circum- ucftitur,cuiuímodi veftudinis inuolucrum eft. Eadem fimilitet atqueterrettris leuiter refima eft.eius reliquum corpusin (tar torpedinis latum eft,vt dicas auem effe alas ex plicantem,Cum natat , volare vi- detur.In hoc vero à terreftri differt , quod varié diftinguitur, & ruffa eft ceruice, vt branchijs quoque. Kod 7rujicl S£ eios cd xj 1S iiis TArréis ( vévovre: force addendum) ec Bez yy; a. Os vero nonin fumma facie ob- longum ei prominet;(ed hac etiam parte modice fima terrcftrem reprafentatfibi cognatam , /lianus deanimal.i2.27.Ec ruríus15.17.In medianatura quedam communitas retrufaleoni eít,& affinitas cum delphino:nonexeapartefolum quod vterq; imperat;ille quidem terrenis beítiis hic vero aquarilibus: fed quod fiue (enectute fiue morbo infirmis ambobus, illi terreftris fimia medetur, huic marina quoq; fimiaremedioeft. Nam vt in terra,fic etiam in mari aliquod eft fimiarum genus, quod fimiliter huic, vt illiterrenum,medicinam morbi affert.Ex ZEliano etiam Philes repetijt. Non congruit cum Z&liani B ' a—e o H B à defícriptione pifcis ille caleorum generis, quem Bellonius Simiam,R ondeletius vero (melius opinor P P g P Vulpem facit. nam Bellonij Vulpes; Rondeletio canis centtines eft. R ondeletius pilcem quem alauda noncriftatam nominauit:Poffis (inquit) etiam optimo iure fimiamappellare, qui capite fimiam re- fert.eftenim capite paruo & rotundo.Sed proríus aliaeftmarisrabri fimia. | Propiusad Maris rubri fimiam accedit pifcis,cuiusiconem,qualem à lo.Kentmanno accepi ,füupe- rius exhibui:qui etiam vulgoalicubi Simia marina vocatur, ez Aeeraff: hoc enim nomine e Dania bi allatum fcribit.Pinnas tanquam volansextendit, vt piura prz fefert: & inter duasin fummo dorío pinnas aculeum retro tendit,ceu galeus centrines:os fimum habet, non vt galei in longitudinem pro- cenfum roftrum.branchiarum foramina quina apparent, obliquointer os & oculos defcenfu. Color ei: viridis toto corpore : fed in dorío magis fufcus ; ad latera pallidus.dentes lati & continui. Reliqua fa- tisapparentinicone: quz cum ad fceleton facta fit; in viuo animali non omnia fimiliter fe habere fu- fpicamur.Teftudineum inuolucrum fi accederet. £liani bancfimiam facerem. SiMus marinisadiungere volui monftrum;cuius picturam fübtilitlimus Cardanus mihi communi- cauit.Serpentem Indicum effe fcribebat, Mediolani in macerie quadam repertum. nec aliud addebat. fed cauda videtur animalis aquacilis effe: caputziógqggeec,id eft fimijs cognatum aliquid pra fe fert: vt 8c digiti pedum;quos binos tantum oftendit, manuum inftar oblongi.Vix equidem : d animal pro ferre fuiffem;nifi à tanto viro accepiffem. ASIDE t 0 VEL 7a D: 425). Ae : DAP TPTE a 77 aane * 25 ' i ERE ENNNN [ VADOSUSSNSSSNSENS iN LG a4 444 444 44 4] ASSNNSA j A 1 Dn SNSN à * Sruvsab Athenzo nominatur inter Nili pifces. Meminit eius etiam Artemidorus Onirocriticorum z.Euftathio tamen lib.1.Halieuticorum marinus eft, ex illis qui in petris & arenis pafcuntur: Xperia; yh Tes 19] Axis cuusborricEuftathius in Iliad. M.hoc nomen pro pifce vltimam grauare docet(fcri- bitautem c/49- paroxytonum, ) vtabadiectiuo acc oxytono dgiar [ed przftiterit puto penanfle- &ere cum pifcem fignificat , quoniam primam productam habet.Oppianus, Athenzus, Artemidoras, etiam pro pifce àZvxcvac fcribunt. Nos (imum fluuiatilem vocare poterimus piícem, quem vulgo Ger- mani Nafum: craffam enim & fimam hanc partem,à qua denominatur, habet. RondeletiusTeftudinem coriaceam à fe dictam , Simiam maris rubri liano memoratam forfitan effe fufpicatur.Bellonius al- reram Tenizfpeciemà Rondeletio didam , deformi capite fimiam quodammodo prz feferre (cribit, &amultisMarmotum vocari. - E d Simus etiam non nomine fed re eft Athiops dictus pifcis, in Eclogis ex Agatharchidz commenta- rio circafinem.Gignuntur(inquit ) cumalij multi pifces Bie TN , naturzac formz peculiaris ( aetpnovsypdieluo Vr ovres lu oai: ) tum vnus omnium maxime atri coloris,proceritate viri: quem & eam ob cauíam,& à fima faciei fpecie , /Ethiopem nuncupant. Hunc qui primi ceperunt, nec alijs vendere, 9 1o 49. o -— -3 necipfiinciboconfumerevoluerunt;propter fimilitudinem (Jdeebiopis vel bominis: )temporis vero pro- greffu vtrunq; libere fecerunt. Sionzs,brachycephali , mali fucci (unt, & grauis odoris fegnem materiam trahunt & gignunt: Xe- riocratesapud Oribafium,nifi mendum fuübeft. SiPRNA ZiQva;piícis quidam, Hefychius & Varinus. XiQviv vacuum interpretantur: e/Qvo veró pa- toxytonum arcam panatiam, &c. ] Sirvnvs,XeizsoQ- ;pilcis vulgo Grzcis.videin Hepato R ondeleti;. Lg D) » , E ^ DE SIRENIRBV $& D E Sirenibus multa protuli in Libro de auibus. fingüntux enim partim virginesfuiffe , partim vo- . 7 lucres, Acheloi filiz,&c.vnde Ouidius, - --- Vobis e" dcheloides vide Pluma pede[que aninm,.cum ur- guis ora gerat: V nde apparet malé recentiores quofdam fcripfiffe, poftremam Sirenum corporis parté, inpifcem definere: que forma Nereidum potiüis quàm Sed: 3 quod 6o * uerit. Decepti-funt illiforté.exeo De Sirenibus. Lib: IV. 70 quod monftra maris eas fuiffe legerant.Monftra maris Sirenes erant , quz voce canora Quaslibetad- milfas detinuererates, Ouidius. Maris autem monftra dida conijcio,fiue quod in in(ulis circaue mare habitaffe fingerentur:fiue etiam in ipfo mari,quanquam inferiori parte aues;ita vt pal mipedes,nataffe crederentur. Hac occafione paucaquz nunc Íeofferunt, prateritain Auium hiftoria, hic adij cientur, ex veteribus primum,deinde recentioribus. « Suntapud Indosauium quzdam genera, cantandi [uauitate & oris expreffione tanta, vt comparatio nulla reperiatur;nifi Sirenes quafdam eas dixeris,nam has quoque virgines alatas , & pedibusauesfu- - iffe;poetarum fabulz canunt, & pi&ores oftendunt,lianus17. 23.de animalibus.De Sirenibus qua- (dam leges in Varijs Io. Tzetzz 1.14.8 6.75.& Euftathium in Commentarijs in Dionyfium Afrum ,fa- I9 per his poete verfibus:I2àcj vdvov at Ap ero? av Vaose Xeipluidlos asevalw d owvovzon aves ood YI Gxsvatys XiAcp010, Orpheus in Argonauticis canit,quo pacto Sirenes cum ipfum in Argo naui przternauigantem de fco- puloin quo erant, fuauiffime argutiffimeque canentem audiffent , fato quodam in mare fe precipites- dederint,& in petras agentes conueríx fint.Vitanda ett improbaSiren Defidia, Horatius Sermon. a. X Xetelu arenayiG», dealcyone Plutarchus.Sophoclem aliqui zeeha vie» dizerunt,fi bene memini.H'Cuc- GaoGetp se eA Ova Biawy IAE TEC, DIE TD d axjivaw pieza 5 Quidam apud Varinum. apparet contrario fenfu hirundinum,quam firenumac lufciniarum,mufea , acci pi. Videinaue Lufcinia h. d Oca 9 £y] ectpluf iow3onrena don Bib, xod quvi uude vo extus jer. Anaxilas ( apud Athenzum libro 15.) monftra quedam à veteribus conficta, vt Scyllam, Sphingem,Chimzram,ad meretrices referens.inter quas(inquit) L'hcano videtur quafi Siren quzdam,quanquam implumis:vt quz vultumac vocem mu- 20 lieris,crura autem merula habeat.Sirenes apes diflident cum Circaaus; 4lianus.ln Conchylijs aliqua ^ exGrzcis (famptafünt nomina;) vt peloris,oftrez.alia vernaculaad fimilitudinem:vt fyretw,pedun- | culi, vngues;Varrolibro quarto delingua Latina.quafi Syrena,cóch ylium,id eff animal teftaceum fit, Syrena. Latino vocabulodi&um, ànefcio cuius reifimilitudine, vt à pectinepectuncalus. ego vocabulum corruptum füfpicor.nam vel ypfilon primz fyllabe vocabulum non effe Latinam arguitcA'«ocestv gr xo) ecnolo/iov 9 49 a1) ji ysmw, Heliodorus:hoc eft, Narratiotam dulcis&illecebroía, vrnullaeius faties ob - reperet. Augufto Czfari Galliarum «atus Ícripfit »inlitore inuentas mortuas Nereides Sirenefque multas;ea forma quapinguntur,Bapr.Fulgofusin mermorabilibus:ex Plinij lib o:cap.y.vbi codicesno- ftri Nereidum tantum mentioneniciunt,non etiam Sirenum. A ddit ibidem Fuleofusli b.r.cap.de Mi raculis: Vifa funt & marinarum nympharum corpora humanis corporibus fimilia, nii quod catean- 39 guillisperfimili tegebantur:deinde imperante Phoca in Cycladibus iuxta Sdillarum(/fc babet codex im- preffos )infulam due apparuerunt,ex toto pene humanam habentes effigiem. Sirenes(inquitauthor de naturarerum )fant animalia mortifera, queàcapite víquead vmbilicam. habentfiguram mulieris improcerz magnitudinis: horrenda facie; crinibus capitis longiffimis atque Íqualentibus. Apparent autem cum foitibus quosin btachijs portant. Mammuis etenim foetus lactant, quas in pe&tore magnas habent:quas quando videntnautz, multum timent, eiíquelagenam vacuam preijciunt:& ipf cum ea ludunt, donec nauis pertranfeat. R eliquam veró partem corporishabent vt aquila; & in pedibus vnguesad laniandum habiles.Porroin fine cerporis habent (quamofas'pifcium caudas, quibus vt remigijs ingurgitibus natant. Quoddam etiam mulicum ac dulciffimum melos ha- . bentinvoce: quo delectati nauigantes & attracti refolunnturin [om num,fopitique firenarum vngui- ' 53? busdilacerantur. Sed nonnulli nauigantium fapienti vfi confilio , fortiteraures fuasobturant , & fic Ammuncestranfeuntne mortifero firenarum canta illiciantur ad fomnum. Ha quidem beluginqui- bufdam profundis gurgitibus,in(ulis,& aliquandoin flu&ibus commorantur. Et quod delagenadi- .&um eftilli teftati funt; qui eas vidiff2 dixerunt.Sirenastamen has non iu veritate beluas, (ed meretri- ces quafdam Ifidorus fuitfe defcripfit, quz tranfeuntes ad egeftatem deducebant, Sed& philofophi & fanctorum expofitorum nonnulli contrarium fentiunt,vera monftra marina efe dicentes. Sunt & firenz ferpentes in Arabiz partibus habitantes, equi cura validiores: quarum etiam quadam alasha- - bentes ed poffunt.Harum virus eft tam efficaciifimum ad nocendum: vt morfümante mors quam dolor fequatur, Hzc ille: & fimiliter fere Phyfiologus & Albertus. Crine longo funt & foluto, inferi- usaquilinis pedibus. Alas habent fuperius. Fletus & fibilos quofdam dulces emittunt: quibus au- 5? dientes fopiunt; &c.Albertas. Olim àSelando quodam accepi,in patria (ua ad oram Germaniz,mon- ftrum marinum quoddam vernacula voce nominari e Faene ,facie virginea, inferiore corporepiícis, $áme. magnitudine ouis: idque coelo fereno non raro apparere: pertempefates vero in fpeluncislitorum; aut inter fcopuloslatere:fe quoque eiufmodi vidilie afürmabat. Alibi,in Saxonizoris , « 9Mermad OYteermao, vel Seemard nomenauditur,quod Virginem marinam fignificat. . Sirenes horribile monitum in O- ceano Orientali apparere ; alicubilegi,in Charta quadam Geographicanifallor. Sirenem mortuam fpectaculi caufa Genuam fecum aduexiffa fertur Ph ilippusarchidux Auftrizanno Domini: $48.duos 40 &i us breuibusiuxta caudam prominentibus. faciem ab humanaparum defle&ere. In Merfebicca "dbfque alis sulueress c crursbaabfouepuctar, — Roffraab/que c Pices,gni tamen ore eanant; Qujisputei effe vllos?iungi bacuatura Uegatutz Sirenesfierá fed poruiffé docent ! fioi 4 e .—. . De Aquatilibus. Ilicswn eft mulier , quain picem delimt atrum, — Plurimaquod fecum monftra libido veli. e^ peclu, verbi, ammi candore trabnntur, Parthenope, Ligít y Lencofiaque viri. - Has Mufz explumant :basatqueilludit'Olyffes. — Setlcet edt doGis cum sneretrsce mhil, SwAxkis Menz fubiuncta eft. : SuzLvs pifcis quidam eft ; nominatusà Tarentino : incuius fcriptis euA«v genitiuus pluralisle- pieisq j E itur. ; E" " SuERDvVS,Zp*ed|O" genus pifcis , Hefychius & Varinus. SoLrA eft fupra cum Pafferibus. . | DE SPARO (MARINO)RONDELETIVYS TP bedssee sess Joe D "am ELE y n) A 4 d SAMSDME Q | pes ^ 5 » 35929); ———— m uc In. y jo z - 97. «XS KJ d r——— SD: 5924 )«92359 » à ABA. 9910995 2. 9 9) 9 20 zd 2990)9)99)92 99 599208/0,00 E m -CMBNI 293209997277 7 TEM C E -- Lit tour. B.Smiliiudo P VarvRaiuxtapurpuram dijudicanda,vt prouerbio dicitur.oritur enim ex mutua collatione verif- (m^ E fimumderebusiudicium.Éamob caufam pifces fimiles fimilibusadiungimus vt monuimus initio: quemadmodum auratz fparum, qui ob coloris lineamentorumq; corporis fimilitudinem, aliquando à pifcatoribus ipfis primo afpectu noninternofcuntur.Zz«4Q- Grecis dicitur:Pliniolib. 9.c. x s. (zo c.ytobitamen meus egiur args parus, alijs fpargus:;/Eliano additis literisafpargus, ( de proximesufra in C.) Áriftoteli hiftoriz j.12.jv«c, quod mollis fit, opinor,& facile diffluat , diffipeturg;. Italis fparloja- liquibus carlino & carlinoto,nobis f parallon.Hifpanis fpargoil. Spatus marinus eft pifcis,litoralis,fquamis,pinnis,earundem fitu & numeroauratz fimilis, corpo- rerotundiore;tenniore, & magis compteffo ac minore: vixenim palmi magnitudinem füperat.Super ciliorum locus ex viridi flauefcit, vt hac parteauratz colorem imitetur. Ore eft minore;capite magis compreffo, roftroacutiore. Pinnz quoque flauefcunt, maximequi fant in ventre: quz ad brancbias, minus.In cauda maculam nigram habet, velutimelanurus ac fargus ;qua abaurata facile diftinguitur. Peritonzum colore eftnigro, ventriculus medius,cum appendicibusaliquot: inteftina crsffa & con- uoluta.Hepar ex rubro albefcir:à quo fellis veficalonga pendet.fel aqueum continens. Splen paruus eft & raber;,corangulatum. Sparialterafpecies effe videtur, cantharo fimilis , fupercilijs ex rubro flauefcentibus,nifi diuerfis temporibus , vt multialij pi(ces colorem mutet. Marina ftzgna fubit fpa- C Pus cum auratis. 4ltate parit.autore Arift.lib.g.de hift.anim.c.r r.circa ZEquinoctium;autore Plinio. (idein Corol/ario pr. 44. )Praterea fcribit aípargos fapientes elle pifces;ad diligenter penitusque cognofcendam temporurn [pares , idm, 'Aütationem:& ineunte hyeme ad vitandam frigoris vim, ex natatione conquiefcere , fimulque com- pare morando,zquabiliter & fraterne fefe tepefacere: poftea vernotem pore aggredi longiora itinera:neq; modoobuijs.fed ctiam quz(itis & inueftigatis cibis pafci. Nam in ftagno noftro id fparifaciunt. Prz- terea, de afpargo nullaapud Ariftotelem, Oppianum ex quibus fua mutuatus eft mentio fit,jneque mi- rumcuiquam elfe debet.quod nomen mutauerit;in pleriíqueenim alijs idem facit.Poftremo facilis fu - itfpariaut (pargi inafpargum commutatio: Nunc de eius fübftantia. F Hicefiusapud Athenzumlib.7.cenfet;fparos menis fucci bonitate preftare, & apud eundem lib.8 Diphilus:Zz«eQ- dpijsics vo box (D X GpujA «sius umor (0 onmes gn o mtl" yrwywigus ? jvarezig-. qué locum qui diligentius expendet;facile mutilum effe iudicabit, (4404 c*nota appofita arguit. )Sic igitür re- Elixorii cin ftitnimus:idSio sx aene». id eft,S parus actis eft; tenera carnis, virusnon refipit, ftomacho gratus, vri- Jart^gine co- nam ciens.elixus facile concoquitur:in fartagine vero coctus, difficile. Cuius emendationis & fenten» HoPUP rexrerumnaturafacile polfum rationem reddere , & eo libentius quod non folum in hunc pifcem, rm i T dean agi fed &inomnesalies competat. humida funt, & ob id mollia;facile tum à na- minerfum. quonuncagimus,le petat.Quz unt;& ob idr »faciletu turanoftraimmutantur,tum concoquuntur: quz ficca ideoque dura, difficilius. Eam ob caufam dixit Hippocrates Aph.i6.lib.t.vidtum humidum febricitantibus omnibus conferre: proptereà quod, fiue p putrefactionem,;fiue perattritionem fiat concoctio inquit Galenus lib.deopt.fe&taad Thra(. que umidafanc facile corrumpuntur:vel atteruntur ;ideoque facilius concoqui neceffe eft. Idemin car- nibus experiri licet. Quse cirius,vehementiorique igne itaalfze , vt fuccus multus adhuc infit, tenerio- res, (uautores,conco&uque faciliores funtijs, quelentoigne diu multumque affantur.funt enim ha multo ficciores,durioreíque,ac penitus exuccz.Quod autemalibi in Hippocrate fcripfit Galenus hu- midam cruditatis caufam effs,& humidioraalui excrementa cruditatis effe figna : de füperuacuo hu- mido intelligere oportet, quod propter copiam nimiam ventriculus amplecti non poteft. inde flatus gignuntur, flu&uationesdenique cruditas.Ex his non fparus duntaxat, fed pifces omnes molliores, (fiue Lib. 2. Progn. 19 2e 30 jo. 6o. DeSparo. Lib V. — 681 fine ideo quod humidiores fint, modonimioexcrementitioque humidonon abundent,fiue prepara tione & arte tales redditi; facilius coquuntur: in fartagine veró cocti, quia ficciores duriorefque ab- . fü&mpto humore fiunt, difficilius.Caterum fparus natura fua molliore carne eft quàm aurata: ideo di- uitibusnon expetitur, fed rufticorum fere cibus eft, autumno, hyeme & vére. Quamobremifniror Hi. cefium manis pretuliffe:funt enim he carneficciore , meliorifque fucci. Y DE SPARO (IN STAGNISMAR) RONDELETIVS ue a x: ado esser DOM SOS OS SSESDOSS T LODS 74) " 227^) 28 at 9995 4 z 9 M MIL MIL NES : 29 Vr litoribus , ita ftagnis marinis Sparus gaudet: frequenter enimiin ijs capitur, fparo marino plane C fimilis, & Ípecie;& ceteris corporis partium,tum internarum tum externarum, differentijs.Maculain caudanigricanteab Aurata parua diftinguitur. , Carne eft molliore & nimis humidaatque infuaui. | UALECEE Eiusfiguramreprefentamus minorem quàm marini Spari , quiaad eam magnitudinem non accre- 5 p, ;, t - « fcitinftagno,ad quam in mari. (Jd "d | DE SPARO,BELLONIV S. Tametfi Romz Spari quotidie ex mariin forum pifcarium adferuntur,tamen pifcatorumnemo pi- .À $9 fcem hunc Spari nomine agnofcit. Promifcue autem cum Auratis & Sargis diuendi folet. Catlinotum vel Carlinum vocant:Genuenfes magis ad primum etymurm accedentes (vt & incole Po:tus Veneris) Sparlum dicunt. A | : SpariautemàSargis folo colore diftinguuntur. Sparusenim ex auro refulget;aclituram in caudaha- P: Sari eb bet,vt Sargus:fed os habet multum diffi mile.Proinde Sargus veluti circinato dorfo appatet.Sparus ve- JP/ntéeolla» ro protenío,& capitead Mormyrum accedente. Ambobus peritonzum nigricat, vt Salpz:S»aro ta- DR men magisalbicat. Branchiasambo eafdem habent, vt etiam dentes incifortos:fed caninos,ad lateca, vt Dentalis.Sparus prztereà gyrum;qui eft (apra pupillam,luteum habet: fquamis contegitur latiu(cu. lis,quanquam eademambobus & eodem numero fpinas & pinnam in tergore ferant. Sparus tres ha- 40 betaculeos fub fpinaquz eftvicinaano. Cordis figura Sparo & Sargo eadem:triquetrum enim eft ,led Sargo minus & paulo pallidius:lienem quoque S parus habet rubrum, gracilem,oblongum,;rectum,in dextrolatere (itum:Sargus vero fubnigrum & ferecircinatum. — ; | "Ambo marinos culices;pediculos,& ceítrum venantur: ftemachum vterq; pifcisoblongum habet. C Inteftina etiam vtrique fimilia effent, nifi Spatus candidiora& pinguiora oftenderet. | COROLLARIVYM. Effries bac Spars Venetiis nuhi deptcfa ef. O* go S e .,"Sparusapud Plinium legitur lib.52. in Catalogo pifcium ordine literaruminftitutomec vfquam a- A libi, quod fciam.nam libro. c. sr. melior le&io eft fargus: vt fupra inter Rondeletij verba annotaui- mus , & antenos animaduertit Maffarius. Sparulus diminutiuum eft, Ouidio & Martiali vfurpatum. Rhyades dii Ariftoteli;varióà Gaza conuertuntur. eftautem generalis differentie hoc vocabulum, non fpeciei vnius;ficuti [parus eft,vt Rondeletius mala translatione Gaze deceptus putauit:quod plu- ribus ofendiin Corollario de Chalcide pag. 217. Sparus zftateparit; autore Ariftotele: circa equi | Y Gggg noctium; 982 De Aquatilibus. noGium;autóre Plinio.Rondeletius.neutrum bene.nam locus Ariftotelis,quem citat, lib. s. hiftorie, c.1r.rhyades peraftatem parere docet,non fparos:quamuis Gaza tranftalit Ípargos.Plinius vero lib 9.c. r.fargos circazequinoctium patere fcribit, vt re&enoftri codices habent, (ex Ariftotelislibro & capiteiamfcicatis:)alij quidam codices nonre&e fpari;alij veró fparei habent. A fpargi nomen nullum eftapudElianum:fed Gillius ex libro 9. c. 46. Fhyades interpretatus eff afpargos. quod autem de eis facic per hyemem eos quiefcentes fimul manere, feque mutuo tepefacere:vernoautem temporel6- gius raiprare; hoc ipfum gregarios pifces effeareamento eft: & quoniam longius abeunt, ita fit vt non - obuijs modo, fed & inueftigatis cibis vefcantur. quz omniaarbitrorin vniueríum ad gregarios pifces complures pertinere.ab initio quidem capitis fcribit, P'va sc Gyon SocA dle (4 : quibus verbis fpeciem vnam aliquam eum fignificare voluitfe aliquis forte conijciat,fed neceffe non eft: & ijs que ex Ari(to- tele citauimuslocisin Chalcide, generale hoc nomen elle facile apparet. Sparum Mallilienfes corru - pte Sparlum appellant, Gillius.Suntfpari quinunc quoque Ípari appellantur; forma auratis proxima, . Maffarius Venetus.Itali quidam r.gerninato proferunt;el Sparro, Germanicum nomen fingo , em Spar- brachfzaen:vel circumloquor, ein l/eme AMeerbrachfenen art.Si bene memini,Gillius Venetijs mihi narra - bat;Spari quandam fpeciem vulgo nominari Saccheto. - 32 Sparus pifciculus marinusauratz patu fpeciem fimil itudinemque gerit, aurea fupercilia excipio, Gillius.Sparuta cum autataaitiqui confundunt; R ondeletius. Sargus & [parus in cauda notam(nigràá) habent,quemadmodum melanutus : qua nota decepti multi, huncà fimilibus diftinguere non potue- runt; Rondeletius.VideoSareum, Melanurum,A uratam,Sparum;Synodontem, Dentalem,ita fimiles eifz,vt vixab oculatiffimodiftingui poffiat, Bellonius. Et fuperaurata Sparulus ceruice refulgens,O. uidius.Scorpius;citharus, mullus, fcarus, multas appendices circa ventriculum habent, Ariítoteles ^ Gizainterprete.in codicibus vulgatis non z«as9- fed zzove legitur. | e Wbyades, "fpargi. He] Sparulum Ouidius inter pelagios pifces recenfet:R ondeletius litoralem facit ,cui fubfcribo:quem- admodumin hocetiam quodgregatim d :geregenus hocpiícium tradit: etfiid veterum nemo fcribit, vt ipfeforfan putauit. Rhyades enim non fparos, Ariftoteles ac Elianus gregarios facere mihi viden- tur.Oppiano finaris,blennus & fca rus in litorealgofo fub herbis PRICE uR vbi Saluianus ex antique codice manufcripto pro fcarolegit fparum;quod laudo. nam paulo poft idem poeta fcarum re&e ad- numerat pifcibus quicircapetras herbofas victitant. — — "ua4E * Laudatiffimi fcomber,falpa;fparus. Pliniuslib. 32, vt citatauthor Promptuarij:inepta. fimpliciter enim nominantur hi pifces lib 52.c.vltim.Sparulus pifcis eftexiguus & viliffimus, Rauifius. Martfalis lib.s.epigrammate ro6.ad Ponticum: R es tibi cum rhombo eft, at mihi cum (parulo. Hicefius fparum fcribit effe melioris fucci quam mznis fit, & alijs pluribus vberius nutrire. Glauco caro dura el. in o- mnibus lupoinferior:&;vt Xenocrates prodiditjnon minus ilupovincitar, quam ipfe fparum fupe- rat, Vuottonus.Coquus quidam apud Anthippum comicum apponit publicano, glaucum,;anguillam, fparum,nimirum tanquam lautos pifces. A'A«sCouo am xoscy«od qemos6 y Tu) EÓb TU Tto Du? v DEOR Ae D éaicy Epicharmus.fed ifta lautitia, vt fimus etiam dijs, ideft, locupletiffimis viris, non fit reijciendus,ad Ícaros priuatim pertinere videtur. | **.Sparus pifcis dictus videtur m7Dg TP amr auget" , qued eft palpitate: vt fcarus 39m TÉ exaugetyy Euftathius, Alberto Magno fic di&us videtur hic pifcisà telo miflili ruítico,quod fpargitur quando iacitur: habet enim(inquit) eandem figuram. Sed dictioni Grzcz origo Latinainepté quzritur. Sparus vel fparum . (mafculino neutrove genere )telum ruíticum eftjin modum pedis recuruum , vt ait Seruius.Eft & mi- litare quoque.Vergilius 11. &;neidos:Agtefteifque manus armat fparus:Saluftius: Cateri vtvt cafusar mauerat, fparis auclanceis, alij peracucas fudes portabant. Feftus. Spara minimi generis funt iacula;à . fpargendo dicta:quod paffim pugnando fpargerentur.Lucilius : Tum [para; tum murices portantur, tragula porro.Moppvo(g- & arae utyx/:à Matrone Parodo nominantur: legendumforte ueya^o, vt ad ambos referatur. | i f. Ad fartaginem emi gobium percam, fparum, aaocv, &c, Quidam apud Athenaeum. r H GT 210015] Vagicet: (alias Uxxate ) ys Aldo ; Numentus. * SPATANGJE , echini marinimaiores funt. Vide fuprainter Echinos. SPHENE vs, XOwab jinter Mugilum fpecies eft. i .SPHERIs marinis nidos alcyonum comparat Ariftoteles 9.14. hift. Videquaeannotauimus in Alcyo- ne aue c.& infra in Spongijs. DE SPHY RANA PRIMA SPECIE, RON DELETIVS. A p ams alij, maxim? Attici, xcepaw appellant. Latini fadim. Noftri Spet. Itali Spetto.Africani Node Scaumé. Graci huius temporis zQVesiae, ( Gilito ci AMaffarto te[bus.) Geza non te&te malleolum có- malkelus. ertt; cum Plinium(Lib.g.de hift.animal.cap.z. Jauthorem haberet,qui & fudim interpretatus eft, & Libgzcw. interpretationis cau(am reddidit.Eius hzc funt verba: Sunt pretereà à nullo authore nominati:Sudis Latine appellata , à Grzcis [phyrana ; roftro fimilis nomine , magnitudine inter ampliílimos rarus ,. ed tamen non degener &c, Sudis teli militaris genus eft: & paxillus acutus , qui ta terra i M 4 jo ae P - De Sparo. Lib, IV. 88s terra defigendus przurebatur, vel vt robuftior effet , vel vt tardius putrefceret. V erpilius: Stipitibus durisagitur fudibufveprzuftis. | | : Eadem de caufas&pa ab Atticis dicebatur. Nama teli genus eft Perfico belloinuentum,aut fti- mulus fiue ftylusapud Sophoclem & Ariftophanem. Idem fignificat «vea accentu in priore fyllaba. polito, vt differat plurali «ves pro malleolis.Phauorinus:Kéa aqsuvrreAov Nov, cv'eor s xo) eid|(O» ix —- 3vG- . igiturà eQuez, que teligenus fignificat deducitut zdv/eze. Idem etymum fecuti fant omnes, Nam Hipanis & Italis [petto diciturjid eft veru; & à noftris detracta litera fpet.Eftenim pifcis iftel6-- * 1 : Haus M es EE 2 a1 Atben lib.7. gus. & acuto roftro:Qua de caufa Speufippus acui affimilauit.Ex his SML eR Gazz error, qui SUME malleolum interpretatus eft : fimiliteraliorummultorum quieum quem Maflilienfes peisiouziou;id sh». Mafiilia efbpifcemTudzum appellant, Sphyrcnam effe credunt: cum zygznafit, non fphyrzna , que zygenaà jiz,r 7s; figuralibelle T.Grecorum fimili, nomen habet:eamq;;pifcem Iudeumà Mallilienfibus vocari vetif- sam ff, an fime fcripfit Petrus Gyllius, quod capitis tempora tanquam cornicula emineant, more ludorum qui /PPyrenam. fic olim Maffilizinduebantur.Sed dezygzna íuoloco. Bb ou | iw AdSphyrznam redeamus cuius duo funtgenera, vt autor eft Oppianus & experientia comprobat. P. ZEaopri(D- orato dibumoy GN; xj D Tkpo T€ — EQvgaavon Qoi oni e E: 4, z Vtraque pifcis eft marinus, lucio vulgo brochet dido corporis figura tam fimilis,vt qui proprium PA VUL nomenienorant Romz & in Montepelio,brochet de mer, id eft, lucium marinum appellent. Eft igi- (A) turSphyrenaprimi generis corporelongo;tenui;roftro prominente & acuto. Maxilla inferior fupe- riore maior, inacutumdefinens fuperiorem excipit; ficqueambz coeunt, vt dicas roftri vel oris nul- ; lam plane fciffuram effe , quam tamen maxima: effe oportuit,tum ob roftri tenuitatem, tiim ob pifcis voracitatem.Dentes illi funtacutiffimi, inosrecurui vt murenz,in fuperiore maxilla quatuor;in pa- lato duó dentium ordines.In media inferiore maxilla dens vnus in foramen »quodin media fuperiore maxilla exculptum eft recipitur, omnium inferioris maxille dentium maximus. Roftrum foris cala- | tum eft:eiuídem extremum,nierum, Oculifunt maximi:ante hos foraminavel ad audiendur, vel ad olfaciendum d eftinata. A eapite ad caudam per medium fere corpuslinea ductaefl ex Íquamis conte-- xta, reliquum corpusà fquamis nudüm elfe videtur.Sphyrzna colore Afellum emulatur.Eft enim vé- tre albo;dorfonigricante vel potius cinereo.Linea przdicta flauefcit initio,& oris interna pars.Bran- chiz fatis apertz fuht.Pinnz quatuor;duz ad branchias, relique in ventre, exigua;hz ad natationem conferunt.In dorfo etiguntur duc. prior quinqueaculeis conftat, altera fine aculeis eft : queruadmodá 3o equa ad podicemeft, Ventriculo oblongo eft cum multis appendicibus, inteftinis longis, hepateal- bicante. | . Carnecandida, fuaui, dura ficcaque,fed quodammodo friabili,& afelli carnem vtcunquereferen-' F te;cui & lupo precipuam autoritatem fuiffe Cornelius Nepos;,& Laberius poetamimorum tradidere. NM Quare non poffum non mirari Hicefium de quo hzc Atheneus lib. 7. zQuiaivae dne Veleug- veadi- d Moy P» puaréoag eva, ray y6y yos ci merdéic 3 rho yw, ed] e ou scysuv uA a 05 uero. Et alibi Athenas lib.8.A; e Queso (s ian , Ty yjy'youm elei veo Qiu repos. Quibus apette ratio repugnat:Qui enim fphyrenz plusalimenti przfta- mous Cori- xe poffent congris ; qui ex cartilagineorum funt genere; dura , ficca, lenta, glutinofaque carne? vnde te délios a7 elpruomseyosoress effe dixit Philotimus,quod approbat Galenus. Omnesautem nonfolum pifces fed «tveaxvos & carnes & quecunque alia quibus veícimurproprer duritiem & fucci contumaciam difficilius con- dan 2is logis 40 ficiuntur:vt veró difficilioris fant co ncoctionis, ita plurim um nutriunt. Non eftigitur vera hecHi- Pod da : ceíij (ententia;nifi f; phyrenzalium hic pifcem fubftituas: nam aliequi locus totus integer nonefbne 45, —— que &aefés alu y&l ow , sa) aS OAEC , £y v Alae 0E pteaclegendum:fed dixuoesc 32 lw yc aw, sto) AS OMA 6 s QUYVAla E pécscd eft, guítui iniucuridas effe , & ori ingratas, fucci bonitate mediocri. P Ceterum non fuerit alienum confirmare hanc veram eífe fphyrcnam quam proponimus. Acprimü A. eundem effe pifcem qui eQvgasve & xia dicatur, (atis docet Athenzus ex Dorione. Awejev eQvocavav. Spbyvenamets Qum, lu xam kbopaw E 7rlvv o (e DEG) ud rane negpots dvopuaiu c, im c Que vas ovo juo et we motu TOV S aocc. wor) oí A dh Ceifram «nd sol uc Ori P mroAd rl) e Qupaavaw kae xesoow z axrawiuog dera) c Qvpaume votum eirow m. id eft Dorion fphy- elfe pifeem. rznamait quam vocant ceftram.Epicharmus autem in Mufis ceftram cum nominauerit, non iam fphy ,. r€nas dicit,vtpote que ezdem fint.Et Attici Ízpius fphyrznam vocant ceftram , raro autem Íphyreng 5onomine vfi funt. | Hisaccedit Plinij teftimonium qui fphyrenam füdim conuertit à nomine fimili roftro quodper- | . inde efbac fidiceret;3 roftro acuto füdim nomen inueniffe. Deinde f; phyrena acui fimilis eft authore P qd ja S peu fippo apud Athencum: EcUovrT( 4 gato til eron xEsnews Qaa dvlus , exve Ades, Eft vero fph Y- buf. rzna,acus modo roftro acuto & longo. Poftremo longo eft corpore , vnde Oppianus 321a: appellat, Lil.7. id eft longas.Et Ariftoteles: Ka; rav phot aav Ey eue tan) [eA 2115 ad c Quamiva.. Ex longis anguilla, acus, fphy- . rzna. Mendofi enim funt vulgares codices,in quibus pro cQvea«a legitut Cvyooa. Nam zygenaincar- L:5^2. de iff. tilapineis nu meratur:que & fi magnus fit pifcis , longus tamen non dicitur, cum ij duntaxat longi di . RET | cantur qui pro corporís longitudine tenues fant admodum: alioqui omnes fere magni , etiam longi 7j 7 77 .. Gicerétur.Omnia veró que modo demonftrauimus in fphyrenam noftram competere nemonifi plane 60 cxcus ron videt. . | | 3 | DE SPHYRZNA PARVA, SIVE SPHYRAZNAZ- fecunda fpocie, Roudeleteus. (UC LLL i QvaMS phytzne fpeci£alterá efe diximus ex Oppiano;eá effe putamus que à nobis hautin nomina. A 12:2 ; Gggg 2 Eftenim B, Y. 084. ... De Aquatilibus. p Eftenimcorporis Jes fuperiori valde fimilis.Roftro efttenui & acuto,corpore oblongo;à fqua- riis nudo, ore paruo, fine dentibus,oculis magnis pro corporis magnitudine : cuteargentel coloris, carne & offibus pellucidis.Caudaantequam in pinnam termineturlatefcit & vulgo hodie à pictori- bus víürpatam cordis effigiem refert.Pinnas duas habet ad branchias,inferiori ventrisloco affixas ve- luci in fluuiatilibus:paruas alias à podice,quas fequitur aliaad caudam víquecontinu a. Alia eftin dor f medio fineaculeis.In corpore medio re&iffimaà branchijs ad caudam lineaduta eft. Hzc fphyrz- na'uperioreminor eft.narn palmi magnitudinem non fuperat. Candidior eft, roftrobreuiore; minus czlato.In ventteineft vefica oblonga,aere plena. Ventriculus & peritonzum nigricant. F Carneeftmolliore quam fuperior,& ad faxatilium carnem accedente. DE SPHYRJENIS DVABVS, (ETATE TANTVM (o differentibus,) Bellonzu. FK Sphyrenginterdum Marluciorum modo exiccari folent.Venetijs raro recentes videbis. In Galliaex Oceano nunquam,;quod fciam:in Corcyra nihil frequentius videndum occurrit. A Grecorum vulgus;quod ab Italis voces mutuatum eft, non Sphyrznas, fed Lucios marinos;,q uod Gallice du Merluz dici poffet;nominat. Lesbij Mitylenes incole Sphyrnam pronunciant: fed Gr&ci, quiin Afiaagunt;Zarganesdicunt: voce;inquam, falfaqua Belonz piícidebetur.Sphyrenam Luciü marinumideoin Grecia vulgo vocare folent; quod Lucio fluuiatili perfimilis fit: cum tamen res ea- dem non fit:nam Merlucius & Sphyrena differunt.Miror egocur eam Athbenienfes Ceftram dixerint. Maffilientibus vulgo cognitaelt , apud quos pes efcomé nominatur, quod fcalmo multum affinis (it, *9 id eft vtrinque faftigiata. 7 B EftautemSphyrcuaoblongocorpore przdita,cuius duz obferuantur fpecies, qua inter fe minim diffidere compericentur,nifi vetuftas indicio effet:S1quidem harumaltera Trachutum fiue Surum co- lorerefert,atque eodem modo füb ventrealbicat: Alteraautem fenefcens Morrbyri laterales pictu- ras colore affequitur. Lineam habent vtrinq; ad latera, vtin Lupo dictum eft; qugà branchi;s re&taad caudam fertur. Squamis lente multo minoribus obfepiuntur. Capita habent oblonga in mucronern delinentia, Oculos latos, czfios, dentesin maxillis oblongos; alioqui raros, vt luuiatilis Lucius. Hoc eis peculiare effe deprehenditur,quodinferiores eorum maxille;in Pelamidis modum, fuperiorem ma gnitudine vincant.Branchias vtrinque quatuor habent. Eorum pinnz mihi pro corporis magnitu di- 5 ne breues effe videntur. Supremum dorfi cacumen illarum duabus pinnis preditum e(Te comperio, quarum anterior quinis ariftis feu aculeis vallata eft:caudam bifurcam habent : Linguam autem fca- bram,& denticulis exafperatam;ad cuius radicem meatus rectaad cor perducitur.Cor porró edm fub quadam veficulaalba inclutum , que multispifcibus pro auriculis cordis fubftituta eft. Hepar fub. Aia totis ftomachumambiens; eumingyrum palpat. Pylorusà ftomacho confurgit ; tam multi- plici apophyfum feu cecorum czfarie intertextus, vt penitusftomachum contegant,quos nemonu- anerarepollet.Fel ab hepatis lobo dextro latere infolle oblongo dependet: reliquainteftinaadnume- rari poflunt. Natura huic follem vento plenum;ne adimum fideret, donauit, oblongum,;anteriori par- te bifidum, vtrinque in acumen exeuntem.Spina dorfi raris vertebris coagmentatur. A SuntqüiSphyrenam Oxyrynchum vocaridebere credant, vtputa quod roftrum eius videantacu- 4o minatum.Sed cum de Lucio fluuiatili agemus,iíta fufius perfequemur. | : E DeSphyrena,Oppianusiftis verficulisjta canit. | Si Spoyrena (Murznalegendü:vt oftendimus in Corollario de Murema)/rimretis clapdatnr i amplo, Latwn perquirit laqueuus quo lubrica terga Serpentzmin morem labayur vettbss avoplia. COROLLARIVM, A Zdvea ,( malim Xeveeva )pifcis marinus;qui ceftraab aliquibus dicitur, Hefychius. Sudis, Grace. fphyrena;roftro fimilis nomine; &c.Plinius.atqui non modo nomine,nempe acuminato,piícis hicfá- milis eft roftro nauis,(ed re. Mirum etiam inter pifcesà nulloauthore nominatosà Plinio hunc recen- feri,cum Ariftoteles (phyrenz meminerit: fed (emel tantum, quod fciam hiftoric 9.2. pifcibus grega- libus eam adnumerans. Àttici ceftram vocare folent, vt Strattis & Antiphanes apud Athenzumtefiá- tur.Lege plurain Corollario quarto de Mugile (iue Ceftreo, &c. pag. 559. Sphyrenamapudauthores alicubi pro ímyrznalegi,culpalibrariorum,in Corollario de Murena A. monuimus. Vocabula pifciá pleraque translata funtà terreftribus ex aliqua parte fimilibus,vt anguilla, lingulaca,(udis,Varto lib. 4.delingua Latina.Sphyrznam quidem aliqui Mere marinum vocant;propter aliquam corporis fi- militudinem,fed genere differunt,ficut percaetiam marina & fluuiatilis, Germanicum nomen non fa- cileeritinuentu,cüm in Oceano deetfe videatur hic pifcis. nullum enim ex Oceano fe vidiffe Belloni- us fcribit.quamobrem fingo em dee bechi : id eft Lucius marinus ; (quanquam & afellus Gallis Merlu diciturjid eft marinus lucius:fedafellorumalia Germanica nomina defunt.) Vel, em Spifsffeb.nam Itali quoque;Hifpani & Galli Narboneníes, Spettum hoc eft veru, vocitant.Venetijs etiam alium pifcem. Lucium mariniuarnominari quidam aiunt: vndecimum fcilicet genus tusdi Rondeletij, vel omnino. cognatum:quem cum apud me fuis coloribus pictum Bellonius vidiifet; Hepatum fuum effe aiebat: &c Lucij mar.noien eiattribui improbabat.iconem dabimus cum turdis.Mugilis fluuiatilis genus illud, quodàroftri figura Rondeleuus oxyrynchum cognominat, phyrznam fluuiatilem quoque dici poffe arbitratur,à quadam fimilitudine. Antuerpiz vulgo Hautin vocari fcribit, Gallice nimirum: nam & fecun dam fphyrznz marinz fpcciem,eodem Gallis nomine agnoícitradit.A uqéreod re Evgaave 302a- x^, Oppianus:tanquam duo fint Íphyrznarum genera, quod tamen neque aliorum fcriptorum quif- piam annotauit:neque nos , etíi multa iamdiu vi diligentia , aliquam inter eas generum differentiam animaduertere hucv(que potuimus. Pifcibus praterea qui circa faxofaac arenofa litora victitant,eas adícribitidem Oppianus. Ariftoteles veró quod gregatim dcgant , teftatur , cui experientiai pf cons jio Íentit.femper enim vna plures fere capi confueuere Saluianus. Raphis, De Spondylo. Lib.IV. 88; Raphisjid eft acus,fimilis eft fphyrzna;Kiranides.Fel iecori adiunctum habent pifces yaAto3ac &c. p aa) rdv paatpaoy Voy c eus y itg [J6Ndvus tod Ciyauvar, Ariftoteles hiftoriz 2. 15. vbi Gaza etiam fimiliterlegit, & prozygena vertit libellam.ego potius euveao legerim,quam eQupsavo vt Rondeletius.Zyganam qui- dem non rectelegi vel exeoapparet , quod ea ya^cad|,c elt: cuius generis pifces proximenominarat. fmyrzna autem,id eftjmurzena,longus ac lubricus pifcis efbinftaranguilla,qua cum & alibiab Arifto- tele nominatur.Sphyrznapalatum carnofümhabet pro lingua, Rauifius (fi bene memini )(ineautho- re, VrLucium fl.aliqui filurum effe putarunt: ita matinum vulgo dictum , quo dc hic agimus;glanin (A) qui putarentnon defuerunt: vtrique perperam,quod noftra de Silurofcriptafacileconuincunt. Qui lücij marini nomineà Cor.Sittardo quondam depictus ad me datus eft pifcis,forma fimilis eftt» hyvz- ^ nzprimzàR ondeletio exhibitz:fed caudz pinnam duplicem & diuifam habere videtur.in oculis cir culus ceruleus pupillam nigram ambit ; dorfum verfus latera fubviride numcrofis punctis maculo- fum eft; &c. ! : n mou ; )6AS Sphyrenz Oppianoin petris & arenis pafcuntur. JEliano de animalibus r. 5 j. pelagius eft pifcis: C fedibifinyrenalegendum monui in Corollario de Murena A.Kégpos Bmw xam , Sophronin Mimis: vbi Athencus botispifcemnealiqueman herbam fignificet, dubitat, E Vu Sphyrenzgregales funt, Ariftoteles. b derer ) D Quomodo é retibus elabantur fphyrgnz; Oppianus libro 5.canit, vt retuli in Murzna A, vbi etii pro E fphyrenis fmyrznas;in hoc poetzlocooftendi. [^na "de booa Hicefius fphyrznas dixit plus alere congris,quod Rondeletio non placet: nonimprobaturoforte fi F pro fphyrenis (myrenas;vt nos,legiffet. Vide faprain Corollario Murene 4. Addit Hicefius hos pifces . 9 gmelec lu ysCow, Rondeletius legit zxdléc. ego nihil muto,cum idem fit vtriufque lectionis fenfus: 6c eebic eleganter à fermone ad guftatum transferri poffit. Ceftrc lumbus, Képas?eqvs, ab Antiphane cá. alijs lautillimis cibis nominatus.Ouapiícium in cibo recentiaaut inueterata,omnem laborem & mor bum curant;ac omne faftidium , maxime cephalorum,& labracum,& fphyrenarum ,( £c legendum con- icio: codex noflsr ba bet ipirenarum )& fimilium,Kiranidesinfnequarti. — ! | Eft (phyrzna pifcis quem Theodorus malleolum. vocauit. quia «eve Grecis malleolum, fiue,vt H.a, Plinius voluitintelligi , roftrum calcat; fignificer, Hermolaus.fed de calcari Plinius nihil: roftrum autem nominans;partem in nauibus fic dictam ,intelligere videtur. Sphyra quidem Grecis iudim fo- nat; vtatbitror:id eft;palum acuminatum:cui fimile & eiufdem fignificationis vocabulura noftri v(ur- . panüensSchvvren.fudim verb latam éligno diffe&to;& oblógam preuftamq;,qualibusad fepes quidam 30 vtuntur,zin Schybe.aliqui quafi exitasn.Malleoli quidem Latinis,& Grzcis eadem rationc v» 27,inima tibia dicuntur;quod ceu capitula duoin extremo malleoadlatera promineant k/s,ac se arto Antes Epicharmus.Ceítram quidem ab acumine roftri cum Rondeletio dictamreor: quoniam .ceftra pro fti- mulo ftilove aliquando vfürpatur. Képo genus quoddam mallei ferrei , «0v6e2: e0o4. ,Pollux:qui hec Sophoclis verba citat: &&pa eigo Neo! to] XT ji H'Aeuve maa». hoc nimirü teli genus elt,quo equices cataphracti vtuntur:malleus quidá ferreus, vna parte ad ictü 1nferendü;alteraad pungendü cóparazus: ein "Reitbammtr noftri vocant.Kes2cadiectiuü, Euftathio idem eft quod xevrg?« & zo -,id eft pun&is vatius & diftinctus:& quanquameiu(modi inea quam Sitrardus mifir pictura fphyrenz doríum ap- pareat,noninde tamen potius quam ab acuta rottri figura, ccftram dictam coniecerim. Ceftreus etiam mugilum fiue genus fiue fpecies;ab eo appellatus à Grecis videtur:quia teli(ceítrz)modo; publica A- thenieníium pana; intretadulteros, Hermolaus: vt pluribus expolitum elt fuprain Corollario 1v.de mugilibus, pag. j 61. Aliud eft Z&cpa:ra(trum interpretantur: XmT4i£éev:hoceft,iradendo.. ... SpING vs, Xcíyy Q- pifcis; Hefychius & Varinus.Sed & (pinum interpretantut,az iov, quod auis no amen eft. r&U0/g|seyarivas, (forte rivwon; )Ooris.Scc.nominantur à coquo apud Alexidem. * DE SPONDYLO m DE Spondylo Oftreorum generis dedimus füprainter Oftrea,primum Bellonij (cripta, Gaideropo- A. " dasocantis;pag.643.deinde Rondeletij;pag.647.tertio Corollarium noftrum;pag.654.Hic plu- 4o raaddemus,tum deeadem concha;cum de alijshuius vocabuli fignificationibus.Spondylusnomina- 'turà Pliniolibri32.cap.vltimo;in Aquatilium catalogo. Leonicenus Galeni interpres verticillos pro Ípondylis reddit;aliqui vertebras & vertibula: quorum nullum apud veteres pro concha reperitur, quamobrem preftat vti Greco nomine.Gaza ex Ariftotele holothuriagenus longe diuerfum, vertibu Jainterpretatur.Sphondylos inter Concharumgenera Columella annumerat. Apuli & Siculi vocant Spondylos,Grzci Gaidarupoda;hoc eft,pedem afini;quod afinini pedis fpeciem fimilitudinemg; ge- rat. Huius extimz partes fcabre funt, intimz verólzues & candide. Duabus Conchis conftat, atque ex poftetiori parte vertebris quibufdam continetur,vnde nomen traxiffe opinor. M affilienfes Hoftia (deprauato numirum ab Offreis nomine.nam c£ « VWresffienfes offreas Hofles uocant, «t [cribit Bellontus appellant, Gillius.Acheneus has conchas, vt R ondeletius docet;ze«;74A« nominat:apud quem Pofidippus 5xívse; eo "QXx^sc, Gcc.memorat.Proferturautem fpondylus, vel fphondylus: ficut & afparagus, afpharagus.&c 60 roy vel eQéyyG-. Seneca & Macrobius videnturaccipere fphoridylum pro quodam pifcis gene- 're, quem iuniores fcinalium di&titant; Ariftoteles fpondylenam vocat; Ambrofius Calepinüs inSphó dylio.Atqui Macrobius fimpliciter nominat fpondylos inter ccene pontificalis prima fercula, cum oftteis,&c.Non igiturpifcis eft fpondylus : fpondylene vero nenomen quidem ví(quam extare puto. Z&tate noftra Greci pifcem hyfcam(/io fBarionem vaca: )tribus nominibus inueterant:rhachin partem e- ius doríuariam & fpinalem vocantes,quam noftrum vulgus fchinalem corrupte appellat: pleuram,id eft coftas& latera: hypocclion; id eft,aluum eius atq; pubem;Hermolaus. Atheneus horei ( ét&ynma) falfamenti fpondylum commendari fcribit, Idem. vbi fpondyli nomine partem folidiorem magifque callofam , qualis nimirum circa fpondylos;id eft vertebras fpingac dorfum eft, potius quam circala- tera & ventrem,acceperim, Quid fifpondylum,doríuariam illam partem thunni, & aliorum cefario- ^ COgss à rum pi 366 | De Aquatilibus 'zum-pifcium intelligamus? ex qua deinde falfa Athenzus preciofum falfamentum fieri tradidit, quod fp ondylum etiam appellat.nos fchinalem;quaíi fpinalem nuncupamus;Grzci rhachin, Brafauolus in &phorifmos.Genusidconcharum;quodà noftris fpoletta vocatur, corrupto forte vocabulo Greco; fpondylus Galenifuerit: fed nihil definio. Non defunttamen qui velint dactylos marinos effe Ípolet " tas.alij fpondylos putant effe holothuria Ariítotelis: que funt quivulgo fpongiolas marinas putent vocitari, Idemibidem. Conchas rhomboides cognominatas Rondeletio, Bellonius balanos eife (a - fpicatur.Sunt(inquitidem )qui S pondylos Latinis vocati putent, Plinius veró ad diuerfa animalia v« trüque nomen transfert;Paulusconcharum genus códylos fcribit , quos tu fortaffe fj pondylos dixeris, Idem Bellonius . & Vuottonus. nam hic quoque balanum, ac fphondylum Galeno & Columelle có- cham vnam effe iudicat;Plinio non item.Egoan balani nomen apud Galenum extet; iam non memini, 10 lib.;s.quidem dealimentis, vbide oftracodermis tractans eorum meminiffe debuerat,nullaeorum més — — tio fit;fed (phondylorum duntaxat. Ea veró que Bellonius de balanis tanquam ex Galeni libris refert, ex Vuottoniputo opere.mutüatus,non Galeni fed Xenoctatis verba funt.Macrobius Satur.3.13.1n Cos nepontificalis defcriptione,cum peloridas & fphondylos nominaffet, paulo poft balanosnigtos & al- * E bos,iterumque fphondylos nominat,vnde iN diuerfis habitaapparet. " E Limofaregio maximéidoneaeft conchylijs,muricibus,&c.& balanis vel fphondylis, Columella 8. 16. de pifcinisloquens. : | F Celerrime & vniuerfim maxime vinum alit: tardiusautem & paulatim caro bubula, & cochlez & fpondyli marini;& quecunque dura carne conftant,Galenus in Aphorifmos 2.18. Idem lib.3.de alimé- xis,fpondylos,folenas,purpuras,& huiufmodi oftracoderma omnia , dura carne conftare fcribit: vnde 10 & Áeginetarepetijt. G Tertianis mederi dicitur & fpondylus per fe( (pondylus pevca prius legebatur) adalligatus. | H.a. Spondylas concha;ab Athenzo Trachelus dicitur;fiueab aliqua fi gurz fimilitudine,fiue quod hu- ius generis conchae durior fohdiorque carofit.nam in vniuerfum quoque intellatorumgenere, caro ipfamedia& folidior:figura nimirum;vt (pondylus fufi,rotunda:quaita dura neruofaque eft;fi circü- àacenti comparetur, vt callus quidam videatur, Germanic dixerim dez kerzeg, qua(i dp, (Videin "Corollario de Oftreis ».)Infignis hiec pars potiffimum eítin pinnis & buccinis. Rondeletius noncer. uicemautcollum vertit, vtalij quidam:fed Graecam tracheli vocem relinquit. Videinpinnaeius:& in perna, vbifpondylum vocans.callum duriorem vel intetioreminterptetatur:eoq; pernam carere ait. Perne(inquit)pro Ipondylo grandis caro eft. Aliquando tamen fimpliciter pato pro carne oftreorum accipificut in nuce nucleum dicimus.Ztlianus de animalibus 14.22.9256 révevrz , ftrombi tendinem aiominat inter efcas pifctum,nimirum callum eius intelligens, cea Q- enim & révav eadem aliquan- do fignificatione vfurpantur. 7; Hicefiusid quod echinata fpecie cerniturin capite mugilis , 7949 «coi; c£ ueeploctytvov, f phon- dylum nominat Atheneus.nos quoque(inquit Braíauolus Ferrarienfis) à fimilitudine quam habet cá muliebri inftrumento,quod eft fufi perpendiculum fufarolo nuncupamus:camque partem ob amaro- rem proijcimusquamuis nonnulli comedant.Spondylus,nodus feu vertebra fpina dicitur, ( Eomerus pro (pendybs dorfiyaftragelos dixu item calculus eneus,quo fuffragia fuaiudices Athenis dabant, vtefta- pudIuliumPollucem.item verticulum quod apponitur fufis, vt nendo melius vertantur. Martialis li- bo 7. preanimalium ofliculis vtitur : Rofostepentefpondylosfinucondit , AuthorPromptuarij. 49 SEmóvBuAeiy n e QüvU AGIS dy QA gyro &y Vouadi ol cQayüuA don 0: eQVAQe d dvo aon ip O- ,Euftathius.« -Muc- Abcavre XQolualov Gera A9 159 028 xy Bovi vo muvveic,liad Y.de homine decollato in pugna. Animalium €eterorum nullum aliud radices à nobis dictas( ste fyluefirus vvifloloch:e pewcedant;centaurn ) attingit , ex- cepta fpondyli , que omnes perfequitur. Genus id ferpentis eft; Plinius pauloante finemlibri 27. Ge; Agricola.non ferpentem,fed infectum effe docet; quod Germanicé dicitur £ngere; in libro de animan- tibus fübterraneis.Spondylis(inquit) vermis intraterram reperiri folet;ita conuolutus, vt verticilli, quod Graci fpondylon vocant, fpeciem pra fe ferat. vnde nomeninuenit. Eilongitudo & craffitudo minimi digiti: caput rubrum. Sed quia hic vermis caret pedibus,& ferpit; Plinius fcribitgenus id fer- entis eft. Spondyle Plinij , (vozpre£o) Typhle vel Typhline antiquis, Bellonio eft,quz acus Ariftote- )? Rondeletio. Vide fupra in Corollario Acus 4. pagin. 12. Sphondyle radix quzdam filphiofi- milis veteribus memoratur, Euftathius. Interfphondyli) herbe, quam Diofcorides libro 2.defcribit;. nomenclaturas;legimusetiam fphondylidem:item araneum;phalangium,afterion.(unt énim phalan- giorum fpecies quedam, vt priuatim rhoxab acini vuz fimilitudine dicta; que in medio ventris ex in- feriore parte os habenc: ficut & (phondylus (quofu(imuliebres librantur) rotundus eft, & in medio pertufus.Hanc fphondyli fimilitudinem in herba iftius femine effe putauit Marcellus Vergilius: ego germinationum circa caulem rudimenta.globofa quodam inuolucro incluía, cum fpondylo compara rim.taliaenimin ea herba;quam nos fphondylium nominamus; apparent.Inuenio & cinare cacumie ma fphondylos vocari. T DESPONGIIS"BELLONIY', ; 6o B S? o Nc recentesà ficcis longédiuerfe,fcopulisaque marina ad duosveltres cubitos)nonnun- - ! quam quatuor tantum digitos immerfíis, vt fungi arboribus adherent; fordido quodam fucco aut mucofa potius fanie refertz víque adeo foetida, vt vel eminus nauíeam excitet. Continetur autem ijs cauernis,quas inanesin ficcis ac lotis fpongijs cernimus.Putris pulmonis modonigrz confpiciuntur: verum quein füblimi aquz naícuntur,multo magis opaca nigrcedine fuffufz funt. Putoauté illis fuc- cum fordidum,qué diximus;carnis locoà natura attributü fuille:atq; meatib. latioribus, tanquam in- teftinis autinteraneis vti. Ceterum parsea, qua Spongie cautibus adherent;eft tanquam folij petio- lus;àquo veluti collà quoddam gracile incipit:quod deinde in latitudiné diffufum, capitis globum fa cit.Recentibus nihil eft fitulofum;hzfitantq; tanquam radicibus.Superne omnes propemodum mea. tus concreti latent.inferne vero quaterni aut quii patent; per quos eas fugere exiftmamus. r ] E A1 Delpon- ;o0 hon! De Spongijs. Lib.IV. - 887 " Defpongijs recentibus hec Oppianus, interprete Lippio: LL . Ex Opprane, fufiseas fcopulis [pongas profpetlatacutzs: ———— nter fe santa na[cuntur caute virenti. Paulo poft; frrumpens pongas eibratafalerecidis — —— Feme[foryrumpitquemoras, cj» fune fodale; "ad drsonet, vt fundo fabito vetrabatur abimo. Alibi. — 4 fpongi cafisy tetrum qua fpirat odorem , m *Diflsllat famier, hominis que naribus bavet,— -Et fape extinguit, actabo conficit atro. D Spongias autem in recentesac veteres tantum diftinguunt , hoceft, in fordidas & mundas: eítque in eis mundandis difficultas maxima. Diofcorides in raras; fpiffas & Achilleas di(cernit: quarum o^ mniumviresexponit, Nosetiamin marem & foeminam à magnitudine & cauernularum raritate di- uiderefolemus. ! | | : DE EISDEM, RONDELETIVS A pifcibus caterisque animantibus marinis, tam fanguine preditis quàm fanguinis expertibus, ad Ordinisquem eatandem deuenimus quibus parum fenfus, motufque ineft: poftremo veró ad ea quz ijs prorfus ca- ie aisd rent, quzque plantis fimiliafunt, in quogenere funt Spongiz: eas enim eiufmodi effe vt fenfu mo- "Tib. 3 vRpUh tuqueomni deftitutz fint. priore parteopetis noftri demonftrauimus. Reliquaigitür quedeSpon- | gijs dicenda fünt more noftro pertractemus. : Dicunturà Grecis avdyyer && mroyyiei: & earum pifcatores, avoyyé, ipongiatores vel fpongiarij. A A fpongie natura molli, laxa & fiftula, quecunque funt huiufmodi fpongiofavocantur, Vnde pulmo- H, à, num noftrorum fubftantia (pongiofa à medicis vocatur, & laxa caro prahumidaque que in vlceribus . accrefcità Chirurgis. Marcellus medicus fpongiam appellat que pruno fylueftri adnafcitur,& quein zo ruborofarioagrefti, quam pharmacopei hodie Spongiam bedegaris nominant. i Sed ad Spongiasmarinas redeamus,quas in diuerfa genera diuer( autores partiti fünt. Diofcorides, Á " ESpongijs mares appellauere;inquit tenui fiftula, fpiffas, quarum dutiores tragos nominarunt. fce- IP d iim minasautem;quz contrarias dotes habent. Arift. quatuorSpongiarum differentias conftitnit, Nam $^" uliz rarz; aliz fpiffze : aliz tenuiffimz, fpiffiffime, validiffimeq;, quas Achilleas nominabant. Molli- tudinis,duritiz, magnitudinis earum differenticàloco& fitu famuntur. Que primi funt generis,ma- » gnitudineampliffima fiunt, vt circa Lyciam, quz fecundi generis, molliffime. que tertij;duriores.(a« Qeompoi.) Omnes qua inaltis tranquillifque gurgitibus funt, molliores efficiuntur: quzin fummis (a- xis, & ab vndis procellifque agitatis, duriores. flatus enim ac tempeftates , Spongias & ea qua in marí nafcuntur duriora reddunt, & incrementumimpediunt. Quartum genus earum eft quas aplyfias vo- 39 cant; quianunquam lauentur, quafi illotarias voces; ait Gaza. hz ampliores quidem meatus habent, fed reliquototo corpore deuíz fant: nihilo tamen denfiores faperioribus » fed lentiores, & omnino pulmoni fimiles. Eadem tradit Plin. éx Ariít. Colore differunt: namillotze nigricant; quedam croceze Lib. funt finefuco. Arte candide fiunt; vt radit Diofcor. à molli(fimis recentes perzftus(zflatem) tin&e — — falis fpuma; quz petris cohzret, infolantur 1nuer(x. hoc eft parte caua fürfüra fpectante, & qua ab- Íciffg fuenifsdeorfum. (sd tja soo fuma: x vers rra?) à Somopat» atqui caua pars eadem mihi videtur;qua amputantur: oppofita veró, gibba.) Si veró eftiua ferenirate;(etiam) ad lunam fternantur perfufe falis fpuma, aut maris aqua, maximü candorem referunt. Tingebantur etiam in deliciis aliquando & Pur Lil3tio4p-Xh pura, tefte Plinio. TriaSpongiarum genera nobis notahzc funt. Primum earum eftque rare funt, pa- centiffimaíque habent fiftulas, quas nulli alteri rei aptius comparare potlüm, quàm hepati humano o membranafua fpoliato;& per medium di(lectosin quo tum cernunturinfinitarum venarü fiftule, qua - rü alic funt maxime; alie minores; ali; minime, tamen feníui patentes. Vocatur à Gallis groffe eípon e. Eiufdem generisaplyfias effe puto, (ed prope limum & fordes naíci, quam ob caufam tam fordide Es vt elninon poffint. Secundum genus eft denfum, quod paruas admodum fiftulas habet: & tenue quod ad craffitudinem corporis attinet. & molle: tantumq; mollitudine differtà primo genere,quan- tum ftupa craffiffima afperriniaque, à delicatiffimo & tenaiffirno lino. Noftriefponge femelle appel- lant; & eftcolore mali arantij. Tertium genus-eít denülfimum; fpiffum; validum , cinereum, alcyonio tam (imile, vt vix nifi guftatu vtriufque difcrimen agnofcas;'Hoc fiftulofum non eft,fed Ízpius cauita- tem vnam, & eamamplam habet, in quacancellus hofpitatur: | "aes His fpongiarum generibus explicatis, tuncde v(u dicemus: quiapud veteresfrequenserat,& val- Ej, — yo de mulciplex. Martialis: Hac tibi forte datur tergenidis Ípongiameníis Vtilis,expretfo cum leuisim- bre tumet. Preftabunt& ftrigilum vicem, linteolorumqueaffedtis corporibus. Ec contra folem apté protegunt capita;Plinio tefte. Éadem ratione nos qu. rcomam non alimus ad detergendum caput com mode vcemur, maxime afperfo fale bene contufo. G«len. aliquando noua;aliquando antiqua fpongia -vtendum cenfet, (epius lota in libris ad Glauconem & methodi med. Vt cum re(iccandiü, digerendüq; G in cdemate, in febribus, in alijs calidisaffectibusfpongianoua & lota: recentibusenim plus falíu. ginis ineft. Corpori adhibentur modo ficcc, modo cum aceto, vino; frigida, aqua celefti, cera, polca, melle. His fanguis rapitur ini fecando, vt curatio perípici poffit. fic quum corporum diffectionem tra- &amus;fpongijs vtimuradebibendum fanguinem venis affatim profluentem, & partium confpectü nobisaditentem. — Ad canum morfus vtiliter concifcimponuntur;ex aceto, aut frigida;aut melle, 6o abundéfubinde hume&tands, ait Plinius. Sed neque hic frigida, neq; acetum mihi placet: ab his enima intro venenum Woven mel prod«ffe potefttum venenum digerendo, tum attzrahendo.Cir- cumligantur & hydropicis ficce, vel exaquatepidapofcaue,vtrunq; («/ vtcung,)blandiorib. opus eft, opeririueautficcati cuté.Nos fumma cum vtilitate ventri & tibijs hydropicorü fpógias Mb. cute tantü acu perforata:tum .n. facilà percarnis inania fpatiaaqua effluit. Chirurgi in vlcera fiue vul. nera capitis & thoracis vtiliterfpongiam molliffimá immittunt, vt (anies defluat, & à (pongia exhau- ziatur. Eadem & ad vlcerum oras dilatandas vtuntur, vel filoalligata, cum ftricti funt (inus, vel cera li. uida denfata: vel (inefilo & cera; cum magna funt vlcera, & parum profunda. Cum cera veró fic pre- paratur. A lapillis, conchulis; alijfque que in fpongiarum fitulis latere folent diligenter expurgata, ceraliquefa&ta perfunditur, tü inter tabellas duas expreffa, attenuataq; in früftula diffecatur.Preterea fanguinis profluuiüfiftunt exaceto;aut frigida, NO alia quidé qu&exiccandi facultate Spongiz id faci- Ak EN a 3 Ggg8 4 unt: quia ' : "9*1 reos 888 De Aquaclibus. unt: quibus & illud accedit, quod ferofo & tenui ab ijs exhaufto, quod craffius eft fpiffatur, venefqie : . tuncobftruendo fanguinisimpetum inhibet. Idem eadem de caufa efficiunt falicis & cannarum flores sd ; & pili tenues leporis. Rurfus víta fpongia vetetes in multis ví funt. Vritur autem vtalcyonium;auto- Lib.s«.capai, re Diofcoride, ideft, cum fale incrudum fi&ile mittendo; & oblinendo vafis fpiraculum luto, itaque fornaci mandando: & cum figlinum perco&um faerit extrahendum. Idem Plinius. Et oculorum cau- facomburunturin crudaollafigulini opertis; plurimum proficiente eo cinere contra (cabritias gena- Ibidem. rum, excrefcentefque carnes. & quicquid opus fit ibi diftringere, fpiffare, explere. Vtiltus in eo vfa lauare cinerem. Cremari etiam cum pice | Meier Omnium, ait, cinis cum pice crematarum fanguinem fiftit vulnerum. Crito vfta vtebaturad conferuandos capillos; vt videre eftapud Galenum lib.2. de compof. med. x£ «zs«. Idem veriffimé tradit vftam acris effe & digerentis facultatis. Cartera petes ex lib. 1. de facultate fimplic. medic. . COROLLARIVM. ei m m Spongiam non fentio effe animal, imo vix Di dn s : quoniam tamen? vulgo quidam ceu animal quoddam marinum eam effe putarunt;eaqy occafione Rondeletius quoq; & Bel.de ea pertractarunt in Aquatilium animantium hiftoriaymeo etiam Corollarioipfam dignabor.Equidem & his ineffe fenfum arbitror, que necanimalium, neq; fruticum,fedtertiam ex vtroq; naturá habent, vrticisdico & fpon- gijs, Plin. ficautem circumloquitur ea, que zoophyta Grzci vocant, plantanimalia Theodorus. Eta- libi: Animal cffe docuimus;etiam cruore inhzrente. Sanguinem Op. quoq; £lian. & Pluta rchus ei contribuunt. Spongianoneftinanima, nec fanguinis expers: fed partus maris animans faxis innafci- tur, quemadmodum & alia quzdam animalia, /Elianus & Plutarchus. Oftreocum generi capitanulla; nec fpongijs: necalijs feró; quib. folus ex fenfibustactuseft, Plin. Aliqui narrant & auditu regi eas; contrahiquead fonum, exprimentes abundantiam humoris; nec auelli petris poffe, ideo abícindi &c faniem emittere, Idem. fed in quibus de fenfu tactus dubitatur, illisauditumadfcribereabíurdum eft: anonminus quam quaternarium alicubi conftituere,vbian omninofit vnitasnon conftet, Et rurfus: Intelle&um (Se»fgz ) inetfe ijs apparet, quia vbiauulforem fenfere,;contractz multo difficiliusab(tra- hantur: hocidem flu&u pulfante faciunt. viuere efca manifefto conchz minutz in his repertz often- dunt. Et Arift. lib. s. hiftoriz: Senfüm & fpongijs effeaiunt, argumento, quod ad euulforis acceffum contrahuntur, ita vt euelli difficile fit : quod idem etiam faciunt quoties flatus tempefta(q; vrger, ne fade fcde pellantur.Sed (unt qui de hoc dubitent,vt qui circa Toronam incolunt.Narrant n. procul- dubiobeftiolas qua(dam, velut tineas lumbricosae, & eiufmodi alia confiftere intrafpongias , atque ali: quas & euultis fpongijs pifciculi faxatiles deuorent : qui vel radices abfumunt totas quz inhz- rentes faxis remanferint; ( Hac e£ alter verti po[[nst. vide snfra in *D.) Si eueneritforté vtfpon gia abrum- patur, refiduo item naícitur & completar. Item lib.:.eiufdem operis:Spongia fenfum habere aliquem 4Hhn fentiat. : creditur:argumento, quod multo difficilius abftrahatur, ni(i clanculum agatur, vt referunt auulfores. Demotu[pon- Suum etiam quendam motum habet fpongia: veruntamen animalculo (beftiola,quz araneo fimilisin giarum, eadeyit;) ad fe fenfu afficiendam, atque illud admonendam quod fitanimata, eget; (&c; vt in p. rcfe- retur;) Zlian. & Plutarchus: tanquam non per fe animata fit, quod ad fenfim motumque,fed per ac- cidens,vti caro feré animalium per neruos. Ínaqua dilatatur & conftrin gitur, (zipyirum dum. petris ad- 2o bayet,quanquam boc ear att fal[orn videtur. agt non vaftper accidevs fieri: ) extrammobilis eft, Alber. Quadá 4o .. immobiles funtà faxis: quedam autem funt mobiles de locoad locum: Idern, fed falsó. Ariftot. enim Que hiftoriz s. 16. de vrticis & fpongijs (crihens: non his; fed illis hoc attribuit. Rondelet.lib. 4. cap. 10. fpongias fenfu omni carere liquido oftendit: cum neque vicus in eis, nec nerui vlli fint: & amputate renaícantur ex radicibus relictis, quod nullianimali competit: nec fanguinem ine(f? dicendum , fed fuccum duntaxat hunc effe quoaluntur & accreícunt:& animalia quedam non tam eis efcam effe;quá intraeas viuere. Contrahi autem eas per accidens,cü quz in eorum cauis animalcula funt contrahun* tur. & Ariftotelem non ex fua; fed vulgi opinione ius eis attribuere. addit enim à: aci: ex fua ve- | (apa) | rofententiaalibi dicere, fpongíam omnino plantis fimilem effe. Haec fere illic Rondelet. Sed fortéa- ply6iz di&i fenfum habentaliquem. de quibus fic Arift. quinto hift. ed 16. O 40A cty&szu 9 taa Aise aao (Pulroe mar.) 2v1ov 1876 T3 fO" 19€ Eye. earundem fubftantiam ab alijs differre fcribit , & in vniuerfum aLuc- vaàs efTe, hoc eft, fimilem pulmoni, 6ue vifcus, fiue zoophyton marinum, (cui proximum vitz gradum habent fpongiz) vt dicetur, intelligens. Hoc genus (inquit) meatus quidem magnos habet : z 4| 47«o qmi vév ies niv, sev I eruxvTepOV gl) "yAua y gü repOY 6s T axro*y'ye's s rà uu oov SN Ujuovid sc. Gaza vertit: Nih.lo tamen denfius, quàm quz anté enumerauimus genera, quanquam lentius; & ex toto pulmoni fimilius cernitur. quafi legerit, 43:3? gmvvomgor, aa yin pompa» te cc. mihi locus fufpe&tus eft:& pro 22. for- té nA» legendum: aut fi j9: rede legitur, pro copula x4) proxime fequente, vel àào,vt Gaza;vel 4? po- nendum, vt fententiatota & comparationis ratio melius conftet. fed pra cateris placet pro 43s legi z- Av: vt aplyfiz fubftantia multó cum den(iortum tenacior fit, quàm fpongtz proprie didts:eaq; ratione etiam qi & ucvo3a:, (vt v ouvoAo, id eftvno verbo comprehendatur,quod iam duob. dixerat, ) id eft pul- moni marino fimilior.qui & ipfe fubftantia (faltem externa) denfatenaciq; conftat: Corio .n. duro in- tegitur, ficuti holothuria & ftellz, vt Rondelet. docet. Hinc nimirum fit, vt propter denfitatem tena- citatemq; lauari hoc genus non fitaptum. Vetustranslationon eftmihiad manum: Albertus quidem Gradus natu- hecverbaomifit.Pulmo quidem vilcus, hoceftanimalium pars, nec fpiffus neq; tenax dicendus eft. r4. Ergofuerint gradus aliqui nature, vcalibi, mirifice femper s u£zw 49 zw Qone/(ovro appetentis;ita in tranfituà früticead animal, Poftinanimata corpora, media quzdam forté fequuntur: tertio animata vt planta. In Plantarum fine; zoophytorum initio fpongiz fünto; primum proprie dicta : deinde aply- fic; pulmones, holothutia, tethya; ac multa deinceps zoophyta, «lia feré alijs perfe&tiora, v(q; ad con- has, quas fuperantcochlez, &c. Hanc noftram opinionem propemodum confirmat philofophus, quarti de partibusanimalinm cap. 5. his verbis: Tethya parum fuanaturaá plantis differunt. fantta- men f5ongijs vinaciora, (Zenxaireg: sd eff» prepits ad ammaisim naturá quàm (pengia acctdunt.) quippe cura 5-2 1 | o! fpongiz jo 6o » :. ay" | | De :Spongijs. Lib. IV. 889 fpongie omnino vires habeánt planez. natura enim continue ab inanimatis ad animalia tranfit perea quc viuant quidem, fed non fint animalia: itavt parum admodum differre alterum ab altero videatur, propter fuam propinquitatem, Spongiaigitur,vt di&um eft,cumadhzrendo tantum viuere poflit;ab : folutaautem nequeat viuere, (viregue »moa) fimilis plantis omninoeft, quz autem holothuria vocant & pulmones, atque etiam plura eiu(modialia in mari, parumab ijs differunt fua ipforum abfolutione, viuunt enim fine vllo fenfu, perinde ac plantz abfolute, nam & in terzcftribus plantis funt nonnul. la eiufmodi, vc epipetrum, &c. Fttethyumigitur, & quicquideftgeneris eiufdem, fimile plante eft, quiaadhzrendotantummodo viuit: fed cum aliquid habeat carnis; fenfum aliquem habere videri po- tcít. itaque vtro nam modo (tatué&ndum fit, incertum eft, Hzc ille. Quod íi detethyis que perfectiora xo füntípongijs; & non adhzrent, & carnisaliquid habenc, «llane fentiendi vi polleant, dubitatur: cer- té fpongijs, que & adherent, & carnis nihil habent, fenfusomnino nullus attribu1 poceft. ! ' Intrlingui Lexico Munfteri, Ípongiz nomina Hebraica,(faltem Hebraicis characteribus fcripta, ) ANossina in dio inuenio hac : Saphog, (hoclegiturin Enangelio Matthei Hebraico) Ared,Adak,Sib,C amahot,Ekba, 4/6 bnguiss Akuba,Zipore. Ex his primumacceditad Grecüm Porgosdice: & alfefengi apud Auicennam: (nam lapidem fpongiz vocat hagiar alfefengi:) alibi asfengi albhar, id eft, Ípongiam marinam, vt lib. z. Cap. 5. 602, Apud Syluaticum etiamasfengi legitur; & quzdam, vt conijcio, corrupta, vt affegi albach , pro fpongia mar, & geffafe, gefrife, (eofe: & alacer frange pro lapide fpongiz: item fapea profpongia, Ga- menapud Albertum ex Auicennain Ariftotelis hift. librum y. cap. 16. Perficum [e fuerit. Spongia Grzcis etiam, fed Attice, oreyy«o dicitur, tefte Suida: ar?yyO- communius eit... Memini & eQ3yjay ali- 30 cubilegere. nam zz. & cQ. aliquando permutantur, vt infpondylo & afparago. hinc e9:yj4cv diminu- &iuum in Acharnenfibus Ariftophanis. Italis nomen feruat Spogna vel Spongia. Galli efponge. Ger. mani etg Schvvamm. liueà natando; quod leuitate fua innatet: fiue Greca voce inter Jehvwamm: vtà [phyra,, Schuvyre. Angli a Sponge. Bohemi Huba. Turca Bülud. Ariftoteles quatuor fpongiarum differentias conftituit, R.ondelet; Atqui Ariftor, hift. $. 16. diftin. Gé^ero, &ius agit. Genus (inquit) (Ípongiarum triplex (tatuitur. Ecin progretfu: Aliud genus eft quod aplyfias vocant: hoche fpongie quidem nomine appellat;tanquam peculiaris naturz,vt explicabimus inferius, Omninoquz "- A quillisque ('&ierci, id ef, temperatis quod ad catorenz et fiis ) infünt gureitibus, molliffime funt. atus enim ac tempeftates (x euo, frigp) [pongias quoque, vt czteraaltilia ( s $vé- pcs) reddunt duriores, & incrementum impediunt. quamobrem Ípongic Hellefponti fpiffz & afpere 5 o funt, (tragsmmirzm,) & omnino quas mare vltra Maleam promontorium, (auod minc capit Maleum ap- pellant, ) cicraque ferc differunt inter fe mollitie duritateque, Ariftot. Eadem Pli nius,vt breuiffimeni- - mium, itaque pleraque falso, h oc eft contra Ariftotelis fententiam, ex eo repetijt: his verbis: fiunt manz, fed molliffimz circa Lyciam, in profundo autem nec ventofo molliotes: in Hell afperz:& deníe circa Maleam. .. i Spanganum tria genera accipimus: fpiffum ac predurum & afperum, tragos id vocatur: minus Mage fpiflum, & mollius , manon. tenue » denfumque, ex quo penicilli; Achilleum, Plinius. quem Gra- cam vocem manon reliqui(fe mireris, cum adicctiua fit && opponatur denfo feu fpilIo, quod zvxiy Grzcidicunt. Rarum vertere potérat, ficut Gaza rarum & folutum hoc genus dixit. Vergilius re- tiarara.— EtPliniusipfealibide fpongijs: Aliqui raras tantum ad fanguinem fiftendum cum pice 49 vrunt. Columella: Namnifi raré conferitur. Etalibi: Et mediocri raritudine optima eft vitibus terra. hinc & verbum compofitum, diíraro: & quoidem Columella vtitur verl que ;interraro. Rarum igitureft, à Graco zgeai» per metathefin; (quod & uavà dicunt;) quod multa habet interualla;fiue multos meatus fabtilioti aliquo corpore (vt s&re; velaqua) plenos. quamobrem etiam pro fubtili cenuique etiamf& porosfeu meatus nullos habeat, (vel vt Scaliger vult, protranslucido; vt in aqua quod Greci Ael 8c Aefilouse*: VOCant, ) accipitur. --- Refolutaque tellus | In liquidas rarefcit aquas, Ouidius. .A'saidv: latius patere putoad omniarara corpora, tum dura, tum mollia: wav)» veró & 45», ad mollia tan- tum ; (proprié quidem & frequentius, ) que cedunt compreffa & tub(idunt, ac pauló poft redeunt: fic fÍpongiz genus avi appellatur, Xou4;»» grammatici interpretantur ya», hoc eft, laxum » foluturm. quare & mollis effoeminatusque homo xav» appellatur: cuius animus fractus facile cuiuis libidini , Cedit, necrenititur. Etloca paluftria, laxiq; foli , «ud405 nominant. Xop Quen y cl v awvbrepst 7$ aigam d, .39 Heíychius. Similiseftvox Germanica Suppff, & Sumpfacht, de terra paluftri. Scaliger tamen pu- micemquoque zjqóvdixit, — Asesac Qutvas brew AÉyertu b "y alivoc s dvmxenidiome vá vrüX iva y iis Quen O uxo Qs .Seo£vn, Euftathius. — Idem inlliad, 5. interpretans verfum poete: AV 6 uo de XariAoiws Descot ÍndAs P certa egy uito értv di atopa TOV Turic erc T TT«A0v enim ( inquic ) aliqui vocant deformem ac turpere: quá&- lemfieriimprecatur Achillem, formz & pulchritudini eiusinuidens. vel cibAores pro eo quod eft la. xetacreíoluat, xA mUL ig) TRU m CP GoJiic. DAI 3 a2 Seulul &y e. Quidam ( Opp.) pifcium genus edo dixit progulofo. Apud Lycios quofdam ei$Aéc etiamnum dicitur de homine ignauo & focorde: ijdem fu- per huius vocabuli (ignificatione interrogati , 79» interpretantur, vtipfiloquuntur, vel ( vt vul gus alibi) (cy év: hoc eft, co Qs vt literati;qualis fcilicet Ípongia eft; & que vulgo nominantur Colo (fengs o feyítan.) lidem Lycij vasfqxa tA etfe dicunt intrinfecus, id eft fetulam fun gofam. (babet .n. medallam, éo quam Dio[corides &vise savlun vocat.) iri «9 ixetvsi asd iubar 00A QD esv y r3 reci opo x2) a/muxvorme., Itag; homoo- QA; fuerit, non folidus ; conftans aut firmus ad res agendas, fed laxus, iners ,folutus inutilis , mollis, ignauus. Tous cQ Aw aor, iyi Avo, odd poc qpawyi y 4d 1) yoyou^ic. funt enim radices ill ( Cuartilags- nes generis vocat "Plin.) molles & laxe, Hucufq; Euftat. Noftri Lug vel Lock appellant; quod molle & la- xum, & facile compreffüm fubdit. aut loco cedit. Diofcor. lib; 5. in capitibus denitro, alcyonio, adat- cc; fpongia, rarum & fpongiofum concrementum fignificans;his vocabulis vtitur: Kavrwrevenudioov aioves ez oyyadts Tis À Axtuovioy aux éct t9 pu Dvev, wo) d) ideiy qra*y'yaiüéc, a 5) EEG, XP yu 9 ao Sua. Tiltgusyius Doc A ete, 3 a e*y'ye koixez Ke pov qi tes stan) uU xsvov , tvXolley Xiaget avro: n Goimács aAuovia Td Mac Aou xs)mAvxiu. Idem reprehendit cora] lium remeocyyaid)ov e 403 sp edvov, Oppianus ardyyse meAvredcsuc Cognominat. Scam- ssonigliquor probatur uA QQ, x?24D5, Die any yas tx AvilasyrQoyyati Diofcorides. Idem cinnamomum x GUAILGm, polata, à fpongo, Maxime efponto, u adichillea. Penicilli, PDiefcorida decus. Trati, Apa. 800 De Aquatilibus. j quartum dixit y «vor oj nyc td oiu, Gallaaltera eft parua, xovduoAd9nt, nÜxeg, aseo: altera (ina- gna) Aetas x9) verendion, (Galeno xav, ) Diofcor. Dixerim fan& xazvoy quod molle eft & facil: comprimitur, nimirum propter potos, fiueilli manifefti fint; fiue minus:vt (zpe nonaliud quàm mol- lefignificet. Animalis corpus macilentum; plerunque rarum dixerim: obefum veró, x,45vo, molle & laxum. Meatus & poros, vnde fpongiz rarz dicuntur,Pliniusfiftulas nominat, Grzci e1eoyyos potius, id eft, cauernas, quàm ave, yya«, id eft, fiftulas: Ariftoteles Jussu, Gaza vertit cubilia, maluitlem fi-- ftalas. Oi xdglvAci Tli cüoaw uova Ey um 1g aveirétops Ariftot. de partibus 4. 15. Hzc mani vocabuli Grz- r ci occafione digreTi protulimus. ^- Medici infcitiaad duo nomina eas redegere: Africanas, quarum fiftnius fit robur: Rhodiacafq; ad' fouendum molliores. Nuncautem molliffime circa muros Antiphelli vrbis reperiuntur; Plinius. Et rurfus: Quidam eas itadiftinguunt. Alias ex his mares exiftimauere , tenui fiftula ( i4 eff pareififfulis) fpiffiorefque,perforbentes,& quz tinguntur in delicijs ("debuleepute) aliquando & purpura. Alias fce- minas maioribus fiftulis ac perpetuis, E maribus durioresalias, quas appellant tragos, tenuiflimis fi- (tulis atque denfiffimis. Candidz cura fiunt, vtin E, referemus. Spongiz quas Achilleas nominant; tenuiffimz funt, & fpiffiffimz validiffimzque. id genus galeis ocrei(queinferitur: eoque minus ab iétu cieri oie (décor. alia le&tio videtur zov. Ponitur fub galeis ferreis, vt non inducat dolorem percuffio gladij, aut alterius rei , Albertus ex interprete Aui -' cenne.)Inuentu perquam rarum eft, Ariftot. Hermolaus galeis & ecreis inferi (cribit, ne ftrepitum geftatucieant, Et rurfus: Molliffimz quz fpiffz. nam Achillez torofiores (290»4nec:. id molli opponi- tur, vt & eCapbi & spvQviv aliquando) ijs conftant. Acliilleas quidem dixerat effe fpiífiffimas. nunc veró fpiffas Achilleis molliores facit.Sunt.n. primum manz;deinde quz eis opponuntur fimpliciter fpiffe: tertio Achillez. quas etiam tenuiífimas dixit, hoceft (vt egoaccipio ) minimis & creberrimis fiítulis peruias: vt non aliud hic fit Aezlórwm, quàm Aeztórgrm» Diofcoridi. hzc ipfaautem pororum & parui- tas & crebritas, fpiffitudinis earum caufa eft:& (piffitudo fort foliditatis,? e sé mmG-. Secundi autem generis fimpliciter fpiffc videntur di&tz, comparatione primi; vtpote frequentes:quanquam fpiffiores eis (int Achillee fed inuentu rare, &alio etiánomineinfignes. Achillee fpongie peculiarf hoc ; quod galeis fabijcitur teneraenim & mollis cum fit, caput àferroatteri prohibet, Achil: inuento, Varinus.apud Albertumlib. 14. deanimalibus; hoclegitur de Albyros tanquam piíce. pifcis eft ( in- quit) fortiffime pellis, ita vt eam milites£ub galeis capitib.aptent, ad i&us quoslibet & gladiorum fi- nelefioneexcipiendos. Spongie Achíllee vocantur, que funt robuftiffime : ficuti hordeum Achille, quod przftantiffimum, cuiufmodi equis fuis A chillesobijciebat, Celius Rhod. ex Euftathio, A'»/2.ev | tShaxa Atiftophanes & Sophocles dixerunt: Hefych: interpretatur Achillis infülám Leucen dictam, circa quam etiam Apos dino funt: aliqui veró ( inquit) fpongiam, eius generis quo oculos abftergunt; oc cvv idu uic So mbavmv, Leporis pilo, quia mollior delicatiorque eft, fpongie loco vte- bantur plerunque, purgandis prefettim detergendiíque lippitudinibus & gramijs oculorum, vt plu- tibus fcripfiin Leporis quadrupedis hiftoria;ad finem fegmenti e.quanquam & aliter fpongie ad ocu- los vfüs eft: nempe formatum ex eo collyrium, ceu penicillus quidam, & liquori alicui immiffum, vt imbibat, fuper oculis comprimitur, vt inftilletur remedium: vel etiam fpongiaaliquoliquore madens imponitur. Spongiarum genus tenue ( A«zfézegrer , vt dixi ) denfumc ue, ex quo penicilli, Achilleum vocatur,Plinius.. Etrurfus: Trogus author eft, circa Lyciam penicillos (fpengias perricullts apta: ) mol- liffimos nafciinalto, vnde ablatz fint fpongic ( fienim eueneritforte , vt fpongia cum euelliturab- rumpatur:refiduo item nafcitur & completur, )Peniculi vocantur fpongie aptead oculorum rumores; & ad tergendas lippitudines.vtiles , 1(idorus. — Peniculi, fpongie longe , propter fimilitudinem caudarum appellate. penesenim vocabantur caude, Feftus & Cicerolib. ». epift. ad Papyrium. Cram- matici docent, omne , quo adaliquid mundandum, detergendum , illinendumue vtimur, penicillum vel peniculum vocari, prefertim fi ex fpongiafit fatum, &c. Penicillo etiam pictores pingunt. Ger- mani nomen eiusinftrumenti à Latinis fümpíerunt, ein Berfel. Peniculis vulnera ftipantur , velideone claudantur; vel vt aperiatur magis. Nomen eius Grecum non inuenio aliud quàm axiyyG-: proin- ftrumento verà pictorio yazq & amend apud Pollucem legitur. Pterygium ophthalmicüin men- tione alcyonij Diofcorides ib. jy. memorat; his vetbis 3f ido 3* ey Siem epus ea 6p oco qnd à amrüsyy Points xSov iioi xo) mAixsvov. V étüs interpres Serapieriis, vngule oculi fimile efTe transfert: & eum imitatus Marcel. Vergil. concretiin hominis oculo vnguis fpecie. atqui vnguis in oculo haud fcio quená figura dicipoffit:quidue in eoalcyonioaut fpongi& fimile. Pinnulc oculorü aut fpongie fimile , Kuel. ptery- gioinoculo,Cornar.ego penicilloocularto tranftulerim:quanuis locá aliit oftendere non potfum, vbi pterygium penicillü fignificet. fed res ipfa itainterpretári (uadet; nempealteraquoq; ad fpongiam fi- militudo,& que fequitur epexegefis «scpv ve stg) moAvxsvov. Galenus pterygij mentione omilfa,figuralon- giorcetfe dixit. (antautem & penicillioblongi. Recentiores quidam Greci pro penicillo xylofpon- - 50 40 giumdixérunt. Vide inferiusin u.a. Rondeletius penicillum vocare voluit teftaceum quo dam genus, &c.à fimilitudine frondisé tubulo prominentis. id exhibuimus fuüprà. Quzingenereillofpiffo predurz funtatque afperz, nomine ceo ( id eft, hirci, ) nuncupantur, Ariftot. Spiffüumac predurum & afperum, tragos vocatur, Plinius. Noshircofas dicere poffumus ab &fperitate, I(idorus. : - Hs Genusaliud eftaplyfías, vt /Eneas : fübauditurenim ay; G-, mafculinum. quanquam non proprié fpongiaeft, vt fuprà indicauimus,vbi fenfu fpongias carere aftruximus,& Ariftotelis quzdaim deaply- fijs verbaperpendimus. Ead[a»oywQg-6 KA AEDY «ahis; ( in accufandi cafu plurali) yaicxeéreeov exéyy». & mox: 2jgd|niai 06 ela al li aNucias a9: cvv ar oyvyse. quibus verbis apparet eum ne nomen qui- dem fpongiarum (propri) eisattribuere: tanquam genere proximo prorfus diuerfo: & reipfa quoq; vt diximus diftinguit, aplyfijs fenfum aliquem (omniuráconfeffione) attribuens, quem fpongijs ne- gat Senfum aplyfias habere ( inquit ) diuque viuere inter omnes przcipué conuenit. cognofci pre - ffi os V m ec 6 Mg y RTL E ELE (Gaca E p wx r m De Spongijs. Lib. IV. 991 (Gagade fu addit, ceteris) pongijs eo facile potfunt documento,quod cumillz albicentlimo fübüden- te; (dum lanantur, )ipifemper nisrorem oftendunt, ( Albertus addit; dum füntin aqualimofa: extra- Gi autem & ficcati bom coloris fermé cinerei ad luteum declinantis,)Peffimum omnium genus eftea- rum qua aplyfiz vocantur, quia elui non poffünt: in quibus maxime funt fitulz , & reliqua denfitas Ípitfa, Plinius ex Ariftetele. Theophraftus hiftoriz plantarum lib 4. ad inem capitis feptirni. Quzin mati mediterraneo (inquit) nafcuntur ftirpes, enumeratz iam funt. fpongia enim & aplyfiz(459 oy: 910339) e avevo, leg 0 1 of a veto xor avos, quanquam Gaza hoc non animaduertit, ) & íi quid eiuf- modi eft, diuerfam natura fortiuntur. Alber. cum Arift.de aplyfijs verba recitallet, (abdit: Hocgenus . eftquod abundat in maribus noftris Flandrie & Germania: & mouetur fecundum locum , dilatatione 10 & conítrictione: & cumtollitur ab aqua, inanime videtur: aquz redditum, paulopoftiterum viuit & mouetur. Verumhoccumabfolutum viuat, fpongiarum generis etfe non poteft.nam fiaplyfias fo- lutus effet, hanc eius imprimis à ceteris differentiam Ariftoteles docere debuiifet. Plura de maffa illa informi, quein aqua dilatatur tantum & con(tringitur, diximus fuprà in Corollario Leporis matini A. pagina 479. " Aureum vellus eftanimal marinum ficut fpongia, & defpongiarunrgenere,fed rarius eft& mollius ad modum lanz. & lanugo eius inauri fplendorem conuertitur, & dilatatur, & prolongatur ficut vel- lus: & dum eft in mari mouetur motu contractionis ; & dilatationis ficut Ípongia, & raró inuenitut, Tamen hocinuétum in Phrygia,cum extitit bellum Troianü inter Grecos & Phrygios,ficut dicit Da- res Phrygius inhift. Troiana, Albertus. Sed hoc etiam genus eadem ratione, qua proximé malfam il- 10 laminformem aply(iam effe negauimus, fpongiarum generis effe non poteft: & forté nihil omninota- lein mari reperitur. nam quod rarum effe tradit & molle, ab Achillea Ípongia forfitan lumptum eft: quod lanam aurei coloris ei adfcribit, à Pinna. Germani é Ípongijs quafdam vocant Zadfibwvrmm, id eft balneatorias, maximas puto, quib. in bal« neis infidere folent imbecilliores.tantz funt vt vna apud nos drachmis feptenis,autetiam maioris vez neat. & Kropff]chvvumm, à ftrumis gutturis, que his crematis ( vt dicemus in c.) curati folent: qua- J cunquefcilicet nondum purgata calculisadhuc refertz funt. Cateras fi mpliciter Sehowemm ; vel feme | Scbvvumm, grobe Schvvunzm. Aliqui etiam Furz frbvuumm appellant; id eft Feltrias f pongias,(alanaFel- —— triacraffiore & ad pileos intricari folitaà pilopoeis.) tragos nimirum, afperos, 1llotos, quales pharma- copolis venduntur propter lapides quos continent; liídem aliquando adferunturfpongiz quzdam 30 immaturz, illote, meatibus omnibus plenis, &c. 77 nreyffe [!buoumm. Licebit eciam fexus vocabulis eas diftinguere, A4Zaennle vnd Weible, icut Diofcorides docet: nam Galli contrario modo nomina fexus eis accommodare videntur. Bulud Turcicum fpongiz nomen eft. His addere libuit tabellam diuifionis fpongiarum, quzípecies earum omnes cü differen tijs ftatim ob oculos ponat, ex Ariítot. Plin. Diofc.- Mane; uro id eft, rarc & folutz , maxima. Diofcoridi foeming. Ezdera | Plinij feculo Africane di&te videntur. Badfcbvvumm, Weible. dura ellos. [ Molliffime : ( quanquamPliniomznz molliores? : Denfz feu funt) impliciter fpiffz dicte;collatione fcili- [Senfüomni ! fpiffg;zvx- | cerad raras. que duo generafrequentiora funt. carentiqua- | vac , Aedes $ Rhodiace Plinij (eculo dicebantur, que ad fo- Mates. ríaliefünt — |reye;. uendü mollicres effent, Ferme Schvvim Mennle,. Minus molles, folidiores , minimis fiftulis , id eft | denfiffirne fed rarz inuentu, validillime. Ce- | tere denfe raris infirmiores funt; quod radice min? profundanutriá&tur. Diezar fame fch»vum. | Dure admodum & afpere , vexj«: hoc eft, hirci. ] t L.— Grobefchvvumm, Filtzfchuvumm. À Senfum aliquem habent. aplyfic, rarc & magnis meatibus: reliquum in eis valde den fum eft, &c. Has fimpliciter Ípongias vocat vt fü periores. Schum dit nimmer reyffens aim — p — Avennenauch mtgereiuget vverden. | .-Profpongiaaliqui pharmacopolzalcyonio vtuntur, vtin Alcyone aue fcrip(imus ex Brafauolo , in c. Nondeíunt (inquit idem Brafauolus) quilanuginem quandam füper oftreorum conchis innatam profpongijs feruent, & vtantur: quumid potius mafci marini genus fit , quàm fpongiec. Idem Ballas (id eft pilas) marinas vulgo dictas, nufquam fe apud veteres reperirefcribit: & in fpongiarum genere ponit. quamuis (inquit) zoophytanon funt, qualia fpongiz:: fed ex maris fpuma ad litora collifa, &€ cuiuídam herba minutiffimis feftucis funt. Vim habent exiccandi. Nonnulli ex fra&tis fpongijs & fpu- ma arte faciunt, alij ex elutino & taurinis pilis, ignaros pharmacopolas decipientes. Itafitmarisim- petrus, vt eftusin minimas feftucas herbam redigat, & adlitoradetrudat: vbi mixta cum [puma con- - globantur, & ob motum fupralitus exfluctu ccllidentein gytum ac pilz formam tendunt, Hzc ille. $0 Querendum an eadem hzc pila marina fit; de qua R ondeletiusan Pulmo marinus fit dubitat: ex quo eiusiconem dedimus fuprà, Pulmo marinus (inquit)dici poteft cotpus quoddam rotundum,pilz ma-- rinz modo, vireícens, foris fubftantiafeltro fimile, intustotum fiftulofum veluti Ífpongia aplyíia, &c. Reit uz pile marinz vocantur, & in officinishabentur,(inquit Cornarius)ex alcyonij genere ellenom — ^ ^^ dubium eft. Galenuslibri r. de compofit. fec.locos, infine Cap. 2. eQadioaw Jw Aosiew appellat. Arittote-- leslib. g. hift. animalium; alcyonum nidum pilis marinis & fpumis maris affimilat: 4 3$veo-]/a TEL Ops o (do Tos a asoouc laus JoeXovT lions égts 1 or) rotA : oo doo &Ao0cd vous. Vide plura quzin Alcyoneaueannotaui- mus ;in c.alcyonij occafione, libro de auibus. Matthiolus reprehendit eos,qui pilam marinam vulg didam, veterum adarcen effe putant. di Ad ». pertinentia quadam, paffim fupràin A. expofita funt; cum alia; tum quibus in loeis qualefque B * . | proueniznt M —— —Ó Pilsraan. j Li C Adhzrent, necparte, nectoto. interfünt enim fiftulz quzdam inanes, fed pluribus paffim particu- | 852 De Aquatilibus. roueniantingenerumexplicatione, Inpetris quoquecruoris inhztet color, Africis precipue qua generantur in Syrtibus, Plinius. Ex Gracia, Illyria& orientalioribus partibus Venetias alteruntur: quanquam & in noftro mari fpongiz nafcuntur , fed minores. nos fpongias propé Camadium , paruas quidera, fed valde molles collegimus faxisinhzrentes, Brafauolus. Differunt figura & magnitudine: quoniamaliqua oblongo, aliz minus: aliquz late, aliz rotunde: alique caffe , aliz fubtiles:alique tuberofz, alie planz, Idem. Inueniuntur & ingentes quzdam fpongiz (ex Oceano ni fallor, atate; vt putant, prouectiores) quarum pr&ftantiores tribus aut quatuor feré denarijs aureis quandoque ven- duntur. In magnis lapidesafpongijs cognominati probi perfe&ique reperiuntur. Viuentibus,idem- que madentibus, nigricans color, Plinius. Color illotis viuifquenigricans eft; Ariftot. Adharent ((a- xis) nec parte, nectotz. interfuntautem fiftulz quzdam inanes, quaterna feré aut quinc;per quas pa- 1o Íciexiftimantur. Sunt &aliz,fed fuperné concretz. Et fubeffe membrana quaedam radicibus earum intelligitur, Plinius ex Ariftotele: cuius verbanuncin c. referam. intereftenimaliquid. lishzfitant, & quafi membrana extenta fubelfe radicibus earum videtur. fuperné autem cateri mea- tus concteti propemodum latent. at vero quaterni, aut quini patent, perquos paíci: eas aliqui exifti- mant; Ariftot. Plinij quidem verba indetranslata, recitaui pauloante in fines. intereftautem nonni- hil. Spongiz & vrticz generantur fimiliter; vt illa qua teftainteguntur. per rimas enim & cauernas p Pinnophy Spongiavum amputat. & fauces faxorum oriuntur, é/Iazc orpey£i e zrereov, Atiftot. Nafcuntur omnes in petris, áluntur con- chis, pifce.limo;Plinius. Omnesaut ad faxanafcuntur, aut iuxta littus; ( esc 123: 5:5) lutoque alun- tur: cius reiargumentum eft, quod captz, limo refertz omnes cernuntur. quod cert? indicat, cate- 29 ris quoq; adherentibus, cibum per ipfüumannexum hauriri. Imbecilliores propterea funt fpiffz,quàm rarz, quia minus alto radicis hefu innituntur, Ariftot. Spiffas minusadhzrefcereaiunt,Plinius. In- tellectum inelfe ijs apparet; quia vbi auulforem fenfere,contractz multo difficilius abftrahuntur.Hoc idem flu&u pulfante faciunt. Viuere efca, manifeftó conche minuten his reperte oftendunt. Circa Toronen vefci illis auulfas etiam aiunt, & ex relictis radicibus recrefcere, Idem ex Ariftotele. fed Ari- ftot. profecto hoc non dicit, circa Toronen auulfas etiam fpongias conchis minutis vefci: cum hift. 5- 16. fcribit: 0! à Toguvu Qai (ov azrdsyvyov) veéQem Gp Emu (no, y, TAM dce Te 4a eroe roxTU 2 d, otc Soro er i av ix Svo, rx gerenda xov 1e, &c. quie verba infrà in p. confiderabimus. Viuere eas conftat longo tempore, Plinius. verum hoc Ariftotelesdeaplyfijs priuatim, non defpongijs prodit. Putrefcuntin apricis locis, ideo optimzin gurgitibus, Plinius. Nec calorem immodicum fpongiz patiuntur. ft c enim eo, vt, more pullulantiü (aote Qvéjdi.a) putrefcant. quocircaoptimz iuxtaoras(axvx)com- - periuntur fpongicfi gurgite alto demeríz funt.commodé enim temperantur(tum quod ad frigus;tum ad flatus) propter altitudinem gurgitis; Ariftot. : J ns fiue pinnoteras, (qui cancer paruus eft, rotundo corpore, ) infpongiarum quoq; cu bilibus (cauis, feu fitulis) reperitur. eftautem veluti araneusin eis: qui venatur hoc modo: fiftulas aperiens , pifciculos admittit, admiffos claudit, Ariftoteles s. 16. hiftoriz. — Sed idem fcyllarus, (1d eft oblongo corpore caneellus, cauda nuda;) facit, vt Rondeletius atferit. in fpongiarum enim ca- uernis (inquit) hic quoquelatet, & viuit: cuiusrei oculatus fum teftis. in denfiffimo autem tantum afperoque fpongiarum genere, quod tragon Ariftoteles vocat, reperiffe cancellum hunc caudatum fe fcribit: quiingratum etiam & pifculentum odorem ab hac Ípongia contrahat. Nos multade vtroque ; cancellorum genere , dedimus fuprà elemente c. — Czterum vt paruulus ille pinnz cuftos Pin- nophylax, & idem fignificante vocabulo pinnoteras vocatur : fic in fpongia Doolrebstl aut fpongoteras vocaripoterit. Pinnother etiam vel pinnotheras , vt aliqui (cribuntin re&to fingula- ri.In Plutarchilibro Vtra animalium, &c.legimus: 259 geigor ave Adr ate Xoucizruru |u62.ow arivvo pete erucy 3i 49) Quam [DICA lo x 90) ij di crE9Ed ple t yet. TOv 28 exoyyolileg: vto, louauev. v 3 ew swotAumv. fed fpongotheras etiam pifcator fpongiarum dicitur. Spengiam dirigit pufillabeftiz,non fpecie quidem cancro, (ed ma- gis araneo fimilis. füum illa quendam motum (quo nunc exporrigitur, nunc contrahitur) habet: ve- runtamen animalculo ad fe fenfu afficiendam, atque illad admonendam quod fit animata, eget. Nam Eropirt quandam raritatem (ac laxitatem) ingenitam non ipía fefe commouet: fed cum quippiam in fuaforamina inciderit, ab eabeftiola quam dixi Áraneo fimilem excitata;id comprehendit & exedit. o Cum autem ad euellendam eam é faxis homo accedit, ipfaab eodem animali conui&tore fuo ftimulata ; inhorreícit, & contorquens fearctiffimà contrahit: JRE caufa hercule eft, cur pifcatori plurimum ne- gocij faceflatur, JElianus de animalibus 8. 16. & fimiliter Philes. Plutarchusinlibro Vtra animalium, &c. Qui Toronen habitant, aiunt fpongiam in fefealere animalia, lumbricos, & alia huiufmodi, (»;- mirum etiam cancellos, ) 2y àvuv SoroamraS i (hu pple améyry9-s ) 9 i5v2]oz 79 zrereaiat warme et, a) rie Bias role CutAcirsc Ariftoteles hiftorie s. 16. Eftautem fenfus in verbis Grzcisambiguus. nam fi Z articulum in accufandi cafu accipias, & 2 iy9/2Jg in nominatiuo, beftiolas illas fpongiarum hofpitesà piíciculis faxatilibus vorari, ficuti & reliquias fpongiarum auulíarum dicemus. fin contrà, 4 pro nominatiuo; G m iySUAJa pro accufatiuo: auulfis Ípongijs refiduas radices & pifciculos faxatiles à beftiolis illisab- fumi dicendum. quz pofterior fententia mihi magis arridet, przfertim cum à pinnophylace alij quoq; : quep NE P P puy j quoq; 6a E Captsri& vorare piíciculos tradant. Gaza priorem fecutus eft. Vrinatores qui fpongias ifcantur.à T eophraíto ( hiftorie 4.7. ) & Herodoto zroyyéàc dicuntur. Gazaípongiarios vertit, Vallafpongiatores. Sic Gc medveeis; purpurarei, vel purpuratores nominan- tur, Emyyo)gaideftfpongiarum venatores : & aroyyekoAvMeirma;id eft, vrinatores fpongiarij, (ex Ly- curgo:) & aroyjysorasomxs id eft, venatoria fpongiarum ars,apud Pollucem leguntur. Oppian. zzcyya- muc: qui circa &nem libri quinti Halieuticorum copiose & eleganter; quo pactoà fpongiatoribus fpongizamputande p defcribit: vnde Gillius breuiter complexus eft, in hzc verba: Certamen ineunt magnum & difhcile pifcatcres. cum fpongiasad fcopulos adhzrefcentes inter fe iunctas tan- quam meflores vibrata falceà faxo abícindunt:atque abiecta omni cunctatione fune ( oblongo; quo cinctus cft; plumbum altera manu tenens, alterafalcem) focios admonent, vt ex ima maris fede cele- | riter l bh E bnm 5 De Spongijs. Lib. IV. 893 iter fubtrahantur. Namab [pongijs cis fanies ad pifcatorum nares manans , non modo tetrumo- dorem redolet, fed ad naresadharefcens, (ape eos füffocat.. Oppianusaddit folere hos vrinatores fe preparare cibopetaüque modicis ac leuibus, ne corpore pleno refpiratio eis minus libera fit: & (omnà non conueniente pifcatoribus vti. Brodzus interpretatur modico. /zver ds, diuo ésimóTi [AA ova oY TU ego defomnolongiore, quàm pifcatoribus conueniat; & no&urno accciplo. nam piícatores Ceteri minus, & noctu parum, propter pifcationem dormiunt. [pongias veró interdiu lecturis noctu dormi- te& corpora (omno ue jioser, hoc eft demulcete licet :id quod nimium breuis fomnus non facit. ité cauere eos cete ac belluas marinas, oleum ore tenere: idque cura ad vadum peruenetint, expuere, vt « aquaillufretur, (icut nox lumineaccenfo, Extradtum fan? à focijs qui viderit miferetur, metu & labo- to réfra&um. Eft quandoinfeftantibus cetis vel femilacerum vel prorfus non extrahant.. Oléum qui- dem non interra folum no&a lucet, fed etiam fab aqua fpongiatorum ore efflatum in màti lucem pres bet, Plutarchus inlibrode primofrigido. Er in libello, cui titulum fecit Caufz naturales: Vrinantes autem cum oleum in profundoore expuerint, QiyyG» t yer xai dili, Et Ariftoteles in Problematis : 1) Senor 9s, amit iiSav eCdlailo ii JaAmoser, Spongiaetiam fenfum habete aliquem creditur: ar» Que quod multó difficilius abftrahantur: nifi clanculum agatur, vt referunt auulfores, Idemin hiftoriaanim.Putrefcuntin apricis locis, ideo optimein gurgitibus, Plinius ex Ariftotele. quocirCà gras. optimz iuxta oras (2x:) compeciuntur [pongiz, fi gurgitealto demer(e funt. ficenim neque Batibus neque calore nimijstentantur, Ariftor..— Quia & easque ab Aquilone fint genitz, praeferunt Cate- ris,Plinius. Algam pelagicam Ípongiarij deferunt. gignitur autem parte Aquilonia Cretz tum co- 1o piofiustum melius, vt etiam [pongiz reliquaque firailia, Theophraftus. Spongiis vtebantur veteres pr, ftrigilum vicead diftringenda mandaudaque corpora. Maioribus ad cifternas vtimut, vt aqua purior. delcendat, Brafauolus.' Candide cura unc: à molliffimis recentes per a (tatem cin&e falis fpumas ad Deallaria. lunam & pruinas ftetnuntur inuerfe, hoc eft, qua parteadhzfere, vt candorem bibanu Plin; — . 4 .. Spongialiquorealiquo imbuta pro partium affe&uumque ratione imponitur: & quanquam fi re- G €ens fit, eciam vi propriaaliqua polleat, vt mox Galeni verbis docebimus, primum tamen ea remedia Ordi... adferemus, qua fpongianon per [e, fed madens aliquoliquore, quem ipía veluti materia imbiberit; prattat. deinde, qua pét fe adhibita. tertio, ex ea ctemata. quarto ex lápidibus qui in fponpijs inue- — niuntur. Receutesad quedam viiles funt, veteres vero indciles, Diofcorides. Pollunt tamen & ve- *. teres, praefertim molliores, pro materia, alijs imbuendzliquoribus vziles eL: : recentes veró & per fe 3o alicubi profunt, vt dicemus ; & alijs madentes liquoribus, exiccandi vi propria attrahendique confe- runt. Spongia noua, non ficut lanaaut linamentum. ( quod 4o ai ms id eft, carpinatüm vocant; )ma- teria duntaxat eft; quz humores irrigandos excipiat, fed etiam manifeft:deticcat. Id quod (cies , fi eà Lddoloeba.) vtarisin vulnere cum aqua, aut oxycrato, aut vino, pro diuerlitate videlicet corporum, vti eftanté di- yr eae &tum Glutinabit fiquidem ea (imiliteratque medicamentaqua vocant enema. At fi non noua fit; fed vfuiaccommoda:a; palam cognoíces quantum à noua füperetur,fi valneribus eam imponas,fiue cum aqua, fiue cam oxyctato, fiue cum vino. nec mirum eft, cum in fpongia noua feruetur etiamnum éá , quam à mari accepit facultas, modicé corpora exiccandi. atque hzc quidem priftare poteft cum et- iamnum fernat maris odorem.nam temporis Ípatio,etiam( nunquar víui accommodata füerit;tamen & odorem maris amittit, nec equà deficcat, Galenus. Spongiaaqua frigida madens repercutit, & é« 49 liditad vicina quodin loco eft, Idem lib.r de compof. medic. per genera. Partes facrificandas Ípon- gijs prius fouert iubet, quoufque coloris etiadant punicei:item (pongijsfoueri locum, vbi hirudo füe- zit; vt virds exttahatur:abftergiqueeis hirudinum mucorem. Contraicorpionum i&usex acetoim ponuntur fpongiz. Recentes di(cutiunt, molliunt, mitigant, Plinius. Vfus earum ad abftergenda, fo- uenda, operiendaàfotu;dum aliud imponatur. Feruentiexaqua perfu&e expreflequeinterduastabuü- — las, in febri impofitz profunt contra nimios ardores: igaibus facris exaccto, efficaciores quam aliud. Imponi oportet fic; vt fanas quoque pattes fpatios? operiant, Idem, Subtilioribus mollioribufque ad. fomenta vtimur ficuti antiqui R.hodiacis, Bralauolus. | Imponuntur & his morbis quos vapotati oporteat, feruenti ex aqua perfüfze exprelfeque inter duas tabulas. Imponuntur & integris ( no» ** vulnerati) partibus, fed fluctuatione occultalaborantibus, qug difcutienda (it; &c. iter articulis aliàs, 9? aceto falío madidz, alids à poíca: fiferueat impetus; ex aqua Plinius. videtur autem occultam flu&tua-- tionem tranftuliffe, quod Grecusaliquisfor(an, ficut & Diofcorides, v /»Luar mk mto ua bos dixit hoceft, luxioni obnoxia & cuniculoía vlcera: in quibus tamen non vndiquaque integte partes funt. Incipientesinflammationes vel fpongia fola ex pofca impofita repreffit; neq; quicquam eo totum cor» pus fuit offenfum: prefertim cum neque malignum eft, neque multum quod influit, neque corpus humoribusex zquoredundat. Galenus. Idem lib. 2. ad Glauconem, fpongiam inflammationiimpo- niiubet, inaqua & vinoacerbo cum modicoacetiintin&am, Etlib.rj. Methodi;fomentum ex fpon- gia & aquadulci phlegrmonen ititatam mitigare docet. Rurfus lib. 2. ad Glauconem: fpongiamin a- qua; que parum aceti habeat, curare cedema, id eft, tumorem pituitofum. Etlib.14. Methodi: Spon- ^^ gianoua (inquit) fi non adfits melius eft ellychnium accipere, quod fit molle, quale eft Tarficum: fi- 6o quidem hoc etiam vtilius videturad curandum edema, quam fit fpongia. Ad Glauconetti Vetó 2,3. in curatione cedematis : Opottet autem fpongiam (inquit) omnino notam effe : quz fi non adfuerit, faltem exquifiteabluaturexaphronitro & nitroj& ex eaque conia ftacte; id eftlixiuium dittillatum;à Grazcis nominatur. ^ Quod iex his edemanon quiefcat, aluminis parum C TAMEN e(t fpongia- Qqueomninonouaapplicetur, His fimilia, & ampliorem de Ípongiz in cedemate vfu; tradit Me- thodi:4. 4. | Liuoremab i&u recentem, exaqua falfa calida (pius mutatatollunt; Plinius. Spongianouacum ,,, aqua (alfa calida fzpius impofita; faggillationes liuorefque decergit, Marcellus. À eiim Sicce recentes & vacue; fanguinis proflutium fiftunt, Diofcorides. Plinius addit,ex aceto aut fri«. 4; 75,1, gia Si fanguis vulnerefluat, víte rane cinerem vulneriinfpergito, fup Rs porro his pon frgainem,. j | ^ qae oc Ingenére. 894 /( De Aquadlibus . gia ex oxycrato, & frequenter ficcitatis ratione mutanda, Galénus Euporifton r, 129. In fanguinis fli- xionepoft excifos calculos, & alia omui, foris in fpongia impofitum acetum, intus potum cyathis bi- Ad vulg, Dis quàm accerimum, medetur, Plinius. De fanguine naribus fluente fiftendo Ipongijs,&c. dicetur inferius. Recens & minimé pinguis (zm, v[arirmirum fordes et» pyoguiudo accedunt.) vulnérariaeft,8c — | tumores coercet: & exaqua pofcaue recentia glutinat vulnera, Diofcorid. Recentes difcutinmt,&c. "Veteres conglutinant vulnera, Plin. atqui Diofcorides & Galenus veteres nulla vi propria przditas volunt, eà quàm à mari acceperant, amifa: vt recitauimus pauló füprà. Spongia velex vino , velexa- ceto exprella, vulnus glutinat, ex ijfdem,lana (uccida, Celfus. Spongiz in vulnerum curatione & fuc- cidzlanz vicem implent, nunc ex vino & oleo, nunc ex eadem, (ex eadem forte [uecida lana fed bac hquor monefl. quare nonex spfa y (ed (aoco ess efypofoctetdoraflr eint. mfimalex aqua, vt "Dio[torises, Celfus , etr Ga- 10 Venus babent.) Differentiahzc, quód lanz cmolliunt; (pongi:z coercent, rapiuntque vitia vlcera vlce- rum;Plin. Galeni verba de fpongiz recentis vulneraria vi, retuli fupràabinitio huius fegmenti, Fra- ure & vulnerafpongijs vtiliffiméfouentur. Sanguis rapitur in fecando,, vt curatio perfpici poffit. Etipfz vulneruminflammationibus imponuntur , nunc dbi, nunc ex aceto infperfz nunc é vino; huncexaqua frigida. Exaqua veró ccelefti impolitz, fecta recentia non patiuntur intumefcere; Plin. Ex Achilleis pongijs (przcipuc) fiebant penicilli vulnerarij, (vnde & ipfe per excellentiam penicil- li dicte; ) quibus fcilicet vulnera vlceraue ftipabant, vt clariffime explicat Plautus in Rudente: Eg lam te hicitidem, qnzfi penicillusnouus exugerefolet, ni hunc amittis, exugebo quicquid humoris tibieft. Prodilatandis vulneribus vtimur fpongijs ex terebinthina, Brafauolus Spongiam vlceri applicat madidam vino aut aqua; vultque Ípongiam permanere frigidam, Galenus lib. 14. de comp. 20 medic.per genera. ) 4 Aridz lgats lino, fi penicilli (/ramerti) modo adigantur , occlufa vlcera callofq; ( seteviores féslcet v/f- &eré)laxant, Dio(cor. Imponuntur & ijs quz apoftemata vocant, melle decc &to perunctis.ezdé & callo (mesirum herum, vt "Difcoride hber) falfa (2454) madida, Plin. Vlcera humida & fenilia impofita fic- cant, Idem. Fluida, cuniculofa & antiqua vlcera ficcant fuperpofitz aridz;recentes & vacuz,Diofcor. Recentes cum decocto melle vetuftos etiam finus iungunt, Idem. Ail capitis do Spongiam latam & denfamac cauam in aqua madefactam & probé expreffam capitiimponas: hoc lore. Erafifiratus ceu magnum quoddam praferuatiuum in calidis babitibus tradit. aduerfus capitis dolo- rem, quum videlicet eos Solem perferre oportet, Galenusin libro. de compof fec.loc. Ad dolo- rem capitis ex plaga aut cafu, Apol'onius fcribit conuenirefomenta per fpongias aqua calida imbu- je tas: & mollium lanarum fafciculosaceto & rofaceo confperfos , Galenus ibidem. Capiti medendo: : Spogia cum tepidis annexaliquoribus hymbris Profuit, Serenus. — Siriafeisinfantium fpongiafrigi- dacerebrohumefa&o rana inuerlaadall:pata efficaciffim fanat. quam aridam Ph CE CANET Spongin forj5i nius. Spongiz imponuntur ex aceto calidoad copitis dolores, Idem.Somniferz fpongiz cofedtio apud fera. Nicolaum Myrepfíum legitur huiufmodi:Succi mandragorz , fuccila&tucz, fucci foliorum hyofcya- mi, caphurz, fucci nenupharis, fuccifolani: madefacito in ijs opium quod fatis eft, dein (pongiam nouam inijce,vttotum fuccum combibat.Poftea accipe ípongiam hanc confectronemin fe habentem; &linteo vndiquaque tectam iri eftu caniculari fu fpendito,vt exiccetur. Tandem recondito,& v(u po- ftalante odorandam dato. confeftim enim fomnum accerfit. Confert nephriticis, vigilantibus, conti- nuis febribus, & omnis generis vigilijs, remedio probato. Oculislippientibus omnino adhibendum £a eft fomentum per fpongiam, fiquidem mediocris fir dolor, femelaut bisindie. Si veró vehementior dclor vrgeat, preftat ter aut quater, & lepius vti. ip longis preteitim aftiuis diebus, ^ Fiatautem fo- mentum per meliloti & feenierzci decoctum, Galenus lib. 4. de compof.fecund.locos. Per fpon- a giam mollem, non per facculos & cataplafmata oculis fomenta adhibenda funt; Idem commentario 4s — fextoinfextum de morbis vulgaribus. Oculis fcabrisconuenit fomentum, fpongiz calidaimbütz; Archigenes. Idem fpongia ocularis meminit, vt mox referam in remedijsadaures. Molliffimum ge- nus fpongiarum penicilh, oculorum tumores leuantex mulfo impofiti.ijdem abftergende lippitudi- ni vtiliffimi: eofque tenuiffimos & molliffimoselfe oportet. Imponuntur fpongiz ipfe epiphoris ex poíca, Plinius. " Adauriumdoloremfomentis vtendumelftperfpongias aqua calida imbutas;ac fufficienter expref- dnd fas, Apollonius recitante Galeno. Apud quem etiam Archigenes defomentisadaurium dolores ícri- bens: Exprimanturautem (inquic) vehementer fposgie, auribusqueapponantur. facillimà enim ab humore frigefcunt. quapropter fomenta ficca longe commodiora eis exiítunt; ex fale videlicet aut mi- lic, aut fimpliciterlana conuoluta; aut tenuibus mappis. Ec paulo poft: Summé auxiliatur fpongia o- cularis melle gp&to atque adhuc calido imbuta & «mpofita. PL. | Cum felle vitulino & aceto pari menfura ferpentis (enectus, id eft, exuuie decoctz , & lanula ma- A4. farguini defz cta medicamentu m auricula infertü maxima vtil itatis elfe credituri prius feruéti aquade fpon- enarib.fluen- B2 aurem foueris, Marcel. Empiricus ni fallor. Cum fanguis nimius é naribus erumpit, proderit fpon- tm,»e. — giz particulam prefe&tam apte forhice, & ad amplitudinem narium figuratam inijcere paulo preífius, acetoinfectam & interdum eodeminfperfam,Marcel. Empiricus. Ad eruptiones fanguinis é naribus: Spongiam ficcam immittito. Aut fpongiaminacre & fernidum acetum coniectam forinfecusad ían- guine manantem narem apponito, atque pode donec impellaturapprimito, Prcftat autem fpongie principium filo peracum tranfmitti, quo facile extrahi poflit: extrahitoautemquumopus fuum per- feciffe exiftimaueris, Si verb inarefcat fpongia; intufque agglutinetur,perauricularem clyfterem fri- gidam aquam immittito, ac infundendo humectato;atqueita extrahito. Vtereetiam compofitionibus vulnerarijs & fanguinem fiftentibus que defcribentur. Accommodatum eft & frontem Ípongijs re- frigerare; Heraclides apud Galenum de compof. fec.locos: & partim Galenus Euporifton1. 27. vbi hac etiamleguntur: Frontem preterea fpongijs exaquafrigidafoueto : fitque egrotus capite eleua- to erectoq; iubeto. Si quando vlcufculain narib. fuerint, fanabuntur fomento aque pure calide per 4d gingiun, molles pongias,& medicamentorü inftà [criptotü perundtiane;&c. Marcel. Ad gingiuas craentas, vel : fanguinem eddaures, u— 5 TE "Dejpohgis Lil. IV. 8j fanghiüem ex gingiuis erumpentem: Spongiam nouam ficcam in fanguine taurino madefactam,in va - fe fictili exure, contereac repone; Vbi veró vti velis , cineris ipfius drachmas quatuor accipe; thuris drachmas duas, chalcitidis cruda drachmas duas, & fimul trita in (perge, Aetius. 8.21. Ne. Cardiacis in mammalzua merum in fpongia imponi prodeft; Plinius. Mulieri vbi mamme inflan- tut: Accipe Ípongiam mollem ( azviov c£aceovs Fortà zuiviov à aróyyw FuchíiusexPaulo legendum putat ex iy yov ceo, nili awviov, inquit, vocet panem, vt fuprà fecit) aceto imbutam, impone crebró , Myre- píus. Hemoptoíicis preter ea quc fumuntur remedia, forinfecus f; pongiam acetoimbutam imponi: to; Galenus. : .Spongiz feruenti exaqiia petfu(z, expreífeque inter duas tabulas, & impofite ftomacho profant: go fed fpleneticisé pofca, Pliníus. Hippocratesinlib: de nat. muliebri,infomentorum quoründam de- " Ícriptione. )nefcioad quos vteri affectus: non enim exprimit, ) fpongias calefa&tas adhiberi iubet, & cum mollibus lanis; & panniculis laneis; &c, foueri. 5pongiz fpleneticis à pofca impofite profünt, Wottonus. Archigenes inter folenis remedia fpongiam acerrimo aceto imbutam memorat. $ porigis tolluntteftium cumorem doloremque ex poíca, Plinius. In fanguinis llaxione poft exciíos calculos, & omnia alia, acetum forisin fpongiaim ri intus potuni cyathis binis quàm acerrimum,medetur; Idem. Chirurgi quidam cumanus & por s inteftinum laborant; é fpongia penicillumligno infer. to, remedioaliquo madidum immittunt. — In latetisdolorefomentum aliquifpongijsadhibendum cenfuerunt, Galenus de Hippocratis & Platonis decretis 9. 6. Ad muliebre profluutuni opitulatu£ etiam fpongiaferuenti aceto madida, & mediocriter expreffa (naturalibus impofita.) Galenus de fa 30 Cile parabilibusad Solonem cap. y 4. Si vterus foras prodierit, iniuuenculis pelliculam vteri obliqué . incifamlinteo confricato donecinflammetut, & illinito phocz oleo fineadipe; & molles fpongias vi- norefperías apponito; Hippocrates inlib. deexectionefcetus Audio medicos aliqucs fpóngiam mol- lem; velex eapenicillum, medicamento aliquoliquido madentem; in (inum mulieribus indi confü- lere, vtexpre(füsitaliquorin vterum influat, cly teris vtetarij loco; noftto feculofere obfoleti. Ad thboracerh Ad ftomachii, "6. —. Nufquam diutius durare fpiritum medici afi mant. fic & prodeffe corporib. quianoftro (aum mi- Ve/2&4 die Íceant: & ideo magis recentes, magiíq; humidas: fed minusin calida aqua; minufq; vn&as , aut v nétis corporibus impofitas: & fpitfas minus adhzrefcere, Plinius. qui hoc nimirum argumento, Ípongiarü fpiritum noftro mifceri, oftendit: quoniam adhzreícunt eoftro corpori, prefertim recentes & non vn&z, nec vn&is corporibus. pinguitado enim poros ctaadit, & fpiritus penetrare prohibet. Spiffe ; o Clam minus hzrent, quod pori in eis minus pateant: eademque ratione veteres puto, &aqua vfu for desac pinguitudinem conceperünt Curveró humid facilius hzrent,ciüm humor porós claudat? an non fimpliciter humor, fed frigidus claudit? calidus veró noa claudit, & infuper euaporansin fpiritiá vertitur, quointerceptoadhzrefcunt. Nuíquám diutius durare fpiritum medici quamin Ípongijsaf- Pr rant; fpongiam aceto afper(am circa nares & osponunt, ne infetum serem trahant: & ad alia plurá antiqui Ípongia vtebantur, vt ex ipfa Ípiritam traherent, nonex liberoaére,obaliquam infectionem. quod genus remedij apofpongifmum vocabant, praefertim Archigenes. & reuerain peftilenti inórbo & epidemico, nihil excellentius, Bra3uolus. De applicatione quidemfpongie Archigenis verba, Aé- 49 tius li. 3. ca, 150. refert hec: Spongiz vfum admittimus ad reliquas quidem pattes, vtadhzrentes for- des abítergamus: fine fit illud virus, feu fanguis, (eu pus, fiue ipfamet medicamenta: aut cetté, vt co£« ora mordicatione vel fcabie vexata mitigare tentemus. Ad faciem vero, vt refocillemus excitemufqj Eun ; veluti his qui animo delinquuuturjaquam (»zadentem ea [pongiam )admouemus etate quidem frigidam, hyeme verà tepidam, (2aAaxru01s tnterpres joan. Bapt, AMontasue, nonretle vertit latle admixtam. ) Hoctamen remedij genus obíeruandum eft, ne zgrotisin principioaut augmento exacetbátionis fiat; fedin vigore aut declinatione.in principiis enim acceffionum odoribus potius recreamus. — Cenfet. , autem Archigenes inardentisfebris exce(fa , fpongia non facicm tantum fed pé&tus quoque fouen- dum, Hzc Aetius. Emiyy(O- xouvàs zo ài hoc eft, S ponpgia recens & minimé pinguis; (nam vfu & fud vim amittit, & Spongia iraf fordibus ac pinguedine inficitur,) manifefté deficcat; &c. vt fuperius Galeni verbis expofitur eft. fed poye.; 356 quc alijs rebusiuncta madidaue preftat remedia, fiue etiam ipíafimul aliquid conferens,fiue tanquam materia tantum excipiens, iam explicata funt. hic feorfim nonnulla,quz per fe & vi propria efficit;ad- ljciemus. Ad tumores excrefcentes minuendosadmodum laudatum: Spongiarecenti in balneo à fu- pe infetna iube tumores abftergere : & vbi inceperit fudare, continuo exprime fpongiàm. & ocfacito donecad naturalem veniat conftitutionem intra decem dierum fpacium. Extenuat adeó; vt etiam abíceffus exiccet: & hydropicos, qui calciamentis cin&i incedere nequetunt;íed radi panno pe- des obuoluere coguntur, Nicolaus Myrepfüs. Spongijs vtebantur ad detergendumin Balneo, Galen; Methodi1o. Spongijs pro ftrigili vtaris in bal neis. Idem de victus ratione in morbis achtis; cominent; 3. vbi caput etiarn fpongia ficcari iubet. Africanam Ipongiam ficcabis & lanainuolues; atque inde ra- dicem dentis perfricabis : fed caue nealium pro alio tangas, natn Contactus pofttriduurn cádet. fi enitti 65 putidusfuerit, & dolebit, facil? excidet, Marcellus. Auditus grauitatelaborantibus plurimum áuxi« iatur fpongia tenuiífimé trita & auriculz indita. idem remedium commodür eft & ad catnem it adi- ditorio meatu enafcentem, Apolloniusapud Galenum lib, 3. de compof.fecundum locos. Spongià trita & infperfa vulneribus canum in auribus medetur, eadem albooui excepta, & cataplafmatis in ftar applicata, vermesin auribus canum occidit, Tardiuus. Polybiüs penicillos ( qui circa Lyciarü s Mas alto; vndeablatz (unt fpongis;) (uperzgrum füfpeníos quietiores facere no&tes auctor eft; Plinius. $45 durar ribum. firmant. fic & prodelle corporibus, quia noftro fuum mifceant. Hocgevous remedij ouo UNS Apofposgife P'ghigegee e [ecun eummediciappellant, Hermolaus, Propterea qui peftilenti morbo affectos cu- zia. P Cremantur fpongiz alcyonio fimiliter, Diof. corides. Cremiátà fpón £iaacris & difculforie facultá- d jió vera tis efl.eaquidam ex preceptorib.noftris vtebatur ad (fanguinis profluuiá quein chitürgico Opeté cofi- p, rorups, pg. tingunt: habebatautem paratam femper ficcam & aridam;quam v(u poftulante , bitámine imprimis rz corpi " ihhh á fin eg 896 De Aquatilibus. | fineo careret, piceimbuebàt. hanc pattib 13 fanguine profluentibus etiamnum ardehtem admouebat; wt pariter&cruftaloco induceretur, & iplum fpongiz vítz corpus ceu operculum accederet, Galenus. fab finem librorum demedicamentis fimplicibus. Latinus interpres pro his verbis aec aucé» vods y erospytous auuoplor tac y tranftulit: ad fangninis erue. ptiones quz mannali operaindigent: quod non laudarim. nam quod fuprà exPliniorecitauimus: 1n fanguinis fluxione poft: xcifos calculos, & omniaalia, acetum in fpongiaimpofitum medetur, &c. Idé Galenus non folam à calculorum, fed quauis alia fectione chirurgica, fpongiam vftam; &c. preftare. fentit. Siftunt fpongiz hemorrhagiam cumacetoautem v(tz proficiunt ad lippitudinem ficcam, & vbicunque extetgere aut [piflare oportet. fed oculorum affe&tibus vtiliores funtlotz (poft vftionem ) Cum pice veró cremata (anguinis profluuia coercent, Diofcorides. Gracelegitur, E zr» x10 sa tio b yan, cu) 8 ce) xe cupio ca art 9c Eae D ochgalew (audes) vbiinterpretes recentioresquidam verba ez» 2za; id eftcum aceto, ad praecedentia referunt, ficut & vetus interpres apud Syluaticumin capite Affegial- bach. fed ob(tar illis vocula 37, & quod fequitur fic vftas conuenire ad fpiffandum, quam vim nimirum aceto debent. Alioqui Plinius etiam fpongias (recentes) exaceto aut frigida fanguinis profluuium fi- ftere author eft. & fimpliciter vítasad genarum fcabritia;, ( ficxerophthalmiam interpretari videtur) & alia icuxi hic Diofcorides, vtiles facit; quamobrem nihil definio. Ex aceto quidem non commode vti videntut, nifi eo tin&z reficcentur. quod aliquoties repeti poteft, vt tandem ficce vrantur.. Vfte fpongie cinis fanguinis fluxum valenter aftringit, Galenus de theriacaad Pifonem. Omnium fpon- giarum cinis cum picé crematarum, fanguinem fitit vulnerum. aliqui raras tantum ad hoc cum pice vrunt, Plinius. Hirci fel lentigines tollit, admixto cafeo acviuo fulphure fpongizque cinere , vt mel- lis fitcraffitudo, Idem. Spongiz cinis cum oleo velaceto fronti illitus tertianas tollit. priuatim Afri- canz ex pofcatumorem difcutiunt, Plinius. Oculorum caufa comburunturin cruda olla figulini operis , plurimum proficiente eocinere coa- tra fcabriciasgenarum, excrefcentefque carnes, & quicquid opus fit ibi deftringere, fpillare, explere. Vtiliusineo vfu lanarecinerem, Plinius. Cinisearum ex aceto aridz lippitudini auxiliatur, &c. Dio- fcorides Vide pauló füperius. Ad [unwnz Ad fanguinis narium eruüptiones: Spongiam cruda pice imbutam exurito; & linamento torto ex- enanb.ma- Ceptam indito; Afclepiadesapud Galenum de compot. fecund.locos.Et mox: Quidá fpongiam Aphri- amem. —— canamacetoacerrimoincoquunt. deinde exprimunt eamque in ignito lapide frequenter obuoluunt, atque ita fuffigim & vaporem excitant quem natibusattrahere iubent. Spongie Africanz combuftz cinis fi naribus fanguine manantibus hauriatur, plurimum prodeft, Marcellus Empiricus. Intra corpiz..— Spongiarum illotarum; & quiin eis continentur lapidum, cineris, ad con(umendas ftrumas feu tu - ad oculos. Enmares, ri j9 4d guttir xs ores eutturum quos bronchocelas Graci nominant, apud recentiores quofdam víus eft, Memi-, ni ego his ac fimilibus, qualía fübiungam medicamentis curatos quofdam , fubiatis vel imminutis tumoribus, fed poft aliquod tempus renatis ijdem denuo infeftatos. Guttura tumida , quod equarum fzpe vitioeuenit, ( ef berediarto malo ynterdum, ni fallor ) vocis ac fermonis vfum ac anheli- tum impediunt , eain Bergomenfi ac Neocomenfi agro monftiifica funt: quibus plerique ftran- gulati funt. quibufdam impune adeo dependent, vt ab humeris ge(tentur, Alexander Benedictus, Ínter Heluetios Vallefia przcipué his tumoribus, vnde guturofi dicuntur , infeftatur. fcio ali-- cubi pueros hoc malo paulatim aucto fuffocatos. Chirurgi quidam execare andent: quam chirur- giam idem Benedictus docet libro tertiode partibuscorporishumani, Sedad remediorum é fpon- gijs defcriptiones venio. Ad leuanda guttura medicamen: Sume corticis auellanz , fpongizque combultz, algz (id efteft; palex marinz, ) charte combufte,offis (epiz, clinopodij, fem. plantaginis, ana femunciam. piperis nigri, & albi, & longi: zingiberis, falisgemmz, pumicis , glandis muf. g:l- iz, cinamomi, ellebori albi & nigri, ana drachmas duas. teruntur: accum faluiz aqua, drachma potuidatur, Sedperpurgare prius & corpus& caput opuseft. Per fe ( etiam ) veriflimo experimen- to promittit ( projet ) fpongia in furno arefa&ta, drachmz pondere ex vino albo ante ceenam duarum horarum interuallo (pota, )fi quotidie datur. Alexander Benedictus libro x xx. de curan- dis morbis." Quz fequuntur in libris quibufdam manufcriptis, fine autore reperi. Ad botium: ficenim indo&i quidam recentiores nominant. Milce pilularum de agarico & cochiarum , ana fefquidrachmam. fiant globuli x x r. de quibus gutturofus feptenos feptimo quoque die deglutiat , & eo diefibicaueat. Interea etiam hoc polline vtatur, qui recipit: Spongia incifz & combu- ftz , offis fepiz , falis gemmci, radicis chelidoniz , cypeti , cyclamini , zingiberis, pyretri , bede- guar , nucis cypreffi , radicum fcrofulariz, filipendula. ( ezsme pato vfferum , partes uale; ; ) Huius pollinis lzuiffimé triti fcrupulus aut drachma dimidia bibi debet, cum decocto faluiz vel ftaphi- faerie. Foris autemimponatur emplaftrum diachylon cum iride (ireatum vocantindodti ) admixto pollineradicum fcrofulari, Aliud: Cornu cerui & fpongie quam à ftrumis denominant phar- macopole , partes zquales in puleerem redige: & quotidie ieiunus inde bibat affectus € vino aut aqua portionem conuenientem (drachme nimirum ) mane & vefperi. quod fi recentior fit ftru- ma, huicremedio cedet: fin vetus, nonamplius augebitur. Aliud: Spongiam balneatoriam mul- tis calculis refertam vre: &admiíce cornu cerui vftum, ( egquaht poncerc. ) item piperis longi drach- mam. fabarum drahm.ij. Dormiturus ftrumofus panistofti fegmentum modico vino madefaciat , &cum eo hunc pollinem deuoret, Luna decrefcente mane & vefperi. Simulcetiam (trümam inun- jo gat bis die vnguento quodfit, vngule equing ramentis , que à fabris ab(cinduntur. cremaiis & - cumoleopermiftis. Aliud: Lapidum de fpongijs femunciam : fpongie vfte drachm. ij. plantagi- nis maioris manipulum, tere. & pulueris huius portionem cum pane tofto € vino madente quo- . tidie fumat. Aliud: Lapidum Ípongic, pumicis, ollium perficorum , cotoneorum exiccatorum (particinteriovis,) ana vnciasfex. — Offium fepie vnc. iij. falis communis vnc.tiij. pyretri; gallc Rom. ana vnc.ij. tomentide pannolaneo, piperisnigri, anaq. f. Mifceanturin olla figlina vitreata, oper- culo probe claufacumluto,;& comburantur. Aliud: Spongiam balneatoriam vre: &c fumum per infupdibulum ore apertohauri, Crematzpoftea puluerem? vino (paulatim) bibe. Aliud: 5pon- De Spongis. Lib.IV. 807 giam balneatoriam, & quam fpongiam vocant in rofa fyluatica,in vino genetofo coque.Aliter: Spon. giasà ftrumis dictas, in pollinem redige: quem cum fimilia & pauca aqua fubiges, & infurno coques placentam, de qua mane & vefperi bucceastres (umi iubebis. Baluesdia contra ftrumas (quemcunq;) fnmi volunt decrefcente tantum Luna, quantum eft iuglans, à iure piforum fine fale , fine butyro, mane & poft ceenam:ita vt interim pomis, pifcibus.lacte;& omnibus glütinofi fucci cibis abftineatur, donec perfanetur ftruma, Simili remedio veteres quidá ad tuffim;&c.vt iam proximé dicetur, vfi funt. Ad tuffim, fpiritus difficultatem à ftomacho;& fanguinea fputa: Nonam ípógiam & madidamacci- ^. pito, huius víftz triteque cinerem cum melle & pipere, quantum fatis eft, commifceto; in eamq; for- Adeo, mam redigito, vt delingi poffit, vefperiqueà cena quantum tribus digitis capere potes acci pito,Gal. o 10 Euporifton 5. $2. Spongiz Africanz cinis cum porri fe&iui fucco fanguiné reijcientibus haultu (falis) ex frigida prodeft, Plin. Cum fucco porri fe&iui hauftus empyicos ( repone bamopzyscos , ex Plinio ) (anat; Marcellus Empiricus. Ad aluum citam, expertum. Spongiam recentem vino madefactam vrito. quo- ad in cinerem vertatur. Et cinereis cochlearium vnum irrigato cum vino veteri menfürz vnius,da bi- bendum diebus tribus maneieiuno. fi febricitet, vinum fit dilutum, Nic. Mytepfus. Spongiam ma- rinam exures, &cin cinerem rediges,& cribrabis. inde cochleare plenum in quacunque potione dabis eiqui hemorrhoidum nimietate vexatur; Marcellus Empiricus. Sifiuxus (vteri) oboriatur,& iam diu- turnus fuerit, fpongiam combuftamac tritam vino odorato dilutam , bibendam dato: & per fuffitus reficca. & que re(tringunt appone, Hippocrates de nat. muliebri. Et lib. 2. de morbis muliebribus: Si fluxus (inquit) diuturnus fit, f, pongia combufta auxiliatur. terendaeítautem fpongia, & cum vino o- 20 dorato exhibenda. ! j ' Lapides fpongiarum & ipfi vocantur fpongiz, (fortefpongite:) vel cy(teolithi,quód vefice medean- |. A tur; Hermolaus. Spongizlapides inueniuntuzin fpongijs, & fnt natiui.quidam eos tecolithos ( 4/- Lapi ponga, qui biceyfirolthos legant, quod naimusplacet) vocant, quoniam veficz medentur, calculos rampuntin vino poti;Plinius 36. 19. Lapis fpongiz,& Ípongites,in fpongijs foletinueniri.iscochlez inítar perforatur, & quidem vtrinque cum vino potus calculos renum frangit: atque ex eo tecolithos nominatur. Plin. Ípongiten, quia lapidem effe legerat, ingernis numerat, Ge. Agricola. Lapides in fp ongijs inueniun- tur, qui vefiz calculos rampuntin vino poti, Diofcorides. —Katiffime (un: fpongiz. quz hifce lapi- dibus vacent, Matthiolus Senenfis. Lapides qui reperiunturin fpongijs frangendi vim obtinent, non taméita validam vt lapidemin vcfica comminuant: vnde qui id Ícriptü reliquerunt, mentiti funt, 39 vesum quiintenibus confiftunt, ru mpunt: velutqui ex Cappadociaconuehunt quos in Argzo naící aiunt. Soluuntur autem hi in fuccum colorela&teum.ex quoliquet quód extenuádi vim obtinet; abf- que eo vt infigniter calefaciant, Galenus lib. 9. de iümplicibus medic. Ad calculofos pharmacum in- fper(ile: Seminis balfami partem vnam, lapidis quiin fpongijs reperitur tantundem: pulegij aridi; fc- . minismalue fylueftris, ocymiaridi, (ingulorum tantundem. Tuía & cribrata reponito, & dato co « clearium cum vini diluti cyathis duobus, Afclepiades apüd Galenum de com politione fec. locoslib, 10. cap. 1. Antidoto? cicadis nephritice apud Nicolaum Myrepfüm mifcentur etiain fpongiarum la- pides. Lapillus qui in fpongia Àfricanainuenitur phenicio obuolutus linoqueligatus, collo [afpeti» ditur eius qui vuz vitio laborat, Marcellus. Víus etiam horum lapidum eft ad bronchocclas, vt ex- plicatum eit fuprà inter remedia é fpongijs vftis. | - 40 Spongiadi&aefti verbo &ringere, (fic lego, nonfingere,vt codices quidam habent) quod eftextet- H.a iere. vnde Cicero: Et ftringebatur fpongijs anguis: id eft, extergebatur, Ifidorus. ZayyQ» , axoyylow, Hefychius. Zzyj« Atticum eft, Suidas. qui & hec Ariftophanis verbaé Raniscitat: A*»' cire ere cl) xzgdiaw azro*y ew. Xa yvy» 9o qiero arvo: ipe, Vatinus. Kzvió., fq pongia; Idera & Hefychius: fic dicta nimirum e7g sixeiiv € 200v, A raritate & vacuis fiftularum Ípacijs. Ilóvzar panty caróyyos y yv ruv ara eaynac, Varinus, ' : - Emymoi mAveeumi, Homero & Q. Calabro. Xmyyor ben X& Xa oust 3270 Kvidiov, Suidas ex epigram- Epitbeta. mate. videturautem carminisauthor, qaifquis eft, penicillumé comis arundinum ad abftergendum aliquid confe&um, ayjs appellare. sve interpretor aptum ad abftergendum: forté à verbo ias, vnde & d/ii«roa; quod eft ftrigilis. Kai (9uSlu TeAraY (g» &AHNOPy Y m210 y aue.ylu Xori*yvyov aXesueAlu TYNOL Cos $0 1dj/'sc yao Q3", Suidas ex epigrammate. Spongizepitheta apud Rauifium fant: Punica, leuis, madi- data, munda. | ". Habet& fpógia fua hieroglyphica. Vulgatiffimum enim eft,naturz bibacioris hominem pet fpon- Ir» giam fignificari,ea quz omnibus in promptu eft caufajattactu folo tantum humoris exugendi.Quoac- cedit fefttuum vulgi dicterium in Vefpafianum iactari folitum , quod di&titabat eum procuratoribus profpongijs vti : quod quafi ficcos madefaceret, &exprimeret humentes. Credebatur enim procu- ratorem rapaciffimum quenque ad ampliora officia ex induftria promouere: qui locupletiores mox condemnaret, atque itaille eorum rapto frueretur, Siccum etiam Horatius propaupere dixit: Acce- desficcusad vn&um, Perius Valerianus. Spongias (vel fpongiolas)olitores antiqui appellabant radiculas afparagotum (altilium,Hetmol.) 6o inter feimplicatas, Columel. lib. i1, Menta feritur planta: vel, (nondum germinat)fpongia, Plin.Re- cens Promptaarij de lingua Latina fcriptor, amentum fiue cachryn, qui veluti los in quibufdam ar- boribus fecundum naturam vifitur, cum [pongia prater naruram in quibufdam nafcente; vt cynor- thodo confundit. Alterum genus rubi in quo rofa naícitur,gignit pilulam caftanez fimilem;precipuo remedio calculofis, Plin. hanc pilulamaliqui, vt Marcellus Empiricus, fpongiam vocant. Idem alibi: Spondogos (inquit) eft lanugo quedam, quz in rofa íiluatica folet nafci, Carnofa aliqua appellabi- mus: vtfpongias in humore pratorum enafcentes. fungorum enim callumin ligni arborumq; natura diximus, & alio generetuberum pauloante,Plin. Noftri quidem etiam fungos nimium cómuni fpon- giarum nomine vocitant; quanquam videri queunt etiam Latini fungum ab Attico nomine f; phongos nominalfe. Pumex quoniam nonaliterac fpongiaeftfiftularum plenus, dicitur, ( vt Vitruuius author eft,) [pongia; Ge. Agricola Rhododaphnen aliqui fpongon vocant; Hermol. legitutid quidemintet - Hhhh 3 nomen r—Á Exe danse Sipntfeata di Uerfa. "WP. A niae iib S38 De Aquatilibus. :difiencl:tirás rhododaphnes apud Diofcoridem.Hippocrates exvovacerbysyovdiit;pro interiore ca- locvachidisparte, Galen.in Glotfis/ Tethya;qui accolunt Adriaticü finum; ex eofpongias nominant; quia cum premuntur, tanquam fpongizs ficaquam foraminibus reddunt; Gillius. Holothuria ( Tetbya pete dicere 4cbuu) fant qui vulgo fpongiolas marinas putent vocitari, Brafauol. Vulgus Italicé Sphun- .geptoferti Zriyye: etiam ab Hippocrate vocantur adenes fiue glandulz circa fauces , vtlib; 4; Epide- iniorum, Galenüsin Gloffis, & Varinus. a2 E. Spongiofus quod fimilitudinem fpongiz babet. idcirco pulmo fpongiofusiticitur. & colofrum eft primaà partu fpongiofa denfitas lactis; Pliniolibro:8. Spongiofacarne plenz funt pelliculz intra naues, in quibus fit olfa&us , vtlegituralicubi in pfeudepigraphis Galeni. Spongiare proeo quod eft abftergere fpongianonaufim dicere: quanquá id verbüin Dictionario Eliotz Angli extat. Ouafphó- 1e gia; (cibumad modü fpongiz rar(i,tenerü, & inflatü quidd interpretatur, ) defcripfimusin Gallina r. Xmas aarety*yw es Helychius. Offium aurary*yoeiday in capite víum exponit Galenus lib.8.de vfu par- tium, Vrinatorum illi quifpongias pifcantur, à Grecis nominatur azcyye:s axoyyo9 Sigon y amotyyone Aum Cry aroyysripai. recentiores quidam Latiné fpongiarios vel fpongiatores dixerunt. Videfupràinz. A'vdpis ax/eygame DOypéG em erieioe uio: , E ianus amorem vituli marini in fpongiatorem memorans. Kvej, de: Q- ary yiri Hefychius & Varinus. Plinius libro37. Spengites (inquit ) gemma fpongiz nomen repr&fentat. fed lapis nongemmacft, qui infpongijsreperitur. Vide fuperius inc. &uAoavéygsoy Pe-: lagontus dixit in Hippiatricis:Rue!lius vertit penicillum. vfus eftadinungenda pecora. noftri vocant vein "Benfeloder Dür[Ieu.. Yem.Abíyrtusin capite de cabie equorum : £vicazéygecy zsiomee Jegudls xam aret. Pro quo Hierocles: Xe eic Deed , oz oyyty EU mreoob some. A marry yeeua, quod fpongia detergitur, vt quidam in vulgari Lexico Grecolatinoannotauit: vbi & arcyyicuo proeodem legitur, tanquamex Euftathij in OdyIfeam parecbolis:in quas index vulgatus neutrum ex his nominib. habet. A'aroyyi- Cuts Xa TO AEN EV, ax ape, (malim ees ,) Suidasin Ko". E'píto aevo Cur eryty Cet apud Hippocratem figni- fica humorem aliquem lana excipere. lana enimillum imbibit fpongiz inftar. Berba. Rhododaphnenaliqui fpongon vocant. Spongi Joeriuata La P524. m e itin herbam dicendo Aétius procidentiz fedis vti- lem; quid intelligat haud fcio; Hermoiaus Barbarus. ConferraPlinioeft veluti fpongia dulcis aqua; coagulum alias di&ta quod ferruminet & cófolidet vulnera. Videri autem poteft eadé fpongitis effe, tá ex nomine, tum ex viribus; nam & quz ferruminart, aftringunt: & qua ano procidenti conferunt; ex aftringentium ordine fant pleraque. Conferuam effe puto mollem illam confer&amque ex innumeris ac viridiffimis filis oblongis herbam, feu villum, quiaquis prafertim ftagnantibus innatat circa ripas. b. xay Ag» eft, id eftfiftulisin anibus cauernofa: non x:vic, id eft, vacua, Galen. tertio de dif- ferentijs pulfuum. Nidialcyonum inquit Plinius, grandium fpongiarum fimilitudine funt. €. Lanmaimípongiamue,; autaliain quibus fimilis raritas eft; fiquodintus habent exiguum fit;idnon deponere, La continere manifeíté videmus: fi multum, effundere, Galen. in lib. de fectis ad introdu-- cendos, Et mox : Si melle picéueliquida fpongiam lanamue non immodice madefacias; nihil effundi- tur, propter humoris caldi a Glandulz mamillarum poftfeetum conceptum fiunt rareaclaxe, & laé&teplenz.at quotempore lacte carent, contrahuntur, ac denfantur; tantum à feipfis differentes, quantum permadidz fpongie 32 * ezsaerétepdovific enim fpongiasappellanoà quibus cum humorem omnem exprelferint , circundatis vinculisipías conftringunt, totumq; corpusipfarum cogunt, Ga- lenusdealiment.3.6. Inter medicamenta que ftyptica vocant, nihil efficacius rubi moraferentisra- 46 dice decoctain vino ad tertias partes, vt colluantur eo oris vlcera, & fedis foueantur: tantaque vis eft vtfpongiz ipfe (cofahcet bumaresml'uey vt ita formencum de fepra[ler) lapidefcant, Plinius 24.13. Matreas. Pas O- Alexandrinus;ad Ariftotelis problematum imitationem ridicula quzdam comminifcebatur:. ex quibus & hoc eft, Auxzloieaty yn evwz reni dio s avysatevitovma d] *; Latiné qui reddam «qué arguté, nonoccurtit. &. phicratem tradánt cum Stymphalum vrbem Arcadiz (adlacum eiufdem nominis ) obfidione cir- cundediffet, & fruftrari conatus (uos intelligeret,exitum fluminis (Erafini) é lacu obftruere conatum; innüumerabileis fpongias aduexifle : (ed Iouis oraculo admonizum deftitite, Nic. Perottus. Acc uoi vv- veldioy edpoyyylo B«GveuXo ov, Diczopolis quidam pauperculus in Acharnenfibus Ariftophanis.. Scholia- ftes intelligi inquitollam in qua fpongia melle plena erat; infantium oriimponenda, vt plorare cibi fo defiderio definant: vel ollam cuius foramina propter inopiam Ípongijs farcienda effent: vel fpongia- rum inftar cauernofam, ad fümmam paupertatem indicandam, Apud Suidam hunc verfum recitantem | pro ccpeyyia legitur zmoy54g.. Vos dli s toov Nay: id eft Entibi caudam leporis, Ariftophanes.eftenim. rhollis & tener villus leporinus, vt pro fpongia eius vfus etfe poffit;ad gramias feu li ppitudines abfter- gendas, Suidas. j i A vEr&eUe iod an € axCA 20 mé nam Dupuis tau t ito) ou aA qois eu Eaios a atps ias t€. Orr yr vaod aaróryysie Vat aie nu imo nie 99 eive 30 oA Tov are 96 oc Qo- dieu Nia Athen. lib. 1. Zzéyyoie avv ves voievst més — NiCov Odyflez a. , h. Accomulierem quandam ftolidam paxillum fpongia pulfaffe aiunt , eziyye vw laAovxezew , Suidas. Somniura quoddam de corporibus (pongia perteríis Val. Maximus memorat:locus iam non occurrit, 99 Prouerbia Sporgia mollior. eodem feníu dicitur quo, Pyro mollior, dz avreinpG-: & auriculainfimamol- lior. Sicautemaffentator quifpiam loquitur apud Comicum quempiam, citante Plutarcho in com- mentario de difcrimine adulatoris & amici: Es Nixejo ye avyeoe vov spovvuw n quiza y. Av ux moro vs EzrOVO pénevyav TER NTTETTOEOT CU o*ygAd € MR LNGicar Tio T2g&ccwzzv, Àd eundem modum dicebant pepone mollior, mitior malua, Erafmus Rot. Sic & Theopompusapud Athenzum: Maaawrtoo a tav» wo) meus uoiae- yos. Idem Erafinus in prouerbio, Notare vngue: Eódem (inquit) pertinent, (pongia,lima,celum,que inemendationis prouerbium abierunt. Spongia deletur quod non placet. lima detrahitur atq; expo- litur; quod redundat,quodque incultum eft, cxlo deformatur item ac fingitur id, quod eft rudius,Pro- indeitfpongiam incubuilffe dixit Auguftus Aiacem fuum, quem deleuerat. Xscyyoraxecse/loo ahucc- iive yen Di. , Suidas ex epigrammate : hoc eftfpongiam qua ftyli vel penicilli peccata emendantur, inducendo fcilicetac delendo. "Nuper | | $PVMAÀ 39 De Squàtina Lib. IV. 690 "evMA(A' Go )appellataapug origoeftiVideinApuis; —.— 5. 000 0 no SPvRLE à Gaza conuertuntur aliquando pifces ab Ariftolele Rhyades dicti. Vide fuprain Corolla- riode Chalcide. | | NM t SovArrcircazquinoctium pariunt,Plinius 9:51.loco ex Ariftotelis quinto hiftoriz transláto.vbi i$ Íquatinas nominat.quarein Plinij quoque verbis fquatinas aut fquatos legendumconi;cio: quod X Maflàrius infinuare videtur,non exprimit tamen.Eiufdem libri c.24.Cum pifces cartilagineos planos aliquot recenfuiffet: Hocin numero(inquit,cartilagineorum fcilicet)funt (quali qaüoqueiquarauis non plani.quem locumexplicans Malfarius,Legendum(inquit)Galei(id eft Muftelli,vt Gaza conuer tit; )non Squali, ex Ariftotele, vnde hec Plinius mutuatur, &c.Rondeletius eo inloco [quali vocabu - r'o lumretinendum;& galeosintelligendos putat. Non femper enim (inquit) Grecis vocibus vfus eit Pli nius.nec huius loci lectionem mutandam effe arbitror, prefertim cum alio etiam loco fqualos nomií- nauerit;nempe lib.9.c.5. vbi (paros; torpedinem, fqualos circa equinoctium pareretradit , Hac ille; Verumin eoloco meliores codices Plinij profparis fargos habent; quod cum Ariftotele conuenit,ex quo hic locus translatus eft apparetque collationefquatos etiam, id eft (quatinas, non fqualos hicle- gendum;In catalogo pifcium; quem confecit Pliniusad finem libri 32. galeos nominatur fuo ordinet fqualus nufquam:rhinam veró ibidem quatum interpretatur. Pluralcge füprain Kondeletij capité de Muttelis feu Galeis ingenere;pa.607. In Halieutico quidem Ouidij (qualus nominatur inter pifces quiin herbofaarena degunt, hoc verfu: Et (qualus, & tenui fuffufus fanguine mullus, Videturautem Íqualum pro cephalo dixiffe , per fyncopen, &c.quanquam cephali mare vicinum fluuijs & ftagnisaz jo mare Bicuntur, & limo viuere. Varro etiam libro ;.de re ruftica de pifcinis loquens,fqualos cum mugi: libus nominat.füntautem capitones mugilum fpecies. Vulgusin Italia hodieque Squallum vel Capi- tonem nominat pifcem fluuiatilem , quem noftri elei. Qui vero Stbeval quafi Squalus apud nog vocás tur,longe alius eft,ex Leucifcorum fluuiatilium genere. DE $QuVA TLNÀ, BELLONIYS HiNAM Greci; Latini Squatinam, Galli Angelum matinum vel Angelotum vocant : quod binis Á A. X alis vtrinque expanfis, quendam veluti Cherubura referre videatur. " TES Magnus e& pifcis,ac longe Adriatico ac Liguítico; quam Oceano maximus,ytapud Venetos ac Li- B gures quadraginta interdum librarum pondus excedat, Cartilaginofus eft, viuiparus,contractioreaé longiore,quam Raiaaut Paftinaca, corpore. quaternisalisadlatera communitus elt:capiteferé circi- nato, irum dentibus circümuallato, in Ranze marinz fpeciem. Id autem habet antrorfum apertá nonautem parte corporis fupinaaut Raíz ac Galei. Quinetiam quas branchias Raiz fupinaparte o- ftendunt,eas Squatinz in lateribus, Galeorum mote; pra fe ferunt. | " Eius pellem pifcatores Itali priusglubunt; quam foro exponant.Ea enimaífulis diftenta; & exic- 5 cata;fabris lignarijs ad opera perpolienda, vt & Canicularum apud nos;pellis vtilis eft, 30 DE SQYATINA, RONDELETIY S "T mue — s ELS tei V a —-——— ———— PET e a V Es perc sr d jo tor A e dy NE jy XA rum ordinum figuli cam arcte connexis coharentibufqué dentibus conftant, vt non plüres dentes, | d E | —— Hhhh 4 fed Interior. Lii.&Adovi- xw». Lib.9. de bifi. €.37- Lib.9.c. 4a. C (E) Lib.32. c.16. T C Gwuod nen $7utet coloré. A 000 De Aquatilibus. fed vnicus planus,latusque dens effe videatur:verum vn guibus,vel cultelli mucrone inferto facile fe- parantur ,quiq;à reliquis feparatus eft;reliquisimmotis mouetur, & loco eximitur. Ininferiore ma- xillalinguz extremo acuto locus dentibus vacuus cedit naturz prouidentia, dextra finiftraq; détium funtordines,quinque dentibus conítantes , tertius & quartus ordo quatuor duntaxat dentibus con- ftat. Ordines qui hos fequuntur.quiq; in anteriore oris parte fiti funt,tribus tantum.Contrain maxilla füperiore:eaenimin parte qua maxillz inferioris parti dentib.vacuz refpondet, ordo eftex quinq; dé tibus,vtrinq; fimiles duo ordines. Quirtus,quintus fextus & feptimus ex quatuor dentib.qui fubfe- quuntur,ex tribus cantum. Dentesomnesin os funtrecurui. Maxille fuperioris extremum cute non integitur,ex eoapophyfes ducinosdemittunturin alias diuifg,de quarum vfu poftea dicetur. Oculos fupra caput habet;non furfum fed ad latera fpectantes, poft quos foramina fünt;quz ad os vía; patent, veluti1n raijs.In lateribus branchias detectas habet; non in fupina parte vt raiz:illarnm enim fitu & o- ris fciffurafquatinaà reliquis planis pifcibus differt. Corporislatitudo in pinnas definit maiores,fe- quuntur aliz minores.In cauda veró pinnulz duz erectz funt,eademin vnicam & continuam definit, E media dorfi fpina aculei parui exiftunt;item alij prope oculos. | Reliquis cartilagineis;internis partibus fimilis e(t. Nam ventriculum magnum habet, inteftina ma gnalataq;;heparinlobos duos diuifum, in quo fellis vefica latet;felleviridiplena. Lienexrubroni- gricat. Corangulatum,compreffum vnico tantum finu donatum. Mares à foeminis diftinguunturap- pendiculis quibuídam eem circaanum,quibus foeminz carent. Cartilagineorü vna fquatina bis parit:ná & incipiente autumno, & circo Vergiliarü occafü: fed per autumní felicius.Singulis veró focturis partus fepteni aut o&oni pueniüt:Hzc Arift.li. s.dehiff. C.I0. Idera lib.6.de hift .c.10.fcribit fquatinam foetus fuos in metu intra fe recipere, & rurfus emittere; nonnullorum galeorum modo. 0i pc Sv oi yaeoi x) Eris o) dex ovre eic tawrSs e6[ veo]: xod ois "ires no) oi Yaox ou Et mox: Tov à aia iav 1a 409 [Da G- 8 dle yovron Ag alu) eov omm P nip see ecd Ey ta. Teu P Foe Bare oy (O- cvv veod]xe Adag m ueysS Qe xedba Ac eo us xay Doc. Ceteri galei & emittunt, & intra feipfosrecipiuntfeetus , & fquatine, & torpedines: Ex planisautem paftinaca & raia non recipiunt propter caude aíperitatem. Neque etiam foetus recipit rana propter capitis magnitudinem & aculeos. Quzaddimus vtadmoneremus Latinam Ariftotelis conuerfionéinemendatá effe;in qua pro rana per peráraialegitur,vt ratio q fu biügitur,& Grzcus cótextus cóuincunt. Oppianus Íquatininó fuos feet? intra fe recipere, fedfidio alio eostueriauthor eft,nimirü latis vtrinq, pinnis, ceualis expáfis tegere. e] X I j , B E ' 7 Uu Toilup x ad plvu reiémv rope ugerau &AXÍU AUN gx ie vitu xetvoig Dat S010 X1 SoxiV- ; 30 Aoc oi G9 Nó Co fjaw cort pays at Qo regule Eieiy LAUD 7 $oU yu mpm ix Saw eoe: "Tjow avrv Co pdicov qexéev QpoGov oiu roe Avrtl ers Sed cumaculei parui fint,& in recenter natis molles adhuc; neque capitis magnitudo, vtinrana pi* fcatrice neque caudz afperitas vt in raia praepedire potfunt ; quominus fquatina fectus fuos reciplats Ariftoteli potius credendum effe cenfeo. Hanc fquatinz folertiam attribuit Ariftoteles , vt arena fe obruat,cumq; fe totam occuluerit;verberat( paC?&ter»: Joris fui radiolis feu virgulis, (vt pifcatores vo cant)quas piíciculi cum a[pexerint;adn atent quafi ad algas,quibus vefci foliti funt.Plinius:Simili mo do(quo ranapifcatrix)fquatina & rhombus abditi pinnas exertas mouent fpecie vermiculorum, ité- que quz vocatur raia. Mirum veró , quod Plinius appendiculasillas quibus fquatina pifciculisinfi- diatur,pinnas appellet; cum neq; pinnz fint,neq; pinnis vllo modo fimiles, fed vermiculi,vtipfemet 49 ait.Arift.proprie ;ef23/e vocat,radiolos & virgulas interpretatus eft Gaza. Squatina carniuora eft, & inalto mari vetfatur. H' piv (inquitapud Athencum Diphilus.lib.8.)z vy vdv eA lov say GUzrertoc iet od xx Quz 50s pdá- uy vto Di[uurTe pg Kore B rive. v vaio Qusud |n 6st 00 xaeud |» xad Dvmwavrepoaents aova tipos ve mui pag ai uCAxveSquatina etiam ex cartilagineis eft,conco&u facilis & leuis.Quz maior,magis nutrit. Vniuer fe autem cartilaginea omniaflatus gignunt, carnofa funt, conco&u difhcilia,quorum multo vfu ocu- lorumacies hebetatur. Quod temere dictum effe nemo exiftimare debet. Cum enim cartilaginea fla- tuum,craffiorumq; & glutinoforum humorum magnum prouentum adferant,cralfos ex his caligino- fofq; fpiritus effici neceffe eft, quorum perfpicuitatem & fplendorem ad clarius cernendum neceffa- rium effe certum eft. Apud nos nullo in prettoeft fÍquatina, etiamà rufticis neglecta , tum ob ferinum /9 faporem,tum ob carnis duritiam & infuauitatem. Ex hepate oleum fit, quod ad hepatis duritiam valet;addita fpica celtica,vel ftyrace, vel abfinthio. Oua exiccata ad fiftendaalui proflu uia multum conferre experientia compertum: ijs enim ad omnes alui luxiones vtuntur pifcatores noftri. Cute enfium capuli integuntur. Ex eadem optimum fitin pfo- ra & (cabie finegma. Eiufdem cutiscineres contraalopeciam & vlcera capitis manantia profunt.To- tafquatinamammis impofitaearumincremeptum prohib eri , duriufculaíq; reddi traditur: quodàme experientia comprobatum eft.huius quoq; rei teftis eft Plinius.Squatinz(inquit)illite creícere mam- mas non patiuntur.Id non manifcfta qualitate; fed obícura quadam vi effici puto,rmaxime cum fale af- feruataidém non prztftet;cuius falis caufa magis digerere & exiccare deberet. Hanc Íquatinz faculta- tem fi refcifcant mulieres,cultui & ornatui plus quo dedite, pluris eam empture fint,quam vlli Ko- £5 mani vnquam mullum;veletiam acipenferem emerint. Audiui ab excellentis do&rinz viro cum diceret, eam quam nos fquatinam e(Te diximus,rhinoba- tum eí[e:Squatinam vero effe, quam catto rochiero in Prouincia vocant.S$ed derhinobato mox: deeo quicatto rochiero nominatur,in Caniculis diximus. | Suntqui fcribát fquatiná fubinde coloré mutate;& eius cui adhaferitcoloréimitari polypi more,g fane rationi cófentaneü nó eft.Quz.n.coloré (ic mutant, vel quia corpore pellucido funt id faciunt,vt chamzleo:vel quia cute fantitatenui vt ín humorü fpirituüq; pturbatione atq; agitatione; varij eor colores perluceant.Quorü neutrum de fquatina dici poteft, vtpote qua cute fit alpera, duraac denfa. | COROLLARIVM. Rhina,quem fquatum vocamus,Plinius libro 32.alia lecto, quam fquatinam vocamus. Sed fauatus mog; | CORRZIMN TE " TE De Squauna Lib. V. oó quoq; dici poteftprefercim cum & li. 9.c.y.pro fquatinis (quatos dixeritificenim legendum,nó Íquàs. los,füperius in Squalisoftendimus.Rondeletius jw cum limam in(trumentum fignificat, acuit : cum pilcem,penacuit;authore Cyrilio nimirum :quiidin libello de di&ionibus fignificationum pro ac- centu mutantibus annotauit.apud authores obferuari non puto;fed Íemper penacui, Oppianus libr.:. Halieut.inter galeorum genera qui pifces funt cattilaginei longi fquatinas quoq; numerat; -- yaAc- àv d; éregóct oma: QU Aa EXUMV9Iy tQ Ais ito ettowie hae C4 d, Lege ela P vous x; qr ety foU TOI ÁACE y &c.( lianus tamen in huiusloci paraphrafi fquatinarum non meminit.) Hinc forte eft, quod R ondeletius (cribit, eruditum quendam virum,galeum Cato rochiero vulgo dictum Gallis, pro fquatina habuiffe :qui pi - .. fcis etlongus;galeis reliquis fimilis:Íquatinam veró vulgo exiftimatum pro fquatoraia, vtpote latio- 10 rem,& raizaliqua ex parte fimilem.Planorum pifcium alterum eft genus,quod pro fpina cartilaginem habet: vt raie;paftinaca,fquatinz , Plinius. Squátina qu omodo fit mediainter planos & longos carti- lagineos;legefüpraa pud Rondeletiumabinitio capitis de Raia pifce. Achenzus etum, td eft Ra- iam lzuem,tradit etiam jl, hoc eftSquatinam vocari:quos tamen pifces diuerfos effe ex vtriufque hiftorialiquet.rhinobaton veró à vulgo Grzcorum;etiam rhinam vocari author eft Gillius: cuius ver banon re&te tranfcripfit Rondeletius.Squatinam (inquit) Greci huius temporis ;/luo 49) piviComy,. at- qui Gillij verba hecfunt;Noftrz etatis Greci & rhinam & rhinobaton,vocant rhinam: st Latini)/ta- ls bodie )Squainam fiueSquadram, hoc eft, Squatinam, Sedimpofuit Rondeletio mal? diftin&us Gillij codex.Squatina vulgo nomen feruat;Maflarius Venetus. Squatina , lo peícefquatro , Scoppaltralus, Hifpanis vt audio Lira dicitur;à fpecie corporis. fedaliaeft veterum lyra, de qua fcripfimus elemen- 4o toL. Germanic fquatinam vocare licebit ev Engeffift boder Afeerengel; 3d eft Angclum pifcem , vel An- gelum marinum;,Gallorum & Ligurum imitatione, Albertus fquatinam Germanice catulam maris vo cati (cribit: qui pifcis (inquit) quinque pedes longus eft, S inlupercaudapedem vnum.Et alibi: Li- gnum raditurcorio quorundam pifcium arido, vceius quidiciturad mare Flandrig Srerobe quod eft canicula matina.Ego Germanicum hoc nomen non agnofco, deprauatum forte à librarijs.Murmelli . us Edif. b interpretatur: quod nomen nimium commune ad. omne canum & galeorum genus per- tinet. Anglice dicitur « 5&are, vtaudio: pifcem aiunt admodum ficcum effe , corium vicem limz arcu- bus & fagittis leuigandis preftare.nomen quoq; ad Squatinam accedit.quamobrem non laudo, quod Eliota Anglus fquatinam interpretatur « Solrfjf/;e.nam Angli Soleam vocant 2So/. neque quod idem a- , libifcribit;Batidem pifcem effe qui Anglice vocetur Ay: aut Ske«. ex quibus nominibus hoc fqua- 30 tinam, illud raiam,(quam Graci baton, batidemue nuncupant, ) figuificat.Pifcem raig fimilem, qui incibo Venerem irritet,apud Scotosaudio nominari a Scar of toy. Squatinapiícis eft cartilagineus;planus;cute alpera.caudam gerit craffam.fel in iecore pofitum ha - bet; Ariftot.Afpera cutis fquatinz qua lignum & ebora poliuntur, Plinius.De fquatinz pinnis verba Ariftotelis ex lib.4.de partibus animalium c.17.retuli in Ranapiícatrice s. Squatine comparat Trito- nem Roma vifum quod ad (uperficiem corporis (quamofi Paufanias. Non tanta amplitudine,quanta Raia;dilatatur;fed cótractior eft,&(vt rana paluftri)eiusos exroftro eminet, (ante promptüq; eft: ) nó infra parte fupina,vt maiori parti cartilagineori. Cauda eilonga mucronataq; ett; Gillius & Maffarius. Squatinapifcis mar.quinque cubicos( pedes, Albertus ) longitudinis habet, & caudam pedalem. B ... Pilus cutisetus breuis & niger ell; (Albertus addit, fimilisariftis herbz fullonum. ) cutis quidem tam 49 dura eft; vt ferro &c chalybi vix cedat, Author de nat.rerum, Verum cutis eius pilofà non eft, (edliinz tantum inftar afpera. | » (^ : v du Squatinarum coitus;eo quod cauda his plenior craffiorve e(t attritu mutuo füpinarum partium agi C tur, Vuottonus ex Ariftotele. Squatine primus partus tempore verno fic. fed felicior eit fecundus per autumnum , occa(u Vergiliarum, Ariftoteles hiftorie fexto. De fquating cum raia coitu;dicetur paulo poftin Squatraia. No se ! Oppianus fcribit Íquatinam non recipere (intra fe )Feetus;fed (ub pinnulis fuistueri, Vnottonus:& D fimiliter R ondeletius,qui Oppiani verfus recitat.Gillius ex Oppiano;non fimpliciter, vt illifub pin- nis,fed in hiatum fub pinnas (ubiectum fatus fuos metuentes matrem occultare tranftulit.nam Gre- - celegitur,A A4 oi x boaw xouree poy:c a QoveauSrey. E:civ.xcoro dfieguyyan, &c. quoinloco Brodzus fcholia- $oftes:Suntautem illi(inquit)infra velut iugulum cauitates quedam ,(zQoy,« etiam di&tz ) fub pinnis, cumaliorum pifcium gulacomparandz, queque inftar ventris illi fünt;,Sicille.Quod ad rem ip íamat- tinet,qui pifcem manibus verfare poffunt, pronuncient, quod ad verba verde y rectus pluralis vi- detur àfingulari &4:0792* , idem nimirum fignificante quod 2/e7d«£ ( vel etiam 2JgeQoys, vtin vul- Aieedz gari Lexico fcribitur, ) hoc eft, interuallum, fcilfura, diuortium. Auzeqaya; zéro» pro 9Jgezeec , apud | Aeclianumlegimus.ego in Oppiani etiam verfibus malim legere: Az oit» eh atten Jor porysc &C. Aim e Quà dese vom" amu doxes 2g Quyecy xi des doen utrpna 3v 3a, Varinus.placetautem 3Jgz eye legi paroxytonum potius d oxytonü. His fcriptisrepériin parecbolis Euftathij iu primüIliados,quz fequuntur: Á verbozexto ,fit 2]g702* de fciffura fiuepetras(iuein corpore animalis,qualis & in fqua - tinamemoratur Oppiano: £j PERS 68 cxi xopaxse) &idois. Etrurfusin lliados M.A verbo zQsosfit etiam 60 j Alea oon y DIL Aeyapduxs vt Oppianus euá manifeftiffime indicat, «aó qo HAv I4 p AOV TA XOU AECEGS hinc & ve Qt, fimilis & ipfa cauitas,qualem admittunt quz mactantur animantes, ea parte qua ma . &andis adigitur culter. Ex duob.his locis Euftathij;apparet eá apud Oppian.in íquatinz mentione le- giffe 3g oz yc quang & vmosQat ei cauü fub collo vbianimalia mactátur, vel fimile ei,fignificat. Xo yi Grece dicitur Polluci, (Latine iugulus,)cauitas media inter «aéz|go; id eft offa que clauiculas, ali- qui iugulos;vt Celfus; vocant: ab aliquibus etiam 3uuéc.7 ox Ze enim & 3vc» fynony ma funt.funt qui e Day appellent, & avmiaodivillá quoq; cauitaté, qua in pectore medio anterius fub fterno offe,é re- gione cordis eft, vel oris ventriculi,authore Pollüce:quieQa^yiv (vel &baycéicv )etiam appellat vas,quo fanguis victimarü excipitur.Ceterum pifces & alia qu clauiculis ditis oflib.carét animalia , «eylos quog, vel JmyeQayo cauü pprie dictü nó habét;quád thynni;orcy niq; pifcium zaéjag & sedia "nd aet U. Jas 902 .De Aquatilibus. Effigies ac Squátine Venetiis ad me mnia, ad aridum pifiem exten[imm fata videtur: vita quim ton probe refpondet, " D m-X— OP) up s — )) — La S : M A Sf j N N NN N AN (í a NT NN M 77/7 (CRGO N ] DOCAY «€« x A ——7 "TET ^ 16 20 3Q 49 $9 . 6o Ranz pifcatrices,chombi & fquatinz, quomodo infidientur pifciculis,explicatum eftin Raia p. Squa tina fola pifcium inftar polypi folet affici colorem füum mutando, Ariftoteles hiftoriz 9.57. R ondele- tius hoc verum effe negat;tanquamab alijs,non Ariftotele, (neque enim eius meminit) proditum;&c. . De. Squatina. Lib. IV. E , Squatine cutelignum & eborapoliuntur, Plinius. Apud Anglos arcus & lagitte: Ex fquatinarum É £ório cultellorum & falcatorum enfium vaginas Turca Batbarique maritimi admodum pulchras có- ficere folent, quas Sagrinas appellant,Ionius. 4I. * Gees í Squatinam duram & concóctu difficilem éffecopiofius veróalete quàm paftinaca & torpedo;éter- tio de alimentis Galenitradit Vuottonus. Pifcium genus jzexiv vocatur, cui cutis aípera & (ine fqua- mis eft; quales raiz & fquatinz fünt. hecautem omniá funt quidem friabilia:non odorata tathnen,& a- limentum humidum de fe praebent, Mnefitheus apud Athenzum. atqui (quatina du rae(t, Galeno té- fte. Angli hominer fquátinaficciorem ceu próuerbio dicunt, quem plane ficcum Íqualidumque no- io tarint:led id nimirum à cutis potius quam carnis ficcitate huius piícis.Aegre cócoquuntur lim , Ge; Vallaex Pfello,quem Grzcé jivoz;id eft;fquatinas Ícripfiffe non dubito. Hippocrates inlibro de inter- nis affe&ionibus de morbo craffo à pituita putrefacta (cribens:Obfonium (inquit) habeat ex pifcibus Ícotpiumaut callionymum aut Íquatinz fruftum cum condimentis coctum.Etin eodemlibro:Labo- tans tettiogenere tabis,obfonium habeat fru(tum torpedinis, aut (quatinz;aut galei;aut raie. CIE Verendotum puftulas dilcutit fquatinz pifcis cutis combufla, Plinius.Rhinz pellis combuüfta; & trita cum aqua;fuperpofita & illitaynaícentias (phymata )lanat , Kiranides lib. 4. Piícis corio; quale eft fquatinz , autfolioficulneo,aut pumiceleui , füpernealopecias cruentas facito; deindeque amygda- lasamaras vftas;cum aceto mulfo illinitojidque affidué facito, ac radito.augefcent enim flatim capilli; Archigenes. - 11 - ! ao. Cutzíquatine propter fquallerem; hoc eft afperitatem,ligna & ebora poliuntur: Perottus à Íqua- lore nominatam infinuans:Squatina di&a eft;eo quod fquarmis fit acuta: dorus; inepté.(quamis enim , Catet.LIeAa yia , à. Xpó soa o] Hy pli asAeyia,Hetychius. | | "" ^ Pian vea y voto wore Epicharmo.Terecéis Matroni. Latine Íqualidas;afperas & aftutas cognomines; | Vv verbo Menander & Paufanias vtuntur prodecipere: ducta Metaphoraab ijs qui olfactu deci- piunturaut decipiunt, Euftathius inIliados quipntum.itrurfusin Odyffez p; dv Btoa: 6e TE puNAGTCI 182929 Svr (O- G$U xUynz , Doxet PLAY Aet ya Eel rs Te dinAau o pivec at moemié mai wer E'yqry. &misuthott pies v&:: Menander.Sed videtur hoc verbum accipi etiam poffe pro eo quod Latiné dicimus limare id eft; lima atterere.vnde compofitum ItaL TOL B pi ab. A seióv yr PS XoVTsÉ avv o1 » Ariftophanes in Ranis. Sch olias x^ ftes interpretatur politum,elimagum. jl»; enim(inquit)eftinftrumentum fabrile,2 tnzew.aut vile quip d plam, 7n ob ouo 3 5i. fed pofterior interpretátio non placet.K mjps4oiduor quidem cum c. fcribi 59 non placet.à quo enim verbo deducas?melius apudSuidam abfque «.legitur.vt prafens fit xaemfpiaies "o €zterumpigen à pivóo it, vnde & Jieion o do patticipium legitur prolimato, | : Ecfquatina(inquit Pierius Valerian us) inter hieroglyphica lignificata recenferi meruit, per quam fabrum lignarium intelligi volebant.Eft enim pifcis tam alpere, i üeac valide cutis,vt ebur ea, neque nonligna quantumlibet dura poliàntur:yt omittamus fabrilia infirumenta omnia (Jac Gurus de fübraetiam pifce fcrebut ) in huius pifcis capite deprehenía. Quin & ferram conficere didicimus ex huins pifcis offe ita crebro mucronato.( car ndtt favte fquatinam eum alo qnopiam pice paFlivaca vt fespigor aut co- gnato: qualis longa annorum ferie fufpenfa fuit tholo ante DD.Petri & Pauli conditorium, priuífquá àluliolLilla venerande antiquitatis moauimeata folo zquarentur. b; 4o —lehthyen(Uyft) Hippocrates vocat fquatinz cutem aridam.fed potefteodem nomine intelligi vnguis ferreus,quo ad extrahendos ab vtero fetus & ineo precidendos vtimur, propter fimilitudiné » cumpiícium (quamis,Galenns in Gloflis Hippocratis & Varinus.?'i $56; 9g, Hefychius: pety- necdochen nimirum.nam & totus pifcisrhine , id eftlimaà Grecis dicituri& pellis eius propter vfum fabrilem riuatim fic dici potis videtur, . , P'ivg siu) iA Rm GÉ40Y ds TEWTOVCE iV sec, Towvé ,Matron. AIT r Vu Tener yo alyadir espe Dg y o Eu H' eaoube Dupoquon yAvxtea rov oo id |i , Matron Paro- É dus.alluditautem primum ad verfum Hefiodide Afcra, deinde Homeri depatria. K xzwA(g« Eguad s 8c (Bee d |Eotov "pivot; y yaAeES TE quAe Archippus.Doriontraditin Smyrna fquatinas pizltantes heri, Athe- neus.Ko, CEA di y udo: MIAR FG» xaise E «ee Dens acne ax Aen qune AUydl X GNoerüVaTS AeioGa rs 7zoiredus Atche- ftratus.»'ivsc veux y 1, Alexandrides. H.à; Epitbekh. Teo: 4o pepe | " viv: Nm. ihi DE SQVATORAIA, SEV RHINOBATO, BEÉLLONIV S, Ium pifcis cattilagineus, planus, Oceanoinfrequens eft, Genüenfibus ac Venetis pecus liaris,apud quos Squatrolinus appellatur.Huius figuram apud te facile conijciés; (i quidém vtri- ufque pifcis hic tibi depicti formam diligenter confideraueris. "- Afperacute przditus eftfüb qua candida atqueedulis cato continettir, |. B DE EADEM, RONDELETIVS: QVI HVNG Pt - '. Jfeemmullum snyerumnateva effe pztats VrPwdltum Gteci,ita Gaza Latin compofito nomine Squátittoráiam appellauit Huius fic themi- Hifoaa *- nitAriftoteles.Tov ij £y d» vivus Og TU $ GU y yevesatt SOEV. wizi]ou cuueva Coton z piv Be adv Bae Ov Tiv x3) Dar. is: yo i6 iy f Uesag xat Aéiron pé. 219r yel 39 Tí tont Qa Mu y» o m oe osO ev (Btrrs rod BE dri evs gl - viczals ynbpdo(Qe t£ tu pomtpov vay Ly S Uv. Plinius: Pifcium diuerfa genetanon coeünt preter fquatinani raiam,ex quibus nafcitur priori parte raiz (irnilis & nomen ex vtroqué córüpoflituis apud Grecos Arahit. Preter hecnihil víquam alibi de rhinobato legi ;autabalijs accepi: Nec miliiomniumgene- - 4 tum pifces diligentius perquirenti vidiifz vnquati hunc pifcéni contigit:eadem mihi fenes & petiti pifcatores affirmarunt, (wsmmena-s feret à Js enfsem bene picem. ) Quse cutn dili gentius expendiffem, in é- amtandem fuürn adductus fententiam, vt exiftimem iie Ariftotelem quidern, aut Plinium vriquam rhi- Et kns nobaton vidiffe pif(cemque plane commentitium effe,quique re noi exiffat, quod quideni Ariftotelis Nu j verbaiam citata fubindicant, quzque alio loco [eripit i: Ez 9$ rdv JuAwiliov v3: eipiAoyor Du . VURUb. J^ A : z E "VT EX NT 6.1t. Lgb.9. e. sts LI * * iu 004 - - De Aquatilibus $a: P5 puaAeme ol pivá Gam xa Xs uuo tylyeoDru bx plvwe al Bie eu Noo Tn marin is nihil adhuc explora- tum habemus dignum memoratu:qui tamen rhtnobati appellantur, maximé gigni oreduntur ex fqua- tina&raia.Squatinam itaque cum raia videri coireait, quo quidem loquendi genere, & fimilibus, vt, ferunttraduntaiunt,creditur, vtuntur Herodotus, Theophratftus,Dioícorides,quum fc rem «liquam pro incerta habere ignificant. lam vzt5 ratio, quan fubdit Ariftoteles, plane infit maefi.5i enim ideo coeunt íÍquatina & raia; quia pifcis fi, qui rhinobatus nominetur, vcrique fimilis: & hippoc«ntauros & tragelaphos eife polfe dicemus , ficentauruscumequa , & hircus cum ceruazcomifn íceatur. At,vt RE V^ (-rbit Galenus.fieri fecundam naturam non poteft, vt tantopere diffidentia corpora commiíceantur: D2 Tl fieri (olet, ed cotasfubftantias natura ab huiufmodi permiftione alienifliraas. Neque ft diuer[z animá- tium forme,nontamen víqueadeo diffimiles, coeant, id anima! gignunt,quod vna parte huic , altcra il:i fimile fit:fed quod vni tantum procteantium fimile fit, vel tertium quoddam: vt cum afinus equam inijt.mullus aut mulla neutri per omniafimile animalgignitur. Silupus cum cane vel vulpecongre- diatur,canis vel vulpes alteri cantum fimilis. Quare meo quidem iudicio fides ijs habenda non cft, qui rhinobati miftumque genus;prolema; biformem nobis obtrudunt, COROLLARIVM. Quod Ariftoteles de rhinobato pifce fcribit, eumex fquatina & raia nafci videri:ijs verbis non du- b tacan (itfed potius effe (tatuit.effe enim nec: Ife eft ftatuamus,de quo querimus quomodo fit;aut vn de generetur. Alibi quidem;extare eum fimpliciter affirmat: Es yao nel 3d »5c xaerras pivóGrO-. Ita- oue eti R ondeletius nufquam in rerum natura hunc pifcem comparere putat; ege omnino a3liquem & slicubi effz arbitror;non modo Ariftotelis , fed noftri etiam feculi doctorum hominurn authoritate «commotus,Fouij;Gillij.Bellonij.qui nen folum vinere in mari hunc pifcem,fed nomina etiam formaf- quetradiderurt.Squattaia nomen quod Gaza confinxit, durum eft. vt Squatroraia etiam, quo B-l1o- rius vtitur:ego fquatoraiam molhus dixerim;à fquato & raia compofito nomine. Noftra ztatis Greci & rhinam & rhinobatum,vocant rhinam: vt Latini(/t. ^ bd )vtrunque íquainam,fiue iquadram,hoc eft; fquatinam, Gillius. | Squatraiz feedz funtafpectu, atque efuadmodi » iniucunda:quuminter ford.de plebisarque paftorum obíonia cen feantur,'ouius.Audiui ab excellentis doctrinz viro. quum - chieroin Prouincia vocart.(de quoin Caniculis diximus;) Rondeletius. fed hanc fententiam à nemi- ne approbari puto. Fgo rhinobatum Germanis meis, quanoüiam (vt Belloniustradit) Oceanoinfre- quentem,interpretabor em E»gerracb, ab angelo(fic enim: alij quidam populi íquatinam vocant) & ra- iacompofito nomine; "" DE SQVILLIS DEINCEPS HOC ORDINE AGETVR. EX RONDELETII OPERE D: Squilli án cexeve, | De Squilla latas De S31la calato sf Cicada adeliavi;fine Cammaro veterum. — De $q illa erargouc, De Sqvillagibba. . ' De Squala pj *De Squillayguam Mantit cognemrinatyueteribus indillac EX BELLONII LIB R O. "De Ufa maicres( Squilla lata Roxdletu:)cy minore, (Caleta forte Ro»delety:) *De Squillaparua marina gibba cognomine. De Squilla fiamatils parta. : *Deaha S jstlla , qa Crangos A Rondcletioex:[Himatnr. | b «De (scada marszss (quam &onacleru Squillam mantin appellat, Cicadasm vera aliam facit.) COROLLARI A. X ^ DeSaullicingerere, IT. De Squillalata cj Vvfa triflateliss II. *DeVr[am toreyvt recentiores vocant:/éu Squilla Celata Rondeletuzé de (ammare veter umo, IP. Dc Squila Crange. V. *De $3uilla gibba. VI. *DeSquillaparuo,quam aliqui fL. uiatilem cagneminant :4quarguam (jin mariinueniaimr. VI11,*De Sut la illaquam Bellontus Cuwadam nonazat ,Rondeletiue AMattitis VII JDeSquilsdue: fis. DE SQVILLIS IN GENEREJRONDELETIY S Eo viTVR7é» «22/4» g^nus quod tertium poftlocuftara & aftacum ab Ariftotele lib. 4. de Hiftoria animal.c.2.numeratur.Gaza cum Cicerone & Flinio fquillas conuertit. Cicerolibto z. de Natura . Deorum fquillam paruam vocat, «aov Atiftotelis.Plinius verà lib. 11.c.37. Crufta fragili inclufis, il s. rigentes oculi locuftis;fquillifque mogna ex parte fub eodem munimento preduri eminent. & lib.9. lis. m, c. r.Coeuntlocuftz, (quillz , cancri ore. Athenzusauthoreftà Sophrone «2249s; dictas, à Simonide Wee & Ep * harmo ;4 " «ldem tradit «200; & Capitis mapnitudine nominatas. *,owadtror 5x Ml eruflata ta cc ge eO ai eievv jS AE. Q» re caua PETTY! Xr venyk ee co . di&z (unt carid:s à didione T: c ft,à capite: puhape, maximam enim corporis partem caput occupat, Quod etymum (i verum fit, non poffum non tnitari eontraGale. G- I*num,qu; libro8.de vfu partium malacoftraca omrá capite truncarit. nar ctm imtiolibri inqui Nem buíidam Loiumn id teciflet: 105 uj $disiiolvig, (dc collo & capite loquituz:) ai». hnsQeat [aei tage eol m &y nequeenim colores & figuras tantum componi oporteret , quemadmodum putas & pi&oribus - 1 IQ 206 diceret,eam quam nos fquatinam elfe diximus.rhiiobatum effe.fquatinam véro elfe quam Cattoro- 39 49 36 [Í De Squillis | Lib. IV. 90$. xy 49 Atene v ed) armvny ao 1 6s wo) ail voses De repoye mete d], i x Ba oro 6 Diod jo d Tos» di xig. Etali- quanto poft malacofitaca omnia eadem lege conclufit: Asa xogxivois ves sto) 9e ooi V916 maa ospadioics xeqaoui pia S (a : "9 rdi iD tyre Ts 419) TV X1) tergo xivteaoy Bwysulluov mde nov &gy d yrs atre oui Da a Duegnuae TeritsyuYocv, 5v Do wp eu Tc cw arro m TO TV abd reu dj. — Sed & cancris & alijs cru ftatis.caput deeft, partem veró quzfenibus & motionibusà voluntate pendentibus preeft, illi fanein thorace fi- tam habent,in quaomnes fenfüum fedes eis habitant.Ac maluit Galenus quantum ad animantes iftas attinet;in Ariftorelis (ententiam difceffionem facere, quiécorde fenfum motumq; omnem, tanquam 1o éfonte manare credebat, quamijs caput tribuere ; vt ipfius verbaclare oftendunt: o; 9 &zreo &» ipiv à eyutQuAQ"yrET 6) Bxetvo ie eio otv ^ie (aoi vo poe yseig 0 Too etpnuYu o: diva igeron 56r ua GyxeQaA0€ Ge y aad xtotgdion vsTav aXvrov2p»x3. Itaque quod innobis cerebrum eft;id fit in alijs animantibus parsillaad quam quz dicta funt, fcilicet fenfus & motus referantur : aut fi cerebrum non eff; certé cor omnium horum prin- cipium fuerit.At quod cancris caput fit,fed indifcretum alibi diximus. Quod fquilla;pluraq; alia ma - lacoftraca caput habeant;& difcretum,& pifcium ceterorum modo ab alijs partibus diftin&tum fen- fusipfe demonfítrat;quicquid dicat Galenus alio etiam inloco preteriam citatum: Keexi- mc v , 4o] GIA TO TV poat euo spon "Rory t D se or] Qo A oth otts tot) oL O6 7r 07INGE rV 242 UTSNaGTan vu udo 8d| Giu Ey er xe Qul, E oiov x rortyoo Ql) nivei uóvy. Cancer igitur & vniuerfum cruftatorum genus;pretereà balene & multa aliahuiufmodi vel capite omnino carent, vel eius folummodo rudimentum habent. Quod veró 29 balenain eo numero recenfetur,mendofum effe puto: neque enim balznaex genere cru(ítatorum;ne- que capite caret, fed id habet difcretum & diftinéctum. Quare xsavGd|ooa» (nam ea inter cruftataà vete- * ribusnominatur.)velaliquodaliud affine cruftati pifcis nomenreponere oportet. : . ! zin : ANY ens Squillarum Sed ad fquillas referatur oratio. Harum triagenera conftituit Ariftoteles, fant«vqo, id eft; sibbz: Poi, xp&yyovce, crangines vertit Gaza, funt & parue;qua maiores nunquam fiunt. Nos Ípecies plures faci- /,/.,. 4e Lift, mus;quiaad tres fuperiores referri omnes non poffünt:vt fquilla lata;alia qua czelata eft & glasra:prg- awimal.c.i, terea qua pon dicitur , nulli re&ius quàm fquillarum generi attribui poteft , vt fuis locis deinceps explicabitur. | | DE SQYILLA LATA, RONDELETIVS. 39 | "Bellonins hune Pr fum Ariflotelis facit, quodin fine feguentis capitis vepre- hendu Rendeletimi. ' "n qi 4e. e Aes [us w 23 (n S SH : 5o SavirLA quamhic proponimus cognomen late damus, vtab alijs di(tinguatur, necidíineexem. A plo-Nam Archeftratus(autore Athenzo)gAeretuz xa244|us appellauit, quanquam locuftas, aftacos;ca- 7555. zidas confudiffe videatur:qua tamen fecernenda elle & fpecie differre oftendit Athenzus.Squillala- tanofítris incognitaeft, & obidavdvuuQ- , & Liguribus orchetta nominatur. Si quis ob fimilem cor- poris fpeciem cum locuflis potius quam cum fquillis annumerandam cenfeat, vel hoc vno refelli po- rib.4. depar. terit,quod locuftis pedes vltimiin forfices terminantur;quos chelas vocant,quibus fquillz carent au ezimal. e. 8. tore Ariftotele. : | Squillaigiturlatalocuftarum eft magnitudine, fed latior multo & magis depreffo corpore & hir. B to,infronteoffaduo, vtrinque vnicum, inambitu ferratum, in quibuídam acutius,in alijs latius.his pinnz duc alligantur.inter hzc , duo enafcuntur cornua, initio articulata,circa medium bifida vt ex duobus quatuor fiant,tenuia;non valde longa.Os & oris appendices itahabent vtinlocufta. Brachia — E duo habet cumaculeis,veluti clauis eminentibus;pedibus maioranon bifida que in os fle&tuntur,qui $1Dsipro- bus cibum eritanquam manibus ad moueant.H ec qui bifulca non eife videbant,pedibusannumera. P" bant.vt quinque pedes eífe dicerentur. Sed hoc fquillis proprium eftchelis carere, harum autem vice brachia maiora pedibus habere.Pedes vtrinq; quaterni fant, vtinlocuftarum & cancrorum generi- bus. Oculi parum prominent, ob idconditi videntur. frons quadrata & latior quam in vllo cruftato- rumgenere. Tumores multi per doríum fparfi funt,ex quibus extant tubercula, quorum fumma pars adeo rubet vt carbunculos inannulorum palainclufos effe dicas. Cauda tabellis quinq; conftat, & in finus totidem definit, incaudz fupina parte appendices funt; ad oua reponenda quemadmodum in ocufta. : 6o Lii Eodem L] * 906 De Aquatlibus. 'G Eodemrmodocoit:& eftate patit;internaqueomnia fimilia habet. Inccnó fis locis viuit;arguieri- 'toeftquod fordidalutóque obtitae mari extrahitür, carneeftmolli vtaftacus. Rara eft apud nos; Maf- filiz aliquando capitur.In' Africa frequentiffima eft, & maxima, quamfi vidiffet Apiciusilleijso2^ ui fquillarum pregrandium cáu fa in Africam nauigàrat, non tam cito ad fuos redijffet:illicenim có- fed sfquillisparuis,execratus prouinciam itaregredi inftitit, vt terram illam non attigerit, Sunt qui . deArcheftrato id narrent. : : | À — Explodendaefteorum fententia qui fquillam latam quam depinximus vrfum effe credunt;cum vt- Vrfimnonef- (uim videatur Ariftotelescum cancris numerare; vt fuoloco dicemus. fegents boc ! fguiti. DE SQVILLA CAELATA; SIVE CICADA LIA- à ni; (ftue Cammaro veterum) Rondeletius, Bellonims cicadara marinam vocat , nonbane, fed alam [quilla fpeciem,quam | Roondeletsus infra nouo nomine manta. $e TUS. A Qyaxhic proponimus,noftri cicadam marinam vocant:alij cicadam marinam eam effe opinantur, quam poftea xvelle demoníftrabimus Eam de qua nuncagimus cicadam potiore ratione nominan- dam e(Te cenfuimus,ob maiorem cum cicadis terreftribus fimilitudinem:fquillam verà tum quod fu- 1o 28 19 pradicte fimilis fit tum quód brachia priora indiuifa habeat, quanota fquillas à locuftis & cancris fe- . D cerni diximus: calatam veró , vtabalijs internofcatur. nam quinq; tabellis conftat & dorfo egregio ) naturz artificio varié celatis & fculptis,vtin pi&tura expreffimus, Squilla hzc tota rubet, offa vtrinq; habetinfronte,in ambitu ferrata;acuta, veluti fquillalata:quibusannexz funt pinnz, veluti alg. Cor- nuaduo habec; brachia duo indiuiía , quibus ori cibos admouet:pedes quaternos;circa os appendices, internas partes,caudz pinnas eafdem quas locufta; magnitudine veró differt:nam dodrantalem magni tudinem vix fuperat. | x : : Carnis fubftantia aftaco fimilis eft. Cicada marinz neq; Ariftoteles, neq; Plinius meminerunt inijs qui extantlibris.Sed 4lianus his verbis.Eft etiam cicadarum genus marinum ,(Té1£ Ggi- )quarum maxima patui catabi fimilitudinem fpeciemq; gerit. veruntamen cornua; non fimiliteratq; illema- gnajnec aculeos habet:afpedtu etiam nigrior eft;& cum captus eft,ftridorem quendam zdere videtur. Pinnz ipfius exiguz fub oculis enafcuntur ,terrenarum alis fimiles. Hominum pleriq; idcircoabea fe abítinent,quod facram exittiment. Seriphij in retia velfortuito delapíam non fane retinent, fed mari reddunt,atque etiam mortuam flentes & fordidati hurnatione afficiunt, quod eam dicant Perfeo Io- uis filio coníecratam effe, Hanc íquille (peciem effe puto,quam antiqui cammarum (iue gammarum vocauerunt autoribus Athenco, Plinio; Columella. Ac primum cammarum ex genere (quillarum effe probauimus ex Athenco capite deaftaco. Deinde inter incrementi parui pifces eum recenfuit Colu - mellalib.8.& Iuuenalis. J: Si tibi dimidio con[lritbu« cammarzs ouo — Ponitur, — Poftremo coloridem manifeftius oftendere videtur, magis rubens in hoc quam in vHoalio cruftate: fiue crudus fic; fiue coctus, quiq; colorem mulli maximé refert;cuius rei autorem habeo Martialem. fmmodss tibiflana tegunt cbryeudeta mulis, Concolor sn noflra cammare lance rubes, P Lib.13. €. 25, Cammarus. Satyr, 4. DE SQYILLA CRANGONE, RONDELETIVS.- Kozryyoves Squille vocantur ab Ariftotele lib. 4. de hift. anim.c.2. &ab eodem nonnunquam fquilla «gay yi dicitur: crangines Latine à Gaza dicuntur ; ab Italis gambaro dimare: à nonnullis camma- fugiz AQ * ge 6o 20 «4d Li LI r] De Squillis|. Lib. IV. ||. 007 rugiz & parnochig: à noftris caramote ,(vt parua fnilla, (aramat: )aby alijs longouftin,àBurdegalenfib. feruata vetereappellatione fquilles. | | E&hzc (quillapalmi maioris longitudine. Cruftatenui contegitur,; leui candida,nonnunquam ex B alboparum rubefcente:cocta veró totarubefcente;inftar cornu pellucida. Habet e dorfoenatiüm cor- nuinfronte,ferratum, furfum recuruum , illius denticulatz afperitates in fuperiore & inferiore funt parte, nonin lateribus veluti in aftacis & fquillis latis. Oculi cornei funt fatis prominentes , quibus fubieca pars caua eft cochlearis modo. Cornua quatuor habet,duo bene longa;tenuia,flexibiliaque, hisaliaduo breuiorain fummo diuifa.E lateribus veluti ala exoriuntur parue, albz, radiofiue aculeo: innixe.Os & oris appendices cuiufmodi funtin locufta & aftaco. Pedes quinos habet, prater hos bra- chia duo: qui in calcar terminantur;pedes terni , qui hec fequuntur, parum diuifi funt, bini & vItimi indiuifi.Pofterior pats pro reliqui corporis craffitudine & magnitudine longa, feptem tabellis con- ftans inpinnas quatuor definit, é quarum medio extat aculeus latior quam in fquilla gibba. Supinae caudz appendicibus,coeundi pariqgdique modo,partibus internis é füperioribus non differt. Carne tenera eft; dulci; boniquea imenti: fatis nutrit, hecticis & atrophialaborantibus cibus vti- F liffimus. - | | | Squillam xea»yove nos recte reprzfentaffe demonftrare oportet. Ac primum,cum cruftatorum ani- 4. Szuillam mantium quatuor fint geneta , (vt prius ex Ariftotele oftendimus,;) nulli potius quam fquillarum ge. erangonem neri fübijci hincperfpicuum eft.Ea enim quam exhibemus luis eft, locufta toto dorfo afpera: chelas v7: «x- ante pedes non habet vtaftaci cauda eftprotenfa, non rotundo corpore; & fine chelis,non eft igitur ex gut cancrorum genere. Quare fquillam effe neceffe eftznon latam quidem, neq; celatam, vt corporis fpe- cies & lzuitas fine vllacelatura oftendunt:neque paruam quc maior nunquam fiat: nam ealougemi- nor eft; quam paulo poftexhibebimus:neque gibbam,quiagibbo caret.His omnibus accedit nota cer-- tilTima ab Ariítotele tradita qua fquilla crangoà fimilibus internofcatur: &23x22; 4 cud S eatv aod c 1 N : f£ ) 4 D N $ f AUD 4 : TET S^ B 5 V. dilspusAm. T£0S 0606. 5e P4 8e ton n Xgavyeyn 7ltou*yim ED EXotrteot Cy Y sac t r0 € puiguv azrdv atce vl aSee e etpots Nu) aiu qui iio aoro, 98 «25 o£. Squilla gibba caudam habet, & pinnas quatttor:totidem( Tondem non efl in Gra co)& crangonin vtraque caudz parte,quarum mediumin vtrifque fpinofum eftfine aculeatum, fed in - crangonelatum ; ingibbaacutum. Hecnotain vtraque Íquilla, & crangone de qua nunc agimus, & 30 turànoftris caramot , ad difcrimen c 'angonis quam caramo- A40 fibus falecoques. ingibbade qua mox euidentiífima eft: & veriffimam efe comperiet,qui piétas ànobis fquillas cum vi- uis contulerit.Hac funt qua fidem faciunt fquillam crangonem recte nos ab alijs diftinxilfe. DE SQVILLA GIBBA, RONDELETIVS. ... Coenrris fquillis latis; calatis,crangonibus.facile eftre. A liquas duasagaofcere. gibbaenim, fuo gibbo:& parua; fua paruitate facis fefe produnt. Kucv ( «vQucomomen [fena def entia, (P xac vera nomen est, )à Gracis,à Gaz: gibba fquillarecte voca- te appellant.A Santonibus de la fante, quod «gris plurimum foleant apponere. à Parifienfibus cheuretes.à Khotomagen- Gibbs fquille crangonibustenuiores funt, maximz in cauda extrema.in frontecornu geftant vel- p uti crangones,magnum pro corporis ratione. Oculos;alas;pedes; cornua,05,oris appendices,interna omnia fimilia crangonibus habent;caudz initiumintumorem erigitur, vnde illinomen.ab hoctumo- recaudatenuior & gracilioreifeincipit. in pinnas quatuor definit: harum medium acutius eft,quam in crangonibus,vt dictum eft:qua nota, & gibbo à crangonibus fquiliz diftinguuntur. Hyeme pre- py fertim capiuntur maxima copia in Santonum litoribus. Carne funt dulci & tenera. Viug colore funt fuíco,minufque albo quàm crangones;coctz rubeícunt. Deuoranturà reliquis pifcibus fed mortem fuam grauiter vlcifcantur:cornu(frontis)enim elatum p» & furfum recuruum palato deuorantium infigunt, & fic necant, vnde fquilla hac pro efca vtuntur pi- ; Sofcatores. Ab ealupum interfici cecinit Oppianus:Squillz;inquit;exigug & imbecille fortiffimum ho Tub or abun 60 ftem dolo perimunt,lupum fua voracitate infignem : nam cum neque fugere, neq; aquo Marte dimi- 4,7. care pollint,deuorate acuto frontis cornu medium palatum ita vulnerant;vt etiam fi initioid negligat lupus,tandem tamen moríatur. Kxaiües di; Bbyenn jo id ivgtenca 3 tod Ax Lu) T goict aoa 002.010 3 x) od AX g4GV dAterv is Dui Gn vver[en E j : M ! 3 AH2e fe^z- Aa Dooxory s Dertosamw OorTiAéoe Mte pocuDtowe Oi 1A 39 ax Sud ons sc gd i-us ms Aa Glo i-i r L - y e - iex 2y D NE APA, S , * Test» Infra£m Kaaid ov .: Tàt46 0 Tl Qvy&v "eges S AL eo y Oo Pv Aluan d] ME xod S6 weQvso Qovajooc. Squilla gib la Ere )9 aqu Quoc awavrec ew puatodywam àdóvvav, Ale Soul Te rodeo, ta) s uenit raregal Bellonii O ZU «£egts aelwidumi vá, v6 cqui TONeTOA donc ExxeQwA:, Gc. iue ier : zM TIC pres videtur Non negarim fquillam crangonem cornu idem efficere poffe, fed cum (quillis paruis id tribuat Op eife LY 0" pianus,degibbis potius intelligendum ceníco:nam quz minimz funt; cornu carent. 0,40 perti Eam quam propofuimus fquillam gibbam effe, conuiucit tumor ille caude initio, mediusinter cau- *"/ tarma- dz pinnas aculeus acutior & anguftior quam in crangone : magnitudo, qua paruas fquillas fu perar,à a Ed, quibusetiam cornufrontisdifcernitur. —— "dB A. M oitlanz otl Elixantur gibba fquillz inaqua & exaceto eduntur, Vel in fartagine friguntur.hedticis in cibomi- 2.74 fe pro- zumin modum conferunt, & longe delicatiores falubriorefque (unt quam 1ocuftz vel aftaci.Non mi- pis nus adferunt conuiuis 2/gegi60w very iew; to) eugiay quam locufta. Iiii a3 DE $08 De Aquatlibus. DE SQYILLA PARVA.RONDELETIYS Poftrema fquillz fpecies pro prio nominecaret::ob id peri- ohrafi vfus-Arifloteles appellat Es 70 [4t09V jp, ratio nem mox fübiungens. aírakj3 s Alvovrzu mette quia minores nü - quam effici poffunt. Sed hica- - nimaduertendum eft ixoejd| ov pixel 9G» i. fquillam paruam, & m xod lib.s.c. 15.de hift.anim.non idem effe ac exeo» , quod etiam fquillam paruam idem Gaza conuertit lib.4.c.4.de hiftan. Quate cum tritafint quz [quillz parue nomine interpretetur Gaza , v? xaeAd|uv Maxov f (Q- y x&gAdYovyT? 7xUNaxeov, eX ea conuert* fionequi in Latino Ariftot.magis verfatus fuerit, facile in rnagnü errorem induci poffet.Nam exv2oov non eft ex fquillarum gene- ze:chelas enim habet aftaci modo , qua de refufius fuoloco.Par- uam fquillam de qua hic loquimur;noftri ciuade vocant. | B Digiti eft magnitudine: capite pro corpufculi magnitudine crafío & lato ine cornu, quoàgibba differt: alioqui cauda tenui, THES gibbo;oris appendicib.caudz pinnis, internis partib. gib- y be perfimilis.punc&isaliquot variatur. colore eft dum viuitob- Ícuro,coctatota rubefcit.Carne eft duciffima,vt ob nimiam dul - cedinem quibufdam faftidiofit : vix enim vllum aliud cibi genus dulcius hoc deguftaueris. Cum crufta & pedib. integra frigitur. funtqui priufquam coquant, in fartagine perforata pedes vrunt, deinde in aqua & oleo elixant. Squillein aqua hordeilote, &in carnis iure co&tz hecticis maxime conueniunt. nam bene alunt, ad expurgandumpectus conferunt, multoque vtiliores funtfla- uiatilibus altacis,quibus medici plerique pro cancris fluuiatili- bus vtuntur;cum tamen duriore fint carne & minus dulci. Sig- 771 gris parentur fquillz de quibus nuncloquimur,cruftis fuisnu (2 dandz funt: fi enim vna cum his edantur, flatus gignunt, veluti , aphye cum fpinis comefe.Squillz cum cruftis elixz in aqua & o- leoinie&o pipere fopitam venerem ftimulant:tum quia femen fa &, J «is copiofum generant ob dulcem & bene nurientem fnbftantiá; m tum quia flatus gignunt.Sifrigantur in fartagine flatus deponüt, — "i quemadmodum frixalegumina: idem de gibbis & crangonibus (c Íentiendum. Hyemein ftagnis marinis capiuntur, & in magnorü finuiorum oftijs:é mari etiam extrahi fepe vidi:ne quis ob carnis fuccum dulciflimum,in dulci aquagignitantum exiftimet, DE SQVILLA QV £ MaNTIZ DICITVR, (diet putellyd veteribusnon memorata, R.ondeletius. Imago bac Venetus faéln AMdntin Rondeleti , name accuratt nam abi- m a pfo exhibite yeepratentat. E Explicandum efthoc loco cruftatum id quod «zv«» nominaui — priufquam àfquillis difcedamus: nec ad vilum aliud quam ad Íguillarum genus referrepollum, chelis enim caret,quibus àlo- -cufta & aítaco difinguitur. aculeos in cauda habet, fquillarum d Vl modo corporis fpecie fquillis fimii;longaquoàcancris differt. Fr ANO .. "up Nemo veró hancíquillz fpeciem apud Ariftotelem, Achenc- C o E um,Oppianum,Plinium requirat:ab 1jsenim nullam huius men : jJ tionem fieripato. Quemadmodum autem Latinià terreftris locufte fimilitudine marinam locuftam. ^ nominauerubt,ita nos «a»c:àbeftiole fimilitudine quz eftexlocuftarum terreftribus genere. Eambe ftiolam noftri preguedious;id eft,precantem Deum appellant,quod femper manus (brachia vel pedes in iftis animantibus magis proprie dicuntur) iunctas teneat eorum morequi fupplices Deum depre- cantur Pretereà corpore e(t valde tenui & macilento,vt quiaffiduis ieiuniJs fefe conficiunt & mace-* , rant.Eandem beftiolam dioinare vulgusait: captam enim pueri noftri interrogant: quafit Romam vel Compoftellam ad D.lacobum proficifcendum.ea perinde acfiintelligeret;altero brachio extento iter mon(ítrat. MS s B Abhuiusiinquam;beftiole diuinantis (imilitudine fquillz fpeciem uxvzv nominauimus:nam vtra- que corpore eft longo;gracili;circa caudam latiore;brachia dno primalongaadmodum. Sed marinam: fufius defcribamus.Mav«c marinus cruftis tenuibus;perfpicuis,albisinte&tuseft.. Brachia duo prima longa habec;articulis intercepta, vt ad os fle&i poffint, chclarumq; vfum praftenc, interiorein parté ierrata quorum denticuliinitio minores funt, in fammo ita magni, vt aculeis incuruis aptius quai ferre denticulis comparari poffint, Cornuaduolonga prominent, in quorum fummo ramuli duo ex- orientur.funtalia duo his minoraante oculos. Capitis figuracanccllum feré refert. Oculi perfpicui fant & lati;ad quorum radicem fite func ale duzlongz;in ambitu hirte, Vtrinq; pedes fex habet,terni primis brachijs proximi intu morem paruum definunt, lentis inftar rorundum & depreffum,i quo tu- moreaculeus paruus vncus enàaícitur: reliquiterni parui funt & tenues, quarum extremum in appen - diculas e NSNNNN PON 36 ON DAWN NM i S. W E ». e WW W l Wigs UA i SES ENT WS SM um SN x d ji | AN SS SS "Ng NS 1 SSSES * De Squillis Lib, IV. 009 diculas quafdam tenues términatur. Quod capt fequitur & collàm vocatur; tabellis decem cotiftat inequalibus;priores breuiores funt, & tri&tiores: quo propiores funt caudz extremo; eo maiores & latiores fiunt.eadem aculéorurü ratio ; quibus fingule tabelle menit fi ünt;in prioribus paraifünta- - culei;in maioribus tabellis maiores & euidentiores. Cauda in oslatum definit, cuius ambitus mültis riget aculeis , in offis huius fuperiore parte macule due fpectantur oculis picis fimiles. tres vtrinque pinnzoffez ex vltima tabellà oriuntur. Supinàcaudz parteappendiceshabet: &inore;quemadmo- — — dum locufta & (uperioresfquillz.Eodem modo coit & patit.T oto corpore eft pellucido. (€) Carne eft molli,dulci & delicata;benenutriente, Venerem ftimulaite,fi eo modo paretur quo fquil- P *. leproxime defcripte. "t: ' po v OM 39 Quam pav dicimus, nonnulli (vt Béllpgiz) cicadam marinam appellare malánt;fed qiia (quille 4515725. calatz maior eft cum cicadaterreftri (iriilictudo , eam cicadam nominauimusthanc vero uxvnv, ób eás hid d quas diximus caufas.Si quis velit nimium £»ncxi effe ; appellet vt volet, (atis eft nobis fqüillzfpecieta ,,; quse à veterib. non tradita exhibuitfe.Nam autor libri de aquatilib.perperá depictà & à naturali alieniflimá /o:1zo pra- propofüit, multis fcilicet omiffisymultisaddicis cemere;vt ex cóllatione petípicuur cáiuis effe poteft. pofram. — (s $245 (60 : SEQVVNTYVR SQVILLARVM DESCRIPTIONES EARVNDEM Q"^ HTEN MNIYVM, CAELATA TANTVM (VT RONDELETIVS NOMINAT,) EXCEPTA, (mfi eadera forte P fa mitior "Bellonsifity)ex Bellonrlbro, — ao — DE VRS$A MAIORE ET MINORE; BELLONIVYS, Rondeletius aliam vr[am facit, hanc vero (maierem) Sguillarümi gerieris effe offehdits ci latam eos nomenat. . VnsAs Graecis apres afperis faxofifq; lacis próuenit:ác locuftárarn inodo farci pib us cáret;eadem - que eftcum locuftis magnitudine; Vulgus Siculum ac Neapolitanum Maffacaram nominat. Terreftcis Vríin morém ctaífo ac recurto eft corpore,eiufa; colorem habet; vnde illi nomen. 4 "Proinde tabellisfirmis fortibufqueloricata eft, vt locufta terreftris,cubiralisq; nóonnünquam eft:án - tennas ad pretentandum iter non habet longas;fed coloris carulei;/bifidas,atq, vtrinq; inlateribus an- te oculos duas,cornuum feu cirrhorum munere fangentes.Tota éius anterior pars vnico cónftactho- race,vulgus plaftronum vocat. Quinos vtrinq; pedes gerit, vnguibus robüftis ac nigris munitos:falcá- ,, tas tibias,articulationibus quinis inter(eptas, Os prxtereà fubtus habet, vt ceterum Locuftarium & du Cancrarium genus, — AT X! $6 A &: Minorautem Arctos per omnia maiori refpondet. Ligsres Vrfecam appellani: craffiore eft quam Sparnochius(S75/acrangan )corpore,& forcipibus vt Vría caret. Pretenturis quoq; bifidis predità elt, &z roítratum caput gerit. Czterum eft corpore robufto & recurto: omnes deniquenotas cum má- 3ore communes oftendit.Sed hic maioristantum Vrfz iconem appofui.Zacareaderz fit Squelle celata Ro deletiquerendum. : " À B B DE SQYILLA PARVA MARINA, GIBBÁÀ COGNO: | mines DBelloususs Locuftarij generis funt Squille:quarum etfi mulce reperiantür fpecies,minores tàmén gibbz, vul . garinomine minime cárerit, Caridas Grgcum vulgus & Carinidia vocat: ( Zdflacus flensatilts etzam vt a- hsbi feribit "Bellonius,a uilso Graco Carauis utl Carauidia dicitur.) R.omanià Gambis,id elb;tibijs; Gambare] - las,quod ijs multiplicibus coniterit; Á rnmiórici des Sáulterelles: (aliuntenini locüftarum more.Maffi - lienfes vulgo vetultatis veftigia nonnihil retinentes; Carambotos vocant, deducto à Caride nomine; Qui veró Galli litus Oceasii incolunt;etiámà faltatione nominant Cheurettes;quafi capreolas dicánt: .Patifienfes corrupte des Gueruettes, Rotliomagenfes Salicoquas velSilcoquas nomiinát:quarüm qug vaginis adhuc inclufz (unt,Bouquett&ijs atem exute;des Creuettes appellátux. Veneti vulgo Squil- las appellant:quacum frontifpicia roftris acutiffimis predita funt: Y -" Dehisautem(ic Oppianus: Sw $quille exigua: [unt parttosn corpore vires: VETAT 5 edt magnum dj [auro préclarum labraza e ventre —— Imerimuntaflesproperatssefbitg teneri sus vifi Labrax pifeseulos, (fquillas) quiparuo robore poffunt IVon dare terga fugayam 4440 oci erere Marie. Ronideleriad Occit occidint hostem , perimuntque necaatem; Cum Squillavitlu picis [orbentur aperta; in (guillz gib: T armatimin medium de[cendit turmapalatum; £t feriunt cornu.quód fvonté un(targtt acuto, ba Grace và- Senos ante frontem gerit valde teaues cirrhos; quibus Diofcorides acóniti rádices ià fibras minü- OO NTEN .tasabeuntes comparauit: Caudam contractam, in cuiusextremo pirine funt (vtincéteris Eoculttis) ü PM . 1quinz:quarum qua niedio loco pofitaeft. ferratam, (pinofam, diram, atq; in acütumi faftigiatamifor- jj, fenipel imam habet.quamobrem quaternas tantumilli conntünierauiffe pinnas (vtin Crangóne dicetàr)fatis Bloducihik: fuerit.Non füntaudiendi qui Squillarum pedes forcipibus carere putant, (Sgellaproprsns chelts varere; B Raondeletius.) | » Od said TIT S m VA. 60 Ouapariuntacptocreant vt Locufte. (unt enim illius interaneá perfimilia: G DE SQVILLÁ FLVVIATILI PÀRVÀ, BELLONIVS& Rondeletsus fsrispliciter paruaim nomma, cf sn ari etta reperiri feribr; Squilla luuiatilis;fola magnitudine 3 marina difcrepare videtur.Squillárinigenéte (inquit Ácift,) B continentur gibbz, Crangines & paruz,qua maiores nunquam effici poffunt. Quibus verbisego hác fludiatilém ; partam appellari puto: Quemiadinóduni erii Vifà párüa( quz Vrfera d icitür) cuti ma. ori conueriit; vel Cáncer marinus cum fl uuiatili:fic luuiatilis Squilla cus niatiria etiam conferri po : teft. Flumina noftra huiufiriodi delicias non alint.Rómiani eam in verereis € pülis Gingalareni habent; quamobrem lautiores menías honorate folet: 3 lii j Gámbas 3n ] «$251 010 De Aquatilibus. À Gambarellam vulgo vocant, qüam-& Gaimbarozolam nonnulli malunt appellare: nomine fos- taffeà Gambaro(qua noftra eft Scarauiffa )detorto. n Mos efteas viuas affefuare,tüncqüe fubfulua fpectantur:nam co&z ruffefcunt. C Lon giffimo à mariinteruallo proueniunt: quodargumentum eft eas originemà mari minime tra- xiffe, à; t l " TP B Squillis inar!nis multo minores funt: Tibiolas vtrind; quaternas, tenües;oblongas habent,in ex- ttcmo forpicatas:Cirrhos anteriori parte quaternos,oblongos, tenui filo gtaciliores, quib. iter quo- quo verfum pretendant,Latinipratenturas & antennas vocant.Pedes cum vtrinque quaternos habe- ant,duos tàmen priores parte anterioreexporrigunt:quibus non ad greffum quidem;fed magis ad cor- ripienduim cibum vtuntur. Nain tribus pofterioribus tantum incedunt.Pinnulisautem pluribus fub e cauda pofitis in natatu vtubtur:quarüm quinq; in eius extremo tranfüeríz,earum corpus dirigüt.Ha- rum autem media durae(t;& gibbz in modum ad oras crenata, vt reuera pinna dici non poflit. DE ALIA SQVILLÀ, (QY£ CRANGON A "Rondeletzo exiflmatur, ) Bellenius. À E(aliud Squille genus, gibba multo maius, vulgati pifcatorum Romanorum nomine Parno chia ,, dida.5unt qui Camerugiam & Sparnochiam vocent. - à B Infignibus notisà gibbadiffert. Nam vbi ingibbis multiplices cirrhi fpe&antur (anteriori preci- pue parte)pedeíq; omnesinextremo bifulci » Sparnochiz duooblongi tantum cirrhi prominent, & vngues acumitiatos móre Locuftz habet. Marina; pollicis craffitudinem zquat, femipedem longa eft, 20 tibiis quam gtbba minoribus.Pinnulas multas vt Squilla füb cauda ad natandum habet;& eodem mo- doquaterhas in extrema parte cauda: quarum eà quz in medio fita e(t, fi pinna effet,faceret vt quing; pinna, vtin Aftacis & Carabis, numerarentur: fed fpinea duritie przdita cernitur;ac crenis horridula e(t. Anteriori autem frontis parte quatuor cornua zqualifere longitudine videas. In quibufdam veró "us locisadeo magne nafcuntur Scuillz,vt própe fpithamen,hoc eft,palmum excedant: qu£ quidem funt (F) a/jseficacior-s. Cruftatorum omnium fapidiores funt. Has fufpicor Ariftotelem xeesyyoc. , Theo- dorum ^ rangincs vocaffe.Sunténim Crangones, Caridüm fiue Squillarum genus idem cum Romanis Parnochijs. .bD£ CICADÀ MARINA, BELLONTYVS -5 30 Rondeletizs banc Squillam mantin appellat, Cradam vero alam faeit, A Eft& Cicada Locuftarij generis. Nam & caudam habet, & cruftà integitur, Maffilienfes Cigale de mar,Romani & Genuenfes Cicadam marinam vocant, Quzautem Venetiis cicadenominediuendi- p urnesquidemadulterinaeft. — — : ] ; EM Tenuis eft huius crufta: cruda ità albicat,vt fer? tránspareat,vna cuim pifciculis marinis fzpe fuo Corticé contecta extrahitur, & fimul cüm Carpionatis, Bocis, Mznis & Trachuris,caniftris inferitur. Naturaincredibilifereártificio Cicadz oblongum corpus decem tabellis affabre articulatis lorica- uit'quarum prima quz caudam extremam conficit; pinnasin lateribus expandit. Cauda porro duabus maculis pheniceis tubrubris infignita eft; quae duorum oculorum fpeciem prz fe ferunt, eftq; aculea- tà & crenata.Primatabellaà cauda inci piens verfus fecundam; tertiam; quartam ,quintam & fextam, pinpulis fimbriatis multiplicibus fubtus munita eft:quibus dum in mari natat, aquam percutit & cor- pus incitat. Tres tabellz,qua fex predi&tas fubfequuntur, ternis vtrinque pedibus communitz funt. ad ceruicis atem initium diio brachia maiora oriüntur, quibus cibum apprehenfum ori fuggerit:fed eaaliter quam cancris vel locuftis forcipántur.fünt enim in longum exporst&ta;atque in extremo grá - (E) dioribus crenis füffulta,quibus quum cibum corripit,ex vno brachioadaliam brachij articulationem transfert. Horum autem extrema velut in duritiem offeam abeunt;dentifcalpijs conficiendisobid ex-- (C) petita.Pars huius pifcis quz capiti contiguaeft, in exile quiddam terminátur;& contra quam cauda fe in latum diffundit.Extraaquam prorfüsimmobilis &imbecilliseft, Aculeum vnum habet vtrinque ori prefixum vt phalangium & fcolopendra,quo mordicus cibum à pedibus fuggeftum cótinet; quem poftea dentibus conficiat; & in ftomachum detrudat.Dentes illi natura in oris lateribus protulit; vni- co vtrinque offi crenato, V literz formam referente1nfixos. Cuius anterioris pattis officium eft eain-« cidere que manditipofterioris vero que crenas habet;conterere: Nam idem os; duos habet dentium or dines.Pratenturas duas infronte breues, vríinis fimiles oftendit, trifariam in extremo diffifaszac rur- fus duasalias in lateribus, predictis breuiores, Oculos habet virides, exertos,quos nonalueo vt Can- crarium vellocuftarium genus condit:fed ante hos pinnulas exportigit eis fimiles,quas in cauda gerit: ex quo multi decepti, caudam capüt effe crediderunt.Strias rectas in tergore atq; in capitis tabelladiu- &as proferc.Pifce diffe&o, dentesfortibus mufculis moueri confpicientur, cerebrumq; adeo effe exi- guum;vt vix ordeigrani magnitudinem zquet;optici tatnen ad oculos fece appárént. Speufippus(vt opinor)nympham vocauit Cicadam.Nam Aftacum,Carabum,C afictum,Pagurum, 69 Nympham;& Ar&on fimiles eile dixit. Quanquam aütemi Cicadz vt plurimum fuo nomine à piíca- gp totibus Romanis vocentut, tamenin earam a pplicatione Patnochijs abutuntut.Etenim Parnochig Cicadis fapidiores funt cariufq; diuenduntur. COROLLARIVML DE SQVILLIS IN CENERE À Quede Squillis hic adferernus;ea vel communiter pertitient ad Squillarum genus,quo fpécies ali- quot continentur: vel abíoluté à veteribus prolata; fiad Ípéciem vnam priüatim forte pettinerit, ad quam maxime teferri debeant dubitari poteft; Gibbe quidem cognominatz prz ceteris fquillarum nomine (impliciterinterdü intelligi mihi vidéturina & mmagnitüdine fere medioctes süt inter inaiores imino- E] 26 go- De Squilis. Lib. I V. [9i minorefque: & Venetijs hodieque fimpliciter Squille dicuntur: & à Gracis hodie carides. Veneti .Squillas quafdam vocant paruis gammaris fimiles: fed recté nec ne;alijs iudicandum relinquo. éa(dem noftre etatis Grzci etiam nunc caridas vocant, Gillius. (entit autem de gibbis, quas Veneti vulgà Squillas vocant, Gracis carides & caramidia, Belloniotefte: quarum color nigricat, Vide infià quo- quein CorollariodeSquillagibba. Caefar Scaliger tamen Squillam minimam ab Adriaticis generis nomine vocari fcribit. Oppianus etiam luporum pifcium à Íquillis interitum decantans : non alias quàm gibbas intellexit, vt Rondeletio placet. Eaetiam quz circaalimentum de fquillis medici vetes res tradunt, de gibbis potiffimum accipienda puto. | Toe) Kapidec, x23: Hefychius. Colybdengnomine Epicharmus ( vt Nicander vult ) pudendum mari num intelligit: vel (vel vt Heraclidesin Opfattytico)fquiliam, Athenzus. — Videfupriin Corolla. - rio dePudendo. Squille nomen Veneti, vt diximus; gibbz fimpliciter attribuunt: Burdegalenfes veró crangas Cammarum Romani olim fpeciem vnam fquillarum appellabant, coloris rubri : pofteriores ad mul- tas cruftatorum locuftarij generis fpecies id nomen tranítulerunt. nam & aftacum fluuiatilem fic no- minant Itali, Cammarum fcilicet vel potius gammarum; gambarum, gammarellam; & Squillani gib - bam Maflilienfes carambotum, Romani Gambarellam : & fimiliter paruam fluuiatilem , vc Bellonius fcribit: quamalij Gambarozolam: Galli prouinciales Caramot: vt crangonem ijdem caramiote,quam Itali Gambaro di mare,vel Cammarugiam appellant. Germanice Squillas omnes 44:erkbrebslen reGte ap - pellabimus, fiue fimpliciter: (iue cum differentia, fonder fehaeren, id ett, (ine forcipibus.infetiores Ger - mani, vt Frifij & Hollandi, Squillz (peciem quandam paruam, vocant Gar-ar', Gernart, (Gornard vero pifcis efté genere ? Avooed'óv) Germer , Gardole: gibbam , vt puto: quam Bellonius Lutetia Guetuerte vocati ait: pro quo forte [cribendum Guerpette, vta Germanis fü mptum fit id nomen, non corru ptü à Gallico Cheurette, vt ipfe putat. Licebit autem hoc etiam vnius fpeciei nom ne (à gammaro , vt fü fpicor, coztupto) abuti pro genere,adiectis differentijs.Eliota Anglus Squilli interpretatur 4 sbrvzz- pe:egoab Anglis accepi a Scbrimpefpeciem«tle [quille vel cammari maiorem: & aliam minorem,quant vocant Prag: autforté contra. nonenim fatis memini. | Squillarum generis duuifio, ex Ce[arta Scalizeri hb: ode Subiutates — (Vrfa, magnitudine aftaci. ( Maiores 3 Crange: magnitudine tantumà fuperiore differens , & lineamen tis quibufdam, quibus teffelatzelamelle pi&tz fant. ( Hec pue L. toRondelecij Squilla celata eft. namaliam fecit crangen.) Squillarum 'alizfunt 4 Minores, gibbz omnes, vix alio quàm magnitudine differentes :locuftz fi- miliores, fi frontis fpectes cufpidem. quàm fupradi&tis fquillis. Omnib, pinnata cauda pinnis latis, dempta media acuta. | Ex his. t Maximaeítin Oceano Gallico,(circa Vafconiam. Crangon putoRon« deleti;. ) go | 2. Minima, Vaíconib. ciuada: 6 Garumna excipitur caniftris, hzc etiam in mari agitat; nec rubeícit cocta. ab Adriaticisgeneris nomine dicitur. 3. Mediz magnitudinis gambarellus appellatus ab Iítris,. ( Simpliciter gibbaalijs.) | i Itali quidam; etiam minimam gambarellum vocant. Prater has eftSquilla mantis Rondeletij: Item «22/0», id eftSquillula, con- *» L chas quafdam inhabitare folita: de quainter Cancellos diximus. Inquibufdam locis éuill adeó maguz nafcuntur, vt propà fpithamam,hoc eft,palmum excedant; Symeon Sethi, Squillcà cancrario genere differunt eo quód caudam habeant: ab craftario ver quod E. forcipe careant : idque, quoniam plures habeant pedes. eo nanque redundantia illa abfumitur. pedes autem obtinent plures: quod nó magis ad nandum, quàm ad ingrediendum fiat (uapte natura propen- ?? fiores, Arift. departib. 4. 8 interprete Gaza. Grzcaíicfonant. Ai 39za;0«, v uio xaasivoechai 2 a cptpset 6o TO bx ey D TD ; Tav 9e 4 egrGaeida Mo L7) Ex e XA: &i Bx. byrEdi pP T meras Ere mide, Grit D op 8 d Lxeiev eii Nur oou Luic metus d, Co eet siae, m vé repa elo mp, mixerga,In his verbis Gaze translatio pro «a - eaeseba fpecie, non re&é habet cruftarios, quod genus ell: librariorum nimirum lapfu. nam ipfe Ga- za alibi(vt eiufdem libri departibus anim. quarti, cap. j.) «aeaoeseis locuftaceos vertit. quod tamen hocinlocononconaeniret, cum locu(tze etiam forcipibus careant. quamobrem Latinéaftacarios no- men fingamus licet. Deinde hzc verba iz v&axsmoon cir pomi roo , inuería effe apparent, legen- dumque: ón sop brmarrgon eim d vóoeviarrac, idcirco enim (inquit) plures pedes habent fquillz, quoni& ad incedendum magis quàm natandum comparatz funt. hoc & res ipfaindicat,& vet(io Gazz: & Mi- chaelis Ephefijin Scolijs verbahec: Ta 3: A&ye Ey em av ic aódo May vo iov ( lege si]lov vels udxovs wt ej Cassarharul Gaz. vertit , ej ex jequentibus apparet ): vóoeveat civou d avons, ei pdjo y6 vonv udo Vosa Tee o! y ei er a dAlysa viUa. Eme) uev etes ea sLrmsots *ry uoi mE e gta. ; : Squillis proprium eftchelis carere. harumautem vice brachia maiora pedibus habere; R ondelet, Non funt audiendi qui fquillarum pedes fotcipibus carere putant: Bellonius, Ariftoteli in hoc con- trarius. conciliari autem fort? poteft, fi Ariftotelem dicamus chelas propri? dictas , quales aftaci ante, ceteros pedes habent , fquillis negare: Bel. vero pedesforcipatos fim plicitereisattribuere,non quod maiores dictasanterius tantum chelas habeant. Indice fquillz in Gang* lauio, forcipes maximas ha- bent.£liano. Squille nigrefcunt vére, pofteaalbedinem fuam recipiunt, Árittot. Squillis à (aümmo capite cornu acutum prominet, Oppianus, Zlianus aculcum eis effe dicit acatiffimo triremis roftro . fimilem; & fe&turas ferre modo habere, Rondeletius Oppiani verba de fquillis hoc fuo aculeo lupos lii 4. . pifces — o2 | De Aquatilibus. piíces intetimentibus, interpre ratur peculiariter degibbis.nam quz minime funt (inquit) córu ca- rent; Crufta fragili inclufis oculi rigent: locuftis fquiillifque magna ex parte fub eodem munimento przdurieminenc Plinius. Inteftinutm fquillis, ficuti & locuftis & aftácis, re&à in catidam finit, quà éxcremeutáemittunt, & otia pariunt, Wottonus (ex Aríftotele.) Squillas etiam ouum,clauiculasque, fimilem in modum (vt locuftz) habere certum eft. Maribus fane prz foeminis propria in pectotis cat- nebinaquadam candicantia conftant, difcretaà czteris partibus colore;formaque prornufcidi fepia- rum proxima: verumhzctortain vertiginem more buccinorum papaueris, quordm origo abace- tabulis, que fubdita pedibus nouiffimis ordinantur. Caroin ijs quoque eft colore fanguinis rubra, & tà&u lento,nec fimilis carni. ab hoc, pectori anfractus alter (true buccinea;craffitudinelinez fefe por- tigit: fub quo duo quzdam arenz condition firilia,femini genitaliáccomiodata,inteftino adnectün- xo tur. hzcin mare. Femina autem ouum rubidum parit, membranaque obuolutum pratenul, ventri laterique vtrique inteftiniannexum, atquead carnem víqueadhzrens, Arift, hifto. 2. 2. Niphus qui- dem hzc omnia de fquillis accipit : an redt&, confiderent quibus ocium maius, & res prefentes infpi- ciendifacultas non deeft. Scaliger cruftatorum genera duo fürnma faciens caudatü & rotundum,hoc (inquit) cancrum vocant Latini , Greci «agxívov: illud à vulgo gamrnarus nominatut. Et nox : Sanéà fquilla patua di dbe dear differt, fi minusaccuraté confideres. Diligentius intuenti recogno- fcetur gammari roltrata facies; fquille mutila. gammaro pedes duo priores , quibus pro manibus vti- cur, forcipati : fquillz, vniformes. Squillz lamellzlatiores: ipfa tota comprefflior. Hzc ille, de Íquil- lisquidem paruis; nimirum quód ez gammaro ( quo nominein hac comparatione aftacum fl. praci- pucintelligere videtur) magnitudine etiam fimiliores fint, qua tamen fquillis omnibus aut plerif- zo . que conuenire videntur. C Squillacamalig in paludibus (maris! degunt: alizexalgis vi&titant, tertiz faxatiles fünt , 4Elianus de animal. ;.30. Oppiano etiamlib.i. fquillz circa faxa ftabulantur. Squille, vt cruftata omnia, fene- étutem exuunt, Athen. ex Theophrafto, & /Elianus. Locufte, fauillz & cancri ore co&unt, Plin. D Phycidesquanquam cateraabftinent carne; tamen fquillas (zpenumero appetunt, Atiftot, Squil- le lupum pifcemà quo deuorantur, isterimunt: qua de re Ziani ac Oppiani verba retuli in Lupo b. quanquam autem Zlianus fimpliciter fquillas, MOT do idfacere dicit: Rondeletius tamen degibbis cognominatis interpretatur. nam quz minimz funt cornu frontis, (quo Lupi palatum cons figant;) nullum habent. 0 wp Squillis inefcandis: Vitulinum fel cum farina, oleo & aqua mifce, & placentulas facito: quib.taü- 3€ dem in efcam vtéris. ex eodem etiarn pharmáco mandens, infpuitoin aquam; pifcibusque frueris, Ta. rentinus. Lupus pifcis ineícatur per [quillam pinguem Oppian. lib. 3. Merula quoq; pifcis íquilla vi- uente eíca decipitur, vt Oppian. lib. 4. & Alian.tradunr.videfuprain Merula v. Squillas marinas ali- qui admiícent efcz ad mugiles capiendos. Si marini & faxatiles pifces in pifcinis alantur, in ciburn eis inijcere oportet carides, gobios, & (imilia, Florentinus. F Afpicequimlongo diftendat pe&orelancem Quz fertur domino fquilla, & quibus vndiq; fepta Afparagis, qua defpiciat conuiuia cauda; Iuuenalis Sat. j.louius quidem hos verfus citans: Ego puta- uerim (inquit) Iuuenalem cruftaceorum nomina confudiffe: volaitfeque intelligere pro fquilla Io- cuftam aut leonem,qui dominis apponi confueuerint;&c. Cuius ego fententiam non approbo. Squil- lzenimin delicijs, przferuntur in cruftatis ceteris plerifque omnibus puto locuftis quidem & aftacis 4* Rondeletiotefte, & falubriores habentur; & longe delicatiores. Et Ápicium propter carides ( id eft Íquillas) magnas in Africam nauigalIe Gracietiam tradunt. Legeinfràing.f. Er Archeftratuscirca lafum Cariz fquillam 's4:5c9s, ideft przgrandem reperiritradit. Afferturfquilas inter murznana- tanteis, Horat. Serm. 2. 8. P. Gallonij gula in fquilla & acipenfere decumano notatur in Satyris Luci- lij cuius verfusin Acipenferef. recitaui. Squillas conuenire ftomachicis, legiturapud Galenum de cornpof. fec.loc.8. 4.ex Archigene. Ce- lerrime & vniuerüm maximé vinum alit: tardius autem paulatim carobubula; & cochlez, fquille, - cammari atque locufte: & (vt fummatim comprehendam ) quecunque dura carne conftant, eandein cum his naturam habent, Gal. in Aphorifmos 2. 18. ldemlib.2 dealim.cap. 34. cum cateris cruftatis — carides & cammaros numerans, quod ad communem alimenti ex eis rationem, difcrimen nullum in- f dicat. Squillz alicuius funt caliditatis & humiditatis participes difficulter concoquuntur, ftomaclie nocent, & Veneris defiderium mouent; Symeon S«thi. Locufte, cancri, (quille & fimilia;difficilé qui- dem concoquuntur, multo tamen facilius ceteris prícibus. affari autem potius quam elixari debent; Mnefitheus. Vide fupràin Cancrisingenere £. Ex his queteftainteguntur,fquilla omnium minime noxia exiftit, Actius in curatione coliciaffe&tusà frigidis & pituitofis humoribus. Eademà Tralliamo etiam commendaturip colico affe&u. Apud Athenzum alicubi «se 'eue'iG- legitur: malimxaeie: quanquam & ceridem piícem effe fcio, fed ficciorem puto, & aluo mouendz minus aptam. ficia de cammaris & aftacis defcribit Apiciusartis coquinariz 2. 1. vtrecitauimusin Aftacor. Etrurfusificia de fquillis, vel de cammarisamplis. TóvxaAdv | deAgor agas iot ovxtae QUA s dv "y ile xceasgls. poma T9£/7)40 «ecc, A naneus (al' 4£anius) apud Athenzum. &o G Carismarina (id eft, gammarus, inquit Crentonenfis interpres ) circunligata fcorpionis ictum fa- nat, quod fi fuperícrib. percuffoloco, Carís, citiustollitur dolor. Si quis veró fculpferit carida in la- pideachate,& gefferitinannulo,nunquam percutietur à fcorpio,Kiranides 3.10. Squillas aiunt tritas, & ei particule impofitas, in qua cufpis fagittz velípinz infixa fit, natura'i quadam attrahendi vi eam educere. in quibufdam locis rant nafcuntur, «t prope [pithamam, hoc eft, palmum , excedant: quz quidem funt alijs (ad remedia) efficaciores, Symeon Sethi. Squilla (x«e/::alias «av322/5,quod non pla- cet) trita, & cum bryonic radice pota; lumbricos educit, Gal. ad Pifonem & ZEgineta lib. 7. fimiliter. Squillz tite & cum oxymelite potelumbricos & tineas eijciunt, Sethi, Peculiari quadam proprietate ad mulierum conceptus efficaces fant. Idem. Grace legitur: XEuvsey&a [ami idiom oresc vlu 8 yuan div xvgmt. Ag erationem valet pifcis qui fquilla vocatut;quod mihi quandoq; fucceflit. oportet autem temota elle impedimenta, & purgatum etiam corpus, & vterum; Cardanus, — — De Squillis |. Lib. IV. Í ot . Scylla&ominaturà Plinio libro 32. in Catalogo Áquatilium: vbi ego fquillam légeté malim, quae Grace «aes dicitur : nifi reuera Plinius Scyllam monítrüm aliquod marinum effe fenferit; cum Phor 1o £o L^ 3o FI $9 M. 6o cum quoque deum marinum in eodem Catalogo nominet. Sed de Scylla mónítro plura Leripti Íüprà, fuoloco & ordinealphabetico. Scyllarus quidem ab Ariftotele dictum animal cruftatum , Íquillarum generis non eft. chelas enim habet aftaci modo, Rondeletius. eumin hiftoriam cancelloruim exhibui- mus pictum, pinnophylax fiue pinnoteres, rotundo eft corpote: fcyllarus oblóngo, &c. Rondelétius quidem in Squillz paruz mentione fcribit exv5aoo» genere neutro: mihi mafculinogen. proferendum videtur. Ts» Be ka smrepmseoov, Ariftoteles hiftoriz 4. 4. Wottonus cum pinnophylace & caridio con- fundit, & primam non re&é per iota [cribit: & diminutiua forma etiam fcillarion profert: quod qui dem fi reperiatur, in hac formageneris neutti effe neceffe eit. R ondeletius triahzc, GM DINGg0Y y YotpidVovy & 39 3 cool paxobv Rp G- in capite deSquilla parua diftinguit, Gazain Ariftotelis librorum interpre- tatione confundit, fimiliter pro omnibus fquillam parmam interpretatus. Videtur autem R ondeletius x xeidtorillud tantum paruz fquillze genus appellare, quod in pinnis aliquando reperitur, ex Ariltotele: vt monet in capite de Cancello. Squillam vetó paruam, sc * katpiary tuotpi $e s Jugd perfe extrapin- nas agitat; & fui generis eft. denique fcyllarum ab vtroque diuerfum. Pinnophylacem quidéfiuecan- cellum;fiue fquillam paruam cum ipfa pinna connafci arbitrantur aliqui Nec mirum fL capito & 21217 paxee differant, cum xapxivioy etiam & xegxiv(» pax92c à Rondeletio fcité dittinguantur. Pinnophylax eft fquilla parua, alibi cancer (paru) dapis alle&ator, Plinius: quem & Gaza fecutus videtur, dum cari- dionfquillam paruam yertit. Quod fixaeitov fui eft generis, diminutiuum aliud àcaride víurpemus licet, nempe zegiàaesv, quo Anaxandrides quoque apud Athenzum vtitur: apud Ariftotelem tamen Hiftoriz j.:7. Xa. oi doe wu Qa, legüntut. " . ; Scarus pifcis, vt & fcaris, ( xa», de s ewxplc) à verbo muonaen (quod eft falire,faltare) di&us eft: Ache- nzus &Euftathius.Fuerint autem forte eiufdem pifcis nomina (carus & (caris,ficat perca & percis:ni- fi potius legendum fit «ae/, id eft (quilla : nam ea quoqüeà verbo zaz;e« fic dicta, f; initiali Eie detur, tefte Varino. id quod magis placet, quàm vt Ícaridem quoque pifcem faciamus; cum id nomen apudauthores non extet. Aut xao); dicitnr à «zer, quod eftcaput. (quilla enim tora feré capite conftat, Varinus. Squillz nomen à magnitudine capitis indiderunt Graci, Euftathius. Idem in Iliados alpha interexempla zvyeemuanejs (vbi nomina vel diuerías vel eafdem res fignificantia, litetis ttanfpofi- tis conueniunt, vt xA» xA oes jx) «xelóo quoque & axeoldo ponit. & fané conueniteicum]locuita, quod fimiliter faliat. Hà Scylla. Scylli tits Kagidy, Kapid ugisy. Etymoleotés. Hocnotandum primam huius nominis «agi [emper produci, vtapparet in carminibus Óppiani & Profodia s Archeftrati, & multis ab Athenzo citatis verfibus: necimmeritó, cum xepcetiam à Sophrona & Epi- , tbographia Ms er charmo dicatur;item xo; ab eodem Epicharmo & Simonide. 1? xaX! Rsoldmy S 13e Kot UA UMS l0 € QUAS eed Savi ops co éguO taa T. Girly tor) Netc TE: dazu, Sophron. Kuoszj dl 53 xoai3ec 6o (npa t8, Eubulus: Orgy mo d] ac xerdides vaa voi, Idem. Korg?oec £ofovao 9e ivi Blur, Aratus Campylione, Kapig|z xa ipsos icoxran xdvtauac, ou91, Eubulus; EpuSa2rigov xagi3Q- 705: (alias édtlav) & 3orvQasz, Anaxandrides, Vltima verb re- €i, quz iota habet, quodin obliquis penultimàm conftituit, plerungue quidem producitur, vt exiam citatis verfibus apparet: aliquando tamen corripitur, per analogiam : à 4z»y enim xeic fit , vtà Qoas Bo- 2i5 à gai 5e Qi Aoc quidem vltimam femper corrit. j«doi13« penultima producta Atticeà Cratino efferuntur, ab Eupolide correpta, vt Athenzus tradit. Nomina alioqui oxytona in 4 ( bilfyllaba)) qua penultimam naturalongam habent, ióta producere folent, vt «2421: 14016 4. (z0e2y/c,) Euftathius & Athenzus. Atqui :& 2 cum in re&o tum in obliquis iota cortipit, Oppiano, Nicandro, alijs. Xua- giosc, Quxldecs T&iy2i3es Ba Qihec, Qopu0tcs v auAxid ess ixAdd|scy iota corripiunt Q ppiano : uonYiOsc, oiduibers NOS aauuityecs xprmtyes. adiivec, producunt, Oxytona fane pet »(G- inflexa, omnia producunt, vt 4dics dlzacples &xTic. Sed hzc diligentius difcutienda relinquamus grammaticis. R edeo ad xaoid|z« : quod nomen etfi frequentius (vtindicauimus) iota producat apud poetàs;in foluta oratione tamen ( vt in Ariftotelis & Athenzilibris) eam vocalem acui reperias, cum producta circünfle&ti deberet, genitiuotantum plás. raliexcepto. Solius Eupolidis teftimonium, qui corripuit, Athengnus profert, ------ WAlu) A'UmiLaws o Qoko(Q- EQogerxapid]ee. — Etaliud eiufdem: Ey T" qfóctmy x&pid| Io o ite. ! Squilla etiam Latinis genus bulbi medicis vfitati, qui Grecé ovas dicitur. — Shyba. Kapid|ec àAieyas O ppiano. Keno, tuO oous ito) eae Tei idi emus Sophroni. eoi. Epicharino. KajemvAat Eidem & Araroti, KvQz,, «vpzzj, Eubulo, Ex his quzdam finon omnibüs, plerifque tamen fquillarum generibus,conuenient.Eadem Latin fic reddi poffünt: 5quille parüz,formo(z, rubrz leuiter hirfu- tz, (nimirum propter multitudinem pedum;quitamen vtin alijs quibufdateftaceis aíperi noníunt,) punice,curum,gibbe; —-— 0. 0 00. 0s 05 ss, T xae1d|:cab Hieroclein Hippiatticis Grecis, cap.8ó. noininantur ab íceffus quidam, Rueiluis fquil- laresfurunculos interpretatur. Et quoniam fquillz , ptefertim duzaut tres eatüm fpecies minores; gibboin fequerecuruo corpore funt, fadiumab eis verbum «ae, curüare'& veluti conglobare fi- gnificat. en d xo eÀd|(G- Joptistv 9T? koto 4d, yy tc eire ccponipes Eüftathids. &'vTH 3 xag A3 ot ^9. cupuos t XUuITU 9 »u A'ykvpa égv Vnxpuc T8 cuo 9-, Anáxandrides ápüd Athenaeum. "3 Squillam marinam fi quis (culptam inachate, geftarit in annulóy nón pércütietür à fcerpione; Kiranides. | hu Epithretis: TroB; Ephorus autor eft íquillas abundatfe circa Chiuiti infülam, quàm ferüatos à Deücaliónisdiluuio ^96: €ondidiffe (x2) fcribit, poft Macaáres: & locum (in ea)etiamnuni vócári Kop/v|ac. Achen; lib. 3. Circa Chium olim ab EIE vt proxime Fétró dic efts H'v3 aav eic L'ocv K xav olov elezolesais Kapid|- &U n erysi Aíits ax a vias d] e TIE Iatoor Ey 2 Manirióevi d Te x ad À Me poriti ac DE TN ave A rchieftratus; E pua étpby xdi pide o7H]ac c 2gmOave, Anaxandrides. | * d Low : In mari rubro diffra&tis lapidibus intüs irinati apparent pifciculi, & (quillc, & alià düzdamànima- lia; Theophráftus: 4 / v int ollis b. €; l4 | De Aquatilibus. "Toftis marcentem fquillis recreabis, Horatius2.Sermonum. Hiftoriam Apicij,qui fquillas magnas fraftraguaefiuitin Africa, Rondelet. ad finem Capitis de Squillalata recenfet,fed abfqueauthoris no- iiine. Nos eandem Grzcis Suidz hic proferemus. A'ziu(O- P'opos(- luae jue Atos ol pyup AS wovzovarvddaucg &c lu jatetegy 69 Kivregois (fic etiálegi Cin vocabulo Kagi3s ) ? Taria mUNacc Xo, AB s Go oov Mepsui(fortémue- Cover) jap hii "P i Xuwpva y ito] cvi 6G» AAeEowdpiae asxxSe. AXES BY Gp AuGUn sylyecBng stplBaes (panos acc ) sim toe gt puja istam otveaetvaues eorr udi (G- 96 alumole uipocs exe dry a usa vii lu) juu) 6v. cuiu Em Vawiiow oiv qwe crteoemioen Ti ys. EHis perfcriptis,reperi Suidáhzec mutuatüà primo Dipnofophiftarü Athen. vrdequadam corruptaaut mutilaapud Suidam emendare licebit. Fuitvir quidam (inquit ) Apicius $omine, Tiberij temporibus voluptuofus & diues: qui cum multa nummorum millialiguritfet; Min- turnis (quz ciuitas elt Campaniz) verfabatur vt plurimum, fquillas edens preciofas,qui & Smyrnzis zo f£quillis, ( ca/icer bas Squellas latas a ondeletso di£las, e[fe putat, ) Gc aftacis Alexandrinis multo maiores illic naícontur,Pofteà cum audiílet pregrandes etiam in Lybia nafci; (tatim, ne die quideminterpofito, e- nauigauit ; multaque in itinere perpeffus eft: ac priufquam de naui egrederetur, (multa enim erat Li- byam illius aáuenientis fama, )adnauigantes piícatores pulcherrimas ei (quillas attulerunt:quas cum vidiffet, nunquid maiores haberent, percunctatus eft. ijs autem refpondentibus maiores ibi non re- periri, Minturnenfium recordatus, priufquam terram attigilfet , iuffit nauis gubernatori, vt Italiam verfus iterarriperet. KapfactAaGov mtarov, zem Tas wc, Coquus apud Sotadem. Iulidum pifcium faxatilium os veneni refertum eft: a pifcem deguftarunt,inhabilem ad edendum,perni- ciofumque ei qui poftea guftauerit, efficiunt. Pifcatores cum Squillam quam media ex partelulides exedillent & confeciffent, (ine vllo pretio parabilem offendillent,eamque inopia preffi guítareingreí- 30 fi effent; illorumaluos vehementes cruciatus exceperunt, ZElianus. 7CDORXOorDTA*IYM PROB'E'sONIDLEATL ATUM. C Frfaztrloteli. - V s 5 eodem tempore pariunt, quo locuftz: quocircaper hyemem & vére, priufquam ouaexclu- dant; cibolaudantur: cum excluferint, deterrimz fiunt, ^ riftoteles Hiftoriz s. 17. Iulius Cafar Scali- ger inlib. De fübrilitate245.2. de cruftatorum generibus fcribens, Vrfam Ariftotelisnon aliam quàm fqnillamlatam R ondeletij: & vrfum Rondeletij, cancrum Heracleoticum eífe afferit.. Squillarum (inquit) fpecies vna vulgari gammaro (fInuiatile nimirum fine gamemora fiet a[laco) fimilis, ab eoijs difcre- s o t2 50tís, quas füprà ponebamus, («a4 ves recitaumus fapra ad finem [ec menti B. de [ausis im genere, ) led maxi- ma.aftacum enim zquat maguitudine: alicubi etiam fuperat, quemadmodum fcribit Arhenzus, ( v? vecstastimats paulo ante tuis H. f. de [quelli en genere, in bifToria "pier. )N tía h ec eft Aviftotelis.vbi enim porrecta iacet, vrfi corium extenfum reprafentat. Et pauló poft: Quoniam veró. doctiffimus amicus nofter ad- uerfus alium quendam fcribens, ( Ruozdelettus contra Bellonium, ) ànobis videtur dilfentire , confilij no- ftri ratio reddenda e(t. Negat Ariftotelis vrfam effe fquillam maiorem: quia f£orfum ab aftacis & lo- cuftis & fquillis pofuerit. Sane. Sed locuftaceisannumerauit, cum ei & locaftis parienditempus idem affignabat. A fquillis feparauit, quia füb Squillz nomine haud norat. Ariftoteles enim fi eain pro vrfa nonaccepiffet, omnino ei ignota fuiffe videretur. quandoquidem eam inter fauillas nufquam com- 4 memorat. Et celebristamen tota Gracia fuit: ad Smyrnam veró etiam laudatifIima, ( Seribit theneus fauaillaa eirca Minturnas Campania oppidum, Smyrnaia vnatores ee.) Poft hec idemScaliger, Maiam à Ronde- letio exhibitam, pagurum elTe aftruit : & quem pro cancro Heracleotico pingit R.ondeletius, paruam Mfaiam effe, fiue etate tantum, fiue fpecie differentem à maiore. denique Vr(um Rondeletij; cancrum Heracleoticum facite De Vrfo R ondeletij videfuprà inter Cancros , Neapolitani & Meffaneufes (in Sicilia) Vrfos marinos nominant Metfacara. hi fimiles feré funtaftaco, fed chelas non habent, vt neq; locufta. necaculeis exafperantur, vt neque aftacus. locufta enim toto dorfo fuperiore aculea:a eít, &c. Bel.inSingularibus. Meffa cara antem vel Mazaccara Greco nomine compofito dici mihi videtur,4 piv (3i aeiCmv y d aatosuv ) «xo: hoc eft, maior fquilla. A Liguribus Orchetta vocatur, vt R ondelet. fcri- Vtfeta. bit. quod nomen fort? corruptum eft à vulgo pro vrfetà. minorem enim huius generis fpecié, alioqui peromnia huic fimilem, Ligures (Bellonio tefte) Vrfetam appellant. Roma etiam vtranque fpeciem so nomine vno Mazzaccara vocati audio.Germanica nomina fingo ab Vrfo quadrupede:eiz Baer,em AMcer- laer, em Baerenhrebs. his maioris & minoris difcrimen addi licebit. Ariftophanesin Thefmophoriazufis Squillalata. (non Atcheftratus, vt Rondeletius fcribit) skwrev xaoiduv, id eft, fquillarum latatum meminit: quo norhinedeaftacis eum fentire Athenazus lib. 3. conicijt. COROLLARIVM IIL DE VRSA MINORE, VT RECEÉN- tiores vocant : feu Squilla celata Rondeletij : é& de Cammaro veterum. $quillaczlata à Rondeletio dicta, quam & cicadam JEliani effe arbitratur, potius quam illam — fquillz fpeciem quam ipfe mantin nominat, cicadam ab alijs exiftimatam. — Cafar Scaliger cicadam &5 (eZ£liani) eam effe putat, quz etiam vulgoà pifcatoribus (Vafconum) ficappelletur, Rondelet. fquil- lam czlatam fuarn vulgo (in Prouincia) cicadam nominari fcribit. Bellonius veró Rondeletij mantin, Maffilic & Genus cicadam marinam vocari: cuius ego fententiz vel hanc ob caufam magisfaueo, ne eaalio antiquo nomine careat; & fingendum fit nouum quod Rondeletiusfecit. Zlianus certé cum Rome vixerit, & harum quidem rerum ftudiofus, non potuitignorare cammaros Rome vulgó di&os &generefquillarum, vt Atheneus lib. 7. fcribit: quod fi eofdem cicadas marinas putaffet, non tacuif- fet opinor,prefertim cum alius nemo hocnomine fit vfus. Squillam celatam R ondeletij, eandem effe uto cum vría minore Bellonij,que & vrfeta Genue appellatur, & Mazzacara Rome fimiliter vt maior, vtfuperius annotauimus, Scaliger hanc Ariftotelis crangen facit. À maiore (inquit) non nifi Rm tudine n PO gas m ) De Squillis. Lib. I V. [27 tudinediffert:&lineamentisqui- ^ deomem bancohma Cor. Sittavdraccepimun. eattder fupra uta digi» 13 bunídam t qui bus t efellate lamellz z deletio exhibita eff, Stille "lata norsihey pofeizas; : picte fünt. Hzceft«eayys Ariftot. RD E 2 ait enim crangen & gibbam, zqué vtranque haberein cauda pinnas: hoceas differre,quiain crange;me dia pinnalata fit: in gibba veró;a- cuta; Hec ille.Sed aliaeftR ond.crá ge. Vrfam minoré feu fquillácela- | 1e tá, ijídem quibus & vríam maioré — nominibus appellare licebit Ger. magnitudinis tantü differétiaex- preil vel priuatim ei Puntergermier. . Quoniáveró Rondeletio fquil- laczlata veterum Grzcorüac La- tinorum cammarus videtur, cui faciléaffentior,prefertim cum hec inter fquillas viua etiam maximé ruübeat:decammaro quzdá exve- - 20 teribusannotatahicadijciam,pre- tereaquziam prius fcripfiin Co- xollario deA(taco A, Cammarum marinumà fquilla fimpliciter di- cta differre Bellon. in Aftaco flu- uiatili (ipfe cammarum fcu gama- rum fluuiatilem vocat) oftendit ex Plinio: fquillarum tamen fpeciem effe, qui Romz «auwapO- dicatur, author eft Athenzus. Recentiores 39 quidem multis cruftatis caudatis cammari nomenattribuunt, vt di - xi in Capite de fquillisin generea, Gazaex Ariítotele pro aftaco cam- marum vertit: quod nó laudamus.. Genus cancroráü ( ersffatorum po- : 2s) caudatum, vulgus vocat cam- * m z "E dq p E marum.QuodnomenPliniuscum - — . | CE . aas prioribus libris omififfet ; in cata- : e» ds receníet( Cammars per C.[ori-. ^ buur apud Plinium yidvequirente etiam literarum ordine) fine vlla defcriptio | ne. Quzfitum eftan effet Grecorü cammaros: (Mali. quidem dubii non videtur, quim cammavus Plans idem fit. qui Gracorum: ) propterea quod A- thenzus effe Guille genus dixit. | Sanéàfquilla paruagammarus pa-- rum differc.fi minus accuraté con- .... fideres. (e e-vrreeitaut fupra Sqpil-. antiquis fuiffe noftrü hunc fluuia- UE TAPAS HIT v lem zqu&;atque minorem fquillá: URB NAR GS Pun E Y xl ii D armoin NuptijsHeba, Kipnae 916 De Aquatlibus. H — Koppotoe( Kopqeiolgos Varinus) 1«ojooon fquilla, Macedonibus,Hefychius. IBexaaar 20/3uy ea - pattgav, le QiAo Sram dio y ic GguSr pad iris tof) Aeteie ei iiie], Sophron. Euftathius ex Athenzi feptimo le- git xzuogov, per omicron in medio: qua vox, inquit, etiam fato fuo feu morteinfelicem feu miferum fignificat, (per fycopennimirum pro xexóppopQ-, Varinus: fic «op GaNloas pro xamoCoAian,. Aoidog4a4, ) fed noftra Athenzi xditioxZuuasG- habet peralphain prima & fecunda. Aconiti radix modicaeft, cam- maro fimilis marino, (««e/A Theophr. id eft (quillz:) quare quidam Cammaron (xapuogovyinter momen claturas "Dio[coridta s inter delphim vero nomina apud eundena wot eoov legimus) appellauere: ficut Ícorpium ali- qui, quoniamradix incuruetur paulum fcorpionum modo, Plinius. | ^ 3 | Crange hac eft "Rondeletij à Cor. Sit- COROLLARIVM IV. DE sardo ad nos miffa, E SoVILLA CRANGE. Arv» Ariftotelem hiftoriz 4.2. primum leguntur | wixpayyres:. deinde bis ji xezyy, quod magis placet: quanquam Gaza in omnibus his locis vertit crangines, vt delphines. Koayav, &vudyov (sv «od e» xapib- : He- fychius & Varinus , gamma Pope ; mallem duplici: animalautem aquaticum ita effe accipio, vt id ipfum fpecies fquille fit. Cafar Scaliger fquillam czlatam KR ondeletij.fiue vrfam minorem videtur crangen face- re, vt fuperiusin Vrfa minore annotaui. Alia quidem e(t Rondeletij Crange;cuius ipfe iconem pofuit:& nos ei fimilem hicreprefentamus. quam Sittardus Rome nactus olimad me dedit: & fpernotzam vulgó Rome vocati fcripfit:zapud Oceanum veró Germanicumalias & minores fquillas haberi. Color eius ( vt pi&ura pre fe fert) partim rubet. Itali quidam mihi Vallopanomi- narunt, nefcio quàm recté: cum alij idem nomenad mantin Rondeletij retulerint. Squillas Romanihodie cammerugias ( gammarufios , Niphus ) & pernocias vocant,louius. Crange etiam polfent cornu fuz frontis interficere lupum ab eo deuorandz, non mi- nus quam gibbz, fed Oppianus fquillas paruas hoc fa cere Ícribit; quamobrem R ondeletius ad gibbas retu-- lit. náque minime funt;cornu carent.Crangones con- traquam gibbz, primos (pedes) habent vtring; quater nos:tum deinde ternos habent vtring; paruos. Reliqua corporis pars,quz maior eft,pedibus caret: Vuottonus ex Ariftotele nimirum. à; F DevíüG&capparatucrangonum ad cibum : leges fu- praapud Rondeletium inSquillis paruis. COROLLARIVM V. DE Squilla gibba. ! SovtiLLA gibbz abauthoribusaliquando fimpli- citer íquillz di&e mihi videntur,vt retuli fuprain Ca- ite de fquillisingenere. T4vidU xapbavatrexDas,RtC. A (Tw b iftoteles Hiftor. 4. 2.Kv$3: quidem adiectiuum no- | y mengibbum fignificat; & eftoxytonum,;xvQ3 ,«wo:fe- | : eX | ritamen poteft vt fübftantiué abfoluteque acceptum; | ) 3. mutetaccentum, & xvqv paroxytonum fcribatur: ficut d 7 EN & yAavxbcadiectiuum eftyyAazxQ- verà pifcis.fed x/que abfolutélegere non memini. Inferius moxapud Ari- 17 ftotelem legitur,«22c àxvQs.& rurfus : abu plu, a om: MESS AN $9:xvQ1, é£v, Et Hiftoria j. Tav8é Quxev (lego xvOoev cum ? VB -— Gaza) » «vitac si aA rtosapoe alui. | Squilla gibbz Romas gambarella dicitur àgambis vt vult Bellonius, id eft, cruribus multis. ego potius à gammaro diminutiuum hoc eífe dixerim. — Idem (nifilibrariorum error eftfort&) Parifijs hanc fquillam. Gueruette vocari ait: ego Guernette legendum fu- Ípicor: quoniam Germani etiá inferiores aliqui fquil- lam ( fiue hanc folum, fiue aliam quampiam ) Ger- nart appellant: Vide fupràinSquillain genere. Galli quidam quintam vocalem poft g. (cribere folent; e. veli, 3e De Squillis Lib. IV. " veli.fequente, cum hanc confonantem ita proferunt vt ante reliquás tres vocales proferri folet. Ma- rini minutiores gammaruli, vt ita dicam, quos vulgó gambarelli & gambarufoli appellamus,non fune cancelli Arift, & aliorum,vt quidam arbitrantur: (cd Íquille parüz Ariftot.Siquidemij quiinhocge- nere nunquam rufefcunt, (degsbbés fentit) Venetis, alijfque quàm plütimis populis, proprium adhuc Íquillz retínentnomen. vulgó enim Schille dicuntur, quanquàm in Hifpania, prefertimque in Can- tabria, omnes higammaruli;fquillz, nulla differentia vocitentur, Matthiolus Senenfis, Romz quidé tumgibbas, tum paruas fquillas, vulgó gambarellas vocati, Bellon. author eft, quare ne quis confun- , dat; cauendum. Lufitani, vt audio, fquillam gibbam vocant Camaran de Lysboa. — Galliin Neuftria Bouquet: hoceft hirculum; (i bene interpretor, Rupelle quidem Cheurette, id efl, hecdus dicitur. fa- 10 litenim, nonincedit,nec repit. Vnde & Germanica nomina eiu(ídem figaificationis confingi quid ob» Ítat ? ein Seegitz.le, eim AMeerges]s: eit Boeckle, vel à gibbo, eim Hoegerling, ein Hogernier. | ;. CafarScaligeríquillarum minorum fpecies tres, omnes gibbas: Videfupràin Squillisin genere A. tabulá diuifionis élibroSca- "e T ligeri. Mihi quidem veteres ronem banc (ouille Venetijs accepi. videtur autem ea effe quam giblam gibbznomine fpeciem vnam . "Renudeletius omizat. Pibluram minorem effe volmiffem s xam £oxlw intellexitfe viden- C caudam mint direciam, vt cognomi tur; cui Scaliger inter mi- nores mediam magnitudiné.. alfigsat...— JL ao . Squillarügeneri,quasgib- bas vocamus,quinivtting; fi- . tu,quo czteris. quorum pro» ximicapitiacutiotes,& quini ytrinq; alij ventri fubiundti, gor. extrema latiuícula unt. tabelle ( sax) ijs nul-. lz parte fupina: prona fimilis locuftarumeft, Arift, Squillz gibbe duodecim pedes ha- 30 bent, vtrinque fex, Vetusin- terpres Ariftotelis. .Squillz gibbz vterü men-- fes circiter quatuor ferunt, Azxiftot. : Carides paruz. quomodo lupumpiícé interimant , Op. verfusin Squilla gibba reci- . tat Rond. abus .n.priuatim ^ - * * idfacere docet;cornu frontis 4? elato in palatum lupi infixo. alie .n. fquillz maiores funt quá vt hoc eis conueniat: mi- nime veró cornu non habent. Quod ad cibum & nutri- mentum ex his fquillis, vide Rondeletij verba inferius in Paruis.kapidec 9" od Zluuos O Av nis eia eo1001y A99 Bev xvqpou ve. — Eonvs 1eneo] 5) aviowsoy , Matron Parodus. Www Gibbz per excellentiá co- gnominate,pre cateris fquil- lis,nifallor,ad faltum agilio- tesfunt: vnde & xajiàsc fort& quafi «ej3«« qua dá,id eft; 1o-. cuftz dictz videri poffunt, he quidem imprimis: ab harum - veró fimilitudine reliqua.X2- (^ yaoi Te » 9) rtoAose: os Te xoa 6o qTAc Kopidec iEovso Sea cive dixlw 5 E'c ey oiwvoyNe aov el*yeyoc $ A gotguic authorapud Athenzü &Y'escsvma d], «c xonaidec oiv Oron . Yer Hau «vez, Eubulus.Ka - eid. ce xucpóvs Idé: Et rurfus: Kupqu e| 48 napidec Go Enna art3o, Ox Odnxexucoos ( codex nofter , NNNM habet 3omesoucbus ) i593c à B&.- TN NOT me ioi : AUmio: nado mo cua KRWTUNIS Ayer fev ovmove fewer , Anaxandrides, xodxotag( séRugo awidiins) &gpoidue, eie) woes Di cot &vi; Suidasex Epigrammate. Kogí/[s v eumU Nue, Epicharmus, P K - ré[bonderet. Ix 918 De Aquatilibus. In Stagnis marinis noftrisSquilla gibbareperitur,maring emnino fimilis dorf gibbo,cornu fron- tis, magnitudine. Diftat fapore. nam marina eftdulcior: caramot noftri vocant, Rondeletius. COROLLARIVM Vi. DE SQVILLA PARVA, quam aliqui fluniatilem cognominant » quanquam Qj Anmrimuepuv. 08 H Soyrra parüafpeciei, nonatatis nomen eft. nunquam enim maior efficitur. Ksefje, «efte. 8 dois pui at 5, ly dou t rois de Gau ooi, t aquauotose, Flefychius & Varinus. Videntur autem dice re, fquillas paruas, alio nomine 5yyes: dici; à colore fortaffis: quem eis viuis obícurum Rondcletius tribuit, Bellonius fubfuluum : coctisrubefcentem vterque. xo:; quidem modo viridem , modo luteum co- lorem Gracis fignificat. Ezdem & xweoxveriàe: fuerint. fic enimapud Hefychium legitur pro genere fquillarum. malim yjwpoxac 0e, q'ysv ad se Awood web. Et usAaeAMec nominate in conuiuio, quod Philoxenus Cytherius defcribit apud Athenzum, his verbis: Eay9a pexioo Dec nix$qos. nam & co» lor£a/$:, idem qui xawe» interdum eft. & pro x34, forté 2udaj; id eft gibbe legendum. quanquam propteragilitatem x«sQo etiam, id eftleues, cognominari poffunt.à melleautem denominate videntur ropter fuauitatem in cibo: Rondeletius contra fquillas minimas omnium dulciffimas facit. At Sca- a co&am rubefcere negat. videtur autem de eadem loqui, cum idem Gallicum nomen Ciuade ei attribtrat. Minima (inquit ) etiamé Garumna excipitur caniftris: Ciuadam Vafcones ob exiguitatem — vocant, ideft Auenam pugillatim enim deuorant, icai auenam veterinz. Hzc etiam in mariagitat, *C nec rubefcit cocta. ab Adriaticis generis nominedicitur. Hazcille. Nosà Venetis fquillam gibbam generis nomine vocari indicauimus: quam tamen co&tam rubefcere Rondeletius [cribit. Sed gib- baabfoluté dicta non eftfluuiatilis, aut mari fluuijfque communis, de quo genere Scaliger loquitur. Quamobrem hzc diligentius confideranda alijs relinquo. — Fortaffis enim non recte animaduertit hecScaliger: & infuper quod mediam magnitudine inter gibbas minores fquillam , gambarellumab Iftris vocari tradit, cum tali plerique puto fquillz minime idnomen conferant: que Matthiolo Se- nenfi etiam tefte, gambarello & gambarufolo vulgó vocatur: quanquam Bellonius Rome tum gib- bam tum paruam, gambarellam vocarifcribit. — Lufitani fquillam paruam vocant Camaran de Villa franca. Germanice appellatur ei Zvvergbreb/slein, id eft fquilla nana: vel e kleiner Gernier. Gedani in ora Germaniz audio fquillas quafdam cochlearibus edi; integras , quod cruftam duram non habeant. 39 has minimas effe puto, quas R ondeletius etiam fcribit cum crufta & pedibus integras frigi, - i] fcon bac fauille parna, ut reor, Venetjsolimmbi expreffa eit. 4e. C — Ariftobulus tradit in Indum flumen maximam multitudinem pifcium afcendere: 8e (inter alios ) fquillas (xae/àozz smterpres vertit loco [Hellas , ) paruas quidem vfquead montem afcendere : magnas verà vÍquead Indi & Aceíinz oftia, ul xe? duGoA v e Uvd|x nod 9 A'xsaie (vfane ad fidi € vdcefiua concur[um y interpres) Strabolib.:s. — Tarentinusetiam fquillas fluuiatiles nominat: & Nebritfenfis eandem in- | terfluuiatiles pofuit. «. Ceeruleus nos Lyrisamat, quem fylua Marice Protegit: hincíquillz maxi- $6 matutrba fumus, | ) E Tarentinus efcarum aliquot ad pifces capiendos compofitionibus carides fluuiatiles mifcet, in |. "Geoponicis : (eftenim earum pradulcis caro:) nempeadanguillas;ad mullos & magnos Ícaros; ad.- que tenues pifciculos qui capiuntur arundine. bed | Squillapsrua — Squillaparua qu; nunquam maior fit, in ftagnis ( marinis) noftris frequentior multà eft,quàm im inflag. mar. mari, ciuade noftri vocant. marine prorfus fimilis eft, R ondeletius. i COROLLARIYM VIL DE SQVILDLLA ILLA, quam Bellonins Cicadam nominat, Rondelerius Mantin. " Genus hoc Squillz.quod Rondeletius nouo nomine Mantin cognominat, à Bellonio, & ple- ' rifque alijs do&tis, Cicada nominatur, nomine Maffiliz etiam , & in Italia vfitato deeodemanima- li. Rondeletiustamen Íquillam czlatam fuam , que & Monpelij vulgà Cicada nominetur, Cica- dam Elianifacere maluit, Videfupràin Corcllario de Vría minore. Gillius cum cicadam JElia- ni defícripfiffet, fubdit: Maflilieni*s tenuis fuz cuiufdam vetuftatis retinentes etiam nunc Cica- das nominant. Audio & Rome cicadam marinam vocari : alibi Vallopa: quod nomen Ronde- letius crangonifüzadícribit. Cicadam marinam Rome & Genue vulgo didam, Speufippi Nym- pham cffe fufpicaturBellonius; nullo quidem valido argumento. — Vide fuprà in fine x. elementi. P'ive TQAA yis cx aovas y Téiliyas s xHpuXas , mac GC. Anaxandridesnominat in Cotyis Thracum te- gis conuiuio. i ie « | COROL. DeSquili..Lib IV. ^ ^ 9m COROLLARIVM VIL DE S$QVIL- : lis diuerfis. CHLORGCYRTIDES, XAugoxvarbec, genus eft fquillarum , Hefychius. Vide fuprà ab initio Co- zollarij 1e fquilla parua. : EwNcHLORKI. Videibidem. | t Iu p1c,5 Squillz Locuftis maiores funt. harum quz ex mari veniunt in Gangem , forcipes ( t4ui : bas (quellarmm genersnegat Atrifttela ) maximas , & tangentibus afperas habent. que veróex mari rubro in Indum excidunt. leues audio habere fpinas, (zxovSwforté cruftas, id eft, sxuxoc: vel dorfa leuia: ) Io fed oblongos & implicatos ab eis dependentes cirros: & forcipibus carere, lianus de animalibus zc. 1. Squillasquidam circa Mintutnas Campania ; Aftacis Alexandrinis maiores naíci aiunt, vt retu- liinSquillisin genere n. f. i SCYTALIDES,XxyruA(3ce, genus eft fquillarum, Hefychius & Varinus. MeLtIcARIDzs. Videfupràin Corollarie de (quillarum, Hefychius & Varinus. SoviLLAM fluuiatilem, vt Rondeletius nominat,infectorum generis, re periesfupràcum Infectis aquaticis, Elemento t. pag. 46r. s | : SrATVAs Áquatiles. alicubi legiffe memini: haud fcio an eafdem cum Plantaniflis in p. memoratis. : j . STAVAA1S Graece vulgo alicubi dicitur pifcis ; ab alijs Sarachus , Infübrum Agonus fiue ,29 Aquo. EC : DE STELLIS MARINIS, RoNwNDELEITIVS, A ZTHP ab Arift;vocatur marinum animal. á Plinio ftella à (imilitudine ftellarum pictarum,;de qua A paucaab ijs fcripta funt. O Jewaas do 4202 ( inquit Ariftoteles libro s. de hiftoria animalium) gro Jepwác £g clu oum, a9 m a AalGn, 29 ge velit E onos uoa dis QJov eivaus dootci 3€ sod oi qoisTQ TO ebomo 8 "TIUDBoA ay 14EoAgUY eivag, lu) 8 pop lu) 0140i0V £x 3016 aet Qo;dvoics ( Fsdein Corallarzo C.) Quz ftella vocatur adeó naturá calidaeft. vt omnia contacta prorinus decoquat. detrimento etiam fummo Echinis Euripi Pyr- 49 rhenieandemeffe confirmant. Formaeius fteilis que pingunturfimiliseft. | Pliniuslib. 9. cap. 60. |. Przter hec claros fapientia autores video mirari ftellam in mari : Eafigura eft, parua admodum , cato intus,extràduriorecallo. Huictam igneum feruorem elfe tradunt, vt omnia in mari contacta adu- rat, omnem cibum ftatim peragat. Quibus fit hoc cognitum experimentis haud facile dixerim. Flec vera elfe alio loco (vides Corollarie) confirmaaimus. r5 Sed plura ftellarum genera experientia nobis comperta funt , quz ordine à nobis defcribentur. B.Commmuis .Hzcillis omnibus communia funt. Radis quinque conftant; qui ex multis particulis, tanquam ex moe multis vertebris componuntur, vtinaqua mobiles effent. in quorum mediooris fitus eft, & quinque "VY cgi dentium, vtin Echinis. Excrementorumnullus exitus apparet. "Ore igitur Vrticarum more excer- 46 niquz fuperuacua funt arbitror. | í alle | hw *! Duriore corio fiuecallo, vt loquitur Plinius. omnes integuntur: ob eam caufam Ariftoteles cum A. Ad quod "Teítaceis alijs recenfuit. Nos inter infecta & Zoophyta reponimus, quia ad eorum naturam ac- ^ 4?*m£e ]J51 eMe Do. P Mice i A ACT dus bertinedi. cedunt incifuras enim multas in radijs habent, vixque perfecta animalia dici poffünt:imó Plinius — - j libro 9. cap. 47. fruticifimiliorafacit. Multis,inquit;eadem natura qua frütici, vt Holothurijs, Pul- monibus, Stellis.- Ar | Sunt multa earum differentiz. Quedam mZgnz fint, quzdam paruz qui nunquam magis accre- Differentia fcunt , aliz leues, aliz ab alijsbreuitate longitudineque radiorum diítant: aliz radiorum appendices, Srelazom. & quafi ramos multos habent, aliz ijs carent. Poftremo alie rubefcunt, aliz lauefcunt;aliz nigricant; alizcinerez. Hzcde Srellis in vniuerfum. DE STELLE PRIMA SPECIE,RONDELETIVYS $e PnRrMa Stellenon magnitudinem, fedfiguram veram, Pro vna 'Rondeletr icone, nos deasalias (s B reprzfentamus: eius enim brachia fiue radij pedis lengitu- gamin [rmles) qua am priua fculpta dinemzquant. Duro quidem coriointegitur , vt Holothu- . "obierant pofümus. ria; fed afpero. rad:j enim vndique aculeis muniuntur mo- bilibus, quales in Échinometra videre eft. Iidem.radij ex - cauati (unt, ex quibus carnofe appendicule dependent, qualesin vrticis quibufdam cernuntur. inradiorum me- diooseftinegula. Indealimentumin quinq; partes di- á ftribu'tur, vtinEchinis. Internz partes omnes ándiícre- 5? tefunt, vtin Vrticis, Radiorum particule vinculis te- nuib. connexa facil? difrumpuntur. Hac Stella, (vt & pac- ua echinata ) afpectu pulcherrimz funt; potiffimum corio fuo fpoliatz, obexquifitam && miram partium compagem. Virus olent. Ex his quedam cinerez funt ; alie flauefcunct. Sola mollis, internaque pars edendo eft, à noftris tamen ne- gli gitur, nec vnquamin menfasadmittitur, Nullus etiam veterum eam pro cibo habuit, im 920 De Aquatilibus KCN A Grzciquidamhodie exaZjo vocant hanc Stellam, opo», opinor, volentes dicere, quód pali lignei fixi & erecti modo (id enim fignificat vox Greca.) M» RU Mp3 "DUE CSCUPOETREOETA' POE CCUDIOTUN AUACDIOAS RONDELETIVS IurEmn Stellas magnas hec quoque reponenda eft, "io Ntpote cuius radij ad pedis longitudinem attingant. | Superiori (imilis eft, ijs demptis que fequuntur. Ra- 1 dij circarotundum corpus difpofiti, in exortu fuoan- TR acutum non conftituunt , fed obtufum. Acu- ei quib. latera muniuntur, rari, re&i, pedtinatim di- fpoliti, vnde pectinatam Stellamappellauimus.In to- tius corporis centro Stellula quedá expreffa eft, à cu- iusambitulinec quinq; per medium radiorum ad ex- | tremum víq; protenfe funt.Radij initio fatistati funt. Rara eft hzc fecunda Stelle fpecies. Ore, dentibus; vita, moribus, facultatibus alijs fimilis eft. DE STELLA L.EVI, RONDELETIVS. Quemadmodum in Raiarum , Cochlearum, Tutr- , binum, Cancrorum, itain Stellarum varietate lufiife videtur natura. 59 — LM PE PE "m J ug JV [OY TN QGAT AT] LI (A 59 NN om Ey 1 po» LA SSOOEESL X SERA » 6o SR 9 ) XA Seems SANI RA" ENNNNSRSSS d A Hanc igiturab aliis iam defcriptis multis notis diftinxit.eftenim prorfus Ieuis,aculeifque omnibus, atque afperitate deftituta. Radij longi funt, rotundi, flexibiles, murium caudis perfimiles: eorum in- tegumentum cortici ferpentum (imile eft; & ob nigrarum albarumque macularum varietatem fpe&ta- tu iucundum. In medio c orporis trunco circulus cernitur; intra circunferentiam quinq; maculisro- tundis, & inter has ftellula pictura diftinctus.à cuius circunferentia quinque radij exoriuntur. Oris ie compofitione, vi&tus ration ejà cateris non differt. Brachiorum longitudine & vario flexu celerrime Fnatat. Edulisnon eft. ,Eaad DeStellis.. Lib. IV. 23 Eaad peritonzi rüpturam cum ononide foelici fuccefTu vti poffumüs. DE STELLA ARBORESCENTE, RONDELETIVYS "Yo C EN C EAE S S ( : 3 29) Nw "e Ji 15, c - M 2 d r | S : NN ; ND END OR : v e. IuMENSsA & fummé admirabilis Dei potentiaatque folertiain rebus celeftibus, ijfq; que in atre T & terra fiunt, maxime veró in mari;in quotam variz & ftupendz rerum forme confpiciuntur,vt qu&- rendi & conte mplandi nullus vaquam futurus fit finis. Harum vel illud exemplum effe poteft, quod bic propono. | adt TP. TL i es Stellam arbore(centem àfrondium & ramorum multitudine nomino. 3 Huiufmodi duas vidi, Vnam permagnam apud Guilielmum Pelicerium Monfpelienfem F pifco- m P P pum, virum [umma laude digniffimum , ad Lerinum infulam captam.alteram ex Italiaad me delatars, Abalijs omnibus ftellis plurimum differt. Radios quinq; fiue truncos habet, in medio os, cum quinq: appendicibus, que multis patuis dentibus horrent: pats ea depretfa eft, & fübmiffa,ambitus tumet; in quolibet radioruminteruallo foramen feu rima confpicitur. Quilibet radius ftatim in binos findjtur: hi rurfus in binos ramos diniduntur, atque ita deinceps, quoulque ad tenuiffimos & capillorum te- nuitatem referentes deüentum fit. A quolibet oris angulo linea albicans prodit, & pet omnium ramo - rum medium producta eft: alioqui tota Stella nigricat, & tenui, nequeadmodum dura fed afpera cute 3? contegitur. Ramuli omnes intro fle&untur, quod argumento efthos tanquam cirrosà natura ad cibá -Captandum conditos effe, quibus vndique in orbem difpofitis preda elabi non poteft. Id (petaculum aliquando in mari ftadiosé contemplati fumus. Stellam paruo filo alligatam in mare demittebamus,in quo expanfis ramis natabat; fed predam aliquam propinquare fentiens , brachijs omnibus contra&is amplexabatur, Vrticz ritu. - ; de. : : RaraefthacStellz fpecies, & ob raritatem pulchritudi- tiemque inter anathemara fufpenditur. 1 | DE STELLA RETICVLATA, SIVE cancellata, Rondeletus, 6o STELLAM hancà retis fiue cancellorum figura, teticu- latam fiue cancellatánuncupamus: & quia inter diftinctio-: nes retibus vel cancellis fimiles extant tubercula quzdam rotunda, tuberofa etiam vocari poteft. Inter maiores Stel . lasreponenda eft: brachia enim ad pedalem longitudinem perueniunc;craffiora funtaliarum Stellarum radijs. Aculeis paruis vtrinque eadem munita funt. Os habet ceterarum modo. Eleganti illa & reticulata diftinctione fpedabilis eft; &interanathematacollocanda, — ^ ——— " -- C p22 De Aquatilibus. DE STELLA EGH DNE Au decl: RONDELETIVS. " " " » e 5 P 5 C S S2 in jJ "4c - - ACA. ANE P E 1 n 4 QE, eeNETHR nd Wi & »« : H & a em vo MSESRMS STELLA hec inter faxa viuit: corpore erquifid rotundo n :l As js: Za " vi : A AUT SE AME iparuoque conftat, & radijs quinq; fed breuioribus, vnde fit vt 4 ZU 37 AE "minorfit catéris. 1iie paruo circulo,in quo crucis figura de- xv Jineataett, velutié centro exoriuntur tenues; Éequentiffimis aculeis hortentes, qua de caufa Echindtam nominauimus; in. lateribus difpofitis. Radiórum flexüofo mota ferperitumritu repit hec ftella, & in (icco pofitaeos monerenunquam definit, 'quoufquein partes difiecerit, que feparata etiam mouentur — 2 E. per flexus: vt vermium partes , & lacertorum caudz àbícitfz. A E Os habet caterarum modo. Cochleis paruis; cancrifque vez fcitur.In fcopulis Agathenfis finus reperitur. 1 DE.SOLE, RONDELETIVS, V T à ftellarum pictarum figura, Stelle marine nomen habent, itaàSolis picturaSol marinus vocari poteft is quem hic depinxi- mus.Differt enim àStellis,quod in his é medio corperis trunco ve- luti é centro radij enafcuntur: in hoc veró ex corporis rotundi cir- cunferentia, breues, minimé aíperi fuperiore iu patte , fed veluti ex Íquamis compofitiin lateribus veró paruis aculeis rigentes;al- bi, adextremum vfq; gracilefcentes. Corpusillud rotundum, in medio rofz pictz firuram exprelfam habet. Ore, vi&u, facultate à Stellisnón differt. DE STELLIS MARINIS EDVLI. bus, Bellonta. A SS Z2 ». Se j P» 4 7 Ad aa) M? AURA ra NS eulhin- at : GS aM AN css 13v & DeStellishicagimus quarum caro brachijsinclufarubra vellutea , edulis eít: quarum permulta inlitore Epiri tante magnitudinis cepimus, vt fefquipedem latz effent, & ad crium digitorum latitu- dinem earum brachia extenderentur, neque grandi ad: integi polfent. — Crudis ftellis non idem omnibus colorineft: alie enim czfio colore przdita funt, ali cinereo, aliz autem alterius funt colo- ris: quz quidem fupra modumleui contactu confringuntur. Sed fi coquantur abeunt in calli duris (F tiem. &rubrz euadunt, Proinde Stellas natura ij(dem armaturis; hoc eft; promufcidibus , muniuit, C B quib. Pudendum & Erinaceum.Quod fià quoquam extraaquam obíeruentur,omnino immobilesa poene fs fi eas quifpiam in aquam immergat, & fupinas inftrauerit, tunc promufícides acetabu- ainextrema plus quam quinque millia exerere cernet, atquein pronam parté moueri. Os etiam ver- fus terram vt echini habent, in medio radiorum fitum. & quanquamin gyrum quinque dentes often- C dant; tamen conchyliorum genera cum fuis teftis, tellinas; chamas, conchulas , mytulos integros de- Pl L! t uorant. Vagantur in mari vt Polypi. brachia diducendo,nunc ante gradiendo;nunc in orbem conuol- 4e uendo: & fu&uacetsbulorum, echini modo, lapidibus adherent. *enfü tactus eas non vacare compe- riet, qui manum ferrcam conto infixam ad eas attollendas immerferit. Ab hac enim contactas plenius moueti & fugam tentare experietur. Superiori radiorum parte, id eft , fupina, feptenos fpiculorum obtufíorum ordines in vnoquoque brachio habent, inlongitudineauté duos & viginti, quo fit vt tota parte füpina horreant;& quinq; cirrhis telle modoradientur: conchasque femel aggreífe exugunt,! Oppianus : Ste ferm infsdtas tefliz, fic fabdala fraudes Stella marina parat s fed nullo adita lapilo ZNuiturs cir pedibus [cabris difinngit brantes, Ur dut i ALLE STELLZ NON EDVLES, BELLONIYS, .S$vwNT & alia multaStellarum genera: quarum nonnullas vidimus in brachia duodecim extendi, alias in quatuor tantum. Sunt quzdam PAS tantum triafunt, alijjsautem fena, nonnullis etiam oco- na:fed hzc omnia deiectamenta marinalunt, In multis prztereà cirrhos teretes effe & oblongos con- fpicies, inquibus melius formam Solis, quapingitur, affequi putaueris , quam Stelle. Aliis brachia. videntur quadrangula, aliis admodum plana: quarum omnium iam octo fpecies feor(im obferuaui, A Caueautemne vocum affinitate decipiaris: eftenim pifcis nomine Stelle vulgo à Romanis vocatus, Swllspifes, Lopidz fimilis degenereAnthiarum: de quoiam fuperius egimus, ( vsde fupra in Glauci ) nullo pado. ad exangues has ftellas accedens. COROLLARIVM, A MarinaStella, non quod fimiliter vt Stellatus galeos maculis quibufdam tanquam fellis varietur: fed ftellz pi&z quia f, peciem fimilitudinemque gerat. ex eo nomen duxit: vcenim ftcllam pictores ra- diatam pingunt, fic hzc quinque pedes, tanquam radios habet, Gillius. Hic pifcis (smproprse ps[cem vis — cat) radios habet quinos: alij octonos, vel duodenos, aut pauciores. fed (unt qui negent has veras effe: ftellas. Vtut fit, conftat neturam hoc numerocontentam non fuiffe: fed tamen uz radijs quinis pra- dite funt; ha ftellarum nomine funt digniores, Cardanus. Stellas Ariftoteles L mis (ideft teftatis) adnumerat. Ceterum de partib. anim. 4. 5. mediam inter plantas & animalia na- turam eis attribuit, ficut & vrticis. — lianus veró de animalibus 9. 11, malacoftracis , id eft cru(ta- ceis connumerat.Plin. ftellis paruam admodum carnemintus effe fcribit:extra vero,callum duriorem. Stclle ( inquit Gillius) durum callum cum gladij mucrone experiri ftuderem , vixtandem multa vi, TW" "^ . molliorem 1 T " | 4e ift. 5.15. oftracoder- 39 tur a Srerrefyfhe, Egoab erudite quodam Anglo aüdiui nominati 4 Seepadde : hoc eft , Rübetam ima- ac Sra 9sgubctos vli) Quen, dcÜ dy aiv Adr, T eae eiua Houps alos YieQlov civa-:Plinius conuertit: Stelketam i- gneum fetuorem effe tradunt, vtomniain mari cóntacta adurat, omnem cibum ftatim peragat. Gaza Albertoantiquior: Cum ftella( inquit)aliquodanimal comederitmox inuenitur in eius ventre dutüg quafi bis coctus panis.Eadem ex eo tepetijt Albertus in Catalogo Aquatil. Quoties remiterum atque iterum repetitam nó fine mole(tia fignificabant;dicebant, A; kg uen, Sora G» : id eft, Bis crambe,mors: hoc eft , xod u64 30:099, Crambe( Braffita) recocta, Erafmus Rot. Deinde quod fequitur apud A ri-. ftotelem:buci Md) chi» a1s79 (fic nofter codex habet; .ondeletius legit civ» susro) vd dgio vé» Ulud faz patsyigov eiva«: Plinius preterit. Gaza interp retatur: Detrimento etiam fummo echinis Euripi Pyr- rheni(wmeliu: Pyrrba'seum ii Lesbo effe INsphsus (ev :bit eandem effe confirmant. atq uiia Grecis verbis nulla. echinorum mentio.alio quidem oco Aciftoteles(fi upra eiufdem libri c.12.)echinorum euripi Pyrrhei meminit,nullaillicftellarum mentione. ex quo Gaza fortaffis hunclocum emédare conatus eft. egoó- 40 mninoficlego 1 xci Be xg) Ju Gn TYTav( àv dis éogy )^» £ue/ TQ Tv Ylugjonav pAeyisoy eivaa, Procliue autem füik : pto Y G- fcriberecivG- , quod nomen alioqui detrimentum fignificat & noxam:vt «lveDu verbum no- cere.XiO- BAd eO , Varinus.Emendationinoftrz accedit Albertus:qui [uperhocloco fichabet:Opi- nanturquidam quod in mari »quod vocatur orioz,( corraptim bec ef? ab eripo, )quod rubrum (e Pyrzbae eiae contiev umyac fr non effet gentile nomen, [ed idem quod pyrrbon,'de[!yvufPezz fi nrficaree ) mare; vel potius orien tale vocamus:eft modus huius animalis magnus. Denique »: ipfa, genera qu&dam ftellarain magna reperiri conftat.echini autem maiores funt , quam vt ftellis deu orari poflint:que vt diximus,non có-. tacta ; ed eatantum quz glutiuerint,moxígneo feruore confumunt. Quanquam Plutarchus inlibró Vtraanimalium;&c.fimiliter vt Plinius;folo etiam tacta id ab eis fieri tradit , his verbis: O' ui 43 acp &V oiy a pyrony reve ae Ao doas s d 2 aeri udyoot syivateseav y oid pora. 9 00.9. 3g) eno draw ud rai m o &rravii atsezeNatovrav, hoceft:Stellaenim quacunque tetigit;folui liquefieriqueomnia, fibi confcia, ' accedentibus appropinquantibufque vltro fe contrectandam prabet. Hocan verum (it( quod ego nó ato)ex pifcatoribus maritimis facile erit cognofcere.Stellam diffecuiffe fe R ondeletius refert, apud dagalonam;pede non maiorem: in cuius ventre quinque cochleas inuenerit, tres integras; duas iam cum teftis (uis confe&as, Cardanus.Locus apud Rondeletium iam non occurrit, ! Stella conchis vbi fe patefaci unt,vpum de (uis cruribus fiue radi js inferunt;claudiq üe prohibent; p "vtearum carne expleantur,O ppianus Halieutic.2.&c ex co Aelianus: cuius verbatecitaui inoftreis p.- pag- 649. - ulia Sicilie oe fa aie imo! ! Mala medicamenta inferri negant poffe;aut certe nocere;ftella inaritia vulpino fan guineillita & af- gs fixalimini fuperiori , aut clauo xreoianuz , Plinius; Avnzwbez; MAUI tol arm ve Ua oics uis d pier y diste 60 JuAosi-,&c Ifacius Tzetzes. After faffitus auertitomne malum Kiranidesin Ono iárino; poteft autem tum de morbis intelligi, tum communius, u TW a Á fter (uffitus auertitomne malum,Kiranides, Vide proxime retro. Albertus ftcllz vim ciénde Ve- G nerisimmodicam tribuit, ijs fere verbis quz veteres de [cinco fcripferu nt.vndelocüm effe depraua- tum apparet.Intra corpus quidem ftellam marinam fumi,medici nolunt;fed applicari tantum aut füf- firi.Hippocrates tamen, vtin fine huius fe gmenti recitàabo, propinat. - Ád pilos difperdendos medi- camentum fit ex Ícolopendtis, vrticaque &ftellis , ómnibus marinis ; nitro & amutca ad hzc am- mixtis , vtlegimusapud Galenum de cómpof. fec, loc. iüiter pharmáca ex Critónis cofmetico tran- fcripta. | " | "Drei matini fcorpionümque iftüs, catnibus earuin impofitis : itemm aráneórum morfüs *»» *oi . ^ s Y 1 - - o7» A^ : F fanantur, ]nfumma;conttaomhia venena vel potu, veli&u, vel moríü noxia fuccus earum ex iure 4 decoctae. v4 ^^ De Aquatilibus. - decoétarum efficacilfimus habetur, Plinius lib.32.c.j. dixerat autem proxime de ftellis marinis. (Mala medicamentainferri poffe negant, ftella marina affixa limini, &c.vt in E. recitauimus:) quamobrem N'uottonus hzc etiam omnia adhuc ad ftellas tefert, cum alioqui propter enallagen numeri,& bis po- fitum pronomenearum, quo referretnon videret. Verum ineo pronomine bis commiflüm errorem dixerim.ac primo non earum, fed corum, legendum effe,vt carnibus eorum , id eft proprijs impofitis, contra ictus ipforum remedium fieriintellizamus.nam & Diofcorides draconem marinum contra fpi nzíuzidum diffectumimpofitumque vtilem facit: & Plinius ipfe alibi: vtalia quoque permulta ve- nenata, ipfa venenum fuum foris 2 ds extrahunt.Sic inter fe confentient authores, neque nume- ri enallage(Plinio fere inufitata,nifallor)committetur. Hoc obiter animaduerten dum,;Plinium in his vcrbis araneum pifcem diuerfum facete viderià dracone marino, cum Latine di&us araneus,nonali- n d us quam draco pifcis Grecorum fit, vt fuoloco expofitumeft, | Deinde pro altero pronomine earum, legoranarum: quam le&ionem noftram omnino genuinam effe , fi quis ea qug de remedijs é rana fcri- plimusinlibrode quadrupedibus ouipatis,ad initium fegmenti c. velleuiter infpexerit ; liquido de- prehendet. | ; vp —. Negetius lib.4. c. 12, medicine veterinariz, fuffitui contralanguorem morbi peftilentis preter alia ftellamadmifcet.. — - | | Suffimentum ad epilepticosexpertam :Hirci & vrfi & lupiteftium, fanguinis hirundinis & lapidis ineius ventriculo reperti;afterij in mari inuenti;anethi, ana drach. ij.alliorum purgatorum,cornu cer uini& caprini ana dracli,j.&c. Nicolaus Mytepfus. vbi Fuchfius interpres quid fit afterium diuinare non poteit:mihi ftellam marinam(qua de fcribimus)eife dubium non eft. 26 Hippocrates alicubi ftellas marinas nigras, & braflicam vino odorato mifceri ac bibi iubet, aduer- fus vteriftrangulationem; (Rondeletius primi generis ftcllas virus olere fcribit:&z nimirum virofoil- loodorevterus repellitur.) Quod remedium denuoin lib.de nat.muliebri ab eo repetitur. Scioin ftel- lisquibufdam edulem effe carunculam : reliqua vero fubftantia cum exillorum materia fit quz pilos Hf. Bpitbera, difperdunt,vt predictum eft, quam tuto intra corpus dari poffit;confiderandum. e 7 A'gepes &pyrus tits eV, ALOI, Oppianus. F |; Si capiti omydis (teffuduns) permifcueris parum de afterio(id eft ftella marina)mangftachium,id eft, demonem fortunz(videbis)factum & (tantem ad pedes tuos, & loqueturtibiin omnibus quafioni- bus, &c.Kiranides lib.4. T Emaeculatus Pint locua. A S orAPP. DE STELLIS-DIVERSIS je Stellas marinas nigras Hippocrates nominat, vt recitaui fuperius ad finem fegmenti c. In Oceano etiam Stellas reperirinon dubito.memini enim ab amico miffam aliquando vnam ad me Antuerpia, colore cinereo, radijs quinis paulatim in mucronem definentibus, & inflexis inodices vt inaridaapparebat;&c.Multis,breuibus;afperis & pectinatim compofitis villisradij conftabant; à fu- pinaprafercim parte confpicuis. Cultro facile difcindebatur,forte quod parua adhuceffet. Alia vetu- fta & maior , quam habeo, dura, lapideafere; & candidaintus; fe&tuque difficili füb(tantiaeft;valide deficcans;vtguítu apparet, & (nifi fallor.non enim periclitari amplius volui)erodens. - VtRozdeletius Solem inter Stellas numerat:fic & LvNAM maris olim ab amico quodam (vtipfeno minabat)mihi oftenfam memini : radijs quinis geniculatisfere vtcancrorum cauda:íubftantiafere 49 teftacea , molliori,inftarteftz oui,friabili & arenofa dum manditur.cinerei coloris. | ; SreRNION à Tralliano nominatum;oftracodermon quoddam cancrorum generis videtur, Vide fupr., inter Cancros;pag. 150; | SriNcvs nefcio quod marinum zoophyton,nominaturab Alberto;Deanimalibus lib. 4.tra&t.r. c.r. vbidiuería marinorum genera perfequens:Sextum(inquit) genus eft,quod ligneum vocari cófueuit, eo quod fimile fit frufto ieni.tub hoc contineturanimal quod vocatur ftincus, Et rurfus eiufdem tra- Catus c.vltimo:Iam.n.expertus eft(inquit)aliquis pifcatorum ,quod in mari eftanimal , nifi quia dum eftinaqua maris moáetur natando deloco ad locum. Nigrum eft & rotundum, equalis pertotam lon- gitudinem fpiffitudinis.Non alitur nifi in fe refudanti humore.Excrementis caret:vt & organis fenfü - um.eítenim animal valdeimperfectum, medium fcilicet inter plantam & animal:quare etiam animal 5 9 ligneumappellatur.Et mox: Ad naturam enimalis lignei videtur affinitatem habereStincus:nifiquod mollitiem carneam habet quamdiu non eft ficcus.Hic valde abundat in arenis marium noflrorum : & nullum fignum vite edit cum de aqua leuatur:vt primum veró redditur aquz;dilatando fe & conftrin- gendo mouetur.Os non habet;necaliud fenfus vllius organum. DE STRABELO, BELLONIYV S. N Ox eadem concha eft qol&uAG- cum Strombo.Eft enim Strabeli concha Purpurz & Buccinofimi- lis,(onis tamen muficis edendis accommoda:vnde Tritones Neptuni currum precedentes; anti- quiffime pi&ura effingunt ftrabelis muficam facere. Speufippus quoque fimiles eile dicit spaeuAsc 49] TopeQveos AQ XpVkaCytod KOyXES. 6o COROLLARIVM. Ac1as & Dercylus in Argolicis Strabelos vocantaftrabelos,crU eno Cre óvop Comm fep Nes ( maf. genere.Sophocles in feeminino pofuit; AA/ac coa CA z5cd]|e rexvov fic Gc exdpls & pss dicuntur. ) Memi- neruntautem eorumtanquamidoneoruminfaritubzloco. ^ Xvea«G4Ao » TG xeyj e o terit , He- $mebbs —— iychius & Varinus. — Xeei&Ad Xe'yxem d imxAmTISY lidem. XceeaCwAo) , xoxMon , Varinus. A- thenzusex Ariftotele interoftreazoe&on«s , ideítgreffilia, znaCnAoy numerat. Epicharmusin Nu- Strobilus. v Hebz inter alia oftreazzaC4As; nominat, Sttobili filij Carcini poetz:de quibus extat prouer- jum, EUXeunovisto(Q- vv Kagxlve snoGi^uv.. Dicuntur etiam epiGiiorcochlez. & buceinz marinz,5ui das. Strabelus igitur & Strobilus eadem fignifüicatione accipi videntur, Strombos eofdem effe ' a: puto De Stromateo. Lib. IV. I putocum Strabelis & Aftrabelis Athenzi, Rondeletius. De Strombis dicetur inferius.Videtur autem Strombi nomen generalius, quo etiam ftrabelus contineatur. Germanice Strombos Strabelofque no- minaré licebitSmanbenfcbnecken, Straubenbovn, Spitze Rinchbora. | Sra1ATA nominantur à Plauto in Rudente,cum plagufijs,mufculis,vrtica marina, & conchis. Con- lecerimantem é concharum feu pe&tinum genere has effe nomine à firijs indito. f STROZILL. Vide Strabeli. | .DE STROMATEO, RONDELETIVY S. 1g LM S j dU x // / 20 i QUAS fimilem pifcem fubiungit Athenzus ex Philone : T/veras 3) uoioc ix Bcóo rt tux duAaaet i Ron Gre9susyopáGt uoc epajAovréUrs pai doe Locos Y d rl rad porro remadiuns gorii oic dd eft, Nafciturfalne fi- 5, milis pifcisin mari rubro, qui fttomateus nominatur. vniuerfo corpore lineis aureis productis diitio- étus. Hunc propter fimilitudinem,nos quoq; fa! pg fubnectere voluimus,(JVas hr iC oráume s ren fex vm ces, ) , etiamfi in peregrinis pifcibus fit habendus, quosfeorfüra libro vno completi ftatui.Praterea vt ftu - 39 diofosadmonerem;iftum pifzem fi inaliqua maris mediterranei patte reperiatur,nec mari rabrotan- tum proprius fit, forta(fe eum effz qui Roms fiacolanuncupatur,eo à falpa diffidens,quod lineas aure-. 7:7... as breuiores habeat, necad caudam víq; produ&tas. DE FIATOLA ROMA DICTA ( QYE $TRO- ematei Ypecies,eüne copnara exsflmatur,) "Renaeletius. FraroraRomz vfitatumeft hodie pifcis nomen , qui cum nullis alijs commodius quam cum ceruleis ( Ceraleos vocat , ve . Glaucos [tras bippur um feferznum;fiatalam )cónumerari poteft.Dor- 4? fum enim lateraque carulea funt, venter candidus, labra pur- urea,Fererotundus & compreffus;feferino non valde abfimi- lis.ni& quod lineas duasà branchijs ad caudam ductas non ha- bet,fed vnicam duntaxat. A dorfo autemad hanc lineam & ab hacad ventremlinez demitfe lunt;perbelle inflexz. R omz pi- Ícis eft fatis frequens,in noftris litoribus nun quám vifus. A glauco fubftantia parü differt. eft.n.carne paulo molliore. Fiatola Rome vulgo nuncupatur , quemadmodum ftroma - . teusob fimilitudinem quandam : folent enim ichthyopols no À mina pifcium Wido Abas communia facere;quodin per $9 multis pifcibus videre licet. | DE EADEM FIATOLA, BELLONIVS. Totus eftaureusatque argenteus pifcis, quiabinfigni pul - ehritudine Grecis Ka, 9ve appellatus eft, Tyzrheno familia - ris, Adriatico non item: Romanis atque Neapolitanis Fietola appellatus, nullum tamen inter apprime delicatos pifces no- men retinens:deeo fic Oppianus cecinit, Pulypadas agitata petit cagnotmine pulcber. Suntqui Callionymum, nonnulli Hellopem;alij Lycon effe (go Credant:de quibus tamen feorfimà nobis actum eft. Nulli pe- — lagiopiíci nomen hoc Grecum rectius conuenire, quam Ro- , manorüFietolz exiítimauimus:vt qui totus fere frtargenteus; vt Lampuga:ac preterea multis aureis lituris variegatus. Latus eftac planus,caudam lunatam habens:Lingeuam carnofam;delphini modo , ad humanam acce B dentem, füifque partibus omnino ab[olutam: quod preter ceteros branchijs preditos pifces fo'as habere mihi vifus eft.quemadmodum & hoc (ibi etiam peculiare , quod preter omnium pifcium mo- rem,pinnis fub ventre careat,eftque pror(usinermis:Branchias vtrinque quatuor gerit, fiquidem eam quam capiti coniunctam habet , annumeres. Superioremmaxillam fixamac immobilem, vt Scaras 3c Exoccetus habet:atque,vt ait Oppianus; Deutibus obtnlis eft Iirsélus wmermis, Elops, *- Cantha- 920 De Aquatilibus. Cantharo quidem fimilis e£ (ed eo maior euadit, nontamen eque craffus.Lineam habetà capit (ib ventread vmbilicum extenfam, | : atque vtrinque inceruice nigrà ma- culam. Squamis vndecunque caret, ptezerquam in ee line du&u s qui pifcis huiuslateradiftinguit: ventré quoque paruum habet, vt & Lechia & Lampuga. Quamobrem & eiar- &einteftinainter fe coberent, qu£& tam numerofis fpiris in orbem cir- cunductis itainter fe complicantut, vtglobulum e(fe dicas: hepar vnius tantumlobi nulli fele preditü: fto- machum in V literam efformatum; cuius infima pars in mucronem tur- binatur:atquead eius pylorum tam numerof(às videas appédices,vt(qué admodum nec in Thyuno , Pelami- de,ac Scombro)nullisartibus nume rari poffint. Inteftina falcit glandu- lofum pancreas. Lien ill1 &omacho fubeft. T2 17] 2$11JJ j 1 [171 T — —ÁÁHm—— .*—————- - LE! E——MÓ— COROLLARIVM. E W d BN M rM NCE 5 GIAN LU PT qo D T. "o hibitam omifimus, quod forma & circamícriptione corporis, ac pin- nis cum ea;quara Ródeletius dedit, conueniat. Linee tamen feu (trie & maculz long: aliz ac aliter in vtri- ufque pi&ura funt: vt pifces elfe di- ueríos aliquis exi(timaret, ficuti ec- iam ex vtriufque defcriptione idem nonvidetur. Rurfus veropropter formam & pinnas, vt dixi, & quoniá vterquecirca Romam frequentem effe & fiatolam vocari fcribit, vnus videri poteft. A nobis pofita pi&tura, quam à Cor. Sittardo cumalijs pifci | bus Rome depictisolim accepi,cum Bellonianafere per omnia congruit, nifi quod rudimenta quzdam den- tium oftendit; cum Bellonius omni- noedentulam faciat: & lineam me- diam rectam à branchijs ad caudam non exprimit, (cuius tamen in de- Ícriptione Bellonius non meminit.) necaliam fuperiorem Dellonio me- moratam, incuruam,& fquamofam, cum reliquum corpus fquamis ca- reat.De ea doctitfimus Sittardus fic ad me fcribebat : Hic pifcis Fetolo | vulgo dicitur , Romanis limpeca. fertur naíciex pulmone marino de- licatiflimus pifcis necexcedit hanc (F) magnitudinem Eratautem milfaab eo pi&ura. vnoa!terouedigitolon- gior quamànobis hic propofita eft. Ex pulmone marino eam nafci,alio- ue zoophyto quis facile creda? Lá- - pecz,velpotius Lampugiz nomen, alijs pifcibus(quos Glaucos Rondeletius facit)debetur.Clementis Alexandrini libri o&o extant, ob varietatem lectionis Zeeeuare;; infi cripti,quoniam ftromata Grecis funt ftragula & tapetes elegantio- res, varijs colorum imaginumque differentijs fpectabiles. De Callichthye,quem Bellonius eundem Stromateo pifci putauit; plural&ges fuprain Élemento C.Item de Stromatei noftri genere alio(colori- bus laltem differente)in Corollario de Hepato A.ab initio, U VOD RUIT PAD a i. £r DE 1e 5e De Strombis. Lib. IV. 91 $E STROMBIS. SEV TVRBINIBVS, BELLONIV S, CTS 3 1N Estortiliclauiculain acumen faftigiati;pyramidalis metz formam habent,vt longiu fcula A B 'À tefta, torofa tamen ea contegantür. Cancellus ( inquit Ariftoteles)qui turbinem fubit ob. longior eft.Sed quum Cancellus fubeat tutbinem;oportet eum quidem effe paruum: tarnen ad in figné etiam magnitudinem accedit,vt non fit minor grandi buccino. In oblongarum cochlearum generibus (E) adícribi debent turbines,quibusantiqui ad tubas vtebantur. Horum duse. potiffimum obferuantur dif *" ferentiz,maiorum,qui magnz plerunque funt molis:& minorum,qui non ita vati fint.Omnes oper- culum iamab ortu nature ferunt carni appofitum,in quod fefe concludunt,ne facile offendantur ab i- rojsquzeextrinfecusaccidunt. — — g] "^ Strombi (inquit Oribafius) duri fant, conco&uq; difficiles: & quo maiores, eo duriores euadunt. Cum finapi eduntur, & ex aceto. DE 11$ QVE GRECI STROMBODE NOMINANT, 1D EST, Turbinata: dy quaommibus communia propriag, fixt, Roadsleitus, a- V * » * .* * * ER . * Ü j * a Lj À, " SyrERvAcvvM foret hicdeturbinis & turbinati fignificatione fatis omnibus netadicere, nifi varit. ^' & a ab authoribus vfi urparetur.àc proinde turbinatorum obfcurior effet diui(io.Eft i giturturbo quiexam plo&lato paulatim in mucronem definit, vt de Buccina fcripfit Ouidius: P Cana Buccina [emitur illi, Jortisyin latum qua turbine cre[cit ab ino. '" Huiusfigura eftturboluforius. Bum pueri magro$ gyro VACHA aUTIACITCHTB, Tutents lndoexercentz, — vt ait Vergilius. Abhuiusfigure fimilitudine, dicuntur turbinata oftracodermorum genera, Quare latius fufa fa- muntut ab Áriítot.quum fic diftinxitlib . 4.de partanim.c. 9. Te 9: epo Cab Ico Jac ar eg cipi] T0 TTE TepOV t 1,9] TéToV TX Ljo EAlndus EX QV TM 010) Xijpuies1 va 02 c Qoapoer9á Mavor, 0, 06g &9 "I9 T (3V E Man y&9-. Turbinati generis a- re lia inanfra&tum intorta,vt Buccina, aliain globum circumadta, vt Echinorum genera. Alio inloco A- ie ioiaed riftoteles in turbinatis Échinos non receníuit , quamuis teftao pertos, vtex ipfius verbis perípicaum "^ eít,lib.4.de Hiftanim.c.4.. Quztefta operiuntur , vt Vmbilici, C ochlez,Purpure, & omnia quz O- ftrei aut Conchz nomine appellamus; atque etiam Echinorum genus, Pratereatutbinatis,tradente ; 9, €odem(ibidem, )hoc peculiare eft, vt teftz poftremaà capite clauiculatim intorqueantur. Operculum j etiam ea omniaiam indeab ortu nature gerunt, Quz Echinis nullo pacto conucniunt. Illa Spo a0 merito quidem nuncupat o9 7 séo«9w, quod contorqueri fignificat. Hac pofteriore turbinatoerum figuificatione vtimur, & curbinatis Cochleas fubijcimus , qu« clauiculatim intorquentur etiamfi non inlongum mucronem deficiant. Po i Sed ne qua fit in teflaceorum diui(ione obfcuritas, ea fic perfpicue difinguemus. Teftaceorum alia, 4iudfo. funt vndique contecta;alia parte duntaxat altera. Vndis; conteguntur Telline,Pectines, Mytuli,Con- chzaliz.Alteratantum parte vt Lepas, Auris mariua.Rurfus eorum quz vndique integuntur, aliate- ftacontinuapenitus conclufa fant; vt nulla ex parte carnem detectam habeant , veluti Holothuria, T'ethya;Echini.Alia tefta continua inclufa quidem,nec vlla ex parte confpecta,demp to capite , vt Bue 49 cina, Purpurz, Cochlez:denique turbináta omnia , quz capitis operculum habent. Alia tefta vndig; ^ ceonglobata quidem, fed non in gyrum concluía fant;qua rimam habent fine operculo,vt Concha ve nerez. Alia vndique duabusteftis contecta,vt Pectines, Chamz,Dactyli;&c. Ex his omnibus eatan- . tum hic tra&tamus,qua teftam habent vnicam totam continuam, atque inanfractus contortam,dem- ptocapite;quod femper operculo tegitur. Atq: hoc quidem turbinatis proprium eft, quoàreliquisfe- Turba; cernantur ipfis tamen omnibus commune eft,quodiam diximus,quodq; teftaintortafit. ^Mouentur qHA culzimié- etiam eadem omnia & ferpunt, parte dextranon ad clauiculas;fedin aduerfüm. ei Eorundem omnium caro intus laxior contine ur, & quz facilius auelli poteít.Interiorum natura B (Summpta fint bac ex Ariflotela biflorza 4.4.) inturbinatis omnibus fimilis ef;nec nifi magnitudine(exce(- fuque) variat;alijs enim partes maiores, alijs euidentiores;alijs minores obfcuriorefq, func. Ad hzc di- $o Ícrimenillud duritie, mollitie, ceterarumq; eiufdem generisaffe&ionum.Caro enim primainorete- — fiz,quam omnia torofiufculam habent;alijs magis talis;alijs minus.Caput eius partis medio promina- lum iungitur, & cornicula duo;qua pro magnitudine plus minus capiunt incrementi. Exerunt caput more eodem omnia;idemque per metum retrahunt intro. Nonnullis etiam os, & dentes acuti » breues & tenues;vt Cochleis.Promufcidas etiam gerit(;zrur: )modo mu Ícarum,quod quidem membrum lin- guz fpeciem pra fefert. Habenthocidem & Purpurz & Buccina firmum & torofum, quo fimiliter vt afili & tabani; quadrupedum tergora penetrant;imo longe validius: tetas enim efcarum poffünt per- forare. Venter os protinus excipit;fimilis in Vmbilicis ingluuiei auium: ha bentq; parte inferiore duo albida; torofa,mammis fimilia, cuiufmodi carunculas vel in Sepijs effe animaduertimus,fed hzc to- rofiora.Gulaà ventre duplex,longa. porrigit fc vfque ad papauer,quod poftremum fundo commifsum eft.Hac ergo vtin Purpuris & Buccinis confpicua in clauicula teltz continentur, Quedautem gula £43.4.46/;8. *^ fubiungitur,inteftinum eft,gulz ipfi continuum fimplexque ex toto víque ad exitum:cuius initiü cir» €«4- caanfractum papaueris eft,qua & laxius hzret. quodenimprzaeve Latine verbum e verbo papauerap- pellamus;in omnibus teftaceis generibus ineft. Hinc furfum verfus replicans; carnis repetitfedem,fi-. nitquead caput, vnde eijcitur excrementum, pariter inomnibus turbinatis generibus, tam aquatigis quam terreftribus.Hzc eft interiorum partium quibus turbinata conftant,defcri ptio ex Ariftot, Purpurz & Buccinalentorem cuiufdam cera faliuant,qua de re fufius alibi diximus. Mucoremet. C jamemittuntturbinata reliqua. dia n Háac 'Rondeletius abinitio hb. HL. T omi ulterius de aquatilibsi : in quo deiticeps tracIat de Puarpuras Muricibus e A- gerthaide, Buccints, Concbyli.hacenim omnia spouCud]|nid eff , turbinata nominat. "N.os de bts Jiguits, suxtalitera HeP férses fiia loca eginasu Ide ad spfos peculiariter dictas Stramtos [en 7 ; urbinestranfitdta vt feamtur. "eere e eese QU EY. ob IHR. GREC PNEVE i HAUS VENTER &. BUEHIOS HIE ui: DE K 928 De Aquatilibus. DE STROMBO (ID EST, TVR BINE) MAGNO, Ex dual bis Strombi reagui iconibus, minor 4'R ondeletio exbibita effxmaior ad 5t Venetiis uacua e 1 urcia allatumyexpre[ja. : SNL T TR MM ICTUQENR RONDELETIY S. ALT 777 j [7 7 d. 7 i Ku S nu Wy ny hy rombum quens domi haber f | E " LED — * j , p Puuwuvu Turbinempropofuimus longum & ER voluminibus cantera peo Core poris craffitudine, margine fpiffo & afpero: teftaa ajlineis tuberculifque multis fcabra & afpera.Fo- ramen rotundum habet & rimam , qua excernuntur excrementa Saxis hzret turbine furfum verfo... Y G Quzdeteltecarnifque vfuin Purpuris Buccinifque dicta funt, huc poffunt accommodari. DE TVRB;NE TVBEROSO, / Iu Turbinum generibus hiciure numerabitur, qui à tuberculis multistuberofus co- gnominatur.Is finiftre manui proximus eft;longus, tenuis,in mucronemdefinens. Huiuf- modi funt quidam albi;quidam nigri, quidam varij, Pollicis magnitudinem nunquam ex- cedunt.In his Cancelli cum parui funt , viuuntauthore Ariftotele:funtque longioresijs qui Neritarum funt hofpites. Huius generis Turbines (etiam) in terrareperiuntur, qui | Cochlearum nomine comprehenduntur. nam preter Cochleas nullum teftaceum genus Cocblea. interra viuit. Species diur-.— Eiufdem Turbinum generis fünt'aliquot fpecies diuerfz, quedam longz,tenues, acu- [a tiores, leues,cuiufmodi tres funt tuberofo propiores.Alij, poftremi fcilicet duoinpi&ura | capiti huic prepofitaiigequales;tuberofi.fcabri ; virgati. V ita; moribus,fubftantianon dif ferunt. * RONDELETIVS 10 "tf 39 49 j9 De Strombis. Lib. I V. DE TVRBINE ANGVLATO, RONDELETLVYS. Hic Turbo Buccinis fatis fimilis, quia téftz volumina itaà fe difcreta funt , vt in medioangulos efficiant; cognominatur angulatus.In Turbinem tenuatur in fe- riorein parte , fuperiorein longum & acutum roftrum: fic enim cum Plinio loqui polfamus, qui Purpure roftrum dixit. Colore eft marmoreo. Vftus dentifricijs conficiendis vtiliffimus. DE TVRBINE MYRICATO, RONDELETIV S 10 ] | | Tvnsohicafpectu quidem Buccino haud diffimilis eit; fedà tuberculis mul tis, breuibus quidem, & obtufis muricatus appellatur. Su periore parte tu- midior eft. Intus tefta purpurea eft,forisalba & veluti calce illita, DE TVRBINIBVS INTRA SPONGIAS VIVEN. ibus, Rondeletius. 'CvMízpius Spongias fecarem in früfta, vt penitus earum naturam perueftigarem, in ijs varietaté maximam reperi Conchularum omnis generis, Conchyliorum paruorum, Buccinorum, lurbinum., Cuiufmodialiquot hic exhibeo : omnesenim perfequi infiniti elfet operis,2c vanilaboris, | Nam quis eft;qui cognitioneac verbis tantam naturz rerum fcecunditatem aifequi polfet? Differunthecin- ter fe genere: nam vel fant Cochlez,vel Turbines,vel Neritz, vel Vmbilici. Differant & coloribus. 3o Dicemustantum deeo paruo Turbine qui finiftrz manui proximus eft,rimamq; longiufculam ve- Corchufe rius quam foramen habet,tefta non intorta,qui & intra Spongias,& extra reperitur, Conchulaqg; las éadies. éteaàcandido colore nominari poteft j | | | . Hacinfucis vtuntur mulieres,in fucco pomicitrij diffoluta,& füblimato,vt nuncloquuntur,per. E mifta:fic enim facies fplendidiores, & candidiores effici putant.Sed quia fublimatumatq; fimilia fació contrahunt; & corrugant vi & acrimonia fua, eas peffime fibi confulerearbitror. Multo vtilius foret inpinguedinefelis diffoluere.Huc accedit,quod hac fuci ratione tanquam crufta inducitur,cuius pat ticule fi exiliant;atq; eximantur;turpiffime fucus detegitur. Hanc Conchulam appellant petite por- celaine,eamq; equorum frenis & phaleris nonnulli accommodant, Ex iifdem & gagatarum glo»ulis ( mulieres monilia & cingula contexunt, praefertim vidue quz luctus tempore non nifi nigris, candi- 49 difqueornantur.Sed quiz equorum ornamentis adduntur,craffiore du- rioreg; fanttefta :aliz fünt tenuiore, & fragiliore. Vtrzeq; & candore & figura fimiles. 7E DE TVRBINE AVRITO, RONDELETIVS. T yRBINEM Auritum vocamus ob extremi alterius turbinate partiad. uerfi latam vtrinq; appendicem. Eftautem hic Turboperelegans & ra- rus in mari noftro. Teftz voluminatuberculis extantibus , pulchroor- dine difpofitis diftin&ta funt. Horum imapinem imitantur aurificesin vrceis efformandis addita bafi ro. DE TVRBINE PENTADACTYLO, ET TESSARA. À — datlyio,'R ondeletime. InrER Cochleas Plinius pentadadtylos quofdá nominat. De his ne turbinatis intellexerit quepro- À B des War E omnibus notü efe poteft ex turbinatorü definitione & natura, potius Tur ines effe quos hic expreffi mus,quà Cochleas;cá in longü protendantur,voluminaq; cabra, & veluti ftriata habeant,cü Cochlez maximé rotundz fint,& turbine cóprelfo nó extenfo.Dicitur aüt Pentada- &ylusturbo ,g quinq; hab eat appendices longas & acucas, fi extremü turbinis annumeres. Aliuseft Turbo cui quatuor duntaxat funt da&tyli, Ex his curbinatis alij funt albi, alij E) uen varij fant. L1I | DE A B genere. Strombi, B o9 De Aquatilibus. DE TROCHTIS, RONDELETIV& | COROLLARIY M. Turbindiain lurbinataingenere dicta,z»ou Cuv]; Arifloteli,funt quecung; in volutas & anfractus;feu fpiras,qua esin przlis & torcularibus vifuntur, (£ixo Greci dicunt, vnde &uxead|5 forte eadem quz spon Cay vo cari poffunt, )teftas fuas quoquo modorefle&unt:ficut & cochleg;hz enim omnes turbinatz funt;fed. bteuiores , rotüdioresq;: nec exeunt in mucronem fuoturbine, vtftrombi proprie & priuatim dicti, óblógiores, Ípeciesaltera v2v.s»o46o2]2.( Vide Rondeletiüin capite de Cochleis in genere,g reperies fupra;pag.229.)Hefychius non diftinxit ftrombum fimpliciter cochlon interpretatus. Neq; Maffari- -us:qui; Aquatiles cochlez(inquit) funt, que Grac? flrombi,Latineq; turbines communi alio nomine 5 0. nàpcagscjiqios examplo in tenue deficiant in vertiginem torti, Strombumalium effe à cochlea, vel ex Plinfo manifeftum eft; lib.52. Vuottonus.Vide in z.mox Theocriti verfus,ceufynonyma ftrom - bum & «2.» nominantisitanimirum vtgenusacípeciem. — Oa X, sgraikoi ne yeMaus ed va GT. Cra oi M Xinz Ass ed TOU at m epo Gans, A rit. hiftoria 4:4. À pud eundemlibro 4, de partib. c.7. echini videntur turbinatis adnumerari.verba eius loci recitat Rondeletius:& cum alijs Ariftotelis locis hunc non có- gruere oftendit. Michael Ephefius totum hoc caput praterit.Sed locum proferamus. Táw óggomodlfojuuv qui d)» eteusovédr ees mx?) Bi ue, Tw 8e spoj Gd p. nod e rev To po Ebor 2" OVT0 y 2i kipux és: E13 c Qoupoebsi IVOVs Xa Oracmp 19 rav y inv fo (B. quod fi «&rov pronomen ad zou6535 ceu proximum referas ; vt fieri folet:& resipfa poftulat,(i modo ad precedentium aliquod referre velimus: nam neq; uovi9veg, neque 3ifues exl, habent:cchinos quoq; eoon23e« feceris,ficuti Niphus facit. Albertus nullum hic pronomen ha bet,necad przcedentia refert: fed tanquamabfoluta & noua diuifione:Quedam autem (inquit) inuo- lutionem fpiralem habent ,vt keryces:quzdam autem funt rotundi corporis,ficut hericius. Turbina- taquidem non omnia &/«l» habere conftat ex verbis Ariftotelis de partib.anim.,4.9.Pars pofterior (im quit)in mollibus adducta eftad anteriorem,ficut in turbinatisteftatorum. In vniuerfum enim tefta, partim cum cruftatis,partim cum mollibus conueniunt. Cruftatis quidem. quod partem terrenam fo- ris,carnofam intus habent. Figuram autem corporis eo modo quo molliate£ata etiam quodammodo omnia habent:maximé veró e turbinatis ea quz volutam habent, «^im 3: vai epo uCobuv qo Ex ovo Tu) &- Aialw. (Gaza vertu: qua ex turlinatts cunculo 12 anfratlum contorquerit .) natura enim horum vtrorunque perinde fe habec;quafi quis directa linea;( vtin quadrupedum ac hominum genere eft;)primum extre- malinez parte fuperiore osfitum intelligat;qua;à.mox ftomachum,qua, b.tum ventrem, qua, c.dein- de inteftinum,víq; in oftium excrementi,qua;d. Hac itain fanguineo genere difpofita funt, &c. At ve ro mollia & turbinata , inter fe quidem proximé conftant, fad illis ecóuerío,finis enim ad principium $96 fle&itur,quafi quis lineam infle&endo(in circulum) adducatd.ada. Cumenimita partes interiores , eis collocentur, (foris ambit alueusin mollibus,m zv: :in teftato genere,turbo, ísoip 6 . (NLotandis quod firombua ciy protefla excterzore tantum e pro ammalttoto aceip:tuy.) hincfit vt excrementum meatu ori vicino emittatur, Hzc Arift. Helicen autem forte eatantum habuerint, quz torbinem , veluti pyrami- dis forma exeuntzalia,vt cochlez quadam,lineas fuasaliter digeítas habent, circulorum fereforma: qui plures itaconiuncti funt, vt minores à maioribus contineantur , quod inhelicoide linea non fit. Yniualuibus biualuibufg; adnataeftcaro ad teftas , turbinatis vero magis foluta; Arift, Turbinata o- mnia mouenturacrepunt, Idem. e: His de Strombis priuatim dickis,vt fupra mon uiquzdam adiungentur.Strombos igitur eofdem cü Strabelis & Aftrabelis Athenzi (de quibus fupra in Strabelis diximus)Rondeletius conijcit. Germa- nice cochleas & turbinata quoquo modo nominabimus Scbaeckes:Strombos verà priuatim Srranbfchne Ckens 3t anbenbarn,Sptzé Rjnc kborn,Schmalelanglachie vnd ge[pitz.te Schnecken. | Stromborum & chariorum, alioruma; conchyliorum,variz funt fpecies ac longe diuerfzàno- - ftris. Androfthenesin Nauigatione Indica, C Teftatorum aliain petris,aliainarenis degunt; vt Neira , spo u Cuv 7c V 8-, Oppianus. - : - *. " E " y D Wurbinisin concha aliquando cancellus hofpitatur.de quo fuo loco dictum eft.- .- z»4a&2v5t d|vce ^T) ! e QiAES a óc OUygx cy tu ao e udyuen n E Qon e QioecDuy: Oppian.de carcinade,;id eft cancello.videtur autem Ítrombi zeítá his verf b.quam neritz & buccini maiore facere;eoq; cómodierem inhabitatu cancellis. 6o. E] Turbi- De Sturione.. Lib: IV. 031 "Turbines(Strombi,non vt quidamlegit Scombri) regem habent; cui fe faciles ad obtemperandum rebent.Rex non modo magnitudine praftat, fed longe etiam & multum pulchritudine ceteris om- nibusantecellit. Quod fi commodum ei videatur demergi, hoc quidem ipfum primus facit:fin emer- gere idem incipit:itemq; ficommigrandum fit;ipfe primus tentat, ceteri fub fequuntur. Quicunque unc reg«m ceperit; bene rem geret,omniaque ei comode cadent.Sed 1S edam qui alium capientem viderit;alacrior & fidentior difcedit. In vrbe Byzantio drachma Atticaei qui hunc comprehenderit; premium proponitur;à (iagulis in pifcatione focijs conferendum, lianus de animalib. 7:32. .; Strombis & chamis quomodoinefcentur pürpurz; ini farum hiftotiaexpofuimus, Ihymallus pi . fcisnonchama, non flrombi tendine;( 26s rtvorz, ) néc alia efca hamo infixa, preterquam cüliccscas 19 pitur; Zilianus14. 22. videturautem in fttombotendinem appellate;partem folidiorem carnis eius; quz fphondylusalionominein teftatis dicitur.Strombus efte genere conchyliorum;quibus tubalo- co vtebantur:Scholiaftes Nicandri. Vide moxin F. «lui B (Sgavid]pono ) sni aGw ot) bv Ispaoty 4 natae auos Syvottlunyartécpouas Ga Y xa aua dates Lore quy alc. Sawi63 byxavac ono xd ie, T heoctitus Idyllio 9. Ux — dU ^ NLMN Contra dorycnij venenum ftrombi auxiliantur, Nicander.In aceto putrefa&ti lethatgicos excitapt odore: profunt & cardiacis, Plinius. Strombi carnes trita, & in mulfi tribus heminis pari modoaquz aut;fi febres (intjexaqua mulfadate,hydropicis medenturdem. |: —.—— ' . Adflrombum & re & nomineaccedit Germanicum Sab. Videin Cochleain genere s. à. pag. 235. ! Nugiransspópe. 91 Tt5 Nicander Colo ph onius.Zeeóu eO», ex A-3546 Q* m8. Qurc i9 , Hefychius. Xecsa- ao Gov d[ ac tosus Bau, Ea dl Hymns mavmrs de Alacelapidem proiJcienteHomerus,Iliad. z videtur antem 1; ftrombum nominaffe in(trumentum puerilis ludi,quod alij rhombum vocant: dequo pluraleges fü pra in Cortollario de Rhombo, intet Paíferes ; Strombites lapis dictus eft ab aquatilibus eiut- dem nominis;Ge; Agricola.interpretáturautem Germanice; Scbnecherffets malim ego Stranberflem. Et alibi:Strombites(inquit)sffimilis eftcochlez aquatili. ex amplo enimin tenueturbinis inftar deficit; in fpiramà dextra tortus. isinterdum eft breuis,interdum longus dodrantem intus candidus: extrin« fecus tezrz,in qua paícitur,coloremaffumit. reperiturautemin Saxonia ad Hildesheimum;&c.Me- mini egoapud phatmacopolas quofdam demonltratum agapis nomine lapidem paruum, turbinis feü cochlidis gura: in mucronem exeunte, colore fübruffo. talem Chriftephorus Encelius pingit;libri EX LE de lapidibus c.45.nec recte chelonitin appellat. 39 Aduerfus ve chylijimagoin figillo ferreo exfculpta; & plage appreffa.non enim permittit amplius inflammation $enerari,ÁÀetius ij. 1t. — | Tere 2) : ^ ] nee DE STROMBIS DIVERSIS ' 'Rondeletius [peciem viam € ftrombis fuis(in capite, De Turbinibasintra Spongias viuentibus;) ., percellanam paruam nominat.Sed aliud Beperessiauin porcellang patue genus eft,de quointercon- chasegimus (upra, in fine pag 282. & fine fequentis. putoautem petegzinum folidiorem Íemper,& cralliorem effe:& fi candore & vfu;quo equorum frenis accomrhodantut;non differant forte, fpecies ^" etiamnonnihil differt.nam peregrinaturbinatanoneft. Vt pentadactylus ftronibus quidam Ronde- letioeftfic & purpura fpecies eodem cognomine Bellonio.Qui tuberofüsà Rondeletio cognotninas , tur firombus,;pollicis magritüdinem nunquam excedens;à figura qua glandem quodammodo refert; . Germanice £xciel/chueckle vocari poterit. Trochi nomen quibufdam Rondeletius finxit:fed Trochi,id eft,Rotz Áeliano belluz quedam matiaz (unt.Flumina etiam & lacus cochleas paruas generant;qua- rum teftalongiu(culain acutum definit [tromborum modo:de quibus leges fupra intet cochlcas; pag. 243. Rondeletij verba; & fubfequentis Corellarij initium.Strombilacuum noftrorum cotniculanon protendunt.foramina quzdam in eis tanquam oculiapparent.pars circaos & ventriculum ruborisa« liquid & fanguinis habet. . NI DÉSTVRIONE Goin hiftoriam abunde profequuti (ümus in Acipenfere A.elemento. hic qua poftea obferua -J uimus,aut nacti fumus,adijcientur. Recentiores aliqui pro Stutione Stirionem adt Storam fcribüt. Sedalius eftScurioà recentioribus quibufdam in Aufttia & Hungaria di&us. Philel phi fenteritiatmi Sturionem Attilum effe,Iouius redarguit.Sturiones effe lupos veterum aliqui putatuntsquoniam pi« Ícatores Romani hodieq; fturiones lupos appellent, &c. Idem Iouius: qui fal(am hanc perfuaonem pleniffime refellit. ( Vide fuprain Lupo A.) Torfionem quoq; Plinij, Ariftotelis phocenameffe,longe alium à fturione pifcem abunde oftendit. Non dubiü eft quin Citcaffi (inquit Caefar Scaliger) ceteriqs dio Mazotidisaccole 5turionem oxyrynchum vocent. gluten nanq; quod ex eo fit;collaxyrychi diciturab - illis.Geterum & Rondeletij fententiam probamus;quz Stutionem putat Acipenferem: & doctiffimo atq; optimo viro vtaflentiamur;faciunt Athenaei verbain feptimo: qui (imilem quidem Galeo Rho- dienfi dicit, fed roftro porre&iore:cuiufmodi fane Sturio eft.Sturionis autem vocabulum Gothicam e(t, & abeagentein Europam inferiorem importatum. ficenim etiamnum vocant ; $:«r.Sarmatia flu- uius Occaefl;in quo tria genera traduntSturionum, Pro preciofilfimoillum celebrát, qui Bielaribic- 2a nominatur. Fottaffe hic fit Latusantiquorum. candidiffima catne, Latus: nor minus candida isi. píe;quem modo nominabamus.hoc enim Sclauis prima pats fignificatnominis. (Suggosondus Liber Ba (— TOCHPPICIA Sturionutm genera in Occa 7Ma[coura flenio nonina[[et,Bielaribuz am s boc efl albietm pifcicu lm , abi di- — ser[am f acit.Latus etiamcum Sturiane nibil commune mibi babere widetur,) Georgius Intetantus Genuenfis, quitotam vite fabulam tranfegit apud Tartaros; inlibello quem de Z ygis lilia reliquitjait:quos tu dL 4 om, T—À LSTIMT dl oi Antà- fparum & apicularum ictus naturaliter opitulatur veneranda, & viuifhica ftrombi con g E B G H,. a GenePA i9 D 932 De Aquadlibus. f&ntaceos pifces dicebàánt erifci: hocétiamnoimine fuis te mporibus, id eftarinisátite hiünc( 1577.) clr- citer quinquaginta, vocari con fueuiffe. nihilg; aliudjquam Sturionem effe fpecies, Hec Scaliger.N'o$ fuprain Antaczis;hufonem pifcem fturioni cognatum;ab Vngaris Tock,noinineád Antaczum acce dentejappellari monuimus;G ermanicurm nomen Sturionis eft Sioer vel Sruer: vnde Sto Itn diminuti- uum , apud Saxonesin vfu;de Sturioneparuotaliqui non reóte acum interpfetantur. Sunt qui Por- cum vel Porceliur marinam nominert : Videfuprain Porcis pifcibus; Hifpani Suillum , ( potius quam Sulium; vt Iouius fcribit.) videibidem. A Gallis Burdigalz Creac dicitur : quod ( vt fufpicas tur innominatus quidam)'eius caro quadrüpedis carnem verius referat , quam pifcis, A Polonis Czetzuga;vel Lefziotr. A Turcis Suruck;(vel Syruck;proferüt enim primam vt Germani füüm à. Galli u:)quod nomen ab oxyryncho fa&um video.Hippolytus Saluianus Touij fententiam, filurum effe ftu- rionem;actiter defenditicuius opinionem quinoftra de filuro & glanide fcripta legerit.nullierudita- xum approbatum tri confido.Sturiones , quemadmodum & trutte , diueríarum fpecierum elTe videnz ur. Affines eis oxyry nchi;,o&o cubitosexcedunt nonnunquam , deferunturq; ad nos falitià Cafpio mari, Cardanus, Acipenfis nomen ab oxyryncho factum videri pote(l, x mutato in c. (vtab oxys fita- ,, cutus )& r.in p.&c. p To ; aiia. S$turiomagnosarnes petquam libenter fübit:Proptereàin Nilo, Tanai,& Danubio Padoq; lumi: sibus maxime capitur, louius.Item in Rheno, Albi;& Tibifco feu Tiffa Vngariz.In lacualluente Sue- rinum non procul Oceano Germanico, filuros(siwreones imiliigir )etiaminuentos effeaiunt;SimonPau- lus Suerinenfis. In Cafpio mari filuri (£/uriones) & moroni vulgo dicti capiuntur,Sceliger.In Albi ali- quandocapiunturtanti, vt libras ducentas appendant,fingulas fedecim vnciaram;ni fallor. R eferunt eliquando captum, fexaginta füpta ducentas librarum pondere:àTo.Friderico Principe ele&ore, toti- dem florenis(florenus denariosargenti feptem cim dimidio valet)emptum. "ew. Sturionis caput quadratum eft ; & ad effigiem parue pyramidis protenfum.Os.illi eft fine maxillis; fine dentibus,diuerfum penitus ab reliquorum pifcium formajidq; (parte fpina) (ub mento inipfa pro peiuguli parte ad fimilitudinem fiftala harundinee retundum,femperq; pàtens & cartilagineum,&c fummecandidum:cuius hiatum in proceriorib. hafta brachij haud facileimpleret.Czterüm totü ca- putdura potius & callofa cartilagine quam certis offibus conftat: quod ex lento quodam & prapin- bui inucore cóncretum effe videtur. Naribusautem omnino; queilli pertenues funt fupra roftrum; refrigeratur:quum branchijs omnino latis careat, & fi quam hauriendo recipit aquamjillam eodem pronoore ftatim regetit. T otoautem dorfo cráffiores quedam fquainz offea duritie, certo numere or- dineq; diftin&a;intercurrente fping aciead elegantiam eminent, vti in magnificentioribus valuis ho die videmus: ouas ferrei atq; inaurati claui certaferie confixi decentiffimé figurant. Cetera corporis partes caticulari & Icabroadmodum operimento potius quàm perpetuis (quamis integuntur, idq; ad fubviridis atriq; coloris fpeciem;Touius. Pifcisapud Liuones Vulgo Dorf dictus, partim ad Sturionem;partim adVuelfum,id eft,Silurumac- Cedit,vt audio. M. Sturio nunquam fere, vel certe rariffim? , in przalto mari capitur, Iouius. Naribus refrigeratur: quur branchijs omnino latis careat: & (i quam hauriendo recipitaquam, illam eodem prono ore fta- timregetit;]dem.Dum efcam quarit ; more füis terram fub aquis fodit , Ifidorus.inde Sturionis forte nomen impof(uere Germani,quibus S756; verbum, ceenum aut vadum aque fodere & commouere fi- gnificat. Sturiones magni & parui ex Oceanoin Albim afcendunt, in quo tamen non proficit, fed paulatim contabefcens perit, Circa Pentecoften plurimi & gregatim aduentant: maxime inter Pentecoften & diailoannis diem,Kentmanus.Foturam eius in aquis dulcibus glifcere negant. De viribus & robo- re eius,leges mox in E. iT UT D | Sturionem aliqui pifcatores ad Rhenum, regem feu ducem Salmonum appellant.vbi enim isappa - ret falmones multos adelfe indicium facit. Pifci quem Zigam Germani vocant ( er Zsgede qua ad frriems eperts diem: )valde infeftus eft Sturioreumque € mri exp ellens, per flumina perfequicur, agilis ille& velox femper przuenit.eo capto vifoue pifcatores,quinin proximo Sturiones (int;non dubitant; Kent manus. E . Sturionesconftat retibus capi , nunquam verb hamis, praefertim fi cubito maiores fuerint: eofque pifcatores referunt magno impetu plagarum fzpe maculas dilatare & abrumpere có(ueuiffe:propter- eaque accidere vt hamis non capiantur,quoniam fturioncs lambendo fugendoq; potius , quam voram do, inepto ad efcam corripiendam ore , (fine controueríia alantur, Iouius. Memini ad San&ogoarum patriam meam cis Rheni ripam, non procul à gurgiteilloper Conradum Celtem poetam ce ebrato; capi interdum Sturiones.eofq; vidi viuos aliquot, prafertim eftate & fub autumnum,retib. talibus;ist quibus Salmones capiuntur ,duplicatis vel etiam triplicatis trahi nauigio ad litus, cum magno clamo- repifcatorum,plerunq; longitudine tredecimaut quindecim pedum. Os habec hic pifcis fere rotundi füb roftro;per quod piicatores reítim denfam immittunt, ac itain Rheno pifcem alligatum diebusa- liquot viuü detinept, uftinus Goblerus.Sturioinaqua validiffimus pifcis eft: & interra quoq; cü ven triinnititur.. Caudaconculla hominem vtcunq; robuftum, profternit, vbicunq; contigerit.perticas etiam magnas & ligna per medium frangit.In terram extractus , lapides aliquando tanta vi caudzfe- rit,vt ignis exiliat;attritu uimirum officulorum,quibus roro corpore mucronatis horret. Quamobré caute cractandus eftà pifcatoribus;ne vel crura eis confringat, vel retia difrumpat. Peritioresinaqua captü retiad ripam impellunt,ita vt rete,nonadueríu m,fed ad latus ei fit:fecus enim rete vel fextuplex laniaret.Cum ripam attigere, caput eius omni contentione in altumleuant, & pifcem totum inlatus declinant:fic enim robore fno nócerenon poteft;/Kentmanus.Quo tempore apud Saxones & Mifenos rofaria florent, (triones precipue capi audio.Quz fequunturab Argentinenfi quodam fene pifcato- reaccepi:quanquam Argentinz vix vnusaut alter intra plurimos annos fturio capiatur.Sturiones(in« quiebat) nifi dormientes capiantur, ne retia omnia dilanient; periculum eft.Olim in Rheno E P [a Li 19 Y | ja e : : De Sturone Lib. IV. 033 eljs fálmonum capture caufa nauigantibus,fturio vifus eft cotporealiquantulum prominente quem, cumnon moueretur, magno fune circuniecto in nauim pertraximus.Paulo poft experredti roftrum v» nusé nobis fecuri amputauit , vnde extinctus eft pifcis : & funibus per os duobus traiedtis ligatas;in lintrein vrbem nobis deductus, & in pifcatorum tribu omnibus qui numifmate collato fpectare vo- lebant,demonftratus, Hzcille.Puto autem eundem hunc fturionem effe,cuius nunc etiamin piícato- rum publica domo pictura vico fpeatur. o wv Antuetpiz fturiones plures quotidie vifüntur infruíta fecari, & in vafis, qua tonnas vocant, fale condiri,ac ita perannum in cibum feruari,luft. Goblerus.Sturionem(inquit Iouius ) maria gignunt, . fed lumina maxime nobilitant. pinguefcit enim dulcium aquarum hauftu, (ubagreftemq; illum (apo- 1o remexuit,qui prealto in mari concipitur.N onomnitem joie autem graui(fimus eft, vtpote quiiume- dijs tantum Íoiftitij feruoribus laudetur.Pogius doctoris ogij filius,in fenectute non modo eruditus, fed víque adiracundiam in conditura ferculorum morofus,& vehemens parafitus,quum fturionem a- udantiquos lupum fuiffe & ipfe crederet, fidei infulfum habuiffe palatum, qu in pontificijs,quas maxime fectabatur, ccnis,dicere fole. odtantopere Lupum celebratIent. eum enim carnes habe- re cum praduras, cum multaglutinofioris fucci exuberantiainfuaueis: quz prius appetentes (tient & expleantquàm dele&ent.Proptereanon domini, fed familie potius menfis apponendum effe cen- febat,vnotantum excepto capite: cuius elixi & leucophago conditilatebras & receffus omnes ipfe furcula fimul ac digitis auidiffim8 fcrutabatur. Tiberim fübeunt Sturiones & pinguioribus aquis pau- dent;tantoq; fapidiores funt, quanto mnagisà maris litoribus recefferint. Lurcones & diligentifiimi 29 quiq; ganeonum paruos Sturiones, quos Porcelletas appellant; repudiatis maioribus,confectantur, . Luporum pretenere funtcarnes , Sturionum non item. Nobilis quidam coquusaulz procerumin ge- niofiffimus,Lup os altilibus capis comparabat, Sturiones veró pauonibus.Fucufq; Iouius. Cauendd eft ne pifces magni & durz pellisvt Rex, (Rao; ) Delphinus, Sturio & fimiles,recentes va tiedantur: fed tandiu referuentur, & maxime euifcerati,donec abfq; corruptione lubftantiz E redes Arnol dus Villanou.Sunt & vifceraquorundam: quia pinguia;grata: velut fturienum, balenarum ,d:] phi- norum.nam non folum fapore,fed & odore quafi viole commendantur, Cardanus. Lautiflimus pifcis eft ftürio;paruus,magnus,recens,fal(us.probe autem conditur croceo vel catyophyllorum coloris iu- re, quod (ité vino, faccharo, defruto(vt fic dicam) ceraforum,pipere;zingibere, caryophyllis, vuis patlis maioribus & paruis.Si croceus color placet; pro ceraforum defrutoamylum cum croco additur: 3o vel placente ex farinacum melleac piperis modico fubac&tz.Sacchariloco aliquimel coctum addunt, Tomiquidem maiores fturionum aprugnam referunt afpectu : eodemq, modo parati meiüfis loca- pletumaliquando inferuntur,Kentmanus. Maxima nunc gratia eft Cephalorum ouis,qui Grecono- mine paflim oà táricha;id eft falita nuncupantur. Secundum oàtáricha eminet cauiarium » quod ex Sturionum ouisin Ponto conficitur , ita vt falita in maílam ingentem cogantur; & cadisincludantár, cruda ea comedimus,vel in panis cruftulis ad prunas vftulatis.modico enim igne falfamentain voiuer- fum indigent;authoritate Athenzi: quiquum de celeriter factis loquimur, in prouerbiumceffitfaair, Citius quam falfamenta coquantur: ficuti deafparagis Latini vfurparunt. CauiariaIulio l1 pontu£ci maximo mirifice placuerunt;,quod deiectum ei ciborum guítum fepius alleuaffent: & fiti, viniíq; pari- ,. ter,vt infenibusaccidit, mirelenocinari viderentur. Suntetiam in fümma commendatione ex ipfis 49 Sturionum pulpis Spinaliajfic vulgo nuncupata.quz laricinis( lariginis)lignis allimilantur.Laudant & Moronem,ignoti nobis piícis( Sturtoni cognatus e] , Hu[onem Germani Vecant) predura frufta valdeque rübentia: que Maotidis paludis accolae mercimonii cauffa tranfinittunt. Ea priusexedi commode nó poffünt;niü aquz calidz perfufione molliantur, louius.Cauiario dicto fturionum ouis peromnesaa Orientem regiones Turczac Greci vefcuntur: Iudzi abftinent, quod hic pifcis abfq; fquamis fit. C terumaccolz Tanais,qui magnum cyprinorum numerum capiunt , ex ouis eorum falitis Cauiarium rubrum pro Iudeis, Conftantinopoli vfitatum;parant,Bellonius, Svs marinus.Vide fupra in Porcis marinis, Lolligo,diriq; fues, Ouidius. ' Sv.eNAM pifcem Greci recentiores chaerillam interpretantur, hoc eft, perculum,Hermolausin Pli nium.Oppianolib.1.Syena circa petras lepradas degit. Aezrea4lecs XéBblc ey convas ve 19 [Baewilaxo y (cili- 50 cet éviovma.Idem nimirum eft Hyzna pifcis de quo fcripfimus in &, elemento, p3g. 441. . SYAGRIDVMS;Zvaryeld|ov meminit Epicharmus, Athen.Has ne quis cum fynagride confundat, cau£ - dum.Syagros quidem Grecis aper eft; quem & capron dicunt, de Capro autem & caprifco pifcibus a- étum eftiuis locis. vterq; per metalepfin fyagros etiam aut fyagris dici poterit:fed capros magis fya- gros:caprifcus,fyagris. (VELSYNODONTE DE SYNAGRIDE, ;QVAESYNAGRIS adultior ei videtur; ) Rondeletius. | entera n à Eo" 0) 6o NR DO EEEEE EIE SAP NU SRRRIANNUNS e De D DAR SS RA Ven X AED DE999399909)9/9 pupa eM dU eee ET ERN 9er ESCENA DEDI DOS Lll ; XINA. Caput: Porcelle; «. Vifcera, Hfo D » ti B4 x S 934 De Aquaulibus. A Aa CexENLG A axci-8os bie SE Kyo e de : : . y tole 15e T s 3s TYt * ridei y. YNAEPIX Grecis dicitur, Gaz:e dentex, quo etiam nomine cuvesovrw conuerüt. quiálynagridefn & fynodontem,eundem picem effe exiftimet.Grzci quidam etiam hodie vocant cuvayosda. Italis dé. t&le dicitur. A Maffilienfibus denté.In Gallia noftra Natbonenfi marmo: pro mormyro oftenditur ven diturq;. Admonere hic oportetab ichthyopolis noftris fcarum Ariftotelis dente vocari, à dentibus magnis & latis. ne quits huncno(trum denté cum dentali Italorum, & fy nagride vel fynodonte con- fundat. | : N Synagris pifcis clt mnarinüs in litoribus & eotum faiis degens:corporis figuraauratz; vel etythrino fimiilis:pinnis quoq; & aculeis,& fquaris, & colore: nam exalbo rubeícit: fed maculis veluti punctis afpergitur. Capite magis eft comprelfo quam aurata, vel pagrus. Quaternos in vtraque maxilla dentes 15 canitiis fimileshabet,inter alios paruos eminentes:internas partes ficuti fuüperiores pifces , ( bepatues stouacula,erytbrinuspazrne.) Lapides in capite.In Adriatico mari ininfignem magnitudinemaccrefcit;in noftro litore àuratam non fuperat. [o^ Sunt qui fynodonta non genere quidem, fed fpecie à fynagride differte arbitrentur. Athenzus e- d fjmodetto ein libro.7. ex Epicharmo táanquam diuerfos ponit Euvayplbus natas vts wj ov mois v tov Doo roii sc. alibi diit) (lib.8.)fynodontis meminit fine fynagride..Ego vero fentio fynagridem & fynodontem (ola ztate dif ferre, (cui fimile quidinauratis & coracinis prius annotauimus, vtfynagtis dieatur minor & iunior; fynodon,maior: vnde fynagridas ptos id eft, vt opinor; delicatas & teneriores nuncupauit Epichar- mus.minores enim piíces,& quiztatenon multcurn procefferunt,molliores & delicatioresfüntgran- dioribus.Synodontem veró ieuSeorouincv, cum varietate rurfum, fiue rubrum,quem Numenius vocat 2 jubya» & Mo«ov. quod epitheton cum erythroj eccilo pugnare videri poffet. verum A&x» Numenius vo- cat;à fübbiecto & veluti primo colore,qui albus color,cum tanquam pundis rubeis afperfus fit;:;v9a:- aoiixG- ab Epicharmo dicitur.Suntin fynodontis capite lapides,vnde fynodontides(»elius [ynodontua ) gémz Pliniolib.57.c.10. Hac in fententia de fynagride & fynodonte permanebo;quoad alius differen: tiam aliquam fiuenotam preter ctatem,qua difcerni poflint, oftendat.nullam enim aliam hactenus in- Charax. uent. ; ! 4 u^ Xuvibuc ed y apo vi ud) adv sfpsc eiciyMagptoei De 5 y aon£ , inquit Athen. lib. 8. Eiuídem generis (unt giwossc & charax praftantior autem eft charax , cuius «conem non propono: in noftro enim marinon reperitur,neq; ab Ariftotele Plinioue vlla huius facta eft mentio ; fedab Atheneo breuiter tantum, vt di&um eft;& ab /£liano.- T, DE DENTALI SEY DENTICE, (SYNODON- — te, ) Bellonsu. ; Exhibita Synodonti 4 Bellonio scor,cumea quam Rondeletims dedit, fatis conuenit; pinna dovfi exceptasquam Bel foniys yiiformsm (alis ely im noflraicone apparet) c pluribus aculeis muuam cftandus A dentibus caninis atq; exertis ( qualis habet Cinzdus) fuam Dentalis defümpfit appellationem; Synodontes( Sygodas vel Synoder )Ouidio mutuata à Grecis nomenclatione dictus,noftri litori admodi rarus;atit eo nomineignotus,de quo fic Oppianus: deniscem Boces, Hsppurosfallt [ufus — 4e p Pifciseftlatus;fere circinatus,& veluti planus;in tantam plerung; magnitudinem excreícés , vt ex (A) libras pendat.Communium tamen pondus,trium aut quatuor librarum elfe folet Dentex Columellz pelagius pifcis effe cenfetur,qui & arenofo gurgite optime pafcitur.Pinnam gerit in tergore continuá viginti fpinulis feu ariftis refertam,que ad caudam definit:ac ru ríus aliam ab vmbilico verfus caudam protenfam:prater eas quz vtrinq; ad branchias feruntur,ac rurfum duasalias que illi füb ventre funt. Caterum bifürcaefteius caudz pinna. Denticis caputin acumen faftigiatum eft: oculi vt Melanurus tzgrandes,fquamz latz;branchiz vtring; quatuor. Vene in lateribus feulinez octo,re&a, vari] co- dieti eft,ex leui rufo nigricantes;atq; in fufcum elanguefcentes.Eaautemlinea que pifcibus vtrin- quein lateribus dataeft, Dentici non multum arcuata comperitur. Linguam mollem habet: Dentesin fuperiore maxilla quing;;in inferiore octo, exertos omnes:reliquum maxillarum denticulis deinceps 5 o ferratum eft. p lyrijatq; Epirote Dentales(quos plurimos circa Quadragefimam capiunt)in caudam ac caput di- uidunt,& cum fquamis , exaceto & fale addito crocoincoquunt,inde x conficiunt: quod quum iá incoctum eft,doliolis condunt; & fretum traijcientes, ad Anconam & alias vrbes deferunt: atque hos pacto tres & quatuor integros menfes illcíos feruant,quos deinde publice diuendant. 2 B Dii. Denticimagnaetftcum Aurata imilitudo:(ed mox difcrimen comperies;fi quidem exteriores brá- sbaurasa. — Chias (pinofaseffe perceperis:pretereà tegumentum perpetuo Dentali rubet; neq; cilia habet aurea. (A) Genuinam &antiquam vbiq; retinet appellationem. Grandis & adultus frequentior quam paruus, ita vt mihi pufillos Dentales raro vidiffe contigerit. DE SYNAGRIDE BELLONIVY S E | Jconem non dedit. B SunAcnipEM vulgus Grecum optimis notisà Synodonte diftinguit.Dentex enim magis recurto eft corpore.Synagris Cyprini in medum,veluticircino ita circunductus, vt pro longitudine aclatitudine magiscraffusappareat. Caput vtrinque compreffum habet, pro fuacraffitudine planum aclatum,o- calos quemadmodum in ferperitibus elatos : tergus acieioculorum fübie&tum, quod hucatq; illuc fi quando commoueat, varios colores edit. Caput habet veluti aureum , & lineas verficolores complu- tes per (quamas,quarum nonnullz cerulee funt;aliz aurez;deinde fubnigrz,mox virides vel his co Sgribus commixta. Verum eaquidem linea quz laterainterfecat,eo modonon variat. nigra enim eft. Proin- De Synagride. Lib. IV. 0 - Proindefquamis contegitur corui, rotundioribus & latioribus. fed tenuioribus. Caudam geritadmo- dum bifurcam, & pinnaslaterum valde inacutum definentes, arundinisalz in modá oblongas. Pin- namaliam in tergore continuam gerit, vicenisariftis communitam, quarum quz capiti finitimz funt, firmiores atque acutiores conípiciuntur . Vmbilici pinna denis ariftis conftat: quarum due priores, alijs fortiores comperiuntur. Narium foramina circa oculorum fontes illi funt peruia. Dentescanini; vt Synodontis, in fori & inferiori maxilla, quorum quatuor precipui alijslongiores eminent. Quumautem maxillas coniungit, d entes pyxidatim inalterutram coeunt. Linguam exerit albam, ob- longam, & modice compreffam. Cor habet fub branchijs angulofum , diaphragmate interleptum:. Hepar pallidum, in duoslobos diuifüm: quorum dexter (iniftro maior eft; fab quo fel includitür,duos Xe digitoslongum, gracili veficula inclufum. Lutea fünt eius inteftina, przter rectum quod inter cetera candicat. Stomachus quoque illi eftoblongus, per ventrem protenfus, ex caius [umma parte propter a: fophagum tres tantum appendices fiue apophyfes numerantur. Lienem, vciuniperi bacca, orbicu- larem habet, à ftomacho dependentem, firmis venis alligatum: Vuluam vtrinque bicor nem,perlon- gitudinem fpinc exporrectam, ouis innumeris refertam. " | is Synagrides circa Corcyram (quo inloconomenantiquum apud vulgum retinent ) calamis decipi E AJ confpexi. raró enim naffis decipiuntur, [epius tamen euerriculis, Synagridibus veficz ventofz (qua pifcibus date lunt ne immergantut ) geniculo intereepte com- B periuntur: quod czteris pifcibus marinis, aut falcem paucis, minime accidit. Quim itaque Synagris Latinum nomen non habeat, non eftquód eum Denticis nomine ob con- ^ 20 fufionemappellemus. i -z COROLLARIVM, Imago bac Denticrs , F'enetin palla cff. Synodonté & svN Ac RIDEM alij pro eodem accipiunt;alij diftinguunt.ego v- Sumo; vna hiftoriaconcludam ;fed sv- NAGRIDISDomen maiufculis fubinde literis Ícribam: vtífi quis de eo cogno- fcere (eorfim velit, expeditiusinueniat. 3? Synodon pifcis, vel fynodus; vtalij fcri- . bunt, vtriquein primaper y. vel, vt alij, finodó,per iota, ( Vide infra1n n.a. alius eft quam fynodontis dicus in re&ofin- gulari, gen. feem. vltima acuta zueJovzic. hycenim pelamis magna eft: vt dictum eit fupràin Chelidonia, pag. 222. & di- cetur pluribus infrà in Thunno. Syno- dontià dentibus nomen factum eft: vn- de &à Columella Dentex vocatur: &à — 45 recentioribus quibufdam Dentalis, vel etiam Dentale ( vcà Platina) neutro gen. vulgiltalorum imitatione.Synodontes, &SYNAGRIDES, Latiné Dentices di- ^ cuntur :tam fimiles funt, vt Ligures ; & Maffilienfes vtrofque Dentices: contrà Greci, eofdem vtrofq; sYNAG RIDES, nominent. Hicef. dicit Pagrum, Chro- min, Anthiam, Synodontem , & $y N A- G RIDE Mfimiles effe,Gillius.Synodon- 49 tes, Latiné Dentices vocantur. qnorum alterum eft genus fimile, sy N Ac R15 Grzcé vocatum, quam item ( vr c Syuo- dontem) Denticem Theodorus interpre- .tatur, Maffarius. Videturautem & ipfe genus fimile dixiffe, ficut & Gillius pro- pter Hicefij verba: qui tamen nec forma himiles, nec magnitudine pares hos pi- Íces dixit, necaliter inuicem compara- uit, quam nutrimenti ratione,vtindica- $0 uimusin Orpho s.Solet enim Hicefius apud Atheneum non corporum forma- rumque fimilitudines tra&bare, id quod Speufippus facitinlib. Similium,;fed eas duntaxatquzadnutrimétum pertinent — ' rationes perfequi:q in prenominatis et- iam piícib.eü facere;exijs que infertne- mini dubiü elfe poteft.Siue igit forma fi- miles fint,fiue nó fimiles f(ynodon & s v- N AGRIS,nutrimétü ex eis fimileeft.nem- pe dulces funt; fubaftringüt,abüde alüt, Jáeoq; etis difficilius excernuntur. Ma- SITES SUUM XR VR pH N "Bynodontie. aDentex. 3Sentaliz, Synagric. (F) gisan- 936 De Aquatilibus. gisautemaluntex eis qui carnofi funt, magifque terrefttes;(ficci,) ac minus pingues, inquit Hicefius. lam cum & Ariftoteles diuerfis inlocis his duobus nominibus vtatur; qui vbiqueferé de vnare voca- bulis eifdem vti folet; nec ludere fynonymiaaut copia vocabulorum, diuerfos efle pifces exiftiman- dumeft. Sed Epicharmus quoque pro diuerfis habuit, his verbis: XT NAT PlAAZ pais m, cuviYoyrois eiguDpomusiAsc, Quamobrem meam potius infcitiam, & alterum ex his duobus pifcem, lk ric sY- NAGRIPEM,mihiignotum fateri, quam clariffimos veterum authoresinfcitiz infimulare malim. Saluianus SYN AG n1 DEM hodieaGracis vulgó didam, omnino fynodontem effe,neq; notis vllis, nififorté quas etas, temporisue aut loci varietasatculerint, differrefentit. Veterüautem svN AGR Is (inquit) quinam pifcium fit, quoue Latino nomine, aut vulgari nomenclatura vocetur, haud nobis hucufque notum eft: fufpicamurqueneque etiam in pofterum cognitum fore:propterea quód nec no- 1o men eius, nec quz eiauthores tribuunt, vllam ad id coniecturamafferant. | Idem in Tabulis fuis due hzcnemina pifcium fimilium, non vnius facit: cum Hicefius tantum, vt ditum eft,nutrimenti ratio- nc fimiles faciat. Bellonius fcribit vulgus Grecum sY NAG R10 £ M optiméà Synodonte diftinguere, &c.caius verbis & fententiz, vt qui magnam Graciz partem peragrárit, interim acquiefcam , donec alius hide dignius aliquid protulerit. Fragolinos ( ftz puto vocant tum phagrostum erytbrtzo:) quum fefqui - palmi magnitudinem excelferint.in dentices fiue fynodontes euadere communis piícatorum confen- fus exiftimauit, Iouius. Dentex corporis figura ac partibus feré omnib. phagro fimilis adeó eft, vt non facile ab inuicem internofcantur. funt qui credant eos etate fola atque magnitudine differre , itavt Fbagros, visus & idem pifcis minor & 1unior exiftens ,. phagres: adfeíquipalmi vero magnitudinem adultus ;. dentex appelletur, Saluianus. qui in altero fui operis De aquatilibus libro ; quomodo dentex 2o à phagro diftinguatur, in hiftoria dePhagroedocturum fe addit. Author de naturis rerum, & Al- bertus, hos pifces confundunt: Dentex (inquiunt ) vel pagrus àre nomen habet, quia dentes habet magnos, &c. Mal, In verfu Epichatmi x YNATPTA AX pae res cuvid|ovmvis e tavloomniAsc , Rondeletius interpretatur SYNAGRIDE s delicatas Gteneriores, vtpote minores etate; &c.Saluianus quoque,lautas. Ego ua adiectiuum hactenus non reperi, & ««7« potius legerim, id eft maiores, nam & alibi utzavec pro weioves idemauthor, citante Athenzo, protulit. Natalis à Comitibusua 9c legit, & vertit papillas, quàm re- &é,ipfe viderit.res ipfa quidem & fenfus poftulat, vt pifcis velnomen vel epitheton fit, papilla neu- trumeft. «oC ;alioquinjficut & uesicmamillam figuilicat, Sy papillam.Scio mazà aliquando pro pla- centa vel panificij delicatioris genere accipi; (quanquam & fie liae farinam füba&tam, & aliquid je pane vilius fignificat, vt in prouerbio 229r gi ual uer tp mv) vnde verba uazv 40) oe q pro rev y tod artertu i ias vero vlla (ignificatione adiectiuum effe nego: fi tamen effet , mafculinum ef- fet, nec conueniretad femininum Íynagrides. Mavic quidem adiectiuum eft apud Varinum: Mavic Syagride — Qu s iE aiNcbivev. Sed hecad grammaticos. Alie funt Sv Ac R1DES, quarumitidem Epicharmum me- miniffe paulo poft Athenzus fcribit eodemlib. 7. verbaautem eiusnon recitat. Vide fuperius fuoor- dine.sv AGRIDES quidem cur appellenturaliqui pifces; non facile dixerim : nifi fortà,vt conijcio, gregales funt, quemadmodum & fynodontes: 2je: v9 cuavyeatcDuus X g) cuu apyeha. éco y ii noo Ops alpesoecduu. SY AGRIDES veróalij nimirum pifces,ab aliqua ad fyagrum, id eft aprum,fimilitudine.sv N AG R 1DI quidem hodie apud Grecos di&a dentes quatuor cateris longiores eminent: quod cum verre & apro eicommune eft. Idem Synodonti dentes caninos exertosque effe fcribit , ficut & cinedo: vndefyno- 4? | dontem quoque, tanquam cynodontem dictum conijcias : & cinadi quoq; nomen inde detortum - Vakeria "^ Synodontes funt qui vulgo dentales vocantur, Maffarius Venetus. Maffilienfes (inquit Ronde- "m letius) Synagridem Dent? appellant, quod nomen circa Monfpelium aliqui propter fimilitudinem (. » Scaroattribuunt. Sargüm, Auratam. Synodontem; Dentalem, &c. Belloniusadeó fimiles effe (cribit, vt vix ab oculatiffimo diftinguipoffint, Hi omnes communi Bremz marine vocabulo nobis venire poterunt, adiecta aliqua colorísaliaue differentia; Synodontem ergo interpretor , eiz rorlachte AMcer- bracb[men art, ein Zianbrach[ene, ein Zanffch.| NoRri ich thyopole quandoque fynagridem pro mormyro vendunt : qui admodum frequens apud nos non eft, fed Roma & Neapoli frequentiífimus , Ron- deletius. — | B Columella8.16. depifcinis fcribens, dentices Punicas & indigenas nominat. Synodum ( Syrdon- 9 ttm,) probant ex Illyrico, Dalmatizque litoribus, & przíertim ex Salonaatq; Tragurio, Iouius. Her- culez mullum rupes (Zant,) fynodontas Amalphis, A étius Syncerus Neapolitanus. Circa Caput viri- de (Nouiorbis) pifcati fumus dentales, Aloiíius Cadamuftus. Synodus & charax eiufdé generis funt; peo vero charax: Diphilus Siphnius; quitamen non de formarum, fed alimentorum fimilitudine oquitür. Synodontes proximi funt auratis (forma, verum. maiores , Malffarius ) & pagris. habent enim prominulos dentes: & funt lati, fubrubraque varietateconfpicui,Iouius. Fuluos fynodontes Ouidius dixit, nimirum vt Oppianus £u/95c teuleivss, Wottonus. Numenius Aé/xlu) ( Adb«9v ) s ubryaw euvibormi y id eft , album & candidum fynodontem. — Synodontites gemmaé cerebro pifcium eft; qui Íynodontes vocantur,Plinius. Eftautem fynodontites adiectiuum nomen mafculinum, vtfubau- diaturlapis: ad gemmam fi referas, foe. genere fynodontitis efferri poteft. Recentiores quidem cor- 60 uinam gemmam tradunt reperiri in capite coracini vel fynodontis: fed inepté. nam qui é coracino eft, coracinites potius quàimfynodontites vocari debebat. nos plura de eo in Coracino. Dentex vel pagrus dentes habet magnos, multos ac duros, Author de natur. rerum. Hunc piícem recentiores Dentatum vocant: & habet dentesanté, fi uperius & inferius; equales ferà, ad modum dentium hominis quiin- cifores ( Belloniw canmi CoPBparat, cuius authoritas maior) vocantur, difpofitos. Sed inferiorem mandibu- lam habet ex duob. offib. compofitam, ficut & homo. Pifcis eft Íquamofus. non magnus, palmo tamen maior: figura pifcis quibonachus ( lego monacus, cui etsara Nafum in Danubio pifcem comparat. esi autem eapt- tofl, )vocatur:nifi quod caput minus craífum habet,& aliquáto latior eft. Abundat in mari iuxta Romi, & Apuliam, & Siculo; Albert, Dentale noftra ztate ditum putant, quod dentes feré exertos habeat, | quibus -2? pnm : , PW De Synagride.. Lib. IV. 035 quibiis & pifcatores interdum ledere conuenit. Senfeve'Antiatis cicatrices in digito accepte, à Den- tali vulnera infligi. Orate fimilis eft, Platitià. Synodon quacernas habét vtrinque fimplices: fel versà iecore femotum, & inteftinis cómmilfum, Wottonus ex Atiftotele. fed Arift.lib.z.cap.13.sY 8 AG R1- vfM;nonSynedontem branchias; eafquefimplices habere fcribit: & rurfus cap.:g. Synagridi , món Synodonti,fel eo inodo fe habere, vt dictum eft. '" ! I" Synodon pifcis]itoralis eft, Ariftoteles. Awxem] uocbovms, id eft, Robufti [ynodontes ( tam ef magii fiet e dentibus pluvimm valest, utvn B. ditium esf) in petris & arenis pafcuntu - Opp ianüs. Necfi Colu- mella & Ouidins,fécus fentirevideantur; (ille Denticem pelagium faciens, his verbis: Átarenofi gur- gites, planos quidem non peffimé, fed pelagios melius pafcunt, vt Auratas ,aAC Dentices: hic veró pi- Ícibus qui pelagogaudent, eundem annumerans:) eis allentiendum eft:cum dinturná pifcatorum ob- feruatio, Ariftotelis & Oppiáni, potius quàm ipforum fubícribat opinioni, Saluianus. Synodontes carniuori tantum fünt, Ariftoteles hiftoriz 8. 2. Et mox: Synodon carne vefcitur, & mollia ( uaAcum ) appetit. Euenit plerunque& huic & hiatula; vt dum pifces minores iufequuntur, venter prócidat : propterea duód pifcium venter iuxta os pofitus eít, nec gula fubeft. Hoc cur ità accidat tum bis; cum alijs quibufdam pi(cibus maioribus, dum nimia auiditate perfequuntur minores; Rondeletius copióséexplicuitin Channa. Dentex graffatur in oftrea & pifces innoxios; Authorde naturarerum, & Albertus. | "- à d me Synodontes gregales funt; Ariftoteles hift. 5. 1, * Az oA vartetov euvolivrav, Oppianus dixit. Denti- €es (0! ZuoiYovre. ) tam congregatiles fünt,vt nec fibi effeà gregalibusfuis zequalibus folitadinem & fe- &o gregationem ferant, Solent autem iuxta etatum difcrimina degere:ac nimirufà peradolefcentes fepa- ratitm à reliquis natant.ij quoq;qui funt confirmatiori atate,etlam inter 1 c vita communitate coniun- guntur, ita vt congruant prouerbio, zEqualis equalem delectat: & prxíentes prafenribustanqüam ije quibus cum focietas aut amicitiz coniunctio ex confuetudine vlüque ftequenti coaletcit, delectan- tur, Áduerfus piícatores autem fic machinantur, vt cum pifcetor in eos cibum demiférit congregati & inorbem con(iftentes inter fe confpiciant; & quafi (iguodato inter fe;admoneant ne propéad ciburà accedant, ne ve demilfüm cibum attíngant, atqiie in hunc ordineminftructi permánent.Sin autem fo- E. 3 G liuagus exalio grege accetferit; hamumg; deuorauetit, àc fuz folitudinis przinio accepto fübtractüs , fuerit, confidentiores DE V CREE capi non poflint; ficque prz nimia fiducia negligentiores fa&ti, capiuntur, ZElian r. 46. extertio Habeuticorum Oppianiferé. De polypicum Dentice pugna; 39 Albertiverba recitauiin Corollario de Polypo n; adfinem. Bóceinefcatur fynodon; Oppian. 3. Hálieut. Quomodo capiantur proxime in p. liani Verbis ex- pofitum eft, Toizi «e Joiner sno (alis nuoc ) Qwyci; (alias AuGav) ne^ntdps Or De rus HU abro ras ovr a cip vélslu irars00:, N umenius de efcis loquens; vt conijcio. MC nr Dentices multumalunt, Pfellus; Synodontes duram habere carnem tradit Xenocrates:fed faccutu cteare bonum, mediocriterque nutrire: faciléque & in corpus digeri, &aluum mouere, Wottonus. Hicefio contrà fubaftringunt, & moranturaluum, &c. vide fupràin A. iuxta ( r )in margine. ego qui- dem Hicefij fententiz fabfcrip(erim. Synodum ( Syasdovtem: ) probantex illyrico. Dalmatizquelito- xibus, & pre(ertim ex Salonaatque Trazurio: quz gerites concifum in fru(ta, & femico&um multó € croceo & perípicuogelu condianc, cadi(queincludunt, ita vttoto ferméanno eromnem Italiam, & per&;picuog q P 49 Rome idem aduectitius & recentiffimus habeatur. Id genus autein obfonij médici magnopere dete- ftantür, & ante alios Petrus Aponenfis. Is enim pifces femel coctos affernatosque, & pr&fertim vafo- zum conclufos operculis mortiferam qualitatem adquirere. mandentefque certo plerunque veneno inficere, ratione atque experimento deprehendilfe affirmauit;Touius. Dencale vt Stirio coquictur,Pla- tina. De Dentice patina defcribitur ab Apicio hib. 4. cap.2. Ftrurfum 1usin Denticemaffum ac cli- xum, lib.1o cap tt. Zuuibovósl ab Antiphane cim alijs lautiffimisobfonijs nominatur. A07» (77 ) ewé- $2vau p, 8v rre (Aces) mu yug eisau, Ex aee suoi: ( éfreto Siculo) Ae eiy aret kg rav Eran gt ; Archeftratus. O' sav, aoa, secolo ym e, kero toam re Mi] even i mos vépeass 95 sv xavvoerrróU ma. AO d ov àztlozee q*pg Jess FO 3 e sewov, Plato comicus. i Aes Pifcis hic zwibuc appellaturà Diphilo Siphnio: ab Ariftotelehifteriz S.2. euusdavspér ypfilon inpri- yo ma: alibi veró per ióta swaBuvs vt eiufdem operis8 15. & 9. 1. non placettamen o. maguuim in penulti- ma fcribi : cum apüdidoneos authores femper o. brca* eoloco réperiamus; & itaorigiuis ratio poftu- let, & poete corripiant: & apud ipfum Á riftotelem hift 8.:, primuri zió3ovze:, deinde étiam zu»i3o» le- gamus in noftra editione. Admonet autem Atheuzus quoque primam huius nominis periota ícribià Dorione, & Arche(trato. nec deeft, curia fcribatur, ratio: nimirum do agi To aivésDy vo) BAactlew quic 03 - ew. effe quidem noxios eius dentes, in s. indicatum elt. Per ypfilon vero 7«/33sc, quali xuvód«s dici vide- tur. nam, vt fcribit Bellon.caninis dentes fimiles habet; eofque( v pi&ure oftendunt ) non quidem coniunctos, fed magnis interuallis difpofitos: cum zuv:52c dici potfe videatur,qui coniunctos denfos- - quedentes habeat, (vt zàuoQovc qui && 4£odov. Cratino, apiid Pollucem: ) qui veró concrà, rarós , uz- ^ RJ A; D P E // D vw el 3 j eva] 3 4 € Y b - yoüxcs Oui 5 eixauc (230vrax) I STI, iuait000:0 r00 $205 QT TU/TDAV ei ol Aa d], X9 otvoliovrecs toc OdriaoauAV Boa 0 xuGrai oor, Arift, Hift. 2.3. hic pro éiwsg lego 22vob»vre-, quod & fenfas requirit: & Theodori inter- pretatio comprobat. O3s: pro dente; corimunis Imgue vocabulum eft apud Grecos, 296v verb lonice: ab vtroque genitiuus fit oc». Ab 24»Tonico compofita (ünt oe533ov , aer $ ota olv 5 c oA xadav, &fimilia Euftath. inll. ^. Eadem omnia puto communi linguá per «; effetri. Zaov sc awAxiod«v Vocatur ab Arift, lib. ;. De partibus,cui dentes füntexerti, (lic Homerus «a ore» 0753408ov19: dixit, Iliad. r. alibi vero fubftantiué ipfos dentes exertos y,4u^GJovrecnominat, Hift, enim z 10. 3evcze Moe Ass 4a) Sc eua legimus. Nox (ideft Edentulas) dicitur, qui dentem non liábet, apud Eubuliim & Phrynichü , quei Pherecrates zvoXovz» appellat. cui veró dentes prominent, aresi)ov dicitur : & a54|«« de Fminit Pol- luxlib.z, apparetautem 2652s: communis elle generis, 3:30» ma(culini tántum. Synodontesfului, Ouidius Xuvesovm Actzlw Numenius dixit: nimirum à rectoin sc, queni gérieris communis elle , cum adiectiué (ümptüm, vt inodó indicauimus, tum pro pifce,canijcimus: quartis pro piice E; " Gel: Syithebdi 935 9: dé Aquatilibus.. | pro pifceplerunque femper mafculino gen. vfurpetur. Axim zuvtovre, Oppianus. Svr s x nomi- nanturapud Varronem De lingua alicubi,tanquam C onchyliorum quorundam nomen Latinum,non Íumptumà Grzcis , àquibus Pelorides, oftreas, &c. Latini mutuati funt. Vernacula (inquit ) ad fimi- litudinem funt; vt Syrenz, pe&unculi, vngues. Ego in hac.voce aliquid corruptum Íufpicor. namfi Latina eft, cur prima per y pfilon fcribitur? DE AQVATILIBVS AMIMAEIYM, T. CONSONANTE INITIALI SCRIBENDIS. DE T.ENIA, RONDELETIV S. 1o BÉ cH Ar S nd aem 5 VARI NW, 12 MP ENSRASSSSSSSRSWSSSNNS uS LT (5 SENSSWUDI Phy NN yy esee n d N PRENNENT » Li AN it : 7, nere ORE Te RS E Ste e QA ANT. ato SOL Nas eim 2 a Nl DRE SS SAN A i e CIO LEE SNNEDAIUE OE A UE "- PEN Acre ZA - H.a. T ATNTA Gracis fafcia eft; qua in fignificatione Galenus & Hippocrates inlib. de fracturis vfus eft .3- fzpius. Significat & redimiculum feu vittam, qua puellz noftrz capillos redimire folent quam s féruatis Latini nominis veftigijs noftri vette vocant.Sed à fafciarum fimilitudine dicuntur teniz l2pi- des fub aquis candicantes, inlongü porrecti, quales funt in (inu maris noftri non proculaboftijs Rho- danià nautisformidati, quas Graci vocabuli imitatione tiniez appellant. : - A Abeademfafciz fimilitudine pifcis «iz vocatur, quam Gaza vittam interpretatus eft. Pliniustz- niz vocabulum retinuit. A noftris pifcatoribus flambo vocatur,id eft, flamma;quia colore eft rufo,fiue Yita. flammeo: vel quia cum natat flammz modo moucatur, & fle&atur. A quibufdam fpafe;id e(t,enfis no- minatur, à figura, Capite enim latoe(t, reliquo corporein acutum paulatim definente. 3 B Tenizditferentias duas obferuaui. Vna vera eft Ari(totelistenia. Alteram fimilitudinis caufa tz- niam etiam vocabimus. Detznia prius dicemus. Pifcis eftfafciz fimilis; id eft, longo; tenui, ftrictoq; corpore, ac flexibililongorum pifcium inftar: corporis tenuitate,carnis fapore & candore bugloffofi- 3o milis. Capite eft depretfo, offibus multis conftante. Oculis magnis,rotundis,pupilla exigua. Ad bran- chias pinna vtrinque vnica; ad natandum data. In prona parte villos habet;ad caudam víque;& in eof- dem caudaterminatur. Tanta eft renuitatis, vt offa vertebrarum Ípinzque quibus firmatur, carnete- cta appareant. | i F Craffumlentumque fuccum gignit: quiacarne eft dura & glutinofa, cuiufmodi funt longi omnes qui flexuofo corporum impulfu vtuntur. 2 ih.; A . Hancveram Ariftotelis teniam etfe affirmamus, quiatenuis, longa, candida; pinnas duas dünta- xat habens, vt ícribit Ariftoteles, lib. 2. de hift. Cap.13. Oi iJ gNeicui sé T]ave gr Tfl ipao incen t cl De QE Dicti. ojo &y y &Auts duco Qyroc aye dc Tw (Qpaley x 12:5 GM4otvoc D: wecpeics iav Gp Xu Quar; o1 Gp Tfi Alien y Uc y tad ji ee AS udjo mouvlas di - e«tvwc. Pifces plurimi pinnas quaternas habent: longiautém, vtanguilla, binas; iuxta branchias:& mugiles lacus Sipharum itidem binas, fimiliter & qua tenia dicitur. Preterea bugloffo fimilis eft;tefte Speufippo: fcd hoc differt quod oculos in prona parte non habeat, fed virinque vnum. DE ALTERA TENIZ SPECLE, RoNDELETIVY S. MA TEREEERUM NATUREL RA XIX YiNYRE is NSSA ET x as » SY -— d y» i ' d t www die QU EIH Wy 4 N RARI X. PRU e auae Cs US * "n . $9 E jl ia À ^ TAINIA aliaeftcui nomen hoc, vel fafciz, aptiffim quadrat. eftenim tenuis & longiffima, quippe Bquzad duum triumuecubitorum longitudinem ccrefcat. Corporis fpecie, priori fimilis eft: eo veró differt, quod preter pinnas quz ad branchias funt fite , duas alias habet fub maxilla inferiore rufas, cuius coloris funt villi dorfi caudaque. Preterea quinq; maculas habet in parte prona;purpureas,ro- $9 , tundas, certo fpatio à fefe diftantes, quales fer? in folea oculata. Squamis caret, aculeisque. Ob id for- Feb «M- taffe de hacintelligendus O ppianilocus r2uviad i GAneoi,id eft, imbecillz. Colore eft argenteo. Ventri- SEN culum magnum habet, & longum. Inteftina recta, fine vllis gyrisadanum porrecta. Cor compreífüum. Hepar exalborubefcens. Lien & fel vix ob paruitatem apparent. 24 f Carne e& dura, glutinofa, malum füccumgignente. Hanc teniam tecté dici perfpicué indicat cor- porislonga & fafcic imilisfigura. Nam medici etiam longoslatofquelumbricos rais vocant, que ctiám xeejo; dicuntur. - an RR Teniam noftre (imilem Pifis mihi oftendit Portius philofophus grauífimus, quam ad fe Gallia miffam narrabat : fed cerulea erat; dentibufque maioribus , quz à pi&ore prater pifcis naturam ad- iecta fuiffe arbitror. Aper ^g TT Map. OROYTR - De Tania Lib.IV. 030 RVRSVS DE ALTERA TANIZ SPECIÉ, EX BEÉLLONII libro: quamip[e vnlgari Cetiettnomine, falcem appellat : quauis éxhibita ab eo fignra , propter illas veluti crenas, quibus (inquit) in gyrum errata eFÉ, có a[perato in latevibus ntam, cim Rendeletiana non conuenir, vt tertiam banc T enia fpeciem fésbicari liceat. : - eda eii Bellony T ania. idein Corollaria 44. ^ te Antequàm planos ac latós pifces aggrediamur, commodus hicmihi locus vifuseft, vt de Yeneto- x ram Falce antiquis (vt puto) minus cognita; difleram: quando & molliseft, ( in quo & ad Afellorum , ; y. generaaccedic:) & glaber, atque oblongus :itatamen cartilagineus;vt perfrixus vel affus in quoddam (E) veluti glutinum refoluatur. Vndeab omnibus feré menfis explofüs, nullum preterquam forma ( qua rüfticam Falcem aliquo pactoimitari videtur) nomen vulgo Italico retinuit. noftro autem litori plane. inuifus eft: ac quanquam alijs à Veneto litoribus ( ptzfertim Italicis) reperiatur , tamen aut propter eius vilitatem,aut capitis turpitudinem (vnde Marmotum plerique vocant) certum nomen fibi adi pi- À fcinunquam potuit. Quamo bremapud Tenedumaudiui vulgum Grec falsó Anthiam nominare: a- lios in Italia Col ifcé; (a fucco glutinoio,mquem vefolustur dum cogustir. nam colla gluren eit: )alios ficut libuit. Caterumin Da longitudine, palmi latitudinem non excedit. Mollis, polypi modo,coloris argen- tei: vnicamintergore pinnam, eamque continuam:duas fub branchijs,& totidem fub fterno oftendit. 30 Totusingyrumquibuídam veluti crenis ferratus elt, atquein lateribus lineam habet alperam:fubru- -. braefteius tergoris pinna, grandes oculi, deforme captit, vt fimiam eíle dicas, ( 4464 ssarmors vocabulo vnulgussndicat.) - w ^u DONT. T Hac Bellonius inlib. edito. Ceterum anno fuperiore cum hac iter faciens varijs derebus mecum conferret; hzc infuper narrabat: Arimini pifcem quem Falcem nominant, apud Conftantium Feli- cium Durantium medicum infignem fe viditfe: tenuem adeó vt cibo pené ineptus fit,nàm cum latus fit Gnquiebat) & infüper tenuis, pene ttahfparet. Spinam (dorfi) vertebris munitàm habet. Pinnaquzà capiteincipit, fupra tergum ad caudam protenditur. Quódfi caudam diligentius infpexeris , Vitrà- rij penicillum refert: quonia ficca cumfueritequinasimitaturíetàs. A tgentei coloriseft aridushic piícis. Is quem vidi,digitos latus fex,quinque palmos longus erat. ore pregrandi,fine dentibus: & fo- lusin quo nullam fubtus (45476) pinnam obferuauerim. : J COROLLARIÍY.M | Tzniapifciculus dicus eftà gracilitate, & longitudine, Hermolaus. Germanicé nominare li cebit A : Taniam primam Rondeletij ei ede: quod eftfafcia ; fecundam vero, ez Szchelfife Pid eft, falcem. Sed aliaeft Bellonij Tenia, de qua füp. inter Paf. pag. 672;verba eius retuli. Numetat autem eà inter Solez Ípecies em kleine tbane Zungen art. Eadem puto ef de qua Gil; Tenia(premazochus pev a. Ieysbutzy )qui& nunc ab Hifpanis Azedia nuncupatur, Solea fimilis,fed minor ac ftri&tior eft. Sittardus olimindicabat, pi- . Ícem qui Romz Pecten, vulgó Pe&enortzo vocaretur, dodtis quibüfdam videri efe Tzniam. Ped. Pellen. nemautem Romz, vt puto, aliqui vocant Citharum R ondeleti jfiue primum, fiue fecundum potius: qui tamen citharum faum primum R oma folio nominari feribit: vt Bellonius Tzniam fuam ; Sfolio . go ibidem vocari; quod nomen Veneti attribuantSolee, & hic quidem pifcis planus eft, & de gen*te ray Vurihoedav:fed pinnarum numerus facit,vt Tenia effz non poffit. Alij etiamalium Pectinem in Itzliavo- cari mihi retu erunt, pifciculum rübicundum, eodem quoque colore pinnis preditum:vnalonga per derfüm continua: altera ab ano fatis longa: binis ad branchias totidem in ventre. fquamofüm vt pi- éturapre fe ferebat, & fimpliciter pifcem , seque planum, nequelongum. cápite füpra os eleuato fi- - moq;.Deniq;Saluian, Nouaculá Rond. Rome pefce Pectine,vel Pettine & in plerifq; alijslocis Rafon vocaritradit. Sed horam nullus Tzniaetfe poteft. Arnogloffum quoque vel $oleam lzuem Bellouij, ' aliqui T'zniam effe putarunt: quorum fententiami píéin Arnogloffo inter Pafferes refellic. EgoRon- deletij fententiz acquiefco:quanquam nonnihil me remoratursquod tznie fuz primz catnéduram & f E) glutinofam effe fcribit, quz cratfum lentumque fuccum gignat: & fecundz fimiliter, quam eti&m ma- ' €o lum fuccum creareait.quam (fecundam) & Bellonius ab omnibus feré menfis expledi'tradit,&c. Epi- ' charmus veró apud Athenzum tenias quanquam tenues gracilefque,;atatiffimas tamen & fuaues effe predicat, his verbis: kad $ivsvz (fic etiam Euftathius legit; & interpretatur Qi TI) ) ot Wiouy Aera] Xo, PETER XA Ais TrUpDG, 2 am Teniz plurimz & optime( Nico )naleuntur ad Canopurm iuxta A lexandzis & in Seleücia quz iü- xta Antiochiam eft, Athen. Speufi ppus fimiles inter fe pifces facit, patferem,bugloffam, & teniam. — & Teaviea 6731-0045 id eft Teniz infirma, (eu molles, pifces funtlitorei; Oppiano lib. 1. FTalieuct. Mythzcus in Op fartytico; Teolop( Qai ) CIN TT X8 Dau Au! Sero THÀ 1,0 Vs 3 7TU GEN UD aL it t] duc M Gv TEMO von C X6 TU et TUo0V 4d) EA aov. Verbum SxaiAiza) Natalis de C omitib üs éuactareinterpretatur: aptiüspütoex- fF enterate dicturus: chu xoilaw so) vw iroaizuiacióm. Diofcorides lib.2.in Salamandra i&evreeACe dixit, Vis; deplurapaulbantbinfnefegmentia, — NPEPTPET | ui 40 Tanig 2. G H.a. Epitbuta. A EAATNAtÀctefcendiceleritate nomen habere videntur, 27 y;- Lib. 5. Genera duo. Lib. 5. 040 De. Aquatilibus. | Tazniz iecur ficcatum pondere x. ( denariorumnimiram ) X111, cum oleo cedrino perun&is pilisx. menfibus, pfilothrum Y LU effe putatur, Pliniuslib.s2.cap.7. | "i Tazniz, rocías funt fiície & cingula, quibus mulieres vtuntur. Inde TaeiTaae Eupolidi fignificat mulierem huiufmodi fafcias & zonas vendentem, Achenzus & Euftathius. Aliquandoteniafafciam denotat, qua caput religabant & coronabaat. Sed plura, quod ad Philologiam, requires in Grecorum ac Latínorum Lexicis, & Euftathij in Homerum Indice. Te/« per « apud Hefychium perperam & non faolocolegitur. Tzniolaexiguum filum Columella; vnde forfitan noftra tempeftate pifcatores togniam fuam appellant, nifi potius à tenendo , Nic. Erythr. eofdem ab liano Zea vocari puto. nam Greci recentiores zzgoy proalbo dicunt. Canthari pifces gignunturinlocis quz Zare« nomi- nant, Zlianus. KoJwo(Q" 6 artatnov diei Aemtim atanitry Oppianus: qui has petras alibi ( lib. r. Halieut.) leprades vocat. A*Aar 3e xy Jupaarod dyes (B ty yi DotA tos tc Aegtaóte. alias deinde facit chamis & pa- cellis plenas, Euftathius confundit, Lepradem eile dicens faxum in mari; cui lepades, id eft;patella in- nafcuntur. Abhis faxis £liano lib. 2. cap.41. mallorum pifcium quidam xeze42e« cognominantur.fed cum loca huiuímodi faxa minuta & rara (eve Ae7lus «d genas) habere fcribat, crebrafque algas intez hec interiectas & medias, vbi fubfidec limus vel arena, alias quàm Zzez feu tenias intelligere vide- tur, Ta«vía & «ejna, Grzcis tum fafcias, tum lumbricos longos aclatos fignificant. Apud Comicum in Auibus quidam ait uelle noris , xeias Gov. hoc eft, inquit Euftathius, fe non indigere fune, (eraomvs Sheyuat OD, ) cum habeat X€tg Las 4e d'.eyby XANWSC, Vide Suidam in Ketojot. Aliquiinftita & vm cula fepulchralia interpretantur. Aliqui primam per v, fecundam per e. fcribunt. Kp ciu cs 070 Jwvotaio &remiypdiia, Hefychius & Varinus. | | e Toavieq oA yea y Oppiano. Acres, bei, Epicharmo. TAcvMAneícioquid Feftus ex Plautonominat, his verbis:Muriaticam video in vafis ftanneis,na- ticam bonam, & canatam, & tagutpa, quinas fartas conchas pifcinarias. TAvLortiAs,quialiàs Aulopias. Quzrefupràin Anthijs. . | ( DE TELLINARVM PRIMA SPECIE, MINORE, RoNDELETIVS, £e ^AvoVme) TcA.eioc, Idem retinuerunt Latini. Achenzus tamen à R o- manis Tellinam «vrac» vocatam fuiffe (cripfit : quo loco Hermolaus pJ- movlegendum putat, vt Mytilus & Tellinaidem fint. Noftri & Roma- nietiam T'ellinas vocant. Veneti pifcatores, vt Hermolao vifum fuit, à capparis fimilitudine capparoculas fiue ca parolas, Normani flion. — Tellinarum genera duo facit Atherizus; vt die marine fint, alie fluuiatiles,vel que in fluniorum oftijs reperiuntur, TenJva« j«yovrau iUo &» Kawozrao 0?hats 13) E870 Tl) 18 Neto ava Caiy ay demie av Aerflóvepen uo eim eu [Bae ia y Day eroymaon e ad «£ Qoc, Un ^ xo) ve iuo o) morata, y^ neo, Diphilus. Tellinz in Ca- nopico oftio (crea Canepum infislam tm Canepico ofHo fitam, V uottonu ) mults funt, & in Nili afcentu, ( 24e- luas & sb INahsnundationem | quam Netng iveiGorw yocant authore: , vt Platarchus *De placitts philofopb, 4.. 1. ] ab- sunáanit: ) quarum quz tenuiores funt, regiz vocatz, aluum cient, ventriculo graues non funt: prate- reabenenutriunt: fluuiatiles autem dulciores funt. Nos in Agathenfi finu differentias duas inue- "nimus: vnam earum; quz minores funt :alteram earum quz maiores, & rufi coloris, (de qua proxizo q ; 4 capite, ) B De priore nunc agimus. Duplici tefta conftat fiue concha, vtraque fimili , leui, valida & fatis CF Lib, 2. cap. 8. Plinium ali- quando ect eulos pro telli mié accepi[[o. Ípiffa, in ambitu ferrata, qua de caufaad vnguem coniunéctz funt. Intus leuiter caua funt: caroalba in qiia «xov cernitur. Tellinz inarena viuunt: ob id nifi priufquam coquantur, diutius in aquaagitentur,vtarenulzex- cidant, vefcentibus moleítz funt.Parum coquendz funt,exaceto vel om phacio cum pipere comeden- dz. Appetentiam excitant, ius ex eisaluum ciet. Diofcorides: R ecentes Tellínzaluo vtiles, fed maxi- méius earum. falitz vruntur, tritzquein cinerem; & cum cedriainftillatz auulfos palpebrarum pilos À renaícinon patiuntur. Hic obferuandum pe&tunculos pro tellinis à Plinio quandoque videri acceptos, vt rede mihi fen- fife videtur Hermolaus vir acerrimi iudicij. Conie&ure quibus mouemur he fünt: Etenim quam vim Diofcorides Tellinarum cineri tribuit, eandem plané pe&unculis Plin. lib. 32. cap. 7.atq; ijídem fere verbis: Lepus marinusipfe quidem venenatus eft;fed cinis eius in palpebris pilos inutiles euulfos co- hibet, item pe&unculi falíi triti cum cedria, ( Obfernaust bac etiam Mal[Jartus s "Fellinas a petiuncults Hipps- eravat diflinguit, Idem.) Ne quis veró exiftimet per pectunculos intellexiffe pe&ines , quos Greci xzévae vocant, legat vltimum caput libris2. in quoaperté, vtroque diftinguit. Pe&ines, inquit, maximi & nigerrimi a flate, laudatiflimi Mitylenis,&c. Et mox Alexandrie in Zgypto pectunculi. Quod etiam conuenit cum tellinis 4Egypti quarum meminit Atheneus locoante citato. DE TELLINARVM SECVNDA SPECIE, MAIORE, qua e,tbenaa vel bafilica velflumatilis videtur, Rondeletius, Bellonius non banc, fed primam (peciem , T ellinea bafilicas effe putat. Art ER VM Tellinarum genus inlitore Agathenfi ad oftium Eraris uminisinueni fuperiori fimile;nifiquod tefta fit maiore,tenuiore mi- - nuíque [pilfa, & ex rubro flauefcente, parte quateftz colliganturina- cutiorem angulum de(inente. Hanc Telliná effe puto quam Bxeruxlu, id eft; regiam appeliat Athenzus: vel flnuiatilem, quia nonnifi influ- Io 20 o 6o lo 20 Am De Tellinis Lib. I V. 941 minis oftio reperi .( vAtbenaus quidem bafrlicam ci fluusatilem non facit candem: [ed Rondeletius batieyqua defcribit, alterutram e[fe coniwtt. P'1de ad inem Corollard.) Dulcis eft, vtpote quz in aqua mifta minus falfa proueniat. Quemadmodum Athenzus lib. 5. fcribit. pueros Lepadibus & Tellinis inos fumptis luderetubz fonum imitantes: ita etiam hodie noftri Tellina teftaaltera dentib. admota, didu&tis labris fonos eof- dem edunt, vt puerilis hic lufus per manus traditus, ad noftros víq; perueniffe videatur. Neque folum Tellinis, fed etiam Lepadibus ori adhibitis pueros fonare author eft Athenzus: Callias Mitylenzus (inquit)lib. de Patella Alczi, apud Alceum odam effe Ícribit, cuius initium eft:Petre & cani maris fi- lia.ad cuiusfinem fcriptum eft: Ex patinis (patellis o Aei3o» )animum recrees,Ó marina patella. Quo in loco pro Aea«' , id eft patella, Ariftophanes legit jvc, ideftteftudo, aitque Dicearchumnon r: &2 legitle Aezzbaz: ijfque ori admotis puellulos fonare & ludere, quemadmodum apud nos Tellin:« /'o- lent procaces adolefcentuli; v» aveppoAéyo ? arabe fv. Sopater Phlyacographus etiam in Con:cdia quz infcribitur Eubulotheombrotus; [cribit; Quieíce, € Tellina repehte ad meas anres füauis cui- damfonusillapfuseft. ^^^ | EN "e: DE TELLINARVM TERTIA .SPECIE, x Rondeletius. Mznrro tertij generis Tellinameam effe dicemus, quzfigu. ra fuperioribus Teliinis tam fimilis eft, vcinter Tellinasnumeran-. dam effe nemo negare poffit. —. His tantum differt: Colore eftcan- dido , teíta perípicua & pellucida, exadditamentis multis confla- ta, intuslzuiffima. ^ Tenuis eftadmodum, & ambitu magis ro- tundato. "id , DE TELLINIS MINORIBVS, BELLONIVS. Concharum omnium minima Tellina Venetis, Romanis Tellina regia, Gallis Flion vocatur. Hanc non agnofcit Lutetia: Rato etiam à Maffilienfibus vifitur : Lesbiincole Chinades vocanz. Ruftici Romaniin faccis per vrbem Tellinas circunferunt, quas modiolis diuendünt. Cum enim exiguo corpore contftent, nec facile aperiantur; guftuiquegratz fint, mirum in modumobid ex peti bellariorumque loco atfimi fi olent:quarumtenuiores atque exiliores (Aezloréos; Athenazus) bafilicas, hoceft, regias appellant. Ichthyopolz Venetiaqua marina demeríasin lagunculis adferuant. Anconi- tani Calcinellos nominare malunt, idq; ad difcrimen alteriusconc ha quz ab ijs Chalcene appellatur. Czterum lzuis eft Tellinarum tefta, candida, nequaquam ftriata, crenulis tenuiffimis denticulata, inlongitudinem diffufa & angu(ta, mediocriter fortis, & quodammodo teres. | Locisarenofis & litoribus frequenti flu&uum impetu agitatis reperiri, ac cum ceteris fui generis de faporis principatu contendere folet. -- TUM Diofcorides, Galenus & Paulus, Tellinarum decoctum, lzuem aclubricam aluum facere prodide- runt. Eítautem earam caro mollior, quàm reliquarum conchularum. Harum qua pauló plus exte - quam manferunt, teftas pandere, (forze, te[la fe pandere) hiantefque arenulas excipere folent; de quio: Romani meritó plurimum conqueruntur/ Quamobrem inulto meliores funt in vrbibus » qua mai: alluuntur, vt Venetijs & lanua. | E COROLLARIVM. Hia conchularum icones Venetis accepi : quas puto T ellinarum generis e[fe : eo magts quidem illamque 44. litera [nbiicitur: quanuis eae aliquipro cencba peloridis (becse accipiant: Alteram feb litera B. F, enel peHeT AZ ATI d piperecognominant, . Athenzus dicit Romanos fua tate Tellinam nominaffe ^ AC B go Mytulum.Marcel. Diofcor.intezpres, Tellina opinatur con- chulas effe, quas meraorianoftra Tellinas Romani vocant; Sed Ariftophanes grammaticus Tellinas dicit patellis fi- miles effe, eildemq; pueros pro cornibus vti folitos fuiife: à quibus longe diuer(z Sole clarius videntur ez, qua vulgó Telling nuncupantur, Gil. Ego Rondeletij & Bellonij fen- ventic fubfcribo, qui T'ellinas faciunt, quas & Galli Narbo- neníes& Romanietiamnum (ic vocant, Quitellinasintes- SC URN , pretantarin Martiali po&ta mitulos; improprie locutosarbitror: cumaliud genus effe mitulos, aliud 6o tellinas Diofcoridis authoritate conftet -Athenzus certe mytulosà Romanis vocarieas videtur exiftiz maffe, Sunt qui tellinas & &enia; id eft pec&tunculos;idée(feiadicent;3 celeritate crefcendi nominatas: Pn Typ use ry hovrad TeAetza, hoc eft, ocyffime perficiuntur: quod Ariftoteles tam pectunculis quàm pur- puris tribuit commune. anno enim UNE totam implent. Plin.certe medicinas , queà Dio- Ícoride de tellinis redduntur, ad verbü feré pectunculis ad[cripfit. Rome circunferuntur pufillz quz- dam conchulz, quas qui vendunt, tellinas predicant. Hz vulgaribus conchis minores & lzuiores funt; & candidz. nec ítriata: quas Veneti pifcatoresà cappatis (imilitudine , capparoculas appellant, Hermolaus. Telinc( Adam per . duplex ) vel xiphydriaaluum fübdunt, &c. Oribafius Colle&orum z. Videfupràin Cochleis ingenere u.a. pag. 23 4. ( Tere, uisvAQ», iQudpiov, à Wottono pro fynonymis habentur: a'"mz8 K^yyQ- dvrenlo «matopse, ies dT. dióigoyiotaes Epicharmus in Mufis: videtur autem tel- linam intelligere. legendum forté, àvaiséidyx e, iy ven dlioka Nopes: verbühoc Doricum eft pro «aside. A Mmmm Germani- E E L b. 5. Á. B (F) Q P po 2; & 5 ib uL 043 quatulDus, Germanicutin nomen Tellinis przter conchularum commune; iam non inuenió: D -Ari ftophanes grammaticus parellas Íimiles effeait cellinis, Athenzus. ; "d € Tellinzlocisarenofis proueniunt; & portubus (litoribus, Wottonus)qui fzpe flu&ibus agitantui, Oribafij interpres. ; | Suauiffimatellinarum caro eft, Epicharmus.vide proximé retro;in finefegmenti 4. Paru illz cori- chulzà veteribus Latinis Mytili,à Romanisautem hodie Greconomine Tellinz nuncupatz ; bella- riorumloócum obtinent. funt enim grate guftui : verum arenulis (catent , & propterea calculofis offi ciunt, Iouis. Tellinz aluum fubducunt fluuiatiles maiores funt, & plus fucci habent; quales ZEgy - tiz funt, Elixatz funt dulces, earumqueius aluum foluit. claufz vero fale fparguntur, & per teítas baut trahant. frigida lauantur aqua; & ex oleo & aceto, vel menta, vel rutà comeduntur. Quial- t5 uum foluere voluerint, eàs folubili apparatu cum olerib. condient: quz florem ztatis agunt;fi come- "dantur, vére funt optimzsOribafius Colle&orumz. ; Aretzus in curationeelephantis, in cenaapponi iubet marina quotquot ventrem fübducunt, tel- linarum iufcula, oftrea, &c. Idem in iliaco adea: Aut medicagio tiat cum iure aliquo aluum fubdu- cente, cochlez valde elixz, & ipfarum fuccus; aut tellinarum, 5 3c | G Tellinas falfas (uerysp25) vitas cinerem relinquere aiunt cáufticum, adeó vt is cum cedria mixtus, & inftillatus, euulfos radicitus palpebrarum pilos renaíci prohibeat, Galenus de fimplicib. medica- ment.11. 38. 6 Diefcoride. Idem ab eo repetiturlibro 4. de compofitione fecundum locos. Ad pilos inutiles & pungentésin palpebris: Euulfis mox oblinitotellinarum tenuiffimum puluerem, Archi- genes eiuí(dem operis Galeni 4.8. Sed cineris quàm pulueris vis maiorfatura videtur. Cinerem earum 39 cafum pilorum in palpebris prohibere Oribalius affirmat; Iouius: nefcio quàm recté, quibus vacat; apud OribaGium inquirant. "m | : Eie. Ca]eyetreNiv jo Coa qc pat me A «atc Ae Aaa vj D» elc aa e s, Sopafer.: — FrvvraTILES Telline maioresfunt, & plus fucci habent: quales Egyptiz funt, Oribafius: Vt qua in Zgypto & Nili fuperioribus partibus gignuntut, Wottonus: quz verba (i tranftulit, vt vide- tur, ex Athenziloco, Tewivay casa vid) v9 N&As diva Goat Sidvsei, vertere débuerat: Tellinz (ub Niliin- ündationem abundant. —Basixicus Telline;hoceft, regie cognominatze, Rondeletius fufpicatur maiores & flüuiatiles: ficuti nuces bafilicas dicimus proiuglandibus: & vulgó chartam regalem, id eft, bafilicam,qua maxi- maeft; cognominant. Sed Athenaus,cuius Greca verba Rondeletius tecitat in prirna fpecie Tellina- ; 5 rum: bafilicas facit tnarinas, Aeztloszoos, id eft; tentiiores , vel fimpliciter minores: ( Hermolaus vertit; tenuiores exilioreíque,) minus dulces: magifquead alui folutionem, falfedine nimirum fuajidoneas. & fluuiatiles dulciores, vt que in Zgypto (Nilo) funt;eis opponit. Oribafius quoq; marinas minores facit: flluuiatiles; vt Zigyptias, maiores. Quanquamautem fluuiatiles, vel propter magnitudinem, vel quia in cibo dulciores funt, regiarum cognomen potius mereri videantur:minores tamen fic appella- bimus, ne refragemur authoribus. An bafilicz marinz falubriores funt, ( prafertim que in are- nofis & fluctibus obnoxijs litoribus degunt, vtferé folent: ) quàm fluuiatiles di&a? quanquamim- proprie fic dicuntur, cum nontam in ipfis lauijs, quàm eorum oftijs ( vbi plurimum ceni aggeritur) reperiantur. Item quz aluum fubducunt, in fanitatis tuenda ratione plerunque falubriora habentur: 49 id quod marinz faciunt, fluuiatiles nonitem. quz cum dulciores lint, nutrire quidem amplius,fed ci- " tiusfarurare & faftidium fui inducere pollunt. I | TrMAcHOS;Téuvy G- Grzcis dicitur, legmentum feu fru(tum pifcis concifi, Vide faprà in Capi- te de falfamentis. Koi TÉAue y» Dx 3v« , Varinus: quafi vel adie&tiue etiam accipiatur :£ua Q- , vel fab ftantiué pifcis omnis magnus, quiin frufta feu tomos concidi foleat, fic acis quorum vtrunque ininus probo; magisautem quod fübiungit; Teuay iras proprie vocari pifces magnos, & concidi (in fruta, eic mac) folitos. Cybiumeftconci(apelamis. Vel duo frufta rogat cybij , tenuemquelacer- tum, Martialis Pro fruftisaffulas quoque dicere licebit. (ic orcynum membratim & in affuülas diffe - &um fale condiri, Rondeletius fcribit. TrRacvs paruusá Plinio nominaturlib, 22. inter pifcium nomina ab Ouidio pofita, que apud neminem alium reperiuntur. Cumautem in Halieutico Ouidij teragi nomen nufquam legatur : alij jo autem pifcesomnes, quorum ex Ouidio Plinius meminit, licet corruptis nominibus quidam; in eo- ^. dem poematio, inueniantur: conijcio omninoteragi nomen defiderari in hoc verfu: T viridis fqua-. mis paruo faxatilis ore; vt pro fquamis legatur teragus. aliterenim nullumeius piícis nomen habere- müs accedit, quod nullus etiamalius paruus (vel paruoore) ab Ouidio cognominetur. Necprobofs qüis, faxatilis nomen ceu fubftaptiuum pifcis, in hoc verfu accipiat. Vidi ego pifcem huiufmodiparuum, ore paruo, viridem, nes pinna indiuiía vt plerique faxati- les: turdorum generi, ni fallor, cognatum. | TEREDo vermis eftarrodens ligna, & pracipu£ in marifentitur, vt inquit Plinius. Idem probat Ouidius lib. 1. de Ponto: Eftur vt occulta vitiatateredine nanis.1ta enim corrigo locum. ex manufícti- pto. cum pro teredine ha&enus mal? lectum fit putredine, Ge. Fabricius. Sed vermis hicin lignoin- eo nafcitur: & quanquam nauesin mari erodat, marinus tamen dici proprié non poteft. DE TESTVDINIBVS SCRIPTA HOC ORDINE SEQVVNTVR EX RONDELEITIO. T esiudinumgenera quot: cp eorum; quodad nomina, diflinttio. De T eflndine (marina prima) corticata. | ; De n De Teftudine, Lib. IV. 043 De T: fhudine (altera marita) coriacea, fite Mercurii. ^ d *De tefIndine cornsgera, fiue T roglodytica ej alba. De T'efludine Lutaria. BEL LOwrI De Teffadimnbos fcripta dedimnte cérea finem dppendicis De Quadrupedibui OMIpATE. COROLLARI A, L. — DeTefladinibusingenere : quibus etiam nonnulla fampliciter de T eflndine prodita addun- tur, cum ad quam potiffimum (beciemo referas, non conftet. II. De Tefiudine marina. : 10 lI. *De Teffudinibus marita diuerfis, fime fimpliciter, fie provegionum duntaxat Qj mapgnitus dints diferimine, —. NR 930 3a e MN IV. De T efindmibus dulcium aquarum; Lutaréa ej» Fluniatils. V. *De Teiindineterreftri, | IN LIBRO NOSTRO DE QYADRVPRDIEBVS : |o 0 s entpartscapita bec fant, ! ^. "De T eftudinibus in genere. —— Y De T efludine terreflri. j "Deilsquain aqua dulci vitiunt; fiue palufiri , fine flumiatilt. | 20 2De1 efludme marina, | i | DE TESTVDINIBVS, (TESTVDINVM GE. " NER.ÀA QVO TT, ET EORVM QV OD ad nomina diisntiso,) "Rondeletus. | .À Denominibus Tefhtudinum in genere, praferum p; & ia0:, legt etiaminfra, in 1 e[lndineeoriacta Rondeletti, A. cem initio Capitts de T efladine lutarsa. " 1 EsTVpINVM quatuot funtgenera, fi Plinio credimüs, quilib. 32, cap. 4.hzc fcripfit. Geminus 3o fimiliter vitas in aquis terraque & teftudinum: effe&us quoq; pari honore habendi, vel propter excellensin fü precium; naturzque proprietatem, Suntergoteftudinum genera, tetreftres , marine, lutarie, & qua ia dulciaqua viuunt: has quidam é Grecis emydas appellant. | Ne quis verb emydas ealdem cum lutarijs eff» exiftimet, Plinium quatuor genera diftinguentem audiat, aliquanto poft: Ex quarto genere teftudinum,que funcinatnibus;diuulfarum pingui cumaizoo herbatufo,admitto vri- : guento & femine lilij, anteacceffiones perunguntur egri prater caput, &c. Ariftoteli duo duntaxat genera effe videntur, tcftudo rerreftris & marina, ac videtur xeaevac nomineteftudinem terrelire pro: prié intellexiffe: cum enim de marinaloquitur, Juaedlis» ysAwvlw femper dicit: quam vero teftudinem lutariam (iue murem aquatilem vertit Gaza, uu) vocat Ariftoteles; nifi mendofi fintloci, Hac ex libro c $.dehiftor. animal.perípicua unt, quumdeteftadinum partuloquitur: H'àJ X(ENOHI mTioret dlc mA 49 Weguo: 12) 0ii-eco;, timeo oi v dpvibov, Tebudo oua durioris tefte, & bicolora edit, quale onufn auium ett. Deinde * uic iios iu r8 ba Qe ivre dovEaem BMDupov entuin : Mus aquatilis fiue teftudo lütariain teria fcrobe effofía dolij amplitudine parit oua. T/xrze13e s9) od So aiio TT €» 13 yl otsoua, qoc dpvies acis jue gor: Teftudines etiam marine egreffz interram pariunt ouaauium cortalium ouis fimilia, Item libto fecundo y.eclw non fine epitheto dicit, & intet quadrupedes recenfet, nequis in thari quadrupedes effe neget, quanquam pedes ij ad natandum magis quàm ad ingrediendü (int comparati. T4vàt seregaz- Jav |Màvn e eai 8 Jti ios Mey Qe x A ryov "E aav wo eov t Goles De Ex ei ro veQpesis à Jor Na tiloe sy eov ei (Boelcics Quadrupedum vna teftudo marina habet magnitudinem ceterarum partium ratione: fimiles bubulis renes omnino ei adharent, Alio etiam loco de vtraque loquens vtrique epitheton addidit. Tivave»j TEómV 1 9) 7r av To Tv teauaed |a 3 od alo uot» ciel quM Tl àxy ean: md) uj 8 Od Coivo vae, xax Uotreg eroi Cono micat s oio Sy eA va $ 0 4203 JuAailia ne) d y sono. Quinetiam pedeftrium quadrupedes qui oua pariunt; eodem coeunt mo- "do, quoeaquzanimal geuerant mare fuperueniente , vt teftudotam aquatilis quam tetreftris. Iderri lib. 3 de partib. animal, O'poíoc dl ty x9) t€ 4 veQadv. sOtv 98 veDosic 8 O87. qileoact s s o Neoridwr Gv Ped y x32 P bos Aura, TEN go ot Dec ai dion, o soma od sva. Renum etiam fimilis eftratio: nullumenim peunatum, nullum fquamatum, nsill um cofticatum renes habet exceptateftudineterteftri & aquatili, ; Ex bis perfpicuum eft Ariftotelem duarum duntaxat te(tudinum mencionem fecilTe, uui vero quam teftudinem lutariam interpretatus eft Gaza; nunquam ysaevl, appellaife, fed feorfum femper expref- filTe, vt ex iam citatis locis liquet. zi acd Nunc expendendum num potius i4uZ apud Ariftotelem, quam su; legereoporteat, Quanuis enim Á, Infine ein]dd £apitis. Cap. 16s Libacaps: Cap. 9, Conclufío; Mve L7 D 5 . teftudinem lutarram Gaza murem aliquando verterit, vt inde appareat wuvlegiffe; tamen Iib, 5; Capa Po epas 66 de partibus animalium, non v, (4s: circunflexum; potius) fed zuvs legitur. Cum enim de vtriuíque teftudinis renibus locutus fuiffet Ariftoteles, (ubdidit: Haus Yeveqpes s Zoe xvevlyer Mg pot cocacmierti 39 zgeAovis éGdwervev versu i iryocv. Genus tamen teftudinis; quam lutariam vocant; & veíica & renibus caret: fitenim propter eius mollitudinem tegminis , vchumorfacile diffletur, Etlib. 8. cap. t. de hift, animal. Tov? zsQav 4g] Sexy ouv 1 ajtpoc, miM: o ud udo tos s iss pube Càv busaoDw) s mestáudium 3 T8 Vo" Quee, oiov cud me xoe s uoa Sato llonn o E votis e &g0:odFiA0IS Ng) Vzrayot qure jai0y 6d QUxod y, rav Aa dvav Calaivg olov od ve dac, 1) 7 Bargain 4 (G-. Multa fpirabilis pedeftrifque generis ( humore gaudent, ) & ita nonnulla vt ne viuere quidem di(clufaab aqua natura valeant, vt quz marine teftudines appellantur, & crocodili, & fluuiatiles equi, & vituli matíni, atq; etiam ex minori genere teftudines lutariz ( fiue mures aquatiles dicti) & rane, Videsapolftrophum Daun deeffe, quo minus i«v3s legatur, vt prom pos fabftituendum fit a (its. atque ita vbique legendum elle contenderim apud Ariftotelem vt iro Mmmm . &pud Ari floielenm legendnihe 944. De Aquadlibus. apud Plinium, Hoc confitmat ex Hefychio Phauorinus, Eje Z2ov » Apoya eg] Gy orf flafjuov, oi B xeu vito lu Ey gos» coav, Quare duobus teftudinis generibus ab Ariftorele conftitutis, tertium addere poffu-- | smusfcilicet invo, quasin duo gehera partitus eft Plinius , vt ali fint lutariz, aliz inaqua dulci vi- sant. Deanarinis primo dicemus, quarum tria genera defcribemus. DE TESTVDINE (MARINA PRIM A) corticata , Kondeletius. eddduutur quadam de T eflindsmibus in genere, pre[ertim remedia, lli V WW 1111 , i M 1 1 , L , à , CECI m Fl (t au ! AE » ^ " Mu fi E N A y SL j j 7 CRAS à Z b E T rn e 7 2 $7 frs A ^ T -— À Cvu Teftudinum marinarum genera diuerfa fint; nominibus eas diftinguere oportet. Primam igi- tur corticatamvocabimus,(ue corticofam: quia cortice;id eft, duro & crultofo ac afj perointegumen- i39 - to operta fit; ab arboribusad animantes ducta translatione. ! Eft igitur corticata teftudo terreftribus ac lutarijs fimilis capiteac tefta , fed maior: caputnünquam in tefta condit, fed femper exertum habet, ac ceruicem tantum proarbitrio modo extendit,modo con- trahit. Dentibus teftudinum genus omne caret: fed roftri margines acuti funr füperiore eius parte in- feriorem claudente pyxidum modo. Natura teftudini marina; tanqvá amphibio animali, partim pin- 16 zo IRR ze z » SN t» | alt » a- . . . . " | " " y.» 1 t y 9o 4 LI nas partim pedes tribuit: priores pinnzlatz funtadmodum, alas recté appellauetis, hz duris aculeis veluti vnguibus munitz funt: pofteriores pedibus (imiliores fünt cum vngüibus, qui vngues natatio- ni nihil conferunt, fed ingreffüi interra; alz verb pedeíque natationi in mari, Linguam imperfectam habet : fed af; peram arteriam, pulmones, cor, diaphragma; iecur, lienern,inteflina;teftes & méntulam mas, vterum foemina, Pulmones inteftudine maiores (ant & mulco denfiores, quàm in terrenis ani-- mantibus. ne; vtopinor, aquz maiorcopia vnà cum alimentis haufta in tenues meatus fe penitus in-. kinuans reijci tota non poflet per foreminailla, quz garium locoin fupertoti roftri parte habet,quibus aquam rei;cittota non aliter quam delphini per fiftulam. C Ef linguam minus perfc&am habeatteftudo, perexiguum tamen & abruptum fonum edit; vt fcri bit Ariftot. lib. 4. de hift. animal. cap. s. qui terxeftri tantü id tribuere videtür,fedetiam miarinz com - psut, vtegoexperientiacomperi. Cum enim inomnibus fit eadem otis, alperzartetiz , pülmonüim conítructio, cur nonomnes eundem fonum edent? Quin & manifefta fufpiria emittit marina , id quod in ea expertus fum, quam domialui, quum diutius extraaquam moribundam detineremi, B Cumexijsquzouapariuntaues pifcefque, neque veficam, neq; renes habeant; quadrupedum vna C. Z'. Teffudinis Ig- gariía vuefrca (renes, con- $ra Arift, Cap eld. teftudo habet, ratione magnitudinis ceterarum partium: habet & renes quafi ex multis paruis renibus conftitutos, fimiles vitulozum, lutcarum, delphinorum renibus. idemin puerorum renibus obfer- gauimus, dum vterogeftantur, & quandiu la&e nutriuntur, cuius rei caufam alias expofuimus. Quib. veficaineft neceffario & renes, vel quod renibus portione refpondeat ineffe oportet,non contrà:nam aues quedam vefica quidem carent.fed renum vice carunculas quafdà latiufculas habent;renum fpe- ciem oftendentes, quafi ea cato qua renibus d-ligataeft, locum non habeat, fedin plura difperfa fic. KRenesautem & veficaauibus deíunt, quia raró potu vtuntur, ficcioribufq; veícunturalimentis:qua-. re fi quid ferofi fit bumoris, facile per cutim digeritur, vel inplumasabir, illud non finecaufa miretu 2liquis,curteftudo marina renes veficamque habeat: luta-iaveró & vefica & renibus careat ex fenten- tia A rift. lib. ;. de partibusanimalium, quem locum fuperiore capite citauimus, Cuius quidem ratio $9 quam ipfe Arift. reddit;infirma mihi effe videtur: Fit hoc,inquit,proptertegumenti eius mollitudiné; 6e vthumorfacilédigeratur. At teftudo coriacea, de quapofteà dicemus, mollius tegumentum habet, plua; humoris colligit, tamen & renes & veficam habet. Quarecum matorem c avseji« quàm cuiuf- quam hominis antoritati fidem adhibeam, affirmo teftudinem lutariam & veficam manifeftam ac ma- gnam, & renes carnofos habere propeteftes. Idque per mihi mirum videtur, quod Arift. qui fplenem admodum exiguum in ea viderit, (vt recté annoteuit lib. 2. de hift. animalium ) veficam & renes non animaduerterit: nififort? impedimento fuerint o[Ta, quib. coxzarticulantur, fub quibus; velutifub | pubis offibusinhomine latentez partes, vel vnà cum peritonzo difrupta euulfaque fuit vefica , quis à peritonzo non nifi ab exercitatiíflimo difiungi poffit.Hacdemonftrationenulla mihi funt confirman- da cum fenfusfolus huius rei fidem faciat. Sed cum rem ita habere compereris, tum quarenda catifz víusq; harum partium, quz eadem funt in lutaridac marinateftudine. x s e o Eds Sed iam —À De '"Teftudinibus. Lib. IV. 04$ . Sediam deactionibus differamus, Teftüdines tàm aquatiles quàmterzeítres,& pédeltciumi quadrus pedes; que ouapariunt, eodein coeunt modo quoéa quz animal geheránt; imaré fcilicet fuperttes j niente fine vllo negotio, ut aliquoties vidimus, etiam fi cortice contecte funt: habent enim in quod meatus contingant, & quo in coitü adhareant. Pariunt autem maring egteflz in terrám ; oüà auium cortalium ouis fimilia, & defoffa coopertaqueincubant nodibus, Ouorum numerüs maximus eft: nam ad centena pariunt. Hac Ariftot. lib. ;. de hift. càp; 33. Cuius fententiam retulit Plinio; cáp.ró. his verbis. In terram egrel[e in herbis pariunt oua; auium ouis fimilia ad centena numeto, eaque defollà extraaquas & cooperta, ac pauità pectoreac complanata incübant noctib. Educant fitus annüo fpà« uo. Cum de marinis loquatur Plinius; lib.s. de hift: anim. cap. 33. vt ex totó contextu apparet, com- 1o miícet eaquz Ariftoreles de marinarum & terreftrium re(tudinum partu féorlum cribit hoc módo; Teftudo (deterreftri intelligendum) oua durioris tefte, & bicolora edit, quale ouuimauium e(t, eaq; defoffa & coopettaterta; ac páuita & complanataincubat crebrius te p etens,feetumque fequentea : noexcludit, Et pauló poft: Teftudines marinzegrellzin terram pariunt oüaauium cortalium ouis fi milia, & defotfà coopertaque incubant noctibus. Ex his Igitur diftingüenda etit Plinij lectio. Idem ex quorundam fententiaaliam pariendi rationem adfert. . Quidam oculis Ípectando. quoque oua foueri ab ijs putant. Feeminam coitum fugere, donec feftucam aliquam imponat adueríz. In qua fententia fuit Oppianus, (cribensteftudines foeminas timere atque odilfe concubitis, quod nullain coitu volue ptate fed dolore magno afficiantur, quia maris pudendum veluti ftiinulus e(t acutus, dutüs & oífens, cam ob caufam inter fe dimicant, ac multumincutuis dentibus, id elt roftris , fefe lacerant: ille; con« 20 cubitus moleftos fugientes : mares; intiitas magis ac magis concupiícentes, donec vi victas necellario amorefibicopularint. — — m RR M EE M AL OS epo. Too esty tad Cy Bodom s EAcVd) Qv3spovt E 9 tie erus Os 0/2 üd aai Teamonn Ato EGVy SAU O5 GEN EOV. aD Coca. XxAno 5v 98 ped sevat av Gu orgy ecd Qgodtaluss O szov S4 AC enimvy ammi Oiyerzu Goff. "TEvexot [uebaVatV Tz T5 TUAVyve dou óàsciy A gs cóoilsems rx ey ed2v owavicamy, Ai tio ect oo pluga reno c ud vua, oi d, aeuo Eovl,) iuetgovreé Ex elayovs elc eV aL Aoc] Nuugoxe CoU cs uv &bvaeyicoa Qum CÓ; Teftadines marina conchis vefcuntür, & hetbain terra: denique pamphage funt;quemadmodum & cruftacei pifces, fi Ariftotelilib; 8. de hift. anim. càp.2. Credimus; Teftudines marini, inquit, cón« chulas petunt: habent enim os omnium tobuftiffimum.quicqnid nanque in os cepetint,fiue lapidem; 3o fiue quiduis aliud, perfringuntac deuorant. exeunt etiam in terram, ac palcunt herbam:hic idem mo- 49 Teftudinesomnes magni dus vefcendi cruftaceise(t nam eaquoque omniuora funt, quippe qué & lapillos, & limum & algam Zibo. c». : deuorant. Plinius : In mari vinunt conchylijs; canta otis duritia vt lapidescomininüant, Duas habui domi, quas PONES quibufcunqueiniectis pilcibus; roftro comminütis viuere fum expertüs. Carnem potiffimum omoplatarum; pofteriorumque crurum füauem ac delicatam, pinguemg; ha- betteftudo, & omnis feré marini odoris expertem. Sanguis qui etiam viua effluit, actu frigidus fentitur, Ouorum albumen co&ura nunquam bene fpiflatur, quod non tàm frigiditati quàm partium tenui « C tati adfcribo: que enim natura craffa funt vel lenta quàntumuis frigido diluta, facilà fpilfantur : qua valdeteruium partium, vt SA nunquam. ——— untin medicina vfus. Sed nunc de marinis tantum. Harum carnes vttra: H bi p Jj 2, Li. 3. wXist Bia. E B — " A G le] Te ditPlinius, admiftz ranarum carnibus; contra falatnandras preclaréauxiliantur, neq; eft teftüdine as 545.32 c2. liud falamandreaduerfius, Sanguinealopeciarum inanitas, & porrigo omniaque capitis vlcera cu- rantur: inarefcereautem eum o portet, lenteque ablui. Inftillatur & dolori aurium cum lacte mulie- rum. Aduerfus comitiales morbos manditur cum polline frumenti: milceturautem fanguis heminis tribus aceti, hemina vini additahis, & cum hordeacea farina, aceto quoque admitto, vt fit quod deuo- retur faba magnitudine, Hzc fingula & matutina & vefpertina dantur, dein poft aliquot dies vefperá; . Comitialibus inftillatur ore, didu&is labris his qui modice cortipiantur, Spa(iocum caftoreocly- ftere infunditur. Quod fi dentes perannum colluuntur ceftudinum fanguine,;immunesà dolore fiunt. Etanhelitus difcutic: quafque orthopnoeas vocánt, ad has in polenta datur. Fel teftudinum claritatem $9 oculorum facit; cicatrices extenuat, tonfillas fedat & anginas,& omniaoris vitia: prinátim nomas ibi, & ardentium teftium. Naribus illitum comitiales erigit attollitq;. Idem cum vernatione anguium a- cetoadmifto, vnicépurulentis autibus prodeft. Quidam bubulum fel admiícent, decoctarumq; cat- niü teftadinis (üccüadditazq; vernatione anguiü: fed diu in vinoteftudine excoquíüt. Oculorü quoq; vitiaomniafel inun&tü cum melle emendat; Suffufiones etiam marinz felle.Vel cá luu làtilis fanguine & lacte mulierum capillus inficitur. Fel & contra falamandras. vel (üccum deco&tum bibiffe fatis eft, Lib. 2e 2- Galenus author eft veteres medicos fepius in antidotis (anguine teftüdinis marinz vfos fuiffe; vc Do- ridctis. rotheum in antidoto ec iy io) nuc, & in alijs multis. Et Diofcorides: Sanguis maring teftudinis cum 7^ 2-4P-97 vino& lepotiscoagulo cuminoque contra ferpentum morfus, & haufta ra betz venena conuenlenter bibitur. Aduerfus venena & ad compefcendum fluxum fanguinis é naribus vel veficaplurimum valet £0 perfe veladdito fanguine draconis; vtrifque in aqua vulgaris herbe qua burfà paltoris nüncupa- turdilfolutis. .— , » Capiuntur teftudines marinz multis quidem modis, vt tradit Plinius, f:d maxime euectzin (umma E pelagi;aut meridiano tepore blandito;eminéte toto dorfo pertráquilla luitantes: que volu ptas libere 1^9. Ípirandi, in rantum fallit oblitas fui, vt folis vapore ficcato cortice , non queant mergi , inuitzq; flui- tent; opportunz venantium prede Ferunt & paftum egreffas noctu, auideque faturatas laffari: atq; vt remearint matutino, fümmainaqua obdormifcere; id prodi ftertentium fonitu, tuncque leuiter capi, adnatare enim fingulis ternos, à duobus in dorfum verti, à tertio laqueum inijci fupina;atq; itaad tér- ram à pluribus trahi. In Plienicio mari haud vlladifficultate capinnttt, vItroq; veniunt ffatutotem- poreanniinamnem Eleuthetum effa(a multitudine, Ariftoteles Teftudines marinz laborant plerun- que& intereunt quoties innatantes ficcantur fole. Deferri enimin ga rgitem facilenequeunt, Diuers | — | ; Mmmm 3 ' fam cas 046 Lib. 1. &3V- fign capiendsramteftudinum rationera adfert Oppianus. Aliquando teftudines, inquit, importune pilcantibus obuiz, przde parande nocent, damnumque afferunt. Sed facile eftaudaci & intrepido vi-: gens teftudinem füupinam in dorfum conuertetit ; quancumuis nr 14 F NIMSGV,. rb eas vincere, Si quisfein mariimmer connitatur, fatum vitare non poteft. Nal Mlu y gà s fec uat oe memo aivmóuen Taiov d! Par eco Bb, 9 Q-txem |ais (G- o mw rY Ei jap nt torvtduc wpewalur sp eA uw ev alioa "Y sfuov atvepéxdperev &zr óepounovy exémueny, / c De AÀquatilibus. er P ! 1 »- Loa » o) legion, buvavmuy opo Gao selon, "Capiuntut apud nosfagena quemadmodum & reliqui pifces. Capiuntur etiam ij(dem retibus, qui-- bus chunni. Terteítres teftudines frequentius vifuntur, & notiores funt & minores quàm marinz. Ex Qceano marinam aliquando apud mealui aliquandiu. Cum Rome etfemaliam vidi multo maiorem. In India maxima funt, quemadmodum & reliquaanimalia. Plin lib.9.cap.i. Teftudines tante magni- perficies habitabiles caías integant, atq; inter infulas (8 Magritu- do) T'afludo in. gens, Alia ingens XEAQ'NH S$a2ad!/a, Latine teftudo marina vocatur, àquibufdam Plinium fecutis,mus marinus. * : & . . - E ud! J * " - " LX Sednon immerito dubitauerit aliquis, cur Plinius cum fepius aliás teftadinem marinam Latiné voca- tudinis Indicum mare emittit, vt fingularum fu rabri przcipue maris his nauigent cymbis. Immanis fait teftudoilla quz in mari noftro ano 1520. capta efttanta; vt pueros atq; homines im- peritos terreret. ijs erat viribus vt funibus tracta homines tres fupradoríum ftantes veheret.eadé bigis vix trahebatur. Qui ceperat, circulatorum more per vicina oppida oftentabat lucri faciendi caufa. Hauiufmoditeftudinem arbitror fuiffe eam, qua olim in Prouinciz oppido, quod Tarraíconomi- Tarrafrone natur, captafuit, quantum ex eius pictura,quz etiam hodiein oppidi cemplo cernitur;conijcere licet, sapta. nifi quód pictor abfurde pedes duos addidit, aculeofque maiores etiam in dorfo effinxit.. Quanquam longealiter de eareolim fcripferint.Feruntad Rhodanum in nemore quodam inter Arelatem & Aue- nionem monftrum quoddam fuifle altera parte terrenum animal;altera pi(cem referens,boue craffius, equo longius, dentes habens in vtraque maxillabinos, enfe longiores & acutiores , in flumine delite- fcensin hominesirraebat, & naues (u bmergebat, hucex Afia erupiffe, ex Leuiathan aquatili ferpen- te & fcrocifIimo natum: tandemáà diua Marthaitaeuictum vtoue placidius reddiderit, quod cingulo fuoligatum cumin terram edaxiffer, i plebe (axis fuftibufque peremptumfait. Incolz monftrum id Taraíconum vocabant, vnde oppido quod etiam hodie extat nomen politum cum ante Nerluog, id eft, nigerlocus vocareturànemore denío, vmbrofoq;. Alij rem paulo aliterreferunt. Sed vtut res hec habeat, antequam Marthain prouinciam venire potuiffzt, Tarafco oppidum dicebatur, Strabonete- ftc: Abeft; inquit, à Rhodano Nemaufus centena circiterítadia quo in tra&u víteriore Tarafco exi- guum oppidum, quonon nifi poft Chrifttin celos afcenfüm appellere potuit Martha: fcripfit Strabo cempore Tiberij Cafarisfub quopatlus eft Chriftas. Nequeett quod quis mireturteftudinem mari- namin Rhodanoad Tatafconem repertam fuiffe. neque enim procullocus isà mariabeft; &&aquarum dulcedine captz aliquando belnz marine, vel vndarum & procellarum vi compulfz longé altius flu- Lih.9.21?- nios ingrediuntur: quod de teftudinibus marinis afferit Plinius, fcribens in Phaenicio mari haud vl]a difficultate capi, vltroque venire tempore flatutoanniin amnem Eleutherum effufa multitudine. DE TESTVDINE, (ALTERA MARINA) CORIA- cea [iue Mercuri, Rondeletius. In 44. [comento veperices quadam de T efludimbus in genere, Sr JIDETERE CIELETOM " IEXILITII EALLTMC-H-J- LITE "iis . "E r^ Aon qt y PS evdpaces Trot Jüdove. A'v&gA Jot pate bans x 9d aoro Gta. Siiv Exovmiz ' [(e] 4e 6o- rit; mutato nomine, aliquando murem marinum nominauerit, ei tribuens quz Ariítor. tribuitemy- di (eu teftudini lutariz fiue muri aquatili, vt conuertit Gaza. Verba Plinij funt: Mus marinus inter- rà Ícrobe effoffa parit oua, & rurfus obruit terra, tricefimo die refofía aperit,feetumq; in aquam ducit. Quzex Ariftotele mutuatum effe conftat : HS ugs iugom Gui Be (Oe meret oU Evae Qobuvov znOu0s wa) CALTEXE TI, X QUADUA LE en, Lou TULOBE 2 fiaéocte TE toto tt &vopvi]e 49) Gi AET quy dy ng) ei mtyer Cus c5v veo]sc eic T0 oup, De marina veró teftudine mox Ariftoteles: There: 3: x gd c JoAcotidian y, 82.ve &i5 ys. &c. — Alio inloco Lib.9.cap. 19, proteftudin? marina murem marinum videtur dixilfz. Exeuntinterram ; & qui marini mures vocan- tur. Ex quibus efficitur, vel Plinium parumanimaduertentem, aquatilis teftudinis fiue lutariz Arift. nomine De Lleftüdimbbüs. Lib IV. ^ og momine marinam vocaffe: vel (Joc magtsprobandura )teftudinem marinam etiam murem Latine dici pof- fe;atq; etiam non folum emyda,fed & v9 apud Ariftotelem legi poffe. Gallitortues vocant, ( ami term omtiem tefbPadinem ) Noftri torrugues. Hifpani tortugas.Itali galanas voce, vt apparet deflexa ex accufari- uo Graco ysAeva. Quam nunc defcribimus, coriaceam appellamns,quod integümentum habeat nó tam cettici fimilequam corio bubulo;duro nigroq; & iam concinnato ad calceos equorumq; frenos & fellas ceteraq; ornamenta conficienda.Eandem Mercurij teftudinem appello;quod eam eife exifti - mem,à cuius fimilitudine Mercurius muficam inftrumentum nobis leut , Gallis luc vocatum excogi- tarit,ex eateftudine quam Nilodecrefcente inlitore repererat , confumpta iam carne faper(titibus nerais,& obteníienem ad contactum fonantibus: cui inftrumentum muficum adeo fimile eft,vt nemo 49 fic proculeam videns capixe pedibufq; truncatis,qui non chelynnoftram theca (ua conclufam effe in- dicet:vtenim hzc;itateftudo altera parte , fupinatcilicet; plana eft lataq; : pronaconuexa, ex fex atfu - lis contexta, longis;angulos acutos efficientibus:totoambitu rotundato preterquamincauda, que inlongum & acutum definit, cui etiam inftrumenti pars gracilior(cuiinfixi funtcollopes;quibus fides intenduntur & remittuntur)refpondet.Hac teftudoà (üperiore partibus internis , alis, pedibus, vn- guibusnon differt,longiore acutioreq; elt cauda, capite offeo. R.oftri pars inferior acuta eft, & furfum recurua,fuperioris extremum in parres duas diuifum;inter quas inferioris extremum recipitur.. Hu- iufmodi roitro minusauem refert quam fuperior teftudo.Oculis eft maioribus;ante quos funtforami- nanarium loco. Caput femper prominet. Ceruix lata eft'& torofa;in fupina parte maculas aliquot ro- ,, t'undas habet , quas inepte qui deaquatilibus fcripfit pronz parti teftadinis corticata appinxit. Car- 29 nishabet plurimum anteriore in parte mufculis fcilicet omoplatarum:in pofteriore multo minus, va. bubulz fimilis eft. Tefta vertebris dorfi alligatur.Coftas latas co ntegit cutis duplex interior,corio fpif fo denfoq; féd leui , fimilis:fuperior,tenuis & alba. Sub cute pingue plurimum coaceruat. e E - Vidi huiufmodi teftudinem ad folem meníes aliquot fufpeníam, ex qua quotidie pinguitudinis libra vna deftillabat:qua, qui ceperat , ad lucernas vtebatur , eiufdem carne (alitalocobubulz.Ea ad Rvlige , Frontignanum captafuerat;,longacubitos quinq; ,duoslata. Alteram ante videramad Magalonam 5, sy captam multo minorem. Aliquotante annis vnius «conem mihi dederat Agathenfis,quitum erat E- (G) pilipus qoe ad Niceam captam fuiffe affirmabat cubitos octo longam. Carne efimulto duriore qui A fuperior.Caterumijfdem facultatibus & carnem & fel pollere exiftimo. Tbulirem.- Hic pretermittendum non eft coriaceam fiue Mercurij teftadinem , quam depinximus ab liano bane ab Ate- 59 fortaffe (imiam maris rübri appellari, id quod eius deftriptioneclarius intelligetur. Eftetiam in ma 727? ferte 1i rubro fimia, non pifcis quidem hzc, fed beftia cartilaginea; (cfc. Pide feprain yrmia tmartia pag. 878.) E ; lag Sedeam rem doGtis;qui pifces rubri maris viderunt, xftimandam relinquo. NR. T DE TESTYDINE CORNIGERA SIVE TR O- glodyticayet" alba, Rondeletius. Prmrvslib. 9.c.r6. Cornigeratum teftadinum diuerfum3 ceteris genus facit. T roglodyte;inquit, cornigeras habent, vt in lyraannexis cotnibuslatis,(ed mobilibus, quorumin natando remigio íead (4o iuuant. Celetumgenusid vocatur eximie ceftudinis,fed rarz : nanq;quafi Ícopuli pr&acuti Chelorzo- (^ phagosterrent: Troglodytz autem ad quos adnatant, vt facras adorant. Quoloco pro mobilibus alij immobilibus legunt,íed perperam, vt opinor: nam fi cornuum remigio in natando fe adiuuant,quo- modo immobilia effe potffunt?Deinde proceletum alij celttum, alij celetinum. Hermolaus aliquando exiftimauit legendum chelytium;*e ? 46v : quz vox & teftudinem fignificat & pectora, quafi ma- gnas & pecorofas intelligi voluiffet. Placuit poftea vt celetum legatur, vt dicantur celetes te(tudi- mesà celeritate : quoniam cornuum remigioadiuuant fe natando; ceu equites videri poflint, non pe- deftres. func.n.celetes fingulis equis currentes in certaminib.& equi ipfi celetes qui foli agitabantur. Sic cancrorum eft genus quoddam ;zz«: Ariftoteli: itemq;formicarum alterum, quas Plinius pen- natas vocatà velocitate. - Cornigerz teftudinis effigiem eleganterinfculptam & expreffam vidi Romz in antiquiflfimomar- B 3o more,quzà füperioribus teftadinibus non differebat nifi. cornibus ex vtrog;' capitis latere latis & longis,qualiain eo pifce funt quemantea cornutam fiue idco appellauimus, &in lyra fed in his bre uiora;in ceftudine pro magnitudine corporis lorgiora. Arrianus in Nauigatione maris rubri in teftudinum generealbamteftudinem numerat, (ed aquati. Teffudoalba. lisfit;an lutaria;anterreftris parum conftat. Egoteftudinem vidi cortice (maxima ex patte)albefcen- te & denío; quam mihi oftendit lacobns Regius, virinchirurgicis operi^us exercitati(fimus G peri- tiffimus.Eateftudo ab alijs omnibus in eo differre mihi videtur , quod in medio cortice prone partis articulationes duas habet,quales inlocuftarum caudis cernuntur, ex quo apparet animal hocin pila modum totum corpus conglobare. Sitneeateftudo Arrianialba,nefcio. neq; enim de re parum mihi , perfpecta temere quicquam affirmare volo. "o ODE TESTVDINE LVTARIA RONDELETIYS '- Ariftoteles Te&udinem lutariam;ab ea quain (dac) aqua viuitnon feiunxit, quam Murem aqua- tilem conuertit Gaza,quz diciturab Ariftorele «2« , vel fortaffe iav. Hec quam hic exhibemus in pa- luftribus & limofis aquis; foffisq; vrbium & caftellorum moeniaambientibus, viuit. Eaftcà Plinio de- pingitur: Teftudinum efttertium genus,incoeno & paludibus viuentium. Latitudohis in dorfo pe- 'étorifimilis,necconuexo incuruaccalycesingrata vifü.Et à Varino:&44Uc (aov Op AAYA 3 ud amy Rod uljuav DID 772:/), exsul eau, Vocaturà no(tris Tortugued aigue.i.te(tudo aquatilisad difcrimen tetre- &risqueduz fimiles funt, nifi quod aquatilicauda eft longior perinde acin muribus ,.à qua Marisa- quatilis nomen accepilfe crediderim. | 2n TET. | *i | Mmmm 4 Teitz 4 De Aquatilibus. DH l i fü. ts A | m " ba emn E: as E me EP Dd — 4 77 7. INIENIR w - —- P7 777 PERS d eu $77 " 7 E- VEA p Tefacoloreeftnigto, aliquot particulis,veluti tabellis pectinatim iun&tis c onflat.Pro arbitrio pe- 2o des,cau dam,capu t, modoexerit, modo recondit. Pulmones,renes,veficam,deniq; partes internas eaí- dem habentlutarie Teftudines cum marinis,quas fufius fuo loco( fuprasa T eff udine Corticata ) explica« uimus. : C . Vefcuntur infectis aquatilibus,limacibus,cochleis,herbis 1 vnde &in hortis aluntur,fed quibus a- quanon defit:eaenim perpetuo carere nonpoffünt. Cibo omni deftitutz diu viuunt;atq; etiam ab- fciffo capite.quia cum iiio fint,craffo,& vifcido fucco,is haud facile diffipatur nec cito abfümitur. rF Diu int feruande vtteneriores reddantur & conco&u faciliores. Integre in feruentem aquamin- ijciuntur,vtteftz & offa feparentur.deinde carnes,oua,caterzq; internz partes friguntur. Sanguis actu frigidus fentitur,quem he&icis nonnulli in potu dant , tum ad refrigerandum tu m ad alendum.Ij(dem & phthificis carnes cum hordeo cocte maxime funt vtiles. 13-,7] 2 BrrLoNade Teftudinibus fcripta dedimus circafinem Appendicis de Quadrupedibus Ouiparis. COROLLARIVM ILDE TESTVDINIBVS IN GENERE: quibus etiam. monntlla fimpliciter de tefhudine [cripta adduntur.cum ad quampo- eiffimur [peciem referasytnon conffet. IESTVDINVM DIFFERENT I X. ( Terreftris Teftudoauteft- "n L Aquatica,* | v Leftudo mar.XeAo4 9wAanosia. (In Tus Mus marinus.Muc juae 4i». | | Aliqui has fpecies duas non faciunt;fed vnam, Oppianus videtur diftin- guere. Apud Ariftotelem Mj; femper videturaccipi pro teftudine quz inaqua dulciagat, fiue pura,fiue limofa. EAS vtlacubus,amnibus. j n Mi; fimpliciter Ariftoteli, " | In OPE ia » vt paludibus, Teftudo » 7 dulci, lutaria, dorfo non cóuexo, &c. m: Hz fiue fpecies duz funt,fine vna; videntur vno nomineà Grecis ui: , vel ipir, vel auvc nominari. * "A 'Tefudo videtur amplius patere Latinis, quam «15»« Ariftoteli.hicenim ysazvl,, terreftrem & ma- rinam tantum facit:alias,uo3sc appellat;à recto uoc. A rchigenes xuv3a (fi re&e fcribitur)interpretatur Xx ehaylus Mpyouas, pud Hefychium legitur ipe aov Gy Apri a) Gn ay yw joov : oi Des yreAalvlus lus Voc eutv veayv. : | " Murem marinum ex Latinis Plinius tantum dixit femelautiterum:vbi Ariftoteles uus vel 00a no» minat,de teftudinibus tamen in dulci aquadegentibus loquens. — Ex Latinis folus Oppianus in mari norinat uvav yraAeT»» fp G- &c.& poftea x «acl,» feorfim. | À Eorumquede Teftudinibus inlibronoftro De Quadrupedibus ouiparis dicta funt,multa ex autho ribusrepetiuit Rondeletius:quz nos , vt erant, reliquimus, ficuti &in Ranis: quodlibri noftrinon paffim omnibusin promptu fint:& multi ea quz ad Aquatilium hiftoriam pertiri ent, coniuncta habe- re cupiant. Recentiores quidam & minus probati Ícriptores, teftudinum genus alij interteftata;quz oftracoderma vocant Grzci:ali jinter ferpentes inepte numerant: cumtoto genere ab vtrifq; differat. Corticeteguntur teftüdines;Plinio: quas inter cortice intecta Ariftoteles quoque enumeétari voluit, quemadmodum lacertz & crocodili,& reliqua quadrupedia; qua oua pariunt; & genus omne ferpen- tum:hzc enim omnia cortice o periuntur. Cortex hicloco (quammz fimilis poteft appellari,Sed.& in- terteffacea Plinius teftudines aliquando pofüit,vt libro vndecimo:Que animal pariunt;pilos habent: qua oua;pennas aut Íquammam;aut corticem.autteftam vt ceftudines, áut cütem MEME (7 od ritote« à $3 De Teftudinibus. Lib. IV. 040 Ariftoteles octauo de hiftoria dicit:Exuunt fene&utem ea quibus cutis mollisynec predüra& teftaceà quzdam eft, qualis teftudini, (nam & teftudo inter cortice intecta enumeranda eft; & mus aquatilis:) fed qualis ftelloni,lacerco,& przcipué ferpentibus eft, Maffarius. Sed quanquam teftadinesàtefta de- nominentur,& corticem eorum aliqui teftam appellant, no: quzomnia fanguine carent, &c.& teítam fi glinz inftar fragilem, malium,quz Qoxdos Greci nominant, latius patet; cum & fer àcfimiles quadrupedes contineat. Diftinguendum hic etiam c aliquando pro teftudinistegumento accipiunt: Gazaalijq; dictas,quz veluti quame fünt;cortices R.ondeletius inter Cete adnumerat teítudines: (ed hoc marinis tan dnquit media funt magnitudinis Aut potius;vt mihi videtur, non tamen proprie dicta teftataanimalia funt filiceamue habenc. Porro genusani- pentes qui pros carent,& lacertos Orticis voca eruditi recentiores ; qoaa ab Aritotele ulum; quod latini quidà vel corticem vocant.Ego proximum teftudinis genus;,aliud nó 7? inuenio , quam vt fit Quadrupesouipara: quo genere teftudinuin fpecies omnes comprehenduntur fi proprie loquamur, vtcung; grandes. nam ad effentiz ac generis ra renda. Quod (i cete re&e definiuntur animaliaa te omniatum intra fe, tum foras animal genera tum conueniet opinor,quz, vt ipfe ne maring quidem cete appellari debét, tionem magnitudo non eftadfe- quatilia, (amphibiaue)fpirantia & viuipara: (nam ce nt Áriftoteli:) teftudoautem omnis ouiparafit, cetos eadem non erit, (i quis tamen propter magnitudinem teftudines marinas, non quidem cete;fed ceta.- Ceas & rraóec appellare velit;permittemus. Oppianuslib. 1, Halieu H es 3 n ' te VT] Ceterum quedam etiam à mari interram cxeunt Et ftatim Aqgiv 3 aive eyotéAvEc Te na cramribótos a, x sevi Hoc eft: Ali 20 do,&c.nontamen hec etiam cete effe vult, dinis nomen apud Latinos,(icuti & ysaavac apud Grecos,abf. que vllo doque terreftrem fignificat, vc apud Plinium lib.1.c.57. & Ariftotelem hiftoriz 5:33. Gallana Italis ali- cübi,vtFerrariz,teítudo eft.nomine,vt apparet;factoà Graco vv. Gallanga Moafi peli. eft ranapi- fcatrix:quam & bufonem aliqui vocant, ficuti teftudinem noftri bufonem f t.cum cete enumeraffet , (ubdie: O51 xe] aby x LEA Uc1Y ep aoa Mictyoyz quando in litora prodeunt etiara anguillz, & fcutata teftu- led deamphibijs diuerfíorum generum acereincipit.Teftu- P j g g P addito, quandoq; mmarinam, quá ^ cutatum. Hifpani quidam Calandras nominant.vide fupraab initio elementi C. Setpentis facies; fibilus,oua, cutis T'eftudinis; vulgo affinitatisappellationem inuenere.Etenim Taurini lerpen tem pentem fcutellariam , à fcutella, Nos Galanam , Grece vocis veftigio, quafi censvlo. — Mixobarbari quidam fcriptores tortucam & tartarucam proteftudine dicunt. Poloni Zolvv. Albertus & ali j quidá indo&i coch!eas & teftudines aliquando confundunt, 30 Suntteftudines omnes pectore planoactabellato,feu ter cuppariam,à cuppa. alij Itali Ser gotumido & incuruo:fant capite & cerui- B ceanguineis:dentibus carent, fed roftriacieomnia comminuunt, ex Plinio hic & vndecimo volumi- ne :fuperna parte inferiorem claudente, pyxidum modo: pedib quos & exerunt & retrahunt intra corti no & paludibus viuit,latitudo in dorfo. us quaternis mulcifidis vnguiculatis, cem,quemadmodum & caput; Malffarius. Atquiteftadini luta rictergum nectumidum nec incüruum Rondeletius pingit.& Plinius: Teftudiri ( inquit)quz incc- eftpe& teftudinibus,etiam terreftribus;communia: velut quod (anguis ab hi fitnoftri quidem comparatione , non fimpliciter, (ere. qua in (eguentsbus referemus, ) Cardanus. Teftudinum generaomnia 4o queinobliquum fle&unt quemadmoda . &quiolle firmior fit, Vuottonus.(ed Ariftoteles z€; QoA3Q- Ícribitin ori fimilis, necconuexo incurua calyce. Plurima funt sdum viuunt detractus, frigidus. quod omnes roftri duritie lapillos Ccomminuuünt; àlatereadiun&tahaben:: eadem- - m crocodili & lacerts:Et cortice integuntur duro rigidóque; On «E475 y eAovis : Latinis nomen corticis ad vtrunq; ambigit.Operimentum teftudinis multis nominibus appellatur,vtinlibro de Qua drupedib.ouip.indicauimus. GrzcCi yeAoviov vocant, Nicander y& ev.fecentlores,vt Albertus, & lin- guz quzdam vulgares;fcutum, der Sch;li:vnde & animal i pfum Scbslrirat: appellamus; 8 Oppianus y«- POTIS cognominat aridósoyaw, Teftudines omnes, vtdictum eft; roftri'duritie vella pilloscomminuunt: vnde ómnes dentibus ca- rerearbitror,quod proijs reftri durities fatisfacit. Oppianus quidem author eftteftudines (fnarimas nimirum)mares & faeminas propter coitum inuicem dimicantes ; incuruis dentibus fefe lacerare: (ed a. Depulmonibus & veficis teftudinüm, vide infra in Ma -Rondeletius dentes interpretatur roftr so rina. Teftes lumbis intus adherent. meatufque geminiab his fimiliter atque ferpentibus tendunt, Maf- farius, Solaautemteftudo inter corticata veficam obtinet.in hacenim tantummodo natura caftrata eft.Cuius rei caufa eft,quod marinz teftudines pulmonem habent carnofum, fanguineum; & fimilem bubulo:terreftresautem proportione maiorem.fuperficies etiam, (2/g 9 4z»2::53: A gd v wvbv etvou a2 aad 2/»)quiaobdenfa preduraq; modo filicis eft, facitne humor difflari, laxiorem;vt ferpentibus cateri(que opertis corticeeuenit.humor enim ijs incorticemtegentem, vt auibusin pennas abíumitur, cum exiguo potu contenta fit , propte atque ita excrementi copiatanta füb(idet, vt corum natura conceptac morisdefideret, Veficam igiturteftudo folainter hec hab Go ftris exiguam admodum, Ariftoteles-De partibus animaliu quoque veficam & renes reperit:quas pattes eis Ariftoteles negabat. Tortuca (inquit)eftduorum pedum(um qua fmlitudine apud no[ffras ettam nomen inue fimis quafi teftis tegitur, quibus adeo (e induit, vt di offit. Teftudines omnestenui voce & abrupta ftrident, fiuein mari,eri gerefeampliasnon queunt, minuunt,Cardanus.Teftudines incoitu euaporarique poflit per Chrnem r exanguem pulmonis naturam: ulum,& vas quoddam capaxhu- etea decaufía: (ed marina amplam,terre- m3.8. Rondeletius in Teftudine lutatia Author libri de natnra rerum: "Ho qtadyapes) caput habens vt bubo, (farte efe: nam à bufünts ali - "i:)caudam vt C s(2t ferpenspotia:) duobus fcutis durif- füperueniunt,Plinius, iculter etiam validiffimis idibus perimi Cardanus.In dorfum fi inuertantur,fiue interra, C Author Grzcus incertus.omnes roítri duritie lapillos có- Vtriufq; generis ceftudinu m putaminain laminas fecatiad o pera, vtad pocula aliaq; va(a, (inquit E, . Vuot- E: 9jo De Aquatlibus. Vuottonus;) perfpicuum eft ex Martiale in Apophoretis de Guftatorio: Femineum nobis cherfon fi credis ine(fe.Deciperis:pelagi mafcula preda fimus. Fortaffis autem vt in pleriíq; alijs animalibus e- legantior& pulchrior cum alias;tum colorum genere ac varietate,marium afpectus eft: itaexteftudi- nibus etiam mafculis putamen preciofius.nifi quis fimpliciter marinarum putamina,terreftribus pra- ferriarbitretur:quoniam cherlos;id eft,terra,) vnde cher(zz chelonz Grecis dicuntur, )à Martialino minatur.Án terraomnibus nominibus femper eftfaminea? mare veró etiam mafculum, vtin Oceano, Ponto, Neptuno, Nereo.Plinio quidem authore terreftres ceftudines in operibus Cherfinz vocantur. Sed potius terrenc marinis preciofiores (ant:& fi Domitio interpreti Martialis fecus videatur,fed fine authore.is etiam guftatorium interpretatur menfam vbi gufítabant, Accipe lunata fcri ptum tefludine fignü, (forte fima.) Octo capit: Veniat, quifquis amicus erit, Martialis ibidé de Subadio:Domitiustri. !? cliniumteftudineum in fpeciem ftibadij interpretatur. R adiant teftudine poftes,Maro.in Adulito op. ido maximum emporium eft Tróglodytarum & AEthiopum. deferunt plurimum ebur,celtium teftu- dinum,&c. Plinius. Iuuatludere impendio, & lufusgeminare mifcendo iterum,& ipfaadulterarea- dulteria nature : ficutteftudines tingere, argentum auro confundere, &c.Plinius vbi de purpurztin- &uraloquitur. F CTeftudinesomnes fuaui funt carneiuxtaom oplatas & inferiora crura.Cardanus. T'eftudinis carnes pauce efitatz,tormina pariunt:mulce vetó.purgant;Hefychius in H^»: vbiualy, pro H' 4j, perperam fcribitur. Ouateftudinisin cibonoxia funt: Auchor de nat.rerum:;qui etiam ex Ambrofio citat,renes teftudinispofteius mortem nudo pcdecalcatos veneno ftatim inficere:ipfam veró viuentem veneno carere. 20 G Devenenorenumtcf(tudinis, lege proxima fcriptain r.Indoctus quidam librorum Rafis interpres, ceftudini remedia quzdam adfcri bit,que adlimacem pertinent, ca.7 ;.libride remedijs ex animalibus. Teftudinum fanguisad comitiales datur,Plinius. Ad malum mortuum: Teftudines contritz inforti vino vellixiuio coquantur:& pinguedine fupernatante colie&ta, vngantur tibiz , Rolandusin fine quarti Chirurgicorum. ; Teftudo dicta eft,quod tegmineteftz In modum camerz ad operta eft, Ifidorus. dee£oiov & d£omov (1d; eft domiportam) cochléam & teitadinem interpretantur, Varinus.alij aliud quoddam animal.vi - defuprain Cochleis in generen .a. initio pag. 235. XzAoy pifcis eft Achenzo , &mugilum genere , pro x, eov) eft, Labeo. Teftudineslocadicunturin cdificijs camerata, &c.Nonius.Saxa quibus viridis ftil - lanti vellere mufcus Dependet, fcopulifq; cauum finuantibus arcum Imminet exefa velutiteftudine * concha, Calphurnius. Deteftudine mxchina bellica, multa protulimus in libro De quadrüpedibus viuiparis,in Orygis & Arietis Philologiat& rurfus in Teftudine libri de ouiparis quadrup.De tcftudi- nehelepolilegesapud Vitrnuiumlib.ro. c. z.& Philandriineundemlocum annotationes,in quibus Ammiani ex lib.32.de hac machina verbarecitat Tectum teftudinatumin quatuor partes deuexum eft vt pedtinatum in duas, Feftus. Vtraq; hectectorum forma noftris etiam in vfu eft;& fuo apud materia- rios fabros infignis nomine.De Muficoinftrumento quodteftudinem Latini, Greci chelysi appellát, dixi alias plura.A?»' Ze [4 Naro AoxglstustIe y Lc Inrrominatus apudS$uidam in *;5;». Mercurius Apollinis boues furatus , pro ijs chelyn; ideft lyram quam ex oftraco teftudinis confecerat, ei dedit. A T0 0Up xy $'yoVs i Doputis o 20 Tiu) y eAcivlus y XEAve Uesaüv aria xi9oeo: ERAT PT Er 1] S EVI Ügpauev pig wy iuc 40 «EAS cet v ad y cadi Gà wwe A egy a miaiqty E outicy 3v o0) K rro uovi y osplazem eic Avrgov aO" ev xA expev &xeiys (da o: Euftathiusin Odyffez à. Vide etiam infrain Proprijs. Anacreontis & Pindari &couiy£ ab Horatio teftudinis nomine celebrata eft.eadem & chelys eft, Mercurij fortuitum inuentum,addita Magadij ar- te; Ccfar Scaliger.Rondeletius Mercurium exeo genercteftudinismarinz, quodcoriaceum cogno- minat; Mercurium chelyn fuam concinnaffe conijcit: quod ea pre cateris inftrumentum hoc Mufi- cum quadam fimilitudine reprzfentet. XeAdiv,quare moxin b. Id quod naui poftremo füb carina, vt átteriea non poffit;clauis N tidie £vsuo nominatur Pollux, Xeau:s eft labium : inde »e2vvoibus, cui labratumidiora prominent, Euftathius, Cete Indica maxima funt. Xeaudl, 35 Toc. 6v TER CAD E06 Cg 6 £Elianus deanimalib.16.:2.Cheloniten lapidem, recentiorum aliqui cum batrachio feu boracecon- fundunt.quodfi chelonites eft, quem "Tas kleinen bratten[letr) hoc eft, minorem lapidem bufonisaut go ru beta nominant;vt Ge.Aericolz placet:forfitanà figura hoc einomenim pofitum fuerit, qua foris in €ocurua conuexaque;intus caua fpectatur, ficuti in chelonio,hoc eft putamineteftudinis, * Exteftudinehieroglyphica fymbola aliquotPierius Valerianus interpretaturlibro Hieroglyph.z1. nostitulos cumbreuiffima fingulorum interpretatione in dicabimus;qui funt:r. In potentioris ditio- hemredactus:quoniam teftudo Solis exiccata radijs, cum ingurgitem redire nequeat;capitur.ad hoc denotandum in aqua fummo pingiturteftudo.2.Fortunarum contemptus : Pingiturhomo naufragus inteftudinis eiufmodi agitatz fluctibus tergus infiliens, folari addito radio.5. Virginum cuftodia. Ná Phidias cum Veneris fimulacrum Eleis exauro & ebore conficeret, teftudinemaltero eius pede preí- fam appofuit , &c.Confüeffe veró mulieres teftudineas fecum imagines geftare, quas Veneridedica- rent,ex eo eft manifeftum: quod Theffalz matronc Laida meretricem illam inclytam ligneis teftudi- nibus zelotypia cOcitatz interemerunt in templo Veneris,magno populi conuentu: ob quod facinus erexere pofteatemplum Veneris profanatz,qua nefandam czdemin templo admiferant,vt conf-íTio - ne Íceleris, veniam petentes deam fibi placarent. Antifthenes anfam nactus eludendi Athenienfium vanitatem,fe nunquam foloin quo nati effent exceffiffe gloriantium: Commune hoc, inquit;habetis cum teftudine & cochlea. 4.Munimentum.Sic enim teftudinis corticem natura muniuit,vt contrate- lapoflitipía perfe fufficere,& iniurias propulíare. Hincanfa data adagio, quantum mufcarum folici- ta eít teftudo.Cuius ominis felicitatem fecuta Cefariana familia, domeífticum eum morem habuit, vt. paruuli domus eius in teftudineosalueos excepti lauarentur. Quapropter Ceionius Pofthumius nato. jam Albino filio, cum ingentem teftudinem à pifcatore muneri accepilffet, vir literatus iam inde ma- . gnam fpem concepit de futurafilij nobilitate. curari ito; reftudinem iuffit , & infantuli minifterijs dicari,Exem plariaHori qua imprella circunferuntur,in huiufmodi fignificatum Zervy 9 ésto habent, inter- H.a » 9" EN 2:3 o z zog e orEI De 'peftudinibus. Lib. I V. fl interprétefque cotüttiicis os reddidere. fed in manufcriptis codicibus Jorvy Q- legi,quod facitad han fententiam.teftudines enim orygas appellatas; «75a 7 ov]e» , quod fodere eft; vel excauare,apud Vi - tcruuium legas, &c. (PFetraaius non tefludinem aviemalfed mmatbinam bell. 9,07ycerm vocat.)s. Mors difficilis: Hominem letalibus vulneribus quantumuis alte acceptis difficillime morientem, per teftudinis ab- fcitfum caput apte pinxeris.quandoquidem tantajneftéius carni viuacitàs,vt earum caput, picfértim- que marinarum;auulfum bufto,conniüentes aliquandiu oculos oftentét,cónniüeatq; adadmotam ma num.quinetiam fi ad os eam admoueas, mordere etiam adnitatur; 6.S€ üities. Adeo enim lentó gradu mouetur teftudo,vtin prouerbiam emanarit in fegnes & pidros:Hinc Blautinas Aegio:Teftudineum hunctibi iier gradum,inquit, fi fuftem fümpfero.7.Sunt qui mordaciffimuin hominem atque e- ro gregié ma baee teftudineum caput exertis dentibus intelligi velint. nam teftudo omnino eito- re omnium robuftiffimo.8.Peloponnefij. In Peloponnenfium nummis teftudo cüdebatur,vt legere eft apud Pollucem &c.Vnde obolum Eupolisxa»uyfawio dixit; Hucüfq; Pierius. - imu Chelonophagi.videin'Teftudine marina.Teftudinis di&i promontorij Pai fániás in Átticis memi- $n nit.Chelydoreus mons contiguus eft Cyllenz. ibiinuentam teftudinem Mercürius excorialfe, & lyrá roprin. exea compofuiffe dicitur,Idem in Arcadicis.apparet autem compofitüm effe nómenà teftudine & do- .nofactam enim inde.]yram Apollini donauit. : XeAdViOy f ropriéteftudinisteftam fignificat:transferrür atitem ad cancrorum quoq; cruftam. A fferi . b nalocus e in Tenedo:vbi in paruofluuio cancri reperiuntur, a exui dto oetdjee, Odnraéiov yorrzs ^ x9) weAEte iu Qs, Suidas inr. Plutarchus in libro Cur Pythià non am plíus carmine refpondeat, A's£e1ov zo locumillum nominet;it quo folo cancri nafcantur 2 F4 X SAtVic) TUTOV TTEAEXEGT E OV TEC. vnde etiam Te- - nedij bipennem Apollini confecrarint.De prouerbio Tenedia bipennis,plura Erafmus.4ilianus de a- nimalibus 16. iz.echinorum marinorum quoq; y:A«'ia dixit. Plinius in Adulito oppido trádit raximü diri. elfe emporium:deferri ebur, celtiura teftudinum,& c.vbi celtiuin aliquis pro chelonio dictum conie: 9* Me cerit:quanquam lib.9.c.10.cornigeras teftudines apud Troglodytas pritiatim celtium dici fcribit: vbi diuería lediones funt;celtinum;celetinum; Hermolaus celetum le gi. —-— VASA O4 Tlovilur: x&Uxsc woegmas s clle TE" eAd vas Euge; Ámmianusine pigrammaáte, dere impoffibili.Si- hi euis huiceft, Citius teftudo leporem prauerterit. — Teftudine tar: ior;próuerbialiter v(urpatüráb -Exaímo. d TRUE i «s "COROLLARIVM IL DE TESTVDINE MARINA Jcon bac repetita eff ex librono[lro Be Quadrupedibus omparis Venetdsefféla: nullellarum, quit Rondeletisd exhibet fimnilis."Dentibus quidem tefIndenes omes cavere Rondeletius aitzvt fefpicer.pi&lotts enipa uon vetle dentes buic noflra iconi atributos Oppiauitamen tous tharsdentatin eit £L A f APA PET Teftudines imaritiz , & quein dulcibus aquis eiit; £eriete differünt: feu forimam;vitam, thagni- À tq dinemue afpicias:feu quad trauslate alterütrinque nog viuánt,Cardánus. o Sa^ - pos (ideft 1 inihi ' Aus 9j2 De Aquaculibus. Mui marin Ntas marinus) à vulgo perperam su3iov (malim eum tenui piov )vocatur,Euftathius. - Saluianusmu.- rem marinum teftudine marina difiungit: quod quidem diligentius mihi confiderandum videtur. Oppianus quidemlib.r.Halieut.inter amphibia nominat aiagriboeoyam Ax exavluo , cum prius pay AX oemriy *»9- adnumeralfetijs quz in petris & arenis pafcuntur: vbi ijfdem muribus contra hominem & pi- Íces pugnandi audaciam;non tam magnitudine fuafretis, quam validiffimz tefte & crebris in ore den- | tibusattribuit. Rondeletius tamen teftudinum genus omne dentibus.carereait, An Oppianusroftri marginesimproprie 23óvzac dixit?fic quidem Rondeletius interpretatur,dentes proroftris ;in Oppia- ni verbis de teftudinum mar.coitu:qua funt,zoavyvaualoim dan A?ajAs Bazlsc».Muribus quidem ma rinis hzc interpretatio non poteft conuenire;de quibus Oppianus:?'ià 49d zvxivoiai zrezroiló sec tov das. roftraenim nec zviuvo,nec &àoy dixeris. Quod autem Vuottonusteftudinem lutariam, eandem muri r9 . marino facit;ex veterum ac recentiorum fcriptis facile redarguitur.De vocabulis MUcs 4uUc, dude vnde pluralis numerus z5ó:c & £43ss multa protulimusin lib. de Quadrupedib. oui paris, capite deteftudi- nib. que in aqua dulci viudt.pag.39.Mus mar. in terras( 44 affarus legit terra e "Mrefe.) [ctobeeffoffa pa rit oua, & rurfus obruitterra:tricefimo die refoífa aperitfoecumq; in aquam ducit; Plinius. Quodau- tem Plinius hic de mure marino(inquit Maffarius, )Arittoteles de mureaquatili,id eft/Iutariateftudi- ne teftari videtur.ait enim lib.;.de hiftoria: Mus aquatilis fiue teftudo Intaria (Grace fimpliciter H' 86 uu, c.33.)in terra fcrobe effoffa doli; amplitudine parit oua,&c. Deteftudine autem marina fübfequenter fic loquitur. Teftudines etiam marina egre(Íz interram pariunt oua auium cortalium ouis fimilia,& ' defofla coopertaq; incubant noctibus : ouorum numerus maximus eft: nam ad: centena pariunt oua. Rurfum Plinius: Exeuntinterram & qui marini mures vocantur. Hic etiam(ait Maffarius )per mari-. o nos mures,marinas teftudines intellexit. Videturautem teftudinem lutariam inanimaduertentér pro márina accepifle:tametfinonignorem , & marinam teftudinem oua parere in.terra ex eodeni Ariíto- . - teleibidem dicente:Teftudines etiam marinz egreíIz interram,pariunt ouaauium cortalium/ouis fi- milia, &c.quod item Plinius de marinis retulit.anquit enim: In terramegreílz in herbis pariunt oua auium ouis fimilia, ad centena numero:eaq; defofla extra aquas,& coopertaterra ac pauita pectore;& complanataincubant noctibus .edicant foetus annuo fpatio. vbinontricefimo die repetere;refoffaq; aperire , foetumq; continuo ducere in aquam,vti inferius: fedannuo fpatio fostus educare dixit, quod Ariftoteles terreftri ceftudini contribuit eodem locodicens: Teftudo oua durioristeftz & bicolora. edit,qualeouumauium eft:eaq; defoffa & coopertaterra,ac pauita & complanata incubat, crebrius repetens,feetumq; fequenteanno excludit, Hucufq; Maffarius.Non wiscin plurali, fed u$3s« & ipuà:« vocantur, Hermolaus atqui Oppianus dixit uozvin genitiuo plurali, cum fecundum Hermolaum uv- * * Soy. velinvedlo» dicere oportuiflet. R ondeletius apud Ariftotelem non uic neq; ucd[ee, fed £a & ?uvd]ses legendum contendit:quanquam lib.1.de partib.c.9. dave legatur.Egoitadiftinguo. vt jc apud Oppia num & Theophraftum in libello de pifcibus & Euftathium,proteftudineaquatili recte legatur,gene- re mafculino,declinandum c; purum, non-aliter quam cum quadrupes viuiparum animalculum fi- gnificat.éu; veró vel 44Jeoxytonum foemininum;declinandum per vd|O- , vt chlamys. Apud Arifto- telem quidem cum uw: & uale facminino genere ponantur;cum R.ondeletio uc & tid|e legerim. Mc etiam(non expretfo genere)legitur apud Ariftotelem 2. 1. inter quadrupedes ouiparasliene paruo:& Plinius uz legit;5cum murem bis terue tranftulerit. Vuottonus in Plinio(qui emydas, teftudines dul- cium aquarum facit, & à lutarijs diftinguit,)legit hemydes,& in Ariftotele quoque aipvd[ectego emy- ato des,& «i uud|gs vel potiusiuvdle. Omis fcribiturab interprete Kiranidis:omidiumà recentiore quo- dam. | Teftudo marina cortice tegitur.fimilis eft terreftri ; prater magnitudinem, & pedes,quos vt phoca habet. Tanta oris duritia,vt lapides comminuat. Sim In fuillo fimilem ventrem habet.Iecur eftei vitiatum.Teftes intus lumbisadharentes habet, A ridtoteles diüerfis in locis,citante Saluiano,tanqu& omniaad teftudinem mar.pertineant. lienem quidem paruum habere non recte ex eodem (hiftoriz 2. 15-)teftudini mar.adícribit,cum aduu)pertineant. Devuluaeius videapud eundem Hiftoriz;.1.De dentibus lege fuperius in 4.Pulmonem habet teftudo mar.carnofum & fanguineum: (idcog; calidum & fiticulofüm: ) terreftres vero magnum , (&idcircocalidum;,) quamobrem veficas habent, fed hec paruam,illa magnam, Arift, de partib. 5. 9. parenthefi incluíae Ícholijs Ephefij adiecimus. In hiftoria ve quidemanim..16.philofophus foli marinz teftudini ex ouiparis renes & veficam tribuit. Teftudo pulmonem quamuis przgrandem , & fub toto tegumento habeat, fine fanguine tamen habet,Plinius: nefcio quam recte.diftin&ius eadem Ariftoteles de pattib.9.5.vt modo recitauimus,vnde Pliniü trans tuliffe non dubito. Vna quam cepimus in portu Tenario,qui nunc portus Qualearum appellatur.tan- tam duritiem in ore habebat ; vt cufpidem ferreum iaculi perfringeret, Maffarius. s Calonaciteftudines inueniuntur tante vt vel magnas naues zquent;in quibus multi hc hi poffant:colore prorfus albz. Tales ipfe multasvidi,Io.Monteuillanus. - Jd C Teftudines marinz,quaz potiffimum algas depaícuntur, erucas marinas plurimum appetunt, Bel- lonius.H' s sauyn he moie du Incertus author Grzcus,cuius de animalibus libellus manufcriptus a- pud me extat.videturautem deteftudine marina f; entire,quz pulicibus vefcatur marinis.Idem author: E marina teftudine(inquit )terreftres quoq; nafcuntur, egre(fa enim à mari,ouain terra componit. ex ouis autem quecung; emittit ita vtad marevertantur , teftudines marinz prodeunt: vt contra ex illis quz terram fpectantsterreftres. Mihi hzc verifimilia minime funt. Coit marina mare füperueniente; JOB. st , 2d nes ve- éo ficut & terreftris, Ariftot. Teftudines mar.coeunt ficuti phocze;& interracanes. hec. enim fingula diu immoranturin coitu, parte polfteriore connexainuicem, Oppianus, Muris marini fectus inter initia v lu carent:ficutifactus omnium fere aquatilium, Obfcurus. E Teftdinesquatuor pragraudes per Guaicanum pifcem inIndia captz. Videfuprain Guaicano;e- lemento c.Pifciculos paruos viuos;filo confutos; quos comedit Barchora (zdes£ T effude marina )& per illos de prehenditur; pifcatores in mare proijciunt:. uidum effugere non. valent, (ed pariter fluitarit, Parchore morfibus patent-hizc vero dum vnum poltalium Acglutire labori PASEOS p MASBIRS, De Teftüdinibis Lib. IV : De Teftudinibus Lib. IV. of lenditur, Albertus. | Chelonophagi in quos v(us conüertaht teftudires; leges mox in H.ibteE Pro- . É De ciboexteftüdinibus marinis inuenies quedamyfupra in Calandta, elemento C; & mox inferis idter Propria nomina. Teftudinis iecur omnino vitiatum e(t & totum córpus praudmi témperamenrü fortitur quemadmodum & rana rubet, Arift.de pattib.j.12.hóc forfitan verum eft de teftudine mari - üiainquit Vuottonus.namterreftrium carriesad remedia mandunturSaluianüs étiam hec Ariftotelis verbadereft.mar.accipit. —— ADEM Iuris rais i a. 2 M bo uo Lm | Apud Chelonophagos in Germaniz angulo infula ttes funt deinceps; quatum vna Teftudinum H.a. .. appellatur. hiteftudinum teftis conteguntur(i.te&ta inde corificiuüit,) qué adeo magna funt; vt vel in. Propyédy 1? eisnauigert.Carnibus vefcuntur,fuperficiebus cafas tegunt, Ex Strabone,In pelago propo dpquk Agatharchides in defcriptione maris tubri)quod alpérum & hybernum valde eft; tel udinum inulti- tudoincredibilis, magnitudine & latitudine excédens; náfcitui:que quidem inarinz à nobis omnibus exiftimantur,Pafcuntut he no&uin profündo: interdiu veró ad oi traüquillag, infularum|loca quietis caufa fe conferunt:quiefcuntautem (5x asa) üblimes Soli expofita,nauiculatum quadam fpe éie; (Tou? xevreouóbaudiunnc ropO uda Gualo m és 13 das conficiBnr naui hs s E tarundem emmirum tefindinam refe, fisniles.) Has eotempore incolz,atte,ftudio,fünibus ( wgpidraus) in lits ejjciunt: & interioribus | quidem vefcunturomnibus;paulifpet ad Solem affis:putaminibüs veró ad domicilia füa & tügutia v« tuntur;quz in locis editis decliuia conftituunt.ad hauigandtm quóq; (v9 c5v diia uc s ad traictbones ) .. écaquationis gratia eorum vfus eft. Itaq; ex vno animali hauis,domiciliuimi, vàs)& alimentum eis fap 20 petit; " 5 - | í *à * "Troezenij lege vetabant pifcari aut attingere polypum,& teftudiném marinam, Euftathius, h. AE he: iB |COROLLARIVM tii, DE TESTVDINIBVS MARI. "UE s o muderfr, fus fnpherter.frue pro vegiouum duntaxat gy magmime is nud ! dinis diferemiats 3 R.ondeletius Teftudines marinas duorum generum defcripfit:vnam Corticatam;alteram Coriace« ám vel Mercurij cogaoiminauit. tni d EAM. "aliut oa etrCircala probanem infulam maris tnagni, T eftu dines in triari procreántur:qtiarum vniufcuiufque 3 faperficies(3avseoy y exoverov. integrum tectum przftare poteft, nam fingule teftzad quindecim cubi torum magnitudinem procedunt:vt füb eis non pauci habitare queant, Aelianus de animalibus 16.17. Ecrurfus: Nymphislibrorum quos confcripfit de Prolemeis nono,author eftin Troglodytide Teftu- ' dinum tegmenta reperiritanta, vt fingula fenos medimnos Atticos capiant. Quanquam autem dubi. tari porefbterreftres ne an maring hz Teftudines fint: marinis tameneas adiungere placuit, quoniam 5 Plinius quoq; Troglodyticas Teftudines marinas commemorat. Vide etiam inferius in fine Corollarij v.Deteltudinetertreftiri, "A | nc— Aspidochelene , Zutyron & BArchora, defcripte nobis fupra (inter Cete diuerfa ex recentioribus; pag.z10.& »i1.) 'eftudinum marifiarum generisfünt. Noftri ifcatores pelagios & é profüdo mari pi« ab Íces,eos elTe putant, qu! raro capiuntur; vt funt precipué boues marini; & milites maris,qui enfes ha- " bentinfronte,& galeas in capite, & fcuta fuper dorfüm:füntautem tortucz maris, Albercus lib.7.eá - dem veró alibi Barchoram nominat. Afpidochelones nomen à fcuto & teftudine compofitum eft:Zidi« ronietiam 3o Ifidorus fcutim tribuit, Longe vero alius eft (cutatus pifcis, quem Orbum fcutatum R ondeletius vocauit. Oftracorum(id eft Conchyliorum) quedam funt magna;que dicuntur Arabicà Barcora:quadam parua;quz Arabice dicuntur Sades,Syluaticus, DeSadesnomineiam non cóftat, mihi Barcora vocabulo etiam Serapio vtitur, pfo teftudine: quam oftracodermorum generis effe iam ante negauimus. ! ( Ex Teftudine marinafinxerunt mon(trum;à quo Vitulus marinusauriculas habens preter veritaté, . deuoratur; Rondeletius Olaum Magnumnotans.nosid monftrum ex Olai tabula pictum dedimus fu. $& pra.pag: 218. falliturautem in eo quod vitulum auritum ab eo pi&um ait, 50 | | UN «t COROLLARIVM IV DE TESTVDINIBVYVS. nb iie lei Pai | dulcium aquarum ,Lutaria c Fluuiatib, TW Pl "1 .. Quzlutarig Teftudines,fiue Mures aquatiles vocantur, indulci aqua & lntoviuunt.Has Áriftote- Á lesomydas fiueemydas (:Debis vocabalis cj» Latino « Mes marinus (et aquatilis plura lezes fapra n T effudime — maar. Corollarta A. )appellat:& funt ceteris minores. Mediolanenfibus mirum in modum expetite. Fuit & teftudo quidem fluuiatilis trium cubitorum aliquando vifa; vt Nicolaus Damafcenus refert, Ma[- farius, Alrach fecundum expofitores Arabes eft ceftudo fluuiatilis.alij veró dicunt effe fpeciem pifcis. Andreas Bellunenfis.Lutaria feu Mus aquatilis cortice tegitur molliori.renibus & vefica caret, "Roz- é deletizzs babere affari: :)lienem exiguum habet, Arift diuerfis locis.In cceno & Pus viuit, Plinius.Ex minori genere teftudines lutariz, (iue mures aquatiles di&i, nifi n aquafpirent, intereunt. & parere tainen educareq; (vti retulimus)folentin ficco Matlarius. Ad comitiales datur muris vel ceftudinum Íanguis,Plinius.Omis marinaapud Kiranidem legitur lib.r.elemento vltimo.vbi & magicis quibuf- dam oftentationibussquas referre piget;caput omidis adhibet. Quidám(inquit)zpid|s vocant:eo quod ' inhumeris magnam vim habeat.nam ZpG- eft humertis. Et ab initio eiufdem elementi:Omys marina efthybenbras: aliud autem hymbros,tenue animal,cibo idoneum, quod vocatur menida.Sic enim co dex nofter in plerifq; deprauatus habet. Si quis fomniet (e omidia & oftreas comedere , velalia huin(- modi , in morbumincidet, Obfcurus quidam de fomntjs fcriptor. ( . In GangeIndiz flunio teftudines na(cuntuz; quarumte(tanon minori miaenitudine fit quá dolium capax viginti amphorarü, Zlianus De animalib. 12.41. Et rurfus 16 14. Teftudinis Indice & duuiatilis tellanon minor eft quam fcapha iufte magnitudinis. decem enimlegutainum medimnos capit. "y DE DELETE S Nnnn COROL- 42 054 ... De Aquatilibus. CORÓLLARIVM V. DE TESTVDINE TERRESTRI , Terreftees (ant formofiores, cortice politiore, in montibus & nemoribus bortilq; degentes,quará carnes cibo lumptetabefcentibus remedio e(fe traduntur. Sunt & alix terreftres teftudines.cherfina vocat; in defertis Afric rofcido humore viudhtes, Malfarius. Ex recentioribus quidam teft; dinem terreftrem,murém quod; cérteftrem vocat.egoapud authores de aquatilibustantu m,(vt matinis,flu- B uiatilibus,luzarijs,)hocnomen reperiri puto. T ettu dines in Libya funt, ezeq; montang,& aípectu cri- fpiffim:z quarum teffa barbitis eftaccommodata, 4&lianus de anim.17.14. In Libyz defertis curruum C magaitudine vifeadz funt.Interdiu fubducte fub fua teca non videntur.Noctu procedunt in paftum h. adeolento gradu, vix vt mutarelocum videantur.Narrantfabulam: Appetente nocte; viatorilocum aliquem à feris tutum captanti oculis, vifam teftudinem. Quam tumulum ratus(mufco enim obfita e- rat)confcendit, atq; in escübijs aliquandiu fuit.Somno deinde opprcffus , vbi noctis & quietis idem finisfuit:& ille fefe alijs inlocis(procelferat enim illa Jetfe intellexit; percepta beftiz facie, admiratio nem cum fcientia nouz nature cómutauit; Czfar Scaliget;ex Io.Leonis Africani lib.9.de Africa. E Terreftresinfyluis habitant: qua, vt creditur, herbis & rore vitam ducunt. Hascanibusinuentas F rufticiadcibum transferunt.In cacubum, feruente aqua; conijciunt. femico&z & exemptz, confra- &a teftudine ,ablati(q; inteftinis ac pelle, iterum,donec exacte coquantur,;in cacabum ad ignem po-. nuntut. Co&as pipere,croco, vitellis ouorum diffolutis,fuffandes.»unt qui ex alliato vel ex falfa com edant.Boni funt alimenti:& fine moreto,medelz vim h«bent,Platina. a7 C Suntquié marinateftudineterreftrem quoq; generari putent. Vide fupra in Marinis s G Adintolerabilem pruritum: quum neq; venz fectio, neq; defricatio aliqua quicquam profuiffet, *? quidam ex huius remedij v(u malum exuperaru nt: Teftudoterreftris viuain oleo coquitur, & ex oleo icorpus inungitur, Aetius.Si vteri valde trangularintteftudinis iuxta mare nate obolos cres in vinial . bi hemina, v.l cyathis tribus tritos,bibendos dato; Hippocrates lib.2.de morbis muliébrib.(ed dubi- tari poteft deterreftrian marinateltudine fentiat,cum hec quog; in ficco pariat. ! - H.e — Bcotijtraducuntur;quod face autalio ignis fomento vulpibus teftudinibusue alligato,quz vellét incendio perdere folerent, Suidasin Nez. » ub. Tisrvpinss qua(damlegimus in quibufdam infulis reperiri , de quibus dubitari poteft;terreftres neanmarinz fi..t. Ad Troglodyticer tegionem mult (untinfulz in alto(mari Jin quibuszeftudo plu rima, Plinius. X A2 | TE VQUCOVITDYTIEAS gu à EA vue vag- S qgóLo uAlon Tic ayeoxeidjo as eluriie T Auevexiic, Ar» | tianus in Periplo marisrubri. Sed he videntur ad marinas referenda. Vide fupra in Corollario tertio Deteftudinibus marinis diuerfis. | NOS ECUPUEOCPUIY IS ROONWNBETETIVS De bi icontbus lege qua autotanit anibor cirea fem Capitis. 46 Lr 9, P. Es & 719» appellat Athenzus, quid ab Holothurijs differant;iam diximüs, Noftri bechus vocant.Plinius Grzco nomine vfus eftnifi quod feeminino genere extulit;fi non mendofi fint co- 5e dices noftri;in quibus Tetheas aliquot locis reperias. | Ariftoteles lib.4.de hift.c.6 .cumqualis fiteoram tefta; quoque modo faxis adhereant, expofuiffet,. fufius reliquas partes perfequitur.Duo,;inquit foramina habent, à fefe diftantia, valde exigua, ita vt fereoculorumaciem. ugiantquibus humorem reddunt & accipiunt. Corio fj poliatis primum apparet. membrana neruof(a, corpusambiens , carnemq; ipforum totam continens: nulli € ceteris teftaceis fi- milis,in omnibus ramen fui generis eadem. Adharet hac vtroque ex latere membrane circundanti,& quaadharet;ar&tius id in vtraq; parte eft videlicet qua tendit ad meatus foras ductos percorium, qui- bus hauriri & emitti humorem diximus;quafi alter fit os, alter excrementi exitüs;alter craffior eft,al- tertenuior intus cauus vterq;, inter hos modico intercedente1nreraallo. Hzcex Ariftotele, quibus paucaadijciemus , quo notior fit Tethyorumhiftoria. Ea non Íolum petris, fed etiam oftreorum no- 6€ ftrorum teftis affixa funt, & inijídem veluti tumores duri effe cernuntur. Oui gura funt, aliquando: longiore Tefta extrafufca,inzqualis & rigida, intus argentea,lcuis.T'ethyorum cato membrana albz inuoluta ventriculi formam refert , rotundam fcilicet & oblongam, meatus craffior & amplior gulz Dein, propottionerefpondet,alter minor podici, Vterq; colore eft rutiló vel rufo, reliquum corpus croceü, Idtotum corpus corio nudatum feorfum depingendum curauimus,quod ex duobus dag us eminé- tibus,quos modo defcripfi mus;agnofces. Reliqua Tethyacorio fuotectaadherent.Quum digitis pre- mituraqua per meatus exilit;alioqui fenfum fugientes. G Ijsineitíaporíal(us cumamarore coniunctus, ob quem detergit,flatus difcutit, vt non fine ratione Ícripferit Plinius;lib.2.c 9. Tethya torminibus;& inlationibus fuccurrere ,& tenefinum diffoluere, zenuimg; vitia. I "— DÉ De "Tethys. Lib. I V. 955 DE VERTIBVLIS, SIVE TETHYIS, BELLONIVS. Tethyafiue Vertibula Venetorum vulgus Spon-.— Peitibalaintegra. Uertbulaaperta, — A. ' ghas;hoc eft fpongias nominat. - | Eaàrufticis in FA pifcario vulgo divendi folent, magaitudine ou1 gallinacei : que (1 manu paulo vio lentius comprimas;fycingz modo 1qnam longiffimà exforamine parum ad latus fito eiaculanturtin Ocea noadlitus Gallicum frequentia: aiibiautem nufíquá 10 (quodíciam) edulia:qua tu per(epe oftrearum teftis f adherere Lutetiz videas. Vulgus Graecum Spherdo-f clesnominat. Propria sppel'ationecalli 3tergorisQ2 callofaduritienomiuantur, Lui membranaintus ac X, —— foris conteguntur, quz polteaquam diu extra aquá Xy conftitit,tum rugascontrahit. — Parsautem aliaqua velinftrumentalis, vel feutoria dici poiliGnulli ozm- ninoinhoc exangui percipitur, SADSPE EON j NNUS PEN, S z n Jcones bayeadem ne fint, cum js quas "Rondeletiss de- eit con(yderandume , | a0 COROLLARIVM,. feones quatuor bie pofftaa olim Cornelius Suttavdus mifi : qa velethyaeffe videntur yveleoy em natura propingeua, Duas masoves (angos maranos cff: aut eocari in fealvay addebat y tefla dura anclh[cs. Colore,ut pitlos accept, var«o fuoi, fed magna ex parte f 4fca. qua vero in maxima vr qa, nontexcu qeodammodo vereulato ( ea conte: a «ffe d. lebanis) viluntar ,rnhre, AM mores duas v «lgo nomaaart Specie, earum p.idlura fov uff. a biríntag, apparet. fLantia (utale- q «5 vontecerti )coriaceassntus aem cana Qo i bra, Lbs fere Jonsaliser (a tet by Bellonaes poixite | 3o . 49 G:zam Holothuria & T'ethyares di- ) j A uverfas,ijfdem Latinis nominib.interpre- E: ds tando,( Vertibula,Callos & Tuber.4) có- | fadiffe, Ronde'etius monet: cuius füper . hacre verbain Holothurijs reperies, -le- mentoH., pagina :57. & plura ibidemia $€ Corollarionoftro,de vocabulis imul, vt Gazaconuertit , & natura Tethyorum, Quid ab Holothurijs T :thya differant,fi- : militerlocoiam citato Rondeletius docet. Tethyafangorum verius generis quàm pifcium funt;Pli- nius. A Grecis re&tus fingularis duplicitereffertur,:539.,vt T€: & om3govy vt xo! poc Pro uide (per ein penultima)apud Arittotelem hiftorie g.15.repono "iva, Eiufder operis 4.6 cima & c oV. le- gimus.& departib animalium 4.5. vc. Apud Pliniumlib.32: c.9.legunturtetheg foemininogenere, vt Muf he(inquit)fugentes ,&c.& mox c.10. tethez viriles func.c in Catalogo; Tethea, vt M..la: Sic enim codices noftri habent;non tethye, vt quidam legunt. ; m T iBrs(petiota,in prima,ego per zv malim, ) yr u7uu Ipse Ànominanturà Polluce 6.9,0/2s mt ys ont: Is 60 |Qiu uvloc, Nicander.id eft, 'ethe(vt Cete) que iu muíco & algis crefcunt, aut natant; aut capiuntur, vocatautem Tethe Patellas fzras quas nos Otia(id eft, Aures: Ariftoteles verà óspeiz. 5 &c Homerus(fi- | . muiliter)communi nomine Zea, Nicandri Scholiaftes. Homerus meminit cá n9tov.Sic enim Homes rus Tliados n. Tos ss ei kooéceiey civil 006 vv Dee di pav Nube Yom palea. quz verba funt Patrocli exsrobran- Us Cebiionec curru deie&o,tanquam vrinatori.Eum locum enarrans EuffathiuszT49ca (inquirab vs | rinatoribusc onirectantur,oftreorum generis:(ic dictaa terra,quam Tethyn nominant. fu ntenimp & Czteris marinis natury terrenapropterambientis teftz duritiem;autforían denominanturà nutrice : iufantum,qna »5. dicitur proptertenerum eorum (corpus) velutique la&eum & rofcidum:quari- tione huiufmodi (offrea jeu.mi eim quidam cognominat; Quodtethe quidem fiue oftreaattiaet; antiquos a'unt non pifcibus rantum;fcd etiam oftreis in cibo v[os fuiff::quanquam is aeque vtilisad- due Nnaün a inodum 2m Vetica: 056 - —.—. De Aquatlibus, modum,neg; dulcis fitifed neq: parabilis,cum & gurgitis vado vbi iacent(2vea: Bua BaSectetauipros crie dicta tesbya, fccundum etriflotelem [axis adharent)n on aliter quam ab vrinantibus auferri queant, Haec ille.Et rurfus Odyffeg 5. A verbo 9y9wee,quod eft lacto;(wideertam inferius im C. )deducuntur 14253; & a«- Sis (que nominaauiam fignificant; 9s aliquando nutricera quoq;:) & na quoq; : quorum fingu- lariscafis rectus eft 653 G-, Ariftoteli vfurpatus his verbistUlva ésneovs uU cyereley ne yse io eae 89 Q-y Dot AaYG-.Ecrurfus, Cur ait: o' 4X XTEléy Eae ctcpax (Oy b domo, De TiO xábaGd]uymov Aci tta M. hinc z9« 3n multitudinisnumero cafüs cégtractus:vt cá (cribit Athenaeus: rz 3 740 4g m1os vj; regen allooiey Y ; 4 ; UMS Ast : A. s AE. yy * 1 koi ToAvTeo Qu reo. Et quoniam inde genitiuus quoque formatur, vi dovyviDuv:licut ei9tev eii ocan- di occafionem indefumpfit Ariftophanes in Lyfiftrata; his verbis: G^ m9 zvdyero mir wo uaceibtay dixa- ioo: de induftria fic alloquens veluti amatas nutrices ac matres.funt enim zr2«a, veluti So jid e(t, nutrices. urzei2]o veró vrticze marinz, Hucufque Euftathius: qui tethe quz nam effent, ignoraíle vi- detur, & ab oftreis(feuinter oftrea) non fatis diftinxitfe: ficut & alius innominatus Homeri Scholia - ftes,qui 49a nilul quam oftrea,vel genus oftreorum interpretatur: & Nicandri etiam qui(vt fupra diximus)tethe putat éffe Patellas feras:à quibus ea plurimum differre, collatis inuicem hiftorijs, li- -quebit. A tethyo diminutiuum videtur z«9uvzioov.Epichatmus apud Athenzum libro tertio, m9wicxie cum teftatis alijs diuerfis nominat, Latiné vel rethyum tribusfyllabis genere neutro dixerim:vel et- iam techus;duabus fyllabis mafculino genere, vt cetus aliqui. | Tethya(inquit Gillius) Theodorus vertit Tubera;& Callos & Vertibula.Tubera quidem,quod fic inullis fibris,quemadmodum tubera terrena nitantur. Callos veró,quod callofa materia tegantur.Iam nunc Greci non Crzco nomine, fed plu(quambarbaro Spherdoclos(ferrea fphaze s vnde c& Vertilut no- omen Gazam finxiffe co itcerim )nuncupant.Ineptiusij,quiaccolunt Adriaticum finum,ex eo Spongias no minantquia cum premuntur , tanquam Spongic/fic aquam foraminibus reddunt. Hoc genus pifcium Maffilizin vulgus igprotumà paucis cognofcitur:quidam fenes ,cum huius defcriprionem fub eorum oculos fübieciflem, & multum inculcaflem,nominarunt Vichonos:veruntamen propter tempeftátes hos mihi oftenderenon potuerunt. Holothuria (Teya poti ) funt qui vulgo fpongiolas marinas putent vocitari , Brafauolus Italus. Abeoquod fpongie quandam fimilitudinem habent tethe;mufcofo (fi bene memini )& fiftalofo cor- ore:Venetilpopgias nominant,vulgo Sphunge.Niphusalibi Vertibulum fiue Tuber cum Vrtica có fundit.Callus veró(inquit;tanquamà vertibulo feparans,cum alibi eundem faciat )ad magnitudinem iuglandis eft.cnius durities mediaeftinterteftam & corium. Alibi Vertibulanon recte Vrticasà non- nullis, vocatifcribit. Vertibulum(inquitidem) forma rotunda eft,fubter cum aliqua cauitate crufta calloía,à qua & callus dicitur. Vulgo vero apud Tarentinos dicitur Verticillum propter formaimn,& paruos quosdar anfractus quibus defcribitur. Tuberaà colore & tumore dicuntur,Idem Niphus.Et lib.4.de pattib.anim. Tethya (inquit) apud nonnullos funt Vrticz atque calli quidam ad magnitudi- nemiuglandis,duritie inter teftam & corium, colore fuppallido & rubenti.ea frequenterin Pyrgorü litoread Centuncellasreperiuntur: quz ficuti palatoiucundiffima, ita& ftomachis minimeinfalu- Yertilala 4b Dbria elfe conijcimus. Quidam confundunt vertibula cum vrticis eadem effe volentes,federroreft cum Vrticis difer- diuetía omnino fint: Vertibulaenimtefta fcabra veluti coriointeguntur,& pedibus carent, & immo- V6. - bilia funt. Vrtica vero(vti retulimus ex opinione Ariftotelis)nullam teftam habet,(ed corpus omni ex arte carnem pra fe fert:& pediculos habet, vt polypus.&f2xis abfoluta vagatur:decepti brtan vert- bis Ariftotelis octauo de hiftoria dicentis, Nonnullorum natura corporis carnofa eft,vt eorum qua tu- bera(tethya)appellantur, aut vitice.vbi duogenera diftin&tanó vnum intellexit;vt fit fenfus: Natura corporis nonnullorum eft carnofa; cuiufmodi ea funt, quz tübera ; aut eaque vrtice vocantur , Maf- farius.. Tethyorum Germanicum nomen facio, Sprueizling ,quod eis compreffisaqua; tanquam per fyrin- gemaut fiphonem,exiliat.vel 42«7/ 27, quod caro earum ventriculi figuram pra fe feret. vel Scbvvaens ing,quoniam & Veneti Spongias aut Spongiolasappellant. T etheas oftreis fimiles Plinius dixit. Techea fimilia funtfungo plante marinz. qualitatem manui irr dunt;quaz difficulter abftergatur, Xenocrates Raíario 1nterprete.addit optima effe in Smyrna Aficin- fula, £gyptum eanon ferre. - Qua tethya vocantur, (Tz 3e xaAsidvn mus, G« za vertit, Qua vertbula fiue calIos fheciali nomine a tegminis éualtate appellamu«, naturam inter hzc genera (teflarorsm ) peculiarem fortiri notum eft, ijs enim folis corpustotum tegumento includitur,cuius durities inter teftam & corium eft:iquamobrem modo prz- duri bubuli tergoris (daro Bvoez ex^xeo' )fecatur. Adharetid genusfaxis fuatefta.Excrementum nul- lum in &o fpectatur quale in ceteris oftreis. Pars interiorcauaeft, exiguo quodam interueniente con- tinuo.humorque in altero (Jw&vteo ) cauo confiftere folitus eft. Pars veró alia qua vel inftrumentalis, vel fenfualis fit,nulla oinnino percipitur:neq; excrementitiü quicquam(vt dictum iam eft)quoin cz- teris morem continetur.Color eis,aut pallidus , aut rubidus eft, Ariftoteles Hiftoriz 4.6. vbi & alia quzdam adduntur,à R ondeletio recitata.Ceterum libri de partibus animalium quarti capite quinto; de ijídem fic fcribit; Tethya parum fua naturaà plantis differant:funt camen fpongi s viuaciora , (Za- dixoTteci id cft;.animalium naturz propinquiora. ) Ecmox: Tethyum igitur, & quicquid generis eiuf- dem eft, quiaadhérendo tantummodo viuit;fimile plantz eft:fed cum aliquid habeat carnis,fenfum a- liquem habere videri poteít.itaq; vtro nam modo ftatuendum fit; incertumeft. | Habet hocanimalis enus duo fotamina,rimamgq; (Jweeev ) vnam qua recipiat humorem ciboaccommodatum:& quarur« - fus emittat quantum humoris reliquum fit. nihil enim excrementi vt catera teítata hocfe habere o- " ftendit.exquo fit potiffimum,vt & hoc, & quicquid fimilein animalium genere eft; plantaiure appel- lari poffit:nec enim planta vlla habet excremientum. Przcingitut autem per mediumtenui quadam membrana: in qua vitz principatum effe ratio congruaeft: Hzc Ariftotelis verba Michael Ephefius declarans,de rima feu diuiflonetethyorum fic fcribit: T4 8$ rgfva dpsc pdyo £y e vos Jaco Biel t dax) (ovd Voéaus v pudo value :aryxpduov, n o) da raus aui acy dva y og Kol va ev Qui reca picehoc elt Meatus ( fer fo» rama) 36 40 o xL De Tethys. Lib. [ V. of? ram'sa)quidem in eis duo funt, diuifio autem vna: ac fififtulam aliquam animo Coticipias, (04 6254/;, fea)tumido corpore;eamq; ab altetutta parte fcindasà fummo ad HHUM. 00 rnt m In teftatis quibufdam continetut id qtiod oium vocant: inalijs nihil tale apertà venit; vetech yiss Arift. Techya tota occuluntur tefta; (quam laueti habent; )vt nulla ex patte catnem deteckairi liabcant, Idem. P, M | ; brat e - . Rimis cauernifq; faxorumitethya genetantur, Arift Tetheinter müícum & algas ére(centia áptid 5 Nicandrum leguntur:Vide fuperiusin A. Tethez inueniuntur fügentesin folijs matinis,Plinius:s 6. deletius pro folijs legit fcopulis. Euftathius tethefic dictaconijcità verbo 3«,qüod fignificet S; «7 quod & pro lactare, & pro fugereaccipitur. Tethyagi gnuntut in cauernis fazotum : maire Verb iq 1o ceno,& litoribusquae phycoalgave marinaabundent. Inueniuntur &in tnlco marito, dat al js iii herbis folijsve marinis. Vnottonus,? Xenoctáte fere. Tethyaglandefq;sinter imtgobilia CQeftaéea olEg« €um minimàhaberevidentur,Ariftot, — TA Ati ts x44 E Athenzus libros.cum ex Hicefio( vt videtur de teftatis quibufdam dixi(fze,vt pürpuris,buccinis, * pholadibus;fübiungit: l'ethe veró predictis fimiliafunt, & vberius alunt.Tethyarubea Cciboidosca Íunt:pallida veró feulutea, amarulenta: Maffatius tanquam ex Atiitotele; apud quem nihil tále dece memini, | j | | Preftantiffimain Smyrna Áfiz:;in ZEgypto nullainueniuntur.Plurimum dant aliméti,tenibus pto« funt, & ftomachicis,tenefmumq; patientibus atq; ifchiadicis , etiam veritri luperiori vna cum ruca; Vuottonusé Xenocrate, & partim Plinio. Coria eattim maximé non canficiuntur. Secantur etiam, ez 2o lauantur,ac liquore Cyrenaico & tuta,muctia &aceto; vel ex aceto condiuntur: eítq; Opereptecium«a cum viridi menta conficere, Xenocrates. — | : | : Vide proximé retro in r. Tethez fimiles oftreisin cibo fumptz,latetis doloresleniunt,Plinius.Ca. G chectis,quorum Corpus mácie conficitur,tethez vtiles (ant cum ruta ac melle;Idem.Contta dorycnis um iuuantin cibo ftrombi ,buccinastethya, &c.Nicander. DE THVNNIS SCRIPTA SEQYVNTVR HQ ^ EX BELLONII LIBRO. jo DeTbyse. — | ] | DePelamyde, EX RONDELETII LIBRIS De T hunni,Pelamydis, Orcyni, aljfque fimilibus nominibus, De Pelamyde veraséu T bunno /Arifloteliss pus | "De'Pelamzyde Sarda; vel Sarda fimpliciter. De Orcyno, -or o IOSR OUTIL. ACR oA; d. "Denseninibus T hunnorum && Jfémilium pifcium, vel ataté tantumyueletiam [pecie d ffzyentinsn, ordine terarum. «5. inl De Coria II. De'Pelsmyde, IF. De 7 bun. F. "De Orcym. | | DE THVNNOQO SEV THYNNO, BEL. LONIVS. T Hyxsvs,vulgo Tu&nus; inalto degit, Tyrrhenoac Mediterraneo frequens, Oceanoatq; Adria. A. (B) tico non item.Quamobrem Romanis, Maffilienlibus ac Byzantinis; magis quam Venetis ac Par- rhifinis notus. o Externocoloreac delineamentis fatis ad Scombrum accedit, nifi quod illeeft longe maximus,Pela- B mydem,d"m iunior eft, magis referens: à qua hoc vnum diftat ; quod Thynnusliuidus eft lateribus: hzc veró vndantibus maculis cranfuerfis,ata; obliquis diftincta gerit latera, Ceterum vterq; pifcis e- iufdem fere eft magnitudinis: tergoiis pinnis, cauda, appendicibus; turbinataq; figura , ita altera!teri fimilis, vt ementes vnius & alterius maguitudiais incertos plerunq; decipiat. Sic T lynnus Pelamydé, Pelamys Scombrum,Seomber Coliam,Colias Lacertum refert. 1 Magnieftapud Italos pretij , cuius fale conditz,atq; in vZum afferuatz pártes,pro vario gu(tatu va- F ri&à Salgamarijs,atq; Ichthyopolis nominari folent.Ventris enim pinguiorem adipem,;vtntrefcam ac furram:dorfümautem magis carnofum ac zaacilentum, Tarentellam appellant;quz longe minori pre tio venundari folet.( JAluer S lut anzs Typhernas : T byanoram inquetsfahtas partes pangaes Italy arantello appel- «o IAntipiiguediaes verb expertes, T oni.) Vifurg eft mihi antiquiffimum nunrifma Lutetiz apud quzftorem Grolerum , cuiusin altera par- H.a, te, fpicadepictaerat;inaltera Thynnus,lunam fuperiorem habeus:ac quod fubtus (criprum erat; (ne« fcio quaratione )vocem hanc referebat Philippenzz.Id vbi coufpexi,protinus mihi venitin mentem horum verfuum, quibus Amph:lytus apad H:rodotum lib.:.fic vaticinatur. , Eft numuius proiectus , item (ancrecia tenta: Nocte meant Thynaai claro fub fyderelunz, Proinde,tres cubitos vt pluciatm to1agus et 'hyauus, cratfus verà per medium,quantum vtrifq; B ulnis iue magnitudinis homo comp eti poteft: vcrinq; gcacilefcitin remi moddm. Pianas ad larera circa brauchias gerit; (ub ventre d i5, f'apertergo vadecim: quarum priata, duodecimaculeis arma- taeítatq; vbi deat, fecuadam exceiliorem, paruam fineaculeo procreata, à qua nouemalizg deinceps: Nnnn ; parug Wetéfkot A. : De Aquatilib UE 4 w ie $9 De Aquati )DUS. pati piane eedem ordine víquead caudam difponuntür.Hanc vero lunatam gerit;in caius radicé V- trinq; (vtinScaro, vnamap pendicem videas. In eaautem caudz regione, quz ad ventrem pertinet, moxàpodice,pinnam nullo aculeo preditamcernes , cui nouem alie füaperioribus fimiles (ubfer- uit. A L | TT j : z "Quodautem ad internas T hynni partes attinet;cor illi eftcurbinatum, atque in conum efformatii, xobuit:ffimo pericardiocommunitum , folidum, nullifque cauernulis preditum: cui duo veluti meà- cus(fiftulas Ariftoteles vocauit)fibiinuicem infidentesiuglandiscraffitie accumbont, pulmonis offi- ciofüngentes:atg; his tertium adhezret,trachiz arteriz( 22; partes an vetle pulmon Qj arteria conferat 'Bel- lonius, onfiazrandum)munus obiens. Diaphragmatefecernitur;fub quo ventriculus(vtin Delphino) oblongus,quem hepar inmultiplices lobos difciffum ambit, quorim maximus palmi longitudinem, Tatitudinemautem duorüm digitorum excedit,fecundum pyl otum adima tendens.De pyloro;ac con- cáuis hepatisregionibus,fellis folliculus femipedem longus appendet;huicque fuperiacent etiam ad- matz infinite apophyies, atq; in quandam veluti ceariem definentes, quam venz plurimz in gyrum ambiunt,quz Pda cum inteftinorum venis deducunturad hepar.Paucaautem inteftina habet;eaque sexilia, ac tribus tantum gyrisinreflexz tube modum contorta. DE PELAMYDE,BELLONIYS A Pélamydem,Scottibrüm,Thyntium.& Orcynum,paruos,fi re&e obferues, nufquam eos quidem ex fuégenere defcifceres atque'inaliud tranfire comperies. Quamobrem multum mihi ab(urdurà vide- | retüt affirmare, Pelamydes ex paruis Thynnis originem ducere. (Diferimen eius a thymo, [nprain T bynno gp ndieaty eb mosxcin pine huie Capitis.) | Tt (€) F B Inquibus ei conueniat c& abynno. Nominum ancertitudi- ne» enultis errandi e[fe €&58[af9), Circa T bun (Totapifcis moles argenteo colóre micat:fquamis integitur ténuiffimist caudam lunatam habet:li neam ad latera nigram,quaz corpus per medium vtrinque interfecat, à fuperiori branchiz angulo re- »'&a ad caudam proteníam.Pinnas vtrinq; ad branchias vnam , duasfub ventre : quarum quz tergoris fatigiumoccupat;ea continua efb,vtin Sargo ac Spare:& prater has,quintamaliamab ano ad caudam proteníam.Branchiarum (que vtrinque quaternc numerantur)fpineum tegumentum multum illi eft carnofum:cuius generis eft vttaque maxilla, praefertim inferior t dentes in ordinem difpofiti;atque in ferre modum incifi.Linguaaliquantulum lata.fed oblonga & afpera; branchijs inherens,quarum que 19 capiti magis vicinz funt;ipfi carni confufze apparent. Oculosin Melanuri modum grandes ac varios i9 habet:Cor triangulare ac fpongiofüm,in cuius pericardio carunculam inuolutam cernes, quz leui ca lamo inflata diftenditur.Hepar pallidum.in duosoblongoslobos diffiffüm,ventricilum vndecunque fulciens.Pelamys omnibus promifcué pifciculis vefcitur, Anguillis, Gobionibus, Caridibus, Salpis: quamobrem apophyfes illi ex Pyloro prodeuntfere innumerc;qua eius ventriculum fibris omnis ge- neris contextum ambiunt. Licnem habet gracilem, per ventrem exteníum , quatuor digitoslongum, inteftinisinherentem. Felluteum;folliculo gracih é dextro hepatis lobo dependens, bis reflexum,vt in Marina Tinca dicetur, fpleni vicinum: quod fi extenderis,octo digitos longum comperies, Vulua Pelamydibus faminis(vtin alijs pifcibus )eftbicornis. 1 Pelamy des(ait Calenus)fale conditz,laudatiffimis falfamentis non cedunt:vndepaflim v(itato no- mine fallamentum Sardicum appellatur. Poft Sardas autem ac Pelamydes;Myli,qui é& Ponto afferun- tur,plurimum laudari folentin condimentis. EgoPelamydes cum Thynnisaliquando contuli,eundemq; ambobus habitum figuramq; deprehé- di:pinnas,caudam,actergoris appendices vtriq: perfimiles,cademq; forma tornatos.V erumetiam Pe- lamydem cum grandi Scombro i quando conferas, vtriufa; eofdem pinnarum ordines; & corpus eo- dem pacto efformatum elfe confpicies.Sic quoq; Colias cum Scombro, & Scomber cum Lacerto có- ueniunt. * DE THVNNI, PELAMYDIS, ORCYNI ALIISQVE Jfomhbus nominibus, Rondidletu. ^ NON (ine magná ratione Galenus medicorum omnium doctiffimus & eloquentiffimus optauitali. quando res polle tradi fine nominibus, vt (ophiftis,& natura conte tiofís eriperetur de nominibus de certandi & calumniandi occafio. Nihilenim eft quod exquifitam rerum cognitionemobfcuriorem efficiat,quam inutiles de nominibus difputationes & amphibologiz, quz permultos etiam viros do- &osinerrores induxerunt: quos cum (4/7)poftea non deprehenderent, quod maioribus nimis addi- &iellent;illofque errorisinfimulare nefaseífe ducetent;eandem quam ab alijs esrandi occafionem ac- Ceperant;czteris praebuerunt. Huc acceffit rerum neglecta peritia, ob quam multi fiue interpretan- do,fiue veterum Grecorum monimenta Latina faciendo,in Philofophiam & Medicinamerrores mul tos inuexerunt.Id quod maxime in Ariftotelis, Galeni, Hippocratis conuerfionibus viderelicet.Ean- dem ob caufam fzpe in multorum pifcium cognitione diu defudauimus:nam interdum piícis vnus multis nominibusà quibu(ídam delignatur, que apud alios nomina diuer(orum fint pifcium. Interdá dcm nomenà diuerfis fcriptoribus; diuerfis pifcibus pofitum eft Porro ea nonnunquam: aliter Plini- us,aliter Theodorus Gaza;aliter alij Latini fcriptores Latinà exprcfferunt.Quz varietas tum nomin, tum interptetationum magnam rebus obícuritatem affert , cum 1n snultorum pifcium defcriptione, sos nominum C'ü mà maximeinthunnis & pelamydibus;de quibus nunc agimus. Etenim alij chunnos th unnidas,pe- "gr isi. lamydas eundem pifcem effe dixerunt. — Alij pelamydas àthunnis fola etate: alij non folum atate, edetiam genere differre exiltimauerunt. Alij nomina partium quarundam piíci toti tribuerunt. Primum Ariftotelem libro.6. de hiftor. animal, cap. 17. proferamus ; qui hzc dc thunnis: Ow» 73 SLUT 49 69 De Thaunnis. Lib. I V. oro etxuttv GI T6 TTovrts syoyyovqgu Cat v8 aisi occ xcd EGiv o] pj. og Ute Bua vro: We a ule y Mag. ro Cj BAPyattE decise odo EolvecBus tod SE&p»y o veu 82 Q3iyoT os dios mois D-uuvoics eia Aes 9s r8 Voce (O^ v emu m mxauav oec, Cum thynniinPó- Coda to pepererint,fiunt ex ouo quas vocátalij f cordylas, (funt quic ordylas legant:)B yzanthij auxidas,ideo : iri: quod paucis diebus augefcunt: & Ponto exeuntautumno vna cum thünnis, remeant vere iam pela- zjuus. mydes facta. Et éxouz-8cGv mere € Ouuviduy Gyr s v Enc ojo vto Eres iod ol uve Ebor. Sox dl Gib v qeso- Thbynnb nof Cumpoir 3 mau Dwv. Cum thynnides aliquando nulle fuitfént, infequente ànno thunni quoque nulli «lia quant fuerunt: videntur enim thynni quàm pelamydes anno vno maiores effe. | Vbi pro 3uwisoy Gazalegit Tarsys. TuAwpMuÓov, idque rectius meo quidem iudicio. Plin. lib. 9. cap. 1j. Cordylaappellatur partus;qii féetas redeuntesin.mareautumno comitatur. limoíz veró àluto pelamydes incipiunt vocari, & quuman- nuum exceffere tempus, iam thunni. Vides cordylam, thunnum pelamydaidem effe,nifi quod cordy- lafitthunnorum fetus, pelamys anno minor thünno. P/ura de pelanzydo somme, proxim jequente Capite le- gem e.) Athenaeus lib. 7. ZwcperQQ» 95 €» Bóorepto C4 (ov lw zm apeuda, Sruvvidoe KauA iow) Aeyert vouiz ( I£- gendum acto, ut rette Euftathius repetir, quad mon animaduertit Rondelexits ) ye yevosi alu. , S uivov: n3) peiCovacs dg-- wJ2V* x EnrspGaPNovrue 2e auod udivov savectu war. 1d eft, Softratus ia fecundo de animalibus pelamyda |... thynnida vocariait, opinor. cum thynnus fit, (Fertendam erat, nor, oprao: : (edt tiim vero smator eina[erit- byu- Oreyntis,. mum. boc rur [us senatorem, orcynuem) hocautem maiorem,orcynum: cum veró mirum in modum accreue- ^7 rit; cete. Etapud eundem Heracleon Ephefius thynnos ab Atticis orcynos vocari Ícripfit. Et Arche: Itratus. | 20 . AQ Blu iegow ve so GUgv xc opov Ete v os] et Ouivov aAedpdiuov cars; ateyeu y ov ot Noty O exunvov, aoi dl, ao xür (o edd acram Samon ci populufa "aque celebres Pregrandu capiuur thunnus quem nomine dicunt. Orcynon, afl ala rete. MS s x0 Eb3233.8 Plinius: Orcynus pelamydum generis maximus, nequereditin Mzotin, fimilis tritóni, vetuítate Trz;». melior. Hic pro melior maior, vel peior legendum effe potteadocebimus. Exhis conftat preter cor- Cómo. dylam; pelamyda, chynnida, thunnum, etiam orcynum pro eodem pifce accipi,ztate foladiftantem; I. iu Porró pelamydafiue thunnum vetuti genus effe quod tritonem, iynodontida, fardam, pompilum Pelamydess melandryam comprehendat veterum teftimonijs comprobabimus. Plinius lib. 72. cap.tr. Triton Pe- ig ipi oni lamydum generis magni: ex eo vrza cybia fiunt. Et Sarda vocatut pelamys longa ex Oceano veniens. 2f eM Etlib.9. cap.1. Thuuni fzpe nauigia velis euntia comitantes mira quadam dulcedine, per aliquot ho- diecies. | ,o Parum fpatia, & paffuum miliaà gubernaculis non feparantur, ne tridente quidem iri eos fzpius jadoó —. territi. Quidam eos qui éthunnis id faciant Pompilos vocant. Athenzus : Modyvc 3: Y ueyisuv Qudygy Pomili. edóc ici. Melandrys maximorum thunnorum fpecies eft. Rurfus Achenzus ex Diphilo: H Azyasuue m. D$ AvTeo o (O- to $e, tl Bpeta y Son uet 55 Svaxrecti(». TXgA y GüS ei oec Oe Xoh6ta Quite Ug AG , ted Mec2 d à d oa guetGov, cutioD oy TIG Wet Ne Tts REV oU O*y V pu moi B e Novio Tj 14Aa ud CA YpO TEDOG Egi, 1j 2 ore Au TÓ TÜNUTTO 0X (Ab E. Ex erae aid alie oov, GU yrguaw TWEV, jt od xiVSV ociuot, B dg D» [DopGopudns y od beer ayesosoixs TÀ VeNiDovia: xt alu ex Ntgb mmt. TD: DE X BIO A 6 p106 CUT! y 400 d etc Ue gA at, itor) oA AL. 0 Oe astu) Ntg0 po! TOCO Ay GL evrec jai wimot. Gunn dote Zewliae?) dv moavv [Bao pta Nie esi, tor) olii mypae tei r8 dpxuse. Habes hic Synodontida maioremelffe Pelamvda, ztzpensi t»- Totum Athenzi locum adfcripfimus, vt; deprauatiffimum pro viribus corrigeremus, & eilucem ali- e. 4, dam adferremus. Primum igitur proxeaewreponendum zv&io: eft enim xieioy concifa Pelàmys, tefte 4? Plinio (lib. 32. cap. it.) vel falitapelamys, dequo pauló poftplura. Deinde pEO &roAosyav wo qoi à v efto Via v9 404v dV, TR ANTO TEpoC dcs, legend um, 5 MIC 9210090V Tig YQ, A ET TIU y GV OLIO. LU TRUTH d v eAIBUVS D qmi Aa B» mu Aso brobc icr. Gc pro vo TUA TT legendum rà seuziw:: pro «à (eAidovia 4 75 y Adv. Poftremo prà EavDiar, filas. Nu(quam enim reperias chelidoniam pro pifce, fed chelidonem, qua Hirundoà Lati- nis vocatur, de qua fuoloco dicemus: neque Ze»Oie, fed zii de quo paulopoft, Quibus quz hicdis | cuntur,optimé quadrant. Locus igitur Athenzi fic I MR AT E multum alimenti prebetera- Ide9 conis uis eft, vrinam cit, difficilé concoquitur: falita vero fimiliterac cybium, aluo facilis eft, extenuandiq; ER vim habet. Maiorautem fynodonrtis vocatur. cui fimilis chelidon pelamyde durióreft: chelidon vero pompilofimilis,(uccum ex fe habet, nitidum (honum) colorem efficientem, & (anguinem mouentem: Acorcynus luto(us eft, & mator:tam ficcaeft carne quam chelidon, huius imus venter, & clidium ori «, Brata funt & tenera, coftz (alite mediocri funt bonitate. Xiphias virus (22952:609) telipit, & or ? tenertor eft. I Non melatet Hermolaum Batbarum (in Annotationib. in cap. rr. lib. 55. Plinij ) cóniectura nefcio HALE Hie quainotum exiftimalle tritonem efle id quod chelidoniam vocant Graci, apolectum veró quam Syno- anl d dontida: fed quam leuis fit coniecturaliquct ex ipfo contextu: cum enim femel xP$e legatur; cui —— alij pi(ces comparantur, cur ineadem comparatione petíeuerante fententia, non chelidon deinceps fed chelidonias legatur? Prefertim cum chelidoniz pifcis nomen neq; apud veterem vllum autrecens tem fcriptorem Grxcum Latinumue reperiatur. Dices chelidonem pilcem longe diuerfi generis e(fe à thunnis & pelamydibus, quapropter ineptiffimam fore horum cum hirundine collationem. Atcenz fert Athen. non (peciem cum fpecie. non figuram cum figura, fed carnis (ubftantiam cum carnis füb- ftantia; quz cumin hirundine reuera ficcaduraque fit, et pelamydes; orcynofque meritó:confert Hae ? collatione vti Athenzum verba ipfa perfpicué indicant: O' 3: dgxuv o" facBopéloy2 ied etian aregeoixé 34. o, euo (vd sy edudev ac, codtces traps tfft babent. acted cj nos probamus) XE «lo! exse! Eodetn tnodo intellize- Dà Zee. re opottet, fynodontidi fimilem effe cheltdona. Quod veró Hermolaus ait; apolectum effe quam fyno- dontida vocat Athen, id equidem probabile effe duco:natà vt fynodontis Athenzo maior eft pelamys; itaapolec&tus Plin. lib. 52. cap.1:. Pelamys, inquit :earum SEREuS maxima apolectus vocatur , durior tritone, vel vtemendat Hermolaus, apolectum vocatur, durior tritone. qui Plinij locas alterius loci meadmonet, cuius pauloanté etiam meminimus. Otcynus pelamydum generis maximus; neq; redit in Mzotin fimilis tritoni, vetuftate melior. Hunclocum mendofur elfe dixirnus, idq; non fineratios Biss) P ne. Cumenim, vtex Athenzo diximus, orcynus fitlutofus dura ficcaque carne; cumque corpora g- "4 lens e mnia quo vetultiora, eo ficciora, duriora, magi(que exucca fiant necetle eft orcynum vetuftate de. "airs teriorem fieri. Quare pro vetuftate melior reponendum vetuftate peior, vel mator. Nnnn 4 Ha&enis cynó 060 De Aquatilibus. Hactenus de his que nomini pelamydis vel thunni fubfunt. Nunc de horum partibus, quz fepe to- tis pifcibus attributa funt. Pliniuslib. 9. cap. 15. Thunni metnbratim cai ceruice & abdomine com- Sbodgs mendanturatqueclidio, recenti duntaxat, & tum quoque graui ructuscatera parte plenis pulpamen- tis falealferuantur. Melandrya vocátur cafis quernis atfulis fimillima, viliffima ex his qui cauda pro- xima, quia pingui carent, probatiffimaea qua faucibus , & in alio piíce circa caudam exercitatifltma. Pelamydesin pn Mr confe&tein genera cybiorum difpertiuntur. Habes hic me- Apoleihus, | landryam pro particulathynnorum affulatim diuifa,que ab Athenzoloco anté citato magnorüthyn- norum fpecies effe dicebatur. Adhzcapolectum pro parte, verumlib.32.cap.it. pro pelamyde maxima. Cylia. Cybium (1nquit Plin. ibid£) vocatur concifa pelamys,quz poft quadraginta diesà Ponto in Mzo- tin reuertitur. Mart. Vel duofruíta rogat cybij; tetuemquelacertum. | AtHicefius apud Athenzü guaauidDus xvCias eivaa Qe cos: pelamydas ait cybia effe magna. Apud eundem cybia & horzafalfamentorum nomina funt: Tv swe/y ov '* azriatAwy kpadtsec eivas vot diponiot : 7 De enóyuys vx Suvvis id eft, Salfamentorum macrorum optima effe horza, pinguium veró thunnia. & Kzd- L:b.3. | Abidern. Lii dt i cybia & horza, & his fimilia: pinguium vero, thunnza. Varro cybium & thynnus, & cuius partes Lati. : i ES AME 7 : Triton. Grzcis vocabulis omnes, vt Melandryaatque. Plinius: Triton Pelamydum generis magni: exeo vrea Vr&a. cybiafiunt. Sunt autem aedia fiue geaiv partes cauda proxima. — Cybium veró dicitur autore Fefto Thynad. Pompeiolib. 3. quiaeius medium zqué patet in omnes partes, quod genusà Geometris xvC- dicitur. Dicuntur etiam 9usva3sc tefte Phauorino vua «es». Hzc de nominibus, ex quibus, nifi perite di- flinguantur, magnarerum confufio diffic ultafque confequitur. DE PELAMYDE VERA, SEV THVNNO "Aristotelis, "R ondeletius. ex eal QN SS e N wn DAT yon m M ce z POSU NN m NA — eed 3p x—— RUIT e 72/177 Jp NS P a a icu RUN NOE Cm X e ri m T CSS i À / Drcerrvn 394/0-àGraecis mas, & 9uicfemina, eadem nomina Latini retinuerunt. UzAuuvta Ga- Lib.9. eap. 15. zalimariam vertit. Plinius limofam. Limofz, inquit; pelamydes àluto incipiunt vocari. Dicta eft Pe- lamys 4b mié»ra mà uversquod in ceeno fe occultet. Quanquam Platarchus(in libello, Vtrum pru- dentiora fint terrenaanimalia aquatilibus)à grege nomenilli datum putet;nefcio qua de caufa. A uae 390) TEVOWaE TOt oC oy yo Ó UU OEIL AS oiu 05 s TO; TWAuAvc, OuUWÜ- xzn TE jue qoi 00A EY, abimpetu óc concitatione. Italiatotacum prouincia Pelamyde vocat. Thunnus pifcis eft marinus, gregalis, lacer- B tominori (iue fcombro fimilis, fi colorem & maculas excipias. Vel eiqui pelamys Sarda polteà nomi- (Pelamyi'Sar nabatur tam fimilis, vtidéem plané effe videatur, tam ob corporis figuram, dorli colorem, maculaíque da.) veluti plumbeas, quam ob appendicum ventriculi numerum aliarumque partium internarum fimili- tudinem. Hac igitur notahuncab illa diftingu es.quod pelamys Sarda parrem quz pinnis,que ad bran- chias funt; fubeft; fquamis tectam habet. Pelamys veró fimpliciter, feu thunnus Ariftotelis, ab omni- bus fquamis omnino nudus eft: fed cute eft planélaui & tenui, ventre la&teo , dorfo plumbei coloris, quibufdam locis candido, ob(curioribus quibufdam & nigrioribusà dorfoad ventrem defcendentib. lineistranfuer(is, breuiori à fefe interuallo diftantibus quàm inpelamyde Sarda. Pinnas & caudam. Ícombri,coliz, amis pinnis cau deque fimiles habet. Duasin dorfo;alteram fub podice. Ad branchias & fub ventre binas. Caudam cre(centis lunc figura, Lil. y. debifl. Maremà fcemina ita diftinguit Ariftoteles, & ex Áxiftotele Athenzus, vt foemina fub yentre pin- pulire nulam habeat que aphareus vocatur, qua mas caret. Sed tam in mare quàm in femina (emper pinnam Lib, fub ventre deprehendi, verum in mare diuifa non eft, in fcemina diuiía, opinor vt podicis foramen di- latari & commodius fectus edi poffit. Branchias quaternas;duplices habet:ventriculi appendices pro- pemoduminfinitas. ventriculum magnum. Inteftina tenuia; recta, Hepar exalbo rubefcens. Fellis velicam ab hepate pendentem, & inteftinofecundum eius longitudinem annexam. — Carne eft pin- gui fuauique. A. Tbumum | Hüncverum effe thunnum Ariftotelis cumalia multa, tum hoc maximé confirmat , quod Arifítot. Trin bunc thunnosinterlzues pifces recenfet. Lzues auté vocat qui nec fquamofi funt, neq; afpera cute: cuiuf- Lib a. de hif. modi eftis qué hic oculis fubiicimus, Acehunnus nofter, id eftis quià nobis zo» vocatur,fquamis ma- anim. cap. 15, 81S tegitur, fed itaad amuffim compa&tis, vt ijs carere videatur. fed íquamz co&ione dehi(cunt , tüq; (C) perfpicue apparenttenui membranacontectz. Preterea thunnus de quo hoc capite agimus, gregalis Lib.8.de bif. eft, ceftro fiue afilo concitatur canicula oriente, id quod Arift. etiam perdidit. l'hunni & xiphiz oeftro emm.cap. ig, COQCItantur, circa canis exortum.tunc.n. habet vterq; fub pinna veluti vermiculum ocftrum vel afilü A "hocupatum, fimilem, aranei magnitudine. Infeftat autemtanto dolore, vt non minus interdum xi- 7. phias quam delphinus exiliat, vnde fit vt in nauigia fzpenumeroincidat. Eadem Plin. lib. 9. cap. 15. & Athenzus ex Ariftotele tradunt. Oeftri àpaucis cogniti figuram in orcyno reprzfentauimus,c fapra sz "filo, elemento A. pag, 112.) His omnibus adítipulatur Italia Prouincizq; vulgaris appellatio. Quà veró pelamydem vocat vuleusin Gallia noftra. Narbonenfi;eanon eftex chunnorum;fed potius cyaneorum genere eneec e? udjo oioribvo ed Gat y | 9 pariat, jg) o) Tou Üpuo 10e fons TP Be enóvan y Tw. Susvesz, Macrorum optima elfe. 20 $9 40 50 6o UC De Thunni. Lib. IV. 961 genere, de quibus deinceps rráctabimus , (fecundam à fe Glauci vcetam fpectero iter kyaios y veleo pals- mide vocarz jeribit y dj pompzlum, quoque pro pelamyde vendi.) Cumi gitur nulla omnino nota fit; quà thunnus quem hic depinximus, à thunno ÁAriftotelis difcrepet; eum hoc capite plane expreffitfe afüc- mare non dubitamus. Neque id omittendum, fine caufa reprehendi Ariftotelem à qnibufdant, (e£ Be/- Ionio) quod dixcrit pelamydasin thunnos mutari: illi enim non redtó thünnum vulgàrem ( Orcyurm puto intelligit. bunc enun eiulgo T on vovari [iribit) pxo thunno Ariftotelis vfurpant. Et Ariftoteles nünquatà rib. o. 2» 1 dixit pelamydas in thunnos mutari, fed oftendere voluit eiu(dein piícis diüería nomina pro dinerfaa- amm.zzp.i7: tate ,cum dixit paruos thunnorum fetus cordylas appellari, qii Ponto exeunt faetas comitantes, eodem redeuntes vere,cum iam fatis accreuerint pelamydes dici; pelamydibusveró maioresannovno . AM 1o thunnos appellari; in quo quid erroris effe poffitnon video. Id equidem falfum efe crediderim pquad €: vunmo ra Ícribitthunnos non diutius bienno viuere.Sed id ex pifcatorum potius quam ex fua fententia profert, Um quod fatis verba ipfius declarant. Pelarnydas & thunnos idem A riftot. lib. . de hift. ani m. Cap. ro. au- tor eftin Ponto parere. nec víquam alibi, Et chynni, pelamydes, amie Pontum fübeunt vere, & zíti- uant, Plinius: Thynniintrant é magno mari Pontum verno tempore gregatim, hec alibi fotificant. Rurfus Áriftot. Zitate menfe Iunio thunnis circa folftitium parit Et, Coeuntthuani & fcomibri mén- Eib3. ch. Y fe Februario poftidus, pariunt Iunioantenonas. Quz vera funt, nefcio quomodo coníentire pol- rd. de big. funt cum ijs quz alibi ipfe Ícribit: H'3 Ünuvic aav airs abivat rlw 9 9c uxo eoi y aol 33 Nora miei Dou die 3o - anim tb ti. xei anre. égr?) 61e mer (O- yovog € T aereiYedvot gy€9 ream v : 45 y egeo Bota(Q», id eft Thynnis femel parit :fed Et. 6.deibifr. quia partem pramaturé, partem feró producit, fectificare bis creditur. prior eius faetus eft circa De- fbs debit 4o Cembremante brumam: alter vere. Vbi ante brumam diximus, Gaza à bruma non recte vertit, fiqui- DUE E low dem a9 rgazràv legendum fit: oov: enim Greci folftitium vocant: Decembri veró menfe folftitium eft - hybernum, cuius dies bruma à Latinis dicitur quafi 922») no, id ell, breuisdies, Eft enim is totius anni dierum breuiffimus. Porró per mihi mirum videri debet, chunnos nuíquam alibi quam in Pontó parere. Fateorequidem paftum illic partumquetum commodiorem, tum vberiorem efle;propter dul: cium aquarum copiam, quibus thunnos quanuis natura carniuoros delectari , & pinguefcere nos ipfi experimur. Quam enim magnz frequentefque pluuiz fiunt; thynnosatq; confimiles pifces pinguio- tes , craffiorefq; habemus.Sin ficca & (quallida fueritanni conititutio, macros & tenues, Hücaccedit beluarum marinarum, quepifcibus infeftiffimz funt, raritas: nullaenim in Ponto eft preter phocam & delphinum. (Caftigandus enim eft Arift. locus lib.8.de hift. anim.cap.It. EZo 58 Qaveuvc «od 96A QI go soia Dwelovepru qwvze. Vbi Gaza Qwxouvge legit. Legendum vero $oxs ex Plinio, qui locum hunc PAoz. Ariftot. tranftulit. In Pontum nullatintrat beftia pifcib.maleficapreter vitulos &c paruos delphinos.) Lib.9. váy. Yh Hzc inquam fateor, Verum (i ideo in Ponto folum parere exiftimantur, quod nulli parui alibi tepé- ziuntür, neceífariaad id concludendum caufa hzc mihi effe non yidetur :nam nec in Ponto, nec alibí paruosadmodum vix reperiri puto, cum pifcium genus omne przcipuà celeritate adolefcat, maxime TE RS IR inPonto,inquitex Ariítotele Plinius, lam vetó fi chunnos hyeme parere verum (it, vt loco vno prius Lib &. de hijs. €itato [cripfit Axiftoteles, ijdemque hyeme lateant imis gurgitibus; vnde poftea piaguiflimi fiant ;.vt Eco S idem Ariftotelesautor eft nihil mirum paruos thunnos vbiq; non reperiri. Sed de hacteftatuat quiuis r;j.,. frg proarbitrio. Thynnus poftar&urum melior eft. tunc enim ceftro cieri definit, ob id x(tate detezioreft, F . Inmarinoftro vere & eftate thynni capiuntur, fed in Hifpania & Prouincis multo places. V:di Roma E 49 thynnos qui hyeme capti effent. Subeuntaliquando flumina: nam Agathopoli vifi [unt quiad pontem G víque confcenderint, quiàmarialiquot paffuum milibus diftat. Quare veruin eft illud Plinij:-Amai tantumac mari communes thynni, thynnides, filuri, coracini, perca. Tibs uy dt DE PELAMYDE SARDA, VEL SARDÀ Jfrmplicster » Aondeletitus. PAP tus. CAP T$, a $e E j eco OCIO ZA l LE QUHT HN acsi HN A p d rea In rz& Pelamydas Sardam nurnérat Pliniüs, Éam ef puto quam noftri & Hifpáni bize omine , communuli cum amiaob fimilitudinem vocant, nonnulli pigo. | Pifcis et Pelagius; thynno; coliz;amiz eorporis fpecie fimilis curé 12ui & fiue fquamis , excepta .. $0 ea parte quzà pinnisquazad branchias fünt tegitürr ea enim tantam fqüamas habec, quanotá à pela- myde verafeu thynno Ariftotelis differt. Carnisetiamtenetitate inferiórjac dentes iháicres miagifque In osrecuruos, quàm thunnus habet. Reliquis omnibus adeo fimilis ef (üperioribus , vtnifi propius infpicias, hanc cum illis facilé confundas. c We E Du EJ Hanc Sardam effe colligo ex Plinij Athenzique verbis. Sarda enim j inquit Plinius, pélamys longa Á- eft. Athzc quam exhibemus; pelamyditam fimilis eft,vt eadeii plan? eife iudicetur, Neqievero cór- dylaelfe poteft, cum pelàmys longa fit: neque thynnus; quitotus leuis eft, cam liec Íquámás circa branchias habeat: neque apolectus; neque triton; neque otcynus. Sunt enifn pelamydes niaxiniz, ac fatda coliz magnitudine fimilis, authore Athenso; Thynnis etiam pelamydibu (que fatdas eoniunzit ^5. 7. €alen.lib. 5. dealim: facult.ex ijfque praftantiffimafieti (alfamerita f-ribit. Ex his liques pifcicaluas qui linguanoftra Sarde nominatur,minimé vetéruin (ardam effeine quis ob nominisaffinitatem in er- rorea inducatur, $ed de hac fu(ius in precedentibus, capite de ttichide & trichia: 962 De Aquatilibus. DE ORCYNO, RONDELETIV S. - Ms , x ^ NA 5 [ILLIC ROLIMCCU A Gn ctrsObvormagnum effe thunnum prius docuimus. Is eft qui noftris ton vocatur, àSanto- nibus athon. / | DB Pifciseitpelagius pelamydivera corporis figura fimilis,maior & fpiffior: fquamis opertus magnis, tenui membrana velatis, vt leuis effe videatur, fed dum coquitur fquamz diffiliunt.. Roftro acuto & fpiflo, dentibus ferratis, paruis, acutis. Lingua fere exerta. Oculis magnis,rotundis,prominentibus. Branchias, habet duplices. Pinnasad branchias, & in ventre binas, Dorfum nigricat. In medio dorfi aculeostenui membrana coniunctos modo erigit, modo veluti in vagina condit. Hos fequuntur pin- nefine aculeisad caudam vfque tam inferna quam füpernaparte, eo ordine & fitu quoin lacertis mi- noribus; & pelamydibus. Corpus caudam verfus eracilius fit & quodammodo quadratum,ob pinnu- lam vtroque latere fitam. Cauda crefcentisIlunz formam refert. Ventriculus eft oblongus,fpifus. He- par Kain rubrum. Splen nigricans. Fellis veficainteftino adhzret. Cor angulatum multo fangui- neabundans. . C Orcynusaliquando ita pinguefcit, vt cutis dehi(cat, appareantq;in ea rima, Vere&c autumno ca- ? pitur maxima copia in Hifpania, prefertim ad Herculis columnas. Capitur in noftro quoque mari Tyrrheno. | Membratim & inatfulas diffe&us fale conditur, &in cadis afferuatur. Noftri tonnine appellant, Ita- A litarantella; à Tarentino,vnde aduehitur,(inu. In macram & pinguem diftinguunt, Orcynus carne eft G dura, pin gui,faporis acris. Hamorrhoidas mouet velacrimonia [ua;vel quiafücci melancholici mul- tum gignit. COROLLARIVM IL DE NOMINIBVS THVNNORVM e fimilium pi[cium : vel atatetantumy veletam Jpecte differentium, erdine literarum. ArorscrVvs vocaturPelamydum generis maxima, durior tritone, Plintus. Hermol. genere neu - trolegit Apole&um, & durius. videtur ancem nomen hocadiectiuum effe, vt fübaudiatur TÉ (Q-, 8C ipfum neutri generis. Ego cum propifce accipitur,mafc.genere Apolectus dixerim:cum veró propar- tepifcis vel falfamento, apole&um neutro genere: & fimiliter Melandrysac Melandryum: & cybeas ac cybium. Pelamides in apolectos, & particulatim confe&z difpertiunturingenera cybiorum, Plin. Apole&um effe fynodontidem Athenazi Hermolausait, & Rondeletio quoque probabileeft. Apole- &tum (inquit Xenocrates apud Oribafium, cuius interpres 1o. DaptiftaRafarius,perperam vt mihi vi- detur, Orycalus legit pro Apolecto: Vottonus legit Apole&um: poteft& Orcynus legi: Orcynus,in- quitPlinius, pelamydum generis maximus,non reditin Mzotin, fimilis tritoni. Itaque orcynus idem apole&o videtur) eit pelamys magna, quzin paludem ( A4soriz) non redit, tritoni fimilis : fed quia dif- hicilius vitiatur, ideoinfignem vetuftatem fert: tritone friabilior, fed minus füauis: facile veró diftri- buitur atque concoquitur. A polectus (A'zasxzQ-) Grzcis eximium & electum fignificat. Liuius fexto belli Macedonici: Vbi quum in concilio dele&torum, quos apole&os vocant. Avx1s eadem eftqua cordyla; thunni foetus. Auxuma intranslatione Gazz. CrTvs;KirO alicubidicitur Thunnus maximus, fiueidem Orcyno, fiue etiam maior.fed de Or- cynoinfrà feorfim fcribemus. "a J CHELIDONIAS,Xeulo/z;, pelamydumgenus eft, qui & Triton vocatur, vt coniectura alfequor, Hermolaus: quem & Maffarius fequitur. Rondeletius apud Athenzum pro chelidonia, chelidonem emendandum putat, & nullum apud authores legi chelidoniam: cui nos elementoc. in Chelidonia contradiximus: item in Corollario de Hirundine pifce A. Chelidoniascaterarefponder pelamydi,fed durior eft: minustamen durus quam fynodontis, hoc eft, pelamis maior : zquéautem durus atque or- cynus, Athenzus: (qui orcynum etiam; cur magnus eft, chelidoniz fimilemfacit: vt eundem Plinius & Xenocrates tritoni.) atqui Oribafius orcynum ( alij apolectum, ali jorycalum legunt ) tritone fria- biliorem facit. Chelidon quidem, id eft, Hirundo pifcis,à volatu volucrisinftar iuxta aquam,nomina- tus eft. de chelidoniz verb nominis ratione, non conftat mihi, conijciotamen fic di&um vel à colore, ficut& chelidoniz ficus, quas fgDgopeienvaz efTe legimus, Chelidonias lepores Euftathius interpreta- tur, prona parte nigros, fupina fübalbos: qui color etiam pafferes pifces denominauit. | tL CoriAM (comber refert, (combrum pelamys; Bellon. Nos de Coliain c. elemento fcripfimus. ; EL CoRDYr& jio 10 [^] De- Ihunnis. Lib. IV. 063 Con nYLa velScordyla, thunni fcetus eft: de quo infrà priuatim agemus. CYB1 VM, vt Rondeletiusoftendit, modo propifce, modo pro parte eius ponitur.ego pro pifce cy« beam potius dixerim, vtEneam,cum Oppiano:pro parte;cybium. Vide pauló anté in Apolecto. Mul- tade cybio protulimus fuprà, Elemento C. pag. 566.addituri aliquid etiaminfià in Thunnor. | ELACATEN A, Videmox Melandrys, |. y^ Honcvnvs. VideOrcynus. "m LaAcEnTO minorifiue Scombro fimilis eft Thunnus, fi colorem & maculas excipias, R ondelet, MELANDRrIS fpecies eft maximorum thynnorum, Pamphilo tefte: vnde Melandrya falfamenta di» ta, Vide inferius etiamin Thunno r. Elacaten idemett qui Melandrys, Elacatenagenus eft (allamen- -. 36 ti,quod appellatur valgó melandrya, Feftus. x4 o: A&vydudioon we Xo vdplan 5 aiu TAY Gbovrtu, Dorion de Or. cynis loquens. Pluraleges in tlemento r. Idem forté eft Melanthynus, de quonunc dicemus. MeErANTHYNVSsab Oppiano nominatur: malim pern. duplex. quanquam chynnum étiam 4Ea- licén. duplicato prothyno dici quidam annotarunt. Quiere fupià, Elemento x. pàg. 677. Apud Op- pianiexpofitorem fic comperi: Notandum (inquit) quod thynnus quidem pifcis eft: 5s, (lego «3:9-) 1d eft cetus antem eft melanthynnus, id valet, nigricans chynnus, Celius; Quzrendum an idem fort? orcynofit. nam & hicauctior, cetus dicitur: & dorfum ei nigricat. Oppiants cum orcynos pifcib. pe- — lagijs adnumeraffet, melanthynos polteainter cete recenfet. fed orcynus etiam ,vt dictum eft, cumad —. fummam magnitudinem peruenit, cetus dicitur, Forfitan & Melandrys idem fueric, ; OncvNvs,fiue Horcynus poft T'hnnnum feor(im defcribetur. a0. PsrAMvDrCaputpeculiare affignabatur inferius. PoM?zrrva Plinius Thunnorum fpeciem facere videtur. Alius eftà chynnis & pelamydibus : et(i eis quodammodo fimilis fit, & aliquando etiam hodie pro pelamyde vendatur, Rondeletius. Hifto- riam eius habes fuprà, Elemento ». Athenzus tradit pompilos crebro iuxta naues videri, varios, pe- lamydi fimiles. T" uA | PREMADES PREMNAS, PRIMADI. Vide fuprà. Elemento ». in Primadijs. S ARD A Pelamydis fpecies eft. Quzreinfrà pott Pelamydem ftatim. T'am fimilis eft Thunno, vti- dem plané videatur, R ondeletius, | : S Cox zo fiue Lacerto minori fimilis eftthunnus, fi colorem & maculas excipias, Rondeler, De. ^X. lamysfcombrum refert, Bellonius, - Ww | Q 39. SconDYLA, eadem qua. Cordyla, feorfim inferius defcribetur, | SYNODONTIS (Xuvobovz:) appellatur, inquit Athenzus,maior pelamys,durior quàm chelidónias. - Ábeodem fynodontis numeratur inter Nili pifces. Apolectum;etfe fynodontidem Athehtzi,Hermo- ; -. lausait; cui & Rondeletius fubfctibit, Alius eft pifcis Synodon, de quo fuüprà fuo loco leges. TuvuuvsfeuTHyuNNvs, Thynnisue; prisatim & prolixe defcribetur inferius, luvRsiTES piíciseft marinus, fimilis pelamydi, Kiranides t. 8. TRIcH1ADES &Premades (alias Premnades) chynnides (uc SuviBu; ) vocabant, vt legitut apud Athenzum. Vide fuprà in Corollari5 de Sardina 4. pag. 90i. | i RITONX (inquit Plinius) pelamydum generis magni eft: exeo vrza ( fiue horza )cybiafinot. Et rurfus : Pelamydum generis maxima, apolectus vocatur. durior Triton. Addunt quidam, fine iqua- o mis effe; orcyno fimilem, Tritonidem videtur Chelidoniz. Vide pauló fuperiusin Chelidonig. Tri- |. tones,quos & chelidonias alij vocari putant, fubeunt Pontum vere, efiatemqueibi traducunt:femel; nec vípiarn alibi quàm in Ponto pariunt, Maffarius. Triton fe&urn cybium zg1:? viciatur: folidius eit -. €ybio, incateris par. Orycalus (malim Orcynus. W'ortaz zs tomen leget poti) eftpelamys inagna gua — ànpaludemnon redit, tritoni fimilis: («d quia difhciliusvitiatur, idco infignem vetuftatem fer: cri- . Xone friabilior,fed fuauitate illi inferior, Xenocrates apud Oribafium. De Tritone dzione marino, —- legesinferius.fuo Elementorum ordine, | ; ; / (0 o XANTHIASs aliquantulum virofus eft, & tenerior horcyno, Diphilus. Rondeletiug pto xanthia —. ameuultxiphian legere. | | v. : bo. |... ..COROLLARIYM IL DE CORDYLA CvM ThynniinPonto pepererintfiunt ex ouo quas vocantali j icordylas, (exooSunoz: fcordulas Ga. . Za.alijlegunt xegBUA(g-: ) Byzantij auxidas; (uvZibuc, Gazaauxumas vettit;) ideo quod paucis diebus au - geícunt, Áriftot. Cordyle quidem cur dicantur, aliqua ratio nominis eft: in Ícordyla non item, quod Íciam. A cordylathunni fatu plurimum diftzt cordylus, (mafc. genere, Ka9ovA(B-, ) paluftre feu luta- rium potius quadrupes, folum inte: ea quz branchias habent pedibus przditur A riftoteli: pinnis quidem caret. | Pro eodem Hiftoriz anim. 1. 1. *opào; «y feemin. gen, legitur, quod non placet: quan-, .. uisapud Hefychium quoque exog3v/.s; pro eodem reperitur: figmanimirum ab initio abundante, vt in (— eyaxgbcs edat, &alijs:item exco ou, vel potius eoXía , proxeaiz puto. De hoc multa Ícripfimus primum in elemento c. deinde in s. etiam, Scordyli nomine, Xxe00v2 (Q- enim Oppiano lib. r. Halieuticorum in 166 cauernis fnaris habitans cum polypis & Ícolopendris nominatur. LiEAvz Es guoAWOI y 49i gkophv) D» , 34i 0 Min Es open exoAvTd;c. neque enim alius quàm Ariftotelis cordylus videtur, quanquam hic fuum cordylum non facit marinum, Cordyla Thunni fetus, hoc nomen forté inuenerit à capitis ma- | gnitudine. cordyla enim Grecis clauz caput, hoc ef pertem craftorem, fipnificat, Solent enim capi. - tainanimalibus nuper natis (pifcibus precipue) proportione elfe thaiora. iii "linij codicibus aliqui «ordillam;alij cordyllam legunt. fed nequel. duplex, neque iótain penultima probo. Ea quidem à Martiali producitur libro ;.his verfibus: Ne nigram cit) raptus inculipam, Cordylas madida tegas papyro. Etvndecimo: Mox vetus & tenui maior cordyla lacerto. Itemque, Ne toga cordylis, ne penula defitoliuis. eandemin Íícordoloamphibio Oppian cotripit. Corydelis falfamentarius pifcis eft, quem nos cordyllam vocamus; Graci & cordylida ;& dorylum, ( forie cardylam : : s : , : : , ; ) Hermolaus, ne- fcio quàm bene, velexquo authore, Numenius quidem ( inquit Athenzus ) cordylidis (iegocorpaen.- d»)me.. (Melandrya Hypogaflria. Melandrya. 974 «^. De Aquatilibus. dp dic üvtlnsov otmroamys A Aci MàVoY s Aertloiot zro026 6, M ox) ecu a A envoie cgqut d erm Maso Ballo Muss tasas Ka» Énegv( alu S'wvid|m £negi stadi yo ume) Et eie ior env, Suvoeta, (Urt Tepaatze v) are AovTzn S A Saevarroie1 S'satzs qula xd eid|(Q» duoi. A'v 9 Een pacvas b Die Som ev Gaceta (4 S wnicsi $ Quis.) In his verfibus (quos infra vbi de apparatu dicetur, Latinosleges)quadam ex Euftathio emendauimus:quanquamis legit iva. (quod carminis ratio nonadimittit;)& í«oim. Vrzoneft falfamentum caudz proximum,ex Arhenzo,Malfa- ) rius.Ex melandryis(ca fut à tbunntis maximi) viliflima qua cauda proxima, quia pingui carent;proba- tiflima qua faucibus.at inalio pifce ( tmirone velpelumyde magna )citca caudam exercitilfima: Plinius, vt noftra ditio habet.nam pro exercitiífima,alias legitur exercitatiffima. Maffarius przttantiffimalegen dum conijcit vt viliffimis opponantur.Tunina vulgo di&a falfus chynni pifcis venter eft,Brafauolus. Veteresquidem cum hypogaltrion(1d eft;,abdomen, vt Plinius interpretatur, )thynni nominant;dere - centi fentire videntur.Leges fuperiusin hoc (egméto inter partes thynni fimpliciter;& hic paulo poft in Melandryis.Thynniilia Archeftratus laudat, Maflfarius. T zojespiov 5) Supe m «o eXpcxalAia Sttattis apud Athenaeum lib.9. Mes var buvuv weg A as. Oni ax mé Y 7oacpi onda, Eubulus. DUK DENEN XaMxdvuqegia, T heopompus.albos autem forte pro pinguibus dixit: vel fynecdochice:ceterc enim prater collum & abdomen thynri partes melandrya dicuntur, & nigris quercuum radicibus compa- rantur. Melandrya vocantur cefis quernis affulis fimillima,&c.Plinius. Vide pauloante, ad finem eo- rum quzde horeis diximus. Melandrys vocatur ipfe pifcis,fpecies maximorum thynnorum,idem for te Melanthyno:de quolegesin Elemento w.Melandryum veró ex eodem falfamentnm.Elacaten idem eftqui Mclandrys. Vide fupra;elementoz. pag. 317. Xenocrates ceteras thynni partes,przter collum & abdomen,melandrya vocauit,quod nigris quercuum radicibus fimilesfint, Vnottonus. Hzcetiam ex orcynofieri folebant. Meminit & Varro.Meaewdpvas (albz penultima per tota feribuur ,mmwum a ma[cuh- no reo fiagulari v Ava bu ar "go melandryum gen.nentro efferre malim pro [alfamento : melandryom vero aut melan - dryrsprotp[o pifce) inter falfamenta funt: vnde uz Q- mmus nd yusd[ec Epicharmus dixit, Athenzus.a- pud Hefychium & Varinum non recte seuaAovdpiid|sc fcribitur per alpha in tertia yllaba.Thunno- rum quos Gadicani capiunt;recentibus pulpis faturantur circumfüfz gentes. reliqua illorum multi- tudo cetarijsinfertur,faliturq,. afferuati veró membratim cadis celebri mercimonio per omnem feré (4 bdomen. ) Europam diffunduntur.Verum folo abdomine valent:que pars à Romanis Tareptellum dicitur,quod Spondylus. Vraáz. Garuta? C Mnria. -fpparatus. ADCHE. etiam Tarentino in finu,vbi aptima pifcium omnium captura efl, thynni fale affzruentur. relique cor poris partes,vtpote quz pingui fucco admodum careant, in1gnobilis populi vfum veniunt,quz Me- landryzà Plinio nuncupantur,!ouius.Athenzus horzi(é thynnis)falfamenti fpondylum commenda- ri fcribit; vbifpondyli nomine dorfum,feu dor( callum intelligo. ex quo preciofum fallamentü,quod- fpondylum etiam appellat, fieri tradit. Vide fuprain Spondylo A.elemento S. Vrzaabunde iam expo- fita funt in Horeis pauloante. | Muriaex pifciumliquamine fiebat, przfertim thynnorum, vt grammatici fcribunt. Antipolitani (fateor )fum filiathynni, Effe fi fcombri , nil nifi vota darem, Martialis in Xenijs.Pluradegaroé vi- Íceribus thynni, & garo hematio ex chynno, requires fuprain Garo.elemento c. Deapparatu ad cibum thynni,& diuerfarum eius partium,tum recentis,tum falfi fparfim in prece- dentibusquadam retulimus:huc reliqua congeremus.Pifcium non fquamoforum genera gregaria,vt 1o ;o chynni,fcombri,thynnides,przftant fi affentur:quod fic eorum pingue liquatur, Mnefitheus. TIhyn- . nus non malus eft cibus, x3« mo» iy $veoxiw STET HS Cp vla, Atheneus alicubi lib.7.Falconius Etru- . fcus plebeius ganeo,fed eruditioris gulz , quum in Hifpania cetariis praeffet,nouum ac fapidiffimum. 40 G obíonij genus é thynnorum ventre commentus eft.circuncifo abdomine vmbilicos enucleando,& (à leacetoque & foniculo inclufos cadulis condiendo: ita vt mox id cibarij genus pleriq; appeterent;ac propteriucunditatem mirarentur,quem( vmbilicum) modo vt inutilem ex officinis euerrere confue- uiffent.Recentes pulpz rectiffimé coquuntur in vino Corficano & oleo »pipereetiam cum cepis mi- nutatim czfis füperaddito : quod genus condimenti Azeminum Ligures vocant,Iomus.Thynni fale referuati pulmentorum vicem ieiunijs fubeunt.Salitum eorum abdómé, & folidum,nec molle. (quod Tarentellum vulgoappellant;aqua & aceto, interiectis furfuribus,quo melius falfedinem relinquat, bene lotum & repurgatumin aqua non multum coques:exemptum,& aceto bene maceratum,vbi vo- les,edito.Sunt qui aromata dulcia infpergant.Ex eodem thyn nofitfalfamentum,quod thynninamap- pellant.Inaqua tepida horas fex hzc innatet oportet/fi purgatam voles.Elixam patum admodum exa- fo ceto comedes.Hzc, vc omnia alia falfamenta,peíTimi funtalimenti,Recentem t ynnum, pipere; cin. - namo;coriandro tritis,cepa cocta & concifa;aceto, melle; ac oleo condies; Platina, Recentium frufta (inquitSaluianus contrito coriandro & fale prius confperfa, & verubus allata,continuaque dum af- fantur aceti & olei infperfionefoniculi vmbellairrorata;fapidiffima efüciuntur.Huic noftre recen- tium thynnorum conditurz (qualocis plerifg; veuntur) haud abfimilem confcripfit apud Athenzum Archeftratus, (quos fapra tn meutzone de Horais Gracos dedumuszhic Lautnos Natali de Comisbns siterpretead[cri- bemus. ; e : Poffremam thunmi partem,quamtbunnidadus, ——— Ingentemycuius Byzanti eff Fertila ara, | Gontideusyrc£le banc a[[ato prouidis omnem, €t [ale con[pergas tenut bine ungatur oligo. T mito adbr« (Tinge deinde )acricaldain fal/agine fruta Nam (Quod )/rfuca vcl edere lac genere[a videbis. Huc fimilis [nperis [pecies natarag, tbanne (eltz) — » Qua mox deperit, fi con[pergatur «ceto. i Edo | Eorum veró falitz partes, fiue pingues, (quos Itali Tarantello appellant, )(iue pinguedinis exper. tes,(quas vulgo Tonina vocant) fuerint , octoaut decem horis in aqua prius macerata; (quo falíedi- nem deponant)inaquaelixantur:(icq; elixa & in parua fruftala dilfecatz, aceto & oleo condiuntur, HezcSaluianus.A picius lib.9.c.10.pelamidis & thy nni falfi apparatum defcribit : & ruríus libriro.c. 10.ius inthynnum. | n S i $ v: Pfilocrhrum eftthynni fanguis; & fel. & iecur; fiue recentia, fiue feruata, Plinius.Ad pilos palpebra. rum pungentes;aliqui cicutz femen tritum, ac thynnz fanguine exceptum;prauulíis pilis illenerunt, Gale- De Thunnis Lib. I V. 06; adfert: (natn palamide vulgo di&tain Prouincia, fecanda Glauci Rondeletiari fpecies eft, vt diximus:) quidam circumfcribit; Le petit thun. Germanicum nomen quare infriin Thunno 4. Tg Pelamys dicta eft quodinluto moretur, Feftus. Vide fuperiusin a. Amat mare vicinum fluuijsaut C ftagnis; ob dulcem aquam, Oppianus. Pelamydes fubeunt Ponttim vere zftatemqueibi tráducunt; A- riftor, Cum thynnisamig & pelamides in Pontum ad dulciora pabula intrant gregatim cum fuis quze- queducibus,Plinius. — ^. Um v s. Pelamydes Ariftoteli pifcesfunt, vel fufanei. — — — Mv ^ p DD Pelamydes; vt modo diximus, Atiftoteli pifces funt fufanet, qui fufim retibus capiuntut, OB Pelamydes ( Cordyle ) generantur ad Ponti Euxini finem, & initium Mazotidis. Eltautemreceffus Cartera. 10 (Sinus) quidam Thraci; maris (inquit Oppianus lib.4. Halieut. ) profandiffimus , vnde & Melas, id 9* GfP/ano. eft, Niger cognominatur, (d«m:ni- bains ctiam Enjlathins vn Dionyfism odlter Plus 4.11. Corea quam, | ánquit, locum fl«mius Melun à quo finus appellatur, Strabo £j alij uéxova, xóm vocant: ) idemque ventis mini- méexpofitus. In eoloca multa funt caua & czenofa; vbi multa pifcibus paruis alendis idonea nafcun - tur. In hunc primumimmigrant pelamydes , (cordyis: ) tempeftates entm & frigus, vndeoculiearum hebetantur, apprimeoderunt. Itaque immorantur & crefcunt víque ad vernum tempus. quinetiam coeunt; & ad patrias inde vndas (praucipium JAM actidis puto) reuertuntnr vc pariant, Has Thraces fa pra Melanem finum per hyemem capiunt. Lignum ( ^ox3, trabeculam) cratliffimum; non longius tamen cubito, plumbo abaltera extremitate, & crebris vncis ( c&yaw»n tune longiffimo ligatum nauigantes pifcatores qua profundiffimus eftfinus , ad fundum maris immittunt. Fertur id magna vi pondere fuo, 2o & quafcunque circa vadum in limo contigerit pelamides, configit, Tum iili celeriter extrabunt cum transfixis miferabiliter pifcibus lignum. Alij vero retibus capiunt eas no&tu;quo tempore propter ti- miditatem (metuuntenim quicquid in mare inciderit) circa vadum congregantur. Itaque pifcatores difpofitis retibus, remis & contis íummum mare verberantes quantum pollunt ftrepitum cient. Pcla- mides veró (plendore (imul & fonitu percul(z, in rete ceu refugium quoddam trepide confügiunt & extrahuntur, inangu(tüm pra metu collectz,dum funes quibus trahiturrete commotos timent. In- tereapifcatores dijs vouent, un ev mt 9opetv &xros9e Avo, My re miaviudpoov Bi £ou ETIN )3 làmvizy TIyAa. ee qui) C ab VTOÍGTM vno xi poio Aivoro, E'e uS aos xot, od) air epcmov Ad/rov eyalu, hoceft, Ne quid (ve vua forct pelamzes aut alins p:[Gr. ) 6 ceci exiliat, & ceteris viam monftret. hocenim vifo, mox omnes euadunt, (A4 age: C zthyuniitiquit, cereunretis tenentur, INeptuno malorum depul/oripi[catoves vota faciunt y ne Gladius ptlct s nette SDel- 30 phinis incaptinormm numero fit, mam [ape Gladius magnis lacerato reti tbynnovume regt irvetitoy ad fe exmendum ex laquem facultatem dedu. Delphinus etiam ad moliendas retibus infidias acevrizaus, qs permtiem affer'y ac dentibis con- ficit.) Quod fi nihil aduerfi eueniat, plerunque inipfíam terram pelamides , retia relinquere nolentes, extrahunt. Sicetiam infyluis ceruos capiunt venatores, dum prz metu ad retia penis ornata auium | accedere non audent, Hzc Oppianus. Retibus quidem hodieque fimiliterin Adfiatico pelamydes ca- .. piaudio. Rationem pifcandi pelamydes haud fané peruulgatam nonà feria confiderationealienum eft ^ ÉS explicare, Decem iuuenes ad (ummum etatis vigorem florefcentes expeditam nauem & celerem con- fÍcendunt: & fimulatque fe cibo expleuerint, pariter continuo equaliterque in vtrunque nauis latis diftributi remigare contendunt, atque huc illuc errant. Eorum vnusaliquis ad puppim fedens,arma- tas hamislineas (binas;) quib. & aliz annectuntur, ad vtranq; nauis patcé demittit, tüad lingulos ha- 40 nos eícam ex Purpura Lacena( Concha)confedtá (tri&té religat.(Kou $«agov à yxigpov 8 ea loo Amico my Qveo Iano warren doov ptO 12 7Nov forte legendá uio vel uas és. hoc fenfu. Et eni cuia; hamo efca anne&titur perlani purpurz Lacena.quod (i uin accu(atiuolegas,ipfam hanc laná efcz loco efe intelligemus: quali etiam rane decipiuntur. ) Tum Lari marine auis pennáad hamü quenq; allig:t vt ab occurrenteaquafeníim & leuiteragitezur. — Pelamides autem efcz fic inftru&teillecebra delinite in hamos innatant, Cum autemex ijs aliqua liguritione apprime ftimulata,os in efcà impegerit,tü falsis que confequentes hamis cófiguntur,vt hami ob mulutudinem vno eodéq; tempore transhixoráü pifciü vexentur. luuenes veró remigare deliftentes,de tranftris (urguntad fubtrahendas lineas multitudine pifcium onuftas:quos pofteaquam in naué fübduxerunt, (ecundiffima piícatio ex permagno pifciü nu- mero aperté oftenditur,4£lian. de animal .15.10.Byzantiorü Cornu vocatur, Byzantij moenia attingens, c ibi finus in occafum exteníus ad ftadia fexaginta;cornu cetuino perquá fimilis eft.nam in plutes (inus perindeac ramos quofdam fcinditur, in quos irruentes pelamides facile capiuntur. Id fit cum propter earum multitudinem,tum vim & impellentis fluxus impetum, tum propter finus anguftiffimos,quare vel manibus comprehenduntur. Earum generatioin Mzoticis paludibus fit, inde cum modicum in- creuerint erumpunt grege fato, per osipfum acpropterlitus A(iaticum víquead Trapezuntemac Pharnaciam excurrunt.Hinc primumearü venatio exiftit;jnon tamen copiofa:snondum,n. conueniens eft piícis magnitudo. Vt veroad Sinopen propiusaccefferint, & capi & aliri i$ maturiores (unt.Poft- quam veró Cyaneas ( infulas) attigerint tranfierintque; ex ripa Clodons albicans occurrit petra quzdam, tantumque beftijs iplis tetrorem incutit, vt eueftigioin vlterioré conuertantur tipam. quas cum przceps aquarum curfus cortípiat, & innata locorum aptitudo maris lusumad Byzantium cor- 6o nuque Byzantij deflectat,& eo naturz impetu propellat,copiofum Byzantinis populoq; Romano fup- peditat prouentum, At enim Chalcedoni, in vlteriore prope confiftentes litore, in nullam eius vber- tatis communionem accedunt: quoniamad eorum portus pelamis fefenon applicat,Strabolib.7. No« pj; tandumà Pliniothunnos appellati , quos Strabo pelamydes nuncupauit, Maflarius. Eftin Eutipo racij Bofphori, quo Propontis Euxino iungitur, in ipfis Europam Afiamque feparantis freti angu- ftijs, faxum miri candoris, à vado ad (umma perlucens, iuxta Chalcedonem in latere ( /etufls codices zon Jateres fed litore legunt, quod cum Strabone conuent' AMa[[;rim, ) Afize. Huius afpectu repente territi thynni, femper aduerfum Byzantij promontorium, ex ea caufa appellatum Auricornu,precipiti petunt agmi- -ne. Itaqueomnis captura Dyzantij eft, magna Chalcedonis penuria, p. paff. medijinterluentis Euri- ;pi; Plinius 9,17. Maflarius pro D.ex antiqualectione & Polybioreftituit p c. Ceterum Auricornu : QOooo Byzan- Sirals. Sa? da. F e "T C. €. f. 966 De Aquatlibus.- Byzantijpromontorium, Grece Chryfoceras dicitur: quod ad Byzantium Eütoplatere obiectum eft Chalcedoni: Sttaboautor, & czteri, Elermolaus. Meminit etiam Plinius fupra, li. 4. cap.15. Conijcio. aucem db auro nominatum hoc'córnu, quod circa illud ex thynnorum captura, magnaauri & pecu- niaruim vis colligetetur. Memorie proditum eft, inquit Strabo. cum Byzanti conditores poft edifica- tamà Megarenfibus Chalcedonem; Apollinisoraculum confulerent, eis mandalfe ; Vt Contra cacos habitationem locarent. Czcosautemideo Chalcedonios vocabat: quia cum priusad ealocanauigaf- fent, omifla tam locuplete ripa. tenuiorem accepiffent. ume Efcaiacéntiuin (pifcium) mollior elTe debet, quam faxatilium. itàqueprzberi conuenit tabenteis thaleculas, putremque Sardinam : vel quicquid inteflini pelamys aut lacertus gerit , Columella8. 17; de pifcinis loquens. ! Pelamis faporeiucundoeft, inquit Xenocrates, & meliufculum procreat fuccum: nec facil cor- rumpitur, Vottonus. Pelamisexiguanafcitur in Maotide, ori grata, faciló corru mpitur ,facileq; ex- cernitur, Xenocrates apud Oribafium in capite de fal(amentis, Rafario interprete. Pelamis multiali- snenti & grauis eft. difficulter concoquitur, vtinam ciet. falfa callibio (Rondeletius mauult cy bio)fi- militer, bonumaluumfacit & attenuat, Diphilus. Philomela pifcis ( Cyraldus pelamidem inter- pretatur) carnem duram habet & concoctu difficilem,ac excrementitiam. $i tamen concoquatur, (a- tis fuperque nutrit, SymeonSethi. Thynnicraffotenacique fucco fant. pelamides magis ad medio- critatem tendunt, Galenus. Idem circafinemtertij de alimentis, Sardas; vt recentiores , (iue Sardica falamenta, vt veteres appellarunt, & mylos quiex Ponto vehantur, omnium przftantiffima elfe (cri- bit. fecundum autem poftillalocum habere coracinos, & pelamides, & que Sexitana appellant. Ni- colaus Myrepfus podagricos interalia thynnis & pelamidibusabftinere iubet. Inepilepfia expifcib. exhibeantur, quz fuperfluitate vacant. pinguesautem auerfentur, & cetaceos,vt fcombrum,pelamy - des. hienim omnes craffum terreftremque, & inimicum naturz füccum congregant; Trallianus. Ius in pelamidem defcribit Apicius lib. 1c; cap. s. item pelamidisacthunni falfi dpparatum 9. 12. Palmi- tacoquitur & conditur vtftirio. Si paruaadmodum fuerit, frigatur: petrofelino ac fucco malaran- cij infpergatur, Platina. Capitis mznarum cinisad rhagades & ad condylomata vtilis eft, ficut pelamidum (alarum capi. tis cinis, vel cybiorum cum melle, Plinius. Pelamidum capitis cinis verendorum puftulas difcutit, Idem. Pelamydis inteftina cum capite combufta & infpería, paftiones (oma) fanant , Kirani- des. Cephalipiícis caput combuftum & cum melle inunctum, ficus de fede & exochadas curat, & quz in alijs lucis funt. caput quoque pelamydis idem facit. oportet igitur ambobus mixtis vti; Idemlib. 4. i , us faper collo Wis cuiufdam fita, ex vtraque ifthmi parteportus & (tationes habet, & mira pelamydia, de quibus diximus quod fecundam pifcationem Sinopentes, & tertiam Byzantini ha- beant, Strabolibro duodecimo, videturautem loca pelamydum capturz deítinata, nominare zzax- U"Me : cumalioqui pelamydion diminutiuz forme nomen fit, & pro pelamyde parua fiue cordylaac- cipi poffit. , Ei" 4 avtoorc (Om uv aeneo tem » IIzp0rx 9» ENitarrovzic woaAa epu; Ta |QoaroeATu: rade 333upitem , So- phoclesin Paftoribus. | Hofpitalitatis proprietatem hunc pifcem habere fcribit Proclus,qui Chaldzorum enigmaticam &c obícuram philofophiam eft interpretatus: quód an verum fit, parum mihi compertum, ideoque pre- termittitur, Symeon Sethi Gyraldo interprete. Orzcé legitur, glo Idioma bye , hoceft, Peculiarem quandam & admirabilem vim habere. Liber quidem hic Procli hodie,quod fciam,non apparet. Chal- daicafiue Magica oracula Lutetia euulgata funt Grzcé cum interpretatione innominati Ícriptoris;, quem ego Georgium Gemi(tum Plethonem effe arbitror. fed inijs buiufmodi nihilreperio. Pifcem quidem boreum inter fyderaiuxta Andromedam, hirundinis pifcis referre caput proptereaq; à Chal- dzis pifcem nuncupari chelidoniam Theon fcribit. | Quod vocis precium? Siccus pctafunculus, & vas Pelamydum,aut veteres Aphrorum epimenida bulbi, fuuenalisSat.7. Maurus epiícopusin libello quem patris Dei Conuiuium infcripfit ; Ada- 16 n 9 40 mum fingit pelamydem fümete.eftenim huic pifcià luto nomen; ? quamateria homo primitusà Deo . formatus eft. Pelamides longas ex Oceano venientes, SARDAs appellari,Pliniusauthoreftlib. 31. Thunnuspe- lamydiSardz tam fimilis eft, vtidem planeeífe videatur, Rondeletius. Sarda vocatur Pelamys longa ex Oceano veniens. ori grata e(t, acrimonia Cybio preftans, appetitum excitans, facilé (aluum) ad ex- cerettones mouens, Xenocrates apud Oribafium. Pelamydes optimis quibufque falfamentis certare polfunt;(adferuntur autem plurimz àPonto:) ijs tantum inferiores quz é Sardinialberiz adferuntur, & Sarde iam vulgo ab omnibus vocantur. Meritoautem hoc falfamentum maxime in pretio habetur, propter fuauitatem ümul & mollitiem carnis, Galenus de aliment. 3. 30. Grecelegitur : rASew, 5$ 64 Wis xeuiCavmu, s t cx T XagbÉCT Ox (abundant lic voces € cu) Ine ioc 1.ovov Nomen uar . Etmox: ov- pacem Se azur duc v S ovy 465 TX qe qu TAEAS Opa. vbi arua. rectum fingularem fcemininum effe animadmertendum eft. Namin eiufdem libri penultimo capite pifces falfüre aptos nominans, fic fcri- bit:£ mupÓcAs wo) exobsice. Et paulo poft: Conftat !gituranimalia omnia dura , neruofa, & coriacea quodammodo, poftquam fal(a fuerint, concoctioni contumacia fieri. queautem contrafe habent, cü ipía tenuiorafiunt, tum in cibo fumpta attenuant craffos & glutinofos humores. (untagtem optilina ex ijs Ce noui fal(amentis, qua ab antiquioribus medicis nominantur Sardica, Xaojie: Sardas (nunc) EIE vocant. Sarda Rondcletij teneritate inferior eft thynno: atqui Galenus Sardica falfa- veis & fuauitate ceteris preponitom nibus. Qui Sardas cum Sardinis ( de quibus inS. ele-- -nro'cripamus) confundunt, impeririffims faciunt, Triton pelamydum generis eft magni , inquit Plinius pelamydum nomen communius accipiens : Sardam veró pelamydis Ípeciem dicentes; eiqua proprie pelamys dicitur, cognatam effe intedligemus. Pelamydi, fo 6e De Thunnis Lib. I V. 067 ' Pelamydi, vt conijcio, cognati funt, qui Bratti, alibi veró Liffes vocanturapud batbaros & anthro- pi. pophagos quofdam Americe incolas,vt Hifpani pelamydes Sardas vocant Bizes. Anthropophagi qui- LZ: dam in America Bratti vocant pifces, quos Lufitani Doynges, Hifpani Lielfes, (alias Lyffes.) ij Augu- fto menfeà mari flumina fuübeunt, vt in eis pariant, & in ipfa migratione capiuntur. magnitudo eis quz Lucioadulto. Multos eorum capiunt reticulis, partim etiam fagittis figunt, & domum afportant af- fos , vbiin farinam redigunt, quam nominant Pirakui, vt tradit Io. Staden Hombergenfis in hiftoria captiuitatis (uz apud Anthropophagos Americze, Bellonius quidam Liffam vel Glitfam genus quod - dam thynui à Cretenfium vulgoappellati (cribit: de quo nunc eius verba fubijciemus. Litlam vel Gliffam,à glabra & fquamis carente Cretenfium vulgus appellat, aliud Thynni genus, A. ? bicubitalis longitudinis, humanique Corporis craflitiei: quod extra Cretam Copanum vocant, con- Lis. torta fortaffis àScepano dictione. hunc enim effe Scepanum nihil vetat,quem Dorion Áttagenem ma- rinum appellauit. Sed non eft Oppiani Scepanus. Eftenim hic Thynnus plané pelagius,ínalto mari degens;ac delica- tiffimi faporis: Scepanus vero litoralis ac coenofus. Differt à maioreac vulgari Thynno, quod teretior eit, branchiaf- que Pelamidis habeat;ac dentium loco 4o £ügofas atq; afperas maxillas : pinnifq; lateralibus, caudz ac tergoris ad Syna- gridemaccedit: caudam tamen non vf- que adeo lunatá gerit fed magis bifur- Cam. Porró interiores ipfius partes fic ad maiorem thynnum accedunt, vtet- iamin hoc pylorü quadraginta & am- pliusapophyfib. in gyrum circumual- latrumfacilé comperias, Eius formam proponere füperuacuü elTe duxi , quod iimpliciter didi Thynniimago ausfa- cere videatur,Bellonius. Vide etiam proximé retró fcripta ad finem eorum quz depelamyde Sarda (unt: & fupra, etiam , Elemento A. in Attagene,; pag. ' 96. Alia quidem Pelamys Rondelerij videtur, cumalias, tum quoniá ea den- | tata eft. NN NY ^R J (( ENG DE 0 EH I, ta 3 DEZ TS 777 a I 42. z F. rez - // un /7.] i COROLLARIVM IY. ecd 49 de T bynso. — SSEIENA: T bunni hec imago Venetis ad nos mi[ja cst. imr Lufitanos audio nominare Bonae. Eum TavNuNvs Graecum vocabulum à Latinis pleri(q; feruatur. Gaza Thun- numy.inu. verfu diceremaluit, ficuti & Horatius, hoc verfu Serm. 2. 4. Plu- res annabunt thüni,& cetaria crefcent. & Varroapud Nonium .nos promifcué o V temur. Inprecedentibus tribus Co- 2" rollarijs quzdá protulimus, ad Thun- nosetiam referenda:quorumbhiftoriam quipleniorem nolfe voluerit; ea perle- gatomnis: & quintum infuper de Or- cyno Corollarium. Quos aliquithyn- nos vocant, Athenieníes folent thyn- nides appellare, Athenzus. Attici qui- demalijs etiam fccmininis nominibus vtuntur, pro mafculinis in communi lingua. doctiores feré diftinguunt , vt ? Ariftoteles.thynnumingenere,velpro mare duntaxat , thynnidé pro foemina. Tiu Üuvviba $ eippevoe Aoc Qpéper Quoiv A 24st - T$, Athenzus. Speufippus etiam & Epicharmus thynnidas àthynnis fepa- rant. item Cratinus: E*yo joi etui Üupvic f peAauvacy * 3 Kad Suiv, deQuc. "T heodo- rus thynnidé conuertitthunnam. Por- ró 9uwicpro pelamyde quoque accipi- tur, vt Softratus indicat, forma nimirü diminutiua: cuius etiam Juwa£ eft. E- TERES WA VINE | Qooo 2a &NTVTOY 968 De Aquatlibus. 1s TN £ D " xoumeed men e buo Suv Énawrmivs s Vy o dou eret sai oi riva Pid P udd [AM X REN m puer Axiítoteles.ex quibus verbis fafpicaretur aliquis thynnidesa "eap urgucusyasi d: duong LEO SE A.triftoteles.ex quib ides, vtforté hz etiam maiores fint quam pelamydes, prafertim cum Ari- no vno maiores quàmthynnides, vt Forte E RAM" Íolear- (M tes quidem in lib. de alimen les obícuras huiufmodi fynonymias vfürpare nonfoleat: (Xenocrates quidem - de alimen- ftote/es ot lamidem feparat.) fed cum Softratus apud Achenzum thynnides ac pelamydes no- tisthynnidem & pe ami ER da uoque pro pifce ?noacceperit, his potius authoribus accedam mince ko CM Su il S ORVAENE aba Rondeletio dixerim Gazam pro 3uvvisoy legiffz z4Aa- ru Made: d iut uefi uificatio eft, vtrum legerit nihil intereft. Oppianus minam Sulw pour HaT ea quB Y bano EXPE 1v Supviba, uva! Tlus uoa lur y e wprel o Aic Bu- vocat. item Archeftratus hec verfu: Kad Su) vite Spaiaay Ey envy MARE COAT) 7d ag cca oh PU fit maior, chynnis minor. Thynnidas quoque nonnulli trichiadas vocant, & 4e4- 10 Ca nóvégi vtthynne fit n SAEC FO i nornen( quamuis Greci gvamaticià verbo jvvjv deriuent: paBac, Nicochares ipae enc EE 2j í E i Rr Ed ue ai videin a.) f; &um videri poteftab Hebraicotanninfeuthannin: quo ni lach n ; € P. L magnum. Lege fuprain Cetoin genere ^- pag: 250. Sunt qui tannim l eH hj id jS MUN: sProthunno Albertus barbaram vocem talga E anima is AU TUM upon bu verpretatur. Videtur & Granion vel Granus,apud eundem gs C nat. ix Fg x 'h rum autcorruptum, nihil aliud quàm thynnum fignificare. unnus à Gracis " go pallax ve p - lacis, zw, vwaxic, dicicur, Niphus. videntur autem hzc nominaà Graco vet ulo d PES "mys corrupta, ficut & pelamialtalorum. Thunninam pro thunno Mu gs a d n ar x i- xerunt. Italica thynni nomina inuenio Ton, Tonno;, Tounine. Maffarius etiam Tralus 3 2nds o - dieque nomen feruare teftatur: quod quidem inalijs etiam plerifquelinguis verum eft, Hi anicum 16 e(t, Atun, Orcynum R ondeletius fcribit in Prouincia vocari 'Thon,à Santonibus Athon, Ga lus qui- damanonymus interpretaturla Thunnine. Sed Thunnina videtur magis proprié dici de carne thunni yrafertim falfa. Gertnani omnes eodem que Flandri & Angli nomine appellare poterunt. Eft autem Flandricum, 7425-: Anglicum, T sy, vel 7 unte. Licebit & proatatisac magnitudinis differentia re- cepto thunni vocabulo epitheta adijcere: vtcordyla, id eft foetus thunni, dicatur ein sanger T wi V d diminuti&o nomine vnó, 7 4amal. deinde pelamys, em AMitteltunin oder Halbtunin.tertio anno tbá- nus, ez 7 gni. quarto orcynus, e: golfer Tun. quinto cetus, ein W iiumisa, . , Thynni ultitudine fud omaibus litoribus funt noti, qu. Tyrrheni maris accolis magis quam ijs qui Adriatici litora inhabitant, noti funt, Matthiolus, Scombris Hifpanie replent cetarias , thy n- i nisnon commeartib. Plin. Maffarius interpretatur;propterea quod thunni ad ealocanon commeant: 7 fed quarendum an Plinius potius fenfzrit de ey quo non commeant thynni , &c. De thyn- nis qui extra columnas Herculis capiuntur, lege infràin r. Plurimus thynnus in Ponto, necalibipené fastificatit, Solinus. Vbi vt plurimum reperiri, & quo, quaque & vnde migrare foleant, leges moxin C. Quibus veró inlocis przftantiores fiit; legzs infràin r. Scombri pifces funt paruis thunnis fimiles, Scholiaftes Ariftophanis. Przcipua magnitudine thynnum inuenimus talenta x v. pependiffe. eiut". dem cauda latitudinem duo cubita & palmum : Plinius ex Ariftotele; apud quem caudz interuallum. non ad duo, fed quinque cubita fuiffe legimus. Quod fi proportionem huius thynni & caude ( inquit Maffarius) recte perpenderis, non ad quinque, fed ad duo cubita & palmum,vt in Plinio;fic in Arilto- tele etiam legendum elfe conijcies. ^ Lubricos effe thynnos Plinius tradidit , Gaza ex Ariftotele lzues conuertit. Ia Mnefithei apud Athenzum verbis leguatur pifces Íquamati, vt thynni,fcom- 4o: bri, thynnides, congri, & huiufmodi, apparetautem legendum, noníquamati. Pinnulam fub ventre thunnz foeminz aphareum ( x4xz£a ) nancupati Ariftoteles, & qui repetunt exeo Athenzus & Vari- nus fcribunt: quacareat mas quod & Pliniusin fuam Nature hiftoriam tran tulit: fed Rondeletius 'eam in vtroque fexu obferuauit. Eft & nomen proprium A Qagsv; filij Hippiz. Thynnicute funt Izui, plumbei coloris, cauda Lunz modo bifurcata; Maffar. Gladio pifci cauda eft Lunz crefcentis figura, thynni modo;fed latior. Eidem interna partes ezdem funt cum internis partibus thunni,Rondeletius, Xiphias cetaceus pifcis ad thynnum plurimumaccedit, Bellon. Habet thynnus in dorfo tenui mem. branaiunétos, quos pro arbitrio condit & exerit, Cardanus. hoc puto alius nemo de thynno, fed ve- teres de delphino fere. deme, C Thynnina(cuntur etiam inamnibus, vtin Nilo, Rheno, & Pado,Platina. Ab Oppiano & Oui- 5o dio pelagijsadnumerantur. Thunni omnium maxim? pifcium gaudent tepore, & obeamremare- nam & litoraadeuant. per fumma etiam maris innatant; quo teporis potiantur. Piíciculi autem fer- uari propterea poffunt , quia fpernuntur. maiora enim magni fequuntur. fed ouornm & prolis pars magnaproindeabíumitur. Cum enim pifces defiderio teporis locafoeturz adeant, liguriunt ( Avaas- »orras) quicquid attigerint, Ariftoteles. Thunnicarniuoritantum fant, Ariftotel, Et rurfus: Thun- Cibus. nus, amia& lupus magnaex patte carnealuntur, fed algam etiam tangunt. Thynna nullum iniquiorem pifcem cenfzo, neque fceleratiorem in mari viuere. Primum enim vt ex fefe peperit , ftatim fuam procreationem, quantamcunque capere poteft, immifericors deno. rat, Gillius ex Oppiano. 1n Oceano verfus Carteiam frequens agitur thyanus € vetufto feruore pies (Gchabet vulgaris translatio, Gracélegitur , Xon ii; 44i 1 e ey TKÀe&;,in zditione Grz. 66 colatina Henrici Petri , pro a«2«: fortà legendum z3:) pinguis & craffas impellitur. Querna veró quadam glande faginatur, quz ad mare («am 2c SxAosyc , in mati ) nafcitur humilis admodu m; at fertilem ingentemque impendio producens fructum, ( jdlixaoy xapm.:) quz quidem copiofain ipfa etiamterra generantur Hifpana, ingentes fané radices petindeac integra ( sie: ) quercus ha- bens: que profe&o ab humili radice tollitur minus , ( Ze«oepdjon e ig Dots avene: vlov, forté , z£x.- poudcs 8e Supavy &c. id eft, In altitudinem veróminorem quàm vel humilis aliquis frutex affürgens.) Tantum ver fractum affert , vt poft maturitatem littora & extra colimnas & intta glande referta fint, quam zftus aquarum eie&at, Ceterum intra co'umnas femper minus ac minus reperitur. vtautemauthore(t Polybius, víquead Latinam ( uéze: Avg; ) ipfe glandes emittantur, nifi Sardi- miaquoqueinquit, & huicvicinaregioferat, Verum thynni T quo magis columnis propinquant ab ex- K,ocsis. De Thunnis. Lib. I V. 969 abexteriore delati palago; eb amplius efca deficiente macerantur. Addit in mari hoc animalfemper Adeffe (civau ve oro Tliov f? Caiov io.) lutimü glande gaudere; cuius cibo eximie pingueícat: cumq; glandium fuerit vbertas, & thynnorum fieri vbertatem; Strabo lib. 5. Sed & Polybiusipfe lib. 24.Me- galopolitanus, vbiloquitur de Lufitana regione quz eft in Iberia tradit ibidem atbores glandiferas effe in profundo maris, quarum fructibus thunni veícentes pinguefcunt. quamobrem non aberraret qui eos porcos marinos appellaret. nanque thunni veluti porci augentur, ex Athenzo,Maffar. T hyn- nus non modoglandes;verü & purpuras profequitur prope terrá,ab exteriore pelago víq;in Sicilia in- | choans; Strabo lib. f. Quuvoi icta VmtJ Ere etvee Xu edo [Gato pory é&v 3r) dpvaeAmv xi Quopcévay Jo Amos Eu- Latitstio, ftathius in Odyffezw. Thynnorum capturaeftà Vergiliarum exortu ad Ar&uri occafum:reliquo tem. P? rehyberno latent in gurgitibus imis nifi teporealiquo euocati; autplenilunijs. Pinguefcunt, & tantum vt dehifcant,Plinius. Thunnietiam latent przaltis gurgitibus hyeme, pinguefcuntq; à la- tibulo maiorem in modum.capi incipiüt Vergiliarü ab ortu ad ar&turi occafum vitimum:reliquo tem- pore quiefcuntlatentes; Ariftot. de hift.lib. 8. 0'9uwwQ cy yerta un, Tl) Quixeiau soe Diti Ot Qpus -- QoAcUe Db xoumoi A UxUMarsO- à», Athengus, Videturautem verbum euer corruptum effe , pro zig» vem. fic enim Ariftoteles hiftoria animalium 8. 17. 44) 94vovray znóvwoi dd Tl) Qexeiew. Natalis de Comitibus vide- tur plcyer legiffe, vertit enim [coit] fed (ine authore. Ceterum pro zvxvuasG» placet quod idem in- terpres sAvadau O- legit:vertit enim [quanuis multo fanguine abundet.] Thunnos dormientes (pe 507». thunnarij circumretiunt. dormireautem eos argumento conftat,quiaadmodum quiefcentes,leuiter- 4o Que pandentesalbida oculorum capiantur. noctu potius quam interdiu dormiunt, ita fopiti: vt neia- étaquidem fufcina moueantur. & e ex parte velad arenam;velad terram, vel ad lapidem aliquem procumbentes quiefcuntimis gurgitibus, vel füb faxo; aut littore abditi, Arift. hift. anim. 4.10. De thynnis confidentius affirmatur; (quod dormiant. ) iuxta ripasenim aut petras dormiunt. Delphinus dormiens paulatim ad vadum defertur, & impingens expergifcitur, moxque iterum ad fümmumten- dit, rurfusq; dormiens demittitur: vt pluribus in Delphino c. fcripfimus ex Plutarcho: Idemautem & Thynnus (inquit) aceadem etiam de caua, facerefertur. Caufam in Delphino dixerat perennem eius naturz mobilitatem, vtidem vite motufque ei finis (it. qua(i verb motus fit propter motum. Eco fomni quidem caufa & quietis, Delphinum in alto demitt1 ad gurgitem dixerim: refpirationis autem. gratiarur(us ad fummum efferri. qua cum thynnus non egeat, non fimiliter eum dormire: fed potius (cum Ariftotele) imis gurgitibus, vel fub (axo autlitore abditum. T4. Intrant é magno mari Pontum verno tempore gregatim, necalibi faetificant, Ariftot, Nimirum fie Migratio. cut Salmones vere ex Oceanoflumina fubeunt, afcenduntque fubinde dulciorisac purioris aque de- fiderio, & füpremis demum locis pariunt: inde rurfus in mare defcendunt,fiue ipfi, fiugfcetus tantum, perpetuis feré migrationibus occupati: Sic etiam Thynni eodem tempore fiue ex Oceano in meditet raneum mate venientes; fiue primum ex inferioribus mediterranei locisafcendunt, donecin Pontuta & ad fummam peruenerint: ibi pariuntac rurfus egrediuntur, &c. Thynniex Oceano veniunt in me. diterraneum mare cum vere ad fobolis propagationeminítigantur, Oppianus. Quz Doriondeorcy- nis, eadem feré narrat Oppianus de maioribus thynnis: nempe quod ex Oceano pcr fretum Gadita; d, ingrediantur mare mediterraneum : quofit vt plurimi in Iberico Tyirhenoque mari capiantur: po- 4? ftea verb palfim reliquum marepererrent,Wotton. Thynni Maio meníeirrumpuntin mare noftrum ab Atlantico Oceano, cogentibus xiphijs pifcibus, louius. Curn thynnis amie & pelamides in Pon- tum ad dulciorapabula intrant gregatim, cum (uis quzque ducibus, & primi omnium fcombri , Plin. Thynnifübeunt Pontum vere. z(tatemque ibi traducunt, Arift. Et alibi: Septembri menfe recedunt. Idem dromadesé curfu pifces omnes appellat, quiinPontumaliunde excurrunt; quiq; vix vno inlo- coconquiefcunt, (nos Streicbfifch appellare poflumus; )cuiufmodi funt thunni, pelamydes, amiz. Vi- , de füprà,p. elemento, pag.303. Thynni Pontum fubeunt dextrorfum terram contingentes, fed re- (fus meant contrà:lzuum enim in latus feadmouent. quod propterea facere dicuntur, quia dextro oculo clarius vident fua natura, lao hebetius, Ariftot. Dextra ripaintrant Pontum, exeunt lzua. id acci- dereexiftimatur, quia dextro oculo plus cernunt; vtroque (.Saluianm provtroquereponit leno) hebete na- tura; Plinius & Solinus. Ex Ariftotele Athen. quoque repetijt: item Zlianus deanimalib.9 42. Thyn- 5? nos ( inquit ) altero tantum oculo videre confentit Zíchylus, cuminquit: Thexoatydapa o Gay Suis dixlu». id eft, Sinifttum oculum thynni more applicans, vel potius detorquens. Pontum enim in- gredieutes, ad dextrum latus, vndeacrius vident, terram habent: egredientes veró ad contrarium lit- tus feaccommodant, & terram fecundum eum oculum quo clarius vident, habentes nauigant. Ec Plu- carchus: Immó veró ipfam prius opticen videamus, quam nec Afchylum pifcibus negalfe putem. fic enim inquit, T5 exoabv óuuo, cc. De faxo miri candoris in euripo Thracij Bofphori, cuius afpectu ter- riti repentethynni, fem peraduer(um Byzantij promontorium petunt, dictum eft (apràin Corollario de pelamyde s. Multi in propontide zítuant, Pontum nonintrant;Plin. Opperiuntur autem Aquilo- nis flatum, vt fecundo flu&u exeant ex Ponto: nec nifi intrantes Pontum Byzantij capiuntur, Idem. Brumanon vagantur: vbicunque deprehen(i, víquead equinoctium ibi hybernant, Idem. Tempo- ? rum commutationem Thynni fentiunt, Sol(titia preclare nofcunt, nihilque ijs ad hancrem coele- ftium rerum peritis opus eft: vbieos hyemis initium deprehenderit, ibi libenter commorantur, & ex eo loco ad vernum zquinoctium non fe commouent , vt Ariftoteles tradidit , ZElianus & Plu- tarchus. Quod ad coeundam (ocietatem & mutuum inter íeamorem tuendum Thynnis arith meticz ratio- nes opus funt idcirco mathematicam diíciplinam exa&é tenent,vt gregatim natantes,femper figuram quadratam (cubicam) efficiant, atque fex lateribus comprehenfi, foliditatem ex femetiplis omnibus conftituant; c quadratum ordinem ex omnibus lateribus in natando feruent, vt fi fpeculator eminen- tes Thunnos probé numerare fciat, ftatim totius gregis numerum ineat: quod fané praeclare tenest, altitudinem latitudini , & longitudini , equali ordine refpondere debere.Gil. ex Plutarchi libro Vtra Oocoo 3 anima- Afta. 9070 De Aquatilibus. animalium, &c. Ad promontorium Bubonicum (& à Bio và dra alias BuGovieta ) gkess Thyn- norum gentes verfantur. eorum maximi fimiliter vt faes, foli & e points natant; et hore Rene e bini preficifcuntur: alijquemadmodum caprz,quein latis palticni us gregarimrps iain xakita te Canicula & ingrauefcente aftiuo calore, in Euxinum natare SS MAKSME monia fluctibus ab fer- uide radiato Sole calefcentibus, intere velut conferti contextique confertis tur mis natant, & corpo- rum coniundionead perfruendam vmbram fe inuicem opacant, /lianus Poeni. 1.3. i Nonalibi quam in Ponto fostificant, Plin. Plurimus Thynnus in Ponto, necalibi pene feti cant, nufquam enim citius adolefcunt, fcilicet ob aquas dulciores. Solinus. Pelamydes ac thynnz in Pipitio ariunt, nec vfpiam alibi, vt fentit Ariftoteles: vtveró Strabo refert;pariunt in Maotide palude, W ot- tonus. Pifcicul plurimi femel (pine vt fufanei qui retibus capiuntut, chromis : pater, thynnus,pe- lamys; &c. Ariftoteles quinto hiftoriz citante Athenzo. Thunna circa folftitium parit folliculoquid- dam fimile, inquo oua exigua multaque confiftunt, Ariftot. b alibi á edit [ua oua condita quafi vtri. culo.incrementum autem partus pracipuafumit celeritate, Tixre ij uis «3A aov Exam eanaiva, JuAamocts Bic Gp d) 0 ao yl veau ui pot ades Athenzus ex Ariftotele. Thunna( Gus ) pelamydes paritin Ponto Eu- xino; circa hoftium paludis, vbi crebrz harundines exeunt; vbi ea cum mari (Ponto) committitur. Oua adita partim matres fectate deuorant:partim inter arundines & luncos retenta perficiuntur.mox autem vt ex ouis hipifces nati funt, natalem locum relinquunt, & in 'Thracium finum Melana (id eft, Nigrum cognomine) abeunt, (vt fcripfi fupràin Pelamyde E.) Oppianus. Thunni & gladij agitantur afilo Canis exortu. habent enim vtrique per id tempus fub pinna, (eo vv isovjio, ficut & Athenzus: legit) ceu vermiculum, quemafilum vocant, effigie fcorpionis,magnitudine aranei; infeftat hic tanto - dolore.vt nó minus interdü gladius.quàm delphinus exiliat.vnde fit;vt velin nauigia Üepenumero in- cidat, Ariftoteles. l'hynnus pifcis impetuofus eft; có quód certo tempore atrum in capite habeat, A riftorele tefte, Athenzus. Plura de filo fiue eeftro inuenies füpra pag 98. elemento 4. Oetrum habent circa pinnas; a£ v dilrevjia, & certo tempore etiam in capite ; Euftathius in Odyffez x. ex Athenzo, Oppianus lib. 2. Halieuticorum, thynni & xiphiz calamitatem decantans eeftrum , Tiléguyeosiv Giivov Ati CPith 3v oicsoy nominat. Vitathynnislongiffima biennio;Plin. Pre nimia pinguedine dehi(cunt;nec plus Gaptwra. In genere. quàm biennio polfunt viuere. cuius reiargumentum pifcatores indededucunt; quodcum ders limariz anno fuperiore defeciffent, thunni fequenti anno defecerint, Ariftot. Iouius thynnos bimatu 10 expleto non quidem deficere putat, fedalijs nominibus appellari; vt (unt orcynus & pompilus. Adeà , quidem thynni augentur, vt Plinij teftimonio cauda eorum latitudinis duorum cubitorum reperian- tur, ipfi talentorum quindecim pondo. Quod fibiennium vite non excedunt,quomodo euadunt tan- ti? Quoridiana experientia (inquit Saluianus) thynnos capi videmus, quos corporis magnitudine, Íquamarum cralfitie, atque carnium duritie; biennio multó prouedtiores effe fateri oporteat. Quan- quam autem deficientibus limarijs, anno fequenti etiam thynni deficiant, non obid eos obijffe,fed in aliam potius veluti quandam fpeciem, vel priori nomine pofthabito mutatos effe credendum eft, Tbynniquanuis carniuori, gregales funt, Ariftot. Maximi folitarij natant, alij veró bini;alijgrega- cim, vtin c. ex Elianoretuli. Nomipantur & inter xvrss; id eft füfaneos pifces, thynni ab Ariítotele, quintohiltoriz :ij auté funt; qui (fu(imaddit Gaza) retibus capiuntur. Et pauidi magno fugientesa- gminethunni, Ouid. Multa qtia prudenter Mi uionids circa migrationem fuam faciunt thynni;füpe- riusinc. iam explicatafunt. Thynnecrudeliflima pifcium ona fua ftatim edita deuorat, quotquot affequitur, Oppianus Halieut. 1. prope finem. videturautem etiam foljolem recens ab ouis prognatam vorare eam fentire. Qa 53 ev 1éxzon £u) diva, Bapéian AUTE y evouudyun Kol TUA YUTEU QOO xéyxa, Nude: 59d eve; Quyiic en vitid| éavame | E'9- er. 3E pav our B te y eeu o0 víeo. Thynni fzpe nauigia velis euntia comitan- tes, mira quadam dulcedine per aliquot horarum fpacia & patluum milia àgubernaculis non feparan- tur, ne tridente quidem in eos [pius iato territi. Quidam eos qui hocé thynnis faciant, pompilos vocant, Plinius. Sed Pompilustotogenereà Thynnis diuerfus videtur. vide fuprà Elemento». Itrrum- punt Maio menfein mare noftrumab Atlantico Oceano thynni, cogentibus xiphijs pifcibus: quitelo D 49 àroftro prominente inftructi, eos toto D tpe untur,Iouius. Thynnicum dicas dad ' liamacti elabuntur &Siciliam attingere prohibentur,in maiores incurrunt beluas,vt puta delphinos, canes, alioque cetaceos; € quorum venatione canes & galeotas pinguefcere , quos xiphias, ideft gla- dios appellant, ferunt, Strabo lib, 1. In mari circa Taprobanen permultas balznas thunnis. ( Gilhius bic monretie verterat, Delphinis) effe aiunt, Zlianus De animalib.16.8. Videin Balznap. Cepphiaues thun- nos maximé comitantur: quodab ijs pifciculorum, quos dentibus fuis difcerpunt, carunculzaliquot p^ aquis relinquuntur, quas iphzingurgitant, Oppianusin Ixeuticis. Nonin Pontotantum capiuntur thynni, fed in Sicilia quoque & alijs inlocis, Zlianus. Vernotem- poreex Oceano mediterraneum mare fubeuntes capiunt primü Iberi, deindeCelte circa Eridani oftia, & vetufti incolz Phocez: tertio Tyrrheni & Siculi, inde perimmenfos gurgites difperguntur,& totü mare replent, Oppian. Nonnifiintrantes Pontum Byzantijcapiuntur, Plinius, Etrurfus:In Éuripo Thracij Bofphoriiuxta Chalcedonem inlitore A (iz [axum eft iniri caudoris,à vado ad fumma perlu- cens. huius afpe&u repente territi, fe mperaduerfum Dyzantij promontorium pricipiti petuntagmi- ne. Itaque omnis captura Byzantij eft, magna Chalcedonis penuria, p. paffib. medij interfluentis Eu- ripi. Vide etiam fupràin Corollario de Pelamyde 5. Gregatim vagantur. ob id in Euripis maxima eorü eft captura, Iouius. Capiunturnonnulli ex thynnis, cete, ifque latestibus tempore (ui feceffüus, cum fe mouent locis tepidis, autfi temporis infolitz quietes Contingant. Prodeunt enim aliquantulo de fuo cubili patum, & przcipué plenilunio, Ariftoteles, Thynnorum captura eftà Vergiliarum ex- ortu ad Ar&uri occafum. reliquo tempore hybernolatent in gurgitibus imis, nifi tepore reliquo euo- cati; aut plenilunijs, Plinius. Dum paruos foetus habent, difficulter: fed cum iam foetus excreuerit, facilé capiuntur infeftante ftro; Athenzus. Graeca verbafis fonant- x xsocudi ad 5c unpaid vramrtts ÜvzE oT. jo De Thunnis Lib. I V. 071 BuczA pr O- oy 3rperQav Jo witds ac ov orzpov &Aieueru. T hynnorum pifcationem Itali & Siculicetiam (ien Cera. | vía» appellarefolent, tumloca quo reponere foliti funt magaa retia, caterumq; inftrumentum quo Cetotberia. captari afflueuerunt;cetotheria (20179510/2, foe. gen. recto fingulari) ideo nominantur, quod mágnos CEU chynnos in numerum reliquorum cetaceorum referant, lianus deanimalib, 13.16. I ameti paffim in *2779 pe zditiore rupe(à Strabone lib.g.9-uvoekozéiov vocata )ftantes thynnofcopi,thynnos Ípedtarent, vt tradit in Equitibus Ariftophanes, K3vr rv zrereav ovoOev cvv Qipsc Susvomuomay : in Ponto tamen precipuéex alta fumma trabein vado defixa pifces colluftrantac obferuant hodie thynnoícopi: qti mos)etrag )an- tiquis fuit Philoftratus Iconum primo: Ae/er 3: 59e Ue ot mop iren 9efp Ti aq Vp bl » Tuus ioo ! y&lezuy rl) 9 v fuovéc. Quse forte pifcatio ab Vlpiano in I. Venditor.f.C ommuniaprzdiorum, tignaria appellatur:quanquam in meis codicibus Thynnariare&te Ícriptam fit:nectam abfurde, quamlitera - ti homines exiftimant, vtraq; lectio, quam Accurfius non refpuit , defendi poteft , Brodzus 1n Mifcel - laneis 6.8.Quod fi tignariam pifcationem legamus, interpretati forte licebit eiufmodi, qualem mox ex /Eliano referemus;in quatigna bina excitantur, quorum alteri fpeculam füftinenti perlongus re- "tium funisalligatur.Strabo lib.7.in Africz defcri ptione , Poft T hapfi um ciuitatem(inquit)eftinfula inpelago Lopadufa: eimi cx eg: Nu uov (D Baia Geor Srivaeworhoun. interpres tria pofteriora vocabula przterijt.pro vltimoapparet legendum S'usvoexoziar, — E'9^ doi v6 ty uu erdgDriov vibioAdVay lici 3 aves Juuvoouó m (Q», 0c Te id oos LYow ror dote ol y EN TOKJAOHQUTIUS OI Tt; X €) 0o au y Oppianus fub finé terti j Halieut. Guuvc9egs Grece venatorem feu pifcatorem thynnorum lignificat: vfürpaturà Sophrone. De Th yn- norum pifcatione quedam leges etiam fuprá in Corollario dePelamyde s. Thynnos magnos fuícinis ( veiibsai)feziebant; quod Suatewappellant, Suidas. Thynni dormiunt, praefertim notu,ita fopiti;vt ne iacta quidem fuícina moueantur, Áriftot. d a Celtas audio; & Maflilienfes, atq; omnem Africam maximis & firmiffimis hamis ex (erro confectis Eam. Thynnos comprehendere folere,zElianus de animalib.15.6 Thynnus capitur efcacoracino , Oppia- Ef. nus Halieut.;.E(caad thynnostantum : Quinque nuces regias comburens, in cineremquecónuet- —— cens;cum fampfycho & puriffimo pane , perrufo aqua , cumque caprilloca(eo contandito, quibasy- Resim. titor poflea inftar pafte confectis, Tarentinus. Xvrzc, ideft Fufaneos pifces vocat Ariftoteles,qui re- tibus capiantur, ( Gazaaddit;fufim) quibus & thynnos adnumerat. Thjnnos dormicntes fzpethun- narij circumretiunt.Qui Heracleam; Tion, Amaftriam;Ponticas vrbes incoluncplane fciunt quo an - nitempore eiufmodi pifces eoaccedant: Quare permulta contra eos inftrumenta cotparant, naues, 50 retia,fpeculamin excelfum excitatam , quam inlittoriseminenti loco, & circunfpectum facilem ha- benti,defigunt:cuius conficiendirationem moleftum mihi n6 erit explicare: Tigna (aeépvz )bina proe ceriffimaabiegna excitant;intercepta & iuncta inter fe, trabibus (3ox/ «;)latis& crebris immifTis,& fa- cilem afcenfum fpeculatori preftantibus.Singulz naues vtrinq; fex iuuenes expedité remigantes ha- bent.Retiabenelongafünt,)nonadmodum leuia, & quz magis deprimantur plumbo, quam leuentut fuberibus.Copiofiautem iftorum pifcium greges in ea ferantur Itaq; verno Soleillucente, ventis; pla cidé & tranquillé flantibus,codloleto & quafi ridente.conquiefcente à tempeftatibus mari;frequen - tes Thynnorum pilcium greges appropinquant. quod quidem ipfüm fimul ex fpecula prudenter & a- cute fpeculator profpexit;pifcatoribus vnde veniant; denunciat. Hi ad vocis lignificationem retiaten- dunt.Íam fi intraretia ingrediantur ficut dux exercitus,vel choro prefectus, hocipfüm figno datoe- docet.Itaq; fzpe totum gregem capit, & non aberracà Ícopo,nec defiderio fruftratur.Cum verb Th yn 49 norum cohortes in altum fefe incitauerint,is qui ex fpecula acerrima oculorum aciehorum actiones. obíeruat;contenta voce exclamat; recta ad altum remigationem contendendam;illucq; infequendos elfe:hi porroalligatoad alterum tignum, quod fpeculam fu ftinet;perlongo retium fane, nauesordine remis propellunt;ita vtinuicem non feparentur.nam & rete in fingulas diftributum eftnaues Et pri- ma nauis,vbi fuam retis partem eiecit; difcedit. hoc idem facit deinceps fecunda, & tertia, & quatta.. Qui quintam remis impellunt interim feparant, vt mox eiecturi videantur. Reliquivero nunquam la- xare debent.Deindealijalio remigant,& pro fequi(que retis partem trahit, poftea quiefcant. Thynni veró circumuallati per ignauiam & timiditatem non (eloco mouent. itaq; conferti comprehendun- tur:& remiges tanquam ciuitatealiquain poteftatem redacta,totum pifcium(vt poeta diceret)popu- lum capiunt. Norunt hzc & teftantur cum Eretrienfes tum Naxi: X( &reb ia urbsefl £ubuc, Naxus una Cy- Captury js fecimam. "$0 cladumn e" fegao)hac pifcationeinfignes,vt Herodotus & alij referunt, /&lianus Deanimalibus 15.5. Scombri dum aliquos gentiles fuos retibus incluíos vident »Ípontead eos ingrediuntur. ruríus vero. egreffuri alij quidem per maculas ampliores (quitus ntmirum etiam enereffierant)enadunt:alij vero an- guftioribus detentiinfarctique capiuntur. Similitemeritate & thynni capiuntur:nontamen perue- niuntintraretia qui foris funt; fed dumingredi cupiunt, & maculas dentibus impetunt, ijídem hz- tentes & intricati capiuntut, Oppianus. Simplicifiimi funt piícium : proptereà vel inanibus terrica . lamentis acti. facile vadis atq; litoribus intruduntur. eo modo Gaditanus populus infinitam eorum multitudinem magno quzftu folenniq; fpe&aculoretibus extrahit; Iouius. Thunni pifcium fimpli- ciífimi timidiflimiq; ; non aliter in fugam à xiphijs pifcibus gregatim aguntur,quaim ouium gteges à àlupis.quam ob caufam vel inanib.terriculamentis acti, facile vadis atq;liroribus intruduntur.Porto 60 fummafpectantium voluptate Maio & Iunio men(ibus thunni à Gaditanis non longeab Herculeo freto capiuntur.ad quam pifcationem vniuer(üs concurrit populus;maximo clamore, tympanoruim fonitu;acbellicts puluere & igne concrepitantibus terriculamentis. Sic vocibus & ftrepitutetriti có- citantur ad vada, quo inloco poftea gregatim retibus capiuntur maxim oque omnium plaufu trahü- turin litus, Matthiolus. In Indico maritantathynnorum multitudo eft, vt Magni Alexandri claílis. haudaliomodo,quam hoftium acie obuia,contrarium agmen aduería fronte direxerit , aliter Íparfis nó erat euadere : qui non voce, non fonitu, noni&u,fed fragore terrentur, nec nifi ruina turbantur, Plinius. fed Greci authores cete ac phyfeteres , nonthynnos , Alexandri Magni claifem ter- ruiffe tradunt: vt indicauimus fuprain Phyfetere , & in Corollario de Cetis in genere E. Qooo 4 Nuper 972 ^. De Aquatilibus. NuperabItalo quodamaccepi , thunnos valdetimidos efe, natareiuxta litóra:pifcatores verb funes quofdam demittere:quos cum illi metuant,nec audeant fe à litoribusadaltum conuertere, fic randem capiuntur. Thunno efcagaudetcallichthys, Oppianus Halieut.5. Thynnihepar aliqui mifcentefcz ad mu- giles S aide t d Etfi fuauiffimis pifcibus conferendus non fit thynnus,fapidus tamen & non negligendus vbiq; fe- Cibus MEE recenfetur,Saluianus. CircaSamum videbis thynnum ingentem confülto capi, quem vocanthort- Meis cynum;alij «ize: qui veldeorum conuiuijs dignus eft. Nafcitur antem nobilis thynnuüs circa Dyzan- AERA tium, Cary(ítum & Siciliam:& eo etiamnum preftantior Cephalen * & Tyndaridem oram;( Tuvoxejd]la «writw: led longe przftantiffimi circa Hipponium Italiz.inde migrantes inalia maria capiuntur imma Melior "vetu- turi; Archeftratus.Quod fi horcynus fiue magnus thynnus, minori prefertur: recte (eri pferit Plinius fate. vetuftate fieri meliorem: neq; opus fuerit vt Rondeletius pro melior legat maior vel peior.horume- Tüniileus. — im vtrunque plerifq; animalibusimmo viuentibus commune eft,vt vetuftate tum maiora, tutn ad a- limentum deteriora euadant. idem fi accideret thynno, nihil rari effet;neq; priuatim in eius mentione annotandum. at vetuftate meliorem fieri , rarum & notatione dignum eft. Scio(ex Diphilo puto) legi apud Athenzum;orcynum effe pifcem (jopGoguov, ad weiluo ereprzaisóvon Td yre2ubo VÍ, xD Tiu) au anpormumo fed. hocille de orcyno fimpliciter dicit:znec obftat aliquid taliscum fit;meliorem ac pinguiorem etatis pro grefla fieri , vtiam maximus nimirum,cum & cétus dicitur, melior fit.Xenocrates quoq, apud Oriba- fium,Orcynum(fimiliter vt Plinius) tritoni fimilem faciens:fed quia difhicilius(inquit)vitiatur,ideo infignem vetuftatem fert.Sed hic de falfamentis ex orcyno [entire videtur. Diphilusetiam apud Athe neum lib.5.de falfamentis ex thynnoagens , fcribit: ra 3: quAvoauo y ipelosova stad dier oor etd Mal Aisne ra) Bu- CXvna.. Phoenices aiunt qui Gades incolant,cum extra Herculis columnas per quatuor dies Subfolano vento nauigalfent,inloca quedam folitariaalga & fuco repleta perueniffe;quz modo maris zftu pro- cedente;aquis obruantur:modo recedente , deftituantur.in ljs reperirimiram thynnorum copiam,ma gnitudine & craffitie incredibili. Hos falfosin vafis Carthaginem mittunt. Carthaginenfes veró fibi retinent & confumunt, ceu lautiflimos in cibo:necalio diuendunt, Axiftorelesinadmirandis narra- tionibus. Thynni Megarici ab Antiphanecelebrantur.Placebat olim eximie thynnus T yrius;Pollux. Thynni magna ex parte fuauiffimi funt cum latent, Plinius.Thunnus poftarcturum melior eft:iam e- nim co temporc ab infeflantis afili agitatione requiefcit, quz facit, vt fitin zftate deterior, Ariftoteles. Tívequa 8e éd| odi (O» 9o v8 oigps zrawowu, Ex eodem Athenzus. bs. efi^ — Alexis caput thynni, ceu magnas lautitias predicat apud Athenzum. Alij abdomina. Y'zojcoid 9 L 386a, uve, Strattis.TaU9" oj artvwrec 8X, €x ovvec avvyoeatezu Y gro gocepiov S udvauk Gv», 3s xpaiay AaCeeex (Gs, Eriph us Comicus.LynceusSamius,cum quidam thynnorum abdómina laudaret: Omnino. inquit: verum ita edereoportet,vtegofoleo.Et cumis de modo interrogaret: Libenter,reípondit. Tdv Ua; us Suv ac aveiosos (zYgx«; nimirum)à veteribus commendabantur, Athenzuslib.z. Quuvs Aetyvec commendantur ab Antiphane.De hypogaftrio thynni plura leges infra mox inter Salíamentaéthynno. Thynni recen ti pulpaiuxta ventrem,ipfoq; pingui fumine, Icuti palato grati:ita flomachis languidioribus;quibus nauíeam pariunt, valde inimici:circa vero dorfum & caudam contraria ratione, quemadmodum ab ni miaariditate parum delectant;ita fuperfluo nudati humore, minus officiunt. De clidiolegeinfrain Salubritas, partibusthynni falfis.Ex pifcibus quicetacei generis habentur, vt thynni , craffo tenacig; fucco funt: (fenibus inutiles:)pelamydes veró magisad mediocritatem accedunt, Galenus inlibro Defüccorum bonitate.Idem lib.5.de alim.fac.c.5i. Ex genere piícium(inquit)dura carne przditorum funt etiam ba lenz,& delphini, & phoce. ad quos proximé magnithuniniacced unt,quanquam non zque ac prz- dictiin cibo funt iucundi. infuaues enim funthi; & praefertim recentes.nam fal(i euadunt meliores. Thunnorumautem caro;qui & ctate & corporis mole funt minores; non perinde dura eft:eoq; hi fa- cilius quoq, concoquuntur:& ijsadhuc magis pelamydes, quz laudatiffimis falfamentis non cedunt. Hzc Galenus Gregorio Martinointerprete.Grzca fic habent. Exrsrs 9e r$ Suse (div auAngovotoxev ) eii x9] Qaixonvon yn ax) DEA pivec, tod] qpauon. ay saiov d[ auia pnm xe) ol eee o D u)vol y xau v0) Tij "ye abovj d ittis S y o- pu0101 apis Ge9egiudi oic Ov Ec. 506i 6 jo Exi Vor od) Lu Ais qe9r Qai. Thea 6 vrss dl &petvse yivovmu 2v &Aavitova Suwvavyxavra Te Tl) SA 49) T0 ueys9 G . 49^ 5 euol ouolac weg, 49) eQO Sia DuAovém Bsacrlsc eic: xo) TÉTRY £1 AEDNOV e TUA UA DE CS AL que Ax 6o dieu, avi orplsroie qp Av o.c E) DN O1 yiyvavTau« Gregorius Martinus poft hec "Nerba , sxezy SS tvmec d[ dete yivovrzu, punctum notat.Et mox legit, T2v ààad]ivoy ) Susvan. & c.cui lectio ni facilefüffragor. Quodautem dicit Galenus thynnos minus effe fuaues pradictis:non balznis,del- T phinis & phocistantum eos com parat; proxime nominatis veré cetis , fed alijs potius ante nominatis durz carnis pifcibus, vt mullis, opo kpaneisphuagplcorijs ;&c. T hynnus & thynnis;colias,or- cynus,pelamis;ícom bruíque nonapti ftomacho funt:mali fucci funt,flatum gignunt,ícabri, difficiles adexcernendum,nutriunt:quorum valentiffime nutrit pelamis:colias veró & ori ingratus eft,& nul- lius fucci.atthynnis ei fubijcitur:thynnus veró difficulter concoquitur, Xenocrates apud Oribafiura interprete Rafario. T hynna (fr enim babet codex nofter feenn genere) cxadhi fucci (ant; & difficulter conco- quuntur,malumque fuccum gignunt, SymeonSethi. Thynnicrudos Lieder un. , Pfellus. . Thynnisacthynnus graues funt;ac multum alunt;Diphilus.Gregaria genera pifcium non fquama- torum, (vt thynni;fcombri, chynnides &c.) fuauia quidem in cibo funt, vtpote pinguia:fed grauia & difficilia conco&u : ideoque maxime fáliri poffunt, & inter fal(amenta optima funt. Mnefitheus.Ni- colaus Myrepíus podagricisin cibo tbynnos , pelamydes ; & pifces omnes fquama carentes pro- hibet. Detbjngo Dethynno falfo proxime etiam retro quzdam dicta funt: hic feor(im & fingillatim prolixius perfa- [si e parti quemur.Quzg fuprain Capite De fal(amentis,elemento S.de cetaceis pifcibus falfis ingenece diximus, Pus. ea ad thynnos quoque falfos accommodari poffunt. A chynno fiunt adie&iua nomina 3u/uQ- , & 9uo- va4(9-. hincapud. Athenzumlibro 3.legimus Suvnia ey», Matfarius vertitthunnina falfamenta, vel thunnia.Diocles épinguibus falfamentisthynniafacit precipua. Hicefius apud Athenzum tradit "uU VEw TE? gs 3Q 4o íe 60 De Thunnis Lib. I V. 973 vid regie Suvioy alu aive Xo*ylow Doy et qvis &uCloigs weryai lu m eivout 2a Qoegiv ave3c iva. ( 25696 194) vpnas Aeyls at«5U0ico O2 Ayer T9 BuCawioy we otlay ay€9c au od ETÉQUV TÜT GV Aa Gai ud uos uo x wóvov rv S'uviav, at o) TÀy hav Tài dXiko oov G9 Bv cwrio. Diphilo etiam apud eundem 8 pinguibus fal(amentis excellátchyn- nga( vi 9uroio, )& cordyla.fitautem thynnium(m 9o inquit) maiori pelamide: dv 49 wixpby voco yet 1d xuGle:ex quo genere & horzum eft. Proximetamen dixerat horza & cybiaé non pinguibus prz- ftantiffima effe. Thynnades.Guwaec, 6 chynno confe&a (alfamenta à quibufdam dicuntur. Vide infra inn.a.Ouivs stpuoy (O- nominatur ab Eubulo,id eft,concifum8à thynnofruftum,inter alios delicatiores | cibos.fed viua (9- etiam de frufto recenti Accipi poteft. Si pifcis perfe&e falfus pingue inftar lardi ha- buerit , vt tunina (tham, ) vel balena;poterit in quadragefima patum aliqu&do fumi cum Ípinachiis 17 inprincipio( xe '/e,)cum opus fuerit ventrem foluere, Arno dusdeconferuanda fanitate. Hifpani cetarias Eombrie replent;thynnis non commeantibus;Plinius.Thunnifenes ad rem fal(amentari improbi funt:multum enim carnis abfumitur, Ariftoteles.T! (malim Thy ).jomáeA yrov xs uuo mec My &c.id eft, Omotarichumaliqui cetema vocant.id graue eft,& vifcofüm, & concoca difficile, Diphi- Taxina. lus, Plura inuenies de omotaricho fupra in Sal(amétis pag.817. Omotarichos eft quam aliquitüninam. vocant.eft veró cunina falfus thynni pifcis venter: & morona vulgo vocata, exiftimatur eiufdem pifcis dorfum,quod & fchinale etiam dicitut;pars illanempe in qua fpina continetur, Prafauolus. Maronem alioqui Itali Hufonem noftrum vocant: & fchinale etiam Sturionis dorfum. In vniuer(um (aliti thyn- ni;ficuti vim alleuandi intermortui guftus mirificam habent: ita multa bile aggenerata fanguinem in- cendere , iecinoraq; adurere confueuerunt,louius.Ferunt carnes thynni falitas, hemorrhoidesin- 29 ducere,CCardanus.Fitthynnorum collum omotarichus, vt Xenocrates tradidit: quod & origratum eft, C;/js, necfacile corrumpitur, Vuottonus. An igitur omotarichus forte dictus fuerit 945g cU duscuid eftab humeris?quanquam enim neque collum pifces habeant, (quod arteriz caufa factum eftin refpirantib. tantum, )neq; humeros:analogia tamen quadam hz partes in eis dicuntur.ficut & xadiscid eftiuguli, X Asse. quosforte pro eadem parte; fcapulis humerifue jin pifcibus acceperis, Clides & clidia, hoc eft par. Clidum. tes qua diuidunt pe&usà ceruice, vocantur, Maflarius, Et alibi, Clidium inthynno, hoc eftiugulus, fiue pars que pe&usà ceruice difcriminat;appellatu r. Clidia, ni fallor,vocan tut partes,qua faucibus proxima funt, Vuottonus KAecprimitiuum eít, xAe3icr diminutiaum . Eazvev Y: a4» 3'usvov Xa quc xXAéóas xaAsuuacS Sas hunc cibum Ariftophon laudat, ras» cognominans, Authoris nomen excidit. Thynni membratim cefi ( uas (ooo: Graece diceres)ceruice & abdomine commendantur;atque clidio ( 2/3 30 edultoynon recie) recenti duntaxat. & tum quoq; graui ru&u:catera parte plenis pulpamentis fale atfet- uantur,Plinius. GadibusOrcynorum clidia perfeinueterantur, Dorion.De Cybiis multa diximus fu- pra;elemento C.pag.jo9g. Videetiam (uperius Rondeletij Caput, quod infcribitur De Thunni,Pe. Cj^s. lamydis,&c.nominibus.Cybeas;vt Zineas;de ipfo pifce dici videtur:cybi um veró de parte & falfamé- to:vt füpra docui Corollario I.De Thunuis. Tae» exu Goovyseeplav, xvCo (Yt reus fit xv6Q», ) 9uwvi- S«»,Pollux memorat. Cybiorum genera, vti conijcio;appellauit Pliniusqueà Grzcis xAeSia , uehar- dpía& vumyaspa vocantur:vtijfdem nominibus appellentur pelamidis concifz partes, quibus & ma- iorum thynnorum quos orcynos vocant, Vuottonus.Diuifis cybium latebit ouis, Martialis.Et caudam cybij;breuefq; mznas,Idem.Hicefius tradit TD Vea teo TOY C upviav aive Xoylou /&tV ois Xu i015 OC C, T8 38 Dub viby (pyo1 yiveqzu Cac 7? pei ov (D (713727 EX (c PE TO [419v o VOL 05/61 T4 xuGla, Athenzus ex Diphilo » T5 xuGuay 1/9 " 4? Ciis, Alexis.Gaditana falfamenta in Orcyno quares. Gaditaps, Horza falfamenta didtafunt quafi zoe, àcauda vt fcripfi in capite deSal(amentis A. elemento s, Horza. pag. 917.& rurfus in ni.a.pag.819.) quod à maturitate forfan fic denominata fint, vt pote nec recentio- "74^ ; ra,neque vetuftiora quam par fit. nam & Strabolib.7.cum pelamydem non copiofe capi dixiffet pro- pter patuitatem; fubdit: 3i 9e Xivorrluo oresiZou , dpaaortoa: are); velo Sdogy no] Tlu! sues eia tcc & Atche- ftratus cum sipvozov jid eftnobilem thynnum circa Byzantium, ( H:cefrzs borsa circa Jiyvantium optimafa- cit) Caryftum & Siciliam capi dixiffet: fed longe preftantiffimi (inquit) funt circa Hipponium Italiz, inde migrantes in alia maria capiuntur à nobis (Greeis) immaturi. fic enim legendum eft Grecum car-. men O7 a/ct» juéi Snoop óvroc t asc ,- vt fententia ipfa & carminis ratio requirunt, & Naralisde.- Comitibus re&econuertit. Vreng apud Varronem quz fint dubitatur, quas cum Soleis & Muftellis no. 5? minat:fed legendum videtur vrea; vtaunotauimus in C ybijselemento C. Triton pelamydum generis magni ex eo vrea cybia fiunt;Plinius.codices quidam pro vrea,non recte habebant ferena.Hermolaus vrza vel horzalegendum conijcit. Vrzüm,inquit;cftfalfamentum caudz proximum. Horzum verb cuius mentionem & Plautus quog;(in Captiuis ) habet, Athenzusidem quid fit oftendit his verbis: Salfamentum aut horzum eft, aüt chunnium. in horzo macra pinguibus, inthunnio macris pinguia przferimus.Sed hec ab Hermolao ambigue mihi translata videntur: Grece enim legitur, Tav e£», ay v4 eiriweA un (vel caióvav) egeris éivay rre potat, qo xv Glot y od 0 TUI QjAo:8t fov * cav 3 rideo d Suwvzza( alias Suri ) kd oguAl: vt horea omnia & lemper macra fint, fed ineo genere optima:thynnia ver? fem per pinguia; & pinguium quidem preftantilfima. Dicitur autem non modo TAa y (Q^ v, Tu e iy (D Gpedioys fed etiam pifcis ipe 9usvG- agas in carmine A rcheftrati( Hefodilegetur in "Athenaeo: fed Archeflratum a- 60 libi Hefiodum ep[ophagor:m vocat) Ouüvav Y docto BuCaw iov Uere parmi siue per fynecdochen partem, fiue pifcem totum mature ac tem eftiué captum intelligamus. Mevhyari 9 too Dy 50 Et aD aai i09; xedaauo- eixTia arveoc, Sopater Paphius:vnde non dethynno íolum,fed alijs etiam pifcibus «i deaicy dici commé- dariqueapparet. "Thynnium fité maiori pelamide: id quidem paruum refpondet (zvxaoy&) Cybio, ex quo genere & horzum eft,Diphilus. Horeaaiuntex pelamyde minore fieri, thunnia ex maioribus quas aliqui fynodontidas appellant , Maflarius. ^ Archeftratus seazov 9uvvic 4 9uwiYQ- (pelamy. dis nimirum )celebrat.Kaj uva Sooctov (y en, q«Srubviba, Quva y Tli) uegAlusy ( pofteov2 mon eft diftin- guendum filegas «h/pe;dAl) in accufandi cafü : nam potefl & 2 peyaass in genitiuo legi , refe. yendum ad S$u/rgc, & fic poft ewa rede diftinguetur: ) "isanceroAis Bufavmóv égw. — Eimk Tus dy aualw E TUE | nei 1 Boe ain Ovmetarichius.- sOTV, (Melandrya Hypogafiria- Melandrya, 974. De Aquaclibus. dpO- ac alloy oirroimys Ai uve s ertlolas riot 6s t od EA oua oe poe tope v E Me mua [Bc diuéiav e A alun, Káy Enes( alu S'wvldla Éneg 3.60 oy o a AM) EOr£A.ei eor av, Yfavorza, (o£ TELLA 3) aréXov TRA y À Dove eios Scotos Qul na) eid» 0uoix. Av 9 ü£e Bavoe op r0, Samo Ati A ey caetya (1 Suvvicyn 8 Qux.) In his verfibus (quos infra vbi de apparatu dicetur, Latinosleges)quadam ex Eüftathio emendauimus:quanquamis legit iva». (quod carminisratio non admittit,)& jsoi».. Vraon eft falfamentum caudz proximum,ex Athenzo,Matfa- ) rius.Ex melandryis(«a fuent e bannis maximis) viliffima que caudz proxima, quia pingui carent;proba- tiffima qua faucibus.at inalio pifce ( trirone velpelumyde magna )circa caudam exercitillima: Plinius, vt noftra ditio habet.nam pro exercitiífima,alias legitur exercitatiffima. Maffarius praftantiflimalegen dum conijcit vt viliffimis opponantur.Tunina vulgo dicta falfus thynnipifcis venter eft, Brafauolus. Veteres quidem cum hypogaltrion(id eft;,abdomen, vt Plinius interpretatur, )thynni nominant;dere - centi fentire videntur. Leges fuperius in hoc (egméto inter partes thynni fimpliciter;& hic paulo poft in Melandryis.Thynniilia Archeftratus laudat, Maflarius. T zojaspiov 3 Sudvs m 4l &'XeoAO 0i ,Sttattis apud Athenaum lib.o. Mes vau Üuvve weg A tm eT. Ogni ax Sei Y mosacpc ódlo, Eubulus. Guuvev 3: AóbzaGy Xue arqeiay T heopompus.albos autem forte pro pinguibus dixit: vel fynecdochice:ceterc enim prater collum & abdomen thynri partes melandrya dicuntur, & nigris quercuum radicibus compa- rantur. Melandrya vocantur cefis quernis affulis fimillima,&c.Plinius. Vide pauloante,ad finem eo- rum quz dehorcis diximus, Melandrys vocatur ipte pifcis,fpecies maximorum thynnorum,idem for te Melanthyno:de quolegesin Elemento w.Melandryum veró ex eodem falfamentum.Elacaten idem eftqui Mclandrys. Vide fupra;elementoz. pag. 317. Xenocrates cateras thynni partes,prater collum & abdomen;melandrya vocauit,quod nigris quercuum radicibus fimilesfint, Vnottonus. Hzc etiam ex orcynofieri folebant. Meminit & Varro.MeAewdpoos (alsbz penultima perita fevibuur , nimirum a ma[cehi- noretlofragulari IAE ADUOEU 0 PED entlandr yum gen.neutro efferre malim pr falfamento : melandrysm vero attt melan - dryrvsprospío pice) ynter fal(amenta fant:vnde uos QO- CmmusAevdtood|ec Epicharmus dixit, Athenzus.a- pud Hefychium & Varinum non recte éscuaRevdpid|« fcribitur per alpha in tertia fyllaba. Thunno- rum quos Gaditani capiunt;recentibus pulpis faturantur circumfufz gentes. reliqua illorum multi- tudo cetarijsinfertur,faliturq,. afferuatt veró membratim cadis celebri mercimonio peromnem feré (bdomen. ) Europam diffunduntur.Verum folo abdomine valent:que pars à Romanis Tarentellum dicitur,quod Spondylus. Vra. -Garum c Msiria. "d pparatus. G' ancuis. etiam Tarentino in finu, vbi optima pifcium omnium captura efl, thynni fale affzruentur. reliqua cor. oris partes, vtpote que pingui fucco admodum careant, inignobilis populi vfum veniunt,quz Me- Lob à Plinio nuncupantur;louius.Athenzus horzi(é chynnis falfamenti fpondylum commenda- ri fcribit; vbifpondyli nomine dorfum,feu dor(i callum intelligo.ex quo preciofüm falfamentü,quod.- fpondylum etiam appellat,fieri tradit. Vide füprain Spondylo A.clemento S. Vrzaabunde iam expo- fita funt in Horeis pauloante. Muria ex pifciumliquamine fiebat, prefertim chynnorum vtgrammatici fcribunt. Antipolitani (fateor )fum filiathynni, Effem fi combri , nil nifi vota darem, Martialis in Xenijs.Plura de garoé vi- Íceribusthynni,& garo hematio exchynno,requires fuprain Garo.elemento c. : Deapparatuad cibum thynni,& diuerfarum eius partium,tum recentis,tum falfi;fparfim in prece- dentibusquazdam retulimus:huc reliqua congeremus.Pifcium non fquamoforum generagregaria,vt Lo jo chynni,fcombri,thynnides,preftant fi affentur:quod fic eorum pingueliquatur, Mneüitheus. Thyn- nus non malus eft cibus, aow iy Sveosu iuter &» wvalo a, Atheneus alicubi lib.7.Falconius Etru- fcus plebeius ganeo;fed eruditioris gulz , quum in Hifpania cetariis przeffet;nouum ac fapidiffimum. obfonijgenusé thynnorum ventre commentus eft.circuncifo abaomine vmbilicos enucleando,& (à leacetoque & faniculo inclufos cadulis condiendo: ita vt mox id cibarij genus pleriq; appeterent;ac propteriucunditatem mirarentur,quem(vm bilicum) modo vt inutilem ex officinis euerrere confüe- uiffent.Recentes pulpa rectiffimà coquuntur in vino Corficano & oleo, pipereetiam cum cepis mi- nutatim czfis fup eraddito: quod genus condimenti Azeminum Ligures vocant,Iouius, T hynni fale referuati pulmentorum vicem ieiunijs fubeunt.Salitum eorum abdomé, & folidum, nec molle (quod Tarentellum valgoappellant,aqua & aceto, interiectis furfuribus,quo melius falfedinem relinquat; bene lotum & repurgatuminaqua non multum coques:exemptum,& aceto bene maceratum,;vbi vo- les,edito.Sunt qui aromata dulcia infpergant.Ex eodem thynnofit falfamentum,quod thynninam ap- pellant.Inaquatepida horas fex hec innatet oportetfi purgatam voles.Elixam patum admodum exa- ceto comedes.Hzxc,vt omnia alia falfamenta,peffimi funtalimenti,Recentem P | namo,coriandro tritis,cepa cocta & conciía;aceto, melle;ac oleo condies, Platina, Recentium frufta GinquitSaluianus)contrito coriandro & fale prius confpería, & verubus allaca,continuaque dum af- fantur aceti & olei infperfione foeniculi vmbellairrorata,fapidiffima efticiuntur.Huic noftre recen- tium thynnorum conditurz (qua locis plerifq; vtuntur) haud abfimilem confcripfit apud Athenzum Archeftratus, (quos fupra sn mentione de Horass Gracos dedumuszhue Latinos INatalide Comusbus vuterprete ad[iri - bemus | s | Poffremam thunni partemyquam tbunnida dice, Ingentemycuius Byzanti eft fzrtilia ora. - Concidens,retle banc a[[ato prousdssa omnts €t [ale con[pergas tenu, bine Ungatur oltuc. T'ngito ador (Tinge deinde)aericabdain [alfaginefru[ta Nam (Quod )/ifieca velia edere bac genero[fa videlas. Huc fimilis [jperis [peciesuatarag, tbanne (eft) — | " Qua mox deperit ,fi conpergatur «ceto» Ü PPS Eorum vero falitz partes, fiue pingues, (quos Itali Tarantello appellant, fiue pinguedinis exper. tes,(quas vulgo Tonina vocant) fuerint, octoaut decem horisin aqua prius maceratz;(quo falíedi- nem deponant)inaquaelixantur:ficq; elixa & in parua fruftala diffecatz, aceto & oleo condiuntur, HecSaluianus.A picius]lib.9.c.10.pelamidis & thynni falfi apparatum defcribit : &ruríus libriro.c. IO.1Us inthynnum. UN TEES '" : pee md s Pfilothrum eftthynni fanguis,& fel.&c iecur , fiue recentia, fiue feruata, Plinius.A d pilos pal pebra- rum pungentes ;aliqui cicuta (emen tritum; ac chynnz fanguine exceptum;prauulfíis pilis illenerunt, Gale- ynnum, pipere; cin- - 60 De hunus.. Lib; I V. of Galenüs de compof fec.locos 4.7. inter Afclepiade ocülares compofitiónes li uidas.Emendant pals pebras pfilothrum(monarsm é Janguizetbynm ) inutiles pilis exemptis in veftigia euuülforüm inftillatum; Obfcurustanquam ex Plinio.Cardánus caufam addit, quód frigidus & crálfus hic fanguis fit: & alibi quoque illitum,idem przftiturum; vt in pube. Siquis qui nondüm exceffetit extremam ptieritiam; ni fanguine illinatuz,non pubeícet,A&lianus, T hynni fanguinem genis illitum barba ac pilorum exortum prohibére aiunt,Symeon Sethi. A ttalus thynnirecéntioris adipe ad vlcera vfüs eftPlinius:a- m liqui fic citant: Thynni adipe recentiad otis vlcera vfus eft Attalus. Scábies equorüm linitür v nguine 3deps. ceti,vel quod in lancibus falitus thypnus rémittit; Columella. Pfilochrum élt chyani fàngüis S fel s TT . &iecur;fiue recentia; fiue feruata.lecur etiám tritum ,mixtaq; cedria,plumibea pyxide alferüárür.it4 s "puerosmargonizauit Salpeobftetrix ,Plinius.Hepar thynni putrefactum aliqui medicamentis pilos difperdentib.addunt, Galenus de comp of.ined.fec.locos Thynne fel & hepar Critui & mixti pre uulíis pilispalpebrarum inun&um;non finit eos renafci, Kiranides. Ex omotáricho id eft (aliti thyuni Caro ffe. carne remediaà Diofcoride tradita, dedimus fupra in Salfamentis in generec.pag 818, Vt fugeillata ánoculis difcutiantur,falfam chynni carnem; omotarichon Graci vócánt, exprimito:deindein vino 'odorotritamimponito, Archigenes apud Galenum de compof fec.lóc. Tou erunt carnés thynüi fali- tas,hzmorrhoidesinducere, Cardanus. Nephon medicus veterinariusin Hi ppiatricis Grecis capite fecundo ,proiumentoarthritico prefcribit potiónem(ori ) infürnidendam; in qua chynnüicarnem (àl- fam.cum je quin dola doacglg Ne re fia re OS aS ie V RPRETS e M EL | Capitis menarum cinis ad rhagades & ad condylomata vtilis eft, ficut pelamydurm falfarum capitá ' cinis,vel cybiorum cum melle; Plinius.& acóethe & nómz & putrefcentia cybio vetere fanantur, (d£, Cyóis. Et alibi:Purgant & cybia vetera; priuatimg; cruditates ; pituitas,bilemq; tráhünt. Plüraé cybijs re- . mediaindicauimus fupra elemento c.pag.3o9 Ex pelamyde etiam priuatim, reperies fupráin Corol' larios.quod eft dePelamyde Sarda ptiuatim contra prefteris morfum prodeí;, Vuottonus. . |. E Guivec alicubiinnoftta Ariftotelis librorum editione fcribiturperperam pio udvoi, Apüd Galená H.a alicubi & Herodotum 3u. pro 2uva leguntur, Euftathius quidem & Athen&us admonent, à verbo SVssquod eft i;uos fieri verbum Suv», abu ndante ni litera; (lonica vel Doricaepenthefi,) ruríás ab hoc duplicataeadem litera(quod Aeoles facere folent)nomen 3w/Q--impetü enim & furore quodam fertur & agitur hic pifcis, ocftreo infeftante( vt dictum eitin C.) füb Canis ortum. Ad hànc'etymologis alludit Oppianus: 3usvoi ide Sunovresó» vorum s*Eoneoi pul. y Kacamvovwao, Idem alibi: Yixvasc s cyvordci Gysurrlo, ito poOrloiri VIAGi me 60s Duis. OU ew y Loi tac ay SUoems Teexy em a cicdul, CeoeoDtu coupes Suida ac Vari- no.AcAQivec v3] «20 17] EQruveavisr Sudiovie , H efiodus in Afpide; Videtur & ier pro jus» accipi inillo Óp- piani, o: ufo jS arce od idu ser Nei, Apud Varinum Sruuvo verbumin eadem fignificatióne per v. duplex fcribitur.ne(cio quam re&e.A thynno diminutiuum fit Suis. ficatab orpho orphax,Euftat. -- Gix Ey ovre ai^yopatamt Y rrosyaisp iov Sun rax d e eanioy Aacegs-,Etiphus comicus. Videtür & 9uwi- di- minutiuum,cum propelamyde capitur : Q uvov mov doxttwov Aévyscit TU Ye ari Aaaidas Suuviba, . Hel ychius, alioquithunnum feminam frgnificat,ficut & 9aw«s :aliasthàánnum fimpliciter,vt iná.mónüimiüs.Ti- grisprothynnoapudobícurosquoídam (criptoteslegitur. — 7. 1A Um Thynni pauidi,Ouidio. Oppiano vns & 9uevQaovdicitur,id eft crudelis, & acerbi aniiht , ab eo ni- Epis bé. 49 mirum quod ipfafuum fetum deuorat.Idem miava Sy'uyvol dixit. Et Guvvoruil. Buuvovre 615 9 vaw, ELos coda. (0 uuu Kaenmvorw mi eA nxonr Matron,videinfrainf — — | T on s * uiu Dethunno nihil aliud inueni,quod hieroglyphicis inferi poffet;nifi vel ftrabonem, vellimis oculis Jceses- profpectantem ex eo fignificati, Pierius Valerianus; Deantiquiílimo numilmate, cuius in alteràparte A thunnus eft,videfuprainisqueBelloniusdethunnoícripfüt, — — . dePerenh 0 e OP i ic Gui Hefychio & Vatino fignificat bellum;impetum, curfum. Tbynos ni fimplici( Sur )1 "oc NE phron nominat aeu su Dupdbonwsn. (cn Toz2ío) Eo duuas , vt Hacius Tz etzes inter pretatur. Athünnorum fal: EPOR famentisin cados componi , & ad diuerías regiónes mitti folitis. Germani (vt conijcio ) ipfos etiam cados T onen vocant. Pifcatio thynnarianominatur ab Vlpianoin]l. Venditór.ff. Communia przditord: vbialiatignatialegunt. Thunnarij à Gaza dicuntur thyanorum pi(catores, ex Ariftotele:apud quem . Grzceforían Suwo9 spo: legitnt:locus iam non occurrit. Abáominathymnia( lego Hoyauta veltbynzaa) v& $9 nientibus priuadabo,Lucilius apud Gellium lib.zo. Thyanades(8:23«) funtconci(ae thynüo fal famenta, Fej. 4 auc p s, Hefychio cuietiam Juwibe. [unc DrUUYGM TELE LEID 402 S114: « Quvvia vel Sruvotias Ícilicet vei vel «uo» dicuntur frafta falfaéchynno. &c.Videtuptaint vbi dethynno (alfo& par- tibus eiusagitur. Thynnzum facrum:V ide inferiusin h.GuvZiecGOvusua Ezalmüs vertit Thunnicum enthymema:Quzre mox inter verba deriuata. ITonaabes, 4o Suuradsc ocv» , Hefychius & Varinus. - uuvélo, Creapaal eam Qoa kot. Ort IV cingi OWs veoa tram NGarm ( bv T ^oidopt ec) UU dy [lu Ado gpáczijysey Ariftophanes in Equitibus. / ^ " «x mA GuivoSiess apud ZElianum & Athengum;thynnorum pi(catot eft:Gaze channarias, Vartóni cetà^ xj iur: tiüs.OusvoD-tosuet De oen ata uoto olas 6 kam 03/9 ,Sophron apud Athen eum, fed locus apparet Cr poffra, ruptus.Ouwoeóz Q«,OuuomwoTrios Gt S'uuvoruesréov nomina, & verbum Srumvewoev, explicata fu nt füperius' $0 in g,KxXor rdv wee Qv aio Sriv cin QooscDr'unvoevomá vy Ariltophanes in Equitibus, Cleonem traducens,quf vndecunq; obferuet quodin (utm commodum vertat, etiam publicum: ficutthünnatiorüm fpecula- torcs(euoroi ti yumoexómo; e locoedito thynnorum ad retiaaduen: um przuident, (vxozzei, exomimptvrtz,. Supvoexoz 2a. )Fortaffis & opfophagiam hominis notat; Scholiaftes.A 3209» sx Py mv elei Qvo grt e SUE mereos Qon mU) rev 3zro Srusvacuorets Qn alu sryswavixlu) imlucluo d Aou Os (Forte &AcM Or. VelaAu « tAv in alterutro aorifto medio primaafpirata;) Innominatus apud Suidam de infime fortis hominé ad (ummam dignitatem euecto.Ouvioexoz eio elt non procul Cofli oppido, Strabo libro j. De verbo 9u/ev,à quothynnus denominetur, ab initio huius (egmenti a.diximas. Ej? iarouesora, Yérbhs SuvvaCovres eic cov S'uensc. , OR o EQ yov mue yvad us wo aoi; dots evisos. Ariftophanes in Vefpis, Scholiaftes $uvvace» interpretatur pangere per metaphoram abillis, qüi thynnos(maiores, Suidas & Hefychius) fufcinis punétos capiunt. (ficenim & veípe fuis aculeis pungunt. (9vAz«ss Yero àndsy- | ibd ce AS (Tbunnicum entbymema. ) Propria. €. €. f. h. Sacrificium. 776 De Aquatilib 07 € ZXquatiibpus. rides feu brachas.ErafimusRot.in prouerbijs Guviev proftimulate & ers interpretatur,vel quod hic pifcis,inquic;quo fit palato gratior, pungi foleat, vel quodipfe pifcis adurat pungatque contactu, ( Hornm nihil a ^o aatharit, tradi p «to. ) Deinde addit, hünc pifcem ab aeftro pungi & cxagitari:vnde //«y, id eftiinpetu ferri foleat,nomine etiam inde impeíito. Tum Luciani verbarecitat € Ioue Traecedo: s. Ux , £ * ! -— (s j p*- € A niys y uuvad|zo m Guru anis o TT ecdov, td od pi cs. id eft, Apage,thunnicum enthymema Neptune; & fapra modum pingue. Rur(am(iaquit)in eodem dialogo ad idem verbumalludens , 8i sax 2ros V - piv Sore 39/504). eft, Si m*a vobis itaexpuncta funt, Adagium recenfetur à Diogeniano. A thynno pifce Lucianus ioco deduxit verbum 3er» Ju» (4$ pro co quod eft contemni, tanquamhhic pitcis vilis: ac patui precij fit, quanuis eum alij valde cóm:ndent.Mihi nonà pifcis vilitate, fed potius ab eo quod fufcinis punctus capi foleat, vel quo cetro paagente exagitetur, verbum hoc factum videtur. No- ftri etiam puagere dicunt proeo quod eft occulte vel diffimulanter verbis traducere,mordere. Gui- (a 9] Syro uuvi( oy o 27r T5 A ToU 93 7t 9 249g voy Coto Suidas & Varinus. Ouvzeu , Sor AaDeu, oun, He« Í[ychius.lego;8uovacus(», duplici; ) zreaxen & c 3uvronomáv , Vide paulo ante innominibus com pofi tis deriuatisathynno. b | pm ! Thynnusfuirfilius Phinei exIdza Dardani filia vel Scythica quadam pellice,Scholiafte$ Arronau- ticorum Apolloni. Thynni,9:vo, nomengentis, Suidas. Thynia;3sla regio Thynorum, Stepha- nus.Guvida yall» Apollonius nominat regionem circa Bofphorum,in qua Phineus habitabat, vt 1 hra ciz regiofit que Thynis, 9u appellatur, Varinus. Thyna eftin Thracialocus,? quothymumab Hip pocratelaudatur,vt fcribit Galenus, Czlius. Thyai & Bithyni, 9u3i 49j Bi&uvoj, populi (unt vicini, fic di&iàduobusfratribus Thynoac Bithyno filijs Phinei XE rolyewyfri monrav xo) 9*ruv, ideft adoptatis, vt Arrianus ait:qui eiufdem Phinei germanum filium facit Paphlagónem, à quo nominata fit Paphla- gonia.Sunt qui Thynum & Bithynum Odryfi filios faciant,Euftathius in Dionyfium.Etalibi: Arria- nustradit Thynum & Myfum filios fuiffe Armanthonz formofz mulieris:quorum alter Thyniz;alter Myfiz regioninomen fecerit. Caterum Thunni (8210) vel potius Vnni(Oswoi) vt idem Euftathius fcribit, Cafpia feu Scythica genseft;iquorum Simocatus in hiftoria Oecumenica meminit his verbisz Vnni ad Septentrionalem tractum Orientis funt, quos Turcas Per(z nominant, &c. Guv ac, Apollo- niatarum ager maritimus]legitur apud Strabonem lib.7. Stephano infula eft iuxta fauces Ponti Thy- nias,(quzalijs nominibus Thyne, Thynis,& Thyneis dicitur, )& promontorium. Gentile Thyniz- dius & 9uv ias. Scrabonilib.12,/ T hy nia(6w )infula eftin fronte Bithynie. N53; mro o 1,.fu. Guo- m o via, Orpheus in Argonauticis.Placet autem per n. duplex fcribi/Thyne vrbs Libyz,Stephano: vade 39 Thynaus.Thynos,oppidum Ciliciz,Plinio 5.27. Ariftoteles ait chyanidem effz zyeaazov 42) zmzisino", (fubaudi Z2:v,) Athenzus. Gu/vol req olco vn TaBetguy dpipov, T heodoridas.Xdves: diéys Sy xar ek ei? Aer o Midps 306 aievotwri S'uU (G^ oi jv yem( force ii£e y evo) VvauYOrs Aefchylusapud Athenzum:videcuraatemloqui de homineduro & Stoico.qui in- ftarincudis vtcunque multos & magnosictusexperiatur zquo animo patienter & tacite toleret,ac thynni inftar (id eft cuiufuis pifcis,fpecies pro genere)ne gry quidem conrradicat. Cetaria Plinio,locus vbi capiuntur thynni,vulgo ab Ital;slatunaera vel cannara;Scoppa. O^» rae Suyvo; nomin eren O cric o yarmeus , T heocritus Idyllio;. Non animaduertis cetarios cum videre volunt in mari thunnos;afcenderein malumalte, vtpcnitus in aquam perípiciant(zzagsa profpritan)pi(ces, Varrocitante Nonio. Thynno capto corium excludunt foras, occiduntque lupos, &c.Varro de lingua * Latina. Quifquis aliquod fcelus patrauit, obaoxius eft iuftitig: & eam quam ex improbitate percipit voluptatem illico efcz alicuiusinítir confumirt: zelicta autem inanimo conífcientiz poena, 9uv(- (3 Aa ar tay D dc 2]ospocé, Plutarchus inlibro De ijs qui tardeà numine puniuntur. In Lexico vulga- 'ri Grecolatino 912240» quidam interpretatur impetuofumyirretitum:egoin fenarioiam citato pro-6:- Cd O-,quod efti&tus,percuffus,acceperim Thitini ( /ego T bynni)oculos,& pulmones marinos fi quis triuerit,& confperferitin tecto domus fero, putabuntafpicientes fe ftellas videre, (&c. Videfuüprain Corollario de Pulmone mar.pag. 761.) Kiranides. . i Magna eft diuerfitas temporis, Eviore ied dlov yiveraj 9usvs at, Coquus apud Nicomachum. ---- dy (de Congroloquitur ) zesv Ta» eR av zrxv rav dpa X egerei STO" y 9oov Ttg Quiv- à zriórwr(g- vv QauAoTEray xaegxivov, Accheftratus.O' id j8 d£ avi re a) pod] Quiviv e nod pvtlariviiutegs mum, Lyfanias apud A- $9 thenzum.In Cotyis Thracum regis conuiuio appofitas legimus Suvvidas órlac. Todexes S'uvvs stay Antiphanes.Omx x£QaAou0v, Callias.Ofn 9 ad Suv xeqaas JwAajmadao NócQu iege, Matron Parodus in defcriptione conuiuij Attici. quid autem (ibi velit patronymicum S Aaqusnocidlre s quanquam carmé non fatis conftat hoc poflito,diuinent alij.anita cognominatur thynnus,quod inimis gurgitibus dor- inire fub faxo aut litoreabditus,nimirum &9wAzpz, id eft cauoaliquo;foleat?aut quod multo tempore . hyberno przaltis gurgitibus lateat? Kaeides adio dila uo Abg umen dion Quidam apud Athencum.& cum alius intetrogaffet , A'ea a4; vix SV eg: xAerem; refpondit: Gur Moi dy otpaviv Gadjuar. Mem) var. Susi usu kar Ph ct ae T mopispr flat Eu bulus.O agar GÜptay TTOXv TRAE Tparmiy m TAewxx mtócumOy 3E 7 aluo O- ( malim audeo) Mpos Ouvves mi d Baapaorr 6E vy agi Ae y NngsUe navrues vàvBe creo y brav, Anaxandrides.T3; m elec necoov Suv (O uCawriae Téjary (Gr £0 áUT A Musis xpo emu seyamuam, An» 60 tiphanes apud Athenzum.Idem alibi 9u3Q- 79 geaxov laudat ;his verbis: o ido aye ves QouuO-, Gaxd'r Tiov adio Sx» 3v &9ers 1e,» (lego Nu ) rav ex€4 tyi. ey vypov voi ya at qivaà y H' Suuyes qw Ge9c Tí oia ( forte Ba ) vo stor rto tv Aya TTG Qaryoia! dv ow 2 &UNEG VevouuXot A vOrpwrro povyss ly Uc. Apudantiquasgentesdethynno & deanguilla rem facram faciebant: quod pluribus oftendit A- thenzusin feptimo. & apud Perfium Flaccum Cornutus grammaticus , quem Probinomine qui. dam citant.Perfius enim itaait, Caudanatatthynni. 'Thunnosf(alfos (falfamenta fimpliciter, Czli- us )fcribit Heropitus apud Phafelitas Cylabrz paftori facrificari, Maffarius. Antigonus Cary(tius au- thor eft;pifcatores facrum parantes Neptuno , quum tempeftiuathynnorum captura e(t, fi ea pro- fpere fucceflerit, captumthynnum eifacrificare : & hoc facrificium thynnzum vocari; piri Wn Amphi- De Thunnis Lib. V. 977 Amphilitus Ácarnan vatesad Pififtratum accedens,hoc oraculum ei protulit: Egprflas à 260A», uj Me XqTv0y GMT TET vU, O UOI dt cimo kot eeNludns dad vuxerec .Laur. Valla tranftulit. Eftnummus proiectus, Item funt retia tenta: Nocte meant thynni claro füb fydere Lune.necanimaduertit non effe legédum 262235 quod genus eft numifmatis:fed 6 9/AG- : quod prater fententiam vel accenens ip Íeeum admonere de- bebat. 2&iAG- enim(fic nofiri codices habent paroxytonum nomen ) nihil eft: /£0A3; veró numi(ma. à GANG» tete; & iactus retis.vnde Bóxovmelacdw apud Plutarchum.Hoc oraculum acceptauit Pififtratüs, 8z mox adortus Athenienfes fibi fübegit. Thunniffare : Vide füprainter Verba deriuata, 1n s.a Thunnicum enthymema, ibidem requires, DE Thynni more videredicuntur, qui limis autalterooculo obliqu? infpiciunt. Poteft & ad eos referri 19 quiacriter ac diligenterinfpiciunt.Períius, Non fecus ac fi oculo rabricam dirigat vnoj&c, Erafmus Rot.fed pofterior interpretatio non placet :neq; quod in AÍchyli verfu dica Yee ad : moliens.«452 enim in hac compofitiooe obliquum aliquid & detortum 1ignificat.Euftathiuseundem ZEfchyli verfum (Ti exosiv uuo ed Gaiuv rwv diu, )recitans;addit:Sic & Avraa eae Cac tor juo a ogieeuen, dicuntur. Vide fupra in C.vbi de migratione ipforum fcribitur. COROLLARIVM V.DE ORCYNO. SAUéCyi ysY suele Dz Orcynodictaquzdam in precedentibus,forte hic etiam repetentur,non tamen omnia, Quifquis À fane totam thynnorum hiftoriam plene perípectam habere cupit, non(ingulade fingulisc apita, fed *?9 omnialegatatq; inter fe conferat oportet. Oppianus & Ariftoteles de thynno& orcyno diuerfos nean eiufdem generis pifces exiftimarint,non (atis declararunt,Saluianus.at quoniam idoneos alios autho- res habemus,vt Softratum & Archeftratum,quiharum rerum cognitionem profeffi,thynnum maio- rem orcynum vocati diferté fcripferunt;eisaffentiendum arbitror Orcynus nomenin cibus Grecis vulgatis fcribitur pxuvG- ; per c. breue fpiritu tenui : apud Athengum v fimiliter (criptumreperitur, femel autiterum puto, frequentiustamen a plerifque codi- eró quanquam f piratur.& fane grammatici cum cante e.attenuari doceant,cum alia quzdam excipiunt,tum quz x.vel u.poft s.habent vt BoxciQtos dp . m UL», ipsa ipu, &c. quibus etfi jg addendum conijcio , promifcue tamen modo horcynum Ícribammodo orcynum:hoc pro cófuetudine & Aeolica dialecto,illud vt grammaticis etiam aliquid tribuam.incitandis quidem authorum verbis,vt inuenero vbiq;.fic reddam. Apud Hefychium & Va.. i bi [ ; ; itab Atticis horcynum dici, o rinumafpiratur.Heracleon Ephefiusthynnum aitat Cj : perv.in Aii tii Semi uid|asSuiv/a, Hef ychius. Apud Ariftotelem hi Guuvovy azy dgXAVOVy (melius ftoriz.s.ro.legitur DUTIES (vbi Gazatranslatiobabet,Orcyna ) paroxytonum, tanquam àrecto in vy oxytono, quod fi "eei reum biffyllabum in v»: nam & «q;vxocs ute done Anaxandrides dixit, nontamen oxytonum i] lum,fed à- roxytonum faciemus;vt 9!p«u. Archeftratus horcynum aitelle thynnum magnum , & alicubi etiam - xür-« nominari: Softratus veró x3x(g- vocari thynnum qui iam horcyno maior ad fummum peruenit incrementum. Kqrá», -upvov $see Hefychius.Orcyno idem videtur Apolectus alias dictus : item Me- landrys,Melanthynus;Elacaten:de quibus omnibus leges füpra Corollarioz. de Thunnis. Gaditantü falfamentum Hippocrates nominans, ex Orcyno intelligit. Vide infrain r. Pulgavia no- Lampugam,aliqui antiquo ia. nomine orcynum appellant; Cardanus. Rondeletiuslampugam vulgo diétam glaucum eif* often dit. Maflilienfes cetaceum quendam pifcem vocant organam, quem cum non viderim, 40 deo effe orcynum;Gillius.Egoin Italiaolim Borbor pifcis cetacei vulgare nomen bi l' organo , & Gracis hodie fimiliter, dicatur:delphino.fimilem iudicare(non)au- effe accepi, quiali- (parem potius , duod ad "Ag "1 Hdeme) effe.hic an fitorcynus querendum. Ligures quidem cuculum pifcem, organo vocitant: & channam Niphus fcribitab Italis vulgo dici orcana, (prinaa mémivum f)laba abu res fuprain Corollario de T'hynno. j- Otcyni pifces funt pelagij Oppiano.Orcynes inalto(in pelago)fectificant, Ariftoteles. ndante.) Germanicum nomen quz- Dotionau. thor eft orcynos à Se quodad Herculeas columnas eft, ( Oceano »)imnoftrum ( Aediterrazzup; Greca y € mare venire. Ideoq; plurimos capi in Iberico & Tyrrheno mari: & inde per Athen.Idem de maioribusthynnis Oppianus canit: columnas Herculis ingrediantur mare mediterraneum; fo | Quomodohamum euadant orcyni;proximé in E.dicetur. . Orcynus cetaceus pifcis prouidens eft: & natura, non arte Itaq; quum hamo transfixus fuerit ; in maris altitudinem fei allidit:& hamum oris pulfatione expellere cu pit: quod fi id nus luculentius infert, dilatatq;:atq; exiliendo id quodfibi veróid nonaffecutus,inuitus ad pifcatoris predam fubtrahitur, ni Halieuticorum3.Orcynus inefcaturonifco,( id eftafello.)O ppián us. Anthiám piféém mo;qui funi alligatus fuerit, quanta vi & contentione pifcatorum extrahi o Oppiano diximus.Tale(inquitidem poeta)robur etiam Callichthys habe cetacei, & talibus capiuntur brachijs. : fursih ins Dor enun $o Dehorcyno quedam quod ad cibum leges füpraetiamin:;Thynni Corollatio, tyis Thracum regis conuiuj defcripuione deus; nominat; Horcyn us! ior tam ficca eft carne ;quam chelidonias.abdomen eius: & clidium (à quz veró coftz dicuntur(oi 3$ «esos Aeytidiuor) falite mediocres funt, Di rofus eft & tenerior horcyno,Idem. Orcyni carnem tradit Xenocrates ci & aridam elfe:abunde nutrire, necfacile per aluumexcerni, Vuort ftate fit,quod Plinius fcribit, Rondeletius & Saluianus non ap probant, etiam de Melandryis fcripfimus. fic appellantur thynni partes concifz, ex orcyno fieri folebant. Hicefius tradit orcynos qui capiunturin Gadi poft hosautem,in Sicilia qui vero longe ab Herculis columnis » Inacros iu t; & Orcynus, ccenofus (CosCopa/4ln Pppp reliqua mariadifpergi, :nempe quod ex Océano per fretum Gaditanum & ;quafibi maxime conducant, intelliit.' E pfum impellens ac deprimens, ad folum minus fieri queat;ab hamo exceptum val- moleftiamexhibet;expuit abijcitq;. Sepe ZElianus de animalibus r.40:ex Oppia captum ha- porteat,in eius hiftoria ex alijq; pifces Anaxandrides in Co 3 ;)eft; &-ma« xAeic) ori prata funt & tenera; philus.Xanthiasaliqüatenus vi ftomacho ingratam, mali q; fuc- onus. Orcynusan melior vetü- leges (aprain Thynnoz. vbi quernis affulis fimiles, quiz & tis, (Gadibus, )pinguiores effe: » (éArréis, )eoquod magnum lam 9798 De Aquatlibus. jam pio natatido confecerint; (vci Dr, lego evi lon.) In. Gadibus quidem clidia perfe falian- cur,ficut & antacgorum maxillz & palata.Melandriz etiam dictiex eis (orcynis) inueterantur. Hicefi- us abdominaeorum quod pinguia [int multo czteris partibus fuauiora effe inquit:clidijstameninfe- riora, Athencus. U'óviov d, avo Xu ob Qvyav Taceo ate Bota," Koumxvbryn el airyas aio TapawrD- O ouo Tel 'yova UT Gi suivoim mO me A ipao ll Seemvoiew * ómibe Hellodusapud Athenzumlib.5. videtur autem de Archeftrato intelligere;quifquis hunc poetam Hefiodum appellauit, potius quam Euthydemo vt Athenzus füfpicatur;oblitus(quod alibi dixerat) Archeftratum, Hefiodumopíophagorum vocari fo litum.Eftautem fenfüsiam citatorum carminum: Brutium, aut Campanumaut Tarentinum aliquem mercatorem à Gadibus per Ionium marenauigantem triangulaorcyni falífamentorum frufta cadis ri- te(alternis)difpo(ita;ad locupletanda & exhilaranda conuiuia afferre. Orcyniigitur cum perfretum 1o Gaditanum aduehantur, atque illic habeantur optimi & pinguiffimi , falfamenta ex eis Gaditana co- gnominari puto. Si hydropsà fplene fuerit, zger obfonium habeat fal(amentum Gaditanum,aut fa- perdam, Hippocrates in libro de internis affe&ionibns. Bu(vmov vien G- on Gay Lohr Tete dy VO yesspiov rape Nicoftratus.Ta'eax GA vromodov eins Og A1 5 F'aud eto s BuCowrrias 9 twi O'ejiet H.a. x etee» Antiphanes. : 'U* OtgkuiG- aliquoties Oppiano penultimam producit, quam Archeftratus corripuit. 9u/vO- £iexdlpd o ax sd|a |éyocs v tate O euo thoi d| aw kir D rs S (partem buius )5: 3 eois yen O dover, Kaosvac Pergzis OI- cynum fignificat; Hefychius & Varinus. MT Q'pnuoi aoxatree s GC rtp o NO px am "per. leguntur apud Oppianum. INomina aliquot fequertia ante T bunnosponidebuerant. "THrno. Videin Corollario de Capitone A. nam Bellonius Thedonem Aufonij putat effe pifcem illum,quem nos Capitonem fl.nominauimus. Tuzzrra.Videin Corollario Alauíz. TuRAssA vel Fhratta. Vide in Corollariode Alaufa. Á — TunissA Grecis eftis pifcis, quem Latine quidem clupeam vocant, recentiores etiam alaufam,de quo multa diximus elemento A.in Alaufa.Thriffam aliqui vocant clupeam, alij dicunt quod fit triche us, Kiranides. ZuwzeuQe xod toic e m eod lom sod S'eyThibiov , Anaxandrides apud Athenzum. fed legé- dum eft 2e2d14 |o», vt apparet exalioloco,vbi Athenzus fcribit Anaxandridem 9927s diminuti- uum facereà 9egilu.Haud fcio an idem fit pifcis qui Lopia (corrupto nomine forfanà clupea) ab Ar- noldo Villanouano vocatur in Regimine Salernitano: Inter pifces ( inquic )dulcis aquz,confideratis 39 predi&is conditionibus, perca& lucius mediocris primum gradum bonitatis obtinent, modo (int pin gues:deinde vendofia, demum lopia. Th tiffis omnino cognati videntur pifces, quià Germanisad AI- bim fl.dicuntur Zigen/item qui Zerte/quorum 1cones & hiftoriasad finem huius voluminis dabimus. ' b Clupea maior eftin Oceano,in mediterraneo (quatina;Scaliger. F Clupeapiícis quantum Rome carnis & mollitudine & bonitate przftat , tantum apud Venetos vi- lior,plebeiufque habetur, vt qui in eiufmodi ftagnis minime pinguefcat/fpinarum veró multitudine atque denfitate faftidio fit Pierius Valerianus... G Thriffapaffain cibo fumpta;dyfuriam fanat. cremata quoque & cum vnguento irino inuncta, e2- pilles bonos & multos facit, cadentes fiftit. Affain cibo colicis & ftomachicis prodeft , Kiranidesli- bro 4. " 40 Ha, InArariGallie fluuiocre(cente Luna candefcit,decrefcentenigrefcit,&c.(vtrecitamipna $n Corolla- rio de Alaufa eJ.) Quod fi hic pifcis /Egyptijsinnotui(fet,nimirum Lunz eum hieroglyphicum pofuit fent;Pierius Valerianus.qui fi fciuiffet Grece hunc pifcemthriffam vocari, eoque nomine à Strabone inter Nili pifces cenferi,/Egyptijsignotum fuiffe non exiftimaffet. | T&HRYMIS Ogupis,pifcis quidam, Helychius & Varinus. Tuvnsio,(vel,vtalij fcriburit quod minus placet, Turfiofine afpiratione , ) & T'uivRIANvs tomus quid fit,leges fuprain Corollario Gladij 4.pag.342. Huius pifcis( Cams Carchbarie) pars efteciam qui à Romanis thyrfio(Sveciov) vocatur, fuauiffimus ac lautiffimus vel tenerrimus; 24 4a) ved: garzrQ Atheneuslib.6.Kiranidi memoratur etiam thyrfites pifcis;fimilis pelamydi:is forte Trichías vel Tri À chites dici debet. vt vocabulum innoftro codicefit deprauatum,ficut & thyrfa, pro chriffa, & alia ple raque.Turfiones , delphini, & reliqua cetacei generis, corio duntaxat integuntur, non etiam pilo vt hippopotami,Plinius 9:12.Et prius capite nono: Delphinorum (inquit)fimilitudinem habent quí vo cantur turfiones.vbi Maffarius;Quidam(inquit) legunt pisktand dol male,cum legendum fitturfio- nes,cum ex vetuftis codicibus;tum etiam Theodoro;qui pro phocznaapud Ariftotelem (hiftoriz fe- xto & o&auo )turfionem & tyrfionem conuertit.1ficia de turfione defcribit Apicius 4.2. Salfamentum - Gaditanutn . Epitbeta. 20 6 V DE (THYMALO SEV) THYMO, RO'X- DELETIVS ':: 3151 Cdi A B Apieemse Italiz fluuius Thymum fpectatu digniffimum pifcem procreat;à Thy mi odore fic nomi- ji - À. natumscubiti magnitudinem zquat.Capite eft paruo pro corporis ratione , varijs coloribus di- ftin&o,quod recens Thymum odore refeit. Ventre eftprominentiore;corpore czruleo. Pinnas duas habetad branchias , duas alias inferiorein ventre; à podice vnicam, In dorfo priormagna eft;quz ru- befcit,punctifque nigris notataeft, Caudain duaslatasdeficit ^ ^ — dii t ry 4. ^ - E NIAE p Pro vna ZILI De Thymallo. Lib. IV. *Pro vna rsbzes non uno tempovs wobis expre[fas. Tn veraque lineam qua à branchisád caudam de- feendit, defsdero.ctc. adeta: 20 PN 7 /, DU (C ec im s 2 [^ ;|DE'EODEM, BELLONIV S. In Ambrafluuio Italiz Melignanum o- ctoà Mediolano ftadijs alluente, Thyma- lum pifcem capiunt;in qua maiornon eua- Ds Miró TI rail P* 1 "T arr d EUN qu HAT ETT A urb d rre : VALLES dit;quam qui fequilibram ad fummum pé- ES T 5 2 E er Du. re - D IN pese deat, Truttacei generis. eft;apprime delica Es - tusquem vulgus Themerum vocat: atque 741A hunc auriarenulisac ramentis in Adaflu- E É mine veíciautumat. E Omnes eius pinnzatqueipfüm corpus E. quodammodotruttam referunt. Laterali- ERIS turis nigrisac frequentibus fugeillata, vt 2 Carpio.Lineas re&tas in fquamis vt My ftus habet.Caputin acutum tendens, vt in Stre gis vel Souettis fit. Pupillam oculi minus rotundam: branchias valdefimplices, v- 9 trinq; quatuor.Linea que eius latera fecat, à fuperiori branchic angulo fpineo oritur, & rectaad caudam prztenditur. Linguam oftendit albam:dentibus caret,imone vllis quidem ipforum rudimentis preditus eft, Pedis longitudi- nem non excedit,nec trium digitorum latitudinem. Mediocris magnitudinis Myttum refert .Pinnas habetfubflauas,ventrem pallidum:tergus exliuido in opacum tendens branchias vt Harengus vel Sar . dinajfolidioribus barbulis obfeptas:que etiam ad fauces circaorificium Oefophagi afperitatibus hor rent; vncinatiíq; officulis conftant, vt in pifcib.mar.dictum eft,quibus cibum recipit, quem in ftoma- chum demittat.Multapinguedine omnia eius inteftina obuoluuntur. Cortam exiguum habet, vt ne quidem corei ineffz credatur. vnicus eft hep atilobus; ftatim ybi gula finitftomachum amplectens,in quo exiguum fellis rudimentum vix apparet. i Pppp a Velci- 979 T jyialliitone à R ondeletio exhibita, dus noffraa po[mitmus, vnius quidem pifcieyfed à diuerfis piéto-- A B 8o. ^2 Me Aquatilibüs esban N Vefcitut&owanro/ vtpleriq; putant) fed (vt approbat Aelianus)infe&is aquatilibus, deie&tamen- p tismillepedibus, pediculis,caridibus,pulicidibus aquaticis ac terreftribüs:ego fcarabeum terreftrema 2liasin eius ventricu i fundoreperi. Apophyfes pluresex pyloro dependent,iqüo ftatimTequiturinteftinum vnum gracile, rotundum; 2 ad re&um tendit, in qnoexcrementa recipiuntur, & ad anum deferüntur, Lienei tam magnus ere eft,quàim hepar:quodin nullo alio piíce vnquam videram:oblongus , rubra pinguedine mixtus, *Folliculum vero pifcium natationiaccommodatuin plenum perpetuo vidi in ho nàm delatum. COROLLARIVM. Gilliusex Acliano Thymum pifcem nominat, non redte.nam Aelianus deánimalib cpiíce, acper fpi- .Io üs libro 14.cap. 22, Thymallum appellat; G/uaov. Pifcem thymalliin( inquit) ác nuncupatum Ticinus fluuius Ita- Xbdor ibymi) liz procreatisad cubiti magnitudinem accedit, & lupi cephalique corb munem & mediám fpeciem fi- militudinémque gerit. Eius capti odor non ihdignam admirationem habet.non enim vt czteri pifces pifculentuin quendam mittit odorem :immo veró exiftimes te eius gentilem herba m , recentem ex tetra lectam manibas tenere.Tanta fane odoris fuaüitate fragrat, vt quí eum ipfüm non videt,gratif- fimam Apibus herbam,vnde nomen duxit;in manulàtere putet. De eódem diuus Ambrofius Hexae meron]lib.s.c.2. NeQue te(inq uitJinhororatum noftra profecutione Thymalle( Era/mus Rot.ex "dmnbro- fo legit T ?mnalle)disaittam cui àflore rniorhen inolenit: feu Ticini vadate fluminis,feu amceni Athefis vn "danutrierit, flos es.Deniq; ferrhoteftatior, quod de eo qui gratam redolet fuauitatem » dictum facete fi Aut pifcem oletaut florem:Ita idein pronunciatus eft pifcis odor effe;qui floris. Qui d fpecie tuagra tius?quid füuauitate iucundius? quid odore fragrantius? Quod mella fragrant;( "llsci aa boc Fergils *R e- dolent, tbymofragrantta mellaj)hoc tu Corpore tuo fpiras.Branchijs thymum olet, Cardanus. Adipem pifcatores feruant;quem fuaue quiddam olerete ftan tur, Gillius. Pifcatores, noctu prefertim;cum in tipis aat nauiculis funt,fuaui quodam & fingulari odore haufto,thymallos pif: ces priufquam videant, adelffe cognofcurit. Vt thymallus herbamà quadenominatur; fic epelanus à Gallis dictus violas tedo- let.Sunt & vifcera qüorundam,quia pinguia, grata: velutfturionum, balznarum,delphinorum.nam i non folum fapóre;fed'& odore quafi viola commendantur,Cardanus.Nunc quidem thymallus pifcis thymum redolérenon videtur: veré tamen füauius quam pifces reliqui olet, Saluianu $, Thymalum ?? Cilliusl.fimplici fcribit fed Gràci codices Aeliani du plicantficut & diuus Ambrofius. Videri quidé pour àthymo denominari thy ma'us: ficut àphyfa, phyfalus in/AG- quidé per iota, deriuata omnia fimplekhabereputo,vt 2e/ 6G veo :pet ypfilon vero; alia fimplex,vtcuvAQ-, XivAQ-: alia du. plex, vt Bow Gs Atex v? G- .& (fimiliter in «AQ- , alia fimplicil.(cribi, vt qQverAQ-, VA Q-ynvunAQ-, (quanquam recentiores aliqui tithymallum fcribunt:), yao y fuc SvueNidloc Nican der dixit;pro 177. Vulptria gi- N9octaliagemino, vt voveo G-. Tunallus & T itimallus prothymallo corrupta funt nomina in Alber- sina. ti & Ifidori libris.Recentiores quidam fcriptores, prafertim Itali ; vulgare Italicum nomen tanquam Latinum protulerunt:temulum,temolum & temelum fcrirentes, vt Platina, Sauonarola, Cainerius, & alij. Grapaldus nullam 1n veterum Ícriptis memoriam extare temuli miratur. Ab Italis vulgo dici- F, " - . , ^ * . [ o tur Temolo:fed peralias etiam vocales penultimaab eis effertur,locis nimirum diuerfis, Temalo,Te- 4 melo, Temolo.& prol.in v!timaaliqui proferunt r. Ticiniaccolz vulgo Temerum fiue Temelum nun cupant, Gillius. l'emaro quidam dictum conijciebat ab Italis, quod tolidus fit pifcis, ac temere faci- leq; capiatur.ego prorfusáthymo velthymallo fumpta vulgaria orania eius apud Italosnomino arbi - tror.Sabaudis Vmbra;vulgo Ombre vocatur:& Anglis etiam alicu bi, ni fallor, a» Qz£e:, Vide infrain Anglicinominis mentione. Albertus Magnus etiam libr. 7. d eanimalib. 'Thymmallus (Inquit)eft qui vocatur vmbra.addit pifcem effe falubrem;pinguem, & locis faxofis degere:qua omnia thymallo no " . ftro conueniunt.Fluuiatilis quidem vmbra. Aulonius tantum meminit, hoc veríu i Effugiens oculos Vébefi —celerileuis vmbranatatu.R ondeletius & Bellonius Vmbram fl.à thymallo diuerfam faciunt: neque vlliasinuicem fimilitudinis meminerunt. Mihi quidein fi non vnus eft pifcis, ( aliienim fluuiatilem ; vmbtam preter thymallum nondum vidi.nec vnum effe aio, fed infcitiam meam fateor) omnino fpe- tie natuifaq; cognati videntur:quod vtriufq; hiftoriam conferenti patebit. Referemus autem illorum de Vmbra fl.(cripta, quemadmodum & de marina in v. elemento.Saluianus in ma riha vmbra carmen. Aufonijcitans, Effugiens oculos c.l.u.n. Vmbra (inquit)vel à colore liuenti dicitur:vel quia celeri fuonatatu oculos effugiens, vmbra pifcis potius,quam verus pifcis intuentibus appareat,que quidem: eius coniecturaeruditaeft, (ed ne marinam cum fluuiatili vmbra confundamus cauendum. Thymallum Germani vocantem Aefcb,vel 4f. b eodem nomine quo cinerem: à colore, vtputo,qui ] ánhocpifce minus quam czteris plerifque Íquamofis candidusaut argenteus eft, fed mapis cinereus, & punáis afperfus nigris, vt cinis carbonum particulis aut fauillis nigris. Nomina pro ztatemutat. Noftri primoanno nominant X»e(iling vel Grejsing: quod nomen etiam gobioni flu ulatili attribu unt, "hymallum fieri quidam falfo putant.difcernitur quidem facile, cumalias,tum quod thymallus tá vtcunque paruus pinnulamin dorío pofteriorem paruam oftendit; ficut truttarum genera: quagobio fl.(emper caret. Anno fecundo, oz Kzab,ein Y fer oae- Jjerle. Tertio erz ZMefch. In Rheno circa Scaphufia annotertioaudio vocari em AMzrier.quarto demum es Aejch ,vel "defcher,.cum parere incipit. Noftri quidam pifcatores thymallum paruum etiam alio nomineappellant ez; Koerleg oder Charlng. Qui Ger- snanice dictum /Aefchen pifcem fluuiatilem,Phagron interpretantur; qui marinustantum eft,longe ab - errant.Eftin Anglia pifcisàtrutarum forma non multum abludens ,quemà colore cinereo vocamus [ a Graylyig.eundem audioalicubi Om/er nominari.idem,nifi fallor,piícis eft, quem vos vocatis es; efch Guil.Turnerus in epift.ad me. Thymalli Bohemicum nomen cft Lipan, Polonicum hj Lipienn. B — Thymallum Ticinus fluuius Italic procreat, £lianus.Eftapud nos frequens in Abdua (alias Ad: dua)& De "Thymallo. Lib. IV. or daa!& Ambra fluminibus,quorum aqu& maxime pellucent. Ambra Mediolano proximüs eft fluuius; Cardanus. n Rheno pauci reperiuntur. in Limago noftro, & pletifque alijsqui ex Alpibus oriuntur fluuijs;fatis frequentes.Flohafluuiusin Mifen2abundat hoc pifce;Ge Fabricius.De fuaui huius pifcis odore,leges füperiusin 4. Thy mallus; vt Zliariusfcribit, lupi & mugiliscommunem & mediam Ípe- ciem fimilitudinemquegerit. Oblonga enim corporis forma , pinnarumque numerus;& (itus;ei, cnm vttifque conuenit:etfi propius ad mugilem accedat. Eftque fpecie fnadecorus. oculis nanque gratá (fübutridis nempe ac fubcoerulei)colorum vatietate;pulchertime depictus confpicitar. Ventriculü habet mediocrem:inteftina craffiu(cula;pinguedine multa conuoluta:hepar fübalbidum;lienem fub . rübrum;fellecaret. Cum maxime augetur, Alianotefte;ad cubitalem magnitudinem excre(cit:etfty 35 qui crebrius capiuntur,minores fint,libramquenon excedant; Saluianus. Squamz in hoc pifee; firi- gule fere jouGoedós funt; hoc eft rhombi figuram imitantur.latera enim earum vtrinque;circuli legmé« tum referunt;fuprá veroinfraque in cunei acumen tendunt: quod iniconibus noftris non eft expref. im.Longitudo adlatitudinem fere quincuplaeft, caudaetiam computata: hec enim fcribens in ma« - ribus habui huius generis pifcem digitos longum quatuordecim, latumtres. R ondeletius latiorem nuagifque ventrofum pinxit quam pareft, Dorfum ei fufcum vel fübcinereum. linearecta à branchijs. ad caudam: & ptetereà per totum corpus linez multe apparent;finguliq; inter fingulos (quamarum verfüs,nonrecta;fed innumeris veluti arcubus minimis triangulis vndatz:quod veluti operofum pi &tores noftri non indicatunt.Os aperitur non longo;fed quadratofere hiatu.Pinna doríi maculis mul -- tis pulchre variatur:infra partim nigris,partim fübrubentibus,fupra rubicundis tantum. Pro détibus, 22 inferius füperiufquelabrum exafperatur, limz inftar; introrfum. Lauaretus Gallice di&us pifcis;ofz ficulaad fauces atq; oe(ophagi ingreffurn vtrinque habet;fenis hinc inde denticulis, vtin Themolo có munita,Bellonius.ego in noftris chymallis & lauaretis feualbulis nihil dum tale reperi. Branchizei füntquaternz.Felie non catet thy mallusnofter,fzd flaui vel fübaurei coloris id habet: quamuis Saluia nus felle carerehuncpi(cem putat:Bellonius exiguum fellis rudimentum in hepate eius vixappareré Ícribit.Splen nigricatfereinnoftro, $aluianus fübrubrum facit. Latera modo pluribus, modo paucis punctis & lituris nigris temere afperguntur. vidiinfine decembrisaliquando fingulistantum vtrin« quead branchias lituris infignem:& dum hac fcribererm, alium initio Iunij, vno aucaltero pun&o vix apparente. i — Fallitur Albertus hunc pifcem marinum effe (cribens. Pifces lapidofi, pinguiotes & falubriores C 39 funt, vt chymallus,trutta, Albertus.lapidofos autem vocat;qui inaquis faxofis & puris degant. Apud nos in montanis & precipitibus quoque fluuijs ac riuis( magis quam vllialij pifces,truttis tantum ex- ceptis)capiuntur plerifque,mino'ibus prefertim.puras enim(vt diximus)frigidas & faxo(as,tapidaf- queamantaquas.In magnis fluminibus rariores funt:fübeunt tamé hec quoque? minoribus & riuis: vt & lacus quofdam; Larium; Lemsonum,Acronium,vt audio: & no(irum quoque Tigurinum,ni fal- lor.Inlacubus quidem circa f2xa reperiuntur , prefertim minores huius generis pifces. Thymalus in fluminibus tantum nafcitur,degit, aque capitur: neque in eis quidem omnibusaut quam plurimis: fed folumin T'icino,in Athefi, in Addus (21:25 Abdaa)acaliquando in Pado, nobilibus Gallie Trau« falpinzfluuijs. vnde mirari oportet, quod prxcer diuum Ambrofium Tranfalpinz Galliz alumnum; atque £lianum genereItalum, Preueftinum nempe , (etfi Greco v(us fit fermone;) reliquorum 4? veterum nemo de hoc pice pertractauerit , Saluianus. Pifciseft viuax & validus pro fua magnitu 3fzes ebryfo- dine,etiam extraaquam iam captus. Aurochymallum vefciaiunt, quod & de vmbra dimizrili fcri. P^ bic Rondeletius:& vulgo etiam dealijs quibuídam pifcibusreferunt, vt carprone Benaci;& truttis qui bufídamlacuftribus quas Vmblas vocant Sa62udi: & Galli deLauareto fuo:quibus etiam Emblonem quendam Gallisaut Sabaudis appellatum Bellonius adnumeratin Singularibus fuis. Sed fingulorum (inquit idem)yentticulis diffectis,infpectifque curiofius interaneis,nonauro,fedalijs( peculiaribus) cibis eos viuere deprehendi:Sic ille.Fieri quidem poteft vt aliquando minutulz quadam auri mice ab his deuorentur;appetentibus forte propter fplendorem:(icut & calculi quidam [plendentes & arenz ab auibus deuorantur : imprimis quidem thymallis, qui influuijs montanis & auriferis degunt. ego hos pifces aliaratione 1eumqo'ysc,id eftauriuoros putarim , quod cum lautiores maioriquein precio $9 fint,opfophagorum quorundam aurum confümant, &loculosexhauriant. JElianus negatalia quam culice(quem Graci conopen vocant)efcathymallum capi. vt in s.referemus.Pifcatores quidam hunc pifcem quarto demumanno,;cum iam proprié Aefibà Germanis vocatur(vt ia A.dictum eft)parerere- tulerunt , Martio meníe & pauloante. Saluianustamen Septembri menfe, libidine eum agitari fcribit. In Acronio lacu genus anatumaut potius mergorum eft ceruicibus proceris,pedibus nigris dome- D fricisanatibus maius,quasà chymallis deuorandis, A4efchenten, id eft juuamaGoos: appellant. R etibus facillime capitur:non item hamatis efcarum illecebris, non adipe fuis, non ferpho (infe&o E. ant yerme [mih formice velculics, non chama, non alterius pifcis inteftino, non denique (trombi collo, (spájsGs vtvornycallo vel [pondylo lrombr, fed folo culice («»»z )improba fane beftiola, & no&es diefque $0 hominitum mor(u tum ftrepitu fuo molefta,quod hac fola dele&etur efca,comprehenditur,Zlianus, Solo culice,(&c )4lianoauthore , capiturthymallus. Verum cum id nec fcriptores alij, nec noftre e - tatis pifcatoresaffsrant,nequeatque culexob (uam paruitatem hamis affigi: quanta in hac re liano fides habenda fit; haud fcimus. Nec etiam Raphaeli Volaterrano fzribenti: T'hymalusad hamum non accedit,cum nonalium fane cibum fe&tetur quam thymum herbam, qua viuit:plene credendum eft; cum falfum fit quod thymo, & nonalio vefcatur cibo, cum piíciculosetiam edat: quodve hamo capi nonconf(ueuerit cum(vti experientia ipfa edocet) & hamis & retibus capiatur: ceteris quidem anni temporibus rarius,Septembri veró menfe frequentius: propterea quod eo tempore Venereo agitatus ftimulo;hucatq; illuc imprudenter excurrat, Saluianus. Lampredis minimis,quibus vulgarenomen oculos nouenos tribuit;hamo infixis anguillas & thy mallos capi audio.Plumis Meleagtidum pro efca: Pppp 3 addicis 982. o cdDe Aquatillibus. Aa Tvuttas eb Thymallos additis hamo thyrmallum facile Càpisà viro quodarm erudito nuper cegnoui.qui Italis etiam inde/Te- pifces. maro vulgo nominatam (ufpicabacur,quod cciletemereq; caperetur hic pifcis.Efcaad truttas & thy mallos abunde;capiendos: Gallinam aig:am excauabis, & im mittesrria ouorum lutea, croci quantum» * eft pifum: & foramine ruríus cenfuto galiinam in fimum equinum abdes per tresaut quatuor dies,do- nec putrefcat.& vermiculi aui in ea appareant.De his vnum, cumpifcari libueriz,in hamum infiges: reliquos vafculoinclufos feruabis. Rem miram experieris., Exlibello Germanico De ineícationi- bus piícium, [n pifcatorijs legibus noftris cauetur, neeo genere hami , quem Polangel appelant; thymalli capiantur. . Pifcatores ex Íingalari quodam velcitca ripas odore. thymallos praíente nolle , fuprain A. diximus. | Callidi quidam. piícatores ex plumis auium diuerfis anni temporibus diuerfa vermium & volucrium infectorum genera mentiuntur ; & hamistanquam efcam addunt: prothymallis quidem genus mufcz effingunt( Aprili menfe, pato) ex pennis perdicis, capite ruben- te:corpore & alis candidis;3 pennis(itidem) perdicis de ventre.Maioautem menfe muícam reprzíen tantcorpore partim é candido partim nigro ferico contexto alteznís;capite coeruleo,alis veró à dorfo cornicis variz,quam noftri à nebula denominant. Iunio deinde effiagunt de pennis? caudaardez fu- Íce (alas, aat CAputy aut trung, non enim exprimer in libello Germarizo mannufertpto cuius verbaanterpretar:)core pus ve ró viridede pennisépectore anatis [yluefiris.Lulio autem corpus 6 ferico:caeruleo formant;ca - puténigroferico:&alasaddunt de pennis é ventre cornicis variz quamàa nebula denominanr,Augu- fÍto.corpus faciunt de pennis alarum gruis ,(4/24)8 pennis perdicum: caput viride. Demum Septembri Corpusé ceeruleoferico concinnant;caput erubro:& alas épennis de dorfo cornicis varia (quam di- ximus)afhingunt. m2 " ' eM In Bauaria thymallos tredecim fere digitis breuiores capilex vetat.Sunt qui thy malli adipeadpi- ; y; Íaes iliciendosita, quemadmodum ardez;vtantur. . d. o; THES — -Temuluspi(ciseft optimus , & is maxime quiex Abdua(alias Addua) capitur;Platina.In citeriore Galliaprima filuro(fPurwn;)Padano palma conceditur:fecundatruttis & temolis.e Ticino,Gaudenti- us Merula.In Ticino,in Athefi;in Adduave captus(nam quiin Pado capitur, multoinferior e(t(tener- rimus ac fapidiffimus omnium fete fluuiatilium pifcium cenfetur, vti diuus eriam Ambrofius.tefta- tur.vnde nonimmerito pluris, quam auiuis alius pifcis venditur, vbi haberi poteft. Ec maxime Maio meníe inquo quidem rarior capitur, ficlongefuauior exiftimatur. Maiorem nonnulli,minorem vero alij celebrant;Saluianus. An maiores , quia pinguiores,eo nomine fuauiores quibuídam videntur?e- go mediocres pratulerim. Circa Albim fluuium truttis eos praferriaudio. Pifcium alij alijs partibus 5o magis commendantur,thy malli: veró & cruttz yndiquaque.Sunt tamen quitunicaminteriorem hu... ius pifcis, ceu cibum fumme Apicianum predicent: dequo Antonius Schnebergerus meus ex Polo- niameadmonuit. Saluianus, vt proximé retro dictum eft. Maio menfe przcipué commendat:alij abinitio Martij vfq; ad Septembrem:quo quidem menfe,(ecüdum Saluianum, libidine accenduntur. alij lulio metite primum laudare incipiunt;ita vtautumno deinde optimusíit, —. ay. Fluuiatilium piícium optimi funt qui in rapidiflimis degunt fluuijs,vt Pyruntes. hienim non nift inrapida & frigidaaqua viuunt:& pre cateris fluuiatili bus faciles fupt concoctu, Maefitheus.quan- quam autem pyruntas pro truttis accipio: eadem tamen hec de thy mallis, & iuftiusetiam quod ad (a- lubritatem,& concoctionis facilitatem; (imiliter accipienda cenfco. Pifces lapidefi(inquit Albertus) inguiores funt & faniores;( fanzm profaiubr: zilbertus cj exa [ecult[eriprores acctpiebant, )ficuttrutta & dhy 4o mallus. Nutriunt inediocriter thymalli boni funcfücci,& facile concoquuntur,Saluianus, Noftri et- iam zgrotis hos pifces non denegant.De pifcium víuintenui vidu,pracipue lucij,remoli,&c.que A- loifius Mundella literis mandauit; fuprain Lucio recitaui. Hecticis conceduntuc pifces aqua dulcis, parum petrini(/fz Joguebatur zla «ta4 ) communiter vocati ftriguli, lucij,temuli,&c.fed raro,Gaynerius. Temali parui (ine vifcofitate fünt; plurimum exercentur, olent & fapiunt optimé,vt faluberrimi fint Saxa" — habendi,Mich.Sauonarola. Mihi quidem thymalli,faxatilium pifcium marinorum loco pre ceteris an aquarum dulcium pifcibus(vel omnibus, vel ijs quiapud nos funt)in cibum dari polfe.videntur:quod | carne fimiliter vtilli neque dura,neque vifcofa int;ac fimul in faxofis aquis degant & plurimum ex- erceantur,&c.Pofteos albulas lacuftres, prcíertim qua media magnitudine func, &albulz priuatim à noftris vocantur:tertio truttas vel vmbras illas lacuftres quas a rutilo.colore noftri denominant, fa- ge xatilium loco pofuerim;ex noftris quidem pifcibus.Sunt quithymallos apud nosin vrbe captos prz-. ferant:ego pinguiores quidem illos ef[e puto;non tamen falubriores: quod de Lupis Tyberinis etiam. . . Galenustradit. Ac dpparatus, Temulus quouis modo percommode coquitur, fricturam tamen magis requirit, Platina, Mihi. quidem elixi & fimpliciter conditi placent: debent autem elixandi in vintun frigidum immitti.Pin- guiorestamen melius fapiuntaffi. Cum thymali felle careant (zosfel babere ducimus , ledexiguum)quan- do coqui debent; haud eis diflecto ventre eximenda funtinteranea, fed fatis erit fi exterius folum pur- gentur. Maioreselixi, & maximé butyro conditi: minores vero aífi fapidiores creduntur,Saluía- | nus. . Adeps deinteftinis thymalli colle&tus ad varias affectiones falutariscreditur. Maculasaut cica- &o trices recentes cutisillitus, corpori concolores reddit. Igae vel aquaferuida deuftis locisreme-. dium eft. Sunt qui eo perungant membra; qua contabefcere & alimentum non fentire videntur,per. fe:vel cum vnguento ab althza denominato,& folijs (olani etraphylli,quam aliqui herbam paris vo- -cant.fimulautem etiam in fefTionem quandam feu balneum praecipiunt, & Lunacreícente tantum (fi bene memini) perungunt. Si pinguedo huius pifcis Maio menfíe in vitreum vaículum coniecta Soli. . exponatur,id quod ex ea diftillat; ac in vafculum refidet , vulneribus falutare exiftimatur:auribufque. inftillatum,;grauitatem auditus difcutit,Saluianus.. Multipifcatores Ticiniaccole ad ipem thy mal-, liauribus falutarem conditum feruant. Gillius. | Nuperamicus quidam ad me Ícripfit his ferà ver-. bis: Narrant piícatores ad Lemanum lacum ; & fenibus fe audiuiffe, fanguinem huius pifcis fiin. à aures JPirumnt es. G dept, Ad aures. De. Ihymallo. Lib. I V. 083 euresinfundatur, furdidati prodeffe; (i modoviuenti pifci fanguis dettahatur: Sic ille. ego hoc nonde fanguine, fed adipe verum effe puto. & quoniam, qui Gallicé loquuntur, hoc narrarunt : facililapfu fanguinem pro adipeaccepit, qui aufcultabat:hunc enim Galli (ain,quafi faginam vocant, illum fang. b ous Ad oculorum etiam remedia commendatur idem adeps. Cum aliqua lippirudo, rubor, feruor, auc ^^ ^"^ pterygia vel vngues ( flecken vnd nage!) in oculis apparent;quoridie binas guttascum pennainftillari iu- bentaliqui, idquein pueris etiam; & equis confulunt. Vidi pullam chemofi aftectam, quod malum aliquando exanthemata illa (quas papulas pueriles yocant Germani ) fequitur, hoc remedio per fe- ptuaginta feré dies continuato, / vt qnotidiegutta inftillaretur,) curatam, rubore mox primis diebus füblato. Si ocu'iin equo lunatici (int;foueam füpra:oculos adipe thy malli perfricato Írequéter , vt eo- 1o rum claritatem conferues, Ex libro Germanico manufcripto.Habenr & pharmacopolz apud nos hunc adipem; àquibus maximé ad oculorum remedia, vt macula in eis geleantur, petifolet: deinde etiam ad curandas igne vel aquaaduftas partes. Plin.quidemomniü pifcium adipé oculis falutaré facit. Dio- Ícoridi veró llauiatilium duntaxat adeps . ad oculorum claritatem ipungitur: in quem vfum liquatut inSole, melqueilli additur. Fel de anguilla thymallo, cinca & porcellolictente mice, ad aurium re- media. hoc enim infufo, pelliculas rumpes , fluxiones curabis, vermes occides, Exlibro Germanico manufcripto. * | C —-— Thymallus inter ioculares pifcium nomenclaturas Cotes feu Regulus Rheni, nuncupatut , ££ aefch «fI eim'R beyngraf forte quod inter pifces Rheni plerifq; alijs lautior falubriorg;,& principum men- H.a fis dignus iudicetur. fic & Salmonem propter faporis excellentiam, dominum cognominant y ez $a/ss ^ ** 9 20. s[ ein Herr. Ovis oxytonum apud Graecos animum vel animos, (alíquando animam , aliasiram ) figni- ficet, & ypfilon femperpredacit: deducto vt Íufpicor nomine à verbo 5vo, vicis, quod eft macto, occido: vt proprié (anguinem,;& quiin fanguine eftcalorem fpiritumque fignificet, iuxta ill ud poete. Purpuream vomitille animam. hinc etiam cauitas inter iugulos, (qua mactarianimalia folent, ) ab ali - quib. uu, ab alijs 7oj4dicitür, authore Polluce. OUBic, alui ne uc tu P Ael : id efc plandula qua- dam inter iugulos, Euftathius, 8u43., 275: à uen (puit od Ceiv ) "P otia, Suosud c, Varinus. Caeterum 5u- HK O- paroxytonum genere mafc. Articis etiam neutro; herba nomer eft, & ypfilon corripit: Damgi thymo paícentur apes, dum rore cicadz, Vergilius : qui & alib: femper ypfilon hui üs nominis corri- pit, vtannotauit Nic. Erythreus. item Claudianus, - -—- credas examina fundi Hyblzum raprutathy- mum, Et Ouidius, Pars thyma; pars rores; pars melilotonamat. Etin Theriacis Nicander: p A Deut 9 jua muosi; xou avÜsuceosaw ipee, Macer tamen, qui de herbis carmine Icripfic, utin inter poetas nom, annumero (inquit Ezythreus) produxic: Si defic tbymum, prothymo ponere thymbrum, Quo gene- re quidem thymum protulerit Vergilius non apparet: duos enim cafus tantum 2püd eum reperias, da- tiuum thymo,& accufatiuum thymum. A Diofcoride & Galeno gen. mafculino effertur, 0^zoxa 3 Td Oeazóru vau vov JuuovQagevre^, Carionin Pluto A tiftophanis; (eftautem verfus iambicus tetrameter. (vbi Scholiaftes: TThymum (inquit) herba vilis eft, & refertur gem neatro, penultimabreui , barycorum; Videturautem huius herbz nomen factum à verbo jva-quod eft uuo, tuffio,faffitum excito.eft enim odorata & fuauiodore, hinc & thymiamadi&um, fuffimentum: cuius tamen primam producitSo- phoclesin Oedipo Tyranno. hoc fenatic:l/ued[ 5p pv Suma rav yl, Egovtinthymo herba;fic & in thymallo pifce, ypfilon femper corripuerim: quanuis miretur aliquis cum ab eodem vetbo bo as 40 (quod & facrificare, mactate, occidere, vt Gallis quoque tuer: & fuffire fi nificat. vetuttitlima enim facrificia fuffitu tantum fiebant, vnde & thuris Factum nomen, )vtrunque horum nominum deduca- tur; fuii; pro animo; Ju4(O- vel 3uuov proherba, alterius yplilon produci, alterius corripi. l'axumar- borem Diofcorideslib. 6. toxumà Romanis dici credidit, nec thy malon vt ic (lib. 4.) (cribitur , fed. thymilen fcribendum. quod.& Aetius quoque fequitur, Paulus thymion,Hermolaus Corollario 69s. Prouerbium, Autpifcem olet autflorem, requires fuprain A. vbide pifcis huius odore diximus. luyRsiTEspifcis eft marinus, fimilis pelamidi, Kiranides. Vide Turfto fuprà. 7 TisvRonvspiíciseft Noui Orbis. dequo leges fuprà, in fine Corollarij De Gladio,pag. 3324 h. T icnris Marina Alberto & obícuris quibufdam fcriptoribus Thynnus pifcis appellatur. ' TiroNEs(T/Awv«)memoranturab Herodoto lib. 5. non multopoft principium, Pzonum quidam 50 (inquit) Prafiadem paludem incolunt;huncin modum. In media palude compac&z erant fuüblicz (sat , eol) alte, tabulis feu plancis (i«e/a vocat Grac ) fuper eas iunctis anguftum à continente ingreffum vno ponte habentes. Has füblicastabulata fuftinentes olim communiter omaes ciues ftatuebant.mox . élegehuncin modum ftatuendum cenfuüerunt: vtpro fingulis vxoribus quas quifgae duceret ( du- cuntautem finguli multas vxores) ternas defigerecfublicasà monte fumptas, cui nomen eft Orbe- lus. Hoc habitantes modoobtinent finguli fuper ea tabulata tugurium ia quo degunt, & fores inter. tabulata compactas (44 Suplu) xa swreoxerluo) dai? xev) deorfum ad paludem ferentes. Paruulos liberos. er pedem refte illigant, metuentes neilli in aquam deuoluantur. Equis C iumentis piíces propabu- [Snc !Porró pifcium tanta eftcopia, vt quotics quisianuam compactam reclinaucrit, ULM Sveaw lu) xav rove divae) demiffam fune fportam (arveJ3a ) vacuam, aliquanto poft retrahatc pifciü; 6o plenam. quorum duo funt genera, vnum quod vocant Papraces, alterum Tilones,. Hzc ille. Quznarma. veró fit Prafias illapalusiam non habeo quod dicam. Tilloni & ballero (Ba?Répa 9) TÀvovi) lumbricus. Canis exortuinnafcitur : qui debilitat, cogitquead fumma ftagni efferri, quà aítu intereunt, Ariftor, hift. 8. 20. numeratautem vtrunque inter fluuiatile & lacuftre genus, Fullo pifcis,Grecé chylon, La-. tinetum tullo; tum fullo: hincrufticé apud nos tyllonappellatur, Niphus: Videturautem hocin loco totidemerrores qnot verba fcripfiffe. Vide que füpràin Fullone , ànobis notata funt. Quzrendum an Papraces, lacuítres illi pifces fint, quià Germanis etiam "Prafs dicuntur. nam & hi magnis'gregibus capi folent. ' . TirroN Graci vocant; Tis» genus fal(amenti, Varinus. Vide fuprà in Lepidoto, Elemento r., Fel. [— E otuná ! s Pppp .4 DE 984 '! . De Aquatilibus | DE TINCA, RONDELE TIVS E: T Iu c nomen ab Aufonio vfurpatum hodie quoque in Gallia & Italia feruatur. n Pifcis hicinlacubusftagnis & fluuijs, quirapidinon funt, viuit. Ex viridi flauefcit, corporis Ípecie, pinnis , & earum fitu, palato carnofó Cyprinum imitatur:fc qua- misautem differt. paruisenimadmodum & tenuibus tegitur, muco femper obduc&tis,quam ob canfam Tincelubriczfünt. Prztereacircaoculos circulusin Tinca ruber eft, in Cyprino flauefcens. Linea àfuperiorebranchiarum parte defcendens corpus mediuminterfecat. Pinnas duas habet ad bran- chias;alias duasin ventre, vnam à podice, aliam in dorfo breuem fineaculeo. Caudain pinnam latam definit.Lapillos habet in capite Aurata & reliquorá marinorü modo.In ima oris parte offaferratapro 16 dentibus. Branchias quaterimas duplices. Ventriculum paruum, felaqueum in hepate;veficamgemi- minam aere plená in ventre, T snca bac effigies à noftro pitlove expreffa est. " ota pauciora quá Cyprinus. m C Nutritur aqua;luto;& mu co,quam ob caufam paluftri bus & lacuftribus aquis; & flüuijs tarde fluétib. gaudet. "Viliseft,& páuperierum Cibus. Aufonius: €t snrides vulgi folatia tinca. / Craffo, glutinofo; excre- mentitioque eft fucco. Á Sunt qui Tincam,Arifto- DiMorrrm telis Jnova effe putent; qué eorum anf, Fülloné vertit Gaza, dequo ura. hzctantum Arift.lib. 4. de hift. cap. r4. OvBExaASa qw- Awva,, GvE96 zig en4mAGig Cp Valwénoict xy oA D 5 4o) ic. Id eft, Fullo quem vocant, litora petit tráquilliora, fed is quoque gregalis eft. Prz- terea eundé elTe cum eoqui L»«$:2c, id DorionirvqQ:v: vocatur. ÀA- eff fullo vnde chenzus:TvaQác. Aupiuvéo site. và «£4 by Suv ^? Ca &bgoe ac TS ya Diu: 0jeóv duoi ow To avi AOV xa/lauoew. Td eft,Fullo.Do- rion inlibro de pifcibus, ait . fullonis decocto maculam omnem elui. Alij (vt Belloz.) dubitant fitne idé Fullo A- riftot. & rved«ve Dorionis: cuius Dubitationis caufam nullam video; cum Fullo A- riftotelis lacuftris fit vel flu- uiatilis , ( 7 4/lo potins, f'autalis €4 lacuflris eft adrifloteli: iav autem quem Gaza fullonem ver- ut, cum litora petere dicatur ,ma vinus videtur. Vsde qua amnota- uimurin Fullone , Elemento F.) Dorion veró marinos dun- taxat pifces numeralfe videa tur. Quod veró Tinca & Fulloidem fint; noninde ne ceffario efficitur, quia Tince decocto fordesdeterguntur. Idem enim & Angui:larum, & Ichthyocollz, & aliorum pifcium admodum glutino- forum decoctü pratare po- teft:nam lento & glutinofo humori quod pingue eft & fordidum hzret , atq; vna v- trung; abluitur & tollitur. D Tincz quidem mucoobdu- cuntur, & fefe mutuo lam- bunt;id quodaliquando ob- fecuaui. His Lucios vulneratos fefe adfricare, & muco vulnera conglutinare tradunt. JAsr vel » eS l * S SS SN uw e As pns .5* Aw aA | 27 Noa NR T xU ? J ; p De Tinca. Lib. IV. 085 Nonimmerito à P. Tonio Platina reprehenditur, qui Tincas antiquitus Marias fuiffe exiftimauit, À cum Mznz folum fint marinz, T ince paluftresfiue lacuftres & fluuiatiles. l " Vidi Romz Iudaeos quoídam medicinam exercentes; qui carpo & plaptispedum Tincas; perdorfi G longitudinem difciffas, admouerent in febribus ardentiffimis. Sed id nifi in tempore fiat; nón modo nihil profuerit, fed maxime obfuerit, nam frigiditate intro repellente , ac magis conftringente aüge- turincendium. DE EADEM, BELLONIVY S. Tincaltalis & Latinis, Gallis Tenche dicitur. nam vbique fuam appellationera conffantiffimée re- A Io tinuit. Popularis eft pifcisac ccenofus: qui cam vbiquefrequens fit, mitum eft, quodi prifcisRoma- nis nullum nomen habuerit. Fullonem Ariftotelis effe crediderim. Gregalis eft Fullo ( inquit ille j & F»e artus tempore petit litorá tranquilliora; Fullo autem dictus pifcis, quod eius decoctum detergendis Lek fordibus inferuiat. Doriont yvadvc vocatur: cuius decocto ( inquit ) macula omnis fordesuee- luitur. quod noftri vulgi plerifque pro magnoarcano habetur. ( nce 2omen vetzis nullum certis áreuimen- tis oflends potest. Necidem e[fe poteft Vvacpeucy qs Juin, quem Gaz.a fullanem vertit, Videquanoselemento Fh Ful- fone (erspfreus.) Tinca Phycidi v(queadeo fimilis eft, vt vulgus Phycidem Tincam marinam vocet, nw Viridanti eft fquamarum colore, quas olida vligine obfetfas habet, feu mucorelento vifcofas: adeo 9 tamen tenues, vt meritó ijs carere dixeris, Singularem intergore pinnam habet,eamque paruam:qua- ternas fub ventre, & caudam rotundam. Os nulla dentium alperitatecommunitum. Tergus & totum 26 corpus diuerío modo fulgere comperies. In Tincarum porró capitibus calculi duo admodum exigui reperiuntur. | COROLLARIVM Ego paluftreshos pifces nullo in precioapud antiquos fuiffe putauerim , & propterea nullis litera- A rum monumentis fuiffe celebratos. meque plurimum mouet Aufonius, qui tincas & lucios ignobi- liffimis pifcibus adnumerauit, Iouius. Veteres authores preciofos potius quàm viles pifces literarür monumentis celebrare confüeuerunt. Vnde & Columella fcribit : Viles pifces ne captare quidem,ne- dum alere conducit, Saluianus & Maffarius. idem Saluianus : Satis( inquit) mirarinon poffum, fcri- 9 ptores Aufonio vetuftiores,tincam pifcib.nunquam annumeraffe:fimiliter coniectare nequeo,quam- obrem milleac centum deincepsannis nemotincz mentionem fecerit. nam poft Aufonium( quire- demptionis noftrz annis circiter trecentis & feptuaginra,(ub Valentinianoac Valente Augultis vixit) centum tantum ab hincannis nonnulli rurfus tince meminere. Sic ille. atqui tinc Albertus Magnus etiam meminitante hzc temporaannis circiter trecentis. claruit.n.circaannum Salutis M. c C. LVIII, vtin Chronicis reperio: quanquam Trittemius annum Domini quo floruit numerat x. cc. .x x x, hiclibro z3. Deanimalibus, falconum remedia defcribens, fecundum Guilielmum Fal conarium regis Rogerij, (qui nimirum ante Alberti quoq; &taté vixit) tincham nominans ,Gerrm. etiam interpretatur Sligen. Nomen huius pifcis à recentiorib. varié fcribitur: Tinca, Tincha, T hinca, Tenca,Tencha, Ten- con. vltimum videtur diminutiud. inter reliqua magis arridet vt Tineafcribatur, nimi 40 &a, quod Gallus diceret Teinte. colore enimà pleriíque alijs piicibus multam differt, cante quafi cincta videtur. Germani atramentum fcri ptorium etiamà nigro colore Tren, quafi tin- étum vel tincturam nomigant. Alexander Benedictus victum podagricorum defcribens orphos lacü- fttes nominat pifces, qui vulgo tincz vocentur, nefcio qua ratione. mihi quidem minimé probatur, — Merulam pifcem turdo (imillimum , (nifi quod merula nigrior ett, ) quoniam tince formam habec, ^4fsésir tincam marinam Veneti cognominant, Mallarius.: Merula pifcis marinus tincz fluuiatili fimilis eft corporis habitu; Rondeletius. Ergo tincam quoque (i quis merulam fluuiatilem aut lacuftrem appel- let, (Grace «eosvQov gero uiov AiAv2425,) non inepté fecerit. . Aufonius fui temporis fecutus plebem; víitatis nominibus pulcherrimum poema non eft veritüs inficere potius, quàmautipfe in ambiguo iactari; aut iactare lectorem in obfcuro. fic alofam pro cla- 59 peafiuethrilIa; tincham pro merulafluuiacili pofuit, Scaliger, Hippolytus Saluianus Tenca mari- na Romz vocari fcribit, & alio nomine pefce Fico;pifcem illum quem Rond:letius phycidem effe pu- tat, ipfe callariam afellorum generis. fed iconà R ondeletio pro phycidepofita ab ea quam callarie nomine Saluianus dedit, diuería videri poteft. Quzre in fine huius voluminis iconem illi; quam Sal- uianus dedit, fimilem. Belloniusin Tutdo Phycidem, Tincam fl. interpretatur. Pierius Valerianüs de tinca dubitat, fitne füca (id eftphycis)aut pholis veterum. Atqui phycis pifcis marinus eft, tincà veró dulcium aquarum. cum illatamen aliquid commune haber: (nam, vt Belloniusfcribit, Itàliíne- rulam zqué atque phycidem ,tincam marinam vocant: ) De phclide aliud nihil iegimus, nifi quod mucum quem ipfa emittit, fibi obducat, ita vtin eo quafi cubili quie(cat. Vide fuprà , elemento ». Iu- lidem quoque; aut fimilem eipifcem; alicubitincam marinam vocartaudio, forte quod magna ex par- €0 teviridifitcolore. Puto & coracinum pifcem nigricantem fimiliter nonnuf. quam vocari. TencaTtali- j.., cé & Hifpanicé Tincavocatur: Gallice Tanche: vel etiam Tincke, (i re&é fcribit Carolus Figulus. pee Germani plerique S: 4/eyà lubricitate, vel potius muco, quem noftri cb/eym appellant: vc Grece Hv xonem, Latine muconem interpretari liceret , nifi mugilum cuidam forme iam priushoc nomen de- beretur. | Virdo&usquidam vt vim Germanici nominis exprimat, tincam vocat limariam. fed quó- niamid potius Grecorum pelamydem exprimit, zzAcc enim limus eft: & tincz apud Gérmanosà i. co (vt dixi) nomen pofitum eit, abftinere eo praftiterit. Muco quidem hunc pifcem efle vel tactus arguit, limofis etiam & fordidis locis degit, &rin como alitur. ^ Schley; ab alijs fcribitur, Scbleibe , à noftris Schhig , quod ita proferimus, vt fit i. breue, & g. molle in fne. voce "autem g. molle, ficuti ante e. & i. profertur. Roftochij & finitimis oris S/ye. ad Albim Scbleyn : alicubi etiam Gallico vocabulo eim 716b; inferiores quidam Germani & Gallis viciniores vt Flan: : ^s dri. Geldij rum quafi tin- G& viridini gri- plenum 086 .— De Aquatilibus. dri. Geldri Lawvoen vel Louwvven & Seld & Zeeld appellant. In Frifiajni fallor, 44zdrbund, nefcio qua vo- cabuli ratione. pifcem aiunt effe in dulcibus aquis, lubrici vocariquealiter etiam medicum omnium piícium, & futorem nigrum. Hollandi quoque eez Scboemacher,hoc eft futorem;ob cutis craffitudinem: & Graumacker, (nos Grabmacber diceremus; ) id eft vefpillonem;quod fubinde in terra effoffa aut fepul- chris inueniatur. Saxones quidam tincam interpretantur Stizckr:nefcioan tincam noftram intellizen- tes;analium quendam pifciculum qui in ora Germania Stizt & Stinckfiftbàfoetore nominatur. Tincze nomenelt 7 euche. Polonicum, Lin vel Lijn. Bohemicum Linie, & S(vvecz quafi futor. j B Capiunturtincz paffim in omnib. ferélacubus & flagnis. In Rheno etiam,przfertim inferiore vbi tardius fluit. In quibus Italiz lacubus & quales inueniautur, dicemus 1nfràinr. Tinca roftro breuiac retufo eft: oreferé rotundo, ad ventrem inclinante, ac prorfus edentulo. In vtroq; latere, vbi labrum fuperius inferiori committitur, appendicem habet,cyprini inftar, cutaceam,rotundam,breuem,mol - lemac lubricam adeo, vt nunquam explicetur, conípicuaue fiat , ni digitis comprehenfa extendatur. Oculi magni funt & aurei. Squamis mínutis ac valde connexis tegitur. Nonidemtiücis omnibus co- lereft.aliquzenim fübalbidz: plurimz exalbo flanefcentes, nonnullz virides; paluftrium ver fub- nigrz etiam aliqua funt. Vifcido adeó muco exterius prad:tz funt, vt recens capte, vix manibus de- tineri queant. Mir? pinguefcunt. ^ Quinque aut fex librarum crebró & vbiqueferà reperiuntur:a- licubi veró ad viginti etiam libras aliquando excrefcunt, Saluianus. Quz in Albi maximz capiuntur tincz, duas circiter libras (ideft vncias fexaginta quatuor) pendent. Pifcis eft breuis, craffus, longi- tudine ad latitudinem ttiplici: eapite craffo & recurto: oculis magnis;nigris,multum prominentibus, | vtin pafferefl, quem Halbfifb'appellamus. Dentes habet paruos ad initium gulz; in duabus vtrinque mandibulis;vt capito & alij quidam pifces. Color ei vndiquaq; adaureum vergens. Plenus eft minutis & tenuibus fquamulis, quz de eoabradi, vtin ceteris pifcibus non poffunt. his fuperinducitur pel- liculavifcofa, qua pifcem omnino lubricum reddit, &, firadatur,glntinum quoddam tenax & coagu- latum pra fe fert. eadem in caufa eft, vt hic pifcis, fianterius afpicias, coloris appareat é fufco, nigro & | viridi permixti; ac flauo fuperindu&i. Pinnz ad branchias colorem àpuniceo fufcum pra fe ferunt: fuperior veró cum cauda, fuíca magis quàm puniceaeft, Io. Kentmanus. Ego etiam olim tincam con- templatus, iridemin oculis rubentem obferuaui, maxillas in faucibus dentatas;tergus craffum, in ca- pite lapillos, caput & dorfum nigricabant: pinna fübnigrascauda nigrior erat. Sub pinnis iuxtabran- chias eminebat caruncula rubicunda, anf: Ad pinnam vero finiftram medij ventris cuneus quidam carnofus, fubdurus, geniralis feré fpecie, prominebat. Tíncaluteapotius quam viridis eft:at ;o viridem (dicere) maluit Aufonius, Scaliger. | C Tencha pifcis eft luuialis vel ftagnenfis, quiinlimo ficutanguillanutritur, Obfcurus. In ftaenis & paludib. victitat; locisferé cenofis, vtinterarundines & yluas. In quibus Italizlacubus habeatur,le- gesinfràinr. E riuisin Albim venit, pertotum annum: illicautem libentiffiméin Albi degit, vbi ma- xim? limofum eft vadum; & flumen tardius, Kegtmanus. Tince nufquam in mari reperiuntur. in la- cubusautem fer& omnibus nafcuntur. capiuntur & in Tyberi; nonnullifque alijs fluminibus : inqui- bus cum perraro tamen capi foleant, exaliquo potius lacuad flumina adnatatfe; quàm in eis genitas ef- fe crediderim, In lacubusac ftagnis vt frequentes, 1ta & omni anni tempore capiuntur, Saluianus. In Rheno etiam capi audio,cumalibi, tum circa Coloniam, Putrefcentis limi fordibus vefcunturtincz, Iouius: potius quàm carne, Saluianus. In limo ficutanguillg nutriuntur. Obfcurus. | Pifces omnes fttepitum extraaquam edunt; feu conculli, (eu concutientes celeriter branchias, vt tincz, quz ftridorem quendam acutum emittunt, Cardanus in Varijs. Et rurfus: Pifces paucifuntqui non firideant : quod & tinca faciunt, cum é viuarijs educüntur. nec mirum, nam concutiuntur, & ae- rem proaquatrahunt. Tincz & lucij & abíque femine & ex femine generantur. namin pifcinis non fatiinueniuntur, Cardan. Et mox, Luciosé tincarum femine generari creditum eft. amicitiamque in- terillos intercedere, Item alibi: Cyprinos, tincas, anguillas,é putredine feu abfque femine generari certum eft. Alibi quoque fcribittincam vifceribus etiam diffectis, diu fuperuixille.' D Luciusvbiq; ftagnisac lacubus cum tincis frequentiffimà reperitur,louius. Ámicitiamluciocum tincaeffe ferunt: huius enim muco adfricare & illinere vulnera fua lucium, Rondeletius. Videetiam fupràc. Lucium quidem pifces omnes prater tincam vorareaiunt. Frifij tincam, medicum omnium jo pifciumappellant. E Cum fpadernis capiuntur przcipué tinez, (smterpres Germatieus quidam legit tinc. Lampetras , aliqui ve- eentiores, teneas fontanas vocant.) Sunt autem tres acus ex ere retortzac fimul ligatz,quz quibu(dam bre- uibus funiculisanne&untur: acipfi omnesnon multum diftantes cuidam funiculo longo. hisapponi- turcaudarum cancrorum,vellumbricorum craffiorum efcaj& in aqua fero** extenfo iactantur, óc ma- necaptztinez (tincz)tolluntur, Crefcentienfis ro. 79. F Tincapiícis quanquam femper vilis, infipidus & infalubrishabeatur: nimis tamen malus putatur Iunio menfe:à noftris circa Martium. Fallitur, meo quidem iudicio;qui tincz pofttroctam primas at- tribuit hoc difticho: Tinca vocor. quare? maculofum refpice tergus. Coctaq; poft troctam,gloria pri- maferor. Finca (inquit Iouius) quanuis plebeius fit pifcis, aliquando tamen in lau corum menías ve- 6o nit, & ex his Romz przlertim Mar(íicanaé Fucino lacu, qui nunc Celanus dicitur. Fucinianz labrum inferius tritum habent, quod eius generisindicium eft: quippequz plurimum faxofo eius inlacus va- do volutentur. Fert & laudatiffimas paruusillelacus quartodecimo ab vrbe lapide apud Bacanam fyl- uam, (quam Antonino Pio notam Itinerario e(Ie videmus; ) quib. non modo plebeij, fed fplendidi etiá optimates fzpius vefcantur. Nobilis ille interaulz procereslongé omnium ztatis noftre popinalis lautitiz ftudiofiffimus, (qui ducenta milia aureorum nummüm. in ventrem fe condidiffe aliquando gloriatus eft, )tincas Bacanianas autumno captas, allio laridoque contritis, addirisque odoratis oleri- bus & multo aromate, in teganis ad vaporem tepidioris furni foeliciffimé percequebat. Fert & tincas, quanquá minores, fapore tamen minim? contemnendo fanc&z Praxedis lacus in Latij Sabinorumq; finibus; qui R egillus antiquitus fuit:fed ez cumraijs & fquatinis;caterifque viliffimis iW coin antheon 10 40 . " $ wr! . De Tinca. LibIV. 987 Pantheon ignobili foroinfimis hominibus venundantur, Hzcille, Tinca fapore dulcis eft, fed mala digeftionis, Incertus. Reginz, fcardulz, & huiufmodi, non videntur reprobari ficut tinc , anguilla, & fimiles quifquamás non habent, Ant. Gaziusin Corona florida. Tince impuri & damnati funt ali- menti, Alexander Benedi&us de victu podagricorum (cribens. Piícis efttotus excrementitius &luto- Íus:ac, nifi diligenterà fordibus & immunditie purgatus fuerit; noxius, Adamus Lonicerus, Medici tincisomnibus vim quandam ineffe ad progignendam febrem exiftimant;quoniam maximé?in caeno- fis degant, & putrefcentis limi fordibus vefcantur,Iouius. /Egré concoquuntur,& mali funt fucci. vn- de ficuti eis crebró vefci non debemus: fic diebus canicularibus, quo precipué tempore maxime no- xiz creduntur, ipfis prorfusabftinendum eft, Saluianus. Temali parui, & tencz parue, quzapud nos 19 dicti (dicuztursfort?) aceoli,fine vifcofitate funt plurimum exercentur, bonog; fapore & odore fünt,vt Iaceol. falub errimi hi pifces videri debeant, MichaelSauonarola. Tincz nunquá bene fapiunt:fepiffime ve- 1 lutum etiam redolent.quapropter viles & plebeiz cenfentur,preterq uam à mediterraneis homini- bus: Qui cum pelagios pifces nunquam guftauerintjin fummo honore, & prafertim facri ieiunij tem- pore, eas habent. Vnde cum in coena Leonis decimi Pontificis difcumbentibus , pelagios piíces vario iudicio certatim atqueimpenfe laudantibus, nobilis quidam Florentinus tincis folum affüetus , dice - ret: Extollatis, vc lubet; conuiuz marinos pifces, ego certe Trafymenam tincam conditam leucopha- £o, his veftris triglis, fpigulis & rhombis pretulero:hocinfulfo di&olachrymas ómnibus prz rifu ex- cullit. IlIz autem quas lacus Trafymenus, vel Fucinus, vel paruusilleapud Bacanam fyluam, velàS. Praxedi appellatus, procreant, etfi cum marinis pifcib.zquari non debent, contemnendz tamen non 20 Íunt: quippequasin marinorum pifcium penuria,nelautorum quidem menfe afpernantur,Saluianus ex Iouio. Peffimum eft cum pifces natura molles & vifcofi, etiam friguntur,vt tincha,gui, (gobz, ) Anc. Afpetene. Gazius. Tincafigroffa erit, & elixam voles , ex agrefta, aromatibus, petrofelino, minutim concifo, conditam comedes. Aliter: Si groffa erit, eam bene exquamatam ,ac per mediam fpinam incifam, ita. innuertes, vt quod foris erat; intus demum fiat, infractis etiam coftis, ac concifis interáneis ; inditeque rurfum, cum ouis fex, petrofelini eoncifi; piperis tunfi, allij diffracti, croci modico. Sunt qui Dama- Ícenas; aut cerafia acria, aut paffulas cum pineis mundis cum ouo disfracto indant. Coquendalentoi- gne in craticula eft: co&tam falimola ex aceto, oleo, croco, fapa fuffundes. Aliter:Si paruaerit,.eomo- | do ícindes quo fuperiorem. & confperfam farina, oleo friges. fridtam, aut agrefta, auc fucco malaran- cij fuffundes. Hoc, etiam quouis modo cocto, nihil peius, Platina. Allio quidam laridoque.condiunt, 39 &c.vtfupràexloujodi&umeft. Suntqui laridi ac allij vice oleum cepamque concifam, ac vuam, quam paífülam dicunt, inijciant, ac eodem mode coquant. alij ineam, primum ( vt pat eft) pargatam; ac interaneis exemptis, paífulas, mentam; petrofelinum, allium, atque fàl conci(a, & in fimul mixta, per fe&ionem quàprius interanea exemerant;infarciunt;confutaq; fe&ione,aut veru infixam,aut cra- ticulzimpofitam torrefaciunt;oleo ac aceto cum faluiz ramufculo;aut feniculi vmbella, affidue d um torretur, confpergentes. Plebeij veró eam oleo infartagine fridtam, ac arancij mali fucco confperfam comedere folent, Saluianus. Tinca primum in aquam calidam ponatur, & per pannum alíperum tra- hatur vt abftergaturà muco: deinde exenteratain vinum frigidum elixanda immittatur, Mangoldus. funtquinonminusdiuelixariiubeant, quàm vitulinam. Coquendz tincz melioris faporis erunt, coniectz in calidam aquam, aut calido cineri impofitz. Affandis cum limo cutis detrahitur, & medio- ? crem faporem habebunt, Innominatus. Hic pifcis etiamfi aqua calida ablutus, & bene abfterfus, rite coquatur,inaquam nempe cum primum feruere incipit,iniectus,conditus falitusq;.ad iurisferé con- fumptionem, adhuc infipidus eft, quamobrem ad lautiores menfas raró venit, Kentmanus. Tincatum cutim detractam per fe tanquam magnas delicias velà diuitib. quibufdam in Italia appetiaudio. Hunc picem aliqui in gelu (vel gelatina,vcvulgó vocant) commendant: fuauius nimirum quam fíalubrius. . Tincas fciffas per dorfi longitudinem, pedumq; & manuü plantis (vo/z) applicatas , ardentisfebris feruorib. plurimum aduerfari quidam putaruntex fecta Iudzorum,qui quanquam fordidà admodum & ridentibus alijs calia experirentur, aliquando tamenipíis eftuantibus exoptata blandimenta fceli- citer attuliffe comperti funt, Iouius. Veteres mediciad capitis &t artuum dolores fopiendos torpedi- nes admouebant;quarumloco à mediterraneis tincz forían vfarpari poterunt. Sunc qui non febrien- $9 tium modo z'ftus tincis pedibus fubditis, feu alligatis viuis, tem perari , fed etiam aduerfus arquatum etiam morbum proficere putent. Alij i&tericorum iecoriaut vmbilico viuam imponunt. ickericis ali-.. qui tincam viuentem illigant; id etiam tertio die repecunt. tincaimmortua intus ac foris veluti cro- cotin&a redditur: & pleriq; hoc remedio reftituuntur, Kentmanus. Fei deauguilla;thymallo,cinca.& porcellola&ente mice; ad aurium rémedia. hoc enim infufo.pelliculas rurtpes , fluxiones curabis, vermes (aurium) occides, Exlib. Germanico manufcripto. Equorum purgatio exinteftinis tincarum aütbarbonum; à Rufio Hippiatro defcribitur. Cótraaccipitrum.& falconumlumbricos remedia fcri- pfiin Accipitre g. ijsaliqui tincz pellem vftam admifcent. Mulier quedam Papienfis (quod vidiffe meteftor) putans fe effe przgnantem, poftduodeciím men- H. a. fesemifitfruftum vnum carnis atis magnum, & multaalia parua: & fimul cum illis peperit animal ad fimilitudinemtenconis pifcis, colore viridi obfcuro fupra tergum , infrà autem rubri coloris: corio 60 tam duro, vt vix gladio ícindi potuerit. moriebatur autem, & complicabat fe ficut ericius, Marcus Gatinaria. ! wodr Tincas virides Aufonius dixit. licebit etiam viles, infipidas, vifcofas, & fimilibus epithetis eas co- gnominare. i | Celebraturapud Ciceronem quidam facetus orator Placentinus cognomine Tinca,fortaffis ab hoc Propria, pifce cognominatus : quemadmodum Florentie Laurentius Medices fenior, vti erat perurbanus,cui- dam celebris familiz ciui;fe domi tincam ingentem exquifita arte coctam falso iactanti Tince cogno- men. quod illi poftea fuit eternum, indidit, Iouius. Uc TINE,& parue generantur in marinis ftagnis, quales inaqua dulci reperiuntur; Rondeletius, Lampe- Epitbeta. 988. Dé Aquatilibus. Lampetras aliqui recentiores, tineas fontanas vocant, vt fapràin Corollatio de Muftela indicamus; pag. 169. | TiPvrs quanquam leuitate füa fuper aqua ingredientes non mergantur , aquatiles tamenani- mantes non funt, ad librum Deinfectis referendz. | Tinsio. VidePhocana. IirrANEsapud Athengum in verfibus Numenij nominantur; deprauatistamen, vt apparet , his verbis: Xowbvxe qvilatvacs iy Eois rey od Gave lw vriruvov. Alialeckio habet; Xowvsc Te, arie mc. TMETII, Tug, àGrzcis vocantur pifces maiores, quiab alijs pelagij , vt aurate, glauci, phagri, bocgenus difficilius concoquitur: concocum veró permultum alimenti prebet, Mnefitheus. 1:552 ab Athenzo vocantur (vtequidem arbitror)qui in partes diffeti;in patinis miniftrantur:vel vtin (iL. famenta condiantur, Vottonus. ToNsicvraA piícis nominatur à Caffiodoro Variarum 12. 4. Deftinet carpam Danubius, à 7 h... o veniat anchorago;ex Orimis tonficula quibuslibetlaboribus offeratur, Orimi qui fint, iam noninue- nio. Nouaculz quidem piícis Plinius meminit 32. 2.ab eo contacta ferrum olere fcribens. TonzNTINA,piícis Trutta,vc fcribit Scoppa grammaticus Italus, fine authore.Malim per duplex r. quaíià torrentibus, quodin riuis montanis reperiatur. DE TORPEDINE, BELLONIVS. A d. OnPzpo, Grzcis olim Naox dicta, vtroquevocabulo re 1pfa pifcis naturam explicante, quod |. '4 fuafrigiditatetorporem manibus inducat. Grecorum vulgus Margotirem ( Narcoterem ) appel- 29 lat. Venetis fer? ignotus pifciseft: qui fi nonnunquam illuc veniat, Sgramphinomen habet, Romz nonalio quam Occhiatellz nomine cognitus. : B |. Litoraliseftac coenofus, Gallico Oceano infrequens,Burdegalis notus,apud quos T remble appel- (A) latur, quafi tremulam dicerent: quod mucofaac glabra cute, eaque molli ac frigida, contre&antiuma manus efficiat tremulas. Primo afpectu Ranam marinam vel Paftinacam refert, nifi multo eífet rotun- dior. Huius pars prona ex cinereo albicat: füpinamagis canefcit: roftrum nullum habet, fed eiuslo- co crenam gerit, inter duo latera parteanteriori impte(fam: caudam breuiorem quàm Raia: atque vt in Muftelis difpofitam, (fulcatenim equor in contrarium, ) ad cuius radices duz pinnulz enafcuntur, multum in natatione adiuuantes, Oculis eft exiguis;partefupina, vt in Raia collocatis: füb quib. duo vtrinque foraminain gyrum crenata funt. Os habet prona parte patulum in crefcentis luna figuram, 3 o dentibus obtufis, multiplici ordine difpofitis, anteriori tantum parte communitum, Dranchias gerit duplices, vtrinque quinas, fel pro corporis magnitudine maximum. ' Torpedo [npina. p 2 atate e de ri X NS t, OCC NEN AS * pct N EC sm, s £ 40 - pom rm z] — - ES e rA J f f, f, 2 7 ? 2 "n ^ i" et , a. stan DEDE VNNNNUUÀS Tertia T orpedinum 'R ondeletz, [Decies, vt fufbicor, smaculofa, non tamen ecilata. 3 so pF Ceterum víqueadeoeft lentacarne, vtnifi frigatur, faporis fit ádmodum ingrati. Adhuc fricta,non indurefcit, zgerrimeque coquitur. es ie) G Febrem, extremisartubus ad motam, expellere cenfent, vt & fluuiatilem Tincam. DE TORPEDINE OCVLATA, BELLONIVS Videtur bac [peczes prima T orpedinum 'R endelets. E Falluntur mirum in modum, qui Plinium reprehendunt; quod Torpedinisid genus, quod in ter- gore fex, atque interdum feptem, (Salmianms inna icone; quinque tantum. hesufmods maculas ings, ceu per a. unlos pentagom aigeflas ; cf "Rondeletius fimiliter in duabas fetis primis) aut eo. minus maculas, quofdam quafi oculos referentes gerat; Oculatam appellauit: atqueid cognomen ad Melanurum potius referendum elTe autumant. Verum fiab oculorum pulchritudine & magnitudine Melanurus oculati apud Latinos nomen receperit, quid vetat quo minus àmultorum oculorum Ípecie, Torpedinis hoc genus, àfupe- riore multum diftans, etiam oculatum appellemus? Ipfa enim di&tiooculorum multitudinem potius quàm magnitudinem fonat: quanquam etiam vtrumque fignificare pollit. Ac » quantum illi cenfores pauló (vt mihi videtur) rigidiores fallantur, ipfum vulgus Romanum fatis indicat:à quoadhuchodie; nemine docente, Occhiatella dicitur. Verum de hoc, in Melanuro latius. : B (F) Caeterum, hzc Torpedo non magnitudine ac fpecie tantum, verumetiam carnis lentore alteram imitatur: folis quinque, fex, atque interdum feptem oculorum maculis ab ea differt: quas ita exadté delineatasin medio tergore prz fe fert; vt neminem pictorem iudices rectius aut exaclius quicquam effingere potuiffe: alioqui naturales oculos paruos habet ; ad fuperius defcriptam Torpedinem acce- dentes. DE De Torpedinib. Lib. IV. 989 DE TORPEDINIBVS (IN GENERE, ET SPE. cie prima priuatim, ) R ondeletius , 7 orpedimismacnlo[a primum genus. t, CIN TP Up, C [1c] E SESS . SUNY ( AN eol S Wr " - "uw (s Mg 2j iS . Q v 4 ratione Graci valoxluu pifcem,eandem Latini torpedinem vocant:eft enim Vatoitii (A2 aT; 52 MEAGY, ÁA ideft membrorum debilitatio: & torpedo,idem quod torpor fiue [tupor. Huic pilcinomen datum eft, quod torporem & ftuporem membris inducat: Menanderinquit Athenaeus y VA QX orn pet extulit, quo rir7. nomine (410 modo, vt e. tn fine [crsbatur) nullus veterum víus eft. Ligures àtremoretremorize appellant. Mafhilienfes dormilioufe, à ftupore: pedem.n. verbi gratia,torpidum fiue ftupefa&tum endormi dici- mus.Galli torpille.Torpedinü genera quatuor facimus:tria earum quz maculis notatz fant.quarcum Genera qua- eius qua maculis caret. Quz genera omnia hoc yno capite concludimus,quia viribus & corporis Ípe- "sr. cienon differunt, fed maculis tantum, vt diximus, Quare quz de vnius facultatibus ; & partium cum internarum tum externarum defcriptione dicuntur, eadem etiam reliquis conuenire exiftimato, Prima torpedinis fpeciesànobis pofita eft ea, cuius maculas efficiunt circuli albo nigroque diftin- € "prim &i; quorum medium oculi * pupillam, maculae totz oculos planéceferuut. Quamobrem à Romanis hodieochiarella, fiue oculatellanominatur. | Portó maculz pentagoni figura difpofitz funt, reliquum corpus colore eft ad rubric fabrilisquam Á vulgo pro terra Armenia vendunt, colorem accedente. Piícis eft planus cartilagineus, parte anteriore latus, Tat esib! rotundus, in caudam carnofam definens :in cnius initio ; parteque prona pinnule daz erectz funt, prior maioreft, altera minor. in extremo pinnuaeft lata, vt caudam clanís nauium . quibus in Rhodano & Sequana vtuntur, apte comparare poflis. Oculos paruos habet pto corporis maenitu- dine, poft oculos foramina oculis maiora, quaados vfque patent; quorum ambitus 22:9. c; funtcar- 40 nofz, JmQveza cordis terrenorumanimaliu m; quas Latini valuulas interpretati func, fimiles, Os par- uumin fupina parte, dentibus paruis munitum ,ante os foramina pco naribus: Braochiasin medio fe- ré corpore: quia ob corporis tenuitatem ad latera, quemadmodum in galeis & íquatina collocari n on poterant. C or depceffum, ventriculülatá, inteftina breuia & lata : heparalbisin quo]latet veftca fellis, In cenofis litorib. degit torpedo, veícitur carne pifcium, quos aita Capit, Arift. lib. 9. de bill, anim. c Db Ca. 37. H'vaigxu vaga qisiozc ai 24 X9 TEC EY p De uan y T) VEU 7G OV En d v i Fwpcan: vA o sop: , TéE Det TEa2vic, MovrwKpU7IeTt Ob eic viu pA toV 490) miIAGv. Aat Gold Je mo Ooriytoy eu y oua a) ration O3 «az ulus 7 OxSvevz wairsTE awiTlon ye flora wes. vbi pto G»vá concorm perperam legitur in vulgacibus codicibus, c TaevuomT. 'Tor- pedopiíces, quosa petit ftupore afficit, ea quam (uon corpore habet , facultate, atq, itatardos prae ftupore capit, & velcitur. Abdit fein arena & limo,tum piíces, quiadnatantes obtorpuerint, corripit, |. 59 Quamrem pleriq; à fe confpectam retulerunt, Idem Plin. Nouit torpedo vim fuam,ipfa non torpens, Lib.9.ca5.4.z |». merfaque inlimo fe occultat, pifces qui fecuriadnatantes (4/í5, jüpernatante) obtorpuere;corri piens. rj Athen. E's oe d VaLgitify 95 Quew A eSoTEAqc y E CEAOLY 3G 3t at) T SRUMYVO TOR MUT GV. Cia & a3 es volu Laus c i ib. 7. Sae ave sancto plos, "PS VaLaL OY y z oativamic ev am oet. AQUA 3 Aa.odixeue Gu TG ex 4 P Noxowdys Q2 4g à 143] 2 Cv Quas voto. tumicirs uto (9 & m dud 2o ar eto qm. 3 domu eva. id eft; Torpedo, vt ait A rift ex cartila- gineis eft, 1j Íq; quz catulos non oua pariunt. Venaturautem pifciculos.quib.vefcatur, quas attingeis Ítapore afficit, imobilefqsreddit. Diphilusautem Laod:ceus in lib. de Nicandri T'heriacis,non totum pifcem (cribit ftuporem inducere. fed partem eius tantum, idq; fe experientia longa cognofcere. Quo loco pro eióéva; mendos8 s v(éva le gitur.( ro nubul mutaterim: co» Cae sretpoue Sn AUD ote n tra ep quod eft expa- m p, rtentia aliquid comprobat e[fe, elegantsy ditum putari.) His adítipulatur Op. qui cecinit torpedini molli, Dif: o Eu " tenerz; debili, tardiffimeq; natáti prorobore venenüà natura effz dati. Huius itaa; latera, qua Vitina; mx. ri veluti ala expanduntur,radij(q; contexta funt (ea.n. intelligi puto per itépitiBur 2:59 ay sole) Braten» ejpibvesc) fi quis attigerit; illico membrorum vires diffolui, concretoque fanguine artus pra ftupore mouerinon polle. Quam ftupefaciendi vim cum fibi ineffe fentiat, refupinatam in arenaiacere immo- tam, mortuzq; fimilem: cuius latera fipifcis conti?erit; ftupore impeditum euadere non poffe. Ov x gi yatoxy Tto9Vó-pot Qaipiaottay GAXHS —— E'aureqe y xut Domos Cy obxefotg MeAESosIV. c NN. ! ] DE / j* NuMever cr (0) ? T 4 H' uu 8 aout Depecec, stor) ri orent, " Nas qe [BgaSumi:, (Sopuveqzw, «oL xs Qaige , 225.1 D : "ux E RS t Naqy oplielun Degtowt WatAoL 73 Bue Qaae X EA GU Da Ei^ étrtu y 7024010 di 03e: (G- tocmu(sox, 3 qe, P. [ , t JU LA N 4 E Yt A at ol Cy Adi yoveoyw atv Ax etis CA arid "Kegudte&uzrequaai 239 "GNéGaluo Ecol rto ey . 3 n HS H u 3t c "n TE ; CEA A e pióu uoi 5? ei Ti orpaweert rA osa. Ay Ti 0i MENGY 9G) te Gers. Cotera ex i pfo authore petito. 1 M Qq qq Firtrays 19$ 10 2 e 3o 40 e v^ [T] Torpe- larum, quas Rondelet ps probo, wt [nfpicor, expreffm. 1 iElore Veneto babui, nuls non (at niap fimilem H De Aquaulibus. H tem T ovped. png; Figsrans [equen 990 S hy » VN m EXTUS ) |y) Jd AE LAC /J iwl n ) oS XM N ; : —— m / ONE NA aM, » ifs hi] i) (UE A n Js "ny ; joe N nd BD ) » f | 41) 7 li 7 "n - V ARM iW Xo Ip aea, ez gir yl NS yr 4j " /)ym, WU, do 4^ SNR ^ do pin 'n 7 IN )4 (i 7 7 M 7/ »t((1t])) Ji LES] LA IN WE. POTE SERRE Tu po M, P bye aS. (e e UPS « J " f 7, LU D yy * ! * gHuq(pm—- m mmnev e za E lí ^, Mi 9) ll! WS AUG T UE NC CT, y »l) yu, DIM 9), i, my PU As PY AN du T gm Ere E — ES e irgens, ^L ES c - 4 ^i ' 1 " * CIT - EEG SERIES "u ap DU ES f 7 Vp) ] "y )) * T ^» Y XN pu EHSEFH. EE! RE RES RET I2" enn, p ER AMI ffs AY 8o, S dE j aes ES Rd iau m IE 5 7/22: 7 7, S jj, 2» «LJ (( At)" j j [13 Ej Va v yb BE SEES zl Gs / ECEJ PES. T CQ C 9 . E-ERPRELESHUEEEEEERERA ERLEBT LA [TRUIB/ 2 7 AE-ERH EB n BER LESER EH THERE RT ES EHRHIT HERE ;/ S Zu ws eden DIES ae E i et US Es (7 ^ "—— Fins Ep NES uU MES S AE EEEATLS SWPN ; jii ERE RR Er UA AAT ) m | Mn» EA NS PAPAE M, p y DN f B kc // fc MAS En E t VA VA M p» 7) (firn fft / (((ro niti, XLY 22 su (2 — fi Ln /) / 7e, 7 ; MMS CN Et. JM fe 4 fh ^ D A (7 i [A b (trn, (QUE j oy Áfgiettr rene c "d / e Ute) v PI IR, j^ A7 ij ML L7 LAMIT] DA SI bs TARDES A HEN UNT 1/4032 : et i 3 p Mes T A Mg AMI í (f M (do 1L *(i d LN / Í PP Wa a uL metier 07 Nie YT MS SNEN SI opt kc A f rim "t í ADR in VN "y NU ine (4 ei fit ( TOU M AE | ] ra Ni, ( fen : "mu Pu I) n " y» d " ge ul "rn j A (it t (ie cz dej. i wes d fti S cH 2 f (f, ! ' : ( Ni bz hit As 4 (m js (MN fq f UA (a, n. An NUN ( i 277 ; ( : aui Stine ET s n P LO n, ia s. "ll (4 Lnd n "i que enl | uta V t s i.e (zm ) utc Nt [ RES m (u (e J ( iq AT A ke «ff, ! f, a^) REM e: d d WW E ; well Wi nq W« Ma jv M 0 7 SNCES E: Des r ((, f MM ITE ( »4 (« (9 [ur ( D A atc | MU QU oi "NL -od( P, EN : m 44 259. 74, d 7 PA i; d WS 1 IL 72704 1 P NS i $3 | 3* 2 w "ag : De Torpedinibus. Lib.I V. 090 Torpedines hoc pifcatu vti, idargumento eft, inquit Ariftoteles, quod capiantur, quz in ventricu. Lig. de Li lo mugiles habeant omnium velociffimos, cumipfz hint cardiffimz. Neque veró pifces folum, fed ho- 27» cp7. anines etiam ftupefaciendi vi afficiunt. Ariftoteles: H'jvag.2 Qewseat «c nad otu d pum xe mu ou voox a, 171067 Plinius ex eodem: Maris torpedo etiam procul, & élonginquo, velfiha(ta, virgaue attingatur, qnane | uis praualidos lacertos torpefcere facit; quamlibet ad curfum veloces alligari pedes. Egoreuerators Lib 32, cef t, pedini pridem mortuz, que domi alferuabatur, cum in fummis «tatis feruoribus manum aliquando admouiffem, fenfi frigefcere; vt veriffimetorpedinis viuz conta&um, inter ftuporis caufasà Galeno numeratum fuiffe exiftimem, quod fortaffe ex Platone haufit, qui cum torpedine loqueretur: Ka 53 ufi. vmi inquit, ov aximaCovru veoxas quie, Hac arte piícatorum manib. euadit: cum enim f» hamo captam, zz MPSDBE vulneratamque fenferit, lineam pinnis amplectitur, mox per lineam virgamque ftnpor in pifcatoris Lib.v. de fymp," manumimmittitur, vt pifcatori fuuminftrumentum de manu excidat. Oppianus, Lib. 3. dMit« Naz uio 9) vato c Qt regov vàov Gi» SoroNerard IAnyá (vulnere ex hamo dolens ) aviacQuen eroe opium dl idw, Te)". O'apa Aorydvate aream Uo eru, ato) outs Yamvesns 0yaUXós TE Aided. »& d otAdsi As£rnglu) Lowsie Qepuvupuov i X39 ay. VIo2votxa dl, cn sra oeste xot Ao M v TTÉCEV, doe T bros, ToiQ» 7 gus NB vere acutae y dea. Frigorisimpatienstorpedo, ob id hyeme conditur tetra, hoc eft, vado maris excauato, Theophra- ftus citante Athenzo: O:oqeus O- 6» và 4 Qoa ébóvrov , 2a qo (dua lw varpxluo 39 cya; Bvecbnu, co Siva Hir «£A € Doxéruv 9) Oams doré reo Deas rl; vatoxluo alw dio. aule Buleav, vo 2g 8 EVA" y 9) 2a eid- 9c ( ceic8ovrav potis) TO XY Vagxac v GWU Cy c&poii E oVTAc, "Theophraftus in lib. de his quae hyeme latent, fcribit torpedinem ob frigus füb terra condi. In libro autem deijs quz mordendo & eiaculando vene- numinfundunt, vimà fe emittere, & perligna, fufcinafque ftupore, manu illa tenentes afficere, Circaautumnum parit; autore Arift. lib. 6. de hift. anim. cap. 10. non oua, fed foetus vinos exoais, C quz intus excludit hosin metu intra fe recipit & emittit,eodem Ariftozeleautore. Et quidem,inquit, iam vifatorpedo efterandis: quz fo:tus intra fe circiter o&togintahaberet. | Diphilusapud Athenzum ait torpedinem concoctu difhicilem effe, demptis ijs partibus, quz circa F caput (ant, quz tenerz funt;ventriculo (ffomarbe) grate;& concoctu faciles, reliquas non. paruasau- tem meliores effe, przfertim fimpliciter (jur2c) coctas. Hicefius ait parum nutrire, & pauci facciefle, — aliquid tamen habere, quod ftomacho valde gratum fit, (7/2»2;235: m 2] ov, |y mtv. ) Hn T9 9e nz usiecoriteneritas (44dam nan relie legent, tenacitas) nula prafertur, vt fcribit Plinius. Quitorpedinem incibis damnarunt; ij mihirectius iudicaffe videntur. eftenim mali facci, in fuauifque:humida, molli, fungofaque carne; ob id à noftris reijcitur: quod fi quando edatur, abiectis capite, parcibusque quz circacaput & branchias funt;allijs cepifque condita editur. Et Venetijs, ue in foro pitcario vendatut; autoritate prefecti fanitatis cautum eft. Quare non poffum non mirari quz Galenus de torpedine fcri- pfit. Mollem habent carnem torpedo & paftinaca, quemadmodum etiam iucundam, quemodicéal- |, | uum fubducat, & non difficilé concoquatur, queque modice (wediocziter) nutriat, Et in confilio pro ux vd afi. Epileptico, torpedinem folam ex cartilagineorum genere, epilepticisconuenientem cibum effe, Et iud ; libellb de Attenuante vi&u, faxatilibusin penuria fubftitui vult, prepararique cum beta,aut porro, admifto piperis tantillo, (cum £eta trita, ant alboiure. porrum prolixius milcenda , ej ptperis portiemculam.) Et G 49 inlibro octauo methodi medendi cum faxatilibus pifcib. afellos fubftituerit; proxim2 afellos, inquit, [ o funtfolez & torpedo. Idem (lib. rr. de fac. fimplic. med. ) literis prodidit, fe experientia comperilfe torpedinem marinam non mortuam, vt nonnulli exiítimauerant, fed viuam admoza:a cápitis doloril, mederi, (edemque eueríam coercere, idque eadem vi efficere, quaaliamedicamenta, qux fenfoi (tu- poremadferunt. Quod quidem ego fic interpretor, torpedinem admotam capitis doloresleuare, fta- orem inducendo, cuius ftuporis cauía fit frigiditas, id quod etiam deopio, mandragora ; hyoícyame veré dicitur, fed non ea folum, fed & ceca quadam vis torpedinià natura inlita. Nam idem Galenus AN NS hanctorpedinis vim non frigiditati folum, verum etiam obfcure eius facultati adícribere videtur: fympu.s —— cumenim ftuporis, qui ex difficili fenfu motüque componitur, caufas recenferet refrigeratiomi, pat- tiumque neruofarum compreflioni, torpedinis matinz contactum adiungit. Paulus Zgineta oleum, inquo viuatorpedo decocta fuerit, ad acerbioresarticulorum cruciatus leniendos prode(le fcribit. De torpedine fluuiatili nihil hic dicendum;à marina enim non differt. Fluuiatilisin Nilo reperitur, C teftibus Athenzo & Strabone. deris quaa ue fluttialem torpediiens nomma. Torpedo. ff. Maculofa fecunda. ET LEE EB NO TU DS QNM TEES E E JPN 381 AD JY p E i PA ^ a e. Ny nd IRR is Nm a; Ui pa NY mI DSSS 3 Oqqq E SECWYNDA Velgaria. 902 — De Aquatlibus. SEcVNDA Torpedinis fpeciesiprimadiffert, quod maculas nigras, rotundas;circulis nen diftin. &as habeat, fed eadem pentagoni figura difpofitas, Eft etiam primz concolor. AMacnlofa tertia. Equidem priores duas oculatas potius cognominarim. hatc veromacnlofam. TES JR ) i : GI NN s UN - A ES SNMN "M ls, RN VO NINSNNSAT ANSRNS M TUA Me NANNSSNQA! i) | oh "t TR M Pi TzRT1A Magis varia eft: habet enim E HER diuerfarum figurarum , huc & illuc fj parfas , & fine ordine. AUN (27 S [/ T orpedints non mactlofa icones dua: quarum minor à Rondeletio exhibita eit: maior à Cor. Sittardo quondam ad me mifa. L7, E I, QvARTA & rotundis & cuiu(üisalterius figurz maculis prorfus caret. Eft prima & fecunda con- color. COROLLARI V M. A. "TorpedoGrzcequidem vfitatius vagxs, fed & àlio nomine recentioribus Grecis vfitato,quodà La... tino deflexum apparet, rzezawa vocatur: idquod tum ex nominis fimilitudine, tum remedij ad poda- gras; affirmare non vereor. Hermolaus cum de torpedine dixiffet, fubdit: Eft & turpzna pifcis mariti- mus. &c. tanquam àtorpedine diuerfum effe fentiens. — INarca & Narcon apud Syluaticum nomi- nafunt corrupta pro Narce: ficut & torpigo vel terpigo, pro torpedo. Piícium nominaquzdam fa&tafuntàviquadam. vt hzc: Lupus, canicula,torpedo, Varro... Albertus hunc pifcem Itupefa- &torem nominat: aliqui fimiliter mixobarbari, ftuporem, tupefacientem, ftupefcore vt Àuicennzin- terpres. Iorath obfcurus fcriptor rahas appellat, Arabico nomine, vt conijcioz Syluaticus rahadar. alij ex Auicennacitant rahadat. ego magis probo rahade fcribi, ( vel cum articulo alrahade, vt Bel- lunenfis habet) ficutlibro 2. Voluminis eius de medicina, capite;or. legitur. | Harada quidem He- brzis ftuporem fignificat, vt docet Munfterus in Lexico trilingui: à verbo harad vel charad, m quod eft ftupuit, horruit. Berulie, id eft pifcis ftupefaciens, torpigo, Syluaticus. "Thead, id eft, tor- pedo; interpres Serapionis. —Syluaticus legit fead per f. ab initic, non per th. ^ Torpedinem Veneti Sgramfum, quod cft torpefcentis membri. affectus, appellant. Romani autem modo Bat- tipotam , modo Foterifiam, frequentius vero Oculatellam dicunt, quod in eius dofro quinque ocel- los íubnigros ipfa natura depinxerit, louius. Venetijs pifcis hic ab effectu vulgó Tremulo ap- pellatur: ,IO 20 30 4o $9 De Torpedinibus. Lib. I V. 093 xps tiem PUR RTT A OE [z.-— Mad f ZEAS CI EE TTE AO Ee CE S UE EN P voczofuem -m TAE A is S722 2— E T eR :* 22s 7 x [Ari E DE E ^ E ) SS 2j — e Posen E SS 1o E. ES fX S ^N Eon*. mE AC -5 SEN ^: xS PTT PN cx SS 24 Nd uu — EE ES VINCERE 03ImSE s NM CCNRUEH Ur ERE SER LES o, Ex E m X T Mie ES VIV PEL SNQES S LAG TT EA ESSEN B» — X. SN SAM OMS S ZANRBS ETUR 3 SS 3 | TN S T "à- m i (] is : í/| " N N N 3 l y. eS 4o WE * A 3 H [/ iB N 7 I NER T 3 HEN toj Db : id NC "4 N NN 7 N NN AA M SS Ai ESSS pellatur: fiquidem membro ftupefacto fubinde tremoret incutit.. Romani veró ( me quidemfatet, vndeidnomentraxere)eundem vulgari nomine Batti potta;& Fotterigia dicere confüeueturit: & alijs inlocis Itali, Torpedine; Matthiolus. Torpedinem pifcem ab effectu nunc etiam Apali torpedinem; Veneti tremulum cognominant, Maffarius. Maffilierifes Turpilliam corrupté vocant: Ligures .'Tre- morizam ,Gillius. "Torpedo Romzeó quodindorfo quinq; nigricántes notas; oculis fimillimass . . depictas habeat, Ochiatella vocatur. aduertendum tamen (né homornymia decipiamur) Romniz alium «., piícem Ochiata vocari, Melanurum fcilicet, Saluianus, Olim Cot. Sittardus ad me fcripfit; corpedi- nem non maculofam, Romz vulgo Motíargo; & Futticottemula nuncüpari. Oculate certé nom«tü non omnibus, (ed primis duabus cántumà Rondeletio exhibitis fpeciebus attribuerim. Torpedoab Hifpanis vocatur Tremielga, vt ab homine docto Hifpanoaccepi ; alibi Hugia vt Matthiolus (cribit, Torpedo vulgó gramphus ab effectu dicitur, quod efficiat guttam grampham; la goutte éfármipe, nam leuem quendam totporem tangenti inducit. Dicitur etiam T orpin; Gallus quidam innaminatus. fed gramphi nomen, vt diximus, Italicum potius eft. Memini Gallüri queodam olim tnihi affirmaltfe tor- pédinem tum maculofam, titm fine maculis; in Prouincia vulgó Gallin£ matis appellati : nefcio quàm recte, mihi quidem non probatur, Rond. l. cuculum fud pifcem à Maffilienfib.Ga!linam vocati docet, Germanica nomina fingemus, ad eorum quibusaliz gentes vtuntur; fimilitüdem: 2 Z-rerlr oder Zitterfifeb,à tremore: em Scbleffers eia Kram: ffi ib; Vali enim fimilitet (mutuati fiimirumà noftra lingua) fpa(mü vocantgramphuni, vt io(tri &rampff. V'orpediniem req; (pinofai effejriéq; cim echino & eche- tiéide confunderidam, Scaliger oftendit de Sübtilitate 218,7. Qudd 3 'Totges E TTorpedo1, Rondeletii. FH[catione eal fimo fomno opprimitur.Poftveró hecquanuis non leuis fit;tamen celeriter ex latebris erumpens pi- liditga. 004. « De Aquatilibus. "Torpedinisprimz àRondeletio propofitz iconem olimà Cor. Sittardo accepi; huiufmodi fere. O- culata eft quinis maculis caeruleis, ambiente circulo nigro, & extra illum fpacio rotundo crebris di- ftin&to punctis. Paífim etiam maculis orbiculatis candidis variatur. Prona pats ruffa eft, partim ad lu- teum,partim ad puniceum inclinans. oculi exigui rubicundi. Appingitur & hirudoeam exugens. & X Torpedonigra priuatim ad dolores capitis commendatur, Vide infràin c. Totpedo pifcis eft cartilagineus, Ariftot. & Plinius. XeAcyiu funt quz fquamis carent , nec oua ( fed €atríos) pariunt, Suidas, Torpedo fubrufa eft prona parte, fupina autem candida, loutus. Cerebrum etiam cartilagineis non deeft. nam ex torpedinis cerebro remedia quzdam prxfcribuntur. Situs oris torpedinisidem eft, quiin cartilagineis plerifque, (id eft parte fupina. ) Duasiuxta caudam pinnas ha- bet; pro reliquislatitadinevtitur: & vtroq; fui corporis femicirculo, quafi geminis pinnis natat, A ri- ftoteles de partibus 4. 13. Cauda breuis catnofaque eft: quoniam incrementum elus partis ad pifcisla- titudinem tranfit, Maffarias. Pilcibus 1405/40015, id eft, ferratos dentes habentibus torpedinem adnu- snerat Mnefimachus apud Athenzum. Huiusiecori teneritas (Wottonus legit tenacitas, non laudo) to nulla prefertur, Plinius. Hepat habettenerrimum, Albertus. Solo tadta omnia congelat. vis (ea) in alis, quz etíamaculeis munitze funt, Cardanus Variorüm 7. 37. fed neque alas neque aculeos torpedo habet: & vis hecinferenditorporem àtoto eius corpore manare videtur.legeinfràin p. Felei in ie- core politumett, Arifoteles. Planus & cattilagineus eft pifcis : cuius corpus, fi caudam dempferis, vti planum & valde pretfum, ita etiam orbiculare eft. Capitis nullum fere veftigium apparet. Linguain ore nulla. Anteos (quod inferiore parte eft)olfactus gratia binainfculpta funt foramina, Inferiore et- iam parte branchias dete&tas, & vtring; quinas habet.in vtroq; enim ventris latere quinabranchiarum orificia.parua;femici ccularia;tenuiq; quadá cuticula feré coniecta, cófpiciuntur.Przterea hac eadem inferiore parte in cauda exortu podex extat. Pofterior corporis pars in caudam carnoíam & breuem, inlatiufculamque pinnam definewtem degenterat : etfi Ariftoreles (de Partibus animal. 4.13.) torpedi- ninon fecus quam paítinacz pinofam & longam caudam tribuat. Duas iuxta caudam pinnas gerit: vtrinque fcilicet, ad caudx exortum, vnam craffiufculam, & femicircularem. In medio veró fuüperio- fis partis caudz, aliz duz eriguntar pinna, vaa fuperior & maior, alterainferior & minor. Partes qua ad caudam (unt (ceite Galeno) msdus partibus fitnt corpulentiores.nam partes mediz videnturinfe- ipfis habere velut cactilaginem quandam tabidam.Molli & labrica cute tegitur, venter fubalbidus eft, 10 dorum «eró fubflaunm. quod quidem doríum in nonoullis torpedinum ( etfinemo veterum idnota- 5 o uerit ynquam) quinz maculz rotunda, nigricantes, oculofque egtegte reprzfentantes , & pentago- nifiguracollocate:in alijs vero alie minores, fed plures, albicantes, & nullo ordine digeftz , depin- gunt:cum in reliquis fub(lanumdor(um his omnibus maculis careat. Magnum & carnofum habet ventriculum, intefítinum veró breue & amplum. hepar pallidum, in dextram & finiftram diuifur fi- bras. Fellis vefica, quz pro pifcis mole fatis magnaeft , iocineri committitur. dextrz enim fibrz an- nexa, in finiftram etiam meatus fiue venulas quafdam immittit. Lien parnus eft: & fubrubens. vterus oblongus & bifdus. Haud multum excrefcit. nullam enim hucufque; quz (enas excefferit libras, vi- dimus: etfi Ariftoteles & Plinius gtandemtorpedinem; quz fatus intra fe circiter octoginta haberet, iam vifam effe referant, Saluianus. C Degittorpedoin caeno & paludibus ( e5751) maris , Op ianus. Natatlatitudine fua, & duabus iuxta caudam pinnis, vtin 5. dictum eft. quamobrem pigiaeil, Terra, hoceft, vado maris excauato condi per hyemes torpedinem, pfittam, foleamque tradunt, Plin. Theophraftus inlib. 2€; Qaa stévrov, torpedinem aitterram fubire propter frigus, Athenzus. Circa zquinoétium (ammo: vel, vt AMaffar. C04 y circa aurmmnuim paslo ante aa teiolliem ) parit, Plinius. Torpedo octogenos fatus habens inuenitur: eaque intra fe paritoua przmollia, inalium locum vteri transferens, atque ibi excludens, Idem. Tor- pedo oua mollia intra fe parit. (faetme autem vos ia lacem epit, vr c ala cartlagtnea: ) nam fi ouum fo- fas ape facile periret, carens putamine quod protegat duriore, Maflarius tanquam ex Ari- ftotele. D Torpedo, fefe füpinaminterram abijcit; & humi ftrataiacetimmobilis tanquam mortua: Ác fi quis Torpedinis i; ex pifcib. ad eam appropinquat, hic primum tanquam vinculis coaftrictus cenetur,& tanquam arctif- fcem mortuo fimilem edit: Et fepe ita natantes piíces medijs flu&ibus incurrens, eorum celeritatem tardat, & vel properantes fuis vinculis aftringit: ij debilitati, fugere obliuifcuntur. . Illa verb eos / àfupiendo reta*datos torpore , exedit & confumit. Gillius ex Oppiani Halieuticorum 2. Paftinaca eciam feipfam occultat, fed non fimili modo, quo rana pifcatrix & torpedo. argumentum fic viuere hos pifces adduci poteft, quod (zpius habentes in ventre mugilem capiuntur velociffimum piícem, cum tardiffimi 1p(i (int, Ariftot. Torpedo quam vim habeat, nemo nefcit: nempe qua non folum tan- gentes alligat,fed per ipfum etiam rete, obtorpefacientem grauedinem pifcatorum manibus inducit. Detorpore qui^. narrant qnidam periclitati fzpe, fi quis cum viua elabitur fuperne interea manibus agitet aquam, ex eaasnfertur vimad manus remeantem, & tactum obfítapefacientem penetrare,aqua prius omni, vt videtur,muta- tainfe&aque. Hanc igiturvim fuam quoniam exploratam habet , certamen quidem cumnullo fu- fcipit, nec periculumadit: infidiatorem veró circumiens, & tanquam fpicula vim iftam fuam tacité interim mittens, primum aquas , mox ipfüm per aquas animal inficit, fic vt iam nec tueri fe nec fuge- re poffit, ceu vinculis conftrictum alligatumque; Plutarchusinlibro Vtra animalium ,&c. Siquis eam manu viuam tenuetit, torporem brachio infpirat, Maffarius. Haius pifcis torporem mez ma- nus ta&ione periclitatus fum: fed haudquaquam mihi manus tantopere obtorpuit, quàm fcri- ptoresdecantant. Torpornon modo letalis non eft, fed nonita multo pofteuanecit, Gillius. Ea potentia torpedo przdita eft, vt fi fufcina attingatur à pifcatore, tranfmiffa qualitate per haftam ad manum, eam repente obftupefacit, Galenus librofexto de locis affectis. — Theophraftus in Bore en M e1Js 40 - ' EEX TUM S [] LI vie 1 L] x De Torpedinibus. TabI V. 00; deijsquz morfu velidtu venenumimmittunt;torpedinem fcribit vim fuam tranfmittere etiam per Ii- gna& fufcinas itavt manus tenentium obtorpefcant,Athenzus. Non folum fi manu retineatur,fed à longinquo etiam torporem infpirat.nam & retis intervallo,vtinquit Auerroys octauo Phyficorum,& fecundo coli & mundi, huncaffectum eam inferre certum eft, Maflarius. Ideni Dorath quidam author obícurus fcribit , & Andreas Bellunenfis, Alrahade(inquit)piícis reticaprus , cum ad pifcatores rete trahentes appropinquat,ftupefacit manus ipforum.Scorpio ui torpedo admotaeum comprimit,Gil- lius ex Aeliano:non recte. Verba enim Aliani ex noftra translatione hzc funt:Stellionem fcorpius ho- füiliter odit:& eo admototorporeafhcitur. Videin libro noftro de Quadruped.ouiparisin Stellione v. Detherionarca& alijs herbis queadmotz fcorpijsalijfve animalih.torporemafferant, abunde fcripfi in Lupo quadrupede H.a.pag 628. Torpedo tangentem,vtcunq; celeriter manum rettahat,ftupefacit, *O adeo vt vnus defocijs noftris,qui extremo digito punc&im tantum attigerat, vixintradimidium annü lotionibus & vnguentis calidis brachio fenfum reftituerit. Albertus. Manum hominis qui torpediné contigerit torporeaflici, etiamnum puer à matre frequenteraudiui. Prztereàa viris peritis accepi;il-. lum quirete in quo fuerit capta, attigerit;,omnino palfurum torporem. Item fi quis eam viuam in vas impofuerit,& marinam aquam infuderitfi quidem grauida fuerit; pariet fuo tempore. Eam deindea- qnam fi ex vaíein hominis aut manum aut pedem infuderitmembra hec non dubitanter obtorpefcét, A&lianus De animalibus.9.14.Si quis liquorem Cyrenaicum teneat, & torpedinem apprehendacnihil ab ea patietur, Idem 5.37. Auerroes ceterique philofophi torpedinem ea qualitate manus adficere,qua ferrum à magnete lapide pertrahatur,exiftimarunt,ouius.Idem Simocatus fcribit, & addit: quoniam aer medius ivaeSio ye 21g Devi: & Jojo" eftidque Dei confilio,vt peraerem tetra caeleflibusiun- 20 geretur.fic etiam contagia op hthalmiz accidunt, &c.Plinius de echeneideloquutus,fübdit: Quisab hoctenendi nauigia exemplo de vlla potentia naturz atque effectu,in remedijs fponte naícentium re- rum dubitet? Quia & fine hoc exemplo per fe fatiselletexeodem mari torpedo:etiam procul & élon- ginquo;velíi haíta virgaue attingatur, quamuis praualidos lacertos torpelcere, quamlibecad curfum veloces alligari pedes: Quod fi necelfe habemus fateri hoc exemplo effe vim aliquam,quaz odore tan- tum & quadam aura (ui corporis afficiat membro, quid non de remediorum omnium momentis fpe- randum eft?» Torpedo folo tactu omnia congelat. vis inalis,que eciam aculeis mucitz funt, Cardanus. nos fuprain s.alas & aculeos ei negauimus. Vis (ane illatorporans.àtoto huius pifcis corpote emana- re mihi videtur.nam vel felli , quz calidiffima in animalibus pars effe folet,facultatem eandem inefle, exeoconijcimus.quod Plinius fcribit;fel torpedinis viuz genitalibusillitum, Venerem inhibere.Re- 30 moratollit motum,torpedonon tollit, fed deprauat. non enim quiefcit pifcatoris fed tremit manus, vnde Tremulam vocant lftri.Quin in litore Britonum relabens z(tus cum vnamin ficco reliquiffet, & adolefcens vt eam palpitationetentanté abitum fiftecet pedibus inualilfet;ipfo in veltigiototus tre- amuit;Scaliger.Zeilam infule fluuius Aroton pifcofiffimus eft.ceterum pifces illaneutiquam efculen- ti (ant.é quodam genere vnum fi quis manu capiat, continuo febre corripitu r.amiffo pifce,ftatim li- beratur.idcirco eum febrium appellauimus,Idem. l'orpedinem viuam ftupefaciendi facultate pradi- Febrins sifeis. tam effe, (inquit Saluianus; )extinctam veró illa eadem ptiuari, prater id quod reipizexperimur (vtte : ig date nim viuz cootactu torpefcunt membra: fic demortuam citra omnem torporem contrectamus atque mod frisédita- comedimus authorum etiam teftimonijs comprobari videtur. (Jehan verba ram fapra retulims :Gatem i2 (od vi oua- vero reqtares [upra in Rondeleti fcripto de hoc pi[ce [egmaento G. Preterea non manifefta (olum;trigiditatené- dm oculi pes fed czzca etiam qualitate eam ftupefacere, tum ratione;tum authoritace comprobatur.Cum nan- féipefacare. 40 que viuaea facultate polleat: mortua vetó,eadem orbata (it: clariffima rationeinielligitur, eam ftupe- faciendi vim non à manifetta qualitate , frigiditate fcilicet,qua multo inatorin mortua(extincto nati- uo calore)dubio procul reperitur: fed à ceca & nobis incognita (cuius viua folum particeps eft)ema- nare.Quod Galeni quoq; confirmatur teftimonio : qui cum torporis caufas enarrans;tuquiat: Torpor verb,quiextam motus quam fenfus difficultate eft compofitus;in toto corpore, & maximein artubus; manifeíte videtur à frigore, & compreffione neruoforum corporum , incidere.ad hec etiam àtorpe- dinis marinz conta&u: fi torpedinem frigiditate folum fua torporem inferrearbicratus elfet:cum pri- molocotorporis cau(am frigiditatem pofuerit:fruftrarurfüscertiolocoac ceutertiam caufam ipfius torporis, torpedinis contactum ftatuere. (/z libro quidesm de vu ve[pi-ationts Galenus aifüvtey occultam quahiza- he tem facitsqua torpedo llupefaciat. )Poftremo, vt refert Achenzus,Diphilus Laodiceus in libro de theriacis Qiuod non wh yo Nicandri,fcribit: Non totum hocanimal, fed partem eius quandam torpefacere.Cui non folumfub- 277^ 755e* " * * . ; ; Tuv jv : fcribere; fed partem eam etiam explicare videtur Oppianus, his verfibus: ai Ma "tt duo fe tollunt dsflenta per tliavami, Qua fraudem pro valore babent,pifcema, tuentur. Quos fi quis tratlat; perdit per membra vigorem, Sanguine concreto,rigidos nec commonet artus, Solunti fabito coutratloin corpore vires. 60 ^ Verumcumbhi rami, fiue radij( vt magis Greca vox fonare videtur. «sec/Yec enim ab eo vocantur) nulli intorpedine appateant(nifi (emicircularia eius latera, «:o«53az; id eft, radios; vel ramos, vt vertit interpres;ab ipfoimproprié admodum appellari credamus: ) cumque reliqui fcriptores omnes(vt qui nunquam alicui tantum torpedinis parti illam vim ineffe notauerint)torpedinem totam torporem in- ferre arbitrari videantur:nos quoque non aliquam tantum partem eius,fed ipfam totam dere pad : di facultate preditam elfe;cenfemus, Hucufque Saluianus. Vehemens torpedinis virus infüperabili fnugorepreditum, vbi duriorem aliquam materiam natum fuerit, quippe vel vimen,vel funem,illi pertinacius & copiofius adherefcit;circunfufumgqg aera facilius cótaminat;atq, ita perrepit; nó (ecus in Qqqq 4 s Han 9006 De Aquatilibus. acflamma ipfa perincenfum filum vehementius tranímeat, quam fi cum totreiactetur.Sic & aqua flu- uialis capite vno in eam declinato fenfim afcendit, & totum deniq; madefacit.quod tamen in craffiori elemento fenfim atq, contanter fit;in aerio quàm ocyflimefieri contingit; Pierius Valerianus. tons dE quomodo capianturez Aeliano leges fupra,in Corollario de Paffere E.pag.664.Quomo do pilcatorum manus vel contactu, vel etiam abíq; illo , per quzuis pifcatoria inftrumenta,vtline- am & arundinem,fufcinam,rete, torpore afficiat hic pifcis, &itaaliquando euadat,in p. iam predi- étum eft. ; Torpedo Venetijs, Genuz, Maffiliz, ac vbiq; putogentium comeditur, Gillius.Strabo inter Nili piíces torpedinem füauiffimam facit.Napn Bom y olesevyl veran , Plato vel Cantharusin Symmachia, Audiohodieq; in Italiaalicubi torpedinem inter delicias pifcium haberi. Albertus de animalib.2 4.r. . Queddicuntquidam (inquit )omnes pifces conuenirein cibo,falfum eft: ficut patet in pifce ftape fa&ore qui frigidi eft veneni , ita vt ftatim auferat fenfum & vitam fi diutius tangatur. Atquiin mor- tuo vimillam ttupefaciendi euanefcere Galenus monuit , & incibofinenoxa fumi experientia do- Cet, AHodieà plebe egentiffimif. q; hominibus tantum comeditur,Iouius.Torpedo (Di philiteftimonio) conco&u difficilis eft;preter partes eas que circa caput exiftunt:quz tenere , ftomacho grate, & con- cocu faciles funt:aliz vero minimé.Quod vti verum effe experimur(inquitSaluianus)(ic Galeno mi- nime aduerfari cenfemus:quippequi ficuti torpedinis partes medias cartilagineas & molles:inferio- res veró & ad caudam exiftentes,magis catnofas efTeteftatur:itaillas teneriores concoctuq; faciliores: has veró minus teneras, neq; adeo conco&u faciles effe innuit. Archeftratus torpedinemin oleo & vi- nocumbene NOR E herbis(zu/ y A/ntv/4|4,)& modico cafeo trito incoquendam effe inquit. Noftris temporibus;fi nulla tuendz fanitatis habenda fit ratio, frixa, & arancij mali confperfa fucco, faauior multo exiftimatur, Hzc ille.In torpedinem apparatus defcribiturab Apicio,lib.9. c.z. Ntgxlu ndjo £v eo Quei avOvAcUudlw O'vligy GAlus Alexis.Etalibi: ree vatoxlw VA Goy Gu e UD On 4 yuvenngs O7 oss - exc dlaxruAgC A zm ASG eim. aiotvO ue wie Ev ré re oc rtv, Pfellus torpedinem cibis & multum(wedrocriter ,Galema) alentibus,Sc rurfus attenuantibus,adnu- meratjin librode vitu; Ge. Valla interprete. Raiacarnem habet fapore gratam fed duriorem & con- coc&tu difficiliorem quam torpedo( de Rondeletinm sm Rata leui F, Jaut paftinaca, & que copiofius prz- beatalimentum; Vuottonus ex Galeno. Aluum emollit torpedo in cibo;Plinius.Ex Hippocratislibro deaffectionibus internis.Hepaticus quidam morbus eft pleuritidinon diffimilis:in hoc zger ex pifci- bus vefcatur galeo, torpedine ;paftinaca, & raijs paruis, omnibus co&is &c. Laborans tertio genere tabis,quarto men(e edat torpedinem, fquatinam , raiam,&c.Et rurfus de eodem:Poft reliquam ratio- nem victus,&c.obfonium habeat fruftum torpedinis,aut fquatinz, aut galei.!tem, Ab hepate laborás aquaintercute, &c.pifce vtatur galeo, & torpedine affatis. | Mirum & quod de torpedine inuenio: fi capiatur cum Luna in libra faerit, triduoq; afferuetur fub dio;íaciles partus facere poftea,quoties inferatur, Plinius:non alia vi fortaífe, quam quod velutindu- ciis dolorum datis,natura ad excludendum foetum confirmatur ; Hollerius. Torpedinis catoinaceto putrefacta & mento afpería , fugam pilorum facere dicitur, Aelianus De animalib.13.27. Marinator- pedo diuturnis capitis doloribus admota,cruciatus vehementiam mulcet.eadem appofita euerfam fe - 4o dem prociduamq; coercet, Diofcorides. Eadem Galenus,Paulas Aegineta, Aetius, Auicenna & Kira- nides;exeotranfcripferunt;addentes,ea viua vti oportete.Capitis dolorem,quamuis veterem & into- lerabilem;protinus tollit,& in perpetuum remediattorpedo nigra,viua impofita ei loco quiin dolore eft, donec definat dolere, & obtorpefcat pars.quod cum primum fenferit qui dolet; remoueatur reme- dium,ne fenfus auferatur eius partis.plures autem parandz funt torpedines eiufdera generis:quianó- nunquam vixad duas tresve refpondet curatio;id e(t, torpor.quod fignum eft remediationis , Marcel- lus Empiricus. Torpedoappolita procidentis interanei morbum ibi coercet Plinius. Impofita lieni medetur:Idem & Marcellus Empiricus. Eft & cu rpzna pifcis maritimus: à quo cerati quoddam genus ad duritias emolliendas appellatum eft à medicis,vt eft apud Paulum Aeginetam , Hermolaus in Co- tollario,& Maffarius.qui non animaduerti(fe videntur turpznam eandem torpedini effe, Torpedo tü marinatum fluuialis,iuxta alium quendam modum adhibita, (articularis doloribw )non in paruis folum, ' fedin magnis quoq; inflammationibus congtuit , naturali enim facultate quadam ftuporem inducit, & doloresé corporibus tollit. quapropter ipfam viuentem adfidué admouere inflammatis locis opor- tet. Coctaitem adhuc viua in oleo,deindeque extracta, ac modica cera cum oleo eliquata, commodi- fimum pharmacum omnibus dolore afflictis podagricis redditur, Aetius 12.35. Diaturpznes(Airsemas vic )ceratum;ad podagram dolorem leniens mirabiliter: Quinto Martij menfis die ; olei communis fex tarios duos lebeti in cella (übterraneainfundito coquitoq; lignis é vite: vbi inferbuerit,turpena ma- rini pifcislibram adijcito, afphalacis animantis ( quod nonnulli madamudam vocant fanguinis yn- cias quatuor.incoquitoque dum carnes pifcis diffoluantur aut torrefiant.deinde e xempris illis(zwpuiomee colato.Fuchíiusin Myrepfo) olei & cerz quantum fatis eftadijcito in fpiffitudiné ; vt molliffimumfi- "at ceratum,quod linteoloillitum impones,Aegineta 7.17. Idem ex eo repetijt Nic.Myrepfus inter em 6o plaftra, numero 172.& Trallianus lib.rr.apud quem legitur , &eQaaaxQ- * v8 (9,6 mii ode kaAE - cv ,Andernacus vertittalpe animalis,quod nonnulli calamitatem vocant. fed pro z«A«uld|a placet le- gi madomudam; vada, barbarz nimirum alicuius linguz nomen, ficut Aeginetz & Myrepfi co- dices habent. Pro cijwezc vero habetizwegc, &c.Idem Trallianus paulo poft: Medicamentum prafer- uansà podagra & morbo articulario przícribit huiufmodi: Torpedinem viuamin vas zreum aut ca- cubum cum oleo & aqua,(neoleum vftam nidorem refipiat; )conijcito:ac herbam narciffüum(taugsasm € oarciu[ns et nowme,nta Qj imedica cum narce pifce conueniat narcen feihcet, boc eff flpparem e$. indolentiam c ua crando)Luna definente colle&am adiungito;ip(amque cumanimali incoquens,víque dum tota dif- foluatur,& offa nudentur.tunc tandem oleum ab aqua paulatim feparabis.omniafacito Luna d«(inen te; vngitoque zgrum ter die, & fi quidem articuli dolent, patiuntarque ; curantur; fi vero non usps nts | prefer F io e nm Q e] Vt "- De lorpedinibus. Lib.l V. 007 - preferuatea,ne vnquam doleant.Id autem facito «ngitoquead diestres, Luna omnino definente.nam fiinalio tempore hzc facias,non füccedet.Ad vtramlibet(fiue calidam, fiue frigidam)podagram , re- medium fic: T orpedinem viuam nigram,cum admonuerit dolor,fubijci pedibus oporcetin litorenon ficco,fed quod adluit mare:& tandiu premi, donec fentiaturtorpor pertotum pedem & tibiam víque ad genua. hoc & in przfenti tollit dolorem, & in futurum remediat. hoc modo Anteros Cefaris liber- tus fuprafidem remediatus eft: Marcellus Empiricus; & Scribonius Largus. Noui podagricos,qui f- uiente malo dolentem pedem frigidiffima perfundant. alij hybernas reponunt niues edem remedio, Sed vbi frigore doloroltorpuit; petrelzo fouent, & paroxyímis liberantur, Hollerius.In capitis forte & artuum doloribus fopiendis,locisque affe&is refrigerandis, mediterranei tincas torpedinum vicé 1? adhibere poterunt. Aiunttorpedinis corium nuper decorticatum, fi parti matricis prolapfz inuolua. tur,ipfam reducere , Aetius 16, 88.Ad oculos quos pili pungunt, probatum:Aluminis (cilfiscerebri ar- ces(/egemarcessid e$d torpedsms) marine viuz , (semrum porioncs 4425, fübigito fimul, illinito;prius euul- fis pilis, Nicolaus Myrep(us. Torpedinis cerebrum cum alumine illitum fexcadecima Luna; pfilothrü eft; Plinius.Fel torpedinis potum;genitalis membri arrectionem prohibet, Galenus Euporifton 2.75: Feltorpedinis vinz genitalibusillitum, Venerem inhibet, Plinius.E ft quidem fel calidiffimaanima. lium pars:& é torpedinenon fimpliciter,fed viuente tantum,id eft recens exemptum,ftaporem parti-- bus quibus illinitur, inducere putarim : ficut & ipfatorpedo viua tantum id przftat quod nomine pra fe fert.fedleporis quoque fel vim foporiferam habere, à Nicolao Myrepfo, traditur;e vino po- tum, . 29 Noprx SuAzosio, id eft, Torpedo marinaéPlatone,Diofcoride & alijs quibufdam cognominatur,fi- ue vtà fluuiatili diftinguatur: fiue potius , vt difcernendi caufa ab affc&tione,quam eodem nomine & Grzci vatoxlur y sto) erTU MOV Svouieevloxv. Solus Menander vaoxa; per alpha dixit pro vatoxu t "Y eA AUS e M m vago me d'Aov ^ disauirs (alias edu) Athengus(& Varinus.)atqui & ipfe mox é Diphilo hec verbacitat; puc T) (,d0Y Valox. a aret yup (O- S£qyxvT. Apud Trallianum quog; lib.i. Yat ooty legimus.fic qAU^ etiá & s^ dicimus, New & refolutio membrorum, pvourluzi , ignauia, Suidas & Varin Hs. Nepxao Vef- bumabhocpifcefactumeft , Euftathiotefte , pro eoquodeftftupeo & torpeo:vtin hoc Homerico, se-yagunae 5 x6o Oo. xeora.Platoin Menone dicit;4n5 vocis mv aevo (ovo: VatQiatv 7roL6y Notox ames DX T» | Sxavojdyono V arinus.Negyormxe dicunturà medicis foporifera pharmaca,& quz fenfum obtundantà ver bo(vtapparet)»aox^v, vnde etiam1iiomina vato ad cyvosgitto mic Nora ae Dptuv it ox poess Varinus id eft; ftulta, 39 fatua.Germani etiam arr appellant ftultum,yev av v «E abo ous lud alvo pov ip vp t Rt à torpore T'otrpel.Noxioydiminutiuum;paruatorpedo eft, Philoxeno: torpedunculam dixeris. T'orpedo Latinis. idem eft quod torporaliquando.Si tantatorpedoanimos obrepfit;Salluftins. Ali fuga fe, aliz occul- tatione tutantur;atramenti effufione fepiz, torpore torpedines; Ciceror.de Nat. T'orporare verbum, procoquodeftinducere torporem;rarum eft. Tu rpilius Het&ra:Stupidusaftat;ita eius aípectus tepés totporauit hominis (bomzzem)amore,ideft,torpefcitNonimus. — s Torpedinem mollem;inertem,;pigram,callidam dicemus.Miram Claudianus cognominat . Maaaxy TEE 540] 20007 eydunvirs No91 9: 9 ezd|ua?n ; Oppianus dehoc pifce. Natax s TtüéVÓ por, & Qipmvusóv Svoua: Yeteititi. Idem.tlaazeics Plato. Maa oou; Euftathius. OGzacilia , id eft marina, diftinctionis potius nomen; "UH quamepitheton fuerit. | ! | 4&gyptij hominem multos in mari feruantem fignare volentes, torpedinem pifcem pingunt,hec e- nim vbi piíces multos viderit, qui natare non poflint;ad fe trahitac eos feruat; Orus in Hieroglyph.2; 3os. Aliorum quidein authorum hocnemo tradidit, fed vno ore omnes conttarium: quod ipfa fcilicet pifciculis:infidietur, & torporeaffectos ita vt natate nequeart;deuoret. Potefttamen de fcetü proptio intelligi, quem numero(um & viuum parit, & in metu intra fe recipit, vt fupradictum eft. Quinetiam (inquit Pierius Valerianus) vna cum piícibusalijsin verriculo deprehenfa,vt ipfi gy ptij tradidere, omnes plerunque fofpitat(per accidens, )cum ne vis quidem hominum innumera poflit verriculum edu cere , manibus & pedibus penitus obtorpefcentibus,veneno quod effundit perretiadilapfo, &c, Si quando tamen piícibus alijs obuolutz(wrpedmei)contrahuntur (extrebuntur e mati , tor porem experti funt multi quamprimum pifcem virga tangere voluerint. quare in Anconitano mari maxime catient 5$? nereteinaltum iaciant,pifcatoribus eaincommoda fepe fubeuntibus. Quz quidem vis torporem in- fundendinon attingentibus modo; yerum etiam elonginquo, argumentum dedit vt hominemioena. uia egregid preditum;per hieroglyphicum eius indicari commodiffime potfz plerique dicerent, Hec Àlle.Ignaui ingenij pifcis,& qui quam alij manifeftam & generofam venationem faciünt.clande(tinis :dolis & quafi venenoquodam hzcfibi acquirst:quafi Maronis illud ad vitai mavis laudauerit: Dolus an virtus;quis in hofte requirat? Marcelius Vergilius. Poterit autetiad huiufinodi aliquid denotans dum pictus téepis accommodati;itemad innuendum hominem in difputationibus & congreffio- nibusacerrimum.Vide mox in n. Vt narce pifcis,ita & narciffus los & vagv;: , id eft torporis fymbolütn -€fb;tradenteEyftathio:quare & Fürijsinfernalibusé narciffo coronam attribuebant. VAdlos 06 TE YA Dor Vat iiv rogi yet rugs on 8 vocat &arvyves aue voricsaryoie a ono Sicillein Iliad, A Et rurfus in T Q'c3 ey CoAty "G0 Esu vougnom ita) bvetonias 577699 n Awrzo. Vide'étiam mox in b. ! ; X AE 3 TIN Natpxi Ma dorwai we eise DioOr voa 5 v2 7 6Aotazcy oic, Varinus ex Eu(tathio. Poterithoc ad voluptatis animum effasminantis & ratione ceu tenfa motuq; priuantis fymbolutn trahi. Quidam apud Athena - um: T'orpedinem(inquit) emicogitansquod mulier (appáratura ad'cibum) teneris eam digitis tra- Stans,nihilab vllisfpinisledipoffet,. . — rie Tm H'azegoryi vanae ( alias sconto ) vyeraiidlesi 2n! Qaysóvs INumehius.videturautem dé eíca quapiam lo- qui, T'utantur fe torpore torpedines. Cicero 2. de Nat. Quis nonindomitam mitte totpedinisartem Audit & emeritofignates nomine vires? C láudianus; cuius idyllion finecarmen de torpedine extate puto. Eleganter nimisapud Platonem Menon Socratem torpediniaffimilem elTe ait »quod eos quibus cum difputaretitaargumenraticcibus irretiret vt canquam ftupidi fadti;nihil omnino refiere pof. fünt.Et videris mihi (inquii) 5i uidse cauillis perftribgete licet, tum fpecie;tum aliis Huiclatz ma- tup finm Cortum. Cereor Fel. Ha. - Dermaif. Epitbetz Icone. Naveiffat. b. d. »n m E cas k ; 998 Je Aquatilibus, ring torpedini&millimus effe,&c.Gaudentius Merula. Grzca Menonis verba hac (ünt. xai Soxéz uor "UYTEAG, Ci die q s euo. 5)4010 3001 (D eivaa Tó, TE eid» , P TO NO y TOLU T Tf GNorreta, Vataxa 74 Jo Amddiot. 49) 3 QU TH IP Y rel Gne CORTO kc LIT) EET 701€. tg) cU 8oxéic uos Vu Ejus o1 TÓV. y 2r Tr n4 Vaga. cU AMO iS 3 byaryts cod vio posu) ad 2 TG)JA0 Va. y sto) Sio Voy Cy TI SorxeAvonaa ooi. Huic modeftiffime refpondet Secta- tes, Eo 82 et uo 5 VAY 0t TÉ Vota oct s 9 ro X CU aU e T01E: VL E Vs boron RU T, eL OE uy s EuzTOpulV aU TÓC y CY GM ec r0 Seropér t ( boc quidem faphifla effet: ) x3oi creto niv airs Xoroguys3'ru) jt ad cv aD cou) X9TDoév. Torpedines cumaliis conuiuij cibis nominantur ab Epicharmo in Nuptijs Iunonis : & narcion;id eft torpedo parua;in conuiuio quod Philoxenus Cytherius defcribit: Naox1 vix miyab Antiphane inter alias lautitias.O uJo dyod eed eo On A« liy [Xo ovr (G- s dev à: T1 Lu) vay GA *ylu) yyyasy Tiva yd vaox Bo qi - EAR h va,Idem Antiphanes. Ex deliano. Clearchi Soleníis peripatetici de torpedine liberab Athenzo citatur. Toríio àquibufdam non recte fcribitur pro Thurfio. TRAcHELvs quid fit inteftaceorum genere Rondeletius explicatin Pinna.eftautemalias partisin illogenere;alias conchz nomen. , TRAcH vRvsidem effe creditur,qui & cae» (id eftlacertus,) Rondeletius. Vide füpra,elemento r. Scithacus(xifuxic )pifcis,idem eft qui & trachurus,He(ychius & Varinus. Scribitur & Zxi9uax(9- in - feriusapud Hefychium non fuoloco. Diocles pifcium recentium (vexod', ferete legitur ) carnes ait effe ficciores, vt Ícorpios.cuculos,( salleze bac nomtza tn genttitis, )pafleres, (argos, trachuros. Ad trachuros & melanuros efca: Vrticas madefaciens cum (ucco viridis coriandri, ex eifq; cum fimila paftas confi- ciens,vtitor, Tarentinus Andr.Lacunainterprete. | . T'RAc1( id eft; Hirci)nominantnr ab Ouidio inter pelagios. Oppianoezyci pafcuntur fub herbis inJitorealgofo Halieut.t. Chalcides,tragi;acus & thriffz,pifces (antacerofimacri & minime fuccu- lenti;Hiceíius.Tragon alij mznam maremy;alij pifciculum alium exocceto fimilem vocant; R ódeleti- us. Videluprade Hircis pifcibus pag.424. Elemento u.item inter Afellos in Grillo vuleari Bellonij, pag.92. Tragus Fefto etiam conchz genus eft mali Íaporis:indeforfitan nomen; quod sicit fapiatve hircum.Atinfpongiarum genere cragis durities & alperitas nominis caufa videtur. Grillum vulgo di &um Muftele marine fpeciem fi quis cragum putarit appellandum, mollem & in cibis delicatum piícé barbulis forte feu cirrisarunci inftar ab eius mento pendulis , nominis rationem imputabit. Piíces quidam ab Ariftotele epitragez effe dicuntur, hoc eft fteriles.lege fuprain Balagro,;pag.123. Interar- boresaliquitragum pro caprifico dixerunt. TRezz Nigriauthoris verba de quibufdam pifcibus à Plinio citantur: Albertus vero imperitiffi- me Trebium pifcem facit, attribuens ei quz Plinius de pifcibus diuerfis, echeneide;phycide & gla dio fcripfit. : T iucnis pifcis (vel Trichias, vel Trichzus) non alius quamthriffa videtur quibufdam:alijs ver potius fardina, quorum fententiz nunc magis faueo, Vide iam priusá nobis obferuata.fuprain Alau- la,pag.zL item in Sardina;pagina 825.A lia eft trichiàs (oxytonum)é thunnorum genere:de qua itidem in Sardinafcrip(imus.te/y la xol: Callimachusin Nomenclaturis gentium. Vide fuprain Chalci de A. Scaliger cl upeas fiue thriffas(id eftalau fas )minoresà Grazcis trichides vocari putat. Apuz.mern- brades,trichides,& alia quorum fpinas fimul ingerimus,omnia flatulentam concoctionem reddunt, S alimentum humidum praftant; &c.Elixa preferuntur,ventrem inzqualiter füubducunt;Mnefithe- , MS, vt recitaui in Àpuis; Eritimos pifces memorat Dorion.chalcidibus eas idem facere dices CULLPTIE: . Troiciv sais y cé, )efle autem fuaues in hypotrimmate, Athenzus lib.7. fed quid chalcides quidem fa ciant,prius non dixerat:trichides veró (altatione & cantu delectari dixerat,ita vt cum audierint é mas riexiliant. in Tu Texas ex Mnefimacho nominatur apud Athenzum lib. nono.T4 oJv keegnivav greasy yl Num[Ba vec, Ov3t ze iid 83 oiov kar ama, Alexis. E doy adzrucs ivreA d; a (Optotuoe iov lui, agre ke) veiclac, (roioeians) Pol. lux 6.9. i Lo Ie: TRicoLas,Te/yóAac Quare fuprair Mullo n;a,iriter deriuata, Truucys vel TRYNcvs.vide Brincus.pag.130. DE TRITONE. uil Mons D E TaiTONÀ pelamydum fiue thynnorum generis pifce, (magno, fine [quamis;orcyno fimili,qué Grzciquidam chelidoneam nominant, )dixinius fupra, CorollarioI.de Thuunis. Hic de Trito- ne fiue fabulofo,(iue montre & femihomine marino loquemur.De hominibusquidem marinis plu ra dedimus fupra;Elementó n. T c sb ania: « udin Etfi non admodum explicatam rationem ad demonftrandam Tritonum forman pifcatores afferte poffe dicuntur:magna tamen fama eftin fermone hosinum fane multorum, cete quadam àicapitead medium corporis humanam fpeciem,fimilitudinemque gerentia in mari naíci. Demoftratusin libris quos de piícatu conícriplit,exiccatum lritonemin oppido Tl'anagra Ípe&atum fuille, catera quidem (inquit)fictis & pictis fimilem:eius yero caput, quod vetuftate obfcuratunaeffet, à euanuiffet non facile intelligentia comprehendi & percipi potuiffe: fed ad folam ta&ionem illius Íquammas aíperas & przduras dilapías fuiffe.Idemq; affert;quempiam ex magiftratibus Grzcie;qui fortitionefactaan- nuum magiftratum gerunt,cum eius naturam exquirere experirique vellet, paulum quiddam de co- rio detraxiffe,atque in fuccenfum ignem inieciffe, idqueambuftum in circumftantium nares teterri- mum odorem immiliffe : Neque verb quemadmodum inquit;terrenumneam marinum effet animal coniecturaaffequi poteramus.Sed male ei hzc curiofitas ceflit. Paulo poítenim diem extremum clau- fit;cumé paruanauicula exiguum & anguítum fretum traijciens; in mareincidiffet: quod ei accidiffe b anagreiinterprecabantür propter impietatis crimen aduerfus Tritonem; coniedtura inde p iN : quo IG 2G 46 $e De Tritone. Lib. IV. |. 009 quod defun&i cadauer & mari reiectum fanie ftillaffet eiufdem odoris. ualem aduftum ab ipfo Trito- nis corium emiferat.Ego quidem vt Tritones effe credam, Dei veraci imi teftis reuerentia moueor.is eft Apollo Didymaus:.qui Tritonem marinam pecudem (Setuspo 9uaxTliov ) cognominat , vbi ce- cinit: : " n ) (6 my UN) * ! Ogtpsquoe Tlocerbato v (D vsypóv réeots rmv Tefruvy — Nieópdioov yna upofs psa TUE Vite Dum vocale maris monftrum natat zquore Triton, Neptuni pecus;in funes forte inciditextra De- miffos nauim, Aelianus de Animalib.13.21. | Eundem Tritonem Paufanias in Bccoticis defcribit; his verbis: Tanagtee in Bacchi templo fimula. crum eius habetur fpectatu dignum,quod & ex Pario eft marmore, & à Calamide confectum.plusta - men admirationis T riton( T sms cadaner )meretur.eftautem de eo fermo duplex: prior & honeftior ( exuvé rg (G- )eiu(modi.Tanagraorum atunt primz nobilitatis mulieres Bacchi Orgijs ini tiatas,luftra- tionum caufain mare deícendifle, has natanteis aggreffum elfe Tritonem. itaque Báccho eas [uppli- caffe vt auxilium fertet:qui mox exauditis earum precibus pugna Tritonem fuperarit. Alij vero veri- fimiliusnarrant:cum Triton omniaad mare acta pecora per infidias raperet, & nauigia quoque mino- rainuaderet, l'anagraos cratérem vino plenum expofuife.hunc mox odorealle&um aduolatfe: & ; vt bibit;fopore obrutum in litore procubuiffe:& à Tanagrzo quodam fecuris i&u ceruicem ei pracisá. (Similiter Satyrum lhbidinofum ab 24pullonzo deceptum vino, Philoffratus refert, ci» T viton ctu Satyrus quidan mas rinuas videripotefl.)Proptereacapitecaret. Quiaveró ebrium videruntà Baccho interfectum putant, Vidi etiamalium Tritonem inter Romanorum miracula,fed ifto apud Tanagreos minorem. Figura autem eorum hzc eft.(zueeyovros 2 iSbaw ol Te/vuvtc, addo veau.) Capillos habent in capite inftar ra- nularum paluftrium, (Enrgaw 92r 18 xeQaAd xoulws oic T Barrpaio Qu ToU AltAVonc . H0 quod rana etiam capillos babeant, fea forte q somiam ad lateva partes capitts in es protuberam t jy proptev caui[as [equentet, )tum quia colore eis re(pondent, tum quiadifcernere pilum vnum abalijs non poffis.Reliquum corpus exiguis Íquamis horret;que duritie & afperitate limam referant; (Qo^/tiaszl s&peintequa xb iesu) livac. Volaterramus pri- enumsdesnde e ZVta[Javins, Gulluuzy ei" ali) unus loci nterpretes, quos viderim bivlvo bic pro pi[Ge accipiunt, quem [quatina Latini vocantynon rette, -deliano [quammaa T vitonts [mnt voo, y-cion sq) cvaisuzros eU ats boc efl, afpera e$ prad»va.) Branchias(Sinature cetacee fint, cio in terram provepunt, ctr vocem edant , branchia ets non cossenre videntur : fed p'lmosarteria c refpiratio quibus cj na[ns congroit)füb auribus habent , nafum humano fimilem: os veró amplius;( tugurepovsefet/fuem e latum, "Nic. Leonicenus, q«i 'ariorum 2.24.bunc Paufanie locum dnterpretatur:) 30 &dentesferinos. Oculiglauci mihi videntur. Manus quoque habent;ac digitos, & vngues cochlea- rum opetculis;(«ic 02n354an rav «oy Am» : qt quidem sn conchylgs cy parpurts propter vugmium frmliradincm, ungues etiam appellantur , vulgo blatta "Byyantie.saterpretes pleri, byclapfifant.) Sub pectore & ventre caudam pro pedibus habent,qualem delphini, Hucufque Paufanias.Idem in Arcadicis: Inter cetera fabulofa (inquit)audiui , Tritones vocem humanam edere : funtquietiam cochleam pertuíam eos inflare dicant. j Alexander ab - Alexanderab Alexandro Genialium dierum j.8. cum hominis marini & Nereidum mirabiles hi- 2,7754 4 ftorias expofuiffet, fubdit : Sed füperomnianoftro euo haud abfimile factum comperimus in Epiro, ^ profecto exemplum inter pauca memorabile, quod nonnulli prodendum pofteris putarunt , & actis quoque publicis teftatum eft. Ad fontem iugis aquz;ad quem mulieres ex "RE aquatum ventita- bant, Tritonem feu marinum hominem é Ípelunca, quam fortei^inactus fuerat. obfernare folitum, 40 quando folam adaquas accedentem , aut perlitusambulantem mulierem videret; ipfum ex vndis & fpeluncaleni greffu tacitifque veítigijs defilite,& àtergoaccedere, ac vi compreffam mulierem ex ine (diyeadotiri, & ad mare concubitus caufa arri pere;arreptamque fub vndis deferre confueuitfe, Quod cum apudlociincolaspercrebui(fet , diligentius marinum hominem obferualfe , & cum diutulela. queos illiintendiffent; haud multo poftdolo captum &laqueis vinctum cepiffe. cumque ciboabfti- neret;extra aquas diutius viuere nequiffe , fqualoreque tandem & tzdioad extremam tabem venilfe, Tenet fama Venereos eos,& flagrantiffime mulierumamafíos elfe.propterea oppidiincolas edicto in- hibuiffe;ne quadeinceps ad fontem mulier,nifi viris comttataaccederet. Hzc nos & eiufmodi,ab his qui diuerfa maria penetrarant, & eadem monftra placidis aquis colludentia vidilfent,& in occurfum ' mantis exertis capitibusab vndis;occurriffe,& vocesaudiffe referebant, plerunqueaccepimus,Hadcte fO nus d ander Alexandro.Plinij de Tritonibus verba, fupra pofüimus ad finem capitis Rondeletij, Pjsips, quodinfcribitur De pifce monachi habitu ;initio pagine 439.& deinceps. Maffarius recitatis Plinij verbis,de T'ritone concha (Cechlea) canente quanofciturforma, addit: Ex his verbis videturfabu- lamà verahi(toriaoriginemduxiffe. Tritonem poete defcribunt corpore hifpido , à capiteque vf- queadima laterahominem reprzíentante, ac exindein caudam oblongam deficiente, & in extremi tate lunatam feubifurcatam, vt Apollonius in Argonauticis tradit, concha ea canentem qua & ho« mines canere folentturbinata; oblonga, clauiculatimque intorta, quam buccinam vocamus; Maffa- rius. Peridemtempusapud Aegyptum in Niloflumine Mena przfe&o vnacum populo deambulante, inloco qui Delta nominatur, Sole orto animalia humane forme apparuerunt in lluminevir fcilicec & mulier. Et vir quidem erat pe&torofus; vultuque terribilis, ruffa coma,cani(que permixtis, & víque adlumbos denudabat naturam, & cunctis demonftrabatur nudus: reliqua autem corporis mcmbra cooperiebataqua. Hunc prefectus iuramento conftrinxit,ne deftcuerec afpectam, priufquam omnes faturati fierent hoc inopinato fpectaculo. Porro mulier & mamillas habebat,& feemineum vultum, czfariesque prolixas:& vfquead horam nonam omnis populus mirabatur, videntes hec animantia, qua horanonain flumen demer(a (unt. Sane Menas imperatori Mauricio hec Ícripfit: Ex voluminis rerum Romanarumlibr.17.quod partim Eutropio authori;pattim Annalibus Conftantinopolitanis adfcribitur.Et fuperiusineodemlibro: Cum imperator Mauricius vi ventorum inopinate faluusad locum qui dicitur Daonium vix veniffet : no&eilla muliercula peperit puerum oculorum palos : ! rarum 16 20 * 60 Nau. Kcones. Io09 | De Aquatilibus. brarum exfortem, manufq;ad brochiianon habentem; àlumboautrem etratei vt cauda pifcis naturali- terharens.quo vifo; imperator precepit vtoccidcretur. Vide etiam fupra in Hominibus mar. 4 40. - , Triton fingitur filius Neptuni & Amphitrites à capitead vmbilicum homo,;inde delphinus: & tan quam; vSvoxivxueige y id eltex pifce centaurus. Lycophron Neptunum, Tritonem vocat Varinus,ex Jiaacij commentarijsin Lycephronem. Triton fecundum aliquos Scylla pater fuit, Euftachius.Ex Gy raldi de Dijshiftoria: Triton Nepcuni filius & Amphitrites, vt canit Hefiodus:; Seruius tamen Sala- Ciz. (vteadem Grzcé dicaturforían Amphitrite, quz Salacia Latinc. )Phurnutus l'ritonem ita defcri- bit:Biformis(inquic)fuit, hominis partem habens, parcem ceti;propter duplicem liquoris vim;alterá quidem vtilem,alteram veró noxiam.di&tus Triton vel 5s 4 juzzox ,id eft; à luxu, x. litera fuperiuncta: velzseczaedsvtinAÁ mphitrite didum eft; perantiphrafin, quod non timeat, Triton clegantiffimeita in Metamorphofi ab Ouidio defcribitur: Cezruleü Tritona vocat, conchaq; fonanti Infpirari iubet;flu &ufque & flumina fignoIam reuocare dato,&c. Et ab huius forma Vergiliusin decimo;nauem effin- xit:Hunc(Auleten)vehitimmanis Triton, & caerula concha Exterrens freta, cui laterum tenus hifpi- dananti Frons hominem prafert ,in priftin definit aluus.Spumea femifero fub pectore murmurat vn- da.Tubicen Triton à poetis Neptuni fingitur. Huius Hyginusin Cancro meminit; & poeta Claudia - nus. Dicimus & Tritones,numero plurium. Vergilius : Tritonefque Citi, Phorcique exercitusomnis, Sane [ciendum,quod Nilus £gypti lunius, Triton quoque di&us ef; i ycophronetefte. quolocoin- terpresideo Tritonem illumappellatum obferuat;propter eius triain. primis nomina.primo enim.O- ceanus dictus ef, deinde Aetos, idelt Aquila; ab eius curfus velocitate:demum Nilus.Fuit & Triton fiuuiusalius Libyz,feu palus: vnde Tritonia & Tritogenia Pallas, Hzc Gyraldus Syntagmate s.de Dis js. Tritonum caterue, hic concha fonaci leniter buccinat, ille ferico tegmine flagrantiz Solis obíi(tit inimicijalias fub oculis dominz(Salacie)fpeculum pregerit, Apuleiusin quarto de Afinoaureo.Tri- tones & Amphitrite & crigena(id eft videns) Neptuni,fua nomina inuenerunt, quoniam mare triton, idetttertium locum obtineat poftcaium & aerem, Plutarchus in libro de Ifide. atqui Te/z- numera - lc nomen,fuumiota corripit, l'riton femper producit. Eidl»a« dicuntur fimulachra rerum non extan- rium,vt Tritones,Sphinges Centauri, Suidas. Idem fcribit Tritonis nomine aliquando Neptunum aunt mare intelligi,vt in his verfibus:kau BuSilw Ü gAx avo GUION Gy T010 *xeu pe vluo Emóyyyav ax ecoodluu TNX- Copas 3ea is. Tetraves moveo (Sa jvip 0v Goveventoee Kóse Aotoy) 13tuet cic yyotuiov BEA" darvovmee, "Theocritus Idyllio zo.H 52 quoraconcha. 4 iulus exceptum Triton (fi credere dignum eft) Inter faxa virum fpumofa. immerfe- rat vnda, Vergilius ZEneid.6. de Milenotubicine. Cymothoé fimul,& Triton adnixusacuto Detru- duntnaues fcopulo:leuat ipfetridenti,Et vaftas aperit Syrceis; Gc. idem Zneid.1. Armigeri Tritones éunt;fcopulofaque cete;Statius lib. r. Achill, Triton à Vergilionauis Auletz, vt l'igris Maflici; Apol- lo Abantis,&c.videntur omnesà depictis feu fculptis, vt fit in eis monftris vel dijs tutelaribusnun- cupatz,Nic. Erychreus. Tere caputífignificat, Triton fluuius eft Libyz:VideIndicem Grecumin Pa- recbolas Euftsthij.T'ritonem Germani vocare poterunt ere Wafferman , ein Seema»:id e(t, Aquatilem vel marinum hominem.A5a425 (nom:natur Jalcza,id eft cauda duplex,qualis e(t l'ritonis, in duas partes diuiía,apud Apollonium(1n Argonauticis. ) Varinus. d. | pagina CaMepoa YA9. doin Tedrov(B- £s, Matron Parodus.Sed tum forte caua dum perfonatz- jO De Tritonum imaginibus, in precedentibus nonnulla diximus:crebtoenim fculpi; fingi ac pingi qe folebant: vnde & nauem Tritonem nuncupatam monuimus. Nicolaus Exythreus:Tritonem(inquit) eiufque buccinam delcribit Ouidius Metamorph. 1.hodieque vifuntur Romz ea forma(quaà Vergi- lio & Ouidio defcribuntur)imagines pletzque. Il!ud nori omiferim , Tritonas cum buccinis faftigio Saturni zdis fuperpofitos,quoniam ab eius commemorationead noftram zatem hiftoria elata;& qua- fi vocaliseft:ante veró,muta,& obícura,& incognita, quod teftanrur cauda Tritonum humi(forte weaz y:;)metfz & abícondite,MacrobiusSaturn.1.8.In maxima digbatione operum marmoreScopz artifi- cis, Cn.Domitij delubro,in Circo Flaminio, Neptunusipíé;& Thetis,atq; Achilles: Nereides fupra delphinos & cete & hippocampos fedentes,item T'ritones,chornsque Phorci , & c. Plinius 36.5. Ne- ptunitemploinIfthmo imminent T;itones zrei, &c.iniplo etiam templo prater czteratritones duo vifüntur aurei;à lumbis inferne elephantini,Paufanias in Corinthiacis. Claudius CefaremitfurusFu 59 | p cinum lacum , naumachiam ante commifit.quo fpectaculo claffis Sicula & Rhodiaconcurrerunt, ex- ciente buccina Tritone argenteo:quié medio lacu per machinam emeríerat, Suetonius. Emblema Alciati,(ub lemmate;Ex literarum ftudi;s immortalitatem acquiri, ANeptuni tubicen , cuius parscoltima cetum, zEgquoreumfacies indicat efje deum: Serpentis media d viton comprenditur orbe, Quicaudam tin[zrto mordicus ore tenet. Fama viros animosn[ignes,praclaraq,gefTa Profequitur,toto mandat €9 arbe legi. éQ PAN De Tritonibus Lib.I V. Ioof PAN VEL SATYRRVS MARINVS, : 377 . MN TANNNN "À ESSA VON —L | j re ES Wy — A AUN HB MICHEOWSS Ne T ODASJNNBIS AAT NM "ui -— IcoNEM hanc ichthyocentauri, fiue daemonis martini, vt ita dicam, à pictore quodam olim accepit qui talis monftri íceleton Antuerpiz depictum fe accepilfe aiebat. Alius etiam retulit (imile monftrü aridum é Noruegiain Germaniam inferiorem aduectum, marem & fgeminam. Fidem ei facere poffunt ' fimilium monftrorum effigies,fuprain Homine marino à nobisexhibite: imprimis veró illius quod Romzvifum eft;anno Salutis M. D. XXIII. ei quod hic propofuimus fere fi mile,(ed abfq; cornibus. Hocquoniam humana fpecie fuperiori;& cornutum eft,Pána marinum:aut Satyrum mar.quoniam fi- mum quoq; eft;appellabimus: P3na (t1272 )pifcem quendam cetaceum vocari, in eoque aíteritem la- . pideminueniri,quiàSoleaccendatur, & vtilis fit ad philtra, A&fopus Mithridatis anagnofla tradit, 30 Suidasiniy9:.In mari circa l'aprobaneminfulam cete quedam Satyrorum fpeciem fimilitudinem- que prz feferre tradunt. ZBlianus. Eugenio quarto pontifice.apud vrbem Sibimcum in Illytico captus eft marinus homo,quiad mare puerum trahebat.Is à currentibus,qui rem afpexerant, lapidibus futti- bufque vulneratus;in ficcum retra&us eft. Huius effigies pene humana , nifi quod cutis anguillz fimi- his erat; & in capite duo parua habebat cornua. Manus quoque duotum tantum digitorum formam ex - primebant.pedes autem in duas veluti caudas finiebantur,à quibus ad brachia alz,vtin vefpertilione extendebantur ; Baptifta Fulgofus.Quoniam veró Pana marinum quod exhibuimus monítrum,appel lari poffe diximus : líbet recitare hiftoriam fane mirabilem , ex Eufebij de preparatione Euangelicali. | $c. 9.quod infcribitur,Gentilium demones mortales effe, Geor. Trapezuntiointerprete,quoniam a- liatranslatio ad manum non eft. Suntautem Philippi cuiufdam verba ex Plutarchi libro de Oraculis defectis:De morte demonum(inquit)audiui ego ab Zimiliano rhetore viro prudente fimul atque mo 40 deíto,quem credo multos veftrum cognouiffe:quod cumin Italiam pater fuus nauigaret,circa infulas quas Echinadas appellant, flatu ventorum deficiente ; noctu prope Paxas deuenerint:cumque omnes .penequi fimul nauigabantattentiores vigilarent,repente à Paxis infula vocem magnam auditam fuif- fe, qua Thamnus (9«w»&; Plutarchi editio habet 624i: )quidam vocabatur. qus vox nouitate rei o- mnes magno perculit miraculo. Thamnus enim ille, qui vocabatur, homo erat A gyptius,eius ipfius | nauis gübernator.bis vocatus nihil refpondit.tertio demum refpondit. Illum veró multo maiore vo - ce ficexclamaífe: Quando iuxta paludem (49 $6 zw as )füeris,annuncia tunc Pana magnum mortuü elfe. Qua re audita magno; dicebat Epirherfes((ic enim /&miliani pater appellabatur ) omnes terrore erculfos fuiffe &c.Cum igitur iuxta paludem effent; Thamnumin mare pronum refpicientem ( «c a&Uvne DAE ovaw aye 9c Tl) lo magna voce dixiffe quaaudiuit, Magnus Pan mortuuseft.quare nuncia- $9 tamagnum multorum gemitum, immo vero innumerabilium miraculo quodam commixtum, fubito auditum fuiffe.Et quoniam multi ea1n naui nauigabant;cito ac facile cum Romam veniffent; huiufmo direi rumores vniuerfamvrbem repleuerunt:& à Tyberio Ccface Thamnum accerfitum fuiffe.cui rei tantam fidem Tyberius prebuit, vt philofophis,qui tunc Roms erant,;accitis, diligenter quifnam ef- fet ille Pan ac curiofe fcrutaretur, oinnes autem illos quibufdam in idem conueniffe coniecturis;ac di- xiffe deillo fibi videri nunciatum fuiffe,quié Mercurio & Penelope natusfuit. Cum hzc Philippus dixiffet;nonnulli eorum qui aderant, eadem ipfa ab AE miliano fene audiffz ce(tabantur. Veteres quidam circa Scythicas infulas monítrofas hominum figuras reperiri tradunt,vt funt Hip- podes;facie humana, pedibusequinis. Ego monttra marinaipfos vidilfs arbizror,in Italiainfuetos: quorum aliquotfaciem hominis,immo & nonnihil vocem referunt, lodocus Vuillichius in Germa- 69 piam Taciti. 'Taocrs Aeliani nonalij fantpifces quamamiz , vtin Amiarum hiftoria Rondeletius docet. Ho- merus Odyflez g.nauclerum quendam Phaenicem rew«dlw vocat; hoc verfu: Aq ve oiu£ qA Sev avitp & - eroe Atos eio cy ouis 06 dr] gravat wot oóvDa ar eurer, Euftathius interpretatur ; voracem, auarum , lucri & pecuniz auidum:u azvvoc ÜEA ovv 0€ osyers dii epo er :&c fecundum veteres etiam impoftorem.( Tug quidem Germanis impofturam fonat.)& rurfus Ody(T.o.Phosnices mercatores Todi lon cognominátur, myev x&ad Neat ; i Apud Boruffos partim in lacubus,partim in eftuante mari capiantur rhombi,troffuli, afelli;&c.E- ra[inus Stella.Puto autem Troffulinomen Germanicum effe, TAvNcvs.Vide Brincus füpra.pag. 13e. | Rrrr DE oO . De Aquatilibus. DE TRVTTIS SCRIPTA SEQVVNTVR HOC ORDINE. EX RONDELETIO. 4De Truttarum vel Salmonum generibus. De T'ruttaflumiatii. De T rutta magna vellacuffrt( quam aliqui Salmonatam Coghomnnant.) MH. De Salmone Lensanilacuss rue Pynbla "De altero Salone , frue V nbln altera y esu]dem lacus. | EX BELLONIO. DeTruttaflunatili. —— SDeTrattaSalmonata. De Vmbla. COROLLARIA Es T. — (Hywitabellade Truttarum qenerts dittifione pramttitur. )' De T vuttafl. dy quedam de T rutas fimphsoiter velin genere. II. QDeSalmarvino. ^— Hf. De T vitta lacufhri, JF. DeFmbla. V. Deaha[pecie Truttafl.auam Germani fyüd eppellant. Yo: DE (TRVTTARVM VEL) SAEMONVM generibus, Rondeletius. : tocare voluinous. 19 Nos T rette potius quam Sabnants vocabule,eos quibus de proximà dicetur pifces, generali M VrrA genera(Truttarum vel)Salmonum fatui poffünt:ynum eorum quiin Oceano nati (/zvzo zz flmns nati ad Oceanum defcendunis bv poflea vivus ascendunt) lumina eodem influentia fübeunt: alte- rum eorum, quiin Lemanolacu reperiuntur: aliud eorum,;quiin Benaco: aliud eorum;qui in rapidis Salmo proprie Buuijs & riuisé montibus ortis viuunt;de quibus omnibus fuis locis dicemus; IU dius. Fuiffe(£]j )Salmones fluuiatiles & marinos indicant Plinij verbalib.9.c.18. In AquitaniaSalmoflu- uiatilis marinis omnibus przfertur:Qui Plinij locus duplicem feüfum habere poteft, vt Salmo fluuiaz tilis marinis Sal monibus praferatur:de ijs enim pifcibus loquitur Plinius, qui prolocorum varietate principatum obtineant, vel vt Salmo fluuiatilis marinis omnib. preftec.("Poffersor smterpretatta patior 515) 1o, Sed Salmones marinos effe experientia comprobat:in Ligeri enim, Garumna; Rheno; atq;alijsGal -: lie& Germaniz fluminibus certum eft capi Salmones etiam nonnunquam mire magnitudinis émari illuc profectos,in quibus fluminibus aliquandiu enutriti;pinguiffimi;fuauiífimi atque lautiffimi red Trutafl..— duntur.Qui in flüitsreperiunturaliundenon profectitrutte vocantur. Quod fi cui mirum id videa- Salmonis €^ tur, contempletur quao diligentius Salmonis actruttz fpeciem; acnotasíingulas, is proculdubio Foi easomnesadeo confentire peripicit, vt facile mihi fitatfenfurus. Hoc ego inSalmone & trutta magna , nata, [umma (quam falmonatam vulgus noftrum vocat) fum 'expertus,nec notam vllam qua diftingui poflent cem- affinitas. gem periculumfeciin Salmone paruo, & eiufdem magnitudinis trutta;atq; eandem in his fimi - i tudiném comperi.ld omnibus commune eft,quod pofteriorem dorfi pinnam paruam habent; & fub- rotundam,pinguemq;. 49 DE TRVTTA.FLVVIATILI, RONDELETIVS A QvAM Galli T ruitte vocant;nosinde mutatonomine Truttam appellamus,non Troctam: eftenim &lianitro&aidem pifcis cumamia, vt ex vtriufque defcriptionis collatione docuimüs in Amic hifto- ria.Sunt qui malorem truttam quam Salmonatam vocanrus;Sarionem Au fonij effe credant; (vt Bella- nus.) Aliorumiudicio truttanoítra Salar eft Aufonij. Perpuresfa, lar [lellatus tereara guttv., Trattarutn Truttarum differentijs fupra explicatisaliquotalias addemus. Quadam füntparuz, & ez quidem differenti. — albae, cuiufmodi multas Santonum & Boiorum fluuiialunt.Aliz his maiores funt & flauz: qualesin 59 Erari capiuntur,quas vulgus obauri laminulas,quas vna cum arena hauriunt, flaueícere credit. Sunt quadam fubnigrz maculis rubentibus notatz.coloremillum ex feniocontrahi exiftimo. ec enim o- mnium maximz funt, & ijs fimiles que trutez fa]monate vocantur ; quod falmonibus magnitudine fere pares int:qua in magnis lacubus allobrogum,Italorum,& Germanoram capiuntur (quaáslacu- ftres falmones optimoiure nuncupare poffumus, ) cutequidemnigricante fed carnetubrubra & fic- ciorein fenectute. . Sedde fluuiatilibus nuncagimus: ex quibusalbz cubiti magnitudinem vix attingunt, capite mugi- lem quodammodo rcferunt.funt enim capite breui, fübrotundo, carnofo, vel potius pingui, coloris la&tei.Dentibus acutis maxilla & lingua armantur. Dorfüm exalbo modice flauefcit. Corpus fqnamis P paruis tegitur, & cute quz facile rugatur,& dcarne diuellitur,abíceditq;.Guttis rubris eadem Ípargi- i tur. Linea rectaa capiteà caudam dua eft.Pianis quatuor natant quemadmodum Salmo: duas itideri indorío,à podice vnicam habent.Corpore funt fpilfoin caudam latam deficiente, eaque firfiiliter id pinnam breuem fedlatam Hac maxime parte truttz magna à falmonibus, & patuc ab ijs quas Taco- ncs appellari diximus difcernuntur:in jsenim cauda eracilefcit, intruttis femper lataeft:in illis pii- nacaude longa & bifida,vtin Alofis,in truttisbreuis & non diuifa.His accedit roftrum acutius in (al- monibus quamin truttis.Partibus internis3 Salmone & vmbra fluuiatili non diffetunt ; nifiquod vé triculiappendices plures & euidentiores habent. Eas quz flauefcunt & nigricantab albis differre có- perio, quod illis roftrum fit acutius, & velutiin fronte macula nigra. Pratereàalbe minores funt , & & carne minus flauefccente. : C Truttevefcunturpifcibus,vermibus, arena.Áqua pura & frigida mirü in modü delectátur: qui ob caufant LU De Iruti. LibIV. — . | i003 caufam aqüarum fcaturigines miro defiderio conquirunt, & infontes amnefque ex altis preruptis fcopulis proruentes incredibili impetu feruntur,id quod in Gardonis Galliz noftre Narbonentis flu- uij przcipitijs fieri experientia compertum eft. in ea enim fübeuntes truttz nonnunquam decidant in dilpofitaà rulticis retia, quarum temeritate admoneri nos oportet potentiorum viribus cedendum eíle,vtillud prudentiffime di&um fit: " ( Felix qui utinquam direxit brachia contra T orrentemi. lbo dii SUM urcbissin Ex his efficitur vt haud falfaeffe credamus quz de ijfdem fcribit Paulus Iouiusin libello de Roma: nis piícibus, easaduerfos amnes, vel & prerüptiffimis etiam cautibas decidentes incredibili impetu fübire.Ab Nare enim fluuioin Velinum lacum, qui hodie Pedelucus eft, ftupenda velocitate volucrü ? modoafcendere credi: qui lacusab altiffimo montis vertice certis primo coaró&tatus ànguiti;s, & mox 20 30 40 xatilium carne diftat; que tenera eft, & fria- $o €0 ratiusinfpexerit.Sed vt Salmonum;ita Trut tota aquarum mole przcipitatus,nec fubie&is quidem cautibus madefactis,velutié celo in ipíum pro fluentem Nareza effunditur. PCM eK Multisinlocis Truttz optime habentur. Vnde mitum non immerito eruditis hominibus videtur, nullum,faltem nobis nunc notum, apud veteres Romanos truttz nomen Latinum fuiífe;cum trutta- rum magnam copiam, vt nunc;ita olim fuburbanos amnes füppeditatle maxime verifimile hit. Solus ex Latinis Ambrolius Troctam nominauit,fed eam; vt iam monui, intelligereoportet,queà Troctà z&- liani diuerfiffima fit:ea enim marina eft, delphinisinfeftiffima. Non defuerunt( vr fourz:) qui Lupum varium veterum fuiffe cenfüerint,ex Columella, quum Luposíine macula pifcinis includi poffe affe- ueret,aliofque effe Lupos dicant; qui vari; appellantur 5 vt Lupiilli marini fint qui amnes fuübeunt: varij autem luuiatiles,qui fint Truttz. Sed | M A eaopinio exeo facileconuellitur, quod de marinis tantum mentionem faciat Columel la; ijfquequi in pretio haberentur. Poftre- mo Lupos varios ad eorü difcrimen qui Pli- nioautorelanati à candore dicebantur di- tos fuilTe oftendimus libro nono operis no ftride pifcibus marinis. Vtrunq; maréno- ftrum nobis fuppeditat; & vtrung; illic ex» preífimus. iM Truttz praefertim fenioris, cato ficciot eftSalmonis carne;nec qq; friabilis,ideo có co&u difficilior. Sedquo puriores vndas fe- &antur,eo meliores funt.at que inlutofis & ftagnantibusaquis degunt, deteriores. Me- dicosaudiui qui faxatilium marinorumlo- co, Truttas febricitantibus, alij fq;egrisedé das apponi iuberent, quorum fententiam non probo. Quamuis enim Truttz aduerfo torrentium impetu fatigantur, & inter faxa degant, permultum tamen earum caroà fa- L7. xu e y p NY e ZZ ii M Y: 5777 2 4 A PE 9 ZEE bilisleuis : quzq; facile & concoquatur, & diftribuatur,deniq; optimi fucci. Sunt tamé ltrutte fanis cibus gratiffimus , & bonus; praefertim fi calidz nec diuafferuatze edan- cur.Suntqui eas non probant nifi ftatim ac exaquaedu&z funt, atque adeo viuzin fer uentemaquam conijciantur. Alijinfatta- // gine frigunt, & inter folia nucis iuglandis; autaliaodorataconferuant. DE TRVTTAMAGNA, VEL lacuftrd , (quam aliqui Salmonatam cogno- gitiant, ) Rondeletius, Proicone à 'R ondelctio exbibitas aliam à noflro pi- orefactam,[culptamq, dudum ,fuppoluimus. TRvrrasSalmones effe fluuiatiles vel la- cuftres nemo eft qui negare poffit fi has cum Salmonibus marinis , qui flumina fubeunt, diligentiuscontulerit:& partes omnes tum internas tum externas, vitam morefq; accu - LI EUSDAT SIG yt ESSE. 2 : ME o E tarum diícrimina quzdam funt; corporis. colore vel maculis, &à loci varietate fum- pta. Queenimin fluuijs rapidis & limpidis inueniuntur, non funt adeo maculofz: & magnitudine, fucco , carnis colore & fubftà tiamulto inferiores funt ijs, quz in magnis lacubus Italiz,Germaniz, Allobroguimi ca- piuntur:quz Truttz falmonatz;id eftin Sal inonem veríz,& eodem carnis rubore; ( üg« À (T) Trocia. Trutram $05 effe L apis TUATIHID. É ! : j í j rum 1004 De Aquatilibus. cantur.) Dehis nünc agimus, quales nobis fuppeditat Lemanus lacus; quas Salmones lacultres voca- birhus. Huiufmodiigitur T ruttaad duum triumvecnbitorum magnitudinemaccreícit. Truttisaliis fimi lis vel Vmble(fompheiter ditla;)vel Saltnoni fcemninz, maximé roftro recurüo:fquamis minoribus quam Salmo minufqueargenteis, fed pluribus & frequentioribus maculis purpureis coníperfa.Pinnis;ea- rumfitu,maximé pinna dorfi pofteriore adipofa, partibus internis,carnis fubftantia & colore Salmoni fimillima.Tales truttz permagnaz élacu Lemano Lugdunum deferuntur,quas primoafpectu nemo eft A videndis Salmonibus affuetus,qui non Sal mones efle contendat. a Tc Aufonius in MofellaSarionem pifcem medium facit inter Salmonem & eum quiSalarab eo voca- menatags Ut. Sitne Sario trutta noftra, dubito:folam enim in magnitudine differentiam ftatuere videtur. Ver- Sario Aujonii Yüs eius funt: Jt, dubitat. T ed, tnter geminas Species, neutruma, efr utrum, Q uinec dum Salmosveciam Salar,ambiguu[g, "imborum medio Saric(al Fario )rterceptefub euo. In multis Galliz fluminibus Ttutte cum fenuerint , lacuftres truttas equant magnitudine. ZEftate caro magis rubet. V — Lacuftribus & fluuiatilibus (Tvuttzstum alystum Salbmonati;) pinguiores funt marini Salmonesina- mnium dulcibus aquis faginati;citiufq; latiant.Ille carne funt ficclore;atq; hac maxime differentiain ter vefcendum fecerni poffunt. DE SALMONE LEMANI LACVS SIV Fmbla , Rondeleiszs. "t : SS SS : VAWEVOWEY SIT. ; 27 NUSEUNEAWENS GM ACOUNOONIIRNEYUE MP DOR QS 2025 "ef PESOS PUN yW52 ODE 25 RU YAN SS IRE — — M NY YSYY 17 E —ÁÁÀ 17), 7j, e ; yu o. ote À NvrrivMapud veteres fcriptores nomen reperi pifcis eius qui à Lemani lacusaccolis Vmble dici- Vmbraali tur. Acnequisnominis affinitate decipiatur, differt ab Vmbra pifce qui in Gardone Gallix noftre eft pi[cis, ipfezruttis co- ——. de 1 doe eg ; d Mia: : dei eiufdem nominis qui in Lado noftro reperitur, qui Mugilis fluuiatilis fpecies eft. B. Aliuefpe- Eftigitur Vmbla,;Lemanilacus Salmo, magno ore, non folum in maxillis dentibus armato,fed et- cies mugili.. iam fex magnis inlingua.Corporis fpecie, pinnarum numero fituq; partibus internis Truttis vel Sa]- monibusfimilis: Caput liuefcit.Branchiarum opercula argentei funt coloris,in extremoaurei.He- (F) pate eft carnofo;in quo fel fitum eft. Carne eftfuaui;ficca & dura cum fenuerit. Aliquando duos cubi- tos longi huiufmodi piícesà Lemano lacu Lugdunum aduehuntur. DE ALTERO SALMONE LEMANI LACVS, fine V'nbla altera, Rondelettus. SS NES e " wwe AS 7, DENN DOS A SNC /) L a as SONS $$ A S ep 3 A u "UN N VO QD NETS UPUES S AA d L- o NAM ARMEN SNNT À Pisces valdeinter fefe fimiles nonfolum tractatione, (ed etiam nemine coniunguntur, vt Thrifiz, 'Trichides & Trichie:Sic fimilis fuperiori Vmblz hic quem exhibemus, Vmbla etiam vocatur,(ed di- fcriminis caufa cognomen additum fait.appellant enim Lemani lacus accole Vmble cheualier forta(. fe ob magnitudinem,;pra(tantiam;& robuür.neque veróà fuperiore folum differt velfexu;vel xtate, vt ex fequenti defcriptione perfpicuum fict. Eftigi- 26 30 Narbonenfis flumine capitur, quamuis litis quoq; in Truttarum fiue Salmonumgenere. Itemabeo 49 $6 60 1o 20 De Irutts. Lib.I V. I0Of Eftigitur hic pifcis Salmonibus & Truttis,quz vulgo Salmonate dicuntur;(imilis : roftro recuruo, (T rutto etsam laceflrsforsbit effevofirnm vecurumm,) quoà (aperiore differt:id enim longius habet & acuti- us.Maxillz inferioris extremum incuruum in maxillam fuperiorem eius rei gratia excauatam,recipi- tur, vcin Salmonibus videre eft, Maxillz lineis multis diftin&tz funt. Dorfum ex ceruleo nigricat. Ven teranreo coloreeft.Heparflaueícit.ineo eft fel .fplen nigricat.Ventriculus gulz fubiectus e(t;.longus, fpiffus:cuius innumerabiles funt appendices, quemadmodnm in fuperiore.In infignem magnitudi- nem accrefcit. Carne eft ficca & dura.inalfulas diuiditur:que caryophyllis confixe in craticula, aifantur,& oleo fi- ue butyro irrigantur.Paratur etiam hic pifcis Trutté modo. Caput maxim cómendatur, vt Salmonis, DE TRVTTA FLVVIATILI, BELLONIVS. IPSE SALAREM "duonti nominat. Nos [upra de Salave rspfimus froordine qna aliorum,qua noftra fit fententia. Trutta eft pifcis fluuiatilis , Trocta veró marinus. Trutta przterea eos riuos fubit,qui magnoim. petu feruntur:vnde fepius miratus fum(cum alpes confcenderem) etiam inipfis feré monuium Sa- nefii& Iuniperorumiugis, l'ruttasin torrentibus ab indigenis capi (olere:nam eos pifces aduerfos a- mnes fcandere, velà preruptiffimis magnoimpetu decidentibus aquis delabi perízpe vifum eft:qui- bus in locis raro pedales fiunt;atq; illic caftigatiores ad efum fieri, & egrotorum corpora magis fana; Obagitationematq; exercitationem reddere creduntur. At, quz (tagnantibus aquis ac quieícentibus fluuijs degunt,in maiorem vaítitatem extuberant: Porro Saxatilium pifcium claffis eft Trutta: habentq; Trutte fere omnes peculiarem appendicem fiue apophyfimiuxta caudam,quam eandem Salmones vtrique,Sariones. Vmbre, Lauareti, Carpiones Epelangi, Thymali,Emblones, Humblz,& quidam alij habere confpiciuntur. Pinne funrillis adla- tera frequentiíIimis maculis confperfz,nunc fubluteis,náüc fubliuidis, fed rarioribus quam in Sario- ne, frequentius tamen purpureis:quas Aufonius etiam ei tribuit hoc verfu:Purpureifq ;falar ftellatus tergoraguttis. Quod autem Trutta multigena fit id quidem ex ftellis ftatui vix poteft: Nam diuerfia- mnes eiuídem generis pifces diuerfo modo pictos habent. Ex Rillaenim flumine Neuftriz, Trutras variis notis pictas videas;alijsatque alijs multum diuerfas,tametíi in eodem tractu ceperis.Quod & in aliarum quoq; regionum pifcibus obferuari poteíl. Trutta magnam nonfert in (ammo tergore pin- 30 nam; fedij(dem maculis, quibuscorpus, confperíam. Pinnas duas fub ventre fuperiori tergoris op- pofitas,& duasad radices branchiarum. vnam iterum verfus caudam,proxime adanum. Squamisin- tegitur tenuibus: lineaq; multum confpicua àbranchijs perlatera medium corpusinterfecat: ocu- los habet rubentes.linguam dentibus numero fenis vncinatam,& oris rictum dentibus bene muniti, vtquinq; horum ordines in füperiori parte palati facile dinumerari poffis: branchias vtring; quater- nas: Cor illi eft trigonum,grandis ftomachus.Phryganijs ; deiectamentifque vefcitur.Pylorustam mul tis apophyfibusobfeffus eft,vt eas dinumerare non polfis:tamen expertus vltracentum tneffe compc- ries.Hepar habet pallidum & fine Iobis. Inteftina tertantum reflectuntur. Aruernos , Burgu ndiones ac Picardos aut Belgas; adde etiam Gebennenfes honorat, à quibus ad nos adfertur; magnisq; habe- cur in delicijs. DE TRVTTA SALMONATA, BELLONIV S. 4*9 Eft&inTruttis(dequibus mox agemus) confpicua quzdam differentia. Etenim qui huius generis pifcium duos veltres pedes excedunt, vari; íque ac rubris lituris confperfi apparent;regales vel Fran- ciz dicuntur:quas fi cum patuis Salmonibus conferas, nihil difcriminis interetfe comperies, przter purpureas maculas , quas inlateribus tam copiofas non habent Salmones.E ftergo Salmonatatrut:a; uidpiam medium inter Salmonem & vulgarem truttam,quam nó inepté Sarionem Aufonius appel- laffe videtur. n | ItaqueSarionem hoceffe interpretor,quod Gallicé Truitte Saulmonnee nuncupamus.Truttis qui- dem grandior eft, & copiofioribus maculis confperfus, Salmoneautem minor: fed cuius caputad Sal- monemaccedit, eandemque carunculam carneam;eandem caudam, eafdemq; pinnasac fquamzs bha- bet;fed pluribus lituris confperfas.Porro internam Sarionis anatomen precedenti,quod de Trutta eft; capite videbis: DE VMBLA VEL HVMBLA, BELLONIVS. Diuerfaeftab Vmbra,que etiam litera mutata.Ombla vulgo dicitur,eademq; huius pifcis effet cum Truttis figura;nifi eracilitate; longitudine accoloreab his diffideret. | Eorundemlacuum eftincola quorum & V mbra.Nullis fuggillaturlituris,quibus tamen vterq; Salmo , Trutta,Sario & Carpio va- rantur. Coloreeft magisargenteo, quàm V mbra. Vnica eft & parua eiustergoris pinna.branchiam (forte pinmata valuit dicere: nam de branchus mfra dicet. habec iuxta ventrem vtrinque vnam:duas fub ven tre huic oppofitas,omnes fine aculeis. Vltimz pifcem in duas equales partes interfecan::fed parsque ad caput vergit, paulo longioreft. Eius cutis adeoglabraeft, vt (quamis carere videatur.Tergus pre &o multo liuoreopacum apparet: venter prealbedine vtiargentum micat.Eam apophyfim etiam haber carnoíam füpra caudam,quam Vmbre,Lauareti, Salmones, Sariones; Thymali,Carpiones,Epelangi & Truttz habent. Quaternis predita eft dentium ordinibus in palato, ferpentium more. Linguam o- ftendit aduncisingyrum dentibus, crenatis;exertis , & hamatis fenis, vel eo pluribus communitam, prater quos maxilla etiam inferior paruulis alijs exertis & parum falcatis inambitum vallatur:bran- chias: habet vtrinque quatuor.Latera eius virgula recta fecantur vtrinq; per medium corpus, parum repanda verfus ventrem,quam à capite ad caudam vfque protenfam habet. Carniuorus eft pifcis: quifquilijs & phryganijs,pifciculis;caridib.& huiufmodi fpurcitijs vefcitur. Pinguisapud Allobroges capitur,ac paftitio includitur:tantiq; fit; quanti ditiorum burfazftimare pe teft.Porrointerna eius anatome cum Trutta omnino conuenit. Rrrr gà «ROVS b E B Colorum di ueritas. (C) Vbi, t [ B | C 1006 De Aquatilibus. TRVTTARVM, (SEV FARIONVM, AVT Py. YHHEUPR ) generta dunifro. ! TRVTTARVM ALIE SVNT ner a —M à, € Ó P Pr — M — p—L Fluuiatiles Lacuftres TParuz;albe;inSantonum & Boiorum fluuijs.cubiti magnitudinem vix attingunt;cá- . pite mugilis fere ,& c Rondeletius Zacbforen. a. Maiores,lauc,in Erari. j b.Subnigre,maculis rubentibus.colorem illum(inquit Rondeletius) ex fenio contra- | hiexittimo.ez enim omnium maxima fünt ,& lacufttibus illis fimiles quz Truttz fal - m onatzvocantur, Hz in riuis Mifniz Lacbsforen appellantur,compofito à Salmone & Trutta vocabulo,carne rubente, maculis aureis:( vndealicubi,ni fallor, etiam Goldforen appellantur;alibi Scbvvartzforen ) que in cateris vulgaribus truttis nigricant, vt Mi- | fenusquidam ad me fcripfit. Agricola truttas nigris maculis repeririannotauit ad $uar- . s I eeburgum Mifenz oppidumin fluuio cognomento Nigro, &c. Fluuiatiles 5 ^ a.b. Easquaflauefcunt & nigricant abalbis differre comperio, quodillis roftrum alie funt. 3 fitacutius,& velutiin fronte macula nigta. pretereaalbz minores funt, & carne minus flauefcente, Rottela vel Hucha dictaGermanis circa Au guftam.eadem forte alibi Teicbforen dicta, id eft, T rutta pifcinaria, Salmo etiam fluuiatilis quadam Trutta videri poteft, )Sed hi ambigunt inter fluuia Item Eperlanus. Salmarinus circa Tridentum dictus proculdubio L Trutta quzdam fluuiatilis eft. tiles & marinos. f Trutta magna vel falmonata,in magnislacubus. Y Crunbfórine, Salmonem lacuftrem dixeris.esecfóvine. * | €ebiebfarine. Carpio Benaci. [Durioriasiacir Tigurino, & alijs. Differt hzà Czteristrut Lacuftres 4 | Otétete. ' ;, tisomnib.cumalias tam funt,vt ! Media,in Lucernenfi & Lemano, f"carnem longe mollioré ha | Vmblz vulgo dicte ! Otoocen. | benttin minoreVmbla,et- i" : Maior, quam in Lemano equeftré | jam lapillosin cerebro ob- L Ccognominantgrof Oteotes, ) feruaui. Quz diximus Truttarum genera dentes habent. funt autem & alij pifces Truttis cognati fed abfa; dentibus,vt Lauareti & fimiles lacuftres,( nos Albulas nominauimus in A.elemento: )in fluuijs veró Thymallus , & Vmbra fl. Lauareti quidem & thymalli carnis (ubftantiaquog; à Truttis multum di£. ferunt , magis friabili,candidiore; falubriore:item fquamis;& quod lapillosin capite habent, Lauare - tiac l'bymalli. ue Quod Truttamultigena fit;id quidem ex Stellis(punctorum varietate) ftatui vix poteft, nam diuerfi 4. mnes eiufdem generis pifces diuerfo modo pictos habent , quamuisineodem tractu capiantur inter- dum,vt Rilla Neuftriz fluuius,Bellonius. COROLLARIVM IL BE TRVTTA FLVVIATILI: ET quadam de T'ruttis fimpliciter vel in genere, À. Truttam plerique t. duplici fcribunt, (icuti Calli etiam Italique pronunciant: Platina fimplici. Trutas(inquit)à trudendo quafi rrufiles lingua vernacula dictas puto;femper enim in aduerfum & im petuofum flumen trutta nititur,aduenientes vndas füperare contendens. Scoppa grammaticus Italus torentinam nominat,(ineauthore;mallem r.áuplici,vtà torrentibus nomen deducatur.in his enim &c riuis montanis abundat. Germanis trut;gratum ac defideratum fignificat: & quanquam ipfialiud( vt dicemus)huius picis nomen vfurpant;potuerunttamen ab ipfis,vt & alia quedam olim,Itali & Galli hocnomé mutuari,quotempore Gothi preualebant. Noftri fpeciem truttze lacuftris,quam Galli Vm- blam;à rubicundo colore; R oote nominant: quo colore, fiue fimpliciter, (iue propter maculas in ple- rifque,aut carnem in aliquib.rubentes,genus totü Rotta, vel t. przpofito Trotta, vt ftali proferunt, denominari potuit. Trute nullam in veteribus ícriptis memoriam extare Grapaldus miratur. De trata non video quid fit, nifi troctam quis vocet. itaenim pifcem nominat Ambrofius in Hexametro itéq; £Elianus,fed inter marinos, Hermolaus Barb.in epiftolisPolitiani.Verum Ambrofius truttam nomi- Jw — natnontroGtam. /£liani veró vezes (troctes maíc. gen.)non alius eít quam amia. Qui nuper ex Ger-- Perca fluuii. manis truttá, veterum auratam efle coniecerunt, ex ipfa auratz hifteria manifeftiffime EN Aliqui percam fluuiatilem Aufonij,putarunt elfe crutá,g & in delicijs habeatur, & pherchaferéà Ger 3 bedo. manis dicatur:fedij quidem decipiuntur, Malfar, Carolus Figulus vt Thedonem Aufonij(dequo fcri . pfimus fuprain Capitone a.) fuípicaretur elfe truttam,nefcio vndeinduci potuerit; nifi aliquam for- teliterarum fimilitudinem fomniarit:quz vt nulla eft;itafi vel maxima effet;nihil cencluderet:hoc et- Salar. iamabíurdü g eundem pifícem,non modo Thedonem, (cuius tamen feoríim Aufonius meminit, )fed falarem quoque & Farionem ab Aufonio vocari putat.Scio Gillium & alios quofdam viros doctos, (4- larem Aufonij p trutta haberc.ego omnino falaré pro falmone patuo accipio:yt coueniat ei hic verfi Quj 19 1o 3o 40 59 6o ' ' "i "Em —— De Trutais Lib. I V, 1007 Quinec dum fàlmo, neciam falat, ambiguusque Ambórum me- ANC diofario (al fario) intercepte fub euo: & nomen Germanicum Saehnling. nam quod pro trutta argumentum ipfi adferunt , Pur- puteisque falar ftellatus tergora guttis, non minus falmoni pat- &oquam truttz conuenit: vterque autem in Mofella reperitur: etfi Saluianus dempta trutta , que in Mofella fatis frequens fit; nullum reperiri pifcemin eo flumine dicat,cuius tergora ftellata fint purpureis guttis. Fartonem quidem (vel, vt pleriquelegunt; Sarionem)truttam lacuftrem vel falmonatam vt vulgóaliquino- 10 minant, Bellonius & Rondeletius effe füfpicantur: quod ea vt Aufenius fcribit, magnitudineinter falarem & falmonem media fit. fed falaré nó re&é protruttafl. interpretantur: & cogitare de- bebant Aufonium de Mofellz fluuij pifcibusloqui:truttàm vetó falmonatam,;pifcem effelacuftrem , non fluuiatilem. itaque ego vtfalarem, falmonem paruum interpretor: ita farionem , fimpli- citer truttam fiue truttam fluuiatilem. exhacenim tatis pro- grelfu falmonem fieri Aufonius exiftimalfe videtur, vulgarem | quorundam perfualionem fecutus. nam & obícurus quidam au- thor, cuius deanimalibus fcriptaextant: Trutta (inquit) vt fer- 20 tut, quandiu minoris etatis & corporisexiftit,in aquis tantum dulcibus nutritur:cü auté excreuerit, & defcendens víq; ad cou- finia maris de fal(edine eius biberit, falmo efticitur: quod ramen verum effe nequaquam ab omnibus afleritur, Sicille. Ergo fi fa- larem & farionem,pro ijs quos dixi pifcibus accipiamus, fimplex fuerit Aufonij error; éfarione; id e(ttrutta, falmonet fieri pu- tantis, vt & alij quidam. Sin falarem, truttam : lalmonatam fece- rimus; duplexillius ertor fuerit: tanquam étrutta fluuiacili , fal- monataquz lacuftris eft, nafcatur: & carfuse falmonata, falmo: quorum vtrunque vtfalfum e(t, ita rec hodieà quoquam perito 30 creditur, nec olim tam imperitos fuiffe homines puto, qui itaiu- dicarint. Fario etiam (fi ita potius fcribendum eft quam fario, vt Figulus & alij quidam rentur,)ipfo nomine ad vulgarem Germa- manis truttz nomenclaturam accedit, Aliqui Truttam Latine Varium vocant: quodnoimen fimiliter & cum Germanico fa- cit, & punctorum in hoc pifce varietatem denotat. alij maio- rem Varium: vtalium diuerfi generis pifcicalum, Varium mi- norem: de quoin Corollario dePhoxinis diximus. | Galli enim Veronumnuncupant. Ab. hoc eriam diuerfum pifcem, gobium fluuiatilem Aufonij, varium & maculofüum, Placentini Varon, 49 Mediolaneníes Vairon appellant. Aliusetiam Grecorum eftpes- cilias à varietate dictus. Quamobrem vt declinemus homony- miam; truttam Varij nomine vocare non placet: vt nequeturtu- ris: quod nomen recentiores quidam ei attribuunt, fine authore; cum paítinaca etiam marina füperioribus feculis turtur appella- n ta faerit. Iouius fufpicabatur luporum alios fine macula.id eft marinos effe:qui & amnes fübeant: alios ^p vans. variosà Columella dictos, hoc eft, fluuiatiles, qui duleibusin aquis generentur, Truttas nempe.vnde & Truttam (inquitab aliquibus inglorijsauthoribus Varium maiorem appellari videmus. Certetro- cta admodum varia eft, nigricantib us (de lacteflva fente videte : "am fl esatie vare velvarzan lovis maconíe yix gricauibus tuueniuntur)maculis totum dorfum fpeciosé pingentibus. Spigole veró (vero dito, «dest, Lus go puiavim [memacula) vnicolores potius atque argentez efle videntur. quanquam & ipíz veluti ad reti- * nendam Lupini generis appellationem fubatris punéis, fed minoribus & languidioribus, quàm in Truttis videamus, notatz lint. neque enimarbitrandum eft Columellam per lupos traductos in Cimi- nü & Sabatinum lacus, vel l'ruttas, vel Lucios intelligere voluiffe. füperuacaneü enim faitfet l'rattas indidilfe, quarum maximam copii (uburbani amnes omni tempore fuggererent, vtex Reatinis, Sub» laqueanifq; vcexipfo Lyburtino Aniene quotidie videmus. Przterea neque Romane luxuriz,neque arit. T'uFL ép. [S02 admirabilioris magnificentiz fuiffetalios quam pelagios piíces illisinlacub. dilfeminatfe. de marinis enim Columellaloquebatur, & quidem nobiliffimis, vt deauratis & murenis fimul cü lupis ipfis cla- réte[tatus eft:quostamen omnes deficiente paulatim eorum fobole,cá diu nature repugnare nequiue- rint, penitusinterijife manifefté videmus. Improbumg; illud factà & dictü luxuriolum Philippi apud ;^ Caflinatem hofpité, certiffimam facit coniecturam, lupitillü, quem vt inful&ffimi faporis expuerat, & 60 probro fubinde fuerat períecucus.fuitfe Truttá: cum in illisamnib,Caffinatium;Sozanorü & A rpina- tiü Trutce plurimz capiantur,quas Spigolis T'yberinis pinguiorib. minimé comparandas Philipppus elfe iudicabat. Plinius quoque aliquosluposa candore lanatos appellari dicit, & illud quidem proprià &erudité. nam lupos, id eft, trattas in vniuerfüm fecundum carnes rubeícere: Spigolas autem pelagi- as pariter ac Tyberinasinfigni candore albicare clariffimé conftat. Ceterum truttam nonfacilé in Ty - berireperies; ficuti necipfamSpigolamalijsin amnibus vrbi propinquis, Hucufq; Iouius:cuius fen- tentiz etiam Saluianus fuffragatur. Truttz pifcis Grecorum nemo (quod. quidem fciam ) mentio- di nem fecit,inquit Saluianus. Latinorum veró etíi nonnulli meminerint,jnon omnes tamen eodem eum 'vocarant nomine. Columella enim inquiens; Tum &ne macula (nam fünt & varij) luposincludemus, Rrrr a4 Lupos 1008 De Aquatilibus. "Truttanomen Lu pos varios truttas noftras vocare videtur. Nam vti nullum luporum maculis itainfignitum vidas Ifidori Hifjal. snus,vt varius dici poffit: (ic pifcium, qui macularum ratione;quibus depici funt, varij vocari meren- fec ito. tur, nullus eft; qui propius quàm truttaad lupiaccedat fimilitudinem. Vernm ne folis videamur con- AA iecturis inniti, Ifidorum Hifpalenfem, inrecenfendis rerum nominibus; quibus tempefítate fua vte- diuerforum 5i bantur (vixit autem plus octingentis ab hincannis) teftem haud contemnendum confuülamus, Cum féium. enim fcribat: Pifcium nonnullià colore appellantur, vt Vmbrz, quiacolore vmbrz funt; & Auratz, quiain capiteauricolorem habent: & Vari], à varietate, quos vulgb Truttas vocant: apetiffime no- ftra (ubícribit opinioni. Hic tamen (ne quifpiam nominum decipiatur fimilitudine)animaduerti de- bet, picem etiam illum ? 5«Acóv, quemalij afteriam; 1d eft, ftellarem vocant; suxíaev, hoceft, varium vocariab Athenzo: ( cognominatur ts potius , quam vocatur variu; ) Paufaniamque & Euftathium piícem to. quendam vocalem in Aornofluuio repertum, awxiAlav .i. varium vocari, Ícriptum reliqui(fe: vtlatius octogefima prima pertractabimus hiftoria. ( Z4tguiinea lzfforie Salaanus deturdo Jerabens y odooiluo cognom: - DATLPYBIDU: Ut C" CoraGimum odioAinv, cj» [Carum ouoxov, id ei varium, de pocilianihil. nos de pecia fuo loco , P. ele- snento [cripfimus, ci eum picem e[J docuimus, quem Beifcerum Germani vocant, ctc.) Przeterea Plinius Valeria- nus ille quilibrum de morbis atque remedijs conícripfit, lib. . de re. med. Cap. 43. Truttum vocauit; dicens: Pifces de lumine; qui petram habent, vt Trutti, Squalei, comede. (ego Trutta & Squali lege- rim.) Deinde D. etiam Ambrofius Truttam appellauit; fimiliter vt 1fidorus, vulgarem nomenclatu- ram effe teftatus, his verbis: Pifciumalij oua generant, vt ij quos truttas vocant. ( Z/ideri verbatam anté recitata [uzt.) Hac Saluianus. Alexander Benedictus tempore peftis comendat labracem piícem, quem vulgó (inquit) Variolum nominant. Et mox, In hoc genere & truttam fluuiatilem ob fimilitudinem 29 pofuerim. Nominaratautem prius lupum tum marinum , tum fluuiatilem, duplici errore. nam cum labrax Grecorum nonalius quam lupus marinus fit; ipfe difiunxit: & Lucium vulg^ dictum fluuiati- lem pifcem lupum effearbitratus. Lucium marinum etiam (nefcio quem picem, alij enim fpyrenam, alij genus afelli, alij forté alium fic vocant) vulgó didum; Lupum marinum appellauit. | Truttas noftras non effe lupos varios, feu maculatos, Rondeletius docet, tumin Lupi, tum in Truttz fluuiatilis hiftoria. cuius ego fententiam contrà Iouium & Saluianum defenderim. Saluianus Ifidori verbis nititur; qua funt: Pifcium nonnullià colore appellantur, vt Varijà varietate, quos vul- go truttas vocant.fed aliud eft varios dicere,aliud Lupos varios,Equidem IHidori feculo pifces qui vul- gonominabantur Truttz, ficut hodieque Gallis & Italis; à literatis hoc ceu barbaricum nomen afper- natis, Varios vocari folitos credo, non tamen prifcis Latinis idem nomen pro hoc pifce in víu fuiffe, 3 o Alianustamenlib. deanimalibus 17.cap.I. in A'trzo Macedoniz fluuio piíces colore vario diftinctos, ( rlw) 3:góew 1armtsi.15«,) nomine ab incolis Macedonibus interrogando, gigni referens: qui peculiares quafdamilli luuio mufcas, circa fup:mam aquam volitantes, appetant: truttas intelligere mihi vide. tur: vtpote pifces flautatiles, varios, & mu fcarum, ficut & aliorum vermium, appetentes. poffantau- tem facile, cum faltu valeant prz cateris pifcibus, mufcas quoq; extraaquam volitantes arripere. Ad- dit /£lianus pifcatores pro his muícis purpurafcentélana hamum veftire , & gallinaceas pennas duas cerei coloris addere, vt pifces decipiant.ficut referemus in E. qualibus dolis hodie etiamnum ad pifces quofdam capiendos vtuntur, thymallos przcipué & truttas: Vide infràin E, Grzcum equidem vetus truttz nomen;tum Zíliano, tum viris hzctenus eruditis & ivouaz)yecus 1onoratunm omnibus, primus 40 ego noftro feculo deprehenditle mihi videor: vt (uprà ctiam oftendi, elemento P. fub finem pag. 896. hicaliquaex parte repetam, non fine auctario philologia. Mnefitheus apud Athenzum lib 8. truttas Pyrut. appellauit pyruntas. Ex fluuiatilibus (inquit) optimi funt, qui in rapidiflimis fluuijs,verfantur vt py- runtes, (oí re zvesvrec: malim ocol gugsvz«.) Hi enim non gignuntur nifi in rapidis ab gelidis flunijs,& facilius quàm ceteri fluuiatiles concoquuntur, Hzcille. Natalis de Comitibus,nimiuim plerunq; fi dus interpres , oz zosvres legit : & cranftulit, quiq; rubefcunt, mihi placet fubftantiuum effe nomen, quo pifces quorum meminit,tanquam eorum qui vel prz cateris precipitesac gelidas aquas lequan- tur, appellentur. merito autem pyrüntas, id eft. truttas precipue nominauit. has enim fcio in fluuijs quibufdam feu riuis montanisafperioribus, vbi nullus alius piícis viuit; (fiue propter locorum frigi- ditatem, fiue potius przcipitia,) folas reperiri: vt dicam in C. Tuj/; verbum a&tiuum, vrere,incen dere, veligneexaminare fignificht. inde participium zveorvec formari poteft; à recto zve£o. IweSvre: verü pi- $0 fcesnomen eft fübítantiuum à re&o zveze, qui contractus effertur zvez.: & vel adiectiue calidum;igni- tum, rutilum fignificat: vel (ubttantiuc accipitur pro ftella Martis, quz rutilet colore: pro truttapifce rutilo. pro ftellaenim fubaudiri poteft zo, pro iw. Sic & placentarum nominain 4e, vel 4; contra. &à, Graci habent: vt genus, a&oxóe« : vt Ípecies; uade, meae, onze ase fubauditur autem dor(O^, id eft panis. O zéec ciuitatis nomen eft, Xiue« fluuius. & hzc quidem contrahuntur feré. alia non item, vt ipie, & «soie , ni fallor. vt neque ea quorum anté penultima cum fit lenga, in penultima quoque pro». breui, o. magnum accipiunt, quale eft j74&c , quod annotauit Euftathius. A malculinis ines, feeminina terminatio fit in2eos2 contracte osa, vel Attice 9d] , vt uexiréd]a , olia, quoex- Pyrla. — emplo truttam noftram non folum mafculino genere pyrunta, fed etiam fceminino pyruffam aut pyruttam nominare licebit: & quidem ad Latinam inflexionem commodius. Videri fané poteft Ger- 60 manicum etiam nomen Zoerze, quafi Furzneab igne facum,hoc eft rutilantibus igneo colore maculis: quanquam & caro in nonnulliseodem colorefit. Quod fi quis Germanicum nomenà Latino varius deducere malit, non refragabor : hoc tamenaudiet, przftare Germanicis nominibus de fua linguao- rigininem petere, przfertim cum plerofquealios pifces proprijs fuz linguz vocabulis Germani ap- pellent. Truttz Italicum gomen eft Trotta, vel Truta: Trutala, circa Larium lacum, vtaudio, diminuti-. Vulgai^ — uum. Gallicum & Sabaudicum Troutte, vel potius Truitte. Rhati qui [talica lingua corrupta vtun- tur, Criues appellant. — Germani alijs in locis aliter atque aliter proferunt, Fore, Forbez, Foerine, Forel, Fercll: plerique primam perf pauci peru. confonantem fcribunt. Habent & compofita nomina, Zrachfo- De Trutus. LiblV. 1009 Bachforen, à viuo : Waldforen, à (ylua : Sebuvartzfaren , à colore nigro. Goldforen , ab aureo , vel rabente, carnis & punctorum nimirum. Lachbísforen, à media inter íalmonem & truttam fpecie, Vide in s. Seefo- 76/5à lacubus: in quib. alij profundius degunt, Grumaforen vocant noftri: alij propius fummam aquam, Scbuvebforen. Videri auté poteft (vt füuprà dixi) Foren di &tus quaft Fete; àc olore igneo; vel origine La- tima, quafi variusaut variolus: vt & lupi pifces varij, à punctorum varietate nominan turaut cogno- minantur. vel à voracitate: vnde & truttam aliqui, qua(íi troctam,; quod Gracis veracem fignificat,ap- pellatam putarunt. Aliqui orbellé fcribunt, & per iocum etiam Forbeun: pronunciant, quod gallinis, quas Heznen Germani vocant; in cibo praferatur hic pifcis ab ijs qui palato feruiunt. Inter ludicras pifcium nomenclaturas, truttam nominis argutaallufione, & quoniam in montium ac fyluarum flu- T? minibus degit; inuenio cognominarierm Forffer.. Ezn Ferclif] exa. Forfler. nam vt Gallis Foreft, fic Forfd Germanis fyluam fignificat : Forffer verófylue cuftodem aut pra fectum. Sigiimundus Gelcnius fario- nem interpretatur Germanice "Pfarb , neício quam probe, vel vbi víitato nomine. Caterum alius e& pifcis quem Germani quidam vocant Frrz vel Fuern,nempe capito flnuiatilis. Circa Acronium vero lacum, leucifcumfl. illum; quem Gali Gardonem, noftri 5cbvva/ appellant, paruulum adhuc vocant ein Fornpfcb, (alibi Farnling:) maiorem em Gm, tandem em Frrz. "'Truttam Anoli vocanta 7 rure; vel Trovot. T rutarumin Anglia (vt vir doctiffimus Guil. Turnerus rurarum vo ad me fcripfit) duo generareperiuntur. Alterum, quod Aufoni] (alar (namerum cj tpfe, vt Gulims qi» alij, mina c diffe- falaxis uousaetruttam fl. fimpiicuer accepi ) Northumbrienfibus meis vocatur 4 Barntrout ,( Germanico forte rentie pud 2o Fore c Gallo T'routtey vinis pt[cis nomtnibus in uum confufis, ex bs enim duabus lnguis Anglicafeve conflat bodie.) Anglos. Adhocgenus alia fpecies referri poteft crutailla quae vocatur an 4dlerfangbr, hic pifeis quam alter ( fa erior) ventre magis prominulo eft, & per omnia craffior ; & maxima ex parte, vt illeinlocis vadofis & nonita profundis : ita hicin profundioribus torrentium & fluuiorum locis , fub alnorum radicibus, quzadripas fluuiorum nafcuntur,interdiu delitefcit. Atqueideoab alno, quznoftra lingua vocatur alder vel aller, nomen fibi fortitus eft. Alterum trutz genus in Northumbria vocamus z Bw//trout , hoc eft rrutam tantinam, ab infigni magnitudine qua alias trutas fuperat. cubito enim aliquando longior reperitur. craffior eft [almone pro ratione fue magnitudinis, fed capite; fi re&à memini, breuiori.Ca- ro eft quam falmonis multó ficcior, & friabilior, & multorum palatis gratior. Accepi eandem in alijs Britannis regionibus vocari « Gray rat, & alijs à Skurf. Eft & in Angliaàtrutarumforma non multum 3o abludens, quem à colore cinereo vocamus 4 Grayrg. Eandem audio alicubi Omber nominari. idem, nifi fallor.pifcis eft quem vos vocatis ez 44efcb; Hasc l'urnerus. À trutzalonge differt pifcis, quem Ger- maniquidam Are vocant, noftri 7 vezfcb. Truttam Poloni indigetant Pftrak, BohemiPftruh. In MalacaIndiz regione Truttam Caiuba vo- cant, Scaliger. In Malaca Índiz regione magna T ruttarum copia eft, Scaliger. In lacubus montanis quos Athefis B facit, capiuntur ttuttz nigricantes, & aliz auricolores ( punctis nimirum, ) has Geldfoersmez vocant, illas Scbvartz.foerinen. Salaves ( T vutia) lubnigris maculis reperiuntur in Mifena, &inriuis ad Cro- tendorfum, (non procul ab Annebergoj & in luuiolo quem Nigram aquam appellant, ( nonproculà 4o Zuicca ) quiSuarceburgum (Mifenz oppidum ) przterfluens in Muldam infunditur, Ge. Agricola. Eft& RutlingaSueuiz oppidum : quod preterlabitur fluuius, qui Truttas nigricantes , fed maculis zubentes alit, in cibo autas. Similes his funt in riuo Martiz fyluz prope monafterium S. Blafij. Apud Mifenos Germanos Lechfiforen appellantur truttz quadam , nomine ex falmone.& trutta compofito: quarüm.caro rubetitavtíalmonum,palato quàm ceterarum gratior.pingunturautem maculis aureis, czterz vulgares nigris apudeos. FIz funt nimirum quas R endeletius fubnigras etfe dicit, maculisru- bentibus.ífed colorem illum (inquit ) ex fenio contrahi exiftimo. ez enim omnium maximz funt, & lacuftribus illis fimiles, quz wuttz falmonate vocantur. Ezdem nimirum funt quas Germanialicubi Goldforen appellant. In lacu Suerinenfi Lachsforz/ di&tos pifces punctis nigris notatos haberi audio: & apud Carinthios ipfos quoque falmones fimiliter appellari, Sunt fane multa truttz & falmoni com- «o Inunia: nempe forma tota, & corporis partes externz interneque: caro rubicunda, Íquamz exiles, maculeíeu puncta; magnitudo, forma mutatio circa roftrum przfertim ac fimul nominis, intruttis Salmonatis peculiariter: ) afcenfus ad fummas aquas; faltuum vis & agilitas,fuauitas incibo.quamob- rem rion eft mirum fi ex cruttisillis, quas Lach/sforen appellant, aliqui etatis progrefli falmones fieri putauerunt. De coloribus & ali;s Truttaruza differentijs, fu pràetiamin 4. quedam retulimus. Audio in Germaniaalicubi nuper Truttam flaui coloris captam plerifq; admirationi fui(fe. Faeminam aiunt inomni pi(cium genere maiorem efle; excepta tratta. Pi (cium feeminz, inquit Plin. maiores (ant quá mares. I rutta fquamas habet vt falmo, & carnes (imillimas; idq; eítate tantü, vel potiusà Inliomen- fe v[quead Nouembrem : hyeme veró albas. Maculis in dorfo (/ateriósz) croceis atque fanguineis ( aE croceis, &ruflis & nigris ) variatur, Albertus & Author de natur. rerum. Extrinfecus variacft, in- trinfecus rubet. Fertur autem quandiu minor ztate & corpóre fuerit, in dulcibustantum aquis viue. re,& truttam vocari:adultam veró ad confinia maris defcendere & (almonem effici: quod tamé verum effe nequaquam ab omnibusafleritur, Innominatus. Forma omniboestruttis communis eft: omnes ei. iam fex dentesinlingua habent, & cetto ordine difpofitos: (cilicer duos anté, totidem in medio ad la- tera pofitos, reliquos iuxtaradicem, Cardanus. Trutta (inquit Saluianus) corporis forma Lupo ét« fimiliseft: roftro tamen minus extento, magis retu(o,ac paulum incuruo: ore etiam paul minori, fed quamplurimis & acutiflimis dentibus,tum in maxillis multiplici ordine;tum inlingua difpofitis den. ticulato. Pifcis totus exalbo flaueícit: maculis modo purpureis, modo nigricantibus,dorfum ac late- i ta (peciosé pingentib. Trocta ( Tru) maculis rubris paffim variegata, (inquit Syl.in libello De ya. riorum corporum diflectionib.) ordines dentium habet (ex: primü labris connatum;alios quinq; à la. broin 1OlO De Aquatilibus. bro in pharyngenabfcedentes: in quotamen (unt dentes in contrarium hamati, & qui cibum ex ven- triculoregeri prohibeant. Branchias vtriique quatuor dentibus hamatis, & afperis , & duris. contu- maces habet: ventriculum magnum limacibus quibufdam fluuiatilibus & coloris herbacei plenufn, quosaquz fundum producit, Íquamaadmodum tenui & herbacea. Inteftina habet in multas ecphyfes. exoluta, deinde reium : cetera nota funt. Pulmones ( Fa/fzz boc efl: branchias [pa bunc picem babere di- xit, quas partes finn ul cj» pulmonem nullum babet animal) habet, & diaphragma, & inter hzc cor triangulum. fub diaphragmate ventriculum, & ceteras ventris inferioris pattes. Lienem habet nigricantem, talpe zmulu m, hepar rubrum: id dextrum, illum finiftrum , animalium czterorum modo, HacSyluius. Carne fimilis eftfalmoni, longus & non craffus pifcis, Arnoldus Villanouanus. C Truttam in fluuijs minoribus;frigidioribus,faxofis & inter montes delabentib. potius quàm con- tràfe habentibus naíci & degere conftat, Saluianus. Viuit intorrentibus & fluuijs qui magnoimpetu ruunt de montibus, Albertus. In fluuijs quibufdam feu riuis montanis truttz vel folz reperiuntur, nempeafperioribus magifque przcipitibus: in minus afperis pauló, pretertruttas etiam thymalliin- ueniuntur: inalijsinfupergobiones fluuiatiles capitati. Pyruntas in rapidiffimis frigidifque fluuijs agere Mnefitheus author eft. — Inaltis montium riuis, etiam tenuibus & exiguzaquz, truttz fatis. magnz & pulcherrimz reperiuntur. Afcendunt enim (vt didum eft) altiffimà , cum & contra aquam luctari magna vi, & faltu le promouere, ad tresaut quatuor fere cubitos interdum inafcenfu queant. femperenim loca fublimiora petunt. itaque1uxta diui Blafij ceenobiumin Martia fylua, riuoaduerfo tenduntad lacum vfque in monte fitum (nigrum cognominant,) é quo riuus defluit. Commune efto- mnibus truttisadueríus luminum curfusferri, Cardanus. atqui lacuftres truttz, que in ftagnantibus aquis degunt, non nituntur contra aquas. Qui trutas ad mare defcendere, & in falmones mutari pu- tant, falluntur. Vefcuntur mufcis quibufdam fluuiatilibus. vide inferius in x, ex ZEliano. Phrygaujis & vermibus & locuftis paluftribus , Cardanus. Limacibus quibufdam flauiatilib.Syluius. Percarum fl. fobolem appetunt, aliofque piícicules : apprimé veró fundulos barbatulos, & phoxinos Izues; quos Pfellen Sueui appellant. T ruttz & lucij dum pifces ab imaaqua ad fummam perfequuntur, nimio celeritatis impetu aliquando fupra aquam efferuntur, vt vel in Ícaphas interdum incidant. Truttasa- licubi vulgus etiam auro vefci putat. degunt enim fercinriuis montanis, in quibus & auri mice repe - riuntur, & punctis rubentibus aut aureis pinguntur. Vide qua annotauimus fuprà in Thymalloc. Pariunttruttz circa fanéti Galli diem, (id eftcirca medium Octobris) cum partus inftat ; Ícrobes mo- dicas facere dicuntur. Anguille optime ex troctis nafcuntur. deterioresautem ex quodam/piíceigno- bili. hoc mihinon credenti, cum eflem Pallantiz, quod eft oppidum Nouarienfts agri in ripis Ver- banilacus; pifcatores, apud quos teffera amicitie vfus hofpitabar, oftendére, Gandentius Merula , Memorabilium 3. 35. T'onitruis fluuiatiles trutte perterrentur valde & obftupefcunt. ^ Interdicunt apud nos pifcatoriz leges, ne quain fluentibusaquistrutts, que nondum iuftam ac de- fignatam longitudinem attigerit, capiatur. Apud Bauaros przícripta eft menfuraad digitos feré qua- tuordecim. Tonitrua tanto metu & ftupore truttasafficiunt, vt aliquandoloco manentes & erect propemodum àpifcatoribus aut alijs vulnerentur & capiantur. Pifces quidam in ftante. partu fcrobes in vado modicas excitant, vttruttz & falmones: iuxta quas commorantes, noctu adhibita face obítu- 40 peícunt, neque fugiunt: itaque fufcis feriuntu n Riui montani qui truttas alo ntà folitis alueis diuer- tuntur, vtaqua deftituti & in ficco relicti pifces capiantur. Ab Anglo quodáaccepi , truttasin Anglia vel manibusinterdum comprehendi, dum fub radicibus alnorum & falicum ftabulantur. pifcator e- nimaccedens palpat fricatque ventrem : eaque contrectatione delectari videntur hi pifces, donec ma- ntum promouens branchijs1nieceritac retinuerit. Truttafricarife permittit inaqua; & fic capitur, Arnoldus Villanouanus. Efcam ad truttas & thymallos abunde capiendos defcripfimus in Thymallo ?. Vermiculis quibufdam aquatilibus tefta dura inclufis (Kerderli noftri vocant) przfertim qui in fon- tibus frigidis reperiuntur, inefcantur crutte, Ex libello quodam Germanico manufcripto de pifcibus decipiendis; praefertim additis hamo figmentis, que muícas aut infecta quibus pifces quiq; delectan- tur, quàm proximé referant: ea autem pro diueríis anni temporibus variantur. Ad truttas :( Aprili jo menfe, puto) Mufcam finges; cui corpus € ferico rubeat, caput virefcat, additis alis gallinaceis ruffis. Maio menfe;corporis alueüé ferico ru bro & auro (filis aureis) effinges,caput nigtü:alas vero addes de pennisrubriscaponum. lunio, corpus formeturé ferico cecruleo &cauro, caput flauum efto ,alz ve- ró de pennis perdicum fübalaribus. lulio, corpus e ferico viridi & auro mentieris, caput facies caru- leum; alas autem é pennis flauis. Augufto, corpus fiaté pennis pauonum longioribus, ( Bpeculis foa vel octle, vt vocant pennta cauda pasontm, ) circumalligata penna aureola: caputflauum j ala de pennis me- dijsintet alas gallinz fyluaticeillius quam à corylis Germani denominant. Septembri, corpus finga- tür defericoflauo & rubro, caput fufcum, cum alis de dorfo lagopedis » quam perdicem albam nomi- nant. Similem truttas pifcandi rationem pracribit 4lianus de Animalibus 1.1. Huiufcemodi Mace- donicam pifcandi rationem auditione comprehenfam habeo: influuio nomine Aftrzo » qui inter Be- &5 tceam & T heffalonicen medius fluit, diftinti varijs coloribus pifces (nomine ab incolis interrogan- do)gignuntur, qui indigenis muícis in fluuio volitantibus paítum fibi comparant: Ez nec fimile de fpecie quicquam aliarum mufcarum habent, quz vbique funt: nec ad Apum fimilitudinem acce- dunt; nec Vefparum , necdenique Anthedonum ( Crabronum ) Ípeciem gerunt:harum tamenali- quam cuiufque propriam particulam referunt. namin audacia quiddam fimile czeterarum muícarum habent, tum magnitudine Anthedoni fimiles funt, tum Vefparum colorem redd unt, & fimiliter qui- dem atque Apes bombis ftrepunt. eas Hippuros appellant indigena. eg ad fummam aquam verfantes fui gratiaalimenti, Pifcium nationem non latent. Nam vt ex his quifpiam earum aliquam per fumma apparentem confpexit, filentiofummas aquas fübiens, ne predam quz agitationeloco moueat; pro- ximéadqillius vmbramaccedit: & quemadmodum vel de grege ouem Lu pus» vel anferem ex Pes quila ot E ad 9 2 n RR Y LEE "m De drutus LibIV. -— toit A quilarapit, (ic isore hianti atq; imminehti eam devorat. Quod quidem ipfüm etfi pifcatores haud quaquam ignorant, non ijs tamen mufcis ad ineicandos pifceis vtuntur, fimul enim ac hominis mánü qontinguntur, & natiüum colorem perdunt, & pennzeuanefcunt, canepti àdeícam pifcióm omni- no redduntur. Quz caufa eft, cur eatum odio incenfi, iplas à fe deteften tur. Veruntamen qui pifcandi fcientiam cognitionemque praclarétenent, captiofa quadam machinatione atque folertia eiufmodi pifceis circumueniunt: Purpurafcente enim lana hamum circumueftiunt & ad eandem lánam galli- nacei pennas duas 6 barba feu paleis cerei coloris fpeciem fimilitudinemque gerentes,accómmodánt, quaternüm cubitorum eftarundo, totidem eftlinea: has abftrufas in flumen deijciunt: pifces colore .ille&i;cupidé perguntcontravenire.ac nimirum lautum ci bum fe habituros ex pulchro alpectuarbi- 1 trantes, hamatis e(cis configuntur, ijfdemque acerbis captiuifruancur. ) Jd: dei oa " "Trutta ; pifcis longe nobiliffimus omnium quiin dulcibus aquis generantur, equali cenctarü gen- Nn tium iudicio cenfetur, Iouius; In citeriore Gallia. prima filutó (fAzc»:)Padano palma conceditur, fe- T presi cunda troctis & rhymalliseé l'icino, Gandentius Merula. Expetitur trutta potiflimum Aprili & Maió Jo isis. menfibus. (Iouius lacu(trem priuatim Maio commendat;) apudnos euam lanuarió, Parit circa diüi: Galli diem; hoc eft medium Octobris : quo tempore fcilicet non conueniunt menfis. Carnem habet fimilem falmonum carni, fed longe (uauiotem;zítate nimirum, menfe Iulio VÍq; ad. Noueth brem:hyez me veró caro eius albefcit; & minus grata eft, Author de nat. rerum & Albert, Plinius quidem falmo- nem fluviatilem Aquitanie marinis omnibus prafert. Sunt qui cruttam orti tempore bonam effe di- . cant. Trutte quz maculis purpuraícunt, meliores exiftimantur, Gillius. Mihi nom limpliciter vé- 29? rum hoc videtur : lacuftres enim noftre nigrisinfignes maculis, fuauitate przcellunt. Quemadmo- dum purpureis depicte notis, & in frigidioribus, faxofis & purioribus amnibus procreatz, abomsls buslaudarifolent, Saluianus. ^ Aliorum pifcium aliz partes praeferri folent, chymalli & trüttz vn- " diquaque placent. etin TID "IP Scan B s Detruttislacu(tribus, qua difficiles funt concoó&u, infrà dicemus. fluuiales quidem ( inquít Ioui - Ju£rias. us) quae aduerfo terrentiumimpezu fatigantut, at occurrentib. inzqualium vadorum petris illifz ca- ftigatoria fumina; & aridiufculas carnes oftendunt; medici blandiores &gris apponere commendaie- que non dubitant. quas etiam paralyticorum cibariis magnopere laudauit ille Plin, ( Valerianus, ) qui- elegantemlibrum de morbis atque remedijs contcripfit. fouius. Plinius Valerianus falubribus cibà- rijs truttam fluuiatilem adnumerat, Saluianus.Commune eftomnibus truttis aduerfus fluininum cur- 39 fum ferri:vnde caro non folum fuauior;fed & (ajubrior, Cardanus.fed trnttz nec in luminibüs Omine$ —— funt: & lacuftres, cum pinguiores£int, fuauiores videntur, non autem (alubriores. & fluuiatilium 427A. ipfarum vt fpecies diueríz funt, ita & fapores füccique differunt, ^ Concifà trutà in früíta ac (à. lita. in cacabo, ita vtfurfümuoríuminci(ura vertatur, ex aqua & aceto ita moderáte impofito, vt neq; fal diluatur, neque plus quam duobus digitis squaemineat,coqui debet. Vbi defpumoteris, deinceps lento quoad fieri poterit igne, efferueat, Co&tam & in pinace exteníam, vt nonnihil exiccetur, atóma- tibus dulcibusinfperges, accum leucophago bene gingiberato comedes. Paruam truttam exentera- tam & bene fquamatam, integram, hinc dextra, hinc finiftra, à capite ad caudam incides: iucifuris (à lem indes;ac per horas duas inter duas tabulas Opprimes. farinadeindeinuolntaminoleso perlente fri- ges.Coctam hoc modo ad quatuoraut quing; dies feruabis.Quouis modo edatur; grauis concoctionis eft,Platina. Idem lib. 7. cap.35. ex inteftinis true cibarium defcribit: & mox fequenti capite, Oua trute condita vt pifa credantur. E trutta fiunt pattilli (peciebus, Arnoldus Villanouanus. Trüttz eó ^ condimento, quod vulgó Acarpiorare dicunt, (quod hiftoria 27. in Carpione Benaci ) explicabimus, —. paratz, non folum iucundiffime fapiunt, fed in multos etiam dies (ernari pollunt; Saluianus. putoau- $475: tem ad lacuftrem truttam poríus quam fluuiatilem, huiufmodi condituram pertinere; In MalácaIn- diz regione tanta eft truttarum copia; vt falitas íeruentad commeatus, Caiuba vocant; Scaliger, Ego .- etiam fluuiatiles à Ticino truttas fal(as guflalle me memini. fáliuntur autem fere capite amputato. Ad marifcas feu ficus ani:Spongie portiuncula adipetruttee madens;certo experimento imponitür, Exlibromanufcripto Germanico. : | swa go s OMNE marinam Venetijs puto vocari pifcem quendam: de quo tamen rrondufa mili facis confítat. ' : EN 406 COROLLARIVM IL. DE SALMARINO, EX Ehippolyta Szlian de[eripttone; 1 "Videtur hic pifcis multas ob caufás Truttis effe coenatus : Salmarinüs forré abaliqua cum Salmonibus fimilitudine dictus, quoniam autem tluuiatilis à eft; communi fluuiatili trutta (u biungereé eius hiftoriai volui; fconem ex Saliiani opere peter mos omifirmtuss quod ad reliquam T ruttavttin [petteim fatia accedat. Piscis quem Tridentini, apud quos reperitüt, Salmatino & Salainándrino appellant: cum dulcis Á. aqua alumnus fit, ac paticis quibufdani duntaxat locis nafcatur, neque Greci; neque Latini Ícriptó- res vllam eius mentionem fecerunt. Quamobrem nos eüm vulgarem fecuti nómenclatüram , Salina- rinum vocabimus. ! T" y; SC Salmarinus capite eft rotundo; roftro breui & retu(o: ore mediocri & robüftis dentibus munito, P eculis medijs & orbiculatis. Branchias vtrinque qüiaternas habet: & pinpas etiam vtrinque geminas, duas ad branchias, & duas circamedium ventrem pr&tet quas duz alizin dorfo etigüntur. prior & niaiorin eo medio: pofterior veró & ininor, (4s4evendum an bac paruula e adrpofa [irs fictus irittayum gene yt,lprope caudam:é chius regionealia etiam vnà, parüà; imo ventri hzret. Cauda lata elt & lünatà; Squamis mediocribus & non facile decidui« tegitur.Pinng & caudarubrzfunt. Venter & latera ex . alborubefcunt. Dorfüm veró ex rubro flaue(cit, acluteis quibnfdam maculis ( Carpionis inftar ) to: .katu t, 10D De Aquatilibus. tatur, Totius pifcisfigura rotunda (zere:) eft, & oblongiufcula. Ventriculum habet amplum & carno- fum: hepar pallidum, à quo fllis vefica pendet: lienem fübatrum , & inteftina lata , ac plurima pin- guedine conuoluta. Cum maxim? excreuerit, duas libras nonexcedit: qui veró crebrius capiuntur, vixlibram fuperant. Fluuiatilis hic piícis eft, infrigidiffimisacfaxofis luminibus nafcens. non tamen in ijs omnibusaut quamplurimis reperitur, fed in paucis folum quibufdam.Nafcitur enim in flumine cuiufdamloci vul- gó Valdcnon dicti, circiter viginti millia patluumà Tridento diftantis, atque inalio fluuio, apud Pri- Ícinam, qui quadraginta millia patfuum à Tridento diftat , vbietiam crebriores procreantur. Verno tempore coit: paritautem zftate; circa faxofafluüiorum loca. Pifciculis vefcitur, in quorum penuria quibuídam fluuiarilibus purgamentis & fordibus nütritur. Gregatim non admodum dégit: & perrarà copiofa eorum fit captura, | | Sicuti Benaciaccole Carpionem, fic Tridentini Salmarinum, non fluuiatilium folum, fed marino- rumetiam omnium piícem nobiliffimum effe contendunt. Vnde non nifi lautiores diuitum menfas di- gnatur. Carnem vti (apidiffimam, ita teneram habetatque pinguem. non tamen vifcidam, (cuiufmo- diplerig; pinguium piícium habere folent; ) fed fatis friabilem. Quamobrem boni fücci, & concoctu facilis eft. Condiri varie poteft: & quouis modo condiatur, fuauillimus femper eft. COROLLARIVM IIL. DE TRVTTA fen Farione lacnfiri. A DeTruttalacuftri, deque Truttis ingenere füprietiam in Truttz finuiatilis hiftoria, fparfim quz- Anchorago. dam protulimus, Burgundi & Allobroges Truttas falmonatas vocant, quas ron lacuftres, à fimilitu- dine quadam ad vtrunq; pifcem.mihi hoc normiine vti non libet, cum in fluuijs etiam inueniantur trut- tz Czterisfluuiatilibus maiores, carne fimiliter vrinlacuftrib. rubente, quias Germani fimiliter com- pofitoab vtroque pifce nomine, L«c bfsfarez appellant. Genus hoctruttz cum fitlacuftre;non elfe fim- pliciterFarionem Aufonij, (contra quàm Ge. Agricola & alijs quibufdam eruditis videtur, ) qui flu- uiatilis etin Mofella, monui füprain Truttafl, (1 quistamen farionemlacuftrem nominare voluerit, beneerit. Iouius truttam nigricantib. maculis deícribens,& lupum maculofum Colusnellz eife con- ijciens, non rectetamen, de lacuftri fenfiffe videtur: quanquam & in fluuijsaliquando nigris infignes maculis truttz quedam reperiuntur. Vide fuperiusin Trutta fl. Per zftatem cum pulpz huius pifeis magis rubent; G»lafverimen, (id eft chryfopyrünes, ) tanquamauricolores à quibufdam Germanis yo- cantur. Apud nos & circa Acroniumlacum ex lacuftribus quz in profa ndieribus locis viuunt, priua- timàfundo feu vado Grand[oerimin appellantur: quas vero circa fummasaquas , Schvvebfotrines, Vide infra mox in c. In lacubus montanis quos Athefis facit truttarum duo genera capiuntur, Scbovarrz foe- rimen Gc Goldfoerinen vulgo dita, hocab auri, illud à nigro colore. Vt falmones circa partum cum altius influminibus a(cenderint, fpeciem & nomen mutant: fic etiam truttz lacuftres, cum relictis lacubus (vt Acronio, & Tigurino) flumina fübierintafícendendo, roftrum fimiliter vt falmones incuruant , & nomine mutato /azlinckez (1. duplex (cribo proi, longo) appellantur. Caffiodorus videtur anchoragi- B nis nomine hunc pifcem intellexitfe. Vide fupràin Corollario DeSalmone. Trutta fluuiatilis cubitalem magnitudinem feré non excedit. lacuftris veró maior reperitur.in La- rioenim lacu ad quinquaginta, quinimmo, louioauthore, ad centum etiam libras excrefcere confue- uit, Saluianus. In Rhodano circa Sedunum permagnz funt, quz pondere aliquando ad trigintalibras vulgares accedunt, Muufterus. has quidem verno tempore elacu Lemanoaícendere audio: & pedes quatuorinterdum longas effe; aut infuper femipedem. In lacu Tigurino noftro;ad viginti libras (libra octodecim vnciarum eft) frequenter perueniunt. venditurautem libra fere dimidia drachma. Memi- ni vnam przgrandem drachmis quatuordecim vendi mevidiffe, — Lacus eít iuxta Volturenam ( Val- lem Tellinamaliqui vulgó vocant) in quo truttas ftellatas effe audio, in Lario albas: inlacu Lugani rubere, fed minus fapidas efTe. Initio zílatis caro in eis rubere incipit; duratqueis color víquead Au guftum, vel Augufti initium: poft veró diui Iacobi diem , partu iam abíoluto, colorem rnbicundum amittit. Cum omnestruttz, falmonibus fpecie naturaque cognatz videntur: rum imprimis lacuftres, quz circa partum roftrum quoque (imiliterincuruant,ac nomen mutant, vt dictum eit, wu Olim cum diligentius hunc pifcem intuerer, his verbis defcribebam: Squamulis tegitur minimis, bene dentatus eft, & lingua etiam vtrinque dentibus munitur. caputcolore nigro ceeruleoque mixto: doríam partim glauco,partim fübnigro;partim coeruleo,partim fubuiridi. In lateribus punctanigra. Pinnain medio dorío multis nigris maculis variatur, reliquz albent. Habet & vltimam illam dorft mollem pinnulam, vt relique truttz : branchias quaternas.. Appendices non totocircuitu inteftni, (vt Albulacoeruleanofítra & alij quidam pifces;) fedab vna fin ransset magnas; ob'ongas, biparti- tas, vtrinque circiteroctodecim haber: & alia fex feparatim ex oppofito, ventriculum feu majus inte- C ftinumverfuüs. Plurade ventre huius pifcis leges in Capite de albula lacuftri, pag. 12. Lacuftrium truttarumaliz in fundo (iue vado aquz degunt; prefertim argilleío, vt recentior qui- dam fcribit, quz etiam magis pinguefícunt; & fapidiores funt pim aliz circa fummas aquas , vbi mufcas appetunt, minus pingues & vilioris precij. Exit truttaélacubus dulcium aquarum magnis ( in his enim tantum reperitur) certo tempore, circainitium Iulij, ni fallor, & in flumina afcendit: & cir- cadiui lacobi, qui eiufdem menfis eft dies vicefimus quintus, parit. E Lemano quidem in Rhodanum eas fübire aiunt vere, vt & circa Sedunum capi. at in noftro & Acronio lacubus neque tam procul, neque eodem tempore eas migrare puto. Truttalacus Acronij paritura , ad Rheni influentis oftium afcendit: vbi cum pepererit, rurfus deícendit. Circa diuilacobi diem, abfolutoiam partu fpeciemac nomen mutat. Confertur autem iunipero: nam ficut hac tertio demum anno fructum perficit, itaetiam cruttz fotus ad tertium víqueannum crefcens perficitur. Parit plerunque medio Augufto, alias citiustardiusue, prout ccclum magis minufüe calidum fuerit. 1 | rutta 219 49 so 6o De trütus Lib. IV, IO! Truttas maiores audiuimus in Larij ripis lafciuo excurfu extremos harenz margines aliquando iufti paffuslongitudine profülcaffe;Iouitis. | n MeL Quod ad lineas & hàmos;quibus trutte in lacu capiüntur,lex quedam inter pifcatorias noftras eft, quz lineas in altum demitti prohibet. Truttacertoterapore, vt in C.pte(criprum eft, élacubusia fluuios aícendens,(ex Acronio przíertim in Rhenum, capitur miris fagenis: qua in angulis riparum arte factis collocantur.nam cum per Rhenum rapidiffimum flumen afcendunt, querat diuerticulum aliquod quietius,vbi refpirent;quare piícatores ad ripam id arte faciunt. infigunt enim pálos aliquot exalno,& fpacialapidibus ep cae bus valli(aàt veluti promontorij)quietiore loco fagenam pá- dunt;tantam vt longitudine non excedat ipfum vallum lapidum.Sagensg adhzrent ligella fupernatan- 1o tia,que ftatim vt irretitus eftpi(cis,deprimuntur vel demergunturinfrà aquam parum : yndeconftàt pifcemueflazeepeüm. o on LU tr Peg" | | nV Trutte lacufttes;omnium delicatiffimi pifces iudicanturà noftris.caro eis folida,rubicunda; & bo- Seawires e ni faporiseft:& quaad carpionis Benaci naturam accedat. ea tamen aliquando pre pinguedine non- deiéttws. nihil faftidi mouet,vt & él otoquadébre modicé fumendaeft.opfophagt quidam (almoai ««- iam praferant.libraapud nos(qua octodecim vnciarume(t)dimidià dráchmi plerunque vzditar. Cui delicias querünt pinnas earum (ficut & in (almoiibus;)& véntriculum;(euinceftiaum fuperius prz- cipuéappetunt.Omnium qui dulcibus in aquis generantur hic pifcislóng?nobiliffimus equali con- é&tarum gentium iudicio cenfetur:Iouius, fimpliciter quidem de trutta, videtarautem de lacuftri pre- cipué fentire.Er quidem omni alio(inquitidem)vel matino etiam pifce fapidior; prefertim fi Maio 20 menfe,& in Brefciz torrentis oftio capiatur.miortua pauciffimis horis fummam illam faporiseratiam amittit:quoniam ob pinguem illam teneritudinem quàm ocyffim?e computtefcit.Soleo ego plerünque mirari quofdam;qui,vt Íapientiores videantur, Benacinum cárpionem , Pádanum filurum; & émari: plures pifces Larianis truttis velarnteponere, vel exzquaré folent, & itém Soranz trutczin eogenere principatum attribuant;quuim máximé fallantur. 4 "m — In Veneto lactsid eft inferiore Acronij parte capte; praferuntur iis quz ii fuperiori parte capiun- tur.Item quz circafundum feu vadum palcnntur; illis que | X A circa (ümmáàm aquam;vtpote pinguiores. Maio menfepra- P NIE cipué commendanturà louio: à no(tris Fébtuario: ab aliis fimpliciter eftate, dum pulp earum rubent. eum enim co- 30 lorerà amittunt;vt diximus,cüm flumina fubeuntes pariunt declinànte Iunio; fimulque fpeciem & faporeinátaque Au- tumno & Hyeme non laudantur. su P ; Tüttz pinguiotes, vt funt Latianz , multo fucco replete corpeta, genitalemque humorem copiose függerere dicá- tur.(vti Auicennade omnibus propé pifcibus; li recentes & calidi comedantur,vno edicto pronunciauit:) egristamen e- uidentiffimé nocent, vtpote quae tárd?laboriofeQue in fto- machis atterantur & fecernantur.at Huuiales truttas ( vr zz. ap[arum bistoria ditum cft ) wedici blandioresegris apponere 4o non dubitant,louius. - tie bs a id Coquuntur coficifz in tabellas in lebetibus lapideis tor- no fabricatis;fimplici inaqua;multo fale indito;aliaQue fub: Z indeacceifita condimerita penitus afpernantur.Muíco énim f quodi pruine fimili paaló poftfponte emiffo rubentes pul- pe protinus efflorefcunt;ita vequum refrixerint multó gra- tiores effe videantur.Morus tamen nobilis paráfitus;truttam cubitalem in prepinguis capi iure coquendam effe cenfebat, Iouius.Truttz elixandzx fruftamacerentur priüs per dimi- dium horz in frigida fontanaaqua:deinde in feruéns vinum jo equaliaqua dilutum iniectz coquantur. Spina dorfi , & cau- da affz;vel principum menfis inferuntur, Mangoldus. Sucetiteo fe- lnbritas. "dt aratus. NND : WES "7 ii "T E m 'Ha 5 dj Dx Sors, PITE RR "TT. PHEH ; Ü TECHTIETPE Her EU ree mm erc " [—— TTD li I "Em T7 Ti 7 E i can ff I, 7 2 EL L i r EST FS ! ? . / ur , [| CIPUE S "ep d PH IPEFEU E P3: E À Lo » í COROLLARIVMIV.DE VMBLIS, $A- E-E- BAVDICE DICTIS, TRVTITZ LA- poe ! cuftris fpeciebus. 3 | Sm EE &üuflem picisnempe Vn blawsiaoris icones duas 4t à diuerfis pictorib; El ERG nón eodem tempore nobis delineata, fewiptad, fonts ponimus. Rone | delezius 1maiorzs e$ maxima V anblarum i- €o magines dedit. TT ENT Li 7. VMsrA vulgb vocatut pifcisin Lemanolacu,à quibuf- EN — dam literatis vli appellationem fequentibus , vmbilicus. SS fed vmblaforté di&a eft;qua(i vmbra. habere enim eumali- quam fimilitudinem cum vmbra fluuiatili puto, ( Bellonius icribit Vmbrzfl.iconemidcirco fe nonappofuiffe ; quód ad Vmblam proximéaccedat; ) & vtrunque truttarum generi cognatum e(fe.à cruttis tamen proprié dictis differunt mol- litie & fubftantia carnis: & quodlapillosin cerebro habent: sof., B , Eperlans. C D E iof4 De Aquatlibus: quodque maculis feu pun&is carent:fortà & aliis notis;fi quis accurate obferuet. A colore quidem ru- bicundo;circa ventrem przfertim,nomen eis indiderunt noftri Otótde: in lacu circa Bielam Jottefe vo- cant; (fed alius e(t oRottcie vel Otottene dictusà noftris, quem nos Rutilum nóminauimus elemento R.) inSueuia veró & circa Augu(tam Otstefepi(cem alium fluuiatilem,non lacultré vocant, & ipfum Truc- Publatma- xisafünem,de quo proximzícribemus. Eftautem Vmblaalia maior eaqae duplex, aliaminor. Maior CEoote nominatur quz hic damus;circa Bielam OXott: à Sabaudis Routte: circa Lemanum veró Vmble. Kond:letius Vmblam vocauit; vel Salmonem Lemanilacus.Sed à Salmonum quàm Truttarum natu- ralongiusabeft.In Lücernenfilacu fpecies duz fant:minor ; quz Xtstefe diminutiuo nomine priuatim dicitar:& Sabaudicé cirea Bielam Ronfon,vel Bordella: quod nomenà colore fa&um eft:& maior.Eft autem Vmblamaior pifcis dentatus,tres aut quatuor dodrantes longus, ventre rabicundo,cztera Sal- smoniaut ILruttz fimilis. Ve(citur piíciculis.In Lucernenf lacu brach; feré longitudine excrefcit;ma- gisalbicat quam minor, debilis & infirmus piícis.namfi vel parum lzdatur;asa morfu ab aliis piícibus faucietur,mox veluti moribundus fupernatat, Eftetiam lacus in Tuginorum Fleluetiorum ditione , quem 2Iegerefecenominant, profundiffimus , inquo montes & recelfus quidam funt , vbi piíces latére poffunt.in eo quoque Vmblz maiores inueniuntur. Genus quidem iliud quod Vmblam equeftrem à Sabaudisad Lemannum R ondeletius vocariait,non agnolco: neque ialacubus noftris reperiri pu- to».Germanicé circunícribi poteft; cia anbereORopten art. V mblas nuper quidamà colore vulgóà nonnul- ls rubeculos appellariferip(it: quod ego nomen nonapprobo.Pifcis qui in lacu Bauarie 2fnmerfee;vo- catur Germanice du pisling/non alius quàm Vmbla minor mihi videtur.conferunt enim Salmoni par- uo:& à dorfo vfquead medialatera coloris lutei effe aiunt: adeó tenerum; vt ftatim extra aquam expi- ret: nec inalio vllo eius regionis lacu inueniri. Ad hocfegmentum pertinentia quedam in A.przdicta funt.In noftrolacu;(& fimiliter Acronio,in quo abundatcircaBodman & Argen)minortantüm vmbla(in Lucerneníi & minor & maior) capitur: dodrantalis plerunqueautbre uior.pedem raró excedit:aut (i ampliüs increfcat, (vidi enim aliquando palmos quiuquelongum Odtobri menfe in lacu noftro captum, corpore 'latiufculo. maximi fefqui- drachma fer? veneunt;fed rariffimi)nunquam tamen vmblz maioris magnitudinem attingit. Ven- tre curgidulo aliquando fpectatur » propter veficam nimiüm inflatam.eft autem vefica ei oblonga vt Albulis;aon diftincta per medium.ls quem olim defcripfi, huiufmodi erat: Dorfam totum cum di- midialaterum patte fubrofeum:inferiora]ateraalbicabant. venteralbiffimus erat. caudie color idem qui dorfi, pinnulam mollem & paruam vt Trutte , dorfo extremo gerit. Maxillis eft dentatis, fpi- nas etiam ceu dentesin linguahaber.Pinne omnes partim fubalbent; partim crocei coloris fünt.Bran- chiz quaterna» Lapillos in cerebro habet.Mares ventre, pinnis & cauda magis rubent, foeminz candi- cant.ezdem capite füperiüs & dorfo magis virent. Vmblz minori noftra cognatus videtur Eperlanus COME cie Ade. 5 C06 dac EAE OS e UR & luauitate carnis, lapiilisin ce- rebro.Eftetiam,Bellonio tefte , Eperlanus oris rictu amplo, dentibus vt vmbla circunuallato: ita vt Germanice nominari polfit;citi OXteerrótie Icon quoque eperlani fimiliter vmblz lacuftri pingitur. (hoc tantümintereft,quódin Eperlano pinnz binz ventris medij, pinna dorfi mediz à regione videntur refpondere in V mbla Bellonij pofteriores funt; KR ondelecj non item. fed illi Vmblam maiorem pin- - gunt; nosEperlanum comparamus minori, ) Vt Truttas & alios quofdam pifces,fic & Vmblas Lemani vulgus alicubi auro vefci putat . Vide fu- pràin Thymallo C. Pariunt Vmblz minores notre circa Sancti Galli diem. Vmblz maiores oua mul- ta;alba & grandia, vt Salmones gerunt:& minores fimiliter,multó quidem quàm proíua magnitudine maiotafolidaque.Meminietiam lanuarij quinto adhuc oua in eis reperiffe. d Muftelzlacuftres(Botatrilfias Itali vocant)cum aliorum pifcium fobolem, tum precipue Vmbla- rumperfequuntur. | | | | Vmbletum paruz,tum maiores;(ha etiam magis puto, ) captz vtprimüm reliquerint aquas, ficut & albulg;expirant. : i In lacuneftro vmblz retibus capi prohibentur à paíchate víque ad diui Galli diem :& extra illud tempus capiendis certa prefcripta elt menfura. Retia ad Hos pifces capiendos fune demittunturab v- nolateread quadraginta paffus.eaab vmblis noftri denominant Otstelegarn: quanquam & alij quidam pifcesiifdem capiantur, vt albulz minima,mugilis fluuiatilis genus quod Haíelam vocant »gobiones capitati, & muflelelacufties. — Lineisad rx. paffuslongis periaterualla fingulorum palluum finguli hai adduntur. infixis proefcagobionibus ( eu muftelis) minimis barbatulisaut gobiis capiratis. iis muftelzlacuftresimprimis, hyeme vero etiamumblz capiuntur. Commendaturà noftris Nouem- bri menfe.quo temporeelixos, molles & faauiísimos edere memini: & aliàs circainitium D'ecembris. quo tempore oua habent bona & folida. rardiüs ver, ( praefertim poft ianuarii, ni fallor, ) caro earum infula, pinguiufcula & flaccida apparet & oua dilutiorafiunt.Circa S.Galli diem cum pariant, men- fiseotemporeinepti fant, vfq; ad Nouembris medium, vt conijcio. In alimenti ratione ad afellorü ma- zinorum naturam hos pifces accedere iudicàrim: & pro faxatilibus aliquando poni potle, &c.lege in "Fhysmallo E, Elixandi vine feruidoiniiciuntur,ne nimis molles reddantur. COROL- IO 21e 30 jo 6o De Truttis; Lib. IV. €OROLLARIYM V. DE ALIA SPECIE TRVTT.& fluuiatilis, quam Germani H y c.i, vel 586) appellant. "Pipnalim in dorfo posteriorem, cb saimorem eJfo puto, c?» nullis intereeptama fibris, qualia. | ipn TYutarum genere es, ——— * Ee Ó o i Hyveu, dd vel oüaapud Bauatos nuncupatur pifcis , boni (aporis, Truttisnonnihilcognatus , . eum aliás vt pi&ura oftendit, (quam ad vium expreffam Achilles Pyrminius Gaflatüs , przttantifli- mus Auguíitz Vindelicorum medicus ad me mifit, )tum quód pinnülam illam adipofam fimiliter in finedorfi haber, & punctis variatur:ficut & icon noftra, & qua in libro Bauaricarum conftitutionu m $0 publicstohabetur;prae feferunt.In quo etiam menfura huius pifcis proponitur;duodecim aut xiíj.di- 'giti;quibus breuior vendi non debeat. Augufta ; vt audio; hic pifcis vocatur einQtet vcl Otéttle; À colore rübicundo,quz nominanol(tri Vmblis (vt Sabaudi nominant )lacuftribus tribuunt. Voracem elTzai- unt;in cibo Trutti: inferiorem In Carinthia Huchz rubra (tot Óucbm)quedam cogaominantur , id fluuiis, eas Salmoni comparant *carne etiam rubra & boni faporiseffeaiunt, & faliri vt inueteren- turfolere:quod quomodo fiat Balthafar Stendelius ad finem libri 4. Opfoperiz fuz Germanice do- cet. Colores huius pifcis in picturano(tra huiufmodi feré apparent : Aureolus color paífim afperíus eft; copiofiüs tamen circa branchias & oculos. Pinnzcirca branchias rubicundz fünt: ceterz omnes, ficut & cauda, fufcz & maculofz punctis partim nigricantibus, partim aureis. Doríum fufcum eft, vtrinque ad Indicum velcosruleüm coloré vergens vbi & punctis nigris creberrimis diftinguitut.Li- 3'o neanigra G rectaferé à branchiisad caudam fertur. Latera media maculis: quibuf fubccruleis per interualla diftinguuntur, Venter candicat. Circa roítrum & branchiarum opercula rofeus feré colot, &c.in capiteetiam viridisaliquaex parte. DIMA cue | | e ^, «A» vp Mifenos Truttas quafdam vocari Ceicfforen/ ( hoc eft, pifcinarias, ) eaque pifcinz fandum 2 -glareofum requirere; & riuulos fluidos qui fein piícinasinfundant,ex Ge.Fabricij teris cognoui. he anforían Huchis proxime di&tis,aut aliis iam priüs defcriptis Truttisezdem fint inquirendum. Hu- chas quidam icone noftrainfpedtain quibufdam Germahiz locis ali inpifcinis nobis referebar: & in Tragaflumine Carinthiz reperiri:etatis progrefluin Salmones comuerci, ( [pecie roftri nimirum; )li- cut & lacuftres Truttz:quanquam & aliz Truttz omnes Salmonum fpeciem prz feferunt. TvynERA. Vide Tethya, ..— MEE es TE 4? D'E D YR DUORcCHBUESEJL QUN POV.S, | X 7 Anr5 auium nomina pifcibus indiderurnit Graci, pro colorum, quibus ipfas referrent varic- tate. vtque hoc pacto fingulos rc&tiüs diftinguere potfent.Parum enim, aut fer nihil Turdus pi- | fcisà Turdoaue difta:de quofic Oppianus: eai Mr JFelides et 5Perca , Channi T urdià, virentes... 8 Quidiusi | m Vivid fauauateparua [ix etilis ove, Sed eftin vulgàri Türdo magna hallucinátio:à qua tibi'magnopere cauendum eft, Neque enim Glau- cus pifcis(quem Maflilienfes filsó Vmbrinam, Veneti Turdüm nominant)veras Turdus marinus di- ci debet, Vndátes enim in tergore ac tranfüerías lineas geri:& coruum duabus, quasia tergore &cir- cüm fub mento gerit; pinnis referc.Sed quiiuter Genuenfium Lagionos peculiariter Tardus dicitur: (Qo Certéis quidem meritó turdus eft;ex eo potillimüm vocatus,quód cim eius colorexrufoin melinum TT vetgat;ad viridemtamenipclinet, — aida : . | Squamas habet tenues & frequentes , geminantibus in medio punctis nigris,rubris , & aliis perto- tum corpus diftin&as;Pinnam in tergore continuam,mollem , & vt cardui folium laciniatam , neruis octo bene fultam: Caudam longiufculam & fubrotundam, Os afpectu paruum:quod tamen dum ape- rit,grandem oftendit capacitatem,Lingaa eialbaelt. Maxillas habet dentium loco àlperas atq; hor- rentes.Primoafpectu Phycidem,hoc eft Tíncam fluuiatilem rcfert.Pinna qua huic ab anoad caudam protenditur,tribus aculeis obfirmata eft. Quz autem fub ventre funt,forti vtrinque aculeorigent. Locuftas, Carides,Sparos, Crangines,Satzos adhuc paruos venatut, Stomachum habet figura oblongum;per ventrem extenfüm, pylorum permultis apophyfibns ob- o feflum:iateftinanodis diftincta, & ter vttubaquadam teuoluta.Hepatis lobos habet vtrinque zqua- literdifpofitos, | ASPEN Ww. Carne conftat molli & laxa, aliàs tamen fapida.Plinio Medico lib.g.cap.13. Cy clas(weehéscicblo.s£ uas, Graco noun diete appellari, mihi vifus eft; quem ait pleuriticis maxime cóuenire.Eftenim pifcis mol- licarne & natura humidus & digeltibilis,inquit,quem & Ptifanam marinam vocant. DE TVRDORVM GENERIBVS, RONDELETIY S. 1 : : N - Y . à d urdus f. Datus admodum , minds tamen quam tertius, Nvxc ad turdos veniamus,quorum multa funt genera, varia nomina, tantaque colorum varie- tas,vtin'iis creandis lufiffe videatur natura. Turdorum complura effe genera; vt inquit Columella, & cerum varios admodüm colores effe ex fingulorum defcriptione;perfpicuum fet. | SH a Pancrates * 2» 7 *, OB A. B, C B E (A] T ardérum gra die 272 ifa. 4s pe IT. Sun cJ A MES — ANS dd i uu U, ' SN Mec 1 A Panctates apud Áthenzum lib. 7. author eft, multis nominibus appellatum fuiffe turdum,& Ni- cander mAvamvisov vocat, ( cogmunmitiat boc verfu s H'exopovyd xL yAlu muAvayuMoy; )étenim xi Alw,rapovsoioN ap nuncuparunt: Athenzus ex Ariftotele ue» owócuemv ideft, D E infignem: fed potius zxiAc- &Iy jut y ffoi suem dixerim;id eft,varijs notis diftin&um, & ficapud Athenzum legiffe videtur Phauorinus, ( & Eu- xiyAw. — Ttathius.) «xa nomen frequentius fuit, vt auis , ita & pifcis.«iy as ab Atticis & non x/yaa dicitur,ita ** fuadente ratione,inquit Athenaeus lib.7.femininaeniminAaaeante Az;alterum A habent,vtexi»a,02vA- Xi sU 8 aco P o. que vero in As definunt non item, vtz/y As, r&y » p y^ Latini turdum nomi- nant. Noftrates,Prouinciales,lcali; Hifpani turdo, Galli Vielle. ( Zfrá , duodecimum turdi genus priuatim Vielle nominat : vndecimum verb peculiariter a quibu[dam Durda vocari feribit. ) Iam turdorum qui folo fere colore differre videntur, omnes fpecies ordine recenfeamus. 4.Twüa — Primigeneris eumfecimus;quià pluribus turdo dicitur: qui notas etiam infigniores habet;quibus pumu- ^ àquouisnullonegotio difcerni poterit, — B Eft autem non admodum diffimilis cynzdo,(cizedo) minor paulb & latior, ad aurata figuram acce- / dens,dentibus recuruis,pinnarum fitu , numeroq; czteris faxatilibus fimilis:labra habet craffa&ru- — gofa;caudanó in duas pinnas fedinvnálatam definit; quz maculis nigris & rufis infignis eft.Inreliquo 39. cotpore colore eft vario, vnde ««?4- dictus. (Prauairm anfrd undecimm vwl,o in "Proincia Zduriol., quafi eil oy vocari (cribit. ) Dorfum füfcü eft,venter ex alboliuefcit.Pinne ad branchias aurez funt;ad podicé &intergoflauz,nigris ceruleisQ; maculis afperíz.O« ulimagni funt,rotüdi,pars oculis fubie&ta variis coloribus eft illuftris.Partibus internisab aliis faxacilib. non multüm differt. F Carne eft tenerrima & friabili. Ob infignem teneritatem à multis neghigitur. Optimus affusin cra- ticula velin fattagine co&tus.Refrigeratus firmiore eft carne.Ex aceto vel mali arantij fucco edendus à priufquam coquatur [ale confpergendus, vt gratioris fit faporis. 7 urdus 1I. Panuo,colore ex viridi carulto. ? Lig n , Lee LIII rl END SS i (077 zx c 2) p 22 PEEL jo AB SrcvwDIgeneris turdorum is recté cenfebitur,qui à nobis diftin&ionis gratia Pauo nücupatur.Hic Paw. ptiorifimilis eftymaior tamé plerunque:colore ex viridi ceruleo,vel indico,colorem colli pauonis re- iie pinnis omhib.,& in cauda.Hinc pauonisnomé poíuimus veteresimitati,qui merulas & cur- dos auiü nomina piícib. dederunt,cüm liceat cuiuis rebus anonymis & nouis noua nomina ponere. F Carne eft molli,friabili,tenera. Vifcidi aliquid habere videturinter faxatiles. Turaus 11H. pracpne variety viridis magna ex parte » 6 ESSA IET ar à; TS n Du PX IA » yx 1122 2178 07 7 AREE ETITUILIs T d qud At SSNS N 5. S) PW AC ABI C s VON purs à ( opes NERA YU Doe A TznrI generis eftis,qui Minchia di e( ?, eff ferculum regium ) à nonnullis appellatur. T Superio- rm up ^ ^. & friabili. | » | - Turdus V. colore aureo,lmea alba ab oculis ad caudam, 3e Arx — ENSURE NN e m RXNSNS, SONS SA oS SSSSNUS AZ € Dy da) MM e) do 507. UMS A AN NS e ec PA, Uu on VANS ES S SA AONO ME ee A eges HDD MESTRE eR : PB payer une E (REL Kj 40 TO 3 JR — 25: 1) MAT ASINI MADE L1 07 RE DU YT WALT VT P A EM. rr 712 UM M — SN A « 560 se De'Turdis Lib. IV. pulchri nomine fit digniffimus. L Carne tenera,friabili,delicata aliis non cedit. Frequens eft Roma & Antip oli & in Lerinoinífula. ic SS owe 35 UN] i "A, E RUN SNNT NNNM poA. oss 2o Turdus ILI L'Pfittacus vulso quibn[dam, a fimili coloris varietate, IO17 Superioribus fimilis,colore vero difpar. Eftenim varius admodum, vix; ullus efbqui plures co- lorum differentias habeat. Viridis eft magna ex parte,fed punctis TASTE USE , indicis, & aliis confufis coloribus confperfus. Pinnzadbranchiasflavz fiverufeiunt, alie omnespartim czrulez funt, partim viridespartim rufz. Cauda rüfa punctis czruleis notata. Branchiárum opercula punátis & lineis rufisjfinuofis;certis fpatiis diffitis ditin&ta, Adeó variis & iucundis coloribus ornatus eft,ut QvanrT1generisturdus varius etiam eft; dorío nigrefcente,pinna eius virefcente. Ventre & la- - teribusflavefcentibus. A branchiis ad caudamlinez virides du&zíunt. Pinnarum quz in ventte in- fimaczerulea funt. Hinc nonnullis ex pifcatoribus noftris Perroquet;id eft pfittacum,vocant,quód ea fit coloris va- rietatequaavis illa Indica. Similem fuccum giguit cum ceteris faxatilibus, Facilé concoquitur ; quód tenera fit fubftantia QviNTvM genusturdigobionem flavum refert;hocab eo difcrepans,quód lineam albam ductam ab oculisad caudam habet. Deinde maculis nigris,quibus afperfus eftgobius;caret. Pinna quoqueu- nicain ventre,neque divifa,quam habet gobius. Turdus ifte colore aureo eít,nec differt ab aliis carnis teneritate. — SES SSSSSESSDANS SR d o d eL Y ARRAS SS SS Nan É -- SROSBUTNQU a Y $e a N WIN y SS wsiturdetehteta d $a ó h E» ZZ vVEASI "a H2 MSN M Mc Ca SAX WELL ER V9 HOD 2n 2, Quy UA aA WP Jn. wy ZA DAP EPESQNNCI NI SER $4514 00540257- $ ts 14 49 EDS XOU OIM PA 022A 9194 23394 4423 4E TERSESERS DRE m MOD AIN FEDERE E SS Y EPOD Pa7e A 2007 T'ardus VL. familia quinto, féd linea carulea aboculis ad caudam y vo[ftro à cateria drvevfs. SzxrTvM genus quinto omnino fimile;nifi quod huic lineaab oculis ad caudam ducta, nonalba eft,fed cxrulea: roftroque eft longiore & aquilino. Turdsa P 11, Cero dittus in Provinciaydor[o aureo viridibus maculis confber[o, eic. x eric «dtbenaé videtur. ed boc utdecimus colorum Varsetate duntaxat dffert. VAEN S SS SIS ; Y S Xy PONSSSEN SS SS N SCONSNN NSRNS NS NS Nonp DA ; S Y SESS 200470, P. 0) 4 C) 3 () $ p 2 $490 429 SS E 4) C) bs Q " WO RU x ER Ny NE : É ? x NN NN OWNER A Bulbs. B 1018 De Aquatilibus. .SsPTiMYM genucàProvincialibus cero diciturmaxim? Antipoli,& noftri fpeciem unam turdi cero vocant. B In faxis degit;prafertim litoralibus.magnitudine eft cubitali,coloribus variis infignis, dor(o àu- reo,viridibus maculis confperfo,ventre candicante lineis rufis & tortuofis , nullo oidine difpofitis notato.Tales ferà cernantur buxi radices, vel iafpides. Labra viridia fant,branchiarum opercula pur- "t pureum quiddam habent. Cauda & pinnà& magna ex parte cerulez funt. 1. Kieie. : Septimum hoc genus eífe puto,quod «s: ab Atheneo dicitur,unde cero fecerunt noftri. Sufpi- catus (am aliquando locum hunc mendofum effe , & pro «uiclegendum «^»: ea ratione adductus, quód neminem unquam ex his qui de pifcibus fcripleruntpifcem fic nominaffe meminiffem. Tum quia hoc loco cüm de fcaró dixiffet,commodé xy Alo,id eft turdum fubiunxiffe videretur.His inquam rationibusmotus , diu inea fententia permanfi, ut «ix^ lwlegendumexiftimarem.. Cümveróquz fequuntur;accuratiüs confiderarem, omnia, quz hzcdieuntur, parum turdis omnibus convenire F — animadverti, que cauía mihi fuit mutande fententiz.Locus fic habet apud Athenzumlib.8. H' d[:xaAs- pn x5jgic aima Noa ox (O- »SUxolAi(O- Una oy (O- 95 d] e UA Dc au) THG ToU UU er o0 cjue Ceris quz dicitur tenere eft carnis,alvofacilis,ftomacho grata;fuccus ipfius incraffat & abftergit. Preterea obfecvavi Athenz- um de multis pifcibus mentionem facere,de quibusalii omnino tacueruntiut 2€; xéo2xQ- de coracino albo,de melanderino.Item Plinium leichthyocolla;delucerna;de cornuta,de quib. nullialii merni- nerunt. ldemfeciffe /lianum conftat. Porró multaab iifdem effe omitfa , quz à nobis diligenti diffe- &ione & experientia, & à peritis pifcatoribus perceptajliteris mandamus: quod etiam fpero multos poft me facturos effe. Quare,utad rem redeam,«oi; legendum,non x45: eamque effe putamus; cuius a9 iconem prahximus. : T urdus V 11 I. feptimo (idefl Cerids) feré fsmilz. 31223999 EX XA) j 9 estt," TNT es wr TUS p. XR p DEEP Yd NAA M NIS: MJ Ld iz IURI mec «i OcrAVYM genusa feptimo nonadmodum differt : etenim eodem feté modo varium, fed lineas multas habet in ventre feíe interíecantes. Carne eftaliis (fimilis. T'urdus 1X. offero fere fimalis. a EIU d EN osiava e Vd) Spesa 4e RA CERE ARS TS B Nonv genus fuperiori fimile eft; nifi quód lineam candidam habetà branchiis ad caudam;alias i multas confu DIM ceris,queaurei funt coloris:alioqui colore eft vario,viridi & flavefcente. A A quibufdam gaian ( feuti undecimum gentis a quibufdam) dicitu r,ab aliis bille;à noftratib.meneftrier, hoc efttibicen: quia variis eft coloribus tibicinum ritu, qui verficolori habitu uti apud nos folent, [3 .. Carneeft cenera & friabili. | : Turdus X. Viridis. AE e ; ATP RED ur : vil LY a ARA ec "€ E 1 m 3 q^ UA) y AAA Tio a 257 NN 1 AMA i e IV A POE ( PN ) MN | : Nau ems B INN SUPR EIN er e à POUR M -— CIC 2X) , gu EO DU DL E x A ATA UAM B DzcriMA Turdorum f; pecies colore eft viridi. extrema operculi branchiarum & pinnarum ventris E ^^— purpurafcunt: oculi rufi: venterexalbo flavefcit: oreeft parvolabrisq; parvis, eiufdem fubftantia eft mee | | Tw det Io 2e 5o De Turds.LibIV. -. ioi9 T'urdus X I. colererubrice. Colorum varietate tantum à feptimo dr ert. iM SN SONUS MEDIAM DUX PAIS XN P. S44 " ER S49 DDR PR NATA 2509/4492 3999 98 19 29 29, 874 9319 91/1, dea VxupkcruMvMTutrdorümgenus eft,quodauriol(forte quafi aureclum) noftri vocant , quafi z/4A«v; id eft; varium,(T'wrduns primum [apra privatim odóno» nominat : ) alii gaian; (qstad nomen etiam nono generi quss dam attribiumt: ) alii durdo, | "w bm Eft autem inter ttirdos maximus;ad lupi cubitalis magnitudinem & craffitudinem accedit. Colore eftrubricz,quanoftri pro terra Armenia utuntur. multis nigris & lividis maculisrefperfuseft. ven- tre eft plumbei coloris,labtis magnis. Colorum duntaxat varietate àtütdo feptimi generis differt. QW urdua XJ inProvincia uulgo Vielle: capitecarnleos dovfo vire[cit, linea viridi à brancbis ad canda, coc. DR Patet; Sr p&hicinturdorumgenera referendus mihi videtur;qui vulgó Vielle (Supra T'urdum ip genere; à Gallis Viele vocari fcripfit) dicitur: neque énim minüs varius eft quàm ceteri iam de fcripti Capite eft czruleo,dorío virefcente. Linea viridis & tenuis àbranchiisad caudam ductaeft, in cuius extremo snaculaeftrotunda;pauló fuprà caudam. reliquo corpore eft rubefcente; pinnz variz , fed miaioriex parte purpurez. is: . : "TES . Hosomnes turdosappellavimus,tum quia Columellatürdorüm complura effe genera fcrip(t; tum quia nomina quibus àveteribus omnesifti diftincti (int,non reperio. Poftremó nuncalio nomine ES turdi non appellantur propter magnam inter [e acinitatem.Quibus adductus generistacdorum pecies duodecirn conftitui, 40 Tvasixzs. LegeStrombi; sos COROLLARIVM IL DE TVRDO SIMPLICIE | " ter,ingenete; | '—— ifcemafellum nonacorporis (imilitudine;fedà colore dicimus;ut umbrain atque curam, àiü- thor M. Vatro. Quanquam autem turdi aves praecipui funt faporis: & pí(ces quoque türdi; ut faxari- lesplerique commendantur,non támenáà faporis;fed colorisác pünctorüm firailitudine pifcis hic tio- minatus eft,ficut& merula; quod lovius an notavit. KiyAxs picis marinus; &avis, Hefychius & Váti- nus. Turdus pifcis ab Atticis ep: Euftathio veró teíte lingua Doricá xwyxsA« vocabatür: quar lín- uam Syracufani imitati etiam x5/A« dixerunt, Páncrates hunc pifcem alitet étiàm eazosv && aioxilo dici fcribit. fed notandum eft zaZ»vàliüm quoque pifcem ab hoc long? diverfüm effe ac dici. (4e fu prá in Saurasdi in Lacertos fao utrumaue elemento nair:ali.) Animadvercéndui itém Córacinüm quóqtüé aic- All» à Nui&enio,& fcarim a2acvà Nicáandro vocati ? & propterea xiyalv cógnomine potiüs quàm proprio nómine axoNdluu dici idq; noninepté,cum vatiüs pifcis fit: ünde & tüirdus Latin? dicitur ; propterea quódalvo varius,utturdusavis fit,Salvianus. Merulam in eodem genere miaterá, cichlen veró (id eftcurdum )foeminam effe, O p pianus tradit. Vide füpràin Corollario de Metula. Nos Oppià- noaílentiendá non credimus. ham praterquàm quód authores ominés , hós pifces nó folàm (exu , fed [pecie etiá feparant, reipfa quoq; itaelfe demonftraturiquüm tü merularü,tà turdori, alios feminea lios ovis refertos éffe vernotemporeconfpiciamus;Salviar us; Ciclas eft pifcis quidani caries molles Tusdi yenus shultiblez vat fecersz. (B &o babens & humidas,facilis conco&u: duem aliqui ptifánami matinam vocant, ut Alexandet in CApite Prifana wink . decibis pleuriticorum (cribit.Syl vaticus. Belloniüs nón ex Alexandro; fed Plinio medico lib. $- Cap. 7a. 13, eadem verba citat; & cyclas per ypfilon fcribic. féd utro bique legendus eftcichle, à Grécóxiyos. Sicenim habet Alexander Trallianus lib.6.capite de victü pleuriticorum : Si eget inficrius fit& cibü faftidiataffumat licebit de piíce;prafertiim turdo,viriumi tacione habita. eftauterà liic pifcis &tetier; & humidus;concoctu facilis : & fi forté ipam ptifanain marinàám noimiries;nóri erráveéris: adeo recre- menti expers eftalimentum,quodex eacapitur. . Wr : ; Itali, Hifpani;& pleriquealii l'ordo appellant,Salvianis: k Vénéti nuc pifcein iietulam falso nominant, Maífarius. l'urdum pifcem Ligures afellim,R mani (cármium & incrlaZumráppeliant; Ni- om husinfecundum hiftoriz Ariftotelis ; tardum cum afello inipéritiflime cofifünders. Türdum & Merulam Maffilienfes promifcué R oquaudos vocitant : Hifpani & Sardi adhüc utriü(que nomen La. ih den Sf 3 inass Vnuiar A] PRHAS Pavo. F Sapor t»[aln- britae. Apparatus. 1020 DeAquatilibus. tinum retinent; Cillius.Roquaudum autem deflexit Gallica Rochau;communi(ut R ondeletius fcri- bit)faxatilium nomine. Merulam picem pifcatores nonnulli Gallia tourd appellant,non diftinguen tes cüardumà merula;R ondeletius. Idem in Gallia Narbonenficoracinum quofdam durdo vocare tra- dit: Belloniusetiam chromtn fuumà Venetiis falsb Turdum(un Tordio) nominari fcribit. Gallicum nomen Vielle,à Greco cichla vel cichelanonabludit. Cobitin fluviatilem barbatulam(quáinter Go- bios defcripfimus)quidam non probéturdum faciunt. neque enim macularum varietas ad im ponen: dum hoc nomen fatis eft, & turdum conftat marinum effe piícem. Nos Germanicum ei nomen finge- mus;'Pwnterfifcb à punctis & maculis quibus diftinguitur. fic & Puntermolz, & alia quzdam animalia Germanicé denominantur,nominibus compofitis à punctorum varietate. Vel JG ametfifch. nam Kra- emetvoel,cardus eft. Vel « JWteerrro[lei : nam turdum minorem alterum Germani rroffel vel refe appel'át. (Troffuliab Erafmo Stella nominati , qui apud Boruffos partim in lacubus;partim in zftuante mari capiantur,qui fint ignoro.) Vel,Srepfavver id eft,Pavones marini. Rondeletiu s quidem fpeciem fecü- dam de fuis turdis privatim pavonem nuncupat.Romani genus omne pifcium coloratorum, nomine pfittaci;pavonis,turdi,vel merulz(minus tamen re &é)vocare con(íueverunt,Bellon.Nos pluradepa- vonisinter pifces nomine dedimus fuprà, elemento P. pag.689. Vel communi faxatiliüm nomine, Stesmimg: esn art der Steimbmgen : ut etiam Galli Rochau, ' Turdus & merula(pifces)in Ponto defunt,Plin. Pifcesex aliocoloreinalium mutabiles funt;uc turdi,merulc, Elian. Turdi,merulz & fquillz nigrefcunt vére: poft ver albedinem fuam recipiunt, bn o Ariftot. Sunt quzdam uepavisiim,ut turdus, Ariftoteles citante Àchenzo. K/j25avis eft; & piícismonu-. Acsi Q- arto óxtosvt(O» ue? ewieici (6 , Varinus. Allow hunc pifct vocari,aut potiüs cognominariilco- , loris varietate,iam fuprà dictum eft. Numenius turdisà colore epitheton fecit xaied]écid eft, purpu- rei.Eratofthenes zeexad|o xix Alw dixit : id eftniericantem;vel variam.Pancrates 4sed|ee , nimirum ut Homerus civoza zóvz. T urdo quaternz branchie duplici ordine funt, noviffima excepta, Ariftoteles. Turdi funt fubviridi colore & frequentibus guttis(utin volucribus videmus) variegatiatq; infignes, Iovius. Turdus pedis longitudinem nonattingit;branchiis quaternis,noviffima excepta, formatince proxima: colore fubobfcuro;fed guttis purpureis & albis in ventre diftin&us;ut turdusavis, à cuius olore pifcem hunc dictum M. Varroputavit;Maffarius. - kd Ariftoteles cum marinos piícesin pelagios & litorales dividat,interlitorales tnrdum, gobioné; & c. & omne faxatile genus connumerat. Et rurfus cum marina litoraaut ceenofa,aut arenola, aut fa- xofa fint: in faxofis folum litoribus,turdus nafcitur & degit. Vr.deiure faxatilis effe dicitur: utauthor eítidem Ariftotelesalibi,inquiens: Saxatiles;utturdi;merula & percae:& Columella dicens: Saxati- lesdicti funt;ut merulz,turdiq;. & Plinius: Saxatilium turdus & merula. & alibi: Turdusinter faxa- tiles,Salvianus. Dioclesetiamapud Athenaum turdos faxatiles facit. Oppianus noncircaqualibet faxa;fed mufcofa(algis & mufco repleta, Lippius interpres. vía ,non re&é murices convertit)eas ver- fari canit: & je dva cognominat,id eft,leves & celeres. Turdus non folüm alga pafcitur: fed carnivo- rus etiam eft. pifciculis enim,fepiolis;loligunculis,atque minoribus cruftatis vefcitur. Vagabundus non eftneq; longiusà faxofis domiciliis fuis recederefolct.Salvian. Coniugatim mares cum foeminis conduntur, (/ateur hyeme: quo modo etiam fotificare folent,nt cateri ifaxcatiles, Airifloteles.) ij ud Oppiani verba(ex Halieuticorum quarto)quomodo capiantur merulz & cichle, recitavi fuprà in Merula E. fed cichlas ipfe eoloco merulas foeminas appellat,non kis opriam,Saxofum mare optimé faxatiles pifces nutrit,ut funt merulz turdi; , Columella de pifcinisloquens lib.8. cap.1& Et 4 mox cap.17. Turdi complura genera merulasq; , &c. includemus. Merulis & turdis communia multa,quogdadalimenti rationem,;protulimus fuprà in Merula F. pag. $45. Galeni de hisaliisq; faxatilibus fententiam integram reperies in Perca marina F. Diocles turdos merulasque;faxatiles pilces & uada xorapksc)id eft; mollis carnis effe fcribit : Mnefitheus diftinguere videtur,ut in Merularecitavi. Alexandri Tralliani fuper alimento ex turdo fententiam, quzre füpe- riüsin Á. Turdus non folüm mollem (ive teneram,fed friabilem etiam carnem habet , uti experientia monftrat,atque Galenus edocet, dicens : Saxatilibus omnibus caro ineft quàm aliis pifcibus mollior atque friabilior. itaque boni fücci eft, & conco&u facilis : & valetudinariis , atque ipfis etiam egro- tantibus;ficut & reliqui faxatiles,concedendus. Saporis etiam fuavitate apud veteres commendaba-- tur turdus: quod innuit Columellajinter pifces przítantiores,( quorum precia;inquit,vigent,) pifci- nis includendos eum adnumerans, & Plinius confirmat;his verbis: Turdusinter faxatilesnobilis. Idé comprobare videtur apud Athenzum N icander turdum cognominans zcAvévunor, 1. multi nominis: ( Hoc epitbetan non ad famam ant gloriam pi[eta pertinet : fed |fomphicser picem mnliis nomirabus appellari offendit , ut £i Pancrates zdrcas snterpretatir, [eribens vro» oie óvouaun xa eer ly xiy Mw, cc.) Hac vero etate noftra nulli. biferé admodum füavis eft;aut multe exiftimationis, Salvianus. Et merula & turdo mollis caro eft, quaque probum creat fuccum : qui camen per halitum facilé digeriturneque copiose admodum nu- trit; Vuottonus ex Oribafio forfan aut Xenocrate. Scari;turdi & gobii tenerrimi quidem funt; & facil- limé fecedunt. alimentum autem plurimum roburd; corpori addunt, A&tiusin curatione colici affe- &usà frigidis & pituitofis humoribus. videtur autem legendum cumnegatione: nontamen multum alimentum nec robu rcorpori addunt. Gariopontus inter alios pifces hydropicis turdos quoque con- cedit. Inepilepíia ex pifcibus exhibeantur;qui fu peus vacant,ut pftta,turdus, ( koe Ep d Latinus non bene tranftulit; fturnus;) Trallianus. l'urdum marinum quovis modo coques.A ffi usjfina- pium requirit;Platina./Egrotantibus inaqua;velalboiure;elixusaut aífus apponi debet : famiveró etiam frixo uti folent,Salvian. rooted Circa pifcis huius vocabulum & Latinum Turdus, & Grecum Kixaw, Philologiam dedi mus in Turdoave. Turdus pifcis nominatur etiam à Quintiliano libro 8. & ab Ennio in caátmini- bus:quz citat Apuleius Apelogia r.ubi codices noftri depravati funt : nec expreffum habent no- men regionis in qua pifcis hic lautior inveniatur. Uy 4551 zaev- touc ae ul B (us; xbv 3) do- Vio, Heíychius & Varinus. Kixz« apud Pollucem 6. 9. nomen corruptum pro «ys. TET upra T ad ini- jo o je 69 b. 2 [3 " rj Li De Turdis, Lib IV. 1021 ad initium Cotollarijde Elope »pag.3ór. Bu pois eO» iQ AU 19) DeslBovO», Suotuc uod QBegitovss xh Varinus. fed primiim pro Beu6egilego MepGegs. deinde Beg9ovec nomen corruptum mutilum ve füfpicortautfi corruptum non fit; (Beg3ov quidem infirmum & imbecillé fignificat Hefychio, ) pifcem tamen à tutdo diueríum fignificare. nam apud Athenzum(vnde nimirum Varinus àut alius quifpiam defümpfit ) Epicharmi verba hzclegimus: BapCadóver , id t itf) Neoyolsd|go tov ree m. alia lectio, & ea melior,habet BsCesiiec, Vide (uprà in Bambadones;pagina 123. Berziticon,pifcis dictus turdus, Syl- uaticus. àquoetiam Verziticonpro eodem pifcejin v. elemento fcri bitur.id vocabulum cuius dialecti fit nefcio. Rómani quidem fpeciem Turdi Verdoneà viridi colore vocitant. : Nina Turdumicolorezae8co cognominant, Numeniustzsaxa)o, Eratofthenes;Pancrates,ohradea, Nican- fP/fens ae derslylw goxvswpordixit,quód pluribus nominibus appelletur fiue quis vni fpeciei nomina plurajft- ue diuerfis potius turdorum formis pluradiuerfaj; nemine tribuiinterpretetur. Oppianus fad: Lippius virentem vertit: melius leuem interpretaturus: fiueleuem quod admotum & agilitatem pi- Ícis,fiue quodad nutrimenti rationemaccipias.x; Y ns V ibier i6 meos vamerne KM wETQue kavmiGoTi a plos SuaBas 9 Vd|pslvsey Matron Parodusin deícriptione conuiuij Atticiivbi perennes videtur pofi- tu£n pro vdarrerei carminis caufa : vt turdos pifces dicat, quileuibus, varijs & celertimisin mari circa faxa natationibus veluti volare , & Thyadum (id eft Baccharum)inftar difcurrere videantur. 46g: interpretor iuueniles & viribus vigentes. — vae Pr ; / iL TeAyAaz naXxat ipybegie yid il Na na Noct Elias meme Dari Py ed eoe ai eret, A Nu Te umo «Sg Tid lg/yovor, Coquus apud Sotadem Comicum. m) COROLLARIVM ILDE TVRDIS DIVERSIS 'TvkpoRvA plura effe genera, (inquit Saluianus;)res ipfa declarat:licet folus antiquorum Columel De Ud 1a (quod fciamus)id notauerit;inquiens:Turdi complura genera includemus. Quotautem & qualia (ORE i int,vti nemo(veterzm )explicat;ita haud facile eft explicatu.quamobrem id nunc operam dabimus,vt ,,' quo facilius atque claríus effici poteft;,explicentur.Primum igitur przcauendum eít;jne omnes pictu- ratos pifces(quod ichthyopole vbique fere faciunt ) "Turdos vocemus , non folum Turdos ipfos (qui vere, vt mox dicetur;pi&ti funt)fed Percas etiam; Hiatulas;Fucas;Merulas;Pauones;atque reliquos de- pictos pifces, Turdos perperam appellantes.Huncautemetrorem facile euitabimus;íi veterumautho 3.9 rumteftimonio ( vtinfrà patebit ) Turdi pifcis aluum Turdiauis inftar, variam fiue maculofár effe a- nimadue:terimus. Quamobrem qui variam aluum non habent; l'urdi nonfunt. Verüm cum pifcium, quialuo funt varia , quid; verà Turdi dicuntur;plura ( vt diximus )fint genera: vt quot fint, & quo- modointernofci debeant nobis innotefcat: commonendum eft, prunaxiam eorum diítindtionem ex corporis figuraatque magnitudine defumi. Vnde duoeorum prima conítituuntur genera. Namaut minor eft & latus Turdus,cuius effigies o&togefima fextanoftra eft: aut maior & oblongüs, cuius ima- go eft octogefima octaua. ( Ha dua a Salntano propofita iurdorum icones , quibus cum ex d«ogdecum diis Rond ctii puvdas conuemantsconfderandum leklorivelinquo. ) Et quemadmodum maioris diftin&ionis gratia hunc ma- iorem,illum veró minorem turdum appellare poffumus:ita non folum vterq; propriis pingitur colori- bus:fed rurfus etiá maior ( vt in eius defcriptione demonftrabitur ) colorum varietate fubdiuiditurin 49 viridem,& rubrü:ita vt triafint turdorü genera, minorü vnü:maiord veró duo, viridefcilicer & rubrü. ——— Porró cum minorum turdorum genus à maiorum generenon folüm colorum varietate,fed etiam fi- poo h 1 2 qon E e i ici Sys , d. à defertptio , gurá & magnitudine(vt diximus differat, (eoríim vtriufq; defcriptionem tradédam duximus;à minori ,,,,,,, exordientes.Minor igitur T urdus roftro eít (atis acuto;ore mediocri; dentibus validis ; recuruis atque ferratis,labijs; craflis:oculis magnis;& aureo circulo pupillam ambiente in(ignitis.Pinnz vtrinq; bi» nz confpiciuntur,dux ad branchias,& aliz duz in ventre, vna fcilicet vtring;. In dorfo vna fingularis erigitur pinna, feré vfque ad caudam deducta. Imo etiam ventrialia vna fingularis & minorà podice fubne&titur. Caudaquoque in vnicam & latam pinnam degenerat. Ventriculus carnofus eft & am- plus. Inteítina etiam craífa & lata funt. Hepar pallet;eiqueaffuta eft fellis vefica.Squamis mediocribus tegitur: latiufculus piícis eftminori tince non ablimilis;atque totus picturatus. Caput enim,dor- *J? (um,cauda atque pinnz;eXcineraceo nigricant: latera veró cineracea, & venter fubalbidus liuentib. maculis nullo ordine inter fe permiftis. T urdi auis modo,confperguntur. Vndeiurediuus Ambrofius turdumaluo varium appellat: atque ab Ifidoro Hifpalenfi Turdus albonarius vocatur: ni forfan,vt ar» bitror,ad dini ÀAmbrofi; cenfuram;aluo varius,corrigendum fit. His teftimonijs pifcem noftrum, ve- terum Turdum efle,clare fatis conftat. Nec Ariftoteles dicens: Mutantur cotore pifces qui Merula & qui Turdi appellantur : vére enim nigrefcunt;poft veró albedinem fuam recipiunt , huic noftre re- pugnat opinioni, vtalicui videri poffet: propterea quód hic nofter pifcis toto annitempore nigricat. nam haudquaquam aliquoanni tempore cutdos pifces albos reperiri, credendus eft arbitrari Arifto- teles: quum hoc falfum effe expetientia pipa D confeníu deprehendatur. fed id folüm intelli- gitipfe, quód cum Turdi reliquo anno fubnigri , fiue exalbo nigricantesappareant,verno tempore nigriores confpiciuntur: quod vti veriffimum efl;itanon dedecetillam fubnigredinem huic nigredi- nicollatam;largo loquendi modo;albedinem appellariab eo. Magnus pifcis non e(t Turduzifte. raro enim palmi menfüram excedit. | T Alter veró Turdus;quem diftinctionis caufa maiorem vocamus,ficuti ore, dentibus, labijs; oculis, Maior Tue, branchijs,pinnis,caudaatque interaneis deícripto minori fimillimus eft: itaab eo corporis figura;co- 4: 4efrriprie, loreatq; magnitudine plurimü differt. Nó .n. tinceinftarlatz figure eft, vc illejfed oblóge:nec ei(dé de- **t94e7. pones coloribus. Nà cü hic maior coloris ratione duplex(vt diximus (it, vétri ci minore cóuenit co- or.horünáq; vnus(qué Romz & Tordo & Verdoneappellát;)totus viridis eft:alter verà fubrubet.Et veluti hi duo maiores reb.relig s fimillimi süt;nec nifi viriditate &rubedine internofcütur:ita vtriufi q; dorfüm | a Secundus. Q uartus. Seprimmus. | tus videtur pifcis;cuiusimagi- — gajfibene fcribo, vulgó voca- ES. ! g " : : AM mS LI (* " LE 5 ^ ; De Aqüatilibus, 1022 | 47€ £ quatit K1$3..- dorfum maculis paruis;rotu ndis atque czruleisconfperfum eft. Ventet verb &lateraliuentibus ma-- culis confuse permiftis( Furdiauis more)infignita confpiciuntür:qua vna nota minori Turdo fimi- les (unt;atque Turdi dicuptur.Differunt poftremóà minori & magnitudine.nam cum ille(vt dictum n palmi meníuram non excedat, hiad cubitalem aliquando excrefcunt magnitudinem. Hac omnia s:aluianus. ' . HEC CS j : | ^ "De Tavdis Rondeletj , fecundo , quarto, feptimo , decimo cj vndetimo, RoNrpzrzrzTIvsíecundam l'urdorum fuorum fpeciem, Panonem nominat.Bellonius pifcé quera. H ide . * S " : - 1 . in Gallico libro Pauonem vocáratjin Latino fuode Aquatilibus opere;fimpliciter turdum nominat: & Romz Papagallum ( ideftPfittacum ) vocarifcribit.Rondeletius verb Turdum quartum fuumin Prouincia vel circa Monfpelium,vulgó Perroquet(id eft Pfittacum) appellari meminit. Super Pauo- !9 gis quidem nomine vide quz fcripfimus pauló anté, Corollario i.de Turdis, ad finem fegmenti A. Sal-.- uianus picem Romz vulgó Papagallum dictum ob oculorum varietatem, à Díuo Ambrofio & lfidora Hifpalenfi Pauonem vel Pauum vocari putat;&c. ( Cuius corpus feré totum vitet, fed inzquali viri- ditate,mac alis paffim;rubentibus, & ceeculeis nonnullis quàm plurimis diftinctum:figura eur lacus RS nos abfimili.)Lege fupra in Scaro vario, ad finem paginz 855. Bellonij quidem turdus , idem cum aluiani Papagallo, vel planá^ . -— fimilisvidetur. —- De quarto Rondeletij Tur- ; T do,iam proximé quzdam dixi- - mus,quod ad Pfittaci nomen ei attributum, Huicautem cogna 25 nem, qualem Venetiis(vbiPor m il tur ) nactus fum, hicexhibeo. - Coloresin pictura ad me data, huiufmodi feré funt: Dorfüm & laterum dimidia pars fupe- rior,fufci funt coloris, maculis crebris fubnigris variantibus. Lineztres aut quatuor cceru- | lezà branchiisad caudamten- dunt.Ín oculis circuli duo au- reipupillá ambiuntjinter quos medias vnus fuíci coloris eft. Caudaetiá maiori ex parte cae- ruleus eft: qui color etiam ini- tiopinnarum ad branchias, & in capite circa infráque bran- chias apparet. Eodem dimidia pars dorft píneáterior pulchré pingitur: pofterior veró pars cüflaua fit; coerulei coloris ma- culis diftinguitur. Laterü pars dimidiainferior flaua eft, & ma culis fubrufüs variatur. Pinnz adbranchiasfuícze:binzin vé- tre & vna à podice, flauzíunt. . Reliqua apparent. Septimum Turdum futi Ró- deletius vt vulgóin Prouincia cero dicitur: ita cüdem elfe fu- fpicatur ceridem(xso/2a) Athe- nzi : quem folum huius pifcis hoc nomine meminiffe putat. Sedalios etiam authores ceri- dis mentionem facere: & diuer fistmodis hoc nomen fcribi,in- L dicauimus nos in Ceride; ele- mento C. pagina ror. Plinius etiam medicus victusrationem . prefcribensiis,quiintemperie - calidiore hepatis laborát; cof- fyphum & ceredan: pifcemeis offert;citante Bellonic.Legen- dum eft autem non ceredam; fed ceridem. nam Trallianusin . ^" j ww». | eiuídé intéperiei curatione:Qui veró (inquit)caloré habent lenioré,validafG; vires;iis lupus;orphus, ceris & ticium ex ea paratum exhiberi debet, &c. Itéin hepatica dyfenteria ex frigida intem perie: Ex | pifcibus //f, M ART - TIU LÁ 3 33 —— FTO» uu r pom!) Aims — eee UE D TD mE z L— e 49 a Tp-—— | * LÓ———— EDUC e i fie CUECUGCO CU CC 607 I £o (TT (tS E 2 y 4i 4 p^ E we EPOR) cx MER C rl "Y (T Tm — d RR Aon MI 6o ; y & ur " : De Turdis | Lib. IV. — 1023 gifcibus(inquic)vtifiter datar tardus, co(fyphus,ceris; chryfophrys, & omnium rnaximé mullus. I- demnimirü e(t pifcis Scirthis Wottono dictus; circa nuda faxa degens;interigaotosab eo numeratus. Decimus Rondeletij Turdus, viridis, Teragus Ouidij forfan fuerit: de quo illein Halieutico fcri- pli: Tum viridis Íquamis paruo faxatilis ore.videturautem pro fquamis legendum Teragus. Vide fu- pràin Terago;fuo loco. Eít quidem tertius etiam Rondeletij Turdus magna ex parte viridis , fed ore. maiufculo. düodecimi etiam dogfa itn virefcit,& linea viridis à branchiis ad caudam tendit. Bellonius quoqueiain citatum Ouidij verfum de Turdointerpretatur.Saluianus Turdi genus vnumà viridi co- lore; Rome valgó Verdone vocari docet; &c.vt fiprà fcriptum eft. Vidiego aridum, vel hunci- 10 pfüm,velper(imilem eipifcicu- lum, viridem, tenuem: ore par- uo, per margines dentato. infe- rior pars oris vltra fuperiorem parum prominebát, — Turdo vndecimo Rondelet j fpecie fimilem cognatumq; p - Ícem effe coniicio, cuius figu; á hic,qualem amicus quidam Ve- netiis depictam ad me dedit,ap- 29 pofui. Bellonius hunc pifcéfuis - coloribus expreffüm apud me cá vidiffet, Hepatuih fuum effe af- firmabat: (eftautem Hepatus e- ius;alius quam R ondeletij:) cu- iusiconem ipfe non pofuit , de- Ícriptioné verà reperies fuprà, iníuoloco. Veneuis vulgó ali- qui Luciü marinü vocant, vt au- dio:fed cum fphyrenz etiam id 3.o nomen tribuatur, & afclus quo que merlucius, quafi marinus lu cius nominetur; & reipfa natur àluciofl.longé diuer(am hic pi- Ícishabere videatur, non glacet eum hocnomine appellare. Bel- - lonius Àà vulgo Venetorum Sa- chetum,vt etiam Chanadellam; indifferenti nomine appellari fcribit. folo enim (inquit ) co- 49 lore;qui pauló magis ia Hepato fufcus efl;inter fe d.fferuut. Ego cum in Bellonij fcriptis (ante- quam/cum ipfo collocutus ef- fem ) legitfem, Venetijs Sacche- ti nomine tum hepatum , tum chanadellam, vocari , & hepa- tum magís fufcum effe: pi(cem, cuius iconem exhibui fuprà cü Chána & Chanadella (pag. 2 21.) so pro Saccheto Venetiis ad me miífum , quod fubfufcus appa- reret; hepatum Bellonij effe fu- fpicabar: quam ipfe fufpicione pofteà( vt dixi) mihi exculfic. Pi- fÍces quidem hi duo & fpecie & naturalógé diuerfi funt. Sed di- camus de illo;cuius hic imaginé proponimus.Pifcis eft vndiqua- que fermà rubicundus , magis 69 quidem, circa ventrem albicat. .. Doríum dimidia fui pofteriore partetribus maculis atris dein- ceps. notaturjita vt macula vlti- ma caudamattingat. Ocalorum | pupillam nigram circulus ruber ' A Jl ambit: ifque rurfus includitur CUN | ! co:ruleo, vti pictura noftra prz fefert.Reliqua ex Hepato Bellonij petes.An veró Turdorumgeneris veté fit hic pilcis,non habeo quodaffirmem:Rondeletij cantüm T'urdo vndecimo fimilem aut cogna- tum effe vt putaremfimilitudo aliqua effecit, Yt prominentialábra, colorrubricz pinnz confimiles; , TNofter Vndecipius, A I ^ ^ dos n PA | Pa i 727 "(ttlll n ZU B E lf. 7/72 frropg fett COGI ff, ffr f| fl VG V (/ ( WA n Ifrty, 7 7, V (cdit CO eee "66g 77 ((( Nf ru, 2 LR N A [À ng, Cteg (Ec u d UN LA C OU N Ts i VO PIT C / 1 1024. .. De Aquaulibus. Noftertamen latior videtur; R ondeletij oblongior:qui etiam(inquit)multis nigris & liuidis maculis afperfus eft:quas in noftro non video;nifi quód dorfum ternis ( vt dixi) atris maculis notatur. Itaque iudicium illis relinquo, qui pifces ipfos tractandiad mare & quantum voluerint contemplandi occa- fione & commoditate non deftituuntur. » DE ALIIS QVIBVSDAM TVRDORVM GENERI AFFINIBVS. Turdi nomenaliquosé volgo Gallico!talicóve adalios etiam quofdam pifces; (vt merulam coraci- num & chromin Bellonij)imperité referre; annotauimus fuprà;Corollario i De Turdis A.in mentio- ne vulgatium nominum. L. ne Dodd — Von Turdis cognata videti poteft Anthiz Rondeletij tertia fpecies;exhibitain A.elemento; pag.56. Ité 10 Scarus aiiA Q- id eft varius,eiufdem:quem dediinus fuprà, fuo loco; Fortaffis & Picus Bellonij,de quo pauca eius verbaretulimus fuprà, item Adonis Rondeletij. — — Sunt& pifces duo Venetiis mihidepicti quotumicones hit fubiungere Turdorum hiftoriz volui: quód vtrique horum pifcium fpeciem prz fe ferantaliquam, ( ex qua etiam faxatilem. vtrunque effe conijcio;) & colore fint vario:& aliaeorum vetera nominaignorem. Sm SXSES n 55 — Y E E AS Ü : D M A x EE 27A e - Il mI 39 Lu 15 ENT tu 2 EN ARES x N74 EN Ios ES MON M u— Lam - D / AN NS E Gu e MERLATD — LAN ERAN NS -zoz mul $e / AONSSEMS NER taf Lo [n p o : uc x iL LÍ NAE 7 LZ V. — EU ERESEESN s NN AES SR 471 REESE — 7 x ZA s N Wu. Wie fn — wr Re EeREs 2 IU AMamut) Ncc ReeeE EAE INA — - Stm E rr LI e me rad EE, AR V 1 SUE EX ql uu 0 I lxctjN NS eS SEOUERE — USE : —— M M SES eco E SG : NO MN LII Oc — 4 A SORT AI Wu 0 um o EAE ME I ERES — 7 27 EAENSSEN TONO G— loser m P» RADIO MU o ucmIL T ul 9 uL x— D— E AA ER uum — "2, ERISDROLO00 0 olÍLuc0c m E, E E dm e———— il ^ e ORI Wu Mm 7c I N A SE ELT SI 9 e E, ugs der 4 » Me uL De no Ln ue z p^ e mm m m - E A Wig Aa i VUL — ig S uv pm cE LEA 2 ELI n c € e UITAE. V m —2 WM —L—— e L] — —7; (omma e ic LI — ze TUR E Ic -— ede EUR mE z fen. L—— um A. m i — fe xuRc- CU oem m » Re UI E cum. rm — A Me q—7 E [Su Enc — Waco LL Sce N m ————XMIMM I —j - ——ÀJ 6o Ex his maiot(quem propiüs ad Turdosaccedereputo;quàm minor£)Raina de mer, ideft; carpa ma- rina vulgó dicitur,fi modó re&é hoc nomenà pictore adícriptum eft. mihi quidem non placet. In eo cauda,& pofteríor pinnz dorfi parsrubicunda & punctis varia eft.anterior veró & maior eiufdépin- nz pars,éfufcoalbicat.Dorfum ipfum ceeruleo viridiqQue colore mixtis tin&um apparet:Venter can- dicat: parsad caudz initium nigricat. Punctis toto corpore fubnigris aut fufcis variatur. In ocu- lis papillam nigricantem circulus aureus vel croceus ambit:quemalius fufcus, hunc denique fubfla- uus circundat. fiae ud Minor 4 6o oculis circulus apparetmedius inter alió$ duos albicantes. Corpus feré fuícum ; fed áliis colori TvRESYLE,genus Tvaxxssvulgodictipi to dam Latini fcriptores, ut d. Anibrofius;pafti nácas pifces; türtüres appellarunt; * v quos & Greci trygones eiufdemavisvocabulo; Eümquinofttaztateturturem. E35 protrutta pifce dixit,non láudo. pe qe Voies c Tv»urtabAthen£o nominátur intér Nili pifces 3TvQAs Hefychio &Vas BS rino Typhlinusdicitü r( TuOAi«Q- ) pifcis Nili,& genus ferpentis. A pud Ariftote- he lem v QA Oven iQes nominantur, Gaza cacilias ferpentes vertit; árectofingulari w- E QAlmcut «expli Putó & typhlenaiti pro ferpentedici: Nicander Typhlópem nominavit. $pondyle Plinii; (wonprobos ) 'yphle vel Typhline antiquis , Bellonio us Ariftotelis Rondeletio. Vide fuprain Corollario Acus. À-ad mediü ferà pag. 12. Egocumà folo Athenzo & Hefychio;ut dixi,pifcem hunc nómirari inveniam.non tanauam marinum,fed Nili incolam,;in fluviis, nonin mari quz- zendum dixerim.Etcum in fluviis reperiamus czciliz ferpenti ( fic enim Colu- mella lib. 6. nominat)non diffimilem , ni fallor , picem , degenere muftele five ] lampte dz vulgó di&a, minimum: quem noftri Nzzong; id eft Enneo appellant: Typhlen aut Typhlinumappellari eundem quid vetat ? quem fi in Nilo etiam degere fcirem;plané hoc nomine appellandum contenderem. Hoc fi admittant eruditi; Muftelas quoq; five Lampredas maiores, Typhlasaut Typhli- nos maiores appellabimus.Acus quidem Ariftotelis,ut Rondeletio videtur ico- 36 nies duas,qualesà Cornelio Sittardo olim Czcilie nomine accepi ; hie exhibeo. Maiori fimilem fceleton à do&iffimo medico Michaele Párifto inihi donátuin fervo. ea ptopà qua hic pingitur longitudine & forma:digiti fere crafficudine:fed roftro multó tenuiore,nec ita aperto ore; (fed itaferé utin minofe; vel ue Ronde- letius in hiftoria Acus aperiri pingit: minori tamen & anguftiori longe,inferiore parte leviter furfum recurua, )folido;p etfpicuo. Nulla ficut hic pingiturjinfra o- culos prominente patte.Poft oculos laming ceu branchiaturm opérciülá ápparét. Es Striz(in (celeto;putoetiam vivo pifce,quod ficca & offea fere fübftantiaconftet) FE e eminent feptem,parte cotporis fuperiore,qua wk 'odicem eftiinferiore,quà- ufdar eleganter ftriatis &un- 29 eft queac terne tantüm:fíquamis(aut potiüs cotticibus)qui diquaque annexis,ut nufquam dehifcant;integitur. Hancfi quis Typhlen mari- namnominare voluerit;efto: dummodó veteres nullam eius hoc nomine men- S tionemfeciffeconftet. AliquiinItalia homines literati hüncpifcem,ut Sittar- dus fcribebat,remoram effe conjiciebant: alii mufculüm five julum. Neutrum. probarim. Huic fimilem alteram fpeciem(Rondeletius quoque duas pingit)cor- . . pore & roftro minore;vulgo inItalia Arzinarello vel Coaliotto nominari ; idem Sittardus monuit. — j : TvrutiNriprA, Coracidia; Abramidia,Collia,& Bori E go crates,citante Oribafio,in capite de Salfamentisfluviatilium & paluftrium.Sunt — E& » " (cesin TvRgsro. Quere Thurfio, | CTYurVvREspifces nominan pifcium, $ ylvaticus; oribus flüvio Thracig;nominanto? à Bellonioiü Sirgularibusi phthalinum dianominat Xeno« autem omnia lizc nomina diminutiva. unde & pifculos parvos ee appatet,&lu- viatiles (eulacuftres,& fale códiri folitos.Vuottonus Grecé nominat; vdalwidw; x4AMes Duglitu,xepuxiu, — Hacomnia(inquit Xenoctátes)ftomaclio aliena funt, difficulter; cortumpuntur,& alvum fubducunt: ut & Vuottonus ; & Rafarius tranftulerunt. mihi quidem pleraq; alvum fubducentia alimenta, facilé corrum- pividentur.Addit Vuóttonus cum acrioribus oleribuseà comédi. que Xeno- cratis verba Rafarius,non ad pifciculos iam nominatos,fed ad Aurem aquatilem refert. hec enim(inquit)aruinam p actibus oleribus ea vefcuntur, a Tttt. eculiarem quandam inducit, & idcirco cum türab ÀÁméricó Vefpücio. Recentiores qui- MT PME 2! zs SE hs / T L- [ ij, 1) li 09) / N 71 el 7/ i SN M e 3 m SSNSNC 55778 7277/7 779177 RR s eS ufi i XL 39 [TU Tf 22 Done pepe quor mm ECT ES v/- s JIAITTRIEyP me ET * / VERE. ill BH 1 n ybosr T till (t | RAGUN dim (i Vlicrdi Na RH C FIRE "TIU vta NU Jn rm Umum 1026 — De Aquatlibus: "DE AQVATILIBVS QVORYVM NOMINA . V LITERA INCHOAT. VACCA marina àrecentioribus quibufdam di&a. Vide fupràin Bove,paeini t VEgNENATI piíces. Quzrefupràin Nieris. BISECEAT SPAE BA cA CHG- DE VERME MICRORHYNCHOTERO, RowrprELErIIVYs. : dioit az vi 3 E d THE LN HOTELS iB ET] J : RIGHE T xw tetta,itain mari vermium nulla ( »wlra) (ant genera. Sedin mari nonnulli vermes funt huiufmodi, ut nullaalia pictura,quàmlinea una continua exprimi poffint. Nam ade indifcre- tas partes internas & externas habent;ut pili tantüm craffiores five carnofi effe videantur , quos ani- malia effe neges;nifi motu cieri agitarique confpexeris; (Sw c?*1n fontibus , quos Setas vel Fittelos 4qnáticos aliqui vocant : de quibies [eripfimus [upraioter Infetla 4quaica;pag.463.) Nos de duobus generibus tantiim hic agimus;quos fepe inter marispurgamentareperimus. Dequibusetiamfinihil, quod Íciam, à Veteres mila veteribus fcriptum fit,tamen committendum non eft,ut filentio pretereantur, Etenim exiftimarede- - bemus permulta adhuc fupereffe in rerum cognitione;quz veteres latuerint, quod natura tam fecun- dafit;ut multis fzculis omnia humano in genio comprehendi nullo modo poflint, qua tnaxime de cau- faad diligentem reruminveftigationem incitari debent praeclara ingenia;plurimumq; ab eorum opi- nione diffentire,qui veterum inventisnihiladdi poffe credentes,ad ea tanquam ad flreneos fcopulos - confeneícentes,nihil unquam laude di gnum przftare poffunt,neque bonas literas ulla ex parte pro- movent. Abhorumopinionealieniffimus,cum experientiaipía me docuerit, inanatome corporis humani,in plantarum ftirpiumque cognitione,in marinis terrenisque eoimattibssatqusaliiégluie mis rebus effe quedam adhuc penitusincognita, quadam non fatis explicata, quicquid otii per do- paterüffe di- gna imve[fi- gatn. 16 cendi,medendique munus nancifci poffum,id omne ad ea perícrutanda & literatum luce illuftranda 3 ó confero. , Ridit ad B. Sed ad Vermes redeo, quorum prior quem hic exhibemus,cute molli centegitur; tota incifuris conftante: os vel roftrum obtufumefl; parumque prominet , unde pui gap y órsaov cognominavimus. Aliis roftrum deeft, (ed foramen tantum habent, capeffendicibigratia. | Totus vermis digicalieft ma- ' gnitudine,minimi digiti craffitudine. | | e: j^ r7 DE VERME MACRORHYNCHOTERO, E jy; Rondeletius. - 3XÀ €,p lNluto maris,& mariporum ftagnorum viverecomperimuseum vermem , quem hic depinxi- ; mus,qui fuperiore multó longior eft,)nam aliquando duorum cubitorum magnitudinem equat , pol- licisd; craflitudinem. Farciminis longi figuram refert. Roftro eft mulcó longiore quàm fuperior;fimi- li hippocampi roftro; unde uasoopvy x ó89o; nuncupavimus. Intuslongum duntaxat ventriculi,vel in- teftini du&um habet, aqua & luto pleni. unde perfpicuum efthis tantiim vefci. ats DE VERMIBVS IN TVBVLIS DELITESCENTIBY S, Rondeletius. — L2 WE - KU qaa TEX Eos NS imr ILS : - ol 3 IUUD e , C€.B. NascvNTV x'infaxismarinis,& fuperconcharum vetuftarum teftas , , tubuli vel Eden D" te&acei, 4o j jo eo li ictura fuperiori , : a iquot picture uperioriafperfimus De Vermib.aquat. Lib.I V. Ioz7 teftacei; rotundi, (rere/so (afperi,candidijintuslevilfimi, quorum alii redi funt;alti contorti & replica- ti, In his procreantur & vivunt vermes;qui foras fe exerunt hauriendz aquzgratia. Hi colore;fub- ftantia,fcolopendrz rubra fimiles funt,figura & magnitudine nonnihil differunt: longiffimi énim digiti magnitudinemnonexcedunt. Pars pofterior folii myrtei modo inacütüm definit.Priote par- te utrinque pedes habent,veluti icopolendrz,unde fittula prominetin exttémo obtufa tube moódo;& perforata, qualemin afilo marino depinximus: eá aquam trahit. , PUTTHEN Horum vermiculorum tefta pharmacopcei noftri utünturjin compofitione unguenti citrini pro dentali. Huic fimilem teftam etiam dentale vocant,quoin eodemi unguento utuntür. Huiufmodi pu D R'OIAEACREVSSC CU ' De Vermibus Aquatilibus nonnullis iam fuprà elemento 1. inter infecta aquaticá diximus. AFtà- tisnoftrz quidam Latini fcriptores Muftelas five Lampredas vulgó dictas Lumbricos fluviatiles no- minatunt, (Lampredz nomenà Lumbrico detortum forté fufpicati : ) mihi quidem non placet: & e- andem opinionem à Rondeletio reprehenfam invenies füprà in Multela fl. Aufonii a. pag.j9r. ubi Caftellani etiam epifcopi Matifcon. fententiam explicat ; qui vermemaquatilem , qualem in Gange Plinius defcribitlampetrameífe putavit. In Gangeelfe StatiusSebofüs haud modico miraculoaf- fert vermes binis branchiis, r. x. cabitorum;ceruleos,quinomen àfacie traxerunt: his tantas elfe vi - res utelephantosad potum venientes,mordicus comprehenfa manu eorum abftrahant, Plinius. Lon gitudoilla(inquit Malfarius fexaginta cubitorum longitudine conftare preter veritatem, & di&tu in - 20 credibile effet, cum nequelongas,neque breves branchias abaliquo dictas reperias. Verüm & fim. jus & binas quaternasve branchias pifcibus Ariftoteles contribuit, quoditem Plinius cómerninit oclibro.. Sohnusvero in Polyhiftore;non branchiis fed brachiis , nec fexaginta cabitorum fcri- G Dei. Ale, Vérmis tab Jets iz Gage: De eode?o $5- bini logus pe bitlongitudinem illam cubitorum ad brachianon ad vermes referens, hoc inodo. Aqua etiain gignüt pese. miracula non minora. Anguillas ad tricenos pedeslongas educat Ganges,quem Statius Sebofüs in- ter przcipux miraculaait vermibus abundare czruleis nomine & colore. hi bina habent brachialonz gitudinis cubitorum non minus fenüm, adeo robuftisviribus, utelephantosad potum ventitantes; mordicns comprehenfos ipforum manu rapiantin profundum, — NefcioaniStatio Sebofo an potius à Plinio hec Solinus excerpferit: fed fià Plinioillud fané non omiferim,quo minus dixerim eü ipfurà verba Plinii perperaminterpretatum fuiffe;ac vermes noriine meliüs &veritis,quàm ceruleos nomi- ne prodid:ffe : cum Plinius à facie;hoc eft;/forma cotporis,non colote vermes huiufmodi nomen attra- xiflz fcribat.licet fint colore cerulei: nam vermibus corpore fimiles fint: quos cum talé figuram ha beant,verifimilius eft brachiis carere,quam eadem polfidere. nam (i brachia obtinerent, non vermes fed mon(traaopellaffet,ut neque credendum fit huiufmodi animaliabrachiis pr&dita elfe. exeo quod inter przcipua miracula hzc prodiderit,cum & anguillas ad tricenos pedes longas inter non minorá miraculain Gangereperiri Solinus ipfe tradideri que brach la,neque crura tribuerit. Non igiturob hanc caufam, fed ob longitudinein eorum acfortitudinem admirandam, quod elephantes in profundum perproboícidem abftzahant, hzc inter miracula commemi netit, ut Plinii lectionem má: gis quam $oliai probandam exiftimaverim. Qui error (fi error eft)hinc proficifci potüicut reor,quod Solinus longitudinemillamad branchias;non ad vermes reférens;in Plinio branchiis fexaginta cubi« torumlong:tudinis non modó mendosé legi,yerüm & ridiculutà elfe putaverit. quippe cum brachia 49 quoq; hzc cubitorum fexaginta longitu dinis effeincredibileadmodum exiftiraret; longitudinis cu - bitorüm non minus fenüm ftatuit defcribendum,Hucufque Malffarius. Vide etiam tuprà, elemento C, initio pag.256. de his Czruleis vermibus, dti c Som Cale o o t m^ JUS : Idem forté eftIndicus ille vermis, de quo lianus ex Ctefiz librisfic fcribit : Indus fluviusbe- ftiarumferarum expers eft,folum in eo nafci vermem aiunt,fpeciemque eorum qui exl igno(4s jig. bx )gig nuntur;& aluntur;gerere: ad feptern cubitorum longitudinem & eo amplius procedere, eius craffitudinem decem annos natus puer,manibus vix complectiqueat. lisin füperioriotis fede ünus dens inéft;in inferiori alter,ambo quadranguli cubiti fer? longitudinem habent : tar validi,ut qiiod- €unqueaniimaljfive cicur;five ferum,iis comprehenderint,facilim? conterant, (zu»rolCso, Elianüs; x&meSisas Cteítas.) Inrerdiu ima in (ede fluminis verfatur,ceeno gaudens, & latitás. noctu veró ad ter- go fam procedit; & in quodcunque inciderit vel Equum, vel Bovem, vel Afintim , conficit, atque in fuas fedes trahit;& influmen abítrufus,membra omnia,excepto ventte,exedit. de die etiatn,fi fame preini- "tur & five camelus five bosin ripa bibit, violentiffimo impetu fumma labra mordicus comprehendit; & robuftotratuinaquam abreptum edit. Etus pellis duorum digitorum cráffitudine efl;eiu(inodi au- " £ém máchinatione capitur :Hamum robuftum ad ferream catenam alligánt. adiuncto etiam fune ex al. bolatoquelino.Lanisautem & hamum & funem involvuntneà verme przinordiatur. Tumagnüm authadum ad illecebram in hamum implicant: deinde in fluvium demittunt. Triginta viri finguli . £umiaculoloroinferto: & enfeaccin&ti, & 6 corno (udibus inftructi bene robuftis , fi pércutere (it ' peceffe;adfünt: deinde hamo captum trahunt, & abftractum,interficiunt: Triginta dies appenfürn ad Solemfinunt: atque ex eoinfictiliavafa craffum oleum ftillat. finguli vermes quinque olei fextarios (cezyla decem eftticas )reddunt,quod quidem ipfum regi Indorum apportant, valis obfignatis, heque ? enim alii cuiquam vel guttamiillius polliderelicet. Corpusreliquum inutile. Huius ea eftvisolei ut fineulloigne eius infufahemina quemcunque lignórumaceryum comburàát. Acfi vel ipfo Perfarum xegem aiuntcapere hoftium urbeis: nequearietes;teftudines; aliaque bellicà tormentaad eas capien- das opus effe. nam cum fictilia vafaunius heminz capacia,eoimpleta & obftructain portas iacülátuür; vafa quidem ad portas allifarumpuntur: at oleum delapfum ignem circutafundit,ut reftinguüi nó pof- fit; & lammainfaturabilis comburit homines pugnantes pariter cum armis.R efti nguitür auteia mul- táinutili congerie qualis per terram & vicos congeritur,( TONO opua xovra. ypvlirms Elia. GJ cGbvoros ed joi mTHNÀ ON 409 Tx, : 1d eft, Non extinguitur nifiluto Ed & ctálfo; Ctefias.) in eum EE ttt. £2 éé Periit indi efc, ES 1028. | DeAquaulibus. TPünüver- ETE Gange, Hzc lian; deapimal. j. 3. authorem citans Ctefiam. & eadem leguntur iri Eclogis Indicórum Ctefia € Ctefía o, ] PUpet Genuz publicatis,fed multó breviüs. Videriautem poteft;ut dixi;idem hic Indi fluminis ver- Aelian e Phàoffrati vermem Ing dfi. eundepna aeri. Philofiraiw. b a da mis,cum illo quem Plinius in Gangefluvio defcribit. Primüm enim uterque Indicuseft: & convenit D. UY 7 : D D E íi . E ; * formajà qua uterque vermis(zxa5. appellatur. deinde Gangeticus elephantos ad potum yenien- E 4 *. *. - E * . o L H B tesappreheníos promufícideinfluviumab(trahit: Indicus, camelum vel bovem in ripa bibentem, fummalabra mordicusapprehendens;in aquam abripit. Sed magnitudo Indici,cubiti circiter feptem funt : Gangetici,fexaginta: huic brachie bine;velbrachia bina: illi dentes bini tribuürur, objiciatali- quis.refpon deo,locum Plinii mihi corruptum videri,primum circa numerum, nimia enim ad vermé Tac magnitudo eft: & Solinus(qui fua ex Plinio tranfcribit)non fexaginta;fed fex((enüm)cubitorum €(Ie memorat: quod convenit etiam Indico feptem cubitos plus minis longo:qui fi fexaginta cubito- 1 6^ rum effet;olei veró fextarios tantüm quinos redderet,nimis hoc parumad tantam molem effet. deinde neque brachia,neque branchiz conveniunt vermi : & ea quoqueratione quod no&uin terram exeat. Solus enim aquatilium cordylus,authore Ariftotele;cum branchias habeat, cibi tamen gratia in ter- tram exit,& quadrupesidem eft utad ambulandum idoneus.Et fi branchias ei dem usspifcis, non ver-- miserit. & binz (olim tanto animali refrigerando(qui ufus branchiarum eft)non fufficient; cum ple- risque pifcibus etiam minimis,plures infint: qui tamen frigidioris (unt temperamenti, quam proba- bilefit vermem hunc effe,cuius adipiignea non fimpliciter ignis,fed fulminea quedam vis eft,incen- dioeius fimiliterferé inextinguibili, Brachia veró proprié dida nullum animal habet; quod non offa: quz omnia vermibus negantur. poffunt tamen per metaphoram aut catachrefin brachia appellari bi - b&illz veluti forcipesab ore vermium(prafertim cofforum,quibus Indicus vermis non comparatur; ib & cantharorum)utrinque enaícentes: ram & mutuo occurfu inflexa brachia referunt, & iis tanquam brachiis autforcipibus qualibet apprehendunt: & accedente magnitudine; ficutin Indicis cubirali feié. (quz proportioad longitudinem totius vermis moderata eft, )brachianon inepté vocari poffunt; propterfiguram,magnitudinem;ufum.Ea em dentes fi quisappellet, quoniam ab ore promigent, & figuraferé denticulata eft, & iis,ficut reliqua animalia dentibus , aliquid corripiunt, reprehendi non poterit. Sed binahacbrachiaíeu dentes bini,in vermibus cantharisque noftrisà lateribus oris pro- cedunt,indein circuluminflexa,mucronibus concurrunt: inIndicisautem vermibus non idem fi- tus eft,cum dens alter fuperior;alter inferior fit:ut (olo duntaxat fitu differre videantur. Has equidé partes ego forcipesautchelas potiüs vocárim;ficuti in brachiis cancrorum,à (fimili motu Acopprelitt lione: quàm dentes,vel cornua. nam ceraftes vermisab his pa;tibus feu cordibusappellatus mihi vi- deturà vulgo Grecorum olim.de quo Theophraftus de Caufis plantarum j.14. Ceraftam vermem(in. 59 quit)& inoleacreari, & in ficoparerealffeverant. Habet ficus & (uos vermiculos;& illos quoque enu- trit, quosalienosreceperit. omnes tamen inceraftenfigurantur , & fonum edunt parvuli firidoris. Videturautem Ctefias magnum illum Indicum vermem comparans vermi in fico naícenti, de hoc ce- riftefentire. Meminit eiu(d«m vermis Philoftratus etiam de Vita Appollonii lib. 3. In Hyphafide (inquit)Indiz lumine belíua gignitur albo vermi (imilis(exoAsu Adtxo 2uomv 95455»v:) ex quacapta o- leumifit ad ufum ignis accommodatum,quod nifi vitro contineri peffit. capiturautem regi tantum- modo eiufcemodi bellua;qua ille diruendorum moenium canfautitur. nam ubi muros M eie cuedo tetigerit,iguis accenditur inextinguibilis, omnium maxim? quz pro excitandis incendiisab E ominibus: inventa funt: Sicille Alemanno R hinuccino interprete. fed ultima verba Grzcé fic fonit: TÜo CAVLAL E TUU xXpéi T]2v a Gtsyo iu" brise aw parroic orete ra ve Dien iugum. hoc eft: ignis excitatur, validior 4e qhàm qui ullis ha&enus ad reftinguendaincendiainventis inttrumentis extingui poffit: / ut zved/eg ftnt vafa vel inttrumentaad inferendum incendium comparata, 75:542 4 vero ad extinguendum : hzc extindtoriaillaincendiariadixeris. x6:e/5 &9AVI&2rx machinamenta ad reftinguendum ignem,qui- daminterpretatur. Hocanimadvertendum,non idcirco diverfum genere ftatuendum hunc vermem elfe,quód à Philoftrato vermi albo comparetur: à Plinio color cceruleus eitribuatur: fed poriüs in folo colore difcrimen poneudum,;ficuti &alia pleraque animalia coloribus diverfis reperiuntur : vel generis eiuídem proximi fpecies diverías,utpotein fluviis etiam diveríis genitas,exiftimandum. Vermibus aquatilibus illos etiam qui pifcibus innafcuntur adnumeremus.Gignuntur vermiculi (zxoius )quidania vulva mulli pifcis,poltquam tertio peperit;qui fobolem(yzvev ov yap rov )naícé- tem confumunt: itaque fterilefcit, Achenzus, Semini carperg(carpes fes cyzrinmio parvuli) nonnunquam inanno primo nativitatis niger vermiculus quidam po(taurem( «mv ^n pro brancbis dicit) fuam va- 59 bificusinnafcitur, & hoc (zpiuspo(t Auguftum, eaquetabe moritur. remedium eius eft aqua dulcis &: luvialis, Authorde nat. rerum. videturautemiu ftagnantibusaquis hoc, malum eis accidere fen- tire. Meminiaudire affirmantem,de muliercula quadam,quód cum de cyprino ingefliffet partem. citca branchias & fimulalbum quippiam pifi magnitudine, ( vermem , autovum animalis venenati fuiffe fufpicor,)moxanimi deliquio correptam;corpore toto intumuifle, diuQ; poftea malé affe&am, tandem fanitati reftitutam effe;non tamen nifi annis octo evolutis peperiffe, cum priüs fecunda effet. Ariftoteles ballero & tilloni ex luviatilibusaclacuítribus vermem ER lumbricum ) innafci ait fub Cane: quoilli infirmati ad fümmum aqua efferantur,ubi zítu (vi Solis) intereant, Duodecim veluti uniones,erui magnitudine;carnofos tamen,candidos,& calli duritiem habentes , in quibuída Cernuis ( fi: vocat Percas fluviat:[rs minores 1llas, quas à. vomniduate Saxones Kuparjens ale Kutten nomviant) Ge confpexi: quorum unusquisque vermem inclufum, gracilem, oblongum ac teretem contineret: qui ex venis mefaraicis dependerentinter colon & ileon, ad eos anfractus, 1n quibus la&tes effe folent, nam etiam Lumbricos , Afcarides ( Z4fcarides vox videtisr abundare ). in fefquiulnam longos aliquando comperimus,Bellonius. Gobionem parvum pifciculum fl. ( es Grejsiim. ) e&ftate dicunt vitiari vermi- culis quosin ventregeltat Albertus. | Hos pifciumlumbricos ; quos ex ilbs veluti unionibus (id éít,erui magnitudine tanquam ovis,ut ex Bellonio memoravimus )nafci puto;no(tri Aefe/, id eft, Li- gulasappellant: à figura tenui , oblonga, latiufcula , ligule vel teniz inftar: ipfos Li Dye - umbri- De Verniib.aquat Lib.1V. 1029. lümbricofos Zendir; quafi ligatulos. nam Pan &bendel,vinculum;fafciam,aut tenis fignificat. Alia auté fignificatio eft vocis Zanmp,quz prohibitum & vetitum (ignificát : itaque Banniefifch dicunt de pifci- bus certo anni tempore vetitís,& lege ne capiantur exceptis. - Lumbricos autem innafci áiüunt o- mni generi pifcium noftrorum,(id eft dulcium aquarum : imprimis quidé leuci(cis illissquos Scbtvas len & Lasgelen vocant: & Balleris,quos Zlcken: & Rutilisnoftris; quos Vengerones Sabaüdi normi- nant:) exceptis Luciis, Cyprinislatis & Albulislacu(tribus quas à caeruleo colore denominamus. Sicaffectos pifces,tanquam noxios;vendere lex vetat. Deprehenditur autem etiam foris hoc vitium; cum venter maior,durior & albior apparet. JEftatetantümaccidit;putrefcente nimirumaliquama- (eria. ^ Vermes ipíos aliquoties reperi;modó viventes,modó extinctos. albi funt; graciles ; longi, 19e. & convoluti. In Leuciíci fecunda fpecie ( ut Rondeletius nominat; noftri er Laugelen ) lumbticos quatuor inveni nuper,decimo Augufli,vivos, candidos, latos, exigua craffitudine,circiimvolvétes fe vilceribus & inteftinisforinfecus. ' Maiorex illos quatuor;digitos feré decemilongus erat; lacus di-. midium. Aliasverb in Cyprinolato fcemina, fub finem Maii,lumbricos aliquot ad digiti longitü- dinem reperi: unumalbicantem; &c. , | t . DtLumbricisfeu vermibus maris & ftagni marini, Rondeletii & Bellonii Ícripta invenies fu» prà, elemento L.pag.$06. Uk pu aos C a M ? KT VERTEBRRAM recentiores aliqui interpretantur Spondylum : . de quo leges füprà , ele- mento $, eft autem conclia duabus valvis conftans, que ex polteriori parte duabus vertebtis con- tinentur. T" Ne TT NE VsRrIBvLA Theodorus Gaza modo pro Holothuriismodó pro Tethyis pofuit , ut in utto rumquehiftoria indicatumeft. — lovius ab Vrticisnon diftinxit , nit apparebit infrà in Corollario de Vrticis. - TE hs | VzsPERTILIONES mátini pifces volant & natant, Niphus. videtur autem Hiründines ; aut fimiles pifces Milvos aut Lucernas; Vefpertiliones vocalfe : quódita pininisfuis;ut illa alis cuteis vo- . lent, utrzqueglabris. Hirundinem pi(cem (inquit Rondeletius) Galli quidam Ratepenade; id eft, Vefpertilionem vocant: quód colore ; aliarum magnitudine, maculisque veípettilionein zinule- tur&c. . j ; | "xL - Vt5 A5, aliàs Bifas, pagurus vel cancer marinus eft Kiranidz. Vide in Locuftz Corollatio A. pag. 486. UN ish po ctii) g Virvivs matinus,& aliquando Vitulus abfoluté,qui Grac Phoca , Latinis etiam recepto vo- cabulodicitur. Quzre fupràinPhoca. Audio nuper hocanimalutroque fexu Francfordiz ad Mce- num à circunforaneo oftantatumelfe. — Maris tergum maculis afperfum fuiffe, feeminz non item: coloris fuliginis,rubre etiam plurimo infpetfo: in ventreautem,lutei ferm&, albo permixti. Nonau- xiculas;fed meatus auditorios parvos prope oculoshabere: collum long? extendiife : & ad magiftri imperiumin partes diverías (e obvertiffe, ut pleniüs [pe&tandum te preberet. Maris pondus libras (nimirum x v1. unciatum) centum & viginti fiperatfe, feminam pauló leviorem fuiffe. Apprime obefum effe animal,larido ad duos digitos craffo luxurians, Corpore hirfuto, ut Benedictus Martinus Berneníisadnosícripfit. PopuliIchthyophagis Adipíis vel Apotis (qui potti non utuntur ) vicini, fadere quodam ar&tiffimo cum Phocis coniuncti videntur. itaque nec ipfi phocasledunt , neque ab 4e eislzduatur: & (iquam ipfi predam priores fuerint confecuti;nihil contra molientibus phocisreti- nent:&ediverfoetiamphocz. Denique ea fecuritate familiariter invicem degunt , ut vix homines magis inter fe familiares invenias. Agatharchides inlibrode Mari rubro. Teftudines marinz coeunt veluti phoce,& in terra canes. hzc enim fingula diu immorantur in coitu à pátte pofteriore connexa invicem,Oppianus. . Praxagorasin epilepfiacumaccelfionem viderit commoveri , deprimit partes qua faerint in querela;atque defricat catoreo;& vituli marini veretro: Celius Aurelianus,hzc ipfum facientem improbans. P und VMaiLICI marinié cochlearum genere fant, Vide fu pràin Cochleis in genere,ex R ondeletio, , admediüpag.:29.8rin proxim? fequente Corollario noftro. Ex Rondeletii quoq; libris icones & de- . $0 fcriptiones, Vmbilici varii ac parvi : & Cochlezumbilicate duorum generum,dedimus fuprà , pag. 242. inter Cochleas marinas diverías. V MarLICI vel Vu 81. vocanturànonnullis hodie pifces quidam lacuftres,ad vulgaris voca- buli Sabaudici imitationem, quos inter Truttas locavimus. 20 DE VMBRA MARINA,BELLONIVS, b KY ATNAN Graci vel exoiia , Latini Vmbram marinam dicunt,quod quidpiam habeatinter cor. vum & lupum adumbratum: vel quód,dum movetur, adumbrantem quendam oculis colorem iridis in morem rutilet, Vmbtinam Romanorum vulgus nominat; atque huius quidem minorem fpe- go Ciemqua argentei eft(coloris) Vmbtinottum. Parifinis non alio quàm macti nomine cognitus pila j du maigre;à carnis(quz in transverfastaleolas ( utSturionis & Salmonis ) diffe&a venundari folet ) candore atque albedine,quam vulgus maciemappellat. nullo enim eft ea anguine colorata;neque et- jam ruffa apparet; quemad modum Salmonis. Mediterranei maris incola; apud quos magis nigricat; Damamappellanun Daing. —— | | ar . Inter faxatilesà Galeno & Oppiano connumeratur .Sunt üdz cautes, herbis à fronte virentes; Hic domus eft Sargis, hec Statio ( ffatioprimam corripit) leta Scienis. Cetaceus eft pifcis, fexaginta plerunque librarum ponderis, quatuor plus minis cubitos longus; -fquamofus,pro quo Glaucum Romani ich thyopolz pletunque fupponere folent. Sed hocà Glauco differt, qnàd hic dentes habetin orisambitu raros, firmos,acutos, prominentes, teretes; caninis lo: et giores;graciliores: quorum fuperiores;inferioribus maiores;fic maxillz inhzrent,ut ipfius pars «ilis videantur, Glaucus autem labra tantüm habetafpera: preterea Vmbrainea pinna qu& ano Lid din : Tete 3 eft; 5 Vnbra cum Coracino £5 Lato [inii £5do. Wonbrawunde dicia. B Cum Coract- wo fimilitudo eo diferentia, £c. 1030. De Aqguatilibus. | efaculeo caret,caudamque veluti inangulos definentem gerit;ut Scato-& Iulidi, non auteta bifurcá utlupineccircinatam ut rhombi. | Caterüm huius pifcis quamz veluti oblique apparenoin Ocea- Donigriores,S& veluxsi opace: in Mediterraneoargenteiyatque interdum ab his variicoloris, iridem; duta piícis circumagitur,imirantes. | Duabusin tergore pinis preditus eft, quarum antetior octo - nis pramunitacfpiculis,pofterior nullis: alas(«d branchias non alas) vero utrinque unam, & duas fub venire,ut inlupo. i | Calculos hic pifcisin capitegerit pregrandes,quos aütifices noftri argento inclufos vulgó diven- dere [olent,appellantque Pierce de colique.Aiunt enim geftatosac colloappenfos non folüm colicum dolorem abigere,led etiam vetaresne illa amplius redeat atque hoc etiam,fi diis placet , comminifci fglent,nullas eos calculos vires habere,fi empti fuerint,fed dono datos effe oportere. 7 dd js 7) ES PEERS y A24 V x5 & à Coracinum fequitur,nec meliüs certé umbra corporis fui habitum refert, quàm umbra coracinum. Ob quam fimilitudinem pifcatores,& ichthy opolz tam Romz,quam in Montepelio co- " 4, Y of racinum pro umbra,& umbram pro coracino vendunt : exiftimantes umbram,;coracinum,Latum, fo: ; e laztate differre;ut coracinus pa^ vus ficjumbra maior, Latus veró maximus. Exlevas Grici vocant quam Latini umbram, fervata Graci nominis ratione. Greci quidam ho - diecorrupto vocabulo czio» vocant;alii u4A0z70:0: : (A Hus uttlao 4M yllocopron à Gracts dicitur, Hermolaus. AMylluvm anter Rao. delerim eundem coractmo patat.) ab Italis & Maffilienf(ibus,denique itoto illo tractu,qui à Maffiliaelt Neapolin ufque;umbrino vocatur: Baionz borrugat, quafi verrucatyus, à verruca quam inmentohaberà Gallis maigre : in Gallianoftra Narbonenfi daine, nonnullis peis rei, id eft; pifcis re-. ius: fed peritiores dainam à pifceregio & coracino fic diftinguunt,ut peis rei fitis, qui latus dicitur. Bain vero exis t poftremo coracinus corp,ut dictum elt priüs: minus corrupté pro daine diciturà quibufdam caine;omilfo c. id quod Galli plerunque faciuntin nominibus, quoram initum eft f. hac autem füblata,& «in d mutandosdaine fecerunt. Nomen habet zie: v2, vel umbra; à colore nigrefcé- te. Ovidius: Tum corporis umbrae Liventis. Sive potiüsàlineis quibu(dam obliquis,à dorfo defcen-- dentibus aureis & obicuris, qüxaliarum videntur umbrz. unaenim manifefta ett, fequens obícura; & fic deinceps;à capite ad caudam ufque. | ^ Nmbrain multis coracino fimilis eft, verim ab eo differt magnitudine. Coracinus enim ad cubi- talem aut pauló maiorem molem accre(cio przfertiiin mari Oceano: haber & verrucam in mento, quanotaà coracino & lato facile difinguetur. —Caterüm foramina duo ante oculos habet;coracini inodóin fummo roftro, & inferiori maxilla Foramina aliquot parvajfed manifefta;quz partes has afpe- rasreddunt: denubus caret. pinnas quoque fimiles habet, fed minüs nigras & breviores,maximé quz inventre funt & dorfo,caudam fimilem, V mbrzaliuseftcolor , quàm coracino ob lineas obliquas; ualdam aureas manileítas,aliasaliarum,veluti umbras,ut dictum eft: corpore quoque eft minus lato, fedlongiore,dorfum minis repandum. Oculi in utroque fimiles. In umbrafquamz capitis multe & f e arva. Operculi branchiarumextremanigrefcunt, | Partibus internis coracino fimilis,ventriculum. fimilem habet,toudem appendices,fplenem;hepar, fel fimilia. Infunt & in capite lapides. | Oppianus umbram faxafrequentare [cribit,tis verfibus qui capite de Sargo citati funt. Verunta- men in veris faxacilibus non habetür: nequeenim moili eft carne & friabili.Eft tamen in pretio, & di- vitum menlis apponitur. Nam quanvis ficca fit carne, & concoctu nonadmodüm facili,tamen fuavi eít, & candida. t, m IM ( | Apud Athenzum brevis admodum de.hoc pifcefit métio.Epicharmus inquit; zai, Numenius cia a vocat. Sunt qui exíae a» & exiióa diveríos elle pifces credaut,quód alter vera umbra fit, alter pifcis umbra [imilis. Sed fcrupulum huncadimit Galenus libro j.de Aliment. facult. oj &pscloe pua Aeotlud voro G X006 T TUiG 4 gl 016 sreteouaic in Srvaw ài meli, xa Drop «di exividé a myicuva. djosdic 33 Brouet (vm. Caterüm gobiones non perinde mollem carnem habent;acifti (4fe//) & faxatiles pifces ; veluti necumbre,qua [cinidesaucfcienz duplicinomine appellantur. Aulonius umbrze meminit,fed ea plané &uviatilis elt: neque enim enim marinafluvios unquam fübit. Duas igitur umbrarum differen- tias (tatuimus,rhatinam & fluviatilem,quiin montium amnibus,una cuim troctis, à quibus plurimim diffidet;/ capitur: de qua fuo loco plüra. Hodieumbra marina Roma maximé commendatur,& triumviris rei Romanz confervatori bus, capita dono dantur,quemadmodaum apud nos delphinorum & glaucorum capita Fpifcopo Monfpe- lienfi tributi nomine penduntur.Recitat non illepidam hiftoria de Vua Tamifio parafito Romano Paa- luslovius,virdoctus & elegans. — 1s Tamifius Ikomanis aulicisq; falibus crat infigais,fed galz ade proítitatz, "T 2.5: t ^ PEINE: De V mBrà: mar Lab: I V. lost profitutz,ut infamis haberetur. Is cüm per fervutn, quiin foropifcario irn eam curam Intentis;excu - bate folebat;ingentis umbré caput; criumviris delatum effe cognoviffet;in capitolium protinus afcé- dit,ut fimulato apud magifttatum negotio,fermoned; de induftria protracto prandium captaret. Sed mifero huicres longéaliter cecidit ac fperabat,eoQ; die magnoilli gulaconflitit: / Namtriumviriad Ráarium Cardinalem dono miferunt;hicad Cardinalem Federicum Sanfeverinum: is rurfüm ad Chi- d fium Publicanum ditiffimum : poftremó Chifiusád fcortum quodamabar. Inteteà parafitus pertime-. fcens,ne bolus iséfaucibuseriperetur ac veluti corvus hians;per fingalorum edes predam avide có- fe&tatur,huc;illuc,furfam;deorfum curfitans,modó trans Tyberim,modó cis T $berim. Tandem fef- (as,anhelans,totusq; fudore diffluens;huic enim pinguis aqualiculus propenfo fefquipede extabat ; 1? cumfícortonovihominisadventumadmirantedifcubuit. —.— — (d ^g Exumbraiusalbum optimum paratur, & quz gelatina vulgo dicitur quemadmodum ex lupi carnes Preparatur coracini. magni modo, Caput inaqua & vinodecoctum ex aceto editur. In fartagine fri- untalii,& cum fucco maliarantii edunt. Divifaetiam in affulas & cavyophyllistransfixa; incraticu: m allatur,oleo frequenterirrigata. Farina probé fübacta conclufa,caryoph yllis,cinamomo, fale con- ditafervatur, Apud Pictones elixa ex aceto;& cepis minutim concifis editur, Sciznzinteranea,& fquamz combuftz, panos difcutiunt;autore Pliniolib:z2.cap.9: Lapides qui it umbre capite funt,eandem facultatem quam coracini lapides habere creduntur. x | COROLLARIVM. : sm d la | Vmbram pifcem à colore nominatum author eft M. Varro.Coloris eftumbrofi,Ifidorus. A Latinis A 59 (plerifq; )Grecam fignificationem emulatis,umbra vocatur: vel quód liveatcolore;ut canit Ovidius: " velquiaceleri fuo natatu oculos effugiensjumbra pifcis potis quam verus pifcis, intaentibus appa- reat utinnuere videtur Aufonius inquiens: Effugiens oculoscelerilevisumbranatata , Salvian: fed Aufonius umbra fl. tantüm meminit;toto genere diverfz, Plinius Grécum vocabulum Scizna reti- nuit. Greci dava fcribunt proparoxytonum,;ut zo/aparsdosvors uaa, elLantem fyznapi(cisà fcienadi- — veríus,Oppianoetiamdiftinguente. ^ Vocatur & exiabsuc ut UxerAtvs)à Xenocrate: & apud Vàrinum; Seiadeii. Numenius c235x dixit,boc verfu : H& Qayocv xod u55 5 9 aypstduov ow a, Athenzus. Adveitendum e(t fcianam atq; fciadeum(etfi utriufq; cewdiverforum in fuo pifcià catalogo meminerit Plinius lib. 32.Cap.rr.]unum atq; eundem pifcem efle;Salvian. Epicharmus fciathidem appellat; cuius hzc vetba $,;5,55.. recitat Athenzus: As (al AisAlous ) Ska rec ty cto dynaosor se 1 uic dec (AY G9 45 go quod placet) Dto 39 Sísa.. ego (cienidemdicere malim,ut à fciena derivetur fcienisutà oAyas,voiyode t rtensrio ciet Vae ua] Scigmix, vile &c. Rurfusàeucewicperfyncopen factum videtur svi nam apud Galenumlib, 3. de aliment. ei/-. Scip. 3: leguntur. A. Salviano non re3é ev; sin recto fingulari profertur. V mbrá Greci etiam nunc Scion Vadgari." K | nuncupant;Gillius.Rondeletius umbram à Grecis huius temporis usiorómoiv vocari fcribit;alibi vé- róovem marinam. De Ovibus marinis plura nos fuprà;elemento O. Ab Italis Vmbrina vel Ombrina . vocatur, ut eruditi aliquot viriteftantur. A Fiscinalumbrinadicitur. Venetiis, utaudio; Nembrella. Glaucus pufillus chromidi adeó fimilis eft;ut pco eaplerung; divendatur provectiorautemadeó um- bram marinam refert(prafertim cirroquem iib labro inferiore erectum babet)atà plerifq; alter pro alteroaffumatur. quare etiam Malfilienfes & Romani,glaucum umbrinam nominant, Bellon. qui & chromin fimilem pifcem abaliquibus cumumbrina confundi tradit. De Coracini , Glauci Bellonii, 4,9 Lati,& Vmbre pifcium confufione;ac diftinétione & nominibus Germanicis , diximus fuprain Ce- rollarioad Chrominin Bellonii pag. 2:4:ubi Vmbrz nomen Germanicum finxi , ez Seerapp. Licebig autem Gallicum vocabulum Maigre(quod macrum fignificat )interpretantes nominare em4ager éder: Magerfifch. velà verruca menti; ut Baionenfes Galli, em V I'ertzsr, a | Palmitas égo parvas lumbrinas crediderim; neg; enim nifi quantitate tantüm differunt. nam & ob- longehz funt; & fubnigre;& caudam habent fubtilem;acutam & bifürcatam. funtitemfine [quamis; Platina. cgo palmitas vel palamitas vulgo Italis dictas;pelamydeseffe puto: lambrinas veró umbras; pifces toto genere diveríos. - ss aea sd ves a | M Vmbra diciturà colore. vide fuptàab initio huius Corollarii, Vmbra lapiders in capite continet; B quate frigus ei infeftum eft; Ariftoteles : & Plinius qui (cignz nomine utitur: item Alianus. V mbra co- «o talatioribus fquamis integitur,Iovius. Plinioíquama fciznecombu(te panos difcntiunt. Dentibus caret,ut R ondeletius fcribit: eofdem Bellonius ei attribuit;& in icone etiam pingit fatis magnos .To- » : vioquog; & Salviano denticulata eft: quanquamin exhibita Salviano icone dentes mihi nónappa- ! rent. Verrucam fub mento Rondeletius & Salvianus exprimunt;Bellonius omifit. Vmbrina(inquit: Salvianus)roftrum habetincutvum & retufüm,potiüs quàm extentam & acuminatiim: os mediocre & denticulatum: caput fatis magnum. In dorfo duas gerit pinnas : priorem octonis aculeis ; alteram nullis,munitam. Ad branchias etiam(quas utrinq;quaternas habet;) una utrinque euafcitur pinnas duzq; alizin ventre confpiciuntur: & poftremo imo quoq; ventriabano,unaaliaheret. Caudalata eft, & non falcata. Squamis latioribus & obliquis tegitug. Totius pifcisfi gura pauló longior eft.quàm latafit aut craffa. Ventriculum magnum habet & carnofüm inteftina mediocria & pinguia: iecur pal- €0 lidum;ex quo fellis vefica pendet: lienem fubatrum.Dum parva eít;argenteaferé tota apparet: maior facta, ventre argenteo: dorfo veró & lateribus fübliventibus ac veluti opacis confpicitut.Ad multam molem excrefcit: fexaginta enim libras crebró excedit; & p "tU '. Marinus pi(cis eftumbra. ad fluminaautemadnatare nion folet, Salvian. Oppianusícignamtzenus'e; — Q id eft (azatilem cognominat,& faxa herbofa eam frequentaretradic. Galenusfcienam minüs moltem quini faxatiles carnem habete fcribit. Ovidius pelagiasfacere videtur,fed dubitaripoteft; ^ Arenofi £urgites,planos quidem non peffimé,fed pelagios meliüs pafcunt,utauratasac dentices , umbrásve; Columella de pifcinis loquens.Capitur circa oftia fluviorim frequenter, & in alto etiam;lovius. Vm- bra pifcis eft agilis & plurimüm vorax, Iovius: carnivorus;Salvianus. A. frigore l&ditür propter lapi- dem in capite;utin B. predictum eft. e | 2 | Solivaga eft potius quàm gregalis: perraró enim plures unà capiunturz,Salvianiln yerüb; Numenii; B ] "even TUNES (07 CERE 4 - . apud * 1032 ^ DeAquatlibus.: apud Athengum,Toicr«e Sugsraua Nu CA ean] iru, H' qpaiyaoy Ao pis iro Y &*yol ocv Xam Bi: que niam de eícis pifcium eum loqui apparct, a»yo/pdlvov, non tam gregalem;quàm qui ad efcam colligitur interpretari licebit. Cum metuit;capite & oculis abíconditis,totam fe latére putat/ficut & bu balus && ftruthio Africani. vide moxin E. Vrinator aliquis peritus in mari facilé etiam manibus capit fciznam, hec enim in metuad faxa. feftinans,cavum aliquod quarit,aut (cifluram , aut herbas marinas fübit, contentaeft autem capite tantüm occultato;de reliquo corpore non folicita: tanquam fi fuis ipfa oculis non videat , ab alienis quoquenon videatur. itaque ftolidafacilé comprehenditur, Oppianus Halieut: 4. Capitur cum filu- ris ( fheriombus) frequenter.circa oftia luviorum,quod filuris non contingit;Iovius. Arenofi gurgites planos quidem non peffimé,fed pelagius meliüs pafcunt;utauratas;ac denticesyumbrásve, Columella 16 de piícinisloquens.: | es F Ipfa(/pfs)quoque diebus canicularibus pingueftit;parique fer? pretiocum filuris( flurionibus)zfta- Vtf5i4?- — tistempore venundatur,Iovius. Etrurfus: Secundum Siluros ( fferiones) (cina & grandibus primam faporis obtinet claritatem, Enniusumbram nobilioribus pifcibus connumerat : & noftris quoque temporibus ubique fere multizftimatur. Romz veró,dempto Sturione;pifcium omnium communi feré confenfu fapidiffimus atque nobiliffimus cenfetur. & licet omm anni tempore, quo capi folet, fuavis fit,canicularibustamen diebus, uti pinguior capitur,ita fuavior deguftatur. Et quamvis qualiz bet fui parte celebris fitiabdomine tamen & capite maximé commendatur, Vmbrarum autem atque Sturionum (ubi ad cubitalem molem excreverint: nam in minoribus id non obfervatur ) capita Tri- umviristributi nomine dantur,Sálvianus. "D Gobionis;afelli & umbrz à Philotimoapud Galenum(de Aliment. 3.30.) pifcibus mollis carnis ^? adnumerantur: quem Galenus hos pifces cum faxatilibusnon confundere debuiffeait. hienim fem-: per funtoptimi.afelli veró fi probo utantur alimento & mari puro, cum faxatilibus conferri poflunt: Íed variant prolocorum diverfitate non mediocriter. ceterum gobiones non perinde mollem ac ifti (afelli)& faxatiles pifces,carnem babent: veluti nec fcinides (ut Philotimus appellat ) fcieve dicte; Sciadeus inquit Xenocrates,bonum gignit fuccum;facilà in corpus digeritur,faporis eff iucundi,nu- trimentum przbet nonadmodum copiofum,Vuottonus. eadem Salvianus comprobat , & addit non admodum excrementitiam effe. Eadem propéumbrinz ac fturioni carnium conditio eft, urrzque e- nim non mediocre imbecillioribus ftomachis negocium facere confueverunt,Iovius. | —"Q Quovis modo condiatur fuavis eft: elixa tamenac cum leucophago comefta;aut transfixa caryo- phxllisac verubus affata,frequente olei & omphacii confperfione.dum affatur, irrigata, fuaviorgra-.3o tofiord; multó redditur, Salvian. Capitaumbrarum, ficuti & fturionum;tri umviris rei Rom. con- fervatoribus,dono dantur : qui pifcatores inveterata quadam confuetudine eorum capitum tributi nomine vec. gales fecerunt. capiti enim fümmaineft gratiajautoritate etiam Archeftrati: quiumbri-- ni capitis nobilem quandam condituram,ut apud Athenzum videre eft, multis carminibus expreffit $ Iovius. mihiapud Athenzumlocus is non occurrit. nam feptimo libro in mentione fcienz ex ordine literarum inftituta nihil talereperias. fed neque Rondeletius & Salvianus huiufmodi quicquam ci- tant,ut memoria forté lapfus fit Iovius;aut aliter deceptus: quod equidem fufpicor,nó aio. Lumbrins coquitur & conditur eo modo quo ftirio: minus tamen co&turz, quia tenerior efl; requirit, Platina. Vtcalculo de capite umbrz marinz;ficetiam corvi vel coracini;aliqui etiam conchz porcellane - . (ut vulgó nominant/candidz minimz,fi geftetur, vim quandam efficacem ceu amuleto contrá coli- cam;aut ctiam uteri in faeminis poenas vulgari credulitate quidam attribaunt. unde noftri omnes hos calculos 74uterffev ,Galli pierre de colique,nuncupant. & quodridiculum eft)non emptum fed dono datum huiufmodi calculum effe volunt.Licebit autem fcizniten e fcizna calculum appellare:?chro- mide,chromiten : ut é fynodonte,fynodontites vocatur. Vide quz annotavimus in Corollario de Co- racino B. & G. H. a. Enniusin carminibus,quibus qui piíces ubi lautiores reperiantur,explicat: melanurum quoq; » nominat;& turdum.merulamq; , umbramque marinam,citante Apuleio Apologia 1. fed codices no- ftri funt depravati,nec expreffum regionis nomen. | Vtnutriat. 409 Epicheta. Corporis umbrz Liventis Ovidius. Vmbra agilis eft & vorax, Iovio; Aen, méreaso zu, Oppia- :; no. id eft,timida,faxati lis,ftolida. ur * , £ Maurus epifcopus inlibello quem patris Dei Convivium infcripfit;Lazarum Vmbram fumpfiffe f "x fingit, &c. nimirü quoniam is iam triduum umbra & mortuus à Servatore noftro in vità revocatus eft. DE VMBRA FLVVIATILLRONDELETIVS.. LEE SMS CPUS AS 5 X AMAA NR NC Us AW AMAN MSN SSMA ASQ MP AAA NASA W iN ANNO NENOM ah WS Ü nV u * N Wee " LU ON a ARRA À M er ia 39 NNUS MSN y etat nnt À A MIL A 414 CIS HA v DID Oda Sd 5 YOUR MN MM W) W y Uv Vv VLDE der PLATO - A - EI Á Q VT citradiorifmum de pifcibus loquuntur, Vm bram marinam cum fluviatili prrpersfliaopn- . € duntcüm hzcabilla permultüm differat.De marina vereres multilocuti funt.De Hluviatili (olus, quod Íciam,meminit Aufoniusin Mofela: — | TT ! ffuavens oculos celers levis vmbra na:ate, ! h TTTEREUEIT B. Vmbrafluviatilis non folàüm nomine fed & colore,marinis fimilis cfoqno utrique riomen; corpus enim ftopaci loci modo fübfufcum & fi ubobfcurum,cu bitalem magnitu inem non excedens. Ga li Narbonenfes,demptis Monfpclienfibus, Vmbram vocant, Pifcis eftex Truttarum gerere, onm oni k. D "* 4 tallco [1^] DeVmbra marLiblV. ^ ^ i55 Italico corporis afpectu affinis. Pinnis & eárum fitu à Trutta non differt. ;Duas itaque ad branchias habet;duas in ventre,ab ano ünicam,in medio dorfo priorem maiorem,pofteriorem minorem;fubro- tandam & pinguem,íquamas parvas & maculofas fimiliter habet. — Carnis fübftantiam, partesque internas omnes eafdem habet. Capite vero à Truttis differt,quo Carpioni (Zraltco)fimilis.eft: capite e- nimlongiore eft quàm Truttà , ore minore , nec tam hiante, roftro non acuto, fed'o btufojmaximeé in maxillainferiore,fine dentibus,& (ine magna maxillarum aíperitate. Oculis eft patulis, corneatünicá aufea;,pupillanigra. |Corpusà medio fenfim gracilefcit;in caudám tarnen latiufculam & pinnám bi- fidam;latiffimam deficit. À branchiisad caudam linea recta(non eft inpilara) per medium Corpus pro- ducaeft. | Branchiz intus funtquaternz, ventriculus longus & f; pitfus;pinguitudine qua lacte cam. didior eft, obductus,à quo multe apophyfes pendent. Hepar rubet cui alligataeft fellis vefica: fel ni- gerrimum eft,fplen longus & niger. Inteítina fine gyris ullis ad anum demitfa fünt. big] Vefcitur terra;aqua;lino; unaq; cum his & cumarenaaüri laminulas haurit: óbid vulgus gyro nu- riri Vmbram credit; & reverain ventriculo & intéftinis aurum reperiri certiffimum eft... .. Carneeftficca & alba;qualisef Truttarum patvàrum caro. Hyeme latet.zftate cum Truttis ca- pitur:cui cum in fucco & fubftantia; permultisq; aliisyfimilis fit. Truttarumgeneri& tractationi fub: decimus, Puraaquamaximé dele&atur. | | DE EADEM, BELLONIV& 20. . VmbraAllobrogibus noftris valde cognità ac familiaris, Vne Vinbre;delicatiffimi f; aporis pifcis, 309 ac nutrimenti peroptiii, Truttarum ac Layaretorum generis,auro vefci credita, in fluminum at la- cuumvorticibus degens. «^ lets ta Ma: aal; Pedem non excedit. (quamas habettenues,ventrerh elatiufculum: capüt; quàm Trutta oblonpi- us. teta fub ventreargentea. Dorlumter(iifimum habet;ex livido ópacum: Caudam bifurcam;tenuem ántergore pinnam,quaternas füb ventre: duas p ioresnoninlateribus(ut quibufdam aliis) fed mul- tüm inferius ad venttem fub brahchiis,carunculam fi upracaudam,ut in Truttis & Salmonibus dixi mus. Lacus (M Allobroges vulge d' Aiguebelette nuncupare folent, affatim Vmbras promit. Fel Vmbrez pauló amarius fentitur,quàihLavareti. Eius autemiconem non appofui, quódad Vinbulam proxime accedat. COROLLARIVM. -Vmbtafluvialis Grecis ignota eft, Lotharingis ac Lügdünenfibus peculiaris, Belloniüs. Vmbrá sarinus-piícis eft;qui ad fluminaadnatare haud folet: Vnde cum Aufonius Cnfomtius tamen cum )tluvia- ilibus fux Mofellz pifcibus Vmbram adnumeret, inquiens;Effapiens oculos c. 1.'u. n. ( tanquamiin- -iuat celeri fiio natatu oculos effugientem,umbram pifcis potiàs quàm verum pifcem intuentibus ap- parere )marinam V mbram fubire aliquando folere Mofellam, arbitratum ipfum credimus: potiüs quàm aliqueru fluviatilium pifcium, Vmbrz nofnineab eo celebrari, Sal vanus. Atqui Sabaudi Vmbrá hodieappellant(Vn Vmbre)chymallum liani fapràà nobis def. criptum:nec equidem alium piícem quem V mbram fl. re&iàs ap pellemus,ha&enus cognovi :neque marinam Vmbram fluvios fübire yel 40 ipfe putárim,vel Aufonium;putaffe crediderim. Rnodeletiicer? & Bellonii Vmbra fi tliymallus nó o "d | E A 5?2ntur.- Itaque eundem Aufonii V mbram effe conjiciemus,ne Aufonium tam nobilis Mofellani bi- eft;adeó tàmen fimilem ei fpeciéin nàtur&mq; habuetit;t nulius pifcium magis, quod utriufque hi- ftorías conferenti patet. Thy mallisut Germania abundat,ita Gallisetiamnon ubique deeffe omnino verifimile eft: & cum Sabaudi fiye A llobtoges Gallicéloquentes thymallum( atdixi) Vmbram ap pel- lent,eodem etiam Gallos(ut Lugdunenfes & Allobroges, quibus peculiarem effe Vmbram Bellonius tradit)thysnallum nominare crediderim. Pifces in áquis faxofis pinguiores & (alabriores fant , ficut Trutta, & Thymallus qui vocatur Vribra, Albertuslib.7. de Animalib. In Anglia alicubi audio -Qs- ber nominari pifcem;quem vos,ni fallor,vocatis zi e42fch, ( ficautem tbymallum vocamwus,) Tutnerus in epiftolaad nos. Videfupràin Corollario de Thysmallo A.. ^ Accedit quod thymallum in Mofella co- piosé capiaudio: imprimis veró abundare ubi Mofella exonerat in Rhenum; ubi vix aliipifces capi- fcis,cum vilioresplerosque omnes nomináritymentionem prateriiffe miremur. Itaque Vmbram ali- . ammarinam efe dicemus,Grecorum Íciznam: aliam flaviatilem,eandem th y mallo, aut cert? Cogna-. tiffimam : aliam denique lacufttem truttis affinem,quam Sabaudi Vmblam vocitant: quam ruríus in duasauttresalias fpecies,cum aliastum magnitudine differentes,dividemus. Delacüftribus auter dicumeftíuperiàsinter Truttas. — in gn me 3 -Lavaretus pifcis Lugduni fatis cognituseft, Vmbre (imilimus;ni(i fimus elfet, détibüsq; ómhinoca- zeret;Bellonius.videtur autem deumbra fl. (entire: quoniam eidem lavareto appendicem glabram & carnofam efTe (cribit caudae infidentem in Vmbrz modum: quod non de marina fed lluviatiliumbra /o accipiendum conftat. Addit eidem Lavareto officula utrinquead fauces & «efophagi ingreffum elfe, fenis hincindedenticulis,ut in Th emolo;commuünita, ego neque in Lavareto neque in Thymallo officula hecautdentes ullos réperi. Meminiequidemprafentem mihi Bellonium, umbram à th y- 3mallo differre affztuiffe: cuiusauthoritati ut non diffido,itarem in medio telinquo 5 denec ipfius & Rondeletii umbramà Thymallonoítro diveríam videre mihi liceat. ^" ^. Vmbra f. in montium amnibus capitur, Rondeletius. — Innominatus quidamin libello de No: menclaturisanimalium & ftirpium Lutetiz edito : Vmbra(inquit)Gracé (ciznayv ulgo Vmbrina;fre^ quens eft pifcis in Ligeri, marinam cum flnviatili confundens. "FinbrAy iy fpeciss. M ; *-— DE E 1034 - ^^ DeAquatillibus. |» ^ DE VNGVE SEY DACTYLO MARE ET- foeminaBellonius. Tillonii DaElylum marem, "Rondeletiua concham alteram longam nominat, (quam nes fopra inte Con» ches exhibuimuselemento C.) ei Datiyh fpeciem effe negat. Á D ÁcTYrLos aliiDonacas alii Aulos vocant.Horum duo genera reperiuntur,mias & foemina, Án- glicum vulgus Pirot vocat,quo ut & Neuftrii in pifcationetantüm utitur. Venetiis tamen funt e- dules;& cum conchislongis plerunque divendi folent. Vitam foeminz inarena traducunt, | F B Matesin eo lapidis genere quere Glaftrum vocant,nec unquam alibi vifuntur ; qui etiam non- 16 dips nunquam oblongi effe (olent. Avidiflimé hunc appetunt reliqui pifces. Quamobrem naturs munitif-- fimo vg]lo eum occultavit;ut 1nde nifi valido ligonis mucroneaut pala ferrea effodi aut evelli poffit: unde Oceani pifcatores in recelfu maris, palis ad id dedicatis utuntur. Veneti Cappaslongasnominát. Maresautem valvas utrinque clufiles ad referatiles(feeminis [ feminarum] modo) longas; fed craffio- res habent, duabus extremitatibus detectas ex uno tantüm latere connexas. Promufcidemex conchis exerunt. duram;craflam,& feré cartilagineam,quaterram arrodunt : quam(dum timent) in concham retrahunt;porró iidem valvas interna parte glabras;foris virgatas,& multa fcabritie horrétes, ea lon-- gitudinequa foeminz,;gerunt: ac parte anteriore qua promüfcidem exerunt apophyfibus ex concha eminentibus,feu aculeis ordine deinceps difpofitis borrent. | B Faeminz finuofam ea parte concham habent; & foramen amplum: pofteriore autem(quaconchz 29 E mt cardinibus feu nervisinvicem fulciuntur)aliquid gerunt, muliebri pudendo fimile. Multam arenam d«glutiunt: quamobrem nifi eabené repurgatz vix edi poffunt. 1 E. | Porró da&yli;etiam Solenesà Latinis dicuntur. Calli des Coufteaux,quod cultri mapubrium re- ferant, Cappzlongz Italis, Conchzlongz Plinio. Harum duo etiam difcrimina vulgo Veneroagno- | fcuntur,quorumalterum Capa da fcrro : alternm Capada deo vel da detto (quód ex fua theca folo di- (C) gito(ineferro eximi poffit)cognominat. Solenes enim fceminz re&zinarena ftare folent ? cumque | omnia filent, furfum é profundiffimo foramine emergunt: in quod(tamosam ftrepitum audiétes) pro- tinus fe(eabdunt: unde nifi palaferreain transverfum fuppofita,ac profundiffimà impactaavelli pof- funt. Id eft quod Plinius(Ariftotelem fecutus) intellexit,Solenes fugere admoto ferramento. Subtra- huntenim efe inferius, & fubfiduntin ima.Vngues ex hoc dicti funt; quód ad fimilitudinem unguiü leves fint. Auli verb;quód binis quidem conclufi valvulis uno tantàüm latere convexis , teretitamen & fiftala modo oblongis,intusQ; concavis,fpectentur. Donaces quoq; , quódarundinis modo vacuü intrafé fpatium obtineant. | "ern XH |. Feeminaergóà mare hoc differt,quàd conchis includatur albis;glabris; fragilibus ollam ha- bentibus partem que pronaaut fupina dici poffit. EL , | A Hisquinqüe vocibus, Aulo;Da&ylo;,Solene,Donace & Concha longa Pliniusfeorfim ad hunc picem fignificandum utitur. DE(VNGVE SIVE) SOLENE (IN GENERE) FEAR me Rondeletius. is ; pae A Ix &5 Conchas longas;aliz funt fcabrz & afperz,de quibus iam dictum eft: aliz leves & tenues ; Lib.32.cap.ri, quales funt ease qui aliter à Grecis vocátur azao; Xvaxscfvvy ez, atque etiam Plinio ai chore Sales Acta Éius verba funt: Solen;fiveaulos,five donax;five da&ylus. Dicitur col à canalis five. tubi fimilitu- dine, zZAx tube modo excavatus, Yve£à figura harundinis craffe,concavz;apud amnes nafcentis;q uz Lib.c cap.tt5. $óva.£ &c Cypria harundo nominatur,teíte Diofcoride : Jw£veró;id eft;unguis ab extremis, tenuitate &c figuraunguibus fimili vel àteftz colore & fubftantia unguibus noftris non diffimili. Pro re long? di- ver(a fumitur AZ apud Diofcoridemlibro ».de quo fuoloco dicemus. Da&yliverb curdicantur tra-. dit Plinius: Concharum? genere fant Dactyliab humanorum unguium fimilitudineappellati. Ab 5o Italis cape longe vocanturjà Gallis couteaux,quod capulis cultrorum fimiles fint;ab Anglispsror. B Sewd. Horüdusz (unt forma fic diftin&tz.utalii mares;alii feminz nominentür Plinio & Athenzo, nó gj fime». — adprocreationem femerifatificum hic emittat;ille recipiat. Nam Cóchz,Chamz, Solenes, Pe&ines, Perptjs Pli- V Cie arenofis f pente proveniunt. Plinius lib.22.cap.9. Ex his maresalii Donacas ; alii Aulos vocant; m ideis fceminas Onychas,Vrinam mares movent. Dulciores feeminz fünt,& unicolores. Quoinloco non- VET nihil defiderari facilà perfpiciet,qui przcedentia conne&tere voluerit, qua furit.Purgatur vefica &Pe- &inumcibo. QuibusnullaSolenum mentione faca,fübiunxit. Ex hismares,& cetera. — Quare conjiciolegendum effe. Purgatur vefica & Pectinum cibo & Solenum: ex his mares,&c. Sequitur e- nim 5olenes mares urinam movere. Et Diphilus apud Atheneü eofdé calculofis & difficile meienti- ; bus utiles effe tradit, aliaque eadem qua Plinius,ut ex eodem autore uterque tranícripfiffe videatur. m Oi Se ewNsives uj) are 9c mv XA AE Joc iy S696 TV 86 au) Aols cat) d] vae ee on Bug ecy TA gU AS Ra x uA GIxaAAd- Sec. 9d $i do dL iievec eurrdv jare errol eiat, s ad Segna guum teni 0i vis Midi, itd ANS diprsesen Sjeroi. ü LE SyjAeics ovo cpu a vol € eats xg y^uxoegor. Nata aovTIM Bé Q3ol xad rires xeeTloves Ly eiriv ir pisei jene» £n! eoim éstluadjoe « EwNuigad 9 Gua Svo i euuacyovres o) dgptas rarus Ivo iat d EpfriB- &oTo Waiyege Qoid ey Tuegvyav awouotate Gat mpouplaes yes'Qav sus. uAczevQ- d xai (Q- vuAlwisms; en dieaywy? Tesi e- eut oni s Qv v uJja &E 2e v9 d AiSUeudu D y od euo tears uv : d Qogpitis às Aa GspÁiu Qt) qerosora Os Bie» Curucxm. Id eft, $olenes à quibusdam vocati , à nonnullis d|ovaxse 5 &osA0 4: & wwysc D fucci multum füppeditant ; fed mali & glutinofi. Mares quidem. virgati funt, & czrulei coloris , cilcodotie & aliis egré meientibus perutiles. Fceminz unicolores funt, & dulcio- res. Sumuntur frixi & elixi. Meliores funtin prunis tofti quoad hient. Qui hos pifcan- tur foleniftz dicti fuerunt, ut narrat Phanias Erefius in libro , cuius titulus eft; Tyrannorum in N quos ! Lib.9.cap. ét. De Vnguib. mar. Lib. IV. 1035 quos vindicatum eft cedes, his verbis: Philoxenus foleniftes ex Tribuno plebis fa&us eft tyrannus, initio pifcatione victitans,& Solenas venari folitus,occafione veró data mercaturam exercens, facul- tates Íibi paravit. 4 kl : N NS N CAE NN AN S RES SSSNSSSSRERENSNS NESSUN, r " ex SS SS EOS SONS e SNSNERB RAM" . 2 YN WS SS S S SS RENS Y N D ^» ws ec zt s: A " SS CAS SIEN CARNEM SSESSSSSUSSSNNNN t «« «e DIE NNENT: VEN SS NS DE SOLENE MARE,RONDELETIY S. io SorENEM maremhodienulla natio à foemina diftinguit. Athenzus utrunque iifdem nomini- busappellat : Plinius lib. 52.cap.9. internomina difcrimen facit: nam mares Solenes, Aulos , Donacas vocat,foeminas Onychas,;quam differentiam non negligimus. Eft igitur Solen mas ex Concharam longarügenere: duplici conftans tefta;lzvi,cenui,altera tantum parte colligata nigro vinculo;etiam fi , aliter fcribat Arift lib.4.de Hift. c. 4. Cü enim d9veovalia fint altera parte ligata;altera foluta;ut claudi «s DOT t. &aperiri poffing;aliautroque latere connexa;in his poftremis Solenas numerat: cüm contrà femper 55i, [ 1? alteraparte folutos videas;neque in eaaut vinculiautarticulationisullius veftigium.Dodrantali funt longitudine , pollicis craffitudine, harundinis modo cavi, extremis duobus fem per apertis : an- teriore caput exerunt & retrahuntteftudinisrita. Secundum tefte —: dinem carmem proten- famhabent. Tefta czruleo eftcolore,lineas evidentes habet per transveríum dudtas: qua parte colli- satur craffior eft;aliis partibus in tenuem fubftantiam definit ficuti Mytui, — ^| | j^ & - — Aqua& arena vivit; Miraquz de Dadtylis five Solenibus [cribit Plinius: Concharum à genere funt Dactyli,ab humanorum unguium fimilitudineap pellati. . His naturaintenebris remoto lumi- ne;alio fulcore;clarere, & quantó magis humorem habeant,lucerein ore manden tium, lücerein ma- nibus atque in folo;atque vefte, decidentibus guttis: ut proculdubio pateat;fncciillam naturam effe, jg Quam miremur etiam in corpore. Hactenus Plinius. Huius fplendoris caufam effe puto glutinofum 39 $o enis fuccum: que enim tenacia & veluti glutino compacta , ealzvia, &qualiaatque perpolita efle folent;atqueob id relucentia, veluti pix;afphaltum; albumen ovi. TN —Solenes cum fale & aceto edendi,ut minüs noxii int: vel cum falle;aceto & oleo: quod tamen qui- E dam improbant;quód oleum lentorem habet;cüm contrà ad glutinofi Solenum (ücci attenuationem acetum & fal,multó magis conferan t.(. Eademfe:e V aortonus,à Xenocrate forfan vel Orsibafio toutuatus.) In prunis tofti deteriores Íunt;quia magis exucci;duriores & ficciores. i EP M ' Mirum quod tradiderunt Athenzus & Plinius;Solenes utiles effz in cibo calculofis, & urinas mo- G , vere,cüm Áthenzus ipfe fcripferit multi fucci etfe,fed raali, & glutino(i, atqueid expctientiaconfir- , met: fuccus veró is calculo efficiendo,& uring retinenda potius quàm promovendz aptior fic, nifi de * 7 djureidaccipiendum fit;.quod ob falíuginem & acrimoniam hac vi preditum fit. Egoteftarum cineri- busadidem malum uti mallem,infigniterenim attenuant,incidunt & exiccant. quàd fi timeacur in 49 exiccando morfus aliquis;priüs funclavandi, do eund beauFer ah vea Solenem marem veréà nobis reprzfentatum fuiffe clar oftendunt Athenzi verba iam citata. ^ Sud A. Eademillos apert zefellunt,( Helium a0Iat,) qui Conchz alterius longe fpeciem pro Solenemare de- sagi icd : E ; i m TOSAY 9Are") exhi- pinxerunt.Ea enim tota candida eft,at ex Athenzo Solen mas cztuleieft coloris. bueri. DE SOLENE FOEMINA, R ONDELETIVS z D RANT ECORR : ] 7 PS ANASTASIA iier er mm DODOURIN SN NS Ste OUR PER A Hd * [ //, (LENIN NN NNI UMU EL RAN aae ETE - DN : I 72 V tete A * s 5 pU PR TT [ i I " , : i n ! i i [| * 4, IU i E 1g !] "Nu vi e BM. s d - ^ m « NS SN poo OxuvcHuAsappellatPliniusSolenes faeminas,quz colore, fapore , magnitudine3 maribus dif: ferunt;in aliis omnibus fimiles. Teftalineis ceruleis diftin&tanon eft;ob id Plinio unicolores dicun- 'tur. Caro dulcior eft maribus minores effe (olent. Solenes utrique in arena defixi vivünt: ferrco in- ftrumento ex ea eximuntur. b inre WE NE j4 "ha uses | GO X Opt ÀARIVM. 4 "4 Né Teonem hanc cappa longeyut valyo Uenetiis gutant nmine,'enetii elimpingendamcuravi. Ei S Y ^ IRCEEENN S LL 7 ZZ A z WowlNls 2 37 kg AM T: . eiu ; E M ^ I " e Inconchyliis quedam vocabula Greca fünt;ut peloris,oftrez. alia vernacula,adfimilitudineu —— A . ( dicta, )utpe&unculi, ungues, Varro. Plinius "Solenes Greco nomine appellat, alibi da&tylos. "Theodorus modó5 ungues,modó digitos, in utroque Plinium fecutus, Hermolaus. Xexhé modo vas feuinftrumentum quoddam fignificat, modà marinumanimal: quod & agA& Sovaxs vocant, (id &ftfiftalam;& cannam; )à figuraforté angufta;& oblonga;( G*eava; )& him , (ideft, unguem, ) aic $tyadov 1036 |"?! DeAquadlibus. exyevivs m 9» gl vUU) wplon v8 tut orr(Q-, Euftathius in quartum Odiffez: cuius poftrema verba fic acci pioxut unguis di&us fit zwoz a seyaw:v,a foliditate ; quz tamen conchis omnibus communis yidetur: - Vngui véró foli inter conchas preter fübftantiam ungui ( humano ) fimilem, ac foliditatem , figura quoque fimilis & imbricata accedit;quod non fatis expreffit Euftathius. item color i pfius teftz,quam qi a 4c o nominat. Mexead xàyxos cale: id eft, Longe concha folénes;à Sophrone dicuntur per ap- pofitionem:ficuti& à Venetishodié Cappzlonge. — Tycme puospoyyoyyyé ose (| forte mampoxosyy v scs trt ft cempfitum à uai cy xoynu An) ranáivc, Epicharmus apud Athenzum.Sedaliz fant Conche longe Pli- nii;ut Rondeletius docet.Digiti ex eoappellantur,quod fpeciem fimilitudinem; humani digiti ge- rant;Gillius. O(trei genus invenitur in mari Italico, quod vocatur canna;propter fuz conchz fimili- - tudinem ad cannam; Albertus. v 08 A to. Vngues noftre etatis Greci antiquo nomine fervato,etiam nunc Solénas appellant, Gillius & Maffarius.Qui accolunt Adriaticum finum;Cappas longas nominant,Gillius.Conchaslongas Vene- ti; Maarius. longe enim & teretesinflar cylindrifunt. Apuli ideo vulgó Imbrices appellant, quia quodammodo imbricibushorum tef fimiles videntur,Gillius. Puto & Dotolinomen, à Greco Da- é&ylialicubiinftaliaufurpati. | Genusid concharum qued à noftris fpoletta vocatur;aliqui fpondy- los;alii dactylos marinos effe volunt,&c. Erafavolusin Aphorifmos. vide fupràin Spondylo, circa medium paginz1o063. Spoletta quidem vocabulum;accedit ad Germanicum Spz/z», quod cannam, velarundinem fignificat:proprié quideminternodium,;quo filis agglomerandis utuntur textores: cu- iusfiguramplane reddit qua defcribimus concha, ——— SEIS Germanicanomina facile & variafingentur, eorum quibusin aliis linguis utuntur interpreta- 20 tione: vel firaplicia, Vagel, Fenger, Karel, SpulenHeffie : hoc eft, Vnguis, Digitus , Canalis, Manubrium: vel addito conchz nomine;coinpofita, Nazelfchalen, Fingerfchalen,Lang fibalen, &tc. pro fcbalen quod tefta feu concham fignificat, 4mfchelr ponet qui maluerit. " . "Vnmguisconchaab anglis rro: vocatur,ut Rondeletius fcribit: vel Ptorjut Bellonius.SedTo.Fau- conerus Anglus aliud Anglicum nomen indicavit, ar Hagfyf / : à Vuallis in Anglia Thymby vocari au- dio. Long?alius eft Vnguis odotacus;conchylii purpurzveoperculum,de quo abunde inConchy- lio & Purpuradegcs. | " ' » ' " . Vrguesfunté concharum genere.lzves,digitalis longitudinis;tenuesá; » ( Leves fragiles, F'uots toru: ab humanorum unguium timilitudine fic appellati;Maffarius Lege etiam fuperiusin A. XvjeQu& 3 uUc t peovo Quee Se aon Xetis eorovs ro lu) tad Barron (O- xoiwiv Oi &E ep ovas yx 5 Athenaeus ex Ariftotele. Vn- 3e gues velut ignelucentin tenebris,etiam in ore mandentium;Llinius, | , Harera paícuntur,utteftatur Oppianus; Maffarius. C Vngues locis arenofis fui ortus initia capiunt; Ariftoteles. Nulla innitentes radice permanent, Idem, Ad ftrepitum fe fubtrahere;inferiusQ; bibldere cernuntur,quoties ferramentum ? jeiciin ad- moveti.Idem hiftoriz 9. r.evulfos non poffe vivere fcribitjex arenanimirum : Vuottonus veró fi tefta evellantor: utrumque verum putárim. fed quod Vuottonus dicit,conchis omnibus commune vide-. tur,ut hocprivatim de unguibus Ariftotele m tradere voluiffe non putem. Solénes fugiuntadimotaferramentajPlinius. Ariftotelis verbaleges in c. Vngues sn igne lucentintenebris;etiamin ore mandentium:Plinius. Cibus eft pauperum fe- ré;ut audio. Sophron dulces & viduarum cupedias effe [cribit.Mazeas xey ys mondivecs remi e yAuuUxpeuy 49 Koysri2uovso neo 20e Aly véGne. Bocthius Scotus conchas margaritiferas in Scotia vulgó viduarum . cupedias dici (cribit. Galenus lib, 3. dealimentorum facult. dura carne effe tradit ungues; & ob id difhculterconcoqui. Proprium hoc folennibusatque purpuris eft, quód cum in iufculo coquuntur, idcraffiusreddant, Hicefius. Quo grandiores,có przftantieres funt: vigent eftate maxime; Vuotto- nus, G Vegetius in füffitu contra languorem morbi peftilentis, inter aliaunguem marinum admifcet,de . odorato nimirum(id eft;conchylii purpurzve operculo)potiüs quàm de ise concha intelligens. Hj Khy»xou 7t od cultis Aezrouc author apud Atheneum. Xoalw Gracis proprié fiftulam feu tubum fignificat : item canalem;qui veluti dimidius tubus eft, & imbricem fimiliter tanquam per fynechdo- $o chen.Quod fi p. literam addas poft figma,efficies feré Germanicum nomen Spe/er,quod cannam figni - ficat. In trilingui Lexico Munfteri;, pro fiftula & folene Hebraicum nomen invenio filonyyo»p: at in Hebraico diétionario qp interpretatur fpinam;aculeum. Dicta eftautem concha folen , à canalis fi- militudine : quod eleganter expreflit Oppianus;-—- 4s) a'reexis Zona uM. £uMiies , conchylia qua- damtelftata;& ccyeciigscs & noni aliquando, Hefychius : interpretor autem pee pudenda: quanquam ;to virili tantum pudendo feu cole,z2Alz/accipi poffe videatur. Xmyacis:s videntur fignificare im- jum verbo seyaCav,quod eft tegere; )hoc eft tegülas canaliculatas,quibus zdificiorum te&a mu- niuntur: noftri Ho/zwgel,hoc eft,tegulas cavas vocant. nam & Apuli folenas conchas vulgó (utdi&tum eft)Imbrices ap pellant. Deimbricum nomine plura leges fuprà,in Concha imbricata Rondeletii,pag. 263. ZoAlw/ apud Euftathium dicitur Gu TÉ EA xai TS &AG- mou, & per crafin ewAlw. Aóvanes dicuntur arundines;prefertim minores, fb e Jccor qubd facile ventis commoyeantur. ab arundinis autem 6o internodii fimilitudineut diximus,conchis etiam impofitum eft nomen. Onychis poculi lignei me- minit Athenzus undecimo. fed onychinum poculum fi dicas,ex onyche gemma intelligetur. dcea fi- mul & onychino colore, aliquid diximus . fuprà , in Corollario de Purpura 2. oils etiam pro fpondylorum(vertebrarum dor fi)meatu ponitur,quarefidet medulla. XeAlsseioy diminutivum eft; procanaliculajAétio;& Galeno Methodi 14. ZaAlwoedpis,nomen adiectivum,ad fiftule modum fa- &us. Solénas Graci vocant inftrumenta que cruribus fupponuntur. rege Galenum fexco Methodi. Onychitesgemma(alia quàm onyx)memoraturà Ge. Agricola, di&a à fimilitudine quadam Vnguie odorati;tum colore;tum figura: nafcitur in lapidicinis Hildeshemii. | m^ " XaMwe Vulgaris. ri tei DeV racismar. Lib. IIII. 1037 —oMuee uaxpoulyyroAo! y Epicharmo. ficenim legoapud Athenzum:; Latin? teretes; longi; & viles Lo 24 api pu des mm - Pu AH Vl owe Voc àTheodoro ex Ariftotele vertitur pro Graco B»: de quo pifce a&tü eft fupri elemento B; VRs4AM teftacei generis, primim inter Cancros, deinde inter Squillas requires. Vrfadulcem fuc: cum facit,nutrit, facile diftribuitur, & facile cxceraitur. atque ita quidem de pelagia cenfendum eft. Atquzinpiícinis degit; omnia habet contraria,quemádmodum in aliis quoque pifcibus vfu venit. Ori nanq; infuaues funtij, qui conclufi viuunt, quz veró in fluminibus degit, eb quod ex mari frigi- damaquam fubit, ori gratateneraque eft. que veró in portus tranfiz ; limofa; & coàngultata ; & pia- guis reddita; ori ingrata eft. Xenocrates apud Oribafium Rafariointerprete. | d DE.WRTLCA MARINA, R$ELLONI JUYV;S VIDETVR AVTEM HOC CAPITE VRTIOAM peream tanum: Rondeleij , d eins fpecies duas deforibore. MAR rc AM inter molles ob hocreceníüi,; quód mollium modo in obfonijs edatur : alioqui certum ' eftancipitem naturam habere , atque inter zoophyta (qua plantanimalia à Theodoro appellan- tur)apud Ariftotelem connumerari. Hanc Normannizlittus obíceeno vocabulo Cul d'Áfne ; à cir- rhorum contra&tioneatque explicatione appellauit. Grzcum vulgus quum terreftres vrticas Zuchin- das vocet , marinas tamen Colycenas nominat, antiquum vocabulum imitatum ; quoipías etiam ma- ,. zinas vrticas colycilia vel coryphia vocitabant. Maris cft potiüs deiectamentum j. quàm vt iaagni ^&o fieri debeat. | | À | M-9 '— Frtica explicata, Vriicacontratla: T jRSSUN S E RAREN SS MA SOSSSR - Plureseiusobferuantur fpecies.Quzdam enim rubro colore fuffufa eft;altera magis cerulea granu- lisingyrum circumfeffa, Vtraque marinum tuber contracta refert : explicata, cefariem, tórnm corpus rotundum ambientem. nam infinitis cirrisantepnarum in papilionibus; aut Scarabeis croffitudine co- 4* ftat.Contra&taporró Vrtica, orbiculatis eftautteres. Scopulis litovalibus (ijs potifümüm marinis iei- Eis étibus; qui ventorü impetum minüs Íentiunt) tam pertinaciter inhzrer, vt niit primó inipetu dinell. tur, vixpofteanifi infruftaconci(a dirimi poffit;adeó fuas trichasar&tiffim? contrahit. Cercomi efe Vi ticas, Cochleárü modo, in mari ferpereac moueri, fed id quidem parcius. Porró vtriufqy io es ioco *udiné iuglandis raró exuperat. Cirros habet molles , duos digitosoblongos, tenerrimos ; gracilis o- ac fragiles, infini hac doteà natura przditos, vt quicquid atugerint ; fuisacetabulis retineant: - HasExoceti ac Mulli anidiffimé appetunt. 3v »- : E Grzcis edules (untob lentamac copiofam mucilaginei,quam limacum modo emittunt. Quamob- remilli plurimas viticasligneo veru transfixas, &aliquantulum aífatas; primum ex fale c aqua f«r- uefaciunt: deinde farina confpergunt, & exoleo vel butyroin fartagine friguit. Hybernis mentibus | carnefuntconftanteatque rigidiulcula: zftate autem deteriores fentiuntur. (Vis quidé in his rocas, ? eundem; fer quem terreftres vrtica pruüritum excitant.) Stomacho.& vehitri(vt Diphilus author eft) grate funt. Áluum atque vrinam cient ; que pre(ertim fcopulis perpetuo infixz funt, patciusqve nu- triunt. Xenocrates tradit, has quidem guftui fuaues; fed ftomacho ingratas elfe : vetüm que patioaut vino mulfo condiuntur, facilé concoqui, aluumque mouere: fed propter fequacem ac viícofum ien- torem fzpius iteratas faftidire. Quapropter pauperum alimentümefle folet. — — DE POTA MARINA, VT iTALI OBSCOE- HA oce nuncupant , "Belus € AR ondelitisus "Urtice marine genus hoc facit y [emper [letum , cuu fpecies deas pingit c defcribit. p ?Bellon:j vero fententiam, Pulmonem smar; bancfacinta ; veprebend.t. $ | | 60 pulmonemmarinum tali voceobfccenaPotam marinam vt & Grecuin vulgns;Mogni vocant,quod artibus verendis admotus, pruritum ac Venerem, imóetiam ampullas excitet; . ^. " A. Mediterraneoatque Adriatico copiofiffimus, mollis quide &albus corpore cartilagineo àc cty- ftalliin morem pellucido, quod in mucorem facilé refoluitür. Huius autem ea eft natura, vt mati com - motoac fpumátibus procellis irritaco, deorfum ad imum fefatur : pacato veróac benetranquil!o paf- fim folutus diuagetur.Gibbá habet inftar dimidiate (ph&tz 6guram , glabram , pollicis craffitudive: cuius pars internaneruis re&tisà medioincipientibus;qüafi ftrijs fului coloris in gyrum radiatur, qui- bus fe diffundit ac conftringit: qua corporis commotione aquam concutit; nuncinpronu m, nuünct füpinum effertur. Pinnarum vicefibris tenuibus atque egréconfpicuis in orbem cómunitur, vt Lepus Er Vuuu marinus. i pibe; c3 : . LM 1038 De Aquatilibus. Ümarints.Cruciformes quoque cirrosyftriztos; craffos, in modü ftella radiatos,nutero quatetnós,parte. interna natationiaccómodatos habet:quos vt exacte cófpicias, erit inlebetéaque fyncerioris cóijcien- du: :qui fi fupinus deuolusturimultas fiffuras in radice cirrorum oftendet,Os qnoque habet patte pro- nafitf. quoea que venaturabforbet, in quem vfum quatuor cirri ad eiuslatera fubiacent , coloris fino- pidis, quafi eiasbranchiz effent, vel inteflina, Hinc fit vrintuentibus pulmonéin mari pabulandigra- tià diuaganté, grandis videatur quafi pituitz globus: qui vnicum tantüm colorem referret , nili sed | illis quatuor circulis fagillaretur, & eacrace,quainterna pars ftriata elt, diítingneretur. Fe Eum fiinfrufta difcifumin mare reiecetis ; viuere nihilominus ac moueri compcries: extra nare autcm cxanimisapparet. Caterüm marinus pulmo dentibus attritus nihil prater aquá refipit :ós tamé (D) leuicaloreincendit. Naribus quoqueadmotus marinum virus olet: Sargi, Melanuri;Scari,Spari.Aura- 1 te,&id genus pifciü efca.Emortuus in alto mari,fluctibusexpüiturin litus. tranfpacentis placiei fimilis. uer Hk DE VRTICIS RONDELETIVS, Vrteem ài — VR TIC AS tam eas, qui faxis herent, quam eas qua folutz faxis errant ih animalinm numero cen- eal efe sm. fendaseffe ex Aciftotele lib. 4. de hift, cap.6. conftac. Sentit enim vrrica, & manum admotam corripit, £e ehem ex a dherefcitqueperindeac polypus fuis brachijs,ita vt cató intumefcat: os in medio corporehaber, & de SHAH du faxo quafi de tefta viuit, & praternatantes pifciculos excipit retinetque;ficut de Bue rmi. àdinota dius, xo Odium eft, deu oratquein hunc modum quecunque nata eft efculenta. | | phyrum. Genus alcerum 8 faxis foluitur;& echinos péctunculosque quos offenderit, vorat, Nullum excrem4- 2o tum in vrticaelle videtur, hactantüm re fimilis eft ftirpibus, (mo bocetism 20d adbaret ,alcerttm fotlicet ge-^ ^ nu vrüce,) Hac Aziftotel, Cumigitur vrticz frondem fuamjqua pedum vice eft, rodó dilatent , modo contrahant, cüri ore cibum accipiant, id ei^; cum tactu guítatuque ; qui duo fenfusad vitamanimalium Lib9.e,4x. funtneceflarij, predite fint, noninter Zo/Qvzs , vt Plinius,fed inter animalia non omnino perfe&a eas numerabimus.Polypisauté & leporibus marinis fubiungimus: quód ex molli fint genere: quod etiam modo fronde expanfa polyporum inftar pedes multos habere videantur: modó fronde contracta, maffa tantüm carnofa, infórmi ( veluti lepores marini) conftare videantur. À Diciturà Gracis dxaasd», à Latinis vrtica, nomine herbzab vtrifqj impofitoob vtedinem & pni- ritum , quemtacta immittit; cerreftris vrtice modo: vnde & vrtica áb vrendo Latinó dicitur; ita xa 2i Qs adag v un Ey en xl) c Ql, quod tactu it infuauí: folia enira eius tacta acriter vrüt. fic & pifci huic j S lios. —— vispruritüi mordax. Vel dicitur «oot xo d tue phy ris ors Qpocu7, vt àit Athenaeus, quali dax Lidem. TiaqQ, cüm cóntrà afperafit & iniucundiffima, tactuledens & vrens, Eodem autore Eupolis Zxeasezc marinas vocauit zvi/|gs, nili mendofus fitlocus, (JVoz ejt: Fide 15 Corollarso,) Nam xudlxv & vice V ellicare & pungére fignificat. QE oS » - ad j Ariftoteles duovrticarum genera fecit; vt ex verbis initio citatis conftat: Vntim quod (axis hzret; al.- Vaud ,terum folutum. Eteodem inloco (lib. 4.de bift. cap. 6.) Duofunt vrticarum genera. funt quedam mi- Fi 7 '* hores cibo aptiores: aliz maiores & duriores, quales circa Chalcidem nafcuntur. Hyeme deníafunt p) carne,ideo eas venantur , quia efculente funt, PA RA frondes enim glabrefcunt: & , fi ceti- geris, facilé difcerpuntur , nectotz auelli poffunt. Aeftu affli&tz faxainteriüs [ubeunt. Vidi equidem Speciés pla. Vrticas lagena captas cum alijs pifcibus: qua ratione, que faxishzrent, capi non poffunt. Quare neceffe 46 res, eítaliquaselfe, quz fedes mutent; & in mari vagentar. Cüm veró plures vrticarum (pecies compertas habeamus; eas fic diuidemus; vt vrticarum aliz vel (axis vel cuilibetalterireiin mari adhzreát;aliz mi- nime. Rurfus earum, qua faxis velalteri rei herent , ali perpetua ftabiliq; (edeillic degurit, quz (unt, Vrtica paruain rimis faxorum latitans : quz puzpuris & buccinisadna(citur:qua cinerea eft, longisque cirris cóitat. Alic fedes mutant; & libere per mare feruntur, natantQ; , (i cumlobet faxcs barent, )vt purpu- rea vrtica.Semper folutelibered; funt ez, quas vulgus potes appellat:(ex his)vna eft;qug quatuor pedes fiae brachia habetialtera,que octo;polypi brachijs nó valdé diffimilia.De his omnibus ordine dicemus. DE VRTICA PARVA, RONDELETIVS ^M f£ LET ít: se Á VntTicA hachücisiuglandis niagnitudinem vix fuperat; ob id parua à nobis dicitur. Maffilienfes vrtigo vocant. Grecorum vulgüs xeAmauvor (qssod nomem forte novautelletizm Gals [ua lbsguatm cil dane y td efl culzsm afins transforssarant) vel wonméios , Normani cul d'afne. Burdegalenfes cubafeau. 4 B Tota carnofaeft, cirios breues habet , contracta recti inteftini/ extremum fpeciem refert, colorevarioeft. Quedam enim eft vi- ridis, alia cerulea alia fubnigra, fed punctis aliquotceruleis, vel flauis ; vel rubris notata. t Hecefculentaeft, in Oceani faxis & maximéin Santonico firiu (VÀ) frequens, &apüd Santones Butdegalenfesque in delitiis habetur. eas diligenter ablutas & leuiter coctas in fartaginefrigunt, Devr- ticaliec Diphilus apud Atheneum: H'3$ dxendn Quai, iew óCxciA (B ave quv36U se Mato (O- teviatv De mpiei cle cubatyover s imreiay uan oaa Aerdoov- TOA4. &vTOG yan eligi GU -oóUovmos alu. Vrticá, inquit; aluo facilis 1 Ys eit, vrinam mouet; ftomachograta: pruritum mouet ijs qui eam $-i — capiendo manum contrahunt , (vc euva'ysveofimplsctter verterim col» Agenti, ) nifi preunxerint. reuera enim eos qui venantur dolore afficit, DeVrücis marin. /— Lib. IV. 1039. DE VRTICA CINEREA, RONDELETIVS GS Tei e RETE EA EX S: WA TES va Deae USES EO SS A CS LAS z- v e. ee Eee S CM. em RES M-— S 2 - e. e ed i a » iE SS E EE E TAN ers eR. reu E T ced m» a EA E e ES RIO pere E RCRU B C 7 PT ' Zoe / à rr P, VnTiCA CINEREA rr T CINEREAM voco Vrticam à colore,quatenuiseft admodum: quia frondem magnam fiie cirros A. B- multos habet,carnis patum.In faxorum rimis viuit,comam femperexplicatam habet,necvnquamcó- — (C) trahit.reueratamen vrtica eftacriüs enim pungitac mordet, fi pauló diutius manibus contre&tetur. ' Huiufmodi vrticain fcopulis Frefconiis A gathenis finus repetitur. integra à faxo euellinonpo- C teft,cum quiatenacilis herettum quia molljor facil? difcerpitur. ' x DE YRTICA IIL RYVBRA, (VEL PYRPVREA.) 34 ROoNDELZTIVS. -— à ; ut sr A . Hoc tertium vrticz genus noftri ob colorem porcus phosniceum, rofam appellant: a- ij pofterol, quód contra&a redi inteftini excre- mum cum mufculo fphinctere fiue podicem refe- tatquem pofterol nomine intelligunt, quód po- fteriore loco fitus fit: alij Po vssEPr& Britanno« rum:aljevr pns cHmsvAr vocant. Eft autem hzc primz fimilis nifi quód fron«: 4o dem & longiorem & copiofiorem habet, rubra . elt. ! , $Ax1s aliquando hzret , aliquando foluta vagatur. vidi enim huiuímodi vrticas retibus cum aliis pifcibus captas , quod non continge- ret, fi (axis perpetuo affixz effent : quoniam | cum haerent; potiüs dilcerpuntur, quàm auel- luntur. | Ezdé eículente funt;fed prima vrtica duriores. S QVARTA SPECIE (QVE PYRPVRIS ET ADNASCITVI,) RONDELETIVS. ] " d) 7 N RU. 9? DpE VRTIC BVCCINIS * om »w NN NS is N x ée SSSNNN 5 NW SSSOINSUNEN SS — — ENSUTTUUSKSN ds ir Wi nen Utt Hl ny n E ALLLLLSP EPIIT QvanTvy M Viticarum genusid erit,quod inftar holothuriorum teftis alienis adnafcitur, & ma- — € ximé purpuris, ! . r | Nuuu 4 PARs , z [ a qa " j , f . f 7 t 1040 , DeAquatilibus. 4 | B . Parsexteriorduraeft & rigidiufi culs)fpiffiórque quàm in aliis vrticls. cirtos breuilfimos in ambita habet.ex interioribus eius partibus filum longum deducitur purpureo colore tam iucundo tamq; flo- ridoinfectum,vt cum preciofo illo purpurz fucco certet. H Vetifimile efthanc vrticampurpurzadhzrentemà cane Herculis demorfàm fuiffe, quz tam excel- De perpara. Jentifuauique coloreri&um dentefque canis illeuerit, vt negàrit puella quam deperibat Hercules;fo- &roeiti^*- revnquam eum optati compotem;nifi prius eo colore infe&tám veftem dediffet Inde purpurz colorem inuentum fuifle.Étenim fi mortuam purpuram dentibus arripuit canis, iam vnàcum vita fuccus ille euolàrat:fi viuam,ea vndique ita munita eft tumtefta clauata, tum capitis operculo, vt vndiqueabo- p» | mnibus iniuriis tuta fit. Prztereà purpuratanta eft . . NS BIENES . duritie, vt dentibus canis robuftiffimi minim? ce- 1e dat.Sed de earefiue fabulofa fit (iue hiftorica, ftatu- at quiuis pro arbitrio. Hzc vrtica de quanuncagitnus , duriore eft car- ne;quam ob caufam à noftris reiicitur, DE VRTICE QVINTA SPECIE (sEMPER sOLvTA,) RoNpELzrIVS. "VRnrI1cAs folutas diximus vulgi lingua potes muncupari,ex iis eft quzà Liguribus capello di ma- re;à Maffilienfibus Capeau carnu vocatur, quafi di- 2g cas pileum marinum,& pileum carnofüm à higura. Etenim pars vna, veluti fungoía quzdam maffa, rotunda,caua,in medio perforata » purpurea veluti faíciola ambiente; pileum plané refert: altera parte polyporum pedibus fimilis eftxo&o enim pedes ha- bet craffiufculos , extremis pattibus quadratos , in acutum definentes. Nullasinteriores partes diftin- as habet.Corpore eftadeó pellucido & fplendido vtoculos offendat & hebetet. Circa Magaloná plu- rimz reperiuntur, maximé zfítate , quztum ditfol- ; uuntur & in liquoremabeunt diffluuntque glaciei modo, íi diutius manibus tractes. Ad eam maeni- tudinem accrefcunt, vt pileos quibus viatores vti folent,fuperent. j Pruritum in pudendis & vredinem in manibus & oculis mouent, atque acrimonia! fua venerem fopitam velextindctam excitát , quamaximé de cau- j ! WX facumvrticisnumerandz funt. | DE ALIA VRTICA SOLYVTA, RONDELETIVS. Hine Ere SESS d SS CS ITI SEN ir ELA eR Tm (€) 4$ "uil 75, e» e Zim, TITEL - 2 ff EL fe fo B Ix finu Agathenfi vidimus eam quam hic exhibemus Vrtice fpeciem; que fupradictis fubftantia; vita, De Vrticis mar. Lib. IV. 1044 vita,viribus (imilis eft. Quatuor duntaxat pedes;feu frondes potius lon giores quàm ulla aliz urtica, | quie fatis apt? foliis acanthi cóparari poffunt: in altera patte lineas aliquas habet ftzllatim diípofitas, Quàm proculabíintà veritate qui hancurticam & fuperiorem pro palmonibus marinis ufurparüt, fuolocodemonftravimus.Nec minüs errant quiürticas cum holothutiis & tethyis confundunt; cüm totogenere differant; quamvis Arittoteles holothuriis & tethyis urticasfubiunxeric. COROLLARIVM IL DE VRTICA.- marina in genere. Vyticarum [peciesduayques in Itala pilas Cornelio Sittar do accep (f Pa LU 4 NN AE NW A T e S e ue qu. i c ENS 1e 28 VRTICARVM DIVISIO,EX RONDELETII SENTENTIA: | cui confictaetiam (ingularum Germanica nomina addidimus. ) ) [ Vrtica parva,Cul d aine Normanis, | Sim pliciter esz Seeneffei, oder eim klesue See ne[Jii. Editur, | à Saxis, ut f Cerulea 1 : ! Viridis 30 A a | Harum alia eft. Subnigta, ('ceruleis Teftisalienis, prefer- fed notata flavis Vrtica- tim purpuris &bucci- | pancis nigris rumaliz nis: fpecies innomi- | Cinerea: cirtis multis (emper explicatis x nata. emfcbenckne[c.nó 1 — carnisparum habet. em afcherfarbe See- à Leditur. Lo onedfel. | Proarbitriohzerent;aut folutz vagantur: ut rubra urtica: einroote Svenel[[ct. : Semper folutzliberzq; funt ez,quas vulgus Potes appellat. eim AMeer[chams eim Meer but. 40 Speciesuna, quatuor, É D: Ex his pedes five brachia habet Altera;octo: polypibrachiis non valdé diffi. milia. (Semper adharent 4 Rondeletius Vrticam animal effe imperfe&um , exgenere mollium, nonzoophytum,oftendit: ^ A cuius nos fententiam libenter fequimur: quanquam non Plinius tantüm zoophytum eam fecerit, fed. V»rizaad ante eum Ariftoteles. Plinii verba fantlibro 9.cap.45. Equidem & his ine(fe fenfumarbitror,qua nec 24227 animalium,neq; fruticum,fed tertiam ex utroque naturam habet,urticisdico & fpongiis. Hinc c(t riferends, fortaffis quód pediculos eius,frondes quàm cirros appellare maluit. Ariftoteles veró libri quarti e partibus animalium capite quinto : Quas (inquit)autem urticas appellant,non tefta opetiuntur fed exclufz omnino funtiis quz in genera divifimus. ancipiti natura E genuseít, ambigens & plante $0 & animali. abfoluienim & eícam petere nonnullas,& fentire occurrentia pofle, atque etiam afperi- tate corporis uti ad fe tuendum;animalis non eft. at veró quód imperfe&um fit, & (axis celeriter adhe- reat, necaliquid excrementi emittat manifefté, quanquam os habeat;plantarum generi fimile eft, Fizc ille. Nos de fpongiis aliàs diximus, nullum eis fenfum ineffejideoque zoophytis inferiores haberi:ur- ticz veró cum & fentiant,& infuper eorum quz mollia vocantin mari animalium naturam ptz fe fe^ rant,zoophytis füperiores perfectioresQ; exiftimari debent,quanquam in fuo etiam mollium gehere imperfecta. £lianus etiam de Animal.11.57. Mollia(inquit) exaquatilibus vocantur, qua oífibus; fanguine & vifceribus carent;ut polypus, (epiajloligo,urtica. Eadem Galeni quoq; verba leguntur in Gloffis;ubi uaacius qua fint exponit. Belloniusinter mollia iccirco urticá fe recenfere fcribit, quód mollium modo in obfoniis edatur: quod ego fané non fatis alfequor , hii de fimili cibario apparatu €0 forte fentiat: verüm id parum efficax argumentum elt. Vrtica marina genus quoddam conchylii eft, xoyx 9 Av 7, aliàs xoyyuaudióv 7 , Suidas & Ariftophanis interpres. Ariftoteles quidem hiftorie animaliü | lib.8.cap.2. videtur urticam teftaceis adnumerare. nam de teftaceorum victu agens,inter ceterade liac quog; ait: E yet aep qw Ü spec VATUY aet Ec) 1 905 (1d eft, v Cale no ) rcpov. $51 d] QUU REG QUI iE IE D d c t aid dlemep mu tou eivou roov óspben i ootood es t5 dE nrlrpee eren s opto Eft igitur ei urtica ceu inclufaoftrei caro: teftam veró non habet,fed caro nuda eft, & pro tefta faxum cui adhaeret. Hincali quis forfan inter mollia & teftata urticas ambigere coniecerit : illas dico quz faxis herentaut (emperautaliquando: ni femper folutas, uai femper dicemus. Vrtica fecundum aliquos eft £46» pi): de qua Ariftoteles dixit,hyeme eam edulem effe; &c. Mihi islocus fufpectus elt. uc quidem concha fant(aliqui mytilos interpretantur: )uvies vero mulca infecta: quanquam KR ondeletius 4/52; in eodem concharum gene- xe vocari putat. Vuuu j PTT: 1 r EX " "eL i d E 042 De Aquaülibus. Axa Grece communiter, Attice xw, dicuntururtice, tum berbz,tum animalia marina; - Axa Qa quidem marinas tum Aríftoteles nominavitlib.r. de animalibus,tum Theophraftuslibro 7. de Plantis, Ariftophanis Scholiaftes & Suidas. Ariftoteles modo Zxa^x$x« vocat , ut Hiftoriz 4.6. mo- Miti2dz. doxZ,ut eiufdem operis 3.16. Mipi2]g etiam appellantururtice marinz;haud (cio an ab aliqua fi- inilitudine figure Gr€9« Tl) pirme c v syunowtélov 420 )3 49) Tlu) aeos dva 2e y bv Gai) TW TX 6&0 rl) eixetivi clus Svo eos eipyrzu: & urticarum genus femper folutum fimiliterimpudico s yuvzeeete nost» vocabulo Galli vocitant. Matriculi nefcio qui nominantur ab Ennioin Phagiticis,hoc verfu, ut citat Apuleius Apologiar, Purpura,matriculi; mures, dulces quoqueechini. A primitivo quidem matrix , di- minutivum matricula faemin. genere, & i. atitepenultimz productoducitur, — 4$! 4 09 euagerommi- TÀ y 44i |Amrteidiov a.2:406v , iocus eft Ariftophanis in Ly fiftrata: de quo dictum eft fuprà,in Corollario re | deThetyis À. — M'uviyeu dE xopadvac eyes vii) «Ol ssü usrton , Athenzus. —Vrticas marinas antiqui SUN "" colyciavelcoryphia vocitabant: Bellonius,fed abfque authore. noscolycia, (alia lectio, corycia, à velcorythia,velcorophia) inter Murices effe oftendimus. Vrticam Graci hac etate vulgó colizanam vocant, quód(celisd efl) pedunculis fuis firmiter polyporum more adherefcit;Gillius.Bellonius coly- Tes cenam fcribit;Rondeletiuscolycenam. | Colybdenam quidemaliqui veterum propudendo marino Npices diy, interpretantur. Vrticam inltalia multi antiquo nomine Latinoappellant, alii flammam maris. Ger- manica nomina queres fupràin T'abuladivifionis urticarum. Duplex genus percipitur urticarum,al- terum corpore parvo quodcibo aptum eft. — Alterum mainfcalo duroque, qualecirca Euboiz Chal- cidem gigni (cimus, Arift. Ec primo de Hiftoria: Suntitem quz adhzrere foleant,& quoties libuitab- folvi:utgenus quoddam cius quam urticam vocamus , quippe cumnonnullz ex iis no&u abfolutz 28 paícantuz.Et libro quarto :Vrticaetiam fui generiscernitur,quippe que & adhaereat faxisymore non- nulloruminte&torum tefta, & interdum adiuncta vagetur. Etlibro quinto capite 16. interprete Gaza: Genus duplex urticz eft: alie enirn finuofis (quii xoinoic 35a cavi?) adherent, qua nunquam à faxi s abfolvuntur: aliz plana & littora amant;(ox 7]; 37r avis uettiom 0 Or are avere z malimyut zdibenaus Citat , od d'é qois et oic, NaTqucd|, en 5 bac duoenim oppontntur acis «olore z ut ntrutia, non ad litora, féd ad [axa " Féferatur. Vuottonus vertit yin [axorsm plans margmibus. - --- ócdle Quovieg Evveorrue give ?bHoóTee 69 ayi- A«d|goyi, Oppranza de Spongii;)que fuis abiunctz fedibus vagantur. Quidam(Zovim norat )urticas cum vertibulis eafdem eífe tradunt;fed error eft,Malfarius.Contta eos qui urticas cum holothuriis & tethyis confundunt, vide que (cripfit Rondeletiusin fine hiftoriz de Vrticis,& nos fuperius 1n Corollario detethyo A. duobus in locis. Mari puma. : Nonnulli pharmacopolz pro fpongia;re quadam utuntur intus lanofa, quam aliqui maris fpumam arbitrantur: quoniam apud Diofcoridem halós anche,id eft maris [puma;fpumofa maris lanugo dica- tur.atrevera nonefb maris fpnma;quam proilla fumunt.Sufpicatus fum aliquandourticam marinam effe: quoniam,fi aperiatur,internz partes Ímanum urunt veluti in urtica herba,quod in vetuftiori ob- fcuriüs,in recenti vehementius fit. (icut & in herba urtica. fed re accutatiüs perpenía inveni hoc vete- . rmunalcyonium effe,&c. Ant. Mufa Brafavolus.Nos de hac fpuma,;ded; alcyonio,in Alcyonisavis hi- Garomari/^; (toria prolixe fcripfimus.Caro marinaapud Trotulam,quantum coniectura alfequor , urtica eft. Iamin A. quzdam expo(itafunt,quzad B. etiam pertinent. — Vrticatota ex carne conftat, nulla clauditur tefta,Gillius. Carnofum corpus habent. Ariftoteles. Et rurfus,Caro earum quafi oftreorum caroelfe videtur,incluía faxo,perinde ut tefta. Os medio incorpore continent: quod in maioribus evidentius eft. meatum etiam,ut oftreg, quo excrementum fecedat , habentparte fuperiore. Plinius quoque; Oraurticc(inquit)in radice effe tradantur: excrementa per fumma tenui fiftula reddi. Alibi tamen Ariftoteles: excrementum(inquit)nullain urtica elfe videtur, fed hac re fimilis ftirpibus eft. Vuottonus excrementi meatum in maioribus duntaxat apparere putat. Vrticis natura eft carnofz frondis;Plinius. Viseis pruritu mordax,eademó; quz terreftris urtica, Plinius. Non ore fed ta&u totius corporis mordent (& pruritum excitantinítar herbz urticz,) quod & (colopendre marinzfaciunt,Ariftoteles. Praritum movent & uredinemconcitant;fed non tam je& acrem quàm fcolopendra, /Elianus. ens H y. LI , L e Vrtice adherent cochleis,aut faxis: mutantQ; colorem ftatim dum abrumpuntur, ut Cornelius Sittardusindicavit. Verüm ita herent(ficucin A. prefcriptum eft ) utgenus earum unum nunquam j9 abífolvatur: alterum veró noctu abíolutum paícitur.Licet victum in humore exerceant, nec foris vi- vere queant;uihil tamen velaeris vel humoris recipiunt, Ariftoteles.Etalibi:Sentiturtica;& manum admotam cotripit: adhareícitq; perinde ac polypus fuis brachiis,itaut caro intumefcat. Os medio incorporecontinet & de faxo quafidetefta vivit: & przternatantes pifciculosexcipit, retinetque, ficut manuadmota hoininisagi dictum eft, devoratque in hunc modum quzcun q; nacta eft efculenta. Abíolvietiam faxis(ze£0)genus quoddam urticz notatü eft,quod & echynos,& pectunculos;in quos offenderit;corrodit.Plinius quoque Ariftotelem fequutus: Vrtice (inquit) no&u vagantur, noctu- que mutantur. carnofz frondis his natura;& carne vefcuntur. contrahit ergo íe quàm maximé rigens, ac prznatante pifciculo frondem fuam [pargit,comple&ensq; devorat.aliàs marcenti fimilis, & iacta- rife paffa fluctualgz vice;contactos piíces;attritud; petrz (calpentes pruritum, invadit. Eadem no- 6o £tu pectines & echinos perquirit, dum admoveri fibi manum fentit, colorem mutat & contrahitur, Tadta uredinem mittit;paulumd; fi fuerit intervalli,abíconditur. Vrtice pifciculis forté incidenti- bus veícuntur, Ariftoteles. | Excrementialiquid;auteius faltem meatus;in maioribus apparet; in minoribus non item. lege fupràin B. . ! . Modus idem gignendi iisetiam eft,quz nulla tefta integuntur,ut urticis & fpongiis,quiteftain- «clufis : per rimas enim;& cavernas, & fauces faxorum oriuntur, Ariftoteles. Sunt De Viticis mar, Lib. IV. 1043 Suntomnés hybernis rienfibuscarneconftanteatq; ridiufcala: at zflàte rarefcünt, & tefolvun- tür, premadentenim & marcent,ut fi tetigeris;facile d ifcerpantur atq; difj pereant. denig; nullatan: cifpér evelliintegra poteft : ac ieftusim pauientia faxa fubire interius folent, Idem. : ' Capiuntur hyeme. Videin P. ! | | Duplex genus percipitururticarum : alterum corpore parvo;quod ciboaptiüseft: alterum ma. iufculo duro$;, quale circa Euboiz Chalcidera gigni (cimus. Sunt omnes hybernis menfibus carne conftante atque rigidiufcula.quamobrem peridtempus capiuntur ciboqueidonee funt. At zítate ras refcant,& refolvuntur, Arift. Vrtica& ovaechinorum,;& huiufmodi;fuccum alimenti parcum & hu- xo mhidurm prebent: fed qui alvum folvat;& urinam moveàt,Mnefitheus. — Vrtice ( inquit Xenocrates). graux funtori,& ftomacho non mediocriterinepte;(guflos faves; fed flormacho admodum inerata (unt, CU not-. zonis ex eodem autbor:. "Diphilies tamtn éUsoporse se, va efr. [Ponmacba aptas fact! :) fed affatz elixis accommoda- tiores. ( effe clixit ad aluum movendum magts dones, wottonus, non probo, j Avum cit ent; urinamque magis movent,quz poft putgationem exortz iuxta calculos; Que lapilli adba "ent triva magis ctenty F'wattognms t) lotz, & perexiguo (li mixtz,atqueita parum afperfze fünt;ut mediocriter mandi poffint, & affatione concreta aut verubus,aut furculis (uper carbonibus malva,aut farmentorum;ut valenter folvant. Cif affo autem autvino mulfo guftum excitantes facilé concoquuntur;faciled; excernuntur.qua veró ex paffo & oleo elixantur cumalio etiam condimento, ( fertés fene alo condimenic id quidem fervant ut lu - bricz fint, atque attrahant: fed & explent; «& difBiculter concoquuntur, & alvum magis relaxant, 20 (Queautemcogumatur in p una cum ulco.ln bytcpth quidem vlIudveiinent, alvima, cient s. [ed vents em replent » difficulter in ventriculo cenficuemtur, luottonus : ) Hgc Xenocrates apud Oribafium interptete Io. Bapt. Ra- fario. Alex pervenit ad oftreas,echinos,urticas,cammaros, Plinius, Apicius libro 4. in apparatu apus& fineapua, Defüper(inquit)leviter compones ürticas martnas,ut non cum ovis mifceantur: impones advaporem,ut cum ovis bullire pollint &c. Eftur & iu [talia hodià urtica elixa primüm,moxcum o- leofrixa,utaudio.. WWE ut s | | |. . Wtpilosdifperdantaliqui medicamentum componunt ex marinis fcolopendris, urticaque raa rina; & ftellis marinis,nitro ac amtircaad hecammixtis, Calenuslibro i.de Compofir. fecund. locos. Pfilothrum eft urtica marina trita exaceto fcillire;Plinius. In oleo caquüntur uruce,quo;nepili rena-. Ícantur,nonnulli funt ufi, Vuottonus. Ante nos medici quidam ufi (unt urticis marims pilos perdendi o caufa;Galenus de Simplic. medic. ir.46. ÁAinnturticam maritamiin vino potam calculofis prodefie; Idem. Caromarinaà I rotulainlibro Muliebrium cap. 25. mifcetur medicamento ad maculas oculos rum.fuerit autem fortaílis hc urtica marina,quz teftam non habet;fed catnem nudam , interiori o- ftreorum carnifimilem. Maflilienfes eriam urticz fpecié femper folutam Capeau carnu;id eft pileum carnofum appellant,ut Rondeletius tradit. - | .. Vrticam marinam Plautus in Rudente nominat cum conchis & mufculis, Rondeletius Z«estlu dictam fufpicatur a4S «) ur Ey ev xau ai lu, quod tractu fit infuavi,ur ipfe loquitur.vel per antiphra- fin,quód minimé fit Zra23555 2,id eft,mollis & placida tangenti, Sic ille Athensum citans.atqui nec Athenzus;necalius quód fciam;originem illam affert, o5 "8 y] og ev atl) ee plu). x A2v enim vifus ob iectum eft;potiüs quàm aliorum fenfuum . & «e fyllabam producit; que in zxa2x9« corripitur, Athe- o Er uod ; Y « . s. vx ; & iia Tay és d] o0 conoci quibus verbis pro &/raa« malim zxeoi vocabulo diverfo,fzd eadem fer fignifi- NE: AXAXQg "unde dicta. maus certé unam folüm quz per antiphrafin eft; ety mologià affert. 4 j5 zeacia (inquit) xo) Xraanifaiquy. catione, Sicut exei fic & A'exse dt O- (abundante (igma)deduci videtur eg av éxoabv xo) ql lu^, (quafi )xane Q6 scel 30V 3-000920 Ca Dicat Ao d|e Qaia moa uoA D 0. opor, flcuxeti y d er xal iar Aadietrie morajó, Euftathius in Iliados O. Et rurfus in Odyffez ^.z4oA52 (esl) «er GU Qnminqutv at qiQedlaxuc, si yo Vor et m cuo AOV eu tc vy sv eat o? rab d ou, qaare no) ay: quemlocum ex Athe- nzi Dipnofophiftis eum tranfcripfife non eft mihi dubium. Sunt quíab «a adverbio, quod ett Hpiut y fírV yc momen axaAàe dedant,ut Varinus. NA Y, 0e | 2 | A'xa1 9 & herba eft; & SaAaosiov dovtor : Scholiaftes Nicandri: incuius verbispro doveov Pepono &g»eov: non quód urtica veré oftreum fit,fed quód oftreum fortéaliqui effe putarint, & fi teftam habe- ret,oftreum eflet. fic etiam Ariftopbanis interpres urticam marinam conchylium quoddam effe fcri- 5 pfit. &22 vulgó dicuntur urtice,Ariftophanis Scholiaftes. Attice veró à«o^s0o« Athenzus lib.z.No- men cnide;quo & Plinius utitur,àverbo vies quod eft prüritum movere;factum ap pátet. N4 Tl Asj- pane ewigup oy " To Xontaic ec dlovr (B oix sre BeAomnlu y tet) aia sau TOY Voy apivoy &ge Qawagoe : Pherecrates Au- tomolis,ut Suidas, Athenzus,& Ariítophanis Scholiaftes citant, Eix:: dye mggvo dove Ives Quis y ei is mole ueovaats tuoi pas? Ariftophanes in Phaeniffis,ut Athencus, Suidas & Atriltophanis Scholia- Ítes citant. Axaaxdueftetiam marinus piícis;idem Scholiaítes: (ed pifcis nomenampliüs quàm par fit extendit. TÀvaxoxQor genitivus pluralis paroxytonus legitur in noftra editione operum A riftotelis Hiftorizanim, 4.6. & de Partibus 4. j. ubi Michael Ephefiusultimam circunfle&it, quod huius apud Grecosinflexionisproprietas requirit. «^ — | T n» ' 6o Ariftophanes in Vefpis iubet Xv «ic dpysc alu axooo luo diQiAEr : hoc eft, ab ira auferre ürticam; Scholiaftes interpretaturaíperitatém & mordacitatem. ; ] : | uo die Lentulus flamen Martialis inauguratus efl;ccena hzc fait : ante ccenam,Echinos,pelo.- rides,balanos, urticas,murices, &c. Macrobius. --- - mihifeftalucesoquatür Vrtica, & fila fumo- fum finciput aure;(&c.id eft viliscibusparetur,) Iuvenalis Sat. 6. ubiurtica proanimalínean herba Accipiaturquerendum. — A t WOO... E gy O epis aar Quy erraodate Traps x nois Philippides. Chryfippus dicebat (uem nónaliam ob caufam : à Deofadum effe, quàm ut ma&aretur(in cibum homini : ) ut veró iurisetiam & velutiobiteraccedé- ti ciborü(ràve2oadlemio» )copianobis non deeffet, omne genus oftrea effe factajitem purpurassurti- €a55 Gc garias aviumformas , Porphyrius libro z.deabftinendo abanimatis. O a: dxoAgQus &Olv : h Vüuu 4 "3e Bo! á 2a A G IO De Aquatilibus. | «re$ x eubtvavixAe7lesid eft; Veluti urticas ante hirundines farabaris: Chorus in Equitibus Ariftopha. nisadallantopolam: VbiScholia(tes: Ante hirundines dixit,quoniam pofthirundinem ( vereexatlo) urtice non funt edendo. Senfus e(t, Acutiffimo folertiffimoque ingenio /ac fiurticas primo vere edif- fes: tanquam & illz fua acrimonia ingenium,ficuti & nafturtium;acuant )füratus es : hoc eft, calidif- fimus fures. quanquam autem fcholiaftes tum pro herbaurtica,tum pro marino animali acalcphas hic interpretetur;de herba tamen omnino fenfiffe videtur comicus.hzc enim dum tenera eft vere primo editur,urtica veró marinahybernis menfibus in cibo prafertur. Vide etiam mox in h. Vrticam quoque marinam non edendam precipiebat Pythagoras,quód ea Veneris (timulosafferre dicitur: alii,quód Hecata facra fit;ut trigla quoque, Gyraldusin libro de Pythagorz (ymbolis. Chry- fippus apud Athenzum libro decimo a€4«2«aA£ tradit huiufmodi fententiam: Mi zoe tta Üdixxa- I0 Pato enc ov xeu vO" dioc. id eft, Ne quando comederis oleam,quum habeas utticam,hyberno tempore. Opinorillum fentire de hetbanon de piíce. Nec ufum adagii video,nifi fi quando figaificabimus ex- tremam victus parfimoniam , utnecurtice quidem adhibeatur aliquid condimenti , Era(mus Ro- terodamus. Mihi quidem de urtica marina;potiüs quàm de herba (entire videtur proverbium. Herba enim hyeme vel non extat, vel ineptaeftcibo peridtempus. marinaautem hyeme commendatur, eftate marceícit,utindicavimus: & pro paradipnio feu condimento quodam,ficut & oliva;habetur. COROLLARIVM IL,DE VRTICIS MA- rinis diverfis. j Vrticam rubram fuam Rondeletius fcribit à nonnullis vocari Pouffepie Brittannorum, czterüm ao Bellonius Polticipedes,vulgó Poulfepieds,nominari tradit éos,quos R ondeletius balanos facit, quód pollicum in pedibus fimilitudinem habeant,racematim Oceani cautibus adhzerentes,&c. - Vxtice femper folutz fpecies duas Rondeletius facit: quarum fecunda frondes oftendit quaternas. pennis fere fimiles,ut pictura przfe ferc. Aliatamen eftPenna marina ab eodem Rondeletio exhibita: quam reperies fupra. | VR Vrticz quinta fpecies Rondeletii (emper foluta, honeftis à nobis Z4eerfcbam, id eft, Pudendum ma- rinum vocari poterit,quàm à Gallis Pota matina dicitur. Hanc non effe Pulmonem marinum R.onde- letius in capite de Pulmonibus marinis docet;contra Maffarium,Gillium & Bellonium. A Germanis Oceano finitimis, /Aeerfchum ,id eíl fpumam marinam vocariaudio. Suprà quidem in Corollario de Lepore matino;pag. 479.Ícripfi me nihil afferere, fed inquirendum aliis diligentiüs proponere , ut 29 quaenam ex nominatis Germanicé animalibus ZZeerfcbum; Scbaottelf, 8 Sregteapp.cum pulmone vel ur- ticis,vellepore marinis con veniant,indagent. Ad eum locum lectorem hinc remitto. Lepus quidem marinus Bellonii: plurima cum Pulmone eius marino communia habet,ut fpecies duz unius generis videantur. Quiautépulmones marini voc&tur , fponte proveniunt,& carne veluti chartilagine quadá translucida conftant,forma rotunda fuperné concava,ut conchz videri poflint : cum natant , cirros emittentes ex imo;ad modum polypi. valgó nunc pote marinz appellantur, Maffarius. Eadem Gilli- us:&infuperPulmones marinos(inquit)quód fpeciem quandam mulieris vulve reprzfentant , tota iccirco Italia eos turpibus nominibus appellat;utnulla ratione fcriptis honefté mandari queant. Li- gures nominant, Capellos marinos: Mflilienfes » Carneos pileos. Cumiacent, omafo fimiles funt: cumeriguntur, Pulmones videntur: tanquam vitrum translucent: cum fufpenfitenentur, quandam imaginem Polypi gerunt; nifi(quod ) brachia breviffima & craffa habent: Cum autem eos fecuilfem,ni- 4o hilinea partequa Polypi ventri refpondet reperi: ubi veró membratim diffecuiffem , in iis partibus upde pedes exoriuntur,quoídam meatus harenarum plenos vidi. Adeo omnino lucidi,& tanquam vi- " trei funt;ut fine fe&tione interiora omnia videre poflfis: ac quanvis fluctibus in littus expulfinullone- gotio capiuntur;tamen cum non fint eículenti, à pretereuntibus praeclare contemnunczur. adis | DE VVÀ MARINA, RONDELETIV S$. v ZA DES SN d 1 N Os 1 pifcatores ovaSepiarum racematim compaócta;à pediculo uno dependentia, earundem atramento afperfo, Vvam marinam nominant,;de quare di&um eft,quum de fepiis aperemus.Sed deca Vyanonloquitur Pliniuslib. 9. cap. 20. quumfcribit: Rerum quidem non folàm animalium fimulachra(mari) ineffe,licet intelligere intuentibus Vyam,Gladium,Serras. Sed eam Vyam intelligi T opinor,queexternain parte uv: flores optime exprefos refert. Eftautem oblonga quedam & infor- mis maffa,ex uno pediculo dependens. Partes internz indifcrete funt;inter quas aliquando reperiun- tur Nri cgoNe Hu parvocuiufmodiunicam feorfam depinximus. — 1 | Vvamarina in vino putrefacta, iis qui inde biberint tzdium vini affert;ait Plinius: cuius rei cau- Lil.32.e49.19 fam fcetori & marino odori attribuo. A. | | COROLLARIVM. Vva pifcis( nimixmextenditur hicpifeia tiopsen elt, itaappellatus, quód botryonis;id eft;racemi uve fimi- litudinem habeat, Maffarius. ! i 7 1 d E ] Waffe 10 20 ge 49 De Vticis mar, Lib. V. i. NM Haffsuff. in Oceano Germanic? dium; magis refert fru&tum quàm pifcem;utaudio,nimirum ut Cucumis & Vva Plinii. Ego vocis huius etymologiam non affequor: ut neq; multorum aliorum qui- bus maritimi Germani utuntur;plurimüm à nobis diverfadiale&o vocabulorum, Vnde fit ut Latina vel Greca quorundam aut indicare vetera,aut nova fingere nomina minüs poflim. t . Malum infanum marinum à figure fimilitudine dictum Rondeletio;forma naturaq; ad eiufdem B Vyam marinamaccedere mihi videtur. Facultate etiam(ut ipfeinquit)ab Vva marinanon differt. Vvamarinain vino putrefactajiis qui inde biberint tedium vini affert: item mullus in vino nécà- tus, vel pifcis rubellio vetanguillz duz;Plinius.V vá mariná tufam & madefacta cà vino fi ufficienti da bibendam clam ieiuno cum vino tribus diebus;& efficies vini faftidium : Nicolaus Myrepfüs, qui & teftudine etiam fimile remedium;cuius vim inquit effe divinam, prfcribit. Vide fupràin Teftudine. Aliqui rauisin vino fuffocatisidem moliuntur: cuius remedii hiftoriam fupràin Corollatiode Ranis dedimus. Vegetius Veterinarie medicint 4. 12, inter diverías res marinas uvam queque adhibetin fuffitucontralanguorem morbi peftilentis. i | | Aog . Vvam feu ampelon Grace aliqui vocant genus algeinaquis dulcibus,quod florem fradtumque Bexaudivoid eft; racemi inftar congeftum habet. Ampelis quidem & botrys ZEliano inter algas funt. DE VVLPE MARINA, BELLONIVS. IPSE QVIDEM fimiam marinam appellavit;in quoà Rondeletionotatur. Vulpem vero facit genus illud galei, quod centrinen copgnominat Rondeletius, ARTILA GINE: generis efl,que Latinisà vultus fimilitudine Simia marina: Genuenfium vul- goàfalcataduorum cubitorum cauda;Pefce Spada dicitur: Galeo,Libellz, Hinnulo;ac reliquis galeis ipfapellis forma ac conftitutione feré refpondens. ingrati! loqui faporis eft. Branchias habec Galeis perfimiles : pinnasq; in tergo,& ad latera fatisconípicuas, cutemad Galeosaccedentem , fed. magis lzvem. Hanc Rome aliquando;tum etiam in Liguftico litore vidimus. , DE EADEM, RONDELETIVS.. 1 2M E visa «SS ANA A AAASESeR" / vs ZA T. un a or t E P rrt rm Serizrll Vvrrxs Galeus,dAdsut & awrexlas à Grecis dicitur,à Plinio lib.o.cap.43. vulpes, ab aliis vul. pecula. ànoftrisà cauda longitudine;figurad; enfi fimili peis [pafo, ab aliis.à cauda longitudine ra- mart(Ga/li vulpem quadrupedem vocant regnard, )ut enim vulpes inter quadrupedes longam denfam que caudam habat,ita pifcis hic inter galeos cauda pinnam longiffimam. — | VoL Ca a CIR Vulpespifcis eft cetaceus,ex galeorum genere,corpore rotundo fj pilfoqiore parvo,non multüm - infrà roftrum, dentibus acutis. Branchiis & pinnisaliis galeis & lamiz fimilis. Pinne que ad bran- o 6o chias funt, & ad anum longiores füntiis que in dorfo. Caude pinna que furfum abit;toto corpore lon- gior eftfalcis formam referens;altera multó minor. Internis partibus àcaniculaferoci non differt. Eodem modo concipit;paritque quo galeus acanthias. EPA | | Vt terrena vulpes zo»ey(- e(t qoi xaxsoy Gut verbis Arifto telis utar, ideft, calida & malefica, item marina vulpes aftuta efteodem autorelib. 9.de hift.anim.cap.57. Tóv E igo Sra ed au TEES S TOY in od wVTeu om 0 ajyiispov xavrureralka ms Qon9 Hat aye 9c TÀ 19; wO7 0 X4 9) 4 C6 ^o Ev doa : awaeg uscaa 93 O2nroAU cxeoc ali) igpici s Seroradvyvew nu vis. Quse fic expellit Plinius lib.o.cap.43. Vulpes marinz hamo devorato glu- tiunt amplius ufquead i nfirma(gzalez infimo ficut ci? Oppranta dixit d'agas x o'i 2" tbttrCO bati cervicem longsorem jier: linee , qua(al quam ) facilé prerodant. - La Qui veram effe vulpem matinam quam oftendimus negárit,eura morboaliquo, vel fenfus ftupore gravemillum & ingratum vulpis terrenc odorem non fentire dixerim,à quo odore nomen piíci tum. Atheneus,O o[:aowmexias duoc 6ei T5 y Uer TO) X orato Cou0i 9) ss vogue Q- ru ye. His accedit quód viyum animal parit veluti acanthias. Ariftoteles lib.6.de hift. anim.cap.ro. càm expofuerit quo pacto exovofztü procreentgalei acantbiz, fubiungit : Tbv aum» d|: vg? mrov uen ier Rees vd dri div ad Aw V Poftremó fatus fuos intrafe recipit cuius rei teftes famusoculati. | Quum enim aliquando inlitore diffecaretur,in eius ventriculo catulos vidimus,quos pro cibo devoralle pifcatores exiftimabant : fed cüm vivi atque illzfi inventi effent;eosin metuintro receptosà parente dubitandum non eft. Neque obftat caudz longitudo: etenim quum adhuc parvi fant,& tenelli feetus,mollis ea eft & flexibilis, Id igitur càüm vulpesfaciat;paucique alii galei qui certiffimis notisà vulpe diftant; dubium nemini effe debet,quin marinam vulpem veram reprefentaverimus.Vnicus eft Achenei locus.qui nobis obiici po- teft: A'pusoz£As dg el aud dou eivoa ag eios oua D onn y jet yon AOV ouv pavovy s Acre laus Mio Ey er Qual oo Qpias q»€9s r0 spas 7n d|: v jase sac Sidon. Ariftoteles caleorum plures effe (pecies tradit,acanthiam,levem, varium,catulum,vulpem;unam habere pinnam in :oo»c; in dorfo vet? nullam. Atlocum hunc mendo non yacare conftat, Nam fi ad omnes galeos qui hic numerantur, poftremam fententiam referas, nul- Vuuu jf lam d. y. B C, D 44. Veram ofi« banc iconem effc Vulpis. Animalparit, Fit "veris cinlo recipit, Libro 2 Eyg&ma pinta ad caudam. t046 . DeAquatlibus. lim (ciliceteos habeteintergo pin&am(1oQizcenim nomine m etaphoticas pirinarm (ienificari i& Muz ftelo Ceritrina docuimus )id procul 3 veroabeffe; omnibus qui velgaleos viderunt, vel de galeis ali« quidlegeruntnotifIirmum eft. Si foli v&lpi idtribüas, quid id fibi vult unicam habere pinnam zesc ig sega? Nam épav; in aniinantibus diciturpalatum qüafi oris coelum ;quod etiam doo 9^ & Vgrtotoot appellatur. quód fi dicas pinnam in palato effe; quidabfurdiüs ?legendum itaq; puto ed 72 s2»/o, id eft,ad caudam. Ciecerüm nullam in tergo pinnam elfe, neq; de vulpe,neque de ulloalio galeo vere pof- fis dicere;preterquam de zygena;que neque in cervice,neque in dorío,fed aesccs mo oq ty eid eít;.ad caudam pinnam habet,qàó fitucin galeorum entimeratione poft asma, oycivay addendum A B fPputem;ad quamreferanturifta,u/o» 4|; rem quc Xoduas arb; v spas, ori dle Tüs babeo Hd|Rw 7c. ^d de Lib.7. tbider. Galen cén- EFIBES. Vulpes. Gales Rbo- ns, B c vulpe adiiciendum,appellatam fuiffe «ua zlovo,id eft;canem pinguem àSyracufiis,ut profert Athene- . üsex Árcheftrato. v4" Pdla ya view riv Aure oa) Sors Done | (0 MEI n7 Wi coc tra AElI STAR arpnrtrroy val yt Dy «atem Eueoxócti VUYATÍGVA Cum tamen neque adipem, neque pinguedinem ullam galei habeant, quod cartilagineifint;ut idem Athenzus autoreft. (e4£zxuuaztisren vel évwmtvreoo? nam Jp à dixerat AAthenamns Advchzftratum affevere ena- flelum Rhodum effe ànsemtveeoo. Vislpta pifcis ador gbatots c ingratus efl, utetiamterrene, — Esgoaccipenfer mon erit dec vuelpes muktelorum generis.de qua AArcheffratus faritit, (éd alia quadam mfforre alioitbi non talis fit.) COROLLARI VYM. Imago bac, quem habes Jegipag.Galei centrina efl ànofivo quodam festiptore olimfaéfa ad ptiuran, cuizs archety- pute Cornelius Sutardus pro Fulpemarima tolferat. Suprain Muflelormoh:fcrta. p4g. 609. albam eiu[dem iconem ,4 dninorem e. Rondeletti opere dedimus: c» feorfim "Bellni de eo fevsptsemm, feorfisse Corollarzum voffruma. Pifcishic;cuius picturam damus;à quibu(dam non recté Vulpes marina exiftimatus eft cum prio- culdubio Galeus centrines fit.Errant etiam qui apram mat.effe putarunt; propter corii nimirum alpe- ritatem,quaz tantain hoc pifce eftuclimam referat.Sittardus cumicone quam mittebat, hzc etiamad - fcripfit: Vulpeculam hanc vocavit Gisbertus Horftius:ac dicebat hepar eius refolviinoleum,& tot pi(céeffe oleofum ac pingu£. carné eius proxim faporeaccedere ad vulpinam:edi;fed rariüs capi R.o- mz. Hunc polleafrequenter(inquit)vidi Venetiis inforopifcario, triplo & quadruplo maiorem:ibi- dem cattus(.smo porcussst "Bellousus feribit ; 498 Gu itta. Venetus, Maffila Gat:oygalesm [lellaii faut, quema Ron- deletis Canem! am Hdriffotelia faeit,» ppellari tradit marinus vulgó vocatur: &copiosé capitur efturq;. Totus pinguis eft,& ideo facile excoriatur pellis. poftea capulos gladiorum veftit eleganter & commode. eft jo enim afpera, & exiccata pulchetrimé fplendet: eftq; admodum durabilis.Vidiego principum vapginas füperinductas hac pellicula. nam & in Germaniam eius ufus gratia importatur. quanquam credam hunc pifcem in noftro Oceano quoque capi : nihil tamen certi habeo: Hzc ille. Vulpecula( A Aozr£. )mulftelini generis eft, Ariftoteles, Vulpes marinz que Grecis alopeces vo- cantur, pifces é galeorum genere funtjinter cartilaginea, caniculis fimiles, Malfarius. Atiftotcles hunc pifcem vulpis quadrupedis nomineappellatum innuitab ingenii calliditate, (vide inferiusin D.) Di- philus àguíta ingrato & gravijtanquam quadrupedis : Rondeletiusà cauda longitudine. Oppianus modó aAwzexz , modà aurei» (ubi yaAsiv fubaudimus;tanquam fübftantivum adiectivo addendá , ficat etiam tiebrias,acanthias,& afterias galei dicuntnr)nominat. Archeftratus apud Athenzum xAé- zx pifcem circa Rhodum,omnium fapidiffimum elfe tradit, & alto nomine Rua, zio, ideft, canem pinguem appellari.Cum igitur vulpes noftra ubique vilis ac plebeius pifcis exiftimetur : Archeftzati 4e vulpem(inquitSalvianus? autapud R hodü folàm eiufmodielfe: aut; preteraliorü antiquorá moré, uod magis credimus;alium ab hoc noflro piftem;tenerum & pinguem, vulpem ab eo vocarítarbi- trandum. Sed nos Rhodii galei iconé & hiftoriam ex R ondeletio pofuimus fupràinter Muftelos, pag. &i, Vulpeculam vefpertilioni adnumerstam ab A riftotelelib. r. hiftoriz anim. aliqui interpretan- tur Vulpem marinam,quam cuteis alis volaredicunr,iNiphus. ^ Mihiveró Ariftoteles omninodeave quadam vefpertilioniavi cognata fentire videtur. Vulpes marina Germanice dici poteft, zz AMteyfuchs, ein Fucbfbund: ve1à caudalonga & enfiformi,em Scboveriftbv vani: ein Scbwveribund. nam alius eftxi- phias,em Schevertf/cb,qui ad huius difcrimen dici poteft,em Srbuvertfchnabel. : Indigenc Comafci exocoitum pifcem, Vulpcm v ocant;Bellonius.1n Cafpio mari Canicule funt; tion utiftz noftrz,(ed canino plané capitescauda,pedibus: cuiufmodi fuo loco defcripta eft à nobis n marina Vulpes;Ceíar Scaligerin opere de Subtilitate: in quonuíquam alibi Vulpis mar. mentionem invenio,utalio quopiamin libroab eo defcripram füfpicer. vy Vulpes pifcis roftrum acutam habet;inquit Salvianus: os mediocre; acutiffimis dentibus munit, &;utgalei reliqui;in fupina parte pofitum: etfi nonadeóinfrà roftrum;ut in cateris galeis , effe folet. Oculis,foraminibusauditui & olfa&turinfervientibus,branchiis atque pinnis,cum cane galeoconve- nit. Corporeautem & cauda,cum àgaleis aliis differt. Corpus enim cra(husatque brevius,caudam ve- ró longiorem multó habet, quàm reliqui: itaut cauda eius(qua,ut diximus, falcata & quodammodo enfiformis eft) corpus rcliquum magnitudine(/ereirsdmc)non folüm quet; fed fuperet etiam: in cuius quidem caudz exortu,füpipa parte;pinnula confpicitur. Cutetegitur. Ventre eft candido, dorfo veró cimeraceo. "Ventriculum habetamplum, inteftinalata: iecurin duas fibras divifum,& pallidum,cui fellis commiíla eftvefica: fplenem Bites. Non minüs quàm canis galeus augetur;adeó ut aliquan- do;non fecus quàm ille,velad centenas libras excrefcaG Hzc Salvianus. T 1 COM In folis falíisaquis nafcitur & degit.Locaautem maris ccenofa potius quam (axofa , & litoribus remota potiüs quàm eifdem proxima;incolit. Ariftozele autem tefte, ovaad przcordia continet füper mammas:quibus;ut defcenderint;iam abíolutis;fcetus innafcitur, Vnde, codem authore, Vulpecula (quemadmodum & reliqui cartilaginei tum longi tum plani) gignit animal,cum intra fe ova pepere- rit. Solivagus pifcis eft: & prcptereanongregatim , fed fingulares capi confpiciuntur. Carnivorus eft& fatis ferox: pifcibus enim vel grandioribus vefcitur; Salvianus. — Cute volant, ut Nhi yciperti- / » 10 De V ulpe mar. Lib.'V. D A hU) p I9 o (i s ; v- Xi V Ws ae Và SENN NN ; v $ NNNM MONSSSAAE pon v com wl 4o ge 21 1048 De Aquatilibus. vefpertilio,Ariftot. in quibus verbis aliqui ZAuzexe (id eft, vulpem)marinam accipiunt.nam hanc cu- teis alis volare dicunt, Niphus.ego omnino deave Vefpertilioni cognata philofophum fentire puto. ' Vulpes pifcis ab aftutia fic dictus videtar. lege füpràin A. Galeos quidem omnes,piíces perquàm aítutos effe,apud Stephanum Grammaticum Grzcum legimus inTaAsdm. Pifces qui vulpes nuncupá- tur,cum fe deglutiffe hamum fenferint,fibi opitulantur,ut centipedes, ( ftalopendra.) longiàs namque fele efferentes hamilineamabrodunt. capiuntur enim locis nonnullis hamo multiplici, gurgite prz- alto & flu&tuofo, Ariftoteles interprete Theodoro. — Vbihzcverba, Capiuntur enim locis nonnullis hamo multiplici;ad fcolopendras marinas retulerim,non ad vulpes ut Niphus: ficuti pluribus expo- fui in Corollario de Scolopendris marinis C. Deinde hac verba,Longiüs namque fefe efferentes, ia m; lineam abrodunt,de vulpibus privatim acceperim,que lineam premordeant. nam Ícolopendrz a- lioxngenio fe liberant, feipfas invertendo. quz autem de Vulpibus dicuntur, ceu per parenthefin ac- cipienda fuerint. Aftipulatur fententiz huic noftre etiam Salvianus. Ariftotelis (inquit) de Vulpis & Ícolopendrz marinarumin fefeliberandis ingenio verba;V/linius tranfcripfit: quibuscum & Oppia- nus fentit. Vnde cum &lianus fcribat,quemadmodum Vulpesterrenaanimal fraudulentum exiftima- tur,i.a etiam maring Vulpi machinatio quzdam atque (olertia ad declinandasinfidias attributa eft. Principio enimad hamum nonaccedit,aut fimul ut hunc devorátit, ftatim fe tanquam veftem inver- tens,& interiora fua evomit,& ad hunc modum ferrum expellit. Hacinquam cum Zlianus fcribat, Vulpi ab eotribui,quzcentipedi tribuerat Ariftoteles;ea potiüs rationefactum fufpicor , quód ipfe Ariftotelis locum non recte intellexerit, quàm quód Vulpietiam id convenire,experimento obferva- verit.nam cum dixerit Ariftoteles, Vulpes cum fe deglutiffe hamum fenferint, fibi opitulantur ut centipeda,non debet intelligi, quód eodemaftutiz modo utantur : fed quód fimili in periculo (ut in- terpretatus eft Plinius)utraque conftituta,utraque fuo aftu adevitandum hamum utitur, Hzc Salvia- nus. C zteri.m; Plütarchusinlibro Vtra animalium, &c. Vulpes(inquit;interprete Grynzo) adhamü quidcm temere haud accedit,callida vitans dolum: capta veró avertiturfubitó. poteft enim ob nativá corporis tenacitatem(s^mvia»)mollitiemá; mutare & invertere fefe. ergo poftquam inte(lina foris o- mnia effudit, hamus ultro decidit. 4-lianusin Variis (aliter quàmin Animalium hiftoria) lib.r. cap.;. Vulpes(inquit)non folüm illa terreftris beftia calliditate pollet , fed etiam marina vetfütiis plena eft. Las 9 Nam efcam quidem non fufpectam habet, nec cavet eam propter intemperantiam : fed ha. . mum prorfus etiam contemnit. priis enim quàm hamiotaarundinem trahat, illa profilit, & funiculü abrodit;ac rurfus natat. Sapeigitur duosaut tres hamos devorat: nec tamen pifcator eam vel come- dit, vel é mari extraxit. Vulpes marinz cum fe deglutiffe hamum fenferint;hoc modo fibi opitulantur: tranfglutientes magnamlineaz partem ufquead tenuiora filajlineam abrodunt, Vuottonus ex Arifto- je tele &inScholiis: Hocinloco (inquit) l'ibentiüs fequuti fumus veterem Arilftotelis interpretem, quàm Theodori verfionem,ex Oppiani quoque & Pliniiauthoritate. Porró Variz hiftoriz 1. f. aliter 4£liznus : Vulpes marina ( inquit) efcam quidem non fufpectam habet, nec caveteam propterintem- perantiam,& hamum conternnit. priüs enim quàm hamtota arundinem trahat, furfum exiliensline- am abrodit,aa rurfus natat Szpe itaque duosaut tres hamos devorat: neque pifcatorea & mari extra- &aad ceenam fruitur. Oppianus 3. Halieuticorum fimiliter: Aonidbnpot d) oltalonn nod] b arexeo Ur" a vga, Eu3Uc auto exréUd| sew ve Qd : a pas d uéosluo O agli) xfi àd| Sex dvéraotyovyi 9e xot] oae XoiT&c, T8Veka 1jew E aA UtwO" aij KouAt Em eryxispu dl aA, ergo". Lynceus Samius pifces aliquot Rhodios Atticis comparans, glaucifco Attico ellopem ac orphum Rhodios opponit: pfzttis veró & fcombris Eleufiniacis, ac fi ullus alius nobiliffimus in Attica pifcis redolére videatur, & propterea ubique vilis atque plebeius pifcis exiftimatur: necnifiabinfimz ple- bis hominibusin cibum admitti folet;Salvianus. Et rurfus : Ingrati & ferini faporiseft , atque omnis Philologiam requires in Vulpe quadrupede. Gazaalicubi apud Ariftotelem pro cAems£, quod eft vulpes , depifce , vertit vulpeculam.fed cum ad tantam magnitudinem, ut di&um efl; perveniat, di- minutivum nomen non probo. DE PISCIBYS, QVORVM VOCABVLA AB X. LITERA INCIPIVNT. AÁxTHIAS,XarSfacaliquatenus virofus eft,& cenerior horcyno, Diphilus Siphnius "ur Athe- C neum. Rondeletius proxanthia mavult xiphian legere,quód Xanthiz nomen propifce , apud nullumaliumauthorem inveniatur. Ego remin medio relinquo. DE 40 j9 6o DeXiphi . Lib. IV. 1040 b&b XIPHIA,; D EST, GLADIO PISCE. Aiphie iconem elegantiam Saluiamus exbibuitlibro v. fuo De pifcibus. Pinnasinpate fapina aliter quam "Rondeletine pingit x $n defeviptione vero non meminit wfiearum quaeimparteprona [itat, G LA»11 pifcis, quem Grecixiphiam vocant , effigiematque hiftoriam copioísm dedimus fupri, elemento G.paginaj379. Hic Graeci eius nominis occafione carae 7e»r addemus. Xiphias abEboi- A charmo ,ni mendum fit, exipíac etiam dicitur, Saluianus. ego mendum efle non puto.nam & apud He- -. fychium idem vocabulum legitur, & cx/oQ- pro Zi9oc: & xiphydriaconchz , alter [ciphydriadicuntur, 1o Xiphias (inquitSaluianus)à Strabone etiam galeotes vocatur. Verüm cum Strabo de thannis loquens, . inquiat: Ex 3c Sac as? vrAVeoQy GU "ya Ne ayros ( ient Ei Dlas Aeyté9r) xen «uias aci. hoceft, Ex vena- Perpenfin tioneautem eorumpinguef(cere galeotas ( quos & gladios appellari) & canes ferunt:ab eo galeotasvo- ?/rebenis to- cari tum gladios , tumcanes Euftathius, Hermolaus Barbarus, & P. Gylliusarbitrantur: quoftüminos e repudiamus fententiam.nam cum canis àgladio diuerfüspifcis itjhaud credendum efteundem piícem; Me » gladium, & canemàStrabone appellari,fed potius verba illa (2c sos Qiat Abye-92)) id elt ( quos & gladios appellari) parentheíi includi, ipfaque folaad galeotas referri debent, ita vt eius fententia, galeotes , xiphias etiam dicatur. ex fequentibus veró xacxuuss Qaclv; hoce(t, & canes inquiunt: illud, & canes, nonad Aéyedyr; fed folum ad znadveciu; 9xci vero ad vtrunque referendum eft: Idem pifcisau- thore Plinio, fecundum Hermolai Barbaricorrectionem, Tomus Thurianus etiam dici videtur. nar 20 cumin veteri Plinianoimprelfo codice, in piícium catalogo legatur : Tynnus Tranus quem alij xi» p; TOR phiam vocant: Hermolaus fic emendauit, Tomus Thurianus quem alij xiphiam vocant. Verum (irem emendata. diligentius perpendamus; non folum Hermolaus locum non emendauit, fed (quod pace tanti viri di- étum fit) deprauauit etiam magis. Thynnus enim corrigi debebat , & non Tomus : quando prater id quod nemo Tomi nomine pro pifce vías eft vnquam, fi Tomuslegatar; Thynnuspiícisadeó notus & celebris in Pliniano catalogonon haberetur. l'ranus deinceps cum vere mendof?legatur, eius loco non Thurianus, fed Thoreneusreftitui oportebat. etenim Hefychio quoque & Varino Osesyeve, eft Eis ix9c5 Hucusque Saluianus. ego pro Tranusapud Plinium, vt veteres aliquicodices habent,non Thoreneus vt Saluianus, fed Thranis repofüerim: quod & vicinius eft, & à Xenocrate vfürpatum vo- cabulum apud Oribafium. Thrainis aut Xiphias ( inquit) cetaceus eft pifcis, & in frufta fecatur: orí 3? autem ingratus ell; fcaber , difhcilisad conficiendum, valenter nutriens, graucolens: quamobrem & cum finapi comeditur, & in olla paratur: eiusque przftantior parseftimus venter. DeTomo quidem "CThuriano (/feex zltien«o vertit Barbarus , pro Graconamen Oopsio"s quad Aomants partemvcants carchavta [ua- wffmam figujicare fevibot aefrheneus) plura diximusin Corollatiode Gladio, elemento G. de Thurfionis autem vocabulo,in T. Galeosállinio dicus, idem videtur qui Galeotes Strabonis, hoc eft, gladius, Galeos. Saluianus. Galeos (inquit Plinius) perfequitur & alios quidem pifces, fed paftinacas pr&cipué&. Xanthias aliquantulum virofus eft, & tenerior horcyno, Diphilus. Rondeletius pro xanthi^, xiphiamlegendum fulpicatur , nefcio quàm probe, louius xiphiasinterpretatur Ipathas pifces. vulgà quidem Itali fpadam pro gladio dicunt, à Greco fpathe. Romz & pletifque alijs Italis locis pe- — fceSpadaappellatur.aduertendum tamen in nonnuliis locis non hunc noitrum, qui roftro , fed alium 49 ex galeorum genere Vulpem vocatum, vt qui cauda enfem reprefentet » peíce Spada vocari, Sal- uianus. Tzniaprior etiam Rondeletij, à quibufdam fpafe , id eft , gladius vocatur , à totius cor» oris figura. : ' 42 Habet Gladius vttanque maxillam roftratam: inferiorem tamen bteuem & triaggularem : fupe« riorem veró magis offeam, duriorem, longiffimam, (bicubitalem nempe aliquando ; ) atque enfüfot- Jg mem, Corpore tereti eft; à capite fratim valde craffos deindead candam vfque tenuioti fenfim fa&o: in cuius extremoantecaudz exortum non fecus quàm in T hynno vtrinque eminentia quzdam extu- berat, caudam tliynnietiaminftar falcatam habet. Non [quamis , fed cute tegitur manibus caudain verlusconttectata, leui: caput vero verfus, afp era. Ventre eft argenteo, tergo ex cineraceo nigticante. Afilo Canis exortu thunni & gladij agitantur. infeftat is tanto dolore, vt non minus interdum go gladius; quàm delphinus exiliat, &c. Arntoteles. Et ab Ariftotele mutuatus Plinius: Hoc animal [o (edfileir) fed & thynno, & ei qui gladius vocatur, crebro Delphini magnitudinem excedenti, (ub pin- naafügitaculeo;&c. Videtur autemPlinius (inquit Saluianus ) Ariftotelici loci fententiam alífe- eutus non fuifle; quod magis fufpicor: autlocus effe mendofus, ad Ariftotelicámq; ceníüram cor- rigendus, (wr men quidcm delphini magnudinem crebro gladmm excedere , [éd non munus delpbino taterdum eut exilire y legamus. ) FLA AMIVPT CN Ferox & robuftiffimus pifcis eft: acvt diuus Bafilius teflatur,immanis & horribilis, Salmianus. Ir- D rg&mpunt thynni Maio menfe in mare noftrum ab Atlantico Oceano; cogengbus Xiphijs pifcibus, qui telo à roftro prominente inftru&ti , eostoto mari perfequuntur , louius. m Natu grandiores xiphiz, non fecus quàm reliqui cetacei pifces , duram atque infipidam carnem — 6o habent;iuniores veró , teneriores & fapidiores funt. vnde cum omni tempote teneros atque gratos efTe teftetur Aelianus, de his minoribus intellexiffecredendü eft: quippe qui fapore vel nobilioribus pifcibus comparari poffint etíi carnis teneritudine atque friandi facilitate cum falubrioribusnon (fint conferendi. eam enim duritie atque mollitie mediocré , friabilem vero haud multum habent. & pros ptereaneque admodum facile concoquuntur (concocti tamen multum nutriunt ) neque vndiquaqwe optimum fuccum gígnunt. Archeftratusin Byzantio eum celebrem effe ; candaq; maxim? commendari teftatur: noftro vero iudicio, & experientia, caput eiusatque abdomen partibus ceteris dubio procul ptaferridebent. Elixus gladius ( quo etiam modo paratus , fuauior eft) comedi confueuit. Alicubi aütem grandiotes,non [ecus quàm thunni,in frufta dieti faliri folent, Saluianus, Maurus epifcopusinlibello quem Conuiuium patris Dei infcripfit; Caino (tanquam fratricidz) H gladium pifcemapponit. XibHYA I0$O . De Áquatlibus. XiPERYDPRIA,;velTellinz; conchz quzdam funt. aliqui xiphidia, alij fciphydria fcribunt. Vide fupràin Cochleis in genere, H. a. pag.234. XiTosapud Kiranidem. Videin Smaride cum Mzna. ] XYLITES, wur, pifcis quidam, Hefychius & Varinus. | DE PISGIBVS; -Q VO RVM NOMINA AB VLTIMA LIT E- RA INCHOANTYR. us DR ACH, aliàs Zydeath, obfcurisauthoribus dicus, nonalius quàm hippocampus videtur. Vide '* fuprà in Equo marino. pag. 364. ZMYRAEN A, Zyuvoana y pro ímyrzna, veteres Graci fcribebant. Vide Indicem Euftathij in Home- rum, in Zy. & X. Kiranides etiam Zmyrezna fcripfit. DEBE ZY G2E'N.A, K"O"NYD'EXW ETIVS £——13 —1] £77 2e soe CST ettet t 370077 A WARE ESSERI, fu y poo09 8 39 oo] ex SN ' z z D, t A, ME E 1 77 E ML — z— : ;e Az Zoyeo libellam interpretatur. Eftautem libella fabrorum lignorum; cementaáriorumque 1E. inftrumentum;quo, non recte parietum lignorum; facies, vr inquit ille qui deaquatilibus nuper fcripfit; fed rerum in plano pofitarum equilibrium fiue libramentum , & neutram in partem propen- dens (itusexigitur. Gallis niueau dicitur. (Quo veró re&z parietum,lignoramQ; facies oculorüm nictu ernofcuntur,; perpendiculu ta vocatur, à Gallisle plomb. Quoanguli diriguntur; norma, l'équarre. Quo longitudines, regula fiue linea,la regle. Vitrauius: Longitudines ad regulam & lineam, altitudi- nesad perpendiculum,anguliad normam refpondentes exigantur.)Libellaigiturlignotranfuerfo con- ftat, in huius medioaliuderectum eft, € cuius fummo filum annexo plumbo demittitur, | Á Hanc figuram pifcis ifte capite tranfuerfo, & reliquo corporein huius medio fitoapté refert, quam- 46 obrem libella meritó dicitut. (^yowe vero quia C yóv tranfueríum librile fignificat , ex quo lances de- pendent. Vel fimp/iciter Céyoura Zo 15 C^y?, 1d eft; à iugo nuncupatur, quod vt tranfueríum boum cer-. ' uicibusimponitur,itainzygenacaput ex tranfuerfo fitum eft. Eadem de caufa baliftaab Italis Vocatur, ab aliis pefce martello, quod malleum etiam referat: eamque ob caufam quidam (Grlfium notar) fphyrz- nomeffe crediderunt, quód «qvos malleus fit, vnde fphyrzna pifcis. Sed hanc opinionem improbaui- H.a. Libro d Sphyraud. die cap, Ius, quum de fphyranatractaremus , vbi docuimus Iphyrznam acui fimilem elf? , cm zygzna fit ex galeorum cetaceorum genere. Maflilienfis peisiouziouappellant, non feritate, (edà tegumenti capi- tis fimilitadine , quo olim ludzi in Prouincia vtebantur. Hifpani peislimo,limada,; toilandalo. Non defuntquilamiam dentium fimilitudine decepti , effe putent. - ! B Eft igitur zygzna pifcis cetaceus, galeodes. Branchias detectas habet in lateribus ( utrinque quitas, go caterortum galsoram imflar , Saluian.) os in füpina parte. Capiteab omnibus differt, quod extranfuerfo (i- tum eft, libella vel mallei, velarcus balifte figura. In vtroque capitis extremo pofiti funtoculi. Os ma- gnum eft, dentibus cripliciordine difpofitis munitiffimum,latis, (planz ; Salem. )acutis,firmiffimis , ad latera ( ferreinflar, Salisan.) vergentibus. Lingualatahumana linguz inftar. Doríam colore eft nigro. Venteralbo.Pinnz duzad branchias; in dorfo nulla; prope caudam duz funt exigua. Cauda in duas : definitinzquales. Ceruicem ; gulumque habet Zygzna. E Afpectu eft horribili truciq; ac eius occurfus nauigátibus & natantibus infauftus inaufpicatufq; eft. ' Carneeftdura& infifftui, ferinique odoris : obid Galenus li. 3. de alim. fac. inter cetaceos numeran- dam cenfet, qui carne funt durajinfuaui, mucofa, excrementitia malique fucci, Quamobrem dilfecti fale condiendi funtin vulgi abum. T D E B A-DLE M, BPBL.LO NIV. A Zygenam Greci , Libellam Latini vocauérunt,; fabrorum lignariorum & architectorum inftrumen- tum, équodependente perpendiculo, rectas (zzmmoplaras ,"Rondelet.) parietum ac lignorum facies ocu- lorum ni&u pernoícunt: cui inftrumento quód is pifcis (cuius hic picturam vides) velutiadamuflim refpondeat, Oppianus, Galenus; Actíius, Plinius; ceterique doctiores, Zygznz ac Libellz ( Gaza tan- im Libellam dix) nomen indiderunt: nos vulgó Niuellum appellamus: quod inftrumentum inuer(um, quiaadarcus & tozmenti bellici fimilitudinem accedat, Itali Baliftam nominare maluerunt, Maffilien- | fesà dentium feuitie Cagnolam; atque feritate Iudzum, ( ide Rondelenum in 4A. ) & fortalfis à dece- prone Baratellam incezta nomenclatura dicunt. Cetaceus ;. DeZygena -. Lib, IV. iogl Cetaceus eftpiícisscartilagineus,rotundus,oblongus,horriflus ; ac plané monftruofus , Mediterra- nei (ad Smyrnam maxim?)incola,muftelini generis,damnofus magis quàm vtilis, Quamobrgm natu- xa carnem infipidam,& humanis corporibus noxiam illi tribuit: dentesque (quos in quinque ordines digeftos,numerofiffimos,planos;vt Carchatias gerit, ) füb cutead predam recondit&s; atque oculos praeteraliorum morem in pronam capitis partem excauatos,vt deorfüm potiüs, quàm furfum leonina quadam voracitate conuettat. Caetera pinnis, cute;ac branchiis plané mulftelam refert; fed tantaalpe- ixatenon horret. | | COROLLARIVM. xo ZygstuaRomse(inquit Saluianus )Ciambetta & in aliquibus Itali locis pefce Marrello;in aliifque ". petce Baleítta;có quod fua figura vtrunquerepre(entec.aduertendum tamen eft3non hunc fed Aprum feu Caprum pifcem;R oma pe(ce Baleftca vocári. Grece Zoseya dicitur, 3o? 8 (vyc.nam cum (vyes boum iugum,& libram fiue bilancem , fignificet: his omnibus fui corporis forma Zygzna pifcis fimillimus e(t. Cüm vero nullus Latinórum(quod quidem fciam)eius meminerit, Latino nomine caret. Quuno- brem Theodorus Gaza M Ar i- Caput boc Zygena depitlum Cor.Sittardus ex Italia olim uiline dedit., ftotelis veríione , fyc libelia / interpretatus eft. Verüm cum]li- . bellafabrileinftrumstum fit ; ab Italis Arco endolo vocatum, ad yo cuius fimilicudinem. nequaquá | pifcisifte accedit ,, Theodorum (ignorata nominis libellz pro- prietate ).vti libra bilancem fi- vnificat:ita Libellam , paru bis lancem fignificare ratum , (vyajs va» ,libellam vertitfe fufpicor : cum libram potius libriléve;adt jugum (tuearzam ) vertere opor- tuiller,Hacille. Germanicé hàc jo pifcem Maffilienfes imitati, Iu- daum vocare poterimus;ein "gubs nominis rationem reddit Ron- deletius:vel malleum; ein C fegef: vel cópofitis nominibus, à mal- leo & capite 5 ein Goch legeltopff. à 1nalleo & cane (eftenim de gene fe malleorum fiue canum ) eint € dleadbunb. uo» Zygznaab Oppiano & Suida . cetis adnumeratur: fed przítat ? cartilagineis pifcibus longis e- um adícribere . Propter ma- gnitudinem tamen À Galeno , 4Egineta ác /Rliano inter cete recenfetur, Pas Magnus eft pifcis. editur Ro- m,raró capitur. Venetiis capi- ta in pharmacopoliis quibuf- dam vidi, vt credam in mari A- yo driatico frequétiorem effe; Cor. Sittardusin epiftolaa me.Nul- | lam in tergo pinnam habet vt alij galei , fed vnatn ad caudam: ' /qua de re Athenzi verbaàRó- - deletio citata & inftaurata , le- es fuperius in Vulpe marina. Zygznz fel in iecore pofitum eft, Ariftot. hif.2.:g. Fel iecori adiunctum habét pifces yaaed- - Sac, &c. & é longis, m a- cus,Zygzena, Ariftoteles hifo- riz 2.15, Rondeletius pro (ya ya , mauult cQvpeua,. ego potiüs éudpara.videin Sphyrena B.Sal- uianus tamen in Zygzna: Fellis ( inquic) vefica, iecori adnecti- tur, vt Ariftoteles etiam nota- uit. Zygenz caput ( inquitSal- uianus) nó rotundü,nó roftrati non faftigiatum,neque in latera | comprefs eret P s & ou P eB? je v De Z ygoena. ib IV, compretfam;quale in pifcibus reliquis effe folet:fed(quod ei peculiare eft; )inlatera extenfum, atque traatueríum habet. Cuius quidem frons anteriórve pars(que vtroque clauditur oculo)vtianteriüs in - femicirculum feré extuberatificitainaciem acuitur,vt dum celeriter pifcis natat,obuios piíCes fecare potfe credatur.in medio extremz vtriu fque lateralis pattis,oculi funt magni,rotundi, deorfum potiüs, quàm in latusaut furfum fpectantes.In vttaque praterea vltimafrontis parte,oculis proxima, obló- gum infculptum eft foramen,;auditui olfactuive,;aut vtrique(vtarbitror)fübferuiens. Os fubtus infc- riore parte permagnum habet.!n dorfo pinnas duas, vnam capiti proximam & maiorem, (alter de pin- narum frr KR ondeletius foribi: ) alteram prope caudá & minoremt:binasquealias vtrinque, priores & ma- iorésad branchias, pofteriores veró & minores in medio ventre: poft quas rurfus "m vnica & parua; propecaudam,é regione alterius minoris in dorfo exiftentis, imo ventri fübeft. Cauda pinnis duabus inzqualibus conftatiquarum füperior vertebris fulcitur,ac multó longior eft: inferior verb vertebris iCatet breuiorque extat. Corpore rotundoeft & obiongo. vnde iureab Ariftotele inter longos pifces nurmieratur.INon [quamis;fed corio tegitur. Venter albus eft, tergus(tergum..)veró cineraceum.Pro fpi- nis cstcilagines habet. Oppianus abinitio Halieuticornm quinti,terreftres cum aquatilibus animantes, quodad magni- tudinem & vires comparans,leoni zygznam opponit & przfert. , ceris di Asovi(Os vi Qai aa Jeu) a AX O^, boyedowrtiew QU ITI CZ TO Cyan vens * , Idem inprimo Zygznam QAcevel! cognominat. — Libellacum fit afpectuinfaufto.infelicique,non et profpera nauiganubus,Zlianodeanimalibus 9.49. Ovaeuaiw 0p, s d |» toc eru 7/16 veu mi Qpdyeoie au Th *yc. 20 Wottonus ferociffimam effe tradir. - na Zygana vti cetaceus pifcis eft,ita etiam pelagius & non litoralis:quod ZElianus & Oppianus com- probant.Quamobrem cum haud longà àlitore piícari foleant pilcatores,ea perrarb,& minores folüm vtqua fortuitó)ad litus adnatatint)capi videmus,Saluianus.Terribilis eft,vt Oppianus & diuus Bafi- La] [- y liüszffeuerant:& tobuttiffima.non olim enim pifces reliquos, etiam magnos , atque natantes homi- nes,(i quiobuijoccurrant,(uz frontis acie vulnerareac fubuertere:fed amplo etiam ore & valde den- ticulato dilaniare folet.1dem. , .Interdurz carnis pifces à Philotimo numerantur Zygenz,apud Galenum de alim. facult. 3.36. Zvyama vacca; & pifcis quidam , Hefychius . Ex inftrumentis quorum fabris lignariis & cementa- tis vfuseft,vt meminit Rondeletius,l:bellam noftri vocant, eig 25feptoaag. Infubres circa Mediolanum 39 Liuella.Perpendiculü nottrieig &Saxfe/ad re&titudines explorandas,Infübres Piombin: Normam, fi- mile inftrumentum, nonnihil varians proangulis dirigendis , noftri ein Cegivaag/ein CDinfeimáf Itali fimiliter Prombin.deniquelineam fiue regulam; noftri eig inier/eis icbtfefnüv ; Oticbtfebeit/£ inial- DeLibella(vt Kondeletius nominauit)fluuiatili infe&o,dictum eft fuprà;in L.elemento. Hv d| varoners PacaidlersPuryouvas , mrere&c Epicharmus in Nuptiis Iunonis, ZY c N15 pifcisidem videtur Calio Rhodigino1g.10.quialio nomine chalcis dicatur,fine authore, apparetautem eum deceptum indé;quoniam lacerta quzdam eft Chalcidica cognomine,qua & chal- cis aliter dicitur,& Zygnis quoque Ariftoteli.De chalcide quidem pifce;fuoloco Ícripfimus, FINIS 2 ird [rue em N : NU ^ d LA CY m NS í // [/ uU Àj AN »i € fA - 3 7 Ws W : Qvy- | 2 TN - - ^ z 7 dede » z AES ' NY , d EN M p CE IA ANNI. SANUS io Nus PARALIPOMENA Ad Le&orem.. io Scams VM DE AQVATILIBYS Animantium ordinem literarum fequutus hunc li | FX wx brum condo , multa mihi cognitu digna,prefertim Germanis meis; cum aliun- Wit decómmunicata funt;tum obferuàátaper me ; que olim forían feotfim comple- | Gak.In prefentia quoniam & Volumen hoc nimiüm excreuit ; & ego defeffus ; ad metam anhelo; paiica addám, partim qua precedentibus accedere potuif- '—- fent;(i maturiüs inihi miffa adt obferuata füitfent: partim vetó confültóad finem j operis refervata,; Vt quorum Latina aut Grzca nomina ignorarem; ANumerus prior pagimam.poffertor oer[um indicat. L.legendum. A adden- dum.Sunt autem pauca quadamemendationes ettam Addi- iionibus admixta; €9 contra. Ben d e deuvagefuniie eft;cuiusin Ichthyocolla meminit Bellonius;z.pro d. permu- tato:vt contrà t.pro finferiores Germani ponunt.tok quidem per apharefin ab-antacao factum vide- tur nomen.óS:pofthzc verba,vocat Albertus; A; Vide etiaminfiàinPungitio. ——— —— — 9.7.Squatiias nón habent. A.circa branchias tantüm vtrinque tres magna fquamz apparent, in [ce- leto quem habeo,illius quem priorelocopiuxit Rondeletius; - o oda . 3157.lenimati Co & oL 1 A R 1M adícribarur : Qurereetiám infràin Typhle icones ij. & hiftoriz ^? nonnihil , , A j IUE NS "n ELUAR p 1h62; debetcorià. A.P awe» pi(ces quidam funt Hefychio,forté acus. 69. vel pojafifo .À. À- cus Ariftotelis trompette Gallis diciturà roftri figura in fiftulam definentis: vnde etiám Germanice vocatipoteritein Grumméeet. ——— 000 0 0 [ON RES NC UR M 13.9.interpifces nufquam. notetur hic comma,& A.(nifi quód inter Nili pifces Athenzgustyphlen nominat, Hefychiustyphlinum.) 37. velcontrà. A; Chalcides etiam qua thriffis conferuntur, Fi- cefio pifces funt aix uates iare 6 4 4090] NI. Aj pottbelonen;notetur geminüs:& A; vel podus le- Dots ss QAMOUAMEE uM ON NALE MANET MEM (140. qui & ophidion,A. (Plura quare infràin Ophidio; elemento Á: ) 59: à varietate poeciliz; A.(Vide etiaminfràinP.) , , QUEM TI ODE Liparim A.(vt Bellonius infrà in L.elemento.) i6.40; Rotundiéac nigris;A.(vethriffenimirüm.) | Pag.4.52. A. Hyfca etiam Symeoni Sethi nonalidi pifcis videtur. Videin Hyccá. 37.4. inffain Cli; Ácitem de Celerini$ Oceani, fiue Sardinis mediterranei ; quas Chalcides putauit Bellonius; à4. ArABEs A.(WA«fwc: videtur autem flccti vt Thales, l'haletis,& ancien t.) 20.20; Harengus A.(infràin Chalcide Harenge etiani afperam illam fub ventre lineam attribu- it) 24. L.Con orrARivM de Alaufa. Vide etiamin Thrilfa. De Trichide & fimilibus vocabulis plura dedimnusinfrà in Satdinaiitem in odo ONE T—- 21.15. L. xAeuodizs vel ( vt Plutarclius habetinlibro de Fluuiis ) exoAómiQ- 7. Capitur in Albi.A. Quzre infràinter Paralipomena, Cur Capitonibus fluüiatilibus. 63. A:2fpopfcgér vei pold)aroe Anglis , eft Alaufa minor;Pucelle Galloriim.Harengo etiim fimilem effe aiunt;fed minorem. 6o 2249. poltchalcides ; diftingue;& A;larimos & trachuros: moo - ADDITIO AD ALAVSAM, CVIVS COROLLARIVM : INCIPIT, PAG. 20; ÁrLAvsa& pifcesanadromi ÁrgentinzàMalo menfe denominantur, 9Xteienfife ( quod nomen alibi inRheno Leucifci fl.gerieri;Hafelam noftri vocant;tribuitur,) quód eo temporein Rheno apparere circaealocaincipiant. Ab aliis ibidem vocantur 90tautieiier benaft; quoniam à Mannis (vorn Jtaunen) ex Oceano afcendentes veniant. Alibi £áf fifoj/id eft;,Pediculi D De quam ob caufam.mali ego £aufffifd/per aphzrefin ab Alaufa;Bafile£ difcseum cetti imum copiz falmonum prenuncium elf áiüni; harengo fimilem;fed multo maiorem; Piícis eft latus ( vt pifcator peritiffunus cS (is p C -— E T S "M Eulit] C)t1 F 2 Paralipomena Ad xulit)inftar Cyprinilati.Maio Menfe migrant,& natandi laboread tantam redigütur maciem, vtcors puseoramtantüm non perfpicuum euadat. Eodem menfe retibus capiuntur, nec aliter. Ad cibum eli- xantutinaquaprimlm; deinde demüm vino affufo perfe&? coquuntur. 2t pole Anglis eftalaufa minor:quze non etatetáitim differt(vt quidam putant)à pifcibus fering & Cj tàt Anglice ditis,fed prorfus diuerfi eft generis. Qui iege vel 2iac vulgó vel Gyotbfift5in Albi vocatur pifcis,vel ipfaalaufa eft, vel adeo fimilis nati- zaacipecie:vtmeritó eodem nomineappelletürid quod cám ex icone eius;hic addita , tum hiftoriaa 77 IAS : 7 T0 467 CADAT EET 20 r7 P, eU EN C CGU QGGR RSS INQUE RUNI RN QE n tat ata ons; Yo.Kentmanodefcripta;liquidb appátét.Zigc(inquit) pifcis eft tenuis & ficcus; pattcée carnis : coloré pulchro;atgenteo,dorfo tamcn fubfafco.oblongus eft;non ita latus vt folent eife pifces Gootbfifd dicti qui in Marchia capiunzur:longitudoenim ciusadlatitudinem quintupla elt. Caputeius, fi foris afpi- clasharengi capiti non diflimile eft;nifi quód in parte fuperiore oris fciffuram habet.Linguaei parua» quz colore nigricat.Dentes vtrinquead iáterain faucibus. mandibulis duabus duris adnati j ficut ine- iufdem fluminis pifcibus(4e captions flosiatilium genero lefeno & Dibelo,vt vulg? nominant.Cáput & oculiadaureum colorem, pauco viridi permixtum accedunt. In fumrmislateribus vtrinque macule quatérnz nigrz digeruntur; quarum prima ad fummas branchías elt, vltima pauló fub initio pinnz dorfi. Ex Oceano in Albim fübit hic pifcis, & paulacim confumitur ac deficit, Capitur vt plurimum in hoc flumine, à fefto Pentecoftes vfqueàd diui lohannis diem,quo cempore Sturio migrat. àSturione enimé mariin Albim pellitur.Quanquam autem ad velocitatem & fagam;prz omnibus in Álbi pifci- bus, comparatus fit; mollisefttamen,& quàin primum ex aquainaerem fubductus périt. Maximi hu- ius generis in Albiapud nos( Mifenos)à duabus cum dimidia libris ( feaecom veiarempat«) ad tres cum dimidia(qu odtamen rarum eft;perueniunt.Sineaflus,(iué elixus, non boni faporis eft. Sicamen pre- paratum,fale intus afpergas;tum in fumo aut fóle leuiter ficces;& ita butyroinun&um fuper cratícula alles, meliüs(vtin hocgenere)fapit.Et quoniamaridi hí piíces funt, (unt quiin aliqua elixant: deinde exerüptos condiunt iuré é butyro,zinzibere, aqua, & modicoaceti:ficuti etiamaliós quoldam pllces ficcatos condire folent;vt truttas,thymallos;lucios,& cyprinos latos, Quomodocunque paretur, nul- lustamen in Albi pifcis zqué feriniaut virofi faporis eít:3 quo etiam nomen ei impofitum conijcio:vt Zige/id eft; hircus dicatur.hircum enim,przfertim infolatus;olet.Hzc Kentmanas.Ab alio etiam acce- pigieg pifcemin Albi;alio nomineabaureoferécolore(circa caput) Golbfifcd appellari,album effe (car ne nitrum ,)& ita diftincta ceu per laminas carne;ficuti falmo.ferinum quid & ingratum olére, vt nifi tis Sturionis comitem aut ducem effeaiunt. Sed Argentinz alius etiam pifcis, nempe perca fl; minor, (nonztate minor, fed fpecies peculiaris, )Gofbfifa) appellatur: Qnbdfi pifcis hic, vt omnino coniicio, alaufaeft:non rect? quidam alium pifcem in Albi, quem *efen vulgo nücupant, alau (am interpretátur. 23.55. poft; confundant. A. Alburno Aufonij cognatus eft S6etóéttide dicus apud Mifenos pifcis, quem in Phoxinis defcribam.coloribüs tántiim differt.quan quam &ipfioculirubefcunt. 243. poftfimplices,A. (aliquid deeffe apparet; pinnarum nempe fitam & numerum.) 9. A.Apparet autem nonalium huncpifcem,quàm qui 2Bamócic à noftris vocatur , Argentina Aienliug; de quo plura leges inPhoxinis. | 15.7. poftBalagro.ignageminum pun&um:& A.& in &ne Elemeriti Gin Guftero; ] ADDITIO INSERENDA PAGINAE 29,POST VERSVM £$ Idem pifcis et qui £afcte/quafi Lepufculus à noftris, oetiug vel Dáftingin Albià Mifenis vocatur, vt ex defcriptione huius fluminis pifcium Io.Kentmani facile conijcio. Heslingus(inquit)pifcis árgentei nitoris,oblongis & craffiufculus eft. dorfum ei füfcam , & craf- füm( vnde etiam Dicrurtid eft rox vr (G- ànonnullis vocatur, )& fimiliter caput.Squatnis mediocri- tét rnagnis tegitur. Inteftinis;corde;velica & dentibus, (quosintra faucesocculit;) Coruü vulgàó Mife nis dictum retert:fcl tantüm rotundius hábet.Linea vtrinque albicans nigris diftinctapunctis à brari- chiisad caudam pertinet.Cauda & pinna dorfi colore funt fubfüfcoiczterz autem quinque;fubceeru- leos( noftrzs vubicundo.) Annototoin Albireperitur;nec aliunde immiegrat.Circa Annunciationem diuz Virginis parit;eo- TO 9a ode Q EUR & JG -À o ' egregie? aromatibus cóndiátur,in cibum non admittatur. Capitur etiam in lacu Suerinenfi. Aduentan- 4 ge dem tempore quo & Coriiüs in Albi vulgó dictus:tunc quidem & plurimicapiuntur, € fapidioreslia- 69 bentur. Müfcis & vermiculis vi&itanti& in horum penuria;etiam pifciculis, Raró hi pifces vnciás quatitor ponderis excedunt:maxitni quidem interdum vncias fenas póderát. Totoannocapiuntur hamo,vermiculis inefcáti:item tetibus,tempore partus, & extra. Bonus & fatis fuauis pifcis efjprefertim inaqua(cui feruenti immittatur )códitus;elixusq;ad iuris feré confumptionem;vel elixus & conditus iure exaceto, zinzibere; croco, & minutim iacifis cepiss veliure quodà butyro denominatur vulgó. Cum grauidus ouis ; inbutyro lrquato frigitur , optim& (meo quidem palato) fapit. : , Arsvsin Thrafymenoltalizlacu di&us pifcis;Capitoni fl.cognatus videtut. 3529. A. Halecula diminutiuum, femper projpifciculo accipitur, Alex, vnde cafus dip AiCcCer — lo 20 Paradipomena A. UE: alece generis foem. elt, (ine afpiratione: etiiin Geoponicorum fine xii£ afpiratum legitur.Halec ge- nere neutro , afpiratur Horatio & Plauto:aliis non afpiratur,vc Horatio : Sifer,alec,fzcula Coa. - $6. polfthecverba, pro pifce vile , diftingue: & A.vt Hermolaus accipit , fed proliquore forfan meliüs. 6;. polt hzc verba, inferiüs in Garo, A.vbihzecab Hermolaonon rect? diftinctà reperies. ADDITIO AD PAGINAM 4o. POST VERSVM e. INSERENDA, DE AMMODYTE PISCE, VT NOS VOCAVIMVS, PRO. ANGLICO Coantilj. | Pirs c15 hic,inquitSaluianus,(cuiusexpictam formam, achiftoriam vniuerfam , Daniel Darbarus; nonfolüm quia Aquileienfium defignatus fit Patriarcha, Reuerendiffimus : fed fplendore etiám Bar- barz familiz,przclaraque eruditione atque do&rina;nec non virtutum omnium probitate illaftritfi- müs;perbenigné mihi mpertiuit.)ab Anglis,apud quos frequens reperitur, &5aubity appellatur , hoc e(t, De arena anguilla:& ?Balmete;id eft De ponente monafterio. Huius auté picis mentionem nul- lam apud Grzcos Latinósve fcriptores factam reperimus , reperirive potfe credimus : cüm Septentrio- . nalisfolüm Oceani alumnus fit. 39 40 60 Capite eft cenui & rotundo,roftro longiufculo & acuminato;ore paruo : corporereliquo oblon- go,fi latitudini conferatur. Nam cum eius medium(caput enim & cauda ar&tiores lunt) pollicis crafli- tudinem non fuperet,longitudoad palmi menfuüram extenditac. Quamobrem ficuti lougis,üc etiam & paruis annumerari pifcibus debet : cum rieque pollicis latitudinem,neque palmilongitudinerm exce- dat vnquam. Dorfo preterea, (in quo pinnz duz reperiuntur,in eo medio vna;ac prope caudam alte- ra; fübcoeruleus.Ventre vero, (in quo preter binas, quas vtrinque habet pinnas ; vnaetiam alia poft excrementorum orificium fub(iftit argenteus confpicitur. Septentrionalis Oceani pifcis eft &anbil.frequentiffimé enim in Britannie (quam nunc Augliam dicimus)litoribus capitur:reperiturque & in Bononienfilitore, vbi &jasbif; quoque vocacur. Quibuídam annitemporibus hi pifces,fiue maiorum pifcium iniuriam fugientes,fiue füoptena- turz impulfu;aqua derelicta, (ub arenam ipfam penetrant. Quod cum nonnullz longioris roftri aues aduertant;ad illa litoraaduolantes;eos ex arena expifcantui. Quibus accolzillorum locorum admoni- ti,lineis facculis;auc ligneis vaículis;in quibus Captos pifces coadant, acceptis, ad littora frequentes veniunt: ibique finguli fuum quoddam pedale lignum pectinatim incifum habentes;pariq; interual- lo;ac certo ordine;per rectam lineam omnes collocati.pectinata ligni partein arena defixa$jedm, pau- latim femper retrocedentes fübleuant; pifcefque vna cum arena (ubfilire;coactos (vopiof-) capiant; xc. Hic pifcis fi ex pifcatorum manibus in arenam forte delabatur;celerrim? ac profundà adeó füb arenam penetret, vt nullo prorfus modo capi rurfus queat. Quam fub arenam penetrandi facilitatem,etfi Avi- ftoteles ferpenti marinotribuit, non obid tamen hunc marinum ferpentem elle arbitrari poflumus : cum congro corporeac colore proximus non fit:ficutijeodem Ariftotele tefte,marino ferpenti cá con- gro conuenire debet. Pifcis eft &anbit) fapidus fatis: & fua copiofa captura haud mediocriter pauperum neceffitatibus fuccurrit,Flactenus Saluianus. ) Ego Ámmodyten hunc pifcem Greconomine vocare volui , ab eoquódarenas fubeat: ficut & ferpens quidam ammodytes ; ab eadem nimirumnatura appellatur: & Callionymus pifcis ; Helychio teíte,alio nomine Pfíammodytes appellatur, quódinarena fe occultet. felicius quidem Angli eodem nomine Anglico;(iue potiüs Germanico, & hanc eiusnatüram , & formam Anguillz fimilem expri- munt.Cognatus huic videtur pifcis, quialicubiin Anglia &pratf opfe nominatur. hunc enim fimilem anguillzelle;aiunt;fed caput habere vt pifcis fundulus, colore cinereo, maculis nigris, dodrantalem: EondemFlandri pomperelc(aliquipopeopfe) vocitant.é Flandriain Angliam importari audio: Y pharma- copolisaliquaudo feruari in vitreis vafisaqnarepletis: longum effe dodrantem, toto corpore nigris maculis refertum;ore lampetrz fimili;barbato:pinnato dorfo,& alecis cauda fimili. Sed hi fort pifces illi vocales fünt; quos Poscilias ex Paufania appellauimus;&c.Ego hzc, vtà peritioribus, quibus ver- nacule hz voces,resqueipíz cognitz funt iudicentur.propono.quid enim ipfe ftatuerem? qui & diuer- fis hzc auditione accepi, iquibus aliquaeffe confufa, aut non recte expofita, fieri potelt.Videtur & Piballa hic non omittenda;de qua Czfar Scaliger: Santonica(inquit)vox eft Piballa:pifciculus tenuis; vermiculi fpecie,anguillarum more natans,colore candido.Maritimz naturz confulti;aiunt,effe An- guillarum prima E inbeM odi ita eft,eadem in hifce proportio fuerit, quein Thynnodeicribi- tür apud Plinium, &c.vt etatis initia Piballa fint:adultiores Pimperneaus dicanturà Franci genis:per- fecta communi nomine agnofcantur.Eadem diligentia etiam apud Adriaticos,certis nominibus attri- butis,His fcriptis occurrit mihi in Kentmani piícium Albis defcriptione ; is qui &yirapt apud Mifenos 2 z vocatur, 9 Danzel Bar- Larttá. e €ptraloofe Qomper cle Piballa. » d uel .. Paralipomena A. vocataridem forié cum eo quem paulo ant ab Anglis &pralfepfe nominari dixims.Pi(cis (in quit) eft longus;fubfufcus, [pecie qua relique anguillz:lubricus;abfque fquamis , roftro & capiteacuminato, Ípina dorfi(fimplici)vtin ceteris anguillis,abfque aliis Ípinis.E mariin Albim afcédit,nec durar ; fed Contabefcens & pallorezffe&us moritur.Annototo capitur. Vére circa medium quadragefimalis ie- lunij gregatim migrat. Maximi dodrantes duoslonpgitudinenonexcedunt, neque digitum craflitudi- ne.onadmodüm fapidus eft pi(cis,fiueaffus,fiue elixus:Recentes aliqui fuper craticulaaffant, ficuti - lampredas illas;gnas Mifenienneophthalmos nominant; (2/ German priccas: ) alij iure acidulo condi- unmt,quod conftat aceto,croco,pipere,Gz cepis minutatim incifis,Saxones, apud quos magna eorü co- pia capitar,infimatos perannum lezuant,& cum ad cibum eos parare volunt, in aqua feruida modi- cecoquunttum corio detracto füper craticula affant. Sunt qui minutatim conciíos cum olereacido ui conditoyvt bra[ficas capitata fere conde i folet,) coquant, vel cum paftinacis,brafficáue recente profami- ro 41a. : ! 40.22. Á. Videetiam moxque poft Andromidem Bellonij AI UT , "ADDITIO AD PAGINAM 4» POST VERSVM tO : , 23. INSEREND A. | aes DE ANARRHICHA, VT. NOBIS YOCARE LIBVIT, OCEANI PISCE. 29 (AUTEM seem) L v Zip Dat. ^ A 3e Krrpzrscu eftpifcis magnus Oceani Germanici , caiusiconeni Cte. Fabricius ad me mifit, & deícriptionem adiecit; Hic pifcis(inquit)à Balthicis populis fuo nomine ZxézsA(- dici tur.Alipenimi- 49 plorum lingua P RR lignificat. Vnde Riipfifcy di&tus,vel quód fcopulos afcendat, id enim facere di- cicut:vel quód in fcopulis latitet.E naribus parua quafi fiftulz,quas ex auenis ruftici faciunt , eminétz & propter (uperiores dentes incapite tuberculum eft. Dencibus imprimisterribilis , quos non folüm víitato animalium more,in fuperiore & inferiore mandibula; fedin faucibus quoque geftat, & in ipfa - lingua.Anteriores rotundi & acuti,reliqui molaribus humanis (imiles,nifi quód in media fauce(palate 7: ) noftris funt grandiores.Pofiti autem funt duplicata ferie omnes;in inferioris mandibulz parte vnaocto;& inalteraannexa quinq;:neque aliterin parte regione oppofita: Superior mandibula plu- resacutos habet propter fauces,in quibus tres duplicate feries, media precipue decem grádibus mo- laribus munita,quininlinguaipfa molaresfunt. De vtraque maxilla infra branchias pinna propen- det,capitis altitudinem,fi erigatur,zquans.Dorfum pariter & venterà fine capitis vque ad caudz ex- tenfionem pinnas habent, quz fécundum corporis quantitatem ipf quoque (v/vorpa:) paulatim mi- 39 nuuntur:hzc Fabricius;ex fceleto,ni fallor.Cauda e(t bifurc a,zqualis vtrinque. Voracem & validum eífe appáret,cum aliàs,tum caudz icu. Ego Ánarrhicham nominare volui, (id elt, Scanforem) à Greco verbo aab. &o9ou, quod proprié manibus pedibufque nitentem & prenfantem ( hoc eft, omni vi cor- potis) furfum fcandere fignificat: no(tri dicunt tetteren. E'aredo v B8 diva oi EP Tc Ig; «xii vavm Gas Za ex Cicerone,vbi is dixerat; Cumalij malos fcandant. ;Óf 4934. A. HacBellonius.Egoveró non dubito,quin andromis Plinij , corruptum fit vocabulum, abanadromis.anadromosenim Grazci vocant generis nomine, pifces é mari fübeuntes flnuios.pam & nomen accedit,& falubritas proximapoftfaxatiles:; &ineodem morbo conceduntur. Porr) Dro- millam Bellonij, circa lacum Lemanum 9Dorille vocant: eandem, vt audio, muftelz minima, id - elt,fundulonoftro,vtin epiftolaad me fcripfit Io:Ribittus. í d 4j.44. poft, capiant;diftingue, & A. Athenzus. LT 46.4 6.pott,clatam,A. (quod etiam decongris quidamtradunt,) 47. poft Elluchafem.A. Con- gros Hicefius Ícribit CATpo EDS ervod a yexatoy (aliàs A4 tAse3quod placet)«gj 0p aa TE pKQ TES TE 3 90) &Eoqu- Tits GU gu Mee T6 GroNU AerarojA bsc s GUsmtAo eue e|: ella. ADDITIO . Paralpomena A. — . j ADDITIO AD ANTACAZEOS, PRO PAG. $4, VEL gy. SS QUAS 2128/20 P^ PAY 2: Tv FB RJ - | Led: : , DXME NE IE. d SSEENNN Mu LEM AE. 272708 0787107 797177777 Ait) jJ DET YRIPIT [ //, / (fil | d zl / [j 7 D l ; [j " l 2) 3 WS EL EC NTAM Be Nea ENSESNY NS JUEZ NS LESS TT B (Ls STENT RUETTTZNS CAR DU UR VARI Top] (d MAD TUR e Rode erba TOT Yu n SPUR m m "€ og. E SII A uA 17A 1o 7 77 Z AwxTAcCAE fpéciem effe'hunc pifcem , primus afpe&tus loquitur, Iconem eius Geryon Seilerus fummus & celeberrimus Auguttanz Reip. medicus ad me dedic, fine aliquo nomine. Straubichij in Danubio captum aiunt.Hunc Antaceum,ftellatem cognominarelibet: ficut & galeus quidam ftallas afetacam ris coghominatur.Pi&urain linteo fatis magno expreffa;colorem vbiqueferé ceruleum o(tendibat: Jlellaris. venter candidior eftad rofeuin inclinans.Spinz in dorfo,& ftellz (quz foinis delapfis reli&t:e vidétur) allidi coloris funt: puncta etiam pallim vel 8 pallidoalbicantis ; vel faci Indiciue coloris fant. Co- 19 gnatus huic fucrit;qui in eodem flumineà Germanis Cic appeliazur ; quod nomenab Antaczo videri Vid, poteft perapharefin factum: Vngari Goc vel Güct; vel Cocioal ( hal p fcis eft ) appellant.ilem auc fimilis fuerit Zucca Caffz,cuius in Ichthyocolla meminit Bellonius;z.pro t.pofito. Vide (aprxinfiae Corol- lariiad Acipenferem pag.8.Alius puto,fed fimiliseft,quem iidem Vngari e5dyereg (ab oxyryacho, vt ceniicio deprauato nomine ) vocicant: aliqui recentiores Latiuo tominead vernaculiformato Scu- * rionem perSc.non perSt.de quo pluraleges fuprà, Corollario r.ad Silurum, Quidam tit vel ;:Dic pi- Ícem mihi retulitin Danubio capi,nonquidem Vieuns fed inferiüs circa Peftum,vt vulgb vocant,& Budam:mole corporis que ad xxv.libtas(ledecim vnciarum Jaccedat.cute varia vndiquaq:e, & ftella- ta fimiliter, vt in exhibita hic à nobis icone: fed roftro differre: quod longius & b. lit quam vel in hac noftra icone, vel in Hufone , anferino fer fimile: cetera Hufoni fimilem ello, fed iminoremiid- ..39 eoqueab imperitis Hufonem pua effe putari.Hic an fit Galeus Rhodius,quarendum. Vietnzau- dio pifcemillum,quem nos Silurum Ms adhuc,vtpedemaut cubitum non excedat , ap- pellari cin Dicadultiorem vero eiu eocaiben. .— ^ f £6.68. Labra habet; anne tirpirum , ficut T urdi quidam,quibus cognatus oidetuv hic pifcss.) $8.24. ex Euftathio, A. Varinus, jj. A«xov À. (carmen hic nonadmitteret Jor.) In fine paginz A; I:TzniaeftRondcletij. |—— — | | 60... pofbauthores funt. A.Sed yovd[42y omfino legerim.quoniam & ícorpios oBpudec effe, eo - demauthore legimus. 5o. A.Turdis exafípectu picture cognatus mihi videcur. iN. 61.f4. polbreponendum fit.Á. (Pre cial pov legendum c40:20v C4PA £u lat bio. flnatilema antem pro apro "Acheloi accipta. V ide mfra n "Porcis. ) TU | : | 4o . Pag. 63. Ad iconem Aporrhaidis R.ondeletij;adfcribe: Accedere videtur ad pentadactylum Pur- puram Bellonij. . 67.54. adlémaCoRorramnrivw,adfícribe: Plsra videsrfrain Corollaria Gabi A.61.poftlizcverba, feparari non debet. A. Alij cottum nominant gobij fl.genus;ex Ariftotelis hiftoria 4:8. vbi Grace o- - legitur.videinfràin Gobiis. CS NS uen vi 71.56.poftnomen fumpfit;/ diftingue, & A.vt quidam fcribunt.Verüà m nàtex;non narica, apud Feftii, nomen à natádo fumpfiffe videtur.6; . poft hec verba &sUzoc sivo, A. Aux d'ubexarrus Gago vaetpote du. 76.46. . Lemmati A. Nomina Germanica videinfràin Corollario | Ww. dePaftinacaze enr o eos aun Fs A; — Cuantellut , quem aliqui vulro due- Ru c AMD UE geminum nota, & A. de eo pifce ap vocant. Scaliger Squillam wnini $0 fentiens,qui exafellorum genere Eglefin vulgo à Gallis nominatur, à sam F'afconibus Cusadam uaca- roftro opinor aquilino,quale ei tribuit Rondeletius. egle enim Gallis ri aewdefh 5 deenaw. pugilatim e- aquilam fonat. | By ] nm inquit )denorantsficut Anuenans 77.6j. polbexcauati.A.( "riffoteles bifloria 9.57. idem de ferpente JLA- quein. —— | rino [cribit qnem Congro fimilem facst.) apk- d. 8L1 poltadieci, A.fuperius pag.78. 17. Corpor A.dicitur.Et mox eodem verfu;poftfactum A. fuerit. Ku | — 85.4. exptrellit; A Effigies eius hzc eff. od A 85.16. A. VidequzfcripiinRota.23; L.intercete pelagia & terri- —. 49 biliamumerat;xe:s: cognominans x»yaasse. A. Non probé igitur Lip-. pius vertitarietes marinos mitiores elfeterreftribus:tanquamà man- fuetohuius pecoris ingenio nomen eis pofitum (it: quod egoà forme autcornuum aliqua fimilitudine eosinueniffe putàrim. Inter ver(am 19.& 21. hecinfere. ARGEN TILLvs nominatur à Mauro Epifcopo in Conuiuio patris Dei , vbi. hunc pifcem Iude apponit, vt Vm-- bram Lazaro, Serram Ifaiz, & alios aliis fingulorum hiftoriz con- uenientes.Ponitautem eatantüm pifcium nomina quzab authoribus vfürpata funt: vnde & Argentilli nomen non fium ab eo, fed vel vul- gó, veletiam literatis fuo feculo de pifce aliquo in víü fuilfe iudice. | | , ' j a 3 hàm À. B. F ingratuseft, quàm elixus, | 6 l'araupomena | A. B. nà apud (criptorem alium hactenus non repe- Guam Saluianu exbikuit Callariae icopem H:floria 87. buic fati [t- r1. factum autem id eífe-àcolore argénteósappa- suilis eft : fed wovft IG Co quae à podice incipit [upinam, di- , quum fere citracaudam terminat - * " dont - o E am ^ ret: vBde & alburnum pifcem Aufonius, & leuci- Ícos quofdam tum marinos t& fluuiatiles appella- ihutCGraeis m M agis $639.. Sublemmate p rtertiaafellorum, &c. Acidum bunc non velle bepattm efe putarunt iquod in Hepata reprehendit Rendeletiue, | 91. lconif[uperfcribe: Pzde[feripta ab initio ba- imi capita füper bacione. — " ..9 pofthec verba,iz Corollario primo 44.De Grylla. legesnf? a» onnibal, Corollariotertio de e/Aféllis s cic. cir dé Qphidto plaratn O.elenzento,. $210. pofthzcverba, vt banchus A.(e4iqui prosllo etiam s ed tenes codicibus Born AQ s legitur. eor vane. ety Duyy Q,nu[quam epu Gracos vepeririputo. ADDITIO AD ASELLVM CAL: LARIAM, DE QVO SCRIPSI COROL- lario ide cfe Hi pag 9 2-Uar f. j 1 e d. iucepss Icow hec (à Cornelio Sittardomihi commi: nicata)pifciseft,quem defcripfiin Corollatio de Phycide A4; — Videetiamin Corollario de Tinca Ac 6 PisckM noflttiim (inquit Saluianus) qui Ro- mt I enca marina & pefce Fico vocatur , veterum Grecorum qvuss elle contendit Rondeletius;ea conie&ura(vti arbitror)perfuafus , quód vulgari Romanorum appellatione pefce fico appelletur. Verum prater1d quód friuola & vanahzc conie- &ura eft: (quum hicpifcispropterea quód matu- rif mi & paffi ficiinftar,mollis,flaccidus, & non fucci plenus fit, Romz ficó vocetur; & non quia hzceius vulgaris nomenclatura ex veteri Greca deducta fit : ) id etiam opinari rationi diffonü eft. Ivá cum Athenzus, Ariftotelisauthoritate, phy- cidem aei ino» pod iod oce roseis: id eft, varij co- loris, & fpinis vallatam vel coronatam appellet: Speufippus veró(apud eundem Athen&üm)Per- cam , Channam & Phycidem fimiles faciat! quo pacto hic pifcis nofter, qui neque variis depi&us j eftcolorib. neq; fpinis vallatus: quiq; nil minüs | quam Perce & Channz fimilitudinem reprzfen- tats Phycis dici poterit? Propterea non Phycidé, " fed Callariam hunc effe alfeueramus.neqne id te- iiere;. Nam cum inquiat Plinius: Callarias afel- A. dE lorum generis;ni minor effet: vti Callariam Afel- T. ck lis congenerem & minorera elleteftatur: ita nos 2 x hüncpifcem noftrum, quippequi Afello fimilis eftatque minor, Callariam effe iure céfemus, &c. Callariasad minoris afelli fimilitüidinem pio- ximéaccedit. capité énim latoeft, & preffo: ore magno; & valde denticulato: atque oculis etiam magnis & aureis, Vixpedalem excedit menfuram. | Lapilios duosin capite habet. Color ei cinerace- us, vt Afello. Sqnamis minutis contegitur. Cor- pus totum oblongum & latiufculum eft.Ventri- culum haber amplum,inteftinalata:hepar magnü & faübalbuni,cui fellis hazet vefica. " Marinus pifcis eft, & litoralis potiüs quàm pe- lagius;in ceenofifque litoribus degens. Pifcis eft haud fuauis, & propterea vbique ferà plebeius,& parui precij effe lolst. Carnem habet fatis mollem;fednon friabilem , concoctu facilé, fed excrementitiam.Frixus autaffus palato miinüs 99.26 A. (Fidesafra 1n Evelemento de Elephanto.) | ! 99.58. An T , Paraspomenà' A. B. , y; Ld 99.38. A. — (Belnius pitlueras fna à libravite tray fofftas couguevitur ; nerope lcusiam im eflact locum... ) 10618.poft, dixit. A. (Tanofira altbenai aditione f bro vetouano legitnr Dey duo x; 14. L.cainarus (per m.(ümplex,& A. inaconitoautem x4:ussO- legitur. 27. po& Macedones;diftingüe,& A. Vátinus. apud Hefychiam zewwpo tribns fy labis legitur — ; | à; 113468. L.. Videin Corollario r.de Afello,S in Mugilis labeonis Cotollario. ' I4,7. Polk verba,drerfas babes, A. Idemefleerus Briranicus zofra exis , pacina 212: .Defctiptio- nesenim conueniunt;cum aliàstum quod ad laminas inore corneas,dentes nullos;&c. Vide qua fcri- pi infrà,pagg.2iz:& 213. HEN o sr M ! H8. Saupràiintimam pi&turam;adfcribe.Pzdetrer Ofzzs hai pibburas eff asciffefovtptovra cttnfdam obfe uri er 1o br (ametnfra su Ceiisin genere E.veforemus ) commatut, Cerosquidem Wiowtoerfvact c» QUiitval Germanice dios ,pri- uatim naues [nbuertere leswmis. Secundae vero & intermedié,1:9.paginzsiconiadfcribei Qe e^4fedocclo- menter cete, soda orbi as quafdam habet futu, ol c belorz y: ei, reSbwddints corijanstas 2 125,4. Dof&Athenzum. A. Hippuris inefcantur iuli, Oppianus. —— "OU RM 1212.41. pofbPoullepieds, A. ( Remdelemws Frticam rubram [aam ab aliqiiibin "Poulfosie Britannorum vocarz fcribit, ) n | B: NN | | 122.69. Pluravideinferius in Conchà rhomboide , feu Baláuo Bellonij; ex Xenocrate & Gale- no qua huc relata oportuerat;inF., 2 bc ! 12. poft v.5 j.In RhenocircaScáphufi YSfifd appellántür. pifces; qui per hyemem in libero flu- mine vagantur & palcunttit, gi precipue Barbifaciunt: quand & Trutte & alij quidam pilces per 20-hyemem interdum yagaiites captieodem nomine vocantur. Barbi quidem huiufmodi meliores func : capite minore, corpoté rotundiore & obefiore, quàm qui in latibulis (e continen ; quos Z ágerbarbes appellant.Ex his vagantibus aliqui reperiuntur fteriles;in quibus nec genituranec osa inueniuntur: €os jytmcerlin; id eft nobiles appellant: & quouisanni temporein cibo commendant. Communi qui- dem nomine Zágerfifc) dicuntur,qui in cauis, fub pettis autin petrarum (ciffüris;colledti latitant:quod fere faciunt gregatim, & inuicem füperincumbentes porcoruimin(tar, Sic Barbi innümeri, milleni a- liquando, fub hyemem; in vnum fab petra aliqualatibulum coeunt, quod cognof(centes pilcatores; vernotempore cum prodituros eos expectantnatfas opponünt: & itamaximum eorum nümerum ali- quando capiunt: qui tamen;ytpote macilenti,non magni &untin cibo. Hzcà do&tiffimo & nobili Sca- phufizad Rhenum Medico Cosw à Horzaácmu:ioa accepi.Ego Grecis nominibus, quibus etià La- 30 tinis vtificeat; pifces quofuis libere pafcentes per hyemem;nomades appellàrimig(vopuosc; ficuti & jus 9a« iy 9ucapud Ariftotelem egimus: Latine pafcales.nam & Fe(tus pafcalesoues noniinat qus pallim aícuntur,à verbo paco : vela paícuis, quafi pafcuales, Latitantes ver pholades, paonabacs vic Qon ctos- 7a; quafi latibulares.Steriles veró quofuis epitrageas.nam & Ariftoteles ex ila uiatilibus cyprinos & batinos,imrreoytas facit;lioc eft,fteriles : qui nec ouum 5 necfemen vllum prolificum vnquam. Babe- ant:fed qui folidiores pinguiorefq; ( inqüit ) in eo genere (unt;iis inteftinum paruum eft, & laus pra- cipuain paftu.Videturautem non omnes cyprinos & batinos fteriles facere, fed aliquosin eo genere: qui prz nimia obefitate nimitum ftecilefcant; quod & tragis;id eft hircisaccidic: e vicibus nimia ali- menti copialuxuriantibus,quod vocant zeeye», Barinus igitur Ariftotelis an Barbus hit;qusrendum. parizas. nam & nomen alludit & aliud vetus Batbi nomenignoratur:& fluuiatilem efe pifcetn, & pre obefita- 40 te fterilefcere ei connenit.Gazz interpretatio apud Áriftotelem pro xuarpivG «sd Dae (G7, non Fecte ha- bet,Balagrus & Carinus.Cyprinos quidem leu carpas noftras in pifcinis aliquando [teriles reperiri,in quibus neutrum fexim agnofcas,in cibo fuaniores, ex pifcatore fide digno accepi; BueAeiesad » oi pi fo vavrec) Hefychius & Varinus. ego ex Ariftotele repofuerim: Bajo jy SOcolps fave . Eadempag.;6. À. Flian Alaudis Kondeletij hint cognati ; quazréndum. 56. . À. Vidé etiamin Glanide B, in Corollario: 64. poftcothus A. (cuze.) ^ — j m aU " 128.29. Poflnonitem. À; Agrene "Rome quod corpore [pat votuudiore. Videsnfrain Smaride p oa- nam: vubilorum enam piorum affinitas ci drffeyentia plusibus explicatur. ) MR, n P TN 150. interlineam 59.&c 6o interfcribe: sn ÀcHYcEPRHALI & Sionesmali füccifunt, & grauis o- doris:fegnem materiam trahunt & gignunt; Xenocrates apnd Oribafium. | ór. poft; Memibrade:di- 5o ftingue;& A.& infràin Corollario de Turdo. H.a. | x | LUN . Eadem paginainterlineam 61.6762. À. BRE THMEOHIN( Arabicovocabulo; vt conijcio ) no- minariaiunt belluam;cuius iconem hic damus, cuius nobilis & do&iffimus vir T Hz opoRvs B Ee j N "audes, P olagts, Ebureoeae. | A ^". NU jn e. WW l zi AN '" RR UR Kj SR) UA ^ mee iino 123i v AAA TN DÀ e z- DQREPEE EE S222 [2m zo XP NN e 2S ee » 1 ! n ——- — z A participem me fecit; & addidit( nimirum vt à mercatoribus accepit , )inuentam elTe in Taua infula; 6o noftrotempore;anno Domini 51, Aprilis diex4.longam circiter decem cubitos fuiffc inter caput & caudam:;altam cubitos daos cum dimidio animal effe amphibium,ad viuum depictum. Pictüra magna -ex parte rübri coloris eft,quibufdam in locis cocrülea , &c. Cauda vbi inftar equinz diffunditur; dilu- ti coloris ceerulei eft; punctis diftindtarubris, Vngues leoniniferé aut pantlierini videntur: yccauda quoquepantherz caudamreferre; —— ] m 132147. Margini adfcribe : R ecitat bac Bellous vérba Rondeletiusin Parpura Ce vofitat.. "x 13. 3». Initio fegmenti G.adfcribe: Galeni de eis verba ex libro 11.de Simplicibus ponamin Pur. -puris.Remedia quz infrà Muricibus attribnuntur, bucciris quoqueconuenient. nam Plinius cery- .-.&es modà buccina,modó murices conuertit.Idem remediaplurima muricibus & buccinis vílis com: ' snunia facit. Vide infrà in Muricis Corollario G, ' | MM | | a 4 Qr Paralipomena . B. C. 1536.68. poftípinula, Syluaticus. A. Spinulaquidem fcorpius eft. 1:126. Nominetur. À. Iconemadiunximus, qualis olim ad miffam à Sittardo imaginem fculpta eit,liceca Bellonio pofita fatisfacere potuiffet. | Gallus marinus vulgó . Gancer Fieracleoticus. Bellonij. * i0 5r Sublemmatede Cancro Maza, &c. A. PideSvaliger 154. fub lemmate de Paguro. | 160.47. A. Rondeletius inSquilla parua fcribit exvmopo genere neutro per y. in prima. fed fcylla- jo ros mihi genere mafculino dicendum videtur.T£m» d|: wxAgziexvmeaov, Ariftoteles hiftoriz 4.4.Xxv3a- .e1ov generis neutri fit oportet: fed vbi Ariftoteles eo fit víus non occurrit? In principio paginz t 61. ad concham qua éregione dextra eft,adícribe:Teftahaec Nerite videri poteft, quód buccino fimilis fit : amplatamen, &c. dde UR i 169.5. poft,Athenzo A.(d Oppiato lib.i.) Deinde in fine eius hiftoriz A.hunc verfumà nouo ini- t10: 1 Brrrowivshuncpi(cem Muftelum varium feu ftellarem nominat: cuius verbaponam infrà cum . jNuftelis. d^ " Deinde fub lemmate de Canicula Saxatili,fubfcribe : gulis c Bellonizs galeum flellarem bunc effe puta ban: fed veprebendit cos 'Rodeletius. 4 17056. poft, rhina.diftingue, & A. vt neque Aelianus. 65. poft, mufteli A. nanf'uevresva, abfolute vocantur,tanquam genus àgaleis diuerfum,quamuis &i pf pifces fint ya/Aeudac. 178... avpavO-, À. (al avpmvi(Q».) 181. — Caprifci hiftoria poft capitonis fluuiatilis hiftoriam poni debuerat,ex ordine literarum, Éà- dem pagina (ublemmate co Ro LL An1vM;adísribe: Videinfràin Mure pifce,elemento M. 183.68. Poftillaverba:jam maturafunt: initium verfus & Elementi E faciat hec additio : In pi- fcatoriis Bauarorum legibus,interdicitur,ne breuiores duobus palmis, vel feptem digitis; capitone$ fluuiatiles capiantur. ADDITIO AD CAPITONES FLVVIATILES, $9 | PAG.I$4 POST VERSYM I2. INSERENDA, 2 C'apito fl.[implreiter dicius. ET TALTAS z erar B. E CR i p" z e ze m Eesctce GRGUCX «Ko CAO ; e EE CE EN at Pe et VSRSINRN MINOR RUN ned T SS NN * SP (» 26764 A etd taie » Car»iroxrsfluuiatilis penus vnumtantüm defcripfimus faprà elemento C. vbi etiam iconem e- ius ex R ondeletij libro appofüirnus. (is Coloniz 99tume nominatur. ) Hic aliam eiufdem pifcis exhi- bemus àlo.Kentmano miffam,Germanico nomine 5icéelinícripto; fine alia defcriptione.itaque du- bius,cum hoc nomen nobis & vicinis Germanis inufitatum fit ; rurfus eundem pifcem , diuerfum efe füfpicatus.fculpendum curaui, Eundemautem eife puto ex Ge. Fabricij ad meliteris , quarum hzc funt verba : Sici pifcisin Mifena montana s£tte (ab ale» 2fftey a offre fiet) * ocatur. Capitur in Albi;te- xes (ferc)& cralfus:fquamis obfitusalbis:inter eos qui affari folent non poftremus. Dobulaà P ica Trocho Paralipomena C. Ü "Trochodicitur,vocabulo Germanico;quo etiam in Marchia vtuntur, Hzc ille. Chriftophorus Saluel- 1e den(is Murilegulos pifces Latine nominat,qui Germanicé gene dicantur. Vorant(inquit)aquaticos mures, Circa Argentinam quidem vulgó 9Xtüfefferid eft Muriuori dicuntur.quod fi verum eft, Grece myotheras appellaris ficuti & ferpentes quofdam.ego mufcis potis quàm muribits eos vefci putárim. Bohemi nominant 77«///c,vel T lausflie.N ngari Seeleshezer ,vcin Catalogo pifcium V ngariz reperi:feda- lius catalogus ad aliud capitonis fl.genus,quod ierfting Germani vocitant,id nomen refert. Idem En- celius ab his pifcibus, & aliis quibuídam , oua anguillarum & lampredarum , branchiis interdum fu- fcipi & foueri fcribit; vtrecitaniin Anguilla C. Aliuseft Polonorum Dziig , neinpe Cyprinus latus. Sedprzter hunc Capitonem fl.alios etiam quofdam pifces, (imiliter-& fluuiatiles, & forma non diflimiles;adidem ceu genus referre libet:vtfunt apud Saxones & Mifenos dici, Cefen/OR app? Zterte/ 07 ftris pifcatoribus(ficur& Gallis &Ttalis,ni fallor)incogniti,& alij quidam: & lacuftris apudSaluianü pifcis,quem Album nominat.De fingulis nunc dicemus. | DE CAPITONE FLVVIATILI ILLO, QVEM «fu APPELLANT. 2$ 39 40 GERMANI QVIDAM: NOS DIFFERENTIA CAYSA, COERYLEVM | "o €OGNOMINEMVS LICET. e m Teenem hanc pifotsé Danubio, quem accola circa Viennam cxeutling appelLant , d S'epbano Lanrao medico Ferdinandi T e Tuguiti accepi : mec alium effc patto quam ze e(en a Saxombus cr AMisfenia diclum... RrecENTIOnEsquidampifícemSaxonic? di&um Séefemalan(àm interpracantur.is ( in quiunt )ha- bet lucentes Íquamas argenteo fulgore:eftá; ex eorum numero,qui apud Saxones allati gratiores funt. Capiturin Albi.Ego quoniam à mari non afcendit;alaufam e(Te negárim.Quoniam vero cum capitone fluuiatilifimilitudinem habere, (nontamenad eam magnitudinem peruenire, cum raro duas libras, xvj.vnciarum;excedat:)& infuper cerulei coloris(aligua ex parte )elfe fertur, qualem etiam effe video Danubij pifcem Sentlingrex icone àdoctiffimo Laurzo miffa, in quodorfum praefertim ceruleum elt & alique capitis partes,(latera & venterargentei coloris funt;pinnz fermé ruffi,ficat & cauda, )qui& ipíe praferturaffus;indeadducor vt vocabula hzc duopifcis vnius & eiufdem elfe (tatuam. Germani ad Viadrum 5:fig appellant:Dantifcani efus: Marchiciad Viadrum «efe Icribunt. fed e. vItimum non proferunt, & primum obfcurius inftar &.diphthongi ferc. Aliqui ?5ratfic/hoc eft piftem affari folitum, perexcellentiam.Polonilaiz,vel Iéfién. Ex Epiftola Laurzi:*reuttiug vel?Brarfifi) non eft in magno pre- ciommeutiquam falubris, quód pinguiufculus fit , & non faxátilium modo friabilis: faauis tamen fatis, quantumad guftum.Eftur frigidus;affus potiffimim;quanuis & elixus , & aliis modis. Longitudo eius , cubitum non excedit;nec latitudo tres aut quatuor digitos.Poft Pa(cha potiffimim capitur. Haud fcio $o So an idem fit pifcis,quem apud inferiores Germanos 99acrell vocari,ab aliis 25ratfifdg;A damus Lonicerus tradit.&in aquarum fundis latére addit,noctu cum face à pifcatoribus capi.Eum quidem Lucium Au- fonij effe non recté coniicit. Cronenburgius medicus pereruditus , O9acrill pifcem in. catalogo Rheni pifcium mihi nominauit.Sed longé alius eft qui eodem nomtne in mari dicitur, videlicet Scomber, Vngari Capitonem fl.cceruleum Czompo appellant; vtex duobus meis Vngaricis pifcium de alter habectinaltero meliüs(vt füfpicor ad tincam hoc nomen refertur: zBratfifc) veró transfertur S y uvhal.hal quidem eis pifcem fignificat.Idem forte pifcis eft; qui ?Brattarpfe ab accolis Poloniz Germa- nis vocatur:à Polonis Glovvacz ob magnitudinem capitis: (de quo pluraleges inferius in Paralipome- nisad Cyprinum.)fed aliud Polonicü nomen hnius pifcis iam antea diximus:quamobré in dubio fim, DE CAPITONE FLVVIATILI, QVEM CORVYM MISENI ! (0 BOPBinATL el appen y nos vapacenz. cognomialiemus. - | — can A a TANTA AMA ASTA LI CER ORAN SOCRESA ANA Jo s v Ak UU ZAR ( 5 MA i Rapt (A) - E iD Paralipomena C. RA»?»E vocatus(inquit Kentmanus:qui & iconem mifit;id eft, Coruus quód eius volucris in- ftar rapax voraxq; fit) pifcis eft candidus, argentei fplendoris:dorfo tamen fufco & fubceruleo. Squa- mis tegitur laciufculis,tenuibus & perlpicuis, quibus pellicula tenuis argentei nitoris fubfternitur: quz perfquamastranslucens,pifcem veluti argentoillitum olftendit,quales etiam cateri pifces, quos communinomine albos cognominamus(8cojfifc) )apparenc.Pifcis eftlongus,craifus & carnofus:ca- roati(tis plena. Longitudo ad latitudinem quintupla. Dentes ei nonin ore;fed in faucibus funt, ( vt a- liisquoque huius generis, )longiufculi, vtrinque feptenié mandibulis prognati.Ventriculus & inte- ftina f: mul,pifcislongitudinem non aquant. Reuolutio eorü triplex eít, ita vtinfüummo ventriculus fit;indetenuius inteftinumincipiens reuolui;duas fub eo helicas efficiat. Tegit hzc dextro latere ie-. cur,(in quo veftca fellis longa confpicitur: altero lien.( Branchbus modes [fe andato, ut tia Salmone: piri mas. co- 1scás e fufco pumcer-) V eficain eo aere plena,oblongaeft,vt in Lucio, Cyprino; &c. Maximi qui apud Mi- . fenos capiuutur;ad fex aut feptem libras(xvj.vnciarum)accedunt. Nomenà rapacitateculit.eftenim veluti predo vehemensinaquis: nec minüsferé quàm Silurus & Lucius,autetiamampliüs,damnoftus eft vorandis pifcibus.quos dum perfequirur,in ripamaliquá- do expellit, & fimuletiamipfeinterdum impetuin ficcum elatus relinquitur. Hic pifcisin Albi nafci- rur,non aliunde fuübit:& totoferéanno ((edrariüs & per interualla quzdam) capitur. A partu valde augetur& pingueícit. Paritautem circa Annunciationem diuz Virginis: quotempore e ftationibus fuis cateruatim procedunt;magni & parui:duobusaut tribus diebusanteautpoftillum diem : idque itaforecertum eft. Quód fi nihil impediat fexaginta, plus,minüs;vno recis tra&tu interdum capiuntur. Pifciseftcallidus,& extra hoctempus quo propterpartum gregatim natat; difficilis captu: nili vel ni- mij ventorum flatus,quo minüs AN Lo & retiatrahendaaudiat;efficiát: velaqua perturbata vifum eius impediatialiàás enim inter fcamna,quzarenzaccumulant,manet:nec facilé retibus includitur. —— Ceterüm extra pariendi tempus hamo fere capitur,hoc modo: Quoniam vorax eft pifcis,phoxinus ali- ufvepifciculus hamoinfigitur,& fic incieer aquam ultro citróqueagitur, eoinloco vbihuius gene- ris pifces degere coniectura eft.hi cum piíciculo pariter hamum deuorant; & capiuntur. — Pifcis eftadmodum laudatus & boni faporis,tumaffus,tum elixus. A plerifquetamen parui efti - matur,quód idoneum coquendi modum nefciant.nam nifi rité coquatur;fiue affes;fiue elixes,in partes lo 1e aliquot dilabitur:quod fi integrum feruare velis,nonin feruidam, vtalios plerofque pifces folent,a- quam,fed ab initio ftatim in frigidam przparatum immittes, vt pariter cum aqua concalfiat: tum con- dies,falie(que, & ad iuris feré confumptionem coques. Affindum veró , defquamabis, exenterabifque fimiliter:deinde (ale diligenter confperges & perfricabis , & perduashoras in fale relictum, tandem affabissitabonus & grati faporis pifcis erit.Sunt qui pifces alfari folitos,fimpliciter affent,ouis (autla- '&ibus)folüm non exemptis:& faluiainfercta.alij oua feu la&tes, cum hepate & liene exempta minuta- tim concidunt:adduntque multum piperis ac caryophyllorum,falem, vnas paílas minores, vitellum o- ui.hancimpenfamin pifcem infarciunt; & affant: putantque ita falubriores fieri. Hucufque Kentma- nus. iam DE CAPITONE FLYVIATILI SYBRVBRO, QVEM- : GERMANI OSRCP.VEMO TT ATDCBOSESPSETA NODE: ; d. - ; SSSWN NS AY / NWMG " $ dis Nei NSSSSSNSS À VS x C2 $25 ^ * OG uo Z OnrvM Germani vulgó,cn$rf5genus hoc Capitonis nominant:quod mihi videre nondum có- tigit.preterquàm Auguftz Vindelicorum olim in pifcina quadam, vbi mihi intuenti, pun colorem pra feferre videbatur,aquaforté vifum meum mutante.Ibidem depictam iconem clariffimus medicus Achilles Pyrminius Gaffarus mihi curauit. Dorfo eft rubicundo, ventre albicante , fquamis ( vtappa- ret)magnis & latis. A(fi laudantur; precipue Aprili & Maio menfibus.Lineaà branchiis ad caudam an probéadeó re&a(prater plerorumque pifcium morem) exprefla fit, inquirendum. Germanicus liber qui Bàuaricas conítitutiones continet, eadem forma pifcem hunc delineatum proponit;digitos xij aut xiij.longum;qua longitudine inferiorem capi non liceat:cum vulgarem Aufonij Capitonem vel no- ueni digitoslongum capere conceffum fit: vnde hunc ( Orfum dico, quitamenab orpho marino piíce .totogenere differt)ad molem multo maiorem excrefcere coniecerim. In diuerfis Germaniz partibus aliterátq; aliter(proximistamé inter fe vocabulis) nominatur: Ovfps£rfie/Yiérffting/2Binffling/ZD ürffling: alicubi etiam sefft,idem;ni fallor:vnde extat dicterium in hominé delicatum ; tan mí bir ein SE fft £ocben. Intempeftiu? captum,fpinulis feuariftis redundare aiunt. Duorum generum effe hunc pifcem audio: allatos alios carnealbaeffe,qui Auguftz vulgó 2Gepfficy appellentur: alios rubicunda vel flauefcente, crutce falmonatz inftar. Pi(cem Norimbergz quoque in Begnizafl.frequentem effe aiunt: przferri ge- nus illud caiuscarorubeat:in fuperficie difcrimen nonapparere:fquamas pauló latiores effe quàm in thymallo, 39 4e fe 6 D 1 " »: " | 2 am | , Paralipomena C. ; iT thymallo.carnem ficcam & friabilem,(alubrem,vt vel puerperis concedatur:minüs füáué quàm Tru- tarum.Bellonius quoque vifaapud me huiüs pifcis effigie;forma ad Squalum(id eft, Capitonem fluai- atilem)eum To hum ed audio laütum & in precio ellesmufcis vefci: Cyprino minis la- tum effe;fed craffiorem:nó in aquis fluentibus;necin lacubussfed in pilcinisfermé reperiri, apud Vin- delicos,& Norimbergz,& alibi.Sunt qui pico pigó ve pifze Larij & Vetbanilacus; ( dequointer Cy - prinos ENS comparent: & limiliter certoannitempore (quaniis ceu clauos quofdam e- Tnittere mihi tetulerint. Ad Cyprinós neigitur inágis an Capitones pertineat; iudicandum illis relin- quo;quibus in promptu hi pifces funt. | DE CAPITONE LACYSTRL QVEM ALBYM PISCEM SALVIANVS NOMINAT: 1$ Teeneim non pofi quod ad alias Capitenum farms quán proscinseé Accedat : eana qui À-federag: e Saloramide Pifetbus libra i.petat. . C vx hic vigefimus nofter pifcis; (inquit Saluianus, ) lócis plerifqdue Albo vulgo vocetur ; 3Petto Gillio Aufónij Galli Alburnüs effe creditur. ( etai SPetrms Gaza dIburnos , non.auos fuali, fed 4mos G alfa vulo «"dlbos vocitent,effesdicat. V'edle m Alburoo, elemento 4; ) V évdui Aufonij Alburnüs pifcis fluuiatilis eftjcum Mofellz tantüm fluminis piícesab eo defcribantur.hic veró neftcrlacuftris. Qubd fi aliquis "alicubi in fluminibus etiam eundem reperiri obijciat:ficut id fieri non polfe non conten dunus:fic cum in Mofella(vt à quàm plurimis illorumlocorum accolis accepimus)non reperiatur, Alburnus eff? n5 poterit.( Poft hac euntetiuras [pas profert , stlbarnum Av[dnü exem ejfe psfcem 3 quem Galents Leucifénim. vocavit ; eamdemque [qualum ej[e.mempe illum qetenm nos fimpliciter Capitonem fizmaiem fecimus. Ego &otideleiis fententiam pa- , o, tis fequor. Et emos fabiungu: )Huncigitur vigefimumrpifcemi nofttüm, vulgó loquentiam more Albüm, *? & non Alburnüm,vocandum cenfemus, (et(i füb pifcis icone inciforisincuria Alburnusnomc excu fum legatur:arqut idem error in T sbulas Salaam pifcatoras esi:eiüfque antiquorum Grzcorüm Latinorum - ve neminem;mentionem fecilfe (cimus. | ÁAlbusquanuisSqualo Alburnóve appellato pifti perfimilisfit;abeéotamen eéuidentibus quibufdi notis facile internofci poteft.Primüm enim etfi vterque latitudinis ratione oblongus appareat; eidem nihiorminus vtriufque exiftente latitudine; Albus padló longior Alburno confpicitur. Deinde roftro acuttoresoculis maioribus , ac dorfo magis repando Albus eft. Nam cum Alburui fenfiri átque modice, Albirepenteacplurimümà capite extuberat dorfüri.Pinnarum autem tum in lateribus,tum in dorfo: acinimo ventreexiftentium,fituac numero cum Alburnó conueniente earundem colóre abinuiceim ,o, dilcrepant.fubnigras enim Albus:fubrufas verb Alburnus eas habet. Poftrems amplioribus fuarnis 5? Albus tegitur: ventréqueatque lateribus, eque atque Alburnus,candidus & argenteus eft:capite veró ac dorfo mapis quàm ille fubuiridis.Magnitudine non differuntivti enim Alburnus, fic & Albus , pe- dalis;frequens:bipedalis veró aliquando tantüm reperitur. i Lacuftris pifcis eft Albus,non tamé in lacabus omnibus;autin éórurà quàm plurimis, vt Tinca; Li« cius,Squalus ac Barbus:fed in eorum nónullis folüim reperitur.in TrafymenG eniin lacu.vbi etiam AL- bo vulgó vocatur;frequens fatis in fine véris capitur.In luminibus eum repetiriliucufque nor obfer- uauimus:ef&que aduertendum;ne quifpiam eum in luminibus etiam reperiri contendens, Squalü pto Albonobis oftendat.In mari nec nafcitur;neque ex lacubus fluminibüsyead id defcendit. - Duram carnem habet Albus;& propterea egre coquitur.Infipidus ade&eft, vt pifziam feré mni iure viliffimus cenfeatur.nec enim vlla condiendi ratione fapidus effici poteft. Torrefa&ustamé paulo minis ingratus eft palato,folumd; inaliorum pifcium penuria eo yefci iB DE CAPITONE ANADROMÓ ILLO, QVEM MISENÍ 1 Sf YEL 7Blide NOMINANT: am. : mm n TAM AV WAA) See) CariroNtisvs lunc pifcem adnunietó propter fimilem ; vt ex pi&ura( quám Kentmanus mifit ) conticio,corporis formam:differentiz veró cafe anadromum cognofniro , quód ex Oceano Albim fubeat,vtceftreus feu mugil ex mediterraneo Niluni. Nafütus videtür, prominente & cárnofa fuz 8o periore oris parte ; vt in noftris fluminibus , is quem Nafi nomine defctipfirus fupcà. cui etiami reliqua cotporis fpecie per ómnia adeó fimilis eft, «t difcrimen nullum aniriaduertaim ; ie colorum uidem feré,nifi quód Albinus hic Nafüs magis albicat;nofter yerà niagis fufcus eft. Sed nofter plana uuiatilis eft. Albinus mariafcendit:quem vel ab Albi einsPlenafen/vel à mari en oeeraafen appellari li: cebit.Pretereanofter vilis & plebeius eft, Albinus verb inter láudatos, ptzfértim affi. Hoc étiam no-: tandum,cum Albinusalio nomine Blicca dicátür,longéalium pifcem eodem nomine noftris vocari; de quo egimusinteralbos pifceselemento A pagina25. Zertz quidem nomen etiam Polonis vfitatam audio;Plerique Germani Zere per e.aliqui(nifallor)etiam Sorte per o.proferunti: Zertà * E IHRE TTENRT S $ I laralipomena C. p . Zettà (inquit Kentrasants) pifcis ett longiufcülus; argentei nitoris. fquamis paruis tegitur : dorfo fabfufcotpinnis quzád branchias funt & parte füpinarutilis; pauco ceeruleo admixto. Linea vtrinque à bránchiis ad caudam tendit; in qua punéa fufci coloris digeruütur. Caput ei craffiufculum. oculi po Ich ri, maeni;albicantes: nates magnié non proculab ore. Ós molle prorfus; in quo nec dentes funt, necalia afperitas : (ed abinitiogulz (eu facium; maxilla vtrind; valida; dentibus fenis oblongis val- lata. Maximi huius generis pifces qui apud Mifenos capiantur, bilibres (unt.libram xvj vnciarü dico. C , Amnótotóex Oceano in Albimaícendit hic pifcis: maxime vero circa Pentecoften; quo tempore (E) parit, migrare fotet:tu ncetim ad cib um ptafeitur,quód foerninz ouis plene fint.Manent & pariunt in Albi,proBciuntqueipliac foboles: aügentur enim & pingueícuat. Vefcitur omne genus piíciculis, Quinallisprz(ercim (idis & aculeis rigeant : item mufcisaliisQue infe&is quibus intra aut proxime ro Íupraáquam potitur. ! "A4 1 i4 Nec j | Habeturinter optimos qui in Albi funta(fari folitos piíces. caro enim etus optimi faporiseft, Rità etiam elixus nón maléfapit. Defquamatus nempe;exenteratus & elutus ;in aquam feruere incipien- vem immittitur : conditüsque ac falitus ad iuris fére confutüptionem coquitur. quo modo permulti etiamalii luuiàtiles pifces elixari folemt: (vulgà dicunt Creuge ficóri; eber beiffefife, ) Sunt qui iuzi iam feré confümptó copiofum butyrum addunt; eóque liquato pifcem inferant: fic paratos à bütyro co- gnominant 2utteifco, Poteft& acecialiquidaffundi, & zinziberafpergi prócuiufque palato. Aifus velfimpliciter, vel cüm embammateé cepis minutatim concifis, vino, faccharo & zinzibere; fapi- diffiméeftut. Nec difplicuerit defquamatus. in frufta concifüs, quz in polentaaut fecalis polline vol- uantur ; atqueitain butyro fiue crudofiueliquato frixus. Hec ómnia Kentmanus, Non in Albi tan- , türh, fed Sala etiam apud Mifenos lumine Zertsm capiaudio, Álius quidam nárraüit , Zeitam pifcem effe tenuem , oblongum & laturü : fimilem Guftero (einem Gveufter) vuJgó dicto: nili quod hic fübceru- leas fquamas habeat , Zerta vetó albiores. E(t & ecbneppeifi/chaen in albi pifcis paruus, quem zerte aliquicóiparant; ne(cio quàm redtà, mihi efaeppefficogan E hoxinus quidam videtur; qui cum zerta nihilferecommune habeat; |. . d ^w l 190. Inter verfum 52. & ss. hünc inferes, nouo initio: ceN TRI$cVs, Vide in Pungitio. . 19i. 18; poft; Idem, A. Plinius medicus dedizta diftemperantiz hepatis,( vt Belloniuscitat;) Meru- lam; coffyphum, & ceredam offerendos ijs, qui hepate funt calidiore, recenfet, Trallianus veróijí- dem confulens «248a 5 i19) T £E a) lerov nominat. ,— , 192. lemmati con oL Lr AnivM: adícribe: Vide plurain P. elemento, in Percafl, minore.Eadem pag. que minoribus litteris fub altera icone fcripta (unt dele. 194.9. Antacai A. ( Jus boc fispra reprebendmmus in esdutacaerum lifloria: 196.47. poft, Maflarius. A. Vide plura infràin Phyfeteris hiftoria , elemento P. 202.49:A. Porphyrion ; UIcefuz/ec , auis quidam & pifcis, Hefychius. i07; verfu 13. vacuo; ligcad(cribes: Cogmrapitluras Olasmaga [ese anithaduerfiones J:Nondeleij , in bi- Soria maiflry Leoninss peg.4i45. Balana fitulam Unam babent , Rondeletiua Cetà opatia fquamis , auriculis, (pesi- bo. ) c Lranchiarum feifferacarenb s ]demz pm 207. Lérimati pE c EO batbato fubfcribe: 2De boc fentit Rondeletius, vl pátluras Tabula Olai repre- bendens , [cr-bit , Scolopenaram cétaccam s vmon[Iro[atm ab eo pictam effe , quadrato capite, promifa Lav La. io8; fublemimate, n & Hyznacetacea, fub(cribe: Improbat Olai picturas plerafque Rondeletius, 409 ceu non confentaneas natur , vtalias compluresab eoexhibitas, Vaccz & rhinoceroti fimilia mon- ftra. 49. poftauricula) à. Cadamuftus traditin Oceano meridionali pifcem fui feré fimilem, longis. auriculis, reperiri: vtin Orthragorifco fcripti. . TT WY 210. Picture primzíuperfcribe: £x 7 efhudine marina finxerunt enon[trum ,a quo Vitulusmarinus (auri- £ulzs habens pr atir versare ) deuoratur, Rondeletuus, atqui hic pitlus Vitulus oculostantum » tion auriculas videtmr efiendere, | Secundz picturcad[cribe: Padeinfrasn Hippopotamo B. dc bellua Mor, 6 Sui[mundi Liberi Ma- fconmiapik brat defcriptwaem. A ET S. 2il. I2. fpafi. 1. ftang.d] Verfaum 18. fic x. 4asic) im OX teer nit bi belibeit: €] Verfum 21. & 22. fic 1. Zeno fsig acbt € cuf man mich aufimaf 9Piemol eintlein Qtufor id) tas €| 23. mágen.r folles. | A d finem verfüuum Germanicorum hos quatuor adde: | C PNIS . £n Ctrafbutg batt mai beim anco aefáben 1 aufent fanffbunbert ifte gefcáben. d ODub neurjcben paf omó C'Depnacot jeit/ 9Xtein ftare gbifs Datt mico abolffen elit 5 311.54: pilofz A.(Jde fupra eirce medium pag ua: & circa finem fere Corollarij de *Pbyfireres 21.5. poftpriftis. 4. (Indico Oceánoptiftes attribuuntür à Plinio. 214.40. poftzytyron. 4. ( Psdesnfiain T esladine.) Óo M kh : 117.1/ adpofui. A. (conem dabimus ifia cum Harengi biflorias etemiento H.) 37. poft,Athenzo, A. non reQé. Videinfià in Erititmo. 69. poft; genetis. figna geminum & 4. Lupo excepto, qui folus * xvrbv bis aniio parit. ** 218. 17. poft; uenilfez Arbeneus tamen ex efriffetele Lupos poviigétc s id ef; Jolitarios effe feribit ) 318. 30. poft: vocabulurifit, 4. Aelianus de Aniinalibus 46. fcribit rhyades pifces hyeimie fimul manentes quie(cere , & feinüicem tepefacere ivernoautem longiora itineraingredi:& cibisnon mo- yen o [ [T dóobuijs,fedinueftigatis vefci, vbi Gillius vertit áfpargos. 53. poft, retulimus. 4. Vide quz an- notauiin Mullo c; Locus eftapud Ariftotelem 9.37: Grecaaliter habent, &c. 68.1. xebylu/, Archeftratus apud eündemin Bugloffi mentione, lib.7 fed pro xa lego &€/, vt in eiufdem libri fine habetur, in YT: vnde Chalcidem hic loci nomen effc apparet, non pifcis, | 221.60. A. Sed Belloniusinfpectis meisiconibus, pifcem quendam rubicundum, quem Turda vn- decimo Rondeletij cognatum efle füfpicor, hepatum fuum elle dicebat: & eum quoque Venetiis Sac clieto vocári indifferenti noritine; Vide Corollarium ad Turdos Rondeletij.videtur enim Bellonij He patus.vndecimo Rondelétif l'ardo cognatus. , rn ^ 221234 Lemmatibpà CurLIDoRIA.A.Videetiamin Hirundine;Corollario À, 26, poft, tpie- ra L, Paralipomena | C. Hj ra 1.iuxta Andromedembhirundinis pifcis prefetre. 27. poft; Rhodig. À.ex Theone in Aratum. 215.41. A.Ex hoc pifceputo eife Coruinam vulgó diétum lapidem: de quo nonnihil fcripfi infrà, in Percafl. 5. nififorté é Coracino fit. vterque enim in capite lapides habere proditur, Vide etiam in- frà,pag.258.in Corollatiode Coracinos. | —. Do CUTS PRIN S 117. Lemimati, DE c1THARO,; Rond.A.Videan hzc fit Tenia Bellonij , infrà inter Patferes, 218.29. poft, Oppiano, A. Inter pifces Nili numeraturà Strabone «i9wj2; málim proparoxytonum. 243. Lemmati b& cocurrrsSuágnis &c. fub(cribe: Concbarum bac genera , non cocblartn videatu. 257.39. poft, anim. j.9, A. pifcibus fu(aneis (xvmic. qui retibus fufira capiuntur; ) adnumerantur: alibi gregalibus. Semelanno pariubt Idem. 40.4. Subeuntes Pontum capiuntur; exeuntem autem, 1? minis, Idem alibi. 41. Abinitio verfus A. Optimi in Propontide füntantequam pariant; Àtiftoceles. 57. poft; intelligens, diftingue, & 4. (vel potius Orcynum, vide infrà inter Thunnos:;) 262.22. A, Videetiàm in Oftreis H. c. L | 2. PP | 263. 25. poft, Tridacnam. diftingue, & A. (vtamotau:s TBelloniw.) 20. A. Elac Rondeletiui, Ax qua Pli- nius l'ridacnanominat, non eft necelIe de Indicis intelligi: fed dé generé altero potiàs ; qua velapud Italos reperiantur: quoniam, internos;inquit; Videirifra in O ftcéis diuer(is Bellonij verba, & noftra ini ossllaut. "ME ESL iM PEST. ET MET Qr VEO. 264.54. poft, Arabicis 4. (margaritis) ;5. poft; inferius A.18 Corollario. 6. poft, Rubri; diftin- gue; & A. pag. 275. itemin Corollario de Margarita A.. Iconiàd mediam paginam , Corollarij lemma:i fubiectam, fuper(cribe: Hanc ( fi beremensim) Hellozus cum apud sme vidi[r 5 Pinmamo fl, vocatidam putabais 30 quód ei» erebla flet y cà margaritas contineat WM En. i EPI aO L.. "T à 267.33. poft,dicemus, A. elemento». 6j. poft Galenus A. Fwottonsa bec etiam cum pracedentibas Xenn- erati ad[cribit. Galenum nm[quam puto balanorsm memani]e. ) ^M ER E EET LU 169.29." poft; ajgQo9sc, aufer diftin&tionem, & ; À. "Pato qui. 44. A» ( ideinfradngs que de Mar-. garita feribit s d ibiders im Corollaria 4. 56. poft; interpretari À. (BoechiusScotus conchas margaritife- ras in Scotia; vulgó Viduarum cupedias dicifcribit. ) - À ars Lx .274. 56. ^ Angli Chamam leuem vocant aClamme. rM doe MBI o INREET qe 275.51. poft, Rondeletij. diftingue; & A; pag. 264. Margaritiferas etiam conchas manus pifcan- tium przfecarealiquandotraditur. —— ^ Meu 23:9 v 278.7. poftaudeo. diftingue, & A. Gillius. 21: poft Bellonio. A. eorum iconesin fine huius Corol- 3» larij dabimus; au v psu. we. i | 280.10. poft, mytuülos A. (szfl vitselcs legunt, "Rondeletiss lepores , neutrum probo.) 282.3. poft, effe A. (Melius ficzMutianus;inquit; Écheneidé pditeffe muricem latioré purpura; &c. ) n 284. 4. poft Perfiam. A; De murrhinis vafis plurá reperies infráinPurpurai; a. 285.44. polt, $uavosicr. A. Vide etiam infrà in Porco pice: "dme 5 287. Sub lemmaté 5 & Opérculo; &c. adícribe fconesum. oblonga c? [Iritkes ('onchylig operculum repra- fentant: onum in medio rotundis ,| Buccsmi & Parpüre; TE | 289.22. ab initiolinez 4. Videinfràin Muricibus. vires enim ezdem videntur. 293.13. poft, mediocresa. Videin Murena A. "ME 296.fublemmate, ng eodemBellonius; addehanc iconem; &adfícribe: 49 | | | s | *Pifcis bic à Bellomto pro Coracimo exhibitus "vtdetur. nam. €9 Ron- deletius Cantharum e[[e docet pz[cemm à Liguribus V amando dictum non Coracinum» €9' Gill picem c2yCajfülia à colore caflanea nominatum, Coracimum NNeapolivocari ,audiutffe fe ait 3 qua uimirum evrandi occa- ffo futt Bellonto: qui (antharum bis pinxiffe soidetur ; primam. pro Cora- qo 01720, "Ubi dentes nom expre[it? deimdepra camtharo;dentatum, ne uL í Me e ANA $e d duse : ^w ie 2y3 S me — 2/2:2/0 7402 122 9D) D) Y DOSE Sow SN NN A 72 49] js y YY) »yDew " ) "X" D) ^, n1) 722 234)! UT ^ 221J 077 7F i ; MAU NUNSE20 17/2 - B Fádem I4. Paralipomena C. ^ sg M * | M oue: i - N Pàdem pagina fub Lemmate Con o 1 1 Ax 1v, addito ttes fequentes ico- ncs,cum fuis infcriptionibus. Venetis pitur bunt pi [em quondam Tinca marine nmime accepi: fed falfo , t admonuit Bellomima : qui vifa bac efje gue ,STatim Coruum marinum [iue Carpam iarinam (id eit , Coractnum ) effe promunciauit. Colore magna —— ex parte migricat tum corpore tum pimus ; fed per latera fufco colori aliquid fabumide admixtum » €i. unde coloris nimirum vatione ,Tincamnarina nomen ( qued alij vulgo merula — — drituunt , Romani eriam phycidi Rondelett), id est callaria MEO WO sati émperitor aliqua eiattribuit. —— 07 iJ A . e MAE RRUTIRP. : M AN | | Má TTA " D 3* 2 1f, LU ERNST Nit / (/ L. Von 4 ji MIT ^" NN, Ah 17 : (0 NS f ftp /( reo LT Pre, 7Feeg ít LU eu (2 fF refte o. AH v. 7f € e Hac quod, Coraeini estes videtur,colore fer? santium A precedenti differens.et enim candidior trebaua viri [hecie fimi eri nerrpe cj cauda tern ltirudine us prm C» aule invemre, | Na e 2 'f(é(qg E It rbl elt s N rs - E n - GA CÓ 7 «e * ! / "D E 2 4 // J D Á (29641 * / * Nei 7, Iun Mad , - : Pitra Paralipomena |... lj sPafeem bunc (orvuuli nomine in ftalia piclum (or.Sittardus mi[rt, colore vubicumdo , €9'c. ET ..396.53 poftvtA.ibidem. 62. pofb;reperio.pun&tum geminum nota; & A. & alibiin eiufdem lo- €trecitatione vA», paroxytonum, lambda fimplici. 68. poft,caufetur. A. Vmbram pifcem R ondele- tiusfcribit Grcos hodie uxaozózuoy vocare : efleque Vmbrz & Coracini tantam fimilitudinem, vtal- " terproaltero vendatur. da E su » un id n eu e ME A. Nos in Paralipomenis Ras piícem inter Capitones fluuiatiles exhibebimus $9 acdefcribémus. Deinde fequentia verba: Egopifcem hunc; &c.vfqueadíaporis D. 27. A. Legeet- "dam infràin Corollario de Percafl.B. Alius eft (ynodontites.à fynodontepifce:de quoinfià in Synagri- ." dedicemus.Qui é coracinoeft;coracinites vocari poteft: qui ? chromi,, chromites: (cizna, fcienites; -'quemBelloniuspz&RRE pE& coLiovs vulgó Gallis nominari (cribit. | $: ou "2305 LEMMATI ConorranivM;adícribe:Vide etiam infrà in Scordylo, poft, Quadrupedibus A.ouiparis. 27. poft; nvaiA(9-, oor Oy? alN-, Tout" O- , & profatido àzuiAQ- apud [o. Tzetzen. 38. pofS acum G» A.à phyfa phyfilus fit;à thymo veróthymallus perlduplex. -— | 39243. pofbcordylus.A. zxcpbvAQ- Oppranolibro r.amphibius;in cauernis maris habitans cum polypis & fcolopendris nominatur: necalius quàm Ariftotelis cordylus videtur: quáquam hic fuam ,. «ordylum non facit marinum.Inter verfum 24. & 25. hunc interpone: cont PL ud , vide *- SefuprainCorace. | NET | | 303 Interverfum 45.6c 46.huncinfere: co Ry DEL rs. Vide fuperiüsin Cordylo. | 306.40.L.fimilis Lucerna Venetiisdide. 42. poft; ad!cribit: A, Lucernziconemin L.elemen- todabimus; ^ ^ «v v | its 307.56. poftcolorisdiftingue,& A.quanuis & Lyra R.ondeletio rübeat:& Galli R o v c & v ab hoc colore spe ns appellant, Cuculum,& Lyram,& Mullum:quoniam & colore, & corporisferé figu- ra fimiles fünt. Veríü 6i.diftingue poft pifciculus,& A.vtnon recté Germanicé etiam iBaerart dici il- lic adiiciatur. Ecmox L.in quibufdam Angliz locis;huius generis fufco colore pifcem,Qurre indizetát, 67.poft,foriabat. A. Eftautem hic colore fuíco,cum (5oraaro rubeat, | 308.6. poft;corporis fui. A. Alibi etiam lepores maris inter pifces litorales Germanie nominat.12. .. 49 A.lo.Caius dehocnomine aliquid fibi conttare negat. i 309.6. polldoxuso:. A. Sedrecte quidem videtur Wottonus dicere;nontamen ex hoc Oppiani ver- fu. 17. polt;Plinius, A.lib.32.cap.7. 310.46. poll,obfermautmus À.an fancibus, freut eb tinea, ) 3141. adnomen.Lepidotus;in margine A.Quzreetiam infràinL. 312.61. pof&rerum.A.Videin Corollariode Vermibusaquatilibus. 313.25. A.Inhocfeculo noftro gulz obnoxio;etiam inuentaars eft Cyprinos fazinandi in pifzinis, vteuadantadmodum pingues & fapore grati. Inferuntur pilulz ex furfuribus , & aliis quibufdam ad- iunctis,in os:aut coniiciuntur in viuaria ad paítum,Ge. Fabricius. 36. Lonicerus A. Mifeni Carpas ante Pentécoften przferunt:& poftea rurfus poftdiui Michaelis diem,v(que ad S. loannis. "$9 :3r4.poltveríum 27. A. hzcà nouoinitio: Nuperé Polonia quidam, vir rerumnaturz ftudiofus , de UTE , Cyprinoruminearegione & Germania differentiis,(ententiam fuam his verbisad me per(cript: Cy- yia : prinorum generaapud nos quatuor inueniuntur,vt nominibus, fic etiam forma & fapore diuerlis Ge- nusprimum fimpliciter Carpam(tarpffen Germani;Poloni K A x. P ) appellant. Alterum corpore multó anguítiore eft, ita vt fupina pats inlatitudinem circamcdium minim? protuberet, (2d ab ore cau- dam verfus fecundum rectam (fere) lineam ea pars protendatur, Ineptus eft hic pifcis elixari:in:- lior; i alletur:xquamobremà Germanis Poloniz accolis ?5rattarpfe nominatur: à Polonis verb Glov- vacz;propter magnitudinem capitis,quod corporis reliqui proportione pregrande videtur, Tertium genus ?5radjfiue Germanis elt; ( Cyprimm latus "Rondeleti:)Polonis Dubiel: latior carpacómuni , & ,ua- mis albior:& quia pinguior,fapidior,maiorifque precij. Quartum latius fuperioribus ; ferà vt Rar;s 60 dictus pifcis:svnde etiam compofitoab eo & carpa vocabulo fRarptaraf dicitur Germanis, & Polonis [i- militer,velalio nomineP 1o 1 a v s.Hictribus fuperioribus prefertur, & in maiori precio eft.(araf- tarpffscanaidior ei (quam quam Carpa fimp sciter dila , in medio lattor y nec ad eandem magni ndiaem per: en-t, Ge. Fabricius.) Lege etiá paulo inferiüs in Additione ad Rara pifcem. Caterlum qui Gpiegeltarpffen à Ger- manis vocantur,apud nos(Cracouiz in Polonia)non funt. Qui &uling Germanice, hi Polonicé dicá- tur DiIonnij karpik; (vr ) Sprall piogink.Hactenusille. | 314.56. À. Beichlingi in l'uringiain piícina arcis,anno Domini 1252. Augufti die zo.captus eft Cy- prinushermaphroditus,Ge.Fabricius. s 316.9. A, Scardua,& Incobia ex Pigis;& Plota, Salena;Benedic&tus Iouius de Pifcibus Larij. Ab a- liis profertur Engobia,quem piícem in lacu Verbano capi zftate rautüm ; pedalem ant maiorem : à | b az mari Pd (Ej Geznin T. ife Paralipomena «. C. mari afcendere, pifcator quidam ad eum lacum, nefcio quàm red, mihi retulit. Eft & Picus m&tinus qvidam Bellonio.VideinfràinP. 7:1. A. rleemuj huie pifcitànquam in preputio eft;redu&ilis & ex- plicatilis vt & Cyprino puto.Spina eftà principio pinnz dorfifed totam membranaabfcondit. Iecori color pallidus vel fübflanusibili cos: uleus.In Maij menfis fine obferuaui in Scardula foemina lumbri- cosad digidilongitudinem,vnum albicantem.In oreiptus offa duo faperiàs prominét : & aliainferiüs, qua eis vtrinque(iuxta mandibulas ) occurrunt. ' 316.13.ad finem Corollarij de Cyprinolsto; A. ànouoinitio. $ t£ Hs vel píógc (inquit Kentmanus: quuntur autem ba nomaslss M «fenide Cyprino lato) pifcis eftlatus,argenteinitoris:dorfo parum fufco, cui aliquid cteruleizdmixtum eft:corpore tenui.fquamis tegitur vt Cyprinus. Ab ifitio dum digito bre- uiotes funt;à figura nominantur 29«ibentletérid cft,Salicum folia:deinde aliquanto maiores Yminbtbics * beuiiám veró ad libre pendus aucti & maiores;25tcfen vel plógen. landem bilibres aut trilibres(raróe- nim tres libras ia Albi fuperant, ) -Sroffen vel groffe ?Bicpen. Hi cum copiofe capiuntur, incifis ventribus faliti conduntur in vafa vc vendantur. píogen autem vocantur quód figura referant vfitatumantiqui- tusladij genus valde latum,breueactenue,eodem nomine dictum; , Pifcis hic latus ac tenuis,oreeft acuto;capite paruo; oculis pulchris:naribus vtrinquegeminis.Dé« tibus,corde & inteftinis non diffimilis eft Coruo( vr? difop:fc, einem Otappen ; )nifiquód fellis follicu- lum habet rotundum:& veficam magnam,aere plenam duplicem:quarum vtraque cordis figuram prz fc fert, E maioti Venulaad pulmonem(Arazcbia pato dicere volui:) fertur. Corui autem velica oblóga eft, vtin Lucio; Cyprino;aliifque Albinis pifcibus. 1 TA Is E pifcinis autftagnantibusaquisin Albim venitrin quo parit;proficit & pinguefcit, Capiuntur aus tem fubinde & magni & Piu nonpriüs quàmaqua vehemente ventorum vi commoveatur , ant tempeltatibus Ac ss uiis turbetur:tunc enim é vadoaícendit.Parit circa medium Maij:eoquetempo- fe przcipué & plurimi capiuntur. Amaüt vadum herbofüm: vt plurimüm enim herbis & vermi Dug paícuntur.quare cum Albis inundat;é profundo ad plana riparum fe recipiunt: in quibus , extra illud tempus quo pariunt;capi folent. ; ; bonus & boni faporis eft pifcis fiue recens affus,autinaquaad iuris fere confumptionem elixus:fi- ué infumatus fimiliter elixus.Hzc Kentmanus. bud T Sunt qui 2Brofenaut proffen pifcem;à 3fapeCvel 2Bfebe) diftinguant:quód hic cádidior,tenuior, ficcior- que ficzillenigriot;ctalfior,pinguiorque.ego cum Kentmano fen(erimsatatis tantüm differentiam ef fe.Chriftoghorus Encelius huncpifcem Plocenum nominat, Germanico vocabulo ad Latinam termi-. 2 nationem deflexo:Obferuaui(inquit)anguillas, & lumbricos aquaticos , quosà nouem oculis vulgà denominant:& murenas,cbie rici )cum hi pifces exouo gignuntur, (vt fitaliquando,) vt primüm exclufi fuerint; (ufcipi in branchias & foueri,modó à piíce Ploceno;modó aliis quibufdam. ADDITIO AD PISCEM Ze: DE QVO PRIVS SCRIPSIMVS SVB PRINCIPIVM PÀG. jIÓ. ET $EQVENTI MOX Ij. VERSVI ICONEM EIVS £idemíübiunximus: hic meliotem damus, qualem: Stephanus Laurzus; Fer- dinandi Augulti medicus; mifit:pifcis fcilicet fimpliciter Raraf; diti: ei fi- milem minoris Raragefügiem ilo. Kentmano miffam, non pofui, — differtautem ab hac, quód caudam extremam fetà arcua«- -tam,& in medioreductam habeat; &c,- d SESGERAS SEEN LEE E GOSIGG GO WN GN s SN: ANNA ANNIS ne es NN m ^. Fr c e [/ A 7 [/ -— KARAs pifcetn Germánivocant;ali] Rares/vel Rarauffea. Genera eius trià in Albi répériuntür.Pri- rhigeneris pifcessfunt parüi;tenues;lati,colore fubaureo,cui circa dor(uin fufcus admifcetur, dupla eisad latitudinem longitudo: caput paruum. Pinna dorfi & cauda; fufcicolorisfuht reliqua vero quinque pinnz;éfuíco punicei.Squamz vcin Cyptiiio.Genus hoc Mifeni patutirh cognorminant ; tíei Karafivel(a colere) Giblicben. Viuaces fintadmodum ; CGin ciues fcbr Bartentebene.) E pifcinis & ftàgnan- tibusaquisiti Álbim veniunt:in coqueaugentür & pariunt.Raró octo digitos longitudine excedunt. Veícuntur gramine & argilla , vt & reliqui huius generis pifces. quatnobrem magis amant pifcinas, quàm fluentes & lapidofas aquas,propter vadum(herbof&m & argillofum. ) Itaque rariüs 1n Albi te- periuntur.In pi(cinis quidem eos multiplicari non patiuhtur domini;impediunt enimincrementa & faginationes Cyprinorum;quosà pabulo depellunt m j Alterius "ts ég Alterius veró generis Xaras; aliquanto craffiores & longiores funt.fquamas Gimiliter vt predi - &i;vel vt Cyprinij? giluo feu fla- uo nigticantes habent. Vocátur auté Dalbtaras;id eft dimidij Ca- Táfi: (ab alizs Rarptaraf/ ) quoniam 8 Caráfo & Carpa veluti cópofiti videntur. Hi quoque, vt primi 19 generis Caráfi, e pifcinisaut fta- gnantibus aquis Albim ingrelfi, ariuntin eo & crefcunt. Vtrifq; caro eftíubflaua, & in cibo vifco fa,quomodocunque parata.Qu9 diutiüs veró in. Albi immorátur; - eo fapidioris, folidiorifque car- nis euadunt. ( Qvare ettam paslo fiperiis circa finem Additions ad pa- ginam373) — Ws 20 . Tertij demum generis Carái |» tenuiores & latiores funt; quàm - dimidij nüc di&i: fimiles primis; : fed maiores, & pulchti candoris argentei: habentQ; pinnas parte fupina rubentes: fuperior véró pinnacum cauda obícurius fu . fco punicea eft. Hi pifcesin Albi | nafcuntur,non aliunde ( vtpra- dicti)ingrediuntur. Pariunt pri- 39 mum Iunio menfe, fecundó la- nuario: ficut & fuperióres: qui- bustemporibus etiam przcipué capiuntur, Mediocriter aügen- tur , vtfefquilibres aliquádoaut bilibres capiantur. Affari (olent; &1n precio habentur. Feming ouis grauide,elixz etiam in aqua. ad iurisferé cofumptionem, vel copiofo butyro ad ius fub finem 4,0 adiecto, non difplicuerint , Hu- * cufque Kentmanus. Kará$ etiá Polonicé nominatur: & mu]tiun, vt ferunt, à Cyprino diffett, nifi uód fquamis eum emulatur.Ex 'epiftola Stephani Laurzi:& araus pifcemad viuum depi&tum mit- to:in quototus venter infetiot; fubfului quodammodo coloris. eft. calis enin reperitur in lacu- jo bus & aquis (tagnantibus : in te- centibus veró & fluentib. aquis, eapars eft albi coloris. Ex epifto- la Guil. Turneri: Cyprinum cum Bellonio Carpionem ( Carpam ) vulgarem effe faterer, fivípiam | am foscundi reperirentur ;. qui fexiesaut quinquiesin anno pa- rerent, Verüm de tam frequenti partü Carpionis dubito. Eft pi. 60 Ícis jn Frifia Orientali, quem $a; * rugappellant , Carpione minor multis partibus,tergo magis ar- - cuato, vtitadicam, & gibbofo , caztera illi fimilis: quem omnes qui ipfum in viuatiis feruánt ; conftanter affirmát fexies in an- no parere. quare fi Carpio, Cy- prinus non fit, hic meritó effe E Paralipomena n Cer WOW SN NN DN GG ANS AS ED llc S SESESS SS CU AEA I ELIT PX RSS cime SEES potett.fed nihil definio. . 319. 45. poft dafcillum.diftingue,& A.dixiffer. 57. poft, i mom ENS SS US S SS ENS. AES S SeRUS NS SUN x ACT $ e ed 23 de eee SEXUS AN Mec NS Pu A SE Y Nea SS rer. eS - Ls RNC Mens m S mem Sos M SS SS UNE SR Nvv SESS Ou NS ANNOS cS MEE AS f CNN he m : ERAN? AS SS Ss ru AE AAD-RCAA AQUA AT. Arpcnep 2 a2 PA UL dLe WUar aret PA Ar DA cdcni e eA CEPS M CLATPTVAPS PA BEI oei0 dns 5$ aH ratos t rA s FpA- HL TAPA EO dc P piv. x. EA [- CER dbi IA d 2 NN SS nire DOETTIAX wt SS - uS Lit ON ra. "» N ul | avrS tu SERENA '"»ma»m win NM MA Mwst UNES) SS "Unam TA Nan 1 ip RES M Eid ERES YS NEVER Wu nu SUM NN d W xS 9 etatificaberis, À.Eftautem Lebias Athe. 2 2 neo Qe sa Ii. Genus ILE 3x66 marinus pifcisqui aliis Hepatus dicitur.videin Paralipomena s. Hepato. E" pow & im * » 4. H3 : E E E , n MA e ne: La" (^A npo Subttulocon orrAnivMadiiciatur hec Delphini itnago; his verbis adfcriptis : "Delphin banepitluram a Cor Sutaraü bala. —-— 328. 12. poftlaus. A Alianus quidem de &nimali militer Plinio. b. 9-59.ex Axiftotele Qux; legit; non Quxaiw: y fi- . 810. 61 Bellonius, A. Hirci pifcesin Cyrenaico & Sardoo mari oberrant cum delphinis, Volaterras nusex A&liano:apud quem non hirci;fed azietes legitur. | 344449. poft.commotus eft A.ScioPlinium libro21.cap.4.vbiderofarüm generibus agit;ficfcribe- te: E[t'ac que Greca &ppellaturà noftrisà Grecis lychnis;non nifi in humidis locis proueniens , nec vnquam excedehis quinque foliz,violz magnitudine;odore nullo. Hzcille: vnde aliquiherbam Italis Hofetedictam;lychnidem efle putant; vt fcribit Bacchanellus. 3 Pu JA 34519. A. Videctiam Kondelctiuminfri5in Capite de Verinibis intübulis delitefcentibus;ele- mento V. 346.0. poft, magriz A.-(cocblee nude, e]Elismu.) 66. poft,Mutianns A.( prodit echeneidem) Ibidé itnargini adfcribe: Mutiani murex:dequoleges etiam infrà in Corollario de Muricee 35731. pofbapparebant, A. Videinfri vbi deanguibus fcripfi in Hydri hiftoria. € ndi. ! 360-inter verfus 25.& z s. hecinterfcribe: e 1 &o AT R v snominaturab Aufonioin cárminead Thez onem:Corrbocoletalisás trygon,molle(que plazeffzz Vrétes chynni;& malé tecti fpina elegatri.Quz- tenduman fcorpius velaraneus fit. » $63. adiconem piícisin infimo paginz ad(cribe: Pinnas medij ventris;Belloniaüsin Epelano fl. fuo el itez (inferius fitasinulto)expreffit.is enim figuta hacapüd me viía;omnino Epelanum fl. fuum elfe a- iebat. 136423. À. Hifpani Ícoinbrun vócant cáuallo;R éàdeletius. 3$. pof; fquamis.) A. Hippus pi- fcis quifit Athengo & Pliniojnondum planéfcio:nifiidém fit cum hippocampo; R.ondeletius. Deinde L.Plura de Hippocampos&c. 4. pofts Albertus.diftingue;&A. & Author de Nat.regum; apud quem Zidrach fcribitur. 365.19: pofbappellat.A.hec Athenzus: ego fardinasab Ariftotele ( inhis qui extant ) nufquam inominari puto. 367.231. poíbszs-,nota punéum.& A.Videinfràin HyccasyelementoH. ) — 54. poft; Ruburnus A. (duo nomina de vno pice.) 369.2» pofl, Varium; À.( Germani eig Dfriit se /Bambele/ ) j3. A. Vide Rubiculus in R. elemento. 65. poftfaneret; A. (quanquam proprius Rhenonon e(lscumé mari afcendac,ficut & falmo. .369 " Adiconem Efchare adícribes dean Auris marta Belony(in Patelle quanquam longo diuerfasnobia vepofita bttsc co nata ffr, ^ 37 1.3. poft; Petri; A.(Orphum etiam Greci nulti hodie Petropfarojideft;/pifcem faacti Petri nomi- nant.) 34. pofb;fum.A.Pierius Valerianus idem de Squatinz picis capite fcribit. | 37:27. ypofta uütum.diltingue,& A. (2440 forté ettamnomenesfallum.) — 36. polt;palmi, D. cómma; & A.(feslieei voatortós ) - gt. pofbfofilem A. (F'ideettaza infra tnter e VaaSTelas y ad fiscim b $E o ta allis quam Lo- tem. Galbi nominant zitemain Poxslis. ) DeiadeD.hacverba; Ge. Agricola, &c. vfque ad pafter.52. poft; . craffiores. A. ( Meliüs s£ibtpatten vel sÉcbttrüfben dicerentur.) Ad eiuldemlinez finem A.cui fimilem quo- -que Nicolaus Speicherus peritiffimus Argentinz ph chiazn quaregione(prafertim Francoforti ad Viadr armacopceus milit; vnàcum fceleto pifcis& Mar- um & Zulchi)communem vilemque elfe aitzalibi nufquam à fe.vium.Corpusin pictura frequentibus pun&is nigricántibus pingitur. Dorfum nigri- catyventet fabluteus eft: latera per longitudinemalterais eofdem fer? colores habent, &c. 65. poft rationesfignagemingm pünóétum:& A.pful Mifenis palisef,v.lpalu(trislacus. —— | 380.57. pofiferunt.A.( Vide infrà in XiphiaSaluiani fententiam, fuper hoc Strabonisloco. 3816. poft,diximus: A.(quanquam veteres Canem potius faciunt eenus ad Muftelum; quàm con trà) sy.poft vltimo. A. (fed Svpeeiav tantzim ab eA: henao dictu non vou y Suas omae. F'adesnfra vm Jal famena d.a. )zodem vifu. po (5 Hie A. (Canismarinus) 42.pofttirfio A. (aliàs tyríto.) 47. poftdicitur. A. (7 ersim Greci TED (O- poti£.s quam tomum dicunt d. a*tépuen.) 384. Lemmatine cr ANxiDz;Rond.[fubícribe: Glants e[fe non potest y cuts Glans Sunro fmmilis deferiba- trad quem bic negquageam accedit. 20 49 ge 385.43. duarum, Á.aut trium$ $9. | propenacuto: A.(Sic Hiftoria 1.5.de cordylo : £"ye dl: duoi» | *y^avéi 10 s patio t) 386.55. Siluri (vt eda puto) $9. .poft;Danubio.A.(aliamqQue ei fimilem ex Albi.ab vtroque magnitudine fer tantüm differte puto illam é Raue nfpurgenfi lacu. ) €;. A. Speciesautem ex predictis pi&uris non pauciores tribus effe video.nam & € Murtiolacu, & Argentinamiilus ; fpecies €uas peculiares indubie conftituunt:reliqua ttes ad fpeciem vnam pertinere videntur, 3933. exwuLoY- A.(forté duvpoig-) — ; 402.49. Ghiozzi.A.( Jonthiuts alicubi pro "Phoxino Suescze Ein pfrillz) | "rg | Heru[cis ditum sntergretatur Belonius , nimirum. d 404. ' candido zd. Punnts albicar. frilia feré capitomfl. minari, quem Ha[clam mo[fri vocant. Lateratius linea distinguuntur. Quirendum an Sueta Beltonij idem hicpifcis fitin Nafo nobis defc ripta:nam peritonz- - um etiam Rislingonoftro vtSuetz nigticat : & magnitudo Suetz magis quàm Nafieiconuenit. Ibi- dem,capuear zi.([edraro.) 67 c onijcio. A. (Z7 Jerapttó ascdusei piJcema quem «ln Germart €teinbpfi Vicatit,, d eZMjenis seinfeymertin appellari , Poeczlsa "Pan[antessd efl PesfGero Valeo ditio, plan cor natum «quare vi ungue go- bim pacilamyed alierum barbatulum ,aut pouus peciam mimmum nam et ena: s [rplictter pocezlaa ditis, borbattts esisuliernan anober bom , velumnoremynouare ct coguowmnare licelsr. 406.33. 6o le 20 39 leatas,pra fe ferre videtur:roftrum acuminatum : carnem candidiffim 40 Geryonisfilius)ad me mifit.in qua fimiliter nullaab ano pinna, nullz fc . nimirum eft pifcis apud Boruffos zauj dictus:quanquam &illum audio 5o falmonatz fimilem,fquamis Cyprino.capi etiam'inlacu Suerinenfi.per quadra — Pardipomena | G. i9 4065; APlura quzreinfràin Corollario dePhoxinisF, yf. A.Poloni PRranik appellant: ais quirecentiores LatiniSaxatilem,inepté. $9. pott; branchiis A. ( v jeeteto weltigia quidem brancbiarams forts milis apparentsfed locus clanfua ci» folaus e[l. ) 407.poftverfum 6. A. Titulum hunc: | d ConorLüARIVM iiL De Afpero pifciculo; Gobioni perfimili.Sub titulo.A.hanciconem. Icont fubiunge defcriptionem vt fequitur. | e ro SE A V YE Mr odR 25 T Z SS d n. cni e rice B Y Prervx huncéDanubio pifcem Iuliás Alexandrinus pr&ftantiffimus Ferdinandi Ausufi medi- ctis ad me dedit.Sufpicor feré eundem elfe cum Afpero Sis Rhodani; à Rondeletio [üprà inver Gobios fl.defcripto.forma quidem tota & fingulz fermé corporis partes in vtríufque pi&tura conue- nire videntur,nifi quód pinnaabanoin noftraicone nulla eft; pictoris forté incuria, Nülli enim pifciá opinor hzc pinnadeeft.fi Muftelas( quas Lampetras vocant)excepetis ; & lerpentes marinas, Muttel:e binasin dorfo pofterius ad ditigendà natationem habent: Serpentes,nullfas. Anguilla, Conger & Mu- rena fimiles inter fe habent;tüm füptain dorfo; tum ab excrementi meatii. E Rondeletius Lacertim peregrinum fuum fineea pinxit: quam Saluianus eidem addidit.Belloniasia fola Tznia hanc pinnam fe non reperiife mihi UM Pilcis quem exhibemus Germanicum noinen. eftzinbef;vel, vt alij fcrib unt; Zinbc/ZunbdZinme/Zülad. Vngari Kolez appellant.Icenad sàe miffa, di gitos xij.lengs eft:qnam longitudinem in hocpifce mediocrem effe audio. Coloreeff partim à fufco ruffe- fcente, partim nigris maculis fatis magnis perinternallà diftin&tus:quarumaliqua à dotfaad veutré (quicinereus eft)oblique cendunt. Oculiscolor Indicus: &'aliquid fub eisruübzi. Audioeum adlibrz pondus(.i.vnciarum xvj.)accedere:( alij etiam trilibrem fieri retulerunt: )caudam adeó duram habere, vt vix amputari poffit: pinnas in dorfo aculeatas perce fluuiatilis inftar: (Jco 25174 punuia mollesn0nm acu à.Sunt quiforma & colore Cani ma- rino comparent : alij Lucio,ptzcipué quidem capite.abfque fquamis effe aiunt, inftar anguillz. ( Zgn- deletis d$perum [uum à [ouauavtim a[pertrate vitro Galle v" proa ditam ait.) Lautiflitum eife adduntíimul & faluberrimum,omnium Danubij pifcium;iza vt vel püerperisapponatur;& diuitum duntaxat men- fas oneret: quod equidem miror,fi fquamas non habet,feré enim omnes quifquamis carent, minis fa- lubres exifimantut.Ferunteum Danubius & Tibifcus.In Danubio rope Botoniam magna eius copia capitur. Viennz etiam non deeft: & in Bauariz fluuiis, vt Ifera, Loifaca: hic quidem élaca 2(mmetfee fluitin Racpelfeclacum, & inde türfusin Iferam fluuium. In pifcinis feruati non pote. Eiufdem pi- Ícis effigiem illi quam dedimus,fimiletn,coloribustantüm diuerfam ( ventte & pinnis albicantibus) Raphaél Seilerus(Iurifconfultus doctiffimus, Comes Palatinüs,clariffimi Auguttanz Reip. archiacii- quam apparent. Aliusab hoc Luciocomparari, roftro etfz a- cuminato;fed minüs quàm Lucius:maculofum;carne Lolida:fedmaárináe ([eyI.ucij maenitudine, fqva- mis etiam Lucij inftar paruistegi.De ec anfit alellorum generis, vtfafj picor,querendum,Eünd to alibialiter nominari, Zaubet/zanbel/C5aubat/Coant.( V teur ab artna nomen babereyra qi vn li ov bos £AD:utr.) IHuncinBoruffia & Dania capiaudio:& doliisinclufurn maenacopiaad mediterraneos ( Noriberga: n xÍque)exportari,magnitudine effeiuftarmedioctis Merluci (ivie ein thittelmejf.ger Gtocffifc)fupinapar- tealbum,prona nigricantem: capite non magno. Salfi carnem; tenaciorem feri. Aliqui lón gum elfe siarrarunt ad dodrantes fere tres cum dimidio: flumina fübire: incibolaudari.alij infipidum etfedicüác, quia nihil pinguedinis habeat:cyprini màgnitudine, minüslatum, fed craffam , album: Ípecietrüttse gefimam maxime, em pu- ADDITIO AD PAGINAM 498», POST- VERSVM ^ 27. ad finem Elementi G, | DE GVSTERO VULGO MISENIS DICTO PISCE. Teonema Io.Kentmano ziulfam uon Run qued eranino picaidenz mibi wideafür cum illo quem inosiri Bliecamn dovaure (quang, Roudeleita Balleriufacityeic.de quo Jerspffemws fipra pagina 23.74. £lssento $9 : | » i guter apálbos pe[ces. Genfer valgóà Mifenisin Albi vocatur pifcis,qui Bliccaà tiofris,veiddixio fed Alium MiCeniBlic-- cam;quem & Zertam;appellit;anad romum pilcem:de quo pauló ans inter Capitones flatiatiles fcri- pfimus.Chriftophorus Encelius; deflexo Germanico vocabuload Latinam terminationem Gufteruià dixit.Anguille & Lampredarurm fpecies(ricfen & Steluetiqen Jaliquando( inquit) ex ouo generantur 2 quamprimim veró exclufzfufcipiantur in branchias & fouentür à Gufteris X DCUAAL ) puc teris. & aliis quibufdam pifci- bus.Pifcem hunc aiunt affari folere;paruum ; craffum & bregem effe. Aliqui Zertz comparant, (nefcio - quamredcté:)ea enim à Kentmano oblon gioranguítiord; pingiturznhoc differre, addünt;quód (qua imas habeat fubceeruleas,quz in Zertaalbiores fint. 4 Paralipomena C. IO n; C per mare ferantsr , mon adfandwum a,& A.& 3. elemento T. in Tragis. ES 4 Az w 55 UECES $Ícd E S ? 0 S Ud ^s ^ x Q 3 4 EN So Ro ES CS ow mM eG 0 Sp ba] Ee Sd «c E B3 t occ cesar. oS Q x -T$ 6 ^E UE d S & v MIL y LVYAS 1y'y , PAY. EO ny RO m. ", DLL I BC dE y La esp 7 Pàradipomena L K —— 2l 415.jt. pérfóratam A.(rz Beoyxla xac rerenóvas id eft;branchias perforátas;) 434»46. hoclibro A. (nesbanc ordinem non feruamus.) * " 43y. Sub lemmate, p& EADEM, Bell; fubícribe: ZJfmgilem alatum Rondeleti) iletur pro bivindinà pingere. 48. infinelinez A.Immó libro2.inter pifcessquorum venenati fint aculei, hiründines tes cenfet. MT PET LUNO : 436:6.A.. RomeRondeletij lyras,capones vocant. Miluus fiue Lucerna piícis,tàm fimilis eft his -ründihi piíci,vt Grecihodie là eum chelidonem vocent: Adriatici finusaccolz Lucernam 2 el- lantGillius, 62. arbitrentur. A. Ab horumalterütroiconem hic fubiun&tam accepi : & rurfüs fi- milemferé à Sittardo . Species hic propofita piícis eft volaritis pinnis nempein tranfuerfumn extenfis. ; 19 eedem demiffz,natantisfpeciem prebebunt. (7eon buiwm pifcis precedent apiid exprefja eft. ) 439.48. pute A.(Meitüs explicatum hunc Paufanie locum dabimus in T ritone,) 44548. Plinium.A.Oppianus Syenamcircapetraslepradesdegerememinit. 49. laus. A; nos inter Muftelosinfrà diueríos eífe oftehdemus. NES 449.38. A.Enhydridis iecur vefice vitia & calculos fanat;Plinius. A | RAD 462.6. A.Icones hic adiecimus;altéram Phryganij nudi, alteram faathecainte&ti ; élacunoftro: P4 i 1 ] H 9. £80 dNirbedte noftri nor&inanc, Theca eft qua(i bombycina; longitudine articuli humani in digito, parte V« naaperta. Ei includitut vermis pedibus fenis & capite eminens;reliqua pats,nemipe al ueus oblóngus; intus conditur: fupra infráque cirris albicantibus hirfutus, quibus opinor thecz fue ád haret;adeó tes . paciter,vt vi euelli vix queát.patsextrema; vtrinque eminens paucis & breuibus pilis in fignitür.Cum in ficcoferaaffem duosaut ttes dies;& caput prominens emortuum videretür;euulfi; & poftetióra ét- lamnum vegeta viuáque inueni.fed & cáptit rurfus leuiter mouebatur. Thecz illi foris a hzret$ quicz ' quidleuius appropinquáirit, cortices lignorumifremia feu phrygana ( vnde phryganiü Bellonius nos 3o itinayit)quibu(dam & conchulz patellarum inftar, magoitudine & figura lentis:& alie quifquilia, Eádem pagina ver(u;o.Plinius.A. Hérmolaus lampetras vocat;fontanas tineas. Et mox pro has, L. ego veto has Plinij tinease(fe puto, &c. ca er E Meque cc ENSE WIN 463.4. A«Reperiuntur & in mari vermes aliqui huiufmodi, vt nullaalià pictura » quàm vnà lineá . continua exprimi poffint, &c. Vide infrà elemento v.ab initio Capitis Rodeletij de Vete microrhyn- chotero. |. ' TN Ye UAR WE 2» 464.20 À. Qui intemperie hepatis calidalaborant(inquit Trallianus) fi ea leuior fuerit, & vires calida,(umere poterunt lupum;orphum;ceridern a) vov &£ awviic lavo em Moos porq d xvlosuc ;( Ander- nacus egit dn; id eft vrtice ) 43v mors yep inuàe sv(Q» parc v ponds aedis EnqaazNov (BAavzi]es c put gasu vss eod ba yroe, "ERI T S 467.34. Egau, A.( tese? feve lacerturtürrefireza fic vocant. ju Yr *w PERI i Eàdem paginà;fublemmate, DE ko BEM Lacertoy&c.fubfcribe: De 7 vacburé lige pauca etiainin T elemento, — ) "m W ART, 469. Lácettiperegtiniiconi;ad[cribe:e/4 Sabeiatto melios pingitur bic piers y € vata» batur. qinatila HAT à podice additur. — uiris ATIS. faxatiles A. ( bocnontónsemiephyetdi.) ——005000 000000000, Vs: Ftó4. L. Cognatüs huic mihi videtürScarus varius R.ondeletij, quein Béllónius fimpliciter Sca« rum nominat. fed differt déntibus,quos planos (füprà) habetScarus;& in Oceanonon capitur; cümi hie, quo de agimus & meditettanei 8 Oceani picis fit; | 475.5 7-poftsmueai uota geminum punctum, & addetgwifgais autem ita fenfit , ex Pliny de pifcibus cataibs * go d? srale dttunblo ad finegm bri 2 2. deceptus videtur.) j 479.43. iudicent A. Vide etiam in Gorollario de Vxticis diuerfis, 494.66. — Cor(forté Carp: vel Crufho.) 490.3. Vàrinus.A Ecalibi, £uzci3e$ yea; "We roy d o 5 " 495.29. Apologiar.A. Depedibus earum; & mollium in genere, plura leges in Sepia B; 4965.L. Athenzusquoque & Euftathius Àriftotelis verba recitantes;/£c; legunt. f02.47. luceat A.In viuo etiam fquariiz quodarmmodo auréo colore lacent;tingulz exttemó mars gine medio:reliquum enim &üté obductum eft. Pantheram flauiatilem E dicás, cümi pra- i. rapácitatem:tum quoniam maculis plurimis albicántibuslátera eius di inguuntur,plerifg ob-. - ongis.Linguain Lucio grandi fatis euideus eft,& aliqua e£ parte foluta: branchis quater. In fine &o Mattij reperi fefquicubi talem;ouis plenum.Squamz ei pecü lares,tripartitz 2 pofteriore patte. — — j194-À. — Lyrzalterius Rondeleuj effigies hzc eft,( quanquam córnuáab ore prominentiaytániquá | in Lyra inftrumento;nulla oítendit;)ad fceleton olim nobis delineata. (Jconem habes fég.paguna. ) j24. interverfus.25.& 2 4checinterícribe: war T 8 6icon & defcriptio ex Rondeletij opere; hié emillspofitaeftinfráinter Muitelos. —— --—— R^ 139-49. papaueres À. Videetiaminfràin PolypoB.&in R ondeletij Pinnà riagnaF; 54135». poft;fztla eit, diftingues& A.nefcio quimre&é; —. M an NONIS 5. 34430. Adiconem Merulz 8 Bellonij libro;adfcribe: con bacperfamsliseft "Phycidis ab toders Belloitia exiubiasconi, $4. pott, vevcoQeuu notá punctum geminüm:& A. talida ero sitemperie y ex pafesboia conces ist Blittam nmlum carum schryfophryn : efr calor fit leuor,validad, vare ipumyrpbum; certden. ) *— $4562, ad Tinmargine adícribe: Videetiamin Turdoaliquid. 65. xoeséQuei AS x9] e yn. 54.8.19; 4o 22 Piripomena. L. M. qm, $48.19. wp, A. (fcribendum forte woo, penanflexum ) p S $58.68. — Kaavd|di A. (forté Kaavd|av en .: ! P A [? j ; $61.35. A. Hinc & Plato Comicus apud Athenzum :ZsigomQ- 4 : 3 qv awcdt je cs TOv gro Toy X EUré NY. 1 j | EE 467.66. fagittarius A.(ZTaucalibi Scolopacem vocans, Sagittarius, in« 127 à ts quitseffe non potest. nam lagittario plures [unt aculeis ad berinace: fpeciem ) p We 79 1rappatet. A.Fel iecori adiunctum habet zygena; Arift.hifto- 2 à riz.2.15.legofmyrena.vide in Corollario fphyrenz.B.20.pi(cium.A. oS Cluias flumen re&àad Oceanumtendit:cuius accole donarunt nobis 7 », 3 murznas ducenta habentes pondera, (malim pondo yid est libras: ) affir- !9 "d !3 inantes in mari Oceano, quod eratad milliarium tertium & vigefi- z ED mum,maiores effe, Alexander Magnusin Epiftolaad Ariftotelem. E ^^ ; E 59163. Ípinam. A. intelligo ) 4» ZA .AD PAGINAM 5». POST 2 b VERSVM $6. fem | INN M ento DE LAMPREDA, EX IO. ^ VN LUGD ENTMANI CATALOGO PISCIVM A 45 JAN NN NN Aon D. 1. ANS VAM l| | uM c: : l/ Ls (ENS 1, ii l NE E AMPREDA pifcis fimilis eftei qué Eux EOPHTHALMVM / NS 77 | ih vulgo Mifeni vocant , Caleocb einer Jicumaugen ober ricfen; ) ( fed ma- x2 "i - SS À li ior.) vnde imperia aliqui pstarunt Ceinbeif / ieunaug & Zampreb/ / jp 2 li | vnum effe pifcem, qui pro atate ac magnitudineriomina mutet. MM SENA n LAMPREDA dorfo eft & fufco puniceo, Córemníacot:) ventre d NU ZA UM candido.Pellem fine fquamis habet,íatis cralfam & lubricam. Sunt Y. fS 27 E d quz vinz longitudinem attingant;plus , minus;fatis oglifo corpore. E NS NA M Caputeftlongiufculum: os rotundum;fübflauum, fatis amplum feu FA PRINS AA latum in rotunditate: quoficuti Enneophthalmus maior ac minor? d E SE 2 ( tie etit Cteiubeif ober O teunaug ) fuüctu fe affigit. F elle Caret, & iecur 7A e PEN SC (AN pulchrum ac viride habet. Maximae in Albi libras ij.cum dimidia pé- 749 WM ZA dent;auttresad füummum:& groflis(vt vocant)nummis;(edecim vel M [^ 7, octodecim venduntur. "aide ; . , Prscrs hicapud noftros(quanquam,ni(i magnis impenfis pa- retur,nonadmodum fapit;)pro Lutillimo habetur , & preciofiffimo, fi pro pondere; vt fieri folet;precium zítimetur.Huiusautem nobili- tatis forfitan caufa eft, quoniam felle caret: vel quoniam iuris appara- tus,(ine quo nihil fapit;preciofior eft; quàm vtà plebeiisaut medio- C cribus hominibus confici poffit. | zii i? E MARI in Albim afcendit vnà cum falmonibus. cum enim per fe inepta fit ad natationem;(almonibus affigens fe ab iis pertrahitur, per przcipitia etiam fluminisinterdum, fi quz obftiterint. Sugitau- tem tam validé, vt (ignaaliquando inftar argentei numi femuncialis incute & carne falmonum relinquantur. Sic in Albim aut Mildam aduectz;ad riuos properant: vbi ;eGtemporequo Salmones mi grát, maximé capiuntur.qui capturam fubterfueiunt ; pereüt & contabe- fÍcunt.Quód autem falmoni potiüs,quàm fturioni autalteri cuipiam anadromo adhzrefcat , carnis falmonum dulcedinem in caufa efe F puto. | k 2UETO | | Assvsaut elixus fimpliciter hic pifcis; vt alij pifces, plane $9 vilis eft, & nullius egregij faporis:ita veró, vt nunc dicetur, e tus, principum menfas ornat. In yas vinarium aliquod impofitus; vino Maluatico;autalio quod haberi optimum poteft; abunde per- fufus;id ipfum in corpus attrahit;citiàs quidem quod dulcius fuerit: | vnde inflaturac diftenditur,donec expiret.Sunt qui vt fumptum de- clinent,quoduis vulgare vinum adfundant.Ita extin&um piícé in- jura cuo cidunt: & vinum quodattraxerat ; cum fanguine colligunt. Ipfum xeróin frufta pro arbitrio diffecant: quz, vt reliquos pifces; id aqua bene elixant. elixa eximunt , éz fanguini com vino pro condimento adiiciunt, cinnamomum , caryophyllos , faccharum, zin- $a ziber,vuas pallas minores: & confriatz melituttz ( Pfeffetücen ) plus, minüs; proutius. craífius aut tenuius parare libuerit hac fimul coquunt: deinde frufta pifcis iam elixa iniiciunt, & aliquantif- per cum iure bullire finunt; vt odorem faporemque attrahant.. Hoc modo parata Lampreda prin- ,, , cipum cibus eft, & , fi libeat ; in tali iure feptimanas aliquot bona ac fapida feruari poteft. Hze Véynisiidi: vro AH gem PURO In India Cluias flumen rectà ad Oceanum fertur: cuius accolz nobis donarunt vermes exipfo 7 flumine extractos,femore humano craffiores , omni generi pifcium fapore przferendos, Alexander Magnus in epiftola ad Ariftotelem. Fuerint autem hi vermes forfitan Lampreda vulg didasaut cis cognati piíces. Mode xe om^ " ''ADDITIO Paralipomena IX. | 23 ADDITIO AD ALTERVM GENVS LAMPRED.A, MINVYS, PAGINA $98. POsT VERSVM DECIMVM tertium inferenda, DE LAMPREDA MINORE, YEL ENNEOPHTHALMO] ^" MAIORE, EX EBODEM KENTMANI PISCIYM ALBIS CATALOGO, NevNaAvc(idef;Enneophthalmus vulgó di&us)pifcis eft, longi &anguflicotporissdorfoéfufco 4A 3 1o püniceo,ventre candido,(icut & Lampreda:)quam cute etiam,;& oris forma refert, & brancliiis vtiir- que feptenis detectis,ocellorum quadam fpecie, vndenomen ei impofitum.ab vtrouis enim latere in- Ípiciatursfeptenis branchiarum foraminibus; fi oculi bini veri adnumerentur , nouemocellos habere videtur. Ex Oceanoin Albim venit:ex Albi ad riuos tenditzin quibus plurimi circa medium Quadrigefima- lis ieiunij capiuntur:quotempore etiam plenz funcouis foeminz,& («7 vtrogne fexu pingues optiniq; (E F) ad cibum.nam qui reliquo anni tempore capiuntur ficciores tenaciorefq; funt. Similiter vt lampreda, non proficit in dulciaqua;fed contabefcens moritur. Bonus eft pifcis tum recens,tum infumatus.R ecens fimpliciter inaqua elixatur,ficutalijpifces;des — g indeius aromaticum(é vino, faccharo,cinnamomo;caryophyllis, & zinziberecum vuis paísis mina ribus)affunditur.coloris autem gratia , vel defrutum ceraforum(gegofine tit(e: ) vel modicum mtelitut- 29 tz, Cofeffatüdem:)velamylum cum croco additur. Infumatus veró in aqua calida modice ptzsiacerá- tus;fuper craticula affatur.quod fi recenter infümari ceeperit;przmacerari in aqua non fuerit Opis. $98.50. Adícribe: Hac foyteest T yphle, Ni pifeis.Videzn T. — 62. Naijnog. À. Mifeni & circa Ar^ gentinam aliqui(puto)Cteinbeif nominant, quod nomen nobis vfitatum eft de alio pifceinter Gobios fluuiatilesdeftripto.Lufitani Engie. — ' $9935. Adfícribe: Pideae [ouam nimis manifeste [int pitla. A 604.19. voraces.A.Barbulzin fuperiori maxilla gemine:vnicaà mento pendet. Fel inlacuftri ce- ' mereceruleum.Veficaad promouendam natationem aére plena;plerifque aliis piícibusdata mullain hocgenere muftelarumeft,quodíciam. 56. refutauimus. A.In foeminis oua funt plurima ; mini- ma;inítar lendium;alba. $9. A. Inlacuftrialiquando grádinesaliquotiniecoreinueni,tum in fa per- 39 ficie;tum interius. | SEN ADDITIO AD PAGINAM éoy POST VERSVM 31. INSERENDA 24 n A RVRSVS DE EADEM MVSTELA FLYVIATILL EX €ATALOGO PISCIVM ALBIS lo.Kentmani. y o 49 — OrnvPa(ficà Mifenis vulgó dicitutyeinfytruppo) genere fcr. ) longus & lubricuspifcisett, m fepties feré longior quàm latior. non (quamis, fed lxui pelle fufci coloris , variantibus patfim nigris maculis integitur.Pars pofterior planéanguillam 9M. adcolorem,& pàrtim quoque formam; jj. ri - fimilis eft Velfo pifci,( ve Asfené nomeinani:id et, S.lnro:) (ed caput &os minus acutiuíque habet, & à mé- e? seri to barbulam vnicam:Velfus veró quaternas eaparte:in fuperioriautemlabro binas. Pinnis etiam dif- «elatio. ferunt.Olrupaeniin binas geritad branchias,vtrinque fingulam:& infra in medioaliam, omnes mol. les:Silurus veró binas folüm illas iuxta branchias habet; quibus aculei duri infunt. Spinaquidem vna & fimplexperdorfüm Olrupe extenditut,fimiliter vcin Velfo.Pro dentibuslabra habet afj pera. Cor ad initium gulz dependet, vt aliis plerique pifcibus.lecur ei proportione maximum.nu percum pon- dusiecoris vnius examinare liberet;quatuor fere vncias cum dimidia pendebat.Gula anguftior efi:vé- $o triculusveró longus & craífus:circa cuius medium enafcitur inteftinum paruum , équo ftatim ad v- trunque latus appendices vel ramuli vndecim fparguntur;ita vt. veluti Bore quadam vtrinque vens triculus comprehendi videatur:funtautem omnes caui & fucco cibario pleni. Ab hoc inteftinorum i« nitiomeatus re&tà defcendit paulo vltra ventriculum:inde dupliciter reuolutus , iterum te&à exten- ditur vfque ad anum.Hinc aliqui nugatores hunc pifcem medicum(goctore fif))nominant,quód ven- triculum (qui matulam fiueampullam,in qua medici vrinas contemplantür) manus veluti matulam tenentis,complectatur. Maximi in Albi bilibres fere funt:hoceft, vnciarum xxxij. Pifcis hicanno toto ériuisin Albim migrat.Circabrumale folftitium & natiuitatem Domini pari: C uo tempore,nifi glacies im pediat,plurimus capitur, & in cibo tunc optimus eft. — €0 Bonus&fapiduseft pifcis.Simpliciter quidem in aquafontana(cui càm ptimüm fetüere occeperit, FP immittitur & conditur)ad iuris feré confumptionem clixus:affafo demum etiam vino, Cmit einem weg a6gctület/)optimé fapit.Iecur eius imprimis inter delicias cenfetur:& omnium quiin Albi pifcium ie- cori prefertur. Alios etiam pifces, quibus cum elixatur Olrupa,fapidiores reddit. Spina huius pifcis arida contrita, drachma vnius aut dimidiz( prostatis ratione)póndere,infanti- | (G bus & puerisaduerfus comitialem morbum,miro fücceffu propinatur é ftillatitioliquoreflorum tiliz; vtà przítantiffimo Haldenfis epifcopi medico Georgio Laurea accepimus: qui & feipfum frequenter hocremedio vfum, & alios fubinde feliciter vtentes obferualfe retulit. too cCidibcisih o ai: n r €09. Sub 24 | Paraipomena .. N. 609. Sublemmate,DE cEN TR rw A, Rond.fubícribe: /4liagzeinfdem iconem magnam à noftro pitlorz exprejJaen y vuuemes infra csam Vulpes mar.Corvollario. ———— — 611.4 4.L.(acipenfer fcilicet;)& parenthefi include, " í | 65.51. Lemmatiadfíctibe: Duas ens sicones Bellonis po[it : mam Jempliciter. V'ulpecule nomine z alteram Ita lica V ulpecula.que a Uenetis Porco e ZMarinodicatur.atqui tn deferiptione diferimen nullum facit. 617.5 7.Lemmati adfctibe : 'ideetiamsnfrasab initio Corollari, de V'ulpe. 619.41.lliad. N.A dde: fed pro *zisi4mà: , vtapud Ariftotelem habetur; non red legit à zpvzb. Vide Rondeletiumin Sepia; vbi mytidemiecori refpondere oftendit, & atramentum in ea non con- tineri:Quare plurain Corollario deSepiaB. 47. mafculino.A.Sepia quidem, quz mytin habet, vt& aliainollia,dicitut non fola;fed coniu gatim,mas cum foemina , natare. 621.11". Sueta. À.Nafi enim extremitascraffiu(cula prominet:osredu&tuim eft; latum : qnódque ve luti labra habere videatur, vtlabeo fluuiatilis dici mereatur.Dentesin ore non habet.Pinnz omnes & caudaquoque perpulchréminij ferà inftar rubent:ea quz in medio dorfi eft excepta;quz fufca feré eft. In mediis etiam branchiis ruboris nonnihil eft.Fell pallidum;dilutum;in folliculotres digitos longo, qui inteftinoanne&itur. Io 624.67. Belloniüs.A.InIndia Cuias flumen rectà ad Oceanum fertur: in quo. Scati ingentes va- fis eburneiscapiebantür,nearundines moríu confringerent,aut à capillatis mulieribus(qua pifce vi uebantaquisimmeríz)prenderentur.quz quidem mulieres ignáros regionü homines in flumine na-: tantes aut tenendo gurgitibus fuffocabant;autin arundinetatrac&tos;cüm effent Ípecie mirabiles;affe- . &u fuozuidé victos rumpebant;aut Venérea examinabánt volüntate. Quarum nos dnas mod cepi- 29 mus;coloreniueo Nymphis funiles;diffufos poftterga capillos habentes , Alexander Magnus in epi- . fítolaad Ariftotelem. E | | UP ost TR " 629.27. lTonficulaquidém ex Orimiscelebraturà Caffiodoro,non defcribitur. f E "X ADDITIO AD PAG. 6:9. POST eum. gy YERSYM 40. INSERENDA. ' A NE IRL Fas tmo a . d À : à DE EODEM PISCE, EX HIP-. E- POLYTI SALVIANI LIBRO L QVI ROMAE (7 SÀ vulgóPefce Pettine vocari fcribit , &c. f LEER zo S3 - "Pifeia buius effigiem [pra etiamyeleimenio IN ex ^R onde- 32 RUN t S letio, Nonacnla nomine dedimus. Hicaliam à fiulptere — Tl ensem 9) 753 RM ii E Me nosiro jam priis elaboratam, (ad pitluram à Cor. Sit. zm— 7 X tardomil[am.[edqua tum nos [abterfagerato, ) damus. quielegantiorem vequirit ,e Saluiam hir petat., Ne- Siraquidem hac freut ef Rondeletty y fron fatis accurae ta ,ád pi[iss tamen, cognitionem fatisfeceri. Pifcis huius (quer Róiz Pefce Pettine, & in plerifq; aliis locis Rafon vocant) Grecum & Lati- non licüit. . Peculiatémadeb figurá habet hic pifcis, vt nul- li alij pifcium fimilis videatur ab omnibufq; in- ternofci facile poffit. Capiteenim permagno eft; valde tamen(non fecus quàm corporetoto ) com- preffo;& omni prorfus roftro carente-Linea nan- queanteriorem ue eie corporis parté E Ud aen atis & recta; atque feréad per- pendiculumé fummo capitis vertice ad inférioré víque maxillam defertur.In infimo cuiusanterio- risatque feré Wie piis loco os pofi: ter quatuor anteriores & longioresmunitum.O- culi parui funt; & in füpériore capitis fede collo- cati.Branchias vtrinque quaternas habet:& binas etiam vtrinq; pinnas ; duaslatiores ad branchías: erigitur pinna;non multüm lata , fed fatis longa.à primo nanque dorfo exorta; per dorfüm totü fe- ré víquead caudam extenditur. Imo praterea vé- trialià vna fingularis pinna ab ano( qui in hoc pi- Íce propiüs ad caput quàm ad caudam accedit )na- ta,& víque feré ad caudá product fübditur. Cau- dain vnam & latam pitinám degenerat. Ventricu- lum hábet mediocrem: inteftina pinguedine plu- rima óbducfa; & multis gyris circumadta : hepar pallidi, & ini fellis veficá iecinori annexá.Pi(cis eft Deiufculus valdé,Fabri inftar com 'reffüs;fquamis magnis cótectus, & variis atq; puldietriute colo tib.egregit depict". Caput n. maxilla; & brichiarü opercula, num Nomen prifcum inuenire nobis hucufque s so tum eft paruü; dentibus acutiffimis & paruis; pra-- & duas alias anguftiores in ventre. Ín dorfo vnica: 6Q io Paraipomena IN. | —— 25. opercula, plurimis coeculeis lineis infignitzapparent.Imi ventris & caudie pinnz fubflauis & virenci- bus lineis interfecancellatim commitlis,decenter admodum depictz fünt. Pinna dorfi rubra eft, non- nullis ceeruleis confperfa maculis.Coórpus reliquum exalbo flaueícic, Ad multám molem non excre- - fcit:palmi nanque menfüramexccderemonfolet. — - qu Piícis eft marinus,litoralis,& non pelagius:ac litorum, maximé qui faxis abundant, incola. Nec o- mni mari communis eft.In quàm plurimis enim marinislocisne reperitur quidem: in nonnullis verà rarus habetur.In noftro namque Romano foro pifcatorio vix deniautduodeni quotannis confpiciá- tur.In Rhodio tamen, in Siculo;atque in Hifpano mari frequentior gignitur. Soliuagus pifcis eft , im- bellifque & infitmus:cáarniuorus tamen. Vnde ciim ob imbecillitatem corporis ac paruitaté oris, ma- iores aggredi non audeat piíces: paruis loligunculis,Sepiolis; Apüis,'atque réliquis minutioribus pi- fciculis vefcituk, — . | TA 7s | Carnem habet teneram & friabilem,boni fucci, atqueconcoctu facilem: vüdein faxatilium penn- ria;ipfis fubftitui;atque valetudinariis apponi poteft.Nullis fer&aliis fpinis, prétereás quz doríi fpi- nam conftituunt)intercidicur.Guftui fuauiffimus eft: & propterea vbi vbi capi folet, in máxima ha- beturexiltimatione; | ; ( ja 629.54. poltdicam.figna punctum geminum:& A.vbi rurfus etiam de óuistarichis. 630.s1.ix 9vd[iov. A.Petropfaro, Chriftopfaro , & fimilia, non àpíaro (edab opfario compofita mihi videntur. | -t "bcwo. TRO ' 6318. lliad.A.Adde: o'12vé) cum accufatiuo: Au[oge puras patyaiAse ve Qu'yovo Strattis apud Athe- nauim, .- [e] $ ADDITIO AD PAGINAM 65. POST VERSVM | 24. INSEREND A. 3 RYRSVS DE LVMPÓ ANGLORVM, DE QVO ETIAM PRO- XIMO COROLLARIO RETRO IN Á.&BDB. NONNIHIL DIXAMYS, EAS SONWNSSN. NNPAN NE ee RN NS 1 n —ESEEEN SNNN W j eie, 27 97h I EI Pictutatm huius pifcis cumad excellentém medicum Guil.Tutnerum Anglum mifilfem , eius fuper eadem fententiam íci(citatus,re fpondit:Imago quam ad me mififti, L vw 1 plané noftratis eft : veri duz pofteriores pínnz abundant.naim tales in piícequem egorecentet caprum vidi, & poftea comedi, nulla comparebant.Deeft etiam füb mento;vt ita dicam;rotundá dad egoin meoL vwx»o vidi & contrectaui;Catera omniabéne cóueniunt.De eadem doctiffimus medicus Hieronymus Maf- farius Vicentinus.qui Àtgentirzartein medicam dócet;his feré verbis ad me fcripfit: Angli quidam; viri non mediocris do&rinz;infpeda pifcis pictura quam ad Turnérum mittis,retulerunt;pi Ícein hu- jo iufmodi repetiri iuxtà Cornübiz(poftteinum Angliz)promótorium,& ab incolis vocari Lv M p:pro- minentias auteimillas,quaz offez forte ab aliquibus putari poffent ex pictura;cállofas effe ; quibus fco- P ulisadlizreat,quod pifcatores teftantutidorfum tübicuridum;ventrem alburi haberi: Pifceii ipfum in magnis deliciis reputáti. [o " .. Rurfusinaliaepiftolaad me Turnefus:L vM p pifcis ( inquit) apud nos nomen habet ex rudi & in- formi fruftulo;quod noftralingua L v M» nominamus:Plinij Orchin effe poffz commoda adhibita in- terpretatione noii diffiteor.verüm Bellonij Orbis, quem Hr pingit, elfe nequit, nam pifcis edulis eft Lumpus nófter,ábique fquamis;cartilaginéus.vera éniim offaáut fpinas intus non habet ; fed eorü lo- co cartilagines;Eiuldem eft KEEN Squatina.Duas tantüm hábet pinnas;& eas infra brancliias. &o In fingulis lateribus ternos habet aculeórumaut recuruarum fpiriatum ordines; à capite ad caudam víque porrectos.In fummo tergo vnicam talem liabet fpiriarüm feriém, Verüm acülei illi rati funt, in- tercedentibus interftitiis non paruis feiuncti. Spinz iam commemorate rubi Ípinas mire referunt; (Ide Batum rotundum appellare licebit, ) nifi quód on itarecurüz funt; Vmbilicus ei prominet in ventre portentofz magnitudinis.Sub mentorotündum qüiddam circuliinftar apparet: quo fefolo aut lapi- dibusaffigere interdum videtur.Caput habet ranz fimile, & oculos admodum paruos.Totácutis fum- ma;tactui afpera eft.Ex noftris non defunt;qui hunc picem nominant 6 &xcoul: (ye) vt Scoti vocari; ie DE 36 Paralipomena |. O. | op * emREE GIBBOSO- MOSS & TESENGT mo e Il — A Que Z z NN ODISSE : ASRSSSSSSMEMNN SG SE T T E ' : ZIP I7 pl /? ! — PisCrM liutic precedenti fé fimilemjnifi quod £n dotfo gibbus attollitur:ab eóipfo Orbem gib- bofüm nominarelibuit, Grece Nentavóy dixeris,à notojid eftdorfo eminente: fic Noniapx galeus no- . minaturab Ariftorele libro quintode Animalibus: quem Epznetus Ezivonàez vocat, authore Athe- n&o. Qi pifcemipfum viderit'nominabitforté commodiüs.Delineatam eius iconem Georg Fabrici - us olim communicauit , abfque nomine:in Balthico Oceanorepcriri aiunt «Corij pertiuncula quam mifit Fabricius,cratfiufcula & tenax eft. multis pun&tis feu tuberculis potiüs exafperatur. eminent ec- lam fpinz quidam ceu rubi; fed mucrone re&o; pyramidis forma;alie magnasaliz paruz;e fufco albi- cantes.Miflaad me pictura àcapite ad extremami caudam longa eft pa'mos circiter quatuor; id e(t; di- gitos fedecim:lata veró ab imo ventre ad fümmum dorfi acumen, totidem digitos; nempe íedecim; & ampliüs vnum.Hanc magnitudinem viuum ipfum pifcemadultum; latam manum non e&cedere; fcri- ^N pfit Fabricius*& ptztereà:Huic pifci(inquit)vt pictura indicat;non plan? duplo m^ior dorfi altitiido, quàr ventris eft profunditas:fed venterde more laxus,dorfumin acié eftacuminatum, in caring mo- dum.Supetior corporis pars figurarn triangülarem efficit, venter rotundus & amplus; 'Os munituii fpinis olfeisipreduris& acutis.quz Amazonice pelt£ cóntractz; fed eminente vribone , formá pre Íeferunt.Earumin vtroque latere fpinarum fünt tres ordines.Imus infrapinnas initium fumens; vnà cum ventreterininatur:medius;à branchiisad caudae víque extremitatem extcenditür: fu periorà dor- filatere furfum incuruatus, adcaudz finem prorfum redlectitür. Similes (pinz fupra oculos incipien- tes; per dorfiacumen pinnatum tendunt,& à pinna fuprema geininantür ad De man pinnami, qua caudz eft initium. Ipfzpinnz pünctis albis ex eadem otflea materia;ordine di pofitis; ceu marga- 40 itis, cum diftinguuntur,tum ornantur,necnonreliquum corpus cum ventre;eiufmodi punctis aípe- rum ; fed rieque eodemordine , necornatu, nec denfitate.Spinzalbz,& minutulis pundtis afperz; vii bo lzuigatus. Corpusin mortuo pifce nigrum,cutis dura & afpera, venter flauicans. 642.14. poft, piznas notagerinaüm punctum : & AfeAfieeruselyot videtur ;bran: D/as non bale: ) 17. A.Vide etiaminfràde porcis márinis circa finem; cleménto P.itemcirca finem Corollárij de Polypis: n K h : J 643.20. czeaxiov, A. Bellonij Holofteon; Cardanuslibro feptimo De vatietate reritm 5 his verbis de- fcribit;Pifcesaliquioffe teguntur, vt Holottei; Vidi enim apud Erarum Ranconetum Przfidem Sena tus Lutetiz;pifcem fpithamz longitudine; offeum tótum: venterque dorfo committebatur , ferratis [o 10 Uv futuris,quzà capitead caudam vtrinque extenfie erant. Cauda ; galline toftro perfimilis erat. nam in £9 * mucronem acuturn inflexüimque definebat:Caput tnaiuslatiüfque quatri ptó corporis rátióne: oculi- que grandes: colorglaucus;qualis ficce arundinis,nifi qnód iuxta caput & caudam nigrefcebat. nul- lz ei pinnz erant, féu quód ita natus effet; feu quód decidifent.Forfan hic Niloticus eft, quem prifmg teferre dicunt.Hzc Cardanus:cuius verba,quem prifima referre dicunt;quid fibi velint;nó video: nifi forte; quia füprà dixit ferratas in eo futuras efle: zoo» quidem ferra eft; ae/zua Ycobern ferra deciden- tem interpretantur. ; 3 d Ibidem ad finer hiftorig Ofttacionis A.Alius eft ÓOftrácion, cuius ANDREAS TurvrT Mona- chus Gallusin Defcriptione Americe capite 2 4.icone etiam adiecta meminit; his fere verbis : Flumi - naquzdam A mericz miré limpida & pifcofa funt: Eftauteri intetalios aquarü dulcium pifces vnus, 69 cuius fornita mirabilis eft:magnitudo pauloinfrà larengum noftrum. à cápite ad caudam víque in(tar paruz quadtupedis(in eadcm regione)quam Taturà appellant;armatur (laminis quibu(dam. ) Caput reliqui corporisrefpectu ptegrande eft.offà intrafpinam dorfi tria; Editurabincolis locorum illorum Íylueftribus: & ipforumlinguavocatür Támuhata. |. | 7 649.5. poftoftrez.diftingue;& A.Obfcurus. s P 65333. amplius. A. Apud Galerium quidem de compof (ecundum locos.1. f. inter pilosattenudn- tianumefantur. 70. A.Decolore Cálaino ápud 4gyptios;lege Hefychiumin kaAAaio: &infràin Purpura H.a.vbide purpurei coloris nominibus diuerfis agitur. 654-9 Kávruhoc Euftathio eft-éocdovéev ( non 3sofss ) xhvovaos dada E d$ niu o. 23. Á. Alias huius vocis fignificationes;legesinfràin Spondylo.s.elemehto; | 559.5$. Paralipomena. O. P. S. 17 "$659. 55. A. VideetiaminfràinSpongiaA. $8.1x90. A. Videinfràiin Tritone. 69. Valla a. Vide etiaminfràin Tilonibus. 670.56. fupinaA.(pronapotiw.) 671.64. Bellonius. ^. Videtur hzc Citharus,fiue primus,.fiue fecundus R ondeletij.De Tenia qui- dem plura dabimusinfrà Elemento r. 66. ante, Alexandriz, incipe parenthefim, quam claudes pott, ifcem, & in margize ad[cribes: "Parezzheffintere pta luos tonus de T ana feribit, necu ex quo antborc. 672.19. Adícribelemmati: Auctarium inueniesinfràin n. elemento. 674.14. Sica. A. Poete verba funt: Ereojs6or d, ec toxóUs (Qa aiv, EA dl, édpapus mov deAiacelapidem proijciente. 4 *o | 689.15. vrna. A, Leptades petrz: videin Tania. a. n ds 689.46. rt. Volaterranus ex Ifidoro & Ambrofio puto. Vide infrà in Corollario ad Scarum varium; 54- de(cripfimus. ^. pectinem puto Saluianus vocat. Rondeletius fecundam Turdorum fuorum Ípe-.. ciem, pauonem nominat. j:sln ij 691. $8. A. ( Hacwerba Bellonr non intelligo. ) : 695. 61. penicilli. A. In fpongijs vocabuli huius philologiam quzres. 702.53. PH ILOMEL A. A. velPhilomeda. E 718. 1r. pertinent, A. (aut potins ad zfu[onii albur nnm, coloribus tantum diuerfess ocnli tasmen vtrifo,rubent,) 718. Phycidis iconiinfcribe: Phycidem RondcletisSalmtanus facit callavsam : quantis icon sii diuerfa vi- detsr. e xo 720.35. defcribam: 4. (Jconemipfam dabo in fise V'olumints.) 731. 4» Varium, A. ( vol vov. art ende Pies vomen ? T wrdorumeenerisforte,) 6. reperitur. A. AliusàBello- nij Pico, ni fallor, is eft, quem Becaffeà roftro prelongo Galli Narbonenfes vocant Rondeletius $co- lopacem. Inter verfum duodecimum. & lerna fequens, hec infere: P ir A marina. Vide infrà in Spon- gia A. pag.89r. & fupràin Palla marina. 734-12. fublemmate Cog oL rA niv, apponehanciconem; quz hicà nebisexpreffa eft. Hanc à Cor, Sutardumifum ex Ialia "Pinna effi; iem ab ea quam ^R ondeletéss dedit nonzibildiuerfam eifi minus (vt arburor ) accaratamy cum prius [culpam baberem appofus. ' js f LLLI DUI ro ao sa dp, : 7 2d £e J9 7515.36. vrticis A. magnis, Etmox; poft, lis fabtiliffimis, x. folidis, que nunquam in lanupginem refoluuntur vcbombycis & lang xylinze: vndefit; &c.. 38. poft; tranfpareant figna punctum gemi- num, & A. colorefubluteo. Prefertur ferico. , 756.5. Plinium. 4. Oppiauolib.r. zJ 2 inter petras leprades degit. Hyfcam quidem aliqui pro fKurione accipiunt: quem Romz etiam lupurm vocari à pifcatoribus, refert Iouius. 757-35. poftzehoxósc diftingue, & 4 (alixs ess in vecultiffimo codice, Saluianus.) 779. 62. A.Iconem requires in Paralipomenis », Eftautem hac: n Epipetrum quorundam de[eripium a nbbisin Pulmone navim. OD Ocio! U DIOJ^ 1 m OS MENS e EURO CO AC JU LM l CIGA CO er o0 NO E oOs oro fug eue »€&-. E 769. 4 T^ 28 Paralipomena S. 760. 47. Átiftot. A. (Hiftoriz s. 10. 48.eft. A. (Nosán (pongirs 4. de pulmone marino cuius denfa ci tenax fec fabfantias Ariflotelems hic potius quam de vi[care [entire , cometitram no[Hram proferemus.) 67. ^... Nos plura de; pila marinainfradn Spongiss 4. . | 761. 64.pungat A. Minutuli cum fündulis pifciculi, fpinis in dorfo acutilfimis, in ventre rubentes capiuntur, quos Germani Sracheffifcb,qua(t aculeatos, & Obrlitzen app ellant, Adamus Lonicerus. Frifij, . vtaudio, 7 boraficb. Pariunt Maio menfe. : xi 8. Adiconemadícribe: Pideznfra V. Caput Rondeleti, quod in[cribitur, de Vermibus in tnbulis delite[cen- ibus. , 816. s8. autem 4. (puto.) |. 834. ad verfum 61. in Oriente A. Cuias Indiz flumen rectaad Oceanum tendit: cuius accolz nobis co dederunt Scaros pondus centenum & quinquagenum habentes : qui in gurgitibus vafis eburneis ca. piebantur, nearundines morfu confringerent, aut à capillatis mulieribus ( quz pifce viuebant aquis immeríz) prenderentur, Alexander Magnusin epiftola ad Ariftotelem. 835. 8. morantur. A.Saluianus priore loco non ícari, fed fparilegit; ex antiquo codice manufctipto: €ui affentior. EE | t 2o N we NON E———À | | BD DD M. Ji 39 941. 48. A. Kuvac eua i Cou dose nod vues óbopdues , legimus apud Galenum de Facult. aliment. lib. 3. cap. 30. quod eft de pifcibus durz carnis. 954« 64. poft; croceum. di(tingue, & A. ( fed hoc tegitur membrana alba. | 955.25. Specie, A. ab odorearomartico: fic enim aromata vocant. Et mox r. earum pictura foris fufca velfubuiridis,lirfutaque, Gc. —26.rubra. A. Saxisadhzrereaiunt. 958.64. 1. Eftnummus. Etinfine eiufdem lines A. (WNsbil bac ad nummum. V idein Gorollario de T byn- no H. b. ) 981. 20. introfüm. A. Lapilli in capite funt, fed exiles, vt non facilé deprehendas. | 988. interlineas 1r. & 12. To Mvs Thurianus. Videin Gladio. SEQVVNTVR ADDENDA QVZDAM AD FINEM OPERIS, POST.Z. ELEMENTVM: QVE EXTRA ORDINEM ALPHASBETI e[fe voluimus, quod nulla eorum pi[cuem Latina Gracaue nomina habeamus: nec fingerein L pra[entia libeat, donec plenus corsa nobis per [pecla fuerit natura. DE PISCE, QVEM S.CHILLVM GERMANI vocant, álu Nagemulum. 40 jo nm — E A A AGESBL ELE E. x 2177 1 1 THE Igel norms IR ii s zü Men EA I7] CU (5 E Ef - —RÓÁM— ü REA OE TERR SEA 7 (Ge - m pL. PME ]-R ogemoas m ]:::: 122 PO Trao rnm m pF TS IcoxEM hancIulius Alexandrinus, przftantiffimus Ferdinandi Augufti medicus , éPragà Bohe- miz mifit;nefcioex quoflumineautlacu;nomine Germanico Sc/// vel Scbil/n ad(cripto: & aliam eidem peromnia fimilem Achilles Pyrminius Gafferus Auguftanz reipub. medicus Basilius ,élacu quo- 69 dam Bauariz, /Vagzeazl nomine adf cripto.ego neutrius nominis rationem vel originem alfequor. Nag- eaal (inquit Gafferus) pifcis etin Ambronis lacu (zm 4dmberfde vel AAmmer[ee ) Bauariz : qui raró gg tur, quoniam rar altius natando euehitur. Longiffimus vlnam equat. Formanon diffimilis e , cio, nifi quodinaqua fübuiridis , extra aquam veró dilutior (Aiecbzer ) apparet: oculis albicantibus, (mit flarurue:[én augen: ore (roffro velritlu) retro iuxta maxillas minus lato. Squamarum magnitudine;or- dine & afperitate percamrefert. Pinna dorfi ere&tz, aculeistres feré digitos longisrigent. Prater dor(i fpinsm paucasalias & paruas habet: Parit Martio. In cibo quidem optimus eft Maio & Iunio. Elixari, affari, & fruftatim concilus etiam frigifolet. Pinguis eft admodum. & carnem etiam coctus albitimam feruat; Hac ille. e. s | Ab ália Adfinem. 20 Ábalioquodamaccepi;hunc pifcem non diffimilem effe zinnz(dequa fupra fcripfimus in Parali- pomenis de Gobio:)partim etiam Percefl.Quinq; libras fedecim vnciarum plerunq; ponderare,ali- quando fex feptemve.perraro libras decem excedere.carne candidiffima, vt vel cretam prouocet:tam pinguem, vt inteftina occultentur.Icom quam habeo fuis depictam coloribus;digitos longa eftxxij.laz tafere quaternos. Maculofa non folum cauda, & pinnis dor(i punctis nigris : fed multis etiam perlà- tera;dilutioribus tamen pun&is infignis. In fummis lateribus dorfüm verfüs,plurima etiam aütei co- loris pun&aapparentin vnaiconeé;in altera non item. dentes mediocres in labijs apparent; fed pauci & rari. A fummo dorfolatera verfus maculz nigticantes fatis magna tranfuer(e(vcin Perca Ó.fere) vi funtur.Reliquaex icone fatisclara (unt.Quibus in Bauaria & circa Danubium pifcesobferuandioc- ... .. 7? cafio eft, diligentius inquirentidem ne Schillus Danubij fit; quiin Ambronislacu Bauarie Nagmu- ci lus. mihi quidem diuerfi videntur , & is quém pictum exhibüi , non Schillus , fed Nagmü- lus effe:quemáà (imilitudine quadam ad duos diuerfos pifces Lucium & Percam compofito ex his no- E udrtiyz mine Luciopercam forte non inepte nominabimus.Alius nobis retulit, Scbzlvel Scb: pricemibiDae ovr nubio capi circa Viénam,DBadam & alibi:ad libras fedecim vnciarum decem(ad (ammum )excrefcere. Vilis effe precij; carne molli;abíq; dentibus:barbülas habere infra fupraq; ftylo ferreo,qui enfiüm và- ginis apud Germanos addi folet;craffitudine pares,interdum etiam longitudine.Sed hzc filaro potias conuenerint;quitamen multo maiorfit: Nagemulo minime;qui vt dentatus eft;ità barbulis cáret,có- traquam filurus. Quod fi Nagemulus piícisin Danubio quoq; reperitur, hon Sc/sl/fortafTis;(ed S barale in cofluuio di&us fuerit:hunc enim aiunt bonum in Danubio piícémelfe, Lucio nondiffimilém for- 20 ma,pinnis veró dorfi aculeatis Percefl.Alicubiin Bauatia fufpicoreriam Schedeldici,quem non füprà quatuor palmos minores crefcere audio: & deuorare àlios pifces. Scbard quidem in Danubio dictum à noxa quam pifcibus vorandis infert, diximus effe Silurum.noltri non Scbard fed Scheid proferunt, quod nomen vaginam fignificat.Scbedelcraneum eft, vt forte à capitis magnitudine nomen pifci fit impoficá. Cidid. Schillvnde dicatur nefcio:ficut & Scbied( perie diphthongum Germanis peculiarem, à fuperioribus o- mnibus;ni fallor,diuerfum. Iconem eius ex Germanico libro Bauaricarum Confítitutionum addidi:in quaan pinna pofterior recte fitexpreífa,dubito.in Thymallo quidem eandem male pinxit Bauaruspi- étor,maiorem fcilicet quam anterior in dorfo pinna fit; & fpecie veris pinnis fimilem, (cum adipofa fit, & fibris careat;)quemadmodum & in truttas | | Cdaiblt. $9 NNUS AS ESSSNS SN SS SS SERES «o Squame ineo fatis magnx apparent. Hoc ei fortepeculiare, quod appendices geminz breues, ceü corniculajàlabro fuperiore prominent. Menfura;qua nullus minorin hoc genere pifcis venum expó: ni debet,quindecim feré digitorum eft fimiliter vt Lucij.- | » DE PISCE DANVBII, QVEM egit VEL espótn Germani erus fluminis accola nuncupant. -so Effigiem hanc pifcis, quem in folo Danubio Càpi quidam aluhit;d nobiliffimo I. C: Raphaele SeiletG 60 Com.Pal.accepi.Raro longior fit quam figuraoftendit:fimilis Perca fl.(pinnis & aculeis dorfi; )Quos quo modo paratus;in cibooptimus eft, Colorin icone noftra,dorfo fufcus eft,lateribüs fubuiridis; plurimis punis fufcis interüenientibus: quales etiam in pinna dotfi (cuitis àcülei albicant)confpi- ciuntur, Venter candidus eft. Initium pinnarumad branchias rubet; &c. Quzrendüm án hic vel idem velcognatus fit Perce fl.minori: etf enim colotes differre videntür;ztati aut regioni id imputari po« teft:vtaliquaformz differentia;pictoribus.In Catalogo Danubii pifcium quem hàbeo; Scbrelleen (cri bitur.quod fi hacalius quam Percafl.minor eft, genus hoc Perc& in Dánübio non tepetiri putatim. SEMI vernacula lingua dicti pifces apud Samogetas Septentrionales poptlos in Oceano capiun : turjSigifimundusLibet baro. — — — »- EM. NOM OMM Ke, DE SPIRINGHO, S PT STINCO, VT XVIL'GO 1 : Germani tiómitiants : ) 5 Vj Fait | Ea *s od p4 tÁ 39 k araipomena. Far & Germatipl.riquead Oceanum pfciculum quendam nozainant Spiclng. , Spierintb. , Spi- vinch, Anglióperling. MurmeliiusinPappsSpirinchum interpretatur eri Sprmrinch vel Szmt. — Prio» zis quidem nominisrationem nefciospofteriusà foetore factum eft: nam & recens captus;& fi aliquá - diu (eruetur,fetere videtur.allus tamenincibo commendatur. Nominatur autem hic pifciculus cir« a Roftochium & alibi Sroizalicubi Sanckeling vel Sun. hfifch.co&kum (alicis faetentis odorem referre a- iunt.Pifces malti(erbafznt eilberti Maanwfi bene memizs: )fFagiuntaliospropterfoetorem: ficutapparet inmariFlandrico & Germanico, vbi paruum pifcem & gregarium accolz Spezvch vocant, alij Sunc. huncomnes alij etiammagui, fugiunt ,tanquam magnum ex odore eius malum fibitimentes,cumta- menidempifcishominibus in cibo falubris exiftimetur: Sicille.Albiffimum effeaiunt;paulolongio- rem digito feu palmo minore,dedrantalem aliquando,(imilem Eperlano, vulgarem, vilem.Huicíimi- 19 lemalium;fed minorem acbreuiorem,Hollandi Pez appellant.qui & ipfe candidiffimus eft,non maior minimodigito;oblongo ftrióteq; corpore ,in cuius medio fpina efttanquam in anguillis:fimilitergre gatius:& pariter cum Spirincho capitur.Stinci(S.zw )infumati adferuntur ex Liuoniainmaritimas ci- - uitates duos.palmos longi,alibi dimidio breuiores aut amplius.ouis multis & pinguibusabundant,& inter delicias numerantur. Sparmack vel Sperling dictus Anglis;pifciculus eftfi re&e accepi; quialio no- mine Sprat vocatur;interítitio oculorum viridi, vel, ex quo Sprattz apud Anglos di&taconficitur, Sed cum Stincus Germanorum feteat ; Angli fuum Sprar boniodoris & faporis effe aiunt. Non eftautem harengus hic paruus, vt quidam putant. nunquam enim maior fi. Sardinis vel Apuis cognatus vide- tür.Errantetiam qui Tincas Germanice Sec; interpretantur;cum hi marini fint;illz fluuiatiles. His fcriptis ex exiftola Guil. Turneti ad me cognoui;apuam ab Anglis Cantabrigienfibus vocari, 4 épirlyng à Londinenfibus veró « Sprote. Alius etiam eft Alberti Stincus, cuius meminit Hift.animal.lib.4.tra&t.1.c. 8.his verbis:Stincus ad maturam animalis lignei(Voephyta fic vecar ) videtur accedere:nifi quod mollitiem catneam habet quan- diu ficcus non eft.reperiturabunde inarenis marium noftrorum: & nullum vitz (ignum przbet cum de aqualeuatur.mox veró vt reddituraque, motii edit dilatationis & cóftridtionis,nec habet os; neq; veftigiü alicuius organi fenfibilis in corpore fuo.Hazcille.Ego genus hoc Vrtice mar.folutü elfe puto. SEQVVNTVR. E TABVLA OCEANI SEPTENTRIONALIS, crc. Olai Magni sconespi[crum anonymorum ey sncogmtorum tres. Ico hzc teperiturin cóplexu maiorislitere s. paulo infras.c.in Oceano picta; nec aliud de ea me- moratur,quam pifcem effe duodecim pedum,quam meníuram ad eiuslongitudinem referri puto. di Ld 2€ TAMPA SN) SS SNL CS, 22 49 Qv fequitur picturain eadem tabulahabetur ,elemenro a.paulo fub 4.M.fimiliterin Oceano:nec quicquam de eatraditum reperio. Videturautem pifcem volantem exprimere voluiffe, VrrrMA hecpingiturineiufdem Tabulz Lacu albo,(qui maximusremotiffimufq; ad Septentrio- — nemeft;& partim ad Mofcouicas, partim ad Suecos vel eis fubditas gentes pertinere videtut:)necaliud 6o additur,nifi ineolacu pifcium auiumq; fpecies innumeras reperiri, ' m E - | De Aquaclibus. 3! Icones Pifcium;qui partimin hocopereabundare vi- debantur, partim intrarecentia tempora confpiciebantur modo, quorum nemo ex Auctoribus qui de Pifcibusfcri- — ^ píere, vnquam meminit. | MAGNA, ET ADMIRABILIS BELLVA, QYJ.& INTER ANTE i BAS, ET NIcC4&AM iN PnoviNelA FVIT CONSPECIA. - f OW É so S» Nee 3 S. , E ! P T x Í AC y ^n 3 RU M «d N : UA 3 i T NS UNSS Aa) Y 9, ! s «« NY SAC SW ? AN [] MA : SESS Gn SN am à E / D A 7— " N Pu M mw 3 CS UU ae ANUS ist cm RON QS a --3- SP eS esL 7, E————— ERE Más UN S «v - [. LOTENDS ; : G Sow j ES 3» * S 3» 5 ENS 485 . Eon» OW Ry C dis $us or f LA s ES 3 EM SY | W bS ES SN "n y" 7777 D 23 ES 7 a 3$ NU AL T7 3 ] 3 s NN NV NN ( N AMET doe EM ON N SANMEANNEINS. 5 ANN M p» MM QvipzM(amiceLe&or)laborem fufcipere volui defcribendi res , qui nobisaeci derunt,dum in Mediterraneo Mari verfaremur,inter Antibas,& Niceá,prope quí- dam vrbem.qué vocatur Sain&- Troupeau;quá tendituradlocum nomine Frejus,: Sé lanuarij An.1562. nupercelapfidie,de quadam bellua,quz adeó hotribilis, & formi - 2» 359 dabilis,vt hzc,nunquam antà confpecta fuit. Cüm enim per Grimaldi pelagus naui- UU iMi) caremus;oculisterram verfus coniectis, vidimus quádam belluam ex mari prodeüs (S Da OG6U9 79 temadeb magnam, & horribilé,yt ea maiorem aliam , & immaniorem vix inuenias; qua corpus duodecim pedibus vndique prominentibus przditum habebat , & crucem transueríam, quz ab extremis ad extremas partes pertingebat,& in (ingulis extremitatibus vnam auriculam, & v- num oculum habebat ea forma, quam inipíius effigie vides, cum cauda valdeenormi , & periculofa. Habebat etiam binos dentes prodeuntes ex ore tanquam apti , valde deformi, & immani , qua egreffa interram,manfit ad tres horas iuxta Sain&t- Troupeau,ita vt vrbs illavehementer commota fuetit ad- eo formidabile fpe&aculum fpectans. Tunc autem vndique maritimis locis circum circa iacentibus ruftici conuenerunt víque àloco,cui nomen Frejus;& arma corripuerunt,quód exiftimarentfuturü, vtillam belluamin fuam poteftatem redigerent;tamnauibus litus marinum radentes , quàm terra fa- cientes iter. Tunceam catapultis, fiue fclopetis, aliifque bellicis telis inuaferunt, ita vtopinio e(let eam per violentos conatus, & impreffiones vudique factas captum iti: fed omnes ifti conatusirri- ti fuerunt,quiaillanoftrum corpus fua cauda;que ex dorfo prominebat;tanta vi vndique percutiebat, & pulíabat;vt multos de noftris interfecerit. Tuncipfos fclopetarios vlterius progredi inlfimus, vt ei fuis ignitis globulis peterent,quia putabamusillamita lzfum,ac vulneratum iri: (ed hec omniaino- bis fruftrà fuerunt tentata,;tanta pellis erat durities; Quare tunc fugere; & vrbem deférere coacti fui- mus;& ideo illi,qui fupra maris illum gurgitem ftabanc huius horribilis belluz fütorem metuentesad nos accedere nonfunt aufi: fed eminus hanc belluam fpectibant ; quz mortuorum cadauera denti- bus comminuebat,& deuorabat. Quibus deuoratis tam horribilem,& formidabilem vocem edidit; vt omniaterrz hiatu ab(orbenda viderentur,feque in maris gürgitem coniecit. Eius autem effigiesà no- ftris nautis,& naucleris Prouincialibus effi&a fuit, & miífa ad precipuas noftri Mediterranei maris vrbes. — V A eem : -— Teftes funt NAverERvs EMAR,& lOANNES EuaR, PetRVS Càro, & IoANNES RsrrTVs,omnes Naucleri habitantes Eris prope Toulon in Prouincia; Monfttum hoc ab effigie apparente «goi osgo dixeris, ; t à -o-—3 Uu P» "3 - quatilibus. RAIA .OCVLATA De A 32 8 C 7 C ?22 272 MARINA. N irte eeu dedidit NA j zÁ PEN f a ROUTE 33 De À quatilibus. GOLVYM BÀ 3 L] MARINA *& p JE: 3S 75711 / Jud | ANN IA xe d . es TP oS 4 / 4 S: ium * bs li N E 2:7] 2 SA E s UU Ee. 7 SS i » $5 est 1277 77 AN ? ICD DEEERSURESANS ; MTM, aor T7 j Cj z A NV E y WT 3277 Aud ; WV yr I 7 24. p^ VL ; T OC —Mero y ^ pA E Th NEZ Lr AC. IN Za 0; 3o A € were P es CUT z 244 2 : d « z: a Q v VN (d ilibus. [3 e Aquat D *r CY MVGIL CESTREVS DELPHIN. Sm ———R—— ——— SED ri 7 ^£ áp 01772 7 -mtreteed mm € ri 257) 999») 77» ji Mu eL 144, 2779955 2 CPI AD 44 1444. AA ^ Dosen: 722, » 202. 700) DO) A ABI IRA P, i) " i SS Ming MSS SSSSNNS Pee) SV SESS BEN "A T E —— LICET € S61 Sq vC ESTER à P Exc us SS 5t EN veÁ «B A L ZEN A. - INSYS MSN NN e 2/2" Wocg1 Ya D RU 2 PEE mmm zo Sb 53 Ves sS dise da d MD 24r " n. em PER un fuga A. TI MEER UE Diis S 52 M» 4l T "i 7 E JE EJ Fur i | Ag / fat IE b i " V 14) An jl in us iet , ii 017 n V | T D | N i b fis 2 SS XR PASS * : i and SR : 1 pe S Ww SET ASUNT S MEN. ' ( — (qt N ^ (^ ES EG IS : SS aM UR " ^d m. 2» Wise Need EX— — x qu à " " Lu (i (i SNL E * " | n ". "i 7 qu m WU 1» MI . j jV A : z. Jy 7 ASPIS MARINA. SPECIES; KSELLIE De Aquatilibus. ostia num anf) i En qm 7 I pi um fue ! í x , fiie: : : 2 iat it ^ P—3 T UA. — — ETE EE an E ————— c P — E 7 * TA - e EI x — LÀ , — ^ E m —ÉfAGS — " wi Yn Th irws: DAWN z— z — ID ur c ze Mee m - - ; -: Une) ra) pU DIETE A ACE ADIT —— a uem og inue E E ——— X CLIE a Ld AES Dum ES Y : : N E MEE E Re CES : E 2 iT az dH Par TAa E SRCSNSNSONSSUA Taco i n A EE e EN — ^ EI. ETT IE ELLA ——L-7E CL Perm - d - z c z " x CS LI -À AT 7 Um Z : - ve we ANNA AXU HIT CILE LEE AE Arat dus S ATEREXAAPE UNSER pee UID EC PEC COCCHEEE Ere RE M NM NONAS . - m o LLL j 51077777 III z e T MT c E N uUa doo E AC eet : - t Ád z - Lt — ERA E ——— LL Ma : — A IA. ure BLAWLING. TEE TE XA d [ ACC x T a E ced GEI A ON jS i pus Zi E aT poco Jo ee ee7) » NORIS eee poem -— lei * ) * E: & 9 z | S - 9 wem e ] Sg zi , ages É P D ZA : : e : — E 3 : Ó S Jg E : LJ i d | 2 IA 9 D | —- p Q : à P ax v^ - E Y * 2x ' - z | - -—— aM» ÁA r^. | LA : | T^ *- : | OU. lE Tomte a m Vs eux IDA M MÀ o — AR — m, 17y * " Ex i E M j ats - : E ra L] B * ) NS EL p. v: L ur uo T 5 LEX LI * " , —— ————— ————— WEIIA rI—M [:5— — ——31 nd m ——— OQ 2 — , — d Sg ———1* E m—— 0D E [e] IL — — $ —— Cc E — — HE— —T-- zo——— OO p —áR3 0 — EE——O E s —5 S sl ] Z3 SCIT (HO zzril * . $2, mm