Google

This is a digital copy of a book that was prcscrvod for gcncrations on library shclvcs bcforc it was carcfully scannod by Google as pari of a projcct

to make the world's books discoverablc online.

It has survived long enough for the Copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject

to Copyright or whose legal Copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books

are our gateways to the past, representing a wealth of history, cultuie and knowledge that's often difficult to discover.

Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this flle - a reminder of this book's long journcy from the

publisher to a library and finally to you.

Usage guidelines

Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken Steps to prcvcnt abuse by commcrcial parties, including placing technical restrictions on automatcd qucrying. We also ask that you:

+ Make non-commercial use ofthefiles We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for personal, non-commercial purposes.

+ Refrain from automated querying Do not send aulomated queries of any sort to Google's System: If you are conducting research on machinc translation, optical character recognition or other areas where access to a laige amount of text is helpful, please contact us. We encouragc the use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

+ Maintain attributionTht GoogX'S "watermark" you see on each flle is essential for informingpcoplcabout this projcct andhclping them lind additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are lesponsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other countries. Whether a book is still in Copyright varies from country to country, and we can'l offer guidance on whether any speciflc use of any speciflc book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search mcans it can bc used in any manner anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite severe.

Äbout Google Book Search

Google's mission is to organizc the world's Information and to make it univcrsally accessible and uscful. Google Book Search hclps rcadcrs discover the world's books while hclping authors and publishers reach new audiences. You can search through the füll icxi of ihis book on the web

at|http : //books . google . com/|

Google

IJber dieses Buch

Dies ist ein digitales Exemplar eines Buches, das seit Generationen in den Realen der Bibliotheken aufbewahrt wurde, bevor es von Google im Rahmen eines Projekts, mit dem die Bücher dieser Welt online verfugbar gemacht werden sollen, sorgfältig gescannt wurde. Das Buch hat das Urheberrecht überdauert und kann nun öffentlich zugänglich gemacht werden. Ein öffentlich zugängliches Buch ist ein Buch, das niemals Urheberrechten unterlag oder bei dem die Schutzfrist des Urheberrechts abgelaufen ist. Ob ein Buch öffentlich zugänglich ist, kann von Land zu Land unterschiedlich sein. Öffentlich zugängliche Bücher sind unser Tor zur Vergangenheit und stellen ein geschichtliches, kulturelles und wissenschaftliches Vermögen dar, das häufig nur schwierig zu entdecken ist.

Gebrauchsspuren, Anmerkungen und andere Randbemerkungen, die im Originalband enthalten sind, finden sich auch in dieser Datei - eine Erin- nerung an die lange Reise, die das Buch vom Verleger zu einer Bibliothek und weiter zu Ihnen hinter sich gebracht hat.

Nu tzungsrichtlinien

Google ist stolz, mit Bibliotheken in partnerschaftlicher Zusammenarbeit öffentlich zugängliches Material zu digitalisieren und einer breiten Masse zugänglich zu machen. Öffentlich zugängliche Bücher gehören der Öffentlichkeit, und wir sind nur ihre Hüter. Nie htsdesto trotz ist diese Arbeit kostspielig. Um diese Ressource weiterhin zur Verfügung stellen zu können, haben wir Schritte unternommen, um den Missbrauch durch kommerzielle Parteien zu veihindem. Dazu gehören technische Einschränkungen für automatisierte Abfragen. Wir bitten Sie um Einhaltung folgender Richtlinien:

+ Nutzung der Dateien zu nichtkommerziellen Zwecken Wir haben Google Buchsuche für Endanwender konzipiert und möchten, dass Sie diese Dateien nur für persönliche, nichtkommerzielle Zwecke verwenden.

+ Keine automatisierten Abfragen Senden Sie keine automatisierten Abfragen irgendwelcher Art an das Google-System. Wenn Sie Recherchen über maschinelle Übersetzung, optische Zeichenerkennung oder andere Bereiche durchführen, in denen der Zugang zu Text in großen Mengen nützlich ist, wenden Sie sich bitte an uns. Wir fördern die Nutzung des öffentlich zugänglichen Materials für diese Zwecke und können Ihnen unter Umständen helfen.

+ Beibehaltung von Google-MarkenelementenDas "Wasserzeichen" von Google, das Sie in jeder Datei finden, ist wichtig zur Information über dieses Projekt und hilft den Anwendern weiteres Material über Google Buchsuche zu finden. Bitte entfernen Sie das Wasserzeichen nicht.

+ Bewegen Sie sich innerhalb der Legalität Unabhängig von Ihrem Verwendungszweck müssen Sie sich Ihrer Verantwortung bewusst sein, sicherzustellen, dass Ihre Nutzung legal ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass ein Buch, das nach unserem Dafürhalten für Nutzer in den USA öffentlich zugänglich ist, auch fiir Nutzer in anderen Ländern öffentlich zugänglich ist. Ob ein Buch noch dem Urheberrecht unterliegt, ist von Land zu Land verschieden. Wir können keine Beratung leisten, ob eine bestimmte Nutzung eines bestimmten Buches gesetzlich zulässig ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass das Erscheinen eines Buchs in Google Buchsuche bedeutet, dass es in jeder Form und überall auf der Welt verwendet werden kann. Eine Urheberrechtsverletzung kann schwerwiegende Folgen haben.

Über Google Buchsuche

Das Ziel von Google besteht darin, die weltweiten Informationen zu organisieren und allgemein nutzbar und zugänglich zu machen. Google Buchsuche hilft Lesern dabei, die Bücher dieser Welt zu entdecken, und unterstützt Autoren und Verleger dabei, neue Zielgruppcn zu erreichen. Den gesamten Buchtext können Sie im Internet unter|http: //books . google .corül durchsuchen.

I

/

ACTA

FACULTATIS MEDICAE

UNIVERSITATIS VINDOBONENSIS.

I.

1399—1435.

A LTP VERANLASSUNG DES MEDICINISCHEN DOCTOBENCOLLEGIUMS

AUS DER ORIGINALHANDSCHBIFT

HKRAtlSOROKBEN

VON

D" KARL SCHRAUF.

FESTQABE

DES

WIENER MEDICINISCHEN DOCTORENCOLLEGIUMS

LXVI. VERSAMMLUNG

DEUTSCHER NATURFORSCHER UND ÄRZTE.

WIEN, 1894.

VERLAG DES MEDICINISCHEN DOCTOKENCOLLEGIUMS.

C'^Mt /v^

^.

I

ACTA

FACULTATIS MEDICAE

UNIVERSITATIS VINDOBONENSIS.

I.

1399—1435.

AUF VEBANLASSUNG DES MEDICINISCHEN D0CT0BENC0LLEGIUM8

AUS DER OBIQINALHANDSCHHIFT

HEBACSOEaEBBN TOK

D« KARL SCHRAUF.

FESTGABE

DES

WIENER MEDICINISCHEN DOCTORENCOLLEÜIUMS

zuu

LXVI. VERSAMMLUNG DEUTSCHER NATURFORSCHER UND ÄRZTE.

WIEN, 1894.

VERLAG DES MEDICINISCHEN D0CT0RENC0LLEG1UM8.

nu^ »v^'^s^V

hOV. 7, H." «INOT f li"'

WIDMUNG.

Das Wiener medicinische Doctorencolle- gium bittet die verehrten Mitglieder und Theilnehmer der 66. Versammlung deutscher Naturforscher und Aerzte, die vorliegenden ersten Abdrücke uralter Decanatsacten der Wiener Hochschule als Festgruss des Collegiums entgegenzunehmen.

Wir wollen damit nicht nur unserer Achtung vor den Mitgliedern des Congresses und unserer Freude, dass dieselben in Wien sich versammeln, Ausdruck geben, sondern auch diese seit nahezu einem halben Jahrtausend ununterbrochen fortgeführten Documente, deren Herausgabe Dr. Karl Schrauf begonnen hat, allen jenen Fachgenossen zur Kenntniss bringen, die daAir Interesse haben.

Wenn es uns gelingt, diese beiden Ziele zu er- reichen, werden wir uns reichlich belohnt fühlen.

Prof. Dr. Albert Ritter von Beder,

d. z. Präsident des Wiener med. DoctorencoUeginms.

Einleitung.

Das Wiener medicinische DoctorencoUegiam verwahrt als kostbares Erbstück aus dem Besitze der ^^alten^ Facultät die ununterbrochene Reihe der medicinischen Decanatsacten vom Jahre 1399 angefangen bis auf die Neuzeit. Von den Decanen während ihrer Amtsführung oder bald nachher zu- meist eigenhändig niedergeschrieben^ bilden diese Berichte die wichtigste Quelle für die Kenntniss des inneren Lebens der Facultät und mithin auch unserer Hochschule im Allgemeinen^ indem sie einen tiefen Einblick in ihre Organisation, in die täglichen Geschäfte ihrer Vorsteher, in das finanzielle Ge- bahren, in das Prüfungswesen gewähren.

Für die historische Forschung, die sich mit der Ge- schichte der Wiener medicinischen Schule während des Mittel- alters und im Zeitalter der Reformation beschäftigt, kommen die ersten vier Actenbände in Betracht, die folgendermassen beschaffen sind:

I. „Liber aotomm fttcultatis medicine'S die Jahre 1399 bis 1436 II umfassend, 210 X 146 mm, besteht aus 66 Papier- blättern, deren Wasserzeichen — ein Pferd oder ein Esel — nur undeutlich zu erkennen ist. Die 66 Blätter vertheilen sich auf sechs Lagen^ die wohl ursprünglich alle gleichmässig ans je sechs Doppelblättern (Sexternen) bestanden haben; doch sind jetzt von der ersten Lage nur noch 6, von der zweiten nur 4 vorhanden, und zwischen Fol. 12 und Fol. 13 ist über- dies ein einzelnes Blatt herausgeschnitten. Diese jetzt fehlen- den Blätter müssen aber gleich bei der Anlage des Buches, nicht etwa erst, nachdem sie beschrieben waren, entfernt worden sein, da nirgends ein Textverlust zu bemerken ist

VI Einleitung.

und die aus dem 15. Jahrhunderte stammende Foliirung ohne Rücksicht auf die Lücken fortläuft. Der bescheidene Original- einband besteht aus einem Pergamentumschlag, auf dessen Rücken ein brauner Lederstreifen mit starken gedrehten Bind- fäden und drei Bleiknöpfen befestigt ist, denen der Buch- stabe K in gothischer Majuskel aufgeprägt erscheint. Auf dem vorderen Deckel steht der halb yerblasste Titel: „Liber actorum facultatis medicine^ von einer Hand des 15. Jahr- hunderts und darüber derselbe noch einmal von einer jünge- ren Hand wiederholt.

Es mag befremden, dass die regelmässigen Aufzeichnun- gen der Decane erst mit dem Jahre 1399 beginnen, obwohl die Facultät schon seit dem 1. April 1389 ihre Statuten hatte und vollkommen organisirt war. Vermuthlich bedienten sich die Decane in der ersten Zeit zu ihren Einschreibungen loser Blätter, die aber allzuleicht in Verlust geriethen, weshalb die Facultät am 6. Mai 1399 beschloss: „quod liber quidam pro actis facultatis medicine comparari deberet, in quem omnes doctores, licenciati, baccalarii in eadem facultate promoti vel eidem incorporati vel eciam de novo promovendi vel incorpo- randi scribi deberent^ (siehe im Folgenden S. 2). Dieser „liber quidam^ liegt uns hier im ersten Actenbande vor; er ist dem Facultätsbeschlusse gemäss so angelegt, dass die ersten 18 Blätter für die Decanatsberichte bestimmt sind, während für die Eintragung der Promotionen Fol. 19 ein Registrum pro doctoribus, Fol. 31 ein Registrum pro licen- ciatis und Fol. 37 ein Registrum pro baccalariis einge- richtet ist. Gleich der erste Decan, der dieses neue Acten- buch in Gebrauch nahm, Johannes Silber, hatte im Jahre 1399 Gelegenheit, alle drei Register mit einer Anzahl von Namen zu eröffnen; seine Nachfolger setzten dann die Ver- zeichnisse in der einmal festgestellten Ordnung fort, so lange als es der leergelassene Raum zuliess. So reicht das Doctoren- register bis zum Jahre 1476, die beiden anderen füllten sich natürlich rascher und reichen daher nur bis zu den Jahren 1442 und 1439. Die Decanatsberichte selbst reihen sich vom Anfange des Buches bis Fol. 19 ohne Störung einander an,

Binleitimg. VII

dann werden sie dreimal durch die eben erwähnten „Register'^ nnterbrochen. Sowohl aus dem Schriftcharakter, der bei jedem neuen Decanat wechselt und bei jeder Wiederwahl eines Decans von Neuem wiederkehrt, als auch aus unzähligen Stellen, wo die Decane von ihren eigenen Handlungen in der ersten Person erzählen,^) lässt sich erweisen, dass sie zu jener Zeit ihre Be- richte eigenhändig in das Actenbuch einzutragen pflegten.

n. „Acta &enltatis medicae ab anno 1435 vique a. 1600'S ein Folioband, 290X205 mm, mit 117 starken Papierblättern, auf denen als Wasserzeichen der Ochsenkopf mit einem Stiel zwischen den Hörnern, der in eine siebenblättrige Rose endigt, sichtbar ist. Ursprünglich enthielt das Buch sieben Papier- lagen zu je 20 Blättern, also zusammen 140 Blätter, wie man aus der alten Foliirung erkennt; davon fehlt jetzt leider eine ganze Lage, und zwar die fünfte (Fol. 80 — 99*), ferner das zweite Blatt der ersten Lage, das jedoch bei der alten Folii- rung nicht berücksichtigt wurde und daher schon im 15. Jahr- hundert nicht mehr vorhanden gewesen sein konnte, ebenso das dreizehnte Blatt der dritten Lage, wo die Versoseite von Fol. 51 mit „52^ bezeichnet ist, und endlich das sechzehnte Blatt der sechsten Lage (Fol. 115). In der siebenten Lage springt zwar die Foliirung von Fol. 127 auf 129 und von 132 auf 134, allein die Blätteranzahl dieser Lage ist complet, wenn nicht etwa diese letzte Lage ausnahmsweise aus 11 Blättern zusammengesetzt war.

Angelegt wurde dieser zweite Actenband vom Decan Hag. Erasmus Rieder von Landshut, der für ihn 60 Pfennige bezahlte (cf. H, Fol. 3*: Item decan us dedit pro libro actorum 60 den.); seit Neujahr 1436 wurde er benützt. Von da an geht die Reihe der Decanatsberichte bis zum Jahre 1475 I,

') Bisweilen entschlüpft ihnen auch wider Willen ein Pronomen oder eine Verbalform der ersten Person, wie z. B. 8. 32, wo der Decan Johann Aygel Ton sich selbst berichtet: „decanus facnltatis et Mag. lohannes, com- pater m^tw", dann aber „mens'' ausstreicht und „ipsius" darüber schreibt Vgl. auch S. 49: «Placuit facultati, quod decanus nomine facultatis propone- ret . . . et ita/ect**; S. 67: „die eodem electionis mei"; S. 71: „ut ipse michi retulit^, wo „michi" getilgt und durch „decano** ersetzt ist.

VIII Einleitung.

WO durch den oberwähnten Ausfall einer Papierlage sechs Semester (1475 II bis 1478 I inclusive) fehlen, und dann wieder von 1478 II bis 1490 I inclusive. Aehnlich wie im ersten Actenbande war hier die ganze letzte Lage (Fol. 120 bis zum Schlüsse) vom Decan Mag. Martinus Guidein im Jahre 1454 für das dreifache Register der Magister, Baccalaren und Scholaren bestimmt worden, allein während der Jahre 1496 bis 1500 haben einige Decane die wenigen noch leergebliebe- nen Blätter dieser Lage zur Eintragung ihrer Berichte be- nützt, obwohl der dritte Actenband schon seit 1490 U im Gebrauche stand. Auf den letzten Blättern (Fol. 131^ und 132') folgen sogar noch einige Intitulirungen aus den Jahren 1501 — 1503. Den Originaleinband bildet ein Pergamentumschlag, auf dem eine Hand des vorigen Jahrhunderts den Titel: „Acta facultatis medicae ab anno 1435 vsque a. 1500^' geschrieben hat; von anderer Hand ist hinzugefügt: „Hunc librum acto- rum inclytae facultatis medicae recepit ab Vniuersitate Vien- nensi sub decanatu tertio D™ De Deimbl 1710."

III. ,,Aota facultatis medicae ab anno 1490 usque 1558*S ebenfalls ein Folioband, 320 X 210 mm, 221 Blätter mit Wasser- zeichen: Ochsenkopf mit Schlangenstab. Die Papierlagen sind ungleichmässig, vielleicht ursprünglich alle Quintemionen. Die aus dem 16. Jahrhundert stammende Paginirung nimmt auf die herausgenommenen Blätter keine Rücksicht, nur Fol. 27 ist erst nachträglich entfernt worden. Von aussen ist das Buch auf dem vorderen Deckel des Pergamenteinbandes als „Acta facultatis medicae ab anno 1490 usque 1558" bezeichnet. Das- selbe besagt ein ganz modernes Papierschildchen mit der Auf- schrift: „Acta Decanatus 1490 — 1558" und ein zweiter am Buchrücken befestigter Zettel: „1490 — 1558". Von den zum Schliessen des Bandes gehörigen Lederstreifen ist nur noch ein Stück mit einer Eisenschnalle vorhanden.

IV. ,,Liber actorum facultatis medice, anno MDLXII*', die Jahre 1558 bis 1605 umfassend, 360X240 mm, besteht aus 453 Papierblättern, die bis Fol. 377 richtig foliirt, dann bis Fol. 381 paginirt, hierauf bis Fol. 438 wieder foliirt sind; 17 Blät- ter am Schlüsse sind ganz ohne Bezeichnung. Wasserzeichen:

Einleitong. IX

Krone mit Stern. Das starke, gelbliche Papier ist bis auf wenige darch einen Brandfleck beschädigte Blätter (Fol. 182 bis 186) gut erhalten. Wie in den früheren Bänden^ so wechselt auch hier die Schrift mit den Decanen; doch sind es in dieser Zeit nicht immer die Decane selbst, welche ihre Berichte ein- tragen; bisweilen bedienen sie sich einer Schreiberhand, die an zahlreichen Lese- und Schreibefehlem leicht zu erkennen ist. Aber auch die eigenhändigen Einzeichnungen der Decane sind nicht mehr so streng gleichzeitig wie in früheren Jahren, und es verstreichen oft Monate, bevor die Facultät ein Con- cept begutachtet und in das Facultätsbuch eintragen lässt. Solche Fälle werden in den Acten wiederholt erwähnt. Nicht ohne Interesse ist endlich der Original-Ledereinband des Buches, der auf dem vorderen Deckel die eingepresste Aufschrift: „Liber actorum inclite facultatis medice anno MDLXn^ trägt; darunter befindet sich eine Bordüre mit den Medaillons des Johannes Hus, Philipp Melanchthon und Erasmus von Rotter- dam, innerhalb der Bordüre die Bildnisse der Propheten Jere- mias und Daniel und ein Kopf (des Stempelschneiders oder Buchbinders?) mit der Jahreszahl 1542. Um das Ganze läuft eine Randleiste mit den Bildnissen der Evangelisten. Aehnlich, nur in anderer Anordnung ist auch der rückwärtige Deckel geschmückt. Beide Deckel haben ausserdem schön gearbeitete Messingeckbeschläge, femer je ein Mittelschildchen mit einem Blattomament und zwei gedrehte Messingschliessen, von denen jedoch die untere abgebrochen ist.

So reichhaltiges, die Geschichte mehrerer Jahrhunderte umfassendes und dabei so bequem aufgeschlichtetes Material müsste schon längst — sollte man meinen — nach allen Seiten durchstudirt und excerpirt sein; in Wirklichkeit aber be- hauptet man nicht zu viel, wenn man die Facultätsacten einen noch ungehobenen Schatz nennt. Glaubte doch sogar v. Asch- bach, der erste Band sei in Verlust gerathen und nicht mehr aufzufinden.^) Aeltere Schriftsteller, wie Johann Jakob Freundt

1) ▼. Aschbach, Geschichte der Wiener UniTersitftt I (Wien 1866), S. 310, 312.

X EiDleitvog.

von Weyenberg^) and Johann Joseph Locher') haben sie blo8 flüchtig eingesehen, um die Reihe der Decane zusammen- steUen zu können, erst Anton Edler ▼. Rosas hat sie (ur seine überaus verdienstvolle Geschichte der Wiener Hochschule') gründlicher durchgelesen und ausgezogen. Indessen gibt auch sein Excerpt wohl kaum eine richtige Vorstellung von dem Oesammtinhalte der Acten; es ist — abgesehen von vielen Ungenauigkeiten — so knapp gehalten, dass es den ganzen Stoff des ersten Actenbandes auf lODruckseiteh, den des zweiten auf 1 1 Druckseiten zusammendrängt (vgl. v. Rosas I, S. 109 bis 118 und 119 — 129), eine Beschränkung, die nicht immer den Meister verräth. Besonders wer einzelne Persönlichkeiten und ihre Thätigkeit an der Facultät genau verfolgen will, findet hier nur selten das, was die Originalacten bieten; wer den Namen eines Studenten oder eines Doctors sucht, ist gezwungen, auf die Handschrift zurückzugehen, weil v. Rosas die schwer leserlichen Eigennamen gar oft entstellt wiedergibt.

Unter solchen Umständen musste während der lang- jährigen Vorstudien zur Neubearbeitung des dritten Bandes der v. A sc hbach 'sehen Universitätsgeschichte eine vollstän- dige und möglichst genaue Abschrift der Facultätsacten ange- fertigt werden, zunächst blos für den eigenen Gebrauch. Da sich jedoch der Werth des Originals im Verhältniss zu dem erwähnten Excerpt bei v. Rosas immer bedeutender heraus-

^) J. J. Frenndt de Wejenberg, ZuXXoyYJ illustrinm in re medica yirorum, qni in archiljceo Viennensi tnm universitatiB tum facnltatis gnberna- cnla tenuere. Viennae 1724.

*) J. J. Locher, Specnlnm academicum Viennense. Viennae 1773, nnd in seinem nmfangpreicheren, aber nnr bandflchriftlich verbreiteten gleichnami- gen Werke, besonders Vol. II, p. 66: Series doctonun, qni in g^emium fac. med. admissi snnt.

') Zuerst erschienen in den „Medicinischen Jahrbüchern des k. k. öster- reichischen Staates**, Bd. XXXVII (1841) u. ff., dann in wenigen Separat- abdrücken unter dem Titel : „Kurzgefasste Geschichte der Wiener Hochschule im Allgemeinen und der medicinischen Facultät derselben insbesondere*'. Wien 1843, 3 Bde. Ein kurzes Excerpt aus dem ersten Actenbande über das Facultätssiegel steht auch in Endlicheres „Statuten der Wiener medi- cinischen Facultät*' (Wien 1847), S. 286. In letzter Zeit endlich hat Herr Dr. Ignaz Schwarz in Wien einige Notizen über anatomische Vorgänge und über das Wiener Apothekerwesen daraus veröffentlicht.

#

Einleitane;. XI

stellte, reifte allmälig der Plan, die vier ersten Actenbände durch den Druck allgemein zugänglich zu machen, gleichzeitig aber aus den im Wiener k. k. Universitätsarchive aufbewahrten Archivalien, Matrikeln, Rectorats- und Artistenacten alle auf die in den Acten vorkommenden Personen bezüglichen Daten in der Form von Anmerkungen hinzuzufügen.

Als Specimen dieser geplanten Ausgabe liegt mit Ge- nehmigung des hochlöblichen medicinischen DoctorencoUegiums der erste Actenband hier vor; die Anmerkungen mussten vor- läufig noch zurückbleiben, weil sie sich auf einen längeren Zeitraum erstrecken und daher nicht leicht beim Jahre 1435, mit dem dieser Band schliesst, abgebrochen werden konnten.

Möge jedoch schon dieser einfachen Textprobe eine freundliche Aufnahme im Kreise der Festtheilnehmer beschie- den sein.

Wien, im September 1894.

Dr. Karl Scliraaf.

ACTA FACVLTATIS MEDICAE.

L

Istam libram actorum facultatis medicine comparauit Mag. loh an- Fol. 1* 068 Silber de Sancto Yppolito doctor in medicina anno domini mille- simo trecentesimo nonagesimo nono protunc decanuB facnltatis eiusdem. 1399

Kegistram essenciale conclasionum facultatis:

De pena submittenclnm se practica alterius doctoris sine eins con- sensn folio 2.

Item de ezaminandis et respondentibns sine cedula folio eodem.

De disputacione omni mense fienda folio 17 a.

De negligentibns visitare disputaciones ordinarias doctoram folio 22 f.

De disputacione omni mense fienda folio 57 h.

Contra praeticantes habentar acta primo in folio octano, postea in 12. postea in 16. postea 21. semper cam tali signo 0^r postea 25. postea 33. postea folio 40. postea 43. postea 55.

Nota qaod pro medio anno, in quo quidam baccalarius in medicina de- fecit, ad examen pro gradu licencie non est admissus, ut habetur folio (64)^) 1434 circa hoc Signum N.

Nota quod facultas medica olim laborauit seu accionem habuit contra ciues saper g^anamine illato doctoribus ex parte exaccionum insolitarum foUo 1433*) in decanatu Mag. Hainrici Stell.*}

[1399 I.]

Anno domini millesimo trecentesimo nonagesimo nono in Fol. i " vigilia ÄBcensionis Domini electus fuit in deeanam facultatis i3i)9 medicine honorabilis vir Mag. lohannes Silber de Sancto 6- Mai Yppolito arcium et medicine professor, in cuius decanatu die electionis sue presentibus honorabilibus viris magistris in

*) Das erste Blatt ist in die alte Foliirung nicht einberogen. *) Im Orig. ist die Zahl durchstrichen. *) Gemeint ist das Dec-Jahr. *) Die Rückseite des ersten Blattes ist leer gelassen. Acte faeultotis medicae. I. 1

2 Acta hc. nedicae. I«

artibus et doctoribus in medicina Conrado de Schiferstat^ Galiacio de Sancta Sophia, lohanne Sehroff de Valle Eni conclusum fuit, quod Über quidam pro actis facultatis medicine comparari deberet, in quem omnes doctores, licen- ciati; baccalarii in eadem facultate promoti vel eidem in- corporati vel eciam de nouo promouendi vel incorporandi scribi deberent, ut per hoc istos predicto libro inscriptos pre- fate facultatis membra fore constaret. Item in eadem congre- gacione conclusum fuit, quod quilibet promouendus vel ad facultatem recipiendus, antequam ad eandem per decanum facultatis predicte admitteretur, soluere deberet peouniam, quam ex statutis facultatis medicine soluere teneretur.

[1401 n.]

1402 Anno domini MCCCC secundo conclusum fuit in decanatu

honorabilis Mag. lohannis Schroff de Valle Eni doctoris medicine, quod de cetero quelibet peccunia recipienda a pro- mouendis debet poni in capsam comunem facultatis medicine et in fine decanatus ipse idem decanus debet facere racionem in presencia facultatis de peccunia eadem. Quam racionem si decanus non faceret, ipso facto exclusus esset a facultate. Item eadem capsa debet esse clausa tribus seris, quarum serarum clauem unam debet habere decanus et alias duas alii seniorcs doctores eiusdem facultatis. Item eadem capsa debet esse posita in loco, ubi alie capse uniuersitatis et facultatum repo-

23. April nuntur. Acta sunt hec 1402 Dominica Cantate.

Fol. 1^ Item ego Mag. lohannes Schroff de Valle Eni emi

eodem anno unam capsam cum tribus seris pro facultate nostra, que posita est ad coUegium ad capellam ubi stant capse aliarum facultatum, pro flor. 2, quos recepi ab honora- bili viro Mag. Nicoiao Furstenveld, doctore in medicinis. Item emi unam clauem^ que perdita fuerat tempore decanatus felicis recordacionis Mag. Chunradi de Schiuerstat ad capsam uniuersitatis, quam clauem etiam decanus facultatis medicine debet et tenetur seruare.

Acta fftc. medicae. 1. 3

[1402 n.]

Anno 1403 fuerunt promoti duo baccalarii in medicinis U03 Johannes rector Scotorum et Mag. Kristanus de Susato tempore decanatus honorabilis arciam et medicine doctoris Mag. Galeacii de Sancta Sophia, de quibus prefatus Mag. Galeacius tenetur facultati nostre medicine de predictis pro- motis flor. 2, quos promisit soluere infra mensem. Acta sunt hec 1403 feria quinta post festum Pasce in domo Mag. Galea- 19. April cii. Dedit Mag. lohanni de Sancto Yppolito.

[1403 n.]

Anno domini 1403 circa festum sancti Colomanni Mag. Fol. 2<' Nicolaus de Hebersdorf electus fuit in decanum facultatis c is.Oct. medicine uniuersitatis Wiennensis, in cuius decanatu acta fue- runt ea que secuntur.

Anno igitur domini 1044^) die 4. lanuaidi facta congre- i404 gacione facultatis medicine concorditer acceptate sunt suppli- 4. Jan. caciones duorum scolarium in medicina, scilicet Mag. Andree Purniczer de Wienna et Hartmanni de Fridberg, unde primus, cum docuisset pleno litteris ostensis se esse baccala- / rium Montis Pessulani, acceptus [est] ad facultatem pro bac- calario. Secundus vero, scilicet Hartmann us, admissus est . ad examen pro gradu baccalariatus, facta prius secum super ^ quibusdam deffectibus gratuita dispensacione. Primo enim libros ,' audiendos in scolis secum non portauit nee secum habuit ! secundum tenorem statuti. Secundo ipse deffecit, quia in phi- | sica contra vel preter formam statutorum practicauit. Super | quo facultas condicionaliter dispensauit, scilicet quod siue pro- moueatur ad baccalariatum siue non, quod infra muros Wien- nenses et per duo miliaria circa Wiennam absque tocius facul- 1 tatis licencia in phisica dumtaxat practicare non audeat, nisi < forte talia occurrerint, que cirugici operacionem necessario con- i cernant. De cuius obseruacione totam facultatem spontaneo ac integ^o super sancta dei ewangelia facto iuramento certificauit.

^) sie; 1. 1404.

4 Acta &c. medicae. t.

Laudabiliter eciam doctores tunc presentes congregacioni Fol. 2i> prefate | scilicet Mag. Hermannus de Treysa, Mag. Galeacz de Sancta Sophia, Mag. lohannes Ruthart de Valle Eni, Mag. lohannes Silber de Sancto Ypolito, Mag. Nicolaus de Furstenueld, Mag. Nicolaus de Hebersdorf arcium et medicine professores unanimiter et deliberate concordauerunt statuendo, quod quicumque doctor alterius doctoris practicam absque eius spontaneo consensu assumpserit non premissa plenaria et competenti satisfaccione laborum ipsius, quod ille practicam huius assumens soluere teneatur facultati medicine omni contradiccione postposita infra mensis spacium ducatum unum auri et hoc sub pena exclusionis a facultate predicta, et decanus facultatis, qui eo tempore fuerit, ipsum exigere tenebitur.

Ibidem eciam conclusiue decretum est, quod quicumque Scolaris vel baccalarius medicine de practica phisicali doctoris cuiuscumque se intromiserit et hoc sine ipsius licencia, ab omni promocione facultatis eiusdem penitus excludatur.

19. Jan. Eodem anno die 19. lanuarii in presencia decani supra-

scripti et domini doctoris Mag. Hermanni de Trejsa, Mag. lohannis de Valle Eni, Mag. lohannis de Sancto Ypo- lito. Mag. Nicolai de Furstenueld concorditer conclusum fuit, quod nullus respondens in medicina vel eciam existens in examine aliquo modo cedula vel scripto uti protunc audeat, nisi libro, si placet, in quo examinatur.

Tunc eciam conclusum fuit, quod deinceps cum nullo dispensetur ad gradum promoueudo, sed quod iuxta omnes debitus rigor obseruetur secundum formam statutorum et sta- tuendorum.

Item predicta conclusio confirmata est 1432 in decanatu Mag. lohannis de Pawngarten folio 60.

Fol. 3« Anno domini 1404 in principio Quadragesime per domi-

12. Febr. ^qs doctores facultatis nostre et scolares solempniter celebrata est anathomia in hospitali Wiennensi.

11. März In congregacione facultatis, que fuit 11. die Marcii eius-

dem anni, conclusum fuit, quod 9 solidi den. et aliquot de- nariorum, quos habuit Mag. Galeacz ex denariis coUectis in anathomia, debent reponi ad utilitatem facultatis pro sigillo comparando cum aliis peccuniis necessariis ad hoc; super quo

Acta fac. medicae. I.

concordauerunt omnes doctores facultatis tunc presentes supe- rias nominatim positi in decanata meo etc.

Die sabbati immediate sequenti examinatus fuit Mag. 15. März Wenczeslaus Hart dictus pro gradu bacealariatus et fuit admisBUS, postquam iurauit de nouo et confirmauit iuramentum, quo prius iurauit facultati, scilicet quod ipse per duos annos integroB audire debet omnes doctores legentes in facultate medi- cine cum libris apertis in scolis habitis secundum formam sta- tutorum. Iurauit eciam, quod non practicet Wienne nee in sub- urbiis Wiennensibus sine licencia tocius facultatis. Item iurauit quod si infra predictos duos annos de Wienna recederet ad aliud Studium vel causa practice in medicina alibi habitaturus, quod postmodum ipso redeunte Wiennam ad facultatem non recipiatur, quamuis eciam alibi gradum acceptasset. Hanc penam acceptauit et iuramento confirmauit obseruandam. Et hoc decretum super penam nunc expressam domini doctores eciam ad alios statutorum transgressores voluerunt extendi.

Diligenter eciam et studiose mota est in congregacione Fol. 3^ facultatis materia de apotechariis et empiricis et aliis non legittime practicantibus in medicina; et per omnes doctores consttltum est de remedio apponendo, prout expedit honestati facultatis et utilitati rei publice etc.

Honorabilis doctor Mag. lohannes de Sancto Ypolito tenetur facultati nostre ducat. 4.^)

Eciam ego Nicolaus de Hebersdorf teneor facultati ducatos 4 et lib. 1 den.^ quorum ducatoi*um unum recepi ab Hartmanno de Fridberg^ secundum recepi a Mag. Andrea Purniczer etc., duos autem alios recepi a Mag. Friderico de Drosendorf bone memorie; sed unam lib. den. recepi a Mag. Galeacz de Sancta Sophia de denariis coUectis in anathomia, nee habui plus ab eo.^) Sed a Mag. Wenczeslao nichil habui; cum facultas deberet habere unum ducatum vel habuisse, antequam daretur sibi gradus secundum formam statutorum et ergo recepi . . .^) Ipse soluit ö sol.

Placuit doctoribus nostris Omnibus et singulis in congre- Fol. 4* gacione^ que fuit 15. Aprilis anno eodem, ut fieret congregacio 15. April

^) Dieser Absatz ist im Orig. durchstrichen.

*) Aach dieser Absatz ist im Orig. durchstrichen.

*) Der Betrag fehlt.

Acte fac. medicM. I.

doctorum ad disponendum, ut baccalarii in medicina legant cursorie Artem commentatam^ antequam recipiantur ad tem- ptamen pro licencia.

[1404 IL]

24. Nov. Anno domini 1404 in vigilia sancte Katherine Virginia,

celebrata congregacione doctorum facoltatis modicine saper elec- cione noui decani per venerabilem Nycolaara de Hebers- torf f, arcium et medicine doctorem pro tanc decanum, electas fuit in decanum Mag. Nycolaus de Furstenueld, medicine doctor, in cuius decanatu secundo acta sunt hec:

Primo commissum est sibi per facultatem, quod deberet facere fieri unum sigillum pro facultate medicine, cuius effi- gies esset sancti Luce euangeliste et medici; quod et factum est.

Item in eadem congregacione commissum fuit decano facultatis pro tunc nouiter electo, quod a magistris, scilicet lohanne de Sancto Ypolito caperet 4 florenos et Mag. Njcolao de Ebersdarff caperet 4 flor. cum lib. 1 den. et raisit sibi Mag. Nycolaus de Hebersdarff per Nycolaum pedellum pro tunc facultatis 3Vs tal. preter 36 den., alios ex- posuit pro yino in decanatu suo etc. 1406 Die 2. lanuarii congregata fuit facultas super subscriptis

2. Jan. articulis: Primus ad inmutandum aliqua statuta facultatis et addendum aliqua, si videbitur esse expediens. De quo con- clusit facultas, quod essent deputandi aliqui de facultate, qui diligenter deberent perlegere statuta facultatis medicine et statuta aliarum facultatum et inmutare, addere et ordinäre secundum quod videretur; et fuerunt deputati Mag. Nycolaus de Furstenueld, pro tunc decanus facultatis, et Mag. lohan- nes de Valle Eni et Mag. lohannes Silber de Sancto Ypolito.

Secundus articulus ad ordinandum de feste facultatis omni anno, si videbitur, per eandem peragendo. De quo arti- culo conclusit facultas, quod omni anno deberet peragi festum a facultate, sed ad concipiendum modos tenendos in eadem peraccione fuerunt deputati predicti tres doctores, qui debe- rent cogitare de omnibus honestis, necessariis ac utilibus ad peragendum predictum festum requisitis cum relacione ad

Act» &c. medieae. I.

facoltatem, et quod tunc placeret facultati, hoc deberet ex- sequi. Tereius articulas^ an expediat fieri unum sigillum pro facoltate. De quo conclusit unanimiter facultas, quod deberet fieri unum sigillum et exsecucionem commisit decano.

In vigilia Reminiscere congregata fuit facultas medicine Fol. 4^ saper deliberacione subscripti articuli, scilicet ad audiendum 1^- ^^^ supplicacionem cuiusdam baccalarii in medicina volentis petere admitti ad examen pro licencia in medicina; et fuit Johannes arcium baccalarius et rector scolarium ad Scotos. Super quo articulo deliberauit facultas, quod ex certis causis pro tunc non deberet admitti ad examen, sed deberet legere per medium annum in facultate omni die legibili et se in moribus et aliis statum honestatis concernentibus meliorare et tunc se, si place- ret, facultati presentare et quod tunc facultati spontanee vide- retur esse faciendum cum eo, hoc fieri deberet.

[1406 I.]i)

Anno domini 1406, 13. die mensis lunii Mag. Cristan- 1406 nus de Susato computauit exposita per eum in decanatu suo 13. Juni pro prandio ciuium facto in domo sua et pro aliis expedicioni- bus facultatis, in quibus adhuc facultas tenetur sibi solides nouem denariorum.

Facta est ista computacio tempore decanatus mei Mag. Nicolai de Hebersdorf, congregacione principaliter facta pro deliberacione et inspeccione responsionis date facultati super articulis datis consilio contra apotecarios.

[1406 n.]

Anno domini 1405, die 21. mensis Octobris electus fuit Fol. 5* in decanum facultatis medicine Mag. Cristannus Vrowin ^^^^ de Susato medicine doctor, in cuius decanatu acta fuerunt ' ^^' ea que sunt subscripta.

Die 28. mensis Octobris eiusdem anni congregata fuit 28. Oct. facultas ad subscriptos articulos expediendos. Primus fuit ad recipiendum racionem a quibusdam doctoribus de expositis et

^) Gehört zum Decanat des Mag. NicolauB ▼. Hebersdorf, S. 9.

8 Acta fftc. medicae. T.

perceptis sui decanatus. Qui articulus fuit expeditus per omntis doctores racionem de perceptis et expositis facere debentes, de quibus mencio est facta in actis precedentibus, ita quod quilibet satisfecit presentando percepta et defalcando exposita et sapermanserunt 3 libr. denar. Wienn.^ 3 flor. et 80 denar., de quibus percepi^) a Mag. Johanne Sylber de Sancto Ypolito 1 flor., a Mag. Nicoiao de Furstenueld, doctore medicine, 3 libr. denar. 1 flor. et 80 denar., et unum flor. de illis, quem fuit obligatus Mag. Wentzeslaus bac- calarius medicine, ordinauit protunc facultas dandum bedello nostro. Mag. Wenczeslaus solum sol. quinque dedit.

Secundus articulus fuit ad inueniendum modum pro- cedendi in facto apothecariorum, et factum, quod denotat iste articulus, consistit in articulis quibusdam subscriptis ab apo- thecariis obseruandis secundum eorum iuramenta nostre facul- tati et duobus de consilio ciuitatis iuranda. Primus quod apothecarii visitentur adminus bis in anno. Secundus quod apothecarii iurent in manus doctorum et ciuitatis. Tercius quod apothecarii receptas magnas dispensent presentibus doctori- bus. Quartus quod non ponant quid pro quo sine consilio. Quintus quod non vendant aliquam medicinam venenosam neque solutiuam sine consilio medici. Sextus quod non practi- cent. Septimus quod non vendant medicinas laxatiuas non scientibus nominare. Octauus quod nullus teneat apothecam nisi per se sciat conficere. Nonus quod medicine taxentur et quod non vendantur ad ipsorum arbitrium. Decimus quod medicine hie reperte omni anno renouentur. Undecimus quod transgressores puniantur per consilium ciuitatis. Duodecimus quod nullus practicet nisi de consensu facultatis. Et protunc exsecucio finalis istius articuli non fuit facta et hoc quia illi duo ciues a ciuitate deputati ad hoc factum una cum facul- Fol. 5^ täte medicine expediendum | dixerunt, tunc ciuitatis consilii mutacionem adesse nee magistrum ciuium nouiter electum, puta Rudolphum Ängeruelder fore confirmatum, sed ipsius facta confirmacione et consilii electione vellent toto conatu ad huiusmodi factum terminandum in solidum laborare. Quibus ciuibus duobus a ciuitate deputatis tunc a facultate recessis,

^) Aus ,percepi* ist mit anderer Tinte corrigirt: percepisse pro Iutic debuiaaem.

Acta hc. medicM. I. 9

omnes doctores ibidem presentes^ puta Galeacias de Saneta Sophia de Padua, lohannes de Valie Eni^ lohannes de Sancto Ypolito, Nicolaus de Furstenueld, Nicolaus de Hebersdorff/) Cristannus de Sasato magistri in artibus et medicine doctores, et Petrus Graber arcium magister et licenciatus in medicina^ unanimiter nullo eorum dissenciente coneordauerant in isto, quod quilibet eorum deberet iurare seeundum formam iuramenti subscripti, quod fideliter vellet asstare facoltati medicine in factum') apothecariorum expe- diendo^ et forma iuramenti, sub qua iuramentum cuilibet eorum erat proposituro, est hec: Vos iurabitis ad saneta Dei ewangelia^ quod fideliter asstabitis super illo facto apothecario- rum seeundum dictamen facultatis et quod quantumcumque ad illud factum expediendum eritis vocatus^) per facultatem ad veniendum ad consilia facultatis, quod, uisi fueritis legit- time occupatus, venietis, ita Deus vos iuuet et saneta ewan- gelia. Tercius articulus fuit ad deliberandum de modo con- uenienti; quo nostre facultatis doctores per decanum suum vocati congregacioni interesse teneantur et de isto articulo conclusiue nichil fuit dictum.

[1406 I.]

Anno domini 1406 in decanatu Mag. Nicolai de Hebers- Fol. 6« dorf Mag. Theodericus de Danczk supplicauit facultati ^^^ medicine, ut examinaretur in medicina pro gradu baccalaria- tus. Qui dum quereretur de libris audiri requisitis, repertus est valde deffectuosus in pluribus seeundum statuta audiendis; deinde tamen doctores facultatis intuitu diuine pietatis miserti sui, dimiserunt ipsum ad examen^ dummodo iuraret prius super libro statutorum facultatis loco sancti euangelii infra- scripta: Primo scilicet, quod si umquam contingeret predictum Mag. Theodericum ad pinguiorem peruenire fortunam, ita quod ad Studium medicine se transferre intenderet, ipse tenere- tur venire Wiennam et in eodem studio complere deffectus illos et obmissiones librorum audiendorum ut supra tactum est. Secundo iurauit, quod eciam super hiis defiFectibus tunc

*) Zuvor stand Ebersdorff. •) Sic. ») Sie.

10 Acte fkc. m«dicM. I.

temporis non veUet a facaltate petere diBpensacionem, nisi exprimeret facultati, quod inrasset, Be velle complere illoB deffectuB hie sicut tactum est. Et ipso accepto a facaltate, post examen ipse iteram confirmauit iuramento ea, que sapra iurauit in forma. Et examinatas fait Mag. Tfaeodericus pre- 30. Aug. dictas anno quo supra penultima die mensis Augusti presenti- bus Mag. Nicoiao de Hebersdorf decano, Mag. Johanne de Valle Eni, Mag. Johanne Silber de Sancto Ypolito, Mag. Nicoiao de Furstenfeld magistris in artibus et doctori- bus in medicina et receptus per eosdem. ^)

[1406 n.]

Fol. 7* Anno domini ut supra egregius arcium et medicine

28. Oct doctor Mag. Johannes de Valle Eni in die sanctorum Symonis et Jude electus fuit in decanum facultatis. Et in congregacione illa celebrata pro electione decani Mag. Nico- laus Furstenueld promisit se esse soluturum facultati pec- cunias suas citra festum sancti Martini proxime futuri, scilicet Mag. Christannum de Susato in 9 sol. et Mag. Nicolaum de Hebersdorf in 50 denar. et hoc ultimum fecit. Promisit eciam honorabilis doctor Mag. Johannes de Sancto Ypolito se velle expedire facultatem in debito 1 fioreni.^)

Fol. 8» Anno domini M.CCCCVJ. Cholmanni martyris electus

I3.0ct.(!) fait in decanum Mag. Johannes de Valle Eni doctor medi- cine et ista acta fuerunt. Primo procurauit a reuerendo in Christo ac patre et domino domino Georio episcopo Pata- uiensi litteram contra practicantes per totam dyocesim nisi essent incorporati facultati medicine; contrarium facientes in- currerent excommunicacionem sentencie late. Item in eadem littera continetur, quod sub eadem pena nuUus presumat ven- dere aliquam rem venenosam sub eadem pena^ nisi malicia istius rei venenose ita esset reformata, quod humanis corpori- bus nocere non possit.

*) Fol. ö*» und 7*» sind im Orig. leer gelassen.

') Dieser Absatz noch von der Hand des Mag. Nie. de Hebersdorf; erst das Folgende vom neuen Decan.

Acia &e. medioM. I. 11

1407. Item facta fait congregacio sabbato ante Ocoli uo? super supplicacione Mag. lohannis Cesaris, qui petiait exa- 26. Febr. minari pro gradu baccalariatus in medicina. Qui fuit admis- SU8 ad exameu; sed prius super librum facultatis iurauit^ quod libros ad eandem spectantes, in quibus deficiebat audiendo, quando reuerteretur ad Studium alibi illos defectus non com- pleret nisi in studio Wiennensi absque fraude et dolo. Et hoc idem iuramentum post examen sibi datum secundario confirmauit.

Item in eadem congregacione fuit conclusum^ quod nullus baccalarins in medicina in Wienna nee in suburbiis deberet practicare secundum tenorem statutorum facultatis, contrarium vero facientes ad congregacionem publicam uniuersitatis debe- rent citari tamquam inobedientes.

Item fuit conclusum in eadem congregacione, quod in proxima congregacione uniuersitatis deberet fieri articulus, quod doctores medicine in arduis factis facultatem concer- nentibus possent conuocari per iuramentum vel per unam penam peccuniariam secundum quam maiora vel minora essent in facultate pertractanda. Item in eadem congregacione facul- tatis Mag. Nicolaus Furstenueld promisit infra octo dies dare et soluere facultati lib. 2 flor. 1, quam pecctiniam in decanatu suo recepit.

Item in decanatu meo emi unam capsulam pro reposi- eione statutorum et libro actorum et clauibus nostris ad capsam nostram pertinentibus, que stat in collegio in capella posteriori, pro gross. 8; et fuerunt omnes claues simul. | Item Fol. 8^ recepi flor. 1 ad facultatem de Mag. lohanne Cesaris.^) (Item Mag. Nicolaus de Furstenveld promisit, quod vellet soluere facultati peccuniam suam in octo diebus, postea promisit dare absque quacumque protractione in octaua Pasce libr. 2 flor. 1. Item Mag. lohannes de Sancto Yppolito adhuc tenetur flor. 1.)»)

Ista expoBui in decanatu meo. Primo luliane Virginis 16. Febr. den. 8 pro vino, den. 1 pro crustulis. Item Kathedra Petri 22. Febr. den. 8 pro vino, den. 2 pro crustulis. Item in congregacione facta pro Mag. lohanne Gesaris den. 16 pro ruminia. Item

^) Ck)rrigirt ans Ceaar; ebenso in den beiden folg^enden Sätsen. ") Das Eingeklammerte ist im Orig. durchgestrichen.

13 Acta fsc. medicM. I.

den. 16 pro ruminia poBt examen Mag. lobannis Cesaris. Item den. 2 pro una scatula pro conseruacione littere. Item gross. 8 pro capsa parua faeultatis. Item exposui post pran- dium Mag. lohannis Cesaris in domo Mag. lohannis de Sancto Yppolito primo den. 10 pro una octaua vini, item den. 4 pro vino seruis, item den. 16 pro ruminia, item den. 2 pro crustulis.

[1407 I.]

Fol. 9» Anno domiui M. quadringentesimo septimo in die sancto-

14. März rum Tyburcj et Valeriani martyrum fuit electus in decanum faeultatis medicine Mag. lohannes Silber de Sancto Ypo- lito arcium et medicine doctor et ista acta fuerunt. ^)

[1407 n.]

16. Oct. Anno eodem in die sancti Galli Mag. Nicolaus de

Hebersdorf etc. electus fuit in decanum faeultatis, cuius temporibus acta sunt sequencia. In capsa faeultatis, quam recepi, inueni clauem unam, tamen duo deficiunt; inueni eciam librum statutorum, libellum actorum presentem et litte- ram facultati datam a domin o episcopo Patauiensi et cedulam de apotechariis. Exposui in prima congregacione, que fuit in domo Mag. lohannis de Valle Eni den. 8 pro vino, crustu- lis etc. Deficiunt eciam facultati peccunie debite ex parte Mag. lohannis de Sancto Ypolito pie memorie. Ex parte eciam Mag. Nicolai de Furstenfeld etc.

6. Dec. Die 6. mensis Decembris, que fuit dies sancti Nicolai,

citatus fuit ad facultatem Mag. Wenczeslaus Hart, quia practicauit contra statuta faeultatis. Qui respondit et dixit, se non velle amplius practicare contra statuta etc. et insuper

Fol. 9^ petiuit licenciam practicandi a facultate et doctoribus. | Et huiusmodi licencia practice non fuit data tunc, sed dilacio facta est usque ad congregacionem futuram proxime. Expo- sui in eadem congregacione pro vino etc. den. 14. Tunc eciam fuit arrestata apud me Ars commentata Mag. lohan-

^) Eine halbe Seite leergelassen.

Aete flMt. medicae. I. 13

nis Silber bone memorie pro 1 äor. et sol. ex parte faculta- tis et Mag. Nicolai Fnrstenfeld. Haie congregacioni inter- fuerunt Mag. lohannes de Valle Eni, Mag. Nicolaus Furstenueld, Mag. Christannus de Susato et Mag. Nico- lauB Hebersdorf tune decanas etc.

Die 23. Febraarii facta congregacione facultatis conclusa 14O8 fuerunt hec: Primum, quod Mag. Nicolaus Furstenueld 23. Febr. infra quindenam soluere deberet facultati, alioquin decanus procedere deberet contra eum iudicialiter. Secundum con- clusum, quod ad sedandum rixas et contenciones circa lectu- ram, que fuit bone recordacionis Mag. lohannis Silber, decanus deberet accedere rectorem uniuersitatis et rogare, ut in proxima congregacione uniuersitatis de hoc faceret articu- lum Iiic vel alibi determinandum. Tercium fuit, quod de peccuniis facultatis, quam cito caderent a debitoribus, Nico- laus bedellus deberet habere dimidium florenum; de aliis facultas post se dixit deliberaturam. Ibidem exposui 8 den. pro vino etc.

Anno 1408 3. die Aprilis recepi ex parte Mag. Nicolai 3. Apr. de Furstenueld libr. 2 den., 100 den. pro 1 flor. scilicet 5 sol. et 15 den.,^) inter quos fuerunt multi mali denarii, sicut seit Nicolaus bedellus, qui recepit a priore etc. Cui dedi eadem die 82 den. racione dimidii floreni debiti sibi a facul;^ tate^ ut immediate supra continetur. Pro bursa reposicionis peccuniarum facultatis den. 4.

Die Aprilis 17. Mag. Cristannus de Susato fuit electus 17. Apr. in decanum facultatis; tunc dedi pro vino den. 8. Summa 42 den.

[1408 L]

Anno 1408 17. die mensis Aprilis Mag. Cristannus de Fol. lo* Susato electus fuit in decanum facultatis medicine, in cuius 17. Apr. decanatu fuerunt acta subscripta. Mag. Nicoiao de Hebers- der ff dedi de pecunia, quam mihi presentauit Mag. Nico- laus de (Campo Principum) Furstenueld 42 den. Item ego percepi a lohanne, qui fuit Scolaris Mag. lohannis de Sancto Ypolito pie recordacionis 1 libr. den., pro qua fuit y

^) d. h. statt 1 Galden (= 166 Denare) erhielt er blos lOU den.

14 Act» ftc. medicM. L

arrestata Ars commentata eiasdem Mag. lohannis bone me- morie. Item dedi pro sigillo nostro 7 sol. den. et 6 den. Item quando conuenimus aurifabrum dedi pro vino 8 den., item quando portauit 5 obol.

[1408 n.]

11. Nov. Anno 1408 in die sancti Martini electus fuit in decanum

facultatis medicine Mag. lohannis de Valie Eni et in deca- natu suo ista acta fuerant. Primo enim recepit a precedenti decano lib. 1, dukatum 1^ den. 45 de noua peceunia Omnibus computatis et defalcatis defalcandis de preteritis usque in hodier- num diem.^) Item de mala peceunia den. 57. Item dauern unam ad cistam uniuersitatis. Item librum statutorum facul- tatis. Item librum actorum facultatis. Item sigillum facultatis. Item capsam, in qua huiusmodi reponuntur. Item litteram facultatis contra practicantes domini episcopi Patauiensis. Item

i2.Noy. sol. 9 a Mag. Hermanne sequenti die post festum sancti Mai*tini.

Fol. 10^ Exposui in ambasiata uniuersitatis pro Mag. lohanne

18. Nov. Werbart in octaua sancti Martini duk. 3 sol. 5 den. 15. Item Mag. Hermanne sol. 2, quando dedit duk. 2 pro facul- ' täte. «)

[1409 I.]

Fol. 11* Anno 1409 Quasimodogeniti electus est in decanum facul-

1409 tatis medicine honorabilis vir Mag. Nicolaus de Fürsten-

14. Apr. ^eId doctor medicine et omni racione facta per decanum

precedentem de peccuniis habitis et expositis, recepit de mala

peceunia den. 67.*)

[1409 n.]

Fol. ll»> Anno domini 1409 3. die Nouembris Mag. Nicolaus de

3. Nov. Hebersdorf electus est in decanum facultatis medicine. Qui

^) fOmnibtu — dirnnf^ mit anderer Tinte.

*) Der übrige Rftum der Seite ist leergelassen. |

I

Aeta hc, medicM. I. 15

recepit ab antecedenti decano infrascripta. Primo capsam facultatiB; in qua continetur sigillum eius cum duobus libris, scilicet actorum et statutorum. Item bursa quedam vacua. Item clauis quedam arche uniuersitatis. Exposui in causa facultatis contra quendam sceleratum apostatam aduersarium facultatis, qui se presumpsit medicum practicum et magistrum magistrorum appellare, 15 gross., in domo ofäcialis gross. 5, et in domo domini abbatis Scotorum pro processu excom- municacionis ipsius gross. 10. Qui quidem Delphinus nomine lohanneSy ut hie dixit, combustus est publice in Miserecz Morauie propter plurima delicta eiusdem ibidem confessa anno 1410 mense Februarii ipso adhuc existente excommunicato l4io per episcopum Patauiensem iuxta tenorem priuilegii facultatis ^e^r- nostre per predictum dominum episcopum etc. nobis concessi. Item in congregacione facultatis, que fuit 10. die Äprilis^) lo. Apr. exposui 6 den. pro vino etc. Item Mag. lohannes de Valle Eni, compater meus, exposuit in eadem causa Delphin i pro citacionibus, instrumentis et copiacionibus eorundem gross. 8.

Die 17. Äprilis facta est congregacio facultatis ad eli- Fol. 12* gendum nouum decanum et electus est Mag. Cristannus 17. Apr. de Susato. In eadem congregacione supplicauit Mag. Theo- dericus de Danczk, baccalarius in medicina, ut daretur sibi licencia practicandi infra muros Wiennenses, quod factum est hiis condicionibus adiectis, scilicet ut mature et deliberate in singulis practicis procedat secundum honorem facultatis; secundo quod in arduis casibus et difßcilibus practicis semper ad unum doctorum recurrat, secundum cuius consilium io practica dirigatur. In eadem congregacione exposui den. 4 et obulum.

[1410 I.]

Anno domini 1410 die 17. mensis Äprilis Mag. Cristan- Fol. 12^ nus de Susato electus est in decanum facultatis medicine et 17. Apr. subscripta acta sui decanatus sunt hec.

Die 23. mensis Maii congregacio facultatis fuit facta ad 83. Mai peticionem Mag. Bertholdi, qui desiderauit recipi ad facul- tatem post responsionem per ipsum in scolis publice factam

*) Corrigirt aus Mareü.

16 Acte Uc. medicM. I.

Mag. Nicoiao de Hebersdorff, in qaa receptus fuit per doctores ibidem presentes secundam statuta facultatis medi- cine. Et eciam protunc petiuit humiliter seeum diBpensari, ut poBset infra muros Wiennenses practieare et, deliberacione doctorum habita, fait per eosdem peticio sua exaudita, et dedit 1 flor. facultati.

[1410 TL]

Fol. 13^1) Anno 1410 die 13. mensis Octobris electus est in decanum

13. Oct. facultatis medicine Mag. Johannes de Valle Eni et fuerunt ista acta in decanatu suo. Primo Mag. lohannes Aygel de

17. Oct. Newnburga die 17. mensis Octobris admissus fuit ad repe- tendum unum canonem et disputandum unam questionem in scolis medicorum iuxta formam statutorum facultatis eiusdem. Item eidem doctori concessa fuit practica per doctores, tarnen usque ad tempus repeticionis et disputacionis secundum for- mam statutorum et ad proximam congregacionem.

31. Dez. Item ultima die Decembris conclusum fuit in publica*)

congregacione facultatis medicine,^) quod aliqua statuta eius- dem facultatis deberent corrigi et quod uniuersitas rogaretur, quod darentur deputati singularum facultatum, qui audirent causas, propter quas statuta correcture indigerent, sie quod correcta approbata per uniuersitatem habcrentur et fuernut dati per uniuersitatem quatuor deputati. Item recepi flor. 1 a Mag. Kristano de Susato. Exposui primo in eadem con- gregacione den. 24 pro ribolio, den. 1 pro crustulis. Item re- cepi gross. 8 pro me, quos exposui in causa contra Delphi- 1411 num. Item exposui den. 12^) in presencia deputatorum ab

17. Jan. uniuersitate pro vino in scolis iunstarum sabbato ante Antonii confessoris.^) Item den. 3 pro vino. Item clauem ad cistam uniuersitatis habuit dominus rector, videlicet Mag. Herman-

i.Febr. nus de Treisa. Item den. 6 pro vino in vigilia Purificacionis in congregacione pro Mag. Tidrico Carin.

Anno 1411 examinatus fuit Mag. Theodoricus Carin

7. Febr. pro licencia medicine 7. die mensis Februarii^ qui post examen

^) Ein Blatt vor Fol. 13 ist herauRgerissen. •) Getilgt. ») Später hinzugesetzt. *) Darüber: 9. ^) 1411 fiel S. Anton. Erem. auf einen Samstag; ,anl& scheint daher überflüssig.

Acta fke. medicM. I. 17

factum humiliter supplicanit, ut super peccunia danda doctori- bns propter examen ad piDguiorem fortunam secum dignaren- tur dispensare, quod factum est, sie tarnen quod ad manus decani promisit loco iuramenti^ quod eandem peccuniam doctori- bus debitam dare vellet^ antequam ad gradum doctoratus pro- moueretur.

[1411 I.]

Anno 1411 15. mensis Aprilis electus est in decanum Fol. I3i> facultstis medicine honorabilis vir Mag. Nicolaus de Hebers- 15. Apr. dorff. Item in eadem congregacione conclusum est et statu- tum, quod omnis Yolens recipere licenciam in medicina, ante- quam promoueatur ad licenciam, debet dare et soluere pro facultate flor. 2 loco istorum duorum florenorum, quos deberet dare in promocione ad gradum doctoratus. Item conclusum est in eadem congregacione, quod idem yolens recipere licen- ciam in medicina, ante licenciam debet dare florenum medium pro bedello et hoc pro laboribus suis.

Item Mag. lohannes Ajgel de Neuenburga petiuit admitti et recipi ad facultatem medicine 24. mensis Marcii et 24. März peticio Bua fuit exaudita.^)

Anno eodem 3. die mensis Augusti facultas obtinuit in 3. Aug. presencia totius uniuersitatis conclusionem contra Mag. Nico- . laum de Furstenueld, quia dixit, Mag. lohannem Cesa- i ris non esse legittime et rite promotum in licenciatum etc., \ ut patet in instrumento super hoc confecto per Narcissum^) notarium uniuersitatis.

Die yero 21. mensis Augusti idem Mag. Nicolaus fuit 21. Aug. exclufius a facultate medicine per doctores, scilicet Mag. Her- mannum de Trejsa, Mag. lohannem de Valle Eni^ Mag. Christannum de Susato, Mag. Nicolaum de Hebers- dorf tunc decanum eiusdem facultatis concorditer. Deinde Mag. Nicolaus de Furstenueld appeilauit et appellacionem insinuauit 8. die mensis Octobris decano suprascripto et ali- 8. Oct. quibus doctoribus etc.

In duabus congregacionibus, quarum una fuit 22. die Maii 22. Mai et alia fuit 26. lunii, exposui gross. 2 et inter congregatos 26. Juni

^) Dieser Absatz im Orig. getilgt. Vgl. S. 20. *) Im Orig. Nardaewn, Acta fkcnltatis medicae. I. 2

18 Acta £m. medicae. I.

faerunt . • .^) Omnibus computatis debeo habere a facoltate

Bol. 5 den. et 6 den. monete male.

Fol. 14* Nota penultima die Augusti exclusio Mag. Nicolai de

so.Ang. Furstenueld fuit sibi ipsi intimata vel insinoata per Nico-

1. Sept. laum bidellnm nostrum^ quam ipsemet prima die Septembris

8. Oct. legit in congregacione uniuersitatis, deinde 8. die, scilicet Octo-

bris, ipse insinuauit appellacionem suam ut supra. 21. Aug. Die suprascripta, scilicet 21. Augusti, conclusum fuit in

facultate, quod doctor alterius uniuersitatis recipiendus per nos ^ ad facultatem soluere debet facultati adminua duplum illius,

quod expressum est in statutis propter causas racionabiles

tunc assignatas. Item tunc conclusum fuit, quod talis receptus

de nouo non debeat concurrere in libro legendo nee eciam in

\ hora cum aliquo stipendiatorum, et precipue de libris ordinarie

\ legendis, quorum nullum legat, sed sit contentus legere ali-

quem aliorum.

[1411 n.j

Fol. 14^ Anno eodem 1411 13. mensis Octobris, que est dies

13. Oct sancti Cholomanni, spectabilis doctor Mag. Christannus de Susato electus est in decanum facultatis, tempore cuius acta sunt sequentia. 28. Dec. Die 28. mensis Decembris fuit facta congregacio facul-

tatis ad instanciam Mag. Vdalrici Greftnwalder doctoris medicine, qui humiliter in eadem supplicauit recipi ad facul- tatem, et facto testimonio sufficienti de sua promocione, re- ceptus fuit secundum statuta et conclusiones facultatis. Et idem magister protunc dedit . . .*) äor. facultati et 1 bedello. Item in eadem congregacione Mag. Wenczeslaus Hart bac- calarius medicine supplicauit admitti') ad examen pro licencia in medicina et sua supplicacio protunc non fuit exaudita propter certas raciones doctores protunc mouentes ad ipaum non admittendum. Sed dictum fuit sibi, quod si audiret doctores legentes et se respondendo et legendo atque studendo exercitaret et eciam se in moribus et yita melioraret, quod tunc post festum Pasche proximo ventuinim posset supplicare

^) Im Orig. ist dieser Absatz durchgestrichen und die folgende Zeile ausradirt. *) Rasur. ') Im Orig. admicU; so auch im Folgenden.

/

Acta Ike. medieae. I. 19

de nouo facaltati, ut ipsum dignaretur admittere ad examen pro licencia. Item in eadem eongregacione dedi 1 gross, pro vino et ante hoc in qaadam eongregacione dedi 6 den. pro vino et 1 pro circulis.

Die 30. mensis Decembris Mag. Nicolaus de Hebers- 30. Dec. dorff fecit racionem de perceptis et expositis in suo decanatu et remansit sibi facultas obligata 6 sol. et 6 den. et dedi sibi 1 flor. et michi restitait 4 den. Item protunc exposui 3 den. et obnlum pro vino.

Item postea fuemnt due congregaciones facte ad instan- Fol. 16* ciam Mag. lohannis de Newnburga et in qualibct exposui 1 gross, pro vino et circulis. Item exposui pro vino 7 den. in electione decani noui.

Nota isti articuli subscripti, super quos fundatur priui- legium facultati medicine concessum a venerabili patre et domino Georio dei et apostolice sedis gracia episcopo Pata- uiensi contra practicantes in medicina aut cum medicinis non approbatos per facultatem huius uniuersitatis, fueinint publicati ad Minores in die Palmarum anno 1412^ que fuit 27. ^|[rz 27. die mensis Marcii, et ante, puta 25. die eiusdem mensis 25. März ad sanctum Stephanum^ et in die Cene posthoc ad sanctum 3t. März Michaelem: Nullus cuiuscumque condicionis, sexus aut gradus existat^ siue talis sit doctor vel baccalarius vel apothecarius vel cyrurgicus, non phisicus, vir vel mulier aut iudeus, practi- cet cum medicinis vel tamquam medicus, nisi approbatus sit per facultatem medicine aut alias secundum tenorem priuilegii auctoritatem habeat. Item quod nulla res venenosa seu peri-^ culosa particulariter vendatur sicud est arsenicum et sicud sunt multe radices et semina, que ab herbulistis venduntur, nisi ab apothecariis, qui tarnen huiusmodi non debent vendere, nisi illorum malicia et venenositas sit ita correcta, quod huma* nis corporibus non possint facere nocumentum. Sub pena ex- communicacionis late sentencie.

[1412 I.]

Anno domini M. quadringentesimo 12® die 14. mensis Fol. 15*» Aprilis, que erat dies sanetorum Tyburcii^) et Valeriani marti- 14. Apr.

1) Im Orig. Tyhwrd.

2*

20 Acta fiic. medieme. f.

mm electos est in decanam facoltatis medicine Mag. Vdal- ricusQr&nwaldery in caias decanatu acta sunt subscripta. Primo facta racione per egregium doctorem Mag. Cristan- num de Suzato decanum precedentem perceptorum ex parte facultatis, presentauit Mag. Vlrico flor. 3, de qoibas idem 28 den. sibi restituit, quos exposuerat nomine facultatis.

24. Apr. Die 24. mensis eiusdem fuit congregacio facultatis ad

instanciam Mag. Wenczeslai Hart^ qui petiuit admissionem ad examen pro gradu licencie in medicina, sed propter duo- rum doctoinim seniorum absenciam nondum aliquid fuit con- clusum.

3. Aug. Die 3. mensis Augusti fuit congregacio facultatis ad in-

stanciam Mag. lohannis de Chorennewburga, qui protuuc humiliter petiuit recipi ad facultatem. Et receptus est secun- dum statuta et conclusiones facultatis. Soluit facultati 4 flor. In eadem eciam congregacione Mag. Wenczeslaus Hart supplicauit humiliter admitti ad examen pro licencia in medi- cina et factum est ita.

24. Aug. Die 24. mensis Augusti facta est congregacio facultatis

ad peticionem Mag. Cesarii doctoris de nouo superuenientis, qui petiuit licenciam disputandi unam questionem in medicina pro admissione ad facultatem. Que peticio est exaudita. Item in eadem congregacione Mag. Stephanus Speczhart suppli- cauit admitti ad examen pro gradu baccalariatus in medicina et factum est.

27. Ang. Die autem 27. mensis eiusdem examinatus est et appro-

batus, uno tamen adiectO; scilicet quod ad honorem et utilita- tem sui principaliter et facultatis permanere velit in studio Wiennensi per medium annum post sui promocionem ad bac- calariatum et se studio et aliis hunc gradum concernentibus diligenter exercitare.

Fol. 16 * Die 30. mensis prefati fuit congregacio facultatis ad

30. Aug. instanciam Mag. Cesarii, qui in eadem humiliter supplicauit admitti ad facultatem et tunc receptus est secundum formam statutorum et conclusionum facultatis medicine. Dedit ad facul- tatem flor. 4. In eadem eciam congregacione Mag. Uoswinus doctor nouellus petiuit licenciam disputandi unam questionem in medicina pro admissione ad facultatem et factum est ut petiuit.

30. Sept. Die ultima mensis Septembris fuit congregacio ad peti-

cionem Mag. Goswini doctoris in medicina, qui in eadem

Acte fiM. medicM. I. 21

petinit recipi ad facultatem et est admissus. Dedit facultati 4 flor. Fuerunt eciam duo alii articuli notabiles causa con- gregacionis prefate, propter quorum unum placuit doctoribus^ ut in proxima uniuersitatis congregacione decanus facultatis medicine proponeret per modum iniurie, qualiter licenciati facultatis iuris in stacionibus et congregacionibus uniuersitatis doctores medicine precederent, cuius tarnen oppositum hucus- que fuerat obseruatum ac eciam in aliis uniuersitatibus, puta Parisius, Bononie, Padue etc. practicatur. Placuit doctoribus propter alium articulum^ ut alloqueretur magister ciuium et consultuB haberetur super quibusdam factis appotekarioi*um iuxta tenorem articulorum contra eos prius motorum ac eciam de quodam iudeo in medicina practicante et ad hoc deputati fuerunt decanus et Mag. lohannes de Valle Eni.

[1412 n.]

Anno prefato die 16. mensis Octobris fuit congregacio 16. Oct. facultatis pro electione decani noui et protunc propter iunio- rum doctorum absenciam Mag. Vlricus decanus precedens fuit confirmatus et reelectus.

Die 21. mensis Nouembris fuit congregacio doctorum ad 21. Nov. peticionem Mag. lohannis de Hamelburg doctoris medicine de nouo superuenientis, qui in eadem petiuit licenciam dispu- tandi unam questionem in medicina pro admissione ad facul- tatem et factum est ut petiuit.

Die 8. mensis Decembris congregati sunt doctores ad Fol. 16^ instanciam prefati Mag. lohannis de Hamelburg, qui humi- 8. Dec. liter petiuit recipi ad consorcium doctorum facultatis medicine et est receptus soluendo iuxta consuetudinem et conclusionem facultatis 4 flor. In eadem congregacione concepta et ad formam redacta sunt quedam motiua per omnes doctores con- corditer publice in uniuersitate et per singulas facultates dis- tribuenda, propter que racionabile videbatur facultati medicine, quod licenciati aliarum facultatum in stacionibus et congrega- cionibus uniuersitatis doctores medicine antecedere non debe- rent. Quorum copia eciam reposita est ad capsam facultatis.

Die 3. mensis Februarii congregata est facultas ad tractan- 1413 dum de quibusdam honorem et utilitatem facultatis concer- 3. Febr.

1)„- ». i»ei»U AprQi. != oi«rt«««i< ^«I-"» " '" ,„i,„, c..clu»m fait. qaod faf-aii. p^CTii «i ««k™ („•.,luli. r>-|«>ni deberel «1 quoJ d« Jd-reni ««« diaa ti ,-.nJ,m. Ol»™» uiuni deberet l»l>«re q>ii> de «nionba. „p-.lib». « Jl^nUD .... de DO. rege.tib.u. Fui. ec«B utuul.» de hoc, li doctore« deberenl legere diebiu Jternatu « ™nclu«um f.it. qnod iion, qoi« non eranl timc t»l legente", .m.ftor iiuo. oponerel fieri. Foit ecUm conclMnm ibidem et riuiceuum M.«. M.nino. qnod deberet prontuicciiire Pnicti nm Kertucii, q.». Mf . Borebtoldu. feeit pron.neeuin M lior qni« n-«Ure* petwm.l pn> illo fMultwem.

bu<d>m ««.h. « f« «..■;■»»-. 1»)d nollti. .oolun. debe- r,-. pc..1«-«e « iLVl *-W-i »bifoe Jioi » .coli, i« lecmm .»IUI«.. ».Ja«, r^-" -■«™«- ««i ■• »•""»i»™" " ,.™«io^ -« .•»«» Fl.-. ~~ r«»« ™.d«u», q««l .«««~ tV-J«^ -Av.» »*«~. -e^» «med. .»•*

AcU Ikc. medieae. I. 23

in aliis facultatibus est consuetum. Conclusit eciam^ quod Mag. lohannes de Valle Eni doctor in medicinis deberet adire magistrum ciuium et eum informare de non admissis practicantibas et articulis appotecariorum. In eadem eciam eoncluBit facultas, quod qnolibet mense deberet fieri una dis- patacio adminus incipiendo a iuniore doctore et post illum senior et sie conseqaenter.

Die 16. mensis lunii congregata fuit facultas et in eadem 16. Juni [congregacione] conclusum fuit, quod omnes doctores facultatis nostre deberent adire magistrum ciuium et sibi ibidem pro- ponere articulos appotecariorum et eum informare de articulo- rum racionabilitate et quod facultas noUet aliquit facere preter eius consilium. Et suasit ibidem magister ciuium, quod docto- res deberent exspectare ad unius cedule inuencionem, ad quam scripti erant Uli articuli et ad consilium porrecti et dixit eciam, quod Teilet assistere facultati, in quibus posset.

Die 25. mensis eiusdem congregata fuit facultas ad 25. Jnni audiendum responsum appotecariorum in cedula decano per magistrum ciuium porrecta. Conclusit facultas, quod decanus et Mag. Vlricus GrAnbalder deberent adire magistrum ciuium et sibi referre, qualiter responsio appotecariorum non esset ad bonum et utilitatem ciuitatis, quare non placeret sibi et quod non fecisset facultas ex parte ipsius sed tocius communitatis ciuitatis, quare, si non vellent eos ad hoc com- pellere, facultas eciam permitteret pendere nunc sicud ante. Quibus respondit antedictus magister ciuium, quod placeret sibi, quod ingrederetur facultas consilium ciuitatis cum appo- tekariis et proponerent ibi articulos suos ex utraque parte.

Die mensis lulii 25. congregata fuit facultas ad audien- Fol. 17^ dum responsum magistri ciuium ex parte apotekariorum factum 26. Juli ad decanum facultatis et Mag. Vlricum Grfinbalder. Re- spondit magister ciuium prefatis doctoribus, quod non sciret, quid^) amplius esset facturus, sed placeret sibi, quod facultas et appotecarii simul adirent consilium ciuitatis et ibi propone- rent articulos suos. Conclusit super illo facultas, quod nequa- quam illad vellet facere ex certis motiuis tunc tactis; delibera- uit consequenter facultas, quod deberet exspectari princeps, qui absens fuit, et postquam venisset, deberet tota facultas

^) Im Orig. quU.

24 Acte ^^ medieae. I.

adire curiam principis et ibi porrigere consilio articulos facul- tatis contra appotekarios. 30. Sept. Die ultima mensis SeptembriB fuit congregata facultas.

Conclusit facultas^ quod quedam yasa argentea per olym vene- rabilem virum Mag. Hermann um de Treysa testata ad duorum sanctorum, Bcilicet Cosmi et Damiani capita, debe- rent reseruari apud testamentarios, quia facultati nichil a magist ro prefato fuit recommissum. De factis appotekariorum nichil fuit conclusum in eadem congregacione in particulari, sed quod manerent suspensa ex certis motiuis. Fuit eciam ibi- dem conclusum, quod decanus deberet referre Mag. lohanni de Hamelburg, quod amplius non diffamaret facultatem et eins doctores; si postea faceret^ ipse corrigeretur. In eadem facultatis congregacione peciit Mag. lohannes de Wila, quod facultas dignaretur sibi indulgere, quod practicasset sine facul- tatis licencia et quod amplius noUet facere. Et indultum fuit sibi, ita quod amplius non practicaret.

[1418 n.]

16. Oct. Die 16. mensis Octobris congregata fuit facultas pro

noui decani electione et protunc ex certis motiuis reelectus fuit precedens decanus et confirmatus.

28. Oct Item die 28. mensis Octobris fuit congregacio facultatis

ad instanciam Mag. lohannis deWila^ qui in eadem suppli* cauit humiliter, quatenus facultas dignaretur sibi concedere, quod promoueri posset in licenciatum absque hoc quod fieret prius baccalariuB et, si illud facultas concedere non vellet^ quia contra eius statuta^ quod tunc dignaretur sibi concedere, ut posset fieri baccalarius et licenciatus uno die. Conclusit facultas, quod neutrum deberet sibi concedi^ sed propter motiua plura, que tunc attendit facultas, concessit sibi, quod post baccalariatum deberet exspectare ad tres ebdomadas et tunc, quando sibi placeret, deberet petere humiliter decanum, qua- tenus sibi faceret articulum pro admissione eius ad examen pro licencia in facultate antedicta.

Item fuit eciam articulus, qualiter scolares facultatis medicine compelli possent ad hoc^ ut inscriberentur matricule eius, et nichil fuit de hoc conclusum propter maiora negocia.

Acta fite, medicae. I. 26

Item die 6. messis Nouembris fait congregacio facultatis Fol. 18» ad instanciam Mag. lohannis de Wila petentis admitti ad 6. Nov. exameD pro gradu baccalariatus in medicina et fait admissus per omnes doctores.

Item die 25. mensis Decembris fait congregacio facul- 26. Dec. tatis ad instanciam Mag. lohannis de Wila petentis admitti ad examen pro licencia in medicina et fait admissas. Fait eciam conclasam, qaod deberet soluere 4 gross., at inscribere- tar matricale facaltatis et solait illos 4 gross, pro matricala et 2 äor. ad facultatem. Item recepi 1 flor. a Mag. Wenczes- lao, qaem obligabatur facaltati.

Item mensis Marcii 12. die fait facta facaltatis congre- 1414 gacio et petiuit in eadem Mag. lohannes de Chottibas^) 12. März admitti ad examen pro grada baccalariatas in medicina et fttit admissas. Item conclasit facultas medicine in eadem ex parte practicanciam non admissorum nee approbatoram per facoltatem, qaod deberent Mag. lohannes de Valle Eni et Mag. Nicolaas de Hebresdorff in medicina doctores adire dominam ordinariam et habere eius consiliam et placait facal- tatiy qaod tales per eoram procaratorem citarentar ad officia- lem, si Christi fidelis, si iadeas ad iadicem iadeorum, et hoc si consuleret dominas ordinarias. Item solait Mag. lohannes Era de Chottibas 2 gr. pro matricala.

[1414 L]

Die 17. mensis Aprilis fait congregacio facaltatis pro 17. Apr. noai decani electione et electas fuit in decanum facaltatis Mag. lohannes de HamelbArgk cam certis tamen limi- tacionibas et iaramentis. Item primam quod iararet, qaod singala facaltatis secreta nallatenas reaelare velit; secandam qaod in qaacamque aniuersitatis congregacione velit moaere de doctoram et licenciatoram locacione; terciam qaod non velit machinari per aliqaam noaitatem contra facaltatem medi- cine nee contra aliqaem doctorem facaltatis eiasdem.

Die 5. mensis Maii fait congregacio facaltatis pro noai 6. Mai decani electione et fait Mag. Vlricas Griinbalder doctor in

^) Statt des durchgestrichenen Bratidavia.

26 Acta Hc. medicM. I.

medicinis electus propter prius electi absenciam et in eadem congregacione precedens decanus presentauit facultati 74 den. Wienn.^) Fol. 21" Anno') domini 1414 die 5. mensis Maii electus est in

5. Mai decanum facultatis Mag. Vdalricus Grfinwalder, in cuius

decanatu acta sunt subscripta. Et primo percepit a decano precedente de peccunia facultatis den. 74.

6. Juni In vigilia Corporis Christi hora sexta post cenam fuit

congregacio omnium doctorum propter causam subscriptam. Eodem die fuit congregacio uniuersitatis, in qua tractabatur de locacione nobilium et prelatorum atque processione in orastino fienda ordinanda. Decreuit autem tunc facultas medi- cine inter cetera, quod quia ante hoc in pluribus congrega- cionibus uniuersitatis mota fuit iniuria facta facultati^ ut scilicet licenciati aliarum facultatum doctores medicine in stacionibus et congregacionibus antecederent, idcirco^ nisi in crastino doctores medicine immediate doctoribus iuris coniungerentur, alias omnes simul de processione essent recessuri. Hec eciam facultatis conclusio protunc publice in uniuersitate rectori fuit relata. Quapropter etc.

7. Juni In die autem Corporis Christi conuenerunt simul cum

aliis omnes doctores medicine in curia domini prepositi et processione ordinata et exeuntibus de curia omnibus scolari- bus et magistris etc. facultas iuris ordinauit suos licenciatos et ire iussit ante doctores medicine. Quare omnes medicine doctores de curia prepositi recesserunt nee eodem die in pro- cessione transiuerunt. 13. Aug. Die 13. Augusti fuit congregacio facultatis ad deliberan-

dum super quibusdam honorem facultatis concernentibus et fuit ibidem motum principaliter de licenciatis aliarum facul- tatum. Et pluribus modis tactis conclusum fuit, quod adhuc semel rector rogari deberet, ut in proxima uniuersitatis con- gregacione articulum de hoc formaret. Quod si facultas tunc non consequeretur intentum, postea seriosissime de modo et modis yellet excogitare. In eadem eciam congregacione motum fuit de empiricis et truffatoribus per ciuitates et prouinciam

^) Die folgende Seite Fol. 18^ ist leer gelassen. Hierauf folgt Fol. 19* — 20^ das Doctorenverzeichniss, welches mit Rücksicht auf den Znsammenhang erst am Schlüsse des ersten Actenbandes mitgetheilt wird.

*) Hier beginnt die eigenhändige Eintragung Grttnwalders.

Acta &e. medicae. I. 27

yagaDtibuB. Et tactas fuit unuB modas finaliter, scilicet quod priuilegium datum facultati a domino episcopo quatuor pociori- bus plebanis dyoceBis, decanis vocatis, deberet sub forma public! instrumenti insinuari.

Die 28. mensis Augusti fuit congregacio facultatis ad Fol. 21^ instanciam Mag. lohannis de Hamelburga; qui in eadem 28. Aug. petiait secum dispensari Buper anno lecture Bue, ad quam obligatuB fuit ex statutis in eius admisBione ad facultatem, assignans pro cauBa necessitatem Bui receBBUS de ciuitate. Et dispensatum fuit pro tunc, Bed Bi expoBt ad uniuersitatem ipBum eontingeret redire perseueranter, quod tunc obligatus esBet sicud prius ad legendum. In eadem eciam congrega- cione motum fuit de licenciatiB aliarum facultatum et per doctoreB medicine quodam modo concluBum et compromiBBum, quod, niBi alie facultatOB diBponerent ad toUendum iniuriam longo tempore factam facultati^) medicine, bI eontingeret egro* tare aliquem doctorem vel licenciatum facultatum theologie aut iuris, per nullum doctorem medicine nee aliquod eiuBdem facultatis suppositum deberet visitari sub pena 20 flor. facul- tati soluendorum.

Die 17. mensis Septembris congregata est facultas ad 17. Sept. instanciam Mag. Stephani Speczhardi, qui in eadem humi- liter petiuit admitti ad examen pro licencia in medicina. Et propter plures causas repatriandi ab eo assignatas et alias causas tunc tactas admissus est ad examen hoc adiecto, quod si a doctoribuB medicine post examen approbaretur, per duos annos complete post sui licenciam in partibus suis practicaret et infra eosdem Wiennam non rediret propter plures actus pueriles et quodam modo actus mimorum, quos Winne exer- cuit; prefatis vero duobus annis completis et ipso prudenciori et in moribus grauiori effecto, ut promisit, Winnam posset redire.

Item idem Mag. Stephanus Speczhart licenciandus Bupplicauit facultati, ut ipsa dignaretur sibi condescendere in hoc, quod reciperet licenciam in medicina simul cum iuristis Mag. lacobo de Baden et domino Fridrico Brenner tunc eciam in facultate iuris canonici licenciandis; quod erat sibi simpliciter denegatum ex causa nescio qua, non obstanti.

^) Im Orig. facuUatu.

28 Aete tac. «edicM. I.

qaod illud sie fieri in valuis faiBset publicatum. Hoc Specz- hardas per manum suam.^)

[1414 n.J

Fol. 22* Anno MCCCCXIIII in crastino sancti Cholmanni martyris

14. Oct. electus est in decanam facoltatis medieine Mag. lohannes

Schroff de Valle Eni, cui precedens decanns den. 17 pre- 2. Nov. sentauit. Item recepi den. 20 in die Commemoracionis Omnium

Änimarum; exposui pro facoltate. 2. Nov. Die 2. mensis Octobris') receptns est concorditer per

omnes doctores facnltatis medieine Mag. lohannes Zacharie,

baccalarius medieine Libicensis ad facultatem.

[1416 I.]

1416 Anno MCCCCXV in die sancti Tyburcii fuit electus in

U. Apr. decanam Mag. Cristannas de Susato.')

[1415 n.]

Fol.22>' Anno domini 1415 circa festum sancti Cholomanni electus

c. 13. Oct. {^{i in decanum facoltatis medieine Mag. Nicolaus de Hebers- dorf, tempore cuius acta sunt ea que secuntur.

Primo in discordia tunc currente inter magistros de col-

legio domini ducis (Alberti V. domini nöstri magnifici)^) ex

una parte et doctores et magistros de nacione Austrie, accep-

tatum est arbitramentum domini ducis Alberti V. per totam

uniuersitatem et singulas facultates, quamuis deliberaciones

1416 plurime et difficultates non pauce precesserint et hoc in Februa-

Febr. rio, quamuis ista lis pependerit plus quam per annum.

26. Febr. Die 26. Februarii facta est congregacio facultatis, in qua

receptus est ad facultatem Mag. lohannes Rokk, decanus

') Dieser von Speczhard geschriebene Absatz ist im Orig. durch- gestrichen; am Schlüsse ist mit anderer Tinte hinzugefügt: nescis quare (?). ') lies: Novembris. ') Mehr als eine halbe Seite leer gelassen. *) Das Eingeklammerte ist im Orig. getilgt.

Acta Uc. medieae. I. 29

Comczensis solutis prius flor. 4 facultati ut moris est etc. In eadem congregacione concorditer per omnes doctores con- clusum fnit^ qaod omnes licenciati facoltatis medicine debe- rent soUicite visitare actus doctorum ut disputaciones, coUa- ciones et huiasmodi, et si in predictis absentes negligenter faerint, paniri debent secandum arbitrium facultatis, nisi ad- dacta yel allegata racionabili excusacione debeant vel possint deccnter toUerari.

[1416 I.]

Anno domini 1416 electus fuit in medicine facultatis Fol. 23^ decanum circa festum sancti Georii Mag. lohannes de New- c. 24. Apr. burga, tempore coius acta sunt subsequencia.

Die 21. mensis Aprilis facta est congregacio facultatis 21. Apr. ad deliberandum super quibusdam facultati necessariis et fuit concIuBum, quod deberet adire decanus dominum rectorem uniuersitatis et cum petere, ut faceret congregacionem uni- uersitatis pro locacione doctorum medicine et licenciatorum facultatis theologie et iuris canonici; quod si recusaret rector, tunc decanus deberet requirere cum per iuramentum et si iterum noUet, tunc decanus deberet facere congregacionem facultatis ad ulterius deliberandum, quid^) expediret. Secundo fuit conclusum, quod licenciati medicine facultati incorporati deberent amoneri per iuramentum ad interessendum singulis disputacionibus doctorum, sed licenciato Sebaldo deberet dici, quod se a practica subtraberet aut incorporaret se facultati; quod si obedire nollet, tunc facultas contra eum vellet pro- cedere secundum quod sibi videretur. Tercio fuit conclusum, quod una cedula, in qua essent articuli contra appotecarios conscriptiy deberet presentari domino cancellario') principis et consequenter deberet ad ipsius consilium agi. Quarte dispen- satum fuit cum nouiter doctorato Mag. lohanne Kro de Kotbeb US, quod posset se absentare a Wienna, ita tamen quod si umquam rediret, legeret secundum teuerem statuti facultatis nostre. Motum fuit de practicantibus non admissis, sed tunc nichil conclusum.

^) Im Orig. qua. *) Im Qrig. cannceUario.

30 Acta fmc. medicM. I.

1. Mai Die 1. mensis Mail facta est congregacio faealtatis saper

sequencia. £t primo foit conclasum, qaod nichil deberet agi cum licenciato medicine facoltati non incorporato^ quousque doctores essent omnes congregati^ et nichil foit conclusum de locacione doctorum et licenciatorum propter doctomm absen- ciam eandem.

15. Mai Die 15. mensis Maii facta est faealtatis congregacio ad

aadiendum articulos decano faealtatis presentatos per honora- bilem patrem et dominum dominum cancellarium ^) domini nostri ducis Alberti ex parte appotecariorum conceptos per con- silium prefati domini nostri domini ducis Alberti. £t lecti erant ibi et conclusit facultas, quod saper illo deberent iieri

Fol. 23^ plores faealtatis | congregacioues, ut exquisita de Ulis fieret deliberacio.

Anno etc. sedecimo fuit tocius uniuersitatis congregacio

19. Mai mensis Maii die 19. saper discordia longo tempore currente ex parte locacionis doctoram et licenciatorum triam facultatam theologie, iuris canonici, medicine, prefate uniuersitati incorpo- ratorum. Et tunc omnibus facultatibus presentibus placnit') ex concordia predictarum trium facultatam^ quod omnes docto- res theologie deberent se sequi et post doctores theologie doctores iuris canonici, post doctores iuris canonici doctores medicine, post illos licenciati theologice faealtatis, post illos licenciati iuris canonici, post illos licenciati medicine, post illos magistri in artibus. Sed de licenciato Sebaldo conclusum fuit, quod deberet ire in ordine suo merito sui inagisterii, quia non erat facultati medicine incorporatus. De licenciatis aliarum uniuersitatum, facultatibus hie incorporatis nichil fuit tunc conclusum, sed suspensum ad tempus magis ociosum. £t superius dictum debet depperpetuo^) obseruari et in omnibus congregacionibus, stacionibus, processionibus in die Corporis Christi ac eciam aliis uniuersitatis solempnibus. Sed rector non obstantibus statutis uniuersitatis adhuc non yoluit con- cludere, scilicet dominus lohannes de Westualia.

30. Juni Item ultima die mensis lunii fuit congregacio faealtatis

pro quibusdam honorem et utilitatem faealtatis concernentibus. Ibidem placuit in facto Mag. Sebaldi, quod consequenter ad eiusdem execucionem pro honore facultatis deberent singuli

*) Tm Orig. carmceUaritim. ') Zuerst stand: oondutwn fitü. ') Sic

Acta fus. medicae. I. 31

doctores facultatis medicine cum eorum procuratore adire dominum decanum facultatis iuris et sibi supplicare, ut sue facultatis congregacionem faceret^ quoniam ibidem aliquit medicine facultas vellet proponere. Et fuit ibi propositum, qualiter consulerent amplius facultati nostre^ dum officialis contra eundem Mag. Sebaldum non tulisset sentenciam secun- dum doctorum | consilia. Ibidem placuit doctoribus iuris^ quod Fol. 24* qoia sentencia non erat in scriptis data, ipsa esset nuUa, et ita adhucy si vellet, officialis posset facere sentenciam. Et pro illo deberent supplicare doctores nostre facultatis. Placuit eciam facultati, quod propinaretur domino lohanni de Kal- lenperg, nostro procuratori, pro suo labore unum par caliga- rum de uno flor. et unum par cyrotecarum de Prussia et factum est. In eadem eciam facultatis congregacione placuit doctoribus, quod quia in uniuersitate facultas de locacione doctorum et licenciatorum non posset habere finem, deberent doctores duo aut tres aut tota facultas adire dominum cancel- larium principis et super illo habere eins consilium, an debe- ret iliud deferri ad principem et suos consiliarios. Placuit eciam ibidem facultati, quod domino Petro de Vngaria pro subsidio ad unam tunicam deberet dari 1 flor. propter Deum et factum est. Ibidem eciam conclusum fuit, quod quia cedu- lam appotecariorum dominus cancellarius perdidisset, deberet sibi eiusdem copia presentari et postea illud deberet sollici- tari, ut illud ad finem perduceretur.

Die 18. mensis Septembris fuit congregacio facultatis pro 18. Sept. singulis honorem et utilitatem facultatis respicientibus. Et con- clusum fuit ibidem, quod quia Mag. lohannes Rokk in medicinis doctor fecisset unam intimacionem hie in facultate inconsuetam per ecclesiarum et collegii valuas, ipse deberet paniri. Et penam sibi facultas reseruauit et ipse eciam se Bubiecit correctioni facultatis. Secundo conclusit, quia ipse declararet et in scolis pronuncciare vellet, quod ipse legei*et unum librum sibi deputandum per facultatem, quia ipse nouus erat et tenebatur ex statutis ad legendum. Tercio conclusit de Sebaldo, quod deberet haberi consilium procuratoris, qua- liter secum esset amplius agendum, ex quo suam appellacio- nem non esset in conciUo prosecutus.

Item die 25. eiusdem mensis erat congregacio facultatis 26. Sept. ad audiendum quandam relacionem factam per scrlptorem

32 Aete Ike. medloM. 1.

Fol. 24 *> domini cancellarii ex parte domini principis. | £t fait talis, quod Mag. Sebaldas qaerulose proposaisset in Lachsendorff contra facultatem apud dominum principem, quod facultas irracionabiliter eum impediret in practica. Conclusit facultas, quod decanuB facultatis et Mag. lohannes, compater meus,^) de Valle Eni, qui deberent diligenter dominum principem informare^ quod [SebalduaJ non posset licenciam suam docere et ex priuilegio episcopi non posset practicare, quin esset ex- communicatus. Et ita factum fuit. Postea dominus princeps iniens deliberacionem suis cum consiliariis, maioribns de terra, respondit peremptorie facultati, quod in ciuitate sua Wiennensi et in terra sua eum libenter tollerare Teilet, sed si yellet practicare, quod tunc faceret omnia ea, ad que ipse esset obligatus ex priuilegiis et statutis facultatis. Et petiuerunt missi facultatis litteram domini episcopi eciam confirmari per ipsius litteram propriam, et responsum fuit, sicud veniret ad Wiennam, vellet conspici litteram domini episcopi et secun- dum eandem litteram nobis dare suam propriam confirmacio- nem. Fuit eciam conclusum, quod quia de curia domini principis essent deputati, scilicet dominus cancellarius uniuersi- tatis et dominus Andreas cancellarius domini principis ad componendum et concordandum facultates de doctorum et licenciatorum locacione et alii, tunc doctores deberent diligen- ter soUicitare, ut illud ad finem optatum perduceretur.

28. Sept. Item die 28. fuit congregacio facultatis ad instanciam

domini lohannis^) petentis admitti ad examen pro gradu baccalariatus et fuit per omnes doctores concorditer admissus.

[1416 n.]

Fol. 25' Anno domini 1416 in die sancti Cholomanni electus est

13. Oct. in decanum Mag. Vlricus GrAnwalder, tempore cuius acta

sunt subscripta. Primo percepit a decano precedente 2 flor.

in auro et 5 solid, minus 5 den. cum capsa facultatis et in-

clusis in eadem. 20. Nov. Die 20. mensis Neuem bris fuit congregacio facultatis ad

tractandum de quibusdam honorem facultatis concernentibus.

^) AuBgestrichen and d&rttber: ipnuf, *) Joh. de Pawmgarten.

Acte fte. madieae. I. 33

Et fdit motam primo de Mag. Benczeslao, qui se de officio iudicis indeoinim sabmittere vellet etc., et concinsam, quod Mag. lohannes de Valle Eni una cum decano alloqui debe- rent predictam magistrum et ioformare modis omnibas possi- bilibus et conuenientibuB, ut scilicet tale officium criminosum saltem sibi in tali statu etc. ad honorem uniuersitatis et facul- tatis recusaret etc. Motum fuit eciam de controuersia antiqua ez pai-te licenciatorum facultatis iuris etc. et condusum, quod statim adueniente principe, qui extra terram erat, adiri debe- ret dominus cancellarius per totam facultatem et informari motiuis eiusdem de iniuria sibi facta etc. et peti, quod domi- nus princeps per consilium suum in hac discordia diffinire velit, cum per uniuersitatem finis haberi non possit. Item quod decanus scriberet ad Constanciam domino doctori Mag. lohanni deHamelburg ipsum rogando, quod in causa facul- tatis soUicitus esset, scilicet consuetudines^) aliarum uniuersi- tatum iDquirendo et tandem per notarios cum solempnibus ad hoc requisitis ad formam publici instrumenti redigeret et facul- tati afferret, et quidquid pro istis exponeret, facultas sibi sol- uere esset parata.

Die 7. mensis Decembris facta est congregacio facultatis, 7. Dec. in qua petiuit quidam cymicus litteram promotorialem a facul- täte. Exibnit enim se magistralem in quibusdam casibus cyru- gie, scilicet in excidendo lapidem veeice et incidendo herni- 008 etc. (Verte folium.) | Conclusum tamen fuit, quia peticio Fol. 26 ^ Bxia erat insolita et prius nunquam attemptata, idcirco littera tradi non deberet etc. In eadem congregacione propter quan« dam proteruitatem et arroganciam illatam dootoribus facultatis a Conrado RAchling, licenciato in iure, in die sancte Käthe- 26. Nov. rine in stacione ad Predicatores conclusum fuit, quod decanus et Mag. lohannes de Valle Eni accedere deberent rectorem et coram eo protestari, si et inquantum doctores facultatis non Yisitarent aliquam stacionem aut congregacionem, quod eos de pena aut periurio excusatos haberet, quoniam hoc non propter inobedienciam facerent, sed solum ad maius scandalum, quod oriri posset, euitandum. Facta est eadem protestacio in vigilia Concepeionis beate Virginis coram rectore, presente notario 7. Dec. lohanne, bedeUo iuristamm, cui arra super isto fuit data.

*) Im Orig. cotuheludin». AcU laealtotiB medicae I. 3

34 Acte fu. medicM I.

Protunc eciam conclusum fuit^ quod nallas doctor de noao superaeniens amplius aliquid ad yaluas ecclesie aut scolarum intimare deberet nee de aliquo libro pronuneciando neque receptam dando etc. nisi cum consenBu facultatis et qaod intimacio transiret per manas decani facoltatiB.

Item fuit una congregacio facultatis pro anathomia cele- branda et conclusaiiiy quod decanus intimare deberet ad por- tarn coUegii et scolas medicorum sub tali forma: „Notificat decanus facultatis medicine omnibus anathomie celebrande interesse volentibos etc.^

16. Dec. Die 15. mensis Decembris fuit congregacio facultatis, in

qua venerunt duo magistri, videlicet Mag. Theodricus Hamelburg [et] Mag. lohannes Czink, qui humiliter peti- uerunt nomine rectoris, quatenus causam pendentem inter facultatem iuris etc. resignare vellet facultas in manus duorum facultatum, theologie videlicet et artistarum, et similiter peti-

Fol. 26* uerunt a facultate iuris. | Et conclusum fuit protunc^ quod facultas exaudiret peticionem et hoc cum relacione decreti

16. Dec. per ambas facultates prefatas ad facultatem medicine a die

^^ congregacionis usque ad Epjphaniam Domini exclusiue. 6. Jan.

Item fuerunt tres congregaciones facultatis super isto articuloy an facultas medicine absolute et simpliciter sine rela- cione compromittere vellet in duas facultates predictas et nuai- quam condudi potuit quod sic^ sed solum cum relacione etc. Postea tamen propter certa motiua, scilicet ad acquirendum fauorem aliarum facultatum, si causa umbquam alibi^ scilicet ad principem deuolueretui* etc., facultas medicine compromisit simpliciter et sine relacione in facultates prefatas, quod tamen facultas iuris etiam ad instanciam domini prepositi ad sanctum Stephanum facere recusauit. Quare conclusum fuit in una alia congregacione facultatis, quod decanus cum Mag. lohanne Aygel concipere deberent motiua facultatis sub forma et stilo competenti et quod tota facultas principem accederet causam suam proponendo, de qua per plures annos in uniuersitate finem habere nequiuit, rogando graciam suam, ut cum con- silio suo finem imponere dignaretur. Cuius conclusionis pre- fate facultatis facta est execucio bis, veram Mag. lohannes Rokk, dominus doctor et protunc rector, ab eadem facultatis conclusione appellauit neque cum aliis doctoribus principem

Acta fac. medieae. I. 3ö

accessity allegando, se esse personam commuDem, quia recto- rem, quasi non deceret etc.

Item plures fuerunt congregaciones facultatis in eadem causa et plures sollicitaciones domini cancellarii principis et aliornm officialium^ ex causis tarnen protunc finis non potuit haberi etc.

[1417 I.]

Anno domini etc. XVII. die 17. mensis Aprilis electus Fol. 26i» est Mag. lohannes de Neuburga in decanam medicine 14^7 facultatis, tempore cuius acta sunt sequencia. ^^' '^P'^*

Die 20. mensis Aprilis fuit congregacio facultatis ad 20. Apr. audiendum dominum principem et cum adeundum ex parte dissensionis facultatum iuris canonici et nostre et . . .^)

Die 20. mensis Aprilis fuit congregacio facultatis ad 20. Apr. deliberandum super response dato per dominum principem in facto currente locacionis doctorum et licenciatorum. Ibidem placuity quod decanus recoUigeret responsum dandum per facultatem ad cedulam, quam presentaret domino cancellario et quod peteret eundem, quod eadem nostra cedula ad manus iuristarum non perueniret, ne ex nostra occasionem respon- dendi reciperent cedula, et ita fuit eciam subito presentata.

Die 18. mensis Maii fuit congregacio facultatis ad de- is. Mal liberandum super aduersitate inter sepe prefatas facultates currente et fuit conclusum, quod diligenter deberet dominus cancellarius principis sollicitari, ut in eadem nobis finem pro- curaret. Fuit eciam conclusum; quod quidam sacerdos in rure existens propter practicam suam deberet citari post festum p. 10. Juni sacratissimi Corporis et domini nostri lesu Christi ad officialem.

Item die 22. fuit congregacio facultatis mensis Maii ad 22. Mai unius Scolaris in medicina desiderium petere volentis admitti ad examen pro gradu baccalariatus in eadem et fuit con- clusum, quod per decanum aliquit sibi deberet dici, quod si hoc facere yellet, esset admissus; quod si non, non. Et ipse non acceptauit et ita tunc nee fuit admissus.

Item die 25. eiusdem mensis fuit congregacio facultatis Fol. 27* ad audiendum arbitramentum domini principis in facto loca- 26. Mai

^) Dieser onyoUendete Absats ist im Orig. durchgestrichen.

3*

36 Acta fao. modieae I.

cioDis doctoram nostre facultatis et licenciatorum. Quod fuit in hac forma; quod omnoB doctores facultatis theologie et doctores iuris canonici et doctores in medicina se immediate deberent sequi sine internoiixtione alicuius licenciati in proces- sionibus et stacionibus, post hoc magistri in artibus secundum eorum birreta, post hoc licenciati singularum facultatum non magistri, licenciati vero magistri secundum sua birreta et sie de perpetuo deberet obseruari et illud arbitramentum optime placuit facultati et dominus princeps illud in scriptis presenta- uit rectori et fecit per cum illud execucioni demandari. Post hoc rector uniuersitatis fecit eiusdem congregacionem, ubi Serenissimi domini nostri domini principis arbitramentum fuit lectum, super quo recepta fuit facultatum deliberacio. Ibidem dixit iuris facultas, se non in dominum principem compro- misisse^) et ita tunc refutauit ipsius arbitramentum. Similiter facultas theologie dixit, sed ambe facultates, scilicet medicine et arcium, erant contente yalde recipere domini nostri arbitra- mentum et ita impedita fuit per prefatas facultates execucio eiusdem. Et est arbitramentum domini principis in forma quod sequitur :

(Albertus dei gracia dux)') Albrecht von gots gnaden herczog ze Osterreich etc. Von der stözz vnd missehelung wegen, die gebesen sind zwischen den lereren gaistleiher rechten vnd den lereren in der erczney vnsrer soh&l hie zu Fol. 27 b Wienn vmb den Vorgang vnd vorstand der licenciaten | in gaistleihen rechten, der sach sy baiderseitt hinder vns gangen sind, ist vnser maynung vnd ausspruch, das all lerer der heiligen geschrift gaistleiher recht vnd der erczney in allen gengen vnd standen, so in vnsrer egenanten schfil gehalten werden, !r Ordnung an dem Vorgang, vorstand, nachgang vnd nachstände nach yetleichs alter vnd wirdikait vnderein* ander haben suUen^ als das vormalen vncz her vnder in ge- halden ist wärden. Darnach mainen vnd sprechen wir, das die licenciaten der heiligen schrift, gaistleiher rechten vnd der erczney in allen solhen gengen vnd standen, die von vnsrer schfll gehalten werden, als vor benant ist, vor kainem der egenanten lerer nicht geen nach sten suUen, sunder s^ suUen Iren gang vnd stannd halden nach Irem alter vnd

^) Im Orig. compromÜMSM, *) Durchgestrichen.

Acte fM. medieae. I. 37

wlrdikaiten bey !ren mitstudenten, ab nf vor gehabt haben, ee dann sy zu licenciaten wfirden gemacht, so lanng vncz das 8J^ mit solhen wirdikaiten vnd Ordnungen, so darezA geh6rent auch enuollen zu lereren gemacht vnd gewirdigt werden, vnd wenn das geschiecht, so mAgen vnd sullen sy Iren gang vnd stant haben als ander lerer habent.

Post Penthacostes diem primum accesserunt iuriste pre- Fol. 28* fatum dominum nostrum principem cum exercitu magno cum ^^- ^^^ deprecantes, quatenus a suo recederet arbitramento. Quibus ipse respondit, quod recederent et amplius cum pro illo non inqnietarent et male super modum de iuristis erat contentus, qaod suo contradixerant arbitramento et ita per sancti Spiri- tus gracie infusionem in prefatum dominum nostrum principem habuit facultas nostra locum suum in stacione in vigilia Pentacostes et ita iuriste succubuerunt et ante hoc modico 29. Mai tempore obtinuit eciam contra coUegiatos et post multam eorum occupacionem in vigilia Corporis Christi ex mandato 9. Jani domini principis fuit dictum domino rectori, quod exequere- tur arbitramentum eins et factum fuit.

Item 2. die lunii fuit congregacio facultatis pro omni- 2. Juni bus utilitatem et honorem facultatis concernentibus. Ibidem placuit, quod articuli per facultatem coUecti ex parte Mag. lohannis Rokk sibi deberent legi et primus fuit, quod: „contra omnem nostre uniuersitatis consuetudinem et obser- uanciam fecistis insolitam intimacionem, per quam omnibus doctoribus nostre facultatis dampnum intulistis. Secundus, quod derogastis et detraxistis omnibus prefate nostre facultatis docto- ribus dicens, vos unum scolarem in practica euntem ad annum vobiscum plus docere quam sciant omnes doctores prefate facultatis. Tercius, vos in plena nostre uniuersitatis congre- gacione contra priuilegia uniuersitatis expressa seniori nostre facultatis doctori Mag. lohanni de Valle Eni recepistis locum suum nulla hoc causa exigente. Quartus, vos a causa iusta, quam nostra habuit facultas aduersus iuris facultatem, appellastis et ab ea recesistis (sie). Quintus, vos non obedi- uistis facultatis laudabili consuetudini in hoc, quod nunquam disputastis, quociescumque per decanum requisitus. Sextus, quod non obediuistis facultati in licitis et honestis.^ Post quorum lectionem conclusit facultas, quod propter certa motiua | facultas sibi parcere vellet; sed si de cetero hoc Fol. 28^

38 Act» fao. mediefte. I.

facerety eam vellet punire et hoc deberet eciam sibi dici per decanum. 10. Juni Item in die Corporis Christi erant omnes iuris licenciati,

baccalarii et scolares in eodem absentes a processione et tunc erant Septem doctores medicine in processione et tantum duo in theologia et tantum duo in iure et ita plus per nostram facultatem fuit uniuersitas honorata.

[1417 n.]

Anno domini 1417, tempore concilii Constantiensis, item

16. Oct. 16. die mensis Oetobris, electus fuit in decanum honorabilis

vir Mag. Nicolaus de Hebresdorff, arcium et medicine

doctor, cuius tempore sunt acta subsequencia. Et recepit in

X418 Anno domini 1418 die 21. mensis Februarii incepta est

21. Febr.. anathomia humani corporis per facultatem medicine et termi- 28. Febr. nata est ad diem 28. Cui interfuerunt plures doctores facul- tatis eiusdem et scolares, scilicet magistri in artibus et eciam apotecharii et cyrugici. Die autem ultima mensis eiusdem celebrate sunt exsequie solempniter in hospitali Wiennensi per doctores suprascriptos et magistros etc. pro anima corporis eiusdem, que cum aliis fidelibus defunctis^) requiescat in pace amen.

Eadem die hora prima meridiei Mag. Chunradus Sulcz- pach est examinatus per doctores medicine pro gradu bac- calariatus in eadem facultate et inuentus est dignus et con- corditer approbatus ad huiusmodi gradum acceptandum etc. 12. Apr. Anno eodem die 12. mensis Aprilis in plena congrega-

cione doctorum facultatis receptus est ad facultatem egregius vir Mag. Michael Falkonis, magister in artibus, decretorum baccalarius et doctor medicine Montis Pessulani etc. et secun- dum formam statutorum soluit soluenda et eciam iurauit et pro- misit facultati, omni dolo et fraude postpositis'), quod quanto cicius posset, vellet (et deberet)^) litteras promocionis sue ad facultatem producere (et ad hoc assignatum fuit sibi spacium sex mensium) ') et hoc, si essent in rerum natura vel si, spolio

/

^) Im Orig. deffunetu, ') Im Orig. potpoeUu. ') Getilgt.

Acte fkc. nedioaa. I. 39

non intemeniente^ salue possent hac peruenire. Qui tarnen infra — ut sequitur vertendo folium — | qui infra spacium sex Fol. 29^ mensiam adduxit litteras promotorias suas safficientes, tarn videlicet licenciature quam eciam doctoratus et hoc de bene esse, cum Becundum formam statutorum facoltatis sufficisset sibi una probacio per iuramentum proprium, per fidedignos testes aut per litteras testimonialeS; sed ad hoc, ut in luce appareret, tarn iuramento quam litteris desuper confectis yoluit ambobus certificari, nee tamen voluit super hoc astringi, cum dixit se ignorare, an littere essent rapte, an combuste, sed tamen sine fraude, si posset eas habere, dummodo alia habe- ret disponere in domo sua, animo voluntario eciam committe- rety ut eedem aducerentur, sicud factum fuit. De quibus qui- dem litteris bene content! fuerunt.^)

[1418 I.]

Anno domini M.CCCCXVIII*) tempore S.Tyburcii electus Fol. 32» fuit in decanum facultatis medicine honorabilis vir Mag. Cri- ^^^^ stannus de Susato in stubella venerabilis viri Mag. Nyco- ^^-^P'* lai Heberschdorf, ambo arcium magistri et medicine docto- res, et prefatus Mag. Cristannus recepit a prenominato Mag. Nicoiao in resignacione decanatus sui immediate precedentis 7 flor. ungaricales bonos, 4 libr. den., 3 sol. den. et 8 den. monete antique ad archam facultatis pertinentes, presentibus predictis dominis doctoribus et Mag. lohanne Aigel et Mag. lohanne de Wila, magisti-is et eiusdem facultatis doctoribus, durante protunc concilio Constanciensi et ante finem super- ueniente honorabili viro Mag. Vlrico G-rAnwalder, arcium magistro et medicine doctore.

Item ego recepi 1 flor. a Mag. Conrado Sulczzpach sub me promoto ad gradum baccalariatus in medicina anno predicto die 17. mensis Augusti. i7,Aug.

^) Fol. 30*— 30^ leer; hierauf folgt Fol. 31' — 31^ das Registnun pro licenciatis, welches, um den Zusammenhang nicht zu unterbrechen, erst am Schlüsse des ersten Actenbandes mitgetheilt wird.

») Im Orig. MCCCCVIIL

40 Acte fac. medicM. 1.

[1418 n.]

Fol. 32^ Anno domini M.CCCCXVIIL die vero 27. mensis Octo-

27. Oct. bris idest in vigilia beatorum apostolorum Symonis et lade, fuit electus in decanum egregius vir Michael Falkonis arcium magister^ decretoi*um baccaiarius, medicine doctor et plebanus de Tifer necnon magnifici domini Hermanni comitis Cilie et Zegorie etc. consiliarius et phyzicus, per honorabiles vires Mag. Vlricum Grunvalder eo tunc tempore uniuersi- tatis rectorem, Mag. Nicolaum Heberstorf, Mag. Cristan- num de Susato et Mag. lohannem Aygel, in artibus magistros et in medicina doctores. In cuius electione et in quoram dictorum doctorum presencia eidem magistro ex parte dicte facultatis per immediatam antecessorem suum, qui deca- natui cessit^ Mag. scilicet Cristannum 3Va übr. den. et 9 flor. aurei fuerunt sibi pro custodia et usu dicte uniuersi- tatis (sie) fideliter assignati. 16. Oct. Item anno domini ubi supra, tempore decanatus mei, die

vero dominico immediate post festum Colmanni et noui recto- ris electionem ac in statutorum uniuersitatis lectione coram triam facultatum doctoribus et in artibus magistris necnon in presencia uniuersitatis tocius^ quidam iuris canonici licencia- tus P[etrus] Dekkinger nomine^ medicine sua nisus est the- meritate antecedere professores^ non obstantibus arbitramento, ymo pocius edicto principis ac reuerencia eorum ezcellenciori^ quare^) iniuria [illi] se reputant grauatos. Ideoque conuocatis doctoribus super hoc, domino rectori et michi causa commissa fuit, quatenus illum dictum licenciatum minucione (sie) pre- missa, ut amodo a dicta temeritate cessaret, quodque dominus rector loco et tempore fecerat, me absente, oportunis. Cui satis arroganter respondit, non curare, et sie amodo in causa non fuit processum propter ipsius et collegarum suorum ad con- silium Salczpurgense recessum.

Item in quadam congregacione nostra, dominorum scilicet doctorum, fuit conclusum, quod illa libra den. quam tenebatur soluere Mag. Heinricus^) ex parte anathomie relicta tradere- tur Mag. Nicoiao de Eberstorf pro quodam conuiuio dicto- rum dominorum doctorum celebraturo, quam iamque persoluit,

^) Im Orig. quarum, ^) Mag. Henricus StoU.

Act» fac. medieae. I. 41

quaro dictum magistram de prediota solucione reddo quietum et absolutum. Item Mag. lohannes de Bila medicine doctor 18 den. newe dictis doctoribus reliquit pro valete, quos per me presentandos ipsis duxit rogatum.

Anno domini 1419. die 8. mensis lanuarii electus est in Fol. 33» decanum facoltatis Mag. Vlricus Grfinwalder, in cuius l^l^ decanatu acta sunt subscripta. Et primo congregata fuit ^-J*"- facultas ad audiendum ambasiatam reuerendissimi in Christo patris et domini domini N.^) episcopi Patauiensis. Ad quam congregacionem venerunt dominus Weynandus decretorum doctor et protunc cancellarius domini Patauiensis una cum Mag. lohanne de Hamelburg etc. potentes^ quod Mag. SebalduB admitteretur per facultatem ad practicam medi- cine. Quibus responsum fuit^ quod si Mag. Sebaldus pre- ÜE^tus probaret sufficienter^ se esse licenciatum in facultate medicine — quod tamen prius probare non poterat, ut supe- rius colligitur ex actis facultatis anno 16^ etc.,') tunc facultas cogitare vellet iuxta teuerem statutorum suorum ipsum admit- tere pro practica in medicina. Item statim lapsis diebus 15. Jan. Septem, fuit congregacio super articulo prescripto. Cui con- gregacioni superuenit dominus doctor Mag. lohannes de Hamelburg proponens, qualiter Mag. Sebaldus coram domino Patauiensi litteris et aliis signis euidentibus sufficienter probas- set, se esse licenciatum in medicina. Quare dominus noster dominus Patauiensis desideraret ipsum recipi ad facultatem ac practicam medicine, cum tamen utique alias sibi daret indul- tum practicandi, et conclusum fuit protunc et responsum Mag. lohanni de Hamelburg, quod licet propter varios et nota- biles excessus Mag. Sebaldi contra facultatem superius scri- ptos et non pleno in actis facultatis de anno 16^, ipse merito ad facultatem recipi non deberet, ob reuerenciam tamen reue- rendissimi in Christo patris et domini domini Patauiensis, domini nostri graciosi, si prefatus Mag. Sebaldus signis euidenciori- bus, quam essent illa per cum adducta in anno 16^ etc., proba- ret, se esse licenciatum in medicina, facultas iuxta formam statutorum suorum ipsum admittere vellet ad consorcium suum et ad practicam medicine.

») Georg I. V. Hohenlohe (1387—1423). ■) Vergl. oben S. 32.

42 Acta &e. medicM. I.

Fol. 33^ Item fuerant tres alle congregaciones^ in quamm una

proposita fderunt aliqua concerneDcia bonum et honorem facul- tatis. Primo ex parte licenciatorum facultatis iuris et princi- paliter quoniam Mag. Petrus Dekinger ausus fdit contraire arbitramentum principis De quo conclusum fuit, quod tota facul- tas simul accederet dominum cancellarium principis petendo in hoc consilium suum^ et factum est ita. Qui respondit, quod personaliter ipsum alloqui vellet. Item ex parte Mag. Sebaldi asserentis^ se esse licenciatum in medicina et in ciuitate contra facultatis ordinacionem practicantis ^) . . .

[1419 I.]

22. Apr. Item 22. die mensis Äprilis anno etc. XVIIII. electus

est in decanum Mag. lohannes Aygel de Neuburga, cuius tempore acta sunt subsequencia et presentauit sibi precedens decanus in parna peccunia 18 solid, den. et 1 malum flore- num ex parte facultatis.

13. Aug. Item 13. die mensis Augusti fiebat congregacio facultatis

ad supplicacionem cuiusdam magistri, scilicet lohannis de Pawngarten petentis admitti ad examen pro gradu baccala- riatus in medicina et fuit admissus.

Item paucis diebus post hoc elapsis fiebat congregacio facultatis ad supplicacionem Mag. Heinrici Stell petentis ad- mitti ad examen pro gradu baccalariatus in medicina et fuit admissus.

[1419 n.]

Fol. 34* Anno domini etc. 19^, quo epidemia non parua in ciui-

tate ista Wiennensi ac in toto quasi territorio exstitit, rabiose duos sollempnes de nostris doctoribus, Mag. scilicet Nicolau m de Hebersdorff et Vlricum Qrünwalder in octo quasi die-

c.24.Dec. bus interimens^ fuit electus circa Natiuitatem Christi in decanum facultatis medicine Cristannus de Susato^ arcium magister et medicine doctor, in cuius decanatu acta sunt subscripta. ')

^) Im Orig. ist hier eine Zeile freigelassen.

') Der übrige Raum dieser Seite ist leer geblieben.

Acte fkc mediCM. I. 43

[1420 L]

Anno domini MCCCCXX. 17. die Aprilis electns est in Fol. 34^ decannm Stephan as Speczhart^ arciom magister et medi- ^^^ eine doctor, in eaius decanatu acta sunt subscripta. ^^' ^^^'

Anno domini ubi snpra facta est congregacio 23. die 22. Apr. Aprilis in coUegio medicomm, ubi doctores medicine concor- diter Mag. lohannem Bömgarter admiserunt ad examen pro licencia in eadem. Item eodem die foit presentatus domino cancellario per decanum et aliis doctoribus prefate facoltatis singolis presentibns.

Item 25. die Aprilis fuit examinatas et concorditer a 26. Apr. doctoribas medicine admissus ad licenciam facoltatis eiosdem.

Item in die Sabbati post festum sancti Georii exposui 27. Apr. 6 den. pro vino sicut inscripsimus libros Mag. Nicolaj^) de examine.

Item 6. die Maii facta fuit congregacio doctorum ad ex- 6. Mai audiendum supplicacionem Mag. lohannis Bömgarter, ut facultas consentiret; quod suum festum pro licencia fieri con- swetum cum quioque aliis in iure canonico licenciandis una expediret. Quam facultas exaudiuit ita, quod specialis pro eo fieret recommendacio et aliis licenciandis non consederet. Item idem Mag. lohannes Bömgarter dedit 2 flor. pro facultate. ' Item ego dedi 1 flor. Mag. Cristanno medicine doctori, quem exposuit pro ferramentis ad librorum incathenacionem. Item dedi 6 den. ferrario. | Item dedi domino doctori secundum flore- Fol. 35* nom, ut exsolueret ligatori librorum precium suum. Item dedi 3 den. pro vinO; quando libri fuerant incathenati. Item in crastino sancti Bartbolomei in congregacione dedi 3 obul. pro 25. Aug. media octaua ad Theutunicos et 3 den. pro media octaua pro 46. Item in dominica ante festum sancti Lamperti dedi 3 den. 15. Sept. pro vino.

Item feria tei*cia ante festum sancti Colomanni facta est 8. Oct. congregacio in coUegio super articulis infra scriptis. Primus I ad audiendum supplicacionem cuiusdam doctoris in medicina pro ! admissione ad disputandum et repetendum canonem in libris j Galeni vel Auicenne iuxta conswetudinem volencium matri- cule nostre facultatis incorporari; cuius supplicacio exaudita '

^) Mag. Nicolatu de Hebendorf.

44 Acta fttc. medicae. I.

est, si et in qaantum per priuilegium suam declarauerit, se esse medicine doetorem.^) Seeundus ad locandum domam in futuram et quid recipere yelint de preterito. Deoretum est per faeultatem^ quod quilibet soluat 1 libr. den. tarn Mag. lacobus') quam ego pro ceqsu preterito^ sed pro futaro a festo Michahelis usqae ad festum sancti Georii exsoluere debeant 10 solid, den. Item dedi 7 den. pro vino. Item 5 gross, pro iaqueo ad fontem. Item 3 gross, purgantibus fontem.

[1420 n.]

Fol. 36^ Anno domini etc. XVUIII. (sie) electus fuit in medicine

c. 29. Sept. facultatis decanum circa festum Michaelis, tempore cuius acta sunt subsequencia, Mag. lohannes Aygel de Neuburga.

18. NoY. Item 18. die mensis Nouembris fuit congregacio facul-

tatis ad deliberandum super infrascripta. Ad conspiciendum noui in medicina doctoris priuilegium pi*o suo doctoratu et si sufficiat aut non. Ibi tunc respexit facultas priuilegium et fuit de ipso contenta. In eadem congregacione facultas con- clusit, quod nuUus medicine doctor facultati incorporatus debe- ret cum non incorporato in aliqua practica concurrere et signanter cum Mag. Sebaldo, qui semper contra ordinacio- nem facultatis practicauit.

15. Dec. Item die 15. mensis Decembris fuit congregacio facul-

tatis ad instanciam Mag. lacobi Stokchstal petentis ad- mitti ad examen pro gradu baccalariatus in eadem et fuit concorditer ab omnibus admissus et approbatus. 1421 Die 2. mensis lanuarii fuit congregacio facultatis ad in-

2. Jan. stanciam Mag. Heynrici Stell de Hamelburgk petentis admitti ad examen pro licencia in eadem et fuit ab omnibus admissus.

9. Apr. Item die 9. mensis Aprilis fuit congregacio facultatis

super infrascriptis. Conclusit primo, quod facultas deberet in- Stare coram principe pro nostre domus facultatis libertacione, et factum fuit, sed conclusiue per dominum principem nichil fuit responsum. Conclusit secundo, quod facultas contra omnes

^) Wahrscheinlich Mag. Sigboldus de Ranensburg; vgl. S. 48. *) Mag. Jacobus de Stockstall.

Acta fWe. medieae. I. 45

practicantes per facultatem non admissos laboraret coram domino principe, et factum est, sed nichil | fuit per principem Fol. 36 < adhac respoDsnm, sed remansit soUicitandum et quod illi non admissi deberent domino principi dari in scriptis. Placuit tercio facultati, quod collecta per arcium facultatem pro regi- mine codriarum deberet practicari, cum moderamine tarnen, quod collecta non obuiare deberet priuilegiis et statutis uni- uersitatis.

[1421 I.]

Anno domini etc. XXL electus fuit in decanum facul- tatis medicine Mag. CriBtannus de Susato medicine doctor in die Banctorum Tyburcii et Valeriani, in cuius decanatu sub- 14. Apr. scripta sunt acta. Item recepit a Mag. Johanne Aygell decano ipsum immediate precedenti 4 flor. bonos ungaricales in auro (et post hoc unum flor. in die 8.).^) Item in die 17. Aprilis ipse et prefatus Mag. lohannes Aygell presenta- 17. Apr. uerunt contra ordinacionem facultatis medicine practicantes in scriptis domino cancellario secundum desiderium domini prin- cipis et petiuerunt promocionem in facto diligenter ab eodem.

Item die 6. mensis Maii fuit congregacio facta ad audien- 6. Mai dum supplicacionem Mag. lacobi de Stokchstall petentis dispensacionem super floreno facultati in sua promocione ad gradum baccalariatus dando ad certum tempus, et fuit ex- audita supplicacio eins taliter, quod deberet expedire illum florenum infra 4 menses computando a feste sanctorum Philippi et lacobi.')

Item die 8. mensis Maii Mag. lohannes Aygell medi- 8. Mai eine doctor presentauit michi 1 flor. ex parte facultatis medi- cine, in quo die fuit promotus ad gradum baccalariatus Mag. lacobuB Stochkstall.

Item die 26. mensis Maii fuit congregacio facultatis ad 26. Mai videndum litteram sigillandam quitacionis de libris et domo quondam venerabilis viri domini doctoris Mag. Nicolai de Hebersdorff per Mag. Bertholdum phisicum domini ducis presentatam; cuius tenor subsequitur, sub quo placuit facul- tati medicine, ut sigillaretur, et protunc dedi 6 den. pro vino.

>) Getilgt. *) 1. Mai — 1. Sept

46 Acta Uc. medicM. I.

Item protunc placuit facultati, ut darem niediam libram ad capsulam capitnm beatorum Cosmi et Damiani domino Petro custodi ecclesie sancti Stephan! pro integracione eius- dem capsule, quod feci. Item protunc feci mencionem de 7 solid, den. michi obligatis, quos pro catheuis et ligacionibus libroram concessi facultati et illos tunc recepi. Fol. 36>» Item 31. die mensis lulii fuit congregacio facultatis facta

31. Juli ad audiendum quemdam Caspar, iudeum baptisatum practi- cantem in medicina, quo ausu et qua auctoritate ipse practi- caret, et respondens dixit, ut essemus ipsum pacientes ad breue tempus, ipse intenderet ire ad partes pro quibusdam rebus sibi necessariis et postquam rediret, vellet obedire facul- tati in suis iuribas, quod protunc sibi fuit concessum.^)

Fol. 88» Ich maister Cristan von Sflst, lerer der erczney, die-

czeit techant der gemain der lerer der erczney vnd alle lerer der selben gemain bekennen, als der ersam maister Niclas von Hebersdorff lerer der erczney guter gedechtnfls vnder ander seynen geschefift, so er getan hat, vnser vorgenanten gemain geschaft hat sein haus gelegen in der weyhenpurgk ze Wienn vnd alle seine pucher, di er seinen ghescheffthern hat bevollen vns inzeantworten, das vns der ersam maister Bertholt Starkch von Pasel, die czeit des hochgeporn fursten herczog Albrechts cze Osterreich etc. puchartzt, des vorgenanten maister Niclas geschefftherr, die selben pucher ingeantwort vnd das benant haus vbergeben vnd benuchleich gentzleich gemachet hat, dar vmb sagen wir in vnd sein erben für vns vnd vnser nachkomen des selben haus vnd pucher gans quit vnd ledig mit vrch&ut des priefs besigelten mit der obgenanten gemain aufgedrukchten insigel. Geben 1421 ^^^ Wienn an freytag nach sant Vrbanstag nach Cristi gepurd

30. Mai virczenhundert vnd in dem ains czwanczigesten iare.')

^) Im Orig. folgt hier Fol. 37^, das „Hegistnim pro baccalarüs'', welches mit den beiden anderen Verzeichnissen am Schlosse des ersten Actenbandes mitgetheilt wird. Fol. 37^ ist leer gelassen.

*) Die folgende Seite, Fol. 38 ^ , ist leer gelassen.

Acte fac. medicae. I. 47

[1421 n.]

Anno domini M.CCCC. viceBimo primo 27. die mensis Fol. 39* Octobris electus fuit in decanum facultatis medicine Mag. i^^l HeinricuB Stoll de Hamelburg medicine doctor^ in cuius ^'^'^^' decanatu acta sunt subscripta. Primo recepit a Mag. Cri- Btanno, decano immediate precedente, 3 flor. ungaricaleB bonos et scriniam facultatis cum rebus ibidem inclusis.

Item 16. die mensis Nouembris facta est congregacio 16. Not. facultatis ad expediendum articulos subscriptos. Primus ad recipiendum computum a decano facultatis immediate pre- cedente et receptus est computus et defalcatis defalcandis decanus precedens obligatur facultati in 3 flor. ungar. et 24 den., quos denarios adhuc obligatur. Secundus aii;iculus ad audiendum supplicacionem cuiusdam baccalarii facultatis, Bcilicet Mag. lacobi Stokstal, ad prorogandum terminum Boluendi floreni, in quo eidem obligatur et facultas attenta Bua paupertate dedit sibi ulteriorem terminum, scilicet ad festum Epipbanie.^) Item protunc facultas mouit de censu, in quo obligantur Mag. Stephanus*) et Mag. lacobus et auditis ipsis super isto conclusum fuit, quod Mag. Stepba- nus ex parte census preteriti anni usque ad festum sancti Michaelis proxime preteritum') obligaretur in 2 libr., Mag. vero lacobus racione eciam censuum preteritorum usque ad festom sancti Michaelis preteritum') obligaretur in duabus libr. et neuter mihi aliquit dedit. Tercius articulus ad de- liberandam de reformacione certorum defectuum domus facul- tatis et eorum, que circa eosdem referrenda occurrunt et facultas commisit materiam istius articuli Mag. Stephane et decano. Item in eadem congregacione exposui 8 den. pro vino et pane.

Item 22. die mensis lanuarii facta fuit congregacio facul- 1422 tatis ad expediendum articulos subscriptos. Primus ad cogi- 22- Jan- tandum de ulteriori disposicione ex parte librarie facultatis prout videbitur expedire et placuit super isto facultati, quod decanuB compararet cistam pro libris non concathenatis et dis- poneret seras pro pulpitis^) et claues pro seris duabus, scilicet

') 6. Januar 1422. ') StephannB Specahart *) 29. September 1421. *) Im Orig.: pulpidi».

4S Acte tut. mediae. I.

pro sera stube inferioris et pro magna sera, qua ianua libra- rie melius seraretur ita^ ut ipsa duabus seris seraretur et sie factum est ut patebit in subscriptis. Item consequenter placuit

Fol. 39*> facultatiy quod quilibet doctomm haberet unam clauem | ad quamlibet seram pro ingressu ad librariam et istas seras decanus debuit comparare de pecunia facultatis et illud dum- taxat tangit doctores protunc incorporatos. Placuit consequen- ter^ quod si qui incorporarentur de nouo doctores^ quod isti possent habei-e claues, sed tamen de pecunia propria et idem placuit de licenciatis nostre facultatis. Item consequenter placuit^ quod scolares non baberent proprias claues, sed acce- derent decanum pro tempore, ut eisdem daret ingressum etc. Secundus articulus ad deliberandum, quid expediat fieri circa practicantes facultati non incorporatos et quia specialis mencio facta fuit de Caspar, placuit facultati, ut intimarem sibi per pedellum, ut dimittat practicam infra octo dies, quod si non fecerit, facultas velit contra eum procedere secundum viam

23. Jan. iu^TiB et ita factum fuit sexta feria ante Conuersionem sancti Pauli. Item protunc exposui 3 den. pro yino et 1 den. pro pane.

12. Febr. Item 12. die mensis Februarii facta fuit congregaoio

facultatis ad expediendum articulos subscriptos. Primus ad insinuandum facultati desiderium serenissimi principis et domini nostri domini ducis Alberti ex parte cuiusdam negocii facul- tatem concernentis et ad cogitandum, quid circa illud fieri sit expediens et fuit materia articuli ex parte Caspari neofiti, racione cuius dominus dux desiderauit, ut non impediremus eum in practica usque ad aduentum suum, quia protunc fuit absens. Et placuit facultati, ut decanus videret cedulas con- cementes materiam istam et una cum Mag. lohanne Aygel videat, an aliquit sit addendum, diminuendum aut aliter mutandum et consequenter placuit, quod hiis visis et expeditis accedatur dominus princeps tempore oportuno. Secundus arti- culus ad audiendum supplicacionem cuiusdam doctoris alterius uniuersitatis volentis petere, ut ad actus preuios ad incorpo- randum facultati requisitos iuxta eiusdem facultatis statuta admittatur. Facultas supplicacionem suani audiuit et con- sequenter, audita supplicacione, commisit decano, ut diceret isti doctori, et fuit Mag. Sigboldus, scilicet quod accederet quemlibet doctorem humiliter quemlibet petendo, ut sit suus

Acte fae. nedieaa. I. 49

promotor^ quo facto fiat sibi congregacio. Tercius artdculus ad cogitandum, qaid fieri expediat de domo facultatis ex parte steare de eadem^ que nouiter per familiäres ciuitatis ab inhabi- tantibus eandem est petita. Placuit facultati, quod decanus nomine facultatiB proponeret materiam istias articuli in uniuersi- täte petendo nomine facnltatis, ut ipsa | dignaretur defendere Fol. 40* ipsam, sicut eam ad tutelam assumpsit. Itaqne ipsa uniuersitas ordinet aliquos, qui nomine oniuersitatis adeant dominum prin* cipem petendo ipsum pro istias domus libertacione et ita feci in proxima congregacione uniuersitatis, sed protune fuit materia ista suspensa propterea, quod facultas medicine voluit esse pre- sens sicut et alie facultates in votis aliarum facultatum ex parte istias materie, cum ipsa facultas reputaret^ boc non esse nego- cium dumtaxat facultatis sed et tocius uniuersitatis; aliis autem facultatibus apparuit, quod boc non deberet fieri et sie nego- ciam fuit suspensum.

Item 19. die mensis Februarii facta est congregacio 19. Febr. facultatis ad cogitandum^) de motiuis offerendis domino can- cellario domini ducis. Et quia Mag. Cristannus de Susato et ego concepimus quedam motiua in latino, et sie facultas commisit Mag. lohanni Ajgel protune, ut ex hiis conciperet motiua valenciora et transferret ea de latino ad teutunicum ita, quod sabbato sequenti mane domino cancellario offerentur; et 21. Febr. ostensa sunt motiua primo domino cancellario et placuerunt sibi et deinde oblata sunt domino principi et tnnc presens fait Mag. Berthe] dns, phisicus domini principis, qui nego- cium nostrum fideliter promouit. Motiua autem tunc oblata copiata sunt et copia habetur in ladula facultatis. Item pro- tune exposui 8 den. pro vino et 1 den. pro semella. Item post hoc dedi 4 den. pro vino in domo Mag. Cristanni et presens ftiit Mag. Stephanus et protune fiiimus in negociis facultatis.

Item 9. die mensis Marcii congregata fuit facultas super 9. März articulis subscriptis. Primus ad yidendum munimenta Mag. Sigbaldi, quibus docere pretendebat gradum doctoratus in medicina et ad consequenter agendum cum eodem secundum conclnsionem alias conclusam. Placuit facultati, quod visis munimentis suis admitteretur secundum statuta facultatis, si saltem ipsa essent sufficiencia; que, postquam visa fuerunt

') Im Orig, stand suerst: super ariiculU subacripUt. ▲et» fkcaltotis medica«. I.

50 Acta fac. medicae. I.

per facultatem, Aierunt per eandem approbata et sie admisBus fuit ad repetendum et disputandum secuiidum statuta facul- FoL40^ tatis^ I que statuta sibi protunc erant lecta, quantum saltem respiciebaut istum actum. Alias fuerunt duo alii articuli moti in eadem congregacione; sed fuerunt protunc suspensi ex causa et sie eos non curaui huc conscribere. Item illo die dedi 6 den. pro vino. Item exposui 86 den. pro nouo scrinio. Item dedi portatori 3 den. Item dedi seratori 87 [den.J pro clauibus, pro seris tribus et aliis reformacionibus. Item .3 den. pro yino dedi post hoc.

Item Mag. lacobus de Stokstal facultati persoluit

1 flor., quem obligatus fuit facultati ex parte baccalariatus sui et facta racione ex parte census remansit obligatus in

2 tal. den. ad festum Georii preteritum et ad festum Michaelis futurum^) obligabitur iterum in 10 solid, den. Factum in die

7. Juni sancte Trinitatis anno etc. XXII.

Item eodem die facta racione cum domino doctore Mag. Stephane Speczhardi ipse expediuit totum censum usque ad festum sancti Georii preteritum^ sed obligabitur ad festum Michaelis proxime venturum 10 solid, den.')

[1422 I.]

Fol. 41« Anno domini M.CCCC. yicesimo secundo 4. die post

18. Apr. festum sancti Tyburcii electus fuit in decanum facultatis medicine Mag. Stephanus Spetzhart medicine doctor, in cuius decanatu acta sunt infrascripta. 24. Apr. Item post electionem prefatam^ forte 6. die^ facta est

congregacio facultatis ad expediendum articulos subscriptos: Primus ad recipiendum dominum doctorem Mag. Seboldum in nostre facultatis consorcium; qui receptus fuit secundum statutorum tenorem et soluit facultati 4 flor. ungar. Secundus ad audiendum proponenda domini decani facultatis arcium^ qui cum sibi condeputatis proposuit, ut facultas medicine digneretur (!) cooperari ad hoc^ ut supposita uniuersitatis in singulis facultatibus ita locarentur^ quod nuUi facultatum esset

^) 24. April — 29. September 1422. >) Die zwei letzten Absätze von Mag. Stockstall geschrieben; der zweite nachträglich getilgt.

Acta flie. medicM. I. 51

preiadiciale, quemadmodum faceret facultas iuris canonici sua Bupposita aliis indecenter prelocando. Exaudita erat suppli- CAcio siC; quod facultas medicine vellet maturius deliberare. Tercius de libertacione domus facultatis; placuit, quod uni- aersitati supplicaretur, ut ad illius domus libertacionem labo- raret sicut de aliis coUegiis practicatur.

Item 28. die lunii facta est congregacio facultatis super 28. Juni articulis infra scriptis: Primus, cui facultatum, theologie vel iuris canonici^ clauis ultime reseracionis arcbe uniuersitatis sit donanda. Placuit facultati, quod recto ordine et insto ista clauis danda esset theologis. Secundus, ad cogitandum de tenore littere super testacione domus facultatis, quam Mag. Bertholdus paratus esset sigillare. Placuit doctoribus, ut priuB attemptarem, an dominus abbas Scotorum vellet domum inscribi libro fundi, tunc hoc sufiiceret; verum si aliquis notabilis vellet consigillare | super prefata domus testacione, Fol. 41^ tunc deberet confici littera de comuni forma. Tercius, ad deputandum aliquem, qui emeret lignum pro constructione canalis. Deputatus est Mag. lohannes Äigel, qui assumpsit onus emendi lignum ^).

Item in vigilia sancti Ijaurencii congregata fiiit facultas 9. Ang. medicine ad expediendum infrascripta: Primo ad audiendum supplicacionem aliarum facultatum, ut condescenderent in modum ordinandum alium de processione et ordine graduato- mm quam sonaret arbitramentum domini ducis. Facultas medi- cine respondit, se non volle immutare arbitramentum domini ducis nee bene posse. Secundo ad libertandum domum, ubi placuit, quod prius deputati ab uniuersitate ad hoc labora- rent. Tercio ad locandum domum, quam ego solus libenter habuissem, sed locata est michi ut principali hospiti et quod tollerare debeo Mag. lacobum usque ad festum sancti Georii') et non amplius. Hoc acceptaui, si et inquantum ab eo non turbauero; si sie, debeo referre ad facultatem; que si non presit michi, possum exire et soluere censum secundum tem- poris transactionem.

Item in die sancti Augustini congregata fuit') facultas 28. Aug. super biis articulis: Primus ad libertandum domum facultatis. Placet, ut facultas tota accedat cancellarium ducis petendo

») Vgl. 8. 94. •) 24. April 1423. ") Im Orig. steht nach fuüi ad.

4»

52 Act» fke. nodicM. I.

ipsuni; ut dirigat facultatem, qoaliter attemptare debeat modum libertandi domum. Secundus ad approbandum statuta facul- taÜB iuris. Placuit ipsis; verum quod ibi continetur „gradus

Fol. 42* licencie" non in toto placet. | Tercius ex parte Kasparis bapti- zati practicantis. Placet^ ut constituetur (!) procurator coram de- cano, qui habeat plenum posse exsequendi priuilegium facultatis. 9. Sept Item in crastino Natiuitatis beate Virginia Marie congre-

gata est uniuersitas (!) super illis articulis: Primo ad recipien- dum libros Mag. lohannis Rok pro custodia iuxta tenorem cuiusdam statuti; super quibus conclusum est, ut omnes docto- res nostre facultatis yocentur ad horam assignacionis librorum prefatorum, qui pleno testimonio et cautela sufficienti sunt recipiendi, ut facultas superstetibus (!) satisfacere valeat in casu, si aduenirent. Secundus ad eligendum pedellum inter theologorum et artistarum pedellos^ quorum quilibet officio regendi pedellatum in medicina se ingereret. Placet maiori parti pedellus theologorum^ [si] sufficit regere et suorum docto- rum consensum habuerit, quod tunc pro facultatis famulo re- cipiatur (!). Tercius^ an processio iuridica contra baptizatum iudeum temerarie contra facultatem practicantem sit proceden- dum (!) ulterius secundum iuris disposicionem et placet, quod sie, eciam cum hoc procurator cause sollicitandus, ut sit in presentibus circumspectus largi precii intuicione.

16. Sept. Item feria tercia post Exaltacionem sancte Crucis con*

gregata est facultas ad cogitandum, quid facultati ulterius ex- pediat attemptare, cum dominus officialis procuratori nostro in causa Kaspar baptizati amplius audienciam dare nollet, quia dominus dux duos honestos famulos sibi direxisset, quod ulte- rius in causa prefata non procederet, quia pro se vellet attemptare, an sufficiens iudex ipse in presentibus esse posset; si sie, bene quidem; si non, quod ulterius tunc secundum

16. Sept. iuris strepitum procederet. Et placet facultati, quod in cra- stino accedamus principem pro incepti finali expedicione.

De pedello motum est. Placet, ut acceptetur pedellus theologorum, si et inquantum facultas ceptrum seu baculum argenteum concedere velit in actibus nostris eciam minoribus.

Fol. 42^ Item feria 6.^) ante festum Michahelis congregata fuit

25. Sept. facultas ad audiendum relacionem Mag. Seboldi doctoris in

^) Darüber steht: Die »(Mali (26. September).

Acta fbe. medicM. I. 53

medicina, qui dixit, quomodo principi placeret, quod Caspar baptizatus non responderet, qaousque dux per se Wiennam veniret proxima feria secunda sequenti; cui prefato Mag. 28. Sept. Seboldo Caspar baptizatus eadem die dedit obuiam et dixit illi, quomodo eciam non placeret domino suo principi, quod responderet facultati; si alicui iniuriaretur medicando Tel in- iuriatus esset, tunc dominus princeps hiis vellet esse sufficiens iudex. Ita eciam intimauit decano per famulum suum quem- dam baccalarium in artibus, quod die et termino sibi prefixo non esset responsurus facultati nee quicquam haberet tractare cum facultate; si alicui iniuriaretur medicando, illi satis vellet facere coram domino, sie facultas medicine sui bene esset de- occupata.

Item in vigilia sancti Michahelis recepi una cum doctore 28. Sept. Mag. Johanne Aygel libros Mag. lohannis Rok in reposi- torio cum sigillis magistrorum Mag. lohannis Zink, Mag. lohannis Gfiss bene clausis, quos reportare feci ad nostre facnltatis librariam.

[1422 n.]

Item ad festum Michaelis ex concluso prius per facul- Fol. 43* tatem successit Mag. lohannes Aygel in medicina doctor in 29. Sept. decanunoi anno etc. XXII.

Item feria sexta ante Purificacionis Marie fuit congre- 1423 gacio facultatis super articulis infrascriptis. Primus ad cogi- ^^- J^- tandum, quid consequenter expediret ex parte neophiti se medicine practice ingerentis ^), et placuit ibi dominis doctori- bus, quod de diligencia habita et facta per venerabilem patrem et dominum dominum nostrum episcopum Patauiensem deberet sibi regraciari aut per doctores deputatos per facul- tatem ant per Mag. lohannem de Hamelburgk nomine facultatis et quod pro hac vice non esset aliud fiendum. Secundus articulus ad audiendum snpplicacionem cuiusdam baccalarii in medicina^) petentis ad examen admitti pro licen- cia in eadem, et fuit conclusum, quod ea, que sibi dicerentur in facultate, quod sub iuramento celaret, et fuit dictum sibi.

^) Caspar.

*) Mag. Jacobos de Stokstall, wie aus dem folgeoden Absatz erhellt.

54 -^Cta Ho. medicae. I.

quod ipse faceret diligenciam in omnibus ad honorem facal- tatis et 8ui pertinentibus et quod simul reciperet licenciam et doctoratum et quod de hoc assecuraret facoltatem, quod fecit iuramento; post de aliis assecurauit facultatem per decanum eiusdem facultatis in sequenti congregacione et fuit admissuB. Tercius articuluB fuit ad audiendum supplicacionem duorum in medicina scolarium^) petencium admitti ad examen pro gradu baccalariatuB in eadem et erant eciam per facultatem admissi.

5. Febr. Post festum Purificacionis Virginis Marie feria sexta pre-

6. Febr. sentabatur Mag. lacobus vicecancellario et sequenti die fuit

examinatus et per omnes doctores concorditer admissus. Item 5. Febr. in eadem feria sexta fuerunt examinati ad baccalariatum Mag. DietmaruB et Mag. EraBmus et concorditer erant admissi. Fol. 43^ Item in eadem congregacione suppUcauit Mag. Stepha-

nus Speczhardi, quod quia de propinquo esset ad partes ituruB^ quod facultas dignaretur consentire, quod suam partem nostri collegii domus posset uni honesto in artibus baccalario committere, et exti'a congregacionem supplicauit, si contin- geret cum uuum inuenire honestum virum^ cui per tempus absencie locaret domum, quod doctores in hoc deberent sibi consentire. Et deliberauerunt doctores collegii nostri super primo in congregacione, quod deberet exaudiri, isto tamen adiectO; quod ipse promitteret, quod si dampnum veniret domui aut librarie ex illo quod congregatum esset, tunc illud dampnum deberet ipse facultati recompensare et deberet hoc habere super eo et rebus relictis in domo Conradi appotecarii et deberet ipse super illo promittere et iam dictus Conradus. Fuit eciam desiderium suum secundum exauditum, ita tamen, quod ille presentaretur decano et quod promitteret fidelitatem facultati et domui. Similiter de primo debent promittere Mag. Stephanus et Conradus appotecarius in manus decani et ita factum est. 13. M&rz Item 13. die mensis Marcii fuit congregacio facultatis

pro admissione Mag. lohannis Mfigerl in medicina doctoris ad eandem et ibidem, premissa solita disputacione aliquot die- bus prius, admissus fuit ad facultatem et facultas dispensauit secum super lectura, ad quam tenebatur secundum statuta et

^) Mag. Dietmams Hinderpach und^Mag. Erasmua de Landshuta.

AcU tM, medicM. I. 55

solait facultati 4 flor. et bedello 1 et si licenciatus in medi- cina Mag. lohannes de Pawmgarten et Mag. lacobus de Stokchstal in medicina licenciandus a tempore sumpcionis Bui receperint insignia doctoralia infra trium mensium Bpacium^ debent sibi preferri in scolis, stacionibuB, processionibuB etc., si vero hoc non fecerint, tunc non.

[1428 I.]

Anno domini 1423. in die sanctorum Tyburcii et Vale- Fol. 44* riani electuB est in decanum facultatiB medicine Mag. Cri- i^Apr. stannuB de SuBato arciam et medicine doctor.

Nota quod ciucB poBt asBignacionem domuB Mag. Nico- lai de Hebersdorff pie recordacioniB facultati medicine factam per eiuBdem magistri teBtamentarios, site in platea dicta „Weygenburg^ prope monaBterium monialium appellatum „Hymellporten^y per buob inBtabant nuncioB cum frequencia stenram de predicta domo habere in effectn. Quapropter congregacione facta facultatiB medicine, cui uniuersitaB pro illiuB domuB libertacione asBtare noluit, secundum quod alia collegia et domus alie uniuerBitatis Wiennensis exiBtunt über- täte, decreuit facultas in congregacione eadem cum ciuibuB pactum de annuatim dando facere, sie tamen, quod illo dato domuB prefata de alÜB exaccionibuB et impeticionibuB, que forte per ampliuB ciuitaB facere conaretur, ex toto esset ex- empta. Et protunc Holtzzler magister ciuium facultati noti- iicauit, ut ciucB 1 libr. den. annuatim recipere vellent sub condicione pretacta.

In alia congregacione facta conclusam fuit anno eodem, videlicet 1423., die undecima mensis Septem bris, quod pro illo ii. Sept anno ciuitati medicine facultas ex parte domus 1 flor. vellet offerre ad yexacionem tollendam, quam incessanter inhabi- tantibus nuncii ciuium intulerunt, non tamen sie, quod per hoc facultas se yellet in annis sequentibus obligare ad tantun- dem, sed yellet temptare, an in minori yellent ciues stare con- tenti. In eadem congregacione famulus Mag. lohannis A jgell presentauit michi ex parte sui magistri 6 flor. ungaricales.

56 ^^<te ^' MdlCM. I.

[1428 IL]

Fol. 44^ Anno domini M.CCCCXXIII. die 15. Octobris electns

15. Oci. est in decanum facultatis medicine Mag. lacobus de Stok- stal arcium et medicine doctor et recepit a decano pre- cedente 7 flor. ang. et 1 malam in se monetam ducis con- tinentem.

4. Not. Item 4. die meosis Nouembris fuit congregacio facultatiB

saper sapplicacione Mag. Stephani Speczhardi, qni petiuit relaxacionem census domus nostre a festo Michaelis anni ut supra ad festnm sancti Georii^) et domom resignauit in manos facultatis medicine. Super qua peticione decreuit facul- tas ipsum absolui^ sie tamen^ si inueniretur alter inquilinus et solueret censum, ipse esset über a predicto; sin autem, tone dictus Mag. Stephanus soluere deberet medietatem census, ita videlicety [ut] si ipse rediret ad uniuersitatem, intrare posset domum pro tempore sibi descripto; si vero non rediret, equaliter soluere deberet medietatem census. Item finita con- gregacione percepi ladulam a Mag. Cristanno de Sussato doctore in medicina^ in qua continentur certa facultatem con- cernencia. Item dedi pro vino 6 den. et 1 pro simula.

Fol. 45* Anno domini etc. XXUU. die vero 12. mensis lanuarii

1424 fuit congregata facultas super articulis hüs: Primus ad audien-

12. Jan. ^QjQ quandam proposicionem domini rectoris factam ad nostre facultatis decanum et ad consequenter deliberandum super ea, quid expediat. Placuit facultati in materia illius articuli, quod duo doctores accedant dominum rectorem et sibi dicant, quod non placeant facultati verba domini rectoris nee umquam facultas aliquid scandalosum fecerit nee illicite egerit in suis consiliis et quod rector non precipitet se inuadere facultatem, cum minus grata sit, quia ab aliis rectoribus de huiusmodi facto fuit supportata; quare roget cum, ut de siniilibus super- sedeat de cetero. Secundus articulus ad videndum quandam cedulam uniuersitatis disciplinam et mores suppositorum eorum- dem concernentem. Placuit facultati^ ut deputati in materia eadem, modo meliori quo possent, contenta in cedula ordina- rent et disponerent pro bono uniuersitatis. Item dedi 6 den. pro yino et aliis.

*) 29. September 1423 — 24. April 1424.

AoU Aus. DttdiflM. I. 57

Item anno eodem 24. die mensis lanuarii facta foit con- 24. Jan. gregacio facoltatis super hiis articalis, quorum primuB fuit ad audiendum supplicacionem cuiusdam scolariB in medicina petere yolentis admitti ad examen pro gradu baccalariatus in eadem^ caius nomen erat lohannes de Montibus, et fuit concorditer ab omnibus doctoribus admiseus. Item ad audien- dum supplicacionem domini lacobi canonici nostram domum inhabitantis. Placuit facultati, ut differtur (sie) deliberacio in crastinum^ quod factum fuit, et crastina die post Pauli apo- 25. Jan. stoli, qüe fuit 25. lanuarii^), facultas locauit domum domino 26. Jan. lacobo canonico ad neuem annos, ut singulis annis daret 6 libr. den. facultati medicine et placuit sibi et spopondit dare easdem.

[1424 I.]

Decanatus Mag. lohannis de Pawgarten arcium et Fol. 45^ medicine doctoris electi 4. die lunii anno domini M.CCCC. 4. Juni vicesimo quarto, in cuius decanatu acta sunt ea que secun- tur etc.

Item 25. die lunii congregata fuit facultas super articulis 25. Juni infrascriptis. Primus ad tractandum de quibusdam honorem et utilitatem facultatis concernentibus, et circa istum arti- culum fuit motum de quibusdam defectibus domus facultatis reformandis, et placuit facultati, quod Mag. lohannes Ajgel et decanus deberent illos defectus conspicere in tectis et aliis reformandis et de eisdem disponere, ut reformarentur secun- dum quod videretur oportunum. Item in eadem congrega- cione supplicauit bedellus facultatis, quod facultas disponeret circa scolares audientes medicinam de coUecta ab eis reci- pienda sicut est de more in aliis facultatibus, et placuit facul- tati, quod quilibet magister in artibus audiens medicinam deberet soluere bedello 1 gross, singulis Quatuor temporibus, alii yero baccalarii et scolares quilibet 4 vel 5 den., nisi paupertas quem in hoc excusaret, quem eciam per bedellum nolumus aggrauari. £t execucio illius ad hortandum magistros et ceteros audientes commissa fuit Mag. Heinrico StAU et decano, quod in lectione aut alibi in priuato eos ad hoc

*) Conyenio Pauli füllt auf den 25. Januar.

58 Acta Um. medicae. 1.

hortarentur meliori modo sicut deceret etc. Item in eadem congregacione supplicauit Mag. Seboldas de Rauenspurk, quod facultaB locacionem domus facultatis alias factam domino lacobo canonico reuocaret^ quia in eam non consensisset nee de presenti in eandem consentiret. Istam supplicacionem facul- tas non exaudiuity quia prius mature et deliberate domum suam prefato domino lacobo locauit ad peticionem plurium honorabilium virorum Mag. Petri Dekinger decretorum doctoris et decani capituli protonc et Oswald! scriptoris hubarum et magistri coquine illustrissimi principis domini nostri domini Alber ti ducis Austrie etc. necnon aliorum

Fol. 46* honestorum | protunc presencium etc. Et saper hoc facultas super huiusmodi locacione dedit predicto domino lacobo litte- ram modum et formam illius contractus continentem^ cuius tenor in fine huius libri habetur^). Que littera sigillata fuit protunc cum sigillo facultatis presentibus omnibus doctori- bus etc.

Secundus articulus fuit ad recipiendum computum a pre- cedenti decano et facto computo per Mag. lacobum de Stoczstal (!) decanum precedentem remansit obligatus facul- tati primo 6 flor. Ungar, et 1 malum^ quos receperat a decano immediäte ante cum et 1 flor. ex parte lohannis de Mbnti- bus promoti tempore sui decanatus in baccalarium; item 30 solid, den. ex parte Mag. Stephani Speczhart, quos obligabatur in censu domus facultatis; item 3 libr. den. et 60 den. in censu domus alias per eum non soluto. Et quia Mag. lacobus istam pecuniam protunc persoluere non habuit^ supplicauit facultati, quatenus terminum solucionis sibi daret. De qua supplicacione facultas non erat contenta; ideo placuit, quod istam pecuniam persolueret infra tres dies aut faceret caucionem sufficientem per pignus aut fideiussores sub pena exclusionis a facultate, quam penam acceptauit et ad redi- mendum pignora aut fideiussores facultas sibi statuit duos menses et in recepcione pignorum aut fideiussorum commisit facultas Mag. lohanni Aygel et decano. Item protunc Mag. lacobus presentauit decano 1 flor. malum.

28. Au^. Item 28. die mensis Augusti fuit facultas congregata

super articulis infrascriptis. Primus ad audiendum desiderium

») Vgl. S. 93.

Acta Uc. medioae. I. 59

domini cancellarii principis in quodam negocio concernente honorem facoltatis et materia istius articuli fuit, quia Mag. Seboldus querulose proposuit coram domino cancellario de locacione domus facoltatis sibi facta in preiadicium cuidam sacerdoti canonico^) etc.^ in qaam nunquam consensiBset, nee ad huiusmodi locacionem esset vocatus. Item ibidem pro- posuity qualiter esset deceptos in 2 flor. in recepcione sui ad facultatem et quod Über statatorum solum sonaret de duobus et quod liber statutorum in iUa parte esset rasos et quod alii ante eum et eciam post eum recepti tantummodo duos dedis- sent et in hoc facta esset | sibi iniuria; tandem supplicauit Fol. 46^ domino cancellario, quatenus informaret doctores aut saltem decanam, qui conseqaenter alios informaret et desiderium domini cancellarii eisdem notificaret, ut istam locacionem factam domus reuocarent^ ne ins inhabitandi pronunc ad eam deuolutum ex ordine apud eum mutaretur. Super que facul- tas deliberauit et conclusum fuit, quod omnes doctores facul- tätis preter Mag. Seboldum deberent*) accedere dominum cancellarium et sibi referre ea, que acta essent circa locacio- nem domus nuUi in preiudicium, nee aliquod ius alicui debe- tur plus quam alteri et quod excusarent facultatem in singulis punctis et querelis tangentibus honorem facultatis et signanter de rasura libri, quam dominus cancellarius plus ponderauit scandalosam et male sonantem. Placuit facultati, quod recita- rentur motiua et cause mouentes patres nostros antecessores, qui hoc fecerunt non absque deliberacioue sed mature et racionabiliter, ut patet ex motiuis eorum, quorum unum poni- tur in principio libri statutorum de potestate facultatis ad- dendi aut diminuendi etc.

Secundus articulus ad deliberandum super quadam pro- posicione facta contra facultatem per Mag. Seboldum ex parte domuB eiusdem in pkna congregacione aniuersitatis et ad prouidendum; ne in futurum similia fierent. Conclusum fuity quod decanus sollicitaret dominum rectorem, cui com- missum fuit et suis officialibus, ut vocaret partem, scilicet actorem contra facultatem, et ammoneret eum, ut prosequere- tar querelam suam et ius, quod pretenderet se habere ex parte domus; quo facto aut eciam si dimitteret rem sie pen-

^) Dom. JacobuB Obemdorffer. *) Im Orig. deberet.

60 Acte fae. medicM. I

dere, decanus in publica congregacione uniuersitatis deberet respondere super propositis per Mag. Seboldum contra facul- tatem, et uniuersitatem super hoc certificare, quomodo iniuste et inconsulte facultas esset accusata et factum sibi impositum in hoc, quod domus esset facultati testata^ ut doctores tantum deberent eam inhabitare et quod ad hoc sonaret testamentum olim honorabilis viri Mag. Nicolai etc., quia ad istud non sonat testamentum sed libere domus est testata et nuUa con- dicione adiecta ut patet inspicienti copiam etc.

Tercius articulus ad disponendum de libris facultatis nondum cathenatis, ut amplius in maiori custodia seruarentur et de aliis circa materiam librorum referendis. Conclusum fuit, quod libri non cathenati simul reponerentur ad cistam et quod clauderentur cum una sera quousque facultas haberet^) pecuniam pro cathenacione etc. Fol. 47* Item de pecunia facultatis, quam obligatur Mag. lacobus,

placuit facultati, quod soUicitaretur Mag. lacobus, quod vide- ret de solucione infra hinc et festum Michaelis proximum'); quod si non faceret, facultas vellet de pignore disponere taliter, quod haberet pecuniam suam, quia timor eciam est de destructione, ideo nollet diucius retinere etc.

Item in eadem congregacione fuit motum de clauibus habendis ad stubam facultatis et librariam. Conclusum fuit, quod fierent claues de nouo sub expensis facultatis, quas semper haberet decanus pro tempore propter motiua tunc tacta, non obstante quod aliunde claues proprios habent.

Item fuit eciam motum de littera alias data et sigillata domino lacobo super conuencione domus, quia ibi aliquid obmissum erat. Placuit facultati concorditer, quod dominus lacobus litteram prius sigillatam restitueret facultati et quod fieret una noua littera, cui inscriberentur prius obmissa, vide- licet quod facultas haberet liberum ingressum ad stubam pro congregacionibus et aliis necessitatibus suis expediendis et si- militer ad librariam, quando alicui doctorum intrare placuerit, aut saltem quod dominus lacobus daret facultati litteram aut cedulam cum sigillo suo, obmissa in alia littera continentem, aliis remanentibus sicut stant, nisi quod loco sancti Martini ponatur sancti Michaelis, quia ita locacio fuit facta a festo

^) Im Orig. hahererU. *) 29. September.

Aete flM. mediCM^ I. 61

sancti Michaelis proxime futuro, videlicei anno domini M.CCCC. 23. ad nouem annos sequentes etc. Item dedi in eadem con- gregacione pro vino et pane 6 den. Item dedi 28 den. pro tribus clauibus et una noua sera cum claue ad cistam reposi- cionis librorum iion cathenatorum et aliis ibi pro custodia factis.

Item 24. die Septembris congregata fuit facultas ad ex- 24. Sept. pediendum articulum infrascriptum. Ad tractandum materiam proposicionis facte per Mag. Seboldum contra facultatem in una congregacione uniuersitatis et nunc iterum motam circa dominum rectorem presentibua officialibus ex parte locacionis domus facultatis, et ad cogitandum de modo respondendi super propositis et motiuis per eum adductis. Forma pro- posicionis sue habetur sentencialiter in actis superius^); nisi quod superaddidit quedam motiua^ que non concladunt | inten- Fol. 47^ cionem suam. Et tactis et consideratis multis hinc et inde circa istam materiam, facultas 'deputauit Mag. Cristannum et decanum, qui accederent dominum rectorem^ ut ostenderet eis formam commissionis facte sibi et officialibus de ista materia et quod peterent eum, ut secundum illam commissionem cum officialibus illam materiam tractaret nee aliquid noui attemptari admitteret, nisi sicut conclusum esset in uniuersitate; quod super hoc videretur forma testamenti olim venerabilis Mag. Nicolai etc. et quod audiret et examinaret partes super aliis propositis per Mag. Seboldum de iniuria sibi facta et preiudicio et an esset vocatus in locacione domus etc., et partibus auditis rec- tor cum officialibus componeret (eas si posset)*) et concordiam faceret inter partes. Et circa hoc ulterius conclusit facultas, quod si Mag. Seboldus iterum attemptaret circa dominum rectorem citando decanum, sicut prius fecit in ista causa, quod omnes doctores medicine deberent adesse et assistere decano aut saltem illi, quos habere posset, et audire querelas et motiua Mag. Seboldi et pro posse dirigere decanum in respondendo et excusando facultatem de sibi impositis inno- Center et ostendere, motiua sua non valere etc.

Item in eadem congregacione dedi 3 den. pro vino.

Item 22. Octobris fuit facultas congregata super articulis 22. Oct. infrascriptis. Primus ad eligendum nouum decanum facultatis et electus fuit per maiorem partem facultatis Mag. Heinricus

*) Vgl. oben 8. 69. «) Im Orig. getilgt.

62 Acta fac. medica«. I.

StoU medicine doctor^ qui protunc absens fait cum domino principe in Morauia, et in locum eins et vices tenentem electus est Mag. lohannes Aygel^ qui extunc onus sub- stitucionis sponte assumpsit usque ad prefati Mag. Heinrici aduentum; verum quod Mag. Seboldus causabatur contra facultatem dicendo^ se esse spretum in hoC; quod ordo deca- natus iam diu seruatus circa cum esset interruptus, sed facul- tas racionabiliter mota ordinem pristinum ex racionabilibus causis decreuit pro ista vice non esse seruandum, presertim Fol. 48' cum causa | pendens inter facultatem medicine et prefatum Mag. Seboldura ex parte locacionis domus facultatis adhuc nondum esset diffinita. Et plura hinc inde fuerunt obiecta de locacione domus, que habentur in Actis supra, unum tarnen Mag. Seboldus adiecit, quod ipse solus esset ille, qui procuraret bonum facultatis, quod multum displicuit omnibus aliis estimantes se per hoc diffamatos et de periurio repre- hensos, reuocantes sibi hoc ad animum, sed extunc nichil fuit dictum sed suspensum, quid fieri expediat in emendam.

Secundus articulus ad recipiendum computum ab antiquo decano et facto computo in presencia facultatis de facultatis^) expositis facultas remansit obligata decano precedenti') in 11 den., quia tempore sui decanatus nichil recepit nisi 32 den. ex parte Mag. Heinrici Stell pro valete in recessu suo cum principe ad Morauiam. Alia debita stant sicut prius non soluta per Mag. lacobum Stokstal etc. Est verum quod Mag. lacobus Stokstal protunc supplicauit facultati, quod daret sibi pallium et obtulit extunc statim dare 10 fior. obligatos facultati et quod de residuo facultas expectaret sibi ad festum Natiuitatis Christi proxime futurum'). Placuit facultati, quod daretur sibi pallium receptis 10 flor. prius et quod pro resi* duo assecuraret facultati per aliud pignus aut fideiussores suf> ficientes et quod soluerent redimendo pignus ad festum sancte Katherine^), quod si non posset, obtineret a facultate longio- rem terminum sibi dandum. Et neutrum illorum placuit sibi et omnia recusauit et ita seruauit 10 flor. et stetit res sicut prius. Item in eadem congregacione dedi 6 den. pro vino.

^) Man erwartet defalcalia. *) Mag. Joh. de Paumgarten. ») 24. December U24. *) 26. November.

Acte Am}. madica«. 1. 63

[1424 n.]^)

[1425 L]

Anno domini MCCCCXXV. secundum ordinem effectus Fol. 48 «> est Mag. lohannes Aygel decanus facultatis medicine^ cuius ^^^^ tempore acta sunt sequencia.

Item per plares congregaciones uniuersitatis Mag. Sebal- das facultatem accosauit^) de illicita nostre domos locacione facultatis et per plures citaciones facultatem turbauit et tribu- laait ad consistorium rectoris uniuersitatis et non unius tan- tum sed plurium. Eciam similiter hoc fecit de duobus flore- niS; qui deberent sibi restitui, quia facultas conclusit a quo- übet extraneo doctore recipi 4 flor. de nouo adueniente. Facultas pie se habuit et libenter fuisset quieta^ tandem duo doctores sacre theologie, Mag. Nicolaus de Dinkelspuhel et Mag. Theodricus de Hamelburgk, moti a se ipsis et merito pacis fortiter se interposuerunt^ obtinuerunt a facultate nostra^ quod consensit in arbitros per eam nominandos, et cum eum omni cum diligencia alloquerentur pro bono pacis, ipse renuit simpliciter; post facultas amplius nolebat in prefatum, propter tantorum yirorum exclusionem, quos non volebat ex- audire, consentire, sed tantum seeum stare ad iusticiam.

Item 20. die mensis Septembris congregatis omnibus 20. Sept. doctoribus facultatis placuit facultatis quod Mag. Sebaldus deberet vocari et deberent sibi manifeste cause exclusiouis sue dicere^) et factum fuit et fuit tnnc exclusus, sed ipse dixit, quod non vellet esse exclusus.

Item recepi ab domino lacobo iuquilino nostro 3 flor.

[1425 n.]

Anno domini MCCCCXXV. ex ordine fuit effectus deca- Fol. 49 • nus Mag. Cristannus de Susato doctor in medicina, qui propter certas causas, quas tunc doctoribus declarauit, non posset (I) esse^ et in congregacione facultatis supplicauit facultas

^) Keine Anfzeichniiiigen vorhanden. ^ tmcusa/uU.. ') Statt did.

64 Acte fiK. nedicM. I.

Mag. lohanni Aygel; quatenus loco sai per illum medium aonam esset decanus^ qaod assumpsit ad facultatis preces.

20. NoY. Item 20. die mensis Nouembris facta fuit congregacio

facultatis ad instanciam unius Scolaris Augustini de Slesia

petentis admitti ad examen pro gradu baccalariatus in medi-

cina et fuit admissus.

1426 Item 5. die mensis Februarii fuit congregacio facultatis

5. Febr. facta ad instanciam Mag. Petri VAlcian de Wienna docto- ris in medicina petentis admissionem sui ad eandem et fuit admissus. Item soluit 4 flor. secundum statuta.

4. Febr. Item 4. die mensis Februarii fuit congregacio facultatis

facta ad supplicacionem duorum baccalariorum in medicina Mag. Dyetmari et Mag. Erasmi de Lanndczhüta peten- cium admitti ad examen pro licencia in eadem et erant ad- missi.

[1426 I.]

Fol. 49i> Anno domini MCCCCXXVI. in die sanctorum Tyburcii

14. Apr. et Valeriani ex ordine effectus est decanus facultatis medicine Mag. Petrus Völczian de Wienna, in cuius decanatu acta sunt que secuntur. 13. Juni 13. die mensis lunii fuit congregacio facultatis ad con-

spiciendum citacionem dominis doctoribus medicine facultatis porrectam et articulos per facultatem contra Mag. Seboldum prepositos. Et protunc conclusum fuit, quod eadem citacio in presentem librum Actorum conscribi deberet et similiter arti- culi dati per Mag. Seboldum et responsiones et articuli facul- tatis prout secuntur.

Citacio.

Nos Conradus de Hallstat, arcium magister et de- cretorum doctor, rector uniuersitatis studii Wiennensis tenore presentis citamus peremptorie et citari mandamus venerabiles et egregios decanum omnesque alios et singulos facultatis medi- cine doctores reos ex una, nee non egregium Mag. Sebol* dum eciam dicte facultatis doctorem, actorem parte ^) ex altera, quatenus omnes et singuli 14. die a dato presentis

^) Im Orig. Btebt parUs.

Acte fftc. medicae. I. 65

computando^ hora causarum, qua pro tribunali eedere con- Bweuimus Wienne in loco nostro solito et consweto, legittime compareant coram nobis ad producendam ac produci viden- dum omnia et singula iura et munimenta, quibus se hinc inde incurrere velint^ in causa seu causis, que vertitur seu vertuntur coram nobis inter partes antedictas et demum ad concludendum et in eadem causa pro concluso haberi et ad ulteriora procedendum ac procedi videndum usque ad senten- ciam diffinitiuam inclusiue; alioquin in causa seu causis huius- modi absque alia vocacione ulteriori ad partis competentis in* stanciam, ad dictam nostram sentenciam diffinitiuam, dictorum citatorum seu alterius eorum absencia seu contumacia non obstante, prout iustum fuerit et ordo dictauerit | racionis, pro- Fol. 50 > cedemus. Super publicacione vero ac presentis execucione bedellorum nostrorum iuratorum ac alterius ipsorum stabimus relacione. Datum Wienne, ultima die mensis Maii anno domini 31. Mai MCCCCXXVI. nostro sub signeto.

In causa dominorum medicorum apud dominum

rectorem.

Dominus doctor Seboldus conquerendo proposuit ex parte locacionis domus, que facta est eo nesciente nee con- senciente et petit ipse, quod locacio huiusmodi reclametur et reuocetur. Secundo proposuit, quando debebat incorporari, domini doctores legerunt sibi statutum de soluendis 5 fior., videlicet 1 pro pedello et 4 pro facultate, quos ad statim soluit. Et ibi petiuit, si domino rectori cum suis deputatis videretnr, quod de iure 2 flor. essent restituendi, ex quo in libro uniuersitatis habetur de duobus, quod tunc mandet sibi restitui; si vero non, tunc non. Tercio proposuit, quomodo pendente Ute super Statute et locacione domus, facultas ex- clusit eum, in hoc putat sibi iniuriatum et petit sc restitui et incorporari ad facultatem. Quarte petiuit, per dominum recto- rem inhiberi, ne doctores facultatis lite pendente aliquid at- temptent super incorporacione et promocione aliquorum in preiudicium suum.

Responsio facultatis ad articulos.

Ad primum responderunt, illum fore diffinitum per pre- decessorem domini rectoris, videlicet lohannem Pangarten

Acta faenltatis medicae. I. 5

66 Acta fae. medieae. I.

et ergo super illo noluerunt amplius respondere et ad proban- dum hoc retulerunt se ad Acta. Ad secundum responderant^ quod receperunt ab eo, secandum quod ab aliis congweuerunt recipere secandum ordinacionem facultatis. Ad tercium re* sponderunt, ipsum fore iuste exdusum et causas parati sunt dicere palam vel oculte. Ad quartam responderunt^ se habere statuta et quando secundum iila faciunt, credunt se bene

Fol. 60^ fecisse et eis hoc non debet inhiberi. | Et ibi fuit conclusum, quod facultas debet exprimere causas exclusionis^) et postea negocium totum deduci ad deputatos. Acta sunt hec Wienne in collegio dominonim ducum Austrie in commodo Mag. Petri Pirchenbart doctoris tunc rectoris, presentibus Mag. Paulo de Wienna doctoris et Thoma Sacka magistro in artibus et baccalario in theologia, anno domini MCCCCXXVI. indictione

8. Febr. 4. die Veneris hora nonarum vel quasi, 8. mensis Februarii.

15. Jnni Item die 15. mensis predicti coram domino rectore hora

vesperarum, domino rectore pro tribunali sedente, domini medici responderunt primam causam prius allegatam super loca- cione domus. Primo assignauerunt pro prima causa. Secundo allegauerunt, quomodo dominus Seboldus diffamauit faculta- tem in publica uniuersitatis congregacione dicendo, quod male et iniuste facultas locauit domum et preter et contra tenorem testamenti. Tercio quod diffamauit publice facultatem in con- uocacione uniuersitatis et in aliis congregacionibus particulari- bus, dum dixit, quod ipse solus esset, qui procuraret bonum facultatis. Quarte proposuerunt, quomodo dictus Seboldus diffamauit facultatem coram domino cancellario domini prin- cipis, quamuis in uniuersitate causa adhuc non fuisset diffinita et adhuc penderet indecisa.

20. Sept. Item 20. die mensis Septembris factus est computus per

Mag. lohannem Aygel decanum precedentem et defalcatis defalcandis remansit obligatus facultati in 4 flor. Dedit decano sequenti.^ Item eodem die dominus lacobus hospes noster fecit racionem et defalcatis 5 solid, minus 6 den. pro utilitate domus distributis, adhuc tenetur facultati soluere 3 flor. 36 den. ad festum sancti Michaelis proxime venturum.')

^) Im Orig. echukmia, *) Späterer Zusatz. ') 29. September 1426.

Acta fee. medieae. I. 67

Item Mag. lohannes de Paumgarten tenetur facoltati Fol. 61* 1 libr. den. prius computatam facultati per dominum laco- bnm in censu.^)

[1426 n.]

Decanatus seeundus Mag. lohannis de Paumgarten arcium et medicinc doctoris^ electi in die saneti Cholomanni 13. Oct martyris anno domini MCCCC. vicesimo Bexto, in cuiua deca- natu acta sunt ut sequitur etc. Item facto computo per deca- Dum immediate precedentem die eodem electionis mei (I) pre- sentauit michi ladulam facultatis cum contentis in eadem: librum statutorum, actorum etc. ibidem etc. Item presentauit michi 4 flor. Ungar, receptos per cum in censu a domino lacobo etc. Item 1 malum flor.; item recepi a domino lacobo 18 Bol. den. et 36 den. obligates facultati in censu cadente circa festum Michaelis proxime preteritum.')

Item 24. die Nouembris fuit facultas congregata pro ex- 24. Not. pedicione articulorum infrascriptorum. Primus fuit, qualiter obuiandum sit quibusdam irreuerenciis turpibus et insolitis scolis nostris et doctoribus ibidem legentibus exibitis. Placuit facultati, quod fieret inquisicio, si posset perscrutari ille vel illi, qui huiusmodi defedacionem fecissent aut procurassent; ulterius placuit secundo, quod peteretur clauis ad lectorium a decano facultatis arcium et quod lectorium clauderetur extra horas lectionuin, ne talia aut similia pro futuro fierent; quam postnlacionem clauis si negarent, deduceretur ulterius ad facul- tatem, quid expediat sibi facere pro clausione lectorii ad usum Buum tantum etc. Secundo proposuit quidam Scolaris in medi- cina contra Mag. Er asm um doctorem in medicina protunc rectorem, iniuriam verbalem et realem sibi ab eo fore illatam, super quo petiuit consilium a facultate. Placuit facultati pro concordia, quod quilibet ipsorum caperet unum doctorem de facultate, qui eos, si possent, concordarent; sin autem, qui- hbet uteretur iure suo etc. Tercio proposuit decanus contra Mag. Seboldum, contemptum sibi factum et toti facultati in persona sua, quia Mag. Seboldus locauerat se ante decanum in quadam congregacione omnium suppositorum uniuersitatis,

^) Dieser AbsatE ist im Orig. getilgt. ') 29. September.

6»

68 Acta ÜM. medicM. I.

i

I

nec monitus cedere voluit, sed pertinaciter respondit^ quod non elegisset me in decanum et plura dixit etc. Hoc multam displicait facultati et placuit facultati, quod hoc allegaretur

Fol. 611» pro futuro coram arbitris suis | aut aliis se pro eo interponere volentibus et alibi, abi fuerit oportunum, ymo apparuit facul- tati^ quod pro isto solo esset excludendus etc. Secundo pro- posuit decanus contra dominum rectorem, quia nuUura de facultate vocauerat in quadam vocacione sui et aliorum ad consules ciuitatis^ cum tarnen de omnibus aliis facultatibus aliquos vocasset. In hoc apparuit facultati, ipsam fuisse spre- tarn et exclusam per dominum rectorem; placuit, quod amplius non faceret, sed honoraret facultatem in tali aut simili, merito cuius illum honorem rectoratus recepisset. 1427 Item 12. die lanuarii fuit facultas congregata ad delibe-

12. Jan. randum de compromissione fienda in tres facultates in causa diu ventilata inter facultatem et Mag. Seboldum et placuit facultati, quod non fieret compromissio in dictas facultates pronunc, sed pocius vellet expectare sentenciam diffinitiuam. Secundus articulus fuit ad audiendum responsum facultatis arcium ex parte scolarum nostrarum et quia facultas arcium dixit, quod vellet stare in limitibus suis et stare iuri coram iudice quocumque, placuit facultati, quod Mag. lohannes Aygel et decanus adhuc semel accederent decanum facultatis arcium hortando cum, ut scolas nostras non impediret per suos et quod disponeret nobis presentari clauem lectorii et quod facultas arcium non arrestaret se in isto; quod si non posset obtinere, facultas cogitaret de modo habendi clauem et usum lectorii etc. Item in eadem congregacione dedi 7 den. pro Tino. Item dedi pro scripcione instrumenti appellacionis 7 den. Item 3 solid, notario pro duobus instrumentis.

3. Apr. Item 3. die Aprilis fuit facultas congregata ad tractan-

dum materiam articuli infrascripti: Ad deliberandum de modo aut modis prosequendi appellacionem alias nomine facultatis antepositam in causa pendente inter facultatem et Mag. Sebol- dum ex parte sue exclusionis, in qua dominus rector con- clusit contra facultatem, nec detulit appellacioni sed refutauit ex eo, quia coram eo non fuisset appellatum et consequenter mandauit decano sub pena obedire, quatenus prefatus Mag. Seboldus restitueretur etc. iuxta formam sentencie per cum late. Placuit facultati, quod appellacio facta prosequeretur

Acta fac. nedicae. I. 69

modis quibuB posset pro honore facultatis, et si uniuersitas, ad quam est appellatuni; approbaret sentenciam domini recto- ris et^) procederet ad execucionem, quod facultas appellaret ab illa conclusione aut sentencia ad sedem Apostolicam; prias tarnen requireret dominum rectorem, ne concluderet aliquit in preiudicium faeultatis, sed quod suspenderet ad maiorem de- liberacionem ; sin autem, fieret ut dictum est.

[1427 I.J

Item 25. die Aprilis congregata fuit facultas ad dis- Fol. 62" ponendum de uno^ qui recipiat decanatum ex parte facultatis^ 25. Apr. et auditis causis Mag. Heinrici Stoll^ quem ordo tetigit, placuit facultati^ quod sequens cum in eodem assummeret onus et erat Mag. Johannes Aygel^ qui petitus onus assump- sit taliter, quod Mag. Heinricus in proxima mutacione deca- natum assumeret sine contradictione, quod et promisit. Item eodem die decanus precedens fecit racionem et deductis ex- positis remansit obligatus facultati in 17 flor. demptis 19 den.; quos florenos presentauit decano sequenti. Item in eadem congregacione exposui 6 den. pro vino et pane et in resigna- cione decanatus ante, in die sanctorum Tyburci etc. 5 den. 14. Apr. pro vino. Item dominus lacobus, hospes noster, eodem die presentauit michi 4 äor. in censu cadente circa festum sancti Georii; que omnia simul collecta faciunt predictam summam.^)

[1427 n.]

Decanatus Mag. Henrici Stell, arcium et medicine docto- ris; electi in die sancti Colomanni anno domini MCCCCXXVII.; 13. Oct in cuius decanatu acta sunt ea que secuntur.

Primo in ipsius decanatu habita est congregacio docto^ i42d rum die ultima lanuarii ad expediendum articulos subscriptos. 31. Jan. Primus ad recipiendum computum a decano immediate pre- cedentC; qui articulus nou fuit expeditus, sed suspensus ad proximam congregacionem propter absenciam illius, qui com-

^) Im Orig. stellt: et quod, ') Oeschrieben von Mag. Paumgarten.

70 Acta fiM. medicae. I.

putare debebat. Secandas articolus ad audiendum supplica- ciones cuiusdam doctoris facultatis nostre et ad deliberandam, quid circa easdem fieri expediat; et circa istum ai-ticolum nichil fuit actum propter absenciam Beniorum doctorum, sed fuit Bucipensas ad sequentem congregacionem sicut precedens. 8. Febr. Item die 8. mensis Febraarii facta est congregacio ad

Fol. 52^ expediendum articolos sabscriptos: | PrimuB ad recipiendum computum a decano immediate precedente et factus est com- putaB in presencia facultatis per decanum precedentem. Facta igitur computacione et defalcatis defalcandis remanserunt 16 flor. in aurO; 4 Bolid. et 13 den., quos recepit decanuB immediate sequens. SecunduB articuluB ad audiendum quandam proposi- cionem per decanum facultatis nostre proponendam et ad de- liberandum, quid circa illam fieri expediat^ et propositum fuit per decanum, quomodo aliqui de uniuersitate et magistri dixe- rint, quod ad eos deuenerit, qualiter facultas non seruauerit statutum suum de eiectione decani et origo istius rei fuit Mag. Sebaldus, et apparuit eisdem, quod omnibus modis facultas non deberet stare in ordine circa decanos etc. et hoc iuxta modum per plures annos obseruatum, sed quod deberet fieri electio iuxta disposicionem cuiusdam Btatuti electionem decani concernentis. Auditis ergo motiuis hinc inde motis, placuit facultati, quod pro futuro semper eligatur decanus tempore electionis noui rectoris et placuit consequenter, quod conclusio alias retroactis temporibus conclusa de ordine ob- seruando omnino anulletur. Tercius articulus ad audiendum duas supplicaciones cuiusdam doctoris et fuit Mag. Sebaldus et prima supplicacio sua fuit ex parte duorum doctorum, yide- licet Mag. Die t mar i et Mag. Erasmi, unde proposuit contra eosdem, quomodo ipsi non satisfecerint sibi tempore promocio- nis ipsorum, videlicet quod non dederint sibi sicuti aliis doctori- bus ante examen ipsorum pecuniam solitam dari doctoribus ad examen per decanum legittime vocatis, quia ipse non fuit vocatus ad ipsorum examen per decanum facultatis propter ipsi US exclusionem a facultate, et cum lis adhuc penderet inter ipsum et facultatem, ipse voluit habere ab eis post ipsius restitucionem ad facultatem, ac si ipse personaliter examini ipsorum interfuisset. Item ipse protunc proposuit, quomodo predicti doctores duo ante receptionem insigniorum doctoralium promiserunt sibi satisfacere in predicta pecunia;

Acta fac. medieM. I. 71

et quia illa proposicio loDga^ licet debebat esse supplioacio^ sie- ut ipse yolebat supplicare | ut ipse michi^) retulit^ non tarnen Fol. 63* sonat supplicatorie^ quare facultas circa istam proposicionem nichil concluflity nisi quod decanas diceret sibi, quia ipse pro* poBuisset in facultate, quomodo isti doctores sibi promiserint etc., quod ipse exigat promissum^ si yelit, coram iudice com- petente aut sicut sibi placet etc. Secunda supplicacio sua foit ex parte domus facultatis^ quam facultas iuste locauerat domino lacobo canonico etc.^ et mens peticiouis sue fuit, ipse enim libenter habuisset domum, et sie petiuit facultatem, ut ipsa faueret sibi de iure suo, quod haberet in domo et finaliter voluit, quod facultas faueret sibi, quod ipse impeteret dominum lacobum ex parte domus et quod ipsa facultas non resisteret sibi. Placuit ergo facultati, quod decanus dicat sibi seriöse, quod ipse stet in pace cum domino lacobo et consequenter dicat sibi, quod, quia facultas iuste locauit sibi domum, non vult eam ab eo repetere ante tempus in littera conuencionis expressum; si autem dominus lacobus domum ante tempus expressum voluntarie resignauerit, facultas loca- bit sibi aut alteri domum secundum quod facultati yidebitur expedire et sie ultimate facultas voluit, quod decanus Mag. Sebaldo in ista materia silencium imponeret, quod et fac- tum est.

Item 3. die Mail facta fuit congregacio facultatis ad ex- 3. liai pediendum articulos subscriptos. Primus ad eligendum nouum decanum facultatis et electus est in decanum facultatis medi- cine concorditer per omnes doctores venerabilis vir Mag. Cristannus de Susato, arcium liberalium magister et medi- cine doctor, qui onus decanatus assumpsit. Secundus ad dan- dum deputatum, qui una cum deputatis aliarum facultatum habebit tractare articulum alias in uniuersitate commissum ex parte superintendeucie et deputatus est Mag. Henuricus Stell, qui consensit et onus deputacionis assumpsit.

[1428 I.]

In decanatu Mag. Cristauni anno domini etc. 28. in die Fol.53*> sancti Remigii facta est congregacio facultatis ad terminandum i- Oct.

^) michi getilgt und darUber: n^^^cano**.

72 Acta Ike. medieae. I.

locacionem domus nostre et decanus fuit motuB ad hunc arti- culam ex hoc^ quia in quadam congregacione nouiter ante hanc habita. Mag. Petrus Volcian medicine doctor peciit hamiliter sibi locari domum eo modo^ sicud fait locata domino lacobo canonico ad sanctuni Stephanum, fratri Oswaldi scriptoris hubarum. Mag. Petro, exeunte tempore delibera- cionis, proposuit Mag. Johannes Pawmgartner medicine doctor^ quia ipse esset doctor regens et cum hoc esset in doctoratu senior Mag. Petro Volcian^ unde appareret sibi racionabilias esse^ qaod ipse eam inhabitaret quam alias non talis, verum non petiuit protunc nee post^ ut facultas sibi eam locaret. Postulata fuerunt per decanum vota protunc presen- cium et coliectis votis unum fuit datum pro Mag. lohanne Pawmgartner, et ipse pro se ipso implicite dedit yotum, et duo vota fuerunt pro Mag. Petro Volcian. Tunc Mag. Johannes Aygl et Mag. Johannes Pawmgartner dixe- runt, quod esset conclusio facta in quadam congregacione facultatisy quod seniori doctori deberet domus locari, si et in- quantum ipse vellet eam inhabitare; sin autem, quod tunc seniori post illum et sie descendendo. Quare decanus pro- tunc non voluit concludere et respectis Actis per decanum non fuit inventa talis conclusio, sed quod facultas potest locare cui placet secundum quod videbitur ' sibi expedire. Ad idem sonat illud, quod habetur anno 24. in decanatu Mag. lohannis Pawmgartner medicine doctoris conclusiue in fine 1424 secundi articuli congregaciouis per ipsum facte 28. die mensis 28. Aug. August!,*) quare in congregacione ista, scilicet facta in die sancti Remigii, per pluralitatem vocum fuit per decanum con- clusum, quod Mag. Petrus deberet inhabitare domum, sed ad quot annos, non fuit expressum. Presentes fuerunt Mag. Johannes Aygel, Mag. Seboldus, Mag. Johannes Pawm- gartner, Mag. Tydmarus, Mag. £rasmus medicine docto- res et Mag. Cristannus protunc decanus facultatis medicine.

[1428 n.J

FoLö4» Anno domini MCCCC. 28. electus est in decanum facul-

14. Oet. tatis medicine in crastino sancti Colomanni Mag. Erasmus

^) S. oben S. 68 ff.

Acta fbc. medieae. J. 73

Rieder de LaDczhuta artium et medicine doctor^ cai tune precedens decanus immediatus Mag. Cristannus de Susato presentauit 3 flor. hangaricales et 60 den. eo faciente com- patum.

Item in die sanete et eximie virginis Eatherine congre- 25. Nov. gata fuit facultas medicine ad expediendum articulos infra- scriptosy quoram primus est ad audiendum quamdam proposi- cionem dominum principem concernentem. Proposuit facultati Mag. HeinricuB Stoll, quomodo dominus dux esset in Tulna et libenter iter arriperet -versus Wjennam^ si et inquantum facultas medicine suaderet, quam prescriptus Mag. Heinri- cus deberet habere consultam. Et racione pestilencie in Wjenna tunc comperte, placuit facultati, quod domino prin- cipi nee deberet suaderi nee disuaderi propter certa motiua hincinde recitata, sed dominus princeps responsum non ex- pectans ad Wyennam venit, priusquam significacio rei istius esset facta etc. Secundus articulus ad recipiendum computum a Mag. Heinrico StoU, qui et receptus fuit et idem tunc presentauit decano pro tempore 20 flor. valoris sufficientis et 45 den. Tercius articulus ad cogitandum, quid facultati ex- pediat ex parte officii bedellatus. Proposuit tunc decanus, quomodo Petrus, qui fuit longo tempore bedellus facultatis, peteret ulterius continuari; que peticio non fuit exaudita. Item petiuit Nicolaus, facultatis theoloice bedellus, assumi, si facultas theologie consentire vellet, quam primo vellet habere requisitam. Placuit facultati, quod | in congregacione facultatis Fol. 54*' proxime habenda deberet petere, si sibi placeret, et protunc facultas vellet deliberare super isto. Item 3 libr. den. sunt presentate decano ex parte census domus facultatis, qui debuit dari circa festum sancti Michaelis.^)

Item ultima die mensis lanuarii fuit congregacio facul- 1429 tatis facta ad expediendum ai*ticulos infrascriptos, quorum ^i- J^i^- primus ad audiendum supplicacionem cuiusdam Scolaris') in • medicina se ad examen gradus baccalariatus admitti petentis in eadem, quem protunc facultas admisit pro examine. Secun- dus ad prouidendum facultati de quodam bedello. Mag. Petrus Völcian protunc narrauit de quodam, qui vocatus per cum fuit et facultati presentatus; percipiens sallarium sibi ceden-

*) 29. September. ') Hag. NicoUus PratenuB.

74 Acta fac. medieM. 1.

dum amplias nee decanum nee Mag. Petrum accedere voluit et ita, ut presamebatur^ ofBcium assumere noluit. 1. Febr. Item congregacio facoltatis facta fuit sequenti die pro

examine Scolaris pretacti, qui et examinatus fuit et Concor- diter admissus^ cuius titulus est Kicolaus Prutenus. Item idem ante sui determinacionem facultati soluit florenum. Summa totius pecunie 28 flor. et 3 solid, cum dimidio.

[1429 L]

Fol. 66* Anno domini MCCCG. 29. in die sanctorum Tyburci et

14. Apr. VaJeriani electus est in decanum facultatis medicine Mag. Dietmarus Hindernpach arcium et medicine doctor, cui precedens decanus Mag. Erasmus Rieder^ eo faciente com- putum, presentauit mihi (!) 28 flor. ungaricales et 92 den. 3. Juli Item dominica ante festum saucti Vdalrici facta fuit con-

gregacio facultatis ad expediendum articulos supscriptos^ quo- rum primus fuit ad audiendum suplicacionem cuiusdam Scola- ris^) volentis petere^ ut ad examen pro gradu baccalariatus in medicina admittatur et petiuit secum dispensari super certos defectus et admissus fuit secundum statuta facultatis. Secun- dus articulus fuit ad audiendum suplicacionem cuiusdam docto- ris volentis petere, ut sibi domus facultatis locaretur et certi libri de liberaria (!) nostra concederentur, et exaudita fuit secunda pars suplicacionis; sie videlicet, quod Lecturam super nono Almansoris deberet habere usque ad finem lecture illius libri et cum recognicione et conclusit facultas, ut sibi dicere- tur per decanum, quod amplius nee sibi nee aliis aliqui libri cum cattenis concedi deberent; quo autem ad aliam partem suplicacionis articulus fuit suspensus ad proximam congrega- cionem fiendam. Tercius fuit articulus ad audiendum quedam honestatem et utilitatem facultatis concernencia et circa istum articulum motum fuit, quomodo instare deberet facultas apud dominum episcopum Patauiensem^), ut priuilegium facultatis per dominum Georium episcopum Patauiensem indultum innouare- tur aut confirmaretur, et facultas ad hoc faciendum deputauit Mag. Cristannum de Susato, Mag. lohannem Aygel,

*) Urbanus Altpacber. *) Leonard v. Layming (1424 — 1451).

Acta Cm. medicae. I. 75

Mag. Hainricum Stol, et decanum, ut ipsi mouerent hoc apud dominum episcopum et eam informarent, ut ipse domi- nus episcopus consequenter moueret et induceret dominum principem ad cooperandum sibi et assistendum facultati modo tali; ut emperici repellerentur et de medio toUerentur.

Item sabato ante festum sanete Margarete facta fuit con- 9. Juli gregacio facultatis ad expediendum articulos supscriptos^ quo- rum primus fuit ad ezaminandum scolarem in proxima con* gregacione admissum et fuit examinatus et concorditer admissus et dispehsauit facultas cum eo pro floreno dando facultati, ita ut infra annum illum exolueret eidem. lurauit dominis doctori- bus tunc presentibus velle satisfacere, si unquam arrideret sibi fortuna pigwior (!). Item nomen huius Scolaris est Vrbanus Altpacher. | Item secundus articulus fuit ad expediendum Fol. 56*> articulum in proxima facultatis congregacione suspensum, qui fuit ex parte locacionis domus et protunc suplicauit Mag. lohannes de Pawngarten pro domo et similiter Mag. Petrus Volczian, et protunc conclusit facultas, quod propter absenciam certorum doctorum nichil deberet fieri, sed deberet facultas plene congregari et doctores per iuramentum vocari deberent (!).

Item in die Inuencionis sancti Stephani fuit facta con- 3. Aug. gregacio facultatis ad expediendum articulum ex parte loca- cionis domus sepius suspensum et ad audiendum suplicacio- nem Mag. Petri Volczian, ut in domo facultatis per facul- tatem continuaretur, et iterum fuit articulus suspensus et tota facultas conclusit, ut per decanum diceretur ambobus, vide- licet Mag. lohanni de Pawngarten et Mag. Petro, ut nullus ipsorum aliquid contra alium attemptaret ex parte contro- uersie inter eos orte sub pena exclusionis, nisi in facultate et coram facultate proponeret iniuriam sibi factam, si placeret, et facultas vellet videre de modo satisfiendi.

Item in die sancti Eusebii facta fuit congregacio facul- 14. Aug. tatis ad expediendum articulum in pluribus congregacionibus suspensum ex parte locacionis domus facultatis et propter paritatem votorum nichil fuit conclusum.

Item in die sancti Bartholomei, hoc fuit 24. die mensis 24. Aug. Äogusti, facta fuit congregacio facultatis ad audiendum suppli- cacionem domini rectoris et cuiusdam doctoris facultatis theo- logie ex parte locacionis domus et tunc conclusit facultas.

76 Acta fac. medicae. I.

quod propter absenciam certorum doctorum doctores deberent yocari per iaramentum ad crastinum ad expediendum finaliter articulum ex parte locacionis domus sepius saspensnm.

25. Aug. Item die 25. mensis Aagasti facta fuit congregacio facul-

tatis ad expediendum^) materiam locacionis domus concernen- tem finaliter et protunc facultas per iuramentum congregata conclusit^ quod Mag. Petrus Völczian per annum sequentem inbabitare debet domum facultatis et illo anno elapso facultas debet esse libera ad locandum domum sibi yel alteri secun- dum quod videbitur facultati expedire. Item conclusit pro- tunc facultas^ quod inhabitans pro censu dare teneatur singu- lis annis 7 libr. den. Item conclusit facultas, quod nuUus inbabitancium assumat aliquem inquilinum etc.

Fol. 56'' Item 10. die mensis Septembris facta fuit congregacio

10. Sept. facultatis ad deliberandum super articulis infrasoriptis, quo- rum primus fuit ad audiendum intencionem certorum docto- rum et magiBtromm aliarum facultatum. Item secundus arti- culus fuit ad audiendum proposicionem cuiusdam doctoris nostre facultatis contra alium doctorem etc. et nichil fuit con- clusum propter absenciam doctorum.

18. Sept. Item 18. die mensis Septembris facta fuit congregacio

facultatis ad cogitandum, quomodo et quid esset responden- dum ad proposita per Mag. lohannem de Pawngarten contra facultatem et illud commissum fuit decano et adiunctus fuit sibi Mag. Erasmus, doctor facultatis eiusdem, et secuntur proposita; videlicet primum quesiuit, quare non fuisset ex- auditus, cum tamen binies vel pluries suplicasset pro domo facultatis; secundum an facultas esset libera ad quoslibet vel solum ad suos; tercium quod ipse vellet inualidare conclusio- nem conclusam per facultatem, que canit, quod Mag. Petrus debeat domum per annum futurum inhabitare.

22. Sept. Item 22. die mensis Septembris facta fuit congregacio

facultatis ad cogitandum de modo conseruandi facultatem in suo esse et honore et obuiandi laboranti ad oppositum. Et materia huius articuli fuit, quia Mag. lohannes dictus de Pawngarten volens inualidare conclusionem conclusam per facultatem de locacione domus dixit et ex statutis uniuersi- tatis deducere voluit et priuilegiis eiusdem, certos doctores

^) Ergänze: artiadum.

Acta &c. medicae. I. 77

noBtre facultatis et eciam aliarum facultatum non esse de gremio uniuersitatis; et super isto deliberauit facultas et con- clusit, quod uuiuersitas haberet discutere et interpretari, qui gauderent priuilegiis et qui essent de gremio suo. Item in eadem congregacione fuit motum per decanum^ quomodo sin- gule facultates haberent suos patronos et semel in anno cer- tam facerent sollempnitatem et videretur expediens, ut facul- tas ad instar aliarum facultatum et ad honorem Dei eciam aliquam faceret sollempnitatem et, si placeret, in die sancto- rum Cosme et Damiani;^) et placuit dominis doctoribus tunc presentibus, quod ita deberet fieri pro isto anno et quod post per decanum fieret articulus de isto et quod facultas cogitaret de nno modo stabili et de loco secundum quod videretur facuitati expedire.

Item in die sancti Colomanni facta fuit congregacio Fol. 56>> facultatis ad eligendum decanum nouum et ad cogitandum^ 13. Oct. quid consequenter in causa mota facuitati per Mag. lohan- nem de Pawmgarten fieri expediret et propter absenciam dominorum doctorum suspensum fuit usque ad plenariam docto- rum congregacionem.

[1429 n.j

Item die 27. mensis Octobris facta fuit congregacio facul- 27. Oct. tatis ad expediendum articulos in proxima facultatis congre- gacione suspensos, quorum primus fuit ad eligendum nouum decanum et protuuc reelectus fuit in decanum Mag. Diet- marus Hindernpach medicine doctor. Item secnndus arti- culus fuit, quid consequenter fieri deberet in causa facultatis contra Mag. lohannem de Pawngarten et istud fuit com- roiesum Mag. Erasmo medicine doctori, et decano.

Item 18. die mensis lanuarii fuit congregata facultas i430 super hiis articulis: Primus ad cogitandum, quid circa supli- 18. Jan. cacionem domini rectoris et aliorum dominorum doctorum fieri expediret^ et fuit suplicacio ista, quod facultas propter bonum pacis et maiorem unionem facultatis cum suis suppositis et propter preces eorum dignaretur parcere Mag. lohanni de

*) 27. September.

78 Acta fite, medicae. I.

Pawngarten de isto, quod deliquit contra facultatem vexando et tribulando eam in consistorio rectoris^ in aniuersitate et alibi et suos doctores^ et esset contenta in hoc^ quod ipse Mag. Johannes suplicaret facultati et dominis doctoribus lesis per eum in presencia domini rectoris et dominorum doctorum, videlicet Mag. Nicolai de Dinkelspuel^ Mag. Chanradi deHalstaty et conclusnm fuit per facultatem, quod facultas vellet exaudire suplicacionem istam, isto adiecto, quod Mag. lohannes humiliter potat veniam a facultate et suis doctori- bus in presencia domini rectoris [et]^) domini decani facultatis theologie, qui suos doctores ad hoc vocare deberet^ et in pre- sencia decani facultatis iuris, qui simili modo suos deberet vocare doctores et in presencia domini decani facultatis arcium cum duobus senioribus magistris suis. Item petiuit eciam dominus rector, quod attentis pluribus facultas dignaretur ex sua legali- täte et libertate ad annum futurum Mag. lohanni locare domum, et conclusit facultas, quod decanus diceret rectori, si Mag. lohannes humiliter peteret veniam modo quo supra et postea se bene haberet in facultate, quod facultas vellet in CO facere ut mater in filio, non volens se tamen ad aliquid astringere. Fol. 57* Item articulus secundus fuit ad audiendum modos de

modo deliberandi in congregacione uniuersitatis conceptos per deputatos, et placuit facultati tercius modus, qui habetur in cedula. Tercius articulus fuit ad prouidendum certis respicienti- bus honestatem et necessitatem facultatis et fuit ibi motum de stipendio arrestato dominis doctoribus nostre facultatis et nichil fuit condusum. Similiter motum de bedello et dedit facultas sibi mcdiam libram den. Tactum eciam fuit de patrono eligendo et ex parte festi semel in anno peragendi ad instar aliarum facultatum et fuit suspensum.

[1430 I.]

Item anno domini MCCCCXXX. electus est in decanum

14. Apr. in die sancti Tyburcii Mag. Sebaldus et anno eodem con-

gregata fuit medicorum [facultas] super articulis certis, quo-

*) Fehlt im Orig.

Acta täc. medicae. I. 79

rum primus ad deliberandum super materia ex parte practi- cancium extra facultatem. ^)

Decanatus Mag. Seboldi de Rauenspurg 1430.^)

Item anno domini MCCCC. 30. electus est in decanum Mag. Seboldus de Rauenspurg in die saneti Thjbureii.

Item anno quo supra eongregata est facultas super certis articalis infrascriptis. Primus ad deliberandum^ quomodo ob- uiandum esset practicantibus in ciuitate sine consensu facul- tatis. Conclusum fuit^ quod decanus cum certis sibi deputatis, scilicet Mag. Dietmaro [et] Erasmo cogitarent de modo^ quo dictis practicantibus esset obuiandum, ut eisdem silencium et quies preciperetur. Secundus articulus de missa solempniter celebranda in die sanctorum Cosme et Damiani') et conclu- sum esty quod eadem die missa solempniter est celebranda et quod doctores facultatis interesse debent solempniter vestiti ad honorem Dei omnipotentis et beatorum Cosme et Damiani.

Item anno eodem quo supra fuit articulus tercius de domo facultatis inscribenda ad librum fundi et commissam est decanOy quod fiat. Quartus articulus super peticione unius magistri petentis pro domo facultatis ad proximum festum beati Michaelis^) et super peticione unius Scolaris petentis pro eadem domo pro magistro suo Petro Volczian et nichil fuit conclusum propter absenciam quorundam doctorum de facaltate.

Quintas articulus: Item ad recipiendum computnm ab Fol. 57*> antiqao decano secundum consuetndinem facultatis , qui et idem antiquus decanus Mag. Dietmarus ab illo computo se excasauit. Conclusum fuit tamcn per facultatem, quod infra Xnil dies se disponeret ad reddendum racionem de expositis et perceptis, ut satisfieret facultati. Sextus super iniuriis et supplicacionibus. Facta sunt hec 22. die mensis Apprilis in 22. Apr. domo facultatis anno quo supra.

Item anno quo supra eongregata est facultas penultima 29. Apr. die mensis Apprilis super certis articulis. Primus super arti-

^) Dieser Absatz ist geül^.

*) Die Aufschrift wahrscheinlich von anderer Hand.

*) 27. September. *) 29. September.

80 Acte fac. medieae. I.

culo prius suspenso super locacione domus. Conciusum fuit per eandem, quod Mag. lohannes Pongarten habeat se humiliare erga facultatem ordine et forma prius conclusis per facultatem tempore decanatus Mag. Dietmar!. Secundus arti- culus fuit ad yidendum de bona ordinacione disputacionum ordinariarum fieadarum (per singulos menses)^) et conciusum fuit, quod per singulos menses secundum processum et ordi- nem antiquitus obseruatum fiat disputacio ut decet.

Item eodem die petiuit quidam Scolaris*) in medicina pro admissione ad examen baccalariatus et fuit exauditus et die eodem quo supra examinatus et ad determinandum ad- missus seruatis iuribus facultati pertinentibus.

In domo facultatis (quo supra). ^) Item anno quo supra congregata fuit facultas super articulis subscriptis. Primus ad deliberandum super articulo ex parte domus prius suspenso. Item ad expediendum certa consideranda circa disposicionem librorum facultatis. Item [in] eadem congregacione petiuit Mag. Petrus Folczan pro locacione domus ulteriori. Item (eodem die)^) eodem modo petiuit Mag. lohannes Pongarten pro locacione domus facultatis et super hiis articulis nichil fuit deliberatum sed recesserunt doctores sine determinacione. Item alter articulus ad recipiendum computum a Mag. Dyet- maro antiquo decano, qui et ipse racionem fecit coram facul- tate et omnibus perceptis et expositis defalcatis remansit in summa numerus 31 flor. 3 sol. den. Fol. 58" Item anno quo supra congregata fuit facultas super arti-

culis subscriptis. Primus ad deliberandum super locacione domus et vocati fuerant singuli doctores facultatis per bedel- lum sub pena consueta et non comparucrunt nisi tres preter decanum, scilicet Mag. lohannes Ajgel, Mag. lacobus Stokstall; Mag. lohannes Pongarten et placuit facultati, ut domus locaretur Mag. lohanni Pongarten sub ea forma, qua locata fuit Mag. Petro Folczian et sie conciusum fuit, ut domus spectaret ad Mag. lohannem etc. antedictum ad proximum festum beati Colomanni,^) seruatis iuribus et priui- legiis in huiusmodi locacionibus seruandis. Secundus articulus ad expediendum causam ex parte practicancium et conciusum [est] per facultatem, ut decanus cum certis deputatis expedirent

>) Getilgrt. ») ? ») 13. October.

Acta flu;, medicao. I. 81

finaliter modo vel forma conuenienciori. Tercius ad videndum de qttibaB[dam] libris facultatis permutandis pro libris medi- cinalibus. Conclusum fuit^ quod decanus conspiceret certos libros medicinales in libraria facultatis arcium cum relacione ad facultatem medicine. Facta est hec congregacio anno domini etc. XXX. die 14. mensis Maii. 14. Mai

Item facta est congregacio facultatis anno domini etc. XXX. 19. die mensis Maii super hiis infrascriptis. Primo ad 19. Mai cogitandum, qualiter facultas medicine remaneat cum honore et laudäbili consuetudine prius seruatis contra quosdam in oppositum laborantesy et conclusum fuit, quod facultas debe- ret astare yenerabili facultati iuris canonici in causa, que tangit utramque illarum facultatum, et deputati sunt decanus et Mag. lohannes de Pongarten, ut una cum deputatis de facultate iuris expedirent pro defensione honoris utrarumque facultatum meliori modo quo possent. Secundus articulus, quit^) fieri expediret cum peccunia facultatis, quam retinet decanus pronunc et placuisset decano, scilicet Mag. Seboldo, ut compararetur virga argentea pro eadem peccunia ad hono- rem tocius uniuersitatis et facultatis secundum quod cetere tres facultates se ostendunt cum virgis argenteis in stacioni- bus et processionibus solempnibus, ut consuetum est fieri; sed prefatus decanus hoc optinere non poterat, sed placuit facul- tati, ut peccunia diuideretur inter singulos doctores et summa prefate peccunie est 31 flor. et 3 sol. den.

Item facta est congregacio facultatis proxima die post Fol. 58^ Ascensionem Domini anno etc. XXX. Primus articulus ad 26. Mai videndum, quomodo sit ulterius procedendum in causa practi- cancium extra facultatem coram domino episcopo Patauiensi, et conclusum fuit, quod decanus cum deputatis per facultatem soUicitarent dominum episcopum, ut prosequeretur causam coram domino principe. Secundus articulus, an aliquid sit attemptandum circa appothecarios ad obuiandum practicanti- bus preter consensum facultatis, et conclusum fuit pro tunc quod non. Tercius ad videndum de hiis, qui se ostendunt tamquam inobedientes facultati etc. Conclusum fuit, quod in proxima facultate^) formaretur articulus in pi-opria forma de eodem sub pena medii floreni.

^) Sic. ') So Btatt: conffregetdone faetdUUia. Acta faenltatis medicae. I.

82 Acta ÜKC. medicM. 1.

2. Juli Item 2. die mensis lulii anno etc. XXX. congregata fuit

facultas super hiis articulis. Prinoius fuit, an expediret, quod facultas dominis et magistris medicis domini regis impenderet aliquem honorem nomine facultatis^ et conclusum fuit quod non. Item secundus articulus ad videndum de steura ex parte domus; conclusum fuit, quod presentandus esset eis 1 flor. et, si non contentarentur, quod nichil dandum esset.

Item anno domini MCCCC. tricesimo congregata fuit facul- tas super articulis subscriptis. Primus ad deputandum certos doctores cum pleno posse super causa ex parte sedilium. Item ad determinandum de quantitate census ex parte domus. Item ad videndum, ut domus inscribatur ad librum fundi. Conclusum est de primo articulo, quod decanus et Mag. lobannes Aygel sunt deputati cum pleno posse. Item de aliis articulis nichil fuit conclusum. Tu autem de magistris nostris . . .*)

[1430 n.]

Fol. 69 • Anno domini MCCCCXXX. in die sancti Luce electus

18. Oct fQit IQ decanum facultatis Mag. lohannes Aygel de New- burga, cuius tempore acta sunt subsequencia.

29. Oct. Item 29. die mensis Octobris fuit congregacio facultatis

ad recipiendum computum a decano precedente et facta racione obligabatur facultati 30 flor. ungar., 4 solid, et 7 den., quos renuit presentare facultati et ibidem commisit decano facultas, quod deberet cum admonere, quod presentaret sibi peccuniam suam, quod factum est et tunc respondit eidem decano, quod vellet deliberare et eo die sibi respondere.

5. Nor. Item 5. die mensis Nouembris fuit congregacio facta ad

horam primam ad audiendum ea, que acta sunt circa pec- cuniam facultatis, et sicud commissum fuit decano per facul- tatem, quod deberet admonere Mag. Sebaldum, quod sibi presentaret suam peccuniam, decanus de ecclesia sancti Ste- phani misit pro eo, quod veniret ad cum, ipse haberet sibi ex parte facultatis loqui. Qui nolebat venire sed renunccia- uit sibi per famulum, quod decanus veniret ad cum et ita factum est, licet contempserit facultatem in persona decani,

^) Der letzte Satz nnyollendet.

Acte Uc, medieae. I. 83

et ibi respondit decano^ si vellet facultati peccuniam suam presentare aat non, vellet deliberare et eo die decano respon- dere. Per facultatem eciam fuit decano commisBamy quod; qoia in multo tempore in scolis medicorum non disputasset et iam recusasaet disputare^ quod eciam per eundem eciam debe- ret admoneriy si vellet disputare in mense ab hora disputacio- nis priuB facte aat non. Respondit, quod vellet disputare et eo die in materia articoli venit ad me, cum ego cum rectore uniuersitatis essem, qui in eadem materia pro me misit, et tone dixit michi, quod referrem domino rectori ea, que dixis- sem sibi, quod feci. Et ita dominus rector ex consensu decani recepit ad manus suas peccuniam feusultatis, quam postea ob- tulit decano facultatis (ex eius consensu).^) In eadem eciam congregacione placuit facultati, quod reponeretur illa peccunia et quod non esset in manibus decanorum plus, quod factum est; et quod essent ad cistam due claues, quarum unam habe- ret decanus facultatis et secundam senior doctor facultatis.

[14dl L]

Anno domini MCCCCXXXI. in die sanctorum Tyburcii*) Fol. 59»» et Valeriani electus fuit in decanum facultatis medicine Petrus 14. Apr. Völczian artium et medicine doctor, qui congregauit die 6. Maii omnes doctores facultatis per cedulam de propria sua e. Mai manu conscriptam. Primo ad deliberandum, an quedam con- clusio, tangens pecuniam facultatis in decanatu Mag. Seboldi conclusa et in librum Actoiiim conscripta, in exsecucionem sit ponenda. Secundo ad concordandum de honesto bedello nostre facultati necessario. In primo articulo placuit maiori parti, ut ipsius conclusionis fieret execucio^) ut puta per pecunie diui- sionem inter singulos doctores. Sed quia decanus in eadem congregacione requisitus fuit, ut pecuniam permitteret indiui- sam per Mag. lohannem Pangartn, qui sc et Mag. lohan- nem Ajgel dixit domino rectori promisisse,^) amplius pecu- niam facultatis permanere indiuisam, ideo protunc conclusio non est per decanum exsecuta. De secundo articulo nichil factum est.

^) Getilgt ') Im Orig. Tylurci. ') execuaico. *) prcmiste.

6»

84 Acta fac. medicae. I.

28. Mai Item 23. die Mali fuerunt omnes doctores medicine con-

gregati ad acceptandum bedellum et coneorditer receptus est pro bedello medicine facultatis Nicolaus^ qai protunc iurauit in manus decani suum officium conscriptum in libram^) statu- torum yelle fideliter exercere et pro suo officio seu seruicio babebit omni medio anno usque ad reuocacionem 1 libr. den.

[1431 n.]

13. Oct. Anno eodem in feste sancti Colomandi^) congregata fuit

facultas ad eligendum nouum decanum et reelectus est in facultatis medicine decanum Mag. Petrus Völczian, qui

25. Oct. congregauit doctores medicine 2ö. die Octobris ad expedien- dum articulos subscriptos. Primus ad audiendum peticionem domini N. baccalarii in medicinis, qui petiuit secum dispen-

Fol. 60* sari per facultatem | supra uno iuramento, quo practicam in ciuitate Wienensi abiurauit. (Et facultas secum dispensauit sub certa limitacione^ que subscripta est, usque ad reuocacio- nem et reuocatum est propter causas. Primo non debet ex- aminarc suspectos de lepra neque incusatos de impotencia coeundi^ quoniam talia examina solum doctores peragere con- sweuerunt. Secundo non debet laborare pro aliquo paciente per se vel per alium, ad quem doctor medicine vocatus est vel vQcaretur verisimiliter. Tercio non debet succedere in practica aliquem doctorem, siue talis doctor per se de tali practica recesserit siue licenciatus fuerit, quia alias ageret contra honorem sui doctoris, cuius oppositum iurauit.)^)

Secundus articulus fuit ad audiendum supplicacionem trium scolarium medicine pro admissione ad examen baccala- riatus in eadem et coneorditer omnes tres ad examen pro baccalariatu admissi sunt et nomen primi est Mag. Michael de Srik, secundi Mag. lacobus de Rddlinga^ tercii

26. Oct. Theodricus de Fridlant. Qui die sequenti per examen sufficientes reperti sunt et ideo ad determinacionem coneor- diter sunt admissi etc. 1432 Item die 6. mensis Februarii congregata fuit facultas ad

6. Febr. audiendum peticionem Mag. Conradi') etc., qui petiuit admitti

^) Sic. ') Von EtfaeuUaa bis iurauU darchgestrichen. ') Eaenigstein.

Acta fac. medicae. I 85

ad examen pro baccalariatu medicine. Qui die eodem ad- misBUB fuit et die seqaenti per doctorum examen safficiens 7. Febr. fnit repertus, quare ex consequenti ad determinacionem [est] admissuB.

[1432 I.]

Anno domini MCCCC. 32. in die beatorum martirum Fol. 60^ Tyburcii et Valeriani electus est in decanum Mag. lohannes 14. Apr. de Pawmgarten medicine doctor, in cuiuB decanatu acta sunt infrascripta. Et eodem die electioniB decanus immediate precedens presentauit nouo decano ladulam facuItatiB, librum statutoram [etj actorum cum ceteris inclusis.

Item 27.^) die Augasti^ octaoa Laurentii, congregata fuit 17. Aug. facultas snper articulis. PrimuB ad prouidendum de negli- genciis continentibus circa diBputaciones ordinarias. Placoit quod doctores hortarentur, quod diligencius visitarent ad hono- rem facultatis et scolar[iJum utilitatem; quod si qui negligentes yiderentur; puniri deberent pena per facultatem imponenda. Secundus fuit de permutacione librorum inutilium facultati aut vendicione; placuit, quod libri taxarentur per aliquem vel aliquos, qui valorem eorum noscerent et quod bedello noBtro committeretur^ ut intimaret, quod tales libri essent venales; si qui vellent emere, quod eis ostenderentur. Tercius an con- clusio in principio huius libri conscripta; que sonat^ quod nullus doctor debet se submittere practice alterius sine eius Bcitu et consensu et satisfactione etc. ut habetur 2. folio a principio,^) sit in execucionem ponenda^ et placuit facultati, quod sie. Quartus de steura domuB, quantum sit dandum; placuit^ quod daretur media libra; si noUent esse conteuti, daretur florenus et non plus. Motum eciam fuit de inscripcione domus ad librum fundi et commissum fuit decano, sed aduc non est expeditum. PresenteB fuerunt Mag. lohannes Aygel, HeinricuB St611, Seboldus, Petrus Folczian et decanus. Item dedi pro yinO; fructibus et pane 7 den.

^) Die Octava 8. Lanrentii fällt auf den 17. Aagost. *) Siehe oben 8. 4.

86 Acta &c. medieae. I.

[1432 n.J

Fol. 61* Anno domini M. etc. 32. in die sancti Colomanni electus

13. Oct. est in decanum Mag. Erasmus Rieder de Lantzhuta medi- cine doctor^ in cuius decanatu acta sunt infrascripta. Item eodem die precedens decanus presentauit noao decano librum statutoram et librum Actorum.

11. Nov. Item in die sancti Martini congregata fuit facultas ad

deliberandum super articulis subscriptis^ quorum primus est ad deliberandum super peticione 4 flor. per eines ex parte domus facultatis dandorum pro misa;^) ubi tunc conclusum fuity quod eines deberent peti per Mag. lohannem Pawn- gartner et decanum et informari, quomodo precedenter num- quam fiiisset talis exaccionacio facta et^ nisi desisterent ab huiusmodi insolita requisicione, alioquin deferre^) vellent ad principem domini doctores; quod et factum fuit et ciues suo tempore cessauerunt ab impeticione. Secundus articulus ad recipiendum computum ab antiquo decano, qui et nouo pre- sentauit 12 flor. et 16 den. et ladulam facultatis; computum tamen ad plenum non fecit de perceptis et expositis propter se non esse recollectum et Mag. Petri Volczian absenciam. Tercius articulus ad audiendum supplicacionem cuiusdam Scola- ris in medicina se admitti petentis ad examen pro gradu bac-

Fol. 61^ calariatus in eadem; qui admissus fuit, | et promotus. Cuius nomen Nicolaus de Görlicz.

Item in eadem congregacione motum fuit per dominos

doctores, quomodo in congregacione immediate posterius

habenda deberet fieri deliberacio super aggrauamine facto per

ciues ex parte exactionum insolitarum.

1433 Item in die electionis noui rectoris') facultas congregata

14. Apr. fuit et elegit nouum decanum Mag. Cristannum de Susato, qui et rennuit assumere onus, quare dilatio facta fuit ad con- gregacionem sequentem. Item propositus fuit per decanum articulus de aggrauamine exactionum a ciuibus, qui suspensus fuit propter doctorum absentiam.

19. Apr. Item in dominica, qua canitur Quasimodogeniti, congre-

gata fuit facultas ad recipiendum computum a decano pre-

^) = exactio (cf. Duc. V, 407). *) Zuerst stand: con^ueri. ') Die Rectorswahl fand am Tage Tiburtii et Yaleriani statt

Acta fac. medieae. I. 87

cedenti ex parte domus et defalcatis defalcandis obligatos fuit in 7 üb. den. facaltati et tunc Mag. Petras V&lcian facul- tati obligabatur in 2 IIb. den. Secundus articulus ad iterum petendum prescriptum Mag. Cristannum, ut fieret decanus; qoi iterum recuBauit et eum petiueront Mag. Seboldus et Mag. Petrus V61cian pai*te ex una^ et decanus parte ex altera.

Item in die sancti Georgii congregata fuit facultas super 24. Apr. artieoÜB infrascriptis. Ad eligendum alium facultatis medicine decanum et iterum | electus fuit Mag. Cristannus, qui peti Fol. 62* deberet per dominos doctores medicine Mag. lohannemAjgel et Mag. Heinricum Stell; qui et petitus fuit non per eos- dem sed Mag. Heinricum et decanum, ex ardua causa Mag. lohanni obuianti; qui quidem dominus doctor Mag. Cristan- nus nollo modo assumere yolens, allegatis causis aliquotiens in facultate perceptis, significacionem percepit sibi factam de conclosione per facultatem conclusa, videlicet quod, si non curaret assumere, quod per eandem mutacionem fructus ab examinandis nuUatenus deberet percipere, non obstante quQd Tocandus esset ad examina, et quod idem obseruaretur aput posteroB, et si facultas decerneret eosdem grauius puniendos, quod hoc staret in sui potestate. Consequenter placuit facul- tati, quod eligeretur decanus alter in casu, si Mag. Cristan- nus non assumere t, et ita electus fuit Mag. Heinricus Stell de Hamelburg. Secundus articulus ad obuiandum ciuibus in causa priori, qui suspensus fuit. Item percepi 4 flor. in auro a Mag. Michaele Schrikch et Mag. lacobo Tolcz in die sanctorum Kiliani et sociorum eius. (Item summa decano e. Juli sequenti. presentata est 16.)^) Item exposui in decanatu meo 6 gross, organiste datos. Item 9 den., item 14 den. pro potu et pane et fructibus in pluribus congregacionibus. Item sequenti domino presentaui 15 flor. Vs ^^' ^^ ^^°-

[1438 I.]

Anno domini MCCCC. 33. electus est in decanum facul- Fol. 62i> tatis Mag. Hainricus Stoll artis et medicine doctor, in cuius

>) Getilgt

88 Acta fiic. medicae. I.

decanatu acta sunt subscripta. Primo facta est congregacio 14. Mai facultatis 14. die Maii ad expediendum articulos Bubscriptos, quorum primus ad audiendum supplicacionem duorum bac- calariorum in medicina petere volencium, nt admittantar ad examen pro licencia in eadem, et unus fait Mag. Michael de Schrik et alter Mag. lacobus^ qui fuerant per facol- tatem admissi ad presentandum eos domino cancellario, qui consequenter ad preces facoltatis eos admisit, ut eis aBsigna- rentur puncta pro examine ad licenciam. Secundus articulus ad videndum de correccione certorum statutorum facultatis alias innoaatorum absque tarnen uniuersitatis approbacione. Pro expedicione istius articuli facultas deputauit regentes et fuerunt Mag. Johannes Ajgel, Mag. Hainricus Stoll et Mag. Johannes de Bawmgarten, qui deberent videre et diligenter perspicere statuta facultatis et cum hoc petere ac- comodacionem statutorum aliarum facultatum et ex hiis con- cipere aliqua pro utilitate facultatis^ quibus conceptis decanus deberet presentare ea facultati ad approbandum vel non approbandum ea etc.; que si approbarentur omnia yel aliqua ex eis, deberet peti approbacio ipsorum per uniuersitatem. Tercius articulus fuit ex parte ciuium, qui alias fuit suspen- sus in decanatu precedentis decani et ille aii;iculus fuit de grauamine ciuium illato doctoribus ex parte exaccionum in- solitarum. Pro istius articuli expedicione facultas conclusiue Fol. OS«" deputauit | Mag. Cristannum de Susato et decanum, ut accederent dominum cancellarium et proponcrent sibi illud negocium et consequenter peterent cum facultatis nomine, ut iuuaret facultatcm apud dominum principem ad absoluendum eandem a talibus exaccionibus insolitis, salua tamen steura communi, quam doctores eiusdem facultatis non recusarent dare. Item postea facte sunt due congregaciones. Prima fuit facta ad audiendum supplicacionem trium scolarium facultatis medicine petencium, ut ad examen pro gradu baccalariatus in medicina admitterentur, quod factum est. Primus fuit Mag. Cristoforus de Saltzpurga, secundus Mag. Pangratius^) et tercius Nicolaus.*)

Secunda congregacio post hoc fuit facta ad audiendum supplicacionem cuiusdam baccalarii in medicina, videlicet Mag.

*) Mag. Pancratius Kreycer v. Traismauer. ') Nicolans v. Friedland.

Acta fae. medioae. I. 89

Conradiy^) qui petiuit admitti ad examen pro licencia in eadeniy cuius supplicacio fuit exaudita secundum statuta facul- taÜB antedicte.

[1433 n.]

Anno domini Mccccxxxiii., die vero 25. Octobris, con- 26. Oct. gregata fuit facultas ad expediendum articulos subscriptos. Primus ad eligendum nouum decanum et electus est Mag. Petrus Vftleziaii artium et medicine doctor. Secnndus arti- cuIuB ad prouidendum ambasiatori nostre uninersitatis plenarie de expensis etc. Et quia concorditer aliis tribus facultatibus plaeuit contribucio^ ita scilicet, ut quelibet facultatum con- tribueret per 10 flor., ideo et protitnc nostre facultati pla- euit eadem et ego prenominatus decanus presentaui domino rectori uniuersitatis, scilicet Mag. Stephano de Egenburga, 10 flor. etc.

Item eodem anno feria 5. post Lucio factns est com- 17. Dec. putuB primo per Mag. Erasmum et postea per Mag. Hein- ricum Stell et defalcatis defalcandis presentauerunt facultati 19 flor. 3 sol. 9 den.^ quos recepit Mag. Petrus Völczian pro tunc decanus.

Item eodem die dominus doctor Mag. lohannes de Fol. 63^ Pamgarten^ infaabitans domum facultatis, fecit computum et defalcatis defalcandis remansit obligatus in 8 lib. den. et 22 den.

Item feria 5. ante festum Conuersionis sancti Pauli fuit 1434 congregata facultas ad audiendum supplicacionem Mag. lohan- ^i- Jan. niB Celler, qui petiuit admitti ad examen pro baccalariatu in medicinis et admissus fuit et consequenter examinatus et ydoneus inuentus etc.

Item 2. die Februarii congregata fuit facultas ad audien- 2. Febr. dum supplicaciones Alberti') et Lodwici') etc. et pro tunc examinati fuerunt et ydonei pro gradu baccalariatufs] reperti, ideo et ad determinacionem admissi.

') Mag. ConradüB Enenigstein.

90 Acta fJM. nediOM. I.

[1434 I.]

18. Apr. Item 18. die Apprilis congregata fnit facultas primo ad

eligendum nouum decanum et electus est dominus doctor Mag. lohannes Aygel etc. Item eodem [die] factus est compotus per antiquum decanum et defalcatis defalcandis remansit obli- gatus facultati in 12 flor. 4 sol. et 3 den.^ quos presentauit decano nouo, scilicet Mag. lohanni Aygel. ^)

12. Jnni Item 12. die mensis lunii congregata fuit facultas ad cogi-

tandum super articulo infrascripto: ad deliberandum; si facul- tas contribuere velit pro ambasiatore in concilio Basiliensi existenti, quia alle tres facultates volebant contribuere per

Fol. 64» 10 flor. Conclusit facultas propter certa | motiua non esse per facultatem contribuendufn nisi 5 flor.

25. Sept. Item 25. die mensis Septembris facta fuit congregacio

facultatis ad audiendum supplicacionem cuiusdam Scolaris^) in medicina petere volentis admitti ad examen pro grada baccalariatus in eadem, et admissus fuit et eodem die ex decreto facultatis fuit examinatus.

[1484 n.j

13. Oct. Item anno domini MCCCC. 34. congregata fuit facultas

in die beati Cholomanni martyris ad eligendum nouum deca- num et electus fuit Mag. lohannes de Pawmgarten^ arcium et medicine doctor, cui precedens decanus eodem die pre- sentauit ladulam facultatis cum contentis in eadem, videlicet librum statutorum, Actorum^ sigillum facultatis et cetera ibi- dem contenta. Item die eodem^ facto computo per preceden- tem decanum in presencia Mag. Michaelis Schrikch, Nico- lai de Fridlant et decani noui, doctorum facultatis prescripte, et deductis expositis tempore sui decanatus remanserunt 6 flor. Ungaricales et 1 lib. den. et 3 den. in minuta pecunia, quam pecuniam simul cum florenis presentauit nouo decano. 1436 Item 19. die Februarii congregata fuit facultas ad audien-

19. Febr. dum supplicacionem cuiusdam Scolaris in medicina petere

*) Bis hieher von Aygers Hand; das Fol^nde von anderer Hand.

Acta fMS. medicae. I. 91

volentis pro admissione ad examen pro gradu baccalariatus in medicina et petens fuit Mag. lohannes de Swendin et audita sapplicacione sua^ quia defectaosus erat in audicione libromm et in tempore^ facultas sibi iniunxity quod compleret neglecta et non completa, quod promisit facere, et sie facul- tas dispensauit seeum et admisit eum; quo facto die eodem, placuit facultatiy ut examinaretur et ita factum est.

[1485 I.]

Anno domini MCCCC. 35. congregata fuit facultas 20. die Fol. 64* Aprilis ad eligendum nouum decanum et electus fuit Mag. 20. Apr. Michael de Schrichk, arcium et medicine doctor, cui pre- cedens decanus eodem die presentauit ladulam facultatis cum contentis in eadem, videlicet librum statutorum, Actorum, sigil- lum facultatis et cetera ibidem contenta. Item eodem die^ facto computo per precedentem decanum in presencia Mag. lacobi Stokstal, Mag. Petri Volczian^ Mag. Erasmi et decano nouo^), medicine doctorum, remansit eadem summa, que in decanato^) precedenti superstitit, scilicet 6 flor. Ungari- caleSy 1 lib. den. et 3 den., que pecunia presentata est nouo decano eodem die.

Item 23. die mensis Augusti congregata fuit facultas ad 23. Aug. audiendum supplicacionem cuiusdam baccalarii in medicina petere volentis, ut ad examen pro licencia in eadem presente- tur, et petiuit Mag. lohannes Czeller et quia defecit in altere dimidio anno, ideo facultas eum non admisit, sed ad annum medium suspendit; quo finito debet amplius petere et facultas deliberabit quid faciendum.^)

[1436 n.]

Anno^) domini MCCCC. 35. electus est in decanum in die 13. Oct. sancti Colomanni Mag. £rasmus de Lantzhuta, arcium et

*) Sic ') Am Rande ist ron späterer Hand ein dturchstrichenes N binzngefflgt, worauf das Begislrum essendale (Seite 1) verweist

') Die folgenden Einschreibangen des Decans Erasmns Rieder ▼ on Landshnt (1435 II), mit denen der erste Actenband schliesst, sind im Orig. gans durchgestrichen nnd durch die Verweisung: Videantur acta gknul contenta in Ubro nouo actorum als ungiltig bezeichnet.

92 Act» &c. medieae. I.

medicine doctor, cai precedens decanus presentauit ladalam cum contentis in ea et 7 flor. HongaricaleB, de quibos expen- dit pro conaiaio habito 4, ex parte alieni doctoris^ videlicet Mag. lacobi Italici de Noaa Ciuitate, et taxatos est qui- libet florenas pro 6 sol. et 10 den., et postea 4 boL pro eodem. Summa 29 sol. 10 den. Fol. 66* Item 20. die mensis Nouembris congregata fuit facultas

20. Nov. ad deliberandum super articulo: ad audiendum peticionem cuiusdam baccalarii in medicina petere yolentis, ut ad ex- amen et presentacionem in eadem admitteretur, et exauditus est. Cuius nomen Johannes Zeller. 4. Dec Item 4. die mensis Decembris congregata fuit facultas

ad audiendum proposicionem per bacealarios et scolares eius referendam, et fuit articulus de hoc formatus ad audiendum quandam proposicionem per bacealarios et scolares medicine facultati referendam. Petiuit namque Mag. Gregorius Schorn- dorf tria puncta et satis proterue nomine sociorum suorum et sui. Primum de anathomia celebranda isto anno et ista hyeme. Facultas fuit spontanea in hoc et commisit audienti- buS; ut ipsi eligerent duos ex eis, qui singula negocia expedi- rent ad anathomiam pertinencia et facultas vellet dare unum ex doctoiibus et facultas elegit Mag. Petrum Völcian, qui superintenderet et eos dirigeret in agendis. Secundum eorum punctum siue propositum fuit, quod omni anno anathomia celebraretur et uno anno de supposito masculino, secundo de femella. Placuit facultati, quod decanus diceret eis, quomodo aliis annis iterato proponere deberent et, si foret possibile et concedens, vellet facere, quid sibi videretur ydoneum. Tercium eorum punctum fuit, quomodo vellent habere (liberum ingres- sum)^) pro mutuo libros facultatis medicine. Apparuit tunc doctoribus, quod immineret difficultas propter certa motiua tacta et commisit decano, quod responderet, quoniam con- clusio esset de materia ista, que indigeret sui discussione, quare vellent doctores tunc congregati expectare plenam facul- tatis congregacionem et finaliter respondere super petito. Item Mag. lohannes Celler dedit 2 flor. facultati.^)

^) Getilgt. ') Die Fortsetzung des von Dr. Erasmus Rieder über sein Decanat geschriebenen Berichtes findet sich am Anfange des zweiten Actenbandes.

Acta fftc. medioie. I. 93

[Appendix.] ^)

NoB Mag. lacobuB de Stokstal, arcium magister et Fol. eai" medicine doctor, decanus totaque communitas doctorum facul- tatis medicine uniuersitatis studii Wjennensis, tenore presen- cium recognOBcimus publice et fatemur, quod nos super con- tractu subscripto Bpecialiter congregati^ matura deliberacione prehabita, communi consensu et beneplacito doctorum medi- cine protunc presencium et facultatem predictam repreBcntan- cium^ domum nostram et facultatis nostre predicte in Wyenna situatam in platea Weichenpurg wlgariter nuncupata, ex testamento egregii arcium et medicine doctoris Mag. Nico- lai de Hebresdorff pie memorie ad facultatem noBtram legittime deuolutam cum Omnibus pertinenciis suis locauimus (exceptis stuba magna^ que omni tempore debet, cum facul- tati placuerit, expectare eius congregaciones et camera an- nexa sibi pro libraria)^) et arrendauimus et tenore presen- cium titulo legittime locacionis locamus et arrendamus honora- bili viro domino lacobo Oberendorffer, canonico ecclesie sancti Stephani alias Omnium Sanctorum Wienne, a festo sancti Martini proxime elapso ad neuem annos predictum festum sancti Martini continue subsequentes pro censu sex libr. den. Wiennen. occasione locacionis predicte singulis annis soluendo, ita videlicety quod medietas census predicti, videlicet tres libr. den. Wienn., in singulis festiuitatibus sancti Georii mar- tyris et alia medietas in singulis festiuitatibus sancti Michaelis arcbangeli predictorum neuem annorum per dominum laco- bum Oberndorffer prefatum decano facultatis nostre pre- dicte, qui erit pro tempore, persoluantur realiter cum effectu. In quorum omnium euidens testimonium sigillum facultatis nostre predicte presentibus duximus apponendum. Datum Wienne ipsa die sancte Elizabeth anno domini M .CCCC. vice- 1423 simo tercio.') 19. Nov.

1) Vgl. oben 8. 68 und 60.

*) Das Eingeklammerte steht als späterer Zusatz am unteren Rande.

•) Fol. 66* leer.

94 ^cte tBC. medioM. I.

Pol. 66»»

^422 Exposita pro construccione canalis anno 1422.^)

Item 80 den. carpentariis formantibus cannale. Item 24 den. pro tegulis. Item 24 den. fectori. ') Item 45 den. dirigenti fectu- ram. Item 4 den. portatori tegolas. Item 25 pro clauis ad teg^ulas affigendaa. Item 6 den. Ulis, qui traxerunt cannam super tectum. Item 40 den. laboratoribus retegentibus tectum. Item 12 den. pro acomodacione laquei et strumentorum ad canne adtractionem requirencium. Item dedi 6 den. pro vino,

1 den. pro piris, 1 den. pro pane, quando doctores aliaram facultatam snplicauerunt facultati medicine. Item 5 sol. den. et 10 den. (direxi Mag. lohanni domino doctori)') pro ex- Bolucione cannalis. Item 4 den. pro vino^ 1 den. pro pane in

28. Ang. die sancti Augastini. Item 2 gross, notario officialis. Item

2 den. famulo^ qui citaait aduersarium. Item 2 den. pro vino in domo Mag. Cristanni. Item 34 den. pro laqueo ad umas. Item 5 den. pro vino, 1 den. pro nueibus in congregacione sicut in crastino debebamus accedere principem in causa ludei baptizati. Item pro reformacione fomacis 57, ubi imposite sunt 14 cacue^) noue et due antique et 1 den. datus est pro vino. Item Mag. Sebaldo 40 den. pro expensis, quas feeit in transeundo ad ducem. Item 9 den. portatoribus librorum Mag. lohannis Rok. Item 5 den. pro instrumento, mediante quo proicitur nix de cannalibus. Item 6 gross, pro quadam mensa construenda ad stubam facultatis. Summa 20 sol. 4 den. Obligatur 53 den.^)

Item^) Mag. Cristannus obligatur 24 den. De censu dato per Mag. Speczhart fol. 35. De modo cohercendi doctores ad veniendum ad congregacionem fol. 5^. Item 8 den. pro vino et pane. Item 10 den. pro vino et pane. Item 1 flor. pro steura. Item ^/g libr. pro missa decantanda. 1444 Intimacio pro anathomia celebranda facta primo die

1. März Marcii anno etc. XLIIII. Decanus facultatis medicine noti-

*) Diese auf dem letzten Blatte des ersten Actenbandes ein^tragenen Notizen sind von der Hand des Decans Stephan Speczhard.

*) Sic (1- vectort). *) Getilgt «) Sic (= eaeabij.

^) Von anderer Hand nachträglich eingeschrieben.

") Folgende Notizen sind Ton verschiedenen Hlinden auf der Innen- seite des rückwärtigen Pergamentumschlages eingetragen.

▲et» Hc. medioM I. 95

ficat uniuersis et singulis, quod ipsa facultas in breui celebra- bit anathomiam corporis humani pro sua ac communi utilitate, necnon suoram suppositorum exercicio pariter et facultatis ante- dicte incremento. Datum die primo mensis Marcii anno etc. XLIIII. prefate facultatis sub sigillo.

Beglstrnm pro doctoribns Fol. i9*

(factum 1399). 0

1.*) Hag. Conradus Schiferstat^ magister arcium et doctor medicine.')

2.*) Mag. Hermannus de Treisa^ magister arcium et doctor medicine.

3.*) Mag. Galiacius de Sancta Sophia, magister arcium et doctor medicine.

4.*) Mag. Johannes Schroff de Valle Eni, magister arcium et doctor medicine. (1397 in vigilia Palmarum venit 1397 Wiennam de Padua.)^) 14. Apr.

5.*) Mag. lohannes Silber de Sancto Yppolito, magister arcium et doctor medicine. (1398 venit Wjennam 1398 de Papia.)^)

6. Item anno domini M.CCCC. in vigilia Penthecostes 1400 Mag. Hermannus Poll de Wienna receptus fuit ad facul- ß-Juni tatem medicine per omnes doctores concorditer in decanatu Hermanni de Treysa.

7. 8. Item eodem anno M.CCCC. Mag. Nicolaus de uoo Furstenfeld et dominus lohannes de Weytra recepe- 8. Nov. runt insignia magistralia doctoratus medicine die 8. mensis Nouembris.

9. Item anno domini M.CCCC. tercio Mag. Nycolaus i403 de Herberstorff receptus fuit ad facultatem medicine per omnes doctores concorditer in decanatu Mag. lohannis Silber de Sancto Ypolito.

*) Zusatz Ton anderer Hand. V^l. die Einleitnng. *) Die mit *) beseichneten Namen sind vom Decan Johann Silber 1999 eingetragen (auch sein eigener Name). *) Zusatz von späterer Hand.

96 Acta fke. medicae. I.

1405 10. Item anno domini 1405. Mag. Cristannus de Suzato

13. März recepit insingnia magistralia doctoratus medicine die 13. Marcii et dedit 2 flor. facultati.

1411 11. Item anno domini 1411. Mag. Vlricus Gre&nwalder 28. Dec. reeeptuB est ad facultatem medicine in decanata Mag. Cri-

stanni de Susato die 28. mensis DecembriB.

1412 12. Item anno 1412. reeeptus est ad facultatem Mag. 3. Aug. lohannes Aygei de Charenneuburga^ magister arcium et

doctor medicine, in decanatu Mag. Vdalrici Griinbalder die 3. mensis Augusti.

30. Aug. 13. Item anno eodem die 30. mensis Augusti reeeptus

est ad facultatem Mag. Cesarius Alberti dictus Watsten- rode de Thorun in decanatu Mag. Vlrici Grünbalder.

30. Sept. 14. Anno eodem die ultima mensis Septembris reeeptus

est ad facultatem venerabilis vir dominus Goswinus de Huenen alias de Arnhem, magister in artibus et doctor medicine necnon canonicus beate Marie Traiectensis Leodien- sis dyocesisy in decanatu Mag. Vdalrici Grfln walder.

14^. Item anno 21^. 23. die mensis lanuarii promotus est in doctorem medicine Mag. Henricus Stoll de . . .^)

Fol. 19^ 15. Anno domini 1412. die 8. mensis Decembris reeeptus

8. Dec. est ad facultatem Mag. lohannes Halbb&wer de Hamei- bürg, magister arcium et doctor medicine, in decanatu Vlrici Grfinwalder. 1416 16. Anno domini 1416. die 26. mensis Februarii reeeptus

26. Febr. est ad facultatem Mag. lohannes Rogge de Hamborch, arcium magister et medicine doctor, in decanatu Mag. Nico- lai Hebersdorf.*)

Anno domini 1416. die 26. mensis Februarii reeeptus est ad facultatem Mag. lohannes Rogge, arcium magister et medicine doctor, decanus Comtzensis et rector parrochialis ecclesie ibidem, in decanatu Mag. Nicolai Hebersdorf.

28. März 17. Anno domini 1416. in completis 28. die Marcii docto-

ratus fuit lohannes Kro de Kothebus, arcium magister, in decanatu Mag. Nicolai Hebersdorf.

^) Dieser Absatz ist im Orig. getilgt, da er an unrichtiger Stelle ein- getragen war (vgl. Nr. 20). Am imteren Bande des Blattes ist bemerkt: Bubrica pro UcenciatiB habetur folio 31, pro baocalariu foUo 87,

') Dieser Absatz ist im Orig. durchgetrieben und gleich im folgen- den von derselben Hand wiederhcrlt.

Acta fse. inedicae. I. 97

18. Anno doraini nostri lesu Christi [1416] die 20. mensis 20. Jnli lulii Mag. lohannes Resch de Wila, arciura (magister) ^) accepit insignia doctoralia facultatis medicine a Mag. lohanne Rock, tempore decanatus Mag. lohannis Aygel de Chorn- newenpurga.

19. Anno domini 1420. die 8. mensis lanaarii Mag. Stepha- 1420 nuB Speczhart, arcium magister et in medicina licenciatus, 8. Jan. recepit insignia doctoratus medicine a Mag. Cristanno, arcium

et medicine doctori (!), promotori suo singulari.

20. Anno domini 1421. die 23. mensis lanaarii Mag. 1421 Henricus Stell de Hamelburg recepit insignia doctoralia 23. Jan. in medicine facultate a Mag. Cristanno de Susato, ciue Wyennensiy arcium et in medicina doctore.

21. 22. Anno 1423. Mag. lohannes de Pawmgarten Fol. 20» et Mag. lacobus de Stokchstall simul, die 6. mensis Septem- 1423 bris receperunt insignia doctoralia a venerabili viro Mag. ^' ^^P*- lohanne Aygl, arcium magistro et in medicina doctore, et protanc dedit predictus Mag. lacobus ad facultatem 2 flor. ungaricales in auro Mag. Cristanno, in medicina doctori pro- tanc decano facultatis medicine.

23. Anno domini M.CCCCXXVI. mensis Februarii die 5. i426 receptus est ad facultatem medicine Mag. Petrus VSlczian, 5. Febr. ciaia Wiennensis, arcium magister et medicine doctor, sub decanatu Mag. lohannis Aygel, arcium et medicine docto-

ris famosissimi etc.

24. 25. Anno domini M.CCCCXXVI. quinta feria ante festum sanctorura Tyburci et Valeriani, Mag. Dietmarus n. Apr. Hindernpach et Mag. Erasmus Rieder de Lanczhuta receperunt insignia doctoralia a venerabili viro Mag. Hain-

rico Stell de Hamelburg etc. ciue Wiennensi, arcium et in medicina doctore.

26. 27. Anno domini MCCCC. 33. sub egregio domino 1433 doctore Mag. lohanne Aygel fuerunt promoti in doctores medicine Mag. Michel Schrik et Mag. lacobus Tolcz die . . . mensis • . .^)

28. Anno eodem et eadem estate promotus fuit in medi- cine doctorem Mag. Conradus Kflnigstein sub domino doctore Mag. Heinrico Stell die etc.

>) Dnrchgpestrichen. ') Daa Datnm nicht ans^efllllt. Acta fSMttltatis modicao. I.

98 AcU fmc nedieae. I.

1434 29. Anno doinini MCCCC. 34. die 26. lanaarii dominus

26. Jan. Nicolaus Fridlanty baccalarius in artibus, recepit insignia

doctoralia in medicinis sub Mag. Johanne Aygel etc. Fol. 20i> 30. Anno etc. XXXV. feria secunda ante festum beati

1436 Thome apostoli Mag. lohannes Czeller de Augusta recepit 19. Dec. iQgignia doctoralia in medicinis sub Mag. Petro Voiczian.

1437 31. Anno etc. 37. die louis 23. Maii Mag. Christoforus 23. Mai N. de Salczpurga recepit insignia doctoratas in medicina

sub Mag. Heinrico Stoll^ doctore medicine.

1448 32. Anno domini 1448. feria secunda ante festum sancti 22. Apr. Georii mai-tiris Mag. Hermannus Haym de Rotenburga

recepit insignia doctoralia in medicina sub Mag. Michahele de Schrick, doctore medicine famosissimo.

1449 33. Anno domini 1449. die 15. mensis lanuarii Mag. 16. Jan. lohannes Newman de Prawnaw recepit insignia doctoralia

in medicinis sub Mag. Michaele de Schrik, doctore medi* eine protuuc decano bene merito. 1463 34. 35. Anno domini 14ti3. die 8. Februarii lohaiines

8. Febr. S par d6 r f f c r ^), arcium et medicine baccalarius, ciuis Wiennensis,

et Mag. Johannes Min sing er receperunt insingnia doctoralia

in medicinis sub Mag. Michahele Puff de Schrick, doctore

medicine famosissimo uccnon ciui^) Wiennensi peritissimo.

1470 36. 37. Anno domini 1470. 21. die Maii sub venerabili

21. Mai ac egrogio arcium et medicine doctore Mag. Michaele Puff de Schrick, Mag. Vdalricus Rasch de Fisching et Mag. Georgius Sch&blj ex Yesingen receperunt insignia docto- ralia in medicina in ecclesia sancti Stephani hio Wienne etc. 147G 38. 39. 40. Anno domini 1476. 16. die Decembris Mag.

16. Dec. Joannes Tichtell ex Greyn, Mag. Grcgorius Beger ex Bienna, Mag. Georgius Taler ex Areustorff, licenciati in medicinis, doctoralia insignia simul receperunt a venennbili et egregio viro arcium liberalium et medicine doctore famosis- simo Mag. Pangracio Krejcer ex Traysmaur, eine Bien- ncnsi, prouidissimo patre et preceptore uostro sincerius ex- colendo, patre nostro nedum in dandis insigniis doctoralibus J474 in medicina sed et gradu baccalariatus in eadem, anno domini

28. Sept. 1474., pridie Michaelis.

*) Im Orig. nnric'htJgrJ Sardorffttr, *) Sic.

Acta foo. medicao. I. 99

Registrnm pro lieeneiatls. Fol. 31 •

1. lohannes de Weitra, licenciatus iu medicina. ^)

2. Mag. Andreas Galliei.

3. Item anno domini M.CCCC. in crastino Ascensionis uoo Domini Mag. Nicolaus Färstenfeld, seruatis statutis faeul- 28. Mai tatis ac processu debito, examinatus fait per doctores facultatis

pro licencia in medicina et protune repertus ydoneus per eos- dem, pro eadem fuit admissus et approbatus in deeanatu Hermanni de Treysa.

4. Anno domini 1404.^) examinatus est Mag. Frederi- i404 CHS de Drosendorf in medioina pro licencia et repertus ydo- neuSy tandem licenciatus est tempore decanatus Mag. Nicolai

de Hebersdorf et requieuit in domino paulo post obitum illustris principis domini Alberti quarti^ ducis Austrie etc. eodem anno.^)

5. Anno domini 1405.^) 18. die lanuarii examinatus est 1405 Mag. Cristannus de Suzato pro licencia in medicina et 18. Jau. compertus ydoneus per omnes doctores concorditer est ad- missus ad eandem.

6. Anno 1411. 7. die mensis Aprilis examinatus est pro 1411 licencia in medicina Mag. Theodoricus Carin et fuit con- 7. Apr. corditer ab omnibus doctoribus approbatus.

7. Anno 1411. 24. die Marcii examinatus est pro licencia i4ii medicine Mag. lohannes Cesar pro licencia in medicina et ^^- ^lärz fuit admissus et approbatus per doctores facultatis eiusdem.

8. Anno 1412. die 8. mensis Augusti examinatus est Mag. 1412 Wenczeslaus Hart pro licencia in medicina et pro eadem 8. Aug. ab Omnibus doctoribus concorditer approbatus in deeanatu

Mag. Vdalrici Grflnbalder.

9. Anno domini 1413. die 28. mensis Decembris exami- 1413 natus est Mag. lohannes de Wila pro licencia in medicina 28. Dec et fuit admissus et approbatus per doctores facultatis eiusdem.

10. Anno 1414. die 4. mensis Octobris examinatus est Fol. 31^ Mag. Stephan US Speczhardi pro licencia in medicina et 1^14 pro eadem ab omnibus doctoribus concorditer approbatus in ^* ^^*- deeanatu Mag. Vlrici Grfinwalder.

^) Nnr dieser Name vom Decan Johann Silber (1399) eingetragen. *) UraprilngUch stand 1044. *) 14. Sept. *) Ursprünglich 1403.

IOC) Acta fac. medicM. i.

141G 11. Anno domini 1416. ultima die Februarii examiuatus

29. Febr. est Mag. lohaniies Chra de Wratislauia pro liceiicia in medicina et per omnes doctores concorditer approbatus^ cuius examini intei-fuerunt doctores infrascripti: primo Mag. Nico- laus de Hebersdorf decaiius, Mag. lohannes de Valle Eni, Mag. Christannus de Susato, Mag. Vlricus Grun- balder, Mag. lohannes [Aygel] de Newburgo, Mag. lohan- ues Rock, in presencia Mag. Michahelis Suhenschacz vicecancellarii.

1420 12. Anno domini 1420. die 25. Aprilis examinatus est

25. Apr. Mag. lohannes Bömgarter pro licencia in medicina et pro eadem ab omnibus doctoribus concorditer approbatus in deca- natu Mag. Stephani Speczhart.

1423 13. Anno domini MCCCCXXIII. 6. die mensis Februarii

6. Febr. examinatus est Mag. lacobus de Stokchstal pro licencia in medicina et per omnes doctores concorditer approbatus. Cuius examini interfuerunt doctores infrascripti: Primo deca- nus facultatis Mag. lohannes Aygel, Mag. Cristannus de Susato, Mag. Stephanus Speczhart, Mag. Henricus Stell, Mag. Sebaldus in presencia reuerendi patris et domini domini uniuersitatis vicecancellarii et decani ecciesie saucti Stephani nee non doctoris iuris canonici valentissimi Mag. Petri Dek- chinger.

1442 14. Anno 1442. examinatus est Mag. lohannes New-

man de Prawnaw pro licencia et approbatus. Mag. lodoco de Haylprun vicecancelario existente et Mag. Petro Vol- czian existente decano facultatis medicine.

Fol. 37* Keglstrum pro baccalarils.

1. Michahel Schregel, magister in artibus et baccala- riuB in medicina.

2. Nicolaus Furstenfeld, magister in artibus et bac- calarius in medicina.^)

3. lohannes rector Scotorum, baccaiarius in artibus et baccaiarius medicine.

^) Nur die beideu ürateu Namen sind von der Hand des Decans Johan- noH Silber (1399), die folgenden Namen sind von verschiedenen Händen.

Acta fac. inedicac I. 101

4. Kristauus de SuBäto, magistcr iu artibus, baccala- rius medicine.

5. Mag. Andreas Purniezer reeeptus est ad facultatem medicine pro baccalario 1404. 4. die lanuarii^ tempore dcca- J*^>1 natus Mag. Nicolai de Heberstorf. 4. Jan.

6. Hartman n US de Fridberg recepit eciam gradum eundem etc.

7. Mag. Wenczeslaus Hart de Wienna.

8. Mag. Theodricus de Danczk.

9. MiEig. lohannes Cesar de Vngaria.

10. Mag. Bertholdus de Basilea.

11. Mag. Stephanus Speczhardi de Rötlingna.

12. Mag. lohannes de Wila.

13- Mag. lohannes Kra de Chottibas.

14. Mag. lohannes Zacharie 1414. in die Coramemo- i*l* racionis omuium animarum. *" ^^'

15. Mag. lohannes de Pawmgarten.

16. Mag. Henricus StoH.

17. Mag. lacobus de Stokchstal die 8. mensis Maii 1421 anno 21. 8*^^

1423

18. Mag. Dietmar US 8. die mensis Februarii anno etc. 23. ^ p^i^^

19. Mag. Erasmus de Lannczhfita 12. die mensis 12. Febr. Februarii anno 23.

20. lohannes de Montibus determinauit 9. die Februa- 1424 rii anno etc. 24. 9- ^ö^*"-

21. Augustinus de Slesia in artibus baccalarius 20. die 1425 mensis Nouembris anno etc. XXV. 20. Nov.

22. 23. Mag. Procopius Stampin de Wratislauia et secum NicolauB Welinger de Dyetmercia, baccalarius arcium Rostokczensis, examinati sunt et admissi anno etc. 37. 1437 die lune 26. Augusti; pro inscripcione magister etc. dedit 26. Ang. gross., secundus fuit pauper, qui nichil dedit facultati sed promisit ad fortunam piguiorem.

24. Mag. Hermannus Haym de Kotenburga.

25. Mag. lohannes Newman de Prawnaw promotus

est in baccalarium in medicina 1439. Mag. lohanne Swendin 1439 existente decano. ^)

») Fol. 37»» leer.

REGISTER.

A.

Aigelj 8. Äygel, AWerti, 8. Waiätenrode. Albertaa IV. das Aiutriae, 8. Ooster- reich.

— V. dnx Anstriae, 8. Oesterreich.

— bacc. med. 89. Äl^Mcher,

Urbanii8 Altpacher, bacc. med. 74, 76.

Andreas cancellarios (= Andreas Plank, Pfarrer von Gars; gewöhnlich nur ,cancellarius* genannt) 29—33, 35, 42, 46, 49, 61, 69, 66, 88.

Arensdorf (oder Amsdorf), s. Taler.

Amhem. Dom. Ooswinos de Huenen alias de Amhem, mag. in art. et doctor med. necnon canonicns B.M.Tra- ject. Leod. dioces. 20, 96.

Augsburg, s. ZeUer,

Aygü (Aygl, AygeU, Aigel). Mag. lohannes Ajgel de Cbarenneu- bniga, mag. art. et doctor med. 17, 19 (loh. de Newnburga), 20 (lob. de Chorennewburga), 22, 24, 29, 34, 35, 39, 40, 42, 44, 45, 48, 49, 51, 63, 66 (Famulus Mag. loh. A.), 57, 58, 62--64, 66, 68, 69, 72, 74, 80, 82, 83, 85, 87, 88, 90, 94, 96, 97, 100 (loh. de Newbnrgo).

B.

Baden. Mag. lacobns de Baden, licenciandus in fac. iur. canon. 27.

Basel, 8. Starkch,

Banmgarten (Pawmgarten, Pawngar- ten, Pawgarten, Pangartn, Pan- garten, Pamgarten, Pongartn, Pon- garten, Bawmgarten, BSmgaHer, Paiwmgartner, PavmgartnerJ. Mag Johannes de Pawmgarten, doctor med. 4, 32 (Dom. loh.?), 42, 43, 56, 57, 62, 65, 67, 69 (Note), 72, 75, 76—78, 80, 81, 83, 85, 86, 88—90, 97, 100, 101.

Beger (Weger), Mag. Gregorius Beger ex Bienna, doctor med. 98.

Benczeslaus, Mag., s. Hart.

Bertholdns phisicus, s. Starkch,

Bienna, s. Wien.

Bila, s. Wgla.

Bomgarter, s. Baumgarten.

Braunau, s. Neuman,

Brenner, Dom. Fridricus Brenner, licentian- dus in fac. iur. canon. 27.

Bresslan. s. JTro, Stampin,

Caesar, s. Cetar, Carin,

104

Register.

Mag. Theodoricus Cariii de Dauczk,

lic. med. 99, 101. Caspar (iudaeus baptiaatus) 46, 48,

52, 63, 94. Ceüer, s. Zeller. Cesar (CesaiisJ, Mag. lohannes Cesar, lic. med. 17,

99, 101. Chra, 8. Kro. Cilli. Hermannas comes Cilie et Zegorie

40. Conrados apothecarios 54. Czeller, s. Zeller, Czink, s. Zink,

Danzig, s. Oarin, Deekinger (Dekinger, Dekchinger). Petrus Deckinger, decretoram doctor et decanns cap. 40, 42, 58, 100. Dinkelsptthel.

Mag. Nicolaus de DinkeLspuhel (Din- kelspnel), doctor theol. 68, 78. Drosendorf. Mag. Fredericus de Drosendorf, lic. med. 5, 99. Dyetmercia, s. Welinger.

K

Ebersdorff, Eberstorf, s. Hebersdorf. Eggenbarg.

Mag. Stephanas de Egenburga, rector 89.

F.

Falkanis. Mag. Michael Falkouis, decretor. bacc. et doctor med. Montis Pes- sulani, plebanns de Tifer necnon magnif. dom. Hermanni comitis Cilie etc. consiliar. et phyzicus 38, 40.

Fisching, s. Busch.

Fofrzan, FolaUan, s. Volczian,

Fried berg. Hartmannus de Fridberg, bacc. med. 3, 5, 101. Friedland.

Dom. Nicolaus [de] Fridlant, bacc. in art. et doctor med. 88, 90, 98.

— Theodricas de Fridlant, bacc. med.

84. Fürstenfeld. Bfag. Nicolaus de Fftrstenfeld, doctor med. 2, 4, 6, 17, 18, 95, 99, 100.

G.

QaUid,

Mag. Andreas Gallici, lic. med. 99. Georins episcopus Pataviensis, s.Pas8aa. Getus (OuMsJ,

Mag. lohannes Gftss 53. Görlitz.

Nicolaus de GSrlicz, bacc. med. 86. Grein, s. TichteU,

Ontentoalder (GreunwtUder, Orunhal- der, OrunbalderJ. Mag. Ulricus (Udalricus) Grfinwal- der, doctor med. 18, 20, 21, 23, 25, 26, 32, 39, 40—42, 96, 99, 100.

U.

Halhkuwer. Mag. lohannes Halbh Awer de Hamel- burg, doctor med. 21, 24, 25, 27,

33, 41, 53, 9G. Hallstadt.

Mag.ConradusdeHallstat, decretor. doctor 64, 78. Hamburg, s. Bogge. Hammelburg.

Mag. Theodricas de Hanielburgk

34, 63.

— Mag. lohannes de, s. Halbhavoer,

— Mag. Henricus de, s. ^Sfo/i. Hart,

Mag. Wenczeslans Hart de Wienna, lic. med. 5, 18, 20, 25, 33, 99, 101. ITaym,

Begistor.

105

Mag. Hennanntis Haym de Roten- bturga, doctor med. 98, 101. Hebersdorf (Heberstorff, Heberschdorf , Herbersdorff, Hebresdorff, Ebers- darff, Eberstorf). Mag.Nicolaus de Hebersdorf, doctor med. 3—6, 17, 19, 22, 25, 28, 38-40, 42, 48, 45, 46, 65, 60, 61, 93, 95, 96, 99—101. Heilbronn.

Bfag. lodocus de Haylpron, vice- cancellarins 100. Herbersdorff, s. Hebersdorf.

NarcisBus [Herz], notarius nniversi- tatis 17. Hindempach,

Mag. Dietmarus (Tydmams, Dyet- marus) Hindempach, doctor med. 64, 64, 70, 72, 74, 77, 79, 80, 97, 101. HiAtaler.

[Conradns] Holtzzler, Mag. civinm Yienn. 55. Hnenen, s. Amhem.

I.

lacobns canonicos, s. Oherendorffer. lesingen, s. 8chol>fy, lobannes bedellus fac. inr. 33. — rector Scotomm, bacc. art. et med.

3, 100. lialictu.

Mag. lacobus Italiens de Noua Ciui- tate 92.

*Kallenperg (Kablenberg?).

Dom. lohannes de Kallenperg, pro- cnrator fac. med. 31. Kamenz, s. Mogge, Kaspar, s. Caspar. Komenbnrg, s. Aygd, Kottbns, s. Kro.

Mag. Pangratiiis Kreyc^ ex Trajs- maor, doctor med. 88, 98.

Kro (Kra, Ckra). Mag. lohannes Kxo de Kothebns (de Wratislauia), doctor med. 25, 29, 96, 100, 101. Kunigttem, Mag. Oonradus Kftnigstein, doctor med. 84, 89, 97.

L.

Landshut, s. Bieder.

Leipzig, 8. Zacharie.

Leonardus (de Layming) episc. Patav.,

s. Passau. Lodwicus, bacc. med. 89.

M.

Martinus. Mag.Martinus pronuntiat Practicam Bertucii 22. Migerl, Mag. lohannes Migerl, doctor med. 54. Mvnamger, Mag. lohannes Minsinger, doctor med. 98. *de Montlbus.

lohannes de Montibus, bacc. med. 57, 58, 101. Montpellier, s. Falkonis u. Pumiczer,

N.

Narcissus, notarius nniversitatis, s. Herz. Neuburg, Neuenburg, Neuburga foren-

sis, s. Komeuburg. Neuman. Mag. lohannes Newman de Prawnaw,

doctor med. 98, 100. 101. Neustadt (Noua Ciuitas), s. lialicus. Nicolaus, pedellus fac. med. 6, 18.

— alius, pedellus fac. med. 84.

— pedellus fac. theol. 73.

Oberendorffer (Obemdorffer), Dom. lacobus Oherendorffer, canoni- cus eccl. S. Stephan! alias Omninm

106

Begistor.

SS. Wienne 67—60, 68, 66, 67, 69, 71, 72, 93.

Oesterreich. AlbertuB IV. duz Austriae (f 1404,

14. Sept) 99. Albertafl V. dux Aastriae (e= Alber- tus n., t 1489, 27. Oct.) 23, 28, 30, 32, 33, 35—87, 44—46, 48, 49, 51—58, 58, 62, 73, 75, 81, 86, 88, 94.

Oswaldus, scriptor hubarum et mag. coquine 58, 72.

P.

Padua, 8. Schroff, Pangarten, s. Baumgarten. Passau, Bischöfe von:

Georg y. Hohenlohe (1387—1423)

19, 41, 53, 74. Leonard v. Layming (1424 — 1451) 74, 75, 81.

— s. auch Weynandus. Pavia, 8. SÜber,

Paumgarten, Pawmgartner^ Ptxwngart-

ner, s. Baumgarten. Petrus, custos eccl. S. Stephan! 46.

— pedellus fac. med. [Petrus Heck

de Reyspach] 73. Pirchenbart, s. Pyrawart. Polten St., s. Silber. Poü. Ifag. Hermannus Pol! de Wienna,

doctor med. 95. Pongarten, s. Baumgarten. Prawnaw, s. Braunau. Prtdeniu. Nicolaus Prutenus, bacc. med. 73,

74. Puff Mag. Michahel Puff de Schrick,

doctor med. 84, 87, 88, 90, 91,

97, 98. Pumicser, Mag. Andreas Pumiczer de Wienna,

bacc. med. Montis Pessnlani 3,

5, 101. Pyrawart

Mag. Petras [de] Pirchenbart, reetor nniv. 66.

B.

Btueh (s. auch BemshJ, Mag. Udalrieas R&sch de Fisching, doctor med. 98. Ravensburg. Mag. Seboldns deRauenspurg, doctor med. 29, 30—32, 41, 42, 44, 48 —60, 52, 53, 58—68, 70—72, 78, 79, 81—88, 85, 87, 94, 100. Be§ch (s. auch BaachJ, Mag.Iohannee Resch deWila, doctor med. 24, 25, 39, 41, 97, 99, 101. Reutlingen, s. Speahardi u. Tole», Rieder. . Mag. Erasmus Rieder de Lancshuta, doctor med. 64, 64, 67, 70, 72, 73, 74, 76, 77, 79, 86, 89, 91, 97, 101. Bock, s. Rogge. BochUng.

Conradus RÖchling, lic. iur. 33. 220^^0 (Bok, Bock, Bokk), Mag. lohannes Rogge (de Ham- borch), decanus Comtzensis et reetor parroch. eccl. ibidem, doctor med. 28, 31, 34, 37, 52, 53, 94, 96, 97, 100. Rostock, s. WeUnger. Rotenburg, s. Haym. Butharlj s. Schroff.

S.

Sacka, s. Zkkiny. Salzburg.

Mag. Christoforos N. de Salcspuiga, doctor med. 88, 98. Sardorffer, s. Spardorffer, Schifferstadt.

Mag. Conradus de Schiferstat (Schi- uerstat), doctor med. 2, 96. Schlesien.

Aug. de Slesia, bacc. med. 64, 101. Schobly.

Bagitter.

107

Biag. GeorgiuB SchSblj ez Yesin- gen, doctor med. 98. Schorndorf. Mag. Gregorins [de] Schorndorf 92.

Mag. Michahel Schregel, bacc. med. 100.

Schrick (Schxik), 8. Puff.

Schmff,

Mag. lohannes Schroff (Ruthart) de

Valle Eni, doctor med. (yenit

Wiennam de Padna) 2, 4, 6, 17,

21—23, 26, 28, 32, 33, 37, 96, 100.

Sebaldna, Seboldus, Sigbaldus n. Big- boldns, 8. Bayen8barg.

Si&er. Mag. lohannes Silber de Sancto Tp- polito, doctor med. (venitWyen- nam de Papia) 1, 3, 4—6, 96, 99, 100.

Soest Mag. Criatannas de Saeato (Snsato, Sti88ato), doctor med. 8, 17, 18, 20, 28, 39, 40, 42, 43, 46, 46 (Criatan yon Sflst), 47, 49, 66, 66, 61, 63, 71—74, 86—88, 94,

96, 97 (ciui8 Wyennensis), 99 —101.

Sofia S«*

Mag. Galiacin8 (Galeacins) deSancta

Sophia, doctor med. 2, 3 — 6, 96.

Spardorffer.

lohannes SardSrffer (lies SpardSrffer),

cinis Wiennensis, doctor med. 98.

Speaihardi (SpeeahartJ.

Mag. Stephanns Speczhardl de RÖt- lingna, doctor med. 20, 27, 28, 43, 47, 49, 60, 64, 66, 68, 94,

97, 99—101. Srik, 8. Puff. SUunpinm

Mag. Procopins Stampin de Wratis- laoia, bacc. med. 101. Starkeh. Maister Berlhold Starkeh yon Pasel, hercaog Albrechts cze Österreich puchartEt 22, 46, 46, 49, 61, 101. Stockstall.

Mag. lacobns de Stokchstall (Stok- stal, Stochkstall), doctor med. 44, 46, 47, 60, 61, 63—66, 68, 60, 62, 80, 91, 93, 97, 100, 101. StoU CStollJ. Mag. Henricus Stoll de Hamelbarg, cinis Wiennensis, doctor med. 40, 42, 44, 47, 67, 61, 62, 69, 71, 73, 76, 86, 87—89, 96—98, 100, 101. Sukemchaai. Mag. Michahel Suhenschacz, yice- cancellarius 100. SnUbach.

Mag. Chnnrados [de] Snlcapach, bacc. med. 38, 39. Sosatum, s. Soest *Swendin (Schwent, Schwenten?). Mag. lohannes de Swendin, bacc. med. 91, 101.

T.

Taler.

Mag. Georgias Taler ex Arenstorff, doctor med. 98. Thom, 8. WaUienrode. IHckteU, Mag. lohannes Tichtell ex Greyn, doctor med. 98. Ihlcs. Mag. lacobus Tolcz de RSdlinga, doctor med. 84, 88, 97. Traismauer, s. Krejfcer. Treis.

Mag. Hermannus de Treisa, doctor med. 4, 17, 24, 96, 99. Tüffer, 8. Falkonü.

V.

Ungarn.

Dom. Petras de Vngaria 31. — 8. Cesar. Utrecht (Trigectum), s. Amhem.

V.

Vallis Eni, s. Sehroff. VoUzian(Volcian,Voleian, Folaian,Folr

caan).

108

JUgistei.

Mag. Petrus VöIcBian de Wienna, doctor med. 64, 72—76, 79, 80, 83—87, 89, 91, 92, 97, 98, 100.

W.

WaUtenrode, Mag. Cesarius Alberti dictos Watsten- rode de Thonin, doctor med. 20, 96. Weffer, s. Beger, Weitra. Dom. lohannes de Weytra, doctor med. 95, 99. WeUnger. NicolauB Welinger de Dyetmercia, bacc. art RostokczensiB, bacc. med. 101. Westfalen. Dom. lohannes de Westualia, rector 30. Weynandns. Dom. Weynandns, decretor. doctor et cancellarins dorn« episcopi Patav. 41.

Wien.

Dr. Paulos de Wienna 66. — s. auch Beger, Hart, P6Ü, Pur- fUexer, SpardiTffer, SM, VokMian» Wila, s. Be9ck.

Y.

Yesingen, s. Schob^. de S. Yppolito, s. Silber.

Zacharie. Mag. lohannes Zaeharie, bacc. med. Libicensis 28, 101. ZÄkÄny. Mag. Thomas [de] Sacka, bacc. theol. 66. ZeUer (Ckeller, CeOer), Mag. lohannes Zeller de Augusta, doctor med. 89, 91, 92, 98. Zmk (OAnk). Mag. lohannes Zink 34, 63.

r

ACTA

FACULTATIS MEDICAE

UNIVEßSITATIS VINDOBONENSIS.

II.

1436—1501.

AUF YERANLASSÜNG DES MEDICINISGHEN DOCTOBENCOLLEGIUHS

I ^

AUS DER ORIOINALHANDSCHRIFT

' HEBAUSOEOEBEK

j VOK

D"^ KARL SCHRAUF.

WIEN, 1899.

TEBLÄG DES HEDICINISCHEN DOCTOBENCOLLEGIUHS.

Drack Ton Adolf HolzbaoMti, k. und k. Hof* and UniTcnitila-Boebdnickcr in Witn.

Einleitung.

Jjie freundliche Aufnahme, die der erste, im Jahre 1894 erschienene Band der ältesten Wiener medicinischen Facultäts- acten bei den Fachgenossen gefunden hat^), veranlasste das hochlöbliche Wiener medicinische DoctorencoUegium, mich auch mit der Herausgabe des zweiten, bis zum Ende des XV. Jahr- hunderts reichenden Äctenbandes zu betrauen. In Folge drin- gender Berufsgeschäfte und anderer, der Wiener Universitäts- geschichte gewidmeten Arbeiten, die mich ohnehin seit Jahren ÜGiiSt ganz in Anspruch nehmen, verzögerte sich die Ausführung des für mich so ehrenvollen Auftrages, so dass ich erst jetzt, nach einem Zwischenräume von vier Jahren, die Fortsetzung der Facultätsacten zu liefern im Stande bin. Indess dürfte diese unliebsame Verspätung den Werth der PubUcation nicht ver- ringern. Es werden, so hoffe ich, die von echtem wissenschafl- lichen Geiste beseelten Intentionen des Wiener medicinischen Doctorencollegiums ebenso die ihnen gebührende Anerkennung finden, als dieser zweite Actenband wegen seines in mancher Hinsicht bedeutenden Inhaltes den Freunden der Wiener üni- versitätsgeschichte und den Kennern der Geschichte der Me- dicin nicht unwillkommen sein wird.

In Betreff des Originalmanuscriptes darf ich wohl, um Wiederholungen zu vermeiden, auf die hinlänglich genaue Be- schreibung verweisen, die sich S. VH des ersten Bandes der

^) Vgl. G. Kaufmann, Oeschichte der deutschen UniveraitSten II, 8. 680; IC Perlbach, Pruasia scholastica (Leipzig 1896), S. XXXI; Th. Pusch- mann in Virchow^s Jahresbericht der gesammten Medicin f&r 18941 (1895), 8. 304—306; L. Senf eider, Michael Puff aus Schrick (8. A,), 8. 3; Derselbe, Die ältesten Pesttractate der Wiener Schule (8. A.), 8. 8, Note 22 (beide Abhandlungen aus der Wiener klinischen Bundschau 1898).

a»

IV Einleitang.

„Acta facnltatis medicae"^ findet^ und der ich nur Weniges hin- zuzufügen weiss. Es ist dort auch schon erwähnt, dass das Papier fiir dieses Buch vom Decan Mag. Erasmus Rieder von Landshut um den Betrag von 60 Pfennigen gekauft und der neue Actenband seit Neujahr 1436 benützt wurde*). Jeder nachfolgende Decan übernahm dann bei seinem Amtsantritte (die Decane wurden damals jährlich zweimal, am 14. April und am 13. October, gewählt) nebst der Facultätskasse, dem Facul- tätssiegel und den Facultätsurkunden ') auch den Actenband, in den er während seiner Amtszeit oder erst am Schlüsse der- selben seinen Bericht eintrug. Ausnahmsweise fanden nur im Jahre 1461 I und 11 unter dem Decanate der Doctoren Jo- hannes von Kirchheim und Caspar Griessenpeck (S. 108) und im Wintersemester 1473 (S. 162) Unterbrechungen statt Das eine Mal wird das Versäumniss von einem späteren Amts- collegen mit der spöttischen Bemerkung gerügt: ^Acta Mag. Johannis Eircham sicut sunt scripta, ita sunt pessime facta"; das andere Mal hingegen fährt der nachfolgende Decan ohne Weiteres im Bericht fort, so dass uns die Acten nicht einmal den Namen des Decans nennen und wir also nicht wissen, auf wen die Schuld dieser Nachlässigkeit fidlt').

So ging es bis zum Jahre 1490; da war aber der Bericht- erstattung eine materielle Schranke gesetzt, denn von fol. 120 • angefangen hatte der Decan Mag. Martinus Guidein schon im Jahre 1454 die letzte Blätterlage des Actenbandes für ein drei- faches Register der Doctoren, Baccalaren und Scholaren reser* virt, worin die Facultätsangehörigen ihrem akademischen Grade entsprechend sich selbst eintrugen oder vom jeweiligen Decan inscribirt wurden. Deshalb wurde ein neuer Band gekauft*) und seit dem Wintersemester 1490 von den Decanen zu ihren Ein-

^) Vgl. unten S. 5 : „Item decanus dedit pro librp actoram 60 den."-

') Vgl. das ausführliche Inventar der in der Facultätstnihe aufbewahr- ten Gegenstände vom Jahre 1460, 8. 61 f. Die Truhe selbst war in der Ka- pelle des HerzogscoUegiums deponirt (S. 115 und 202).

') Ausserdem trug der Decan Mag. Petrus Völczian, 1436 I und II,. nur den Bericht ttber das erste Halbjahr ein (S. 6).

^) Acta facultatis medicae III, fol. 3* (1490 II): „24 den. pro novo libro actorum comparando,"

Einleitang. Y

Schreibungen benutzt. Allein der Umstand^ dass man auch nach dem Jahre 1490 fortfuhr^ die letzte Papierlage des alten Acten- bandes als Matrikel zu verwenden, veranlasste noch einige De- cane, bis zum Jahre 1501 die wenigen noch leer gebliebenen Seiten der letzten Lage nicht blos mit Immatriculationen, son- dern auch mit ihren Amtsberiehten auszufüllen, während wieder Andere schon den neuen Actenband dazu verwendeten. Na- türlich musste auf solche Art eine recht bedauerliche Unord- nung entstehen^ die damit ihren Höhepunkt erreichte, dass drei Decane (1495 I bis 1496 I inclusive) überhaupt nicht mehr wussten^ wohin sie ihren Bericht schreiben sollten, und daher lieber gar nichts eintrugen. Ihre Nachfolger bis 1501 inclusive bedienten sich bald des alten, bald des neuen Bandes, und erst Dr. Martin Stainpeis stellte im Jahre 1501 II die Ordnung wieder her, indem er das alte ausgeschriebene Buch definitiv bei Seite legte. Einige Immatriculationen kamen allerdings noch später hinein^ aber keine „Acten" mehr^).

In einer Hinsicht greift diese Verwirrung auch auf meine Pubhcation herüber, da ich als zeitliche Grenze unseres Acten- bandes nicht das Jahr 1490, sondern 1501 auf das Titelblatt setzen musste und als Beginn des folgenden Bandes doch wieder das Jahr 1490 werde angeben müssen, weil sonst nicht ersicht- lich wäre, dass für die kritische Zeit um die Wende des XV. Jahr- hunderts beide Actenbände gleichmässig in Betracht kommen.

Was nun den Inhalt dieses zweiten Actenbandes betrifft, so ist er ebenso wie der erste Band als wichtigste und er- giebigste Quelle für die Geschichte der medicinischen Facultät und der an derselben wirkenden Lehrkräfte zu bezeichnen. Man kann wohl im Allgemeinen sagen, dass wir ohne diese Acten überhaupt keine Eenntniss von dem Zustande des medi-

') Zur OrientiruDg diene folgende Uebersicbt: 14901 bildet den eigent- lichen Scblnss unseres Actenbandes; 1490 II bis 1494 II inclusive stehen im neuen Bande, 1496 I bis 1496 1 inclusive fehlen, 1496 II und 1497 I sind im alten, 1497 II im alten und im neuen, 14981 im neuen, 1498 II bis 1601 1 inclusive im alten Bande, und mit 1601 II beginnt endlich der regelmässige Gebrauch des neuen Bandes. Eine Liste sämmtlicher Facultfttsdecane ge- denke ich am Schlüsse der gesammten Acta facultatis medicae susammen- sustellen.

VI Euleitnng.

cinischen Unterrichtes an der Wiener Hochschale hätten. Erst aus den völlig gleichzeitigen Berichten der Decane lernen wir das Leben und Treiben innerhalb der Facnltät kennen^ verfol- gen den Studiengang der Scholaren von ihrem Eintritt in das medicinische Studium bis zu ihrer Aufnahme in das Doctoren- coUegium und sehen sie alsdann den Lehrstuhl besteigen, um eine neue Schülergeneration heranzubilden. Das Prüflings* wesen und die Promotionen nehmen in den Acten die wichtigste Stelle ein.

Dazu kommen femer die höchst interessanten Berichte über die damalige Unterrichtsmethode, über die sogenannten „Anatomien^, die von Zeit zu Zeit abgehalten wurden, um den Scholaren die unmittelbare Anschauung des menschlichen Kör- perbaues zu ermögUchen. Mit welchen Schwierigkeiten die Facultät zu kämpfen hatte, um sich das dazu nothwendige Ma- terial zu verschaffen, wird uns hier mit aller wünschenswerthen Ausführlichkeit erzählt.

Die erste anatomische Uebung, über die der zweite Acten- band Nachricht gibt, fand im Februar 1436 statt. Wenigstens wird berichtet, dass Mag. Johannes Aigel zum Lector get wählt wurde und Mag. Petrus Völczian Superintendent über alle die Section betreffenden Angelegenheiten blieb (remaneret) (S. 2). Er war nämlich schon am 4. December 1435, als die Baccalaren und Scholaren der Medicin um die Abhaltung einer „Anatomie^ gebeten hatten, nebst zwei Scholaren, welche die nöthigen Vorbereitungen treffen sollten, von der Facultät be- stellt worden, „qui superintenderet et eos (seil, duos scolares) dirigeret in agendis" (Acta I, S. 92)^).

Am 20. Jänner 1440 verlangten die Scholaren abermals, noch im Laufe des Winters einer anatomischen Uebung bei- zuwohnen, worauf die Facultät am 7. Februar beschloss, die Anatomie ausserhalb der Stadtmauern abzuhalten und nur die

^) Rosas I, S. 118, übersetzt die Stelle irrig, Dr. VOlczian sei zum Geschäftsführer der Facultät (Notar?) bestellt worden, und verlegt die Wahl irrthümlich in den Febmar 1433. J. Schwarz, Zur älteren Geschichte des anatomischen Unterrichtes an der Wiener Universität (S. A.), S. 4, hat eben- falls das unrichtige Datum 16. Februar 1434 statt 143B.

BiBleitaBg. YII

Facultätemitglieder zuzulassen (11^ S. 18 — 19). Streng genommen ist also sowohl fUr das Jahr 1436 als fUr 1440 durch die Fsr cultätsacten nur sichergestellt^ dass gewisse Vorbereitungen zu einer Anatomie getroiFen wurden, ohne dass die Abhaltung einer solchen ausdrücklich bezeugt wäre. Allerdings ist es sehr wahrscheinlich, dass sie auch wirklich stattgefunden haben. Am 16. März 1441 hatte die Facultät ebenfalls auf Bitten der Scholaren bewilligt, eine Uebung auf eigene Kosten zu veran- stalten, jedoch nur die Angehörigen der Facultät, Apotheker und Chirurgen, daran theilnehmen zu lassen. Wohl hatte man vom Bürgermeister und vom Stadtrichter die Erlaubniss erhalten, einen von den acht Delinquenten, die am folgenden Tage (17. März) gehängt werden sollten, nach vollzogener Justi- ficirung als „suppositum^ zu benützen; allein der Strafvollzug misslang, und der unglückliche Maleficant kam im heil. Geist- spital wieder zu sich — et ex hoc anathomia fuit pro hac vice impedita (II, S. 21) »).

Günstiger — für die Scholaren — waren die Umstände erst im Jahre 1444, wo ihnen vom 4. bis zum 7. März wieder eine anatomische Uebung demonstrirt wurde. Als Lector fun- girte dabei Mag. Michael von Schrick und als dessen Stell- vertreter Mag. Petrus Völczian; anwesend waren die Facul- tätsmitglieder, drei Apotheker und der Chirurg Jacobus N., der gemeinsam mit seinem CoUegen Cyriacus nach Angabe der Doctoren sorgsam, sauber und geschickt das Messer führte. Der Cadaver aber wurde nach beendigter Section feierlich be* erdigt, und die Seelenmessen wurden in der St. Antoniuskirche gelesen (S. 29 — 31) *). Die nächste Anatomie fand erst nach zwei Jahren, im Februar 1447, statt, bei der abermals Mag. Michael von Schrick die 'Erklärungen gab, während Mag. Pancratius Kreuzer als Superintendent, Mag. Martinus

') Rosas, a. a. O. I, 8. 119, versetzt das Ereig^niss irrig in das Jahr 1440. Jos. Hyrtl, Vergangenheit nnd Gegenwart des Mnsenms für mensch- liehe Anatomie (Wien 1869), S. IX— XI, stellt es überhaupt in Abrede, weil ein ähnlicher Fall noch ein zweites Mal im Jahre 1492 vorgekommen ist, was bereits J. Schwarz, a. a. O., S. 4, richtiggestellt hat, doch hat auch er die irrig« Jahreszahl 1440 statt 1441.

*) Diese Section ist weder bei Rosas, noch bei Schwarz erwähnt.

VIII Einleitiiag.

Guidein als Frocurator und der Baccalar Mag. Wolfgang von Schöngraben als Adjunct thätig waren (S. 40)^).

Hatte der Wiener Stadtrichter schon im Jahre 1444 der Facultät vertraulich einige Aussicht auf eine Frauenleiche fbr die anatomische Uebung eröffnet, falls die Delinquentin zum Tode verurtheilt werden sollte ^) • — was aber vermuthlich nicht erfolgte — so bot sich diese Gelegenheit acht Jahre später wirklich dar. Noch niC; wie der damalige Decan Mag. Johannes Zell er behauptet, oder sicherlich seit sehr langer Zeit nicht war in Wien eine Frauenleiche geöffnet worden. In aUer Stille und mit grösster Vorsicht wurden am 18. Mai 1452 (ob- wohl auf diesen Tag Christi Himmelfahrt fiel) die Verhand- lungen mit dem Stadtrath gepflogen, um die Leiche einer von den sechs zum Tode durch Ertränken verurtheilten Frauens- personen zu erlangen; denn man befürchtete, dass ihre zahl- reichen vornehmen Bekannten noch im letzten Augenblicke das Vorhaben der Facultät vereiteln könnten'). So gelang es, ge- rade die für den anatomischen Zweck am meisten geeignete Leiche der „Golinin^ den Scholaren zu demonstriren, wobei auch ein unbedeutender Lungendefect constatirt werden konnte. Lector war der Decan Mag. Johannes Zeller, doch durften auch die übrigen Professoren an der Erklärung und Leitung der Section theilnehmen; Procuratoren waren neben dem Decan zwei Scholaren der Medicin, nämlich Mag. Marquardus von Wissach und Mag. Sebaldus Mülner von Nürnberg, die von jedem Theilnehmer 3 Schillinge erhielten. Die gesammten

*) Hier bat Rosas I, S. 119, abermals die Bezeichnung eines Super- intendenten bei der Anatomie missverstanden und geglaubt, Mag. Pancratius habe „die Interessen und Rechte der Facultät höheren Ortes wahren sollen". Es kann sich aber im Zusammenhang^e mit der Anatomie nur um die Auf- sicht über die nothwendigen Vorbereitungen zur Section handeln (vgl. oben S. VI, Note 1).

') S. 30: Si contingeret occidi, quod tarnen adhuc non sciret.

') Diese sechs Frauenspersonen, von denen drei in den Acten mit Namen genannt sind (Ruiantin, Golinin und Radeindlin), waren vielleicht rückfällige BOsserinnen bei St. Hieronymus, worüber Schlager *8 Skizzen, Neue Folge, Bd. II (1842), S. 277 ff., zu veigleichen sind. Schwarz, a. a. O., S. 6 (es wurden aber nicht drei Leichen an die Anatomie abgeliefert, sondern nur die der Golinin).

Sinldtang. IX

•

Emnahmen bei dieser Gelegenheit betragen 4 Pfund 2 Schil- linge^ die Ausgaben aber noch um 2 Schillinge mehr, weshalb die Facultät die Differenz aus ihrer Kasse ausgleichen musste. Ein Pfiind Pfennige erhielten der Scharfrichter und die Aus- rufer; kleinere Beträge wurden verwendet fUr das Begräbniss der secirten Leiche, für Linnen, Decken, Badeschwämme, Rasirmesser, Wasserschaffel, ferner fUr Confect, Bier und Wein, was ja bei keiner Gelegenheit fehlen durfte (S. 55 — 57). Hinterher war das Gerficht verbreitet worden, „quod aliquid fuisset in matrice inventum, de quo timeretur, quod fuisset embrio aut disposicio ad embrionem^ (S. 58); allein die Facul* tat stellte es entschieden in Abrede, und damit war die Sache erledigt*).

Nach dieser denkwürdigen Uebung vergingen abermals drei Jahre, bis ein brauchbares „suppositum'' zur Verfügung stand, und erst am 17. Mai 1455 demonstrirten die beiden Doc- toren Mag. Michael von Schrick und Mag. Johannes von Kirchheim den Scholaren eine männliche Leiche (S. 76). Nach noch längerer Pause fand eine Section vom 12. bis zum 15. März 1459 statt, bei der Dr. Pancratius Kreuzer als Lector und Dr. Johannes von Kirchheim als „Indicator^ fungirten (S. 97—98).

Damit sind die Zeugnisse erschöpft, die uns für die Abhal- tung anatomischer üebungen in dem vorliegenden Actenbande ge- boten werden. Es ist nun freilich die Möglichkeit nicht ganz aus* geschlossen, dass diese Zeugnisse lückenhaft sind, und dass Üebun- gen stattgefunden haben, ohne dass die jeweiligen Decane sich darüber in ihren Berichten geäussert haben. Allein sehr wahr- scheinlich ist mir dieses Stillschweigen nicht. Die Art und Weise, wie über diese Üebungen referirt wird, zeigt deutlich, dass man sie fbr wichtig genug hielt, um einige Worte darüber zu sagen, und dass es immer des Zusammentreffens vieler günstigen Umstände

^) Diese Erklftning gab die 'Facaltftt erst nach beendigter Section in der nächsten Sitznng am 24. Mai ab (S. 57 — 68). Es ist daher nicht ganz richtig, wenn Schwarz S. 6 von einem argen Tumult während der Section erzählt, die erst nach der beruhigenden Anfklirnng ihren weiteren Verlaaf nehmen konnte.

X . EinlftitiiDg.

bedurfte^ um die Schwierig^keiten ans dem Wege za räumen, die sich einer anatomischen Demonstration in den Weg stellten. An zwei Stellen (S. 181 und 196) werden die Gründe aufge- zählt, weshalb die Facultät auf die Bitten der Scholaren um eine „Anatomie" nicht eingehen wollte oder ihnen nicht will- fahren konnte: der Mangel an Leichenmaterial, die Witterungs- verhältnisse im Frühjahr, das Zusammentreffen gewisser Feier- tage, der beschränkte Raum im Facultätshause und noch man- ches Andere. War man aber so glücklich, alle diese Hindemisse zu beseitigen, dann war es ein Ereigniss t^r die ganze Facultät, dem man sicherlich eine kurze Erwähnung in den Facultätsacten gönnte. Spricht der Decan Dr. Hermann Haym von einer Uebung, bei der Mag. Conrad Braun von Müldorf Lector gewesen sein soll (S. 181), ohne dass uns bei dem betreffenden Jahre darüber berichtet wird, so mag dem alten Herrn bezüg- lich des Lectors ein Irrthum unterlaufen sein^), und er kann die Anatomie vom Jahre 1459 gemeint haben, bei der aber nicht Mag. Conrad Braun, sondern Mag. Pancratius Kreuzer diesen Platz einnahm. Sonst ist nicht das geringste Anzeichen dafür vorhanden, dass mehr „Anatomien'' stattgefunden haben, als unsere Acten ausdrücklich berichten*).

Neben dem Prüfungswesen und den anatomischen Uebun- gen spielen die Kämpfe der Facultät mit den unberufenen Hoilkünstlern, Quacksalbern, getauften Juden und alten Weibern eine gar grosse Rolle. Es war gewiss nicht blos das Bewusst- sein der eigenen Würde oder engherziger Klassengeist, der die Mitglieder der Facultät gegen alle ausserhalb ihres Kreises stehende „Empiriker** zur äussersten Strenge antrieb; vielmehr war es ein uhabweisliches Gebot der Nothwendigkeit, all' das zusammengelaufene Gelichter unbarmherzig zu befehden, sollte nicht das Ansehen der Universität gefährdet und das Leben unzähliger Mitmenschen aufs Spiel gesetzt werden'). Liest

^) Vgl. meine Bemerknng zu dieser Stelle in den „Corrigenda", 8. 261.

') Vgl. dagegen Schwarz, S. 6.

') lieber die Empiriker vgl. besonders S. 6, 9, 11, 13, 15, 25, 32, 37, 39, 57, 64, 66, 71, 73—74, 77, 79, S4, 93, 103, 122-124, 130, 134, 144 bis 145, 148, 153.

EinleitDDg. XI

man in unseren Acteo, wie oh selbst hochgestellte Personen zu Gunsten dieser fahrenden Gesellen eintraten, wie oft alle welt- lichen und geistlichen Strafen vergebens gegen sie in Anwen- dung gebracht wurden, dann begreift man den Eifer und die Strenge, mit der die Facultät nicht blos gegen die Empiriker, sondern auch gegen die häufig mit ihnen conspirirenden Apo- theker vorgehen musste^).

Dass neben diesen culturgeschichtlich werthvoUen Berich- ten auch Manches durch unsere Acten überliefert wird, was uns recht unbedeutend erscheint, liegt in der Natur der Sache; gibt es doch wohl kaum ii^end eine mittelalterliche Geschichts- quelle, die nicht solchen Bodensatz mit sich führen würde. Den damaligen Vorständen der Facultät war neben der rein wissenschaftlichen Thätigkeit auch noch die Last allerlei ge- schftfUicher Agenden aufgebürdet. Sie mussten beim Beginn und am Ende ihrer Amtszeit viel kostbare Zeit mit den Rech- nungen, dem sogenannten „Computus'' vergeuden, wobei ein paar Kreuzer in dem lächerlich kargen Haushalt der Facultät mit einer Wichtigkeit verrechnet wurden, als ob es sich um viele Tausende handeln würde. Diese Rechnungen aufzu- schreiben und ins Actenbuch einzutragen, war Pflicht des De- cans, und deshalb finden wir sie immer wieder mit wahrhaft oft ermüdender Ausführlichkeit specificirt Unter die ständigen Einnahmen der Facultät gehörte wieder der Miethzins, den das in ihrem Besitze befindliche Haus abwarf. Einen verlässlichen Miether unter vielen Bewerbern auszuwählen, den jährlichen Zins und des Miethers Antheil an den nothwendigen Repara- turen zu verabreden, war ebenfalls eine immer wiederkehrende Sorge der Decane'), die ihnen wohl nicht wenig lästig war, der sie sich aber trotzdem mit so grosser Gewissenhaftigkeit

') lieber das Auftreten der Facultät gegen die Apotheker Tgl. be- tonders 8.2, 3, 11, 20, 67, 66—70, 73, 88—93, 103, 119—121, 123, 129.

*) lieber das Facultfttshans siehe besonders 8. 3, 4, 10, 14, 17, 19 bis 20, 22, 24, 33, 85, 37, 43—44, 49—50, 54—55, 60, 63, 70, 78, 84, 86—87, 96, 99, 101—102, 112, 118, 128, 182, 184—135, 141, 154, 163—164, 167, 171, 173, 179, 190—191, 193. Vgl. auch die Hausordnung 8. 125—126 und die Verhandlungen wegen der Grundsteuer 8. 12, 18, 87, 39, 44, 60, 188, 190.

XII HDbUuf.

nnterzogen, dase sie sogar über die geringste Angelegenheit bis hinab eo den Latrinen eu berichten (S. 159, 222 — 223) nicht unter ihrer WUrde erachteten.

Wie wenig das ganze Material der Facultätaacten von der gelehrten Forschang bisher berttcksicbtigt worden ist, habe ich bereits in der Einleitnng zmn ersten Bande (S. IX) erwähnt Hier mßge nur noch die Bemerkung nachgetragen werden, dass selbst das Wenige, worüber man durch t. Rosas Eennt- niss zu haben vermeinte, leider in vielen Fällen auf ai^n Versehen und IrrthUmem beruht Die Äoigabe dieses Ge- schichtsschreibers der medicinischen Facultät, dem Übrigens sein Verdienst als Bahnbrecher ungeschmälert bleiben soll, war freilich nicht gar leicht Auf Schritt und Tritt mit paläogra- phtschen Schwierigkeiten kämpfend, unerfahren in der Aus- dracksweise jener Zeit, ging er daran, aas den OriginaJacten, wahrscheinlich ohiie zuerst eine Abschrift angefertigt zu haben, einen Extract za liefern. Wie mit verbundenen Äugen las er seine Quelle oder suchte vielmehr zu errathen, was sie enthielt Wie ihm dies gelangen ist dafUr mag hier nar ein einziger Beleg angeführt werden. Zum Jahre 1461 berichten unsere Acten (S. lOÖ) von der Wahl eines neuen Lectors an Stelle des am 5. December 1460 verstorbenen Professors Mag. Caspar von Tettnang. Die Studenten hatten sich darüber beschwert, dass sie in ihrem Studium aufgehalten würden, so lange der ver- waiste Lehrstuhl unbesetzt bliebe; in Folge dessen beschloss die Facultät am 22. Jänner 1461, die Studenten selbst einen Professor, der ihnen genehm wäre, durch Abstinunen wähled zu lassen. So warf denn ein jeder Scholar einen Zettel, worauf er den Namen seines Candidaten geschrieben hatte, in einen Hat — em Verfahren, das wohl Btr unsere heutige Auffassung sonderbar genug eracheint damals aber durchaus nicht tm< ^wohnlich war*) — und so wurde Mag. Johannes von

M TrL di« guu snaloire Wahl du Hag. Nieolftua Holitorii Ton R»

gBambuTg (1464, 13. October, 8. 119: .Factom Mt hoc per «colarM &cnlUtii

iKMtre, cai eleoeioDi facultas aonait et coDieiuit ac preeai ad dominam Im-

' iDt alectam cciuerTando, qnod factum ait*). Anch am

Uag. Jobann«» Ton Seligesttadt inm Laotar ge-

Binieitiing. XIII

Kirchheim mit Stimmenmehrheit gewählt^ worauf ihn auch die Doctoren zum Lector wählten und der Decan im Namen der ganzen Facultät ihn dem Universitäts-Superintendenten Mag» Thomas von Haselhach (artium et sacre theologie doctori) feierlich vorstellte, der ihm die kaiserliche Ernennung aus- wirkte (S. 106 — 106). Aus diesem höchst einfachen Bericht gibt nun v. Rosas I; S. 124; folgendes Resumä: „Nach Ablesung der Stimmen ergab sich die Mehrzahl flir Mag. Thomas Hasl- pach, Theol. und Med. Doctor, und dieser wurde sofort vom Decan zum Professor ausgerufen. Die Bestätigung nebst Zu- weisung des Gehaltes von Seite des Kaisers erfolgte ungesäumt. '^ Dies las ohne Argwohn der Geschichtsschreiber der Wiener Universität Rudolf Kink, und da ihm die Wahl des Theologen Ebendorfer denn doch zu merkwürdig war, so schrieb er es einem 2ierwürfnis8e Ebendorfer^s zu^ dass er gegen Ende 1460 zur medicinischen Facultät übertrat und die dort durch den Tod des Dr. Caspar Frue erledigte Lehrkanzel übernahm (Ge- schichte der Universität Wien I, S. 157, Note 188). Vorsich- tiger als Kink stiess sich Ernst Birk in seinen Prolegomena zu Ebendorfer's Schriften (Mon. Concil. gen. I [1867], S. XXXIX) schon an der sonst nirgends vorkommenden Bezeichnung Eben- dorfer's als Doctor medicinae, konnte aber, ohne Einblick in die Originalacten zu nehmen, nichts Anderes thun, als Rosas und Kink für diese höchst auffallende Thatsache und fbr die noch merkwürdigere Wahl zum Lector an der medicinischen Facultät zu citiren. Was endlich v. Aschbach (I, S. 497— 499) zur Erklärung anfbhren zu müssen glaubte, wie weit er mit

wählt wurde, war die Facultät yersammelt „in dominis doctoribus et omnibns suppositifl eiusdem** (S. 158). Ebenso war die Facultät am 11. November 1474 Tollzählig yertreten ^in omnlbus suppositis et doctoribus ad eligendum novnm lectorem^ und als Mag. Christophorus Kreuzer aus Wien von den Doc^ toren einstimmig gewählt worden war, fragte der Decan die Studenten : ,»an prefatns dominus doctor per facultatem electus placeret eis iu lectorem", worauf ein Student im Namen aller erwiderte: „Dominus doctor placet nobis bene pro lectore**, — et ita dominus doctor Mag. Cristofferus fuit per totam facultatem in lectorem electus (S. 166). Dagegen resignirte eben dieser Mag. Christophorusam 11. Februar 1482 seine Lectur „in manus Principis Cesaree Majestatis, quam adeptus est Doctor Joannes Tiehtel ex Grein a Cesarea Majestate« (8. 177).

XIV EinleifcaDg.

der Annahme einer „Demonstration von Seiten der Universität überhaupt gegen Kaiser Friedrich III., der ihm die besoldete Stelle in der theologischen Facultät entziehen wollte^, irre ging, und wie sehr er sich täuschte, wenn er von der medicinischen Facultät glaubte, dass sie ,,getreu der an der Hochschule herr- schenden Stimmung auf die fUr sie bereite Besoldung zu Gunsten des Thomas von Haselbach verzichtete" — dies Alles wäre wohl sehr erheiternd zu lesen, wenn es nicht ein ernstes und trauriges Beispiel wäre, wie unberechenbar die Verwirrung ist, die eine unbedacht in die Welt gesetzte Nachricht auch in lite- rarischen Dingen zu stiften vermag.

Unter solchen Umständen war die Versuchung für den Herausgeber der medicinischen Acten gar gross, gleich in der Einleitung Manches richtigzustellen, wodurch das Bild von dem Zustande der Wiener medicinischen Facultät im XV. Jahr- hunderte ungetrübter hervortreten müsste. Doch will er sich mit diesen allgemeinen Bemerkungen begnügen, um zu zeigen, wie viel an der landläufigen Darstellung zu verbessern ist, und alles Andere lieber einem künftigen Geschichtsschreiber der medicinischen Facultät überlassen.

Es erübrigt noch, etwas über die Beilagen zu sagen, die den Schluss dieses Bandes bilden und als nothwendige Ergänzungen der Facultätsacten zu betrachten sind.

Beilage Nr. I enthält die Verordnung der Universität und der Artistenfacultät vom Jahre 1455 in Betreff der Woh- nungen unbemittelter Scholaren. Sie musste hier ein Plätzchen finden, da sonst die Erzählung unserer Acten über die so- genannten Coderien (S. 77), die die Eenntniss von mancher- lei Verhältnissen voraussetzt, sehr schwer verständlich gewesen wäre. Im Allgemeinen darf ich aber wohl fUr das, was in dieser Hinsicht etwa noch einer Erklärung bedarf, auf meine Abhandlung zur Geschichte der Studentenhäuser an der Wiener Universität während des ersten Jahrhunderts ihres Bestehens (in den Mitth. der Ges. filr deutsche Erziehungs- und Schul- geschichte, Jahrg. V [Berlin 1895], S. 141— -214) verweisen.

In der Beilage Nr. IH liest man aus der Handschrift 5396 der Wiener Hofbibliothek den deutschen Wortlaut der

EiDUitnng. XY

Wiener Apothekerordnung vom Jahre 1465^ deren lateinische Fassong in den Acten desselben Jahres (S. 120 — 121) ent- halten ist. Zwar hat schon Jos. Chmel die deutsche Apotheker- ordnung in seinem „Oesterreichische Geschichtsforscher'' (I^ S. 60 — 63) ans Licht gezogen; allein abgesehen von manchen Versehen dieses Abdruckes schien mir die nochmalige Publi- cation des interessanten Stückes schon wegen der leichteren Vergleichung beider Recensionen geboten.

Endlich habe ich in der Beilage n eine Promotionsrede des Dr. Thomas Ebendorffer von Haselbach bei Ver- leihung der Licenz in der medicinischen Facultät aus den Jahren 1462 — 1463 mitgetheilt. Es ist in den Acten so oft von der Verleihung akademischer Grade durch den Univer- sitätskanzler oder dessen Stellvertreter die Redc; ohne dass auch nur ein einziges Mal der Vorgang im Einzelnen geschil* dort würde. Was bei diesen so häufig sich wiederholenden akademischen Feierlichkeiten geschah , welche Formalitäten dabei gebräuchlich waren^ und was ftir Ansprachen gehalten zu werden pflegten, war ja keinem Facultätsmitgliede unbe- kannt; es fiel daher auch Niemandem ein, sich darüber weit? läufiger zu verbreiten. Uns dagegen mangelte diese Eenntniss fast völlig, wenn wir uns auf die Acten beschränken müssten. Um so erfreulicher ist es, dass in diesem Punkte andere Quellen aushelfen können. Da ist zunächst die kostbare Handschrift 4680 der Wiener Hofbibliothek^), die von Thomas Ebendorffer mit eigener Hand geschriebenen Goncepte vieler seiner aka- demischen Ansprachen enthaltend, und hier findet sich speciell (fol. 128 •—130*) jene Rede, die er als Vicekanzler bei Erthei- lung der Licenz an die beiden Licentianden Johannes Spar- dörffer von Nürnberg (bacc. art.) und Mag. Johannes von Hunzingen (richtiger: Joh. Hunzinger oder Münsinger aus Tübingen; vgl. das Register) am \K Februar 1462 halten wollte, aber erst am 8. August des nächsten Jahres bei der Promotion der drei Magister Nicolaus von Regensburg, Peter Marolt

*) Vgl. über die Handschrift den Katalog von Denis II, Sp. 1917; auch V. Aschbach I, S. 499, Note 1, erwähnt die Promotionsreden Pben- dorffer's.

XVI Emleitaog.

von Laak und Stephan Euelant von Rain wirklich hielt. Was der Grund dieses Aufschubes war, ist im Conceptenbuche nicht angegeben. Blickt man aber in unsere Acten (S. 108 ff.), so sieht man, dass gerade um die Wende des Jahres 1461/62 eine sehr bedauerliche Verwirrung in den Verhältnissen der Facultät herrschte, und dass beim Beginn des Frühjahres 1462 Mag. Johannes Minsinger als „suspensus a licentia propter suos defectus in responsionibus et leccionibus^ (S. 109) er^ scheint, woraus sich leicht begreifen lässt^ warum Ebendorffer seine Promotionsrede für eine bessere Gelegenheit aufsparen musste. Diese kam, als die drei genannten Baccalare am 8. August 1463 promovirt werden sollten, worüber die Acten blos mit den gewöhnlichen formelhaften Woi*ten: „receperunt licenciam et gradum doctoratus in medicina^ berichten (S. 115), während wir aus dem Conceptenbuch Ebendorffer's wenig- stens den Text der dabei gehaltenen Rede gewinnen. So er- gänzen sich diese beiden Quellen aufs Beste.

Einen noch unmittelbareren und lebhafteren Eindruck von dem damaligen Promotionswesen erhält man freilich erst aus einer dritten Quelle, auf die ich zu spät aufmerksam geworden bin, und die ich daher erst an dieser Stelle charakterisiren kann. Es ist dies die Papierhandschrift der königl. Münchener Hof- und Staatsbibliothek Nr. 8482 aus der zweiten Hälft» des XV. Jahrhunderts, die von fol. 160* bis 236*" eine grössere An- zahl Wiener Promotionsreden enthält, die wir, obwohl deren Verfasser nicht genannt ist, ganz unbedenklich ebenfalls un- serem unermüdlichen Ebendorffer zuschreiben dürfen, und von denen nicht weniger als sechs nachweislich innerhalb der Jahre 1438 bis 1456 bei medicinischen Promotionen gehalten worden sind. Gleich die erste Ansprache ist lehrreich ftlr die Art und Weise des ganzen Promotionsactes. Die anderen geben manche nicht uninteressante Variante, weshalb ich sie der Reihe nach, mit Ausschluss der nicht medicinischen Pro- motionen, anftihren will.

1. (fol. 160*): In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. In actu presenti, quo nostros venerabiles licenciandos ad gra- dum licencie in prefulgida facultate sacri juris canonici (I) habeo

Einleitwig. XVII

aublimare, tria incumbunt peragenda: Primo coUacionem sive exhortacionem habeo premittere; secundo yenerabiles nostros licenciandos gradu licencie in preclara dicta facultate habebo coronare; tertio gratiarum actiones habebo referre singulis patribus et dominis actum presentem visitaturis atque facoltatem pretraetam in personis dominorum licenciandorum honoraturis. Quantum ad primum occurrit verbum Job 7° scriptum, vide- licet „militia est vita hominis super terra". Reverendi vene- randique patres et domini honorandi! Cum Dens opifex rerum huius mundi fabricam totam uno artifice verbo fundaret u. s. w. (geht auf die Eigenschaften eines guten Arztes über, obwohl im Eingange von der juridischen Facultät die Rede ist^), und schliesst fol. 167*:) Detur Juramentum. Ut igitur vos, ho- norande domine licenciande, officium curandi languores, ad quod tamquam idoneus et sufiiciens estis approbatus et admissus, peramplius autentice exercere valeatis, ego auctoritate omni- potentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum et aposto- lica atque eximii patris et domini domini Johannis Polz- macher ex Brunna, prepositi, decretorum doctoris semper veneraudi huiusque insignis ecclesie coadjutoris ^), qua fungor, confero vobis Mag. Petro Weidenpach de Novoforo^) gra- dum licencie in medicina cum omnibus juribus et pertinenciis suis in nomine Patris et filii et Spiritus Sancti amen.

2. Promotionsrede (fol. 167'): Pro aliquali recommenda- cione nostri venerabilis licenciandi in medicina ac in eadem mox doctorandi occurrit verbum apostolicum ad Romanos 12^ scriptum et proxima dominica in epistolari officio recitatum, hoc videlicet „in uno corpore multa membra habemus". Yenerandi reverendique patres et domini prestantissimi (u. s. w. bis fol. 170':) Detur luramentum. Ut igitur vos, honorande domine licenciande, tamquam membrum perutile in corpore mistico

^) Ob dies durch einen BIfttterausfall oder durch ein anderes Versehen zu erklären ist, steht dahin; für uns ist ja nur die Formel von Interesse.

') Nach H($Uer, Specimen hist. cancell. univ. (Vienna 1792), S. 63, war Polsmacher Vicar des Propstes von St Stephan während der Jahre 1416 bis 1448.

*) Mag, Petrus de NoYoforo erscheint in unseren Acten (II, S. 43) am 8. August 1447 als ezaminatus et ad licenciam admissns.

Aetft Cftcoltatis medicM II. b

XVIII Einltitviif.

constitatum; officium curandi languores, ad quod tamqaam ydo- neus et sufficiens estis approbatas et admissus, peramplio» autentice exercere valeatiS; ego auctoritate Dei omnipotentis et beatorum Petri et Paali apostolomm et apostolica atque eximii patris domini Johannis Polzmacher^ in Branna prepositi^ decretorum doctoris semper venerandi coadjutorisque generosi patris et domini domini Alberti^ huius ecclesie prepositi, co- mitis de Sehaunburg^) atque alme universitatis canceliarii, qua fungor, confero vobis Johanni de Kirchaim^); licenciato in artibuS; gradum licencie in medicina cum omnibus juribu& et pertinenciis suis in nomine Patris u. s. w.

3. (fol. 170**): Pro aliquali recommendacione nostri vene- randi licenciandi in medicina ac in eadem mox doctorandi occurrit verbum, quod scribitur originaliter Math. 22® . . . (u. s. w. bis fol. 173*:) Detur Juramentum. Flectat genua. Ut igitur, venerabilis domine licenciande^ fructuosius atque autencius ista pretacta simulque doctoratus gradum adipisci va- leatis^ ego auctoritate omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum et apostolica^ auctoritate quoque rev. in Christo pa- tris et domini domini Alber ti generosi comitis de Schaunburg^ huius ecclesie prepositi nostreque univeraitatis cancellarii dignis* simi^ domini mei gratiosi^ confero vobis Mag. Johanni Swai- ger de Ingelstat^) gradum licencie in medicina cum omnibus juribus et pertinenciis suis in nomine Patris u. s. w.

4. (fol. 173^): Venerabiles patres^ magistri et domini in Christo dilecti. Föns divinalis emanacionis ... (u. s. w. bis fol. 179*":) Detur Juramentum. £t quia bonorum laborum glo- riosus est fructus Sap. 4**, idcirco ut vos, domine licenciande;. juxta magistrorum et reTerendorum doctorum facultatis medice huius alme universitatis approbacionem et consensum exsecu- cionem approbatam ad laudem et gloriam summi patris vestri

^) Albert Graf Ton Schaunberg^, Propst Ton St. Stephan 1444—1471 ; vgl. Ho 11 er, 1. c, S. 6, und v. Luschin, Vorl&ufige Büttheilungen u. s. w.,. S. 47 (Sitzungsber. der Wiener Akademie der Wissenschaften, Bd. CXXVH).

') Joh.de Kirchaim, lic. in art., ezaminatas et ad lic. in med. ad- missns 1447, 9. Aug.; Acta fac. med. II, S. 4S.

') Mag. Joh. Swayger recepit gradum licencie 1456, 4. October^ Acta fac. med. II, S. 87.

EiBleitQSg. XIK

dwmiki Dei ac proximorum vestrorum salutem vobis ex parte medieine in eura commissorKm habeatis ulterius autentice, ego aucloritate omnipotentis Dei et beatoram apostolorum Petri et Pauli ac Tenerabilis patris et domini domini Wilhelmi^), littias ecciesie prepositi et nostre alme universitatis cancellarii, do Yobis Mag. Johanni N. de Görlitz^) liceneiam ascendendi kathedram doctoratus in medicina ac in eadem juxta canones et observancias ipsius legendi, disputandi, determinandi, practi- eandi ceterosque actus licenciatorum in eadem exercendi hie et iibique locomm ad laadem et gloriam patris vestri celestis ac proximorum vestrorum salutem u. s. w. Quantum ad ultimum refero in persona facultatis medieine et domini licenciati gra- eiamm actiones magistris et doctoribus omnium facultatum et singulariter domino rectori, doctoribus in jure, doctoribus in medicina, pariter omnibus et singulis in artibus aliisque Omni- bus patribus, dominis baccalariis et scolaribus, qui dignati sunt facultatem medieine in persona domini licenciati et mei pro- nunc honorare, offerens ipsum et me ad similia eorum bene- placita et mandata. Amen.

ö. (fol. 180**): In presenti actu duo michi incumbunt fa- cienda. Primo venerabiles nostros licenciandos in medicina habeo aliqualiter recommendare. Secundo principaliter habeo eos honoris et dignitatis titulo pro suis laboribus premiare et insignire, videlicet gradum licencie in medicina eis assignare. Quantum ad primum assumo verbum Luce 8^ scriptum: Fru- etum afferunt ... (u. s. w. bis fol. 183*): Ut igitur vos, vene- rabiles viri Mag. Li cbhar de, Mag.Procopi et Mag. Hunolde'), qui per venerabiles et egregios doctores in medicina huius alme universitatis «tudii Wiennensis, quorum quo ad hoc respectu

^) Wilhelm Thürs de Aspern, Propst zn St. Stephan 1406—1439; Hol 1er, 1. c, S. 48.

*) Er hiesa Mag. Nicolaas de Gorlicz und wird in unseren Acten (II, 8. 9) am 25. Jänner 1438 als ad ezamen licencie admissus, und am fol- genden Tage als examinatus et admissus bezeichnet.

*) Die drei Candidaten Mag. Liebhardns Swalb, Mag. Procopius de Wratislavia und Mag. Hunoldus Pletenberchk werden in unseren Acten (II, S. 15 — 16) am 26. Jänner 1439 als ad examen pro licencia ad- missi erwähnt.

b*

XX BinleitiiDg.

vestrom in eadem precessit rigorosum examen^ tarnquam idonei pro licencia in medicina estis comperti et approbati, fructum afferatiSy ego auctoritate omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum et apostolica ac venerabilis in Christo patris et domini domini Wilhelmi^), buius ecclesie prepositi etalme universitatis studii Wiennensis cancellarii, qua fungor ad pre- sens, vobis et cuilibet vestrum trade licenciam in medicina, auctoritatem quoque ascendendi kathedram doctoralem in eadem ac juxta canones et observancias ipsius legendi, disputandi, determinandi, practicandi ceterosque actus licentiatorum in eadem exercendi hie et ubique locorum u. s. w.

6. (fol. 214^): Aehnliche Ansprache und Promotionsformel fUr Mag. Wolfgangus de Schöngraben und Mag. Her- mannus Haim de Rotenburga').

Und somit sei dieser zweite Actenband, bei dessen Bear- beitung ich mich ebenso wie bei dem ersten der unverdrossenen und selbstlosen Unterstützung des Herrn Hof- und Staatsarchivs- Concipisten und Universitätsarchivs- Assistenten Dr. Arthur Gold- mann zu erfreuen hatte, dem Wohlwollen der Fachgenossen und allen Freunden der mittelalterlichen Universitätsgeschichte be- stens empfohlen.

1) S. oben S. XIX, Note 1.

') Beide werden in unseren Acten (II, S. 45) am 26. Februar 1448 als ad licenciam admissi erwähnt.

Wien, im December 1898.

Dr. Karl Schrauf.

ACTA FACVLTATIS MEDICAE

II.

In^) die sanctomm Cosme et Damiani martimm fit circnitus enm re- Fol. l* liqnüs eomndem contentomm in sarchophago et canitnr de eisdem officium «olerapniter et in org'anLs ad instanciam inclite facnitatis medicine et dantnr mai^tro chori 60 den., cantori 32 den., organiste 32 den. et lenitis 14 den. Summa est 4 sol. 18 den.; illa debet protnnc decanus expedire et per man- datum publice affixum omnia supposita eiusdem facultatis conuocare cum snpplicacione alionim, ut predicto officio cum deuocione intersint.')

Eg^ lohannes Spard&rffer, medicine doctor facultatisque eiusdem 1471 decanufi, recognosco per presentes, quod egpregii viri domini') doctores pre> fate ^ftcultatis legentes rite atque^) dilig^enter juxta ordinacionem principis et uniuersitatis 8ua8 perfecere lectiones per angariam estiualem, yidelicet a feflto Pentecostes usque ad festum sancti Michaelis proxime transactnm. In cuius rei testimonium hanc*) cartam sigillo facultatis medicine inpresso si- gnaui. Datum Wienne, anno Domini M.CCOC.LXXI'"'* die 16. mensis Octobris. 1471

16. Oct.

Decanus*) facnitatis medicine mandat omnibus doctoribus, licenciatis, baccalariis et scolaribus eiusdem, quatenus cras processioni et deinceps officio jmblico intersint ad laudem Dei omnipotentis eiusque genitricis Marie Vir- ginis gloriose ac sanctomm Cosme et Damiani martirum, prefate facnitatis patronomm, in ecciesia sancti Stephani solemniter decantandis. ^) Sub pena decem gross.

Insuper supplicat omnibus aliarum facultatum suppositis, ut ad Dei laudem prefatorumque sanctomm gloriam et honorem Interesse dignentur.

^) Ganz oben steht von späterer Hand: Ordinacio wniuerHtati». Nulhi» dehei pracUcare in medicina nw admisstis per facfiltatem medicine, fU patet in primo Hhro fol. 24. 26, Videlicet in actis antiquis fol. 25, Damit sind die im UniversitKts-Archive befindlichen Rectoratsakten gemeint, wie aus einem spä- teren Citat beim J. 1457 I. hervorgeht.

*) Dieser Absatz ist ausgestrichen, mit der Bemerkung: retro haftetur.

■) ,Ftr» domini* ist von anderer Hand nachgetragen.

*) Von anderer Hand ,ac' verbessert. *) Corrigiert aus hinc.

•) Andere Hand. '') Späterer Zusatz: vel peragendis.

Acta facultatis medicae II 1

2 Acta fac. medicM II.

Decanus facultatU medicine mandat omnibus doctoribas, licenciatis, baccalariis et scolaribus einsdem, qnatenus hodie in contactu höre prime vel 8nb pulsn Tesperaruin prope domum N. in foro vel platea N. sitam conneniant ad conducendum funns olim einsdem artis baccalani, dicte facultatis Buppositi noTiter defuncti, ad sequendum intersintque cras hora septima eins exequiis in ec^ilesia sancti Stephani peragendis. 8ab pena decem gross.

Idem supplicat omnibus alianim facultatum suppositis, ut cond [ . . . ] atqne exequiis predictis interesse velint prefatis facnltatem spe [.••]•')

[1436 u.y)

Fol. 2* Item 16. die mensis Februarii, hora septima, congregata

1436 fuit facultas medicine super articulis subscriptis, quorum primus

16. Febr. ^j cogitandum, quid fieri expediat super deliberatione facta per deputatos proximos in materia visitacionis, et circa eundem arti- culum plura fuerunt proposita per deputatos concepta, quorum aliqua fueiiint assumpta et plurima pro facultatis utilitate; alia vero per eandem relicta et omissa. Quidquid tamen sit, articuli facultati per dominos visitatores sunt dediti ad modum statu- torum obseruandi suisque sigillis corroborati, qui et libro statu- torum sunt inscribendi, sicuti cetera statuta dudum inscripta fuere; quare de eisdem non facere prolixacionem, cum tamen eorundem ex parte plurime sint congregationes facte totius facul- tatis et aditus per eandem ad dominos visitatores et precipne per multiformem accessum deputatorum ad eosdem.

Secundus articulus ad prouidendum facultati de uno le- ctore habendo super anathomie celebracione et si suppositum tunc haberetur. Fuit generaliter dominus doctor Mag. lohannes Aigel et concorditer electus. Secundo in eadem eongregatione conclusum fuit, quod Mag. Petrus VÄlcian remaneret super- intendens negociis omnibus et singulis pertinentibus ad incisionem ipsius suppositi, et ita factum fuit.

Denique inter cetera apud facultatem pertractata venerunt iterum Martinus et Michael apotekarii sine scripto voce tenus

^) Das Blatt ist am unteren Rande beschädigt. — Fol. 1^ leer. Von einer Hand saec. XVI. ist darauf geschrieben: Prolocoüum factdUUit niedieae ab anno MCCCCXXXV tuque ad annum Domini 1490,

') Der Beginn dieses Decanates des Mag. Erasmus de Landshuta (1436 II) steht im ersten Actenbande Fol. 64^ (S. 91). Die letzte dort er- wähnte Sitzung war am 4. December. Mit dem neuen Jahre 1436 beginnt dieser zweite Band der Facultätsacten.

Act» fiM. medieae II. O

aiiqua signiiicantes eos respiciencia pro ipsorum comodo. Placuit suo tempore, quod venirent Dominica Esto mich! etc. ad de* 18. Febr. canum, eidem sua concepta scripto redacta ostendendo, qui et eadem facultati eodem die congregande conaretur ostendere, eis tamen apotekariis absentibus; et ita presentaverunt decano omnes receptas et Mesue et Nicolai solite habitas, nihil noui adicientes neque quidquam a prescriptis remouentes. Conse- quenter eciam attulere in scripto taxam cuiuslibet medicine ven- dibilis, utputa syruporum, pillularum, electuariorum, unguentorum, emplastrorum; puluerum, aquarum, radicum nunc comunium. In qua quidem materia illius taxe deputati fuerunt per facultatem Mag. Cristannus et Mag. Petrus V&lcian; unde apparuit facultati, quod ipsi nimis care plurimas ex suis rebus taxarent atque pensarent et sie prescripti magistri deberent moderari eorum taxas, juxta tamen ipsorum | discretiones. De quo Fol. 2^ quidem moderamine istarum taxarum supersessio facta fuit racione requisicionis facte per Magistrum ciuium et suos consu- lares, qui quidem postulauerunt eos ad consilium ex consequenti ad moderandum venditiones simplicium et rerum compositarum, ne pauperes quemadmodum et diuites aggrauarentur. Est et significacio certis ex doctoribus facta, ut remaneant in quie- tudine cum ceteris super negocio apotekariorum, quousque noti- ficet Magister ciuium sui et suorum consularium ex parte. Et ita hodie remanet scriptum taxarum apud prefatos doctores; scriptum autem receptarum apud decanum, de quibus nunquam ab ipsorum requisicione ad consilium ciuitatis fecerunt mentio- nem apud decanum et ita reseruantur per eundem.

Item 19. die mensis Februarii articulus fuit formatus primus 19. Febr. et principalis de certis articulis per facultatem super complemento aliorum articulorum, de quibus videbatur, quod essent minus sufficientes, sed quia domini visitatores concluserunt, igitur etc.

Secundus ad audiendum supplicacionem Mag. Seboldi ite- rato petentis pro domo facultatis (et nimis importune^) et tunc ambobus eis exeuntibus, Mag. scilicet Seboldo necnon Mag. lohanne de Pawngarten, facultas decreuit, quod infra mensis spacium Mag. lohannes de Pawngarten deberet computum facere et defalcatis defalcandis quidquid superfuerit, quod idem daretur infra mensem eundem facultati, et sibi significacione in

>) Getilgt.

Acta fae. medieae Tl.

eadem congregacione facta super illo intento, ipse ad eandem vocatus fait et tunc propositum erat sibi per decanum intentum facultatis. Super quo respondit, quod quandocumque facul- tati placeret, paratus esset facere calculum; sed de pecunia censuali petiuit sibi dari terminum usque ad festum saneti Georgii.

De Magistro autem Seboldo conelusum fuit, quod intentio facultatis ad proximam congregacionem esset sibi referenda, in qua tunc facultas non esset magnis et arduis negociis impedita.

Fol. 3 • Item 1 2. die mensis Marcii congregata fuit facultas sub

12. MÄrz pena consueta super deliberacione articulorum subscriptorum, quorum primus ad cog^itandum, quid fieri expediat de examine posterius habendo circa scolares et baccalarios, an omnes do- ctores sint admittendi etc. De quo copiose domini legati fecerunt statutum, quod perlegatur.

Secundus articulus ad finaliter respondendum Mag. Se- boldo de sui petito ex parte locacionis domus facultatis et ad recipiendum computum a Mag. lohanne de Pawngarten ex parte censuum persoluendorum. Conelusum fuit, quod Mag. lohannes de Pawngarten domum deberet inhabitare facul- tatis usque ad festum saneti Michaelis; si ipse peteret ulterius, sibi debere domum locari. vel quicuraque alter, facultas super isto vellet deliberare et esse libera in domus locatione, et quod consensus ad hoc datus ^lag. lohanni congrue non esset dene- gandus. Insuper tunc temporis decani fuit requisitio facta, quod illam intentionem Mag. Seboldo notificaret, qui ita fecit.

Deinde in articuli sectmda parte continebatur, quod Mag. lohannes de Pawngarten computum faceret; quem fecit multum rationabiliter coram facultate et defalcatis defalcandis restant per eum solui ad instans festum saneti Georgii 9 libr. den. Wyenn. et 71 den., non obstante integre censu annuo ad festum saneti Michaelis per eum persoluendo.

21. März Item congregacio iterum facta fuit 21. die mensis Marcii

per juramentum ad deliberandum super articulo infrascripto : Ad cogitandum, quid fieri expediat circa statutum factum per dominos visitatores de admonitione apud infirmos super con- fessione per eosdem fienda et de quibusdam aliis necessitatibus facultati ingruentibus. Placuit tunc facultatis quod decanus et Matf. Heinricus St oll accederent dominum vicarium ecclesie

Actu fac. medicoe II.

sancti ätepliani, Magistriim scilicet Narcissum, qui habercnt eidem proponere nomine facultatis ex parte articuli moti etc., quia facultati apparuit, quod non esset clara de canonis inten- tione, quare petiuit eiusdem interpretationem. Qni ambobus respondit, puta vicarius, quod canon super isto canens, quod medicus deberet admonere infirmum, ut se sacramentorum per- Fol. s*» ceptioni | adaptaret et presertim si talis infirmus in lecto egri- tudinis decumberet, ratione seuitatis accidencium, vel si non deeumberet in lecto egritudinis, alias tarnen prostratus notabiliter juxta uniuscuiusque medici periti experienciam esset admonendus. Quicumque vero phisicorum per suum prelatum aut plebanum admonitus non faciens ea, que sunt superscripta, ab ingressu ecclesie eo facto est arcendus, isto tarnen adiecto, quod canon cum glosa sua publice in ambone insinuetur et posterius diuina fauente clemencia negocium dominis doctoribus facilitabatur.^)

Articuli per modum statutorum per dominos visitatores sunt aliis statutis adiungendi, ut aperte dinoscitur ex eorum notatis et sigillis suis utrisque roboratis. Verum multe fuerunt congregationes facultatis, sed plurime fnerunt ex eisdem ad unum finem tendentes et facultati grauamen imponentes, quare decanus non voluit facere tedium magistris, sub stilo breuiori quo potuit singulas facultatis necessitates comprehendit.

Item libram den. dedi bedello facultatis juxta dispositio- nem annue sue pensionis (cui dedi 2 flor. ungaricales, quemlibet eorundem pensando pro 6 sol. et 10 den.; residuum mihi re- stituit. Insuper dedit decanus bedello 6 gross, pro ingrossatione aiticulorum dominis legatis oblatorum in optima litera.)^) Item decanus dedit pro libro actorum 60 den. et 7 den. pro vino et crustulis. (Et in alia congregatione 7 den.)^)

^) Gemeint ist die Decretale Innocenz III. c. cum infirmUtu; de poeni- tentiU et i'cmMsionibii« : Qaum infirinitas corporaliü nonnunqaam ex peccato proveniat . . . praesenti decreto statnimus et districte praecipimns medicis corporum, ut, quum eos ad infirmos vocari contigerit, ipsos ante oronia ino- neaiit et inducant, ut medicos advocent animarum . . . Si quis autem medi- comm huius nostrae constitntionis, postquam per praelatos locorum faerit pnblicata, transgreasor eztiterit, tamdiu ab ingresBu ecciesiae arceatur, donec pro transgressione haiusmodi satisfecerit competenter.

«) Getilgt. ») Getilgt.

Acte flic. medicae II.

[1436 I.]

Fol. 4* Decanatus Mag. Petri V61cziaii, artium et medicine

16. April doctoris, electi 15. die Apprilis anno Domini etc. XXXVI. 24. April Qui congregauit 24. die Apprilis omnes doctores medicine

facultatis sub pena juramenti ad expediendum articulos sab- scriptos. Quorum primus fuis ut sequitur:

Ad recipiendum computum ab antiquo decano. Qui tunc computavit et remansit obligatus facultati in 3 flor. et 3 sol. et 17 den., quos mihi tamquam decano presentauit.

Secundus articulus ad audiendum consilium domini cancel- larii in materia empericorum et ad deliberandum, quid ulterius iieri expediat, et conclusum fuit, quod consilium domini cancel- larii deberet exsequi, scilicet quod aliqui doctores nomine facul- tatis proponerent eandem materiam domino Principi in scriptis ; quod factum fuit per decanum et dominum doctorem Mag. Cristannum et Mag. loannem de Pängarten etc. 6. Mai Item 6. die Maii, hora undecima, iterum congregata fuit

facultas ad audiendum supplicationem Mag. Liepardi Swalb, qui petiuit admitti ad examen pro gradu baccalariatus in medi- cina, et admissus fuit et inuentus ydoneus (qui tenetur facultati

1 flor.)0

Item postea fuit congregacio ad audiendum supplicacionem

Mag. lohannis Swende, baccalarii in medicinis, qui petiuit ad- mitti ad examen pro licencia in medicina, et admissus fuit et presentatus per decanum et totam facultatem medicine.

Item die . . .^) congregata fuit facultas ad audiendum supplicacionem Mag. Pangracii de Traismar, baccalarii in medicina, qui petiuit admitti ad examen pro gradu licencie in mediciniS; et fuit presentatus, examinatus et ydoneus per omnes doctores repertus etc. ü5. Nov. Item in feste sancte Katherine post electionem noui re-

ctoris congregata fuit facultas ad eligendum nouum decanum et ad recipiendum computum a decano antiquo et reelectus est antiquus decanus et computus fuit suspensus etc.^)

^) Getilgt. ^) Leer gelassen.

') Am Rande von einer gleichzeitigen Hand: Iterum eliffüur prior de- caniut. Er hat jedoch über dieses zweite Halbjahr keine Aufzeichnungen gemacht.

Acta fac. medicae If.

[1437 I.]

Decanatus Mag. lohannis de Paumgarten.

Anno Domini MCCCC 37., in die sanetorum Tyburcii et 1437 Valeriani martirum, electus est in decanum facultatis medicine i^- Apr. Mag. lohannes de Paumgarten, arcium et medicine doctor. Secuntur acta in decanatu eiusdem.

Item die Solis 12.^) Maii congregata fuit facultas super 12. Mai aiüculis sequentibus expediendis : Primus ad audiendum suppli- cacionem Mag. Cristofori de Salczpurga, baccalarii in medi- cina, volentis petere presentari ad examen domino cancellario pro licencia in medicina obtinenda. Et audita supplicacione sua et lectis sibi statutis etc. fuit admissus concorditer per omnes doctores et presentatus eodem die et sequenti die hora consueta 13. Mai examinatus.

Secundus articulus fuit ad recipiendum compotum a de- cano precedenti, et facto computo, deductis expositis, reman- serunt 2^2 flor. ungaricales, unus nouus^ secundus antiquus et 5 tal. den. et 37 den., quam pecuniam presentauit tunc dccano nouo.

Item Solis 25. Augusti congregata erat facultas ad instan- ^ol. A^ ciam dominorum Magistromm leronimi de Olmuncz, Pro- 25. Aug. copii de Wratislauia et Nycholay de . . .,*) baccalarii arcium, petencium admissionem ad examen pro gradu bacca- lariatus in medicina, et audita supplicacione eorum et lectis sta- tutis de tempore et libris audiendo complendis, primus inter eos Mag. leronimus etc. defecit in audiendo in prima quarti Aui- cennae, quarta primi lohannicii et in una particula amforismorum Ypocratis; apparuit facultati, quod defectus essent magni nee prius inuenti in aliquo admisso et sie non fuit admissus. Alii duo, quia in paucis habebant defectum non considerandum, fuerunt admissi et sequenti die examinati et concorditer per 26. Aug. omnes doctores approbati sufficientes ad hunc gradum.

^) Zuerst stand: undecima Maij.

<) = Nicolaua Welinger de Dyetmerda (Acta I., 101).

O Acta fuc. medicae II.

[1437 n.]

13. Oct. Anno Domini MCCCCXXXVII. congregata fuit facultas

medicine in die sancti Colomanni martiris ad eligendum nouum decanum et electus fuit Mag. Johannes Czeller de Augusta, arcium et medicine doctor, cui precedens decanus^ facta per ipsum computacione^ presentauit eadem die ladulam cum con- tentis in eadem, videlicet librum statutorum, libros actoinim, si- gilluin facultatis et cetera ibidem contenta; item in una bursa 5 flor. ungaricales, 4 nouos et unum antiquum, unam libr. den. et 20 den.

11. Nov. Item eodem anno, 11. die Nouembris, que est dies sancti

Martini, fueinint doctores vocati tamquam in priuato, quia sine zedula et sine bedello, in domo tamen facultatis, ad dandum consilium cuidam baccalario in facultate nostra, an deberet pe- tere publice admissionem ipsius ad licenciam in eadem et ad presentandum ipsum domino cancellario. Doctores protunc, eo audito et examinato in priuato, attentis responsionibus suis et aliis condicionibus eiusdem, racionabiliter concluserunt, quod ipse pro tunc nee posterius in notabili tempore non deberet attemptare^) huiusmodi, nisi certificaret facultatem fideli et suf- iicienti testimonio, quod haberet statum aliquem, ubi honeste posset Stare, ita ut facultas per eum non vilipenderetur. Nomen autem baccalarii fuit Nycolaus de Görlicz.

Fol. 5» Item sequenti anno, in die Conuersionis sancti Pauli, con-

1438 gregata fuit facultas ad audiendum supplicacionem eiusdem do-

25. Jan. mini Nycolai de Gorlicz, baccalarii in medicina, ut ad examen licencie admittatur in eadem. Placuit facultati, ut presentaretur domino cancellario ad ordinandum sibi fieri examen secundum consuetudinem facultatis, isto tamen adiecto et concluso con- corditer, quod idem Nycolaus post examen remaneret sie absque recepcione licencie et insigniorum doctoralium per duos annos aut, si placeret sibi, posset tempore intermedio recipere licenciam et practicare, extra tamen ciuitatem Wyennensem, nisi facultas post hoc ex causis racionabilibus duxerit secum super hiis dispensandum. Et hoc promisit seruare mediante juramento. Presentes horum fuerunt Mag. lohannes Päm- gartner, Mag. lacobus Stokkstal, Mag. Petrus Fölczyan,

^) Im Griff.: aUeptare,

i

Acta fac. medicae II. 9

Mag. lohannes Czeller, Mag. lohannes Swendin^ Mag. Pan- gracius Creyczer, doctores facultatis. lui'atus^) postea in 26. Jan. crastino, quod foit sequenti dominica, fuit presentatus domino cancellario et sequenti secunda feria hora vesperorum fuit 27. Jan. examinatus et admissus per facultatem.

Item eodem anno, die 15. Febiniarii, fuit cougregata facultas 15. Febr. ad horam terciam ad audiendum supplicacionem licenciandi no- uiter examinati, petentis consentire facultatem, ut ipse recipiat licenciam in medicina cum aliis licenciandis duobus facultatis juristai'um, et facultas, attentis motiuis suis racionabilibus, ex- audiuit supplicacionem, isto tarnen adiecto, quod dominus vice- cancellarius, qui protunc fuit Mag. lohannes de Gmunden, faceret sibi specialem arengam taliter, quod primo expediantur isti licenciandi facultatis juris canonici et postea recedant ad loca sua, dein de ipse specialiter vocetur et expediatur cum arenga et aliis in huiusmodi sollempnitatibus iieri solitis. Item de florenis soluendis facultati ante licenciam dedit sibi facultas terminum usque ad octauas Pasce.

[1438 I.]

Anno Domini MCCCC38., in die sanctorum Tyburcii et Fol. 5^ Valeriani martirum, electus est in decanum facultatis medicine 1438 Mag. Pangratius Chreucz de Traesenmawr, arcium et 14. Apr. medicine doctor, cui precedens decanus iramediatus presen- tauit ladulam cum contentis in ea, scilicet librum statutorum, libros actorum etc., 5 flor. ungaricales, 4 nouos et unum an- tiquum et 20 den.

Item eodem anno, 18. die mensis Maii, congregata fiiit IB. Mai facultas medicine ad deliberandum super articulis infrascriptis, quorum primus fuit ad audiendum supplicacionem Mag. Lieb- bardi Swalib, baccalarii in medicina, qui rogauit admitti ad examen pro gradu licencie in medicinis. Cui ex certis motiuis admissio denegata fuit.

Secundus articulus fuit, quomodo compescendi sunt bacca- larii et scolares et alii emperici contra statuta et ordinaciones

^) Im Orig. steht: lurati, obwohl es sich nur auf den Baccalar be- ziehen kann.

10 Acte fac. medica« II.

facultatis mediciue practicantes. De isto articulo niehil fuit con- cIuBum.

Item eodem die Mag. Liebhardus Swalb soluit facultati 1 flor.y quem tenebatur in sui determinacione pro gradu bacca- lariatus. 24. Juni Item in die sancti lohannis Waptiste dedi bedello 1 flor.

nouum pro 7 sol. den. minus 10 den. et 40 den. Item dedi pro vino 6 den.

12. Juli Item 12. die mensis Julii eongregata fuit facultas medi-

cine ad deliberandum super articulis subscriptis et unus fuit ad deliberandum super certo negocio tangente dorn um facul- tatis et negocium fuit istud. Dominus Leopoldus Maesen- puegel; plebanus super Huliben^ vicinus domus facultatis, accusauit facultatem in consilio ciuitatis dicens se dampnificari ex parte pluuialis aquo decurrentis per ortum nostrum prope foueam suam^ et intencio sua fuit hec, quod facultas sibi con- tribueret pro istius fouee edifficacione et daret 8 libr. den. et ampliusy si esset aliquid reformandum pro ista fouea, quod facultas solueret medietatem, aut quod facultas teneret aquam suam sine suo dampno. Conclusum fuit et elegit facultas de- canum, Mag. lohannem de Paungarten, Mag. Petrum Volczyan, Martinum appotekarium^ Stepbanum Glaser et ipse prefatus dominus Leopoldus recepit ad se duos, do- minum lohannem Chol et Prügel, hospitem dominorum de sancto Yppolito, et cum omnes iam dicti conuenissent illam rem hiuc inde tractando, niehil effecerunt, sed conclusum fuit per eos, quod utraque pars propter cautelam maiorem reci-

13. Juli peret adhuc unum tercium et hoc volebamus feeisse, sed quia

sequenti die Martinus appotekarius ad partes Vngarie proficis- cebatur, tunc temporis prefatus dominus Leopoldus iterum consilium iniens duos consules una cum artifficibus petiuit. Exauditus fuit et dati fuerunt duo, Thomas videlicet Wild et Fol. 6* Straeff Czingiesser. Cum iam dictis decanus, | Mag. Mi- chael de Schrikcb, Mag. lohannes Czeller certo die conuenerunt conferendo de facto isto, niehil concludebant et ego laboraui omni diligencia, qua potui, literis nostris et libro fundi, quod aquarum pluuialium fluxus nostre domus ad vo- ueam prenominati presbiteri curreret, sed non obtinui. Tandem precibus insteti apud Magistrum ciuium et suos scabinos, qua- tenus istius negocii iinem imponerent. Miserunt quatuor de

Acte fac. medicae II. 11

coiißilio, Michaelem Stadler, Otting, Thomam Wild, Straeff Zingiesser una cum artifficibus et cum eis fuerunt doctores presentes, Bcilicet decanus. Mag. lacobus Stokstal, Mag. Michael Schrikch, Mag. lohannes Zeller; visis literis iiostris et suis, ex eis nichil concluserunt et dem um quelibet pars stetit juri et finaliter concluserunt tali modo, quod fa- cultas non debet suam ducere aquam ad dicti presbiteri voueam, sed in cannalibus suis ad plateam educere vel aliunde ad unam voueam in domo facultatis factam fluere permittat, sine tamen prefati domini Leopoldi preiudicio. Et sie facultas feoit.

De empericis et apotecariis. Secundus articulus fuit, quo- modo emperici et alii contra statuta facultatis practicantes sunt compescendi^ et conclusum fuit unanimi consensu doctorum, quod facultas vel aliqui de facultate accederent Magistrum ciuium una cum apotekariis et proponerent sibi, quomodo multi hie essent, veri ludei, neouici, ^) fetule, alii illiterati em- perici, qui ingerunt se nostre sciencie et appotecariorum, contra statuta facientes nostra, et hoc est eciam contra comune bonum, quia multos illudunt, ut patet ex experiencia cottidiana; et rogarent prefatum Magistrum ciuium, ut ipsis inhiberet, ne de cetero aliquam medicinam darent vel conticerent, nisi prius per facultatem medicine essent approbati. Item amplius placuit facultati, quod decanus una cum aliquo doctore eiusdem facul- tatis proponeret ipsis appotecariis nomine tocius facultatis intencionem hanc; ita factum fuit, et dominis appotecariis consilium nostrum multum bene placuit et dixerunt, quod in congregacione proxima facultatis mentem suam denudare vellent.

Item pro vino dedit decanus 18 den. pro una octaua et media.

Item 5. die mensis August! congregata fuit facultas ad 5. Aug. audiendum responsum dominorum appotecariorum in materia empericorum eis proposita, et ipsi consensu concordi facultati se totis viribus astare dixerunt et quidquid placeret facultati in hoc, quod omnes emperici et fatui tales repellerentur, ad hoc ipsi cooperari vellent toto suo posse. Et placuit tunc facultati, quod priuilegia in matricula | uniuersitatis contenta Fol. 6^ perspicerentur et si reperirentur ibi talia munimina et defen-

1) = neophyti.

12 Acta fac. medioae II.

dicula^ quibus mediantibus facultas protegi possit, quod tuuc emperici vocarentur secundum ordinem separatim et diceretur eis, quod amplius a practica desisterent et non facerent contra statuta facultatis et ordinacioni sue ^) ; sed si non fecerint, fa- cultas ulterius cogitare veliet [de] modo, quo ipsi amplius non practicarent ; si dicerent se doctores, facerent sicut ad doctores pertinet; si scolares, quod scolas nostras diligenter visitarent et ibi proficerent, alias facultas nullo modo sufferet.

Item decanus dedit pro vino 24 den. pro duabus octauis. Item dedi censum ad Scotos pro domo facultatis 4 den., quia per duos annos non fuit datus. 20. Aug. Item 20. die Augusti mensis congregata fuit facultas ad

deliberandum super articulis infrascriptis, quorum primus fuit ad recipiendum computum a Mag. lohanne de Pawngarten, inquilino domus facultatis. Pro illo articulo fateor, quod Mag. lohannes de Pawngarten, arcium et medicine doctor, com- putum fecit coram tota facultate et defalcatis defalcandis restant per eum solui ad instans festum sancti Michaelis 13 libr. den.^) et non plus nee minus.

Item dedi prefato domino doctori 19 den. in computo, quia facultas sibi tenebatur. Itom dedi pro vino 2 grossos pro una octaua.

Secundus articulus fuit ad cogitandum, quod domus facul- tatis libro fundi inscribatur. Facultas super isto articulo do- li berauit in hunc modum, quod decanus una cum Mag. lacobo Stokchstal diligenter laborarent apud libri fundi assessores, quod domus facultatis eidem libro inscriberetur et prefati do- ctores summa diligencia modum pretactum attemptauerunt, sed nichil obtinuerunt.

Item postea decanus ascendit ad dominum abbatem Scotorum et eundem rogauit ex parte domus facultatis, qua- tenus inscriberetur; dominus vero abbas respondendo dixit: ,Facultati vestre complacere debeo et volo in quibuscumque valeo, ita tamen, quod sit sine preiudicio juris nostri et libri fundi' ; et quantum potuit intelligere ex verbis suis, si facultas peteret unam cognicionem literatoriam negocii istius apud re- ctorem uniuersitatis, quod sie esset actum, qualiter facultas pro- ponit, dominus abbas fortassis esset contentus.

^) Sic! ^) Die Sumine ist durchstrichen.

Acte fite, medioae II. 13

Item vigesima die octaua Augusti congregata fuit facultas Fol. 7* ad deliberandum super articulo isto, videlicet ad cogitandum, 28. Aug. quid expediat fieri cum emperico, scilicet neouico domum Lejttner inhabitante^ et conclusum fuit, quod vocaretur ad facultatem et quod decanus facultatis bonis et mitibus verbis sibi diceret, qualiter oblocutus fuisset doctores locucionibus multifariis illicitis, que contra honorem et famam ipsorum sunt. Secundo proponeret sibi, quod a practica cessaret et sc nostre sciencie non ingereret, cum ignarus, stolidus et omnino illiteratus sit; et inter hec plura alia domini doctores, que contra honorem facultatis sunt, proposuerunt.

Ipse vero empericus respondendo negauit et adstatim ipsi facultati supplicauit, quatenus eum usque ad festum sancti Michaelis tolleraret in sua practica; tempore isto prouideret sibi de ulteriori mansione. Habita peticione pretacta, facultas ad sc bedellum vocauit, volens ista per eum tamquam per notarium publicum notari una cum testium confirmacione. Videns hoc empericus suam mutauit intencionem et dixit, se melius velle deliberare et quod indeliberate et quasi ex sompno respondisset. Facultas consensit et sibi terminum ad tres dies prefixit. Hiis tribus elapsis diebus, vocauit eum decanus in presencia Mag. lohannis de Pawngarten, Mag. lacobi Stokstal et audiuerunt suam intencionem et responsum finale; dixit enim empericus, ,quare facultas alios empericos tollerat et me repellere conatur? ego intendo stare juri' et in sua exiuit proteruia nolens audire super sua verba responsionem dominorum doctorum.

Item decanus dedit pro vino 2 gross, et 1 den. pro simula.

Item alter articulus fuit, an Mag. Hannoldus deberet presentari pro examine ad gradum licencie in medicina post medium annum, prius facto baccalariatu in medicina. Con- clusio istius articuli habetur in congregacione sequenti et in articulo uno sequentis congregacionis.

Item in die sanctorum Felicis et Adaucti congregata 30. Aug. fuit facultas et medicine doctores pro tunc Wyenne residentes, scilicet Pangratius Kreuczer, lohannes de Pawngarten, lacobus Stokstal, Petrus Volczian, Michael Schrikch, lohannes Czeller, lohannes Swendin, ad audiendum sup- plicacionem Mag. Hannoldi, Scolaris prefate facultatis, qui duo petiuit: primo ut adstatim ad examen pro baccalariatu

14 Acta fkc. medicae U.

in medicina adroitteretur, secundo humiliter petiuit, quatenus prefata facultas eundem magistrum post medium annum pro examine ad gradum licencie presentare dignaretur, ut lecturam ordinarii in medicina legentis in studio Erfordiensi non negli- geret, quam videlicet sibi suus cognatus, scilicet Ordinarius juris eiusdem studii Erfordiensis impetrauerat, de quo literam produxit patentem. Eodem die peticionem primam pretacta

Fol. 7*" facultas I exaudiuit eumque secundum facultatis statuta exami- nauit et quia repertus sufficiens fuit et ydoneus^ ideo ad de* terminacionem pro baccalariatu cum admisit.

Hiis peractis facultas supra secunda supplicacione delibe- rauit et plura pensauit. primo quia ex eius promocione nostra in studio Erfordiensi famaretur facultas^ quia vir multe sciencie moribusque bonis circumseptus ; item ut medicine facultatis supposita conseruarentur^ quia ad aliam uniuersitatem inten- derat proficisci; item quia aliorum magistrorum similes peti- ciones, ut-in libro actorum continetur, sunt exaudite. Ex hiis et aliis pluribus racionabilibus motiuis in congregacione im- mediate precedente^ in qua videlicet empericus domum Lejtner inhabitans ad v6rbum positus fuit ex parte practice^ tractabatur inter doctores, an prefatus Mag. Hannoldus post medium annum presentari domino cancellario deberet pro examine licencie in medicina et in eadem congregacione con- clusum fuit^ quod post medium annum facultas eundem ma- gistrum deberet pro examine licencie presentare/) et in con- gregacione presente eadem fuit mens et intencio dominorum doctorum.

Item Mag. Hannoldus soluit facultati 1 flor. ante sui determinacionem .

29. Sept. Item 29. die mensis Septembris congregata fuit facultas

ad deliberandum super articulo infrascripto : Ad cogitandum domus facultatis utilitatem et de ipsius ad futurum inhabita- tore. De utilitate domus cogitauit facultas, quod stabulum in domo facultatis existens reformaretur et consequenter, quod vouea, ad quam aqua pluuialis decurrit, construeretur. Tercio

29. Sept. de inquilino domus facultatis. Item in die sancti Michaelis facultas locauit domum pretactam venerabili viro domino lohanni Äych, juris canonici doctori eximio, ad annum unum

*) Im Orig. presentari.

Acte fac. medicM II. 15

pro 8 libr. den., et liberaria nostra debet baberi libere et do- ctoribus facultatis vacari ; item congregaciones facultatis debent fieri circa decanam facultatis et non in domo facultatis.

[1488 n.]

Anno Domini MCCCC.SS., in die sancti Cholomanni, Fol. 8* electuB fuit in decanum facultAtis Mag. Michael de Schrichk, 13. Oct. artium et medicine doctor^ cui decanus immediate precedens presentauit ladulam facultatis cum contentis in eadem, vide- licet sigilloy libro statutorum ac libris actorum et ceteris in ea contentis.

Item in die 11. mensis Nouembris congregata fuit facultas ll. Nov. ad deliberandum super articulis istis: Primus ad recipiendum computum ab antiquo decano, et computo facto, diffalcatis dif- falcandis, presentauit facultati 5 flor. auri ungaricales, unum antiquum et 4 nouos et 80 den. Wiennenses. Secundus arti- culus ad cogitandum, quid expediat in facto empericorum. De isto articulo conclusum fuit, quod decanus et Mag. Johannes Czeller deberent accedere Magistrum ciuium sedentem in eon- silio et ibi petereipsum et totum consilium, ut ipsi dignentur cogitare modum repudiandi tales empericos et eis offerre quan- dam cedulam peticionem facultatis continentem et desiderium. Ista cedula cum supplicacione per deputatos oblata fuit Ma- gistro ciuium in pleno consilio^ qui ridens accepit et dixit, quod vellent bene cogitare nee aliud nobis dedit in responsis, quare amplius non reuenimus.

Item die 26. mensis lanuarii congregata fuit facultas ad 1439 deliberandum super airticulo isto: Ad audiendum supplicacionem 26. Jan. trium magistrorum arcium, baccalariorum medicine facultatis petere volencium^ ut ad examen pro gradu licencie in medi- cina presentarentur, et erant isti: Mag. Liebhardus Swalb, Mag. Procopius de Wratislauia et Mag. Hunoldus. De isto articulo conclusum fuit tunc per facultatem pleno congre- gatam, quod Mag. Procopius et Mag. Hunoldus essent sim- pliciter admittendi ad examen pro licencia et si reperti suffi- cientes, tunc eciam ad licenciam et doctoratum essent simpli- citer sine condicione admissi; sed de Mag. Liebhardo conclusum fuit, quod dumtaxat ad licenciam esset admittendus,

16 Act» tu. medloM It.

si et in quantiim in examine compertus fuerit Bufticiens^ sed ad doctoratum nullomodo deberet admitti, nisi prius per fide- dignas personas incautaret facultatem, quod haberet statara pro honore doctoratus condignum.

Item Mag. Procopius dedit facultati 2 fior. Item Mag. Liebhardus Swalb dedit facultati 2 flor. Item Mag. Hu- noldus Pletenberchk dedit facultati 2 flor. Item Mag. lohannes' Pawngartner exsoluit facultati 4 libr. den.

Nota exposita in decanatu meo: Item in prima congre- gacione 14 den. pro vino et 1 den. pro pane; summa 15 den. Item pro stabulo in domo facultatis reformando exposui 5 libr. den. presente domino doctore Mag. Petro Wolczyan, quod Fol. 8*> ita conductum fuit. | Item fouea ductus aquarum conducta fuit pro 4 libr. et media, quas exsolui presente iterum Mag. Petro Wolczyan, ad quem reffe ro me. Item postea feci reformare unum pauimentum in stabulo et gradum in ascensu circa stubam inferiorem et pauimentum ibidem et alium gra- dum et certos defectus in tecto et presepia in stabulo et scalaS; pro quibus singulis exposui hec : Item primo pro lignis 10 sol. et 11 den. Item vectori lignorum de Danubio 32 den. Item pro clauis ferreis 27 den. Item carpentariis pro suis laboribus pro precio pro illis laboribus singulis 7 sol. 14 den. Item pro laborantibus cespites in ortulo et deportantibus sa- bulum eiectum de fouea ad curiam et stabulum et alia neces- saria loca 82 den. Item purgantibus fontem et reformantibus 22, Febr. eundem 74 den. Item Inuocauit incepi testudinare latrinam in ortulo et exposui pro laboribus magistro et famulo per tres dies 3 sol. 6 den. Item pro calce 40 den. Item pro lateribua 36 den. Item pro vectura sabuli et laterum 35 den. Item 10 den. pro uno ferro ad canale. Item bedello facultatis dedi 1 libr. den.

[1439 I.]

Fol. 9* Anno Doraini MCCCCXXXIX., in die sanctorum Tyburcii

14. April et Valeriani martirum, electus fuit in decanum facultatis me- dicine Mag. lohannes de Swendin, arcium et medicine doctor, cui precedens decanus direxit ladulam facultatis cum contentis in eadem, videlicet sigillo, libro statutorum ac libris actorum et ceteris in ea contentis.

Acte fke. medicae II. 1 7

Item proxima feria tercia ante Pbilipi et lacobi lohannes 28. Apr. Renen eis dedit 3 libr. 29 den. Item exposita per eundem: Pro reformacione fornacis et in inferiori stuba et ad purgandum camina 8 grosB. Item ad faciendum voeam ^) in fornace stube parae et in coquina 8 den. Pro quatuor membranis 59 den. Item pro clansuris 8 den. Item pro fimo educendo sicut in- trauit, 6 gross. Item post hoo, sicut ibi fuerunt carpentarii et maratores, qui fecerunt foramen pro educendo illo^ quod re- mansit, 5 gross. Item 1 den. pro censu domus ad Sootos ex parte fandi. Restant 2 den. Item Mag. Michael recepit 10 sol. den. Item pedellus 1 libr. den. Item 2 gross, pro cla- uibus. Item 6 den. pro ceruisia. Item 40 den. pro canali.

Item 23. die mensis lunii, videlicet in vigilia lohannis 23. Juni Baptiste, congregata fuit facultas medicine ad deliberandum super articulis istis: Unus ad conspiciendum libros in libraria domus facultatis, et placuit facultati, quod omnes doctores voca- rentur et quibus placeret^ possent venire et conspicere libros.

Secundus articulus fuit seu alia pars articuli de dispo- sicione domus facultatis, scilicet de locacione etc., et placuit facultati, quod locaretur domus precedenti, videlicet domino doctori utriusque juris, scilicet lohanni Aich etc., nisi Mag. lacobus Stocstal superueniret infra octo dies et volle t con- aenire ; et sie locata est sibi domus, scilicet precedenti hospiti, a feste Michaelis per annum pro 8 libr. den., dempta liberaria, ad quam liberum ingressum debent habere domini doctores, et si aliqua velit reformare in domo, faciat cum scito decani, et fimum vel alias superfluitates, quas faciet in domo prenomi- natus doctor Magister lohannes Aichach, propriis expensis educere debet, et si facultati placebit, quod de liberia ipsa facultas potest facere januam exterius.

Item placuit facultati, quod tota facultas accederet do- minum abatem de Scotis ex parte domus, sed non transiuit.

Item 20. die mensis Augusti congregata fuit facultas ad Fol. 9^ deliberandum super articulis subscriptis : Primus ad audiendum ^^' ^^^' suplicacionem duorum magistrorum in artibus petere volencium, ut admitantur ad examen pro gradu bacalariatus in medicina et ad deliberandum super eadem, et priraus fuit Mag. Nico- laus Mäggel de Gamundia, secundus fuit Mag. lohannes

*) SS foeum, Acte fkcnltatis medicae II. 2

18 AeU f&c. nedicae tl.

de Pranav^), et suplicacio fuit exaudita et eodem die ambo faerunt examinati et concorditer ad gradum bacalariatus in medieina admisBi.

Secundus articuluä ad conspiciendum libros in domo fa- cultatis et defectas eiusdem et ad cogitandum^ quid circa ipsos fieri expediat, et deputauit facaltas decanum, qui tunc tem- poris esset decanas^ quando conspicerentur, et Mag. lohannem de Paungarten et Mag. Michaelem Schrik, aut deeanus posset Yocare alium loco eiusdem in casu^ quod non posset commodose venire. Et placuit facultati^ ut ipsi libros conspi- cerent et ut ipsi libri conscriberentur ad registrum et postea facnltati tale registrum presentaretur.

Item quia tectus partis domus anterioris fuit destructus, placuit facultati, quod adhuc non fieret reformacio sed postea.

Item Mag. Nicolaus Mägel de Gamundia dedit 1 flor. Item Mag. lohannes de Pranav dedit 1 flor.

[1430 n.]

Fol. 10* Anno ut supra^ die vero 22.,^) congregata fuit facultas

22. Oct. medicine ad eligendum nouum decanum facultatis predicte

et electus est Mag. Petrus V6Iczian, cui precedens deeanus

presentauit ladulam facultatis etc. et 2 flor. in auro 5 sol.

3 den.

1440 Item 20. die lanuarii congregata fuit facultas in domo

20. Jan. decani ad audiendum supplicacionem scolarium medicine, qui ibidem suplicauerunt, quatenus anathomia in presenti hyeme celebraretur ; de quo facultas eontenta fuit.

7. Febr. Item 7. die Februarii congregata fuit iterum facultas in

domo decani ad expediendum articulos subscriptos, quorum primus fuit ad audiendum voluntatem domini abbatis Sco- torum circa inscripcionem domus facultatis medicine in librum sui fundi fiendam. Secundus fuit ad complete ordinandum negocia anathomiam celebrandam concernencia.

Circa primum articulum proposuit deeanus, quomodo do- minus abbas esset voluntarius ad inscriböndum domum pre- fatam, si et inquantum facultas sibi daret literam caucionis,

^) = loh. Newman de P. (Acta I., 101.) *) Vermuthlich Octobri»,

Acta fac. medlcM II. 19

videlicety ut si eius monasterium vexaretur racione inscripcio- niBy ut facultas ipsum indemne etc.

Circa secundum articulum placuit facultati, ut solum doctores et Bcolares admitterentur ad videndum anathomiam celebrandam et ut celebraretur extra muros etc.

[1440 I.]

Anno Domini M^.CCCC^xP. electus est in decanum facul- tatis medicine Mag. Hainricus Stoll; arcium et medicine doctor, ipso die sanctorum Tiburcii et Valleriani, cui precedens 14. Apr. decanuB presentauit ladulam facultatis cum attenenciis suis et 2 flor. in auro et 26 den. Wienn. In cuius decanatu acta sunt que secuntur.

Item 19. die mensis Maii facultas medicine congregata fuit 19. Mai in domo decani ad expediendum articulos subscriptos: Primus ad audiendum desiderium Magistri ciuium et certorum con- suium huius ciuitatis et ad cogitandum^ quid circa illud fieri expediat et fuit materia illius articuli de medico habende in bospitaliy ut facultas consuleret^ an recipiendus esset doctor aut Scolaris facultatis eiusdem etc. Et placuit facultati, ut Magistro ciuium diceretur, quod consilium facultatis sit de doctore cum famulo utili etc.

Secundus articulus fuit ad audiendum relacionem ex parte domus facultatis, que alias exposita fuit vendicioni et ad deliberandum, quid facultati circa istam materiam sit con- ueniens. Et placuit facultati, quod domus non yendatur pro ista vice ex certis causis.

Item die ultima mensis Maii congregata fuit facultas me- 31. Mai

dicine ad expediendum articulos subscriptos: Primus ad cogi-

tandum de locacione domus facultatis, quam plures libenter con-

uenirent, et ad deliberandum, quid expediat. Placuit facultati,

quod domus | facultatis ista vice locetur domino lohanni de Fol. 10^

Aych, decretorum doctori, ista adiecta condicione, quod paruos

defectus circa fornacem et huiusmodi de peccunia propria fa-

ciat, et ita factum est. Et dominus lobannes Rinensis, qui

conuenerat domum ex parte pretacti domini doctoris, dedit

mihi 3 libr. den. 3 sol. et 12 den. ex parte census de medio

2*

20 Acte fftc. mediCM II.

anno transacto et residuum dixit se exposaisse pro reformacione certorum defectuum domus^ et de eadem peccunia dedi pedello libr. 1 den. pro Bolario suo.

Secundus articulus fuit ad deliberandum de certis de- fectibus domus facnltatis medicine et tercius articulus ad cogi- tandum, quid expediat fieri cum libris facultatis extra cistam existentibus non concathenatis. Et placuit facultati de am- bobus dari deputatos et deputauit dominos doctores, videlicet Mag. Michaelem Schrik, Mag. lohannem Zeller et Mag. lohannem Swendin^ ut illos defectus respiciant et libros maiöreB ad longam cistam reponant et alios ad cistam maiorem recludant et quod claues presententur decano.

[1440 n.]

Anno Domini etc. 40.^ electus est in decanum facultatis medicine Mag. lohannes de Pawm garten, arcium et medi-

13. Oct. <2ine doctor^ in die beati Colomanni martiris, cui preeedens de- canus Mag. Heinricus Stell presentauit ladulam facultatis cum contentis in eadem libris statu torum, actornm etc. 1441 Item 3. die Februarii congregata fuit facultas ad instan-

3. Febr. ciam apotecariorum ad audiendum quedam proponenda per eos concernencia honorem et utilitatem facultatis et ipsorum et ad prouidendum et cogitandum de istls, prout expedire videretur. Et doctoribus omnibus simul congregatis, demptis Mag. Heinrico Stell et Mag. lacobo Stokstal, venerunt ex eis tres, videlicet Nicolaus Lambacher^ unus de consilio ci- uitatis Wiennensis protunc, et Georius et Stephanus, nouus apotekarius^ et unus, videlicet Nico laus prenominatus, et pro* posuit quosdam articulos utilitatem eorum respicientes, quos in quadam cedula scriptos in wigari presentauit et sunt hü: ^Vnser begereu ist, daz nyemant anders confectt noch ercznei machen nach verchauffen nach ausgeben schull^ den die apo- teker gesessen zu Wjenn^ Et circa istos articulos plura mo- uerunt de practicantibus empericis et cursoribus vendentibus confectiones, eleetuaria, soluciones. medicinas etc. Finaliter petiuerunt; ut facultas cogitaret modum aut unum aut plures ad ouiandum istis et repellendum et quod facultas eis astaret et una cum eis ad remediandum predicta. Et responsum fuit

Acta fius. medicae II.

21

Fol. 11*

eis, quod facultas vellet deliberare, quid expediret circa pre- missa agendum et deliberacionem vellet committere decano ani ex eis referendum aut duobus, si venirent ad decanum, sicut optabant. £t | post recessum eorum doctores tunc pre- sentes diligenter raasticauerunt et tractauerunt articulos pre- dictos; apparuity quod essent nimis generales et superficiales nee possent teneri aput omnes nee approbacio eorum raciona- biliter peti nee aput Principem aut consilium ciuitatis, sed de- beret eis dici, quod predictos articulos plus specificarent ad certas medicinas, ut sunt confectiones, que artem requirunt conficiendi et similia etc. et ad optinendum hoc facultas vellet eis astare, scribendo Mag. lacobo, phisico Regis Friderici, ducis Austrie etc., ut eis ad preces facultatis astaret aput pre- fatum dominum Regem, si apotekarii vellent aput eundem laborare.

Alter articulus fuit ad recipieudum computura a prece- denti decano, sed quia Mag. Heinricus St611, precedens de- canus, non erat presens, computus fuit suspensus.

Item 16. die Marcii congregata fuit facultas ad instanciam 16. März Scolari um in medicina, qui petiuerunt sibi celebrari auathomiam, quam supplicacionem facultas admisit, licet tempus ad hoc non fuisset bene aptum propter aliqualem estum et quod omnia attinencia expedirentur ad expensas eorum. Placuit eciam facultati, quod non admitterentur nisi doctores et scolares actu audientes lectiones et apotekarii et cirurgici, si qui venirent petentes admitti et nulli alii. Et eodem die impetratum fuit suppositum a Magistro ciuium et judice ciuitatis, quia in se- quenti die suspendebantur octo, ex quibus unus eligebatur, et 17. März eo suspenso nondum mortuo, fuit depositus et viuus introductus ad sanctum Spiritum et ex hoc anathomia fuit pro hac vice impedita.

[1441 I.]

Anno Domini M®CCCC®xli®. electus est in decanum facul- tatis medicine Mag. lohannes Czeller, arciura et medicine doctor, tercia feria ante Tyburcii et Valeriani martyrum, cui precedens decanus presentauit ladulam facultatis cum attinen- ciis suis et ö ilor. in auro, tres scilicet de decanatu suo et

11. Apr.

26. Mai

32 Acta fsc. medioae II.

duos de decanatu predecessoris decaDi, videlicet Mag. Hain- rici 8 toll, arcium et medicine doctoris, qui adhue obligatur de peccunia facultatis 20 sol. den. et 8 den. Item cum istis 5 flor. presentauit eciam 11 den.

Item 26. die Maii, qae fuit sexta feria post festum Ascen- sionis Domini, congregata fait facultaB ad instanciam daoram magistrorum in artibus, scolarium vero nostre facultatis, pe> tencium admitti ad examen baccalariatus in medicina. Et placuit facultati, quod admitterentur, et consequenter eciam fuerunt approbati ad eundem gradum per prefatam facultatem concorditer, et primus, cui nomen erat Mag. Michel Or&sel, dedit facultati 7 sol. den. loco floreni in auro, et secundus, cui nomen erat Mag. Martinus de Weissenburg, similiter dedit 7 sol. den.

[1441 IL]

Fol. 11* Anno Domini M**. CCCC^ 41**., in die sancti Cholomanni

13. Oct martyris, electus fuit in decanum facultatis medicine Mag. Pangratius Kreuczer de Traesenmawr, arcium et medi- cine doctor. 1442 Item 22. die lanuarii congregata fuit facultas super arti-

22. Jan. culis infrascriptis, et primus articulus erat iste : Ad recipien- dum computum a domino decano precedenti de perceptis et expositis tempore sui decanatus. Et tunc decanus prece- dens presentauit in eadem congregacione ladulam facultatis cum in eadem contentis, videlicet sigillo, libro statutorum et aliis in ea contentis. Et facto computo, decanus immediate precedens dijBTalcatis diffalcandis obligatur facultati 7 libr. den., 5 sol. den., 18 den. Item Mag. Heinricus Stell obligatur 12 sol. den. et 8 den.^)

Secundus articulus erat ad audiendum supplicacionem domini doctoris, scilicet Mag. lacobi Stokstal, qui petiuit a facultate, quod domus facultatis sibi locaretur ad dies suos pro censu competenti. Super articulo illo concorditer placuit doctoribus, quod nullo prefata domus ante festum sancti Georii locaretur et sie dominus doctor potest iterum petere in elec-

'^) Obligatur fac. — 8 den, ist getilgt. Am Rande zweimal: 9oluÜ,

Acta fke. medicM II. 23

tione domini decani, scilicet in die sanctorum Tybarcii et Va- leriani, a facaltate ex parte locacionis prefate domus, et quid- quid facultas protunc deliberabit pro honore facultatis et suo^ significabitur sibi.

Tercius articulus fuit ad audiendum cuiusdam baccalarii medicine pelicionem, qui humiliter rogauit facultatis doctores, ut intuitu Dei et paupertatis causa super practica secum dispen- sarent. Placuit facultati, quod ab illo die peticionis usque ad annum medium practicare possit sub illa coDdicione^ quod in Omnibus casibus difficilibus ex cuiusdam doctoris prefate fa- cultatis directione hoc faceret.

Item recepi 4 libr. den. ex parte domus facultatis^ vide- licet ex parte census. Item dedi bedello facultatis 1 libr. den. Item dedi 10 den. pro vino.

[1442 I.]

Anno Domini M^ CCCC^ xlii**, in die sanctorum martirum Fol. 12 • Tiburci et Valeriani, electus est in decanum medicine facul- ^^' ^P*"- tatis Mag. Michael de Schrichk, arcium et medicine doctor, cni decanus immediate precedens presentauit ladulam cum sigillo et libris statutorum et actorum et aliis in ea con- tentis.

Item 24. die mensis Maii congregata fuit facultas ad de- 24. Mai liberandum super articulis . infrascriptis et primus erat iste : Ad recipiendum computum a decano precedenti ; quod factum fuit secundum tenorem articuli et fecit computum et rese- catis expositis presentauit michi 3 flor. auri et 80 den. et non plus.

Seeundus articulus fuit ad videndum, qualiter debita fa- cultatis a creditoribus exigantur. De isto articulo fuit con- cluBum, quod Mag. lohannes Pawngarten, qui obligatur 9 libr. den.y deberet dare recognicionem cum signeto suo, quod infra binc et festum sancti Georii proxime futurum vellet per- soluere, et ita ipse assumpsit voluntarie. Sed Mag. lohannes Czeller assumpsit eeiam yoluntarie, quod ipse vellet per- soluere debita sua ante finem decanatus mei vel ad longius in proximo computo vellet reddere personaliter solucionem.

24 Aet» fae. medicM IL

Sed de Mag. Heinrico StoU cooclasum fait, quod deberem debita ab eo exigere^ quia peccunia est pauca, qua obligator, et ipse est bene in solueDdo.

Tercius articulus fuit ad prouidendum de locacione domos facultatis. De isto articalo conclasam fuit, quod domum de- berem locare domino doctori lohanni de Aycb pro censa priori et deberem excipere osum stube magno pro congre- gacionibus facultatis^ jmo proximam coDgregacionem deberem facere ad eandem stubam.

Quartus articulus fuit ad deliberandum, an statuta facul- tatis sint legenda scolaribus. De isto articulo fuit conclusum, 7. Juni quod deberent eis legi in domo facultatis in octaua Corporis Christi et ad eundem diem deberet fieri congregacio facultatis ad eundem articulum et ad alia, si quo occurrerent, et ita facere intendo in Christi nomine.

7. Juni Item die 7. lunii congregata fuit facultas ad deliberandum

super articulis istis: Primus fuit ad audiendum legi statuta scolaribus, et ita factum fuit; statuta erant lecta in presencia facultatis et Scolari um in domo facultatis.

Secundus articulus ad conspiciendum structuras domus et cogitandum de reformacione eiusdem, si videbitur expe- dire. De isto articulo conclusum fuit, quod pauimeutum ante coquinam esset conspiciendum et trabes in celario sibi sup- posite per carpentarium, et ad consilium eiusdem deberet iieri reformacio.

Tercius articulus fuit ad audiendum desiderium Mag. Dyetmari de sollennizacione festorum sanctorum Cosme et Damyaui et deliberandum, quid ibi fieri expediat. Unde Mag. Dyetmarus petiuit^ quod fundaretur perpetuo solempnizacio predicti festi, ad quam fundacionem ipse vellet contribuere terciam partem, quidquid constaret. Pro istis conclusum fuit Fol. 12 *> per facultatem, quod decanus deberet inquirere, quantum | con- staret tale festum peragendum et hoc refferre facultati, tunc ipsa posset melius se informare de fundacione. Sed tarnen pro anno presenti deberet decanus istud festum peragere so- lempniter et deberet dicere Mag. Dytmaro, quod ipse con- tribueret terciam partem ; quod si noUet^ nichilominus facultas vellet peragere et diceret sibi, quod facultas infra hinc et pre- fatum festum vellet indagare, quantum singulis annis constaret

Acta fiM. medieae II. 25

et pro quantiB posset fundare et tanc eius intencionem sibi iDsinuare in nomine Dei misericordis.

Item 10. die mensis lulii coogregata fuit facultas ad ex- 10. Juli pediendum articulum subscriptum: £t erat ad examinandum quendam neopbitum juxta desiderium dominorum ciuium pro medico se gerentem ; unde ciues petiuerant et desiderauerunt, at examinaremus quendam lohannem Gabrielis, qui in ei- uitate practicauit et famabatur de multa malicia et iniquitate, et ipsi ciues ex ipsis eciam deputauerunt duos ad nos juxta desiderium nostrum^ scilicet Ulricum Phanczagel etSy- monem P6tel. Quod examen fuit inceptum in presencia tocius facultatis et ciuium predictorum et repertus fuit insuf- ficiens; verum dicebat, se fore non bene deliberatum^ et pe- tiuit terminum ad diem 16. eiusdem mensis, qui terminus ad 16. Juli consilium dominorum ciuium sibi datus erat^ et fuit sibi ad- missum, ut reciperet duas materias sibi placentes et in eisdem responderety quod ipse sponte et libere acceptauit in presencia ciuium prescriptorum.

Item die 16. mensis lulii congregata fuit facultas super 16. Juli istis articulis: Primus ad continuandum examen cum ueophito juxta terminum sibi prefixum. Secundus ad audiendum suppli- cacionem cuiusdam baccalarii facultatis petere y dentis^ ut ad examen pro gradu licencie admittatur et ad cogitandum^ quid circa eundem fieri expediat.

De primo articulo nichil fuit factum, quia ille neophitus non Ycnit sed excusauit se in consilio ciuitatis, quod ipse esset cjrugicus et non phisicus, quare non egeret examine; quare nichil fuit conclusum, sed fuit bene eleotus Mag. lohannes Czeller ad accedendum cum dominis appotecariis Magistrum ciuium et ad consulendum eundem. Qui consultus respondit, quod facultas iterato deberet accedere totum consilium et pe- tere, ut tales emperici remouerentur et ut seruarent nos in jaribus nostris, cum scirent multa sequi pericula ex practica talinm et nos essemus Uli, qui essemus eorum conciues et pa- teremur cum ciuitate; quare etc.

De secundo articulo fuit conclusum, quod Mag. lohannes de Praunaw, qui petiuit admitti ad examen juxta tenorem articuli, non deberet admitti pro ista vice propter defectum lectionum, quas non audiuit diligenter, ut tenebatur juxta sta- tuta, et secundo, quia practicauit contra honestatem suam et

26 Acta fke. medicae II.

contra prohibicionem statuti et contra juramentam suum pre- stitum in baccalariatu ; quare fuit Buspensus usque ad nouam ordinariura ; si interim bene se regeret et abstineret a pre- dictis, poBset tunc redire et petere, si placei^et et adhuc staret in arbitrio facultatis, an eum acceptaret vel non. lesu Chrißte ! Fol. 13* Nota percepta et exposita tempore decanatus mei. Item

primo recepi a precedenti decano 3 flor. auri et 80 den., ut supra in primo articulo istius mei decanatus scriptum est. Item recepi de censu domus facultatis 3 libr. 4 sol. et 22 den. ; residuum dicit se exposuisse pro reformacione fontis et te* Statur per Mag. Petrum Wolozian^ et hoc de censu debito ad festum sancti Georii transactum ; presentem [censum] adhuc obligatur.

Item exposui: Principaliter dedi bedello 1 libr. den. Item dedi 3 libr. den. doctoribus pro expensis ad dominam Re- ginam juxta consensum facultatis. Item 1 flor. pro feste san- Ctorum Cosme et Damiani peragendo cum solempnitate, ut decet patronis facultatis. Item exposui in una congregacione ad honorem facultatis et ciuium protunc presencium 24 den.

[1442 n.]

28. Oct. Anno Domini M®.CCCC^xhi°.,^) in feste sanctorum appo-

stolorum Symonis et lüde, electus est in decanum Petrus V51czian, arcium et medicine doctor, qui protunc recepit a decano precedenti, scilicet Mag. MichaeledeSchrika, 1 flor. in auro, 5 sol. den. et 18 den.

11. Nov. Item eodem anno, die 11. Nouembris, Mag. Johannes de

Prawnaw petiuit in plena congregacione facultatis presentari pro licencia medicine et exauditus fuit in die eodem.

Item idem Mag. lohannes de Pravna soluit 2 flor. in

10. Dec. auro et recepit gradum licencie in medicina 10. die Decem- bris anni supradicti cum duobus juristis etc.

1) ImOrig.: M^aOüP.

Actafftc. medicae II. 27 <

[1448 I.]

Anno Domiui M° quadringentesimo xl3^. electas est in de- Fol. 13 ^ canum facultatis medicine Mag. Hainricus Stoll, arcium libe- ralium et medicine doctor, ipso die sanctorum Tiburcii et Va- 14. Apr. leriane (!) martirum^ cui precedens decanus presentauit ladulam facultatis cum attenenciis suis. In cuius decanatu acta sunt que secuntur.

Item 7. die mensis lulii facta est congregacio facultatis 7. Juli medicine in domo decani ad expediendum articulos subscriptos : Primus ad audiendum supplicacionem cuiusdam doctoris me- dicine alterius uniuersitatis volentis petere^ ut ad actus preuios ad incorporandum facultati requisitos juxta eiusdem facultatis statuta admittatur. Et doctor iste fuit Mag. Michael Gresel, qui attulit testimonium literale promocionis sue et sonuit, quod idem Mag. Michael sit promotus in Feraria. Et facultas me- dicine, audita sua supplicacione et viso ac audito suo testi- monio, conclusit, quod ipse pro ista vice non deberet admitti et consequenter conclusit, quod doctores facultatis deberent habere diligentem inquisicionem ex parte uniuersitatis, in qua promotus est, videlicet an ipsa sit priuilegiata taliter, quod promoti in ea sint merito acceptandi in consortium doctorum facultatis medicine hie in studio Wiennensi, cum in eadem uniuersitate non continuentur lectiones, quemadmodum est so- litum fieri in studio Wiennensi.

Secundus articulus ad recipiendum computum a decano precedenti; qui receptus est et defalcatis defalcandis decanus precedens obligabatur in 8 libr. den., 3 fior. et 3 sol. ; Magister vero lohannes Zeller obligabatur in 8 flor., 5 sol. et 18 den., quos presentauit michi; Magister vero Petrus Volzian pre- sentauit michi 12 flor. et 30 den.; ego vero ex antiquo obligor 12 sol. et 8 den. et sie summa summarum extendit sc ad 20 flor., 2 libr. et 86 den., quam summam percepi dominica proxima ante Margarete. Item percepi 3 libr. cum media a Mag. M i- 7. Juli chaele Gresel et 2 flor. a Mag. Martine. Item exposui me- diam libram pro feste sanctorum Cosme et Damiani.

Item 17. die mensis lulii facta fuit congregacio facultatis 17. Jnli super articulis istis: Primus ad audiendum supplicacionem cuiusdam doctoris medicine alterius uniuersitatis, qui alias pe- tiuit admitti ad actus preuios ad incorporandum facultati me-

28 Aeta fac. medicae II.

dicind requisitos et ad eogitandum, quid alterius fieri expediat. Secundus articulus ad audiendum supplicacionem cuiusdam baccalarii medicine petere volentis, ut ad examen pro licencia in eadem admittatur. Et primae petens fuit Mag. Michael Gresel; doctor medicine, secundus petens fuit Mag. Mar- ti nus,^) et facultas supplicaciones amborum admisit juxta ipsius statuta.

25. Aag. Item 25. die mensis Augusti facta est congregacio facul-

tatis medicine super articulo isto: Äd audiendum supplicacio- nem cuiusdam doctoris alterius uniuersitatis petere volentis, ut ad consorcium doctorum facultatis medicine juxta eiusdem facultatis statuta admittatur, et supplicans fuit Mag. Michael Gresel, quem facultas admisit ad consorx^ia doctorum, prout petiuit. 1. Oct. Anno etc. eodem, in die sancti Remigii Mag. Martinus

Guidein recepit solus insignia doctoralia sub Mag. Michael e de Srikch.

Fol. 14* Item facta computaciono dominica Circumdederunt

1444 anno xl4.** ego Mag. Hainricus Stell, medicine doctor, re- ' ' mansi obligatus facultati medicine in 29 flor. Ungaricalibus,

defalcatis defalcandis, et hie computus est factus in presencia omnium doctorum eiusdem facultatis die quo supra, ad quo- rum florenorum restitucionem obligo me ante resignacionem ofticii decanatus decani jam currentis. Hec sunt propria manu mea scripta.

Item ego Mag. Hainricus Stell obligor adhuc soluere

1445 10 flor. Ungaricales in predicta summa et non in pluii. Sab- 22. Mai bato post festum Penthecostes anno etc. xl5°')

[1443 n.]

1443 Anno Domiui 1443. congregata fuit facultas medicine

13. Oct. ipso die beati Cholomanni martiris ad eligendum nouum de- canum et ex ordine fuit electus Mag. loh an n es de Pawm- garten, medicine doctor, cui precedens decanus Mag. Hein- ricus StoU tunc presentauit ladulam facultatis cum contentis in eadem preter librum actorum nouum.

^) Dazu von späterer Hand: Cftddein de iVeUgenburga. *) Diese beiden letzten Absätze sind durchgestrichen.

Acta fae. medicae 11. 29

Item die Solls 9. Februarii conuocatl fuerunt doctoreB U44 singuli ad domum facultatis ad expedieDdum articulos se- ^- ^ehr. qaentes: Primus ad reciplendam computum a precedenti de- cano Mag. Hcinrico Stöll, quem computum tunc fecit iu presencia omuium doctorum facultatis Dostre; quo facto^ de- ductis expositis per eum, remanserunt 29 flor. Ungaricales soluendi per cum, ad quorum solucionem petiuit sibi dari ter- minum ; qui datus fuit sibi sicut petiuit et terminus sibi datus habetur in principio presentis folii scriptus per eum manu sua propria.

Secundus articulus, an expediat facultati laborare pro celebracione anathomie ista vice, pro qua fienda instabant aput decamum quidam doctores juniores et alii. £t facta in- duccione placuit concorditer Omnibus, quod laboraretur aput Magistrum ciuium et judicem ciuitatis pro supposito et quod fieret anathomia et pro execucione istius fuerunt deputati Mag. Michael de Schrikch et Mag. Michael Gresel, qui assnmpserunt istum laborem; sed de expensis, lectore, loco et instrumentis ad hoc necessariis nichil fuit conclusiue dictum sed suspensum, quousque de certitudine suppositi haberetur responsio a ciuibus.

Tercius articulus fuit ad cogitandum, qualiter libri facul- tatis non cathenati in maiori custodia seruarentur, ne sie distracti jacentes perdantur. Et tactis pluribus modis placuit facultati ista vice, quod Mag. lohannes Czeller et Mag. Michael Gresel, doctores in medicina, conspicerent predictos libros, qui essent cathenandi aut ligandi, si in sexternis aliqui essent ibi, quod illos conscriberent et seorsim ponerent, alios ▼ero minus utiles aut inutiles eciam seorsim componerent; quod assumpseruut faciendum. Quo facto tota facultas una die yacante conuenirent et conspicerent commissam ordinacio- nem et consequenter disponerent ita fiendum esse aut aliter et postea demandaretur execucioni.

Item tunc dedi Mag. Heinrico StoU 4 den., quos tene- batur sibi facultas post computum.

Item die Veneria 14. Februarii congregata fuit facultas Fol. 14^ ad expediendum articulum sequentem : Ad tractandum de sin- 14. Febr. gulis prerequisitis concernentibus celebracionem anathomie et ut illorum fiat execucio sine pluri, prout videbitur expedire sub pena consueta. £t circa istum articulum plura fuerunt

30 Acte hc. meditte II.

mota, videlicet de lectore regulante ordinem incisionis et ad hoc faciendum electus fuit Mag. Michael de Schrikch, me- dicine doctor, et in casu, si deficeret aut non esset presens, vices eiuB debet supplere Mag. Petrus Volczian, doctor medicine.

Secundum, quod motum fuit de expensis necessariis pro instrumeDtis et lictore, preconibus etc., condusum fuit^ quod quilibet Scolaris et alii admittendi, demptis doctoribus^ deberet soluere medium florenum et si esset defectus in pauco saltem, debet recipi de fisco facultatis. Ad impetrandum suppositum deputati fuerunt Mag. Michael de Schrik et Mag. Michael Gressel^ doctores medicine.

Item ad disponendum et prouidendum de loco pro ana- thomia et instrumentis habendis et ceteris istum actum con- cernentibus deputatus fuit Mag. Michael Qresel reassumendo sibi Mag. Petrum ... ^) in coUegio ciuium, scolarem in medicina.

De admittendis ad istum actum conclusum et placuit Omnibus^ quod doctores medicine et scolares in eadem, cjrur- gici et apotekarii^ quibus placet Interesse, et si aliqui essent magistri in artibus aut licenciati aut scolares, de quibus esset spes aut coniectura verisimilis, quod vellent studere medicinam, quod essent admittendi et nulli alii. 29. Febr. Item die ultima Februarii, que fuit sabbato ante Inno-

cauit, congregata erat facultas super ai*ticulis sequentibus: Primus ad audiendum relacionem deputatorum circa impetra- cionem suppositi oblati per eines pro anathomia et an ex- pediat impetrare quoddam aliud suppositum nuper detentum. Circa primum retulerunt priores deputati, quod porreeta sup- plicacione ex parte facultatis in consilio et habita deliberacione responsum fuit eis, quod reciperent unum de duobus, quem vellent, et sie supplicacio erat exaudita. De secunda parte articuli, quia judex ex se dixerat, quod esset ibi quedam mulier juuenis, quam si contingeret occidi, quod tamen adhuc non sciret, ipse vellet bene oculte disponere, quod, si facultas vellet eam habere pro anathomia, quod posset eam habere. De quo facultas fuit optime contenta et commissum fuit prio- ribus deputatis, quod soUiciti essent circa judicem circa hoc, si tale suppositum possit haberi.

^) Nicht näher beceichnet

Aeta fae. medicae ü. 31

SecunduB articuluB fuit, an celebracio sit in valuie publice intimanda et sab qua forma; et muItiB hinc inde pro et contra motis et obiectis, tandem ex pluralitate fuit concluBum, quod sie; Bed de forma fuit difficnltas. Tandem deuentum fuit ad illam, que scripta est in libro antiquo actorum retro in cooper- torio, que sie incipit : Decantta facultatis medidne etc., ^) que intimata fuit die prima mensis Marcii, scilicet dominioa Inno- l. März cauit in Quadragesima. Que anathomia incepta fuit die 4. mensis 4. M&rz eiusdem et soUicite continuata et septima die mensis prescripti 7. März consummata cum laude Dei et statim post corpus anathomi- satum cum cantu deuote ad sepulchrum portatum, conducen> tibus Omnibus doctoribus et aliis, qui interfuerant^ funus et statim post vigilie pro salute anime decantate, et secunda feria post missa defunctorum in ecclesia sancti Änthonii extra 9. Mttrz muros Wienne.

Predicte anathomie interfuerunt doctores Mag. Diet- marus Hinderenpach, canonicus Patauiensis, Mag. Mi- chael de Schrikch, Mag. lohannes Czeller, Mag. Pan- gracius Crewczer, Mag. Michael Gresel, Mag. Martinus Guidein et decanus suprascriptus, Mag. lohannes de Praw- naWy licenciatus in medicina, magistri et baccalarii in artibus. appotekarii tres: Nicolaus Pruthenus, ex opposito curie domin i prepositi^ Vincentius, filius Mag. Clementis; et Caspar Puchueler et lacobus N. Cirurgicus^ valens et di- ligens incisor, cuius coadiutor fuit Cyriacus cirurgicus, qui ambo soUicite, pulchre et subtiliter ad jussum doctorum pre- Bcriptam incisionem et secionem perfecerunt.

[1444 I.]

Anno Domini M®.CCCC°.XXXXIIIF. electus est in decanura Pol. 16 • facultatis medicine Mag. lohannes Czeller, arcium liberalium et medicine doctor, die ipso Banctorum Tyburcii et Valeriani 14. Apr. martirum, et quia electio prefata fuit facta in ipsius decani electi absencia sine juramenti eiusdem receptione et sine ante- cedentis decani computacione, congruum erat aliam fieri con- gregacionem facultatis prenominate. Que facta fuit anno pre-

1) Vgl. Acta &c. med. I, S. 94—96.

32 Acta fite, medicae II.

21. Apr. scripto 21. die ApriÜB ad expediendam articulos subscriptos: Primas fuit ad recipiendum juramentum decani nouiter electi et iste Btatim fuit expeditus.

Secundus fuit ad recipiendum compuium a decano im- raediate precedenti, qui simiiiter satis cito fuit expedituB^ quia precedeiis decanus presentauit nouiter electo 3 libr. den., 6 sol. et 3 den. unacum ladula facultatis et contentis aliis in eadem; et in dicto articulo fuit eciam motum de debitis facultatis^ signanter domini doctoris Mag. Hainrici Stell, et fuit con- clusum circa hoc, quod prenominatus dominus doctor deberet exoluere facultatem plene in spacio duorum mensium immediate sequencium sine ulteriori dilacione et pro roboracione istius conclusi deberet dare facultati aut ipsius decano unam litteram obligatoriam pro se suisque heredibus, munitam duobus sigillis, proprio videlicet et alieno unius honesti viri.

Tercius articulus fuit ad deliberandum, qualiter sit ouian- dum empericis et aliis contra statuta et ordinaciones facultatis practicantibus et circa istum articulum fuerunt plura mota hinc inde et tandem conclusum fuit, quod deberet invitari^) phy* sicus domini Regis Romanorum Friderici et haberi consultus, ex eo quod notus et sciens melius informare facultatem de intencione') maiestatis regio in expedicione talis articuli et ad ipsum inuitandum fuit electus dominus doctor Mag. Michael Puff de Schrick et finaliter res mansit in suspenso.

[1444 n., 1445 I.]

26. Nov. Anno Domini M^CCCC^ 44% in die sancte Katherine Vir-

ginis et martiris, electus est in decanum facultatis medicine arcium et medicine doctor Mag. Pangratius Kreuczer de Traesenmaur, cui decanus immediate precedens presentauit ladulam cum contentis in ea.

Item recepi a venerabili et egregio viro Mag. Heinrico Stol 10 flor. Ungaricales. Item recepi a venerabili viro Mag. Heinrico Stell 1 flor. in auro et 7 libr. den. Item in die

^) Zuerst stand: adiri.

') Zuerst stand: isio articulo expediejido.

Aote ÜM. medleae n. 33

sanctorum Tiburcii et Valeriani reelectas est in decannm doctor 1445 immediate prenominatus. 14. Apr.

ÄnBO etc. 45. Item facto computo sabbato post Penthe- 22. Mai costes per omnes doctores facultatiB medicine recepi a vene- rabili viro Mag. lohanne Zeller 7 äor. et 5 sol. den.

Item recepi in die sancti Thebaldi 6 libr. den. ex parte Fol. 15^ domus facaltatisy scilicet censum eiasdem, a venerando viro ^* *^^^^ domino lohanne de Frankfordia^ juris canonici doctore eximio.

Item 15. die lulii congregata fuit facultas ad audiendum l^- J^li supplicacionem, domini videlicet lohannis Chirchawm^ li- ceneiati in artibus^ qui petiuit, ut ad examen pro gradu baccalariatus in medicina admitteretur; et peticio fuit ex- audita sua.

Item sequenti die, 16. die lulii, fuit congregata facultas 16- Jali medicine ad audiendum supplicacionem Mag. Petri de Nouo- foro, qui a facultate petiuit, ut ad examen pro gradu bacca- lariatus in medicina admitteretur, et peticio sua fuit exaudita.

Item eodem die examinati sunt prefatus Mag. Petrus et dominus licenciatus, scilicet lohannes de Kirchhaim, per totam facultatem et admissi sunt ad recipiendum gradum, videlicet baccalariatus in medicina, et ydonei per omnes do- ctores reperti.

Item 29. die lulii congregata fuit facultas medicine ad 29. Juli deliberandum, quid fieri expediat super articulo isto: Ad audiendum supplicacionem cuiusdam honorabilis suppositi, videlicet lohannis bedelli, arcium facultatis seruitoris, pe- tentis, ut ad examen pro gradu baccalariatus in medicina ad- mitteretur^ et de consensu omnium doctorum presentatus et a facultate admissus est et ad statim examinatus et inuentus est expertns et ydoneus per prefatos dominos doctores et ad de- terminandum admissus.

Item in die sancte Affre lohannes Spardarffer de 7. Aug. NArnberga dedit ad facultatem 1 flor.

Item 3. die mensis Septembris congregata fuit facultas 3. Sept. ad audiendum supplicacionem cuiusdam suppositi, scilicet lo- hannis waccalarii in artibus, de Bulderstarff, rogantis hu- militer, ut ad examen pro gradu baccalariatus in medicina admitteretur^ et peticione habita exauditus fuit; postea exa- minatus per facultatem et admissus est ad determinandum

Acte fftcnltatis medieae II. 3

3^ Acta fao. medicae II.

pro grada baccalariatus in medicina, quia ydoneus et expertus est per omnes doctores^ qui eum examinauerunt, inuentus. Fol. 16« Item dominus doctor Mag. lohannes de Frankfordia

domum facultatis inhabitans dedit 4 libr. den. pro censu.

Item exposui pro domus reformacione facultatis 3 flor.

Ungaricales. Item 9 libr. den. cum media. Item octonariis,

leuitisy cantori et organiste pro laboribus^ quos fecerunt in die

27. Sept. sanctorum Cosme et Damiani, dedi 4 sol. den. Item exposui

8. Nov. 2 libr. den. pro reformacione domus, feria secunda ante festum

Martini.

Item dominus licenciatus lohannes de Kirch aim soluit florenum ad facultatem.

Item exposui 4 gross, mensatori pro una parua ladula; item 1 den. pro creta.

[1445 n.]

13. Oct. Anno Domini M^.CCCC^xlv**, in die sancti Colomanni

martiris, electus est in decanum facultatis Mag. Michael de Schrieb k, artium et medicine doctor, cui decanus precedens presentauit librum statu torum, librum actorum et cum ladula et contentis in eadem. Qui fecit congregacionem doctorum facultatis super articulo ad recipiendum coinputum a decano precedenti. Qui facta computacione presentauit 22 flor. in auro et 9 sol. den., et inibi fuit iniunctum decano, quod ipse per bedellum faceret admoneri creditores facultatis; qui si non persoluerent, in proxima congregacione fieret de eis arti- culus et ageretur cum eis secundum consilium facultatis et ad eins disposicionem, quod onus decanus assumpsit.

28. Nov. Item 28. die mensis Nouembris fuit facta congregacio

facultatis super articulis istis : Primus ad cogitandum, qualiter debita facultatis a creditoribus exigantur. Secundus ad vi- dendum reponi peccunias facultatis in archulam et ad dispo- nendum, quibus claues ad eandem sint distribuendi. Tercius ad audiendum supplicacionem cuiusdam baccalarii facultatis petere volentis, ut ad practicam admittatur, et pro floreno Boluendo.

De primo articulo conclusum fuit, quod Mag. Heinricu« Stoll deberet adyri per duos doctores facultatis et deberet

r

14. März

Acte Hß. medicfte ü. 35

peti ab eo peccunia soluenda, et postquam vener ant doctores, puta Mag. lohannes Czeller et Mag. Martinas, ipse exspi- rauit, et sie ego ad consilium facaltatis arestaui sibi Stipen- dium sibi pro ista angaria debitum.

De articulo secundo fuit conclasum, quod reponeretur omnis peccunia ad paruam cistulam inclusam in maiori, et re* positi erant 22 flor. in auro et 7 sol. et 6 den. et claues distri- buti, duo senioribus doctoribus^ puta Mag. lohanni Pawn- garten una, et secunda Mag. Petro Wolczian^ et tercia decano.

De tercio conclusum erat, quod florenum deberet soluere occurrente pigwiori fortuna, sed de practica fuit sibi admissum ad annum, sed setnper ad informacionem sui patris vel alterius doctoris et ita fuit conclusum.

Item die 14. mensis Marcii congregata fuit facultas ad Fol. 16^ deliberandum super articulis istis : Primus ad audiendum que- ^^^^ dam per egregium decretorum doctorem dominum lohannem de Franc hkfordia, inquilinum facultatis, referenda et ad deliberandum. Iste egregius vir retulit grates facultati ex parte domini graciosi domini lohannis de Aych, episcopi pronunc Eystetensis, de locacione domus sibi ita grate et be- nigne et obtuHt eum velle recognoscere coram facultate in comuni et pro suis suppositis in particulari. Et similiter de se ipso retulit consimiles grates, de quibus graciarum accio- nibus et promissionibus facultas fuit bene contenta et obtulit se prefatis patribus ad^eorum beneplacita in futurum. Et tandem facultas inter cetera petiuit prefatum dominum do- ctorem, qui fuit recessurus, ut reciperet in substitutum dominum doctorem facultatis Mag. Michaelem Gresell. Quo facto re- ceperunt se ad partem et quidquid tentauerint, facultatis do- ctores nesciunt, et super istis, ut ipse dominus lohannes reffert, recepit eum, et super hoc ego decanus recepi ab eo fideiussio- nem et conürroaui ad consensum alterius, ita ut per mutacio- nem sequentem sit substitutus et det 4 libr. den. et faciat cau- cionem facultati cum litera de domo, ut sit bene assecurata.

Secundus articulus fuit ad cogitandum, qualiter debita

facultatis a creditoribus exigantur. De isto articulo conclusum

fuit, ut ego decanus Stipendium arestatum circa rectorem Mag.

Heinrici Stell exigerera a rectore, quod et feci et obtinui

7 libr. den. minus 2 den., et residuum adhuc obligatur relicta

3»

36 Am (M. nedIcM II.

domini doctoria pie memorie. Cujus credit! summa erant(!) 10 äor. et sie remaneret obljgata adhac 2 äor. et 2 den. ipsa relicta facnltati.

Item dominus lohanneB de Franchkfordia dedit pro ceoBu ad festum instans sancti Qeorgii de domo facultatis 4 lib. den.

[1446 I.j

Anno Domini milleaimo quadringeDtesimo quadragesimo 9. April sexto, io vigilia Palmarum, electaa est in decanum facultatis medicine Mag. Martinus Ouldein, arcium liberalium et me- dicine doctor, cui precedens decanus preseotauit libram statu- torum, actorum cum ladula et in ea uontentis. Idemque eadem die feclt computacionem de perceptis et expositis et fuernnt tunc omnes peccunie reposite in archulam paruam, cuius una clauie dabatur decano, alie due duobus senioribus doctoribus, scilicet Mag. lobanni de Paumgarten et Mag. Petro Volczian. Summa peccunie erat 25 flor. Ungaricales in auro, 10 tal. den. et 36 den.

Item postea percepi 2 flor. Ungaricales a duobua ma- gistris postea nominandis. Item percepi 3 libr. den. a Mag. lobanne Faungartner. Fol. IT* Item anno eodem etc., 13. die mensis Mali, congregata

13. Hai fgjt facultas medicine ad aadiendum* aupplicacionem daorum magistrorum petere Tolencium, ut ad examen pro gradu bacca- lariatus in medicina admitterentur, et fuerunt Mag. Wolf- gangus de SchSngrabarn et Mag. Hermannus Haym de Ratenburga; qui, peticione eorum exaudita, eadem die exa- roinati erant et ab omnibus doctoribua tunc presentibus con- corditer admiasi et jdonei approbati. 16. Juli Item die Vensris, lö. mensis lulü, congregata foit facultas

ad deliberandum super articulis subscnptis: Primus ad cogi- Aodum, quomodo libri facultatis in maiori habeantur custodia jt ot fiat ordinacio, qaod melior ad eos habeatur aditus. De ato articulo conclusum fuit et de prima eins parte, quod ha- leantnr pro futuro in maiori cuatodia, acUicet quod catbe- landi cathenentar et pulueres excuciantur et üant alia pro ram necessaria snb expensis facultatis. De

Acta fikc. medicae IL 37

secunda parte articuli istius conclusum fuit, quia non vide- batar dominis doctoribus, qaod locus^ ubi tunc reponebantar libri, esset aptus pro comuni aditu propter plura motiua ibi tacta, quare concorditer conclusum fuit^ quod fieret una libra- ria noua in curia circa fontem^ ubi alias fuit paruum co- modum, et execucio istius articuli commissa fuit decano et Mag. lohanni Zeller. Postea ex certis causis facultas reuo- cauit hec.

Secundus articulus ad deliberandum de locacione domus facultatis pretacte et steura de eadem ciuitati persoluenda. De prima parte istius articuli conclusum fuit, quod domus loca- retur domino lohanni Hutt de Feucht etc.^ qui eciam pro- tunc aliquas in ea habuit habitaciones, pro censu priori^ sci- licet 8 libr. den.; si^vero noua fieret libraria et habitaciones pronunc per eosdem libros occupate unacum stuba annexa si- militer sibi locarentur^ quod tunc census secundum hoc auge- retur juxta decenciam.

De secunda parte istius articuli, scilicet de steura, con- clusum fuit, quod de hoc fiat bona deliberacio et quod respi- ciantur priuilegia uniuersitatis, si qua ibi sint, que suffragentur facultati pro libertacione domus, et quod eadem conscribantur et per omnes doctores facultatis presententur in consilio ; quod si hec non sujffecerint, petatur adiutorium domini Regis pro- tunc principis patrie etc.

Tertius articulus, qualiter sit obuiandum empericis et aliis contra statuta et ordinaciones facultatis practicantibus, et fuit conclusum, quod fieret incepcio in nostris et juratis facul- tati et fuit tunc nominatus Albertus quidam, baccalarius me- dicine, qui per plura tempora publice practicauit contra jura- mentum suum facultati prestitum. Placuit eciam tunc, quod idem Albertus in proximo consistorio citaretur ad dominum rectorem uniuersitatis nomine tocius facultatis ad compellendum eum satisfacere juramento suo, quod commissum fuit decano et Mag. lohanni Zeller prosequendum.

Fuit eciam tunc conclusum, quod dominica proxima post 17. joil hoc legerentur statuta facultatis publice in domo eiusdem propter certos de facultate practicantes contra statuta, et fuit ibi nominatus unus licenciatus in artibus, baccalarius in me- dicina, nomine Johannes de Kirchhaim, et commissum fuit decano, quod idem legende statuta publice nominaretur et di-

38 Acte hc. mediCM II-

ceretur sibi, quod a practica sua desisterei juxta tenorem jura- menti per ipsum facultati prestiti; qua omnia facta sunt.

Fol. 17^ Quartus aiHiculus fuit, qualiter debita facultatis a debi-

toribus exigantur. De quo fuit conclusum^ quod decanus pe- teret 2 florenos obligatos per relictam Mag. Heinrici Stoll. Secundo quod Ma^. Petrus V&lczian et Mag. Michael de Srikch peterent debita obligata per Mag. lohannem Paun- garttner^ qui obligabatur in 3 tal. den.; qui se ad persoluendum

2. Aug. obtulit et jacuit tunc in agone, die autem sancti Stephani de- bitum camis persoluit.

Quin tue articulus de anniuersario peragendo ob remedium animarum omnium suppositorum facultatis. Super quo con- clusum erat^ quod in die sanctorum Cosme et Damiani sub officio publice cantaretur soUemniter nnum officium defuncto- rum cum leuitis, cum candelis accensis, per facultatem stipen- diandis et mutuandis, quousque de propriis sibi prouideat, et quod die precedenti de sero similiter decantentur vigilie mor- tuorum cum cereis^ ut moris est.

Sextus articulus fuit ad audiendum proponi quedam alia honorem facultatis concernencia et ad deliberandum super eisdem. Circa istum articulum motum fuit de bedello proprio ordinando pro facultate^ similiter de virga comparanda ob ho- norem uniuersitatis et specialiter facultatis medicine. Et fuit conclusum concorditer, quod deberet recipi unus, si saltera vellet contentari in stipendio dato precedenti bedello juristaruiu ; visa tamen sua diligencia, facultas illud pro futuro posset au- gere. Similiter fuit conclusum de virga, quod ante mutacionem futuram deberet comparari, et non fuit hoc explicatum publice in cedula propter certa motiua dominorum doctorum. Fuit eciam tunc motum de collecta danda bedello per dominos doctores et supposita, sed nichil fuit de hoc conclusum^ sed reseruabatur ad congregacionem proximam.

Item comparaui virgam pro facultate, que in pondere habuit duas marcas argenti, quatuor lotones et 1 quint. Dedi 5 ducatos pro deauracione. Item dedi aurifabro pro labore 5 flor. Ungaricales et 2 gross, famulis pro bibalibus. Item unam marcam argenti comparaui pro 6 fior. 1 ort.

27. Sept. Item pro officio sanctorum Cosme et Damiani et pro vi-

giliis et missa defunctorum etc. dedi 12 sol. 22 den. Item be- dello dedi 1 tal. den. de mutacione sancti Colomauni.

•

Acta fko. medicM II. 39

Item percepi de censu domus facultatis 4 tal. den. de mutacione prescripta. Item a ladula facultatis recepi 17 flor. Ungaricales et 10 tat. 36 den.^ quorum 13 erant ferrei.

Item exposui pro cathenacioDe librorum et deposicione aliquorum 60 den. Item pro sumptibus ad Nouam Ciuitatem et ibidem 12 sol. den. et pro litera Ys ^^' ^^^' Item pro vino in congregacionibus omnibus et pane et pro purgacione librarie et scobis etc. exposui 33 den.

Item die Saturni, 23. mensis Septembris, congregata fuit Fol. 18* facultas ad deliberandum super articulis subscriptis : Primus ^^- ^^P^- ad audiendum intencionem domini nostri Regis in causa du- dum contra empericos ventilata. Circa articulum istum plura fuerunt mota, specialiter de citacione Alberti juxta conclu- sionem unam in congregacione proxima, quia cum bis com- paruisset in consistorio domini rectoris, ipse medio tempore per certos impetrauit, quod dominus Rex prohibuit dominum rectorem^ ne ulterius procederet in causa ista. Postea ex vo- luntate certorum dominorum doctorum facultatis ego iui in Nouam Ciuitatem petendum dominum Regem, ut dignaretur facultatem conseruare in priuilegiis et ordinacionibus suis et obtinui literam unam ad dominum rectorem protunc, que inter cetera continebat, quod idem dominus rector non proce- deret ulterius in causa et quod prohiberet Albertum pre- fatum, ne aliquem in sui curam recipiat, quem modo non habet; similiter ut loquatur dominis doctoribus, ne impediant eum in cura pacientium, quos nunc pre manibus habet, usque ad aduentum Mai^statis regle in Wiennam. Postea causa eadem sopita fuit propter ardua negocia patrie et Ungarorum, et nichil fuit ulterius in decanatu meo determinatum.

Secundus articulus fuit ad cogitandum de vendicione li- brorum theologie receptorum de libraria facultatis etc. De hoc fuit conclusum, quod decanus venderet eos et disponeret eos taxari per duos magistros de collegio ducali. Fuit eciam tunc conclusum, quod singuli libri facultatis medicinales de- bereut cathenari et conscribi in registro uno, quod deberet poni in archam facultatis, et fuit hoc similiter commissum de- cano protunc.

Tercius articulus fuit ad cogitandum de stewra ciuitati persoluenda de domo facultatis, et fuit ibi conclusum, quod singuli doctores facultatis accedant consilium petentes pro liber-

40 Aote tu, medicM IT.

tacione domus vel saltem pactando pro peccunia parua annu- atim persolaenda, si aliud fieri non possit.

[1446 n.]

Acta in decanata Petri Völczian^ artium et medicine doctoris, electi in decanum faeultatis medicine anno etc. XLVP.

13. Oct in feste sancti Colomani martiris, patroni ducatas Austrie.

30. Oct. Die 30. Octobris anni predicti congregata fait facultas

in domo domini doctoris Mag. lohannis de Swendin^ tunc rectoris uniuersitatis, ad expediendum articuios subscriptos :

^) (Primus ad recipiendum computum a decano precedenti

et factum fuit et remansit obligatus facultati in 6 libr. den.

3 sol. 20 den., quam summam soluere debet in proximo feste

1447 Purificacionis beate Marie Virginis, et fecit.) Recepi protunc

2. Febr. g £or. reclusos in ladula nee plus nee minus.

Secundus articulus ad audiendum supplicacionem domini Albertiy baccalarii in medicinis etc. Idem baccalarius protunc humiliter supplicauit facultati, quatenus ipsa dignaretur sibi dimittere excessus suos etc. Item petiuit eciam dispensacio- nem supra suo juramento, quo prohibetur a practica in ciui- tate Wiennensi etc. Facultas, consideratis pluribus et diuersis juxta disposicionem temporis currentis, indulsit sibi excessus suos, licet varios et multos commiserit contra facultatem et eiuB doctores. Similiter practicam eidem concessit usque ad finem mei decanatus^ dummodo tamen tempore medio hono- raret facultatem per actus scolasticos et bonos mores etc.

Fol. 18^ Item 12. die Februarii congregata fuit facultas: Primo

12. Febr. ad eligendum superintendentes et electus est dominus doctor Mag. Pangracius etc. Secundo ad eligendum lectorem ana- thomie et electus est dominus doctor Mag. Michael Schrik. Item et tunc dominus doctor Mag. Martinus electus est in procuratorem anathomie, cui adiu[n]ctus est Mag. Wolfgangus, baccalarius in medicinis. Item et protunc dominus doctor Mag. Martinus reposuit eins debitum, scilicet 6 libr., 3 sol., 20 den. ad ladullam faeultatis; tenetur autem adhuc pecuniam recep- tam ex vendicione librorum faeultatis — quam exsoluit.')

^) Dieser Absats ist getilgt

*) Die letBten cwei Worte sind späterer Zusatz.

Aote ike. medioM II. 41

Item in eadem congregacione domini doctores Mag. Mi- chael Schrik et Mag. lohannes Zeller deputati sunt ad loqaendum cum ciuibus ex parte steure de domo nostre facul- tatis persoluende.^)

[1447 I.j

Seeundus decanatus Mag. lohannis de Swendin.

Anno Domini millesimo quadringentessimo quadr^gesimo septimo^ 16. die mensis Apprilis, electus est in decanum facul- 16. Apr. tatis medicine Mag. lohannes de Swendin, arcium et medi- eine doctor, cui decanus precedens presentauit libram actorum et librum statutorum et ladulam et contenta in ea, et decanus precedens fecit racionem coram facaltate.

Item 23. die mensis Apprilis ad deliberandum super ceHis 23. Apr. articulis: Unus fuit ad recipiendum computum a domino do- ctore Mag. Martine Guldin; alter articulus ad cogitandum de nono pedello, et commisit facultas domino doctori Mag. Martine Quldein,') quod deberet prouidere; qui fecit.

Item 7. die mensis lunii fuit congregacio uniuersitatis, et 7. Jnni quia ante hoc dominus Kicolaus, nouiter electus in Romanum Pontificem, misit unam bullam uniuersitati et eadem bulla non fuit deducta ad uniuersitatem absque scitu et consensu facul- tatis medicine;^) quare facultas medicine deliberauit, quod de- canus facultatis medicine puplice deberet facere protestacionem coram uniuersitate in casu, si uniuersitas postea notaretur seu suspecta haberetur ex parte eiusdem bulle, quod facultas me- dicine vellet esse sine culpa, quoniam factum fuisset sine scitu et consensu eiusdem facultatis, et sie fecit decanus facultatis medicine.

Item prima die Augusti^) fuit congregata facultas ad de- pol. 19* liberandum super articulis infrascriptis sub pena non contra- 1. Aug.

*) An den Rand ist bei diesem Absatz eine Hand gemalt, jroraaf sich der nachfolgende Decan (s. Seite 44) bezieht.

') Der Familienname ist später eingeschoben.

*) Excerpt ans dieser Bulle P. Nicolans Y. vom 21. März 1447 (duo- decimo kal. April. 1446 nach Florentiner Stil) bei Kink I, 2, Seite 75, nach dem im Universitfttsarchive vorhandenen Original, aber mit unrichtigem Tages- datum.

*) Zuerst stand; ufttma die lutU.

43 Acta tM. medicae II.

dicendi: Ad audiendum suplicacionem caiasdam baccalarii eiusdem facultatis petere volentis admiti ad examen pro li- cencia in eadem facultate et ad presentandum domino cancel- lario vel tenenti ipsius locum ; ad audiendum suplicacionem bedelli et ad cogitandum de ipsius solario; ad audiendum suplicacionem cuiusdam doctoris petere volentis literam testi- monialem ipsius gradus.

De primo articulo suplicacio fuit exaudita et fuit Johan- nes de Kirhaim, licenciatus in artibus et bacalarius in me- dicinis. Suplicacio bedelli fuit suspensa. Suplicacio doctoris fuit exaudita et fuit Mag. lohannes deSwendin^ tunc de- canuS; qui tunc temporis substituit vicedecanum Mag. Petrum Volcian. 2. Aug. Item 2. die Augusti fuit congregata facultas ad delibe-

randum super articulis infrascriptis sub pena non contradicendi: Ad audiendum suplicacionem cuiusdam bacalarii eiusdem fa- cultatis petere volentis admiti ad examen pro licencia in eadem facultate et ad presentandum domino cancellario vel tenenti ipsius locum; ad audiendum suplicacionem bedelli et ad cogi- tandum de ipsius solario.

De primo articulo suplicacio fuit exaudita et suplicauit Mag. Petrus de Nouo Foro. De secundo articulo bedellus petiuit^ quod daretur sibi solarlum a facultate et quod haberet collectas angariatim ab audientibus seu scolaribus in eadem facultate, et nomen bedelli est leorius Popfinger de N6rd- Fol. 19*» ling. I Facultas deliberauit, quod in futurum bedellus debet habere collectas secundum hunc modum, quod quilibet baca- larius in medicinis vel magister in artibus, existens suppositum in facultate medicine, tenetnr dare bedello angariatim 10 den. ; quilibet vero Scolaris in eadem facultate, non magister in ar- tibus, 1 gross.

Item facultas conuenit bedellum, scilicet leorium Po- pfinger de Nfirdling, a proxima mutacione futura, scilicet a feste CoUmanni, per annum et dabit bedello per unam muta- cionem 12 sol. den., scilicet per annum 3 libr. den., et ipse bedellus promisit facultati seruire a proxima mutacione fu- tura per unum annum; et mouebatur facultas, ex quo duo fuerunt admissi ad presentandum domino cancellario vel vi- cario eins, ut examinentur ad promouendum ad licenciam in medicinis, ne forte, postquam reciperet ab eisdem in pro-

Acte fkc. medicae II. 43

mocione licencie vel doctoratus, vellet resignsre oficium^ ut non posset.

Item 8. die Augusti prenominatus Mag. Petras fait exa- 8. An^. ininatus et coDCorditer admissus ad licenciam in medicina et sequenti die dominus licenciatus in artibus lohannes de Kir- haim fuit examinatus et ad licenciam in medicina admissus; hortatus tamen fuit^ ut se conformaret doctoribus et ut libros perlegeret et non confideret nimium de ingenio suo.

Item eo.dem die locata est domus facultatis domino li- cenciato lohanni de Kirhaim a feste Michaelis proxime fu- toro per unum annum pro 8 libr. den., et non debet tenere inquilinum nee substituere alios, et in casu, si velet (!) resi- gnare domum, debet amonere facultatem ante terminum per quartale unius anni et de istis debet dare recognicionem.

Anno Domini 1447., die vero 14. Augusti, congregata fuit ^4. Aug. facultas ad eligendum nouum decanum, eo quod decanus electus in fine proxime mutacionis preterite omnino se recessurum in breai asserebat. Electus est itaque in decanum pro futuro toto tempore, quod est a die hac, scilicet 14. Augusti, usque ad diem Sanctorum Tyburci et Valeriani martirum, Mag. lo- hannes Czeller, arcium et medicine doctor, cui presentauit decanus precedens ladulam cum aliis attinenciis, non tamen fecit computum, quia dixit se pauca percepisse et exposuisse, et protunc fuit conclusum, quod nouiter electus decanus de- beret exigere debita ex parte census preteriti et alia a debi- toribus facultatis et deberet peragi festum sanctorum Cosme et Damiani secundum consuetudinem precedenter obseruatam et eadem die eciam legerentur alique misse pro suppositis de- functis facultatis medicine et puto precipue pro anima olim Mag. Nicolai de Heberstorf, qui testatus est facultati do- mum Buam cum multis libris diuersarum facultatum.

[1447 n.]

Item eodem anno, in die Luce medici et ewangeliste, Fol. 20» facta fuit congregacio facultatis ad deliberandum super arti- ^^' ^^^ culis infrascriptis : Primus ad finaliter concludendum, quomodo

44 i^ete ^*^ medlcM n.

debita facultatis exigerentar a debitoribus^ et ad recipiendam computum de perceptis et expositis per dominam doctorem Mag. Martinum Guldein. Et circa istum articulum fiiit con- cluBum^ qaod decanus deberet exigere peccaniam censas anni totalis a domino lohanne Hutt; Magister autem Martinus, facto computOy exoluit facultatem de perceptis per eum pro tunc.

Item eodem die fuit eciam motas articolus ad delibe- randum super certo facto proponendo per decanum respiciente bonum et utilitatem facultatis; et circa istam articulum fue- runt multa mota, videlicet ex parte steure soluende ciuitati de domo facultatis et in hoc fuit ratificata conclasio prius con- clusa in decanatu proximo domini doctoris Mag. Petri V&l- czian circa hoc sign um fs^.^)

Item fuit eciam motum ex parte structure domus, quod ista deberet fieri secundum consilium unius probi artificis pre- cipue in hiis, que multum essent necessaria.

Item ex parte conscripcionis et registracionis ac repo- sicionis librorum ; et fuit conclusum^ quod libri existentes circa dominum doctorem Mag. Martinum Guidein deberent re- poni circa decanum protunc et omnes libri tam concathenati quam non concathenati et eciam repositi circa Mag. Mar- tinum deberent ad unam tabulam seu registrum conscribi.

Item ex parte domini lohannis Kirchaym fuit motum^ quomodo sibi fuisset commissum et per eum promissum, quod deberet facultati aut eins decano dare recognicionem solucionis honeste census domus, que exolucio in summa extendit se ad 8 libr. den., et istam recognicionem debuisset presentasse ante ipsius introitum ad domum facultatis, sed bene intrauit et in- habitauit domum, recognicionem autem dare non curauit, et istud facultas non bene cepit. Et ultra hoc fuit motum, quo- modo facultas cum eo graciose egerit ipsum admittendo ad presentandum domino cancellario aut eins locum tenenti pro examine sibi aperiendo in facultate medicine ad licenciam, non obstantibus plurimis excessibus suis, practicando contra juramentum suum et dehonorando doctores suos et multum tediose et interupte lectiones audiendo ; ultra hec enim facultas pietate mota propter paupertatem suam et uxoris suorumque

^) Siehe oben S. 41.

Acta fftc. mediese II. 46

amicorum hoDestatero ac eciam propter spem maioris ipsius humiliacioniB — presupposuit quoque facultas ipsum maiori Bciencia et ingenio pollere quam in rei veritate fuerit — et ipsum, ut taclum est, admisit.^) Istis itaque consideratis illa die et aliis pluribus hinc inde motis, attento eciam isto per- maxime, quod ita male et inprouise ad puncta sibi pro exa- mioe assignata respondit; quare per omnes doctores facultatis concorditer conclusum fuit, prefatum lohauDem Kirchaim a recepcione insigniorum doctoralium per integrum annum esse suspendendum, et istud fuit sibi per decanum protune in fa- cultate publice insinuatum; ipse vero hiis auditis cepit faeul- tatem in personis doctorum et decani notabiliter dijBTamare et arguere.

Anno Domini M^CCCC^xlviu^., secunda feria post festum 1448 Mathie, congregata fuit facultas ad audiendum supplicacionem ^^' ^^^^- trium baccalariorum in medicina petere volencium se admitti ad presentandum domino cancellario aut eius locum tenenti pro examine eis aperiendo in licencia medicine, et nomina baccalariorum fuerunt isti:^) Primus baccalarius Albertus de Sweuia, baccalarius in medicina et in artibus; secundus Wolfgangus de 8ch5ngrabarn, arcium magister et bacca- larius in medicina; tercius Hermanus Hajm de Roten- burga,') eciam magister in artibus et baccalarius medicine,

Primus non fuit exauditus propter plura motiua, signanter propter notabiles suos excessus, practicando, detrahendo et diffamando doctores et contra juramentum ipsius^ eciam non audiendo et visitando lectiones, disputaciones ac alios actus facultatis, eciam quia nuUus doctorum potuit cum bona con- Bciencia prebere fidele testimonium de ipsius sufficiencia quantam ad scienciam et mores requisitos ad licenciatum aut doctorem in medicina, eo quod iam transactis pluribus annis Bon fuit auditus arguendo aut respondendo. Alii vero duo simpliciter fuerunt exauditi et facto examine pro eis, concor- diter per omnes fuerunt admissi ad licenciam in prefata fa- cultate.

') Hier und im Folgenden ist die Satzconstraction verworren nnd unklar. *) üH ist durchgestrichen und darüber geschrieben: ut. ') De Botenburga ist am Bande nachgetragen.

46 Acta flftc. medicM II.

[1448 L]

Fol. 20*» Anno Domini M^CCCC^48^, in die sanctorum martirum

14. April Tyburcii et Valeriani, electus est in decanum facultatis me-

dicine Mag. Pangratius Kreuczer de Traesenmawr, ar-

cium et medicine doetor, cui precedens decauus presentauit

libram actorum^ statutorum cum ladula et contentis in ea.

Item post aliquos dies fuit computus factus et omnibuB computatis remanserant 33 äor. Ungaricales et 2 flor. Renenses et 11 libr. den.

Pereepta: Item recepi 4 flor. a venerabilibas viris ma- gistris, scilicet Mag. Wolfgango de Schöngrabarn et Mag. Hermanne Haym de Rotem burga^) ante suorum recep- cionem insigniorum doctoralium. Item recepi censum domus a socera Kirch aim 7 libr. den. preter 24 den.^ quia dixit, quod dominus licenciatus Kirchaim aliqua reformasset in domo facultatis^ cum pecunia residua.

Exposita: Item misi domino doctori Mag. Petro Wol- cyan 5 libr. den. cum famulo suo et eidem domino doctori dedi 5 libr. den. in die sanctorum Tiburcii et Valeriani post computum pro domus et neue liberarie reformacione. Item dedi bedello salarium suum 12 sol. den. Item dedi pro officio 27. Sept. sanctorum Cosme et Damiani octonariis, leuitis, cantori et or- ganiste et quatuor missis defunctoinim 5 sol. den. 28 den.

[1448 II.]

13. Oct. Anno Domini M.CCCC°.48^, in die sancti Colomanni, electus

est in decanum facultatis medicine Mag. Michael de Schrichk, artium et medicine doctor, cui decanus immediate precedens presentauit ladulam magnam cum parua ladxila in ea contenta et sigillum, libros actorum et statutorum et aliis contentis in eadem ladula.

2. Nov. Item idem decanus fecit congregacionem 2. die mensis

Nouembris super articulis subscriptis: Primus ad recipiendum computum a decano precedenti, et facto computo eciam^) factus

^) De Botemhurga ist am Rande nachgetrag-en. ') Im Orig. steht ein überflüssiges et vor eliam.

Acte fac. medicM II. 47

fait Gomputus cum domino doctore Mag. Petro Wolczyann et lohanne Chirhaim, et defalcatis defalcandis et singulis solutis; renfansit in archa facultatis in minuta pecunia 4 libr. den. et media et 36 flor. Ungaricales, unus ducatus et duo Re- nenseSy et ista pecunia tenetur reclusa in archula facultatis. Et sie fuit eciam articulus secundus expeditus, qui fuit ad re- cipiendum compntum de expositis super structura domus fa- cultatis.

Tercius articulus fuit ad interessendum lectioni statutorum Fol. 21» facultatis. Qui articulus eciam expeditus erat^ quia lecta erant statuta in presencia doctorum, licenciatorum et scolarium fa- cultatis, juxta quod jcanit statutum.

Quartus articulus fuit ad audiendum peticionem trium magistrorum petere volencium, ut ad examen pro gradu bac- calariatus in medicina admittantur. Istorum magistrorum pe- ticio fuit admissa et exaudita. Quorum magistrorum nomina sunt hec: Mag. Marquardus de Wysach, Mag. Conradus de Muldarff, Mag. Caspar de Tettnang; sed hoc adiectum erat, ut Mag. Marquardus et Mag. Caspar, quilibet eorum compleret adhuc unam responsionem, in qua defecerunt.

Item die 4. mensis eiusdem examinati fuerunt magistri 4. Nov. precedentes et reperti fuerunt sufticientes ; quare admissi ad determinandum in nomine Ihesu Christi.

Item die 11. mensis eiusdem facta fuit congregacio in 11. Nov. domo facultatis super articulo isto : Ad audiendum supplicacio- nem domini lohannis Chirhaim petere volentis, ut a sus- pensione gradus sibi facta graciose absoluatur. Ad peticio- nem factam per eundem respondit sibi facultas, quod satis grosse petiuerit et non sub yerbis humiliacionis, nee apparuit facultati eum fore sufficienter emendatum in moribus. Quare prima facie sibi negauit peticionem et eum non admisit, sed ipse hoc recepit cum duro animo et postea supplicauit atten- cius et humilius, allegans suam paupertatem et plura alia in- comoda, que sibi incumberent, si non admitteretur, et petiuit pure propter Deum, ut sibi indulgeretur de suis excessibus, qui multi et varii fuerunt sibi in faciem dicti. Attamen fa- cultas finaiiter, mota misericordie zelo, ipsum ad spem melio- racionis admisit ista reseruans sibi posse, si unquam in fu- turo excederet, facultas vellet eum excludere a facultate ; quod ita assumpsit in nomine Domini äde data.

48 Aete «M. iii«dioM n.

1449 Item 15. die lanuarii promoti sunt in doctores medicine

16. Jan. dominus Johannes de Prawnaw, artium magister et medi- cine licenciatuS; et dominus lohannes Kirchhaim, artium li- centiatus et medicine baccalarius, qui presentauit facultati 2 flor. UngaricaleS; quos dedi Mag. Petro Wolczian domino doctori.

[1449 L]

Fol. 21^ Anno Domini 1449., in die sanctorum Tjburcii et Vale-

14. Apr. riani martirum, electus est in decanum facultatis medicine Martinus Guidein, arcium et medicine doctor, cui decanus immediate precedens presentauit libros statutorum et actorum cum ladula et contentis in ea.

18. Juli Anno eodem, 18. die mensis lulii, congregata fuit facultas

ad deliberandum super articulis infrascriptis : Primus ad au- diendum supplicacionem duorum magistrorum in artibus petere volencium, ut ad examen pro gradu baccalariatus in facultate medicine admittantur, et fuit primus Mag. Thomas Mestlin de Ersingen, secundus Mag. Sebaldus Mulner de Nurem- berga, et fuerunt ambo eadem die et admissi et examinati ac pro gradu prescripto jdonei reperti.

Secundus articulus fuit ad locandum domum facultatis prenominate. Que concorditer locata fuit domino Syfrido Nathhaftt, canonico Patauiensi ac ecclesie parochialis in Tulna rectori, per annum futurum pro 10 tal. den. Wienn.^ ista adiecta condicione, quod in eius absencia disponat aliquos esse in domo, ne periculum aliquod eueniat circa libros facultatis, et con- senciat, ut quociens oportunum fuerit, habeatur congregacio in stuba inferiori ; similiter, non obstante quocumque statuto uni- uersitatis, si elapso anno ut supra 1449., circa festum sancti Colomanni statim futurum, alicui doctorum facultatis medicine domum prefat.im inhabiiare placuerit^ quod extunc sine contra- dictione ad beneplacitum facultatis cedat, solucione tamen census preuia sine juris strepitu.

Tercius ad eligendum et deputandum certos, qui dispo- nant cathenari et registrari libros, et ad prouidendum de ana- thomia conscribenda ; et fuerunt deputati decanus et duo alii doctores.

24. Jali Anno eodem, 24. die mensis lulii, congregata fuit facultas

ad audiendum supplicacionem quin que magistrorum petere vo-

Acta fM. medicM IL 49

lencium, ut ad determinaudum simul pro grada baccalariatuB in medicina admittantur ; et fuerant Mag. Marquardus de Wissach, Mag. ThomaB Mestel, Mag. Conradus de Mäl- darf, Mag. Caspar de Tetnang et Mag. Seboldus | Müllner Fol. 22» de NAremberga, et fuit peticio exaudita; qui determinaue- runt simal sub decano protunc 11. die mensis Augusti. Item ii. Aug. quilibet eorum exoluit facultati unum flor. Ungaricalem^ prout in racione videbitur. Alia percepta et exposita similiter pa- tebunt in racione facienda juxta ordinacionem statutorum.

[1449 n.]

Anno Domini 1449.^ in die sancti Colomanni, electus est 13. Oct. in decanum Mag. Hermannus Hajm de Rotenburga, me- dicine doctor, cui decanus precedens immediate presentauit libroB Btatutorum et actorum cum ladula et contentis in ea.

Anno eodem, 9. die mensis NouembriB, congregata fuit 9. Nov. facultas ad deliberandum super articulis infrascriptis : Primus ad recipiendum computum ab antiquo decano; qui computo facto presentauit 7 flor. Ungaricales in auro^ 3 sol. et 19 den. non inclusos in archa, sed in ladula; archa autem non fuit aperta propter absenciam seniorum doctorum, qui claues ad arcbam habuerunt.

Secundus ad interessendum lectioni statutorum facultatis; qui articulus eciam expeditus erat, quia statuta lecta erant in presencia doctorum, baccalariorum et scolarium facultatis, se- cundum quod canit statu tum.

[1450 I.]

Anno Domini 1450., in die sanctorum martirum Tyburci 1450 et Valeriani, ego Mag. Johannes Newman de Prawnaw 14. Apr. electus fui in decanum facultatis medicine et facto computo percepi a decano precedenti 41 flor. Ungaricales, 3 ducatos et 2 flor. Renenses et in minuta pecunia 4 libr. 7 sol. 3 den.

Item in die sancti Viti feci congregacionem super isto 15. Juni articulo: Ad prouidendum de locacione domus facultatis. Et fuit domus locata domino doctori lohanni Chirchaym ad peticionem suam ad unum annum, incipiendo a feste Michae-

Aeta ikealtatis medicae II. 4

50 ^ctft fac. medicae II.

lis, pro 10 libr. den., taliter quod iinito anno facultas esset libera^) locare domum facaltatis sibi vel alteri^ sicut placeret, et concessum fuit sibi per facultatem habere inquilinum ho- nestum et qualibet mutacione soluat 5 libr. den., et istius con- uencionis prenominatus doctor Johannes Chirchaim debet dare recognicionem propria manu scriptam et signeto suo ro- boratam infra octo dies. Et dedit recognicionem sub hac forma :

Ego lo Hannes de Kircham, arcium licenciatus et me- dicine doctor, manu propria recognosco, me domum facultatis medicine a dominis doctoribus facultatis eiusdem conuenisse pro censu decem libr. denariorum, cuius medietatem prima mutacione transacta persoluere teneor anno non completo et residuum census persoluere teneor introiturus ad festum sancti Michaelis anni MCCCCL. et facultas protunc libertatem sibi seruauit, ut ad annum futurum michi yel alteri iibere possit locare. Et in huius rei testimonium ab egregio medicine do- ctore^) Mag. Martine Guidein de Weissenburga precibus obtinui, ut presencia sigillo suo roboraret etc.

Et quamquam dominis doctoribus non bene placuit hec forma, tamen confidenter protunc contenti fuerunt de eadem.

Item a domino Seifrido Nothaft percepi de censu, quem obligabatur dare decano precedenti, scilicet Mag. Her- manne, 4 libr. den. et 41 den. in parata pecunia et defalcauit 6 sol. 19 den., ut pro urnis nouis 80 den., pro fractura earum 80 den., pro tribus clauibus et reformacione sere 17 den., pro pabulatorii reformacione in stabulo 20 den., pro purgacione camini 24 den.; summa 6 sol. 19 den.

Item dedit postea 4 libr. den. et Mag. Martinus Gul- dein recepit precedenter 1 libr. den. ab eo, ut dixit per se. Fol. 22»» Anno 1450., scilicet anno jubileo, in die sancti Ypoliti,

13. Aug. premisso officio solempniter de sancto Spiritu decautato per dominum abatem de sancta Cruce, presentibus pluribus pre- latis, scilicet preposito de Nevnburga Claustrali et preposito ad sanctam Dorotheam etc., eciam presentibus pluribus nobi- libus, ut comite Pernhardo de Schawnberg, N.') magistro camere regis Romanorum, et ceteris*) et presente rectore uni-

*) Im Orig. Wtra. ■) Im Orig. doctori, ') Sigmund von Eberstorf. *) Im Orig. ceteri.

Acte Ike. medi«ae II . 51

uersitatis Mag. Conrado de Halstat cum ceteris doctoribus ac magistris et pedellis cum virgis argenteis precedentibus et canonicis et octernariis etc. una cum prelatis predictis infulatis, finito officio processionatim et cum reliquiis in fossam funda- menti turris in latere beate Virginis intrantibus et nobilibus, rectore cum doctoribus et consulibus, ciuibus et pluribus aliis in magna multitudine insequentibus, positus fuit lapis primus angularis versus orientem pro fundamento turris predicti per prelatos predictos oracionibus et cantu et eciam positus fuit lapis domini Fridrici^ regis Romanorum; penes precedentem lapidem et consequenter edificatum fuit fundamentum et totum completum ante festum sancti Cholmauni eiusdem anni. Et hoc pro memoria.^)

Eodem anno festum sanctorum martirum Cosme et Da- miani, facultatis medicine patronorum, fuit in die dominico^ in 27. Sept. quo de eisdem solempne officium eciam pro publice officio ad instanciam predicte facultatis secundum consuetudinem prius habitam solempniter celebratum est cum addicione quatuor missarum pro animabus fidelibus defunctis et specialiter pro anima Mag. Nicolai de Heberstorf, testatoris domus facul- tatis etc. Ad quod precedenti die^ sciiicet sabati, intimatum 26. Sept. fuit mandatum decani medicine in valuis collegii^) et sancti Stephani cum sigillo facultatis medicine sub pena unius flo* reni ad omnia eiusdem supposita cum suplicacione ad suppo- sita aÜarum facultatum. Et exposui ex parte officii et qua- tuor missarum pro defunctis 5 sol. 16 den. et dedi custodia qui postea distribuit^ sciiicet octernariis 60 den., leuitis 14 den., cantori 32 den., organiste 32 den. et pro quatuor missis spe- cialiter 28 den., et dixit custos sie debere fieri et essent contenti.

Contenta in ladula facultatis medicine: Primo liber sta- tutorum in pergameno; 2^ liber actorum in papiro 1435. com- paratus; 3° libellus actorum antiquus in papiro; 4^ clauis ad archam uniuersitatis ; 5^ sigillum facultatis medicine ; 6*^ ladula

^) Vgl. damit die übereinstimmende Schilderang dieses Ereignisses im Eisenbache der Stadt Wien, mitgetheilt von K. Uhlirz im 17. Bande der Jahrbücher der Knnstsammlangen des Allerh. Kaiserhauses, 2. Abth., Regest Nr. 15249. Eine freie Uebersetzang anserer Actenstelle findet sich im Wiener Dombauvereins-Blatte vom 17. October 1897.

■) Im Orig. colegi.

4*

52 Acta fiu}. medica« n.

parua cum tribus clausuris vel seris; V una scatula rotunda cum duabus literis sigillatis in pergameno ; 8^ una scatula ob- longa cum una litera magna sigillata domini episcopi Pata- uiensis contra practicantes non probates, qui per eandem li- teram excommunicantur; ^) eciam in eadem scatula continentur plures alie litere, ut unum instrumentum in pergameno de ordine doctorum ac magistrorum in processionibus et stacio- nibus respectu licenciatorum^^) et alie oedule in papiro bene 8 numero ; 9° bursa pro pecunia, creta et cera rubra ; 10** plu- res litere ac cedule in ladula disperse eciam seruande ut 32 et plus. Hec contenta inueni et a precedenti decano percepi et ego addidi duas pixides paruas^ unam pro creta, aliam pro sigillo et cera rubra et unam bursam paruam duplicatam pro florenis. Et habui post exposita in parata peccunia fäcultatis michi fideliter commissa 47 flor. Ungaricales, 3 flor. ducatos, et 8 flor. Renenses et 25 den. et facit 59 flor., sed non omnes . Ungaricales, sed sicut predictum est. Hec omnia, facto computo.

Item anno 1458. continebantur ultra illa due claues ad liberariam, ut decanus possit respicere eandem, et eciam due claues ad libros cathenatos; et registrum receptarum pro apo- tecis debuit ßciam ibi esse, quod tunc Mag. Michael Schrikch dixit se habere.'*)

[1450 n.]

Fol. 23» Decanatus lohannis de Kircham.

Anno Domini 1450. ego Johannes de Kircham eleetus eram in decanum fäcultatis medicine et facto computo per- cepi a decano precedenti 50 flor. Ungaricales et 9 Renenses et 25 den. et dominus Nothaft obligabatur pro censu 5 libr. den., quas in absencia mea recepit Mag. lohannes de Pr&- nou, quam pecuniam sepius requisiui, quam ut decanus re- quisiui; idem tamcn doctor se excusauit dicens, quod mutu- asset istam pecuniam aliis et eciam quod forte non esset de mente fäcultatis, quöd michi eam presentaret, quare eam ulte- rius requirere pretermisi.

^) Vgl. Acta fac. med. I., 8. 19. >) Vgl. Acta fac. med. I., S. 36.

') Dieser Absatz ist später hiuKUgefügt.

Acta fkc. medieae II. 53

De coatentis in ladula: Item ea, que narrat decanus pre- cedens, integre inueni et ea decano sequenti presentaui.

Anno eodem congregata erat facultas medicine proxima feria secunda ante festum Natalis Christi ad deliberandum 21. Dec supra articulo infrascripto: Ad audiendum supplieacionem euiusdam Scolaris in medicina pro examine bacalariatus in medicina petere volentis et vocabatur Mag. leorius de A na- he rga et fait eadem die admissus et examinatus et ydonius pro eodem gradu inuentus.^)

[1451 I.]

Anno Domini M^CCCCMi^, in die sanctorum martirum Fol. 23^ Thiburcii et Valeriani etc., Petrus Völczian, arcium et me- i^si dicine doctor, electus est in decanum, in eius tarnen absencia ^*- ^P*"- etc. Qui congregauit doctores facultatis 12. die Maii ad reci- 12. Mai piendum computum a decano antiquo, qui protunc presentauit ladulam cum Omnibus contentis in ipsa, scilicet paruulam la- dulam et pecuniam in ea recluBam, librum statutorum, libros actorum, sigillum et clauem ad archam uniuersitatis etc. Et protunc idem decanus antiquus fecit computum de distributis pro reformäcione serarum etc. et tunc fuit sibi dictum, quod reseruaret cedulam usque ad solucionem census.

Item idem dominus doctor lohannes de Kircham in eadem congregacione desiderauit continuari per futurum annum in domo facultatis et dari sibi terminum solucionis preteriti census usque ad eius reuersionem a sua patria. Ad quod de- siderium sibi fuit responsum, quia doctores non essent plene congregati nee esset articulus supra suo desiderio formatus, ideo posset petere in futura congregacione.

Item 29. dye Maii congregata fuit facultas plene in omni- 29. Mai bus doctoribus, dempto Mag. Michaele de Schrikch, ad expediendum articuios subscriptos: Primus ad deliberandum, an doctores medicine sint congregandi ad instanciam euius- dam baccalarii etc. Secundus ad locandum de nouo domum facultatis presenti inquilino et ad dandum sibi terminum so- lucionis preteriti census juxta ipsius desiderium. Tercius ad yidendum reponi pecuniam facultatis in eius reseruaculuni.

^) Im Ori^. ist hier mehr als eine halbe Seite leer gelassen.

54 AoU fiu}. medicae IL

Primus articulus fuit suBpensus nee prepösitus propter absenciam Mag. Michaelis, qui bis fuit per pedellum nostre facultatis vocatus, qui respondit uon velie venire nee assi- gnauit causam aliam nisi non yelle.

Ad tercium articulum fuerunt dati deputati, scilicet de- canus et dominus doctor Mag. lohannes Celler, ut isti re- forment archam pro conseruacione pecunie, similiter ad con- struendum facultatis domum atque eius librariam.

Secundus autem articulus continens duas partes; quan- tum ad partem primam, quamquam non petiuit nee aliquod Signum petentis exhibuit, sortitus est effectum, ita quod sepe- dictus inquilinus habeat pro futuro anno domum nostre fa- cultatis cum condicionibus in sua cedula signatis. Secundam autem partem propter eius arroganciam facultas sibi dene- gauit; dixit enim, se non velle petere, ut patres nostri sibi propriis nominibus nominati in similibus casibus petiuerunt, et irascebatur absque racione; ideo merito denegabatur, qua- propter censum preteritum ante ipsius recessum persoluere te- netur, in quantum per futurum annum predictam domum in- habitare yelit; alias facultas sibi de alio ydoneo inquilino pro posse prouidebit. 2. Juni Item 2. die mensis lunii congregati fuerunt omnes do-

ctores, dempto lo banne de Kirchaim, qui de mane eodem die repatriauit, ad audiendum peticionem Mag. Coradi de MAI darf, baccalarii in medicinis, qui petiuit presentari do- mino cancellario ad aperiendum sibi examen pro licencia in medicina etc. Sed quia nee compleuit tempus nee respon- siones et considerabant eciam domini doctores qualitatem, con- diciones et alias circumstancias sue persone^ quapropter supra suos defectus dispensare noluerunt, cum cause, propter quas merito judicauerint esse dispensandum, non interuenirent ; ideo eius peticio renotabatur.

[1451 n.]

Fol. 24* Anno Domini M®. CCCC^.li®., in die sancti Colomanni mar-

13. Oct. tiris, electus est in decanum facultatis medicine Mag. Michael

de Schrieb k, artium et medicine doctor, cui decanus inme-

diate precedens presentauit ladulam cum contentis in eadem,

Aeta fac. medicM li. 55

puto sigillo et ladula parua cum thesauro facultatis, libro sta- tutorum et libris actorum et claue magna ad archam uni- uersitatis.

Insuper recepto compnto eadem die electionis super structura anterioris partis domus facultatis, que in summa con- Btetit 31 libr. 7 sol. et 18 den. ... 0

Item ego recepi ab hospite domus pro censu 4 libr. den.^ residuum dixit se exposuisse pro utilitate domus et hoc com- putus bene declarabit.

[1462 I.]

Mag. Johannes Zeller.

Anno Domini MCCCClii., in octaua sanctorum Tyburcii 1452 et Valeriani martirum, electus est in decanum facultatis me- ^^' ^P^- dicine Mag. lohannes Zeller^ artium et medicine doctor, et facto computo per precedentem decanum immediate de per- ceptis et expositis ipse recepit ab eodem nomine facultatis 4 libr. den. et ladulam cum contentis in eadem, puta sigillo, ladula parua cum thesauro facultatis, libro statutorum, libris actorum et claue magna ad archam uniuersitatis.

Item eodem anno feria quarta post Sophie Virginis, et^ ^7* ^^^ fuit 17. dies Maii, congregata fuit tota facultas in doctoribus satis celeriter super articulo isto, scilicet ad audiendum quan- dam proposicionem decani honorem et utilitatem facultatis con- cernentem, et eJSectus proposicionis fuit iste, quomodo ad ipsum deuolutum sit, quod post paucos dies') judicabuntur alique mulieres ad mortem et submergentur in aquis, et quia appa- ruit decano, quod prius in longo tempore aut forte nunquam fuit habita anothomia in corpore muliebri et sensit ciues esse voluntarios ad unum de istis aut plura mortua facultati con- donandum, si et in quantum facultas pro huiusmodi instaret. Placuit itaque dominis doctoribus protunc presentibus, quod dominus decanus adiret Magistrum ciuium et, si necesse foret,

^) Der Satz scheint nicht vollendet zu sein.

*) Zuerst stand: diebua gequenUbu» dapaisy was allerdings sehr schlecht gesagt war.

66 Acte fke. medieae II.

totum consolatum ciaitatis et peteret nomine facaltatis eo modo, quo tactum est in proposicione, et ita factum est.

18. Mai^) Postea sequenti quinta feria babita fuit congregacio fa-

cuitatis clandestina, quia ciues timuerunt, quod propositum ipsorum posset impediri per preces armatas aut alias causas qualescumque, quare commiserunt deeano, quod negocium istud deberet tractare occulte, quantum possibile foret, et eciam

Fol. 24^ quia persone iste fuerunt de | sexu muliebri et notabiles^ ha> bentes noticiam et fauorem multorum nobilium studencium ac ciuitatensinm. Ad congregacionem vero facultatis nostre fue- runt conuocata omnia supposita facultatis, scilicet doctores et scolares actu saltem in facultate studentes, et fuit congre- gacio habita in domo facultatis et super hiis articulis: Primus ad videndum et cogitandum de persona magis ydonea inter istas mulieres, ut in ipsa celebraretur anathomia, quia earum^ que debebant condempnari,^) erant sex numero, quarum tres erant multum elegantes et notabiles, scilicet RuI antin, Go- linin et Radeindlin; fuerunt eciam alie tres satis decentes in personis, sed adeo non sicut prime. Placuit itaque con- gregacioni facultatis quoad doctores, quia scolares non fuerunt admissi ad stubam tempore congregacionis doctorum in se- cretOy quod deberet peti ista Golinin, et ita factum est; in- uenta enim fuit multum bene disposita in suis naturalibus, animalibus et vitalibus membris preterquam in pulmone, in quo passa fuit aliqualem defectum, non tamen multum nota- bilem, pro quo eciam fecit ista suffocacio per aquam.

Secundus fuit de lectore anathomie et circa eundem con- clusum fuerat de decano sepe nominate facultatis, isto tamen adiecto, quod alii domini doctores possent eciam et deberent dirigere et eciam promouere processum anathomie.

Tercius fuit de loco et circa eundem conclusum fuit, quod anathomia celebrari deberet in domo facultatis nostre et in comodo librarie, et ita factum est et pro futuro erit.

Quartus erat ad procurandum procuratores anathomie, qui haberent aptare et disponere omnia attinencia et respicien- cia anathomiam, et domini doctores elegerunt decanum sicut superintendentem ; scolares vero elegerunt duos ex eis ma- gistros, scilicet Mag. Marquardum et Mag. Sebaldum, qui

*) Ascensio Domini! •) Im Orig. condepnari.

AeU UM. medicae II. 57

a quolibet Scolari aut baccalario receperunt 3 boI. den. Et Bumma receptorum extendebat se quasi ad 4 libras et 60 den. Sed summa expositorum extendebatur ad 4 libr. den. et 5 sol. quasi, et sie residuum ultra reeepta a suppositis expeditum fuit de peccunia facultatis. Unde primo data fuit 1 libr. lictori et preconibus, postea residuum de receptis expositum fuit pro exequÜBy pro linthiaminibus, lodice, spongiis, rasoriis, scaphis, reformacione porte, confectionibuB, ceruisia, vino et aliis atti- neneiis.^)

Qointus articulus fuit de istis admittendis ad anothomiam celebrandam et circa istum conclusum fuit, quod Mag. laco- buB cyrargicuB deberet admitti ad incidendum suppositum, alias autem nollus^ qui non esset de gremio facultatis aut ex- cedens contra ordinaciones facultatis, et sie Albertus, bacca- lariuB in medicina, non fuit admissus nee quidam lohannes cyrurgicus, quorum quilibet tamen libenter dedisset peccuniara constitutam.

Item 24. die Maii fuit congregacio facultatis supep ar- 24. Mai ticulis infrascriptis et primus erat ad cogitandum, quomodo fieret bona responsio Magistro ciuium ac consulibus ciuitatis super proposicione facta per ipsos decano et uni de senioribus doctoribus nostre facultatis ex parte empericorum et appote- cariorum ac vetularum practicancium et vendencium medicinas contra ordinaciones facultatis et preter yiam equitatis, et dicti, scilicet Magister ciuium et consules, promiserunt nobis omni- modam assistenciam in hiis, solum quod daremus modum et ordinem ad huiusmodi prosequendum et ipsi eciam per se pro- tunc tetigerunt aliquos modos in huiusmodi materia attentatos. I Sed quia iste articulus videbatur facultati et doctoribus pro- Fol. 26« tunc presentibus satis pregnans, ex eo quod circa ipsum ex- pediendum patres nostri exquisitissimas fecere diligencias et fioaliter nichii reportauerunt nisi odium, inuidiam et labores ac expensas inutiles, ut clare patet in pluribns passibus acto- rum antiquorum et eciam nouorum et eciam habetur in plu- ribus cedulis et literis et articulis confectis a predecessoribus nostris pro honore facultatis ac ipsius utilitate et signanter contra quendam nomine Delfinus et contra appotekarios,

^) Nach eUtinenciis war noch geschrieben: bedello eciam scilicet et aliit, ist jedoch wieder auBgeetrichen.

Do Acta tBc. medicae II.

üciam contra Qabrielem neuphatum (!), similiter contra Da- uielem neuphatum etc., eciam contra Albertum, baccalarium in medicina, practicantem contra juramentum suum ad libitum suum in ciuitate intra muros et in suburbiis.

Secundus articalus fuit, quomodo dictum esset certis ci- uibus, quod unus de suppositis facultatis dixisset, quod Ma- gister ciaium cum certis aliis ciuibus petiuisset facultatem, si ista mulier anothomisanda reperiretur pregnans, qaod hoc non deberet extra facultatem propalari et quod aliquid fuisset in matrice inuentum, de quo timeretur, quod fuisset embrio aut disposicio ad embrionem. Et ad istum articulum responsum erat eis, quod non constaret facultati de aliqao tali, qui huius- modi dixerit et si eciam pro futuro sciretur, ipsa vellet eum multum decenter pro huiusmodi falso dicto emendare, quia in tali muliere^) in veritate nullum impregnacionis Signum appa- ruit protunC; licet antea secundum relacionem certarum mulier- cularum ipsa fuerit impregnata, scilicet ante sex aut octo septimanas. 27. Sept. Item postea pro solennisacione festi sanctorum Cosme et

Damiani martirum datum est cantori suma 32 den. et totidem organiste, item leuitis et octarnariis pro pitancia 60 den. Item pro tribus missis defunctorum 3 gross.

[1452 n.]

Mag. Pangracius Kreutzer.

13. Oct. Anno Domini M°. CCCC**. Iii°., in die sancti Colomanni mar-

tirisy electus est in decanum facultatis medicine Fang rat ius

Kreuczer de Traisenmawr, arcium et medicine doctor,

cui decanus immediate precedens presentauit ladulam cum con-

tentis in eadem, scilicet ladula parua cum pecunia facultatis,

sigillo, libro statutorum et libris actorum et claue magna ad

archam uniuersitatis. Et facto computo de perceptis et ex-

positis remanserunt 32 flor. Ungaricales et ducati et 8 Re-

nenses, 9 sol. den. et 8 den.

Fol. 25^ Item 19. die mensis Decembris congregata fuit facultas

19. Dec. ad deliberandum super articulis infrascriptis, quorum primus

fuit ad audiendum supplicacionem quatuor baccalariorum in

*) Im Orig. mtUieri.

Acta fac. medicae II. 59

medicina petere volencium, quatinas dbmiDO cancellario uiii- uersitatis studii Wjennensis pro admissione licencie in eadera presentari dignentur et fuerunt isti: Mag. Marquardus Froer de Weissach^ Mag. Thomas Mestlin de Ersiogen, Mag. Caspar Frfi de Tetnang, Mag. Seboldus Mulner de Nü- renberga. Et fuerunt presentati et examinati presentibus domino vicecancellario^ scilicet Mag. Cristanno de Huribeu, arcium et sacre pagine professore eximio neo non decano ad sanctum Stephanum, Pangratio Kreuczer de Traiseu- mawr, decano indigno, Petro Wolczian de Wyenna, Mi- chaele de Schrikch, lohanne Czeller de Äugusta^ Martine Guidein (de Weissenburg), *) lohanne New- man^) de Praunaw^ arcium et medicine professoribus, et per eosdem sufficientes reperti sunt et ydonei et consequenter ad- missi.

Secundus articulus fuit ad audiendum peticionem duorum Bcolarium in medicina yolencium petere admitti ad examen pro gradu baccalariatus in eadem. Et fuerunt isti: Mag. Be- renherus Wolfflin de Rotenburga^ Mag. Stephan us Per- nolt de Oredigy et per prefatos doctores in medicina exa- minati et ydonei reperti et ad determinandum admissi.

Item prefati duo magistri ante determinacionem suam presentauerunt decano 2 flor. Ungaricales. Item Mag. Seboldo habito examine iniunctum fuit sibi, quod non reciperet insignia doctoralia a 22. die mensis Decembris per annum. 14^3

Item in die sancti Pauli Conversionis congregata fuit fa- ^^* •^*°" cultas ad deliberandum super isto articulo : ad audiendum . . .')

[1468 I.]

Mag. Martinus Guidein.

Anno Domini 1453.; in die sanctorum Tiburcii et Va- Fol. 26* leriani martirum, electus est in decanum facultatis medicine 1^- Apr. Mag. Martinus Guldein^ arcium et medicine doctor^ cui de- canus immediate precedens presentauit libros statutorum et actorum cum ladula et contentis in ea, et facto computo de

^) Mit anderer Tinte nachgetragen.

*) Zuerst stand: Ehrlengtu. Dieser Name ist jedoch durchgestrichen und darüber ^mit anderer Tinte geschrieben: Newman,

') Dieser letzte unvollendet gebliebene Absatz ist getilgt.

60 Aete UM. nedloM II.

perceptis et expositis remanserant 34 flor. Ungaricales et du- cati^ 8 flor. Renenses et 1 tal. 4 den. in peccunia minuta. 4. Mai Anno eodem, 4. mensis Maii, congregata fuit facultas

plena omnium doctorum ad deliberandum super articulis infra- Bcriptis: Primus ad prouidendum de locacione domus. Cuius execucio commissa fuit decano protune cum pleno posse, qui domum facultatis locauit domino Matheo Sayffer^ plebano in Rauelspach, a feste sancti Michaelis anno quo supra per circulum anni pro 12 tal. den., quorum medietatem persoluere debet ad festum sancti Georii futurum, alteram ad festum sancti Michaelis immediate sequens, istis tamen adiectis con- dicionibus, quod idem dominus Matheus honeste teneat do- mum, non plurificet inquilinos et quocicns oportunum fuerit, admittat dominos doctores in stuba inferiori sine eius impedi- raento ad congregaciones et examina; similiter admittat do- ctores et supposita ad ingressum libraric, quandocumque ipsis placuerit.

Secundus articulus ad cogitandum de modo libertandi eandem juxta morem domorum aliarum facultatum. Super quo conclusum fuit, quod decanus accedere debeat Magistrum ci- uium sibi bene coniunctum et petere, ut ad consilium deducat, et, si opus foret, posset eum nomine facultatis honorare cum 1 raarca argenti vel citra pro impetranda libertacione; quod si non proficeret, cogitauit facultas postea accedere dominum Regem et suos etc.

Magister ciuium dixit, sc nichil potuisse eflicere in re nee potuit habere ad hoc consensum ciuium; dominus eciam Rex roulta habuit facere et specialiter necessario habuit ire ad Pragam pro suscepcione corone regni ßoemic, quare nichil ulterius fuit attemptatura. Fo). 26^ Anno quo supra, 28. die mensis lulii, congregata fuit fa-

28. Juli cultas super articulis subscriptis : Primus ad audiendum sup- plicacionem duorum doctorum aliarum uniuersitatum et unius licenciati in medicina petere volencium, ut facultati incorpo- rentur. Et primus fuit Mag. Liebhardus Swalb, licenciatus medicine nostre uniuersitatis Wiennensis, qui in Basiliensi con- cilio recepit insignia doctoralia ex mandato reuerendissimi pa- tris etc. episcopi Frisingensis, protune cardinalis presidentis prefati concilii etc. De quo conclusum fuit, quod debeat ad- mitti ad repetendum unum canonem et disputandum unam

Acta fJM. medicae II. 61

questionem juxta tenorem statuti unius; quo peracto possit redire ad congregacioAem et petere humiliter facultatem pro ipBios incorporacione.

Secundas fuit Mag. Godislaus de Polonia, doctor Pe- rusiensisy prout docuit in instrumento publice ,vidimus'. De quo conclusum fuit, quod siroiliter debeat admitti ad dispu- tandum ut supra juxta ordiiiacionem statutorum. Qui nun- quam post hoc comparuit.

Tercius fuit Mag. Georius de Araberga, precedenter hie per facultatem examinatus et admissus pro gradu bacca- lariatus in medicina.^) Qui ante determinacionem recessit ad Paduam et ibi stetit^ consequenter in Ferraria recipiendo liceneiam in medicina, prout per instrumentum publicum si- gillatum facultatem informauit. De quo conclusum erat, quod debeat incorporari et, soluta peccunia danda facultati juxta statuta, possit recipere insignia doctoralia in uniuersitate Wien- nensi^ habita saltem prius dispensacione super promissione Ferrarie facta. Qui recepit insignia et dedit recognicionem debiti pro 2 fior. dandis facultati.

Secundus articulus fuit ad cogitandum de lectore uno in facultate, ne propter mortem unius lectoris et absenciam sc- cundi scole et supposita negligantur. £t fuit primus Mag. Petrus Völczian de Wienna, qui anno 1453. in vigilia sancti lacobi diem clausit extremum in pestilencia. Secundus 24. Juli fuit absens Mag. lobannes Zeller de Augusta, protunc phi- sicus Serenissimi principis etc. domini Ladislai, Ungarie et Boemie regis, ducis Austrie etc., qui protunc erat in Brflnna. Super quo conclusum fuit, quod decanus accedere deberet do- minum rectorem uniuersitatis et superintendentes et ipsis eandem necessitatem facultatis proponere; quod factum fuit per eundem. Et quia quidam doctorandus Mag. Caspar de Tetnang attulit literam unam de domino rege Ladislao per medium domini Zilie ex parte prescripte iecture, facultas supersedit, ut patet folio secundo sequenti.

Tercius articulus ad prouidendum de reformacione stabuli Fol. 27* in domo facultatis. £t fuit protunc concorditer commissa structura eadem decano protunc.

^) Vgl. oben 8. 53.

62 Acte ike. medicae n.

Quartus fuit super supplicacionibus et iniuriis. Saper isto venit Mag. Conradus Praun de Müldarff petens sibi pro futura ebdomada congregari facultatein. £t fuit peticio eius exaudita.

31. Juli Änno eodem, die ultima mensis lulii^ congregata fuit fa-

cultas super articulo^) infrascripto : Primus ad audiendum supplicacionem cuiusdam baecalarii in medicina petere vo- lentiS; ut presentetur domino vicecancellario pro examine ad gradum licencie in eadem^ Super quo conclusum, quod de- beat presentari juxta morem antiquura infra octo dies; quod

4. Aug. factum est 4. mensis Äugusti premissa arenga recommenda- toria artis medicine per decanum coram domino vicecan- cellario.

6. Aug. Idem Mag. Conradus postea 6. mensis prefati examinatus

fuit et admissuSy sie tamen quod infra certum tempus non re- ciperet insignia doctoralia, quia voluit antecedere certos^ qui ante ipsum examinati et seniores eo fuerunt.

7. Aug. Anno eodem^ 7. mensis Äugusti^ congregata fuit facultas

ad deliberandum super articulis infrascriptis:- Primus ad co- gitandum de numero et ordine promouendorum ad honorem facultatis. Iste articulus motus fuit pro tanto, quia Mag. Mi- chael Srikch promouere voluit tres vel quatuor simul^ non requisita facultate, quod apparuit eidem esse contra morem istius et aliarum facultatum. Venerunt eadem die ad congre- gacionem Mag. Marquardus, Mag. Thomas Mestlin et Mag. Caspar de Tetnang^ petentes humiliter se admitti ad simol recipiendum insignia^ allegantes varia, scilicet quomodo essent terrigene^ fuissent simul promoti in baccalarios et precipue^ ut eo honestius possent expedire actum. Super quo conclusam fuit, quod; ex quo in aliis facultatibus superioribus non esset solitum promoueri ultra duos pro vice, quod debeat haberi consilium certorum doctorum theologie et juris canonici et juxta illud ad honorem facultatis admittere duos vel tres. Con- silio itaque habito dominorum superintendencium et doctorum de facultatibus superioribus, consultum fuit^ quod dumtaxat duo pro vice deberent admitti ad recipiendum insignia docto- ralia et sie fuit conclusum.

^) Im Orig. articuUM infraacriptis, daraus später articulo corrigirt ohne das folgende Particip zu beachten. Es folgt auch wirklich nur ein Artikel.

Acta fao. medicae II. 63

Secundus articulus fuit ad deliberandam de empcione Fol. 27^ domuB relicte per dominum doctorem Mag. Petrum Vfilczian pro lectorio et libraria facultatis et de vendicione domus, quam priuB habuit facultas. Super quo coDclusum fuit, quod domus facultati testata per dominum doctorem Mag. Nicolaum de Heberstarff, ex quo esset multum distans a scolis medi- corum et supposita ut in plurimum residerent circa collegium, Tendi deberet et in locum eius domus Mag. Petri, sita ex opposito collegii ducalis, deberet comparari. Et quia lectorium antiquum medicorum communiter defedatum fuit per artistas et medicos etc., conclusum fuit, quod in domo eadem fieri debeat unum lectorium mundum pro legentibus in medicina. Visa fuit eadem domus per plures doctores et videbatur prima facie nimis stricta et ruinosa.

Anno etc. quo supra, 11. die mensis Augusti, Mag. Lieb- li. Aug. faardus Swalb disputauit questionem unam etc. pro sui in- corporacione et statim conuiuio celebrato se petiuit incorpo- rari. Super quo domini doctores congregati, quia satis bene se habuit canonem repetendo et questionem disputando, ipsum concorditer admiserunt et in condoctorem suum receperunt, recepto ab eo juramento solito. Idem eciam dominus doctor tenetur 2 flor. facultati, quos infra hinc et festum sancti Mi- chaelis exoluere promisit.

Anno eodem, 13. die mensis pretacti. Mag. Caspar et 13. Aug. Mag. Conradus receperunt insignia doctoralia, adiuncto isto, quod non preiudicet senioribus duobus, scilicet Mag. Mar- quardo et Mag. Thome in locis suis.

Anno etc., die mensis prescripti 20., Mag. Marquardus 20. Aug. et Mag. Thomas Mestlin receperunt insignia doctoralia.

Anno quo supra, die 21. mensis Augusti, congregata fuit 21. Aug. facultas ad audiendum litteram regie maiestatis facultati trans- missam ex parte lecture pronunc vacantis, et vacabat per obi- tnm domini doctoris Mag. Petri Vftlczian. | Eadem littera Fol. 28* impetrata fuit per Mag. Casparum de Tetnang, antequam fuit promotus in doctorem, sed retinuit eam post recepcionem insigniorum, et sonuit littera decano et doctoribus facultatis. In qua continebatur, quod dominus Rex Ladislaus leeturam yacantem ut supra contulerit Mag. Caspare prefato et quod facultas eum ad eandem presentet et coniirmet, si ad eam re- periatur vel videatur ydoneus, in simili clausula vulgari: ^das

64 Acta fae. medieae IL

ir demselben Maister Casparen den stand derselben lectur, ob er darzA genügsam sey, inantbArttet etc.'

Super quo conclusnm fuit, quod, ex quo essent plures doctores seniores eo et, ut videbatur, magis actuati et experti, quod non debeat recipi nee confirmari super pretacta littera, sed debeat aecedi dominus Kex Ladislaus protune cxistens in Perchtolczdarff et informari, quomodo precedenter per pre- decessores suos principes Austrie^ vacante lectnra in illa vel alia facultate, commissum fuit facultati^ ut prouideret de uti- liori et magis experto etc. Quod eciam factum fuit per duos doctores et certa supposita facultatis et licet in absencia de* mini Zilie a ceteris prescripti domini Regis consulibus bonum obtinuissent responsum, quomodo informare velint eundem do- minum Regem, ut vestigia predecessorum sequatur et quomodo racionabile sit, eligi talem per facultatem, attento quod talis magis discernere possit et sciat quam princeps et sui; rede- unte tamen ipso de Zilia obtinuit prefatus Mag. Caspar aliam literam ad dominum rectorem uniuersitatis, que sonuit, ut ipsum confirmet et conseruet in lectura, non obstantibus qui- buscumque, licet hoc fuerit contra totam facultatem.

6. Nov. Item anno eodem, 6. mensis Nouembris, congregata fuit

tota facultas ad audiendum quandam litteram facultati a re- ctore uniuersitatis Paduaue transmissam et ad deliberandum, quid circa eam ad honorem facultatis sit faciendum.

Fol. 28 b Littera dicta missa fuit per Mag. 6 e bald um de NA-

remberga, baccalarium in medicina studii Wiennensis, protune rectorem uniuersitatis in Padua, cuius intencio inter cetera erat, quomodo in singulis uniuersitatibus Padue habeatur unum priuilegium a domino nostro apostolico confirmatum, ne sub pena 200 ducatorum aliquis se de practica in medicina intromittat nisi per facultatem approbatus sit etc., prout in littera in ladula facultatis reposita continetur; et quia sciuit et hie plures tales concurrere, auisauit facultatem, ut de hoc cogitaret et facultati et doctoribus de simili prouideret. Sed ex quo pluries precedenter, ut habetur in actis, simile attem- ptatum fuit circa ciues Wiennenses et numquam habita fuit aliqua execucio, videbatur facultati, quod gratis se occuparet. Ad satisfaciendum tamen conscienciis et eciam propter ad- uentum cuiusdam perfidi ludei, qui venerat eodem tempore cum cei*ti8 litteris domini Regis salui conductus sibi per co-

Acte fkc medicM II. 65

mitem Zilie impetratis, habentis magnum concarsum, cogi- taait facultas diligenter hec intercipere et acceBsit consulatum cttiD plena facultate in numero decem doctorum et proposuit per decanum, quomodo idem ludeus esset inimicus et blas- phemator domini nostri lesu Christi et omnium Christianorum, quomodo eciam quilibet recipiens ab eo medicinam ipso facto juxta jus scriptum esset excommunicatus ; similiter quomodo nullius esset litterature. Quare vocatus fuit eadem die publice ad congregacionem plenam et nichil sciuit respondere super obiectis, ymo nee loqui latinum, nee judicauit urinas nee regu- lariter tetigit pulsum, sed dixit garrulando multa et varia ex visonomia et trufifa, narrando aliquando aliqua^ que facta dixit fuisse ante 40 annos etc. Quare petiuit faculUis instanter a ciuibus, quatenuB ob amorem Dei omnipotentis et ad preser- uandum communitatem a multis periculis ac ob honorem fa- cultatis pretactum ludeum a practica impedirent. Simile eciam petiuit a dominoPernhardo de Schaunburg, protunc Austrie marscallo; nichil tamen ab aliquo factum fuit, jmo a ciuibus numquam responsum aliquod datum fuit.

Exposui pro structura stabuli et aliarum necessitatum domus ad commissionem facultatis circa 24 tal. den.^)

[1463 n.]

Mag. lohannes de Prawnaw 1453. in crastino sancte Fol. 29' Katherine fuit electus in decanum propter absenciam suppo- 26. Nov. sitorum et suspensionem leccionum usque ad prenominatum tempus, yigente pestilencia; qui facta computacione recepit a precedenti decano ladulam cum peccunia reclusam, sicut pre- cedens decanus eam receperat, propter absenciam doctorum seniorum claues habencium, quorum unus fuit Mag. Petrus Volcian pie recordacionis, qui obiit eodem anno. Sed postea clauibus inuentis reperi 34 flor. Ungaricales^ 8 flor. Reneiises et 1 tal. et 2 den., de quibus secundum commissionem facul- tatis dedi precedenti decano 12 tal. 5 sol. 25 den. et hoc pro expositis pro stabulo nouo, quod constetit secundum suam

^) In Mar^. Ton etwas jüngerer Hand: Äudite patres laborem ante- cuaorwa noHrorutn, perpendUe in empericorum abiectumem.

Acte fbcnltetifl medieae II. 6

66 Acta fac. nedicae II.

computacionem 21 libr. den., et ego feci fieri duas cannales ex tegulis concauis ad foueam sub stabulo directe sub crace signato in pariete stabuli et habet fouea superiuB testudinem, in cuius medio est foramen pedale quadratum ita profunde sub terra situm, sicut crux est in pariete exaltatum a terra, et pedello dedi 12 soL, quod faeit 14 tal. et 55 den. Item ex parte cannalium dictarum et eleuacione canne in tecto et fe- nestre super cannam magnam et ex parte tecti ante celarium 9 sol. 14 den. Item ex parte commodi noui sub tecto 11 sol. 8 den. Item in septem congregacionibus pro vino 5 sol. 26 den. Item pro conuiuio cum apotecariis concessi de archa facultatis 4 flor. Ungaricales: facit 7 tal. 18 den. 1454 Anno 1454, die lanuarii 29., facta fuit congregacio fa-

29. Jan. cultatis precipue propter ludeum practicantem contra ordi- nacionem facultatis et precipue contra constituciones sancte ecclesie, qui sine inquisicione accidencium, absque judicio urine sed ex solo tactu pulsus dixit se cognoscere egritudines et medicinas adhibere, et quia quidam apotecarii conficiendo bibi medicinas cum fouebant, quamquam illud et alia commu- nicacio prohiberetur ab officiali et aliis predicatoribus publice in ambone. Fuit ergo tunc conclusum, quod omnes apotecarii vocarentur et eis diceretur, quod a conficiendo receptas ludei abstinerent; quod si non facerent vel aliquis ex eis, si tunc doctores eidem apotecario receptas non mitterent nee scribe- rent et sie a communione eius se abstraherent, quod non im- putarent, quia ad hoc obligarentur ex precepto ecclesie ; et ita fuit factum aduenientibus apotecariis in eadem hora. Sed quia per dominos doctores fuerunt eciam alii articuli moti, ideo apotecarii petiuerunt, quod omnes tales articuli signa- rentur et eis in scriptis presentarentur, ad quos ipsi, facta de- liberacione, respondere yellent. £t fuerunt articuli: primus de ludeo, sicut ante habitum ; 2^' quod apotecarii eciam alios empericos non fouerent; 3°^ quod eciam ipsi apotecarii a pra- ctica desisterent; 4^' quod receptas equaliter dispensarent, et 5°" quod receptas ipsis directas pro licito precio computareut. Et antequam responderunt, Vincencius apotecarius habuit con- uiuium, in quo habuit omnes doctores pro una mensa, omnes baccalarios et scolares in medicina pro secunda mensa et

3. Febr. omnes apotecarios pro tercia mensa in proxima die dominica.

4. Febr. Postea altera die, facta congregacione doctorum, per eos, id est

Ael» Am. medicae II. 67

apotecarioBy desiderata^ venerunt omnes apotecarii et presen- tauerunt responsionem suam super articulis predictis in cedula Bcriptam satis generalem. Et ad primam articulum, quod non vellent ludeum feuere nee reoeptas sibi preparare, quia non vellent contra suob | superiores siue spirituales siue seculares Fol. 29^ aliquid libenter committere. Ad secundum de empericis re- sponderunt^ quod tales prohiberentur, ad hoc ipsi vellent li- benter cooperari. Äd tercium articulum de eorum practica responderunt^ quod non scirent aliquem ex eis, qui practicaret nt practicus. Ad quartuin de dispensacione equali medicina- rum compositarum suarum responderunt desiderantes, quod domini doctores facerent ordinacionem talium medicinarum compositarum et descripciones earum secundum quod docto- ribuB placeret apotecariis presentarent, tunc ipsi apotecarii vellent ad voluntatem dominorum doctorum tales medicinas compositas conficere et dispensare. Ad quintum articulum de licita yendicione medicinarum responderunt, quod non scirent aliquem ex eis, qui illicite venderet suas medicinas.

Hiis itaque peractis et apotecariis recedentibus, in eadem congregacione placuit facultati eligere deputatos, quos eciam de facto elegit, scilicet duos doctores seniores, scilicet Mag. lohannem Celler et Mag. Pangracium cum decano, ut isti conciperent articulos ad huiusmodi responsiones correspon- denter respondentes et clarius intencionem facultatis expri- mentes cum relacione ad facultatem.

Item 1454., 20. die Februarii, congregata fuit facultas 20. Febr. medicine super isto articulo: Ad audiendum peticionem cuius- dam Magistri in artibus super admissione ad examen ad gra- dum baccalariatus in medicina. Cuius nomen fuit Mag. lo- hannes Swajger de Ingelstat et fuit concorditer admissus, sed non fuit tunc examinatus propter absenciam cuiusdam do- ctoris regentiS; sed postea in die Kathedre sancti Petri, et de- 22. Febr. terminauit proxima die quinta sequenti. Item Mag. lohannes 28. Febr. Swaiger dedit 1 flor. ducatum ad facultatem ante determi- nacionem.

Item feria quinta ante festum sancti Mathie congregata 21. Febr. fuit facultas ad audiendum articulos conceptos per deputatos super responsione apotecariorum et fuit primus, quod doctores de prima responsione essent bene content!; de secundo arti- culo est intencio doctorum^ quod ipsi tales empericos nee vo-

6»

68 Acta flic. medieae 11.

lunt fouere nee in practica dirigere nee eos ad gradum pro- mouere; de tercio est doctorum intencio, etsi taÜB practica eciam quandoque facta est, illad pro presenti domini doctores remittunt^ nisi quod in futurum non fiat, sed expediant apo- tecarii facta sua conficiendo et dispensando medicinas suas in apoteca et non mittant manus in messem alienara, scilicet in- caute dando consilia et specialiter medicinam laxatiuam aut alias periculosam, ut opium^ vel arsenicum non dent alicui preter disposicionem aprobati medici; de quarto, scilicet de dispensione equali^ est dominorum doctorum intencio et pla- ceret, quod, ex quo precedenter apotecarii fecerunt ordinacio- nem et registrum conscriptum secundum ordinem alphabeti omnium suarum, scilicet medicinarum compositarum, et de- Fol. 30* Bcripcionem earum, quas communiter pro apoteca dispen | sant et conficiunt, quod tale registrum dominis doctoribus medi- cine facultatis presentarent et si vellent eciam addere alias receptas extraordinarias, quas eciam communiter conficiunt, in hoc facultatis medicine voluntatem perficerent^ et si appa- reret facultati aliquid addendum vel remouendum, illud vellet addere vel remouere et apotecariis illud significare, et quidquid ex utraque appareret utile et pro bono communi tenendum, quod illud postea teneretur ab omnibus concorditer; de quinto, scilicet licita vendicione medicinarum, facultas remittit illud conscienciis apotecariorum, ita tamen, quod homines non gra- uentur iniuste et quod ex inequali eorum computacione do- minis doctoribus et sibi ipsis scaudalum vel diffamia non oriatur.

Et addidit ultimo facultas medicine supplicando apote- cariis, quod ita bene facerent et medicinas simplices bonas et recentes ad suas medicinas compositas reciperent et eas ad honorem Dei et utilitatem proximi debite et fideliter dispen- sarent et conficerent. Et placuit tunc facultati, quod articuli sie concepti deberent per pedellum mitti apotecariis. Fuit autem tunc motum per plures doctores, ex quo Vincencius apotecarius habuisset conuiuium pro tota facultate et pro Omnibus apotecariis, quod eciam pro meliori. concordia ac amicicia deceret facultatem medicine habere conuiuium pro Omnibus apotecariis, et quamquam non fuerit de hoc articulus motus, tarnen placuit doctoribus, quod decanus de hoc vota colligeret, et sie fuit concordia omnium doctorum pro tali con-

Aeta fius. medicae II. 69

aioio habendo. 8ed de expensis pro huiusmodi fuit plu- ralitas votorum^ quod partim reciperentur de archa facultatis et partim de contribucione doctoram^ et sie fait conclasam, quod fieret conuiuium cum domino doctore Mag. lohanne Celler proxima die dominica, que eciam erat festum sancti 24. Febr. Mathie^ ad quod fuerunt omnes apotecarii iiiuitati et simul ar- ticuli predicti fuerunt eis per pedellum presentati. Sed de quantitate contribucionis doctorum ad huiusmodi conuiuium nichil fuit protunc conclusum.

Ultima die Februarii fuit facultas congregata super hiis 28. Febr. duobuB articulis, quorum primus fuit ad audiendum respon- sionem apotecariorum. Secundus articulus fuit ad recipiendum compatum ex parte conuiuii habiti et ad concordandum de exsolucione eiusdem. Pro primo ai*ticulo venerunt omnes apo- tecarii ad congregacionem facultatis medicine et presentauerunt facultati registrum conscriptum secundum ordinem alphabeti ad duos sexternos, continens receptas omnium medicinarum compositarum, quas communiter pro apoteca dispensant et conficiunt^ eciam responsionem super articulis eis proxime transmissis. Et ultra hec proposuerunt ore quosdam articulos grauamina eis per doctores veniencia exprimentes, suppli- canteSy ut talia eis non eueniant. Et placuit tunc facultati, nt eciam eosdem articulos scriptos facultati presentarent et tunc, facta deliberacione et visis diligenter et attente receptis, ▼eilet eis respondere.

Sed de secundo articulo, facta computacione, summa ex- Fol. 30^ posita pro conuiuio cum apotecariis facto fuit 4 libr. den. et 10 den., et apparuit protunc decano, quod non conueniret ali- quid recipere de archa facultatis ex parte illius conuiuii, quia ipse non legit simile esse decenter factum in actis facultatis medicine, et ne esset occasio sequentibus, ut sine necessitate de pecunia facultatis conuiuia facerent, propter hec et alia predixit doctoribus protunc presentibus, quod stantibus motiuis eum tunc mouentibus non valeret concludere bona consciencia, quod aliquid reciperetur de archa facultatis medicine ex parte predicti conuiuii.^) Et quia facultas non fuit pleno congregata,

*) Quod aliquid — conuiuii ist im Text getilgt and dann mit blasser Tinte am oberen Bande nachgetragen. Vgl. über diese unberechtigte Cor- rectar und nachträgliche Restitution fol. 43*.

70 Acta üM. aedieM IL

quia defeceront dao doctores, ideo secundiu articolaS; quosd secundam eins partem, fdit protunc saspeiiBUB nsque ad ple- niorem facultatis congregaciofiem.^)

Item fuit eciam motum in plaribus congregacionibos de domino Matheo^ hospite domus noBtre^ qai petiuit sibi locari dornnm facaltatis medicine ad plures aonos, scilicet quatuor, et relaxacionem in censu, quia vellet illad bene reeaperare in reformandis, et fuit tunc conclasnmy qaod locaretnr sibi domus facultatis ad tres annos cum condicionibus in precedenti con- uencione et pro eodem censu, sed reformanda posset et de- berat reformare sab expensis facultatiB cum consensu decani, ista tamcn speciali condicione addita, qaod si aliquis ex do- ctoribus medicine facultatis vellet eandem domam inhabitare et illud si^nificaretur sibi ante medium annum alicuius anni pre- dicti, quod ipse sine contradiccione eidem doctori cederet post complementum eiusdem anni, in quo sibi significatum est. Et ista inten cione decanus protnnc predicto domino Matheo ean- März dem domum facultatis locauit in mense Marcii 1454.

Item prenominatus dominus Matheus exposnit pro re- formandis domus facultatis 3 libr. den. 74 den., quas michi computauit et defalcauit in censu et dedit ad hoc 2 libr. den. 5 sol. 16 den., quod totaliter facit 6 libr. den. 28. Febr. Item ultima dye Februari fuit eciam conclusam, quod

omnes doctores facultatis medicine vel maior pars deberent pluries congregari ad domum Mag. lohannis Celler et ibi- dem videre deberent, ordinäre et corrigere receptas per apo- tecarios presentatas. In quibus quidem congregacionibus, que fuerunt ad minus viginti numero, exposui ad postulacionem eorum 1 libr. den. preter 2 den. pro vino et ceruisia et dedi eandem peccuniam Mag. lohanni Celler, qui ad peticionem meam eandem peccuniam concessit et michi sie computauit.

[1454 I.]

Fol. 31» Anno Domini 1454.') electus erat in decanum facultatis

medicine lohannes Kircham, cjrugie ac phisice medici-

^) Am Rande: Audi eorudeneiam virorum et patrum no»tntrum. *) Corrig. aus 1455.

Aeta fke. raedicae II. 7 1

narum doctor^ cui per decanum precedentem presentata erant sigillum facultatis et alia, videlicet statuta etc. cum pertineneiis ad officium decanatus, et computo peracto remanserunt 21 aurei ÜDgaricales cum paucis denariis.

Consequenter 2. die Maii facta est congregacio super ar- 2. Mai ticulo formato ex parte empericorum. Et'conclusum erat tunc, quod nullus doctorum ad curam reciperet ex post aliquem, qui feueret empericos aut in contemptum doctorum aliquem ex eis assumet.

Item eciam tunc vocati erant appotecarii et auisati, ut nullus ex eis atteraptaret dispensare receptas empericorum et eciam ut taxam formarent receptarum, et ultimo respon- derunt, si talis taxa non deberet eis ferri in preiudicium, ipsi contenti essent eam formare^ et nunquam illud ad effectum produxerunt.

Item ex tunc eciam conclusum erat, quod decanus cum seniore accederent Magistrum ciuium et declararent ei causas, quare taxam receptarum ab eis requirerent. Quo facto re- spondit Magister ciuium, quod facta nostra in scriptis ad con- silium porrigere deberemus et postea vellent nobis asistere in petitis^ quantum possibile essent etc.

Postea iterum inuenti sunt appotecarii receptas emperi- corum dispensantes, et conclusum erat, quod nullus doctorum in mense scriberet ad appotecam^ in qua recepta emperici dis- pensaretur.

Postea in conuiuio Mag. Sebaldi conclusum erat per facultatem, quod quamuis doctor alterius uniuersitatis dispu- tasset, non tamen deberet recipi ad consorcium doctoi*um, nisi solueret peccuniam pro facultate.

Item tunc eciam conclusum erat, quod Mag. leorius de Amberga et Mag. Lie[b]hardus Schwalb peccuniam pro facultate infra octo dies soluerent aut pignus decano presen- tarent. Non exsecuta sunt.

Item conclusum erat iterum de Mag. Liebhardo Schwalb, si amonitus peccuniam facultati non solueret, ex post emolumentis facultatis non utatur, quousque solueret.

Proxima feria secunda post Natiuitatis Marie facta erat Fol. 31 *> congregacio ad audiendum supplicacionei^i Mag. Stephani de 9. Sept.

72 Acte tue. nedicfte II.

(EteD hoffen)^) pro admisBione ad licenciam in medicina pe- tentis; qui admissuB erat.

Item extanc eciam conclusum erat, quod pro statuto legi debet scoiaribus in medicina, quod quilibet intitnlari debet ad matriculam facultatis et ab illa intitulacione computari debent ei lecciones, ex racione, quia multi dicunt se diucius audiaisse quam forte audiuerunt.

Item pro intitulacione debet Scolaris dare ad facultatem unum grossum et pedello 4 den. Item baccalarius 2 grossos et iterum pedello 4 den. Item nouus doctor solaere debet 3 grossos et iterum pedello 1 cruc.

Item obligabar 7 libr. et mediam ; dedi in Ulis 7 aureos Ungaricales.

[1464 n.]

Mag. Martinus Guidein.

Anno Domini millesimo quadringentesimo quinquagesimo

13. Oct. quarto, in die sancti Colomanni martiris, electus est in de- canum facultatis medicine Mag. Martinus Guidein, arcium et medicine doctor, cui decanus inmediate precedens presen- tauit libros statutorum et actorum cum ladula et contentis in ea, et facto computo remanserunt in archa 21 flor. Ungaricales et 32 den., et 7 flor. dedit decanus precedens in summa per ipsum obligata, ut supra immediate. In eadem congregacione exposui pro vino et aliis 36 den. Item dedi bedello 3 tal. den. pro sallario anni precedentis. Item 3 sol. 4 den. pro sex- ternis appotecariorum conscriptis.

5. Dec. Anno eodem, die 5. mensis Decembris, congregata fuit

facultas medicine ad expediendum articulos subscriptos, quo- rura primus fuit ad cogitandum de registracione librorum fa- cultatis et reformacione librarie. Super quo conclusum fuit, quod decanus deberet disponere fieri pauimentum in libraria superius et januam et cuilibet doctori claues, et si aliquis {

Fol. 32* scolarium ingredi voluerit, petat dauern ab uno de doctoribus. Motum fuit eciam tunc, quod pro futuro debeat haberi unus liberariuB, qui eligi debet tempore eleccionis decani, cuius

^) Getilgt, dafür am Rande: de Greding, Vgl. Hanptmatrikel fol. 52^, 1442 I. Rhen.: Stephanua -PemoU de AUenhofen o/to» de Qreding,

AeU hc. modieae II. 73

officium sit omni mense semel visitare liberariam et conspi- cere libros et necessaria ibidem. Et fait protunc electus Mag. lohannes de Prauna.

Secimdas articuius fuit ad terminandum negocium dudum cum appotecariis inceptum ex paii;e taxe et similium^ ne co- munitas grauetur per eosdem. Super quo conclusum fuit^ quod decanuB^ Ma^. Michael Srikch et Mag. lohannes Kirchaim accedere deberent appotecarios vel eos vocare et ab ipsis pe- tere taxam et referre eciam alia in decanatibus duobus pre- cedentibus per facultatem conclusa. Quod factum fuit juxta conclusionem.

TerciuB fuit ad prouidendum facultati de modo repellendi ludeum perfidissimum et alios contra ordinaciones facultatis practicantes. De quo conclusum fuit^ quod propter distanciam domini nostri Regis Ladislai petatur dominus officialis curie Patauiensis, ut dignetur facere publicari in cancellis, quo- modo recipientes medicinas a ludeo sint excomunicati, ymo quod facta monicione excomunicentur, quod eciam venerandus pater Mag. lohannes Aichlperger de Nouoforo, protunc officialis, perficere spopondit. Fuit secundo conclusum, quod eciam scriberetur regio maiestati, quod conseruaret nos in pri- uilegiis et statutis nostris a predecessoribus eius facultati datis. Tercio quod capitaneus patrie accederetur, ut similiter pre- dictum ludeum a practica, ex quo nullius esset literature, prohiberet, quod similiter factum fuit per uniuersitatem et eciam facultatem in duobus literis, quarum tenor habetur folio sequenti.

Quartus fuit ad concludendum de deauracione arche seu sarcofagi sanctorum Cosme et Damiani martirum. Super quo conclusum fuit, quod archa deberet ex toto deaurari ad ho- norem Dei omnipotentis et sanctorum prescriptorum, ad quod deberent domini doctores contribuere juxta eorum facultates, et si ab aliis eciam colligere possent, ut puta cyrurgis et appo- tecariis, quod eciam hoc idem attemptarent.

Dominus rector uniuersitatis protunc, Mag. Caspar de Fol. 32i> Tetnang, dedit 2 flor. ; Mag. Martinus Quldein, protunc decanus facultatis, dedit 4 flor. Ungaricales; Mag. Michael de Srikch dedit 4 flor. Ungaricales; Mag. Pangracius Kreutzer dedit 12 sol. den. ; Mag. lohannes de Prauna dedit 1 tal. den.; Mag. lohannes de Kirchaim . . .; Mag.

74 Acta fae. medioae H,

Liebhardus Swalb . . .; Mag. Marquardus . . .; Mag. Thomas Mestlin . . .; Mag. Conradus de M&ldarff . . .; Mag. Georius de Ämberga . . .; Mag. Sebaldus de Nfi- remberga . . .5 Mag. Stephanus Pernolt de Greding . . .; et illi omnes protunc erant doctores medicine et simul hie Wienne.*)

11. Dec. Eodem anno, 11. die mensis Decembris^ congregata fiiit

facultas super artieulis tribus: Primus ad audiendum suppli- cacionem cuiusdam baccalarii in medicina petere volentis, ut ad recipiendum insignia doctoralia et licenciam una die ad- mittatur. Et fuit Mag. Stephanus Pernolt de Greding, qui preeedenter examinatus et concorditer admissus fuit. Qui 16. Dec. postea 16. die mensis prenominati recepit sollemniter licenciam et insignia sub decano pro tunc.

Secundus articulus fuit ad audiendum supplicacionem cuiusdam magistri in artibus petere volentis, ut ad examen pro gradu baccalariatus in medicina admittatur. Cuius peticio

12. Dec. exaudita fuit et examinatus et admissus die sequenti et fuit

Mag. Caspar Griessenpekch de Lanczhuta.

Tercius fuit ad videndum literas domino nostro Regi Ladislao per facultatem ex parte empericorum transmit- tendas. Et fuit maiestati sue missa litera sequens per facul- tatem et secunda desuper per uniuersitatem.

Fuit eciam ex parte ludei petitus dominus ofGcialis, qui fulminauit mandatum cum censuris, prohibens omnes et sin- gulos sub pena excomunicationis , ne medicinas a ludeis re- cipiant etc.

Exposui pro vino Maluasier etc. 43 den. Item pro literis missis domino Regi Ladislao 42 den.

Fol. 33" Durchleuchtiger kiünig, gn&diger herre, unser gehorsam,

willig dienste alczeit beuor. Wir tun euren kunigklichen gnaden ze wissen, das sich ain Jud her gen Wienn in derselben eurer k. g. stat gefAgt und eurer gnaden gelajtt zaigt und fflrbracht^ under dem selben gelaytt er erczney phligt und den leuten

^) Dieses SpendenverEeicbnis ist gretilgt mit dem Beisatz: kic fuit erratum per acriptorem. Vgl. das zweite Spenden Verzeichnis am Schlüsse dieses Decanats.

A«t» &e. mediOM II. 75

raihety dadurch vil frummer kristenmenschen betrogen und gelajhen werden, als das etlichen eurer k. g. r&t yecz hie ze Wienn wol wissentlich ist. Daraus auch eurer gnaden schul hie groß schmachhait, nfimlich der faculteten der erznej ent- springt und get, das ain Jud, Qots und des heiligen kristen- gelauben veindt, mit und pey uns offenlich also erczney phlegen sol, und ist wider s61ich gnad und gunst, so eurer k. g. voruoderen löblicher ged&chtnus ye und ye unczher zu der benanten eurer gnaden [schul] und facultet erczait und weweist haben und auch wider unser freyhait und Statut, dy auch von dem stul zu Rom und dem concily zu Basel bestett sind. Auch kAmen daraus gros und vi! todsAnd und ergemAs, nachdem das die heilige kristenleich kirchen verpoten hat vestikleichen pey dem pann von Juden erczney ze nemen. Bitten wir eur k. g. mit untertenigen und sundern vleis, das dieselb eur k. g. ansehee Gots ere und sAlich gros gnad und gunst, so eür vor- uoderen unsern voruoderen und uns getan habent, des wir ye vestiklichen zu eurer k. g. hoffen und nicht zweifeien, auch dem heiligen kristenlichen gelauben ze hilff und ere, und ge- rüch mit eurer k. mäjestat offen brief schaffen und empfelhen, das hinfAr der obgemelt oder ander Juden noch niem ander, der von der schul und facultet der erczney nicht aufgenomen und bewert sey, kainerlay erzney pflege oder rayhe und eurer k. g. amptleuten und undertan schreiben, das sy dem und an- dern unbewertten ertztten des hinfAr nicht gestatten: das wellen wir umb eur k. g. mäjestat undertan iklichen und wiUigklich verdienen, angesehen auch^ das yecz bestentlich hie ze Wienn in eurer k. g. stat | auff 11 doctores st&tlich sind, das dy gmain ^^l- ^^^ kainen abgangk an erczten hat. Geben ze Wienn an sandt Luceintag, der heiligen junkchfrawen, anno Domini etc. liiii. l^- ^®®-

Eurer kAnikleichen maiestat diemAtig undertan dechant und doctores der facultet der erczney eurer schAl ze Wienn.

Litera alia missa'per uniuersitatem.

Serenissime Princeps, domine Rex graciosissime , cum hamillima sui recommendaeione fidelibus obsequiis jugiter pre- oblatis. Maiestatis regio incliti studii Wiennensis generosam medicine facultatem in pregrandi fame et honoris sui deroga- cione per quendam ludeum contra priuilegia, libertates et

76 Aeta Cm. aedioM 11.

gracias Serenitatis Veetre diae memorie progenitomm, ymmo

sancte matris ecclesie probibicionem Wienne in medicina prac-

ticantem illata Excellencie Vestre regle sincerisBime ac con-

fidentissime recomendamus, deuocione qua valemuB ampliori

humillime supplicantes, quatenus facultatem eandem Dei con-

templacione et precum noBtrarnm deuotarum ob respeetam in

hoc et Omnibus aliis emergentibus fauore regio recommen*

datam habere et in priailegiis, libertatibus et graeÜB pretactis

defendere et tueri ac in Buis racionabilibuB peticionibas di-

gnetur graciosius exaudire, in hiis nobis graciam siugularem

oracionibus nOBtris aput Deum deuocius remerendam OBtensuri.

13. Dec. Datum Wienne anno Domini 1454.^ in die sancte Lucio

Virginis.

Maiestatis Vestre regie humiies et deuoti

rector et uniuersitas studii Wiennensis.

Seren issimo principi et domino domino Ladislao Hun- garie, Boemie etc. Regi, duci Äustrie ac marchioni Morauie etc. domino nostro graciosissimo.

Nichil fuit finaliter factum per dominum Regem propter aduentum variorum terrigenarum et arduorum negociorum sue Serenitatis. Fol. 34» Anno*) Domini 1465, 1. mensis Marcii, congregata fuit

*^^^ facultas medicine ad deliberandum super articulis infrascriptis : " Primus fuit ex parte anathomie celebrande juxta peticionem suppositorum et magistrorum facultatis. Super quo conclusum fuit, quod deberet celebrari anathomia, si unum pre manibus haberetur suppositum. Et fuerunt electi pro lectoribus Mag. Michael de Srikch et Mag. lohannes de Kirchaim; fuit insuper circa predictum articulum conclusum, quod nullus de- beret eidem interesse anathomie nisi incorporatus facultati aut actu studens in eadem.

(Secundus articulus fuit ad prouidendum de remedio.)*)

Et fuit prefata anathomia incepta feria secunda post dominicam

17. März Letare, in qua comparuit quidam doctor alterius uniuersitatis

^) Ursprünglich stand: Anno eodem,

*) Das Eingeklammerte ist im Orig. getilgt

Acta iÜM. medioae II. 77

petens hamiliter se admitti ad interessendum, cuius peticio ex- audita fuit ex caasis.^)

Secundas articulas fuit de certis sacerdotibas practican- tibuB in medicina et judicantibas urinas. Super quo con- clusum fuit, quod deberet peti dominus officiaÜB curie Pata- uiensis, ut eosdem ex debito officii sui citet et vocet et eosdem a practica prohibeat, expensis tarnen facultatis, et fuerunt tres, quorum duo negaueruut; tercius petiuit veniam promittens se amplius noii facturum.

Tercius articulus fuit ex parte codrorum, qui multiplicate tunc erant in juuenibus et aliis, et multi destruebantur. Super quo facultas arcium concepit certos modos ipsos minorandi et certos repellendi etc. De quo fuit ultimate conclusum in plena uniuersitate^ quod habentes et diuites amplius cogantur Stare in bursis; item quod erigatur una vel due domus pro bursa 10 vel 12 denariorum sine juuenibus et si non possint habere cottidie carnes^ bäbeant saltim bis vel ter in ebdomada et regantur ad hoc per unum magistrum arcium. | Pro aliis Fol. 34»» autem pauperibus et studiosis non habentibus soluere 10 vel 12 den. debent erigi duo vel tres burse, cum juuenibus tarnen paucis/ ita quod prouideatur juuenibus melius quam prius factum est in resumpcionibus et disciplinis, ne ita destruantur et quottidie in ciuitate discurrant.')

ExpoBui pro coUacione 45 den.

Anno quo supra, die 21. Marcii, congregata fuit facultas 21. März medicine ad deliberandum super articulis infrascriptis. Primus fuit ad terminandum negocium ex parte empericorum cum domino nostro Rege et consiliariis suis. Circa istum articulum motum fuit; quomodo per medium domini Zilie^ domini ca- pitanei, et aliorum facultati medicine inclinatorum, deberet peti dominus Rex, ut manuteneret facultatem in antiquis suis priuilegiis et statutis etc. Et videbatur facultati, quod deberet hoc fieri primo per dominum de Walsee, protunc capitaneum ducatus Austrie, et electi fuerunt decanus protunc et Mag. lohannes Zeller ad concipiendum formam supplicacionis, cum relacione tarnen ad facultatem, que per eosdem concepta et in sequenti congregacione publicata et approbata fuit per

^) SUphemut de WraÜdavia,

*) Den Beschlius der Arftistenfacultät und der UniyerBität gebe ich im Anhang.

78 Aete fM. medicM II.

facultatem. Nichil tarnen protunc propter maxima negocia do- min i Regia expediri finaliter et conclusiue potuit.

Alter articulus erat de locacione domus prefate faeultatis, que resignata fuit circa festum sancti Georii per duos sacer- dotes inhabitantes propter celebracionem anothomie in ea in Quadragesima. Que protunc locata fuit domino doctori Mag. Marquardo de Wisaach ab eodem feato sancti Georii per unum annum pro 11 libr. den.

Expoaui pro collacionibua duabua in prima 55 den., in aecunda 33 den. Percepi a domino doctore nouello Mag. Ste- phane de Bratialauia 2 flor. Ungaricales. Item a domino cuatode sancti Stephani ex teatamento domini doctoria Mag. Dietmari Hinderpach 10 flor. Ungaricales. Item 3 flor. Ungaricalea pro quodam libro in theologia ,queationibaB Äde^ Item de intitulatia facit in aumma 37^ sol. den. Expoaui pro 2 officiia aänctorum Coame et Damiani cantori et organiste 12 grosa. Item bedello noatro 12 aol. den. dedi de mutacione per hiemem. Fol. 35'' Nomina doctorum facultatia, qui contribuerunt ad archam:

Mag. Michael Puff de Srikch dedit 4 flor. Ungari- calea ; ^

Mag. lohannea Zeller de Auguata dedit 3 flor. Un- garicalea ;

Mag. Pangraciua Kreuczer de Traismaur dedit 12 sol. den. ;

Mag. Martinus Guidein de Weissenburga dedit 5 flor. Ungaricalea.

Mag. lohannea Newman de Praunaw dedit 1 libr. den.

Mag. lohannea Reiner de Kirchaim . . .

Mag. Caapar Fru de Tetnang dedit 2 flor. Ungaricalea;

Vincenciua appotecarius dedit 2 flor. Ungaricalea. Fol. 35 *> Expoaita pro deauracione arche aew aarcofagi aänctorum

Coame et Damiani: Item primo 49 florenoa Ungaricalea ad de- aurandum 18 marcaa argenti. Item pro reformacione florum et ymaginum 4 lotonea argenti 1 quint., 1 lot. pro 3 aol. den. Item pro labore aurifabro pro aingulia 10 tal. den. ^)

^) Diese Abrechnung mit dem Goldschmiede fand erst nach dem Se- mesterschlnss statt und wurde daher von Mag. Martin Guidein erst auf der folgenden Seite (Fol. 35*> ) in das Actenbuch eingetragen.

Acta fae. madieae II. 79

[1466 I.J

Anno Domini M^CCCC^ quinqiiagesimo quinto, in die Fol. 85* sanctoram Tiburcii et Valeriani martirum, electus est in de- !*• A.pr. canum facultatis medicine Mag. Marquardus de Wyssach, arcium et medicine doctor, in cuius decanatu subscripta sunt peracta^ et in eadem congregacione facultas medicine locauit predicto decano domum facultatis pro 10 libr. den.

In proxima feria quarta post festum sancti Georgii fuit 30. Apr. congregacio facultatis super articulis infrascriptis : Ad au- diendum relacionem dominorum doctorum, scilicet Mag. lo- hannis Celler et Mag. Martini Guldin, deputatorum in materia empericorum. Secundus articulus de visitantibus Scolaribus practicas, an expediret pro utilitate eorum.

Super primo articulo conclusum fuit^ quod concepta per dominos doctores predictos ad repellendum empericos, ne prac- ticent sine consensu facultatis et sine approbacione, deberent exequi et ad regiam maiestatem deferri.

Super secundo articulo fuit conclusum, quod nullus Sco- laris, antequam audiuit lectiones ad gradum baccalariatus re- quisitas, visitet practicam.

Item in eadem congregacione exposui pro papiro et vino 14 den. Item exposui 13 den. pro claue una ad januam li- brarie et pro una ad seram pro libris etc. Item Mag. Caspar Griessenpek dcdit 1 flor. pro baccalariatu in medicina. Item dominus Marti nus^ cui ante hoc fuit locata domus, dedit pro censu eiusdem 6 libr. den. preter 10 et 8 den., quos dixit de- disse pro duabus clauibus ad unam cameram, et debuisset de- disse 7, sed facultas liberaliter remisit sibi unam libram. Item Mag. Georg ius de Laugingen dedit 1 gross, pro intitulacione. Item Mag. lohannes Goltperg dedit 1 gross. Mag. Andreas de Psarskye dedit 1 gross. Mag. lacobus de Cibinio dedit 1 gross.

Item proxima feria quinta ante festum Penthecostes fuit Fol. 36^ congregacio facultatis super articulis infrascriptis: Ad audien- 22. Mai dum supplicacionem unius doctoris alterius uniuersitatis pe- tere volentis, ut ad consorcium doctorum admittatur et nostre facultati incorporetur , et fuit Mag. Stephanus de Brati- slauia. Secundus fuit ad recipiendum compotum ab antiquo decano.

80 Acta Am. medicaa 11.

Super primo conclusum fuit, quod Mag. Stephanus esset admissus secandum statuta facultatis. Super secundo articulo dixit antiquus decanus, quod adhuc non computasset cum auri- fabrO; qui fecit sarcofagum sanctorum Cosme et Damiani, et conclusit facultas, quod antiquus decanus computaret cum aurifabro et quod post hoc faceret compotum coram fa- cultate.

Item in eadem coogregacione exposui pro Ramuolio(!) et simplici vino et paue 35 den. Item exposui 14 den. pro reformacione sedilis destructi. 19. Juni Item proxima feria quinta post festum sancti Viti fuit

congregacio super articulis infrascriptis : Ad recipiendum com- potum ab antiquo decano, <1^K0 ^^^^ computacione et defalcatis defalcandis coram facultate, facultas obligabatur sibi in 3 libr. den. et 6 sol. et 20 den.

Item idem decanus precedentis mutacionis presentauit michi archam facultatis, in qua^) fuit sigillum facultatis et liber statutorum et duo libri actorum facultatis, et quandam bursam, in qua fuerunt 23 den. eciam non de bona moneta, et de peccunia nichil plus dedit.

Item idem presentauit michi triginta unum libroe in theologia, quos debuit vendere, de quibus ego vendidi unum, Fol. 36* in quo continebantur sermones | de sanctis, pro 11 sol. den. cum scitu et taxa Mag. lohannis Praunaw et domini Con- radi Rosenhaymer (et ego Mag. lohannes de Prawnaw resolui 11 sol. et recepi librum, quia non erat ille liber facul- tatis sed cuiusdam sacerdotis, qui eundem petiuit sibi re- stitui 1458).«)

Item protunc placuit facultati, quod conclusio fabricata de nouo, scilicet quod nullus Scolaris visitet practicam nisi prius audiuerit lecciones ad gradum baccalariatus requisitas, pronunciaretur scolaribus; quod fuit factum. Et scolares statim petiuerunt unanimiter abolere istam conclusionem et se teuere cum statu tis et ordinacionibus antiquis. Super qua peticione facultas deliberata respondit, se velle stare in con- clusione sua fabricata.

Item ista conclusio placuit Mag. lohanni Celler, Mag. Pangracio, Mag. Martine Guldin, Mag. lohanni Kircham,

^) Im Orig.: quo. *) Zusatz von der Hand des Job. de Pravmaw.

Aete fao. medieM II. 81

Mag. Liebhardo Swalb^ Mag. Conrado de Fraunaw-/) sed Mag. Michaeli Schrik, Mag. lohanni de Praunaw et decano non placuit ista conclusio, sed apparuit eis, quod suf- ficerety si antiqua statuta et ordinaciones rigorose tenerentur et in examinibas si ignorantes retardarentur aut reicerentur.

Item protanc exposui pro collacione 38 den.

Proxima feria sexta post festum sancti lohannis Baptiste 26. Juni fuit congregacio facultatis saper articalo infrascripto : Ad au- diendum referri aliqua honorem facultatis respiciencia per superintendentes, qui fuerunt Mag. Thomas Haselpach et Mag. Michael Schrik^ et proposuit protun c in facultate exi- mius sacre theologie doctor Mag. Thomas Haselpach, quo- modo scolares facultatis medicine fuissent cum eo et quesiuis- sent consilium ex parte conclusionis fabricate de nouo, scilicet quod nullus visitet practicam etc. et premissis certis motiuis per cum assignatis et eciam per scolares assignatis, peciit fa- caltatem, quatenus suspenderet iliam conclusionem usque ad annum, et dixit^ quod ea, que loqueretur vei faceret, faceret ad honorem facultatis. Super qua peticione deliberauit facultas, quod vellet stare in conclusione fabricata, et ad hoc fuerunt omnes doctores facultatis preter Mag. Michaelem Schrik, Mag. lohannem Pranaw et decanum pro illo tempore, quia doctores facultatis considerauerunt, quod scolares visitando i

cum doctoribus practicas negligerent lecciones, ad quas obli- gantur, et negligenter') studia in seien cia medicine et post, cum ad gradum promouentur, in scandalum facultatis ut emperici sine debito ordine et sine doctrina canonum in practica pro- cedunt. Eciam fuit conclusum, quod scolares deberent audiri et vocari, quia non audiuerunt lecciones trium doctorum sti- pendiatorum nee visitauerunt disputaciones, quare hoc fecissent, et responderunt, quia prohibiti essent a fine, scilicet audiendo practicam a doctoribus, eciam nollent media ordinata in istum finem.

Item protunc exposui pro collacione 46 den. et habebantur tres medie de Rauolino.

^) Die zwei letzten Buchstaben des Namens Praunaw sind im Orig. ausgekratzt

") So im Orig.; es ist aber entweder negligerent dafür zu setzen oder ein Yerbum zu tludia zu ergänzen.

Acta fMnltotiB medioae II. 6

82 Acta fac. medioM II.

l.Juli Item proxima feria tercia posi festum beatornm aposto-

lorum Petri et Pauli fuit congregacio super isto articulo se- Fol. 36^ quenti: | Ad audiendum supplicacionem scolarium^ qui petiue- runt in congregacione facultatis^ quatenus facultas reciperet eos ad gremium suuni; quemadmodum doctores iam presentes in facultate fuissent a suis precessoribus recepti et niehil noui eis fabricarent.

Super ista conclusione facultas deliberata conclusit^ con- clusionem illam nouam ita debere limitari^ quod nullus Sco- laris yisitet practicam per annum et medium et quod non vi- sitent practicam horis^ quibus legitur in scolis, quia conside- rauit facultas, quod in tanto tempore possunt studere et intelli- gere practicam et terminos medicine.

Secundo petiuerunt scolares in eadem congregacione, quia non audiuerunt lecciones trium stipendiatorum nee visi- tauerunt unam disputacionem propter conclusionem de nouo factam, quatenus hoc indulgeretur eis pro presenti et futuro. Super quo conclusit facultas, quod si videret ipsa, quod essent diligentes in leccionibus et essent morigerati, quod vellet eis indulgere. Et aliqui voluerunt, quod pena deberet principa- lioribus reseruari, aliqui voluerunt, quod singuli scolares sin- gulos doctores peterent, ut indulgerent eis ; tamen ad neutrum fuit maior pars doctorum.

Item dedi seratori 1 libr. den. et 5 den. pro faciendo seras et apponendo januam ad librariam et ad portam domus et pro reformandis seris 14 den. ad stubam communitatis et comodum ibidem. Item 3 den. ad purgandum librariam. Item 4 den. pro vino carpentariis. Item dedi 6 grosses ad faciendum pa- tellas, in quibus irent auli porte domus facultatis.

11. Sept. Proxima feria quinta post festum Natiuitatis Marie fuit

congregacio facultatis ad deliberandum super articulo infra- Bcripto: Ad deliberandum, quid debeat fieri cum Magistro ciuium Holczler, qui iniuriatus medicis dixit, quod Mag. Mi- chael Schrik et alii medici fecissent concursum studentum in curia domin i Regis.

Conclusum fuit, quod in scriptis deberet presentari regio maiestati ista iniuria facta medicis per Magistrum ciuium, sed tamen postquam iste iniurie fuerunt coucepte, non fuerunt pre- sentate ex certis causis racionalibus.

r

Aeta Am. medicae II. 83

Item in eadem congregacione petiuit Mag. lohannes Kircham assistenciam facoltatis. contra Magistrum ciuium et alios ciues consules, qui ininste ceperunt eum et detinuerunt eum propter aliquam yeritatem^ quam inuiti audiuerunt ab eo^ et specialiter^ quia contra aliquos sibi gaspectos ex racionalibus causis excepit, ne ferrent seilten ciam contra eum, et ideo ce- perunt eum. Conclusit facultas, quod deberet sibi fieri assi- stencia, et deputati fuerunt sibi duo seniores, scilicet Mag. Mi- chael Schrik; Mag. lohannes Celler et decanus pro tempore.

Item in ista congregacione exposui 23 den. et in pro- xima congregacione ante hoc exposui 4 grosses. Item 4'grossos de rescribendis tribus cedulis, scilicet qucrimoniarum uniuersi- tatis regio maiestati contra Magistrum ciuium et responsum Magistri ciuium et consulum contra medicos et iterum respon- sum aniuersitatis contra proposita contra medicos per Ma- gistmm ciuium.

Proxima feria sexta ante festum sancti Michaelis fuit Fol. 37 * congregacio facultatis super isto articulo : Ad audiendum ^^' ®®P*- supplicacionem unius baccalarii in medicina petere volentis, nt domino cancellario vel vices eins gerenti presentetur pro examine ad gradum licencie, et fuit Mag. Wernherus de Rotemburga. Conclusit facultas, quod deberet presentari et examinari; quod et factum fuit.

Item pro cera rubea et papiro exposui 4 den. Item 6 den. pro cedalis in die Cosme et Damiani^) scribendis. Item pro fornace reformanda dedi 6 grosses et 3 den. Item pro vitris reformandis dedi etc. 64 den.

[1456 n.]

Anno Domini 1456. electus est in decanum facultatis me- Fol. 37^ dicine Mag. Conradus Praun de Müldorff in die sancti t3. Oct Colomanni et a decano precedenti secunda feria ante Elisabet 17. Nov. percepit 2 libr. 21 den. et 1 flor. Ungaricalem et 2 flor. a Mag. Wernhero de Rotemburga.

Item exposui in eodem die pedello 12 sol. den. pro sal- lario deseruito. Item pro officio decantato in die Cosmi (!) et

*) Corr. aus DemionisCIJ

6*

u

84 Aetft fao. medicae II.

27. Sept. Damiani 3 sol. 20 den., qae pecunia sie erat distributa : cantori 32, octonariis 32, organiste 32 et leuitis 14. Item 4 den. pro re- formacione sere arche, in qua claues erant concluse in con* gregaeione occasionaliter. Item 8 den. pro claue in liberia ad seram in falanga ferrea, in qua libri sunt katenati. Item pro citacionibus duorum sacerdotum 6 den. pro bibalibus; cetera exponenda pro eisdem remisit dominus officialis. Item 3 den. pro media vini famulo, qui portauit citaciones ad locum. 1456 Item 10 den. pro sera ad antiquam cistam et magnam in die

6. Febr. sancte Dorothee. Item exposui in una congregacione facul- tatis 22 den. pro vino, piris et semella et 32 den. pro mal- uasia. Item pro clauibus ad liberiam decano pertinentibus 18 den. Item in alia congregacione facultatis exposui pro dua- bus octauis maluasie 64 den. et pro lebetis et semellis in hac et aliis congregacionibus 7 den. Item exposui pro pedello ite- rum 12 sol. den. pro suo sallario sibi deputato. Item exposui 20 den. de pecunia facultatis Mag. Martine Öuldein, quos Mag. Marquardus debebat sibi dare et ad tollendum dis- cordias hoc feci et pro eo cambiui unum de florenis perceptis pro 7 sol. 23 den. Item pro creta 1 den., pro papiro et aliis volo vobis propinare.

Fol. 38* Item anno eodem fuit articulus formatus de domo locanda

pro futuro anno, et conclusum fuit super eodem ad commis- slonem Mag. Caspar et Mag. lohännis Kirchaim, quam Mag. Marquardus fecit eisdem, qui tunc domum inhabitabat, quod esset sibi locanda pro anno futuro pro 11 libris, quem- admodum tunc facultas sibi pro anno precedenti locauit, et pro <saucione sufficienti prefati domini doctores Mag. lohannes Kirchaim et Mag. Caspar posuerunt se fidejussores pro censu anni presentis adhuc debiti, qui erat 6 libr. den., et pro censu anni sequentis ac libris aput eum repositis, quorum unus est per eum acomodatus et est Cirurgia Lanfranci, aiius est • aput eum repositus per dominum doctorem Mag. Casparum racione officii, quia tunc decanus fuit; quos quidem libros ipse debebat mihi presentare, sed quid eum impediuerit, ipse seit. Item eodem ^) die fuit secundus articulus ex parte empe- ricorum, qui suis probris solent nos conuiciare, et ad eos com- pescendos fuerunt deputati ad hoc Mag. Martinus Guidein

Acte fac. medicae II. 8&

et Mag. lohannes Kirch aim, qui deberent facere suam di- ligeuciam aput dominum rectorem nostre floride uniuersitatis et apat Magistrum ciuium opidi Wjennensis^ ut eis silencium inponeretur et practica inhiberetur.

Item anno eodem, 27. mensis Februarii, congregacio facta 27. Febr. ad audiendum proposicionem et probacionem Mag. Hainrici Hacker, qui eciam ante tempus, quam artem didicit, se ad praxim dedit, et fuit in causa quorundam aurifabrorum, qui eum(!) aput dominum rectorem de eo conquerebantur, quod cum uno puero in praxi male processisset et' ipsum puerum dete- riorasset. Conclusum erat per consistorium domini rectoris, quod probaciones suas, quas haberet, doceret coram facultate^ et quia in termino sibi prefixo per consistorium dictum non comparuit, erat taliter domino rectori denunciatum. Post yero in alia congregacione compamit et probaciones suas in facultate produxit, que per facultatem sentencialiter fuerunt decrete tamquam minus sufficientes.

Item fuit similiter in decanatu meo diffinitum per facul- Fol. 38^ tatem, quod libri pertinentes ad facultatem, qui possidentur a doctoribus huius facultatis, erant reponendi aput decanum, sed non obstante requisicione mea adhuc nichil potui obtinere de libris eiusdem.

Item ultima erat congregacio ex parte ducis Alberti, qui per personam interpositam, que tunc erat decanus facul- tatis artium, petiuit acommodari ordinaciones facultatis artium pro fundacione noue uniuersitatis in Freiburg in Prisca*); et videbatur, quod verisimiliter essent petendo ordinaciones alia- mm facultatum; pröpterea ordinauit dominus rector cum suis officialibus, ut quilibet decanorum congregaret suos ad huius- modi pretactum, et quia alie facultates concluserunt peticionem suam fore racionabilem et ita annuerunt suis precibus, ita et facultas nostra non potuit contradicere, quamuis concluserat, quod Don deberent tales ordinaciones presentari neque acom- modari, nisi honeste preces cum decore mitterentur ex parte eiusdem principis Austrie Alberti.

Ultima fuit congregacio in die sanctorum Tiburci et Va- 14. Apr. leriani ad eligendum nouum decanum et electus fuit venera-

^) P^'o fundadone — PrUca (= Breisgau) ist am Rande nachgetragen.

86 Acta fac. medica« 11.

bilis ac eximius vir dominus doctor Mag. Michel de Srick famosissimus.

[1466 I.]

Fol. 39» Anno Domini M.CCCCMvj% in die sanctorum Tyburci

14. Apr. et Valeriani, que fuit dies 14. Äprilis, electus fuit in decanum 17. Apr. Mag. Michael de Schrichk, qui statim die 17. eiusdem men- sis fecit congregacionem super articulis subscriptis. Primus ad recipiendum computum a decano precedenti; quod factum fuit, et facto computo non remansit in archula nisi media libr. den., sed census fuit exsolutus pro domo eodem die 2 flor. Ungaricalium et 4 libr., et sie debent esse in cistula 4^^ libr. et 2 flor. Ungaricales.

Secundus ad deliberandum de inquilino in domo facul- tatis. Et de isto conclusum fuit, quod, ex quo dominus doctor Mag. Marquardus petiuit per suos procuratores se continuari in domo, quod hoc deberet acceptari et ipse deberet expectari, ex quo dixerunt cum in breui reuersurura, ut dixerunt cum eis scripsisse; et nichilominus domini doctores lohannes Chir- chaym et dominus Caspar deberent stare pro eo, ut prius promiserunt. Et super hoc de nouo promisit pro censu Mag. lohannes Scharndarff^ qui sua possidet bona et promisit pro dampnis secundum comunem formam. Et in eadem con- gregacione mota fuerunt aliqua utilia, de quibus postea debet haberi specialis congregacio, quam faciam tempore suo.

7. Mai Item die 7. Maii congregata fuit facultas ad deliberandum

super articulis subscriptis: Primus ad audiendum supplicacio- nem cuiusdam baccalarii medicine petere volentis, ut presen- tetur domino vicecancellario pro examine ad gradum licencie in eadem. Iste articulus fuit pleno exauditus et fuit petens Mag. lohannes Swayger de Ingelstauia. Qui fuit postea

8. Mai presentatus die 8. eiusdem mensis, et die 11. assignata fuerunt 11. Mai puncta et examinatus et fuit pleno admissus.

Secundus articulus ad cogitandum de superintendencia domus facultatis et eciam librarie, de quo fuit conclusum^ quod semper decanus presens et precedens deberent hiis duo- bus superintendere et deberent visitare domum et conspicere et similiter librariam, quocienscumque fuerit oportunum, et

Act» Iko. medlcae IJ. 87

boc eciam deberet continoare quilibet decanus in sui officio, qaod fideliter yellet hiis superintendere.

Item Mag. lohannes Swayger prenominatus 4. die Oc- 4. Oct. tobris recepit gradum licencie in medicina et statim post eun- dem actum recepit insignia doctoralia cum cerymonÜB ad ifltam pertinentibuB in nomine lesu Christi , et exsoluit fa- cultatem in 2 flor., de qnibus exposui pro feste Cosme et Da- 27. Sept. miani in summa ^/, libr. et 18 den.

[1466 n.]

Anno Domini millesimo quinquagesimo sexto electus est Fol. 39

in decanum facultatis medicine Pangratius Kr^uczer de

Traisenmawr, arcium et medicine doctor, cui decanus im-

mediate precedens presentauit libros statutorum et actorum

cam ladula et contentis in ea, et facto computo remanserunt

6 flor. Ungaricales extra archulam et 25 den., sed in archula

debent esse ^^j^ libr. den. et 2 flor. Ungaricales, sicut notauit

domiDUs doctor Mag. Michael de Schrikch in decanatu suo

immediate precedenti.

[1467 !•]

Aono Domini 1457^., in die sanctorum Tiburcii et Va- u57 leriaDi martirum, electus est in decanum facultatis medicine u. Apr. Martin US Guldein^ arcium et medicine doctor, ciuis Wien- nensis, cui decanus precedens presentauit libros statutorum et actomm cum contentis in ladula. Percepi ö^s tal. den. pro censu domus per hiemem. Exposui 14 den. pro purgacione fumigalium.

Die 7. mensis Maii congregata fuit facultas super arti- 7. Mai cnlis daobus: Primus fuit ad cogitandum de hospite domus pro faturo, et conuenit dominus doctor Mag. Marquardus de Wissach a feste sancti Georii per annum pro 11 libr. den. et fuit sibi dictum, quod fenestras^ fornacem , urnas, funem pro fönte, que protunc integra erant, per se, cum rumperentur, deberet reformare.

88 Acte ibc. medicae H.

Secundus fuit ad audiendum supplicacionem caiasdam magistri in artibus petere volentis^ ut ad examen pro grada baccalariatus admittatuF; et fuit Mag. EraBmus Amman de

9. liai Ratispona^ qui admissus fuit concorditer et 9. die mensis pre- tacti examinatus et per omnes admissus.

Eadem die vocatus fait Mag. Hainricas Hakcher^ Sco- laris medicine^ qui, licet inexpertus, practicauit publice in Fol. 40* ciuitate Wiennensi contra ordinaciones | et statuta uniuersitatis et facultatis et contra ipsius juramentum, et quia precedenter auisatus et ammonitus non destitit nee curauit, facultas sibi dixit publice, ut aut dimitteret practicam protunc aut amplius non visitaret disputaciones et lecciones doctorum. Fuit eciam protunc iniunctum dominis doctoribus legen tibus, quod nuUus in ipsius presencia amplius legeret, quousque a practica ces- saret et se moribus et ordinacionibus aliorum et facultatis con- formaret. Fuit tamen in omnibus istis pertinax et rebellis ut infra.

16. Mai Anno quo supra, die 16. mensis Maii, congregata fuit fa-

cultas medicine ad audiendum quandam proposicionem arduam per decanum proponendam, honorem facultatis concernentem et fuit talis: Deuenit ad decanum et alios doctores veridica relacione, quomodo certi appotecarii dispensando receptas re- ciperent titimallum loco Turbit, prout eciam id visum fuit ab uno eorum et ab alio non fuit negatum, qui dixit, ipsum tan- tum valere sicut Turbith. Et quia domini doctores passi fue- runt in pacientibus suis protunc plura pericula et seua con- siderauerunt accidencia, conclusum fuit, quod decanus, Mag. Pangracius, Mag. lohannes Prauna et Mag. lohannes Kirch aim nomine tocius facultatis accederent consilium po- tentes ab ipsis consilium, quid agendum foret pro re publica et ad prouidendum periculis ex administracione huiusmodi medicinarum euenire solentibus. Fuit eciam protunc motum, quomodo euenirent multe querele de caristia fori appotecariorum, de toUeracione et honoracione empericorum per eosdem, de quibus precedenter anno 54. et 55. prohibiti et auisati fuerunt ^) et non curauerunt. Quare similiter commissum fuit dominis doctoribus prefatis, uti consilio proponerent. Qui die imme-

17. Mai diäte sequenti, 17. yidelicet Maii, id fecerunt diligenter, et do-

*) Vgl. oben 8. 71 und 73.

Acte Aus. medicae U. 89

mini eines concorditer gratissime proposicionem eandem audi- nerunt et dolenter sufferendum huiusmodi reputarunt, petentes terminuin super huiusmodi re ardua deliberandum, extunc mentem ipsorum promittentes significare. Super quo presto- lata fuit facultas.

Die sequenti Magister ciuium petiuit congregari singulos doctores ad sequentem diem ad consilinm ciuitatis^ ut ibi au- dirent proposicionem per eum contra appotecarios faoiendam.

Die 18. mensis pretacti Magister ciuium vocauit omnes Fol. 40^ doctores et omnes appotecarios ad plenum consilium et ibi l^- ^^ proposuit appotecariis, audientibus consiliariis^ quomodo ve- nirent certe querele de taxa et foro ipsorum, in quibus infirmi preter solitum et contra equitatem grauarentur, quomodo eciam certas medicinas prohibitas loco electarum dispensarent, ut tyti- maUum loco Turbit etc.; propter quod consilium deliberasset recipere duos vel tres doctores medicine per facultatem eli- gendos^ qui unacum certis consulibus et mercatoribus per ipsos eligendis facerent ordinacionem de foro et taxa appotecariorum^ ne peramplius infirmi grauentur ; quod protunc eciam dominis doctoribus proposuit et instancia^ qua valuit, petiuit facultatem^ ut cogitaret pro remedio oportuno^ ne homines ulterius dam- pnarentur et grauarentur. Quod facultas promisit in consilio publice et propter hoc deliberauit habere congregacionem.

Die sequenti facultas fait congregata plenarie ad proce- 19. Mai dendum in negocio proposito facultati per Magistrum ciuium. Secundus articulus ad deputandum certos in causa Hak eher. Et fuit articulus iste motus propter Mag. Hainricum Hak- cher, qui practicauit contra prohibicionem facultatis et multos commisit errores et pacientes destruxit; qui prohibitus fuit aut a practica aut ab ingressu scolarum facultatis; nuUum tamen curauit, sed temerarie, ut pertinax dixit, se velle practi- care et lecciones audire siue placeret aut displiceret doctoribus. Propter quod facultas deliberauit accedere dominum rectorem ad proponendum sibi temeritatem eins et ad petendum eam conseruari in priuilegiis et ordinacionibus uniuersitatis, ubi manifeste habetur in primo libro, folio 24, ^) quod nullus debet practicare in medicina, nisi sit per facultatem admissus. Do- minus rector protunc promisit ipsum vocare ad consistorium

^) „Fol, 24" ist am Bande nachgetragen. Vgl. die folgende Seite.

90 Acta fkc. medicae 11.

et petiuity ut eligerentur certi de facultate, qui interesBent pro- posicioni domini rectoris et ad responsa ipsius Hakcher^ si opus forety reBponderent et postea ad facultatem deducerent. Electi fuerunt Mag. lohannes de Kircbaim, Mag. Mar-

Fol. 41» quarduB de Wissach. | Domini doctores prefati propoBuerant in pleno consistorio contra Mag. Hainrieum Hakcher^ qao- modo pertinaciter practicaret contra juramentam ipsiuB de- cano facultatis prestitum et eciam contra prohibicionem sibi publice factam et maxime contra ordinacionem unam antiquam uniuersitatis, que habetur in primo libro actorum folio 24., que edita est anno 1391. et est talis: Jtem in congregacione uniuersitatis conclusum est per decanos et procuratoreS; quod per ampliuB nuUus practicet^) in medicinis nisi doctor, licen- ciatus vel baccalarius de fauore et consensa sai doctoris.^') Qua proposicione audita, idem Mag. Hainricus petiuit ter- minum deliberandi ad proximum consistoriuni; qui datus erat sibi per dominum rectorem; tarnen iniunctum erat sibi, quod tempore medio non visitaret lectiones et non practicaret. Fuit eciam sibi iniunctum per eundem dominum rectorem et omnes assessores, ut se conformaret conswetudinibus et moribus alio- rum et se facultati non opponeret contra ordinacionem uni- uersitatis et facultatis et contra ipsius juramentum.

Die eadem electi sunt per facultatem decanus, Mag lo- hannes Kirchaim et Mag. Berenherus de Rotemburga, medicine doctores, ad faciendum articulos contra appotecarios ex actis et aliis precedenter conclusis et concipiendum singula in eadem causa pro re publica utilia cum relacione ad facul- tatem. Conclusum eciam fuit protunc, quod decanus haberet ad hoc vocare eciam unum vel plures de aliis doctoribus ad placitum.

21. Mai 21. die mensis eiusdem Magister ciuium nomine tocius

consulatus vocauit omnes doctores ad consilium ciuitatiB et omnes apotecarios et proposuit in presencia eorum plura: Primo quomodo multe venissent querele a nobilibus et igno- bilibus de caristia fori appotecariorum et quomodo homines

^) Zuerst stand im Orig: practicare debet.

') Der citirte Beschluss lautet: ,Item in amgregadone uniuerntatif fuit c<mclusum per decanoa et procuratore», quod ntiütu per ampUtts practicet in me- dicinia niH doctor, licencicUus vel b€ux€Uariiu de fauore et ayMiüo aui doctoris^ (Acta rector. fol. 24*>, Uniyersitätsarchiy.)

Acte fke. medtoM 11. 91

per eo8 graaentur. Secundo quod certi non bene dispensarent medicinaB saas^ aicut compertum est, quod aliqui receperant tytimallam loco Turbit etc. Quare Magister ciuiam debita cum instancia petiuit facoltatem^ ut eligeret duos doctores, qui cum certis ciuibus et mercatoribus per consilium eligendis yisita- rent ajjpotecas et ordinarent et conscriberent taxam omnium medicinarum simplicium et compositarum in appbtecis vena- lium, quam appotecarii sufferre possent et infirmi^ et electi sunt decanus et Mag. lohanneB de Kirchaim, de ciuibus Cristannus Wissinger^ Thomas Egkenperger, lohannes Purkhausen et Egidius Pawm[an]; assumptus fuit Nico- laus Prutenus^ qui eduxit pluribus annis appotecariis sim- plicia de Veneciis. | Assumsimus eciam ad hoc semper unum Fol. 41 ^ vel duos de appotecariis et feria quarta ante festum Penthe- 2. Juni costes incepimus visitare appotecas.

Postea concepti sunt articuli infrascripti et presentati consilio:

1. Item das kainer halt ain appoteken, er chAnn dann selber darinnen arbaitten all notdurft und das er auch chAnn sein puecher lesen und versten und das er pewert werd von den doctoribus der erczney und den andern appotekeren^ daz er genflgsam sey.

?. Item das all appoteker dispensieren und machen ir ercznej nach aim register, in geben von den doctoribus^ da- mit die erczney nicht sterkcher noch anders gemacht werd in ainer appoteken dann in der anderen.

3. Item das kain appoteker dy erczney anders geb noch mach dann sy eyn doctor schreibt und das sy nicht geben ain erczney f4r dy anderen an besundern rat ains doctor.

4. Item das kain appoteker sich unterwindt erczney ze treiben (für sich selber) ^) in dhain wege.

5. Item das sy kainerlay erczney zu f&rbung verkauffen, sy werd dann geschriben von aim perwerten doctor hie von der schul.

6. Item das sy auch kain erczney machen oder geben nach ains geschrift, dem von der schul und facultet erczney ze treiben verpoten und nicht pewert ist.

*) Getilgt.

92 Acta fcc. medicae II.

7. Item das bj kaim frftmden oder umblauffer^ der sich erczney underwint ze treiben, zu in gehaymen aufhalten noch im erczney raiben oder machen, der von der schul nicht auf- genomen und pewert ist, wann aus dem oft grosse beswe- rung den lewten gangen ist. Fol. 42* 8. Item das sy kain erczney mit zukermel macIJIn, die

mit weissem zuker gemacht sol sein, wann aus dem erget grosser schad den krankhen und irrung den arcztten.

9. Item das dy appotekchen all jar ainst oder sunst als oft es not wirdet, beschawt werden, darumb das nicht ver- legen und schedlich erczney den menschen geraicht werde.

10. Item das sy ir wasser und all ander erczney geben in ainem gleichen pillichen kauff, des sy wol zu komen mAgen und den kranken nicht ze swer sey, und das der kauf geseczt werd von den, dy von dem rat ze Wienn und der schul der erczney darzu geschaft werden.

11. Item das all erczney zu rechter zeit geuechsent und an rechter stat gehalten werden.

12. Item das kain burger kain treybende erczney oder f&rbung nicht vayl hab noch verkauff, wann aus dem grosser schad den lewten oft gangen ist und besunder swangern fra- wen und chindern.

13. Item das auch die herren des rats allen «weren, erczney hie ze Wienn ze treiben, es sind mannen oder frauen, dy nicht von der schul der erczney darzu geurlaubt sein, an- gesehen das vil lewt von in petrogen sind worden an leib und an gut; auch das pewerter doctores genflg hie sind, die nye- mant besweren an gelt als dann frömd und umblauffer oft getan haben.

Isti articuli recepti fuerunt per Magistrum ciuium Nico- laum Teschler et totum consulatum et post plurimas ammo- niciones per decanum factas nichil fuit per eines factum et conclusum. ^) Fol. 42 b Anno ut supra, 20. die mensis lunii, congregata fuit fa-

20. Juni cultas mcdicinc super articulis infrascriptis : Primus ad audi- endum relacionem deputatorum per facultatem in causa visi-

^) Von späterer Hand ist am Rande bemerkt: ,0 faUgatw pcUrum in- utüia, o oonsumpdo temporie fnutra t* Dann von anderer Hand : , Tol^wi mchiXJ- Vgl. J. Schwarz in der Wiener pharm. Post 1893, Juni.

Acte fac. medicae II. 93

tacionis appotecarum et ad cogitandum, quid ulterius px*o re publica et salute infirmorum expediat. Et fuit ibi dictum, quod appoteca Nicolai Laynbacber nichil valeat et neque sint ibi reperti syrupi, aque^ olera, unguenta, laxatiua vel con- serue alicuius valoris. Alie appotece satis competentes fuerunt preter syrupos, qui debent con£ci cum zukero albo, facti sunt cum farina zukeri. Fuit ibi conclusum per dominos doctores, quod debeat fieri ordinacio, ut per amplius uniformiter confi- ciantur singule medicine in appotecis et fiant syrupi cum electo zukero. Plura ibi fuerunt mota, que scribere nimis foret pro- . lixum.

- Secundus articulus ad deputandum certos doctores ordi- nantes et corrigentes receptas dispensandas uniformiter in sin- gulis appotecis. Et fuit deputata tota facultas sub pena unius grossi pro qualibet vice^ nisi ex racionali causa decano insi- nuanda se quis absentet.

Tercius fuit ad prosequendum consequenter causas de- ductas ad consilium ciuitatis ex parte empericorum et aliorum, et fuerunt deputati decanus et Mag. Johannes Kirchaym.

Fuit eciam protunc motum de quodam practico nomine Mag. Engelbertus de Westualia, qui multum grauauit ho- mines et recepit magnam peccuniam nee fuit promotus in aliqua uniuersitate ; quare fiiit conclusum, quod nullus docto- rum secum concurreret in aliquä practica sub pena per facul- tatem imponenda.

Percepi 1 flor. Ungaricalem a Mag. Erasmo. Percepi 3 tal. in censu sancti Michaelis. Exposui pro officio sancti Cosme et Damiani */, tal. 18 den. Item pro coUacionibus 27. Sept. 3 sol. 24 den. Item pro certis medicinis ad probandum appo- tecarios 87 den. Item dedi bedello de mutacione Michaelis anno 56. et Georii anno 57. 3 tal. den. Remanserunt in la- dula 9 flor. Ungaricales 6 tal. minus 10 den.

[1467 nj

Mag. lohannes de Prawnaw 1457. in die sancti Chol- Fol. 43» manni electus est in decanum facultatis medicine et facta com- 13. Oct. putacione et presentacione ladule cum contentis^ plura contenta, que habentur in . precedenti decanatu signata, non inuenit, ut

94 AeU Uc, medicM II.

antiqaum librum actorum nee scatulam oblongam^) cum litera magna a Greorio, episcopo Patauiensis diocesis, facoltati contra empericos practicantes data et cum magno sigillo roborata nee eciam innen it bursam magnam duplicatam, ad quam peccunia fuit semper posita.

Item fuit eciam motum per decanum de pecunia expo- sita pro quodam conuiuio, de qua in preeedenti decanatu suo quidam articulus mansit^) suspensus, et respondit Mag. Mi- chael Schrik, quod in suo decanatu esset expeditus. Pro- posuit eciam tunc decanus, quod non conueniret sibi nee vellet aliquid scribere ad acta facultatis medicine, propter hoc, quod Mag. Martinus Guidein deleuit sibi contra suam Toluntatem acta, ubi scripsit, quod non valeret concludere bona consciencia, quod aliquid reeiperetur de archa facultatis medicine ex parte predicti conuiuii.') Sed doetores tunc presentes desideraue- runty quod propter paeem et concordiam remitteret et indul- geret et sie remisit et propositum mutauit et acta scripsit.

Fuit eciam motum de Mag. Hainrico Hakcher,^) qui contra statuta practicauit et amonitus a practica abstinere noluit, propter quod conclusum fuit per doetores, quod doeto- res, legentes coram eo, per amplius non legerent, donee se emendaret, sed isto non obstante ipse Mag. Hainricus contra voluntatem et inhibicionem doctorum legeneium lecciones au- diuit et sie non solum doetorem legentem sed eciam audientes impediuit, et ideo fuerunt deputati decanus et Mag. lohannes Swaiger, ut dominum reetorem visitarent, ut predictum Mag. Hainricum ab audieione leeeionum prohiberet et si non amplius, tamen usque ad proximum consistorium, in quo fa- cultas intendit agere contra eum jure. Sed quia decanus con- siderauit, quod dominus rector eum suis officialibus essent graues, dicentes quod lectoria et lecciones essent communes, ideo non possent eum a leccionibus prohibere, de practica autem dixerunt, quod statutum de scolaribus non contineretur in matricula uniuersitatis, ideo non possent seeundum illud ju- dicare, et conelusionem in libro antiquo actorum dixerunt suspeetam et eciam abrogatam, et contra mandatum regium

^) Im Orig.: ohlangangamt ') Im Orig.: mofMfit.

") Siehe oben Seite 69.

^) Am Rande von späterer Hand: De Mag. ffamrieo Hackker otidt frater.

Acte fae. medicM If. 95

non poBsent eum conuenienter prohibere ; et ideo fuit ille arti-

colus BUspenBUB ad aduentum regiB LadiBlai^ qui spera-

batar veDire ad festum Katifitatis (!) domini nostri lesti Christi

de Bohemia ad Wiennam cum gaudio. Sed quia regia ma-

iestaB in die Bancti ClementiB cecidit et vitam in domino con- 23. Nov.

Bummauit et quod Bperabatur gaudium conuersum fuit in luctum,

et Bio adhue manet iste articuluB BUBpenBus^).

Secunda feria post feBtum Banete Katerine fuit congre- 28. Not. gacio facultatis pro admisBione Mag. Caspar GriesBempekch de Lanczbuetay baccalarii in mediciniB, ut ad examen pro licencia admitteretur et canceUario presentaretur; qui fuit ad- misBUB et per decanum in die sancti Andree Becundum sta- SO. Nov. tata preaentatuB yicecancellario et sequenti die examinatus et 1. Dec. promotuBy qui secunda feria post Epifanie domini recepit li- 1468 cenciam et insignia doctoralia et dedit precedenter 2 flor. Un- ^- J*»- garicales facultati.

Item dedi 11 sol. den.^ quos recepit Mag. Marquardus pro quodam libro de legen dis sanctorum, yendito pro libro fa- cultatis casualiter^ qui tarnen non fuit facultatis.') Item 12 sol. pedello; 2 sol. 12 den. pro urna, '1 sol. 10 den. pro laqueo fontis.

Secunda feria post ludicauit ') in congregacione fuit locata 20. Febr. domuB facultatis medicine Mag. Paulo, qui nomine domini do- ctoris Mag. Marquardi eam conuenit usque ad festum Mi- chaelis pro 5 libr. den. et 4 sol. et promisit stare pro censu et alÜB dampnis ex culpa vel negligenciis suis euenientibus. ^)

[1468 I.]

Anno Domini milesimo quinquagesimo octauo, in die Tj- Fol. 44» burcii etc., electus fuit in decanum Mag. lohannes Kircham, 14. Apr. cyrurgie ac phisice medicinarum doctor, et presentati erant sibi libri et ladule et in parua ladula reclusi erant 12 flor. Ungaricales; aliam autem peccuniam interim receptam retinuit Mag. lohannes de Prunau et petiuit in facultate publice,

^) Am Rande von derselben Hand: ,ObiU rex Laditlaua.*

•) Vergl. oben S. 80.

') So! wahrscheinlich statt: Invocaoit,

*) Die folgende Seite Fol. 43** ist leergelassen.

96 Acta fw. medioM II.

quod residua peccania percepta deberet sibi dimitti usque ad proximam mutacionem, et conclusam erat per totam faculta- tem quod non, sed deberet eam presentare juxta statuta fa* cultatis, quam tarnen ab eo obtinere non potui niai rectore priuB disponente; quanta sit, in computacione patebit.

7. Aug. Item eodem anno, in die sancte Afre, facta est congre-

gacio ad deliberandum super duobus articulis sequentibus: Primus ad locandum domum facultatis medicine in futurum; et petiuit dominus doctor de Muldorf, ut locaretur sibi do- mus etc. Item petiuit quidam prespiter nomine lohannes, quondam plebanus in Eberstor f^ quod locaretur sibi domus per certos annos, qui obligauit se eam volle construere. Con- clusum erat, quod dominus doctor Mag. Conradus Mfildorf et idem prespiter deberent concordare, quod ambo eam inha- bitarent, tamen doctor ut hospes, alter ut incola ; in casu autem discordie deberent inuocare decanum, qui haberet post hoc to- care seniores duos vel unum ad concordandum eos pro utili- tate facultatis et eorum.

Secundus articulus erat, ut disputaciones juxta statuta facultatis continuarentur ; Magister enim Martinus Guidein dixit, quomodo nullus scolarium peteret cum pro responsione. £t videbatur singulis doctoribus protunc presentibus, quod Mag. Martinus Guidein ingereret se alienis negociis et forte non faceret diligenciam in actibus scolasticis, quemadmodum necessarium esset facultati. Quare conclusit, quod post hoc in quatuordecim diebus facultas plenius deberet congregari et tunc Mag. Martinus deberet vocari et peti, ut posterius con- formaret se aliis doctoribus in exerciciis scolasticis et aliis, ita ut laudabiles consuetudines seruarentur eciam per cum sicut per alios^ aut omnino dimitteret facultatem deoccu- patam .

Fol. 44^ Dominica proxima post festum Afre facta est iterum con-

13. Ang. gregacio facultatis super articulo ex parte locacionis domus, que locata est Mag. Conrado de Mflldorf per annum pro 11 flor. Ungaricalibus in auro, ita quod facultas post hoc li- bera sit ad locandum domum sibi vel alteri, qui facultati pla- cuerit.

Item tunc positus est ad verbum Mag. Martinus Gul- dein, sicut prius motum est, et quia voluntarius fuit, quid

Aeto fae. medicM II. 97

facultas concluderet, hoc vellet tenere^ et propter hoc facultas iterum beneuole eum tenuit^).

[1468 IL]

Anno Domini M^ CCCC^. lyiii^; in die sancti Colomanni, Fol. 46» electuB est in decanum Mag. Michael de Schrichk, artium 13. Oct. et medicine professor, coi decanns immediate precedens pre- sentauit ladnlam facultatis cum in ea contentis^ scilicet sigillo, duobus libris actoimm, libro statutorum et duabus scatulis, in una longa [est] litera domini Patauiensis et alia rotunda cum in- strumentis et quibusdam literis, et ladula minori cum thezauro facultatis.

It^m lectio statutorum, que debuit fieri in quindena, pro- rogata fuit propter insolenciam suppositorum, ex qua et de- cani fuerunt nimis occupatio usque ad festum sancti Thome 21. Dec. apostoli, in quo lecta erant statuta et thezaurus facultatis com- portatus et in archula reclusus, et fuerunt in suma sumarum 17 flor. Ungaricales et nichil plus. Sed Mag. Martinus Qul- dein recepit pecuniam minutam pro 5 flor., quos adhuc te- netur, et Mag. Erhardus de Traysmawr tenetur 1 libr. den., et dominus doctor Paulus tenetur 6 sol. 16 den., quos dominus doctor lohannes Kirch aym dixit se velle pro eo soluere, si non veniret infra medium annum et per sc exsolueret, andiente hoc tota facultate. Item dedi bedello primo 6 sol. pro domino doctore lohanni Kirchaim, postea addidi sibi 12 sol. et sie dixit se exsolutum de preteritis solariis suis. Sed instans So- larium presentis mutacionis dixit sibi persoluendum in fine mutacionis et ad hoc ipsum consenserunt eciam domini do- ctores singuli, quare etc.

Item 22. die mensis Februarii congregata fuit facultas 1459 super articulo infrascripto : Ad audiendum supplicacionem 22. Febr. suppositorum facultatis petere volencium pro anothomia cele- branda. Que peticio exaudita fuit et electus in lectorem do- minus doctor Pangracius Chrewczer et in indicatorem do- minus doctor lohannes Kirchhaim, et illa anothomia fuit

^) Im Orig. ist fast die g^anse Seite Fol. 44^ leer gelassen, ▲eta faenltalis medicae U. 7

98 Acta (ke. raedicM n.

12. März incepta primam 12. die mensis Marcii et in quatuor diebuB lö.MÄTz finita 1).

[1460 I.]

Fol. 46i> Mag. Caspar Frü de Tettnang 1459.

14. Apr. Anno Domini 1459., in die sanctorum Tyburcii et Vale-

riani martirum, electUB est in decanum facultatis medicine Mag. Caspar FrA de Tettnang, arcium et medicine doctor, cui decanus precedens presentauit libros statatorum, actorum et cetera cum ladula et cum in ea contentis.

30. Apr. Item secunda feria, que fuit vigilia Philippi et lacobi,

fuit congregacio doctorum super isto articulo : Äd cogitandum modos obuiandi detractoribus nostre facaltatis et exequendi eorundem. Fuit propositum per Mag. lohannem Münsin- ger, scolarem in medicinis, quomodo dictus lapicida lohannes

20. Apr. Hinperger sexta feria ante Georii in monasterio fratrum Car- melitarum in cena seu collacione detraxisset facultati medi- cine dicendo, quod omnes doctores essent truphatores et pre- cipue Mag. lohannes Kirchaymer etc.

Placuit doctoribus omnibus, ut decanus cum Mag. lohanne Kirchaim, Mag. Conrado de Mflldorf [irent] ad judicem querendo consilium. Ita factum fuit Quesiuit statim judex, an proponeremus talia per viam consilii aut per viara querele; respondit decanus, quod nomine facultatis solum per viam consilii. Ita remisit nos ad Magistrum ciuium, qui dedit id consilium : si possemus habere homines, cum quibus probare- mus, bonum esset; sin autem, melius est dimittere saltem per viam querele, etc. Ita transiuerunt decanus et Kirchaimer ad Entlin, quesiuerunt ab eo de negocio, dixit se velle non ibi fuisse, sed tantum ultimate dixit, quod dixisset, quod lo- hannes Kirchaimer est nequam etc.')

5. Mai Ita sabbato vocatus fuit Hinp erger ad consulatum, et

decanus cum Mag. lohanne Kirchaimer et Mag. Conrado de Müldorf ascenderunt ad consulatum et proposuimus contra eum, non tamen per viam querele etc. Auditis, totum ne- gauit, dixit quod semper fuisset amicus facultatis et doctorum

^) Im Orig. ist hier fast eine halbe Seite leergfelassen. *) Am Bande yon späterer Uand: Audi rem nUrabilem,

>

Aete hc. medicM U. 99

etc. Ex quo totom negaait et nos non potuimus probare, misimuB rem ita sab silencio transire; verum fuit traetatum, quod in monaBterio priaato^") deberent seniores de facultate comparere et alter cum bonis viris et patribus venire^ ut res concordaretur^ et id fuit factum perMag. Michaelem Schrick, sed non est adimpletum.

Item in vigilia sancti Laureiicii fuit congregata facultas Fol. 46* ad deliberandum super articuiis infrascriptis : Primus ad d* ^^• audiendum peticionem domini lohannis Entli. Item Entli offenderat verbis Mag. lohannem M&nsinger^ et ita iniun- ctum fuit Entli per judicem ciuitatis, ut cum duobus docto- ribus et aliis ciuibas quatuor coram tota facultate peteret ab eo veniam et restitueret sibi^ quod recepit verbis, et ita eodem die factum fuerat etc. et res fuit ita beue concordata etc.

Secundus articulus ad locandum domum. Circa quem petiuit Mag. Conradus de Mäldorf^ ut facultas eum in censu domus teneret; ut antecessores facultas tenuisset, cum tamen ipse eciam esset membrum facultatis; et quamuis conuenisset domum pro 11 flor. in auro, isti modo facerent 15 Vs tal. den. et precedentes dedissent solum II libr. den. etc. Quoad ista facultas consideratis multis remisit sibi primam conuenciouem taliter, quod absolute det 11 libr. den. et pro educcione iimi ^ et aliorum ipse soluat. Pro futuro anno autem ita fuit sibi domus locata pro 11 libr. den. et reformet parua reformanda et pro tempore permittat celcbracionem anathomie etc. Item boc eciam est adiunctum^ quod facultas post anuum est libera ad locandum domum sibi vel alteri, qui facultati placuerit etc.

Item exposui in feste sanctorum Cosme et Damiani 4 sol. 27. Sept. 10 den. Item exposui bedello 12 sol. den. Solutum est de pecunia Mag. Conradi.

[1469 n.]

Anno Domini 1459., in die sancti Cholomanni martiris, Fol. 46i> electus est in decanum facultatis medicine Pangratius 13. Oct. Kreuczer de Traiseumaur, arcium et medicine doctor, cui decanus immediate precedens presentauit ladulam facultatis

^) Oder prmato (=s prefato) ?

100 Acta fkc. medieae 11.

cum in ea contentis, scilicet sigillo et duobuB libria actorum, libro statotorum et duabus scatolis, in una longa est litei^ do- mini Patauiensis et est alia rotunda cum instrumentis et quibusdam literis; item presentanit ladulam paruam cum the- sauro facultatis.

18. Nov. Item decimo oetavo die mensis Nouembris lecta sunt sta-

tuta facultatis medicine in domo eiusdem, presentibus docto- ribus^ scilicet Mag. Micbaele de Schrikch, Mag. Her- manne et Mag. Johanne de Praunaw et Mag. Conrado de Muldarffy decano et onmibus suppositis prefate fa- cultatis.

Item recepi a Mag. Conrado doctore, inquilino domüs facultatis, 11 tal. den. pro censu. Item dedi decano prece- denti Mag. Caspar 2 tal. den. et 18 den. Item dedi pro Ri- uolio 14 den. Item pro simula et circulis pistatis 2 den.

1460 Item ultimo die mensis lanuarii congregata fuit facultas

31. Jan. 2^^ deliberandum super articulo infrascripto: Ad audiendum peticionem duorum scolarium petere volencium, ut ad examen pro gradu baccalariatus in eadem admittantur, et unus fuit Mag. lohannes Munsinger de Tubing, secundus Petrus Ma- rolt de Lack, cantor ad sanctum Stephanum. Et admissi sunt concorditer et examinati fuerunt die sequenti, scilicet in 1. Febr. vigilia Purificacionis beatissime Virginis Marie, et ydonei re- perti et ad determinandum admissi.

Item dedi pro vino 14 den. die precedenti, antequam 31. Jan. baccalariandi fuerunt examinati. Item quilibet eorum, scilicet Mag. lohannes Munsinger et baccalarius Petrus Marolt, cantor ad sanctum Stephanum, dedit florenum Ungaricalem ad facultatem. Item dedi vectori, qui vexit lapides pro re- formacione fontis 3 sol. den. Item dedi domino doctori Mag. lohanni de Praunaw 4 sol. 24 den. pro reformacione fontis.

Item Mag. Erhardus de Traesenmawr soluit 1 tal. den., quod^) obligabatur dare in decanato (sie!) Mag. Mi- chaelis de Schrikch.

18. März Feria tercia ante Letare. Item dedi bedello facultatis

12 sol. den. ex mandato dominorum doctorum, qae pecunia

^) Im Orig. steht quam (als ob libram vorausgegangen wäre).

Aote UM. raedicM 11. 101

primo debuit dari bedello ad instans festum sancti Qeorii^

sed andcipatum est propter certam causam. Item dedi pro vino in eleccione domini decani 14 den.

[1460 I.]

Mag. Hermannufi Haym de Rotenburga. Fol. 47*

Anno Domini 1460., in die sanetoram Tibureii et Vale- ^^- ^V^- riaoi martirum, electus est in decanum facultatis medicine Hermannns Haym de Rotenburga, arcium et medicine doctor, cni deoanus immediate precedens presentauit ladulam facultatis cum in ea contentis, scilicet sigillo et duobus libris actorum, libro statutorum et duabus scatulis, scilicet longa et rotunda; — in longa est litera domini Patauiensis, in ro- tanda sunt instrumenta cum quibusdam literis, — et ladula minori cum thezauro facultatis. Et tunc Georius bedellus officium pedellatus resignauit.

Item 18. die mensis Äprilis , scilicet feria sexta post 18. April festum sanctorum Tyburcii et Valeriani, congregata fuit fa- cultas ad deliberandum super articulis tribus infrascriptis: Primus ad acceptandum bedellum. Nam multi baccalarii et simplices et aliqui armatis precibus petiuerunt doctores facul- tatis pro officio bedellatus, postquam Georius Popfinger de NArdlinga illud resignauit in die sanctorum Tibureii et Va- leriani coram tota facultate. Item eodem die receptus fuit in bedellum Conradus Kelerman de NArenberga cum tali condicione, quod facultas medicine habeat potestatem reci- piendi alium, quando placuerit.

Secundus articulus ad recipiendum computum a decano precedenti. Quod factum fuit, et facto computo remanserunt in archula minori 19 flor. Ungaricales, sed ^^ libra den. mansit in mayori ladula. (Item debita: Mag. Martinus Guidein obligatur facultati 5 flor. Ungaricales.) ^) Item Georius Po- pfinger de Nordlinga obligatur 2 flor. Ungaricales pro 7 libr. den. Item dominus doctor Eirchaym obligatur 6 sol. den.

Tercius articulus fuit ad locandum domum inquilino do- mino doctori Mag. Conrado de M&ldorf pro futuro anno,

') Dm EingekUmroerte ist getilgt*, am Rande steht: »oluU,

102 Aeta fttc. medicM H.

quod(!) incipit in die sancti Michahelis prozimo futaro. Cui responsum fait a facaltate^ quod facnltas vellet differre loca- cionem domus usque ad fest um sancti lacobi propter varie- tatem monete tune concuri'entis, ne facultas grauaretur in con- uencione vel prenominatus Mag. Conrad us de Mflldorf, sicut anno precedenti facultas sensit se grauatam propter mo- nete mutacionem^ quia pro 11 ilor. recepit 11 libr. den., et 7 libr. de eadem pecania dabantur Georio, antiquo bedeilo, pro 2 flor. Ungaricalibus de anno precedenti.

Item birga^) facultatis medicine fnit data decano facul- tatis eiusdem cum consensu aliorum doctorum omnium facul- tatum protunc et de consensu et voluntate eorum fuit, quod decanus facultatis prescripte deberet eam habere postea semper in commenda et potestate.

Item eodem die dedi 14 den. pro vino.

Fol. 47^ Item bedellus facultatis medicine fuit presentatus domino

rectori uniuersitatis a decano facultatis prefate; qui primo fuit intitulatus et incorporatus matricule uniuersitatis, postea fecit juramentum domino rectori et decano ad seruandum statuta

21. Apr. uniuersitatis die 21. mensis Aprilis.

11. Mai Item 11. die mensis Maii congregata fuit facultas ad de-

liberandum super articulo infrascripto et fuit congregata in domo domini rectoris Ma^. Michahelis Klingen stayn, quia tunc fuerunt de qualibet facultate seniores et decani, et non potuimus hora prima in domo facultatis medicine congregari propter negooia uniuersitatis. Articulus fuit: an 57s libre mi- nute pecunie essent ab incola domus Mag. Conrado de MAI- dorf recipiende pro medio censu de domo facultatis prescripte. Cui responsum fuit a facultate, quod circa festum sancti Mi- chahelis deberet dare integrum censum secundum communem formam, sicut alii incule (!) aliorum darent, et facultas eciam noluit tunc consentire, quod ego caperem usque ad prenomi- natum tempus.

25. Juli Item 25. die mensis lulii, que fuit dies sancti lacobi apo-

stoli, fuit facultas congregata in domo facultatis super articulo de locacione domus, coram qua Mag. Conradus de Mflldorf petiuit, quod eadem domus sibi locaretur, sicut locata fuit Mag. Marquardo de Wissach; que tunc cum consensu

*) Lies: f>(rgei.

Acta fac. medieae II. 103

doctorum sibi fuit locata pro 11 flor. Ungaricalibus afesto Micha- helis proxime futuroper unum annum et adiuuctum fait^ quod facultas poBt annum sit libera ad locandum domum sibi vel alteri, qui facultati placuerit.

Item eadem die fuit motum ex parte empericorum, ut Hacker Georii im Lederhof etc. Placuit facultati, ut de- canus facultatis prefate singulas visitaret apothecas supli- cando apothecariis , ut non darent aliquas medicinas pre- Bcriptis empericis nee solutiuas nee confortatiuas ; quod si fe- cerint, facultas prenominata medicine benigne circa eos velit recognoscere ; si autem non fecerint, .tunc facultas velit sibi prouidere de proprio apothecario.

Item Mag. Conradus, incula domus, exposuit 16 den. pro vino. Item ego exposui pro media 12 den., quia vende- batur pro 24 den.^)

Item 26. die mensis Septembris, que fuit vigilia sancto- 26. Sept rum Cosme et Damiani, fuit facultas congregata propter certas necessitates sibi incumbentes. Et fuit motum ex parte unius I anniuersarii habendi in die sanctorum Cosme et Damiani Fol. 48* martirum sub officio. Fuit tunc motum a Mag. Martine QAlden'), domino doctore, quod quosdam haberet libros quon- dam Mag. lohannis de Hamelpurck^ doctoris in medicina, sibi missos, quos deberet vendere et pecuniam dare pro anni- uersario habende pro anima prefati Mag. lohannis, et si fa- cultas vellet recipere illos et Teilet in die sanctorum Cosme et Damiani martirum annuatim disponere, ut sub officio pu- blico caneretur una missa pro defunctis cum duobus mini- strantibus pro animabus eciam aliorum medicorum antecesso- rum et specialiter Mag. Nicolai de Herbersdorf et pro anima prefati Magistri, quod libros illos vellet dare facultati, et fuerunt neuem libri scripti. (1) In primo fuerunt libri Ari- stotelis de animalibus et plantis et propleumata Aristotelis in uno volumine in pergameno. (2) In seoundo libro fuit com- mentum Petri de Ebano in pergameno super propleumatibus

^) Am unteren Rande ist noch hingefÜgt: „Item in eadem congregadone dedi 8 den, pro vino et 1 pro Ubeto de albia denanis et 1 propapiro,*^ Femer am oberen Rande von Fol. 48*: „Item exposui in feato sanctorum Oosme et 27. Sept. Damiani 4 soL et 18 den, et 60 den, pro officio defimctorum cum duobus mi- nistris, scäicet dyacono et subdgacono,^

') 04lden ist am 'Rande nachgetragen.

104 Acte &e. medioM U.

Aristotelis in bona littera. (3) In tercio fuerunt Afforismi Da* masceni, Galenus de pulsibus cum pluribus aliis in pergameno.

(4) In quarto fuerunt scripta super Viatico in pergameno.

(5) In quinto commentum super afforismis et pronosticis in papiro. (6) In sexto de diuisione febrium et plura alia. (7) In septimo fuit breuiarium Serapionis in pergameno in bona li- tera. (8) In octauo Auicenna de viribus cordis et plures si- mul in pergameno. (9) In nono fuit Viaticus Constantini in pergameno et plures alii in uno volnmine. Qui libri sie fue- runt nominati coram facultate. Placuit tunc pluribus doctoribus,

27. Sept. quod deberet fieri et sequenti die, feste sanctorum Cosme et Damiani, disponi, quod una missa pro defunctis celebraretur, et sie factum est.

Eciam fuit motum ex parte reformandorum in domo fa- cultatis, quia incola domus libenter habuisset nouam fornacem in stuba inferiori. Eciam petiuit de reformacione fornacis su- perioris stube parue et fenestrarum. Placuit tunc facultati, quod acta deberent respici et in proxima congregacione tra- ctari. Tercio fuit motum ex parte empericorum^ ut Hacker Georii im Lederhoff et aliorum. Placuit tunc facultati^ quod facultas primo faceret sibi fixum pedem circa dominum Im- peratorem, sie quod peteretur dominus episcopus Gurczensis, ut informaret dominum Imperatorem^ quod mandaret Magistro ciuium, quod tales repellerentur. Sequenti autem die post offi- cium^ tota facultas accessit dominum episcopum Gurczensem supplicando sibi, quatenus errorem illum ex parte emperico- rum deuolueret ad aures imperialis celsitudinis. Qui suasit, quod deberet in cedula porrigi peticio domino Imperatori, quam yellet libenter porrigere, et sie facultas recessit.

[1460 n.]

Fol. 48^ Mag. lohannes de Prawnaw 1460.

13. Oct. Anno 1460.; in die sancti Cholmanni martiris, electus fuit

in decanum facultatis medicine Mag. lohannes Newman de Prawnaw, arcium et medicine doctor, qui a precedenti de- cano recepit virgam argenteam et ladulam cum contentis, et facto computo manserunt in parua ladula 19 fior. Ungaricales,

ieta fkc. roedi«ae II. 105

de quibus obligabamur decano precedenti 1 flor. Ungaricalem et 34 den.

Postea 1461.; in die Vincenti^ facta fuit oongregacio 1461 propter duos articolosy quorum primus fuit ad audiendum pe- ^^' •^^• ticionem suppoBitorum in facultate medicine lecciones audien- cium. SecunduB fuit ad audiendum computum decani pre- Bentia de perceptis pro presenti. Quorum primus motus fuit, quia facultas defecit in lectore ; habuit enim tres lectores, sei- licet Mag. Micbaelem Schrik, Mag. Caspar de Teten- haim^) et Mag. Conradum de Muldorf, quorum secundus, scilicet Mag. Caspar obiit in vigilia sancti Nicolai, qui re* 1460 quiescat in pace. Sed cum doctores et magistri lecciones au* ^- ^^• dientes expectarent et Prinoeps non institueret lectorem et tempus transiuisset bene septem septimanarum , intellexit fa- cultas a fidedignis, quod dominus Princeps, scilicet Fridricus Romanorum Imperator etc., non vellet insstituere aliquem in lectorem stipendiatum , nisi quem facultas medicine suaderet et nominaret instituendum pro utilitate et cremento facultatis. Ideo ne facultas medicine et audientes in eadem nimis diu in lectore et doctrina deficerent et ad peticionem audiencium, qui tunc fuernnt bene duodecim magistri et duo baccalarii in artibuB et medicinis, congregata fuit facultas, scilicet omnes doctores, qui tunc fuerunt: Mag. Hermannus de Rotem- bnrga, protunc rector uniuersitatis Wiennensis, Mag. Johan- nes de Prawnaw, protunc decanus, Mag. Michael Schrik, Mag. Pangracius, Mag. lohannes Chircham, Mag. Con- radus de Mnldorf, et fuerunt eciam vocati omnes audientes, qui petiuerunt, ut facultas prouideret eis de lectore, quia ne* gligerentur in studio. Audita peticione apparuit facultati uti- lius, quod ipsi audientes primo eligerent unum lectorem eis placentem quam quod facultas daret eis unum forte displi- centem, et secundum quod eis placuit, fuerunt permissi eligere, scilicet per cedulas, et sie quilibet posuit cedulam, in qua scriptum fuit nomen illius, quem eligere voluit, ad unam mitram, et sie Mag. lohannes de Chircham, utriusque doctor, ob- tinnit plura vota et sie eciani per omnes doctores fuit in le- ctorem electus et per decanum et omnes audientes superinten-

^) Lies: Tetnang (vgl. das Doctorenverzeichniss am Schlusse dieses Bandes).

106 Acta Um. medicae II.

denti uniuersitätis; scilicet Mag. Thome de Haselpach, ar- cium et sacre theologie doctori, solempniter presentatus et commendatus nomine faculiatis et petitus^ ut scribendo uni de consulibuB Imperatoris ad Nouam Ciaitatem, in qua tunc Im- perator erat, prenominatum Mag. lohannem promoueret, quam litteram quidam baccalarius in medicinis ad Nouam Ciuitatem sub stipendio predicti Mag. lohannis de Chircham portauit et litteram institucionis in lectorem superintendenti Mag. Thome de Haselpach reportauit, que coram decano facul- tätig et audientibus in medicinis lecta fuit, secundum quam prenominatuB Mag. lohannes in lectorem institutus fuit^ qui tunc promisit, quod fideliter secundum statuta leccionem per-

24. Jan. ficere vellet, et incepit in Thimotei *).

Fol. 49 • Secundus articulus fuit de perceptis, quia tunc obliga-

batur incola domus facultatis, scilicet Mag. Conradus de Muldorfy censum totum precedentis anni, qui fuit 11 libr. den. Et fuit eodem anno tanta mutacio in minuta pecunia, quod in principio eiusdem anni 10 sol. dabantur pro floreno scilicet circa festum Michaelis, sed circa festum Geori da- bantur 4 libr. 4 sol. den. pro floreno et circa festum £gi[diij dabantur 10 libr. et post 11 libr. pro floreno Ungaricali, sed circa festum Crucis fuit proclamata noua moneta, de qua da- bantur primo solum 6 sol. pro floreno Ungaricali, sed circa nouum annum dabantur 7 sol. pro floreno et sie recepi pro 11 libr. den. solum 6 libr. 4 sol. de noua moneta, quia 5 libr. cum dimidia de moneta per primam mutacionem fecerunt flo- renum et quintam partem floreni quasi et fuit computata pro 1 libra de noua, et sie fuit eciam facultas contenta, quia sie tunc cucurrit consuetudo soluendi eciam circa alios, et de tali pecunia habetur adhuc proba in panniculo in ladula maiori. Sed circa festum Michaelis dedit 5 libr. den. et 4 sol. cum defalcatis defalcandis et dedi antiquo decano 1 flor. Ungarica- lem et 34 den. et sie remanserunt facultati 18 flor. Ungarica- les 3Vj den. et 22 sol. den.«)

5. März 1461.^ quinta die Marcii, fuit congregacio facultatis super

articulis duobus, quorum unus erat ad audiendam peticionem

^) Im Orig. steht: y,thi'^j wofür ich keinen passenderen Heiligen finde als Timothens.

*) Am Bande von sp&terer Hand: Audi muiacionem nummorum.

Acta Ik«. mediale II. 107

cuiusdam religiosi, qni fuit frater Mag. Caspar, olim docto- ris medicine; qui cum honestis personis, scilicet Mag. Paulo, decano facultatis juris, et Mag. Georio de Giengen, doctore theologie, et Mag. Nicoiao de Aulon, petens(!)^) ut facultas medicine dignaretur consentire, quod sibi cederent libri fratris sui vel saltim libri theoloicales ad minus. Quia prenominatus dominus doctor Mag. Caspar Frue de Tettenhaim decessit intestatus, et secundum teuerem cuiusdam preuilegii(!), quod canit, quod libri decedentis intestate debent mauere apud li- brariam sue facultatis'), decanns facultatis medicine in quo- dam pleno consistorio requirens tales libros, fuerunt sibi con- corditer per omnes decanos aliarum facultatum et procuratores libri decreti; tamen facultas medicine volens benigne agere, remisit primo prenominato religiöse pro memoria fratris ha- benda et pro incremento monasterii sui omnes libros theoloi- cales. Et cum adhuc instaret et multum pensaret alios libros, et facultas considerans, quod libri essent modice utilitatis et quod possent procurari utiliores facultati pro pecunia, et ne videretur multum grauari, remisit sibi eciam omnes alios libros pro 10 flor. Ungaricalibus, quos post hoc decano dedit et libros seruauit.

Secundus articulus fuit ad audiendum peticionem Mag. Nicolai Molitoris de Ratisbona') pro examine ad gradum baccalariatus petentis; qui exauditus, examinatus et concor- diter promotus fuit. Et ante hoc in quadam congregacione Mag. Stephan US . . . . ^) petiuit pro examine ad gradum baccalariatus et statim exauditus, examinatus et promotus fuit.

Item percepi 14 den., 22 sol. 15 den. et 10 flor. Unga- ricales a religiöse, fratre Mag. Caspar, qui libere^) promisit dare 10 flor. Ungaricales eciam non respiciendo libros, quia audiuit, quod singulis annis habetur memoria et anniuersarius

^) Lies peHuU.

*) Gemeint Ut die Bestimmang^ des Albertinischen Stiftbriefes vom Jahre 1384: Volurnuä iruvper et ordmamus, quod UM ipsorwi^ decedendum ante deffMdonem premutoruni remaneant apud librariam aue /acuUatis (Kink U, 61).

') Moüion» de RaHthma ist von sp&terer Hand nachgetra^n.

*) Sein Name ist hier nicht genannt ; er hiess Mag. Stephan Kueland de Rain.

*) Im Orig.: Ubrt,

108 JLciA fac. medieae II.

omnium animarum suppositorum eiusdem facaltatis, et sie poBt hoc dando 10 flor. Ungaricales promisBum impleuit.

[1461 I., IL]

Fol. 49^ nie locus dimisBUB est yacuus^ qoia tunc decanus Mag.

lohannes Kirchaim acta sua non oonscripsit ^). Nee de- canus Mag. Caspar Qriseupeck^ dominus doctor; et quia in decanatu Mag. lohannis de Chirchaim petiuerunt duo baccalarii in medicinis admitti ad examen pro licenoia in eadem facultate et ad presentandum domino cancellario vel tenentes (I) vices ipsius locum^ et hoc non est scriptum et plura alia').

Item Kircham non scripsit acta nee presentauit ladu- lam tempore debito cum pecunia et libris, quare merito a fa- cultate est exclusuB juxta conclusionem conclusam anno Do- mini 1402., Mag. lohannis Schroff de Falle Eni in deca- natu'), videlicet quod quilibet decanus in fine decanatus debet facere racionem in presencia facultatis; quam raciouem si de- canus non fecerit^ ipso facto est excluBus a facultate^).

[1461 I.]

Fol. 60' Acta Mag. lohannis Kircham sicut sunt scripta, ita

sunt pessime facta ^).

[1462 I.]

Fol. 61" Anno Domini 1462., die sequeuti i'mmediato festum

1462 sancti . . .^) martiris, electus fuit in decanum Conradus

16. Apr. Praun de Muldorff^ arcium et medicine doctor, et pro eadem

') Von der Hand des Conr. Praun de Maldorf.

') Von anderer Hand.

») Acta I, 8. 2.

*) Dieser Absatz ist wieder von einer anderen Hand geschrieben.

') Nichts weiter eingetragen. Diese Seite und die folgende Fol. 60^ sind leer gelassen.

*) Die Lücke wurde von zwei späteren Händen ausgefüllt; die eine schrieb: TiburcU, die andere: Ckdomandi, Gemeint ist aber das erste Halbjahr.

Aeto fae. medicao U. 109

hora fuit formatus articulus pro Mag. lohanne Minsinger, qui precedenter suspensuB fuit a licencia propter suos defectus in responsionibas et leccionibas, et pro impetranda eidem Mag. lohanni venia conuenerant dominum prepositum Posonien- sem doctores theologie et juris potentes sibi iniuncta in re- sponsionibuB et leccionibus complendis relaxari; que preces graciose sunt admisse et exaudite. Sed paulo post venit fama, quomodo alium patrem sibi deligisset, yidelicet Mag. lohan- nem Kirchaim, cum tamen prius sunm patrem Mag. Mi- cbaelem de Srick palam singnis et faetis ostendisset; quo experto a senioribus facultatis, ingrato animo ferebant et super hoc ac alias causas Mag. lohanni Minsinger enarrandas, congregacione facta, propter importunitatem Mag. lohannis Kirchaim contra omnes doctores ibidem existentes nil po- terat concludi. Dixit enim : siue placeat, siue displiceat vobis Omnibus, ego volo eum promouere eciam sub dispendio et ex- posicione rerum, bonorum, corporis et anime; et demum de- canum verbis obprobriosis cepit inuadere, que res nondum sedata existit et mansit ista causa sie suspensa ad dies aliquos. Ex post facta congregacione doctorum conclusit facultas, quod non deberet fieri congregacio pro Mag. lohanne Minsinger neqne audiri deberet, nisi Mag. lohannes Kirchaim resti- tueret acta, archam et alia, que a facultate sibi ad manus fideles erant presentata, et quia Mag. lohannes Kirchaim rennuit ista restituere, suspendebatur ad absenciam Mag. lo- hannis prefati ad notabile tempus. Eo vero existente absente, medio tempore Mag. lohannes Minsinger incepit agitare suam causam multiuarie et cum difficultate obtenta gracia per omnes doctores admissus fuit tali sub pacto, quod poneret fideiussores facultati, ne per Mag. lohannem Kirchaim fa- cultas in suis rebus priuaretur. Et dixit tunc Mag. Michel Srik istam condicionem fore adimpletam, quia in fideiussores posuisset Mag. Martinum Guidein et dominum ordinarium et quod dominus prepositus Posoniensis sc eciam pro eo interposuisset, et eo tunc potente veniam, graciose admissus est et soluit facultati 2 fior. pro recepcione insingniorum. Si- militer sibi condoctorandus Mag. lohannes Spadorffer pari modo soluit. Et in mea abseucia officii decanatus erant exa- minati plures scolares pro gradu baccalariatus, ut Mag. Stef- fanuB Chueland et Mag. Andreas Polonus et Mag.

110 tels tM. BtdicH II.

lohannee de Qoltperg et omnes Bolaemnt äorenum (preter magistrum Steffanuml >)> Expedinit rddo 63. id sancti Blasii*).

Item postea in recepcione et admisBiooe Mag. lohannts MiDBinger pro gradu licencie inianctam fuit sibi, ne in ano anno intraret conBilium facultatis, maxime eciam proptei* ma- giBtrOB, qui longiuB continnauerunt lectioneB et tempiu quam ipse, ne ipsi in examinibus per eos granarentur.

Ibi plara essent scribenda, propter hoc dimisi epaciom ibi*).

[1462 IL]

Fol. 53* (Anno Domini 1462.*), in die sancti Colomanni martiris,

13. OcL fait plena congregacio dominorum doctomm facultatis medi-

eine et electus fuit in decanum honorabilie Tirr(t) lohannes

SpardArffer, doctor eiasdem facaltatis, in cuiuB decanata acta

sunt Bubecripta. Frimo in eadem congregacione precedens do-

minuB decanus presentauit . . . .)^).

Fol. 64* Anno Domini 1462.^), in die Bancti Colomanni martirie, fuit

■3. Oct plena congregacio dominorum doctomm facuItaÜB medi(;[ia]e

et protunc electuB fuit in decanum bonorabUiB rirr(!) lohan-

nea Spardfirffer, doctor eiosdem facultatis, in cuiuB deca-

natu acta sunt infra scripta.

Primo precedenB dominus decanus prasentanit noao de-

cano ceptrum facultatis et ladulam maiorem cum libria statn-

toriim et actorum et aliis contentis in ea et eciam arcbalam

Psruam, que protunc non fuit aperta propter absenciam cla-

"'Um, et facto compnto precedens dominus decanus preseo-

'^<tit domino decano nouo 6 flor. Hungaricales osque ad pro-

^itnaaa coiigregacionem post boc. Item lectio statutoram, que

^beb»t tieri infra quindenam, prorogat« fuit propter insolenciae

*y Von juiderer Huid.

') Nicbta weiter eiii^tntg«ii. Diese guu« Seite ist leer g«lMMn; du ^^|g«ude BUn 62*^ ist hemugewbnitten. «) Im Orig. 1463.

*) Dieser AbMti ist im Orig. mni^eatricheii nnd die gaiue übrige ^«ite le«r g«Iaaaen; ebenso ist »ach die fol^ede Seite FoL &3* nicht be-

Act» fbe. medicM II. 111

et controaereias celsitudinis et mayestatis Impeiialis necnon

domini Alberti, archiducis Austrie^ fratris ipsiue, et opidi

WiennensiB, propter quae decanus fuit nimis occupatus usque

ad festum sancti Valentini episcopi statiiu post Epipbaniam 1463

Domini celebratam. Item taue exposui eodem die 20 den. pro 7. Jan.

maluasia.

Item eodem anno, die 7. lanuarii, congregata fuit facultas 7. Jan. super articulis duobus sub pena non contradicendi sequentibus : Primus ad audiendum statuta; secundus ad coligendum debita facultatis. Quorum primus fuit statim expeditus et secundus fuit commissus decano et quod dirigeret eciam pedellum ad illos debitores et quod vocarentur post hoc ad proximam con- gregacionem; quod et factum ftiit et tunc exposui pro co- lacione^ scilicet vetteri (!) et nouo vino^ fructibus et semelis per pedellum 26 den.

Item die 3. mensis Februarii congregata fuit facultas sub 8. Febr. pena non contradicendi ad recipiendum debita a debitoribus facultatis. Et primo decanus presentauit 6 flor. Hungaricales, quos recepit in die sancti Colomanni de antiquo decano, et septimum, quem recepit a Mag. Stephane Kulant de Rein precedenti die; post hoc dominus doctor Mag. Martinus Oul- 2. Febr. dein presentauit ö flor. Hungaricales, quos tenebatur facultati, et protunc eciam mouit ibi, quomodo baberet 11 libros medi- cinales, qui olim fuissent pio memorie Mag. Nicolai de He- berstorff, doctoris eximii, et desiderauit, quot(I) isti libri re- ponerentur ad librariam per modum testament[ij, et ultra hoc eciam desiderauit, quod pro futuro omni anno celebraretur una missa pro salute anime prefati Magistri in feste sancto- rum Cosme et Damiani martirum sub officio publice in altari sancte Crucis ecclesie sancti Stephani, et tone facultas dixit sibi, quod in proxima congregacione deberet presentare pre- dictos libros et tunc facultas vellet eos conspicere et post hoc eciam super illud deliberare melius; quod et factum fuit in proxima congregacione post hoc.

Item eodem die et in eadem congregacione, facto com- puto per Mag. Conradum Prawn de Mflldarf, defalcatis singulis defalcandis, exsoluit facultatem ad plenum de percep- tis preteritis et eciam in censu preterito usque ad festum sancti Colomanni martiris, quod fuit anno 1462, et dedit certos flo- renos Hungaricales et certos Renenses, in quibus tunc facultas

1 12 Acte fM. nadicM n.

tenebatur sibi 18 den., qaoB tunc decanuB concessit facaltati et dedit sibi.

Item eodem die fuit sibi domus locata pro anno futuro pro 10 fior. Hungaricalibus et cum ista coudicione^ qaod fa- cultas post hoc seraper esset libera ad locandnm domum^ cai placeret et qualiter placeret. Item Mag. lohannes de Kir- chaim, dominus doctor, dixit, quod vellet facultatem statim exsoluere vel ad maximum in sequenti die proxima, quod uti- que in decanatu meo non fecit, licet pluries per me et eciam per pedellnm postulauerim nomine facultatis ab eo^), et summa fuit 2 libr. et 3 sol. den., et isti floreni omnes, scilicet Hun-

Fol. 64^ garicales et Renenses prius expressi | fuerunt positi ad archu- lam paruam ad alios florenos ibi existentes, quorum fuerant 31^ et fuerunt omnes reclusi. Item eciam exposui protunc pro colacione 26 den. per pedellum.

12. Febr. Item die 12. eiusdem mensis fuit congregata faculta.8 sub

pena non contradicendi ad recipiendum et ad co[n]8p]ciendum prefatos libros, qui tunc fuerunt portati et modicum conspecti et post hoc ad librariam positi ad melius conspiciendum et eciam ad melius deliberandum.

Item eodem die fuit ibi mencio facta ex parte duorum dominorum doctoinim, scilicet Mag. Martini Gflldein et Mag. lohannis de Chirchhaim, si contingeret, quod aliquis bac- calariorum peteret ad presentandum pro apercione porte can- cellarie examinis pro licencia vel aliquis scolarium deberent vocari pro examine ad gradum baccalariatus in medicina vel alias congregaciones facultatis fierent, et fuit concorditer con- clusum, quod nullus eorum deberet vocari nee admitti, nisi prius essent per uniuersitatem reassumpti, et posthoc adhuc stabit in deliberacione facultatis, si velit eos assumere vel non. Item fuit commissum, quod libraria deberetur(!) mundari; quod fuit factum per pedelluromet tercium^ et dedi sibi 7 den., pro balneo et alias exposui pro vino, caseo et pane 10 den. Item in eadem congregacione exposui 24 den. pro collacione per pedellum.

19. Febr. Item 19. die mensis eiusdem fuit congregata facultas ex

parte articulorura aliquorum prius motorum, scilicet ex parte librorum per Mag. Martin um presentatorum et eciam anni-

») Im Orig.: ebeo(I),

Acta fftc. medicae ll. 113

uersarii prius moti, et fuit concorditer et finaliter conclusum per omnes dominos doctores, quod pro futaro debent legi tres misse pro omnibue animabus fidelibus defunctis^ facaltati me- dicine incorporatis, et prima in altari sancte Crucis, secunda in altari beate Marie Virginis et tercia in altari omnium Appo- stolorum et sab officio publico sanctorum martirum Cosme et Damiani^ patronorum facultatis medicine^ et eciam in feste ipsorum.

Item fuit conclusum in eadem congregacione seriöse, quod pro futuro semper proxima dominica precedenti in am- bone ecclesie sancti Stephani debet fieri publicacio istius festig eciam processionis et officii et eciam anniuersarii et suplicacio pro viuis et defunctis eiusdem facultatis. Item exposui eodem die pro collacione 24 den.

Item 25. die Marcii fuit congregata facultas sub pena 25. Mftrz non contradicendi ad audiendum peticionem Mag. Nicolai Molitoris de Ratisbona, baccalarii in medicinis, qui pe- tiuit presentari domino cancellario uniuersitatis vel eins vices gerenti ad aperiendum sibi portam cancellarie pro licencia in medicinis. Qui fuit per facultatem admissus ad presentandum cum domino cancellario vel eius vices gerenti; qui consequenter ad preces facultatis eum admisit, ut ei assignarentur puncta pro examine ad licenciam, quod fuit factum 31. Marcii, et se- 31. März quenti proxima die de mane sub pulsu primarum fuernnt sibi 1. Apr. assignata puncta et eodem die examinatus et ydoneus repertus, quare per omnes doctores facultatis medicine concorditer gra- ciose admissus. Item Mag. Conradus concessit in precedenti, scilicet illa congregacione, pro collacione 15 den., in quibus posthoc decanus eum exsoluit.

[1468 I.]

Anno Domini M®. CCCC°.63% in die sanctorum Tyburcii Fol. 65* et Valeriani, electus est in decanum Mag. Michael de 14- Apr. Schrichk, artium et medicine doctor, cui decanus immediate precedens presentauit ladulam cum Omnibus in ea contentis, scilicet duobus libris actorum, sigillo, et paruam ladulam et^)

') Statt et ist wohl cum zu lesen. Act» fAcnltatiB medicM II. 8

114 Act» fac. medicse IL

aliia inibi contentis, et staiim decanus precedens fecit compu- tum, et defalcatis defalcandis et bedello soluto percepit 36 flor. Ungaricales et 3 flor. Kenenses et 52 den. Wyennenses.

3. Juni Item 3. die lunii facta fuit congregacio facultatis super

articulo Bubscripto: Ad audiendum peticionem cuiusdam Ma* gistri in artibus et baecalarii in medicina petere volentis, ut presentetur domino vicecancellario ad aperiendum sibi cancel- lariam pro examine ad gradum licencie in medicina. £t fuit Mag. Andreas Polonus et pro ista vice non fuit admissus et fuerunt sibi obiecta duo: primum, quia haberet litem cum uniuersitate ex parte cuiusdam testamenti, et fuit sibi iniunc- tum^ ut prius reconciliaret se cum uniuersitate et aiiis sibi aduersantibus, ne facultas incurreret notam eins respectu; se- cundo fuit sibi obiectum, quod practicasset sine requisicione doctoris, quod foret contra suum juramentum; ipse vero fecit diligenciam^ ut asseruit, et composuit se cum rectore uniuer-

10. Juni sitatis et reuenit 10. die mensis prefati et super eodem arti- culo iterum petiuit. Placuit doctoribus, quod eciam se com- poneret cum aliis, quos lesisset^ et tunc seniores concluserunt eum fore admittendum, sed duo juniores nolebant, et quoniam ipse proterue se habuit in conspectu doctorum et immo- raliter^ quare diuiserunt se doctores sine aliqua finali conclu- sione.

26. Juni Item 26. die lunii congregata fuit facultas ad deliberan-

dum super articulo subscripto : Ad audiendum supplicacionem cuiusdam baecalarii medicine petere volentis, uti presentetur domino vicecancellario pro examine ad gradum licencie in

27. Juni eadem. Peticio fuit concorditer exaudita, et 27. die eiusdem

28. Juni mensis presentatus et 28. eiusdem mensis examinatus et con-

corditer admissus ad licenciam et doctoratus gradus et fuit dominus Petrus Marolt de Lachk^), tunc temporis cantor ad sanctum Stephanum. Exposui pro vino in eadem congre- gacione 24 den. 25. Juli Item 25. die lulii congregata fuit facultas ad deliberan-

dum super articulo infrascripto : Ad audiendam supplicacionem cuiusdam Magistri in artibus et medicine baecalarii petere vo- lentis, uti presentetur domino vicecancellario pro examine ad

^) Zuerst stand: Pelru» de Chraburga Piscaloria arthtm et medicine bcuxalariuM,

Acta fkc. medioae II. 115

gradum licencie in eadem, cuius peticio fait concorditer ex- audita^ et 26. die eiasdem mensis presentatus et statim post 26. Juli 27. examinatus et concorditer admissus ad licenciam et do- 27. Juli ctoratus gradus. Et fuit Mag. Stephanus Kuelant de Rajn, et proficiat ad salutem.

Item 26. die mensis lalii congregata fait facultas ad de- 26. Jali liberandum super articulo subscripto: Ad audiendam suppli- cacionem cuiusdam Magistri in artibus petere volentis^ ut ad examen pro gradu baccalariatus in medicina admittatur, caias peticio fuit exaudita, et 28. mensis lulii examinatus et 28. Jnli concorditer admissus in nomine lesu Christi amen, et 11. die li. Aug. mensis Augusti determinauit et facultati 1 flor. ducatum ante determinacionem [dedit].

Item 8. die mensis Augusti Mag. Nicolaus Molitoris Fol. 66^ de Ratispana^ Petrus Marolt de Lachk^ Mag. Stephanus B. Aug. Kuelant de Rayn, baccalarii in medicina, receperunt licen- ciam et gradum doctoratus in medicina, et quilibet eorum ante licenciam soluit facultati 2 sol. auri, aliquos ducatus et aliquos Ungaricales, de quibus fui contentus in nomine lesu Christi amen ^).

Item in dye 14. mensis Augusti facta fuit congregacio 14. Aug. super articulis inirascriptis : Primus ad deliberandum, quid expediat pro archula facultatis sita in capella coUegii ducalis, an debeat excipi et reformari in seris et aliis, ut possit the- zaurus facultatis amplius ibi reponi. De illo articulo conclu- sum fuit, quod debet excipi et reformanda reformari et the- zaurus facultatis imponi et postea reponi ad prefatum locum.

Secundus articulus fuit super supplicacionibus et iniuriis. Circa istum articulum petiuerunt doctores nouelli prenominati admitti ad facultatem ; quod recepto ab eis juramento factum est, ut petiuerunt. Ceterum duo eorum, scilicet Petrus Ma- rolt et Stephanus Kuelant, petiuerunt dispensacionem super juramento, quo jurauerunt legere per annum. Cum quibus fuit dispensatum taliter, si non possent legere et haberent alios Status, esset cum eis dispensatum; sin autem daret se oportunitas, quod bene possent legere sine eorum gra- namine, quod tunc legerent, tamen non deberent esse as- stricti.

*) Vgl. die Promotionsrede Ebendorfers im Anhang.

8*

116 Acta fac. medieae II.

Exposui pro una semella et una octaua vini 9 den. et prius in una alia eongrcgacione 24 den. Item dedi portanti ladulam de collegio 7 den. Item 12 den. cantoribus pro vino. Item pro reformacione eiste 64 den. Item in feste sanctoram 27. Sept. Cosme et Damiani magistro chori 60 den., de quibus dedit officianti 2 gross., cantori 32 den., organiste 32 den., leuitis 14 den. Item pro duabus missis 14 den., pro requiem sim- plici 24 den. Item famulis campanatoris de gracia 7 den.

Item recepi a tribas doctoribus 6 flor. auri et 1 ab uno baccalario et de intjtulaeione habui a duobus scolaribus et uno baccalario 8 gross.

[1468 n.J

Fol. 66 • Anno Domini 1463., in die saneti Cholomanni martiris,

13. Oct. electus est in decanum facultatis mediclne Pangracius Kreu- czer de Traisenmawr, arcium et mcdieine doctor, cai de- canus immediate precedens presentauit ladulam cum omnibus in ea contentis, videlicet duobus libris actorum, sigillo et par- uam ladulam, in qua continetur facultatis thesaurus, et statim decanus fecit computum et defalcatis defalcandis perccpit 52 flor. Ungaricales et 3 flor. Renenses et 80 den.

(Item exposui 12 sol. pro bedello, videlicet salarium suum et cambiui 2 flor., quos dedit Mag. Conradus dominus doctor; de illa pecunia solui bedellum, residuam autem posui ad la- dulam magnam.)^) Item nichil exposui, eciam nichil per- cepi ultra ista superius scripta.

[1464 I.]

Mag. Hermannus Haym de Rotenburga. 1464 Anno Domini 1464., in die sanctorum Tiburcii et Vale-

14. Apr. riani, electus est in decanum Mag. Hermannus Hajm de Rotenburga, arcium et medicine doctor, cui decanus imme- diate precedens presentauit ladulam cum omnibus in ea con- tentis, videlicet duobus libris actorum, sigillo et parua ladula cum in ea contentis, et decanus precedens statim fecit com-

») Getilgt.

Acta fao. nedi«M n. 117

putum et presentauit 52 flor. Ungaricales et 3 flor. Reynenses^ sed bedello de illis fuerunt dati 2 flor. Reynenses, nam facul- tas obligabatur sibi 12 sol. den. et residaum sibi propinauit propter yoluntaria et diligentissima seruicia sua, sed non de jure; et fuit circa eum motum, ne postea traheretur in con- sequenciam, quod propter diligenciam suam, quam circa sin- gulos dominos doctores fecisset^ facultas inclita ex libertate sua fecisset et non de jure suo; consideretur ergo illud.

Item anno Domini 1464., feria quinta post dominicam, 19. Apr. qua cantatur Misericordias Domini etc., dominus doctor Mag. Conradus Prawn de MAldorf, arcium et medicine doctor, scripserat domino decano et toti facultati pro ipsius re- dempcione et omnera spem suam in facultatem inclitam me- dicine I posuerat ipsamque in extrema sua necessitate inuoca- Fol. 66^ uerat, spe ab aliis omnibus, eciam parentibus et amicis, re- licta, ut facultas inclita medicine eum ab illis anxietatibus redimeret et 12 balistas vel saltem minorem^) numerum earum transmitteret festinanter et pro reliquis pecuniarum valorem, et pro isto mutuo orania bona sua in domo prescripte facul- tatis constituta facultati inclite medicine impignorauit. Facultas prescripta congregata in domo domini doctoris Mag. Micha- helis de Schrick se deliberauit et peticionem prefati do- mini doctoris Mag. Conradi Prawn de Müldorf exaudiuit et sibi feria sexta sequente 30 flor. Ungaricales accomodauit ^^- -^P'- de thesauro prenominate facultatis medicine propter ipsius pre- missa, quos dominus doctor Mag. Caspar Griessenpeck de Lanshuta receperat in stuba domini doctoris prescripti Mag. Micbahelis, ut presentaret eos prefecto in Deben N. Prawns- dorfer, qui coram facultate loquebatur, quod vellet omnem diligenciam suam facere pro prefati domini doctoris redem- pcione, cui confisa est facultas juxta scripta domini doctoris Mag. Caspar. Item in archa facultatis manserunt 22 flor. Ungaricales et 1 Reynensis et modicum de minuta pecunia ut circa 80 den.

Item dominus doctor prefatus Mag. Conradus Prawn de Muldorf misit mihi 30 flor., 28 Ungaricales et 2 ducatos cum duobus Magistris, videlicet Mag. Michahele Maynes-

*) Im Orig. steht: matorem. Der Schreiber scheint die AbkÜrznngpen a'" und b'** verwechselt zn haben.

118 Acta fke. medic*6 II.

dorfer de Wyenna et Mag. Ulrico Reß de Fischyn et undecim de hiis non habuerunt verum pondus, ut prescripti

9. Mai Magistri viderunt, et fuit feria qaarta ante festum Ascensionis Domini et retulerunt, quod essen t floreni Mag. Conrado^ do- mino doctori, accomodati.

7. Aug. Item 7. die mensis Augusti, videlicet- in die sanete Affre,

congregata fuit facultas ad deliberandum^ quid expediat super certis necessitatibus facultatis inclite medicine, yidelicet ex parte locacionis domus et de debitorum solucionibus ex parte domini doctoris Mag. Conradi pro censu anni preteriti dando^) et de futuro censu dando circa proximum festum sancti Mi- chaelis et ex parte Mag. lohannis Kircbam, domini do- ctoris, et de florenis imponendis ad archam^ qui fuerunt acco- modati Mag. Conrado de Mäldorf, incole domus. Qui flo- reni 30 fuerunt tunc positi ad archam et fuerunt omnes re* cepti. Item dominus doctor Mag. Conradus de Mftldorf dedit 10 flor. pro censu preterito transacto anno 1463. circa festum sancti Michahelisy et facultas inclita conclusit, quod circa festum sancti Michahelis proxime futurum debet eciam dare 10 flor., quia tunc obligatur iterum integrum censum^ et conclusum est eciam per facultatem inclitam, quod amplius debet dare censum bis in anno, medietatem circa festum sancti Georii martiris, aliam medietatem circa festum sancti Michahelis, et est sibi locata domus a proximo feste sancti Michahelis ad annum pro 10 flor., et facultas est libera futu- ris temporibus ad locandum cui wult et ipse incola prenomi-

Fol. 57* natus debet refor|mare omnia reformanda, que non vetustate nimia periclitata sunt, et educere fimum et niues tempestiue educere. Item dominus doctor Mag. lohannes Kirchaim debet dare pecuniam suam infra spacium 15 dierum vel dare unam recognicionem pro debito. Item floreni in archa fuerunt numero 62 Ungaricales et 1 Reynensis. Item dedi 11 den. pro vino, pane et piris et recepi a minuta pecunia magne burse. Item de empericis multa continentur in actis Mag. lo- hannis Ay gel, in cuius primo decanatu sunt scripta anno 1413.^) Ibi yideantur eciam de appothecariis acta.

*) Im Orig. steht: dandi. *) Vgl. Acta I, S. 22—24.

Aet» fiMs: m«di«M n. 119

[1464 n.]

Mag. Conradus Praun de M&ldorff.

Anno Domini 1464., in die saneti Colomanni, electus est 13. Oct. in deeanum prefate facultatis prenominatus Magister et pro 60 die exposuit pro facultate in censu domus 8 flor. Ungari- cales etr pedello 13 sol. den. minus 3 den. et 6 sol. 3 den. et sie integrum soluit censum pro eodem anno; computus autem prenominati decani adhuc manet saluus pro futuro tempore faciendus. Item in archa presentati sunt michi 70 flor. Un- garicales et 1 Renensis et 54 den. Item postea exposuit de archa facultatis 12 flor. Ungaricales pro litera imperiali.

Item pro eadem mutacione dominus doctor Mag. Nico- laus de Ratisbona est electus in lectorem facultatis loco do- mini doctoris Mag. lohannis deKirchaim, et factum est hoc per scolares facultatis nostre, cui eleccioni facultas annuit et consensit ac preces ad dominum Imperatorem misit eundem electum conseruando; quod factum est.

Item in die Cinerum, facta cena ad expensas facultatis 1466 per doctores eiusdem, congregati et conuocati erant singuli 27. Febr. appotecarii in facto practicancium contra consensum et ordina- ciones facultatis atque eorum, qui medicinas distribuunt in pre- iudicium appotecariorum. Conclusit facultas subseruare infra scripta :

Quoniam medicina est sciencia, quahumani corporis quietis, salutis et spei queritur refrigerium, ut a morbis se tueantur ho- mines et preseruent atque ut morbidi ab eisdem pro posse diuina fauente clemencia restaurentur, interest nobis doctoribus, ut in eadem sollicitudine omni qua possumus et scrutinio pro- curemus , ne temeriter aut nequiter practicantes jacturam et destruecionem humanorum corporum atque homicidia soleant amplius frequentare. Statuit igitur in primis facultas tum pre- textu priuilegii et ordinacionis sacri concilii Basiliensis, tum vigore noui priuilegii inuictissimi principis domini Fri derlei, Romanorum Imperatoris semper . augusti etc., ne aliquis empe- ricorum aut alius temerario ausu preter facultatis consensum in ciuitate Wyennensi practicet, nisi sit doctor approbatus per aliquam uniuersitatem, de quo facultas plenam habeat cogni- cionem per patentes literas aut testes, aut se submittat ad re- spondendum publice coram facultate, ita ut eiusdem ars et

120 AcU fao. medicM II.

Fol. 67^ sciencia sint plurimum per nos edocte. | Et ut hoc lacius Buum sorciatur effectum, oportet aliqua siDgulariter obseruare, ne detur locas malefaciendi et practicandi cum dispendio et jactura hominuni; tum quantum ad appotecarios^ tum et ad doctores.

(1.) Primum de appotecariis obseruandum est tale: Ne aliquis appotecariorum contra prescriptum statutam facultatis medicinas alicui taliter prohibito administret neqae per se nee per alium subordinet tacite aut expresse aut quouis alio modo.

(2.) Secundum de appotecariis obseruandum : Ne aliquis eorum medicinas farmacantes, ut sunt pillule aut alie medi- cine laxatiue siue solutiue efFrenitantes, indifferenter ad vo- luntatem et postulacionem cuiuscumque extra suam appotecam audeat [dispensare], nisi per seien eiam et velle aut mandatum alicuius doctoris facultatis eiusdem aut alterius non doctoris habentis expressum consensum facultatis practicare in eadem.

(3.) Tercium conclusit facultas de appotecariis : Ceterura perswadet vobis facultas, quia frustra leges conduntur, nisi quis manu forti sataget easdem obseruare, ut unum aut duos inter vos preficiatis veluti manutenentes illas obseruaciones, cui aut quibus alii per juramentum aut fidem compromittant hec singula inuiolabiliter obseruare; quod si aliquis eorum contrauenerit, procurent ipsi talem sine gracia puniendum juxta ipsius demeritum, que tunc pena per hos duos aut plu- res ex eis, si necessarium fuerit, erit arbitranda ^).

Obseruanda per doctores facultatis:

(1.) Primum est tale, quod si quisquam appotecariorum sua temeritate aut quacumque alia via inductus in contrarium prefatorum statutorum facere presumpserit, cognita de hoc cer- titudine, que singulariter per omnes doctores nostre facultatis aut indifferenter quoscumque alios erit indaganda et mox ad facultatem et aures doctorum denunccietur, precipimus et man- damus singulis suppositis nostre facultati*) subiectis, ne ali- quis eidem appotecario aliquam receptam scribi soleat aut permittat, sed absolute omnes suos pacientes ab eadem appo-

^) Dieser Absatz ist auf Fol. 58* nachgetragen. *) Im Orig. : faculUUia,

Aote fiM. medicM U. 121

teca repellat aut prohibeat. Quod si aliquod snppositorum siue doctorum, minimus aut maximus, contra hoc facere contra- uenerit, maneat talis doctor a facultate sine gracia exciusus, qaousque emendatus fuerit sufficienter. Quod si aliquis sco- lariam sciens talem preuaricacionem per aliquem appotecarium fieri, et ad facultatem siue decanum eiusdem non detulerit, maneat talis a facultate suspensus ab omni promocione, quo- usque veniam meruerit.

(2.) Pariter conclusit facultas in fauorem appotecariorum, ne videantur eis esse preiudiciales, ne aliquod suppositum nostre facultatis swadere audeat aliquid aput herbularios su- mendum^ sed singula ad appotecas scribantur, aut aliter per verba recipere procuret aut disponat. Quod si quis contrarium fecerit; penam facultatis non euadet.

(3.) Deinceps mandat facultas, nullum ex suppositis nostre facultatis habere concurrenciam cum aliquo practico non ha- bente expressum consensum facultatis sub penis ut supra.

(4.) Pro doctoribus. Placuit denique facultati habere Fol. 68 assistenciam appotecariis pro repulsa herbulariorum pro posse prosequenda et maxime per litteram imperialem, que in se continet repudiacionem illorum, ita ut absorpti in ciuitate Wyennensi eorum pati presencia non permittatur.

(5.) De religiosis. Demum placuit facultati, quod omnes moniales practicantes aut medicinas qualescumque vendere presumentes, ut aquas, cristeria etc., prohibeantur cum assi- stencia appotecariorum median te littera domini Patauiensis ab huiusmodi mercanciis aut practicis. Quod si fuerint alie persone religiöse non subiecte jurisdiccioni ordinarii loci, pre- sumentes agere sua ambicione aut cupiditate contra prenomi- natas ordinaciones, coherceantur per comminaciones, videlicet tales, quod domini doctores in suis egritudinibus non velint eis nee prece neque precio persuadere aut assistere^).

*) Vgl. damit die im Anhang mitgetheilte deatsche Version dieser Ver- ordnung. Die folgende Seite Fol. 68^ ist leer gelassen. Auf Fol. 59* stehen blos die Worte: Feria quarta po$t Letart,

122 Aofcft fiM. medioM IL

[1466 I.]

Fol. 59»» Mag. Caspar Griessenpeckh etc.

Anno Domini M.^CCCC.® sexagesimo quinto, secunda

15. Apr. ferya Pasces, que erat dies sequens festum sanetorum Thi- burcj et Valeriani martirum^ est electus in decanum facul- tatis medicine Caspar Griessenpeckfa, arcium et medicine

15. Mai doctor, cui jpostea in die sancte Sophie, doctoribus singulis predicte facultatis congregatis^ decanus precedens presentauit libram statutoram et actorum cum ladula et in ea contentis, et facto compato in archa presentauit 58 flor. Ungaricales et 1 äor. Renensem^ et 53 den. cum 1 obulo, et ex debito extra archam relicto adhuc presentare debuit 6 sol. den. minus 14 den., ubi pedello predicte facultatis äorenum Ungaricalem presentauit, qui de eius mutuo ^) prefatos 6 sol. den. minus 14 den. presentare haberet michi ut decano nomine facultatis. Quod factum est; de quibus exposui 9 den.

Eodem die sancte Sophie, ut supra, motus fuit articulus ad empericos repellendos. Ubi in facultate conclusum fuit,

18. Mai quod die sabatina sequenti conuocarentur singuli et omnes appotecarii ad domum facultatis, doctoribus congregatis, et postea Johannes Perger, appotecarius circa Rosam, esset auisandus et petendus, ut amplius empericos non feueret, quod factum est, et diceretur sibi eciam, quod similiter omnes alii vocati ad diem ut supra una cum eo ad verbum ponerentur et ex con sequenti peterentur, ut empericos non fouerent contra ordinaciones faeultatis medicine practicantes, et eis auditis, ex post facultas deliberate^) ob reuerenciam Dei et bonum rei publice modo meliori ad empericos repellendos concludere yellet, eo attento, quod facultas prefata sit munita priuilegiis sacri concilii, plurimorum dominorum Patauiensium et nouis- sime imperiali priuilegio littera pergaminea bene fulcita, quod nullus empericorum practicet, nisi doctor vel per facultatem ad practicandum admissus (et prenominata die, facta congre- gacione facultatis, auditis appotecariis, facultas conclusit ut sequi tur) ^).

17. Mai 17. die Maii, facta congregacione facultatis in singulis

doctoribus facultatis super articulo ad audiendum responsum

1) Im Orig.: mute. >) Im Orig.: deliberaiU, ') Getilgt.

Acte Uü, m«dieM II. 123

appotecariorum ad articulos eis pro facultatem presentatos et ad deliberandum^ quid amplius in ea causa expediat. Ubi ad eandem horam omnes appotecarii eciam vocati fuerunt, sed tantum quatuor ex eis comparuerunt , yidelicet Udalricus Vogler, lofaannes Entel, Martinus et Conradus in domo Vincencii quondam^) in fossato. Qui predicti quatuor se obligauerunt articulos conceptos ut in actis precedentis deca- natus ^) ad repellendum empericos inviolabiliter conseruare, dempto illo articulo, qui canit: ,Ceterum persuadet vobis fa- cultas''); ubi facultas eis condescendit ad non obseruanciam illius articuli et suis conscienciis reliquit.

Eodem die ut supra conclusit eciam facultas, quod nuUus Fol. 60* doctorum facultatis nostre aut per facultatem ad practicandum admissus scribat alicui appotecario fouenti empericos aut per se practicanti sub pena expressata in actis precedentis deca- natus ibi: ^Quod si aliquod suppositorum siue doctorum, mi- nimus aut maximus, contra hoc facere contrauenerit etc/^) Obligauit se eciam protunc tota facultas fidelem facere assi- stenciam hiis supradictis quatuor appotecariis et eciam aliis, qui expost se facultati consimiliter conformarent juxta teno- rem articulorum in actis precedentibus contentorum et eciam ▼igore littere imperialis, ubi facultas est priuilegiata etc.

20. die Mail, congregata facultate super articulo ad deli- 20. Mai berandum pro repulsione empericorum, conclusum fuit, quod eadem die tota facultas in doctoribus accederet dominum ca- pitaneum dominum Georgium de Volkenstorff et pulchris rationibus et motiuis petatur predictus dominus, ut operam det pro repulsione empericorum et quod eciam audiat litteram im- perialem canentem sibi et aliis officialibus ciuitatis regentibus, in qua priuilegium insertum est ad repellendum empericos etc. Quod factum est. £t respondit facultati, quod esset omni hora contentus obedire celsitudini imperiali et quidquid possit pro bono rei publice et pro honestate facultatis facere, essent vo- luntarius et speraret, quod Magister ciuium et totus consu- latus, postquam facultas eos visitasset, esset optime grati. Quod factum est 25. die Mail, ubi tota facultas in doctoribus 25. M&i et Scolaribus eiusdem comparuerunt coram consulatu in domo

') Im Orig.: guandam, *) Im Orig.: deconaius,

*) Siehe oben S. 120. Nr. 3. *) Siehe oben S. 121., Nr. 1.

124 Aeto fM. medicae II.

coDBilii et multis motiais facultatis ad hoc mouentibus alle- gatis et littera imperiali ad repellendum empericos lecta do- minis etc. vicegerenti strenuo militi öeorgio Pellendorffer, Magistro ciuium, judici ac toti consulatui. Qui responderant, quod vellent deliberare et dare responsum.

30. Sept. Ultima die mensis Septembris in causa facultatis repel-

lendi empericos et contra appotecarios empericos fouentes in domo Greorgii Episshawsen, protunc judicis ciuitatis, con- uenerunt deputati nomine facultatis Mag. Caspar Griessn- peckh, decanus protunc, Mag. Michael Schrickh, Mag. lohannes Spardorffer, Mag. Nicolaus de Ratispona; no- mine vero tocius consulatus prefatus judex, Wilhelmus Samps, Udalricus Kärner, Nicolaus Lebhoffer, Stephanus Hertel, ubi in presencia omnium appotecariorum deputati predicti nomine consulatus audiuerunt legi ordinaciones per facultatem conceptas ac litteram Cesaream pro priuilegio nobis datam. Hiis auditis per deputatos facultatis fuerunt petiti, quatenus ipsi una cum toto consulatu dignarentur facultatem conseruare in suis priuilegiis. Responderunt se volle delibe- rare; eis deliberatis dixerunt, se non habere posse nomine consulatus, sed vellent defferre ad consulatum et petiuerunt duo : primum copiam articulorum eis lectorum ; secundum, quod doctores facultatis usque ad decisionem cause scriberent Omnibus appotecariis. Deputati nomine facultatis responderunt 1. Oct. illa ad facultatem reflFerre, et statim die sequenti facultate con- gregata decretum fuit, eis dari copiam articulorum lectorum, et responsum, an facultas vellet interim indiflFerenter omnibus doctoribus scribere vel non, inuenirent in articulis eis pre- sentatis *).

Fol. 61» Vicesima nona die mensis lulii, congregata facultate ad

29. Juli audiendum peticionem Mag. lohannis de Sälgenstat, bacca- larii in medicina, pro admissione ad examen gradus licencie in medicina petere volentis. Facultate in singulis doctoribus deliberata, per omnes concorditer fuit admissus et eadem die protunc vicecancellario presentatus. Cui examen pro licencia

31. Juli in medicina fuit apertum, et ultima die lulii in punctis sibi

assignatis examinatus et iterum per omnes concorditer ad-

^) Die folgende Seite Fol. 60^ ist leer gelassen.

Aote fite, medicaa IL 125

misBUB. Exposui protunc in facultate pro coUacione 10 den. et 9 den.

£x post 9. die mensis Septembris Mag. lohannes pre- 9. Sept. fatUB reeepit licenciam et insignia doctoralia in ecclesia sancti Stephani opidi WiennenBis et dedit ante ad facultatem juxta eittsdem ordinacionem 2 fior. Ungarieales.

Tricesima die menBis AagaBti ex parte loeacioniB domuB so. Aug. facultaB medicine concluBit, quod per annum futurum locare- tar Mag. Conrado Prawn de M&ldorff sab moderamine et condicione talibuB ut infra; vult tarnen facultas Bemper esse libera ad locandum domum cuicumque placuerit:

PrimOy quod annuatim pro censu Boluat 10 flor. Ungari- caleB juBti et boni ponderis, cuius medietatem ad festum sancti Oeorgii et alteram medietatem ad festum sancti Michaelis aut Colomanni persoluat.

Secundo; quod teneat domum munde et non cum vio- lencia frangat vel frangere permittat januas vel alias partes domuB sine licencia et consensu facultatis.

Tercio, si contingat ipsum exire ciuitate^ quod secure domum prouideat cum uno honesto Substitute facultati placibili, qui domum coDseraet sine molestia et violencia et vicinorum perturbacione, et quod incendia in domo facultatis per ignem proprium aut per ignem inhabitantis domum non committantur^ alioquin facultas huiusmodi dampnum aput prefatum Mag. Conradum repeteret.

Quarte wlt facultas, quod prefatus Magister reformare debeat reformanda parua domus facultatis, que non vetustate nimia periclitantur, ut sunt fenestralia vulgariter fensterprett, yitree fenestre, cacabi fornacis, funes pro urnis, educere fimum et niaes, huiusmodi omnia et similia supratacta ad expensas proprias et non facultatis reformet et disponat^) . | Item in Fol. 61 ^ maioribus reformandis, que vetustate corrumpuntur, inhabitans domum nichil noui mittat reformare ad expensas facultatis, nisi cum consensu decani protunc, et si inhabitans domum pro- tunc fuerit in officio decanatus, tunc cum consilio et consensu duorum seniorum facultatis, si eis videbitur, ad expensas fa- cultatis mittat illa. maiora et necessaria reformare; quod si secus fecerit, sit ad expensas protunc inhabitantis.

^) Von einer sp&teren Hand iat hier bemerkt: ,Nota bene caput aznu- num et Hlvettrum*.

126 Acts &e. medioM II.

Quinto, quod teneat domum honeste, non hospitando in ea clamorosos vel pertubatores vicinorum, neque ante prefatam domum facultatis de suis permittat fieri clamores et huiusmodi molestia8.

Sexto, quod fornaces domui inutiles cum periculo et stu- bellam paruam in kamera magna superius sine licencia facul- tatis constructas destruat et ammoueat.

Septimo, quod si prefatus Mag. Conradus aliquot supra- tacta non obseruauerit ^), quod tunc stet in arbitrio facultatis eum amplius seruare in domo facultatis aut abicere.

Ultimo conclusit facultas^ quod predictus Magister se manu propria hiis supra narratis in librum actorum redactis subscribat, illa volle obseruare. Paucis transactis post hoc supra narrata et Mag. Conrado oblata in lectorio dominorum medicorum, facta disputacione ordinaria per seniorem nostrum Mag. Michaelem Schrickh, prefatus Mag. Conradus obli- gauit se coram tota facultate tunc ibi existente, velle illa omnia obseruare ; sed petiuit, quod stubellam in kamera magna obseruare possit. Ad peticionem suam, doctoribus deliberatis, exauditus fuit, sie quod teneret prefatam stubellam cum Ca- mino et cannis suis sine periculo domus, et ita finaliter Mag. Conradus habet se subscribere.^)

Item exposui 4 den. Item 20 den. in domo Schrickh.

Item in feste sanctorum martirum Cosme et Damiani,

27. Sept. peracta cena, per Fridericum pedellum exposui Magistro

chori 60 den., de quibus dedit officiantibus 2 gross. Item cantori 32 den. Item organiste 32. Item leuitis 14 den. Item pro duabus missis 14 den. Item famulis campanatoris de gracia 7 den. Item subcantori et juuenibus in cantoria ex gracia 12 den. Item Friderico pedello pro media vini 2 den. Summa 5 sol. den. 23 den.

28. Sept. Vicesima octaua die mensis Septembris congregata fuit

facultas super articulo ad audiendum supplicacionem duorum Magistrorum in artibus petere volencium, ut ad examen pro gradu baccalariatus in medicina admittantur. Et fuerunt Mag. Conradus Mengler de Kiezingen et Mag. Udalricus

Fol. 62»

^) Im Orig.: oaemauerit,

') Hier im Actenbuch hat sich Mag. Conrad jedoch nicht unter- fertigt.

Acte UM. medicae II. 127

R&ß de Fischin. Qui admissi fuerunt concorditer, eodem die examinati et ambo concorditer admissi.

Ultima die mensis Septembris prefati Magistri^ videlicet 30. Sept. Mag. ConraduB Mengler de Kiczing et Mag. Udalricus R&ß de FischiD; gradus baccalariatas in medicina a vene- rabili viro arcium et medicine doctore Mag. Michaele Schrickh solempniter in seolis nostris adepti sunt et juxta ordi- naciones facoltatis quilibet dedit flor. Ungaricalem ad facultatem.

Item 9 den. in resignacione decanatus. Item protunc pedello Friderico 1 flor. Ungaricalem in sallario suo pro ex- pectancia. Item 4 sol. den. in peraccione Mag. Stephani doctoris Kulan tt ad Predicatores pro officio defunctorum et certis missis^).

[1466 n.]

Decanatus secundus lohannis SpärdArffer. Fol. 63»

Anno Domini etc. 65^., in die sancti Colomanni martiris^ 13. Oct que fuit 13. Octobris^ electus est in decanum lohannes Spar- dfirffer, ciuis Nornburgensis, arcium waccalarius et medicine doctor, in cuius decanatu acta sunt infra scripta.

Primo precedens decanus presentauit sibi ladulam maio- rem cum omnibus in eadem contentis, una cum sceptro facul- tatisy et computus fuit suspensus propter certas causas et illa congregacio fuit in domo facultatis.

Item in die sancti Leonardi congregata fuit facultas ad 6. Not. recipiendum computum de antiquo decano et hie articulus fuit expeditus et eciam pedellus de pecunia, que remansit^ fuit protunc ad plenum exsolutus^ et omnibas defalcatis defalcandis permanserunt in parua Capsula 60 flor. Ungaricales et unus Rynensis et cum decano 3 sol. den. et 3 den. cum obulo. Et ista congregacio fuit in domo decani.

Item 16. die Neuem bris fuit facultas congregata in domo 16. Nov. domini doctoris Mag. Michaelis de Schrick ad deliberandum super articulis infra scriptis^ quorum primus fuit propter obi- tum olim venerabilis viri et domini Mag. Conradi Praun de Muldorff, medicine doctoris. Secundus ad prouidendum domui et librarie. De primo articulo nichil fuit conclusum,

^) Die folgende Seite Fol. 62^ ist leer geladen.

128 Aete fite, medieae II.

sed de secundo domuB fuit interim commissa una cum libraria decano, sed bona Mag. Coiiradi singula relicta fuerunt com- missa Mag. lohanni Feuchtner de Muldörff, qui protunc faabuit claues ad omnes seras prenominati doctoris, et eciam omnes iste res fueruut sibi specialiter commisse ad fideles manus per dominum Rectorem uniuersitatis et omnes officiales eiusdem^ sed qualis negligencia fuerit facta per Mag. lofaan- nem^ proch dolor^ luce claret.

Sed de secundo articulo fuit conclusum, quod decanus

deberet prouidere domui cum hospite honesto et decenti et,

. si poBset iieriy quod locaret unum de doctoribus; qua diligencia

facta per decanum et eciam pedellum, ita subito non potuit

domus locari, quia doctoree non fuerunt deliberati.

Item per interfalla (!) temporum ab ista congregacione

31. Dec. usque ad ultimam Decembris inclusiue fuerunt tres congre- gaciones. In primis duabus fuerunt plura mota et pauca con- clusa preter in ultima congregacione ; tunc domus fuit finaliter locata Mag. Nycolao Molitoris de Ratispona, medicine do- ctori; et per eum conuenta, et ultra hoc fuit commissum de- cano ad importandum censum domus, quia Mag. Conradus obligabatur 5 flor. Ungaricales de mutacione preterita, vide- licet a festo saucti Geori usque ad festum sancti Michahelis, qui annus fuit sexagesimus quintus, quos florenos debuisset expediuisse Mag. lohannes Feuchtner circa festum sancti Michahelis loco Mag. Conradi ex commissione eiusdem, quia protunc Mag. Conradus adhuc erat in vita; quod non est factum ueque fuit factum in decanatu meo, quia habuit erro- nias excusaciones, que michi non placuerunt saltem racio- nabiles.

Fol. 63^ Item domus fuit locata Mag. Nycolao a festo sancti

1466 Geori anno, qui fuit annus millesimus etc. 66°' , usque ad festum Geori, qui erat 67"'" , pro 10 flor. Ungaricalibus boni auri et completi ponderis. Sed censum, quem dederunt michi testa- mentarii prenominati Mag. Conradi, qui fuit 3 flor. Ungaricales et 7 sol. den., quia 12 sol. den. fuerunt defalcati propter hoc, quod non impediuerunt habitacionem Mag. Conradi complete usque ad festum sancti Geori, racione cuius peccunie dedi te- stamentariis i*ecognicionem et quietanciam sub sigillo facultatis, et eandem peccuniam (seil, censum) dedi facultati in computo

14. Sept. in die £xaltacionis,;iBancte Crucis.

AoU ikc. mediaa lt. 129

Item testamentarii dedemnt michi duos libros^ qui fue- runt nominati in ultima voluntate domini doctoris^ quoram primus fait Galieni de interioribus in pergameno et ligatus in asseribus, secundus vero fuit eciam pergameneus in cooper- torio et fuit in alchamiam; quos eciam presentaui facultati.

[1466 I.]

Mag. Nicolaus de Ratispona. Fol. 64^

Anno Domini M^ CCCC^ sexagesimo sexto^ in die sancto- 14. Apr. rum Tiburcii et Valeriani martirum, in decanum facultatis me- dicine electus est Mag. Nicolaus de Ratispona, medicine doctor^ cui singulis pi'edicte facultatis congregatis doctoribus inmediate precedens presentauit decanus librum statutorum ac actorum cum ladula et in ea contentis; et computo facto in die Inuencionis sancte Crucis^ in archa presentauit 60 flor. S.Mai Ungaricales, extra vero archam 2 presentauit flor. Ungaricales unumque flor. Renensem unacum 46 den.; qui pro struotura domus facultatis medicine eosdem exigente extra archam sunt repositi.

Eodem die sancte Crucis ut supra, singulis facultatis me- dicine congregatis doctoribus, motus fuit articulus ad audien- dum desiderium testamentariorum olim domini doctoris Mag. Conradi de Muldorff felicis memorie ex parte cuiusdam Stubelle in domo facultatis medicine per prefatum doctorem constructe et ab eodem cuidam Mag. Ruperte testate etc. Et super isto protunc conclusum fuit articulo^ quod stubella prenominata propter maiorem pacis tranquilitatem ac domus utilitatem pro conpetenti^ si possit prenominato a Mag. Ru- perte conparari precio^ conparari debeat ab eodem; quod et factum fuit; quia pro 4 fuit libr. den. Wienn. conparata.

Item proxima feria quinta ante festum sancti lohannis 19. Juni Baptiste congregata fuit facultas medicine super articulo sub- scripto : Ad audiendum desiderium quorundam ciuium a con- solatu deputatorum in causa appotecariorum. Et erat desi- derium illud; quoniam prefati desiderauerunt ciues seriöse^ ymo quodamodo mandando, quatenus domini doctores singulis •scriberent appotecariis eorum receptas et indifferenter^ quia ipsis appareret iniustum, quod tanto tempore plures ex appo-

Acto faculUtis medicM It. 9

130 Acte fttc. medicae U.

tecarÜB per abstraccionem receptarum ipsorum dampniticati essent et quod non inputarent alicui appotecario, si expost eorum aliquis caidam emperico nomine G-eorgius Unrajn interdum administraret medicinas; et in illius suplementam totuB velit consulatus, ut nullus aliorum emperioorum faic Wy- enne contra priuilegia facultatis medicine practicet neque ali- quis ex appotecariis eorundem alicui medicinas porrigeret. Quod si aliquis appotecariorum secus faceret, domini doctores extunc plenum ac justum haberent posse abstrahendi manus a tali. Et super isto articulo, quantum ad partem eius primam, placuit conformiter et facultati medicine et missis a consulatu, qui fuerunt Udalricus K&rner, Steffanus Herteil et lo- hannes Ernst etc., quod domini doctores facultatis medicine expost singulis appotecariis, cum quibus saltem essent pro- uisi, indifferenter ipsorum scriberent receptas^ et qui tenerent articttlos in causa contra empericos et nonnuUos appotecarios empericos fouentes per facultatem medicine conceptos. Et in maiorem illius ratifficacionem placuit consequenter et precipue missis a consulatu^ quod singuli appotecarii^ quantocius fieri possit^ coram consulatu conpareant promittentes, se ibidem prefata obseruaturos^ in presencia domini decani facultatis medi- cine ad minus et unius doctoris eiusdem; et illo facto, si expost aliquis appotecariorum contrarium predictis faceret, licite qui- libet doctorum facultatis medicine manus abstrahere posset, ymo abstrahere deberet, quantum ad scribere vel presentare eius receptas ad alicuius talis appotecam. Sed quantum ad articuli secundam partem conclusit facultas, quod, quantum esset ex parte facultatis medicine, nullum simpliciter empericum ad- mitteret ad practicandum in Wyenna neque alicui consentiret appotecario, quod medicinas quascumque emperico admini- straret alicui, quia illud directe contra juramentum cuiuslibet esset doctorum medicine, qui se volle priuilegia eiusdem ju- rauit obseruare. Tamen si consulatus vel maior eius pars ali- quem ex empericis admitteret ad practicandum vel in practi- cando feueret, facultas medicine resistere in illo non posset, nisi cum priuilegio sibi concesso, quod merito consulatus obli- garetur manutenere etc. ^).

^) Im Rande von späterer Hand: ,Audi conaidxUum et medidne docUh res, nmilüer arcmatarios dUc^pUmteä,*

Acte fkc. medicae U. 131

[1466 n.]

Mag. Michael de Schrichk. Fol. 64^

Anno Domini M*^.CCCCMxvi% in die sancti Colomanni, 13. Oct. electus est in decanum Mag. Michael de Schrichk^ artium et niedicine professor^ cui decanus immediate precedens pre- sentauit ladulam facultatis cum in ea contentis, scilicet sigillo^ duobus libris actorum, libro statutorum et duabus scatulis, in quibus continentar priuilegia domini nostri serenissimi Impe- ratoris et episcopi Patauienais cum quibusdam instrumentis et aliis litteris super domo nostra et specialiter contra erape- ricoS; qui prohibentur a practica, ut in eisdem litteris liquet; et continetur insuper ladula minor in maiori cum thezauro facultatis, cuius in summa sunt 50 flor. Ungaricales. Et Mag. Nicolaus, inquilinus noster, obligatur in censu preterito, vi- delicet a feste Geori ad festum Michaelis, in quo solum dedit nostro bedello 5 sol. den., et 3 sol. exposuit de suis in structura, et hoc esset 1 libr., verum ipse dicit de 9 sol. ; residuum obli- gatar et conduxit domum de nouo a feste Michaelis ad annum pro 10 flor.tUngaricalibus et cum ista pecunia, quam obligatur de prima mutacione, debet reformare stubellam paruam supe- riorem et ea uti et locare pro censu secundum suam volun- tatem, sicut placet sibi, et nichil plus dare quam 10 flor.

[1467 L]

Anno Domini etc. 67., in die sanctorum Tiburci et Va- Fol. 66'^ leriani, electus est in decanum facultatis medicine arcium et i467 medicine doctor Mag. Pangratius Kreuczer de Traisen- 14. Apr. mawr, cui decanus precedens immediate presentauit ladulam facultatis cum in ea contentis, scilicet sigillo, duobus libris actorum, libro statutorum et duobus scatulis, in quibus conti- nentur priuilegia domini nostri serenissimi Imperatoris et epi- scopi Patauiensis cum quibusdam instrumentis et aliis lit- teris super domo nostra et specialiter contra empericos. Et eodem die fuit computns factus, et recepit prefatus decanus a doctore venerando Mag. Michaele flor. Ungaricales 51 numero et nichil plus. Item eo die exposui pro vino 8 den.

Item 25. die mensis Aprilis congregata fuit facultas super 25. Apr.

articulo isto: Ad audiendum peticionem sex Scolari um in me-

9»

132 Acta Hc, nedicM II.

dicina petere volenciuni; ut ad examen pro gradu baccalariatus in eadem admittantar. Quorum nomina sunt: Mag. Erhardus Ooker de Traisenmaur, Mag. Michael Menensdorffer de Wjenna, Mag. Oristofferus KrSuczer de Wjenna, Mag. Georius Schöbe! [de] Yesingen, Mag. Laarencius Wisenhofer de Ingelstat; baccalarius Leonardus de Cznaim. Et eo die facta congregacione^ omnes admissi sunt ad examen pro gradu baccalariatus in medicina.

27. Apr. Item 27. die examinati sunt primi duo^ sequenti die alii

28. Apr. duo et tercio die ultimi duo, et omnes sunt admissi ad deter-

29. Apr. xninandum pro gradu baccalariatus in medicina a facultate

ipius medicine. 1. Jani Item primo die mensis lunii congregata fuit facultas super

articulo isto deliberandum (!) : Ad audiendum peticionem egregii viri in medicina doctoris eximii Mag. Erasmi de Ratispona, qui petiuit a facultate, ut ad repetendum unum canonem in Auicenna vel in Tegni Galieni admitteretur, et ita admissus est concorditer per omnes doctores.

Item Mag. Oristofferus Kreutzer de Wyenna dedit 1 flor. Ungaricalem. Item Mag. Michael Menesdarffer de Wjenna dedit florenum ducatum. Item Mag. Oeorius Scho- bei [de] Yesingen dedit florenum unum Ungaricalem ut bac- calarius medicine. Item Mag. Erhardus Ooker de Trai- senmawr dedit 1 flor. Ungaricalem. Item Mag. Laurencius Wisenhofer de Ingelstat dedit 1 flor. ducatum. Item bac- calarius LeonarduB Aurifaber de Cznaim dedit 1 flor. Fol. 66^ Item 11. die mensis Augusti congregata fuit facultas ad

U. Ang. deliberandum super articulis infrascriptis, quorum primus fuit ad audiendum peticionem domini doctoris, videlicet Mag. Ni- colai de Ratisbona, qui rogauit sibi domum locari facultatis a feste sancti Michaelis per annum futurum, et facultas annuit. Et locauit sibi pro 6 flor. Ungaricalibus, et fuit contentos illos flor. 6 persoluere.

Secundus articulus fuit ad audiendum oracionem domini doctoris, Mag. scilicet Erasmi de Ratisbona, qui petiuit fa- cultatem medicine, ut cum in suum condoctorem reciperet, et peticio sua exaudita est et incorperatus est ad medicine facul- tatem et admissus concorditer per omnes doctores. Idem doctor dedit 4 flor. Ungaricales ad facultatem medicine. Item in eadem coQgregacione exposui pro vino, simulis, piris 17 den.

Aot» ike. medioM II. 133

Item habitis istis articulis^ facultas deliberauit; quid ex- pediret ex parte cuiusdam mulieris vetule in Kranaw supra Tulnam residentis^ que indocta et certe inexperta practicauit. Placoit Omnibus doctoribus^ quod fieret additus ad dominum officialem; quod factum est. Qui quidem annuit peticionibus facoltatis et prefatam vetulam citauit. Comparuit coram do- mino ofificiali Mag. Alex io^)^ domino doctore sacri juris ca- nonici; et tota facultate, et examinata reperta est emperica et inexperta in sua practica; tandem dominus officialis eam pro- bibuit a practica sub pena excommunicacionis^ et ita a nobis discessit ').

Item dedi notario domini officialis pro duabus citacionibus 24 den. ex parte mulieris de Kranaw, que citata fuit, et ex parte cuiusdam sacerdotis nomine Petrus ... in Krems mo- rantis, practicantis ') contra priuilegia facultatis, cum ipse sit empericus.

Item in feste sanotorum Cosme et Damiani exposui et 27. Sept. dedi Magistro chori 60 den., cantori 32 den., organiste 32 den., leuitis 14 den., pro duabus missis 14 den., pro officio defunctorum 24 den., famulis campanatoris de gracia 7 den. Summa in toto 7 sol. den. et 22 den.

[1467 n.]

Anno Domini millesimo quadringentesimo sexagesimo Fol. 66* septimo, in die sancti Colomanni, electus est in decanum fa. 1467 cultatis medicine Mag. Caspar Griessnpekh, arcium et me- 13. Oct. dicine doctor, cui decanus immediate precedens presentauit ladulam facultatis cum in ea contentis, scilicet sigillo, duobus libris actorum, libro statutorum et duabus scatulis, in quibus continentur priuilegia domini nostri Serenissimi Imperatoris et episcopi Fatauiensis cum quibusdam aliis. Et eodem die fuit computus factus, et percepit prefatus decanus^ omnibus com*

^) Mag. Alezius Tnmer. Vgl. Wiedemann, Oegenreformation V., S. 496.

') Am Rande von späterer Hand: Vetula in Kranaw tub excommuni- cacknÜM pena a pracUca prohibetur. Lege fclium 69 in deeanatu Mag. lohannis de SeUngsteU et videbis gralianma de iata vetula. Vgl. unten S. 141 ff.

*) Im Orig.: moronH pracHeanii,

putatis^ ab egregio viro Mag. Pangracio Kreyczer de Trais- mauren^ arcium et medicine doctore, 68 flor. Ungaricales et 1 libr. den. minus 6 den.

23. Oct. Item sexta feria ante festam beatorum apostolorum Sy-

monis et Jude pro structura fienda in domo facultatis nostre presentuai Mag. Nicoiao de Ratispona, arciam et medicine profesBori, 8 flor. Ungaricales, inter quos unus fuit destructus siue fractus modicam. Item pro una citacione notario domini officialis ex parte cuiusdam sacerdotis nomine Petras de Erdfordia 12. den.

5. Nov. Item quinta ferya post festum Omnium Sanctoram iterum

pro fabrica domus facultatis medicine dedi Mag. Nicoiao de Ratispona, medicine doctori, 10 flor. Ungaricales.

ll.Xov. Item in die sancti Martini 21 den. notario uniuersitatis

pro littera promotoriali Mag. lohannis de Sälgnstat ad ciues Patauienses.

12. Nov. Item qttinta feria post festum sancti Mai*tiiii iterum pro

fabrica domus facultatis medicine tradidi Mag. Nicoiao de Ratispana, medicine doctori, 8 flor. Ungaricales.

25. Nov. Vicesima quinta die mensis Nouembris et in vigilia sancte

Katberine^) facultas medicine congregata ad audiendum peti- cionem Mag. lohannis de Goldperg, arcium et medicine baccalarii, ad licenciam in medicina petere volentis; facultas deliberata dictum Magistrum concorditer admisit, et eadem die

Fol. 66»» vicecancellario presentatus. | Cui examen pro gradu licencie

80. Nov. fuit apertum, et ultima die Nouembris in punctis sibi assignatis examinatus et concorditer admissus, et proficiat sibi.

In eadem congregacione ut supra conclusum fuit, ut fa- cultas medicine dominum offlcialem protunc in confeccionibus pro floreno Ungaricali remuneraret, eo attento, quod idem do- minus officialis facultati justiciam fecit, dando litteram probi- bitoriam contra quendam dominum Petrum de Erdfordia, in Krembs et Stain in medicina practicantem, ut sub excom- municacionis pena amplius non practicaret. Et dedi notario domini officialis pro littera 3 gross, et nunccio 12 den.

Eciam in eadem congregacione fuit conclusum, ut facul- tas medicine remuneraret Mag. Mathiam de Tulna, protunc nostrum procuratorem contra prefatum dominum Petrum

^) Also wohl am 24. November oder in /wto 8. Katherine.

Aotft fac. mediMo n. 135

practicantem^ in uno floreno Ungaricali propter hoc^ ut si fa- cultas plures transgressores priuilegioram facultatis medicine citarety quod tunc idem Mag. Mathias de Talna esset fidelis procurator. Ista ut supra expedita sunt.

In vigilia Epiphanie Domini fuit facultas congregata ad 1468 percipiendum racionem de expositis pro structura domus fa- ^- «^&"- cultatis medicine per Mag. Nicolaum, doctorem medicine. Et in caiculo repertum fuit^ qui protunc fuit commissus de- canOy quod dominus doctor Kicolaus de Ratispana exposuit 62 libr. den. et 4 sol. den. et 28 den. Idem percepit a decano nomine facultatis pro structura 26 flor. Ungaricales, quorum unus fractus datus fuit tantüm pro 1 libr. den. Idem obli- gatus facultati in censu preterito 15 flor. Ungaricales minus 14 sol. den. et minus 1 libr. den. Et sie finaliter defalcatis de- falcandis in censu et aliis perceptis per dominum doctorem, facultas obligatur adhuc prefato doctori Kicolao 14 libr. den. et 3 sol. den. minus 2 den., et sie Mag. Nico laus doctor etc. in censu nichil obligatur, nisi censum a feste Michaelis anni 67°** usque ad festum sancti Michaelis anni 68™*, et commissum fuit decano protunc, quod cum solueret in 14 libr. den. et 3 sol. den. minus 2 den.

Et decanus ex commissione dedit prefato Mag. Nicoiao Fol. 67* 12 flor. Ungaricales et sie ipse esset obnoxius facultati in 5 sol. den. et 2 den., sed senior noster. Mag. Michael Sehr ick h, dixit, quod in quantum per cum staret, ipse vellet sibi remittere illos 5 sol. den. et 2 den. in recompensam laborum suorum et diligencie adhibite circa laboratores, et sperat idem senior, quod alii non contradicant. In eadem congregacione exposui 7 den. pro vino et pane. In congregacione leccionis statutorum exposui 11 den. pro vino et panibus. In eleccione noui decani, tercia feria 12. April ante Thiburcy et Valeriani sanctorum martirum, pro coUacione et potu exposui 26. den.

[1468 I.]

Exposita in decanatu domini doctoris lohannis Spar- dorffer, anno etc. 1468.^)

^) Die Ausgaben sind hier ausnahmsweise vor den eigentlichen Deca- natsbericht gestellt.

1 36 AcU fkc. iB«tf oae II.

3. Mai In prima congregacione^ que fuit in Inuencione sancte

CruciSy pro malnasia 26 den.^ pro vino communi 10 den., pro ceraisia eciam 10 den.^ pro fructibus et panibus 8 den. Samma ista est 54 den. Item notario domini ofificialis 14 den. pro citaeione vettule^ et Mag. Michael presentauit citacionem uni sacerdoti, qui eam posthoc presentabat illi antiqae vettale. Item isti tres, qui fuerunt missi ad vettulam, consumserunt 6 sol. et 15 den. et dedi cuilibet eorum 7 den. pro balneo, et ista summa est 7 sol. et 6 den.^ et fuerunt Mag. Mich ah el Maynnast&rffer^ Wolfgangus Stachenpock etlohannes, famulus Mag. Casparis. Item lacobo Rosenstock 14 den. — et post reuersionem dedi sibi 7 den. — ad Neuburgam Clau- stralem pro excommunicacione vettule. Item domino officiali

17. Juni dedi 1 flor. Hungaricalem in auro sexta feria proxima post Corporis Christi.

Item tercia feria ^), quando Mag. Henricus comparuit in consistorio domini rectoris^ ante hoc in stubella Mag. Mi- chaeliS; dedi 8 den. pro vino et 4 den. Friderico pedello pro citaeione Hacker. Item notario domini officialis 3 sol. et 10 den. pro duabus litteris excommunicacionis vettule.

29. Juni Item in feste sancti Petri 22 den. in presencia ciuium

et omnium doctorum pro colacione in domo facultatis. Item dedi uni nunccio, qui vocatur Schalhai m^ 1 flor. Hun- garicalem.

Item post reuersionem ipsius dedi sibi 2 flor. Hungari-

24. Juli cales in vlgilia sancti lacobi. Item eodem die exposui 12 den. pro colacione. Item dedi eidem 1 libr. den. pro sumptibus ad Grecz pro expensis. Item dedi notario uniuersitatis 4 sol. den. pro uua littera, quam scripsit celsitudini imperiali, et alias pro duabus copiis duarum litterarum, quarum una con- tinet formam littere domini PatauiensiS; secunda vero est

Fol. e?"» copia littere Imperatoris. J Item nuncciis pro excommunica- cione ipsius Gruntnerin: uni dedi ad Tulnam 42 den., item uni alteri nunccio ad Sanctum Ypolitum dedi 60 den. Item pro duabus collacionibus in domo Mag. Michaelis 16 den. Item Udalrico appotecario dedi 2 flor. Ungaricales pro con- feccionibus in duabus scatulis, que fuerunt directe ad Gräcz, de quibus florenis restituit ^^ libr. den. Item dedi notario

^) Nach den Rectoratsacten war es ftria guarta (= 22. Juni).

AeU ht. naditt« II. 137

uniuersitatis 42 den. pro litteris^ que faerunt protunc directe

eciam ad Or&cz. Item eidem nunccio dedi 30 den., qui por*

tauit confecciones et litteras ad Qräcz. Item ad conspiciendum

doas urinas per illum Hacker 2 gross. Item 10 den. pro

una octaua vini in domo Mag. Michaelis in die Exaltacionis 14. Sept.

sancte Crncis.

Item notario uniuersitatis 28 den. sexta feria in angaria 23. Sept. iterum pro duabas litteris, quaram una fuit directa domino do- ctori Mag. Lienhardo, alia vero Mag. lohanni Reichwein.

Item 7 den. scriptori pro intimacione festi sanotoram 27. Sept Cosme et Dammiani ^). Item exposai 20 den. pro aliquibus collacionibtts, qaas bibimus ego et pedellas in domo mea. Item in die sanctomm Cosme et Dammiani') pictori, qui ap- peruit tabulam in altari summo 32 den. Item pro frondibus et graminibuB 28 den.

[1468 I.]

Decanatus tercius doctoris lohannis Spardorffer. Fol. 68*

Anno Domini etc. Ixviii. ^), tercia feria ante Tiburcy et 7. April Valeriani, electus est in decanum facaltatis medicine doctor prelibatus, cui decanus precedens presentauit omnia, que fae- runt presentata precedenti domino decano.

Item in festo Inuencionis sancte Crucis congregata fuit 3. MAi facultas in causa Eatherine Gruntenerynne in Roraw, et fuit conclusum, quod deberet citari per dominum officialem^ quod et factum fuit. Et in primo termino non comparuit, quia misit nunccium, qui jurauit publice in consistorio domini ofticialisy ymo super ewangelio, quia propter egritudinem non potuisset venisse; quod tarnen falsum fuit^ quia per fidedignos compertum fuit, quod non erat egra. In sequenti termino comparuit et jurauit, quod in futurum nunquam vellet practi- care ; quod eciam non tenuit. Quapropter fuit excommunicata hie ad sanctum Steffanum publice in ambone et in Nauburga^) Claustrali, in Tulna et eciam ad Sanctum Ypolitum et sie per- mansit in excommunicacione per tempus decanatus mei^).

*) Im Orig. zaent: Thomiani, *) Ebenso.

») Im Orig.: xlffüt^. *) Sic/

^) Am Rande von spHterer Handt Nota falnm juramentum nuneü in ccnmUnio officidUa,

138 Abte «M. nedioM U.

4. Aug. Item feria qainta post Steffani congregata fait uniuersitas

in doctoribus et magistris per juramentum propter causam ver- gentem inter facultatem medieine ex parte una et Mag. Hayn- ricum Hacker ex parte altera^ et adductis moltis conclusio- nibus et racionibas contra Hacker et specialiter una concla- sioue uniuersitatis; contenta in primo libro actorum fol. 24 ^^ que edita est 1391. et est talis: ,Item in oongregacione uni- uersitatis, quod per amplius nullus practicet in medicinis, nisi doctor^ licenciatus vel baccalarius de fauore et consensu sui doctoris'^); qua proposicione audita idem Mag. Haynricus petiuit terminum, et fuit sibi denegatus per uniuersitatem et maxime propter istam conclasionem, ymo fuit de nouo et re- centi conclusum per uniuersitatem, quod ipse Mag. Haynricus desistat a practica medieine et omnino non practicet, ob id per penam carceris compellatur, ymo, si opus fuerit, exciu- datur.

Item in litera domini episcopi Pathauiensis, videlicet domini Georgii de Hoheloch, continetur '), quod nulla per- sonarum fidelium, videlicet et infidelium, cuiuscumque gradus vel sexus fuerit, audeat practicare in tota dyocesi sua et spe- cialiter in opido Wyennensi et in suburbiis suis, nisi sit doctor, licenciatus vel baccalarius, de fauore et consensu sui doctoris nostre uniuersitatis. Et per istam literam excluduntur omnes alii doctores medieine aliarum uniuersitatum et hoc sub pena excommunicacionis late sentencie, ut cauetur in litera preli- bata. (Ymo ista litera iam confirmata est per dominum no- strum graciosum et directorem nostre uniuersitatis, videlicet dominum Udal ricum episcopum Pathauiensem, dyocesanum nostrum graciosum ; pi*otunc non fuit confirmata, sed postea^).

[1468 n.]

Fol. 68»» Anno Domini M.** CCCC.** 68., in die sancti Colomanni

13. Oct. martiris, in decanum facultatis medieine electus est Mag. Ni-

») Vgl. oben S. 90.

") Vgl. Acta fac. med. I. S. 19. Der Wortlaut stimmt jedoch nicht. ') Das Eingeklammerte ist im Orig. getilgt. Die letzten Worte protunc^pottea sind von anderer Hand nachgetragen.

lote Dm. iii«dloM II. 139

colauB de Ratispona, medicine doctor, cui singulis predicte facultatis congregatis doctoribus inmediate precedens presen- tauit decanus librum statutorum ac acta cum ladola et in ea oontentis ^).

Item in vigilia sancti Nicolai anni quo supra fuit in domo 6. Dec. httbarum per consiliarios domini Imperatoris conclusum in causa vertonte inter facultatem medicine et Mag. Hainricum Hacker, quod adhuc per dominum officialem et Mag. lodo- cum Hausner, in decretis doctorem, debeat attemptat*i con- cordia dando eisdem plenum posse assignandi terminum, in quo Hacker practicare posset, siue sibi talis placuerit vel fa- cultati siue non ; sed in die sancti Nicolai fuit conclusum per 6. Dec. doctores facultatis medicine, quod nuUus debeat admitti ter- minus, in quo vel ad quem prefatas in artibus Mag. Hacker posset practicare in medicina, non obstante quod consiliarii domini Imperatoris hoc concluserint, quia hoc doctores facul- tatis medicine bona consciencia facere non possent, seruando saltem priuilegia, ordinaciones et statuta facultatis eiusdem et senteuciam latam per totam uniuersitatem in rectoratu egregii yiri Mag. Nicolai de Creycznach'), in sacra pagina doctoris eximii ac decretorum licenciati predigni, que sentencia fuit, quod prefatus Hacker a practica in medicina desistere de- beat sub penis maioribus uniuersitatis, attento eciam, quod protunc dominus Imperator de nouo voluit quamlibet facul- tatem in suis priuilegiis conseruare et specialiter pro facultate medicine toti uniuersitati contra Hacker et eciam consiliariis suis scripsit.

Item dominica ante festum sancti Anthonii conclusum 1^69 fuit per doctores facultatis medicine, quod facultas tollerare debeat practicam Hacker usque ad medium Quadragesime juxta conclusa per uniuersitatem in congregacione eiusdem, que fuit feria sexta ante festum sancti Anthonii, que exaudiuit dominum Virgilium hoc potentem nomine consiliariorum do- mini Imperatoris; sed statim elapso termino dicto iterum de- beret Mag. Hainricus citari et peti a rectore cum suis, ut facultas medicine in suis priuilegiis, ordinacionibus et statutis seruetur et sentenciam latam per uniuersitatem contra pre-

15. Jan.

13. Jan.

^) Im Orig. ist hier ein Zwischenranm von etwa 20 Zeilen leer^lasaen. *) Die Sitzang fand am 4. Angnat 1468 statt; vgl. oben 8. 138.

140 Aota fte. m«dieM IL

fatum Hainricum Hacker demandaret execucioDi, ^Uemad- 2. Jan. modum feria secunda post Circumcisionis Domini facultas medicine humiliter in congregacione tocias uniuersitatis petiuit. 23. März Quod et factum est feria quinta ante Palmarum^ ubi iterum facultas medicine coram tota uniuersitate petiuit se conseruari in suis priuilegiis, ordinacionibus et statutis et consequenter procedere uniuersitatem ad penas Mag. Hainrico infligendas per eandem. Et super isto conclusum fuit per uniuersitatem, quod a* preferia^) quinta, scilicet ante Palmarum, usque ad festum sancti Georgii debeat attemptari concordia inter facnl- tatem medicine et prefatum empericum Hacker.

[1469 I.]

Fol. 69* Mag. löhannes de Siligenstat.

14. Apr. Anno Domini M.® CCCC.® Ixix.®, in die sanctorum Tiburcii

et Valeriani martirum, in decanum facultatis medicine electus est Mag. lohannes de Säligenstat, arcium et medicine do- ctor, cui, singulis predicte facultatis doctoribus congregatis, decanus inmediate precedens presentaüit librum statutorum ac actorum cum ladula et in ea contentis.

Deinde anno eodem, die inmediate sequente festum Ti-

15. Apr. burcii, videlicet 15. die mensis Aprilis, congregata fuit facultas

medicine in domo Mag. Michahelis Schrick ad audiendum peticionem Mag. Conradi deKiczing, baccalarii in medicina, pro admissione ad presentandum vicecancellario et ad examen pro gradu licencie in medicina petere volentis. Qui protunc fuit admissus.

20. Apr. Deinde feria quinta ante festum Georii fuit presentatus

vicecancellario, cui cancellaria pro examine ad gradum licencie

21. Apr. fuit aperta et sexta feria statim sequente mane, assignatis

punctis, circa pulsum vesperarum examinatus est et concor- diter ad gradum licencie admissus.

22. Apr. Item sabbato ante festum lorii, videlicet 22. die mensis

Aprilis, accessit tota facultas dominum rectorem et deputatos petens, quatenus secundum conclusionem in precedenti recto- ratu conclusam cogitarent modos concordie inter dictam facul-

^) JSie/ (Vielleicht sollte es heissen: pre/ata feria t)

Acte flMs. medieae II. 141

tatem et empericum Haynricum Hacker; qua attempcione protunc nichil expediaerunt in via concordie. Saper hoc pe- tiait facultas, quod ad diem proximam juridicam procedatur contra dictum Hacker empericum ad penas et quod protunc faceret dominus rector cum suis justiciam facultati, ne ulterius a dicto emperico molestaretur, et quod eciam Hacker arre- staretur, ne discederet et diem juridicam negligeret; quod fa- cere se dixit, sed non fecit.

Item in die Inuencionis sancte Cruois congregata fuit fa- 8. Mai coltas medicine ad recipiendum computum a decano prece- denti et ad recipiendum censum de domo facultatis. Quo facto, presentatus fuit census de domo per medium annum preteritum, et protunc precedens decanus | presentauit michi Fol. 69 *» archam facultatis, et omnibus computatis percepi 6 sol. den. et 27 den. et 6 flor. (Item protunc exposui in collacione de istis 12 den. pro vino.)^) Item eodem die, videlicet Inuencionis Crucis, lecta fuerunt statuta in domo Mag. Michahelis Schrick.

Item in eodem die Mag. Nicolaus, medicine doctor, do- raum facultatis inhabitans, dixit se unam paruam cameram construxisse in celario pro famulo et pro ista computauit 4^2 BoL, sed tunc erat sibi dictum, quod camera ista debeat codi facultati ita, quod ipse non habeat eam alienare nee dis- ponere, et ipse consensit coram tota facultate.

Deinde sabbato ante Penthecostes, et fuit 20. die Maii, 20. Mai congregata fuit facultas super articulo infrascripto : Äd audien- dum Bupplicacionem vetule in Eranaw, que nouiter venit de Romana curia, et ad deliberandum, quid expediret. Qua com- parente coram doctoribus petiuit, quatenus sibi indulgerent propter Deum, quod tarn grauiter totam facultatem offendisset cum practica sua contra Deum et salutem anime sue et re- cognouit se ibidem deceptam dyabolica fraude; proposuit eciam, quomodo fuisset in curia Romana et per suum confessorem re- missa ad officialem Wyennensem pro impetrando beneficio absolucionis ab excommunicacione. Noluerunt enim confes- sores Romani pontificis absoluere eam sine consensu partis lese et excommunicatoris. Deliberatum erat protunc per do- ctores, quod decanus coadiuncto sibi Mag. Casparo Gries-

1) Getilgt.

142 Acta £m>. medicae II.

sempegk, doctore medicine, adiret dominum officialem et proponeret sibi mentem facultatis in hone modum: Primo quod dicta vetula suis expensis daret instrumentumy in quo confiteretur se errasse et contra salutem anime sue diu pra- cticaBse et populum decepisse necnon in corpore et anima peri- clitasse, promittendo in hec de cetero talia nuilatenus facere nee occulte nee manifeste sub pena excommunicacionis late sentencie et eciam corporalis sibi infligende protunc; secundo, quody ex quo infamasset facultatem medicine in suis docto- ribuSy dicendo eos victos fuisse ab ea et sibi ad suas inter- rogaciones satisfacere non potuisse, quod ante beneficium abso* lucionis restitueretur publice fama bona toti facultati medicine in hunc modum^ quod publice in ambone hie in Wjenna, su- perius in Newburga Claustrali^ in Tulna, ad Sanctum Ypolitum, in Mellico^ expensis prenominate vetule populo intimaretur, quod predicta vetula in Kranaw grauiter Deum offendisset, in me- dicina practicando^ in qua tamen nuilatenus edocta esset, et quod in istis decepisset plurimos homines pro suis bonis, ymo corpore et anima plures interemisset, et quod fuisset in curia Romana confessa talia enormia peccata et Romani confessores absoluere eam noluissent, sed eam ad officialem, qui eam ex- communicauit, remiserint, ut idem absolueret eam, facta tamen parti lese restitucione sue fame. Item quod prestaret jura- mentum corporale ewangeliis tactis, se de cetero nee directe nee indirecte, publice aut occulte practicaturam neo umquam contra facultatem acturam aut pocius contra salutem anime sue; tercio fuit deliberatum, quod, ex quo publice peccasset, quod sie eciam publice puniretur ita, quod ad unam horam Tel mediam staret in cippo cimiterii sancti Stephani in Wjenna in die festo conueniente populi multitudine, ut quilibet. reco- gnoBceret se errasse yisitando dictam vetulam pro medicina et quod bene prius sit actum per officialem, qui eam excom- municauit ad instanciam facultatis propter suam contumaciam et inobedienciam, ut sie totus populus yideret modo, quod ista vetula decepisset omnem hominem ad eam venientem. Ista fuerunt proposita eodem die domino officiali in presencia dicte vetule. Super quibus quesiuit dominus officialis, an ista Fol. 70 • omnia vellet facere, et | eam informauit diligenter, quod omnia et singula bona consciencia obligaretur de jure adimplei*e, et nisi omnia ista faceret, eidem beneficium absolucionis impendere

Acte fac. medicae 11. 143

non yellet nee posset. Respondit dicta yetula, quod omnia esset parata facere, sed tercium, scilicet stare publice in cippo, non vellet facere, et petiuit prostrata in terram id relaxari. Sed protunc fuerunt sibi multa dicta, quomodo hoc esset sibi valde salatiferum et peccatorum snorum deletiaam, sed non potuit protunc informari, ut condescenderet, nee nos protunc Yolebamus relaxare, et ita discessimus a domino offieiali, nee plus protunc fuit expeditum.

Item sabbato post Pentecostes congregata facultate fuit 27. Mai conclusum, quod debeat citari quidam sacerdos RAczel praetieans in medicina in detrimentum facultatis, et tercia so. Biai feria postea impetraui auctoritatem citacionis ab offieiali.

Confirmacio antiqui priuilegii. Item ista feria presentata confirmacio antiqui priuilegii episcopalis. Que confirmacio facta est per reuerendum in Christo patrem et dominum dominum Udalricum episcopum Patauiensem.

Item seeunda feria ante festum Corporis Christi congre- 29. Mai gata fuit facultas in domo Mag. Michaelis Schrick ad audien- dum supplieacionem cuiusdam nobilis dicti Ruckender ff er, qai veniens proposuit, quomodo vetula in Kranaw optaret be- neficium absolucionis ab exeommunicacione et promitteret se ulteriuB non practicaturam, petens nomine eins, ut facultas an- nueret absolucionem dare. Proposuit eciam, quomodo iniuria esset facta huic yetule per sentenciam excommunicacionis in eam latam, quod tamen longo a veritate existit, et facultas respondit protunc forma articulorum supradictorum, et ita no- bilis dictus abscessit cum suis sodalibus importune et animo turbato etc.

Septima die lunii venit vetula antedicta pro absolucione 7. Juni impetranda, ad quam videndum fuit decanus citatus. Et pro- tunc vicarius in Tulna scripsit domino officiali, quomodo ve- tulam puniuisset in cippo coram populi multitudine. Fuit tunc per decanum nomine facultatis motum, quod facultas esset con- tenta de sua absolucione, seruatis tamen punctis infrascriptis : Primo quod juraret dicta vetula, tactis ewangeliis, quod de cetero nunquam vellet molestare facultatem medicine nee ali- cui aliquam medicinam simplicem aut compositam ministrare nee eciam alicui consilium dare, sed quod vellet penitere de grauiter commissis, et id juramentum factum est coram notario et testibus seeundum juris ordinem ; deinde quod daret instru-

144 Acte be. nedioM II.

mentum publice suis expensis, in quo assereret se enormiter peccasse contra Deum et proximum suis erroneis consiliis, de- oipiendo populum in rebus, corpore et anima et quod ulterius nunquani; directe aut indirecte, facto aut consilio, velit de tali se intromittere sub pena reincidendi, et quod omnes ad eam venientes velit auei*tere nee eis consilium dare, sed benigne eos ad doctores approbatos remittere ; tercio quod publicaretur in ambone populo, quomodo dicta vetula diu stetisset in ex- communicacione et omnes illi, qui sibi communicanerunt ab ea petendo consilium, et quod ipsa fuisset in Romana curia nee potuisset beneficium absolucionis impetrare, sed remissa fuerit ad excommunicatorem, ut primo satisfieret parti lese, scilicet facultati medicine; et diceretur ibi populo, quod pro isto excessu publice sit punita in cippo in Tulna et quod eciam hie debuit taliter fuisse punita, sed ista pena ex iargi- täte sit remissa. Consequenter populo diceretur, quod ulterius non accederent eam pro inutilibus consiliis sub pena reinci- dendi grauioribus et quod ita dimitterent eam in sna peni- tencia, ne ulterius ipsa cum accedentibus eam recidiuarent grauioribus penis. In istis omnibus fuit contenta, et ita do- minus officialis eam absoluit ordine juris. Post absolucionem vero factam, cum decanus petiuisset fieri instrumentum et super hoc notarius requireretur, quatenus confioeret unum in- strumentum aut plura etc., subiunxit vetula maledicta: ,non habeo pecuniam', recusans expensas instrumenti. Et dixit offi- cialis: ^facultas medicine expediet'; sed decanus respondit: ,non facultas, sed vetula juxta prius proposita et acceptata^ Et ita abscessimus.

12. Juni Secunda feria ante festum Viti congregata fuit facultas

medicine super articulis infrascriptis: Ad audiendum suppli- caciouem cuiusdam doctoris extranei petere volentis, ut ad repetendum unum canonem medicinalem more facultatis me- dicine admittatur. Secundus articulus ad deliberandum, quid ulterius agendum sit in causa Hacker et quid agendum cum presbitero Rüczel, citato per facultatem peremptorie, ut sexto die ab insinuacione citacionis compareat.

Fol. 70 *> De primo articulo petentis doctoris prefati, ut facultas

cum dignarctur ad consorcium suum recipere, conclusit facultas protunc, quod non imputaret dictus doctor, quia facultas non posset sibi pro nunc dare responsum affirmatiuum, quia non-

Acte fite, medieae IT. 145

dum bene deliberata eBset in causa ista; sed expost informata de ipsiuB moribus, doctrina et conuersacione et aliis requisitis yelit facere diligenciam et sibi in omnibus facultati posBibilibus andienciam prebere benignam juxta ordinaciones et statuta sua, non obstante quod produxisset in medium litteras testimoniales sui doctoratus ab uniuersitate Taurinensi. Sed dictus doctor petiuit certum terminum sibi constitui audiencie; sed facultas protunc dixit^ quod non posset certum terminum sibi prefi- gere propter certas legitimas cansas, quod idem doctor malo recepit animo dicens^ quod oporteret eum interim practicare^ quia expensis careret, et petiuit licenciam a facultate practi- candi in medicina. Sed facultas dixit protunc^ quod confor- maret se statutis et ordinacionibus facultatis medicine, si ad- missionem speraret in eadem^ et ita turbatus abscessit.

De secundo articulo fuit conclusum^ quod ad proximum consistorium rectoris tota facultas accederet et peteret recto- rem^ ut causam finiret, ne facultas medicine diucius proroga- retur et molestaretur per dictum empericum Hacker^ et quod secum reciperet unum procuratorem et protestaretur de ista peticione facta, quia utique ulterius non posset sufferre talem prorogacionem .

£x parte citati sacerdotis fuit conclusum^ quod in ter- mino citacionis facultas accederet consistorium officialis cum sno procuratore et proponeret contra presbyterum, qaomodo molestasset facultatem practicando et medicinas distribuendo in dispendium anime sue et proximorum suorum, et quod ibi peteretur eciam non solum, quod puniretur in cippo sed eciam pena pecuniaria, ne de cetero ita facilis esset ad practicandum erronee contra facultatem dictam.

Item 19. die lunii congregata fuit facultas medicine in 19. Juni domo Mag. Michahelis Schrick ad deliberandum, quid ulte* rius expediret in causa Hacker. Et facultas protunc delibe- rata accessit yicerectorem Mag. Leonardum de Perching petens humiliter, ut fiat execucio in causa ista; facultas enim non yelit talia diucius tollerare. Et concluserunt protunc rector et sui procuratores consistorialiter congregati, quod Hacker deberet citari ex ofBcio rectoris, non ad instanciam facultatis medicine, ut infra spacium octo dierum sibi pro termino per- emptorio assignatorum in consistorio rectoris compareat ad respondendum super quibusdam sibi obiciendis, quod et

Acta faenltAlit modicae n. 10

146 Acta flM. medicM It.

factam est ; citatus uam fuit in presencia rectoris per notarium uniuersitatis.

27. Jnni Item 27. die lunii, de mane hora septima, fuit congre-

gata facultas medicine ad audiendum qaandam peticionem re- uerendissimi in Christo patris ac domini domini Ulrici, epi- scopi Patauiensis. Et protanc accesserunt facultatem donoiinus ofifi Cialis Alexius Tammar, decretorum doctor^ et Mag. Pau- lus Wann^ doctor theologie^ offerentes litteram credencie etc., petentes facultatem , quatenus lohannem Mair de Sancto Tpolito asserentem se doctorem medicine in suum reciperet consorcium et eundem admitteret ad disputandum et ad pra- cticandum juxta formam statutorum facultatis prefate. Et fa- cultas deliberata admisit eum ad practicandum et ad dispu- tandum post doctorem proxime disputaturum, tali tamen con- dicione, quod a practica desisteret, donec videretur littera sue promocionis; an rite et legitime promotus sit vel non. Et fuit protunc quesitum, an jurasset Padue in licencia sua, insignia in nulla alia uniuersitate yelle recipere, et respondit quod sie; consequenter dixit: ,sed in hoc aliqualiter fregi juramentum, quia propter inopiam non potui Padue recipere insignia^ Et sie fuit aliqualiter eciam per petentes pro eo notatus de per- iurio. Dixit eciam, quod per nouum examen in Taurino fue- rit promotus ut nonlicenciatus, et per hoc videbatur, quod nunc releuaret eum a fractione juramenti illud examen.

Item eodem die, hora undecima, facultas accessit recto-

Fol. 71* rem et deputatos in causa Hacker, petens | execucionem ad penas etc. Sed tunc conclusum erat per rectorem et depu- tatos, quod deberet congregari uniuersitas, quia non esset spes concordie. Et citatus fuit protunc Hacker per dominum rectorem, ut ad proximam congregacionem uniuersitatis com- pareret, et fuit citacio ad singulos actus specificata. Cui pre-

5. Jnli fatus Hacker annuit. Sed postea feria quarta post festum Udalrici in pleno consistorio rectoris decanus facultatis medi- cine petinit, quatenus cito uniuersitas congregaretur; secundo quod facultati medicine ex actis uniuersitatis daretur ordo actorum in causa inter facultatem et Hacker. Tunc de primo fuit deliberatum, quod adhuc debeat per deputatos vi- deri appellacio, au legitima, an friuola, et si id non fieri posset, quod tunc debeat congregari uniuersitas ; et in hoc iterum fa- cultas remansit suspensa. De secundo petito fuit responsum

Aeta £m. medicao II. 147

decano, si facultas velit^) habere ordinem actorum, quod co- ram tota uniuerBitate petat. Fecit protunc decanus medicine protestacionem coram consistorio et notario de Bua peticione etc.

Item in die Visitacionis beate Virginia Marie publicate 2. Jnli faerunt littere priuilegiales episcoporum Patauiensium in terrorem omnium contra consensam facultatis medicine practi- cancium, et faerunt admoniti omnes tales, quatenuB desistant sab pena excommunicacioniB late sentenoie, et fuit publicacio facta per Magistrum chori.

Item 11. die lulii congregata fuit facultas super articuiis il. Juli infrascriptis : Primus ad audiendum peticionem duorum docto- randorum, quorum peticio erat^ quatenus facultas cum eis dispensarety ut simul insignia doctoralia cum licencia reci- perent, et eorum peticio fuit concorditer exaudita per facul- tatem, et illorum nomina fuerunt: primus Mag. lohannes Goldperg, secundus Mag. Conradus Mengler de Kiczing, Item quilibet ipsorum eodem die presentauit decano 2 flor. Ungaricales.

Secundus articulus, quid ulterius expediendum sit in causa facultatis et Hacke r, et conclusum fuit^ quod debeat adiri dominus rector et peti^ quatenus finiat causam istam et congreget uniuersitatem. Item quod dicatur emperico Unrain per procuratorem et notarium in presencia hospitis sui, ut practicam dimittat^ alioquin facultas velit eum publice excom- municatum denunciare.

Item sexta feria ante festum Marie Magdalene accessit 21. Juli facultas consistorium rectoris petens ibi, quatenus legeretur littera imperialis ex parte facultatis medicine rectori et de- canis transmissa; et lecta fuit, et inter cetera Imperator wult in eadem littera, quod rector et decani conseruent facultatem medicine in suis ordinibus et statutis, et ulterius nullus admit- tatur ad practicandum, nisi per facultatem admissus; dicit enim^ quod sua intencio non sit, jmo nee placeat, quod aliqui practice sine consensu facultatis se ingerant. Secundo petiuit facultas, quatenus daretur sibi copia littere lecte, quod annue- runt concorditer. Tercio petiuit, quatenus fiat execucio istius mandati imperialis, et sie deliberarunt in pleno consistorio, quatenus fieret mandatum generale ad valuas collegii, ne quis

^) Im Oiig. stand zuerst die richtigere Form: f>eüei.

10*

148 Aete Um. nedioM 11.

ulterias practicet in medicina^ nisi facultas eum admiserit; qaod si quis repertus fuerit, tanc ipso facto penas maiores uniuersitatis incurrat, et statim contra eum fiat execucio-et declaracio earundem in valuis collegii et ad sanctam Ste- phanam.

9. Sept. Item sabbato post Natiaitatis Marie Virginis congregata

fuit facultas medicine super articulis infrascriptis : Primus fuit ad locandum domum facultatis predicte. Secundus fuit ad deliberandum in certis negociis honorem dicte facultatis con* cernentibus, quid fieri expediat. Fuit eciam tunc motum de statuto quodam nouo fiendo^ quod de cetero nullus admitte- retur ad consilium facultatis medicine^ nisi sit arcium et me- dicine doctor. Ex parte primi articuli venit Mag. Nicolaus de Ratisbona petens sibi locari domum pro futuro^ et fuit sibi protunc locata per annum pro 9 flor. Ungaricalibus cum condicionibus y modo et forma expressis in decanatu Mag. Caspar Griessenpeg anno 65.^), scilicet ut reformaret parua reformanda, educat fimum^ cacabum^ fenestralia, mundet ca- minum, emat funes pro urnis etc. expensis suis propriis, non facultatis, ut supra in actis continetur.

Fol. 71^ De secundo articulo fuit conclusum, quod lorius Un-

rain et Swentemir debeant citari, quia contra prohibicionem facultatis a practica non desisterent. 8ed de statuto nouo fiendo nichil fuit conclusum. Item fuit protunc conclnsum eciam, quod procurator facultatis nostre unacum pedello accederent Prodi- catores et Minores proponendo superioribus istorum monasterio- rum, quatenus cum suis disponerent, ne practicarent aut me- dicinas infirmis darent contra ordinacionem facultatis et priui- legia; eciam quod accederent monasteria monialium auisando superiores^ ne enemata') aut alia medicamina sine consensu facultatis administrarent, alioquin facultas in suis necessitatibus non velit eis suffragari, nedum opere sed et consilio.

[1469 n.J

Fol. 72* Mag. HermannuB Haym de Rotenburga.

13. Oct. Anno Domini M.** CCCC.* Ixix**., feria sexta in die sancti

Colmanni martiris, in decanum facultatis medicine electus est

») Vgl. oben S. 125 f. «) = hi[una (Klystiere).

Aeta fK, nedicae II. 149

Mag. Hermaiinus Hsym, arcium et medicine doctor, in domo domini doctoris Mag. Michahelis de Schrik, cui decanus precedens immediate preaentauit ladulam facultatis cum in ea contentis preter duos libroa, videlicet libram statutorum et no- uellum libram actorum^ quos tum misit cum bedello nostro Friderico feria sexta post, videlicet in octaua^ et eodem die, 20. Oct. omnibuB doctoribus presentibus preter dominum doetorem Mag. Nicolaum de Ratispana, qui faerat tunc in superioribuB partibuBy fuit computus factus cum domino decano precedenti de expositis et perceptis, et omnibus computatia preaentauit 3 flor. Ungaricalea et Friderico, bedello uoatro, dedit 1 fior. ducatum et 5 aol. den., et nulla minuta pecunia valena manait, nisi quantum pro vino expoaitum fuerat et modicum in pe- cunia^ que data eciam fuit Friderico. Item eciam concluaum fuit protunc, quod incola domua deberet per ae reformare fii- nem putei cum aliia aibi priua aliia annis adiunctia.

Item 11. die menaia Nouembria congregata fuit facultaa 11. Nov. aaper articulia tribua : Primua ad interesaendum lectioni atatu- torum, et fuit expeditus. Fuit aecundua ad recipiendum cen- aom de domo facultatia ab incola domus^ videlicet Mag. Ni- coiao de Ratiapana, qui preaentauit 12 aol. den. et 20 den. pro cenau iatiua anni precedentia de noua atructura noatre domua, quia dedit duaa partea cenaua et recepit ipae unam et defalcauit 4 aol. den. propter lohannem Entel, qui emit aaaerea ad horreum, quoa affixit cum clauia, et facultaa con- aenait, et aic dedit 2 libr. den. et 20 den.' pro noua atructura iatiua anni et fecit mencionem, quod obligaretur 3 flor. Ungari- calea pro medio cenau, quoa vellet dare in tribua vel quatuor diebua, aed deberent aibi dari 50 den. pro fune — aed non dedit illoa florenoa protunc.

Terciua articulua fuit ad audiendum aupplicacionem Mag. Caaparia, doctoria in medicina, qui petiuit diapenaacionem auper leccionibua complendia, quod abaolueretur a juramento; fuit concluaum, quod interim, quod eaaent lectorea aufficientea legentea, deberet eaae auppoi*tatua ; ai autem aliquia lectorum non poaaet legere propter abaenciam vel infirmitatem, tunc de- beret legere, et aic non fuit in toto abaolutua, aed cum limi- tacione, et fuit in die aancti Martini. 11. Nov.

Item dominua doctor aupplicauit pro Arte commentata, ▼idelicet Mag. Pangraciua Creuczer de Treamawr, et fuit

150 Acte fiM. medicM U.

12. Not. exauditus a facultate et misit ad me sequenti die pro clauibus et tunc recepit et^) dedit recognicionem et') recepit a me unam recognicionem de alio libro, quem prias habuit, et fait pars Aaicenne, quem ad congregacionem secum portauit; sed dictum sibi fuerat, quando unum librum reciperet^ alium im- portaret, et fecit.

Item misi Fridericum, bedellum facultatis medicine, ad dominum doctorem Mag. lohannem de Kircham pro duplici debito facultatis: Primo ex parte domini docto- ris Mag. Faulig incole') domus, tenetur 6 sol. et 16 den., ut habetur in decanatu domini doctoris Mag. Michaelis 45. folio ^) ; secundo ex parte ipsius de pecunia facultatis re- seruata^ quam debuisset dedisse bedello^) nostro, et fnerunt 2 libr. et 3 sol. den., et idem doctor dominus Johannes Kir- cham nichil voluit scire. Primo de ambobus debitis respondit^

Fol. 72^ quod vellet informari libenter, | quia non constaret sibi de ali-

1. Dec. quo debito. Post hoc feria sexta in Aduentu Domini post Katherine Fridericus prenominatus iterum eum accessit; tunc respondity quod crederet, quod obligaretur secundam summam, ex quo in libro actorum fuisset inscripta et dixit, quod vellet dare, sed pro presenti non haberet pecuniam, quod^) posset dare; sed primam summam ex parte domini doctoris Mag. Pauli non vellet dare; et sie postea recessit cum rebus suis et nichil dedit. Secunda summa pecunie scripta est in decanatu domini doctoris Spardorfer folio 54, ibi cla- rius habetur^).

20. Dec. Anno Domini 1469., in vigilia sancti Thome, post dispu-

tacionem factam omnes doctores manserunt in lectorio medi- corum ; tunc fuerunt ibi moti duo articuli, unus ex parte Mag. Heynrici Hacker, quia doctores aliqui fuerunt auisati ex parte ipsius, quia dixerunt, quod laboraret pro disputacione facienda in facultate circa dominum Comitem. Secundus arti- culus fuit ex parte medici domini Imperatoris nouelli, quis locus esset sibi dandus inter doctores in stacionibus et in le- ctorio. Nichil fuit conclusum de hiis articulis, sed doctores omnes elegerunt horam primam istius diei, in qua vellent con-

^) Zuerst stand: aed non. *) Zuerst: ted.

») Im Orig.: incola. <) Vgl. oben. 8. 97.

») Im Orig.: bdello. •) Sic! ^) Vgl. oben S. 112.

Act» UM. madicae II. 151

uenire cum domino doctore Mag. Michabele de Schrik^ qui non fuit in lectorio cum disputacione nee dominus doctor Mag. Johannes de Goldperck, qui non fuit tunc hie in ciui- tate, et sie eodem die hora prima doctores conuenerunt. £t de primo articulo fuit conclusum ex parte Mag. Hejnrici Hacker, quod facultas haberet priuilegium, et fuit sextum in ordine de baccalariis promouendis et illud ^) : ßi forte quando- que peticiones principum vel quorumcumque pro non dignorum promocione fuerint porrecte, allegaciones fiant statutorum et juramentorum prestitorum de eisdem obseruandis^ ; sie fuit conclusum^ quod facultas deberet accedere dominum Impera- torem et Mayestatem suam implorare, quod tales disputaciones et promociones non iierent contra priuilegia inclite facultatis nostre, et placuit omnibus, quod, quando facultas posset ha- bere ingressum vel aggressum ad dominum, quod tunc fieret, et mouit dominus doctor Mag. Michael, quod non deberet fieri in sacro tempore, sed statim post, et placuit doctoribus, quod bedellus non deberet ipsum locare inter doctores, et si per se locaret se ad eos, quod tunc doctores deberent exire. De secundo articulo meto ex parte medici domini uostri Impe- ratoris, quis locus per bedellum esset sibi dandus, fuit con- clusum, quod ultimus, et non esset preponendus alicui doctori ; eciam fuit dictum bedello, quod eum non locaret vel daret sibi ultimum locum. Item dedi pro octaua 10 den. et 1 den. pro libo.

Item 5. die mensis Februarii, hoc est feria secunda in 1470 die sancte Agate, hora duodecima, congregata fuit facultas ^- ^®^^- medicine ad deliberandum super articulo unico in cedula trans- misso, et articulus fuit ille : Ad audiendum supplicaciones trium magistrorum et in medicina baccalariorum petere volencium, ut domino vicecancellario presententur pro examine ad gradum licencie in eadem. Primus Magister fuit Ulricus Käß de Fisching, secundus Mag. Cristofferus Kreuczer de Wyenna, tercius Mag. Georius Scheublin de Yesingen, qui, s'tatutis prius ipsis lectis, recitauerunt defectus suos, quos audiuerunt doctores omnes medicine. Et singula vota fuerunt pro domino Cristoffero, uno dempto. Sed inequalia vota fue- runt, qnia seniores admiserunt omnes tres cum dispensacione

1) Statuta fac. med. (1389) bei Kink U, S. 162.

152 Acte Cm. medicM ü.

Fol. 73* super defectus eorum^ sed juniores fnerunt | eciam in votis eorum discordes, quia duo admiserunt Mag. Christofferum et terciuB non^ sed omnes illi tres doctores juniores fuerunt concordes pro parte negatiua aliorum duorum in medicina baccalariorum et steterunt fixi in votis eorum. Et decanus distulit eodem die et non conclusit et voluit se melius delibe- rare a domino rectore et ab aliis senioribus doctoribus, quid esset facturus, usque ad sequentem diem^ et fuerunt doctores iterum vocati ad horam primam. Item exposui eodem die 27 den. pro vino et panibus.

6. Febr. Item 6. die mensis Februarii, hora prima, iterum con-

uenerunt doctores omnes ex parte trium in medicina bacca- lariorum, et fuerunt iterum vota a singulis recepta et iterum seniores duo et doctor lohannes SpardArfer admiserunt omnes et super defectibus cum eis fuit dispensatum et alii tres non admiserunt Mag. Ulricum et Mag. Qeorium et tunc de illis solus unus doctor admisit Mag. Cristofferum; sed decanus considerans illam disparitatem votorum conclusit pro saniori parte et recepit vota seniorum, quod omnes tres essent presentandi vicecancellario et admissi, tamen prius acceptis ab ipsis juramentis, quod secuudum statuta comple- uerunt omnia ad illum gradum complenda preter eos, quos recitauerunt, defectus, super quibus cum ipsis fuit dispen- satum. Item exposui 17 den. pro vino, crustulis et piris.

7. Febr. Item 7. die mensis Februarii, hora secunda sub pulsu,

omnes doctores venerunt ad dominum vicecancellarium et baccalarii tres suprascripti fuerunt domino yicecancellario pre- sentati et fuerunt admissi, et aperta fuit eis porta cancellarie

8. Febr. examinis pro gradu licencie in medicina et sequenti die fuit

primus deputatus ad respondendum, punctis sibi prius assi- gnatis mane, et hora secunda fuit per omnes doctores exami- patus et fuit admissus, sed quod non deberet summere insignia doctoralia usque post festum Pasce, et fuit Mag. Ulricus Reß de Fisching.

9. Febr. Scquenti die feria sexta. Mag. Cristofferus Creuczer

de Wyenna fuit examinatus hora secunda ab omnibus do- ctoribus et simpliciter admissus, assignatis sibi prius mane

10. Febr. punctis coram domino vicecancellario. Sequenti die sabbato,

fuit tercius examinatus, videlicet Mag. Georius Scheublin

Acte fiw. medlcae II. 153

de Yesingen, eciam sicut alii a doraino vicecancellario et aliis doctoribas et fuit simpliciter admissus.

Item feria quinta ante festum Symonis et lüde ^) post 15. Febr. disputacionem facaltas medicine habuit stacionem in leetorio et fuit ibi motam ex parte Georii Unrejn^ quod decanus deberet agere in causa sua. Decanus misit postea sepius Fridericum ad domum prefati Georii, ut videret, an ho- mines essent cum eo cum urinis, quia procurator facultatis medicine misit Fridericum ad decanum, quod nichU posset efficaciter agere, nisi facultas habeat certum testimonium de eo, quod practicai'et ; isto habito, tunc cum bedello Fride- rico vellet facere diligenciam; et semel ambo quesiuerunt eam in domo, sed non est inuentus; postea Fridericus in platea sibi obuiauit et ab eo quesiuit, qua hora deberet ve- nire ex parte facultatis. Tunc respondit G-eorius, quod non vellet expectare nee practicaret, sed esset cyrurgicus. De- canus vidisset libenter, quod Fridericus pluribus vicibus eam visitasset; respondit Fridericus, quod si faceret, forte semel cum inuaderet et percuteret; et sie timuit et sie nun- quam procurator potuit venire ad presenciam suam.

Item 9. die mensis Äprilis, que fuit feria secunda post Fol. 73^ dominicam, qua cantatur ludica, congregata fuit facultas in ^- -^P^^- domo domini doctoris Mag. Michahelis de Schrick supra articulo infrascripto, hora prima post meridiem: Ad audien- dum peticionem duorum scolarium petere volencium, ut ad examen pro gradu baccalariatus in eadem admittantur. Et unus fuit Mag. Bernhardus Schleycher de Weyssen- horn, alter fuit Cristofferus Molitoris de Weytten, bac- calariandus in artibus, et admissi sunt concorditer et statim post eodem die, hora secunda et tercia, examinati fuerunt et ydonei reperti sunt et ad determinandum admissi.

[1470 I.]

Anno Domini M.®CCCC.**lxx.^, in die sanctorum Tiburci 14. Apr. et Valeriani, electus fuit in decanum facultatis medicine Mag.

*) Wohl eine Verwechslung mit Simeon ep. (18. Febr.), da Simon und Juda« (28.0ct.) sich nicht recht mit der chronologischen Folge vereinbaren lässt

154 Acte üM. ndUcae II.

Michael de Schrieb k, arcium et medicine doctor, cui de- eanus immediate precedens presentauit ladulam cum in ea contentis, scilicet sigillo, libro statatorum et duobas libris acto- rum cum priailegiis et aliis in ea contentis et parua ladula. PoBtea facto computo cum decano precedente et inqoilino do-

1. Mai mus facultatis in die sanctorum Philippi et lacobi et exsoluto bedello et aliis diffalcatis diffalcandis, remanserunt pro thezauro facultatis 8 flor. Ungaricales et minuta pecunia 4 sol. et non plus nee minus.

21. Mai Item 21. Maii Mag. Udalricus Rasch de Visching et

Mag. Georius de Yesingen receperunt gradum doctoratus in medicina et dederunt 4 flor. Item recepi 3 gross, a quodam supposito volenti studere in medicina et Magistro in artibus Mag. lohanne Schannagel de Ratispana. Item dedi Fri- derico bedello 48 den. in diuersis congregacionibus pro pa- nibus et aliis et pro citacione et inhibicione bonorum Kyrich- haimer.

13. Jttui Item feria quarta ante Viti, que fuit 13. mensis lunii^

congregata fuit facultas super istis articulis : Primus ad viden- dum et conspioiendum domum facultatis^ ut, si quid ruinosum^ in ea emendetur. Quod quidem factum fuit et fuit conspecta domuB, sed ad certas habitaciones non patebat additus; ideo dimissum usque ad tempus magis competens, tunc decanus presens et precedens et inquilinus domus deberent melius con- spicere tempore eis congruo.

Secundus articulus fuit ad locandum domum pro futuro. £t fuit domus locata domino doctori Mag. Nicoiao de Ra- tispana pro 9 flor. Ungaricalibus soluendos(!) per duas muta- cioneSy et parua reformanda debet per se reformare, ut sepius superius expressum est in aliis locacionibus.

Tercius fuit ad recipiendum juramentum a dominis do- ctoribus nouellis. Quod factum fuit, et dedit quilibet 4 gross, et soluerunt coUacionem^ uti patet in rotulacione doctorum fa- cultatis, ubi per se subscripserunt se in nomine Domini bene- dicti .

4. Juni Item 4. die lunii anno etc. 70. Mag. Peruhardus Sohlej-

cher de Weyssenhorn et Cristoforus Molitor de Weytten receperunt gradus waccalariatus in facultate medicine^).

^) Von anderer Hand.

AotR fius. mcdieae ü. 155

Item 30. die mensis lolii congregata fuit facultas super Fol. 74 • articulo subscripto : Ad audiendum supplicacionem duorum 30. Juli magistroinim arcium, medicine baccalariorum^ petere volencium, ut presententur domiuo yicecancellario et petatur, ut aperiatur eis porta cancellarie^ ut admittantur ad examen pro gradu li- ceucie in medicina. Et primus fuit Erhardus Gogker de Traysemawr, secundus fuit Mag. Lawrencius de Ingel- stat, et domini doctores admiserunt primum Mag. Erhardum simpliciter et secunda die ezaminauerunt et concorditer ad- 81. Juli miserunt, et secundum Mag. Lawrencium seruauerunt in posteruni; qui adhuc semel debet respondere ad proximam disputacionem.

Item postea Mag. Laurencius^ expedita sua responsione, petiuit sibi fieri articulum. Quare feria sexta ante Michaelis 28. Sept. fuit sibi formatus articulus et fuit admissus ad presentandum. * Quare feria secunda post Michaelis fuit presentatus domino l. Oct. yicecancellario et admissus ad examen et feria examinatus ^^ Od, tercia^ hora vesperarum, ut moris est. Et quoniam fuit dispa- ritas doctornm in admissione eins, dominus cancellarius, quia fnerunt vota paria, cum simpliciter admisit ^) ad licenciam, ut patet per litte ram et signetum suum.

[1470 n.]

Anno Domini M.**CCCC.^lxx% in die saucti Cholomani 13. Oct. martiris; in decanum facultatis medicine Mag. Pangraciuei Kreuczer de Traesenmaur, arcium et medicine doctor^ electus fuit, cui decanus immediate precedens presentauit ladu- lam cum contentis in ea, scilicet sigillo, libro statutorum et duobus libris actorum cum priuilegiis et aliis in ea contentis et parua ladula. Postea factus est computus cum decano pre- cedente et inquilino facultatis^ et singulis perceptis et expositis remanserunt 17 flor. Ungaricales et 7 sol. den. minus 5 den.

Item 18. die Februarii Mag. Cristofferus Kreuczer 1471 de Wyenna et Mag. Erhardus Gogker de Traesenmaur, 18. Febr. baccalarii in medicina , licenciam et gradum doctoratus in eadem receperunt in ecclesia sancti Stephani oppidi Wyennensis

^) Im Orig. admiMU.

156 lots ffto. medicM II.

a decano facultatis pretacte. Item quilibet soluit facultati 2 flor. Ungaricales juxta ordinacionem facultatis. 4. Apr. Item 4. die meusis Aprilis^ videlicet in die sancti Am-

brosii, congregata fuit facultas super illis articulis: Primus fuit ad interessendum lectioni statutorum^ et fuit expeditus. Secundus fuit ad recipiendum juramentum a dominis docto- ribus nouellis petere volentibus^ ut ad consilium facultatis ad- mittantur^ et factum fuit^ et ob honorem facultatis et doctorum eiusdem exposuerunt 3 sol. den. et 4 den. pro coUacione, ideo nomina ipsorum ad registrum doctorum sunt inserta.

[1471 L]

Fol. 74^ Anno Domini M.^CCCC.^lxxj**., paucis transactis diebus

nach dem pQgt festum sanctorum Tiburcii et Valeriani^ in decanum fa- * ^'' cultatis medicine electus fuit Mag. Caspar Griessenpeckh^ arcium et medicine doctor.

25. Mai In die sancti Urbani congregata fuit facultas medicine

super articulis subscriptis: Quorum primus fuit de compato a precedente decano recipiendo; secundus fuit de locacione domus. De primo articulo^ facta computacione perceptorum et expositorum per decanum precedentem, percepit decanus protunc 24 flor. Ungaricales in parua ladula contentos cum

3 sol. den. et 4 den. extra paruam ladulam reseruatis pro -usu facultatis exponendis; percepit eciam alia in ladula magna contenta, puta libros actorum, librum statutorum cum priui- legiis et sigillo et aliis ibidem contentis juxta morem facultatis medicine.

De secundo articulo omnes doctores concordauerunt, quod domus pro futuro anno locaretur egregio viro Mag. Nicoiao de Ratispana, arcium et medicine doctori, pro 9 flor. Unga- ricalibus juxta statutum et condiciones sibi pi*ius expressas in actis, et tunc idem doctor soluit medium censum, videlicet

4 flor. Ungaricales et 5 sol. den. et 6 obulos ad summam supra expressatam connumeratos et appositos, et ita factum fuit.

6. Sept. Item quinta feria ante festum Natiuitatis Marie Virginis

post disputacionem yocata fuit facultas ad deliberandnm, quid expediat in desiderio Mag. Michahelis Maynestorffer, qui desiderauit admitti ad disputandum et practicandum in medi-

Acte fao. nMdioM II. 157

cina. Et fuit ibi concorditer conclusam, quod conformare de- beret se priuilegiis et constitucionibas facultatis medicine et dimittere practicam juxta tenorem priuilegii episcopalis; donec facultas approbaret laudabiles suos mores, scienciam et obedienciam eius, ut ita facultas tamquam melius edocta se- cum ageret benignius. Fuit eciam tunc conclusum, quatenus decanos istam intencionem facultatis prefato Magistro insinua- ret, quod factum est. ConcluBum eciam erat tunc, quatenus decanus auisaret quendam poetam circa Golt[perg] hospita- tum, ut a practica desisteret juxta tenorem priuilegii facultatis sub pena excommunicacionis late sentencie, et similiter id fac- tum est. Qui respondit satis confuse dicendo : Ego faciam ut licet me facere.

[1471 n.]

Doctor lohannes Sparddrffer. Decanatus quartus. Fol. 75*

Anno Doraini M.^CCCC.^lxxj.®^), in die sancti Colomanni 13. Oct. martiris, in decanum facultatis medicine electus fuit lohannes Spard&rffer de N&renberga, medicine doctor, arcium bac- calarius, cui vicedecanus inmediate precedens, scilicet dominus doctor Mag. lohannes de Seligenstat, presentauit ladulam cum contentis in ea, scilicet sigillo, libro statutorum et cum duobus libris actorum cum priuilegiis et aliis in ea contentis et paruam ladulam, in qua continentur 22 flor. Hungaricales et 30 den., quos recepi ad me eodem die. Item sceptrum fa- cultatis.

Item eodem anno, ultima die Octobris, que fuit vigilia 31. Oct. Omnium Sanctorum, fuit congregacio super articulis subscriptis, quorum primus fuit ad audiendum statuta facultatis, qui fuit statim expedituB.

Secundus fuit ad audiendum peticionem cuiusdam nouelli doctoris alterius uniuersitatis, et fuit Mag. Mich ah el Meyn- nestArffer, qui petiuit, ut facultas dispensaret secum, quot(!) posset practicare hie in Wienna, quot fuit sibL concessum, at- tameu quod conformaret se in omnibus ordinacionibus facul- tatis et teneret doctores facultatis in honore et reuerencia.

») Im Orig. M^lxaj'

1 58 Acta fke. oMdieM ü.

Et facultas seruauit sibi autoritatem reuocandi eum a practica, quandocumque placeret eidem facultati.

Item eodem die dedit dominus Mag. Nicolaus Moli- toris de Ratisbona, hospes domus facultatis, pro censu estiuo 4 flor. Hungaricales et debuisset adhuc dedisse medium, sed quia exposuit aliqua pro utilitate domus et pedellus por- tauit unam octauam Reuolii pro 40 den. et sie permansenint solum protunc 70 den., qui fuerünt michi eciam presentati, et duos magistros intitulaui, quorum nomina sunt retro scripta, quorum quilibet dedit 3 gross., et sie tota summa per me per- cepta nomine facultatis extendit se solum ad 4 flor. et 4 sei. den. et ad 22 den. et de illa pecunia exposui summas se- quentes. (Est tota in pixide cum sigillo et sie nichil obligor, est tota adhuc facultati.)^)

Fol. 75*» Anno 1472. congregata fuit facultas in dominis docto-

^^''2 ribus et omnibus suppositis eiusdem, die vero 27. lanuarii, ad * *"■ eligendum lectorem regentem et fuit electus dominus doctor Mag. lohannes de Seligenstat et assumtus et jurauit.

Item in congregacione . . .*)

31. Jan. Item ultima die eiusdem mensis, eodem anno, congregata

fuit facultas super articulo infrascripto : Ad audiendum peti- cionem cuiusdam licenciandi in medicina petere voientis, ut ad recipiendum insignia doctoralia et licenciam admittatur, et fuit Mag. Laurencius Wisenhofer de Ingelstauia, vide- licet eadem die et fuit exauditus et eodem (!) die exposui pro collacione, scilicet pro una media maluasie et una media Re- folii et una semella 47 den.

1. Febr. Item sequenti die proxima soluit facultati 2 flor. Hunga-

ricales juxta ordinaciones facultatis.

4. Febr. Item 4. die Februarii prefatus dominus licenciandus re-

cepit licenciam et gradum doctoratus in medicina in ecciesia sancti Stephani oppidi Wiennensis a domino doctore Mag. Pan- gracio Creuczer de Tresmauer.

Pro reformacione sigilli exposui 60 den.

») Getilgrt. *) Sic!

Acte Cftc. medieaa U. 159

[1472 I.]

Mag. Nicolaus de Ratisbona. Fol. 76*^

Anno Domini M.® CCCC**. 72., in die sanctorum Tiburcii 14. Apr. et Valeriani martirum^ in decanum facultatis medicine electus est Mag. Nicolaus de Ratisbona, medicine doctor. cui^ sin- gulis predicte facultatis congregatis doctoribus, inmediate pre- cedens presentauit decanus librum statutorum ac acta cum ladula et in ea contentis.

Item in die Visitacionis Virginis Marie gloriose congre- 2. Juli gata fuit facultas super articulo subscripto, qui talis fuit in forma: Ad prouidendum cuidam necessitati domui facultatis pronunc imminenti et locacioni eiusdem. Et quantnm ad pri- mam articuli partem conclusum fuit, quod hec necessitas, sci- licet loci secreti mundacio, committenda esset faospiti domus; sed quoad secundam articuli partem conclusum fuit^ quod lo- cacio domus facultatis medicine differenda sit usque ad festum sancti lacobi vel circa propter consuetudinem, que pro causa fuit allegata, quamquam sepe, ut ex pluribus claret actis, factum sit oppositum; putatur ergo, conclusionem solum quan- dam fuisse dilacionem pro pacis tranquillitate sub condicione, in quantum scilicet hospes domus eidem consentiret, [quod et factum fuit.

Item feria quinta post festum sancti lacobi anni quo 30. jnli supra congregata fuit facultas super articulis subscriptis, quo- rum primus talis erat sub forma: Ad audiendum supplicacio- nem cuiusdam doctoris alterius uniuersitatis petere volentis, ut ad consorcium et consilium doctorum facultatis medicine admittatur. Secundus vero articulus fuit ad audiendum con- clusionem in proxima congregacione medicine facultatis conclusam ex parte locacionis domus eiusdem. Et super primo conclusum fuit articulo, quod Mag. Michael Mdne- staffer, alterius uniuersitatis doctor, ad consorcium et con- silium facultatis medicine admittatur. Super secundo autem conclusum fuit articulo, quod domus facultatis medicine locetur per unum annum, a feste scilicet Michaelis anni 72. ab Incar- nacione Domini etc. usque ad festum Michaelis anni sequentis, Mag. Nicoiao de Ratisbona, medicine doctori.

160 Acta fiae. medicM ü.

[1472 n.]

Fol. 76 b Mag. lohannes de S&ligenstat.

13. Oct. Anno Domini M.^cccc.^lxxii.®, in die sancti Colomanni

martiris, electus fait in decanum medicine facultatis lohannes de S&ligenstat, arciam et medicine doctor, cui decanus pre- cedens, singulis presentibus doctoribus, presentauit librum sta- tutorum et actorum cum ladula [et] in ea contentis, et protnnc in areha permanserant 36 flor. Ungaricales, quos eeiam per- cepi, et Mag. Nicolaus ex parte census facultati adhuc obli- gatur 3 flor. Ungaricales.

28. Oct. Item quarta feria, in feste Symonis et lade, fuit congre-

gata tota facultas medicine in doctoribus et scolaribus ad au- diendum statuta, ad recipiendum computum a decano prece- dente et ad deliberandum ex parte librorum, an sint concate- nandi vel non. Quantum ad primum fuerunt statuta lecta^ sed computacione facta remanserunt in archa 36 flor., et 3 flor. Ungaricales obligabatur dictus Mag. Nico laus, quos eciam de- cano debebat presentare; quos quidem florenos non in auro sed pecunia mihi presentauit, pro 1 floreno 10 sol. et 15 den. exibendo, de quibus exposui pedello nostro 14 sol. den. Item in dicta congregacione exposui 33 den. pro maluasia, vino et pane. 1478 Item anno 73., in die sancti Erhardi, dedi Friderico

8. Jan. pedello dicte facultatis 3 sol. den. pro libris cathenandis.

12. Febr. Item sexta feria post festum AppoUonie dedi seratori pro ca- thenis 9 sol. et 10 den. Item dedi Friderico pro libris ca-

22. März thenandis secunda feria post Oculi 4 sol. den. Item 2 gr. pro sera una ad pulpitum.

[1478 I.]

Fol. 77* Mag. Cristoferus Krewczer.

14. Apr. Anno Domini 1473., in die sanctorum Tiburcii et Vale-

riani martirum , in decanum facultatis medicine electus est Cristoferus Krewczer de Wyenna, arcium et medicine doctor, cui decanus precedens, singulis presentibus doctoribus, presentauit ladulam cum contentis in ea, videlicet sigillo, libro statutorum et duobus libris actorum cum priuilegiis et aliis

Acte tu. medieae II. 161

in ea contentis et parua ladula. Postea facto computo cum

decano precedente et inqnilino domus facultatis, feria sexta

post Egidiiy 3. die mensia Septcmbris, et singulis perceptis et 3. Sept.

expositisy remanBernnt protunc in archa 36 flor. Ungaricales

et 74 den. minuta peccunia extra archam.

Item feria sexta post festum sancti Egidii congregata 3. Sept. fait facultas super articulo, qui fnit ad locandum domum pro futuro; et fuit domus locata arcium et medicine doctori Mag. Nicoiao Molitoris de Ratisbona pro 9 flor. Ungaricalibus soluendis per duas mutaciones, et parua reformanda per se reformet, ut supra expressum est fol. 61.

Item idem dominus doctor Mag. Nicolaus computauit in eadem congregacione pro mundacione cloace 3^2 ^&1* ^^ den., quoB exposuit. Item dedit idem doctor 1 flor. Ungaricalem pro 11 sol. den., qui repositus est protunc ad archam. Item be- dello nostro pro reformacione librorum et concathenacione ^/ji tal. den. Item percepi eciam a prenominato doctore Mag. Nicoiao 5 sol. 26 den., de quibus exposui in quadam con- gregacione uniuersitatis circa Fridericum bedellum pro media Riuolii 26 den. Item in congregacione jam superius habita pro duabus mediis Riuolii 52 den. et pro media maluasie 24 den., facit 3 sol. 12 den., et sie remanserunt 14 den., et sie facultas soluta fuit in censu protunc in 4Ys flor. Ungari- calibus singulis computatis. Item percepi ab uno intitulato 2 gross.

Item in eadem congregacione superius habita Fridericus, noster bedellus, presentauit facultati librum quendam Bertucii papireum ^), quem testatus fuit ad facultatem medicine egregius vir lohannes Spardorffer, cuius libri inicium tercii folii est: ,et agunt in nutrimentum etc.', et protunc ad librariam per me ad alios libros repositus est.

Item in feste sanctorum Cosme et Damiani martirum ex- 27. Sept posui per bedellum Magistro chori 60 den., de quibus dat offi- eianti 2 gross., cantori 32 den., organiste 32 den., leoitis 14 [den.], juuenibua 2 [den.], pro officio defanotorum 24 den., pro duabus missis 14 [den.], pro apertura tabule 32 [den.], pro frondibus 3 gross., subcantori et juuenibus 20 den.,

^) Im Orig. papirerum. Acte &ealtoti8 medicae II. 11

162 Aeta fac. medioae II.

famulis campaiiatoris 7 [den.], bedello nostro 12 den. Summa 9 sol. den. ^)

[1474 1.]

Fol. 77^ Mag. Michael Mänestarffer.

14. Apr. Anno Domini etc. 1474.^ in die sanctorum Tiburcii et

Valeriani martirura, in decanum facultatis medicine electus est Michael Mänestarffer, arcium et utriusque medicine doctor, cui decanus precedens^ singulis presentibus doctoribus, presentauit ladulam magnam cum contentis in ea, videlicet libro statutorum et duobus libris actorum cum priuilegiis et aliis in ea contentis et paruam ladulam seratam et unam par- uam pixidem^ in qua erant duo ducati, decem et Septem octo- narii^ quinque cruoifferi, unus den., sigillum facultatis. Qui duo floreni ex consensu omnium doctorum campsi sunt pro 20 sol. den. per Fridericum pedellum^ de quibus 20 sol. dedi prenominato Friderico pro sollario suo, ut commissum mihi erat, 14 sol. den. Item dedi domino Martine^ qui exsoluit censum pro Mag. Nicoiao de Ratispona, 3 sol. 4 den., qui restabant soluendi in superiluo, quod soluit pro Mag. Nicoiao, ut docuit protunc computus^ quem fecimus quasi omnes. Item dedi pro maluasia 52 den. Item dedi predicto domino Mar- tine 4 den. pro vino albo. Item dedi 1 den. pro semella. Fostea eodem die, facto computo a decano precedente et do- mino Martine predicto ex parte census domus facultatis pro una mutacione, remanserunt in parua pixide 3 flor. Ungar!- cales et 29 den. cum octonariis et aliis, ut videtur, et omnia superius exposita per me sunt ex 20 sol. soluta; solum restat racionem ulterius facere de 3 ducatis et 29 den. Item percepi a quodam intitulato 3 gross, monete albe.

10. Juni Item 10. die mensis lunii congregata fuit facultas medi-

cine super articulis duobus. Primus erat ad deliberandum super locacione domus facultatis; secundus super reformacione necessariorum domus. Super primo articulo fuit conclusum,

*) Dasselbe Ausgabenverzeichniss findet sieb auf der letzten Seite dieses Actenbandes. Vom Decan des Semesters 1473 II sind keine Aufzeich- unngeu vorbanden.

Act» fae. m«dicae II. 1 63

qiiod decanuR facultatis protunc Bcriberet. Mag. Nicoiao de Ratispona, qui protunc Wienne non erat, sed hospes domus fuity ex parte tocius facultatis, quod si eam consiinili. quo antea habuit, pacto juxtaque venerabilis doctoris domini lo- hannis de Seiigen st at pro ipso porrectam peticionem pro fttturo conuentam aut conductam habere velit, facultatem ipsam hinc et ad festum sancti lacobi proxiroe instans cer- ciorem redderet; lapso vero termino expresso, si clarebit sua negligencia neque personaliter se huc constituerit domum in- habitando, facultas de domo ipsius alteri prouidere vellet.

Super articulo secundo fuit conclusum concorditer, quod decanuR pro tempore et precedens una cum seniori doctore deberent yocare unum carpentarium et muratorem et unani- miter conspicere, que necessario essent reformanda reforma- rent expensis facultatis, secundum *^quod habetur in actis folio 61. 1)

Item penultima die mensis lunii, hoc fuit in die aposto- Fol. 78« lornm Petri et Pauli, congregata fuit facultas medicine ex 29. Jnni parte reformacionis fouee in domo facultatis retro in ortu*). Protunc concorditer conclusum erat, quod mitterem conspicere quendam lapicidam ad sanctum Steffanum, qui est gener Mag. Laurencii, palier ad sanctum Steffanum; sed quia gener, ut mihi promiserat, altero die venire non potuit, venit loco ipsius socrus^) suus, scilicet Magister Laurencius, qui pre- sentibus venerabilibus viris, scilicet domino Caspar Gries- senpeckh, lohanne de Seligenstat, Erharde de Trais- mawr et me, medicine doctoribus, consuluit, quod fieret murus magis in altum cum testudine et poneretur una aut due canne lapidee in terra decliua sub orreo versus foueam, ad quam aut ad quas cannam vel cannas illa lignea canna longa, que jaeet in curia domus, terminaret aciem posteriorem, et hoc consilium deberem intimare in publica congregacione postea fienda dominis doctoribus.

Post hoc motum fuit per me, ut decanum, ex parte li- brorum testatorum per Mag. Martinum Gulden ad liberariam facultatis nostre, utrum huiusmodi libri ab uxore deberent po- stulari aut ne. Conclusum fuit, quod Mag. lohannes de Se- ligenstat, doctor medicine, deberet visitare Mag. Caspar,

») Vgl. oben S. 125. *) Sic/ ») So statt socer.

11*

164 Acta fee. medicfte 11.

scolasticum ad sanctum Stephanum, qui erat unus de testa- mentariis, quod informaret alios testamentarios, ut nobis huiuB- modi libros testatos ad librariam nostre facultatis presentaret.

Item de ingressu vero librarie conclusum est concorditer, quod quilibet doctor facultatis medicine Wiennensis, si habere claues pro libraria vellet, quod cum consensu decani protunc, expensis suis, scilicet intrare volentis, claues sibi iieri faciat et semper post se intrando et exeundo librariam claudat, ut consuetudo est in libraria facultatis arcium. Sed de scola- ribus atque baccalariis eiusdem facultatis mediciue conclusum est, quod nullus claues habeat neque ipsam librariam intret preter consensum doctorum eiusdem facultatis.

3. Jali Item in vigilia sancti Udalrici fuit congregacio doctorum

ad deliberandum, quid amplius faciendum sit cum reforma- cione fouee domus. Tunc conclusum erat, ex eo, quod Ma- gistri, qui sciunt ad huiusmodi structuram fouee, conspexissent et in modo reformandi concordarent, quod accederem mag. Laurencium, ad sanctum Stephanum lapicidam, et cum no- mine facultatis peterem, quod se de constructione fouee retro in ortu intromitteret, et ad comparandum singula necessaria pro principio darem sibi 2 flor. Ungaricales, et quando amplius pecunia indigerct, quod cum consensu seniorum duorum do- ctorum claues ad archam habentium archam ipsam aperirem et plures pecunias pro huiusmodi reformacione fouee reciperem, ita quod ipsa fouea reformaretur. Item eciam conclusum pro- tunc erat, quod precedenti muratori, videlicet Mag. lohanni Ketsch, pro visitacione et conspexione fouee satisfacere de- berem secundum placitum suum.

31. Jali Item Sabato post festum sancti lacobi congregata fuit

facultas super articulo, qui fuit pro locacione domus facultatis pro anno futuro, et fuit protunc domus locata arcium et me* dicine doctori Mag. Hermanne Haym de Ratenwurga pro 9 flor. Ungaricalibus soluendis per duas mutaciones, videlicet medietatem ad festum sancti Georii et alteram medietatem ad festum sancti Michaelis; item omuia, que expressa sunt fol. 61.^) in decanatu Mag. Caspar Griessenpechk obseruet et refor- met, ut clarius ibidem continentur.

») Vgl. oben S. 126 f.

AoU fko. medicM II. 165

Item 13. die mensis Septembris congregata fuit facultas Fol. 78^ saper articulo isto : Ad audiendum peticionem trium scolarium l^* S^P^- in medicina petere volencium^ ut ad examen pro gradu wac- calariatus in eadem admittantur. Qaorum nomina sunt hec: Mag. Johannes Tichtel de Grein^ Mag. Gregorius Weger de Wienna, Mag. Georius Taler de Arenstarff, et eo die facta congregacione omnes tres admissi sunt ad examen pro gradu waccalariatus in medicina, ita tarnen, quod pro eorum notabilibus defectibus dispensatum est, quod quilibet sibi com- putare debet solum audiuisse lecciones ad gradum waccalariatus in medicina per duos annos cum dimidio et non plus, ita quod ad gradum doctoratus studeat cum diligencia yisitando lectio- nes eciam per duos annos cum dimidio.

Item post hoc isti suprascripti magistri examinati sunt pro gradu waccalariatus in medicina et omnes tres sunt ad- missi ad determinandum ab omnibus doctoribus medicine. Item Mag. Johannes Tichtel de Grein dedit 1 flor. Unga- ricalem. Item Mag. Gregorius Weger de Wienna dedit 1 flor. Ungaricalem. Item Mag. Georius Taler de Arens- tarff dedit 1 flor. Ungaricalem. Item omnes tres determina- uerunt sub Mag. Pangracio Kreycer de Traismayr die 28. mensis Septembris, anno 1474. 28. Sept.

[1474 n.]

Anno Domini etc. 1474., post electionem domini rectoris, scilicet Mag. Martini Meming^), licenciati in sacra pagiua et magistri in artibus, in decanum facultatis medicine electus est egregius vir Pangratius Kreuczer de Traesenmawr, arcium et medicine professor, cui decanus precedens presen- tauit ladulam magnam cum in ea contentis, scilicet libro sta- tutoram et duobus libris actorum cum priuilegiis et aliis ibi contentis, et archam paruam, in qua thesaurus pauperum con- tinetur, scilicet facultatis, et unam paruam pixidem, in qua est sigillum facultatis. Item recepi a Mag. lohanne Tehen-

*) Corri^. aus: Marina de Memmg. Der Rector hies Martinas Haiutsel de Memmingen ; vgl. meine Ged&chtniBstafeln der Wiener Universitfttsrectoren (Wien 1893) S. 12. Er wurde am 16. October 1474 gewählt.

1 66 Aete fM. nedicM n.

hepp de Neunbarga Claustrali 3 gross, pro intyta- lacione. Fol. 79* Item eodem anno, 10. die meosis Septembris^)^ yenerunt

10. Nov. ad me venerabiles et egregii viri, videlicet dominus doctor

Menesdarffer et dominus licenciatus Mag. Michael de Haedek, et proposuerunt^ quomodo domini consiliarii domini nostri graciosissimi^ scilicet imperialis maiestatis, vellent, quod fieret facultatis congregacio in omnibus suppositis et doctoribus ad eligendum nouum lectorem^ quia tunc lectura vacauit. Ita

11. Nov. ego annui sicut debui et die sequenti immediate^ et fuit festum

sancti Martini episcopi, conuocaui omnes doctores et bacca- larios et scolares medicine facultatis. Quibus omnibus docto- ribus presentibuSy collegi vota a quolibet in specialis et omnes uno consensu et uno voto, nullo contradicente, elegerunt in lectorem facultatis medicine venerabilem et egregium virum, arcium et medicine professorem, videlicet Mag. Cristofferum Kreuczer de Wyenna. Isto habito, vocaui omnia supposita facultatis et expressi mentem et voluntatem domiuorum do- ctorum et quesiui, an prefatus dominus doctor per facultatem electus placeret eis in lectorem. Unus nomine omnium ipso- rum respondit: dominus doctor placet nobis bene pro lectore; et ita dominus doctor Mag. Cristofferus fuit per totam fa- cultatem in lectorem electus.

[1476 I.]

14. Apr. Anno Domini 1475., feria sexta in die sancti Tiburcii,

post electionem noui rectoris electus est in decanum facultatis medicine Hermannus Hajm de Rotenburga^ arcium et medicine doctor, cui decanus precedens immediate presentauit ladulam cum omnibus in ea contentis, videlicet duos libros actoi*um, sigillum et archam paruam cum 37 flor. Ungaricalibus in ea contentis et cum 17 octonariis et 5 cruciferis eciam in ea contentis, et 10 sol. den. cum 14 den. manserunt extra par- uam archam, quos ego recepi (et ex parte Mag. Nicolai, qui non dedit mediam partem census, a feste sancti Georii usque

^) Lies NovembrU, da am folgenden 11. Tage desselben Monats das Fest des heil. Martin war.

Act« fkfl. medioae 11. 167

ad festum sancti Colomanni anno Domini 1474., fuit mihi commissam, ut mitterem ad einem Schon Michel Fri de- ricam bedellum, an esset sibi commissum a Mag. Nicoiao de Ratispana, an pro eo vellet dare vel non; si non vellet pro eo persoluere, qaod tunc deberet scribi prescripto doctori ad Ingelstaaiam ex parte illias medii census.)^) Item eodem die in presencia doctorum ego dedi mediam partem census 4 äor. Ungaricales cum medio.

Item 22. die mensis lulii in die sancte Marie Magdalene 22. Juli fnit facultas congregata in stuba domas eiusdem facultatis medicine ad deliberandum super articulis infrascriptis, quid expediat. Primus articulus fuit pro locacione domus facultatis medicine, et fnit protunc domus locata arcium et medicine doctori, Mag. H er m anno Hajm de Rotenburga, istius mu- tacionis decano, pro 9 flor. Ungaricalibus soluendis per duas mutaciones, medietatetn videlicet ad festum sancti Georii et alteram medietatem ad festum sancti Michahelis, et omnia, que expressa sunt folio 61.*), obseruet.

Secundus fuit ex parte unius baccalarii Cracouiensis uniuer- sitatis^ cuius nomen fuit lohannes de MAnsterberg, in astro- nomia instructi^), et sciuit | practicare eclipses soHs et lune; ille Pol. 79»» inobediens fuit facultati medicine in hoc^ quod voluit publice portare birretum et audire a doctoribus lecciones ordinarias. Fuit in congregacione finaliter conclusum, quod deberet adhuc pie informari; quod seruaret consuetudines uniuersitatis nostre et facultatis et non deferret birretiim; quod factum fuit per Mag. Bernhardum, rectorem protunc scole ad sanctum Stef- fanum, qui a decano facultatis medicine rogatus fuit, ex quo sibi fuit multum coniunctus, ut informaret eum, quod amplius dimitteret birretum et deferret aliam tecturam decentem, et si vellet gaudere in posterum promocione, quod deferret secum ad lecciones librum et quod decanus facultatis medicine sua- deret sibi, quod faceret. Responsum dedit idem baccalarius Mag. Bernhard o, quod vellet in se deliberare, quid esset facturus. Sic hodie in se deliberat nee dimittit; consideret ergo facultas eins rebellionem pro temporibus futuris.

^) Das Eingeklammerte ist im Orig. durchgestrichen; am Rande steht: tcluü,

*) Siehe oben S. 125 f. ») Im Orig. inHructua,

168 Aeto fse. medioM II.

Tercius articulus fuit ex parte cuiusdam mulieris de Swes^^^ (?) practicantis hie, que fuit inhabitata aput Scotos, et facultas pro ea uichil conclusit, quia fuit protunc in balneo naturali et dicebatur^ quod^ postquam veniret, judex ciuitatis vellet eam capere.

20. April Item feria qainta post dominicam lubilate Deo in Qaa-

dragesima exposui pro aspare faciendo in orto facultatis 11 sol. et 9 den. cum asseribus, lignis et clauis et toto labore.

27. Sept. Item in die sanctornm martirum Cosme et Damiani dedi

Friderico bedello 9 sol. den. et 1 den. pro rubea cera et ad expediendum omnia attinencia ad illum festum diem^).

[1478 n.]

Fol. 100* Anno Domini M.® CCCC.® Ixxviii.®, in profesto undecim

1478 millium Virginum, in decanum facultatis medicine electus est

20. Oct. Mag. Qeorgius Schöblin de Yesingen, arcium et medicine

28. Oct. doctor ; post hoc lectis statutis in die Symonis et lüde, facto

computo a decano precedente, percepit 3 sol. den. 19 den.,

qui manserunt extra archam, sed in archa seu ladula man-

serunt flor. Ungaricales 55 etc.

3. Dec. Item post hoc, in profesto Barbare, cepimus ex ladula

5 flor. Ungaricales, ita quod adhuc in toto remanserunt in ea 50 flor. Ungaricales. De 5 flor. Ungaricalibus unum dedi Mag. Cfistofero Creitzer, doctori, alios autem 4 domino doctori Mag. Hermanne, qui eos pro canna ad tectum et structura domus exposuerunt, ut patet; residuum dominus doctor Mag. Hermannus et ego accommodauimus, ut patebit in computo futuro*).

^) Die granze folgende, die Folien 80* bis 99^ umfassende Bl&tterlage ist wohl schon vor langer Zeit ans dem Pergamentnmschlag abhanden ge- kommen, wodurch leider eine von 1475 II. bis 1478 I. reichende Lücke in den Decanatsberichten entstanden ist. Siehe auch die Einleitung der Acta fac. med. I., S. VII.

') Diese Abrechnung ist jedoch nicht eingetragen worden. Mehr als zwei Dritttheile der Seite 100^ sind leer gelassen.

Acta fao. medicM II. 169

[1470 I.]

Mag. CristofferuB Krewczer. Fol. lOO*

Anno 1479., in die sanctorum Tiburcii et Valeriani mar- 1^79 tirum, electuB est in decanum facultatis medicine egregius ar- ^^' ^^^' ciam et medicine doctor Mag. CristoferuB Krewczer de Wjenna, in cuius decanatu acta sunt infrascripta.

Item pro reformacione ceptri, omnibus computatis, ex- posui 14 flor. Ungaricales, quia prius in pondere habuit 2 mar- cas argenti; 4 lotones et 1 quintam et jam ponderat 3 marcas et 1 lot. etFridericuB, noster protunc bedellas, dedit lapidem precioBum, qui in Bummitate virge est.

Item feria sexta ante lobanniB Waptiste congregata fuit 18. Juni facultas super aiiiiculis infrascriptis : Primus ad audiendum peticionem cuiusdam magistri in artibus petere volentis, ut ad examen pro gradu waccalariatus in medicinis admittatur, et nomen magistri erat Mag. Paulus Ursenpeck de Tecken- darff, et peticio eins fuit exaudita, et eo die fuit examinatus et ad gradum waccalariatus admissus.

Secundus articulus fuit ad locandum domum facultatis, et fuit locata egregio yiro arcium et medicine professori fa- moso, Magistro Hermanne Haym de Rotenburga.

Item in yigilia beatorum apostolorum Petri et Pauli fuit 28. Juni facultas congregata in causa empericorum et signanter cuius- dam yetule practicantis, que nominabatur Anna et babuit auri- fabrum et morabatur circa castrum. Et tunc facultas dedit plenum posse tribus doctoribus, videlicet Mag. lorio Schob- ling, Mag. Michaeli Manestorffer et Mag. lohanni Tich- tel, qui per multos labores, quos habuerunt in consistorio do- mini commissarii, tandem obtinuerunt, ut ista vetula sit publice in ambone excommunicata, et plures alii nequam recesserunt, qui practicauerunt.

Item feria quinta post Egidii congregata fuit facultas ad Fol. 101* audiendum quandam proposicionem per dominum decanum ^' ^®P^* proponendam et erat hec, quia domini eines et Magister ci- uium miserat famulum suum ad me, ut ego conuocarem do- ctores facultatis et ascenderemus ad domum consilii, et ne- sciuimus causam, quare essemus vocati. Fuit conclusum, quod aliqui doctores mitterentur ad Magistrum ciuium ad inqui- rendum de causa, et fuerunt missi Mag. Georgius Schob-

170 Aota fac. medicae IT.

ling et Mag. Michael Manesdarffer^ quibus Magister ei- uium dixity esset ex parte appotecarum, ita ut visitareutur appotece. Tandem facultate iterum congregata, fuit conclasam, iit per decanum facultatis et Mag. lohannem de Seigens tat articali consignati in decanata Mag. Martini Quldein folio 42.^) Magistro ciuiam presentarentur, quod et factum est in ecclesia Ottenhaym '), et Magister ciuium nobis respondir, vellet libenter ad hoc conari, ut isti articuli per consulatum adprobarentur, sed usque huc nichil factum est.

[1470 n.]

13. Oct. Anno Domini 1479., in die sancti Colomanni, post re-

ctoris uniuersitatis eleccionem, in decanum facultatis medicine electus est dominus doctor Mag. Ilermannus Hajm de Ro- ten burga, cui decanus precedens, singulis presentibus docto- ribus, presentauit ladulam magnam cum in ea contentis. Cuius decanatus acta sunt infra scripta:

14. Oct. Anno Domini 1479., feria quinta post festum sancti Co-

lomanni, dominus Steffanus notarius Neunkircher citauit decanum pro tempore et totam facultatem ad dominum abba- tem Scotorum tamquam ad judicem a legato datum in causa vetule, que contra facultatem medicine practicauit, ad compa-

15. Oct. rendum coram eo feria sexta sequente mane in judicio. Eodem

die facta fuit congregacio, videlicet feria quinta, et tunc fue- runt electi priores tres, videlicet Mag. Georius SchAbeling, MsLor, Michahel Maynestorfer et Mag. lohannes Tichtel, doctores, qui prius electi fuerunt in expedicione cause vetule,

17. Oct. que tunc ab excommunicacione fuit absoluta, et dominica die sequente, sero post vesperas, fuit absolucio excommunicacionis eins in ambone denuncciata ad sanctum Steffanum.

21. Oct. Anno Doraini 1479., feria quinta in die undecim mille

Virginum, in domo facultatis medicine fiiit congregacio facta super articulo illo, quid ulterius sit agendura in causa vetule, ut pro honestate facultatis ad bonum deducatur finem. Et placuit protunc certis doctoribus, ex quo judex esset hie, vide-

^) Siehe oben S. 91 f.

') = Otto-Haymo- (heute SnWator-) Kapelle.

Aoto He. medicae II. 171

•

licet abbas Scotorum^ tunc deberemus coram eo ulterias pro- cedere. Qui se per se Tolantarium obtalit nobis, sed timor fnit ex parte procuratoris vetule^ qui fuit tunc jarista domini abbatis. Et certis placuit, quod facultas deberet mittere ad dominum | legatum ad Grecz, et f uerunt illi deputati a facul- Fol. 101 ^ täte, quorum unus voluit se personaliter illuc presentare ad dominum legatum, cuius noticiam bene haberet, si haberet a facultate pecuniam pro sumptibus. Deinde senioribus missis clauibus ad arcbam domino decano, qui aperuit archam et re- cepit ex archa 12 flor. Ungaricales, et manserunt 20 in arcba, et tunc commiserunt decano, quod in necessario deberet ipsis deputatis presentare. Feria sexta post venit ad me dominus 22. Oct. doctor Mag. lohannes Dychtel sub porta ecclesie monasterii sancti leronimi et presentauit michi litteram sigillatam sigillo domini doctoris Mag. Michahelis Meynesdörfer vel suo, et littere tenor fuit, quod ambo doctores prescripti petiuerunt 12 flor. Ungaricales sibi dari, quos precedenti die ab archa recepi, et sie feci et dedi domino doctori Mag. lohanni Dych- tel, ut cum illa pecunia vetula, que practicauit contra volun- tatem facultatis, repelleretur et ab illo loco ammoueretur, ne homines amplius ab ea deciperentur. Et tunc statim post dominus doctor Mag. Michael MeynesdArfer cum fratre 8U0 et famulis equitauerunt ad Grecz in causa vetule et coram domino legato expediuit causam, ut postea patebit in computo.

Anno quo supra, dominica proxima ante festum sancte 21. Nov. Katherine Virginis, fuit congregata facultas medicine super articulis duobus: Primus ad legendum statuta more con- 8chweto(!), videlicet proximo die festiuo post leccionem statu- torum uniuersitatis, et fuit iste articulus eodem die ex- peditus.

Secundus articulus fuit ad audiendum, quid in negocio facultatis medicine cum pecunia eiusdem in Grecz sit expe- ditum; et de isto articulo tunc nichil expeditum usque post eleceionem noui decani, quia doctores protunc non f uerunt sufBcienter presentes et dominus doctor Mag. Michael Mey- nestorfer non potuit adesse propter negocia sua et patris.

Anno domini 1480., feria tercia post festum Epiphanie, 1^80 habui laboratorem pro mundificacione putei, quia aqua in eo ^^* *^*"* fuit turbida et pauca, cui pro mundificacione putei dedi ^/g Hbr.

172 Aotft fao. mediea« II.

den. ; qai^ postquam puteum intrauH, conspexit murum inferius circa pixidem et dixit, nisi reformaretar inferius, totus murus caderet infra, et pro reformacione muri a fundo usque sursam dedi sibi eciam Ys I^^^* ^^^' ^^ P^^ ^^^^ necessariis, pota et comcBtione exposui 3 gross. 14. Apr. Anno Domini 1480., in die sanctorum Tiburcii et Vale-

tiani martiram, fait congregata facultas, sed non tota simol, sed successiue duo vel unus et non diu manserunt, sed tan- dem venerunt doctores omnes preter unum et dominum Mag. Bernhard um, quare protunc non fuit electus decauus, licet doctores dederunt vota, propter absentem doctorem. Et tnnc in fine venit medicus de Babenberga, qui tamen diu foras ex- pectauit, tandem in fine venit cum notario et tribus testibus ad stubam, solum duobus doctoribus presentibus, yidelicet do- ctore Hermanne Haym et doctore lohanne de Seigestat, et voluit aliqua coram eis proponere. Fuit sibi dictum, quod faceret illos secum intrantes exire; sed ipse noluit et vocauit notarium et dixit eciam aliis studentibus, quod deberent ma- uere. Tunc ambo doctores surrexerunt et dominus doctor Mag. lohannes recessit. Coram alio doctore et Friderico bedello commisit notario, quod conficeret sibi instrumentum, et dedit sibi pecuniam et ammonuit testes. Tunc postquam exiuit portam domus, dixit in platea publice, quod nichil posset expedire cum talibus capitibus etroclitis. Tunc statim Fridericus dixit: ,domine notarie, hoc notate, quia hoc est scandalosum.'

[1480 I.]

Fol. 102* Anno Domini M.**CCCC.^lxxx.^ post festum Tiburcii et

nachdem Valeriani, electus est in decanum Mag. lohannes ex S&li-

^^' gen s tat, arcium et medicine doctor, cui decanus precedens

presentauit ladulam magnam cum in ea inclusis.

19. Mai Item sexta feria ante Pentecostes conuocata erat facultas

propter infrascriptam causam; nam rector uniuersitatis eodem

die fecit conuocari omnes doctores medicine ad locum con-

sistorii hora prima propter quendam in medicina practicantem,

alterius uniuersitatis doctorem se asserentem. Congregata igi-

tur facultate ante primam eodem die in domo facultatis me-

Aeta fbe. medicae II. 173

dicine, placuit concorditer omDibus^ nallo discrepante, quod pedellus facoltatis eiasdem accederet dominum rectorem sibi ad partem dicendo^ an vocauerit omnes doctores, ut faculta- tem medicine^ an ut prifatas(I) personas; si primum^ quod tunc pedellus diceret, facultatem honestius debuisse vocatam fuisse, et ideo sua magnificencia egre ferre non deberet, quia facul- tas protunc comparere commodose non posset; si rero se- cundum, quod tunc pedellus diceret rectori^ quod nullus in ista causa quidquam agere posset et ideo sua dominacio ite- rum non imputaret doctoribus^ quia venire protunc non va- lerent.

Item quinta feria ante festum Egidii congregata fuit fa- 31. Aug. cultas ad locandum domum; que protunc fuit locata Mag. Hermanne^ doctori medicine, pro 8 flor. Ungaricalibus juxta formam priorem. Insuper Mag. Johannes MAnsinger pe- tiait litteram sue promocionis sibi decemi. Cuius peticio gra- ciose fuit exaudita. Insuper fuit conclusum ex parte Mag. Georgii Taler, doctoris medicine, quod si statum in Patauia cuperet, facultati insinuaret mcdicinC; que eundem promouere et pro honore suo dirigere esset parata; sed nemo pro littera impetranda aut sigillo impetrando aput me comparuit.

Item in die sancti Colomanni congregata fuit facultas 13. Oct. saper articulis infrascriptis : Ad eligendum videlicet nouum de* canum et ad recipiendum computum a decano precedente. Item percepi in eleccione mea extra archam 1 flor. Ungarica- lem, nichil plus.

Item in die sanctorum Cosme et Damiani percepi a do- 27. Sept. mino doctore Mag. Hermanne 1 flor. Ungaricalem. Item per- cepi a quodam magistro 31 den. Item exposui pro peraccione in die sancti Cosme et Damiani 9 sol. den. Item dedi 3 sol. den. procuratori nostro et notario. Item in die sancti Colo- manni exposui 40 den. pro collacione. Item dedi eciam pro- tunc, videlicet in die Colomanni, facultati 1 libr. et 1 den.

[1480 n.]

Anno Domini M^CCCCMxxx.®, ipsa die sancti Col- Pol. 102* manni martiris, electus est in decanum facultatis medicine 13. Oct Mag. Georgius SchAbly de Yesingen, arcium et medicine

174 AeU ht. medioae II.

doctor, cui deoanna precedens hora eadem porrexit archain facultatis cum libris 'actorum, zeptro ac aliis ad decanum per- tinentibuB^ sed extra archam nichil reiDansit. Et quia in sa- lario pedelli^) defecerunt 23 den.^ quos decanus nouiter ele- ctuB accomodauit etc. 12. Nov. Domin ico die post leccionem statutorum uniuersitatis,

hoc fuit dominico proximo post Martini, eongregata fuit tota facultas medicine, ut legeren tur statuta. Tunc decanus ex- posuit 16 den. pro vino, 1 [den.] pro semella, 3 den. pro fru- ctibus. Item exposuit 5 sol. pro canna in presencia domini doctoris Mag. lohannis Dicht el et 4 den. pro bibalibus.

[1481 I.]

Fol. 103* Anno Domini 1481., in die sanctorum Tiburcii et Vale-

1481 riani martirum, electus est in decanum facultatis medicine

14. Apr. Cristoferus Krewczer ex Wienna, arcium et medicine

doctor, cui decanus precedens presentauit ladulam facultatis

cum in ea contentis, videlicet libro statutorum, actorum,

zeptro, sigillo ac archula facultatis nee non claue pertinente

ad archam uniuersitatis et aliis in ea contentis, et facto com-

puto eadem die percepi a facultate 2 flor. Ungaricales, de

qnibus exposui infrascripta : Item pedello nostro in sollario

suo 30 den. Item pro reformacione horrei et canne exposui

2 tal. 10 den. Item percepi a Mag. Paulo Ursenpeck unum

30. Mai flor. Ungaricalem in vigilia Äscensionis Domini, qui post de-

5. Jnni terminauit sub doctore lohanne Seigenstat 5. die lunii, que

erat dies sancti Bonifacii.

22. Juni Anno quo supra, feria sexta ante lohannis Waptiste et

post Corporis Christi, eongregata fuit facultas super articulo isto: Ad audiendum peticionem duorum magistrorum petere volencium, ut ad examen pro gradu waccalariatus in medi- cina admittantur. Quorum peticio exaudita fuit et admissi sunt et postea eo die primus, videlicet Mag. lohannes ex Enczesdorff maiori, examinatus concorditer per omnes do-

23. Juni ctores admissus est. Zabato post secundus, scilicet Mag. An-

dreas Vogperger ex Wienna, est examinatus et eciam

^) Im Orig.: pedüU,

Acta fke. medicM II. 175

concorditer admiBSus ad gradum waccalariatus. Et quilibet eoram dedit unuin flor. Ungaricalem ad facultatem ante deter- minaeionem et determinauerunt sab egregio viro arcium et medicine doctore ^) Mag. Mich aele Manesdorffer ex Wienna^ 16. die meDsis Augusti. 16. Aag^.

Item intitulaui unum magistruni , pereepi ab eo 3 gr. Item exposui pro officio sanctorum Cosme et Damiani 27. Sept. 9 sol. den.

Item anno 1481.^ feria tercia post Conuersionis sancti Fol. 103^ Pauli ^), electus fui in superintendentem alme uniuersitatis 30. Jan. Wiennensis studii^ qui tune superintendens manet in officio per unum annum et elapso anno resignare debet, ut ex se- quenti facultate unus eligatur. Qui superintendens jurare te- netur domino rectori pro tempore:

Primo ut officium superintendencie fideliter exequi velit, videlicet ut si quem defectnm apud aliquam facultatem uni- uersitatis studii Wiennensis senserit^ illi sine mora pro sua possibilitate obuiet et occurrat.

Secundo ut Stipendium uniuersitatis^ cum presentatum fuerit priori ducalis collegii, sine dilacione distribui faciat illis, qui meruerunt illud secundum noticiam ipsi per singularum facultatum decanos mediate et per priorem collegii ducalis immediate factam.

Tercio ut nulli prohibeat dare Stipendium neque impediat ob quamcumque causam, nisi talis causa fuerit expressa in litteris fundacionis.

Quarte ut neque aliis neque ipsi lubeat dari Stipendium, quibus secundum litterarum fundacionis tenorem dari non debeat.

Quinto ut fideliter impendat remanencias ad eas neces- sitates; ad quas litteris fundacionis sunt Ordinate.

Ultimo ut diligenter procuret debito tempore racionem snmmere a priore vel a prioribus de remanenciis perceptis et expositis.

Item solui facultatem integre et dedi 2 flor. Ungaricales et 5 sol. 11 den. in die sancti Kolomanni martiris. 13. Oct.

1) IiD Orig.: dodori,

') Zuerst stand : drca feHum sancti Cholomanni marUrtM,

176 AeU fkc. medleae II.

[1481 IL]

Fol. 104* Anno Domini raillesimo quadringentesimo octuagesinio

13. Oct. primO; ipsa die sancti Cholomanni martiris, electus est in de-

canum facultatis medicine Mag. Michael Minnestarffer,

arcium et medicine doctor, cui deeanas precedens per Fri-

dericum pedellum presentauit nouam ladulam magnam, in

qaa contenta faerunt ea^ que ex consuetadine facultatis apud

se tenere debet decanus; eciam in eadem ladula faerunt pre-

sentati extra archam 5 flor. Ungaricales, quos florenos cum

1482 Omnibus aliis perceptis sequenti decano die Lune post octauas

15. Apr. Pasce presentauit et de singulis rebus computum fecit.

[1482 I.]

Mag. loannis Tichtel decanatus secnndus.

Anno Christi optimi 1482., postridie sancti Tiburcii mar-

16. Apr. tirisy ad officium decanatus in facultate medicine electus est arcium et medicine doctor loann es Tichtel ex Qrein, qua de re precedens decanus sibi presentauit scrinium minus et maiusculum cum in eis contentis, ut assolet.

21. Jnni Anno quo supra, sexta feria ante loannis Baptiste, hora

prima, congregata fuit facultas propter articulum subscriptum : Ad audiendam^) peticionem duorum in medicina baccalario- rum nee non magistrorum in artibus admitti ad examen pro gradu licencie in medicina petere volencium. Quorum pe- ticio ab Omnibus doctoribus est exaudita, et die inmediate se*

26. Jnni quenti post loannis Baptiste vicecancellario Mag. Andree ex Potenprun sunt presentati per facultatem medicine, ut mos habet, eisque cancellarie porta est adaperta et die sequenti,

26. Juni scilicet die sanctorum loannis et Pauli, primus Magister, vi-

delicet Paulus Ursenpekch ex Tekchendarff, puncta sibi in aurora assignata accipiens, hora secunda post meridiem

27. Jnni super ipsis est examinatus, et sequenti die secundus Mag.

^) Corrig. aus audiendum. Der frische humanistische Zug siegt hier zum ersten Male Über den altehrwürdigen grammatischen Schnitzer ad amdien" dum peticionem, der seit dem Bestehen der Hochschule unangefochten ge- blieben war und von einem Decanatsbericht in den andern sich forterbte.

▲cta fite, medicae II. 177

loannes Pilgr&m ex Enczesdarff maiori. Qui quidem ainbo coDCorditer a doctoribus ad licenciam simpliciter sunt ad* missi. Quam quidem licenciam necnon insignia doctoralia Mag. Paulus Ursenpekh recepit nonis Augusti in ecciesia kathe- 5. Aug. drali sancti Stephani a venerabili et egregio viro Mag. Joanne ex S41ingenstaty arcium et medicine doctore eximio, premit- tendo solucionem 2 flor. Ungaricalium ipsi facultati medicine.

Item egregius vir Mag. loannes Pilgräm ex Enczes- dar ff maiori sua sponte obtulit facultati medicine 1 flor. Re- nensem per facultatem ob honorem sanctorum Cosme et Da- miani exponendum.

Quinta Septembris exposui 2 den. pro cera et papiro ad Fol. 104*» faciendum mandatum pro conductione funeris olim doctoris ^- ^V^ Michaelis Mänestarffer ex Vienna, in medicina lectoris, cuius lecturam est adeptus dominus doctor Mag. Qeorgius Schebel ex Yesingen^ omnibus et singulis doctoribus in predictum dominum doctorem consencientibus.

Vicesima Septembris^ in vigilia Mathei apostoli, exposui 20. Sept 2 den. pro cera et papiro ad faciendum mandatum pro con- ductione funeris olim venerabilis et egregii viri Mag. Chri- sto feri Kreiczer ex Vienna, qui superioribus diebus, vide- licet 11. Februarii; lecturam suam in manus Principis Cesaree 11. Febr. Maiestatis resignauit; quam adeptus est doctor loannes Tichtel ex Grein a Cesarea Maiestate^ omnibus doctoribus in eum consencientibus, et in die Eathedre Petri hora septima 22. Febr. noctis, presentibus omnibus Cesaree Maiestatis consulibus, suam dextram Cesaree Maiestatis dextre componendo prestitit jura- mentum et die sequenti post Mathie apostoli legere incepit. 25. Fel^r.

Dominica ante Cosme et Damiani exposui 7 den. propter 22. Sept. pronunciacionem festi sanctorum predictorum ipsis octenariis, qui quidem murmurare solent, quod gratis pronunciare debent.

In profesto Cosme et Damiani doctor lohannes Tich- 26. Sept. tel tunc egrotans non potens conuenienter congregate facul- tati desiderium suum proponere, singulis dominis doctoribus cednlam transmisit in hec verba: , Venerabilis et egregie do- mine doctor. In egritudine mea, de qua nondum plene sum liberatus, inter alias deuociones deuoui sanctis martiribus Cosme et Damiano specialem ipsis exibere honorem, et dum cogitarem qualem, venit in mentem offertorium artistarum, quod sancte Katherine suo die faciunt. Statui itaque aput

Aefit facultati« medieae II. 12

178 Acta fac medicae U.

me talem dictis martiribus honorem cras in stacione uostre facultatis facere, cum grossis videlicet, et nednm cras^ sed et temporibuB faturis. Conabor enim, ut eeiam me mortao id offertorium meis expensis fandatum firmiter possit permanere. Quapropter oro vestram reuerendam hamanitatem, quatenas fauic meo proposito fauere dignemini ob honorem martirum dictoram et nostre facultatis. Bene optimeque yaleat vestra dominatio egregia/ Cui qüidem peticioni omnes et singuli domini doctores ex suis humauitatibus annuerunt et sie die

27. Sept. sequenti est celebratum. In quo die pro dicto festo Cosme et Damiani exposui 9 sol. den. et leuitis sarcofagum predicto- rum martirum portantibus 8 den.; duobus enim leuitis non ministrantibuB, sed tamen portantibus^ nullum precium propter hunc laborem est assignatum.

Fol. 105" Item idem predictus decanus, facto computo, soluit fa-

cultatem integre et nihil facultati obligatur, et extra archam remanserunt floreni Ungaricales 3, Renenses 2, et 5 sol. den. minus 2 den.^ et pedellus recepit suum salarium solitum et ex gratia 60 den., et dominus doctor Magister Hermanus soluit facultatem in censu, quem facultati debebat circa festum Mi- haelis anno Domini 1482.

[1482 n.]

(Mag. Hermannus Hajm.) 11. Nov. Anno Domini 1482., in die sancti Martini, fuit congre-

gacio facultatis facta super articulis infrascriptis : Primus fuit ad recipiendum computum a domino decano precedenti, et factum est ut supra scriptum est. Secundus fuit ad recipien- dum censum de domo facultatis, et census eciam datus est ut supra continetur. Tercius articnlus fuit ad audiendum supli- cacionem cuiusdam magistri pro examine ad gradum bacca- lariatus in medicina ; admittenda est et admissus cum omnium consensu, et fuit Mag. lohannes Pilgram de Enczesdorf maiori^).

^) Wohl verschrieben statt Mag. Udalricus Eberhardi de Neubarga Clan- strali, da |der hier genannte Mag. Johannes Pilgram de Encsesdorf maiori

Acta fSM. medicB« IT. 179

Anno Domini 1482.^ ipsa die sancti Colomanni, electus 13. Oct. fui in decanuni; precedenti decano absente, quia infirmuB fuit^ et illo die non presentauit res in ladula contentas nee ladu- lam, sed pqstea in die sancti Martini; tunc feeit compotum^ 11. Not. ut Bupra scriptum est. Item eodem die sancti Martini exposui 12 den. pro vino.

Item feria sexta post festum sancti Briccii, hora prima, 15. Not. predictus Mag. Udalricus Eberhardi de Neuburga Clau- strali examinatus est ad gradum baccalariatus in medicina et ab Omnibus doctoribus fauorabiliter admissus, ut decanus protunc doctor Hermannus Haym, protunc decanus(!), pre- sentibus testatur.

Anno Domini 1483.; 22. die Februarii, in die videlicet 1483 sancti Petri *), fuit facultas medicine congregata ad deliberan- 2^« IPehr, dum super articulis infrascriptis : Primus fuit ad audiendum suplicacionem unius magistri in artibus et baccalarii in me- dicina petere volentis, ut domino vicecancellario pro examine licencie in medicina presentetur, et fuit concorditer ab Omni- bus admissus'). Secundus ad conspiciendum structuram et venestram domus vicine et annexe nouiter factam, domui fa- cultatis medicine multum nociuam, et ad intercipiendum tem- pestiuC; ne dampna facultati una dierum oriantur: Ibi con« clusum fuit; quod dominus doctor Mag. Georius Schöbt ju- ratos ciuitatis duos adduceret; qui conspicercnt; et tunc juxta ipsorum informacionem facultas debet procedere et facere; et idem doctor se intromisit.

Item eodem die exposui 9 den. pro vino, et unam octa- uam de Rejfolio habuimus a domino doctore Mag. lohanne Pilgram de Enczesdorf, qui libere exposuit 52 den. pro eadem, et tunc me duce ad facultatem et ad consilium facul- tatis fuit asBumptuS; et fuit articulus eciam sibi formatus.

Item idem magister et baccalarius in medicina fuit feria sexta post Mathye festum, hora secunda, domino vicecancel- 28. Febr.

schon im Jahre 1482 I. Licenciat war, wie aus dem Berichte des Torigen De- cans (1482 I) 8. 177 ersichtlich ist

») = Petri cathedra.

") Der Name des Baccalars ist zwar nicht angegeben, doch dürfte es der gleich im Folgenden genannte Mag. Andreas Voperger ex Wienna ge- wesen sein.

12*

180 Act» fite. medicM II.

lario Mag. Ändree de Botenprunn presentatus per m edieine facultatem, at moris est.

1. März Altera die sequenti, hora secanda, examinatus est ab

Omnibus doctoribus et est ad liceneiam admissus, et fait Mag. Andreas Voperger ex Wyenna.

Item Mag. lohannes Pilgram de majori Enczes- dorf dedit 2 flor. Ungaricales ad facaltatera.

[1483 I.]

Fol. 105*» Anno Domini M.CCCC.lxxxiii.y in die Tiburcii et Vale-

14. Apr. riani martirum, electus est in decannm faeultatis medicine Mag. Johannes ex Säligenstat, arciam et medicine doetor, cui decanus precedens presentanda presentaait.

Item expositi fuerunt 10 flor. Ungaricales, quos uniner- sitas cum aliis florenis cinibus hnius inclite ciuitatis presen- taait pro snbsidio contra inimicos, et faerunt recepti ex archa.

Item percepi a Mag. üdalrico Eberhardi 1 flor. Un- garicalem et 4 gross. Item percepi a Mag. Friderico . . .^) 1 flor. Ungaricalem et 4 gross. Item exposui 9 sol. den. in 27. Sept. die Cosme et Damiani martirum.

[1483 n.]

13. Octe Anno Domini 1484. ^\ in die sancti Colomanni, post noui

rectoris eleccionem electus est in decanum faeultatis medicine Mag. Hermannus Haym^ arcium et medicine doctor, cui de- canus precedens presentaait ladulam magnam cum in ea con- tentisy videlicet libro statutorum et duobus libris actorum cam priuilegiis et aliis ibi contentis cum archa parua, in qua pe- cunia faeultatis continetur, et pixide parua, in qua est sigillum faeultatis.

^) Im Orig. ffir den Namen ein leerer Raum gelassen. Wahrscheinlich int Ma^. Fridericus Gräsel ex Haidenhaim gemeint. *) So statt 1483.

Aot» fae. medioM U. 181

Item dominus doctor Mag. Andreas Voperger ex Wyenna ante ipsias recepcionem doctoratua dedit 2 flor. Ungaricales, quos facoltati obligabatur. Item sepius ad me venerunt magistri in facultate nostra lecoiones in eadem au- dientes, a me potentes^ nt eis eongregacionem doctorum fa- cerem^ non manifestantes michi causam^ propter quam. Tan- dem informatus, quod optarent habere anothomiam in domo facultatis medicine^ intellecta ipsorum peticione, ego noui plus antiquorum et antecessorum nostrorum pro anathomia ordina* cionem, locum et tempus^)^ ego eis denegaui facere eongre- gacionem, primo ex mala ordinacione, quia non ibi fuerunt predisposita instrumenta nee lector nee qui coUigeret pecuniam pro lictore et aliis necessariis cum decoccionibus certorum membrorum, nee fuit eis locus in domo facultatis sine con- sensu inquilini; eciam ex parte sepulchri nee ex parte tem- poris. Antiqui enim nostri et ego cum eis anothomiam semper habuimus circa sanctum Spiritum aut in balneo prope sanctum Anthonium; ibi in cimiterio fuit factum sepulchrum, in quo successiue tempore anothomie fuissent membra anothomata imposita et in fine corpus anothomatum. In fine domini do- ctores habuerunt exequias et offertorium cum magna solemp- nitate pro anima. Eciam ex parte temporis; quia in frigide tempore et quadragesima, quando non fuit esus carnium, et in principio et non in tempore humide, sed sicco et frigido. Quod autem facta sit in domo facultatis, causa est prima, quia Mag. Nicolaus de Ratispana lector fuit et fuit parcus et consensit et disposuit et admisit, quia locauit domum cum inquilinis sie, quod plus de domo facultatis recepit, quam dedit pro censu'). Secunda fuit celebrata cum Mag. Conrado Praun de Mfildorf, qui eciam fuit lector et eciam disposuit et consensit anothomiam fieri in domo facultatis medicine et propterea admisit decocciones fieri ^); sed locus consecratus fuit distans, quia cimiterium pro sepulchro; ergo locus non fuit ibi conueniens. Tempore autem illo, quo in decanatu meo ultimo illa fuerunt petita a scolaribus, tempus fuit nimis

^) Im Orig.: ordinacifme, loco et tempore.

*) Diese anatomische Uebung, die vor dem J. 1468 unter dem Mag. Nicolaus stattgefunden haben soll, wird in den Akten nicht erwähnt >) Vgl. oben S. 97, 98 und 99.

1 83 Aeta ftte. mt<Ueae n.

humidum et calidam, quia in Marcio et Aprili^ et tempore 1484 sacro^ quo corpus fuit interficiendum, quia feria seeunda post

5. Apr. dominicam ladica et post festum saneti Ambrosii. Quare peto facultatem^ quod mihi non imputet, quia eciam Deo teste non fui ita sanus et fortis, quod aliquid ibi fecissem in anatbomia propter plures defectus meos *).

12. Apr. Item feria seeunda post dominicam Palmarum ante festum

saneti Tiburcii, post rectoris noui eleccionem, fuit congregacio doctorum more solito. Ego extra arcbam habui 3 sol. den. et 2 flor., de qua pecunia 1 flor. Ungaricalis fuit datus in solario Friderico^ bedello facultatis^ et 42 den. pro vino et crustulis, et remansit 1 flor. Ungaricalis et 48 den., qui fiorenus est datus

19. Apr. cum pecunia minuta, feria seeunda post festum Pasce, quando electus est nouus decanus, et mansit de minuta pecunia libra 1 cum 2 den. in fine, expedito Friderico bedello et solutO; et taliter eciam decanus sequens dominus doctor Mag. Georius Bcribet in actis suis.

[1484 I.J

Fol. loe» Anno Domini M.°CCCC.°lxxxiiii.**, seeunda feria Pasce,

19. Apr. electus est in decanum facultatis medicine Mag. Georgius SchÄbly ex Yesingen, arcium et medicine doctor, cui de- canus precedens presentauit presentanda, et a decano prece- dente percepit eadem hora 1 libr. den. et 2 den.^ qui reman- serunt extra archam. 25. Joni^ Item 25. die mensis lunii anni eiusdem congregata fuit

facultas medicine ad audiendum supplicacionem cuiusdam ma- gistri in artibus et baccalarii in medicina petere volentis, ut domino vicecancellario presentetur pro examine ad gradum licencie in eadem, et nomen magistri fuit Mag. Udalricus Eberhardi ex Nfiburga Claustrali*); cuius peticio fuit exaudita concorditer per omnes doctores prefate medicine fa-

^) Von gleichzeitig^er Hand ist am unteren Rande bemerkt: Hec tu- perius notata tcripta tunt ex defeclu tenU et »enectutu puerida; quare facul- taJti mm venient in preiudicium, quia hee dicU eciam juxta commtMa,

') Am Rande von späterer Hand: Obiit 1487 ui redcr tmiuertitatii.

A«ta fke. nedlofte II. 183

caltatis. Item eadem die et hora exposui 32 den. pro mal- oasia^ 8 den. pro vino comani, 2 den. pro semellis.

Idem magister et baccalarius in medieina 1. die lalii fuit i. juli vicecancellario presentatus et die sequente, soilicet VisitacioniSy 2. Juli temptatus et concorditer admissus etc.

Item anno Domini eodem carnis debitum soluit venera« biÜB et egregiuB vir Mag. Hermannus Haym ex Roten- burg o, arciam et medicine doctor^ protune senior nostre fa- cultatis^ ipsa die Üdalrici, de sero infra undeeimam et duo- 4. Juli decimam, cuius anima requieseat in pace. Dedi pro cera et papiro ad faciendum eidem mandatum 2 den.

Item 22. die lalil^ soilicet in feste sancte Marie Magda- 22. Juli lene^ fuit congregata facultas medicine ad prouidendum domui facultatis eiusdem et eins librarie, ad locandum eciam domum. Et fuit locata venerabili ac egregio viro Mag. Paulo Ursen- peck ex Deckende rff, arcium et medicine] doctori, pro 9 flor. Ungaricalibus sub condicionibus per quemlibet hospi- tem de cetero obseruandis^ notatis in decanatu olim venerabilis et egregii viri domini doctoris Casparis Griessenpeck anni 1465., folio 61.^) Item de cetero eciam facultas vult esse li- bera quoad anatbomiam celebrandam, in libraria eciam qui- übet doctorum liber sit intrare librariam sine condicione hos- pitis; volumus eciam esse liberi, quemadmodum precedenter, quoad congregaciones in domo fiendas etc.

[1484 IL]

Decanatus tercius. Fol. 106^

Anno Christi optimi 1484., die sancti Cholomanni mar- 13. Oct tiris, eligitur in decanum facultatis medicine Mag. loannes Tichtel ex Qrein, arcium et medicine doctor, cui precedens decanus presentanda presentauit, ladulam puta maiorem et mi- norem cum in eisdem contentis, presertim quorundam argen- teorum vasorum pignora predicte facultati inpignorata pro 20 flor. Ungaricalibus per toteres venerabilis et egregii viri Mag. loannis Pilgram ex £nczesdarff maiori, medicine doctoris, tunc temporis grauiter egrotantis, cui facultas medi-

1) Vgl. oben 8. 125 f.

\ii4 Aste bfl. mdltu II.

eine miseiicordia ducta saa eponte predictum rnntuum fecit gracioee. 1485 Item anno Domini 1485., 23. lannarü, die Vincencii, ce-

23. Jau. lebrata fait congregacio facultatis medicine super articulo sub- scripto: Ad audiendam peticionem cuiusdam mag^stri in *t- tibaB et in medicina baccalarii ad exameu pro gradu licencie in eadem admitti petere volentie, fuitquo nomen predicti Hag. FridericuB Greseel ex Haynliaym. Cuius peticio fuit ex- audita, sie tamen, ei in examine snfficiesB inuentus fuerit, pOBt promocionem doctores legentea in schoÜB medicorum aadiat, si Baltem manBuniB Bit in ciuitate; Bi vero extra ciuitatem, non vult eum facultas ad audiendas lectiones esBe obligatum. Mota autem facultaB fuit ad hoc propter magnum eiuBdem Mag. Friderici in tempore defectum; a tempore euim bq« intitulationis usqae in hunc iBtnm diem noo compleuit oisi

26. JaD. treB annOB et ebdomadas quinquaginta. Die vero Poücarpi

per totam facultatem vicecancellario est presentatus, qui eidem

27. Jui. Mag. Friderico eancellariam apernit, et poBtridie mane sub

aurora pnncta Bunt eibi assignata, ad que eodem die poatnie- rtdiem examinatus respondit et ita, ut per totam facultatem medicine digauB ad licenciam recipiendam judicaretur.

7. Febr. Eodem anno, postridie Dorothee, venerabilis et egregius

vir Mag. Udalricus Eberhardi ex Neunburga Claustrali recepit insignia doctoratia in medicina a prestantisBimo viro doctore Georgio Scbebll ex Yaingeu in ecclesia kathe- drali Bancti Stephani et dedit facultati medicine 3 äor. Unga-

9. Febr. ricalee et die Apolonie ad consilium petens est admissus, du- riesima obsidione huins ciuitatis Viennenais tunc darante, quam Deus glorioauB pro aua misericordia foelici fine dignetur ter- minai-e, qui eit benedictus in secula seoulorum amen.

[1486 I.]

[ag. Paulus ürsennpock.

nno Domini 1485.°, die eanctorum martirum Tiburcü iriani, electus est in decanum facultatis medicine Mag. s TJrsenpeck ex Tegkenndarff, cui decanus prece- imediate presentauit ladulam majorem et minorem cum onBuetis presentari unacum pignoribus ai^enteis olim

Acte fae. medioM H. 185

venerabilis viri reuerendi domini doctoris Mag. lohannis Pilgreim ex Enczerstarff majori facultati impignoratis pro 20 flor. UngaricalibuB ^).

[1485 n.]

Anno Domini 1485., 2. die mensis Nouembris, in die Fol. 107^ animarum, electus est in decanum facultatis medicine Mag. 2. Not. Foedericus Gräsel ex Haidenhaim, arcium et medi* eine doctor, qui 26. die mensis Septembris antehac proxime 26. Sept. transacta insignia doctoralia in medicina reeeperat sub egre- gio viro Mag. Paulo Ursenpeck ex Teckendorff, arcium et medicine doctore, in ecclesia sancti Steffani et die Colo- 13. Oct. manni ad consilium petens est admissus. In quo die electus in decanum egregius vir Mag. Udalricus Eberhardi ex Neuburg a Claustrali, arcium et medicine doctor, officium decanatus assumere renuit, certa de causa per doctores ac- ceptata.

Igitur die qua supra eligitur Mag. Foedericus Gräsel predictus^ cui precedens decanus inmediate presentauit ladu- lam maiorem et minorem cum aliis consuetis presentari una cum clenodiis argenteis venerabilis et egregii viri Mag. lo- hannis Piligrami ex Entzestorff maiori, quondam in medicina doctoris^ facultati pro 20 flor. Ungaricalibus inpi- gnoratis.

Eodem anno, 27. die mensis lanuarii, dominus Mathias, 27. Jan. Rex Ungarie, Bohemie etc., Wiennam obsidione cinxit et cir- cumfallauit (!), ita ut incole eiusdem fame compulsi prima die l. Juni mensis lunii eiusdem anni ciuitatem ipsam eidem Regi tra- dere coacti fuere; propter quam obsidionem sepenominatus Mag. Foedericus insignia doctoralia recipere distulit usque in diem supra notatum.

Eodem anno, dominica post Omnium Sanctorum, que 6. Nov. fuit 6. dies mensis Nouembris, congregata fuit facultas ad audiendum statuta et ordinaciones eiusdem, que protunc per decanum fuerunt lecte.

^) Der übrige Raum dieser Seite ist leer gelassen.

186 Acta fiM. medicM 11.

[1486 I.]

Fol. 108" Mag. lohannes ex Säligenstat.

i486 Anno Domini i486., in die sanctoram Tiburcii et Vale-

14. Apr. Yismiy electus fuit in decanum facultatis medicine Mag. Jo- hannes ex Säligenstat, areium et medicine doctor, cui de- canuB precedens presentauit consueta presentari.

3. Jali Tercia die lulii congregata fuit facultas prenominata super

articulis infrascriptis : Ad audiendum conclusionem uniuersi- tatis ex parte stipendiatorum factam et ad deliberandum, quid expediat. Secundus articulus ad locandum domum prenomi- nate facultatis. De primo articulo, quia uniuersitas pecuniis carebat^ conclusum fuit, quod decanus nomine medicine facul- tatis contribueret pro expensis mittendorum secundum conue- nientem proporcionem aliarum facultatum, ut sie uniuersitas in suo esse et vi^ore permaneret. Fuerunt autem electi egre- gii viri Mag. lohannes Kaltenma reter, rector protunc nostre alme uniuersitatis, Mag. leronimus Hollenprunner, sacri juris doctores, et Mag. Bartholomeus ex Grein, doctor sacre theologie, ad accedendum regiam Maiestatem pro impe-

4. Juli trando stipendio diu non percepto. Postea in die sancti Udal-

rici conuenientibus decanis singularum facultatum presentauit decanus theologie 4 aureos Ungaricales, decanus facultatis juris similiter 4, decanus facultatis medicine 2 flor. Ungari- cales, decanus autem artistaruni 6 aureos Ungaricales por- rexit, eo adiecto, si prenominati electi deficerent in expensis, quod tunc facultates plus contribuerent juxta condignum, ita quod quelibet facultas secundum quantitatem stipendii maio- rem aut minorem minus aut plus contribueret.

Super articulo secundo conclusum fuit, quod domus facultatis pro futuro anno locaretur Mag. Paulo Ursen- p e c k pro 9 flor. Ungaricalibus cum condicionibus expressis supra.

Item protunc recepti fuerunt 6 flor. Ungaricales ex archa et presentati decano ad complendum supranotata et duos, ut supra, exposuit die sancti Udalrici. Item decanus exposuit 30. Juli protunc 14 den. pro vino. Item die domiuico ante festum In- uencionis sancti Stephani dedit decanus facultatis medicine 5 sol. et 5 den. per pedellum rectori pro remuneracione eorum^ qui antedictos patres reduxerunt in Wiennam. Item in die

Aeta fM, mediGM II. 187

<

Sanctorum Cosme et Damiani exposui pro officiis et solemni- 27. Sept. tatibus eodem die peractis 9 sol. den. Item percepi 1 flor. Ungaricalem a Mag. Stephane ex Fatauia ante determina- cionem et 3 gross, pro intitulacione. Item in die saneti Colo- 13. Oct. manni exposui pro vino et aliis 48 den. Item in die saneti Colomanni dedi facultati 3 flor. Ungarieales 5 sol. den. et 4 den.

[1486 n.]

Anno Domini i486., in decanum facultatis medicine, ipsa Fol. 108*> die saneti Colmanni martiris, electus fuit Mag. Georgias 13. Oct. Schöblj ex Tesingen, arciam et medicine doctor, cui de- canus precedens presentanda presentaoit.

Item in die lectionis statutorum, que fuit dies dominiea 5. Not. post Omnium Sanctorum, floreni, quorum fuerunt 3 floreni Ungarieales, qui remanserunt extra archam, fuerunt inpositi archam(!); extra archam autem manserunt 44 den. In eadem congregacione decanus exposuit 36 den. pro maluasia, 8 den. pro vino communi, 1 den. pro nespulis et 1 den. pro semella. Summa expositorum 46 den.

Anno Domini 1487., ipsa die Agnetis Virginis, in sero 1487 infra terciam et quartam, venerabilis ac egregius arcium et 21. Jan. medicine doctor dominus Üdalricus Eberhardi ex Nur- burga Claustrali, tunc temporis nostre alme uniuersitatis rector dignissimus, debitum carnis soluit, älius mihi dilectissi- mus et protunc dominus meus et preceptor, cuius anima Deo viuat Amen. lUo ^) defuncto difficultas fuit, quis deberet man- dare pro rectore eligendo; secundo quis debeat presidere in aula; tercio quis resignare aut verbum facere deberet in aula; quarto quis juramentum a procuratoribus nouellis recipere de- beret et quomodo qualiterque ista omnia acta sunt, clare vide- bitur in libro actorum nacionis Austrie anno salutis 1487. in procuracia Mag. Martini Stainpeyß de Bienna etc. Obiit similiter doctor lohannes Wisinger de Patauia in suo re- ctoratu et sepultus est in cenobio Neuburgensi in capitulo, ubi

^) Von hier bis zum Schlüsse dieses Decanatberichtes eine andere Hand und zwar die des Mag. Martin Stainpais.

188 Aeta fkc. medioM II.

sanotus Leopoldus suam habuit sepultaram. Acta sunt hec 1506 anno salutis 1506., tanc vigente peste in Bienna etc.

[1487 I.J j

■

Fol. 109» DecanatuB quartus.

1487 Anno Domini noBtri lesu Christi 1487., die sabatina ante

7. Apr. Palmaram, quo erat octaua dies ante Tibarcii, posteaquam ve- nerabilis et egregius vir Mag. Bartholomeas Ticbtel ex Greyn, ad sanctum Stephanum canonicns, in sacra deniqae theologia et doctor et lector^ huius alme nostre uniuersitatis rector, officium suum resignasset electusque esset in rectorem humanissimus vir Mag. Thomas Vienner ex Kcharenneu- burgy collegii ciuium collegiatus dignissimus, compater mens singulariter colendus, factaque doctorum medicinc congrega- cione pro eligendo nouo decano, electus est medicine doctor Mag. Joannes Tichtel ex Grein, qui ex precedente decano computum recipiens, accepit et ab eodem ladulam maiorem et minorem continentem ea, que precedeuti decano in eisdem sunt presentata.

12. Mai Anno prescripto, die Pangracii, congregata fuit facultas

medicine propter articulum infrascriptum : Ad audiendas lit- teras heri domino nostro rectori ex abbate Scotorum trans- missas domum facultatis nostre concernentes et ad deliberan- dum super eisdem, quid fieri expediat. Litterarum autem tenor erat iste: Joannes abbas monasterii Scotorum pereximio domino rectori ^). Eximie domine rector. Ex cellerario nostro dominacio vestra accepit, facultatem medicorum de sua domo retroactis annis numero non paucis nobis fundalem censum non soluisse atque ideo hanc judicio fundali nunc nobis plene adiectam esse; attente rogamus id dicte facultati reserari et eidem domum ipsam nostri loco vendicioni exponi. Si illi animo est eam rehabere, mite agemus; sin autem, amodo utemur eo jure, quod nobis in iam dicta domo competit. Hac in re vestra dominacio gratam nobis exhibebit complacenciam merita vicissitudine recompensandam.'

*) Im Orig. rectore.

i

Acta Am. nadicM II. 189

QuibuB litteris auditis mirabatar facultas de domiuo abbate^ quonam jure quonam modoue haue domum sibi adiudicatam habuerit^ cum postulacio censuB nunquam ad facultatem per- uenerit; item facultas nunquam admonita, vocata vel citata a quocumque ad aliquod est Judicium. Nihilominus tamen super articulo predicto in hunc modum conclusit, quatenus decanus pro tempore petat dominum nostrum rectorem nomine tocius facultatis^ ut idem dominus noster rector loquatur gra- cioso patri domino abbati tamquam persona media inter eun- dem et facultatem/ quod facultas viderit istas litteras, quas equiori animo et benigniori interpretacione | accepit et intel- Fol. 109^ lexity quam verborum rigor pre se ferat^ confidatque de sua graciosa paternitate, quod eadem sua graciosa paternitas non velit erga facultatem medicine alium animum habere, quam facultas ad suam graciosam paternitatem habeat, presertim in predictarum litterarum benigna interpretacione; quodque, si quid fundalis census ex domo facultatis medicine dandum sit, dabitur, ut intelligat sua graciosa paternitas negligenciam hac- tenus factam^ non tamen affectatam^ velle resarciri ^)y et gerat se sua graciosa paternitas quemadmodum speramus et petimus erga facultatem medicine, ut alii sue paternitatis predecessores. Si autem sua graciosa paternitas duriorem se reddiderit, quod tamen minime de sua paternitate speramus, cogetur facultas medicine hac in re uniuersitatem ante omnia et principem pro consilio et auxilio implorare.

Quam quidem') causam dominus rector diligentissime et prudentissime^ ut alias in aliis semper seiet facere negociis, circa predictum dominum abbatem tractauit et ad talem con- dicionem causam istam redegit, quod dominus abbas contentus est, ut illud de censu fundali dandum nondum datum, sed ne- glectum adhuc detur, reliqua omnia missa faciens. Et ita fac- tum est. Dßdi enim sibi ÖO den. pro vigintiquinque annis ab anno Domini 1461. exclusiue computando usque ad currentis anni decursum eciam exclusiue. Ad festum ergo Mihaelis^ quod feliciter yeniat Deo dante, proxime venturum soluendus restat census fundalis anni presentis, duo puta denarii et non plures; quod et ego ipse sum facturus, si vita comes mihi erit.

^) Im Orig.: rentrUri, *) Im Orig.: quidam.

190 Aeta fM. medicAe II.

23. Mai Item in vigilia AsceDsionis sepelitur yenerabilis et egre-

gius vir Mag. Paulus Ursenpekch; et tunc per doctores con- cludebatur^ ut noua 8era fieret ad liberariam ad alias dnas, et ita factum et clauis est aput decanum, soluique hanc seram cum cathesa seratori, Friderico pedello ad hoc cooperante, qui et seratori et abbat! pecunias presentauit.

30. Juli Item secunda feria post lacobi, que erat 30. dies lulii,

congregata fuit facultas hora prima post meridiem propter ar- ticulum infrascriptum : Ad audiendam peticionem cuiusdam domini doctoris domum facultatis medicine sibi locandam pe- tentis, et ad deliberandum desuper^ quid expediat.

Fol. 110* Doctor autem petens fuit Mag. Fridericus Gresel. Qui

quidem prefate peticioni quandam annexam produxit in me- dium, videlicet ut remissiori censu sibi quam aliis locaretur propter sui corporis malam valitudinem, qua laboraret, et quod eius paupertas inspiciatur. Super qua peticione breuiter fa- cultas conclusit, inspectis iuspiciendis et compassis compacien- dis, quod domus facultatis medicine predicto Mag. Friderico locata sit et pro 7 flor. Ungaricalibus pro hoc anno saltem, sub condicionibus tamen, quibus sui precedentes inhabitatores inhabitabant.

29. Sept. Item die sancti Mihaelis arhangeli per pedellum nostrum

Fridericum presentaui abbati monasterii Scotorum Vienne fundalem censum de domo facultatis nostre medicine sibi de- bitum, duos puta den. Viennenses.

In vindemia huius anni Serenissimus dominus noster Rex Ungarie etc. Mathias recepit steuram per omnes Austrie partes sibi pronunc jure belli subiectas, florenum Ungaricalem de ternario; de educendo vero ad partes sibi non subiectas 4 flor. Ungaricales. Ita pactatum est in dieta uniuersali cele- brata in castris ante Nouam Ciuitatem positis in Quadragesima anno 1487. et consensum est ad hoc per quatuor partias Au- strie ; verum . Ciuitatem Nouam ab hac steura liberam dixit, 17. Aug. quam vi [etj fame accepit in oetaua Laurencii 1487. Bene- dictus DeuS; qui nobis det in hac patria suam vel pacem vel pacienciam Amen.

Exposita. Ad festiuitatem sanctorum martirum et nostre

27. Sept. facultatis patronorum Cosme et Damiani celebrandam, ut mos

habet, 9 sol. den. In congregacionibus et pro aliis rebus paruis

/

Acta hc. medicae II. 191

63 den. Abbati Scotoram &0 den.; item 2 den. Seratori 24 den.

[1487 n.]

Anno Domini millesimo quadringentesimo octaagesimo Fol. iio^ septimOy in die sancti Colomanni martiris, electus est in deca- 13. Oct num arcium et medicine doctor Mag. Foedericus Gr&sel ex Haidenhaim^ cui precedeus decanus presentanda presen- tauity ladulam puta maiorem continentem ladulam minorem cum duobuB libris actorum et libro statatorum una cum aliis duabus BcatnliB quasdam litteras facultatis continentibuB nee non vasa argentea per Mag. lohannem Pilgram felicis re- cordacioniB facultati pro 20 flor. Ungaricalibas inpignorata. Et ibidem facto compato facuItaB fuit obligata precedenti decano domino doctori Mag. lohanni Tichtel in 13 boI. 19 den. pro expoBitis^ et extra archam remanBorunt 57 den., quoB prece- dens decanuB in prineipio Bui officii perceperat.

Item ibidem concluBum fuit, quod feneBtra inferioriB ca- mere reformaretar Bocundum meliorem modum. Item fuit et protunc conclasum, quod in futurum cuicumque domus facul- tatis locetur, idem debet Boluere censum abbati Scotorum de eadem debitum, puta 2 den. ViennenBes.

Item protunc ego exposui 16 den. pro vino, puta una oetaua. (Item expoBui 80 den. pro fune fontiB.) ^)

Item eodem anno, 4. die meuBiB Nouembris, congregata 4. Not. fuit facultaB ad audiendum Btatuta et ordinaciones, morcB, in- crementum et diBciplinam *) ipBius concernenteB. Que statuta protunc per decanum fuerunt lecta.

Item expoBui ibidem pro media vini 4 den. Item ex- posui bedello ultra solarium suum, puta 12 sol., 60 den. et sie dedi ei 14 boI. den.

Item percepi a Berenhardo appotecario per medium do- mini doctoris Mag. Georgii Schobly de lesingen medie- tatem census de domo facultatis debitam, puta 4 flor. Ungari- calcB et medium florenum in minuta pecunia. Item exposui

>) Getilgt.

*) Im Orig.: diäcipHnarum,

192

Acta fua. medicae II.

Fol. 111»

1488 28. Febr.

32 den. pro calce. Item 12 den. pro arena ad reformandum fenestram.

Anno Domini 1488., die 28. mensis Februarii, congregata fuit facultas super articulis infrascriptis, quorum primus erat ad audiendum peticionem cuiusdam magistri in artibus et in medicina baccalarii, ut presentetur yicecancellario ad aperien- dum sibi cancellariam pro temptamine ad lieenciam in medi- cina. Cuius peticio fuit exaudita cum tali moderamine, quod si ad lieenciam idoneus compertus fuerit, non tarnen prius in- cipere debet, quam habeat statum honestum, et fuit nomen Mag. Stephani Geinperger ex Patauia.

Secundus articulus fuit ad audiendum peticionem cuius- dam alterius magistri in artibus et in medicina Scolaris pe- tentis se admitti ad examen pro gradu baccalariatus in me- dicina. Cuius peticio fuit exaudita, et ipse protunc exami- natus concorditer fuit admissus sub hac condicione, quod post promocionem, quousque esset petituriis ad lieenciam, deberet äudire omnes doctores legen tes; et nomen magistri fuit Mag. Martinus Stainpeyß ex Wienna.

Item die Lune, que fuit 17. Marcii, in die sancte Ger- drudis, Mag. Steffanus Geinperger ex Patauia domino 18. März yicecancellario est presentatus et in crastino sequenti mane sub pulsu primarum eidem puncta sunt assignata, ad que eadem die post prandium hora secunda post meridiem respon- dit et ita, ut ad lieenciam in medicina admittendus dignus compertus sit.

17. März

[1488 I.]

Fol. 111* 14. Apr.

2. Juni

6. Juni

Anno Domini M.°CCCC.**lxxxviii.**, in die sanctorum Tiburcii et Valeriani, congregata facultate medicine electus fuit in decanum eiusdem facultatis Mag. lohannes ex Sa- ugen statt, arcium et medicine doctor, qui percepit perci- pienda.

Secunda lunii congregata facultate concorditer fuit con- clusum, quod Mag. Stephanus audita littera abbatis Altoua- densis adduceret vires fidedignos assecurantes decanum no- mine facultatis, quod prefatus abbas Mag. Stephanum in phi- sicum sui monasterii recepisset. Quod factum est 6. lunii.

Acte fiM. medioM II. 193

Item locata est [domus ' facnltatiB] die 2. Innii Mag. 2. Jani Friderico Gresel pro anno faturo pro 8 flor. Ungaricalibos tali condieione, ut facultati 7 flor. Ungaricales tribuat, octaaum autem florenum juxta soam discrecionem in pia opera conoertat pro salate anime diae memorie benefactoria nostri, qui do- mum facoltati testatus est.

Item foit eciam protunc concorditer conclusnm ob hono- rem altissimi Dei sanctorumque Oosme et Damiani martirom, quod amplius perpetais temporibus ultra 9 sol. more solito ex* ponendos 7 sol. den. nsualibus deeem sacerdotibus pro decem missis legendis exponantur eo modo^ ut cmlibet sacerdöti 20 den. donentur^ 10 vero pedello. Qui sacerdotes sint obli- gati interesse processioni facultatis^ peracta autem processione perficere missas decem ob refrigerium anime diue memorie egregii viri^), qui testatus est domum facultati medicine.

Item in die sanctorum martirum Cosme et Damiani ex* 27. Sept posui 2 libr. den. pro diuinis ofBciis perficiendis.

Item in die Commemoracionis sancti Pauli Mag. Stepha- 30. Juni nus Geinperger ex Patauia obtulit 2 flor. facultati et 1 flor. Ungaricalem pro pena sibi iniuncta. '

Item expoBui 14 sol. Friderico pedello et 8 den. pro ▼ino et panibus.

[1488 n.]

Anno Domini 1488., in die Colmanni martiris, electus Fol. 112' fuit in decanum facultatis medicine Mag. Oeorgius Sch&bly ^^' ^^ ex Yesingen, arcium et medicine doctor^ qui percepit per- cipienda. V

Item 30. die Octobris congregata fuit facultas medicine 30. Oct. ad deliberandum super articulis subscriptis: Primus articulus fuit ad audiendum supplicacionem cuiusdam arcium et medi- eine doctoris, ut scilicet reciperetur ad cbnsilium facultatis eiusdem^ et fuit nomen doctoris Mag. Stephanus ex Pa- tauia. Circa quem articulum fuit deliberatum et condusum, quia idem doctor exorbitauit contra decanum precedentem, scilicet doctorem et Mag. lohannem de Seligenstat, in quo

^) Spiterer Zusatz: medicine doctoris Nicolai de Herherstorff. AcU fMQltetis medieae II. 13

194 Aeta flM. medicM IL

eciam offendit facultatem medicine^ quod deberet petere veniam a prefato doctore, scilicet decano antiquo, et a tota facoltate, quam in persona sua offendit. Item de noao fuit sibi iniun- ctomy ut prouideret sibi de statu, et ita fuit admissus.

Secundus articulus fuit ad audiendum supplicacionem cuiusdam magistri in artibns et baccalarii in medicina, ut presentaretur domino yicecancellario pro tentamine ad gradum lieencie in medicina, et fuit nomen magistri lohannesNflman ex Wien na, qui graciose assumptna fuit et admissus.

Item in eadem oongregacione exposui 14 den. pro octaua vini et 1 den. pro semella.

16. Nov. Item dominico die, soilicet in crastino sancti Liepoldi,

conuocatis singulis doctoribus facultatis medicine, baccalariis et Bcolaribus eiusdem, ad audiendum statuta etc., venit in me- dium nostrum quidam nunccius Stephanus Minchauser, ar- cium baccalarius, quemadmodum prius rogauit singillatim do- ctoribus, ut in pedellum facultatis reciperetur. Visum fuit doctoribus ex disputacione post, cum fuimus in maiori numero, ut esset recipiendus, ita ut essenciale suum per mutacionem esset 12 sol. den., saluo * antiqui pedelli salario ; accidentalia autem, ut collecta^) et que dantur ab uniuersitate, eciam no- uus annus, inter se diuidant.

Item in eadem congregacione exposui 52 den. pro Rifolio. Item 14 den. pro octaua una yini, 3 den. pro fructibus, 1 den. pro semella. Facit 70 den.

Fol. 112^ Item in profesto Conuersionis sancti Pauli Ma^ lohan-

1489 nes Neuman ex Wienna dedit mihi 2 flor. Ungarieales, in

24. Jan. yalore scilicet 2 flor. Ren., unum pro 1 tal., et desuper pec- cuniam minutam, ita quod habui pro uno floreno üngaricali

26. Jan. lO^a 8ol. den. anno 1489. Qui postea secunda feria, scilicet in crastino Conuersionis sancti Pauli, recepit insignia docto- ralia sub yenerabili ac egregio arcium et medicine doctore Mag. lohanne Tichtel ex Grein etc.

24. Febr. In die sancti Mathie congregata fuit facultas ad delibe-

randum super quadam re tangente facultatem et ad delibe- randum, quid expediat, et de quadam discordia inter duos do> ctores, scilicet Mag. Andream Voberger ex Wienna et Mag. Fridericum Gresel ex Haidenham, quorum primus,

^} Im Orig.: coBetap,

Aeto ÜM. medicaa II. 195

at senior doctor^ patabat; qaod aibi in legendo qnoad horam secondos deberet cedere ; secondoB autem estimabat, qaod sibi incamberet electio ut fieniori lectori. Placuit facaltati^ ut do- minus rector pro tempore^ scilicet Mag. Fridericus Gresel etc.^ deberet habere electionem^ qoia senior lector; et fuit alteri mandatam^ scilicet Mag. Andree etc., sab maioribus penia fa- caltatis, ut prefatum doctorem Fridericum non impediret in hora sibi deputata. Eciam rector, non ut aduersarias, sed ex SUD officio, idem sibi mandaait, ut saltim non legeret ; ipse vellet non scitatus sibi respondere in proximo consistorio. Sed quia doctor Andreas Voberger fuit inobediens et, cum non potnit ingredi lectorium medicorum, legit in artistarum lectorio, et hec inobediencia fuit facta post congregacionem diei sancti Mathie.

Secundus articulus supplioatorius fuit prenominati doctoris Andree, ut admitteretur ad consilium facultatis. Circa quem fuit concluBum, ex quo non vellet obedire facultati, sed yellet deliberare, quod facultas eciam yellet deliberare, et sie non fuit protunc assumptus. Facultate mandante sub eiusdem pe- nis doctor Andreas cessit Foederico^).

Quinta feria post Mathie iterum congregata fuit facultas 26. Febr. in domo medicorum ad deliberandnm super articulis sub- scriptis: Primus ad deponendum quandam differenciam inter daos doctores facultatis, scilicet Mag. Andream et Mag. Fri- dericum. Secundus ad audiendum supplicacionem cuiusdam doctoris petere volentis, ut admitteretur ad consilium facul- tatis, et fuit nomen doctoris Mag. lohannes Nilman. Cuius petioio fuit exaudita. Sed circa primum articulum fuit delibe- ratum et conclusum, primo ex quo Mag. Andreas se opposuit facultati et eins conclusioni et ultra prohibitionem eciam mo- nitus aoBUs fuit legere in hora, que deputata fuit alteri do- ctori, quod deberet haberi periurus juxta ultimum statutum facultatis.

Secundo quod non deberet vocari ad aliquem actum fa- Fol. iis« cultaÜB nee admitti ad facultatem, nisi se emendauerit ad beneplacitum facultatis. Tercio si peramplius maueret in suo proposito et ageret contra facultatem, deberet esse perpetue

^) Der leiste Satz ist nachträglich von Mag. Andreas Voberger selbst hinzugeftlgt.

13*

196 Acta Ikc. medioae n.

exclusus. Quarto, et fuit primam, quod fuit conclosttm in hac congregatione y quod omnia conclaga et acta in die Ma- thie eBsent rite et legittime etc. Hec omnia signaui de man- dato et obediencia facaltatis ^). 8. Apr. Item quarta feria post ludica iterum fuit congregata fa-

cultas medicine in domo eiusdem ad deliberandum super arti- culis subscriptis: Primus ad audiendum peticionem magistro- rum in artibus, scilicet in medicina scolarium; et fuit de ano- thomia. Sec)indu8 ad audiendum peticionem cuiusdam doctoris in medicina petere volentis, ut admitteretur ad facultatem; Bcilioet Mag. Andree Voberger.

Circa primum articulum commendati fuerunt arcinm ma- gistri et in medicina scolares in hoc^ quod quesiuerunt cre- mentum eorum, sed finaliter fuit conclusum^ quod pro presente non expediret, quare non deberent facultati imputare neque deberent egre ferre^ quia facultas futuro tempore, quando- cumque esset modo tempus oonueniens et haberetur corpus, vellet eis hunc actum celebrare; quare possent cum fiducia petere, ut in capite jeiunii vel eciam in medio, ante tarnen do- minicam ludica. Prima causa, propter quam videbatur docto- ribus jam non expedire et maxima, quia tempus fuit sacra- tissimum, in quo quilibet christianus obligatur se prouidere saoramentis, scilicet confessionis et corporis Christi; quam* obrem tota uniuersitas tenet vacaciones. Secunda causa re- uera fortis, quia fuit tempus calidum et humidum, dispositum ad putrefactionem, maxime in corpore humano magis quodam- modo inter alia corpora putrescibili ; quare fuit timor, ne ali* quis doctorum aut magistrorum inficeretur etc. Fuerunt eciam alie cause allegate, quas ommitto.

Circa secundum articulum, scilicet doctoris petentis, Vi- sum fuit facultati, quia dominus doctor enormiter contra facnl- tatem excessit, ut supra, nee adhuc se recognouit, quare de- beret diucius probari in paciencia et suo tempore, cum vellet

^) Dasa ist am unteren Blattrande von Fol. 112^ yon Mag. Andreas Vobeiger bemerkt: ,Ad ntffidmUm huhu negodi intelUgmckim dodor Andrea» non aUud contra facuUaien dixü, nisi $e veile ddiberare et statm deeano rda" eionem ftxcere, non tarnen fuü nhi deUberadonia terminut datua, guare nc man- dato ttante nunqwsm doctorem Foedericum in hora 9ua deputata impediuiti um- com lectionem tantum hora ditodeeima legit, ubi adhuc per faeultatem nulla et fuit facta inhibicio. Sic et non aliter re» geate aunt*

» AcU fko. medicM U. 197

petere pro formacione articali^ deberet personaliter visitare qaemlibet doctorem facultatis petendo eum humiliter, ut ei indalgeaty et impetraodo consensum omniam doctorum de fa- caltate congreganda; qua coogregata ab eadem facultate ve- niam petat.

[1489 1.J

Decanatus quintus. Fol. 113*>

Anno Domini 1489., sexta feria ante Palmaruni; post re* lo. Apr. signacionem rectoratus factam a venerabili et egregio viro Mag. Friderico Gresel ex Hayndenhajm, congregata fait facultas nOBtra medicine ad deliberandam super articulis infra- scriptis^ quorum primus fuit: Ad eligendum decanum nouum; alter vero ad reeipiendum computum a domino decano pre- cedente.

Circa primum eligitur doctor Joannes Tichtel ex Greyn^ qui et a precedente [decano] computum recepit nec- non ladulas maiorem et minorem et alia pro solito. Sicque expedito et secundo articulo placüit doctoribus, ut secundum decretam consistorii pignora doctoris loannis Pilgräm taxata yenderentur, ipsisque taxatis fieret relacio ad testamentaribs dicti doctoris Pilgrem; si adhuc hodie placeret eis, vellemus recipere 20 flor. Ungaricales et ipsis pignora in manus eorum dare. Quam relaoionem cum facerem^ statuerunt mihi dare 20 flor. Ungaricales, quod et fecerunt acceptis pignoribus.

Item in eadem congregacione, sine tamen formacione ar- ticuli, dominus doctor Mag. Fridericus Gresel a facultate petinit sibi locari domum facultatis a feste Michaelis venture proxime per annum. Super qua peticione facultas deliberata locauit ipsam domum dicto domino doctöri locacione solita pro 8 flor. Ungaricalibus et 2 den. Viennens. abbati Scotorum, oostre domus domino fundi.

StephanuSy pedellus noster nouus, de recenti iterum fa* cultati jurans aceepit suum solarium; Fridericus vero, anti- quus pedellus facultatis, natus ex Stira supra Anasum, similiter tantum ex pura gracia sicut nouus pedellus ; pauper enim apo- pleticus suis olim diligentibus et vigilantibus famulatibus ad* huc aput facultatem medicine graciara meruit et habet, pro

198 Acte fiw. medicM 11. •

quo etiam conclnsum est, ut pro futura mutacione solarium habeat ac facultatis adhuc esset pedellus^ a scholaribus tarnen nihil speret, sed nouos totom et integraliter absque diaisione cum Friderico reeipiet amplius. Benedicta misericordia.

Item sequentibus diebus venit ad me Purchardus Barco ex Castro Marie ^ arciam liberalium waccalarius, medicine scholaris, orans ex me litteras testimoniales super audicione lectionum aput nostram facultatem jam dudum su- perioribus diebus aput facultatem exoratas. Quod et feci et formam litterarum actis inserui, si aliquando exemplar pro* futurum foret:

Fol. 1U> ,Ego loannes Tichtel ex Grein, liberalium et medi-

caruitiL arcium doctor, studii Viennensis facultatis medicine de- canus et lector Ordinarius, cerciores presentibus reddo uni- uersos, quod honorabilis vir Burchardus Barco ex Castro Marie natus, facultatis medicine nostros doctores medicinam ordinarie legentes legere audiuit et quidem diligenter per lustrum unum, ymo amplius longe. In cuius rei testimonium has litteras sigillo facultatis medicine munitas ex special! om« nium dootorum dicte facultatis consensu predicto yiro Bur- chardo tradidi. Datum ex Vienna Pannonie archiducatus

30. Apr. Austrie, pridie sanctorum apostolorum Philipp! et lacobi anno Christi optimi 1489/

Quas quidem litteras predicto Burchardo dedi, prius tamen eas ordinario perspicienti.

c. 6. Mai I^oin circa festum loannis ante portam Latinam venemnt

ad me tanquam ad decanum medicine quidam famulus huius ciuitatis et quidam ciuis eiusdem et quidam lapicida, missi a consulatu mihi dicentes, quod regia Maiestas jam Bude dies feliciter agens ex recenti intellexerit de igne quodam iterum aput Scotos exorto, que etsi absens, nostris faturis tamen pe- ricuiis, presertim ex igne timendis, curans obuiare, precepit consulatui, ut modos et vias exquisite cogitarent, quibus me- diantibus talibus incomodis obex poneretur. Inter ceteros mo- dos hie unus preconceptus, ut singula fumigalia supra tectum non erecta, sed sub tectis conclusa, ultra tecta erigantur. Sed quia duo talia fumigalia in domo nostra facultatis sint reperta et per eos visa, notificauerunt mihi, ut ex regio mandato pre- dicta fumigalia ultra tectum erigantur. Respondi ipsis, me hanc rem breuius ad facultatem deducturum. Quapropter, facta

Acta fac. medioae U. 199

coogregucione^ supradicta facoltati exposui et alias duas pro- posiciones, quarum prima ex daabus erat de pariete ligneo in ortis destructo construendo, ita quod vicini ad boc faciendum inducerentor vel jure compellantur. Secanda proposicio erat super contribueione per facultatem facienda pro nostro oratore et legato misso ad Badam pro stipendio impetrando et pro superventuris dominis^ qui fideliter predicto nostro legato Mag. Miaheli Rarkchach fuere et auxilio et consilio, venerandis, in prandiis inuitandis et remunerandis, pro quibus rebus re- positi fuere 20 flor. Ungaricales et deputati exposicioni per deputatos ad hoc a lectoribus^ quibus non displicuit vel facul- tates hoc faciant vel lectores. Super qua secunda proposicione placuit nostre faeultatis doctoribus, ut lectores per facultatem alleuientur, faciant alie facultates sicut voluerint. Cuius summa fuit 18 sei. 27 Aen.f quam etiam exposui^ ut computus do- cebit.

Super prima vero conclusum est, quod hospes Mag. Fri- Fol. 1 14^ dericus id oneris sibi assummat et curet edificacionem pa- rietis lignei circa vicinos, melioribus yiis et modys, quibus potuerit. De fumigalium autem edificacione conclusum est, ut ita fiat; de modo vero et viis vult facultas prius eciam audire dominum doctorem Mag. lohannem ex Seligenstat, qui in Termis cum magnifico domino comite Stephane jam erat.

Item Mag. Martinus Stajnpejs postridie Viti sub me 16. Juni determinans dedit facultati 1 flor. Ungaricalem.

Item ad festum sancti Egidi facta congregacione petiuit l- Sept ad examen pro gradu baccalariatus in medicina admitti vene- rabilis vir Mag. Mihael ex Brunn a. Quod et factum est et in ipso die admissionis examinatus et promotus est.

Item testamentarii doctoris loannis Pilgrem, receptis pignoribus a facultate, eidem facultati dederunt 20 flor. Unga- ricales, quos facultas pietate et misericordia mota predicto doctori accomodauit.

Item die Colomanni, post electionem rectoris facta con- is. Oct gregacione, venerabilis et egregius vir Mag. Andreas Vo- berger ex Vienna Pannonie veniam excessuum suorum contra facultatem factorum petiuit et obtinuit liberaliter ita, ut et post hoc statim in decanum faeultatis nostre eligeretur

AeU fite. inodiGU II.

et ad coDsilium nostre fauoltatis tunc tunc (!) est admissoB, pro Tino et Riaolio dans liberalissime.

Item in eadem congregacione protestatiu sum nihil im- pedimenti in me fnisae nee adhuc fore, qnod fnmigalia nostre domuB pro mandato Regia non edificantur.

Item in festo die aanctorum Cosme et Damiani exposai 3 libr. den. pro diaiDiB oFGciis et ceremoniis et 20 presertim den. eztraordinarioa propterea, qnod In diem dominicam ceci- derit eorum sanctoram festam ; eciam jaxta aanctioneg et or- dinaciones nouisBiroe conclasioniB, facte anno Domini 1488. in decanatu Mag. loannis ex Seligenetat*), conducti sunt ca- pellani decem, qui proceBaioni intereasent et anime eximü do- ctoris Mag. Nicolai ex Heberedorff cum misais defanctomm subque orationibue ad Deum eseent et memores et intercea- eoree ob liberale teatamentam, quo domum facnltatia medicine in Weychenpurkch facultati medicine eat testatus. Sepaltua in Maurbaco').

[1480 n.]

) Decanatus doctorifi Andree Voberger, turbulentum of-

ficium.

Item in vigilia sancti Annthonii, decima sexta*) lanuarii die, venerabilis vir Mag. Michael ex Praunau dedit pro waccalariata ad facultatem 1 flor. Ungaiicalem in auro, qui tercio die sequenti detenninanit sub venerabilü et egregio viro Mag. leorgio Schflbly ex Yesaingen, anno 1490.

Item in die aancti Martini congregacio fuit facultatia, in qua statuta eiusdem lecta fuerunt, ubi pro potu et con- fectionibua expoaiti sunt den. 77, ut tunc in compnto reper- tum fuit.

n s. 193.

' Hand de« Uag. Andreu Voberger ist noeh hinauK^fU^: Xtt Fiilntarum obiii it\fra ttptimam et oclauam de mane Mar BoeniU rex tt AtulrU äux, cui exequU m ottaua poil cum \tt fneruni. Acta itta sunt Wienw: anno 1490, die rupnt-

fehlt ohne Texträrlost. *) Corri^. ruh äepHma.

Acta fkc. medicM 11. 201

Item in prefata congregacione Andreas protunc decanas hortabatur, ut sibi medius florenus de examinato Miohaele saperiuB descripto cederet juxta facultaüs ordioacionem^ qoi eo absente et non vocato promotus et admisBus fait^ unicuique doctorum tribuens juxta splitum. Sic ex inhibicione doctorum Mag. Michael sibi dare rennuit. Doctor autom Andreas^ yidens se deludi^ ad consiliarios regios deduxit, timens de fu- turo, ut domini doctores oiAüino forte eundem a conailiis ex- cluderenty quamuis in decanum electu»^ fnerit. Determinatum fuit finaliter, ut exäminatus doctor Anndream solueret; tan- tum sibiy quantum tunc alteri doctori tribuendo, quod et fecit De cetero eciam, ut eo Wiennö existente nuUum consilium aut congregacionem facultatis eo non accersito celebrare deberent, et si induxerit de facultatis domo sibi loeanda, que a doctore Federico ut juniore doctore possidebatur^ tarnen non obtinuit eandem^ quamuis senior doctor fuerat. De qua sie conclusum fuit, quod dominus doctor Foedericus quamdiu vellet eam iuhabitare deberet, censum de ea soluendo. Sed postquain prouideretur de alia mansione qualitercumque, tunc nulli alteri niBi Anndree Voberger locari deberet. Istorum articulorum auditores et decisores atque determinatores ex mandato Stef- fani,. comitis in Zibs et supremi capitauei protunc Austrie, fuerunt doctor Leopoldus Pranncz^ officialis Wiennensis et consul regius^ dominus Wolfgangus Gu&rlich, in decretis UcenciatuSy dominus Virgilius Schratauer, uniuersitatis su- perintendens eciam consiliarius regio Maiestatis, qui ad ista eciam yocauerütit rectorem uniuersitatis, scilicet Harrer, vice- canceUarium Anndream de Potenprun, theologie magi» strum, doctorem Holäprunner, penam delinquenti cuicumque singttlariter Tel coniunctim iniungendo 50 flor. camere regio; spoponderant enim de alto ad bassum.

Hec acta sunt 13. lanuarii anno 1490. in domo doctoris Fol. 116^ Leopoldi. Item eciam in prescripta audiencia conclusum 1^90 fuit, ut doctori Anndree tamquam decaao omnia presenta- i^-J^- renfur officium concernencia, ut sceptrüm et alia, simpliciter omnia, que reoepit preter archam, sicut in die Tiburcii et u. Apr. Valeriani facultati 1 flor. Ungaricalem presentauit tantum et alia, que, ut prescriptum est, ab examinato Michaele recepit. £o sie die electus est in decanum yenerabilis et egregius vir arcium et medicine doctor profundissimus Mag. Foedericus

202 Acte fke. iD«lieM II.

Gr&sl ex Haidenhaim, qui pacifice et atiliter preesse digne- tur, ad quod Deus Bttam gratiam largiatar et etemam pacem hie et alibi nobis concedat.

[1490 I.]

Decanatus doctoris Foederici Gr&BeP). Fol. 117» Anno Domini milleaimo quadringentesimo nonagesimo^

U. Apr. in die sanctorum martirum Tyburcii et Vaieriani^ electus est in decanum saluberrime facultatis medicine Mag. Foedericus Gräsel de Hajdenhaim^ arciam et medicine doctor^ cui de- canas precedens presentanda presentauit et ibidem compatam fecit de singulis per eum perceptis et expoaitis. Presentamt quoque protunc egregins vir dominus doctor Mag. lohannes Tichtel facoltati decem et octo flor. Ungaricales^ quos apat se de consensu doctorum tenuit. Ego quoque Mag. Foede- ricus Gr&sel censum facultati debitum ad festum sancti G^ orgii proxime futurum^ puta 4 flor. üngaricales^ solui et ibid^ot dati sunt Steffano bedello 14 sol. den. Facto itaque com- puto^ defalcatis defalcandis, remanserunt extra archam in ma- nibus moderni decani 21 flor. üngaricales 60 den. Wienn. Actum anno et die quibus supra.

Item eodem die quo supra in plena congregacione faoul* tatis conclusum fuit .concorditer, quod de cetero et in futurum facultas medicine tbesaurum suum reponeret in capella collegii ducalis in cista magna facultatis medicine ibidem existenti, quam decanus una cum venerabili et eximio viro arcium et medicine doctore Mag. Georgio SchAblj ex lesingen cu- rare debeant, ut reformetur et bene muniatur cum seris bonis; quod et factum est. 31. Hai Item ultima die mensis Maii^ que fuit in die sancte Pe-

tronelle, congregata fuit facultas ad deliberandum super arti- culis subscriptis, quorum primus fuit: Ad deliberandum^ quid expediat circa expedicionem conclusionis illius suprascripte. Et ibidem conclusum fuit concorditer^ ut thesaurus facultatis reponi deberet in capella collegii ducalis actu sine dilaoione;

^) Diese Uebenchrift ist noch von der Hand des Andreas Voherget. Mehr als eine halbe Seite ist leer gelassen.

▲et» He. medicM II. 303

quod et factum est presentibtu venerabilibus viris Mag. Geor- gio Schobly de lesingen, Mag. Andrea Voberger, Mag. Foederico Gräsel de Haidenhaim, decano^ et Mag. lohanne Newman ex Wienna, medicine doctoribas ad hoc per facoltatem specialiter deputatis. Et extra archam protunc remanserunt in manibus decani prefati 4 tal. den. et 60 den. Wienn.y de quibos exposnit infrascripta : Item 1 tal. den. pro reformacione eiste maioris et pro seris nouifl ad eandem. Item pro maluatico 80 den. Item pro vino nouo huius anni 10 den. Item pro peugel vel pastillis 2 den.

SecunduB articulus fuit ad locandum dorn um. Oirca se- Fol. 117*» cundom articalum^ qoi fnit de locacione domas^ conclusum fuit ad peticionem Mag. Foederici Gr&sel; in medicina do- ctoriS; quod ipse domum teneret sibi locatam pro pristino su- perioris anni censa^ puta pro 8 flor. Ungaricalibus a feste Mi- chaelis proxime fatai*o per annam integrum sub pacto con- sueto alias superius expresso etc.

Ex disposicione et ordinacione facultatis ego Foederi- cus Gr&sel comparaui et emi 2000 laterum et 10 cophinos calcis et 6 cophinos sabuli pro reformacione fiimigalium ali- quando fienda^ quia in congregacione facultatis proxima con- clusum fuit, quod fumigalia deberent reformari secundum mandatum comitis Stephani et Magistri ciuium, puta duci supra tectum sursum.

Item 25. die mensis Augusti facultas fuit congregata in 25. Aug. domo siia ob reuerenciam et honorem venerabilis viri arcium et medicine doctoris domini Lupi^), sacre regio Maiestatis phisici doctissimi atque expertissimi. Cui fecerat conuiuium, vocatis ad hoc et comparentibus omnibus doctoribus facultatis nostre, et ibidem expositum fuit pro toto conuiuio summa 4 tal. den. et 80 den. Wienn.

Item 30. Augusti congregata fuit facultas ad audiendum 30. Aug. peticionem cuiusdam magistri in artibus et Scolaris in medi- cina petentis se admitti ad examen pro gradu baccalariatus in medicina et nomen magisti-i fuit Mag. Valentinus Pelli- ficis de Corona. Cuius peticio fuit exandita et eodem die

^) Dieser Arzt, Doctor Lupi von Portugal genannt, war auch am j

8. Juni 1498 bei der an Kaiser Friedrich m. ausgeführten FussämputatTon anwesend.

204 Acte hc. medicM lt.

examinatus respondit et admissus fait ad gradum baccalariatus Bub hac forma^ qaod in futuram, si velit promoueri ad licen^ ciam in medicina, debet a baccalariatu audire in futurum per tree annos integros omnes tres doctores ordinarie legentes; si rero dumtaxat duoB audire posset propter cantariam in Castro, quam tunc habuit, quod extunc per quatuor annos in- tegres duos doctores ordinarie legentes audiat ante admissio- nem ad licenciam in medicina.

14. Sept. Item 14. mensis Septembris congregata fuit facultas ad

audiendura peticionem cuiusdam magistri in artibus et bacca- larii in medicina petentis se admitti ad examen pro gradu li- cencie in medicina. Et nomen eiusdem fuit Mag. Martinus Stainpeiß ex Wienna. Cuius peticio fait exaudita sub hac condicione, quod post promocionem suam statum aput Znoy- menses sibi ab ipsis — ut asseruit — promissum assumeret, quod et se facturum spopondit.

Fol. 118« Item 22. die mensis Septembris prefatus Mag. Martinus

2d. Sept. Stainpeiß fuit presentatus domino vicecancellario secundum morem obseruatum antiquitus laudabiliter, et in crastino, que 23. Sept. fuit 23. Septembris, fuit examinatus et admissus.

1. Cot. Item 1. die mensis Octobris congregata fuit facultas ad

audiendum peticionem cuiusdam doctoris alterius uniuersitatis petentis se admitti ad repetendum unum canonem etc. juxta statuta faqultatis. Et nomen ipsius fuit Mag. Bartholonaeus Stlber de Wienna. Cuius peticio fuit exaudita, et assigna- tus fuit sibi per facultatem canon iste in secundo Tegni Gal- leni : yCalidioris igitur ut ad proprium modum referamus cordis Signa inseparabilia quidem et familiaria hec sunt: magnitudo respiracionis et pulsus etc.', et sibi pro respondente deputatus fuit Mag. Michael Eys41aer ex Praunaw, arcium magisler et in medicina baccalarius, et fuit sibi admissum, quod posset i^epetere post vacancias protunc existentes, quantocius sibi pla* ceret. Fuit eciam tunc conclusum, quod antequam ad facul- tatem assumeretur, debeat dare facultati 4 flor. Ungaricales et bedello 1 flor. Ungaricalem cum dimidio.

13. Oct Item in die sancti Colomani, computo facto in facultate,

defalcatis hinc inde perceptis et expositis et censu per me ad festum sancti Michaelis proxime transacti facultati debito in- tegre soluto ac computato, Bacultas remansit mihi obligata in

Aeta fte. B«die&a II. 205

2 t^l. 4 8ol. et 15 den. et ultra hano summam 78 den., quos protone ezpoBai pro coUacione.

Item 7. Augusti congregata erat uniaersitas ad peticionem 7. Augr. ciaiam propter articulos Babscriptös: Primus ad audiendum desiderium duorum ciuium et ad deliberandum, quid uniuersi- tati expediat. Ubi uniuersitate plane congregata comparuerunt nomine ciuium Martiuus Purger, Paulus Keckh, Q-eor- gius Gundlaeh et Sigismundus SybenbiLrger, consules et ciues Wiennenses, et pi-oposuerunt, quomodo in ambiguo essent positi, eo quod eosdem fugeret, quis eorum esset do- minus temporalis; vacabat enim tunc regnum Hungarie per mortem quondam Mathie Regis Hungarie; verum ostende- bant nonnuUaa inscriptiones inter serenissimum Principem et dominum dominum Foederioum, Romanorum Imperatorem etc.^ ex una | et Mathiam Regem et regnum Hungarie parti- Fol. 118<» bus ex altera, quarum tenor in actis uniuersitatis describitur lucidius. £x aduerso allegabant quandam eleccionem nulliter et de facto habitam per certos episcopos et regnicolas Unga- rie de persona Regis Bohemie. Quibus narratis petiuerunt consilium ex uniuersitate, ut in fama [et] honore illesi euadere possent, eo quod multipliciter requisiti fuissent a diuersis. Ubi uniuersitas se in quatuor recepit partes quatuor facultatum. Que facultates post deliberacionem habitam dederunt depu- tatos. Qui deputati die Solis 8. Augusti conuenerunt et in 8. Aug. negocio proposito in hanc venerunt conclusionem : Primo pla- cuit deputatis concordi voto, ut uniuersitas consulat ciuibus; secundo conceperunt in Bcriptis hoc subsequens consilium:

yPactorum et inscripcionum veritate subsistente, confir macione apostolica et requisicione secutis, consulit uniuersitas studii Wiennensis serenissimo et inuictissimo Principi et do- mino domino Maximiliane, Romanorum Regi etc., Austrie, Carinthie, Stirie etc. duci, competere jus in et ad regnum Hungarie ex oessione serenissimi et inuictissimi principis et domini domini Foederici, Romanorum Imperatoris semper augusti, genitoris sui, domini nostri graciosissimi, facta, et illi tamquam vero, legittimo, certo ac indubitato Hungarie Regi ab Omnibus incolia prefati regni esse obediendum, eleccione per quosdam episcopos et certos regnicolas de alio tamquam nulliter habita non obstante. Protestatur tarnen uniuersitas studii prefati tamquam clerica se de hoc consilio non teneri,

206 Acte fke. nediflae II.

si qaoquam modo ulcio sanguinis aut queuis alia vindicta inde sequatur/

9. Ang. Item 9. Angiuti congregata fait nniaenitas et coram

eadem lectom est consiliom' aupra specificatum per dominos deputatos conceptum, et ipsum sie oonceptum consilium appro- bauit uniuersitaSy differenter tarnen^ qoia facultas juris, que prius hoc consilium conceperat in forma, qua supra ponitur, sine qualibet diminucione aoceptauit et approbauit; alie tres facultates abiecerunt a consilio predicto banc clausulam ^elec- cione per quosdam episcopos et certos regnicolas de alio tam- quam nulliter habita non obstante^ Ad quam partem tarn- quam maiorem rector cogebatur condudere et illud consilium

10. Angr. altera die uniuersitatis sub sigillo rector ciuibus presentauit.

Quo lecto et audito concluserunt eines serenissimum Princi* pem et dominum dominum Maximilianum ess^ intromitten- dum, quem tandem pro suo domino et Principe rero et natu- rali et colere et amare vellent. Tibi Serenissimus et inuictis- simus Princeps et dominus dominus Maximilianus, Roma- norum semper augustus ac Ungarie, Dalmacie, Croacie Rex etc., archidux Austrie, dux Burgundie, Brabancie etc.; comes 19. Aug. Tjrolis, Flandrie etc. 19. die mensis Augusti Wiennam feli* cissime ingressus est magna comitante caterua tarn equitum quam peditum optime phaleratorum ^).

Fol. 119*" Forma publicacionis actus anathomie').

Saluberrima medicine facultas pro gloria omnipotentis Dei, pro tocius humani generis salute, pro laude huius in- signis Viennensis gimnasii ac precipua utilitate scolarium me« dicine studentium statuit ex peticionibus crebris scolarium utilissimum actum de humano corpore diuidendo, quem ana- thomiam dicimus, sequentibus diebus presentia omnium do- ctorum huius facultatis celebrare. Idcirco quioumque huic actui interesse volnerint humani corporis interiora et exteriora membra visuri auditurique herum nomina et interpretacionem, ut a doctoribus fieri consueuit, hodie hora etc. conueniant in

1) Die folgende Seite Fol. 119* ist leer gelassen.

') Von der Hand des Mag. Johannes Neumann de Vienna.

Aete fke. «edicae II. 207

domum dominorum medicorum audituri decreta et mentem inclite facultatis medicine.

Registmin dominorttm doetomm facultatis medleine Fol. 120 «^

anno 1454»

Domini doctores hie conscripti simal faerunt \^ic Wienne 1464^, in decanatu Mag. Martini Guldein.

1. Mag. Michael Puff de Srikch. (Ohtit [14]7af, 12. die Februarii; sepultus in eceUsia $ancti Steffani ex oppoaito ambonis aput altare sancH Viiiy ubi fixa est ymago Regis Ladislai juxta partem altarie, in qua legitur evan- gelium.) ^)

2. Mag. Johannes Zeller de Angusta. (Obiit [MJäff".)

3. Mag. Pangracitts Erewtzer de Traysmaur. (Obiit die Erhardi 1478.)

4. Mag. Martinus Guldein de Weissenburga decanus. (Obiit 74.)

5. Mag. HermannuB Heym de Rotenburga.

6. Mag. lohannea Newman de Praunaw. (Obiit [14]63.)

7. Mag. lohannes Keiner de Eyrchaim. (Obiit [14J68. Wude in Ungaria.)

8. Mag. LiebharduB Swalb de (Benedieten Pewren obiit [14J62. Wienne ad beatam Virginem.)

9. Mag. Marquardtts de Wissach.

10. Mag. Thomas Mestlin de Ersingen.

11. Mag. Caspar Fre^e de Tetnang. (Rector uniuer- sitatis; Obiit [14]60,, sepuUus in eccleaia sancti Stephani in latere appoetolorum sub marmore euo nomine imcripto.)

12. Mag. Conradus Prawn de Müldarff. (Obiit [14J68. in Müldarff.)

13. Mag. Georius Mair de Amberga.

*) Alles, waa im Folgenden ciirn« gedruckt ist, wird damit als spä- terer ZnsatB kenntlich gemacht. Einige dieser Zusätze rühren you Doctor Johannes Tichtel her.

208 Acta t»c medi«ae II.

14. Mag. SebalduB M&lner de Nfirembergä.

15. Mag. StephanuB Pernolt de Greding^).

16. Mag. Werenherus Wölfel de Ratenburga.

17. Mag. lohannes Swayger de Ingolstatt.

18. Mag. Caspar G-riessenpekch de Lanczhaeta. (Obiit [14]77°, 23. die Septembris infra octauam et nonam ante meridiem, sepulttM die Rt^perti horis predictis,)

19. Dominus doctor lohannes Sparddrffer de Nfi- rembergä. (Obiit [14J72.)

20. Mag. Nicolaus Molatoris de Rätispana. (Morfuus 1478.)

21. Dominus Petrus Marolt de Lakeh.

22. (Doctor Conradus de Kiczingen^ mortuus 1478.) *)

23. Mag. Stephanus Kuelandt de Rain. (Obiit.)

24. Mag. lohannes de Säligeustat. (Anno [14J65.)

25. Mag. lohannes Aldhans de Goltperg anno Do-

1469 mini etc. [14J69. (Obiit gepultus in Melico.)

26. Mag. Udalricus Räß de Fischin dedit 4 gr. anno

1470 [14]70. (Mortuus 1478.)

1470 27. Mag. Georgius ScbAblin dö Yesingen anno 1470.

dedit 4 gross.

28. Mag. Cristofferus Krewczer de Wienna. (Anno Domini etc. [14J71.) '

29. Mag. Erhardus Gogker de Traesenmaar« (Obiit anno [14]80.)

1472 30. Mag. Michael') Mönestarffer de Wienna anno

[14]72.

31. 32. 33. Mag. loannes Tichtell ex Greyn anno 1476 Christi 1476. dedi 34 den. qaarta feria ante Thome apostoli. 18. Dec. In quo quidetti die ad Konsilium facultatis medicine sum ad- missus^ (Similiier doctorea Weger et Taler.)

^) Hier schliesst.^as erste von Mag. BfartlniLS Gnldein aogelegte Ver- zeichnis. Die folgenden Namen sind grösstentheils eigenhändige Einzeich- nnngen der Doctoren.

') Diese Eintragung scheint später erfolgt zu sein nnd ist- dann ge- tilgt worden.

') Zuerst stand: Nicolaits.

Acte fac. medicae II. 209

34. Mag. Steffanus ex Patauia anno [14]88., dedit i488 4 groB8. et pedello 1 groBs.

35. Mag. Andreas Voberger ex Vienna, medicine de- ctor, ad consilium admissus dedit quod debuit ymo ultra.

36. Mag. loannes Neuman ex Vienna, medicine doctor^ similiter.

37. Mag. Martinas Stainpejss, arcium et medicine doctor.

38. Doctor Paulus Ursenpechk de Techkendorff. Fol. 12U»>

39. Doctor lohannes Piligram de Ennczesdorff.

40. Doctor Andreas Voberger de Wienna*).

41. Doctor Udalricus Eberhardi de Neuburga Clau- strali.

42. Doctor Foedericus &r&sel ex Haidenhaira.

43. Doctor Steffanus Geinperger de Patauia*).

44. Doctor lohannes Neuman de Wienna^).

45. Dominus doctor leorgius Taler de Arenstorff.

46. Doctor Gregorius Weger de Wienna*). (Isti duo deberent stare cum domino doctore Tichtel, quia simul pro- moti.)

47. Doctor Michael Ejsaler^ mortuus est in ydropsi altera die post incisionem^ quam sibi fieri jussit.

48. Bartholomeus Stäber ex Vienna, arcium et me- dicine doctor.

49. Mag. Valentinus Krauss de Corona petiuit in- scribi sequenti die post Tiburcii et Valeriani, anno salu- 1494 tis 1494. Ib.kpr.

50. lohannes Cuspinianus Schweynfordensis, poeta

regie Maiestatis manibus aureatus, inscriptus quartadecima 14. Mai Maii anno Christiane 1494.

51. Osualdus Fruetrunkch ex Abach rogauit inscribi quartadecima Maii anno Christiane 1494. 14. Mai

52. Maximilianus Seleyttner Patauiensis rogauit inscribi 14. Maii anno Christiane 1494. 14. Mai

^) Vgl. oben Nr. 86. ») Vgl. oben Nr. 34. ■) Vgl. oben Nr. 36.

*) Die anter Nr. 88 bis 46 angeführten Doctoren sind von einer und derselben Hand eingetragen. Zu Nr. 45 und 46 vgl. oben Nr. 31—33. Acta fiusQltafeis medicM II. 14

210 Acta ftus. medicoe II.

53. Doctor lohannes Markart ex Hailprunna recepit

U99 insignia sua doctoralia sub doctore Barth olomeo Staber 1499.,

9. Dec. die proxima post festum Concepcionis beate Virginia, in eccle-

sia sancti Steffani Wienne et receptus est in consilium facul-

1500 tatis medicine anno 1500.^ ante Baitholomei ; dedit octauam

V. 24. Aug. malmatici.

1506 54. Anno incarnati verbi 1505.^ 19. mensis Maii, que erat 19. Mai dies Lune ante festum Corporis Cristi, Udalricus Ceruus,

origenes Patauiensis, sua doctoralia insignia sub doctore Joanne Cuspiniano in ecclesia Carmelitarum Wienne recepit

1507 et in consilium facultatis medice anno 1507., 4. Nouerabris, 4. Nov. que erat dies louis ante Leonardi confessoris, receptus est.

Fol. 121 > Kegistram baccalarlornm faciiltatls einsdem.

Anno 1454. in decanatu Mag. Martini Guidein:

1. Mag. lohannes Swaiger de Ingolstauia. (Dedit 18 den.)^)

2. Mag. Nicolaus Molitoris de Ratispona, dedit 2 gross.

3. Petrus Marolt de Laagch. (Dedit 2 gross.)

4. Mag. Stephanus Kuelandt de Rain. (Dedit 2 gross.)

5. Mag. lohannes de Sälgenstat. (Dedit 2 gross,)

6. Mag. lohannes de Goltperg, dedit 2 gross.')

7. Mag. Conradus Mengler de Kitzing, dedit 2 gross. (Mortuus doctor 1478.)

8. Mag. Ulricus R&O de Fischin^ dedit 2 gross.

9. Mag. Georgius Sch6blj ex Yesingen, dedit 3 gross.

^) Nur dieser eine Magister ist von Mag. Martin us Guldein eingetra- gen worden, die anderen haben sich zumeist eigenhändig eingeschrieben oder sie sind yon den betreffenden Decanen inscribirt worden.

') Die unter Nr. 6, 7 und 8 aufgeführten Magister sind von einer Hand eingetragen.

Acta fM. medicae U. 211 .

In decanatu Mag. Pangracii Kreaczer anno Do- 1467 I. mini etc. [14]67. :

10. Mag. Cristofferus Kreuczer de Wyenna^ dedit 4 gross.

11. Mag. Laurencius Wisenhofer de Ingelstat, 2 gross, dedit.

In decanatu Mag. Casparis Griessenpekh anno etc., 1467 II. [14]68«o:

12. Mag. Erhardus Gogker de Traismauer, dedit 2 gross. (Bedello 4 den.)

13. Mag. Michael Manestorffer 2 gross., bedello 4 den.

In decanatu Mag. Michaelis Schrikch. (Anno etc. 1470 I. [14J70.) :

14. Mag. Bernfaardus Schleycher de Weyssenhorn, dedit 2 gross., bedello 4 den.

15. Cristoforus de Weytten, dedit 2 gross.

In decanatu Mag. Pangracii Kreuczer de Traesen- U70 n. maur anno etc. [14]70. :

16. lohannes de Offenburg, baccalarius in artibus, dedit 16 den. *)

17. Mag. loannes Tichtell ex Greyn anno Do- 1474 mini 1474 , in die Benczeslay, Regis Boemie, dedi 2 gross, den. ^8. Sept.

18. Mag. Andreas Voberger ex Wienna anno 1481. 1481 intitulatus est ut waccalarius in medicina, dedit 2 gross., pe-

dello 4 den.

19. Mag. Stephanus Geynperger ex Patauia i486., i486 dedit 3 gross.

20. Mag. Valentinus Pellificis ex Corona, dedit 15 den. Wienn.

^} Von In decanatu bis 16 dm, g^etilgt; siehe S. 215, Nr. 44.

14»

. 212 Acta fikcmedioae IL

Fol. 121'» Conclusio de intitulacione habetur folio 31.^)

Conclusio de dando coUeetam pedello habetur folio 19.^)

21. Mag. loannes Bell ex Larich prope Magunciam

intitulatus est in decanatu doctoris loannis Tichtel^ hora me-

1499 ridiei die Lini^ anno Domini 1499., dedit 60 den.

26. Nov. 22. loannes Senfftleben ex Bunslauia intitulatus est

in decanatu doctoris loannis Benedicti ex Grina, hora 3.

1500 post meridiem 1500., dedit 21 den.

23. Andreas Erman de Äusse est intitulatus 1500., 20. Febr. 20. Febmarü, dedit 4 gross.

Fol. 122* Reglstrmii seolarium facnltatls medlclne.

Anno 1454. in decanatu Mag. Guidein:

1. Mag. Johannes MAnsinger de Tfibing^ dedit 1 gross.

2. Mag. Perenhardus Merkcfalinger de Renigen, dedit 1 gross.

3. Mag. Erasmus Amman de Ratispona, dedit

1 gross.

4. Mag. Nicolaus de Ratispona, dedit 1 gross.

5. Nicolaus Gerdan de Bratislauia, dedit 2 gross.

6. Mag. Caspar Griessenpekch de Lanczhuta, dedit 10 den.

7. Mag. Erhardus Gogker de Traismaur, dedit 7 den.

8. Mag. Paulus de Eybestal, dedit 2 gross.

9. Mag. Heinricus Hakcher de Rutlingen, dedit

2 gross.')

10. Mag. Conradus Molitoris de Rot, dedit 10 den.

11. Mag. Franciscus Raics de Saxonia.

*) Siehe oben S. 72. *) Oben 8. 42.

^) Diese ersten neun Scolaren sind noch unter dem Decan Quldein eingetragen worden, was im Orig. duich eine Klammer und die dabei ste- hende Jahreszahl 64 bezeichnet ist.

Act» fkc. aiedioM 11. 213

12. Petrus Marolt de Lack, dedit 2 gross, dominica 1457 post Ascensionis anno 1457. 29. Mai

13. Mag. Engelbertus Ch6ruer de Lemego, dedit

4 gross, in crastino sancti Petri. 30. juni

14. Mag. Johannes de Meinigen, dedit 1 gr. ([14]67,)

15. Mag. Petrus Sikch de Nuernberga, dedit . . . i458 ([14J58. in Ambroaii.) 4. April

16. Mag. Stephanus Kuelandt de Rain, dedit 2 gross.

17. Mag. Eberhardus Sleusinger de Gasmansdorff, dedit 2 gross, nouos.

18. Leonhardus Hartlieb de Monaco, dedit 3 gross.

19. Mag. lacobus Petscher de Monaco, dedit 1 gross.

20. Mag. Martinus Lang de Landaw, dedit 16 den.

21. Mag. lohannes de Seigenstat, dedit 3 gross.

22. Mag. Stephanus Stokar de Unholczing, dedit

16 den.

23. Mag. Conradus Mengler de Chiczing, dedit

2 gross. fl4]60^ 1460

24. Mag. Michahel MenestArffer de Wyenna, dedit

17 den. [14]60.3*i). 1463

25. Mag. Caspar Gäwnesdorffer de Wienna, dedit

3 gross. [14]60.3°. (Mortuus est) 1463

26. Mag. Vitus Griessenpekch de Lannczhflta, dedit 3 gross.

27. Mag. Udalricus Ras de Fischin, dedit 2 gross. [14J64^ 1464

28. Mag. Laurencius Wisenhofer de Ingestauia, dedit 3 gross. [14]64. 1464

29. Mag. Georius Schoblin de Yesingen, dedit

2 gross. Boemicales, anno [14]64., feria secunda ante Ka- 1464 terine. l^- Nov.

30. Mag. Christofforus de Wyenna, dedit 4 gross.,

feria quarta ante Katerine anno 1464. 21. Nov.

31. Mag. Rupertus Chley czer de Salina, dedit 3 gross.

anno 1464. 1464

32. Leonhardus Aurifabri de Znaima').

^) Lies: sexagesimo tercio.

*) Getilgt mit dem Beisatz: pott hoc »tat i/ntäuiatu». Vgl. Nr. 37.

214 Acte fke. medioM II.

Fol. 122^ Per Mag. Casparum Griessenpeckh decanum, anno etc.

1466 I. [14]65^

33. Mag. Werenhardns Perger de StenZy dedit2gro88.

34. Michael Stigler de Eschenbach, baccalarius arcium.

1466 35. Mag. WerenhardiisSchleicher deWeyBsenhorn,

12. Oct. dedit 3 gross. ([14]65^ in vigilia Colomanni,)

1466 IL Anno ut supra, scilicet [14]65*^, sab lohanne Spar-

dorf fer, medicine doctore, anno ut supra facaltatis medicine decano, intjtulata sunt supposita subscripta, licet prius audi- . uerint lectiones, videlicet ad minus per annum:

36. Mag. Johannes Pledlinger de Pledling, dedit 1 gross.

37. Baccalarius arcium Leonardus Aurifabri de Znoyma, dedit 1 gross. ^)

38. Nicolaus Blumenaw de Tom, dedit 1 gross.

1468 1. Anno etc. [14]68®, item in decanatu tercio domini docto-

ris lohanis Spardörffer de Nfiremberga, intitulata sunt supposita infrascripta, primo videlicet:')

39. Wolfgangus Stichenpokch de Nusdarff, dedit 3 gross. (Mortuus doctor Paduanus in Qrecz, anno Do- mini 1477,, in die Visitacionis Marie.) •)

40. Johannes M&lss^) de Brawuaw, dedit 3 gross.

41. Cristoferus Molitoris de Weyttn, dedit 2 gross.

42. (Mag,) lohannes Schinnagl de Ratispona, dedit 3 gross.

^) Siehe oben Nr. 32.

') E^ scheint niemand intitulirt worden za sein, da die folgenden Namen durch einen feinen Querstrich von dieser Aufschrift geschieden sind. ') Zusatz von der Hand TichtePs. *) Zuerst stand MoUtoria.

Aeta &e. medicae n. 215

43. (Mctg.) Gregorius Weger de Wienna, dedit 1470 16 den. secunda feria ante Bartholomei anno 70. 20. Aug.

44. lohannes de Offennburg^ arcium baccalarius, dedit

16 den. et bedello 4 den. anno Domini etc. 71.^ 8. die mensis 1471

lanuarii. 8. Jan.

Anno Domini etc. septuagesimo primo sub decanatu Mag. Casparis Griessnpeckhy electi quinta feria post fe- ^47^ Btum sanctorum martirum Tiburcii et Valeriani in decanum 18. Apr. prefate medicine facultatis, intitulandi infrascripti scolares:

45. UdalricuB Rauch de La dedit 3 gross.

46. Mag. Petrus Heymberger de Wimpina, dedit 3 gross.

47. Michael Grauenawer de Wienna, dedit 3 gross.

In quarto decanatu domini lohannis SpardAcffer in- Fol. 123* titulata sunt ista supposita anno [14J71^ 1471 n.

48. Mag. leoriuB Taler de Arnstarff, dedit 3 gross.

49. Mag. lohannes Tichltel de Grein, dedit 3 gross.

Anno Domini etc. [14J72. intitulata sunt infrascripta sup- 1472 I. posita in decanatu Mag. Nicolai de Ratispona:

50. Mag. GeorgiuB de Salczburga, dedit 16 den.

51. Mag. Georgius Botschga de Dinckelspuhel, dedit 24 den.

52. Mag. Martinus Dbleatoris de Lajbaco, dedit 3 gross.

53. Mag. lohannes Rorer de Wienna^ dedit 3 gross.

54. Mag. lohannes Streininger de Egenburga, dedit 3 gross.

Anno Domini [14j72^ intitulata sunt infrascripta in de- 1472 II. canatu Mag. lohannis de Säligenstat:

55. Mag. Leonhardus Kurcz de Salczpurga, dedit

3 gross, tercia feria post omnium Sanctorum. 3. Nov.

216 Acta fec. medicae II.

1473 I. Anno Domini 73°, in decanatu Mag. Cristoffori Krew-

czer/ intitalata sunt infrascripta supposita^).

56. Mag. Andreas Starck de Herbipoli, dedit 3 gross. 0. Mai dominica post Inuencionis sancte Crucis.

1474 I. Anno Domini 1474., in decanatu Mag. Michaelis Ma-

tt estarff er de Wien na, intitulatum est infrascriptum suppo- situm cum ceteris:

57. Johannes de Mfinsterberg, waccalarius Krako- uiensis, dedit 3 gross, (ut non Magister^ inferius ut Magister),

58. Mag. Wolffgangus Haringseer de Wienna, dedit 3 gross. De istis dedi pedello 4 den.

59. Mag. lohannes Tehenhepp de Newburga Clau- strali, dedit 3 gross.

60. Dominus Caspar de Leytschouia, dedit.

1475 II. Anno septuagesimo quinto, in decanatu Mag. Casparis

Griessenpeckh, doctoris in medicina^ infrascripta supposita matricule facultatis prefate ineorporata:

61. Mag. Ladislaus Orzaagvilag de Pozegawar, dedit 32 den.

1476 1. Anno [14]76®, in decanatu Mag. lohannis de Saligen-

stat^ intitulati sunt;

62. Paulus ürsenpeck de Teckendorff, dedit 32 den. (Ohiit 22, Mail.) »)

63. Mag. lohannes Flechtner de Herspergk, dedit 30. Juli 3 gross. Bohenikicales tercia feria post lacobi, anno 76.

1) Daraus corrig.: inUtuleUum e*t infrascriptum suppatitum, «) Von Tichters Haud hinzugefügt.

Aeta fac. medica« U. 217

In secundo decanatu Mag. Michaelis M&nestarffer^ Fol. 123^ arcium et medieine doctoris^ intitulatum est hoc infrascriptum ^^'^'^ ^* sappoaitam facultatis medieine, anno 1477., in octaua Corporis 12. Juni Christi:

64. Mag. Johannes Pilgram de Enczestarff maiori, dedit 32 den.

In decanatu Mag. loannis Tichtell ex Grein intitu- 1478 I. latum est hoc egregium infrascriptum suppositum anno Do- mini 1478.:

65. Arcium liheralium Mag. loannes Grassnikchell ex Munsterberg, nostra in uniuersitate protunc astrologus expertissimus et profundissimus clarens. (Privs eciam est in* titulaius.) .

66. Item Mag. Petrus Franck de Wienna intitulatus est 1478 II. in vigilia Symonis et lüde, dedit 2 gross., 4 den. pedello, anno 27. Oct. Domini 1478.

67. Mag. Andreas Voperger de Wienna intitulatus

est in vigilia Omnium Sanctorum anno Domini 1478., dedit 31. Oct. 3 gross, et pedello 1 gross.

Anno 1479., feria tercia ante Margarete intitulatus est: 1479 I. 68. Mag. Sebaldus Hueber de Nurenberga, dedit 6- J'ili 5 gross, et pedello nostro 1 gross.

In decanatu domini doctoris Mag. Hermanni de Roten- 1479 II. burga intitulata sunt hec supposita:

69. Item Mag. Ulricus Eberhardi de Neuburga Clau-

strali intitulatus est sabbato ante festum sancte Lucie anno 11. Dec Domini 1479., dedit 2 gross, pro intitulacione et bdello nostro Friderico 1 gross.

70. Item dominica die ante festum sancte Lucie Burekar- 12. Dec. dus Barco de Mergenpurck intjtulatus est anno Domini

1479., dedit 4 gross, facultati et bdello 1 gross.

218 Aeta f»e. medieae II.

1480 I. In decanatu Mag. lohannis ex S&ligenstat anno 1480

intitulatus est infrascriptas :

71. Mag. StephanuB Geinperger ex Patauia, 21 den.

1480 II. In decanatu Mag. Georgii Schöblij de Yesingen se-

cundo intitulatus est:

72. Mag. Petrus Zeckel ex Cibinio, anno Domini

«

3. Nov. 1480.^ 3. die Nouembris etc., dedit facultati 3 gross, et pe- dello 1 gross.

73. Mag. FridericuB Gräsel ex Haidenbam fuit in- 1481 titulatus facultati medicine ipsa die Dorothee anno Domini

6. Febr. 1481., dedit 3 gross, et pedello 1 gross.

74. Udalricus PrAm ex Weysenpurg, arcium bacca- 14. Apr. larius, fuit intitulatus ipsa die Tiburcii et Valeriani martirum

anno 1481., dedit 2 gross. 6 den. pedello.

Fol. 124 In decanatu Mag; Cristoferi Krewczer intitulatus est

1481 I. anno [14]81., feria secunda post Pangracii martiris:

75. Mag. Andreas Puscb ex Wyenna et dedit 3 gross, et pedello 1 gross.

1481 II. In decanatu Mag. Michaelis Mänestarffer intitulatus

11. Nov. est anno 81., in die sancti Martini, venerabilis:

76. Mag. Sjmon ex Pulka nacionis Austrie et dedit 3 gross, et pedello unum.

77. Mag. Wartholomeus Steber de Wienna est in- 1482 titulatus in vigilia Purifficaciouis Marie anno 1482. et dedit

1. Febr. 3 gross, facultati et pedello unum.

78. Mag. Petrus Gemps de Pfarkirchen intitulatus 22. Febr. est in die Kathedre Petri anno 1482. et dedit 3 gross, facul- tati et 1 pedello.

1482 I. In decanatu secundo doctoris loannis Tichtel ex Grein

ad matriculam facultatis medicine infra nominata supposita sunt

Aete fite, medicae U. 219

inscripta et primum quod fuit intitulatum aniio Christi optimi

1482., postridie sancti Tiburcii martiris, fuit venerabilis vide- 15. Apr.

licet :

79. Mag. loannes Neuman ex Vienna Pannonie^), qui dedit facultati duos ad triginta den. et pedello den. 7.

80. Secnndum vero suppositam fuit arcium Mag. Leo- nardus Chuttner ex Posonio^ qui fuit intitulatus anno Do- mini 1482.^ in die Albani raartiris, id est 21. lunii, qui facul- 21. Juni tati dedit den. duos ad triginta et pedello 7 den.

In tercio vero decanatu doctoris loannis Tichtel e:^ U84 II. Grein, anno Domini 1484., die sequenti post Luce et medici 19. Oct. et euangeliste, intitulatus ad medice artis facultatem est vene- rabilis et egregius arcium liberalium magister:

81. Mag. Martinus Stainpeys de Bienna^) dedit32den.

82. Mag. Michael Eysäler ex Pruna'), Circumcisionis 1^86 n. Domini anno 1487., dedit 16 den., pedello 4 den. ^*^^

83. (Mag.) Wenseslaus Letoschneck ex Budweiß

est intitulatus in profesto Brigide Virginis anno etc. 1487., 31. Jan. dedit 3 gross., pedello 1 gross.

Anno Domni M.CCCC.lxxxviii., 25. die Aprilis, intitu- 1488 I. latus est : 25. Apr.

84. Mag. Valentinus Pellificis ex Corona, dedit facultati 4 gross, et pedello 1 gross.

Anno Domini 1488^ intitulatus est: 1488 IL

85. Georgius Hoperger ex Wienna secunda feria 17. Nor. post Martini, dedit facultati 48 den. et pedello 11 den.

^) Eigenhändige Eintragung; da» Uebrige von TichtePs Hand. *) Eigenhändig. ') = Brannau; ygl. oben S. 204.

^JSi) Acta fac. medicae II.

1490 II. Anno Domini 1490.^ 24. die menBis Octobris, intitula-

24. Oct. tuB est :

86. MathiaB Sekeresch de Ilmatz, arciam bacca- larius, dedit facultati 24 den. et bedello 8 den.

Fol. 124 >» Anno Domini M®. CCCCMxxxxiii. , feria tercia ante

1493 I. festum sancti Bartholomei, intitulati sunt infrascripti bacca- 20. Aug. Ij^^j.- arcium :

87. Item primus nominatur Johannes Rincklj ex Pol- tringen, dedit facultati 24 den. et pedello 8 den.

88. Secundus nominatur Gregorius Hofstetter ex Rauenspurck, baccalarius Tybingeusis^ dedit facultati 24 den. et pedello 8.

1496 II. 89. Anno Domini 1495. lacobuB Pincerna ex Noua

Ciuitate Carniolae anno a natali Christiano quinto supra

14. Dec. milesimum quadringentesimum nonagesimum, die sequenti post Lucie^ hora undecima^ intitulatus sub medicine doctore Joanne Benedicto ex Orina, quem vulgus nominat loannem Tich- tel ex Grein^ qui tempore prenominato ex dominis deputatis ab uniuersitate pro eiusdem reformacione in moribus et doc- trina plenam habuit prouinciam ab eisdem deputatis rerum facultatis medicine regendarum. Dedit pedello 4 den. Vien- nenses^ facultati 2 gross. Bohemicales. Actum postridie Lucie et Ottilie Virginum.

Iste lacobuB Pincerna, alias Sketa dictus, postposito studio huius medice facultatis utrique juri se addixit, cui di- ligentem operam dato(!), relicto hoc florentissimo Viennensi gymnasio, sese in Urbem contulit, ubi et sacris initiatus est et cardinali . . . ^) familiaris et charus factus, nomen bonum, ut- pote vir multarum disciplinarum peritus, consecutus est^).

^) Für den Namen leer gelassen.

*) Der letzte Absatz ist yon späterer Hand, die auch auf Fol. 126* den Nachtrag verfasste, hinzugefügt.

AeU fkc. medicM n. 221

[1496 n.]

Anno salutis 1496.^ in die sancti Luce medici et ewan- Fol. 125* geliste, in decanum facultatis medicine ego Martinus Stain- ^496 II. peiß de Bienna eleetus fui, arcium et medicine doctor, ubi l^« ^ct mox jurameuto prestito cepi a dootore Joanne Tiebtel, decano precedente, librum statutorum tantum. Snbiunxit do- minus doctor Tichtel: ,Cum alia vobis presentabuntur, ha- bebitis et seraabitis (^uoque/ Item postea in die triam Regum 6- Jan- cepi per bedelium facultatis nostre pixidem ligneam cum si- gneto facultatis medicine et unum librum actorum antiquum, ut bedello nunc dicto constat.

90. Item Mag. lohannes Marckart de Halprunna in- titulatus est in vigUia Reminiscere anno salutis 1497., dedit 1497 facultati 7 den. et bedello 4 den. per me Martinum Stain- IB. Febr. peyß de Bienna, arcium et medicine doctorem, tunc facul*

tatis medicine decanum, specialiter ad hoc inductus, ut facul- tatem juridicam, cui operam dederit, quasi ad duos annos di- ligenter postponeret et facultati medicine studiose incumberet. Cum ille rationes, quas illi obtulissem, efficaces perciperet, mox altero die studio medicinali applicuit etc. 19. Febr.

91. Conradus Falch ex Tubingen intitulatus est se- cunda feria post Reminiscere anno salutis 1497. ; dedit facul- 20. Febr. tati 8 den. et bedello 4 den. etc.

Item percepi quatuor claues a domino doctore Tichtel ex Grina, quas misit mihi per famulum meum in dominico 19. Febr. Reminiscere 1497. etc.

92. Sebastianus Schröter ex Obendorff intitulatus

est tercia feria post Reminiscere anno salutis 1497., dedit fa- 21. Febr. cultati 28 den. et bedello 4 den.

Item in resignacione officii decanatus mei, quia parum recepi, omnia tunc pro vino italico et panibus exposui etc. et sie computum juxta decretum facultatis feci etc.

[1497 I.]

Anno salutis 1497., sexta feria post sanctorum Philippi Fol. 125^ et lacobi apostolorum, Mihael Eysäler ex Prawnaw, arcium 1497 I. et medicine doctor, receptus a doctoribus eiusdem facultatis ^' ^^^

222 Acte &e. medicM II.

juxta ordinacionem ad consilium, mox hora eadem electus in decanum ab eisdem. Is a decano precedentis mutacionis per- cepit librum statutorum, aBt(!) pixidem ligneam cum sigillo nee non unum librum actorum ipsius facoltatis cum certis 8. Mai clauibuB. Mox nudiusquartus poBt percepit ex domino doctore lohanne Tichtel ladulam, in qua includebantur nouus über actorum cum certis clauibus et duabus pixidibus iigneis et parua cistula et duabus scatulis, sine tarnen calculO; que omnia manserunt intacta. 2. Aug. Item anno Domini quo supra^ in profesto Inuencionis

sanctissimi prothomartiris Steffani, conuocata facultate ab eodem pro deliberacione super tribus articulis dominis docto- ribus transmissis eisdem in proprias lares, quorum primus erat ad prouidendum domui facultatis de hospite. Hie ex consensu doctorum facultatis ad petitionem doctoris Mihaelis Ejsa- 1er talem executionem sörtilus est, quod a festo sancti Mi- haelis anni [14]97. usque ad festum sancti Mihaelis [14J98. inclusiue is doctor ex pari voto doctorum receptus est in ho- spitem domus facultatis. Is obligabitur facultati per annum predictum pro censu yalorem 8 aureor. Ungaricalium.

Ibidem eciam conclusum est per doctores, quod celarium domus facultatis ab hospite domus nuUi posterius locaretur per amplius tempus, nisi ab anno uno in annum sequentem etc. ; si quis conueniret circa festum sancti Mihaelis anni [14]97., quod is haberet celarium per annum ita. quod termi- nus conuencionis terminaretur circa festum sancti Mihaelis anni [14]98. Et sie locatum est domino Cristanno yicino, quia ibidem eciam conclusum fuit, quod decanus et hospes deberet adire dominum Cristannum, quo tamen jure yellet seruare celarium contra voluntatem hospitis. Is respondit, quod jure ciuili mediante, jmmo et hospes in hoc casu plures ciues et consules consuluit, qui omnes responderunt, quod jure non possem cum depellere. Modo conclusum fuit, si jure non posset expelli, quod nullo modo contentione hoc fieri deberet. Qua de re sibi locaui celarium, ut premisi.

Item secundus articulus de structura ruine latrine; com- missa fuit hospiti expeditio.

Item tercius articulus erat ad conseruandum honorem facultatis atque ad defendendum eandem per priuilegia uni- uersitatis contra empericos et empericas, qui et que doctoribus

Acta fae. medicae II. 223

facultatis famam defalcant. Super quo conclusum erat^ ut de- canuB accederet doctorem lohannem Fleete r, qui erat do- ctor alterius uniuersitatis, tarnen membrum, quia magister arcium nostre uniuersitatis; ut ipse cum benignitate et blan- dicia se coniungeret conBorcio facultatis; quod quidem fac- tum est diligenter. Sed is restitit viribus Omnibus juramentum ad incorporacionem facultatis, sed in tantum condescendit et spopondity viribus se velle laborare aput dominos consules siii- gulos et presertim aput Magistrum ciuium et aput illos tantum vellet efficere seorsum, sicut aliquis vel sicut plures; et demum ipse una cum facultate re et corpore vellet resistere ipsis em- pericis et hoc pro conseruacione fame, bonoris ac priuilegio- rum facultatis atque uniuersitatis.

Item in eadem congregacione exposui pro vino malma- tio 30 den. et 20 pro australi et den. 3.

Item pro reformacione ruine loci secreti exposui primo pro lateribus 52 den. et 10 den. pro vectura. Item exposui 28, pro arena 24 den. Item calcem dedit 2 muetel Mag. Bern- hardus aromatarius facultati gratis, sed famulo Sigis mundo dedi 8 den. pro vectura. Item exposui pro funibus 6 den. Item pro vino 8 den. et 3 pro panibus. Item exposui labo- ratoribos primo 30 den., secundo 20 den., pro lapicida Ma- gistro 12 den. Summa expositorum 7 sol. 18 den.

Item pro solemnitate diuorum martirum Cosme et Da- 27. Sept. miani, facultatis medicine patronorum, exposui 2 libr. den. Diuisionem illius seit pedellus noster. Item in congregacione facultatis in die sancti Cholomanni exposui 21 den. 13. Oct

[1497 n.]

Consensu omnium in concione solita doctorum anno Fol. 126> nostre salutis 1497., die diui Colomanui, Bartholomeus Ste- 1497 li. ber, arcium et medicine doctor, in decanum eligitur medice ^^- ^^*' facultatis, in cuius decanatu 19. Nouembris, alias die Elizabet, ^g ^^^ venerabilis ac discretus:

93. lohannes Kuerrendorffer de Parreytt huic nostre facultati ascriptus est scholaris, prius liberalium arcium baccalarius; dedit 4 gross.

224 Acta fac. medieae II.

^)l8te dominus lohannes Kuerrendorffer alias Ko- rendorf er in nostro Viennensi gymnasio (postquam preclaro doctori domino Bartholomeo Steber aliquot annis fidelissime esset famulatus) ') , adepto in medica facultate baccalariatu, Carintbiam petiuit, ubi medicam artem multis opem et salu- tem afferendo laudabiliter exercuit. Deinde Italiam petiuit et in Bononiensi gymnasio doctoralibus insignibus non sine gloria susceptis Viennam rediit, ubi omnibus et singulis doctis per- cbaruS; precipua tarnen familiaritate janetus preclaris viris domino doctori ') loanne Enczianer, domino doctori ludoco Puechamer, domino doctori Georgio Tansteter et doctori Matthie Gasser, cum quibus, dum vix ad unius anni spa- cium integerrimam vitam duxisset, tandem e viuis non sine multorum lamentatione immature excessit. Cuius anima dulci Christi Saluatoris nostri presentia eternaliter frui mereatnr. Amen.

[1498 n.]

Fol. 126** Item anno salutis 1498., die sancti Colomanni martiris,

1498 n. Martinus Stainpeyß de Vienna, arcium et medicine do- ' ^ ' ctor, secundo in decanum eligitur, in cuius decanatu acta se- quuntur.

4. Nov. Item dominico die post festum Omnium Sanctorum sta-

tuta facultatis de consensu et voluntate omnium doctorum in presencia omnium doctorum et scolarium eiusdem legi in domo facultatis.

94. Mag. Andreas Dörnsrieder de Napurga, Magister

2. Nov. Tibingensis, anno salutis 1498. in die Omnium Animarum dedit 32 den.

29. Nov. Item anno salutis 1498., in vigilia sancti Andree appo-

stoli, congregata fuit facultas ad audiendum peticionem cuius- dam magistri in artibus, videlicet Mag. lohannis Marck- hartt de Hailprunna, Scolaris medicine, petentis se admitti ad examen, pro gradu baccalariatus in medicina, cuius peticio fuit exaudita et ipse protunc examinatus concorditer fuit ad-

*) Von späterer Hand hinzugefügt. •; Zusatz von dritter Hand.

') Im Orig. : doctore.

▲ei» flu. m«dioM n. 225

missus ab omnibus, nullo contradicente penitus etc. Item mox secuuda feria postea Mag. lohannes Marckhartt de Hail- 3. Dec. pranna sab Mag. Martine Stainpeyß de Bienna doctore determinauit et waccalariatum tum in medicinis assumsit. Idem dedit facultati 1 flor. Ungaricalem in auro.

Item 27. die meusis Decembm congregata fuit facultas 27. Dec. ad recipiendum campotum(!) fere ad tres annos suspensum ab Omnibus doctoribus, sed propter absenciam doctoris loan- nis Tichtel^ qui maxime interesse habuisset^ nichil campo- tatum fuit. Conclusit tamen facultas tunc, ut decanus recto- rem visitaret [et] illa sie acta proponeret peteretque, quatenus omnes doctores medicine facultatis vocaret et sie presente re- ctore campotus fieret sine disturbio. Illud mandatum ego de- canus mox eodem die, ut facultati placuit^ exsecutus sum.

Item 1. die lanuarii congregata fuit facultas ad audien- 1499 dum Mag. lobannem Bürger^ quid in negocio commisso ab l* J&n. uniuersitate nomine facultatis expediuerit. Hie idem Mag. lohannes Burger litteras ad dominos regentes, quas a Maie- state regia attulit, facultati presentauit. Conclusit facultas, ut Mag. Wartholomeus Steber congregacione finita predicto Mag. lohanni iterum presentaret peteretque, quatenus illas uniuersitatis rectori presentaret. Secundo conclusit, ut Mag. Wartholomeus Steber et decanus facultatis rectorem yisi- tarent informarentque de singulis in hoc negocio contento in litteris missis a regia Maiestate; facultatem econtra commen- darent sue magnifficencie etc.

Tercio placuit facultati, ut domino rectori munus ffera- rum et confectionum in valore 1 libr. den. propinaretur,; quod factum est etc. Keliquam pecuniam a me perceptam decano sequenti in presencia facultatis in profesto Valeriani 13. Apr. presentaui 1499.

Item dominus doctor Tichtel facultati exsoluit censum, quem obligabatur loannes Cuspinianus, poeta laureatus, per annum pro censu facultatis 1499.

[1499 I.]

Item anno salutis 1499., in feste diui martiris Valeriani, Fol. 127 • electus est in decanum arcium et medicine doctor Mag. Mi- 1499 I. hael Eys&ler ex Prawnaw. U. Apr.

Acte fwultatis medicM II. 16

226 Acte fM. medicte II.

95. Item sub eius officio inscribi se hamilime petiait in matriculam ingeniOBUs Petrus Widman ex Haumsen^)^ arcium liberalium licenciandus, dedit 30 den. Facta sunt 7. Mai 7. Maii anno qao supra.

Item exposui 12 den. circa librum fundi hospitalis pro

extraccione ex libro fundi ex parte vinee locate facultati.

i5.*Mai Item in festo Sophie dedi pro nouis urnis ad fontero 38 den.,

pro ferramentis et fabro pro precio 3 sol. et 2 den. Item pro

nouo fune suberino 2 sol. 4 den.

1498 Item 27. die mensis Decembris sub decanatu domini do- 27. Dec. ctoris Martini pro mutacione yemali anni fl4]98. dominus de-

canus per articulum conuocauit omnes doctores ad faciendum calculum uniuscuiusque sui decanatus. Ibidem doctor Mi- hael hospes dedit racionem de expositis a primo sui in- gressus ad consilium facultatis et hospitalitatis domus. Summa expositorum fuit tunc 48 tal. 2 sol., presentibus tunc domino decano et doctore Bartholomeo Stauber(!), qui calculum re- ceperunt, quamuis dominus in sua eadem vocacione non ex- presserit nee cauetur in eadem.

1499 Item pro soUemnitate diuorum martirum Cosme et Da- 27. Sept. miani, facultatis patronorum, dedi 2 tal. den. et 21 den. pe-

dellis. Item ex consensu omnium doctorum dedi anno eodem pedello nostro 4 tal. den. sabato post sancti Francisci, die vero 6. Oct. 5. mensis Octobris. Item dedi sibi eodem die recognicionem sub sigillo facultatis, quod facultas obligabatur sibi pro festo sancti Cholomanni anni eiusdem 4 tal.

[1499 II.]

1499 II. Anno Domini 1499., in die sancti CoUomanni, electus

13. Oct. fuit in decauum doctor lohannes Tichtell.

[IBOO I.]

1500 I. Anno Domini 1500., in die sancti Tiburcii, electus in

14. Apr. decanum dominus doctor Bartholomeus Staber.

') In den Artistenacten IV. Fol. 7* heisst er Petru» Widman ex Haw»en, in der Uauptmatrikel 1496 L: Petrus Widnuin de Heimeen.

Acta fftc. nedicaa II.

227

In decanatu Bartbolomei Stehe r, arcium et medicine doctoris^ anno etc. 1500.^ in estate circiter festura Egidii inti- c. l. Sept. tulati sunt:

96. Stephanus de Ronnshib ex Veldkirch.

97. Mag. Udalricns Ceruinus ex Patauia.

Die Kiliani eodem anno intitulatur : 8. Juli

98. Mag. loannes Wysinger ex Patauia.

Oraciuncula intenciouis dicende quociens decanus facul- tatis pro tempore statuta legere debet juxta intencionem man- dati faciendi ad intencionem statuti statutorum de eo: ^Cum statuta facultatis legenda'; ubi et rector interesse debet et lectis statutis per decanum et declaratis offerat ultimo rectori jus, si alicui statutorum declaracioni eins satisfactum non esset, quod eins magnificencia suppleret:

Gimnasiarche magnifice, doctores excellentissimi, audi- tores denique et discipuli ornatissimi. Prudentis litterarum professoris officium est, verba rebus, quas | tractaturus est, Fol. 127 *> accomodare et orationem illis applicare intencionibus, quas est enarraturus, ut scilicet talis sit prima oratio, qualis est rerum explicandarum futura materia. Itaque statutorum et ordinacionum saluberrime facultatis medicine dicturus decreta, non alio quam ordinis laudati argumento inductus, sentenciam sapientum imitatus dicencium: qui toUit ordinem a rebus, toUit earum essenciam. Quare hoc nunc facio, quod facien- dum imprimis magnificus dominus rector, eciam doctissimi scriptores preceperunt; conuenit enim, ut auditores precep- tores non minus quam ipsa studia ament eosque ad patrum vices colant, qui et ipsi animorum parentes merito uuncupari possunt. Nam sicuti parentes filiorum corpora effigiant, ita preceptores discipulorum mentes formant, que res tanto pre- ciosior videri solet, quanto homo interior homine est exteriore prestancior. Quare audiatis et ad hanc intencionem que dicam accipite.

16*

228 Acta &c. medicae II.

[1500 IL]

Fol.i29<ii) Anno Domini 1500., in die sancti CoUomanni, electus fuit

1500 II. IQ decanum facultatis medicine doctor lohannes Marckart 3. Oct. ^^ Haillprunna. lUa die in congregacione dominorum doctorum conclasum fuit, quod Celtis poeta, cui domus antecedenter locata fuit, nihil in domo edifieet, nisi quod de propriis impensis facere velit; illo tarnen adiecto^ quod si que sint destructa aut destructioni propinqua, que pauco pos- sint pretio reformari, reformentur per inquilinum de propriis, qaod omnes antecedentes domus incole fecerunt. Voluit eciam facultas, quod illud conclusum posterius cum singulis serua- retur inquilinis. Item fuit in eadem congregacione concorditer conclusum, quod dominus Celtis ter in anno indilate censum soluat decano, terminis scilicet alias in ciuitate consuetis. Item non obstante prohibicione facta Celti, ne quicquam edificet in domo facultatis, ipse construi fecit unam seram ad stu- bcllam prope coquinam, quam petiuit solui sibi a decano; de- canus vero non soluit propter decretum facultatis.

Item dominus doctor Bartholomeus Staber presentauit decano doctori Marckart ladulam una cum sigillo facultatis et litteris, libro statutorum atque actorum; presentauit insuper eidem 4 fior. Ungaricales, 5 sexarios et 11 crucif. Item quidara sa- cerdos, incola partis domus, soluit censum decano 3 sol. 4 den.

Item alter quidam inquilinus dominus Gregorius, cano- nicus Olmuncensis, soluit decano 8 soi. pro censu.

99. Item Mag. Bertolldus Haffner de Kaiinngen in- 16. Nov. titulatus ad facultatem feria secunda post Martini anno 1500., soluit den. 16.

Exposuit decanus pro facultate : Primo pro reformacione fenestrarum in stubis 19 cruc. Item pro reformacione dua- rum fenestrarum in liberaria domus versus curiam 14 cruc. Item pro vitro nouo in liberaria versus plateam 4 sol., scri- niatori 5 cruc, seratori 4 cruc. Item pro sera et clauibus in janua ferrea, quam dominus Celtis ante inhibicionem sibi factam construi fecit, et pro duabus clauibus ad cameram ex opposito coquine 24 cruc. Item pedello 3 libr. den., cui etiam

^) Ist wohl verschrieben statt 128' , da im Text nichts zu fehlen scheint.

Acte fkc. nedieae II. 239

decanuB dedit cirographum cum sigillo facultatis pro residuo sallario Btio. Item dedit pro dnobus longis asseribns ad por- tam domus et vehenti illos 12 cruc. Item dedit pro clauis ad poi'tam vulgariter kapffernegll 10 den. Item dedit duobus carpentariis pro constractione porte per dies tres 36 cruc.

In profesto diue Barbare conuocata fuit facultas ad de- 3. Dec. liberandum pro facultatis commodo^ quomodo scilicet emperici repellantur. Sincere deliberauit facultas^ quod mittatur rector uniuersitatis doctor medicine lohannes Cuspinianus et do- ctor lohannes Markart decanus ad regiam Maiestatem ad impetrandum priuilegium ab eadem sub impensis facultatis, quod et factum fuit. In illa congregacione decanus dedit 16 cruc. pro malmatico vino, vino veteri et comestibilibus.

In die sancte Barbare anno 1500., hora vesperorum, con- Fol. 129' uocata ac congregata facultate^ disputatum fuit propter arti- *• ^®^- culum ex parte empericorum et conclusum fuit denuo, ne fa- cultas tot sustineat detrimenta, quod dominus rector doctor lohannes Cuspinianus et decanus facultatis doctor lohan- nes Markart adeant regiam Maiestatem ad impetrandum pri- uilegia contra empericos. Sed quia sine impensis eciam magnis illud fieri non poterat, facultas varios instituit modos pro ha- bendis impensis, quia facultas tunc defecit in peccuniis tantis propter mutua facta extemis personis etc. Vocatus fuit Bern- hardus aromatarius, qui promisit velle mutuare 10 flor. Un- garicales, ut tamen sibi daretur recognitio, quod et factum fuit. Doctor lohannes Dichttl promisit contribuere 8 libr. den.; doctor Bartholomeus Staber promisit etiam velle contribuere unum Stipendium, scilicet 8 libr. den., doctor Mar- tin us pariter promisit unum Stipendium contribuere 8 libr. Insuper ad preces doctorum doctor Bartholomeus promisit velle mutuare facultati ad predictas 8 libr. den. 21 libr. den., ut in toto iiant 29 libr. den.

Dominus rector doctor lohannes Cuspinianus et de- canus facultatis nil contribuerunt, sed assensum dederunt, se velle ire ad regiam Maiestatem, interea practicas suas negli- gere atque facultati priuilegia impetrare, quod et fecerunt.

Fuit etiam in eadem congregatione conclusum, ut facul- tas in consistorio rectoris petat litteras promotoriales et cre- dentiales pro facultate ad Maiestatem regiam. Dedit decanus in hac congregacione pro collatione 62 den.

230 Acta fec. medieae II.

6. Dec. Dominica die ante Conceptionis beate Virginia dominus

doctor lohannes Dichtll contribuit suas 8 libr. den. similiter et doctor Martinas Stainpeys et dominus doctor Bartho- lomeus Staber dedit pariter^ quod promiserat antea. Bern- hardus appotecarius mutuauit 10 flor. Ungaricales et date sunt hec peccunie domino rectori et decano facultatis pro impensis ad regiam Maiestatem. Qui recesserunt a Wienna in profesto

7. Dec. Conceptionis beatissime virginis Marie anno quo supra, taudem 11. Dec. feria sexta proxima post fcstum Conceptionis beate Virginis

yenerunt ad Ypps^ ubi dominus rector nomine facultatis in solio regio hanc fecit orationem^).

[1501 I.]

Fol.131»'') 100. Benedictus Ziaß ex Laybaco inscriptus est per

1601 me doetorem Cuspinianum 20. Maii anno Domini 1501.; 20. Mai dedit 8 cruc.

101. Mag. Haynricus Eyglinger ex ötting inscriptus est per me doetorem Cuspinianum, facultatis medice deca-

8. Mai num, 8. Mail 1501. et dedit facultati 24 den., pedello 2 cruc.

102. Cosmus Dichte], filius doctoris lohannis Dich- te!, ciuis Viennensis et lectoris ordinarii, senioris nostri, in-

19. Mai scriptus est die 19. Maii 1501., dedit 26 den.

103. Mag. Wolffgangus Wintperger ex Melico in- 5. Aug. scriptus est 5. die Augusti 1501.; dedit 26 den.

104. Hermannus Weisß de Weissenstat, Scolaris 11. Oct. inedicine, 11. Octobris 1501.; dedit 26 [den.].

105. Georgius Widman de Landsperg, Scolaris me- dicine, 11. Octobris.

[1601 n.]

106. Mag. lohannes Pilhamer ex Haydeck intltulatus per me Martinum Stainpayß de Bienna, arcium et medi-

^) Darunter folgende Bemerkung: ,Oratio Cuspiniani ad Maximilianum I. Iniperatorem pro impetrando pritUlegio contra empyricoa deest, »ed pi'iuÜegium adeai in archiuo uniuersitaUtf quod vidi suh rtctorcUu meo anni 1633,

loan, Guil, MannageUa Dodtor}

>) Fol. 130 > bis 131'' leer geblieben.

Acta fkc medicae II. 231

eine doctorem, 8. die Nouembris anno salutis 1501. etc. et dedit 8. Nov. facultati 40 den. et 8 den. bedello.

[1608 I.J

DeeanatuB Guilhelmi Puelinger Patauiensis, arcium Fol. 132* et medicine doetoris.

107. Mag. Wolfgangus Wisinger ex Patauia, dedit 6 crueif. *)

. . . A^) domino doctore Mag. Johanne Spardörffer Pol. 141»» 6 flor. Ungaricales. — Mag. Johannes Spardörffer, medi- cine doctor.

Item quomodo domui et librarie sit superintendendum habetur fol. 39 in decanatu Schrichk.

Item de locacione domus habetur fol. 61, quomodo per doctores conclusum sit in decanatu Mag. Caspar; item fol. 26; item 30.

Item de officio superintendencie habetur folio 103.

Item in die sanctorum Cosme et Damiani martirum ca- nitur officium solemniter de eis et fit circuitus cum reliquiis eorundem ad instanciam facultatis medicine et decanus pro tempore per mandatum publice affixum conuocare debet omnia supposita facultatis medicine cum supplicacione aliorum, ut predicto officio interesse dignentur sub forma, que habetur primo folio et idem decanus expedire debet infra notata: Item Magistro Chori 60 den., de quibus dat officianti 2 gross.^). Item cantori 32 den. Item organiste 32 den. Item leuitis 14 den. Item juuenibus 2 den. Item pro officio defunctorum

^) Vgl. den dritten Actenband Fol. 29 * , wo der Decan Wilhelm Pue- binger seinen Bericht eingetragen hat; hier findet sich nichts als diese In- scription. Fol. 132^ bis 141 sind leer gelassen, da die späteren Decane das neue Actenbuch benützten.

') Der obere Rand dieses Blattes ist stark beschädigt, doch scheint nur allerlei Gekritsel darauf gestanden zu haben.

') Dazu Ton anderer Hand: Sacerdotet etd ganctwn Stephanum habent ad veaperaa omnia laudare et atatUmem in aUari aancti Sebtutiani etc.

232 Acta fke. medioae II.

24 den. (Vide conclusionem facultatis fol. 54. Videatur noua conclusio conclusa in decanatu domini doctoris magistri lo- hannis de Seigenstat folio 111 quod addendi sunt 7 sol. den. videatur ibidem.) ^) | Item pro duabus missis 14 den. Item pro apertura tabule 32 den. Item pro frondibus 21 den. ex gratia. Item subcantori et juuenibus 20 den. Item famiilis campanatoris 7 den. Item bedello nostro 12 den. ex gratia. Summa summarum 9 sol. den.

Item ex parte liberarie^ quod electus olim fuit quidam liberarius etc. folio 32. Item de visitacione appotecarum cum certis articulis obseruandis. Item de officio et juramento do- mini superintendentis fol. 103. Item quod nnllus cum violencia frangat vel frangere permittat januas vel alias partes domus sine licencia et consensu facultatis fol. 61.

Folio') 21: quod domus cum condicione alicui non de facultate existenti locata sit. Item folio 24 habetur, quomodo anatfaomia sit celebrata in corpore mulieris. Item quod unus- quisque pro intitulacione obligatur folio 31. Empirici; de bis vide folio 31. De aromatariis 131. De vetula in Kranaw 69.

3 flor. ^) 8 libr. 3 sol. facta computacione. Summa sum- marum, quam percepit Mag. Heinricus, est 20 flor. 2 libr. 5 sol. 26 den. quam summam recepit dominica ante Marga- 1443 ^'öte anno 43.

T.Juli Superintendentes *) domus facultatis medicine et Jiberarie

eiusdem quere folio 31, item 39.

De practicantibus sine consensu doctorum folio 41.

^) Dieses Ausgabenverzeichniss ist von der Hand des Decans Mag. Christophorus Kreuzer (1473 I.) genau so wie S. 161 hier wiederholt und von späteren Händen mit Zusätzen versehen.

') Auf der Innenseite des vorderen Pergamentumschlags.

') Auf der Innenseite des rückwärtigen Pergamentumschlags.

*) Von TichtePs Hand.

ANHANG.

1455 25. Jan.

I.

(zu Seite 77).

Yerordnnng der Artlstenfacnltilt und der üniTersltlt in Betreff der Wohnnngen unbemittelter Seholaren.

(1455, 35. Jan.— 13. HBrz.)

Acta in decanatu Mag. lacobi Gressing de Fladnitz^ eiecti in die sancti Cholomanni martiris anno

Domini 1454.*)

In die Conuersionis sancti Pauli congregata fuit facultas Fol. 78* super isto articulo: Ad audiendum relacionem decani et suo- rum deputatorum in materia articulorum eis proxime per fa- cultatem commissa et ad deliberandum, quid amplius circa hoc expediat. Congregata facultate decanus retulit, quomodo magistri deputati super articulis nuper eis commissis et pro- posicionibus eorundem articulorum concepissent certos modos, quos decanus tunc eis de quadam cerata legit^ qui modi quoad omnes articulos per facultatem sunt reeepti et tunc approbati et conclusi^ et quoad primum articulum, videlicet de chodriis, sub bac forma verborum postea sunt presentati venerabili ar- cium et medicine professori domino Caspari de Thettnam, rectori huius alme uniuersitatis :

,Venerabilis et egregie domine rector. Cum juxta teue- rem compactatorum huius alme uniuersitatis et dominorum ci- uium omnes studentes in chodriis stantes cum licencia sui de- cani | ibidem Stare debeant, facultas artium ex consensu et Fol. 79'

^) Acten der Wiener Artistenfacaltät, Band III, Fol. 76* (Uniyeraitftts- Archiv).

234 Acte fM. medioaa II.

desiderio vestre venerande dominationis, que eciam suum pro- curatorem ibi habuit, inquisicionem fieri per decanum et saos consiliarioB fecit, si qui habundantes inaeniri possuni in cfao- driis vel habentes tantaniy quod se in bursis pro fataro con- seruare valerent, quod tales pro fataro ad standum ad bursas compellerentur. Et facta inquisicione innen ti sant circa 80, qai se decenter et honeste in bursis duoram vel triam ^) con- seruare possunt et eciam volunt, sicut per se fassi sunt.

2°. Ut tota uniuersitas magis pacata esset in suis suppo- sitls quoad ipsorum regimen, et facultas maiori cura et solici- tudine et juxta statuta huius alme uniaersitatis ac ipsius sua supposita regere valeat, ut magis in vita et moribus crescant, ne denique tot paruuli sab pretextu cuiusdam pietatis per alios hie destruantar, ipsa artiam facultas offert vestre venerande dominacioni certos modos^ quibus mediantibus^ ut sibi apparet^ bonum facultatis in regimine suppositorum ac incremento mo- rum et scientiarum procurari posset non modice.

3^. Ultra illos 80, qui stare volunt ad barsas, sunt multi et quasi maior pars eorum in chodriis stancium, qui exponunt septimanatim uni quartano pro mensa 10 den., et plures ex eis circa penesticas septimanatim plus quam duos grosses con- sumunt. Et magna pars ex illis seit scribere et potest se bene conseruare in bursis scriptura mediante et ut in pluri- mum magnam pecuniam exponunt pro resumpcionibus, ut de secuuda parte Allexandri ^) 60 den., de paruis ') mediam libram denariorum etc. Ad quas resumpciones ipsi non obligantur, sed potius juxta statuta ad diligentiam lectionum. Visum est facultati, quod omnes tales amplius stent ad bursas, et quod conuentores sint vigiles, ut eorum bursales sint diligenter col- latiui et inquisitiui ad idem.

4^. Quod nullus de predictis posset se excusare et ad non standum ad bursas paupertatem allegare, visum est facul- tati, quod ex istis chodriis fierent burse duorum grossorum absque aliqua addicione vel fierent burse 10 den. cum addicione ad

^) Seil, groaaorum, d. h. Bursen, derer Inwohner wöchentlich zwei oder drei Qroschen besuihlen mussten.

') Alexander de Villa Del, der bekannte Grammatiker des Mittel- alters.

') Seil. logicaUbu», d. h. für die Uebungen in den Anfangsgründen der Log^k.

Acta fuc. medieae 11. 235

maximum 4 den., et si tales uon posaunt habere tres cibos, haberent duos vel unum etc.

5^ Quod omnes parauli eorum pellerentur ad bachan- trias et nedum paruuli^ sed etiam jam adulti, omnino ad Stu- dium inepti, quorum aliqui per 4, by 6 vel 7 annos hie ste- terunt et tarnen nichil sciunt nee profecerunt, sed multos pueros una seeum destruxerunt.

6^. Sunt aliqui pauperes et abiles ad Studium, qui non sciunt scribere, nee ex juuamine parentum vel amicorum in bnrsis consernare, et aliqui ex eis habent hie prebendas de monasteriis, pro quibus quandoque obligati sunt ad ministran- dum ad diuina officia, et alii personaliter mendicando propter Studium se conseruant. De istis visum est facultati, quod se conseruare deberent cum suis prebendis et mendicitate circa scolas particulares, ut ad Scotos, in hospitali, ad sanctum Mi- chalem et sanctum Stephanum. Vel seruaretur tuna domus pro eis, in qua omnes tales coiiseruarentur per unum conuen- torem magistrum vel waccalarium et nullos secum haberent paruuloS; sed suis prebendis mediantibus se in tali domo su- stentarent, et nullus reciperetur ad illam domum sine licencia decani pro tempore, qui prius haberet talem examinare, an esset abilis pro studio vel non, et nullus de nouo adueniens et domum istam intrans ultra duos grosses pro beanio ex- poneret.

7^ Si isti modi vestre dominacioni ac uniuersitati non essent placibiles, quod tunc vestra dominacio veneranda det modos et vias, sub quibus decanus debet dare licenciam vo- lentibus stare in chodriis, quia omnes conuentores prohibiti sunt, ne aliquem pro futuro locent in domibus suis sine ex- pressa licencia decani pro tempore^

12. März

In die sancti Gregorii congregata fuit uniuersitas super Fol. 80^ aniculis subscriptis: Primus ad audiendum modos per facul- l^^^ tatem arcium ex parte chodriarum conceptos et ad deliberan- dum, quid expediat. Et recepti sunt per uniuersitatem et ap- probati isti modi concepti per facultatem, et dati sunt deputati de qualibet facultate duo cum decanis, qui masticarent ultimum punctum melius, scilicet vel seruaretur una domus pro eis, in qua omnes tales conseruarentur per unum conuentorem ma-

336 Acte Ike. medioM 11.

giBtrum vel waccalarium, et nuUos secam haberent paruulos etc. ut Bupra. Et conuentis deputatis in faabitatione rectoris conaenernnt in illum modum, quod ex duabus chodriis debe- rent fieri burse 10 denarioram etc. ut supra, et omnes inuenti priuB in examine particulari habentes stare in bursis trium vel duornm ad sie Btandum compelli deberent. Pro alÜB vero seiniarentur tres domus, qui posBunt Becam habere parnulos, sed sab moderamine certo per dominum rectorem exprimen- dam, ne negligerentur. Et execucio istius finaliter commiBsa est domino rectori et suiB officialibus, hoc est decanis et pro- curatoribuB.

IL

(zu Seite 115).

Fol. 128* Eine Promotionsrede des Dr. Thomas Ebendorffer ron Haselbach hei Verleihung der Lleenz In der medlelnischen

Facnltat ').

Collatio in licentia in facultate medicine domini lo- hannis Spardorffer et Mag. lohannis de Muntzing, 1462. 9. Februarii. Non fuit pronunciata extuuc, sed postea').

Muitis difltractuB negociis et sollicitudinibus agitatus, quid vobis, viri venerabiles licenciandi, in proBenciarum coram hoc laude digno cetu reverendorum patrum doctorum et magistro- rum ac aliorum preclarorum virorum in presentibuB ecclesie et patrie fluctibus sim dictoruB et super vestre prouectionis et promotionis in facultatibuB, in quibus muitis annorum de- cursibus nedum utiliter sed et laudabiliter desudastis pro vestro ulteriori incremento^ dum diutius meditarer, vix exploratum inueni. Aperiens itaque codicem apostolicum, coniectis curiose oculis, occurrit verbum: ^Videte, quomodo caute ambuletis/ ad EphesioB 5. capitulo scriptum et noBtro proposito me ju- dice aptissimum.

") Wiener Hofbibliothek, Cod. 4680, Fol. 128 •—130«'. ') In margine: Expost pro Mag, Nicoiao de Ralupona, Petro MaroU de Lakk et Mttg, Stephano Kuelandt de Ram, 8. Atigusti 1463,

Acte fius. medioM H. 237

Siquidem, viri, patres et fratres, dum mentis oculos alcioB attollo, aperoiuB considero, quod totus fere orbis et presertim inelita Germania conttersa facta est Alexandria, quod leuans augustias interpretatur; sie enim in hebraicoram nominum interpretationibus inueni. Muudus siquidem et ab antiqoa non degenerat consuetudine, dum omnium ti*ibulatio- num genera possidet hereditates dum eciam ubique terrarum tota uniuersalis ecclesia sub diuersis gemit angustiis constituta et prophanorum ac reproborum hominum hie inde patet in- iuriiSy laceratur rapinis, vastatur iucendiis, et omnium calami- tatum fasce deprimitur et cottidie suis finibus coangustatur et, dum tumultus eciam infidelium peruersa machinantium dyetim patitur, quasi furnorum et ticionum tenebris offuscatur, sicut per Salomonem Cant. primo queritur dicens: ,Nigra sum sed formosa, filie Jerusalem, nolite me considerare, quod fusca sim, quia decolorauit me sol^; super quo Beda in ori- ginali: Vox est ecclesie, que nigra dicitur per tribulationes yite presentis, sed decora per gloriam speratam resurrectionis atque immortalitatis ; ergo ait ,nolite me considerare', idest: nolite mirari, si hominibus despecta sum foris, quia sol, idest persecatio huius seculi ab impiis siue demonibus excitata me decolorauit, idest humilem et despectam reddidit. Dum scilicet ei hac racione insultant perfidi eamque lacerant, confundunt et inquinant proprii alumpni et reputati filii per distortos mo- res, et indicibilibus modis opprimunt perfidissime Machometi secta et Sarraceni, qui Methodio | martire referente in libello, Fol. 128^ quem in carcere pro fide pariter et angelo releuante fertur de principio et fine mundi scripsisse: ,Ipsi Sarraceni ante ad- uentum Antichristi totam mundi orbitam tyrannice subiicient propter peccata hominum christianorum, precipue et contra naturam. Et primum regnum Persarum in septimo mundi millenario, quod et Machumet vi et dolis legitur obtinuisse, Armeniam, Capadociam, Syriam, Cyliciam, Egiptum desolabunt et habitatores in occisionem et captiuitatem mittent. Romania et qui habitant in ea et in insulis maris in desolatione erit, orien- talis Asya subiugabitur et in magna tribulatione erit supra vires animarum suarum. Ita Egiptus et Sy ria, Spartica, que et Ly caonia, ymo et Lacedemonia gladio peribit et captiui ducentur^ Hec quia iam preterita cernimus, quomodo que secuntur euademus? Undeait: ,Qallia Germania, Equitania variis preliis deuorabuntur

238 Aete tu. nadioM 11.

et malti ex eis captiui dacentnr, Romani in occisione erunt et eonuersi in fagam. Et replebitar terra lerosolima promis- sionis hominibas a quataor ventis^ qai sub celo sant, et erunt quasi locuste in multitudine. Et eleuabitur cor eorum in su* perbiam et loquentur excelsa ad tempus constitutum eis. Et obtinebunt filii Ysmabel introitum ab Oriente, ab aquilone, me- ridie et occidente et erunt omnia sub jugo eorum et tributo.' Unde post multa conciudit Methodius, quod et inducit M. in hystoriis: , Futurum autem est, ut exeant adhnc semel filii Ysmahely et obtinebunt orbem per VIII ebdomadas annorum, idest Ivi annos et vocabitur iter eorum via angustie^ quia pa- trem eorum Ysmahel vocauit dominus Deus Pbai*a, idest onagrum. Interficientes sacerdotes ibidem cum mulieribus dormient; ad sepulchra sanctorum ligabunt jumenta, et hoc pro nequicia Christianorum, qui tunc erunt. De quibus di- citur: In nouissimis diebus erunt homines se ipsos amantes etc. cupidi, elati, superbi etc. prout presago spiritu apostolus eos preuidit affuturos 2. ad Thymotheum, 3.' Hec tremenda mortalibus affutura volui deducere, ut quisque videat, si hü dies ipsum comprehendant tribulationis, quomodo possit cau- cius ambulare, instar naucleri prudentis, qui videns furentibus ventis aboriri tempestatem et fluctiuagos turbines in tumulos eleuari procellarum, tunc non ad litora fugit, ubi se fluctus feruentius erigunt et naues turbo ut in gulfis frangit, sed com- mitioris pelagi profunda conscendit caucius. Sic nimirum, Fol. 129« cum iam huius seculi terminus appropinquat, | quasi circa litus suum mundanus feruor ebulit seseque in perturbationis ac su- perbie cumulos erigit, et qui in preteritis seculi veluti in pe- lagi profunditate quodammodo tranquillus extiterat, nunc circa finis sui litus pestilenter exestuat, ut applicantes quique dis- crimen naufragii vix euadant. Et hie mundi Status finalis juxta prelibata de luxuria nascitur et quod nature contrarium est, de voluptate rite afflictio generatur.

Et quia ab euo patrum nostrorum hec, que prelibata sunt, fuere inuisa mala, et ab apostolo nobis tempora pre- scripta yidentur astare pre foribus, merito ergo omnibus di- citur: ,Videte, quomodo caute ambuletis', quasi dioatur pro- uide considerate, quomodo caute et Ordinate conuersemini et viuatis in medio nationis deprauate, non quasi insipientes et infideles, qui exortes sunt sapientia vera, que Christus est,

Acte fkc. medieae II. 239

sed ut fideles et sapientes, qui veram sapientiam possident et in se CfariBtum inhabitantem habent. Et causam subiungit: yRedimentes tempus^ quoniam dies mali sunt'^ et quid est tem- pus redimere^ nisi opera bona et utilia facere, digna remune- ratione^ et praua fugere^ digna condemnatione? Qui enim talia facit, tempus sibi datum ad merendum redimit, quia in suam salatem illud aceipit; quia dies mali sunt^ idest in eis a per- uersis hominibus pessima habitata sunt; sie et domus vel pa- tria mala dicitur^ que a malis habitatoribus possidetur, qua de re verendum est; multas terras opimas Dei nutu conuerti in salsuginem ob suorum incolarum maliciam^ ut sit sibi celum eneum et terra erea et immutata omnia victui humano neces- saria. Unde^ patres et fratres^ videte, ut et quomodo juxta thema et vos caute ambuletis et nedum caute per gradus circumspectionis; ut innuit thema, sed et pure per gressus jaste affectionis ad proximum et sanete deuotionis ad Deum, de quibus apostolus ad Galathas ö. : ^Spiritu ambulate et de- sideria carnis non perficietis et quod necessarium etiam, ut ambuletis honeste per gestus Christiane conuersationis, unus- quisque ad se ipsum, quia dies mali sunt/ Uude merito con- cludo cum apostolo generaliter omnes affatim alloquendo : ,Vi- dete, quomodo caute ambuletis^, quod fuit thema.

Que quidem verba, etsi sint omnibus ad monimentum, Fol. 129^ specialiter tamen esse videntur dicta pro cautela medicorum, humanorum corporum custodum^ quorum dignitas facile agno- scitur auctoris sui cognita sublimitatc; non enim vilis precii aut degeneris potest conditionis suspicari, quod sacra manus ipsa Dei de limo terre originaliter confinxit et celestis flatus in vitalem substantiam animauit. Hominem dico, quem secun- dum post se presidem disposuit, habentem in se dignitatem, qua cuncta animata precelleret et sibi soli seruiens imperaret, cui et celum in die lucis splendore vestiuit et solis fulgoribus decorauit^ noctem vero claro lune speculo et astrorum fulgore vario illustrauit, ut post diurnum laborem requies mortalibus preberetur. Ecce et propter hominem alternantar vicibus tempora, frondescunt silue, amenantur campi, prata rident, animancia cuncta diuersis usibus procreata fetus edunt, parent imperio^ obsequio se subiciunt hominis, quem medicus tam in sanitate quam in egritudine in suam suscipit fidem, ut eo mi- oistrante in sanitate persistat et lapsus ab egritudine conua-

240 Acta fac. medioM IL

leBcat. Videat ergo, quomodo caute ambulet, ne ipsum sua incuria, ignauia aut inercia negligat, a bono in peyus aut a lapsu reparabili in morbum incurabiiem siue mortem deducat; alioquin crassam suam negligentiam quis potest excasare a culpa mortali et reatu interpretatiui homicidii, ac per hoc nota et penis irregularitatis inuolui? Qua de re canon ad aures de qualitate et etate ordini8(!) dicit: ^Consulitur medico, ne pro- moueatur ad aures/ Kursus et medicis caute videndum ac ambulandum est, ne egris pauperibus eorum consilia et au- xilia postulantibus, ne sibi proximis possetenus subtrahant talia ac per hoc sint occasio eisdem lapsus ad vite sue peri- cula, sicut enim secundum Augustinum in breuiario, sermone 24^ yPascendus est fame raoriens, si non pauisti, occidisti', ita medicus, qui conuenienter potest occurrentem sibi egrum, instantem et potentem, salutis auxilium occurrere negligit, vix immunis a peccato erit, ex quo unicuique Dens mandauit de proximo suo Eccl. 21. ,AuscuItate ergo, ut caute ambuletis', ne de vobis, quod absit, illud veiificetur metriste: ,Ipse licet yenias, non sis comitatus Omeri, si nil attuleris, ibis Omere foras'. Mortem enim languentibus probatur infligere, qui hanc non excludit, cum possit excludere, ut Ixxxiii. distinctione in principio, ubi glosa : ,Medicus debet pocius gratis curare, quam mori permittere, nedum pauperem sed eciam diuitem/ Fol. 130»: Kursus et caute ambulandum est medicis, quorum ars

non ab acribologia, sed ab experieotia sumpsit exordium, sed ut testatur Ypocras: ,Vita breuis, ars longa, expergentia fallax/ Quibus satis concordat beatus Ambrosius super psalmo 37: ,Ars, iuquit, medicine, nisi de vulnere sumpsit exordium, dum prima etas humani generis docuit alios, quod sibi profuit, et sicut vulnus suum sanauit, alii« ostendit et sie usus artem fecit, et egritudo magisterium/ Ipsa etenim prima et valida secta medicine, quam expergentia non coniectura formauit. Item ab experientia et practica medici vocati sunt et ab ea succum quendam cetere secte sue virtutis acceperunt. Non minus caute ambulandum eciam est medico ob negligen- tem fortassis compositionem simplicium corruptorum ab apo- tecario, qui juxta vulgatum crebro prouerbium: ,Dant qui pro quo et fimum pro coco^ Ideo Ambrosius 6^. Exameron dicit, quod ,medicorum est opus herbarum potestates nosoere. Hinc enim inoleuit medendi usus. Medicina enim antiquior herbis

Acte UM. »odiflM II. 241

curare consueuit et auccis, nee ulla firmior sanitas, quam« que Balubribos reformatur alimentiB/ et Bubdit: ^Herbis certe vul- nera aperta clauduntur, herbis interna curantur/ Ipsa enim cura per simplicia cercior, naturalior, compendiosior, facilior et utilior et omnibus tolerabilior, et beatus, qui in ea fuerit peri- tior. Audeo dicere^ me quendam nouisse medicum et pacien- tem, qui oyaticam curauit passionem per simplex valoris obuli infra diem naturalem. Unde nee hoc fuit dignum spectaculo, dicente leronimo secundo contra louinianum: ,Legaty qui vult Aristotelem, Theofrastum in prosa, Maroellum, no- strum Flaccum in metro, Plinium quoque et DjOBCoridem et ceteroB tarn physicoB quam medicos, qui nuilara herbam, nullum lapidem, nullum animal tam reptile quam volatile at- que natatile non ad Bue artis utilitatem referant^ et quod omnis egritudo humana hiis curari posBOt, si eorum virtus hu- manitUB ad plenum nosceretur.

Ceterum Bunt adfauc multe a mediciB cautele Beruande contra Bua et pacicntium pericula tarn in doBi receptorum, in qualitate egrorum^ in habitudine et respectu aBtrorum, quam in fortitudine aut debilitate natural ium virium, circa que me- diciB caute ambulandum eBt.

Videte ergo, carissjmi^ et ut finem verbiB imponara, quo- Fol. ido^ modo caute ambuletiB in complexionum humanarum discretione, in cauBarum egritudinum discussione^ in curae morborum mo- deratione, ut fidelcB inueniamini cenBores, nedum egritudinis Bed et BanitatiB et neutralitatiB, non ut quidam y qui dant ver- botenuB egris sanitatem et Bola voce conBeruant neutralitatem, quibuB omnino nichil deeBse se jactant in premissis preter effectuB; si desideratur operiB. Et dum cauBam egritudinis in veritate nesciunt, bc diu preuidiBse et docent et confingunt, et quid plura, cum eoB audis? Videntur mortuos BUBcitare posBC, Bic intoiiantes altisone, ut nee Esculapio nee Mercurio credantur inferiores.

Hec non ad iuBUggilationem practioorum medicorum de- duxi in medium, sed ut parciores verbis sitis apud vestros pacientes. Vos, fratres carissimos^ ammoneo et precipuc in hiis, que pronostica vestre facultatis dinoBCuntur excedere. Qua de re Ethicus in suis epistolis aiebat Oracius: ,Quod medicorum est, promittunt medici, tractaiit fabriliti fabri', ubi

Acta facnlteti» madiea« II. 16

V^

242 Acte fae. B«di<M n.

autein premittitur in Bententia, ,quod non aadet quisquam mini- strare egroto abrotanum^ nisi qui dare didicit/^) Idem etiam doctissimas leronimus inducit ad Paulinam de omnibus sacre Bcripture libris« Quid est ergo medicorum proprium, nisi scire causas morboram, Bimpliciam vires, medicinaram compositioneB et earam profundis in egritudinibus tarn in dosi quam signorum et laminarium aspectibas, quod (!) tarn provecte etatis quam ju- uenibuB, viris et feminis debitas applicationes discernere.

Sic enim agendo et vos caute ambulabitis et laadem ho- minum nanciscemini in terris et apud summam medicum im- marcessibilem gioriam obtinebitis in celis, Christum dominum in secula benedictum. Amen '). Nunc quanturo ad tertium prin- cipale descendendo, quia juxta Sapientis dograa bonorum operum gloriosus est fructus, vos etc. in premium laude dignorum ve- strorum operum, gradu licentie in inclita vestra facultate habeo insignire medicine. Auctoritate igitur . . .^)

ITI.

(zu Seite 121).

Wiener Apothekerordnung Tom Jahre 1465 In deutscher

Sprache. *)

Fol. 185« Wenn dy kunst der ercznej erfunden ist worden, damit

daz mensch gesl&cht ist suchen rueung, hail und hofnung, und sich dy menschen vor kranchait beschirmen und be- halten, und ob sy kranch werden, sich durch Gots hilff und der erczney in selbs wider helffen: gepflrdt Ans doctoribus zue, mit allem vieis, den wir vermAgen, und mit aller erfor- Bchung, dy wir mugen, petrachten, damit sAlich, dy dilrstik-

^) Hör. ep. II. 1. 114.

*) Hier bt folgender Satx angedeutet: Quia pari patm lohanneM cum Petro preeedenie Nieolao deereuemnt ire ad s^pulchrum v<M€Uum, »eUieel ad ma- giHrale aolium . . .

*) Die Formel ist von Ebendorffer nur angedeutet.

*') Wiener Hofbibliothek, Cod. 6896, Fol. 186» ff. Daran« bereits von Jos. Chmel im Oesterreichischen Geschichtsforscher I. (Wien 1838), S. 60—63, aber nicht gänc tadellos verOffentlicbt.

AeU tut. aedieM JI. 243

lieh und mit schalkait practicziren, zU8t6rung der TneiisckeQ, t&ttuQg und mdrdrey hinfur iiymer sei gestatt noeh zageBdien werden.

Darumb zum ersten seczt dy faeultet von wegen der freyhait und ordung des heyligen concilij zu Pasel und auch der newn freyhait unsers allergn&digisten herren herren Frid- reich; kajser des heiligen Römischen reich und merer des- selbigen reich etc.^ daz chainer empericus oder yemancz fr&f- lich d&rff wider wissen und willen der faeultet zu Wjenn practicziren^ nur alain er sey ain beb&rter doctor in ainer uniuersitet, desselbigen ^) haben sflUen volk6menew erkantn&ss durch offen brief oder zeugnAss, oder daz sich ain sölicher geh zu respondiern offenlich vor der faeultet, domit sein kunst sey offenlich erscheinen. | Und daz sölichs sein volkSmen veruol- Fol. 185 > gung hab, ist not ettlich Statut insunderhait zu behalten, da- mit nit geben werd stat, Abel zu tuenn und zu practicziren mit schaden der menschen, zum ersten von den apotekeren und darnach von den doctores.

Item daz erst von den apotekeren.

Daz chain apoteker wider daz vorgeschriben gepot der faeultet erczney dArff geben, als verpoten ist, weder durch sich noeh durch ander yemant zuricht haymlich oder offenlich oder durch ander weg.

Item daz ander von den apotekeren.

Daz kainer dArff scharffe erczney, dy mit sorig ist, aus- geben mit oder nach vordrung aines yetz aus seiner apo- teken, als ist dragana laxatiua oder ander purgaczn oder pil* lule gere etc. Nur alain es sey mit willen oder geschäft ains doctor der faeultet oder ains sftlichen, der mit wissen und willen der faeultet hab zu practiziren.

Item daz dritt von den apotekeren.

Nwn r&tt euch dy faeultet, wenn AberflAssiklich werden Fol. 186* geseczt dy gesecz, nur alain sy werden mit starker hanndt gehalten, damit ir ain oder zwen Anter euch erweit, dy do

^) Ergänze: «y.

16*

344 Aete fiw. m«41flM IL

▼66t halten silioh statat, wellen dj anderen mit trew und war- halt versprechen sAlich Statut unzerprocben ae halden, und ob ettlicher dawider t&t^ damit sj sölichen an genad sein Btra£f[en].

Statuta doctorum.

*

Daz erst, ob ettlicher apoteker d&rstiklich oder durch ander weg wider dy vorgemelten Statut handlt und daz wissen w&r^ daz durch doctores, sunderlich in der facultet erforst sAll werden oder durch ander leut erchuntt werden sol; pieten wir allen doctoribus und allen, Aj der facultet zugehSren, damit kainer sAIichem apoteker ain recept in sein apoteken schreib oder daselbs las kumen, sunder all sein pacientes von der- selben apoteken fuder treib und sj darvon wer, und ob ettli- cher der facultet, der mynst oder der maist, wider sAlichs pot tat, so sol der, ob er doctor ist, an alle gnad aus der facultet exciudirt werden, so lang, damit er genflg gestrafft werd. | Fol. 186 b Und ob ain ander nit doctor wesset ain sAlichen apoteker, der sAlich Statut Abertr&t und der facultet oder dem techant nit chundt tat, so sol er sich nit freyen ains gradum in der ercznej, so lang, flncz er gnad erwArb.

Daz ander Statut.

Darnach besleusst dy facultet zu gunst der apoteker, damit nit gesehen werd, daz dy doctores sein in Ungunst oder schadhaftig, daz chainer unser facultet dArff raten ettwas ze nemen zu den wArczleren, sunder alle erzney in dy apoteken schreiben oder schaffen, und ob ettwer dawider t&t, der sol ungestrafft nit beleiben.

Daz dritt Statut.

Nwn mer pewtt dy facultet, daz chainer .unser facultet dArff geen zu kranchen mit ainem, der do practiczirt an willen und wissen der facultet, pey der vorgeschriben peen.

Fol. 187* ^7 vierd ordinanczen.

Gefeilt der uniuersitet, daz sy suUen peysten den apo- tekeren zu vertreiben dy wArczler und sunderlich mit kraft unser freyhait von dem Römischen kayser, der yn jm halt, das man sy in der stat nit sol leyden.

Acta fttc. medica« 11. 245

Daz fünft Statut von den klosterleuten.

Qefelt der facultet, daz all klosterfrawen, dy do practi- cziren oder erczney verkauffen oder dArstiklich ^) ausgeben als wasser und eristir etc., werden dervon gewerdt durch pey- stand der apoteker mit der bischofen von Passaw brief, der do auch uns zu ainem priuilegium gegeben ist worden; und ob ettlich klosterlich personen durch ir hochfart dArsten wider s61ich Statut zu tuen, dye nit under dem von Passaw sind, so suUen wissen, daz chainer der facultet in iren kranchaiten sfillen noch wellen, weder durch pet noch gab, raten noch peystand tAn, auch daz dj apoteker chain sAlichen kloster- lewten ainerlay ercznej sein mittailen, weder umb gelt oder gepet.

Item dy obgeschriben Statut und ordinaczen sind gemacht und presentirt durch dj hochgelerten doctores der hochwir- digen uniuersitet zu Wienn den apotekeren daselbs, sub anno M®.cccc.lxv°. etc.

Erwirdigen, hochgelerten doctores der facultet der ercz- Fol. 187^ ney. Als ewr erwirdikait uns apoteker und burger zu Wyenn ain geschrift geantwurt habt, so inn ewr begerung ist, das wir apoteker kainen empericj, der do practiczirt in der stat zu Wyenn, chain erczney geben noch machen solten, und ander stukch mer, dy in der geschrift begriffen sind etc.: auf daz, erwirdigen, hochgelerten doctores der erczney, pitten wir apo- teker ewr erwirdikait, daz ir s&lich begerung yeczund an lasset gesten von wegen der grossen zwiträcht und Verder- bens^ dy yeczund in dem land Österreich und in der löbli- chen stat zw Wyenn ist, auch auf ain künftigen purgermaister und rat der stat Wyenn, so der best&tt wirdt durch Ansern alJergnädigisten herren den Rfimischen kayser etc. Was dann wir apoteker raten und dyenen sullen mitsampt unserm purger- maister und raty sein wir des willig etc. ^)

^) Im Orig.: d^tOdieh.

*) Dieses Schreiben der Apotheker an die medicinische Facaltät folgt in der Hs. unmittelbar auf die Apothekerordnung.

REGISTER.

A.

AaleD.

Mag. Nicolans de Aalon 107. Abacb, s. Fruetrtmkch. Aich (Aichach oder Eich), lohannes Ajch, jur. can. doctor, postea episcopus Eystetenais 14, 17 (Aich, Aichach), 19, 24, 86. ÄiMperger, Mag. lohannes Aichlperger de Novo- foro, officialis cariae Patav. 73, 77. Äigel (Aygü). Bfag. lohannes Aigel, doctor med. 2, 118. Albertos V. princeps Anstriae (f 1489),6. Albertus VI. archidtixAnstriae (tl46S),

85, 111. AidhMM. Mag. lohannes Aldhans de GoUperg, doctor med. 79, 110, 134, 147, 161, 208, 210. Amberg, s. Mahr, Amman, Mag. Erasmns Amman de Ratispona 88, 93, 132, 212. Anna, yetala practicans 169, 170. Arensdorf (oder Amsdorf), s. Taier. Augsburg, s. Zeüer, Aolon, s. Aalen. Aurifabri. LeouArdus Aurifabri de Znoyma, bacc. art. et scol. med. 132, 213, 214. Aussee, s. Ermatu

B.

Baireutb, s. Kuerrtndorffer. Bamberg.

MedicuB de Babenberga 172. Barco, Burckardus Barco de Mergenpurck, bacc. art et scol. med. 198, 217. Basel.

Concilium Basil. 60, 76, 119, 243. Baumgarten. Mag. lohannes de Paumgarten, art. et med. doctor 3, 4, 6 (Pingarten), 7, 8 (Pamgartner), 10, 12, 13, 16 (Pawngartner), 18,20, 23, 28, 35,36, 38 (Paungarttner)» (f 1446, 2. Aug.). BeU. Mag. loannes Bell ez Larich prope Magunciam, scol. med. 212. Benedictbenren, s. 8wM, Berching.

Mag. Leonardus de Perching, vice- rector univ. 146. Berenhardusapothecarins(aromatarius)

191, 223, 229, 230. Bemhardus, Mag., s. Perger, Bienna, s. Wien, ^/fffiienat«. Nicolaus Blumenaw de Tom, scol. med. 214. Bologna, Universität 224. BoUekga. Mag. Georgins Botschgade Dinckels- pahel, scol. med. 216.

.*

248

Beg^ister.

Braunan, s. Eysalur, MaUa, Pretun, Neu-

man. Breslau. Mag. Procopius de Wraüslavia,

bacc. med. 7, 15, 16.

— Stephanus de Wratislavia, doctor

med. 77, 78, 79, 80.

— s. auch Gerdan, Brunna, s. Braunau. Bulderstorff, s. Wulleredorf. Bunzlau, s. Senfftleben. Burger.

Mag. lohannes Barger 225.

C.

Caspar.

Mag. Caspar [de Ingolstadt], scola- sticus ad S. Stephaiium 163, 164.

— 8. Grieasenpekch. Caatrum Marlae, s. Barco. CeUcTj 8. Zeller.

CeUi»,

[Conradus] Celtis, poeta 228. Cervinua, s. Cervua, Oerviut, Mag. Udalricus Cervus Patariensis, doctor med. 210, 227 (Cervinus). Ohleyoier, Mag. Rupertus Chleyczer de Salin a, scol. med. 129 (Mag. Kupertu»), 213. ChÜ.

lohannes ChÖl 10. Choruer. Mag. Engelbertus Cböraer de West- ualia, scol. med. 93, 213 (de Lemego). Chuelandj s. Kuelandl, ChuUner. Mag. Leonardos Chuttner ex Poko- nio, scol. med. 219. Cibinium, s. Hermannstadt. Cilli.

Dominus Zilie 61, 64, 65, 77. Clemens magister 31. Conradus, Mag. s. I\'aun,

— apothec-arius 123.

Cristannus, dom. 222. Cttapinianua, lohannes Cuspinianus Schweyufor-

densis, poeta laureatus 209, 210,

225, 229, 230. CyriacuB cirurgicus 31.

D.

Daniel neophytus 58. Delfinus empericus 57. Dichtel, s. TichteL Dinkelsbühi, s. Botnchga. Dithmarschen, s. Welinger, Domarieder, Mag. Andreas Dornsrieder de Na- purga, mag. Tibingensis, scol. med. 224. Ddeatoria, Mag. Martiiins Doleatoris de Lay- baeo, scol. med. 215.

ISbendorfa:

Mag. Thomas [Ebendorfer] de Hasel- pach, art. et theol. doctor, super- intendens univ. 81, 106, 236. Eberhardi. Mag. Ulricus Eberhard! de Neu- burg^ claustrali , art. et med. doctor 178—180, 182, 184, 185, 187, 209, 217 (t 1487, 21. Jan.). Ebersdorf.

Sigmundus de Eberstorf, magister

camerae Regis Rom. 50. lohannes presbyter, pleb. in Ebers- torf 96. Eggenburg, s. Streininger, Egkeiipergery civis Viennensis 91. Eibestlial.

Mag. Paulus de Eybeatal, scol. med. 212. Eich, s. Aich. Eichstftdt, 8. Aich. EyUnger,

Mag. Haynricus Eyglinger ex Otting, scol. med. 230.

Register.

249

Ekfsaler (Eysaler, Eyseiaer).

Mag. Michael Eysäler ex Prawnaw,

art. et med. doctor 199 (Mag.

Mlhael ex Brnnna), 200, 201, 204,

209, 219, 221, 222, 225.

Elisabetha vidua Alberti II. regia

Romanorum 26. Entel (EiUU, EntUn).

lohannes Entel, apothecarius 98, 99, 123, 149. Enzeredorf (Gross-), a. IHlgram. Enezianer. Joannes Enezianer, doctor med. 224.

EpüghatDsen.

Georgins Episshawsen, judex civit. Vienn. 124. Erfurt» Uniyersität 14. — Dom. Petrus de Erdfordia 133, 134. Erlengut 59, Note 2. Erman.

Andreas Erman de Ausse, bacc. med. 212. Errut,

lohannes Ernst, ciyis Vienn. 130. Ersingen, s. MeaÜin, Eschenbach, s. Siigler*

F.

Falch,

Conradus Falch ex Tubingen, scol. med. 221. Feldkirch, s. Sonnghüb. Ferrara, Universität 27, 61. Feucht, 8. BuU, Feuehtner» Mag. lohannes Feuchtner de Mul- dörff 128. Fisching, s. Bas. Fladnitz, s. Qregnnff, Flechtner (FleeterJ, Mag. lohannes Flechtner de Hers- pergk, doctor med. 216, 223.

Fdczian, s. VolcxUm. Franck. Mag. Petrus Franck de Wienna, scol. med. 217.

Frankfurt.

lohannes de Frankfordia, jur. canon. doctor 17 (loh. Renensis), 19 (Ri- nensis), 83-o36.

Freiburg, Universität 85.

Freising, [lohannes Grftnwalder] card. et episc. Frising. 60.

Fridericus III. Imp. 21, 82, 37, 39, 51, 104—106, 111, 119, 131, 133, 136, 189, 147, 150—151, 166, 177, 203, 206, 226, 229, 243—245.

— (ex Btiria super Anasum), pedellus

fac. med. 126, 127, 136, 149, 150, 153, 160—162, 167—169, 172, 176, 182, 190, 193, 197, 198, 217.

— Foedericus, s. Qraael. Froer.

Mag. Marquardus Froer de Weis- sach, art. et med. doctor 47, 49, 66, 59, 62, 63, 74, 78, 79, 84, 86, 87, 90, 95, 102, 207. Fru (Frewe, Fru).

Mag. Caspar F. de Tetnang, art. et med. doctor 47, 49, 59, 61, 62— 64, 73, 78, 84, 86, 98, 100 (Mag. Caspar), 105 (C. de Tetenhaim), 107 (frater magistri C. F. de Tet- tenhaim), 207, 233 (C. d. Thett- nam)j (f 1460, 5. Dec). Fruetrunkck.

Osualdus Fruetrunkch ex Abach, doctor (?) med. 209.

G.

Gabriel (Oabrielia).

lohannes Gabrielis neophytns 25, 58. Oawneadorffer,

Mag. Caspar Gäwnesdorffer de Wienna, scol. med. 213. Gasmansdorff, s. Gossmannsdorf. Oaaaer.

Dr. Mathias Gasser 224. Geynperger (Geinperger).

Mag. Stephanus Geiuperger ex Patavia, art. et med. doctor 187,

250

Bagittor.

192 (Mag. StephanuB), 193, 209, 211, 218. Oemp». Mag. Petrus Gemps de Pfarkircheo, scol. med. 218. Georius.

Georius im Lederhof, empericus,

103, 104. Georius apothecarius 20. Oerdan. NicoUus Gerdan de Bratislavia, scol. med. 212. Giengen. Mag. Georius de Giengen, theol. doctor 107. Qlater,

Stephanus Glaser 10. Gmunden.

Mag. Johannes de Gmunden, vice- cancellarius 9. --, s. MdggeL Görlitz.

Nycolaus de Görlicz, lic. med. 8, 9. Qogker. Mag. Erhardus Gogker de Traesen- maur, art. et med. doctor 97 (Er- hardus de Traysmawr), 100, 132, 156, 163, 208, 211, 212 (f 1480). Goldberg, s. Aldhant, — domus 167. • Golinm (Delinquentin) 66. Gossmannsdorf, s. SleuHnger. Oraad (Ordal, Qrtael, Qruael, Qre- aeU). Mag. Foedericus Grftsel ex Haiden- haim, art. et med. doctor 180 (Mag. Fridericus), 184, 186, 190, 191, 193, 194—197, 199, 201 (Dr. Foedericus), 202, 203, 218. Mag. Michael Gr&sel, art. et med. doctor 22, 27-81, 35. QrtutnikchelL Mag. loannes Grassnikchell ex Muu- Sterberg, scol. med. 217 (vgl. Mflnsterberg). Orauenawer, Michael Grauenawer de Wienna, scol. med. 216.

Greding, s. PemolL GregoriuB. Dom. Gregorius, canonicus Olmun- censls 228. Grein, s. Tichtd. Oressing, Mag. Jacobus Gressing de Fladnitz, decan. fac. art. 233. Oriesaenpekch (Qrisenpeck, CMettn- peekh, Griettempegh). Mag. Caspar Griessenpekch deLancz- hueta, art. et med. doctor 74, 79,

95, 108, 117, 122, 124, 133, 141, 142, 148, 149 (Mag. Caspar), 156, 163, 164, 183, 208, 211, 812, 214 —216, 281 (t 1477, 23. Sept).

Mag. Yitus Griessenpekch de Lanncz- h&ta, scol. med. 213. QrwUnerin, Katharina Gruntenerynne in Boraw 136, 137. Quarlich, Wolfgangus Gu&rlich, lic. in decretis 201. Qvldein (Qnldm, Gulden, öulden). Mag. Martinus Guidein de Weiasen- burg, art. et med. doctor 22, 27, 28, 31, 35, 36, 40, 41, 44, 48, 60, 69, 72, 73, 78-80, 84, 87, 94,

96, 97, 101, 103, 109, 111, 112, 163, 170, 207, 210, 212 (f 1474).

Gundlaeh. Georgius Gundlaeh, civis et consul Vienn. 205. Gurk. [Ulricus III. Hinenberg de Sonnen- berg] episcopns Gurcsensis 104.

H.

Haedek, Haydeck, s. Heideck. HajffTter, Mag. Bertolldus Haffner de Kalinn- gen, scol. med. 228. Hoj/fii (HeymJ» Mag. Hermannus Haym de Roteu- burga, art. et med. doctor 36, 45, 46, 49, 50, 100 (Mag. Herroan-

B«gi«t«r.

251

nns), 101, 105, 116, 148, 149, 164» 166, 167—169, 170, 172, 173, 178—180, 183, 207, 217 (f 1484, 4. Juli). Hacker (Hdkehcr). Ma^. Heinricus Hacker de RüÜin- gen, scol. med. 85, 88—90, 94, 103, 104, 136-141, 144—147, 150, 151, 212. Hallein, s. Chlejfcxer. HalUtadt. Mag*. Conradus de Halstat, rector nnW. 51. Hammelburg. Mag. loannes de Hamelpurck, doctor med. 103. Hanoldiu, Mag., s. Pletenberchk. HarinffMeer, Mag. Wolffgangus Haringseer de Wienna, scol. med. 216. Harrer, [Mag. Johannes] Harrer, rector univ. 201. HarlUeb. Leonhardus Hartlieb de Monaco, scol. med. 213. Haselbach, s. Ebendorfer. Hanrosen (Hausen), s. Widman, HoMuner. Mag. Jodocus Hausner, doctor de- cretorum, official. Patav. 139. Hebersdorf (Heberstarff, Herbersdorf). Mag. Nicolaus de Heberstorf, doctor med. 43, 51, 63, 103, 111, 193, 2U0. Heideck. Mag. Michael [Lochmayr] de Haed- eck, lic. [theoL] 166. — s. Piihamer. Ueidenheim,. s. OraneL Heilbronn, s. Markart, Heiligenkrenc.

Abbaa de S. Cmce 50. H^fmhergtr, Mag. Petrus Heymberger de Wim- pina, bacc. med. 215. Heinricus, Mag., s. SuM. Herbipolis, s. Würzburg.

Hermannstadt.

Mag. lacobus de Cibinio, scol. med. 79.

— s. ZeekeL

Hermannus, Mag., s. Haym, Hertel (HertellJ.

Stephanus Hertel, civis Vienn, 124, 130. Hinderet^^ach (HinderpaehJ.

Mag. Dyetmarus Hinderen pach, do- ctor med. et canon. Patay. 24, 31, 78. ffinperger,

lohannes Hinperger, lapicida 98. Hirsch berg, s. Flechtner. Hqfttetter,

Gregoritts Hofstetter exRauenspurck, bacc. Tybingensis, scol. med. 220. Hohenfurt.

Abbas Altovadensis 192. RoUenprunner (HolaprunnerJ. Mag. leronimus Hollen prunner, jur. doctor 181, 201. Holczler.

— [Wolfgangus] Holczler, mag. civium

Vienn. 82. Hoperger,

Georgius Hoperger ex Wienna, scol. med. 219. Hueber, Mag. Sebaldus Hueber de Nuren- berga, scol. med. 217. HUrben. Mag. Cristannus de Huriben, art. et 8. pag. prof. et decan. ad S. Steph., vicecancellarius 59. Hunoldus, Mag., s. Plelenberchk, HuU. lohannes Hutt de Feucht 37, 44.

I.

lacobus.

Mag. Jacobus, physicus regis Fri- derici 21, 32. — N. cirurgicus 31, 57. lesingen, s. Schobly,

252

BegistAT.

Illmitz, s. Sekereseh.

Ingolstadt (iDgelstaria, Ingolstavia),

8. Wiaenhofer, Swaiger, Johannes.

Johannes (V.) abbas Scotorum (Vienn.) 12, 17, 18.

lohannes (VII.) a. Sc. 188—191.

— cirurgicus 67.

— famulus Mag. Casparis [Oriessen-

peck] 136.

— 8. Ebersdorf.

ludaeus practicans 64 — 67, 73 — 76.

Udalricns KSrner, civis Viennensis 124, 130. Kalling, s. Haffner. KaUenmarcter. Mag. lohannes Kaltenmarcter, rector univ. 186. Keckh. Paulus Keckh, civis et consul Vienn. 205. Kdervntm, Conradus Kelerman de Nlirenberga, pedellus fac. med. 101. Keiner. Mag. lohannes Keiner de Kyrehaim art. et med. doctor 33, 34 (loh. de Kirchhaim), 37, 42 (Kirhaim), 43 (I. de Kirhaim), 44, 45 (I. de Kirchaym), 46, 47 (Chirhaim), 48—50, 52—54, 70 (I. Kircham cyrugie ac phisice med. doctor), 73, 76, 78 (I. Keiner de Kirchaim), 80, 83—86, 88, 90, 91, 93, 96, 97, 98 (Kirchaymer), 101, 105, 106, 108, 109, 112, 118,119, 160, 164 (Kyrichhaimer), 207. Kirchheim (Kircham, Kirchaim, Chir- haim, Chirchawm), s. Kdner, Kj/richkaimer, s. Keiner. Kitzingen, s. Mengler. Klingenstein. Mag. Michahel [de] Klingenstayn, rector univ. 102.

KloBtemeubnrg.

Prepositas de Nevnburga Cllauatrali 60.

— 8. Eberhardi, TehenJiepp. Korendorfer, s. Kuerrendofffer. Komeuburg, s. Wienner. Krainburg, s. MaroU. Krakau, Universitilt 167.

— baco. Cracoviensis, s. Mttnsterberg. Kranaw, s. Kronau.

Krau98.

Mag. Valentinus Krauss de Corona, doctor (?) med. 209. Kreucser (Krewczer, Creyczer, Creilzer, Creucxer, Chf^uczer).

Biag. Christophorus Kreuczer de Wienna, art. et med. doctor 132, 161, 152, 155, 160, 166, 168, 169, 174, 177, 208, 211, 213, 216, 218, 232 Note 1.

Mag. Pangracius Kreucser de Trai- senmaur, art et med. doctor 6, 9, 13, 22, 31, 32, 40, 46,58,59, . 67, 73, 78, 80, 87, 88, 97, 99, 106, 116, 131, 134, 149, 155, 158, 165, 207, 211 (f 1478, 8. Januar).

Kreuznach. Mag. Nicolaus de Crevcznach, doc- tor 8. pag. ac decretor. lic, rector univ. 189. Kronau (bei TuUn).

Vetula in Kranaw supra Tulnam 138, 141—144, 232. Kronstadt, s. Kraue», PeUifiaU. Kudandi (Ohaeland, Kulant), Mag. StephanuB Kuelandt de Rain, art et med. doctor 107 (Mag. Stephanus), 109—111, 116, 127, 208, 210, 213, 236 Note 2. Kuerrendorffer (Korendorfer). lohannes KuerrendoriFer alias Koren- dorfer de Parreytt, art baec et , scol. med. 283, 224. Kurez. Mag. Leonhardus Kurcz de Salcs- purga, scol. med. 215.

B«gl0ler.

253

Luk, s. MarclL

Ladislaas Bez Hang, et Bob. 61, 63, Ö4, 73, 74, 76—78, 82, 83, 96, 207. Laibach, s. DoUatoria, Ziaß, Lambaeher (Laynbacher), Nicolaos Lambaeher apo^ecarius 20, 93. Lancbbeig, s. Widman, Landsbüt, 8. Grietaenpekch, Bieder. Landau, s. Lang, Lang, Mag. Martinas Lang de Landaw, 8col. med. 213. Laricb, 8. Lorch. Laaingen. Mag. Georgias de Laogingen, scol. med. 79. Laarencius palier (lapicida) ad S. Ste-

pbanam 163, 164. Lebht^er.

Nicolaus Lebhoffer, ciyisVienn. 124. Lemego, s. Choruer. Läoaekneck, Mag. Wenseslaas Letoschneck ex Badweiß, scol. med. 219. Leatschan. Dom. Caspar de Leytschovia, scol. med. 216. Lienbardns, Mag. 137. Lorch, s. BeXL

La (in Graabündten), s. Rauch, LapoB. Lapaa [de Portagalia] art. et med. doctor, s. Reg. Majestatis phisicus 203.

H.

Maggel (Magel), Mag. MAggel de Gamandia, baec. med. 17, 18. Mtlss. Johannes M&Ibb de Brawnaw, scol. med. 214. Maeeenpuegel. Dom. Leopoldns Maesenpnegel, ple- banos super Huliben 10, 11.

Mair. Mag. Georius Mair de Amberga, art. et med. doctor 53, 61, 71, 74, 207.

— Johannes Mair de Sancto Tpolito,

med. doctor Patayinus 146. ManesUfrfferfMenegtSrffer, Moneeiarffer, Mayne»dorfer , Maffwnaetorffer, Manettarffer), Mag. Michael Manestorffer de Wienna, art. et med. doctor fl 17, 118, 132, 136, 166, 167, 159, 162, 166, 169—171, 176, 176, 177, 208, 211, 213, 216—218. MannageUa. Joannes Guilelmus Mannagetta, doc- tor med. 230 Note 1. Marienburg, s. Barco, Markart (Marekart, MarekharU), Biag. Johannes Markart de Hail- prunna, art. et med. doctor 210, 221, 224, 226, 228, 229. MaroU, Petrus Marolt de Lack, med. doctor 100, 114 (Petras de Ghraburga Piscatoris), 115, 208, 210, 213, 236 Note 2. Martinas.

Dom. Martinus 79, 162.

— apothecarius 2, 10, 123. Mathias RexHung. 186, 186, 190, 198,

200, 206. Maximilianus I. Rex Rom. 206, 206,

230 Note 1. Meiningen. Mag. Johannes de Meinigen, scol. med. 213. Melk. s. WhUperger, Memmingen.

Mag. Martinus Meming (richtiger: Martinus Haintzel de Memmingen) rector univ. 165. Mengler* Mag. Conradus Mengler de Kiczin- gen, art et med. doctor 126, 127, 140, 147, 208, 210, 213 (f 1478). MerkehUnger,

Mag. Perenhardus Merkchlinger de Renigen, scol. med. 212.

2&4

R«fi>t«r.

Mag. Thomas Mestlin de Ersingen, art. et raed. doctor 48, 49, 69, 62, 63, 74, 207. Michael Dr., s. Eyadler, Puff.

— apothecarius 2. Minchatuer»

Stephan UB Mincbaiiser, art. bacc. et pedelluB fac. med. 194, 197,

202. Minores fratres practicantes 148. Molüori» (MoUUorUy Molitor).

Cristofforus Molitoris de Weytten, bacc. raed. 153, 154, 211, 214.

— Mag. Cooradus Molitoris de Rot,

Hcol. med. 212.

— Mag. Nicolaas Molitoris de Ratis-

bona, art. et med. doctor 107, 118, 115, 119, 124, 128, 129, 131 (Mag. Nicolaas), 182, 134, 136, 138, 189, 141, 148, 149, 154, 156, 158—163, 166, 167, 181, 208, 210, 212, 216, 286 Note 2 (t 1478).

Moniales practicantes 148, 245.

MUhldorf, s. Feuchtner, Praun.

Mulner (Mullner). Mag. Sebaldus Mfilner de Nfirem- berga, art. et med. doctor, 48, 49, 56, 69, 64 (rector univ. Patav. et bacc. [lies licent.] Wienn.), 71, 74, 208.

München, s. HartUeb, PeUeker.

Munsinger (Minaitiger).

Mag. lohannes Mftnsinger de Tfi-

hing, bacc. med. 98—100, 109,

110, 173, 212. (Wohl identisch

mit Mag. lohannes de Mantsing,

S. 286).

Mfinsterberg. lohannes de Mfinsterberg, bacc. KrakoTiensis 167, 216. (Ob iden- tisch mit Mag. loannes Orassnik- chell ex Mfinsterberg, S. 217?).

Mnnzingen.

Mag. lohannes de Mnntsing 286. (Wohl identisch mit Mag. lohan- nes Mfinsingor de Tfibing).

N.

Nabburg, s. Dom»rieder,

Narcissus. Mag. Narcissns [Herz], vicarins eccl. S. Stephani 5.

Neuman (Newnian, Nnnum), Mag. lohannes Neu man de Prannaw, art. et med. doctor 17, 18 (I. de Pranav), 2.5, 26, 81, 48, 49, 52 (J. dePrflnou), 59, 65,73 (Prauna), 78, 80, 81 (I. Prannaw, Pranaw), 88, 98, 95 (I. de Pmnau), 100, 104, 106, 207 (t 1468).

— Mag. loannes Nenman ex Vienna,

art. et med. doctor 194, 195, 203, 206, 209 (I^. 86 und 44), 219. Neu markt.

Mag. Petrus de Novoforo, bacc. med. 83, 42, 43.

— Ä. Aichlperper, Neunktrcher,

Dom.Steffanus Nennkircher, notarius 170. Neustadt (in Krain), s. Pineema. Nicolaus y. Papa 41.

— Mag., s. MolUorie, Wdinger. Noerdlingen, s. Popfinger, Nothaß (NathhafU).

Syfridus Nothaft, canon. Patav. ac eccl. parroch.' in Tnlna rector 48, 50, 52. Novum forum, s. Neumarkt. Nürenberg , s. Hueber, Kelerman,

Mulner, Sikeh, Spardorffer. Nussdorf, s. Stachenpoek,

0.

Obendorff (Obemdorf), s. Schröter. Ötdng.

Otting [civis Viennensis] 11. ötting, s. Egglinger, Offenbnrg.

lohannes de Offenburg, art. et med. bacc. 211, 215. OlmütB.

Mag. leronimas de Olmancs 7.

■Hirter.

255

OlmfltB, 8. QregoriuB. OrzaagvUag, Mag. Ladislaus OnuLAgrilag de Poze- gawar, scol. med. 216.

P.

Padua, Uniyerait&t 61, 64, 146, 214. Paasau.

Qeorgius de Uohenloch, epiacopns

PaUv. 94, 97, 100, 101, 121, 131,

133, 136, 138.

UdalricuB episcopns Patav. 138,

143, 146, (episcopi Patav.) 147.

— 8. Äichlperger (officialis curiae Pa-

tav.), Cermu (Cervinut), Geyn- perger, Hautner (officialis Patav.), Hinderenpaeh (canon. Patav.), Nothaft (canon. Patav.), PueUngety SdtyUner, Tummer (officialis Pa- tav.), Wiwnger, Paulus.

Mag. Paulas [Swarczwagner de Heunigen], decan. fac. juria 96, 97, 107, 160.

/cttOllMMI.

Egidins Pawman, civis Viennensis 91. Panmgarten^aangarten,Pafm9are(vi«r,

s. Baumgarten. Pellendorffer.

Georgius PellendorfFer, miles 124. PeUificU,

Mag. Valentinus Pellificis de Corona, bacc. med. 203, 211, 219. Perching, 8. Berching. Perger.

Mag. BernharduB Perger de Stenz, rector scholae ad S. Stoffanum 167, 172 (Mag. Bemhardus), 214 (scol. med.).

— Johannes Perger, apothecarius circa Rosam 122.

PtmcHt,

Mag. Stephanus Pernolt de Greding, med. doctor 69, 71, 72, 74, 208. Perugia, Universität 61.

Petrus.

Mag. Petrus in colleg^o civium, scol. med. 30. — de Erdfordia, sacerdos in Krems

et Stein, practicans 133, 134. PtUcher. Mag. lacobus Petscher de Monaco, scol. med. 213. Pfarrkirchen, s. OempM, Phancxagel.

Ulricus Phanczagel, civis Yienn. 25. Pifgram (Pilgram, PUgrem, PUigram, Pilgrehn). Mag. Johannes Pilgram de Enczes- tarff majori, art. et med. doctor 174, 177—180, 183, 185, 191, 197, 199, 209, 217. PUhamer.

Mag. lohannes Pilhamer ex Hayd- eck, scol. med. 230. Pincema. lacobus Pincema alias ßketa ex Nova Civitate Camiolae, scol. med. 220. PUeatorut, s. MaroU. Plattling, s. PledUnger. PledUnger. Mag. lohannes Pledlinger de Pled- ling, scol. med. 214. Pletenberclik. Mag. Hannoldus (Hunoldns) Pleten- berchk, lic. med. 13 — 16. Potel.

Symon PStel, civis Vienn. 25. Polonia. Mag. Andreas Polonus, bacc. med.

109, 114. Mag. Godislaus de Polonia, med. doctor Perusiensis 61. Popßnger, leorius Popfinger de Nördling, pe- dellus fac. med. 42, 43, 101, 102. Poltringen, s. Rinckli. Posega, B. Orzaagvilag, Pottenbrunn.

Mag. Andreas ex Potenprun, vice- cancellarius univenntatis 1 76, 180, 201 (mag. thool.). Praedicatores fratres practicantps 148.

256

Stglitar.

Pranav, Pranaw, Prawna, 8. Brannan.

Prarmez.

Dr. Leopoldns Pranncz, officialis Wiennenais et consal regiua 201.

Praun (Prawn). Mag. Conradus Praun de Mfildarff, art. et med. doctor 47, 49, 54, 62, 63, 74, 81 (irrthümlich Conradns de Praunaw), 83, 96, 98—108 (Mag. Conradus), 106, 106, 108, 111, 113, 116—119, 126—129, 181, 207 (t 1466 [8. 127]).

Prawnsdorfer. N. Prawnsdorfer, prefectus in Deben 117.

Pressburg.

N. praepositns Posoniensis 109. — 8. ChuUner. Prüm, Udalricus Prfim ex Wejrsenpurg, art. bacc. et scol. med. 218. Prugd. Prügel, hospes dominorum de S. Yppolito 10. Pruna, Prunau, s. Brannau. PrtUhenut. Nicolaos Pruthenns, apothecarius ex opposito curiae dorn, prepo- siH 31, 93.

Psarskie.

Mag. Andreas de Psarskye, scol. med. 79. Puckueler.

Caspar Pnchueler apothecarius 31. Puechtuner.

Indoous Puechamer, doctor [art. et med.] 224.

Puelinger,

Guilhelmus Puelinger Pataviensis, art. et med. doctor 231. Puff.

Mag. Michael Puff de Schrichk, art. et med. doctor 10, 11, 13, 16, 17 (Mag. Michael), 18, 20, 23, 26, 28, 29 —32, 34, 38, 40, 41, 46, 62—64, 59, 62, 73, 76, 78, 81—83, 86, 87, 94, 97, 99, 100, 106, 109, US,

117, 124, 126, 127, 131, 136—137. 140, 141, 143, 145, 149—161, 153, 164, 207, 211, 231 (f 1473, 12. Feb.). Pulkau.

Mag. Symon ex Pulka, scol. med. 2 1 8. Purger, Martinus Pnrg^r, civis et consul Vienn. 205. Purkhaiueru

Johannes Purkhausen,civisy ienn. 9 1 , Pusch.

Mag. Andreas Pusch ex Wyenna, scol. med. 218.

R.

Rademdlm (Delinquentin) 56. liiU (Haß, R*Udi, Reß).

Mag. Udalricus RlU de Fischin, art. et med. doctor 118, 126, 127, 151, 152, 154, 208, 210, 213 (t 1478). Rain, s. Kuelandt, Raiez,

Mag. Franciscns Raicz de Sazonia, scol. med. 212. Rarkchach,

Mag. Mihael Rarkchach 199. Hauch. Udalricus Rauch de Lu, scol. med. 216. Ravelsbach, s. Scu/ffer. Ravensburg, s. H<^HeUer, Regensburg, s. Amman, MoUtorU,

SckinnagL Reichwein.

Mag. lohannes Reichwein 137. Renningen, s. MerhehUnger. BeUeh,

Mag. lohannes Retsch (ein Maurer- meister) 164. Reutlingen, s. Hacker, Rhenensis, s. Frankfurt. Bieder. Mag. Erasmus [Rieder] de Lands- huta, decan. fac. med. 2.

Keg^ister.

25t

loh. Rinckli ex Poltringen, art. bacc.

et scol. med. 220.

RonTuhub,

Stephanus RonnsliRb ex Veldkirch,

scol. med. 227. Roran, s. Chwntnerin. Rortr.

Mag. lohannes Rorer de Wienna, scol. med. 215. Rosenhayfiier.

Dom. Conradus Rosenhaymer 80. Roiteniriock,

lacobiis Rosenstock 136. Rotb, B. MoUtoris, Rothenburg, s. Haym^ Wolfel. R\wkendorffer.

N. Rucken dorflfer, nobilis 143.

Rnczti,

N. Rflczel, presbyt«r practicans

143— 14B. Rulantin (Delinquentin) 56. Rupertus, Mag., s. Chlet/czer,

8.

Sayffer.

Matheus SayiFer, pleban. in Ravels-

pach 60, 70. Salina, s. Hallein. Salzburg.

Mag. Cristoforus de Salczpurga, lic. med. 7.

— Mag. Georgius de Salczburga, scol.

med. 215.

— 8. Kurcz. Sampa.

Wilhelmn« Samps, civis Vienn. 124.

Sanct Polten.

Domini de S. Yppolito 10.

— s. Mair.

Schalhaim nuntius 136. Schamdorf.

Mag. lohannes [de] Scharndarff 86.

ScTtaumberg. Pernhardus de Schawnberg, comes, marscallns Austriae 50, 6«. Acta facaltaÜR medicao II-

Schimuigl (Schannagl). Mag. lohannes Schinnagl de Ratis- pona, Rcol. med. 154, 214. Schleicher (ScJdeycher).

Mag. Bernhardus Schleicher de Weyssenhom, bacc. med. 153, 154, 211, 214. Schohly (Schobly, SchoUm, Schohlin. Schobeliriff, Schohling, ScheiihUn, Schöbet, Schobt, Schefßd, SchebV). Mag. Georius SchÖbly de Yesingen, art. et med. doctor 132, 151— 154, 168—170, 173, 177, 179, 184, 191, 193, 200, 202, 203, 208, 210, 213, 218. Schöngrabem.

Mag. Wolfgangus de SchSngrabarn, lic. med. 36, 40, 45, 46. Schon,

Michel Schon, civis Viennensis 167.

Sclirata-uer,

Virgilius Schrataner, univ. snper-

intendens, consil. reg. Maj. 201.

Schrick (Schrichk, Schrika), s. Fuff.

Schroter.

Sebastianus Schröter ex Obendorff,

scol. med. 221.

Schroff.

Mag. lohannes Schroff de Falle Eni, decan. fac. med. 108.

SchiDolb, s. Swat/i, Schweinfart, s. Ctutpinianun. Seboldus, Mag. 3, 4. SeJceregcJi. Mathias Sekeresch de Ilmatz, bacc. art. et med. scol. 220.

SeleyUner. Maximilianus SeleyttnerPataviensis,

doctor (?) med. 209.

Seligenstadt (Seigenstat , Seigestat,

SRlgenstat).

Mag. lohannes de Seigenstat, art.

et med. doctor 124, 125, 134, 140,

157, 158, :i60, 163, 170, 172, 174,

177, 180, 186, 192, 193, 199, 200,

208, 210, 213, 215, 216, 218,

232.

17

258

Kegister.

Senß'Uehen. loannes Seufftleben ex Bunslavia, bacc. med. 212. SyJtenljurger.

Sig^mnndus Sybenbfii^er, civis et consal Vienn. 205. Sigismundns.

Sigismnndufl famiiius 223. Sikch.

Magr. Petrus Sikch de Niiernberga, scol. med. 213. Sketa, 8. Pincema. Sleu»inger.

Mag. Eberbardus Sleusintrer de Gasmansdorff, scol. med. 213. Soest.

Mag. CristanDus de Susato 3, 6. Sx>ardorß'er CSjMrdarffer, SpardorfferJ. lohannes Spardorffer de Nfiremberga, art. bacc. et med. doctor 1, 33 (bedellus fac. med.), 109, 110, 124, 125, 127, 135, 137, 150, 152, 157, 161, 208, 214, 215, 231, 236 (t 1472). Srikch, s. Puff. Stachenpock ( Stichenpock, .

Wolfgangns Stachenpock de Nus- dorff, doctor Paduaiius 136, 214. Stadler.

Michael Stadler 11. Sfaber {Stifter, Staher^ Statiberj. Majr. Wartholomeus StSber de Wieii- iia, art. et med. doctor 209, 210, 218, 223—230. Sto inpeiß ( Staynpeysj. Mag. Martinus Steinpeyß de Bienna, art. et med. doctor 187, 192, 199, 209, 219, 221, 224—226, 229, 230. Stan.<t, s. Perger. Starck.

Mag. Andreas Starck de Herbipoli, scol. med. 216. Steier, s. Fridericus. Stephaniis.

Stephanus apothecarins 20.

— Mag., s. Kuelandt.

— pedellus, 8. Minrhauter.

' Stichenpock, s. Stachenpock. SUgler.

Michael Stigler de Eschenbach, bacc. art. et scol. med. 214. Stokar. Mag. Stephanus Stokar de Unhol- czing, scol. med. 213. Stockstall.

Mag. Jacobus [de] StokksUl (Stokch- stal, Stokstal), doctor med. 8, 11 —13, 17, 20, 22. ! Btoll (StU, SioüJ.

Mag. Heinricus Stoll, art. et meA. doctor 4, 20, 22, 24, 27—29, 32, 34, 35, 38, 232 (Mag. Heinricusj, (t 1446 Nov.). Straeff, czinngiesser 10, 11, Streinmger.

Mag. lohannes Streininger de Egen- burga, scol. med. 215. Suevia.

Albertus de Swenia, bacc. med. 37, 39, 40, 45, 57, 58. Susatum, s. Soest. Sicai{/er (Stcagger).

Mag. lohannes Swaiger de Ingol- statt, art. et med. doctor 67, 86, 87, 94, 208, 210. Swalb (Stcalib, Schwalb).

Mag. LiebhardiLs Swalb de Beue- dictenpeivren, art et med. doctor 6, 9, 10, 15, 16, 60, 63, 71, 74, 81, 207 (t 1462). Swende,Swendin (= Seh wen t, Seh wen- ten?). Mag. lohannes de Swendin, doctor med. 6, 9, 13, 16, 20, 40—42. Sweutomir empericus 148. Sweh^« (?), mulier de 168.

T.

I Taler.

Mag. leorgios Taler de Arenstorflf, art. et med. doctor 165, 173, 20$, 209, 215. Tansteter.

Georgius Tansteter, doctor med. 224, Teckendorf, s. Unfeniteck,

Register.

259

Tehenhepp. Mag. lohaiines Tehenhepp de Nou- burga claustrali, scoi. med. 165, 166, 216.

Tetchler, Nicolans Teschler, mag. elvi um Vienn. 92.

Tettenhaim, Tettnang, s. Fi-ii.

Theben, s. Pravmdorfej'.

Thettnam, s. Fru,

Tborn, s. Blumenaw,

Tichtel (Dichtet, Dt/chtel, Tichtell, TichllelJ. Mag. BartholomeusTichtel ex Greyn, ad St. Steph. canon. in s. theol. doctor et lector, nniy. rector 186, 188. Cosmus Dichtel, scoi. med., filius

doctoris loh. Dichte!, 230. lohannes Tichtell ex Greyn, art. et med. doctor 165, 169—171, 174, 176, 177, 183, 188, 191, 194, 197, 198, 202, 208, 209, 211, 212 (Dr. loannes Benedicti ex Grina), 21ö, 217—219, 220 (Dr. loannes Bene- dictus ex Grina, quem vulgus nominat loannes Tichtel ex Grein), 221, 222, 225, 226, 229, 230 (civis Viennensis et lector Ordinarius).

Traismauer, s. Chgker, Kreuczer,

Tübingen, s. Domsrieder, Falch, Hof- »tetter, Mwuinger,

Tuln.

Mag. Mathias de Tulna, procurator fac. med. 134, 135.

— Vicarius in Tuln 143.

— a. Notiiafl, Tummar.

Mag. Alexius Tummar, doctor jur., officialis Patav. 133, 134, 136, 146. Turin, Universität 146.

ü.

Unholzing, s. Stokar.

Universitäten, s. Bologna, Erfurt, Ferrara, Freiburg, Krakan, Padua, Femgia, Tübingen, Turin.

Unrain (ünrayn). Georgius Unrain, empericus 130, 147, 148, 153. Ursenpeck. Mag. Paulus Ursenpeck de Tecken- darfT, art. et med. doctor 169, 174, 176, 177, 183—186, 190,209, 216.

V.

Vallis Eni, s. Schroff, Vincentius.

Vincentius, iilius Mag. Clemcnti.s, apothecarius 31, 66, 68, 78, 123. VirgiliuB, Dom. 139, s. Schralauer, Voberger (Vogperger, VopergerJ. Mag. Andreas Voberger ex Wien na, art. et med. doctor 174, 179 — 181, 194-196, 199-203, 209, 211, 217. Volczian (Folczian, Volczyan, Wolczyan^ VolcianJ. Mag. Petrus VSlczian de Wyenna, art. et med. doctor 2, 3, 6, 8, 10, 13, 16, 18, 26, 27, 30, 35, 36, 38, 40, 42, 44, 46—48, 53, 59, 61, 63, 65 (t 1453, 24. Juli). Vogler. Udalricus Vogler, apothecarius 123, 136. Volkensdorf.

Georgius de Volkenstorff, capitaneus 123.

W.

Wallsee.

Dom. de Walsee, capitaneus Au- striae 73, 77. Wann,

Mag. Paulus Wann, doctor theol. 146. Weger, Mag. Gregorius Weger de Wienna, art. et med. doctor 165, 208, 209, 215. Weiss, Hermannus Weisß de Weissenstat, scoi. med. 230.

17»

260

Eegister.

Weissach (Wissacli, Wybsach, Wysach), 8. Froer.

Woissenburg, s. Chddein, Prüm. Weissenhom, s. Schleicher. Weissenstadty's. WeUs. Weiten, s. MoÜtorüt. Welinger.

Mag. Nycholaus [Welinger de Dyet- mercia], bacc. med. 7. Westfalen, s. Choruer. Widnuin.

Georgius Widman de Laudsperg, scol. med. 230.

— Petrus Widman ex Haiimsen, art.

lic. et med. scol. 226. Wien.

Bürgermeister, Rätlie, Bürger etc.: s. Egkenperger, EpUthawsen, Ernst, Franck, Qaumesdorffer, Qrauen- awer, Guidein, Ghindlach, Haring- seer, Herlel, Holader, Hope^'ger, Kamer, Keckh, Kreuczer, Lam- hacher^ Laurencitu palier, Leb- hoff er, Maesenpuegel, Manestorfer, Neuman, OUing, Paumiany Perger, Petrus, Phanczagel, Potel, Pranncz, Purger, Purkhausen, Puach, Rorer, Savipg, Schon, Sybenhurger, Stuber , Stainpeiß, Straeff, Teachler, Tichtd, Voberger, Volczimv, Weger, Wild, Wiaainger.

— Apotheker: s. Berenhardus, Con-

radus, Entel, Georius, Lambctcher, Martinus, Michael, Perger, Pru- thenus , Puchueler , Stephauus, Vincentius, Vogler.

— Empiriker: s. Anna, Daniel, Vel-

finus, Gabriel, Georius im Leder- hof, ludaeus, Petrus de Erdfordia, Swentemir, Unrain.

— Chirurgen: s Cyriacus, lacobus,

lohannes.

— St. Stephan 1, 6, 113, 137, 142

(cimiterium), 148, 165, 158, 163, 164, 167, 184, 207, 210, 231.

— St. StCphansschule , s. Caspar, Perger.

Wien.

— Kirchen und Kapellen: 31 (eccl.

I

I S. Anthonii extra mvros), 1 70 (eccl.

' Ottenhaym), 171 (eccl. monasterii

S. leronimi), 202 (CoUegiiducalis), 210 (eccl. Carmelitarum).

— Kloster (Schotten-) 17, 168, 170, 171 (abbas), 198.

— St. Dorothea 60.

— Auf der Hülben, s. MacMenpuegd,

— Spital 181 (S.Spiritus).

— Friedhof 142 (bei St. Stephan), 181 (prope S. Anthonium).

— Bad 181 (prope S. Anthonium).

— Einzelne Gebäude: Domus Leyttner 13, 14. Curia dorn. Prepositi 31. Domus Dr. Petri Völcaian sita ex

opposito collegii ducalis 63. Domus Dr. lohannis Celler 70. Curia domini Reg^s 82. Lederhof 103, 104. Domus Mag. Michaelis de Schrick

117, 126, 127, 136, 140, 141,

143, 145, 149, 153.

Domus Vincentii apothecarii iu foBsato 123.

Domus Georgii Episshawsen 124. Domus Dr. loh. SpardorfTer 137. Domus consilii 169. Collegium dueale 31, 39, 63, 147,

148, 202. Goltperg 157. Castrum 169. Domus facultatis in Weychen-

purckh (quondam Dr. Nie. ex

Hebersdorf) 200.

Wienner, Mag. Thomas Vienner ex Kcharen- neuburg, rector univ. 188.

Wild. Thomas Wild 10, 11.

Wimpfen, s. Hornberger. Wintperger. Mag. Wolffgangus Wintperger ex Melico, scol. med. 230.

B6gister.

^61

Wisttüuffer, Mag. Laureucius Wiseiiliofer de Ingolstat, bacc. med. 132, 165, 158, 211, 213. WUiiiger, Mag. loannes Wysinger ex Patavia, doctor med. 187, 227. — Mag. WolfgangiiB WisiDger ex

Patavia, scol. med. 231. Wiaavngerf civis Wienn. 91 . Wladislaus rex Boemiae 205. Wolfd (Wolfflm). Mag. Werenhardus WÖlfel de Roten- burg, art. et med. doctor 59, 83, 90, 208. Würzburg, s. Starck, Wullersdorf. lohannes de Bulderstarff, bacc. art. et med. 33.

I

Z.

Zeckel.

Mag. Petrus Zeckei de Cibinio, scol. med. 218. Zdler (OzeUer, CellerJ. Mag. lohanues Zeller de Augusta, art. et med. doctor, physicus La- disl&i Regia 8—11, 13, 15, 20, 21, 23, 25, 27, 29—31, 33, 35, 37, 41, 43, 54—56, 59, 61, 67, 69, 70, 77—80, 83, 207 (f U56). Ziaß. Benedictus Ziaß ex Laybaco, scol. med. 230. Zilli, s. Cilli. Zips. StepbanuB Comes in Zibs, suprem. capitaneus Austriae 199, 201, 203. Znaim, s. Äurifcibri.

S. 9, 15, 39, 56,

91, 103,

103,

104,

105,

112,

123,

123,

144,

150,

181,

Gorrigenda.

Zeile 15 von unten lies: Chreuzer

t»

oben „ vacare

oben: Der 23. September 1446 fällt auf einen Freitag.

„ gehört zu condempuari die Note 2. unten lies: pewerten oben „ Hacker, Georii incola Hacker, instituere expressi, essent esset „ « „ v/Mv^u „ proximum, suis erroneis consiliis decipieudo Note 7 lies: S. 112, 118. „ 2 soll lauten: Der Decan irrt. Nicolaus de Ratispoua kann (wie es sich nach der Darstellung Haim^s ergeben würde) vor dem Jahre 1458 keine Anatomie im Hause der Facultät, als dessen Mieter und als Lector gehalten haben; denn er mietet das Haus erst am 31. December 1465 (S. 128) und von dieser Zeit an zurück bis 1446, in welchem Jahre Nico laus noch nicht einmal Scolaris medicinae war (er kommt als solcher erst 1454 — auf S. 212 — vor) lässt sich die Reihe der Mieter ununterbrochen verfolgen. Es ist möglich,

2

9

16

5

6

13

18

16

12

3

5

2

n

unten oben

r>

unten

n

oben

262

dass hier eine spätere anatomische Übung gemeint ist — Nicolanii wird im Wintersemester 1464 Lector (8. IIU) und bleibt Mieter des Hauses bis 1474 (S. 164) — aber die Acten berichten von keiner Anatomie aus dieser Zeit. !

S. 187, Zeile 15 von unten lies: Nüberga I

„ 207, „ 6 „ „ „ [14]68(!). Die richtige Jahreszahl ist 1465; |

vgl. S. 127. „ 240, Zeile 19 von oben statt „venias, nou sis comitatus Omeri*' (wie in der j

Hs. steht), lies richtig: venias mnsis comitatus Omere (Ovid. art. amat. II, 279—280). |

!

ACTA

FACULTATIS MEDICAE

UNIVERSITATIS VINDOBONENSIS.

III.

1490—1558.

AUF VKBANLASSUNG DES MEDICINISCHEN DOCTOEENCOLLEGIUMS

AUS DKR ORIGINALHANDSCHRIFT

HERAUSGEGEBEN TOK

D'' KARL SCHRAUP.

WIEN, 1904.

VERLAG DES MEDICINISCHEN DOCTOBENCOLLEGIUMS.

ACTA

FACULTATIS MEDICAE

UNIVERSITATIS VINDOBONENSIS.

III.

1490—1558.

AUF VEBANLASSÜNQ DES MEDICINISCHEN DOCTOBENCOLLEGIUMS

AUS DER OHIGINALHAKDSCHRIFT

IIGBAUSOGGEnEN TOR

D'' KARL SC H RAUF.

WIEN, 1904.

VERLAG DES MEDICINISCHEN DOCTOBENCOLLEGIUMS.

Drnok von Adolf Hohhansen,

k. II. k. Hof- und UnirmiUU-Buehdnirkrr in Wien.

Einleitung.

Scieutia medicinalis est scientia, siue cuius beneficio et anzilio, fervente morbo, Gramma- tica tacet, Logica uoii silogisat, Dialectica dU- putare nescit, Rethorica eloquentia silet, Astro* logos cuisus sideram obmittit, Jurista jadiciam perdit, Theologus non predicat, Bacerdoe dod orat, Monacbus non conteinplatur, Milee non pugnat, RusticQfi non laborat.

Dr. Martin Stainpeis, lib.de modo

legendi etc. fol. 138b.

Juit dem vorliegenden dritten Bande der Acta facultatis medicae; der die Jahre 1490 bis 1558 umfasst^); rückt die Geschichte der Wiener medicinischen Facultät wieder um ein beträchtliches Stück vorwärts. Von den Tagen, wo der jugend- frische und alles belebende Humanismus auch in Wien kräftige Wurzel zu fassen begann, bis in die Zeit der weisen Reform- gesetze Kaiser Ferdinands I. und noch ein Stück darüber hin- aus, können wir nun ihre Schicksale quellenmässig verfolgen. Vom Beginn aber der Decanatsbücher an gerechnet liegen nun nicht weniger als 260 Jahre Facultätsgeschichte in gewissen- haft durchgesehenem Text und in bequemer handlicher Form zur Benützung für Jedermann bereit. Das hochlöbliche Wiener medicinische DoktorencoUegium, dessen Munificenz man diese Veröffentlichung verdankt, durfte im Jahre 1899 mit vollem Recht den fUnfhundertjährigen Bestand der Acta facultatis medicae Vindobonensis als ein Fest der seltensten Art im Kreise

*) Dass die Berichte über die Semester 1496 II, 1497 I und 1498 II bis 1501 I noch im zweiten Actenbande zn snchen sind, wo sie von den be- treffenden Decanen eingetragen wurden, als der neue (III.) Band bereits im Gebrauch war, habe ich bereits in der Einleitung zu Acta fac. med. n S. V weitläufiger auseinandergesetzt und verweise daher jetzt in aller Kürze auf jene Ausführung.

IV Einleitung.

seiner zahlreichen Mitglieder feiern*), denn sein grosses Ver- dienst liegt nicht blos in der sorgfältigen Behütung dieses un- vergleichlichen, literarisch und historisch gleich werthvoUen Schatzes, sondern noch viel mehr in der nicht genug zu rüh- menden Liberalität, mit der diese Corporation ihn allgemein zugänglich und für die Wissenschaft nutzbar zu machen be- strebt ist. Möge es dem CoUegium vergönnt sein, nun auch noch den vierten Actenband recht bald zum Dnick zu beför- dern und damit jene Aufgabe glücklich zu vollenden, die es sich vor fast einem Decennium gestellt hat, als es galt, die 66. Versammlung deutscher Naturforscher und Aerzte in Wien würdig zu begrüssen*).

Wie bei den beiden vorigen Bänden, so kann es auch diesmal nicht die Absicht des Herausgebers sein, das reiche Material gleich in den einleitenden Zeilen zu einer pragmati- schen Geschichte zu verarbeiten oder die Quelle, die er aufzu- schhessen im Begriffe ist, sofort bis auf den Qrund auszu- schöpfen. Vielmehr glaubt er sich auf eine kurze allgemeine Charakteristik beschränken zu müssen, die den Benutzer auf jenen Standpunkt weist, von welchem aus unsere Geschichts- quelle objectiv zu beurtheilen und zu würdigen sein dürfte. Und hierzu scheint nichts so sehr geeignet als die Feststellung jener Elemente, die allmälig in dem Entwicklungsgange unserer Facultät seit dem Beginn des XVI. Jahrhunderts Geltung ge- winnen und in ihrer Gesammtheit jenen Fortschritt bewirken, den wir als den humanistischen zu bezeichnen gewohnt sind, gleichviel ob er direct als eine Wiederbelebung der Antike auftritt oder als eine Art Reflexerscheinung auf stofflich ganz verschiedenen Gebieten nachweisbar ist.

Wer gleich zu Beginn des neuen Actenbandes einen ganz neuen Kurs in den Geschäften der Facultät oder in ihrem

^) Ein halbes Jahrtaasend. Festschrift anlässlich des 500jährigen Be- standes der Acta facultatis medicae Vindobonensis, herausgegeben vom Wiener medicinischen Doctorencollegiom , redigiert von Dr. HeinrichAdler. Wien 1899. Unter den werthvollen Beigaben dieses schOnen Gedenkbaches be- findet sich auch ein Facsimile der ersten Seite des ersten Actenbandes.

") Vgl. Acta fac. med. I S. XI.

Einleitung. V

wissenschaftlichen Leben zu begegnen hofft^ wird sich freilich ai*g getäuscht sehen. Schon das fadenscheinige stylistische Kleid^ in welches die Berichte gezwängt sind, ist dem seit einem Jahrhundert gebräuchlichen so ganz und gar gleich, dass man nur von der beigeschriebenen Jahreszahl abzusehen braucht, um sich um hundert und mehr Semester zurückversetzt zu glauben. Dieselbe Sprache, vielfach dieselben Ausdrücke und Phrasen, ja nicht selten dieselben grammatischen Fehler^). Aber auch im Schulbetrieb herrscht fast durchwegs das von allem Anfang her überlieferte Wesen, und genau nach dem Wortlaut der alten Statuten vom Jahre 1389 werden noch immer Taxen gezahlt, Prüfungen abgelegt, Disputationen gehalten, Grade erworben*).

Eine trübseligere Einleitung, als sie der Decan Dr. An- dreas Voberger im Jahre 1490 in das eben damals neu angelegte Actenbuch einschrieb, kann man sich wohl kaum denken. „Die Wiener Hochschule," so klagt er, „wird zwar vom Landesflirsten erhalten, aUein es wird hier lässig gelesen, noch lässiger disputirt; die medicinische Facultät und die ganze Universität schwinden dahin und nur die weiblichen Quack- salber vermehren sich"'). Und dieser Mann sprach offenbar

^) Die immer wiederkehrende Construction : Congregata fuit facultas . . ad audiendum peticionem wurde schon einmal von Dr. Johann Tichtl im Jahre 1482 in das richtige ad audiendam petitionem corrigirt (vgl. Acta fac. med. II 176 Note 1), blieb aber dann noch sehr lange unangefochten (z. B. 1522 im Berichte des Dr. Wilhelm Puelinger S. 148, dagegen wieder richtig im Berichte des Dr. Johann Heim 1524 I 8. 159).

') Einem Scholaren, der vom Baccalaureat dispensirt sein wollte, ant- wortete die Facultät am 30. October 1515 (Acta III 8. 108): „quod via con- grua, trita ac hactenus a maioribus observata procedat*^. 8chon wegen der Prüfungstaxen schien es nicht räthlich, von der ausgetretenen Strasse abzuweichen. Wie hoch man die alten Statuten hielt, zeigt auch die feierliche Art ihrer Verlesung 8. 101, 102, 178 (vom Jahre 1532!). Selbst nach der fundamentalen Umgestaltung des ganzen Universitätswesens durch die sogenannte „Neue Reformation** Kaiser Ferdinands I. 1554 Hess die Fa- cultät eine neue Abschrift der alten Statuten anfertigen (ut vetera statuta cum novae Reformationis statutis ad nostram facultatem pertinentibus . . . conformes redderentur et fieret novus Über statutorum. Acta fac. med. III S. 262).

') Acta fac. med. III S. 2: Est uuiversitati Wiennensi datum Stipen- dium; pigro modo lectiones continuantur, pigrius disputaciones; dccrescit

VI Einleitnng.

die volle Wahrheit, wenigstens ist nicht abzusehen; wen er mit einer Entstellung der thatsächlichen Verhältnisse hätte täuschen wollen oder können. Sein Pessimismus wird auch nicht Lügen gestraft; sondern eher noch übertroffen durch daS; was er uns von dem Stande der Facultät berichtet. Von 15 seiner in Wien promovirten CoUegen wirkten nur fünf in dieser Stadt; zehn dagegen hatten die Hochschule verlassen und lebten in Niederösterreich; in Mähren und Ungarn und draussen im Reich. Wer seine Studien nothdürftig beendet hattC; beeilte sich; der Universität den Rücken zu kehreU; statt vor leeren Bänken die althergebrachten Vorlesungen zu halten. Denn auch an Schülern litt die Facultät empfindlichen Mangel. So weit war es gekommen; dass die Facultät es nicht unter ihrer Würde hielt; einen ihrer Schüler durch Bitten und Versprechungen zum längeren Verweilen zu bewegen. Man traut kaum seinen AugeU; wenn man von Mag. Kaspar Ealbsor aus Velden liest; dass die Facultät ihn am 30. Juli 1492 bei seinem Bacca- laureats-Examen einstimmig approbirtC; ihm jedoch nahelegte, noch weiter bis zur nächsten Promotion die Vorlesungen der Doctoren zu hören propter paucitatem suppositorum fa- cultät iS; wofür sie sich ihrerseits in Zukunft dankbar zu er- weisen versprach^). Wie schlimm musste es da mit dem Schulbesuch bestellt sein; wenn zu solchen Mitteln gegriffen wurdC; die weit eher geeignet waren, das Ansehen der Lehrer vor den wenigen Schülern, die sich hier noch aufhielten, gründlich zu untei'graben; als eine Wendung zum Besseren herbeizuführen ! Und doch stand eine neue Zeit vor der Thür. Der Geist; der von Italien her wie ein Sturmwind über die deutschen Uni- versitäten einherfuhr und an dem morschen Gebälk der Schul- stuben mächtig zu rütteln begann; verschaffte sich zuerst bei den Artisten; dann aber auch in den sogenannten oberen Facultäten

et facultas et totum Studium Wiennense; mulieres Wienne in practica multiplicantur.

^) A. a. O. S. 17. Der PcdoU der medicinlBchen Facultät muBSte um diese Zeit sein Quartier mit seinem Collegen aus der theologischen Facultät thoilen, „inspecta paucitate personarum et miseria facultatis medicinae", a. a. O. S. 9.

Binleitiuiff. VII

nach und nach Eingangs mochten sie vorderhand durch noch so zaUreiche Statuten und Verordnungen für ihn unnahbar erscheinen. Das Verzöichniss der fünfzehn Doctoren an der Spitze unseres Actenbandes (S. 1 — 2) ist ein ungemein werth- voUes Document. Es belehrt uns, dass nicht weniger als vier von diesen Aerzten ihre Studien an italienischen Universitäten absolvirt hatten und erst nach Beendigung derselben durch den sogenannten Repetitionsact in die Wiener medicinische Facultät aufgenommen wurden. Einer von ihnen; Bartholo- maeus Steber aus Wien^), blieb auch weiterhin an der Fa- cultät als Lehrer thätig. Zwei andere, Petrus Gäms aus Pfarrkirchen') und Petrus Zeckel aus Hermannstadt'), zogen es vor, die medicinische Praxis in Ungarn auszuüben; Jakob Eellenperger aus Wien^) mag als Domherr einen anderen Beruf ergriffen haben. An welchen Universitäten diese vier Männer studirt haben, wissen wir freilich nicht, da sie nur im allgemeinen als „italicati^ und ,,studio italus^ be- zeichnet werden; allein schon die Thatsache, dass sie den von humanistischen Ideen befruchteten Bildungsgang an einer itaUe-

^) An der Wiener Universität erscheint er zuerst in der Artistenfacul- tät immatriculirt: 1476 I Bartholomeus Steher de Wienna; 1477 II erwarb er das Baccalaureat (Acta fac. art. III fol. 278*>), 1481 das Magisteriam, trat in die medicinische Facnltät über (1482, 1. Febr. Acta fac. med. II 218) nnd scheint sodann nach Italien gegangen zu sein, von wo er vielleicht erst kurz vor dem Wintersemester 1489/90 wieder heimkehrte, da er sich erst 1490 II in die Facultät als Dr. med. aufnehmen Hess (Acta med. III, 4). Aschbach II 354 ff erwähnt nichts von seinen italienischen Studien.

'} In der Universitätsmatrikel finde ich ihn 1480 1 unter den Rhenensen als Petrus Ludifiguli ez Pharkirchen und ebenso in der Rheinischen Nationsmatrikel vom gleichen Semester als Petrus Lutifiguli de Pfar- kirchen, dann 1482, 22. Febr. als Mag. Petrus Qemps de Pfarkirchen bei den Medicinern (Acta med. II 218) eingetragen, sonst aber nicht. Er scheint eben sehr bald abgegangen zu sein ; ob gleich nach Italien, lässt sich nicht feststellen.

') Ueber den Studiengang des Petrus Zeckel de Cibinio von 1476 bis 1483 vgl. meine Ausgabe der ungarischen Nationsmatrikel (Wien 1902) S. 612. In die Zeit zwischen 1483-1489 fällt sein Aufenthalt in Italien.

*) Die einzigen Spuren, die ich von ihm auffinden konnte, sind seine Immairiculirung 1466 II: Jacobus Kellenperg de Wienna, und seine Meldung zum Baccalaureats-Examen 1468 11. November (Acta fac. art. III fol. 195*). Das artistische Magisterium hat er nicht mehr in Wien erworben.

yill EmldtiiQg.

nischen Hochschule, etwa in Padua oder Ferrara, durchgemacht haben und dadurch befähigt waren, die dort gewonnenen Lehren und Anschauungen bei uns zu verbreiten, verleiht ihnen ge- Wissermassen den Charakter von Culturträgern, den wir bei der Betrachtung der kritischen Uebergangszeit nicht unbeachtet lassen dürfen. Dass übrigens diese vier Gelehrten nicht die einzigen waren, die ihre Heimat verliessen, um, wie man weiss, unter vielfachen Entbehrungen in der Fremde ihren Wissens- durst zu stillen, zeigt die Bemerkung des Decans am Schlüsse der Namensliste (S. 2): „Multi hiis temporibus Italiam intrant tribus in annis, ymmo diucius"; zu bedauern ist nur, dass wir die Namen jener vielen Anderen nicht kennen und daher auch nicht in der Lage sind, ihre Spuren an unserer Universität zu verfolgen*).

Numerisch stärker, aber ihrer Natur nach auf die Defen- sive beschränkt, weit weniger impulsiv, wenn nicht ganz gleich- giltig, war die andere Gruppe der an unserer Universität selbst herangebildeten Aerzte. Sie hatten bei ihren Lehrern, die aus dem zweiten Actenbande hinlänglich bekannt sind, alles gelernt, was aus den althergebrachten Schulbüchern zu schöpfen war, hatten gelegentlich einer anatomischen Uebung beigewohnt, wenn der Zufall ein solches Unternehmen gerade begünstigte, und waren dann im Laufe einer langjährigen Praxis in den Besitz einer Menge von werthvollen Kenntnissen gelangt. Ihre Namen einzeln anzuRlhren und ihren Studiengang zu verfolgen, würde uns hier zu weit führen. Nur einen von ihnen, und zwar den hervorragendsten Vertreter der alten Schule im Gegensatze zu den humanistisch gebildeten „Italicati" glauben wir etwas ein- gehender schildern zu sollen, weil er nicht wie die Uebrigen

') Schon 1480 I erscheint in der Wiener Universitäts-Hanpimatrikel der Mag. Henri cus Gratwol, art. et medicine doctor universitatis Ferra- riensis immatricuHrt, der sich aher um die Wiener medicinische Facultät auffallend wenig kümmerte. (Vgl- über ihn Aschbach II 434 f.) Aeltere Fälle, wie Mag. Michael Gresel (1443 I, Acta med. 11 27), Mag. Georius de Amberga (1453 I 1. c. p. 61) und Johannes Mair de 8. Ypolito (1469 I, L c. p. 146) kommen dagegen nicht in Betracht, weil sie sich su einer Zeit ereigneten, wo auch in Italien noch wenig von humanistischen Anschauungen im medicinischen Lehrbetrieb zu spüren war.

Binleitang. IX

gesonnen war^ dem Eindringen einer neuen Richtung mit ver- schränkten Armen zuzusehen^ sondern fllr seine Ueberzeugung männlich eintrat und erst das Feld räumte, als ein längerer Kampf völlig erfolglos schien. Dies war Martin Stainpeis. Dr. Martin Stainpeis^ zwischen 1450 und 1460 in Wien geboren, erscheint zuerst im Jahre 1476 I an unserer Hoch- schule immatriculirt^). Er war ein Schulcollege des gleichzeitig in die Matrikel eingetragenen Dr. Bartholomaens Steher, mit dem ihn später der gleiche Beruf aufs engste verband, und auch des nachmaligen Bischofs von Wien Georg Slat- konia, den er noch nach vielen Jahren an ihre auf derselben Schulbank verlebte Studienzeit erinnern konnte. Mit Slat- konia verknüpfte ihn übrigens eine engere Landsmannschaft, denn wie dieser, so war Stainpeis Vater ein Krainer ge- wesen'). An der Universität nun erwarb Stainpeis ziemlich spät und wahrscheinlich in Folge gelegentlicher Excursionen und Studienreisen erst im Filihjahre 1483 das artistische Ma- gisterium') und wandte sich sodann nach längerer Unent- schlossenheit, während welcher er sogar der Rechtswissenschaft sich zu widmen beabsichtigte^), dem medicinischen Studium zu, dem er fortan bis zu seinem Lebensende mit ganzem Herzen ergeben blieb. Am 19. October 1484 in die medicinische Fa- cultätsmatrikel eingeschrieben, meldete er sich am 28. Februar

') Wiener Univenitäts-Matrikel 1476 1: Martinas Stainpaiss de Wienna. Dazu die Marginalnotiz von späterer Hand: Medicine doctor.

') Stainpeis in dem Widmangsschreiben seines Liber de modo stu- dendi etc. an Bischof Georg fol. 1^: „Summa delectatione tunm adventom in Viennam vidi singnlarique animi jucunditate te genitoris mei (bonae me- moriae) compatriotam inteUezi, et incredibili animi hilaritate affectns, cum Te alamnum nostri gymnasii animadvertissem, olimque nos sub unius prae- ceptoris disciplina (nisi me opinio fallit) tempora juvenilia triyisse.'' In der That findet sich Bischof Georg in unserer Universitäts-Matrikel vom Jahre 1475 1 als Georgias Slakana de Lewbaco eingetragen (mit der späteren Marginalnote: Episcopus Viennensis anno etc. 1518). Vgl. über ihn (Ogesser), Beschreibung der Metropolitankirche zu St. Stephan in Wien (W. 1779) 8. 209 bis 214.

*) Acta fac. art. in fol. 306»: Martinus Steinpeisß de Vienna . . . ad ineipiendum et regendnm admissus.

*) Matricula facaltotis juris U fol. 31»: 1434 I Mag. Martinus Stain- peis ex Wienna.

X Einleitung.

1488 zum Baccalaureatsexamen, determinirte am 16. Juni 1489, erwarb ein Jahr später die Licenz und wurde im Winter- semester 1490 als artium et medicine doctor in die Facultät aufgenommen ^). Zum Decan wurde er nicht weniger als acht- mal gewählt; einmal auch zum Procurator der österreichischen Nation^). Bis auf einen kurzen Aufenthalt in Mähren, wahr- scheinlich in Olmütz, gehörte er sein ganzes Leben lang der Wiener Hochschule an; in stolzer Bescheidenheit durfte er sich daher „facultatis medicae professor, minimus tamen et insuf- ficiens" nennen. (Do modo studendi fol. 2*.) Als Verfasser einiger instructiver Bücher erwarb er einen nicht unbedeuten- den schriftstellerischen Ruf; als praktischer Arzt verstand er sich nichtsdestoweniger sehr wohl auf die materiellen Vortheile seines Berufes, lebte mit seiner Familie in behaglichen Verhält- nissen, hatte ftir die Armen ein warmftLhlendes Herz, gab aber vor allem Gott die Ehre, beschloss seinen frommen und arbeits- reichen Lebenslauf am 14. Juli 1527 und wurde in der von ihm gestifteten Kapelle bei St. Jakob bestattet^).

^) Acta fac. med. II 192, 199, 219; III 4. Damit stimmen folgende No- tizen in Dr. JohannTichtls Tagebuch (hg. von Karajan, Fontes rer. Austr. II) S. 44: Item eo die (1488 Febr. 28) examinatns est Mag. Martinus Stain- peiß exVionna et promotns, a quo habui medium flor. ung.; S. 48: Eoque die (1489 16. Juni) determinavit Mag. Martinus Staynpeiß ex Vienna. Deo gracias ago. Ex Stainpeis eadem die post vesperas 1 flor. ung.; S. 54: Item Euphemie (1490 16. Sept.) ex examinato ad licenciam in medicina Mag. Martino Stainpeis ex Vienna 1 flor. ung. et medium; S. 60: Item per Marcium (1493, also wohl verspätet) 2 flor. Ren. 1 flor. ung. 11 libr. den. a Mag. et medicine Doctore Stainpeis pro jure patemo.

») Acta fac. med. U 187.

") Ein nicht mehr vorhandenes Votivgemälde in dieser Kapelle stellte ihn mit seiner Frau Elisabeth, 7 Söhnen und 3 Töchtern vor. Die Grab- schrift lautete nach Fischer, Notitia brevis de urbe Vindob. (Vind. 1775) Suppl. II 147 (dessen Angabe jedoch durch Smitmers Notiz in der Hs. 100 vol. VII des Wiener k. u. k. Hof- und Staatsarchives rectificirt werden muss) : Anno salutis 15[27] obiit egreg^us artium et medicinae doctor Martinus Stainpeis de Wienua, huius capellae fundator. Eius anima Deo vivat. Ora pro me frater! Darunter sein Wappenschild mit einem Fisch, Kreuz und Stern. — Sein Testament ddo. 4. December 1526, producirt am 23. Juli 1527, befindet sich im Wiener Universitätsarchiv, enthält aber wenig Neues. Dass er und seine Gattin Elisabeth im Jahre 1497 ein Haus erwarben, weiss man bereits aus einer Mittheilung Camesina^s im Wiener Alterthumsverein 1 249.

Einleitung. XI

Welcher Richtung Dr. Stainpeis auf dem Gebiete der Arzneiwissenschaft huldigte^ erfahrt man mit aller wünschens- werthen Ellarheit aus seiner innerhalb der Jahre 1510 — 1520 yerfassten vortrefflichen Anleitung zum medicinischen Studium^ die nicht blos zur Beurteilung des Autors die geeignete Hand- habe bietet^ sondern als ein unentbehrliches Hilfsbuch zur richtigen Erkenntniss der älteren Wiener Schule im Allge- meinen bezeichnet werden kann^). Hier zeigt sich Stainpeis vor allem als ein aufrichtiger Verehrer der Alten, d. h. der Wiener Aerzte aus der Mitte des XV. Jahrhunderts, spricht mit Bewunderung von den Leistungen eines Michael Schrick (f 1473) und eines Johannes Neumann von Braunau (f 1463), die er vielleicht schon als Knabe mit ehrfurchtsvollen Blicken gegrüsst hatte, und bekennt sich als Schüler des Dr. Johannes Tichtl, unter dessen Leitung er seinen eigenen Doctorhut erwerben durfte'). Dass er ganz und gar auf dem Standpunkt dieser von ihm so hoch gehaltenen Männer stand, ist aus jeder Zeile seiner Hodegetik ersichtlich. Er kennt keine andere Autorität als die der Arabisten. „Volens ergo proficere in scientia medicinali, ante omnia legat Avicennam^ (fol. 7^); Avicennam legat a principio usque ad flnem sui cano- nis primi summa cum diligentia (fol. 8*). Avicenna und Mesue

*} Martinns Stainpeis Viennensis, Liber de modo studendi seu legendi in medicina. Wien o. J. (1520). 4^ 136 foliirte und 10 nicht foliirte Bll. Vgl. über dieses höchst seltene Buch M. Denis, Wiens Bachdr. S. 333 bis 334 nnd die ausführliche, aber lange nicht erschöpfende Analyse bei Rosas I 149—164. Ich benutzte das Exemplar der Wiener Hofbibliothek (Sig. 68. G 32).

*) Lib. de modo stud. fol. 22^: De quorum numero Mag. Joannes (lies: Michael) Schrick extitit, qui multa egregia experimenta post se reliquit, et cnius fama usque ad nostra tempora non extincta est Alter Mag. Joannes de Prauna, qui omnia, quae die feste in practica sua lucra- batur, semper pro thesauro pauperum collegit, et aliis diebus semper deci- mum denarium in usum pauperum convertit et distribuit. Idem defuncta sua consorte, pauperibus elemosinam distribuens inqait: Boni amici aliqui forte me arguunt, quia Ingubrem vestem non defero; apud me conclasi plus con- dncere saluti animae consortis meae, ut vobis illam pecuniam distribuorem quam ut lugubrem vestem mihi emissem. — Fol. 29* spricht er von einem simileu casum, quem preceptor mens art. et med. Dr. Joannes Tichtel de Grina a suo aromatario cxpertus fuit.

XII Binleiiung.

mit allen ihren Commentatoren wird er nicht müde, den Jüngern der Medicin immer wieder zu empfehlen. Den Besitz eines Exemplars vom Dispensatorium des Nicolaus Praepositus glaubt er nicht zu theuer erkauft^ wenn der junge Arzt oder Apotheker seinen Rock dafllr hingibt (fol. 15*). SchriftsteUer wie Terenz, Enea Silvio^ Aesop und Poggins — man beachte die curiose Zusammenstellung — soll der angehende Mediciner allerdings auch lesen, weil die elegante Rede dem Arzt Nutzen, Qewinn und Ehre bringt^); allein er selbst hat nicht viel von dieser schätzenswerthen Wohlredenheit gelernt und doch sein Schäfchen ins Trockene gebracht. Die neue Bildung war ihm also nicht gänzlich fremd, aber er stand ihr recht misstrauisch gegenüber und hielt sie höchstens für eine äussere Decoration, etwa fiir ein prunkvolles Kleid, das nur dazu dient, seinen Träger in den Augen der Menge gelehrter erscheinen zu lassen, von dem das Sprüchlein sagt (fol. 25*):

Vir bene vestitus in vestibus, esse peritus creditur a mille, quamvis ideota sit ille.

Dass Stainpeis aber nicht etwa nur aus Bequemlichkeit in den alten Geleisen weiterging, sondern im vollen Bewusst- sein dcR grossen Gegensatzes, der sich von Tag zu Tag zwischen den Alten und Neuen wie eine tiefe und unüberbrückbare Kluft aufthaty zur alten Wiener Schule hielt, das zeigt sich sonnen- klar in der vom 21. Februar 1517 datirten Nachschrift an den Leser seines Buches, worin er, die Einwände der Gegner vor- ausahnend, gleichsam sein wissenschaftliches Credo niederlegt und seinen Standpunkt mit schlichten Worten verteidigt. Was ihm die Gegner, natürlich die Neuen oder Jungen, ganz be- sonders vorhalten werden, ist die alte Wiener Methode (ut moris est universitatis Viennensis), die das Studium der weitläufigen Commentare auf Kosten des Urtextes bevorzugt, obwohl der Text, nach ihrer Meinung, klar genug und jenes Studium daher eine reine Zeitverschwendung sei. Er aber

^) L. c. fol. 17«: at mentis conceptam inter literatos ornatiuB, elegantins oro ot literis exprimore poasit; illnd etiam non parnm commodmn, Incmm et honorem medico affert.

KiDleitnng. XIII

erwidert: Wohl bekenne er sich als Alumnus Viennensis gymnasii, aber er befürworte das Studium der Commentare nur insofern, als es zur Aufhellung des Textes beitrage; wer jedoch den Text yerstehe, möge die überflüssigen Schriften getrost bei Seite lassen^).

Lag in den letzten Worten gewissermassen etwas wie eine Concession an die Neuerer^ so war sie doch fruchtlos, denn über die Frage, wer eigentlich den Text richtig verstünde, musste ja der Streit von Neuem entbrennen, und wir wundem uns daher keineswegs, wenn Stainpeis von allerlei Gegnern und gelehrten Widersachern spricht. Diese Gegnerschaft galt im Grunde nicht seiner Person, sondern dem von ihm ver- fochtenen Princip. Die Tragik, für die Ueberzeugung eines ganzen Zeitalters zu kämpfen und zu leiden, blieb ihm auch in der That nicht erspart. Noch vor dem Erscheinen seines Buches, es war während der Pestepidemie im Herbste des Jahres 1511, machte er seinem gepressten Herzen durch den Ausruf Luft, die ganze medicinische Facultät verdiene aus der Stadt Wien hinausgejagt zu werden^). So unvermittelt, wie uns die Acten diesen uncoUegialen Wunsch überliefern, ist es freilich nicht leicht, die Ursache oder den tieferen Sinn seines Unwillens zu erforschen, allein wir werden kaum fehlgehen, wenn wir von dem oben citirten Schlusspassus des Modus

^) L. c. fol. 135^: Neque hoc dixi, nisi ut me ipsum consolarer; sunt enim inimici mei obloquentes mihi et detrahentes, sunt alii nihil boni fa- ventes, sunt tertii dicentes: Modus et processns (d. h. die Methode seines Buches) nihil valet, cum tota intentio sit scriptis vacare doctorum (ot moris est uniyersitatis Viennensis), sed talis superfluus et inutilis est, tum quia textui insistere satis esse videtur, tum etiam quia solius temporis consump- tionem inutilem affert. Recte judicasti, cum me alumnum Viennensis gim- nasii dixiati; reliquum tarnen sane intellige quaeso: cum textus clarus est, nolo, ut Script! superfluitatibus insistas, sed perge ; cum vero textus obscnrus esset, scriptum yideas, ut textus intellectum habeas; quem si ceperis, perge in textu et scripti habundancias mox relinque.

") Acta fac. med. m S. 79: Eadem die (13. October 1611) conclusit facultas, quod doctor Steinpeiß citetur, et decanus sibi proponat, quo pacto doctores et facultatem leserit di£famando etc. in suo vulgari sermone facto tempore pestis proxime supra cimiterio sancti Michaelis, ubi publice dixit in ambone, singulos doctores protunc de facultate existentes pellendos fore de ciyitate Wiennensi etc.

XIV Eiolmtmig.

legendi zu jenem bitterbösen Tadel einen Faden spinnen. Der Zusammenhang ergibt sich dann von selbst. Die neue Rich- tung hatte in kurzer Zeit zusehends an Stärke und Ausdehnung gewonnen; die aus Italien heimgekehrten Aerzte warben unter der heranwachsenden Generation für die mitgebrachten Ideen neue Anhänger und blickten spöttisch auf den vereinsamten Repräsentanten der alten Wiener Schule. Dieser rief nun zomerftiUt von der Kanzel am Friedhofe bei St. Michael vor der versammelten Menge das Anathem über die respectiosen Epigonen^ und ab ihn die beleidigte Facultät darob zur Rechen- schaft zogy weigerte er sich hartnäckig, vor ihrem Tribunal zu erscheinen, und Hess sich eher schimpflich verurtheilen, ehe er sich vor den Feinden der von ihm vergötterten Commentatoren Avicenna's und Mesue's gebeugt und gedemtLthigt hätte. Vielleicht war dies sogar sein Abschied von der Lehrkanzel für immer ^). Kann man einem gut conservativen Charakter wie Stain- peis die Theilnahme, die jeder ehrlichen Ueberzeugung unter allen Umständen gebührt, nicht versagen, so wendet sich doch der Blick des Historikers naturgemäss den aufleuchtenden Gestirnen einer neuen Culturepoche mit umso grösserem Interesse zu, je mehr sie aus dem Dunkel hervortreten und je klarer sie die Entwicklung der Dinge erkennen lassen. Je weiter wir in der Leetüre unserer Acten fortschreiten, desto grösser wird die Anzahl der humanistisch gebildeten Aerzte'). Es ist vielleicht

*) Venirtheilang und Suspension erfolgten am 7. Noyember 1611 (Acta fac. med. III S. 80); von einer Kehabilitining ist nicht mehr die Rede. Wenn Rosas I 176 Stainpeis im Jahre 1613 wieder in der Mitte der Facultätamit- glieder findet, so ist dagegen eu bemerken, dass an der citirten Stelle (Acta fac. med. III 94) nur von seiner Theilnahme an der Procession zu Ehren der Facultfttspatrone Cosmas und Damian die Rede ist, nicht aber von einer HandluDg, die die Rehabilitation nothwendig voraussetzen würde. Das De- canat oder ein anderes Universitätsamt hat er seit 1610 II sicher nicht mehr bekleidet. Auch ist es auffallend, dass sein Ableben nicht gleichzeitig, wie es bei Facnltätsmitgliedern zu geschehen pflegte, sondern erst drei Jahre spftter in den Acten (S. 176) nur so nebenbei vermerkt ist.

') Von den durch Repetition in die Facultät aufgenommenen Doctoren seien hier nur die in Italien herangebildeten genannt: Dr. Johannes Salia- nus, doctor Ferrariensis, 1613, 13. Mai (Acta. fac. med. III S. 87); Dr. Michael ox Premarthon . . . quando videlicet integrum annum post insignia raa doctoralia in Italia reccpta complevprit, 1608, 27. Nov. (a. O. 8. 69, 75);

Kinloitung. XV

nicht ganz unwichtig zu bemerken, dass der erste Decan, dem es passend schien, seinen Bericht mit einem klassischen Citate zu schmücken, der aus Italien heimgekehrte Dr. Bartholomaeus Steher war. Von den höchst unbilligen Anschuldigungen be- richtend, die der Wiener Stadtrath im Jahre 1494 gegen die Facultät schleuderte, kann Dr. Steher nicht umhin, eine klassi- sche Reminiscenz einzuflechten: Possem ego recte dicere de nostris insanientibus cum Ovidio demonstrans (wohl zu lesen: demonstrante) mente cäptum:

0 medici mediam pertundite venam^)y

wobei ihm freilich der kleine MissgrifF passirt, Ovid statt Juvenal (VI 46) zu nennen^). Genug, dass ihm die Worte aus der sechsten Satire überhaupt geläufig waren. Die ersten wirkUchen Humanisten im medicinischen DoctorencoUegium sind erst Dr. Jo- hann Cuspinianus und Dr. Joachim Vadianus, beide aller- dings, wie man weiss, nicht eigentliche Aerzte von Beruf, sondern der eine Staatsmann und Historiker, der andere Philo- loge und Theologe. Allein abgesehen von der grösseren Affinität, die damals zwischen den einzelnen Facultäten noch vorhanden war und es gestattete, dass wissbegierige Geister ihren Wissens- durst an zwei oder drei Facultäten neben- oder nacheinander zu löschen suchten, war vielleicht gerade die Medicin das be- liebteste Studium, weil es am raschesten zu einem nicht unbe- trächtlichen Gelderwerb führte. Als Beleg für diese Anschauung wird man die Distichen des Erzpoeten Celtis anführen dürfen, weil sie wahi*scheinlich um jene Zeit in Wien entstanden sind:

Cuncta varat medicus et juris arte peritus; Q^od nutriat vatem^ nil superesse potest.

Dr. Leopoldns Jordanus. .. attento qaod magistcr esset Viennensis, nostre qnoque facultati incorporatus, antcqaam Italiam petierat, 1618, 8. Febr. (a. O. 8. 131, 134); Dr. Johannes Soranns 1537, 19. März (a. O. S. 211); Dr. Josephus Sa landus 1550, Sept. (a. O. S. 249); Dr. M artinus Stoplns 1552, 21. Mai (a. O. S. 255); Dr. Ludovicus Kunig, Dr. Michael Spi- taler, Dr. Caspar Pirchpach, Dr. Schankerle . .. quatuor doctores in Italia atqae Qalliis creati, 1552 II (a. O. S. 257, 258); Dr. Hieronymns Qaadrius 1553, 4. März (a. O. S. 272); Dr. Johannes Aicholz 1557, 31. Aug. (a. O. S. 291).

') Acta fac. med. III 26. Acta facnltatis modicae III. b

XVI EinleitiiDg.

Ergo quis ad steriles generosa mente Camoenas Confugiat, Phoebi Pieridumgue lyrasf^)

Oder die Spottverse auf die wohlhabendcD, aber dabei unwissenden Aerzte aus der zweiten Hälfte des XV. Jahrhun- derts, die fast an Molifere erinnern:

Pulchre vestiri, Egregie mentiri, Et avdacter interßcere, Est medicorum facere^).

Es kann daher nicht wundernehmen, wenn strebsame junge Philologen wie Cuspinian und Vadian nach absolvirtem Studium an der Artistenfacultät die yielversprechende ärztliche Carri^re einschlugen. Für unsere Universität aber sind sie vielleicht von nicht geringerer Bedeutung als Alexander Benedictus für Padua, Nicolaus Leonicenus für Ferrara, Petrus Brissotus und Guilei- muB Copus fUr Paris ^). So sehen wir wenigstens Vadian nach seiner Doctorpromotion im Jahre 1517 um die Dispens von der obligaten Lectio annua bitten und dafür eine Vorlesung über einen lateinischen Autor, wie Quintus Serenus oder einen ähnlichen Schriftsteller, übernehmen^). Dies ist der erste Ver-

^) Conr. Celtis Epigramme, herausg. von Hartfelder (Berlin 1881), S. 58.

*) Diese merkwürdigen Verse finden sich schon in einem Briefe des Mag. Heinrich Lur an den Dr. med. Hermann Schede], ddo. 1. Jnli 1466 in der von Joachimsohn besorgten Ausgabe des Briefwechsels Herrn. SchedeVs (Stuttgart, Lit. Verein 1893), S. 151. Im Allgemeinen vergleiche man H. Peters, Der Arzt und die Heilkunst in der deutschen Vergangenheit (Leipzig 1900), wo aber gerade über die soziale Stellung der Aerzte nfthere Aufschlüsse ver- misst werden.

') Ueber diese humanistisch gebildeten Aerzte und ihre gegen die barbarischen Lehrbücher jener Zeit gerichtete Thätigkeit geben die bekannten Darstellungen von Sprengel u. A. hinlänglich Auskunft. Vgl. auch Roth, An- dreas Vesalius Bruxellensis (Berlin 1892), S. 29 ff.

*) Acta fac. med. III, S. 128 (1517, 17. Nov.): Ut legat aliquem anc- torem medicum latinum, scilicet Quintum Serenum vel aliquem alium con- similem in scolis incipiendo publicis. Leider scheint sich eine Aufzeichnung Über dieses Colleg nicht erhalten zu haben; auch in Scherer^s Verzeichniss der Manuscripte der Vadianischen Bibliothek in Sanct Gallen (St. Gallen 1864) finde ich davon keine Spur. Das Gedicht des Quintus Serenus Sammo- nicus: De medicina praeccpta, konnte Vadian in der Ed. princeps (Mailand vor U84, vgl. Hain 14.G98) Icscu.

Einleitung. XVII

such in Wien, einen klassischen Schriftsteller vor einem medi- cinischen Anditoriam zu behandeln. Die gediegenen philologi- schen Kenntnisse Vadian's machte sich die Facultät auch sonst zunutze, indem sie ihn im nächstfolgenden Jahre einlud^ die kurz vorher beschlossenen neuen Statuten in debitum ordinem et latinum, d. h. in ein fehlerloses Latein zu bringen^). Auch von Cuspinian weiss man, dass er sich eingehend mit dem Studium der römischen Aerzte beschäftigt hat, obwohl unsere Acten hierüber nichts zu sagen wissen. Seine noch vorhandenen Collectaneen werden an einem anderen Orte eingehender zu würdigen sein.

Waren auf diese Weise unzweifelhaft die ersten Schritte unternommen, um die grossen Traditionen der alten Medicin aus reineren Quellen als bisher zu schöpfen, so zeigt sich auf dem Gebiete der praktischen Zergliederungskunst nur ein sehr bescheidener Fortschritt. Die letzte anatomische Uebung, von der im zweiten Actenbande berichtet wird, war die vom 15. März 1459*), und erst am 21. Januar 1492, also nach einer Pause von mehr als dreissig Jahren^), wurde wieder daran ge- dacht, eine Anatomie abzuhalten. In Ermanglung einer mensch- lichen Leiche musste man mit einem geschlachteten Schwein vorlieb nehmen. Man tröstete sich damit, dass die mit der Er- öffnung des Cadavers beschäftigten Chirurgen schon einige Praxis haben würden, wenn man in die glückliche Lage kommen sollte, ein Corpus humanum zu secieren, und bezahlte daher gerne für das Schwein 17 Sol., für das Sclilachten 28 Denare und Trinkgelder für die Fleischerknechte, ja die Doctoren ver- gassen nicht, auch bei dieser Gelegenheit ein kleines Symposion abzuhalten, das ebenfalls aus der Facultätscasse bestritten wurde*). Die lang ersehnte Gelegenheit schien bereits nach wenigen Wochen gekommen, als ein Bösewicht zum Tode durch den Strang verurtheilt wurde, entschwand jedoch zum Ver-

^) Daselbst 8. 138. *) Acta fac. med. U S. 97—98.

') Der Dekan irrt, wenn er glaubt: in viginti vel panlo minus annis cclebrata non fuit (Acta fac. med. III S. 11). *) Acta fac. med. III S. 12.

b*

XYin Einleitttiig.

drusse der Siudu*enden abermals^ da der vom Galgen abge- schnittene Scheintodte auf dem Wege zum Spital zu sich kam und pardoniert wurde. Ein ganz ähnliches Ereigniss hatte sich mutatis mutandis bekanntlich schon vor mehr als einem halben Jahrhundert in Wien zugetragen^). Hyrtl, der diesem sonder- baren ZufaUe skeptisch gegenüberstand und aus beiden Ereig- nissen mit Unrecht nur ein einziges machen wollte '), irrte auch darin, dass er die Chronologie umkehrte und zur Ansicht ge- langte, ^die Facultät hätte sich mit einem Schwein begnügen müssen, weil sie sich durch die glücklichen Erfolge ihrer Wiederbelebungsversuche um die seltene Gelegenheit gebracht hatte, menschliche Leichname zu zergliedern^. Nun ist aber die Schweinanatomie am 21. bis 23. Januar abgehalten worden, die Wiederbelebung des Scheintodten fand aber erst am 21. März d. J. statt. Ganz gleichgiltig ist dieser Umstand nicht; denn wenn es nach Hyrtl den Anschein gewinnen konnte, dass nur die äusserste Verlegenheit zum Thierexperiment zwang, so ersehen wir aus unseren Acten, dass man in der ZergUederung des Ferkels nur eine vorbereitende Uebung fUr den künftigen Demonstrator erblickte. Im Uebrigen ist aus der Geschichte der Chirurgie und zuletzt aus Gurlt's gründlichen Darlegungen be- kannt, wie gewöhnlich dergleichen Zergliederungen von Thier- leichen, insbesondere von Hunden und Schweinen, waren, aber freiUch nur in Italien und Frankreich, während für Wien dies der einzige actenmässig beglaubigte Fall ist').

Von diesem Zeitpunkte angefangen lässt sich eine raschere Aufeinanderfolge der Uebungen beobachten. Bei der nächsten, die schon am 1. März 1493 stattfand, verschaffte sich die Fa-

^) Acta fac. med. II, 8. 21, zum 16. Mars 1441, und dio Elulei- tang 8. Vn.

') Jos. Hyrtl, Vergangenheit und Gegenwart des Muaeums ffir mensch- liche Anatomie (Wien 1869), 8. IX ff.

') Hyrtrs Angabe (a. O., 8. XII), dass die Dekanatsacten „an sel- tenen 8tellen die Auslagen fUr Ankauf, Transport und Schlachten der Schweine" enthalten, muss ich leider ebenfalls als nicht zutreffend erklären. Sein Mag. Fridericus Kraft, der 17 Pfennige pro phorco (I) berechnete, ist eben der Mag. Foederious Gräsel, von dem unsere Acten (a. O., 8. 15) das einzige Mal berichten, dass er 17 8olidi für ein Schwein bezahlte; für 17 Pfennige konnte mau natürlich auch im Jahre 1492 kein Schwein kaufen.

EmMkang. XIX

cultät den Leichnam eines zum Tode Verurtheilten; war aber von dem Resultat nicht sonderlich befriedigt. Der Dekan Dr. Bartholomäus Steher nennt diese Uebung confusa et indeterminata anathomia^ unterlässt es jedoch^ die Gründe seiner Kritik anzufahren ^). Von einer zweiten Anatomie im Juli 1493 wissen wir leider auch nichts Näheres'); dagegen berichten die Acteuy dass die von Dr. Steher geleitete Zergliederung eines Gehängten am 19. März 1498 begann und durch fUnf Tage fortgesetzt wurde ^). Eine achttägige Uebung f^Ut sodann in das Frühjahr 1537^)^ eine andere unter der Leitung des Prof. Wolfgang Lazius in das Sommersemester 1542^)^ eine uni- versalis anatomia cuiusdam suspensiv die unter Dr. Cornax und Dr. Lazius fast drei Wochen lang dauerte, in den December 1549^), und endlich eine Uebung, bei der kein gewöhnlicher Chirurg wie sonst, sondern Dr. Aicholz als Prosector fungierte, in den December 1558^). Im selben Jahre präparirte Dr. Fa- bricius das erste menschliche Skelet in Wien, das ihm die Facultät um den nicht unbedeutenden Betrag von 7 Gulden abkaufte^).

In einem gewissen Zusammenhange mit diesem Fortschritt steht offenbar die Einrichtung einer eigenen Lehrkanzel für die Chirurgie. Bis zum Jahre 1533 gab es an der medicinischen Facultät drei landesfÜrstUche besoldete Lecturen^). Mit dem ersten Ferdinandeischen Reformgesetz vom 2. August 1533 wurde die Zahl derselben auf zwei beschränkt, eine theore- tische und eine praktische*®); demgemäss waren von Weih-

^) AcU fao. med. III S. 22.

«) A. a. O., 8. 23. •) A. a. O., 8. 31. *) A. a. O., 8. 211—212.

») A. a. O., 8. 226. •) A. a. O., 8. 243. ') A. a. O., 8. 295.

*) A. a. O., 8. 300, 302. Vesalius hat sein erstes 8kelet im Jahre 1536 zu Löwen gebaut. 8ein Basler Knochenmann, der zum Theil noch heute er- halten ist, stammt vom Jahre 1543. Vgl. Roth, a. a. O., 8. 462.

^ Als Lectoren werden bezeichnet: Dr. Johannes Wenzelhuser, Ordinarius Principis 1517 II, 8. 124; Dr. Johannes Praun 1524 (dyweil ich aber ain lectar in der erczney zu Wien), 8. 320; Dr. Michael Pre- marton (f 26. Mai 1528, worauf sich Dr. Leopold Jordan um diese Lectur bewirbt), 8. 320; Dr. 8imon Lazius, Ordinarius fac. med. lector 1532 II, 8. 188.

^^) ^S^' ^^^^j II 336: „In der ertzney sollen zwen Lectoren, deren ainer vor- und der annder nach mittag, und ainer theoricam, der annder

XX Einleitang.

nachten 1533 angefangen Dr. Ulrich Fabri als Senior mit der theoretischen^ Dr. Sigismund Haselreiter mit der prak- tischen Lectur^) betraut. Aber schon im Jahre 1537 war das Bedürfniss nach einer chirurgischen Lehrkanzel so gross, dass E. Ferdinand ihre Einrichtung in seinem zweiten Reformgesetze vom 15. September d. J. befahl und Dr. Franz Emerich die- selbe gegen ein jährliches Honorar von 52 Gulden übernahm*). An die Stelle von Dr. Fabri und Dr. Haselreiter traten später als Ordinarien Dr. Wolfgang Lazius') und der eben genannte Dr. Franz Emerich^), während der chirurgische Lehrstuhl aus Mangel an dem nöthigen Gelde unbesetzt blieb. Im Jahre 1546 schlug sodann die Facultät der Regierung vor, zur Entlastung der beiden Ordinarien einen Professor interca- laris zu bestellen, der die „praeparamenta^, darunter besonders die Simplicia nach Dioscorides lesen sollte. Die neusjstemisirte Lectur erhielt Dr. Mathias Cornax, ja es kam noch eine vierte vom Landesflirsten ausserhalb des Hochschulbudgets besoldete Lehrkanzel hinzu, mit welcher Dr. Josephus Salandus be- traut wurde '^). Die Neue Reformation vom 1. Januar 1554^ aber beschränkte die Lehrkanzeln wieder auf drei, und der ungefähr gleichzeitige Status nennt als ihre Vertreter: Eme- rich, Lazius und Schrötter^). Ein Jahr später (Mai 1555) ergab sich ftlr die Facultät eine günstige Gelegenheit, die chi- rurgische Lehrkanzel wieder aufleben zu lassen. Nach langer Verhandlung mit dem landesfürstlichen Superintendenten empfahl sie den Dr. Hieronymus Quadrius, der zunächst einen Probe-

practicam lesen sollen, fargenommen und geordent, und denselben beden die befioldung, die vorhin drey Lectoren der ertzney gegeben, geraicht und ge- thailt werden.**

>) Vgl. AcU fac. med. UI S. 193.

>) Kink, II 349 und Acta fac. med. III S. 210.

') Er nennt sich seit 1542 I stets Ordinarius theoricae medicinae; a. a. O., S. 226, 236, 250, 257, 280.

^) Sein Titel wechselt häufig: medicinarum professor Ordinarius, S. 226; practicus Ordinarius, S. 229; Ordinarius operariae artis, S. 239; publicus et Ordinarius practice professor, S. 241, 265.

^) Vgl. den Bericht der medicin. Facultät in der Beilage VII S. 326.

«) Kink, II S. 378 fif.

») Kink, I 2, S. 1 65.

Einleitung. XXI

curs zu absolviren hatte ^). Endlich neDnt sich der Dekan des Wintersemesters 1557 Dr. Caspar Pirchpachins: physiolo- gicae partis medicinae professor Ordinarius^).

Dieser Vergrösserung des Lehrkörpers entspricht natur- gemäss auch ein gesteigertes Selbstbewusstsein der ganzen Facultät, das sich insbesondere in thatkräftigerem Auftreten gegen die zahllosen unberechtigten Quacksalber und Empiriker und gegen die mit ihnen häufig verbündeten Apotheker äussert. Die Dekanatsberichte sind überreich an Nachrichten über die Thätigkeit der Doctoren in dieser Richtung.

Soviel zur Einführung in das nähere Studium unserer Acten, von denen wir wünschen, dass sie zur gründlichen Er- forschung der ruhmvollen Vergangenheit unserer Hochschule nach Kräften beitragen mögen.

Schliesslich fühle ich mich verpflichtet, der Mithilfe meines lieben Freundes Dr. Arthur Goldmann, die er mir wie bei den früheren zwei Bänden so auch wieder bei diesem geleistet, dankbarst zu gedenken.

») Acta fac. med. III S. 274—276. >) A. a. O., 8. 292.

Wien, im December 1903.

Dr. Karl Schrauf.

ACTA FACVLTATIS MEDICAE

IIL

Doctores Wienne pro tune residentes, quando illad fait Fol. i

disposltnni registrnm : ^)

1. lohannes ex Salingstat (mortuus est anno 1494)

2. lohannes Tichtl ex Grein

3. Anndreas Voberger ex Wienna

4. Foedericus Gräsl ex Haidenhaim (obiit anno quo Salingstat tres super -'-)*)

5. Bartholomeus Stäbär ex Wienna (italicatus)

omnes qumque

arcium

et medicioe.

Doetores Wlenenses in dlrersis alUs partlbns moram

trahentes istis temporlbus:

6. Gregorins Weger alias Eundtstochk^ nacione et studio WiennensiSy residet . . .

7. Gregorius Taler de Arenstorff in Melico Austrie residet.

8. Martinas Stainpeis in partibus Moravie nacione et studio Wienensis practicat.

9. lohannes Neuman ex Wienna in Straubingen practicat.

10. Steffanus Geinperger ex Patavia in Novacivitate Austrie residet.

*) Von anderer Hand ist hier vermerkt: „Doetor Andrea* Voberger Mequencia notooit." Dr. Voberger war im Wintersemester 1489/90 Decan der med. Facultät; vgl. Acta fac. med. II, S. 200.

') Undeutlich im Original, da das Papier an dieser Stelle stark be- schmutzt ist.

Acte ÜMmltetiB medicM lU. 1

2

Acta fuc. medicae III.

11. lohannes MUnnsinger in civitate quadam imperiaK residet.

12. Sebaidus de Nuerenberga in ea residet.

13. lacobus Kellenperger, nacione Wiennensis studio ItaluS; canonicus.

14. Petrus Gäms de Pharrkirchen,

15. Petrus Czächkl ex Cibinio ambo italicati in studio^ in Ungaria practicantes et multi hiis temporibus Italiam intrant tribus in annis ymmo diueius. Est Universität! Wienensi datum Stipendium; pigro modo lectiones continuantur^ pigrius dispu- taciones;^) decrescit et facultas et totum Studium Wiennense; mulieres Wienne in. practica multiplicantur; docti monente^) facultate iuridica in vincula civitatis aut carceres iniciuntur meritis sufficientibus. •)

Fol. 2» [1490 n.]

Mag. lohannes ex Saligenstat.

Si.Oct. Anno Domini Mcccclxxxx^ in die sancti Colomanni mar-

tiris electus fuit in decanum facultatis medicine Mag. lohannes ex Saligenstat^ arcium et medicine saluberrime doctor^ cui, singulis prefate facultatis doctoribus congregatis, decanus imme- diate precedens presentavit librum statutorum ac actorum cum ladula^ virga, sigillo cum aliis in ea contentis; archa vero in capella coUegii in maiori cista dicte facultatis permansit. 1401 Item octava die Epiphanie^ que erat decimatercia dies

13. Jan. lanuarii, egregius vir Mag. Bartholomeus Stavber, arcium et medicine doctor, suam fecit repeticionem super canone se- cundi Tegni Galieni, isto videlicet: „Calidioris igittir, ut ad proprium modum referamus cordis signa inseparabilia quidem et familiariay hec sunt etc.",*) prout concorditer per singulos

^) Am Rande hat Dr. Voberger noch hinzugefügt: QuodUbetiea dupu- tacio obmiUitur.

') Im Original undeutlich auf Rasur geschrieben oder abgescheuert.

') Am unteren Rande ist von späterer Hand vermerkt: „DoctUnme Andrea, te mortuo eoßoctitu acewaliggima diligentia legitur; tUpendia non deturU, pro suo quemque Tumore doctoretn decenter praaequuntw omne§.'^ — Die Rück- seite des ersten Blattes ist leer geblieben.

*) Galen, lib. Tegni II. Tract. de corde cap. 2 (in der Articella, Ven. 1487 [Hain *1870], fol. 164^ col. 2): „Calidioria ergo, iU ad proprium modwa

Acta fftc. medioM III.

antedicte facultatis doctores prima die mensis Octobris anni immediate precedentis fiiit conclnsum. ^)

Item in die Felicis in pincis^ que erat decimaquarta dies i4.Jan. lannarii^ congregata fiiit facultas medicine super articnio infra- scripto: Ad audiendum peticionem egregii viri Mag. Bartho- lomei Stawber, arcium et medicine doctoris^ rectoris pro tunc alme nostre universitatis studii Wiennensis^ qui pro tunc | Omnibus doctoribus dicte facultatis congregatis, humiliter petivit Fol. 2i> admitti ad gremium facultatis medicine necnon ad consilium eiasdem; deinde deliberacione more facultatis habita, concorditer fait admissus et sua peticio exaudita.

Item in die Agathe Virginis, que erat quinta dies Fe- 5. Febr. bruarii^ mandatum fuit ad conducendum funus olim yenerabilis et egregii viri Mag. Georgii Schoblin ex Yesingen pro tunc defuncti.

Item vicesimasexta Februarii congregata fuit facultas medi- 26. Febr. eine super articulis infrascriptis: Primus ad deliberandum, quid dandum sit et contribuendum ad expensas faciendas pro biis, qui mittendi sunt in causa universitatis ad Maiestatem Cesaream de archa facultatis medicine.') Secundus articulus^ ex quo dive memorie dominus doctor Georius Schobling decessit, olim superintendens universitatis, alius de facultate medicine eligatur.

Super primo articulo facultas bene deliberata paratam et benivolam se reddidit pro impetrando stipendio, ut saltem uni- versitas in suo robore et esse consisteret et permaneret, certam pecuniam et condignam secundum debitam proporcionem stipen- diorum aliarum facultatum porrigere et mittendis desuper electis eandem presentare. Fuerunt insuper ob eam rem ex archa nostre facultatis recepti 12 flor. Ung. Sed quia facultas theoloica contribuere non voluit, prefatum negocium preconceptum fuit impeditum et suspensum.

Super secundo articulo deliberavit facultas et in super- intendentem alme universitatis nostre concorditer fuit electus

TtftToimua cordit ngna inseparcMia quidem et famiÜaria, hec nmt: magnitudo retpirationü et puUua velocüeu etc."

>) Yg\. Acta fae. med. 11, S. 204.

*) Es handelte sich um die Entsendang einer Deputation, welche die seit Langem ausstehende Besoldung der Professoren von K. Friedrich m. erbitten sollte.

!♦

Acte fac. m^ika» Ol.

venerabilis vir arciam et medicine doctor Mag. lohannes Tichtel ex Grein, et ita pro tunc fuit conclttSttin.

Fol. 3* Item a Mag. Martino Stainpeiss, arciun et medicine

doctore, percepi 21 sol. den. et 10 den. Item a Mag. Bartho- lomeo Stäber, arciam et medicine doctore, percepi 4 flor. Ung., qoando fuit aasomptuB ad consorciam nostre facoltatis. Item percepi 12 flor. Ung. ex archa nostra pro mittendis in causa stipendii pront supra. Item percepi ab uno intitalato 24 den. Exposita: Item dedi pedello nostro pro salario sibi debito 14 sol. Item exposoi pro potu et pane, qoando dominus doctor

26. Febr. Mag. Bartholomcns fuit assnmptas 54 den. Item 26. Febniarii exposui pro coUacione: yidelicet pro Rajfolio, vino aostrali et panibos 40 den. Item in electione novi decani post compatam per me factum, presentavi facultati medicine 16 flor. Ung. Item in eadem congregacione exposui pro Rayfolio, vino australi et panibus 36 den. Item dedi pedello iuristarum pro tunc 3 sol. den. 24 den. pro novo libro actorum comparando; residunm autem dictos pedellus habebit a facultate nostra. Item in archa nostre facultatis pro tunc remanserunt 34 flor. Ung. et 6 Ren. flor.^)

[1491 I.]

Foi.4» IHC MARIA

Domini loannis Tichtel decanatus sextus.

Anno salutaris nostri lesu Christi optimi 1491 currente, et quidem feliciter, electus sum in decanum facultatis nostre medi- cine ego loannes Tichtel ex Greyn, qui postquam a decano precedente presentanda recepissem et computum, incepi movere quedam et multis racionibus non inutilibus persuadere super quibusdam libris impressis ad liberariam nostram emendis et deponendis; super qua re condusum est, quod emantur. De empcionis vero tempore et numero et qualitate librorum et modo conclusum erat nihil, qua de causa floreni Ungar. 16 extra arham aput nostre domus hospitem reponebantur, e quibus florenis Ungar, dati sunt Priori collegii ducalis pro oratore Mag. Osbaldo ex Weykcherstarff ad Cesaream Maiestatem in Lincz commorantem mittendo 7 flor. Ungar. Ego vero reli-

») Fol.Sb leer.

Acta fac. medicae IIT. Ö

quos 9 in manus meas accepi ante festum martirum sanctorum ^^^ Cosme et Damiani. ^^-^^P*'

Item eodem anno^ antepenultima Aprilis^ congregata facul- 28. Apr. täte nostra in universitatis congregacione, concinsa snnt quatuor: primum ad intencionem rectoris proponentiS; quod mittendi sint oratores ad angnstum serenissimum Imperatorem Fridericum III. pro petendo stipendio sab expensis facultatum qnatuor^ quamvis facultas theologica; non obstante universitatis conclusione^ nihil dare fuerit ausa. Elegebantur vero illi, qui in superiore muta- eione eciam electi fuerant, quamvis res negligebatur, nescio qua desidia, in priore mutacione. Neque in illa quidem mutacione ivit qnisquam deputatus oratorum, seilicet doctor Bartholo- meus Tichtel ex Greyn, doctor loannes Kchalten- markchter^ Ordinarius et officialis curie Pataviensis^ doctor loannes Tichtel ex Grein et Mag. Osbaldus ex Wey- kcherstarff; verum solus Mag. Osbaldus iverat et re infecta est reversus, cui quidem^) dati sunt 7 flor. sub tenore secundi conclusi^ seilicet iuxta proporcionalitatem*) quantitatis stipen- diatorum in qualibet facultate, prout in priori mutacione est conclusum; ultra vero proporcionalitatem expositum facultati nostre restituatur.

Tercio conclusum super libris emendis ad facultatis nostre librariam; de modo vero novus formetur articulus.

Quarte ad peticionem doctoris Qresel formetur articulus pro locacione domus.

Item secunda Maii congregata est facultas super duobus articulis infrascriptis^ quorum primus erat ad locandam domum facultatis; secundus articulus erat: ad dandum modum super emendis libris impressis pro libraria nostre domus facultatis medicine.

Circa primum articulum conclusum est; ut pro 8 flor. Ung. et iuxta morem et consuetudinem et condiciones in precedente libro actorum conscriptas*) petenti domino doctori Friderico Gresel locetur ad annum.

Circa vero secundum de libris impressis emendis conclusum est, quod libri emendi in quadam scedula conscriberentur; quod

Fol.4fe

2. Mai

') Im Orig.: quidam.

*) Im Orig.: proporcionahilitalem.

») Vgl. Acta fac. med. II, S. 125—126.

b Acte &c. BedioM Hl.

factam est; et quod doctor Andreas Voberger^ doetor Pride- ricus Gresel necnon doctor Bartholomeas Steber ana et ego decanns Joannes Tichtel ex Grein coUectim et divisim operam daremos^ ut dicti libri comparentar; qaod et factam extitissety nisi nanciomm inopia retardasset.

5. Mai Item in profesto loannis ante portam latinam facultas me-

dicine exposoit 7 flor. Ungar, pro oratore Mag. Oswalde ad Cesaream Maiestatem pro petendo stipendio sab tali condicione, ut qnod snperflaum est sapra proporcionalitatem respecta alia- ram facoltatum facultati nostre restituatar, quam condicionem facultas arcium et iuristamm acceptavit et approbavit; facultas autem theologica^ nescio qua racione dncta, nee condicionem admisit nee aliquid dedit.

Oportune actum est^ ut ea tempestate, qua de libris im- pressis emendis ad librariam facultas deliberasset et conclusisset, mihi decano liber impressus Agregator^) ad librariam deponen- dus, est presentatus per testamentarios Mag. Pauli Vrsen- pekch^ qui Deo vivat^ et gratias habeamus ei, quum primus fuerity qui nostram librariam libro impresso voluit decorare. Moniti eins vestigia prosequamur.

Anno Domini quo supra, in die Francisci, convocata con- gregacione dominorum doctorum facultatis medicine super arti- culo infrascripto, qui talis erat: Mag. Mihael ex Praynay, medicine baccalarius, petit') se a facultate medicine admitti, vicecancellario presentari, necnon pro gradu licencie in eadem examinari. Conclusum est, ipso petente audito, cum admitti debere ad examen; super defectu tamen temporis quarte partis anni, quo defecerat, premissa dispensacione non sine racione facta; verum si promotus fuerit, licentiam tantisper non recipiat, quoad ipse de honesto statu extra Yiennam habito certiffica- yerit facultatem lectionesque, dum in liac moratur civitate, ante licenciam audire non negligat.

7. Oct. Feria sexta post Francisci hora tercia domino vicecancel-

lario Mag. Briccio de Cilia, theologie licenciatO; predictus Mag. Mihael, presentibus omnibus doctoribus et decano orante,

^) Qemeint ist der Herbarias Patayie impressus (1485, 1486 ff., Hain ^8445, *8446, *8447), der nach der Vorrede auch die Bezeichnung Aggregator ffraetiau de »implicibus trug, lieber den Aggregator des älteren Serapion Tgl. Choulant, Bücherknnde (Leipzig 1841), S. 345f.

■) Im Orig.: petet.

Fol. 5* 4. Oct.

Acta fiic. medicae III.

at mos habet^ est presentatus. Exorata denique cancellarie aper-

cione pro examine^ secunda feria ante Cholomanni, matutinali 10. Oct.

tempore assignata sibi puncta recepit^ ad que hora eiasdem

diei secunda examinatus respondit^ ita ut sequenti die mane a ii.Oct.

supradicto domino vicecancellario per cedulam ydoneus ad licen-

ciam comprobaretur, et bene sibi proficiat.

Item festam sanctorum martimm Cosme et Damiani medi- J^' coram clarissimorum diem pro more iam dudum observato nec- non Doviter addito cum capellanis in processione ire debentibus et missas legentibus ob refrigerium animarum nostre facultatis doctorum, ante omnia tamen et imprimis in laudem et refrige rium anime prestantissimi viri domini Nicolai de Hebers- darff^ principis pro tempore phisici, domum suam facultati testamento dantis et libros quam plurimos^ cuius anima Deo vivat [in] etemum^) amen, votive profecto celebratam vidimus et pro eorundem festorum medicorum celebracione exponenda sunt exposita, nisi quod addidi 32 den., quos si exponerem pro vino dominis octenarüs, ipsi promiserunt fide data per tunc tem- poris Magistrum cfaori dominum I^eonardum, quod in futuros annos hoc incipiendo anno processionaliter cum responsorio ad altare sanctorum Cosme et Damiani et Fabiani et Sebastiani ire vellent. Ego, cum hec ad me decanum detulissent, non potui non assentire eisque prenominatos numeravi et dedi denarios, non quod annuatim dandi forent, sed hoc anno tantum dari sufficiat in secula seculorum; sub spe itaque ratihabitacionis per facultatem feci, quod factum est in laudem et [gloriam] sanc- torum Cosme et Damiani.

Item in profesto sancti Cholomanni ego nomine meo et 12. Oct. omnium doctorum nostre facultatis dedi et sigillavi literas ad Cibinienses cives et eorum Magistrum civium promotoriales ob certam causam venerabiUs et egregii viri domini doctoris Vo berger, sicut sibi per facultatem olim sunt decrete; quo tem- pore continuo et diligenter quidem oratores Cesaree Maiestatis et Regis Maximilian! et Ungarorum tractabant de pace in PosoniO; quam Dens iam saltem fessis rebus Australium et Unga- rorum concedere dignetur, ut post hanc pacem, si sue placuerit Deitati, temporalem, facilius etemam consequi valeamus. Quid fiet, Dens novit.

^) Im Orig.: eiemm.

8 Act« fftc. m«dicM III.

[1491 IL]

Fol. 6» 13. Oct.

Decanatus Anndree Voberger secundus, qui in die Cholomanni martiris electus est, domino doctore Tichtel suam deeanatum resignante, in cuios officio racione pedelli hec acta sant et memorie digna.

Anno 1491, mutacione estivali, domns universitatis aule annexa, que maltis annis a medicoram pedello inhabitata, a rec- tore pro tunc Mag. leorgio Päterstorffer ex Wasser- burgchk, ipse pedellns, nomine Steffanns, licenciatus et pe- nitus ex ea ammotus est, etsi^) quedam facinora commisisset, propter que merito fuisset, ut rumor habuit, puniendus. Ante tamen istorum perpetracionem excogitati fuerunt eum ammo- vendi modi, putantes domini artiste, medicos non semper eam domum, sed eciam theologos occupare. Nulla sie pro nostro Steffano defensio per aliquem facta fuit, quod non tantum pro persona privata in dampnum, sed eciam facultati cessit. Non enim omnes eundem pedellum diligebant doctores. Rector cum nna facultate tantum, si lector debite advertit, pro tfaeologis con- clusit; sunt enim in congregacione universitatis quatuor facul- tates, ex quibus medica modum servavit petitorium, nee pro se Votum dare voluit; theologica autem eimdem quidem servasse debuisset, sed votando pro se et contra dominos medicos, per alium, videlicet theologorum pedellum domum possidendam dixit. Sic supermanserunt due facultates, videlicet iuridica, que partem medicorum, et artistica, partem theologorum defendens, cum qua rector conclusit et lohannem intrusit. Sic nostra inclita medi- corum facultas pedello orbata est, et si plures habuissemus, qui eum assumpsissent statum; domo tamen recepta, sie utiles inve- nire nequivimus. Yemali nunc mutacione instante alius eligebatur, ut moris est, decanus Anndreas superius descriptus, qui Uli- benter pro tunc deeanatum assumpsit ob multas raciones. Ne tamen labores fugere videretur et ob pedelli penuriam noilet assumere, aquievit. Fol. 6i> Domini medicine doctores se pedello carere arbitrantes

posse, negocium sie permiserunt; querens decanus, an tamen

') Hier und im Folgenden ist ein in der Bedeutung von „als ob** gebraucht. Der ganze Bericht ist sehr flüchtig, fehlerhaft und fast ohne Interpunctionszeichen geschrieben.

Acta fu. medioM III. v

essent alten pedello, qui eum vocaret ad rectoris consistorinm^ danda a facultate bibalia, nequaquam suaseruDt. Sed si rector decanam vellet habere^ unum eum Yocantem aut conducentem semper inveniret. Nota istum Anndream decanum fuisse per- plexum in ea re, quia preter facultatis consensum nuUmn potuit habere pedellum^ nee aliquis ex pedellis eum visitare aut vocare gratis voluit, exceptis vicibus paueis. Cui dubium^ quin nullo medico presente alie facultates plus pro detrimento aut difFamia quam honore nostre facultatis in medium deduxere? Facies enim hominis facies leonis sepe reputatur. In quadam enim plena universitatis congregacione dominus rector Mag. Briccius de Cilia; Anndrea absente, publice super eo conquestus fuit, ut non tantum vocari; sed eciam semper conduci vellet ad eins consistorium^ quod tunc sibi plus superbie et pigricie quam paciencie ascriptum fuit. Briccius namque Imperatori Fede- rico tercio acceptissimus fuit^ de facili enim vicecancellariatum et lecturam in theologia Nicoiao Creucznach defuncto impe- travit^ cuius indignacionem Anndreas sie indirecte incurrit et aliquomm aliorum iniustas tulit persequuciones. Sepe enim dampnum suum cum nimia taciturnitatC; ut favorem conse- queretur^ procuravit. Sed de hiis nil ad presens; hie conse- quenter arrige aures! Cum Anndreas informatus ex doctoribus suis fuisset; ut domum modo petitorio iterum impetraret, tunc esset de pedello Tidendum, quod tunc fideliter fecit, inductis paucitate suppositoimm et aliis adducendis coram rectore et suo consistorio meliori modo quo potuit. A quo surrexit ante stubam rectoris stans^ ut eo liberius possent in ea re deliberare^ spectans semper quando theologorum decanus, Magister videlicet Bar- tholomeus Tichtel etc. exiret, qui pedellum sue facultatis defendens et contra medicos existens merito cum Anndrea foris stetisset. Ista su£ferens Anndreas nee in consistorium nee theologum ut merito potuisset iriiiit, sed sentenciam ab eis ema- natam suscepit^ eam ad suos velle tempore suo deducere | doc- Fol. 7* tores. Que in propria forma a notario universitatis descripta fuit talis de verbo ad verbum:

„Tredecima mensis Novembris racione bedelli medicorum 13. Nov. deductnm est per dominum rectorem etc. Inspecta paucitate personarum et miseria facultatis medicine conclusum est, quod facultas provideat sibi de honesto bono viro, quem recipiet in pedellum; quo habito maneat et inhabitare debeat cum lohanne

10 Acta fikc. medicae UI.

bedello theologorum in domo universitatis usque ad proximam congregacionem universitatis^ ubi amplias deliberandum erit racione eiusdem bedelli medicorum; habeat ibidem hospicium ex pietate et non ex prescripeione.

lohannes notarius universitatis.'' Tribus sie vicibus temptavit decanus doctorum facere congre- gacionem, semper autem impedimenta supervenere vel ex parte reo- toris aut alias quomodocumque^ ut sui intenti non fuit facta exequcio. Medio sie tempore universitatis facta fuit congregacio^ in qua inter ceteros articulos racione bedelli nostri a rectore mencio fuit facta, facultates autem se, ut moris est, ad partes dantes, Anndrea absente, dominus doctor lohannes Tichtel, vir prudens, doctus et eloquens pro tunc decani locum tenens cum suis doctoribus in eum modum deliberavit et rectori respondit, ut rectoris esset de pedello providere, attento, ut pedellus plus rectori quam facultati serviret. Sentencia autem artistarum merito consideranda est, que talis fuit, ut medici pedellum assummerent; quod si nollent, ad hoc cogerentur. Alie facultates voluerunt ambos pedellos simul inhabitare. Ea sie racione pedelli acta sunt et alia adhuc posteriora erunt videnda scripta.

Fol. 7^ Etsi statutum habeat, ut decanus precedentis mutacionis

in spacio unius mensis computacionem facere teneatur et presen- tare remanencias, propter computum noluit Anndreas pro tunc decanus articulum pro doctorum convencione formare, sed propter statutorum lectionem articulus in sceda doctoribus missus est per quendam iuvenem solum ipsius decani, ita ut in feste s. Erhardi in domo medicorum congregati fuere, ubi statuta deberent fiiisse lecta, tamen ob scolarium penuriam dimissa et alia utiliora inducta erant.

Articuli autem in ea congregacione inducti sunt infrascripti. Item dominus doctor Tichtel computavit, pariter dominus doctor Foedericus quo ad censum domus nostre, Tichtl racione decanatus, cuius causa quedam sceda eum et Foedericum concernens descripta michi presentata fuit in die s. Erhardi suprascripto, cuius forma de verbo ad verbum talis fuit:

. . . „In feste s. Tiburcii et Valeriani martirum, facto computo,

dominus decanus Mag. lohannes Tichtel pro tunc de novo electus percepit in peccunia minuta unam libram denariorum minus 9 den., et Mag. Foedericus, incola domus pro tunc, solvit censum ad festum s. Jeorgii proxime futurum debitnm.

1492 8. Jan.

Acta fae. medicae III. 11

Dominus quoque doctor Mag. Johannes ex Sälingstat obli-

gatur 3 sol. 24 den., de quibus solvet librum noYum vel regi-

strum facultatis. ^) Item pro tunc repositi sunt in archam facul-

tatis 16 flor. Ung. Actum die quo supra anno 1491.^

Item 7 flor. Ung. presentati sunt domino decano pro orato-

ribus ad Cesaream Maiestatem et residuum restituetur seeundum

proporcionalitatem. lUe punetus notetur, quia utilis est facul-

tati ad recuperandum residuum; plus enim nostra facultas quam

debuit in ea re exhibuit. _ , ^

Fol. 8' Item in die Erhardi computum fecit Mag. lohannes ^^'^^

Tichtel de 9 flor. Ung., de quibus exposuit 3 lib. 8 den.; s.Jan.

reposuit ergo 6 flor. et unam libram minus 8 den., quos sex

iterum facultas reposuit ad predictum Mag. Johannem Tichtl

et unam libram minus 8 den., quia decanus noluit ad se reci-

pere; scivit enim in brevi tractandam esse anathomiam, que

tunc multa requirit. Alium pocius habere voluit labores et

pecunie exposiciones. Item dominus hospes Mag. Foedericus

eodem die Erhardi dedit censum medium ad festum Michaelis

anni 1491; defalcatis tamen defalcandis remanserunt 13 sol.

13 den., quos eciam ad dictum Mag. lohannem Tichtel

facultas reponit, quousque ad ladulam parvam fiet introitus vel

alias forte facultatis nomine exponerentur. Actum 1492 die

Erhardi presentibus omnibus doctoribus preter Mag. Johannem

de Sälingstat.

Item doctori Federico, hospiti domus nostre, concessum est racione domus, ut carpentarium quendam adducat ad viden- dum defectus racione tecti, quos ipse disponat. Maxime causa canne cuiusdam sibi est principaliter permissum, si aliqua est necessaria vel reformacioni utilis, ut id disponat et ei in censu defaicentur illa.

Item racione pedelli sie conclusum fuit, ut decanus pro uno videat, cui annuatim 3 lib. den. aut paulo plus nomine facul- tatis promittat cum aliis accidentalibus, ita quod facultas non mansit cum illo, quod rectoris et non facultatis esset assumere pedellum.

Item racione anathomie sie concludebatur, que tunc in viginti vel paulo minus annis celebrata non fuit, ut omnino ea

*) Von anderer Hand ist hier hinzugefügt: Solutum eit, et nichü ohli- gatur facuUati.

12 Acte fkc. nedIcM in.

Fol.8b res ageretur. Assumpsit dominus doctor | Tichtl aput iudicem id yelle expedire et aput suos. Doctor autem Änndreas lec- turam pro anathomia et dominus doctor Barthoiomeus Stäbär indicacionem assumpsit^ ita tarnen, ut ea sub expensis fierent facultatid propter scolarium paucitatem. In ista con- gregacione exposuit doctor Federicus pro colacione doctoribns et in censu; ut premissum est, defalcavit.

10. Jan. Item tercia feria post Erhardi intitulatus est venerabilis et

scientificus vir ad facultatem medicine Mag. Caspar Kalbsör de Feldn, anno currente videlicet 1492, qui iuravit iuranda et dedit 1 grossum bobemicalem cum uno crucifero. Ipse eciam dixit se ante intitulacionem per biennium audivisse lectiones et verisimile est.

18. Jan. Item quarta feria ante Sebastian! fuit iterum dominorum

doctorum congregacio propter anathomie exequcionem faciendam; antequam autem vera celebraretur, fuit permissum, ut porcus anathomisetur, ut cirurgici eo abiliores redderentur post hoc in corpore humano. Deputat! autem fuerunt chirurgici: Mag. Johannes, olim militis Gross discipulus, et Mag. Panngracius, quibus per decanum ea res insinuari deberet et eciam scolaribus et si aliquis ex doctoribus vellet huic actui interesse, posset; nullum tamen facultas cogeret.

21. Jan. Inchoata fuit ita anathomia in die Agnetis et in tribus

diebus finita; non omnes aderant doctores. Circa finem ana- thomie commissum fuit Mag. Valentine, in medicinis waccalareo, ut adiret iudicem vel subiudicem fideliter querendo et investi- gando, quando facultas possit habere humanum pro anathomia corpus.

Item pro tunc commissum fuit decano, ut nullum admitteret, et in communi dictum ad presentem actum, nisi intitularetur et iuraret iuranda; plures enim interesse optabant sine iutitu- lacione.

Pol. 9» Item secunda feria post Purificacionem venit pedellus

noster, ^) qui prius artistarum fuit eciam fidelis pedellus, et ante illum adventum suum fuit assumptus; sie de domini rectoris licencia et sui decani pro suis propriis causis expediendis re- cessit, et ut supra scriptum est revenit. Iuravit iuranda et de- canus sibi nomine facultatis promisit annuatim certam peccuniam

^) Von späterer Hand ist hinzngeftl^t: N. loharmu.

6. Febr.

Acta fac. medicae III. 13

inxta doctorum commissionem, eicut habetur folio precedenti immediate circa illnd signum.^)

Item circa finem anathomie, scilicet scrophe, quo tunc die Vincenti finita fait, conclusum est^ ut dominus doctor Bartho- 22. Jan. lomeuB adiret iudicem pro petendo quoddam corpus pro ana- thomia iudicio mediante forma et modo solitis; adiuncti autem fuere domino doctori Mag. Valentinus^ medicine waccalareus, et Mag. Caspar, qui tunc excellentissime et ornatissime pro facultatis honore et utilitate negocii expedicionem fecit.

Item quarta feria post Purificacionis anno suprascripto, 8. Febr. videlicet 1492, intitulatus est venerabilis vir, astronomus pe- rituB, Mag. Johannes Munncz ex Plabieren; iaravit iuranda, dedit facultati 1 grossum bohemicalem et dedit pedello nostro den. 6.

Item sexta feria post Appolloniam intitulatus est venera- lo. Febr. bilis et scientificus vir Mag. Wilhelmus Gräsl ex Haiden- haim, famose burse Lilii rector utilissimus, qui et prius diu lecciones audivit; iuravit iuranda, dedit facultati 7 den. et pe- dello den. 4.

Item instigatus et admonitus est decanus, ut diligenciam aput chirurgicum Mag. lohannem faceret, ne aliquis ibi com- mitteretur circa anathomiam defectus, ut omnia prepararentur, ut scamnum pro corpore abile, item spongia et panni et alia istum actum respicientia sub facultatis expensis.

Item in die sancti Benedicti Chunradus nomine de . . .*) Fol. 9»> suspendio traditus est, pro quo tunc facultas, ut prius pre- 21. März missum est, anathomie causa laboravit et obtinuit. Qui cum ad domum facultatis deductus, cum maximo dominorum doctorum labore revivixit; erat enim in eo adhuc spiritus, sed morti valde propinquus. Fuit fleobothomia in ambobus cephalicis et qui- dem larga celebrata, aliis necessariis non obmissis, accidencia horribilia, ut plures suffooacionem in quoUbet morienli spec- tarent. Spuma circa os notabilis et perseverans; nonnulli alle- gantes afforismum Yppocratis: j^Strangulatorum et dissolutorum nondum mortuorum non refferunt amplius quibuscumque spuma

') Hier wird anf das Vorausgehende S. 11 yerwiesen.

') Von einer modernen Hand mit Bleistift eingetragen: Puechherg. Sein voller Name lautete, wie man aus dem Folgenden ersieht, Konrad Praitenauer de Puechperg.

14 Acta fiM. medicae IJI.

fuerit circa o«".^) Quatuor fortes persone tenuerunt certis ligamentis; nuUa enim in isto fuit quies^ sed omniam suomm membrorum motus et pednm et capitis fortis, ita ut, si über iiiisset, se ipsum adhuc interfecisset. Mens enim egrota fuit iuxta illnm afforismum: yjQuicumque plurimum dolentes non sendunt, hiis mens egrotat*^;*) nee potoit in memoriam deducere, se in tali periculo fuisse. Sed in pretorio, cum ad racionem rediit^ se fuisse scivit; sed quo post hoc devenerit^ ignoravit.

Item cum timuissent domini doctores, ne forte seculares potestates eundem secundario arriperent atque morti traderent, commissum fuit domino doctori Bartholomeo Stäbär, ut con- sules adiret regios, eosdem de casu informando, ut domini doc- tores protegerentur, si inquantum eis aliqua inferretur yiolencia; vellent enim domini doctores pro posse facere diligenciam^ ut in vita conservaretur. Volebat enim lictor in curru eum inter- fecisse, cum plene eum mortuum non intellexisset^ si dominus doctor Stabär et Mag. Caspar Kalbsor non fuissent nimis istum ammonendo.') Fol. 10* i^m secunda feria Oculi fuit dominomm doctorum con-

gregacio racione persone descriptC; quid amplius esset agendum. Multis laboribus secum faabitis et cum gravibus facultatis expen- sis et familie nil pro tunc fuit conclusum^ nisi ut diucius secum haberetur paciencia^ in domoque facultatis fixe maueret^ quod se adimplere spopondit atque dominis doctoribus in omnibus velle obedirC; quecumque secum mandarent.

») Hippocr. Aphorism. H 43, in der Articella (Ven. 1487 = Hain •187ü) fol. 19% col. 2: „ Siran fftdatorum et disMoUUorum nondum mortuorum non rrferunl quihuseumque gpuma fuerit circa o«.**

*) L. c. II 6 (fol. 15* col. 1): Quicunque dolente» aliquid corpori» plu- rimum dolorem non 'fentiunt, hit mens egrotat.'^

') Am oberen Blattrande ist yon späterer Hand yermerkt: f,Item anno »alutia 1440, in decanatu Mag. lohanms de Paungarten, pro cel^rctdone ana- tkonUe wppofUum impetratum et nupenswn revifrixit, See dare videbig in aair Hquo libro actorum maiori, foL 11 etc.'' Es wird hier auf das bekannte Ereig- niss bei der für den 17. Biärz 1441 angekündigten anatomischen Uebang an- gespielt, worüber die med. Acten Bd. H, S. 21, berichten. Die Jahressahl 1440 bezeichnet, wie so oft, das Wintersemester 1440/41, weshalb man sich hüten moss, den Fall in das Jahr 1440 zu versetzen, wie dies Rosas und Andere nach ihm gethan haben. Vgl. die Einleitung zum zweiten Actenband, S. Vn, Note 1.

25. März

Acta fmc. medicae III. 15

Item quamvis expense decanam concernerent, dominus tarnen doctor Foedericus ista mutacione in eongregacionibns et actibus^) facultatis semper exposnit, paucis vicibus exemptis; ubi deeanus noluit, ut computi fieret difBcultas aut confusio, ab uno enim facaltas melius racionem quam a duobus reciperet et sie peccuniam parvam ab eo expositam ex Federico recu- pcravit ita^ quia iste in domo facultatis constitutus esset, et sepius contingeret inprovise peccuniam exponere; facilius propter loci commoditatem Foedericus quam Anndreas exposuit. Habi- tabat enim doctor Anndreas in cimiterio fratrum Carmelitarum.

Item racione anathomie porci Mag. Foedericus Gräsel exposuit pro porco 17 sol. den. Item laniis adducentibus et con- spicientibus 8 den. Item laniis mactantibus porcum 28 den. Item pro duabus octavis Rivolii per 52 den. facit 3 sol. 14 den. Racione vero Conradi Praittenawer de Puechperg, qui fuit suspensus et pro anathomia celebranda facultati traditus, infrascripta exposuit: Item in die sancti Benedict!; qui fuit 4. feria 21. Mftrz ante dominicam Oculi, exposuit Häckel, qui fuit custos capti- vorum, et lictori et suis sociis 1 tal. den. Item vectori pro vino 8 den. Item pro tribus octavis Rivolii eadem die dominis docto- ribus et cyrurgicis per 52 den. facit 5 sol. 6 den. Item pro residuis sumptibus racione prefati Conradi factis a sibi mini- strantibus et pro salario vetule secum vigilanti per quadriduum usqne ad diem undecimum, qui fiiit Sabatho post dominicam 31. März Oculi; singulis computatis facit in summa 3 tal. 7 sol. 19 den. Item lohanni bedello Conradum predictum ad beatam Vir- Fol. I0i> ginem ad Oeting Bavarie conducentem et exhinc usque ad parentes suos in Pflecbperger plebania in Praittenaw per facul- tatem ad hoc onus in se sumendum petito et per cum fideliter expletOy pro sumptibus 2 tal. den. Et quia idem lohannes bedellus noster defecit in sumptibus, cogebatur de propriis pe- cuniis 1 libr. den. exponere, quam eidem facultas restituit. Et sie Buimnarie racione sepedicti Conradi facultas medicine exposuit 8 tal. den. 4 sol. et 23 den. Wiennenses.')

^) Im Orig. steht: aclug.

•) Von späterer Hand: In ÖUing pro miraculo re» depicta est, Fertur tundem ttltimo post muUa ßtrta fuUst »utperuum.

16 Acta fac. medicM III.

[1402 I.]

Fol. 11* Mag. Frederici Grasel de Haydenhaim decanatus

tercius.

u.Apr. Anno Domini 1492^ in die sanctorum martiram Tyburcii

et Valeriani; electus est in decanum facoltatis medicine Mag. Foedericus Gr&sel de Haydenhaim, cui precedens donünus decanos presentanda presentavit.

T.Juni Item feria quinta ante festivitates Pentecostes congregata

fuit facultas ad deliberandum super articulo principali, qui erat ad recipiendum computum. Quo expedito quidam minus princi- pales articuli fuerunt introdueti, qui inferius subnotantur.

Circa principalem itaque articulum dominus doctor Mag. lohannes Tichtel fecit computum de 6 flor. Ung. et 1 libr. den. minus 8 den. aput se per facultatem depositis et de 13 sol. et 13 den. ab hospite domus, Mag. videlicet Foederico

8. Jan. Grasel, perceptis in proximo computo in die sancti Erhardi facto. De quibus pecuniis exposuit predictus dominus doctor Tichtel 20 sol. den. tempore anathomie scrofFe. Insuper expo- suit 6 tal. den. pro libris Galieni et sie restabant solvende 2 libr. den. et 35 den., quas solvit die qua supra. Item dominus doctor Mag. Andreas Voberger, decanus precedens, presen- tavit pro tunc facultati de tribus intitulatis 31 den.

Item die qua supra, facto computo de perceptis et expo* sitis per me Foedericum Grase 1, hospitem domus facultatis,

24. Apr. solvi censum facultati debitum ad festum sancti Georgii proxime elapsum et ultra hoc mutuavi facultati 20 sol. den. dandos be- dello nostro lohanni, quia facultas bedello dandum deliberavit 2 tal. den. propter fatigas et labores habitos cum Conrado suspenso, quem ad patriam suam et usque ad beatam Virginem in Oting Bavarie conduxit, in quo itinere bedellus noster ultra 2 tal. sibi a me nomine facultatis tradita 1 tal. den. consumpsit cum predicto Conrado, quod talentum den. eciam facultas sibi restituere deliberavit et in parata pecunia dati fiierunt extunc bedello in congregacione et computo 4 sol. den.; residuos vero 20 sol. den. ego me voluntavi velle interea facultati mutuare et sie finaliter facto computo remanserunt in manibus meis de pe- cuniis facultatis 62 den. De quibus exposui pro tunc pro vino malvatico 48 den. Item pro vino communi 5 den. Item pro fragis et pane 10 den.

Acta (ke. medicae III. 17

Item in eadem congregacione fuit tractatus alias articulus Fol. ii*> de locacione domus^ circa quem ego Foedericus Gr&sel petivi michi locari domum pro censu, quo hactenus eam ha- bnissem locatam. Saper quo articulo facultas conclusit, domum ipsam a festo Michaelis proxime futuro per integrum annum 29. Sept. michi fore locandam et pro tunc actu locavit pro 8 flor. Ungar. ; nonam vero florenum Ungaricalem remittat michi facultas propter plures labores et occupaciones in domo habitas propter facultatem.

Item in eadem congregacione facultas conclusit^ esse eundam herbulatom omnibus presentibus doctoribus nullo sc absentante.

Item in eadem congregacione conclusit^ sequentem doctorem post Mag. lohannem de Sälingstat disputandum loco eiusdem^ ne facultas negligatur in disputacionibus. Qui quidem dominus doctor Sälingstat tandem loco sequentis doctoris disputabit, cum erit hie in Wienna constitutus.

Item feria secunda post lacobi^ que fuit 30. lulii, congre- 30. Juli gata fuit facultas super articulo isto: ad audiendum peticionem cuiusdam magistri in artibus alterius universitatis et Scolaris in medicina petentis se admitti ad examen pro gradu baccalariatus in eadem. Et fuit nomen eiusdem Mag. Caspar Kalbsfir de Felden^ magister Ingelstatensis. Qui protunc ad examen ad- missus et examinatus est^ ubi ita respondit^ ut concordi omnium doctorum voto ad predictum gradum tamquam idoneus admissus fuit, isto tamen cum moderamine^ quod in futurum usque ad ulteriorem promocionem interim quod hie in universitate nostra moram traxerit^ audiat omnes doctores legentes ordinarie in scolis propter paucitatem suppositorum facultatis^ quod et fa- cultas erga eundem tandem recognoscet in ulteriori promocione.

Item comparavi cannas tres^ pro quarum maiore exposui 1 tal. 15 den. et pro vino et gentaculo rusticis 10 den. Item in die sancte Margarethe pro duabas cannis minoribus . . .;^) 12. Juli pro reformacione tecti domus facultatis exposui 11 sol. et 8 den. pro collacione rusticis. Item pro quatuor milibus chilindrorum exposui 4 tal. 4 sol. den.

Item comparavit facultas eadem mutacione et tempore Fol. 12» decanatus mei fere omnes textus Galleni impressos pro 6 libr.

^) Keine Preisangabe. Acta fMiiltotii mtdicM III.

18 Aete ÜMS. medicM IIL

denar., quas dominus doctor Mag. lohannes Tichtel de pe- caniis facnltatis aput eum depositis persolvit. Pro quorum libro- niin incorporacione exposoi lacobo pro tanc famolo et corsori domini Wilhelmi Gerhard^ of&cialis Wiennensis^ 14 sol. den. Item lohanni bedello facultatis noBtre pro flligacione prefatomm librorum et textuum Galleni in dno volumina exposui 3 tal. den. Item comparavit quoque facultas Septem Summas Nicoli Florentini^) super tota medicina pro 12 tal. den., que 12 tal. ego interea de pecuniis domini doctoris Tichtel, Mag. Bartho- lomei Streber, doctoris et decani pronunc in medicina, et de meis peccuniis, quas Christoforus aromatarius in nostro debito nobis tribuit et ego nomine eorum et meo acceperam. Quas Summas in quatuor yolumina ligari fecimus, in qaomm illiga- cione ego de propriis pecuniis persolvi lohanni bedello nostro 4 sol. den.; residuum debet eidem facultas adhuc persolvre.

De aromatariorum emendacione.

Item in eodem tempore decanatus mei facultas pluries fuit convocata et congregata ad cogitandum modos, quibus aroma- tarii emendarentur. Et super illo placuit facultati, ut aromata- rium specialem haberet facultas, cum quo contribueret et eciam reciperet emolimenta, et compararet appotecam unam, in qua facultas haberet tres partes et aromatarius quartam partem. Quod et facultas attemptavit et ad e£fectum deducere incepit. Comparaverat nempe propter hoc tres partes appotece Christo- fe riKrueg et quartam partem eidem reliquit iuxta estima- cionem bonorum virorum taxandas misitque eundem ad Venecias pro medicinis recentibus simplicibus et compositis sub expensis facultatis et suis.') Sed quia consulatus huius inclite civitatis, instigatus per aromatarios, tam salubre propositum ac ipsis omnibusque incolis nedum civitatis huius sed tocius provincie Fol. 12*" perutile | atque necessarium grato animo promovere nequaquam curaverunt, sed veluti rem insuetam eisque et eorum aromatariis multum molestam atque nocivam existimaverunt. Qua de re ex

^) Nicolans Falcutias FlorentinuB, Sennones medicinales Septem, Pavia 1484 und Venedig 1491 (Hain *11.767 und «11.768).

') Am unteren Rande von späterer Hand: ,tHic nota dUturhwm arcma- tariorum civilium et dominomm do^orum; ad iatot cive» alias articuloa rectori trammittwrU, iüaa arHadoM lege fd, 18 tnox tequenü.**

Acta fae. mediete III. 19

suis quosdam ad hoc deputatos ad dominam rectorem miseront, qai eundem pecierunt, ut doctores facultatis ab antedicto suo et iam incepto proposito cohiberet, eo quod ipsi cives iudices doctoram facultatis medicine non existercDt, pecieruntque eun- dem dominum rectorem^ quod universitas excogitaret vias et modos competentes et congruenciores, quibus aromatarii et eorum appotece emendarentur^ alios ab appoteca facultatis erigenda seu instauranda; et quidquid universitas in hoc suo pio et sano consilio deliberaret^ hoc ipsi cives vellent habere ratum et gratum atque manutenere firmiter. Ad quam peticionem dominus rector cum sibi condeputatis ad hoc per universitatem magnis fatigiis preconceperunt quosdam articulos illud negocium con- cementes. Similiter et facultas iussu domini rectoris quosdam articulos de novo preconcepit, qui de consilio domini rectoris et suorum condeputatorum primum fuerunt presentati civibus de consilio. Quos cum vidissent neque eis placuissent; dominus rector fecit eis tandem presentari articulos et modos per depu- tatos ab universitate preconceptos, quos usque hodie aput se tenent neque usque modo assertive responderunt universitati; an placeant eis vel displiceant^ sed desuper volle deliberare dixerunt. Articuli autem per facultatem preconcepti et modi emendandi appotecas sunt hii subinserti:^)

1. Primus modus sive articulus ab inicio per facultatem medicine preconceptus videtur eidem adhuc optimus, tamen propter opinionem quorundam putancium per eundem pauperes aromatarios gravari, quod tamen facultas non intendit, ideo dat opcionem de secundo modo sive articulo^ illo videlicet:

2. Quod omnes pauperes aromatarii^ si velint^ recipiantur ad nostram, hoc est facultatis^ societatem.

3. Tercius modus sive articulus. Si magis divitibus aroma- Fol. 13» tariis in hoc videretur preiudicari, si voluerint; sint eciam in

illa societate^ quod tamen semper facultas habeat regimen appo- tece secundum modum preconceptum.

4. Quartus modus. Si prescriptus modus non placeret^ teneat civitas cum doctoribus appotecam ad equalem contribu- cionem et lucrum sub equalibus expensis.

^) Von späterer Hand: „Oormmilem actum videbis in amiiquo libro aetorum folio 40 in decanatu Mag. Martini Qvldein,*^ Vgl. Acta fac. med. II, S. S9 ff.

2*

20 Aete fiic. MdiOM Ol

5. Quintus modus. Si vero cives nolmt nos habere faicnim com eis, velint tarnen eam appotecam r^ a nobis modo pre- concepto, Yisitando, conspiciendo, ordinando iiingnla debito or- dine, nnllam negligenciam admittendo, pro qnibiis laboribns et fatigiis dent doctoribtiB facnltatis salarinm talibiu laboribns condignum.

6. Sextus modus. Ant onmes appotecarii contribuant et societatem habeant in nna appoteca modo preconcepto, quam nos regamos nt supra^) habentes cum eis societatem in distri- bnendo et acdpiendo, ant dent nobis salarinm condignom pro visitaeione et regimine huinscemodi appoiece.

7. Ne antem qnis existimet, nos per huinscemodi appo- tecam policleticamy quam omninm aliamm volnmns esse regulam et exemplar, aromatarios paucifacere ant de civitate propellere conemur, ideo volumus^ nt quisqne aromatariomm nltra pre- fatam principalem appotecam possit habere et tenere priratam appotecam et, qnoad potest, bene reformatam, prent sne snppetit facnltati.

8. Postremo vero fuit adinnctos modns nltimns, qni de consilio domini rectoris et snomm condepntatomm non fnit missns civibnS; ne ad indignacionem provocarentur per eundem

Fol. la^ et fnit talis: Quod si nullns homm modomm nniver | sitati et dominis civibus placuerit, tnnc nos cogemnr pro servacione conscienciamm nostranun et hominnm salute proseqni ins et libertatem artis medicine et doctomm einsdem et tenere appo- tecam in domo facnltatis medicine.

Modi vero et articuii ad predictomm intencionem haben- dam per depntatos ab universitate preconcepti et conclusi ac cinibus missi modo secuntnr:

Conclusiones depntatorum per universitatem.

In negocio dominorum doctomm facnltatis medicine contra aromatarios, ut langnidorum ac egrorum corporibns nee non toti rei publice salubrius consuleretur, placuit dominis doctoribus et magistris per singulas facultates pridem ad hoc deputatis, ut dominis civibus infrascripta ofFerantur media ad beneplacitum eorundem approbanda etc.

') Zuerst stand: modo preooncepto.

AoU fite, medicae III. 21

l.In primis quod aromatarii quoad appotecas et res in eisdem contentas universitati nostre quoad earundem gaberna- cionem^ visitacioneiU; correctionem et emendacionem omnimode sabiciantur ac nollus ex novo aromatarias nisi per universi- tatem examinatus et approbatus admittatnr ad decoccionem et praxim sive assiimatar.

2. Item de novo assumendos iuret rectori et suis, quod practice et decoccioni et composicioni medicinarum fideliter intendere velit, universitati et presertim medicine doctoribus in Omnibus officium suum concementibus parere et obedire, nemi- nem gravare, arsenicum alia quoque incorrecta venena seu toxica non nisi doctorum scitu et iussu personis privatis venderO; quibus alicui interitus sive mors procurari valeat etc. Sicque in predictis Omnibus universitatis, rectoris et doctorum medicine correccioni et emendacioni et disposicioni in omnibus et per omnia stare velint et debeant.

3. Item quod doctoribus medicine ad omnium aromatario-

rum officinas | seu appotecas scolaribusque facultatis eiusdem Fol. u» Über sit ingressus et egressus quociens hoc ipsum velint et exoptent, teneanturque Ulis quaslibet res sive medicinas sim- plices sive compositas ad visendum ostendere et presentare, reprobandas et reprobatas per eosdem statim iussi abicere, alias denique recenciores sibi et appotecis suis comparare, disponere et cuncta necessaria semper secum habere nee aliquibus opor- tunis carere. Quod si in hiis vel aliis visitati se non emenda- verint, penis conclusionis appotece, aliis denique mulctis et correccionibus, prout doctoribus atque facultati nee non univer- sitati utilius videbitur, eo facto digni habeantur.

4. Item doctores scribentes ad appotecas plenam facultatem habeant receptas suas, prout illis iustius et equius videbitur, taxare et quibuslibet suis receptis taxas atramento inserere, et quod taxata sie appotecarii ipsi alcius non vendant aut medi- cinas ipsas carius non distribuant sub penis predictis.

5. Item ut doctores medicine diligencius appotecariorum regimini, visitacioni et, ut premissum est, disposicioni earundem sive correccioni fiende utilius intendere valeant, etsi universitas nostra in magistris et doctoribus aliunde privilegiata sit ad intro- ducendum vina aliaque necessaria in urbem Wiennensem, cuius contrarium tamen per dominos cives continuo practicari cemi- mus, placuit, ut cives visitentur, adhortentur et moneantur,

22 Aote ffto. medicM III.

quatenas doctores ipsos quoad fructus vinearum suarom liberos ab omni prestacione sive steara reddere velint, alias denique graciosis favoribus^ direccionibus et libertatibus eosdem prosequi non dedignentuT; attento qaod res publica ex eorundem super- intendencia et fideli appotecariorum gabernacione non modicom possit et debeat accipere et aequirere incrementam et comodum.

Fol. 14^ Item occasione supradicte appotece, ut instaurari melius

posset; fuerunt recepti tunc extra archam facultatis omnes floreni in eadem contenti^ scilicet 34 Ungaricales floreni et 6 Renenses, qui omnes fuerunt presentati aromatario per facultatem accep- tato, pro quibus et aliis pecuniis sibi per doctores facultatis ad hoc contributis attulit medicinas de Veneciis. Cum autem, ut supra notatum est^ negocium per facultatem conceptum dissol- veretur, idem aromatarius^ puta Christoferus Erueg de Neuburgo, non tam subito potens medicinas per eum allatas in peccunias commutare, ut tamen facultatem de solucione certam faceret, eidem vineam suam in Rüsten vocatam Hirssawer impignoravit, quam vineam a die impignoracionis, que fuit feria

27. Ang. secunda in profesto sancti Augustini anni 1492^ in anni spacio promisit se redempturum et ita in librum fundi hospitalis ipse et uxor sua se fecerunt inscribi in presencia domini doctoris lohannis Tichtel et mea.

[14:92 n.]

13. Oct. Anno salutis nostre 1492, die martiris divi et sancti Colo-

manni, in decanum eligitur Bartholomeus Steber ex Vienna, arcium et medicine doctor, cui ex priori decano presentanda presentantur.

Prima die Marcii confusa et indeterminata in quodam capite plexo celebratur anathomia, qua 60 den. exposui pro inhuma- cione et iterum 60 den. pro Rivolio, 14 pro vino. Nihil alias notatu dignum in hoc decanatu gestum est.

1493 I.März

▲oto flbc. m«4icM 111. 23

[1488 I.]

Anno domini 1493. in die sanctorum Tiburcii et Valeriani , , '.

* 1*. Apr.

electus foit in decanum facultatis medicine lohannes ex Säligenstaty arcium et medicine doctor, cui presentata fneront presentanda^ sed nullam penitus pecuniam percepit.

Item die levis proxima ante festum Pentecostes congre- 23. Mai gata fuit facultas ad percipiendom computum a decano prece- denti. Quo facto facultas medicine obligata remansit Mag. Fri- derico Gr&sel ex Haydenhaim in 40 libr. den. 7 sol.^ quam summam facultati mutuavit pro nonnuUis necessitatibus^ scilicet empcione librorum et ligatura eorundem^ reformacione tecti atque salario pedello debito^ defalcato eciam censu et soluto per eundem facultati de domo^ debito ad festum sancti Georgii 23. Apr. proxime elapsum.

Item in die sancte Margarete congregata fuit facultas medi- 12. Juli eine ad tractandum nonnuUa commoditatem eiusdem facultatis concemencia^ et protunc doctores deliberaverunt fieri anatho- miam, que admissa fuit et celebrata.

Item a duobus intitulatis percepi 12 crucif.

Item 24. Septembris congregata fuit facultas ad audiendum 24. Sept. peticionem cuiusdam doctoris alterius universitatis cuius nomen erat Wenczeslaus . . .^) Qui aput facultatem petivit se admitti ad repetendum unum canonem iuxta teuerem statutorum. Et facta deliberacione facultas cum admisit, recepto iuramento ab eo, quod se velit conformare statutis et consuetudinibus facul- tatis.«)

[1494 I.]

Bartholomei Steber ex Vienna, arcium et medicine Fol. 18* doctoris, decanatus secundus 1494.

Die solenni divorum martirum Tiburcii et Valeriani doctor 14. Apr. Bartholomeus Steber decanatus officium suscepit, anno ut

^) Leerer Raam.

') Von anderer Hand hinzogefügt: ^Seii •MÜ^jorni repeticionem fecU, sed üerum max ab$eesHt ad Melicum etc.'^ Fol. 16^ ist leer. Fol. 16* ut eben- falls leer gelassen und enthält blos die nachträglich eingeschriebene Bemer- kung: Ula folia coneemurU deeanatum domini doetoria Tichtl, qui poat iüum Sälingstat deehu e»t.

[1493 n.] Fol. 16»» bis 17»» leer.

24 Acta täc. medieae III.

supra, presentibus doctoribus nobis quatuor, äoctore lohanne Tichtel, Andrea Voberger Viennensi, Friderico Gräsel de Haydenhaym et Mag. Bartholomeo Steber, nee erant illo tempore de gremio plures Vienne morantes. In speciali hac congregacione de ncdlo determinabatur.

Putantes nos recte pacatos nihil venturi incomodi sperantes, quibusdam malis quorundam malivolorum ingenio conmentis satis inconsulte consules nos adoriuntur. Cum enim alias ex tota uni- versitate multa non ferenda putarent^ explende in nos rabiei oportunitatem habere putantes, inter alia ad nostrum magnificum rectorem scripta virus quorundam pectoribus iam dudum coUec- tum in formam ignominiose diffamie audacter eyomunt, nulla racione servata, satis enormiter et incompte, etsi bene com- pertum sit, non ex tota civium concione ac directione id ema- nasse, non enim adeo exquisita novimus plurium ingenia, ut de re litteraria quantumlibet eciam humili possent esse censores, sed quorum malus animus, mala mens ob egestatem invidia mar- cesceret. Abecedarium inter equales aliquando in scholis audi- verint vel medicam artem, philosophiam particularissimam in limine salutaverint vel pharmaca in salutem hominis tribuenda terere, infundere ad medici preceptum longo usu didicerint, sua Sorte non contenti, sed malis artibus ad magistratus munera conantes imperium quasi in beluas habentes, variis mendaciis alios sibi considentes cives senatores in suam sententiam vertunt. De impericia, inscicia, negligencia, pecuniarum avara cupiditate, plus debito auri postulacione, mortis denique occasione medicam facultatem iampridem mirifica extimatione celebratam, preclaris viris refertam, spurcissimi, nullius honestatis aut veritatis sibi conscii nulla moderacionis specie commissa, apud satis bonos sed rüdes ac credulos in sui propriam ignominiam nequissime incusant ea stoliditate, ut vel perparum prudens, qua mente Fol. 18^ scaturiat sapere posset. | Cum ergo satis exacte ac prudenter cogitata solercius efficere velint, duos ex se mittunt ad dominum rectorem magnificum Michaelem Rarkoch de Mistelwacch legatos, quendam Tugentlich, macellarium, alterum Steyerr, litterarum expertes, litteras civium intencionem continentes secum portantes, quas rector recipiens aperit; quibus lectis, quos sibi deputatos officiales habere potuisset, quam primum convocat et ipse vocatus facile intellexi, non adeo tocius universitatis gracia, quam in medicorum incomodum cives sevire. Copiam scripti

Acte fko. medkM III. 25

ex domino rectore petens impetravi^ congregacionem medicine doctorum facere non postergavi.

Feria tercia post festum sancti Viti celebratur doctoram 18. Juni conveDciOy forte eciam aderat egregius doctor Mag. Qregoriua Kunnttstokch de Buda^ natus quidem ViennensiSy sed Bude residenS; quem ferme omnis homo Weg er cognominabat. Presen- tibus ignominiosam factom et ridiculam expono.

1. Primum menciuntur, pro arbitrio nostro, ubi egrotum civem aliqua reputate poteneie accesserimus, auram et argentum accipere, neque tdlum hominem visitare nisi duobus dacatis premissis certi fuerimus.

2. Secandum veritati minus consonum, olim doctores^ maiores nostros supra 7 den. Viennenses de urina iudicanda non postnlasse^ nos yero 6 cracif. vel 24 den. non esse con- tentoS; cum maiores nostri, quos commemorabant^ et pericia et doctrina longo nos antecelluissent administrandarumque medici- narum usu maioris pensi et existimacionis fuissent. Subnotabant quosdam, quos et ipse preterire nolo: Petrum Volczian, Michaelem Schrikch; lohannem de Prawna^ lohannem Czeller, Caspar Tettnam, lohannem de Eirchaym, Con- radum de Muldarff, Mag. Erasmum, Hermannum, Gas- parem Gryessenpekch.

Addiderunt; quod ipsi omnes falsum esse optime sciverunt, Fol. 19» prenominatos seniores una ebdomade ^) supra aureum unum non recepissO; nos vero de unica visitacione aureum exigere.

3. Tercium dicunt nostram non toUerandam esse negli* genciam^ quia debemus laxativis ab aromatariis suo tempore dispensandis^ ut recte fiant, interesse, quam noverint in omnibus, ubi medici sint^ civitatibus vigere consuetudinem. O falsum eis recte cognitum! O demenciam extremam! qui liberos homines clarissimos sua putant mancipial O ineptum captum consilium! Quam male que postulant mutuo respondent! impericia et insci- cia, ut statim patebit^ nos arguunt, ex aromatariis discere sua- denti Hie nos preesse volunt — confer^ equilibra, pensites maturam hui! herum deliberationem, optime doctor^ legens.

4. Quartum ignominia et diffamia plenum. Queruntur litteris nos parum deditos^ rerum simplicium in antidota composita ingrediencium prorsus inscios, cum ea pertinacia annexa^ vide-

*) Im Orig.: eöiiome.

26 AcU fäc. mtdicM III.

licet a scientibus et doctioribus apotecariis et mercatoribas ea semper contrectantibus discere non velle^ asualiumque ponderum, scrupuloruni; dragmarum et uncianim paucam vel nullam noti- ciam habere. Possem ego reete dicere de nostris inBanientibas cum Ovidio demonstrans mente captum: 0 medici mediam per- tundite venam.

5. Addidernnt^ nisi rector de reformatione quoad nos cogi- taverit, id ex eis ob reipublice bonom statim futarum, at aliunde doctores afferant, quibus bene consoltum sit egrotis; se yelle tarnen pocius hiis abstinere, si aliqaid hiis malis fuerit remedium. Hie clare nostri senatorii ordinis sapiencie^ pradencie, solercie poteris dignoscere promptitudinem. O admirandos homines! ad cum sammum sapiencie gradum conscenderunt, ut medicum pecunias exigere et simplices medicinas in compositam com- misceri intelligant! O formidandos cives, qai doctissimonun vi- roram clarissimam famam furiosa suppressione^ mstica potestate, cum velint^ denigrare possunt. Fol. 19^ Hec ubi domini doctores contemplati fiiissent, de ignominia

dolentes, rem tarnen ridiculam parvifacientes^ articulum ad ani- versitatem deferendum concludunt.

25. Juni 25. mensis lunii fit omnium facultatum in collegio satis

magna congregacio, qua die ob multa inutilia interveniencia

26. Jani negocia nihil concluditur, sed in alteram diem diJBFertur. 26. eius-

dem mensis ad me in hospicio aromatarii Cristofferi come- dentem Steffanus Enn et lacobus Rächweyn veniunt a consulibus missi nuncii. Inter plura nobis omnibus exprobra- tionem faciunt^ quod arbitrio nostro pro curis nimium exigendo Omnibus hominibus oneri simus nee aliud futurum remedium, nisi ut foras pellamur omnes. Respondi, latrones et fures hinc pellendos, non vires doctissimos, honestate et moribus satis pro- batos; adieci nullos aliquam in nos habere potestatem, nos liberos esse doctores, vocati venire possumus vel domi nos continere; certum esse, nullum unquam ex nobis, ut in medicum alicuius eligatur, rogasse, eiusque privilegiis gaudere, quibus totam uni- versitatem Austrie illustrissimi principes clementissime dona- verint. Respondit Steffanus Enn in hie verba: Mann tvyerdt euch aynen strich durich ewrr freyhaytt ihnen. Quibus exeun- tibus ad universitatem maturandum putabam. Ek) ordine, quo ad me venissent, dicendo exposui. Concluditur adeundos con- sules, qui universitati dulcedine mellis in ore satis blandiebantor,

AcU &e. medieae III. 27

aloes amaritudinem sub pectore conditam^) celabant, pro Om- nibus illatis iniariis dissimulatis verbis. Satis fit nobis, ut semper hactenus illad in gymnasio nostro Viennensi vidissem: verbis omnia facimus, nullum unqoam ceptum finem accepit laudabilem evo meO; tanta est omnium nostram segnicies^ socordia vel pocius illorani; qaoram plorimum interesset. Simultatibas et matuis odiis irreciati perditissime vivirnus^ quibus vulgo inolevit^ param nos esse doctos^ sed homines vanos^ litigiosos^ non schola- riam utilitatem docendo^ sed libris solis legende in pulpito massitamus.

Inter alia multa hoc tempore incomoda quedam faria quo- Fol. 20* rundam malorum instigante industria in studentum pectoribus coalevit. Tandem die Margarethe efflorait adeoque succrevit^ 12. Juli ut parum abfuisset^ quin in dominum rectorem Michaelem Rarkoch, singulos decanos ac procuratores irruissent manu ar- mata. Vestibus armis celatis nefanda perpetrare vix veriti sunt, suamque insperatam immanitatem ob unicum verbiolum in egre- gium ac excellentissimum doctorem Mag. lohannem Tichtel, nisi quorundam de agendo tanto in superiorem facinore connata cum rubere yerecundia id fieri yetuisset, audacter effudissent.^) Nulla in facti certissime reos fit animadversio, tanta est cuique in studio Viennensi peccandi licencia; neget saltem male com- missum, omni pena immunis evadit. Valeat et male habeat hoc ignobilissimum nostrorum studencium vel pocius bibencium no- strorum vulgus incomptum, quorum insania extremaque demen- cia non parum ignominie omnibus attulit universitati presi- dentibus.

Septima die mensis Augusti') fit relictorum post plures 7. Au^. paucis annis mortuos doctorum convencio in domo doctoris lohannis Tichtel; ob quandam enim importunitatem, que ex

^) Im^Orig.: condüum.

*) Du einzige Wörtlein des Mag. Johannes Tichtel, wodurch die Scho- laren in so grosse Aufregung geriethen, war das spöttische Schimpfwort: ,,tV verheilten »ehiUzen", das er unüberlegter Weise den ohnehin schon aus anderen Gründen erbitterten Studenten zurief. Vgl. die ausführlichere Darstellung dieses Vorfalles im zweiten Bande der Geschichte der Stadt Wien, aus der wohl ersichtlich ist, dass die Aufregung doch nicht ohne jeden Grund war. Der Decan mag in Folge eines unglücklichen Zufalles, der, wie er im wei- teren Verlaufe seines Berichtes erzählt, seiner Schwester das Leben kostete, zu einer so herben Kritik der Studentenschaft veranlasst worden sein.

*) Im Orig. stand irrthümlich zuerst lunii.

28 AcU fttc. medicae m.

raorte doctoriö Friderici Gräsel se offerebat, in domo facul- taÜB non yisum erat nobis convenire. lUic concluditur locandam esse domum facultatis medicine dignissimo doctori Andre e Voberger ex Vienna, de qua censum offerret 8 ducatorum, tali adiecta conditione, ut ea que nullius vel pauce extimacionis in pecunia viderentur^ ipse suis propriis expensis reformaret ut fenestralia, fornacem etc. 124. Juli In vigilia lacobi Margareta lohannis Steber pellificis

olim filia, domini doctoris lohannis Tichtel coniunx pudicis- sima^ Bartholomei Steber medicine doctoris soror amantissima, octavo partu animam superis tradidit dulcissimam, relictis quin- que filiis. Cuius mortem immaturam perditissimorum Viennen- sium scholarium scelestissimus furor non parum concitavit^ cum camifices studentes nostros in dominum doctorem Tichtel, maritum suum, occidendum coniurasse audivisset. ^)

Fol. 21» 13. Oct.

[1494 II.]

Item anno Domini millesimo quadringentesimo nonagesimo quarto in die sancti Cholomanni, duobus doctoribus tantum simul congregatis, electus est in decanum nostre facultatis medice egregius vir dominus doctor Tichtl per Anndream Voberger et Bartholomeum Stäbär; dominus doctor Stäbär naciouis nostre inclite Australice procurator erat; eundemque Tichtl rectori ut decanum insinuavimus, sed venire ad consistorium recusavit. Facultas, ut arbitror, de dando testimonium leccionum formidavit; nullo enim existente decano a nullo legentibus fuisset datum testimonium. Ne ergo facultas careret illo aut aliis eciam utilitatibuS; electus est per dominum magnificum Wolfgangum Himler, arcium et medicine doctorem, nostre universitatis pro tunc rectorem, et doctorem Stäbär Anndreas Voberger Wienensis, qui, quam vis post Stäbär electus sit, tamen quia dominus doctor Stäbär eloquencior, ut in scriptis videtur, fuit aut eciam aliis racionibus supervenientibus sibi quantum ad decanatum prelocatus est, et in decanatu Anndreas eum se- quitur. Facultas enim libera est illum vel alium secundum tem- poris et rerum habitudinem eligere et quilibet suos seniores

^) Auf Fol. 20b steht blos: Octavua decanatus Tichtel,

Acte fic. meditiM DI. 29

ant regentes honoret. Quarta igitur sie feria in angaria post diem Lucie presens Über And ree presentatus est per dominum i7.Dec. doctorem Stäbär, et pauIo ante, ut scripsi, assumptus est in decanum; que igitur laude vel vituperio digna in presenti deca- nata aeta sunt, quantum racio et honestas admittit, inferius yel in sequentibus reperientur.

Item pedellus lohannes recepit pro suo solario 3 libras den. a doctore Voberger. Idem doctor exposuit 7 sol. propter solemnitates in die sanctorum medicorum expositos per pedellum, 27. Sept. quos eidem solvit. Item iterum dedit prefatus doctor pedello 4 sol. circa festum Palmarum in quadragesima anno 1495. c. 12. Apr. Item preterea dedit Voberger in vigilia Thome apostoli 1494 lohanni famulo campanatoris ecclesie propter solenmitates ' ^^' Sanctorum 9 sol. den. Item pro aliis necessariis domus ut fune et aliarum rerum 5 sol. den. absque lignis et trocistis per me j^^. administratis, quando doctores convenerunt. Item pedellus resti- 15. Apr. tuit nnam mediam libram in vis^ilia cene per modum solucionis. „ , ^^ .

^ . * Fol. 21^

Item in octava epiphanie fuit congregacio facultatis cum ^3 j^„ decano et uno alio doctore tantum, ubi commissum et conclusum statuta legere in domo facultatis est cum intimacione. Item petivit hospes domus, ut res concementes domum facultatis con- scribantur, sive sint libri sive alie res, propter futurum periculum cayendum. Item quod quedam recognicio extrahatur ex archa facultatis per quosdam doctores reposita. In qua congregacione exposuit hospes domus, Mag. Anndreas Voberger pro Rivuolio 20 den. et pro simula den. 1, et pedellus dixit se integre so- lutom per hospitem usque ad Jeorgii.

Item concessit semel facultas nostra pro oratoribus ad Cesaream Maiestatem certam pecuniam, que ex aliis facultadbus repeti vel ab universitate deberet.

Item venerabilis vir Mag. Bartholomeus Sträsär ex Murautsch intitulatus est ad facultatem nostram anno 1495 secunda feria ^) in die Appollonie virginis cum diu prius audivit (!) 9. Febr. lecciones, ymmo tempore doctoris Mänastorfer nostras visitavit scolas, et dedit facultati 7 denar. et pedello 4.

Item Dominica Oculi fuit facta congregacio decani et doc- 22. März toris Stäbär tantum, quamvis sceda ad dominum doctorem Tichtl eciam portata fuerat per pedellum, sub tali forma:

^} Der Tag der heil. ApoUonia fiel im Jahre 1496 anf einen Sonnta|f.

30 Acte flu». medicM IIL

„Domine doctor egregie! Vestra Prestancia dignetur cras Inter- esse congregacioni doctorum propter Mag. Wilhelmam Gräsl hora daodecima eundem audiendo in sua peticione calculam facultatis concemente; sab pena non contradicendi.^ Hora sie daodecima dao sapra scripti doctores tantam convenerunt, qai et pro Tichtl miserant pedellam; is Tichtel non persona pro- pria^ sed qaodam scripto comparait sab tali forma: Aadita peti- cione Mag. Wilhelmi in causa debiti sui; eandem redigat in scripta; tandem facultas deliberet saper illa scripta^ qoia malta sunt lapsa ex memoria mea^ qaapropter non credo subito esse respondendum dicto viro, presertim propter debita eciam facul- tati debita propter fratrem suum, qui Deo vivat. Hec est sen- tencia mea.^

Scedula illa ostensa fuit Mag. Wilhelme, cui eciam per- suasum est, ut sua facta sie in scripta redigeret et fuerunt sibi

30. Man dati octo dies, ut videlicet secunda feria Letare compareret et sie abscessimus.

Propter eandem congregacionem misi calefacere stabam coquine annexam duabus vicibus; diu enim calefacta non erat et exposui pro trocistis 1 den.

Prius eciam quedam stuba a lignis meis calefacta fuit nigra et pro trocistis date 2 den.

Fol. 22» Circa sie secundam feriam Letare instigavit Mag. Wil-

helmus Gräsl doctorem Anndream, ut alios doctores per scedam vocaret, quod facere rennuit, sed si Mag. Wilhelmus posset peticionibus suis coUigere doctores, esset bene contentus.

14. Apr. Item in die sanctorum Tiburcii et Valeriani resignavit

Anndreas Voberger suum decanatum in presencia Mag. et domini doctoris Bartholomei Stäbär tantum anno 1495, in quorum presencia supervenit venerabilis et egregius vir Wolf gangus Himler, arcium et medicine doctor de Melico, qui in presencia nostra, ut moris est, petivit admitti pro disputacione vel repeticione facienda, quod sibi concessum est, et assignatus est ille canon in secundo Tegni: „Epatis vero calidi cognicianes venarum amplitudo, eholera rvhea multa etc.^^) In istorum

^) Galen, lib. Tegni II, tractattus de epate, cap. 1 (in der Articeila, Yen. 1487, fol. 167^ col. 1): y^Epatia vero calidi cognUümeB venarum ampHtudo: eho, ru. muUa: in tempore vero augmoiUce etaU» nigra: calidior ett eangvia eis: et propter hoc umverttan corpus calidku: niei ea que »eeundum cor contra ope» rentur, densitas vero eorum que »eeundum hypocondriwn et ventrem,"

Acte fic. nedicM m. 31

presencia exposuit supradictus Anndreas pro vino den. 8^ sed non tota octava ebibita fiiit.^)

1498 19. März

[1497 n.]

Anno salutis 1497 divi Colomanni festo Bartholomeus ^°^' ^^* Steber Viennensis in decannm facultatis medicine eligitur.')

Decimanona Marcii.anni nonagesimi octavi ad scholarium rogata strangulatum hominis corpus anathomie depntatur. Bar- tholomeus Steber, arcium et medicine doctor, anathomie di- lucidator ex doctoribus facultatis fieri iubetur. Pro incidendo secundum artem hoc corpore quinque diebus continuis labo- rabamus.

[1498 I.]

Anno Christi 1498, in decanatu domini doctoris loannis Tichtel de Greyn, festo divorum Tiburcii et Valeriani ex U.April doctoribus medicine electi, rectore darissimo viro doctore Benczeslao Mandel de Budvicz, undecima mensis Sep- ii. Sept. tembriß, a dominis senatoribus huius urbis Thomas Purger et Michael Gundakcher ad dominum rectorem missi nuncii veniunt dominorum senatorum rei pubüce curam gerencium, mentem hac serie declarant: Quoniam reipublice huius civitatis moderatores sint electi queque profutura putaverint facturi, que vero obesse cognoverint extirpaturi, cogitantes inter alia agenda id potissimnm [esse, ut medicorum hie practicancium habeant discrimen, ne fortasse ahunde quis veniens medicum se nominans homines sua magis inercia occidat quam eis vitam proroget. Cum quendam nuper illuc venientem doctorem Alexandrum Scotum admodum suspectum habeant, cuius audacia id e£Fecit, ut omnes facile ad se alliciat, eoque tempore tot mortuos esse adverterint et quidem subito, raro vel nunquam ex illius cura

*) Fol. 22^ leer. Die Amtsbericbte aus den Semestern 1496 I bis 1496 I inclusive fehlen; die der Decane Martin Stainpeiss (1496 II) und Michael Eysftler (1497 I) stehen noch im zweiten Actenbande S. 221 bis 222.

') ^tS^' ^^^ kurze Eintragung aus demselben Decanate im II. Bande, S. 223.

32 Acte fkc. medicM in.

salatem sed interitum evenisse; hinc moti^ qaia hec discemere nequeanty rectoris magnificencia cum suis^ quid in homine hoc lateat experiatur, addentes nedum illum, si minus doctus vel non doctor inventus fuerit^ sed omnes empericos viros et mulieres se abigere velle, quorum temeritate et inscicia multi pereant.

Magnificencia domini rectoris legacionem suscipiens, quam- primum facultatem ad se vocans, factum exponit duodecima

12. Sept. Septembris. Doctores omnes convenimus, quid agendum delibe-

rantes. Stabat omnium uno ore hec sentencia: Nihil nobis in hac re solicitandum, ne fortasse bono facultatis et posterorum studentes magis avaricie et invidie accusaremur; omnes quidem ad rectoris et universitatis mandata parituros esse. Eam senten- ciam in consistorio rectoris^ quod occasione peticionis civium eadem die fiebat^ dicimus, consulentes universitatem nostram facultatis privilegia ad se transferre debere. Concluditur in con- Fol. 23b sistorio | vocandum esse Alexandrum, et alterum quendam Adam, qui nuper mercator visus est, paucis tandem diebus medicine doctoratus insignia ferentem. Acciti veniunt, se doc- tores arroganter quidem dicunt. Quibus dominus rector ait, si medicam operam hie agere voluerint, duo se facturos: primum doctoratum probent, secundo publice in scholis medicorum re- spondeant. Subdubitantes ad deliberandum quatuor horas petunt, quod facile concedebatur. Statuta erat eis secunda hora diei

13. Sept. terciedecime Septembris. Adam tempus preveniens, fortassis

exitum rei callens, se necessario hinc abiturum foras in Paden ad pacientes rogantes suum certissimum adventum, polUcens reditum et doctoratus probacionem propediem, permittente do- mino rectore, callidissimus abivit. Alexander rediens mandata et proposita duo se libentissime executurum dicens, matricule se inscribi petit. Miramur doctores medice facultatis hominis^) summam audaciam, quem ignavissimum ex eis scriptis ad apo- tecam medicinis seu receptis, optime cognovimus, scrupulos duos dyagridii pro uno tempore recipiendos mulieri ordinantem; parum ei videbatur, quartam partem dragme unius dyagridii semel offerre; qui eciam simplicia nominare nesciebat, receptas ordine elementorum seu litterarum incomptissimas scribebat, pro turbit turbichtt, pro camomilla camemila^ pro oleo laurino olei lan-

^} Im Orig.: honwneM^

AcU fMS. medioM UI. 33

renii;^) pro coloquinda coloakquinta, pro litontripon litentripit. Tanta erat ex hoc homine in receptis corraptela et depravaüo, ut pre nimia turpitudine doctoribus risum excitaret, quamvis de hominibos malo homini se credentibus plurimum dolerent Sed hec omnia depravacione plena non parum peeuniarom cuidam Conrado aromatario, homini certe non multum doctoribus fido; afferebant; Alexandrum tot laudibus efferenti, ut primus homo medica arte lapsus e celo putaretur. Redeam nnde digressus. Rectoris magnificencia hominis audaciam suspectam habens^ litteras,') quibus doctoratum probet ne differat, iubet. Alexan- der, ubi se urgeri videbat, litteras illas non hie esse, sed in Quinque Ecciesiis; tempus dierum decem, ut interim afferri eas procuret, Alexandre datur. Spendet prefato spacio litteras allatumm. Pretereuntibus diebus decem rector in cepto minime 23. Sept. negligens Alexandrum vocans, si litteras, quibus doctoratum probet, attulerit; dicit fortasse nuncium aliquo in via impediri, sed ubi redierit nuncius, se portaturum ad dominum rectorem, tarnen rectorem interim de hiis non curet neque loquatur rogat Hinc maior de homine suspicio rectori in mentem venit et acer- rime instat, nisi portaverit, se continuo aliter acturum, quam putet. Alexander rectoris animum videns, litteras advenisse dicit. Mandat magnificencia domini rectoris, pro more et con* suetudine statutorum facultatis medicine agat, | dominos doctores Fol. 24» medicine conveniat, congregacionem facultatis fieri humiliter roget. Homo stimulatus decanum dominum lohannem Tichtel, medicine doctorem, accedit, alios negligit. Dominus rector in ea re pergens, facultatis nostre congregacionem fieri mandat, aliosqae doctores et magistros nobis assideant vocabat, ne homo peasimns Alexander nos sibi tanquam invidos diceret esse suspectos. Fit congregacio ad horam secundam vigesimasecunda 22. Sept. Septembris. Alexander comparet, non petit in coUegium doc- torum admitti, sed arrogantissime quidem, si libenter voluerimus, se in consorcium nostrum recipiamus dicit. Non minus ob rec- toris mandata humanissime hominem tractamus, Utteras videndas petimus, tandem subveritus rubere per genas latissime fusus, prescius doli litteras dat in manus decani. Sigillum inspicientes

»; Vgl. Nicol- Myrepsi medicament. op., Sectio XVI, § 8: Old laurini praeparaUo (ed. Leonh. Fachs, Basil. 1549, pag. 314). *) Im Orig.: UUeria. Act» faenltatia medicM ni. 3

34 Aeta fJM. medieae III.

adeo düSorme, ut apertam hominis falsitatem pre se ferret, litteras legentes in cachinnos omnes continere non potentes pro- rupimus. Quid multa? Qaalis homo^ tales littere. Inter ridendam litteras rectori presentandas concludimus. Vocatur Alexander ad nos, in stubam veniat. Quem quot esse Avicenne canones querentes^ qnot fen primi canonis, quot fen quarti canonis^ in- doctissimum invenimus. Stupebant pre admiracione considentes nobis aliarum facoltatum doctores, qui hominem tarn inscium

23. Sept. nequaquam putassent. Altera die sequenti dominica, vigesima- tercia Septembris, fit rectoris consistorium de rebus actis. Do- minus rector informatus falsitatem videns^ mandat nobis coram existentibus Alexandrum examinemus. Quod maleferens Ale- xander privilegiis universitatis renunciat, sed doctores utriusque iuris assidentes renunciacionem nunc, quia acquisitum ius esset, locum non habere declarabant. Concluditur hominem tanquam falsarium carceri mancipandum esse. Vocatis satellitibus duobus, in carcerem satis certe ignominiose ducitur. Concurrentibus multis hominibuS; videntibus hominem apud vulgum magne esti- macionis turpiter captum in custodiam trudi, varius inde surgit rumor per totam civitatem. Aderat interea dominus Henricus Prueschinkch erga Alexandrum benivolenciam habens, quia fedam scabiem, quem (!) gallicum morbum dicebant, a quodam suo servo detersisset; — non quidem male in hoc operabatur, cum furtim alicubi doctoris alicuius receptum tamqnam ex ingenio suo fabricatum sibi vendicaret — hominem emitti petit, idem agit dominus de Liechtenstayn, sed bene informati hominem

25. Sept. oh scelerata commissa detestantes a peticione desistunt Vige- sima quinta tandem die causa Alexandre dicitur, quare captus sit, multisque verbis presente notario doctor leronimus Baibus hominem inducit, ut de omnibus verum diceret, in nulla un- quam universitate litteris se operam dedisse^ non baccalarium neque magistrum aut doctorem ex ullo unquam se creatum.

Fol. 24^ Consistorium rem esse pregnantem considerans | totam universi-

29. Sept. tatem consulendam esse decrevit. Fit consistorium vigesimanona Septembris, die seraphici Mihaelis. Variis afFectibus varie fiunt sentencie. Non licebat doctoribus de facultate medica aliqnid dicere, ne suspecti odio aut invidia quid agere viderentur. Col- lecto multorum iudicio, ad aulam universitatis tamquam frequen- ciorem locum, multis supra mille varii generis hominibus presen- tibus, ducitur. lUic scriptis suis, que propria manu edidisset,

Acta fito. medicM III. 35

proprio ore in sugesto perlectiS; sni facinoris et falsi conscins ab excellentissimo viro domino iuris canonici doctore Mandel ex Wudvicio, pro tempore rectore dignissimo^ excluditur; tandem exclusio in valvis ecclesie sancti Stephani litteris latinis et gentili sermone confectis patefit etc.^)

^) Die folg^enden Deoanatsberichte von Martin StainpeisB (1498 II), Michael Eysftler (1499 I), Johannes Tichtel (1499 11), Barthol. Steher (1500 I), Johann Marckart (1600 II) und Johann Cuspinianus (1501 I) stehen im zweiten Actenbande 8. 224—230.

*) So im Orig. sUtt 1502.

') Diese Intitulation steht schon im zweiten Actenbande, S. 230.

3*

[1501 n.]

Anno salutis 1501, die sancti Colomani martiris, Martinas ^<>^-^^*

1 H Ciot

Stainpeis de Bienna quarto in decanam eligitur, in cuius decanatu acta sequuntur.

Item a precedenti decano in prima congregacione presente facultate racionem cepi quinto die Novembris^ et idem mihi 5. Nov. presentavit 4 libr. 60 den. et 3 den.

Item in vigilia Thome congregata fuit facultas^ et locavit 20.Dec. domum Mag. Wilhelme per annum pro 9 libr. den. preter cela- rium et horrenm domus facaltatis, ita quod nihil edifficet et parva reformanda reformet et^ nt fiiture toUantur difficultates, quas ipsa facultas sepe a suis inquilinis novissimis temporibus perpessa fuit, placuit facultati, ut cirographum manus sue eidem facultati daret, in quo ista omnia specifficarentur, quod et fecit.

Item secunda feria post ludica M52*) Mag. Wilhelmus Püelinger petivit admitti ad examen pro gradu licencie in medicina, quem facultas in sua peticione exaudivit et mox, finita congregacione, vicecancellario presentavit, qui eidem cancella- riam apperuit, et sequenti die mane sub pulsu primarum eidem 15. März per doctores puncta iuxta ordinacionem statutorum assignata fuerunt, et finito examine admissus fuit.

Item Mag. lohannes Pilhamer ex Hajdeck octavo die Novembris matricule inscriptus facultati dedit 40 den.')

Item Mag. lohannes Enczianer ex Vberlingen tercia ^^^ feria post Valeriani matricule facultatis inscriptus facultati solvit ' ^'' 32 den.

1502 14. März

1501 8. Nov.

36 Aeto fte. medicM ni.

Item Mag. lohannes Keck de Ysny stadii Coloniensis, matrictile facnltatis inscriptos in vigilia Dedicacionis predica- toram anno salutis 1502, solvit facaltati 24 den. 14. Apr. Item anno salutis 1502^ ipsa die Tibnrcii et Valeriani

congregata fuit facultas ad eligendum novum decanum, et electus fuit dominus doctor Cuspinianus, cui ego in eadem coDgre- gacione presente facultate racionem de singulis perceptis et expositis dedi et feci et defalcatis defalcandis obnoxius fui facal- tati in 6 libr. 50 den., quam summam tunc facultati non dedi, sed in debito meo, iridelicet 8 libr. den., qnas ipsi facultati accomodavi in decanatu Mag. lohannis Marckhart de Hal- brunna, anno salutis 1500, defalcavi, nt in decanatu suo melius quis videbit; reliquam partem mihi facultas aduc obligatar. ^)

[1602 I.]

Fol. 25»» 14. Apr.

Anno 1502, die sanctorum Tiburcü et Valeriani, fuit desi- gnatus in decanum facnltatis medice doctor lobannes Cuspi- nianus.

Inscriptus est nostre facultati tunc Mag. lohannes Prawn ex Elbing per me doctorem lohannem Cuspinianum et dedit 6 cruc.

Inscripsi ego doctor Cuspinianus decanus huic facaltati nostre venerabilem virum Mag. Wolffgangum Moßmawrer 29. Sept. ex Wels 29. Septembris et dedit 6 cruc.*)

[1602 n.]

Fol. 28» Anno 1502, in die sancti CoUomanni, electus fuit in de-

canum doctor lohannes Markartt exHallprunna, quitandem

29. Oct. die sabati post Simonis et lüde convocavit doctores propter articulos sequentes.

Congregacio prima. Primo ad recipiendum racionem de antiquo vel precedenti decano. De illo nil factum foit. Secundo

^) Von anderer Hand hinzugefügt: y,8ohdua e$t in decanatu docioriä Wüheimi 1503 et per ae raptät 2 flor. jBen."

') Der tlbrige Theil der Seite ist nicht beschrieben; ebenso Fol. 26* und 26^. Fol. 27 ist herausgerissen.

Acta fM. m«dioM UL 37

ad conspiciendum fenestras^ quas dominus Gristannus con- struxit in tecto suo versus curiam. Supra quo conclusum fuit, quod artisani postulentur, qui structuram conspiciant, quod factum fiiit posterius. Tercio ad videndum, si ius competat domino Cristanno^ ut inquilino horrei; quod reformet et exiccet sua vasa in curia domus facultatis. Conclusum fuit, quod nullum omnino ius merito locationis sibi in curia competat^ nee debeat curiam in minimo occupare, nisi quantum de consensu inquilini domus pro tempore haberi potest, citra tamen facultatis iacturam. Querto ad prohibendum quendam scolarem medicine a commu- nione empericorum^ et ut conformet se suis promissis. Fuit ille Scolaris circa quendam lapicidam empericum. Conclusum fuit^ quod decanus eundem aviset ad emendam; quod si non fe- cerit^ eundem excludat a facultate. Quarte propter facultatis Privilegium, de quo conclusum fuit, quod doctores singuli con- cipiant modum vel modos, quo pacto in meliori^) forma nego- cium facultatis dominis de 'consulatu racione empericorum proponatur.

Congregacio secunda feria sexta post Omnium Sanctorum 4. Nov. facta fuit propter articulos sequentes. Primo quid finaliter propter empericos fiat. Conclusum, quod dominus rector doctor Wil- he Im US in consulatu factum per se proponat, quantocius illud fieri possit, sie tamen, quod singuli domini doctores et scolares secum in consulatum eant; tempus autem et horam convenientem decanus a magistro civium inquirat. Secundo ad audiendum petitionem Mag. lohannis Wisinger, qui petivit se admitti ad examen pro baccalariatu in medicina. Facultas conclusit, quod admittatur et examinetur, quod tamen posterius lectiones doc- torom diligenter visitet ante et post eins examinacionem et neglectam adimpleat responsionem. Suspensum fuit examen hac die usque ad proximam congregacionem vel quando domini doctores commodius possent.

Decima die lanuarii anni 1503 intitulatus est Mag. Ma- thias Qasser ex Gräcz Stirie ad facultatem medicine et dedit 8 cruc.

Recepi censum a domino Cristanno 13 sol. 10 den., quem obligatus fiiit facultati anno 1502 circa festum Michaelis, et iterum ab eodem recepi censum 13 sol. 10 den., quem obli-

1503 10. Jan.

^) Im Orig.: meUora,

38 Acte Cm. medicM lU.

gatus fait circa Natalis domini anni 1Ö03.^) De hac peccunia solvi pedello facoltatis annuum eius sallariam 3 libr. den.

Item dedi pro vino in prima congregacione pedello 3 crac.^ in secunda 10 den. Pedello dedi monetam quandam nnUam factam, grosses scilicet in Nova Civitate dadum monetatos, semper anum pro cruciffero, ut et ipse exponat in congregacio- nibus reliquis de ista peccunia qoamdia dnrent Item dedi pro papiro ad scribendom mandata 1 den., famnlo magistri civiom 12 cruc. ad convocandum artisanos, ut fenestram domini Cri- stanni conspiciant. Item pro papiro ad scribendam copias pri- vilegii et supplicacionem 1 cruc. Item scribenti copias privilegii et supplicacionis pro piscibus 8 cruc.

Fol. 28^ ludocus Puechamer, artium licentiandusy natas ex

Sweyicali Werdea intitnlatus est sub decanatu secundo doctoris

7. Febr. lohannis Marckart ex Halprunna, afifinis sui, die septima mensis Februarii anni 1503. Solvit solvenda facultati etc.*)

. . . März Die . . . ') Marcii congregata facultate conclusum fuit, quod

singuli doctores de facultate Capitaneum accedant, executionem privilegii contra empiricos impetrari a Regia Maiestate petant; sicque factum est die eadem^ et per decanum supplicacio post- modum in scriptis data, cuius tenor in quadam copia posita in ladula continetur. Promisit Capitaneus velle constituere loco sui commissarios regios, qui Privilegium exequantur.

...März Die . . .^) Marcii congregata fuit facultas mane et post

meridiem ad dandum Capitaneo consilium petitum. Observatns est ordo in consulendo talis: lunior doctor primo suum dixit consilium et sie deinceps usque ad seniorem, conclusumque est consilium concorditer. In hac congregacione pariter conclusum fuit, quod anatomia celebretur impensis scolarium, quos prius die certa decanus vocet ipsis dicendo, quod doctores petant sin- gulos; ut consentiant in celebrandam anatomiam. Conclusum denique, quod quilibet scolarium mediam contribuat libram, sin- gula disponant necessaria nullusque admittatm* alienus.

In hac congregacione doctoribus pro vino dedit deca- nus den. 4.

^) Gemeint ist Weihnachten 1602.

'} Dieser Absatz ist nicht yon der Hand des Decans.

') Nicht aosgemilt.

*) Nicht ausgefüllt

Acta fac nedicM UI. 39

lohannes Trinckell de Fridperg intitulatus est ad facultatem in profesto Palmaram, anno quo supra in decanatu 8. Apr. meo. Solvit facoltati 3 cruc.

In profesto Palmarum congregata facultate, electus fuit in decanum dominus doctor Wilhelmus Pulinger de Patavia. In hac congregacione exposui pro vino malvatico electissimo, una octava 20 cruc. et pro Tino australi 6 den., pro panibus 2 den. et sie facultas obligatur michi Mag. lohanni Marckart 67 den.

Facta est computacio altera die post Marci anno quo supra 26. Apr. per doctorem lohannem Markart, et fuit facultas sibi obli- gata in 68 den., quos eidem novus decanus doctor Wilhel- mus solvit.

[1603 L]

Doctor Wilhelmi Puelinger primus decanatus. 1503. Fol. 29»

Anno Domini 1503, in profesto Palmarum, electus fuit in s.Apr. decanum doctor Guilhelmus Puelinger Pataviensis, in cuius decanatu facta et gesta sunt sequencia. Primo convocati sunt domini doctores ad recipiendum racionem ex decano precedenti, et erat altera die post Marci Ewangeliste, qua facta facultas 26. Apr. obligabatur decano precedenti 68 den. Viennenses, quos eidem statim dedi.

Ek>dem die dominus doctor Cuspinianus fecit computum de perceptis in suo decanatu et obligabatur 6 libr. 3 sol. 10 den., de quibus exposuerat 17 kruc, quos statim eidem defalcavi et restitai unacum 4 flor. Renens., de quibus infra dicetur.^)

Eodem die domini doctores lohannes Marckhart et Cuspinianus videntes, quod doctor Martinus Stainpeis et Bartholomeus Stäber, tutor filiorum Tichtel, repeterent con- tributam ad I^intz pro extorquendo contra empericos privilegio, quod et impetrarunt, pecuniam, petiverunt sibi a facultate pro neglecta per spacium Septem ebdomadarum practica aliquid dari, quibus facultas in viam muneris statim 4 flor. Renens. assignavit, quos ad necessitatem facultatis prefati doctores restituere seu contribuere spoponderunt, tamen dominus doctor Stäber loco filiorum Tichtel, quorum tutor erat, statim unum florenum

^) Am Rande: De cmau nihil.

40 Acte Cm. medioM III.

Renensexn ad mensam pro relevamine facultatis libere et sponte dedit et assignavit^ post prius datos duos Renenses de quibas- dam 10 Renensibus^ qui apud eum ex redempta vinea facoltati impignorata remanserant. Dominus doctor Stainpeis nihil dedit, sed illos duos Renenses ad se rapuit, qaia restabant sibi sol- vendi a facoltate pro pecunia ad Lintz contributa, et obtolit se ad dandum 11 lotones argenti pro facienda imagine Cosme, quos speramus ex eo aduc.^)

Eodem die recepi censum ex domino Cristanno 13 sol. 10 den. a feste Natalis ad Georgi, de qua pecunia dedi pedello Stipendium suum, videlicet 12 sol. den. et pro collacione 15 den.

Dominus doctor Cuspinianus post singula defalcata obli- gatur 2 libr. 40 den. et dedit. Pro fune ad fontem dedi 16 kr. et 11 kr. pro reformacione fomacis stubelle lohannis. i9.Aag. Sabato ante Bartholomei^ que erat 19. mensis Augusti, con-

vocacio habita est doctorum super articulis sequentibus: Ad deliberandum, quid pro manutuicione privilegii nostri sit agen- dum; ad consulendum super quadam domus nostre necessaria reformacione; ad audiendum doctorem Newman quedam propo- nere volentem; ad audiendum quedam per decanum propo- Fol.29i> nenda. | Conclusum in has formas: Quod mittantur littere sub sigillo facultatis ad dominum Capitaneum dominum Wolfgangum dePolhaim et alios Regentes in Linntz cum inclusa suplica- cione ad impetrandum commissarios in causa civium volencium trahere ad se de facto personas doctorum contra conclusum nominatorum civium, wulgariter „die genanten^^ qui concluse- runt doctores medicine admitti ad iura civium, introducendi videlicet, vendendi et ducillandi^) vina sua, et quod cum per- sonis suis subessent rectori et non prestarent civfle iuramentum civibus neque fierent cives. Et facultas nominavit pro commis- sariis dominum cancellarium Georgium Neideckher, Walthe- rum de Andelo, anbaldum, licenciatum Gwarlich et doctorem Schrote 1, qui deberent finaliter de iure discutere, quem iudicem deberent medici agnoscere et quantum possentprivilegia suffragari.

Secundo fiiit conclusum, quod fiat reformacio in necessarüs domus per decanum, et dominus doctor Neuman mutacione

^} Am Rande von anderer Hand: Sed alia dicta tune ohmmiU Jrater caritnmel

') Dacillare = ausschenken.

Aeta Im. medicM UI. 41

estivali solvat iuxta locacionem censum^ et certificet infra lö dies decanum, si velit ea condicione fntnro tempore servare domum.

Tercio conclusit facultas, quod in suplicacione porrigenda Regentibus inseratar doctor Wilhelmus tanc decanus, alle- gando gravamen suum com civibus volentibus eum fieri civem aut non admitti ad gaeram^) domus et alia iura etc.

Quarte mencio facta fuit ex parte Mag. lohannis Piel- hamer et conventoris in Goldperg de eorum singuiari protervia et de lectorio medicomm. Et fuit conclusum, quod magistri ad verbum ponantur, et secundo, quod nulli de facultate arcium sine speciali venia aperiatur lectorium, ut possit ibi vel inchoare ▼el continuare lectiones suas.

Dedi pedello 26 den.

Die Martis ante Natalis Marie habita est congregacio facul- 5. Sept. tatis ad deliberandum, quid nlterius cum regia commissione sit agendum. De qua infra conclusit facultas, quod commissio pre- sentetur domino cancellario ad Termas impensis facultatis per tres doctores pro magnificencia, videlicet per decanum, doctorem lohannem Newman et doctorem lohannem Markhart, quanto cicius fieri potest. Mencio facta est, quod non eligatur decanus ad stimulandum universitatem, quod facultatem medicam seriosius in privilegiis suis defendat.

Dedi pedello 14 den.

Maximilian von Gots gnaden etc. Ersamer gelerter an- Fol. 30" decbtiger lieben getrewen. Vnns haben di ersamen gelerten unnser getrewen lieben n. die doctores der ertzney in unnser stat Wienn von irren unnd irer facultet wegen disen hierinnen beschlossen hanndel furbringen unnd darinnen umb hilff die- muetigklich anrueffen unnd pitten lassen, alls ir vernemen werdent, unnd enpfelchen euch darauff ernstlich, das ir die ersamen weisen unnser besunder lieben und getrewen n. burger- maister, richter unnd ret daselbs zu Wienn ainss, unnd die gemellten ärtzt anders tails, auff ainen furderlichen tag für euch erfodert unnd sy in den Sachen, in den bestimbten hanndel begriffen, aigentlichen unnd nach notturfiten gegen ainannder verhöret und wo ir erfindet, das die selbigen von Wienn di ietzgenanten ärtzt wider ir freyhat unpillicher weyse zu be-

1) =: Gewahr.

42 Acte fftc. medicM III.

schwären understenn^ dann von unnseren wegen mit inen ver- schaffet; solch ir furnemen abzustellen unnd dieselbigen ärtzt pey iren freyhaiten berueblich unnd an irromb beleiben zu lassen; wo ir aber die Sachen in solcher verhör anders gestalt erfindet; alsdann unnser obristem haubtman stathalter; regenten unnser lanndsregiments unnser niderosterreichischen lannde den- selbigen mitsambt eurem rate unnd guetpedunckhen in geschrifft gein Lintz berichtet. Dann der ungelerten ärtzt unnd ärtzting halben sollet ir unnd die vorgenanten von Wienn auff die be- stimbt unnser freyhat dermassen dareinsehen unnd weg fur- nemeU; damit darinnen ain guet ordnumb und wesen gemacht, vnd der gemain man durch die selbigen ungelerten person nicht in nachtail und schaden gefuert werd. Was euch aber darinnen zu schwär wäre oder deshalben irrig wurden, das dem obge- melten unnserm hauhtman, stathalteren und regenten gleicher weise mitsambt euren rate in geschrifft verkündet, darmit sy an unnser stat ferrer darauff hanndeln mugen, daran thuet ir 31. Aug. unnser ernstliche mainumb. Geben an pfintstag vor Egidi; anno etc. im dritten iare.

An Weneschen von Eberstorff, erbkamrer und anbald des lanndmarschalcksambt in Osterreich; Georgen von Nei- deckh; dem österreichischen kantzier; Waltheren von Andelo. anbald der statrete zu Wien; raten Cristoffen Oberhamer und Hansen Mader, vitztumb daselbs in Osterreich under der Enns.

Fol. 30<> Cancellario pro munere facultas obtulit 11 poma arancia,

que ego emi 22 crueif; et ex Bernharde apotecario recepimus nomine facultatis quatuor scatulas confectorum, quas facul- tas solvit.

Exposui pro vectorC; hospite et aliis rebus in itinere et reditu 2 libr. den.

11. Sept. Die Lune ante Exaltacionem sancte Crucis habita est

facultatis congregacio ad audiendum responsionem doctorum ad cancellarium missorum et ex parte duorum waccalariandoram se pro examine submittere volencium.

Mag. Vdalricus Hirsch de Patavia et Mag. Conradus Falckh petiverunt examen pro gradu waccalariatus et admissi , sunt graciose sub hac condicionC; quod audiant omnium doc- torum legencium lectiones diUgenter per duos annos cum angaria

Acta fkc. madieM IIL 43

propter negligenciam^ quam in audiendis prius lectionibus com- miserant.

Mag. lohannes Wisinger dedit 1 flor. Ung. ante eins determinacionem. Decem den. percepi ex pedello de censu domini Cristanni^ de quibas statim exposuit idem pedellus 1 kruc. pro papiro et cera.

[1608 n.]

Fol. 31* 13. Oct

Anno Christi Domini millesimo qoingentesimo tercio, die sancti Colomani, electns est in decanum medice facnltatis doctor loannes Newman ex Vienna^ cui post eleccionem octava 21. Oct. die preeedens decanus presentanda presentavit^ sed iuxta sta- tuta facultatis computnm non fecit. Quare elapso spacio unius mensis convoeavi facoltatem ad expediendum articulos sequentes: Primo ad eligendum novum superintendentem nostre universitatis Viennensis, et foit protunc electns in superintendentem Mag. loannes Markart ex Hallpruna. Secundo ad faciendum computnm cum decano precedente, videlicet cum Mag. Wil- helmo Puelinger Pataviensi. Conduso per facultatem, ut faceret computnm^ noluit nisi presentarem sibi censum a die sancti Georgii usque ad Colomanni solvendum, neque esset re- coUectus ad hoc, ut faceret computum (et certe valde protunc respondit facultati). ^) Conclusum erat ultimate, ut darem sibi terminum deliberandi ad faciendum computum, et quod omnes doctores sub debito prestiti iuramenti convocarem inira spacium quatuor ebdomadarum. Actum feria secunda post Martini. 13. Nov.

Item feria tercia post Lucio Mag. Chonradus Falkh 19. Dec. determinavit suäm questionem sub medicine doctore ac poeta laureato loanne Cuspiniano, qui dedit 1 flor. Ungar, in auro facultati. Item eodem die percepi censum a domino Cristanno Prower, natalis Domini solvendum 13 sol. 10 den.; item fuit con- clusum, ut emam tegulas ligneas pro tectis in valore 3 flor. Renens.

Die sabati Fabiani et Sebastiani habita est congregacio ^^^^^ üicultatiB super articulis: Primo ad disputandum de gravaminibus singulis medice facultatis, etiam universitatis nuper in congre-

20. Jan.

^) Das BingekUmmerte ist getilgt.

44 Acte fkc ««iicM m.

gacione eiusdem expressis. Secundo ad finaliter concladendamy pro quo censu facultas mihi decano fdtoris mutacionibos sen annis domum facultatis locare velit, et quid de ista matacione presenti ad diem sancti Georgü per eundem dandom sit. De piimo fdit conclusum, quod supplicacio qaedam ad Regiam Maiestatem fiat saper gravamina inserta, et qnod mitterem unam cedulam cum domino doctore Cuspiniano nomine facultatis, sub sigillo eiusdem facultatis appressO; domino loanniKrachen- werger^ qui protunc fuit scriba provincie. Cui qnidem misi cedulam sub tali forma:

Salutem plurimam dicunt. Comisimus aliqua humanitati yestre, humanissime vir, referenda nostro nomine clarissimo viro domino loanni Cuspiniano, medice facultatis nostre doctori eximio. Rogamus igitur, ut sue dominacioni in hiis, que nostre facultatis nomine dixerit, plenam fidem benignasque aures et in agendis oportunum favorem exhibere prestareque velitis, sicut de yestra erga nos caritate pleno confidimus. Id ad precipuam complacenciam recipiemuS; parati econtra in omnibus possibili- bus yestre humanitati et in communi et in particulari cum satis-

21. Jan. factione etiam condigna complacere. Datum die sancte Agnetis sub sigillo nostre facultatis Viennensis appresso 1504.

Decanus ceterique medice facultatis Viennensis doctores. Secundus articulus fuit suspensus ad computacionem prece- dentis decani; ita tamen, ut solvatur census per me doctorem lohannem Newman de prima mutacione estivali.

Fol. 31*» Item in illa congregacione exposui 16 den. pro vino, pomiS;

piris etc. Item pro cera rubea et papiro 2 den.

24. Jan. Item feria quarta in vigilia Conyersionis Pauli iterum facta

est congregacio facultatis ad peticionem domini rectoris Mag. Cristoferi, yidelicet Eulber ex Gretz, ad deliberandum super sumptibus pro nuncio ad Regiam Maiestatem mittendo, quem universitatis peccunia in archä multum sit exigua. Super hoc conclusum, quod prius adeatur consulatus solempniter per totam uniyersitatem et proponatur eis, prout conclusit facultas in con- gregacione uniyersitatis, que talis fuit: quod mittendus sit ad Regiam Maiestatem rector cum aliquo ydoneo yiro, quem fa- cultas prius nominabit, si alie facultates nominabunt, sub largis expensis uniyersitatis. Consulit tamen facultas, ut prius rector cum solemnitate senatum huius urbis adeat et proponat coram ciyibus, quia perpetua contencio sit inter ipsos ciyes et uniyersi*

Acta fke. medicM III. 45

tatem et forte nnaqueque parciam suas habeat fortissimas ra- cionesy ut illa rixa dissolyatar et fiat perpetua concordia et unio; quod ipsi cives similiter mittant aliquos ad Regem; quibus dent plenam potestatem et universitas similiter; quodcumque Regia Maiestas partibus auditis decreverit^ ratam habeatar, ne postea domini cives conqueri possint contra mittentes, quod contra cives quedam proposaerint et Ulis postea indignentur, ut sepius contigit.

Item cum hoc etiam conclusum est, quod dicatur rectori et alüs facoltatibuS; quod facultas multa pro impetracione privi- legii prius exposuerit et contribuit etiam per capita mittende proprias personas ad Regiam Maiestatem pro bono etiam et commodo universitatis, et nihil pronunc in archa haberet. Peteret itaque facultas, ut in huiusmodi contribucione pronunc suppor- taretur.

In presenti congregacione exposui 5 den. pro vino. Item scribe domini lohannis Krachenwerger ex parte suppli- cacionis 60 den. Item quodam (I) scriptori ad rescribendum sup- plicaciones duas 3 cruc.

Item feria secunda post Scolastice iterum convocata est 12. Febr. facultas sub pena 10 gross., sed dominus doctor Staber et Cuspinianus non comparuerunt, super articulo isto: Ad con- spiciendum supplicacionem Regie Maiestati mittendam, an ali- quid sit addendum vel minuendum, anve rectori sit presen- tanda vel non; si sit, qua condicione et per quem. Super hoc conclusum, ut petatur rector cum aliis facultatibus, si utique contribuere (preter consilium, volle et viam nostram) velint, quod supportarent facultatem nostram, eo attento, quia facultas multa pro privilegio prius exposuit et contribuit etiam per capita, propter impedimenta perpessa occasione universitatis, ut aliquando facultas posset manere cum universitate; si velint, bonum; si vero non, tunc facultas velit denique deliberare de modo, quo se tueretar. Et antequam ista responsio est data rectori vel Con- sistorio, misit mihi lohanni Newman, protunc decano, huius- modi cedulam per pedellum nostrum in tali forma verborum:

Cüarissime domine doctor. Credo aut mihi aut universitati illudi. Motus ego zelo bono | pro facultate medica, ut aliquando Fol. 32» ex faucibus servitutis eripi possit, rem ipsam ad universitatem pro tuicione privilegiorum deduxi, cum alias nee singularia puncta preter gravamina facultatis vestre universitati occurre- bant. Cum autem parum facultas medica rem advertat contri-

46 Aeta Cm. medieae m.

buendo pro sumptibus^ restat, ut onus mihi impositam per uni- versitatem pro bono reipublice in consistorio proximo resignem. Erarius universitatis est exhaustas pro eqais ac aliis necessariis emendis pro itinere; sumptos vero nulli sunt, qui contribaendi forent per facultates. Facultas artium expectat factdtatis medice largitatem. Carotis finem operis incepti; alioquin totom post- ponam. Valete. Per rectorem.

Visa ipsa cedula monstravi senioribas duobus doctoribus, scilicet Martino Stainpeis et Bartholomeo Stäber, qui mecum adiverunt rectorem, et in presencia eomm precedentem conclusionem dixi, quam non benignis auribus percepit et re- spondit, quod istam responsionem non velit per se Consistorio dicere, sed quod nos ipsi in proximo Consistorio diceremus.

16. Febr. Super hoc feria quinta post Scolastice iterum habita est

congregacio facultatis ad audiendum cedulam quandam per rec- torem Cristo forum Eulber decano missam; insuper delibe- randum, quid ulterius ex parte negocii universitatis licite sit agendum. Fuit conclusum unanimiter, quod facultas non posset contribuere, cum nihil haberet etc., et quod non liceret ob nego- tium facultatis tot fieri expensas, prout rector preconcepit, nee vult facultas, quod universitas pro ea principaliter tales expensas faciat;^) nunquam enim voluit facultas, ut propter gravamina facultatis universitas congregetur, sed petivit, ut rector nomine tocius universitatis circa commissarios conaretur, presertiin circa cancellarium, ut execucio commissionis fieret, et sie facultas abivit nihil contribuere promittendo.

22. Febr. Tandem quinta feria ante Invocavit, die videlicet Cathedre

Petri, iterum convocata est facultas ad deliberandum, quid in universitatis negotio ulterius facultati agere conveniat. Fuit con- clusum, ut dicatur rectori et Consistorio, quia visum est facul- tati, gravamina sua pro magna parte a civibus pendere, con- dusit, quod omnino adeundi sunt et salutandi non solum propter commodum facultatis medice, sed etiam omnium aliarum facul- tatum propter oblacionem magistri civium in eius senatus appro- bacione, et quod deinde facultas pro sua virili, quamquam parum possit, quia prius exhausit thesaurum suum, velit contribuere, non habita tollerabili responsione. Et relata conclusione, obtule- runt se omnes alie facultates contribuere, sed non per capita,

') Im Orig. : experue ßanl.

A«ta fke. medieae III. 47

et concluserunt; quod ceptum opus prosequi rector debeat. Tandem fecit Consistorium me decannm et doctorem Wilhel- inam Puelinger^ qui mihi nomine facultatis erat adiunctus. ^) Conclusit itaqne protnnc Consistorium super responsionem facul- tatis hoc pactOy quod omnes Uli de facultate medica volentes gaudere privilegiis universitatis, in spacio duorum dierum in sufFragium pro nuncio mittende ad Regiam Maiestatem secundum honestatem eorum contribuant. Audita conclusione^ petivimus copiam eiusdem.

Ad audiendum istam condusionem iterum feria sexta ante 23. Febr. Invocavit facultatem medicam congregavi. Audita itaque con- cittsione Consistorii, in hunc modum facultas concorditer doli- beravit: Ex quo facultas | medica semper intellexerit^ duas facul- Fol. 82^ tates ad hoc esse, quod nil contribuere velint, videlicet theo- loycam et artistarum, nisi cives prius salutentur, pariter facultas medica contribuere noluit; cum vero dicte facultates qualiter- cumque mutate seclusa ista via contribuere vellent, ipsa facultas, etiam nihil in thesauro habens^), aUquid contribuere yelit. Sex itaque libras den. in quodam panniculo clausas et signatas signeto decani tota facultas unanimiter et concorditer rectori vigore etiam pretacte conclusionis per Consistorium facte con- tribuendo presentavit cum quibusdam protestacionibus, quas decanus de verbo ad verbum in presencia notarii universitatis et domini rectoris et tocius facultatis legit. Rector vero noluit istam protestacionem a facultate recipere neque peccuniam, cum ab aliis facultatibus nil percepisset, sed promisit facultatem ha- bere indemnem in Consistorio, quia considerasset benevolenciam nostram yelle contribuere cum protestacione, et quod istam peccuniam cum protestacione in proximo Consistorio facultas presentaret dixit.

Item in ista congregacione facultatis exposui pro vino et aliis 18 den.

Feria itaque quarta post Invocavit presentata est peccunia 28. Febr. facultatis per decanum lohannem Newman presentibus docto- ribus Stabär et Wilhelme cum protestacionibus ut infra, sed Consistorium noluit admittere protestaciones, sed quod facultas libere sicut alie facultates contribuat; si vult. Respondit facultas

^) Ein Wort scheint zu fehlen ; der Decan wollte schreiben, der Rector habe ihn und seinen Adjuncten ins Consistorium rufen lassen. ■) Im Orig.: hahentia.

48 AmU Uc, ■«dieu m.

deliberacione prehabita: Ex quo non fait assignata aliqua cansa, qoare non sunt acceptande protestaciones^ merito aduc accep- tantur; qnod si non, putat se facultas spretam et iterum prote- stata est facultas^ super hoc petendo scribi ad acta universitatis dandoque arram notario universitatis, videlicet 6 cruc, sed Con- sistorium noluit consentire et sie rector fecit me decanum reci- pere protestaciones et peccuniam, quod feci protestando, nihilo- minus facultatem iuxta eius possibilitatem nil thesauri habentem contribuissC; quam protestacionem notarius scripsit

Protestaciones medice facultatis hec sunt:

1. Primo protestatur facultas, quod si aliquid vel incom- modi vel ludibrii universitati vel alicui facultati evenerit^ quod procul absit, ex eo quod cives non fuerint salutati sicut facultas nostra semper voluit et hodie Teilet, quod velit nunc esse excu- sata quocumque pervenerit, ne occasione facultatis videatur uni- versitas principaliter tam graves et, ut timendum est, inutiles incurrisse expensas.

2. Secundo quod si alie facultates non contribuerent, vel quod iter inceptum non continuaretur, quod sibi iUa peccunia clausa et signata restituatur.

3. Tercio quod rector ad se pro itinere personas secundum quatuor facultatum iudicia necessarias et jdoneas recipiat, sicut proprio ore in Consistorio publice promisit

4. Quarte quod diligenter unius sicut alterius facultatis, que plus vel minus contribuit, negotium expediat, ne locus repe- tendi peccunias suas facultati detur.

ö. Quinto quod illam peccuniam nomine facultatis nihil in thesauro habentis et non per capita contribuat, non obstante conclusione Consistorii super hoc facta. Fol. 33* 6* Sexto et ultimo petivit facultas hec scribi ad acta, et

quod in ea iusticia et non tyrannis aut furor exerceatur, neque quod fiat disputacio sed congregacio.

Item obtinuit denique facultas ultimate, ita quod cives, antequam se rector dedit ad iter, per universitatem foerunt salu- tati; sed ipsi cives dederunt universitati ancipitem responsionem super articulos principales etc., et sie tandem rector post diem nach Annunciacionis Marie se ad iter dedit, cui Dens felicem pro bono universitatis reditum prebeat.

März

Aeta fac. medicae III. 49

Sequilar snpplicacio missa per facultatem ad Regiam

Maiestatem Maximilianum.

Allerdarchleuchtigister grosmechtigister kunig, allergenedi- gister herr. Wir bitten mit aller diemutikait, Eur kunigklich Maiestat geruche dise hemachgeschriben unnser beswärung genadiklich yernemen. Als Enr kanigklich Maiestat zum iun- gisten zu Linntz gewesen, hat Eur kunigklich Gnad gemainer facultet der ertzney Privilegien gegeben wider all und yedlich ungelert person, so die leut swerlich verfuren^ in swär ausgab und verderben leibs und guets, auch zulesst gar umb das leben bringen. Wie wol wir nun zu hanthabung desselben Privilegien Eur kunigklich Maiestat obrikait allenthalben ersuecht, in namen auch Eur kunigklich Maiestat comission erlangt^ haben wir doch bisher kain ausrichtung erlangen mugen, deshalben sich solich untuglich und schedlich person merkhlich meren und was bey anderen steten nindert beleiben mag, das kumbt gen Wienn und hat da sein enthaltung an alle straff. Nemblich ist hie ain stainmetz, der vormals ain taschner gewesen, aller kunst und geschrifft unwissent, ain gantz pur lay, der sich allerlay ertzney ze treiben understanden hat und understet, durch welich menig menschen in unzeitigen tod gepraoht werden. Es sein auch all* hie judn, minich, weiber und junkhfrawen, die an schäm in allweg ertzney treiben, die leut, so soliehs nicht versten, in gros schaden und verderben bringen, daraus Eur kunigklich Maiestat stat, auch universitet, von Eur kunigklich Maiestat besoldt und enthalten werden, nicht klainer schimph, spot und nachtail er- wechst. Darein welle Eur kunigklich Maiestat noch genediklichen sehen und yemandt, der Euren kunigklich Gnaden darzu gevelt, mit namen befelhen, das berurt Privilegien zu volstrekhen, zu handthaben und der von Euren kunigklich Gnaden wegen darob sey, damit solich vergebn leyt wegk getan und der gstalt nicht enthalten werden. Vnd wie wol dy doctores der ertzney von stifftung her und aufrichtumb der universitet an irrung des geprauchs sein gewesen, so sy ligunde gueter, als heuser, Wein- garten, uberkumen, haben sy sich wie ander burger zu Wienn gepraucht, wein verkaufft, geschennkht, daneben steur geben und alls mitleiden mit gemainer stat gehabt wie ander burger, | auch selber gueter haben sy auch vor ainem burgermaister und Fol. 33 ^ statrichter geantburt, dann umb personlich spruch sein sy allain

Acta facnltetis medicae m. 4

50 Act» Cm. m«dieM lU.

vor ainem rector der universitet za recht gestanden, und dem irer person haibn allain underworffen. Bey solichem altem lob- lichem herkamen und gewonhait vermain die von Wienn die doctores nicht lassen zu beleiben, sunder wo die doctores heuser oder Weingarten zu besitzen vermainten, auch wein in die stat zefueren, darinne zu verkau£fen und zu schennkhen, das sy burger werden und bürgerlichen aid gemainer stat thuen, der dann bey dem aid, so ain yedlicher der schuel zu thuen phlichtig ist, nicht rueblich sten mag. Die doctores sullen auch allain der stat und nicht dem rector sein underworfen, deshalb den doc- tores menig mal vil irrumb geschehen und in swär und unnutz- lich ausgeben nach der burger lusst und gevallen gefurt sein, so in yer wein in die stat durch die burger nicht sein gelassen. Es sein auch die doctores der ertzney von dem rector zu seinem Consistorii im beyzesitzen bey dem aid ervordert warden, welich ab gehorsam erschin, und da die von Wienn klag gefuert, an- gesiebt der doctores der ertzney, daraus die burger bewegt und die doctores für ainen ersamen rat gefedert, den furgehalten und gesagt: „Liebn herren, mein herren des rats verwundem ser vasst an euch, nach dem und ir bey diser loblichen stat emert unnd eur narung gewindt, das ir bey dem rector in ainem handl, der mein herren von Wienn ansiecht, seit sitzen und ratschiahen helfet Mein herren, lassen euch sagen, entlich ir solt ain wal haben, werdet burger oder behelfft euch allain der schuel.'' Solichs zu Eur kunigklich Maiestat universitet zu ertrennung offenlich raichet, wenn die vierdt facultet der ertzt wurd der universitet entzogen. Wir haben offt dy schuel und rector umb hilff angeruefit, doch nichts wider solichs der burger fumemen ist bisher ausgericht worden. Entlich aus grosser not getzwungen, Eur kunigklich Maiestat umb hilff anzerueffen, in bemelter beswärung entschied und rechtlich erkantnuß, auch zu ewigen zeiten Ordnung zu geben, wenn offt gemelte univer- sitet und facultet deshalb kain lauttrew freyhat oder auszaigung hat, nur alain langen geprauch und alltes herkummen. Bitten darauf dy doctores mit aller diemutikait, Eur kunigklich Maie- stat welle genediklich darein sehen und entlich entschaid geben, wes sy, dy doctores, halten sollen, ob sy, so sy ligundt gueter und der geprauchen wellen, irer person auch guter halben gantz und alain der stat underwarffen sein und burger werden sollen, oder ob sy irer person halben alain ainem rector underworffen

Acta täß. medioae IIL 51

sein sollen^ und mit heuseren der stat auch bey altem her- kummen und gewonhait beleibn, damit zwischn der doctores und burger gAete aynikait sej.

Mer sein die burger des willens^ wo dy doctores ligundt g&eter hie zu Wienn haben und behalten, auch gerechtikait wein ze schennkhn, das sj, so ain sterbn sey, in der stat als betzwungen beleiben und doch dy doctores kain ergetzlichkait, sold oder yrer g&eter halbn frey von in haben. In dem ver- gangen sterben ist etlichen doctom, so den sterbn geflochen betten, durch den rat zugepoten worden, wo sy nicht gen Wienn kumen, sol furbas kainer noch ir gAeter in die stat werden ge- lassen; das dann mit derselben doctorn gepauten wein beschehen ist, die etwo lang mit grossem | schaden vor der stat sein be- Fol. 34* libn, und dy doctores haben doch alles mitleidn in steur wie ander mitburger, und wurden in dem über ainen burger be- swärt, an allen sold und wider alle pillikait. Bitten dy doctores, Eur kunigklich Maiestat welle von solichem swerlichen und un- leidlichen zwang sy frey schaffen, wie ander menschen ir hail zesuechen, ledig und frey sein; bitten auch mit diemutigen vleis, Eur kunigklich Maiestat geruch dy loblich universitet, Eur Onadn süSt, und uns so genädiklich zu bedennkhn und in diser beswarung zu sehen und genädiklich austraglich wendung darinn zu thuen, und dy Sachen von Eur kunigklich Gnadn wegen personen zu bevelhen, dy nach Eur kunigklich Maiestat willen und bevelich strachs und tapherlich darinn hanndeln. Bevelhen hiemit dy universitet und unns diemutiklich Eum Genaden.

Item facta electione decanatus mei deliberavit facultas super isto articulo: an absenti doctori debeatur porcio examina- torum. Conclusit super hoc facultas, si in brevi speratur ad- ventus doctoris absentis et cum scitu decani vel senioris reces- serit, tunc ei debetur porcio, aliter non.

Item pro vino, pane et fructibus exposui pro tunc 19 den. Item ad purgandum fomigalia quatuor 8 cruc. feria quarta ante

Symonis et lüde. 25. Oct.

Item dominica die post Katherine convocata est facultas 26. Not.

Bub debito prestiti iuramenti. Unus se absentavit ascendendo

Newnburgam claustralem, alius dixit, se fore impeditum arduis

negociis, cum tamen erat dominica dies et hora conveniendi hora

duodecima, qua hora quasi omnes homines quietem petunt. Fuit

antem pro tunc facultas convocata ad deliberandum, quid ex

4»

52 Acta flae. m«dieae III.

parte regle commissionis iilterias sit agendum. Fuit pro tanc conclusum^ ex eo quod doctores per iuramentum non compa- ruerunt, quod iternm convoeentur sab pena exclusionis a facol- täte ad domum facultatis ad accedendam unacum decano Con- sistoriam rectoris ad videndum proeedi in causa regie commis- sionis. Item exposui in ista congregacione facultatis pro vino, pane et piris 10 den.

28. Nov. Item feria tercia post Katherine determinavit questionem

suam pro gradu bacculaureatus in medicina Mag. Vdalricas Hiers ex Patavia; dedit facultati 11 sol. den.

Item eodem die tota facultas apparuit in Consistorio rec- toris^ et ego tanquam decanus feci verbum ad Consistorium petens nomine facultatis^ quatenus dominus rector totumque Consistorium dignetur facultati esse adiutorio pro manutuicione eiusdem facultatis privilegii, et quod fieret regie commissionis super hoc execucio, que execucio in hodiemum diem fieri non potuit, quare necessario universitas fuit commota ad Regiam Maiestatem accedendum.

Item ego lohannesNewman, artium et medicine doctor decanusquC; inscripsi huic facultati nostre venerabilem virum

29. Dec. Mag. loannem Abitzl de Wolframitz 29. Decembris 1504^)

et dedit 26 den. ^^0^ Item secunda feria Penthecostes iterum intitulatus est per

me lohannem Newman, medice facultatis pro tunc decanum, bonarum artium baccalaureandus Alexander Hofsteter ex Ravenspurga 1504^ et dedit facultati pro huiusmodi intitula- cione 16 den.

Item iterum intitulatus est per me lohannem New- 7. Aug. man etc. Mag. lohannes Sartoris de Pesst in die sancte AfFre 1504, dedit 24 den.

[1504 I.]

Fol. 34^ loannis Newman, arcium et medicine doctoris, decanatos

secuudus. 13. Apr. Anno Christi Domini 1504, pridie sancti Tiburcii martiris,

ad officium decanatus in facultate medicine continuatus et electas

>) Lies 1608.

Acte fiie. mtdicM III. 53

est supranominatus loannes Neuman etc. Cai decanus pre- cedens presente facnitate, videlicet dominus doctor Wilhelmus Pulinger, fecit compatum et singolis defalcatis obligabatur facul- tati 1 libr. den. minus 9 den. et solvit.

Item eodem die conclusit facultas^ quod domus facultatis pro nunc et in futurum debet locari doctori, qui est de gremio universiiatis et facultatis eiusdem pro 11 libr. den., solito vide- licet censu, unacum horreo et celario, sed absque celario, in quo est torcular, et horreo pro 6 libr. den., et sie est mihi loanni Newman, protunc decano, pro tunc et in futurum locata absque horreo et dicto celario pro 6 libr. den.

Item conclusit pro tunc facultas, quod in locacione domus facultatis extraneis non doctoribus vult esse libera.

Item feci pro tunc racionem facultati et defalcatis defal* candis, presertim de singulis per me edificatis, et censu pro tunc de anno per me soluto, remansit in archa libr. 16 den. 41.

Item solvit pro tunc facultas domino doctori Bartholomeo Staber 6 libr. den., quas mutuo dederat ad contribuendum pro samptibus nuncio ad Regiam Maiestatem mittende.

Item feria secunda post Assumpcionis Marie intitulatus est 19. Aug. per me lohannem Neuman, medice facultatis decanum, Mag. Cristoferus HAfftl ex Vienna, et dedit facultati 24 den. anno ut supra.

Item feria secunda post Divisionem Appostolomm^) iterum 22. Juli facta est congregacio doctorum ad deliberandum, utrum aliquid sit agendum ad oblata per cives. Conclusum est, quod sie, ita quod domini cives debent mediante aliqua supplicacione admo- neri et non peti. Ista autem supplicacio confici debet meliori modo quo potent per decanum lohannem Newman, doctorem lohannem Markhwart, Cuspinianum, et Wilhelmum Puelinger; qua confecta totum coUegium consolatui presentare debet. Forma vero supplicacionis hec fiiit ut infra:

Ersam weis gunstig lieb herren. Euch ist an zweyfl un- verporgen, was in khurtzverschiner zeit durch etUch ains ersamen rats gesannten herren und sunder doctom Steffan^ euren prothonotarien, unser facultet in beywesen der schuel

^) Divisio Apostolorum fiel im Jahre 1504 auf einen Montag; der nächstfolgende Montag aber war der Magdalenentag (22. Angust), weshalb es zweifelhaft erscheint, ob der Decan diesen Tag beseichnen wollte.

54 Acta fke. medieM lU.

rector und elltiBstn auf etUch artiki and insanderhait der un- taglichn und ungelerten ärtzt halben nicht zegedulden geant- burt ist warden, in der maynungy als wo gemelte unser facultet ainigerlay ainem ersamen rat des oder ander beschwerung halbn anzebringen biete, sol in ain supplicacion gesteh und ainem ersamen rat aufgebn werden. Demnach geben wir eurer weis- hait zu vememen, das hie in diser löblichn und hochberumbten stat Wienn, dariune ain hochwirdige universitet und ain treflichs coUegium der ertzt ist, allen menschen paider geschlecht, frauen und mannen, christn und iudn, priester und munich, dy kainen Fol.Sö«" grad haben, auch nach altem herkumen | durch unser collegium vor genugsamblich und nach uotdurfflt examinirt und verhört nichts sein, zu der practica angelassen und durch niemant ir kunst halb angesprochen oder gestrafft werden, aus welichen menigs ainfeltigs mensch, das nur den auswendigen wolgezirtn meuschn ert und ausiecht, zu unzeitlichem tod pracht laider wirdet. Und dieweil wir unser gewissen halben solichs unser gewissen halben^) verrer swär ze gedulden ist, so bringen wir das eurer weishait an und setzen euch das gantzlich haym, nach- dem ir gemainen nutz zu bedenkhn furgesetzt seyt, wellet in der verfuerung gemaines volkhs auch, als wir nicht zweifien, das pesst und nutzlichist fumemen, damit niemandt das erger ze gedennkhen stat hab, das wir solichs aus neyd oder aigens nutz wegen anbringen. Eur weishait neme ftir sich, das in vil des heilign romischn reichs beruembt steten darinnen durch sy und ir versoldt doctor solich betrieger und umblauffer nicht geduldet werden. Es ist wol ze bedennkhen, das ir darumb so vil in dise lobliche stat kumen, die leut zu verfiieren und das gelt von in mit arglistikait zu schephen, das sy aus anderen grossen steten getriben und geschafft werden. Eur weishait sollen auch unnsers allergenadigisten herren und lanndsfurstn der Romischen kunigkUch Majestät freyhait am iungisten des- halb zu Linntz unser facultet genadiklichen yerlihen zu hertzen nemen, das sein kunigklich Gnad auch solich verderber und des ainfeltigen volkhs verfuerer in seiner Genad steten und landen, sunderlich hie zu Wienn nicht zu leidn und eur weis- hait darinnen unns hilf und steur ze thun vermaint, und wo solich kunigklich Maiestet freyhait nicht verbanden wäre, so

») Siel

Aeta fsc. medioae III. §5

wissen wir, das ear weishait auf anser anruefFen sunst sich ernstlich mit gutem willen auf das pesst darinne hielte; wo aber earer weishait solich person, frauen und man, von unns mit finger angezaigt begert ze haben, wellen wir das mit mererem anzaigen thuen. Eur weishait ermesse auch, was uner Got und der Satzung der heyligen christenUchen kirchen und nachmals onserm coUegium und facultet beschicht, so dy kristn von iuden ertzney nemen, und so ain smid oder stainmetz oder ain iudin und allt verlebt weib doctorliche klaider von samat und seyden mit vergoltn knöphen und ander adelicher zier tregt, an frag und straff in diser furstnlicher stat, und neben bewartn doctorn und frumen leuten zu kirchen und gassen sich stellen und auf- paumen. Darumb, ersam und weis herren, zu temphung solicher uner und spottes, auch zu beretten menign unzeitlichen tod und unpillich ausgab und kosstung, ermanen und rueffen eur weis- hait an, welle darein sehen und das pesst furnemen zu gemainem nutz, welle wir mit aller gutwillikait und sunderem vleyss umb reich und ai*m und umb eur weishait in sunderhait beschulden. Eur weishait gehorsame facultet der artzt hie zu Wienn.

Feria itaque tercia post Ässumpcionis Marie iterum con- ^o*-^^* ventio facta est doctorum ad videndum supplicacionem, et quo- ' ^^' modo vel quando sit civibus presentanda. Conclusum est, quod decanus convocet omnes doctores de facultate medica ad feriam quintam sequentem, ita quod eadem die omnes in capella beate 22. Aug. Virginis, wulgariter zu sand Ottnhaym, compareant ad presen- tandum civibus supplicacionem, et quicumque se absentaverit sine legittima causa, actu pro excluso a consiUo facultatis cen- seri debet.

Item in eadem conventione conclusum est, quod nullus doctorum intromittat se ad curandum aliquem, qui prius est con- ventus per aliquem doctorem, nisi idem doctor sit prius honeste a paciente absolutus, sub pena exclusionis, et in hoc afGrmat facultas et renovat precedentem conclusionem.

Item prescripta supplicacio est itaque presentata per omnes doctores protunc de facultate medica, quadam coUacione pre- habita, que facta est per dominum doctorem lohannem New- man protunc decanum; ceteri doctores mihi astantes fuerunt isti: doctor Martinus Stainpeis ex Vienna, doctor Bartho- lomeus Staber ex Vienna, doctor loannes Markhwart,

56 iota fao. mediOM III.

doctor lohannes Caspinianus^ doctor Wilhelmus Puelinger ex Patavia; et pro tanc cives nihil responderunt^ sed fecerunt no8 abire. Tandem soUicitari una cum doctore Wilhelmo mihi adiuncto circa magistrom civium pro responsione; dicebat, quod ad proximum diem consilii daremus uiiam cedulam ad consiliomy quod feci; sed quia protunc pauci cives fuerunt, ibidem nihil in ea re tractaverunt^ et sie pendet aduc negotium hoc. 24. Aug. Item die sabati percepi a domino Cristanno cenanm de

celario et horreo tempore Michaelis solvendum^ 13 videUcet so- lides den. et 10 den., de quibus dedi pedello 12 sol. den.; remanserunt facultati 40 den.

Vor

22 g^ f Item ante diem sancti Mauricii dedi pro 30.000 (!) tegulis

ligneis^ wulgariter umb schintl, 3 flor. Renens. Item vectori cuidam^) 12 cruc. Item pro falanga ferrea in camera circa co-

24. Sept. quinam 60 den. Item feria tercia post Mauricii ad purgandum fumigalia 28 den. Item pro scribenda supplicacione scriptori

27. Sept. cuidam') 12 den. Item pro officio in die sanctorum Cosme et Damiani etc. 2 flor. Renens. Item pro collacionibus in congre- gacionibus 68 den.

[1604 n.]

Martinus Stainpeis de Bienna^ aroium et medicine doctor, hie quintum decanatum gessit; acta scripsit, sed ubi sint| hie locus ostendit.^)

Anno salutis 1504, die sancti Collomanni martiris, doctor Martinus Steinpeis Wiennensis quinto in decanum eligitur. Item eadem die presente facultate precedens decanus de per- ceptis et expositis computum fecit, et facultas obligabatur iUi 5 sol. 12 den.

lohannes Sallczman de Stira, arcium liberalium ma- ll. Nov. gister, intitulatus est 11. die Novembris anno 1504, dedit facul- tati 40 den.

Fol. 86» IS. Oct.

^) Im Orig.: quodam*

') Im Orig. wieder: quodam,

') Diese Notiz ist von Dr. Stainpeis eigenhändig geschrieben. Die fol- genden vier Blätter sind herausgeschnitten; dieselben waren, wie man ans Buchstabenresten auf dem schmalen zurückgebliebenen Falz ersieht, wenig- stens zum Theil beschrieben. Die alte Foliirung des Buches nimmt aber auf diesen Blätterausfall kune Kttcksicht.

Acta fac. medioM III 57

lohannes Volger de Ingllstadio, arcium magister IngoIsteteosiSy intitalatus 18. die Novembris^ dedit facultati 18. Not. 32 den. anno quo supra.

In vigilia Concepcionis gloriose Virginia Marie congregata 7. Dec. fuit facultas ad audiendum peticionem duorum magistrorum baccalariorum in medicina. Mag. Conradi Falck ex Tibingen et Mag. Vdalrici Cervini ex Patavia petencium se admitti ad respondendum pro licencia ubi eorum exaudita est pe- ticio . • .^)

Laurentins Capplicer ex Capplicz^ facnltatis iuris baccalarius, intitulatus 23. lanuarii, dedit 8 den. anno 1505. ^^^^

' ' ... 23. Jan.

lohannes Markart^ baccalarius arcium, eadem die intitu- latus, solvit den. 8 anno 1505.

PaulusGlesch exNissa, baccalarius arcium, intitulatus 27, lanuarii anno 1505, dedit 36 den. 27. Jan.

Decimaquarta et 15. die Februarii examinati et admissi Fol. 36 ^ sunt pro licentia Mag. Conradus Falk et Mag. Vdalricus i5.'Febr. Cervinus . . .*) Mag. Conradus Falk dedit facultati 2 flor. Ungar. Mag. Vdalricus Cervinus dedit facultati 2 flor. Ungar.

Georgius Opsinger Pataviensis, magister Verrariensis, intitulatus 13. Februarii anno 1505, dedit 40 denar. id.Febr.

14. die Aprilis decano novo electo, de perceptis et expo- u. Apr. sitis mox racionem feci et solvenda persolvi.

[1605 I.]

Anno salutis Cristiane 1505, die sanctorum Tiburcii et Fol. 37» Valeriani, eligitur in decanum Bartholomeus Stäber Vien- ^^•^P*'- nensis, arcium et medicine doctor, cui a priori decano presen- tantur presentari solita.

Die sancti Osvaldi, 5. Augusti, intitulatus est ad facultatem 5. Aug. Bartholomeus Staynnus de Prega, arcium liberalium ma- gister Cracoviensis, dedit 4 gross.

^) ZwOlfeinhalb Zeilen durch Ueberstreichen mit Tusch fast gänzlich unleserlich.

*) Eineinhalb Zeilen durch Ueberstreichen unleserlich gemacht.

58 Acts fkc. medioM HI.

12. Oct. 12. mensis Octobris ad facultatem inscriptus est honorabilis

vir Mifaael Sartoris ex Premarthon^ arciom liberalium ma- gister ac coUegii ducalis coUegiatus, dedit 30 den.^)

[1506 n.]

Fol. 38* Anno Domini 1505, in festivitate divi martiris CoUomanni;

electus est Mag. Johannes Marckart ex Haillprunna, medi- cine doctor, in decanum facultatis medice, cui die eadem sceptrum, ladula et reliqna presentari solita presentata sunt a decano antecedenti domino doctore Bartholomeo Staber, qui eeiam tunc de receptis atque nomine facultatis expositis legitti- mam racionem faciens, obligatas remansit facultati 4 libr. den. 7 sol. 2 den., que in continenti solvit decano electo, scilicet Mag. lohanni Marckart. Eadem die fecit rationem doctorlohannes Neuman de expositis quibusdam pro reformatione domus, qui ultra ea; que exposuit, obligabatur propter censum 1 libr. 6 sei. 2 den.; que electo solvit seu dedit decano ad reponendum ad reliquam facultatis peccuniam. Eadem insuper die decanus electus solvit pedello facultatis 12 sol. den.^ quos obligabatur sibi fa- cultas de sallario deservito per mutationem estivalem, et 2 cruc, quos dedit pro fructibus dominis doctoribus.

u. Oct. Die altera post Collomanni intitulatus est ad facultatem

Mag. Johannes Stubenrauch ex Cremnitia; iuravit ille iuranda deditque 5 cruc, de quibus unum decanus dedit, ut consuetum, pedello.

11. Nov. In feste divi Martini intitulatus est ad facultatem medicam

lohannes Zacharias de Schrobenhausen, baccalarius ar- cium, et iuravit firmiter velle servare, que intitulandi iurare consueverunt. Dedit 5 cruc, de quibus 1 pedello.

22. Not. In profesto sancti Clementis anno 1505 intitulatus est ad

facultatem lohannes Bagay de Antiquo Solio, studii Craco- viensis studens. Iuravit firmo iuramento in manus decani ser- vanda servare velle; dedit 3 cruc.

Mag. Egidius Engellhart ex Neuburgo forensi ad

9. Dec. facultatem intitulatus est 9. Decembris anno 1505. Iuravit fir- miter velle servare statuta facultatis; dedit 60 den.

») Pol. 87 b leer.

Aete Ho, nedloM III. 59

Die 12. Decembris convocata fiiit facultas propter sequentes 12. Dec. articulos: Primo ad aadiendum Mag. lohannem Wisinger petere Tolentem se admitti ad respondendum pro licencia. Se- cnndo quid de privilegio facultatis ratione empericomm fieri debeat. Conclasit facultas supra primo, scilicet de peticione Mag. lohannis Wisinger, quod admittatur ad respondendum pro licentia, sie tamen, quod post doctoratum non practicet in ciyi- tate Wiennensi et suburbiis per unum annum integrum; ita promittat ad manus decani.

Super secundo articulo sie conclusit, quod expectetur Regia Maiestas donec veniat; | quo adveniente conclusit facultas, quod Fol. 38^ accedatur et petatur pro alteratione illius puncti: ^oder so ge- lerrt^ et petatur sua Maiestas pro prothomedicatu sive auctori- täte habendi carcerem et capiendi empericos et illos exa- minandi.

Mag. loannesWisinger admissus pr esentetur ante Thome Vor quandocumque, salutando prius vicecancellarium. 21. Dec.

Die altera post Collomanni intitulatus est ad facultatem u. Oct. Collomannus Karglerr, baccalarius arcium studii Cracovien- sis; iuravit iuranda; dedit facultati 34 den.

Congregacio habita est 20. lanuarii propter sequentes arti- culos: Primo quia dominus rector presumit dare litteras testi- moniales scolaribus facultatis de completione lectionum. Secundo ad audiendum petitionem doctoris Wisinger, qui petivit se ad consilium facultatis admitti. Tercio, si sceptrum reformandum Sit ex toto.

Supra primo conclusit facultas, quod decanus et senior doctor accedant dominum rectorem et informent suam Magni- ficentiam, quod non det huiusmodi litteras preter facultatis me- dice consensum, cum incongruum sit, attento quod sua Magni- ficentia scire nequeat merita scolarium quemadmodum facultas.

Supra secundo non admittit doctorem Wisinger, attento quod non practicaverit per annum extra civitatem, ad quod putavit facultas eum iuisse astrictum. Verum ubi hoc decretum lectum fuit doctori Wisinger per decanum, respondit, se ne- quaqoam astrictum fuisse ad practicandum nee extra nee intra civitatem, sed quod non veUt practicare in civitate Wiennensi et suburbiis eins; ad hoc se promissionem eciam fecisse asse- mit protestatusque est de gravamine sibi a facultate illato.

1606 20. Jan.

1506 5. Jan.

60 Acta tu. medicu III.

Supra tercio conclusit facultas, quod a scolaribus decanus coUigat, que promiserunt ad sceptram, et tandem, si debeat reno- vari, deliberetur.

c. 24.Dec. Dominus Cristannus solvit censum obligatum circa Natalis

Domini 1506 *) 13 sol. 10 den.

Fol. 39» Mag. lohannes Wisinger, in medicina baccalarius, exa-

minatus est ad licenciam in medicina et admissus ut suffitiens. Item tandem in profesto Epiphanie anno 1506 recepit insignia doctoralia in medicina sub doctore lohanne Markart, tunc temporis facultatis decano, de quo sit laus Deo.

Doctor lohannes Wisinger dedit facultati 2 flor. Ungar., quos eidem obligabatur. Qui post turbaciones multas, parvo tandem temporis intervallo, ut rector universitatis Wiennensia peste periit in Neuburgo Claustrali ibique sepultus. Requieseat in sancta pace. Amen.')

[1606 L]

Fol. 39»> 1506, feria secunda post Palmarum, facultas more solito

^^' elegit in decanum facultatis doctorem lohannem Cuspiniannm pro sequenti mutacione. Item eodem die doctor lohannes Marquard fecit racionem sui decanatus de perceptis et expo- sitis, et defalcatis defalcandis presentavit 7 flor. 5 sol. 2 cmc. Item eodem die presentavit doctor lohannes Newman 3 flor. Ren. pro censu mutacionis hyemalis. Item eodem die petivit doctor lohannes Newman sibi locari iterum domum facultatis ad aliquot annos. Conelusum, quod facultas vult esse libera in locacione attentis multis. Secundo, quod facultas locat sibi domum pro futuro anno pro 8 Ren. flor., attento quod multa sunt reformanda in domo et facultas eget multis. Tercio, quod nihil edificet, nisi cum consensu decani, nisi de propriis hoc faciat; parva tarnen reformanda reformet. Eodem die petivit doctor Wisinger formari articulum ad quedam proponenda. Ubi fuit admissus, obtulit litteras quasdam manu sua scriptas, in qua (!) minatur facultati et nescio que protestatnr, sicut in Chiro- graphe suo cavetur. Conelusum a pluralitate, quod facultas vult

») 1506.

') Der übrige I^aum dieser Seite ist leer gelassen.

1

I /

i

Aoto Hc. medicae III. 61

in antiqna conclusione manere et nisi faciat, quod sibi iniunctum est, facultas eum nolit accipere in snum gremium.

23. Mail Mag. lohannes Panetianus de Teltsch, 23. Mai Boenrns et poeta manibns Regis Maximilian! laureatnS; in- scriptus est. Dedit 10 crac.

2. lolii fnit congregata facultas ad audiendum peticionem 2. Jnli Mag. lohannis Prawn ex Elbing petentis examen ad gradus baccalariatus. Cuius peticio fuit exaudita a doctoribus benigne, ita tarnen, quod post baccalariatum audiat omnes tres doctores legentes actu regentes principales et regat se iuxta statuta et compleat complenda iuxta tenorem statutorum. ^)

[1506 n.]

Secundus decanatus doctoris Wilhelmi Pnelinger. Fol. 40>>

Anno Domini 1506, decima Novembris, que erat vigilia 10. Nov. sancti Martini, suscepi decanatum nostre facultatis ego Wilhel- mus Puelinger, arcium et medicine doctor. Eodem die doctor lohannes Newman tanquam vicedecanus fecit computum loco doctoris lohannis Cuspiniani; quia autem de pecunia mihi aliquid deesse yidebatur, inclusimus ad unam bursam sub signeto doctoris Neuman pecuniam totam usque ad alium computum complete fiendum per ambos doctores. Preterea idem doctor lohannes Neuman computabat exposita sua pro structura domus, quem computum quoque suspendi ad adventum aliorum doctorum et presenciam. De clave prestanda ad archam doctori lohanni Wisinger conclusum est, quod non assignetur ex causis facultatem moventibus et solo Consistorio detegendis, et ne universitas per hoc detrimentum paciatur, vult per decanum suum aut seniorem semper aperire. Et facultas vocata ad Con- sistorixim prefati rectoris occasione davis dedit pro bono pacis clavem ad manus Consistorii, ita ut esset immunis ab omni Buspicione et damno possibiliter emergente, de quo eciam solem* niter in Consistorio decanus pro tunc fecit protestacionem.

Exposui eodem die 13 den. pro vino.

In exequiis doctoris lohannis Wisinger, rectoris protunc, dedi pedello pro duabus missis 9 knie. Mortuus est autem idem

>) Fol. 40» leer.

62 Aote ftM. m«di«M m.

8. Dec. doctor in Neunburgo claustrali die Concepcionis beate Marie Virginia in peste. Notario pro scribendis intimacionibas ad valvas dedi 6 crac.^ qnos eciam pedellas ex me percepit. c. 24. Dec. Percepi censum ex domino Cristanno circa Natalicia Do-

mini 13 sol. 10 den.

In nltimo Consistorio exposoi 16 den. et resignavi et feci 14 A computam in die Tibnrcü et Valeriani et presentavi de collecta per me pecunia decano sequenti 10 sol. 13 den. absque pecnnia clausa in bnrsa et signata, de qua supra cavetur.

[1507 L]

Fol. 41* Anno salutis 1507, in die sanctorum martirum Tiburcii et

14 Apr

^ ' Valeriani, Martinns Stainpeis de Bienna, arcium et medi- eine doctor, sexto in decanum eligitur.

Item in eadem congregacione conclusum foit pro stuba maiori domus facultatis, ut fiant scamna snb expensis facultatis cum scitu decani.

Item Mag. lohannes Fuscinus de Elbing Brutenus petivit incorporari matricule waccalariorum in medicina, et facol- tati dedit 1 flor. Renens. et 3 sol. den., cepitque waccalariatum 20. Apr. 20. die Aprilis sub decano Stainpeis etc.

David Kremer ex Friwurgo, arcium magister Friwur- gensis, incorporatus matricule facultatis ut Scolaris medicine 16. Jani 16. die lunü anno salutis 1507, dedit facultati 28 den. et bedello eiusdem 4 den.

Steffanus Amman de Perig, suppositum universitatis 2. Juli Biennensis simplex^ incorporatus matricule facultatis 2. die lulii

anno salutis 1507, dedit facultati 32 den. 4. Au^. Item 4. die Augusti arcium Mag. et medicine baccalarius

lohannes Fuscinius de Elbing petivit se admitti ad examen pro gradu licencie, et a facultate ab omnibus admissus fuit, si infra- scriptos articulos quinque adimplere velit. Primo, quod lectiones omnium doctorum ante licenciam diligenter velit audire. Se- cundo, quod respondere velit tribus doctoribus, quibus non re- spondit. Tercio, quod informacionem ex aliquo doctore recipere velit sufficientem, qui fidem de illo coram facultate faciat Quarto, quod post examen ad licenciam Bienne et non in alia univer- sitate licenciam recipere velit. Quinto. quod non practicet in

Aete hc. mtdioM Ul. 63

civitate Biennensi ante quatuor annos^ et qnod infrascriptas daret facültati litteras de sua propria manu: ^Ego Mag. loannes Elbing, arcium magister et in medicina waccalariuS; promitto firmiter hoc meo Chirographe mea manu exarato velle firmiter servare et adimplere^ prent eciam iuramento decano facultatis medicine in presencia facultatis prestito affirmavi; sequentes condiciones: Primo, qnod post examen, casu quo promovear, velim recipere licenciam in Biennensi studio et non alia univer- sitate. SecundO; quod per quadriennium inmediate post licenciam aut insignia doctoralia präcticam non exercere velim in civitate Biennensi, sed in alio loco mihi providendo.''

Mag. Fridericus Tolhopff ex Kemnat, magister Ingel- stattensisy inscriptus matricule facultatis 19. die Augusti anno i9.Aag. salutis 1507; dedit facültati 40 den. etc.

Mag. Johannes Fuscinus de Elbing, waccalarius medi- cinC; 26. die Augusti ad licenciam admissus fuit et 28. die ^^•^^• Augusti petivit incorporari ad consorcium doctorum facultatis ' ^^' medicine, et solvit eodem die facültati 2 flor. Ungar, etc.

lohannes Unverdarm, arcium magister de Bienna, in- Fol. 41^ scriptus est matricule facultatis in vigilia beatorum martirum 26. Sept. Cosme et Damiani 1507, et dedit facültati 60 den.

Item dominus doctor loannes Neuman solvit totum cen* sum suum, quem obligabatur facültati usque ad annum 1507 circa festum Georgii, et iterum a facultate obtinuit locacionem domus per annum pro 8 libr. den. etc.

Ego Martinus Stainpeis de Bienna, medicine doctor, 13. Oct. die Colomani officio decanatus per resignacionem cessi, et com- putum feci et singulis computatis obligabar facültati 9 libr. 7 sol. 3 den., quos in presencia facultatis eidem presentavi etc. Reposita est hec peccunia tota in ladulam facultatis, ad quam sunt tres claves, quas habent doctores seniores.

[1607 n.]

Die sancti Colomanni electus est in decanum facultatis 13. Oct. nostre egregius dominus doctor lohannes Marquardus, cui precedens decanus presentavit presentanda in presencia facul- tatis. Item doctor lohannes Newman eodem die dedit censum obligatum pro estivali mutacione 4 flor. Renens. boni ponderis,

64 Acta fbe. medieae III.

qni cum reliqua pecunia post computum relicta, videlicet 9 flor. 7 8ol. 3 den. cum quattuor predictis in summa 13 flor. 7 soL 3 den. repositi fuerant in ladulam integre. Conclusum fuit eodem die^ quod ad ladulam facoltatis deinceps seniores duo habeant clayes post decanum, in quam pecunia facultatis semper re- ponatur.

Eodem die lohannes Salianus, doctor Ferrariensis, pe- tiyit admitti ad repeticionem et consorcium facultatis. Conclusum, quod supersedeat nunc a tali peticione propter multas causas ad aliquos annos ex causis legittimis facultatem moventibus. ^)

Post paucos dies decanus convocavit facultatem ad instan* tiam certorum doctorum^ qui proponere volebant quedam pro incremento facultatis, sed quia decanus propter ininrias iniuste et indebite sibi factas recessit de congregacione, non scripsit quid actum fuerit, nee hodie seit aut scire cupit, quid factum sit. 1608 ^^^ ^^' ^^^^^^ Februarii, convocata facultate, doctor Hi-

17. Febr. chael ex Premarton Utteris probavit doctoratum suum iam pridem Ferrarie receptum^ petiyitque faumiliter facultatem, qua* tenus ad repetendum sibi assensum prebeat. Conclusit facultas in hunc modum: Doctor Michael supersedeat adhuc ad certam tempus pacienter; pronunc enim facultas cum ob certas causas eam moventes non duxit esse admittendum ad repetendum.

Subsequenter congregari fecit decanus dominos doctores ad audiendum minutam privilegii, indulti a sede apostolica« sed non comparuerunt plures quam duo vel tres. 6. Apr. Die 6. mensis Aprilis convocata est facultas ad audiendum

petitionem duorum magistrorum lohannis Enczyaners et Georgii Opssinger ex Patavia volentium petere se admitti ad respondendum pro baccalariatu in medicina. Petiverunt igitur et admissi sunt gratioseque, examine rigorose premisso, promoti, sie tamen, quod deinceps sine intermissione diligenter cum libris debitis trium doctorum ordinarie legentium in medi- cina lectiones audiant, nee aliquis presumat ex ipsis insalutata facultate atque illius licentia practicare ante licentiam receptam. Hoc in manus decani promiserunt servare; solvit insuper qui- libet eorum facultati 1 flor. Ungar.

^) Bisher von CospinUn eigenhändig; die letsten Abs&tce bis sum SchloBse von anderer Hand geschrieben.

Aefta fbe. »«dioM III. 65

[1508 L]

Anno incarnati Verbi 1508, in die divorum maiiii*um Ti- Fol-*2»> burtii et Valeriani^ Vdalricus Cervus PataviensiS; artium * ^^' et medicine doctor^ in decanum nostre facultatis more solito electus est^ cui a priori decano presentari solita presentata sunt In cuius decanatu h§c sequencia acta sunt. Eodem die dominus doctor lohannes Neuman solvit hiemalem censum protunc facultati obligatuni; et ista pecunia cum alia reposita est ad facul- tatis ladulam^ et summa pecunie in ladula facit 21 tai. 56 den. Eodem die facultas conclusit^ quod decanus nostre facultatis non accedat Consistorium asserti rectoris^ nisi superiores facultates^ puta theologica et iuridica^ suos presentent decanos. Eodem die dominus doctor Michael ex Premarton humiles suas preces secundario coram facultate pro admissione ad repetendum porre- xit Conclusit facultas; prefatum dominum doctorem certas ob causas nunc ad repetendum non admitti.

17. mensis Aprilis habita est congregatio facultatis ob certas 17, ^pr. dissensiones et discordias in universitate ex parte electionis rectoris ortas, et quia Mag. Theodericus,^) assertus rector^ decanum facultatis nostre bina vice ad Consistorium suum vo- cavity facultas deliberatissime variis pregnantibus causis mota, conclusit ex votorum pluralitate, quod decanus facultatis nostre nullatenus Consistoria prefati asserti rectoris visitet, donec res ista finaliter per totam universitatem determinetur.

Eodem die clarissimus ac egregius vir dominus doctor Joannes Angrer a iuridica facultate ad nostram congrega- tionem missus, ibidem facultati nostre lamentabiliter iniurias facultati sue per non canonicam electionem rectoris illatas denuncciavit; preterea petens humiliter, ut facultas medica com- paciatur et cordi et animo easdem recipiat^ assistenciam quoque sue facultati hoc in negotio zelo sancte iustitie faciat. Facultas conclusit^ quod decanus unum ex doctoribus secum recipiat et prefato domino doctori Angrer responsum facultatis dicat hoc pacto: Facultas perpendens electionem esse invalidam et nulliter factam, et per eandem iuridicam facultatem enormiter esse lesam et spretam, illis consideratis et quibusdam aliis; facultas medica Tult facultati iuridice hoc in negotio adherere et fidelem facere assistenciam atque eorum appellationi pro viribus adherere.

*) Mag. Theodoricas Rhenanas ans Schlettstadt. Aeta facQltatia medieae III. 5

66 Aste ftus. mtdlcM 111.

Fol. 48 • 18. eiusdem mensis facultaB, octava hora ante meridiem,

18. Apr. appellationem suam coram Consistorio asserti rectoris cum no- tario et testibus interposiiit.

Decretom Consistorii saper appellatione interposita: Qua- tuor doctores medicine, scilicet Cnspinianus, decanus^ Mar- quart et Guilhelmus hodie sab penis prioribos hora prima causam assignent sue contumacie. Quod si fecerint^ bonum; quod si non, fiat quod iustum est

Ek)dem die prima hora, tenore decreti Consistorii^ facultas secundario in Consistorio comparuit; ibidem enim matoras, so- lidas ac pregnantes causas de non consentiendi in electionem asserti rectoris assignavit.

Decretum Consistorii super assignatas causas: Cause alle- gate per quatuor doctores medicine, scilicet decanum, Mar- quard^ Cuspinianum et Guilhelmum, sunt reiciende, quas etiam reicimus tamquam insufficientes. Ideo demandetur prefatis 22. Apr. doctoribus sub pena excommunicationis, quod infra hinc et vigi- liam Pasce ante horam undecimam eiusdem vigilie presentent decanum suum domino rectori.

Vigilia PascC; septima hora mane, facultas in domo mea congregata super hoc decreto violeuto et satis capitoso delibe- ravit in hunc modum: Facultas considerans assertum rectorem et pretensum suum Consistorium nullas prorsus acceptare ra- tiones neque causas, sed potius vi facti et nullo iuris processu contra facultatem procederC; facultas mota non minamm metu, sed pacis zelo et potissime ob Redemptoris nostri acerbissimam passionem et gloriosissimam suam resurrectionem, quibus hoc sacratissimo tempore pocius, imo longe plus insistendum ac invi- gilandum fore quam nuUis aliis humanis contentionibus, preterea decrevit, quod decanus rectorem accedat et se nomine facul- tatis presentet, certa tamen cum protestatione hoc fiat.

Eodem die decanus infra octavam et nonam horam ante meridiem rectorem suis in edibus visitavit, volens exequi facul- tatis decretum; rector nullam protestationem preter Consistorii coDsensum acceptare voluit.

Eodem die, prima hora post meridiem^ decanus in stuba magna coUegii coram rectore et suo Consistorio et certis senio- ribus universitatis se nomine facultatis presentavit, certis tamen cum protestationibus subannotatis:

Aetft tu. m«dioM lU. 67

Primo protestatur facultas medica, quod sab spe rectifica- tionis et emendationis erroram hactenns in electionibus rectoris et procuratoroin commissonim facultas decanum mittat. Secundo protestatur facultas^ quod si dominus rector non provideret de remediis et perpetuis statutis huiusmodi electionem concernen- tibus, quod velit tunc suum decanum revocare. Tertio prote- statur facultas, quod amore pacis et huius sacri temporis ad precavenda scandala presentet decanum et non aliter. Quarte protestatur facultas, quod per istam missionem decani sui non velit appellationem interpOsitam deserere, sed infra terminum iuris, si necesse fuerit, prosequi. Quinto protestatur facultas, quod ex metu pene excommunicationis de facto et non de iure infljgende, qui metus in constantem virum cadit, decanum nunc miserit.

Decretum Consistorii super protestatione iam facta: Placuit Fol. 43^ Consistorio, quod articuli protestationis dominorum medicorum quatttor nullo modo recipiantur, quia contrarii sibi ipsis; si autem sciunt commissos aliquos errores, veniant suo tempore ad Con- sistorium, Consistorium faciet iuxta statuta et privilegia univer- sitatis, et quod iam mox vocetur decanus facultatis medicine et queratur, an sine omni protestatione velit se presentare iuxta decretum pridie datum, bonum; si vero non, tunc Consistorium vult Stare in suo decreto et procedere ad ulteriora, et quod ad feriam secundam proxime venturam citentur publice monitorio penali ad comparendum proxima feria quinta ad videndum se 27. Apr. dedarare incidisse penas excommunicationis vel ad dicendum causam, cur hoc fieri non debeat etc.

Die Pasce, infra sextam et septimam horam post meridiem, 28. Apr. facultatis congregatio in ecclesia divi Stephani protbomartiris habita est. Ibi enim facultas totum negocii processum satis com- pendiose ac deliberatissime omni ex parte trutinavit et exactis- sime rimata est, et inter cetera cogitans, quod domini iuris con- sulti inter se divisi et dissencientes ac in proprio suo negotio hactenus adeo tepide egissent, videns denique Consistorii furiam, considerans etiam varia imminencia pericula, singulis illis obser- vatis consideratisque, facultas condusit, quod decanus hoc vesperi se rectori nomine facultatis presentet.

Decanus eadem hora cum prothonotario universitatis do- minum rectorem suis in edibus visitavit et se nomine facultatis medice Magnificentie sue presentavit. Habita ista relatione, do- minus rector summe gaudens de bono pacis et summa tranquil-

6*

68 Aete Ike. »«dieae in.

litate ea in re facta^ hilari yulta mox pro malmatico optimo misit^ de quo decanus et prothonotarins summe fuerunt grati et bene refecti. Laus summo motori.

Sebastianus Neythart ex Laubingen, artiom libera- 10. Mai lium magister^ 10. mensis Maii ad facultatem intitolatos est; dedit 4 gross.^ de quibas^) pedello dedi 1 cruc.

Eodem die ad facultatem inscriptas est Georgius Tan- steter Colomitius^*) artium liberalium magister, dedit 4 gross., de quibus^) pedello dedi 1 cruc. 2. Aug. 2. die mensis Augusti habita est facultatis congregatio

propter decretnm Consistorii rectoris^ quod tale erat: Facultas me- dica assignet doctori Michaeli ex Premarton in triduo certum diem et brevem [terminum] repetitionis in medicina sub penis maioribus universitatis. Facultas de hoc precipitanti decreto, quia nondum coram Consistorio audito, vehementer admirata est, presenciens se multum agravatam, matura cum deliberatione conclusit, quod decanus rectorem una cum notario et testibus accedat et protestetur coram eo de appellatione interponenda ad totam universitatem propter certa facultatis gravamina etc. Fi- nita congregatione, decanus iuxta conclusionis tenorem mox una cum notario et testibus rectorem accessit et coram eins Magnificentia protestatus est nomine facultatis de appellando a Consistorio ad totam universitatem propter certa facultaüs agra- vamina. Rector negotium ad proximum consistorium suspendit

Eodem die Mag. Qregorius chirurgicus de Norsia a facultate ardentibus ac summis precibus sibi dari literale testi* monium super duo puncta tantum, puta incisionis lapidis et rup- turarum, peciit. Fol. 44* Eodem die facultas conclusit, quod Mag. Gregorio chirur-

gico de Norsia iuxta suam petitionem ad facultatem porrectam decernantur litere testimoniales super duo dumtaxat puncta, puta incisionis lapidis et rupturarum, ita tamen, quod florenum Unga- ricalem facultati pro sigillo tribuat.

Litteras recepit; pro sigillo 1 flor. Ung. dedit.') 4. Aug. Quarta die Augusti habitum est Consistorium rectoris, in

quo rector responsum facultatis a decano super decreto Consi-

^) Im Orig.: quo. ') So statt Ooüimitius,

') Am oberen Rande von gleichseitiger Hand : Moritur idem Mag. Ore" gmiut tamquam probut et honeitU9 vir in 9ua nr6e.

Acta fke. medicM III. 69

Btorii pridie fabricato cupivit. Secundo interrogavit^ an facultas adac inherere velit appellationi pridie coram eo protestate. De- canus ex commissione facultatiB respondit, quod facultas appel- lationi interponende inherere yelit, attento quod negocium presens non tantum facnltateni; veinim eciam totam universitatem tangat; preterea quidquid nniversitas tota hoc in negotio finaliter decreverit, facultas eodem decreto vult stare et esse optime contenta.

Rector saper hoc cum Consistorio suo deliberavit et hanc sequentem decrevit conclusionem: Decretum^ quod conclosio data ad instantiam doctoris Michaelis de Premarthou proxima quoad assignationcm termini ad repetendum, maneat firma et intacta^ attento quod facultas medica nullam iustam allegavit causam^ cur conclusio non esset exequenda Consistorii^ et Con- sistorium ex superhabundanti prorogat facultati medice tenninum ad respondendum iuxta conclusa prius habita in crastinum.

5. die Augusti habita est facultatis congregatio propter ö. Aug. decretum Consistorii iam scriptum. Facultas considerans rigoro- sum rectoris et suorum Consistorialium in hoc negocio processum, reservanda sibi reservavit et in hunc modum conclusit: Facultas statuit doctori Michaeli ex Premarthon terminum repetitionis in medicina, quando videlicet integrum annum post insignia sua doctoralia in Italia recepta compleverit.

29. die Aprilis percepi censum yemalem ex domino Cri- 29. Apr. stanno 13 sol. 10 den.^ de quibus pedello nostro 12 sol. in solario suo dedi. Restat: 10 kruc.

In vigilia divi Bartholomei Apostoli^ que erat 23. Augusti, 23. Aug. habita est facultatis congregatio propter duos artium liberalium magistros et medicine baccalarios, loannein Entzianer ex l^berlingen et Georgium Obsinger Pataviensem, qui humiliter coram facultate pecierunt se ad examen pro gradu licencie admitti, et unusquisque eorum seorsum defectus suos facultati recitavit, et ambo sigillatim obnixe et humilime facul- tati Bupplicarunt, quatenus facultas super huiuscemodi defectus suos recitatos benigne et gratiose dispensare velit. Facultas super eorum petitionem factam rem ipsam | mature et satis deli- Fol.44*> berate pensitavit trutinavitque, et finaliter mota quadam pietate et misericordia cum eis super eorum recitatos defectus benigne et pateme dispensavit, eosque ad examen pro gradu licencie gratiose admisit.

70 Aet» fhc. medicM III.

Eodem die propter yicecancellarii generalis nostri stadii Viennensis defectum et prefatos duos magistros presentandos facultas in hunc modum conclusit: Observato consideratoque decreto quodam per universitatem fabricato vicecancelariatas officium concemente, duo prefati magistri presentandi per de- canum et totam facultatem more solito venerabili et egregio viro domino loanni Putsch, cathedralis ecclesie Viennensis prepo- sito ac generalis nostri studii Viennensis cancellario dignissimo, quam cicius fieri poterit presententur. Et presentati sunt se- 26. Ang. qnenti die Sabbati, que erat 26. Augusti etc.

Mag. Qeor^ius Obsinger Pataviensis et Mag. loannes 4. and Entzianer ex Vberling quarta et quinta die Septembris pro .Sept. jiQQQQji^ examinati sunt et gratiose admissi, et ante eorum ad- missionem ambo tenore decreti facultatis in manus decani hoc pacto compromiserunt; quod unusquisque eorum, casu quo promoveretur, quod ex tunc aliquem ex dominis doctoribus öli- gere yelit, qui eum diligenter et fideliter in actu practico insti- tuet; quo facto idem doctor instituens de eodem licenciando ante suorum doctoralium insignium receptionem facultati inte- gram fidem sufficientis institutionis habite faciat. 7. Sept. Mag. loannes Entzianer facultati dedit 7. die Septembris

flor. Ungar. 2.

Mag. Georgius Obsinger eodem die facultati dedit flor. Ungar. 2.

Dominus Cristannus solvit censum obligatum circa festum Michaelis 13 sol. 4 den. 1508.

Dominus doctor loannes Newman solvit censum esti- valem flor. Ren. 4 anno etc. 1508. ^^'^^ ^® Colomani divi Martiris, que erat 13. Octobris, habita

est facultatis congregatio propter sequentes articulos. Primo ad audiendum duos dominos doctores novellos, loannemEncianer et Qeorgium Obsinger^ ad consilium facultatis petere yolentes. Porrecta eorum petitione^ mox exauditi sunt et ambo benivole ad facultatis consilium admissi^ prius tamen ad manus decani servanda veUe servare iuravere et in huius negotii testimonium unusquisque eorum dabit facultati unam octavam de optimo malmatico. Secundo ad eligendum decanum pro hiemali muta- tione. Facultas ob certas pregnantes causas eam moventes pro tunc electionem huiuscemodi suspendit; que tamen eligendo de- cano presentanda erant, facultas priori decano ad novi decani

13. Oct.

Aete fiM. medi«ae III. 71

electionem interea loci commisit. Et tandem facultas decrevit et subordinayit decannm priorem doctorem Vdalricum Cervam et doctorem loannem Neuman et doctorem Guilhelmum Paelinger ad accedendum Seniores oniversitatis^ puta aliarum facnltatam decanos^ et coram eis nomine facultatis lamentari de varüs erroribtts in electione rectoris per maltos annos oommissis et singulariter in presenti scelesta^ perfida et iniqua procm*a- toram electione^ quC; sicuti cnilibet liquet^ cum dolo et fraude celebrata est. Preterea prefati Seniores universitatis invocandi et petendi sunt^ nt eorum sui&agio universitatis congregatio fiat, abi facultas coram tota universitate nedum sna^ verum eciam aliamm facultatum gravamina lamentabiliter proponere velit. Speraret denique facultas, quod universitas huiuscemodi Utes, discordias, factiosas conspirationes et tot odia oculta in univer- sitate latentia aliquando cordi recipere velit, ita ut horum om« nium fieret extirpatio eradicatioque, et tandem perpetue pacis et tranquillitatis reformatio. Quod quidem negotium prefati de- putati tres dootores mox die sequenti maxima diligentia expe- I4.0ct. dierunt.

Dominica die post Simonis et lüde divorum apostolorum, 29.0ct. que erat 29. Octobris, habita est facultatis congregatio propter articulum sequentem: Ad audiendum relationem quandam duo- rum Seniorum universitatis^ puta decani facultatis theologice et artium^ nomine rectoris et suorum Consistorialium super prefato negotio factam. Facultas eodem in negotio concorditer ac uni- formiter conclusit, se velle stare in prima conclusione et non exhibere decanum, donec negotium idem per totam universi- tatem discuciatur et terminetur. Quam condusionem prefati domini doctores tres duobus decanis prenominatis nomine facul- tatis retulerunt etc. In eadem congregatione dedi pro vino, panibus et castaneis 4 cruc.

Die Omnium Animarum fidelium, que erat 2. Novembris, ^^!;,*^** habita est facultatis congregatio propter articulum sequentem. Ad audiendum quoddam rectoris suorum consistorialiumque decretum contra facultatem fabricatum^ cuius tenor talis: Item decretum, quod demandetur sub pena excommunicationis do- minis doctoribus tribus electis per facultatem medicam, scilicet NeumaU; Guilhelmo et Vdalrico Cervo, quod cras congre- gent facultatem medicam, et quod facultas medica infra triduum eligat decanum et tandem illum presentet rectori et Consistorio

2. Nov.

72 AcU fac. medioae III.

30. Oct. 8ub pena excommunicationis. Actum die Lune pennitima Octo- bris anno domini 1508.

Ita cavetnr in prothocoUo loannis Ergkel notarii. Habito auditoque presenti decreto^ facultas considerans et observans rectoris suorumque consistorialium furiam impetuo- sumque contra facultatem processum^ omni iuris forma denique carentem, facultas protunc hanc decrevit conclusionem rectori mittendam, cuius tenor talis: Ad decretum nuper datum facultas medica ad trium doctorum instantiam^ quibus mandatum est, sacratissimis bis diebus fuit congregata. Nihil tarnen expedire potuit, quia non plene congregata fuit; quod nunc bis accidit, non obstantibus maioribus facultatis penis^ quibus omnibus de- mandatum erat. Quare hactenus nihil conclusum est. Que con- clusio rectori missa et presentata est. In eadem congregatione pro collatione dedi 13 cruc. 2 den.

6. Nov. Dominica die ante Leonardi confessoris, que erat 5. Novem-

bris, habita est facultatis congregatio propter articulum sequen- tem. Rector suis cum consistorialibus singulos facultatis doctores

6. Not. sigillatim peremptorie citavit ad comparendum sequenti die Lune coram ConsistoriO; et ibi assignare causam vel causas, quare facultas decanum suum hactenus in faciem Consistorii non presentavit.

Fol. 46 > Facultas Concors et unanimis super hoc negotio rotunda

ac una voce condusit, yelle iuxta habite citationis formam com- parere et causam superioris conclusionis in die divi martiris Colo- mani facte assignare, et in eadem perseveranter stare et persi- stere. Super hoc facultas concorditer elegit et recepit prestan- tissimum yirum dominum doctorem Philippum in huius negotii advocatum, quem subarravit flor. 1 Ungar. In eadem congre- gatione pro vinO; pane et castaneis dedi 3 cruc.

6. Nov. ^^^ ^^^^ ^^ sancti Leonardi confessoris, que erat 6. No-

vembriS; facultas tenore facte citationis una cum advocato suo doctore Philippe coram asserto Consistorio rectoris et aliquibus universitatis Senioribus comparuit. Ibi enim rector nomine suo et consistorialium suorum facultati supplicavit, ut ob pacis amo- rem decanum suum Consistorio presentaret; si autem hoc facere recusaret; tunc ipsa facultas posset palam hie coram Consistorio causam vel causas allegare, quare decanum suum a facie Con- sistorii hactenus distulerit et presentare non vellet. Facultas super hoc per suum advocatum desideravit legi et audiri Prin-

Acte fae. nedioM 111. 73

cipis statatom Procuratomin electionem directe intuens.^) Quo lecto et aadito, facultas respondit hoc pacto: Si errores superio- ribaB annis in procaratoram et rectorum electionibus commissi emendarentur et toUerentar, ita qaod de cetero nuUa facultas deluderetur et sperneretur in suis suppositis ab altera, et quod illornm erratorum hactenus commissorum mox, seclusis omnibns aliis universitatis negotiis, extirpatio, reformatio et finalis discus* sio per totam universitatem haberi posset, ita quod de cetero inter facultates et in tota universitate mutuo fratema dilectio ac vera amicabilis unio foret et accresceret, ') hoc expedito facultas illico decanum suum in faciem Consistorii presentabit. Et si utique tocius universitatis congregatio locum habere non posset, deputentur tarnen tandem ex qualibet facultate quatuor viri maturiy pacis amatores, non ad latera decUnantes, qui una cum rectore errata hactenus commissa reforment et prorsus toUant; ita quod universitas pristine paci et tranquillitati perpetue resti- tuetur. Si autem Consistorium in herum nullum consentire velit, tanc facultas nullatenus in decanum suum mittendum consentiet.

Consistorium super facultatis responsione data deliberavit; Fol. 46t» hoc tandem fabricavit decretum: Decretum, ex quo domini medici petiverunt imposterum non fieri peregrinas et adulterinas electiones in universitate^ tunc velint dare decanum, quod dent infra hinc et diem levis decanum; quod si hoc facere non velint, 9. Nov. probent ad illum diem hora duodecima coram Consistorio illas peregrinas et adulterinas electiones factas et aUos errores per eos assertos sub penis solitis. Ita cavetur in prothocollo loannis Ergkel notarii publici.

7. die Novembris habita est facultatis congregatio propter 7. Nov. articulum sequentem: Ad interloquendum et deliberandum super decreto in Consistorio rectoris dato. Facultas satis deUberate ac mature negotium omni ex parte perrimata est, tandem finaliter conclusit, quod propositiones per facultatem fabricate reprobantes et invalidantes Procuratonim electionem doctori Philippe per vicedecanum presententur, et suo consiUo easdem propositiones

*) Vgl. die Bestimmangen Aber die Wahl der Procnratoren im Alber- tiniflchen Privilegium vom Jahre 1384 bei Kink U, 52, doch Acheinen hier eher die allgemeinen Universitätsstatuten vom Jahre 1886 (Kink II, 79 ff.) ge- meint zn sein.

*) Vgl. die UoiTerriUtastataten vom Jahre 1386 (Kink H, 77): ^8U naUuUB amor et fanor nUer quatuor faeuUatea et naeione»,'^

Fol. 47 • 10. Nov.

74 Acte fco. madioM III.

ex utroque iure corroboret. Que propositiones earundemque probationes iure utroque fundate mox in sequenti patebunt. Ek)dem die pro vino« pane et papiro dedi 3 crnc.

9. Nov. 9. die Novembris tenore decreti Consistorii recioris facultas

medica duodecima hora coram Consistorio et SenioribuB univer- sitatis comparuit, et propter sui advocati doctoris Philippi absentiam facultas terminum iuris et dilationem sibi dari petiyit, ita quod responsionem suam in soriptis facere possit. Consisto- rium desuper deliberavit et decrevit hanc sequentem conclu- sionem: Dilatio petita per dominos doctores de facultate medica ex superhabundanti eis admissa est, ita tarnen^ quod ad pro-

10. Nov. ximam feriam secundam hora duodecima peremptorie sub penis universitatis domini medici probent suam exceptionem.

11.^) Novembris, que erat rigilia sancti Martini episcopi, habita est fitcultatis congregatio propter articulos sequentes: Primo ad finaliter concludendum super articulos nuper in facul- tate conceptos, et ad audiendum eorundem probationes in utro- que iure fiindatas per facultatis advocatum fabricatas. Secundo: Vicedecanus quosdam bibliothece facultatis defectus coram facul- tate proposuit. Primus defectus erat de reformandis cathenis certorum iibrorum cathenis carentium. Secundus de clavibus parvis decano precedentis mutationis non presentatis, nunc in- quirendis. Tertius de videndis libris ex facultatis bibliotheca receptis et concessis. Facultas ad istos enumeratos defectus modo finaliter nihil conclusit, quia doctores facultatis non omnes erant presentes, non obstante^ quod ipsis omnibus in cedula per vicedecanum missa sub prestiti iuramenti pena demandatum fuerat. Ob id facultas has sequentes duas fabricavit conclu- siones: Conclusit facultas seriöse^ quod futuris temporibus nullus doctorum absentet se sine rationabili causa a congregatione facul- tatis^ alioquin facultas velit contra eundem procedere ad penam in cedula per decanum vel vicedecanum transmissa expressam. Secundo conclusit, quod doctor Joannes Marckhart in fiitura congregatione ad verbum ponatnr de sua absentia, et si pregnan- tem causam non allegaverit^ puniatur iuxta arbitrium facultatis. (Dominus doctor Markart sequenti congregatione causam sue absencie legitimam palam coram facultate proposuit.)') Super

>) So statt 10. November.

') Die eingeklammerten Worte sind erst später mit anderer Tinte hinzngef&gt.

Acte «MS. medieM III. 75

secondo articnlo facultas conclnsit, qaod articuli per facultatem nnper preconcepti una cum probationibus iure fundaüs per iuniores duos doctores facultatis et procuratorem quendam ad proximam diem Lune hora duodecima manco Consistorio rectoris facultatis nomine presententur. Item pro vino et pane 13 den.^)

[1608 n.]

Anno salutis 1508, in yigilia sancti Leopoldi, propter causas Fol. 49 < in precedenti decanato (!) expressas, Martinus Stainpeis de ^^-^^^ Bienna; arcium et medicine doctor, septimo in decanum eligitur.

leronimus Praun de Bratislavia 24. die Novembris 24. Nov inscriptus est; bedellum et facultatem solvit.

lohannes de Lauff 24. die Noyembris inscriptus est; facultatem et bedellum solvit.

lohannes Hau ex Perenstett primo die Decembris in- i.Dec. scriptus est et facultati dedit danda.

Dominus doctor Michael de Premarthon 27. die No- 27. Nov vembris in aula universitatis suam fecit repetitionem, postea eodem die legale prandium doctoribus facultatis et aliis multis dedity et primo die Decembris ad consilium facultatis admissus, i. Dec. facultati solvit 4 aureos Ungaricales.

Mag. Matheus Lachenperger ex Posonio 22. die Fe- bruarii inscriptus, dedit 32 den. etc.

Mag. Leopoldus Greinner ex Wienna 8. die Marcii s. Mftrs inscriptus, dedit 32 den.

Mag. Simon Lacz de Stockhardia 11. die Aprilis in- ii.Apr. scriptus, dedit 32 den.

Item 17. die Novembris congregata facultate, prior decanus }^^ computum fecit, demum omnia in parvam ladulam, presentata pecunia, reposita sunt et redusa etc. Secundo ad decretum do- mini rectoris condusit, ut decanus facultatis, doctor Marck- hardus, doctor Wilhelmus certos articulos suo Consistorio presentarent et rectori in suo Consistorio aut. aliis ad hoc depu- tatis in tali negocio, discuciendo assisterent, articulos ipsi apud se haberent etc. Item in eadem congregatione conclusum fuit iuxta desiderium domini rectoris, ipsum rectorem Mag. Michae-

1509 22. Febr.

17. Nov.

>) Fol. 47^ bis 48^ leer. (Wohl für die fehlenden Articuli resenrirt.)

76 Acts fite, uedioae III.

lern de Premarthon, alterius nniversitatis doctorem^ repeti- tionem posse facere^ quando sibi placuerit et dare pro facaltate iuxta tenorem statuti 4 flor. Ungar.^ qaos decano presentavit. 1&09 itßm 24. die Februarii condusum fuit, ut doctor Cuspi-

nianuSy Marckhardus et Neuman Fabiano licentiato com plena potestate eis a facultate tradita loquerentur^ quatenus mi- nutam ad Sedem Apostolicam mitteret et pro expedieione eios- dem plenaria^ quidquid ipsi promitterent^ facultas persolvere velit, habito privilegio papali^ quemadmodum Sebastianus licentiatas prius. coram certis de facultate ad hoc se obtulit.

24. Febr.

[1509 IJ

Fol. 49 b Anno salutis Christiane 1509, die sanctorum Tibnrcii et

14. Apr. Valeriani, eligitur in decanum Joannes Neuman Vienensis, artium et medicine doctor, cui precedens decanus solita presen- tari presentavit computumque de perceptis et ezpositis fecit, et Omnibus computatis obligabatur facultati 7 libr. den. 5 so). 14 den., que peccunia reposita est ad ladulam facultatis parvam. Item protunc ego loannes Neuman feci etiam computum de expositis, et omnibus defalcatis obligabar facultati ex parte census 3 tal. 5 sol. 12 den., ut habetur in ladula. Item conclusit etiam facultas tunc, ut de pecunia debita darem scriptori quodam ex parte privilegii impetrandi a Sanctissimo 3 sol. den. Dedi. Item notario universitatis pro copiis autenticis transmissis a Cesarea Maiestate occasione vicecancellariatus 3 sol. den.; et isti 6 sol. den. essent subtrahendi a censu suprascripto, videlicet a 3 libr. 5 sol. 12 den.

26. Apr. Item die levis post festum sancti Georgii, percepi partem

census domini Cristanni, de qua recepit pedellus nostre facul- tatis 12 sol. den.; remanserunt facultati 40 den.

26. Mai Item vicesima sexta Mail intitulatus est dominus Fabianus

Puechler, utriusque iuris licenciatus egregius, natus ex Stiria, et dedit facultati 9 cruc. anno ut supra.

3. Juli Item 3. die lulii intitulatus est ad facultatem honorabilis

vir Ambrosius Puchspawm ex Thermis, artium liberalium magister Vienensis; dedit 9 cruc.

26. Juli Item 25. die lulii, qua sancti lacobi sollemnitatem Mater

Ecclesia agere consueverit (!) inscriptus est ad facultatem honora-

Aete fae. m«di«« III. 77

bilis vir Mag. loannes Qastgeb Melicensis et dedit 9 cruc, pedello 1.

Item 18. die Augusti inscriptus est ad facultatem honora- i8.Aug. bilis vir Mag. Georgias Tuerner Villacensis, dedit 12 cruc.

Item die Mercurii ante festam sanctorum Cosme et Da- 26. Sept. miani pereepi partem census domini Cristanni^ de qua recepit pedellus nostre facaltatis 12 sol. den.; remanserunt facultati 40 den.

[1609 n.]

Anno nono etc., in die Colomanni divi martiris^ electus est Fol. 50» loannes Entzianer ex Vberlingen in decanum^ artium et is. Oct. medicine doctor, cui precedens decanus presentanda presentavit more solito, et de omnibus proxima congregatione compatnm de perceptis et expositis fecit et ex parte census domus medicorum omnia solvit.

Item loannes Wentzelhuisser inscriptus est 2. die post u. Oct. Colomanni martiris; dedit 40 den.

Item recepi pro censu a domino Cristanno defuncto ex parte cellarii 13 soL 1 den.

Item Mag. Andreas Mergatinensis^) intitulatus est ad matriculam Letare et dedit 32 den. ^^^^

Item in tribus congregationibus exposui 7 cruc. 2 den.; empericis 3 cruc.

lO.M&rz

[1610 L]

Anno Domini 1510^ die Veneris ante diem sanctorum Fol. 60^ Tiburcii et Valeriani, electus est loannesNewman, artium et 12. Apr. medicine doctor, in decanum^ cui precedens decanus presentanda presentavit computumque de expositis et perceptis fecit. Item protunc loannes Newman solvit censum hiemalem, dedit 4 libr. den. Item pereepi a pedello ex parte census hiemalis domini Cristanni 40 den., reliquos sibi pro salario tenuit.

Item 3. die Maii Mag. Gangolfus Grussen de Erfor- s.Mai dia, nacione Saxonum, intitulatus est, dedit 8 cruc, pedello nnum cruc.

^) Mag. Andreas Misbeck von Mergentheim.

78 Aeta ffte. modioM III.

[1610 n.]

Pol. 61» Anno salutis 1610, die sancti Luce, Martinas Stainpeis

' ^^' de Bienna, arciom et medicine doctor, octavo in decanum electus est. Die eodem placuit facultati^ ut dominus doctor Neu- man pro futoro censum sutiin facnltati persolveret iuxta tenorem ordinationis facultatiS; ut in antiquo libro actoram folio 129 in prineipio/) et omnia de cetero servaret, ut ibidem cavetur clare. Seeundo placuit facultati^ ut inyentarius factus per precedentem decanum et bedellum facultatis de rebus relictis per dominum Cristannum^ pertinentibus ad torcular domus facultatis, in librum actorum scriberetur, et sequitur:

Item drey hempotting abgenUcztt, nuer aine dar untter gancz; Item zwo tresterpotting, faul und zerprochen; Item funff les poting; Item ain grosse uberberffpoting; Item ain keller- laitter; Item ain schoskar; Item ain grandt fuer die preß; Item ain zucht; Item zwen tragemer; Item zwai fiertalschaff; Item ain seyhen und das kar; Item ain praitte eysnenne thuer; Item ain charpreß mit anderen ir zwegeh5rung mit pretteren zw notting; Item ain nattpreß mit ir zwegehörung; Item ain trag; Item ain tragstangen; Item 4 graß ganntern, zwen klain ganntner; Item ain rin an das schoskar; Item ain alte seich über die potting; Item mer ain alte lange seich zistel, die man in den maisch seczt; Item 2 schapffen, genandt tfidenköppff, von dem doctor Neuman de novo kauffet und verrait der facultet. Fol.6it> Item 14. die Novembris Mag. Mathias Gasser iuxta peti-

14. Nov. tionem suam ad respondendum pro gradu waccalariatus ad- missus fuit graciose.

18. Nov. Item idem Mag. Mathias Gasser 18. die Novembris ad

gradum waccalariatus admissus graciose et examinatus fuit, et iniunctum fuit, ut de cetero maiorem faceret diligentiam audiendo lectiones doctorum diligentius et alia iuxta ordini^tionem statu- torum compleret ob honorem facultatis et sui ipsius commodum et profectum etc.

Mag. Gonradus Pschlacher ex Libera Givitate in- ^^l^ scriptus 16. die lanuarii anno salutis 151 1, dedit facultati 40 den. et die resignationis hos persolvit facultati etc.

16. Jan.

^} Vgl. Acta fac. med. II, S. 288.

Aete &o. m«di«t6 lU. 79

Eodem die electionis novi decani, videlicet doctoris Cuspi- niani, doctor lohannes Neuman dedit pro censu mutationis hjemalis 7 libr. den. namerate pecanie, que statim posita est ad ladulam, et exposuit tunc pro fane fontis et mandacione eiusdem 4 sol. 10 den.^ quos sibi facultas servavit ad proximam mütacionem solvendos, quod et factain est per doctores.

[1611 L]

Anno 1511, die sancti Tiburcii, Cnspinianus electas de- 14. Apr. canos facultatis arcinm^) pro estate futara, inscripsit pro scolare medicin^ venerabilem virum Mag. Sebaldum Nebe de Thor- gaw, in studio Wittenburgensi in magistrum promotum; inscrip- tns 12. lunii dedit 7 cruc, quia pauper. Eodem die inscriptus est magister Wittenbergensis nomine Petrus Fasholt de LeuntZy dedit 9 cruc., 8 grosses Misnenses.

Item 16. lunii anno eodem inscriptus est Mag. Leopoldus 16. Juni Jordan Vienensis et dedit 15 cruc.

Item 20. lunii anno eodem inscriptus est Cornelius 20. Juni Rosner ConfluentinuSy baccalariusErfordensis, et dedit 10 cruc.

Item dominus doctor Neuman dedit censum estivalem 4 flor. Ren. 38 den., reliqua pecunia cessit pro refectione tor- cularis, quia novum emit instrumentum, quod vulgo preßspindel appellatur; reliquam partem pecunie accepit pedellus pro sala- rio, et 2 item talenta sacerdotibus data sunt pro festo sanctorum Cosme et Damiani. Ego vero presentavi pecuniam suprasoriptam 3 sol. 16 den., quia exposui pedellis quatuor 40 den. et censum domus fiindi 2 den. abbati Scotorum.

[1611 n.]

Anno 1511, in die sancti Collomanni, electus est in de- canum facultatis doctor lohannes Markart ex Hailprunna, cui antecedens decanus presentavit presentanda et 9 sol. 5 den.

Eadem die conclusit facultas, quod doctor Steinpeiß citetur et decanus sibi proponat, quo pacto singulos doctores et

Pol. 62* 18. Oct.

*) So flt«tt mediane (obwohl von CuBpinian eigenhindig iffeschrieben).

80 Aete fte. medieae ID.

facaltatem leserit diffamando etc. in suo vulgari sermone £ftCto tempore pestis proxime supra cimiterio saneti Michaelis, abi publice dixit in ambone, singulos doctores protanc de facoltate existentes pellendos fore de civitate Wiennensi etc. Fait igitur citatus, sed dixit pedello nolle comparere, qoapropter itemm commiseront illum in scriptis vocari debere sab pena per facal- tatem dictanda, quod factum est

Mag. Sebastianus Hincker ex Wienna iuratus et in- 26. Oct scriptus est facultati 26. Octobris 1512, dedit 60 den. 7. Nov. Feria sexta post Leonardi congregata fuit facultas propter

dominum doctorem Stainpeiß citatum seu vocatum pro eodem die ad obiciendum sibi quedam commissa contra statuta facul- tatis et iuramentum proprium in infamiam doctorum facultatis. Sed doctor Martinus non comparuit, ideo concordi ac unanimi Yoce atque yoto omnium doctorum conclusum est ut sequitur: „Quia doctor Martinus Stainpeis trina vice per decanum facultatis ad congregationem citatus contumaciter venire non curavity facultas eundem ob dictam contumaciam et publicas irro- gatas sibi iniurias ab omnibus emolumentis pariter et consilio facultatis suspendit, donec excessus et errores suos commissos recognoverit et ^t Aor. solvent facultati."

Mag. Quirinus Teyninger ex Yußpruck inscriptus est 10. Not. facultati et iuratus in vigilia saneti Martini episcopi anno 1511; dedit facultati et pedello 12 cruc.^)

Georgius Strölin ex . . .') inscriptus et iuratus facul- ^^^^ tati; baccalarius artium, 15. die lanuarii 1512, dedit 50 den.

Mag. Fabianus Eindler de Hannofia inscriptus est 23.Mftrz facultati 23. Marcii 1512, dedit 50 den. Audivit ante intitola- tionem lectiones medicinales aliquot annis, ut dixit

Die 27. mensis Martii anno quo supra congregata fuit fa- cultas propter duos articulos. Primus fuit ad audiendum doc- torem ludocum Puechamer peterQ volentem sese admitti ad repetendum. Secundus ad audiendum quandam petitionem Mag.

Fol. 62 »>

27. März

^) Hierzu ist von anderer Hand am unteren Rande bemerkt: Prcth dolor/ wUeremptui Mag, Quirinus, vir honettua, ditcretui, omni laude dignit- Hmus die Corporis Christi irmocentianme, tempore eerotino poat aextam miegus per rectorem cum tUio quodam magistro conventore burse Hagderikaym ad aedanr dum lites et disturbium quoddam inter ligoniataa et suppoaita quedam umversi- taüs tn domo commwni meretricum; cuius anima in etema peuse vioaL Anno JSIS,

') Ortsbeseichniuig fehlt; StroeHn stammte ans Hindelheim.

Acta fac. aedieae Ol. 81

Fabiani Kindler. Aadita igitur humüima petitione domini doctoris visisque testimonialibus litteris^ qnibus idem doctor suum ante facultatem sufficienter probavit doctoratum, facultas medica ipsum dominum doctorem ludoeum ad repetendum benigne ac pie admisit. Deinde predictus Mag. Fabianus ex consensu doctorum suam facultati exposuit petitionem, que talis fuit: Proposuit primo^ quo pacto antecedenter per triennium ac ultra lectiones audiverit hie Wienne a doctoribus, et negligentia quadam omiserit se ad facultatem inscribi; preterea per bien- niam iam proxime actum Wratislavie practicaverit, atque for- tuna sibi arridente, viduam appothecarii cuiusdam relictam coniugio sibi copulaverit, cum qua necdum nuptias celebrasset. Venisset autem huc temptare, si quandoque ex benignitate doc- torum facultatis medice posset promoveri ad baccalariatum et doctoratum infra certum breve tempus, quoniam prius nuptias celebrare non intenderet. Hiis facultati propositiS; consequenter humiliter petivit doctores facultatem representantes^ quatenus benigne ac mitius secum agerent sibique intelligere darent^ si ipsum votis suis prosequi velint atque in Wiennensi studio, ne aliorsum ire cogeretur, in baccalarium et doctorem promovere. Facultas diversa longaque habita deliberatione condusit, quod dictus Mag. Fabianus debeat bene sperare de facultate, quia velit eum promovere, casu quo ydoneus reperiatur; sed quod post Pasca quandocumque semel in publicis respondeat scolis, tandemque, quando sibi placuerit, petat congregare facultatem ac admitti ad respondendum; ex tunc facultas ipso audito et baccalario promoto yeUt sibi terminum non nimis etiam prolixum statuere, post quem ad licentiam petat. Huius conclusionis inten- tionem facultas per decanum doctorem lohannem Markart patefecit in congregatione memorato Mag. Fabiane, qui ma- ximas facultati dixit gratiarum actiones et furtive tandem recessit et Ferrarie insignia doctoralia ibidem percepit.

Conclusit facultas eadem die, quod horreum domus sit removendum et illuc futura estate liberaria edificanda cum una testndine comprehendente totum locum sive spatium inferius, ubi horreum stetit.

In die sancti Tiburcii anno quo supra resignavi ego doctor u. April lohannes Marquardus offitium decanatus medicine ad manus facultatis et presentavi illi michi in electione mea data sive credita ad offitium spectantia calculumque feci pro perceptis

Acta faeoltatis medicao III. 6

82 Acta fac. medieae III.

peccaniis atque expositis et debitor remansi in 41 den.^ quos in continenti solvi.

[1612 L]

Fol. 53" Tercius decanatus doctoris Guilhelmi Paelinger.

14. Apr. Anno Domini 1512, die sanctomm martirum Tibnrcii et

Valeriani, fui ego Wilhelmus Paelinger ex Wising iterom in decanum nostre facultatis electaS; et recepto computo decani precedentis et inqailini domus nostre doctoris protunc lohannis Neu man, singnla; que remanserunty fuerunt in pai'vam ladulam, pecuniam communem continentem^ reposita et claves ad eandem more solito distribute senioribos.

Eodem die doctor lohannes Neuman petivit sibi rursns locari per facultatem domum cum ceUario, horreo et torculari pro 13 flor. Ren. Facultas vero respicienS' ad expensas, quas fecit et quotannis facere co[a]cta est et fait pro reformacione torcularisy noluit sibi locare domum, nisi superadderet aduc pro censu annuo occasione torcularis 2 flor. Ren., aut facultas velit torcular vendere, aut sibi in usum non accomodare, quia coge- retur cenöum totum fere domus impendere structure torcularis. Finaliter ita res per doctores limitata fuit in £Etvorem doctoris Neuman ex singulari benivolencia, quod ipse de cetero ser- varet torcular in esse ^^wesenlich vnd peylich^^ cum omnibus sibi attinentibus et annexis instrumentis et doleis, videlicet schosskhar, spindel, quam novam fecimus cum ferreis falangis, presskhar, poting, seycher, granndt, riglen et omnibus aliis, ita quod torcular ita restituat facultati in bono esse bene refor- matum, sicut facultas sibi reformatum locavit gratis, nam do- minus Cristannus ante cum erexit torcular suis expensis et tandem cum omnibus instrumentis facultati tradidit et dimisit. Ita voluit fieri de ea facultas, quod non laceraretur, sed enge- retur et conservaretur per eundem, et casu, quo aliquando ali- quot instrumentorum per usum longum frangerentur, videlicet granndt, schosskhar, seycher, khar oder spindel et similia, quod ipse dominus doctor lohannes Neuman velit renovare seu reformare suis propriis expensis et facultati de censu non defal- care obulum. Sub hac condicione doctor lohannes Neuman locacionem accepit, et facultas totam domum sibi pro consueto

Fol. 53»» 4. Ang.

Acta fac. medicae III. 83

censu locavit mihique commisit; ut ad acta mea statim verbis rotundis et expressis scriberem propter futura pericula.

Secundo facultas eodem die conclusit facere structuram in domo, renovare videlicet horreum et a fundamento cum murisj solidis engere, testudinem inferius facere et superius bibliotecam; cum fenestra magna ad ortdum, ad quam fenestram construen-) dam dominus doctor Johannes Marckhart sponte duos lapides „khrachstain^ se donaturum promisit. Elegit autem facultas in magistros fabrice decanum, doctorem Cuspinianum et inqui- linum domus, quibus omnem rem commisit cum pleno mandato ad recipiendum pecunias ex ladula et ad faciendum singula pro structura ista necessaria et oportuna.

Secundo fuit facultas congregata 4. Augusti, que fuit dies sancti Valentini, in qua congregatione conclusa sunt sequencia, Primo ex parte structure horrei declinavit facultas ab illo edi- ficio propter impensas pro eodem necessarias, quas tunc solvere Don potuit, et conclusit^ in parte anteriori domus, ubi prius prope fontem fuit biblioteca, velle ibidem facere testudinem, que stu- belle superiori in planicie esset equalis. Deinde sub tecto domus pretendit rursus unam testudinem duabus inferioribus correspon- dentem in latitudine edificare cum tecto ex lateribus, erigendo muros a quatuor partibus, hinc inde non cessando ab edificio, donec deficiat pecunia in scrinio. Secundo in eadem congre- gatione propter doctoris lohannis Bruteni temerariam absen- ciam conclusit facultas, audito prius pedello, cui respondit, se ad yineas iturum, cum sibi decani schedam presentasset, nisi aliam et racionabiliorem causam allegaret, in medio floreno Renensi esse mulctandum, cum sit ex iunioribus, qui plus ceteris sub obediencia vivere coguntur, et tamdiu a facultatis consilio et emolumentis esse suspendendum, donec satisfecerit realiter et cum effectu. Idem enim excessus magis in uno, quam in alio est puniendus, sicut dignum de homicidio voluntario vel casuali. Tercio facultas ex scrinio dedit ad manus meas 20 talenta den. Vienens. pro structura supradicta.

Item die sanctorum martirum Cosme et Damiani incorpo- 27. Sept. ratus fuit per me lohannes Falch ex Tybingen.

6*

84 Acta fac. medioae III.

[1512 IL]

Fol. 64* Anno Domini 1512, in die Colomanni, fait electns doctor

loannes Entzianer in decanum medice facultatis.

Eodem die doctor loannes Neuman dedit pro censu 1 flor. Renens. 5 den., omnibus defalcatis defalcandis gratia structure domuB.

i2.Dec. Die 12. Decembris congregata fuit facultas et eodem die^)

fuit conclusnm, quod doctor loannes Brutenus debeat subire pene mille laterum propter suam temerariam absentiam et quod concordasset se de quodam casu medicinali preter conseDSum facultatis, attento quod eam spretam habuit.^)

Die 12. Decembris est intitulatus Volgangus Hoch- lütter ex Weiß; dedit 20 den. ^^^3 Anno 1513, die 2. Februarii, intitulatus est Mag. Wolff-

gangus Stainburger; dedit 32 den. ^^^^ Item die 7. Novembris intitulatus est Ma^. Henricas

Cremetzer Neuenbergensis ad facultatem medibam et dedit 24 den.») ^^^^ Die 14. Martii fuit congregata facultas medica ad audien-

dum petitiones magnifici domini rectoris lorii Thanstetter, Doctoris lodoci et Mag. Simonis Latz. Petivit dominus rector, quod facultas dispensaret secum super gradum baccalareatns medice artis et super responsionibus ad gradum baccalaureatus et licentie publice fiendis, attento hoc, quod annuo tempore offi- ciis fuisset involutus, et quod vergöret sibi in ruinam et detri- mentum latius cum differendo et impediendo ab examine licentie. Facultas volvendo hinc inde suam petitionem, que si esset contra statuta communia, tamen finaliter super petitionibus suis dispen- savit ponderando, quod esset rector et quod multa sustinuisset onera universitatis, scilicet rectoratum, decanatum et vicecancel- lariatum, secundo quod esset lector Ordinarius, tertio quod esset bone vite, doctrine et honestatis, tamen pro futuro per hoc cum

Fol. 54 b aliis non velit, | nisi cause rationabiles sint adducende, ita contra statuta procedere et semper eorum statutorum vigorem servare.

*) Zuerst stand : die Oohnumni,

') Dieser Absatz ist durchgestrichen; doch ist am Rande bemerkt: licet extincium, tarnen verum,

^) Durchstrichen und darüber von anderer Hand: Fuit doctor tnedi' cinae, »ed dissimulavil. Statt Neuenbergeruia ist Ntierenbert/engU su lesen.

Acte fiftc. msdicae III. 85

Et predicto rectori statnit facultas examen licentie 11. die Aprilis ii. Apr. anni eiusdeni; scilicet 1513.

Eadem congregatione doctor lodocus nihil petivit.

Eadem congregatione Mag. Simon Latz sua peticione apud facultatem repetit, quod die sequenti subiret examen gradus baccalaureatus. Et factum est et admissus est.

Die sequenti doctor lodocus petivit eum admitti ad con- 15. März silium facultatis; ex consensu omnium doctorum facultatis fuit acceptus et dedit^ ut statuta sonant, 4 flor. Ungar, et 15 cruc. pro dulci vino.

Eodem die fuit conclusum, quod rector predictus daret cuilibet doctori iacultatis medium florenum Ungaricalem et me- dium Renensem et 2 flor. Ungar, facultati propter dispensationem examinis gradus baccalaureatus et actus eiusdem^ scilicet deter- minationis, et gratia prandii, quod alias ex consuetudine suis expositis datum fuisset. Et omnia legittime die sequenti solvit. 16. März

Item Mag. Simon Latz post suum examen petiit^ ut facultas dispensaret secum super determinatione et prandio de consuetudine dando. Facultas annuit, eo adiecto^ quod duos florenos Ungaricales facultati daret et cuilibet doctori medium florenum Renensem pro prandio^ quod predictus magister fecit.

Item Wolffgangus Copler Argentinensis intitulatus est Martii die 22, anno 1513.^) 22. März

Die 20. Tero comparuit coram facultate loannes Loff 20. März petendo pro examine gradus baccalaureatus^ fuit eadem die ad- missus et examinatus et promotus; dedit facultati flor. Ungar. 2.

Die Aprilis 13. Gregorius de Lignitz est intitulatus^ Fol. öö* dedit 30 den. ^^'^^''

In die Colomani est inscriptus Mag. loannes Menis- 13. Oct. hoffer^ medice artis baccalaureus et in Monte Pessalano pro- motus; dedit 31 den.^ natus in Iberlingen.

Die sancti Colomanni est quoque intitulatus Mag. lorius Haini ex Vberlingen, baccalaureus medice artis in Monte Pessalano promotus; dedit 31 den.

Eodem y videlicet die Colomanni ^ est intitulatus Mag. locbaim Eckhel ex Ravaspflrga^ Parisius in magistrum promotus, quondam abbas Montis Pessalani; dedit 40 den.

*) Von anderer Hand: Hie C dpier postea Venetiia doctor /actus, per multo9 annos in Kremba medieinam exercuU,

36 "^c^ f^c. medicae III.

Eodem die est intitulatus Mag. lochachimus von Watt alias Vadianus ex Sancto Gallo; dedit 15 cruc.

Eodem die est intitulatus Mag. loannes Aycher de Wolckenstorff; dedit 15 cruc.

Eodem die intitulatus est loanncs Ratmai r, civis de Gmunden; dedit 15 cruc.

[1513 I.]

Fol. 55»» Anno 1513, die sanctorum martirum Tiburcii et Valeriani,

* P^' electus est in decanum medice facultatis doetor loannes New-

man ex Vienna, cui decanus precedens presentanda presen- 20. Apr. tavit; feria quartaque sequenti computum de expositis et per-

ceptis fecit, qui pro tunc perceperat maxime propter structuram

testudinis prope fontem seu puteum 31 tal. 4 sol. 16 den.;

exposuit 13 tal. 3 sol. 16 den. Defalcatis defalcandis dedit facul-

tati 18 tal. 1 sol. den.

14. Apr. Item die sanctorum Tiburcii et Valeriani petiverunt duo

magistri pro admissione ad examen pro gradu licencie, primus fuit Mag. Mathias Gasser, ante tres vel quatuor annos prius ad gradum baccalariatus examinatus et promotus^ non tarnen protunc determinaverat neque prandium dederat, quare super determinacionem et prandium dispensacionem petiit. Dispensavit itaque secum facultas, ut daret cuilibet doctori mediam libram den. loco prandii, et 2 flor. Ungar, facultati, et omnia solvit. Secundus magister fuit Mag. loannes Puelhamer, qui petivit secum dispensari super gradu baccalaiiatus in medicina, cum fuisset quasi sex annis in facultate resummendo, lectiones ordi* narias visitando, et semel publice ad baccalaureatum respon- dendo, et quod octo quasi annis se in partibus extraneis in practica exercitaverit; quare petivit etiam dispensationem super responsionibus publicis tam ad gradum baccalariatus quam pro gradu licencie. Dispensavit itaque secum facultas super respon- sionibus publicis, quod tamen ad gradum baccalariatus actu facultati responderet. Quam responsionem perfecit et finaliter tandem ad gradum baccalariatus admissus et promotus, gradus- que baccalariatus sibi actu in stuba domus facultatis cum Om- nibus iuribus ad hunc gradum pertinentibus per decanum

Act» &c. medicM III. 87

traditus est. Petivit denique pro admissione ad examen pro grada licencie in medicina et est favorabiliter admissus.

Item feria quarta post Tiburcii congregata fuit itenim 20. Apr. facultas ad expediendam articulos seqnentes: Primus fuit ad andiendum quendam baccalauream in medicina aliquid a facul- täte petiturum; et fuit Joannes Alberti^) de Lauff, qui pe- tivit pro admissione ad examen pro gradu licencie in medicina, petivitque secum dispensari super responsionibus publicis, et est exauditus ob eius paupertatem, et quia habuit concurrentes duoSy Mag. loannem Puelhamer et Mag. Mathiam Gasser, graciose est admissus. Secundus articulus fuit ad presentandum domino cancellario illos tres ad examen pro gradu licencie ad- missos, et fuerunt presentati conclusumque, quod omnes simul uno die respondeant et omnes simul dent unicuique doctorum loco collacionum 1 flor. Ren., et dederunt et fuerunt protunc Septem doctores, qui examinaverunt, videlicet doctor Joannes Cuspinianus, protunc vicecancellarius, doctor loannes Neu- man decanus, doctor loannes Markhward, doctor Wilhelmus Puelinger, doctor loannes Prutenus, doctor loannes Entzianer et doctor lodocus Puehamer. Puelhamer dedit unicuique doctorum 14 sol. den. ante admissionem ad examen pro gradu licencie.

Item sexta feria post Pangracii fuit iterum congregata fa- Fol. 56 < cultas ad deliberandum super articulis subscriptis. Primus ad audiendum supplicacionem quorundam doctorum novellorum, ut ad consilium facultatis recipiantur, et iiierunt doctor Georgius Tansteter, doctor Symon Latz et doctor loannes Puel- hamer, et peticionibus eorum auditis, fuerunt admissi. Dedit unusquisque 20 cruc. pro bibalibus.

Secundus articulus ad audiendum extraneum doctorem quendam, doctorem videlicet loannem Salium petere volentem sese ad repetendiun admitti. Audita eius peticione est ad repe- tendum admissus, conclusitque protunc facultas, ut de cetero semper velit huiusmodi petenti ad optionem dare, ut unum ca- nonem ex Avicenna, Galieno vel Ypocrate sine dolo et fraude sibi proiceret eundemque solito more repeteret, et ita factum est. Proiecit enim propria manu Afforismum 26. quarte particule Afforismorum, et fuit materia de fluxu dissenterico.

13. Mai

*) Alberti ist dnrchgestrichexi ; dafUr am Rande: Domhof er.

88 Act» Ikc. madieae III.

Tertias articulus non minus principalis ad deponendum pecuniam facultatis a decano precedenti, videlicet loanne Entzianer, et a dominis doctoribus et licentiatis novellis perceptam.

Quartus ad recipiendum eensum ab inquilino donms facul- tatis^ puta a doctore loanne Newman protunc eiosdem facul- tatis decano, et ut sibi solito more hactenus observato eadem sibi ulterius locaretur. Qui articuli expediti sunt. Defalcatis enim defalcandis percepi a decano precedenti, a doctoribus et licentiatis novellis absque censu domus 34 tal. 4 sol. 4 den.; addidi 6 libr. den. ex parte census hiemalis; fecisset census hiemalis 6 libr. cum media, sed mediam libram exposueram ad purgandum quatuor fumigalia domus et pro fune ad puteum et pro duobus ferreis circulis ad testudinem, quam a predicto censu subtraxi, et sie summa summarum perceptarum una cum censu biemali fecit 40 libr. 4 sol. 4 den., que summa protunc repo- sita est ad ladulam facultatis. Item remansit protunc unus flor. Renens. de tribus novellis doctoribus, qui expositus est ut sc* quitur: Item pro quinque octavis vini per 16, facit cruc. 20; item pro quatuor octavis vini per 12; item pro piscibus 4 cruc, pro pane 20 den.; coce bibales 24 den.; iterum coce 26 den. quos concesserat, facit summa 7 sol. 4 den.

Et quia protunc fuerunt tres, qui receperunt insignia doc- toralia, videlicet Mag. Georgius Tansteter, Mag. Symon Latz et Mag. loannes Puelhamer, et duo gradum licenciatus in medicina, videlicet Mag. Mathias Gasser et loannes u.Mai Dornhofer de Lauff, feria quarta videlicet post Ascensionem Domini, dedit quilibet ante licenciam 2 ducatos seu 22 sol. den., similiter ante baccalaureatum. Que peccunia computata est ut supra et reposita cum peccunia precedentis decani. Fol. 56» Item domus facultatis est doctori loanni Newman, pro-

tunc seniori et decano facultatis eiusdem, solito more hactenus observato iterum locata. 20. Juli Item feria quarta fuit iterum congregata facultas post Alexii

ad deliberandum, quid expediat fieri ex parte structure domus, maxime tecti, ne domus ruinam paciatur. Äd hoc fuerunt vota doctorum, qui protunc fuerunt in congregatione: Primo doctoris Wilhelmi, qui persuasit a me mutuum, ita quod per huiusmodi mutuum non deberem aggravari voluitque, quod fieret stuba cum tabulis ligneis. Secundo doctoris Preiss, quod stnictura,

Aeta fko. medicae HI. 89

per quam magis domus ruinam posset pati, expediatur, puta tectum. Tertio doctoris Tansteter^ qni commisit ordinatis ad structuram^ videlicet decano protunc^ ut doctori loanni Neu- man, doctori loanni Cuspiniano et doctori Wilhelme^ qui protunc ad structuram ordinati fuerunt^ ita quod isti meliori modo singula provideant; non voluit me doctorem Newman^ ut inqoilinum; ligatum ad mutuum. Item idem Tansteter dixit, quod non omnino oompleatur ista structura, sed pro posteris etiam mittatur^ et fiiit sententia etiam doctoris Wilhelmi; quod pro posteris etiam aliquid fiat Quarto doctoris SymonisLatz^ qui commisit etiam dominis ordinatis, et placuit sibi, quod fiat stuba cum tabulis ligneis et fiat predispositio aliqua ad hoc, et si inquilinus posset sine iactura sua accomodare, quod faceret. Exhibuit se super hiis votis decanus doctor loannes Newman, protunc domus inquilinus, quia velit anticipare cum censu per duos annos, qui census duorum annorum extendebat se protunc ad 26 flor. Ren. Ulis expositis tandem, si necessarium fuerit, et obtinuerit ex vinis suis vel qualitercumque, ut ex practica, ali- quam peccuniam, quod iuxta suam honestatem ulterius contri- buere velit. Placuit omnibus et presertim doctori Wilhelme, qui dicebat cum aliis: Satis est; — sed quid in absentia mea, cum eram extra civitatem in practica cum quodam magnifico Comite in Ungaria, eundem doctorem Wilhelmum ut vice- decanum moverit, nescio, quod ultra prius conclusa alia tractavit.

Item Mag. loannes Gastgeb dedit 11 sol. den. facultati post determinacionem ad gradum baccalariatus in medicina, quam determinacionem fecit feria tertia post lacobi et fuit dies 26. Juli sancte Anne, quam pecuniam posui ad prius percepta. Promotus et examinatus ad eundem gradum baccalariatus feria secunda is.Juli post Alexi 1513.

Item die Mercurii post Assumpcionis Marie iterum congre- iJ'ol.ST» gata est facultas ad audiendum Mag. loannem Gastgeb, bacca- ' ^' laureum in medicinis, pro ulteriori promotione supplicare volen- tem. ^) Audivit eundem facultas et gratiose admisit eundem pro examine ad gradum licencie, ita quod prius det 50 flor. Ben. et dispensavit secum facultas in 10 flor. propter expensas factas pro gradu baccalaureatus deditque protunc 50 flor. Ren. in moneta.

^) Im Orig.: votenti.

90 Acta fac. medicM III.

Secandus articulus huius congregacionis fuit ad audiendum quendam baccalaureom artiam et in medicina scolarem alterias universitatis petere volentem se admitti ad examen pro bacca- lariatu ac deinceps pro licentia in medicina. Qui baccalarius Erfordensis eodem die intitalatus est ad facultatem^ et fuit nomen eins loannes de Lunden ex GAttingen deditque pro intitu- latione 10 cruc., et visis litteris complecionis studii Erfordensis fuit admissus pro examine ad gradum baecalariatus in medicina fuitque eodem die examinatus et gratiose promotus, cui imme- diäte traditus est gradus baecalariatus in presentia facultatis cum Omnibus iuribus pertinentibus ad eundem gradum in stuba domus facultatis eiusdem; tandem admissus ad examen pro gradu licencie in medicina. Idem pro tunc deposuit 55 libr. den. in uno sacculo ad facuitatem; superaddidit postea adnc 5 libr. den.

Item in eadem congregacione dominus doctor Salius dedit 20 cruc. propterea, quod receptus est ad consilium facultatis.

Item eodem die in congregacione exposui pro duabus octayis vini pro sedecim 32 den. (quos recepi de peccunia in- titulacionis baccalarii Erfordensis).^)

Item 20 cruc, quos dedit doctor Salius, et 10 cruc, quos

dedit baccalarius Erfordensis pro intitulacione, expositi*) sunt

per pedellum pro piscibus pro coUacione quadam, quando exa<

minati sunt Gastgeb et Gandulphus; reliqui 10 cruc, a bacca-

27. Aug. l^no de Lunden pro intitulacione dati, in yigilia sancti Augu-

stini pro vino, fructibus et pane sunt expositi. F.?^*A^^_** ^'® Sabati, que fuit vigilia sancti Augustini, iterum con-

gregata fuit facultas ad deliberandum super sequentia. Primo ad audiendum Mag. Gandulphum Grussen ex Erfordia petere volentem se admitti ad examen pro gradu baecalariatus in medicina ac deinceps pro licencia. Secundo, quid sit facien- dum cum lignis cum serra modo divisis et in platea cumulatim iacentibus. Item in eadem congregacione petiverunt duo licen- tiati in medicina, puta Mag. Mathias Gasser et lohannes Dornhofer Alberti') de Lauf, ut cum quibusdam reci- piendis insignia doctoralia eadem insignia doctoralia recipere possent.

^) Im Orig. durchgestrichen.

') Im Orig.: exponie.

') Im Orig. ist Älberti durchgestrichen.

27. Aug.

Acta fac. medicaA III. 91

Fuerunt primo auditi duo licentiati et conclusum, quod cum aliis reciperent insignia doctoralia, ita tamei), quod unusquisque prius deponeret ad facultatem 20 libr. den., et fecerunt. Item eadem hora Mag. Gandulphus admissus est ad examen pro gradu baccalariatus examinatusque et promotus, quia satis docte respoudebat protune; denique in stuba inferiori domus facultatis creatus in baccalarium in medicina presentibus omnibus docto- ribus dicte facultatis.

Item ex parte lignorum, que remanserant post casum an- tiqui lignei tecti, quando facta fuit nova structura super antiquam liberariam prope fontem, conalusit facultas, ut darentur pedello, ita quod esset mitius in recipiendo peccuniam a novellis docto- randis. Fecit et eadem ligna recepit.

Item in eadem congregacione exposuit decanus pro vino, quod protune solvit, 16 den. puta octava, 6 cruc. Pro uvis 12 den., pro piris 1 cruc, pro simula 1 den. Hec pecunia recepta est de media libra denariorum quadam, quam dabat Salin s pro bibalibus. quando receptus est ad consilium, et bacca- larius quidam pro intitulacione, ut prius signatum est.

Item die Sabati post Egidii intitulatus est Conradus 3.Sept Hekhenschues de Esslingen; dedit 8 cruc, pedello 1 cruc.

Dominica die post Egidii iterum convocata fuit facultas ad audiendum peticionem cuiusdam Mag. Georgii Hayni medici- neque baccalaurei alterius universitatis (videlicet Erphurdensis),^) fuitque peticio eius, ut admitteretur ad examen pro gradu licencie in medicina et ut fieret secum dispensatio super defec- tibus et responsionibus publicis. Conclusum, quod idem petens, cum litteras testimoniales super promotionem ad baccalariatum non haberet, corporale saltem prestaret testimonium. Quod fecit per unum dumtaxat magistrum, qui ad huiusmodi testimonium insufficiens fuit. Decuit, quod prenominatus Mag. Georgius Hayni per iuramentum probaverit, quod iuramentum coram facultate fecit; que facultas super defectibus et responsionibus publicis cum eodem etiam dispensavit. Tandem admissus ad examen pro gradu licentie et cum tribus prius admissis ad idem examen, puta cum Mag. loanne Gastgeb, Mag. Gandulpho et baccalario quodam in medicina loanne de Lunden, eadem hora et die in stuba inferiori domus facultatis domino vice-

Fol. 58« 4. Sept.

*) Im Orig. durchgestrichen, weil er in Montpellier promovirt hatte.

93 Acta fac. medioae III.

cancellario doctori^) Wilhelmo presentatus. Conclusum denique, quod in duobus diebus examinarentur, semper uno die duo.

5. Sept. Item ßeeunda feria post Egidii sunt examinati pro gradu

licencie Gastgeb et GandnlphuB^ inventique ydonei pie sunt admissi et promoti.

6. Sept. Tercia vero feria sequenti post Egidii itenim duo pro gradu

licenoie responderont. Primus fuit Mag. Georgius Hayny, ad- missus et promotus pie. Secundus fuit Joannes de Lunden, artium et medicine baccalaureus (Erphurdensis)^^) qui satis de- biliter et timide respondit ex magnaque gracia et misericordia^ quam graeiam et misericordiam ipse humiliter sibi a facultate communieari petivit, admissus et promotus est iuravi^ue, quod in quinque annis Vienne practicare non yelit et de eetero dili- gencior esse in studio.

Item eodem die ante examen deposuit Mag. Georgius Hayni 50 iibr. den., quemadmodum Mag. Gastgeb fecit.

Item in eadem congregacione exposuit decanus de propria peccunia pro tribus mediis vini et uno quartali, per 16 vendendo octavam, 28 den. Item pro fructibus et pane 4 den.; facit in summa 32 den. Fol. 58^ Item de 50 Iibr. den. Mag. Georgii Hayni et de peccunia

baccalarii de Lunden cuilibet doctori, qui fuerunt numero decem, date sunt 10 Iibr. den. Remanserunt protunc 5 Iibr. den., que date sunt doctori Wilhelmo pro collacionibus post examina, 10. Sept. ut infra patebit, in congregacione Sabato die post Nativi- tatis Marie habita, et fuit peccunia baccalarii de Lunden öö Iibr. den.

Die Sabati post festum Nativitatis Marie iterum convocata fuit facultas ad deliberandum et consultandum super articulos sequentes. Primo, quid expediat fieri ex parte prandü domi- norum licenciandorum, qui fuerunt numero sex. Conclusum, quod prandium debeat fieri cum vicecancellario doctore Wil- helme, qui protunc etiam fuit pater eorum, suntque eodem die iam nominato doctori^) Wilhelmo et vicecancellario date lö Iibr. den. ad disponendum necessaria pro prandio Septem ferculorum trium mensarum.

^) Im Orig.: doctore. Gemeint ist Dr. Wilhelm Puelinger. *) Im Orig. durchgestrichen. Vgl. oben 8. 91, Note 1. '') Im Orig. abermals doclore.

Aeta fae. medicae III. 93

Item eodem die et eadem hora deposnerunt duo licentiati, puta Mag. Mathias Gasser et lohannes Alberti^) de Lauf^ quilibet 20 libr. den.; de peccunia vero Gasser licentiati reman- serunt post accepcionem 15 libr. den. per doctorem Wilheimnm ut supra 5 libr. den., que posite sunt ad peccuniam loannis Alberti') de Lauf ad unum sacculum signatum signeto domini doctoris Cuspiniani.

Item secundns articulus fuit ad disponendum cirotecas et birreta pro acta dominomm licenciandornm. Gonclusum, quod decanus protunc illa disponeret, disposuitque protunc decanus loannes Newman ducenta paria eirotecarum, semper viginti quatuor paria pro floreno Ren. dominica die post festum Nativi- ii.Sept. tatis Marie.

Item tertius articulus fuit ad dandum pedello nostro iuxta statuta facultatis poreionem suam de peccunia dictorum licen- eiandorum. Conclusum, quod darentur pedello 15 flor. Ren. una cum donatis lignis et peccunia licentiatorum Gasser et loannis Alberti de Lauf, attento quod per nos faabuisset labores cum advenis et quod etiam quidam ex iuristis, quando recepit in- signia doctoralia, pro 8 florenis dedit solum 4. Item eadem peccunia debet dari pedello post actum.

Item in eadem congregacione computavit doctor Wil- helm us, quid exposuerat in duabus coUacionibus post examina habitis et singulis computatis | obligabatur facultati et adhuc Fol. 59» obligatur^) 24 cruc. et 2 den. id est 3 sol. 8 den. Item in eadem congregacione exposuit decanus pro octava vini de sua peccunia 16 den.

Die Mercurii iterum congregata fuit facultas post festum 28. Sept. sanctorum Cosme et Damiani ad audiendum quendam artium et medicine doctorem, doctorem videlicet loannem Kerador- phorum(!) deBayreutt diocesis Bambergensis petere volentem se admitti ad repetendum, et est ad repetendum admissus se- cundum conclusionem prius factam cum doctore Salio. Proiecit enim sibi idem doctor afforismum 22. secunde particule Afforis-

^) MberU ist im Orig. durchgestrichen, dafür am Rande: Domhofer.

*) Alberti ist im Orig. abermals durchgestrichen, dafür am Rande: Domkofer,

') Die Worte adhuc chUgatvr sind im Orig. unterstrichen; am oberen Rande hat Dr. Pnelinger nachträglich bemerkt: Legatur decofnatua Preyaa, ai dederim vel non, et invenietur huhu acripture falaüaa (S. 98).

94 Aeta fiw. medieae III.

morum Yppocratis: „Ex plenitudine qtiecumque egritudines fiunt, evcLcuado sanat etc.^

Item ad audiendum peticionem quornndam dominorum doctonun novelloram, qni numero fderant sex, simulque uno die,

26. Sept. videlicet in vigilia sanctonim Cosme et Damiani, sab doctore

Wilhelmo Paelinger reeeperont insignia doctoralia. Peti- verunt autem se reeipi ad consilium facaltatis et pro litteris testimonialibas. Recepti itaqae eodem die sunt ad consilium facultatis, concessitque facultas eis dare litteras testimoniales, ita quod unusquisque pro littera et sigillo facultatis daret unum flor. Ungar., pro bibalibus vero dederunt facultati 2 flor. Ren., qui pro coUacione quadam expositi sunt. Fuerunt autem nomina predictorum dominorum doctorum novellorum: Mathias Gasser, loannes Dorndorffer de Lawff, loannes Gastgeb, Gan- dulphus Grussen, Georgius Hayni et loannes de Lunden.

27. Sept. Fuerunt itaque die sanctorum Cosme et Damiani decem et octo

doctores de facultate medica in statione: doctor loannes New- man videlicet, pro tunc senior et decanus eiusdem facultatis; doctor MartinuB Stampeis, doctor loannes Markhuard, doctor loannes Cuspinianus, protunc consiliarius Cesaree Maiestatis Maximiliani; doctor Wilhelmus Puelinger, doctor loannes Preiss, doctor loannes Entzianer, doctor lodocus Puechamer, doctor Georius Tannstetter, doctor Symon Lasius, doctor loannes Salius, doctor Mathias Gasser, doctor loannes Dornhofer de Lawff, doctor loannes Gastgeb, doctor Gandulphus Grussen, doctor Georgius Hayni et doctor loannes de Lunden.

Item in eadem congregacione numerata est quedam peccu- nia per doctores novellos deposita, cum qua peccunia expedita sunt omnia per facultatem, que necessaria faerunt ad singulos actus pro recepcione insigniorum predictorum doctorum novel- lorum. Item de eadem peccunia dato sunt facultati 13 libr. den. et 6 sol. den., ut habetur in registro quodam, pro structura domus eiusdem facultatis erecta, que structura absque testudine 23. Mai circa fontem seu puteum incepta est feria secunda ante Vrbani 1513. Item in eadem congregacione exposuit decanus de pro- pria peccunia 20 den. pro vino, pane et fructibus.

Acta fae. nedicae III. 95

Das ausgeben von wegen des males der sex newen Fol. 59»> doctor gescheen commatacione estiva anno 1513.

Item von erst doctor Wilhalm verrechent 12 ii 18 den. Item nmb allerlay visch 6^3 sol. 2 den. Item dem pecken 10 sol. den. Item nmb 64 ti vleisch, das pfhundt per 3 den. = 7 sol.*) 12 den. Umb 143 achteren wein, die achterin nmb 14 den. und umb 10 achterin per 16 facit 9 Ä^ 2 den. Percepit doctor Wilhelmus. Dem koch für Ion 22 sol. den. Umb 20 kapawner 3*/, Ü den. Percepit doctor Wilhelmus. Doctor Wilhelmin von wegen irer unrueh mit kochen und ein- kauffen etc. 1 U den. Familie eiusdem 60 den. Der facultet 10 flor. Ung. facit 13 ^ 6 sol. den. Pedello 15 flor. Ren. Den mesnem 11 sol. den. Dem trumetter, pauker und pfheiffem 14 sol. den. Patri pro tenendo actum 14 it den. Umb 200 par hanndtschuch und umb 12 par samisch 9 it den. Umb 3 praune unnd umb ain raets bireet 2 it den. Computati sunt pro illis solum 1 & b sol. 18 den., addidi 1 sol. de pecunia campana- toris et 42 den. de pecunia facultatis, ita quod unum biretum solutum est pro ^/^ & den.

Item über alle ausgab uberbeliben 76 ^ 4 sol. 12 den. cum 2 libr. den. datis a novellis doctoribus, cum recepti sunt ad consilium. Quam pecuniam tunc decem doctores de facul- täte medica inter se diviserunt. Actum die sequenti post diem 28. Sept. sanctorum Cosme et Damiani 1513.

[1513 n.]

loannis Prawn Pruteni exElbingk^ arcium et medi- Fo1.60> eine doctorisy deoanatus primus.

Anno 1513, die sancti Colomanni, est electus in decanum i3. Oct. medice facultatis doctor lohannes Brawn Prutenus ex Elbingk, cui decanus precedens presentanda presentavit et compntum de perceptis et expositis fecit, quo facto obligabatur facultas doctori lohanni Neuman 16 flor. Ren. post solutum censum anni 1513 usque ad Michaelis.

*) Lies: 6 wK

96 Acte fibc. medicM m.

In eadem congregacione lamentabatur dominus doctor lohannes Neuman, qua ratione ipse ut inquilinus domus in eins absencia contra prius conclusa ad dandum mutuum quinqua- ginti (!) tal. pro structura domus medicorum incepta senten- ciatus sit, cum tamen idem cum omni honestate, ut acta probant folio ut supra 56^ pagina secunda, ubi index,^) in eo casu se exhibuerity contra quam exhibicionem nemo protunc contradixit, ut cavetur ibidem. Qua lamentacione audita facultas conclusity ut circa conclusa eadem staretur nee ultra hec, ad que se sua sponte obligassety doctor urgeretur. Item conclusum est, ut domus medica tueretur quibusdam cannalibus ligneis^ prioribus antiquitate consumptis vel propter nove structure situm, qui bis non correspondebat amplius^ et apertura tecti lignei reforma- retur. Quod factum est mox et sine dilacione tunc perfectum. Item lateripario, idest dem ziegler, tenetur facultas 8 tal. den., ad que eciam idem doctor Neuman solvenda se obligavit, ut fecit. Sic obligatur facultas doctori Neuman 24 tal. den. Restant adhuc per eundem doctorem Neuman mutuo dandi facultati pro structure adiumento, quoniam se ad 50 tal. den. concedenda obligavit, 26 tal. den. Ad quem computum sunt per eum expo- sita hec sequencia, ut ipse mihi registrum proprio manus porrexit:

Vermerkt das ausgeben über dy 24 pfhundt phening, so

Fol. 60b mir doctor Hannsen Neuman dy facultet der [ ertczte schuldig

13. Oct. ist worden von sandt Colmanstag anni 13°^^

22. Oct. Item am Sambstag nach Vrsule dem zymmerman Maister

24. Oct. Thoman Sit den. Item am Montage noch Vrsule zwen tag- loner gehabt, dy bey 600 hoel und flachziegl underem dach abgerambt und aus dem gwelb under das dach gezogen haben, unnd allenthalben in dem newen zcimmer unnd anderswo auf- geraumbt, ainen ganczen tag aim geben 4 cruc, facit 32 den., an das die zymmerleyt nichts arbaiten bieten mugen, als die

26. Oct. remling unnd anders auszezihn. Item am Mittichn nach Vrsule gekaufit ain tausent schintel umb 7 sol. 10 den., davon zufueren 9 den., zu zcelen unnd aufzculaeden 2 den. Item umb tausent schindelnegel 60 den. Item mer umb ^s tausent schindehiegei 30 den. Item umb zwainczig latten 60 den. Item von ainer rinnen und von den 20 latten zcufueren 20 den. Item dj rinnen

«) Vgl. oben S. 89.

Acta fac. medicM III. 97

26. und

27. Oct.

gekau£Ft nmb 5 boI. 10 den. Item am Mitichn unnd Phingstag

vor Symonis et lüde von wegen der offnung der dacher nnnd

der faulen unnd unnutczen rinnen gehabt Maister Thoman

zymerman^ ain zymergesellen unnd ainen handtraycher auff die

derr. Item Sambstag darnach mer ainen zymergesellen unnd -J9. Oct.

den maister gehabt^ die dy gratrinnen gelegt unnd zcugedekt

haben. Item Montag darnach mer gehabt ainen zcimmergesellen 31. Oct.

unnd ainen handtraicher, im hoef die rinn abgelassen, ander

rinnen gelegt, aufprochen unnd zcugedekt. Dise vier tage

machen 7 tagewerk mit saüipt dem maister, aim 8 cruc. unnd

dem maister zuegeben 4 creyczer, also das im haben gepurdt

9 cruc, macht alles 1 & den. Item dreyen handtraichern per

5 cruc, 1 cruc. tringkgelt, facit 16 cruc Item mer am Sambstag 29. Oct.

nach Simonis et lüde gekaufft ain gratrinnen umb 4 sol. 20 den.,

davon zufuren 10 den. Item am Montag sand Wolfgangstag 3i.0ct.

mer umb ^/^ tausent schintlnegel 30 den. Item daselbs umb

pfenningnegel 32 den. Item am Phintcztag nach Omnium Sanc 3. Not.

torum ainen maurergesellen gehabt, | der dj gelegte rinnen vor- Fol. 61»

worffen hat, auch gedekt zwen rauchfangk, auch das dachel

auf dem secret im garten unnd dasselb secret reformirt, geben

demselben taegloner 32 den. Item umb ein preet auf dises

secret zemachen 12 den. Item dem zcimmerman umb leim

12 den. Item dem decano doctori Preyß geschikt 6 <ü den.,

die men dem zcimmerman schuldig ist gewesen, so her sein

arbait verpracht hat inhalt des gedings.

Item umb ain neczel für das venster am gewelb an der gassen, hat gewegt 2 & minus ain virding, das phunt gerechent umb 6 cruc, fecisset zehathalb cruc, gegeben 8 cruc Item am Suntag vor Thome der slosser entphangen 3 7i ^ den. von wegen 18. Dec. der lien unnd thurl im dach gemacht inhalt des register, aufge- merkt in presencia decani doctoris Neuman et doctoris Wilelmi. Item dem zymmerman dj venster im hoef mit pretern zuver- machen, als es gesneibt hat, 14 den. Item dem Ergkl umb ainen czenten zantczeisen 12 ^^ ^o'* den., percepi ego ex doctore Neu- 22. Dec. man feria quinta post Thome. Item dem eisner bej dem Prant- steter umb zween pusschen sturtczplech, ainen pusschen per 11 sol. den. facit 2 & den. 6 sol. den. Item pro litteris facul- tatis, quas facultas recognicionis loco ratione credite pecunie 50 flor. Renens. domino doctori Newman dedit, 10 cruc Item dem Schlosser von der prunscheiben abzenemen unnd von der

Acta facttltHtis modic«e lU. 7

98 Acte be. aedicM UL

neaen zu beslahen unnd zuczurickten^ auch von zwayen haken

unnd ainem valejsen zu der thur am Beeret im hoef geben

<iw» ^ cruc. am Phintcztag noch Reminiscere. Item dem drachsler

nmb dj neu prunnscheiben 10 cruc. Item am Mitichen Sant

23. Nov. Clemententag nmb ain prunsail gegeben 60 den., zu vertrinken

13. Dec. 2 den. Item zwen rauchfank zcu kern Lucie 6 cruc. | Item Fol. 611» 1^^^ j^j. ^^u ^j^QQ allenthalben im hoef^ auf den dachem unnd

auff der gassen vor dem neuen gepeu unnd andern enden auf- geraumbt unnd abgeworffen hat zu nutcz dem haus 16 den.

24. Dec. Darczue zu essen nnnd mein diener mitgeholffen am Weih- 1514 nachtabendt. Item als der stäs ist gangen nmb Pauli mer ainen

^' ' *"' tagwerker gehabt^ der snee hat abgeraumbt ab den dachem unnd andern enden^ wo es not gewesen ist^ gegeben 12 den. '^^^ Item feci reformare fomaces, exposui 13 cruc. ante Martini.

11. Not. Item ego percepi ex domino doctore lohanne Neuman

ex parte ianuamm ferrearum ultimo in curia domus fitcultatis ^}^ appositamm 4 phundt denar. die Marcii anno 1Ö14. Item per- cepi a facultate in congregacione prima decanatus mei die ii^n ^^^^^ Colomanni 2 flor. Renens. et 13 cruc. Item bedellus

14. Oct. Georgius presentavit mihi proximo die post Colomanni 2 flor.

Kenens.^ quos coco Oswald o racione prandii sex norellorum doctorum darem. Item bedellus facultatis presentavit mihi 6 soL den. 3 cruc. mactatori dandos^ qui cames pro prandio doctorum sex novellorum dedit. Item bedellus presentavit mihi^) Dominica 16. Oct. post Colomanni 3 sol. et 8 den.^ quos doctor Wilelmus resi- duos habuit ex pecunia novellorum doctorum, quia procuravit

12. Nov. necessaria pro prandio iilorum. (Item die Satumi, que erat duo-

decima Novembris, a domino doctore Neuman 6 tal. den. per- cepi ad computum numeri 50 flor. Renens., quos facultati cre*

21. Dec. didit, ut scitur.)') Item die Mercurii, que erat 21. Decembris, percepi 3 Ung. flor. a doctore loanne Korndorffer, qui ratione eonsilii facultatis eosdem dedit. Item idem dedit 20 cruc. pro iure doctorum, ut consuetmn est, pro coUacione, quos mox pro Revolio exposui.

Item in congregacione facultatis, que habita est in die

Fol 62» ^^^^^ Colomanni, exposui | 16 den. pro vino et 2 den. pro similis.

^) Dazu bemerkt eine andere gleichzeitige Hand am Rande: „Dodor Wilkelmu8 saUs/ecü et Neuman inique eum mordet.'^

*) Dieser Satz ist durchgestrichen und am Rande bemerkt: nQvta proonma pagina auperiu» sunt notati.'^ Vgl. obe^i S. 97.

Acte fac in«dicae lU. 99

Item sequenti die post Colomanni cocam Oswald um citavi ad 14. Oct. me et 2 flor. Ren., qoos mihi bedellas facnltatis presentavit, ei dare volui ex commissione facultatis ratione prandii sex novel- lorum doctorum, sed impaciens contentus esse noloit, quare 6 sol. den. consensu facultatis adinnxi, cum non minus recipere voluit. Item mactator in 6 sol. den. et 3 cruc., qnos mihi be- dellus nomine facultatis presentavit dandos, contentus esse noluit; consensu facultatis 1 sol. den. super addidi. Item bedellus facul- tatis exposuit pro vino, pane, fructibus etc. in congregacione, que habebatur in domo medicorum, dum sex doctores novelli quarta feria^) ante Cosmi et Damiani ad consilium admitte- 21. Sept. bantur, 5 sol. den. 3 cruc, ad quorum expositorum solucionem idem a facultate percepit 29 cruc. et 1 den.; eodem tempore cum exposuit residuum, ego differentiam solvi eidem. Item tibicinatori daudo, quo usi sunt doctores novelli sex cum tym* panitore et phistulatoribus, ex consensu doctorum seniorum propter eins impacienciam dedi 60 den., quamquam perceperit prius 12 sol. den. a priori decano, in quibus noluit esse contentus.

Item vor Vs tausent phenningnegel, welch Maister Thoma der czimmerman in sunderhait hat müssen nemen, wj der pedell wol wais, mir angesagt hat 1 sol. den. hab ich selbst czalt in sunderhait. Item ich hab Maister Thoman dem czimmerman den Freitag noch sant Leupolt gegeben 2 ü den. an stat des 18. Nov. baues. Item dj acht lienen gegen der gassen in der facultet haus wegen hundert unnd ain unnd neunczig pfundt. Item es ist noch ein ald locherige eisen fensterthuer bej dem slosser, gehört der facultet czu. Item ich hab dem slosser auf arbait der 8 obemelten lienen gegen der gassen geben von dem pfund ainen cruc. facit 3 üf. Summa expositorum auff den slosser vor sein arbait, vor eyßen und plech auf die lienen auf dj gassen unnd im dach der ertczt haus facit an 25 den. 8 ü.

Item ratione duarum scedarum mandati, quod dum statuta Fol. 62i> legebantur intimabatur, bedello artistarum 2 cruc. dedi pro labore. Item ego solvi Erkel in presencia Georgii, bedelU facultatis, die Veneris, que erat vigesimatercia Decembris, 23. Dec. 32 phenningnegel umb 32 den., eciam 60 lattennegel pro 9 den.,

^) Oben S. 94 wird berichtet, dsM die Anfhahme der seohs Doctoren ins FacnltätBColleginm am 26. September stattfand.

1*

100 Aeto fae. nedieM UL

quos clavos recepisse dixit Erkel indicio sai registri Mag.

22. Nov. Thomam carpentaiiam tertia feria post Leopoldi. Item in con-

8^A ^ gregacione, que habebator in vigilia Pahnamm, ezposoi 8 cnic. pro vini duabos octavis et 2 den. pro pistilibos idest pengl.

26. Apr. Item die Mercurii, que erat 26. Aprilis, sont appense 8 ianue

ferree versoB coriam domos facultatis^ habentes de pondere anaxn

centenarium et 6ö libr., facte ex ferro novo empto, ut dicetar,

et antiqno residuo, quod facultatis erat, ut snpra dictom est

Primo exposui pro duobus ponderibos, que pnsschen stugel

13. Mai plech dicta, unoqne 11 sol. den. 13. Maii. Item 83 libr. fern zue hacken, leysten, krenczen, neglen etc. das tf umb 1 cmc. Das altt eysen, wie vor gesagt ist, ist auch darzae khomen, wie ichs in der rayttung, wie ob geschriben ist, erfondtn wirtt(!); sunst hett der Schlosser myessen mer neus eyssen nemen, allain ain altte eyssens fensterthür, voller lecher, ist noch bey denun Schlosser. Item dem Schlosser zue Ion vonn obgemeltten acht thiren, das & 1 cruc, facit 2 flor. Renens. 45 er., qoia ex centenario 13 sol. et 10 den., de residuo 65 cruc. Ego 10 den. minus 65 pro centenarii labore exposui, [pro] librarum labore 5 cruc. solucionem minui, quare percepit ex me 2 tal. den. et 5 sol.

Fol. 63» Acta in eodem decanatu.

Die sancti Colomani anno 1513 electus est in decanum medice facultatis doctor loannes Praun ex Elbingck Pru- tenus, cui decanus precedens que consueta presentari debent presentavit et computum de perceptis et expositis fecit. Quo facto obligatur facultas doctori loanni Ncuman 16 flor. Renens. post solutum censum anni 13. usque ad Michaelis.

In eadem congregacione lamentabatur dominus doctor loannes Newman, qua ratione ipse ut inquilinus domus in eins absencia contra prius conclusa ad dandum mutuum 50 flor. Ren. pro structura domus incepta sentenciatus sit, cum tamen idem cum omni honestate, ut acta probant folio ut supra 56 pa- gina secunda, ubi index, in eo casu se exhibuerat, contra quam exhibicionem nemo protunc contradixit, [ut] cavetur ibidem. Qua lamentacione audita, facultas conclusit, ut circa conclusa eadem staretur nee ultra hec, ad que se sua sponte obligaret, urgeretur. Item conclusum est, ut domus tueretur quibusdam cannalibus ligneis, prioribus antiquitate consumptis propter nove

Aeta fae. medicae III. 101

stracture sitnm^ qui bis non correspondebat amplins^ et apertura tecti lignei reformaretur. Quod factum est mox et omnino per- fectum tunc. Item lateripario, idest dem ziegler, tenetur facultas 8 tal. den., quos eciam idem doctor Newman solvit. Sic obli- gatur facultas doctori Newman 24 flor. Renens. Restant adbuc per eundem doctorem Newman mutuo dandi facultati pro struc- ture adiumento, quoniam se ad 50 obligavit, 26 flor. Renens. ^) Item 3 flor. Renens. dominus doctor Newman dedit carpentario ratione laboris structure nove domus medicorum; sie obligatur adbuc facultati 23 flor. Ren. Item facultas medica dedit doctori Newman litteras recognicionis^ quas consensu facultatis predicte sigillo facultatis munivi^ ratione 50 flor. Renens., quos facultati tradidit pro structura domus medicorum, quare boc anno tandem in actis curavi, ne repeticionem illarum litterarum, dum satis- fecerit facultas, negligat ex eo [vel] heredibus suis.

Item die Veneris, que erat 4. Novembris, babita est prima 4. Not. congregacio officii mei in domo medicorum. | Item quia doctor Fol. 63 ^ Trapp, tunc rector, yoluit, ut singularum facultatum statuta per decanos legerentur, et quia quandoque statutornm forma in facul- tate non attenditur, articulum proposui dominis de facultate, an vellent aliqua statutorum mutare aut ita conservare. Conclusum est, ut legantur statuta iuxta intencionem statuti, quod est in libro statutorum facultatis in capitulo de electione decani et eins officio folio 10. ubi f,') et quod tantum statuta legerentur, que scolares, baccalaureos et licenciandos vel licenciatos acce- dunt,') quoniam doctores suarum rerum non sunt ignari, et quod intimacio in valvis publicis ad banc lectionem fieret sicut idem statutum sonat.

Item doctor loannes Keradorpberus de Bajttrendt, qui propediem repetere voluit, doctores consuiuit facultatis in eadem congregacione, anne alio die quam quinta feria consueta pro actibus repeticionis actum terminare possit propter vigiliam lO.Nov. Martini, que certos doctores ieiunio distraberet et in quintam recte ceciderit feriam. Conclusum est, quod quarta feria ante 9. Nov.

^) Dieser glänze Absats steht schon oben S. 96.

*) Vgl. die Statuten der medicinischen Facultät vom Jahre 1389 bei Kink n, 168, § 7: De electione decani et eins officio.

") Vgl. daselbst § 2: De scolaribus promovendis ad g^radum baccala- riatns in medicina; § 3: De baccalariis in medicina promovendis ad gradnm doctoratafl: und § 4: Seqnitnr modns promovendi ad graduro doctoratns.

102 Acta fic. ra«dicae III.

Martini repeteret^ ne convivii solemnitas impediretur, et quod scede pro disputacionibos et repeticionibus facultatiB non cicias nisi octo diebus antea distriboantur.

Item conclasnni fuit^ quod ratione Btructure domns facal- tatis nondnm complete, priores saperintendentes et directores pro tempore continaarenty donec necessaria domus complerentnr; fnerunt dominus doctor loannes Newman, doctor Caspi- nianuSy doctor Wilelmus et decanas pro tempore. Item conclusum fait in eodem consistorio, quod fierent ianue ferree pro Omnibus fenestris structure novo iuxta consilia superinten- dencium.

9. Not. Item die Mercurii, que erat 9. Norembris, egregius vir

Mag. loannes Keradorphorns de Bajrentt prout artium et medicine doctor suam repeticionem honorifice fecit super divi Hippocratis aphorismo 22. particule seeunde, isto videlicet: „Ex plenitudine quecumque egritudines fiunt, evacuacio sanatf et que- Gwnque ab evcusuacione, plenitudo et aliorum cantrcMrietas etc.^ prout concorditer per singulos antedicte facultatis doctores die Mercurii, que erat post festum Nativitatis Marie, yisum.^) Actum in aula universitatis responsione propria; baccalarius medicine pro respondente deputatus non nisi parum incidentaliter auditus, qui per repetentem pro consuetudine erat deputatus.

30. NoY. Item die sancti Andree apostoli legi ego doctor loannes

Prawn Prutenus ut decanus in scolis dominorum mediconim

Fol. 64« statuta facultatis hora duodecima | pomeridiana presentibus do- mino rectore magnifico et maiore numero doctorum facultatis, licenciatis, baccalaureis et scolaribus eiusdem, eciam multis aliarum facultatum membris. Solemniter peragebatur, et dum statutorum lectionem et declaracionem finieram, rectori gratias de sua presencia, qua facultatem honoravit, dixi; oravi denique, si informacionibus membrorum facultatis satisfactum non esset per me, ut sua magnificencia suppleret et adderet, quod brevi- bus exquisitissime fecit. Mandatum pro lectione statutorum appli- catum est mane eiusdem diei, quo statuta legebantur, cuius talis erat forma:

Decanus facultatis medice mandat Omnibus doctoribus, no- bilibus, licenciatis, baccalaureis ac scolaribus facultatis eiusdem,

^) Oben S. 98 wird die Sitzung, in der dieses Thema gewühlt wurde, auf den Mittwoch nacli Cosmas und Damiant (28. September) verlegt.

▲et» flu;, medieae lU. 103

qoatenus hodie hora duodecima compareant in scolis domi- norum medicorum ad audiendum statuta et ordinaciones utili- tatem et incrementum facultatis predicte concemencia. Sab pena 10 gross.

Item die Mercurii^ que erat decimaquarta mensis Decem- 14. Dec. bris, appense sunt fenestre ferree octo nove ad structare nove domus medicorum anteriorem partem versus plateam, et duo eciam fenestre ferree ex antiquis ferreis fenestris prius habitis per facultatem ad duas fenestras tecti structure eiusdem.

Item die Mercnrii, que erat vigesima prima Decembris, 21. Dec. habita est congregacio in domo facultatis eiusdem, qua hec sunt acta, ut sequitur. Primo conclusit facultas in negocio domini doctoris lohannis Korndorffers, qui peciit admitti ad con- silium per medium doctoris Georgii Tansteter, nam podagra impeditus articulo formato per se comparere nequivit, et inter cetera relaxacionem unius floreni Ungar., cum secuudum statuta quatuor dare debuit facultati. Fecit ex allegacione sui baccalau- reatus, quem in medica facultate antecedenter nactus Vienne, ubi se unum florenum Ungar, ad facultatem deposuisse, eciam bedello iura sua tunc dedisse dixit. Facultas conclusit, quod si dominus doctor loannes predictus possit docere ex actis facul- tatis, quod dederit unum flor. Ungar, facultati et bedello iura sua ratione baccalaureatus Wienne, quod tunc unus illorum quatuor flor. Ungar, relaxari deberet, eciam a trium solidorum solucione bedelli absolvi, que alias ex statutorum intencione, antequam consilio admitteretur, deponere debuisset. | Secundo Fol. 64^ quod priores tres doctores ordinati ad structuram novam, Cum faissent iam preparate fenestre ferree, ad plateam tendentes, et aliamm necessariarum structurarum necessaria periiciant, sicut sciunt. Tertio, quia scolares medicine pecierunt a decano ante certos dies, quatenus articulus ad facultatem fieret ratione ana- thomie, ubi se pollicebantur volle comparere et vel per se petere, aut quod decanus nomine ipsorum peticionem ad facultatem porrigeret; sed quia nemo ipsorum comparuit, facultas conclusit, quod decanus servilem condicionem subire nequaquam deberet, cum ipsi huius actus non essent cupidi et afFecti sed negligentes, quod non comparuerunt; cum eciam quasi omnes herum studio- sorum fherant incipientes, ne anteponerent currum equi^; item quia pauci sunt numero, tantis expensis satisfacere nequeuntes scilicet 18 flor.: cassandum negocium et omnino postponendura.

1514 4. Jan.

104 Acta fkc. mftdieae III.

Si tarnen expensis predictis satisfacere voluerint, facultas vult condescendere, que nollis expensis visci^) sui vult onerari.

Item die Mercurii; que erat 4. lanuarii, dominus doctor loannes Markardus misit mihi librum Oalieni nomine doc- toris loannis Gastgeb; qui eundem commisit restitui ei ex libraria medicorum creditum, quem restitui. Item die eodem misit mihi idem doctor loannes Markardus cum eodem famulo, eodem eciam gressu, quo mihi predicta opera Gralieni prime impressionis presentavit^ recognicionem doctoris ludoci Puchamer, tunc absentis, ratione „Conciliatoris'' sive Petri de Ebano,') pertinentis ad pulpitum doctoris Selingstat, qua recognoscit se eundem librum recepisse pro usu suo et, dum oportnnitas dabitur, se restiturum pollicetur. ')

19. Fein*. Item die Solis, que erat 19. Februarii; habita est congre-

gacio facultatis in domo medicorum propter sequencium delibe- racionem ex commissione domini rectoris facta. Primo ex parte licenciati Fabiani conclusit facultas, quod darentur ei copie om- nium privilegiorum sibi potencium suffragari in accione, quam ha- buit contra Ankareuter, a quo lesus fuit. Secundo ex parte licen- ciati G-erber facultas conclusit, quod, ex quo personaliter vadit ad Cesaream Maiestatem cum conmiendaticiis universitatis, sue facultatis et auditorum satisfactum sit (!). Tercio de gravaminibus

Fol. 65* suis facultas nunc Cesaream Maiestatem non vult occupare, | sed universitas debet expectare sue Maiestatis adventum aut occa- sionem alias faciliorem. Quarte de contribucione dicit facultas, propter causas propositas neminem mittendum esse ad Cesaream Maiestatem, sed rector cum suis regimini et senatui dicat per- sonaliter expresse, quod si noluerint universitatis privilegia tuen et membra, ut supplicacionibus petitum est, defendere et [in] suis iuribus conservare, quod extunc cogebitur (I) cogitare de modo, quo Principis assistenciam invocabit.

26. Apr. Item die Mercurii, que erat 26. Aprilis, sunt appense

8 ianue ferree versus curiam domus facultatis et cura et expensis facultatis fabricate.

^} Lies: fitei.

*) Die ältesten Drucke des Petrus de Abano flihrt Hain unter Nr. 1—16 an.

') Am Rande von anderer Hand : BeaätuU in eongregaiUme 8. Cotomanni Condliatorem pre/alfu doctor lodoetu.

AcU fac. medioae III. 105

[1614 I.]

Decanatus Doctoris Georgii Tannstetter anno 1514. Fol. 65i>

Anno Christi 1514^ in vigilia Palmarnm^ qae erat 8. dies 8. Apr. Aprilis, Georgias Tannstetter Collimitius Licoripensis, artiam et medicinae doctor^ astronomiae professor Ordinarius, in decanum facultatis medicae eligitnr, cui inox^ ut moris est, ladnla et sceptrum committebantur; rationem vero de perceptis et expositis eongregatione sequenti, ut infra patebit, decanus precedens facturus est.*)

Intitulati: Fol. 66*

Mag. Dominicus Albinus ex Swe jnitz inscriptus est die 24. lunii, qui tarnen ante hie et in Italia aliquot annis studio 24. Jani medicine ineubuit, ut multi noverant; dedit 32 den., de quibus dedi bedello 4 den.

Mag. Leonhardus Coturninus alias Wachteler ex Kirchen untter Deck inscriptus est die 25. lunii et dedit 26. Juni 32 den. De illis dedi bedello 4 den.

lodocus Sattelin ex Memmingen inscriptus est die 6. Octobris et dedit 56 den., de quibus dedi bedello 8 den. 6. Oct.

Bolfgangus Fridinger, artium baccalarius, inscriptus est die 28. Septembris; dedit 32 den., de quibus dedi bedello 28. Sept. 4 den.«)

[1514 n.]

Matthias Gasser Greczensis in feste divi Colomanni J'ol. 66»» martyris electus est in decanum saluberrim§ facultatis medicae, ^^* ' qui de more ex antecessore suo, facta prius per cum ratione coram tota facultate, ladulam suscepit. Singulis autem fideliter computatis, percepi ex ipso antecessore meo 6 sol. et 6 den., deinde ex domino doctore loanne Neuman 4 sol. den. Dedi bedello 1 tal. den.^)

Egregio viro domino doctore loanne Gastgeb datis et sigillatis litteris testimonialibus, percepi 1 flor. Hung. De qua peconia dedi librario, qui litteras scripsit, 3 sol. den.

') Der übrige Raum der Seite ist leer. *) Der übrige Raum der Seite leer. ') Eine halbe Seite leer.

106 Acta t$c, madicM III.

Fol. 67» 1515

Mag. Franciscus Rothner ex Rain inscriptas est mense Febr. Februario die . . . anno salutia 1515; dedit 32 den., bedello 4 den.1)

[1616 L]

Fol. 67^ Quartos decanatas doctoris Wilhelmi Puelinger.

14. Apr. Anno Domini 1515, die sanctoram martirum Tiburcii et

Valeriani, fait electus in decanum facultatis medice doctor Wilhelmus Puelinger ex Wising, ceptroqne et ladala cum consuetis investitus etc. Eodem die lis suborta fuit ex parte census inquilini facultatis doctoris lohannis Neuman, cuius determinacio suspensa fuit ad sequentem congregacionem, quia nullam prius dederat facultati quietanciam de percepta pecunia ex censu annuo defalcanda. Si Gasser dare voluit, necessa- rium fuit circa Georgii precessisse computum cum eo et annum elapsum fuisse, pro quo talem quietanciam de 13 flor. in mutuo suo defalcandis dare et facultati assignare obligatus fuit, quod hactenus non fecit. Item dedi pedello eodem die 18 den. pro collacione et 8 den. pro intimacionibus.

Item ex parte locacionis domus videatur decanatus doctoris Cuspiniani anno 1506, quid ibi facultas concluserit, et anno septimo in decanatu domini doctoris Stainpeis') iterum doctor Neuman petivit et obtinuit locacionem domus et censum dedit ad finem cuiuslibet mutacionis in omnibus decanatibus.

Item ex testamento doctoris lohannis Marckhart per- cepi pro reformacione ceptri 2 libr. den. in nummis, qui „sexer" dicuntur, in memoriam sui apud facultatem; requiescat anima eins in pace sempiterna.*) Item pro officio et processione et decem missis, pro qualibet 5 cruc. in feste sanctorum martirum Cosme et Damiani dedi pedello 2 libr. 15 den. et pro schedis intimacionis et singulis per pedellum computatis. Item pro censu ad Scotos 2 den.

Ego loannesNewman, artium et medicine doctor, pre- senti Chirographe meo recognosco 22 libr. den. ex censu coUectas

^) Der übrige Raam der Seite ist leer.

>) Vgl. oben S. 60 und 63.

') Am Rande nachgetragen : et Hhros cfnrtoit ex facuUaU muiuatoit.

Acta f»e. medicae lU. 107

per duos annos me es: facnitate medica pro solucione debiti mei 50 flor. Renens. percepisse die sancti Colomanni anno quin- 13. Oct. deeimo, a quo tempore annus solucionis continuandus est^ et restant aduc 28 flor. Renens. mihi solvendi, singolis defalcatis.

[1616 n.]

Decanatas doctoris Simonis Lazii anno LÖ15. Fo1.68«

Anno Domini 1515, die sancti Colomanni martiris^ electus 13. Oct. est in decanum facultatis medice doctor Simon Lazius Stut- gardtinns^ qoi, ut moris est, sceptro, ladula et aliis consaetis investitas, ex antecessore suo egregio domino doctore Wil- helmo coram tota facultate de perceptis et expositis rationem accepity qne a tota facultate perprobata est. In iilo quoque cal- culo facultas predicto doctori Wilhelme 43 den. debebat, quos ego in brevi nomine facultatis restitui et solvi prefato doctori Wilhelme. In eadem congregatione concluditur per facultatem super collatione serotina apud doctorem loannem Prutenum habita, quod doctores capitatim contribuant pecuniam, quo per decanum cum pedello prefato doctori Pruteno mittatur — summa autem collationis erat 22 sol. 15 den. — cum hoc prefatum doctorem admonendo^ ut penam 4 sol. ex quodam decreto in decanatu tercio egregii yiri doctoris Wilhelmi dato debitam solveret.^) Quam cum decanus per pedellum, cum pecuniam collationis misit, postulaverit, respondit dominus doctor Pru- tenuSy se in proxima congregatione negocium coram facultate et dominis doctoribus acturum et excusationem allaturum ; quare res et negocium ad proximam congregationem suspensum est.

Item in prefato calculo per doctorem Wilhelmum facto idem doctor Wilhelmus eciam computavit 2 tal.^ que accepit ex testamento domini doctoris Marquardt; cuius anima Deo vivat.

Die MartiS; que erat 30. Octobris^ fuit convocata et con- 30. Oct. gregata facultas ad audiendum Mag. loannem Winczelhawßer ex Stutgardt, qui in facultate coram dominis doctoribus con- stitutus petiit se admitti ad examen pro licentia in eadem^ facta dispensatione super baccalariatu et responsionibus ac defectibus lectioniim, si quos acceperit. Concludunt domini, quod prefatus

») Vgl. oben 8. 83.

108 Aeta &e. medieae HL

Mag. loannes ad adipiscendum doctoratos gradam laborem ac sudorem non fiigiat^ nti strennunm et fortem militem decet, cum praviam et honoris titoluB solum laborantibas et meren* tibus detur, et cnin honore, labore ac difficnltate acqoiri debeat; arduum enim ac dif&cile virtutis opus et quod via congnia, trita ac hactenus a maioribus observata procedat. Quare concludunt in hanc formam et modum: Primo quod domini cum eo super responsionibus et defectibus lectionum^ si quos acceperit, pie ac gratiose dispensent propter multas causas et presertim, quia post paucos dies abiturus erat in Vngariam^ quare hjemem nivosam timebat. Secundo quod Mag. loannes prefatus in sua petitione exauditus sit tali ordine, modo^ pacto ac conditione a maioribus observatis, scilicet ut primo respondeat pro baccalariatu, quo adepto admissus sit ad respondendum pro licentia. Tertio quod Mag. loannes solvat cuilibet doctori pro examine baccala- riatus et pro licentia summam pecuniariam in statutis facultatis expressam.

Mag. loannes Winczelhawser vocatus, hec ex decano accipienS; annuit et illa hora pro baccalariatu examinatus, ad- missus et a decano nomine facultatis in stuba domus medicorum, quia super actu dispensatum fuit, cum omnibus lucribus (!) ac iuribus hunc gradum concernentibus in baccalarium medicine creatus est. Dedit cuilibet doctori, qui novem erant, — dominus doctor loannes Cuspinianus, qui decimus erat^ ab eo nihil accepit — ^/, flor. Ungar., et pro prandio, quia super actu bacca- lariatus dispensatum fuit, cuilibet doctori 4 sol. Dedit facultati 1 flor. Ungar.; facultas quoque 1 flor. Ungar, accepit, quem magister pro actu presidenti dare debuisset.

Quarte concludit facultas, quod decanus nomine facultatis dominum cancellarium salutet pro dando vicecancellario, et quia dominus prepositus Vienne non erat, mittitur Georgius famulus

31. Oct. facultatis cum litteris die Mercurii, que erat 31. Octobris, ad Petersdorff, ubi tunc cancellarius dominus prepositus erat, ad eundem pro dando vicecancellario.

Fol. 68^ Quinto concludunt patres ex parte pene egregii viri doc-

toris loannis Pruteni, quod velint manere in priore decreto, et dominus doctor loannes dedit 4 sol.

4. Nov. Quarte die Novembris prefatus Mag. loannes Winzel-

hawßer, medicine baccalarius, presentatus fuit vicecancellario

6. Nov. sub pulsu vesperarum, et cancellaria pro licencia aperta, dies

Acta fae. medicae III 109

crastinus sequens^ scilicet quintus eiusdem mensis, pro examin e ad licenciam assignatus est.

Die quinto prescripto^ punctis duobus^ nt moris est, sub polsu primaram mane assignatis, prefatus Mag. loannes post meridiem examinatus est^ et voto omnium doctorum, qui tunc presentes erant — doctor Simon Lazius, decanus et vice- cancellarius^ doctor loannes Newman, doctor Wilhelmus Puelinger, doctor loannes Prntenus^ doctor loannes Entzianer, doctor lodocus P4chaymer, doctor Georgias Tanstetter, doctor loannes Gastgeb; at doctor loannes Pylhamer non interfuit examini, quia in practica cum quodam domino erat^ at sibi data fuit portio sua; Doctor loannes CuspiniannSy Cesaree Maiestatis consiliarius et Vienne in senatu locumtenens^ examini non interfuit et nihil accepit — admissus est et idoneus ad licenciam pronunciatus.

Die 14. eiusdem predictus Mag. loannes sub doctore 14. Nov. Simone Lazio decano et vicecancellario accepit licenciam et insignia doctoralia. Dedit prefatus Mag. loannes Winczel- hawßer ante licenciam 2 flor. Ung. ad facultatem.

Die 17. eiusdem fiiit congregata facultas ad deliberandum 17. Nov. super articulis sequentibus: Primo manere non volens Vienne in studio doctor novellus loannes Winczelhawßer^ petiit secum dispensari super lectione annua^ quam doctor novellus in studio facere ex statutis debet. Et tali conditione dispensatum est, ut, si maneret Vienne, compleret hanc lectionem annuam; si autem abire vellet et contingeret redire Viennam, compleret lectionem per medium annnm. Secundo prefatus doctor loannes petiit se ad consortium et consilium facultatis admitti, et facto iura- mento de observandis admissus est et solvit 20 cruc. pro vino Bifolio. Tertio prenominatus doctor loannes Winczelhawßer litteras testimoniales sui doctoratus, quia abiturus esset, sibi dari petiit gratis propter expensas coUationis. Et domini doctores de facultate, quia doctor prefatus ad noctem in coUatione, quam splendidam dederat, et dominos doctores et uxores habuit, con- cluserunt, quod sigillum gratis esset litteris testimonialibus apponendum.

Quarte de ruderibus ante domum facultatis conclusit facultas^ quod pars eorum esset sursum ad pavimentum confi- ciendum apportanda et residuum ad curiam eiusdem domus;

1 10 Acta fac B#di«M lU.

de confectione ac applanatione pavimenti vero supersedendum esse nunc propter hyemem instantem in vemale tempos osqae.

ii.Dec. Die 11. Decembris convocatur facultas ad deliberandum

super articulis sequentibus. Primus fuit, quia domini commissarü in negocio vergente inter reverendissimum dominum Viennensem et universitatem satis ridiculosam universitati proponentes con- ditionem, quam universitas non accepit^ omnes libellationes et scripta ab utraque parte porrecta ius suum defendente, iam misissent vel missuri essent, bonum esset^ ut universitas snum procuratorem in curia Cesaree Maiestatis haberet^ vel ex suis doctoribus vel magistris aliqnem mitteret. Concludit facultas, quod pro nunc nullus orator ex multis causis ad Cesaream Maiestatem sit mittendus, sed dominus ac egregius vir Mag. Vincentius Rockner, qui antea ab universitate munere sit subaratuS; ab universitate salutetur, ut nomine universitatis alicui bono viro in curia Cesarea scribat, vel indicet aliquem bonum virum in curia Cesarea, cui universitas negocium fideliter com- mittere possit ad expediendum sub certa et condigna remune- ratione.

Fol. 69^ Secundo concludit sessio onmium doctorum unanimiter

ratione pedellorum de novo anno, quod fiat omnium pedellorum equalis divisio; si autem aliquis pedellorum cum pedello nostro dividere ad equales portiones non velit, pro tunc nee pedellus noster cum eo dividere debeat. Hoc decretum, etsi alias anno superiori in decanatu egregii viri Mathie Gassers datum fuerit, in quo et hodie facultas medica firmiter perstat, tarnen idem doctor Mathias Gasser ex negligentia non scripsit.

Eodem die et sequenti per 13 mulieres et 3 vires rudera extra domum facultatis sunt sursum ad pavimentum conficien- dum apportata; exposui pro illis 6 sol. 28 den.

Concordantur pedelli per dominos de consistorio tali pacto, quod pedellus artistarum debeat dividere cum aliis pedellis tribus coUectam ex dominis coUegiatis et conventoribus.

14. Apr. Die sanctorum martirum Tiburcii et Valeriani calculo per

me coram facultate facto, reliqui sequenti decano venerabili viro doctori ioanni Neuman 4 tal. 5 sol. 13 den.

11. and

12. Dec.

Act» fiM. medicM III. 111

[1516 I.]

Fol. 69»» 1 4. Apr.

Anno Domini 1516, in die sanctorum Tiburcii et Valeriani martirum, electus est itenim in decanum facoltatis medicine doctor lohannes Newman ex Vienna, cui decanus immediate precedens presentavit libros statutorum et actornm cum ladula quadam parva tribns seris clausa cum unica dumtaxat clave. Presentavit et scatulam quandam cum privilegio facultatis cum quibusdam aliis litteris ibidem contentis, sigillum facultatis, clavem ad archam universitatis cum quibusdam aliis antiquis clavibus absque clavibus pertinentibus ad libros liberarie facultatis eins- dem. Et facto computo de perceptis et expositis remanserunt facultati 4 libr. 5 sol. et 13 den., ut manus precedentis decani in isto folio retro testatur. De quibus dati sunt pedello pro salario suo per decanum 12 sol. den. Item 1 cruc, quem pe- dellus exposuerat pro circulis ex ovis, wulgariter vmb ayrene peygl. Item percepit idem pedellus 2 cruc. de eadem peccunia, quos pro vino rubeo Pinol. ^) concesserat, ut octava vini eiusdem emeretur.

Item feria sexta post Alexi habita est congregacio facul* 18. Jali tatis ad deliberandum super articulis infrascriptis. Primo ad providendum domum facultatis ad futuram mutacionem, diem videiicet sancti Michaelis, cum alio ydoneo et honesto inquilino. Que locata est cuidam impressori librorum, Iheranimo') nomine, pro 16 libr. den., ita quod cum eisdem 16 libris anticiparet et daret doctori Newman ad redimendum debitum, quod facultas eidem doctori Newman se ad 15 libr. den. extendens tene- batur, quos 16 libr. den. a predicto inquilino Iheranimo in- pressore percepi, de quibus obligor dare facultati 1 libram. Secundo ad providendum domum facultatis ad futuram muta- cionem cum quibusdam ligneis tegulis wulgariter „schindP et cannula etiam quadam lignea, ne dampnum ex pluvia pro futuro patiatar. Conclusum est, quod fiat. Emi itaque ^/^ M (= 500) de ligneis tegulis, wulgariter ^/^ tausent schintl pro ^/^ libr. den. minus 1 cruc, item vectori quodam de eisdem 7 den., et sunt

^) Wohl verschrieben statt RivoUo,

*) Offenbar ist Hieronymus Vietor gemeint. Anf diesen interessanten Umstand hat bereits X. Schier, Commentatio de primis Vindob. typographis (Vindob. 1764), S. 24, aufmerksam gemacht. Vgl. Anton Mayer, Buchdrucker- geschichte, I, 32.

112 Acta fac. medicM III.

aduc pre manibus. Tertio ad comportandum et providendum libros facultatis, et ut claves pro seris^ quibus libri facultatis tenentur, disponantur, cum sint amisse. Presentavit pro tunc I dominus doctor Wilhelmus sequentes libros: Primus Über fuit ; in pergameno scriptus, cuius titulus est: ^Incipit über Viatici^ ^) in rubea seriptura. Secundus liber incipitur: „Dicimus querentes''. Tertius etiam in pergameno^ cuius inicium est: „Incipit liber primus de anima^.') Quartus etiam in pergameno, cuius inicium est: „Incipit liber de elementis".') Quintus in pergameno con- tinens Rasis') cuius inicium est: „Incipit in prologo libri^ etc. Claves vero ad seras predictas iam noviter pedellus fieri fecit, puta circa festum Colomani.

c.i3.0ct. Quarto ad cogitandum, quid sit agendum contra men-

dacem et deceptricem mulierem quandam, que se arte medicam nominat et taliter in derisionem et diffamiam nostre saluberrime facultatis se publice in omnibus quasi valvis ecclesiarum et an- gulis civitatis applicat contra salutem anime eius operando et homines decipiendo; quid et tractandum sit contra alios nequiter et indocte practicantes. Conclusum, quod fieret super hoc spe* Cialis congregacio facultatis, que facta est die Sabati sequenti

19. Juli post Alexi ad tractandum contra ydiotas et indoctas et inutiles personas in eadem facultate practicantes.^)

Fol. 70» Intitulati:

5. Juni Marcus Obrer ex Ysna, feria quinta post Erasmi 1516

inscriptus est deditque 10 cruc. pro intitulacione.

Mag. Gregorius Gastgeb Melicensis inscriptus est feria 16. Juni secunda post Viti 1516; dedit 15 cruc.

Mag. Conradus Scipio Echtertingensis inscriptus est 2. Oct. secunda die Octobris 1516 deditque 10 cruc.

Conclusum est/) ut per facultatem adiretur episcopus et idem peteretur pro innovacione privilegii olim reverendissimi

*) Vgl. Chottlant, Bücherkunde (Leipzig 1841), 8. 360.

') AriBtoteles.

•) Vgl. Choulant, a. a. O., S. 340.

*) Mittelst Verweisungszeichen wird im Orig. auf den nach den „In- titulati" unmittelbar folgenden und mit „Conclusum est* beginnenden Ab- schnitt auf Fol. 70* verwiesen.

*) Dieser Absatz schllesst sich unmittelbar an den oben begonnenen Sitzungsbericht vom 19. Juli an.

Aeta hc, medicM m. 113

domini PataviensiS; ^) et factum est feria secunda post lacobi 28. Jali hora secunda post meridiem, qua salutatus est idem episcopus Vienensis tali forma ut sequitur:

„Reverendissime Princeps, Pater et Domine graciose. Tota facultas medica coram gracia vestra et reverendissima patemi- täte hie constituta tanquam vero pastore et ordinario nostro, sciena et per experienciam pro comperto habens^ vestram reveren- dissimam patemitatem singularem esse tocius ordinis literarum protectorem^ defensorem et patronum, ideo prefata facultas supplex petit; quatenus reverendissima paternitas vestigüs pre- decesBorum suorum inherendo velit Privilegium reverendissimi domini Pataviensis, olim ordinarii huius loci^ facultati nostre graciose concessum innovare^ augere et amplificare, pro qua re tota facultas et singuli doctores Offerent operam suam pro conservacione sanitatis corporis gracie vestre semper et commen- dat se reverendissime patemitati vestre.^

Obtinuit facultas innovacionem et amplificacionem dicti privilegiiy nihilque idem episcopus pro huiusmodi innovacione a facultate recepit, sed notario dedit facultas pro littera 1 flor. Renens. Item in eadem congregacione dedi de peccunia facul- tatis pro duabus octavis vini^ pro una octava 20 den.^ facit 10 cruc, 1 cruc. pro pane et piris et 6 den. pro media vini per 12, facit 50 den.

Item die sancti lacobi ex persnasione quorundam domi- 25. Jali noram de consulatu Vienensi habui, quod ego cum duobus docto- ribus mihi adiunctis adirem vicedominum ad petendum, ut quedam vetala deceptrix medica a civitate Vienensi relegaretur, quod factum est. Adivimus enim eundem vicedominum cum duobus dominis de consulatu, videlicet cum domino Wolfgango Trew et cum domino Vdalrico aromatariO; fecitque prenomi- natus dominus Trew nomine facultatis verbum ad vicedominum, quo audito obtulit se vicedominus honestissime erga facultatem tanquam amatorem et conservatorem privilegiorum nostrorum protectoremque et defensorem fame nostre facultatis, et quod nequaquam veUt defendere dictam Rebecam neque alios non ydoneos in medicina illegittime practicantes. Super quo die sancte Anne sequenti adivimus senatum Vienensem, iuxta cedam 26. Jali sequentemque laboravimus et peticionem fecimus vulgari sermone:

*) Vgl. Acta fac. med. I, S. 19. Acta faenltatis medicae III. 8

1 14 AcIa fJM. medicM m.

FUrsichtig hochweis gnedig lieb harren herm burgermaister^ richter und ander herren des rats. Nachdem sich hie in diser loblichen stat Wienn, darinn ain hochwirdige nniversitet and ain trefflichs coliegium der artzt ist; vil gros schedlich unbewart und ungelert artzt und artztin aufhalten^ durch niemants irer ungruntlichen und betrogen kunst halben angesprochen und Fol. 70^ gestrafft werden^ | nemblich yetz ain herkumens weib, dadurch vil firummer menschen betrogen und gelaichen werden, als das cur gnaden an zweyfl wol wissentlich ist^ daraus unsers aller- gnädigisten herren des romischen kaiser schuel hie gros swachayt, nemblich der bemelten facultet der ertzney, entspringt und get, das ain weib mit und bey uns offenlich also ertzney phlegen sol wider unser freyhait und Statut, die auch von dem stuel zu Rom und dem concilii zu Basel bestet sind: bitten wir eur weishayt mit sunderem vleis, welle yerfögen und emphelhen, das hinfAr das bemelt schedlich weib von diser stat geschafft werde, auch niem[ant] ander, der von der schuel und facultet der ertzney nicht aufgenomen und bewalt sey, kainerlay ertzney phlege oder rayhe, angesehen das yetz hie wesentlich zu Wien ain treflichs coliegium der artzet ist, daran die gemain kain abgang hat. Das wellen wir umb eur weyshayt oder genad zu aller zeyt williklich gevlyssen sein zu verdienen.

Facta ista supplicacione, habuimus honestissimam respon- sionem per magistrum civium, cognomine Suess, nomine tocius consulatus, et fecit immediate deponi litteras per Rebecam medicam intimatas et affixas et in[ter]dixit ei practicam obtu* litque se senatus, ut ydiotas et inutiles personas practicantes signarentur, quod pro tunc velint ad hoc esse, quod nisi exami- nati et ydonei practicarent.

Tandem facta est iterum congregacio facultatis ad desi- gnandum secundum desiderium civium rüdes et ydiotas, inutiles et nocivas personas se de medicine practica presumpt[uo]8is ausibus intromittentes, cuiuscumque sexus et condicionis existant, sive sint seculares seu spirituaies, per facultatem medicam non admissas et approbatas; signatura facta, quid ulterius faciendum. Conclusum est, ut fiat supplicacio et eadem supplicacio per doc- torem Wilhelmum et doctorem Preyssn cum decano consu- latui presentetur. Forma supplicacionis sequitur:

Fursichtig hochweis gnedig herren herm burgermaister, richter und all herren des rats. Nachdem uns eur genad an

Acta ftie. m«dieae III. 1 15

nachstverschinen rattag durch herren burgermaister genedigen beystandt und treflich hilf wider die unbewarten und durch unser facultet nicht verherten und angelassen artzt zugesagt haty auch darauf der yetz herkumen artztin die practica under- sagt, geben wir widerumb eur genaden zu erkennen, das yetz- gemelte artztin^ als wir bericht werden, ir practicken nicht abstet, unangesehen eur genaden ernstlich verpot. Bitten darauf, eur genaden welle bey dem wirt in yrer herwerg oder in ander fuglich weg sy von der practica schaffen, und als uns eur genaden die andern unbewarten artzt anzezaichnen bevolhen hat, hab[en] wir hieunder alle mit nam bezeichnet. (Non est opus, ut eorum hie ponantur nomina.) | Item solichen personen, Fol. 71» die also frefenlichen unbewart ertzney ze phlegen understen, sulien bewart und verhört werden durch die facultet der ertzney hie. Item die bemelt facultet bit und begert auch, das ain ersamer rat zwain aus inen verorden, das in beywesen der- selben durch die facultet die vorgenanten und dergeleichen zu seiner zeyt verhört werden in der artzt haus oder an ainer andren stat, daran sy ain gevallen haben. Auch begert die facultet, das die selbig macht und gewalt hab, die zedlen und brief, so solich unbewart artzt anschlahen, zu iren banden ab- zenemen. Mer begert die vorgenant facultet, das ain hochweiser rat darob sey, darein verwillig und mit den appotekem ver- schaf, das die appoteken mugen visitirt werden, und den ain tax gemacht, dadurch die gemain mit Schätzung irer phenbert und ertzney nicht beswert werde. Und so die offtgenant facultet der ertzney also von ainem hochweisen rat als von unseren genedigen herren treu hilf und beystandt emphindet, als lang solich hilf, beystandt und handhabung werden, verwilligt sich die vorgenant facultet kainen phening von den herren des rat ze nemen, so sy ir hilf bedurffen. Damit bevelicht sich eur genaden die gantz facultet der ertzney. Datum feria tertia post lacobi 1616. £wr genaden gutwillig undertanig 29. Juli

doctores der facultet der ertzney. Facta ista supplicatione, interea predicta Rebeca fecit unam supplicacionem ad regentes. Forma eins supplicacionis habetur in ladula facultatis signata huiusmodi signo o, qua snpplicacione impetravit commissionem ad consulatnm, que eciam habetur in eadem cedula. Quare iterum facultas adivit oonsulatum cum tali snpplicacione:

8*

1 16 Aete fkc. mtdioM m.

Genadig herren. Nachdem der herkamenden artzit durch eur genaden zu handien und practiciren in der ertzney ver- poten ist worden^ über das vom regiment eur genaden ain bevelich zugescfaikht^ darin die artztin wider eur genaden verpot widerum zu practiciren angelassen ist, haben wir eur genaden vleissig gepeten, mit eur genaden furgenomer hilf und bejstandt von unser facultet nicht abkhem welle^ auf das, das kajserlich maiestet eur genaden in der freyhayt unser facultet genadiklich verlihen gepeut, uns handzehalten und beystandt ze thuen, darauf eur genaden requirirt, ersuecht und entlich gepeten, eur genaden welle das kayserlich regiment mitsambt und neben uns weiter underricht geben, des eur genaden uns zugesagt hat. Bitten dytzvals, eur genaden welle etlich des rats ver- ordnen und als umb die 12 nach essen mitsambt uns vor dem

7. Aug. regiment erscheinen. Actum die lovis ante Laurentii.

Adivimus regimen cum quatuor dominis de consulatu, non

11. Aug. habuimus audienciam, sed suspensi ad diem Lime sequentem, sed meretrix, mulier medica ignota, male fame, precedenter habuit audienciam et impetravit commissionem ad consulatum^ ut det operam practice.

Fol. 7i*> Feria secunda tandem post Laurenti tota facultas splen-

11. Aug. ^^^ Jq habitibus suis honestis coram regimine cum procuratore, videlicet domino doctore Tanhawser, apparuit, qui procurator petivit, ut Cesareum Privilegium facultati concessum manu- teneatur cum supplicacione quadam exhibita, presentibus qua^ tuor dominis de consulatu. Que supplicacio non fuit protunc lecta neque aliqua honesta responsio facultati data, nisi quod pro tempore veUnt supplicacionem perlegere et tandem dare super hoc decretum. Forma supplicacionis imposite sequitur:

Hochwirdig wolgeboren hochgelert gestreng edl vest ge- nadig herren unser gehorsam willig dinst allzeyt bevor. Genadig herren. Nachdem wir vemomen, das eur genad wider unser erlangt geschafft bey ainem ersamen rat zu Wienn der yetz herkumen artztin halben und ander ungelerten artzt ainen ent- schied an herren burgermaister und gantzen rat hie zu Wienn kuertzlichn ausgen hat lassen dergestallt, das gemelte artztin den leuten ertzney geben mage, auch in die appotekn schreyben in laut eur genaden entschied, geben wir eur genaden darauf genadiklich zu vememen, nachdem uns solicher entschied swer und unträglich ist, auch wider kaiserlich privilegi, des oopey

Acta fae. medioae m. 117

wir yetz mit einlegen, bitten wir enr genaden, nachdem sy sich beruembt, sy sey durch herren vitztumb auf ir kayserUch brief, die sy unser facultet nye zaygen hat wellen, zu der practikn und handlung anfankhiich angelassen mit gesparter warhayt, als sich her vitztumb selber vor unsem gesambten decan und doctorn, auch zwayer herren des rats berett hat, auch wie sy von niemants gelt nem, biß er gesundt werd, und schreyb formlich in dy appotekn wie ain ander doctor, das alles nichts und gantz fellig ist mitsambt allem im thuen und handlung, aus welhem die herren burgermaister und gantzer rat bewegt sein worden, ir die practikn abzeschaffen: bitten, eur genaden welle uns bey kaiserlicher Maiestet freyhayt handt- halten, daran dan eur genaden und ainem ersamen rat handtr habung geboten wirdet und durch kainerlay geschafft davon dringen. Eur genaden

undertanig decan und doctores der facultet der ertzney.

Feria quarta tandem sequenti facta est sollicitacio ad do- id. Aug. minum cancellarium per decanum, doctorem Entzianer et doctorem Puelinger.^) Respondit cancellarius, quod velit cum tempore esse memor solicitacionis; negotia multa et ardua essent pre manibus, quod illa nostra inposita non fuissent lecta, et sie pendet negotium et nihil finaliter expeditum. Nihilominus ulterior solicitacio fienda est.

Item die Sabati post diem Assumpcionis Marie habita ^o^-'^^*

Iß Anir

iterum est congregacio facultatis ad locandum domum facultatis ' ^' magis convenienti inquilino cum condicionibus nuper expressis / conformibusque statutis et ordinacionibus predecessorum nostro- rum. Item ad tractandum, ne appotecarii mulieribus et extraneis personis non autenticis medicinas dispensent meliori modo quo poterimus. Super primo conclusum, ut inquilinus Iheronimus, impressor librorum,^, ad festum Michaelis det 16 libr. den. et teneat testudinem circa fontem et superiorem novam structuram pro liberaria et doctoribus libere regatque honeste domum et petat omni anno pro locacione domus. Super secundo conclusum, quod pedellus singulos appotecarios visitet et teuerem litte- ramm sequentium eisdem communicet. Tenor vero litterarum hie est:

*) Im Orig.: Pudacher. ■) Vgl. oben ß. 11 1.

118 Acte fac. medicae UI.

Die herren doctores der facultet der ertzney lassen each freuntlich ermonen und an euch als ir guet frenndt begeren, das ir furbas in eur appotekn der ungelerten leyt^ man oder frauen, so nicht doctor sein, recept nicht dispensirn oder machen lasset. Wo ir aber darüber erforn wurdet, wellen die doctores sich eur appotekn und furdrung messen und weg erdenkhen und fumemen, solich ir practica hindernuss und furdrung der frembden und ungelerten zu wenden und mit gegenhandlung vergleichen.

Item tempore decanatus predicti doctoris loannis New- man in quadam congregacione facultatis conclusum est, ut in die sanctorum Cosme et Damiani post Evangelium fieret per scolarem quendam oracio seu sermo ad clerum pro common- dacione ipsorum et tocius facultatis, et quod illa oratio vel iste sermo pro responsione publica sibi computaretur. Que oratio facta est per egregium virum loachim, artium magistrum poe- tamque laureatum ac collegii ducalis universitatis Vienensis 13. Oct. coUegiatum dignissimum, in die tandem sancti Colomanni in rectorem dicte universitatis rite et merite electum.

Item die sancti Colomani, calculo per me doctorem loan- nem Newman coram facultate facto, reliqui sequenti decano, venerabili viro doctori loanni Gastgeb 14 sol. 8 den.

[1616 n.]

Fol. 72b Decanatus primus doctoris loannis Qastgeb Melicensis

anno 1516.

loannes Qastgeb Melicensis, arcium et medicine doctor,

13. Oct. anno 1516, die sancti CoUomanni martiris primo in decanum

nostre facultatis eligitur, cui eciam presentanda cum 14 sol. 8 den. presentabantur.

Intitulati:

14. Oct. Mag. loannes Heynn Viennensis intitulatur die 14. Oc-

tobris, dedit 60 den.

Conradus Paungartner Ratisponensis intitulatur die 4. Nov. 4. Novembris, dedit 36 den.

jgjy Mag. Vuolfgangus Heyligmayr ex Qemnicz intitu-

29. März latur die 29. Marcii, dedit 60 den.

Act» tu, medicae lU. 1 19

Item Iheronimns calchogravus domum nostre facultatis a festo Michahelis anni 1516. usque ad festam sancti Michahelis anni sequentis pro 16 flor. Renens. conduxit. Euin censum statim et honestissime solvit, quem illico domini doctores porre- xerant egregio viro domino doctori loanni Newmann pro integra solucione illios summe pecuniarie, quam pro structura domus facultatis nostre autecedenter concesserat. Recognicionem itaque a facultate sibi datam restituit et lacerata est.

Item anno 1517^ die mensis lanuarii 13,^ fit convocacio 13. Jan. tocius universitatisy in qua per inclitam facultatem medicam tale datur et coUigitur votum ut: | Placet saluberrime facultati medi- Fol. 73' eine, quod ex superhabundanti inter dominum reverendissimum et universitatem per certos deputandos attentetur concordia; que si locum habere non posset, ex tunc, ut universitas in expensis minus gravaretur^ accepta maiori oportunitate tum loci tum temporis, hoc est, si contingeret^ ut brevi speramus, Impe- ratoriam Maiestatem reyerti a locis illis distancioribus ad terras suas viciniores^ tunc mittatur ad Imperatoriam Maiestatem nun- cius a facultate aduc deputandus, ea tamen condicione, ut cum illo articulo principaliori omnia aliarum facultatum gravamina iam dudum coUecta annectentur.

Item in die sancti Tiburcii et Valeriani idem decanus 14. Apr. doctor loannes Gastgeb coram tota facultate rationem fecit de perceptiSy et pro pedello, fune ad puteum, clavibus et refor- macione tecti aliisque rebus pro facultate necessariis expositis, tantum quantum percepit exposuit, ita quod sequenti domino decano doctori loanni Pylhaymer nihil remansit.

[1517 L]

Fol.73»> 14. Apr.

Anno 1517; die sancti Tiburci, facultas medica more solito elegit in decanum facultatis loannem Pilhamer^ arcium libe- raUum et medicine doctorem, pro sequenti mutacione. Eodem die antecedens decanus presentavit presentanda et de perceptis et expositis rationem fecit.

3. lunii intitulatus est Valentinus Ga'frtischlaus ex s.Jani Gordaw Moravus, dedit 12 cruc, dedi pedello 1 cruc.

13. lunii loannes Coppus ex Lantzsperg intitulatus 13. Juni est, dedit 30 den.^ dedi pedello 1 cruc.

120 Acta fke. medicM UI.

27. Juni 27. lunii Mag. loannes H5ffm&ndel ex Lincz intitu-

latus est, dedit 15 cruc.^ dedi pedello 1 cruc.

23. Juli 23. lulii intitulatus est Mag. Reinhardas Noctivigil

ColoniensiSy dedit 12 cmc, dedi pedello 1 cruc.

20. Aug. 20. Augusti intitulatus est Mag. Sebastianus Qleyß de

Purckstal, dedit 6 cruc, dedi pedello 1 cruc.

Eodem die intitulatus est Mag. loannes Wenger de Nova Civitate dyocesis Herbipolensis, dedit 12 cruc, et est magister Coloniensis; dedi pedello 1 cruc

4. Sept. Mag. loannes Kylmayr intitulatus est 4. die Septembris,

dedit 16 cruc, dedi pedello 1 cruc.

6. Oct. 5. Octobris Mag. Sigismundus Haselrewtter ex Med-

iin g est intitulatus, dedit 15 cruc, dedi pedello 1 cruc.

12. Oct. 13. Octobris intitulatus est Philippus PAchamer ex

Werdea, arcium liberalium licenciatus, dedit 10 cruc, dedi pedello 1 cruc

Fol. 74» Convocata facultas fiiit medica 16. Maii ad andiendam Ma^.

loachimi Vadiani de Sancto Gallo peticionem, qui pro gradu waccalariatus eiusdem facultatis examinari desiderabat; a docto- ribus graciose admissus, responsionem dicti doctores ab eo acce- perunt, in qua pro huiuscemodi gradu gnayus offensus est, ac Omnibus doctoribus, prout consuetudinis iurisque est, medium florenum Ungaricalem in vestibulo peticionis tradidit; facultati vero inclite florenum Ungaricalem. Examine vero peracto, a consumatissimis doctoribus decano professionis medice deman- datum fuit, Mag. loachimo coronam primam in hac arte aucto- ritate facultatis, omnium doctorum ac propria tradendam fore. Approbacione accepta a domino decano, unum florenum Ungar., quem suo patri pro actu dare tenebatur, facultati^) nostre per- Bolvit; deinde reliquam summam, quam doctoribus pro prandio post actum et coUacionem post examen deponere debebat, uni- cuique doctori 5 sol. den. soluto animo obtulit.

17. Aug. 17. Augusti iterum propter quendam Mag. loannem

Eycherde Wolckenstorff convocata fuit facultas, qui similem fecit peticionem sicuti Mag. loachimus. Idem magister eodem die ex magna gracia a facultate fuit admissus et in omnem modum examinatus; promotus sicuti Mag. loachimus, similes denique fecit expensas.

^) Im Orig.: facultatis.

AeU fiM. medicae m. 121

Vltima die mensis Augusti convocata iiiit tota universitas 31. Aug. propter novellos articulos concementes privilegia universitatis. Facultas medica concinsit in hunc modum: Primo, quod facultas ipsa stat in prioribas conclusis, ita quod si Cesarea Maiestas aliqnando veniret ad locum propinquiorem^ quod tunc aliquis yel aliqui esset vel essent mittendi^ qui nomine universitatis proponerent aggravamina eandem concernencia. Secundo con- clusit; quod fiat una legacio insignis, ita ut ex qualibet facultate unuSy et elegit ex suis clarissimum virum doctorem Wilhelm um PAlinger. Tercio conclusit facultas ratione stipendii civium et iudicis I civitatis^ quod dominus rector cum suis visitet dominos Fol. 74i> de regimine petendo manuteneri privilegia universitatis, quo- minus inseratur articulus iste prioribus.

Sexto Septembris recepi a doctore loanne Newman 6. Sept. 1 flor. Renens. in moneta bohemicali, quam quidam sacerdos ei presentavity quod ante tempus recepit litteras testimoniales contra quendam scolarem a facultate medica.

Vltimo die mensis Augusti convocata fuit tota universitas 31. Aug. propter mittendum ad Cesarem. Elegit dominum rectorem Mag. loannem Hftber, coUegiatum, ita ut ex magistris unum pla- centem secum reciperet vel duos. Dedimus ei ex archa centum et viginti duo flor. primo Septembris pro via; associavit sibi i. Sept. Mag. loannem Abhauser, recepit secum litteras credenciales, supplicaciones, instructiones et omnia aggravamina omnium facul- tatum et universitatis. Exivit ad Cesarem ad Novam Civitatem 18. Septembris, mansit ibidem per diem et reversus est ad 18. Sept. Wiennam. Nihil vel parum expedivit.

Iheronimus impressor^) anticipavit 24. die Septembris 4 flor. Renens. ratione domus facultatis, quam inhabitat.

24. die Septembris magnificus vir dominus doctor Joannes Cuspinianus presentavit mihi unum librum continentem in se 4 libros, cuius inicium tercii folii scripti est: „Flegma aut fri- gidum in estate quidem etc.^, quem mutuo a facultate ante certos annos recepit, et si inveniretur cirographus, quem dedit, pro nihilo habeatur.

21. Aprilis Mag. Wolffgangus Pohemus sermonem 21. Apr. assumsit et in feste sanctorum Cosme et Damiani illum fecit; 27. Sept. reposuit tandem sermonem ad facultatem.

Fol. 76»

») Vgl. oben S. 119.

122 Acte &«. medicae UI.

2. Oct 2. Octobris fait congregata facultas propter duos articulos:

Primus ad deliberandum, quid cum privilegiis nostris, que Cesarea Maiestas facultati medice dedit^ agendum esset Con- clusit facultas, quod supplicacio esset fabricanda et cum duobus doctoribus mittenda esset domino doctori Baptist a/) qui apud Cesaream Maiestatem negocium nomine facultatis solicitaret, ad impetrandum novum Privilegium. Secundo conclusit, quod doctor Wilhelmus, doctor Tanstetter, doctor loannes Gastgeb supplicacionem conficerent. Tercio conclusit, quod quatuor doc- tores mittendi essent ad Cesaream Maiestatem cum supplicacione: doctor loannes Newman, doctor Wilhelmus P&linger, doctor loannes Enczianer et doctor Georgius Tanstetter. Secundus articulus: Duo quidam magistri sese ad respon- dendum admitti petituri sunt pro licenoia; quid cum bis agendum sit. Facultas audivit peticionem illorum, et exauditi cum maxima gracia sunt, et dispensatum fuit cum eis super responsionibus et defectibus pie ac graciose propter multas causas. Nomina illorum magistrorum: Mag. loachimus Vadianus de Sancto Gallo, Mag. loannes Aycher de Wolckenstorff. Item isti magistri duo fuerunt presentati per facultatem vicecancellario

11. Oct. 11. die Octobris sub pulsu vesperarum.

^ol.lb^ 4. Octobris fuerunt congregati omnes doctores in ecdesia

diyi Steffani ad presentandum licenciandos, sed quia doctor loannes Neuman facultati mandatum vicecancellariatus sui non demonstravit neque per notarium et testes id docuit, pre- sentacio illo die fuit suspensa. Nam facultas nolebat committere actum alicuius nuUitatis sed mature agere. Ek>dem die circa quartam horam noctis yenit doctor loannes Neuman simul cum notario ad me, ubi notarius coram me fidem dedit de vice- cancellariatu suo. Accepi ex eo fidem ea lege et condicione, ut idem notarius daret mihi tanquam decano scripturam suam propriam, ita ut meis senioribus ostendere possem. Dedit et

5. Oct. ostendi die sequenti hora sexta mane doctoribus. Fuerunt con- tenti omnes de isto testimonio, sed fuit dubium, an bigamus posset esse vicecancellarius vel non. Super illud fuit conclusum, quod doctores^ qui fuerunt per facultatem deputati adire Cesaream

^) So das Orig.; gemeint ist der kaiserliehe Leibarzt Baptista Sal- di ronus, der zuerst als Arzt der Kaiserin thätig war and seit 1608 am Hofe Maximilians lebte.

6. Oct. 10. Oct.

Aeta fM. me4icae III. 123

Maiestatem propter impetrare Privilegium facultati, ut ad partem consulerent dominum prepositum, nostrum cancellarium^ de isto dubio, et si prepositus post informacionem dominorum doctorum eum approbaret, quod facultas tandem esset contenta et presen- taret et eum recognosceret ut Yicecancellarium nostre facultatis. Exiverunt doctores deputati ad Cesaream Maiestatem ad Termas 5. Octobris, reversi sunt 10. Octobris et negocia facul- tatis legaliter et optime expediverunt.*)

7. Octobris celebravit dominus rector consistorium et vo- ^^^' ^^' cavit omnes sub pena excommunicacionis. Fuit articulus, quod deputarentur de facto^ qui exituri essent ad Cesaream Maie- statem propter aggravamina universitatis. Fuerunt deputati ex facultate theoloica doctor Joannes Trapp, doctor Georgius Lansch^ doctor Cristofforus Külber, doctor Valentinus Kreier; ex facultate iuridica doctor Vdalricus Kauffinan, decanus protunc facultatis, doctor Angrer Ordinarius, doctor Fridericus et doctor Victor Gampp; ex facultate medica doctor Joannes Pilhamer, qui erat decanus, doctor loannes Newman, doctor Wilhelmus Pwlinger et doctor Simon Lacz; ex facultate artistica Mag. Martinus Edlinger decanus, Mag. Rupertus H6del, Ambrosius Salczer, Achacius Pebam, Sebastianus Bunderlin etc. Illis omnibus deman- datnm fuit sub pena excommunicacionis late sentencie, nam dominus rector neminem potuit habere preter suum consistorium sibi assistentem, nisi compulsum, propterea venerabile consisto- rium simul cum aliis dominis, qui gratia consilii vocati fuerunt, conclusit et libertatem rectori dedit, quod unumquemque vocaret sub illa pena. Exiverunt omnes ad Termas ad Cesaream Maie- statem 9. Octobris, habuerunt audienciam eo die infra sextam 9. Oct. et septimam horam noctis^ reversi sunt sequenti die ad Wiennam. 10. Oct. Item 6. Octobris doctor loannes Trapp et doctor Petrus Fol. 76»» Thanhauser ad dominos de regimine absque scitu domini rectorä et consistorii unam cedam dederuDt, que fuit rectori presentata et per notarium sequenti die in consistorio publice 7. Oct.

'} Der deutsche Privileg^enbrief Kaiser Maximilian I. für die medici- nische Facultät ddo. Baden, 9. October löl7, ist veröffentlicht im Neuen Archiv f. Gesch., Staatenkunde u. s. w. (Wien 1829), 8. 176—176, und weniger corrcct von Stephan Endlicher in dem Werke: ^Die älteren Statuten der Wiener medicinischen Facultäf" (Wien 1847), S. 88—86. Ein kurzes Regest bei Kink U, S. 330, Ueber die laieiniscbe Fassung s. weiter unten.

124 Acte täc. medicM m.

lecta. De tenore iUins et accione ülonun doctorum omnes et singuli; qui audierunt et interfuerunt, non potaernnt satis ad- mirari. Credo, quod tenor iUius sit Bcriptns ad libmm actorom nniversitatis; si ergo alicui non intelllgenti negocium placet intelligere negocinm, habeat recursam ad librum illum et videbit mirabilia.

[1517 n.]

Fol. 77* DecanatuB D. loannis Wentzelhuser anni 1517.

13. Oct. Anno Virginei partoB 1517, festo beati Colomanni martiris,

a saluberrima facultate medica electos est in decanom Joannes Wentzelhuser Wirtenbergensis, Philosophie ac medicine doctor, Ordinarius principis. Qui de more prius iuramento exlii- bito, sceptro, ladula cum sigillo, statutis ac privilegiis aliisqae consuetis investitus, a priore decano D. loanne Pilhamer coram facultate rationem accepit, et omnibus computatis remansit obligatus facultati 4 libr. den. 31 den., et statim decano electo solutionem fecit, et pecunia ad ladulam facultatis posita. lam novo electo decano, D. Leopol dus lordan, cui antecedens decanuB articulum formaverat, a facultate duo petere cepit: Primo, litteris sui doctoratus testimonialibus ostensis, ad repe- tendum admitti petebat. Secundo punctum a facultate sibi assignari statim instabat. Facultas, deliberatione modica habita, attento quod magister esset Viennensis, nostre quoque facultati incorporatus, antequam Italiam petierat, eidem etiam operam dederit, petitioni eins prime concorditer assensum prebuit, ea tarnen condictione, ut facere et conformare se velit facultatis nostre statutis et statuendis et secundum privilegia nostra agere velit. Ad secundam eins petitionem facultas in hunc ei respondit modum, quod propter instantes labores vindemiales (modicam habeat patientiam, preterea duo magistri ad respondendum pro licentia admissi, quorum examini tota facultas interesse debebat) prepediebatur. Incipientibus tamen lectionibus publicis decanum accedat et solicitet de fienda congregatione facultatis, et pro- misit facultas sibi sine dilatione punctum secundum sortem iuxta ordinationem et privilegia nostra assignare. Exposui tunc 4 crac.

14. Oct. Altero die post Colomanni facultas tota comparuit in edibus

D. loannis Neuman yicecancellarii mane infra primarum pulsum et, ut moris est, fuerunt assignata puncta darissimo viro loa-

▲ete hß, medicM III. 125

chimo Vadiano, philosophie magistro et Phebo laureato, ad que eodem die post meridiem respondit. Examinatus est a decem doctoribus et approbatus: Doctor loannes Neuman vice- caneellarias^ Doctor loannes Wentzelhuser decaniis, Doctor Wilhelmus Puelinger, Doctor loannes PrutenuSy Doctor loannes Entzianer^ Doctor lodocus Puchaymer, Doctor Qeorius Tanstetter^ Doctor Symon Latz^ Doctor loannes Palhamer^ Doctor loannes Gastgeb.

Seqnenti die patres domini doctores excellentissimi iterum 15. Oct. comparnere in domo vicecancellarii pro assignandis punctis vene- rabili viro Mag. loanni Aycher^ qui a prefatis dominis docto- ribus post meridiem examinatus est et idoneus ad licentiam pronunciatns. CoUationem post examen nullam dederunt, sed voto omnium doctorum loco coUationis quinque fuerunt accepte libre den. a quolibet eorum, que peccunia conversa fuit in usum facultatis, videlicet pro expensis privilegii noviter a serenissimo nostro Imperatore Maximiliane impetrati. Verum domini doc- tores, examine finito, de peccunia facultatis habuere coUationem. Pro prima collatione exposui 7 sol. den. 11. Pro secunda 14 sol. den. 8. Pro ladula ad privilegia custodienda cruc. 4. Pro cap- sulis ad conservanda privilegiorum sigilla 5 cruc. Pro lana bombicina 1 cruc.

Die 26. mensis Octobris magnificus dominus rector Cristof- ferus Kilber, theologie professor, tota convocata universitate 8ub iuramento et penis maioribus eiusdem, ascendit ad arcem Vienensem, ubi coram Imperatoria Maiestate Cesariisque con- siliariis lamentabiliter lingua proponebat matema universitatis aggrayamina ex parte reverendissimi domini episcopi ViennensiS; qui contra privilegia achademie et consuetudinem laudabilem observatam ultra centum et quinquaginta annos, intromittebat se in iurisdictionem sacerdotum universitati incorporatorum, testamenta apud se approbari volebat, portionem canonicam cupiebat. Conquerebatur etiam idem dominus rector de civibus Viennensibus et iudice ex parte doctorum facultatis iuridice et saluberrime medicine, quibus ratione yictualium et familie eorum privilegia universitatis non suffragabantur. Preterea dominus iudex Viennensis supposita nostra universitatis captos (1) pro suo libito retinebat ultra constitutum tempus. Hec et alia Imperialem moverunt Maiestatem; hilari vultu promisit, adversarüs nostris etiam auditis, rei expeditionem. Cum autem non longo post se

Fol.77»> 26. Oct.

1»

ffj^Jrr.: r/H Ur, tarnet fTiü^-Tr

fr;h','» safCa^ ca*n tacKm in ca!:^^ ecrntm uaifqsitate^ atqve 4^f^0r^ 0aw\fim agerecrt: qiar& magniücs^ redor

c/^m^mtia sab p^mlü maioribtis mnTasztadi me Magnificcatie pr^Ä^nrtarcirt.

Foft ert?o eongregata famhaa ad edes domim decam snb ifiramento. In qoa eon^fregatione eoviclasiiiii est, qiiod daretnr ad manos magntfiei domini rectoris copia macriptMois, quam drmiini dr^ctr/r^ in emptione immobifiam ciribns dare coge- bantar^ et qnod dominaa rector iDain eopiam presmtaret con- fmlibttü aulicis nna com articaKB aequentibna. Qnod et domnras rector mai^ificaa dfligentisaime prociiraviL

8'fqiitintur aggraramina doctoram facaltatis medice.

Primo ttxores doctoram testamenta coram civibns appro- bare cognntar, sicat fecH CaspinianaSy Doctor Neaman, Doctor Preyss. De testamento Marchardi idem fait reqaisitam a ciribus ab axore eioa relieta, nisi rector preyenisset, sab rectore Kilber,

Secando doctores petant eis saflfragari privilegia ratione exactionis civiam.

Et petant doctores, etiam si debeant dare exactiones störe, com eis debita modestia non graventor super alios cives et ultra valorem bonorum ipsorum contra privilegia universitatis. Fol, 78» Doctores non habentes vineas petunt eis intromitti sab

certa honesta mensura vinum, cervisiam etc. ad victnm, quamvis etiam tencantur aliis habentibus vineas, de quibus storam dant, vinum et cervisiam aliaque victus necessaria virtute privilegiorum intromittere.

Item doctores gravantur respondere in „schranna^ de bonis immobiiibuBy non coram ordinario eorum iudice, et vigore inscrip- tionis in actionibus realibus civibus respondere coguntur.

Hepe cives requisiti non intromittunt cervisiam donatam doctoribus, mensura etiam parva; per rectorem magister civiam roquisitus non intromisit, in acetum conversa foris manens.

Acta fftc. medicae HI 137

Item Bumme gravantur in uno articulo inscriptionis, isto videlicet casu^ quo doctor in aliqao cives lederet, pnta si rector et civitas discordarent, non velit contra cives consuiere neque interesse et assidere rectori, quod est contra iaramentum unius- cuiusque.

Et casu, quo aliquis doctorum habens domum lederet qnalitercamque cives incarrendo indignationem eorum, vigore inscriptionis infra annum obligatur vendere domum suam; quod si non faceret, magister civium vigore inscriptionis potest ven- dere. Ideo petunt doctores in hoc eis privilegia suffiragari.

Item vigore inscriptionis uxores doctorum, liberi totaque ipsorum familia contra privilegia potestati civium subiciuntnr.

Item doctores gravantur in hoc, quod ipsi coguntur certam summam peccunie dare supremo camerario civitatis in emptione domorum.

Item mittunt ad doctores non habentes bona immobilia neque vineas neque domos, sed sola practica viventes, pro sturis et exactionibus, cum tamen nuUum habeant Stipendium neque prerogativam a civibns.

Familiam doctores petunt ipsorum liberam, cum per pontem transeant, a theolonio.

Summe gravantur in hoc doctores, quod vigore inscrip- tionis coguntur renunciare privilegiis universitatis.

In die beatorum apostolorum Symonis et lüde, que fuerat Fol. 78^ 28. dies mensis Octobris, facultas medica in edibus doctoris 28. Oct. Symonis Latz convivium fecit, ad quod invitaverant darissimos viros dominum lacobum Spiegel, Cesareae Maiestatis secre- tarium, et dominum doctorem Baptistam/) Cesareae Maiestatis phisicum, atque reliquos facultatis fautores, qui nobis in curia Cesarea Bade pro nanciscendis privilegiis profiiere et opitulati sunt. Ad noctem rursus a facultate ad cenam petiti rediere ad nos et singuli doctores matronas uxores cum ipsis adduxerant. Diem ergo illum cum omni gaudio et letitia in facultatis gloriam et commodum honeste absolvimus. Pro quo convivio facultas exposuit 13 fior. Ren. 27 den.; non autem, ut quidam emuli

1) Vgl. oben 8. 122, Note 1.

17. Nov.

128 Aete fae. medicae m.

blaterant, de peccunia facnltatis hec facta sunt, sed doctores deliberantes commodam facnltatis^ pro gloiia eiusdem peeuniam, qua loco collationum et [projpirretis a doctorandis data fiiit, que iure ipsis cessisset, exposuere.

16. Nov. Die 15. mensis Novembris loachimus Vadianus et

loannes Aycher, artium magistri et saluberrime medicine baccalaureiy licentiam in eadem facultate sub reverendo in Christo patre domino Paulo Oberstaincr, ecclesie cathedralis divi Steffani prepositi et incliti gjmnasii Viennensis cancellarii; acceperunt, quibus mox clarissimus vir dominus doctor Georius Tanstetter, medice et mathematice professor, insignia contuiit doctoralia. Ad facultatem ante licentiam solverunt 4 flor. Ungar.

14. Nov. Decimo quarto eiusdem mensis inscriptus est ad matri-

culam facultatis Mag. Georius Gundelfinger; dedit 15 cruc, pedello 1 dedi.

16. Nov. Decimo sexto eiusdem mensis intitulatus est Mag. Hjppol-

litus Hasenzagel; solvit facultati 60 den., pedello 1 cruc.

f!?^J^* Die Martis, que erat 17. Novembris, fuit congregata fa-

cultas propter articulos sequentes. Primo duo doctores novelli, loachimus Vadianus et loannes Aycher, petunt ad con- silium et consortium facultatis admitti, et accepto iuramento de utrisque de observandis admissi sunt. Solvit quilibet eorum 20 cruc, addidi 3 sol. et feci coUationem iussu facultatis. Se- cundo petierunt prefati doctores cum eis dispensari super lectione annua, et dispensatum est cum doctore Vadiano tali condictione et modo, ut legat aliquem auctorem medicum latinum, scilicet Quintum Serenum vel aliquem alium consimilem in scolis incipiendo publicis. Cum doctore vero loanne Aycher ita dispensatum est, ut si contiügeret cum manere in universitate, legat Caput de humoribus vel complexionibus. Accepi ab ipsis pro pirretis dandis doctoribus in actu 4 libr. ^/, H et in usum facultatis exposui. Tertio magnificus dominus rector petiit arti- culos et aggravamina facultatis sigillo facultatis roborari. Missa est cum decano nomine facultatis hec conclnsio sequens:

Facultas medica conclusit: Casu quo cetere facultates suis et aggravaminibus et articulis appendent sigilla, facultas medica non vult ab aliis discrepari, sed articulos, quos in actis scriptos habet, et in fidis cordibus retinet, non vult negare, sed assi- stendo ceteris facultatibus ore et scriptis defendere coram quibus- cumque.

lote tu, DMdiofte lU. 129

Quarto conclnsit facultas^ quod privilegia imprimantor et pablicentur ante Natalis Dominik prins tarnen habita facultatis congregatione.

Die Veneria^ qne erat 4. Decembris congregata est facultas 4. Dec. propter artictdos dnos seqaentes. Primus fuit, quid cum privi- legiis nostris impressis agendum sit. Secundus, an statuta in proxima facultatis congregatione edita^ facultati approbanda et in proprium librum transscribi placuerit^ quia magnificus dominus rector yult^ quod legantur. In qua congregatione propter duorum seniorum et doctoris Vadiani absentiam, attento quod negocium esset commune omnes tangens, facultas ad articulos nihil con- dudere volebat. Decrevit tamen facultas concordi voce^ prefatos doctoreSy nisi legittimam eorum absentie causam declaraverint, puniendos pena per facultatem exprimenda. De doctore tamen Wilhelme, qui se ad quendam vocatum pacientem excusat: si paciens idemque doctor hie non fuerint, facultas eins excusa- tioni acquiescity alias non. Exposui pro vino et panibus 4 cruc.

In vigilia Conceptionis beate Marie Virginis, que dies erat ^oh 79^ 7. Decembris, iterum congregata fuit facultas propter articulos ^' ^®®' in priore congregatione motos, ubi nihil conclusum fuerat ob absentiam seniorum et doctoris Vadiani. Conclusit facultas, quod Doctor loannes Neuman et Vadianus puniantur pro arbitrio facultatis. Doctoris Wilhelmi Puelinger excusationem facultas acceptavit. Ad articulum primum prioris congregationis placuit facultati, quod privilegia impressa per notarium univer- sitatis auscultentur et publicentur, prius tamen salutetur regimen Prineipis, senatus Viennensis, universitas et reverendissimus do- minus episcopus Viennensis.

Die Mercurii, que erat 9. Decembris, tota facultas ascendit 9. Dec. ad castrum Viennense, presentando dominis de regimine commis- sionem Cesaree Maiestatis una cum originali, ubi petebat do- minus doctor Andreas...^) nomine facultatis dominos de regimine, facultatem in privilegiis per Imperatorem eidem gra- tiose concessis conservare velint atque consentire in publica- tionem. Originali et commissione lectis, benivolum et pro desiderio nostro habuimus responsum et assensum.

Altero die levis domini doctores omnes accesserunt senatum 10. Dec. Viennensem, quibus etiam presentavere commissionem Cesaris et

^) Nicht näher genannt. Aet» ÜMnltatis medicae III. 9

130 Aete ito. MdioM IIL

originale^ petendo etiam per procaratorem nostrnm Mag. Wen- dalinam Bachamer^ tuen nos velint in . privilegiis contra em- pericos et indoctos practicantes atque consentire dignentor in privilegioram publicationem. Commissione et originali per nota- rium ciyitatis dominum licentiatnm Gabrielem lectis, benigne responderunt cives votisqne nostris assensere.

Doctor loannes Neuman ad annum fatonmiy scilicet 1518, electus a facnitate pro medico paupemm, senatni presen- tatur et placait &.caltati; qnod in edibas eins et cuiusque fatori phisici pauperum af&gatur insignis titulas. Similiter presentatna foit clarissimas dominus doctor Vuilhelmus Puelinger Pata- ▼iensiS; electus per facultatem phisicus, qui visitare debeat egrotos hospitalis per heptomodam (1), demum post ipsum senior alia heptomoda, sie descendendo ad iuniorem, iterum incipiendo a seniore, tali tarnen condictione, quod quicumque pro tempore medicus pauperum esset-, hoc onere subleyaretur. Piacuit facut tati, quod pedellus omni heptomoda insinuet secundum Senium doctori, qui visitare debeat hospitale.

Excellentissimus vir dominus doctor Georius Tansteter, familiaris reverendissimi episcopi Viennensis, ad eundem premit- titur, si opportune fieri possit, facultas dignaretur reyerendissi- mam dominationem suam adire et salutare pro consensu publi- cationis. Episcopus autem ex innata benignitate et humanitate facultatem ad se venire recusabat, consensum tarnen publica- tionis prebuit, promittendo quibuscumque posset promovere yellet bonum facultatis. Fol. 80«' Sequenti die feria sexta magnificus dominus rector habuit

11. Dec. Consistorium, ubi dominus decanus sue Magnificentie et singu- larum facultatum decanis et procuratoribus nomine facultatis priyilegiorum copias assignavit ascultatas, petendo etiam a Con- sistorio publicationis consensum, et foerunt omnes gratiasimL 13. Dec. In die ergo Lucio Virginis et martiris, 13. Decembris, foenmt publicata privilegia et affixa locis insignioribus totius urbis.^) Dii felicitent. Articulus secundus de statutis fuit suspensus ad congregationem proximam. Exposui pro vino et panibus 4 cruc

^) Dieser von Hieronymus Vietor in 200 Exemplaren hergestellte Druck (vgl. weiter unten S. 139) ist weder bei Denis noch bei Majer erwShnt, scheint daher in den grossen Bibliotheken nicht vorhanden zu sein. Ein vor- trefflich erhaltenes Exemplar fand ich im Wiener Haus-, Hof- und Staats* archiv. Vgl. die Beilage HI.

Acta fkc. m«dicM III. 131

Die Mercurii; que fait 30. DecembriS; facultas ob sequentes 30. Dec. duos convenit articalos. Primus: Dominus doctor Leopoldus lordon petit sibi assignari punctum a facultatC; ad quod repe- titionem termino certe prefigendo facere pretendit. Secundus: Quomodo cum cirurgicis et empericis practicantibus procedendum sit. Ad articulum primum concluserunt domini doctores unanimi voce petitioni doctoris lordon in hune respondendum modum, quod sicuti in die sancti Colomanni ad repetendum a facnltate admissus esset ea condictione, ut facere velit secundum nostra privilegia^ ita et tali condictione [et]iam admitterent^ yidelicet quod unicuique doctori 2 daret florinos Ungaricales, pedello totidem et facultati 4; quam condictionem doctor Leopoldus^ estimans se gravatum^ non acceptavit^ quare nuUum facultas punctum assignare sibi volebat. £x parte secundi articuli pla- cuit facultati^ quod supplicetur senatui Viennensi; ut nobis dig- nentur^) auxilio esse contra illos practicantes indoctos, et fuerunt missi quatuor doctores ad senatum: doctor Joannes Neuman^ doctor Joannes Preyß, doctor loannes Pylhamer et doctor loannes Gastgeb, quibus cives benigne responderunt^ quod vellent facultatem in privilegiis, quantum in eis esset; tueri^ et asaignarunt nobis cives consules quatuor^ videlicet dominum Ladislaum Edlasperger, dominum Vuolfgangum Treu, dominum Vuolffgangum Stainperger, dominum Georium Lang, qui nobis adiutorio in nostris negociis esse debeant. In eadem congregatione exposui pro vino et panibus et pomis 5 cruc.

Die Lune, que fuit 11. dies lanuarii, facultatis habita est ^''ol. so»» congregatio propter articulos sequentes. Primus: Dominus doctor lordon conformare se volens nostris privilegiis, punctum sibi assignari petit. Conclusit facultas, si peccuniam in privilegiis expressam daret,») parata esset assignare punctum, et statim solvit cuique doctori, qui duodecim erant, 2 flor. Ung., pedello totidem, facultati vero quatuor Ungaricales solvit. Assignatus est ergo ei punctus, afforismus videlicet 30. secunde particule: „ Circa principia et fines omnia imbecillioray circa vero statvs

^) Im Orig.: dt^fieantur.

') Vgl. Endlicher, S. 84: „Ainem jeden derselben Facnltet Doctor und Pedellen zween gülden Uungrisch, auch ain zimliche Collation geben, auss Ursachen, dass solch Kollegium dest ehrlicher und statlicher aufnemb und unterhalten werde **.

9*

28. Febr.

132 Acta flu. medioM UI.

omnia fortiora^^ ad quem repetitionem facere debeat termino ^^^ competenti, scilicet ante Reminiscere in ieiunio; si vero ante Quadragesimam repetere velit, solummodo non fiat diebus, quibus bachanalia festa de more celebrari consueverunt. Seeundus articulas erat, an ad supplicationem dominis de regimine a Vuilhelmo, ludeo baptizato, porrectam aliqoid respondendam yenerit. Data est supplicatio dominis de regimine una cum privilegiis ascultatis, petendo nos conservarent in illis, alioquin cogeremur habere recursum ad Principem; tarnen nichilominus senatas Viennensis rogetur atque adhortetur, iaxta mandatum Cesaris nos defendant. Tertius foit: Sebastianus, ruptnrarum et lapidum incisor, natione Gallos, facultati se ostendere cupit et magisterii sive artis sue probationes et testimonia afferre. Presentavit ergo idem Sebastianus iitter€tö Principam et civi- tatum, quibus probavit artem suam; decrevit ob id ei facultas litteras testimoniales, tamen prius iuxta privilegiorum nostrorum tenorem audiatur. Exposui in eadem congregatione pro vino yeteri et noyo atque obsoniis reliquis 34 den.

Finita congregatione ad instantiam facultatis magister ciyium yocari fecit VuilhclmumPesserer, ludeum babtizatum, ut ad diem crastinum coram senatu compareat. Qui cum comparuisset, consules quatuor facultati assignati in presentia quatuor doctorum prefatum Vuilhelmum, quare Vienne practicaret, interrogayere. Respondit proteryiter, se litteras habere bonas ab Imperatore, cur non deberet practicare? Qua habita responsione, dedarare incepere^) sibi consules, quomodo Cesarea Maiestas derogayerit litteris suis et pariter omnibus aliis commissionibus contrariis nostris priyilegiis. Ule autem dominos senatores audire non yoluit et ex conspectu ipsorum proteryiter abiit, propter quam contu- maciam ad fundum turris apud portam Carinthiorum cum posue- runt, tamen statim eodem die domini de regimine mandarunt consulibus, cum dimitterent et cum eo pacem seryent; si autem quid iuris habeamus contra ipsum, apud regimen queramus. Hoc mandatum consules nobis per dominum Ladislaum Edlasperger significayere. Fol. 81» Iterum ergo facultas die Lune, que erat 18. lanuarii, con-

gregatur propter duos articulos. Primus ad audiendum domi- norum consulum responsionem ex parte Vuilhelmi Pesserer,

18. Jan.

^) Im Orig.: tnctpere.

Acta Cm. medieae III. 133

et quomodo ulterius agendum fuerit facoltati in hac causa. Ad quem articolum conclusum fuit, qnod crastina luce, que iuridica esset dies, ad senatum daretur supplicatio, qua peteremus, no- 19. Jan. biscum ad dominos de regimine mitterent quatuor cives nobis deputatoS; qui nomine civitatis peterent regimen, ut nos conser- varent in privilegiis nostris, attento magno commodo, quod civitas ex eis haberet, duos videlicet doctores, unum pro hospitali, alterum pro pauperibus, et illud ordinäre non possent tribus milibus florinorum. Et senatus nobis adiunxit cives nobis depu- tatos. Ascendimus ergo una cum eis et procuratore nostro doc- tore Andrea, petendo, facultatem in privilegiis conservarent et Wilhelme Pesserer, qui directe contra privilegia nostra prac- ticaret, practicam interdicerent. Idem cives deputati nomine senatus petierunt. Respondit nobis regimen: „Man wirdt mit Wilhalm Pesserer schaflfen, das er der practig stil stand". Secundus articulus fuit propter Sebastianum, curatorem hemiarum et lapidum, cui facultas litteras in proxima congre- gatione decrevit testimoniales; ne autem privilegii limites excedere videamur, in presentia seniorum cirurgicorum. Id iterum Seba- stianus petiit et obtinuit. Exposui 5 cruc. pro vino et obsoniis.

In die Conversionis beati Pauli apostoli, que erat 25. lanuarii, 26. Jan. facultas in domo medicorum convenit propter sequentem arti- culum: Domini doctores Pesserer et Mandl ex commissione regiminis decanum vocare fecerunt ad edes doctoris Georii Mandl. Cui proposuere, quomodo ex peregrinis et longin quis terris patientes quosdam prefatus Wilhelmus haberet, qui a cura cum eis inchoata ab eodem recedere non vellent. Qua de causa nobis regimen per personas eorum dicat, quod facultas habeat pacientiam cum Wilhelme Pesserer usque ad festum Penthecostes. Decanus, quia totam facultatem negocium hoc 23. Mai cemere advertens, hec facultati referre dominis doctoribus respondit et demum dare responsum, et fuerunt grati. Hec de- canus facultati insinuavit, cui placuit et conclusum est, quod daretur supplicatio ad dominos regentes, in qua declaretur ipsis, quomodo talis patientia cum Vuilhelmo Pesserer usque ad Penthecostes privilegiis atque decreto proximo regiminis con- traria esset, facultatique atque doctoribus omnibus opprobriosa; quare facultas adhuc humiliter petat, iuxta decretum eorum pro- ximum practicam eidem interdicere dignentur. Ad quam suppli- cacionem nostram scriptum est: „Maister Wilhalm Pesserer

Fol. 81»» 8. Febr.

134 Acte lae. medieu III.

furzohalten^y qne tarnen ei non fait presentata, sed in cancel- laria remansity quam post certum tempus decanns in eadem invenit et ad ladulam posoit facultatis. Dedimns et aliam suppK- cationem repetendo petita priora. Nihil faucusque responsom nobis est.

Die Lane, que erat 8. Februarii, doctor Leopoldns lordon in aula universitatis solemnem feeit repetitionem. Prandinm dedit splendidam^ ad noctem habuit doctores singulos^ itemm cum matronis ipsomm etc.

12. Febr. Feria sexta, 12. videlicet Febmarii, habita est congregatio

facultatis propter quatuor seqnentes aiücolos. Primus: Dominos doctor Leopoldns lordon petit admitti ad facultatis consor- tium. Et accepto ab eo iuramento de observandis admissns est. Dedit cantarum potus Hypocratici. Secundus: quia dominus vicetenens propediem petiturus est Cesaream curiam, ne ergo negocia nostra et privilegia ita sepulta maneant, facultas quo- modo ulterius agendum sit, deliberet. Fuerunt statim electi quatuor doctores^ scilicet doctor Wilhelmus, Entzianer, Va- dianus et lordon, et missi ad vicedominum, qui sue Magni- ficentie declaravere, quomodo Vuilhelmus Pesserer contra privilegia facultati a serenissimo nostro Imperatore gratiose nuper concessa practicaret, idque sepe dominis regentibus facultas personaliter et per supplicationes conquesta sit, sed hucusque frustra^ quoniam prefatus Vuilhelmus practicaret ut antea, non attento decreto dominorum de regimine: „das er mit der practig soll styl ston^. Respondit vicedominus, quia et ipse unus ex regentibus esset, quare contra acta eorum esse non possit, neque sibi liceat; suum tamen fidele et bonum esset consilium: facultas adhuc semel ingrederetur regimen petendo eorum Magnificen- tias, quibus Cesarea Maiestas in privilegiis nos conservare sin- gulariter mandasset, facultatem tueri et defendere dignentur\) contra hominem illum indoctum, qui contra Cesareum practicaret Privilegium; quod tamen si magnifice eorum dominationes facere non vellent, facultas cogeretur recursum habere ad Imperatorem etc. Hec doctores facultati refferunt. Cui placuit, ut sequenti

13. Febr. die conveniremus omues in templo divi Steffani et visitaremas

dominos regentes.

^) Im Orig.: digneantur.

AcU fac. iD«dieM III. 135

Tertias articulus fuit propter quendam magistrum scolarem Fol. 82 • medicine nomine Richardus Noctivigil Coloniensis, qui a facultate duo petiit Primo: quoniam illius esset animi^ quod vellet deleri ex matricula nniversitatis, cuperet scire, anne de- niqne posset lectiones audire medicinales. Secundo: Dominus doctor Symon Latz promiserat et resumere et docere prac- ticam atque etiam curam morbi Gallici ea condictione^ ut cum aliquando Fortuna sibi pinguior redderetur, sub pena excommu- nicationis sibi daret 24 florinos, quam condictionem sive hoc pactum doctor Symon sibi servare noUet, quapropter facultati conquereretur et peteret^ ut cum prefato doctore agerent, pactum servaret

Ad primum facultas respondit, quod lectiones essent pu- blice et Principis, quare eorum non esset aliquem excludere a lectionibus; etiam si mechanici intrarent, non prohiberentur; quapropter ipsum non prohibere vellent a lectionibus, nisi rector vel universitas eum prohibuerit.

Ad secundum conclusit facultas, quod practica ultima et particularis, videlicet scribendi modus et componendi receptarum non resumetur amplius nisi baccalaureis medicine vel scolaribus, qui per aliquot annos theorice medicine insudarint, cum dispen- satione facultatis, et placuit, quod statutis inseratur. Doctorem ergo Symon em, ut practicam sibi resumat iuxta pactum, non astringat; si autem magister quid iuris erga eum habeat, apud magnificum dominum rectorem et eins venerabile Consistorium querat.

Quartus articulus: Cirurgici et balneatores hie Vienne nobis aliqua in presentia civium facultati deputatorum proponere cu- piunt. Concludunt patres, quod audiantur, et elegerunt dominum doctorem Vuilhelmum, Prutenum, Entzianer, qui eos una cum decano in presentia civium audiant et facultati proposita ab eis refferant.

Quintus articulus: Cui ad mutationem estivalem, festum videlicet sancti Georii, domus facultatis sit locanda. Placuit 23. April facultati, quod locaretur alicui pro certo censu, et stuba inferior servaretur pro congregatione facultatis. Cum hec scriberem, doctor I Joannes Pylhamer convenit me et petiit sibi domum Fol. 82»» locari, promittendo facultati stubam inferiorem tempore congre- gationum, et per omnia domum eo modo habere vellet ut doctor loannes Neuman. Et consensu seniorum decanus addixit ei

1 36 Acta fac. medicae III.

domum in eo censu sicut Neuman habuit, et pro stractura accomodet facultati 50 florinos, sicut etiam idem Neuman fecit

14. Febr. Dominica Esto mihi placuit facultati^ ut eligerentur aliqui,

qui habeant potestatem plenam ad agendum negocium priviie- giorum per mensem, ne semper tota facultas occupetur, et fuerunt electi clarissimi ac egregii viri dominus doctor Wil- helmus Puelinger, D. loannes Entzianer, D. Symon Latz^ quibus una cum domino decano, que ad privilegia spectant^ data est potestas. Secundo placuit facultati, quod post ferias fiat supplicatio ad regimen^ in qua petatur executio primi decreti. Tertio concluditur per facultatem, quod mittantur littere ad Baptistam;^) Spiegel^) atque alios facultatis fautores, et impetrentur littere commendatitie a yicedomino^ anvaldo, civi- bus etc., et singuli doctores ad singulos eorum scribant amicos. Quarto conclusum est^ quod post ferias constituatur procurator, scilicet Mag. loannes Abhauser, qui cum plena potestate agat contra Wilhelmum Pesserer apud officialem.

19. Febr. Die Veneris ante Invocavit convenerunt deputati et con-

cluserunt ex parte Vuilhelmi, quod per ianitorem regiminis presentetur sibi supplicatio, decreto regiminis annexo, videlicet: „Maister Wilhalm furzuhalten, damit er uff die pffinsten weg zft richten wysse"; et quod habita responsione impetrentur littere decreti sub sigillo Cesaris. Secundo concludunt, quod singula monasteria sint monenda per quatuor doctores, qui eis seriöse proponant privilegia Cesaris et antistis Viennensis, et eligerunt egregios vires dominum doctorem loannem Prutenum, doc- torem loannem Gastgeb, D. Vadianum, D. Leopoldum

21. Febr. lordon, qui dominica Invocavit predicta exequantur cum copiis ascultatis et facultati dent relationem. Et placuit deputatis, quod apud Predicatores, Celiportas, Sanctum lacobum, Sanctum Theo- poldum,') Sanctam Mariam Magdalenam extendant negocium, scilicet quod facultas esset benivola eis, quocumque modo posset,

Fol. 83» pi*odö8se. I Casu autem, quo desistere non vellent, facultas in perpetuum nee gratis nee pro pecunia vellet eis consulere.

») Vgl. oben S. 122 und 127.

•) Dr. Jakob Spiegel; vgl. über ihn G. Knod: „Jakob Spiegel aus Schlett- statt, ein Beitrag zur Geschichte des deutschen Humanismus**. Strassbnrg 1884—1886.

^) Sanct Theobald.

Acta fac. medieae III. 137

Feria secunda post Reminiscere^ que prima erat dies Martii, i. März deputati mrsus convenerunt^ et fuit etiam ad eos vocatas do- minus doctor loannes Gastgeb, qui relationem doctoribns a monasteriis datam patefecit^ quod videlicet omnia monasteria grata essent preterquam PredicatoreS; apud quos fuisset eis responsum per doctorem Hupp er, tunc temporis priorem, quod in casibus facilioribus posset bene eorum infirmarius practicare, et quod privilegia nostra tantum se extenderent, quantum se extenderent canones; sacros autem canones adeo bene ut no- strum unus legisset. Respondit pariter doctoribns idem Hup per: y,Etß trefft auch nit alweg.^ Ista relatione audita, concludunt deputati, quod adhuc mittantur ad priorem tres doctores, scilicet £ntzianer, Tanstetter et Simon Latz, qui eum facultatis nomine adhortentur, fratrem Nicolaum infirmarium, qui contra ins commune privilegiaque nostra practicaret, ad hoc teneat, ut a practica desistat. Casu, quo eis prior ut ante responderet, in conventu talia manifestare petant, et ultimo, si non possunt flecti, dicatur ipsis, quod facultas concluserit in perpetuum nee pro peccunia neque gratis eis consulere, et cum hoc iure facultas intendat et velit contra eos agere atque illa omnia ad acta scri- bere. Et casu, quo non velint, placuit deputatis, quod conci- piatur supplicatio ad regentes. In eadem conventione quidam empericus Augustensis, nomine Maister Hanns Pallinger petiit, ut facultas eum admittat ad curam morbi Gallici et ostendit quasdam litteras testimoniales sue experientie. Cui re- spondetur, quod facultas ad curam morbi Gallici non possit ipsum admittere, attento quod idem morbus pleno et perfecte curari nequeat sine digestivis et purgationibus, illa autem ad phisicum spectarent, ipse autem non sit doctor neque doctus, quod ex eius intimatione appareat, in qua vulnera scripserit, cum ulcera scripsisse debuisset etc.

Ob sequentes articulos die Martis, que fuerat 9. dies Marcii, convocata fuit in edibus medicorum facultas. Primo dominus decanus proposuit facultati, quomodo Sebastianus Winderlin, utriusque iuris licentiatus, causarum universitatis in curia Ce- sarea sollicitator, expensis careret pro subsidio, ad universitatem litteras dedisse, propter quod dominica precedente Oculi magni- 7. März ficus dominus rector, convocato Consistorio talia proposuit. Cui placuit, quod omnes decani facultates congregarent, et induceret quilibet facultatem suam pro subsidio dando universitati, que in

Fol. 83»» 9. März

138 Acte ÜM. nedicse III.

erario deficiat, ne idem nominatus nniversitatis orator in scan- dalum suum et universitatis redire cogatur cum maxima ädver- sariorum nostrornm gloria et triumpho. Concluditur per facul- tatem^ quod dominus decanus dicat et respondeat nomine facultatis magnifico domino rectori, facultatem non habere in erario peccu- niam, quare per capita non possit neque velit contribuere; tamen placeat facultati, quod universitas accipiat mutuum et census^ quos habet^ accomodanti tribuat Tamen si sollicitator rediret cum expeditione, facultas medica tunc etiam velit pro condic- tione sna respectu aliarum facultatnm iuxta proportionem et iustitiam distributivam universitati subvenire in expensis etc.

Alter articulus erat propter doctorem Vadianum, qui petiit sibi coUocari domum medicorum, cui decanus articulum foima- verat, eo quod uxor doctoris loannis Pilhamer resignaverat domum^ petiitque, si posset fieri^ domus alicui honesto viro coUo- caretur; quod si non posset fieri, censum vellet dare. Formato iam articulOy domina Pilhamerin, vocato pedello, domum ne alicui decanus coliocety precatur. Conclusum fiiit ex pluralitate votorum, quod uxor in absentia mariti non habuisset resignare domum, quam deliberato animo ipse conduxerat. Quare doctori Pilhamer fides per decanum addicta servanda sit, et doctor Joannes Entzianer pro annuo censu fidem fecit Fol. 84» Formatus etiam erat articulus propter statuta per facultatem

concepta et per doctorem Va d i a n u m in debitum ordinem et latinnm redacta. Et placuit facultati, quod antequam confirmarentur, mitte- rentur ad singulos doctores, qui reviderent; demum in proxima con- gregatione facultas deliberet, an confirmanda venerint. Exposui in hac congregatione pro vino veteri et novo ac panibus 7 cruc.

Finita congregatione decanus rectori conclusionem facul- tatis insinuat^ qui certe multum admirabatnr peiiitque, ut ^o decani officium agerem, facultatem rursus adhortarer, ne univer- sitatem in ultimo iam periculo relinquerent, et quod cetere tres facultates conclusissent, facultas medica tamquam quarta rota eis assisteret. Ad petita ergo et consilium rectoris iterum con- vocati sunt slnguli doctores ad ecclesiam divi Steffani, et post longam deliberationem doctor Wilhelmus Puelinger et doctor loannes Pryß una cum decano mittuntur ad Consistorium rec- toris ea hora congregatum/) quibus data est potestas^ ut si cetere

^) Im Orig.: ttmgrtgaio.

Acta Hc, medicae III. 139

facnltates in nniversitatis subsidium aliquid contribuerint^ nomine facultatis etiam spondeant iuxta proportionem ceterarum facul- tatnm. Cum ergo decanus theologie nomine sue facultatis pro- miserit 16 flor. Ren., decanns iuris 12, nos 8 prestare poUice- bamur. Facultatis autem artium decanus 30 tal. offerebat, et ita conclusum est, quod singuli decani pecuniam promissam crastina lo. MSrz luce rectori sigillatam mittant. A domina ergo Pylhamerin 10 flor. Ren. ad futurum accepi censum et misi rectori cum pe- dello 8 iuxta promissa.

Exposui 6 cruc, quos dedi famulo magistri civium, ut inhiberet tres empericos et curatores morbi Gallici cum Pfeffer habitantes tunc temporis.

Dominica Letare, que erat 1 4. dies Martii, doctor N. H u p p e r, ^ol. 84 »» prior apnd Predicatores, pronunciavit mihi talem conclusionem: Fratres Predicatores respondent monitioni facultatis medice, quod quemadmodum hactenus non nisi ea, que amicitiam cfaarita- temque inter facultatem et conventum nutrire fecerint, ita et nunc et futuro ea ipsa procurare studebunt. Hinc prohibebunt seriosius Patrem Nicolaum, infirmarium suum, ut a medelis urinarumque iudiciis abstineat, quemadmodum de eo antea pre- sumpserunt^ et si que alia in gravamen facultatis medice acci- derent, seriosius Patres curabunt eundem abstinendum.

Accepi a leronimo Victore inhabitatore^) domus nostre 1 flor. Ren. 17 asseres pro floreno et 2 flor. relaxavi pro 200 privilegiis impressis.') Doctori loanni Entzianer solvi 11 flor. Ren., quos Bade pro privilegiorum expensis facultati accomo- daverat. Calculo^) per me coram facultate facto et approbato a tota facultate, reliqui sequenti decano domino doctori loanni Entzianer, patri et preceptori meo charissimo, 4 flor. Ren. 9 cruc. 2 den. Laus Deo vivo!

[1618 I.]

Anno Nativitatis Cristi 1518, die 14. Aprilis, more solito Pol. 86* electus est in medice facultatis decanum loannes Entzianer, ' ^''

*) Im Orig. steht: Veretore inhalntare {\). *) Yg\. oben 8. 180. ') Im Orig.: Oalculuo.

140 Acte fiftc. medicae HI.

artinm et medieine doctor^ et decanus precedens presentavit presentanda^ precedente honesta computatione. Per iUam mata- tionem fuere plures congregationes facultatis propter duo grava- mina. Primum pro expulsione empericoram vigore privilegiorum, que sacratissima Maiestas anno preterito facnltati medice in Thermis gratiose concessit, et contra plures privilegia processe- runt; qui vero habuerunt fautores superiores; tarnen facultas multum militavit contra nnum ludeum baptisatum in alto Foro, qui a dominis de regimine fuit prohibitus a practica sua. Ultimo devenit, quod facultas medica e regimine habuit specialem com- missionem a Caesarea Maiestate, ut ille homo non deberet ad- mitti. Predictus ludeus habuit quasi consimiiem et omnino nobis oppositam. Dominis de regimine ; quorum magnam partem pro fautoribus suis habuit, tale datum fuit decretum, quod velint ambas commissiones quam citissime per postam Cesaree Maiestati mittere, et quod finalem daret sententiam; ubi hucusque nihil est factum. Dens nostros contrarios mala eorum sententia avertat, ut fructuosam pro nostra facultate commissionem loco sententie consequamur, ut zizania a tritico separetur.

Fol. 85 b Secundum aggravamen domus nostra. Domus facultatis media

mutatione ex incensione aliarum domorum est concremata, quare facultas multum perterrita, cum non ultra 4 flor., sicuti testatur decanatus precedens, in archa habuit; ob id coacta facultas, a viris clarissimis burse Lilie superintendentibus, videlicet doctore Wilhelmo Bälhaimer*) et doctore Symone Latz, 100 flor. accepit, ut domum predictam resarcire possit. Hüs centnm flo- renis non potuit facultas perficere, de quibus omni anno pro censu dabit 5 flor., sicuti sonant desuper littere, integram struc- turam. Supervenit clarissimus dominus doctor Michahel Pre- garter Panonius, qui eam domum convenit ad dies vite sue^ sicuti sonant littere contractus sui, omni anno per 15 flor. Ren.; defalce[n]tur omni anno 10 flor. et reliquos 5 dabit pro feste Cosmi et Damiani et reliquis (?) complendo necessitatibus. Et

13. Oct. predictus decanus in festo Colomani, die 12. Octobris, de Om- nibus acceptis et principaliter de duobus centum flor. Renen- sibus;^) residuum vero electo, cum presentandis aliis, decano

*) Gemeint ist Dr. Johannes Pilhaymer.

') 100 Gulden hatte Dr. Michael Premarton geliehen.

Acta fke. medicae III. 141

fntare hyemis presentavit. Et copie omnium actorum sunt in facultatis ladula, et remansit pecunia 24 flor. Ren.^ 4 sol. 8 den.

[1518 n.]

Quintns decanatus Doctoris Guilhelmi Puelinger. Fol. 86«

Anno Domini etc. XVIII." electus fuit in decanum doctor Wilhelmus Puelinger ex Wising, die sancti Colomanni, in 13. Oct. cuius decanatu acta sunt sequencia.

Mag. Petrus Fry lender ex Wolfpperg dedit 4 sol. den. Mag. lohannes Munckh ex Eybetschitz dedit 24 kr.

Stuba magna domus medicorum fuit ex contribucione doc- torum per capita tabulis ligneis seu asseribus levigatis reformata et incrustata tunc.

Item 29. lanuarii laudatissimum et mestnm fianus divi, ^^^^ magnanimi et invicti Cesaris Maximilian! Viennam fuit allatum ex Wels^ ubi sua Imperialis Maiestas obierat nuper 12. lanuarii mane paulo post terciam noctis, presentibus ibidem duobus doc- toribus facultatis nostre ad curam vocatis et requisitis^) etc.

Item 9. die Novembris anno 1518 fuerunt privilegia nova facultatis per universitatem approbata et ad practicam postea semper deducta et observata rigor[os]issimi cum scolasticis et intitulandis primo, qui dederunt ut supra; item unus seorsum 4 sol. den.

Item 10. Marcii habita est congregacio facultatis, in qua ad proposita per decanum conclusum fuit primo, quod ad se- natum Viennensem facultas porrigeret supplicacionem ad manu- tenendum facultatem in privilegio suo cum Wilhelme am Hoff neovita^) et idiota, qui practicare non cessat. Secundo, quod in eadem supplicacione fiat mencio de speciali et ameno loco ho-

^) Vgl. Cuspiniauns, Vita Maximiliani Caesaris (Opp. Frt. 1601, pag. 491) : „Äffuerunt duo eruditi ac trmgrne« viri mediei Viennerues, GvUeJmus Pohpnnitt^ ac Oeorgiua ColUmüius, mathemeUices etiam peritus, quos per suoa familiäres advoeari fecU ex Vienna, tjuasi gymnatii publici res acturos, non ipsttitn medica- turos: ita stmm occuUabat mortum, Qui vicissim vigilando noctu cum eo multa conversabaniur ac disputabanl, quos muUum amabat lamquam doctos et eruditos viros. Quandoquidem eorum agnovit doctrinam et eruditionem cum diligentia, quam strenue et impigre impendebant. Libenter enim suum Principem servassent, si Deus suam attuUnset opem",

*) Lies: neophyta.

1518 9. Nov.

1519 10. März

142 Aota fac in«dicae III.

spitalis edificando vel deputando, in quo singulis mensibus herbe, flores, radices, semina, mensibus correspondentes, reponi et pro usu pauperum coUigi possint, et quod magister hospitalis inter- teneat aliquem pauperem famulum ex apoteca pro administra- cione medicinarum. Tertio^ quod facultas iuxta Privilegium Gesa- reum aliquid pro structura domus pro examine et admissione adveniencium recipere possit, quos admittit;^) ab indoctis nihil petit, nisi dari repulsum (!). Voluit facultas, quod singuli doc- tores visitando suis ordinatis mensibus hospitale memores essent, quod herbe et simpUcia, que in eorum mensibus haben et coUigi possent, per pauperes colligerentur sine dilacione ad usum tocius anni, ita ut inicium apotece daretur, que pietate et ele- mosina et auxilio senatus Viennensis et disposicione facultatis medice cresceret cum tempore in immensum pro phama et in- cremento et salute tocius Austrie, more hospitalium aliarum provinciarum augeretur et amplificaretur et in salutem egro- rum converteretur. Ita finitus fuit feliciter decanatus mens quintus.

Vnicum istud addam, quod in fine pene decanatus mei, in Consistorio domini rectoris penultimo^ universitas misit ad urbem Romam soUicitatorem quendam pro extorquendo vel impe- trando privilegio, Mag. Georgium Gärber, in quem ego, ut decanus, consentire nolui, quod pecunie ex suis manibus pro suo nutu dispensarentur, et moyit me casus, qui in superinten- dencia sua burse Lilii fuit commissus, ubi in habitacione prefati Gärber effracta fuit ladula et magna summa ammissa, rebus suis Omnibus salvis. Det Dens, quod omnia pronunc bene et legaliter expediantur cum gloria et comodo universitatis per istum soUicitatorem, in quem nunquam consensi sicut neque in Wünderel.

[1619 I.]

Fol. 86»» Anno Christiani redemptoris 1519, in feste divi Tiburcii

14. Apr. g|. Valeriani martirum,*) more solito electus est in decanum fa- cultatis medice Leopol du s de lordanis, artium et medicine doctor Viennensis, in cuius officio que sequuntur acta sunt

^) Lies: ab Ü8, quo» cuimiUU,

') Zuerst stand: Colotnanni martina.

Aoto tac. medicae UI. 143

Dom. Egidius Camillus Moravus solvit facultati pro inscriptione 4 sol. die 11. Octobris anno salutis nostre 1519. ii.Oct.

Mag. Wolffgangus Tobler Penrbachius solvit facultati pro inscriptione 4 sol. die 11. Octobris anno salutis nostre 1519.

Item in hoc meo officio urgente necessitate . • .^)

Mag. Vdalricus Fabri Thorburgensis solvit facultati medice pro inscriptione 4 sol. die 13. Octobris anno salutis 13. Oct. Christiane 1519.

[1619 n.]

Secundus decanatus D.Simonis Lazii. Fol. 87»

Anno Domini 1519, in die sancti Colomanni, eligitur in 13. Oct. decanum facultatis medice D. Simon Lazius Stutgardtinus, qui primo ceptro et ladula investitus est, premisso iuramento * iidelitatis, per decanum precedentem. Secundo decanus prece- dens D. Leopoldus lordan calculum fecit de suis perceptis et expositis, et singulis abrasis et defalcatis facultas debuit de- cano precedenti D. Leopolde 15 tal 5 den., quos ego ex pe- cunia ab egregio D. Michaele mutuo pro censu domus accepta solvi, ut calculus meus habebit. Tertio in hac congregatione domini disputabant super pecuniis acquirendis pro solutione fienda creditoribus nostris, quia facultas tunc temporis plus quam in 20 tal. den. debuit, nee obulum habuit, et domini proposuerunt varia media et varios modos et vias. In quo eciam negocio sunt electi certi domini doctores ad sollicitandum in predictis modis et ni^ediis pro acquirendis pecuniis.

Secunda congregatio habita est 18. die Octobris, ubi iterum 18. Oct. dispntabant domini super pecuniis acquirendis mutno, quia per modos et media prius excogitata nihil domini potuerunt acqui- rere. Tunc dominus doctor Michael de Premathon exhibuit se voluntarium volle superaddere 30 flor. Rhen. ad 100 flor. prius facultati pro annuo censu mutuo datos sub forma litterarum prius datarum, et quod fiant une littere et una summa. Et factum est, et ego pecuniam 30 flor. accepi.

Tertia congregatio habita est 26. die Octobris, in qua pro- 26. Oct. positi sunt duo articuli. Primus ad videndam copiam litterarum inscriptionis pro mutuo a domino doctore Michaele dando.

^) Der Satz ist unvollendet.

144 AeU fiMS. medlou m.

Conclosit facultas^ quod copie sub üla forma non sunt accep- tande, quia contra promissa; promisit etenim velle stare in ad- dendis bis 30 flor. in forma litteraram prios pro 100 flor. data- rum^ et conclusit facultas quoque scribendum esse domino Leopoldo Tengckh, socero suo atque suarum rerum procu- ratori, quod non duceret facultatem ad dispendium^ sed det facultati hos 30 flor. mutuo sub modo et forma, ut coram in facultate omnibus doctoribus presentibus promisit. Facultas scripsit et a domino Tengckh responsum benign um et gratom accepit. Secundus articulus fuit super danda responsione super articulis per reverendissimum dominum episcopum Sarracovien- sem in causa episcopi Viennensis oblatis. Super iilo articulo conclusit facultas^ quod tres doctores sint eligendi, qui articulos oblatos videant, legant et relegant et postea dent responsionem. Et eliguntur D. Wilhelmus Puelinger, D. loannes Neuman et D. loannes Pilhamer.

Quarta congregatio habita est 8. die Novembris super arti- culis sequentibus. Primus ad eligendum superattendentem univer- sitatis ex collegio nostro. Elegit facultas unanimi consensu et voto doctorum venerabilem virum D. Georgium Tanstetter, qui in proximo Consistorio per decanum presentatus est rectori magnifico et venerabili consistorio. Secundus ad deliberandum super liberatione decani a vexatione et molestiis creditorum et facultatis ab obloquutionibus. Conclusit facultas, quod decanus omnibus creditoribus satisfaciat de 30 flor. ab egregio domino doctore Michaele accipiendis, quod et decanus fecit, ut suus calculus demonstrabit. Fol. 88" Intitulati:

1620 Dominions Hosman de Schwidnitz, artium magister,

die 14. Februarii anno etc. 1520 dedit facultati 4 soL, de quibus dedi pedello 1 gr., restant 3 sol. 21 den.

8. Nov.

14. Febr.

[1520 I.]

Decanatus secundus D. Georgii Tannstetter. 14. Apr. Anno Christi 1520, die sanctorum Tiburcii et Vale-

riani, doctor Georgius Tannstetter Collimitius Lycori- pensis in decanum facultatis electus est, sub quo inscribuntur scolares:

Aotft fu. in«dieae m. 145

Mag. Georgias Schwartz ex Vienna prima Mail, dedit i.Mai 4 sol. den.

Petrus Kellner ex Vlma^ arcium baccalanreuS; die 21. Maii, dedit 60 den. 21. Mai

Eo eciam tempore facultas conclusit et voluit^ quod omnes et singuli doctores in festivitatibus Corporis Christi et sanetorum martirum Cosme et Damiani processionibus eodem vel simili habitu comparerent, quo insignia doctoralia acceperunt; spe- eiatim ita^ ut in festo Corporis Christi capitium collo subduce- retur, in festo autem sanetorum Cosme et Damiani humeris appo- neretur dumtaxat; et ita voluerunt servari in stationibus publicis et congregationibus universitatis sub pena unius floreni Unga- ricalis etc.

[1520 n.]

Anno 1520, die sancti Colomanni, eligebatur dominus *'oI. 88»* doctor Joannes Entzianer. ' ^'

[1521 I.]

Anno etc. 1521, die Tiburtii, eligebatur dominus loannes ^^21 Wintzlhauser tempore pestis. Quo mortuo senior D. loannes ' P*"' Newman vices complevit, postea D. loannes Prutenus, priore Newman mortuo, decanatum in finem deduxit.

[1521 n.]

Decanatus secundus doctoris loannis Pilhamer ex Fol. SQ«" Haydeck.

Anno Domini 1521, die sancti Collomani martiris, qui erat 13. mensis Octobris, D. loannes Pilhamer ex Haydeck in is. Oct. decanum facultatis electus est.

Intitulati: Wolffgangus Gfiglinger ex Wienna, arcium liberalium waccalaureus, 7. Novembris, dedit 60 den. 7. Nov.

loannes Ottman Budensis 7. Novembris, dedit 60 den.

Feci computum. Reliqui . successori de perceptis a me 33 den. Restat calculus nomine doctoris Newman felicis recor-

Acta faeoltotis medicoe III. 10

146 Acta fiio. medicM III.

daolonis fieodus per doctorem loannem Prewß, qui fuit sub- ordinatns per facultatem tanquam tune senior praesens in peste, quem sua dominatio facere debet iusso (I) faealtatis mihi et de- cano electo doctori Wilhelmo PÄlinger Patavino.*)

[1522 I.]

Fol. 89b ßextns decanatus doctoris Quilhelmi Puelinger ex

Wising. 1522 Anno Domini etc. XXIL, die Aprilis duodeeima, post

12. Apr. i^jii^m^ pestilenticum, rursus in decanum fuit electos dootor Wil- helmus Puelinger ex Wising, cui praedecessor suus, doctor Pielhamer, 33 den. presentavit. Facto per enndem computo, doctor Preyss nomine doctoris Neuman et Wentzelhawser, qui in peste obierant anno 1521, racionem facere cepit, sed non oompleyit ob schedas et regi9tra^ nt dicebat, domi missa; obli- gabatur tarnen, facto cursorio computo, 18 sol. 18 den. et non solvit; quia se rursus racionem de singulis facturum dicebat et promittebat ad nutum et vocacionem decani et sui antecessoris. Salvi post pestem manserunt in facultate sequentes doctores: D. Wilhelmus Puelinger ex Wising, D. lohannes Prawn Brutenus, D. lohannes Entzianer, D. Georgius Tannsteter, D. Simon Latz, D. lohannes Pilhamer, P. loannea Gastgeb, D. Leopoldus Jordan; regnante tunc invictissimo et potentissimo Carolo V.,*) Rege catolico et Ce- sare gloriosissimo eiusque fratre Ferdinande, Principe Hispa- niarum et archiduce Austrie, Burgundie etc. per universas hcrc- ditarias Austriacas provincias, Athesim etc.

Mediolanum imperio fort! manu tunc restituitur. Elvecii Gallo se sublugant et confederaoionem contra Ossärem faciunt, quos Deus omnipotens partim fame partim armis et aeris in- olemencia ad montana et alpea iuste sustulit, dum arci Medio- lanensi yictualia aubministrare conarentur, Recepta a Gallo 200.000 coronarum. Carolus illuatrissimus hoc vere rursus Hi- spaniaa ingreditur, Kegis Anglie filiola seu affine in uxorem

^) Vgl. hierzn die BemerkuDgen des snbstitnierten Decans Dr. Johann Prenss weiter unten S. 161. •) Im Orig.: VI(I).

AeU &e. medicaa III. 147

ducta; Adrianum Tortusiensem in summum pontificem electum ex Hispanis visitat, nam cum aliquamdiu in Hispania prestolatus erat^ in urbem Romam ducit, intronisat et in posseBsionem mittit; ^) occupato prius castello sancti Angeli a capitaneo Caesaris^ vicerey dicto, qui Neapolim nomine Cesaris regebat et Siciliam ntrarnque. Vadit Pontifex et Caesar in urbem simul pro Corona ita volonte Deo.^)

Anno 1521 sevas Tnrcarum tyrannus Belgradum in Vn- Fol. 90« garia oceupat, seviente peste per Universum imperium et pulch- ram Viennam. Fngerant penQ omnes doctores, paucis relictis, ad montana Stirie et Carintfaie, desiderata et amissa sunt ho- minum fer^ 10.000') Vienne, non iiiit in alicuius hominis me- moria tam cruenta Ines. Ducatus Wirtenbergensis provinciis Austrie per Carolum invictissimum Cesarem accumulatur et fratri Ferdinande regendus datur, Vdalrico duce bellica manu expulso, non obstantibus et Galli et Elveciorum potentissimis subsidiis.

Item 10. Mail congregata fuit facultas ex commissione Con- lo. Mal sistorii rectoris ad deliberandum super responsione data per dominos cives Viennenses ad articulos gravaminum universitatis, quoram primus fuit de servili et iniqua inscriptione doctorum nostre facultatis volencium habere iura fundi seu guiram apud librum civitatis^ praeterea vina introducere volencium, que colue- runt. Secundus fuit de gravamine in steuris annuis et exaccio- nibusy que pro tempore ad necessitatem Principis dantur pro toicione patrie etc. Tertius fuit de introductione victualium, puta cerevisie etc.

Ad quos articulos domini cives responderunt, quod nihil novi sit per eos attentatum, sed illa inscripcio sit a longis et multis annis recepta, quam et ipsi predecessorum suorum vesti- giis inherendo receperint, citra tamen privilegiorum violacionem, quam semper doctores voluntarie dederint sine gravamine. Super qua responsione singuli doctores unanimiter concludentes repli- carunt, quod compulsi et inviti dederint, quia alias ad posses- sionem domus empte vel quocumque honesto titulo acquisite pervenire non potuerunt, neque vina introducere, quare sie coacti

*) Von In urbem bis miUU im Orig. dnrchg>e8trichen. *) Der letzte Satz wieder durchgestrichen. ') Corrigiert ans 200.000.

10*

148 Act» &c. medien« HI.

dederunt inscripcionem. Secundo in articulo de steura tres doc- tores se gravarant, videlicet doctor Wilhelmus Puelinger, tunc decanus^ doctor Johannes Preyss et doctor Leopoldus Jordan, omnes alii gravatis assistenciam promiserunt. Volue- mnt eciam prefati doctores per cives gravati, quod universitas agendo contra cives nomina eornm insererct, quia cives ignoran- ciam fingebant gravatorum doctoram. Tertio de intromissione victualium doctor Preyss lamentabatur, quia in magistratu Khawffman cerevisia sit sibi in acetum conversa manendo extra portas, et doctor leorgius Tannsteter dicebat, vinum ex domino comite Francisco de Posing sibi missum satis circa portam fuisse pregustatum in magistratu Sibenburger, qui intromittendi auctoritatem non habebat, propterea quia sibi plebei iurisdiccionem vendicaverant nomine ^Äusschuss^ sive deputati. |

Fol. 90i> Volnerunt doctores, quod universitas eos a tarn servili liberaret inscripcione, et secundo, quod iuxta privilegia quilibet in domo sua über esset a steura, quia nullum haberent a civibus Stipen- dium neque ullam prerogativam. De aliis vero domibus et vinea- rum cultura obligati essent sicut alii cives, nisi quod super ista obligacione non darent inscripcionem, sed Principi iurarent sicut dominus Gabriel Vogt, tunc Cesaris secretarius, conceperat et conceptum in scriptis publicaverat praesentibus civibus Viennen- sibus, tunc magistro civium Leonhardo Pidmanstorffer existente et notario civitatis Gabriele Guetrater, licentiatio iuris etc., rectore vero nostro Mag. Cristoffero Khulber Stirio, sacre theologie professore, viro tunc in rebus universi* tatis occupato satis.

Eodem die computum fecit doctor lohannes Brutenus de vicedecanatu suo post obitum Neuman in peste, et defal- cutis defalcandis presentavit mihi 12 cruc. Exposui 11 den. pro vino.

22. Mai Anno eodem, 22. Mai, habita est altera dominorum doc-

torum congregacio ad audiendum peticionem venerabilis viri Mag. lohannis Heyn, baccalaurei prius in medicina per nos creati, et fuit benigne per doctores auditus. Petivit autem sum- marie se admitti ad respondendum pro licencia in medicina post 6 annorum spacium, in quo lectiones diligenter audivit, publice aliquociens respondit et orationem in festivitate patronorum facul- tatis sanctorum Cosme et Damiani in ede divi Ste£fani facunde et eleganter habuit, que sibi responsionis loco defalcata est. Fuit

Acta fae. medicae III. 149

autem graciose admissus et secum saper aliquot statutis, paucis tarnen, facultas benigne dispensavit et eundem doctori lohanni Gastgeb Melicensi, protunc facultatis vicecancellario^ facultas presentibus omnibus doctoribus per decanum iuxta veterem con- suetudinem presentavit^ qui eidem canceliariam et ad examen ianoam aperuit et patefecit auctoritate veri cancellarii et sua in nomine Patris et Filii et Spiritus sancti. Produxit autem prefatus dominus doctor lohannes Gastgeb epistolam missivam domini prepositi Pauli de Oberstein occasione substitucionis sibi missam de manu propria eiusdem prepositi cancellarii studii Viennensis in vim probacionis sue subdelegacionis^ cui plenam et sinceram fidem dedimus, et mox prefatum licenciandum eidem presentavimuSy qui statuit ad proximam diem Veneris puncto- 23. Mai mm recepcionem sub pulsu et tandem examen circa vesperas more solito.

Mag. lohannes Heyn post examen suum ad licenciam dedit facultati 2 flor. Ungaricales in auro, de quibus exposui 7 den. pro vino et pane. Item pedello dedi 12 sol. den. pro salario suo per mutacionem hjemalem anni currentis. Item exposui in congregacione 12 den. Item 8 den. exposui in ad- missione duorum licenciandorum Cosme et Sebastiani. Item percepi 19 kr. ex doctore Michaele pro feste Cosme et Da- miani anni preteriti. | Item ex contribucione sequencium docto- Fol. 9i» rum solutum et expeditum fuit festum et celebritas sanctorum martirum Cosme et Damiani; pro quorum laude et preconio 27. Sept. Mag. Tppolitus N. habuit oracionem ad clerum et universi- tatem more solito^ que loco responsionis in facultate sibi defal- cabitur: Doctor Wilhelmus Puelinger; protunc senior et decanus; lohannes Brutenus^ lohannes Entzianer, leor- gius Tannsteter, Simon Latz, lohannes Pielhamer, lohannes Gastgeb, Leopoldus lordan, lohannes Heyn, Michel de Premertonn. Ex istis decem doctoribus pedellus coUegit 20 sol. den., de quibus exposuit octemariis et pro decem missis, pro qualibet 5 cruc, 2 libr. minus 14 den., pedellis 21 den. Pro intimacione scribenda 2 kr. Summa 2 libr. 15 den. Sestituit pedellus 45 den. Item dedi pedello adhuc 10 sol. 15 den. et fuit solutus pro mutacione hiemali et pro toto anno per me. Item 2 den. pro censu ad Scotos.

In decanatu meo ad commissionem illustrissimi Principis et domini domini Ferdinandi, archiducis Austrie etc., ad examen

150 AeU Ike. medicM IlL

admissus et promotus est venerabilis yir Mag. Cosmas de Borsa Hispanns^ prefati domini nostri Dacis medicus enrie, qui insignia sua doctoralia solemniter recepit in templo divi Steffani in choro, presente Principe et eius iilustrissima coninge domina Anna, filia Vladislai, regis Hangarie et Bohemie etc., a quo facultas et doctores intuita Principis nihil receperunt, sed liberaliter omnia condonarunt. Fuit autem secum in nno et eodem acta insignitus et in doctorem promotus egregius vir Mag. Jo- hannes Heyn, qui Vienne medicinam audiendo et publice respondendo gradum suum non indigne assecutus est et ante prefatum Cosmam ad licenciam, premisso examinis rigore, ad- missus. Ideo locus primus in actu sibi merito cessisset; tam^ intuitu Principis Cosmas^ arcium magister prius in Hispania creatuSy primum locum habuit^ et secundum Mag. Johannes Heyn^ ultimum Mag. Sebastianus Gleyss, quem facultas eciam ad preces serenissime Ducisse ad examen admisit et graciose promovit et secum quoque in omnibus graciose dispen* savit; nunquam enim publice respondit et tamen in collegio Fol. 91 b civium Vienne multis stetit annis. | Promisit sc datumm chiro- graphum unicuique doctorum pro porcione, que sibi iuxta statuta cederet pro examine^ sed dato uno talento tmicuique doctorum chirographum dare neglexit et ita recessit non solutis doctoribus neque data facultati porcione sua^ quam tamen se daturum om- nino promisit^ sed hactenus facere neglexit; paupertatem semper allegavit.

Dum ista in facultate nostra agerentur, Serenissimus Prin- ceps noster dominus Ferdinandus duos barones in Nova Ciri- täte decollari demandavit, videlicet Michaelem de Eitzing et lohannem de Puechaim, propter factiones et rebelliones contra eundem. Similiter doctorem Martinum Sibenburger, lohannem Reiner, lohannem Piessch^IohannemSchwartz^ magistrum monete^ Stephanum Schlachindiweit et Flesch- ner^) capite plexit tamquam cives rebelies, tumultuarios et factiosos; reliqua sunt in eorum actis et propriis confessionibus. Quatuor deinde cives in carcere maceravit et detinuit in Nova

^) Die Namen der Hingerichteten sind mit orthographischen Varianten auch in Cuspinian^s Tagebuch cum Jahre 1522, 9. und 11. August (Fontes I, 1, 414), und in Sigmund von Herberstein*8 Selbstbiographie daselbst, S. 261, überliefert. Vgl. Bucholts, Gesch. Kaiser Ferdinand I., Bd. I, S. 191, und Victor Y. Kraus, Qesch. Oesterreichs unter Ferdinand I. (1519—1622), S. 81.

Acia Am. medlcae III. 151

Civitate in arce^ videlicet Sigismundum Stainer^ Caspar Reyter, Lungel et Schlnidinger^ qui isto aduc die vixerunt; sed misere ut captivi solent.^)

Feci computum die Colomanni sequenti decaüo et omnia, 13. Oct. qne sibi assignanda erant; assignavi^ videlicet ceptrum^ ladulani; libros^ pecunias etc. et 5 8ol. 10 den. solyi statim.

[1622 n.]

Secundus decanatus doctoris lohannis Prnteui ex Fol. 92* Elbingk.

Anuo Domini 1522^ die sancti Colomanni^ eligebatur in deca- 13. Oct. nom facnltatis medice doctor Johannes Prntenus ex Elbingk, cui antecessor saus, doctor GuilhelmusPuelinger, presentavit post computum factum per eundem in facultate 5 soI. et 10 den. In cuius decanatu acta sunt sequentia. In secundo decanatu doctoris lohannis Pilhamernotatur,')quod ego obtul^rim meadcalculum faciendum nomine doctoris Neuman, quia subordinatus per fa- cultatem tanquam tunc senior presens post doctorem Wilhelmum, quem caiculum ex ordinacione facultatis eidem doctori lohanni Pilhamer et decano electo Wilhelme Puelinger dandum pro- misi. Item in principio sexti decanatus doctoris Gwilelmi Pue- linger excusavi me de computu nomine doctoris Neuman, quia scedas et registra domi neglexerim;') obligabar tamen, facto cur- sorio computo, 18 sol. 18 den., quos non solvi, quia rursus in aliud tempus racionem de singulis facturum poUicebar. Item in tertia pagina eiusdem decanatus doctoris Wilelmi notatar,^) quod computum feci de vicedecanatu meo post obitum Neuman de- cani, et defalcatis defalcandis, presentaverim restat doctori Gwilelmo decano 12 cruc. Item in fine eiusdem decanatus doctoris Guilelmi Puelinger notatur,'^) quod dum in die sancti 13. Oct Colomanni ipse mihi ut suo successori in decanatu omnia sup- pellectilia facultatis obtulerit, dederit mihi remanenciam sui com-

*) Zuiatz Ton anderer Hand: Sunt omnea quaiuor emisH ex eapUvUiUe ei vixerurU Vienne»

«) Vgl. oben 8. 146. ») Vgl. oben S. 146. *) Vgl. oben S. 148. B) Vgl. oben S. 151.

152 Acta URO. medicao III.

putus 5 sol. et 10 den., uti testatar sceda sue manus, que apud me est hodie. Item percepi a Mag. Petro Grienswald colle- 13. März giato 22 sol. den., quos presentavit michi, uti decano 13. Marcii nomine doctoris Sebastiani Gleys racione debiti, quo idem propter examen licencie obligabator facultati; aUegayit ipsum omnino deficere, nee plura tone dare possit, pro quibus recogni- cionem dedi, non quia ipsum liberum fecerim, sed illam pecu- niam uti partem debitorum accepi. Adiunxi eidem Mag. Petro, ut esset memor tandem, quia doctor Sebastianus Gleys facul- tati se obligasset in auro daturum peeunias vel pro quolibet aureo 12 sol. den., preterea eciam racione baccalaureatus in medicina ad satisfaciendum se facultati obligaverit, licet secum de peraccione actus et aliis ad hunc gradum baccalaureatus requisitis dispensatum fuerit. Item percepi libros lohannis Aurifabri, Scolaris medicine, qui sunt per me et bedellum facul- tatis Georgium depositi in librariam domus facultatis.

Fol. 92 b Intitulati:

Mag. Sebastianus Schalkhamer, qui dedit 4 sol. lohannes Tachenhauser ex Kaldenthall, studens, dedit 60 den.

Gregorius Haberman, baccalaureus arcium, 4 sol. Nicolaus Eckel, studens, 60 den. Fridericus Hohentaler, baccalaureus arcium, 4 sol. Petrus Hasenpach, baccalaureus, 4 sol.

Exposita: Bedello 12 sol. den. Item pro vino, semellis, fructibus 13 cruc. et 1 den.

Conclusum per pluralitatem doctorum, quod doctores noveUi non mox post promocionem admittendi sint ad coUegium. Item quod nullus ad coUegium sit recipiendus nisi summam equalem, ut ceteri, pro commodo facultatis dederit vel crediderit, donec domus facultatis ex debitis redimatur, et quicumque doctorum summam credere noluerit, ad coUegium non recipiendus. Caven- dum tamen, ne quilibet doctorum, qui summam credere voluerit, ad coUegium recipiatur, quia numerus doctorum coUegii nun- quam excrescat denarium. Item, licet aliqui doctores facultatis nostre seniores fuerint certis aliis, tamen quia absentes et onera universitatis, eciam facultatis non ferunt, presentibus pociores esse non debent nee cicius ad coUegium recipiendi. Item de- canus non semper capuciatus incedat, sed iuniores omnes usque

Acta fM. medicM III. 153

ad biennium post promocionem. Item ut distribacio pecuniamm equalis fiat omnibus. Item ut addatur statutis^ ut sequentes iuniores sint in recipiendo seniores. Item quod in omnibus sta- cionibus universitatis et nostre facultatis habitus ferantur.

Consilium facultatis medice super articuliS; qui et huic et singulis facultatibus ad examinandum com- missi sunt.

V, An eadem commissio dominis commissariis sit presen- tanda? Commissio presentetur, ex quo commissariis commissum est, ut informacionem universitatis curent, parrochiarum certarum incorporacionem dirigant, lectorum ordinacionem et surrogacionem disponant etc. etc., que non yidentur ad nostrum officium spec- tare, sed commissariorum iuxta vim et teno | rem commissionis Fol. 93» PrincipiSy cuius est universitas. Quare, ne universitas, que alias erario exhausta, gravetur, expensas fugiat, in commissariorum humeros omnia committat et reiciat. Confirmacionem privilegio- rum prius diligenter per Principem in Ghreetz examinatorum commissarii exequantur, eciam si aliquid hactenus fuisset ne- glectum, quod vel universitatem aut aliquam facultatem augeret, consulte prius conceptis adiungatur.

2^. Quando, per quos, cui eorum uti principali? Ex quo illi articuli condependent, placuit, ut prepositus Neuburgensis et Wilelmus de Celting visitentur per notarium universitatis, unum doctorem iuris, ut Dabrahost aut Abbauser, et duos magistros rectori placentes, et presentetur ac committatur com- missio, quia ambo nunc hie sunt.

3^, An omnes articuli in commissione expressi sint nunc proponendi dominis commissariis aut dumtaxat ex eisdem com- missariis privilegiorum confirmacio et certarum parrochiarum incorporacio sit petenda et requirenda, et sie cum episcopo et civibus Wiennensibus ex toto vel ad tempus supersedendum? Placuit, quod omnes articuli in commissione contenti et grava- mina proponantur et satis aperte exponantur, quo fiat, ut uni- versitas recte liberam suorum privilegiorum condicionem conse- quatur. Item negocium civium inter amicos parietes per doctorem Andream tractandum, antequam commissariis commissio presen- tabitur. Item ut domini commissarii provideant de refusione expensarum actarum cum episcopo, quia quando universitas

154 Acte b«. aedicM m.

triamphavit in curia ImperatoriS| tracta est ad cariam Pontificis et econtra.

4^ CsLSVLf qao nnivereitas ad dandnm et exhibendom con- tribacionem et exaccionem steure noTiter contra Tnrcam impo- site requireretor, principaliter de personis gradnatonun et aliomm suppositorum, quid universitati in eodem articolo respondendnm^ agendnm et faciendam expediat? Placuit^ qaod facultas prote- stetur solemniter, quod nou vult se opponere steure Principis, sed quantum ad personalem steuram sperat se conservaturam iuxta Principum privilegia, que quantum ad hoc nunquam fue- runt violata, et quantum ad composicionem universitatis cum civibus racione steure, universitas non sequatur cives neque Fol. 93» eorum concurrenciam in consessum | admittat, nisi fuerint a Prin- cipe aut regimine ad hoc deputati.

Item reverendissimus Wiennensis intercessit et peciit pa- troni boni more, nomine cuiusdam medici, qui se doctorem con- fessus, audiri per facultatem peciit« Facultate congregata non comparuit, quia audirit et yidit invictissimi Cesaris Maximi- lian i privilegiis non posse admitti vel ad practicandum yel ad coUegium nisi litteris sue promocionis visis. Rogavit reveren- dissimus, ut tantum in chjrurgicis practicis sine examine ad- mittatur. Spopondit reverendissimus facultati, si in hoc facultas sue peticioni acquieverit, quibuscumque patrocinüs facultati adesse potuerit, se facturum. Placuit facultati, quod ad certos menses practica illius in chyrurgia ad preces domini reveren- dissimi toUeretur, ita quod medio tempore curet litteras docto- ratus afferre et facultati ostendere; quandoquidem facultas meminit, multis condonatum fuisse examen sine tanti viri pre- cibus, sed prohibendum iudicium urine et quicquid ad interiora pertinuerit, nee actum manualem cum incisione lapidis vel hernie exerceat; nisi advocato doctore aliquo de facultate.

[1623 I.]

Fol.95»i) Septimus decanatus doctoris Vuilhelmi Puelinger.

1623 Anno Domini etc. XXIII., die sanctorum martirum Tiburcii

^^' et Valeriani, in decanum facultatis medice electus fuit doctor

^) Fol. 94» und 94» sind leer gelassen.

Acta fftc. medicae III. 155

Vuilhelmus Puelinger ex Wising, cui decanus precedens post factum calculum presentavit 6 libr. 4 sol. 3 den»; de quibus sequencia statim sunt exposita: Item pedello pro salario suo per mutacionem hyemalem dedi 12 sol. den. Item seratori dedi 2 libr. 5 sol. den. pro reformandis fenestralibus in stnba nova snperiori, umb pschlächr pro fenestra 5 kr. et pro clavibus et aliis per pedellum recitatis exposui precedencia.

Andreas Aicher SalisburgensiS; Michel Vrsinus Nissenus intitnlati et facultati iurati sunt die sancti Pangracii^ que erat 12. Mail anno etc. 23 ^^ et qnilibet dedit 60 den. pro intitala- 12. Mai cione iuxta modemam seu novam facultatis ordinacionem.

Item in congregacione dominonim doctorum, habita die sancti Viti^ super articulis reformationis universitatis per rec- 15. Juni torem oblatis^ conclusum fuit, quod universitas cum sua concepta reformacione differat usque dum vel per Principem aut eius commissarios legittime requisita fuerit per viam inquisicionis aut quovis modO; quia res est odiosa taxare et iudicare, videlicet facultates et eorundem lectores et antiquos ritus et consuetu- dines. Et quia facultas nostra prius se ipsam reformavit in de- canatu precedenti per quedam nova statuta et ordinaciones^ ^) ideo pro nunc nulla alia opus esse videtur reformacione, sed quod solum illam approbet Princeps et universitas, que prius concepta est. Item in eadem congregacione pro vino^ fructibus et aliis exposui 16 den.

Item in vigilia Visitacionis Marie^ et die Visitacionis Marie 1. Juli habita est congregacio dominorum super reformacione universi- 2. Juh tatis concipienda^ ubi exposui pro vino^ fructibus et aliis rebus 8 kr. duabus diebus.

Clemens Kharl Spoletinus, magister arcium^ dedit fa- cultati pro intitulacione 4 sol. den., et intitulatus est die sancti Thimothei, que erat 22. Augusti. 22. Aug.

Item Qeorgius pedellus presentavit mihi 5 flor. Rhen. ex domino doctore Michaele de Premarthan; quos facultati more alioram doctorum accomodavit, de quibus statim exposui se- quencia: Georgio pedello pro salario per estatem 12 sol. den. Ad sanctum Steffanum pro peraccione festi Cosme et Damiani 2 libr. minus 14 den. Pedellis 21 den. Pro scribendis intimacio-

«) Vgl. oben 8. 162.

156 AcU fiMS. medicM III.

nibus 2 kr. Pro censa domus ad Scotos 2 den. Summa 3 libr. 4 sol. 17 den. Remanserunt apud me 11 sol. 13 den. pro facnl- tate. Restat in toto apud me 4 libr. 4 sol. 28 den., de qoibns ego fenestras ex vitris fieri feci. In resignacione decanatos 16 den. pro vino. Item dedi primo pro duobus vitris Yiügariter stuckh, que continebant cum triangulis centum et novem rotulas 9 sol. den., pro rotula 5 obulos computando. Item iterom dao Vitra, continebant centum et sex rotulas pro ö obulis cum trian- Fol. 95^ gulis. Dedi 1 tal. 25 den. | Item iterum pro quatuor vitris, quorum unumquodque continebat 38 rotulas et 78 quadrangnlos, qui faciunt 15 rotulas et in toto quelibet fenestra 53 rotulas continebat, unam pro 5 obulis computando; solvi pro quatuor integris vitris vulgariter stuckh 2 libr. 50 den. et pro bibalibus in toto 16 den. Summa totalis expositorum post resignacionem meam pro vitris et aliis 4 libr. 4 sol. 17 den. Restant adnc 16 den. solvendi per me, quos statim misi decano sequenti.

[1523 n.]

Fol. 96» Decanatus secundus doctoris loannis Gastgeb anno 1523.

13. Oct. Die sancti Colomanni anno 1523, in decanum facultatis

medice electus est doctor loannes Gastgeb Melicensis, cui facto calculo precedens dominus decanus statim presentavit 16 den.

20. Nov. Item die 20. Novembris domini doctores ad preces Mag.

Hypoliti Hasenzagel de Sancto Hjpolito et Mag. Cle- mentis Spoletini, desiderantes (!) admitti ad respondendum pro baccalaureatu, convocabantur, qui statim admissi, examinati et in facultate promoti, qui pro omnibus simul dederunt 6 tal. Item quia in admissione prenominati magistri coUacionem opti- mam dederunt, ne amplius gravarentur, facultas ad examen propriis expensis coUacionem instituit, pro qua exposui 1 tal. 13 den.

Item dominus decanus precedens pedello de intitulatis sub

eo non satisfecit, quare dedi sibi 24 den.

^^^^ Item 13. die Aprilis pro solario hiemalis mutacionis pedello

^^' dedi 1 tal. 4 sol. den. Restabant solvendi, quos statim domino

decano sequenti presentavi, 3 flor. 99 den. = 3 tal. 3 sol. 9 den.

Acta fao. medicM III. 157

[1524 L]

Primus decanatus D. loannis Hein Viennensis. Fol. 97»^)

Anno Christi etc. XXIIII., die sanctorum Tiburtii et Vale- 14. Apr. riani; in decanum eligitar D. lohannes Hein, cui statim ab anteeessore suo offerantnr sceptram et ladnla facultatis, ac cal- culo eoram facnltate posito, 3 tal. 3 sol. 9 den. De qoibus in eadem congregatione exposui pro vino 16 den.

Die 23. Aprilis convenit facultas ad examinandum quendam 23. Apr. super lepra ad preces nobiliüm dominomm Leonhardi et loannis fratrum de Liechtenstain, qui examinatus et inqui- Situs diligenter et ab ea immunis inventus, facultati solvit 5 tal., ita ut cuilibet doctori, quorum erant novem, cederet medium et quod super est facultati pro sigillo, quo litterae inquisitionis testi- moniales roborabantur. Sed quia pecunia non erat integra, no- mine facultatis percepi tantum 3 sol. 18 den. Pro vino exposui 16 den.

Die 4. lulii convenit rursus facultas ad deliberandum super 4. Juli quadam concepta supplicatione dominis senatoribus archiducali- bus exhibenda propter iniuriosam Sebastian! Binderei; licen- tiati; supplicationem iisdem dominis ab ipso oblatam. Delibe- ratum itaque est a facultate in hunc modum: Quoniam minor doctorum numerus adesset atque ex bis non nisi iuniores, quod in exhibenda ista supplicatione dominis archiducalibus consilia- riiS; ubi reliquae facultates ad hoc consenserint, nolint refragari. Longe tamen videretur consultius, quod seniores universitatis et alii; quibus Binderei negotium est cognitum, insererent suppli- cationi plenam informationem eiusdem totius negotii; qua domini consiliarii intelligere possent, quam inique et iniuste haec et alia contra universitatem tentaret, simulque peteretur, universitatem ab huiusmodi ipsius Binderei conventionibuS; videlicet iniquis et iniustiS; eoinindem dominorum consiliariorum decreto liberari. Exposui pro vino et fructibus 22 den.

Die 13. lulii convocata est facultas ad proponendum cita- 13. Juli tionem universitatis ad instantiam Binderei factam et delibe- randum super eadem secundum articulos sequentes a magnifico domino rectore per conclusionem Consistorii facultati transmissos. Primum; an universitas concordiam cum licentiato Binderei

») Fol. 96»» leer.

158 AeU fke. Medic— III.

attentare vel omnino contra eandem, proat iuris est, defendere se debeat. Secundo^ si aniversitas se defendere velit, qais sit eligendos in procuratorem seu cni ex mandato speciali omniam facultatum defensio universitatis committi debeat. Tertio, qui debeant procoratori ad defendendnm nniversitatem electo pro consUio et maiore informatione adiimgi. Qaarto, an conclusa consiliariornm et procuratoris, priusqnam edantnr, sint ad Con-

Fol. 97*> sistorium referenda. | Placait facnltati qaod rector provideat sibi de ntili et prudente procaratore, qni audita actione Binderei protestetnr de reconveniendo saper debitis et inioriis oniversi- tati crebrius ab ipso illatis. Secnndo, si inter replicandnm opus fuerit consilio private facnltatis, non volt deesse facultas, sed nunc consulit; quod utatur opera Kilber, Kaufman et Edlin- ger, qni haec egerunt, similiter doctoris lordani, qui mnltas habet Binderei scripturas. Tertio, quod singula referantnr ad Consistorium et, si opus fuerit, ad facultates. Exposui pro vino et fructibus 18 den.

24. Juli Die 24. lulii congregata est facultas ad deliberandum super

commissione illustrissimi Principis universitati facta ad exami- nandos libros Martini Lutheri aliorumque Lutheranorum atque extrahendos hinc articulos in compendium, nova dogmata in dubium et disputationem revocata habentes. ') Super qua facul- tas deliberavit in bunc modum: Quum nemo debeat mittere falcem in messem alienam, inhaerendum esse commissioni Sere- nissimi Principis, cum qua se in hoc negotio facultas remittit ad dominos theologos istarum rerum eximie peritos atque ponti- ficia autoritate haereseos inquisitores, quibus tarn ex officio quam professione incumbat haec tractare. Medici sua habent, quae tractent Exposui pro vino et fructibus 23 den.

29. Juli Die 29. luIii convocata est facultas, quia deliberationes

facultatum non videbantur concordes. Placuit Consistorio pec- toris, ut eaedem omnium facultatum ad singulas remitterentur facultates ad ulterius deliberandum, si forsan una accederet alteri vel alia aliqua via fieret concordia. Placuit facultati manendum esse et perseverandum in priore deliberatione. Exposui pro vino et fructibus 21 den.

^) Das Schreiben des Erzherzogs Ferdinand an die UniverRtfSt vom 4. Jnli 1524 ist gedruckt im Coitspectus II, 121, und bei Kink I, 2, 130 bis 131.

Acta fae, medicM III. 159

Damianus Zieglerus Friburgensis pro inscriptione in facultatis album die 22. Aagusti solvit 2 sol. den. 22. Aug.

Die 29. Augusti congregata est facultas ad andiendum Mag. 29. Aug. HuldrichumFabri, medicinae scolareni; petentem admitti ad examen pro gradu baccalaureatus. Qui anditus admissus est ac statim exa | minatus solito more. Quo facto statim etiam a de- Fol. SS«" cano eandem gradum in dominorum doctorum consessu accepit^ cum Omnibus doctoribus iuxta facultatis constitutiones satis- fecisset atque facultati solvisset 23 sol. den.

Die 16. Septembris Hiöronymus Ritius^ artium et 16. Sept. medicinae doctor, serenissimae Principis Dominae nostrae gratiosissimae physicus, solvit pro inscriptione in facultatem 1 flor. Ren.

Die 20. Septembris convocatur facultas ad audiendam peti- 20. Sept. tionem duorum magistrorum in artibus et medicinae baccalau- reorum, qui concorditer petiverunt admitti ad examen pro licen- tia suntque ad idem admissi statim et sequenti die domino vice* 21. Sept. cancellario presentati^ a quo ipsis aperta est cancellaria: Mag. Hypolytus Hasenzagel^ Mag. Huldrichus Fabri.

Conclusit eodem die facultas, quod cum longo antea doctor Homerus Tichtel facultati et doctoribus supplicarit pro ad- missione ad repetendum fueritque ab eis admissus et punctus praeterea assignatus, quo tempore etiam facultati et singulis doctoribus iuxta constitutiones et Privilegium divi Maximilian!, Romanorum Imperatoris semper augusti felicissimae recorda- tionis, satisfccit, deinde vero aliis causis intervenientibus hactenus a suo proposito retractus et remoratus; si eandem repetitionem ab hoc tempore intra tres angarias perficeret adhuc, retineret locum ante alios post promotos, idque ei nomine facultatis per litteraa significaretur, quod et ipse antea facultati scripsisset atque rogasset, boni consulerent suam in repetendo procrastinationem, quae non sua culpa incidisset etc. Exposui pro vino et fruc- tibus 36 den.

Die 23. Septembris mane sub primarum pulsu congregatis 23. Sept. Omnibus facultatis doctoribus assignantur puncta Mag. Hypo- lytoHasenzagel pro examine ad licentiam, super quibus eodem die post meridiem ab omnibus doctoribus, quorum tunc in col- legio duodecim erant, auditus est et diligenter examinatus. Quo facto ab iisdem dominis doctoribus est admissus, tamen ut usque ad terminum inceptionis practicam apud patrem suum diligenter

160 AcU UM. raedicM UT.

videret ac ab eodem diligentem informationem in eadem sum- meret. Solvit facultati post examen 3 flor. Rhen.

Fol. 98^ Eodem 23. die Septembris pro inscriptione in matricnlam

facoltatis Joannes Hener Basserburgensis ad lacnm Bri- gantinum^ qui nunc Constantiensis appellatur, Magister artiam Friburgensis^ solvit 4 sol. den.

24. Sept. Die 24. Septembris mane sab primarom pnlsa assignantur

puncta pro examine ad licentiam presentibos omnibus doctoribns Mag. Huldricho Fabri, ad quae post meridiem est exami* natus ab antedictis dominis doctoribos numero daodecim atque eo facto admissos ea qua alter conditione, cnm omnibns docto- ribus satisfecisset ac facultati solvisset 23 sol. den.

26. Sept. Die 26. Septembris Mag. Petras Grienwaldt facultati

iuravit ac pro inscriptione in eandem solvit 4 sol. den. Qai die

27. Sept. statim sequentiy sancti videlicet Cosmae et Damiani, orationem

in aede sancti Stephani habuit in laudem medicinae et mar- tyram dictorum medicae artis tutelarium. Exposui pro solem* nitate feriae sancti Cosmae et Damiani 2 tal. minus 14 den. ad sanctum Stephanum, pedellis 21 den., pro intimationibus 8 den. Pro censu domus ad Scotos 2 den. Pedello pro stipendio per aestatem 12 sol. den. Eidem pro intitulatis dedi 28 den. Per- cepi a domino doctore loanne Entzianer 4 sol. 8 den. Summa perceptorum 15 tal. 3 sol. 5 den. Summa expositorum 4 tal. 2 sol. 17 den. Kestat 11 tal. 18 den., quae statim successori numeravi.

[1524 n.]

Fol. 99" Decanatus tertius doctoris Georgii Tannstetter.

Anno Christi servatoris nostri MDXXIIII., die sancti Colo-

13. Oct. manni; que est 13. Octobris, Georgius Tannstetter, artium et medicine doctor, in decanum facultatis medice communi doc- torum consensu electus est, qui mox, facta ratione, at moris est, per decanum precedentem et singulis fideliter computatis, percepit ab antecessore suo 11 libr. 18 den. In eadem congre- gatione recepti sunt ad consilium facultatis domini doctores no- velli Hyppolitus Hasenzagel de S. Hyppolito et Vdalricus Fabri, qui pro facultatis consuetudine dederunt 4 sol. 8 den. 1525 In hac anni medietate, mane 24. Februarü, invictissimas

24. Febr. Caesar Earolus quintus de Rege Galliarum in obsidione urbis

▲eta Hc. medicM ni. 161

Pavie triumphavit, et cesis multis milibns Rex ipse cum optima- tibas totius regni Gallie captus est et in Hispanias daetas. Cuius captivitatis autorem primarium asserunt fuisse strenuissi- mum dominum Nicolaum Comitem de Salm^ qui propriis suis viribus et armis equum vulneravit, ut caderet. Paulo post insanum rusticorum vulgus per totam fere Germaniam insanire cepit contra Prelatos, Principes et nobiles^ presertim autem in Suevia, Franconia, comitatu Tirolensi, episcopatu Salisburgensi^ item in Turingia et Misnia, et hinc inde feruntur estate sequente occisos esse supra centum milia rusticorum.

[1525 L]

Decanatus doctoris Michaelis Pannonii. Fol. 99>>

Anno Domini 1525, in die sancti Tiburcii et Valeriani mar- 14. April tirum, que est decima [quarta] Aprilis^ doctor Michael Panno- nius de Premarthon eligitur communi doctorum annuencia in decanum^ qui a clarissimo doctore Qeorgio Tannstetter Collimicio, decano precedente, posita racione, accepit 9 tal. den. 6 sol. et 6 den. In huius decanatu nichil est actum insigne posteritati memorie tradendum neque congregaciones facultatis sunt preter duas celebrate^ in quibus memoriae dignum nichil est tractatum. Consultatum enim est de ruina domus facultatis et solucione certi debiti per facultatem contracti a stipendio biirse Liliorum et doctore Michaele Pannonio.

Die 18. Inlii circa horam decimam silentis noctis erupit 18. Juli ignis de quadam domo Zillerhof, ubi conflabantur globi ferrei et alia belli ingenla elaborabantur, qui ea noctc quingentas, ut aiunt, circiter domus^ tria monasteria virginum Vestalium seu monialium^ divi scilicet Hieronimi, ad Celiportas et Sancti la- cobi ac ecciesiam divi Michaelis parochianam, vento spirante validissimo^ in favillam redegit. Proch dolor! Quanta atrocitate, furia et incredibili pernicie ignis templa Divum, edes magni- fice extructC; culmina domorum ad sidera erccta et latericiis operculis passim obducta in cinerem sunt collapsa, adeo ut splendidissimas heri domus et amplissima ingentibus sumptibus erecta pallacia, nisi ex situ et ordine domorum et vicorum per- specta tibi essent^ hodie minime cognosceres. Quid opus multis? Tot cives in extremam pauperiem detrusit, ut omnium senten-

Acte faonltetit medica« DI. ^

162 Aete &e. MdkM DL

cia in florem et prisci splendoris nitorem longo tempore orlxs hec magnifica band facile e8t(!) reditora. In hoc incendio domus mediconim a prioris ignis roina nondom reataorata nndiqnaqae, item decani hoius temporis dne domns „Padtstaben^ et „Zie- gelhanfi im alten roßmark^ sunt comboste non sine magna iactura possessorum.')

EoL estate rnsticoram seva rabies contra Principes, Pre- latos^ nobiles et dominos teirestres insuigere cepit Ingom obe- diencie et subiectionis de cervice excntere tentant, serpdtqae hec contagio in Franconia, Snevia^ Thiroli, archiepiscopata Sa- lisburgensi, item in Misnia, Turingia et alüs Oermanie parti- bus gravi rnsticoram et nobilinm cede, captivitate et pericnlo, et plurimamm arciam^ oppidomm et pagomm mina. In hac sedicione archiepiscopns Salisbnrgensis per longom obsidione colonorum suorum in arce Salisborga est fatigatos, qui tandem interiectis condicionibus nonnullis, cessante obsidione et mitigata fiiria vnlgi, est eliberatus. 27. Sept. Item 27. Septembris Vdalricus Lechner de Cham^ bac-

calaureus huins studii^ in gremium facnltatis inscriptns, solvit sol. 2.

Eodem die Wolffgangus Hueber Hardacensis, huins gymnasii studens, inscriptus similiter, solvit sol. 2.

Facto recto calculo de perceptis coram facultate, restan- ciam^ que fecit 3 sol. et 8 den., snccessori meo assignavi.

[1525 n.]

Fol. 100»» Decanatus tercius doctoris loannis Pilhamer ex Hayd-

eck.

13. Oct. Anno salutis Cristiane 1525, die sancti Colomanni mar-

tiris, eligitur in decannm voto omnium doctorum loannes Pil- hamer, arcium liberalium et medicine doctor, cui a priori decano presentantur presentari solita. Item ex calculo decanus precedens presentavit michi 3 sol. 8 den. Item a loanne Copo percepi unum ducatum pro litteris testimonialibus. Summa per- ceptorum 1 tal. 7 sol. 8 den. Item percepi 4 sol. 24 den.

■) Über den gössen Brand vom 18. Juli 1626, der sich vom Cillier- hof ans verbreitete, y^\. Cnnpinian^s Tagebuch S. 415; Aschbach n 293; Rosas I, 182.

Acte fte« medicM in. 163

Acta in decanatu illo.

1526

Anno ut supra^ 22. mensis lanuarii, rector universitatis 22. Jan. doctor Cristofforus Kulber ex Qrez congregacionem uni- versitatis habuit, ubi proposuit scriptnras doctoris Pauli de Ober- st ain^ cancellarii universitatis^ unam facultati theologorum et Mag. Albino Athesino, eiusdem facultatis licenciato, alte- ram facultati iuridice et duobus protunc licenciatis eiusdem facultatis sub eodem tenore verborum missas, petens desuper consuli et, quid faciendum videretur universitati, decerni. Ubi tres facultates, puta iurisperitorum, medicorum et artistarum unanimiter concluserunt, quod universitas maneat in suis con- suetudinibus et vetustis ritibus in creando doctores et dando eisdem insignia seque adversus cancellarium prescripcione tuea- tur, ubi ipse adnitebatur, ut nomine suo et auctoritate confer- rerentur doctoribus insignia. Insuper bas scripturas cancellarii facnltateS; quas negocium protunc contingebat, dominis de re- gimine commonstrarunt, ubi regimen inhibuit cancellarium sub penis, ne in ea re universitatem seu facultates molestet, sed sinat eas iuxta ritus suos et consuetudines permanere. Creati itaque sunt doctores more hactenus observato, puta presidens doctor contulit illis insignia iuxta prescriptam consuetudinem auctoritate propria et non cancellarii. Item facultas theologica in eadem congregacione a conclusis aliarum faeultatum dissensit, attamen tandem pedibus et manibus in sentenciam aliarum faeultatum concessit etc.

Copia scripture misse a cancellario universitatis facultatibus predictis in forma sequitur: . . .^)

Super propositis domini rectoris in eadem congregacione facultas consulit in hunc modum: Primo, quod non obstantibus quibuscumque protestacionibus aut scripturis oblatis aut offe- rendiSy quelibet faeultatum procedat cum suis promovendis iuxta antiquas et laudabiles consuetudines. | Secundo, quia facultas poi. 101 « vehementer timet in actu proximo habende novum insultum et tnrbacionem prepositi, quod universitas vel rector mittat certos prudentes vires ad dominos de regimine cum zedula domino Mag. Albino Grefinger missa, et petatur, ut de novo prepo- sito demandetur; ut facultates in earum possessionibus non turbet neqae molestet, et facta est seriosa inhibicio domino preposito

') Die Zosclirift des Kanzlers ist nicht eingetragen.

11*

164 Acta ÜM. m«dkM m.

per dominos de regimine, et facultates com summo honore et tranquilitate perfecenmt suos actus in ecciesia divi Steffani. Item ad illum actam solemnem neqae ad actum neqne ad prandiam dominus prepositus fuit invitatus. Item huic actui interfuerunt tres ex regimine, maior pars civium et magna copia doctorum omnium facultatum et aliorum optimorum vi- rorum.

Facto calculo in presencia facultatis remanserunt in per- ceptis ultra exposita 1 libr. den. 2 sol. 6 den., statim presentata sunt decano sequenti etc.

[1626 L]

Fol. 101 >> Decanatus tercius doctoris Simonis Lazii.

14. April Anno Domini 1526, die divorum martirum Tiborcii et

Valerianiy eligitur in decanum facultatis medicae D. Simon Lazius post resignationem domini doctoris loannis Pilhamer. Qui; facto calculo, decano electo 1 tal. 2 sol. 6 den. cum ladula et sceptro presentayit. In hoc decanatu meo mult^ sunt con- gregationes habit^ ad consultandum de domo medicorum com- busta anno 1525, ut habetur in decanatu domini doctoris Michaelis de Premathon.^) Tandem vendita est domino doctori loanni Entzianer, ut idem solveret domino doctori Michaeli de Premathon 60 tal. den. et dominis saperinten- dentibus burse Liliorum stipendii 70 tal. den., quibus domus medicorum impignorata fuit. Facultas etiam domino doctori Entzianer ex propriis 10 tal. den. superaddidit, ut domum emeret et reedificaret.

Truculentissimus Cristian^ fidei hostis crudelis Thurcarum um 20. Mai ^^^ circa festum Penthecostes non procul a nobili et munito castello Alba Greca, seu antiquo vocabulo Tauruno') et theu- tonico Krieschist Weissenpurg, quod manu forti et bellica anno 1521 diu oppugnando tandem expugnavit et cepit, pontem per Savum extruxit et magnum exercitum traiecit et per ripas

») Vgl. oben S. 162.

') Vgl. Enea Silvio, Hist. Bobcm. cap. 65 (Opp. Basil. 1571): ^Tham- rinum appellavere maioves, nottra acta» illam vocat Albam ad cov^fiuente9 Danmbü Saviique Hlam.**

Acta fiio. medicM III. 165

Danubii ascendendo a Savo usqne ad Travurn omnia igne fer- roque devastavit. Deinde per Travurn pontem extruxit et^ exercitu traiecto, late per ripas Danubii igne et ferro omnia depopulavit et preeipue Peterwardin et Funfkhyrchen et alia multa oppida^ castella etc. Tandem Rex Vngarie Ludovicus, forma regali, statura procerus^ vir iuvenis 22 annorum^ cum certis militibus Vngaris obviam dedit. Affuerunt et Poloni et Bohemi milites et pauci Germani. Itur in pugnam, fugiunt Vngari, ceteri milites Germani, Bohemi et Poloni fideles et strennui pugnando fortiter occubuerunt omnes, pauci capti ab* ducuntur. In pugna illa, cum fugam daret Rex Vngarie, in quadam palude submersus est. Vndecimo die post pugnam et 9. Sept. fugam, que facta est die Martis ante Egidii/) cruentus hostis 29. Aug. Thurca ascendit usque Budam, sedem regiam, quam totam igne devastavit, ponteque per Danubium extructo, Best quoque igne depopulatus est. Hec duo oppida adeo devastata sunt, quod nee minima habitatio remanserit, excepto Castro, quod variis tamen rebus et clinodiis elatis per Thurcam, integrum relictum est. Mansit ibidem Thurca per dies decem^ postea aqua et terra per Danubium ad Thaurunum descendit. Dens det nobis suam pacem!

Sequuntur littere, que erecte sunt in venditione domus Fol. 102'

medicorum.

Aufsandung.*)

Dem erwirdigen und geistlichen herren herren Michaeln, abbte Unser Liebn Frauen gotzhaus zun Schottnn zu Wienn^ sein unser doctor Simon Latz, die zeit techant, und der doc- tores gemayner facultet der ertzeney zu Wien guetwillig dienst zubevor und fuegen Euer Eerwirde zu wissen, das wir unser hauß, gelegen daselbs zu Wienn in der Weyenpurckh, zunagst weyllendt des Phundtmaschn hauß, mit ainem tayll, das ver- schiner zeit gar verbrunnen und [zu] ödung khomen ist, ferer recht und redlichen verkhauft und geben habent umb ain suma gelts, der wir bezallt und benuegig gemacht seindt, dem hoch- gelertten herren lohansen Enzianer, der ertzeney doctor.

') Die Schlacht bei Moh4c8 fand am 29. August 1626 (also nicht Dienstag, sondern Mittwoch vor Egydi) statt. ') Zuerst stand AufBond,

166 Acte Aus. ■•dicsM IIL

Demnach an Euer Erwirde unser vleyssig bitten, welle den yetzgemellten doctor lohansen Enzianer umb das unnser vorangezaigt hauß in eurs gotzhauß grundtpuech an nutz und gwerr schreyben verferttigen und dann uns unser nutz und gwerr ab — und außthun lassen, wann wir £w all unser ge- rechtigkhayt daran hiemit gantz ledig und frey aufsenden. Vnd wann das allso beschehen ist, so geloben und versprechen wir Euer Erwirde für uns und unser nachkhumen wider solh ver- ferttigung nichts zu redn, handeln noch thuen, weder mit noch an recht, in khain weg noch weise, sonnder wir welln sollichs umb Euer Erwirde gantz willig zu verdienen I geflissen sein. Zu urkhundt under unser facultet aufgetruckhten insigl ver- 26. Mai fertigt. Geben zu Wienn, am Sambstag nach sandt Vrbanstag, nach Christi geburt funffzehenhundert und im sechsundzwayn- tzigisten iam.

Khaufprieff.^)

Wir Simon Latz, der ertzney doctor, dizeit techant, und dj doctores gemain der facultet der ertzeney zu Wienn etc. bekhennen flir uns und all unser nachkhomen und thuen khundt offenlich mit dem brieff allen, den er fUrkhumbt, das wir mit guettm willen, wollbedachtn muet, verayntem rat zu der zeit, da wir das woll gethun mochtn und mit grundtherrn banden, des erwirdigen und geistlichen herren herrn Michaeln, abte Unser Liebn Frauen gotzhauß zun Schottn zu Wienn, ver- khaufft habent unser hauß, gelegen daselbs zu Wienn, das diser zeit gar verbrunnen und zu ödung khomen ist, in der Weyhenpurckh, zunagst weyllendt des Phundtmaschen hauß mit aynem tayll, davon man järlichen diennt dem vorgenannten gotzhauß zun Schottn zwen Wienner phenning an sandt Michells- tag zu grunnddienst und nicht mer, das vorgenannt unser hauß haben wir recht und redlichen verkhauflft und gebn umb ain summa gellts, der wir endtricht und bezallt und gewert sein, dem hochgelertten herrn lohannsen Enzianer, der ertzeney doctom, burger zu Wienn und seinen erbn furbas das vor- Fol. 103«' bestimbt hauß I gantz ledigclichen und freylichen zu haben, allen ieren nutz und frumen damit zu handeln, verkhauffen, versetzen, schaflfen, machen und geben wem sy welln und wie

^) Später hinzugefügt: pro domo niedicorum.

▲oto ftM. medJoM m. 167

sy des verlast^ an nnser^ aller unser nachkhomen; techant^ doc- tores und facultet der ertzeney zu Wienn und sonst menigclichs von unsern wegn irrung und hindemuss ungevarlich, und sein auch wir vorgenant Simon Latz^ dizeit techanndt, die doctores und facultet der ertzeney gemayn mitsambt allen unsern nach- khomen des vorbestimbten unsers hauß der gemellten doctor lohansen Enzianer und seiner erbn recht gewerr, scherm und fuerstanndt vor menigclicher ansprach^ alls soUches khauffs, grundts und der stat Wienn recht ist. Wer aber^ das in icht krieg oder ansprach daran aufferstuennden^ von wem das wer, mit recht, was si des schadn nemen^ das soUn und welln wir innen genntzlich außrichtn, abtragen und widerkheren on all lern schadn. Sy solln und mugn auch das aUes habn und be- khomen zu uns und allen unsern nachkhomen und darzue auf obbestimbter unser facultet guet, erb an ligunden und varunden guet, gar nichts außgenomen^ das ist unser guetter willn, wir seyn lebendig oder todt, alles getreulich und ungevarlich, mit urkhundt des brieffs besigltn mit unser facultet der ertzeney aygn und des vorgenannten gotzhauß^ zun Schottn grundts, bayder anhangunden insigln. Geben zu Wienn.

Percepta in decanatu meo: A decano precedente 1 tal. Fol. 103^ 2 sol. 6 den. A doctore lohanne Hein 5 tal. den., de quibus habet Htteras a facultate. Ab Vdalrico Fabri doctore 5 tal. den., de quibus habet Utteras a facultate.

Intitulati:

Michael Herr Spirensis, artium baccalaureus, intitu- latus est 27. Maii, dedit 2 sol. den. 27. Mai

Eodem die intitulatus et inscriptus est Cristannus H&rlin Argentii^ensis, artium baccalaureus, dedit 2 sol. den.

Achilles Pyrminius Qasser Lindaviensis inscriptus est primo Junii, dedit 2 sol. den. Summa' perceptorum facit i.jani 12 tal. 0 sol. 6 den.

Paulus Eroneisen ex Vrach, baccalaureus artium, dedit 2 sol. den.

Exposita: Dedi pedello statim post congregationem in die sanctorum Tiburcii et Valeriani habitam salarium mutacionis 14. April hyemalis 12 söl. den. Exposui pro vino in congregatione domi-

168 Acte fke. BcdieM m.

19. Aug. nica ante Bartholomei habita 15 den. £xpo8ui circa librom fiindi „gwerrgelt^ medietatem = 36 den. Exposoi pro litteris emptionis scribendis 4 sol. den. Exposoi pro sigillo 4 soL den. Dedi doctori Michaeli 10 tal. den. Dedi pedello de tribns inscriptis 24 den. Summa expositorum 12 tal. 6 sol. 15 den. Restant solvenda per facnltatem decano precedenti 6 sol. 9 den.

Fol. 104* Doctores Vienne residentes hoc anno 1526 de studio

Viennensi.*)

Doctor loannes Cuspinianus (obiit 1529 ante Thureae oh-

sidionem), Doctor Martinus Stainpeis (ohiit anno 1527). D. Wilhelmus Puelinger (obiit anno 1534). D. loannes Prutenus (obiit anno 1529 in ipsa Viennae ob-

sidione). D. Joannes Entzianer. D. Michael de Premathon (obiit), D. Georgias Tanstetter (obiit anno 1536 in Martio), D. Simon Lazius (obiit anno 1532 in peste). D. loannes Pilhamer (obiit anno 1540). D. loannes Salius*) (obiit). D. loannes Gastgeb (obiit anno 1542 in fuga Thurcarum et

crtidelissima peste in Egenburgio Austriae). D. loannes Aicher (obiit).

D. Leopoldus lordan (obiit anno 1637 ex febre ardetite). D. Cosmas a Borsa Hispanus (obiit). D. loannes Heyn (obiit anno 1530 in synocho, cum ob Thurcas

in Styriam abiisset). D. Vdalricus Fabri. D. Homerus Tichtel Viennensis (obiit anno 1532 in peste).

^) Dieses Verzeichnis ist von der Hand des Dr. Simon Lasins ge- schrieben mit Ausnahme des ersten und letzten Namens. Die eingfeklammerten Angaben über das Todesjahr sind von späterer Hand eingetragen. Ausserdem schrieb noch Dr. Puelinger gleich unter den Titel: „edam anno 27; doctorei residentes Wiennae aiiarum universUatum anno 27 fuerunt in numtro 7."

') Dieser Name ist wohl auch nicht von der Hand des Dr. Lazius geschrieben.

▲ot» Ibe. iB«di«M m. 169

[1626 n.]

Decanatus doctoris Cosme Borge Hyspani.*) Fol. 104"

Anno Domini 1526, in die sancti Colomani, eleetus est in 13. Oct. decannm facultatis medice D. Cosmas Borga Hyspanus, cui decanus precedens presentari solita presentavit. Et cum prefatns decanus in negocio Serenissimi Regis Domini Ferdinandi, archiducis Aastrie etc. profectus sit in Hispanias, substituit me loannem Pilhamer^ doctorem, in locnm suum, cuius ego vices quoad onera decanatus per mutacionem hyemalem subii vices- que eins gessi.

Item in hac mutacione nollus est inscriptus. Item pro litteris testimonialibus Mag. Petro Grumbalt datis percepi 1 flor. Ungar, in auro, quem dedi Georgio pedello pro salario suo estivali. Item doctor lohannes Aycher tenetur facultati iuxta conclusum 5 flor. Renens., quos reponere debet perinde atque alii doctores pro structura domus facultatis reposuerunt. Item doctor lohannes Salius tenetur eciam 5 flor. Renens. reponere sicuti D. loannes Aicher. Item sequenti decano ego loannes Pilhamer, doctor, uti vicedecanus, ladulam cum seeptro presentavi et librum.

Item anno 1527 eleetus est doctor loannes Entzianer ^^,„ pro pauperibus more solito, proclamatus in die Circumcisionis i. jan. in ambone ad divum Steffanum. Idem doctor iterum incepit tunc visitare hospitale iuxta tenorem privilegiorum Imperatoris divi Maximiliani.

Item anno 1526 dominus rector magnificus ex decreto sui Consistorii misit singulis facultatibus articulum subscriptum, ut quelibet facultas desuper consultaret et relacionem domino rec- tori faceret super eodem.

Articulus: CSves Viennenses ex domino doctore Simone Latz ultra possessiones suas et bona reliqua, que habet, eciam de doctoratus sui practica steuram exigunt, in quo gravatus ad ttniversitatem pro assistencia coniugit. Quomodo huic impetici- oni contra universitatis privilegia et Ubertates, que eciam aliis expectanda, occurrendum sit atque si Regie Maiestati suppli- candum placuerit, modus, quo id fieri debeat, prescribatur.

Item facultates desuper concluserunt, ut fieret tocius uni- versitatis congregacio, cum negocium tangat privilegia.

*) Geschrieben von Dr. Joh. Pilhamer.

170 Acte Uc MdicM m.

^}^^ Habita est itaque congregacio tocius universitatis 21. De-

cembris anno 1526, in qua fiieultas medica conclosit super articnlo a domino rectore magnifico coUato in faxinc modnm at sequitur: Quod universitas inprimis debet magistro civium et

Fol. 106 •" consolibns negocium | dedarare et gravamina commonstrare, eosdem petere, ut a proposito desistant et unirersitatem circa privilegia conservent;^) si aatem id facere cives recusarent, tunc sine mora Regie Maiestati sapplicandnm est. Facultas arcium hoc idem conclusit. Facidtas vero ioridica et theologica concloseronty quod non adeundi sunt cives, sed inmediate sit Regi supplicanduni; et dominus rector super illas duas facultates conclusit. Est itaque confecta supplicacio nomine tocius uni- versitatis et in ea insertus articulus propter prepositum est^ una cum articulo de aggravamine ex parte steure et Regi presentata per dominum rectorem magnificum et seniores facultatum in die 1527 trium Regum anno 27, sed in ea mutacione hjemali nihil est determinatum propter discessum Serenissimi Regis ad Bohemiam ad recipiendum coronam. Reliqua relinquo successori adscri- bendum.

[1527 I.]

Fol. 106^ Decanatus secundus doctoris Leopoldi lordani Vien-

nensis.

Anno Salvatoris lesu Christi 1527, in die sanctoruni

14. April Tiburtü et Valeriani martirum, in decanum electus est doctor Leopoldus lordanus, cui statim ab antecessore suo sceptrum, ladula et omnia, que pertinent ad facultatem, presentata sunt.

27. Mai Item die 27. Maii habita est congregatio facultatis, ubi

inter alia propositum est de difficultate, quam faciebat rector de domo, quam inhabitat famulus facultatis; ubi concepta est respoDsiOy quam decanus pronunciavit ad acta Consistorii. Item supplicatio porrecta est civibus cum annotatis personis, qui contra privilegia facultatis practicarunt

Item in hoc decanatu electus est unanimi voto in pedellam facultatis lodocus N. et per rectorem et Consistorium contir- matus.

^) Im Orig.: comervanl.

Act» fee. a«di«a« m. 171

Item Mag. Pongratius loram barbitonsor petiit a facul- tate admitti ad practicam cirurgie, qui per deputatos doctores et a decano examinatus et admissns est; dateque sunt ei littere testimonialeS; qaanim copie sant cum actis^ pro quibus soivit facoltati duos ducatos, idest 3 flor., de quibus exposui: Inprimis pedello 12 sol. den. Item in die sanctorum Cosme et Damiani 27. Sept. 1 sol. 2 den. Item pro scribendis mandatis ftmeralibus tribus 24 den. Item domino notario^ qui coUationavit Privilegium, 24 den. Item in tribus congregationibus et pro Mag. Pongratio duabus convocationibus depiitatorum^ pro vino et fructibus 20 cruc. Item in die Colomanni quando clarissimus dominus 13. Oct. doctor Puelinger est in decanum electus^ pro vino et fructibus 48 den. Item in corona defuerunt 16 den., ita quod facultas mihi per residuum deberet 44 nummos, quos facultati re- mitto etc.

[1527 n.]

Decanatus octavns doctoris Vuilhelmi Puelinger. Fol. 106«

Anno Domini etc. 1527, die sancti Colomanni, que erat 13. Octobris, electus fiiit in decanum doctor Vuilhelmus 13. Oct. Puelinger, qui ex decano precedenti percepit ladulam cum libro statutorum et pecuniam nullam. Pauca in hoc suo deca- natu acta fiierunt, quia universitas pene tota desolata erat et sine studentibus, cuius ruine et decrementi causam quidam Martinum Lutherum dicebant, qui universitates et generalia studia improbabat propter assiduam ethnicorum et gentilium Icctionem, ut Aristotelis etc. Hoc anno in estate Clemens VII. cum 13 cardinalibus et tota urbe Romana a divi Caroli Cesaris militibus capitur et in custodia in arce S. Angeli longo tempore servatur. Moverat enim cum complicibus suis Cesari iniustum bellum, qui erant Rex Franciscus Gallie, nuper eciam in insigni victoria apud Paviam a Cesare obtenta captus et postea in Hispaniam ad Cesarem per mare adductus, Veneti, Floren- tini etc. Hoc anno Serenissimus Princeps noster Ferdinandus in Regem Vngarie et Bohemie legittime eligitur et Präge 17. Fe- i7. Febr. bruarii cum Anna charissima coniuge coronatur, in Vngaria autem tercia Novembris iterum cum conthorali sua. Nam 3. Nov. lohannes Comes Cepusiensis se auxilio et ope quorundam regnicolarum in regnum intruserat, coronam eciam sanctam, ut

172 Acte fM. medicM m.

vocant, quam apud se multis annis in eam aliqaando usum contra regni iura retinuerat, capiti suo in Alba Regali per quos- dam complices sapraponi fecerat^ infelici satis auspicio. Nam paulo post 8uam coronacionem profligatas est cum toto exercita suo apud castrum Tokhay in Rippa Tibisci. Vitam sibi Comes infami fuga protelavit, ita hodie misere cum certis adherentibus in Vngaria vagatur, castris suis amissis et perdito omni suo patrimonio. Anno eodem natus est filius gloriosissimo Cesari

2^n^ Carolo 1. Maii et Philippus vocatus ab avo suo, et 2. Augusti natus est pariter filius serenissimo Vngarie et Bohemie regi Ferdinande, fratri suo, et vocatus est Maximilianus, rursus ab avo paterno. Ita hoc anno quatuor archiduces Austrie vixe- runt, quorum vitam et fortunam ai]^eat et conservet Deus, cuius nutu nati sunt etc.

14. Nov. In vigilia sancti Leopoldi intitulatus et inscriptus fuit per

me Mag. Jacob us Walch ex Laubinga et dedit facultati 4 sol. den.

Dominus doctor lohannes Entzianer promisit se da- turum litteras reversivas ex parte domus medicorum, ne ipse unacum facultate domus immunitatem amitteret; copias sibi transmisi. Item 2 kr. dedi pedello pro schedis scribendis in funere Cosme doctoris. Item 12 kr. pro vino et aliis rebus die resignacionis facit 14 kr. Item decano sequenti dedi 16 kr., reliqua quedam remansit.

[1528 L]

Anno 1528 electus est in decanum loannes Entzianer Fol. 106^ doctor in festo sanctorum Tyburtii et Valeriani.

14. Apr. Eodem die intitulatus discretus Wolffgangus Vogel-

singer de Novo Foro, dedit facultati 4 sol.

loannes Palt ex Kremss cepit testimonium suarum lec- tionum, videlicet duorum annorum cum dimidio, quare facultati dedit flor. 1. Ungar. (Magnus error commissus, quod facultas dedit litteras testimoniales illi Palt, qui nun quam facultati vel iuratus vel inscriptus est. Hec notavi, ut futuro cautiores simus).*)

15. Apr. Altero vero die decanatus mei intitulatus est egre-

gius Mag. Cristofforus Hager ex Raggerspurg, qui dedit

^) Das Eing^eklammerte ist von der Hand Tannstetters hinzngefÜ^^.

Aeta he. mediMe III. 173

sol. 4.*) nie idem Mag. Christophorus Hager die sanctomm Cosme et Damiani orationem ad stationem^ que hoc anno apud 27. Sept. Predicatores celebrabatui*^ feeit elegantem^ brevem et doctam^ ab Omnibus eommendatam.

Die sanctomm Cosme et Damiani solemnis celebrata est 27. Sept. statio per primates regios et universam plebem Viennensem pro gratiarum actione de triampho invictissimi Imperatoris Caroli V. contra Gallos in obsidione urbis Neapolitane venientes. Occu- paverant enim per iUam §statem Gallici milites totam fere Apuliam preter Caietam et Neapolim et alia qnedam mnnitiora castella^ sed autore Deo uno die ita profligati sunt; ut pau- cissimi eyaderent^ quin vel trucidarentur vel caperentur, et ita Apuliam multis laboribus atque impensis occupatam perfidus Gallus uno die turpiter reliquerat.

• Illo annO; die sanctorum Cosme et Damiani, pro consuetu- dine facultatis medice doctor Georgius Tannstetter prandium dabat.*)

[1520 L]

Decanatus quartus D. Simonis Lazii. Fol. lOB*

Anno Domini 1529, die divorum martirum Tiburcii et u. Apr. Valeriani, eligitur in decanum facultatis medice D. Simon Lazius post resignationem domini doctoris Georgii Tan- stetters, qui coram facultate, calculo facto, decano electo librum et sceptrum presentavit et in pecunis nihil.

Inscripti: Petrus Weidman ex Schwatz, baccalaureus, dedit 2 sol. den.

Martinus Sturml ex Stutgardia dedit 2 sol. den.

Summa perceptorum facit 4 sol. den. Exposui pedello pro mandatis scriptis 8 den. Eidem ex inscriptis dedi 14 den. Summa expositorum facit 22 den. Restant 3 sol. 8 den.

Hoc anno circa festum S. Egidii crudelissimus hostis ille i.Sept. Imperator Thurcarum, postquam magnis laboribus per lunium, lulium et Augustum menses copiosissimum suum exercitum — habuit enim ad quatuor centena milia equitum et peditum et

^) Von hier bis zum Schlosse des Decanatberichtes von Tannstetters Hand geschrieben.

■) Fol. 107» — 107^, auf denen Georg Tannstetter als Decan des Semesters 1628 II seinen Bericht hätte eintragen sollen, sind leer geblieben.

174 Aete &e. aelicM HL

naves trecentas, quibns naserani milites, nt ipsi vocant^ navibns pugnantes vehebantar — per Savnm traiecisset, is enim fluvins maxime inandans accelerate itinerationi versiis Anstriam m&ximo impedimento fait, nobis yero salati — iteram Badam aacendh. Qai qamn ibidem castrametatns esset, paucis diebns mansit Nostri enim milites Budensibos in apxilinm et costodiendam castrum missi, fide Thnrciana decepti, sab condictione salvi condactos et iibera manomissione in mAYiwinm timorem propter ingentem hostis copiam lapsi, etsi prins in qnataor expognati- onibns hostem fortiter depulerint^ in manas Thurcanun Impera- toris civitatem et castrom dederont. Milites antem nostri, spe saivi condactus promissi, Badam egredientes, Viennam repedatari inermes omnes miserabiliter a Tburcis tracidantar. O Greca fides, non fides sed dolas et perfida deceptio et circomventio! O boni Cristiani! haic perfido et cradeli hosti fidem dare nolite, sed animis vestris daeite, vobis honestias vestreqae patrie, oxoribos et liberis melias esse pagnando mori, qaam inermes cradeliter oeeidi vel in perpetnam servitatem dacL Occnpatis ei^o Bada et Castro mox recta via versas Viennam ascendit, Fol. 1081» I exercitam saam per varias vias dividens ad pagnm Schwechat 24. Sept venit et ibi 24. Septembris castra ponere incepit et 26. eiosdem 26. Sept. circa meridiem in Vienna per mnros circa Symring tentoria figere visos est et a ripa Danabii ad sanctam Paalam osqae ad ripam in Nasdorff totam Viennam circamvallayit et Danabiam sais naseranis obsedit ita, ut nemo hominam vel egredi vel ingredi potuerit et sie ingenti exercita faanc nobilissimam arbem 16. Oct. Viennam asqae ad 16. Octobris obsedit, in qaa nocte dam cam omni exercita abiit, relicta Vienna cum sais salva. Omnipotenti optimo maximo sit laas et honor per secala! Quid autem mali damnive per totam Austriam igni ferroque Tillis, pagis, cenobüs, edibus sacris, atriusque sexus hominibus a cunabulis usque ad decrepitos et pecoribus intulerit, dominus doctor succedens decanus notabit. Oro igitur Te, clementissime Deus, at iram Tuam, quam iuste peccatis nostris meremur, a popolo Tao avertas atqae flagellum hoc, crudelissimum Thurcam, et Toi nominis et populi Tui hostem infensissimum a dorsibus nostris subtrahas et nos, quos preciosissimo sanguine et amarissima morte liberasti, sub piissimis tuaram immensarum miserationum alis protegas, custodias atque foveas Amen.

Acte fM. medioM HI. 175

[1620 n.]

Decanatus tercius Doctoris loannis Gasstgeb. Fol. 109»

Anno Christi redemptoris nostri 1529, die vero 16. De- cembris*) post electionem rectoris Mag. Martini Edlinger, sacrarum litterarum licenciati et canonici Viennensis, in decanum medice facultatis ego doctor loannes Gasstgeb electus sum. Item statim post electionem dominus doctor Simon Lazius, prior decanus, facto calculo, presentanda presentavit et in parata pecunia dedit 3 sol. 8 den.

Item 2. Marcii anno 1530 Mag. Andreas Perlachius „^^.? ex Wittschein Stiriensis, mathematicns, ad facultatem in- scribi desideravit et dedit 4 sol.

Item accepi a domino doctore Enzian er occasione domini Corn[elii] Rosner Confluentini, qui anno 1511 sub domino doctore Cuspiniano decano intitulabatur,') pro litteris testi- monialibus de lectionibus in medica facultate diligenter Vienne annis aliquot auditis 1 tal. 4 sol. Summa perceptorum 2 tal. 3 sol. 8 den. Exposui ad mandatum facultatis ludoco Bruteno, pedello nostro, 1 tal. 4 sol. den. De intitulatione vero Mag. P er- lach ii 7 den. Summa expositorum 1 tal. 4 sol. 7 den. Resta- bant aduc 7 sol. 1 den.; statim presentavi domino decano se- quenti.

Dominus doctor Simon Lazius anno 1526 in decanatu p^i io9^ suo tercio copiam dominorum doctorum medicorum yitam Vienne agencium et practicancium diligenter meminit,») quorum tamen numerus paucos intra annos minoratur. Hinc interitum eorundem, quorum et anime in Domino foelicissime quiescant, conscribere, ut infira, pro eorum foelici memoria curavi: Doctor Martinus Stainpeis moritur anno 1527 die 14. Julii. Doctor Joannes Cuspinianus, poeta, superintendens universi-

tatis, prefectus urbis Viennensis, moritur anno 1529 die

19. Aprilis. Doctor Joannes Preiss moritur anno 1529 die 20. Novembris. Doctor Michahel Premarton, consul Viennensis, moritur anno 1528 die 26. Maii.

^) Die Zahl ist wegen des weggeschnittenen Randes nicht ganz dentlich, doch ist das Datum dnrch die Hauptmatrikel gesichert. *) Im Orig.: wUUuiatur. Vgl. oben S. 79. ■) Vgl. oben S. 168.

176 Aeto üM. nedioM UI.

Doctor loannes Salius moritur anno 1530 die — *)

Doctor loannes Aycher moritur anno 1527 die 13. Septembris.

Doctor Cosmus De Borsa moritur anno 1528 die 28. Marcii.

Doctor loannes Heyn Viennensis, qui filium Joannem natum anno 1530^ die vero 28. Aprilis, posthumum et unicum reliquit^ inter itinerandum in oppido Mertzuscblag moritur anno 1529 die 28. Decembris.*)

[1580 I.]

Fol. UM Decanatus quartus doctoris loannis Pilhamer.

14. Apr. Anno salutis Cristiane 1530^ die sanctorum martirum Ty-

burcii et Valeriani^ eligitur in decanum voto omnium doctorum loannes Pilhamer^ arcium liberalium et medicine doctor, cui a priori decano presentantur presentari solita. Item ex calcnlo decanus precedens presentavit micbi 7 sol. den. et 1 den. Exposita: pro reformacione sceptri 8 cruc. Aliam peccuniam, scilicet 44 cruc. 3 den. misi domino doctori Lacz vicedecano, ut sua excellentia expediat expedienda.

Ego^) D. Simon Latz exposui pro scribendo mandato S. Cosme et Damiani 8 den. Item pedellis 14 den.; Reliquam pecuniam 39 cruc. 1 den. remisi domino decano D. loanni Pulhaimer.

24. Sept. Inscriptus est 24. die Septembris Wolfgangus Lazius,

D. Simonis Lazii filius et artium baccalaureus, et dedit 3 sol. den., de quibus 7 den. pedello dati sunt. Restat ergo ex omnibua 1 tal. den., quod successori domino decano D. Leupoldo de lordonis est presentatum.

[1530 n.]

Fol 111^ Decanatus tertius doctoris Leopoldi lordani.

Anno Salvatoris nostri lesu Christi 1530, in die sancti 13. Oct. Colomani, clectus est in decanum facultatis medice doctor Leo-

^) Nicht angegeben; auch die Jahressahl ist erst später nachgetragen.

») Fol. HO*— 110»» sind leer.

') Das folgende von der Hand des Dr. Simon Lazius.

Acta fiM. medicae m. 177

poldns lordanus^ cni statim ab antecessore suo sceptmm, ladnla et omnia^ que ad facnitatem pertinent, presentata sunt. A precedenti domino decano ex eomputatione presentatam est mihi 1 tal.

Item dominus Leopoldus Bernhart, artium liberalium magister; ex Stain, testimonio aliquorum doctorum facultatis per biennium ante hanc inscriptionem Scolaris et medicine Studiosus, me Leopoldo lordano tunc facultatis decano, ad facultatem medicam inscriptus est die Octobris 20. anno Christi- 20. Oct. ani lovis 1530; solvit pro inscriptione */, flor. Item idem a facultate medica accepit Utteram testimonialem studii sui sub sigillo solito et solvit l*/« flor.

Item Barbara de Ispruck ex conclusione facultatis examinata et suscepta in obstetricem, accepit litteras, de quibus solvit V, fl.

Item dominus Wolffgangus Dengen Stueckardinus ad facultatem medicam me decano inscriptus est anno Christi 1531 lannarii septima, et solvit 2 sol. den. Summa perceptorum facit 7 j^„ 3 tal., 6 [sol.] den. Item exposui pedello pro solario suo P/s tal. den. Item pro vino in Consistoriis 2 sol. den. Restant ergo 2 flor., quos domino decano sequenti D. lohanni Entzianer presentavi.*)

[1681 n.]

Decanatus doctoris Vdalrici Pabri I. Fol. 112«

Anno human§ salutis 1531, in die, uti moris est, divi Colomanni prefectus est decanatui medic§ facultatis doctor 13. Oct. Vdalricus Pabri Khetus, qui nee calculum, ut dicitur, nee pecuniam ab antecessore suo recepit, nee etiam ladulam, sed tantnmmodo sceptrum, libellum statutorum et pixidem, in qua facultatis sigillum continetur, quia nulla in residuo seu facultatis erario tum temporis pecunia fuit. Verum clarissimus dominus doctor a lordanis solvendo erat 2 flor. Renens., quos pedellus noster ab eo accepit, de quibus pedello pro salario 12 solidi

^) Von der Hand Fabris ist hier hinzugefügt : Enczianer non accepit, sed decano »equenti reliqttit eosdem a lordano expostultmdos per famu- lutn ßorenot, El qucniam nihil sciiu dignum in decanalu D. Enczianer factum est, proinde hie vntermUtUur üUus decanatus memoria. Die folgenden 2 Blätter sind ausgeschnitten.

Acte fMoltetit medicM m. 12

178 AeU ÜM. medicM UI.

cessernnty ad Predicatores vero ob divinum cultam, habito ibidem officio^ 4 sol. distributi sunt. »^^^^ 30. Januarii 1532. anni idem decanus, sicut ex statatis

30. Jan. . . /. 1

precipituT; lacaltatiB statuta publice in auditorio, que multis retroactis annis non lecta fuere^ in doctomm et eiusdem facul- tatis alumnorum consessa atque presentia cum adhortatione, ut in posterum eiusmodi statuta in facultate nostra stricte obser- varentuT; legit.

28. Febr. 28. Februarii^ convocatis per decanum medic§ professionis

doctoribuSy primo comparuit dominus doctor Homerus Tychl, petens se admitti ad repetitionem, et punctum sibi ante octen- nium vel circiter designatum comprobari; adiecit preterea su§ procrastinationis et mor^ causas, cur tanto interea tempore elapso disputationem sibi iniunctam intermiserit. Quo audito facultatis doctores ad nutum suum fecere^ et voti compos factus est idem Homerus confirmato per facultatem articulo. C§terum illud ei appendicis loco adiectum est, ut infra mensis spacium suam perficiat disputationem; quod si id neglexerit, proximus super- veniens repetendo eum in facultate procedat. Hiis ita peractis, decanus proponit doctoribus, qui tum presentes erant^ erant autem cum decano quinque, scilicet doctor lohannes £n- czianer, senior facultatis, doctor Simon Lazius, doctor

Fol. 112*> loannes Gastgeb, doctor Leopoldus lordanus, I hunc vi- delicet articulum: An prefatus doctor Homerus, qui cum accepisset punctum plus minus ante octo annos, et suam tamdiu suspendisset repetitionem, oblata tamen cuiqu« doctori pecunia iuxta statutorum ordinationes, qui tunc in facultate fuerant, ceteris quoque, qui interea temporis ad facultatis coUegium pervenissent, quorum ex numero decanus quoque fuit, qui ante sex fere annos ad consortium doctorum assumptus fuit, teneretur et adstrictus esset iuxta statuta satisfacere et se cum ipsis con- cordare. Porro habitis ultro citroque multis verbis ea super re, tanta inter quatuor doctores orta est controversia, paribus utrimque votis auditis, — taceo quod illud colioquium, nescio qua de causa, multum impoi*tunum fuit et talis, ut verum fatear, congregatio tunc est habita, ut decanus, quem eiusmodi negocium concernebat, nihil concludere neque quid aliud ex productis tam insolenter sententiis colligere potuit, quam infestissimos quorundam erga se animos. Attamen post longam quasique gladiatoriam contentionem, decanus, ne quempiam insimulare

Act» Am. nedicae OL 179

aut in rem suam dicere sententiam videretur, simul etiam, ut finis aliquando incept§ imponeretur controversi^, nee votis nee rationibns victiis, rem inceptam intermittere iussit^ verum ea ratione^ ut in posterum^ si quid simile aeeideret^ nullo paeto nisi diseussa aut eognita prius causa per rectorem et Consisto- rium vel arbitros ad hoc deputatos vel iuridicam facultatem pro iure habeatur, nee in consuetudinem trahi debeat; sua igitur sponte predicto domino doctori Tychl duos dimittere florenos Ungaricales buq facultatis doctoribus promisit, quos omni iure^ omni honore^ ratione et iuribus id permittentibus^ accipere^ postu- lare, actum denique tam diu suspendere potuisset; donec sibi iuxta statuta satisfactum fuisset. Cessit ergo dominus decanus a suo iure^ ut concordiam in facultate relinqueret et expeditionem aliquam ea in congregatione doctores efficerent, ne dies abiret re omni infecta, idque protestatur et apud posteros^ ne sua ex benignitate posteritati noceat aut alicui ius suum perdat, pro- testatum esse vult. Quod autem iure postulaverim; preter iura, que mihi hac in re patrocinantur, ab Homero Tychly 2 flor., ut c^teri tunc temporis fecerunt, cum punctum accepit, facit no8tr§ facultatis decretum, cuius in oblivionem forsan adversarii mei venerunt; in primo decanatu doctoris Hein, quod ab eodem actis insertum ac graphice conscriptum est;^) de loco et priori- täte in facultate non est dubium, sicut ex eodcm patet decreto, quin Tychly amiserit. Ergo — , sed Dens in posterum hac in re deperditum mihi resarciet salarium.

Hüs ita peractis dominus doctor Sigismundus Hasel- Fol. 113< raitter petens admitti ad repetendum, facultati sui doctoratus literas et testimonium exhibuit, qu^, postquam lect^ atque exami- nat§ sunt, legittim^, syncer§ ac iustis de causis impetrate iudi- cantur, ac proinde ad reliquorum doctorum concurrentiam ad- mittitur, et ad futuram repetitionem facultas annuit, verum articulum tunc temporis non statim assignavit propter doctoris Tychly disputationem, que intra paucos dies futura erat. Ek>dem die doctoribus insimul apud decanum facultatis negocia attente discutientibus, ecce per publicum universitatis notarium, adiunctis daobns testibus, liter^, qu§ ex Oeniponto transmiss§ a clarissimo nostr$ facultatis viro doctore Georgio Tannstetter cum protestatione oblationis offeruntur, que post, ubi in congregatione

^) Vgl. oben 8. 159.

12*

1 80 Acte fto. nedicM m.

lect§ sunt, Colimicius aliquot in eisdem expressis causis col* legium nostrum^ a quo non velit esse exemptus nee sese a nostro separare consortio^ admonet^ cohortatur oratque omnes insimuly ut Mag. Andream Perlaehium ad nulluni dignitatis nee pro- motionis gradum sascipere aut promovere dignentur et Telint Quam rem facultas gravatim tulit, propterea quod hanc litem

29. Febr. dudum consopitam esse existimavit. Seqnenti die Perlachins decanum adiens, anxie copias literarum hestemo die facultati exhibitarum postulavit^ verum decanus, qui utriusque partis honorem inviolatum^ illesum et integrum manere cupiens. Per- lach io respondity sese eam facultatem non habere; quicquid autem facultas hac in re^ postquam doctores simul convenissent, decemeret; citra controversiam se id facturum.

1. März Prima igitur Marcii ad assiduam Perlachii instantiam et

petitionem, decanus, convocatis iterum doctoribus, Perlaehium accersiri iubet, uti rem suam doctoribus simul congregatis exponat ac detegat. Porro audita Perlachii petitione, facultas decanum respondere iussit in hunc^ ut sequitur, modum: Quoniam Fol. 113>> Colimician§ liter^ medicorum coUegio et docto | ribus in facul- tate existentibus conscript^ forent, proinde non ex re fore, ob multa^ que facultas altius perpenderet^ incommoda^ sibi eiusmodi literarum copias communicare. Verumenimvero totum medic§ pro- fessionis collegiumy habita utriusque persona ratione^ et ne nova oriretur controversia inter sue facultatis homines, humaniter et amice suo scribere velit Colimicio^ ut ab incepto desisteret aut rem amicabiliter componi inter se et Perlaehium ob honorem facultatis permittat. Sed quoniam dispntatio Homeri Tychl imminebaty cui Perlachins quaestionem assumere, ut moris esty instituerat, idcirco commisit facultas et Perlaehium precibus enixim cohortata est atque admonuit, ut ab actu Interim publice abstineret, ne^ ut in statutis nostris habetur, nobis faceret disturbium, quoadusque liter§ Colimician^, quibus facultati responderet, adferrerentur, idque citra nominis et fame ignominiam, quia res esset in occulto^ posse fieri pollicetur ac intra paucos denique dies facultas speraret responsum. Sic decanus et c§teri doctores Perlaehium pro virili obsecrarunt et unanimiter propter concordiam ipsorum hortati sunt. Per- lachins, audita salubri et, quae in rem suam fuisset^ consul- tatione, fidelique immo consilio, nihil se respondere posse aiebat, nisi nostro cum amicis suis perpenso ac communicato consilio;

Acta fiM. medioae m. 181

proinde deliberationem petiit^ quae benigniter concessa est.

Horam vero eiusdem diei circiter quartam rediit Perlachias,

decanum hiis fere yerbis alloquens: „Egregie domine decane^

habita cum amicis consultatione^ initoque com hiis^ sine quibus

per me nihil agam, eonsilio, nullo pacto illud consilinm est mihi

acceptandum. Non enim aUam ob causam imaginari possum

me ab actu sospendi^ nisi propter literas Colimicii; praeterea

si ego ita süentio rem praeterirem, perpetua oriretur mihi igno-

mini^ nota^ qnia magna ex parte causa est divulgata et mihi

probrose quodammodo obijcitur etiam nunc ab amicis. Quare,

uti antea, efflagito harum literarum copias^ quae si mihi — in

fine adiecit — denegabuntur^ ad superioris consihi iudices res

est devolvenda.^ Ad hoc decanus summa verborum benevolentia

amiceque simul et humaniter precatus est Perlachium, eumque

benigne, quia res non esset tanti, admonuit, ut facultatis consiliis,

quoniam sui gratia id facultas fecisset, acquiesceret atque obtem-

perarety praeterea secum ipse consilium iniret et cogitaret,

quidnam ea ex re sibi aliquando emergere posset, parva etenim

a scintilla interdum inextinguibile oritur incendium, aut rem

totam bonis committeret yiris, qui fortassis sese propter facultatis

honorem tamquam arbitri intromitterent. At Perlachius eius-

modi admonitione non | contentus, aliud tamen responsum a Fol. 1 14«

decano consequi se posse dif&dens abiit. Crastina vero luce, 2. März

astutiori quaestiuncula quadam institutus decanum accessit, si-

lentio praeteritis literarum copiis, quas antea unice efflagitaverat,

et uno, ut dicitur, verbo scire conabatur, cur eum facultas impe-

dire praesumeret? Et an tamen illud facere cogitaret in priori

sententia perseverando? Decanus, ne sibi ipsi negocium fa-

cesseret, Perlachium ad congregationem facultatis proximam

venire iussit et ut illis omnibus simul congregatis sua exponeret

^avamina, ipse neminem gravari velit, sed facultatis ordinationes

pro virili sua tutari atque defendere citra uniuscuiusque inyidi§

suspicionem. Ita per aliquot dies Perlachius apud decanum

instanter nullas dando inducias sollicitavit, unicum hoc scire

connitens, an tarnen facultas velit eum ad proximam D. Tychl

disputationem, ut ei quaestionem assumeret, admittere aut non.

Oecanus facultatis doctores ob varia, quae unicuique incumbunt

negocia, tam repente habere non potuit. Misit igitur, uti moris

est; ad quemlibet schedam cum articulo, sed nihil effecit; aliqui

enim nolebant suum adscribere votum. Coactus igitur fuit ob

182 Acte fiM. meaioM HL

assiduam instantiam Perlachii rursus convocare doctores, qaod ut sequitur^ factum est.

5. März 5. die Marcii anno ut supra, decanus facultatis doctores

snb pena non contradicendi ad snum conyocat hospicinm Ulis- que casum et instantissimam ipsius Perlacbii petitionem, ut illi cunctis presentibns daretur responsum, exponit. Habitis igitur multis ultro citroque verbis^ quidnam faciendum foret, tandem in eum concluserunt modum unanimi voto, nemine contradicente, uti Perlachio talis daretur recessus, cuios copi§ etiam non essent denegand^. Intromisso igitur Perlachio, doctoribus Omnibus presentibus, per decanum expresse legitur germano idiomate conceptus recessus, ut sequitur: „Dieweil gedachter Perlachius der herren doctorn yorgeendt mittl, so nit allain der facultet, sunder auch doctor lergen Tannstetter unnd im zu gütt gedeichen unnd khomen mag, nit annemen wyil, des sich dan die facultet pej im doch nit versechen, sunder in bedacht vergangen unnd kh&nftiger guethait unnd promotion, dem selbigen nach zu khomen verhofft hatt, so

Fol. 114 b wellent die doctores | diser zeit aus einem fiberfluss zügebenn, das gedachter Perlachius dem repetenten sein question assu- miren soU, damit der repetent in seinem fflmemenn nit ge- hindert werd, doch mit diser protestation unnd bekhandtnuss,^) dieweil ein yeder promovent sich mit einem doctor umb be- gangen onwillen vertragen schuldig ist, lautt der facultet Statut, und aber zwischenn doctor lergen Tannstetter unnd dem Perlachio, wie es die facultet vom Tannstetter vemomen, widerw^U zütragenn, das die facultet gemelten Perlachio zu kheinem weitterm schüllerschem noch doctorischem act, eemallen er sich mit dem Tannstetter reconciliert oder ir sach güttigkhlich oder rechtlich vertragenn, wirt zulassen, das also die facultet zu erhaltung irer Statut offenlich protestirt unnd bezeugt wyll habenn unnd also einschreibenn lassenn.'^ 7. März Tercia autem die post eiusmodi facultatis decretum rursus

venit Perlachius ad decanum de sinu suo proferens quandam schedam, in qua, ut aiebat, contineretur sui animi conceptus atque sententia ad decretum nuper datum. Quam instructionem in scriptis decanus recusavit, hanc allegans causam, sibi minime

*) Im Original ist dieses Wort unterstrichen und dafür am Bande: hexeAgknwt gesetzt.

Aote fiM. medloM m. 183

competere, et quod neqne ipse neque facultas cum eo conten- deret neque esset actor, sed ad primam causQ illius^ si latius malum serperet, instantiam cum ceteris tanquam iudex. Praeterea non Beeret sibi praeter consensum reliquorum doctorum quic- quam hac in re facere^ sed convocata ad proximum facultate^ suum conceptum verbotenus et oratione^ qua posset^ proponeret^ quod cum ceteris lubens velit audire.

Accidit igitur, quod 8. die Marcii decanus, convocatis s. März rursus ad se doctoribus circa duodecimam^ D. loannem quoque Pilhaimer, qui nuper ex legatione venerat^ accersiri iussit, qui et congregationi interfiiit. Perlachii hesternam petitionem ad consultandum proponit. Placuit doctoribus^ ut nihil in scriptis ab eo reciperetur; at si quid facultati haberet dicere, id verbo proponeret, quia facultas nullam ab eo susceptura esset scrip- turam. Perlachio intromisso sententia doctorum per decanum proponitur^ et cum peteret rursus, uti su§ mentis conceptio ac- ciperetur, renuit facultas et eum^ si memoriter recensere rem suam, ut causabatur, non valeret, ex scheda in suis manibus retenta legere iussit, quod factum est. Sed quoniam in ea petitione | videbatur Perlach ins ad id refugere, quod antea Fol. 115* recusavit^ — cupiebat enim, ut facultas Colimicio rescriberet; et si infra mensis spacium non responderet, res sua apud facul- tatem salva foret atque invito Tannstetter admitteretur — quod facultas variis de causis abnegavit et in priori mansit decreto. Cum vero Perlachius videbat, se nihil posse con- sequi, sua propemodum culpa, eo quod antea fidele facultatis consilium parum praemeditate, imo inconsulto spreverat, sequen- tibus diebus iterum sollicitare cepit pro copiis literarum, id quod antea fuit denegatum, et missa desuper de novo per decanum scheda ad doctores, ex votorum pluralitate iterum denegatum est.

10. Marcii inscriptus est Sebastianus Wölflin ex lo. März Schorendorff, artium baccalaureus; solvit facultati iuxta statu- torum ordinem.

14. Marcii D. Homerus Tychly suam fecit repetitionem i4.März in aula universitatis.

15. Marcii inscriptus est ad facultatem Mag. Alexander 15. März Pficzer de Marbach, solvit solvenda iuxta teuerem statu- torum.

184 Aeto fiui aedleM JH.

22. Man 22. Marcii mrstis habetur congr^atio et per decanom tria

proposita expediuntur. Primo dominus doctor Homerus Tychl petens ad facultatem admitti, praestito iuramentOy ut moris est, admittitur; dedit facoltati 6 sol. den. Secnndo doctori Sigis- mundo Haselreitter designatnr artieiilas sive panctam; con- tigit autem ei aphorismns 3, lib. 4 afforismomm. Promisit Solu- tionen! in tridno doctoribus. Tercio affuit Mag. Andreas Per- lachius tria petens: Primo literarom Colimicianarum copias; secondo^ nt facultas eum sine ig^ominia ant amplius in pro- motione non suspenderet; tercio, uti doctores aliquod invenirent medium, quo illa controversia sopiri cum adversario posset. Cni paucis, inito prius consilio, facultas respondit^ quod Perlachius multis ex causis deberet acquievisse sanis doctorum consilüs; sed quoniam ipse omnia leviter, facultas autem altius perpendisset, proinde adhuc peterent doctores, ut ad tempus quiesceret Per- Fol. 115*> lächius, quoad I amici ipsius Tannstetter scriberent, quia tempus mitigat iram. Spes esset non parva, Colimitium a suo posse avocari instituto. Ea tum in re, sive diffamarent sive non liter§ Colimician^, facultas nihil Perlachio promitteret nee quid promittere veUet, quoniam, quicquid faceret facultas, hoc ageret pro intertenendis et conservandis privilegiis suis. Si vero Perlachius hac responsione non esset contentus, placuit doctoribus, uti Perlachio darentur literarum copi§, quae ipsi tamdiu denegat^ fuissent, uti evitarentur controversi§ et Utes inter alumnos facultatis; praeterea uti non daretur nov§ cuius- dam contentionis atque inimiciciarum occasio, quam esse plane sopitam facultas credidit, pullulantem vero rursus, quantum in se foret, occultare ac sopire voluerit propter conservandam ami- ciciam atque concordiam in suo gremio et alumnis. Hna auditis, Perlachius abiit, consilium, ut antea, initurus cum amicis suis,

23. März posthac responsurum se ad hoc promittens. Postero autem die

rediit Perlachius ad decanum copias Uterarum petens, quas decanus ex superiore facultatis conclusione atque communi doc- torum consensu dare promisit. Verum omnibus modis futuram intercipere litem conabatur, idque protestatur et in posterum protestatum esse vult, ne daret ullam partibus litigandi occasi- onem etPerlachium alia proposita via componendi negocii gratis

24. März distulit in crastiDum, quae erat 24. dies Marcii, videUcet domi-

nica Palmarum. Qua in re, cum nihil expedire posset, per publicum universitatis notarium transscriptas literarum copias

Aot» üM. medioM m. 18Ö

PerlachiOy ut se adversus Colimiciam defenderet; dedit con- cessitque in quam rem facultas consenserat, nti dictum est. Quia vero ea scriptura videbatur esse actionis loco^ yideant igitur partes; facultas suum fecit officium. Et iustam remorandi Perlachium causam nunc habet^ quoadusque inceptum litis negocium finiatur et Perlachius se de obiectis ignominiarum notis depurget. Summus rerum conditor ^quitati adsistat eamque tueatur^ ut iusticia suum sortiatur progressum et iustior vincat.

Vicesima quinta die Marcii doctor Sigismundus Hasel- 25. März reitter facultati et singulis doctoribus in facultate nostra tum praesentibus iuxta statuta atque ordinationes statutorum satis- fecit^ tradita pedello pecunia, | qui unicuique 2 flor. Ungar. Fol. 116« praesentavit, facultati autem quattuor in moneta parva Ungari- cali, 12 solidis pro floreno computatis^ persolvit.

Successori meo in decanatu in numerata pecunia obtuli ac praesentavi^ habito prius calculo seu facta ratione, 7 flor. 3 solid. 16 den. Pedellus ab inscriptis accepit 2 gross, a decano iuxta statutorum ordinationem. Summa prius tacta mansit illesa. Hec atque alia non pauca^ quae tamen silentio involyere decrevi^ meo in decanatu, qui certe ob tantas partium discordias difficilis mihi fuit^ contigerunt. Laus sit etem^ Trini- tati^ quod omnia prospere et feliciter nacta sunt finem, quantum ad factdtatem attinet; partes vero suum expectare habent eventum, si modo quempiam res ipsa nanciscatur.

[1682 I.]

Decanatus quartus doctoris lohannis Gasstgeb. Fol. 116^

Anno 1532 doctor loannes Gasstgeb Melicensis in die sanctorum Tiburcii et Valeriani a saluberrima facultate medica 14. April in decanum eligitur, ubi prior decanus, facto calculo, praesen- tanda obtulit, simul in parata pecunia prebuit 7 flor. 3 sol. 16 den. Eodem die ex iussu dominorum doctorum lodoco pedello dati sunt pro solario suo 12 sol. den.

6. die Maii anno ut supra iterum accersiri iubentur medice 6. Mal artis doctores ob Perlachii instanciam. Qui posteaquam ad nostram intromissus est congregacionem, illico facultati compen-

186 Acta Ho. nedloae UI.

diosam obtulit scripturam, in qua doctores plurimum rogabat cum graciarum actione precabaturque : quoniam antea sibi Collimicianarnm literarum copias, quamquam inviti^ dedissent, iuBtum nunc pariter et equum videretur, uti suam qaoque ex- cusacionem ad obiecta praefati Tanstetter, seu honoris suiy ut aiebat, defensionem benigne suscipere animo velint. Moxque duos produxit libellos iuste quantitatis, unum latino, altere vero germano conscriptum idiomate. Quibus accurate diligenterque inter nos tantum atque adeo in conclavi nostro lectis, auditis perpensisque^ placuit omnino doctoribus, ut hec^ que in hüs libellis continerentur, omnino secreta et occulta manerent. Pre- tereaMag. Andre e Per lach io omnibus modis silencium ea super re iniungeretur et quod nihil interea temporis attentaret moli- returve, nee quid — quia res tantum^ ut speraremus^ apud col- Fol. 117» legium tacite ageretur — cuiquam de | exhibita facultati scrip- tura sive purgacione sua aut diceret aut divulgaret, quando- quidem facultas iamiam maturo meditaretur animo literas, easque bona ex parte absolvisset; quas brevi datura ad Collimicium argumentis et persuasionibus operam navando tentandoque pro virili sua^ an aliquomodo Georgium Tansteter^ confratrem atque coUegam nostrum, ab instituta rursus querela et lite avo- care amovereque posset^ remque omnem inter ipsum et Per- lachium^ siquid aduc discordie superesset, amice componi complanarique citra strepitum indubie sperabat. Est preterea in eadem congregacione a doctoribus unanimiter conclasum, quod exhibiti duo a Perlachio libelli tamdiu in archa facul- tatis summa cum diligencia custodirentur nee alicui eosdem vi- dendi facultas daretur, quoad bonum optatumque, quod quidem omnes avide expectabamus^ responsum a nostro fratre con- sequeremur. Quod si fieret, uti partes^ nobis suadentibus, concor- diam inirent, visum est coUegio in perpetuam rei memoriam omnia eiusmodi scripta nitro citroque transmissa in ignem con- icere, penitus delere atque in cinerem convertere, ut onmis dein- ceps contentionis et controversie occasio cessaret atque nemini posthac huiusmodi littere seu scripta in manus venire possent Perlachium vero suam quantocies pecierat promotionem^ ad tempus aduc differre iubent.

Pro Uteris ad clarissimum dominum doctorem Tanstetter conscribendis dedi 4 sol. den. et magistro postarum, ut easdem sibi presentaret^ 16 den. Facit 4 sol. 16 den.

Aeto Cm. medioM III. 187

. . Die Mensis . . . clarissimas dominus doctor Homerus Fol. 177^ Tichtl grassante peste Vienne pie moritur^ nbi notarius pro mandato affigendo accepit 8 den.

16. die mensis Maii dominus doctor Sigismundus Hasel- le.Mai reitter publicam in aula^ presentibus doctoribus de facultate^ repetitionem fecit solemnem; 23. Maii, convocatis doctoribus de 23. Mai facultate, iamiam nominatus D. Haselreitterin congregacionem et facultatis consorcium humanissime accipitur^ qui coUacionis loco dedit 6 solid, den.

Eodem die Mag. Leopoldus Wernhart ex Stain^ medi- cine Studiosus, ad respondendum infra quindenam pro bacca- laureatus gradu pie admittitur; Perlachius^ qui idem pecierat, quia in dies literas ex Collimicio expectabamus; diucius ex- pectare iussus.

7. deinde Julii, — tantum enim temporis intercesserat — 7. juU convocatis rursum doctoribus litere proponuntur per decanum toti medicorum coUegio a clarissimo yiro Georgio Tannsteter ex Oeniponto misse. Quibus accurate perlectis auditisque haud sine parvo quodam animi stupore insolitum ac a nomine nostrum expectatum responsum, presertim quod confratri nostro amice simul et humaniter scripseramus, doctores audivere.

Quapropter insimul omnes, nee immerito quidem, dolebant, Fol. 118<' quod prefatus Tansteter, confrater et coUega^ multo aliter facultatis literas interpretatus fuisset longeque alio apud semet- ipsum, quam quo nos scripseramus animo atque intencione, easdem intellexisset, atque ob id haud aliter nobis, quam si iniuriati ei essemuSy quod Dens avertat, minus humaniter et amice rescripsit. Et cum inter legendum alter alterum intueretur, nemo satis mirari potuit, undenam et quibus ex causis motus Tannstetter facultati nobisque, qui tamen cum ut coUegam ac fratrem agno- vimus, usque adeo excanduerit. Erant enim litere propemodum biliöse et plus iusto acerbe. Proinde facultas respondere ad illas renuit superseditque atque in omnem rei eventum, ne partibus temporum iniuria aliquando obesset, omnia acta scripta- que uno in fasciculo simul coUigata hucusque custodivit ser- vavitque, nee quid amplius egit, non obstante Perlachii ad sui promocionem desiderio.

Restabant aduc in numerata pecunia 6 flor. 22 den. Statim dominus decanus accepit subsequens.

188 Act» Um. medusM IIL

[1582 ILy)

VfJt 1 1ft b

is.Oct. Anno Domini 1532^ die sancti Colomanni, in decanum

medice facultatis electus est prestantissimas artium liberaliiim et medicine doctor dominus Simon Latzius ex Stnetgardia Wiertenburgii, Ordinarius facultatis medice lector, seva id temporis peste incolas urbis Viennensis infestante, qua et ipse,

19. Oct. dum sedulo §gros visitaret; tentatus die 19. Octobris decessit.

20. Oct. Post obitum eiusdem, die 20. Octobris, offitium decanatos per

dominos doctores doctori Sigismundo Haselreiter usque in finem mutationis exequendum committitur, cui infrascripta per famulum facultatis lodocum eo ordine presentata sunt: Die 23. Oct. 23* Octobris liber statutorum, sceptrum facultatis, litere quedam cum libellis controversie domini doctoris Georgii Tansteter, regiorum liberorum phisici, et Mag. Andree Perlachii. Die

25. Oct. ^^- eiusdem mensis sigillum facultatis medice. Die 26. Decem-

26. Dec. ^^^^ liber actorum facultatis et clavis ad archam universitatis.

16. Nov. ^^' ^^® Novembris doctor lacobus Walch, procurator

domini doctoris Georgii Tansteter, postulavit a decano facul- tatis copias libellorum Mag. Andree Perlachii, quos facultati medice latina et germana lingua scriptos in defensionem suam contra dominum doctorem Georgium Tansteter obtolerat, sibi exhiberi. Et quia domini doctores die divi Colomanni,

13. Oct. 1^- videlicet Octobris, ad electionem decani congregati, intuitu compulsorialium literarum magnifici domini rectoris Mag. Bar- tholomei GebeP) consenserant, antedictorum libellorum copias per notarium iuratum exscriptas procuratori domini doctoris Georgii Tansteter dari debere, die 17. Novembris notarius

17. Nov. iiniversitatis Perlachii Ubellos a decano accepit rescribendos, sed ea fide, ut, posteaquam rescripsisset diligentiusque simul coUatos revidisset, quam primum redderet atque omnino curaret, ne vel libelli ipsi vel rescripta in manus alterius quam pro- curatoris domini doctoris Georgii Tansteter devenirent, quod notarius ex ofiitii sui debito pollicitus est, restituitque demum commissos libellos.

^) Alles von der Hand des Vicedecans Sigismundus Haselreiter.

*) Die Erwähnung des Rectors Bartholomäus Qebel ist besonders wichtig, weil sie sich in den übrigen Universitätsacten des Jahres 1532 I nicht findet. Sein Vorgänger Motz kommt ebenfalls nur im Verzeichnisse der Kanoniker von Sanct Stephan bei P. Fischer vor.

Acta tu. medicM UI. 189

Die 24. Decembris domini doctores regiaraiu literarum 24. Dec. intuita convocati congregftntur. Literas regias debita reverentia excipiunt, legnnt et in eisdem cognoscunt, Regiam Maiestatem responsam cum instmctione omnium actomm et scriptorum contro- versie domini doctoris Georgii Tansteter et Mag. Andree Perlachii a facultate et citius qnidem expostulare. Eapropter consnitatione habita^ domini doctores clarissimam dominum doctorem Vdalricum Fabri, eo tempore rectorem universitatis magnificum^ hortantur | ac petunt, uti responsnm super regias Fol. 119» literas facultatis nomine concipere velit; eo quod sue magnifi- centie de actis antedicte controversie plurimum constaret atque magna pars istius actionis in decanatu eiusdem tractata Aiisset. In eum laborem obeundnm sua magnificentia tandem dominorum doctorum persuasionibus inducta consensit.

Die 27. Decembris congregati sunt domini doctores ad 27. Dec. andiendum copias responsi Regie Maiestati dandi^ post quarum copiarum lectionem, cum quisque doctorum suam protulisset sententiam; tandem concluditur; ut fae§ copie bona forma re- scriberentur, adiunctis omnibus suo ordine actis, scriptis et rescriptis ad sepedictam controversiam spectantibus.

Die 4. Januarii anni etc. 1633 rursus convocati sunt ^^^^ domini doctores ad audiendum et perlegendum responsum cum toto instructionis processu sepedicte actionis Regie Maiestati ad Oenipontem quamprimum vigore commissionis facultati facte dirigendum. Aderat magnificus dominus rector doctor Vdal- ricus Fabri, qui diligenti opera responsum et omnem actionis seriem debito ordine edidit atque conscripsit. Dominus senior doctor loannes Enzianer et dominus doctor Leopoldus lordanus quoque aderant. Sed dominus doctor loannes Pilhamer civilibus id temporis negotiis inpeditus, interesse non potnit, per famulum tamen facultatis nunctiavit, omnia se habi- turum rata, que domini doctores congregati in eo negotio agerent et concluderent. Noverat enim a regiis literis acceptis, de omnibus deliberatis et tractatis duarum proxime habitarum congregationum, quibus interfuit. Dominus doctor loannes Gastgeb extra urbem profectus quoque aberat. Perlecto itaque response atque omni instmctione, quemadmodum regio litere a facultate exi- gebant, placuit dominis doctoribus, ut sigillo facultatis obsig- naretur et magnificus dominus Nicolaus Rabenhaubt, cancel- larius etc., facultatis nomine peteretur, ut idipsum facultatis

190 JUI» &e. MedkM OL

medice responsimiy R^e Maiestati ad Oenipontem per postam, nt vocant, tempestiTios perferendam ordinaret Qood dominiiB

5. Jan. senior et decanus facultatis die seqaenti execati snnty inpetrantes a magnifico domino caDcellario, qaod facultatis nomine petere conunissnm habebant. Cetemm domini doctores magnifico domino rectori D. Vdalrico Fabri ob labores habitos gratias egere censueruntque facnltatem munere quoppiam sne magnifi- centie gratificari deboisse, si locupletins extitisset facultatis §rarium. In ea congregatione Mag. Andreas Perlachias advenit postnlans soam petitionem verbo faciendam andiri. Qaod com ei concederetor, sommo stadio petiit literas conmien- daticias sibi a facnltate medica ad Regiam Maiestatem dari, qnoniam commissione Regia ad instantiam domini doctoris Georgii Tansteter ad Oenipontem vocatos esset, nbi ei com- parendnm foret Habita consuitatione super petitione eins, per magnificom dominum rectorem D. Vdalricum Fabri facnltatiB nomine hoc responsum accepit: Dominos doctores petitionem suam et audivisse et bene perpendisse, atque omnes dominos doctores sibi bene affectos esse, sed cum constaret sibi, fiM^uI- tatem medicam in sua et adversarii sui causa ad primam in- stantiam iudicis egisse partes, ideo nunc minime conveniret facultatem sese suspectam reddere, alteram partium promo- yendo; satis sibi prestitisse facultatem, que diligenter et §quis> sime omnia acta et scripta in sua partisque adverse causa Fol. 119» adnotasset et ea ordine decenti | conscripta ad mandatum Regie Maiestatis cum iusta instructione iamiam sue Maiestati Regie dirigere curaret. Perlachius, eo response gratus et negotium usque adeo se non perpendisse inquiens, discessit.

23. Jan. Die 23. lanuarii congregati sunt domini doctores, quoniam

magister civium duobus comitatus senatoribus magnifico domino rectori indicaverat, sibi et senatui per regias literas commissum, inquisitione diligentissima omniquaque adhibita, Regiam Maies- tatem quam primum certiorem reddere de peste, que hactenus in urbe Viennensi sevierat, num adhuc apud incolas urbis gras- saretur. Idcirco magister civium petiit, ut domini doctores medice facultatis, quibus hac de re potissimum constaret, sese ac senatum scriptis informarent, quicquid compertum ea in re haberent. Concludunt domini doctores instructionem germana lingua scribendam, que magistro civium exhiberetar, quod eo die factum est.

Aota ftc. medicae m. 191

Die 7. Marcii convocati sunt domini doctores ad petitionem 7. März empirici cuiuBdam Erhardi KraDibitter, ut in arte sua audi- retnr atque examinaretur. Nam Schede, quibus curam morbi gallici atque aliarum egritudinum pollicebatur, quas apud sanctum Stephanum affixerat, ei amovebantur atque per dominum iudicem civitatis eidem prohibebatur, ne alias schedas afSgeret, et simul, ne artem suam in urbe Viennensi exerceret, donec a facultatis medice doctoribus audiretur atque admitteretur. Sed quia duo '

solum doctores convenerant, ceteris omnibus absentibus, examen empirici in proximam congregationem dilatum est. Eodem die dominus doctor Joannes Pilhamer; superintendens universi- tatisy articulum sue supplicationis ex parte ordinariorum lec- torum in facultate obtulit cum inscripto mandato dominorum de regimine, ut facultas medica super eo ipso articulo do- minis de regimine et de camera regia [in] scriptis informa- tionem daret. £o ipso quoque die dominus senior doctor lo. annes Entzianer ladulam facultatis clausam et sine clave per famulum facultatis lodocum decano presentari fecit, que sicut erat clausa , asservata est decano sequentis mutationis presentanda.

Die 11. Martii congregati sunt domini doctores, ut darent ii. März magnificis dominis de regimine instructionem in scriptis super articulo supplicationis domini doctoris loannis Pilhamer, super- intendentis universitatis, quem 7. die Martii facultati obtulerat. Munus hoc domino seniori doctori loanni Enzianer et domino doctori Leopolde lordano exequendum competebat, nam dominus doctor loannes Gastgeb tum aberat, et duo doctores reliqui, quia in articulo suppUcationis nominati erant, sua vota conferre non debebant. Ea ipsa instructio die 13. Martii per 13. März famulum facultatis magnifico domino cancellario oblata est. In ea congregatione empiricus supranominatus per dominos doctores auditur et examinatur. Qui minus idoneus compertus est, chir- urgus enim non erat atque omnes morbo gallico laborantes, qui se eure sue credebant, vino infusionis coloquintidis ex §quo purgabat et violenta fumigii | cura afßigebat. Ea arüs sue Fol. 120» summa erat, nee aliud, ut ipse quoque coram facultate fatebatur, novit. Eapropter domini doctores ei seriosius prohibuerunt hanc artem suam in urbe Viennensi exercere, eidem plurimas enume- rando rationes^ ob quas merito repelleretur, et pecunia, quam pro examine deposuerat, ei redditur.

192 Acta flu». MdlcM m.

27. März Die 27. Martii Mag. Leopoldas Wernhart ex Stain,

cui anno etc. 1530 in decanata domini doctoris Leopoldi lordani litere testimoniales soi stndii in arte medica date sunt, he§ cum per incendium civitatis Erembs anno etc. 1532 obortum, ei periissent, rursus alias testimoniales literas sue inscriptionis in facultatem et studii, quo in capescendis saluberrime medicine dogmatibus aliquot annis usus est, petiit. Quas denuo omnium dominorum doctorum consensu, posteaquam copias earundem per facultatis famulum cuique presentatas periegissent, impetravit

28. März et 28. die mensis Martii accepit sub sigillo facultatis, pro quibus

facultati numeravit 1 tal. 4 sol. den. Dominus doctor loannes Gastgeb, antecedentis mutationis decanus, postquam facultati rationem percepti et expensi fecisset, reliquam facultatis pe- cuniam mihi exhibuit; in summa 6 tid. 22 den.

Exposita: Ex ea summa famulo facultatis lodoco in 13. Oct. Solarium Colomanni cesserunt 12 sol. den. Item 12 sol. den. dati sunt hiis, qui instructionem facultatis et singnla acta contro- versie domini doctoris Georgii Tansteter et Mag. Andrej Perlachii scripserunt, que omnia simul in unum fasciculum iuncta et sigillo facultatis nostre obsignata, Regi Maiestati ad Oenipontem missa sunt. Restantem facultatis pecuniam in summa 4 tal. 4 sol. 22 den. obtuli domino doctori Leopolde lordano, sequentis mutationis decano.

[1683 I.]

Fol. 120^ Decanatus quartus doctoris Leopoldi lordani Vien-

nensis.

14. April Anno Christiane salutis 1533 etc., in die sanctomm Tiburtii

et Valeriani, a facultate medica in decanum eligitur doctor Leopoldus a lordanis Viennensis, ubi decanus precedens doctor Sigismundus Haslreitter, facto compotu,obtulitladulam, sceptrum et reliqua, que presentanda erant, deinde ex peccu- niis, caiculo facto, florenos 4 et solidos 4 denar. 22.

In hoc meo decanatu nihil memoratu dignum accidit, niai

August quod facultati medice mense Augusti a rectore magnifico N. Aurifabri nomine Regie Maiestatis facta est inhibitio, ne videlicet aliquis in eadem facultate ad aliquem gradum promo> veretur nisi singulari consensu rursum consessum Aierit, quem-

AeU fM. medicM m. 193

admodum in Consistorio seu congregatione facultatis a me indi- catum est et iussa facultatis actis presentibus annotatum est. Secnndo in hoc etiam meo decanatus officio universitas et rector consultarunt apud facultates de commissione quadam impetrata a superintendente domino N. Pilhaimer de preeminentia quadam. Super qua re consiiium ac decretum nostre | facultatis fuit in Fol. 121 • scriptis magnifico domino rectori exhibitum, cuius copie apud acta reperientur. Tertio Mag. Andreas Perlachius apud facultatem sepius instetit de promotione sui, qui tarnen ex prioribus decretis et postea ex nova illa inhibitione repulsam semper est passus. Preter hec in hoc meo officio, que singula- riter annotarentur, nulla fuere. De mutatione precedenti facul- tatis nostre famulo pedello lodoco persolvi solarium suum 12 sol. den. Deinde pro presenti mutatione elapsa rursum dedi eidem sol. 12. In feste divorum Cosme et Damiani a reveren- 27. Sept. dissimo domino episcopo Viennensi pro officio donata sunt omnia preter den. 22, quos pedellis solvi. Facto igitur calculo de perceptis et expositis, restant facultatis peccunie 12 sol., quos obtuli excellentissimo viro domino Wilhelme Puelinger, sub- sequentis mutationis decano et seniori nostro dignissimo. Mag. Wolffgangus Lazius in hoc meo decanatu in die Cosme et Damiani fecit orationem ad honorem festivitatis et facultatis medice.

[1533 n.]

Decanatus nonus doctoris Wilhelmi Puelinger ex Fol. 121»» Wising.

Anno Domini 1533, die sancti Colomanni, iterum domini 13. Oct. doctores elegerunt me doctorem Wilhelmum Puelinger ex Wising in decanum, et dominus decanus precedens presentavit mihi per pedellum ceptrum et archam, que clave carebat, quam mox per artificem presente pedello aperiri feci seram depo- nendo, ut clavis fieri posset. Presentavit mihi deinde pedellus 12 sol. den. in moneta Ungarica.

Paulus Chyrrer Coronensis intitulatus est per me ante festum sancti Martini et dedit facultati more magistrorum libera- ^^ liier 4 sol. den. pro intitulacione.

Reformavi ladulam facultatis^ que clave carebat, faciendo novam clavem, et dedi seratori pro toto labore suo 8 kruc.

Acta facnltotiB medicae III. 13

]fM liom üt. »»i»« CL

Lectores duo in meäka {dbcnhate per Begem faeimit

Jf^,h aa^ampti« et pr^st Xauiis Domini lettre ccpeivBt: «nus in dM»-

^^^' rica, altfrr in practica^ sab sdpendio priris dato pro trÜNtt Iec>

toribofii: ä^nior erat docU>r Vdalricns Fabri et inior dodor

Si^ismandad Ha§elreiter.

^. r^aL E/Aeia anno, in vigilia NatiTitatis ChristL eiectos fnit aeo

coni»titatiis per dominc» de re^imine in magj^imm cmam Tenera-

bilis et egre^a.9 rir doctor I oh an n es Pielhamer. pro tone

aniversitatis snperintendens et Principis coosiliariiis et de con-

ffilio et coUegio nostre facohatis doctor eximias, sicitt qnondam

eeiam doctores nostre facoltatis hnic magistratm prefaenmt, ut

dcK^tor Khirchamer, Gold, Manestorffer') et pleriqae aln.

ibZ4 ^iib magistrata predieti domini doctoris lohannis Pielhamer

n^h per lySteuerhandler^ porrecta fbit statim post festnm Epiphanie

in prima »enatos sessione seqaens scriptnra:

Edler hocfagelerter und genädiger herr boi^germaister. Wir haben allt vnnd hewrig des rats befelch und ratschleg der doctor doctorat betreffennt ersuecht und nicht anders pefonden, dann das mennallen befolchen, mit selbigem doctorat, weU solchs vor khanigklicher regieramb noch unerortert^ stillstannt gehallten soll werden, also vrirs verstannden, das der aosstanndt, so auff das selb doctorat angeslagen, die weil nit eingenomen soll werden etc. Euer gnaden nntertenigste

N. dy steuerhandler.

Auff solche geschrifft in ainen ersamen rat geben durch dy herren stenerhanndler ist nachvolgender entschied nnnd dccision ergangen und uns durch herren burgermaistcr offl;- gcmellt aus einem ersamen rat zugestellt. Fol. 122* Der allt resst ist inen nachgelassen, und das man mit dem

anschlag gegen inen nu für an pis zu eröffumb der decision zu hoff hangundt stillhallt, doch das sy wochenlich die armen Icit im spital, auch dy apoteckhen zwier im iar visitieren unnd besechen unnd sich der freyhaiten von khaiser Maximilian hochleblicher gcdachtnuss ausganngen gemäss hallten. Actum 9. Jm. 9. lanuarii anno etc. 34.

^) Die hier Genannten waren niemals Bürgermeister, wohl aber war Dr. Johann Kirchammer Mitglied des Stadtrathes, Dr. Martin Gnldein Spital- mnister des Bürgerspitals (Quellen I 2, Nr. 1874, wo statt Quldem Gnldein zu lesen ist) und Mag. Joh. MXncstorfcr Stadtschreiber.

Aeta fkc. medicM III. 195

Dominus doctor Enczianer, filins meus^ presentavit mihi in scriptis hanc dominorum civinm decisionem, rogans^ ut actis mandaretur, nam ipse in hoc doctorom gravamine plurimum fnit diligens et soUicitus et impetravit non solum hanc pro dominis doctoribus decisionem, sed quamdam Regiam com- missionem ad preces suas per reverendum dominum Viennensem nunc episcopum, dominum doctorem Fahrig yirum doctissimum et hereticorum malleum^ cui facultas gratias agere tenetur et in occurrentibus suis egritudinibus fideliter consulere. Qualem aliquando habitura sit facultas a Regio regimine decisionem, nesci- muSy sed forte illa dominorum civium sentencia contenti erimus etc.

Facultas sollicitare debet apud ,steuerhanndler'^ quod antiqua ,resstat' deleantur.

Item 18. lanuarii fuit facultas super precedentibus congre- 18. Jan. gata et conclusit, quod facultati iuridice negocium hoc clare exponeretur, ita quod ipsi eligerent de sua facultate pariter unum, sicut facultas nostra fecit eligendo dominum doctorem Leopoldum ex lordanis ad visitandum et requirendum cives^ qui ;Steuerhanndler' appellantur^ ad delendum omnia ^restat' doctoribus iniuste et ex odio imposita usque ad hunc currentem annum 1534, et ad quietandum super hoc unumquemque suffi- cienter. Secundo conclusit facultas^ ad satisfaciendum decreto civium, quod hoc anno toto doctor Wilhelmus Puelinger deberet esse pauperum medicus gratis et doctor Joannes Entzianer per angariam visitet hospitale, et sie consequenter secundum Senium iuxta Privilegium Serenissimi Cesaris Maxi- miliani facultati gratiose concessum. Tertio, quod porrigatur supplicacio ad senatum ad petendum inscribi ad librum actorum civitatis, et quod nobis dentur copie autentice, et in eadem snpplicacione inserendum putaverunt quosdam hie contra Privi- legium divi Maximiliani practicantes, ut fratrem apud Predica- tores,^) Ehatzpeckhing, Schleiffernigg et Barbitonsoris, qui successit Sebaldo, magistro suo. Item quod extemi doctores hie practicantes ostenderent privilegia sua, et quod repeterent ant a practica prohiberentur. Item publicacio doctorum pro pauperibus electorum facta est die Purificationis Marie. Misi 2. Febr. concionatori unum novum nummum, tres cruciferos valentem, cum pedello.

») P. Nicolaus. Vgl. oben S. 139.

13*

196 Acta Ut. medicM III.

Item doctor Prassicanns^ decanas iaridice facultatis^ et Doctor Leopoldus ex lordanis ingressi sunt seu missi ad ,8teuerhandler^y ut delerent antiqua doctorum ^restat' super eorum personis et doctoratu aliquot annis imposita. Q.uibus responde- runt, quod mox post senatus commissionem^ de qua supra legimus^ illa omnia ^restat' deleverint ex libris et libros dominis doctoribus ostenderunt pro evidencia veritatis, quod fecerunt et executi sunt Sit laus Deo.

Serenissimus Romanorum, Vngarie et Bohemie Rex Ferdi* nandus per commissionem Präge emanatam dedit et con- cessit universitati sue Vienensi liberam fsicultatem eligendi in rectorem prefate universitatis doctorem, licentiatum aut magistrum eciam in matrimonio constitutum;') voluit eciam, quod tercius locus in sessionibus ad superintendenciam Principis pertineret et eins pro tempore superintendentem ordinatum.*) 14. April Resignavi decanatum die Tiburcii, et electus fuit doctor

lohannes Entzianer tunc absens, cuius vices gessi usque ad adventum suum. Dedi pedello pro salario suo 12 sol. den. Exposui seratori et pro vino et panibus die resignacionis 53 den. Restant solvendi per me 67 den.^ quos misi decano sequenti cum pedello.

[1584 L]

14. April Anno nativitatis Cristi 1534, in die sanctorum Tiburtii et

Valeriani, doctor loannes Entzianer fuit electus a clarissimis

dominis doctoribus inclite facultatis medice in decanum. Huius

autem anni nihil est actum, quod dignum annalibus fuisset

conscribendum, ob id acta nullius digna admirationis per eum

libro conscripta sunt.

29. Sept. Die 29. Septembris inscriptus est Mag. Leonhardus Wir-

27. Sept. tinger ex Zell prope Rab, dedit 4 sol. In die Cosme et Da-

miani sermonem voluit dicere, tarnen ex causis prohibitus [est].

Circa finem huius partis anni nostri decanatus clarissimus

vir doctor Wilhelmus Puelinger ex Wising debitum nature

») Vgl. die Urkunde König Ferdinands I. dd« Wien, 9. Mära 1634 bei Kink II, 341.

«) Der Befehl König Ferdinands I. an die Universität dd» Prag, 29. Januar 1534 in betreff des dem landesfUrstlichen Superintendenten ge- bührenden Ranges ist von Kink II, 340 mitgetheilt.

Acta fac. medicae in. 197

solvit^ cuins anima Deo omnipotenti Bit grata, quoniam vir iustus^ sincerus et non solam in arte medendi doctus et doctissimus, verum bonus litterainim sacrarnm interpres, hystoriarum prudens et in litteris latinis disertus, colnmna in consiliis dandis facultati et nniversitati. Qui vixit septuaginta annorum. Rerum haben- darumque aliquantisper tenax et parcus, quoniam ad aliquot annos iniqua podagra laboravit, quare, ut viaticum senectutis haberet, bona sua in aerem non exposuit. Mihi ad doctoratum fuit promotor et pater et semper gratiosissimus fautor, cuius anima in eterna patria peroptime quiescat.

Accepi 2 flor. ex testamento doctoris Wilhelmi. Accepi 67 den. a decano precedenti^ a magistro prius inscripto 4 sol., videlicet Leonfaardo Wirtinger. Exposui pedello 12 sol. 17 den. Restant solvendi 10 sol. minus 7 den.

[1534 n.]

Decanatus alter doctoris Fabri. Fol. 123«

Anno Domini 1534, in die divi Colomanni, elcctus est, 13. Oct. tametsi congregationi non interfuerit, in medic^ facultatis de- canum Vdalricus Fabri Rhetus, in cuius decanatu hec posteris communicanda contigerunt actaque sunt. Opere precium fore duxi preter ea, que medicam concemunt facultatem, non- nulla ex rebus quoque gestis huic operi inserere, de quibus certo nobis constat; nam de incertis et qu^ vulgo atque a circumforaneis dicuntur, silentio involutis, nihil scribemus.

Primo igitur omnium animadvertere licet, quod Ludo- vicus Gritti, primarius in re bellica vir sed crudelissimus Christiane fidei persecutoris, Thurc§ videlicet, servitor et ad bellum contra Christianos susceptum capitaneus, post ubi cum Thurcis, quos secum ducebat, in Transsylvaniam venit, Vngarie aliquando dominaturus, subdita prius Transsylvanorum gente, premissis quibusdam tam Turcis quam Vngaris quasi alio arma laturis, Cibackh, episcopum Varadinensem,^) protinus interfici iussit, cuius caput ei allatum est non sine magna Thurcice

^) lieber die Ermordung des sogenannteD ^Bischofs* von Grosswardein Emerich Czybak am 11. August 1534 vgl. Fessler-Klein III, 473 und Heinrich Kretschmayr im Archiv für österr. Gesch. LXXXIII (1897), 8. 70 ff.

198 Ada fae. medicae HL

gentis leticia, congratalantibas quibusdam ex Vngari^ proceribns^ qui et BU9 perfidi§ peDam partim iamiam dederunt^ partim vero aliqnandoy Deo ita disponente, luent. Saborto igitur tumulta ab incolis ob crudele factum^ Gritti^ extrema ad hoc eum compellente necessitate^ ut potiora tantam enumerem, sese cum milite suo in Medwisch, oppidulum id est TranssylTanie^ moro satis yalido munitum [et] cinctum, recepit. Nostri itaque, hoc est Transsylvani^ post ubi renovato inter se foedere amiciciam inierant^ duce Mayelatt et aliis quibusdam bonis viris, adiu- vantibus strenue metropolitanis Cibiniensibus, quos vulgo Herm- stattenses nominant, cum omni armorum apparatu et bombardis, sine quibus nihil ceteri fecissent, oppidum Medwiczsch undique obsidenteS; eo, qui commodior erat, loco expugnare ceperunt, die noctuque sedulam navando operam, non prius abituri, nisi capto tant^ seditionis autore^ id quod Deo Optimo Maximo

28. Sept. volonte post aliquot dies factum est. Die itaque 28. Septembris anno ut supra, Medwisch, in quo Gritti erat cum duobus filiis et certo militum numero, a nostris fortiter pugnantibus^ deiecto in una parte muro, capitur^ cesis bona parte hostibus^ et tandem Gritti, qui sese occultaverat aliquamdiu, inventus, cervicem securi subiicere coactus est sa^que temeritatis transactique mali penam dedit.^) De filiis autem suis et quibusdam Vngaris atque gregario milite, quid actum sit, relationis varietas facit, ut silentio multa preteream. Fertur tamen eos ad ducem Mol- davie, qui Transsylvanis auxilia miserat, perductos esse; sit necne, nihil certandum. Sufficiat nobis, publicum Christiani sanguinis hostem, imo verius pestem dixeris, cum ceteris Christi- an § fidei osoribus e vivis sublatum esse. Laus et honor sit Deo gloriose in etemum.

1 Nov 1. die Novembris, infra terciam et quartam mane, Lucina

favente, nata est filia, Magdalena nomine, invictissimo Roma- norum, Vngari§ et Boemi^ etc. Regi Ferdinande, Principi nostro clementissimo, octava Regi^ prosapie proles, Vienn^ue Austri^ in arce Regia foetus editur baptisaturque.

Et cum hiis diebus varia dicerentur, quae hinc inde con- tigissent, tam in terra quam in mari, nihil tamen constantie eins- modi sermones haberent, supersedere volui. Adscribam tamen

^) lieber die Erstürmung yon Mediasch am 29. (nicht 28.) September 1534 and Qrittis Ende vgl. Fessler-Klein III, 474 und Kretscbmajr a. a. O., S. 79.

AcU fkc. nedicae lU. 1 99

quarandem litterarum copias a Veneciis per qnemdam merca- torem transmissas 6. Novembris, quarum is tenor est: 6. Nov.

Wir haben zeittung, wie iezuadt disen abent von dem general haubptman der herschafft auff irer armada brieff sind zfikhumen, das nemlich des Andre Doria nepoto Rhodys sol erobert haben, dann jr wenig volck darin gewesen, und seer ausgestorben. Item das des Barba Rossa, des turckeischen kheyser hauptman, so vergangen tag ein sollichen wüst zu Fandi im khunigreich Neapolis begangen, and nachmals den khunig von Tunis ^) in Barbaria vertriben und ein andern solt eingesacz haben, das sein armata per fortuna an der spicz de Barbaria auff land geworffen und alle zutrimert sein solle, der- halb di herschafft zu haund unnd ernstlich ein haimlich ratt berueffen lassen unnd bis hernach darin siezen. So hatt der Turck nit vil gegen dem Sophi erobert, ja dermassen wider abzogen, vnnd als man sich versiecht, disen winter zu Aleopo hausen werdt; zu Constantinopel verpotten bey dem pfall, das niemancz auff den gassen pläczen, und indert der stat in samlung und circel mit einander reden sol, khain schaw-, khain khriegs- pferdt halten müg, der zu Constantinopell beliben sey oder alda zu beleiben verordnet, und das nit mer dan vier cristen in ainem hauss bay ein andren wonen mugen. Es sol etlich tausent heilser zu Constantinopel verprunnen sein etc. Solliche neu zaittung sind, wie vor gemelt, von Venedig her geschribenn.

Es sind auch im November vorhin nit erhörtt zeittung von Fol. 124* Münster khumen, einer neuen religion unnd secten wider alle vernufft unnd erberkhait, so ver der sach also ist, mit selczam manir angehebt unnd vyl volcks anhennig gemacht, auch pro- pheten ausgeschickt vnnd einen khunig erweit, darvon ich nit weitter schreiben wyl. Gott wende alle ding zum besten unnd erleucht die herczen der menschen zu einigkhait in einem rechten glauben Amen.

Im December des 1534. jars ist ein venedigische pottschafft Decemb. zu khunigklicher Maiestat gen Wienn aukhumen, unnd, als man sagt, drey jar von Venediger am hoff zu bleiben, abge- firtiget. Fuit autem legatus ipse de familia Contharin. Es sind

^) Dazu am Rande folgende Notiz: Credo quod Vtica ait, que nunc TtiuU cUcilur, nUi ea esaet, quam Livius Tunetum appeUat, quod veritali magüt con/ortne eH,

200 AcU lac nadica« UI.

auch khomen gesandt vom hirczig von Wirttenberg tumd landt- graffen von Hessenn nach irer instraction mit khoniglicher Maiestat zu handien, qui honeste accepti ac mnnerati elapso fere mense, abierunt Es sind auch vor und nach vyl ander neu zeittung f&rgefallen, die ich von khürcze zu schreiben underlass.

25. Sept. Anno etc. 1534, Septembris 25, Clemens [VII.], pontifex

maximus, vita functus est. Paucis deinde interiectis diebus Alexander de Farnesio Romanus communi cardinalium con- sensu ad summi pontificatus apicem evectus est nomenque illi ex more permutatum Paulusque III. appellatus.

}^^^ Anno etc. 1535, altera die Marcii, Viennam venerunt

2. März ' '

quibusdam comitati militibus ex Strigonio Thurc§ numero sex,

3. März qui legationis, ut ferebatur, munus obeuntes sequenti die celer-

rimis curribus, quos ^godschy^ nuncupant, ad Regiam Maiestatem, quae nunc in Znam erat, vecti; morari enim Vienn§ usque ad Regie Maiestatis reditum^ ut vulgaris fama erat, non audebant. Verum abi in Znam, Moravie oppidum, pervenere, biduum forsan ibidem manentes, postea iterum Viennam remissi sunt,

Fol. 124*> ut illic responsum acciperent. Ceterum ubi | Regia Maiestas Viennam perveniens, eodem die interpres Thurcarum laqueo vitam finivit, quare Thurce diutius retenti, provisis tamen in Omnibus necessariis, tan dem absoluti sunt et rursus bona comi-

23. M&rz tiva unde venerant dimissi; isque dies erat feria tercia post Palmarum anno etc. ut supra.

22. März 22. Marcii, vesperi circiter terciam, ist Rö. khun. Maiestat

mit einer anzal hofgesindzs über die schlachprfigck hinaus- geritten, unnd von dannen herinbelaidt mit freundtlichem zu- sprechenn Herczog Philipp landtgraffen zu Hessenn, Herczog Heinrich von Braunschweig unnd Markgraff Hansenn von Brandenburg, welche drcy forsten cum ex-

2. April pensis regiis sind zu Wienn beliben piss an den ander tag Aprilis, unnd wider mit einer herlichen belaittung hinweg geritten n.

26. März 26. Marcii anno etc. 1535, paululum ante nonam noctis,

que erat dies Parasc.eves, obiit vir in omni doctrinarum genere precellens Georgius Colimicius Licoripensis, regiorum puerorum physicus in Oeniponto, cuius anima Deo vivat in infinita secula.

Acta fao. medioM III. 201

Inscripti: Ottomarus Faber Vlmensis 2. Decembris, 2. Dec. persolvit 15 cruc.

Thomas Enczianer, baccalaareus, filius doctoris En- czianer 17. lanuarii^ solvit 4 sol. den. Summa pereeptorum per me facit 6 sol. den. D. Enczianer solvit sequenti decano 10 sol. den. minus 7 den. et sie persolutus est deeanus in 2 flor. minus 7 den.

1535 1 7. Jan.

[1535 L]

Decanatus quintus doctoris loannis Gasstgeb. Fol. 125*

Anno a nativitate Domini nostri lesu Christi 1035, in die sanctorum Tiburcii et Valeriani^ Joannes Gasstgeb, arcium u. April et medicine doctor, qui priori mutacione primus inter medicos ut coniugatus rectoratus officium gessit, in decanum facultatis medice eligitur, cui presentanda presentabantur, et facto calculo prior deeanus dedit 1 tal. 7 sol. 23 den.

Item 2. Julii clarissimus dominus doctor Franciscus 2. Juli Em e rieh, assignato puncto, ad repetendum unanimi consensu facultatis admittitur.

Item 19. Augusti dominus doctor Franciscus prenomi- 19. Aug. natus publicam in aula repeticionem fecit et pro facultate dedit 6 tal.

Item 26. Augusti idem doctor Emerich in consorcium 26. Aug. facultatis unanimi consensu dominorum doctorum admittitur, qui loco coUacionis dedit 6 sol. den.; domini doctores pro usu facultatis locarunt; facit 6 sol. den.

Eodem anno 1535, die 26. Marcii, moritur clarissimus 26. März dominus doctor Georgius Tanstetter, infantulorum regiorum medicus, cuius anima Deo vivat.^)

Item 15. Septembris inscribitur ad facultatem prenominati domini doctoris filius Cristiernus Tansteter Viennensis, qui dedit 4 sol. den. Summa pereeptorum 9 tal. 1 sol. 23 den.

Item exposuit pro solucione pedelli 1 tal. 4 sol. den. Item pro officio Cosme et Damiani ad sanctum Stephanum 1 tal. 27. Sept. Item pro mandato affigendo 4 den. Summa expositorum 2 tal.

1) Schou früher S. 200 berichtet.

202 Acte fac. medioae lU.

4 8oI. 4 den. Kestabant^ calculatis omnibus et deductis dedu- cendis, que presentata sunt omnia domino decano sequenti 6 tal.

5 sol. 19 den.

[1535 IL]

Fol. 126^ Decanatus primus doctoris Francisci Emrich Oppa-

viani.

13. Oct. Anno a nato Christo 1535^ die Colomanni, Franciscus

Emericus Oppavianus^ quum nuper celebri et regiorum medicorum^ et eoruni; qui facultatis huins medicae in studio hoc Wiennensi tum aderant^ consessu, repeticionem quam vocant absolverat; in eiusdem facultatis decanum unanimi consensu eligitur et facultatem concemencia sibi oblata et credita sunt^ in cuius decanatu pro facultatis decoro et ornamento haec infra notata gesta sunt. Priori decano ex calculo suo ex summa pecuniaria reliqua fuere flor. 6 sol. 5 den. 19^ de qua pedello cessit flor. 1 sol. 4; remansere aduc mecum flor. 5 sol. 1 den. 19.

29. Oct. Octobris 29. prima habita est apud me dominorum doc-

torum facultatis congregacio, et ad comparendum vocatus est Martinus, item et Vitus barbitonsores. Martinus quidem comparuit^ Vitus autem minime. Martine, si opera prosequi cyrurgica vellet, in spacio dierum octo, nam idmet petebat, examinacioni doctorum et idoneorum cyrurgicorum ut se pararet et submitteret, iniungitur; quam iustam racionem ignoranciae conscius declinavit. Opera verum phisica, quibus temere quo- que sese commiserat, sibi inhibita sunt, ne vel in myropoliis vel eciam domi suae cum katarticis attentaret quicquam. De contumacia Viti dominus senior doctor Enczianer et ego, doctori Pilhamer, qui tum civium magister fuit, ex doctorum decreto conquesti sumus, sed [cum] facultati et publicae quoque utilitati atque infensus nobilissimae professioni esset, frigide et negligenter immo nihil hac in parte patrocinatus est vel consuluit. Eodem tempore Regia Maiestas commissionem facultati fecit de pestifero afflatu prospiciendo, nam levicula admodum a vicinis pocius populariter grassantis morbi emergebat suspicio, quare pro dicta Regia commissione agitatum est et conclusum, ut doctor Fabri Rhetus et Regiae Maiestati vel commissariis responderet, periculosum esse, huius morbi territum alias populum

Acta fao. medicae III. 203

commonefacere^ quod nonnumquam mali praeberet causam^ tarn etiam temporis irigida constitucio melius quiddam nobis pro- mitteret. Quare de intimacionibus et aliis consulcius super- sedendum esse. Qaae racio approbata^ sed responsio pro forma hie inclusa videri potent.^)

Altera congregacio habita est Novembris 13., qua doctor Fol. 126» lacobusWalch pro repeticione peeiit, et admisso punetus pro 13. Nov. more assignatus est.

Decimaquarta doctor lacobus Walch deposuit pro ad- u. Nov. missione ad repetendum flor. Reynenses 6. Peciit et dicta con- gregacione Mag. Perlachius a facultate examinari pro bacca- lanreatn et pro licencia. Decretum est, ut 15. dicti mensis pro 16. Nov. baccalaureatu rite examinaretur, mox 16. die sequenti pro 16. Nov. licencia. Dicta congregacione dedi pro una pinta Muscatellae cruc. 16 pro den. 15.

Mag. Perlachius dicto tempore pro more facultati so- lucionem fecit. Primum pro deficiencia octavi doctoris, ut statuta habent, deposuit facultati sol. 6, pro collacione sol. 4, pro tenore statutorum sol. 12, pro presidencia sol. 12.

16. Novembris Mag. Perlachius pro examine ad licenciam facultati flor. Reynenses 3 deposuit in pacziis. Eodem die a me praesentabatur domino Cancellario, qui hac in parte et pro hac vice vicarium me sibi statuit etc.

Yigesima secunda Mag. Perlachius pro more tulit puncta 22. Nov. assignata et hora secunda pomeridiana examinatus est ad licen- ciam. Examinatum doctores eundem admiserunt, quare deposuit flor. Reynenses binos in moneta, quos ad facultatem deposui, ut domini doctores cum hiis, quicquid vellent, agerent. Pro vino dedi den. 16.

18. Novembris facta est congregacio facultatis ad trac- 18. Nov. tandum de datis et dandis inscriptionibus senatui Wiennensi et de iuramento senatui Wiennensi praestando. Eo enim quasi adigere ipse Pilhamer doctores facultatis voluit, cum eo tem- pore civium esset magister, sed conatus suus, ut antiquae liber- tati contrarius, fuit nuUus.

3. Decembris domini [doctores] facultatis congregati sunt ^^o\. 126»» [ad] tractandum denuo super dandis et datis inscripcionibus, et conclusum est de lamentacione apud senatum huius iniustae et

^) Ist aber nicht eingetragen.

204 Acta ftc. medicae m.

ab antiquo non receptae impeticionis. Sed res omnis et conatus D. Pilhamer concidit coneidente ma^stratu suo civium etc. 8 April Sabato ante Palmarum in congregacione habita resignavi

officium decanatus in manus dominorum doctorum et exposni pro Cretico cruc. 21 pro den. 12. Pedello dedi eodem die sol. 12. Acceptorum omnium summa flor. 20^ sol. 3^ den. 19. Expensorum omnium summa flor. 2, cruc. 16^ den. 3. Reliqua summa; quam per pedellum domino decano misi, est flor. Rey- nenses 18^ sol. 1^ den. 11.

[1536 I.]

Fol. 127» Decanatus secundus doctoris Sigismundi Haselreiter.

8. April Anno salutis nostre 1536^ die Aprilis 8, in decanum facul-

tatis medice electus est doctor Sigismundus Haselreiter. In ea dominorum doctorum congregatione erant aliquot articuli per precedentem decanum proponendi, sed placuit dominis doctoribus^ ut in primis fieret electio decani et demum ut electus eosdem proponeret articulos, quod factum est. Primus articulus erat, ut e facultate nostra unus doctorum eligeretur in superinten- dentem universitatis. Secundus articulus, ut eligeretur medicus pauperum in annuum huius rei munus et medicus quoque §grorum hospitalis civium. Tertius articulus, ut audiretur petitio doctoris lacobi Walcfa. Quod ad primum attinebat articulum, dominus senior nostre facultatis doctor loannes Enzianer in superintendentem universitatis electus est. Quod vero ad se- cundum spectabat articulum, dominus doctor loannes Pilhamer, Kegius superintendens universitatis, ex ordine senii successit domino seniori nostro domino loanni Enzianer, ut medicus pauperum annuus esset, et dominus doctor loannes Enzianer recto ordine §grorum hospitalis medicus factus. Quod autem ad tertium pertinebat articulum, postquam petitio doctoris lacobi Walch audita est, hoc in primis ei responsum datum, si posset aliqua decenti ratione se a iuramento civibus prestito expedire, et dare inscriptionem more hactenus apud doctores nostre facul- tatis consueto, preterea non simul agere doctorem et aromatarium, domini doctores petitionem suam omni ex parte exaudituri essen t Respondit, se quidem ex animo optare atque cupere, nihil agere, quod in preiuditium facultati cedere possit, verum nunc sibi

Acta fbc. medicae ID. 205

non esse possibile^ ut iuramento civibus prestito renunetiaret, quoniam mox futurum esset^ ut cives omnem sui myropolii nego- eiationem sibi prohiberent. Domini doctores, super hac re delibe- ratione habita, rursus hoc responsum dedere, quod repetitionem suam rite et docte absolutam omnes unanimiter approbarent atque eapropter eum in eonsortium^ coneurrentiam et alia quevis emolumenta facultatis assumerent, sed ad consilium id temporis eum excipere differrent, quoniam negotium hoc maiore adhuc indigeret deliberatione. Ob hoc responsum ipse dominis doc- toribus gratias egit et abiit. Eodem die sceptrum et sigillum facultatis mihi per famulum facultatis presentata sunt.

Die 18. Aprilis dominus doctor loannes Gastgeb per 1 8. April magistrum chori §dis cathedralis divi Stephani annuus medicus pauperum in concione populo nunctiatus est. Hoc munus ipse petitus loco domini doctoris loannis Pilhamer suscepit, nam is plurimis negotiis universitatis et civitatis impeditus oportune id exequi non poterat.

Die 19. ApriUs archula facultatis cum actis et aliis ibidem ^o\. 127^ conclusis mihi per famulum facultatis presentatis et simul pe- ' ^" cunia facultatis^ cuius summa erat 18 tal. 1 sol. 11 den.

Die 25. Aprilis, dominis doctoribus consentientibus, Sebasti- 25. April ano Wolflein^ provisori stipendii burse Liliorum^ date sunt litere testimoniales sui studii et inscriptionis in facultatem nostram cum appenso sigillo facultatis nostre, pro quibus numeravit facultati 1 tal. 4 sol. den.

Die 27. mensis Aprilis Augustinus Nägelin in facul- 27. April tatem nostram inscriptus est et dedit 2 sol. den.

Die 5. Maii dominus doctor loannes Enziane r, senior ö. Mai noster, paulo ante per facultatem nostram in superintendentem universitatis electus, per me magnifico domino rectori doctori Vdalrico Gebhart et suis consistorialibus presentatus est ad Prästandum iuramentum huius offitii intuitu prestari solitum, presente ibidem domino doctore loanne Pilhamer, Regio universitatis superintendente.

Die ultima lulii anni 1536 congregata est facultas ad si.jnii audiendum quendam Georgium ex Wormbs, herniarum et lapidum vesice excisorem, qui schedam, que suarum operationum pollicitationes complectebatur, prius senatui Viennensi exhibitam, cum inscriptione senatus et mandato sibi facto, facultati obtulit et simul petiit, ut ad ea, que in scheda sua polliceretur, in urbe

206 Aeta fAC. ««dieae III.

Viennensi exercenda admitteretur. Datum est ei responsum, si vellet iuxta Cesarei privilegii formam examinari in hiis, qae profiteretar in scheda saa, facultas esset parata ei diem et

i.Aag. horam examinis eonstituere. Id cum postularet^ sequentis diei hora duodecima ei pro examine constituta est, ea erat prima Augusti. Examinatus itaque est presente ibidem etiam Georgio^ chirurgo Viennensi^ et admissi sunt sibi sex articuli, in quibus posset manualem exercere operationem. Testimonium examinis atque admissionis senatui Viennensi in scriptis per facultatem datum. Copie eiusmodi testimonii atque admissorum articnlorum simul cum scheda eiusdem per senatum inscripta apud acta asser vantur signate A. B.^)

3. Aug. Die 3. Augusti dominus doctor Leopoldus lordanus

dedit in §des meas schedam, que vota domini senioris et doctoris loannis Gastgeb continebat de literis promotorialibus doctori loanni Killmair dandis. Cum autem mihi non satis constaret, ad quem tales litere dari deberent, postulavi a domino doctore lordano, ut copias talium literarum curaret ad me dare.

5. Aug. Die 5. Augusti per dominum doctorem lordanum dictarum

promotoriaUum literarum copie ad me misse. Ego, ut ex offitio debui, eas singulis dominis doctoribus legendas transmisi^ et cum non convenirent sententie dominorum doctorum, ut eius- modi litere darentur, eo quod instrumentum doctoratus doctoris Fol. 128» loannis Killmair in facultate | nunquam visum fuisset, in- sinuavi hoc ipsum domino doctori, qui eo die ad me manu propria scriptas literas dedit, quibus fidem fecit de instrumento doctoratus doctoris loannis Killmair, quod idipsum yiderit et legerit, et se obligavit intra mensem hoc ipsum doctoratus instru- mentum nominati doctoris facultati ostensurum sub pena 50 flor. Eas iideiussorias domini doctoris lordani literas cum domini doctores legissent, annuerunt tandem in literas promotoriales doctori loanni Killmair ad cives in Krembs dandas. Date sunt missive sigillo facultatis obsignate, copie earundem ad acta reposite, et quia ex benevolentia atque amicitia concesse sunt, placuit tandem dominis doctoribus, ut pro eisdem a doctore loanne Killmair facultatis nomine nihil exigerem.

7. Aug. I^iß '^' Augusti congregati sunt domini doctores ad audien-

dum petitionem cuiusdem chyrurgi Petri Weichter, qui ad

*) Diese Acten, sowie die im Folgenden erwähnten sind leider nicht meiir vorhanden.

Acte faß. medieae III. 207

facultatem secnm attalit Regiam promotionem ad dominos de regimine impetratam. Domini de regimine enm simnl cnm promotione Regia senatni Viennensi transmiserant, senatus autem Viennensis eundem ad facultatem nostram delegaverat^ ut ibidem examinaretur. Petiit ergo germana lingua, quia literas non novit, in chyrurgia examinari, quo posset eandem Vienne exer- cere, et simul ibidem barbitonsorem agere. Domini doctores constituere ei pro examine diem sequentem, quo iterum congre- i. Aug. gati eum, quod ad chyrurgiam attinebat, examinarunt atque admiserunt tenore instructionis senatui Viennensi facte^ cuius copie apud acta habentur. Pro examine dedit ad facultatem 1 tal. 4 sol. den.

Die 23. Augusti ad sollicitationem domini senioris doctoris 23. Ang. loannis Enzianer date sunt litere testimoniales cum appenso sigillo facultatis Cornelio Rosner Confluentino sui studii atque inscriptionis sue in facultatem nostram, cui anno 1529 in tertio decanatu domini doctoris loannis Gastgeb similes testi- moniales litere date sunt,^) que cum ei periissent, has denuo patrocinio domini senioris curavit impetrare, pro quibus facultati exhibuit 1 tal. 4 sol. den.

Die 24. Augusti doctor loannes Killmayr instrumentum 24. Ang. doctoratus sui, quod nuper intuitu literarum promotorialium sibi a facultate nostra datarum expetebatur, mihi exhibuit. Id singulis dominis doctoribus facultatis nostre per facultatis famulum lodocum videndum ac legendum transmisi. Quod cum vidissent ac perlegissent, concluserunt, ut domino doctori lordano literas suas fideiussorias redderem, quibus se sub pena 50 flor. obligaverat intra mensis unius terminum ante- dictum doctoratus instrumentum facultati nostre exhibiturum et ostensurum. Conclusioni eiusmodi per me satisfactum est.

Die 7. Septembris convocati sunt domini doctores vigore 7. Sept. decreti Consistorii magnifici domini rectoris ad deliberandum super supplicatione dominis de regimine facienda occasione decisionis Regie Maiestatis inter universitatem et dominum epi- scopum Viennensem, que paulo ante Universität! per dominos de regimine exhibita est. In ea congregatione per dominos doctores presentes aliquot articuli quidem annotabantur immutandi in copiis supplicationis, quas domini doctores iuridice facultatis

») Vgl. oben 8. 175.

208 Acte UM. media« IIL

ediderant, verum qoia dominns senior doctor loannes £nzi- aner et dominus doctor Vdalricus Fabri aberant, nihil eo die in facultate nostra ea in re conelasam est

11. Sept. ^^ ^^* Septembris rursus convocati sunt domini doctores^

ut decreto Consistorii magnifici domini rectoris satisfieret, ratione supplicationis dominis de regimine offerende, estque tandem eo die conclusum, ut articuli superiori congregatione annotati mag- nifico domino rectori domino Vdalrico Gebhart cum istius- modi inscriptione exhiberentur: ,,Copie suppUcationis magnificis dominis de regimine oflferende, quas domini doctores ioridice facultatis §didere, placent facultati medice exceptis articalis per ordinem numerorum annotatis.^ Qui quidem articuli suis numeris signati apud acta asservantur.

13. Sept. Die 13. Septembris Mag. Andreas Perlachius in ecclesia

sancti Stephani consueta solemnitate licentiam in arte medica suscepit a prestanti viro domino doctore Francisco Emerico Oppaviano id temporis vicecancellario. Quo facto mox tandem dominus doctor Leopoldus lordanus, preceptor suus, docto- ratus insignia ibidem sibi contulit.

27. Sept. Die sanctorum Cosme et Damiani Mag. Volfgangus

Lazius Viennensis in laudem medicine et divorum patro- norum facultatis nostre peroravit in §de divi Stephani. Id ei responsionis ordinarie loco habetur. Copi§ orationis ad acta reposite.

29. Sept. Die 29. Septembris ad consensum dominorum doctomm

Georgio Schöffolt ex Wormbs^ herniarum et lapidis vesice excisori, dato sunt litere testimoniales examinis et admissionis in practicam manualem Vienne exercendam cum appenso sigillo facultatis nostre. Nominatus preterea herniarum incisor domino seniori doctori loanni Enzianer iureiurando promisit^ se facul- tatis Uteras non ut alias, quas a plerisque civitatibus impetrayit^ publice appensurum, sed dumtaxat apud senatores civitatum, quas forte adhuc aditurus esset, ostensurum. Pro quibus numera* vit facultati 1 tal. 4 sol. den. Copie earundem literarum apud acta sunt signate litera C. Acceptis autem literis, dictos herniarum incisor tandem de eisdem non satis contentus nee gratus, dedit ad facultatem supplicationem, ingrati plane animi testem, ob accepta a facultate nostra benefitia. Eam suppÜ- cationem — sie enim ipse sua scripta inscripsit et nominavit — cum singuli domini doctores legissent, — nam per famulura

AcU flu}. B«dieM m. 209

facultatis cuiqae presentata est, — Babscripsernnt domini doc- tores in meam sch^dam, quam simul cum eadem supplicatione legendam acceperant^ nt redderem dicto hemiaram incisori suam sapplicationem cum eiosmodi inscriptione: „Decfaant und doc- tores der facultet der ertznej lassen es bej gegebnen brieff beleiben. Actom 9. Oetobris anni etc. 36.'' Et si nondom 9.0ct. Teilet eontentus esse^ revocarem ab eo acceptas literas et red- derem eidem pecnniam facnltati pro eisdem datam. Ipse antem post redditam sibi sapplicationem suam eo modo inscriptam non rediit. Scheda mea, in quam domini doctores yota sua scripsere huius negotii intuitu^ apud reliqua acta est^ signata litera D.

Die 7. Oetobris date sunt Mag. Volfgango Lazio Vien- 7.'oct. nensi litere testimoniales inscriptionis in facultatem nostram atque opere sue inibi aliquot annis ingenue locate. Et placuit quoque dominis doctoribus, ut ab eodem dictarum literarum intaitu nihU exigeretur, eo quod parentem habuerit doctorem e nostro collegio optime quondam de facultate nostra meritum.

Percepta: A precedente decano domino doctore Fran- cisco Emerico Oppaviano 18 tal. 1 sol. 11 den. A Sebar stiano Wolfleinn pro literis testimonialibus 1 tal. 4 sol. den. A Qeorgio, hemiarum incisore^ pro examine 1 tal. 4 sol. den. A Petro Weichter, cbyrurgo, pro examine 1 tal. 4 sol. den. A Georgio, hemiarum incisore^ pro literis testimonialibus, examinis et admissionis ad operandum 1 tal. 4 sol. den. A domino seniore doctore loanne Entzianer ratione literarum testi- monialium Cornelio Rosner Confluentino datarum 1 tal. 4 soL den. Ab Augustino Nagelein pro inscriptione sui in facultatem 2 sol. den.

Expensa: Famulo facultatis lodoco ob inscriptionem Augustini Nagelein 7 den. Pro offitio solemni et missa pro defunctis in die sanctorum Cosme et Damiani 1 tal. 24 den. 27. Sept. Notario universitatis pro scribendo mandato 8 den. Pedello artistarum, quod cum sceptro sue facultatis nostro astitit in die sanctorum Cosme et Damiani, 8 den. Pro vino in congregatio- nibus, cum dno isti chyrurgici examinarentur, 40 den. Pro clave nova facienda ad archam universitatis, nam alia^ ubi usus eius esset necessarius, in archula nostre facultatis non repe- riebatur neque investigari potait, apud quem antecedentium decanorum remansisset. Id cum dominis doctoribus congregatis indicassem, conclusum est, ut alia clavis fieret atque pro eadem

Acta flMaltetis m«dicM m. 14

210 Aeta fte. mediea« III.

13. Oct. dati sunt 40 den. Die divi Colomanni^ in electione novi deeam, dominis doctoribus ita volentibus^ pro vino novo italo fiskyttal' ▼ocato 48 den. lodoco, famulo facultatis nostre, de estivali mutatione Solarium 1 tal. 4 sol. den. Summa omnium percep- torum facit 25 tal. 7 sol. 11 den. Summa omnium expensomm faeit 3 tal. 1 sol. 25 den. Summa restans facit 22 tal. 5 sol. 16 den.

[1586 n.]

Fol. 129^ Decanatus tertius Vdalrici Fabri medicin§ doctoris in

13. Oct.^) die Cosm^ et Damiani anno etc. 1536.

Multa silentio involvere, nee abs re quidem^ apud me statui; proinde paucula hec in presentiarum adnotasse sufficiat.

iR* Ma ^^® ^^' ^^^^^^ anno 1537, convocatis in unum doctoribus

facultatis medice, antecessor calculum seu rationem sui decanatus reddidit. Doctor Andreas Perlachius ad facultatis consilium receptus est, et aliqua insuper privatas nostras personas concer- nentia per modum consultationis, sine tamen frage ac citra effectum, agitata tractataque sunt. Eodem die, comprobato antecessoris mei caiculo a doctoribus, obtulit mihi doctor Sigis- mundus in bona moneta 22 tal. 5 sol. 16 den.

16. März Die 16. mensis Marcii, convocatis per dominos supei^

inten dentes lectoribus ad edes doctoris loannis Pilhaimer, quedam ex commissione dominorum de regimine ab eodem D. Pilhaimer, tanquam primario superintendente, proposita prelectaque sunt, et quantum rem medicam concemit, tercius in eadem facultate lector, qui chyrurgiam pro virili edoceret, denominatus declaratusque est doctor Franciscus Emrich Oppavianus. Annuum Stipendium 52 flor. Eodem die D. An- dreas Perlachius decano obtulit 6 sol. Viennenses inssu doctorum, eo quod ad consilium facultatis admissus erat superiori die.

19. M&rz Die 19. Marcii, convocatis rursum doctoribus in edibus

decani, primo omnium doctor lacobus Walch unanimi con-

*) Nach dem unmittelbar Vorausgehenden fand der Decanatswechsel wie gewöhnlich am S. Colomanstag statt. Die oben genannten Schntspatrone der medicinischen Facultät dürften daher wohl nur irrthümlicb statt des- selben gesetzt sein.

Aeta fko. medioae ni. 211

sensu ad facoltatis consilium assumptus est^ deinde doctor

loannes SoranuS; prodacto std doctoratus instrumento fide-

I digno et legitime instituto, faetaque insuper coram doctoribus Fol. 130»

petitione^ nemine vero contradicente, ad repetitionem admissus

est^ assignato sibi aphorismo 10. libri 1. Satisfeeit doctoribus

et facultati iuxta statuta. Coneurrentia quoque cum nostr^

facultatis doctoribus est sibi tum decreta concessaque.

Hoc obiter quoque notatu dignum esse duxi, quod ad crebram medicin^ studiosorum petitiouem humani corporis sin- gularumque partium diligens et accurata habita est resectio^ qu§ olim tanto in honore fiiit, ut optimos quosque non solum philosophos vel medicos verum etiam Principes et magni nomi- nis viros in ea ponere industriam ac multos coUocare dies minime puduerit; sed viva, quod antiquitus, ut Celsus author est, in usu erat^ incidere corpora^ Christiana religio, ne morituri tantos inter cruciatus futur^ vit^ desperatione spem omnem in- feliciter amittant, omnino vetat. Est enim opus carnifici horroris plenum atque plane truculentum; nos igitur clementius agentes vivis parcendo noxium cadaver atque laqueo strangulati ho- minis corpus intima naturQ archana inquirentes ad incidendum pro anatomica demonstratione publice exercenda accepimus et in octo dierum spacio, singuUs ad hoc spectantibus prius pro- visis ordinatisquC; membratim procedendo non sine accurata quoque ossium observatione eandem absolvimus peregimusque. Fuit autem corpus illud satis robustum, bon^ dispositionis et mediocre in ^tate, preterea non gracile neque obesum nimis, attamen statur§ bonQ, unde uberior spectandi materia atque evidentior nobis dabatur. „Kam partes^, ut inquit Galenus, primo de locis a£Fectis, „in superficie constitut§ una cum affectuum suorum proprietate facile sensibus deprehenduntur; que autem in imo latent corpore, exercitat§ cogitationis virum desyderant; que omnia in anatomice, id est arte secandi Corpora, clarius elncescunt, que sola nos hec docuit, cum | alia permulta, tum Fol. 130<> cuiuslibet partis essenti^ proprietatem^. Et in libro artis medi- cinalis idem inquit: „Plurimum ad eoruni, quo latent sensum, confert cognitionem, ea, que ex sectionis habetur peritia.^ Atque in libro de definitionibus medicis: „Anatome, ait, sive membrorum dissectio est speculatio eorum, que extrinsecus non videntur." Hoc quoque, ut alia multa, consulto preteream. Ad-

iiciendum mihi videtur, quod cadaver illud biothanaton, hoc est

14»

212 Acte h€. »«aicM m.

violenter mortanmy post^ ubi in urbem revectam est, nihil plus in pondere faaboit nee gravios se ipeo vivo evasit, cnios con- trarium fore plerique opinabantor. Porro ad eiosmodi opus dextere perficiendom accessit apta incisorom manas^ locus insaper et tempns cepto fayebant nostro. Laos sit §temo Creatori.

Facto tandem in fine calcolo mntationis hyemalis, presen- tavi domino doctori lordano, eleeto decano pro estiva mutatione, 29 flor. 3 sol. 16 den. in bona moneta, de qua summa ipse pedello satisfaciet de preterita dimidii anni parte decanatos mei, qoia ego nihil exposueram neque expensas in congre- gationibos tribns factas computavi, sed facoltati donando remisi sponte. Percepta in meo decanatu: 6 flor. Renens. in moneta a D. Joanne Sorano. A Perlachio 6 sol. den., que summa, si addatur superiori per precedentem decanum obkt«, nascitur in Universum summa prius tacta, hoc est 29 flor. 3 sol. 16 den., quam obtuli integre successori lordano cum reliquis, que ad decanum pro tempore attinent eique presentari solent per pe- 14. April dellum more solito tercio ab electione die, que erat 14. Aprilis anno etc. 37.*)

[1687 n.]

Fol. 131* Anno 1537, die Cosmi et Damiani, electus est in decanum

27. Sept. doctor Joannes Entzianer, et preterita mutatione fuit electus clarissimus doctor Lepoldus a lordanis, qui ante completam mutationem solvit debitum nature et ad astra recessit, cuius anima Deo altissimo vivat et sue anime misereatur. Qui fuit homo bone doctrine et eloquentie, sed in maxima angustia mortuus; qui plures habuit inimicos, ob id tristis spiritus ex- siccabat ossa, sed post mortem nullus livor etc. A quo doctore nuUam accepi pecuniam nisi 20 sol., quos doctor Perlachius, qui est suus testamenti executor, presentavit. Aliam pecuniam Fol. 131 *> executores adhuc ad solvendum tenentur. | Accepi a doctore Sorano sol. 6 pro coUatione. A chirurgico Augustino pro

^) lieber das Halbjahr 1537 I liegt kein Bericht yor, da der Decan Dr. Leopold Jordan, wie ans dem Folgenden henrorgeht, noch vor Ablauf desselben gestorben ist.

AcU &e. medicM m. 213

examine 12 sol. A Mag. Alexandro accepi 12 sol. ad gradum baccalaoreatus et 3 flor. Ren. ad examen doctoratus.

Exposita: Pedello 12 soL pro lordano, qui non solvit pedellum. Magistro chori 1 flor. pro officio Cosmi et Damiani. Pedello 4 cruc. pro cedolis intimationum; 16 cruc. pro vino malvatico et in electione proximi decanatos 15 den.; medium florenum doctori Francisco pro complemento collationis. An- cille focarie 12 er.

Tiburtii fui destitutus officio meo et pedello solvi 12 sol. j/^^m Summa expositorum facit 5 tal. 23 den. Item, quia D. lordanus ex decano precedenti percepit 29 tal. 3 sol. 16 den., quos mihi non presentavit, testamentarii eins pro pignore dederunt duos ciphos deauratos habentes cii*ca 38 lotones, quos ciphos presen- tavi decano sequenti.

[1538 I.]

Decanatus primus Doctoris lacobi Walch ex Laugingen. Fol. 132*

Anno Christi Salvatoris nostri 1538, die sancti Tyburtii, que fuit 14. Aprilis, lacobus Walch, artium et medicine doctor, u. April in decanum facultatis medice communi doctorum consensu electus est, qui mox, facta ratione, ut moris est, per decanum precedentem et singulis fideliter computatis, percepit ab ante- cessore suo doctore loanne Entzianer 4 tal. 37 den.

Exposita: Domino magistro chori die Cosme et Damiani 27. Sept. pro officio 8 sol. Item pro vino, confectionibus et conditis in congregatione, que fuit in domo mea pro electione novi decani, 4 sol. den. Pedello 8 den.

Clarissimus dominus doctor lohannes Entzianer duo pocula argentea deaurata, que per testamentarios doctoris lor- dani ratione debiti facultati oppignorata, mihi presentavit.

Intitulatus: Leonhardus Grostman Vlmanus 2 sol.

Summa perceptorum facit 4 tal. 2 sol. 23 den. Exposi- torum facit 1 tal. 4 sol. 8 den. Restat 2 tal. 6 sol. 15 den. I Quae summa, puto 2 tal. 6 sol. 15 den., una cum reliquis, Fol. 132^ qnoad decanum attinent eidemque presentari solent, per pedellum iuratum successori meo domino doctori loanni Sorano presen- tata sunt die 24. Novembris anno ut supra. 24. Nov.

214 Aete Ikc medioM m.

[1688 n.]

Fol. 133* Decanatus primus doctoris loannis Sorani.

13. Oct. Anno Domini 1538, die sancti Colomanni, qu^ erat 13. Oc-

tobriS; ego Joannes Soranns, arcium et medicin^ doctor, in decanum facnltatis medicQ unanimi dominomm doctorum con- sensu electos sum. Eodem die mox ab eleetione peeiit qnidam empiricus examinari et ad curam calcnli renmn admitti, cui

28. Oct. domini doctores ob negocia vindemialia diem examinis 28. Oc- tobris constitnemnt. Quo qnidem die, me absente et domino doctore Sigismundo Haselreiter vicem meam gerente, exami- natos est, sed quia ignarus et ad pr^dictam curam insuf&ciens inventus, a dominis doctoribus admissus non est.

24. Not. Ad 24. Novembris omnia, qu^ ad decanum attinent, per

pedeUum iuratum mihi ab antecessore meo domino doctore lacobo Walch missa sunt una et 2 tal. 6 sol. 15 den., una et duo pocula argentea inaurata per testamentarios doctoris lordani facultati oppignorata. 1639 ^j if jaDuarii facta est congregatio dominomm doctorum

1 f • •Jim.

facultatis nostr^ ex peticione domini doctoris Vuolfgangi Lazii, qui primum se excusavit, cur in hoc celeberrimo gym- nasio, omnium tocius Germania parente, insignia doctoralia non acceperit. Dehinc peeiit ad repetendum iuxta noy§ reformationis decretum^) admitti. Super qua quidem peticione, quando contra statuta et privilegia nostra est, domini doctores deliberarunt, et 28. Jan. ad 28. lanuarii ei per me responsum dederunt, nempe ee noUe statuta et privilegia facultatis per Ossärem Maximilianum data et per serenissimum Regem nostrum Ferdinandum cor- Fol. 138^ roborata infringere,^) sed potius, | quoad eins fieri queat, et obser- vare et tuen; si autem ea, qu§ c^teri, qui repecierunt, facere volet, pariter ut Uli ad repetendum admittetur. Quod responsum cum ei narrassem, parum mihi respondit nee quicquam amplius in decanatu meo a facultate peeiit.

6. Febr. Ad 5. Februarü dominus doctor Caspar Vrsinus Velius,

insignis poeta laureatus ac serenissim§ Regina Elisabeth pr^- ceptor, perditus est; quorsum autem pervenerit aut quomodo

I) Vom 16. September 1687, bei Kink II, 342 ff.

*) Dazu am Rande die Notiz von anderer Hand: Sed ea tarn nml vioUUa »UUuta annig patuia poat.

Aeta ftbc. medioae IlL 215

interierit, nondum mihi compertum est. Ramor tarnen ibat, eum in Danubio esse Bubmersum.^)

Ad 17. Februarii dominus doctor Alexander^ Posonii 17. Febr. practicam exercens^ 6 sol. ad me misit et litteras, quibus rogabat ad consilium facultatis admitti. Quod quidem^ etsi alias factum non est, ut absens aliquis admitteretur, tamen cum se iuraturum decano^ ubi fauc venerit^ poUicitus sit, domini doctores cum eo dispensarunt locumque ei in consilio facultatis con- cesserunt.

Ad 13. Marcii facta est congregatio dominorum doctorum 13. März ex peticione Mag. Viti barbitonsoris, qui peciit a dominis doctoribus ad artem chirurgicam exercendam admitti. Quem domini doctores ob experienciam iam dudum cognitam appro- baverunt et admiserunt, qui nobis coUationem lautissimam dedit et facultati flor. 1 in auro Saltzburgensem persolvit, cui et ego nomine facultatis literas testimoniales lingua vemacula scriptas et pendenti sigillo eiusdem facultatis roboratas dedi^ pro quibus quoque 12 sol. persolvit. Dedit enim florenum 1 Rhen. in auro per 70 kr. et 20 kr. in parva moneta.

Ad 28. Marcii iterum habita est congregatio dominorum Fol. 134* doctorum ex peticione Mag. Casparis IngolstadiensiS; ocu- larii medici, qui peciit a dominis doctoribus examinari et ad curam sufiPusionum exercendam admitti. A quibus examinatus est, approbatus et admissus; solvit facultati coronatum et col- lationem nuUam dedit. Cui quoque nomine facultatis literas testimoniales lingua vernacula scriptas et pendenti sigillo eiusdem facultatis roboratas dedi^ pro quibus 12 sol. persolvit.

Percepta in decanatu meo: Ab antecessore meo domino doctore lacobo Walch 2 tal. 6 sol. 15 den. A domino doctore Alexandre pro admissione ad consilium facultatis sol. 6. A Mag. Vito barbitonsore pro admissione ad chirurgiam exer- cendam flor. 1 Saltzburgensem in auro et pro sigillatione litte- rarum testimonialium 12 sol. A Mag. Caspare Ingolstadi- ensi; oculario medico^ pro admissione ad curam suffusionum paracentesi exercendam, coronatum 1, et pro sigillatione lite- rarum testimonialium 12 sol. Summa perceptorum facit tal. 9, sol. 5, kr. 3, den. 3. Aurum moneta commutavi, nam interdum

*) Vgl. die Matrikel der ungarischen Nation (herausg. von K. Schranf), 8. 196, wo jedoch der 5. März als der Tag seinea Verschwiudens angegeben ist.

216 Act» ho. mfldicM III.

pluriSy interdum minoris §Btimatur, moneta autem semper in suo ▼alore manet. Aureus enim Saltzebui^ensis non semper 13 sol. valet, nee Rhenensis aureus 70 crueiatis nee eoronatus 12 bo- lidis, quare commutandum potius duxi, quam eum damno ser- vandum.

Fol. 134 b Exposita: lodoeo^ famulo facultatis, 12 sei. Mox ab

eleetione mea pro collatione^ quando examinabatur Mag. Caspar Ingolstadiensis, oeularius medicus, tal. 1, kr. 6, den. 2. In eleetione novi decani 6 kr. Sunmia expositorum facit tal. 2, sol. 5, kr. 4. Summa restans facit tal. 7. Quam summam re- stantem una cum reliquis^ que ad decanum attinent, eique pr^entari solent, una et duo pocula oppignorata^ lodoco, famulo nostro iurato, dedi perferenda ac pr^sentanda successori meo domino doctori Francisco Emerico sexta ab eleetione

19. April die, qu^ erat 19. Aprilis anno Domini 1539.

[1630 I.]

Fol. 136* Alter decanatus doctoris Francisci 1539.

14. April ^^^ Tiburtii et Valeriani, pro more et consuetudine, anni

1539. convenere doctores medicinae et concordi animo in decanum facultatis medicae elegerunt me Franciscum Emericum Op- pavianum, arcium et medicinae doctorem, quare in decanatu meo gestorum racio subscripta est.

19. April 19. Aprilis lobstius, pedellus facultatis, ad me venit offe-

rens mihi pertinencia ad decanatum et summam restantem pecuniarum, florenos scilicet Reynenses 7, de qua pro solario suo exbibui predicto facultatis nostrae famulo sol. 12. Cum etiam sceptrum facultatis ita dilaniatum a predicto famulo am- plius in sollemnitatibus gestari periculum esset, et hac parte sese fragmenta amissurum lamentabatur, peciit, ut tandem aUquo modo repararetur, ut gestari posset. Merito subscripsi suae Yoluntati, et reparatum est sceptrum per Mag. Petrum auri- fabrum, cui dedi pro reparacione sol. 6, famulo cruc. 2.

8. Aug. ^^^ ^- Augusti habita est doctorum congregacio, et trac-

tatum est negocium facultatis de extraneis, item de debitis lordani etc. Exposui pro vino et aliis den. 18.

Acte Am. iMdioM UI. 217

Item 13. Augasti iterum congregati empiricum Mag. David 13. Aug. audiunt doctores in Cataracta et hemiis operas suas publicas promittentem, ut scheda sna actibns adiuncta ostendit Dedit pro examinacione sol. 12. Item examinatar eodem die et Petras quidam de Solgaw^ similiter empiricns, et exhibnit quoqae pro examine, ut scheda suas iactatas operas habet hie quoque inclusa^ sol. 12. Eadem nocte cena exhibita est dominis doctoribns^ et exposui pro omnibus sol. 7 den. 20.

Item 30. Augnsti habita congregatione concluditur de snppli- 30. Aug. catione pro exteris^ quam construxit doctor Fabri; pro rescri- bendo denar. 18. Oblata est senatui per D. Sigismundum et lacobum. Pro yino den 18.

Item 22. Septembris examinatus est quidam Nicolaus ^a^^^ empiricus, qui unico remedio innitebatur atque sutor, qui uno tantum calipodio omnes calciat, in cura malignorum invetera- torum ulcerum. Dedit sol. 12. Exposui pro yino den. 12. Et hii iam enumerati empirici omnes accepere ad magistrum civium a facultate testimonium^ quibus tandem permissum^ ut libere suas facerent intimaciones; Petrus autem de Solgaw accepit quoque literas testimoniales ad alia loca et dedit pro sigillo coronatum Venetum. Item et David simile testimonium accepit et quoque dedit coronatum 1 pro sigillo.

18. Septembris congregacio habita est dominorum doctor um 18. Sept. pro audiendo senatus response ad oblatam supplicacionem pro externis, quae patet ex scheda actis adiuncta, et concluditur, ut denuo fiat supplicacio et nomenclatura eorum, qui extra collegium in civitate practicarent, item et eorum, qui frivole non examinati etiam cirurgiam exercerent, immo temeritate satis frivola eciam katartica hominibus exhiberent, et id quidem factum est. Oblata est supplicacio et talis nomenclatura magistro civium per pedellum facultatis arcium, lobstio nostro, veterano milite, graviter decumbentc; sed ob vindemiam nihil responsi habitum est, quare successor decanatus pro utilitate facultatis laborabit etc. Exposui pro vino et pane den. 17, pro scriptum supplicacionis cruc. 8.

Componuntur D. lacobus et D. Perlachius de stacione dubii, quare facta a doctoribus bona deliberacione D. lacobo prefertur stacio etc.

22. Octobris examinatus est quidam empiricus Wilhelmus, 22. Oct. ut scheda sua indicat. Dedit sol. 12. Exhibita est cena doc-

218 Aete fke. medieM m.

Fol. 136» toribus ezaminantibus, et exposni sol. 6, den. 3. | Item pro 27. Sept officio in die Cosmi et Damiani magistro chori obtoli flor. 1. Reinensem.

Die Colomanni congregantor doctores et nnanimiter pro 13. Oct. more solito eligunt doctorem An dream Perlachium in decanum. Exposui pro vino den. 20, pane den. 8. Summa itaque percep- torum omnium facit flor. Reynenses 16. Summa expositorum facit flor. Reynenses 5, sol. 5, den. 8. Restant presentanda domino decano pro tempore flor. 10, sol. 2, den. 22. Item presento et quittanciam loannis lordani pro debito facultatis etc.

[1689 n.]

Fol. 136^ Decanatus doctoris Andree Perlachii Stiri ex Wit-

schein.

Anno Domini et Salvatoris nostri lesu Cristi 1539, in die

13. Oct. divi Colomanni martiris, facta congregatione, electus est in decanum medice facultatis doctor Andreas Perlachius Stirus, in cuius decanatu pro honore et omamento facultatis hec infra notata gesta sunt.

2. Nov. Altera Novembris babita est prima congregatio facultatis

in decanatu Perlachii, ubi antecessor obtulit ofiferenda ratio- nemque reddidit perceptorum ac expositorum; numerata vero pecunia 10 fuere flor. Renenses, sol. 2, den. 22. Que summa apud decanum deposita est.

12. Dec. 12. Decembris rursus conveniunt doctores propter Mar-

tinum chirui^cum; qui medicinas catarcticas suis patientibus ad intra exhibere dicebatur, cui senatus iniunxit, ut submitteret se facultatis iudicio. Comparuit quidem, sed non est auditus, partim ob incompletum doctorum numerum, partim vero aUis ex causis hie non recitandis. Interdictum tamen est illi, ne posthac tanta uteretur temeritate aut amplius daret medicinas, ne sutor ultra crepidam, sed intra suos maneret limites, id quod se deinceps facturum stipulata manu promisit. In ceteris vero, que ad artem cbirurgicam pertinerent, posset manualiter operari [et] suam artem libere exercere. Voluit itaque facultas experiri, an id, quod promiserat, sit servaturus, et cum aliquando facul- tati Visum fuerit, velit cum facultas vocare ad examen.

Aota fM. m«dioae lU. 219

22. die Decembris congregata fuit facultas propter com- 22. Dec missionem dominorum de regimine, quod intelligerent morbum pestiferom grassari in civitate Viennensi^ ut facultas ordinaret medicinas cum preservativas tum curativas, quibus huic morbo occurri possity et quicquid facultas ea in re deliberaverit, id dominis de regimine in scriptis cum primis exhibeat. Ad hanc commissionem dedit facultas tale responsum, quod hactenus nullus doctorum de facultate intra muros civitatis Viennensis quempiam habuisset^ | qui tali morbo laborasset^ at extra muros^ Fol. 137* precipue vero ex Claustrali Neuburga aliquot unnas habuerint infectas. Quod si aliquando huius morbi indicia in civitate Viennensi; quod Dens longo avertat, apparuerint, velit facultas satisfacere huic commissioni.

29. Decembris iterum habita est congregatio doctorum ad 29. Dec. novam commissionem dominorum de regimine^ quod facultas medica non exspectet indicia morbi pestilentialiS; sed sine dilatione consultet cum de remediis preservativis tum curativis prefati morbi. DeKberavit itaque facultas^ quod remedia cura- tiva non possent describi exacte iuxta canones medicinales, cum adhuc non constarent cause morbi^ an ex contagione vel ex malorum fumorum ex terra evaporantium vel ex influxu celesti aut ex bis omnibus aer ipse corrumperetur. Pro preservativo tamen generali dedit facultas talem instructionem, ut domus et ' platee servarentur munde et fierent suffumigationes cum herbis, | floribus et lignis odoriferis et in publicis plateis sepe magni ' ignes cum lignis bonis et odoriferis fierent. His enim maxime ' iuxta doctrinam Hippocratis purgaretur aer et preservaretur ab infectione; et ut etiam apothece visitarentur, an essent provisi Ulis medicinis, que contra illum morbum utiles essent. Cum vero cause morbi predicti magis innotescerent, velit facultas edere libellum tum pro divitibus tum pro pauperibus, quid ante et post infectionem deserviat. Hamm aut«m rerum copias de verbo ad verbum habes in eo fasciculo^ cui titulus „Copie ac- torum in decanatu D. Perlachii^.^)

4. lanuarii propter duo mandata dominorum de regimine 4, j^q congregata fuit facultas: Alterum facultati missum^ ut libellum contra pestem in communem rem publicam ederet; alterum fuit missum senatui, ut ordinaret aliquos ex eorum numero, qui cum

') Auch dieser Actenfaacikel ist leider nicht mehr vorhanden.

230 AelR fko. vedioM m.

dominis doctoribus de facultate visitarent apothecas. Facultas itaque ad libellam conscribendum sese accinxit; ad consnl- tandum vero de visitatione in senata ordinavit facultas decanom et seniores duos de facultate, doctorem scilicet Entzianer et Vdalricum Fabri, qui et nomine facultatis fecit verbiun in

5. Jan. senata die 5. lanuarii, quod scilicet iam non sit tempos con- veniens visitandi apothecas , adductis pluribns cansis, posset tarnen fieri aliqna visitatio in bis, que ad morbum iam immi- nentem spectarent, et petiit facultas duos de senatu, qui una cum doctoribus visitarent apothecas. Ordinavit itaque senatus Mag. Andream Misbegium et Stephanum Scher, viros senatorlos. Fol. 137 b 7 ^3 lanuarii cepta est visitatio apothecainim, et imprimis

visitata fuit apotheca doctoris lacobi Walch, presentibus doc- toribus Entzianer, Vdalrico Fabri, Sigismundo Hasel- reiter, loanne Sorano et decano pro tempore. Relique vero apothece visitate sunt per decanum et duos doctores sibi ad- iunctos, doctore videlicet Sigismundo Haselreyter et loanne Sorano una cum prefatis civibus. In qua visitatione comperti sunt apothecarii non omnes ad unguem atque equaliter phar- macis et simplicibus provisi; facultas tamen, habita temporis ratione, contenta fuit et iniunxit cuilibet, ut sue fame et proximo non incommodaret, sed iuxta conscientiam, ut in extremo iudicio responsurus esset, distribueret medicamina tam divitibus quam pauperibus.

1. Febr. 1. Fcbruarii die habita fuit congregatio, in qua Joannes

lordanus civis Viennensis, frater doctoris Leopoldi lordani, cuius anima Deo vivat, petiit facultatem, ut pignora, duos vi- deUcet deauratos ciphos, quos testamentarii deposuissent apud facultatem loco mutuate pecunie a facultate, scilicet 29 flor. 3 sol. 16 den., que doctor lordanus a facultate mutuo ac- ceperat^ et loco legati, scilicet 20 flor. Ren., quos prefatus doctor facultati legavit ex testamento, loco debiti unum lotonem pro aureo Ren. computando acciperet, quod facultas ob amorem fratris sui benigne annuit. Summa itaque totius debiti, mutuate videlicet pecunie et legati, fuit 49 flor. 3 sol. 16 den., ciphi vero predicti ponderabant 42 lotones et 3 quintas, que in summa facerent 42 flor. Ren. et 6 sol. Ehcposuit autem doctor Leo- poldus in decanatu suo, in quo et obiit, pedello 12 sol., deinde post obitum suum doctor Andreas Perlachius ut testamen-

Aote &o. medieM m. 221

tarins deposuit apud sequentem decanum doctorem Entzianer in defalcationem debiti 20 soL, que tota summa facit 46 flor. Ren. 6 sol. Qua. summa; si a debito^ scilicet 49 flor. 3 sol. 16 den. detrahatuT; restans summa erit 2 flor. 5 sol. 16 den.^ quam loannes lordanus adhuc facultati debet.

15. Februarii iterum fuit congregatio doctorum de facultate 15. Febr. apud seniorem ob eins debilitatem, et prelectus fuit libellus contra pestem, quem antea concipi iusserant. Articulatim itaque exami- natus est per doctores; | verum Omnibus unanimiter subscribenti- Fol. 138- bus placuity ut senatui premisso epistolio attribueretur.

19. Februarii decanus^ duobus adiunctis sibi doctoribus de 19. Febr. facultate^ libellum contra pestem per facultatem concinnatum senatui presentavit. Ubi inter cetera hec quoque in senatu agitata sunt presentibus doctoribus: PrimO; ut pharmacopole pro sua qnilibet facultate in bis, que ad morbum imminentem spectarent; essent provisi. Deinde quedam adversus Constan- tinum iussu decani producta per modum aggravaminis senatui exposita sunt; ter enim fuerit quesitus et numquam inventus^ uteretur preterea adulterato Turbitb, ut ita de re amplius de- liberarent. Tertio, quod Michael Neukircher et Sigis. mundus Ehunigshaimer fecissent unam compositionem thiri- acalem, quam loco thiriace venderent^ illam doctores visitatores prohibuerunt; sed Mag. Sigismundus Ehunigshaimer noluit parere, preterea sue compositionis archetipon ad decani postu- lationem exhibere recusavit. Quarto^ quod pharmacopole quidam / rarissime suis in apothecis viderentur; sed omnia servitoribus committerent eciam ignavis, qui neque simpliciorum neque compo- sitorum veram haberent cognitionem et in ceteris parum cerebri haberent. QuintO; quod quidam ex pharmacopolis administrarent eque ut doctores medicinas et se ad praxim intromitterent. Sexto, ut pauperibus in hospitali melior fieret provisio, presertim ratione fetoris, ne fetor morbo pestifero daret aliquando occasio- nem eum locum citius quam alterum invadendi. Hec atque alia per doctores ordinatos in senatu amice et humaniter trac- tata sunt. Quibus ita peractis, sese et facultatem senatui com- mendantes domum redierunt.

Percepta: A precedente decano doctore Francisco Eme- rico flor. 10, sol. 2, den. 22. A Nicoiao Lunensi Boheme pro inscriptione sui in facultatem die 25. Februarii anno etc. 25. Febr. 1540 2 sol.

222 A«te ftc »«dioM ni.

Exposita: Notario universitatis pro scheda ad condncendam fdnns doctoris Pilhaymer 8 den. Pro papiro ad rescribendam libellum contra pestem 12 den. Pro vino in congregationibiis habitis in decanata meo 1 boL 22 den. Sanima omnium per- ceptomm 10 flor. 4 sol. 22 den. Summa expositorom 2 sol. 12 den. Summa restans 10 flor. 2 sol. 10 den.

[1540 I.]

Fol. 138»» Decanatus quartus Vdalrici Fabri Rheti.

14. Apr. In die divorum Tiburcii et Valeriani, anno etc. 1540

eligitur in decanum medicf facultatis unanimi doctorum con- sensu Vdalricus Fabri RhetuB, sub quo, multis silentio involutiSy subnotata habentnr.

Primo omnium, quod sub antecessore agi ceperat, negocium in manus meas planius incidit. Cum enim orta fuisset quasi certa ingruentis pestis opinio, apud curiales et dominos a con- siliis serenissime Regin§ et Regiorum puerorum tum Vienn^ existentium sepius nee minus anxie disputatum est tam publice quam privatim, quibus modis, qua via et ratione imminentibue malis occurrendum foret. Qua in re tum facultas tum decanus pro tempore plurimum interpellatus est ac sepenumero vel per se vel cum magistro civium ad consilium accersitus, suntque nonnulla interim facultati iniuncta, in quibus facultas non parum se gravari sentiebat. Tandem vero id laboris ad unum devo- lutum est, proposito stipendio, ne omnes invisum onus portarent. Cum itaque nihil vel saltem parum appareret periculi, multaque pro expurganda civitate, plateis et domibus Viennensibus senatui essent commissa, Regia familia Vienn§ permansit, mitiusque agebatur quam multi opinabantur subsequenti tempore. Circa vero arcturi ortum vel paululum post, contagione quadam amplius invalescente. Regia Maiestas cum serenissima Regina et sobole Regia in Novam Civitatem sese contulit ibique ad tempus permansit felicem rei exitum expectans; quem tamen conseqai non poterat, proinde alio se contulit.

Antecessor arcam, librum actorum et reliquas preter scep- trum facultatis reculas apud se, similiter et pecuniam ad finem quasi mutationis retinuit, nee quicquam ab eo exegi; gessit

Acte fiMS. medicae JH. 223

enim vices meas apad rectorem in Consistoriis. Antecessor obtulit succesBori meo, quia ego plane nihil accepi in decanatu meOy que facultati debebantur, post redditam sni decanatns rationeni; quoniam a me nulla administrationis ratio dari poterat, eo quod nihil omnino acceperam ad manas meas.

[1640 n.]

Decanatus alter D. lacobi Walch a Tessingen. Fol. 139*

In die divi Colomanni martiris anno etc. 1540 in facnitatis 13. oct. mediee decanum omnium calculis eligitur D. lacobus Walch a Tessingen^ in caias officio ac dignitate hyemalis mntationis qne sequontur notatu digna contigerant. Hac mutatione non- nolla ad facultatem devoluta sunt ob exteros ac alionde venien- tes empiricosy qui preter consuetudinem atque facultatis privi- legia Vienn§ rem medicam corandique officium exercere volentes; cum quibus iuxta facultatis decretum actum est tenorque privi- legiorum servatus.

Facultatis pecuni§ mihi ab antecessore, videlicet D. Andrea Perlachio oblate^ quia dominus D. Vdalricus Fabri^ qui immediate me antecessit; nihil ad manus suas perceperat, sed omnia apud Perlachium^ qui antecessor suus fuerat^ reliquit. Fuere 10 tal. 2 sol.; nummi 14.

Doctor Wolffgangus Lazius die 9. Februarii, facta g^p^i solemni repetitione in aula universitatis, oppippero suscepit nos prandio honestissimeque tractavit secundum ritum ac consue- tudinem repetentium et sese facultati conformantium.

Percepta: D. Wolffgangus Lazius facultati obtulit persolvitque 6 tal. Idem dominus doctor Wolffgangus Lazius 6 sol. pro colatione.

Exposita: Pedello nostre facultatis ex consensu doctorum exposui 20 sol. Magistro chori de officio Cosme [et] Damiani 8 sol. Restant ergo quod facultati solvendo sum 13 flor. 4 sol. 14 denar.

[1641 I.]

Decanatus tertius D. lacobi Walch a Tessingen. Fol. 139>»

Anno etc. 1Ö41^ in profesto divorum Tyburtii et Valeriani is. Apr. martirum; confirmatur unanimi consensu doctorum predictus

224 Acte ftc. niAdioM m.

doctor lacobüs Walcfa a Tessingen^ qnia eadem mutatione continuatas fuerat aniversitatis rector^ nobilis ac clarissimas artiam et medicin^ doctor loannes Entzianer pro estiva mutatione, certis qoibusdam ex cansis, qaod tarnen hactenus raro accidit. Sub quo decanatam gerente hec ab eo notata sunt Hac mutatione incrudescente in dies magis magisque pestilitatis morbo, qui brevi tempore multa hominum milia absumpsit, non tantum Wienn^, verum etiam longe lateque per totam Austriam oppidatim grassando, depopulandoque civitates, oppida, villas atque pagos ita, ut tertia fere mortalium pars obierit. Ad hoc infestissimus nostre religionis hostis et tyrannus Turca tantum terroris incusserat, quod ex oppidis et locis parum munitis turmatim misella plebs et agricole sive coloni in tutiora loca ac magis munita fugientes se receperunt. Qua ex re mirum in modum in urbibus aucta pestis est multoque et urbanis et extemis molestior fuit periculosiorque ob assiduam conyer- sationem. Nil nisi quod ad arma ferme atque rem bellicam attinet, actum est, unoquoque pro se ipso solicito anxioque. Imminentibus igitur tot insimul periculis, doctores bona ratione moti pecuniolam quandam, quam et successivis temporibus Fol. 140» facultati acquisierant, inter se | equali portione divisere^ adiecta ea summa, que ex duobus lordani poculis facultati impignoratis et prefate facultati ab eins heredibus ac testamentarüs loco debiti relictis traditisque. Ea autem summa habebat 42 tal. 4 sol. Dati sunt unicuique doctori, Septem autem fuere numero, floreni 6 cum dimidio Ren.; reliqua pecunia apud decanum mansit.

Percepta: A loanne Häring Viennensi, medicin§

2. Juni Studioso, pro inscriptione ad facultatem altera die lunii 2 sol. Ab Augustino Negelin, chyrurgico, pro literis testimonialibus

26. Juni 6x novo siguaudis 1 coronatum, 26. lunii. Summa pecuniarum, que apud me fuit, erat 15 tal. 2 sol. 14 den. Hanc eandem summam presentavi domino decano sequcnti.

[1641 n.]

Fol. 140^ Decanatus quintus D. Vdalrici Fabri.

13. Oct. Anno etc. 1541, in feste divi Colomanni martiris, in de-

canum facultatis eligitur omnium calculis D. Vdalricus Fabri,

Acte &e. medicae III. 225

qui^ reddita per antecessorem ratione^ sxunmam; qne restabat apud antecessorem^ electo obtnlit decanO; D. videlicet Lazio, qui eam cum decanatu accepit presentibns facoltatis doctoribns. In isto decanatu meo nihil, quod carta dignum sit, contigit, proinde nihil adnotavi, nee quid dignum adnotatione visum est.

[1642 L]

Decanatus primus Wolfgangi Lazii ViennensiS; artium, philosophiae et medicinarum doctoris et ordinarii theoricae medicinae studii Viennensis.

Anno a nato Christo 1542, in feste divorum Tiburtii et ^^ ^ .| Valeriani martyrum, electus est suffragiis dominorum doctorum de facultate studii Viennensis in futurae mutationis decanum Volfgangus Lazius, philosophiae et medicinae doctor et eiusdem facultatis Ordinarius, in cuius decanatu haec acta sunt.

Percepta: 1) A decano praecedenti domino Fabro 15 tal. 2 sol. 14 den. 2) A domino D. Thoma Enzian ero, senioris nostri filio, pro admissione ad repetitionem 6 tal. den. 3) Le- gatum D. Sigismundi, confratris nostri 4 tal. 4) A Mag. Magno Proxler, chyrurgo, ratione examinis 14 sol. den. 5) A Mathia Reschio, artium baccalaureo et medicinae candidato, pro in- scriptione ad matriculam sive album facultatb 2 sol. den.

Exposita: 1) Pro schedula in funere D. Sigismundi Haselryter 8 den. 2) Pro vino in congregatione, cum D. Thomas audiretur, 16 den. 3) Pedello nostro salarium annuum iuxta conclusa facultatis 2 tal. den. 4) Pro vino in congregatione novi decani habita in die sancti Colomanni 14 den. is.Oct. 5) Pro vino in duabus congregationibus celebratis nomine et ratione loannis Pauman, chyrurgi et calculorum exsectoris, licet pauci convenerint, 10 cruc.

In hac mutatione publica anatomes demonstratio data fuit, me, hoc est decano, actore, de quo actu, quam medicis ne- cessarius sit, multis in locis Qalenus testatur, qui Paulo et Boetho consularibus ac magnis in Urbe viris propterea acceptus et dilectus fuit. In eadem Regiorum medicorum cum coUegio nostro conventus fuit mandato Regis ob quandam luis pesti- lentialis suspitionem, quae ad postremum vana deprehensa fuit. In eadem Magnus Proxler tentamine probatus collegii, magistro

Acte fiMQltftÜB m«dicM m. 16

226

civiuin commciinatns fwct et ad opeiA sitB dijiugMse

Magna expeditio Gtennaniae prindpiim in Hnngaiiam fnt, aed

inntilk ac Anatriae enm primis pemieioBa.

[1642 n.]

FoLUl* DecanatuB secondiu Dodoris Vnolfgangi Lazii Yien-

nensis. 13. Oet, Anno 1542, in die diri Colomanni, in fatmae item ma-

tationis decannm continaatas est idem D. Yaolfgangas Lazins certis id caasiB postalantibos, in quo temporis interraüo actum est dignum memoria pene nihil, nisi qnod D. Thomas Enzi- aner publica repetitione doctrinae soae specimen dedü. Item febris ardens hac hieme mnitos non solnm militnm Oermanomm ex Hangaria torpiter regredientiam, vemm etiam civiam et in- colamm colonommqae miseromm abstalit.

[1643 I.]

Decanatos tertios Francisci Emerici, medicinamm pro- fessoris ordinarii, anno 1543.

De restante samma pecolii facoltatis perceperam ab ante- cessore flor. Reynens. 1, sol. 3. Exposni in electione decani pro vino dulci cruc. 12. Pro pastaceis cmc. 1. Reliqna percepit subsequens decanus. Qaae spectant ad facnltatis acta, pro tempore quasi nulla sunt, vel si sunt, non egent designacione; quae antem ad statum temporum attinent, historiographis re- linquimus.^)

[1644 IL]

Fol 1 42 •

1546 Decanatns quartus [Fr. Emerici] anno 1545, die Tiborcii et

14. April Valeriani, finitus est. In eins locnm subrogatur clarissimus medici- namm doctor dominus lacobus Walch a Tessijngen, cui et

^) Fol. 141 1> leer. lieber die beiden Semester 1643 11 nnd 1544 I (Udalricnii Fabri) sind keine Berichte eingetragen.

Aete fite, medieaa III. 227

Bceptrom, libros^ tum pecuniaria tota^ si qua reliquä post factam public! facultatis aerarii distiibucionem in singnios fuit, reddidi. Verum, ut memoria doctorum facultatis habet, nihil a distri- bucione reliqui factum, ita nihil quoque in pecunia praesentari potnit.

Est in tentamen sub meo decanatu admissus et in medicin^ baccalaureum creatus loannes Haring Wiennensis, bonarum litterarum et medicinae candidatus, civis Wiennensis et stndii eiusdem dextri ingenii alumnus, fecitque omnia, quae ad hunc gradum pertinent, et peregit rite modoque debito, ita ut in ipso desiderari potuerit nihil, persolvitque cuique doctorum tum facultati persolvenda.

Item doctor Christophorus Hufftel Wiennensis sub eodem meo decanatu omnium unanimi doctorum facultatis nostrae consensu in iraternitatem et collegium nostrum assumitur, persol- vens persolvenda exacte. Public! actus pro repeticione responsio sibi ob §tati8, tum probatae doctrinae racionem condonatur et ad consilium admittitur.

Item doctor Mathias Cornax in consilium admittitur; persolvit, quae statuta habent.

Item quidam laicus Christophorus Paer von Ran, qui Gallico nodose morbo pressis fumo medebatur, auditus est ac tulit suae operacionis legem et dextram instructionem. Similiter alius laicus Christophorus Schmidhofer etc. Persolverunt persolvenda. Omnia accepta in singulos, finito officio ab electione rectoris, distributa sunt, quare sceptrum tantum et libros sequenti decano reliqui.

Condusum est^ ne chyrurgis vel fumo laborantibus darentur foI. 142 *> sub sigillo facultatis litter^; testimonia utcumque preberi possunt, quod coram facultate comparuerint.

[1646 I.]

Decanatus quintus doctoris lacobiWalch a Tessin- gen 1545.

Et quia nihil pecuniarum decanus precedens, clarissimus dominus doctor Franciscus Emericus mihi presentavit, saltem sceptrum et libros ad decanum spectantes, quare preter ea sequenti decano, clarissimo ac prestantissimo viro domino doctori

16»

228 AeU fke. medicM m.

Christop horo Haftl^ etiftm nihil presentare potni. Nee notatu dignum sub hoe meo deeanatu aeeidit, nisi quod clarissimns faealtatis doetor, viceeaneellarius dignissimuB Wolffgangus Lazins una com reliquis faealtatis doctoribus lohannem Haring^ medicin§ eandidatum, ad ten tarnen admittont, preseri-

13. Oct. ^^^^^ pirncta more debito et hoc in die divi Colomanni martiris.

Es kham auch zu mir Wilhelm Schott kramer, barger za Wien; mit höchstem pit^ dieweil annd ich der zeit decanos

Fol. 143 • facultatis wer, | das ich ime am der gerechtikhait willen sambt anderen herren doctoren unnd appoteckher in seinem grossen obligen der warhait ein zeagnuß geben wolte^ annd nachdem er mich so vilveltig ansaechet annd pat, khandt ich nit anther- lassen seinen begeren stat za thaen^ annd raeffet za mir drej doctores de facaltate annd drey appoteckher^ zaiget gedachter Wilhalm Schot vor anß an, wie er an einem freien marckt von einem anderen ein war für ein ainkhuren khaufft annd paldt darnach gleicher gstalt verkhaafil. Na trieg es sich za, das er der gedachten war in schaden leibs, er annd gats khomen mechte, derhalb^n er annß anrae£fet, ime solliche war za be- sichtigen, welches mir dan than, annd nachdem mir nichts anderß dan ein anatz pain fanden, künde mir ime khain andere khantschafft annd zeagnas nit geben. Gab 3 tal. den. ad facaltatem, welche ich seqaenti decano presentiert.

[1646 n.]

Fol. 143«> Decanatus primas doctorisChristophori Hflfftl anno 1545.

Eximias ac spectabilis dominus doctor lacobas Walch, decanas precedens, per pedellum presentavit ladalam una cum sceptro et 3 flor. in pecania.

Dominus loannes Haring, arcium et medicine baccalaa- reas, venit suplicans admitti ad licenciam. Super hoc facta est

12. Nov. congregacio dominorum doctorum facultatis 12. Novembris anno ut supra. Lecta supplicacione, consensu dominorum doctorum puncta iuxta statuta facultatis sibi assignantur et ex benevolencia

16. Nov. dominorum doctorum post 5 dies hora postmeridiana prima pro examine data est, et post examen, coUectis votis, consensu omnium doctorum pro tempore in facaltate, ad licenciam ad- missus [est] ac iuxta statuta singulis doctoribus persolvit sol-

J

AcU fiic. mediese lU. 239

venda et facultati pariter^ et 17. Novembris in ecclesia cathedrali 17. Nov. divi Steffani licenciam per eximium dominum doctorem Wolff- gangum Lasium^ vicecancellariam, nactus est et in doctorem creatur 23. Novembris anno nt supra. 23. Nov.

Idem dominus doctor Haring ad consilium admittitur et solvit 6 sol.

De cetero nihil memoratu dignum ad acta scribendum duxi. Exposui pedello pro novo anno medium talerum. In electione decani pro vino dulci 12 cruc.

[1646 I.]

Decanatus quintus Francisci Emerici^ practici ordinarii^ Fol. 144" anno 1546.

Tocius facultatis consensu^ ut gravamina facultatis ex- enteret^ eligitnr; ea enim spes tenebat omnes, quae^ quantum licuit et vires permittebant suae, effectum sortita est.

Primo aromatarii expendendi in rebus eorum gerendis veniebant. Qui omnes vocati, gravamina dominorum inclitae facultatis ob oculos illis posita agnovere. Ne igitur in posterum exercerent, que non didicissent^ denique ut coctura illorum et alia fideli opera diligenciores fidelioresque reperirentur, serio illis iniunctum est^ quare publica visitacio officinarum aromati- carum in hoc ex gremio facultatis doctoribus electis habita est et eo quidem prognostico^ ni prospicerent^ ut omnia ordine et pro decoro utilitateque publici commodi apud eos fierent dispone* renturque, fore^ ut sequenti tempore auriga ad fores apotecae com curru statuatur, et in eundem exoleta et infrugifera depo- nantur et Danubio mandentur, ne^ quod omnium opinione utile et salubre esse debebat, nocivum cognosceretur^ quod tan dem et artem et artifices ac ledit pocius et officit^ quam quod com- modety cum tota artis racio ad iuvandum non ad nocendum composita sit. Visitavere et revidere officinas excellentissimi viri doctor Wolfgangus Latzius, doctor Mathias Cornax, doctor loannes Haring, praesalutato tamen pro more magistro civium per ordinatos domino doctore lacobo Walch et doctore Christophoro Hifftel. Erat disignatus visitandi dies Julii 19. -g^t^,. et ordo quoque visitandorum pr^fixus; magister autem civium et ex civium numero aliquos huic operi adiunxit.

230 AcU ikc. medicM Ol.

Fol. 144^ Secundo cum empiricis nostris^ qui indoctisfiimis sane

magistris usi, quique pro bona parte ex eadem indocta schola pauca et incerta eoram experimenta retulere^ ingens facoltati labor accessit^ ita quod retroactis annis numquam fieri potait^ hoc anno confectum et transactum est. Vocati sunt barbiton- sores empirici omnes et hü etiam^ qui longo tempore in Vienna chyrurgiae opera exercuissent^ nihilominus sese omnes examini pro racione priviiegiorum facultatis submisere et obtulere offe- renda^ quare congregaciones habitae sunt multae, in quibus tum haec^ quae ad ipsos, tum ad extraneos et adventicios chyrurgos spectabant, qui partim sese facultatis privilegiis quoque con- formabant, acta sunt. Nomina illorum haec sunt et primo domesticorum: Meyster Peter Rinckler dedit sol. 12; Meyster Paul Diklewang dedit sol. 12; item pro litteris testantibus sol. 12; Meister Michel Schilling dedit sol. 12; Meister Sixtus dedit sol. 12. Extemi et adventicii: Anthonius claudicans Italus dedit Vngaricalem in auro. Item idem Anthonius de M annis dictus pro litteris testimoniaUbus taleros 3; Meyster Rief von Egingen^ herniorum incidendorum peritus, dedit sol. 12. Item pro testimonio sol. 12. Item quidam Carolus^ hernicae seccionis, dedit sol. 12. Item a precedente decano relicti sunt mihi, qui in divisionem cessere floreni Reinenses 5 et crucif. 13, ita ut summa perceptorum sit flor. 21 cruc. 13.

Fol. 145» Tertio bona deliberacione et eorum hominum habita est

racio, qui nunc passim in civitate quasi novam agendi artem constituunt et homines cuiuscumque condicionis et a£fectus fumo inficiunt cynobaris vel mercurii, et, cum prorsus indocti sint et unico hoc calipodio calcient omnes, vocati sunt et intuitu christianae pietatis et public^ utilitatis iUis iniunctum est, ut in posterum neminem hoc fumo inficiant, nisi presentent decano pro tempore, quicumque tandem hac in parte eorum operam im- ploraverit, ut inyestigata causa illis miseris, quod ex re illorum sit, indicetur, vel ut is, qui sese fumo submittit, primo, si res ita postulat, iudicio periti humores peccantes expurget aut phlebothomia plethoriam corrigat etc. Et ne imprudentes fumi exhibitores impune unico hoc calipodio in ledendo pocius quam commodando progrediantur, audaciae et temeritatis frenum hoc impositum est, ut a fumo omnes, quos habuere in tali eorum opera, rursus presentent; si autem fumo periisset, eundem quo- que coram decano designarent, quo facultas cercior de tali

Acte fM. medicM m. 231

operacione facta^ an plus salabris vel insalubris esset^ in posterum yel in totum hanc curam tamquam pestem ex civitate eicerent, vel si minus, eandem dextre tractarent, ad dextrum et salu- tarem reducerent usum^ ut scilicet inde auxilium non detri* mentum humanae saluti accederet.

Quarte incubuit facultati infaelix labor pro extirpandis ad civitatem hanc confluentibus ludeis, qui et ipsi, pretextu artis, christianorum saluti atque predones in hac vasta civitate insi- diabantur. Quare facultas reginünis implorando auxilium obtinuit decretum, ut ludei docerent, qua authoritate hac in civitate degerent, tum eciam ita ad curandum homines temere sese intromitterent. Aliqui hoc decreto territi discessere preter qui- dam(!) nomine Lazarus. Is tamquam in vasta sylva latro abscondebatur, ita ut sepe cum decreto, quod sibi o£ferri debebat, inquiri non poterat. Nam mutando loca et dbmus latitabat, obiter rursus emergebat et conspiciebatur; | in quibus autem Fol. 145^ aedibus maueret, famulus facultatis neque regiminis minister certo scire poterant. Magnus impostor, qui et Principes vires dolo iudaico ita circumvenit, ut gratiam quoque apud illos mereri videretur.

Inter ludeos Constantinus quidam Italus et aromatarius sese connumerari conquestus est, cum simile decretum quasi a senatu Regio sibi datum fiierat et iniunctum, ne in posterum sese artis operibus immisceret et a curando abstineret. Sed hie Constantinus infensissimus facultati a sinistra sua practica in angulis non cessat, et errores sui non ita deprehensibiles sunt ob populi multitudinem et civitatis amplitudinem; non secus ac predones, qui in vastis et den8ibus(!) silvis haud facile capiuntur.

Ista acta sunt et ideo annotata, ut posteritas, quemad- modum vidit et nunc, videat, quantis calumniis ars integerrima subsit. Malae hominum mentes et mali animi turbant omnium rerum ordinem, ut nostro quoque tempore videre fuit, quod tandem et Cesareae Maiestati, ordinatae a Deo potestati, et omni iustae ordinacioni sese Principes nonnulli Germaniae et civitates CatiUnario quodam spiritu opposuere, novas et pro voto illorum ordinaciones, omnia sub pretextu sacratissimae religionis substituere et ordinatam a Deo postestatem et rerum ordinem invertere et supprimere conati sunt. Hinc utrinque validissimus exercitus, vastaciones et clad§s effatu dignae et hibernaciones

232 Acte tee. iMdloM Ul.

visae sunt. Dens pro sua infinita clemencia lai^iatnr, at per Sacram Maiestatem Caesaream, Dei optimi Tnaximi locum te- nentem in teiris^ in iostom reducantnr ordinem et obedienciam omnia et ita, ut in hüs Dei volantati et gloriae omnia sabacri- bantnr. Amen. Fol. 146» Qninto privatae nonnnllae facnltatia acciones decisae sunt,

ut de dividundo exiguo facoltatis peculio et alia non ita magni momenti. Preterea andita est excellentissimi doctoris Lazii peticio^ qae a Regio senata ad magnificom rectorem, a magnifico rectore ad Cftcoltatem nostram delata est Quare ad facnltatiB postalacionem prefati domini doctoris Lazii peticio talis quodam- modo audita est^ nimirum ut Dioscoridis interpretacio sibi libera esset, vel ut anatomica pablicitos et prelegeret et tractaret; tarn etiam nt stipendii soi fieret inanetio. Super huiusmodi peti- cionem facultas requisita^ deiiberata raoione, haec fere responsi loco ad magnificum rectorem dedit: Facultatis non esse, ut prescribat Regio senatui de augendo vel diminuendo stipendio; sed que ad reliqua, facultas^ cum scholarum recte instructarum et florencium architipum ob ocolos ponat, tum facile agnoscit, debere in professione medica esse ordinarium theoric^ etalterum practica, ut yocant. Hie secunda pomeridiana practicum in- signem a capite ad imos usque pedes uno anno profiteri, aitero curam febrium exequi debere;^) Theoricum^) horam profitendi habere matutinam, uno anno Aphorismos Hippocratis, aitero paryam quam vocant Galeni artem publice docere habet Tercins Professor intercalaris, qui duodecima statim a prandio docet» ea prelegere debet, quae ad artis proprio preparamenta spectant, ut de elementiSy de temperamentis, de facultatibus naturalibus, de constitucione artis/) immo et simplicium, si ita res postulat.

') Dem entsprechend heisst es fast wörtlich gleichlautend in dem Refonngesetz Kaiser Ferdinands I. vom 1. Januar 1554 (bei Kink II, 378): PracUcu§ vero hara teeunda pomeridiana nui^nan aliquem praetkMm . . . pro- fiUatur,

') Im Original ursprünglich: Theoriau horam proßiendi habet matuUnam^ dann ist das PrMdicat, der indirecten Bede halber, in den Infinitiv gesetst, das Subject hingegen unverändert geblieben.

') So schreibt Dr. Emerich; in der oben angeführten »Neuen Refor- mation* (bei Kink II, 379) heisst es hingegen: TerUua autem profuoor hora duodedma doceat Ubrum de oonHUutbme artuum, Üb. de temperamenHo, Üb. de /aadtatibue naluralium etc.

.^j^

Aete flu». madioM III. 238

cognicionem ex Dioscoride^ quam tarnen quivis doctomm osten- sione sicut et anatomica suis auditoribu8 pro more et consue- tadine, quociescomque etiam bccasio monet, tradere debet. De anathomica administracione agendom, ut moris foit, scilicet ut iunctim lectores, presertim iuniores et reliqui facaltatis, intersint et operam saam adiungant; lectoribus tarnen precipae hoc onus impositom esse debere. Quid desuper conclusumy magnifico rectori et toti Consistorio patet.

Exposita deeanatus huius mei sunt haec: Doctortim facul- Fol. U6^ tatis numerus erat novem pro tempore; cuique oblati sunt flo- reni 2, facit florenos 18. Pedellus accepit flor. 1. Notarius pro labore suo accepit soL 4. Pro decretis a Regio senatu presen- tandis dedi cruc. 12.

Vt autem ea, quae fasciculo quodam enumerata prius sunt, perficerentur, oongregaciones variae et multae habit§ sunt. Prima in profesto Philippi, ubi expositi sunt pro pane et vino cruc. 10. 30. April Secunda habita est 14. Maii; pro bucino et pastaceis cruc. 18, 14. Mal den. 2. Tertia habita est 30. Maü, ubi barbitonsores auditi; pro 30. Mai bucino et alio vino cruc. 20. Quarta in principio lunii pro i.jani audienda D. Laczii peticione; nihil. Quinta 4. statim die post 4.juni auditur doctoris Lazii peticio et tractatur, prout compendio prenotatum est; pro vino dulci etc. cruc. 16. Sexta lunii 28. 28. Juni habetur de visitandis miropoliis, concluditur etc.; expositum pro vino dulci et pane cruc. 14. Septima et ultima in electione novi decani; pro vino dulci et pane exposita sol. 2 den. 8. Summa expositorum flor. 21, sol. 2, cruc. 2, den. 2 etc.

• ff

[1546 lt.]'

Anno Domini 1546 ego Mathias Cornax Olomucensis, fo1.i47»i) artium et medicinae doctor, electus sum in decanum medicae facultatis pro mutatione hiemali in mea absentia. Accepi autem ladulam cum privilegiis et sceptrum per pedellum a precedenti decano ad me missa. Haec autem sub meo decanatu gesta sunt in hunc codicem referenda.

') Zwischen Fol. 146 und 147 ist ein Blatt ausgeschnitten, ohne dass die alte Foliirung darauf Bflcksicht nimmt.

234 AeU ike. medicM III.

24. Dec. Convocationem primam celebravi 24. Decembris, in qua

Antoninni; claudom Italum cheinirganiy facultas medica punivit poena triam coronatomm, quos et dedit, qaoniam pharmacenticen, quae ad solos doctores medicos spectat, exercuerat. Iniunctum haic demum, ne posthac id faoeret snb poena relegationis ab orbe; iassum deinde in hac congregatione, ut lohannes Ebers- dorf er apotecarius admoneretor, ne deinceps chimrgis medica* menta, physicis debita, pararet vel venderet, quod, per me ipsum admonitns, se facturum recepit.

Seeunda congregatio habita est ad petitionem Bartolomei Bolognese, cheirargi, qoi admissionem ad exercendam artem a facultate petebat. Perlectae igitur primam sunt pro more literae testimoniales, sed cum non viderentur idoneae et suffi-

Fol. 147^ cientes, iniunctum Uli est a facultate, ut adferret homo iam senex et canus pleniora testimonia anteactae vitae, quod et pollicitus est se facturum. Tum etiam datae sunt litterae duobus cheirui^s concedentes artis opera expressis conditionibus, unae Mag. Christophoro . . .,^) alterae Mag. Michaeli Schilling. Dederunt 4 talenses, quilibet 2.

oi^dl Tertia convocatio facta est sabbato ante dominicam ludica

26. März

24. März propter Lazarum ludeum, quem ego precedenti die lovis apud iudicem obstrinxeram, proponendo etiam iudici regiminis edictnm.

28. März Dicta nobis dies est Lunae post ludica hora 12. Facultas mihi

adiunxit duos doctores, Perlachium et Christophorum Hüftl, verum ludeus pro sua calliditate subordinavit aut impetravit famulum domini ab Eitzing et domini cancellarii, qui serio affirmabant; ludeum deposci ad curam magnificae Dominae ab Eiczing et iam esse currum illi conscendendum. Iudex credidit, dimisit illum herum authorita[te] permotus, sie ille evasit. Altera

29. März enim die mane visos hie Viennae est, et nos iudex infecto

negotio dimisit, pollicitus tamen est, se velle ludeum ad Fol. 148* primum postulatum nostrum | sistere. Haec ideo annotavi, ut sequens decanus herum habeat certam cognitionem.

Dum essemus in hac congregatione, Bartolomeus Bono- niensis iterum venit petitum facultatem exercendi artem, multis comitatus intercessoribus, quibus facultas permota et presertim literis domini Castilegii, Hispanici cancellarii, quas obtulit. Pollicita est se illum admissuram, modo adferat testimonium,

^) Lücke; er hiess Paer (S. 227) oder Fairer (8. 2d6).

Act» ftc modiaM IIL 236

se suosque mores probates esse regimini, quod libens recepit. Pretendebat enim et merito fftcaltas medica; non esse integmm in hisce turbulentis temporibas qaemquam in societatem privi* legiorom admittere, multo minus omare literis.

Quarta convocatio ad etigendum decanum successorem celebrata est ipsa die Valeriani et Tiburtii^ electus autem est 14. April exeeUens dominus doctor Laczius, cui ladulam cum Ubris et litteris facultatis, sceptrum et pecuniam reUquam^ ut sequitur, per pedellum tradidi.

Antonius punitus dedit 3 scutatos in auro. Mag. Michael Schilling, cheirurgus, pro Hteris admissionis 2 talenses. Mag. Christoph orus . . .^) pro literis admissionis ad ftimum in morbo Gallico 2 talenses.

Exposita: Pro festo Nativitatis Domini pedello dedi ^/^ talen- sem. In prima convocatione exposui proRivola 12cruc.y propane 2 cruc. I In secunda convocatione exposui 16 cruc. In tertia Fol. 148*» convocatione 14 cruc. In quarta, dum eligeretur decanus suc- cessor, pro Rivola 12 cruc, pro vino 4 cruc, pro pane 3 cruc. Pro reformanda sera ladulae gross. 1. Summa expositorum facit flor. 1, sol. 4, cruc. 9. Remansit sunmia pecuniarum, quam cum ladula remisi successori domino decano, scutati 3 in auro, talen- ses 2, cruciferi 28. Ex illis, quos cheirurgi perfumarunt, presentati sunt mihi, qui sequuntur: Mag. Michael Schilling fumo curavit quendam lohannem, profosz in artelaria. Mag. Christophorus Pairer fumigavit Georgium Prügel; hunc ego purgavi. Idem in eandem curam suscepit uxorem lohannis Reckendorfers; huic pillulas ordinavi. Idem fumigavit uxorem Viti Schpitzers, hospitis ad sanctam Trinitatem.

Hoc semestri pugna inter Caesaream Maiestatem et Prin- cipes Germaniae bona ex parte sedata est, quoniam urbes im- periales se Imperatori dedidere, solus lohannes Dux elector restitit cum Saxonibus. | Qui Bohemos ad defectionem sollici- Fol. 149» tavit et bona ex parte, civitates presertim, in suam sententiam pertraxit. Fact§ itaque Pragae coniurationes, conventicula palam ab aliquot millibus, in coUegio Caroli conscriptae sunt liter§ et aliquot centuriis sigillorum adpensis ad Regiam Maiestatem missae, quQ nisi Rex Ulis adplauderet et immunitates, nescio quas, veteres conservaret, apertam denunctiarent rebellionem. Inde

^) Nicht näher bezeichnet; vgl. 8. 234, Note 1.

236 Aela fbe. nadiCM UI.

cum Rex in Misniam discessisset ad reliquias belli conficiendas, pauca aut nulla sabsidia dedere, arcem Pragensem presidüs muniere^ ne inde liberi Regii digrederentar, quos tanqoam obsides in arce inclusos retinuere. Proinde Regia Maiestas comitia ad 24. April diem sancti Georgii indixit. Fama ferebat, Regiam Maiestatem cum sex millibus equitum ad ea Pragam adventoram, sed de bis postea melius constabit. Bohemorum fiactio quendam nobilem, Pflug, Capitaneum elegerunt(!), iustam illi manum equitum addiderunt. Hie ingressum Regis in Bohemiam arcere debebat A Cesarea et Regia Maiestate consultatur interim, laboratur in utramque partem pro pace et quiete ab optimis Prineipibus, sed hactenus nihil transactum. Deus Optimus Maximus deinceps eorum pia studia fortunet.

[1647 I.]

Fol. 149^ Vuolfgangi Lazii tertius decanatus.

14. April Anno a nato Christo 1647, in festo divorum Tibnrtii et

Valeriani, ex rectore studii generalis Viennensis electus est in decanum inclytae facultatis coUegii medicorum nobilis et ex- cellens vir Vuolfgangus Lazius Viennensis, phiiosophiae et medicinarum doctor et theoricae Ordinarius, invictissimi Ro- manomm Regis Ferdinandi Augusti historiographus, in cuius magistratu haec acta sunt, ut sequitur.

Pl*imo misso scipione argenteo decanus praecedens atque ladula cum statutis, literis et sigillo per communem famulum 3 coronatos, 2 taleros et 9 gross, exhibuit, de quibus exposita sunt: 13. Mai 13. Mai pro vino Vipachico in congregatione propter Lazarum 24. Mai 12. cruc. 24. Mai in congregatione ratione medici ordinandi in 12. Juli xenodochium Regium pro vino & cruc. 12. lulii, dum doctor 9. Sept. Italus audiretur, pro vino 12 cruc. 9. Septembris in congre- gatione habita propter Anthonium Manium lOxsruc. Magistro adnussionum, qui duo decreta regiminis, alterum Lazaro ludaeo, alterum Bartholomaeo de Bolognia obtnlit, 12 cruc. Pro transscribendis libellis supplicibus ratione ludaei et Bar- tholomei 3 sol. den. Lictori iudicis, ut ludaeus vocetur, 3 cruc. Defalcatis igitur expositis 10 sol. 6 crftc. a perceptis remanet debitum meum, quod successori misi: 2 coronati, 2 talleri, 6 sol. et 1 gross.

▲ete fiM. mediflae in. 237

Nomina personarum^ qaas ftimo Mag. Christopherns partim curavit partim iterum restttntos exhibnit oculis nostris: Michael Haebr. Leonhardus Schellhamer ex Wassr- bnrg. Marens Obertzhauser. Franciscus Kristerer. Vnolfgangns Khern. Andreas Schrenkb ex Nnsdorf. Thomas Grneber exeodem loco. Joannes Rott e Kormberga. Anna Teschl lanii uxor ex Gallenbrunn.

Memoratu digna per hanc mntationem mnlta gesta sunt, Fol. 160» in Misnia praesertim et Bohemia. Fusus enim prelio loannes FridericuS; Saxoniae dux elector^ a Carole V. et Ferdinande Augostis, qnoram multis annis obsequium detrectaverat, pesti- fera apud Schmaloaldum oppidum Franconiae cum aliquot Ger- maniae proceribus inita coniuratione, in captivitatem insuper adseritur et titulo electoris et parte bonorum privatus^ magnum poeteris retinendae fidei exhibendique dominis obsequii exem- plum erit. Ideui Bohemis gestnm atque eodem et eventu et exemplo. Qui cum Schmalcaldienses imitati similem Pragae contra Begem ipsorum Ferdinandum Augustum conspira- tionem fecissent^ regalibus filiabus obsidione pressis et Saxoniae dnce in spem regni vocato, a Rege tandem belle domiti, non ▼i armorum sed gentilitiis legibus pro qualitate criminis quique puniti sunt Gladii supplitio quatuor: Veneeslaus Pietipesco et BernharduB Barchanetz ex ordine equestri^ lacobus Feyrer et quidam textor pannorum ex numero civium Prar gensium.^) Caeteri custodia et parte bonorum mulctati ex Bub< sellÜB baronum et equitum^ plerique magno loco nati viri, quorum nomina gentilitia in nostra historia Augusta recensentur. Sunt et senatores quidam Pragenses cum consule virgis caesi. Tantae molis erat gentem tam faeram^ quae prima ecdesiam deseruerat, et prava non semel contra suos Principes rerum consilia susce- peraty edomare. Qua in re Austriae et laudis et aeris cumulus non contemnendus accessit.

In hac mutatione eximius vir, nostrae facultatis alumnus, doctor loannes Haring Viennensis plane dignus senectute, quam antequam attingere potuit^ in ipso flore aetatis abreptus est, I Est in hoc meo decanatu actio contra Lazarum Hebracum Fol. I50i>

*) Ueber die Opfer des sogenannten ,blatigen Landtages' vom 20. Angnst 1548: Pietipeskj, Barchanetz, Fikar nnd Sausenik vgl. Bucholtz, a. a. O. VI, 418. Böhm. Landtagsverhandlnngen U (Prag 1880), S. 421.

238 Aeta tu, m«dieM m.

suscepta et apud senatam et apud nrbis praetorem^ sed ob ludei astutiam et familiaritatem^ quam habet cnm primis viris, hac- tenus e£Fectam est nihil.

Bartholomeo Bolognensi Italo, qoi morbi gallici et podagrae coram mentiebatur, opera artis a senatu Regio sant interdieta. Qua de re successor acta mea consulet, que hocce in libro uno fasciculo colligata reperiet.^)

[1547 n.]

Fol. 151» Andree Perlachii Stiri ex Witschein decanatns

secundus.

13. Oct. Anno Domini et Salvatoris nostri lesu Christi 1647, in die

divi Golomanni martiris, facta congregatione, electos est in de- canum medice facultatis Andreas Perlachius, artiom et medi- cine doctor^ in cnins decanatu hec subscripta acta sunt. Nulius studiosorum medicine inscriptus nee empericorum quispiam audi- tus. Nihil memoratu dignum in illo decanatu actum, quam quod Cesarea Maiestas per totam fere hiemem celebravit dietam Im- perialem, presenlibus omnibus principibus Imperii et bis ad hanc ordinatis Auguste Vindelicorum, et dux Mauritius Sa- xonie etc. in electorem Imperii a Cesarea Maiestate institutus ob rebellionem precedentis(I).

Percepta: A precedente decano percepit 4 taleros et I cor.

Exposita: Pro offitio solemni in honorem Cosme et Damiani

^^^^ sanctorum habito die 6. Februarii anno 1548 1 talerum. In die

6. Febr.

14. April sancti Tiburtü congregatio facultatis pro electione novi decani

habita, pro vino dulci 12 cruc. Pro vino Austriaco et pastaceis 24 den. Notario universitatis pro scedis scribendis pro oflitio solemni spectantibus 8 cruc. Summa restans: coronatus 1, taleri 2, cruc. 44.

[1648 I.]

Fol. 151»» Anno Christi 1548 preter ordinem, motu nescio quo, oma-

tissimorum facultatis medicorum virorum unanimi consensu pro- nunciatur decanus eiusdem facultatis Franciscus Emericus,

') Diese Beila^n sind nicht mehr vorhanden.

Aete flw. nedicM m. 389

Ordinarius operariae artis professor. Est decanatus snus hie sextusy bonO; quod Dens velit^ auspicio. In festo sanctomm 14. April Tiborcii et Valeriani.

Acta varia hoc decanatu tractata sont^ precipue tarnen thermamm ergo in Altenbnrg, quas olim floroisse multorum testunonio constabat, nunc interceptas ac ob bellorum iniuriam desolataSy reducere ad mortalium uBum quidam Franciscus Der, nobilis et eins loci dominium habens, strenue conabatur. Id tarnen non ita libere sibi permittebatur, verum a Maiestate Regia suaeque^) Maiestatis magnificis viris consularibus subomati sunt facultatis doctores^ ut locum, thermas earundemque qualitates omnes coram et sensibiliter scrutarentur ac de iisdem eorum ad Regium senatum iudicium referrent, primitus tamen toti facul- tati, prout factum est. Revisere thermas selecti ex facultate tum temporis decanus Franciscus Emericus, Ordinarius practica, loannes Entzianer, senior facultatis doctor, item doctor An- dreas Perlachius. Thermae, ut sulphureae et aliarum nitro- sarum qualitatum participes, in diversis affectibus pro racione etiam temperaturarum diyersarum humanorum corpomm ex racione et experiencia utiles iudicata sunt; quemadmodum in scriptis Regio senatui certificacio oblata est. | Frequentes harum Fol. 162* thermamm gratia convocaciones habitQ sunt, accepit tamen pro labore facultas in communi tal. 5, quisque electorum doctorum totidem, famulus facultatis 2.

In prima et secunda congregacione, que fuit 25. Aprilis, 25. April pro vino dulci et pane expositi sunt sol. 3, den. 3.

Item 23. Maii huius rei gratia habita est congregacio, ubi 23. Mal predicti ad reyidendas thermas electi sunt, cum famulis facul- tatis soL 2, cruc. 4.

Item 5. lunii ab electis ad facultatem relacio thermamm 6. Juni gratia facta est, ac consensu tocius facultatis tandem regimini declaracio uülitatum thermamm ostensa est in scriptis. Insumpti sunt pro Meraco et pane cruc. 18, den. 2. Scriptori frequencium libeUorum dati sunt sol. 8, cruc. 3, sed et Mannii claudi causa mnlta rescripsit idem.

Die divae Annae habita est congregacio et auditi sunt 26. Juli barbitonsores accusantes Mannium chyrurgum pecieruntque defensionem, ne ab exterais obraerentur iniuste, quod factum

*) Am Sande von anderer Hand: dUee graimmaUeamI

240 Act» fko. madieM m.

est. Prohibuit senatuB Regina pablioo edicto tenore adiacencium litterarum^ ne Mannius ita sceleste et irreverenter ageret, aliorum operas detegeret; culparet inique etc., et ut soae cfairur- giae incumberet nee exerceret artem vere medicam, quam nesciret etc. Expositi snnt cruc. 15 den. 2.

A precedenti domino decano perceptum est, ut sna manu Fol. 152 1> scriptnm reliquit, id integre redditnm est seqaenti decano. | Pe- delle facultatis dedi sei. 4. Pro thirhieter cmc. 6. Recepit se- qaens dominus decanus in relictis: ooron. 1^ taleri 4, sol. 8^ den. 7. Accepit pedellus sol. 4.

[1548 n.]

Decanatus secundus doctoris Christopheri Httftel, 15. Oct. electns 15. die Octobris per clarissimos viros medicine doctores in decanum^ anno 1548.

Clarissimus dominus doctor Franciscus Emericus, pre- cedens decanus, per pitellum presentari fedt ladulam facultatis medice una cum sceptro et pecunia ut supra preter 4 sol., qui pitello eodem die dati sunt. Apud precedentem decanum consnl et senatus Viennensis hortati sunt, ut facultas medica subiret iUum laborem, ut balneatores examinentur in arte eheirurgiea. Cum vero facultati visum fuerit; quod res ipsa utilis et neces- saria esset, lubentissime suscepit hanc provinciam et ex ordine, ut sequitur, auditi sunt: Mag. Augustinus Stur im Radgeslein; Hannß Ma^r auff der neuen padstuben; Michael Stetner an sand Steffanpad; Matheß Forstner am päd pei den EBmel- porten; Sigmunt Silber am päd am roßmarck; Hannß Roß* Fol. 15S* mulner auff der padstuben Hochempruck; | Hannß Padauer am kanczeley padt; Peter Krämer am päd an roren; Hannß Hierner am päd under den Hafiher; Wolffgang Hierner am päd am schweininarck; Wolffgang Haß am päd in der Wolczeil. nie admissus est sine examine propter Senium. Uli ^^^^ omnes auditi et examinati sunt 28. lanuarii anno 1549, ac ad-

QQ Tan '

missi cum condicionibus: Primo, ut nullus exhibeat aliquam medicinam intra corpus; secundo, ut nullus curet morbum gal> licum; tertio, ut nuUus accipiat aliquem ad curam in dif&cili casu solus; quarto, si aliquem in civitate scirent, qui practicaret in cbirurgia aut morbo gallico et non esset examinatus, quod

Aete fbe. madiCM IH. 241

significent decano pro tempore facultatis. Quilibet ex biis solvit facultati 12 sol. et 6 crnc. pidello.

Item feci yocare per pidellum Mag. lorium Eogelman^ et examinatus ac admissus solvit 12 sol. et 6 cruc. Item Mag. Peter Hamerstingel peciit examinari super hiis duobus: de cora morbi Gallici et de cura tinee^ et auditus et admissus solvit 12 sol. 6 cmc. Item Mag. Sigismundus barbitonsor, qui prias fuit examinatus et non solvit, dedit 12 sol. et 6 den.

Item 22. Februarii anno 49. accepi 4 flor. Ren. in moneta 22. Febr. a Georgio Gemechl, civi Viennensi, ex legato domini doc- toris lacobi Walch, bone memorie, qui hoc facultati medice legavit. Summa perceptorum facit 25 flor.

Exposita: Item dedi ianitori ad presentandum supplica- Fol. 153^ cionem Anthonio Manio 6 cruc. 21. Novembris anno 1548. ^^ ^^^ Item pro transscriptione supplicacionis 6 cruc. Item 3. Decem- 3. Dec. bris anno 1548. exposui pro vino dulci et pane 18 cruc. Item 28. Decembris anno 1548. exposui pro vino dulci 9 cruc. Item 28. Dec. 28. Decembris anno 1548. in congregacione exposui pro vino dulci 15 cruc. Item notario pro rescripcione articulorum defec- tuum facultatis medice 12 cruc. 3. lanuarii anno 1549. Item 1^49 28. lanuarii anno 1549. exposui pro vino et pane 17 cruc. Item 28. Jan. pidello dedi 1 gross., ut faceret vocari Mag. loannem barbi- tonsorem^ ut solveret facultati, et adhuc non solvit. Item dedi domino notario pro copiis et transcripcionibus 21. Februarii 21. Febr. anno 1549. 6 sol. Item 23. Marcii anno 1549. dedi pro transcrip- 23. März cione responsionis facultatis contra M an i um 18 cruc. Item pro secunda transcripcione contra Manium 15 cruc. 29. Marcii 29. März anno 1549. Item pro divisione dominorum doctorum unicuique 2 flor. et 1 talerum facit 19 flor. Ren. Summa expositorum facit 21^2 flor. Restant 3 flor. et medius.

[1649 I.]

Anno a mundo redempto 1549., die Tiburcii et Valeriani, ^J^'^^^jj iterum decanatus iugum cessit in humeros doctoris Francisci Emerici Oppaviani, publici et ordinarii practica professoris, irrevocabili dominorum doctorum de facultate consensu. Non ita multa hac mutacione, quae facultatem hanc nostram concernunt, acta sunt.

Aeta fiMultetis medicae m. 16

242 AeU fke. m«dieM m.

Inscripti sunt primo ad facultatem consensu eiasdem facol- tatis: Mag. loannes Leffelholcz^ dedit sol. 4. Mag. Andreas Planck; dedit sol. 4.

Habuere tum a me tum ab aliis professoribus testimonium, quod fere ad trienninm doctores profitentes [in] hac schola Wien- nensi audiverint, quare, etsi errore tardias^ inscribi corarunt. Voluit tarnen facnltas, ne is error in posterum Ulis obnoxias sit quacumque racione.

Item dedit nomen suam facnltati Mag. loannes Schröter VinariensiS; dedit sol. 4. 27. Sept. Item dominus doctor Christophorus die Ck>8m§ et

Damiani prandium lautissimum obtulit. Ea^ que in templo commemoracio divorum fieri consueta^ per dominos doctores prius peracta est.

Tres in summa congregaciones habitQ, in quibus mutila quedam restituta et per dominos doctores in benignum redacta sunt paucis etc.

Prima congregacione dedi pro Cretico cruc. 17. Secunda cruc. 13. Tercia cruc. 5. Pedello dedi taler 1. Notario pro labore dedi cruc. 15. Item notario pro scheda cruc. 6. Magistro chori dedi taler 1. Item in conclusione pro Malvatico dedi cruc. 6 Fol. 164*> den. 2. Summa expositorum flor. 3, sol. 3. | Percepta patent scilicet sol. 12. Ceterum offero sequenti domino decano coro- natum in auro, taleros 4, sol. 3^ den. 22. Subest in numeratione barbitonsorum parvus error etc. Dominus sequens decanus velit pedello N. pro voto bibulum offerre.

[1640 IL]

Fol. 165» Andree Perlachii Stiri ex Witschein decanatus tertius.

13. Oct. Anno Domini et Salvatoris nostri lesu Christi 1549.^ in die

divi Colomanni martiris, facta congregatione facultatis, electus est in decanum facultatis Andreas Perlachius^ artium et medicine doctor^ in cuius decanatu hec subscripta acta sunt.

10. NoY. Accidit casus ^) certe notatu dignus 10. Novembris^ quod

mulier quedam^') que gessit in utero infantem mortuum fere

^) Am Rande: toT^QotofiCa.

*) Es war Margarethe Wolczer, die Gattin des Wirthes zom rothen Krebs. Zum Folgenden vgl. die Nachträge ztim 8. Bande von J. y. Aschbaeh*«

Ada £m. üMdicM HL 343

ad quadrienmum, ita quod cepit venter sab umbilico putrefieri, illiuB mulieris venter sub umbilico, consilio et in presentia doc- toris Entzianer et doctoris Cornacis per inratos chirurgicos civitatis Viennensis^) incisus est ad tantam qnantitatem, quod pner potnit eximi. Qni eciam pro parte est putrefactos et matrix fere tota. Que mulier iterum fere in spatio dimidii anni consolidata est per eosdem chirurgicos, infans autem ipse ser- vatus est cum aromaticis speciebus, ut mos est servare mor- tuorum Corpora, ne putrescant. Quem eciam infantem mortuum vidit Romanorum, Vngarie et Bohemie Rex Ferdinandus et plures alii magnates tamquam miraculum existimantes. Hanc autem historiam de verbo ad verbum doctissime descripsit doctor Mathias Cornax, quem legito.')

In Decembri celebrata fuit universalis anathomia corporis Dez. cuiusdam suspensi in lectorio medicomm per doctorem Mathiam Cornacem et Vuolffgangum Lazium, et duravit fere usque ad festum Nativitafis, tribus videlicet septimanis fere. 24. Dec

1. Februarii anno 1550 habita fiiit congregatio facultatis medice propter quosdam articulos. Primus fuit propter decretum rectoris ad instantiam vidue doctoris Tansteter, felicis memorie, propter 4 flor., quos ipse doctor Tansteter facultati mutuo dedit anno 19 post 1500. annum ad restaurandam domum medi- corum, paulo ante incendio dirutam. Secundus articulus, quod magister civium et senatus moleste ferrent, doctores de facultate non visitare pauperes in hospitali civium, quemadmodum ante- cessores fecerunt, et petiit senatus a facultate, ut daret consilium in commodum pauperum, ut proprium possent habere medicum atque famulum tamquam apotecarium, qui ea, que doctor ordi- narety famulus administraret, cui vellent dare Stipendium honestum et mensam apud magistrum bospitalis. Tertius articulus, quod Mag. Joannes Lefelholtz, medicine candidatus, peteret litteras promotoriales a facultate ad senatum Nove Civitatis, ut illic

16&0 1. Febr.

Geschichte der Wiener Universität, herans^egeben Ton (f) W. Hartl and K. Schranf, Bd. L (Wien 1898), 8. 299 ff.

^) Die Chimigen waren SiztasWirt, Paul Dirlewang and Peter Winckler.

*) Vgl. Hartl-Schraaf a. a. O., 8. 311—312. Den HolzschniU der seltenen ,Warhaftigen Geschichte* vom Jahre 1549, der die Operation darstellt, habe ich in der Festschrift des Wiener med. Doctoren-CoUegiams (Wien 1899) reproducieren lassen.

16»

244 Acta fM. medioaa IH.

practicam exercere posset. Quartus articnlas, qnad actio quedam esset inter facultatem etquemdam chirurgicum nomine An tonium Manium, qui intromisit se publice in practicam medicine scri- bendo digestiva et purgationes, in qua re nullam haberet peritiam, et quod facultas nihil posset apud dominos de regimine efficere, sed semper negotium illud prolongarent et suspenderent.

Ad primum articulum respondit facultas: Postquam domus medicorum incendio periit anno precedente et nullam haberent pecuniam in ladula facultatis, quilibet doctor tum existens in facultate, mutuo dedit facultati 4 tal. nummorum pro restau- ratione domus^ accepta quietantia a facultate tali conditione, Fol. 165^ quod facultas | velit unicuique satisfacere de proxima pecunia^ que cederet facultati. Postquam autem domus fuit vendita^ presentibus omnibus doctoribus de facultate^ in qua eciam con- gregacione fuit doctor Tansteter, qui eundem fructum et com- modum a domo ipsa accepit ut alii; et in ea congregatione ita actum fuit, quod omnes doctores erant content!; ita quod nuUus deinceps doctor neque aliquis ex successoribus eorum quippiam petiit a facultate, sine dubio quod illi boni viri extinxerunt et cassarunt quietantias suas a facultate acceptas, neque doctor Tanstetter in vita sua aliquid petiit, et certe credibile est, quod per negligentiam aut oblivionem non extinxerit suam quietantiam. Si animus eins fuisset aliquid petere a facultate, in vita sua petiisset et non ad 30 annos solutionem a facultate distulisset, quo eciam numero annorum omnia liquida debita expirarent. At quia deerant aliquot septimane, quod non erat completus numerus 30 annorum, et tantum unus aderat testis, doctor videlicet £ntzianer, qui erat suspectus, quod ita in congregatione prefata actum Aiisset, decretum datum est per Consistorium, ut facultas solveret liquidum ipsum debitum.

Ad secundum articulum respondit facultas, quod scirent ex eyangelicis scriptis, quod visitare pauperes et illis benefacere esse maximum opus misericordie, et propter hoc opus Dens omnipotens omnem felicitatem in hoc mundo Viennensi civitati et toti provincie Austrie largitus est. Ita eciam propter negli- gentiam et impietatem illius operis omnia mala permisit, et quod doctores de facultate fuerint semper parati visitare pauperes ut antecessores nostri, illisque benefacere ut sinceri Cristiani. At senatus non curaret ea, que ad honorem doctorum et commodum pauperum requirerentur. Pro primo, cum doctor venerit visi-

Aeta fiM. »«dioM m. 245

tandi gratia pauperes^ non habet commodam locum, quo posset exercere practicam et audire ac examinare ipsos pauperes. Sedere in vaporariis pauperum est valde molestum^ tum quod pauperes obraunt doctorem, quod non libere possit audire et examinare egrotum quemlibet seorsum, tum eciam propter fetorem^ qui admodum est molestus his^ qui non sunt asueti. Qui enim semper illic habitant^ sunt asueti et non amplius sentiunt neque Ulis est molestum. Ob id coacti erant doctores in cireuitu hospitalis querere locum exercendi practicam, neque illic erat locus aptus, eo quod turbarentur ab intraneis et extra- neis hominibus pretereuntibus. Pro secundo, quod ligate essent manus döctoris, quod non omnia necessaria ordinäre possent pauperibus, paupertatem hospitalis pretendentes. Pro tertio, quod ea, que in dieta et in medicinis ordinarent, illa non debite administrarentur. Omnibus enim idem cibus ac potus exhibe- retur, sive sit in extrema debilitate constitutus sive non, sive eciam conducat sive non, et ita totus labor doctoris inanis est et prorsus inutilis, et doctor ipse est tanquam cooperculum non exercende vere pietatis in pauperes. Putant plures, pauperibus bene consultum esse, quod visitarentur per doctores de facultate pauperes, cum tamen nihil aut parum utilitatis pauperibus acce- dit. Quarte, privilegia facultatis satis frigide manutenerentur a senatu, et in exactionibus, quas steuras vocant, coguntur eciam de practica exactionem dare. Qua de re doctores de facultate multum gravarentur. Quinto, quod si senatus voluerit habere proprium medicum pro pauperibus in hospitali et appoteca- rium, laudaret | facultas propositum senatus et offert se facultas Fol. löe*" nil minus, si opus fuerit, opera eins servire pauperibus ut prios. Si enim Uli medico pauperum casus quispiam difficilis occurrerit, quod posset de factdtate unum, duos aut totam facultatem vocare ad consultandum pro commodo egri vel pacientis.

Ad tertium articulum, ad dandas literas promotoriales Mag. loanni Löflholtz respondit facultas, quod id bona con- scientia facere non posset, cum eundem numquam neque publice in disputationibus neque private examine audissent; sed si con- formaverit se statutis facultatis et assumpserit gradum baccalau- reatus in medicina, ttmc velint illi exhibere sue eruditionis dignum testimonium, et quod decanus prelegeret illi statuta facultatis^ ut sciret se conformare illis.

246 AeCa Am. medi«ae m.

Ad quartam articulum de actione Antonii Manii chinir- giciy cnm nihil possit facultas apud dominos de regimine contra prefatom Antonium impetrare aut asseqiii, supplicandum esse Regie Maiestati pro privilegio, quod nullns exercere debeat practicam medicine, nisi conformaverit se statatis facnltatis^ alias brevi tota facultas medica deficiet. Cogitur enim feire onera universitatis^ civitatis et hospitalis^ que illi, qui non sunt in facultate^ non ferunt et nil minus quam qui sunt in facultate lucrantuT; et ita eciam fieret, quod qui essent in facultate, renunciarent illi^ et sie tota facultas, quartum videlicet membrum universitatis Viennensis, in totum deficeret, quod certe esset magno dedecori toti studio Viennensi.

I3^^>r ^^°^ ^^ ^^' ^^^1^^^ habita est secunda congregatio

facultatis, et petiit Mag. Joannes Löflholcz ad examen gradus baccalaureatus in medicina. Qui admissus est, cum petitio esset

14. Febr. iusta et Uli ac facultati honorifica, ut die sequenti veniret, velit facultas cum audire, et ita die sequenti auditus et mox per decanum in presentia omnium doctorum creatus in baccalaureum medicine et numeravit facultati 14 sol.

Eodem mense reverendus pater dominus loannes Pol- hamer, canonicus cathedralis ecclesie Viennensis, cuilibet facul- tati universitatis legavit 3 tal. nummorum.

Die preterea 13. Februarii dedit nomen suum in album facultatis medice Mag. Guilhelmus Coturnossius Cortra- coenus; dedit 4 sol.

17. Febr. Die 17. Februarii inscriptus est in album facultatis medice

Mag. loannes Aicholtz; dedit 4 sol.

26. Win Tertia congregatio facta est die 25. Martii ad instantiam

consulis civitatis Viennensis, domini Sebastiani Huetstokher ad audiendum et examinandum chirurgicum apud sanctum Marcum Mag. Andream . . .,^) qui eadem die auditus et exami- natus ac approbatus est. Satis enim bene ad quesita respondit et facultas ad benevolentiam captandam apud senatum et con- sulem et ob amorem pauperum, pecuniam, quam debebat facul- tati, nempe florenum Ungaricalem, Uli condonavit.

^2^ A^^'i ^^® ^^' •^P^^'* intitulatus est ad matriculam facultatis

medice Mag. Casparus Pyrchpach et dedit dimidium talerum.')

') Nicht nfther bezeichnet.

*) Von anderer Hand ist hinzngeftigt: In liaUa Bcnoni^ faeUu dodor.

Acta fte. medicM III. 247

Percepta: A precedente decano tal. 6^ sol. 5^ den. 2. Ab intitalatis ad matriculam facultatis^ a promoto et legato facit tal. 6, sol. 2, den 20. Tota summa perceptorum facit talenta 12, sol. 1, den. 22.

Exposita: Bedello talemm 1. Pro vino et panibus in tribus congregationibus sol. 2. Summa facit talentum 1^ sol. 3^ den. 10. Restant tal. 11, sol. 4, den. 12.

[1650 L]

Anno Domini 1550, profesto divomm Tiburtii et Valeriani, Y^^'}^1^ electus som ego Mathias Cornax, medicinae doctor, in eins- dem facnltatis decanum. Accepi ab excellenti domino doctore precedente decano Perlachio ladulam cum actis et privilegiis simnlque pecuniam 11 flor. et 4 sol., nummor. 8 et sceptrum facultatis argenteum.

Inscriptus est sub decanatu hoc meo venerabilis Mag. Christophorus Hermannus, tanquam Studiosus medicinae, die 29. Septembris; dedit sol. 4. 89. Sept.

Receptus est in hoc meo decanatu et admissus ad practicam chirurgicam Mag. Michael Helcher in balneum ad cannas ,pejn rören' appellatum, in secundo Consistorio; dedit facultati sol. 12.

Mag. lohannes Löfflholcz pro licentiae admissione nnmerayit facultati flor. 2, 20 cruc.

Doctor losephus Selandus numeravit facultati flor. 6.

Item 17. Augusti doctor lohannes Löfflholcz numeravit 17. Aug. facultati pro admissione ad consilium sol. 6.

Doctor Plauens numeravit facultati flor. 6.

Summa igitur acceptorum in hoc meo decanatu facit flor. 27, sol. 4, 28 den.

Nota expensarum in meo decanatu. In primo Consistorio Fol. 167 <» decretum est domin§ Tansth teterinn, vidu^ piQ memoria doctoris Tansteter, flor. 4, Silvestro, professori publice, flor. 2, sol. 2, 20 den., Stanislao pedello flor. 1, sol. 1, 10 den., notario universitatis flor. 1, sol. 1, 10 den.; Consistoriis insump- tum flor. 1 sol. 2. Item die 2. Octobris numeravi doctoribus 2. Oct. Enzianero flor. 2, sol. 2, den. 10; Francisco Emerico flor. 2,

248 Acte &c. m»dl0M UI.

Bol. 2, den. 10; Andree Perlachio flor. 2, sol. 2, den. 10; Wnolfgango Lazio flor. 2^ sol. 2^ den. 10; mihi decano flor. 2, sol. 2y den. 10. Summa expensarum facit flor. 22, sol. 5. Restant igitur in facultate ex hoc meo decanata flor. 4, sol. 7, den. 28. Sed qnoniam doctor Plancus non satisfecit promissis et eam pecaniam facultati non persolvit, scilicet 6 flor., facultas mihi debet flor. 1, so). 1, et ego nihil facultati debeo. Recipiet autem supranominatos flor. 4, sol. 1, den. 28 facultas a Planco et residuum mihi dabit. Fol. US*" Notatio actorum in Consistoriis seu congregationibus fa-

cultatis.

^^r^V' In primo meo Consistorio, quod celebravi in prima septi-

mana decanatus mei huius, petiit vidua doctoris quondam bon§ memorie Tansteter 4 flor. Facultas eos decrevit et ego illi reddidi; accepto cheirographo obligatorio facultatis, quod et laceravi. In hoc Consistorio doctor losephus petiit in facul- täte, ostendit literas, cui secundum statuta facultatis leges sunt prescriptQ, et admissio, quia cunctabatur facultati satisfacere, suspensa. Insumpsimus in hoc Consistorium pro vino et pane cruc. 16.

2. Juni 2. lunii celebravi secundum Consistorium, in quo peciit ad

balneum et chirurgices admissionem quidam balneator nomine Mag. Michael Helcher ,im päd pein rören^ Quem facultas admisit auditum, quod ego significavi per schedam cheirurgis. Dedit sol. 12. In hoc Consistorio iterum petiit losephus, ut pecuniae remitterentur sibi, sed nihil impetravit. In hoc Con- sistorio exposui ex decreto facultatis: Silvestro, professori publice, flor. 2, sol. 2, den. 20; Stanislao pedello flor. 1 sol. 1 den. 10; notario universitatis flor. 1 sol. 1 den. 10; pro vino et pane sol. 2 den 4.

9. Juni Tertium Consistorium celebravi nona die lunii. In hac

congregatione doctor N. Plancus petiit pro admissione ad facultatem et Mag. lohannes Löfflholcz ad licentiaturam.

10. Juni Plancus rem distulit; lohanni Löfflholcz dies sequens

pro examine per facultatem est prefinitus. Qui et exami* natus est et dedit facultati 2 talenses et est admissus et Fol. I58i> satisfecit singulis doctoribus secundum statuta. | In hac con- gregatione exposui pro una pinta Vipacensis vini cum di- midia cruc. 18, pro pane cruc. 4, pro media pinta vini cruc. 2.

Aefta fae. meditt« lU. 249

Qnarta congregatio habita est die 28. lulii propter doctorem 28. Juli Plancam; sed nihil effectum propter absentiam D. Francisci et aliorum. Expendi pro vino Vipacensi crac. 12, pro pane cruc. 2.

Qnintam habai congregationem facultatis sequenti die 29. lulii. In hac Plancns ostendit litteras suas doctorales 29. Juli facultati^ poUicitus est bona fide se numeraturam flor. 6. Dedit doctoribus Enczianero flor. 3, Perlachio flor. 3, D. Fran- cisco flor. 3, mihi sol. 12; doctori Lazio et doctori Christo- ph oro dixit se bona flde etiam persolutorum omnia.

Magister et licentiatus lohannes Löfflholcz promotus est in aede divi Stephani 10. die Augusti^ quem ego aliquot 10. Aug. argumentis pro consuetudine honoravi. Dedit facultati et aliis magnificis viris in domo doctoris Francisci honorificum prandium solemne doctorale.

Die 17. Augusti doctor lohannes Lölfflholcz supplicavit ^7 ^„^* facultati pro admissione ad consilium et est admissus; nume- ravit sol. 6.

Die 5. Septembris congregavi iterum apud me facultatem^ 6. Sept. cui proposui petitionem magnifici domini cancellarii et aliorum de regimine pro doctore losepho Selando intercedentium. Quem etiam facultas^ quoniam ante iam literas suas doctorales ostenderat, admisit ea conditione^ ut facultati numeraret 6 flor. et singulis doctoribus, qui sibi noUent condonare flor. 3, et quod publicam celebraret disputationem, utque plane amice conveniret cum doctoribus absentibus, quod ipse se facturum recepit. Decretum etiam erat per facultatem. quoniam ea ex inter- cessione dominorum de regimine sibi prandium remisisset, ut cheirographum eo nomine facultati daret et quod propter inter- cessiones esset admissus. Hoc ipse fecit, et chirographum est pre manibus. In hac congregatione exposui pro vino cruc. 6, pane 2 cruc. Admissus igitur est tum per facultatem, et ego, cum ille post aliquot dies flor. 6 facultati debitos adtulisset, assignavi illi sorte aphorismum unum pro puncto. Disputavit igitur ille, questionibus primo doctoribus missis, in Septembri in aula universitatis, ubi et doctores omnes illum honorarunt.

Hoc semestri nihil usque adeo dignum commemoratione Fol. 159^ gestum est a Principibus christianis, preterquam quod Saxonum aliquot urbes Cesareae Maiestati inobedientes repugnaverint. Caesarea Interim Maiestas cunctatorem egit, et cum ob eam

250 Acte fiM. medicM m.

rebellionem tum ob alias causas comitia Imperialia decrevit, qa§ 10. Aug. Aogustae coepta sunt 10. die Augusti; quid autem isthuc de- liberatum sit, hactenus ignoratur, articoli tarnen aliquot ad deliberationem futuram a Caesarea Maiestate publicati sunt, quorum exemplar mihi ad manus non fuit.

[1660 IL]

Fol. 160» Decanatus quartus et postremus D. Vaolfgangi Lazii

Viennensis^ philosophi et medici et tunc tempoiis theorices ordinarii; invictissimi Romanorum, Hungariae et Bohemi^ etc. Regis, archidueis Austriae, ducis Burgundiae etc. consiliarii et historici; in cuius muneris administratione acta sunt quae se- quuntur.

Primo omnium ab antecessore pecuniae nihil accepi. Ac- cepi autem sensim ex aliis: A chirurgo Schartl propter literas testimoniales 1 flor. 2 sol. A Ladislao Stuf pro ingressu ad gradum baccalaureatus 1 flor. 4 sol. A D. losepho pro ingressu ad consilia facultatis 6 sol. A domino Petro Amodeno Laus- sanensi, candidato medicinae, pro inscriptione 2 sol. Summa perceptorum facit 3 flor. 5 sol. Qua de summa exposui at sequitur: In funere domini doctoris Thomae Enzianer, con- fratris nostri, 2 cruc. Pro literis hinc inde scribendis ratione infelicis magisterii sanitatis et aliis negotiis facultatem concer* nentibus, videlicet dum leges conciperentur ob miropoliorum visitationes, quas toties Magnus ab Ekh repudiavit et de novo erant scribend^. Insumpsi plus quam aureum, immo duplum, sed facultati dimidium colloco, reliqua condonans ob molestiarum a clementissimo Rege liberationem gratissimam 1 tal. den. Pro vino dulci in duabus congregationibus, cum audiretur et exami- naretur baccalaureandus Ladislaus Stuf, 3 sol. 6 den. Pro vino communi et panibus in congregationibus plus quam quinqne 5 patzen. Summa expositorum facit 1 tal. 6 sol. 6 den. De- falcatis defalcandis debeo facultati 2 tal. minus 6 den.

Sequuntur congregationes habitae. 18. Nov. Prima congregatio habita est die Martis post festum sancti

Martini ad decretum senatus Regii in peste ingruente instruc- tionem et in plebe praevisionem petentis. In qua et apothe- cariorum visitatio de novo instituenda conclusa fuit.

Aeta fiw. meaicae III. 251

Secunda congregatio die mox octavo fuit ob quatuor ar- Fol. 160 1> ticulos: 1) Quia consul visitationem ptochotrophii civilis petebat. 25. Nov.

2) Senatus Regius magistrum, quem vocant sanitatis, ex numero doctorum petebat^ qoi infectos iudicaret^ et est electus D. Plane us.

3) Quia D. losephus tnrbas cum decano captarat et facultati molestus erat. 4) Ad ordinandos doctores^ qui apothecarios visitarent, et ordinati sunt domini doctores Franciscus et Cornax.

Tertia congregatio fuit quarto die ante festum div§ Vir- 4.Dec. ginis^ ubi D. Planci, magistri sanitatis^ excusatio audita (uit. D. losephus ad consilia admissus est. Novum decretum Begii senatus ratione visitationis apothecariorum auditum fuit. Denique cuidam SchertlBelgae^ chjrurgo et hemiarum sectori, litterae testimoniales decretae sunt in hac forma ut hie notarii manus habetur.^)

Quarta congregatio facultatis fuit in xenodochio civili per aliquot dies, congregatis doctoribus ad nescio quam methodum pauperibus praescribendam. Sub idem pene tempus incepta est visitatio apothecariorum, ad quam preter facultatis doctores a senatu Regio D. Magnus ab Ekh et a senatu urbano doctor lacobus Hymelreich et Christiernus Tansteter iuncti fuere atque hi post relationem hos articulos conceperunt, qui sequuntur.')

Isti omnes concepti articuli Regio senatui mediante codi- Fol. 161 *> ciUo oblati sunt, ubi adhuc pendent. Habita est eorumdem causa congregatio quinta 14. Decembris. 14. Dec.

Sexta congregatio facta fuit die Mercurii post Letare ^^^^ dominicam ad petitionem Ladislai S tu ff ad examen gradus baccalaureatus in medicinis aspirantis. Is examinatus est Sab- u. März bato postea et idoneus habitus eo honore per decanum insig- nitus. Ibi pro vino dulci duabus in congregationibus 24 cruc. insumpti. Praeter haec omnia caeteris in congregationibus ex- pendiy ut supra.

Porro quia magnum negotium facultati infelix magister sanitatis et coactus fecit, libuit acta huic meo decanatui omnia, ut sunt fasciculo comprehensa subnectere. Huc pertinet et

^) Die Abschrift liegt nicht vor.

*) Anch diese Artikel sind nicht mehr vorhanden. Das nnmittelbar fol- gende Blatt 160% auf dem sie hätten copirt werden sollen, ist leer gelassen.

252 Acte fiM. MdicM HL

Privilegium mihi ab inclyto et invicto Rege Bomanortiin etc. coDcessum saper immunitate et ab illo et ab aliis oneribus, quod^ qoia domini senatores Regii, ad quos a Regia Maiestate scriptum füitj suo decreto ad facultatem remisenmt cam isto ealogio: Fiat und der factdtet mediconim disen khanigkblichen

26. Febr. befelch furzuhalten 25. Februarii anno 51.; libuit propter posteros exemplum inserere, qnod ita habet:

Den edlen^ ersamen, gelerten and unsem Ueben getreuen N. unnserm stathallter cantzler^ regenten unnd raten unaers reg[imjennts der niderösterreichischen lande^ Ferdinand^ von Qottes genaden Romischer zu Hungern unnd Beham etc. Khunig etc. £dl ersam geiert unnd lieben getreuen. Vnns ist glaublichen furkhomen, wie dem ersamen gelerten unnserm getreuen lieben Wolfganngen Latzio, unnserem rath unnd historicOy di inquisition der infection oder officium magistri sani- tatis bey unnser stat Wienn aufgelegt unnd bevolchen worden

Fol. 162« I B^y^ welches ermelten unnserm rath und historico nicht zu gerinnger beschwerung und versaumung seines offitii unnd be- schreybung unserer historien geraychen soll, derhalben wir dan auch von seinen wegen umb erlassung solcher beschwerung unnd purden dyemuetigclich angesuecht und gepetten worden sein. Dieweyll wir uns nun gnädigdich zu erinnern wissen, daß ermelter doctor Latz sich hie vor in verschinen 41.jarauf unser gnädigist begeren und Verordnung bey unserm general obristen weyllend Wilhelbnen von Rogendorff freyherm etc. und unnserm khriegsfolckh in Hungern gehorsamlich gebrauchen hat lassen^ daselbst vor Ofen nicht aliein umb sein hab und guet^ so vill er dessen bey ime gehabt, khomen, sonder auch von den Turckhen gefangen worden unnd mittlerzeytt in allem dem, so ime auferlegt worden, bey unser löblichen universitet, auch unser stat Wienn sich gehorsamlich erzaygt und der- massen in seinen studiis verfam, dass wir ine zu unserm rath, dienner und historico auf* und angenommen, also er in Ver- richtung solches seinnen ampts mit beschreybung unserer historien, auch zuesamenziechung der alltten annalien und den amptem, so er bey angeregter unser löblichen universitet tregt, und andern seinen Sachen sovill überladen, dass disesfals mit der inquisition der infection halben unnd sonnsst sein, allss unsers dienner und historici, pilüchen verschonndt und anderen, so sich der practicen geprauchen und iunger bey der facultet

Atta ike. medioM III. 253

sein^ auferlegt werden soll; so bevelchen wir euch gantzlichen and I wollen, dass ir ermelltten doctor Lätzen alss unsem rath, Fol. 162^ dienner und historicum angeregter Inquisition und anderer der- gleychen purden und beschwerungen, so ime von seinen studiis und beschreybung unserer historien avociern und verhindern, oder ime sonssten zue verrichten beschwerlich sein möchte, erlasset und mit der gleuchen offitiis imd handlungen wider seinnen willen nicht dringn noch beschwem lasset, sonder in ander gepurlich weg und durch ander t&uglich personen die notturfft fumemet und verordnet. Daran volziecht ir unsem willen unnd maynung. Geben in unser und des reichs stat Augspurg den 12. Februarii anno etc. im ainundfunftzigisten, 12. Febr. unnserer reiche des Römischen im ainundzwaintzigisten und der andern im funfundzwayntzigisten.^)

[1661 I.]

Hac mutatione decanus fuit clarissimus dominus doctor Fol. 165 1> Andreas Perlachius, qui in eodem suo decanatu obiit et propterea nihil inscripsit. In hoc meo vicariatu') solum in- scriptus est Mag. Georgius Adler, cheirurgus, admissus est per facultatem et dedit sol. 12. In ea congregatione exposui pro coUatione kruc. 24.

Hoc toto decanatus tempore detentus fuit hie über actorum apud clarissimum virum dominum doctorem Wuolfgangum Lazium, historicum Regium etc., propterea a Perlachio pie memoriae nihil ad acta relatum.

[1661 n.]

Decanatus primus doctoris loannis Loeffelholz Brixi- Fol. 166» nensis Athesini.

Anno 1551, die sancti Colomani, ego loannis Loeffel- 13. Oct. holz, artium et medicinae doctor, in decanum facultatis medicae unanimi dominorum doctorum consensu electus.

^) Die folgenden Blätter 163» — 165% anf denen Dr. Lazios noch weitere Actenstflcke copiren lassen wollte, sind nnbeschrieben.

') Yicedecan war Dr. Cornax, wenigstens ist dieser kurze Bericht über das Semester 1661 I von seiner Hand geschrieben.

254 ' Aeta tac. modicM HI.

25. Oct. 25. Octobris primam celebravi congregationem de decreto

domini doctoris losephi Salandi, ad qnod facultas contra eundem Regiae Maiestati snpplicationem obtcdit, sicnti omnia acta in fasciculo continentur sab A et B.^)

29. Oct. 29. Octobris decretum venit de regimine, ut habet C, et

30. Oct. altero die facultas respondit^ ut habet D, et secunda congre-

gatio erat. Deinde pro altero articulo Mag. loannes Schröte-

rus petiit pro examine ad gradum baccalaureatus, et Mag.

Pirnesius petiit pro disputatione et ambo benigne sunt admissL 13. Nov. 13. Novembris tertia celebrata est congregatio propter

examen Mag. loannis Schröteri^ et eodem die est examinatus

et approbatus pro baccalaureo medicinae necnon ad disputandum

est admissus pro licentia in eadem facultate. ^6^D^^^ 6. Decembris congregatio instituta erat quarta, sed domini

doctores propter negotia venire non potuerunt. 12. Dec. 12. Decembris quinta congregatio celebrata, in qua duo

decreta sunt tractata et responsio ad eadem, ut habet fasciculum

sub I. E. L. M.

18. Dec. 18. Decembris sexta congregatio celebrata. Domini doctores

ad examen licentiae admiserunt Mag. loannem Schröterum

19. Dec. et illi puncta assignarunt. Altero vero die examinatus et deinde

approbatus.

20. Dec. 20. Decembris septima congregatio, in qua clarissimi yiri

domini doctores, ut habet N., responderunt dominis de regimine. 27. Dec. 27. Decembris octava congregatio erat instituta, sed propter

negotia, quibus domini doctores erant impediti, venire non poterant.

31. Dec. 31. Decembris nona congregatio, in qua Mag. Pirnesius

petiit pro examine, quo cum Schretero promoveri posset, sed

impetravit nihU. Fol. 167» 5. lanuarii habita est decima congregatio, in qua respon-

6. Jan. ^61*^1^^ domini doctores ad decretum Q., ut est in fasciculo.

Doctor Schröterus ad facultatem et consilia est admissus;

dedit danda. 15. März 15. Martii D. Erhardus Zeysellius petiit pro repetitione.

Benigne est admissus deditque danda tum singulis dominis

doctoribus tum facultati, et omnes doctores de facultate, pro

more et consuetudine, finita repetitione, excepit lautissimo prandio.

^) Diese and die folgenden Beilagen A — Q fehlen.

Acte fke. medioM DI. 255

Mag. Cristopherus Heyperger dedit nomen facultati 19. die mensis Decembris anno etc. 1551, sed ex testimoniis ^^^^ professorum complevit lectiones medicas per triennium. *^- ^®*^-

Percepta: Doctor Joannes Schröterns pro gradu bacca- laureatuB et doctoratas facultati numeravit 5 taleros, pro admissione ad consilia 6 sol. den. Doctor Zeysellius facaltati dedit 6 tal. den., pro admissione ad consilia 6 sol. den. Doctor Andreas Plancus admissus ad consilia dedit 6 sol. den. | Mag. Cristo- Fol. 167» pheras Hejperger dedit nomen säum facnltati; dedit 4 sol. Snmma perceptorum 14 tal. 4 sol. 20 den.

Exposita: Stanislavo, famulo universitatis, 1 tal. 7 sol. 10 den. Sindico universitatis propter supplicationes 1 tal. 6 sol. Pro Tino et pane in istis congregationibus 2 tal. 7 sol. 8 den. Summa expositorum 6 tal. 4 sol. 10 den. Percepta et exposita ab invicem subtracta debeo facultati 8 tal. 2 den. Quam pecuniam clarissimi viri domini doctores inter se di- ▼iserunt.

[1562 I.]

Anno nativitatis Christi 1552 iterum decanatus ad doctorem Fol. 168» Franciscum Emericum redüt, estque octavus; admodum sane dificilis et laboriosus extitit, ut acta monstrant, die Tiburcii et 14. April Valeriani.

Prima convocacio dominorum doctorum 19. Maii, trac- 19. Mai tabatur de myropoliis lustrandis et aliis coherentibus; item de lue populanti et imposturis quorundam^ at nihil ad effectum pervenit. Exposui pro vino bucino cruc. 12^ pro vino Austriaco cruc. 2; pro pane cruc. 2.

Secunda congregatio fuit 21. dicti mensis. Peciit reppetere 21. Mai doctor Stoppens. Admissus est, dedit facultati danda et pro consilii admissione sol. 6. Exposui pro bucino cruc. 12, pro Ravelio cruc. 6, pro pane cruc. 2.

Tertia congregatio fuit pro audiendo decreto regiminis propter eligendum magistrum sanitatis. Nominatus est quidam doctor Stephanus extraneus.

Statim 14. lulii repetita est congregatio, ubi serio regimen 14. Juli iniunxit, ut ex medio nostr^ facultatis in magistrum sanitatis unus surrogaretur. Nihilominus ob certas causas aduc nominatus

266 Aota flu:. medioM lU.

est ad provinciam dictam subeundam extraneus ille Stephanus. Exposui pro Cretico et pane cruc. 14. Fol. 168^ Petebat sub eodem tempore quidam Raymundus, medl-

cinae baccalaureus, ut profiteretur medicam in eanicularibus, qnia doctores statutis nixi eum a legendo prohibaere.

2. Juli 2. lulii rursas instant de regimine de magistro sanitatia

eligendo. Cum ita instanter hoc a regimine petitor, obiter aderat extraneus quidam Wesalius doctor.^) Hie in magistrum sanitatis nominatur et postea eligitur idque officii gessit grassante febre pestifera. Congregacioni huic adiunctus erat quidam ex senatu Wiennensi D. Cristiernus Tanstetter. Qui una no- biscum cum Wesalio conclusit de salario unius anni currentis. Decemuntur predicto Wesalio 200 Reynenses ex erario Regio. Item voluit regimen videre privilegia facultatis, quorum ^vidimus' regimini oblatum est una cum supplicacione, ut manuteneremur. Exposui pro malvasia et crustulis cruc. 22. Item dedi pro rescribendis privilegüs cruc. 15. Item pro rescribendis binis supplicatoriis libellis dedi cruc. 15.

Item 23. luIii congregacio habita est ac revisum est respon- sum, quod regimini a facultate nomine magistri sanitatis et privilegiorum eiusdem datum est, tum vidimacio privilegiorum facta; que una regimini oblata. Exposui pro Cretico vino, [et] pane cruc. 22.

3. Aug. Item 3. Augusti ad facultatem responsum regiminis rediit

super viso privilegio et nominatione magistri sanitatis^ ut patet ex actis. Exposui pro vino dulci cruc. 6, pro Austriaco cruc. 4. Itidem responsio duplicata regimini scriptori dedi cruc. 15.

tl. Aug. Item 11. Augusti congregata facultas cepit consilium super

rigidum regiminis decretum, quo Consistorio etiam Wesalius comparuit; quocum finaliter ex regiminis commissione Anwaldus et magister civium tractarunt, quod ad officium magistri sani- tatis attinet. Tant^ molis erat facultatem ex hoc onere levari. Exposui pro vino cruc. 10, pro pane cruc. 1^ pro rescribendo libello supplici cruc. 6.

3. Sept. Sub hoc decanatu 3. Septembris nomen facultati dedit

Andreas Praun ex Stransdorff; magister arcium^ dedit sol. 4.

Fol. 169' 23. Juli

') Dr. Franciscus Yesalius, ein Bruder des berühmten Anatomen Andreas Yesalius. Vgl. Roth, Andreas Yesalius, Berlin 1892, S. 460 ff.

leto &0. medieae Ul. 257

Item 2Q.y congregata facultate, eligitur in decanum excel- 29. Sept. lentisBimas dominus doctor Lazius etc. unanimi voto. Exposui pro Cretico et pane cruc. 25. Percepta sunt flor. Renens. 1, sol. 3. Expositomm flor. Renens. 3, cmc. 11. Pedello nostro taler 1. Offero domino snccessori flor. Reinenses 3^ den. 6, qaos accepit altero die ab electione.

[1662 IL]

Decanatus qnintns supemamerarius doctoris Vuolfgangi Fol. I69i> Lazii ViennensiS; theorices ordinarii, sacrae Romanae Regiae Maiestatis consiliarii et historiographi; quem ille victus praecibus dominorum doctorum de collegio, etsi invitus et alias occu- patissimus, tarnen benemerendi ergo suseepit administrandum a feste divi Colomanni anni 1552. usque ad festum Tiburtii et is. Oct. Valeriani anni 1553. In cuius officio acta sunt, quae sequuntur.

Percepta: 1) Ab antecessore 3 flor. 2) A Mag. Volfgango Milio pro inscriptione ad facultatem 4 sei. 3) A dominis duobus doctoribus petentibus simul ad facultatem, domino doctore Ludoyico Kunig et doctore Michaele Spitaller 12 tal. 4) Ab eisdem pro ingressu ad consilia 12 sol. den. 5) A Mag. Vuolfgango in baccalaureum medicin§ creato 12 sol. den. 6) A dominis duobus doctoribus petentibus simul ad facultatem, domino doctore Caspare Pyrpach et doctore Schankerle 12 tal. 7) A domino Petro Raymundo Amadeno creato in doctorem 6 tal. 8) A domino doctore Andrea Planco pro ingressu ad facultatem 6 tal. 9) Ab ambobus pro admissione ad consilia 12 sol. Summa facit 44 tal.

Exposita: Doctoribus senioribus ex conclusione simul di- visi in congregatione ultima facultatis in Quadragesima cele- brata 36 flor., unicuique doctori 6 flor. adsignans, quorum nomina erant: Rector D. Cornax, Decanus D. Lazius, D. Enzianerus, D. Franciscus, D. Schröterus, D. Czey- selius. Pedello facultatis numeravi pro salario tallerum = 1 tal. 1 sol. 10 den. Pro festi sanctorum Cosmae et Damiani cele- 27. Sept. bratione cantoribus 1 flor., organistae 4 sol., calcatori 1 sol. et magistro chori 24 [cruc], fecit 2 tal. 6 den. In quinque congregati- onibus pro rivolio vino et crustulis exposui 10 sol. den. Summa

AeU facnltatb medicM m. 17

258 leim fte. mcdS«« m.

facit 40 flor.y 3 soI., 4 cmc. Deberem itaque facnlUti readaum Fol. 170» 3 tal.y 5 sol. minus 4 cmc. | Hanc igitur pecuniam, qnae facit 3 talleroB, 14 den., saccessori domino doctori Cornaci per pe- deUum una cum ladulis, sceptro ac sigillo presentari feci.

Gesta.

In hac mutattone hiemali atrocissima pestis Viennae ac per universam non modo Anstriam^ verum etiam Oermaniam grassabatur^ quae medicis quoque infesta fuit, sublatis e medio optimis viris D. Francisco Vesalio et loanne Lefflholcz, medicinae doctoribus ac coUegü nostri membris non postremis. Interemit haec et apothecarios plaerosque ac aliquot aedibus exuit. In hac similiter mntatione D. Petrus Raymundus Amodenus admissus ad examen insignia doctoralia accepit, me vicecancellario a Nuncio Apostolico constituto et D. Fran- cisco parente ac promotore. In hac denique mutatione quatuor doctores in Italia atque Qalliis creati^ pro consuetudine recepta et maiorum legibus^ repecierunt factis faciendis. Homm nomina: D. Ludovicus Kunig, D. Michael Spitaller, D. Casparus Pyrpach, D. Christophorus Schankherle. In saepenomi- nata mutatione Mag. Vuolfgangus Milius ex Valle Sancti loachimi coronam lauream a me, consentientibus doctoribus, examinatus accepit.

[1663 I.]

Fol. 170»> Anno Domini 1553., profesto divorum Tiburtii et Valeriani,

^" electus sum ego Mathias Cornax, medicinae doctor, tertio in decanum facultatis medicae. Accepi a praecedenti domino decano sceptrum et ladulam et taleros 3, nummos 14. 17. Mai ^^^ ^'^- ^^^^ celebravi primam meam congregationem, in

qua a doctoribus auditus, examinatus et admissus est balneator Mag. Johannes Spiesnagel, balneator ad Coeli portas. Dedit facultati sol. 13. Insumpsimus coUationi ea die cruc. 16.

14. April ^^ principio decanatus mei, in die sanctorum Tiburtii et

Valeriani; est ad consilium facultatis admissus D. Casparus Pirchpachius. Dedit sol. 6.

26. Mai ^^^ ^^* ^AÜ facultati dedit sol. 4 Mag. Thomas Haustein

pro inscriptione ad facultatem medicam.

Acta fiu). medieae tll. 259

Secundam meam congregationem celebravi 9. die Augusti 9. Aug. ex commissione sacri regiminis. Venit autem mihi eius decretum tale^ ut omnes et singuli doctores statim indicarent, quando ad illorum manus veniret aliquis infectus, quod susceperant se facturos. Eadem die auditus, examinatus et admissus est ad chirurgicen solam Mag. Casparus. Dedit facaltati sol. 12. Symposium eius diei congregatis constitit 20 eruc. | In hac cod-Fo1.171»*) gregatione; quae satis frequens fuit^ perlegi facultatis petitionem deferendam ad consulem et senatum, et placuit ea omnibus et singuliS; in qua, quod saepe factitatum est, petivimus, ut in- hiberentur tam publicae quam privatae empirieorum imposturae; deinde ne steur§ imponerentur doctoribus medicis; praeterea privatae etiam aliquot personae nominatim a nobis sunt aceu- satae. Exemplar huius petitionis et aceusationis nostr^ est ad acta relatum.^)

Eodem tempore Doctor loannesSchröterus testimoniales litteras petiit et exhibuit exemplar congregationi doetorum, quod illis etiam placuit, quare concessum sibi est. Ille vero novo exemplo — quod ego impugnabam — typis excudendnm manda- vit. Facultas tunc et hoc sibi concessit, et ego me litteins, hortatu seniorum tamquam decanus subscripsi.

Pro feste divorum Cosmae et Damiani prandium facultati 27. Sept. pro more exhibuit Doctor lohannes Schröterus, et ego pro solemnibus in ecclesia peragendis exposui, quae sequuntur: Domino Bartholomeo, magistro chori, pro missa celebrata flor. 1, sol. 1, den. 10, cantori fior. 1, organistae sol. 4. Summa 1553 i. igitur perceptorum in meo decanatu facit flor. 7, sol. 6, den 14. Summa expositorum iuxta adnotata äor. 3, sol. 2, den. 4. Quibus expensis addendus est flor. 1 sol. 1, quem mihi facultas debet ratione Planci doctoris, qui eidem facultati in proximo decanatu magnifici domini doctoris Lazii satisfecit. Paciet igitur summa meorum expositorum flor. 4, sol. 3, den. 4. Qua sunmia^) de- tracta ab acceptis superne adnotatis, debeo presentare domino decano D. lohanni Schrötero, flor. 3, sol. 3, den. 10. Hanc (1653II.)

^) Ein wahrscheinlich unbrauchhar gewordenes Blatt zwischen Fol. 170 und 171 ist ohne Textverlust herausgeschnitten.

») Fehlt leider. Vgl. S. 271, Note 1.

') Im Original Quam aummam,

17*

360 Acta &c. mediflM in.

iam adsignatam summam prefatas dominus decanus a me accepit cum reliquis ad officium decanatus spectantibus.

Doctor Mathias Cornax m. p.

Fol. 172'' Sub huius mei decanatus tempore in ipsa die S. Leopoldi^

15. Nov. 15. Novembris, mortuus est praestantissimus vir D. lohannes Enzian er, qui ad 40 annos in facultate nostra claruit. Vixit annos octoginta^ obdormiyit in Domino plenus dierum et vidit filios filiorum suorum. Viyat Domino Deo^ qui sit benedictus in secula Amen.

[1668 n.]

13. Oct. Anno Domini 1553., in feste sancti Colomanni, loannes

Schröter Vinariensis doctor in decanum electus sum.

A praecedenti domino decano accepi sceptrum, sigillum et ladulam. Item fior. 3; sol. 3, den. 10, et quia ipse pedello Stipendium non numeraverat, ego de ea pecunia dedi pedello flor. 1, sol. ly den. 10. Notario pro exemplo noy§ reformationis 1 tal., 1 sol., 10 den. Hanc autem pecuniam, quia nationi Saxonic^ debebat 4 flor., suo loco procurator nationis Saxonic§ Mag. Haugstein accepit, hoc est 1 tal., 1 sol., 10 den., ut in

Fol. 1721^ '^^^^ nationis habetur. | In octo congregationibus pro pane et vino exposui 6 sol., 15 den. Pro scribendis supplicibus libellis et declarationibus tribus ad celsum regimen 3 sol. Sceptrum, cum mihi non integrum afferreretur, facultati significabam, ne postea in meo decanatu id corruptum dicerent.

Fol. iiS" ^^S' Bartholomäus Reisacher Carinthius dedit nomen

suum et numeravit 30 cruc, et quia in decanatu D. Löffel- hol czii quoque nomen suum dederat, ut ego ipse illi testis sum, qui tum prandio D. Löffelholczii aderam, communicata re cum clarissimo Domino doctore Francisco, seniore nostre facultatis, placuit hoc loco id significare, ne ea procrastinatio inscriptionis fraudi esset domino Mag. Reisacher o.

Accepi ergo in hoc decanatu 3 tal., 7 sol., 10 den. Ex- posui rursus 3 tal. , 4 sol., 5 den., et sie debeo facultati 3 sol. 5 den. Hanc pecuniam sequenti domino decano Doctori Planco cum ladula, sceptro, sigillo, novae reformationis libro per pe- dellum remisi, hoc est 3 sol., 5 den.

Aoia fto. medioae III. 361

In hoc decanatu celebrat§ sunt congregationes octo^ in Fol. 173^ quamm prima oblatum fuit senatusconsnltum facultati de eli- gendo magistro sanitatis. Ad hoc, habita prias bona delibe- ratione, respondit facultas, doctoribus grave esse ex ipsorum medio semper constitui debere sanitatis magistrum, cum contra nulla neque facultatis neque privilegiorum haberetur ratio, si- quidem non solum exten doctores hie medicinam facerent, sed et alii empirici, plures lud^i et anicul^ infinit^ maxima rei- publicae pemitie hie palam et impune artem, quam nunquam didicissent, exercerent. Quare oravimus, ut, si vellent nos iis molestiis perpetue devinctos, quoque privilegiorum nostrorum haberent rationem et facerent, [ut] maior autoritas et existimatio esset bonis artibus et scientiis.

Ad hanc nostram responsionem iussi sumus per aliud se- natusconsnltum nominatim exprimere eas personas, que medi- camenta exhiberent. Tunc secundam congregationem institui, ubi facultas eos, quorum nomina noverat, expressit. Eodem autem tempore rusticus quidam ex provintia supra Anisum huc venerat, qui per diabolicas artes mire hominibus imponebat. Eundem etiam facultas censuit nominandum ac rationibus gra- vissimis ostendit, in republica Christiana eiusmodi imposturas nequaquam tolerandas esse. Keliquos | vero, quorum nomina Fol. 174» facultati non erant nota, per consulem inquirendos esse ad- monuimus, siquidem nulli liceret hie inscio consule aliquam exercere artem. Indicavimus etiam vehementer esse neces- Sanum, ut pharmacopolia diligenter visitarentur; quare petivimus, ut nobis aliqui, cum ex ipsorum medio, tum ex civibus adiun- gerentur, qui cum facultatis doctoribus visitationem necessariam et utilem instituerent.

Haec a nobis per celsum regimen serenissimo Regi nostro exhibita fuerant, qui, omnibus diligenter ponderatis, plurimum necessarias has nostras petitiones duxit ac serio iniunxit, ut con- siliarii his articub's quam prudentissimis caverent. Et tunc, nova Reformatione publicata, nominatim iussit excludi lud^os, em- piricos et mulierculas.*) Coeterum D. Martinus Stopius in subeundo offitio magistri sanitatis suam operam ultro reipublicae

^) Vg;!. die »Neue Reformation' Kaiser Ferdinands I. vom 1. Januar 1564 (bei Kink H, 380): Imperitis autem empiricis, mtäiereulü et ludeis omnem hie medendi faeuUalem in posterwn omrwno praedtuam ae iiUerdictam eate volvimus»

262 Acte Cm. MdieM m.

obtolit ea conditione, at vicissim ipsi honestam praemimn stataeretur.

His actis, mandatam de eligendis doctoribns ad visitationes pharmacopoliorum offertar. Habita igitnr fbit tertia congr^atio. In qua constitauntar D. Franciscas [et] D. Stopius pro iUa visitatione ineanda. Placait etiam facaltati, nt vetera statuta cam novae Reformationis statatis ad nostram facoltatem per- tinentibas per me et iuniores doctores conformes redderentor et fieret novus über statatomm. Id qoidem coeptnm est ac a sequenti decano perfici debet. Fol. 174^ Et quoniam per cives non poteranms oUam execationem

habere eonun, quae Rex nobis concesserat illisque stmiina fide coranda inianxerat, habita fiiit quarta congregatio, ubi delibera- batar, nt omnes chymi^, empirici ac etiam extemi doctores vocarentor iUisqae praelegeretor, quid Rex in nova Reformatione eos facere vellet; siqnidem hac ratione sperabamns dignitatem facultatis nostr^ conservari posse. Ibi qnoqne re^mini per ! facultatem oblati snnt articnli, qnibns putat facultas obstringendos I esse pharmacopolas.

Ex iam dictis causis habita fhit qninta congregatio, in

qua fere omnes chyrurgi et qaidam quoque exteri doctores

comparuerunt. Chyrurgis ciyibns facultas amice dixit. Regem

serenissimum posthac velle, ut quisque eam, quam didicisset,

{ exerceret artem, et cum scirent, quanto incommodo et periculo

' multorum ex chyrurgis quidam hactenus medicinas exhibuissent,

facultatis doctores eos orare et amice monere, ut intra suos

terminos quisque manerent et nunquam sine consilio medici

ullis hominibus medicamenta exhiberent. Quod si autem hoc

facere pergerent, scirent se in poenas Regias incursuros. Eam

amicam nostram admonitionem bono animo, ut viri probi, ac*

Fol. iTö«" ceperunt et ipsi | facultatem rogarunt, [ut] tales punirentur et

aliquos facultati tunc nominarunt, qui se in eiusmodi negotia

immiscerent.

Post hos Carolus quidam, magnus nebulo et impostor, qui in calculo secando a facultate aliquando approbatus fuit, eodem die comparuit, cui facultas indicabat, quam vehementer de eo multi conquererentur, quod ea tentaret, qu§ nesciret Id cum negaret, aliqui ex nostris eum manifeste convincebant Ubi postea iure se medicamenta exhibere dixit, quia a facultate haberet litei*as, quibus hoc Uli concederetur. Et cum facultati

Aeta flM. medioM HL 263

notam esset^ eiusmodi literas nalli nnqaam empiricorum traditas esse, ex certis rationibas poena 30 flor. [ei assignata est]^ quoram media pars cederet panperibus, media fisco Regio; literas suaSy quas a facultate habere gloriabatnr, nobis o£ferre iassus est. Placuit autem tum facultati, ne cui unquam in posterom, ut chyrurgo vel aliis, magnificQ Iiter§, quod antea saepins fac- titatum fuerat^ darentur^ cam üs literis hoc hominum genus bonis et simplieioribus mire imponere sciat, sed solum schedas sim- plices pro tempore decanus exhiberet^ quibus eos examinatos esse constare posset. Doctoribus autem peregrinis^ cum nova Reformatio velit^ ne posthac quisquam doctorum in hac urbe medicinam faceret, nisi prius facultatis su^ membrum esset/) amantissime hanc Regis voluntatem significa | vimus ac eos, ut Fol. I7öi> hac in re obsequerentur, oblatis nostris studiis et officiis, ad- monuimus. Quorum aliqui modeste hoc acceperunt, aliqui immo- destius, praetendenteS; se aulicos esse. Quare ea in re a con- servatore archigimnasii nostri quaesitum fuit, an ipsis haec excusatio sufficeret. Qui respondit; nequaquam ferendam esse hanc vel aliam excusationem; verum nunc esse omnibus^ qui modo Vienn§ vellent praxim, ut vocant, exercere, facultatem ingredi. Idem D. lacobus lonas^ vicecancellarius aul§ Sere- nissimi nostri Regis, ex ore Regis dixit, — hie enim mihi, cum in negotio schol^ nostr§ Posonii essem, referebat, — omnino animum Regis esse, ut cogerentur, ac si facultati non obtempe- rare vellent, celsi regiminis operam implorarent, vel si per eos forte non recte expediretur, ad aulam scriberent; se effecturum, ut id omnino ad effectum deduceretur.

Sed quia praenominatus impostor Carolus ad tempus praescriptum facultati literas non exhibuerat, placuit facultati, ut ego, adiunctis duobus doctoribus, convenirem consulem. Quem com convenissem ac ipsi negotium proposuissem, me et dominos doctores immodeste et inhumaniter valde excepit, vociferans, facultati nostr§ non licere convocare | ad se, absque senatus Fol. 176» antoritate, ullum civem et longo minus ipsis adsignare poenam,

^) Vgl. Neue Beformat. § 7 (bei Kink 11, 385). Der Decan könnte sich auch auf das von Kaiser Maximilian I. der Facult&t verliehene Privilegium vom 9. October 1517 beziehen, wo die Ausübung der medicinischen Praxis ebenfalls von der Aufnahme in die Facultät abhängig gemacht wnrde. Vgl. Beilage II.

264 Acta ftus. medioae UI.

ac propterea noile et prohibuisse quoque Carolo oblationem literarum. Et sic^ re infecta, eo die a consule discessi.

Id qnia mihi ad facultatem referendum erat^ celebrata fuit sexta congregatio, ubi bis propositis, quae mihi et adiunetis doctoribuB accidissent a consule, et quae vellent conservator et dominus vicecancellarius, placuit, ut ea res ad Regem deferretur. Interea ego per consulem rogatus sum, ut ad se yenirem, quod feci. Ubi multis honestis rationibus ipsum docebam, haec omnia in maximam utilitatem urbis Viennensis a facoltate esse insti- tuta, ac ostendebam, quam vehementer interesset reipublicae, ut ea animadversio a facnltate fieret. Etsi autem aliquo modo assentire videbatur, tamen volebat senatus auctoritatem potiorem et primum eo salutato a facultate hos vel illos vocandos esse. Id, quam facultati et archigimnasio nostro sit utile et honorificum, viderint ii, qui res nostr^ schol^ commendatas habent.

Coeterum; qnia facultas videbat aliquos facnltatis doctores mutuis odiis et invidia valde laborare, omnes ofGcii et fratemi- tatis admoniti sunt, qu§ ut praestentur, ex animo Deum precor. Fol. 176^ In reliquis duabus congregationibus actum est de exami-

nandis chyrurgicis, quorum duo pro hospitalis Regii conditione certabant, et cum ego agerem Regii hospitalis physicum, ne in suspitionem aliquam incurrerem, in ultima congregatione elegimus decanum dominum doctorem Andream Plancum, ac tunc, ipso decano, examinati fuerunt, ubi suffragia doctorum accepit Caspar Prinner, qui et nunc per Regem in dicto hospitali chyrurgus designatus est.

[1664 I.]

Fol. 177» Anno Domini 1554., die 14.^) Aprilis, profesto divorum

13. April Tiburtii et Valeriani, Andreas Plauens, artium, philosophiae

et medicinae doctor, publicus et Ordinarius sanctae linguae

Professor, in decanum facultatis medicae est electus, in cnius

muneris administratione acta sunt, quae sequuntur.

Primo omnium a praecedente domino decano loanne Schrötter accepit sigillum, ladulam cum privilegiis, librum statutorum una cum novae Reformationis libro, sceptrum argen-

1) Lies 13. April.

Acta fae. medicae m. 265

teum fractum cum rosa una deficiente, pecuniae nihil. Debet autem nominatus antecessor facoltati 3 sol. ö deD.^ qaam sum- mam inscripsit remisisse per pedellum^ id quod non est factum.

In principio decanatus mei auditus^ examinatus et admissus est ad chyrurgicam practicam Mag. Ludovicus Peiß.^) Dedit facultati 1 flor.^ 4 sol. Et quia antecessor StanislaoN. pedello Stipendium pro labore non numeraverat^ dedi eodem die pedello 1 flor. 1 sol. 10 den.

Convocationem facultatis medicae primam celebravi 14. die i4j^Qi lunii; in qua primo obtuli excellentissimis dominis doctoribus decretum magnifici domini rectoris occasione consiliarii perpetui, qui in Consistoriis universitatis rectori magnifico adsistat.') Ad hanc subeundi provinciam electus est clarissimus atque excellen- tissimus dominus doctor Franciscus Emericus, publicus et Ordinarius practices professor. Eodem die coram facultate comparuit Carolus N., qui aliquando approbatus fiiit in se- cando caiculo. Is quum tantum copias suarum testimonialium literarum facultati obtulisset, iussus est ad sequentem congre- gationem originale adferre. Symposium eins diei constitit: Pro vino malvatico 1 sol. 18 den. Item pro vino communi 24 den. Item pro pane et cerasis 26 den.

Secunda congregatio est celebrata die 14. Augusti. In 14. Aug. hac literas testimoniales gradus doctoratus ostendit facultati D. Ladislaus Stuff petiitque pro admissione ad facultatem, item puncta, respondentem aliquem; in numerando pecuniae I confidebat; uti supplex libellus prae se ferebat, dominos doc- Fol. 178» tores de facultate aequiores fore benignioresque. Effectum autem est nihil, sed facultas statuit, ut D. Ladislaus pecuniam, sicuti moris est, exponeret eandemque apud decanum deponeret, et sie quemvis dominorum doctorum pro sua persona benigniorem posse fieri. In eadem congregatione Carolus Minster coactus per magistrum civium comparuit. Is exhibuit facultati quoddam „fidimus", ut vocant, suarum testimonialium literarum. Reviso „fidimus" concluditur, quod stilus exhibiti „fidimus" non sit stilus facultatis; imo facultas credit literas suorum privilegiorum esse surrepticias. Ea de causa voluit facultas, ut clarissimus

*) Zuerst stand: Weiß. Am Rande: ÄceepU ngÜlum supra 68, anno, ') Vgl. Keue Reform. § 11: ,tOrdinamua, ut Redori et Consistorio ordi-

nario tres primarii lectores trium fcusuüatum et Prior CoUegii in perpetuoa con^

9%Uario9 hu asiCiwrea adiunffontttr'* (Kink II, 389).

266 A«t» Am. ModicM m.

dominus doctor Cornax ageret com Regiae Maiestatis etc. cancellario, universitatis conservatore ampltssimo. „Fidimns'' cupiebant domini doctores^ ut reservaretar apnd facnltatem. In eadem [congregatione] qoidam balneator Mathaeus Fnx est examinatus et admissns. Dedit facultati 1 flor. 6 sol. In hac congregatione habita exposoi pro vino malyatico et commoni, pro crustulis^ peponibus et pjris 5 sol. 26 den.

26. Sept Profesto divorum Cosmae et Damiani ego ipse prandium

exhiboi, ut moris est, facultatL Pro peragendis in ecclesia solemnibus exposui^ quae sequuntur: Magistro chori pro missa 1 flor.y 1 soL, 10 den. Cantori 1 flor. Oi^anistae 4 sol.

13. Oct. Ultima congregatio est celebrata in festo diyi Colomanni,

in qua in decanum est electus clarissimus dominus Doctor Martinus Stopius^ cui in praesentiarum restitui primo facul- tatis sigillum^ secundo ladulam cum privilegiis^ tertio librum statutorum, quarto librum novae Reformationis, quinto sceptnim argenteum fractum cum una rosa deficiente, sexto „Fidimus'' Caroli Minster, septimo librum actorum. In eadem [congre- gatione] D. Casparus Pyrchpachius loco D. Schrötteri facultati dedit 3 sol., 5 den. In electione domini decani pro conclusione exposui pro duabus veteris yini mensuris 1 sol. 10 den. Item pro malvatico 2 sol., 4 den. Item pro crustulis 8 den. Summa expositorum facit 5 flor., 3 sol., 16 den. Summa perceptorum facit 3 flor., 5 sol., 5 den. Defalcatis itaque defal- candis debet mihi facultas 1 flor., 6 sol, 11 den.

[1664 n.]

Fol. 178»> Anno reparat§ salutis humani generis per Christum lesum,

dominum nostrum, 1554., ego Martinus Stopius,*) medicin§

13. Oct. doctor, in festo divi Colomanni in decanum inclit§ facultatis medic§ electus sum.

26. Oct. Die 26. Octobris dominus Huetstokher, consul Viennensis,

oratum habuit dominum rectorem magnificum doctorem Fran- ciscum Emericum, ut, duobus sibi adiunctis sui ordinis et facultatis viris, xenodochium civium visitare dignaretur. Adscivit itaque sibi dominum doctorem Lazium, Rom. Regi§ Maiestatis

^) Mit anderer Tinte eingefügt: Flander, AlostanuB.

Aotm fto. medioae lU. 267

historiographum dignissimum^ et me decanum. Visitaviinus xeno dochiom, sed qnoniam ob frequentem medicorum mutationem inconvenientia multa comperta sant; in rem et xenodochii et paupemm egromm existimavit iiiturum magnificus dominus consul^ si medicorum quispiam in ordinarium eius loci medicum ab inclita facultate medica eligeretur^ qui vigilantiori cura lan- guentium haberet rationem, frequentiusque illos inviseret, cuius diligentiam pari gratitudine se aliquo honorario a senatu depu- tando compensaturum recepit. Isth^c quum magnifico domino rectori ac nobis petitio iudicaretur bonesta, ut senatui Viennensi gratificaremur^ totam facultatem convocavi huncque articulum deliberandum proposui^ quo tempore, 8. Novembris, ego in physi- 8. Nov. cum xenodocbii ordinarium electus sum, omnium votis suffragiis et pari singulorum consensu, cum alioquin privatim magnificus dominus consul a senatu duos mitteret senatores ad magnificum dominum rectorem, eum ut oratum haberent, quo velit me prae c§teris eligere, quia alias etiam fueram grassante pestilitate de eorum republica bene meritus, ipsos me imprimis exoptare, ut me promoveret, quod ita factum est. Quare hoc munus satis laboriosum in gratiam civium et aegrorum suscepi, quo fungor quam possum vigilantissime. Exposui in prima congregatione 12 knie.

Item die 4. Decembris eiusdem anni miss§ sunt mihi litere ^?^j]^^' in feste Nicolai ab excelso regimine, qu§ nos sunt cohortat^, e. Dec ne pr^ter politica Romanae Regiae Maiestatis statuta afflictos alioqui gravissimis morbis aegros, exactionibus premeremus; senatum sacrum intellexisse, quosdam nostri ordinis medicos in hoc deliquisse. Quam ob causam convocavi nostram facultatem regiasque literas proposui, nee inventus est ullus, qui politiam esset transgressus. Quare omnes doctores unanimi consensu concluserunt, libellum supplicem Regio senatui offerendum esse, ut ipse prevaricatorem nominaret utque merito puniatur. Oblatus est itaque sacro senatui libellus supplex continens, eiusmodi delictum a nostre facultatis doctoribus non esse commissum, sed forte a circumforaneis impostoribus, quare excelsum regimen oratum habuit facultas medica, quo nostra Principis ac Regis nostri clementissimi potentiae autoritatisque munimine gratio- sissimo rite tuen privilegia dignentur adeoque eiusmodi agjrtas, ambubaiarum coUegia, aniculas, incantatrices, ballatrones, ludeos et id genus impostores mulomedicos, Aeschinis instar Socratici

268 Acte Im. w^m» ni.

capitali inscitia per mortes impune — prohdolor nephandi ac nunquam non satis deplorandi facinoris — suis in Christianos experimentis tyraDnidc plus quam gentili sevientes, toties se- pissimeque nominatos accusatosque arcere atqae exterminare yelint. Responsum est tandem nobis ab excelso regimine com- missumque, ut eos, qai in sacram medicin^ professionem, qoam non didicere rite recteqae^ irrepserunt, affectis misere pfaarmaca ab aromatariis empta triplo yendendo et solutionibas summa impietate eos gravando, imponentes circnrnvenientesque nomi- naremus.

Exposui pro vino dolci 20 kruc. et pane 1 kmc. In praefata congregatione D. leronimus Quadrius Italiis petiit ad facultatem, sed qnia volebat sibi condonari deponendam pe- euniam, in genere nil est ei concessomy sed at servet statata et pecuniam apud me deponat, si vult recipi et repetere. Fol. 179 1> Commissio facultati medic§ a sacro Regio senatn missa

sie habet:

Ferdinand t, von Gottes gnaden Römischer^ zu Hungeren khunig etc. Ersam gelert, getreu, lieb. Wier geben euch ge- nedichlichen zu vernemen, wiewol durch uns in unserer auf- gerichten policej under anderem den doctoribus medicine ier belonung, wan sie die khrankhen hambsuechen, klarlichen bestimbt; so khumbt uns aber glaubwierdig für, wie die khrankhen unndt petrisigen mit der belonung von oberierten doctoren zum höchsten beschwert, des unns als herren unnd landtfursten vemer zuzusehen kheineswegs gemaindt sein wil. Derhalben befelhen wier euch ernstlich unnd wollen, das ier ob unserer ausgangner unnd publicierten policey vestichlichen handhabet unndt die doctores medicin^ dahin haltet, das sie derselben gehorsamlich nachkhomen, auff das gegen inen anderer ernstlichen einsehung furzunemen nicht nothue, daran beschicht unserer wil unndt mainung. Geben in unser Stadt Wien, 4. Dec. am 4. tag Decembris anno etc. 1554. unndt der anderer in 29.

Commissio domini Regis in consilio.

8. Dec. In congregatione super hac re in festo Conceptionis diy§

Virginis Marie habita, unanimi omnium doctorum consensu con- clusum est mihique ordinatum, ut libellum supplicem excusa- torium scriberem excelso regimini, quem feci in hanc formam, ut sequitur;

Acte Uo, medicM UI. 269

Römischer ku. Maiestet etc. nnsers allergennedigisten Fol. 180* herren hochloblich Verwalter^ stadhalterambts canzler^ regenten unndt ratte^ des regements der niderösterreichischen lannde, hochwierdig, wolgeboren, gestreng, hochgelert, edl unndt vest gnedig herren. Den nagst verschinen pf hinztag den sechsten g. Dec. dits monats had von E. G. auß commission hochstgedachter Ku. Maiestet etc. unsers allergenedigisten herren ain bevelich an uns gelangt^ des copey hiebey licht^ welchen wier mit ge- barlicher reverenz empfangen^ aber nit ambillich^ auch mit höchsten hertzlichen erschreken yemomen. Dan aus disen bevelich haben wier wol verstanden ^ das wier bey hochge- dachter Ku. Maiestet etc. der ungehorsam unndt widertrettung seyner Maiestet gnedichlicher auffgerichter polizej unndt Ordnung mit dem höchsten insimiliert unndt beklagt sein. Dieweil wier uns aber diser bezieht gar unschuldich wissen, undt keiner unter uns ist, welcher seine patientes mit der betzalung be- schwaret, sunder von dem maisten tail der khrankhen auch die bestimbte belonung nit geraicht wiert, haben wier nicht underlassen khönnen, E. G. hilf anzuruffen unndt gehorsamUch zu bitten, auff das wier nit unbillicher weys in ungenaden bey unserem allergenedigisten herren kumen auff etlicher ungrundt unndt ungewiss furbringen, so willen derhalben E. G. unns bey hochgedachter Ku. Maiestet als die unschuldigen enntschuldigen unnd undertanichlich bevelhen, | wohin füran wier in gleichem Fol. 180»» fal an unser vorwissen beklacht würden, sein Maiestet wolle nit glauben geben, dan wier ie alle, wie pillich, jederzeyt willich, seiner Ku. Maiestet unndt E. G. als unsere furgesetzsten hohen obricheit in aller eer, gehorsam unndt unterdanigheit zu laisten. Wo aber ainer oder mer aus unserem mittel in sollicher ungehorsam bey E. G. angeclagt waren, bitten wier under- thanichlich, E. G. wellen uns die benennen, welche mit E. G. hilff nach aller notturft unndt pillicheyt gestrafft sollen werden. Wo aber solliche Übertretung geschähe, wie an tzweifel wol zu bemuten ist, von den doctoribus, welche unser facultet nicht sein aingeleibt, wellen uns E. G. derselbigen nit entgelten lassen, unndt den selbigen gleichesfals die umbillichait nicht gestatten. Zudem, so seindt auch alhie in diser loblichen Stadt vil landt- farer, luden, alte weiber unndt dergleiche bedriegerische leut, die sich der medicina unterstehen, so sie doch dieselb nit ge- lernet, welche das gemain volk betriegen unndt erbarmelich

270 Acte ftc MüM m.

umb leib nondt guet bringen, wie dan oBt derhalben clagen fikr uns khomen, unndt wier o£Ftennallen aach solliches £. G. clagweis fdrbracht haben, auch dieselben mit namen angezaicht, die nicht allein übersetzen die khrankhen personen mit der belonnn^, sunder aach die khrankhen mit nngnmdt bedriegen, mer als curieren, anch die ertzneien, so si selber in den appo- tekhen khaufen, umb dritoppelt gellt den khrankhen einreimen, als Lazarus der lud, in khrankheyt, des wier gnugsam

Fol. 181* urbittig sein darzuthun, von den auch die neu Reformation Ku. Maiestet in der universitet clarlich ausweist Damit aber solche fravelicheit abgestelt werde, wissen £. G. diser loblichen Stadt obricheit wol ernstlichen bevelich unndt Ordnung zu geben. Thuen unns hiemit E. G. underthannigist bevelhen, die wellen ob uns unndt unseren privilegiis mit nutzpargheit der armen vestichlichen handthaben. E. G. gehorsamisten N. dechannt unndt doctores facultatis medic^ der universitet alhie etc.

Porro praefatam suppUcationem obtulimus sacro regimini, et nostr§ facultati hec est consultatio in responsionem data, ut sequitur in hunc modum:

Facultati medicin§ widerumben anzuzaigen: Regierung nemen dise ier entschuldigung an, doch ist inen nochmalen ernstlichen auffgelegt unndt befolhen, das sie dem hierin an- gezognen an sj ausgangen bevelich allerdings gehorsamlichen geleben unndt denselben in nichte zuwiderhandlen, auch mit mhereren vleis als bisher beschehen, die khrankhen curieren. Unndt nachdem hieraus verstanden wierdet, als sollen vil doctores, so irer facultet nit eingeleibt, item vil landfarer, luden, alte weiber unndt andere dergleichen betriegerische leut sein, die nit allein die khrankhen mit der belonung überschätzen, sunder mit ungrundt mher betriegen als curieren, so sey dem- nach der regierung vemer bevelich, das sie solche personen, so, wie gehört, die khrankhen ubernemen, lauter unndt mit namen anzaigen, wirdet deshalben geburliche ainsehung er-

10. Dec. folgen. 10. Decembris 1554.

Fol. 181 b Item die 14. lanuarii dedi aliam suppUcationem excelso

l4^j^ regimini ex parte impostoris empyrici Michaelis Schilling,

qui misere perdidit et pecuniarum impia exactione pro parvo

[et facile curabili morbo, scilicet renum sabulo, petendo 12 taL

,' miseram mulierem fefellit, et talis nobis est reddita ab sacro

' senatu Regio responsio:

Aeto Cm. m^dioae ni. 27 1

Dem bargermaister nnndt ratt alhie zu Wien zuzustellen unndt zu befelhen, das sie inhalt des iungsten an sie ausgangen ratschlags das ungeschikt unndt den patienten beschwerlich unndt nachtailich curieren unndt practicieren bei den ierens gerichts zwang underwor£fen personen furderlichen abstellen unndt dermassen ainsehung thuen^ damit die supplicanten zu weiterer befuechter bescbwar nit verursacht werden; welche aber ierer iurisdiction nit sein, dieselben die regierung anzaigen^ sambt ierem bericht, was sye in Sachen fumemen unndt handien. .

A die 16. lanuarii anno 1555. 16. Jan.

Porro praefat§ commissionis exequutio facta est a mag- nifico domino consule Hutstockher in senatu, me et doctore Caspare Pyrbachio presentibus die 29. lanuarii, vocatique 29. Jan. sunt in senatum Carolus Munster, Michel Schilling, Maister Peter Pfeiffer et reliqui cum mulieribus vetulis illisque serio iniunctum est, ut omnino a medicationibus interiorum et exhi- bitionibus pharmacorum abstineant sub pena carceris turris Charintiaci.^)

Tertio convocayi facultatem, ut cui potissimum secandi corpus munus et anatomicus sit actus deferendus [deliberaret]. Movit enim nescio quas difficultates D. Lazius, qu§ tandem compo8it§ fuere a die 17. lanuarii. Exposui pro vino dulci et 17. Jan. pane 20 kruc, pro supplicibus libellis scribendis excelso regi- mini 4 sol.

Item die 6. Februarii magnificus dominus consul Huet- ^ pebr' stocker iterum me et doctorem Casparem Pjrbachium

^) Anf einem in den Actenband lose eingelegten Bogen findet sich folgende Aufzeichnung: „Verzeichnns derer personen, so alhie in medicina extraordinarie practicieren. Nomina doctorum, so in facul- täte medica nicht eingeleibt: Doctor Leonhardns Promperger; Doctor Ladislans Staeff; Doctor Hierontmus Qaadrius. Namen derer, so in medicina nie gestudiert und doch frevenlicherweiß practicieren und betriegen: Lazarus ludt; Carolus Munster, stainschneider; Hannß Leidtgeb im khnmpfgassl; ein hawer bej sanct Ulrich; Maister Peter Pfeiffer sambt einem diener unnd seiner haosfrauen im harrhoff; Maister Michael Pal- bier er im Gundlhoff; ein zymermaister bey sanct Stefanspadt in dem selbigen gassl; mer aln frau, die Peter in genandt, am Khienmarkh im Pemphlnger- hoff; Steffanin Leitgebin bey dem D. Pachaleb, die auch vor wenigen tagen ein wassersichtige, als für unns glaubwierdig khumenn, verderbt hatt; Bona, des herrenn Sphortzia Palevesin . . . apoteckher, der wider aller doctornm be[felch] unnd Ordnung dem herrenn loanni Maria Malvetz ertznei zu seinem verderbenn eingebenn hat.

272 Aeta fse. madicae III.

rogavity ut in senatu illis assidere et examini c§terorum empyri- corum tum etiam vetularum medicatricam interesse dignaremur, idque prompte libenterque fecimus. Examinatus est denao Mag. Petrus im harhoff^ iniunctumque illi est; ut eos^ quos adhuc aegros Gallicos habet, nobis ostenderet Item doctoris Camilli defuncti coniux, qu^ Gallicum quoque morbam per multorum mortes ausa est fumo cinabaris curare , cui etiam J serio sub pena gravi omnis medicationis genus est interdictum.

23. Febr. 23. Februarii Doctor Ladislaus Stuff deposuit peconiam

facultati; nempe 27 flor. pro repetitione et pro puncto, ut vocant Uli datus est Aphorismus 9. secund§ particul§: ,, Corpora cum

12. März quispiam purgare voluerit etc.^ Respondit autem 4. Idus Martias. Exposui 20 kruc. pro vino et pane.

Item Doctor leronimus Quadrius similiter deposuit apud

2. März me facultatis pecuniam die 2. Martii, qu§ distributa est die

4. März 4. Martii sibique punctum est assignatum Aphorismus 29. secund^ particul§: „Quum morbi inchoant, si quid movendum, move etc.'' Exposui in symposio istius congregationis 26 kruc. Item propo- situm est, utrum domino doctori losepho a repetentibus 3, ut c§teris facultatis doctoribus, floreni debeantur contribui ob eam causam, quod gratis a facultate receptus sit ac nemini quicquam numeraverit. Conclusum est, quod paris nobiscum contri- butionis particeps esse debeat.

2LMärz ^^* ^^^^^ examinatus est Petrus Pfeffer illique a facul-

tate suffiminis cinabaris medicatio est interdicta. Examinatus vero fuit per clarissimos vires D. Kuning et Pjrbachium. Exposui 18 kruc. Accepi a repetentibus praefatis nomine facul- tatis 12 flor., pro admissione ad facultatem 12 sol. Exposui in congregationum symposiis flor. 2, kruc. 27. Dedi D. Planco solvique debitum pro facultate flor. 1, sol. 6, den. 11. Sublatis defalcandis debeo sequenti domino decano Doctori Kunig flor. 9, sol. 2, den. 8.

7.— 13. Item in septimana sancta in hanc civitatem confluxerant

^" duo empyrici, Mathias Fux et suus collega et in Foro Alto dyplomata magna, appensis multis calculis membrana quadam obvolutis, quos e vesica et renibus se excidisse effinxerant, publice omnium conspectui obiecta habuerunt. In quibus etiam pollicebantur hi impostores, se omnes vel desperates etiam mor- bos internes et externes curare posse. Sed quoniam adeo in- signe mendacium minime ferendum esse censui et iuxta novam

Acta fkc. medioM III. 273

Reformationem neminem in hac urbe mederi posse^ nisi prius a facnltatis nostre medicis fnerit examinatus, cognoscerem, iniunxi pedello^ ut illa diplomata temerario ansu publicata tolleret et facnltati deponeret^ quod ita effectum est. | Acceptis diplomatis (!) Fol. 188 ea consuli Hntstokher tradidi^ utque impostores cogeret ad examen, rogavi. Qaum vero id illis committeretur^ acceptis suis a consule rebus alio die aufngerunt, adeo efficax fuit illorum mens male conscia recti^ quQ grassantinm in sacram medicinam latronnm prodidit imposturam. Itaqae, nt concludam, eä qua potui diligentia in agyrtas et medicatiices animadverti atque benignitate consulis obtinui, qu§ ante annos 160 fuerunt piuri- mum desiderata atque agitata. Reliquum igitur est, ut spartam, ut in proverbio est, multis retroactis seculis efflagitatam, im- presentiarum yero feliciter partam adomemus, tueamur et con- servemus.

[1656 I.]

Anno a Christo nato 1555., in die divi Tiburtii et Valeri- ^?'"^®^.!* ani^) martirum, electus sum ego Ludovicus Kynig, artium ac medicinae doctor, communi consensu et voto dominorum doctorum de facultate medica inclita studii Viennensis in futur§ mutacionis decanum, et accepi ab excellenti domino doctore precedente decano Stopio, ut sequitur: Ladulam cum actis, statutis, sigillo et privilegiis facultatis medicae; peccuniam 9 flor. 2 sei. et 8 den.; sceptrum argenteum facultatis aliquantisper fractum, uti erat antea.

Primam vero congregationem meam celebravi 2. die Maii, 2. Mai in qua examinatus et admissus est ad gradum baccalaureatus eximius vir dominus Mag. Thomas Haunstein Lipsensis. Solvit facultati iuxta rationem novae Reformationis studii Vien- nensis 10 sol. et examinatoribus 22 sol.,') quos domini doctores de facultate inter se diviserunt, peccunia vero facultatis salva ^ remansit. CoUatiunculam quoque nullam exhibuit, quando quidem I ea in nova Reformatione etiam derogata sit.^) Pro maiori tamen gratitudine, observantia et benevolentia erga preceptores et

^} Ursprünglich stand Colomanni. «) Vgl. Kink II, 391. ») Vgl. das. 8. 392. Acte facnltatis medicae III. 18

274 Acta fao. medioae lU.

examinatores buos^ finito examine^ dedit dominis doctoribus animo benevolo non coacto unum panem Martium,^) ut vocant^ et ali- quot mensuras vini. Actum ut supra. 8. Mai Alteram congregationem habui 8. Mail propter decretum

quoddam Regium. Magnificus enim dominus rector et super- intendens Regius a facultate nomine Regiae Maiestatis scire cupiebant, utmm e re studiosorum foret, st cheirurgica lectio, quae aliquamdiu vacavit, denuo erigeretur. Concluserunt tunc Fol. 184« unanimiter et uno consensu domini doctores | de facultate, non solum utilem, verumetiam et necessariam et honorificam futuram hanc lectionem archjgimnasio nostro, mihique iniunctum scripto eos vicissim compellare, ut in re bene cepta pergant, quod factum est.

Commissio magnifici domini rectoris et superintendentis Regii ad facultatem erat talis:

N. dem herrn decano unnd doctorn facultatis medicae der universitet alhie zue Wien zuetzestellen. Auff der R9. khu. Maiestet unnsers allei^enedigisten herrn genadigisten bevelch von dem herrn rector unnd Superintendenten Regio, dem herrn decano unnd doctorn facultatis medicae der universitet alhie aufzulegen, das sy inen iren bericht unnd guettbeduncken, ob es der universitet nutzlich unnd ftlrtragliche seie, wan ain lector in cheirurgia durch ainen doctorem medicin§ zu verrichten von neuem aufgericht wurde, unnd wie, auch was für authores in cheirurgia zu lesen, mit was stipendio ainer zu besolden wäre, in schrifften verfassen unnd übergeben unnd solchs, so fyl 14. Mai müglich, befurdern wellen. 14. Maii anno 1555.

Responsio facultatis erat haec: Magnifice domine rector, magnifice domine cancellarie ac superintendens Regie dignissime. Eur Magnificenz unnd Gnaden befelh im namen der Rö. khu. Maiestet unnsers allergenadigisten herrn an unns den 14. May ausgangen, haben wier mit aller reverentz empfangen. Welchs belangendt ain lectur in cheirurgia, die dan ein notwendig stuckh in medicina ist, unnd bei den alten Asiaticis, Kriechen, Römern unnd derselben nationen medicis biss auff diese zeitt Fol. 184^ mit grossem fleis geübt | unnd gebraucht worden, darauff geben wier Eur Magnificenz unnd Gnaden diesen unnsem underthanigen bericht, das solch lectur bey allen löblichen universiteten in

*) = Marzipan.

Aete fite, medieoa m. 375

wällischen landen^ auch in Franckhreich mit grossem fleis er- halten unnd besoldet wierdt^ unnd wiewol in deutschen uni- versiteten sy nit gar gebreachig, so ist sy doch bey dieser universitet alhie auch vor 19 jaren von ainem doctor annser facultet gelesen unnd iarlichen mit 52 flor. besoldet worden, auss nrsach, das die wundartznei nnvermydenlich auch den gesunden. So will die notturfft erfordern, das unsere wundärtzte in der anatomia, die dan proprio cheirurgi^ professori zugehörtt, instituirt werden. So ist gar viell an der verrükhung der glidern, an cauteriis, an peinbruchen, an allerlei notwendigen guetten gemeinen pflaster gelegen, welche operationes unnd explicationes alle ainem cheirurgo zugehören. Demnach achten wier solche lectur fast nutzlich unnd genötig bey dieser der Rö. khu. Maiestet universitet. Wasmassen aber dieselbig auf- zurichten, aber wieder in schwunckh zu bringen unnd zu be- solden seye, schtellen wier zu der Rö. khu. Maiestet genadigist wolgefallen. Die bucher aber, so in cheirurgia gewönlich ge- lesen werden unnd alhie zum taill vom herrn Doctor Frantzen Emerico gelesen worden, seind diese: Das Verzeichnus aber Compendium methodicum cheirurgiae doctoris Francisoi;^) Libri xat3e t&Kou^ \%a\] %axä y^vt) Galeni;*) Liber 2. et 3., item 13. et 14. Methodi Galeni;') Anatomia ordinaria als Compen- dium Vesalii^) aber Mundini^) Correctorinm. Libri priores duo Tagaultii.^) Den cheirurgis, den deutschen, das Feldt- puch^) privatim zu erlamen. Etzlich capita de tumoribus et

^) Emerich? Ein gedrucktes Lehrbnch der Chirurgie aus seiner Feder ist uns nicht bekannt. Oder handelt es sich hier um ein Vorlesungsheft?

') Gemeint ist das Werk von Galenos icspi ouvOiasco^ ^apfidbccov tuv xaza Toicou^ und scgpt ouv6lascoc ^apfA^bccov icüv xora ylw). Eine lateinische Ueber- setzung Yon Janus Cornarius erschien unter dem Titel : Galeni de compositione pharmacorum localium seu secnndum locos libri X, Basil. 1537 und dann Öfter.

') Galenos, BepoocEuiud^ [xi8o$o(; ins Lateinische übersetzt von Thomas Linacer unter dem Titel Methodus medendi, in vielen Auflagen erschienen.

*) Andr. Vesalius, De humani corporis fabrica librorum epitome, Basii. 1543 und ($fter, ein Auszug aus dem grossen Werke dieses Verfassers; Tgl. Gurlt, Geschichte der Chirurgie (Berlin 1898 fr.) III, 300.

*)Mondino de Liucei (1275 bis circa 1326), dessen Anathomia zuerst Ticini 1478 und dann öfter gedruckt wurde; vgl. Gurlt I, 791.

*) Jean Tagault (f 1545) schrieb De chirurgica institutione, Paris 1543 und Öfter; vgl. Gurlt II, 624.

"*) Hans y. Gersdorf, Feldbuch der Wundarznei; vgl. Weller Nr. 1053.

18*

276 Acte frc MikM m.

ulceribus et fracturis ex Albucasi^) auszuleseii, welche zaer Fol. 186« pnctikhen am meisten dienstlich. | Diese ermelten pnecher mechten ordinarie znm teil diligenter pnbUce gelesen nnnd expUciert werden, zom tefl aber privatim den discipulis nnnd jungen wnndarteten nberloffen nnnd an^el^ Dieses haben wier Ear Magnificena nnnd Gnaden anff derselben befelh gantx gehorsamblich anzeigen wollen. Was aber weiter das Stipendium, anch erwelnng der stunden belangendt, werden £ur Hagnificenz unnd Gnaden die Rö. khu. Maiestet wol wissen zu berichten. Thnen unns hiemit fkir Gnaden underthänigUchen bevelchen.

Eur Hagnificenz nnnd Gnaden willige gehorsame

N. decanus unnd doctores facultatis medicae.

Exposui in hac congregatione: Pedello iussus pro salario suo annali 2 tal., facit 2 flor. 2 sol. 20 den., quia duo prae- cedentes decani ei nihil nnmeraYerant Pro una pinta Rainfolii 12 kr. Pro una pinta Tini Austriaci 16 den. Pro pane crusta- ceo 8 den. Pro informatione scribenda ad regimen 1 soL

Mag. Thomas Bannstein Lypsensis, qui nuper ad

24. Mai gradum baccalaureatus in medicina admissus fuit, IX. Cal. lunii solemnem dispntationem in auditorio medicorum habuit.

26. Mai Vigesimaquinta Maü alterum decretum mihi oblatum a do-

mino rectore et superintendente Regio ratione lectionis cheir- uigice, quod erat tale:

Dem herm decano unnd doctoribus facultatis medicae der uniyersitet alhie von dem herm rector unnd superintendente Regio abermals zuezestellen unnd aufzulegen, verrer Iren bericht unnd guetbeduncken, ob sy doctorem Hieronimum Quadrium Italum alls supplicanten zue der lectur der cheirurgia für deuglich unnd annemblich vermainen oder nicht, schrifftlichen uberzuegeben unnd solchs, so vil muglich, verrer zu handien befurdem wellen. 24. May, anno 1555.

Fol. 185>> Hoc decretum obsignatum per bedellum ad singulos dominos

doctores de facultate, ut quilibet suam subscriberet sententiam, misi. ludicaverunt tunc quasi omnes, Doctorem leronimum Quadrium satis idoneum fore ad hanc lecturam, hac tamen

^) Albucasis (richtiger Abnlkasim) methodi medendi cum instromentis ad omnes fere morbos depictis, Basil. löil fol. ; vgl. Gurlt I, 620.

Acta fM. medicM in. 277

conditione, ut prius specimen quoddam suae eruditionis edat, profitendo nimirum cheirurgiam in scholis per aliquot menses; tandem^ si magnifico domino rectori et superintendenti Regio qnoque probabituF; eundem pro authoritate confirmare potuerint. Quod literis eis vicissim significavi. Exposui pro literis scri- bendis 1 sol.

Ultimo Maii examinatus et admissus est ad mnnera bal- q, ^ .

31. Mai

neatoris exercenda Maister Georg Helehinger, pader im eantzleipadt. Dedit facultati pro examine 1 flor. 6 sol. In- sumpsimus in hoc examine pro vino et pane 1 sol. 10 den.

Adj 23. Augusti examinatus et admissus est ad gradum 23. Aug. baccalaureatus in re medica eximius atque egregius vir dominus Mag. Bartolomeus Reisacher. Solvit facultati 10 sol. et examinatoribus 22, quos domini doctores de facultate inter se diviserunt. Remanserunt facultati 10 sol. Exposui in hac con- gregatione pro melonibus, uvis et aliis fructibus, item pro pane \ et crustulis 6 cruc.

6. Septembris celebravi quartam congregationem, in qua 6. Sept. petiit ad balneum et chirurgices admissionem quidam balneator nomine Maister Hans Stereneckh auff der hohen pruckhen, quem facultas admisit auditum. Solvit facultati 1 flor. 6 sol. Exposui in hac congregatione pro duabus pintis vini boni 10 cruc, pro pane, crustulis et bellariis 4 cruc.

Percepi itaque in hoc meo decanatu: A praecedenti domino Fol. 186' decano doctore Martine Stopio 9 flor. 2 sol. 8 den.; A domino Mag. Haunstein pro admissione ad gradum baccalaureatus in medicina 10 sol.; Pro examine duorum balneatorum 3 flor. 4 sol.; A domino Bartolomeo Reisacher pro examine ad gradum baccalaureatus 10 sol. Summa perceptorum facit 15 flor. 2 sol. 8 den.

Exposui: Bedello Stipendium suum integri anni 2 flor. 2 sol. 20 den.; Pro duabus informationibus scribendis ad regimen 2 sol.; Pro symposiis congregationum sex 6 sol. 12 den. Summa expositorum facit 3 flor. 3 sol. 2 den. Qua summa detracta ab acceptis superne adnotatis debeo facultati 11 flor. 7 sol. 6 den.

278 Acta fae. m«dieaa IIL

[1656 n.]

Fol. 186^ Anno a mundo redempto 1555., resignante me Ludovico

12. Oct. Ejnig, artiam ac medicinae doctore, profesto divi Colomanni martyris offitium decani, a facoltate denuo communi consensn electus sum. Quam quidem provinciam; etsi invitus et tunc temporis occupatissimus, tamen victus praecibus dominorum doctorum de collegio benemerendi ergo administrandam suscepi. Acta sunt, quae sequuntur.

Primam congregationem in hoc meo decanatn celebravi

22. Oct. 22. die Octobris, in qua examinatus et admissus est ad gradum

baccalaureatus in re medica egregius vir dominus Mag. 6ui- lielmus Coturnusius Flander. Solvit facultati iuxta statuta novae Reformationis 10 soL, examinatoribus 22 sol. Hos domini doctores de collegio inter se statim diviserunt. Et quia iegatus Regius^) breyi in Turciam binc erat abiturus, cui se comitem itineris adiungere voluit, petiit illa congregatione a facultate, ut cum prius tanquam diutumum alumnum huius almae uni- versitatis Corona doctorali omare yelit; quo maior apud legatum ipsius esset authoritas. Facultas victa suis precibus secum in hoc dispensavit ac statim duo puncta pro gradu licentiae, uti moris est, assignavit: alterum ex secundo libro Aphorismorum, aphorismum 39: „Seniores iuvenibus egrotant minus etc.,'' alterum ex MtxpoTexvT) Qaleni cap. VIII: „Terminus autem, qui

23. Oct. utrumque distinguit etc.^ Ad quae postero die, et erat mea

altera congregatio, respondit et ad licentiam communi consensu dominorum doctorum de collegio benigne admissus. Solvit facultati ex tenore novae Reformationis 3 libr.

Fol. 187« 29. Octobris. Idem Mag. Guilielmus Coturnusius | acce-

pit insignia doctoralia in aede divi Stepbani a clarissimo viro et seniori facultatis medicae domino doctore Francisco Eme- rico, et actu finito facultatem quoque pro more lautissimo ex- cepit convivio.

22. Nov. Tertiam congregationem habui 22. Novembris, in qua petiit

se examinari et admitti ad munera balneatoris quidam balneator nomine Maister lacob Mayr, pader auff der neuen stueben. Sed quia rudis adhuc erat, iussit cum facultas alio redire tem- pore. Dedit facultati 12 sol. Insumpsimus in tribus istis con-

^) Der berühmte Angerins von Basbeck; vgl. Hartl-Schran^ a. a. O. I, 341.

AeU &e. nedieae m. 279

gregationibus pro vino Cretico^ communi; pane, fructibus et una collatiancula^ omnibus simul computatis^ 6 sol. 14 den. Bedello dedi pro stipendio suo aestirali 1 flor. 1 sol. 10 den.

Quartam congregationem habui 23. Decembris^ in qua 23. Dez. rediit proximus balneator et petiit^ se denuo pro balneatore examinari. Examinatus est et admissus, multis tarnen conditio- nibus, ut ex testimonio suo a facultate^ quod ad acta repositum est, apparet. Dedit facultati denuo 12 sol. Exposui eodem die pro vino Yipacensi 12 kr., pro vino communi 4 kr., pro pane 1 kr. Bedello pro novo anno dedi quartale unius taleri.

Quintam congregationem in boc meo decanatu celebravi ^^^- 1^*^** 4. die Februarii, in qua examinatus et admissus est ad licentiam 4. pebr. in re medica eximiüs vir dominus Mag. Thomas Haunstein Lypsensis, medicinae baccalaureus, et tandem paucis inter- positis diebus in doctorem medicinae solemniter in aede divi Stephani promotus. Dedit facultati 3 libr., pro admissione ad consilia 6 sol. Symposium eius diei constitit 20 cruc.

Sexta congregatio celcbrata est 10. Martii, in qua pro 10. März licentia petiit doctissimus vir dominus Mag. Bartolomeus Reisacher, medicinae candidatus, et illo die per me, habentem consensum omnium doctorum de facultate^ domino cancellario universitatis quoque presentatus. Cui statim more solito duo puncta pro examine sunt assignata, ad quae postero die, pr$- 11. März sente domino cancellario praedicto, respondit et ad licentiam in re medica ab omnibus benigne admissus. Solvit facultati 3 libr. Exposui pro vino Yipacensi 12 kr. Hac denique congregatione coram facultate comparuerunt partes, quas senatus civitatis Znaim ad nos pro discemenda Ute inter eos delegarunt. Nam pharmacopola quidam ibidem dominum doctorem Christo- phorum Schanckerle, coUegam nostrum et medicum or- | di- Fol. 188» narium eius civitatis, aperte ubique incusavit iniustas atque exitiales receptas egrotis conscripsisse. Quas cum vidimus, cognovimus unanimiter ex oculari inspectione et verbis propriis pharmacopolae, illas domino doctori vel a pharmacopola vel quopiam alio esse adulteratas, et hoc literis senatui significavi- j mus, quorum copiae una cum receptis ad acta sunt repositae.^)

nia praeterea mutatione oblatus est a sacro regimine facultati libellus conceptus a pharmacopolis Viennensibus et 1

^) Diese Beilagen sind nicht mehr vorhanden.

280 Acte fiie. mediofte lU.

domino Magno ab Eck,^) qnomodo in posterum miropolia essent refonnanda et privilegiis RegÜB donanda. Facultas super hac re quoque suam dedit sententiam. Copiae ad acta sunt repositae.*) Exposui pro libello ad regimen scribendo 4 sol. Snmma itaqne perceptorum facit 14 flor., expositoram facit 3 flor. 4 sol. 20 den. Quibus detractis ab acceptis debeo facultati ex hoc meo altero decanatu 10 flor. 3 sol. 10 den.^ et ex priori 11 flor. 7 sol. 6 den. Omnibus simul computatis facit 22 flor. 2 sol. 16. den. Hanc pecuniam domino decano 16. April sequenti dedi 16. Aprilis.

Ego Vuolfgangus Lazius fateor me pecuniam istam a domino doctore Kunig in parata pecunia integram percepisse die eodem Aprilis^ in cuius rei fidem Chirographe roboro.

[1666 L]

Fol. 188^ Decanatus sextus D. Vuoifgangi Lazii.

U.April In die Tiburtii et Yaleriani martyrum anno 1556. electus

est; urgentibus multis necessariis causiS; sextum in decanum inclytae facultatis medicae generalis studii Viennensis Vuolf- gangus Lazius Viennensis, philosophiae et medicinae doctor, eiusdem facultatis in theorica primarius, sacratissimae Romanae Regiae Maiestatis consiiiarius et historicus, quod munus, post- habita praerogativa Regia et innumeras alias molestias poster- gando idem reipublicae literariae ergo in se lubens recepit In cuius officio acta sunt, quae sequuntur. Percepta: A do- mino decano praecedenti accepi: 22 flor. 2 sol. 16 den.; A chir- urgo Michaele Garr in Cancellis 1 flor. 4 sol.; Ab inscriptis 6 sol. den. Summa perceptorum flor. Rhen. 24, sol. 4 et quatuor cruciati.

Econtra exposui ut sequitur: Pedello nostro dedi nomine praecedentis decani pro mutatione hiemali elapsa, quando solutio illi facta nuUa fuerat, 1 tallerum. Eidem pedello pro mutatione mei decanatus 1 tallerum. Pro vini Vipachici duabus mensuris in congregacione meae electionis et pane 6 patzen^ facit 3 soL

*) Magnus Freiherr v. Eck und Hungersbach, kaiserlicher Beichshof- rath (t 1677); WissgriU II, 327.

') Auch diese Beilagen sind in Verlost gerathen.

Aeta fftc. mediwe IIL 281

14 den. Item in secunda congregatione a principio lulii super ambitione chirurgi Manii^ qui locnm in xenodochio Regio re- caperare conabatur^ pro vino et pane 1 sol. den. Item tertia congregatione 10. Augnsti ad mandatum Regium de eligendo lo. Aug. phisico castrensi, pro vino dolci et alio 18 cruc. Quarta congre- gatione 18. Septembris ad instantiam Mag. Michaelis Garr, 18. Sept. balneatoris in Cancellis^ pro vino communi 5 cruc. Quinta con- gregatione pro vino Rivolio ad eligendum novum decanum 12 cruc. Item pro pane et vino communi 5 cruc. Summa facit 3 flor. Rfaen.y cruciatos 5 et nummos 2.

Accepta: 24 flor. 2 sol. 4 cruc. Exposita: 3 flor. 4 sol. 14 den. Defalcatis igitur defalcandis debeo facultati flor. Rhen. 21 minus 2 sol. Quam pecuniam sequenti decano in praesentia dominorum doctorum de coUegio paratam obtuli et^ ut ipse in acta referat; volo, exemplum meum secutus. Pecuniam pro admissione ad consilia dominus doctor Reisacher sequenti offeret, quia mihi non numeravit.

Ego Michael Spitaller^ pro tempore decanus sequens, fateor me accepisse a domino doctore Wolfgango Latio, hystoriographio et consiliario Regio^ praecedente decano^ 21 flor.

Qui nomina matriculae nostrae dederunt: Fol. 189»

Hieronymus Lauterbach^ magister artium, ne illi frandi sit^ id quod ego publice testor, ante biennium audire lectiones incepit, cum morem nesciret, se primum inscribi curavit. Dedit 2 sol.

lacobus Gruober Ingolstadiensis, magister artium, dedit 2 sol.

Helias Anhart Graczensis dedit 2 sol. den.

Res memoria dignae gestae hac ipsa mutatione.')

Expeditio in Hungariam adversus Thurcas suscepta hanc causam habuit eumque sortita est finem. Cum inducias quin- quennio elapsas Tirannus Ferdinande Regi renunctiasset, con- festim munitissimum castrum haud procul Quinqueecciesiis situm^

^) Das Folgende ist der erste Entwurf 2u jener Darstellongy die Lazius zu einem Berichte an Ulrich Fugger ausarbeitete und die als Wolfgangi Lazii rei contra Turcas gestae anno 1566. brevis descriptio bei Bchwandtner, SS. rer. Hnng. (Vind. 1768) II, 290 ff. gedruckt ist. Vgl. auch Bucholtz a. a. O., Bd. VII, S. 336 ff. und Fessler-Klein a. a. O., Bd. UI, S. 670ff.

rirtuUn vn^ti^ü mMnserat. KAm^üane

1^^ fere Jlartii iiMrml^.'i <^jd ab: Be^

rerMUD Bebeeum^ perfdnsi Hm^annB pftn^inon, et qoi Tnirsriraciafli ad def« iiuta arma parabat, eosiiiii§ prormi tnmftaeti*, qoa prxnh eelentale atqoe fide oratofet auxiJia ad proceres ImperiL qni tum ap«d BatiqiOBam rant, miiHL Et ne mora praefientibos iiliiMii peeonia et ex proprio fisco, qaidqiiid eimt doobns in locts tcribere oeoepit, dato negotio Kicolao a Bol- rilz^) Alsaiae, impigro homnu, at per Sneriain ac ad lacaM Aeroniam legionem peditnm, quam regimentiim rocant, tnm in rerba adaetom, celerrimis itinmbos Viennam dedaeereL In Aottria Interim aliam Theodoricam Mareellam scribere ioMiit; ip«ey enm panio ante prorincianun Aostriae apad Vien- nam et Hangaronim apnd Posoninm canventom abflohinet,

April nondom eUpto Aprili, Pragam Bobemiae coneessit, nt in com- monia belli consilia suppetiasque tarn necesBariaa eins qnoque regni incolaa pelliceret. Id cum feliciter ac magnia andoribns AC infra dignitatem etiam corporisqne vires tandem perfecisset, nihil antiqoins habait, qnam nt obsessos in Sigeth Castro ob- sidione, qoae iam in mnltam aestatem trahebatnr, fibenuret In eins consilii eventnm eqaites cataphractos iacolatores, qnos nigros appellant, ad summam 300 ex Anstria contractos, et levioris armatnrae Hungaros, qaos Husserones dicnnt, paene mille in Hungariae mediterranea praemisit^ nt ad Canisiam in finibus Styriae et Hungariae peditem praestolarentnr et qnos provinciae caeterae Aostriae armare eqaites dicebantur.

Dum haec in Pannonia secunda agantur, Theodoricus

Fol. 189i> Marccllus cum sua legione et equitibus | Hangaris gravisque

armatnrae Qermanis haud paucioribus 600 adversus Bebecam,

qui agrum Hungariae ulteriorem infestum reddere non cessa-

^J}^^ bat; pacne sab exitu Mali mensis, movit ususque et fortuna et itinere haud sane incommodo, in finibus Cassoviae arces munitiores Bebeci tres in deditionem accepit. Quo tempore,

Juni adulto iam lunio^ altera etiam legio^ quam Bolvilus ex Suevia

^) PHrno ApriU amno, quo kaee »eribmuu, a reparata 9ahtU 1666, Las ins A. A. O., S. 2B0.

*) Pollweller.

Acta fM. medioM m. 283

addaxerat^ se cum utriusque generis equitibus ad Canisiam conion- xerat et nalla interposita mora in hostilem agram transgressa, Baboczam, munitum castrum, quod superioribus annis Thnrc^ nobis eripueranty qaataor miliariorum intervallo a Segetho dis* sitam, obsidere coepit, eo consiliO| ut hostem ab obsidione Segethi ammoveret. Quod et factum est. Sed non sine nostrorum discrimine. Quippe^ ut fit^ ubi de exploratorum fide dubitatur, prius ad Baboczam bestes conspecti sunt, quam fama ad nostros de soluta obsidione Segethi fuisset perlata. Itaque sine ordine et^ ut fit; ex tempestate iacturaque tormentorum trepidi, cum Thurcis, qui numero et loci commoditate superiores fueranty Regii congredi coacti, cum ad virtutem nihil reliqui fecissent; postremo deserti ab Hungaiis et Styriis^ retro pedem ferro coguntur. Quo in discessu virtus emicuit inter caeteros Bolvilorum duorum, comitis Serinii Croatae, et qui castrorum praefecttts fuerat nobilis Equitis a Staynapruna Suevi. £x- celluere etiam ac paene supra fidem 300 equites iaculatores Austriaci et^ qui his praesulebant, duo ex Austria nobiles viri PuechamiuS; Ruberius et Gilius/) donati eapropter a Ferdi- nande Rege yirtutis ergo aureis torquibus et militari cingulo. Horum enim virtute factum est, ut et machinae et ped[it]e8 sine maleficio hostium» dum hi tormentis suis^ nunc eminus nunc cominus pugnando hostem a tergo morantur^ Czorgam^^) proximum oppidum ac castrum; itinere duorum miliariorum pervenerint.

Dum haec in Pannoniis fiunt, Bohemi mille equites cata- phractos iaculatores, quos nigros vocant, in Moravia armant, designato delectus loco ad Strasniczam, haud procul Austriae Hun- gariaeque finibus, Ferdinandus insuper, Austriae archidux, Regis filius, ne haberent, quod provinciae conquererentur, novae atque adeo repetitae expeditioni dux designatur. Qui antequam copias omnes apud Viennam educere in aciem potuere, Thurcae Segethum castrum denuo ac eoque grayiori | obsidione cingere Fol. 190» pergunt. Sed elusit omnes hostis tam potentis minas praefecti virtus — nee nomen posteros celandum reor, — Mar cum Croatum vocant — usque adeo, ut Halybassae,') qui Thurcico exercitui praeerat, ad summum quatuordecim milium, lachrimas

') Wol^^Mig ▼. PnchheiiDy Räuber und Wolfgan^ von Gillei«.

^ Csorgö.

*) Ali Paicha, SUtthalter von Ofen.

284 Aete Ikc. MdicM HI.

excnsserit solvereque obsidioDem nolens volens vel cum damno coactus fuerit.^)

Quod ubi est a Rege inclyto acceptnm, qui consultando cum suis eo in belle nullam omnino intermiserat occasionem^ filinm praepropere^ de quo supra diximus, ducem expeditioni designatum^ cum comitiva 500 equitum nigrorum in Hungariam Ende Aag. dimisit sub exitum paene Augusti mensis^ adiuncto equite Bo- hemico ac Moravico, quem diximus in delectu ad Straznizam mille numerum explevisse^ additis etiam novis ac maioribus machinisy quas e Praga adduci curaverat Dum bi ad reliquias exercitus nostri, qui ad Canisiam expectabat, in finibus Styriae ac Hungariae magnis itineribus contendunt^ ingens est accepta clades ab ea legione, quae ultra Danubium adversus Bebe cum in Cepusio militabat.*) Causam cladis hanc fiiisse aiunt. Mutuis odiis duces certabant; Marcellus^ qui pediti praefuerat, et Vuolfgangus Buechamius, qui equitem ducebat, atque alter alterius laudem ad se trahere nitebatur. Quod ubi exploratum a Bebeco est, homine ad dolos omnes alioquin instructo, dum nostri ad Rozenau, castrum Bebeci, vigilias negligentius cnrant, ut qui in summo ocio ac alta pace tum castrametabantur^ mille et quingentos equites Thurcicos e Buda accitos praeter omnium spem opposuit, et quia fama res quasvis augere solet, sparsa ea de 30 millibus nostros ita terrefecit, ut sua sponte castris exuti; antequam adhuc bestes in conspectu essent, pedem retro ferro Caepusium versus coeperint.^) In eo discessU) qui noctu factus erat, ducum animi ita effeminati dicuntur, ut deserto milite, relictis post se machinis, primi fngam inierint exemplo timiditatis apud posteros memorando. Ibi quid facerent pedites, destituti ducum praeceptis, destituti iumentis, quae machinas traherent, destituti animo denique et militari audacia, in regione praeserdm hostili, incognita atque etiam ob perpetuos saltus fluviosque in via? Fugam itaque capessunt citra ordinem omnes, ut, nisi equites iaculatores Germani Hungarique levis armaturae tergum clausissent, qui egregie pugnando iaculandoque bestem insequentem morabantur, actum ibi de omni peditatu fuisset.

^) AU hob die BeUgerungr von Sziget am 31. Juli 1556 auf. ') Die folgenden Zeilen bis sam SchlnMe dteiea Absatses feBlen in der Descriptio.

') Gefecht bei Krasnahorka and Bosenan am 6. September 1556.

AeU &e. medicM III. 285

Tantus terror praeoccupaverat | animos nostromm^ ut machinas Fol. 190^ in itinere passim relictas mnltis postea diebus partim Thurcae compararinty partim Cepusienses cives sua virtute receperint, prae timore milite Germano omnem operam in iis traducendis effugiente. Itaque machinas amissas ea in clade quatuordecim ferunt; minor in milite iactura accepta, ducentis modo, ut mnlti ferunt, desideratis, quos in servitntem foedam abactos triumpha- bundi Thurca ac Bebecus Budam pertraxerant.

Dum haec in Caepusio fiunt, interea primo Septembri, l. Sept. coniunctis bis, de quibus diximus, equitibus, quos archidux Ferdinandus et qui sub eo praefectos Bohemorum agebant, Burgravius Blaviensis,^) Carolus Czerotinus et Barcovius adduxerant^ cum reliquiis exercitus ad Canisiam congregati, ne mora praesentibus noceret, Archidux Bolavilum cum sua legione et equites provinciarum cataphractos ad pr§ocupandum castrum Carothnam, trium miliariorum spatio separatumaBabocza, praemittit. Qui in omnem eventum ac fortunam intenti, ingentibus animis adgressi castrum, prima expugnatione expugnant, inter- fectis iis, qui ibi praesidium agitaverant Thurcis Hungarisque, quos plaerique quingentis haud pauciores extitisse autumant.') Ita Carothna a nostris recipitur.') Cuius fama perculsa reliqua, qu§ in Babocza, Geresgalio, S. Martine, Calamenicza^) praesidia erant, omnia succensis castris ac tormentis corruptis effusa fuga abeunt Quinqueecclesias, ubi Thurcica subsidia convenire dice- bantur. Sequitur tum eadem vestigia fortunae tam laetae, qui Segetho praefectus erat Marcus, ac cum praesidio suo ad Sanctum Laurentium Saliemque usque ac paene etiam ad ipsa moenia Quinqueecclesiarum excurrit, occupatis iis, de quibus locuti sumus, munimentis, ingentique praeda abacta, victor rever- titur. Hie nostris, tametsi animos haberent ulterius progredi ac reliqua in Vienna ante aliquot annos amissa castra recipere, tamen nihil temere agendum ratus, Archidux inclytus adversus hostem, videlicet dolis omnibus instructissimum, qui per com- modum id temporis exploratores submiserat, de quibus dignum

^) Heinrich v. Plauen, Burggraf von Meissen.

*) Ut mulU conjiciunt DC numero . . . Ferunt a militibtis anrum in ventribus T^reanan dUteetU ium repertum fuuse, quod ilU, despereUü rebus, IM ChrisHania eederet, re auhita devoraverant. LaziuB a. a. O., 8. 295.

') Erstürmung von Korotna am 11. September 1556.

*) In der Descriptio ist noch Sallia (= Sellye) genannt.

286 Aeb fite. M«dieM HL

Bumptum fnit a nostris supplicium, ne vero remissios admini- strare hoc tarn pium tamque necessarium bellum videretur, Carolum Czerotinum, Bohemicorum Moravicorumque equitum ducem, exploratum circum loca vicina praemisit, qoi bostis consilia specularetnr, ac sicubi tecbnas nectere ac in armis esse yiderentur, ad se primo quasi tempore referret. Is parato agmine ad Segetbum usque excurrit ac cum loci praefecto de communibus rebus deque mente Regis coUocutus, cum et rem Fol. 191 • frumentariam intulisset uberem, | altero^) ad Arcbiducem die revertitur. Quo in itinere band procul abfuit, quin in bostium insidias incidisset, et iam sublatis excubiis res in periculo verte- batur, ni ex pristina bellandi consuetudine consideratior dux totam eam noctem equitem in statione babuisset. Ita sine male- ficio ad Arcbiducem Cserotinus revertitur, qui iam secunda castra ad Czorgonem band procul Babocza praemunierat, in omnem pugnae eventum ceu iam explorata yictoria intentus, sed urgebat iam inclinante autumno frigus militem et bostis circumspectior in locis circum Quinqueecclesias et non ausus congredi cum nostris, quos tarnen numero longo superabat, lentius agere videbatur. Quocirca relata re in consilium invic- tissimi Regis, parentis sui consilium, ne exercitum fidei suae commissum in discrimen daret, si diutius militem, alioquin cor- pore invalidum, in tanto frigore ac perpetuis continentibusque pluviis, quae tum exortae fuerant . . .*)

[1656 n.]

Fol. 191 1> Anno repertae salutis bumani generis per Cbristum lesum,

13. Oct. Dominum nostrum, 1556., in die divi Colmani martiris, ego Micbael Spitaller Austriacus, artium et medicinae doctor, communi consensu et voto dominonim doctorum de facultate medica inclita studii Viennensis electus sum in decanum praefat§ facultatis et accepi ab magnifico viro domino doctore Wolf- gango Lazio, consiliario et hystoriographo Regio, ut sequitur: Primo ladulam cum actis, statutis, sigillo et privilegiis facultatis

^) Im Original ist darüber geschrieben paucia,

') Hier bricht Lazias seine Erzählung plötzlich ab, während die bei Schwandtner gedruckte Descriptio mit einer effectvoHen Apotheose des jungen Erzherzogs Ferdinand abschliesst.

AeU fiM. madicae Ol. 287

medicae una cum novae Reformationis libro; Secundo pecuniam 31 flor. Ren.; Tertio sceptrum argenteum fractum com rosa una deficiente.

Primam congregationem celebravi 5. die NovembriS; in 6. Nov. qua duo magistri Helyas Anhart Styrus et Sebaldus Caesar Norinbergensis petierunt pro admissione examinis baccalaureatus in re medica. Caetenim facultas inclyta de- mandavit iniunxitque illis^ ut singuli publice^ ut volunt statuta^ celebrarent suo in loco solemnem disputationem.

Qui nomina matriculae nostrae dederunt: Mag. Sebaldus Caesar Norinbergensis, dedit 2 sol.; Mag. Paulus Fabri- tius, Regius mathematicus; Mag. Andreas Dadius^ professor Ordinarius, dederunt 4 sol. den.

Die 10. Novembris pro festo Cosmae et Damiani prandium lo. Nov. facultati pro more exhibuit dominus doctor Ludovicus Kinig, tunc temporis rector magnificus. | Et ego pro solemnibus in Fol. 192« ecciesia peragendis exposui, ut sequitur: Pro missa celebrata domino magistro chori 1 tallerum, cantori 1 tallerum, organistae itidem 1 tallerum, aedituo pro apparatione cathedrae 2 sol. den.

4. die Decembris Helias Anhart, artium liberalium ma- 4. Dec. gister, in auditorio medicorum absolvit primam disputationem; 11. deinceps huius mensis die Sebaldus Caesar eodem modo ii.Dec. absolvit primam suam disputationem.

Alteram congregationem habui 15. Decembris, in qua 16. Dec proposui facultati decretum excelsi regiminis pro informatione unius libelli, quem praecedens decanus dominus doctor Ludo- ) Ticus Kinig contra pharmacopolas sacro regimini nomine facul- j tatis nostrae exhibuit. Responsum vero per vota dominorum > doctorum omnium datum, ut habetur in copiis, quae signatae sunt litera A.^)

Tertiam congregationem in hoc meo decanatu celebravi 17. die Decembris, in qua examinati et admissi sunt ad gradum 17. Dec. baccalaureatus in arte medica egregii viri domini Magistri Helias Anhart et Sebaldus Caesar, solveruntque facultati iuxta statuta nov^ Reformationis singuli 10 sol., facit 20 sol. den.; examinatoribus 44 sol., facit 5 flor. 4 sol. den., quam summam una cum 8 flor. de pecunia^ quam percepi a praece-

') Die Beilagen zu diesem Berichte haben sich nicht auffinden lassen.

288 AeU fk«. ««dioM m.

dente domino decano, divisi et misi sinffulis dominis doctoribns

1 &fi7

3. Jan. P^r pedellum die 3. lanuarii snain porüonem. Ansgetailt den beiTn doctores 13 flor. 4 soL zum neuen iar.

S.Jan. I^ quarta congregatione^ quae habita 8. die lanuarii,

petiit quidam balneator nomine Christophorus Phlieger von Dainawert se examinari et admitti ad munera balnea- torisy et quia repertus fnit idoneus, facultas eum benigne ad- misit. Dedit 12 sol. den.

16. Febr. Quinta congregatio, quae fuit 16. Febrnarii. Examinatns

et admissus est ad gradum baccalaureatus in medicina excellens vir dominus Mag. Paulus Fabritius. Dedit facultati 10 sol. den., examinatoribus 22 sol., quam pecuniam divisimus. Eodem die doctissimus vir Helias Anhart, medicinae candidatus, per me habentem consensum omnium doctorum de facultate^ domino cancellario praesentatus. Cui statim more solito duo pnncta pro

17. Febr. examine sunt assignata, ad quae postero die, praesente domino

cancellario praedicto, respondit et ad licentiam artis medicae ab Omnibus benigne admissus. Solvit facultati 3 flor., examinatoribus 12 flor. idque divisum est. [Sexta Congregatio.] 19. Febr. Mensis Februarii 19., Mag. Sebaldus Caesar, qui nuper

ad gradum baccalaureatus in medicina admissus fuit, secundam suam disputationem solemniter absolvit.

23. Febr. In septima congregatione, quae celebrata est 23. Februarii,

ornatissimus vir dominus Mag. Paulus Fabritius, artis medicae baccalaureus, per me habentem consensum omnium doctorum praesentatus domino cancellario, cui etiam duo puncta pro exa-

24. Febr. mine sunt assignata, ad quae sequenti die in praesentia domini

cancellarii respondit. Et ad licentiam in re medica ab omnibus de facultate doctoribus admissus. Solvit facultati 3 flor., examina- tores vero reliquam partem diviserunt.

^2 V^a* ^' ^^^ Aprilis Andreas Dadius, artium ac philosophiae

magister et professor Ordinarius, solemnem habuit in medicorom auditorio disputationem.

23. März 10. vero Cal. Aprilis excellentes viri Mag. Paulus Fa-

britius et Helias Anhart, medicinae candidati, acceperunt insignia doctoralia in aede divi Stephani a clarissimo viro et seniori facultatis medicae domino doctore Francisco Emerico, et finito actu facultatem lauto exceperunt convivio.

U. April Octava et ultima congregatio habita est 14. Aprilis, in qua

domini doctores Paulus Fabritius et Helias Anhart petie-

Acta fke. medicM III. 289

runt coram facultate pro admissione ad consilia^ idque Ulis concessum; dedernntqae ambo facnltati^ nt consuetndo habet, 12 sol. den. Eodem die resignavi decanatum meuni; et in sequentem decannm electns est dominus doctor Ludovicns Eh in ig. Sequuntur percepta et exposita: Percepi itaque in hoc meo decanatu: A praecedenti domino decano doctore Wolfgango Lazio 21 flor. Ren.; A tribns dominis magistris, scilicet Helia Anharten^ Paulo Fabritio et Sebaldo Cae- sare pro admissione ad gradum baccalaureatus 3 flor. 6 sol. den.; Ab illis, qui nomina sua facultati dederunt^ percepi 6 sol. den.; Duo domini magistri medicinaeque candidati Paulus Fabritius [et] Helias Anhart pro examine ad gradum docto* ratus dedei-unt facultati ambo 6 flor. Summa perceptorum facit 31 libr. 4 sol. den.

Sequuntur exposita: Exposui itaque, primo dominis doc- Fol. 193^ toribus de summa 21 flor., ut superius in tertia congregatione memini, 8 flor.; Secundo pro solemnibus in feste divorum Cosmae et Damiani, ut etiam superius commemoratum est, 3 flor. 6 sol. den.; Tertio pro una informatione scribenda ad regimen 1 sol. den.; Quarte pro nova clave ad ladulam facultatis exposui 16 den.; Quinto pedello Stipendium suum 1 flor. 1 sol. 10 den. et pro novo anno 2 sol. 10 den.*) Vltimo pro simposiis congre- gationum octo 2 flor. 6 sol. 4 den. Summa expositorum facit 16 flor. 1 sol. den. 10 den. Quibus detractis ab acceptis debeo facultati 15 flor. 2 sol. 20 den. Hanc pecuniam domino decano sequenti dedi.

[1557 L]

Anno salutiferi partus Virginei 1557., pro mutatione aesti- Fol. 194 yali electus sum tertio unanimi consensu in decanum facultatis medicae ego Ludovicus Kynig, artium ac medicinae doctor, in cuius muneris administratione acta sunt, quae sequuntur. Primo percepi ab priori domino decano ladulam cum actis, statutis, sigillis^ privilegiis et sceptro argenteo facultatis; secundo pecuniam, quae erat 15 flor. 2 sol. 20 den.

') Ursprünglich stand: Eidem novam annum dedi 6 sol. den. Sexto pro media ulna lignorum exposui 16 sol. den. Beide Posten sind getilgt. Acte fkcaltatifl medicae UI. 19

290 i^cte fkc. medlcM UI.

Primam in hoc meo decanatn congregationem celebravi 18. Juli 18. lulii, in qua obtulit Sebaldus Caesar literas testimoDiales studii sui positi in re medica^ sed quia erant potius teatimonia magisterii, quam artds medicae, reiectae snnt a facoltate eique iniunctuni; si velit promoveri in re medica, ut adferat testi- monia; se dedisse operam huic facultati, ioxta tenorem statntoram nostrorum^ aliquamdiu alibi. Secando audiebantur quoqae rationes decanatus praeteriti. Exposui in hac congregatione iuxta assig- nationem Stanislai pro doabus pintis vini buccini 24 kr.^ pro piris et crustulis 4 kr.

3. Aug. Alteram congregationem celebravi 3. Augusti, in qua Fol. 194*> examinatus et admissus est ad artem cheirurgicam | qoidam

barbitonsor nomine Adam Laxentaller von Paden. Dedit facultati 12 sol. Exposui in hac congregatione pro una pinta vini buccini 12 kr.^ pro crustulis 3 kr. facit 15 kr. 7.Ang. Tertiam celebravi [congregationem] 7. Augusti, in qua

facultati offerebatur decretum excelsi regiminis^ quod erat tale:

Regis decretum contra incompletas lectiones.

N. dem dechant unnd facultet medicorum bey der uni- versitet alhie zu Wienn anzuzeigen^ der regierung khumbe fär, wie sy^ die facultet^ etliche studiosos medicine, so ire studia vermug der statuta nach nit ordenlich compliertt^ ad gradus I zuezelossen unnd mit inen zu dispensim Vorhabens sein sollen. Dieweill dan solches der neuen Reformation zuwider^ demnach seye ermelter regierung bevelh^ das die facultet deshalben iren lauttern ausfürlichern bericht ir, der regierung, unverzogenlich

4. Aug. übergeben. Actum Wienn, den 4. Augusti anno etc. im syben-

undfunfftzigisten.

( Reponsum fuit per facultatem hoc modo:

Rö. khu. Maiestet unnsers allergenadigisten herren etc. Den bevelh von Eur Gnaden ausgangen den 4. Augusti, das wier in promotione unnd Verleihung der graduum etwas mit den studiosis contra statuta dispensim selten, haben wier mit gebierlicher reverentz empfangen unnd nicht gern gehörtt, das wier also in argwaan bey E. 6. khommen. Geben darauff E. G. Fol. 195 >" diesen glaub wierdigen bericht, das wier alle die, so | bisheer zu den gradus erhöbt worden, inhallt der Rö. khii. Maiestet unnsers allergenadigisten herrn neuen Reformation admittiertt, examiniertt

Acta flu. BMdicM m. 291

unnd approbiertt haben, welchs wier nichtsdestminder hinfUran zu thuen anch willig unnd schuldig sein^ unnd ob gleichwoll etwan ansuechen an unns geschehen, wollen wier doch nit allein E. G. befölh, sonnder auch Rö. khtt. Maiestet neugegeben Ordnung ingedenckh denselben allen gebier unnd artikl ge- horsamblich volziehung thuen, unns hiemit befelhend E. Q, gehorsamiste

N. dechant unnd doctores facultatis medicae zu Wienn.

Exposui in hac congregatione pro vino buccino 18 kr., pro vino communi 3 kr., pro pane 2 den., pro responsione describenda ad excelsum regimen 6 kr.

Penultima August! dedit nomen suum facultati Mattheus 30. Aug. Cervus loachimicus, baccalaureus Viennensis. Solvit 2 sol.

Ultima Augusti coram facultate apparuit excellens vir 3i. Aug. dominus loannes Aicholcz, medicinae doctor, et petiit, sibi a facultate more solito pro repetitione assignari punctum. Assig- natus autem fuit Aphor. 27 secundae particulae: „His, qui non ex ratione^ etc. Solvit facultati 6 fl. Exposui pro vino buc* cino 12 kr.

4. Septembris dedit nomen suum facultati Mag. loannis ^^^g^^^** Neuman Görliczensis, qui antea audivit lectiones hie medicas per triennium. Solvit facultati 2 sol.

Quintam congregationem celebravi 27. Septembris, in qua 27. Sept. doctor losephus Salandus Italus fuit accusatus propter con- vitia quaedam, que dixit in decanum facultatis, ideoque a facul- täte iuxta statuta eiusdem unanimi consensu exclusus, donec gratiam meruerit — et erat mea sexta congregatio. Is postea de facultate coram Regia Maiestate est conquestus. Facultas sese iterum purgavit. Copiae accusationis et defensionis repo- sitae sunt ad arculam actorum facultatis.^)

Exposui in harum prima congregatione pro vino, crustulis et pane 6 kr. In altera pro tribus mensuris vini Vipaczensi 18 kr., pro crustulis 2 kr., pro Ubello defensionis contra quae- relas D. losephi describendo solvi 2 sol. Summa perceptorum facit 23 fl. 2 sol. 20 den. Summa expositorum facit 2 flor. 14 den. Quibus detractis ab acceptis superius annotatis debeo sequenti domino decano nomine facultatis 21 flor. 2 sol. 6 den. '

^) Diese Beilagen fehlen.

19*

292 Acte fao. medicfte UI.

Ego Gaspar Pircfapachius^ pro tempore decanas sequens, fateor me accepisse a domino doctore Ludovico K&nig, prae- cedente decano^ 21 flor. 2 sol. 6 nummos etc.

[1657 n.]

*16 O^t* Anno Domini 1557., die 16. Octobris, electos est in de-

canum inclytae facultatis medicae doctor Gaspar Pircfapachius Vadenhofensis, physiologicae partis medicinae professor Ordi- narius. In cuins decanatu acta sunt, quae seqauntur.

10. Nov. Prima congregatio celebrata est 10. Novembris, in qua

electus est in superintendentem universitatis doctor Matthias Cornax. Tandem examinatus est chirurgus nomine loannes Conradus Ziegler Constantiensis, et cum commode respon- disset de curandis vulneribus, tumoribus, ulceribus, fractoris, item de Gallica lue curanda per suffumigia et inunctiones, decretum est illi testimonium huius examinis.

13. Nov. In secunda congregatione, quae erat die 13. Novembris,

examinatus est alius chirurgus nomine loannes Balthazar Essich von Ruedolfzeell am Vndternsee, qui mediocriter de iisdem affectibus curandis respondit, et illi testimonium exa- minis decretum est.

18. Nov. Die 18. Novembris celebratum est festum divorum Cosmae

et Damiani. Convivium exhibuit dominus doctor Michael Spitaller, orationem habuit Matthaeus Cervus, quae oratio impressa extat.^)

19. Nov. Die sequenti post yenerat ad me circumforaneus quidam

ex mandato consulis loannis Iberman, venale volens propo- nere unguentum quoddam. Cui ex votis dominorum de facnl- täte datum est responsum, prout continetur in scheda, in qua dominorum vota reperiuntur inscripta.

Die 26. Novembris redditum est mandatum rectoris, quo

citabatur decanus et tota facultas medica ad instantiam doctoris

losephi Salandi propter exclusionem factam in superiori

2. Dec. decanatu ad diem 2. Decembris. Sed cum losepho offerretur

Fol. 196»» 26. Nov.

^) Es scheint, dass dieser Druck verschollen ist. Dagegen führt A. Mayer, Buchdrnckergeschichte Wiens, I, 73, ein anderes Werk des M. CervuB an.

Acta £m. nedicM III. 293

profectio ad aegrotum, ande lacrum speravit, eo die non com- pamit

Die 3. Decembris famolas Sinckhmoseri secretarii red- s.Dec. didit deeano Regium decretum inscriptum supplici libello Mag. Sebaldi Caesaris pro exhibenda informatione ad sapplica- tionem illam. Decreti copia est inscripta schedae, in qua continentur sententiae dominorom de facultate, ex quibos col- lecta informatio ac reddita per decanum domino yicecancellario D. lonae, die 9. Decembris. Copia informatioms in ladula 9. Dec. reperietur.*)

Eodem die 9. Decembris venit losephus in Consistorium, conquerens negocinm protrafai, quod non compareant domini de facultate. Decanus respondit se reditum eins ignorasse, praeterea nee se nee alios^ ut iuris est^ denuo fuisse citatos. Res itaque prorogata in sequens Consistorium.

Tertia congregatio habita die 15. Decembris^ in qua Mag. 15. Dec. Andreas Dadins examinatus est pro gradu baccalaureatns in arte medica. Qui cum satis commode respondisset, omnium consensu ad illum gradum admissus ac statim, ut consuetudo habet, baccalaureus est creatus. | In eadem congregatione con- Fol. 197» cluserunt domini doctores, quod omnes ad citationem D. losephi una cum deeano comparere velint coram Consistorio. Sequenti itaque die, quae erat 16. Decembris, comparuerunt omnes in 16. Dec. archiducali collegio et audiverunt eins accusationem coram Consistorio, quod iniuste esset exclusus^ et quod facultas fuisset pars et iudex — quasi diceret, quod facultas non haberet potestatem excludendi, nisi negocium fuisset cognitum et iudi- catum in Consistorio. At facultatis procurator Mag. Laurentius Pitrolf petivit nomine facultatis, ut decemeretur, quo actionem suam Scripte proponeret, deinde ut cautionem faceret, ut lo- quuntur. Decretum Consistorii hoc est:

In causa iniuriarum et exclusionis etc. vertente inter dominum D. losephum Salandum, actorem ex una, et N. decanum et totam inclytam facultatem medicam ream conventam ex altera, decemunt rector et Consistorium ad cuiusque partis oretenus producta et allegata, dominum D. losephum teneri actionis suae dominis reis copias in scriptis edere et cautionem de iudicio sisti et Ute prosequenda, prout se obtulit, praestare.

») Fehlt.

294 AeU fae. medieM m.

Quibus acceptis^ coUegium facultatis medicae infra decem dies proximos de iure sno respondeat et utraque pars in eodem postea termino una adhuc scriptara concludat^ super quibus decemetur, quod iuris est. 16. Decembris anno etc. 1557.

Fol. 197*» Cum iam abivissent domini doctoreS; rediit D. losephus

in Consistorium ac produxit tres libellos, nimirum suam snppii- cationem ad Regiam Maiestatem, facultatis medicae infor- mationem, cui inscriptum erat Regiae Maiestatis decretum bis verbis:

Domino doctori losepho Salando consignandum, addito hoc Sacrae Romanorum etc. Regiae Maiestatis expresso mandato, scilicet si ipse D. Salandus huic vicedecani et collegii medicae facultatis informationi acquiescere omnino noluerit, ut rem contra illos coram rectore huius academiae Viennensis iure, uti iustum et aequum est, persequatur.

]3.0ct. Decretum per Sacram

Regiam Maiestatem, die 13. Octobris 1557.

Tertius libellus erat D. losephi responsio, quam quasi replicam Regiae Maiestati exhibuerat Hos tres libellos venera- bili Consistorio obtulit ac petivit super bis sententiam ferendam; se enim pro sua parte bis volle conclusum esse. Hae itaque tres scripturae a rectore et Consistorio decano et facultati trans- mittuntur cum hoc mandato:

N. decano et toti inclytae facultati medicae a rectore nomine totius Consistorii significandum: D. losephum Salan- dum volle ad satisfaciendum decreto 16. Decembris anno etc. 1557. inter se et praedictam facultatem lato produxisse annexas tres scripturas, alias coram R. Rom. Maiestate productas, primam

Fol. 198» scilicet suam actionem, simul quoque facultatis | desuper respon- sionem et suam deinde replicam, quibus veiit pro sua parte in causa conclusum esse. Quare facultati medicae demandatur, ut, si similiter super productis aut uno adhuc illorum scripto concludere quoque velint, faciant hoc intra terminum per nomi- natum decretum constitutum, aut causas, cur minus fieri debeat,

20. Dec. allegent et edoceant. 20. Decembris anno etc. 1557.

28. Dec. Exhibita vero est defensio rectori die 28. Decembris: quod

videlicet non sit summarie procedendum in actione famosa, nee facultas teneatur respondere ad illas scripturas temerarias. Copia scripta manu magnifici atque clarissimi viri doctoris Philippi Gundelii, facultatis nostrae patroni singularis, in ladula habe-

Aete tu, madicM HL 295

tur.^) Ad istam facaltatis exceptionem seDtentia qoidem con- cepta in ConsistoriO; sed actor relicta causa abiit.

Die 7. lanaarii anno 1558. disputavit publice Mag. Andreas .^ j^^ Dadius^ praeside domino doctore Paulo Fabricio.

Die 10. lanuarii redditum mandatum inscriptum suppli- lO.Jan. cationi pharmacopolarum^ ut informaremus excelsum regimen, an omnes vel maior pars doctorum facultatis medicae consen- sissent in scriptum seu libellum de ordine apotecariorum per dominum doctorem Ludovicum Künig ante biennium cancel- / lario Vuidmestadio redditum, ac tandem

Quarta congregatio celebrata est die 15. lanuarii, ubi visis ^^^i' l^^** sententiis singulorum doctorum, quae scriptae in ladula repertae, deprehensum est, ex maioris partis sententiis congestum fuisse libellum. Qua de re informatio data est, cuius exemplum in ladula.*)

Hoc mense celebrata est anatome decano lectore et demon- stratore, doctore loanne Aicholczio sectore.

Die 17. lanuarii allatum est Praga mandatum Regium, in 17. Jan. quo clementer significavit Regia Maiestas, quod nostrae humili- mae 'informationi ad supplicationem Mag. Sebaldi Caesaris exhibitae acquiescat, et mandavit benigne, ut decretum, quod inclusum erat, Mag. Caesari redderemus. Ex sententia itaque dominorum de facultate praelectum est illi mandatum Regium a decano et simul redditum decretum praesente doctore Barptholomeo Reisachero die 29. lanuarii. 29. Jan.

Quinta congregatio die 14. Februarii. Petiit Mag. Andreas 1 4. Febr. Dadius admitti ad examen pro gradu licentiae et doctoratus, cumque satis notum esset, eum [per] octennium fuisse diligentem auditorem professorum artis medicae ac bis disputasse, domini doctores benigne consenserunt. Ideo statim post congregationem fuit praesentatus domino cancellario universitatis, ubi aper- | ta Fol. 199» cancellaria, ut loquuntur, duo ei puncta, ut moris est, assignata fuere per sortem. Quae in sexta congregatione, sequenti nimirum die, enarravit et ad obiectiones apte respondit. Quare omnium 15. Febr. votis approbatus est et dignus iudicatus titulo doctoris, quo nomine statim domino cancellario, qui et ipse examini interfuit, commendatus est, tum ut ei facultatis iudicium significaret Scripte solito, tum ut licentiae gradum postea ei conferret.

*) Fehlt

296 Acta fM. iii«dieM in.

22. März Acceptis itaque bonis novis, die 22. Martii et licentiatiis et doctor creatus est.

19. April Ultima congregatio fuit 19. die Aprilis^ in qna primam

D. Andreas Dadius petivit admitti ad consilia facaltatis et benigne admissus est. Tandem, resignato officio, egregios do- minus doctor Ladislaus Stuff electns est in decannm.

Percepta: A decano praecedente 21 flor. 2 sol. 6 den. A duobus chirurgis mense Novembri examinatis pro examine et testimoniis 6 flor. A Mag. Andrea Dadio pro examine ad gradnm baccalaureatos 2 flor. 6 sol. Facnltatis aerario 1 flor. 2 sol. Pro examine ad gradum licentiae et doctoratus 12 flor. Facultatis aerario 3 flor. Pro admissione ad facultatem et consilia 6 sol. Summa perceptorum 47 flor. 0 sol. 6 den.

Fol. 199^ Exposita: Pedello nomine prioris decanatus 1 flor. 1 sol.

10 den. In prima congregatione pro vino dnlci et pane 2 sol. 16 den. In secunda congregatione 1 sol. 26 den. Cum cele- braretur festum Cosmae et Damiani magistro chori 4 sol., can- toribus 1 flor., Organistae 4 sol., famulis templi 2 sol. Mag. Laurentio Pitrolfio procuratori 1 flor. 1 sol. 10 den. Pedello pro novo anno 2 sol. 10 den. In quarta congregatione pro vino dulci et pane 2 sol. 6 den. In quinta congi*egatione pro iisdem 2 sol. 18 den. Pecunia a Mag. Andrea accepta, quae debe- batnr pro duobus examinibus, facit 12 tal. 45 cruc; cum vero nostrum 13 in facultate sint, additi sunt 25 cruciati ex facultatis pecunia, ut cuilibet talerus cederet, quem cuivis reddidit pe- dellus: D. Francisco Emerico 1 flor. 1 sol. 10 den. D. Vuolf- gango Lazio 1 flor. 1 sol. 10 den. D. Mathiae Cornaci 1 flor. 1 sol. 10 den. D. Andreae Planco 1 flor. 1 sol. 10 den. D. Ludovico Künig 1 flor. 1 sol. 10 den. D. Mi- chaeli Spitaller 1 flor. 1 sol. 10 den. D. Ladislao Stuff

Fol. 210» 1 flor. 1 sol. 10 den. | D. Thomae Haustein 1 flor. 1 sol. 10 den. D. Barptholomeo Reisachero 1 flor. 1 sol. 10 den. D. Paulo Fabricio 1 flor. 1 sol. 10 den. D. Heliae Anhart 1 flor. 1 sol. 10 den. D. loanni Aicholczio 1 flor, 1 sol. 10 den. Decano cessit 1 flor. 1 sol. 10 den.

In ultima congregatione pro vino et pane 2 sol. 10 den. Pedello pro hoc semestri salarium 1 flor. 1 sol. 10 den. Summa expositorum 22 flor. 5 sol. 6 den. Subtractis bis ab acceptis reddo sequenti domino decano 24 flor. 3 sol. 0 den.

Acta fkc medioae III. 297

Ego LadislausSt&ffy pro tempore decanas sequens, fateor me accepisse ceptrum^ ladulam cum omnibus sigillis etc. Item suprascriptam summam, scilicet flor. 24, sol. 3.

[1668 I.]

Anno Domini 1558.; die 19. Aprillis, pro mutatione aesti- 19. April yali electus sum primo omniam consensu in decanum inclit§ facnltatis medicQ ego Ladislaus StAff Transylvanus, philo- sophiae ac medicinae doctor, in cnins decanatn acta sunt, qu^ ordine sequuntur.

Ultima Apprillis dedit nomen sunm in matriculam facultatis 30. April medic§ Zacharias Schuhes Gorlicensis. Solvit 2 soU

Prima congregatio celebrata est in hoc meo decanatu Fol. 200^ secunda die Mai propter decretum eccelsi regiminis, in quo 2. Mai facultati iniungebatur, ut ad supplicationem aromatariorum omnes doctores propria nomina et cognomina sua manu subscriberent, quoniam aromatarii retulerunt ad eccelsum regimen, facultatem esse parcialem et senioribus pro maiori parte de data nostra informatione nihil constare. Congregatis igitur omnibus doctori- bus, relationem eccelsi regiminis exhibendam, littera A signatam, in libellum redegi et communi doctorum consilio ac decreto pro more et consuetudine nostrae facultatis omnibus legendam trans- misi; verum vari$ eorum erant sententiae; alii odiosum, alii vero scabiosum affirmabant, id quod ex iam dicto libello videri potest.^) Secundo tamen alium libellum, littera B signatum, dominis doctoribus legendum transmisi. Qui, cum communi omnium consensu approbatus esset, statim eccelso regimini praesentatus est cum cuiusque doctoris propria manu, nomine et cognomine subscripto. | In eadem prima congregacione ex Fol. 201* pluralitate votorum dominorum doctorum ac etiam omnium con- sensu mihi iniunctum erat, ut omnium doctorum facultatis medic§, qui in hac causa contra aromatariorum libellum excelsi regi- minis oblatum erant noti, scripta manu propria describere man- darem ob nonnuUorum dominorum doctorum absentiam, et ut paria scripta eorundem in facultate manerent. Quod statim factum est, ut libellus ordine habet.

') Die hier angefahrten Beilagen sind leider nicht mehr vorhanden.

298 Acta fftc. medieae III.

Mag. Georgias Walterus dedit nomen snum in matii- culam facultatis. Dedit 2 sol.

24. Mai Secunda congregacio faabita est 24. Mai, in qua examinatos

est quidam chyrrurgus nomine loannes Pozeller von Bibrach et approbatus est a dominis doctoribas.

27. Juni Tertia congregacio celebrata est 27. die lunii; in qua

Mag. Sebaldus Cesar petebat admitti ad examen Iicenci§. Qui admissus est, sed ob certas causas universitatis non est eadem die presentatus.

29. Jnni Quarta congregacio habita est 29. lunii. In ea examinatos

est chyrrurgus nomine Vitalis Innichenhoffer de Mildorff balneator et approbatus est a dominis doctoribus. Ad quod examen dominus doctor Andreas Plancus tardius cum venis- set et quedam inconsideratius in doctorem Ludovicum Kinnig

Fol. 201 *> dixisset, et licet inter eos res fuerat | transacta, tamen a facul- tatis emolumentis percipiendis exclusus est ad medium annum vel donec mereatur gratiam. i.JuIi Quinta congregacio habita est prima die lulii, in qua

comparuit quidam chyrrurgus Paulus Pugelmar de Strauben ex mandato consulis cum hoc decreto, si supplicans fide dignum testimonium a facultate medica inclita adduxerit, quod respon- dendo dominis doctoribus in examine satisfecerit, tunc suppli* cacio sua habebit locum. Qui cum ad propositiones dominorum doctorum penitus ac sane nihil apte vel ratione responderit, iniunctum est ilU a decano et doctoribus inclite facultatis, ut, cum ratione non possit affectus illos curare, artem suam em- pyricam experientia ostenderet. Propositi sunt igitur illi duo pueri, unus herniosus, alter scabie maligna. Quos cum curasset et N. decano obtulisset, ab eodem decano illi testimonium ad consulem datum est.

13. Jali 13. die lulii Sebaldus Cesar reverendissimo domino

preposito Mathie Werttwein, archigimnasii huius canceUario, presentatus est, ubi aperta cancellaria, ut loquuntur, duo ei puncta, ut moris est, assignata fuere per sortem.

14. Juli Qu9 in sexta congregacione sequenti, nimirum die 14. lulü, Fol. 202 • docte discussit et ad obiectiones | dominorum doctorum optime

respondit. Quare omnium consensu approbatus est et dignus iudicatus titulo doctoris, quo nomine statim domino canceUario, qui examini non interfuit, sed D. Franciscum Emericum vicecancellarium substituit, commendatus est, tum ut ei facultatis

AcU fae. medicae m. 299

indicium significaret scripto solito^ tum ut licenciae gradum postea

ei conferret. Acceptis igitur bonis novis^ 16. die Augusti et 16. Aug.

licenciatns et doctor creatus est. Dedit prandium eodem die

presente magnifico domino rectore Georgio Edero et tota fa-

cnltate. Finito prandio^ ad soam peticionem ad facultatem et con-

silia einsdem admissus est. 29. die Augusti iuravit decano pro 29. Aug.

more et consuetudine.

Septima congregacio faabita est 15. Augusti, in qua trac- 15. Aug. tatum est de supplici libello formando ad magnificum dominum rectorem in causa losephi Saländi contra facultatem de cautione prestanda et iudicio sisti. In eadem congregatione con- clusum est, ut decanus ecceUentissimum virum dominum docto- rem Wolffgangum Pittlerum pro scriptis nostris formandis exoraret, quoniam, cum res ipsa videatur in longum procedi, facultas noluit magnificum ac clarissimum virum dominum doctorem Gondelium, qui aliis negociis est occupatissimus, tam sepius | molestare. Tamen semper concepta scripta per Fol. 202 >> dominum Pittlerum domino Gondelio ad revidendum ut offerentur, consuluit D. Pittlerus, ad quod uterque se obtulit facturum. Sic itaque omnia sunt per dominum doctorem Pitt- lerum concepta, ut in actis losephi Salandi videre est.

Octava congregacio habita est 22. Augusti, in qua exami- 22. Aug. natus est cfayrrurgus nomine Christophorus Stöller von Ysnny auß Parland, qui a dominis doctoribus approbatus est. Item Ludovicus Paiß, chyrrurgus et civis Wiennensis, acce- pit literas testimoniales sui examinis.

Nona congregacio celebrata est 28. Augusti, in qua actum 28. Aug. est de losepho Salando, ut superius in actis habetur.

Decima congregacio celebrata est 11. Septembris, in qua ii. Sept. magnificus dominus rector petebat consUium a factdtate snpra articulos universitatis de privilegiis nostris contra Viennenses nee non supra dominorum commissariorum articulos Viennensi- bus exhibitis, ut libelli n^ 1 et n^ 2, 3 habent. Facultas me- dica respondit magnifico domino rectori, ut libellus habet n^ 4.

In feste divorum Cosmae et Damiani nobilis et doctus 27. Sept. adolescens Dionisius Puclerus insignem et doctissimam ha- buit orationem, | quae ut prelo mandaretur, facultas medica pro- Fol. 203* misit expensas. In eadem congregatione D. Petrus Reu- mundus convivium suum dominis doctoribus facultatis medicae dedit. Facultas quoque medica propter publicum bonum magni-

300 Ad» fiie. medicM m

Fol. 208»» 13. Oct.

ficum dominum rectorem ad sequens semestre confirmandom 13. Oct coDSulait, et vota N. decano dedit. Qai decanos 13. die Octo- bris^ Colmanni, in electione noyi rectoris^ premissa docta ora- tione, magnifienm atque clarissimam virom Rom. Cesareae Ma- jestatis consiliariam etc. Georgiam Ederum in rectorem loco facttltatis medic§ eligere procoratoribas nomine facnltatia concessit. Item doctori Paulo Fabricio, Rom. Cesareae Maje- statis matfaematico, facultas medica pro schelyton^) flor. 7 promisit. 29. 8ept. Vndecima congregatio habita est 29. Septembris, in qua

doctor Andreas Planen s, cum veniam meruisset^ pristino loco 7. Oct. restitutus est. Duodecima congregatio celebrata est 7. Octo- bris, in qua nobis ab excelso regimine et camera decretum allatum est, in quo petebant, ex facultate unum assignari virum doctum et practicum, qui infectis personis curam habere possit^ et electus est D. Aicholczius in magistrum sanitatis.

Decimatertia congregatio celebrata est 13. die Octobris, Colmanni, post electionem rectoris, in qua iterum decretum datum est ab excelso regimine et camera, in quo facultati re- ferebatur, quod excelsum regimen etc. cum doctore loanni Acholzio tractaverit et illi annuum Stipendium 200 fi. ordina- verunt (!) et ut singulis septimanis pro rata suam peccuniam ac- cepturus sit; quo si idem non sit contentus^ ut facultas medica alium excelso regimini indicaret. Sed idem D. Acholzius substitutus est in magistrum sanitatis.

Sequuntur acta in causa doctoris losephi Salandi et facultatis medicae sub decanatu nobilis atque claris- simi viri doctoris Ladislai Stfiff producta exclusionem

eiusdem concernentia.

2. Aag. ^^ primo 2. Augusti anno 1558. super actis et productis

quatnor libellis et ab utraque parte conclusione in causa facta, a magnifico rectore et Consistorio latum est decretum, in quo actori losepho permissum fuit, siquid ultra priora superaddere yelit, id intra octiduum faciat. Eadem potestate facultati me- dicae ut reis indulta, scilicet quod non obstantibus exceptioni- bus, siquid ulterius producere velit, id intra prefatum terminum Fol. 204*' faciat, I prout ex tenore decreti cum litera A. signati patet

1) er Skelett.

Acta fke. medieae III. 301

Quo decreto intellectO; doctor losephus pro sua parte ulte* riori omni productioni ultro renunctiavit. Quod et facultas medica fecit, oretenus tarnen magnificum dominum rectorem rogando, quo decreti 16. Decembris anno 1557. lati, in quo doctor losephus ad prestandam facultati caucionem de iudicio sisti condenmatus est^ meminisse velit. Ubi taliter ab utraque parte ulterioribus productionibus renunctiatimi fuisset, tandem latum est decretum 25. Augusti anno 1658., in quo facultati iniunctum 26. Aug. est, ut probet et iustificet causas allegatas, propter quas doctor losephus exdusus sit, ut ex eius tenore litera B. patet. Ad quod facultas^ intelligens causam hanc longius processuram, con- sultum duxit, antequam suos articulos probatorios Consistorio offerret, exsecucionem caucionis de iudicio sisti antea 16. De* cembris anno 1657. consistorialiter obtentae de novo petere, pro qua exsecutione cautionis consequenda hunc supplicem sub litera C. obtulerunt^ et voti sui compos facta est, ut patet ex decreto 28. Augusti lato sub littera D. 28. Aug.

Doctor losephus, intelligens se ad cautionem urgeri, magnifico domino rectori informationem suam, cur ad eam non teneretur, obtulit; | sed ea non obstante, decretum fuit secun- Fol. 204^ dario ad ulteriora non procedendum, donec cautio a doctore losepho praestaretur, ut ex tenore informationis in decreto 30. Augusti lato sub littera E. patet. A quo decreto Doctor losephus appellavit in scriptis, quod scriptum transmissum est facultati, cum decreto 16. Decembris emanato, per quod facul- tati iniungitur, ut suam informationem offerret, scUicet utrum in appellationem doctoris losephi consentire velit nee ne, iuxta tenorem decreti littera F. Cui appellationi facultas 8. die Sep- 8. Sept. tembris consensit, servatis tamen servandis et maxime vero non neglecto decendio, quod appellantibus ad prestandum iuramentum prestituitur; ut patet sub littera G. Sed Doctor losephus, omissa appellationis prosecutione, eccelso regimini in hac causa libellum supplicem obtulit, super quo decretum regiminis 13. Sep- 13. Sept. tembris emanavit. Cuius tenor sub littera H. talis est Quo intellecto magnificus dominus rector et Consistorium sepe dictum losephum et facultatem per decretum | 27. Septembris datum, gj^s^V ad 1. Octobris diem citavit, cuius tenor sub littera I. talis est. i. Oct.

Quo die ego decanus nomine totius facultatis cum Mag. loanni Schaf fl er o, nostro procuratore, comparui, et propositi sunt per nos tres articuli: Primus, quod virtute decretorum

302 AeU Uc, medicae m.

28. et 30. Augusti anni currentis latorum^ Doctor losephns adhuc iudicialiter compellatur ad cautionem de iadicio sisti ipsi facultati praestandam. Secundus, quod^ quia Doctor losephus decem dies de iure et consnetudine fori appellantibus praestitos praeterlabi passas eit et medio tempore extraordinariam sup- plicandi viam assumpserit, quod non obstante facultatis con- sensu de ipso losepho ad appellationem admittendo et 8. Sep- tembris oblato amplius ad appeliandam non admittitur. Tertins articulus in consistorio propositus fuit, quod^ quia Doctor lo- sephus Ute pendente decanum et totam facultatem iniuriosis et contumeliosis verbis proscindit et sectatur, ut ei sub poenis uni- versitatis super hoc silentium imponatur. Quos tres articulos per consistorialem iudiciariam cognitionem obtinuimus^ ut ex Fol. 206 b decreto 1. Octobris lato | sub littera E. lacius patet. A quo 5. Oct. decreto Doctor losephus iterum appellavit et 5. die Octobris^ me decano praes^tite et andiente, iuramentum calumni^ prae- stitit. Formati quidem sunt sub meo decanatu articuli proba- torii contra losephum offerendi, sed Uli non sunt producendi, donec decretum Consistorii 1. Octobris anno 1558. latum et per appellationem ad eccelsum regimen transmissum a praedicto excelso regimine vel approbetur vel improbetur, quod sequens dominus decanus procurabit.

Tandem deposito officio eccellens dominus doctor Paulus Fabricius electus est in decanum.

Percepta: A domino decano praecedente flor. 24^ sol. 3, den. 0. A quatuor chyrrurgis examinatis pro examine et testimoniis flor. 12. A Magistro Sebaldo Cesare pro exa- mine ad gradum licenciae flor. 12. Ab eodem pro admissione ad consilium facultatis sol. 6. A Mag. Georgio Waltero pro inscriptione ad matriculam facultatis sol. 2. A Mag. Se- Fol. 206» baldo Caesare in examine pro licentia facultati flor. 3. | A Zacharia Schuhes Gorlicensi sol. 2. A Ludovico Paiß barbitonsore pro testimoniis flor. 1, sol. 4. Summa perceptorum facit flor. 54^ sol. 1.

Exposita: Pro sententiis dominorum doctorum describen- dis flor. 1, sol. 1, den. 10. Mag. N. Schafflero, procuratori nostro^ flor. 1. D. Paulo Fabricio pro schkelyton flor. 7. Notario pro scriptis formandis sol. 2, den. 10. Stanislao, pe- dello nostro, flor. 1. Pro solemnitate Cosmae et Damiani can- toribus flor. 1, Organistae et magistro chori flor. 1, famulis

AeU fiM. m«dieM ID. 303

templi sol. 2. In prima divisione dominorum doctorum numero 16^ faciunt taleros 16; dedi flor. 18, sol. 5^ den. 10. In secanda divisione 14 doctoribus dedi flor. 7. In duodecim congregationi- bus exposni flor. 3, sol. 5^ den. 18. In resignatione officii deca- natuB pro vino Cretico sol. 3, den. 18. Summa expositorum facit flor. 43, sol. 4, den. 6. Sabtractis bis ab acceptis reddo sequenti domino decano flor. 11^ sol. 4, den. 24.

Ego Paulns Fabricias, sequens decanns pro mutatione byberna; a die Colmanni anno 1558., fateor me accepisse a do- 13. Oct. mino decano precedenti flor. 11, sol. 4, nummos 24.^)

^) Die Rückseite Yon Fol. 206 und alle folgenden Blätter bis Fol. 216 sind leer geblieben.

304 Acta flu». medicM III.

Fol. 217» Rotula dominoram doctorum saluberrime facultatis medice, qui in florentissimo studio nostro Viennensi hactenus claruerunt^ incepta anno salutis Christiane 1507.; in decanatu doctoris Bilhelmi Puelinger Pata-

yiensis, renovata.^)

1399.

1. lohannes Silber de Sancto Yppolito.')

2. Conradus de Schiferstat.

3. Galiacius de Sancta Sophia.

4. Joannes Schroff de Valle Eni. (1402)

5. Nicolaus de Hebersdorff; dedit domum facultati.

6. Hermannus de Treysa.

7. Nicolaus de Furstenfeld.

8. Cristannus de Susato.

9. Udalricus Grünwalder. (1412)

10. lohannes Aygel de Neunburgo Forensi.

11. Joannes de Weytra.

12. Cesarius Alberti.

13. Goswinus de Duernen.*) (1412)

') Das folgende Doctorenverzeichnifi (Nr. 1 — 78) hat Dr. Wilhelm Pülinger als Decan des Wlotersemesters 1506/1507 (vgl. oben S. 61—62} angelegt. Er benutzte hierzu die älteren Facultätsacten und insbesondere die darin enthaltenen Promotionslisten: im ersten Bande das ,Regi8trum pro doctoribus* (S. 95ff. meiner Ausgabe), und im zweiten Bande das ,Registrum dominornm doctorum fac. med. anno 1454' (S. 237 ff.). Deshalb nennt er wohl sein Verzeichnis eine ,Rotula incepta . . . [et] renovata*. Er führte es noch bis zum Jahre 1507 und schloss es mit seinem eigenen Namen ab. Die folgenden Eintragungen (Nr. 79 — 179) sind zum Theil von den späteren Decanen gruppenweise besorgt worden, zum Theil rühren sie aber von den Händen der Promovirten selbst her.

') Diesen Namen stellt Dr. Pülinger an die Spitze, weil er ihn als ersten in den alten Facultätsacten fand (I, S. 1); allein Mag. Johann Silber von St. Polten war nicht das älteste Facultätsmitglied, sondern trug seinen Namen im Register (I, S. 95) erst an fünfter Stelle ein.

') Er heisst im Registrum (I, S. 96): Goswinus de Huenen alias de Arnhem.

Acte &e. mtdlcM IQ. 305

14. HeinricuB Stoll de Hamelburg.

15. lohannes Halbhawer.

16. lohannes Rogge.

17. lohannes Krockh.

18. lohannes Ressch de Wyla. 10. Stephanus Spitzhart. ^)

20. lohannes de Pawngarten.

21. lacobuB de Stockhstall.

22. Petrus Voltzian, civis Viennensis.

23. Dietmarus Hinderpach.

24. Erasmus Rieder.

25. Michael Pusch«) de Schrickh 1433.

26. lacobus de Toltz.

27. Conradus Kunigstain.

28. Nicolaus Frydlanndt.

29. lohannes Zeller.

30. Michael Falkonis.

1417.

Celebratur concilium Constanciense et fer§ omnes doctores suprascripti yixerunt et practicarunt; ut patet clare ex actis et antiquis rotulis foUo 29.') Epidimia vero anni 1419. plures rapuit, ut patet ex actis.^)

1422.

31. SigwalduS; magister et doctor.

32. lohannes Mengerl.^)

33. Sebaldus de Ravenspurg 1430.«)

34. Pangracius Ereitzer de Träsmauer.

35. Martinus Guldin de Weyssenburga.

36. lohannes Newman de Prawnaw.

') Bichtiger Speezhart,

*) Richtiger Puff-, vgl. AcU II, 207.

') Wohl verschrieben statt 10, denn auf diesem Blatte des ersten Actenbandes steht das Registram (Bd. I, S. 95).

*) Bd. I, 8. 42.

*) Richtiger Megerl\ vgl. Acta I, 64.

^ Mag. 8ebaldu9 de Racentpurg ist identisch mit dem vorher ge- nannten 8ig%oaldu$, magUter et doctor» Die Jahreszahl 1422 bezieht sich anf seinen Eintritt in die Facultät (vgl. Acta I, 50), die Jahreszahl 1430 auf sein Decanat (Acta I, 79). Die wechselnde Form des Tanfnamens Sebaldus, Seboldus, Sigbaldos nnd Sigboldns dtUrfte diesen Irrthum veranlasst haben. Acte faenltatis medicM UI. 20

306

Acte Ihe. m«di«M III.

37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68.

Fol. 217» 69.

70. 71.

72.

73.

Johannes Kellner de Kircham.

Liebhardus Schwalb.

Marquardus de Wyssach.

Thomas Messtlin de Ersingen.

Caspar Frwe de Tetnang.

Conradus Prawn de Muldorff.

Georgias Mayer de Amberga.

Sebaldus Maliner de Nurnberga.

Steffanas Pernold de Greding.

Wernherus Wfilffel de Rotenburga.

Johannes Schwaiger de Ingoldstat.

Caspar Griessenpeckh de Lanntzhuta.

lohannes Spardorffer de Nuernberga.

Steffanas Kuelannd de Rain.

Nicolaas Molitoris de Ratispona.

Petrus Marold de Lackh.

lohannes de Salingstat.

lohannes Aldhans de Goldperg.

Ulricas Ress de Fisching.

Georgias Schübling de Yesingen.

Cristofferus Kreitzer de Vienna.

Erhardas Gogkher.

Michael Manestorffer de Vienna.

lohannes Tichtel ex Grina.

Doctor Georgias Taler,

Steffanas*) Weger.

Steffanas ex Patavia.

Andreas Voberger ex Vienna.

lohannes Neaman ex Vienna (obiit in peste anno 1521),

Martinas Stainpeys ex Vienna.

Bartholomeas Stäber ex Vienna.

Michael Eysaler.

Paalas Ursennpeckh

lohannes Pilgram de Entzesdorff

Udalricas Eberhardi de Neanbargo

claastrali Federicas Gräsl ex Haydenham lohannes Marckhart ex Haylprann

(mortui 9uni),

^) Lies Qregoriu»\ vgl. Acta n, S09, Nr. 46.

Aeia &e. medieae IIl.

307

74. lohannes Cuspinianus ex Schweinfurt (obiit a^ 1629^

27.^) Aprilis).

75. Wilhelmus Puelinger ex Wising.

76. Conradns Falckh

77. Udalricns Cervinus ex Patavia \ (obierunt).

78. lohannes Wisinger ex Patavia

Arcium et medicine doetores 1507^ ubi in Austria dira crassabatur pestilentia quosdam ex prefatis rapiens.')

1

\

79. Doctor Joannes Praun Brutenus.

(simul promoti

atmo 1613y die

vero IL mensis

Mail),

80. Joannes Entzianer ex Uberlingenn 1 ^"'^,^^ promoti OA r>t ' -TMi- 1^.- i 9U0 aoctore Vuil-

81. Georgias Obbsinger ex Patavia j helmo Puelinger).

82. Mihahel de Premarthon.

83. lodocus P&chamer ex Werdea.

84. Georgias Tannsteter ex Rayn

85. Simon Lacz (obiit anno 1632, , mense

Octobriy quo tempore Carolus V, Im- perator Viennam ea>peditionem contra Thurcas auscepturus venit)

86. loannes Pylhaimer

87. loannes Salius.

88. Mathias Gasser (obiit)

89. loannes Dornhofer ex Lauff

90. loannes Gastgeb Melicensis

91. Gandulphus Grussen

92. Georgias Haym*)

93. loannes de Landen

94. loannes Khorndorffer.

95. loannes Wenzelhaaser^) (obiit in peste anno 1521).

96. loachimus Yadianus de Sancto Gallo.

97. loannes Aycher.^)

sex 9imul insi-

gnia ceperunt sub

doctore Vuilhelmo

Puelinger,

^) So statt 19. April; vgfl. oben S. 175.

') Bis her reicht Dr. Pülingers Verzeichnis. Die folgenden Namen sind theils von den Decanen, theils von den Promovirten selbst eingetragen. ') Richtiger Hctyni,

*) Nr. 81, 82 nnd 84 bis 95 sind von derselben Hand eingetragen. ') Nr. 96 and 97 sind von einer Hand eingeschrieben.

20*

308 Acte fiio. medteae IIl.

98. Leopoldus lordan Viennensis.*)

99. loannes Hein Viennensis.*)

100. Cosmas de Borsa Hispanus. 101.. Sebastianus Gleyß.

102. Udalricus Faber.

103. Yppolitus Hasenzagel^) (anno 1626).

Fol. 218* 104. Homerus Tichtl Vienensis (anno 1527).

105. Sigismundus Haselreiter (obiit anno 1542., Septembre),

106. Franciscus Emericus Oppavianus.

107. lacobus WalchaTessingenSuevus (obiitV%€nnaelö48).

108. loannes Soranus (obiit Viennae anno 1540),

109. Andreas Perlachins (promotus anno 1536),

110. Vuolfgangus Lazins Viennensis.*)

111. Thomas Enczianer Viennensis.

112. Christophorus H&fftel Viennensis (obiit Lymii, quo

86 ti'anstulerat, anno 1552).

113. Mathias Gornax Olomucensis.

114. loannes Harung Viennensis promotus anno 1545.

115. losephus Salandus Bergomensis anno 50. snper

millesimum.

116. loannes Löffelholtz (obiit in peste anno 1562).

117. Franciscus Vesalius (obiit peste in officio magisterii

sanitatis anno 1552).

118. loannes Schröter Vinariensis Thuringus.

119. Andreas Plancus.

120. D. Erhardus Zeiselius. (Petrus Reimundus Amadonus.)^)

121. Martinus Stopius Alostanus Flander anno 1554.

122. Petrus Raimundus.

123. Ludovicus Kynig Olomuczensis anno 1555.

124. Michael Spitaller Austriacus anno 1556.

125. Gaspar Pirchpachius Vadenhofensis Austriacus.

126. Ladislaus Stuff Kellinckensis Transylvanus 1558.

^) Wahrscheinlich Autograph.

') Ebenso.

») Nr. 100—103 von derselben Hand.

*) Eigenhändig.

') Durchgestrichen.

Aota fae. medicfte IIL 309

Sub hoc meo decanatu fuerunt in facultate doctores medicinae omDes hij, qui ordine sequuntur:^)

1. D. Franciscus Emericus senior^ Neopolita.

2. D. Wolffgangus Lazius, Rom. Caesareae Maiestatis

hystoriographus^ Austriacus.

3. D. Mathias Cornacius,^) Moravus.

4. D. losephus Salandus, Italus.

5. D. Ludovicus Künig, Moravus.

6. D. Andreas Plancus^ Austriacus.

7. D. Petrus Reumundus^ Francus.

8. D. Michael Spitaller^ Austriacus.

9. Vesalius.')

10. D. Gasparus Pierpachius, Austriacus.

11. D. loannes Schenckerle, Austriacus.

12. Christophorus Schankerle.*)

13. D. Thomas Haustain Lipsensis^ archiducis Caroli con-

siliarius et medicus.

14. D. Bartholomeus Raisacher.

15. D. Paulus Fabricius^ Rom. Caes. Maiestatis mathematicus.

16. D. Elias Anhart Carintus.

17. D. loannes Acholczius Austriacus.

18. D. Andreas Dadius.

19. D. Sebaldus Cesar.

Sunt autem numero 18.^)

127. D. Andreas Praun Austriacus. 1559. Fol. 218»»

128. D. Paulus Weidner. 1559.

129. D. Georgius Vualther Lipsensis.

130. D. Michael Lingelius Viennensis.

') Wahrscheinlich von Dr. Ladislaus Staff geschrieben, als er 1558 I. das Decanat bekleidete; vgl. oben S. 297 ff.

') So statt Cornax.

') Am Rande von anderer Hand nachgetragen.

*) Ebenfalls nachgetragen, wohl nur eine Correctur des vorherigen.

^) Späterer Zusatz, wobei von den beiden Schenkerle nnr Christoph Schenkerle mitgezählt ist.

310 AcU faß. medioM m.

131. D. Beniamia Lobschitz Silesius.

132. D. loannes Neuman Gorlicensis.

133. D. Laurentius Zimmerias Danus.^)

134. D. Ludovicus Marchpegius Viennensis.

135. D. Thomas lordanns Transjlvanus.

136. D. Christophoruß Widman Graecensis Stirus. 1568.

137. D. Diomedes Cornarius Zuiccaviensis. 1568. (ObHi

anno 1590),

138. D. loannes Brandesides Bohemus.

139. D. Bartholomeus Chrysaeus Glacensis Silesius.

140. D. loannes Rucardus Torgensis Misnensis.

141. D. Mathias Lubanus Stirus. 1577.

142. D. Adamus Pretterschnegger Carnus. 1577.

143. D. Christophorus Fetz Viennensis. 1578.

144. D. Benedictus Perger Viennensis. 1578.

145. D. lohannes Katzius Noviomagus. 1579.

146. D. Andreas Eberstorffer Viennensis. 1580,

147. D. Mathens Iudex Misnensis.

148. D. Andreas Isingius Silesius.

149. D. Antonius*) Binellus Italus.

150. D. Georgius Masbachius Lipsensis. 1589.

151. D. Christophorus Burger Moravus.

152. D. Ezechiel Piperellus Italus.

153. D. Martinus Isingius Silesius.

154. D. loannes Petrus Magnus Italus.

155. D. loannes Leander Silesius.

156. D. loannes Kasckius Silesius.

157. D. Paulus Perekhoffer Bavarus

158. D. Guido Antonius Scarmiglionius Italus.

159. D. Mathias Rudolphus Silesius.

^) Am Rande nachgetragen.

') Zuerst stand loannes Baptista.

AcU fae. medioM III. 311

160. D. Joannes Geussias Saevus.

161. D. Martinas Cutigius Silesius.

162. D. Joannes Bittnerus Sylesus.

163. D. Dominicas Pisellas Jtalas.

164. D. Jsaac Panissod. Fol. 2i9<

165. D. Martinas Reygelias.

166. D. Thobias Pirchbachius, Caspar! filias, 1599.

167. D. Jacobus Thiel Silesius.

168. D. Wilhelmus Reebperger Viennensis.

169. D. Sigismandus Geiseler Lobaviensis Lusatius.

170. D. Conradus Kholbmannas Schweinfurtensis

Francas.

171. D. Paalas Grill Lantshatanas Boias.

172. D. Joannes Adamas Eperiensis Hungaras.

173. D. Lacas Göllerey.

174. D. Balthasar Pastorias Silesias.

175. D. Joannes Maternas Nissenus Silesius.

176. D. leremias Golner.^)

177. D. Adamus Olitorius.

178. D. Bernhardus Halphtor.

179. D. Casparus leschkius Silesius.')

^) Nachgetragen.

') Nr. 172—179 von verschiedenen Händen eingetragen.

ANHANG.

I.

(zu Acta facnltatis medicae 11^ Seite 229 f.)

Entwurf zu einem PrlTlleglnm K. Xaximilian I. fttr die

medleinisehe FacaltSt.^)

Maximilianus etc. HoDorabilibus et fidelibus nostris di- lectis N. rectori et facultatis phisicae professoribus in academia nostra Wiennensi gratiam regiam et omne bonum. Cum Cae- Barii culminis amplitudo ex innata benignitate et dementia omnes et singnlos sacri Romani Imperii subditos et iideles dilectos am- plissimis favoribus et condecenti liberalitate condonare studeat, eo8 tarnen pr^cipue dignis honoribus singalarique manificentia decorare affectat^ quos virtatum merita et literamm disciplina reddit insignes: hinc est^ quod nos celeberrimam academiae nostrae Wiennensis famam conservare et ampliare cnpientes, supplicibuB vestris precibus commoti^ attendentes maxime, quan- tum disciplinae ac facultatis vestr^ dignitas eidem universitati no8tr§ conferat^ dignum factu duximus, eandem specialibus fa- voribus et regia munificentia prosequi. Quapropter considerantes, quod plerumque medicinae phisicaeque disciplinae ignari alinnde advenientes^ doctores se in eisdem facultatibus profiteri et in Ulis practicam exercere praesummunt^ per quod fama fidesque ipsius disciplinae magna in parte adimitur ipsique egrotantes maxima

^) Das vorliegende Goncept ist leider anyollstftiidig und daher auch nndatirt, wir glauben aber nicht zu irren, wenn wir es mit jenem Privile- gium in Verbindung bringen, das K. Maximilian su Lins am 16. Januar 1501 für die Wiener medicinische Facultät ausstellte (vgl. die Beilage II), da Cnspinianus, damals Rector der Universität, der Sprecher der Deputation war, woraus sich am einfachsten erklärt, warum das Privileg nicht nur an die Facultät, sondern auch an den Bector gerichtet ist.

Acte &o. medieM III. 313

sabeunt pericula; eisdem obviare salutique nostrorum subditomm in hoc consalere cupientes^ animo deliberato, sano comitam, baronani; proceram ac nobilium nostrorum fidelium accedente consiÜO; de certa scientia et de regalis ac archiducalis potestatis plenitadine, motu etiam proprio decernimus, statuimus et ordi- namuB per presentes^ quod deinceps nuUns, cuiuscumque statofi^ grados^ sexus aut conditionis existat, nisi medicinae doctor in approbato aliquo gymnasio promotus et tanquam sof&tiens et doctrina et experientia comprobatas^ qui huiuscemodi sui docto- ratus testimonia prius medicin^ professoribus ac coUegio ipsorum Wienn§ exhibeat^ ibidem in medicinis et arte phisica practicam aliqnam exercere presummat. Ad qua[m] si admitti voluerit^ decernimuS; quod; habito consensu ipsius facoltatis phisicae, in praesentia aliquorum de regimine nostro prius repetitionem so- lemnem et doctrinae suae periculnm faciat, et quod huiusmodi decretum nostrum etiam cuiuslibet gymnasii approbatos doctores praeterquam curiae nostr§ et successorum . . .

Conceptfragment im k. u. k. Hau8-, Hof- and Staatsarchiv.

IL

(zu Acta fac. med. III; Seite 49.)

Erstes Prlrllegiam E. Maximilian I. für die medieinische

FaenltSt (Linz, 1501, 15. Januar).')

Wir Maximilian von Gottes gnaden Römischer khönig, zu allen Zeiten mehrer des reichs, zu Hungern, DalmatieU; Croa- tien etc. khönig, erzherzog zu Osterreich u. s. w. bekhennen offendlich mit disem brief und thuen khundt allermenigclich, das unß die ehrsamben gelehrten, unser getreuen lieben N. die doctores der erzeney in unser statt Wienn von ihren und ihrer facultet wegen anbracht haben, wie allerlay mannß- und frauen- person daselbst zu Wienn wohnen und täglich dahin khommen, die sich undterstehen recept in die appodeggen zu schreiben und den leuthen erzeney zu geben, die doch nit gelehrt, noch in derselben khunst durch lange practikchen, noch in anderweeg

*) Von diesem Privileg war bisher nur ein sehr fehlerhaftes Ezeerpt bei Rosas I, 172—173 bekannt.

314 Aeto fto. medicM lU.

erfahreD, noch gettebet sein, mit dem manich mensch, so ein ge- lehrter arzt wol zu helffen wüste, versaumbet und verderbt werde, das ein gemainer schadt, und ihnen und ihrer facultet schimpfHich sey; so wären auch sye und dieselb facultet von dem stiffter unser universitet daselbs zu Wienn und andern unsern vorfahren gefreyet, umb persönlich sprüch allain vor ainem rector derselben universitet und nindert anderstwo, und was ligunde güetter beriehrt, so sye ye zu zeiten überkhommen und der sye sich als burger gebrauchen, vor unserm stattrichter oder unserm burgermaister und rath der obgenandten unser statt Wienn zu recht zu stehen, davon sye aber durch dieselben unser burger zu dringen undterstanden, und dardurch solche fundation und freyhait zerrüth und verlezt wuerde, daß ihnen zu nicht khlainem nachtail raichet, und unß diemüetigclich an- gerueffen und gebetten, inen solches alles zu sehen, und darinne genedige wendung zu thuon: und wann nun an der arzeney merckhlich und groß gelegen ist und sich wol gebiehrt vleißig aufsehen zu haben, daß die leuth, so der notturfftig seyen, wol damit versorgt werden, unß auch nit gemaindt ist, die vor- beriehrt facultet von unser vorfahren fundation und freyhaiten dringen zu lassen, darumb haben wier mit wolbedachtem mueth und guettem zeittigen rath gesezt und geordnet, sezen und ordnen auch wissendlich in crafft dits brieffis also, daß nun hin- flir niemandt, wer der oder die seyen, in der obgemelten unser statt Wienn nicht practiciern noch khainerlay recept in die apodegkhen schreiben noch arzeney geben sollen, er sey dann doctor derselben khunst oder so gelehrt^) und lannger practiggen und yebung, das die leuth mit ihme versehen sein, und wer darüber durch die vorgenandten unser doctores daselbst zu Wienn yetzo oder khunfiFtigclich erfahren, der in der erzeney practiciern undterstehen wuerdt und nit doctor oder so gelehrt oder geüebet ist, das er practiciern und erzeney geben soll, den oder dieselben mügen sye unserm haubtman, Statthaltern, regenten oder wem wier an unser statt daselbst zu regiern bevelchen, zu ainer yeden zeit, so deß notturfftig ist, anzaigen und die benennen, die sollen alßdann zwo oder drey gelehrter person auß ihnen von unsern wegen, und die annder facultet

^) Qegen diese gef&hrliche Ck>iice8sioiL erhob die Facolt&t spftter Ein- sprach; vgl. Acta fac. med. III, S. 69.

Acte Cm. medieae III. 315

der Yorgenandten unser universitet auch etlich person darzue verordnen und mit sambt der facultet der erzt dieselben unge- lehrten und ungetiebt personen, so also erzeney zu geben undter- stehen, fuer sich erfordern, sich ihres doctorats und khunst erlehmen, und wen sye nicht gelehrt, noch zu der practica genuegsamb getiebt erfunden, denselben zu practicieni und recept und erzeney zu geben verbietten, und welch daß tiber- fahren, sollen unser haubtman, Statthalter und regenten mit ge- biehrlich peenen und puessen, deß wier ihnen hiemit unser macht und gewaldt geben, darumb straffen. Es sollen auch die obge- nandten erzt die leuth mit dem soldt wider zimligkhait nicht beschwärn, und nämlich den armen, so ihnen nicht zu belehnen vermögen, ihres raths und hilff nit verzeihen, sondern ihnen die durch Gottes und barmherzigkhait willen getreulich und gunst- lichen mitthailen, also sie ihrer gewissen schuldig sein. Wier wollen auch, dass die vorgemelten unser burger zu Wienn die obgenandten erzt mit rechtferttigung, auch in ander weege wider die vorberiehrten unser vorfahren stifftung und freyhait nicht tringen noch beschwären, sonder sye berueblich und ohn ihrrung dabey beleiben und der gebrauchen und genüessen lassen, alles gethreulich und ungevährlich, und gebietten darauf den vor- genandten unsern haubtman, Statthaltern und regenten oder wem wier an unser statt ye zu zeiten daselbst zu regiern be- velchen, auch unsern burgermaister, richter und rath und ge- mainigclich unsern burgern zu Wienn, gegenwärtigen und khunfftigen, ernstlich mit disem brief und wollen, dass sye die obgemelten doctores der erzeney in unser statt Wienn bey der vorbestimbten unser Ordnung und sazung und unser vorfahren stifftung und freyhait vesstigclichen handthaben und beleiben, und sye der beruehblich und ohn ihrrung gebrauchen und ge- nüessen lassent und darwider nicht dringen oder beschwären noch deß yemandt andern gestatten in khain weiß, alß lieb ainem yeden seye, unser schwär ungnad und straff zu vermey- den, daß mainen wier ernstlich. Mit urkhundt dits brieffs besiglet mit unserm khönigclichen anhangenden insigil geben zu Lynncz, am freytag vor sanct Anthonientag nach Christi gebuerth funff- zehenhundert und im ersten, unser reiche des Römischen im fUnffzehenden und des Hungerischen im aylefften iahr.

Ad mandatum Domini Regis proprium.

316 Acta fao. medieae IIT.

K. k. Universitätsarchiv, Cod. 38: Priytlegiornm Facaltati medtcae archigjmnasii Viennensis concessorom transsompta impexuU et sampttbiu SigUmandi Geisler, Phil, ac Med. Doctoris etc. in atilitatem Reipublicae literariae descripta, collata, revisa sicque restitata et in hoc libro compacta sunt Anno 1610.

III.

(zu Acta fac. med. III; Seite 123 und 130.)

Zweites Priyileglnm E. Maximilian I. fttr die medicinisehe

FacultSt (Baden, 1517, 9. October).

Wir Maximilian von gottes genadenn erweiter Romiseher Kayser, zu allen tzeittenn merer des Reichs, in Germanien, zu Hungernn, Dalmatienn, Croatienn etc. kunig, ertzhertzog zu Osterreich, hertzog zw Burgundi, zw Brabannd unnd phalltz- grave etc. Bekennen für unns, unnser erben und nachkumen öffentlich mit disem briefe, unnd thun kundt menigklichen, das für unns koraen sein die ersamen gelerten unser lieben ge- trewenn die doctores und facultet der ertzney unnser loblichen universitet zu Wienn und zaigten uns an, wie in vil und maniger- lay weise die lewt durch verwarlosung und unwissenhait un- bewerter arczt on irem leib und leben schaden nemen, und uns darein zu sehen underteniglichen angerueffen und gebeten, wel- liches wir dann pillichen zu hertzen genommen; damit aber sollichs kunfftiglichen dester pass furkumen, auch die gedacht facultet der ertzney zu Wienn dest hoher und merer in auf- nemen, eren und-wirden gepracht und menigklich dest pass Zuflucht zw inen tragen und geholffen werden muge: so haben wir angesehen berurter facultet erber, zymlich und underthenig bitt und inen dadurch und sonndei*n gnaden auss kay serlicher und fürstlicher macht und gwalt mit wolbedachtem muet, guetem, zeittigem ratt und rechter wissen dise nachvolgende artikel,^) privilegia und freyhayt von newem genedigklichen verlihen, gegeben und damit fursehen, privilegiern, freyenn und fursehen sy auch wissenntlich in krafft ditz brieffs, nemlichen also, das kainer, was stannd, wesens oder grads der sey, mug zw Wienn der leibertzney sich gebrauchen und darinnen prac-

^) Im Orig: ar \ Artikel (Druckfehler in Folge des Zeilenschlnsses).

AcU fiio. medicM III. 317

ticiern, ailain er sey in ainer bewerten Iiochen schuel nach Ord- nung derselben zuegelassen und doetor worden.

Item das auch ain yeder^ der andersbo als zw Wien doetor worden ist^ ain erliche repetition und öffentliche disputation seines doctorats schicklichayt halb, sover er irer coUegy frey- hait, auch zw irer concurrents angenomen werden soll, zuthain schuldig sey, also das er von gemelten doctoren ainen artickel und punct durch loss, ungeverlichen innerhalb aines zymlichen termyn auf beruerter hohen schuel zw disputirn annemen soll, doch all geverlich Sachen, so sich zutragen mochten darinnen ausgeschlossen.

Item so sollen die doctores der gemelten facultet kainen zw repetii*en zuzelassen schuldig sein, allein derselb oder die- selben wellen nach gewonhait der anndem, so in der genanten facultet der schul zu Wien doctores werden, ainen yeden der- selben facultet doetor und dem bedelln zwen gülden hungrisch, auch ain zymliche collation geben, auß Ursachen, das solch collegium dest erUcher und statlicher aufnem und underhallten werde.

Item so sollen und mugen die doctores gemelter facultet gewalt haben, all unnd jedlich appotekhen der stat Wien, so offt unnd es not wurdet, zu besichten und visitiern, und als verr sy dieselben mit iren noturfftigen ^) stuckhen und zwgehorungen ungestiffk befunden, dieselben appotekhen auß vil Ursachen ge- mainem nutz betreffend zu reformiern. Ob dann ainer oder mer darüber begriffen wurden, dem oder denselben soll ir appotekhen verspert, und solchs unsem stathaltem und regentten unser niderosterreichischen lande angezaigt werden, die alsdann mit bevelch notturfftiklichen gegen inen darinn handien sollen.

Item ob yemand, mann oder frawen, sonderlich Juden, was stand und wesen die sein, die leibartz und dergleichen genent wellen werden, zu Wien practiciern und von gemelten doctorn nit approbiert oder zugelassen wurden, so soll und mag oberurte facultet solchs vor gedachtem unserm regiment und vitzthumb zw Wien anzaigen, die alsdann den oder dieselben ungewaygert abschaffen sollen. Es sollen auch die bevelch, so hievor diser unser freyhait widerwertig ausgangen wern, hiemit aufgebebt und abgethan werden.

*) Im Orig. Druckfehler: noturffligen.

318 Acta Cm. mediAM HI.

Item das auch gemelte facoltet der ertznej die zettln und anschlegen, so gedacht unbewert artzt zu Wien taglich thuen, durch iren bedeUn abnemen lassen und die dem beruerten unserm regiment oder vitzthumb furbringen, die sy alsdann aber abschaffen sollen.

Item es sollen auch die wundartzt kain purgatzn oder leib- ertzney geben noch der gebrauchen, on allein was wund- trannkh^) oder der wundartzney dienstlichen ist, es sey dann ain purgation oder annder leibertzney mit ratt aines doctor.

Item es soll sich auch kainer zu Wien für ainen wund- artzt ausgeben, nennen, noch brauchen, allein soUcher werde von gemelten doctorn und auch andern bewerten wundartzten über sollche kunnst verhört und zugelassen,') doch sich darinen zymlichen') halten und kainer widerwertikhait geprauchen. Es sollen auch die wundartzt, als offt es zufallen khumbt, das die doctores gemelter facultet ain anathomey aines leibs halten, inen mit iren notturfftigen instrumenten beystand thun, damit sy auch erkennen und lernen die personen der menschen und desterpaß mit irer ertzney helffen mugen.

Item es sollen auch, sonnderlich sollche freyhait, so ge- melter facultet hiemit geben werden, in andernn freyhaitten, so gemainer universitet zu Wien geben sein oder noch geben wurden, derselben kain messigang, sunder furdrung darinnen sein.

Wir ordenen und wellen auch, das alle und jede jar auß benannten doctorn der ertzney ainer erweit werde, den armen lewtten umb gotswillen*) zu helffen, und sunderlich^) auch das die gedachten doctores der ertzney undter inen Ordnung geben, das alle wochen ainer hinauß in das spital gee, oder so offt^) der spitelmaister nach ainem schikht, an waigerung hinauß zu kumen, die armen lewt zu besuchen, mit höchstem fleiß helffen und ratten seinen besten verstannd nach, damit den armen leuten geholffen^. werde, auch sich sunst gegen den armen und den reichen getrewlich und gleichmessig mit irer belonung er- zaigen®) und*) niemandt beschwern ungeverlich. Und gebietten darauf den erwirdigen,^^) edlen, ersamen,^^) gelerten, andechtigen unsem besonndern lieben unnd getrewen ^■) N. unserm bischoff zu Wien, auch unnserm lanndhoffmaister, marschalh, canntzler,

') Druckfehler: wnndtrannkh *) zugelcuteu ') zymUcbhen

*) gorswiüen. ^) »unerlich «) oj/t ^) geholffeu •) erzaigm

•) vud *•) Erwrdigen ") ersamcn *•) getreweu

Acta Cm. medioM lU. 319

stathaltem und ratten unsers regiments unser niderostereichischen lande^ auch nnserm vitzthumb dasBibst zu Wien^ N. den reetom und gemeiner universitet, anwalden, burgermaistern, richtem, ratteU; bürgern und gemainden, auch sunst allen unsem under- thanen und getrewen, in was wirden, Stands oder wesen die seiu; ernstlich mit disem brieff^ und wellen, das sy die obge- melte facultet der ertzney an disen^) obberurten unsem*) genaden und freyhaitten nicht hindern noch irren, sunder sy von unsern wegen dabey vestiglichen handhaben, schützen imd schirmen, der gerueblich gebrauchen, nutzen, messen'*) und gentzlich dabey beleiben lassen und hiewider nicht thuen noch yemants andern zu thun gestatten in khainer weyse, als lieb ainem iedUchen sey, unser schwere ungnad und straff zu ver- meiden. Das mainen und wellen wir ernstlich mit urkhund ditz brieffs, besigelt mit unserm anhanngunden insigel. Geben in unser stat Paden, den newndten tag des monats Octobris*) anno domini etc. im sibennzehenden, unsers reichs, des Romi* sehen im zwaiundreysigisten und des Hungerischen im acht- undzwainzigisten iaren.

Per Regem Commissio Csess. Maiest. propria.

per se Q. Vogk.

(Handschriftliche Vidimirung:) CoUacionata et anscultata est presens literaram imperialium copia per me Thomam Stretzinger, sacris aposto- Hca et imperial! aactoritatibus notarium publicam et Viennensis universitatis scribam juratam, et coiicordat de verbo ad verbum cum suo vero, certo et indubitato originali, in cuius rei fidem presentibas me mann propria snbscripsi.

Placatdruck , 311 X^SSmm, 39 Zeilen nnd in 5 weiteren Zeilen die Unterschrift des Kaisers nebst Kanzleivermerk. Typen -Facsimile s. Anton Mayer, Wiens Bnchdruckergeschichte I, S. 31, Nr. 19. — K. u. k. Haus-, Hof- nnd Staatsarchiv. Unser Abdruck ist buchstabengetreu.

IV.

G^esach des Dr. Johannes Prann (Preyss) an Erzherzog Ferdinand um zeltweise Enthebung ron der Leetnr

(0. 0. 1524, Februar).

Durchleuchtigister, großmechtigister farst, genedigister herr I Nachdem ich letzt ain zeit aus baider ku. maiestäten zu Hun-

*) disem *) vusem •) nieffen *) OcU^M».

320 Aflte Ike. m«dieM III.

gern begem^ ettlich irer m* krannckh hofgesindt zu erczen erfordert bin gewesen und deehalben noch nit genntslich ledig, Bonnder solichem noch teglich aoßwarten mnes, wais anch nit, wann solichs ain endt nemen wirdet; djweil ich aber ain lectar in der erczney zu Wienn von Enr f&rstl. Durchlaucht, und damit dy schüeler durch solch mein abwesen nit ge^aumbt werden, lanngt an E. F. D. mein unndterthenigist bitt, weUe an herm doctor Cuspinian als superintendenti universitatis ainen bevelh ausgeen lassen, damit mir solich mein pillich abwesen zu khainem schaden khem, sonnder dyweil ich aus bin, ainen anndem, der genuegsam darczue ist, den ich auch anczaigen wil, annemen; doch wann ich von ku. m* ledig wierd und wider khem^ das mir derselbig weich, und ich in dieselb lectur wider eingelassen werd. Das wil ich mit gannczen und merem ▼leys zu zeyt meiner zu[ruckjkhunft in der selbigen lectur gegen meinen schnellem wider einpringen. Thue mich hiemit E. F. D. unndterthenigist bevelhen etc. E. F. D. unndter- thenigister jj^^^^g p^^^ß ^^^^^ ^^ j^^. erezney.

Resolution: Fiat! soferr es an nachtail der lectur mug sein. Actum in consilio 28. Febr. 1524.

Orig. im Archiv des k. k. Ministeriaiiifl lllr Culius and Untenicht.

V-

BesetzungsTorschlag der niederVsterrelehlselien Statt-

halterel fftr eine medicinische Lehrkanzel zu Gunsten

des Dr. Leopold Jordan (Wien, 1528, 5. Juni).

Durchleuchtigister grosmechtigister kunig, cur kunigkliche Maiestat sein unnser unnderthenigist willig und geflissen diennst in aller gehorsam zu voran berait. Genedigister herr! Weiher- massen unns doctor Leopold Jordan von wegen der lectur in facultate medica, so neulicher zeit durch weilenndt doctor Michels Premarton todlichen abganng^) ledig worden^ ange- lanngt und gepeten hat, ime dieselb lectur zu verleihen, wirdet cur kunigkliche Maiestet aus seiner supplicacion, so wir der-

*) Dr. Michael Sartoris von Peremirton ist am S6. Mai 1528 ge- storben; Tgl. oben 8. 175.

Acta fae. medieae IH. 331

selben hiemit verslossen zueschickhen, vernemen. Und dieweil unns dann gemellter doctor Jordan for geschikht^ gelert und furnemblich zu versehung bestimbter lectur der ertzney, die er ain zeit lanng in vorgenannts Michels abwesen und kranngk- hait vleißsigklich verwesen^ dardurch die schueler numallen ain liebung zu ime gewunnen haben^ taugenlich beruembt^ ist dem- nach an eur kunigkliche Maiestet unnser unnderthenig bit, die welle gedachten doctor Jordan für annder zu bestimbter lectur genedigklichen aufnemen und ine darzue khumen lassen, so versehen wir unns, er werde dieselb lectur mit fleiß zu der schueler nucz und frumen versehen und außrichten. Eur kunigk- lichen Maiestet unns damit in aller unnderthenigkait bevelhenndt. Datum Wienn, am funfften tag des monats Junii anno etc. im xxviij^°. Eur kunigklichen Maiestet underthenigist gehorsam

Stathallter und Regennten der Niderösterreichischen lannde.

Der kunigclichen Maiestat zu Hungern und Behaim, ertz- hertzogen zu Osterreich etc: unnserm genedigisten herrn.

Orig. mit aufgepresstem Siegel im Archiv des k. k. Ministeriums für Cultus und Unterricht.

VI.

(zu Seite 222.)

a) €tegeiiTorstellung der medleinischen Facnität an die

niederSsterreleklsche Statthalterel auf deren Befehl, zwei

IiifectIonsSrzte zn stellen (Wien, 1540, April).

Römischer ku. Majestät etc. unnsers allergenedigisten herrn hochlöblich Verwalter stathalterambts^ cantzler^ regenten und rate der niederösterreichischen lannde, hochwirdig, wolgeborn, gestreng, hochgelert, edl, vesst, gnädige herrn! E. G. haben uns doctoresen der ertznei facultet ain bevelch den 22. tag Apprillis zuestellen lassen, in welchem E. Q. uns bevelhen, ain oder zwo verstanndig und kundig personen aus unserm mitl furzunemen, die neben der von Wienn verordenten personen die krankhen, dabei sich solcher infection zu besorgen ist, aigentlich besehen und dieselben judiciem können, und volgends, wie dieselben befunden, dem burgermaister anzuzaigen.

Acta fiMnltatia medioae III. 21

o22 Acta fac. medioae IIL

Genedig herren! Wir bitten E. G. in aller unnderthenig- khait, disen bevelch zu mildern^ angesehen dass wir doctores der ertzney facaltet vorhin ain sehwäre purdt auf unns tragen^ wenn aus unnserm mitl albeg zwen verordennt sein, ainer zu den armen leutten in das spitall, dieselbigen irer notdurfft nach zu versehen, der annder aller armer leut, so in- und ausser- halb der stat sein, die in besuechen, seiner phlicht nach, mnb Gots willen ratsam zu sein. Haben auch also ein lannge zeit- heer sölliche Ordnung unndter unns gehalten, den armen zu guet, wie dann menigclich wissendt. Über das, so ist auch dhainer in unser facultet und mitl, der ainem armen, so umb Gots willen rat begert, soliches verzigen wtirdt, unangesehen daz auch annder, so sich doctores beruemen, hie sein, die nit weniger gnieß haben als wir, und doch solher purden aller ent- laden sein.

Es mögen auch E. G. als die hochverständigen woU er- messen, diewejl unser dhainer in der facultet von gemainer stat dhain Stipendium nit hat, auch unsers dhains mit anschlag der steur, robat und in ander weeg weniger als der gemain burgerß- man gar nicht verschondt wirdt, darauf unser höchstes bit, disen bevelch zu ringern.

Weitter kunnen auch E. G. abnemen und erwegen, so sich ain gemaine infection zuetragen sollt, des wir doch in dhain weeg verhoffen, des auch der allmechtig Gott lang verhueten welle, wissen wir warlich nit, welcher aus unns sich mit seinem weib und khindt in solliche geverlichait geben wollt, allain er war dann mit provision und stipendio dermassen verpunden, dass er seiner phlicht halben, wie dann an vill orten der ge- brauch ist, sich nit khundt abziehen.

Unnd so sich ainer oder zwen solichem bevelch nach ge- horsamblich und gemäß selten halten, wtirdt in dardurch ir practikhen und narung abgeschnitten, zusambt der grossen geverlichait, die sj ubersteen muessten, und alsdann weder von reich noch arm rat halben haimbgesuecht wtirden, wenn sj der ortten geen sollten. Derhalben ist unnser diemuetig anlanngen und hochfleissig bitt, E. G. wellen unns aus oberzelten eehafften Ursachen genedigclich bedenkhen und disen E. G. gegeben bevelch mildern. Auch hat ain ersamer rat allen und yeden, so doch derhalben gebraucht werden, als appottekher, wundt- ärtzt und pader, mit dem höchsten auferlegt, wo ain person

Acta &e. m«di0M Ui. 323

inficiert oder krankh wurde^ solliches mit dem allereeisten dem herrn burgermaister anzuzaigen, des wir in unnser facultet^ wie bisheer bescheben, mit höchstem vieis nit underlassen wellen. Thuen unns E. G. hiemit bevelhen.

E. G. unnderthenig

der ertznei facultet doctoreß.

(Rathschlag der niederOsterreichischon Regierang:) Der Rom. kunigin, uunser allergnedigisten frauen, raten ziiezustellen, und bedennkht die regie- rang, dieweill die suplicanten khain provision haben, das inen dise pürd wider Iren willen nicht aufzuladen sey» sonnder sy bei irem erpieten bleiben Hess.

27. Aprillis anno 1540.

(Resolution:) Die Regierung soll denen von Wien dise der ertzney facultet supplication znestellen lassen und inen auflegen, nachdem die Rom. kunigl. Majestät, unnser allergnedigiste frau, angezaigter facultet waygerung auß Ursachen darinnen vermeldt ye fUr billich achtet und erkhent, das dem- nach sy, die von Wien, mit ainem oder zwayen der facultet auf ain zimb- liche Provision oder besoldnng hanndlen, damit sy dansue on beschwärung bewegt und also statlicher die kranckheytten besehen, judiciert und curiert mugen werden. Ex consilio Domine Regine

Yienne, 27. Aprillis anno 1540.

h) Burgermalstor and Bat der stat Wienn be rieht und unnderthenig hitn auf der ertzney facultet doctorn hlc- neben llgennd supplication und yernialnte entschuldlgnng

(Wien, 1540, nach dem 37. April).

Rom. khunigl. Majestät etc. unnsers allergcDedigisten herrn hochlöblich Verwalter stathalterambts, cannzler und regenten der niderösterreichischen lannde, hochwirdiger, wolgeborn, gestrenng, hochgelert; edl und vesst; genedig herrn! Der Römischen Khu- nigin etc. unnser allergenedigisten frauen und E. G. ratslag, damit der ertzney facultet doctorn hienebenligende supplication und entschuldigung überschriben ist, haben wir underthenigister und undertheniger gehorsam verstannden, und weiten nichts lieberSy dann das wir dieselben volziehen möchten. Unns ist aber solches aus volgennden gegründten und warhafften Ur- sachen nit müglich.

Erstlich haben wir mit grossen uncosten unnderstannden, das lasaret oder spital in der Siechenalls mit etlichen unnder- schidlichen zymern, khuchen und camern zu pawen.

Item darein pethgwandt, holz, salz, leinbat, essen, trinkhen und annders fuern lassen.

21*

324 Acte fiM. madicM 111.

Item roß, wägen und wagenkhnecht au%enomen, auch annder dinstpoten bestellt umb wochennliche besoldung, so denen khrannkhen und inficierten personen tag und nacht auswarten mit kochen, legen, fliern und in annder weeg.

Item ainen Magistrum sanitatis, zwen barbierer und Wund- arzt, auch appotekher angenomen.

Dergleichen hanndlen wir mit ainem aignen doctor, denen allen muessen wir groß besoldung und unnderhaltung geben, auch die appotekherejen alain aus gemainem armen statsekhl bezallen, zusambt dem, was auf seuberung der stat jederzeit lauffet, unangesehen das mer dann halbe stat in khainem bür- gerlichen mitleiden, auch mit dem höchsten beschwärlich und nit gepurlich ist, den anndern halben tail der innwoner hochs und nidem stannds in jetzerzellten ausgaben, auch stat- und wassergepejen zu übertragen, wie E. G. als die hochverstänn- digen solchs genedigcUch und wol selbs ermessen khonnden und vilfeltigkhlich von unns mit betruebnus verstänndigt sein.

Sollen wir nun über das noch zwayen doctom insonnder- hait besoldung oder provision geben und grössere pürden dann vor auf unns laden, das würde gemainer stat und der armen burgerschafft khainswegs eilräglich noch muglich sein.

Und dieweil sich dann die doctores der erzney alhie bey der stat wol und reichlich neren und weder mit gerhabschafft noch anndern statämbtern nit beladen, auch auf ir practic oder khunst, es sey dann durch der fftnff lannde auBSchüß insonnder- hait bewilligt gewest, nichts angeslagen wirdet, so achten wir für zimblich und pillich, das sy in solchen sterblichen leuffen, darinen sy am pessten helflfen und raten khennden, auch ir ambt ist, neben unns mitleiden tragen und khainswegs exempt sein.

Und lanngt hierauf an E. G. unnser unnderthänig hoch- vleissig biten, die wellen solches alles höher, als wirs jezo in eyl anzaigen, und fümemblich behertzigen, das nyemands mer dann die doctores der erzney all khrannkhaiten erkhennen sollen und mügen, und derhalben die hochgedacht Römisch ELhunigin, unnser allergenedigiste frauen, mit pesstem fueg, wie £. G. zethun wissen, erinndern und bewegen, damit ir khun. Majestät denen gemelten doctorn der ertzney facultet emnstlich auflegen, nochmals zwen aus irem mittl on verziehen zu solcher besich- tigung, erinnderung und curirung der inficierten neben uonser

Acta fko. medicM III. 325

fbrsehenhait (wie oben vernomen) verordnen, wie sy dann des aus cristennlicher lieb zethun schuldig sein, damit wir der un- erträglichen pttrden und ausgaben etwas entladen werden und in zeit der fürfallunden nott, darvor unns der Almechtig lanng verhuetten welle, in disem fall nicht mangl noch ab- ganng erscheine, denn an unns sol gar khain mttglicher vleiß erwinden.

So ist nit von nöten, das dieselben zwen doctom albeg mit denen inficierten personen umbgen dürfFen, sonnder sy mugen Ordnung machen, das zu acht oder vierzehen tagen unnder inen abgewechslt und gleichait gehalten werde, wie wir mit unnsem verordenten personen zu hallten auch fbr- genomen haben.

Und ob sy vermainten beschwert zu sein an etlichen per- sonen, so hie ertzneyen und nit doctoren wären, die inen auch ir narung unpillich entziehen selten etc., haben wir inen bißher auf ir anzaigen allzeit gaten beystannd erzaigt, wellens auch noch gern thun, oder E. G. möchten solchs von hoher ober- khait wegen selbs fUrkhomen und wennden. E. G. unns hiemit unnderthenig bevelhendt.

E. G. unnderthenig gehorsam

Burgermaister und Rate der stat Wienn.

Orig. im k. n. k. Haas-, Hof- und Staatsarchiv.

VIL

Modicae facultatis berlcht und guetbedunekhen anff der Römischen kunlgllchen Malestet genSdigen beyelch, so- vll die facnltet Ir Ordnungen, statuta, beschwSr und loebliche nottwondig erhaltnng bolangenndt (Wien, 1554,

zwischen 1. und 17. Januar *)•

1. Von den statutis. Zum ersten hat die facultas me- dica alle und jede statuta abschreiben lassen und zu den sel- bigen von capiü zu capitl verzaichnen lassen, was bißher stetz

^) Vgl. zum Datum die nähere Begründung in (f) W. Hartl und K. SchrauTs Nachträgen zum dritten Bande von J. v. Aschbach*8 Geschichte der Wiener Universität I, 1 (Wien 1898), S. 30G.

326 Acta Ho. medicae III.

gehandelt worden ist, and wo ainer merern defension und hanndthabung von nötten, dannit durch der kais. Maiestet genaden und miltickhait aller Unordnung fÜrkhomen werd, und guette Ordnung erhalteni wie dann solliches der alten hochlob- liehen forsten von Osterreich privUegia und induld, welche die alten statuta beckhrefftigt haben, mit sich bringen.

2. Von den iQctoribus publicis. Was die lectores me- dicos bedreffen, ist vorhin gnuegsam in der Römischen kun. Maiestet neuer Reformation außgedruckht worden;^) dieweil aber die kun. Maiestet genädigist bevolchen, die namen der lectoren, derselbigen stipendia klerlich außzudruckhen, zaiget die facultet unnterdenigist an, das vormals, ehe Josephus Salandus ge- lesen hatt, bißher stäts drey lectores ordinarii gelesen haben, laut der Reformation, nemlich Theoricus Ordinarius Doctor Wolfgangus Lazius, der erst, welichem in der neuen Refor- mation gebürt zu lesen hora sexta, Aphorismos Hippocratis, libr. de crisibus, libr. de diebus decretoriis Qaleni, artem par- vam Galeni; der selbig lector soll auch des jars einmal im winter ein anatomiam halten.

3. Der ander ist Franciscus Emericus; soll lesen prac- ticum aliquem insignem, ut libros Galeni secundum loca, Paulum Aeginetam, Alexandrum Trallianum, libr. Galeni ad Glaucum de differentiis febrium.

4. Der dritt lector ist ettlich jar und noch die negst ver- gangne angaria gewesen Doctor Mathias Cornax, so ettlich jar bei der universitet gelesen, dem haben gebürt liber de con- stitutione artuum, liber de temperamentis, liber de facultatibus naturahbus, de natura humana, de elementis.

5. Vber disen driten ordinarium professorem hat die Ro- mische k. Maiestet Josephum Salandum vor eim iar bestellet quartum professorem, welcher khain salarium, noch bestimpte lection in der neuen Reformation hatt, sonder ex abundanti von der k. Maiestet genädigisten wolgefallen angenommen worden; stellen wir derhalben allhie der k. Maiestet zu genädigisten wol- gefallen heim, ob ihr Maiestet noch well vier lectores in facul- tate medica haben, unnder wellichen der virte ein chyrurgus sein sollt, aber dieweil doctor Mathias Cornax die seinig lectur vor einem halben iar resignirt, das doctor Josephus in

») Vom I.Januar 1554 (bei Kink, II, S. 373— 401).

Acta fac. medioao III. 327

sein locam einkhem, und zu der selbigen stund, und diesel- bigen puecher profitirt, die vormals tertius professor profitirt hab; er soll auch, der Josephus, als der nach im einthritt, tanquam iunior inter doctores facultatis und professores postre- mum locum iuxta statuta haben, wiewol er sich Josephus andern vorbricht und laudabilem constitutionem principum zuruckhwiirfft, und alle Ordnung und stunndt zerthrentt, des sich die facultet mit dem höchstem gegen der k. Maiestet beckhiagt, underthanigist bittend, ihr Maiestet wol genädigist den neuen einkhomenden professoribus solchen hochmuet nicht gestatten, sonder darob sein, das er Josephus und andere sollen legibus facultatis coerciert werden.

6. Es siecht auch die facultet für nottwendig und guet an, das man alle cotember ein disputation publicam in medicina holte, und das die lectores nach ierer Ordnung, die sie secundum loca haben, disputiren, wie dann zum thail in der neuen Refor- mation gemelt.

7. Was die besoldungen und salaria belangend. Die facultet, so auch ein ebenbild nimbt von andern universiteten in teudschen landen, so neuer, ferner einer geringern reputa- tion und an wolfleen orten gelegen, sieht für guett an, das den zween senioribus, welchen die zwo fümembliche lecturen ge- büren, nemblich theorica und practica, gleiche stipendia geben würden, nemlich einem zwaihundert gülden Reinisch, dem dritten aber, als dem intercalari und jüngstem, anderthalbhundert gülden, und wo ein chyrurgus bestellt wurd, dem selbigen funffzig gülden Reinisch; auf das aber der jünger professor physicus dester fieissiger sei, sech sie vor guet an, wann er drei jar sich wol und fleissig bei der universitet gehalten hett, das er alßdann den senioribus geleiches Stipendium bekhäm; alß offt aber ein junior außstuendt und nicht über drei jar profitirt, soll er nur anderthalbhundert gülden Reinisch haben; soUiches wirt zu erhaltung und anrayzung merers fleiß bei den jungen professoren nicht untaugUch sein, dann sich in dem fal offt mit den personen Veränderung zuthragen mugen.

8. Was die personen und den fleiß der profes- soren bedreffendt. Was den fleiß oder unfleiß der lectom betreffendt, zaiget die facultet Romischer kun. Maiestet unter- danigist an, das in ihrer facultet jederzeit bißher gnuegsam und wolgeschickhte professores gewesen sein; ob sie aber selten

328 Acta fM. modieae lU.

geleesen haben, und etwas unfleissig erscbinen sein, sey nicht anders schuldig daran, dann die khlaine besoldong, so biß hieher gewesen, bej welcher einem eherlichen mann nicht müglich ist, sich allhie zu Wienn zu erhaltenn, wann er so offlt und fleissig leesen will, wie man anderßwo umb hoche stipen- dia list und an wolfailen orthen. Soferr aber die kun. Maiestet, wie dann genadigistes Vorhabens, die salaria dahin, wie gemelt, erstreckht, soll ir Maiestet sehen und befinden, dass nicht minder fleiß und nutz von den theudschen und alten lectorn der universitet und den studiosis ervolgen soll, alß von den heerkhomenden und frembden; dann die facultet befindt wahr- hafftig, das doctor Josephus die negst angariam am allerun- fleissigisten geleesen hatt, so im doch doplt Stipendium geraicht wtlrdt; bitt derhalben alhie die facultet unterdenigist, die kun. Maiestet wollt iheren landtsundersassen professoribus nicht minder genaigt sein, als denen von frembden nationibus; wo aber je- mandts auß den selbigen bey den erhochten stipendiis weiter unfleissig befunden wurd, mochten dieselbigen, wer sie wem, von hen'n rector und Consistorio genuegsam gestrafft werden, oder die lectur mit fleissigern imd tauglichem leuten von der hochloblichen regierung vorsehen werden.

9. Der facultet beschwär ettlicher artickhel halben. Zum ersten bekhlagt sich die facultet mit dem höchstem, dass neue frembde doctores, welche täglich heerkhommen, sich des nutzes der practickhen gebrauchen, aber die onera und officia bei der universitet und repetitiones solennes underlassen; sie geben auch nicht, was sie in fiscum facultatis zu geben schuldig sein, dardurch die solennitates in facultate und famulus publicus erhalten werden, welches nicht allein zu verkhleinerung der Statuten raicht, zu abpruch der alten loblichen Privilegien, sonder die facultet nimbt täglich an der zal je lenger jhe mer ab, und will niemand mer darein khomen, niemand die onera hospitalis, onera invisendomm pauperum, commissionum ab excelso regimine, apothecamm visendarum, tributorum etc. tragen helffen, und welches das groste ist, die auch verordnete professores sein, widern sich desselbigen.

10. Es beklagt sich auch die facultet, das den doctoribns, auch dem gemainem nutz zue mercklichem schadem, die pri- vilegia nicht gehalten werden, so von weilandt säliger gedecht- nus, kaisern, kunigen, ertzhertzogen zue Osterreich geben und

Aeta fae. medieae lU. 329

bestättigt worden sindt^ sonder Juden, lanndfarem, allerlai betriegem, weibern, in physica zu practitzirn gestattet wirt, die sie doch nie gelernet. Welliches warlich nicht allain zue ver- khlainerung eines sollichen hohen gi*adus, sonder zu grossen schaden des gemainen volks reichen ist, dann täglich von den betriegem viel dardurch verderbt^ an den petüstab, auch vom leben zum tod bracht werden.

11. Zum dritten beschwert sich die facultet, das den doctoribus facultatis außerhalb vertzinsung ihrer bürgerlichen güetter, steur wirt angeschlagen auf iehre freye khunst und practickhn, under eim namen eins mitleidens, welches die doc- tores abtrinnig von der universitet macht, und ist aperte contra omnium universitatum privilegia, ut est in leg. Imperat. codice de professoribus et medicis.

12. Was belangendt die andern artickl, so die k. Maiestet rectori und Consistorio auferlegt, lassen wirs bei desselbigen guetsbedunckhen beleiben, und wollen also mit den nottwen- digen articklen in unser facultet beschlossen haben, thuen unnß hiemit in der Romischen k. Maiestet genaden und wol- geffallen undterdenigist befelchen und ergeben, undterdenigist bittend, die Romische k. Maiestet wöll die facultet bei ihren alten löblichen Statuten und gewonhaiten beleiben lassen.

Decanus und doctores facultatis medieae.

Gleichzeitige Copie im Archiv des k. k. Ministeriams für Cultns und Unterricht.

REGISTER.

A.

Ab?iaH»er,

Mag. loannes Abhanser, procnrator fac. med. 121, 136, 153. AhUzL

Mag. lofaannes Abitsl de Wolfra- mitz, scol. med. 62. Adami,

A. empiricas 32. Adamiu.

loannes AdamoB Eperiensis Hnn- garns, med. doctor 311. Adler.

Mag. Qeorgias Adler, chimrgas 263. Aicher (s. aaeh Ayeher), Andreas Aicher Salisbnrgensis, scol. med. 166. AichoUz (AchoUtUu, Aehcixitu).

loannes Aicholtz Aastriaens, art. et med. doctor. 246, 291, 296, 296, 800, 309. Alberti,

Cesarios Alberti [dictns Watsten- rode de Thornn], art. et med. doctor 304. — 8. Domhoftr, Albmtu,

Mag. Dominicus Albinns ex Swey- nitz, scol. med. 106. Aldhaifu.

lobannes Aldhans de Goldperg, art. et med. doctor 306. AloDander, s. Pficzer, Scotus. AU Pascha, Statthalter von Ofen 283. Alost, 8. Stophu. Altenbnrg, s. Der.

Altsool, 8. Bagay, Amberg, s. Matter, Atnfnan. Steffanns Amman de Perig, scol. med. 62. Andelo.

Walthems de Andelo, Anwalt der Stadträte zu Wien 40, 42. Andreag.

Dr. Andreas, procurator fac. med.

129, 133, 163. Mag. Andreas, chimrgas apnd S. Marcnm [Vienn.] 246. Anffrer,

loannes Angrer, jar. doctor 65, 123. Arihart, Hellas Anhart Graczensis Styrtis, med. doctor 281, 287—289, 296, 309 (CarintosI). AnkaretUer 104.

Anfutj Regina Rom. 160, 169, 171. Ardacker, 8. ffueber, Arnsdorf (oder Arensdorf), s. TeUer. Angsbarg, s. PaiUnger. Aurifaber (Auri/aM), Johannes Aarifaber [theol. doctor],

rector uniy. 192. Johannes Anrtfaber, scol. med. 162. Ayeher (s. aach Aicher).

loannes Ayeher de Wolckenstorff, art. et med. doctor 86, 120 (Eycher), 122, 125, 128, 168, 169, 176, 307. Aygd, lobannes Aygel de Neunbargo Fo- rensi, art. et med. doctor 304.

332

Begister.

B.

Baden (NiederOsterr.), s. LaxentaUer,

Puehgpaum, Bagay,

lohannes Bagay de Antiqao Solio, stud. stndii Cracoviensis, scol. med. 68. Bdibus.

leronimus Balbns, doctor [jnr.] 34. BcUdironu»,

Baptista [Baldtronos], med. doctor 122, 127, 136. Baptüta, 8. BtUdironuB. BarharoMa (Khair-ed Din), Paspha und Admiral der türkischen Flotte 199. BarbiUmKnria.

B. empiricns 195. Barchanata^

Bemhardas Barchaneta 237. BarcoviuM 286. Barikolometu. Dom. Bartholomena, ma^ster chori 269. — s. TichUl, Banmgarten. loliannea de Pawngarten, art. et med. doctor 306. Bayreuth, s. Komdorffer. Behek 282, 284, 286. Berg, B. Amman, Bergamo, b. SdUmdtu. BemharduB.

BernharduB apothecarinB 42. Bemhart (WemhartJ, Mag. LeopoldoB Bemhart ex Stain, Bcol. med. 177, 187, 192. Benutadt, b. Han. Bibrach, b. PoteUer. Binderei, b. BunderUn, Bmeüut.

Antonius Binelliu ItaluB, med. doctor 310. BiUnerus.

loanneB BittneruB SylesiuB, med. doctor 311. Blanbeoreo, b. Muamez. Blayiensis, b. Heinrich,

Bologna. BartholomeuB Bononiensis (Bolo- giiese) Italas, chirurgus 234, 236 (de Bolog^ia), 238 (Bolognensis). Bolvila, Bolvilos, b. Polboeiler. Bona,

Bona apothecarins 271, Note 1. Bona (Borga), Cosmaa de Borsa Hispanos, art. et med. doctor 149, 150, 168, 169, 172, 176, 308. Brandeaidea, loannes Brandesides Bohemos, med. doctor 310. BraaHeanua, lohannes Alezander Brassicaniis, doctor [jar.], decanns fac. jar. 196. Brannan, s. EytaUr, Nemnan, Breslan, s. JFVoim. Brieg, s. Staynnua. Brizen, s. Leffdholz^ BrntenoB, s. iVotm. Budweis, s. Mandel, Btmderlin (Binderei, WinderUn, W^n- derel). Mag. Sebastianns Bunderlin, lic. utriasqne jur. 123, 137, 188, 142, 167, 168. Buehamer, Mag..WendalinaB Buehamer, pro- cnrator fac. med. 130. Burger, Christophoras Baiger Morayii8,med. doctor 310. Buigstall, s. öleKfi. Bittbeck, Aagerios de Bnsbeck 278, Note 1.

Caeear (Ceaar), SebaldoB Caesar Norinbergenais, art. et med. doctor 287—290, 293, 296, 298, 299, 302, 309. Camülua. Dom. Egidias Camillns Morayna,

scol. med. 143. DoctorisCamilli defancticoniaz278.

Begutar.

333

Cappiicer. Laurentias Capplicer ex Capplicz, bacc. jur., scol. med. 57. CaroUit V., Imp. 146, 147, 160, 171 — 178, 286, 237, 238, 249, 307. C. hemiarum sector 230.

— 8. auch Mifuter,

Caapar, Mag., 8. KdlhMorj iVinner. CkuUtegittM, Dom. [Christophorus] Gastilegins, Hi8pan. cancellarius 234. CeUing, s. ZeUcing. CepusienBifl, 8. Zips. Ctrmu, Matiheus Cervas loachimicus, bacc. art. et 8Col. med. 291, 292.

— 8. auch Hirsch.

Cham (Bayern), 8. Lechner. Chrittophom», Dr., 8. HiffteL Chrytaeua. Bartholomeus Cbrysaens Glacensis Silesios, med. doctor 310. Chyrrtr. Paulos Chyrrer Coronensis, scol. med. 193. ObQckky 8. Czyhak. Cilli.

Mag. Briccius de Cilia, theol. lic, vicecancellariTis 6, 9 (rector). Clemma VII., Papst 171, 200. OoUimüiiu, 8. Tanateier. Oonradtu.

C. aromatarius 33. Conatantmtia. Constantinus Italas, aromatarius 221, 231. Oontorini. [Francesco] Contarini, venetiani- scher Botschafter in Wien 199. Oopler. Wolffgangus Copler Argentinensis, med. doctor Yenetus 86. Ooppu9 (CopuaJ. loannes Coppus ex Lantzsperg, scol. med. 119, 162. Oomaritu. Diomedes Comarius Zuiccaviensis, med. doctor 310.

CorrukK, Mathias Comax Olomncensis, art. et med. doctor 227, 229, 233, 243, 247, 261, 253, Note 2, 257, 268, 260, 266, 296, 308, 309 (Gor- nacius!). CotummuB, Mag. Leonhardus Coturninus alias Wachteler ex Kirchen untter Deck, scol. med. 105. OolumofHut (Cotumutius). Mag. Gnilhelmus Coturnossius Cor- tracenus, scol. med. 246, 278 (Flander). Courtray, s. Cfofumo»situ, Cremetzer, Mag. Henricus Cremetzer Neuen- burgensis (1. Nuerenbergensis), . scol. med. 84. Cfu$pinianus. lohannes Cuspinianus ex Schwein- furt, art. et med. doctor 35, 36, 39, 40, 43--45, 53, 56, 60, 61, 64, 66, 76, 79, 83, 87, 89, 93, 94, 102, 106, 108, 109, 121, 126, 168, 176, 307. Cutigiua. Martinus Cuttgius Silesius, med. doctor 311. Czächkl, 8. ZeckeL Cfzerotinus, s. ZeroUn. Czybak. [Emericus] Czybak, „Bischof* von Grosswardein 197.

D.

Dabrohoat, s. DobrohoH, Dadius. Andreas Dadius, art. et med. doctor, prof. ord. 287, 288, 293, 295, 296, 309. Dänemark, s. Zimmerius. David.

Mag. David, empiricus 217. Dengen.

Wolffgangus Dengen Stueckardinus, scol. med. 177.

334

Befistor.

Der. Franciscus Der, nobilU in Alten- bnr^ 239. Dietrich.

Theodoricns Marcellus, kais. Oberst 282, 284. Diklewang (oder Dirlewangf). Meyster Paul Diklewang, chirurgiu 280, 243, Note 1. DobrohoMt,

[LeonarduB] Dabrabost [doctor jnr.] 163. Donauwörth, s. Phlieger, Pueehamer, Doria,

Andre Doria, kaia. Admiral 199. Domhofer, lohannesAlbertlDomhofer deLanff, med. doctor 76, 86 (Loflf)* 87, 88, 90, 93, 94 (Dorndorffer), 307. Dueren (? im Rheinland). [Mag.] GoewinuB de Duemen, med. doctor (ygl. Acta fac. med. I, 20, 96), 304.

E.

Eberhardi, [Mag.] UdalricuB Eberhardi deNeun- burgo Ciaustrali, med. doctor 306. Meridorfer (Ebergtorffer).

Andreas Eberstorffer Viennensis,

med. doctor 310. lohannea Ebersdorfer apotfaecarius 234. Merttorff. Wenesch (= Benedict) von Ebers- torff, Erbkamrer und Anbald des landmarschalcksambt in Öster- reich 42. Echterdingen, s. Scipio. Eckh. Magnus v. Ekh [und Hungersbach], Frh. 260, 261, 280. Ecket (Eekhel). lochaim (I) Eekhel ex Ravas- p&rga , mag. Parisinus , scol. med. 86. Nicolaus Eckel, stud. med. 152.

Ederue.

Georgius Ederus, doctor [jur.], rec- tor uniy. 299, 300. Edlatperger, Dom. Ladislaus Edlasperger, civis Yienn. 131, 132. EdUnger. Mag. Martinua Edlinger [theol. lic] 123, 168, 176 (rector uniy.). Eggingen, s. Rief. Eibenschüts, 8. Munckh. Eitüng. Michael baro de Eitaing 160. Dominus et magnifica Domina ab Eitsing 234. Ekh, s. Eekh. Elbing, s. Fraun, EUtabeth, Enhersogin yon Oester-

reich 214. EmericuB (Emerich, Emrich). Franciscns Emericus Oppavianus, art. et med. doctor, publ. et ord. practices prof.20], 202, 208^210, 213, 216, 221, 226^228, 238— 241, 247, 249, 261, 266, 267, 268, 260, 262, 266, 266, 278, 288, 296, 298, 308, 309. Engeühart. Mag. Egidiufl Engellhart ex Nen- burgo Forensi, scol. med. 68. Enn.

Steffanus Enn [Viennensis] 26. Enzersdorf (Gross-), s. Pügram. Enzianer (Enczianer, Ena^aner, En-^ UianerJ, lohannes Enczianer ex Vberlingen, art. et med. doctor 36, 64, 69, 70, 77, 84, 87, 88, 94, 109, 117, 122, 126, 134--139, 146, 146, 149, 160, 164—169, 172, 176, 177, 178, 189, 191, 196, 196, 201, 202, 204, 206, 207—209, 212, 213, 220, 221, 224, 226, 239, 243, 244, 247, 249, 267, 260, 307. Thomas Enczianer Viennensis, baoc. art. et doctor med. 201, 226, 226, 260, 308.

Begifltor.

335

Eperies, s. Ädamtu. Braamus, Mag., s. Rieder, Erfurt, Stadt, s. OrUasen,

— Universität, s. Landen, Homer, Erkel (Ergkd, Ergkl).

lohannes Ergkel, notarius univer- aitatis 10, 72, 78.

— (Handwerker?) 97, 99, 100. Ersingen, s. MetsUin.

Eaeick. loannes Balthazar Essich von Rae-

dolfzeell am Vudternsee, chinir-

gos 292« Elsslingen, s. Hekkentehuet. Etschland, s. Chefinger. Eyeher, s. Aycher, EysAler.

Michael EysAler ex Pravnav, art.

et med. doctor 6, 31, 36, 306.

F.

Faber (s. auch Fabri). Ottomarus Faber Ulmensis, scol. med. 201. Fabianu9, s. Puechler, Fabri (s. auch Faber). D. lohannes Fabri, episcopus Vienn.

196. Vdalricus Fabri Thorborgensis, art. et med. doctor 143, 169, 160, 167, 168, 177 (Bhetus), 189, 190, 194, 197, 202, 208, 210, 217, 220, 222—226, 308 (Faber). FabrUiua (FabridiuJ. Paulus FabritiuB, art. et med. doc- . tor, regius mathematicus 287 — 289, 296, 296, 300, 302, 303, 309. Falk (Falek, Falckh, Falch), Conradus Falckh ex Tibingen, art.

et med. doctor 42, 43, 57, 307. lohannes Falch ex Tybingen, scol. med. 83. Falkonia.

Michael Falkonis, med. doctor 306. FaeholL Petrus Fasholt de Leuntz, mag. Wittenbergensis, scol. med. 79.

Federieua, Dr., s. QraeseL

Ferdinandus L, Imp. 146, 147, 149, 150, 169, 171, 172, 189, 190, 192, 196, 198, 214, 235— 237, 243, 252, 268, 281—284, 286.

— archidux Anstriae 283, 286,

286. Ferrara, Universität, s. Kindler, Op-

Singer, SaUanua, Sartoris, Fetz. Christophorus Fetz Viennensis, med. doctor 310. Feyrer.

lacobus Feyrer 237. Fisching, s. Ress. Flesehner 150. Foedericus, Dr., s. OraeseL Forstner,

Matheß Forstner balneator 240. Franciseus L, Rex Galliae 171.

— Dr., s. Emericua.

Freiburg i. Breisgaa, Stadt, s. Kremer, Zieglerus.

— Universität, s. Krenier, Freistadt, s. Pschlacher, Friderieus IIL, Imp. 3—6, 9.

— Dr. jur. (?) 123. Fridinger.

Bolfgangus Fridinger, art. bacc. et scol. med. 105. Friedberg, s. THnckeU. Frd (Frwe). Caspar Frwe de Tetnang, med. doc- tor 26 (Tettnam), 306. Fri/dlanndt, Nicolaus [de] Frydlanndt, med. doctor 305. Frylender, Mag. Petrus Fry lender ex Wolfpperg, scol. med. 141. Fttrstenfeld.

piag.] Nicolaus de Fürstenfeld, med. doctor 304. Fuseinius, Fusdnus, s. Pr<iun, Fux, Mathaens Fux balneator 266. Mathias Fax empiricus 272.

336

Bagiftor.

G.

Qäm$. Petnu Gäms de Pbarrkirchen, med. doctor 2. Gdrber (Gerber). Mag. Georgias Gftrber, lic. jnr. 104, 142. Gallbrunn, s. Tetchl. Oampp.

Victor Gampp, jar. doctor 123. Oarr, Michael Garr, balneator yel cliirur- gus in Cancellis 280, 281. Ga»»er. Achilles Pyrmiuins Gasser Linda-

viensis, scol. med. 167. Mathias Gasser ex Grftcs Stirie, art. et med. doctor 37, 78, 86— 88, 90, 93, 94, 105, 106, 110, 307. GoMtgdt, Mag. Gregorius Gastgeb Melicensis,

scol. med. 112. loannes Gastgeb Melicensis, art. et med. doctor 77, 89—94, 104, 106, 109, 118, 119, 122, 125, 131, 136, 137, 146, 149, 166, 168, 176, 178, 186, 189, 191, 192, 201, 206—207, 307. GalhUschlauM. Valentinus Ga^tischlans ex Gordaw Moravus, scol. med. 119. Gebet, Mag. Bartholomeus Gebel, rector universitatis 188. Gebhart. Dr. [jnr.] Udalricos Gebhart, rector nniyersitatis 206,. 208. Geinperger. [Mag.] Steffanos Geinperger ex Patavia, med. doctor 1 (in Nova- civitate residet), 306. Geieeler. Sigismondus Geiseler Lobaviensis Lnsatias, med. doctor 311. GemechL Georgius Gemechl, civis Viennen- sis 241.

C^eorffiu9. G. bedelluB fac. med. 98, 99, 108, 162, 166, 169.

— chtrargicns Viennensis 806.

— 8. SchoffoÜ, Gerhard.

Wilhelmos Gerhard, officialis Wien- nensia 18. Geuuiue. loannes Genssias Suevos, med. doc* tor 311. GilUU.

[Wolfgang. Georg.] Gilins 283. Glats, s. C%iy»a«tc«. Gle»eh. Paulus Glesch ex Nissa, bacc. art et scol. med. 67.

Sebastianns Glejrß de PorcksUl, art et med. doctor 120, 149, 160, 162, 308. Gmanden (oder Gmänd?), s. Bai-

mair» Görlitz, s. Neuman, SchUiet. Gottingen, s. Landen. Gogkher. Erhardus Gogkher [de Traysmanr], art et med. doctor 306. GM, s. Gvldm. Goldberg, s. AWiaua. Goüerey.

Lucas GJiUerey, med. doctor 311. Golner,

leremias Golner, med. doctor 311. Gräeel (Grdsl, Grewel, GratelJ. Foedericus GrSsl ex Haidenhaim, art. et med. doctor 1, 5, 6, 10— 12, 16—17, 23, 24, 28, 306. Mag. Wilhelmns GrSsl ex Haiden> haim, rector bursae Lilii, scol. med. 13, 30, 86. Gras, 8. Anhart, GoBHr, Kulber,

Widman. Greding, s. Pemold. Gr^mger, Mag. Albinos Grefinger Atheainns, lic. theol. 163. Grein, s. TichUL

Register.

337

Oremner. Mag.LeopoldusGreinner ezWienna, scol. med. 75. Grienwaldi (Ch-ieruuyald, OrunibcUtJ. Mag. Petrus Grienwaldi, collegiatus, scol. med. 152, 160, 169. QrieaBenipeckh (Oryeasenpekeh). Mag. Caspar Griessenpeckh de Lanntzhuta, med. doctor 25, 306. QrilL Paulus Grill Lantshutanus Bolus, med. doctor 311. GrÜU.

Ludovicus Gritti 197, 198. Oros9, miles 12. Cfrostman, Leonhardus Grostman Vlmanus, scol. med. 213. Grueber (s. auch Gruober).

Thomas Grueber ex Nusdorf 237. Gf-umbalt, s. Grienwaldt, GrünxDcUder, [Mag.] Udalricns GrÜnwalder, med. doctor 304. Oruober (s. auch Gitieber).

Mag. lacobus Gruober Ingolstadien- sis, scol. med. 281. Chussen.

Gangolfus (oder Gandulphus) Grus- sen de Erfordia, art. et med. doctor 77, 90—92, 94, 307. Giäglinger, Wolffgangus Güglinger ex Wieuna, bacc. art. et scol. med. 145. GuetrcUer,

Gabriel Guetrater, lic. jur. et nota- rius civitatis Wienn. 130, 148. Guilhelmug, Mag., s. Griuel, PueUnger. Gtddin (Gvldem),

[Mag.] MartinusGuldin de Weysseu- burga, med. doctor 194 (Gold), 305. Gundakeher,

Michael Gundakeher, Senator Vienn. 31. Gundelfinger* Mag. Georius Gundelfinger, scol. med. 128. Acte fftcaltatis medicae 111.

QundeUtu. Dr. [jur.] Philippus Gundelius 294, 299 (Gondelius). Gurdau, s. GoAUaMaw. Gwarlich. [Wolfgangus] Gwarlich, lic. [jur.] 40.

H.

Saberman,

Gregorius Haberman, bacc. art. et scol. med. 152. Hadrian VI., Papst 147. Häckel. Häckel, custos captivorum civ. Vienn. 15. ndring (Haring, Hanmg),

loannes H&ring Viennensis, med. doctor 224, 227—229, 237, 308. Härliii,

Cristannus H&rlin Argentinensis, bacc. art. et scol. med. 167. Hiiger,

Mag. Cristofforus Hager ex Baggens- purg, scol. med. 172, 173. Haini (Hayni, Hayny, Haym),

lorius Haini ex Vberlingen, art. et med. doctor 85 (bacc. med. in Monte Pessulano promotus), 91, 92, 94, 307. HMhawer.

[Mag.] lohannes Halbhawer [de Hamelburg], med. doctor 305. Halphtar.

Bemhardus Halphtor, med. doctor 311. Halgbassa, s. Ali PoBcha, ITamersUngeL Mag. Petrus Hamerstingel, empiri- cus 241. Hammelburg, s Halbhawer, StoU, Han, lohannes Han ex Perenstett^ scol. med. 75. HaadrewUer (HasetraMter, HcuelreiUer, Haaelreiter, Haselrgter, Haalr reiUerJ, Sigismundus Haselrewtter ex Med- ling, art. et med. doctor 120,

22

338

Ragistor.

179, 184, 186, 187, 188, 192, 194, 204, 210, 214, 217, 220, 225, 308. H<uefvp€Uih, Petrus Hasenpach, bacc. art. et scol. med. 152. HasenzagtH,

UyppoUitus Hasenzage] de Sancto Hypolito, art. et med. doctor 128, 149 (Mag. Yppolitus N.), 166, 159, 160, 808. Haß. Wolffgang Haß, balaeator in der Wolcseil 240. Hauitein (Hauggtein, Haunstem), Thomas Haustein Lipsensis, art. et med. doctor 268, 260 (procurator nat. Sazon.), 273, 276, 277, 279, 296, 309. Haym,

Mag. Hermannus [Haym], med. doctor 26.

— 8. auch HaifU.

Hayn (i. Schlesien), s. KmHer, Hebersdorf.

[Mag.] Nicolaus de Hebersdarff, med. doctor 7, 304. Heideck, s. Pühaimer. Heidenheim, s. Ordad, Heilbronn, s. Markart, Hein (HeyrmJ, loannes Heynn Viennensis, art. et med. doctor 118, 148—150, 157, 167, 168, 176, 308. lohannes Heyn (Sohn des Vorigen) 176. Heinrich, Hersog von Braunschweig 200.

— y. Plauen, Burggraf von Meissen

(Burgrayius Blayiensis) 285. Hekhemchues, Conradus Hekhenschnes de Ess- lingen, scol. med. 91. HeUher,

Mag. Michael Helcher, chirnrgus 247, 248. Helchinger. Maister Georg Helchinger, pader im Cantzleipadt 277.

Hener. Mag. loannes Hener Basserburgen- sis ad Lacum Brigantinum, scol. med. 160. Uermannstadt, s. ZeekeL Hermanmu. Mag. Christophoms Hermannus, scol. med. 247. Herr, Michael Herr Spirensis, bacc. art. et scol. med. 167. H^ligmayr, Mag. Vuolfgangus Heyligmayr ex Gemnita, scol. med. 118, 121 (Wolffg. Pohemus). Het/perger. Mag. ChriBtophoms Heyperger, scol. med. 255. HiemcTm

Hanns Hierner, balneator 240. Wol£fgang Hierner 240. Himler,

Wol^ang^ Himler de Melico, art. et med. doctor 28, 30. Hincker. Mag. Sebasttanus Hincker ex Wienna, scol. med. 80. Hinderpach,

[Mag.] Dietmams Hinderpach, med. doctor 805. Hirsch (Hiei*4, Oervu», CervinnsJ. Vdalricus Hirsch de Patayia, art. et med. doctor 42, 52, 57 (Cer- vinus), 65 (Ceryus), 71, 307. HochliiUer. Volgangns Hochlfitter ex Weiß, scol. med. 84. HSdeL

Mag. Rupertus Hödel 123. HSffindndel,

Mag. loannes Hö£fm&ndel ex Lines, scol. med. 120. Ho/ateier. Alexander Hofsteter ex Ravens- purga, scol. med. 52. HofienUUer. Fridericus Hohentaler, bacc. art. et scol. med. 152.

Beguter.

339

Horvdth,

Marcus Croata 283, 285. Hosman,

Mag. Dominicas Hosman de Schwid- nits, scoi. med. 144. Hueher (Hdber, HuebrJ,

Mag. loannes Hfiber [bacc. theol.],

rector universitatis 121. Michael Huebr 237. Sebaldas [Hueber] de Nuereuberga,

med. doctor 2. Wol%anga8 Hueber HardacensiA, Bcol. med. 162. Htlfftl (ffußtel, HufÜ, Hifflely Ilüflel). Cristofenis Hüfftl ex Vienna, art. et med. doctor 53, 227—229, 234, 240, 242, 249, 308. HueUtokher.

Sebastianns Huetstokher, consnl Vienn. 246, 266, 271, 278. Hupper,

Dr. [Martinus] Hupper, Prior con- vent. Fr. Praed. Vienn. 137, 139. Hymelreich.

Dr. lacobus Hjrmelreicb, Senator Vienn. 251.

I.

Ictcohua.

I. famulufl et Cursor 18.

— s. Walek. Ibennann, s. Übermann. lemnitz, s. Heyligmayr, leschkiua,

Casparus leschkius Silesius, med. doctor 311. lesingen, s. Schoblin, Iherotnmua, s. Victor. Ingolstadt.

Mag. Caspar Ingolstadiensis, ocnla- rius medicus 215, 216.

— Stadt, s. Oruober, Schwaiger, Volger,

— Universität, s. Kdlhadr, ToOiopff,

Volger, Innichenkqffer.

Vitalis Innichenhoffer de Mildorf, chirurgus et balneator 298. Innsbruck.

Barbara de Ispruck, obstetrix 177.

Innsbruck, s. Tei/ninger.

Innthal, s. Schroff,

loachimus, s. Vadianus,

Joachimstbal, s. Cfenms, Milius.

lobsHtu, 6. lodocits.

lodocua, I. (Brutenus), pedellus fac. med. 170, 175, 185, 188, 191—193, 207, 210, 216 (lobstius), 217.

— Dr., 8. Puechamer,

Johann, Markgraf von Brandenburg- Küstrin 200.

— Friedrich, Herzog von Sachsen,

Kurfürst 235, 237.

— pedellus fac. theol. et med. 8, 9,

15, 16, 18, 29, 40.

— Mag., chirurgus 12, 13.

— Mag., barbitonsor 241.

— famulus campanatoris 29.

— profosz in artelaria 235.

lOTUU.

Dom. lacobus lonas, vicecancella- rius aulae 263, 266, 293. lordaniLa (lordan, lordon; a, de und ex lordanis, lordonis). loannes lordanus, civis Viennensis

218, 220, 221. Leopoldus lordan Vienensis, art. et med. doctor 79, 124, 131, 134, 136, 142, 143, 146, 148, 149, 158, 168, 170, 176—178, 189, 191, 192, 195, 206—208, 212 —214, 216, 220, 224, 308. Thomas lordanus Transylvanus, med. doctor 310. lorum. Mag. Pongratius lorum barbitonsor 171. losephua, Dr., s. SdUmdua, Isingius,

Andreas Isingius Silesius, med.

doctor 310. Martinus Isingius Silesius, med. doctor 310. Isny, s. Keck, Obrer, Stöüer. Iudex,

Matheus Iudex Misnensis, med. doctor 310.

22*

340

Register.

K.

Kalbtor (KMaor). Caspar Kalbsör de Feldn, mag. Ingelstatensis 12—14, 17. K<iUenmarkter, Dr. loannoB Kchaltenmarkchter, Or- dinarius et officialis curie Pata- viensis 5. Kaltenthai, s. Tachenhauaer. Kaplitz, s. CappHcer, Karglerr. CSolIomannus Karglerr, art. bacc. studil Cracoyiensis et scol. med. 69. Karl V,, s. CaroluB V, Kaackiua, loannea Kasckius Silesius, med. doctor 310. Katziut, lohannes Kataias Noviomagus, med. doctor 310. Kaufffnan (Khawffman). Dr. [jur.] Udalricus Kauffman 123, 148, 158. Keck. lohannes Keck de Ysny, mag. studil Coloniensis et scol. med. 36. KeUenperger, lacobns Kellenperger Wiennensis, med. doctor 2. Kelling (i. Siebenbürgen), s. Stuff. Kellner (Keiner)» lohannes Kellner de Kircham, art. et med. doctor 25, 194 (Khirch- amer), 306. Petrus Kellner ex Ulma, bacc. art. et scol. med. 145. Kemnat, s. Tolhopff. KeradorphüTua, s. Korndorffei\ KharL Mag. Clemens Kharl Spoletinus wohl = Spalatinns), scol. med. 155, 156. Khaizipeckhing empiricus 195. Khem,

Volfgangus Khem 237. Khirchamer, s. KeÜner,

KhoUmtaniiu», Conradus Kholbmannus Schwein- furtensis Francus, med. doctor 311. Khtmiffihaimer, Mag. Sigismundas Khnnigshauner apothecarius 221. Kindler, Mag. Fabianus Kindler de Hannofia, med. doctor Ferrariensis 80, 81. Kirchen (i. Württemberg), s. Coiur-

ninue, Kirchheim, s. Kellner, Klosterneuburg, Stift.

[Georg II. Hausmannstätter] prae- positus 153. -> Stadt, s. Eöerhardi, Koblenz, s. Botner. Köln, SUdt, s. NocHvigU, — Universität, s. Keck, Wenger. Kogelman,

Mag.Iorius Kogelman chirurgus241. Konstanz, s. Ziegler. Komeuburg, s. Äggel, EngeUhari. Komdorffer (Keradorphorut, Kera- dorphenu), loannes Keradorphorus de Bayrentt, art. et med. doctor 93, 98, 101 — 108, 307. Kraehenwerger,

Dom. loannes Kraehenwerger, scriba proYinciae 44, 45. Krakau, Universität, s. Bagayt Karg- lerr, Staynmua. Kramer,

Peter Kramer balneator 240. Kra/nibitter,

Erhardus Kranibitter empiricus 191. Kreitzer,

[Mag.] Cristofferus Kreitzer de

Vienna, med. doctor 306. [Mag.] Pangracins Kreitzer de Tr&s- mauer, med. doctor 305. Kreier.

Dr. [theol.] Valentinus Kreier 123. Kremer. David Kremer ex Friwnrgo, mag. Friwurgensis et scol. med. 62. Kremnitz, s. Stubenrauch.

Begister.

341

Krems, s. Palt» Kreuznach. [Mag.] NicolauB [de] Creacznach, vicecancellarias et lector in theol. 9. KrUterer.

Franciscus Kristerer 237. Krockh. [Mag.] lohannes Krockh [de Kothe- bns oder de Wratislavia], med. doctor 806. ICrcnoitcn, Panlus Kronetsen ex Vrach, bacc. art. et scol. med. 167. Kronstadt, b. Chyrrer, Krueg,

Christoforas Kmeg de Neubnrgo, aromatarins 18, 22, 26. Kuelarmd»

[Mag.] Steffanns Knelannd de Rain, med. doctor 306. Kvlber CKhulber, Küber),

Mag. Cristoferos Kulber ex Gretz, theol. doctor 44 (Rector), 46, 123, 125, 126, 148, 168, 163 (Rector). KundUtochky b. Weger, Kwngstain.

[Mag.] ConraduB Kanigstain, med. doctor 306. Kylniayr (KUlmair, KÜlmayr), Mag. Joannes Kylmayr, scol. med. 120, 206, 207. Kyniff (Kunig, Künig, Kurung, Kinig, Khmig), LudoTicns Kanig OlomuczenBis, art. et med. doctor 257, 258, 272, 273, 278, 280, 287, 289, 296, 296, 298, 308, 309.

L.

Laak, s. Marolt. Lackenperger,

Mag. Mathens Lachenperger ex

Posonio, scol. med. 75. Landsberg, s. Coppu». Landshnt, s. Qrietsenpeckh , QrtU,

Rieder,

I Lang,

Dom. Georgius Lang, civis Vien- nensis 131. Lanach, Dr. [theol.] Georgius Lansch 123. Lauf, s. Dornhof er, Laningen, s. Neytharl, Walck. Laun.

Nicolaas Lnnensis Bohemus, scol. med. 221. Lausanne, s. Ragmundu*, Lauierbach, Mag. Hieronymns Lanterbach, scol. med. 281. LaxerUaUer,

Adam Laxentaller von Faden, barbi- tonsor 290. Lazartu. L. ladaens, empiricas 231, 234, 236, 237, 270, 271 (ludt). Lcusius (Latz, Laaiu»), Simon Latz de Stockhardia, art. et med. doctor 76, 84, 86, 87—89, 94, 107 — 110, 123, 126, 127, 136—137, 140, 143, 146, 149, 164—169, 173, 176, 176, 178, 188, 209, 307. Wolfgangns Lazins Viennensis, phil. et med. doctor, theoricae ordina- rins, S. R. R. M. consiliarins et historicns 176, 193, 208, 209, 214, 223, 226, 226, 228, 229, 232, 236, 236, 243, 248—253, 257, 269, 266, 271, 280, 281, 286, 289, 296, 308, 309. Leander, Joannes Leander Silesins, med. doc- tor 310. Lechner, Ydalricns Lechner de Cham, bacc. art. et scol. med. 162. Leffelholcz (Leffiholez, LefdhoUz, Loffl- hole», Loeffelholz), loannes Leffelholcz Brixiensis Athe- sinus, art. et med. doctor 242, 243, 245, 247—249, 253, 258, 200, .SOS.

342

Kegistor.

Leidtgeb.

Hannß Leidtgeb, empiricus im Khumpfgassel 271, Note 1. Leipzig, 8. Haustein, Mcubachius, Wal'

terus, Ltxmardus,

L. magister chori 7. Liechtengtein. Leonhardus et lohannes fratrea de

Liechtenstein 167. Dom. de Liechtenstayn 34. Lindau, s. Oaaser. Lignitz.

Qregorins de Lignitz, scol. med. 85. Lingelitu. Michael Lingelias Viennensis, med. doctor 309. Linz, 8. HSffmdndel. LobgchUz, Benjamin Lobschitz Silesins, med. doctor 310. LOban, 8. QeUsler. Loff, 8. Domhofer. Lonitz (? Rgsbez. Oppeln), s. Fas-

hoU. Lubantu. Mathias Lubanna Stinu, med. doc- tor 310. Ludovicug Res Hungariae 166. Landen.

loannes de Landen ex GOttingen, art. et med. doctor 90 (bacc. Er- fordensis), 91, 92, 94, 307. Lnnensls, 8. Laun. Ltmgel.

L. civis YieunensiB 161. LuUiertu. Martinas Latheras 168, 171.

M. Mtuler,

Hans Mader, Vitztham in Oester-

reich n. d. Enns 42.

Magdalena, Erzherzogen yon Oester-

reich 198 (1. Eleonora).

Magntta.

loannes Petras Magnus Italus, med.

doctor 310.

Maildlh.

[Stephan] Mayelatt 198. MeUvezzL loannes Maria Malvetz 271, Note 1. Mandel (MandlJ.

GeoriuB Mandl [de Posonio], doctor

[utriusque juris] 133. Benczeslaos Mandel de Budvicz. doctor jor. canon. et rector uni- versitatis 31, 36. Manestorffer (Mänaslor/erJ, Mag. lohannes Manestorfer, Stadt- schreiber 194, Note 1. [Mag.] Michael Manestorffer de Vienna, med. doctor 29, 194, 306. Manitu (Mannuu, de Matmü). Antonius de Mannis Italus, chimr- gus 230, 234—236, 239 — 241, 244, 246, 281. Marbach, s. ^fiaser, Marceüu», s. Dietrich, Marchardua, s. MarkarL Marehpegiue, Ludovicus Marchpegins Viennensia, med. doctor 310. Mareu» Cfroata, s. Hbrvdih, Markart (Markartt, Marekart, Marck- hart, Marquard, Marquardu», Markhwart, Marhhuyard). lohannes Markartt ex Hallpmnna, art. et med. doctor 86, 38, 39, 41, 43 (Superintendens univer- sitatis), 63, 55, 68, 60, 63, 66, 74—76, 79, 81, 83, 87, 94, 104, 106, 107, 126, 306. lohannes Markart, bacc. art et scol. med. 67. Marold. Petras Marold de Lackh, med. doctor 306. Martmua. M. barbitonsor 202. M. chirurgus 218. Ma8ha,chiua. Georgias MasbachiusLipsensis, med. doctor 310.

Begistor.

343

Matemua,

loannes Matemus Nissenus Silesios, med. doctor 311. MaasimüiaiMu L, Imp. 7, 41, 49, 61, 94, 123, 125, 126, 141, 1&4, 159, 169, 194, 195, 214. — n., Bex Eom. 172. MaydaU, s. Maüdth. Mayer (Matfr).

[Mag.] Georgins Mayer de Amberga,

med. doctor 306. Maister lacob Mayr, pader anff der

neuen stneben 278. Hanns Mayr, baln^aior anff der nenen padstuben 240. Megerl. [Mag.] lohannes Megerl, med. doc- tor 305. Meinahqffer,

Mag. loannes Meinsboffer de Iber- lingen, baoc. med Montepessn- lanos 86. Meiflsen, s. Iudex. Melk, B. Qaatgeh, Hindere Tater, Memmingen, b. SaUeUn, Mengerl, s. Megerl, Mergentheim, s. Muhegiua, MetBÜm,

[Mag.] Thomas MesBtlin de Ersin- gen, med. doctor 306. Michael, Dr., 8. Sartoris, Müku,

Mag. Vol^angns BfilioB ex Valle S. loachimi, Bcol. med. 267, 268. MmHer (MunaterJ.

CaroluB Minster empiricoB (Stein- schneider) 262—266, 271. Misbegitu, Mag. Andreas Misbegins Mergati- nenBis, scol. med. 77, 220 (senator Viennensis). Mistelbach, s. Barhoch, Mödling (bei Wien), s. HasdrewUer, MolUoria, [Mag.] Nicolans Molitoris de Batis- pona, med. doctor 306. Montpellier, Universität, b. Eckhel, Hami, Meivuhoffer,

Moritz, Herssog von Sachsen 238. Moßmawrer (recte Mofinauer),

Mag. Wolffgangos Moßmawrer ex Wels, scol. med. 36. Mühldorf, 8. Inmchenhoffer, Praun. Mdllner,

[Mag.] Sebaldas Mftllner de Num- berga, med. doctor 306. Mdnruinger,

[Mag.] lohannes M&nnsinger [de Tfibing], med. doctor 2. Munekh. Mag. loannes Munekh ex Eybet- scbitz, scol. med. 141. Murmcz,

Mag. lohannes Munncs ex Plabieren astronomus, scol. med. 13, 35. Murrawcz (Murafzen, Murawez i. Steiermark), s. Sträaär,

N^din (Nagelein). Augustinus NSgelin, scol. med. 205, 209, 212, 224 (chirurgus). Nebe. Mag. Sebaldus Nebe de Thorgaw, in studio Wittenburgensi promo- tuB, scol. med. 79. Neideck.

Oeorg von Neideckh, Osterr. Kanzler 40 (Neideckher), 42. Neisse, s. Qleach, MtUemua, Orsinus. Neuburg (Kloster- oder Kor-), s. Krueg, Neukireher. Michael Neukireher apothecarius Vienn. 221. Neuman, [Mag.] lohannes [Neuman] de

Prawna, med. doctor 25, 305. Mag. loannes Neuman Görliczensis,

med. doctor 291, 310. lohannes Neuman ex Vienna, art. et med. doctor 1 (in Straubingen practicat), 40, 41, 43—45, 47, 52, 63, 56, 58, 60, 61, 63, 66, 70, 71, 76—79, 82, 84, 86—89, 93 — 98, 100—102, 105, 106,

344

fiegifter.

109—111, 118, 119, 121—126,

129—131, 136, 136, 144—146,

148, 151, 306. Neumarkt, s. Vogelwnger, Neustadt (Würzburger DlOcese), 8.

Wenger,

— (i. NiederOsterreich), s. Oeinperger. Neythart.

Mag. Sebastianus Nejtbart ex Lau- bingen, scol. med. 68. NicoiauM,

Fr. NicolauB O. P., infirmarius in conventuYiennensi 137, 139, 196.

— empiricuB 217. Noetivigü,

Mag. Reinhardus (oder Richardua) Noctivigil Coloniensis, scol. med. 120, 136. Norcia.

Mag. Gregorius de Norsia, chirur- gus 68. Nürnberg, s. Ctiesar, Cremelzer, Hueher,

M^üner, RoU, Spardorffer, Nussdorf, 8. Orueber, Schrenkh. Nym wegen, s. Katziu»,

0.

Oberhamer,

Cristoff Oberhamer 42. OberaUuner, Paulus Oberstainer, praepositus ecclesiae S. Stephani Vienn. et universitatis cancellarins 128, 149 (de Oberstein), 163. Ohertzhatuer,

Marcus Obertzhauser 237. Obrer. Marcus Obrer ex Ysna, scol. med. 112. Ofen, 8. OUman, Weger, OlUariua,

Adamus Olitorius, med. doctor 311. Ol mutz, 8. Comax, Kynig, Opsinger (Obnnger, Obbnnger, Opa- tinger). Georgius Opsinger Patayiensis, mag. Verrariensis, art. et med. doctor 67, 64, 69, 70, 307.

OitDoldu» cocus 98, 99. OUman, loannes Ottman Bndensis, scol. med. 146.

P.

Pachaleb.

Johannes Bapt.] Pachaleb, doctor jur. 271, Note 1. Padauer.

Hannß Padauer balneator 240. Piier (Pairer), Christophorus Paer tou Ran, empi- ricus 227, 236, 237. Päter^orffer. Mag. leorgins Päterstorffer ex Wasserburgchk, rector universi- tatis 8. Pairer, s. Paer. Paifi (Peifi). Mag. Ludovicus Poiß, chimrgns, barbitonsor et civis Viennensis 266, 299, 302. Palbierer, Maister Michael Palbierer im Gnndl- hoff 271, Note 1. PaUaificifU, Sforza 271, Note 1. PaUinger, Maister Hanns PaUinger Augusta- nus, empiricus 137. Palt.

loannesPal t ex Kremss, scol. med. 1 72. Panetianiu. Mag.IohannesPanetianus deTeltsch Boemus, poeta laur. et scol. med. 61. Panngr€ieiu».

Mag. Panngracins chirurgus 12. Paniasod.

Isaac Panissod, med. doctor 311. Pannonius, s. Sartori». Paris, Universität, s. EekheL Passau, 8. Oeinperger, Hirtch, Opain-

ger, Puelinger, Wiainger. Paatariu8. Balthasar Pastorius Silesius, med. doctor 311. Pauhu III., Papst (Alexander de Far- nesio) 200.

R«gist«r.

345

Peatman, loannes Paaman, chirurgus et cal- caloram exsector 226. Paungarten, b. Banmgarten. Paungart'Mr, Conradas Paangartner RatiBponen- Bis, Bcol. med. 118. Peiham.

Mag. AchaciüB Peham 123. Ptnrekhqfftr,

PanlaB Perckhoffer Bayarns, med. doctor 310. Peremirton, b. Sartarü. Pergtr. BenedictoB Perger ViennensiB, med. doctor 310. PerlaehiuM. Andreas Perlachins ex WittBchein StirienBis, mathematiciXB, art. et med. doctor 176, 180—190, 192, 193, 203, 208, 210, 212, 217— 220, 223, 234, 238, 239, 242, 247—249, 263, 308. PemM.

[Mag.] Steffanos Pernold de Gre- ding, med. doctor 306. Peaterer,

Vailhelrnns PeBserer, IndeuB bapti- satns, empiricoB 132—184, 136, 140 (Wilhelm am Hoff), 141. Pest, 8. Sartorig, PeUnn. Die Peterin am Khienmarkh im Pemphingerhoff 271, Note 1. Pehmt,

Mag. PetruB, anrifaber 216. Peuerbacfa, b. Tobler, Pfarrkirchen, b. Gdm». Pf^er (b. auch Pfeiffer). Pfeffer empiricoB 189. Pfeffer (s. auch Pfeffer), MaiBter Peter Pfeiffer im harrhoff, empiricoB 271, 272 (Pfeffer). Pfitzer, Alexander Pficzer de Marbach, art. et med. doctor 183, 213, 216. Pßug.

[Caspar] Pflug [de Petschau] 236.

Philippus n., Rex Hispaniae 172.

— LandgraviuB Hassiae 200.

— Dr. 72—74. PhlUger.

ChristophoruB Phlieger yon Daina- wert, balneator 288. Pkundtmatchen,

Ph. [civiB ViennenBis] 166. Pidmanstorffer, LeonharduB Pidmanatorffer, mag. civium Vienn. 148. Pieeteh, lohanneB PieBSch [civiB ViennenBiB] 160. Pietipeaoo.

YenceslauB PietipeBco 237. PUgram. [Mag.] lohannes Pilgram de Entz- dorff [raaiori], med. doctor 306. Pilhamer (PyUiamer, Pilfiaimer, Pyl- haimerf Puelkamer, Pulhaimer, PtUhamerJ. lohannes Pilhamer ex Hajdeck, art. et med. doctor 36, 41, 86 — 88, 109, 119, 123 — 126, 131, 136, 138, 144—146, 149, 161, 162, 164, 168, 169, 176, 183, 189, 191, 193 (superintendens universitotis), 194, 202—206, 210, 222, 307. Pilhamerin, uxor Dr. loh. Pilhamer 138, 139. Pipereüu». Ezechiel Piperellus Italus, med. doctor 310. Ptrchpachiua (Pyrchpachiua , Pyr- baehiuSf Pierpaekiua, Pyi'pack)» CasparuB Pyrchbach, Vadenhofensis Austriacus, art. et med. doctor, physiol. prof. ord. 246, 267, 268, 266, 271, 272, 292, 808, 309. Thobias Pirchbachius, med. doctor 311. PimMiua. Mag. [Melchior Rippenhan alias Pirnas vel] Pirnesius, [med. doc- tor] 264.

346

Begister.

Piadlus.

Dominicns PiselluB Italiu, med. docior 311. Püroff.

Mag. Laurentins Pitrolf 298, 296. PiUlerus.

Wolffgang^ Pittleraa, jar. doctor 299. PUtneus (Planck). Andreas Planck [ex Bavarica Waitt- hoffen], art. et med. doctor 242, 247—249, 251, 255, 257, 259, 260, 264 (pabl. et ord. aacrae lingnae professor), 272, 296, 298, 300, 308, 309 (Austriacas !) Pohemns, 8. Heyligmayr, Poihaim. Dom. Wolfgangas de Poihaim, capi- taneas 40. Polhamer. Joannes Polhamer, canonicas cathe- dralis eccl. Vienn. 246. PoUweüer. Nicolans a BolvLla AUata 282 (BoWilns), 285. Potmg.

Franciscus de Posing, comes 148. Pozdler. Joannes Pozeller von Bibrach, chi- mrgns 298. PraiUenauer,

Conradas Praittenaner de Puech- perg 13—16. PranUteler 97. Prtutieantu, s. Broisicantu. Praun (Prawn, Brown), Mag. Andreas Praan ex Stransdorff Aastriacns, med. doctor 256, 309. [Mag.] Conradas [Praan] de Mal-

darff, med. doctor 25, 306. leronimos Praan de Bratislavia,

scol. med. 75. Johannes Prawn ex Elbing, art. et med. doctor 36, 61, 62 (Fascinus de Elbing Bratenus), 63, 83 (loh. Brntenns), 84, 87 (Joannes Prntenas), 88 (Dr. Preiss), 94, 95, 97, 100—104, 107 (Piatenus),

108, 109, 114, 125, 126, 131 (Preyß), 135, 136, 138 (Pryß), 145, 146 (Prewß), 148, 149, 151, 168, 175, 307 (Praan).

Pregarter, s. Sartorii. PreU», PreUm, Pre^, Pryfit «• Praun. Premarton, s. Perem^rton. Pressbarg, s. Laehenperger. PreUerschnegger^ Adamas Pretterschnegger Camus, med. doctor 310. Prcwer,

Dom. Cristannos Prower 37, 38, 40, 43, 66, 60, 62, 69, 70, 76- 78, 82. Prinner, Mag. Casparns Prinner, chiraigas 259, 264. Promperger. Dr. Ijeonhardas JH'ompei^ger 271, Note 1. Proadler. Mag. Magnus Proxler, chirargos 225. Pr^eL

Georgias PrOgel 235. Prue»chinkch,

Dom. Henricns Pmeschinkch 34. Ptchlaeher, Mag. Conradas Pschlacher ex Libera Ciyttate, scol. med. 78. Pachberg, s. PraUtenauer, Puefiapawm. Mag. Ambrosios Pochspawm ex Thermis, scol. med. 76. Puderu»,

Dionisius I^clems, scol. med. 299. Puechaim, Johannes de Paechaim, baro 150. [Wolfgangas] Paechamlos 283, 284. Puecha$iMr CPuehamer, Piehamer, iV chaymer). Jadocos Paechamer ex Werdea Swevicali, lic. art. et med. doctor 38, 80, 81, 84, 85, 87, 94, 104,

109, 125, 807.

Philippas Pfichamer ex Werdea, art. lic. et scol. med. 120.

Register.

347

Pueehler, FübianuB Paechler [de S. Leon- hardo] ex 8tiria, lic. jnr. 76, 104.

Puelinger (Pidingerj PtoUnger).

Wilhelmofl Puelinger ex Wising (oder de Patavia), art. et med. doctor 35, 37, 89, 41, 43, 47, 53, 66, 61, 66, 71, 75, 82, 87—89, 92—96, 97, 98, 102, 106, 107, 109, 112, 114, 117, 121—123, 126, 129, 130, 134—136, 138, 140 (irrig B&lhaimer), 141, 144, 146, 148, 149, 161, 164, 166, 168, 171, 193, 196—197, 304, 307. Dr. Wilhelmin [Paelinger] 96.

Puff. Michael [Puff de] Schrikch, med. doctor 26, 306 (irrig Piuch).

Pugebnar.

• Paulos Pugelmar de Strauben, chi- mrgufl 298.

Thomas Purger 31. PuMch, 8. Pitff. PtiUek. loannes Putsch, praepositns cathe- dralis ecclesiae Vienn. ac gene- ralis studii Vienn. cancella- rius 70.

Q.

Qtukdrw», leronimus Quadrius Italns, med. doctor 268, 271, Note 1, 272, 276.

R.

RaJf>enhauibL

Dom. Nicolaus Rabenhaubt, caneel- larius Regius 189. Radkersbnrg, s. Hager, Radolfiuell, s. Eatieh» Bdchwegn, lacobua Richweyn, ciyis Viennen- sis 26. Rain, s. Kudand, Paer, Bolhner,

Taituteter. Rarkoch. Michael Rarkoch de Mistelwacch, rector universitatis 24, 27.

Ratmair, loannes Ratmair civis de Gmunden, scol. med. 86. Rauber.

Ruberius 283. Ravensburg. [Mag.] Sebaldus de Ravensburg, med. doctor 306. — 8. auch Eckhely Hofateter, Raymundua (R6imtmdu$).

Petrus Raymundus Amodenus Laus- sanensis, med. doctor 250, 256, 257 (Amadenus), 268, 299 (Reu- mundus), 308, 309 (Francus!). Rtheea. R. yetula deceptrix medica 113 — 117. Rechperger. Wilhelm US Rechperger Viennensis, med. doctor 311. Reckendorfer.

lohannis Reckendorfer uxor 236. Regensburg, s. MolUoria, Pawigartner. Reiner.

lohannes Reiner 150. Rehacher (RaigacherJ. Bartholomeus Reisacher Carinthius, art. et med. doctor 260, 277, 279, 281, 295, 296, 309. Reachiui. Mathias Reschins, bacc. art. et scol. med. 225. Reat. [Mag.] Ulricus Ress de Fisching, med. doctor 306. Regtch. [Mag.] lohannes Ressch de Wyla, med. doctor 306. Reygelm».

MartinusRey gelins, med. doctor 311. R^ler,

Caspar Reyter, civis Viennensis 151. Rieder. Mag. Erasmus Rieder [de Lancz- huta], med. doctor 26, 306. Rief.

Meyster Rief von Eg^ngen, her- niamm incid. peritus 230.

348

Beguter.

Rinckler, Meyster Peter Rinckler, chirurguB 230, 243, Note 1 (Winckler). Eüiu».

Hieronymus RitiuB, art. et med. doctor 169. Bockner.

Mag. Vincentiofl Rockner 110. Rogendorff.

Wilhelm r. Rogendorff, Freiherr 262. Hogge, [Mag.] lohannes Rogge [de Harn- horch], med. doctor 306. Rogner, Cornelius Rosner Confluentinus, bacc. art. Erfordensis et scol. med. 79, 176, 207, 209. Roflmulner.

Hannß Roßmulner balneator 240. Rothenburg, s. Wölffd. Rolhner, Mag. Francisctts Rothner ex Rain, scol. med. 106. Rolt.

loannes Rott e Normberga 237. RuberiuB, s. Rauher. Rucardu9. loannes Rucardus Torgensis Mis- nensis, med. doctor 310. Rudolphu9.

Mathias Rudolphns Silesius, med. doctor 310.

S.

Saltmdut (SekmdtuJ. losephus Salandus Bergomensis Ita- las, med. doctor 247—261, 264, 272, 291—294, 299—302, 308, 309. SeUianu» (wahrscheinlich = Salius). lohannes Salianus, med. doctor Ferrariensis 64. Salingstat, s. Seligenstadt. Salius (s. auch StiUanus). loannes Salius, med. doctor 87, 90, 91, 93, 94, 168, 169, 176, 307.

8€Ulczman. Mag. lohannes Sallczman de Stira, scol. med. 66. SeUm.

Nicolaus Comes de Salm 161. Salezer. Mag. AmbrosiuB Salezer [theol. doc- tor] 123. Salzburg, s. Aieher, Sanct Gallen, s. VacUanut. Sanct Polten, s. Hlasenzagel, Silber. Santa Sophia.

[Mag.] Galiacius de Sancta Sophia, med. doctor 304. Sartoris.

Mag. lohannes Sartoris de Pesst,

scol. med. 62. Mihael Sartoris ex Premarthon, art. et med. doctor 68 (collegiatns Gollegii ducalis), 64 (Doctor Fer- rariensis), 66 (Michael ex Pre- marton), 68, 69, 76, 76 (Rector universitatis), 140 (irrig Pre- garter), 143 (Premathon), 144, 149 (Premertonn), 166 (Premar- than), 161 (Michael Pannonins), 164, 168, 176 (Consul Vienn.), 307. SaUeUfi. lodocus Sattelin ex Memmingen ; scol. med. 106. ScarmigUonius. Guido Antonius ScarmigUonins Ita- lus, med. doctor 310. Schaffter.

Mag. loannes Schaffler 301, 302. Sekalkhamer. Mag. Sebastianus Schalkhamer, scol. med. 162. Sclumkerle (Sckankherle), Christophorus Schankerle, med. doc- tor 267, 268, 279 (medicus Ordi- narius in Znaim), 309 (corrigirtans loannes Schenckerle Austriacus). Scharll, s. Schertl. Schellhamer. Leonhardus Schellhamer exWassr- burg 237.

Bogiiter.

349

Sehenckerle^ s. Scliankerle, Scher. Stepbanus Scher, Senator Vieniien- Bis 220. ScherU (ScharÜ). Seh. Belga, chirnrgus et herniarum sector 260, 251. Schifferstadt.

[Mag.] Conradns de Schiferstat, med. doctor 304. Schiüing, Meister Michel Schilling, chirurgas 230, 234, 235, 270, 271. SchliichindwDeU,

Stephanus Schlachindiweit 150. Schleiffemig.

Seh. empiricos 195. Schmidkofer. Christophoms Schmidhofer empiri- CQB 227. Sckmidimger*

Seh. civis Viennensis 151. 86kc^lm (SchomigJ. Mag.QeorgiasSchoblin exYesingen, med. doctor 3 (olim superinten- dens uniyersitatis), 306. SchqfoU. Qeorgius SchOffolt ex Wormbs, chi- mrgns, herniarum et vesicae exci- sor 205, 206, 208, 209. Schorndorf, s. Wö^n. SchoU. Wilhelm Schott, kramer und burger zu Wien 228. Schpüzer. Viti Schpitzer, hospitis ad S. Trini- tatem, uxor 235. Sckrenkk.

Andreas Schrenkh ex Nusdorf 237. Schrick, s. Puff, Schrobenhausen, s. Z€u:haria8, Sehrötd, [Qeorgius] SchrOtel, [decretor.] doc- tor 40. Sehröter (SchröUer, SchrÖUenUf Schre- teruäj, loannes Schröter Vinariensis Thu- ringus, art. et med. doctor 242,

254, 255, 257, 259, 260, 264, 266, 308. Schroff. [Mag.] loannes Schroff de Valle Eni, med. doctor 304. Schuttes. Zacharias Schultes Gorlicensis, scol. med. 297, 302. Schwaiger. [Mag.] lohannes Schwaiger de In- goldstat, med. doctor 306. SchiDolb. [Mag.] Liebhardus Schwalb [de Benedictenpeuren], med. doctor 306. Schwartz. Mag. Oeorgius Schwartz ex Vienna,

scol. med. 145. lohannes Schwartz, magister mo- netae 150. Schwatz, s. Weidman. Schweidnitz, s. Älbinus, Hosman. Schweinfurt, s. Ctupimanua, KhoUi-

mannus, Scipio. Mag. Conradus Scipio Echtertin- gensis, scol. med. 112. Scotu».

Alexander Scotus, empiricus 31 — 34. SebalduB. S. empiricus 195.

— s. Hueber. SebaaUanuB.

S. lic. [jur.] 76.

— natione Qallus, rupturarum et

lapidum incisor 132, 133. Selandua, s. Salandiu. Seligenstadt.

lohannes ex Salingstat, art. et med. doctor 1, 2, 11, 17, 23, 104, 306. Seriniui, s. Zrmy.

Sihenhurger, >

Dr. Martinus Sibenburger, consul Viennensis 148, 150. Sigitmundtu. Mag. Sigismundus barbitonsor 241.

— 8. HcuelreUer,

Sigwaldua, s. Sebaldus de Ravensburg.

350

Regiator.

Silber, [Mag.] lohannes Silber de Sancto

YppoHio, med. doctor 304. Sigmunt Silber balneator am päd am roßmarck 240. Süvester, [lohannes] Silvester, professor pu- blicus [lingnae hebraicae] 247, 248. Sinckhtnoaer, [Maximilianus] Sinckhmoser, secre- tarius Regius 293. Soest. [Mag.] Cristannus de Susato, med. doctor 804. Solgaw, s. Sulgaa. Soraniu. loannes Soranos, art. et med. doc- tor 211—214, 220, 308. Spalato (wohl richtiger als Spoleto),

8. KharU Spardorffer, lohannes Spardorffer de Nnem- berga, med. doctor 306. Speler, s. Herr. Spiegel. Dom. lacobus Spiegel, Caes. Maje- statis secretarius 127. Spieanagel, Mag. lohannes Spiesnagel, balneator ad Coeliportas 258. Spitaller. Michael Spitaller Austriactts, art. et med. doctor 257, 258, 281, 286, 292, 296, 308, 309. SpUzJiarL [Mag.] Stephanus Spitzhart [de RStlinga], med. doctor 305. Stäbär, s. Steber. Stainberger, Dom. Vaolfgangns Stainperger, ciyis Viennensis 131. Stainburger (recte Stainberger), Mag. Wolffgangus Stainbavger, scol. med. 84. Stainer,

Sigismundus Stainer, civis Vienu. 151.

Stainpeia, Marti nns Stainpeis de Bienna, art. et med. doctor 1, 4, 31, 35, 39, 40, 46, 55, 56, 62, 63, 75, 78— 80, 94, 106, 168, 175, 306. Stanutlau». S. pedellus uniyenitatis (post fac. med.) 247, 248, 255, S65, 290, 302. SUtgnapruna, [Franeiscas] Eques a Staynapruna SaeTOB 283. SUxynmu,

Bartholomens Staynnus de Prega, mag. art. Cracoviensis et scol. med. 57. SUber (Stäbär, Stäber, Staber, Stabär, Stavber, Stawber, Streber), Bartholomeus Stäbär ex Wienna, art. et med. doctor 1 — 4, 6, 12, 14, 18, 22—24, 28—31, 35, 39, 45—47, 53, 55, 57, 58, 306. lohannes Steber pellifez 28. MargareU Steber, s. T%ekteL St^anin.

S. leitgebin 271, Note 1. Steffantu, S. licentiatus, pedellus fac. med. 8. Dr. Steffan protonotarius civitatis

Vienn. 53. Dr. Stephanus extraneus 255, 256. Stein, 8. Bemhart, Stereneckh, Maister Hans Stereueckh bal- neator auff der hohen pruckhen 277. Steiner, Michael Stetner balneator an sand Steffanpad 240. Steyerr.

S. civis Viennensis 24. Steyr, 8. ScUlczman, Stockstall.

[Mag.] lacobus de Stockhstall, med. doctor 305. Stöüer. Christophorus StOUer von Ysnnj auß Parland, chirurgus 299.

Begister.

351

Sloü. [Mag.] Heinric'JB Stoll de Uamel- hvLTg, med. doctor 305. Stopiua CStoppiu», Stoppeus), Martinas Stopius Alostanus Flan- der, med. doctor 256, 261, 266, 273, 277, 308. Siräiär, Mag. Bartholomeus Sträsär ex Mu- raatsch, bcoI. med. 29. StranBdorf, s. Prautu StraBsbarg, s. Oopler, Hdrlin» StraabiDg, s. Neuman, Puffelmar. StrSUn, Georgias Strolin ex [Mundlheym], bacc. art et scol. med. 80. Stubenrauch. Mag. lohannes Stnbenraach ex Cremnitia, scol. med. 58. Siif (Stuff). Ladislaus Stftff Kellinckensis Tran- sylyanus, phil. ac med. doctor 251, 265, 271, Note 1, 272, 296, 297, 300, 308. Stur. Mag. Angostinus Stur balneator im radgeslein 240. Stumd. Martinas Stnrml ex Stutgardia, scol. med. 173. Stuttgart, s. Dengen, LazUu, Sturml,

Wenzeihatuer. Salgaa (i. Württemberg).

Petrus de Solgaw empiricus 217. 8ue»9, (lohannes] S. mag. civium Viennen- sis 114.

T.

Tachenhaxuer,

lohannes Tachenhanser ex Kalden- tball, scol. med. 152. Taler. [Mag.] Georgias (irrig Gregorias) Taler de Arenstorff, med. doctor 1 (in Melico residet), 306. Tanhatoaer (ThanhauserJ. Dr. Petras Tanhawser, procurator fac. med. 116, 123.

Tatuieler (TmmHeter, TanmteUer, TJiatuUUerJ. Christiemus Tansteter Viennensis,

scol. med. 201, 251, 256. Georgias Tansteter Colomitius (rich- tig: CoUimitius) ex Rain, art. et med. doctor 68, 84 (Bector aniversiUtis), 85, 87—89, 94, 103, 105 (Licoripensis; astrono- miae prof. ord.), 109, 122, 125, 128, 130, 137, 144, 146, 148, 149, 160, 161, 168, 172, 173, 179—190, 192, 201, 243, 244, 247, 248, 307. Tansteter vidua 243, 247, 248. Teltscb, s. PmieÜanua, Tengckh.

Dom. Leopoldus Tengckh 144. Teachl. Anna Teschl ex Gallenbraun, lanii uxor 237. Tessingen, s. WcUch. TeUnam, s. Frd, Tettnang, s. FrU, Teyninger. Mag. Quirinus Tejminger ex Ynß- prnck, scol. med. 80. Theodoricus. Mag. Theodoricus [Rhenanus de Schlettstadt], Rector universi- tatis 65. Thid. lacobus Thiel Silesins, med. doc- tor 311. Thoman. Maister Thoman, zymmerman 96, 97, 99, 100. TiehUl (TiehO, Tyehl, TyMy). Bartholomeus Tichtel ex Greyn,

med. doctor 5, 9, 13. • Homerus Tichtel Viennensis, med. doctor 159, 168, 178—181, 183, 184, 187, 308. lohannes Tichtl ex Grein, art. et med. doctor 1, 4 (superintendens uniyersitatis), 5, 6, 8, 10—12, 16, 18, 22—24, 27—31, 33,35,39,306. Margareta Tichtel 28.

3Ö2

Begister.

Thorberg (Amt Burg^orf, Bern;

Oesterley 684), s. FabrL TMer. Mag. Wolffgangus Tobler Peur- bachius, scol. med. 143. ToUz. [Mag.] lacobos de Toltz (richtig: lac. Tolcz de B6dlinga), med. doctor 305. TMopff. Fridericus Tolhopff exKemnat,mag. art. Ingelstattensis, 8col. med. 63. Torgau, s. Nebe, Bucardtu, Traismauer, s. KreUxer. Trapp, lohannes Trapp, theol. doctor, Rec- tor universitatis 101, 123. Treis (i. Hessen).

[Mag.] Hormannus de Treysa, med. doctor 304. Trew (Tt^). Dom. Wolfgangus Trew, consul Vienn. 113, 131. Trinckell. lohannes Trinckell de Fridperg, scol. med. 39. Troppau, s. Emerkiu. Tübingen, s. Falk. Tuemer, Mag. Qeorgius Tuemer Villacensis, scol. med. 77. Ti^entUch. T. macellarius Vienn. 24

U.

UdalHcus,

Dom. Udalricus aromatarius 113. Überlingen, s. Enzianer, Haini, Mein»'

hoffer» Übermann. loannes Iberman, consul Viennen- sis 292. Ulm, s. Faber, Ch^oatman, Kellner. Ulrich, Herzog Ton Württemberg 147. ünverdaimi. Mag.Iohannes Unyerdarm de Bienna, scol. med. 63. Urach, s. Kroneisen.

Ursenpekch. Mag. Paulus Vrsenpekch [deTecken- darff], med. doctor 6, 306. Urtinue, Caspar Vrsinus Velins, poeta lau-

reatus 214. Michel Vrsinus Nissenus, scol. med. 166.

V,

Vadianua,

loachimus von Watt alias Vadianus

ex Sancto Gallo, art. et med.

doctor 86, 118, 120, 122, 124,

126, 128, 129, 184, 136, 138, 307.

ValenHntu.

Mag. Valentinus, bacc. med. 12, 13. Velden, s. Kalbalor. Venedig, s. Oopler. VeadUtu. Franciscus Wesalius, med. doctor eztraneus 256, 258, 308, 309. Vielor. Iheronimas [Victor] impressor 111, 117, 119 (calchogravus), 121, 139. Villach, s. Tuemer.

VUU8.

V. barbitonsor 202, 215. Vdberger. Andreas Voberger ex Wienna, art. et med. doctor 1, 6—16, 24, 28 —31, 306. VogeUinger. Wolffgangus Vogelsinger de Noto Foro, scol. med. 172. Vogt. Gabriel Vogt, secretarius Caesa- reus 148. Vdger. lohannes Volger de lugllstadio, art. mag. Ingolstetensis, scol. med. 57. VoUzian (Volczian), [Mag.] Petrus Voltzian med. doctor, ciyis Viennensis 25, 305.

W.

Wachteler, s. Ootununus. Waidhofen (i. Bayern), s. Planeua.

B«gi8t«r.

353

Waidhofen a. d. IpB, 8. Pirchpackiua, Wateh. lacobas Walch ex Laubinga, art. et med. doctor 172, 188, 203—

206, 210, 218 (ex Langingen), 214, 216, 217, 220, 223 (a Tes- singen), 224, 226—229, 241, 308.

Walterua (Walther, VuaUJierJ. Mag. Georgias Waltems Lipsensis, med. doctor 298, 302, 309. Wasserburg (am Bodensee), s. Hener. — (i. Bayern), s. PiUUrsUnffer, SeTieü-

hoiner, WaU, 8. Vadiantu. Weger, Gregorins Weger alias Knndtstochk de Bnda, natns quidem Viennen- sis, med. doctor 1, 26, 306 (irrig Steffanns). Wüchter. Petras Weichter chirargas 206,

207, 209. Weidnuan.

Petras Weidman ex Schwatz, bacc. art. et scol. med. 173. Weidner.

Paalas Weidner, med. doctor 309. Weikersdorf. Mag. Osbaldas ex Weykcherstarff 4—6. Weimar, s. Sckroler. Weissacb. Marqaardos [Froer] de Wyssach, med. doctor 806. Weissenburg, s. OtUdein. Weitra.

loannes de Weytra, med. doctor 304. Wels, 8. HoelUiUtery Moßmawrer. Wenger, loannes Wenger de Nova Civitate dyoc. Herbipolensis, art. mag. Coloniensis et scol. med. 120. Wengeüiauser (Wenitelhuieser, Wincxel- hawßer, Wentzelkuser), loannes Wentzelhaisser exStutgardt Wirtenbergensis, phil. et med. doctor 77, 107—109, 124, 126, 146, 146, 307. Acta fiieTiltatia medieae III.

Wenczealaus,

W. med. doctor extraneus 23. Wemhart, s. Bemhart. WerUwem. Mathias Werttwein , praepositas [cathedralis ecclesiae S. Stephani et] cancellarias archigymnasii 298. We»aUu8, 8. Veaaliwi, Widman, Christophorus Widman Graecensis Stirns, med. doctor 310. WidnumaUUer, [lohannes Albertos] Vaidmestadios, cancellarias [reg^minis infer. Aastriae] 296. Wien, Bistham.

Bischöfe: [Georg von Slatkonia]

112, 113, 119, 126, 129, 130,

136, 144; [lohannes von Revellis]

164; 8. aach Fabri.

PrOpste, 8. ObertttUner, Putsch,

Werttwein. Kanoniker, s. EdUnger, PoUiamer. Official, 8. Gerhard,

— Stadt.

Bürgermeister, Stadträthe, Bürger etc., 8. Edlaaperger, Ekin, QemeehJj Chmdakcher, Euetatokher, Hgmel- reieh. Lang, Lungel, Misbegitu, Paifi, Pidmanatorffer, jRdehu>«fn, Regler, Sartoris, Seher, Sehmidin- ger, Schott, Sibenburger, Stam- berger, Stainer, Steyerr, Sueae, Treu, übermann, VoUzian.

Stadtschreiber, s. Ouetrater, Manee- torffer.

— Universität.

Ans Wien gebürtige akademische Mitglieder, 8. Bberetorffer, Enzia- ner, Fett, Oreinner, Q^igUnger, H&ring, Hein, Hincker, HdffU, lordanue, KeUenperger, KreitMer, Latin», LvngeUua, Mimeetorffer, Marchpegiua, Neuman, Perger, Reehperger, Schioartz, Stainpeis, Steber, Tamteter, Ilehtel, Unver- darnif Voberger, Weger,

23

354

Begütar.

Wien, Topographisches.

Kirchen: Sanct Stephan 67, 122, 134, 138, 148, 150, 166, 160, 164, 169, 191, 208, 229, 249, 278, 279, 288; Sanct Michael 161; Sanct Ulrich 271, Note 1; Gapella B. Yirg. vulgariter zu S. Ottn- haym 65.

Klöster: Celiportae 186, 161; S. Hie- ronymns 161; S. lacobuB 186, 161; S. Maria Magdalena 136; ap. Predicatores 136, 173. B. M. Yirg. ad Scotos 165, 166; S. Theo- poldus (= Theobaldofl) 136.

Friedhofe : Cimiterinm Fratmm Carmelitarum 15; Cimiterium S. Michaelis 80.

Spitäler: S. Marx 246; Xenodo- chium Begium 281; civinm 266.

Bftder: Cantzleipadt 240, 277; in Cancellis 280, 281; ad Geliportas (pei den Himelporten) 240, 268; under den Haffher 240; padstuben Hochenpmck 240 ; balnenm peyn Boren (päd an Boren) 247, 248; am Boßmarck 240; am Schwein- marck 240; Sanct Stefanspadt 240, 271, Note 1; in der Wolczeil 240.

Stadtthor: Tarris apud portam Ca- rinthiorum 132.

Gassen und Plätze: Altum forum 140, 272; Khienmarkh 271, Note 1; Khump%a88el 271, Note 1; auff der neuen padstneben 240, 278; auff der hohen prukhen 240, 277; Badgeslin 240; am Boßmarck 240; im alten Boßmark 162; am Seh weinmarck 240 ; Wejenpurckh 166, 166; Wolczeil 240.

Hofe: Gundlhoff 271, Note 1; Harr- hoff 271, Note 1, 272; Pemphin- gerhoff 271, Note 1; Zillerhof 161.

Uniy ersitätsgebäude : Aula univer- sitatis 134, 249; Bibliotheca fac med. 81, 83, 91; GoUeginm archi- ducale 2 (eapella), 293; Stuba magna Gollegii 66; Domus uni- versitatis aulae annexa 8 — 10;

Bursa Lilii 13, 140, 142, 205; Bursa Haydenhaym 80, Note 1; Goldperg 41.

Wien, Andere Gebäude: Domus meretricum 80, Note 1; do- mus Padtstuben 162; Ziegel- haus 162. Wirtshaus: Hospes ad d. Trinita- tem 235.

Wakelmm. W. empiricus 217.

— Mag., s. 0rä9Ü und Pueünger,

Windüer, s. lUnekler.

Winderlin, s. BunderUn.

Wirt. Meister Siztus Wirt chirurgns 230, 243, Note 1.

Wirtinger, Mag. Leonhardns Wirtinger ex Zell prope Bab, scol. med. 196, 197.

Wising, s. PutUnger,

Wisinger, lohannes Wisinger ex Patavia, art. et med. doctor 37, 43, 59—61 (Bector universitatis), 307.

Witschein, s. PerlackUu.

WiUenberg, Universität, s. Fathoä, Nebe.

WladiBlao Bex Hnngariae et Bohe- miae 160.

Woigrel, [Mag.] Wemherus wolffei de Boten- burga, med. doctor 806.

Wolßm CWofßem). Sebastianus WOlflin ex Schoren- dorff, scol. med. 183, 206, 209.

Wolfberg, s. Frylender.

Wolframitz, s. AbUxl.

Wolkersdorf, s. Ay<Aer.

Worms, 8. SchJSffolL

Wyssach, s. Weissach.

Z.

Zachcaritu,

lohannes Zacharias de Schroben- hausen, bacc art. et scol. med. 68.

Begutter.

355

Zeckd (Czächkl), Petras Csächkl ex Cibinio, med. doctor 2. ZeiaeUua (Cheyadiua, Zet/seUhuJ, Erhardas ZeyBellias, med. doctor 264, 255, 257, 308. ZeUeing,

Wilelmas de Celting 153. Zell, 8. Wirtinger, ZeOer fCxeOerJ. [Mag.] lohannes Czeller [de Augu- 8ta], med. doctor 25, 305. Zerotin. Carolas Czerotinas 285, 286.

Ziegl/er (ZiegleruaJ. DamLanus Zieglerus Fribargensis,

scol. med. 159. loaanes Gonrados Ziegler Constan- tiensis, chirargus 292. Zimmerius, Laurentias Zimmerios Danas, med. doctor 310. Zips.

lohannes Comes Cepnsiensis 171. Znaim, s. Sehankerle, Zriny.

[Nicolaos] Serinias, comes 283. Zwickaa, s. Camarius,

Corrigenda.

S. 36, Zeile 22 von oben lies; Moßnawer statt Moßmawrer.

„ anten „ : proterve statt protanc.

„ „ in der Anmerknng lies: 22. Jnli statt Aagast,

wie übrigens schon oben im Texte richtig angegeben ist.

„ oben lies: andita statt aadito.

» f) n ' rigor[os]issime statt rigor [os] issimi.

„ anten ist ein Ansrafangszeichen (!) nach ,Hifftel' einza-

schalten, am anzudenten, dass die fehler- hafte Constrnction per ordmatos dommo etc. so im Manascripte steht. 230, 0 19 „ oben lies: herniarnm statt hernioram.

43,	. 16
63,	„ 2
68,	, 16
Ul,	, 21
229,	, 3

23«

*.♦.

ThiB book should be retumed to the Iiibrary on or before the last date stamped below.

A flne of flve oents a day is inourred by retaining it beyond the specifled tiiixo«

Ple^e retum promptly.