E. (fACTAO: HELVETICA, PHYSICO- MATHEMATICO- ANATOMICO- BOTANICO - MEDICA VEGURIS AENEIS ILLUSTRATA, = Rt IN USUS PUREICOS EXARATA. VOLUMEN VIL È BASILEE, Toei & Sumptibus JOH. RODOLPHI IM- HOF er FILIL M D CC LXXIL x. ) _ ELENCHUS | SEU | . CONSPECTUS CAPITUM ‘AD SEPTIMUM. VOLUMEN HORUM wi: ACTORUM. Mmoire prophylaGique fur les caufes accidene - telles. de l’intalubrité de Pair de la Ville de Laufanne, par Mr. J. JAQUES D’Ap-. PLES, Dott. en Medecine ES Confeiler de =. Lonfanne. . i. Pag, I Journal d’une inoculation de la petite verole; _ faite le 25. Aodt 1768. par Le Meme. 9 Second memoire far quelques maladies exanthe- — mateufes par Mr. Razoux, Doît.. ex Me- decine de l'Uneverfité de Montpellier, Me- decim de l'hotel Dieu de Nismes, de PAcad. |__» Rotale de la méme ville, correfpondant de D PAcad. Rozale des Sciences de Paris €$ de la i Societé- Roîale de Montpelliera IE SEO UP De- ©Obfervatio de fetu monftrofo, . cujus vifcera ab- EI A Detcription de Tetoile de mer, cu poiflomta Pe. LL «—— toile è queués de lézard petrifié, di fa» ° trouve dans le cabinet des raretésì dat "SR Fréres GacnEBIN. de la Ferie er HAM lira 25 - -.- de quelques petrifications par LE MEN. 30 ‘ Hiftoria fingularis morbi hyfterico - convulfiki. ‘ gravilfimi, c cum deglutitiorre diu intercept Fr. THappei BercERrI; Med. D. Duca illuftr. Collegii Segginii Archiatri. 36 Laur. Thron. Gronovit, Lued. Baz. Societ, Harlemenf. Soc. €c, animalium rariorum fafciculus. Pifces. | Obfervation fur une fra@ture avec idéperdition du tibia, guérie avec fuccès fans racour- cifement de la jambe, par Mons. Lovrs CRETTE, Lic. en Med. 4 la Neuve - ville - € Membre de la foc. oecon. de Berne. dominalia omnia una cum corde extra © corpus propendebant , commmunicata ab EpwarDo SANDIFORT, wc Lel. Anat. € Chirurs. Leidenf. Acad. Caefar. Nat Curiofor. Sod. ETe. GeronTIS PHiLiaTRI Experimenta therapeutica circa vires medicamentorum in o humano. ti ' | Cafus "ns -fingularis morbi fpasmioai ico- hyfterici Jo; ANNIS Lupovici BuxTorrFil, Pi. Med. D. Fac. Med. Affef Polyatri Baf. pi pofthumae JoanNIS BUxTORFIF, Pebasrs, ab ejus filio'& ficceffore Jo. .uD. BuxToRFIO, Polyatro. pe Obfervatio Il. ‘velica urinaria extra ab-. — domen fub umbilico prominens, in infan- te Fec cens. nato. — — —'IM. Lumbrici teretes ex ulcere in- ‘ guinis dextri prodeuntes. —'— — IV. -menftruus fluxus puellae fepter | dies natae. —— — V. infignis tumor hydropicus Tum-- baris in fetu, partum difficilem reddens. AS i. — VI. animalculum fcroto adhaerens. rri Pag. — —, — VII butyrum arfenicale juveni an. sii n ‘cite funeftam. © (=. —VHI.à fagmohto offis deglutito! vo- è mitus cruentus tandem letalis. — — IX. Carcinomatis linguae' extirpatio. =. X. Exempluin translocationis cordis | in latus dextrom. | | Fina sto fcarlatinae. Jo. Lun. Buxtònft1, atri, ina _ Eyusbem: E ivaRie sitosisiàe. - An choreaS. Viti® "Ternio graminum ex America novorum. delli. è: ta & iconibus illuftrata à Petro Jona «—_—Bercio, M. D. Hift, Nat. & Pharma. ol IProfeff: Stockb. xk 127 IV LA N , DS Ei Juspem, viso: aggregatum. > x Sur le caleul des probabilités , par ; 74 M ArLET, pie d’Aftronomie a Genève. un cas de l’art conjettanidi de Mrs, | 5 Jaques BeRNOULLI. ‘3: 2°. Calcul d'une loterie particulière. Biga obfervationum ex L. E. Barthes . Med. Do. dum viveret Archiatri €59 Com filiarii Montbelgardenfis manufcriptis de- a promptarum,, à Nepote D. €. E. BERDOT: ) Med. Dott. o Obf. 1. vini potator infignis. rd Obf. II. hydropota infignis, fibique praeter fpem. medicus. 17$ D. C..E. BERDOT ; M. D. €5c. Obfervatio de Iumbricis è cubito erumpentibus. | Catalogue raifonné des Auteurs qui ont écrit fur | l'hiftoire naturelle de la Suiffe, par Mr. DE HALLER, Fils, 181 Se@ion T. traités généraux fut lhiftoire de la Suiffe & de fes. diverfes parties. 87. Se&ion: II.. traités partieuliers fur.l’hiftoire naturelle de la Suifle & de fes Fa i parties. W/ERNERI DE LAcHENAL, Ph. ET Med. DE" Fac. Med. Affeff. Baf. Obfervationes non» nullae botanicae, Obf. I. 331 —: IL 332 :ELEN. MÉMOIRE PROPHYLACTIQUE SUR LES CAUSES ACCIDENTELLES DE L’INSALU- -BRITE DE L'AIR DE LA VILLE DE LAUSANNE. D ANS le nombre des branches de fa Police d’une ville. quelque confiderable ou mediocre qu'elle foit en grandeur,, & en population; il y em a toujours quelques unes negli. gées, ou méme enti&rement ombliées, c’elt pofitivement le cas de la Ville de Laufanne; confiée è Padminiftration de Magiftrats fages & prudens, ils ne font pas fecondés par Jeurs Officiers fubalternes, en telle forte que Tes attentions que la Police doit avoir à ce qui peut entretenir la falubrité de l’air, font prefque entitrement negligées, ce qui eft caufe que cette Ville, qui par fa pofition doit jouir de l’air le plus pur, eft fouvent affe&ée par des maladies affes généralement: repandues. Ce Mémoire eft deftiné à engager le Magi&rat . à remettre en vigueur les anciennes ordonnances fur la pro» preté des rues, & à en faire de nouvelles, mais furtout è veiller à ce qu'elles foient exaftement obfervées; La fatale Epidemie, qui a régné danscette Ville pendant les 5 prémiers mois de cette année, dont ‘on voit encore quelques veltiges,. « & qui nous a enlevé um fi grand nombre d’individus, de tout age, fexe, & condition, doit reveiller nòtre zéle, pour que fi cela eft poffible, nous ne nous voyons plus environ- ‘nés d’un fi grand nombre de denils; je n'ai pas oublié ce — — qu’un aimable Médecin (qui merite toute la reputation qu'il seft acquife ) a écri ‘dans une Brochure adreffée à un de fes Amis, que les Epidemies avoient nne caufe furnaturelle, Vol, VII, A i un cun 70 dev (a); Je ne faurois convenir avec ce cher Colle. gue, que les caufes phyfiques qui nous font connues, qui tombent. fous les fens, ne foient pas fuftifantes pour. pliquer. tous les fymptomes de cette maladie populaire, appliquer les fecours convenables, & quoique dans le g nombre de malades, il en foit moft plufienrs, tant de co binaifons internes peuvent rendre cette maladie fatale, q elt meme furprenant quela mortalité n’ait pas été plus co .fiderable; notre Celebre Profeffeur n’eft pas le feul qui aitr cours aux caufes occultes, puifque le plus’liluftre des Hi& riens Frangois, rapporte fur l'année 1580, qu’une facheufi Epidemie avoit plus emporté de monde dans la feule Ville d Paris, que le Maffacre de la St. Barthelémi arrivé quelques.an- nées auparavant, n’en avoit enlevé dans tout le Roîaume; & que les Medecins de l’Univerfité étoient embarraffés d’attri. buer cette maladie fi généralement repandue, aux impreflions cauftiques de l’air, qui avoit été fort :chaud cette année là en Automne, ou aux malignes influences des Aftres. (2) Un Fameux Medecin Romain valetudinaire, qui vivoit an commencement de ce fiècle, étant confulté par la Con- gregation de'Santé, à laquelle le Pape préfidoit., fur les cau- fes de la maladie putride & maligne, qui règnoit toutes les années à Rome en Automne, & qui rendoit cette’ grande Ville deferte dans cette Saifon, rtepondit laconiquement par cette Sentence exprimée en Latin, ffagnatiò aquarum in palu- dibus, fepultura in Templis, inimundities vicorum € aquaeduîtu. ‘uns La première de ces caufes ne peut point avoir trait par rapport è cette Ville fort Éloignée des marais, & a tout 3 i f au srl (a) Deuxième Lettre de M. le Prof. Tissor du 6, Juin 1766. è M. le D. Zimmermann Cel. Medecin de Browgg, p. 37. (5) Voits LA. Tuvani Hifforiarum fui temporis fol, Londini Tom. III. p° 814 € 815. E Vo( SR 3, ran plus quelques influences fur les Campagnes, qui font awe — yoifinages des plaines, & méme l'on remarque que depuis que cette prairie elt mieux faignée, &. que les eaux en font bien diftribuées, les fièvres autommales font moins frequene ‘tes dans les environs. Le fecond Article net pas d'une grande confequence + dans cette Ville; ces Sépultures dans les Temples font rares parmi nous, on peut méme éfperer qu'on renoncera tout @ fait è cette mode Gottique & fuperftitieufe , dailleurs les exemples des endroits où cet ufage eft plus familier, me font croire qu'il n'elt pas d'une fi grande conféquence pour occafioniner l'infalubrité de l’air; ,à Bd/e toutes. les Eglifes font farcies d’inferiptions fepulcrales dehors & dedans, ce» ‘pendant cette Ville jouit de Pair le plus falubre, la méme - chofe fe voit ailleurs, fur tout chez.les Catholiques , fans qu'il ‘en refulte une grande mortalité. S Le troifiéme Article eft le plus effentiel, & celui dans ; Jequel cette Ville -e& le plus en defaut, il elt furprennant que declive comme elle et, facile à deblaîer, elle fe diftin- - gue cependant par la malpropreté fur toutes les Villes du Pays de Vaud; jamais les rues ne font propres que dans | deux circonftances , en Eté lorsquil fait une longue feche- reffe, ou lorfque le Vent de Nord.Eft fouffle pendant plu- fieurs jours; il faut donc rechercher les caufes de cet abus & tàcher d’y remédier, i Au mépris des Ordonnances ,. fort peu de perfonnes font exa&es à balaier devant chaque maifon deux fois la Sk- maine; ou fi on le fait, cet d'une manière fi negligeane te, qu'il refte toujours quelque petit tas d’ordures ou de cen- dres par les rues, que la première pluie, ou le prémier char ‘ repandent de còté & d’autre; aux environs de la Bouche- | nie & dans la Tuerie.méme, on voit pendant plufieurs- fe- i La A 2 maines LO & E) O ( SK mainess des grands tas d’excrémens verds, qui font fortis des ‘entrailles des bétes à cornes, & autres animaux, qui - paffent par les mains des valets des Bouchers, d’où il réfulte une odeur & des exhalaifons putrides furtout dans les cha- leurs qui infeent tout Te voifinage; dans les Tours que j'ai. fait dans les Boucheries comme Confeiller, j'ai tàché de re-. médier'è cet inconvenient, & de repréfenter aux Bouchers lenr obligation è cet égard, mais prefque toujours inutile- ment. 3 Un fecond Abus non point repréhenfible, c’eft encore. qu'au mépris des ordonnances, plufieurs perfonnes fe per- mettent de laiffer quelquefois pendant plufieurs mois dans les rues, & furtout dans- les ruelles, des grands tas ou des petits tas de fumier, qui exhalent à la longue par la fermen- tation des odeurs très malfaines, mais ce qui met le com- ble à la malpropreté la plus infe&e, c'elt quiil s'eft introduit parmi le peuple depuis bien des années une licence intole- rable de dépofer leurs ordures dans les rues , licence occafionnée peut-étre parce qu'il n°y a pas dans chaque mai- fon de gens de cet ordre des aifances privées, ce qu'il y a de fur, cet que hommes, femmes, & enfans, tous indif- tinftement dépofent leurs ordures & déchargent leur ventre dans les ruelles, dans les grands degrés, dans les places pu- bliques, defous la maifon de Ville, autour des Eglifes & au- tres Bàtimens, c’elt principalement la nuit ou le grand ma- tin que ces infamies fe commettent, d’où il réfulte des odeurs empoifonnées qui infeftent toute la ville, & fi meme on netoie quelquefois les ordures ainfi dépofées, ce qui fe fait mal & très rarement; on voit dès le lendemain ces endroits infetées des mémes odeurs. i Les moîens qu'on a emploié jufques ici pour nétoier les rues, font non feulement infuffifans, mais mèéme onereux au Public; on trouveroit mieux fon compte è fe procurer i un HEDO (CI D un tombereau qui fermat bien, avec un bon cheval, & un valet armé de pioches & de balais, qui fit occupé è ramaf= fer journellement & exaltement tous les fumiers, balaieures, cendres, ordures qui fe trouveroient dans les rues, ruelles, carrefours, places publiques, autour des Eglifes, deffous & derrière la maifon de Ville, & dans les Fauxbourgs, balaîer deux ‘fois la femaine les trois grands degrés, &. pour que cette dépenfe ne fut pas abfolument onéreufe à la Bourfe publique, au lieu de paîer pour fe débaraffer de toutes ces immondices, on feroit de bons tas de ces deéblaîages hors de la Ville & des-Fauxbourgs, & è la fortie de l’hyver on les feroit voiturer par char dans les vignes du Public & des Pauvres; cet engrais ainfi expofé à l’air pendant longtems, sil n’elt pas aulli bon que du fumier, fera toùjours d’un - grand ufage, & on n’aura pas le déplaifir d’en voir laiffer la moitié dans les rues, par la négligence de ceux qui fonti chargés de cette commillion. È - Il y auroit bien des obfervations è faire fur les Eaux;- & fur les conduits & les Aque.lucs qui nourriffent les Fon- taines de la Ville, qui la plùpart viennent de fozt loin, cha- rient fouvent des matières limoneufes & tophacées, rendent ces Eaux. peu limpides, lourdes, propres à engendrer des obftru@tions, mais furtout è produire ces tumeurs de cou, ou ces gouétres plus ordinaires aux femmes qu’aux hommes, & beaucoup. plus commans qu’ils n’étoient autrefois, cet article feul demanderoit de profondes réflexions dont ce pe- tit Mémoire n’et pas fufceptible. _ -- Une autre attention; qui feroit d'une grande influence pour l’avantage de la Société, confifteroit' dans un examen | exa@t de toutes les graines qui arrivent fur le Marché, grai- nes qui peuvent étre alterées en plufieurs manières, la rouil- le, l’échauffure, les infe&es, tout cela vicie le fromment; Un excellent Journal, qui simprime en Allemagne depuis Piso Ti ». Le 7. Les plaies étant decouvertes, paroiffent fournir une abondante fuppuration, épailfe & blanche, les bontons de la première éruption commencent à blanchir, le petit malade a pew ou point de fièvre, on le tient toùjours à une diete aflés fevère, il n’elt point revenù de fièvre le foir. Le 8. Jai alfité au panfement des plaies, qui donnent une plus abondante fuppuration, mais moins épaiffe, & plus - limpide fans odeur, on a compté les puftules, on n'a pù en trouver que 22. qui commencent à blanchir, il s'eft élevé-le foir une legére & prefque imperceptible fièvre de_fuppura- tion, avec un peu de moiteur, on infifte toùjours fur la _diéte, & le petit malade s°’y foumet avec docilité, malgré fon grand appetit. i Le 9. Jeannot a dormi toute la nuit, il e fans fièvre, il a le ventre libre, les puftules commencent à fècher, les “utines pendant l’invafion de la première fièvre, ont été clai- res comme l'eau de fontaine, & enfuite blanchàtres. Le foir il selt manifefté encore un peu de fièvre. Le 10. Les plaies étant vifitées, on les a trouvé encore fuppurantes, furtout la gauche, le Père de cet enfant s’elt appergù de quelques nouveaux boutons, qui n’avoient point parùs dans les premières recherches, il dort bien toute la nuit, & ma point de fièvre le DR s le foir è fept cani È 3 | Me «on so) o (CS il paroît toujours un petit veftige de fièvre d’éruption, & de fuppuration, je dis d’érupticn, parce que l'on s'appergoit de quelques: nouveaux boutons fur les mains & fur les jam- bes, & de fuppuration, parce que les premièrs fortis fup= purent, blanchiflent, & consmencent déja è fècher. AA Le rr. Le petit eft fort bien le matin & gai, quoique avec une petite fébricule, on fe propofoit de lui donner au- jourd’hui un lavement, mais la nature y a pourvi, le foir il y avoit peu ou point de fièvre. \ ? Le 12. Ce-qui avoit été pris pour une petite fitvre de «© fiappuration, étoit feulement une fitvre fegondaire ,, ou pour - _ s’expliquer plus clairement, une fitvre de la deuxième éruption; “la première éruption aîant été legére dans un fuiet dont les fibres font lìches, & les humeurs épaiffes, la fage Nature aidée de l’inoculation en a préparé une feconde, qui a été annoncéè quelques jours è l’avance' par la fitvre, & qui s’elt manifeftée le 1gme jour-dés linnoculation, par quelques noue velles puftules, qui ont part au vifage, &'dans les parties inférieures, cet enfant n'a cependant rien perdi de fa gaieté, on continue è faire obferver une ‘exalte -diéte, un clyltère emollient donné è 5 heures du foir a diminué la fièvre, & procure une bonne nuit. _Le 13. Ea fièvre fubfifte ‘encore, mais plus foible, les plaies, furtout la gauche, fourniffent toùjours une abon- dante fuppuration, mais plus claire qu’avant cette feconde fitvre, on a aujourd’hui quelques nouvelles puftules aux iron & aux pieds, le foir Jeannot a été è peu près fans éevre, Le 14 Le panfement des plaîes a montré quelque di. minution dans la fuppuration, les premières puftules font feches & écailleufes, & celles de la feconde éruption com- _ Mete TÀ 1 ABS) CRE 15 mencent è blanchir, la fièvre fecondaire' n’clt. pas entière» ment calmée. i Le 15. La plaie droite eft prefque guerie, celle du bras geuche fuppure encore aflés abondamment d’une matière limpide fans odeur. pat: A Le 16. Les plaies, furtout Ja droite, tendent è une prochaine cicatrifation, le. petit et gai, il.a bon appetit fans voracité, il a le ventre libre. Le 17. Jeannot elt parfaitement & fans fitvre, je Tèi examihé partout le cerps, toutes les puftules font féches, meme celles de la deuxième éruption, la fuppuration des ‘ plaîes va en diminuant. Le 18. Tous les boutons «tant fecs & tonibés, pour finir la Cure on a donné au petit inoculé, un Minoratif com. pofé d'une once & demi de Manne fondné dans l'eau de Chicorée , avec addition de deux gros de Sel de Sedliz, & ainfi cette inioculation a été amenée è fa fin dans l’efpace de 3. jours; Le Phénomene de la ame éruption bien marqué, . peut €tre attribué a trois caufes, à la difpofition des hu- meurs lentes & vifqueufes de cet Enfant, à la foibleffe du .. Venin varioleux, qui étant pris depuis 6. mois avoit -perdù .. une partie de fa force, ou enfin à la ssaa me ou levain de cette maladie, que nous apportons en " naiffant, qui étoit relté enveloppé dans les parties les plus quantité du ger- reculées, de l’habitude du corps. Ménz. del Acad: Roy. des Sc. de lar. Anu. 1754. Comm. de Leipf. Vol. XIW. pas. 354. La Methode de Mr. Gatti Prof. en PUniverfité de Fife, € Me- decin . Confultant du Roi de France, pourroit remedier À ces inconveniens , methode par laquelle il veut:que l'on trempe le bout d'une Lancette dans une puftule varioleufe parve- nuè à fon point de maturité, & que l’on infinue ssa de: uite 16 BE DOC 5% j fuite cette lancette ainfì imbibée dans 2. petites plaies faites à la peau entre le pouce & le doigt Index de chaque main. Voîés le Journal de Medecine de Paris Juin 1767. BESGAIIVRTIVRSI CRETE ASIREIVRSIA RIA AIR SECOND MÉMOIRE. SUR QUELQUES MALADIES EXANTHEMATEUSES, Par M. RAZOUX. i e Dis le premier Mémoire, que jai donné fur quelques Maladies exanthemateufes, (inferé dans le cinquième Volu- me des Aa Helvetica) je divifois les éruptions pourprées en trois. Clafles. Dans la premiere étoient comprifes les peze- chiens; Le pourpre proprement dit occupoit la feconde; & la miliaire la zroifreme. Je difois dans le fecond Article que le pourpre benin paroiffoit quelquefois fans fièvre, & je regardois cette maladie comme étant toujours produite par - caufe interne; C’elt ainfi que tous les Auteurs.de Medecine l'ont penfé, le fameux fr. de SauvaGEs, dont nous regret. terons longtems la perte, le dit formellement dans fa. Nof@= logia Methodica. Il m’a parù que la Maladie décrite dans l’obfervation fuivante, quoique devant étre comprife dans le fecond Ar. ticle de cette divifion, n’en réuniffoit pas tous les carattè. res. La fingularité, qui lui et propre, m’a engagé à la pu- blier, je ne decide point, & je lailfe aux Maîtres de l’art, le droit d’approuver, ou de rejetter les conjeGures, que je‘ hazarde. Je me borne uniquement è la fimple VAT e # nr #5) 0 ( 17 Ce m’'eft pas au refte, que je regarde ce fait comme uni- que, les Medecins Pra@iciens en font perfuadés, mais V'é ruption de pareils exanthémes fans fièvre, & fans aucun fymptome inflammatoire merite todjours quelque confide- ration. OBSERVATION LI Un homme d’environ foixante ans, d’un bon tempe- rament, & d’une conftitution robufte, jouiffoit d’une très bonne fanté. ]l revenoit à cheval de fa Campagne le 20. du mois de Mai 1765, fe trouvant engagé dans un chemin étroit, une charrette pefamment chargée ferra fon cheval contre un mur; le cheval vigoureux fe dégagea par un ef. fort, mais le pied gauche du Cavalier fùt bleffé par Pétrier, & le malleole interne fit Ja partie la plus endommagge ; ce n'étoit cependant qu’une contufion un pen forte, qui n’empécha pas nétre Malade de. marcher depuis la porte de la ‘Ville jufques è fa maifon, quoiqu'l fouffrit un peu en sappuyant fur le pied. Dès quil eft arrivé chez lui, on appelle un Chirurgien, qui fe contente de balliner l’échymofe avec de leau de vie impregnée des particules d’une boule d’acier » & d’ordonner le repos au malade; fix jours entiers fe palfent,, Péchymofe de dilfippe, mais chaque fois, que le malade veut S'appuyer fur le pied, & furtont lorfqu'il vent en tourner la pointe, foit en dehors, foit en dedans; il fouffte vers le tendon d'Achille des élancemens vifs & douloureux. © Poubliois de.-dire, que-déja au bout de trois jours après cet accident (dès le 23.) on avoit commencé è remarquer — une legére phlogofe autour de la partie meurtrie; On fait “pour lors des ondtions fur le pied & fur la jambe avec un pretendu Batime , que le Chirurgien qualifie de. mundificatif, Vol. VII. C & 18 BE DVDO(S# . & dui, felonce qu'il m’a parù, n'e autre chofe que de la graiffe & de la therébentine; on fe fert auffi de l’huile de pieds de mouton pour faire des embrocations.: Mais tout eft inutile, & rien n’eft capable de calmer les douleurs; on s'appergoit bientòt d’une éruption, qui occupe toute la jam- be affeGée, ce font des tàches d’un beau rouge, femblables à des piquures de puce; peu-à-peu cette éruption gagne la cuiffle & semparant du-fcrotum & des parties voifines, ‘elle fe propage fur autre extremité inférieure. - Ce quiil y a de fingulier, c’elt que ces tàches prennent une certaine confiftance , & «’élevent un peu fur la furface de la peau, Con et dit que c’étoit des boutons. de petite Verole , qui commencoient è fe montrer) elles ne paroiffent aux ‘bras que trois travers de doigt'‘‘au deffus de Papophyfe du Radi- us, & jufqu’au bout des doigts’ de-l'une & de l’autte maia, & couvrent toute la face jufques au cou-inclufivement. La poitrine ; le dos, & le bas ventre en font totalement exempts, & ‘on n’y en appercoit pas le moindre veftige. Le 4re jour de cette éruption exanthémateufe (k336) fit celui, auquel je vis- le malade, il étoit dans l'état que je viens de décrire, & je m’appercùs, que la jambe gauche étoit la partie de tout le corps.la plus aflaillie par ces bou- «tons; que de là, comme d’un centre; ils's’'étoient répandus dans les divers endroits, qu’ils 6ccupoient aux jambes, aux pieds, & furtout «aux mains; dà on'ellt dit, que' cette éruption étoit galeufe & de cettè efpèce, qu’on appelle, ‘gale de chien, les: puftules ètant ‘extrémement petites & ferrées, le bout étoit' blanc, il' n’en' fortoît néantmoins ni pus, ni ferofités, lorfqu’on les crévoit; l'intervalle, que ces . boutons laiffoient,‘\étoit fort petit, «& la peau entre deux étoit couleur de’ rofe, Au vifage Cette éruption prennoit la forme d'un vrai. érefypéle ; "les. yeux étoient “gros, ‘le paupières gonfiées, le front, dle menton étoient ‘bourfouflés & d'un rouge foncé, comme ‘lorfqu'on a été. i vive- #S Do( 3% : / 19 vivement piqué par, les abeilles ou les coufins. Le fcrotum sétoit aufli beaucoup enflé & les parties génitales paroif. foient enffammées. Le malade rendoit des urines exa&@e- ment couleur de fang, fans retention , ni fans douleur, quoiqu’elles fiilfent un peu ardentes. Du refte c'étoit là le feul mal qu’éprouvoir nétre malade, qui depuis l’éruption des exanthémes p’avoit plus de douleur au pied. Il mavoit point non plus de fièvre, du moins lorsque je le vis; c’é- toit cependant pour lors le plus fort periode de fa maladie, il avoit eù toujours bon appetit, & il m’avoit éprouvé aucun dérangement dans le fommeil, nî dans aucune autre de fes fonions, qui s'executoient à l’ordinaire. Le 27.'.... Comme le malade nm’avoit fait aucun remède interne, depuis fon accident, je lui fis fur le champ ouyrir la veine. Le fang qu'on lui tira étoit comme pourri, la coéne étoit d'un. bleu fale, je préfcrivis pour boiffon or- dinaire de l'eau nitrée, Le 28. .... Le Iendemain les chofes étoient dans le méme état que la veille; fi ce n’eft qu'une grande deman- geaifon étoit furvenué , furtout aux jambes. On fit pour 09 une feconde faignée & le fang parùt de la méme qua- Ce. Le 29... .. L'éruption diminuè, toutes les parties, qui avoient été tumefiées, fe defenflent, & la rougeur n'eft . plus de la méme intenfité. On continue fleau nitrée à “grandes dofes.. Cette boiffon remplit les Vués indicatoires aufli bien que toute auîre tifane & elle a lavantage de m’etre pas defagréable. Le 30°... . Le malade prend un minoratif avec l'in. fufion de tamarinds, la manne, & la créme de tartre. Il eft affés bien evacué, les boutons s'affaifent; on continue d’ufer de l'eau nitrée. C 2 Le 31. 20 #5) o(8# 6; Le 3r..... Méme état,“méme régime. Diaete. toujours exacte. - ' Le r. Juin. Les boutons s'en vont en écailles ; ils dif. paroiffent au vifage & aux mains. Le 2..... Il ne paroit prefque plus d’exanthémes qu'à la jambe gauche, elle a été la première affe@ée, elle fera la dernière partie, que les boutons abandonneront ; elle eft encore un peu enflée, & on y reconnoit une legé. re tenfion. Qu'il me foit permis de faire ici quelques réflexions. Je trouve d’abord, que cette maladîie a certains caraères, qui lui font communs avec les maladies pourprées, & d’au- tres, qui lui font particuliers, je vais en peu de mots faire obferver les uns & les autres. 1*. Le pourpre, felon la définition, qu’en donne xs. de Sauvaces eft un genre de maladie inflammatoire, dont la principale marque eft l’éruption de taàches èà- peu- près rondes, femblables aux morfures des puces, de couleur rouge pourprée, quelquefois violette, livide, moire, fans tumeur, ni démangeailon accompagnée d’une fièvre conti- nve, putride, ou d'une double tierce. (4) Les taches pourprées, 4-peu-pres rondes de couleur rouge Sc. fe sn) o ien ci (a) Purpura genus eft phlegmafie, [*] cujus note funt potifimum macule fubrotunde morfibus pulicum fimiles, fed purpureî; quandoque lividi, aut atri coloris. fine tumore &3 pruritu, adde ampbimerizan vel tritoeophiam duplicen, . . + . Nofologia methiodica D. SauvaGes Tom. 2, pag. 414. [*] Pblesmafia eft pyrexia fen febris inflammationi alicui con- junta ... ibid. pag. 340. BE )O( 5% i 2I bien reconnoître dans nò:re maladie; mais il n°y a jamais eù ni fitvre, ni inflammation marquée. 2°. Les tàches pourprées paroiffent conftamment fur les parties du corps, que les habits recouvrent, elles fe montrent d'abord au Cou, s'étendent enfuite fur la poitrine, le dos & les cuiffes, & n’occupent guéres le vifage & les mains, nos exanthémes- ont fuivi une marche toute diffé- rente; ils ont commencé à paroître aux extrémités inférieu- fes & negligeant, pour ainfi dire, d’occuper les parties, qui leur font familières, ils ont couvert entièrement le vifa- ge & les mains. 3°. Il et marqué dans la définition rapportée ci-deffus, que ces tàches font fans tumeur, ni déemangeaifon. Les notres fe font élevées comme des puftules de petite Verole a, elles ont été accompagnées d’une démangeaifon affés orte. 4°, Enfin les Auteurs conviennent alles généralement, que le pourpre elt toùjours produit par caufe interne. Il ne paroit pas bien clairement, que celui - ci foit produit ab- folument par une pareille caufe. Voici maintenant quel feroit mon fentiment, que je propofe a l’examen de mes Leeurs. Je penferois que cette — maladie, malgré fes amomalies devroit étre comprife dans les exanthémateufes pourprées, (a))& je crois qu'elle a été produite | par la peur, qu’occafionna à nòtre malade l’accident, que j'ai rapporté, qui fut indubitablement accompagné d’un certain faififfement fpasmodique; joignés à cela l’exercice du gir C 3 a i (a) Voyez la definition que jen ai donnée dans le prémier Mem. — for quelques maladies exanthém. . . A#. Helo. Vol. V. p. 289. = x 22 SE )o( 8% la chaleur de la faifon, qui ce jour là étoit affés forte: j’o- ferois encore dire, que l’application des baumes, huiles, &c. fur la partie contufe, la négligence de la faignée & des autres remèdes capables de calmer la trop grande rarefa@ion du fang concourùrent a favorifer fon extravafation dans les vaiffeaux cutannés, &. produifirent les tàches pourprées. Quant è la fingularité que parùrent affe@er les tàches; de ne commencer à paroitre, que fur la jambe meurtrie, & de fe répandre enfuite fur le vifage & le bout des extré- mités fupérieures. Si l'on veut bien reconnoitre l’échymofe & l'application des corps graiflenx fur cette jambe, pour une des caufes produdrices de ces tàches, il ne fera pas ab= folument impoflible d’expliquer leur. propagation de ce foyer . pris pour centre par le moyen du tiffù ‘muquenx. L’organe cellulaire, dit Mr. de Borpev, (4) peut étre compare a une forte d’atmofphère dans laquelle les humeurs ont ordinairement un cours libre & aifé: par conféquent la communication doit avoir été aifée & facile; pour ce qui regarde en particulièr l’enfiure du vifage & furtout des pau- pières il eft encore dit dans le méme ouvrage, que le tiflît cellulaire-de la face & des paupières eft mol, abondant, ‘fort fujet a des reflerremens, & à des relaàchemens parti. culiers , il n’elt donc pas furprenant, qu'il ait_ plus prété dans ces parties, que dans aucune autre du corps, & que ‘par conféquent elles ayent pari plus enfiées. Pai crà qu'il ne feroit pas hors de propos de rappor- ter ici deux autres obfervations, qui confirment ce que jai avancé dans celle , dont jai donné le detail. Jy ai joint l’explication, qui fert de commentaire à la fuivante, parce qu'elle. m’a parò plaufible & trés fatisfaifante. © OBSER. © (4) Recherches fur le tiffù muqueux &u l’organe cellulaire &c. a Parîz chez Didot 1701. ) #5 DO( S% 23 OBSERVATION IL Une Femme pour quelque raifon, qu'il ef inutile de favoir, avoit du chagrin: elle ettt un ferrement de coeur, qui lui dura plufieurs jours; il s'eléva fur différentes par- ties du corps de très gros boutons, qui lui caufoient une démangeaifon importune. La fiîvre, fi elle avoît exifée, les auroit fait prendre pour des boutons de petite Verole, inquiete, elle me confulta. Le feul reméde dont je lui ‘confeillai de faire ufage, fit la patience. Son ferrement de coeur cella, & comme je l’avois previ, les boutons difparùrent immediatement après fans avoir fuppuré, . Pétois parti ‘(dit a. Rosert Auteur dè cette obfer- vation) pour me former une jufte idée de la caufe de ces boutons , du principe que jai établi pour développer le meéchanifme des fenfations. L'épigaftre étoit dans un état d’effort violent, qui changea le jeu & la difpofition des em trailles; leur a&ion s’'étendit jufqu'à l’organe extérieur, qui devint une efpèce d'aboutiffant des différens courans d’ofcil. lations; enfin le fpafme aygnt ceflé, chaque partie réprit fon ton; & recouvra la liberté de fon mobvvement; tout filt ré- tabli dans l’ordre, & les boutons difparùrent, Querce foit le fpafme de l'épigaftre & des entrailles, qui ait determiné Papparition des boutons, on ne peut le re. voquer en doute,-pour s'en convaincre, il fuffit d’obferver, -qu'ils ne durérent quantant de tems, que le ferrement de coeur; il n'y a pas d’apparence qu'on. veuille fuppofer, qu'ils ayent été caufés par un fang glutineux ou infe@é de quelqu'àcrimonie; on ne peut fans fe faire illufion, s’arré- ter à ces idées: il feroit bien étonnant que l’état vicié. dy . faug fe trouvat changé & corrigé dans un efpace de tems aullî court. Il n'eft pas plus naturel de Ie faire dépendre d'un embarras dans la circulation, caufé par le ferrement des = 24 so ) O CER des artères fanguines, ou la dilatation forcée des vaiffeaux lymphatiques, les puftules qui fe diffipérent fi promtement font fuppofer un trop promt rétablifement des’ parties, ‘qu’elles occupoient dans leur prémier état, pour que cette ‘opinion ait un fondement folide. La feule confidération que ces boutons fitét diffippés étoient fort rouges, & qu’ils caufoient une grande déman- geaifon è la Dame chez ijaquelle ils avoient parùs, cette feule confidération, dis-je, m’a fait ‘naître la reflexion, que l’embarras des extrémités arterielles n'e pas plus la caufe des infflammations, que celui des vaiffeaux Iymphatiques du prémier ou du fecond ordre. Le diépòt ou la ftagnation; quand elle arrive, a principalement lieu dans le tifliù cellu- laire, c’eft entre fes lames que fe depofe la maffe des hu- meurs, qui, en abordant è la partie irritée aide è la gonfler, - & è produire la rougeur, qui eft un des fymptòmes eflen- tiels de Pinflammation. (4) OBSERVATION lIL pit Quelques enfans en fe pourfuivant, & en jouant en- femble avoient fait entrer l'un d’eux dans une boticherie, où après avoir fermé la porte fur lui, ils l’effrayoient encore en lui difant, que les boùchers alloient venir, & qu’'ils P'é- gorgeroient. L'enfant fut faifi d’une fi violente terreur,. que quoique fa mere vint à la hate le retirer de là, elle le trouva prefque demi mort; elle le raffura tant qu'elle le pùt par toute forte de moîens; mais l’impreffion de la peur ftt fi forte, qu'il parùt bientòt après fur la moitié du corps de i cet Pr rica (a) Voiés la page 219. du premier Volume du Traité des princi. paux objets de Medecine &c, par Mr.Roserr, Dodfeur Regent de la Faculte de Med. de Paris... . à Paris chez la Combe 1766, en 2. Vok în 12, me) CR 25 cet enfant ( c’étoit toute la partie droite) des tàches de fang d'une mediocre grandeur, & des pe'its points pourprés en très grand nombre. La fitvre ne fùt en aucune facon de la partie & l’enfant reprit fans nulle incommodité fes jeux accoutumés ; il fùt méme en état d’aller le Iendemain aux écoles publiques, fuivre fes exercices ordinaires. Vers le quatriéme ou le cinquième jour les exanthémes difparùrent, fans qu'on eùt emploié aucun reméde. Jai pris ce dernier exemple dans une excellente Dif fertation fur le pourpre publiée en 1762. par fr. Cusson Doîteur en Medecine de l'Univerfité de Montpellier, de la Société Roîale des Sciences de la mème Ville. J'y renvois avec plaifit tous ceux, qui défireroient de plus grands éclairciffements; ils auront tout lieu d’étre fatisfaits dans leurs recherches par la clarté, la methode, la précifion, qui regnent dans cet ouvrage, & par la profonde érudition, qui étale l’Auteur. iii egiaperizioe È sie al ali * ss . O MNOAAE eta cia fa cia ela ria cfa eda ca cia fa spa cia af cia ci ela fa cia cia fa cite a cia ci cia cda cla cia fa MotvigtrististriszionirscronroziserotAiserstrsc/istigtistirstisnisero ris tisisoiotisvicoms eis cis ti» DESCRLPPI TON De l'Etoile de Mer, où Poiffon à «Etoile è quenés de Lézard. petrifié, qui fe trouve dans le Cabinet de Raretés des Frères GaGneBIN de la Ferriére en Erguel, Evéché de Bàle en Suifle. Par Mr. ABRAHAM GAGNEBIN, l’ainé, e “e LA Lodo ILE Marine efculente, qui eft dans ce Cabinet, elt Tab.1. unique en ce genre, toutes les autres en petit. nombre, "de mème que celle de Monfieur BERTRAND où qui peuvent © Vol. VII. ; D étre Tab. 1. \ Fig. 1. 26 #8) CS étre dans quelques Cabinets, nm’en étant que des copies; tirées en platre où en terre graffe par empreinte fur celle. — ci, (4) dont voici la figure & la defcription la plus fidèle, qu’on en puiffe donner. î L’Etoile efculente ou Etoile de Mer bonne è manger de BeLLON, petrifiéte, foit Soleil de Mer de RonDELET, Lune de Mer de GuesneER, Ou Etoile ‘4 raions en queuts de Lézard: de Mr. de ReauMUR, eft un Infede marin du genre des Crufta- cées friables, à 5 raions prefque cylindriques, pofée fur une pierre blanchàtre ou marbre bàtard, un peu plus large qu’un Ecu-neuf, à- peu- près platte & unie dans fa fuper- ficie , de demi- pouce de Roi dans le plus fort de fon — epaiffeur , finiffant en tranchant dans le bord oppofé, la figure de la pierre eft un ovale irrégulier & tel qu'elle et reprefentée à la figure 438 de la Planche 59, du Truizé des Pétrifications de Mr. BouRGUET, Edition in 4t0 de Paris de 1742. le poids de la pierre compris le Poiffon foflile à étoi- le, qui lui eft adhérent, eft d'une once &. demi moins une dragme. Les trois plus longs de fes Raions font de chacun 7 lignes de Roi, le quatrième et de 6 lignes & le cinquième, qui eft le plus court. n’elt que de 4 lignes, le difque ou diamétre de fon corps, qui eft rond & comme tiré au compas, dont la bouche ou fugoir, occupe le cen- tre, comme aux autres Etoiles de Mer, elt de 5 lignes; . cette piéce unique dans fon efpèce a été découverte a la ; Ferrie= (a) Cette Etoile de Mer petrifite, ‘eft parfaitement femblable à cele le, qui fe trouve aujourd’hui dans le Cabinet de S. A. S. Mapame LA Margrave,De Baape- DourLac, & qui fe trouvoit déja avant l’An 1724. dans une Collection de Péetrifications de feu Morf. Turop. Zwincuer, Dr. € Prof. en Medec. &c. &c. à Bale, ce qui prouve, qu'elle ne peut pas avoir été copiée fur celle de Morf. GAGNEBIN, & d’ailleurs on peut affurer, que ce n’eft pas une copie, mais une Pé. trification d'une authenticité inconteftable, RE) OC 4 Tag Ferriére d'Erguel en 17733. (chez les Beaufrères Humbert Tab. 1. Droz, Orfévres) en épierrant un champ, qui avoit été mar- né. Elle fe voit dans le Cabinet de Raretés d’Hiftoire natu- relle des frères GacneBIN. Cette petite étoile è 5$ raions mérite l’attention de tous les Curieux de la Nature. Cette forte d'animal petrifié eft infiniment plus rare, que les Ecré- vifes, les Crabes, & les Poiffons è écailles petrifiés. H peut fournir diverfes Reflexions, qui viennent de la nature méme de- l’animal dont il s’agit. Mr. BertrAND dans fon DiSionnaire OryFologique univerfel pag. 210. affure, qu'il a vù dans une forte de pierre fiflile de la Thuringe une pareille Etoile, mais plus grande : cel- le-ci avoit des raions de 3 pouces de longueur, il en man quoit un, & on appergevoit la rupture dans la pierre mé- me. Ceft la partie inferieure & non la fapérieure des s raions avec le fugoir, que lon voit è lFtoile de la Ferriére. Voyez du refte fa defcription & les Obfervations de Mr. de ReaumuR, fur le mouvement progreflif de cette efpèce d’Etoile rapportées dans les Mémoîres de l'Academie Roiale des Sciences de Paris, annee 1712. Mr. Varmont DE Bomare dans fon DiSionnaire d'Biftoire naturelle dit, que la petite Etoile de Mer, que ‘l'on nomme Etoile è raîons è quevé de Lézard, a effe&ivement des raîons auflì fragiles que la quevé des Lézards. | Les moin- dres chocs, que leur font éfluier les flots contre des pierres, leur font perdre des raions. Mais la Nature a pourvù è .ces pertes fréquentes, auxquelles font expofées les diverfes | Etoiles de Mer, à peine ont. elles perdù quelque raîon, qu'il leur en croît un nouveau. Pour éviter ce danger, les petites Etoiles, dont nous venons de parler, fe tiennent fur des còtes unies, qui ne font couvertes que de fable, on les trouve fouvent enfoncées fous ce fable, où elles marchent fort lentement. . i 26 Dz2 La 28 È LL) (SW ; Tab. 1, La Stella marina fcolopendroides de RumPHIVS' pag. 40. N°,'$. Tab. 15. C. ne repréfente pas mal cette efpèce, mais elle l’et au parfait, vué par deffus & dans une pofi» tion renverfée dans les Aémoires de l'Academie que on vient de’ citer, difant que l’Etoile de Mer, dont nous parlons; a fes raions femblables aux queués des petits Lézards gris des murs, ils en ont la couleur & la figure, & fes raîons font fort caffants, la maff: de fon corps eft pour ainfi dire fon dos, elle agite dans l'eau des membranes extrémement étroites, & qui font cachées lorfqu’elle en eft dehors. On pourroit rapporter ici /'Affropodium Myofuroides leve: feu in= far caude muris, non ramofum, ftelle levis RonpELETI radi= um veferens Lui, Lisbophylac. Britan. Icbnograph. pag. 54. N°. (1132. d. cum Icone. Jonsron de 'Infetis Tab. 26. Vide Horer A. Helvetic. Vol. 4. pag. 177. qui en donne quelques parcelles petrififes & detachées aux Tables ou Pianches ge. file 1 € 2. € Tab. 9. fig. 19 E 20. Mé- micires de lAcad. R. des Sciences de 1710. pag. 485. Didion= naire des Animaux Tom. 2. Art, Etoile Linn. Fam. Suec. N°, 1285. par. 367. € RoNDELET. 2. Part. pag. 80. E fuiv. Edit. francoife, qui parle de 6 efpèces d’Etoiles de Mer. Il ya une autre efpèce de petite Etoile, qui avance & fe remué par le muîen de fes branches, qu'elle plie &- replie comme font les ferpens, ces branches détachées du centre ont encore du mouvement, comme cela arrive aux Vers ou aux Couleuvres & Lézards , qu’on a coupées en | plufieurs morceaux. E On voit beaucoup d’Ftoiles marines aux Antilles : ces animanx fe promenent pendant le calme, mais auffitòt qu'ls prévoient Porage, ils s'attachent, à l’aide de toutes leurs pattes, contre les rochers: ces pattes deviennent pour . eux autant d’ancres, qui les tiennent fi fortement appli. | quées, que toute la violence des eaux irritées ne peut les en. 82) o (LR 29 en. detacher.. Voyez de RocneroRT Hif. des Aitiles p. 233. fic. p. 235. On en connoit plufieurs efpèces, qui varient per la couleur, par le nombre des raions, & par le méche _nifme particulier, quils nous font voir dans leur marche, dont les unes ont 1, 2; 3, 4 & 5 branches ou pans, il sen trouve de plus, qui ont 7, 9, 10, 12, 13 jufqu'à 15 raions, cette dernière fe voit dans le Phytobafanos de Corumna, les autres en partie font dans Jonston, Bar. RELIER, Rumenius &e. On en'apporte des Indes, qui en ont jufqu'à 37, & qu'on nomme Soleil de Mer, à caufe de leur figure & de la quantité de leurs raions. Il y en a qui ont leurs raions plus où moins émouffés , & d’autres arrondis, d’autres font garnies d’épines en leurs bords, & d’autres. en font entièrement dépourvués, on en obferve dont. les raions font renflés dans le milieu, d’autres font ‘obtus, ou ont une forme pyramidale. Certaines ‘efpèces ont les raions qui ne font point garnis de jambes, mais leur fervent de jambes. Parmi les diverfes efpèces d’Etoiles, il y en a. une entt’autres d’une ftru@ure trés fingulière , fes raions fe fubdivifent en quelque forte , comme des ra- «_ meaux d’arbres. On remarque d’abord s gros troncs, «au milieu desquels eft la bouche ; entre l’efpace des bran- «ches il y a un trou, chaque branche fe partage en 2 ra- meaux, ces rameaux en 2 autres, & ainfi fucceflivement jufqu'an bout, & les derniers font aufli fins, que des chs- veux. Toutes ces branches & les rameaux qui en fortent, font recourbées en dedans, fe plient, & font faits pour prendre la proie & la porter à-la bouche. Telle eft la «Tete de Meédufe, foit le Soleil marin, ou l'Etoile arbreufe,, qu'on voit. dans tous les Cabinets des Naturaliltes, & qui elt plus Ou moins eftimée, à raifon de fa grofleur, de fa couleur, du nombre & de la confervation de fes raions ou branches. Voyez Jonston fi les InfeSfes, Tab. 28: & Rumpuius 7ub. : D 3 DE ME 9 ) O (3$ Y DESCRIPTION DE QUELQUES -PETRIFICATIONS AN PAR LE MEME,. RUE OLITE, Cunnolites. C’eft un foffile, gros com. me une pomme, applati d’un còté, arrondi de l’autre, orné d'une figure qui repréfente les parties génitales de la femelle de certains animaux. Par l’examen de ceux de ces folfiles que nous avons ed occafion de voir , nous croions que la Cunolite et une forte de Madrepore, analogue è l’efpèce appellée Champiguon de Mer. En effet, fi on met trem- per ce foflile pendant quelque tems dans de l'eau forte af- foiblie, on y déconvrira è la partie fupérieure les feuillets cellulaires; qui s'étendent d’un centre commun è la circon» férence, comme dans les Champignons de Mer: la bafe paròit formée de cercles concentriques. - Celui du Cabinet de la Ferriére eft de la grandeur du deffein Fig. 2. & péfe 3 onces, fa couleur et d’un gris rouffatre, fillonnée d’une fente profonde & en longueur au milieu de fa partie con- vexe, qui m'imite pas mal les feffes avec l’entredenx, on y remarque quantité de ftries om fillons, qui font tout autant de lignes courbes, difpofées è- peu- près comme les feuil- lets ou lamines des Champignons , cette pierre fingulière fit donnée en 1732. è Gacnesin l’ainé à Perpignan, Capi- tale du Rouffillon, par Monfieur l'Apoticaire Razovx, qui lui aflura qu'elle provenoit des monts Pyrenées. Ce ” n DI Se Yo (2% RENE | Ce fragment metaligue d'une efpèce particulière de Cor#eTab, 1. d'Ammon vient de St. Marcel en Vivarais, a la figure d'une pe- tite Corne de Chévre., elle elt de la longueur d’un pouce & demi fur demi pouce è fa bafe, relevée de plufieurs còtes récourbées des 2 còtes, comme on le voit dans la figure 3. avec quelques, tubercules ;. elle eft du poids de demi once, il ne s'en trouve aucune figure dans les Au- — teurs, celle qui en approche le plus elt celle qu’en a don- né Imperatus dans fon biffcire naturelle, fous le nom de corno di Ammone Figura di Pietra caufata da forma, precédente veftito di armatura, pag. $82. Solenites, le Coutelier, ou Conteau courbe de Mer, dans fa grandeur naturelle, du poids d’une livre & un quart comptis fa pierre où on ‘appergevoit par deffous, & fous fon extrémité arrondie, un Oftracites laevis, ou écailles d’Hui- tre life, que j'ai trouvée 4 /2 Ferriére d'Erguel fur un tas de pierre d'un de nos voifins en 1741. on pouvoit le féparer . de la pierre. Fig. 3. Fig. 4. Solenites ou Manches de Couteau. Soleniti.. Conchiti valvis fifulofis folenorum BERTRAND fp. 185. Le Solen, Da&ylus, Digitus. Couteau de Mer, Coutelier, Manche de Couteau, Canaux, Gouttiéres, ou Seriugzues, elt une Coquille bivalve femblable è un tuiau compofé de 2 pièces, ou à un manche de couteau vuidé. Les 2 valves-laiffent aux deux bouts des ouvertures. Le corps eflt quelquefois «droit, fouvent arqué. Sur ce Coquillage voyez Didfion. des - Animaux article Coutelier. Tom. 1. Paris 1759. Manche de Cou- teau Tom. 3. Solen. Tom. 4. TEMERY Ditfionnaire des Drogues, ‘par. 513. au mot Solen avec: la defcription & fes vertus. "d’ArcenviILLE Conchyliologie, pag. 338. Planche 27. Bour- — GUET Pezrif. Tab. 21. N°. 128. BERTRAND Ufages des Mone è tag Nes + Ko 32 #5) ( 5% tagnes s ‘pag. 275: Luin. Lithoph. Briti N°. 898. ADpansoN, — Hif. du Senegal, pag. 255. JonstoNn Tab. 15. fir. 20 & ai. Et Rumpnius Awn:boin. Rar. Tab. 45. Litter. F.€ M. € Tab. 60. Litter. N. & de ReaumuR Mémoires de l Acad. -. Roial. des Sciences de 1712. Planche 6. fr 5,6, © 7. La Tubulaire ou Tubulite fait de tubules droits ES paralleles “entaffés les uns fur les autres en forme d'orgue, font les Orgues petrifiées, en Latin Tubularia, Tubipora, Organum marinun. En Allemand Robr - Koralen. Tubularia foffiis. PETIVER. Muf. Centur. 8. pag. ‘77. N°. 798. A. È Vide VALENTINI M. M. T.1. pag, 108. Tab. 8. fol. $. & BurtNER Ruder Diluv. Te. Tab. 20. fig. 3.° L'Orgue de Mer foffile de nòtre Cabinet a été trouvée il y a bien des années à St. Paul trois Chateaux, ou S. Paul Tricafin en Dauphiné, Cadeau que le Père Prieur de la Char- | trenfe de Valbonzse-en Languedoc près le Pont St. Efprit me fit en 1734. eft de l’épaiffeur d’un pouce fur 3. pouces de longueur, & 2 pouces & demi de diametre, elle eft couleur de fable, du poids de 4 onces & demi, repréfente au parfait un raion de miel, il y a de fes alvéoles ou trous qui-paf- fent autravers de la pierre, & font ronds au lieu d’étre - hexagones ou è 6 coine ou angles, comme on lobferve dans la planche 4. figure 27. du 1. Volume des Amocenitates Aca- demicae «de LinnaEus pag. 106. &- de celui de Mr. d’Anno- NE; A&a Helvetica Volum. 4. Tab. 14. fleure 9. qui aux tuiaux près en imite le volume & la figure. | .. Orgue de Mer ou Tuîau d’orgue. Tubularia purpurea TOURN. Tab. 342. Elem. Bot. pag. 446. € IRH. pag. 575. * i Tubyt= ade n #5) 0( 3% 33, — Tubularia purpurea, Alcionio Milefio fecondo alcuni. Impe- RATI Hif. Nat. lib. 27. p. 631. fig. opt.i Tubularia fanguinea. Periver Muf Centur. 8. pag. 77. N°. 797» : Tubularia vubra CameL. Mfe. & Alcionium Maris rubrî BestERI X. < Coralkis afine, Alcionium rubrum C. B. Pin. dp. 367. N°. 12. Raji. Hift. I. p. 64. N°. 7. Taburaga Luzon. Coralliis affine, Alcionium fifulofum, vubrum IB. 3. lib. 39. pag. 808. prodr. 119. pi. 19... CHABR. Scizgr. dp. 575: Claffi 39. Fig. 1. fub titulo tranfpofito. Tubuli marini alli, Morison. Hifi Oxom Set 15. pag. 657. N°. 22. Tab. 10. Fig. opt. | The red fifular Alcionium. Muf. Regal. Soc 279. Muf: Sib= bald. 53 an? Muf. Hubert. p. 45. N°, 4. Tubularia Coralloides: VALENTIN. Muf. Mufrorum, Tom, 1, E App. 2. pag. 108. Tab. 8. fic. $. a Ne ti; rà va Tubularia. Lemery DiGfionnaire ‘des Drogues pag. 558. — Madrepora tubulis elezanter coagmentatis confans, BoERH, Lusdb. To pi 1 E (uivant 25. Lemerv une manière de Plante pier: __renfe compofée de beaucoup de petits tuiaux rangés l'un fur Pautre par étages, & affemblés en taîaux “d’orgue, de | couleur pourpurine ou rouge: elle nait dans la Mer fur les . Rochers, | Vol, Vil: E Eile dt. 1 "DIE Sl Elle eft aftringente, étant pulverifée & prife intérieure- ment, propre pour arréter les cours de ventre & les hémor- ragies, La dofe en el depuis derpi fcrupule jufqu'à demi . dragme. Tubularia, a tubo, petit tuian, parce que cette plante _ ‘pietreufe eft compolée de petits tuiaux. L’Orgue de Mer, ou les tuiavx d’orgues, eft felon Mr. BerTtRAND un Coquillage du genre des Vermiffeaux de Mer. Chaque ver a fon tuiau adhérant à celui de fon voifin. On trouve parmi les Pétrifications ces alfemblages de tuîaux bien reconnoiffables. Il en a une pièce trouvée près de /a Sara dans une carrière de pierre jaunàtre , dans le Canton de Berne. Doit étre l’ouvrage des Polypes. i Tubularia purpurea DONATI Hift. Nat. Mar. Adriatico p. 39. obferv. Soggiugne fi ftima madre ove fi concreino ani-. mali marini nel modo; che le api nelle favi; e poco fotto aggiugne la Tubulara è femplice concetacolo di concreazio- * ni animali. : StromBus calcinatus, caudatus & granulatus,, Hif. Naz. Bafil. Part. 4. Tab. 4. f. Cette Coquille folfile è demi-calcinée peut étre un relte du Déluge, & provient dans. fon origine de la Mer, peut avoir un pouce jufqu'à un pouce & demi de longueur tout‘au plus, cette Buccine peut avoir 4 à 5 lignes de dia- métre à fa bafe, elle eft quelquefois remplie de fable, d’au- tre fois elle eft vuide, & on y peut. voir facilement les concamerations, ou les cellules intérieures, fur tout fi on l’ai- - guife fuivant. fa longueur fur une Meule, elle a ro à 12 fpires, eft blanchatre & chargée par tout de petites. verrues ou tubercules, qui la rende raboteufe, fe trouve dans le Val de Tavanne, près de Bevillard, Mailleray & Court. È n UN= e ) 0 (3% 35 Funertes MeaNDRITES Hi. Nat. Bafi Tab. 22. fig- bb. Item MeanpriITES FoLiaceus, Hif. Naz. Bafil. Tab. 23. «H y en a une de cette fagon dans le Cabinet de ia Ferrière plus groffe que le poing, qui a été trouvée fur la Montagne de St. Imier, de méme que l'origine marin de toute beauté, qui vient de la Sicile, qui eft la Pierre 4 den- tele ou la Madrepore canellée, . Corallites undulatus: Corallium labyrintiforme; Cymatites feu Kymatitess Fungus encephaloides; Erotylus ; Cerebrites ou le Cer= veau bumain ow de Neptune; Marcandritess VALENTINI Placen= ta Coralloidea. En allemand Waffer - Korallen. BERTRAND Dictionaire Oryiologique p.'23. Tom. 2. qui l’explique è mer- veille è l’article Meandrite. qui en fait 4 efpèces. Pars Maxiztae vel DexnTIuMm HirporoTrami Hif. Nut: Bafil. Cur. Tab. 15. fr. 1 & 2. Et une Dent foffile ou por- jon de Machoire de PHippopotame ou Cheval de Rivière ‘Egypte, & non celle du Roi Theutoboch Roi des Teutons qui pafloit pour un: Géant. Mr. Bavier Marchand è Bale -«qui a de belles pièces de Cabinet des plus rares men fit > préfent d'une du poids de 2-lb. poids de 17 onces è la Li- vie , il en poftéde 2. dont la plus grande péfe 8 Livres & la plus petite 4. poids de Bale, è 32 lots la livre, ce font proprement des Dents calcinées où yvoire foffile molaire. Mr. PesraLozzi à Lion refufa d’une dent monftrueufe 1500 —__L. de France du Duc de Bourbon, qu'il ne lui voulùt pas TA - làcher è ce prix è. E 2 HISTO.- 36. ‘07 RE) (8 n | PRIRRRPIRPIRRRRIZEÀ, | (HISTORIA SINGULARIS | | MORBI HYSTERICO - CONVULSIVI GRAVISSIMI, — CUM DEGLUTITIONE DIU INTERCEPTA. | Fn. THADDAEI BERGERI des Motter honeftiffima, aetatis 29 annorum, Nob. Se- ‘ «eretarii- NN. uxor, procera, macilenta, facie pallida, bono. animo, femperque hilaris & faceta, nervofo genere fenfibili _ ‘ ac tenerrimo, dyfcrafia vero fanguinis valde acri praedita, adhuc florente aevo puella, perfaepe fcabie molefta labora- bat, quam Medicafter quidam jam decimo tertio aetatis anno, per applicationem Mercurii, ipfamque falivationem abigere conabatur, aufu tam temerario, ut nifi- virulentia nociva, eruptione puftularum in tumefa@to collo , -ipfoque ore inter- “no, nec non circa manus exitum inveniffet, forte jam tum praematura morte occubuifièt. Verumtamen è fcabie tan- dem liberata; fofpes vixit ad annum ufque 1759. ubi jugali vinculo fociata, primum anno 1761. fe gravidam fentiebat. Cujus geftationis dimidio tempore praeterlapfo, praeter fre- quentem erudtationem ftomachi ferofo - mucofam, acidam, (yulgo Das Herzivaffer) dolores patiebatur acerbos, imo pro- pe intolerabiles, una cum fpafmis uterinis afliduis, per nu. cham ad occiput tendentibus, quorum atrocitas non femel. mentis privationem minabatur. Reliquo impraegnationis cur, fu tanta premebatur dyforexia, ut per diem vix aliquot - cochlearia jufculi dilutioris affumeret. Appropinquante partu_ S praedi&ta fymptomata adeo exafperabantur, ut convulfioni-. bus - BE VO ( 3 37 bus crebro urgentibus, rapidum accederet oeltrum, ficque per dies 14. malo ferociente, quovis momento praefentanea ’mors inftare videretur. Denique nihilominus, Deo dante, feliciter enixa elt mafculam prolem vivam ac fanam, etiam num fofpitem ac valeriten. Ab hoc partu, licet: dolorum ‘» expers, hucufque dextro lateri numquam incumbere potuit, aut fi forte fomno ingruente, aut aliàs incogitans in hoc latus fe inclinabat, mox fpafmis hyftericis corrlpiebatur. Ante annos quinque fecundum gravida, toto geftationis tem- pore melius valens, ac firmis viribus gaudens, elapfo ter- mino confueto , alterum edidit mafculum, qui vero convul- fionibus prehenfus propere animam reddidit. Ab eo tem- pore fatis bene valebat, nifi quod fubinde dolores cardial- gicos , fpafmodice ad occiput vergentes pateretur. Ante biennium catamenia per feptem menfes ceffabant, tumque oborto fanguinis orgalmo, & faeviffimis fpafmis, cum larga uteri haemorrhagia, molam excludebat pugni magnitudine; ac perfeverante fluore uterino per integros quatuor menfes, denuo alteram molam haud minoris voluminis ejiciebat, non fine enormi haemorthagia, fenfim tamen ac fenfim per fe evanefcente, Pofthac anno fuperiore, circa finem Aprilis, de novo ingruentes ‘ fpafmi adeo invalefcebant, ut praeter . fanguinis ebullitionem, in toto corpore tremulatio, ac titil- latio, per digitos in collum, & linguam ufque fe extende- rent valde fenfibiles. - Aegra vero a fomno no@urno evigi. lans, ab hora feptima matutina ad undecimam, per vices fpafmis uterinis, cordis palpitatione, artuum algore, horri- biliter confli@abatur, fuccedaneo fudore largo, & pertinaci anorexia.. Quo tamen paroxyfmo finito, pomeridie velut fanis fimilis adeo jocofa, & jovialis erat, ac fi nihil mali pertuliffet. Hic affe@us a Viro celeberrimo Dn. D. W. pro febre fui generis habitus, & bis curatus eft. Sanitas | autem recuperata non diutius ftabilis erat, quam ad novam periodum menftruorum , cojus adventu iterum priftina fympto- mata recrudefcebant , fed poftliminio ita mitefcebant, ut i E 3 aérem 38 — B8)O(CS$ aérem mutare, & in Brisgoviam fe conferre ‘potuerit; ubi vero jam proximis diebus rebellem patiebatur recidivam, cum foedo fudore totius corporis, & algore, & infigni cor- dis palpitatione. Cui Medicus quidam ejus loci, ceu morbo chronico, cum febre uterina complicato, opem laturus, ufum thermarum Kirnhaltarum, ceu efficaci principio mine- rali valentium, confulebat- Eo vixdum appellens aegra, atrocius quam prius unquam, omnibus antea confuetis malis. ac tormentis conflittabatur. Nihilofecius poltridie audadter balneum tentabat, monnifi leniter tepefaGum. Unde noîtu quidem fuperveniebat orgafmus fanguinis, cordis palpitatio , motusque uterini, fed plus dimidio mitiores. Altero die bis adhibito balneo, paroxyfmus omnino recedebat. Itaque per dies oftodecim, ufum lotionis profequendo , in dies meliorem valetudinem, cum appetitu ciborum commodo, & virium redintegratione feliciter confequebatur, adeo ut thermis vale=< dicens, Deo dante, fofpes domum rediret, nonnifi interdum de cardialgia querelas movens. Terminus vero duorum menfium, finem quoque faciebat fanitàti a balneo recupera» tae. Tunc enim fimul & femel recurrebant priftini {palmi uterini, cum palpitatione cordis, -& cardialgia graviore, nonnifi fudore excepto a meridie quidem jocabatur more folito, & de notte fatis pacate dormiebat. Vix autem ex- pergefaGa mane, uno eodemque paroxy{mo omnia dinume- rare poterat mala fymptomata, ad meridiem ufque, cum tu= multuatione flatuum, modo per anum, modo ex utero erumpentium. Ea valetudinis calamitas, ab ultimo Ottobri 1766. non definebat ufque ad finem Januarii hujus anni, li- cet omnivaria eaque probatiflima medicamenta uterina in ufum duxiflet. Tum vero aegra noftra febre catarrhali valida, cum gravi peQoris oppreflione corripiebatur, ac vomitu bi. liofo,, algore maximo, dein fuccedaneo aeftu, & pleuritide fpuria, totam uoftem tranfigebat. Quocirca, ut alias in — omnibus fuis catarrhis phlebotomiae adfueverat, ita & nunc cqufeftim fanguis mittebatur, unde lateris dolor ite 1 ilico HEVOCIP 39 ilico celfabat.. Poftridie dolores colici fuperveniebant, fpon= tanea diarrhoea fecuta brevi evanefcentes. Caeterum tam lon- ga & obftinata aegritudine. Aegra noftra cum virium difpene dio valde -extenuabatur, fpafmi quidem nonnihil remiffiores facti, hyfterica vero affeddio, & cordis palpitationes pari gradu incedebant. Verumtamen ufu cujafdam Gelatinae per fex hebdomadas continuatae , in tantum aegra proficie. bat, ut aliqua fpes radicalis curationis affulgeret, fed cheu! minus firma ; fiquidem in ultima majori hebdomada, fpafmi uterini de novo tam vehementer irruebant, ac tam pertina- citer ipfam aftligebant,. ut jam per feptem hebdomadas, ni- hil nifi parum lagis tepidi, (caeteris omnibus & efculentis, & potulentis exceptis) per fyringam immifli , idque vix guttatim , nec line fumma moleftia deglutire poffet, quam auxiliarem induftriam nifi commode fibi arripuifet, jam du- dum fame ac fiti interenndum erat. Ab incoepta tam enor- mi deglutitionis difticultate, aegra per dies 14. patiebatut ‘uterinam haemorrhagiam , cui tandem novae molae exclufio ‘fucceflit, in collo & faucibus nihil unquam tumoris, nec inflammationis apparebat , tantum crebri motus hyfterici, cum anxietate, & ped@oris oppreflione, fudore, interdum & cum vertigine infeftabant. Praeterea videbatut aegrae mucus Quidam ex capite in fauces depluere, tenacitate moleftus, partimque afperae arteriae fe adglutinare, non fine praefen- taneo fuffocationis periculo ,. praefertim urgentibus forte fi. mul f{pafmis hyftericis; ac nifi provida folertia , fyringae ope, aliquot modo liquidi puttulas pharyngi accurate inftillare fcirét, | haud dubie vitalem auram fibi defuturam metuebat. Tam mi. fere aflita, & leo affixa, cum tanta deglutiendi difficul- tate, & virium ja@ura, nihilominus, quod miratu dignum, tam impenfam fervabat ‘animi alacritatem, ut hoc intuità | memini aegrotare. videretur. Celeb. Medici DD. NN; . perfuafum habebant, nulla ad falutem recuperandam fuper- effe remedia, omnemque adeo medelam ulteriorem fruftra futuram: partim, quoniam aegra quaevis auxilia cum ec - 49 #5) o ( 3% | i fea & faltidio refpuebat: partim, quia hepar cum aliqua in- ho parte, jam aliquid fcirrhofae labis contraxiffe vi» ebatur. è Haec fumma el hiftoriae morbî mecum communicatae, ex germanico idiomate in latinum converfae. Ad quam ra- gatus confilium, paucis refpondi, praeduram mihi fenten- tiam videri, omnem fanationis fpem abrogare, & mortis quafi poenam fancire, mulieri honeftiffimae,, nondum 30. aetatis annos emenfae, quae cum fui aequalibus adhuc longius vitae delicias gultandi tanto. defiderio flagraret, feque ex integro falvam putaret, fi modo facultas deglutiendi fibi redderetur, & meo quidem judicio, deglutitionis interceptae caufam, non tam in labe vifcerali fcirrhofa, quam in ipfo collo, & nervis abdominalibus hyfterico hypochondriacis, fpafmodice affeGis, quaerendam effe, interim tamen; cum Viri artis longe peritifimi, & omni exceptione majores., miferae decumbenti - jam mortis praefagium tulerint, meum non fore, in tam ancipiti & fpinofo, imo quafi jam defperato cafu, officium Medici fubire, & aegram forte incafflum nova medicatione amplius fatigare. Quo non obftante, cum nihilominus me ad aegrotam accerferent, non poteram prorfus obfequium detreGare; accedens igitur invenio honeftiflimam le&to affi- xam, cute vix offibus baerente, fucco & fanguine velut ex- haufam, viribufque defeGam, at animo fatis hilarem, ac praecipue -de recuperanda deglutitione follicitam. Tum re- cordabar , me jam ante o@odecim annos, gratiofiffimam quandam Canoniffam, circa somum aetatis fuae annum, ca- tameniis ad finem vergentibus, quae per quinque dies nec fluida, nec folida deglutire potuerat , Deo favente, feliciter fanitati retituiffe: item ante annos quinque, venerabili cui. dam Patri Capucino, qui per triennium incirca, tantum fo- lida, nulla vero fluida per gulam demittere valebat, e lon- ginquo confilium petenti, Divina juvante gratia, me opem tuliffe. Recolendo igitur mente, quae binis iftis auxilia ui pile ' E Do (% 4I plicueram, ea quae mihi videbantur idonea, etiam in prae» fenti cafu adhibere inftitui, diligenter mecum confiderans, mirificam fabricam mufculorum, laryogis, & pharyngis, nec non fiftulae cibalis, feu oefophagi, & fiftulae fpiritalis, feu afperae arteriae, quomodo fcil. hae rigide conftringi, vel diftendi , ficque vel deglutitionem impedire, vel fuffocatio- nem intentare queant; infuper etiam reputans, quales ner- ‘ votum per totam machinam, modo fpafmodicae conftrictio» nes, modo atoniae, extremorum algores, artuum tremores, ac rigores, praecordiorum anguftiae, & anxietates, fangui- nis turbatae circulationes, urinae ardores & ftillicidia , alvi fopprefliones, inteltinorum ftri@urae , flatuum regurgitatio- nes & murmura, nec non plures aliae ex eodem fonte nafcantur moleftiae, quales nempe tum in praefenti, tum in aliis aegrotis luculenter obfervare licuit. Caeterum deglu- titionem difficilem aliam effe, quae idiopathica, aliam quae fympathica dici mereatur, pluribus hic verbis exponere nil opus eft. Placeat confulere Celeberrimum Frin. HoreMan= NUM .de morbis oefophagi, €$ pharyngis, Sed. 11. C. V. p. m. . 130. ad 139.- ubi hoc argumentum fufius explanatur. Mihi fatis erit, qualem in hoc jam paene defperato affeltu, me- ‘idendi methodum, & quaenam. auxilia adhibuerim, fideliter enarrare. Me praefente tentabat aegra in leGo eredta fedens, fiphunculo aliquid tepidi la@is faucibus immittere, fed ore ad promovendam deglutitionem claufo, prae fuffocationis metu quantocyus illud redaperire cogebatur, ubi lac injectum per os, & per nares continuo refiliebat, vix guttula per - cefophagum defcendente. Tam calamitofum affetum prae mifericordia vix ‘intueri poteram, eademque nocte pericu- lum cum inje@ione per fyringam geminare nolens, impe- rabam balneum ex Hurfare triticeo, foribus Chamoniillae , & fa» pone veneto, cum aqua & aliquota parte latis parandum, cui tepido, per horulam infideret , poftea. vero deterfo bene | corpore, cum fequenti fpiritu fe lavaret, ac infuper emp/affrum Saponatum Barbette, corio indutum, a collo ad’ ofla pubis uf- que tmponeret. RGS 3, dll QI F Ree. 42 so ) 0 ( SR Rec. Spir. Serpìli une. unam fem. Vini camph. une duas. Spir. fal. arm vinof. drachm. fex. Balf. vit. Hoffm. unc. fem. Mifc, ad . gut mane, vefperi & nodu, collum ante & retro, fpina dorfi tota, cum abdomine ad pubem ufque taventur. Prae- terea, antequam fomnus obreperet, fuadebam fruftulum Sacchari avellanae magnitudine, guzzis decem ad quindecini, Liquoris anod. miner. Hoffm. cum ana Balf vitae ejufdem ime praegnare, ac fenfim ac fenfim, quoad fieri poffet, deglu. - tire. Obdormiens commode tota node fat placide qui. efcebat. Poftero mane, quod mirum! Aquae felteranae cum laGtis tepidi amatica portione, primo cochleatim, dein- de ex fcyphulo, demum ex cyatho vitreo confueto; intra fpatium trium horarum , cunGanter quidem, at fine diffi. cultate, ad fex libras exhauriebat. Vi@oriam Deo dante nos reportaffe, nec fruftra exiftimabam. Cum enim in ufu bal- nei, lotionis fpirituofae, &. emplaftrl faponati per dies 16. pergeret, quolibet mane praefatam aquae felteranae & ladis portionem cum laetitia deglutire poterat. Qua finita falubri medela, ad nervos fpaltice conftriîtos relaxandos, & nimi. um laxos fuo tono reftituendos, vel & refiduas obftru@io- nes referandas , per integrum menfem, fingulis mane & vefperi guttas 60. fpiritus fequ. cum aquofo vehiculo af- fumebat: Rec. Spir. aperit. Penoti. une. fem. Spir. carminat.. de tribus unc. unam M. d. ad V. Vere cundis aliis remediis anteponendus erat hic fpiritus, utpote qui omnes a muliere noftra per triennium perpeflas calamitates hyftericas, dolo. - res fpafmodicos, cardialgicos, cum obfltinata deglutiéndi difficultate &c. feliciter debellavit. Denique intermiflis quibufvis aliis medicaminibus, valctudinis eo magis confir- mandae caufa, Aquam Selterànam adje&a ladtis pari portio- ne, adhuc ultra menfem potavit, redintegrato appetitu,-éc viribus, nunc pedibus, nunc ve@ione in rheda, cum alacri- tate fe exercens. Tam pulchre valens, circa menfem feptem- brem h. a. denuo quidem fe impraegnatam fentiebat; fed cum inde jam ab incunabulis tenerioris, ac infirmioris tex. . turae RED OCSE — 48 turae fuerit, atque partes nutriendo, & geftando foetui in- fervientes, tam gravi, ac tam diuturno morbo nimium quan- “ tum debilitatae, intra paucorum menfium tempus, vires ad graviditatem ex voto abfolvendam neceflarias confequi haud potuetint, praemature embryonem bimeftrem abortu rejecit. Equidem negare non poffum, ipfam poftliminio plures ad- huc infultus priftinae aegritudinis expertam effe, praefertim, quia litteris certior fadtus fum, ipfam juxta adagium in erro- res diatae relapfam, inftar Dimachae interdum generofo vini potu fe ingurgitafle. Verumtamen emendata vi@us ratione, & reiterato ufu mixturae contraftae ex Spiritu ape- - ritivo, & carminativo, autumnum h. a. profpera valetudine confumpfit. Quocirca notari velimi, ‘in praxi mea clinica, in curandis affeCibus hyftericis, & hypochondriacis, fim- plicibus & complicatis utriufque fexus,. /piritum aperitivum Penoti, & carminativum de tribus yi mihi hucufque magis fatis- feciffe, quam Caftorina, aliaque graveolentia medicamenta, alias ufitata; cujus rei rationem .cuivis prudenti dogmatico, | & in arte medendi verfato, libenter dijudicandam relinquo. Dabam SeGGINGAE d. 15. Novembris 1767. LAU R THEOD. GRONOVII. | ANIMALIUM RARIORUM. FASCICULUS. PISCES. p, Tab. IL. P TERACLIS. ° ._ Caput cathetoplateum obtufum, omnino fquamis ob- duttum, muticum. Oc4/ utrimque in mediis lateribus. Os n antico capite. Aperturae branchiarum patentiflimae. Oper- | onda rotundata fquamofa. Fz2 Corpus Fab.1L 4% #6) 5% ' Corpus ‘oblongum +, lanceolatum, ad pinnas pe@&orales capite altius: / Squamarum feries fingularis radices pinnae dorfi & ani obtegit methodo particulari. Lineze /aterules tot quot ‘ fquamarum feries. Anus fub branchiis. Membrana Branchiofega expanfilis, officulorum arcuato» rum fex. Pinnae in toto pifce 5. inermes. In Dorfo 1, pone ocu- los.in ipfa fronte orta per totum dorfum decurrens.. Ver= trales nullae. | Dorfalis & Analis plane PT ERACLIS ( pinnata), Pifcis forma plane fingularis, pulcherrimus, segue ab ullo auctore ( quantum fcio ) defcriptus, Caput cathetoplateum » breve, craffum, longitudine altitudinem fere aequans, antice obtufum, verfus {uperiora adfcendens, utrinque compreffum. Rofrum obtufum, fupra mandibulam fuperiorem. pro- minèns, alepidotum. Oculi magni , rotundati, in mediis fere lateribus, cute Capitis communi obdutti. Nares utrinque ante oculos, in lateribus Roftri. Os in antico capite fitum, furfum fpe&ans. Maxilla inferior ore claufo parumper, aperto vero multo longior fuperiore. Dentes acutiffimi ftabiles, numerofi, contigui, in margi- nibus maxillatum, & conferti in earum apicibus. Aperturae. Branchiarum ampliffimae, undique patentiflimae. Oper- BE VOCI 45 Opercula branchiarum membranacea, rotundata, mutica, fquamis undique obtelta, obtegentia Tab.IL. î Membranam branchioftegam expanfilem, officulis crenatis CX. Truncus obefiufculus; lanceolatus, mox poft caput craf. fifimus atque ipfo altior, caudam verfus gracilefcens, an- guftiffimus & contratior pone eam evadens, cathetopla= teus, utrinque planiufculus. Dorfo & abdomine verfus pinnas obliquatis. . Anus fub junQuras branchiarum fitus, mox ante pin: nam analem. Linea laterali: proprie nulla: verum per omnes fquama: rum feries dufus ducuntur longitudinales, qui prope ad ca- put odto funt numero , fed ad caudam tantum quinque. Dorfum a regione oculorum re&um verfus caudamy; angultum, ab utroque latere pinnae fquamarum ferie au&um. Abdomen ‘anguftum’, parum prominens è regione pinnaram pectoralium , reGum dein & adfcendens verfus caudam, ab utroque latere, quemadmodum dorfum, fquamarum ferie aultum.. Squamae, totum corpus, caput, opercula dtque radices pinnarum dorfi & ani obtegunt, fplendidae, è cinereo) ar- | genteae, molles, tenues, fiexiles, fubmembranaceae; in ca- pite atque operculis exiguae ; imbricatim fitae: in lateribus corporis maximae, verfus exteriora in acumen abeuntes, ‘acumine in medio filfae, cui hiatui fe infinuat 4u@us lineas laterales efformans; fquamae capitis atque anterioris peCtoris illo dutu nec hiatu gandent. F3 | In Tab. IL 46 E Yo ( $$ In fummo dorfo atque in imo abdomine utrinque ad pinnae bafin feries fquamarum latifimarum quadratarum, quarum quaevis obtegit radicem radii pinnae valvarum ad. inftar, intra quas feries pinnas fuas abfcondere potelt pifcis. Pinnae in toto pifce quinque muticae. Pinna Dorfalis folitaria, ingens, mutica, in roftro orta, per totum dorlum decurrens ad caudam ufque, ambitu ex- tremo rotundato, fuffulta radiis fubulatis, fetaceis; anticis arcuatis, caeteris redtis, numero quinquaginta fex: horum intermedii trunco duplo altiores funt, poftici vero fenfim minores exiftunt. Radius tertius vetfus anteriora omnium craflilimus eft. Pinnae peîtorales in mediis fere lateribus polt aperturas branchiarum, oblongiufculae, radiis bifidis tredecim. Pinnae ventrales nullae. Pinna ani folitaria , ingens, mutica, ejufdem formae cum dorfali, incipiens fub operculis branchiarum, haud pro- cul a junAura eorum, procedit per totum abdomen, ufque ad caudam, ubi perquam humilis; fuffulta ef ofliculis fim. plicibus, fubulatis, muticis ac filiformibus quadraginta fex. Radius primus omnium eft minimus, & fecundus eo partum major, omnium validiffimus, Pinna caudae profunde bifurcata, lobis aequalibus diver- gentibus, radiis fubramofis quindecim praeter interiora non= nulla minima. Color totius capitis atque trunci è cineritio argenteus, fplendidus. In pinnis dorfi & ani membranae fufcae imacu» lis rotundiîs parvis coeruleis fparfis. Cauda atque Pinnae ‘ peCtorales fufcefcente colore pi&tae. Habi- Mov (T 47 Habitat in Oceano Indico. Fig. 1. formam fquamarum lateralium, & Fig. 2. pin- nae dorfalis radices contegentes fquamas exbibet. Nomen nresaxAidos huic generi attribui e0, quod pinnae amplillimae Dorfi atque Ani intra binos (quamarum ordines, valvarum adinftar, occludi poffint. Formatum eft ex Itreoa pinna & KXis unde dix\is fores geminae, quod è xAuw claudo derivatur , quafi dicerem pifcem, qui pinnas intra valvas re- cludit, feu valvis ita occludit ut in confpetum haud prodeant. Tab.II, BLENNIUS (sorvus) fronte è pinna. dorfali radiis anti-Tab.IIL cis maximis criftata: pinnis ventralibus fex radiatis. Habitus hujus pifcis convenit cum Perca criffaza, quam defcripfi in Zoophylacio N... à qua vero differt Operculis muticis. Proxime accedit ad BLennIOS; a quibus veto rece= dit radiorum numero in pinnis ventralibus, propter quam fingu- “larem notam novum genus conftituere mihi haud ratum vi. fum fuit. Tempore forfan hujus congeneres detegentur, è quibus Naturae confulti genus proprium determinare pote- runt: Caput breve, cachetoplateum, alepidotum, antice ab oculis verfus mandibulas declinans & retufum. Subtus reîtum, planivfculum; fupra fubcarinatum. Os in angulo inferiore capitis anguftum. Maxillae acquales. | Dentes quamplurimi exigui, graciles, confofanei in utri& que maxillis, labiis carnofis obtecti. x ) i Oculi in fummis capitis lateribus, sorbitis offeis validif. fimis, granulofis atque rugofis, fupra , poftice atque infra cindi. Opera 48 BE VOS Tab. II. Opercula branchiarum alepidota , fabtus claufa , offea, fu- | pra illa pot oculos validum, fcabrum ac planiofculum os. Aperturae branchiarum in toto latere fupra pinnas pedto- rales patentiflimae. d | Membrana branchioffeza extus non prodiens in confpe&um, fub operculis latitans, fuffulta officulis...... | Corpus oblongum, cathetoplateum, obefum, verfus dor- fum carinatum, ‘verfus caudam contracius. 1 Dorfum in exortu vix fupra caput elevatum, oblique declinat verfus caudam. a Abdomen redum. Linea lateralis ab operculis curvo du&tu adfcendit, dein recta caudam petit, dorfo multo propior. Anus in medio fere corpore, paulo ante pinnam ani. Cutis tenax, cralla, alepidota. Pinna dorfi unica, fupra oculos incipiens , fere totum dorfum percutrit : in exortu altilima, in medio humillima, > Ofliculis fuffulta et triginta quatuor, quorum poftica trede- x Cim tantum mutica, & ultra medium dichotoma exiftunt: reliqua vero antica fubulata, validiffima, craflilima, acutif- ‘ fima funt atque ultra membranam prominent. Pinnae peStorales altitudinem laterum aequant, poft aper- turas branchiarum in infimis lateribus pectoris fitae, fuffultae officulis fimplicibus muticis novem, ultra membranam pro- minentibys. | : Pinnae 5) O CRE 49 Pinnae Ventrales fub pe@toralibus fitae, iifque admodum Tab.II proximae, longitudinem. pedtoralium - aequantes, fuffultae officulis fex muticis, quorum exteriora tria fimplicia & re- liqua ad apices dichotoma funt. i Pinna Ani poft anum fita , caudae parum propiot quam radicibus pinnarum ventralium, haud magna, oflicu- lorum oo muticorum, quorum duo priora fimplicia & reliqua dichotomia exifltunt, | Cauda lunulata, altitudinem laterum maximam haudì adaequans, fuffulta radiis duodecim fubdichotomis, exceptis: aliquot lateralibus minoribus. Habitat in Mari Indico; HI. CALLORYNCHUS (4Americanus) pinna dorfali fecunda lineari: fronte comprefla retufa : roftro nullo. Centrina ALpRrov. Pife. lib. 3. cap. 4I. pd. Mm. 40%, 403%; Huc pertinére videtur Simia marina GesneR. Ic. Pifc. pi 153. Galei genus. CLus. Exor. 45. 6, cap. 20. Wiruer. Ichih; tab. B, 9. fi. 6. Pifcis Oceani Americani incola, cartilagineus, teretiuf- culus, oblongus, è capite fenfim gracilefcens verfus apiceny ‘caudae. > Caput parvum, mutfcum, compreflum, antice retufum, carinato. contraîum, fronte fumma rotundata, comprefla: fuperne eft angultius, inferne ‘ad branchias inflatam ac la- tius. Utrinque ut in congeneribus futuris ornatum. o. Roftrum prominens nullum, oh VII Go. ja unu 30 #5) OS | ‘“Tab.IL Os in apice anguloque inferiore capitis fitum, an- guftum, Oculi in mediis fummifque capitis lateribus prominuli, maximi, cute capitis communi obtedi. Dentes prominent maximi latiffimi, truncati, f&triati, conniventes, contigui, bini in maxilla fuperiori, & totidem remoti in inferiore. Apertura branchiarum utrinque unica, fubtus ante pinnas pe@orales patentiflima. i “x Opercula Branchiagum membranacea. Dorfum cum fummo capite aequale, reftum, carinato- contrattum. Latera avguftata, convexa, medio inter pinnas pe&tora- i; les & ventrales, latiflima, icapitis altitudinem aequantia, fenfim verfus caudae apicem contractiflima evadunt. Abdomen inter pinnas ventrales pettoralesque rotundum, prominens. N Asus inter pinnas ventrales. fitus. Linea lateralis atque cartilagineae pinnae , ut in Chimaera à C, Linnaro in Mufeo Adolphi Friderici defcripta. Pinnae peStorales admodum magnae atque “amplae, in imis peCoris lateribus. fitae, -lanceolatae,-inermes. Pinnae ventrales invicem approximatae, lanceolatae, fatis infignes, ad latera ani fitac ,' imuticae» cori multo propiores quam apici caudae. da Pinnas BWE)O(S# $I Pirimae Dorf binae, totum dorfum occupantes, harum Tab.HE anterior elevatiffima triquetra, mox poft caput fita, armata radio primo rigido. Pofterior mox poft anteriorem oritur, linearis, triplo fiumilior praecedente, longiflima, ad caudae pinnam procur. rens, quam: €. LinnaEUS serziam pinnam dorfalem erronee nuncupat.. Pinna analis nulla. | Caudie lobus Juperid et proprie continuatio praelonga fabulataque corporis, uttingue pinnata, pinna fuperiore tres lineas è pinna dorfali pofteriore emergente, eaque paruny humiliore & verfus. apicem evanefcente: pinna vero quae hunc lobum fubtus obtegit , parum major et ea quae fu- perne confpicitur, Lobus caudae inferior exiguus, lobo fuperiore humilior ,. ‘ eique fubtus adeo adnatus, ut vix pro lobo diftin&o habe- ri poflit, extremitati pinnae dorfalis fecundae diametraliter oppofitus. Cutis nuda glabra, Longitudo Ped.unc.lin:|Longitudo Ped.unc. lin a roftro ufque ad: pinnarum pectto- apicem caudae 2--4--$ | - ralium . . 1-6: * juitium caudaelobi pinnarum ventral. : --3- : fuperioris . . 1--7--4 Altitudo pinnae dorli inferioris:.‘. 165 primae adinitium : --3-» © fecundae ad initi- finem pinnae dorfi i dal IO rara fecundae . di Feel] ) RED POET CN "primae ‘. + *--6=%| capitisadocolos :.-2-- 5 initium. pinnae er, corporis ad pin- dorfì primae :--3-5 | nam dorfì pri. pinnas ventris . :--9-: mam . . . :-2-8 pinnas peGorales ; «- 2» : caudaeinitium po, G 2 Differt s2 #E)VO(S$ "ab.IIT. Differt haec fpecies a Chimzaera, quam C/ Linnaeus in Syltemate. Naturae defcripfit fub titulo : roffro fubrus plicis pertufis, cujus fpecificam determinationem, ut è congene. ribus dignofcatur, ftatuo: CALLORYNCHUS Cazlanticus ) pinna dorfi fecunda lineari: roftro fubadfcendente acumi- ‘mato, & quantum difcrepet è CALLORYNCHO (elephanzino) quem defcripfi atque depinxi in Mufeo ichthyologico cui- que legenti patebit. A AGIO GIO OTO CIA GIO CIO OLI OTO CHO CHO CHI GUAIO CHI GIO GIO CIO GTI 09,00 A) OBSERVATION SUR UNE FRACTURE AVEC DEPERDITION DU TIBIA, GUERIE AVEC SUCCES SANS RACOURCISSEMENT DE LA JAMBE, 1\ Par Mr. Lovrs CRETTE. e EA Ee—=——= Le 26. Mars de PAnnée r764. une Femme agée de 39. ans, de Lomisveil, Baillage de Grangen, Canton de Soleu- re, eùt le malheur d’étre renverfée par la chùte d'une groffe pièce de bois, qui en méme tems lui brifa la jambe, la Femme fut portée de la forét en fa maifon, on fit venir le . Sr. DesvREn, Chirurg. à Zelzach, qui aiant examiné la jam+ be, trouva une fraQurc des plus compliquée & compofée des fracas de l’os, on voioit fortir des chairs l’os de la longueur de plus de deux pouces, des éfquilles confidé- rables devoient étre tirées dehors, il fe vit donc obligé de dilater la plaîe, afin de pouvoir les en arracher; après ces opetations faites & l’appareil préparé, il chercha à faire la ré l'i #6 ) CR 53. rédu@ion: il y eùt une petite lamelle de l'os, qui fervoit de point d’appui, & qui permit d’arquebouter les extrémi. tés, les Lags que l’on apliqua ne purent cependant mainte. nir longtems.la partie en fituation, les ‘extrémités des os rentroient lune fur l’autre, des efquilles irritoient les par- ties voifines, il en degagea encore quelques unes, & il fe donna foin de garantir les chairs de l'impreffion de celles, que l'on ne pouvoit alors degager. Le S. DEByREN voiant qu'il ne pouvoit plus tarder de «confulter quelgu’un fans rifquer la jambe de la malade, alla en Ville è Soleure confulter Mr. Nussaumer, Chirurg. Major & Oeconome' de l’Fiòpital de la Ville, & ancien Chirurg, Major du Roi à Landscronn, très renommé par plufieurs beiles Cures, qu'il a faites, ‘lequel, fuivant le yaport du Chirurgien , ju- gea que l’on ne pouvoit maintenir la rédu@ion avec l'appa- reil ordinaire, & fit faire une machine propre è cet objet, fuivant à- peu- près celle, qui elt décrite dans /es Mem. «de PAcad. de Paris. ll sécoula 12 jours, jufquau moment, uil pùt Pappliquer, ie Sr. DesyREN aîant foin de panfer a plaie & d’entretenir la Malade dans un règime conve- nable ; il défefperoit entiérement & difpofoit la malade è fouftfrir l’amputation, n’y aiant rien è efpérer que de cet extréme reméède. Le 13. Avril Mr. NusBAUMER fît trans- orter la machine a Lomisveil; & y alla lui méme pour ’appliquer, il examina Pétat de la partie, vît les os rentrer «Pun fur l’autre, fortir hors du niveau de la peau, il fonda & trouva cette petite lamelle fupérieure du Tibia encore attenante, & d’autres parties de los fracaffés, il ouvrit & dilata la plaie, & en tira encore trois efquilles, il fit la ré- uttion, appliqua la machine, & retint ainfi la partie en fitnation, l’aiant allongé de paffe denx pouces; il laifa au «Sr. DesyrEN le foin de panfer les plaîes, & de faire les changemens neceffaires pour fovlager la Malade, mais le 21. il fit obligé de retourner chez Mr. Nussaumer, lui difant, que malgré ‘tous les foias & les précautions pui - b6s li 54 so) bles, la Gangrène fe manifeftoit à la jambe, wi que la cir- cuiation étoit interceptée: par la. machine, ce qui l’obligea. à fe tranfporter fur les lieux, où. il vît de fes propres yeux, que le danger étoit grand; pour -y remèdier, il fit enlever. la machine , il fcarifa & fit des incifions. profon- des, en leva les chairs’ mortifiées, fit prendre des reméèdes. convenables aux circonftances & propres à la maladie, & empécha que la Gangrène ne fit de plus grands progrès,. on tira encore plufieurs fragmens d’os, le 21. Mai on. pere dit toute efpérance, puis que la lamelle fupérieure de l’os ‘du Tibia, qui avoit fervi à arcquebouter les extrémités 5 tomba entiérement féparée du tout de manière qu'il fe fit, un vuide de paflé deux pouces fix lignes, il faut remar- quer ici que malgré la. chie de cette lamelle d’os, qui. avoit fervi de point d’appui,. les os ne. rentrérent point Pun fur Pautre, ce que pattribne è la machine, qui par la tenfion donnée aux. mufcles on: avoit fait .perdre.le reffort ou to- nus; on conclit de laiffer le tout @ la nature, & l’événe- ment parù .juftifier leur prudence.; on remplit le vuide avec de la charpie,. on continua: è: panfer affiduément la plaie, on affujetit legérement la jambe avec la machine, il fuinta des glandes- finoviales. des. extrémités de l’os: un fuc,. qui infenfiblement s’endurcit,. & forma un cal, de méme qu'il arrive après la trépanation, qui acquit “entièérement la . dureté de l’os, au point que la. Malade put fe fervir de fa jambe en toutes fagons, fans. qu'elle: ait fouffert le moindre: racourciflement. ll s'en écoulé l’efpace de 6 mois jufqu’au: tems de la Cure parfaite. di Telle eft l’obfervation, qui m'a. été envoiée de Soleue re, laquelle rélation autentiquement fignée par les Srs. Chirurgiens & les plus. notables du Village a été préfentée a la Chambre de Santé de Soleure, de manière que l’on ne peut la revoquer en -doute.. Je l’ai jugce affés interef. fante & curieufe par la rareté du cas, pour étre commu- niquée au Public: ) Ou nu #5 )-0 ( 5% 55 On voit dans le VI. Vol. paz. 175. in gvo. 1753. Parie, | des Mém. de Chirurgie, une obfervation de feu Mr. Canxac # trés femblable è celle» ci, & que je juge ‘avoir donné è Mr. Nussat mer idée de la machine è maintenir la re- du@ion des jambes, avec cette difference , & .c'eft alfli .ce qu'il y a de plus curieux dans l'obfervation ci- dellus, & qui la rend interreflante, qu'il n°y a ed aucun racourcifie- ment du Tibia, mais que la portion de 2 pouc, 6. lign. a ‘été entièrement régénerée. Tai tardé à la communiquer, & méme elle feroit reftée dans l’oubli, fi le Wo/. LVI. pour 1766. des Tranfaît. Philof; ne m'étoit tombé en main, où jai vù dans Particle XXXIIL la rélation & obfervation Chirurg. au fujet de l’extra&tion d'un fragment de l’Humerus, long de 3 pouc. 10 lign. & qui s'elt régéneré enfuite &c. Par le Célèbre Mr. /e Cat, Profelfeur d'Anatom. & de Chir. a Rouen, qui annonga il y a environ 3 Ans, dans fes ouvrages, qu’aîant extrait en. en- tier un Tibia. d'un Enfant de 3 ans, il s'étoit régéneré en peu destems & dans toute fa longueur. De telles. obfer- ‘ vations multipliées & connùes. des Chirurg. les. rendront fans doutes plus lents &. plus .circomfpe@s. dans. l’amputa- tion des parties fracallées animés. par l'amour de l'humanité. OBSER- 56 83) o (8 ESBIPESIPASIFAGINAGINASZP3S IESS IPSSITITISSEASIF ISIN ESIPISILRILRII O B's RR Meet Ipo DE FOETU MONSTROSO , CUJUS VISCERA ABDO-.- MINALIA OMNIA UNA. CUM. CORDE EXTRA CORPUS PROPENDEBANT, COMMUNICATA Ab EpuaRrDO: SANDIFORT, eno a eee) ta. M ULTAE licet adnotatae inveniantur' obfervationes à foetuum, vifceribus extra. corpus propendentibus natori. um (2), rete tamen, monentibus Viris illuftrilimis, Hac- rero (6), atque ScHuzzio (c), inter rariores adhuc ‘nu- ierandi funt tales cafus, in quibus cor, proptia fede re- lita, exteriùs fefe confpiciendum praebuit;. ‘hac itaque de caufa fequentem obfervationem cum-Societate clariflima com- municare, neceflarium duxi, Foetus; (a) Videatur CI. Hacueri Oper, minor. Tom. III. pag. 10. ut & Friepii Diff. de foetu, inteftinis planèé nudis estra abdomern: propers- dentibus, mato, quae recufa'elt in Thefauri mei Differtationum, Pro- grammatum &5c, Vol T. pag. 311. (5) loc. cit. . (6) Abbandl. der K. Schwedifchen Akad. der Wifenfchaften auf das Jabr 1763. Band 15, pag. 31, BE DOCS 57 Foetus, cujus defcriptionem tradere incipio, medio wmer/eTab.IIL OSobris 1768. a matre immaturus cum ira vehementer perculfa effet, in lucem fuit emifflus, & poftea mihî tra. ditus. Ipfius figura fiogularis erat propter contorfionem fpinae, haec etenim finiftrorfum ita erat incurvata, ut coftae lateris finiftri os ilium tangerent, ac tota pelvis cum extremitatibus inferioribus finiltrorfum effet inflexa. Erat caeterum quoad membra bene conformatus, & nihil info. liti monftrabat praeter tumorem, totum epigaftrium occu- pantem , feque ab umbilico ad cartilaginem fterni mu- cronatam extendentem, ac membrana; quae umbilicalem funem, ex parte inferiore tumoris prodeuntem, contine- bat, fimiliter comprehenfum. Externa hac membrana aper- ta, alia in confpectum venit, priori circumcirca, praecipue , autem a parte fuperiore, firmiflime nexa, pellucida, fic ut abdominalia vifcera, hepar atque inteltina tranfparerent erat hoc verum peritonaeum. Ilac etiam tota incifa, mox patuit, non folum omnia abdominalia vifcera verum & praecipuum circulationis organum cor, loca naturalia de. feruiffe, ac extra proprias cavitates fuiffe propulfa in prae- ‘ternaturalem, mox defcriptum, tumorem. A parte fupe- ‘riori confpiciebatur cor, pericardio plane deftitutum, com- lanatum, hepati incumbens, cum auricula finiftra-, fub yphoide cartilagine. Sub corde fitum erat hepar admo- dum magnum, circiter binas tertias totius tumoris partes efformans ; informem referens maflam, cui a parte fuperiori cor foveam imprefferat. Infra' hepar inteftina meconio tur- } gidiflima, fefe monftrabant. Sublato hepate, apparuit ven= triculus, cujus laterali finitrae & inferiori parti nexus erat lien, & cui fuccumbebat pancreas. Inteftina tenuia craffis cingebantur. Parva coli portio intrabat ventrem, ac in retum definebat. Sublatis omnibus vifceribus patuit, inter abdominales mufculos illa fuife egrefla, hofque inaequalem, paulo craffiorem marginem, tumorem circumcirca. termi. nantem, effeciffe. In abdomine erant renes, vefica urina» Vol. VII: \ ria 58 3 RE) oc 888 Tab.Iil.tia cum: genitalibus. Levato terno, apertoque toto thora- PR ce, apparuére thymus; pulmones, ac vafa cordis. Cavitas thoracis finitra propter contorfionem vix ulla aderat. | A- ortae decurfus maxime notabilis fuit. Ex corde thoracem ingrediebatur magna arteria, at, re@&a furfum tendens binos È ‘in’ ramos findebatur; carotidem ‘nempe dextram atque fi- N L niftram, faGo arcu fubclaviam finiltram emittebat; dextra autem hujus nominis arteria, non folito more ex carotide” dextra, feu communi trunco egrediebatur, verum in ipfa aorta, codem ferme loco , quo altera oriebatur fubclavia, otiginem ducebat, ac pone oefophagum, qui, a latere fpi- mae dextro inter carotidem dextram, ac modo nominatam fubclaviam, per thoracem dimiffus, diaphragma intrabat, decurrens axillam fui lateris petebat. Aorta ab arcu de- feendens, folitos emittebat_ ramos, ac, magis magisque dextrorfum vergens, non in binas iliacas, verum in arte riam umbilicalem ipfa definebat. Unicam ergo arteriam, craffilfimam, continebat funis, & iliacae exiles rami erant, qui ex acrta ante ipfius- finem egrediebantur. Rara cum fint exempla cordis, extra thoracem fiti, re cenfitis a Cel. Viris HaLLero (a), ScHurzio (5), Waut= somio (c), Cosme D’ARGENVILLE (4) cafibus addam ali- um paucis, ut opinor, ha@enus notum, anno 1763. ob- fervatum a dodillimo Medico Elberfeldenfi, Diuxcer, & li me- } (a ) loc, cit. E » (5) loe. cit. 92. (d) Mercure de" France Juin 1768. pag. 168. ) sì (c) Abbandl. der K, Schuvedifchen Akad, auf das Jabr 1764. pag. #5) OC 5% i 59 ‘mectim comimunicatuti qui belgico fermone defcriptus legiturTab.}L. . ‘in Diario meo medico (4). - Cor + medium, nullo. veltitam pericardio incumbebat ” rotundae, fere circulari, quodammodo depreffae & profun-” diori areae, quam terminabat margo cartilagineus, quo cum mexae erant coltae, deficiente fterno. Deerat maxima ex parte clavicula finiftra. Puella, -quoad: omnia membra optime formata, vixit ultra diem. Color cordis ftatim pot partum rubicundiffimus & cinnabarinus fait, poltea autem - magis fufcus fiebat, & ad lividum accedebat. Infante non ‘ ejulante, & ‘hinc refpiratione leniore ita incumbebat di&@ae areae cor, ut bafis ejus, infra fita, mucro vero verfus fu- periorem pattem & finiftrum latus direus effet, pars fal- ‘.tem auriculae finiftrae confpicua erat, verum dextra tota confpectui fefe offerebat. Ejulante autem infante apex cor= dis ab area, quae tunc planior fiebat, elevabatur, & bafis ‘in tantum recedebat, ut tota circum circa cum duabus au- riculis , arteria pulmonali verfus dextrum latus & juxta cam aorta penitus confpicuae effent, nullae autem videri po- terant venae. Auriculae dextrae motus fatis confpicuus erat, finiltrae valde exiguus.. In area circa cordis bafia li. quor erat unduofus, qui ibi exfudabat. Cordis amplitudo circa apicem eadem erat, ac in bafi. Motus'cordis & au. riculae. dextrae alrernativus. diftin®e apparebat. In fy{tole ‘torum cor fe contrahebat; in diaftole parum targidius, in fyftole tenuius apparebat $ motus hic in ventri. culo dextro magis & clarius vifu. .diltinguendus ‘erat, ac in finiftro; in fyftole. ventriculus dexter | aliquatenus rugofus fiebat, rugae érant longitudinales, ‘a baft verlus ‘apicem dire@tae; fubfequente diaftole evanefce- | bant. Contradio cordis exigua erat, AF tanta, quanta sd Mei I. A Gr (0) Natusr= em Gemaeskumdige Bibliotbeck IL D, 3 Sb. pi 65% 60 go — #5) OC 5% È Tab.Ill.ceffaria fuiffet, ad plenariam ejus depletionem. Uti ‘fpati- um, in quo fiebat fyMtole, exiguum erat, ita vis, qua illa peragabatur, quoad vifum, tam levis erat, ut mirandum effet, quomodo eà fanguis per totius corporis vafa pelli ‘potuiffet, & infans vivere: motus namque magis vermi- ormis, quam vividus videbatur. In fyftole eadem erat conditio auriculae dextrae ac cordis; nullas autem forma- bat rugas. Durante fyftole cordis apex parum ad bafin accedebat, fed iftle motus tam parvus erat, ut attenta in-. fpeCione opus effet. Erat idem ‘cordis *& auriculae dextrae color in fyftole, ac in dialtole; in fyftole non pallefcebat, erat vero ex rubicundo lividus, tam in ventriculo, quam auricula dextris, qualis color etiam in pedibus & manibus erat confpicuus. Auricula finiftra dextrà minor erat, & ob colorem album denfior apparebat. In arteriis, pulmo- nali, & aorta nullus motus animadvertebatur. Altero die puella, quae nocte praegrefla externis convulfionibus ita af. fila erat, ut parentes mortem inftare crediderint, multo erat debilior lac aliaque plane refpuens.. Ablato linteo, quo praecedenti die, ut a frigore & indufii friione tanto ma- gis praecaveretur, telum erat cor, tota €ejus fuperficies li- quore und&tuofo oblita erat, ac vivide rubicunda; difparebat autem liquor, poltquam per horae quadrantem nudum fue- rat. In modo, quo cor nunc fefe contrahebat, erat diffe. rentia; praecedenti etenim die fyftole ita fiebat, ut fibrae cordis circulares contraherentur, & fic rugae longitudinales orirentur, hoc die diredtio contraîtionis potius erat ab apice verfus bafin, ut fibris longitudinalibus fyftole magis perage- retuc, quam circularibus; rugae nunc in fyftole ortae erant transverfales, apex tamen nihilominus ad bafin haud notabi.. liter accedebat. Cordis moles in fyftole non in tantum imminui videbatur, ac praecedenti die; vis quoque, qua cor contrattionem moliebatur, apparebat minor & ad con. - wulfivam magis accedens. Digitis* cor comprehenfum in fyftole durius erat, in dialtole mollius; auricula dextra tam 19 BE) o ( 3% 6I in fyftole quam diaftole corde multo mollior fentiebatur ,Tab.IIL & minus tactui refiltebat, in auricula finiftra admodum exiguus & obfcurus erat motus. In cadavere ne veltigium quidem fterni inveniebatur; area illa, cujus in medio cor prominebat, quaeque thoracem exadte claudebat, formaba. tur a mufculis infracoftalibus, qui interne pleura, externe epidermide veftiti erant. Pulmones in utroque latere erant parvi, collapfi, & cavum thoracis non replebant, color cornu erat albidus, fubrubicundus. Aperto thoracis latere finiftro, fe@a pleura, parum aéris fibilo erumpebat. In eorum nihil praeternaturale. inveniebatur. Pericatdii ne vefti- gium quidem aderat. Cor & vafa majora fanguine referta. Durante geftatione mater vehementi terrore perculfa fuit) ut cor per viginti quatuor horas tanta vi pulfaret, quafi ex- tra thoracem exfulturum, & coa&a effet, regionem ifltam ‘manu comprimere, quae moleftiffimam ex vehementiffima illa palpitatione fenfationem aliquo modo .leyaret; & eo ac- curate loco, quem manu comprefferat, deformatio in infan- te erat confpicua. Figura prima fcetum integrum fiftit, ut totus tumor & contorfio {pinae confpiciatur. Figura fecunda oftendit fitum cordis atque vifcerum abdominalium , quae aperta membrana, mox in confpedtum veniebant. A. cor. B. hepar. C. C.C. in- teltina.. Figura tertia a latere finiftro haec vifcera confpicua red» __ dit, & cumiis auriculam cordis finiltram. dr H3 EXPE.. «a vo CRA ne e lei —— EXPERIMENTA."THERAPEUTICA: CIRCA VIRES. MEDICAMENTORUM IN. CORPORE ' © HUMANO, *’ LORI GERONTIS PHILIATRI. ———————_mym___m6m€@c I. Ai MAE Medicinae fcopus ‘eft, ad omnipotentis Dei gloriam, ‘«&mortalium' falutem, . vitam' &-valetudinem’ cor* . poris tueri, &-curarè. Eo valent praefidia & auxilia lon- - go ufu & expenimentis comperta; & explorata. Haec au- - .tem profunt, velnocent, prout vel. apte ac tempeftive, vel fecus adhibentur. Quare fcientia opus eft, illa. falutis inftrumenta fecundum leges naturae confeataneas , ‘perite. & appofite adminiftrandi- “Unde liquet, in folida cognitio. ne naturae humanae, &-ìyaletudinis tam profperae, quam adverfae, mec non in peritia auxiliorum materiae medicae, & exquifita; ratione illorum ufim? convenienter determinan- diy praecipuum medici clinici ftadium® & curam. verfari; adeoque.-hifivires & effe@us-.alimentorum & medicamen- torum fatis in explorato habeantur, illorum praxin in lu= brico fluttuare. 3 2. Quafi vero; ‘inquies,. facultates ‘omnium vitae & valetudinis pracfidiorum, non fatis compertae fint! Nonne Audtores tam veteres, quam recentiores, in hiftoria naturali ‘ & medica cujuslibet regni, quotumvis fimplicium virtùtes lucuienter enarrant? Nonne libri pharmacologici, & jatro- chemici, omnes & fingulas praeparationes & colpo rad | UCul. #5 ) 0 C 5 63 ‘hucufque ‘inventas “& ufitatas, una cum viribus medicatis experientia folida ‘cognitis abunde ob oculos ponunt ? Efto : fane. Pleni funt commentarii de medicamentorum viribus — ufu comptobatis, ubi tam magnificè omnia fonant, ut ni- hil ultra ‘ optandum videatur.. Atque fi nihil non ‘pro vero certoque habeatut, quod varii ‘auores affirmant, praedi. ‘cant, extollunt, vix ullus erit morbus extra fpem fanatio- nis pofitus. Quodfiltamen-multivaria fcripta, ad rationis & experientiae lancem ponderentur, fane complura ex in- zenio & ‘opinione fi&@rice, vel conje@ura fallaci , aut ex re- atione aegrorum lubrica, aut expertimentis vagis, ex tradi- tione minus certa, ex indu@ione parum' folida, & faepe facpius ex fallacia non caufae pro caufa, fluxiffe videbun- tur. _ 3. Salva proîn dignitate Au&orum, qui hanc difciplinae ‘inedicae partem fuis operibus cum-laude illutrarunt, af. firmare licebit, vires & effe&us medicamentorum: in corpoè re humano, non ufque quaque tam effe èxploratas; quin paffim adhuc evidentia & -certitudo defideretur; dein quo- rundam fimplicium etiamnum ambiguas effe proprietates, ita nempe; ut quae multis falutifera habentur, aliis infida, vel perniciofa audiant 5 praeterea ‘fupereffe quamplurima ex tri- plici. regno , quorum virtus adhuc in abitrufo delitefcit. Item noxas remediorum, ptaefertim generofiorum, ex ufu | eorundem finiftro, vel incongruo nafcentes, vix fatis lucu- | lenter annotatas, aut’ faltem non omino candide promul. | gatas effe, quas tamen accarate, noviffe vel. maxime inter. eft; fi in ulu illorum praefcribendo,: ac determinando, | Certam normam fequi velimus, Unde fas eft-colligere, no- | vis ultra experimentis opus effe; ad ‘hanc fcientiam, cui mumquam exbhaoufti fatis eft, amplius perficiendam; itaque Vel maximè ex uf futurum, inftituta focietate experimen- tali, partitis penfis tale Mudium excolere, & novis ufque : experimentis fimplicium facultates indagare. - Eo nomine PETE utique 64 #5 ) o ( 5% utique pereximiam laudem merentur, quae paffim in variis Europae inelytis Academiis, cumprimis. autem in celeberri- ma Metropoli AUGUSTISSIMI IMPERATORIS S. R. L Vindobonae, fub aufpiciis infignitm, Medicinae procerum, - . gelta , inventa, & publico donata funt , exemplo ‘aliis at- que aliis Medicis clinicis imitando , qui in luculenta praxi verfantur, aut in gcaftris militum, aut in Nofocomiis majo» ribus multitudinis aegrorum curam gerunt. 0a 4. At medicamentorum vires cognofcendi non una eft via. A fignaturis rerum nihil luminis affulget., a. primis qualitatibus valde parum., a generum, aut fpecierum affi- nitate quid nifi lubrica conje@ura? a colore, odore, fapo- re, aliquid de indole fimplicium, & mixtorum conijicere, & per analogiam divinare datur, fed nonnifi incerta con- jeGura, donec ufus & experientia fidem fuperaddat. Majo» ris elt ponderis nobilis jatrochemia, ad notitiam materiae medicae folidam comparandam utiliffima, nec tamen fola ad vires rerum omnigenas definiendas fufficiens. Siqui- dem facultates fingulares Opi, Corticis Chinkinae, Camphorae, AMercurii, &c. item Veneni varii vegetabilis, animalis, minera= lis, nullo artis fcrutinio innotuiffent, nifi alma experientia tam abditas, & reconditas vires in apricum protuliflet. i S. Unde palam confequitur, genuinum fontem ac principium adaequatum, cognofcendi vires rerum falubres, ‘ vel infalubres, communes, vel proprias, & fpecificas, prae- | Cipue in ipfo illarum ufu & experientia fitum effe, alia | vero quaecumque principîfa cum certitudine fcopum non attingere. Phyficae tamen & Chemiae maxime honos ha- bendus, ceu quae utique viam inveniendi parare, experi- menta dirigere, inventa & obfervata illuftrare, & confir- mare pofluns. A 6. Cum #5) 0 (3% 65 6. Cum vero in tam gravi indagine, quae vitam ac . valetudinem mortalium praecipue concernit, omni ftudio & cura, opera & diligentia cavendum fit, ne experimenta vaga; lubrica, & incerta fucum faciant, & errores pariant, in praxi medica damno & periculo futuros, utique neceffe et normam conftituere, & leges fancire, in tali ftudio & fcrutinio religiofe obfervandas. quo fic magis certa notitia ftabiliatur. Num fequentes regulae fortè ad fcopum qua- drent? donec aliquis ingenio ; folertia, & peritia do&ior, alias folidiores & luculentiores in medium proferat, aequi Le@oris judicium efto. Regula I. Hominis alicujus experimento medico deffinati, fla- tum valetudinis praefentis, fecundum omnes circumftantias , . quantum licet accurate cognofcere, ac determinare. Quam neceffe fit, in faciendis experimentis phyficis , chemicis, therapeuticis, omnes praecife circumftantias ob- fervare, ut nativa caufaruam & effeGuum relatio, & con- nexio pro certo innotefcat, nemo non agnofcit. Ergo ad explorandas, ac determinandas medicamentorum vires in «corpore humano, maxime intereft, fubje@i alicujus expe- rimentum fubituri, praefentem vitae & valetudinis conditio- «nem, fagaciter ac diligenter explorare, igitur ejus parentes, «aetatem, fexum, patriam, animi corporisque temperiem, virium tenorem, viGus rationem, vitae genus, & confuetu- dinem; nec non morbi fedem, indolem, ftadium, omnia. que ejus phaenomena quoad adiones vitales, naturales, animales, qualitates, excreta & retenta, nullo attributo prae- termiflo, ftudiofe annotare. Quin etiam antecedentia omnia, quae cum ftatu praefenti phylicum nexum habere videan- tur, adeoque morbos, propè vel longè praegreffos, cau- fas procatarGicas a parte animi, aéris, vi@fus, &c. admif- fas, imo & alia quaevis ad morbi cognitionem facientia di- ligenter obfervare, & confiderare. . Vol. VII. I II. Dum 66 i. © 582)9C 8% IL Dun aliquod medicamentumadhibetur, regionem , anni tempus, atris ac coelì conditionem confiderare. ol È Quoniam ratio regionis & loci, .& anni tempus, & - a€ris ac coeli conftitutio, fuas in corpus humanum vires re- lativas habent, ipfique medicamentorum effe&us eapropter variare folent, igitur operae pretium’ eft, tales circumftan- tias.quoque curae habere, coque fcopo thermofcopia, ba- rofcopia, ranemofcopia, & hygrofcopia diligenter infpice- re., & an aliquid huc faciant Lunae phafes? ex obferva- tionibus difcere. ‘ x III. Dato medicamento , an, quae, qualis , 3 quanta-in aegro mutatio, citius , vel tardius confequatur , attentè obfer- vare. ro - Prudentis et Medici, tempore medicationis ad ‘quas- libet naturae apparitiones vigilare, a parte animi & corpo» ris, quoad adtiones vitales, naturales,, & ‘amimales: item quoad excretiones varias, cutaneam, alvinam, renalem; &c. nec non quoad faciem, oculos, labia, nares, linguam, fauces, & fic porro, num quid affumpto medicamento mu- tationis, & qualis, & quanta fuccedat, quae illius. adioni tribuenda videatur. In qua ‘obfervatione, quo attentior & oculatior, ‘& fagacior fuerit, eo certius judicinm, de me- dicamenti inertia, vel efficacia, & pofitivo effe&u, ferre >| poterit; puta fi phyfiologiae & pathologiae, & femiologiae ". fatis, callens., & ab ombi praejudicio liber, a conje&ura fal- laci,.. a ratiocinio. nimis praecoci, & confequentia minus legitima , praefertim a fallacia non caufae pro caufa, fibi cavere .ftudeat, ne fcil. temere aliquid..medicinae acceptam -ferat, quod vel fpontaneae mutationi materiae morbificae, vel falutari actioni naturae medicatricis, vel aliis ‘concurren- tibus caufis ‘debeatur. ; IV. Quan we ) o ( S3 | 67 IV. Quando medicamentun generpfiun adbibetur, ipfi aegro n =. adefle, né nibil non. ex pracforipto fiat. Saepe Medicum. aegro adeffe, ad penitiorem morbi cognitionem, & confilii opportunitatem, maximae utilitatis eft, cumprimis autem praefentia opus eft, ubi medicamen- tom. aliquod generofum adminiftratur, nimiram ut aeger in debito regimine teneatur, mihilque -nifi ex praeferipro fa- ciat, ficque tanto certior effe@us. confequatur, idemque “ex omnium phaenomenorum obfervatione accuratius. inno tefcat. Sin. autem Medicus adeffe nequeat,, è re erit, non modo aegrum docere, quid faGtu opus fit, verum etiam ido- neum a le@o cuftodem conftituere, qui imperata curae ha- beat, omniaque-naturae molimina, & medicamenti fuccel- fum. obfervando; poftea. ex vero nihil non referre queat. ‘ Prudentis autem eflt Medici, quantum fidei mereatur five aeger, five miniftri, vel amici a leo, aeftimare, fiquidena. . illorum opinio, vel imperitia, vel negligentia, multum fal= lere folet, ne dicam, dari interdum, qui ex affe@u pravo, aut judicio. perverfo, quae gefta funt, minus fideliter nar- rando, Medico fucum faciant, & errandi caufam prae- beant. —_ V. Medicamentum ‘experimento deffinatum accurate determi» nare. WValde intereft, alicujas medicamenti in ufum vocandi «_fpeciem, qualitatem, dofin, &c. accurate determinare, ni- ERA, .c.. E Li de» x hilque adeo quoad ejus attributa; in obfcuro , vel ambi. |. guorrelinquere ; alioqui vires ejus, & effedus, expetimen- to minus. certo. «& explorato fluttuabunt. Ergo rnecefie ett, ‘fimplicimm genvinam. fpeciem., ac -bonitatem, praeparato- rum.& compofitorum rationem parandî, feu Galenicam, « fen chemicam, omniumque. dofin ad aegri conditionem relativam, exquifite definire, ne ‘\experimentum toties. & Dani) Pa ‘ Medici, 68 B5)OC E Medici, & aegrorum expe@ationem fruftretur. Tanti re- fert, Pharmacopoeos habere probos, peritos, fedulos ac fi- deles, qui in remediorum colle@ione, confervatione, prae- paratione, compofitione, ac difpenfatione, nihil in fe defi- derari patiantur. Pa VI. Simplicioribus remediis operam dare, ceu quorum vires 3 effeStus in corpore humano, certius innotefcunt. Quae ex ufu medicamenti fimplicis, in corpore huma- no fequitur mutatio conltans, probabiliter illius efficaciae debetur, per vim vitae in aîtum dedu@ae, eo certius, quo. cumulatius iterata fuerint experimenta; fecundum determi- natas circumftantias. Ita vires corticis Peruviani roboran- tes, antifebriles, antifepticae, antifpafmodicae, &c. infinitis experimentis tam funt exploratae, ut nullum fuperfit dubi- um. «At fi medicamenta compofita ufu veniunt, praefer= tim numerofa ingredientium farragine conflata, non tam apertum eft, quid, vel quantum de effe@lu confecuto, fin- gulis partibus debeatur, nifi forte unum alterumve jam fa- ‘tis perfpeGae virtutis, magnopete praepolleat, cui praeci. pua vis tribui mereatur; aut, nifi tota compofitio, fer- mentationis ope, vel quacumque demum ratione phyfica, in novam plane indolem coaluiffe videatur, quae inftar ali. cujus potentiae fimplicis confiderari queat. VII. In therapia morborum paucioribns auxiliis uti, non in luxuriofam multitudinem fe diffundere. Quo paucioribus, at fele&is & probatis remediis mor- borum curatio tentatur , eo certiora virium experimentà nafcuntur. Dum contra, fi quis in copiam & farraginem medicamentorum fe diffandit, quotidie alia atque alia prae- feribendo, & nimium quantum faepe formulas mutando, eo minus certa & explorata tentamina reddi reaggi i+ circo BED O( 3% 69 Idcirco etiam. fatius el&, certas ac determinatas formulas in ufum vocare, quam illas praeter neceflitatem, in dies & horas, ut perverfus quorundam mos eft, luxuriando im- mutare. ì - VIII. Medicamenti reîum & tempeftivum ufuwin dilicenter cu- rare. Ad cognofcendas medicamentorum vires, & medendi fcopum, necefle ef, aegro inculcare , ut per omnia morem gerens, ex praefcripto vivat, ipfaque remedia debita dofi, apto tempore, & convenienti ratione in ufum ducat, quo fic illorum effe@us tanto luculentius innotefcat. Ratione dofis valde refert, illam-pondere, vel menfura exquifite de- finire, praefertim fi cum emeticis, cathar@icis , marcoticis, aliifque generofis res eft, ne vel defe@um inertia, vel ex- ceffum noxa confequatur. Prudentis elt, in hac re, aegri arbitrio non nimium indulgere. Ratione morborum, inter- et illorum diverfa tempora, feu ftadia haud ofcitanter ob- fervare, praefertim in acutis febrilibus, periodicis, fpafmodi- cis, fiquidem unum idemque auxilium, non quovis tem- pore perinde confert, fed aliud in principio, aliud in pro- greflu, vigore, vel declinatione, magis aut minus quadrat. In morbis variis periodicis, haud parvi refert, tempus accef- fionis & intermiflionis diftinguere., in Febribus continuis remittentibus, horas exacerbationis & remiflionis, in inter. mittentibus, ftadium paroxyfmi,- & integritatis, five apy- rexiae : imo quoad fingulas accelliones, tempus inftantis, ineuntis, increfcentis ,, vigentis, & declinantis paroxy(mi ftudiofe ditinguere. de tc » p PA 14 9 È 13 4X, db 70 nn ED o Ca oo IX Ab uno; altevove experimento «noit. flare, fed cumulatis ‘‘operam dare. i Ab uno experimento effe@us in corpore humano non» dum certus habetur, ab aliquot experimentis levior proba- bilitas, a pluribus numero, major, a cumulatis, maxima, a fexcentis tandem plenior: viriutn certitudo. obtinetar ;(nempe- | fi adhibito medicamento determinato, fecundum aequabiles circumftantias, conftanter fimilis effe&us confequatur. Ac proinde notitiae certitudo, :de virtute cujusdam medica- menti, ponenda videtur in ratione numeri experimentorum confonantium, obfervatis' femper accurate iisdem. conditio» nibus, a parte aegri, & remedii, nec non a parte aéris loci; temporis; &c. X. Dum experimento therapeutico opera navatur, ipfi aegro rationem viîtis idoneam imperare, Fidem facit experientia; pole atris & coeli temperi- em, animi affe@us, cibi & potionis copiam, & qualitatem & tempus, aliasque res nonnaturales (fic.dittas) medicamen. torum vires & effe@us fecundare, vel impedire, aut pertur. bare; ergo opus eft, aegro talem viîtus rationem praefcri. bere, & inculcare, quae fit medicamento congrua, & me. dendi fcopo idonea; ne fallacià experimenti, & medici, & aegri fpes fruftretur. ni XI. Vigilare ad caufas forte accefforias, ne harum effe@us teme- re ipfi medicaménto tribuatur. Solidae peritiae, & prudentiae. medicae eft,. vitare fal. iaciam non caufae pro caufa, qua nihil eft apud medicos & aegros frequentius. Vires vitae in valetudine quantum- vis adverfa, femper effe aGivas; & perpetua naturae confer- vatricis, & medicatricis molimina, certo certius eft. Ergo > inter TRS Vo ($% #1 ‘ inter ufom alicujus medicamenti , cum folettia indagare oportet, quid naturae adlioni per fe, & quid medicamento feorfim debeatur. Id aliquando fatis evidens & apertum, faepe autem magis obfcurum effe folet, omriemque Medici perfpicaciam defiderare, ne alterum cum altero confunda- tur. Exemplo fit paroxyfmus epilepticus , forte ex .voto definens, amuleto appenfo, vel caftoreo, aliove odoramen. to naribus fubje@o. Ergo virtute auxilii antepileptici, mali acceflio ceffavit. Quanta fallacia? Vel dato quodam reme. dio interno, ager forte levatur, aut egregie convalefcit, ergo” è «prorfus illius efficaciae falutis recuperatio in acceptis feren. da. Quam incerta faepenumero confequentia? Nonne to- ties paroxyfmi morborum vel graviflimi {ponte natura de- flagrant ? Nonne mala quoque fontica multoties naturae fo- lius. ope & beneficio fanefcunt- feliciter ? Ergo accuratis & cumulatis obfervationibus, & folido acumine & judicio praGico opus eft,.donec fatis certum & exploratum:habea- tur, quid vel foli naturae, vel medicamento debeatur. XII Suis tentaminibus folis non acquiefcere, fed alioriim quo- que experimenta conferre, 3 «__—». Prudentis eft modeftiae, fibi nimium non fumere, nec fibi foli nimis credere, fed aliorum quoque folertiam, ac . indultriam in confortium trahere, ficque aliorum cum fuis | \expetimenta couferre.» Ut enim oculi plus vident, quem —_oculus, ita plurium tentamina conjuna, vel inter fe com- | parata, majorem certitudinis gradum pariunt, fi invicem | accurate confpirent: fin autem diferepent, ulteriorem inda- ginem fuadent. Sic alteri ab altero lumen accenditur. figo. SPE- de ED 0 PLS È SPECIMEN LI D E SICULA Experimentum I . Vir juvenis infra 30. annos aetatis, patre nephritico «& podagtico genitus, litteris operam navans, affidue fe- dentarius, & mufeolo fuo velut incarceratus, jampridem imbecillus ac valetudinarius, nunc autem plane cache@icus & hydropicus, cum tumore aquofo abdominis, femorum, crurum & pedum infigni, nec non penis & fcroti; facie pallida, laxa, tumida; finiftro. etiam brachio, & manu in tumorem fublata, una cum ulcere fordido, contumaci, prope junéturam cubiti; cui ante complures annos, in alterius pedis metatarfo, fimile foedum & obftinatum ulcus antecefferat, tandem alicujus medicaftri ope utcumque fanatum.. Vir ite ad hydropem debellandum, d. 12. Ju. h. a. utebatur mane ac vefp. granis ti). radicis Scilae ppr. cum pari pondere Elaeofacchari Anifi, per dies quinque fucceffivos. | Unde nulla naufea. nec vomitus, nec tormina fequebantur. Urina paul lo uberius reddebatur cruda, aquofa; deje@iones modicae, liquidae. Sed absque tumoris diminutione, & abfque leva- mento. Deinceps hauriebat infufi, ex rad. Scilae, Ebuli, Irid. fi. {Ariftol. rot. vet. ana unc. fem. cum Vini albi vet. lb. ij. parati. bis quotidie unciam, unde intra horam vomitus, dein alvi dejedtio liquida aliquoties, nec non diurefis audior. Nihilofecius hydrope fenfim magis invalefcente, crus fi- niftrum fua fponte exulceratum, feri aquofi copiam jugi- ter eruCtabat , cum fallaci levaminis fpe. Tandem d. 29. ej. m. ex improvifo frigus & horripilatio ingens, cum anxie- T tate #5) O (3% 23 tate praecordiorum fumma, animi defe@tione , fpirandi dif. ficultate, &c. poftridie finem vitae faciebat. An valetudo jamdudum corrupta, humores fupra mo dum degeneres, labes vifcerum nimis radicata, virium ex- trema infirmitas, vires Scillae alioqui efficaciores fruftrabat? An frigus & horror, apud hydropicos interdum mor. tis prodromus, a gangraena exitium accelerante? & extre- | mo naturae Vitam propugnantis conatu ? Exp. IL i pa Vir annorum propè 40. habitus quadrati, temperamen- ti phlegmatici, parum liberaliter educatus, in egeftate vi. vens, & aegre famulitio vi&um quaerens , facie cache@ica, balbutiente loquela , viribus modice robuftis, paulatim afthmate contrato, quod fide fignorum hydropici fpeciem prae fe ferebat, ejus infu!tus graves, & quafi fuffocativos | patiebator, nmodu praefertim a fomno infeftantes. D. 19. Nov. h. a. affumpto pulvere ex rad. Scilae ppt. ES elacof. Anifi ana gr. quinque, nullam naufeam, nec. vomitum, nec de- jettionem, nec diurefin eo die, nullumque levamen perci- piebat, adeo ut circa medium noftis, non minus gravis an- helatio fuffocativa fuperveniret. Sed poftridie eadem dofi Scil lae iteratà, folutio alvi liberalis, & urinae uberior. copia, ©Optatam praecordiis euphoriam afferebat, unde nox altera commoda, & pacata, fine acceffione priftinae anxietatis fe- «quebatur. Sic, Deo dante, ejufdem. auxilii heroici ufu con- \tinuato, intra paucos dies eo convalefcebat aeger, ut omni malo, & periculo feliciter ereptus videretur, laetusque ad folita fua famulitii munia rediret. At non diuturna falus “erat, quin eheu! poft aliquot hebdomadas, renovato prae- . ter opinionem, priftino afthmatis, & anxietatis paroxyfmo, — nostu repente fuffocatus vivere defiit. Vol, VII, K Exp. 74 me ) o CI Exp. Ill. Vir 60. ann. boni habitus, mercaturae operam navans, antehac fatis ex voto valens, ineunte h. anno, aegrefcebat cum fpirandi difficultate, anxietate nodu:na, tufficula ficca, virium languore, corpotis extenuatione, pedum atque cru- rum intumefcentià frigidà, indolente, aquofa, urinà folito parciore, rubicunda, lixiviofa, pulfu parvo, debili, inae- quali, &c. Medendi fcopo utebatur diaeta moderata, ficcan- te: ex pharmacopolio autem fumebat mane ac vefperi aceré fcillitici unciam femis, cum pari pottione fyrupi de Erys. Lob. unde naufea, fine vomitu, alvi deje@io modica, urina ube- rior, cum notabili levamine, fed* nonnifi ad breve tempo- ris fpatium. Recradefcente malo ad pu/verem. Scillae ppi. con- fugiens, ejus quotidie bis grana ii. cum Elaeof. Cinam. ana ingerebat. A fingulis dofibus nonnihil moleftiae in ftoma- cho, vomitus nullus, nec tormina, alvus autem paullo folu- tior, & largior mitio, cum optato afthmatis & anxietatis levamento , fic ut per complures dies nullos infultus nodctur- nos paflus, fatis placide in leo dormiret. Non diu vero poftea, anhelatio priftina identidem reverfa, fub vefperam invalefcens, & circa medium nodis, fomnum inchoatum . repentino paroxyfmo velut fuffocativo interrumpens, ejus- dem pulveris iterato ufu, rurfus tam feliciter fedabatur, ut aeger indies melius habens, in fpem venicet, Deo dante, integram falutem recuperandi. | Verumtamen morbo etiam ‘atque etiam renafcente, auto paulatim artuum inferiorum ‘tumore, fpitatione magis magilque laboriofa, fuperno cor- pore tabefcente, viribufque lento gradu fatifcentibus, {pe fua frultratus; tandem elapfis aliquot menfibus, vitam cum morte commutavit. Exp. IV. Vir fapra annos 30, habitus ftrigofi , temperamenti cholerici, pectoris angufti, a puero imbecillis & valetudi. narius, 2 so DO( E 725 narius, ingenio praecellens, ftudio litterarum &renue in- cumbens, matre debili. genitus ,. cujns frater natu major “phthifi pulmonari defun@us erat, poft haemoptyfin aliquo- ties fuperatam, tullicula & dyfpnoéa laborans, nibilominus autem din nodtuque libris impallefcens, ex ufu Aquae Sel- ‘ seranae & Lattis. afinini, aliquantum in melius proficiebat , neque tamen. ex voto. convalefcere poterat. Quin potius progrefflù temporis vera phihilis pneumonica. fuccedebat. Huic debellandae , ratio vi@'us antihe@ica, cum medicamen- tis peGoralibus idoneis, interdum variatis, parum opis fe- rebat, eo quidem minus, quod non remiflfa animi. conten- tio in profequendis ftudiis, vires vifcerum impenfius. debili- tare videbator. .Tandem, labi pulmonum hedticae hydrops afcites fuperveniebat, cum infigni artuum inferiorum, to- tiusgue abdominis intumefcentia, pe@toris anguftia, fpirità difficili, habitis & virinm paulatina confumptione. Ita af- fectus radicis Scillae ppt. periculum fa@urus, die 10, Martit h. a. illius gr. ij. cum falis mirab. Glauberi drachmà pro dofi. accipiens, eandemque dein ad gr. v. adaugens, nihil inde levaminis percipiebat, utpote nec vomitu, nec deje@ione, nec diurefì fecuta. Heroicum remedium profegui longius, vel majorem adhuc dofin tentare, virium nimia infirmitas vetabat. Sic aeger intra diaetam, & blandiora remedia ape- ritiva, diuretica, pectoralia , cardiaca acquiefcens, lento gradu ex tabe & afcite marcefcens, demum exhaultis plane viribus, & Oopprefla vitali arce, animo Chriftiano. intrepi- dus, fpe certa vitae melioris, & fempiternae in coelo, in Domino placide obdormivit. Exp. V. Vir fenefcens, ftaturae humilis, obefus, cholericus, mercator , fobrie vivens, antehac. nonnunquam doloribus padegricis vexatus, autumno a. p. praeter evidentem cau- fam, afthmate gravi corripiebatur, per noGem adeo ingra- Pu Kz2 vefcen» 76 $EVOo(5E vefcente, ut è leto ad feneftras fuffocationis propulfandae caufa properaret. Comitabatur malum tuflis frequens, cum fputo pituitofo, vifcido, tenaci, fiticulà , anorexià, pul!u parvo, debili, veloci, inaequali, valde inordinato, habitus extenuatione, facie pallidà, flaccidà, artuum inferiorum inta» mefcentià, urinà parciore, lixiviofa, &c. quae notae com- binatae althma hydropicum defignare videbantur. : A vi@u tenui & auxiliis attenuantibus, aperientibus, évacuantibus, becchicis, aeger parum proficiebat. D. 1. 03. & feqq. in- gravefcente morbo, grana ii). Scilae ppt. cum. Arcani dupl. M. 3j. & Croci gr. ij. cum vehiculo aquofo calido fumpta, movebant naufeam exiguam. vomitum nullum, nec tormina ‘ fed iteratam alvi deje@ionem, & plufculam diurefin, cum aliquo levamine. Ad majorem efficaciam augebatur dofis Scillae ad gr. v. mane ac vefperi iteranda; interpofito etiam fucco Nafturtii aquatici exprello, & depurato, ad wncias duas. Quorum ufu, Deo juvante , falubris effe@us, & optata euphoria fequebatur, fputum facilius , refpiratio liberior, deje&io multa, diurefis audtior, pulfus melioris notae, ap- — “ petentia cibi revivifcens, notes pacatiores, in leto requies commoda, atque tumoris aquofi femorum, ciurum & pe- dum paulatina diffipatio; plane ut profperam fatis valetu.. dinem recuperare videretur. At poft inducias bimeltres menfe Januario feq. recurrebat priftina pe@oris anguftia, cum toto comitatu omnium fymptomatum, quae peltoris hydropem prae fe ferebant. Tum vero ufu veniebat E/eQua- vium fcilliticum, una cum Lixivio antibydropico , fecundum iftas formulas: Rec. Roob Ebuli, Cynosbatos, ana unciam femis, Milleped. ppt. Arcan. dupl. ana drachmas ij. rad. Scillae ppt. Zin- gib. ana drachmam femis, Syrupi de Erys. Lob. q. fi Mifc. £ £le@uarium, cujus. mane ac vefp. pars fexta pro dofì fu- matur. Rec. Cirerum Gen:ae, Abfinth. Junip. flip. Fabar. ana unciam € dimidiam, cum aquae font. ES Vini alb. vet. ana li- bris ij. £. 1. a. lixivium, cujus quotidie bis unciae iv. hau- riantur. Horum remediorum ufu, intra horas viginti qua- tuor, - BED OCT 77 tuor, urinae copia ad libras xvj. per intervalla reddebatur, cum infigni euphoria, tantoque ad convalefcentiam gradu, ut fummi Numinis, & naturae medicatricis beneficio, afthma- te, & anxietate, & tumore, caeterisque moleftiis, fupra fpem liberatus, fatis bene valens, per aeftatem , autumnum, & hyemem anni ejufdem, nec non per annum proxime fecutam, utcumque fuis rebus ' vacare potuerit. Aft anno deinceps recidiva pari correptus, curatione incaffum repeti- ta, poflt acutos dolores in cruribus obortos, & gangrae= _nam pediffequam immedicabilem, in aeternam claufit lumina — noCtem. » Ele@Quario antihydropico ante memorato, Roob . Cy- » nosbatos ad corretionem Scillae, in gratiam palati ad. >» jeGum effe, vix opus elt monere. Exp. VI. Mulier honefta 55. annorum, a piuribus jam annis afthmatica, nunc autumno fup. anni haud paullo gravius anhelans, cum inappetentia, fiti, virium & habitus exte- nuatione , tufficula ficca, anxietatibus per noctem. fuffoca- tivis, pulfu debili, paàrvo, inordinato, urinà parciore, li- xiviofà, & infigni pedum, crnrum, ac femorum tumore frigido, indolente, aquofo., d.9. & feqq. Augafti h. a. utebatur ele@uario antihydropico , ex Roob Cyrosbatos uncia femis, Arcani dupl. drachm. ij. rad. Scilae ppt. Croci opt. ana drachma femis, cum Syr. de Erys. Lob. q. f. pro fex do- — fibus, mane & vefp. fumendis, A fingulis dofibus naufeabat, cum | aliqua praecordiorum moleftia, & nonnullo vomitu, dejicie- bat plus una vice, praeviis torminibus, urinae vero ingen- tem reddebat copiam, quotidie ad multas libras. Unde op- tata euphoria, fpiritus liberior, decubitus facilior, fomnus fatis commodus, cum antehac nonnifi ere&o, vel prorfum inclinato trunco, notes infomnes mifere- tranfegiffet. Ab- s:3 fumpto 1 RI, - \__82)0 ( SK fumpto auteth ele@uario, intra non multos dies redibat priltina morbi fcena, cum pari anhelatione, anxietate, & nòdurnis paroxy[mis fuffocativis. Iterato tum afu ejasdem .remedii fcillitici, plerumque ab ejus affumprione naufta, cum exiguo vomitu, dein aliquot alvi deje@iones, prae- fertim vero. diurefis larga fuccedtbat, non fine manifelto omnium fymptomatum levamento. Néc tamen ex:irpabilis erat mali radix, fed etiam atque etiam novo infultu recru- defcens , tandem poft longas vitae milerias, opprello pelto= re, fpirituque interclafo, aegram letho dedit. Exp. VII Mulier annorum 54. magna fpirandi difficultate labo- rans, cum anxietatibus. no@urnis, a fubitanea evigilatione velut fuffocativis, tuffi ficcà, pulfu debili, valde inaequali, animi corporisque languore, habitus extenuatione, urinà parciore, artuum inferiorum.tumore oedematofo, &c. quae notae fimul fumptae pectoris hydropem fignificare videban- tur.. Ea.de caufa d. 26. Sep:. & feqg. h. a. in ufam dace- bat. bolum, ex rad. Scilae ppi. €$ Nitr. depur. ana gr. iiij. cum conferv. fl Rof. pallid. g. fl Poft quamlibet talem dofin fequebatur quidam moleftiae ftomachicae fenfus, cum nau- fea, fine vomitu, alvi dejedtio modica, liquida, cum migio- ne uberiore. Poft fex bolos iteratos, diurefis ufque libe- ralior, cum maximo levamine,, fpiritu faciliore, anxietatis nocturnae intermiffione, fomno placido, reficiente. Pott in- ducias unius, alteriufve hebdomadae commodas, ad recidi. vam avertendam, fumebat pilulas ex rad. Scilae ppt. E extr. Rhab. ver. ana gr. v. pro una dofi: quarum primae dofes tantillam naufeam, citra vomitum, dein aliquoties alvum movebant, cum larga diurefi:. polteriores autem dofes, mi- nus alvum, fed tanto liberalius urinam ciebant, cum eupho- ? ria tam felici, ac falubri, ut aegra in tantum convalefcens, per aedes verfari, fuasque curas domefticas utcumque che, poffet, 4 ci ' f io ) OC 79 poffet, tumore -partium. inferiorum propemodum diffipato, & refpiratione tantum non prorlus incolumi. Vixit ita va letodine fic fatis tolerabili, per Dei gratiam, ultra annum adhuc fuperftes. 4 Exp. VIII. Mulier honeftifima fupta 64. annos nata, tempera. menti cholerici, ‘habitas quadrati, interdam pathematibus hyftericis & convulfivis obuoxia, vidtui . falubri ac fobrio adfueta, in obeundis curis domefticis valde ftrenua, anno 1753. enormem & obitinatam narium haemorrhagiam paffa, fub autumnum 1764 citra caufam evidentem, paulatim lan. guefcebat, cum inappetentia, virium hebetatione, membro- rum laffitadine, dein fuperveniebat frequens palpitatio cor- dis, fpirandi difficultas, & anguftia praecordioram, nodu praefertim a fomno, cum fubitanea evigilatione infeftans , quafi cum fuffocationis metu; piulfus interim erat exilis, de- bilis, citatus, intermittens, admodum. inordinatus; urina parca, lixiviofa, faepe cum fedimento lateritio; ad hoc corporis habitus fenfim gracilefcens , impatientia lei, fomnus turbulentus, &c. tandem augefcente morbo, .artu- ‘um inferiorum intumefcentia aquofa, per diem augior, per nottem remillior » fi forte leltum tenere poterat. - Notae fimul fumptae hydropicum malum defignare videbantur. Cui debellando, peraeter rationem victus idoneam , ufu ve- . miebant varia remedia attenvantia, aperientia, diuretica, cas thartica, prout ratio indicantium fuadere videbatur; nunc Liquor terrae fol. Tart. cum tintura Rhabarbari, nunc fuccus Nafturtii aqu. expr. E$ depuratus; aliàs Jura medicata cum Millepedibus , Lixivium antibydropicum, juniperincum, interpofità uandoque Mannd Calabr. rec. cum Rbab. ver. Tartaro folub. —_ & vquae q. f. in potionem redatta; quae auxilia plerum- que in tantum proficiebant, ut aliquandiu morbus mitef- cens, modo longiores, modo breviores inducias daret. Sed di | perti» go BE DO (SÈ pertinacia mali etiam atque etiam recrudefcentis, potentius antihydropicum poftulabat. Igitur parabatur bolus, ex rad. Scil. ppt. &$ Mercur. dulc. an gr. iv. cum pauvxillo confervae Rof. palid. mane ac vefperi iterandus. A cujus allumptione naufea, cum aliqua praecordiorum anxietate, citta vomi- tum, alvi folutio tantum modica, fed Jargiflima midtio fuc- cedebat urinae tenuis, aquofae, cum tanta poft quatuor dofes euphorià, ut per Dei gratiam, praecordiis Jlevatis, fa- cile fpirans, no@u commode in lefo decumbens, tran quillo fomno frueretur, prope ut fibi, cum ingenti fuorum laetitia, ex voto convalefcere videretur, fiquidem in aedi- bus libere verfari, & per unam alteramve hebdomadam res fuas alacriter curare valebat. Alt morbo identidem. reno- vato, toties ad herculeas Scillae vires recurrebat, mutatà fubinde formula, munc pilulas ex 744. Scilae ppi. € extr. Ebuli ana gr. v. nunc pulveres ‘cum Nztro dep. mixtos, nunc Vinum Sciliticum, mane ac vefperi propinabat, plerumque non fine largà diurefi fecutà; quam toties promptum pedto- ris levamen, omniumque fymptomatum. mitigatio, cum pedum detumeftentia excipiebat. Menfe Junio 1765. cru- defcente rurfus afthmatè, cum caeteris fymptomatibus, ino- pinata in carpo manùs dextrae oriebatur plenaria afphyxia, adeo nempe, ut pulfus arteriae in hac parte deficiens, omnem prorfus fenfum tangentium digitorum effageret , duin in carpo lateris finiftri, ut aliàs ante palpabilis ma- nebat. Flapfo demum c@iduo, micatio, arteriae in dextro carpo revivifcebat. Caeterum morbo longius excurrente, novum atque infolitum ingruebat fymptoma, dolor fcil, ar- ticularis, cum intumefcentià quadam inflammatoria, utrius- que manus, nec non genuum, & paulo feriùs tumor fi- milis dolorificus mammae dextrae, omnis attreCationis im= patiens.. D. 27. Juli, cum ingravefcente pe@oris' anguftia, & anxietate fumma, motus membrorum convulfivi acce- debant, altero mane iterum fponte recedentes. D. 2. Au. gufi, mane ex improvifo fumma imbecillitas, pulfus one Yac BE) 0 RR gi vacillans, movique motus convulfivi, ‘cum extrema pettoris oppreflione, plane ut aegra cum morte lu@ari videretur, quae tamen ad vefperam denuo fe recolligens pottridie qUa= fi de novo revivifcebat. Ita inter ufum Scillae, femper ad novum levamen efficicis, mutuo fe excipiebant vices remif fionis, & exafperationis, ad. plures hebdomadas.. D 20, Sept. novum ingruebat ériyegua, tufficula fcil. hucufque toto morbi decurfu infolita, cum exiguo fputo cruento, nec tamen div perfeverans, fed poftridie iterum evanefcens. D, 11. Otobr. virium infirmitas extrema, deglutitio perdiffici. lis, praecordiorum tanta oppreflio, ut cum forte truncum in latus finitrum inclinaret, praeceps immineret fuffocatio, Vix repentina firùs ere@ione evitata, In his angultiis, aegra prae intolerabili anxietate, ultimom aliquod auxilium im- plorans, aegre tandem impetrabat, ut in utroque. crure, fupra talum, cutis incifio fimplex ad membranam ufque adipofam a Chirurgo fieret, quae duo vulnufcula eadem nocte, & poftridie ingentem feri aquofi copiam fundebant, cui abforbendae vix lintea diligenter impofita, & renovata fufliciebant. Unde quidem remiffio anzietatis fiebat, fed loco falutis ulterioris, ftatim altero die 12. 034. exado, poft medium nogtis, exhavftis vitae viribus, aegra in actere nam claufit lumina noftem. De x Exp. IX. Vir 53. -annorum, parentibus robultis natus, fubcho- | lericus, antehac obelus, mercaturae addi@us, epulis non» | pumquam lautioribus indulgens, diu fatis profpere valens, A uperioribus demum annis nonnihil aegrefcens, & vomitu dpontaneo, matutino, pituitofo, diuturno affe@us, femel | aliquando leviorem infaltum podagricum paflus, nunc au- e Si na # \ tem a moltis menfibus pe@ore laborans, & phthificam dia- ‘thefin prae fe ferens, per aeftatem 1765, ex confilio Me- dici, fed animo fere invito, nec intra debiti regiminis le- Vol. VII. | tie iges 8 ". #8)0C3% ges, utebatur Aquà Selteranà, cum Lace afinino, ita ut illius quotidie mane lb. ij. hajus autem Ib. j. calide hauri- set, idque in Villa montana, per fex circiter hebdomadas, Ita curatio fcopum fanationis non attiogebat, quin potius faciei decoloratio perfeverans, virium languor, habitus gra- cilefcens, pedtoris gravitas; fpiratio minus libera, tufficula frequens, pulfus naturali citatior, vomitus interdum matu- tinus, fudores no&turni, fomnus turbatus, urina rubicun- da, gravius malum in thorace fubeffe docebant. Sub autumnum in urbem reverfus, faciem heGicam prae fe fe- rens, animo quam alias morofior , pedetentim magis lta- befcebat, cum augmento fymptomatum ante di@orum. Praeterea infeltabant exacerbationes vefpertinae febriles, & anxietates noturnae fomnum interpellantes, pedumque tu. mor oedematofus, fenfim increfcens, cum urina parciore, rubicunda, hypoftatica, lateritia,° quae hydropis ex phthifi imminentis fufpicionem movebant. In hoc ftatu ipfi injun- gebatur ratio vi@ùs antihedtica, cum remediis pe&oralibus. attenuantibus, apetientibus, diureticis., jura medicata ex her- bis rec: Endiv. Cichor. Chaerefol, Nafturt. aqu. &c. mane ac vefp. adhibenda: nou Mixtura temperans demulcens , becchica, - cochleatim fumenda. Quae cum voto non fatis refpoa- derent; jufculis addebantur Mi/epedes vivi loti N°. 5d.-60. in fingulas dofes.; interponendo fubinde ufum Liquoris terr. fot. Tart. cum tintura Rbab. unde alvus copiofe folvebatur, abfque diurefi notabili, morbo in tantum mitefcente, ut vefpertina exacerbatione filente, aeger in leto pacatius noctem tranfigere poffet. Nihilominus autem cum artuum inferiorum oedemate altius affurgente , ipfum abdomen quoque intumefcebat. Tunc dabatur eleQuarium ex Roo ° Ebuli, Sambuci ana drachm. ij. Millep. ppt. Arcan. dupl. M. ana drachm. j. rad. Scillae ppt. drachmà dimidià , cum fyrupi de Eryf. Lob. q. f: pro fex dofibus mane ac vefp. per noctem inter- pofità Mixzuri, ex Aqu. fl. Acac. Sambuc. ana une. ij. Oxym. Seilit. & Syr. de Eryf. ana “unc. j. cum Liquor. anodyn. ra e ; Hofn. = BE )OC IR 83 Hof. ferup. ii. Horum ufa deje&iones alvinae complures, ac fimul diurefis valde liberalis fequebatur, indeque pedto- ris levamen, fpiritus facilior, notes pacatiores, quies in - letto commoda, tumoris imminutio, omniaque meliora, ita ut fatis laetae induciae per unam, alteramve hebdoma- dam, & aegroti, & amicorum fpem aliquantum erigerent, Menle Novembri recrudefcens malum ; iterate ufui Scillae denuo nonnibil cedebat: At menfe Decembri tumor hy- | dropicus pedum, crurum, & femorum, nec non fcroti, totiusque abdominis, admodum invalefcebat. . Dein Janua- v rio proximo, poft graviores anxietates, inter tuffiendum | aliquoties fputum fanguinolentum; & purulentum rejicieba= tur. Februario morbo ex omni parte in pejus vergente , fumma urgebat virium jatura, oppreffio pe@oris maxima, tumoris incrementum, fputi fuppreffio, in femoribus & feroto gangraena, quibus tandem d. 19. ejusdem, placida mors finem imponebat. NRE Exp. X Molier 66. annos nata, robufta, manuum operà vifum quaerens, fpirandi labore, praecordiorum anzxietate, palpi- tatione cordis, pulfu parvo , debili, valde inaequali, urinae penurià, pedum tumore aquofo, facie cache@iicà, virium debilitate, inappetentià, hydropem pe@oris, & pericardii | ‘prae fe ferens, d, 14. Sepz. h. a. fumebat rad Scilae pps. | Zingib. ane gr. v. cum Arcani dupl. drachma j. pro dofi, quae |“ iterata quotidie alvi folutionem, & urinae copiam, tertià «vero dofi fimul naufeam & vomitum movebat; unde bo- num levamen, fpiratio liberior, anxietas remiffior, pedum .& crurum detumefcentia, totiufque morbi Optatae induciae _fuccedebant, fed fallaces tantum, parumque diuturnae ; fi- ‘ | «uidem non longo poft temporis intervallo, recidiva totius | aegritudinis valentior aegram letho dedit. è; L 2 Exp. # t4 Mietta o Exp. XL — Vir infra annos aetatis go. Typographus, iafirmus, gib- bofus, cache&ico- fcorbuticus, diuturnà impetigine affe@us, hàc tandem evanidà, in hydropem afcitem incidebat, qui virium jaGurà, fpirandi difficultate fenfim ingravelcente . tufficula ficcà, anorexià, pulfu exiguo, debili, facie habi- tuque pallido , flaccido, urina crudà, ‘'aquofà, ventris, fero- ti, penis, femorum, crurum, pedumque tumore infigni ftipatus, moriem imis latentem vifceribus praefagiebat. Éx ufu variorum remediorum aperientium, diureticorum, hy- dragogorum, parum. in melius proficiens, tandem quoque ad herculeum antihydropicum confugiens, radicis Scilae ppi. ‘mane ac vefperi in forma ele@uarii, nonnifi duo grana ac- cipiebat, unde per diem quinquies alvus foluta fine tormi- nibus, fimulque liberalius urina reddita, cum -notabili le- vamento, fpiritus facilioris, fomni tranquillioris, tumoris decrefcentis, &c. Externe fomento relolvente diligenter adbibito , gangraena pudendi prohibita, tumorque diflipatus erat. At virium magna imbecillitas largiorem evacuationem ‘ non ferens, aegrum ad unicam & modicam quotidie dofin reltringebat. Sic impetratae quidem ‘nonnullae calamitatis induciae, fed ex labe vifcerali radicatà, perpetuò - mala fymptomata repullulando , poltremo vitae fpiritum elide- bant. De. Exp. XII Vit literatus honefti(imus, fupra annos 64. ftaturae mediocris , habitus obefi, fatis robuftus, praxi medicae la- boriofae mancipatus, hatenus bene valens, fenfim tamen vergentis aetatis incommoda fentiens, ante quadriennium ex improvifo vehementem infultum vertiginis tenebricofae, cum Parapoplexia fuccedanea- paffus , hac quidem, Deo dante, feliciter fuperatà, paulatim convalefcebat , refiduà .. > tamen , BS ) O 3R 85 tamen virium debilitate, & aCionum languore: Anno 1465. accedebat paulatina habitus extenuatio , facies decolor, fub. fava, hypophthalmia laxa, fubtumida, refpirandi difticul. tas, dyforexia, animus praeter folitum iracundior. Sub fi. nem anni ej. infultus Podagrae levior, pedes quidem ten- tans; fed inftabilis, & alia atque alia membra pervadens, non ut ante quinquennium fixus, ac pedem finiftrum tu- mefaciens. Sub autumnum 1766. ab aegro quodam fe re- cipiens, iterum repentinà fcotomià correptus, & vehiculo ‘ aegre domum relatus, mox in lipothymiam, & hac fupera- tà, in grave aftnma convulfivum incidebat, non fine ingenti virium proftratione. Inde alia atque alia mali ominis . fymptomata fequebantur: pulfus parvus, debilis, celer, in- termittens, inordinatus, -pe&toris oppreflio, fpiritus anhelus, palpitatio cordis, utinae paucitas, pedum, crurum, & fe- morum intumefcentia; item dolor aliquis in hypochondrio dextro ; tenfo, & fubduro; quandoque intercedebant mo- . limina arthritica hinc inde vaga, interdum tuffis violenta, ‘cum vomituritione, ac perdifficili tandem pituitae craffae, tenacis rejedione, non fine animi fuccedaneà defe@ione,, | praeterea vefpertinae” exacerbationes, fomnus turbatus, anxietates fuffocativae, impatientia le@i, urina parca, lixi- viofa, haud ambiguae hydropis pedoris notae. Cum diaeta idonea, in ufum veniebant medicamenta aperientia, attenu- | antia, diuretica, cathardtica, Jura maffurcina, Millepedes, Oxy= _ mel. Scil, Liquor terrae fol. Tart. cum tinura Rbab. ver. &c. | non fine notabili levamine. Sed pertinacior mali caufa po- | tentius adhuc auxilium poftulabat. Idcirco parabatur nectar “antihydropicum exploratae virtutis, ex rad. Scilae rec. pps. ° wncia femis, cum Vini albi Hifpan.'Ib. j. digerendo per horas \ XI. & filtrando; cujus uncia dimidia quotidie mane fumpta, Deo dante, tam fauftum effe@um praeftabat, non tam al- | Mum, quam urinam liberaliter ducendo nullo vomitu prae- | Qrello, ut omnia morbi fymptomata ex voto mitefcérént, oro etiam artuum inferiorum tumor gradatim evanefce- via gtit i L3 ret; nadene (00 BED OC. ret, ficque melior falutis (pes affulgeret. Verum per inter. valla malum recidivans, cum piiftina fpirandi difticultate, & nodurnis anxietatibus, nimis fixam fui radicem in vifce- ribus arguebat; cui. porro debellandae etiam atque etiam Scila ufu veniebat, cum aliqua interdum variatione, Mor. bo intenfius urgente, cum nova pedum intumefcentia aeger etiam vefperi dofin potionis Scilliticae, nunc cum Vino Marchico veteri, optimo, paratae affumebat, unde naufea quidem aliqua, fed absque vomitu, deje@liones modicae, toties autem midtio uberior, cum evidenti evphoria fuccede= bat. Ab eodemque remedio aeger fibi quandam analepfin, cum fuavi fomnolentia contingere praedicabat. Ita in alte- rum annum inter lu@tas nunc graviores, nunc mitiores, morbus excurrebat, cui fortius ferendo Chriftiana pietas ° ac patientia fubveniebat. Quindecim diebus ante obitum, ‘ingruebant horrores quidam, & exaftuationes febriles , do- lores in ventre, deliria interpolata, ped@toris anguftiae: & anxietates affiduae, fudores frigidi, dolor quidam in bra- chio & hypochondrio dextro, intumefcentia utriufque ma- nus, motus & fubfultus fpafmodici vagi, in pedibus prae- cipue, cum oculi dextri paralyfi, inftar novae parapoplexiae. Tandem d. 21. Ausufi 1768. mane ex improvifo novum frigus & horror validus, ad horae fpatium durans, cum extrema virium ja@ura fubibat, ita chariffimus aeger, men- te quidem conftans, fed corpore impotens, perendie de- “a blandam & beatam in Domino dyeAurw confecutus ett. : -_CON- 85) 0 CRE 87 CONSECTARIA E T OBSERVATIONES. - I Ia experimenta, cum aliis Medicorum plurimis, fidem faciunt non ambiguam, radicis SCILLAE infignem ‘effe efficaciam in corpore humano , nec temere veteres tane © topere Acetum fciliticum celebrale. Praecipue autem ftimu- lando primas vias, vulgo naufeam, nunc-vomitum, nunc alvum movere, cummaxime autem fyltema nervofum, & vafculofum renale concitando, ex flumine fanguinis arte- riofo, lotii fecretionem accelerare, ejufque copiam. foli- to uberiorem, interdum prope incredibilem, iftà via fub- ducere folet; plane ut ejus vires fpecifice ad colatorium renale determinari videantur. $ II SCILLA autem vel minimà dofi, tam herculeàm in corpore humano efficaciam praeftans, minutiffimis fuis moleculis aGivis, non tam humores circulantes mutare, ‘quam fibrillas- nervei fyftematis ' exquifite fenfiles , fingulari . fuo ftimulo excitare, ventriculum & inteltina commovere, tum vero valentiffime . organorum renalium a&ionem fe. & Ù | excretoriam promovere videtur. Cujus arcanae facultatis | Tattonem a priori quis affequetur? nifi hinc a@iva Scillae . elementa, inde vero abftrufas nervofi generis, & vifceralis ‘. proprietates, intimius perfpeGtas habuerit. _IIL IRis porro -viribus diuretici, & hydragogis; SCILLAM potentifimum effe remedium antihydropicum , huicque morborum:*generi levando , nonnumguam & pro- fligando aptum, perinde experimenta luculenter Pani init vide- 88 BE FREDO GS ividelicet. colluviem aquofam, vel toto habitu. corporis dif. fufam, vel in cellulofa membrana cujufdam partis, vel in cavo abdominis, pectoris, &c. coace:vatam . Cope reforptio» nis ) in viam alvinam, aut in emund&orium renale derivari, eaque ratione extra corpotris fphaeram eliminari, nec raro fupra fidem penitus exhauriri; adeo quidem ut, nifi vifce- rum labes radicata; infar&us, inflammatio , abfceffus , vo- mica, fcirrbus, malum infanabile reddat, curationi hydro- pis in fe fpedati, Dei beneficio, fatis promptum ac certum in SCILLA auxiliuvm extaret. Quin etiam in cafu hydropis. defperato, nifi vires naturae prorfus deficiant, tamen ex ufu SCILLAE tempeftivo,.adhuc optatum levamen expe&ta- ri pofle., fatis fuperque compertum habetur; licet pott lae- tas aliquamdiu inducias, citius vel tardius hydrops recur- rens , lethalem denique eventum confequatur. chez IV. SCILLAM porro, five in fubltantia, in pulvere, in pilulis, bolo, ele@uario; five in extrato, effentia, in- fufo , aceto, vino, oxymelle, oxyfaccharo,. vel fyrupo, adeoque diverfà admodum formulà, fuas in corpore vires praeftare, experimentorum fides. dubitare mon finit. Sed quo fimpliciore ratione adhibetur, eo certior effe@us inno» tefcit. Vinum Scilliticum, acetum, oxymel, fyrupus, citra gcontroverfiam a fola Scilla fuam_virtutem habet, idemque de fimpliciore pulvere, bolo, pilulis, valet. Quod fi pul- veri forte aliquid Lap. cancr. Nitri dep. Zingib. elaeofac» chari, adjiciatur, fatis liquet, haec additamenta magis ex- ternam fpeciem, faporem, -odorem, colorem mutare; & palato favere, quàm primariae facultati aliquid fuperadde- re. Tum demum, ubi fales, aliaque diuretica valentia , in majore proportione junguntur, aut ubi juxta ufum Scillae, alia fimnl aperientia, hydragoga efticacia in ufum cedunt, ye divifas mutuà invicem a@ione confpirantes, agnofcere tcebit. ite laut PHAE- BE DOC IR s9 'PHAENOMENA rr EFFECTUS EX. USU RADICIS SCILLAE OBSERVATI, Phacnomena E5 effeus. Numerus experimentoruni. NAUSEA nulla. . , 2,9. . aliqua. . fi" 1607, 4 0 12: | VOMITUS pra ii 7 SI. 10, . aliquis. IO. DEJECTIO nulla. 4. modica. 5 Di 30 di 6,718, 10? IR: multa. : 9. II, DIURESIS nulla. : 4. a Moda pelo ud >» larg è TRO. BOE O TUMORIS RARA nulla; Sha x . magna da . +» diffipatio integra. È SOMNOLENTIA quaèdam. . _ _LEVAMEN nullum. ; + modicum. bag DI » s. . $. 6.7: 8. 9. IL. 12. n (SURE . maximum. CONVALESCENTIA TI longior. . MORS (PARC * » repentina, 37,8%, 13.4 $ 6,7. 819% 1OLIN.12. POI DIDO ER È si al dii (e: 2g dò Vol. VII. Mio CASUS po 2: Sine EVE E IAA 110] MV E ge ARI TE fa cia cia ata ea sja cla ea cia sia cia fa sia cha cia cia sf ibhihé AQ - .CASUS SINGULARIS MORBI SPASMODICO - HYSTERICEI Ion. Lupovici BuxToRrFII, M. D. Fac. Aeg e e ee Puerta Bafl. A. C. G. annorum ir. temperamenti ‘phlegmatico - melancholici, habitus carnofi, antehac fana, vegeta, & robufta, fortè a parentibus fejunîta (4) curae committebatur Materterae fuae, mulieris fupra modum cho- lericae. Haec cerebrofa aliquando wmenf. Febr. 1762, levi de caufa, rapida exaeftuans.ira, miferam puellam humi deje@tam pedibus inhumaniter conculcabat. Unde quidem ingens laefio accepta, non protinus apparens, demum poft ali. quod temporis intervallum fe manifeltabat, abdomine fcili- cet cum praecordiis, non fine dolore mirum in modum intumefcente, cum infigui totius oeconomiae perturbatione. Cui so (a) Pater ejas annor. 54. tibialium textor, in pauperie vivens, »» Hernia Ventricoli, an Coli? laborans, ab ingeftis cibis flatulentis ss farinaceorum, leguminum, fruCtuum, mox quali triplicem protube. » rantiam, a fcrobiculo cordis ad umbilicum verfus, confpicuam, fi- >> mulque rucus & borborygmos frequentes. habere: a vomitu autem ») foste fuccedente, protinus levamen cum fubfidentia tricipitis. tumo. so ris, percipere folet. Quod malum ante triennium, ab urgente nau- » fea, & violento vomitu, ex vfu cujusdam Infufi fibi oborto, pro- 9 fluxiffe arbitratur. Cujus valetuginis caufa, laboribus ferendis impar, so & inopia prefus, juffu & indultu ampl, Magiftratus in Valetudinari. 3, bm Jacobeum delatus ef. “ REDOC8E gi Cui levandae, ac diffipando tumori, enemata emollientia, laxantia, fomenta refolventia & paregorica, nec non ulu ine terno alvum moventia, vulneraria, &c. adhibita, non po- - terant fcopum fanationis attingere, donec natura fibi ipfi «—opem ferens, poft aliquot dierum intervallum, fponte al. vum molieb:itur, cum iteratis deje@ionibus cruentis, & exturbatione ingentis copiae fanguinis, atro-rnbentis, con- grumati, non fine infigni levamine, & quafi optata conva- lefcentia. (4) At elapfo fedecim menfium fpatio , alius ingrnebat af. feus plane fingularis, Spafmus nempe Ventriculi, oefo- phagi, & diaphragmatis inordinatus, multo ru@tu, & eju- latu convulfivo itipatus, periodice quidem, \fed vago tem- poris intervallo recurrens, cui fputa fubinde cruenta, nec non vomitus cruentus intercedebant.. Vir Clarif. A. M. in auxilitm vocatus, miferae opem ferendi defiderio flagrans, ‘optima praefcripfit remedia, ad fcopum idonea, interne an- tifpafmodica, antihyfterica, traumatica, balfamica, &c. ex- terne autem emplaftrum. ftomachicom, olea, balfama, une. -guenta , fpiritus, enemata, &c. tali fuccelfu, ut quoties no- | vum aliquod medicamentum aegra adhiberet , toties fere « —malum ad tempus remitteret, poftea vero citius, vel tardi- us priftinam tragoediam renovaret. Ab Uva Urfi in pulve- «re fumpia, motus fpafmodici anomali, polt brevem inter- | miffionem identidem recurrebant. A Balfamo LOCATELLI È ad modicam dofin mane ac vefperi cum jufculo calido Ò fumtam, induciae horarum circiter 30. quo fpatio elapfo; | mifera de novo motibus convulfivis diQarum partium ex- | Cruciabatur. NAS M 2 Ob | “_2» (a) A Contefione, vafculorum fanguiferorum in hoc illo vifcere |»: difruptio, & cruoris extravafatio facta effe videttr, indeque abdo- » Minis tumorem, & poftea dejectiones cruentas confecutas. 9% Re) CIRO Ob pertinaciam, ac diuturnitatem mali, pace Viri Fs per: Medici ptioris, Wier. Parens meus in confilium vo- cabatur, quo forte ex Urbe abfente, ejus vice aegram adii D. 14. April. 1762. cujus tum praecordia valde tumebant, ventriculo multum diftento, cui manus admota fubfultorium ejus ac diaphragmatis fpafmum manifefte fenticbat. Aderat fimul faucium & oefophagi conftri&io, & agitatio convul. fiva, cum fonitu & clamore involuntario, (verbis non fatis definiendo ) quem aegra nonnifi collum manu comprimen. do cohibere poterat. Sputa -erant fubcruenta ; pulfus autem , refpiratio, appetitus, fitis, fomnus utcumque natu- rales. Ad haec Mater referebat, motus illos {pafmodicos anomalos, vagos potius quam periodicos, modo ante, mo- do poft paftum incidere, nunc brevioris, munc longioris durationis , 6. 7. vel plurium horarum. Imperata ratio vi&us idonea, animi tranquillitas, alimenta euchyla, & eupepta; ex fonte pharmaceutico, Mixtura ex Aqua Ci. chor. cum Syrupo de Cich. c Rhab. & Arcano. duplic. Myn£._eaque finita, pulvis ex Cortice Peruv. ele&t. rec. pul. verifando, ad 3. mane ac vefp. cum vehiculo fumendus; praeterea Linimentum f(tomacho inungendum. Nihilominus autem paroxyfmi fpafmodici ante memorati quotidie recur- rebant, mitiores vel graviores.. D. 30. Apr. per totam ‘diem fpafmus ventriculi &c. recrudefcens, cum fputo cru- ento valde miferam confli@abat. A Venae-SeCtione autem adhibita, fequebatur liberalis remiflio , eademque poft ali- quot dies (me infcio ) iterata, induciae mali per octiduum. Renovatis vero acceffionibus convulfivis, D. 24. Maji Ven. Par. (me abfente) Pilulas praefcripfit antihy(tericas, & bal famicas, quae roborando ‘generi -nervofo, ejufque com. pefcendis turbis convenire videbantur, ex afa foetid. Gal ban. Opopan. Caftor. Camphor. & Ball. Peruv. Labente Ju- nio adhibitus porro fpiritus C. C. regtificatiflimus ; idque cum euphoria, & levamine ad tempus optato. / i Verum PR Be DOC ER 93 Verum D. 7. Jali nova morbi truculenti recidiva; motus Scil. fpafmodici faucium, guiae, ventriculi, & dia» phragmatis irregulares, cum ejulatu vehementi involuntario, & ru@ibus crebris, quotidiano infultu recurrentes. Quibus leniendis, vel abigendis, hac vice praefcripfi Deco&um ner- vinum, antifpafmodicum, & balfamicum ex Rad. Poeon. Angelic. Calam. ar. Ras. Lign. Guajac. &c. a. cujus ufu, Deo dante, fpafmi feliciter ceffabant, ita ut D. ir. aegram rurfus invifens, cum voluptate turbas convulfivas abefle in- telligerem.. Jam venter minus tenfus, ac minus tumidus erat, atque ferobiculus cordis antehac delitefcens, nunc fa- tis in confpeum veniebat. Sed eheu! D. 18. ejusdem m. priftini paroxyfmi praeter opinionem ingruebant, cum pari comitatu omnium phaenomenorum, ac D. 20. fpafmi, & ejulatus convulfivi tam atroces, ut nulla compreffione colli ( ut aliàs) cohiberi pofent. lteratum Deco&um praecedens, _ & fubjun&us ufus fpiritus C. C. redificatil non fine ali- quo frudu. D. 8. 04. Mater advolans lacrymabunda indicabat, mi- feram filiam nunc quidem infultibus convulfivis, ut aliàs, non.vexari, at vero atrocilfimos dolores capitis. & ventriculi pati, cum infigni membrorum languore, ut aegre corpus movere poflet, quod aliàs extra paroxyfimum adhuc fatis commode circumferebat. Jam ex ofu Effentiae ftomachico- traumaticae, a Vener. P. praefcriptae, in melius vergens, dolore ceffante tomacho tam bene valebat; ut cum appe- titu vegeto, varios cibos fatis commode ferret, ac digereret, pulfu gaudens pleno & valido, refpiratione falva, excretio- ne alvina, & urina utcumque naturali; facie en pallida, habituque laxo & macilento. Effentiae add ur ufus fe- — minis Carvi inftar Theae infufi, & faccharo edulcorati. Un- de aliquamdiu tam felices dolorum, & fpafmorum indu. | ciae, ut fibi prorfus convaluilfe videretur, ac proinde quae- 23-M':3 vis 94 < E DOCS f |; 7 - vis medicamina refpuens, intra. rationem vi@us falabrem, & ufum aquae chalybeatae in potu acquiefceret. Sub initium Novembris è quotidie rurfus accedebant motus fpafmodici, anomali. diaphragmatis, ventriculi, & oefophagi, item ejulatus convulfivi, @aér elafticus in cavo ftomachi, nunc fpafimo claufus, nunc eo laxato per gulam erumpens ; fub vefperam anxietates, moeftitia, morofitas, pullus tantillo citatior., oris, linguae , faucium, gulae ficci- tas nonnibil molefta; alvus fcybala dura reddens; aegra ta- men adhuc viribus pollens, ut extra paroxyfmum pedibus incedere, & obambulare poffet. Latus dextrum thoracis examinando , illud finiftro magis convexum, & elatius, ipfaque praecordia tumida, & fcrobiculus cordis- minus con- fpicuus apparebat, nulla tamen fpinae dorfi gibbofitas, vel incurvatio. Hac vice Panaceae folut. alcal. 3j. mane ac vefp. fumebat cum vehiculo, a cujus deglutitione toties fibi ftomachum grato fenfu affici narrabat. Unde fpalmorum ad tempus induciae, neque tamen alvus mota. D. 16. e), m. renovata morbi tragoedia, fub variata aliquantum fpecie. Accidebant enim Spafmi clonici mufcu. lorum mafleterum, temporalium, oflis hyoidis, laryngis, oe- fophagi, vifu taftuque obfervabiles, cum aéris elaftici per gulam eru@atione fonora, affidua; faucium ficcitas molefta; a cibis nomnullis per intervalla ingeftis frigoris quidam fen- fus in ftomacho, vel etiam naufea, fine vomitu; interdam cordis palpitationes cum angore & moerore, & cum iputo ‘pauciores guttulae fanguinis, abfque tufli; Somnus interim nodu plerumque tranquillus, rarius ejulatu convulfivo in- Ferpolatus Wa minus gravi, quam inter diurnas vigilias. Jam fcopo molliendi, laxandi, lubricandi, demulcendi, vel etiam lumbricos fugandi, fi forte quidam in primis viis la- terent, per aliquot dies fumebat Olei Olivarum rec. hauftu- lum, fed abfque notabili emolumento. 0 $ = uam Podi de BE )o( IE 9j È È. 1 IT ae las x “ for wSti gs Quam ob rem perfeverante malo, cum quotidianis paroxyfmis convulfivis, aliis auxiliis hoftem oppugnandum tatus, nunc praefcripli Mixturam anti- fpafmodico . hyfteri- cam, cum largiore admiftione Cinnabaris nat. ppt. cochlea- tim diligenter adhibendam; nec non vaporationem ex la&e fervido, ad collum rite determinandam. Sed hanc quidem negabat fe ferre, aut fuftinere poffe, nam inde ftatim fibi ingruere pungentes fuucium & oefophagi dolores, cum an- helofa & difhcili nimis refpiratione. Ex vlu autem Mixtu- rae, fatis promte motus fpafiniodici cefiàbant, atque ad tempus non recurrebant, ne quidem leviores motus mufcu- lorum faciei, *& niCtatio palpebrarum, quae aliàs inftar pro- dromi imminentes. paroxyfmos graviores; antecedere fole- bant. Melancholia tantum hyfterica vefperi praefertim ae- gram infeltabat- Quare fuadebam, ad aliquod tempus, me- dicamentis e. pharmacopolio fuperfedere, & intra falubrem diaetam confiftere, ipfique Naturae Medicatrici foli nego- tivm falutis aliquamdiu committere, quod in morbis diutur- nis faepenumero bene cedit. Ita fane per menfem Decem- brem, & Januarium 1763. fatis bene valebat, plerumque ab infultibus convolfivis immunis, cum pulfu, refpiratione, appetentia ciborum, fomno; &c. prope ad fanitatis nor- mam. Menfe Februario recidiva mali miferia, cum infigni ve- hementia; accefliones fpafmodicae oefophagi, ventriculi, diaphragmatis, &c. nunc mane, nunc vefperi infeftantes, intta unius horae fpatium defaevientes; praecordia magis inflata, abdomen tenfum ac durum, alvus fegnis, ficca, in- durata aegre fcybala reddens; no@u anxietates, jadatio, pavores; pervigilium; dolor pe@oris acutus, pungens, cir- ca mammam finiftram. Praeter inun@iones abdominis, & lotiones alvinas emollientes, laxantes, lubricantes, novum remedii genus tentandum ratus, fuafi Oleum animale DIP- PELII ad guttas 20. faccharo inftillandum, ceu nervinum & e antepl= î I ll "NZ #5) 0 (5% antepilepticum prae@tantifimum,.a cujus ufa turbae convu'. fivie fedibantar, omniaque pacatiora fisbant; \Rarius filtem piroxy!imi /pafmodici, & ejuiatus\involuntarii, incerto tem- poris intervallo accidebant; quanioque naufea fine vomitu; aliàs dolor acerbus, pungens, a latere thoracis dextro i dorfum excurrens. 7 si Menfe Majo cum porro morbus recrudefceret, ex con- filio Medici Senioris, inftante paroxyfimo convallivo, liquor anodynus. miner. Horrm. cum Laudano liqu. Syd. ana ad gt. xv. vacuo autem tempore cochleatim Tindtura anti< fpafmodica ufu veniebat, ex Extr. Poeon. Papav. rh. cum Aqu. Poeon. Lil. conv. fl. Til. Meli parata, & Eflentia “ficca flavedinis rec. cort. Aurant. edulcorata. Unde gravia fua pathemata fedata, & ftomachum recreatum effe, aegra cum matre laeto animo referebat. Sed cheu! parum con» ftanti effeGu, dum exeunte menfe, jam priftina malorum lerna ingruebat , tam valida agitatio convulfiva oefophagi, ftomachi , diaphragmatis, &c. ut manum admotam fortiter repelleret; Ejulatus fpafmodici, nifi manus collo injiceret, piane enormes,-adeo quidem, ut tota facies inde liveret, nunc etiam. perttinaciores , & interpolatim ab hora fexta matutina in vefperam ufque extenfi; nihilominus in tantum : falva deglutitione, ut in prandio & coena cibum ac po- tum avide ingerere, imo etiam utcumque digerere poflet; nunc fil. omnis naufeae, & faftidii expers, ac pulfu, re- fpiratione, fomno, prope naturali gaudens, non fine ali qua corpus movendi promptitudine, quoad paroxyfmus ab- effet. Circa novilunium Puelia folito trittior, meticulofior, “ac morofior effe folebat. Cum morbi contumacia fubinde mutationem. curationis fuaderet, nunc etiam Olei Cajeput gt. vj. faccharo inftillatae, cum vehiculo propinabantur, iteratis quotidie dofibus, interponendo pro re nata, lotio= nes alvinas emollientes, laxantes, abftergentes, quo reme- dii genere aliquamdiu queque fpafmorum impetus filebant. 10 - i uc “DIN ea “et D. 19. Juni, prasvia oculorum ni&tatione crebra, oris aliqua diftorlione, & faciei motu irregulari; fpafmi tonici cervi. - cis, & capitis in finiftrum latus incurvario rigida, cum do- . lore, faucium & oefophagi ardore, pulfu nonnibil accelera» | to, praecordiorum oppreflione, &. catatrhali defluxzione, nullo hac quidem vice ejulatu convallivo. at Collo imponebatur Cataplafima molliens, laxans, de. °° mulcens, Sanguis e brachio mittebatur , denfus, tenax, | nec tamen fero carens; fimul ufu veniebat Mixtura bec- chica, &-Infufum, ac poftea Oleum Amygdalarum dulci. um, cum fyrupo de Manna laxativo. Unde collo laxato , catarrhus & pectoris anguftia fenfim remittebant, ipfeque pullus ad naturalem conditionem redibat, | At Jalio-M. novi éjulatus, motusque folitarum parti» um convulfivi, praecordia tumida, abdomen tenfum, du- rum, urina pallida, cruda, fedimento carens, anxietates nodurnae, cum fomno turbulento, &c. Dabatur cochlea- tim Mixtura antifpalmodica, ex Aqua Poeon. fl. Til Melif. Menth. cum Syr de Poeon. & Liqu. C. C. fuccin. cum. bono levamine, & notabili fymptomatum remiffione. Ten- | tabat porro Aquae Svalbacenfis modicos haultus quotidia- | nos, non fine euphoria, salgo; Ineunte menfe Augufo, iterum. ruttus, fingultus, & . ejulatus - convulfivi vehementiffimi , per intervalla tamen fponte intermittentes; in paroxyfmis aegra manibus col- dum ftringendo ejulatus intercipere folebat ; praecordia | erant elevata; alvus aliùs fegnis, ficca, nunc lubrica & . fluxas appetitus cibi plerumque integerrimus ; Jam - puftalae | rTubicundae variis in fuperficie locis efflorefcebant. D. 22. E. m. Puella triftior patiebatur hemicraniam, dolorem ac | morfium circa ferobiculum cordis, cum pulfu art. pleno, Valido , & accelerato. Venaeledio modica fanguinem Vol. VIE. N - ‘ often» i * dl LC » 7 98 " #6) OC s% oftendebat tenacem, multo tamen ifero poftea fupernatante. Nung e re. videbatur experiri vires faluberrimas Corticis Chinkinae ele&iffimi, cujus Deco@i faturati fumebat mane ac vefperi hauftum, adje@o Nitri depur. momento, noda tamen interponendo Laudani liqu. SypEnH. moderatam dé- fin; unde fequebatur optata euphoria, & fpafmorum inter? miffio. D. 7. Sept. ex ufu Deco@i Peruviani, fanguinem vomitu, & Afcaridum copiam alvo rejecît; iternimque ho- rum incredibilem multitudinem D. 9. cum optimo levami. ne. (4) -Nihilofecius circa finem hujus #m. & per decur- fam fequentis, priftina miferiae facies recurrebat. cum eju- latu. immodico ,. non modo interdiu, fed etiam noQu in- feltante, cum exigua tantum interpolatione. . ‘ Menfe Novembri variabat malum, nunc intermittendo, nunc revertendo. D. 17. patiebator dolores fauciuin , cefo= phagi, & ventriculi, colloque a fpafmis retrorfum flexo, ejulatus tam violentos; ut miferae manibus nullo conatu; ut aliàs faepe, coèrceri poffent. (6) Mixtura. antifpafmo- dica, demulcens parum proficiebat. D. 2;. autem adhibi- tum Julapium fedativum, ex Aqua Papav. rh. La@tuc. cum Syrupo anodyno, tam feliciter malum fopiebat, ut per plu- res hebdomadas infultus fpafmodici ceffarent, nonnifi qua- dam oculorum nictatione involuntaria refidua. 5 I + E E E ______________—_—_—_— s, (a) Num igitur Cortex Peruvianus etiam eft anthelminticus? ,3 Id fane Lugduni Batavorum 1759. inclyta Mufarum fede, apud aed » gros, quorum tunc curam geflerat. Celeberrzmus Profellor {WinTE- ,3 RUS. € Vivis eheu! praemature ereptus ,° faepe faepius obfervare , mi. ,> hilicuit, ; ;» (0) Memorabile eît, aegram, quoties mali inducias habebat, ,» praefciviffe ac praedixiffe, quo tempore fibi nova fpafmorum acceflio , inftaret, In ‘antecefum enim in faucibus, & oefophago fenfum ar- .,» doris percipiebat, qui inftar prodromi, venturum paroxy{mum prae- » Cedebat. = BE VO CS 99 | «D. 23. Dicembris venaefe@io in pede celebrata. Sanguis — floccorum inftar per aquam fparfus, ejus autem pars vafcu- lo terreo feorlim excepta, coloris erat Horidi, purpurei, ac debitae confiltentiae, ut in fanifimo homine..' Tum impe- | rata’ animi tranquillitate, & ratione vi&tus idonea, & abfti. \ nentia ab omni medicamentorum genere, ad tempus aegrae, ' . cum. voto plenioris convalefcentiae valedixi. i Exinde menfis Januarius, Febr. Marzius 1764. fatis ex vo- ‘to fluebant, cum inopinato virium ,-habitus, & proceritetis trunci infolito prope. incremento. Verumtamen circa me- dium Aprilis, nova incidebat animi triftitia, &. morofitas, faciei affeio convulfiva, ejulatus ingens, cagteraque fympto- mata fpafmodica, ut anno fuperiore. Pulfus tum valde ple- nus ac validus novam fuadebat fanguinis detrationen., quae in pede fufcepta tam profperum habebat fucceffum, ut Deo dante fatis longas ab infultu hoftili inducias duceret. . Demum Julio menfe antiqua malorum fcena redibat, ac priftina fpalmorum facies recrudefcebat. Tum vero an- ‘+ tehac a miflione fanguinis, toties levamen experta, idem porro auxilium enixe flagitabat, quo d. 18 ej, m. adhibito, rurfus fpafmi ad o@iduum. intermittebant. Poftea vero atrocius faeviebant, nulli remediorum generi obtemperan- . tes, & ineunte Augufto diu nodtuque tragoediam ludebant, | fomno tamen non prorfus Inci rugd ; quin etiam dormiens d. ‘collo manus admovere folebat, quibus forte remotis, mox — ejulatus convulfivi. renovabantur. di, Medio Augufi vires falutiferas DecoGi faturatî Corticis | Peruviani, iterum tentare viflum eft, adje&a fimul dofi con- — cinna Balfami de Copaiba , quorum ufu omnes turbae * fpafmodicae ex voto fedabantur , adeo ut diutius «quam alias, fatis commoda valetudine uteretur.. Jamque annum aetatis 14. ingreffa, fpem alit probabilem, forte a menftruae adi < / N 2 purga= a RR) C IR e purgationis eruptione, in fy{temate nervofo, totaque ceco. nomia animali, mutationem fponte futuram, & alios natu- rae- motus, fpafmis illis anomalis' finem impofituros.’ (4) Per curfum anni 1765. Puella fatis profpere valebat, non- nifi quodam Melancholiae hyftericae gradu laborans; inful. tus fpafmodicos tantum femel experta. Ideoque miflis au. xiliis ex fonte pharmaceutico, fcopo prophylaîtico sfaltem - intra leges falubris diaetae fe continebat, & per intervalla «temporis venaelecdionem modicam, nunc in brachio, nunc in pede, cum euphoria celebrabat. Menfe Decembri mater gaudio exultans narrabat, a longo jam tempore turbas convulfivas plane ceffare, earumque ne quidem veftigium fupereffe; [Jam vero molimina»faufta, & primitias Catame. niorum in confpectum venire, fuamque filiam, excepta qua- dam animi morofitate, falvam & incolumem bene comede- re, bibere, atque dormire, avdaque corporis proceritate alias adultiores puellas fuperare. Hoc anno 1766. purgatio menftrua fecundum Naturae normam procedens, Deo dan- te firmam & cofftantem fanitatem. promittere videtur. Vixit utcunque fana per ann. 1767. 1768. huc ufque 1769. donec initio 4. a. 1770. febre maligna petechiali.e vie yis erepta f'. ; ss (a) Quaedam affectiones Foeminis folvuntur, circa menftruo. ss rum eruptiones. Hipp. apb. III 28.‘ î 5 x Quibus Epilepfiae ante pubertatem contingunt, mutationem ha- + bent. Apb. V. 7. OBSER.. 8) o ( S# © ira il, EN SANA ALAN NANNA | OBSERVATIONES. POSTHUMAE JOHANNIS BUXTORFII, Poliatri , ab ejus Filio €5 Succelfore uf JOH. LUD. BUXTORFIO. «E « VIR MONSTROSUS - BP. in libris Medicorum occurrunt Prali IV. Monftroforum, vel Obfervationes hominum, in quibus par- tes corporis vel.praeternaturaliter formatae, vel numero ex- | cedentes, aut deficientes inventae funt. i Rariores autem funt obfervationes, ubi ita geminati — mafcuntur homines, ut vel ambo gemellorum capite, trun- È co & extremitatibus integri exiftant, & unico tantum in fico cohaereant, vel unico homini integro, plures artes | duntaxat alterius nexae, cum eo in lucem edantur; Ét in- ter hos merito’ admiramur praecipue eos, qui in lucem di editi, vivaces_ ad aetatem adultam perveniunt, fine notahili «_incommodo omnibus a&ionibus, quae ab homine naturali» | ter conftituto exercentur, gaudentes. Hujus generis homi. Dem videre» contigit hic Bafileae d. 12. OSobris 1745. in. | quo, cum per para è diga 0 in Urbe noftra miti 3 3 G- di e 102 dI i ù Tab.IV. ficque exa@inandi ipfius corporis occafionem praeberet, fequentia obfervare licuit: L- ji Erat Vir ifte ftatura mediocri, habitu corporis maci» ‘lento; caput, truncus, & extremitates bene & maturaliter formatae* Ex illius abdomine vero, cunì denudaretur, portio alius hominis. pendere cernebatur, conftans ex nati. «bus, cruribus, tibiis, & pedibus extremis; & haec moles ita connata erat abdomini illius, ut mutuae concretionis lo- cus in regione epigaftrica exifteret, ac intuentibus ita. fefe exhiberet, ac fi alius homo quafi in hunc fubintraffet, & in vifceribus illius ad lambos ufgue fe abfcondere voluiffet, Nates. abdomini contiguae fuperiorem locum prominentis partis conftituentes, non plane naturali modo formatae erant, mec aequabiliter- globofam habebant figuram, fed hinc inde inaequalitates in iis erant confpicuae, quibufdam in locis elevatae, in aliis è contrario in foveam depreffae. Anus neutiquam pervius, fed ubi apertura aliàs exiltit, ibi finus tantum pbfervandus erat. lntra hunc autem occur. rebat carnofa fubftantia, fcrotum figura & magnitudine re. ferens, in qua vero ta@u _explorata nulli Teltes percipie- bantur; Ab ea autem dependebat Penis- naturali aemulus, fcil. in anteriore. parte praeputio & glande perforata in- ftruus; per eum autem, ut referebat homo monftrofus, nunquam urina excreta eft; Ad radicem penis locus erat ‘ pilis refertus, Crura macilenta plane, & in parte inferiore os cute folummodo te&um apparebat, fuperius , ubi os fe- moris aliàs acetabulo inhbaeret, nulla ,articulationis vefti- gia percipienda', nulla etiam inde dependens mobili. tas, Ceterum offa femoris divaricata, in parte infe- riore inaequalitatibus inftru@ta’ erant; condylorum inftar. His-immobiles cohaerebant Tibiae, pariter graciles, pilis obfitae, quae, an ex uno tantum offe, an vero ex tibia & fibola conftarent, vix diftinguere licebat ; non autem re&a extenfae deorfum tendebant, fed a divaricatis da e È "o mi cele I° )o(S%. 103 i Pa fefe mutuo_inclinabant , .ita ut pedes extremi fefe MULUOT:b, IV. - : decuffarent, finiftro nimirum dextrum tranfcendente. Hi equidem habitum utcumque naturalem prae- fe fe- ‘ rebant toti, fed partes illornm organicae minus erant diltinGae; Digiti fcilicet aliquomodo naturales, inprimis «imumero exprimebant, fed nullae phalangae, nec ulla arti. culatio, vel. mobilitas diftinguî‘poterat. Ceterum in hac | monftrofa portione naturalis-calor, & idem, qui in toto corpore Viri percipiebatur, & quoties tangebatur, inde ali ‘. quis fenfus ad ipfum pertingebat, licet motum voluntarium vix perceptibilem illi communicare valeret. At pro iubitu eam abdomini medio cohaerentem, & pendulam manibus in alterutrum fui corporis latus facile revolvebat. Aliàs. praeter moleftiam aliquam ex mole & pondere perceptibilem, -nihil patiebatur incommodi, agilis omnino,; & ad munera fua obeunda bene difpofitus. «Vir ife Cremonae in Italia natus erat ex Ginié & befîe conformatis Parentibus. Interrogatus, quid mater ejus gra- _viditatis tempore forfan pafla effet; refpondit, nihil de eo. È fibi conftare. Bi. Quo tempore hic commorabatur, annum devi aeta- | tis vigefimum tertium, & jam a fex annis uxoratus, qua- ‘tuor liberos cum uxore genuerat, omnes bene formatos, | fanos & vegetos, inter quos filiola natu maxima quinque avnorum, faltationibus & gefticulationibus quaeftum faciens, bonà ex parte Pareptes alebat. UN di An tatim in prima Infantia, ifta moles monftrofa per fmputationem , vel ligatoram, extirpari potuiffet? . Cafum fere analogum “vid. \in NOV. ACT. PHSICO. "a EDIC. ACAD. NAT. CURIOS. Tcm. iV. Norimbergae 1770. - OBSERV. XXXIII. p. 152. 53. &c. de -Puero monftrofo, — TAB, VI Fig. 1, 2. 3. BS 7 y È } De > bf “6 ) O ( SR Tab, V. | geftientes, Infantis corpufculum exactius luftrandi copiam BS ER VASTO GIL EJUSDE mM. "VESICA URINARIA EXTRA ABDOMEN SUB UMBL LICO PROMINENS IN INFANTE RECENS NATO. D. 25. Februarit 1749. fub vefperam mulier quartim impraegnata, elapfo geftationis termino , naturali partu edidit . puellum, quem eodem die Oblftetrix confueto modo fafciis involvit, mihil in ejus corpore praeter naturam animadver= tens, fed infequenti mane, cum folutis fafciis denuo cor- pufculum infpiceret, obfervavit, ab umbilico ad anum ufque omnia modo plane infolito formata effe, & monftrofi quid prae fe ferre; adftantibus proin id indicavit, qui fine mora me in confilium vocantes, &, quid rei effet, accuratius noffe fecerunt, o 432; ” In eo itaque immediate fub umbilico oculis fefe obtulit — moles carnea rubicunda, & quafi excoriata, magnitudine nucem juglandem minorem aequans, cui fuperne infidebant duo tubercula pififormia, ad utrumque latus unum; fub ifto tumore genitalia confpicienda erant: in his fcrotum equidem nihil habebat praéternaturale, Penis autetm nonnifi exiguum erat tuberculum, fcroto imminens, quod glandem. male figuratam referebat, & portiunculam cutis adhaeren- tem habebat, praeputium redutum mentientem:.in glande vero, ubi aliàs apertura urethrae, ne quidem veltigium ali» cujus foraminis erat confpiciendum. Sub fcroto mox ani Orificium occurrebat, neutiquam hîc intercedente fpatio illo, quod inter hog & fcrotum aliàs intercurrit, & Perinacum vocatur. Statim SEE) 0 CAR 105 Statim poft partum fub umbilico promineòs tumor mi. “nor erat, fequentibus diebus aliquod cepit augmentum, nunquam tamen magnitudine Juglandem excedens: Tentavi tumorem iftum in abdomen reponere, & Emplaftro fple- - nioque intta illud continere, fiquidem herniofi aliquid prae fe ferebat, facileque prementibus. digitis cedebat, verum ab- lato Emplaftro, & ceffante preflione, mox iterum profilie- bat; Puellus interim fe habebat quoad omnia inftar ‘Infantis | fani, pulmenta avide deglutiens, aeque'ac aguam, quae pro ‘potu ipfi exhibebatur, urinae autem ne guitulamo quidem \ emittebat, utpote via pro exitu illius claufa exiftente. Tab. VI. Notatu prorfus dignum., quod Infans ifte hoc in fta- tu ad nonum ufque diem vitam protraxerit, a 25. Februa- rii fcilicet ad $. Martii, quo die cum exfpiraffet, Cadaver Illius incidendi copia faGa, in abdomine fruftra Veficam CT} quaefivi, mihique Renes & ureteres videbantur cum patvo tumore externo infraumbilicali fupra defcripto communica. re, fic ut illum pro Vefica habuerim, a naturali loco longe aberrantem; Duo autem Tubercula pififormia, quae in fu- pernà .ipfius parte exiftebant, foraminula habebant., quae è «guttulas aliquot ùrinae fubinde eru@abant. Omnia vero 18 clarius -& diftin&ius pro ‘voto adnotare non potueram, ideo — quod\tumor jam plures ante obitum dies in extremam cot- | tuptelam, & quali fphacelolum tabum degeneraverat. ao serie i n'a eni 106 88) 0 (3 i i SCbSERVALRIO III cda EJUSDEM. LUMBRICI TERETES EX ULCERE INGUINIS | DEXTRÌ PRODEUNTES. Foemina quadraginta & duos annos nata, cum die 23. Juli 1738. dolores in abdomine, quibus ab aliquot jam | annis vexabatur, paulo intenfiores perfentiret, & imprimis jam in dextro inguine etiam tumorem perciperet , qui mo- do elatiot paulo, modo aliquatenus iterum fubfidebat, me - accerfivit, quae pateretur, exponens. Ex. relatione ifta tu- morem ftatim pro hernia accipiens, ad demulcendum & relaxandum eum, praefcripfi facculum ex herbis emollien= tibus lati inco&is. Cum autem fequenti die iterum acce- derem, & infpiciendi tumorem : copià faQa effet, inveni eum a pudendis verfus os Ifchii dextrum extenfum, &-fi- mul intenfe rubentem; aegra quoque de infigni ardore & terifione in loco affefo querebatur. Cum itaque omnia figna adeffent inflammationis, & futuri abfceffus, accerfitus. Chirurgus , qui emollientia cataplafmata fuperimponeret; quod cum fattum_effet,' intra aliquot dies ad:maturitatem perdu@us abfcellus, ita ut fponte aperiretur, pus fimul & “fpumefcentem emittens lympham, quam dum abfterfiffet, & ulceri plumaceolum digeftivo imbutum impofuiffet Chi. rurgus , fequenti die accedens invenit aperturam abfceffus majorem; & ora illius nigricantia fimul & foetentia, qui. bus mundificandis cum effet occupatus, obtulit fe ipfi Lum. bricus ex aperto ulcere prodiens, quem forcipe extraxit, fex uncias longum; deligato ulcere, poftridie adveniens & alterum invenit Lumbricum, priore paulo minorem, cum impofitis- plumaceolis auferendum. — Interim quotidie in apertum ulcus injiciebatur liquor ex Decodo radicis Arifto- i lochiae, ; « SE)Oo( S® 107 | lochiae, cum Effentia Myrrhae, Aloés, & melle rofato per- milto, & plumaceolum unguento digeftivo & balfamo Arcaei imbuto imponebàtur; intus affumente aegra fingulis iv. horis cyathum Decodi vulnerarii, & detergentis cum Hb. Marrub. alb. Artemis. Chaerefol. Card. B. Flor. Acac. & Radic. -Caryophyllatae compofito. " = D. 29. Julii probe jam mundificatam erat ulcus, tu» mor etiam fubfedit & difparuit rubor; interim aegra per- cepit, quod praeterlapfo horae fpatio ab aflumto decotto, -- in abdominis latere dextro, murmure praegreffo, effluxe- «rit humor flavefcevs per apertum ulcus; aliquoties etiam cum affumeret hordeum coctum, aliquot ejus grana per latus apertum exibant. Inter haec autem & tertius prodierat Lumbricus, cum infigni dolore aegrotantis, quem toties pafla eft adeo acu- "tum, ut in animi deliquia incideret, quoties exitum pa- - rabat lumbricus; fenfim dein minor liquidi copia ex ulcere effluxit, mundatumque ulcus, & tandem ad contolidatio- nem perdudum, fanitatique reftitota aegra, qua ad hodier- num ufque diem D. D. integra fruitur. Bi OBSERVATILO IV. o; ‘EJÙSDEM. È» MENSTRUUS FLUXUS.PUELLAE SEPTEM DIES NATAE x . > Turpius in fuis Obfervationibus medicis notat, quod | paflim apud Au@ores inveniatur, Virgines tenera admodum aetate menftrua paffas, fupra fidem autem propemodum efle it, filiae a quarto ad oGavum ufque annum periodice men- TRI MO ftrua n A Re 108 O AB) OCA firua fiuxiffe. Si hoc adeo rarum, filiam quatuor annorum fuiffe menftruatam, multo magis admiratione dignum id obfervafle in filia feptem tantum dies nata: haec enim fara atque vegeta in lucem edita die 7. Maji 1749. decimo quar= to ejufdem menfis ab Obftetrice fafcias auferente obfervata fuit habere pudenda fanguine multo tina; eoque fincero è mihique id tunc puerperam invifenti retulit; monui, ut fanguinem linteolis eXtergeret, reliqua vero naturae com- mitteret, continuavit autem per quinque infequentes ‘dies fluxus ifte, & quotidie fanguis multus circa genitalia ob- fervatus; his autem praeterlipfis diebus fenfim minus tin&a genitalia, donec tandem omnis fanguis difparuerit ; Irfans ‘ meque ante, nec. durante fluxu, nec etiam illo ceflavite ni- MEN a Teb. VI. hil omnino finiftri paffa eft; anno fequenti iterum abfque. ullo incommodo menftruata. OBSERVATIO Vi EJUSDEM. INSIGNIS TUMOR HYDROPICUS LUMBARIS IN FOETU, PARTUM DIFFICILEM REDDENS. Coîluvies ferofas jam ab utero matris, vel a prima Infantia, interdum mortalibus accidere, & frequentius mor. tem afferre, quam vulgo exiltimatur, Obfervationes clini ‘ae; ac praefertim Anatomia pradlica, feu cadaverum luftra- tio fidlem facit. Saepenumero cum Infantes, aut ftatim a nativitate, aut vix uno alterove anno elapfo , gravi aegri. tudine conflitantur, Medici circa Diagnofin flu@uant du- bii, cuinam potiffimum caufae proximae malom adfcribant, . ubi demum poft mortem infpetto cadavere, colluvies aquo= fa hîc ibi obvia fontem calamitatis ob oculos ponit. Aquae x 3 #5 ) o (SR 109 Aquae’ vero ftagnabutes nunc in capite colliguntur, Tab, “nunc thoracis, pericardii, abdominis cavum, aut ipfam vifce» VI rum cellulofitatem occupare folent. Nonnunquam caput Infantum infigni mole aquofa intumefcit, cui bydrocephalo nomen et, diluvio nunc externa tantum ejus integumen- ‘ta, nunc intra cranium ipfas meninges, aut ipfos cerebri ‘ventriculos inufidante. ‘Quandoque ftatim a nativitate extra | cranium tumor enafcitur mollis, lymphaticus, nonnifi par- tem aliquam diftendens: aliàs tota calvaria fuperior fenfim ‘ graadefcit, offaque ejus ab aqua fubtus cumulata dehifcunt, futuris coronaria & fagittali, & lambdoidea ab invicena adeo recedentibus, & mole capitis fuperioris tam enormiter increfcente., ut nulla prope ejus cum facie proportio fuper= ” fit, & haec quafi prae immeofitate illius evanefcat. Non- nunquam loco thecae capitis olfeae, nonnifi membranace- um zadelt velamentum, aquofo latice diftentum, cujus ali- quando pars deorfum prefla, inftar marfupii velut pendula apparet ; quale exemplum quondam in pago quodam vicino = contigit, in quo nihil offei praeter bafin calvariae occurre= bat. Verum aliquando in aliis quoque foetuum. partibus , ‘‘idque jam in utero materno, ejufmodi tumores gignuntur, qui elapfo geftationis termino, partum plus minus diffici lem reddunt,-cujus rei fequens cafus documento effe potelt. # n 3 Foemina quaedam ,annum aetatis agens 24tum, tene- | rioris paullo texturae, ftatura corporis concinna, fatie ab fncunabulis pallidiore, quae fanguinem aquofum innuebat, . cum prima vice uterum gerens, elapfo termino novimettri | parturiret, liquore amnii fere tantum guttatim exftillante, - licet doloribus & moliminibus ad pariendum fubinde reno- | Watis, tamen nonnifi poft biduum, folo nixu naturali, pro-' — lem ex utero elidebat, quae ubi lumbotenus prodiiffet, Quantumvis validiflimi conatus ufque inftarent, ultra non promovebatur , neque trahentis obftetricis manibus quic- «IM 913 quan - Tab. VL a ZIO , 8) 0 COR quam cedebat. Unde cum aliàs conftanti lege naturae foe= tui nafcenti nihil amplius moram injicere: foleat, ubi modo. - caput , truncique pars fuperior in lucem emettìt, fufpicari fas erat, fingulare hic obfltaculum circa vel infra lumbos ‘adele, quod partui abfolvendo refifteret. Indagine genita- lium matris fufcepto, nullum conformationis vitium experie- batur, quale etiam, fi adfuiffet, ùtique capiti potius, &. axillis foetùs tranfitum intercepifiet, quam partibus ejus in- ferioribus, utpote quae minoris diametri numquam nog fponte fequuntur, quoties illae fuperiores anguftiam orificii uterini fuperare potuerunt.. A parte prolis omnis conjedta- ra caufae remorantis in partes trunci inferiores cadebat. Igi- tur-explorandi gratia, quale vitium, aut obftaculum fubef- fet. beatus Parens primum fub ventre prolis manum ad’ femora ufque ingerendo, omnia rite conformata deprehen- debat. Deinde in parte oppofita, manum inter dotfum foe- tus, & offa pubis fubjiciendo , -fentiebat lumbos corpufculi firmiter illis appreffos, aegre digitis ingreffum concedere, verumtamen quod illis circa- lumbos obftabat, aliqualem depreflionem admittere. Quare hoc obfltaculum qualecum- ‘ que fuperandum, & extraGionem foetus omnino abfolven- dam cenfens, obitetrici imperabat :prolem ad humeros mà- nibus fuis prehenfam, extrorfum ac nonnibil deorfum tra- here, dum interim ipfe- manum dextram fuper lumbos il lius, quoad licebat, ingerendo protuberantiam obftantem apte deprimebat, qua. encheirefi iteratis vicibus adhibita, «tandem cedente obftaculo foetus in lucem protractus, magnaque liquoris amnii copia cum impetu effufa et. Jam- que non fine admiratione omnium, in regione illius lum- @ bari,in confpetum veniebat faccus membranaceus aquofus, - ingentis almodum molis, ampullae feu lagenae fubglobofae vitreae figuram referens, cujus collum anguftum ab infima lumborum vertebra extabat, fundum vero ampliffimum na- tibus, & cruribus corpufculi incumbebat. Accuratiore fcru- tinio fufcepto inveniebatur moles conftare meraBFRE A crafla, EDO. IIr craffa, & valida, in ampullam formata, quam ultrà fefqui. Tab. — menfuram. lympha replebat, coloris ex albo flavefcentis. VI. Ejus collum ad. infimam vertebram lumbarem circumcirca adnatum erat. Os facrum vero, cum offe coccygis plane ‘defiderabantur, horumque loco $. vel 6. corpufcula vifen- ‘da erant, magnitudine nuc. avellanae, quae nihil aliud erant, quam veficulae feu hydatides lympha pariter turgi= dae, quam fa@a incifione fundebant. Totius rei faciem ap. | pofita figura utcunque repraefentat. OBSERWVA.TIO VI: EJUSDE mM. ANIMALCULUM SCROTO ADHAERENS. Circa finew menfis Junii 1757. Vir quinquagenarius; în inferiore parte finiltri lateris fcroti, ad aliquot linearum diftantiam a futura, feritire coepit aliquid praeternaturale , quod cum taîtu exploraret, invenit aliquid, quod fpeciem o exigui tumoris, few verrucae pendulae, fphaeroideae figu- | rae, prae fe ferebat, magnitudinem mediocris pifi non ex- © cedentis. Quoties corpufculum hoc femoralibus, vel de- — cumbenti in le&o ad pulvinar affricabatur, fenfum percepit fimpliciter alicujus corporis praeternaturaliter ex fcroto peri- . dentis; fed praeterea ex taGu, & hinc inde motitato hoc corpufculo., nulla fenfatio dolorifica oriebatur. Interim tumor ifte parvulus fenfim ita inctevit, ut duplo fere major . fuerit, cum a fcroto decideret. -Id Viro ledtum tenenti accidit: ubi cum forte poft fomnùm fub auroram, locum - | affeGum digitis exploraret, nullum amplius ibi toberculum © fupereffe animadvertens, illud fponte delapfum conjiciens, diligenter in leto quaerebat, tandemque repertum crateri. lo indens, non fine admiratione illud moveri, & ab-una . ma i \ parte- fe? e e a xi2 0 se )a( 8° parte in alteram progredi obfervabat. Unde fubiit mentem aulo accuratius rem inveftigare. Quo fato inveniebatur illud. revera vivum cv animalculum effe, ac tale. quidem, | quod anterius capitulo nigro , inferius autem. fex pedibus ‘9 ejufdem coloris inftru&um , pofterius in folliculum fubro- tundum definebat, coloris ‘\lbicantis, 21 lineas. longum, & circiter 2 lineas latum, paulo: tamen poftica parte, Quant. antica latius. .ICte folliculus fanguine atro craffoque refertus erat, quem forfice apertus oculis fubjiciebat. Ceterutm*qua parte fcroti animalculum hoc parafiticum adhaeferat, fupere». rat exigua quaedam durities, intra cutem perceptibilis, pifi ntajoris magnitudinem aequans, quae vero impofito Em- plaftro de Ran. V. c. M. intra aliquot dies difcutiebatur. - Tpfedum cujus generis & fpeciei? Unde Scroto Viri illaplum? Qua organorum fabrica fanguinem hauftum: in founr folliculum depofuit * LUNE à ‘Num ficut ‘plena-cruoris hitudo., cutem fponte mi- ? i SI 1a eee > ato CR. 113 OBSERVATIO VIL EJUSDEM: ì BUTYRUM ARSENICALE JUVENI ANCILLAE i °FUNESTUM. T° aedibus N. N. ancilla quaedam juvenis, A. 1758. D. 10 Februarity hora quinta vefpertina maffulam Butyri | recentis nucis juglandis magnitudine, forte humi repertam, ‘imprudens devorabat, cui cum Arfenicam ad enecandos mures remixtum effet, praeterlapfo horae dimidio, patie- batur vomitus vehementes, unà cum frequenti alvina. de- jeCione. Bihorio demum poft, intelleGa mali caufa, The- riacae Andromachi drachma circiter ipfi deglutienda daba. tur. D. rr. accerfitus Chirurgus, ipfi alteram Theriacae do- fin, fimul etiam lac’ vaccinum tepidum per vices fedulo propinandum fuadebat, interpofito interdum oleo Amygda- larum dalcium, ceu quae antidota” obtundendo & infrin- ‘ gendo veneno prae aliis idonea videbantur. Quibus auxi. « Hiis non obftantibus, aegra in pejus vergebat, dolore per totum corpus, cum anxietate praecordiorum, & inquietu- _ dine, mec non extremorum algore vexata. . Eadem mali fa- | Cies die 12ma, Die 13. b. Parens in confilium vocatus ipfam in ftatu fumme ancipiti, & periculi pleno reperiebat. Supina in dorfo decumbens, oculis torvis, & inflammatis, | taciturna, valde tamen inquieta erat, fubinde e ledo furge- | re cupiens, cum extremitatibus frigidis, & pulfu nequa. | Quam perceptibili , five afphyxia. Praeterea adftantes indi. | Cabant, aegram urinae & alvi excretiones habere involun- | tarias, praefcripta tamen remedia libere deglutire, & men. | tis femper compotem effe. Die fequenti omnia pejora, ‘aftiones vitales ad extremum proftratae, & proxima nocte ‘placida malorum claufula mors. Notatu dignum videbatur, - aegram extremis diebus, nullam de ventriculi dolore que- - Wo. VII P relam TIA | BE) ti relam habuiffe, neque ullam abdominis intumefcentiam, . aut aliud quidpiam praeternaturale hac parte apparuiffe. ‘ Aperiendi Cadaveris, & vifcera luftrandi copia non. dabatur, cui feGioni quantumvis perutili , imo ad rimandas morborum fedes, caufas, & ‘effeGus omnino neceffariae, . vulgò tamen noftrates repugnare folent, frivolo -praejudicio du&i, mocrtuis quietem deberi, cadaveris Anatomia non > interrumpendam. alii RETE ESTIRRI CAO SWETIRITET RSI SISI) CIARA o — PT e. e —_—- e---———— n = OBSERVATIO: VIII A FRAGMENTO OSSIS DEGLUTITO VOMITUS | CRUENTUS, tandem LETHALIS. — EJUSDEM.. UD Dn. G*** Civis Bafil. D. 12. Febraarii 1752. forte in prandio , cum bolo carnis bubule fragmentum oflis durum deglutivit, quod per aliquot dies in gula obharens, magnas ipfi moleftias creabat, tandem vero urgente cefophagi nifu laxata utcumque vià, in ventriculum defcendit. Ab eo tem.. pore .ufque ad 16. Marzii fenfu acuto dolorifico circa regio» nem Stomachi laborabat, quà die inter prandium, affumpto - jufculo, cum ovo forbili, confeftim patiebatur anxietates fummias precordiorum, cum fuccedaneo vomitu Spontaneo, & rejeGione omnium ingeftorum,, unà cum Sanguine pare tim fluido, partim grumofo; deinde vomitio Sanguinis puri per vices recurrebat. Die 17. hora matutina quartà, cum Sanguine multo fimul ipfum offis. fraggmentum evomebat, nnde fumma vitium debilitas, fudor frigidus; pulfus admo- dum parvus, imbecillis, vacillans; vomitus cruentus circa horam 9, ejusdem mane iteratus.. Sub vefperam nonnihil in melius fe recipiens, affumpto hauftu paregorico ex Urncia wa Syrupi Papav. albi, cum Aqu. Lattuca, per aliquot nor sit ide: #5) o (3% : 115 | cide dormivit.. At Die 18. mane de novo vomitus fanguinis . liberalis, & fub vefperam vomitio purè aquofa, pot aqua- \ potoni ingeftom. Quaotitas fanguinis: toto #orbi decurfu — ‘ exantlati, ad plures menfuras accedebat. Unde viribus cum vitali fluido exhauftis, demum D. 19. ejufdem gra in ater- nam claufit lumina no@em. Ad curationem nihil eqguidem omiffum erat, quod tum ratio caufe, tum conditio fympto. matum, & virium poftulare videbatur; ex fonte chirurgico, ‘ab initio Venefedio; ex fonte diatetico, quies animi & cor- poris, abftinentia, forbitiones blanda, molles, mucilagino- fe, gelatinofe, potus aquofus, leniens; ex fonte officinali diluentia, lenientia, mollientia, lubricantia, paregorica. Re- | jeo offe bona quidem fpes affulgebat, fore, ut ablata caufa _ primitiva, periculum eflet-defiturum. Sed ab eodem fatis diu retento, majorem lafionem continui in vafis gaftricis fatam effe, quam cui fuperande, & perfanande Natura fut- ficere potuiffet, ipfe eventus declaravit. ; = En delineationem Officuli duri, prope triangularis, cum —— angulis acutis, cujus latus pofterius (4) obtufum erat; ad _ lineam 1. crafum, altera duo latera (44) acutà acie inttruta, — —.& horum fuperius ex parte dentatum erat, — : Pa OB- sor Lear i ER ; 5 I ; . > °-. Omnes agua manet mors, omnes wmors manet 24: $ +4, Mille tamen fpecies funt, quibus #/a venit. Cu. T. E. ResinHaRp de Vulserum Hepatis Letbalitate, pag. 44 Pera | ‘ - Mi n] —_—————__——& CO B:S E RVASTO- 1% CARCINOMATIS LINGUE EXTIRPATIO. BJUSDEM. | Wir feni admodum, obefo; fobulto, antenac diu faiis ‘ ex. voto valenti, fine manifefta caufa, fenfim ac fenfim in dextro latere lingue tumor aliquis nafcebatur, fubdorus, per vices magis minusve dolens, non fine quadam manducandi, loquendi, deg'utiendi difficultàte. Cui quidem malo partim ratio vi@us falubris, partim medicamenta vifcofitati & acri» ‘monia humorum oppofita, unà cum topicisnonnullis refol- .ventibus cante adbibita aliquid levaminis afferebant; nihilo ‘fecius autem tumor paulatim ingravefcens, haud obfcure in- dolis cancrofe naturam prodebat. Cui proinde aliis auxiliis infanabili, extirpatio manualis adhibenda videbatur, antequam fub majore incremento Agrum jugularet. Operationi licet «aticipiti, cum ille heroico animo fe fubjicere non detraGaret, ‘Chirurgus peritiflimus, & manuum dexteritate pollens, im» plorato Divini Numinis auxilio, D. 25. Januarii 1754. Fegro in aptum fitum collocato, digitis fuis mants finiftra. linteo involutis, apicem linguae prehenfum, ad, latus oris finiftrum, fimulque extrorfum' trahebat, dum adminifter alius dextrum oris aperti angulum fbis digitis dilatabat; dextra interim manu Chirurgus forficem idonmeam, re@am, tumori ita applicabat, ut ejus crura quoad fieri poterat, ad extremam tumoris par- tem pertingerent, dum a latere alius ftylo crus inferiorem tumoris partem prehendens dirigebat. Ita Chirurgus clau- dendo forficem fatis valide, totum tumorem auferebat, non- nifi exigua portione extrema excepta, quam iterata forficis applicatione perinde refecabat. Medio loco ubi tumor lin- gue coheferat, arteriola fanguinem fundebat cum aliquo im- petu, DREPRI n REVO(IR rà petu; quae quidem profofio non cito nimis filtenda, tamen ne loengius durando periculum fuo exceffu crearet, aquà fri» gidà ore excepta mature coércebatur. : Ad complementum operationis adhibitum plage Cauterium ex ferro candente ‘apte figurato, a parte poftica verlus anteriora illud ducendo, Animofus Senex operationem intrepide ac patientiffime fulti. nuit, abfque ulla lipothymia, aut alio majore incommodo fecuto, dali icsnerata quiee 2 tranquillitas, cum alto filen- ‘tio, & vi&u tenuiffimo, ufuque Emufions temperantis-ac de» mulcentis 3 extrinfecus Deco?um Vulnerarium, fubadfiringens, cum . Effentia traumatica , fepius ore excipiendum. Ejus die nox fatis erat tranquilla dolores fere nulli; lingua non tumida, mobilis, & vicina partes in ftatu naturali; nihil aliemum in loco, ubi refeGa portio linguae; deglutitio integra. Deo dante, fub finem wenfis Maji Curatio abfoluta, & locus affeîtus probe cicatrifatus, poftquam ter adhuc minori ‘cauterio uftus fuiffet, nimirum ut caro nondum fatis firma, & cicatrici renitens, auferretur.. Sed ecce! quam fragilis hu- “mana valetudo! Ab initio menfis fecuti OSobris, Glandula Parotis & Submaxillares coeperunt intumefcere , fenfimque induratae tandem fphacelari, & paulo retro angulum dextrum maxille; cute circum circa nigrefcente, apertura apparere infaulta, unde /Eger in Marafmum incidit, lentaque morte confumptus vivere defiit. Nonne atate junior, & fanioribus humoribus gaudens; tali Operatione ftabiliorem curationem, & falutem magis integram potuiflet recuperare ? Sed ipfa Sene4 Morbws, P3 OB. tes #8) 0 CW iniettati - — —r—Fr mc "rs" » ì TT a —s ro — Wo BSERVAFIO ‘’Exemplum TRANSLOCATIONIS CORDIS #0. im LATUS DEXTRUM. EJUSDEm. LS um forte D. 10. Junii 1766. Vir Juvenis ex. agro. Bafi- leenfi, confueto more, in Anatome eque ac-in Chirurgia examinaretur, & inter alias queeftiones anatomicas de con- tentis Thoracis, & ‘in fpecie de fitu Cordis, queftio effet, refpondit-Candidatus, fe probe nofle, Cor ordinario Nature curfu fitum effe in latere thoracis finiftcto, apud fe autem in dextro latere pedtoris fitum Cordis tranfpofiti quam diftingif. fime obfervari poffe. Refponfioniem hanc mirati Examinato- tes, admotis manibus rem exploraverunt, & in eo loco la- teris finiftri thoracis, ubi pulfus cordîs percipitur, nullam plane fenferunt pulfationem, e contrario autem in eo loco lateris dextri diftinde eam percipere potuerunt, & repetitis vicibus explorata fic pulfatione, idem fempe: invenerunt. Adde, quod Juvenis ifte obefus, robuftus, cum genis ruben- tibus, hucufque nunquam male habuerit, f. agrotaverit, & nuper uxorem duxerit. apre cene izo irc II Confer. Hift. de la Societé R. des Sc. de Montpellier, avec les Menmoires de Matbemat. €$ de Phbyfique, tirees de fes Regifires, T.1. ato. 1766. No, II. Recenf. in btting. Augeigen, 9° Gtid, 1766. Cel. pe HatLer in Opufeul. Anatom. Gotting. 11751 ,-8. editis, pag. 211. Not. III. Partium tranfpofitiones, ubi nulla vis eaterna admiîti poteft. Item Car, EnrENFRIED EscHENBACH Obfervata amatomico.chirurg. med. rariorà, Roftochit 1769. Oss I Similem cordis tranfpofitionem alii audtores, pauci tamen, annotarunt. Sic inverfum cordis, omniumque re- liquorum thoracis vifcerum fitum, in homicida quodam, defcribit Car- rIeRIUS in Osserv. fis, Obfi XVII, p. m. 53. Corin femina, 20. an- cos nata, tranfpofitum adducunt Era, Nat. Cur. Dec. I. Ann. 2, pag. Dir: u _ n i BE) OCS# rI9 TAI ubi etiam Obferv. CXCIV. legitur Obfervatio WepeLri de Typographo, cujus pulfans Cor.in dextro femper pectoris ‘latere obfervavit; quo etiam pertinet Tnom. BartHOLIN. Ad. Hafszieaf Vol II p. 135. Forte & ejusmodi Cordis tranfpofitio in pluribus adhuc hominibus viventibus oc currtit ; maxima namque obfervationum clinicorum pars cum obfervatoribus ipfis moritur; ut reéte monet modo laudatus Obfervator CL. EscHENBACH, Spineda dei e ded ide dic dol fre CAS FEBRIS SCARLATINAE. JO. LUD. BUXTORFII, " Ut corpw cingens aîr, fervare falutem : Sic proferre valet morbos. En! femina folu Aér habet, per quae poffunt exfurgere morbi, {|< REINHARO de Epidem. Carm. p. 26. È a + : i M. B. Aetatis annorum 25, trium. Liberorum fanorum |, mater, temperamenti Sanguineo - phlegmatici , hilaris ahimi \ -& ingenii, tenerae & gracilis corporis texturae ; ac formofae . ftaturae, in Defluxiones catarrhales praedifpofita , ceternm — hucufque fana, agilis, & alacris; ab aliquo tempore parcio- | rem ciborum quantitatem cum aliquali anorexia f, faftidio . alfumit, plus contra potulentorum ingerit propter oris fauci- _bmque Cut ajebat) ficcitatem, atque amaritiem, facici co- —_ lorfimul ex vivide rubicundo in pallidam fubftavelcentem com- | imutatur, corpus quodammodo emaciatur, infequente mem. brorum laffitudine, torpore ac ineptitudine v, inhabilitate ad ‘negotia domeftica peragenda, Maritus-d, 4, Novembris1769. Lig tp01 t 3 aACCEr= ta 120 | 88)9 2% accerfitus ad Amicum quendam in pago B*** coelo fereno annuente, char. uxorem Scciam ltineris, (ad animum re- creandum , ) fibi fecit; Alipede curru aperto.vetta ( Liquore “in Thermometro Micheliano 4. lineas fupra pundum. Temper. notante) vix uno ab urbe lapide, fubito quafi per afflatum aéris dolorem rheumaticum in collo & nucha. fentire incepit, * cum intumefcentia atque elevatione notabili partium lateralt- um colli, Tumor ifte cum aliquali rubore, hinc dolore uren- te atque tenfivo ad vifum majora capiebat incrementa, cum vinfequente tanta virium proftratione; atque febre adeo inten» fa, ut per omne tempus, quo in-pago illo commorabatur, le@um tenere cogeretur, egoque D. $. Ejuf. circa meridiem Vfnem ad uncias VI. a chirurgo loci I. F. urgente quoque Angina inflammatoria, deglutitionem fere in totum impe- diente, inftituendam neceflfarium ducerem, qua D. D. feli. citer peratta, bihorio poft Rhedam rurfus confcendit clau- fam, propter intenfum ruborem in tota peripheria corporis , praecipue vero in collo & pectore, domumque reverfa in le&um fe conjecit, cui affixa manfit; Inje@iones, Gargarifma» ta, interne lindus &c. cum diluentibus & temperantibus in ufum vocata. Die Lunae 6. Ejufd. vel tertio ab invafione Menftrua comparuere legitimo tempore, fed absque eupho- ria, Febre fcarlatina ingravefcente potius cum fiti multa; Nox inquieta, pervigilium. - ta D. 7. mane citca meridiem Exacerbatio febrilis, major eruptio, cutis per totum corporis ambitum adinftar panni > Sfearlatini; lingua alba, muco obfeffa, pul'us celerrimus, at- ‘que debilis; colli autem & faucium intern. inflammatio im- ‘‘iminuta, hinc deglutitio paulo facilior. Circa mefony@ion nova exacerbatio febril, mae quies & fomnus per bihorium. -D. 8. Angina magna ex parte profligata, afperitas vero linguae cum fummo rubore, & impreflio dolorifica a qui- bufcunque aflumtis.. «Catameniorum fiuxus parcior, ‘alvus a triduo L | 4 | di >» | aperta fub vefper, pi dh Li E) o Ci 121 triduo claufa, hume@&ante, lubricante ac molliente Enemate Pulfus velox, at. mollîor. NoS&u febris velicmentia fumma, aeftus, calor cutis urens, fitis urgens, lingua ruberrima, dolens; urina, uti jam ab initio morbi, turbida, fedimentofa, lutofa; pe@oris oppreffio; fenfus fri- gotis circa pràecordia, ja@ationes membrorum, inquietudo, pufiilanimitas, tinnitus aurium, borborygmi, aéris cum vehementia e ventriculo eruptio £ erudtatio: tuflis multa, . faepius violenta; agrypnia; fopor de tempore in tempus per aliquot minuta; decubitus in leto. propter dolorem atque ca- lorem urentem. valde moleftus, hinc fitus mutatio affidua, iterumque aliqualis fopor btevis; Pulfus admodum velox, fed mollis, faepe etiam aliquomodo debilis._ Decodtum Hordei, cui injeCt, taleol. citri, item Emulf: ex fem. IV. frio. maj. Ef, fem. Papav. alb. & Amygd. d. r. excort. ana 3). cum. V. font. parat. addito Julepo Viol. ad unciam I. cum Matr, Perl, ppi. dif. Antimon. diaphor. 38. & nitri perlar. gr. VIII nec non Mixturam analepticam lubens, imò cum voluptate afamit, menftruorum fluxu pro tempore ceflante; Crezioren Hordei, Mucilag. fem. Cydonior. c. {yrupo viol. utinus avide ingerit. Tu- mor faciei, colli, pedtoris, brachiorum ac manuum adeo in- i fignis, ut mifera immobilis in leGulo jacere cogatur, levi cochleari tenendo impar, ita ut medicementa; omniaque in- gerenda Infanti adinftar porrigenda atque infundenda fint, - truncufque corporis ope aliena ad fui circumvolutionem , vel . femotionem indigeat. Nuila tamen deliria, nec fpafmi ma. | Difelti. Fermenzuni: panis cum aceto di'utum plantis pedum ap- | plicatum, trihorii fpatio adeo exficcatum, ut in pulverem fa- | cile redigi vel conteri potuerit. Hora 6ta matutina deje@io. | nes 2, alvinae copiofae biliofae, tenues. Per totam no&em. bullus fomnus; neque onquam ullus Sudor, cute Neonatae ex errore imprudentis obftetricis balneo nempe immerfio» | Dis mimis calente, ftrita, ficca & fquammofa reddita ; id od me valde anxium tenuit, Vol VILO E Bi . Sudore 124 RED CR Sudore enim diffatur in auras |» ù RAUTI K È . Noxia materies. quae damnum ferre faluti — Affolet, ut pulfet mors atria. D, 9. vel fexto ab Invafione Catameniorum fiuxus refti-- tutus, abundans, criticus, cum infigni Euphoria, ac febris remiffione. ò | x D. 1o. Cutîs defquammatio incipiens cum pruritu fom- mo , pulfus a naturali vix recedens, convalefcentia paula- tina. Complures alios ex utroque fexu, ac diverfae aetatis.. atque conditionis eodem fere tempore hac Febre fcarlatina epio demice tunc graffante correptos, ex voto D. D. convaluiffe, laetus recordor. Î > Aeger pelle nova veftitus vivere vitam Incipit inde novan, gaudetque falute recenti. CHR. T. E. REINHARD Jatropoétae — Febris &c. Libr. IL p.25. CONVULSIONES ANOMALAE, EJUSDEM. Hardaîs annorun 16, Ch. B. animo promptus,. ingenio. pollens, corpore procero, fatis robufto, minus obefo, ftu-.. diis literarum ftrenue deditus, vi@ui falubri & temperato ad. fuetus, antehac bene valens, ab aliquo tempore citra mani- feltam canfam, folito magis inquietus, & nonnihil morofus, Sor e ì LS > REDOCIR 123 ‘ ex leviffima canfa ad incandefcentiam ptoclivis, incipiebat ha- bere orotus membrorum infuetos, & involuntazios, fenfim lento gradu magis magifque confpicuos, quibus vtcumque refiftens, non tamen poterat illos cohibere. His motibus agitabanrur fucceflive quaelibet corporis partes, artus tam fu- periores, quam inferiores, tunc magis in uno, nunc in alte. ro latere, motionem aliàs volumtariam quae fupererat, mire | interrumpentes , & pertuibantes. Lulu quali fpafaiodico mufculi totom corpus exercebant, fubfultu , tremore, qual- fatione omni modo variata, cui.ad vivum defcribendae verba neutiquam fufficerent.. Species mali haud abfimilis erat Cho. reae S. Viti, qualem SYDENHAMUS defcribit. Oculi, & facies abalienationem quandam prae fe ferebant, & mufculi ejus ultro» citroque interdum movebantur. Interea animus bene fibi conftabat, cum omnium fenfuum integritate. Lo- quela fubinde titubabat. Refpiratio bona, -pulfus a naturali vix recedens, Appetitus modicus. Sitis plufcule. Somnus inquietus. Ita fe res habebat ad -plures hebdomadas, cum | paglatino agitationis convullivae incremento. Ante Ingreffum hujus morbi tempore autumnali , per ali- quod tempus rufticatione ufus in regione montana, faepius - | venationi operam dans, aéris injuriis fe expofuerat, ac paulo | ‘poft febre catarrhali affe@ns,-inde feliciter D. Dante conva- luerat. Ante 4. hebdomadas affetio fpafmodica anomala fu- È ‘perius adumbrata, ingravefcens mutabatur in Convulfiones | univerfales cionicas, quae diu no&tuque violentis concuffioni- bus, & membra, & truncum, & collum, & caput fatiga- —bant, cum facie torva, oculis minacibus, voce audaciore, & —_ ferociore; loquela turbata, fomno interrupto, turbulento, _ pulfa tamen nequaquam accelerato , aut febrili; & animo ut- è li e praefente, fenfuque vifus, Auditus, &c. non.oblite- | Tato. Tam violentae convulfiones diu nottuque urgebant, rariore intervallo intermittentes, ut iis longius ferendis Natu- rae vires haud pares NNO Impetratis forte induciis, da- eu 2 to 124 WE) CS to fub nottem Laudano, pot aliquot dies recrudefcebat prifti- nus mali impetus, unà cum clamoribus interdum convulfivis, - ad plures iterum dies excurrens. Potus aquae fontanae per tubolum ftanneum faepe ingeftus; item Jufculum blandum, aegre deglutiebatur. In principio iterata vice fanguis mitte- batur, bonse notae. C/yfmata prae violentia jaCtationis con- vulfivae applicari non poterant. Datum interea Sermmz. LaBis T.:marindinatum, quantum licebat. Data Julapia, Emulfiones temperantes, diluentes, demulcentes, cum Nizro; Item Spiritus > Nitri dulc. Sub no&em. Opiatum. Capiti Fomenta paregorica im- ponebantur. Plantis Pedum & Poplitibus Sporgise ‘vapore la@is madidae. Tandem Cruribus admota Weficaroria. ln au- ricula fini&ra, item in labiis Puftulae efflorefcebant. In re- gione offis Sacri inflammatio cutis, & excoriatio fuborta. Tertia demum exeunte hebdomade, D. Dante, mitefcebat Morbus, remanente nibi'ominus aliqua membrorum jadtatio- ne involuntaria, & animi inquietudine perpetua. Nunc in- gefto Brodio laxativo ex Prun. damafe. & Fol. Sennae, in aqua deco&. alvus copiofe exonerata eft; interpofitis etiam Enema- tibus. Jam elapfis 4. hebdomadis Dei beneficio aeger ex voto convalelcit, cum appetitu Ciborum vix. fatiabili, cui tamen nonnifi caute obtemperatur. - In-prima hebdomada Mali in. gravefcentis, aliquoties aliquae tantum fanguinis guttae ex naribus ftillabant. In toto reliquo curfu, nulla Crifis nota. bilis apparebat. Pauciores Puftulae labiorum &c. vix tantae gravitatis morbum judicare poffe videbantur.. Neque ullum veltigium Lumbricorum deprehendi potuit. Uri in prin- “ cipio prope naturalis erat, in progreflu plerumque pallida, - aquofa, cruda. | Morbo jam fanefcente ad vefperam quotidie fudor toto corpore erumpens, plenae & optatae convalefcentiae coroni- deim imponebat. ow Asta! : i DE, pai x #2) (3% FRI "Cho 000 MASSA NCEHOREA-S VITI? CEJUSDEM. Piola Bafileenfi decennis, eufarca, formofa, vegeta, paren- tibus fanis & robuftis genita, antehac incolumis, D. 7. Febr. citra caufam evidentem praegreffam, incipiebat capite & prae- . cordiis male habere, ideoque in-le&um fe recipere; ad Pa- rentum interrogata nonnifi haefitante lingua refpondere, vul. ‘tumque fubridentis, ac velut delirantis, mente tamen haud laefa, prae fe ferre; membraque fua motu infueto, ac invo- luntario, affidue agitare, ultro citroque commovere. Medi. co confeftim.in avxilium vocato Puella manum porrigit, ni hilque meli fe percipere titubante loquela fignificat, facie flo- rida, & mufculis rifam convalfivum lepidè exprimentibus. Reliquo corpore quaevis membra perpetua agitatione jatane tur, & univerfum fyftema mufculofum clonica & epileptica ‘ concitatione omnivario modo exercetur. Elefto exemta, nullo conatu pedibus infitere valet, qui alterna fiexione & extenfione, faltum quafi moliri videbantur.. Ceterum Puella fui.bene compos, omni fenfu, vifu, audituque pollet, ad | percun&ationes amplius refponfura, nifi fpafmodica affe@tio fubinde loquelam interrumperet. Interim a@iones naturales & vitales falvae erant, pulfus, refpiratio, appetentia cibo» | rum, &c. illaefae; etiam fomnus inter affiduas mufculorum agitationes fatis placidus ; Nullus calor febrilis, nulla fitis mo= lefta, nec urina a naturali conditione recedens._ Venaefeionem imperatam Parentes repudiabant. | Alia | praefcripta remedia, evacuantia, antepileptica, anthelmintica, è um diaeta leniente, nibil proficiebant. Ad fex hebdomadas a Ko) [modi Epilpfia, feu clonica mufculofi generis omnium «membrorum agitatio, miente compote, & fenfibus integris, ‘excurrebat, adeo ut parentes prope omnem falutis fpem ab- a Q3 | Jicerent, 126 NEDOCSR ni ficerent, ac ulterioribus remediis valedicerent. Ecce autem | Deo juvante, Natura mirabili vi.fua confervatrice & medica. trice; ex improvifo -largam narinm haemorrhagiam criticam “molitur, qua fponte rurfus finita , epilepticae agitationes cef-. fabant, loquela ad integritatem, omniaque membra ad libe. rùm motum redibant, nonmifi fatigationis aliquo fenfu, ac debilitate aliquandiu fuperftite. A Medico interrogata, num- quid praeteritorum in morbi decurfu ‘meminiflet, refpondit,. fe omnia gefta fcire, & probe recordari. td Alta! 5 ‘Conf, STDENH. Oper. p. n. 661. €53 748. >» vicine 1A Si )) A m GÌ area 3 Ure Ga = \ VE LE )o( I i 122 | ee RE RPR2 2: PRRRRR . TERNIO GRAMINUM » ‘das E X ; AMERICA-NOVORUM DESSCRIPTA ET ICONIBUS ILLUSTRATA i à PETRO JONA BERGIO, Med. Dot. Hift. Nat. €5 Pharm. Profeff. Stockh. en ip, rsnieriva & novarum plantarum multam vim ex America 3 identidem attulerunt peregrinatores, quod quidem tanto ‘opportunius fcientiae accidit botanicae , quanto difficilior ad hancce terram curiofis patere folet aditus. Equidem hi fic. ode plerifque plantarunì familiis adlmodum bene meruerunt, — .. at vero de Graminum familia adeo non commeruere, ut po» « tius plerique illam ficco, quod ajunt, pede praeterierint, + haud fecus ac fi eam nulla dignam judicaffent attentione. ì Unicus fere peregrinantium SLoanEus graminum jamaicenfinm tradidit icones, quibus fi addidero non adeo multa gramina | Americana in operibus PrukeneTI & MorisonI occurren- ‘tia, nulla vel cette admodum ‘pauca reftabunt ‘a reliquis — fceriptoribus ad vivum delineata. Quid? quod nec. ab ipfo i Jacquino, recentiorum in America peregrinantium facile | pNncipe, ullius graminis imago cum botanicis communicata ‘eft., neque etiam alicujus faGa mentio, Hinc forte quispi» am animum ‘ad credendum inclinaret, nihil memorabilium —Braminum in iftis terris amplius offendi poffe, fed Degni De > rar 2° 128 BE) O(SE î uri. fateor, contrarium mihi videri probabilitati , quod deficerent rariora gramina in ea terra, quam toties videmus aliorum ve- getabilium rarifimorum maxime effe. feracem. Ante bina & quod excurrit luftra redax ex Surinamo faGus conterraneus meus Dos. Dan. Roc4anDER, largam fa- ‘ tis ejus loci vegetabilium generatim, pariter ac graminum fpeciatim , fecum domum attalit meffem. Certe plereque in hacce colleGtione plantae eximiae erant raritatis , atque haud paucae -vel fummis botanicis ad illad tempus plane in- cognite, quamobrem, ut erat botanica imbutus dottrina, eas . omnes ipfe fibifumfit accurate defcribendas. Interea tempo- ris, ufque adeo mihi, & quidem mihi foli, favit, ut meum locupletaverit herbarium plerisque fuis plantis, - vel re&ius omnibus iis, quas in duplo poflidebat. Diu deinde exfpeGlta= vimus, ut e prelo in publici commodum prodirent ipfius — deferiptiones, fed incaffum cecidit noftra exfpedatio, quin imo omnis demum concidit fpes.. Interim dum adhuc ulla me fpes tenuit, falcem in alienam meffem immittere ego prorfus religioni mihi duxi. Jam vero poft tantam moram, prope iniquiffime a me faum foret, ti diutius curioforum hoc- in- genere infcientiam tollere recufarem, Itaque utì antea Scleriam, novum ex colleione Rolandriana defumtum graminum genus, duabus fpeciebus conftans; cum noftra Scientiarum Academia communicavi, ita nunc ex eadem col. letione tres novas graminum fpecies, unam nimirum ad. - Schoeni & binas ad Papali genus pertinentes, illuftriffimae So- ‘cietati. Helveticae, qua par eft animi reverentia offero de- feriptas pariter atque depi@as.. Et vero, qua de iconibus, pi&ori diligenter adfui, quo eas omnino redderet exadtas, idque magnitudine naturali; defcriptiones naturae conveni- enter ipfe exaravi. Si haecce complacere intellexero, erit id mihi incitamento plura, alia data occafione, praeftandi. | ,C PASRO DITA E 129 A "VP ASPALUM I. PASPALUM (sepens) fpicis paniculatis fubverticillatis, ue: nutantibus, culmo repente. Tab. I, Habitat in Surinamo.. DESCR. Radix fibrofa, Culmus pedalis, ftriatus, glaber, - geniculitus, repens, radiculis ad quaecumque genicula. pro- rumpentibus reptans, Folia alterna, lineari. lanceolata , acu- ta, brevia, vix digitalia. ftriata, pubelcentia, faturate viri. dia, bafi vaginata. Vaginae ad quodvis geniculum cylindra- ceae, rigidae , ftrillae, divergentes, ftriatae, longitudine in- ternodiorum, pallidae, ore bidentato, membrana tenui trun- cata; inferiores pundlis fcabriufculae , fuperiores glabras. Spicae plurimae, paniculatae filiformes, pollicares, fecundae, ‘nutantes ; fuperiores verticillatae ; inferiores oppofitae. Rachis linearis, acuta, concaviufcula, carinata, foliacea , fubfcabri. ufcula, faturate viridis. Flores ovati, acuti hinc plano-concavi- ufculi, inde convexiufcali, glabri, pallide fublutefcentes, fub- fefliles, imbricati. CALYX. Giwa uniflora, bivalvis: val- vulis ovatis, paralielis, teneris. COROLLA. Glunà bival- vis: valvulis pariter ovatis, rigidioribus. STAMIN. Ela — menta 3, brevia. Antherae fubnigree. PISTILL. Germen ob- tufam. Sezen unicum fubrotundum, utrinque compreflo. pla- i num, intra corollam catt:lagineam perfitentem. 3 II, PASPALUM (conjugazum) fpicia conjugatis, Tab. 2. uc... Habitat in Surinamo. i ‘ DESCR. Radix fibrofa, fibris horizontalibus, fibrillofis. Culmi faede piures ex una radice, fubpedales, eredi, {triati, ut fubgeniculati, viridefcentes. Folia lineari - lanceolata, acuta, palmaria vel ultra, alterna, glabra, verlus bafin cilia- 1, faturate viridia, vaginautia. Vagine longa, arde, ftria. Vol. VII, Ri 3 R te, 130 un te, glabre, marginibus ciliate, ore & collo pubefcentes. Spice terminales, conjugate, aquales, longiffima, Mride, erecto- patentes.: Rachis triangularis, glabra: angulo inter- medio fi:xuofo, feriem florum diftinguente. Flores fecundi, angulo intermedio rachios alternatim infidentes, pedicellati, ovato - orbiculati, acutiufculi, marginati, hine plani inde con- vexi, glabri. Semien unicum, orbiculatum, uno latere con- Vexum, nec Ovatum, SCHOENUS I. ScHoENUS (fetacens) culmo tereti ftriato, foliis feta- ceis, floribus lateralibus, Tab. 3. Habitat in Surinamo. Descr. Radix fibrofa, defcendens. Calm fetaceus, feta equina paulo craffior, fubdivifus, fpithamaus, erec- tus, fubteres, fulcato-ftriatus, glaber, pallide viridis, -maculis & fafciis nigricantibus fparfis notatus, bafi va- gina brevi involutus. Folia fetacea, craflitie & figura ipfius culmi, alterna; ere@a, ftri@a, ftriata, longifli- ma; pauca. Peduncul laterales, plerumque ad infertio- nem foliorum, non axillares, fed ad latus culmi, firmi, Capillares, ftriati. Flores bini velterni, feepe plures fub- . corymbofi in pedunculo communi , fubpedicellati; at prope apicem culmi fubfolitarii, pariter pedicellati. CaL, Gluma bivalvis: valvulis ovato - oblongis, acutis, tene- rioribus , in:equalibus. CoroLLa. Gluma trivalvis, -ri- gida; valvulis ovato - oblongis, acutis, convolutis. STA- mina ulterins inquirenda. PistILL. Germen fubrotun- dum, bafi apophyfi fubrotunda & majore. Style filifor- mis , longitadine vix corolla. Srigma fimplex. Sere bine ad bafin apophyfeos germinis, longitudine CORE î ® RO) 0 (9% 131 ___ laeovel paulo ultra. Pericare. collum; Fru&tus corolia - perfiltenti involutas. Semen unicum, ovatum. Oss. Glunia corollina ateo bifora et, altero flo. ‘re pedicellato ; quorum unus femineus et. ì Li PIPER AGGREGATUM, POE REA à Petro Jona Bercio. fia genus , quantumvis dodum admodum amplum, pate quod in fcriptis Linnaanis viginti fpeciebus conftat, augmentem adhuc fpecieruo admittere, Botanicoram, fine «dubio difpliceat nemini. Neque proinde dubito, quin gra- d, “tam accepramque referat Illultriffima Societas Helvetica no- vam, quam Fidem officiofiflime jam offero, quamque in col. le&ione plantarum Americanarum Rolandriana detexi, Pi peris fpeciem. Equidem, ut mearum effe partium duco, aliquo paGo gratilimum meum pro indepto honorifico inter alma Socictatis membra loco teftificari animum, ita etiam . hujufcemodi fymbolam.ad Ada Ejufdem celebratiflima eo li. Pbentius ‘confero, quo certius mihi perfuàdeo, non alta me . lius ratione vel cratitudinem animo infitam exfolvi poffe, vel | Socictatis. fatisfieri expettationi. icon adjeîta ramum refert fruticis, magnitudine naturali, a pittore idoneo, cui frequens : padiiti, exadtiflime expreffum. i i: Pirer (uegrezatum) foliis ovatis acuminatis, fpicis ag- — gregatis feffilibus breviflimis, x Rz2 Habi= 4 a Ra 132 88)0oCS$ tici Habitat in Surinamo, Descr. Cauls arborefcens. | Rami teretes, fubnodofi, einerei, nudi, glabriufculi, patentes, ramofi: ramulis viti= defcentibus, foliofis, giabris. Folia alterna, ovata, acumine lanceolato acuminata , glabra, venulis transverfalibus minu. tilfimis fubrugofa, integerrima, quadripollicaria, patentia, nervofa: nervo longitudinali undulato. Peziol! breves, pla- miufculi, canaliculati. Spice brevillima, 2.1. 3. lineas longe, aggregate, terétes, rele, \felliles, partim axillares ex axilla foliorum, partim laterales è cicatricibus ramorum prorupte. SUR -_ ETTI. dI . ul IN Ù ; 8) 03% 133 STU. RAEE CALCUL DES PROBABILITE/S, PUASRO BR Md LELE T, i PROF. D'ASTRONOMIE A GENEVE. I* Sur un cas de l’Ars Conjettandì pe Mr. BERNOULLI. L° célébre Jaques Bernoulli donne dans fon ouvrage De Arte confjetandi , pag. 161. la folution du Probléme fui- vant. Deux perfonnes A & B jouent enfemble avec un feul dez, & conviennent que chacun rejette le dez autant de fois qu'il a ammenéde points au prémier jet, que celui - là gagne- « raune fomme 1, qui ammenera le plus de points dans tous . ° fes jets, & que fil’un & l’autre obtiennent le méme nombre de points, ils partageront également la fomme propofée, | mais bientòt B l'un des joueurs, ennuyé du jeu, offre, au . lieu de jetter le dez, de prendre 12 points pour fa part, A y confent,.on demande lequel a la plus grande efpé. L | trance de gagner? . Me. % La méthode qui paroit la plus fimple pour réfoudre cet- te queftion, eft de chercher, fi le nombre de points, que A peut attendre de tous fes jets, eft plus grand ou plus pe- tit que 12, or on le trouve égal à 121: Il femble donc, que pullque l’efpérance de gagner dépend du Wiòmbre de points R 3. que - 134 se (0) SE I que l’on efpére, on devroit conclure que l’efpérance de A eft plus grande que celle de -B, cependant fi on cherche exattement cette efpérance , on ;la trouve plus petite que celle de B, dans le rapport de 15295 è 15809. Quarmguam- profetto (dit Mr. Bernoulli) difficile diliu eft, cur ille plira quam hic punta, minorem autem depofiti partem expettet, cum tamen acquifitio depofiti, vi patti, pendeat a punttorun piuralisate. L'on peut voir par cet efpéce de paradoxe, combien il eft facile de fe tromper dans la folution de ces queltions, & combien il faut ufer de précautions dans les raifonnemens que l’on fait fur cette matière. Mr. Bernoulli s'étant conten- té d’indiquer cette fingularité apparente, fans en donner lex. plication, j'ai crù qu'il ne feroit pas inutile d’entrer dans un plus grand detail ladelus, pour éclaircir parfaitement cette petite difficulté, on verra qu'on peut imaginer une infinité de cas femblables è celui de Mr. Bernoulli, dans la folution defquels il feroit aulli ailé d'étre induit en erreur. Le nombre de points qu'un joueur peut efpérer d’ob- ‘.tenir dans un certain jeu, c'elt le nombre qui réfulte de la fomme des produits de chaque nombre de points qu'il peut ammener, multiplié par la probabilité qu'il obtiendra ce nom- bre de points. Ainfi par exemple, dans un jeu où de qua- tre cas qui peuvent également arriver, un d’eux fait obtenir I point; le fecond fait obtenir2 points, & chacun des deux au- tre, 3 points, le nombre de points à efpérer elt dans ce cas =pXI+3Xx 2+jX3=23: Cel:=tant pofé, je remarquerai d’abord, que fi chaque point de pius contribuoit è augmenter le gain da joneur 4, alors fon efpérance dépendioit bien du nombre de points qu'il attend, & fi ce nombre fe trouvoit plus grand que ce- lui qu’a pris B, qui ne courtpoint la chance du hazard, on pourroit concl vec raifon que l’efpérance de A feroit plus — orende x, RE) (3% - 338 _ grande que celle de B. Mais dans le Probléme, dont il et ‘ queftion, ce n’elt point le méme .cas, car fi le jeu donne è A plus de 12 points, il aura gagné, quel que foit le nombre de points qu'il obtienne audeffus de 12, de méme il aura perdu, s'il en obtient vn nombre quelconque audeflous, il ne s'agit que de favoir, s’il paffera ou s’il ne paffera pas le ‘nombre 12, peu importe qu'il le furpaffe de peu ou de beau-. coup. Il femble donc que le rapport des efpérances des 2 joueurs, ne peut pas fe conclure de ce que le nombre fixe de points, pris par l'un des joueurs, fe trouve pius grand ou plus petit, que le nombre que promet le hazard, mais qu'il dépend de la natore du jeu, & qu'il faut néceffairement exa. miner en detail tous les cas poffibles. “Suppofons généralement un jeu quelconque entre 4 & B, où celui qui aura obtenu-le plus de points, gagnera la mife de l’autre, fans avoir égard au furplus da nombre de points, qu'il aura fur fon adverfaire, B prend le nombre + | fixe de points, fans s'expofer à la chance, & 4 par la nature _ du jeu en attend un nombre s, voyons fi du rapport de # à s, il et poflible de conclure, lequel des deux a la plus grande efpérance de gagner. Il pourra arriver trois differens cas. 1° Que 4 obtienne un nombre # de points égal è ce- lui de B, ce qui lui donnera la fomme 3, 2° Qu'it obtienne plus de : points, ce qui lui don- — nera la fomme entière 1. i 4 3° Qu'’il ait moins de £ points, ce qui le fera perdre, ou lui donnera o. ha r , , x z È _— — Doncl’efpérance de A eltégale è l’efpérance d’ammener | plusdes points+1 x efpérance d’ammener précifément # points. i Mis 3 Soit x 136 Sia Be) OC 3% Soit ce jeu tel que l’efpérance Memene tiri Dept ii ACI RO LOS RO e È C) . . 3 » = . . 0 . ZA a . . . . . È .., 3 . CO) . € dante 274 ° DI ° 0 ZI 0 006 SY . . s . Lie re arte Rao RA points = 7 gegni points =Z Alors l'efpérance de 4 -fera égale d n1+1p. Ù Or par la nature des fuites &. Bi @a.. . . a. è. Ge. il et évident que l'on a 4a2a+3+y..+0& b=B+y..+€ & en général le x° terme de la fuite 4, è, c €. égal è la fomme des x: E. termes de da fuite «, 8? €. Donc on aura @_a-b, B=b-c E. & p=zm-n. Enforte que Pefpérance de A fera =" & fera plus petite; plus grande, ou égale à celle de B, fuivant que #+» fera plus petit, plus grand, ou égal à l’unité, fans aucun égard au nombre s de points que A efpère. Il et vrai que ce nombre s dépend des fuites @, 8 S$c. a, b&Sc. caronas la+28+3fY.... +4S Da+b+c+ 0. + +. + +Z, mais il eft aifé de voir que-cette fuite a, 2, c O. dépendant de la nature du jeu, pourra varier à l'infini, fans. — - que la fomme s change de valeur, ce qui donnera tout au- tant de valeurs différentes è la quantité 7-7 D'où il fuit évidemment, que du rapport de # à s, l'on; me peut rien conclure fur les efperances de A & de B. Eclair. Li RARI SIT ee o “SO ti ( TR i SEVOC3E - 137. | Eclairciffons ‘ceci par des exemples, où nous fuppo- 3 ca ferons dis } #. ‘1° A jette deux dez ordinaires , on fait qu'il peut ef. . ‘pérer 7 points de ce jeu>là.. Ben prend aufli 7 pour fa i part, on a done s_5-7. | & la Suite 4, 2, c €$c. devient I 2 3 4 Ss 6 7 8° 2 ’ 36 £ 36 + 35-. 37 | 30 | 26 4,20 pISsiQIOL 6, 3, T.—— «se tsctactististastictostactastista 7, È L o z -© la quantité 2t” qui exprime-l’efpérance de A et 7 égale à celle de B. Pi ‘ Suppofons 2° que A tire dans un fac où il y a 6 Nu- ‘.meros , l'un matqué 3 points, l’autre $,, l’autre 7, un autre 8, unautre9, & un autre 12, notre Suite fera I SAI IE SIR alal asarossgatoragioe sE i «i o & l'efpérance de 4=%%5=. plus grande que celle de B, »._ Enfin 3° fi A tire dans un fac où il y a fix billets, un . de 4, deux .de 6, un autre de 7, unde 9 &un de 10, la Suite fera è Lt SE I NARRA, AUSILI Ve 5 doge i+i+i+1+1+/+427 d & * & l'efpérance de A — 35 plus petite que celle de B. . ._— Voilà donc trois cas ou 577, ‘& où cependant l’efpéran- ‘ce de A s'eft trouvée dans l'un égale à celle de B, dans le 2* us grande, & dans le 3° plus petite. N -On pourroit de méme imaginer ùne infinité de jen, où ? étant plus petit que s l’efpér. de B, foit cependant plus Tom. VH. n grande. Li - n A Cd Z, x È pi . < : Valli ì NE Na i - a RE DOCS DA o grande que ‘celle de A. En voici un exemple tiré des Probabili tés de la vie humaine. n Un enfant qui vient de naitre a Hi.ivane les Tables mor- tuaires de Halley l’efpérance d’environ 27 années de vie; 4 pro-o | pofe de paritr que cet enfant n’atteindra pas fa 12° année; il Ya peu de gens qui n’acseptalfent volontiers ‘cette gu BEUL8 , comme très- avantagenfe, cependant on trouve par ces mémes Tables; que de 1300 nouveaux nés il y en a 654 de morts au bout de 12 ans, enforte que l’efpérance de A le trouve étre — f55, Celt- à- dire plus grande que celle de fon adverfaire. Di La Suite méme peut étre telle que» ‘a talia s foit infi- niment plus grande que. #, & cependant l’efpérance de A plus petite que celle de 5. On trouvera tout-auffi facilement des cas où l’efpérance: de B eft plus petite que celle de 4, quoique # foit plus grand que s.. Soit par exemple un dez à 12 faces dont quatre font marquées I:,.-UNe 4, Une 9, cing autres Ir, & Ja douziè. me 12. -Le nombre s de points à efpérer pour A.elt 2x7; faut que B prenne au moins £ 2 10, pour qu'il ait quelque avantage fur A. N On peut fe propofer icì une queftion è refoudre, favoir. Pexcès de. fur s étant déterminé, & fuppofé aufli grand que Pon voudra , elt-il poflible qu'il y ait des cas où. l’efpérance de A foit néanmoins plus grande que celle de 8? ou bien y a-t-il un certain rapport derà s audelà duquel il foit impofli. i ble que l’efper. de A furpaffe celle de B? «Je remarquerai d’abord qu'en fappofant : infiniment plus grand Que s, il eft impoflible que Pefpérance de 4 furpalfe celle de 8, car il faudroit pour cela que la Suite 4, è, c 54 ayant un nombre infini de termes, eùt cependant fa fomme finie, ce qui elt impoflible dans ce cas-cy, où le denomina- teur de ces fraGions eft par- tout leméme, il faudroit de plus que - Lai Mesi. Le o ) o (5% 139 n 2 ito de deux termes t & 7 prisà l'infini ft plus $ da de que lunite, ce qui ne fe peut pas, fi s et fini, car i «e toviours plus grand que 2 fois le terme e % va . Cherchons done pour une valeur determinée de sla plus grande valeur “pollible de-s qui rende + plus grande que l'unità. © ; | PORIPRA VSS DARA RARI Ro adi Soit,par exp! s= 5 & la Suiteiztt+:1+:i+:+3+x3+3=)6 (la plus grande valeur de # (x; retant 71) -fera—7; cette | Suite rangce de toute autre facon, donnera une valeur de £ * — moindresque 7, i .. En general le dénominateur étant x, la Suite rangée de : la meiileure fagon pour rendre # le plus grand pollible fera LS I ent 2-41 2atI i +1 " AK E Il +.£9c. CR RI ORE sro +0 =, “A | n È n » 4 (2 elt le dernier terme qui et plus petit que 3-+: & qui "de © pourra étre zero dans certains cas.) Si Donc la plus grande valeur de £ fera égale au quotient e de la divifion desm1 2 Ho+i S = par = n A sp l Coe Sira ida dire di ni PI pra ee nt1I Ri RIO que ce nombre » fera infini. Il et donc impoffible que Pefpérance de 4, qui attend n certain nombre de points s foit plus grande que celle de 8, 1 ce Ba déja plus de 2x 5«1 points. rta e: 3 Ainfi DA Ruta RA VI ai RT RA _- i mira a al edi To PERE Bar vg tl Di AT \ si -j NINNA, AIUTI "RE to E 4 Sad , RITRARRE DIOR LEO TECO VOR Pd Ainfi par exemple dans une Lotterie dontle billet vaut 10 écùs, on ne pourra point parier que ce billet rapportera au moins une certaine fomme, fi l'on ignore la manière dont . les lots font di&tribués, £ dans toutes les Lotteries ordinaires, il y a toujours une très- grande probabilité qu'un billet ne ‘ rapportera rien; mais il eft pollible qu’une Lotterie foit ar- rangée de fagon que l’on pourra parier fans désavantage , qu’un fcul billet de 10 éclis en rapportera plus de 19, c’elt ce qui arriveroit par exemple fi tous les lots etoient égaux & doubles de la mife, mais il n°y a aucune combinaifon qui put faire - parier qu’un feul billet rappottera plus du double defa valeur. EN Particulier fit autrefois à Paris une Lotterie affez fia. guliere, dont voici les Conditions. - 1° Le nombre des billets é:oit d'un million ou 1000090, chacun contoit ro fols, ce qui rapportoit joooco Liv. ‘’’ De cette ‘Somme il en retenoit ‘76005 L. ou 16? Cent, - il reftoit 425000 L. pour diftribuer en 20000 lots. i 2° L'on mettoit tous les N° dans une boéte, & tous les lots dans une autre, après quoi l’on tiroit un N° & un lot, on remetroit enfuite ce méme N° dans. la ‘boéte, enforte que le méme N° pouvoit avoir plufieurs lots, & méme les avoir tous; favoir s'l étoit tiré vingt mille fois de fuite. < | i 3° Si; quelqu'un prenoit 50 billets, on lui rendoit fes 50 mifes ou 25 L. fi aucun de fes so N° ne fortoit avec un lot, ainfi le Banquier ou Maitre de la Lotterie étoit MEA lui. A RAR 0 RE) OC 141 dni-méme expofé au fort de la fortune, & pouvoit perdre \ ou gagner par fa Lotterie, dg (9 Suppofons qu'il n'y ait:que 20000 perfonnes qui ayent mis è cette Lotterie, c'eit-à- dire que chacun ait pris $obil. lets, ce qui fera probablement arrivé afin de pouvoir jouir du benéfice indiqué à l'art. 3.) “Le cas le plus favorable pour le Banquier, eft que cha- que perfonne puiffe attraper un lot dans fa cinquantaine; il ‘. a alors de profit les 75000 L. qu'il a d’abord levées fur le total. Le cas le plus désavantageux, eft que la meme perfonne aît tous les lots, il reftera encore 19999 perfonnes à chacune desquelles, il faut donner 25 L. ce qui fait 499975 L. enfor. te.que dans ce cas le Banquier feroit en perte de 42497; L. On peut voir aufli que fi les 20cco lots étoient'diftribués - “entre 17000 perfonnes, il feroit' obligé alors è en dedomma- -ger 3000, ce qui feroit les 75000 L. enfortè que dans ce cas il n’auroit ni gain ni perte. | | Mais fi Pon veut chercher exaGement, quelle et lefpé. . trance du Banquier, fuppofons pour réfoudre ce Probléme | généralement, qu'il y a 7 joueurs, qui prennent tous un égal ‘nombre de billets, pour lesquels chàcun paye-la fomme 6, qui lui fera rendué, fi aucun de fes billets n'a 'de lots, & foit 4 la fomme que le Banquier léve ‘d’abord fur le total | des mifes, È mi Nous chercherons d’abord la probabilité que chaque Joueur aura un lot, n° 007) H° La probabilité qu'un fenl joueur quelconque n’aùra Poni de lots, dans lequel. cas le Banquier rendra la omme 6, DTA) RL a II° La = [dUEVALÌ E a cal sal); - è, Lat Na. BAIN all PRATI MT LAI RE 142 O BEYO CI. III° La probabilité que denx jouenrs feulement n’auront | point de Lots, & dans ce cas le Bariquier rend la fomme 28. & cain de fuite jufqu'à la fin, favoir lorfque un feul joueur aura tous les lots, & que lè Banquier rendra la fomme G1= 1). 2. goti xa Pour trouver la probabilité dans le I cas que chaque joueur aura un lot. > Suppofons 1° que 7-1 joueurs ont déja eu 2-1 lots quelle eft la probabilité que le lot qui refte, viendra celui qui n'a encore rien eu? Il et évident qu'elle elt=7 CA à i 22° Si n-2 joueurs ont déja eu _x-2 lots, quelle et la probabilité que chàcun. des deux autres qui n’ont encore -.rien. eu, aura un lot? On voit quily a 7-2 cas pour que cela n'arrive pas, & deux cas pour tomber dans le cas précédent, C’elt-à-dire pour avoir la probabilité + n, Donc la probabilité cherché e& 2-2 x0+:*"=" 1-2 n F È n° 3° Si 2-3 joueurs ont eu 7-3 lots, pour trouver la probabilité que chaàcun des trois autres en aura un, il y a #-3 cas pour que cela n’atrive pas, & 3 cas pour tomber dans le cas precedent, ce. qui donne la probabi- ‘ipeseherchee o 13.1 3 n: : è voci eft facile de voir d’aprés cela que fi 7-p joueurs ont déja eu z-p lots, la probabilité que chacun des autres en aura ME dep . - n * - Et sil n’y a encore aucunbillet de tiré, la probabilité que chaque joueur aura un lot, fe trouve = L230% (I° cas.) x at - Ò 7 3 Sui Vttaigdit i TE8)oC3% = — 143, | x + Suivons cette méme méthode pour chercher la proba- . bilité du Il cas, qu'un.feul jobeur n’aura point de lots. Li Mg È : Y È "1° Six-1joneurs ont eu x=1 lots, quelle et la pro- | Babilité que le lot qui refte ne viendra pas au jouveur (qui n'a encore rien cu? Ilya 7-7 cas favorables & 1. de | contraire, ce qui donne cette probabilité _ 2! a a x i 2° Si 2- #joueurs ont eu 2=2 lots, quelle eft la pro- | babilité qu'un feul des deux lots. viendra à l'un des deux joueurs qui n’ont rien eu? ” - I-y a deux cas pourtomber dans le cas précédent, & m- 2 Cas pour avoir l’efpérance î que fi x-2 joueurs, ont déja 2-1 lots, le lot qui refte viendra à l'un des deux joueurs qui mont rien, enforte que la probabilité cherchée celt 5; ce I 2, : it — t ran ba-2x-- n-Itbn-2 meo BI SIE. sc 2. È Ci5' È PAT, 7 - n A x È Le cas fuivant fe réfoudra de la méme maniére, & on 3 a î > » _. D'où l'on peut conclure que fi => jouenrs ont eu 77} lots, la probabilité que un feul des p reftans n’auta rien -P pri _ Done la probabilité avant le tirage, que un feul n'aura mi... i! I+2+3+---+4a-in. - point de-lot 3! grati: 100 3--<%( - ui ) (I° cas.) En i raf -— «o Yo “CN En fuivant la méme méthode, on trouvera que la pro. babilité que deux jouears feulement n’auront point de lot fera LU 2 SES LIA SR È — ; : PenTi n @ +2+39c.+2- 241. 2.4 1.3+1.4 + 1.17-2+213+2-4. we) n III° cas.) 1 Le fecond membre renfermé entre les parenthèfes, elt la fomme des produits deux è deux des 7-2 premiers nombres naturels, ou ce qui ‘eft'la méme chofe, le@uarré du polino- «me compofé des 2-2 nombres naturels en faifant tous les coéfficiens — I " On trouvera de méme que la probabilité que trois jouenrs Sent ‘ EI, feulement m’auront point de lot fera=" 777 moltiplié par l ”» tous les produits trois à trois, qu'on peut -faire avec les 143 prémiers nombres naturels , jappellerai ce fecond fa&eur, le cu- be fans coéfficiens des 7-3 prémiers nombres, & je défignerai ainfì la probabilité cherchée *512“(1+2+3----+2-3)?(IV. cas.) n n _ Cd Voici la recapitulation de ces différens cas: } I Ya da n x = t I° cas. la Probabilité — E 2 3-2" (1+2+3+w0--»-+2)0 » HE cab 0 IRE tre pai | DR III° cas. è 0 0 0 8.0 VR 3 Rata ne (1+2+3+&c AGLIO +n-2) Pi i rr Ng: n ; 4 a Lc — 6 — e PO ee I LETI RFI (4a tI 7) sa Voyons fons:à- pidient quelle e let SEA du Rafa È ali ‘a la Somme «a ‘a doni il il ne rendra rien fi tous ont des «i pts; dont il rendra &, fi =: joueurs ont des lots; dontil// ‘rendra.2 5, fixz=z jouenrs ont des lots &c. Enforte que fon — efperance fera ie (sE n LI 3 pot QAS. > AE ui e RETI) ESTA Genta Ae A r sa —- î da o = sé ni: 2 SE E y + Sint G+stit ea. E) ILE br » È dr» ; i e + (4-26) DERE cs G+ +3+&c. + è. +ar2)} = Hog ara n È i r È » È pr. z ea E si Ca, È leaf | fai i sf: “ii kh 13: de tor ì nea ie È # Pa Pe a \+ lio yer COST, RICA) SIR LE LARE " ; mie La PA a è si si # ag gta e ori by 4; L 9 + ann 1.6) rei (1) nota 5 È - - È a VIE 7 mic gio. ; a A \ . L: lai x | Soît le o i (1) met” qui multiplie amz@1 =1 d igutà 4, de Bia nie a. b égal è a B3 les fuivans C, D ee. Mero celui qui i multiplie a-2bégalà P, le fuivant Q & enfinle “a ernier TR, enforte que l'efpérance du Banquier foit fo 5) A+ (anni. 4) +8 86 --<- A yr+ (4-4) 2+ (a) hi Lecoèfhicientdea fera donc TR LA. -+Q+R 0) seft évidemment égale è l'unité, puis quelle exprime la des Probabilités de différens cas, ‘parmi equa ily tainement un qui aura lieu. > E be SET ie Le a A ®, À& VI O si DO ga VS i dg ASTON ai Ù ELE dg o Ù ai iPod 7 146 ce DOC Ri + (ole cotficient de &ifera = iam "i i +32+8 Is ’agit doncì- prefent de déterminer ces quantités 4, B e. ‘’ Cheschons donc pour cet. effet cé que et que la quan- ed (ictato-tfo nuo Le (j'entends toujours par- là la puif- {ance P; du polinome. eil mettant tous les coéfficiens Égaux S,46r) unite.” »! Pi ci ‘Nous-réfoudrons ce Probléme géneralement, en cherchant. e © —Adeéveloperunequantité de cette nature tera: se, VEEEZE +1)? e: ... 1° Pour deux quantités, Pi ) L — r On trouve i CA et ‘ S. bua bra sd I e 7 (+1) pisa b È RENE È \ ae bus e dp 3 s (445)? a” atabPhb \i Ò ali bra ba è L Lina, 2 pr pe: 4 (C+)? — a bia a, ___ È fa \ bhe -, bHa & géneralement Pia str Ca ISTE LES, : ) ° ava bra ui 2°Pour.. gi a \ È am ac4ce sp A € ia n i anch Li b SArE 3 36 e 4 0/2 3A $ 9 VA Le w - — - è Le (cab) (cma) (onb) (brad (ema) (bea) | L, Sa s i i " En fuivant la méme methode , cn trouve n : RE a ’ $ Sg PESI VORO = LE SIOT AO, b ° na Gp 7A (ca) a 3) x & snilesgni - pt ba 3) pe? p+2 TE pe = 4 — —— SEI OT Re (6-6) (cna) (end) gl ide) (a-4) di, (3 Art quantiis Sl e & PRE, y gt ra sta 1-3 o Ugl ” rea c 4 4 ipa a. L* PA, d-b D (38 0 — — rara 0 — .—.———— . _ dee (c-b) (6-4), \ deb (c-a) (6-4) t ù i * 4 e b — mr ——_—_—_—_—m@ ___———t ——eczea = co ue x: (d=c) (ob) (cea) @- 6) (= b) (ba) T.2 (cmd) (= a) { (ca) Gra 7 5, dep —___-+- __=- | ——_- —. CÒ Gra Cud) ba) Gel) Cd nd) (na) | 2° 3 6° dd PED RARI > E =h Si _ a ‘(c- 4) s (em), (b- a) .(c-4) (6 = 2) (c-b) (c=d) © 6-0) (b-a) (cRa) (CATO = a) (c_-a) (be) esa dd A & ia & ‘genéralement — - Coi do sta uc è ) de ? Paz 3 p+3 A d n hi i Ù Meg i ; A A ( d ) (= 0) (@=b)(d= a) | (4 ole b) (= a =D a ES To Il neft pas difficile de découvrir la loi pour 5, 6 quan. tités ou d’avantage , celle des Numerateurs cit evidente, & x 2 ; 1.2,3.20--- = i Et donnant enfuite è ? & 9 les valeurs convenables . aus aurons Tae fsi CADERITIA I < e) n. ; dà n ne I set I een] 7 2 I mina A n = A i ca pour les. Denominateurs ; On verra qu’en genéral pour (a+b+E0. < - - +9)? le Dénominatenr de 424" par exem- ple et égal au Dénominateur de de+/-1 (du cas précédent oug n'étoit pas) multiplié par (9 = 4), & quele Dénominateur de la quantité gt+? eft toujours (g = a) (da Hd) A mA Ge. -. Appliquons mointenant ce que nous venons de trouver ‘ix hombres naturels, & fuppolons a=1. b=2.c=3. Ga x On aura genéralement {gt g+p=1 fio à tri re LOL : Mi nici gel (I. price ERI 5 1 Sa LA e g+ 1-1 ni e SLI AA FINE i. 525) I, 2i 1. 2, -. 450 1.2. 3- U 2:---:-9=5) 1.2.3. & cm) Sc "nd = Lea pa » e è. 0. + (II è —__ PT VK ahi Lao N = È È Ca ipod SA Max de e” n x ,° si A ì JI Bio)» x #2) i°) ) 49 pr Ale d RE Quarr Aa paesi 2 —_ para, n PI 2 se m n—-1. n= 2 Gevi ————_ ln ae e Dei =“ SLA pa 1,2 n 1 ro » » “= t. a a ST n=Io n-I n-I crap 3 È i - — ese. . 9 è Q pot az E a dhe i RIT i _ ì I,2-e-- 8720 L2i co ceene3I0 Tae 54, 12 x > RR E È tr . S à = = £ I Pere * Re ni n=Ic.=--3;2. 1 + vs Ai” Ti à È > I, 2,1 2 E) : PESA 4 ° sapri” i È n=I neI ME Pi. “fr Fis n-1 n=2 phi as(_- —_——_®& B3) 1 2a 2-.-.5-1 i I. 2.-+.-53—-2,1 Tr. 2.0-d3 331. 2. e SIOE n-1 iv di i I n.71 --= 2.0 È o, 4 — —— ———— —_rr—— - Ng s s + eee c n Fist È S È: 1, 2, «-«-.1= 1, coi nt ( Rua È #° si PA : gi nia ì ; i gi a 9 («Pour troùver le coèfficient ded qui et=u=-1.A+ze1nB fo; I,2----72=3,I Toei --3=3.I. 2 n 7 i 4 MT dii # : > 9 / 9MeeLo: S Bigol i ‘è i ni = 3. 4.078 me Mi ei n-2 À Zi el (24 1) ut SHIN GS cn I,2--.-2*73 pas: , 1 . - Ì n=-E N Zoe. | NERI SEE morali S-3 CONCA Ti ARRE DAI gine PIG LI Li ape NEI. 1I2--.n° 4% I, 3, mg. PD I, %o- ag, Ei2 I. 2---27$L23 ® î x i 7 #3 = E ; Gi Sen. q ; L_r——— (€ 7 TRA I 3 IN ( 3 3 1L,2---. 31=> 4 » n ; fa) v° -g90 RADI, i esc. Seppi pn uc n=I.n pi ita E) > T, tare vi ASI Diana eg nà pi ) n I b Meg © Ze) aL On voit siéraoni que la fomme de toutes ces quanti» tés 2, Pc. eft la-méme que celle des quantités A, B ©5c. -& l'on peut voir auffi la vérité de ce que nons avons dit. - ‘ci- deflus que cette fomme qui formoit le cogflicient de 4, devoit étre égale a nto car ici l'on ae=1, & toutes les autres 4, LB, y E$c.=0. A 7 = AH 2 P+Q dl faut chercher la fomme de toutes les quantites fuivantes, = ne I°-- A+B+ C+ €50 «2. --+0+P+2Q IR AB 0+ E ee e je ul: Bric +0 aule | MIDIA esc. ; e di Ke Pr I (RE MO SAI } IR PA at BT. ie i w DA: st? a I , TA 185 ) o ( SR mit BRA 7 "ET AE TIPI i 7 D ; E) Neat O pi i -V — ; I ST) > AS 5 ; s i : a x 5 e ‘On trouvera Ja 1" en.prenant la fomme des quantités a, BE. = - - © après avoir retranché de chacune leider o ier terme, qui elt alternativement>pofitzif & negatif; car -, ; «ces derniers tesmes font précifément la valeur de R. SS TE ARSA sica i Wta Devi / si I. 2>.--.n= 4 “ si x Li €90 mi : ea x N si È vi Be, di Fia F TIE 7 Paat i Sl ati I 1 N, uff i gici odia FI.7* icone cr \ e, la i ; PRDIE b ia 9 w di Pot, sa “Pour avoir la 3° fomme 4+B+ €38. - - +P., il faudra > penultiémes termes des quantités 4, 8 Ga mil ncher de la 1°la valeur de Q qui et égal à la fomme tités. > & È 3 deviconent = ti i Par Tà te qu d4 È Ma I o % i NEROLA CRC i | L ha c, rat è È Y = A "ea n= } Mifniazi--- 073 di age. 71 Ta ; (oO ; a Ì ti A 9 r PRIPREEI, "I ; t) = DE 2, . PRetSS 8 uaar e 1° 7 it 1, gie ee 424 J 14 v $S, Gen - a Li —_———— E : 3 ME mosmgg SETTE ; PRA SCION, Si : €30, DA ; i i I ate Be i MARI 2, i S i - Peri At z n ge ; j 4 x È i Mas 5 | Pour atoir la 37 IOMME A+ B+E90-= - +9» il faut en- «4 + bo. . i - core retrancher les antepénultiémes termes & Von aura, —. | n | di Ma at -- r È i (IRC EA aes Sk ss CAO SIR, Sl da % + I A Dr 23624 | Fa -® : "nd dati ci fat ce ti Le cogfficiens IT 3; ‘af AGAOSA TARE na PE 65. fontles non». ARL PRRRETO dg En sita AS > triangulaires sid 5 A t A 7, î x gl a È » il Elle fera nulle lorsque 4.= , & cette va= o leùr de 4 devient la-plus grande polibie Cavoie = 100... lorsque 7 eft infiniment grand. not” ;En.effet fi le Banquier léve d’abord 100 pout cent, c'élt (© À- dire prend tout, comme alors perfoune ne peut avoir de lot; il eft obligé de tout rendre; JA LA Dans le cas particulier. ou n = 20000, b= 10 fols; i ma. oi & a=%a5. i - L'efpérance du Banquier elt nésative. = — 103900 Li- vres à- peu- près; ce qui fait un prodigieux désavantage , il y a apparence que celui qui fit cette Lotterie ne s'étoit pas ‘>. domnné la peine de faire tous les calculs précedens, P pr È gr I Ac SU Dans ce cas ("© ) = 3628, ainfi il auroit fallu quele. SA pine levat d’abord' 35. 778 pour cent, afin de n’avoir ni | ;: | ‘avantage , ni desavantage. On peut voir e ailément que la quantité (esp augmentera fin augmente, ce qui fera augmenter par conféquent la quantité I a = 100.(* be): néceffaire pour que l’avantage du Banquier foit nul. Dpr les quantités 4, #.& & reftant les mémes, 3 T'avane. LA ne } ” PA » dei ; ; si fr TA n $ ti | i a "= Revoca - tz: Lo TSSMRBPOTTA RAS Pa antoge dl A siguehi è mefure que le OREnI a at \des'jouerrs augmentera , Ce qu °0n Red confirmer par queb ques exemples: È cs; (A = 1 l'avantage du Banq. = 4. mb & pourquil or Ms i A nol, il faneroît desto a ai = 24 A ri Vote = (za TAI dub v - - © a = 25 (ZIO, = nane za73.487) mb La i CR "2A Ria ì 3 = a = 34.787 SE L fo uit t00 1/7 MEZ A i beni dA ciali ; Liga =06. OO i PA ME. fin = I000,- - - = eng mb Bi ART a find 0 TALES fia Hm. 1000000, «|. + = (10000 13960 mb È i - “« - ad: 76 tr y È e >» D'où on voît. qué di; Banquier atra du ‘aeasanitone lorsqu'il levera fur le. total, moins que. ce qui elt indiqué par les valeurs de 4 de la demniére. colonne, il n°y a donc un feul cas, favoir lorsque 7 = 1 que le Banquier ne peut ‘avoir do desavantage, & fon avantage ferà proportionel 2A Si pour. une valeor determinée de a Pon vouloit chercher © > dan n de joueurs ee pour que le Banquier naif.) tane U 2 © SRAUGUII: 0 elica Pa è ni È n î è sare “= {i ati, di È, 4 ES 3 d° prega PRETE VE SIRP MIE IRA i Ù (TIRI RESZONI 7 TAI ESE NR LETI 156 | HEY O(Se * i aucun désavantage, il n°y a quì tirer la valeur de # de l'é. NAM Ch BRIN È 9 af quation, IO0x (2) 2a, ona l'équation x. log» tr log 35 pd È ù n "IO que l'on peut réloudre. par approximation. / n Dans te cas ci-deffus où a = 15, on trouve x plus pe- tit que 2, car en le mettant egal a 2, le Banquier a encore s Liv. de désavantage. è Aprèsavoir réfolu ce Probléme parla methode précédente qui eft alf:7 longue, &.voyant que le réfultat en devient fi fimple, jai penfé quil y auroit peut-ètre un moyen plus ficile d’en venir è bout. Ce fercit de chercher l’avantage d'un jouenr quelconque , de le multiplier par 7, & d’°en changer les fignes pour avoir celui du Banquier, car il eft. + évidemment égal à la fomme des avantages de chaque joueur prife négativement. # r Je ferai pour cela précéder Je Lemme fuivant qui pour. ta fervit pour d'autres cas femblables. sa Un dez è n faces étant jetté p fois, on demande quelle et la probabilité d’ammener précifément w fois une de. fes faces 4. i < \ La probabilité d’avoir 4 une fois eni conpeto 0 il È / IS b-I1+- n-1X 1 H.Ò— BE VOCE 17. Te ( " LAI ab AL h=I + s-1Xx neI ila I, — ei 2 i e: 2 2 —_- | Laprob.d’av.a1f.en3coupelt = 2 ho n3y! n F PA Pai n 3 "da tor 2 L ne foisenpcovps > 2 . - < -.= pel Ì ‘3 » — La probabilité d’avoir 4 deux fois ; o ©ei:2 COUps == Cacao II ai 2 } 4 n i . i ) vil i ìl nl limi i I IX2.. —+n-1Ix -— to SO. DS n—-1 % E Lf aa n _—_ ; = - - - - v 3 cOups = dr Pg cl At = 3X 3 £ n : # 2 x A I, 3. n01I +5= I. 3. 7e2I 2 È f » 3 3 2-1 È 3 - n n» Rs — etilico ar A PUO e AR n n to” e - denxfoisenpcoups + +... apr ni » I Pp » cd e» , , D: : _ _____H nel pas néceffaire d’aller ‘plus loin pour voir la loi que fuivront les cas luivants, chaque probabilité fe dédui. ‘n I; É i U 3 fant I = 158 LR ro ida pr ‘cherchée d’ammener 4, # fois, en p toups elt' è n ita, _ — ——_ o ih Lala di p. pui. p—2----.-pomt+L BI era vare — citare ca dra den x ——n sc Via TIT, De 3 se m P (I = ; = i % On tirera de là forè aifément,- Pefpérance de. chagne. perfonne qui met à la Lotterie, favoir: ta probabilité. qui aura un lot, la probabilité qu'il en aura deux, trois &c. car chaque face dudez peut repréfenter un joueur, & comme chaque -jet du dez ammeéne une face, de méme chaque .ti- rage fait fortir le N° d’un joveur , pour-avoir un fot, tou. ‘tes chofes étant donc. parfaitement femblables dans ces deux cas, la formule que nous avons trouvéer exprimera l’efpé- ‘rance qu’a un joueur d’obtenir m lots parmi le nombre p qu'on en tirera, & faifant p=%, on aura l'efpérance. davoir m lots dans la Lotterie 2 Spi n-Mm gta Pi = —& / Mn n +-+ n-em4I A—I RIE IE LATO! | ASTE MIRI N î I, 2, Za > n 73 n i n dà È. Soît le 1° lot.:= a, lea” sieB3 de 3° =y Sc & Ja fomme de tous ces lots.= A, mousne connoiffons point.ces “© quantités 2, 8, y Gc. il n'eft befoin que de connoitre leur . «fomme A, car l’efpérance du Banquier ne dépendant point de' la maniére dont les lots font-diftribués , mais feulement de leur nombre qui égale celui des joueurs, l’efpérance de ‘ chacun de ceux-ci n’en .dépendra pas non - plus... L — Aînfi la valeur d’unfeul lot fera exprimée par la fomme— A )» de tous les lots divifée par 1, favoir ='7 - SRI DI è +7 £6 à fant des précédentes, on trouvera de là que la probabilità ne i s% a di: Sy PALE h: Mino Evo CR VO TOR —. TI ue ‘ combinaifons de 7 choles deux-à deux, “ada » La + + eb Dei (o) d i (ae È rd) CIC. di Celt-à. dire= B)+ (44.9) c +9) &c Lis De e ES î n, 4 [A OA < È miete. 2 : n-IA 2A cpl car nx n=I Quai A “ I fr I, pie Wie - 9 è sE 34 La valeutde trois lots fera = = — ITA DA & en Fall la valeur d’un udite q de lots fera expri- QqA _mée pari * A b Donc l’efpérance de chaque joneur ‘en adbitani da&b les mémes dénominations que ci- - deflus) fera n° I - Yish: è È nu I nSI 2 b4 ri ii, Latte n on 1.2 AR MERE IE IO n n | e ” “ le) lÀ n-3 Ò he PREMO PIRA n culla 5 n ARE uISI en ss va dA valeur de Bui: lots fera exprimée par la fomme de 5a tous les lets pris deux à denx, divifée par le nombre des — * — — DI —_— I ". n= I.n°-2 _- n-I —— : : Roi Cp vasi | —e XN9°5I4 I Sara Me) Ot 4 la fommé des lots et | favoir moins la fomme 4 q “— enfoite 4-= l'efperanee de € n= =; So +3 tage de chaque joueur = Bonaria le desavan -& Vavanti plié par #> nel nok Da xb-a comme par la premi ve le Banquie Mage joyeur fomme des mifes ser léve d’abord» r devient . DA a la LS, / Psi (E). b- - \equel multi» __ tage du Banquier. iére IRENE, n Pt Sira #5) o C 86 173 bale che deh che io ce cha ca che da fe sfacciata chi cia di cia ch deco VA: CAS CAS DAS PAS LAS LAS CAS LAS LAB PAS LAS LAS LAS DAS Dig DAS PAS CAS Vis Vis eva ris As Cis dis dis cio via via is | BIGA OBSERVATIONUM : ; EX L. E BINNINGERT Med. Dod. dum viveret Archiatri & Confiliarii Montbelgardenfis i manulfcriptis depromptarum. A NEPOTE D. C. E. BERDOT, Med. Dod. — — la _ OBSERVATIO L Vini potator infignis. & Pos deditionem Vefontinenfem Ludovico XIV. Gallia. rum & Navarra Regi faGam, Regie Loricatorum Equi- tum legioni Statio refeGionaria ad menfem & ultra Vefuli co- | mitatus Burgundia data fuit. Militi cuidam ex ifta legione, | momine Carré habitus modice quadrati, apud pauperculum pa- | —*imenti frutorem affignatum fuit hofpitium.. Hic advenam : pro facultatibus belle recepturus, ex unico quod habebat vini | doliolo, thinnarum noftratium duarum cun quadrante vel li- . brarum vini circiter 193. capaci, unam appofuit menfuram 36, 5. equiponderantem., Hanc unico hauftalo exficcavit mi- Vol, VII. x les, È : diga è ” x Riad e r bi < : 1 " pan SI Mera. Re : x Y . 174 o )o ( 2% les, mox fecundam, tertiam, plures, motus fuiffet mifericorda. Finito ita prandiolo , militi ni- mis curto, domo abiverunt ambo, miles quidem ad foda- liom contubernia ; ut pro more a fingulo vinum acciperet, pavimenti vero ftru@or rogatum, tt a tali‘bibulo liberaretur. Fa&us eft uterque voti compos. Miles, qui poftea plurimos habuit hofpites, per integram Vefuli fatam ftationem, quoti. die ultra duas imo fubinde plures vini thinnas exficcavit. Hu- jus, tota urb: Vefulis proprio damno fata teftis, fimul ac Ecclefiafticus quidam fide dignus, qui autopta hance mihi hi- ftoriam die 21. Jinuarii 1713. coram aliquot aliis hujus rei | probe memoribus, narravit. - n a oa ic | RS) 0 (8% MRGEN: EJUSDE mM. "#8 B' 8 ERVGASE 1-0 Hydropota infignis, fibique preter {bem medicus. e e AA > n Thermis Plumbariis menfe Junio 1766. me adiit Meten. fis quidam trigenarius, Themidis Studio olim addi@us, qui ob denegatum a parentibus cum peramata matrimonium, domo fponte exul, varias in vicinia.& Alfatia pervagaverat ur- bes, tumida minus crumena. Variis ideo follicitudinibus . exagitatus, fadtus elt tandem hypochondriaco fcorbuticus, \ A | | x is » Nd triftis femper, errabundis & infulfe circumgyratis oculis lento - deambulans grefflu, nec non lividis per totum corpus ab an- nis aliquot defoedatus amplioribus maculis. Morbo ejusque caufa., oratione latina mihi denunciatis, quefivit num potus thermalium fibi profuturus foret nec ne? Non parum im. portuno confilium petenti annuo. Quantum-vero biberet {cifcitanti?? Quantum poffet regero. Sequente aurora fonti ‘ adftantem alloquor, quotque jam exficcaflet cyathos quero? Nonaginta aliquot continuos refpondit, feque centum haurire velle. Notandum quod quilibet cyathus unciarum quatuor: vel quinque facile capax effet. Siniftre confilii mei interpre- bihoralem. Altero mane eundem jam potantem reperio, la- &: tationis increpatum a fonte arceo, deambulatiofiemque fuadeo —_—»xatis tibialibus & collari, nonagefimum exhaurientem cya- thum. Referebat fe priltina die ab aquariim potu cum magna fanguiferorum vaforum pulfatione toto corpore intumuilfe , Rd dpr DR fub- 176 to se voC$®.. a fubortisque vomitu, fedibus, fudoribus & urine profluvio uberrimis, preefatas una cum hypochondriacis fymptomatibus evanuiffe maculas. Secundum potum pariles infecuti effeQus zgrum ita fanarunt, ut omnibus ftupentibus plumbariis paulo |. poft valedicens, alacris patriam repetierit, grates Deo fundens -debitas pro:tam cita metamorphofi. Scorbuticis , lienofis mor- ‘boque venereo infectis inutiles vulgo obfervantur, fi non no-- xix, Therma plumbarie. Haud dubito tamen casdem non pa- rumfubinde proficuas fore, fi iplis debita copia ferendis pat foret fubjeGum & hydropote noftri exemplo duplam triplam- ve dofin haurire valeret. Sic enim unda pleno quafi gurgite totum pervadentes corpus, falibus peregrinis elutriandis im- pedimentisque quibuslibet referandis haud impares — non raro forent. $ IL) C SE tr ii D: C. E BERDOT, mM. D. &c we: OBSERVATIO i _ i DE LUMBRICIS E CUBITO ERUMPENTIBUS, —_—6& Mettiplici vermium nido novum addidiffe Mxandrum jura- bit. Vigenarius juvenis Jacobus Fallot Montbelgardenfis ,. ad tertinm xtatis annum fanus & vegetus., variolis tunc tem- poris Epidemicis correptus, ante pienariam eruptionem rubio pallij advene cujusdam colore infolenter affe@us, & brevi polt atrociter toto corpore convulfus fuit, pediffequa lateris- finiltri hemiplegia. Supervenerunt .variole mali moris vefi- ‘culofe, hemipiegiam mentemque haGenus fat debilem pot. fe- relinquentes, | Superatis variolis, lateri finiftro refoluto balneis domeftie. cis & adultiori puero’ Plembariis eo fru@tu confultum fuit, ut motus, fenfus & nutritio cruri religuoque lateri non male redierint, fuperftite hattenus incompleto: brachij motu cum ejusdem. ad extremos ufque digitos cum manu incurvos ,. . atrophia. Ceterum: optime valens crevit procere nunc fta- tura juvenis.. ; ._. Menfe Majo anni 1770, infolenter doluit humerus fini- {ter atrophicus, erupit brevi poft cum aliquo tumore paulo ‘lpra cubiti flexuram puftula, qua fponte aperta, prodierunt — um aliquo fanguine piufchli ‘pe go teretes» vivi, reptane ic TIE 5 3 tes, li n Bol nta A ii dee Ln RO LR i A A die pitti, 17$ , ALe BE DOC I tes, terreftribus non abfimiles, non fine dolorum remiffione ulcerisque fpontanea ficcatione. | k | x Pluries abinde recruduerunt , incertis intervallis humeri cruciatus, fuccedanea femper ulceris dehifcentia & cruentatione lumbricorumque plurium ad feptemdecim ufque excretione. Menfe Septembri., febre exanthematica graviter decubuit ‘juvenis, critica purulentaque ad femur metaftafi, foluta. Uber- tim per aliquot hebdomadas ex femore, abfque ullis unquam lumbricis purulenta profiuxit materies, recruduit autem paulo | poft eorundem ex cubito excretio. © ) Die 24. Aprilis anni 1771. Juvenem invifens, de redivi- vis in humero &.retro fcapulam doloribus exiturorum lum. bricorum nuncijs, conquerentem, locum infpexi, unde ha&e- ‘ nus exierant: nihil enim prater naturam in reliquo brachio dolentibusque locis ad fenfum ta@umque occurrebat, prater atrophiam & cicatriculam infra infertionem Deltoidis fubinde cum aliqua excoriatione faniem, mnullos vero lumbricos fundenten. x Rima eft in media fere cubiti flexura, transverfa, polli- cem longa; crufta fat denfa ebdu@ta, vix non femper pru- ; riens. Poftero die mane vocatus, qui erumpentes cernerem lumbricos adfuit mecum,; apud nos tunc degens, CI. Archia- ter Wirtembergicus Hopfedrtnerw. Rimam cubiti , decidua ‘ crufta,, offendimus cruentam una cum tribus quatuorve lum bricis fub fafcia rima alligata reptantibus. Biunciales plus minus erant omnes, terreltribus colore fimiles , proboscide ‘aliquanto minus acuta, articulis autem vel circellis ma- pifeftioribus. — fi: pas | | Scifci- x ‘ L î Ùi i 7) A i IE YVO ( S% A IA .. Scifcitantibus nobis num primo omnium doleret hume. rus ante erupturos lumbricos, refpondit Juvenis, iftum qui- dem potiffimaum dolere locum, fe vero prius in Epigaftrica regione finiftra levioris percipere doloris fenfum, qui peus ejusdem lateris quafi reptardo fcanderet ad axillam ufque, inde fcapulam & humerum peteret, dein brachium ad cubiti ufque flexuram. Scifcitantibus porro; num colicos olim dolores exper- ‘ tus fuerit vel alia inflammatorum inteltinorum indicia; e qui» “bus peritonzo accretis & perforatis, ‘lumbrici telam cellulo- fam ingreffi ad.brachium ufque reptaverint? Abnuit plane cum parentibus, nihil eorum expertus Juvenis. Num lumbricis inteftinalibus obnoxius fuerit? Refpon- dit cum parentibus, raros eosdem tota vita adfuilfe ut ne fex quidem ano excreverit. # Suafimus interne faturatius feminis Cine deco&um ad- dita radice Rubia tin@orum permeabilius reddendum, ex- terne vero unguentum mercuriale ,, humero & brachio inun. guendum vel & loco Epigaftrii unde dolor pullulare vide. . tur, ad fomitem verminofum. delendum, brachioque atro» di ni ni phico, fi fas fit, confulendum, interpofitis ad’ pracavendam + falivationem laxantibus. Porro, fi enecatis lumbricis abfcef- | fus alicubi nafceretur, arte chirurgica excipiendus eft. Ru- bent lumbrici noftri, cruore ut videtur vel rubello carnium fero nutriti, albefcuot autem inteftinales quippe chilo patti. E cubiti flexura prorumpunt, cum ultra progredi poffe, per ‘a ftipatiorem in atrophico brachio cellulofam telam, e 7 non videantur, CR vi9:3C90 dr È. $ sn EVO mM 72 z. {ZZZ È » NN O \& = Sy DD) GA- + gE )o( 5% 18I || CATALOGUE RAISONNE i: 1D\E S AV TEURS i i QUI ONT ECRIT | x SUR L'HISTOIRE NATURELLE DE LA SUISSE par pe Mr. DE HALLER, Fils > IPB ERTITUDE dans laquelle je me trouve fi je pour: "AG rai achever un jour mon ouvrage fur les Hiftoriens de _ laSuiffe en général, me fait prendre le parti d’en donner de » tems en tems quelque fe@ion féparge. Je préfente cette fois à mes leGeurs la feGion de l'hiftoire | naturelle. Je ne prétens pas, qu'elle ait épuifé la matiere, » mais jofe me flatter, qu'elle furpaffera tout ce qui a été pu. publié jufques ici à cet égard. — C’elt dans les details que je donne de chaque ouvrage, & dans les jugemens furtout que | jen porte, que je puis m'étre trompé le plus, mais ce fera ... alors aux connaifleurs è redreffer mes erreurs, & j’accepterai (“avec plaifit toutes les remarques qu'on vòudra me fournir. .. Jaijugé les ouvrages d’après le peu de connoiffances que je | puis avoir, & je me fuis très rarement rapporté à ceux d’au- trui. Ce n’eft que dans la Botanique que j'ai fuivi les juge- “‘mens que mon Pere a porté dans fa Bibliotheca Botanica. — Quelque fois pourtant j'y ai ajouté des traits que mon!plan me _ permettait & que lc fien n’admettait pas. Vol. VIL Y i Pigi A a LEI A al Pa i A PER CITI REIT. CARE, spa © 1A DI di i; di b , 4 n “ TSE x) 182 SA e | La Topographie contribue à la vérité beauconp è la con- is naiffance de l’hiftoire naturelle d’un paîs, elle forme cependant - . ‘une fedion particuliére , jy renvoye les cartes, la plus gran- de partie des voyages & d’autres articles. - -- Jai fuivi dans l’exécution de cette partie le plan de Mr. HeRISSANT, qui vient de nous donner une Bibliorheque phy= fique de la France. Je n'y ai fait de changemens, que ceux qu’exigeait le peu d’étendue de ma patrie. J'ai cru cepen- dant devoir étre plus rigide dans le choix des-ouvrages è in- ‘«diquer. Mr. Herissant enaadmis, qui font communs à toutes les nations, tels que l’Encyclopédie, le Dictionnaire de Commerce & plufieurs centaines d’autres pieces: © Dans ‘mon plan, les livres qui traittent à deffein dela Suiffe, auront feuls le droit d’y entrer. Leut nombre, ne fera pas moins confidérable, & il égalerait à-peu-près celui de Mr. HeRISsANT, Sil avoit travaillé d’après les principes que jai adoptés. È Je n'ai pas cru devoir charger mon ouvrage de citations, il ferait devenu trop étendu, mais je me fuis attaché è détailler exaGement les différentes éditions. Pai marqué d'une étoile -. les ouvrages & les éditions que jai été è portee de voir moi. méme. | SECTION ©. Mt TIRI (SF SM RS E PT IBID CR 183 ee00 © Od CA CaCAa OdOO0OOdOOO@ SECTION I TRAITES GENERAUX SUR L'HISTOIRE NATURELLE DE LA SUISSE. ET DE SES DIVERSES PARTIES ArTICLE LI Sur la Suife en- ginéral. urze Anleitung zu mutzlicher Betrachtung der Scweia zerifchen. Natur = Gefchichte, I, * Cette petite piece fe trouve dans un recueil intitulé; -Samlung alter und neuer Merkhwitrdigkeiten I. $1. — 60. L’auteur recommande la méthode de LinnaEUS Dago rédiger lhi . ftoire naturelle de la Suiffe. * Einladungs - Brief zu-Erfor. febung nattirlicher Wunderen (0 wi ch im Schweizerland befinden. S.l.et a in 4. SCHEUCHZER fait ici 189. queftions, dont la folu. i lution exatte contribuerait beaucoup à Péclaircifement_de vr Phiftoire naturelle de la-Suife. Omen a aufli une édition en latin de 15. pages in di mais elle ne prefente que 186, queftions. à Hiforia orali Helvetia duriofa in VII. Seiones COMPelt= hi sa fe digefta. Auth. Jon. J]ACcOoB0O WaGNERO, ngri 1689. en 12. 390. pag. Ci ASSE, Ya NVAGNER è ne EN : Ba N ) » = OL , Lia; Po APP PRIA Vs IRPI 7 Pd SALE: k 184 me VOCE i, I) | Pi È «“_——’—’WaGwER donne dans ce petit ouvrage une Defcri. ption de la Suiffe, de fes montagnes, de fes eaux, animaux, . plantes, minéraux & météores. Ce qu'il dit du Mont Pilate, . de la ruine de Piurs, des eaux minérales, & des dès de Baden, merite-furtout d’étre lu. Al a été le premier apres ConraD GessNER, quiait ofé entreprendre l’étude de toutes les parties del’hif. nat. Quoique fon ouvrage, foit encore fautif, il mé- rite cependant d’étre confulté. Il adopte les noms que BauHIN a donné aux plantes, mais'il pare fon Catalogue de plantes qui ne fe trouvent pas en Suiffe. L'auteur a voulù donner une nou- velle édition de fon livre, augmentée d’un tiers. © Ce fera ap- paremment l’ouvrage queScHEUCHZER cite fi fouvent fous ‘le titre: Helvetia curiofa WAGNERI en nifts. \4.* Hiftoriae' naturalis prolesomena . . . . praefide ]J. JAC. ScHEUCHZERO. Tiguri 1700. in 4. 30. p. C’eft le premier plan de fa Bibliotheca Scriptorum hiffo= rie naturalis publiée en 1716. & de la defcription générale de lhiftoire naturelle de la Suifle, qu'il promettait de donner. > 5.* Befebreibung der Natur-Gefchichten des Schiweizerlands . . . | von ]. JAC. SCHEUCHZER. Z#rich 1706. 1707: 1708. 3. Vol. in 4. avec 26. planches. » Cet ouvrage périodique renferme un tréfor de remar- ques fur l'hitoirè naturelle de la Suiffe. Toutes cependant ne font pas exalles. a Le premier volume contient fur tout les météores, les phenoménes, la defcription de plufieurs montagnes, l'art de préparer le lait, le fromage & le daitage en general. Il ttaite encore des chamois, des bains de Pfeffers, de la mala. - die du pais nommé Noftalgia, des dangers avxquels les chu- tes des neiges ou les avalanches, expofent ceux qui voya= gent dans les alpes, du climat , des différentes faifons, des veftiges du déluge. des tremblemens de terre, qui fe font fait fentir en Spifle, & furtout dans le Canton de Glaris, &c. ; x Dans REA } Te. ali e #6) O) 185 \_._. Dansle 2e. Volume il reprend encore la matiere des i météores & de phenoménes, furtout de la foudre. ll s'étend fur les bains de Walterswyl. fur les métaux, qu’on trouve en Suiffe, fur le Julierberg, fur le fromage vetd ( Schabziger) fur les mines de houille, fur les dès de Baden, fur les diffi rentes efpeces de terre, fur le caractere , la maniere de vivre, les moeurs'de la nation, &c. Le voyage que ScHEUCHZER a fait dans les alpes . en17os. forme le 3e. Vol. Il a retranché dans cette édition les remarques de botanique, &il s'attache furtout a parler de la hauteur des alpes, de la maniere à les mefurer, de leur forme, &c. des bains de Flaefch, &c. Il et aifé è voir que cet ouvrage et un amas d’ob- - fervations, fans ordre & fans liaifon. . dr. Jean George SuLzER a entrepris de-le refondre. .Son travail très bieri recu du pu- » blic à été publié en 2. Vol. in 4. è Zurich en 1746. avec 30. È: planches, fous ce titre. TRO pan e 6.* J. J ScHeucHZERS Naturgefchichte des Schweizerlan- î © des, famt feinen Reifen tber die Schweizerifthen Gebiirge, i «aufs neue herausgegeben und mit einigen Anmerkungen verfe= hen von Joh. Georg Sulzer. 3 Dans le premier volume il a fait entrer l’ouvrage fuse “dit à l’exception du voyage de 1705. l’ordre & le ftyle font 1. meilleurs, quoique fufceptible$ encore de plufienrscorreions. . Lesremarquesde l’Editeur font bonnes & utiles. ll y a quel- | ques petites augmentations faites, par l’auteur meme. | Qu s'eft ‘I ur des anciennes planches, & il y a de nouvelles à la place e quelques unes qu’on avait. retranchées. «. Le deuxiéme volume el compofé de plufieurs arti- . + On trouve d’abord la traduiom des voyages des alpes aitspar SCHEUCHZFR, nous'en Miicrons cy deffous. On a ajouté enfuite -plufieurs remarques que ScHEUCHZER | avait donné de 1713. à 1731. dans les Recuei/s de Breslau! Tou- Y3 tes i ae A Ln TL io ; # ", agi o ai GE tes traitént des météores , des phenomeénes, des effets phyfi-. È | ques, des avalanches, des inondations , ‘des chùtes des mon» | ‘ tagnes, des tremblemens de terre,. de l’androdamas phospho- ©rique, & pyramidal trouvé dans le Canton de Berne, des dès de Baden &c. = i” - E; “ $ 3 nl : i Suivant le voyage des. alpes par SuLzer & fes Re cherches fur POrigine des Montagnes. MO na i On avait promis un troifieme volume qui devait four. pit des correGions & des augmentations à ces deux volumes, mais il n'a pas eu lieu. È o Scueucazer ne fe borna pas à cet ouvrage, il entreprit une hiftoire naturelle de toute la Suiffe. Nous al. - lons parler des différens volumes qu'il a compofés a ce fujet.. Rn 2.* Helvetia Stoicheiographia , Orographia è E5ì Oreographia. Zurich 1716. in 4. avec 5, planches. En allemand. n La Stoicheiographia s'étend jusqu'a la page 99. Elle iraite des météores & des phenomeénes, du froid, du chaud, | des faiféns, des différentes efpeces de terres &c. le tout al- - {és négligeamment. i L'Orographia ou la defcription des limites eft inférée dans la Stoicheidgraphia p. 43. — 74 Elle et fort etendue & ‘renferme les limites de chacune-des parties, qui forment le corps Helvétique. 7 A = L’Orcographia ou la defcription des montagnes s'étend de la page 99. à 224. ScHEUCHZER EN donne une énuméra= «tion copicufe , mais fort féche, il y ajoute des remarques fur le nos Lage; la figure, l'utilité & le fite de ces montagnes, i de lenrs.cavernes; de leurs crevalfes , de leur-chùtes, en par=. = c& © ticolier de celle qui ruigg,la ville de Plurs, des avalanches &c. Pluficurs petites pieces fe trouvent inférées au long. È dans ce volumie,- nous en parlerons cy apres. i EF TRA dea 8.,* Hy= i ME) (8% È 187 i 8.* Hydrographia Helvetica . « + Zuric 1747. in 4. 480, pag. & 12. planches.- En allemand. = . HW y a dans ce volume de très bonnes remarques. L’é. ‘«numération des lacs, des riviéres; des ruiffeaux, des lacs pé- riodiques, des fontaines remarquables par quelque propriéié finguliere ; des inondations, des affaiflemens, des fechereffes extraordinaires &c. Tout ceci et utile, mais pas fuffifant. Le traité des eaux minérales vaut infiniment mieux, il en don- ne une énumération très riche, & il a fcu la rendre très inté- reffante par les defcriptions & les obfervations quiilen four nit. Ce Catalogue feul ogcupe près de 350. pages. . Il parta- : ge les efpeces différentes-de ces fources en Sg. claffes, les bains qu'il faut chauffer., les acidules & eaux martiales ; les bains froids ,, les eaux falées, les eaux fouffrées froides, les caux pétrifiantes, les caux qui caufent des goitres & enfin les bains maturellement chauds; c'eltà cette derniere partie furtout qu'il s'attache, il y voue 156. pages. A È i Nous indiguerons en fon tems des pieces étrangeres+ quia inférées tout au long dans ce recueil. gG.* Meteorologia @ OrySographia Helvetica , Zurich 1718. + + + + in 4° 336, pages.& 19. planches. é La Météorologie, s’étend jufqu'à la page*9g. Elle contient beaucoup de ‘bonnes remarques, d’autres qui font évidemment fanfles. Toutes roulent fur les vents, les nua- iges» la pluye, la rofte,. les blanches gelées; la gréle, la nei ge &c. furdles meétéores, les tremblemiens de. terre, les phenomènes &c. i ‘ Y l’OryAographie qui comprend le tefte de ce Volume fort étendue, il y a fait enirer les différentes éfpeces de e, les pierres figurées & autres, les pierres précienfes, icriftaux les fels ,, les bitumes; les veines ‘de fouffre, Jes_- x & les demi métaux. Les veftiges du Deluge com- tfeuls 134. pages, Chaque clafle eft fubdivifee d'apres mr A e et POrdEE ra Lè > Da Co —* A Trino & ta (UE di gr SI dolls l’ordre des aifoni: des Alliés & des Sujete, Le ‘tout prou- ve la richeffe peu coîinue de nos montagnes, maîs on ne fau- rait difconvenir que plufieurs de ces decouvertes méritent encore un éxamen plus approfondi. | i0. Tous ces ouvrages ayants paru en allemand , ScHEUCH= zeR pour les rendre plus utiles des traduifie en latin, les cortigea & les augmenta confidérablement. Jai wi. ces Manuferits chez les Heéritiers de Pavteut è à i. de l'Ory@ographia. La Stoicheiologia forme un Volume in fol, Avec beau- coup de deffeins. L’Orographia un, Volume in 4. © ; - L'Oreographia un Volùme in folio, un autre Exem- plaire était in 4. Il y a aulli beaucoup de delleins. Le traité de fon Frère fur les couches des montagnes, devait y entrer. L'Hydrographie remplit trois gros Volumes in 4. Elle devait étre enrichie de très-copieufes remarques du grand Gefiner fur les bains de Baden , Far ques, dont on m’avait en- core que, des fragmens. RIS La ili elt aulli in ou » avec beaucoup d’augmentations. Il compofa de méme 3. Vol. in folio remplis d’obfer- vations météorologiques, des maladies communes a Zurich &c, | Ce recueil eft très - précienx & accompagné de beaucoup” de defleins. { Nous paffons maintenant aux fegtions de l’entreprife. «de ScHEUCHZER, qui n’ont pas été publiées, &. que. Mr. le DoFeur ScurucazeR, Neveu de l’Auteur pofféde, tout comme les autres Manufcrits de fon Oncle & de fon Pére! Jean ScHeucHzER. Cet aimable Savant a eu la bonté de me les communiquer tous. 1I.T Hi so) (8% 139 ‘11% Hiflovia Plantarum Helvetia. Elle forme 8. Vol. in folio en Manufcrit, avec quan ‘tité de planches, & plus encore de deffeins furtout par rap" port aux Cryptogames. Les planches en bois font en grande partie celles de Fuchs, que ScHEUCHZER avait achetées. Le profpedtus de cet ouvrage fe trouve dans le Com:mercium litterar. uoricunt 17731. 297. 298. ZOLLMANN atraduit ce profpe@us en anglois & l'a publié dans les philofophical TransaBions. L’ordre de l’ouvrage eft alphabetique en forme de Di@ionaire. A chaque plante il en donne la defcription, les noms de TouRNEFORT & ceux des autres Botaniftes, Pendroit' ou on les trouve, & l’utilité qu'on en retire.. La partie des Gramens eft tirée des ouvrages de fon Frère. Le trop de credulité de l’Auteur, & le peu d’ordre qui regne dans cet ouvrage, lui font beaucoup de tort. Il y mele mé- . me des plantes qui ne fe trouvent que dans les jardins, & dans les ferres &c. .\12.* PHifloria Animalium Helvetie, forme 4. Vol. in 4. Mal. gré cette étendue elle eft la moins'travaillée & le moins en état de paraitre. Il traite d’abord des infe&es, des- quels il rapporte un Catalogue bien ample, mais le tout eft fort defedueux. Il paffe enfuite aux oifeanx, dés-là aux poiffons.. Dans lune & autre de ces claffes, il y a beaucoup \d’éfpeces ‘étrangeres a la Suiffe Il finit par i les quadrupedes,& cette partie cit travaillée avec plus : de foin que les autres; chacune de:ces-quatre parties, Ù compofe un Volume. . Pour achever le fyteme géneral de l’hiftoire naturelle de la Suiffe, il manquait encore un neuvieme Volume, qui __»——»—»devait détailler le caraQère des Suiffes; la conftitution de ui leurs corps, les maladies qui leur font les plus commu- «| nes, & la mianiére de les guérir préferablement avec des "om. VII cri Z remé- » Viri è te 190 BE)O (SE remédes qui fe trouvent dans le Pais méme. Ce Volu- me doit avoir été compolé aufli, mais je ne l’ai pas vi. SCHEUCHZER a la gloire d’étre le feul, qui foit parvenu avec quelque fuccés à compofer un ouvrage fur fa Patrie auffi éiendu, & è ce titre-là il mérite qu'on lui par- donne les fautes qu'il peut avoir commifes, & furtout fa cré- dulité. Homme droit qu'il était, incapable d’en impofer à qui que ce foit, il crut que d’autres agiraient de méme, & fes grandes occupations ne lui laiffaient pas toujours le tems qu'il aurait defiré pour approfondir le vrai. Il a inferé encore une quantité de piéces fur l’hiftoire de la Suiffe dans les MifceVanea - Berolinenfia, les Breslauifche Sante lungen, & dans leur continuation faite par Buchrer, dans les Mémoires de Trevoux , dans les TransaGions philofophiques de la Soc. Roy. de Londres, dans les A&a Academia natura curiofo- rum €Sc. Les nommer en detail, ce ferait allonger mal-à. propos mon ouvrage, je parlerai cependant de quelques- unes de ces pieces, en fon tems. 14. Synopfis Methodica lapidum » plantarum, €$ animalium Hel- vetia Autore Joanne GesnERO, MSS. Oa ne fgaurait alfez exhorter l’illuftre Auteur è donner. set ouvrage, qui ne peut que devenir fort utile. 15. Mauritii Antoni CAPrPELER Defcriptio regni mineralis, vegetabilis € animali Helvetia. MSS.. Cet ouvrage a été envoyé au feu Duc Régent de France, & je ne fqais ce qu'il eft devenu. ArtIcLE II. i Sur les diverfes parties de la Suife. S; nous avons peu d'Auteurs qui ont examiné l'hiftoire maturelle de la Suiffe en genéral, nous en avons bien moins enco- Ro Yo (gio 19; encore, qui ont defriché celle de quelque Province en par. ticulier. ll ny a que les Cantons de Lucerne & de Bale, qui jouiffent de cet avantage. Lucerne a eu le-bonheur de poffeder un Large & un Cappeler. L’hiftoire naturelle étant leur étude favorite, l'a. mour de la Patrie les engagea facilement è rechercher les tréfors que le Paîs natal leur offroit. 16. /dea ica naturalis agri Lucernenfis Autore Carolo Ni. colao Lang, MSS. 2. Vol. in 4. È Lang commenga cet ouvrage en 1725, & le continua avec beaucoup d’affiduité & d’habileté. Les fraix immenfes que ce travail demandait, le firent abandonner, & il n°y a que l'hiftoire des plantes qui foit achevée. Le Canton de Lu- cetne donna à l’Auteur une penfion en récompenfe de ce tra- vail. Il devait montrer de tems en tems au Chancellier de PEtat ce .qu'il avait achevé, mais il avanga fort lentement. Son plan était trop étendu & l’execution prefque impoffible. Il y faifait entrer des obfervations microfcopiques fur l'opa- cité, la tranfparence, la figure du fable &c. Tout ceci éloi- gnait beaucoup la fin de cet ouvrage. @7, L’ouvrage de feu le Do@eur Maurice Antoine. Cappeler fur l'hiffoire naturelle du Canton de Litcerne, ne m'eft con- nu que par les lettres de l’Auteur au Chanoine Scheuchzer. Il parait méme qu'il n’a jamais été executé. Il devait renfermer neuf chapitres & former un Vol. in 4. Dans Je 1er. chap. il voulait donner un tableau genéral de l’hi- | ftoire naturelle de la Suifle, & dans le fecond un pareil ._*. de celle du Canton de Lucerne en particulier. | Dans le .: 3. il donnait la defcription des alpes, montagnes, val. _lées, champs & prez du Canton. Dapsle 4e. celle des . —— lacs, des riviéres, des ruiffeaux, des bains, des fontaines —__ & des marais. Le se. était deftiné è la defcription des Habitans, Le ge. à celle si quadrupedes, des igor \ 2 es Met 192 16. E )o(I# des poiffons, des infe@es; des efcargots & de quelques monftres vrais ou faux. Le 7 donnait.l’hiftoire des plantes & des arbres. Le 8. celle des mineraux, me- taux, demi-metaux, des marcaflites, de pierres prétieu- fes, pierres, fels, terres, bitumes, veines de fouftre &c. Le 9° enfin devait contenir le détail des orages, des phenoménes, meteores, effets phyfiques &c. du Canton. * En 1748. Mr. Danlel Brukner, alors Regiftrateur de la » Republique de Bale, entreprit une defcription du Can- ton de Bale en genéral. Le titre elt Verfuch einer Be- febreibung bifforifcher und natirlicher Merkwirdigheiten der Landfchaft Bafel, en grand go. Il y en a 23. parties dont la derniére parùt en 1763. Cet ouvrage devait d’a- bord étre celui d’une focieté. Mr. Frederic Zwinger & Mr. Jean Jaques Bawier fe chargerent de l’hiftoire natu- relle & le dernier de celle des petrifications en particu- lier. Les 8. prémieres parties furent travaillées de cette fagon. Mr. Bawier abandonna alors fa tache. Mr. Bruk- ner prit fa place, & il fe fervit des Cabinets très- riches de Mr. Jérome d’Anione, Miniftre de Muttenz, & de ce- lui de Mr. Jean Jaques d'Annone, Profeffeur è Bale & du fien, aufli les petrifications font elles des plus remar- quables. A l’égard des plantes on fouhaiterait, plus -de choix & plus d’exaditude. Tel eft le plan genéral de l'ouvrage, mais ilya quel. ques parties qui méritent d’étre indiquées feparément. teu P. XIII Une Diff, de Mr. Daniel Bernouli fi la hau- du Hauenftein € de quelques montagnes voifines.. «Il \croit que la Wannenfiuh et de 2358. pieds de Roi plus élevée que la Ville de Bale. P. XXII. Un Catalogue très- curieux des infeltes & des oifeaux, qui fe trouvent dans le Canton de Bale. ARTI BE VO(IP 193 ArrtciLE. IIL MELANGES d'hiftoire naturelle ou Life de divers owvrages, qui renferment des notions genérales fur l’hiftoire naturelle de la Suiffe. - Sy Quelgues owvrages Topographiques. J e madmettrai ici que les piéces qui ont particuli&rement en vué l’hiltoire naturelle & l’oeconomie rurale. Jen agirai de méme dans la fuite. 19:* Etat 5 Delices de la Suiffe. Bile 1764 en 12. 4. Vol. avec figures. Ce m'eft pas ici que je parlerai des différentes éditions de cet ouvrage, des meérites de chacune d’entr’elles de. ceux qui en ont eu foin &c. ll fuffira de recommender l’édition que nous venons d'indiquer comme étant la meilleure,. On y trouve plufieors chopitres intereffans fur lhiftoire nat. de la Suiffe en genéral. Dans Ies defcriptions particulières de chaque Etat,.on a aufli eu l’attention d’éclaircir cette partie. La:de- fcription des alpes furtout & des glacières a été corrigée & re@ifiée d’après Mr. Growrer, les fables de géans, des mon- ftres &c. ont été retranchées ou reduites à leur jufte valeur. Il eft vrai cependant qu'il y a encore beaucoup è corriger. Les eftampes font mal gravées & on defirerait plus de pu- reté dans le langage. | ‘20.* Neue und vollftindice Topographie der Eydgnofs(chaft — von David Herrliberger — & Zurich 1754. feq. in 4. Elle fe continue encore. Il yen a actuellement, je crois 33. parties. Cet ouvrage renferme beaucoup de notices fur l'hift. nat. on y trouve d’abord une préface de Mr. Da- 23 niel 194. 83 ) 0 ( 2 niel Roder fur les avantages & les beautés de la Suifle, des remarques fur la Suifle en genéral, tirées de Wagner, mais corrigées. Dans l’ouvrage meme fe trouvent les defcriptions de plufieurs lacs, furtout de ceux de Zurich & de Moràt, de quelques bains, en particulier de ceux de Bonn, des glacieres, des avalanches , la ruine de Plurs, les tremblemens de terre arrivés em Suiffe & fur- tout de celui de 1755, le cours de la Birs &c. Le Bu. rin de MHerr/iberger eft infiniment inférieur à celui de Merian, en échange le texte vaut mieux, & il eft gené- ralement aflez exa@ quoique peu intere@nt. D. L. Mottet a commencé è traduire cet ouvrage en frangois. Il nen a parù qu’une partie. * 21.* Gabriel Walfers kurzcefafite Helvetifche Geosraphie. Zarich 1770. in 8. L’auteur s’attache furtout a l’hiftoire, nat. Je ne m’arréterai cependant qu’au 5° chapitre qui occu- pe feul au dela de 150, pages. Cel une efpéce de tableau genéral de lhift. nat. de la Suife. On y trouve des re- marques très - curieufes, mais la credulité de l'Auteur les rend fouvent fufpectes. Ce taubleau elt amufant & agréa- ble è lire & ne laiffe pas d’étre affez utile. o 22. Briefe ber die vornehmfien Merkwirdicheiten der Schweiz. Leipzig 1769. in 8. L’auteur de ces lettres, un Mr. Hir/ch- feld Selt arrété quelques années à Berne. Son ouvrage et fort amufant, & affez inftru@if La partie furtout ou il donne la defcription des alpes & de leurs produc- tions e la plus intereffante , elle occupe au-delà de la moitié du livre. C’eft un abrégé très-bien fait de Pou- vrage de Grouner, enrichi de plofieurs remarques & em- belli par la beauté & la vivacité du ftile, 93.* Abbandlung von der Lage und Gruffe der Stadt Zirich , auch denen daber rahrenden nat&rlichen Folzen, von Dr. Jo- hannes Gefsner 1747. Dans les alles de la: Societé phyfique de NHL) (IE 195 de Zurich. T. I 77 — 114. Cette Differtation elt rem. plie de details fort intereffans.. Tout ce qui concerne l’hift. nat. y eft rapporté avec cette précifion & cette juftefe, qui cara@èrifent les ouvrages de Pill. Auteur. Le lac, les rivières qui arrofent la Ville, le terrein, le climat, tout a été l’objet de fes recherches, & on lira avec plaifir ce qu'il en dit. Dans les aes de la Societe economique de Berne , il y a plufieurs defcriptions de paroiffes , Baillages &c. Nous al. lons en donner le detail. 24.* T. J, P. I. 163. feq. La defcription du Baillage de Biber= fiein par Mr. Jean Ernf. Le terrein elt aride, pierreux & plein de mines de fer, de très- bonne qualité. 25.* T.I. P.II. 465. feq. Defcription de la paroiffe de Bezberg. Ce terrain eft-rempli aufli de fer & parlà méme ingrat. _26.* T.II. P. II 382. feq. Defcription» de la Seigneurie de Burgiflein , par Mr. Emanuel de Graffenried , Seigneur de cet endroit. Cette defcription eft très-intereffante & pleine de vués patriotiques. 27.* T.I. P.IV. 859. feq. & T.IV. 131. feq. Defcription du Puîs de Hasle, par Mr. Jean Sprunglin. Le tableau que l’Auteur donne des moeurs & de la maniére de vi- vre des Habitans, des produits de ce Paîs, de fa con- fommation, des mines de fer & de criftaux, eft très. | piquant, le Peîs a près de 4000. Habitans. Ils différent è tout-à-fait de ceux du relte de la Suiffe par leur ca- i radtère, leurs moeurs & méme par leur langage. On |. exporte de ce Paîs par an environ 3000. quintaux de . fromages, 4000. brebis, beaucoup de boeufs, de co- .chons &c. En échange les Habitans achétent le fel, «le vin dont ils font une confommation très - confidéra- ble, le bled, toutes les parties de l’habillement & mille “autres chofes. L'induftrie, l'amour du travail, Regalo n cur (619) 28. #5) O (3% leur font des noms inconnis, & fans jonir du climat des Efpagnols, ils leurs reffemblent beaucoup par leur oifiveté. * T. 11. P. 1v. 785. feq. Effai d'une defcription oecono- mique du comté de Nydau, par Mr. Abr. Pagan. Cette defcri- ption eft une des plus achevées que nous aions, & il feroit a fouhaiter, que nous en euflions de pareilles de toute la Suiffe. Il partage d’abord ce comté en paîs de vignes, & paîs de labourage, &'en donne le detail. Dès là il paffe à la defcription des frontieres, du climat, de la fertilité, du produit en bled, en vins &c. de la ma- niere de cultiver les champs, les près, les vignes, les vergers; du lac, desrivieres, du bétail, du gibier, des poilfons, des carrieres, des forets & du commerce. Ce pais exporte des grtains, dn betail, de la laine, du lin, du chanvre, du vin, du fruit, des poiffons, de la paille &c. Le commerce & les fabriques commencent à fleu- rir, la population eft très confidérable. Il parle ‘enfuite de l’éducation, ‘des idées, des habitans furla cultivation, de leur carattere & conftitution, de leur maniere de vi- vre, des fléaux du paîs & furtout des inondations. Tout ceci eft detaillé avec beaucoup de foins & d’exaditude. L’auteur nous promet une nouvelle édition de cet ou- . vrage, qui fera enrichie de remarques & beaucoup plus éten- due, & dans laquelle il fera entrer des SeGions, que les bor- nes de l’écrit dont nous venons de parler, ne permettaient pas d’admettre. 29.° T. ITI P. IV. 144. feq &T.IV. PIL Anmerkun- gen siber die Lage des fogenannten Miinfierthales im Biftum è Bafel und tiber den Zuffand des Landbaues in demfelben. Ceto te defcription fi importante & fi belle a été faite par Mr. | Vincent Bernard Tfcharner, Baillif d’Aubonne. Elle réunit i Putile à l'agréable. Il a parcouru ce pais en Philofophe, en cultivateur, &'en géographe, & fes obfervations font. des plus curieufes. 30. * Tr n tl : E VO (3$ 397 “.,30 * Dans la .4e. Partie de lan 1766. 53. fa. Topographifch vid ‘o-conomifche Befchreibung der Land(chafft im Biel geiegen. Ce n’eft qu'un extrait d'un ouvrage fori étendu que Mr. Heilmann a entrepris, il eft fait de fecon à le faire defirer vivement. 31.* T. IV. P.I. 69.fq. Oceconomifhe Befchreibuug des Kirch. Spiel Kerzerz (Chietres, ) von Albrecht \Bolz, cette paroifle eft fort étendue;, & la defcription eft très» bién faite. La partie oeconomique furtout fournit de bonnes remarques. 32.* Befchreibung verfchiedener Merkwiirdigheiten des Simmen= thals — von Daniel Langhans. Zurich 1753. in 8, Cette defcription d’on pais peu connu eft jolie & inftrudive. L’auteur:s’arréte furtout à la defcription du Raetzlisberg» qui eft couvert de glaces d’un còié & de l’autre còté très fertile & expofé aux plus grandes chaleurs. Il traite auf. fi des caufes de la maladie du paîs, des vertus médicina- les, des eaux des glacieres; il attribue aux glacieres plus de particules nitreufes qu’aux glaces ordinaires. Le refte de cet .ouvrage s’arréte à la defcription d’une maladie épi- démique qui regnait dans ce pais. S.OUTE . Quelgues Voyages: Hola i sd Risbefebreibuno auf die Rigi, gelcheben den: 25. 26. 27. Juli 1636. Mfst. in 4. Chés Mr. le Do&eur Scheuchzer. Mi __ C’eft très-peu de chofe, hi ì 34.* Jo. Jac. Scheuchzer des Aeltern Reisbefchreibung in Glaris, Chur, ‘Appenzell, Rhcinthal, Bregenz, Lindau, Cofanz, _ Stein, Schaffhaufen &c. 1665. Mist. Vol VIL Aa 35.*. - 19% EVO 35.* Topographical obfervations moral and phyfiological *made in his travels 1663. in a Journey thro' a part of the low countries, Germany, Italy and Fraice by John Ray. London 1673. in in 8. c. f. Très-bon obfervateur, il préta une attention particu- liere aux moeurs des paîs qu'il parcourait, mais il s'appliquait furtout è l'hiftoire naturelle, & tachait de la rendre utile è Phumanité. Il donne dans cet ouvrage un catalogue de fes déconvertes & furtout des plantes qu'il a ramaffées en grand nombre à Genéve & dans les environs, ou il s'était arrété longtems. 36.* Joannis Scheuchzeri Defcriptio itineris Tiguro. Mediolanenfis. Ejusdem iter in Montem Regis € Pilatum 1701. Mfst. 37.* OvpeociPoitns Helveticus feu Itineris Alpini Defcriptio phyfi= co-medica Praef. Joh. Jac. Scheuchzero — Refp. Joanne Scheuch= zero fratre Tiguri 1702. in 4. Ce voyage:eft inféré dans la colleîtion dont nous allons parler.. 38.* ovoeriPoirns Helveticus frve Itinera per Helvetia Alpinas re= giones fata Annis 1702. 1703. 1704. 170. 1706. 1707. 1709. 1710. 1711. — 4 Joh. Jac. Scheuchzero. Lugd. Batav, 1723. 4. Vol. in 4. avec 130. planches. Cette collection eft prefqu’entiérement de nòtre reffort. Le voyage de 1702, s'étendit fur l'Finfidlen, Schweiz, Uri, Engelberg & Lucerne. Il parle furtout des curiofités d'Engelberg & d’une colique fpasmodique, qui y regnait alors. Il ajoute à la fin une differtation fort étendue fur le lait & le parti qu’on'en tire en Suiffe ,, en fromages, beurre &c. En 1703. il parcourut Lachen, Wallenftadt, Ragatz, Pfeffers,, Tufis, Chiavenne, Plurs; S. Maurice, le Julierberg & Giaris.. Il parle ici de la pierre de Lavezzi, de la ruine de. Plurs, des Bains de S. Maurice, & du fromage verd de Glaris ( Schabzieger ) i | LI ù “ , Ù { Need «as Tl fit prefque le méme tour en 1704. & il donne des dé. tails des bains de Pfeffers , des carriere d'Oenigen, & de la natu re des chamois. Il y ajoute quelques obfervations de-Barometre. Ces trois voyages fotment le premier volume. Ils avaient déja parus à Lordres 1708. * in 4. mais ils ont été aug- mentés & corrigés. Le fecond volume ne contient que le voyage fait en 1705. par Glaris, Uri, le pont du Diable, la vallée d’Urfe- ren, le mont S. Godard, la vallée de Livinen, la Fourche, le Vallais, la Gemmi, Thoune & Berne. Il-eft le plus curieux. . On y trouve beaucoup de remarques fur le Canton de Glaris, & les tremblemens de terre auxquels il elt fujet , fur les cha- mois, fur les bains d’Unterfchaechen, fur les avalanches, fur les criftaux, fur les fources de la Rufs, du Tefin & du Rho. ne, fur les glacieres, fur les bains de Loiche, fur la Bibliothe- que de Berne, furle mont Rigi &c. llavait déja paruen Al. lemand dans.le 3. Vol. der Befchreibung der Naturgefchichten des Schweizerlandes 1708. in 4. Ici il elt traduit en latin, augmen- té de beaucoup & enrichi furtout de remarques botaniques. SCHEUCHZER entreprit en 1706. fon cinquieme voyage, il parcourut Zoug, Lucerne, le Mont Pilat, Engel- . berg, le pais de Hasle, Thoune, Fribourg, Avenche & Neuf. chatel. On y trouve des defcriptions allés curieufes des bains de Walterfchweil, du lac de Zoug, du géant dont on pre- tend avoir les offemens à Lucerne, de la pierre de Dragon qu'on y montre auffi, des Dragons méme, de l’Abbaye d’En- . gelberg, des antiquités d'Avenche &c. Le fixieme voyage fe fit en 1707. il eut pour objet Wallenftadt, Pfeffers, Coire, Tufis, Chiavenne &c. On y trouve la defcription des Bains de Pfeffers, des fources du Rhin, ‘du Maina, de l’Inn, & de l’Albula, & furtout une quantité très confidérable de plantes très rares, que Scheuchzer avait trou= ‘vées dans ce voyage. Aa 2 En 200 #5 (O) En 1709. Scheuchzer palla par Zoug, Unterwalden, Unterfeen , les glacieres du Grindelwald, Froutingen, le Val. lais, le Paîs- de- Vaud. Dans ce feptieme voyage il parle fur- - tout des curiofités des lacs de Zurich & de Zoug, des glacie- res, des bains de Loiche, des falines du Bevieux, du cours du Rhone, des antiquités du Valais & du Paîs- de- Vaud, fur- tout de celles d’Avenches & de Villars le moine. Ces trois voyages forment le troifieme volume. Dans le 4e: volume on trouve d’abord le huitieme voyage fait en 1710; Il elt très curieux, -& s'étend fur Rap- perfchweii, Giaris, Six, S. Galle & fe Toggenbourg. Qu y trouve les curiofités dulac de Zurich, les alpes de Glaris &c. Jl y a encore deux appendix. P. $5t1..— 583. une Defcription du Comté de Toggenboug, faite par Scheuchzer avec le Traité de paix conclu en 1718. & P. 584. — 588. les zowvelles expériences fur la Dilatation de Pair feites par Scheuchzer fur les montagnes des Suiffes avec des '‘véflexions par Mr. Maraldi, tivée de l'an 1711. des memoires de l'Academie des Sciences a Paris. Tous ces voyages finirent par celui de 1r7Ir. Scheuch= zer parcourut alors les Cantons de Soleure, de Berne & de Lucerne. Il s'attache furtout è la ville de Berne, è la forme de fon gouvernement, è la Bibliotheque publique & è l’Etat extérieur. Mais dans tout ceci il eft affés vicieux.’ Il finit par un catalogue fort ample des ouvrages qu'il a publiés & de ceux qu'il fe propofait encore de donner. Scheuchzer a enrichi ces voyages de remarques très cu- rieufes, utiles & agréables fur l’hift. nat. la géographie, les antiquités, les moeurs &c. quelques fois il y en a desquelles il faut fe défier, on en trouve méme de tout-à- fait erronées. ‘ Aux voyages de 1702. 1703. 1705. 1706. 1707. 1709. ila ajouté de trés bonnes remarques de Botanique , il y décrit près de 360. plantes rares ou tout-à.fait nouvelles, les planches ne font pas les meilleures, cependant Peziver les a inférées dans on Gazophylacium, Scheuch= Re Yo Sw 20E Scheuchzer furpalfe tous fes prédeceffeurs dans la quan. tité & l’étendue des voyagès qu'il a entrepris, & furtout dans les montagnes des Grifons fi riches en plantes rares, auffi en a t'il découvert plufieurs nouvelles & redtifié les caraîteres de quentite dapelte Hl aurait dù retoucher encore quelques paf agis. 39:* Mr. Jean George Sulzer'a refondu ces voyages, & les a publiés en allemand en 1746. 1ls forment le 2°. volume der Naturgefchichte des Schweizerlandes (voyés No. 6.) Il a retranché toutes les remarques botaniques , hiftoriques, politiques & antiquaires & plufieurs autres chofes. H a aufli diminué le nombre des planches furtout de' celles que Scheuchzer avait pris des ouvrages de Merian ; en échan- ge il y a ajouté la carte des Grifons faite par 7W74/fer & uni petit ouvrage de fa fagon , intitulé 40.* Befchreibung der Merkwiirdickeiten, welche er in Ao: 17421 gemachten Bergreife durch einige Oerter der Schweiz, beobachter hat. Zàrich 1747. in 4. 72. pag. Mr. Sulzer pafla par Knonau, Zug, Art, le Rigi, Lucerne, le Mont Pilat,. le paîs d’Unterwalden, le S. Godard, la Vallée d’Urfe- ren &c. Son voyage eft d’une utilité plus générale que ceux de Scheuchzer, il a pour objet principal l’oeconomie rurale & la phyfique, & il 9elt fervi d'une di&ion agréa- ble & inftru&tive. 4T.,* Itinera in Alpes vbaeticas fufcepta Ao 1709. Academie Re- gie Gallice que Parifiis ef narrata a Johanne Scheuchzero Mist in 4. 106. pages avec beaucoup de delleins. Chez Mr. | le Do&eur Scheuchzer. "» Ce voyage furpaffe de beaucoup ceux de fon frére par le choix des remarques & leur exadtitude. ]l a méme | o cip chofes que fon frére a oublié. Il s'attache furtout | des recherches fur les montagnes, & en particulier fur celle du ftella, aux bains de Pfeffers &c. Il ajoute encore des ob- i) Aa 3 fervatione 202 | $2 )o ( SE" fervations faites avec le barometre, & un catalogue des plan- tes qu'il a trouvées. Ce catalogue n’eft pas bien riche, mais les defcriptions en font fort exadltes, furtout è l’égard de la claffe des gramens, A ce manufcrit font encore attachés, Jo. Scheuchzeri ad Jo. Woodwardum de terrarum montiuinque Helveticorum firutura , epiffola, qui fe trouve aufli dans Valisnieri origine delle fontane p. 47. fg. & quelques difcours de Jear Scheuchzer, fur le déluge, €3 les traces qui sen trouvent en Suiffe. 42.* Mr. le Chanoine Jean Gefner a parcouru les alpes en 1723. 1726. 1728. 1731. 1732. 1733. ,& 1736. Ilaew furtout Phift. nat. en vue. On ne fcaurait affés le prier de remplir fes promeffes, en en donnant la defcription at public. + Mon Pére a fait 18. voyages par differentes parties de ‘alpes. Ils font plus nombrenx que ceux de Scheuchzer, & iì y ena de plus longs qu'aucun des fiens, le refultat de fes recher- ches fe trouve dans fon Hifforia flirpium Helvetia indigenarum, jen parlerai en fon tems. Ici j’indiquerai des pieces qu'il a pu- bliées à ce fujet. 43.* Defcriptio itineris alpini fufcepti M. Julio Anni 17731, dam le Tempe Helvetica T.1. P.1v. 553. — 575. & dans les Opufcula Botanica A Halleri 1749. © : Mrs. Huber & Ritter farent les compagnons de voya- e. On paffa par Toffen, Froutingen, ie Taubenfée & le allais. La Botanique était l’objet favori. On trouve cepen- dant auffi de bonnes remarques fur d’autres objets; fartout. fur les bains de Gournigel, de Weiffenbourg & de Loiche, & une defcription abrégée de ce terrible orage décrit par Scheuch. zer avec plus d’étendue. 44, % Iter Helveticum 1739. Gottinga 1740. in 4. & dans les Opufcula Botanica. Ce voyage s'étend fur l’Emmenthal, les RE DOSE 263; les montagnes de Bienne & de Neufchatel. —Outre les obfervations botaniques qui font les plus nombreufes, on ‘y trouve encore d’autres fort intéreffantes, fur lor que l’Aar charie, fur un criftal de 695. livres pefant, fur la quan. tité prodigieufe de lait que donnent les vaches de l’Em. menthal, vu que 70. vaches, donnant pres de 400, pots par jour. . Sur les manufcrits de Botanique de Cafpar Bauhin , Hagenbach & Stehelin &c. 45.” Voyage fuit a la fin de Juillet 1736. dans les montagnes occiden= tales du Paîs- de- Vaud. Dansle Mercure Suiffe 1737. Juillet 33.— 62. Mr. Gabriel Seigneux de Correvon de Laufanne a imité le bedinage de Bachaumont & la Chapelle. Son pinceau eft léger & feduifant. La Vallée du lac du joux, le lac de ce nom, la fource extraordinairement grande de l’orbe, le fite du paîs,. Jes arts qui y fleuriffent, les horlogers, les lapidaires, les ar- muriers, les couteliers, mille autres chofes, méritent la plus. grande attention d’un philofophe.. 46.* Briefe aus der Schweiz. nach. Hannover gefchrieben. Dans PRannoverifch Magafin 1764. & 1765. Mr. Andrea Apoti- caire è Hannovre donne une fuite copieufe de Lettres fur la Suiffe, qui eft très-bonne & pleine d’excellentes re- marques. Son grand objet c’eft l'hit. nat. & les cabinets. en.ce genre, fur lesquels il s’arréte avec: complaifance. Son ftile eft vif, on y rrouve du fel & méme de la bonne fatyre. Il eft fupérieur à Keufsler qu'il corrige fouvent. Il fe propofe de donner une nouvelle édition de ces let= tres, retouchée avec foin, ce fera alors ce que nous au- rons de mieux en ce genre. Rien nelui échappe, & il __— eft plein de traits intéreffans, & de nouvelles découver= tes. ll finit par quantité d’obfervations météorologiques | faites fur le S. Godard en 1762. par deux capucins F. Pio de Milano & F. Seraphino outre quelques unes faites en 1765. par Jezler.. 47% 204 ge Yo (88 47.5 Scheuchzers und Gruners phyficalifche Reifen durch die Schweiz. | Dans le recueil des voyages qui fe publie en allemand è Berlin pie Da nogi 7A Cet extrait eft fait avec gout & | beaucoup de Jugement, 00 peut le lire avec confiance. ‘Les planches qu'on y 4 ajouté» auroient du étre faites avec G. III Spciétés Occonomigues E Plyyfiques 85 leurs ouvroges. Lo gout pour Ces fociétés a gagné auffi la Suifle. Illy en a grand nombre. Nous ne parlerons Que de celles qui fe font fait connaitre plus particuliérement. 48. Il y ena eu plufieurs è Zurich, dont quelques unes ont © eté ‘aflés pallageres. Le Collegium Philomuforum Tigurino= rum établi en 1679. traita déja de ces matieres. Je rap- porterai è leur place quelques mémoires J. J. Wagner. Ici Pindiquerai fevlement Gofsweiler fur la police de grains en Suiffe 1689. 8 Efcher fur les mefitres prifes a Zurich contre la pefte E$ les bitimens établis è ce fujet 1690. Tout ceci eft refté en Manufcrit. & la Société en finit 1682. 4g.° En 1742. il fe forma un college d’Anatomie dans la mé- me ville. Qnen trouve une notice dans la Samlung alter und neuer Merhwiirdig. P.1v. 4197423» so. Mais Vétablifement le plus utile & le plus étendu fe fit en 1747: Alors è la follicitation de Mr. le Chanoine Gefner fe forma à Zurich cette fociété de Phyfique main- tenant fi foriffante, & fi utile a fa patrie. Les objets quelle embrafle ont été detaillés par Mr. Gefmer dans Un - difcours inféré au premier volume des aes de cette focié- té & Mr. Hirzel prouve Putilité de cet inftitut, dans un autre difcours qui fe trouve dans le méme volume & dans lequel il en donne l'hiftoire. Cette #5) o S% 205 Cette Societé commenga à publier en 1761. le recueil de fes Ades fous le titre: * Abhandlunzen der naturforfchenden Gefel(chafft in Zurich. Il y en a aQuellement 3. Vol. in 8. Tous font com- pofés de piéces plus ou moins intereffantes à notre Patrie, & je parlerai en fon lieu de celles qui m'ont patu devoir étre indiquées féparément. . Au refte le recueil entier mérite d’étre confulté & lù avec attention. On y trouve plufieurs piéces fur la confervation des grains, fur les tourbières de Riitti, fur les marais, fur les viviers, fur quelques produdtions fin- gulières de la nature, fur les foréts, fur les poids & méfures, fur l’osconomie finguliére du famenx Kleinjogg, connù en France fous le nom de Socrate ruftique, des obfervations meteorologiques , quelques maladies particulières, l’effet de quelques remédes, quelques inftrumens de phyfique & de , mecanique. si. Je ne faurai affurer quand la Societé phyfique de Bale a pris confiftance, tout ce que je fai, elt que le Doyen de la Faculté de Meédecine en eft toujours le Préfident; fous fa direttion les Aes de cette Societé fe publient, & il les accompagne d’une preéface. Le prémier Volume en parùt en 1751. fous le titre: “ A&a Helvetica, phyfico. mathematico - anatomico » botanico - me dica. Bafile. in 4. Ce recueil, qui confilte aCuellement en fix Volumés, eft fort intereffant furtout pour la médecine & l’hiftoire na- turelle, dont une grande partie concerne la Suiffe, des de- fcriptions de maladies, de cas extraordinaires, de plantes, dé monftres, de. pierres figurées &c. «| Ondiftingue furtout les Dif. de Mr. Berzouli, Zwiu- ger, Gagnebin, Hofer, Schlotterbeck, Stahelin, d' Annone, Haller, de la Chenal, Mieg, Micheli Ducret, Wenz, Berdot , d'Apples, Buxtorf, Zimmermann ESc. Vol. VII, Bb s2. La 206 BEY O ( 5% 52. La Societé ceconomique de Berne eft la troifiéme, elle a donné lieu à une infinité d’autres. C'eft au zèle & à Va@ivité de Mr. Jean Rodolphe Tfchifeli, Secretaire du Con- fitoire fupréme à Berne, qu'on en doit l’exiftence. Elle s’occupe presqu’uniquement de l’oeconomie rurale & de ce qui y a rapport. Déja en 1760. elle commenga è pu- blier fes mémoires en allemand & en frangois. Le titre etait d’abord * Recueil de mémoires concernant l'ecosomie rurale, par une So- cieté établie en Suiffe. En 1762. ce recùeil changea de titre, depuis ce tems là il a celui de “ftt * Memoires €3 obfervations vecteillies par la Societe economigue de Berne. Le plan était de donner 4. parties par an, on l’a fui- vi jufques en 1766. mais dès 1767. on a jugé a- propos de n’en donner que deux, & on continue fur ce pied. Toutes les piéces contenués dans ce recueil fervent à V’hiftoire naturelle & è l'oeconomie rurale de la Suiffe, il n’y a que bien peu qui ne foyent adaptés è la Suifle en parti culier. D'indiquer tout ce qui fe trouve dans ces Volumes, ce ferait étre trop. prolixe. Les mémoires qui traitent em particulier de la Suiffe, je les nommerai è leur place. Les autres font Vhiftoire, les loix & les annales de la Societé, les prix & les primes annoncées & diftribuées, les travaux des Societés correfpondantes &c. des obfervations meteorologi- - ques & ceconomiques, fur la neceffité, les avantages & les dèsavantages de la culture des grains en Suilfe, fur les ma- rais & la manière de les deffecher, l’ordorinance concernant les paffations è clos & à record, fur Pamélioration de l’agri= culture dans le Pais de Vaud, un tableau des objets princi- paux pour Pencouragement de l’agriculture , des métiers & du commerce, fur l’arrangement pris è Yverdon en 1760, contre 5 VOCE 207 contre les Mendians, les remarques de Mr. Navile fur une meillenre police pour la péche des poiffons du lac de Genève, des effais fur la naturalifation des plantes & arbres étrangers, fur l’utilité des plantations du lin, fur la culture du colfat dans Ergovie, fur la plantation des meuriers & cultivation de la foye dans le Paîs de Vaud , fur la meilleure éducation è donner aux Peifans, fur l’efprit de la legislation qui a pour but l'encouragement de l'agriculture, la population, les arts, les manufa@ures, & le commerce, fur l’amélioration des vins, fur la caufe de la decadence des métiers dans les Villes, fur la fabrication des fromages aromatiques ( Schabzieger) fur le prix moyen des grains dans le Canton de Berne, un almanac pour les foins à donner aux foréts de la Suiffe &c. Prefque tout ce recueil eft très- intereffant, aufli et-il très - favorable» ment recu de toutes les nations de l'Europe. Pour avoir cet ouvrage complet il faut l'achéter en allemand & en frangois, vi que ces éditions différent lune de l’autre en plufieurs articles effentiels. i 53. La Societé perfuadée qu'elle ne.pourra parvenir toute .. feule à fon bùt, tacha de s’affocier des Societés corre. fpondantes. A cette fin elle publia * Vorfchlag der economifchen Gefeli(chafe in Bern, zu Errich= tung einicer mitarbeitenden Gefell(chaften. Bern 1761, in 8. 60. pag. On l’a aufli en frangois. > | Dans cet ouvrage elle expofe fon plan & les éclaircif- femens, qu'elle demande. Elle défire furtout une defcription topopraphique & ceconomique de toutes les parties du Can- ton & tout ce qui peut contribuer à l’avancement de l’agri. culture, des arts & du commerce du Canton & de toute la Suifle. _ 54.* Le Jotirnal étranger 1761, Septembre. 227. 229. donne une notice de la Sociezé economigue de Soleure. iù POI Bb 2 55.* Cel 208 #5) OC $$ $5.# Celle de Biene a publié fes loix, der economifihen Ge- Sell[chafe zu Biel Gefetze und Verorduungen. Biel in 8. 16. p. elles ne concernent que l’interieur de la Societe. Je ne connai rien de publié de la, part des autres So- cietés ceconomiques établies en Suifie. : S. IV. Cabinets de lbiftoire naturelle. di ne nombre de ces cabinets et très- confidérable. Il n'y a cependant de catalogues que de quelques- uns & mémes des moins confidérables. Les voici è $6.* Mufei Tigurini in ordinem congruum redaîti atque a Jo. Jac. Scheuchzero defcripti fciagraphia, cun deferiptione mufei ipfiu. MSS. in folio è la Bibliothéque de Zuric. Outre la colle@ion de l’hitt. nat. il comprend ericore celle des medailles, des antiquités &c. Il ajoute des remar- ques intereffantes & le nom des endroits, où on a trouvé chaque piéce. i $7. Joanmis Gefneri defcriptio mufei Gefneriani MSS. Mr. Gef ner a promis cet ouvrage. Son cabinet extraordinaire- ment riche mérite certainement cette attention, il a fait deftiner les morceaux les plus curieux; & la publication de cette defcription ferait de la plus grande utilité. 58. Jo. Jacobi Ritter catalogus mufei Ritteriani [yffematico - criti= cus. MSS. Ouvrage achevé & qui devait paroitre è Lon- -_ dres par les foins de Mr. d’Acofla, mais cela n’a pas en lieu, 59. Elia Bertrandi mufauin 1763, Ce cabinet affezriche a été vendu à la cour Palatine. L’ancien poffefeur en vou- lait donner un catalogue raifonné. Le confpe@us s'en i trouve VE Yo ( 5% 209 trouve dans les efratti della letteratura Europea. 1758. T. Il 275. — 282. 60, Ordo mufei Lucernenfis Langiani iconibus a Filio Beato Fran cifco delineati ac in prefens tempus ad 622. adauîtis ilu- firatus. MSS. in 4. 10. Vol. C’eft un recueil de deffeins de ce cabinet aflez remarquable autrefois accompagné de defcriptions fort étendués. 61.* Lettre écrite à loccafion d'im cabinet de curiofites d'une nou- velle efpice formé a Bale par un curieux. Dans le mercure Suife 1735. Juillet. 97. — 1or. C’elt une collection de gentes fortes d’ocufs. Mr. Roques parait étre l'auteur de a lettre. £ 62. Dans cette difette de defcriptions, oferai- je m'écarter un moment de mon plan, & donner une notice des différens cabinets d’hiftoire naturelle qui fe tropvent en Suiffe. Mr. Andree fera mon guide. La Bibliothéque publique de Bale eft pourvuèé d’un cabinet des plus riches. ll contient l’herbier confidérabie de Hagenbuch Vami de Cafpar Baubin, une colle@tion très- curieu- fe de cartes, de vués; de medailles, de peintures, d’anti- ques &c. &.il vient encore d’étre augmenté de la belle col. leGion de feu Mr, Jerome d'Annone, Pafteur è Muttenz, mort en Odtobre 1770... Ce digne Ecclefiaftique la leguce au pu- blic, &. Mr. le Profeffenr d’Annone la mife ren ordre. Elle confifte en petrifications, terres, marbres, agates, jafpes & autres efpéces de pierres, & ce qui en fait un meérite parti. culier, c’elt qu'elle elt compofée uniguement, è peu d’excep- | tions près, de_ piéces qu'on a trouvées dans le Canton de | Bale méme. , «___——Le fameux cabinet de Felix Pluter n'exifte plus, il eft difper@é, Mr. le Do@eur Paffzvane en poffède la colle&on des plantes, Mr. Bumier les petrifications. Ce dernier a en- richi de beaucoup fa colle&ion, & on y trouve des Pisi i i Bb 3 e = 210 #5). (88 de la plus. grande.rareté. Il a-donné la defcription des plus curieufes dans les 8. prémieres parties des Merkw4rdigheiten der. Landfchafe Bafel. Mr. le Capitaine Frey poffède le cabinet de Benoit Ste- belin, & il Va enrichi de beaucoup de picces étrangères, fur- tout de Corfe & de produdians marines. Mr. Bruckner, l'auteur de la defcription du Canton de Bale, a de méme un cabinet très-riche des produ@tions du Canton; & de lEvéché du mèéme nom, il y joint un cabinet de medailles & d’antiquités. Ce cabinet elt très.remarquable. - Mr. Berwouli, l’Apoticaire, a un cabinet curieux de mineraux, de petrifications & de coquiliages. Tous ces cabinets font égalés fi non furpaffes par ce- lui de Mr. le Profeffeur d'Annoze. Il ya plufieurs piéces uni. ques. Sans fe borner aux produ@tions du Canton, il leur donne cependant une attention particulière,, de méme qu’à celles de la Suiffe en general. Le cabinet de la Famille Fe/ch elt aufli des plus cu. rieux, mais il et prefqu'impoflible de parvenir à le voir. A Mulhaufea on remarque les cabinets de Mr. le Doc. teur Hofer: & de Mr. le Bourguemaître Rifiler. Le premier elt riche en plantes, en petrifications & en productions ma- tines &c. Celui de Mr. Rifiler eft plutòt un jardin rempli de plantes très- rares. A Schafhaufen Mr. le Do&eur Amman a formé un ca- binet des plus confiderables, furtout en petrifications, en pro- du&ions marines & en marbres. A Glari il y avait un cabinet prodigieux d'un Mr. T/chudi, on m'affure quil y en a une defcription imprimée dans quelque Journal, mais je ne l’ai point vie. Je 88 Yo ( 3% 211 «Je ferai trop prolixe fi je voulais parler en détail des cabinets qui fe trouvent è Zurich. Celui de Mr. Ie Chanoi ne Gefner eft d'une richeffe extraordinaire & digne d’un Prin- ce. Mr. Andrea en parle fort an long. Après celui-ci on re- marque encore le cabinet de /a Soc. phyfigue, celui de Mr. le Tribun Lavazer, riche furtout en criftaux, la colle&ion pré- cieufe de Mr. Schulthefs, furtout en ocifeaux & infe@es de la Suiffe, en plantes, en petrifications, en dendrites &c. pref. ‘ que tous trouvés en Suiffe, celui de Mr. le Do&eur Scheuch= zer, héritier des célebres Jean Jagues & Jean Scheuchzer, celui de Mr. Efcher, riche en mineraux & en criftaux. A Berne il y avait deux cabinets qui n°y exiftent plus, celui de Mr. Bertrand & de Mr. Schusidi. Mais on ne fau- rait affez admirer le cabinet d’oifeaux & de poiffons Suiffes, que forme Mr. le Pafteur Sprunglin è Stettlen près de Berne. ll a outre cela une quantité confidérable de petrifications, criftaux, marbres, mineraux, coquillages &c. Le cabinet des oifeaux eft extraordinairement riche, il en a près de 200. & il croit qu'il ne lui en manque encore qu’une vingtaine pour avoir toutes les efpéces d'oifeaux, qu'on ait và en Suiffe. Plufieurs entr’elles font très- rares.. Le poffeffeur en promet un Catalogue raifonné. ll rendrait par là un grand fervice aux amateurs de cette partie de l’hift. nat. tout- à- fait incul- te en Suiffe. A Geneve on admire le cabinet de MfIrs. de Luc, Ne- gocians, il eft très- riche, mais il ne renferme que peu de piéces trouvées en Suiffe. ì A Neufchitel les Frères Sardoz en poffèdent, aufli, rempli de piéces très-rares & très - belles. A Soleure Mr. le Baillif Wallier de Wendellftorf. Il fe peut que fen oublie encore beaucoup. On verra cependant par cette énumeration que les Suiffes ne negligent pas les produGions de leur Patrie, & fi ces tréfors n’ont pas été ere Z 212 #5, 0 3% été decrits,. Cet par des _raifons étrangères à.mon plan, il faut efpérer, que ces obftacles feront levés avec le tems, furtout fi la generofité des pofleffeurs les engageait à vouer leur col- le&ion è des cabinets publics comme l’a fait Mr. Jéromse a’ Annone, Je continuerai maintenant mon catalogue & la digref. fion que je viens de finir, ferala feule que je me permettrai, Gis Lettres familières. sibi medicinaliim Convadi Gefneri Libri III — yer Cafparum. Wolphium in licem editi, Tiguri 1577. in 4, 280. pagina. 64.* Epifolarum ‘medicinalium Conradi Gefneri Liber quartu. Vitebersa 1584. in 4. 45. pag. 65% Conradi Gefueri Epiffole è Cufpar Bauhino nunc primun edite. Dans le traité de Bauhin de plant a divis fanttisve < nomen habentibw. Bafilee 1591.in 8. de la page g1. à 163. Conrad Gefier était en correfpondance avec. prefque tous leè Savans de fon tems. Ses lettres font pleines de la plus grande erudition, elles font toujours inftrudtives & agréa- bles méme après une le@ure: fouvent reiterée. L’hift. nat. de la Suilfe en ett l’objet principal furtout les lettres à Are- riu & è Fabriciw, & toutes r’enferment un tréfor de remare ques & d'expériences rares, belles & vrayes. Il et fort à fouhaiter, qu'on donne une nouvelle édition de ces lettres, en les rangeant felon leur date & qu'on y ajoute les lettres non-imprimées de ce grand Homme, dont on conferve è Altorf un recueil très- confidérable, legué à cette Academie par feu Mr. Trew. | ui SVI BE )o( 213 SG. VI Oeconomie en genéral. Je ne rappellerai pas ici tous les mémoires inferés dans les aes des Societés de Zurich & de Berne. Ces recueils font indifpenfablement necrffaires è ceux qui veulent fe met- tre au fait de l’oeconomie rurale de la Suiffe. Quelques-uns d'entrenx méritent cependant qu’on en faffe mention. 66. Johann Jacob Scheuchzer von dem. Zuftand des Feldbaues und der Wirth(chafe in der Schweitz, dans les recueils de Bres- lau XXXIII. 296. feq. 67. Mirabeau fur l'état de l'agriculture en Suiffe, dans la 5° Par. tie de fon ami des hommes. 68. Foreign effays on agriculture and arts containing of the 1n0f difcoveries made in the feveral provinces of France, Gerinany y Flandres, Sweden, Italy and Switzerland. London 1765. in 8. 69.* Georgica Helvetica curiofa — von E. K. M.D. Bile 1705. ‘in 8. 1080. pag. En allemand, Emanuel Kenig, Profeffeur alors è Bale, eft piene de ‘ce fiftéme genéral de l'oecconomie rurale en Suifle. Il ya du bon; mais la plus grande partie eft trés- mediocre. On trou- ve par-ci par là plufieurs remarques,. fur l'hift. nat. de la Suif fe, qui ne font pas fans méfrite, furtout fur les 110: ii les oifeaux, les poillons, les vents &c. mo. Daniel Rbagors Pflanzgarten oder Bericht, wie der Obft- Kraut= oj{sad Weingarten wwohl anzubauen fey. Bern 1639. ing. 1650. ‘in 8. Maynz 1651.,in 8... Bafel 1669. in :8. o «L'eltrun des meilleurs Abrégés » qu'on ait fur la cul. ture, des fruits, du potager & des vignes, & qui ne mérite pas l’oubli dans lequel il et tombé. L’auteur Bernois n’écrit Vol. VII, Ue qua- 214 | 82 ) 0 (8% qu’'apréès fa propre expérience; il eft éloigné de toute charla- tanerie & ce qui eft bien plus rare encore pour fon tems, — de toute fuperftition à Pexception cependant des effets de la lune, auxquels il ajoute foi. Les remarques font excellentes. > ‘71. H..R. u, D. von Graffenvied Rbagorifcher Baun- und Obft= i garten. Bafel 1676. in 12, | 72.* Nachricht von dem Zuffand des Aherbaues im Canton Bafel durch Hr. Landvogt Chrift zu Minchenftein,.. Dans les recueils de la Soc. Oecon, de Berne 1764. P. IV. 71. {q. Mr. Chrift parle furtout de la partie haute de ce Can- ton. Les entraves de l’agriculture & les moyens de les lever, font très développés & appliqués furtout au Canton. Ilya encore plufieurs autres obfervations utiles & remarquables. 73.* Kurze Befchreibung des Acker -oder Feldbaues im Land Ap- penzelll Von Laurent Zellweger. z4.* Verfuch einiger phyficalifch und medicinifcher Betrachtungen. — Von Laurent Zellweger. Ces deux pieces font très intru&tives. . Elles fe trou- vent dans le recueil des Ales de la Societe phyfique de Zurich. La premiere T. I, 115. fq. la feconde T. Il. 308. fq. Les remar- ques de l’auteur font des plus curieufes & il ferait à fouhai. ter qu’on eut de notices pareilles des autres paîs. ll entre dans de grands détails fur la méthode de fes compatriotes,' à cultiver la terre, fur les avantages & défavantages, fur les moeurs des habitans, le climat; la nature des eaux &c. Tout prouve un philofophe éclairé & un patriote zélé. Ces deux mémoires font des échantillons d’une grande defcription du Canton d’Appenzell, qu'il fe propofait de donner au public, ce qui malheureufement n’aura pas lieu. 75,* Abbandlung anfehend den Landbau auf dem Teffenberg, vom einem dortigen Landmann Namens Giauque. Dans les Adfes de la Soc. Oec. de Berne. T. 1. P.Il, 444. fg. Cette difl. mérite BE Vo (3% 215 meérite d’étre lune. Elle et partagée en $ Se@ions, dans lesquelles l'auteur paifan donne une très- bonne de‘crip. "NE de la montagne de Dieffe, des villages qu’on y trou- de la population, du climat, de la nature du terroir, de fes productions &c. Le fol eneft fort dur & argilleux, mais trés fertile cependant furtout en foins; on y cultive aufli beaucoup de miel, quia la renommée d’étre le meil. leur de toute la Suiffe. 76.* Bedenken-— &ber die gegenwartize oeconomifche Umfiende der Hausarmen und Bedwrftigen des Rbeinthals — Lindau €5 Coire 1769: in 8. 48. 6... ll s’agit du partage des communs, quettion fi. vivement ‘agitée dans nos tems, l’auteur n’a que le Rheinthal en vue, fur la cultivation duquel il don- ne de remarques aflés curieufes. 77. La queftion, fi la Suiffe fe dépeuple, a été beaucoup dé- battue. Mr. Tifor.l'a examinée dans fon Avis au peuple fur la fanté. - On peut auffi confulter fur cette matiere l’im- portant ouvrage de Mr. Sz/smilh, gettliche ordnung in den . Verenderungen des menfchlichen Gefchleches. Il y rapporte ce que Mr. Ziffot en a dit; & il l'enrichit encore par fes re- marques. 178, La Soc. Oecon. de Berne a propofè aufli cette mème ques. tion en l’appliquant furtout au Canton de Berne., Les réponfes n’ont pas été fatisfaifantes à'l’égard du Canton en général, mais elle a regue de très vate mémoires fur la population du'‘Paîs- de- Vaud en particulier. Mr. Loys de Chefeanx a examiné cette queftion, fon mémoire i fe trouve dans le recueil de cette Société 1766. P. 3: »* Uro. Un autre a donné une Leztre Tee les cavifes de: la dépopula- la | sion du Pais-de- Vaud; ni fe trouve fe dati le Journal -Helvé- | rique 1763. Décembre. * Ceca go. Me. 0° GBIRIOTTOO 9 Yo (I go. Mr. Jean Louis Muret premier -pafteur è Vevay a épuilé la matiere. ll donna àla Soc. Oecon. de Berne un mémoi- re qui a été couronné à jufte titre. | %* Mémoire fur létat de la population dans le Paîs - de. Vaud. — Il eft inféré dans le recueil de la Société, & on l'a aufli fe- parément. Yuerdon 1766. in 8. 130. pag. & 128. pag. de tables. Ce mémoire a été fait avec des foins furprenans & une exaGitude extraordinaire. H elt rempli de recherches profon- des & d’obfervations de la plus grande importance. Il déve- loppe très - bien les'raifons de la dépopulation, & on ne fau- rait trop recommander la leGure de cet ouvrage è tous ceux, qui font appellés au gouvernement. g1.* Befchreibung der Gewichten und Maafen der Stadt und Land- fchaft Ziirich von Hans Heinrich Schinz.— Dans les Aes de la Soci Phyf. de Zurich» T.HI pag. 177 — 204... On peut ‘ Pavoir aulli féparément. . L'ill. auteur compare les poids & les mefures de Zurich avec celles de. Paris. 32.* Bernerifche Gewicht und Maas- Berechnung deren fich die — Oec. Gefell[. in Bern in ibren Schriften bedienen wird. Dans les Aes de la Soc. Oecon. de Berne T.I. P.I 33.* Versleichung des Muaafes und der Gewicht in der Grafschafè Neuenburg und Vallendis, init dem Maafe und Gewicht der Stadt Bern, Dans les mémes Affes 1763. P. I 24. Les poids & les mefures de Berne étaient bien éloignées d’étre fixes & on ne favoit plus. à quoi s’en tenir.. Le Confeil Souverain de la République trop éclairé pour ne pas s'appercevoir de ce défordre, établit une commiflion pour mettre cette affaire en regle. La maniere de la- quelle cette commiffion a procédé, prouve qu'elle était inti- mement perfuadée de l’importance de fon objet, elle em rendit compte au public, dans l’écrit fuivant. ® Verbal #5.) © ( o) i 217 * Verbal ber die im Merz 1769 durch die Committierten dev Minz und Ohmgelt - Cammer angeftellte Prifung der Maafen und Gewichten der Stadt Bern. in fol. 18. pag. $+* Befchreibuno der. Gewichten und Maafen der. Stidt Bern. Dans les Aes de la Soc. Oecon. de Berne 1770. & féparé= | ment 1770. in 8. 36. Pag. C’eft le réfultat des recher- ches faites fur cette matiere, & des décifions finales du Confeil Souverain à ce fujet. L'ouvrage a été fait avec: beaucoup de detail, & on peut s'en fervir avec grande utilité , il s'étend fur toutes les'branches de loeconomie. @È@! ec @0 O @® eo @@-: @@ @®@@o@@ @@@- i SECTIONIIL TRAITES PARTICULIERS ‘SUR’ L'HISTOIRE NATURELLE DE LA’ SUISSE fio ET DE SES DIVERSES PARTIES. e Huap. Lo Traitts del “Clirtiat ; de l'Air & des eci cgrn mescorologignes. 6,* - "} tHiD) 3 A Bo È : IL À > toxeAeylay ‘ad Helvetiam ‘applicatam— Submittunt | Prafes Jo. Joh.:Scheuchzerus.&$ refbondens Joh. Huldricus. He- iti: ° gnerus— Tiguri 1700. in 4 20. Pag. ion Ce font des notices abregées des incendies arrivés en Suiffe & d’autres événemens relatifs aux élémens, Scheuchzer les a étendus dans fes ouvrages poftérieurs, Co3l 87.J.]- 218 SE Vo 87. J. J. Scheuchzer Diff: de aétris 6 aquaruim Helveticarion pre- filanti conditione €5 redundantibus inde in patriam no;ram ufr- bus A, 1708. ad Academiam Londinenfen miffa, 88.* De Helvetia atribus, aquisy locis, Prafide JJ. Sheuch zero Specimen I. Tiguri 1728. in 4. 28. & Specimen Il. Tis, 1729. in 4. 32. pag. Le laborieux Schexchzer rapporte ici plufieurs expérien- ces remarquables, faites dans fes voyages, par les alpes, rela- tivement à lair &'à lean, comme du yent de Midi, fi dan» gereux dans le Canton d'Uri, & qui par la fonte des neiges caufe fouvent des inondations extraordinaires &-inattendues, ainfi que cela eft arrivé particulierement en 1762. & 1764. Il ajoute encore d’autres obfervations curieufes fur les vents. Il rapporte dans lordre des Cantons &c. les vents qui y re- gnent à l’ordinaire, les différentes efpeces d’ean & de terre, leur fertilité, avec une bonne détermination des frontieres. La defcription de l’Atmosphere de Lucerne, ‘eft de feuMr. Cap. peler. Au refte ces Diff méritent affés d’ètre lués. Ce qu'il dit des Cantons de Berne, Bale Fribourg & Soleure, elt très dé- ‘ feQueux, 89.* Asooyea®ias Helvetica Pars 1. Prafide Jo. Jac. Scheuchzero — . Tig. 1723. in 4. 32. pag, & Pars IL Tig. 1725. in 4. 24. pag. La plus grande partie de ces deux differtations concer. ne la théorie de l’air en général, il y a cependant des remar- ques, qui nous concernent, p. e. que les vents font plus froids dans les crevaffes de glaces, que fur la cime des.glacieres, de'la petiteffe des plantes alpines, objet fur lequel'on trouve ici une lettte d’Elied Steenberch, ‘@ Gisbert. Cuper 5. fur la mala- die du pais que Scheuchzer ‘attribue à l’air... Jofeph Verzaglia a | clevé des doutes contre ce fyftéme en 1709. au nom de l'in» ftitut de Boulogne. Scheuchzer y a répondu. Les deux let- tres font inferées ici. PARIGUI At , 90. Sur BS) O) 219 90. Sur un vent qui fe fait fentir journellement & Roche è des hetta res fixes, méinoire envoyé en 1770. par mon Pere a l Académie Royale des Sciences a Goettingeny dont il ef Praefrdent. Ce mémoire n’elt pas imprimé encore, mais il eft af fes important, pour en parler au long. Il décrit d’abord la fituation du paîs entre Villeneuve & St. Maurice. C’eft dans ce Vallon que fe trouve la réfidence du dire@eur des falines de Roche, & c’eît dans fa valte cour que regne ce vent pé- riodique., II commence à neuf heures du matin, il augmen= te peu-à- peu, palle avec force par la cour, il diminue vers les quatre heures du foir & il et fuivi de nuits chaudes & tout-à- fait calmes... Le vent tend vers le Midi, quelquefois aufli vers PER. Il et tout-à- fait régulier, & pendant 18. mois d’obfervations non interrompues, il n’a jamais manqué. Il faut voir dans le mémoire' mème la maniere fimple & facile d’a- près laquelle on explique ce phénomene. Ilya encore d’autres vents tout aufliréguliers dans quelques contrées du Vallais. Ces vents font un bénéfice des plus grands, fans eux il y aurait une chaleur infupportable, & les ‘exbialaifons des marais rendraient ce pais tout-à- fait inhabitable.' Cette chaleur eft-ttès nuifi. ble au .cerveau, & caufe une ftupidité incurable.. . Accident très- commun dans le bas Vallais& à Martigny. La plus gran- de partie des mortels n°y font que des démi- hommes, incapa- ble de faire quelque chofe, ils font aflis fur les rues; ou cou- chés au lit. Des goitre terribles les accompagnent. Ces gens font fi infenfibles, qu'il y‘en‘a-qui pétiffent faute de fenitir des befoins naturels, & qui laifent poùrrir dans leur corps, ce ‘que la nature ordonne d’en faire fortir. Ori appelle ces mal- heureux; des cretins, om en trouve auffi è Aigle, méme qQuoique affés rarement è Berne. Au refte ce mémoire eft plein d’obfervations très curieufes & il contribue beaucoup. à l'hit. mat. du Vallais & du gouvernement d'Aigle. ERO : . : MARI LI ll PI ò 9I. On s'e beaucoup occupé à mefurer les hauteurs des | montagnes Suifles par des obfervations faites avec le-baw rometre, 220 sE )o (IE rometre. Scheuchzera inferé plufieurs de ces ebfervations «dans. fes itizera alpina, furtout dans leur 4° Velome. Voi. ci quelques autres 92. Experiences faites en differens endroits de la sur dans un voyage des alpes au. mois de Septeimbre 1714. pour connaitre avec le barometre les differens degrés de Pelajiicité del ur a dif- i ferentes hautetrs , par.J. J. Scheuchzer dans les | PRAIEPIca! transattions 1715. N° 344, 93. Meéthode nouvelle pour mefurer la lardo des n'endag 1es' par! les obfervations du barometre , tirée principalement des obfer= wations de J. J. Scheuchzer par fon fils Jesn Gafpar Scheuch- zer. Dans le m4me owvrage 1728. N°405, Il fixe da' hauteur du Janina & de quelques autres montagnes. : 94. Remarques fur la hauteur des montagnes en général &5 celle der Suiffes en particulier avec des réflexions fur les fources des prin- cipales rivieres de l'Europe, par Jean Gafpar Scheuchzer. Dans le méme ouvrage 1728. N” 406. Ilfixela hauteur de plu- fieurs montagnes & il croit que les plus hautes font en-. tre Zuric & la Mer Méditerranée. 95. J. J. Scheuchzéer S. Gothardi montis altitudo , «dans les Brail lauifche Samlungen continuées par Buchner 1729. 46 — 48. 96. Lettre de J. J. Scheuchzer a un journali ife de Trevoux. de Zurich 18. Dec. 1728. Dans les mésoires de Trevoux 1729. Nov. appendix, concerne des oblervations barometriques faites. pour déterminer la hanitenr, du mont S. Godard. & de la ville de Zurich. | 97.* Otia aftivalia circa thermas Badenfes Helveticas: : Aut. J. I, Scheuchzer. Dans les Aa Acad. Nar. Cur. + 1730. T. It ‘Appendix 41. — 64. Dans le troifieme article de ce recueil d’obfervations on trouve la hauteur du S. Godard déterminée par des ‘obfer- | vations de barometre faites dans les mois d'Aoult, Septembre & HE )o( 35% 321 & Oaobre 1728. ‘Sur cette montagne & è Zurich. D’après les principes de Caimi, Zurich doit étre 1410. pieds plus haut que la mediterranée & le S. Godard 7692. pieds. 98.* Oziorum aftivalium circa thermas Badenfes continuatio. Auto- re J. J. Scheuchzero. Dans le weéme ouvrage T.1V. Ap- pend. 7. — 46. Pag. 44. & 46. On trouve des obferva. tions de barometre faites à Zurich & fur le mont St. Godard. On les compare entrelles. 99.* Nova ex fummis alpibus vulgata ES tabulis acneis collufirata a J. J. Scheuchzero— Tiguri 1731. in fol. 14. pag. & 4.- planches. Ce font des obfervations faites avec le barometre fur le mont St. Godard & à Zurich, dans les 4. derniers mois de l'an 1728. Scbeuchzer les a faites à Zurich & le P. Jofeph de Selfa, Prieur des Capucins les a fuivies fur le S. Godard. Scheuchzer croit qu’en conféquence de ces obfervations le S. Godard eft plus elevé que la méditerranée de 9381. toifes. On trouve dans le Hamburgifch Magazin T. XVIL P. V. 533.— 541. * un extrait fort étendu de cette piece. 100. Von der Hoche der Schweizerifchen Gebiirge. Dans les fe leta phyfico - oeconomica P. VII. = On les fait plus hautes qu’elles ne le font. 101.* Obfervations des hauteurs faites avec le barometre au inois d’Aouft 1751. fur une partie des alpes, par Mr. Needhant, Berne 1760. in.4. 34. pag. avec une planche. Ces obfervations faites en 1754. roulent prefque toutes fur les montagnes de Savoye, & ne nous concernent que biet peu. Elles avaient déjà parues è Londres 1756. dans PEffratso \della letter. Europea 1761. T.I. 153. — 176.* dans le Ham burgifch Magazin X. 181. fq. & dans le Journal Britannique. | To2. Je pale maintenant aux obfervations météorologiques. Les detaillerai-je? Non fans doute.. Cette énumeéra Vol. VII D tion 92% t ge)0 tion remplirait feule un volume. Je me contenterai donc d'indiquer les ouvrages dans lesquels elles fe trouvent » & les noms des obfervateurs fi je les fGais. Vobferverai encore autant Que poflible Vordre chronologique. Les premieres Que je me rappelle d’avoir vues fe trou- | went dans les philofophical Pransations 1799. N° 321. Elles font de VAn 1708» Scheuchzer les a faites. Guiluume Derham les compare avec les fiennes faites à Upminfter & il entire des gonféquences bien curieufes. 103. Dans les Mifcellanea Berolinenfia T. I 144 T 149. fai tes par Scheuchzer €N 1708. & T. LIL. 108. — 128. Cel. les- ci font de 1724 Scheuchzer Y' décrit. fort au long la maladie qu'il a efluyé, & il ajoute encore plufieurs au- tres remarques fur l’hift. nat. & fur la médecine. 104 Comparaifon des obferv. de Mr. de la: Hire avec celles: de’ Mr; Scheuchzer » fim la pluye ES fur la conftitution de Lair ondant les années 1799. 1710. I7H. Dans les mémoires de | Academie' des fciences 4 Parisi sos. Dans les Breslauifche Samlungen & dans leur continuatio» faite par Bucbner , il y €08 quantité faites pat Scheuchzer:. . 306.* Le méme en donne auffi: de fort étendués dans fa continuatio otioruni aftivalium circa Thermas Badenfes, P9 gina 24. — 43- Elles font très- circonftanciées & CU- rieufes, cette année était fort humide & très- mal faine» Dans le courant du Janvier il mourùt è Laufanne cing; fois plus de monde quà Vordinaire. Cette année était: encore remarquable par les aurores boreales & les tren= blemens. de terre. 107:* Dans le Mercure Suife & Journal helvétique de Neufchitel! 1734. feq. par Mr. Garein. | 108.* Dans la Samlung alter und neuer Merkwhrdigkeiten. Ziel rich in 8. for les années 1740. & 1741. | 109. * Dans |. | | | Î tu 85 )o (5% 223 209. * Dans les sonatliche Nachrichten einicer Merkwiirdigheitew aus der Schweiz. Zurich in 4. 1750. feq. a10.* Dans les differens Volumes des aes de da Societé phy- fique de Bile, pat Mr. J. J. d’Annone, & en partie par Mr. Abrah. Gagnebin, les prémières font faites à Bale, les autres à la Ferriere en Erguel.. Il y en a auffi qui ont été fuivies è Coire par Mr. Jean Henri Lambert. Elles font toutes très bien faites. #11.* Dans les 40%es de la Soc. phyf. de Zurih T.I. 552. feq. Elles ont été faites en 1760. par Mr. Jean Conrad Meyer. 112.* Mais celles qui furpaffent toutes les autres par leur quantité, leur étendue, & leur utilité, ce font celles que la Soc. econ. de Berne publie dans fes reeueils dès fes com- ‘mencemens. Elles font tirées des remarques faites è Ber- ne, Laufanve, Orbe, Cottens, de l’Emmenthal, à Kirch- berg près d’Arau, a St. Cergues &c. Ce qui les rend recommendables par préference aux autres, ce font fur- tout des obfervations très-copieufes fur l’état de l’oeco- momie rurale. Ce n’eft qu’en combinant ces deux gen- res d'obfervations qu’on peut les rendre utiles à l’humanité, CHaPITRE IL Maladies du Pais en genéral. Il eft aifé de fentir que pour approfondir cette matière, on ne fau- ‘rait fe difpenfer de confulter les ouvrages des Medecins Suiffes, & leurs obfervations. C’auroit été trop long de les rapporter ici, SI €13.* E istading Brief 24 Erforfchune aller infonderheit aber der National. Krankbeiten des Schweizerlands .— und derofel- ben Hilfsmittlen — durch Wolfzane Chrifen — £.l, & A. in4. 24. pag. | Dd 2 Très= 224; | #8 Yo CS | Très- belle enrreprife, mais beaucoup audeffus des for- ces du bon homme. 14.* Wolfgangi Chriffiani — manes Bagliviani, h. e. obferva- tiones — imprimis ad Nofographiam helveticam diretta. Dans les aFa nat. curiof. Cent. V, VI. App. 106. — 128. Il traite des temperamens, de la maniére de vivre, de la diéte,. de Pair, de quelques maladies particulières, furtout de celle du Pais (Heimnvek) des maladies des Habitans des Villes; des champs, des montagnes & des marais, des remédes qui fe trouvent en Suilfe meme. Le tout et traité de fagon à défirer qu’un autre plus habile que Chris ffen, entreprenne cette matière fi riche & fi intereflante. 115. Dif. med. Noftalgia vuleo Heimweh. Praf. J. J. Harder — refp. J. Hofer. Bafil. 1678. in 4. & recuf. 1745..in 4. L’auteur attribue cette fingulière maladie à l’imagination, au fouvenir de la maifon paternelle, à une éducation molle, a l’indulgence exceflive des Parens, au change- ment des mets & furtout à la privation du: lait ,, & aux moeurs.. Foibles raifons! 116.* Scheuchzer de Noftalgia, in commentar. inftituti Bononien= fis T.I. 85. — 88. & App. 307. — 313. En allemand dans l'allgemeines Magazin der Natur, Kiinfteund Wiffenfchaf= sen T. I 22. feq. Îe fuppofe que c’elt la méme piéce, que Scheuchzer-a adrellé en 1708. è la Soc. roy. de Londr. 117. Le méme a donné des remarques fur cette maladie dans les Breslauifche Samlungen 1718. 832. — 837. avec la chanfon fi fameufe, qui doit caufer ce mal, lorfque: les Suiffes l’entendent hors de leur Patrie. Elle y eft mife en Mufique. tI8.® Moralifche Gedanken vom Heinnwehe. Dans les neue Er- weiteruugen der Erkenntnis und des Vergnigens T. Il VI. VII. pag. 3. — 32. Onofe foutenir que ce mal n’elt que le défir des Suiffes, de jouir en paix chez eux de ce | ES VO (S# 226; — cequ’ilsont acquis dans l’étranger.. L’auteur prétend que ce mal ne les prend que lorsqu’ils font aflez riches, & il foutient que la liberté, les moeurs, la manière de vi. vre, la forme du gouvernement font les vrayes fources: de ce mal. Folles imaginations & contraire è toute vérité ! i 119. Ces raifons font fi ridicules ,, qu'il n’y a que Demna- ding qui puiffe en alléguer de plus fottes encore. Il et prefqu'incroyable, qu'il ofe attribuer ce mal a l'air épais & péfant, qu'il fuppofe è la Suiffe.. C’elt ce qu'il fou- tient dans fa Diff de Aere Roffochienfi. Difltinguons tou» jours le mal du Paîs avec le défir de revoir fa patrie. 120. * Jo. Cafp. Meyer Diff. de morbi endemiis Lusd, Bat. 17737: in 4. 20. pag. Cette Diff. eft dirigée en particulier fur la Suiffe,.. On y parle beaucoup du mal du Paîs, des. Goétres &c. mais la matière n’elt point approfondie. 121. Jo. Cafpar Sulzer hiforia morborum: quorundam: Helvetia ine- disenarum. Argentor. 1740. in (4. 122. Jo. Heinrich Freitae de Ofcheentero €5 Bubonocele Hel vetie incolis frequentibus. Argentor. 1721. in 4. & dans la collection des Diffi de Chirurgie faite fous la. direion de mon Pere. T. III No. LX. 103.* Dif. — fifens morbos circa Tobinium familiares— authore —. Samuel Scelmatter. Bafil. 171. in 4. 4r. pag. & dans la collettion des Diff. de meédecine praîtique faite fow la. direttion: de mon: Pere T. VI. Après avoir donné un tableau des plus rians des en | wirons: de Zoffingue, il' parle des maladies' qui y font les plus . ©rdinaires. Elles le font tout autant dans le refte de la Suif- fe. Lescas particuliers qu'il rapporte font très- curieux. 104. Le Marquis de Vaugiron remit le 2. Dec. 1750: à l’Acad.. des fciences à Lyon un wmémoire fur quelques découvertes: Dd 3 faites ‘ 226 E Do (3% faites dans la Suife £$ le Vallas. ‘Il traite en particulier du ‘Genepi, des glacieres du Faucigni', & furtout des cretins du Vallais, malheureufe efpèce d'hommes, fur laquelle il a la dureté de s'égayer & d’entreméler fa narration de beaucoup de fables. Jen juge d’après l’extrait qui fe trouve de ce difcours dans / nouvelle Bigarure T. II. 52. — $4. w25.* Relation der Contagion, fo Ao. 1688. in Kirchufler graf- fierr — von Jo. Cafpar Eflinger. Mfcr.. in fol. 23. à la Bi- ble publ. de Zuric. Cette rélation eft d'un homme ha- bile & éclairé. 126.* Jo. Jac. Harder conftitutio epidemica Bafileenfis armoruim 1695. 1698. 1699. 1700. 1701. Dans les A3a zar. curiof. Dec. HI. an. 11). V. VI. VII & Centur. I. II. Ces - rélations font trop courtes. a27.* Confitutio epidemica Sangallenfis finis anni 1696. € prin- cipii 1697. a Dottore Sylv, Sam, Anhora de Hartwyf, Dans les mémes Aîtes Dec, INIL an. V. VI. App. 171. feq. x28.* Jo. Georgi Hoyer Diff. de Mwlhufni territori finitimo= rumque locorum conftitutione epidemica anno 1700. obfervata. Dans les Ephemerid. acad. nat. cur. Cent. I. II. App. 48. fq. x29. Carl Nicolaw Lange Befchreibune des fchedlichen Genuffes der Kornzapfen. Lucern 1717. in 8. ‘L’ufage de ce bled gangrené caufa beaucoup de maladies dans ce tems. L'auteur détaille la nature de ces epis gatés, & celle de la maladie qu’ils caufaient. C’eft un ramas d’obfervations accompagné de beaucoup de détail, mais intereffant pour l’oconomie rurale, & pour l’humanité en general. 1130. J. J. Scheuchzer von denen in Zurich menfi Decembr. 1723. obfervierten Krankheitea dans les Breslauifche Sam- luigen XXVI, 611. f 8ZILL A i 3) 0 CS 227 131. J. J. Scheuchzer hifioria morborum in Tigurino agro 1728. graffantium: g Dans les Mifcellanea de Biichner 1729. 238. — 247. 132.* Alb. Haller hifloria conftitutionis variolofe Berna anni 1735. ejfque therapia, Dans le commercium litterar noricum: 1736. 73. — 78. & dans les opufcula pathologica. Laufanne 1754; in 8. & 1766; in 4, 133. Bernb. Franc. Cofte diffi de diarrhaa &$ dyfenteria epidemica »» que graffabatur Pufclavii. Rbetoruni menf. Sept 5 0%. 1747. 1:34. Befchreibung der Merkwirdigk.. des Simimenthals — nebf ci nem Bericht #her eine neue anftehende Krankheit, die in diefem: Land enftanden. Von Dan. Langhans. Zurich 1753. in 8. pag. 57. — 132. C’était une efquinancie d’un genre: tout- à- fait nouveau & très - meurtritre. On en trouve: une defcription. abrégée dans. les. Aa. Helvetica T.. II 260. 263. 135..* Diarium. phyfico- medicum: anni 1755. Joh. Rud, Zivine- geri € anni 1759. Dans les Aa Helvetica T. III. 295.— 320. IV. 337. — 350. Les obfervations font: très- curieufes: & très- utiles, furtout la table des mala. dies, de ceux qui en font morts &. de ceux qui en ont: été guéris.. 136. Tiffot de febribus biliofis feu hifloria epidemice Laufannenfis: anni 1755. Laufanne 1758. in 8. Venetis 1761. in 8. + & en'anglais Londres 1760. in 8: On en a auffi une: tradudtion en allemand.. Ouvrage fort: utile & digne de: fon illultre auteur.. | 337:* JJ. d'Apples obfervatio meteorologico » pratica circa mife rias 1758. Dans les Aa Helvetica IV. 63 — 69. Celt — l'biftoire des. maladies qui ont. féviesà Laufanne en 1758. 133. Mé+ 22$ #2 Yo (2 138.* Memoîre fur une maladie 6pidéimique d' Canton de Berne en 1761. € 1762. par mon Pere. Dans les Mémoires de DA» cad. des Sciences de Paris de Pan 1763. à 139.* Relation d'une épidémique difenterique qui a vesné a Efta- vaier le lac pendant le cours des mois d’Aouft, de Sept. &$ d' 05. Dans le Journal Helvet. 1762. Nov. 506. — $18. 140.* Hifloria colicae coenobialis in monafferio Beimwilenfi aliquam- diu familiaris cura Jo. Rud. Zwingeri. Dans les Affa Helvet. T. V. 249. — 266. s41.* Jo. Georg Zimmermann von der Rubr unter dem Volke im Jahr 1765. — Zurich 1767. in 8. 544. pag. Ouvrage très important & très utile. 142. * Lettre de Mr. Ti[fot è Mr. Zimmermann fur l'epidemie cou= rante. Laufanne 1765. 122. pag. 143.° Tiffot hiffoire de l’Epidémie qui a regné è Laufanne en 1766. Laufaune 1767. in 8g. & traduite en allemand pr. Mr. Zim- mermann, Zurich 1767. in 8. 70. pag. C’était une fievre bilieufe accompagnée d'une inflammation de poitrine. El. le faifait de terribles ravages. 144. On trouve auffi plufieurs notices fur les maladies re- gnantes dans les Obferv. metéorol, €5 oecon. que la Soc. Oecon. de Berne publie avec fes mémoires. Je palle fous filence plufieurs autres petites notices , difperfées dans les ouvra- ges de nos médecins furtout dans ceux du célébre Fabri- cius Hildanus, 6. II Cas parzticuliers. J e ne prétens pas ici rapporter les différentes obfervations faites fur quelque cas fingulier, je ne parlerai que de quelques uns des plus rares. i 145.* RE DO CIO 229 145.* Hiforia de prodigiofa Apollonie Schreierae — ‘inedia a Paulo Lentulo — Berna 1604. in 4. 211. pag. L’hiltoire de la Schreier ne prend que 23. pag. le rette nous eft étranger. El'e commenga en I60I. è 9abftenir de toute nourriture folide, on Pobferva de près en 1602, & on'ne put: point déconvrir de fraude. ‘L’'abitinence durait encore, lors- que Lestulus publia ce livre. Ce n'eft qu'en 1611. quelle recommenga a prendre de la nourriture. 146. J. Jac. Chifflet afitiae in puella Helvetica mirabilis phyfica ex- fiafis... Vefontione 1610. in 8. 147. Selon Aforeri & Bayle, le Sr. Jofeph du Chesne Seigneur de la Violette doit avoir aufli donné une Defcripzion de cet évé» nement, L’auteur était venu en Suiffe en 1602. avec Mr. de Sillery Fabvicius Hildanus parle aufli fort au long de cet- te fille dans fes ouvrages. 148.* J.J. Scheuchzer de abffinentia Chriffinae Kratzeriae, Dans les Ephemerides Acad, Nat. Cur. 17733. 116. — 125. 149.* Samuel Scheurer de miraculis Bernae 1728. page 28. — 33.. Il s'eft fervi de la notice qu'Abraham Kyburz lui a donnée.. 150.* Jo. Jac. Ritter de po/fibilitate &S impoffibilitate abfinen- ‘-tiae longae a cibo €S potu occafione puella Frutingenfis Ditio- nis Bernenfis inediam longani fimulantis. Bafileae 1737. in 4. 30. pag. Chryftine Kratzer émule de la Schreyer nacquit en 1697. Elle était un peu fanatique & enthoufiafte. Ayant été mife en prifon pour ce fujet en 1723. elle commenga à s'abftenir de . toute nourriture, on la tranfporta à Thorberg ou elle refta — jufquen 1728. que l’appetit lui revint. . Elle mourut le 17. _ Sept:\1733.. Mr. Rizzer nous donne une narration exalte de cu qui s'eft palfé pendantle cours de fon abftinence & de fa ma- ladie, & de la fe&ion du cadavre. Au refte toute cette hiltoi- Vol, VII. Ee re Li € 230 E DO(S% re n'a été qu’une fraude de cette fille. Le preftige difparut dès qu'on la veilla de plus près. 1gi. En 1759. il arriva un événement tout -à . fait fingulier dans le Canton de Berne. . Anne Mummenthaler de Trach- felwald née à Lauperswyl le 7e. Fevrier 1751. devint enceinte, & elle acconcha le se. Décembre 1759. d’une fille, qu’un chirurgien ignorant fit probablement périr dans les douleurs de l’enfantement de la mére. Cette mé- rc eft encore en vie & très- bien portante. Mr. Schmidt a donné un abrégé de cet événement dans les 494 He/ver. IV. 167. 168. * On trouve aufli cette hiftoire dans les Excerpta Helv. €53 Ital. Litterar. 1760. I. 277. & dans les Eftratti della Letterat. Europea 1760. I. 275. 276. Jai donné de méme un irém0ire è ce fujet à l’Ac. Royale des Sciences è Paris, où ila étélu au mois de Janvier 1761. * 152.* Georg Heinr. Behr de viro brachiis &5 manibus penitus de- fiituto , varia tamen pedibus fis peragente. Dans les Aa Acad. Nat. Cur. Vol. V. Obf. 47. 177. — 181. lls'agit de Jean Wyniftorf d'Oberbourg Canton de Berne; l’auteur donne un detail des tours de cet homme & fon portrait. 153. Hein. Chrifian Winter von einer Schweizerin it einem groffen Barte. Dans les Breslauifche Samlungen X XIX. 73. {q. Si tant eft que cette femme avec une grofle barbe, m’eft pas une fable. G. TIT Maladies des Beftiaux. Je paffe ici fous filence les différentes ordonances & les re- cettes publiées par les Cantons & autres Etats de la Suiffe. Je ne ferai mention que de quelques ouvrages particuliers. 154. #5 Do (3% 23% 154. Extrait Dune lettre de Mr. Wincler — fur la Contagion qui eft parmi les beffiaux en Suiffe €S la maniere de les guérir. 155. Nouvelles remarques fur la méme contagion fur fa nature €3 fur la maniere dont elle s'étend. Ces deux pieces fe trou- vent dans le N° 145. des Philofophical tranfations. 156. Carl Niclaus Lang Befchreibung des Viehprefiens fo feit 1711, bis 1714. gewiitet hat. Lucern 1714. in 8. 1$7.* Fliesender Zungen - Krebs eine Viehfeuche welche Ao. 1732. die eidgenosfifche Lande ergriffen befchrieben von J. J. Scheuch= zer— Zurich 1732. in 4. 60. pag. avec figures. Cette piece elt curieufe par les détails extraordinaires que l’au- teur fournit. SG. IV. Remedes que la Suiffe fournit. » 158. fac. Conftantii de Rebecque medicinae Helvetiorum prodres o mus feve Pharmacopoeae Helvetiorum Specimen. Genevae 1677. in 8. 212. pag.* à Genéve 1691. in 12. fous le titre Atrium medicinae Helvetiorum, &en frangais traduit & cor- rigé par l’auteur à Berze 1769. in 12. 274. pag.* L’au- | teur veut prouver que: les Suiffes peuvent fe paffer de re- «medes étrangers,.cela ferait peut- étre vrai fi nous nous abftiendrions aufli de mets étrangers. Il donne le Cata- logue des plantes qu'on trouve en Suiffe qui eft affés cu- rieux & il y en ade très rares. 159: Conffant voulait étendre fon plan & publier un ouvrage x plus confidérable dont il ne nous a donné que le titre He/ve- tiorum medicina praîtica in qua demonfirantur medicamenta Hel= vetioruni fufficere ad morborum eorum curationem. (160. * Confidérations générales fur Pabus des médicamens furtout des | mnédicamens étrangers, ou l'on s'attache principalemens & faire e 2 voir 232 ED O(S® voir, que. la fouv. de Neufchatel €$ Valengin renferme dans fon enceinte les remedes néce[faires è fes habitans, par Mr. d'J- vernois. Dans le Mercure Suille 1735. May 49 — 90. Méme fyftéme , méme réponfe. Au refte cette piece contribue beaucoup à la. connaiffance de l’hift. nat. de ces contrées. i o 161 * Confederations fur les bains doux » fpécialement ceux du lac de Neufchatel ,, ou lon parle par ‘occaffon de la naturè:de ce climat &$ des maladies des plus fréquentes de fes habitans;. par Mr. d’. FI Dans le Journal Helv. 1739, May 425. -» 453. Trop court pour des recherches fi variées & fi im- portantes. 162.* Jean Benjamin d'Apples — Mémoîre fin le Fallirankowu de- coîtion vulneraire qui eft la panacée Helvétigue. ’—’Dans les Nouvelles de la: Républigne' des lettres 1709. Juillet 17. -- 25. Aout 174. — 177. & traduit en allemand par ea: George Kriinitz, ‘dans les Hamburgifch Magazin T. XXV. P. 3. p. 246. — 261, 1 i On fpécifie.ici les plantes qui fervent d'ingrédiensè a cet te fameufe médecine des Suiffes, ce font la pyrola, la fanicu- la; la virga aurea, la pervinca, la fcabiofa, le pes leonis &c. On a cèpendant plufieurs efpéces de ceite boiffon, auxquelles on ajoute d'autres plantes..L’ariteur les détaille toutes & il parle aufli de leurs vertus. Les Re de Krznitz font peu de chofe; ‘163.* Thea alpina montana Glaronenfinm — VOLE in 4. $. pag: em allemand. On n’indique pas les ingrédiens de cette boiffon; mais on éleve fes vertus avec'trop de complai- fance. 164.* Dil: de Thee Helvetico — quam — fubmittit Jo. Franc. Nicolaus Faber — Bafil. 1715. in4. 24. pag. & dans le traité deWepfer de Cicuta aquatica 1716. in 4. & à Leide1733.1n8. L'auteur indique plufieurs efpéces de Thee Suifles ,, qui ne BE )o( 5% 233, ne le font pas, vu qu'il y fait entrer des ingrédiens étran- gers à la Suiffe. Le tout ne mérite pas qu’on s’y arréte. 165. Mon Pére convaincu que le Thé Suifle n’eft pas com. pofé d’herbes propres au but qu’on fe propofe ,, a donné la compofition d'un autre plus falutaire & plus agréable. 166,* De Bomibace de Vedretti; fameux vulneraire des Grifons. Dans la Continuatio otiorun acftivalium circa thermas Baden» Ses de J. J. Scheuchzer. Cett la falix alpina ferpilli folio lucido Boccon. Muf. 167.* Befchreibung von der Natur und Kreften des Schweitzeri= Schen Gletfcher = Spiritus— durch Daniel Langhans — Zurich 1758. in 84. pag & en frangaisà Geneve & Lyon 1759. in 8. 236. pag." Le défirde retablir la fanté qu'on mi. ne chaque jour par la maniere de vivre, reque de nos jours, va fi loin, qu’ony employe méme des maffès enor- mes de glaces qui femblent n’avoir été faites que pour former des fources & pour rafraichir l’air, on croit qu'on peut fe fervir avec fuccés de gouttes glaciales tirées des glaces pour ‘ainfi dire petrifiées, contre les obftru&ions des glandes, & des veines du bas ventre, dans l’hydro- pifie, la pleurefie , confomption &c. Mr. Andreae les maltraite dans les lettres dont j'ai parlé plus haut, & il leur refufe toute vertu médicinale. Ca primer ei: Hiftoire naturelle des montagnes de la Suiffe en general. pa T933) 1% 4 è f. rn 105 Da alpes, ces montagnes fi refpeRables, .& fi utiles è toute l'Europe & è la Suifle en particulier — le croirait on — elles n’ont pas été décrites encore fyltématiquement. . Voici Ceux qui en ont parlé. Ee 3 168.* 234 BE DOC, 168:* Jof. Simler Vallefia defcriptio libri TT. de alpibus commmen- tarius Tig. 1574 in 8. & Lugd. Bat. 1633. in 16. & ibid. 1635. in 16. & dans le Thefauròs Helveticus 1735. in fol. Le livre des alpes va de la feuille 65. à 124. de la pré- mière édition. Il parle beaucoup du paffage d’Hannibal. Dans lhift. nat. il s'elt fervi des ouvrages d'Aretis, de Fabricius, & de Gefner fon ami, il y ajoute cependant:de nouvelles plantes, l’Eryngium le Calceolus &c. 169.* Le pocime des alpes de mon Père eft connu, il eft dans toutes les éditions de fes poéfies, que je me garderai bien de fpecifier, & dans les différentes tradu@ions qu’on en a faites, on ena entr’autres une en profe frangoife faite par Mr. T/charner imprimée feparément à Gezziz= gen 1749. in 8. 16. pages, & une autre très- mauvaife . publiée è Lyon 1764. in 8. On ma afluré, qu’on pré- pare è Bale une édition fplendide de ce poéme en alle- mand enrichie d’une cinquantaine de vignettes. Le mé. me a donné dans la préface de fon Hiftoria ftirpium Helveticarum une hiftoire entierement nouvelle des alpes, de la formation des rivières &c. qui mérite beaucoup d’étre confultée, 170.* Mr. T/charner a donné des remarques fur le poème des i q alpes, imprimées dans la neueffe Samlung vermifehter Schrif= ten T. IL P. III 394. — 426. & il en fait fentir tou- tes les beautés. : 171. The alps a Poèm by George Keate. London 1763. in 4. 27. pag. L’auteur a fejourné quelque tems à Genève & peut- étre dans d’autres contrées de la Suille. Sa de- fcription et dans le goùt de Thom/or. Elle tient du tragique. La liberté de la Nation lui plait beaucoup. Le poéme eft très- pittorefque, avec beaucoup d'imagi- nation & la morale très- bien placée. 172. Jean Scheuchzer dans une lettre écrite en 1705. à l’inftit. de Bologne & imprimée dans les comzzenzaires de cette Aca- #5 )o( 8% 235 Academie Vol. I. Pag. 73. traite fort au long des couches © des montagnes, furtout au tour du lac de Lucerne, le long du Canton d’Uri. es couches font très - reguliè. tes & leur dire&ion Conftante, 173.* Theologia riaturali; G experimentali; eingerichtes auf die — Verrichtangen — da; Eimvol, — Schweizerifcher Ge. birgs — von Abraham Kyburz LL& a. 1754. in 12, 4g, p. Il traite des hauteurs des montagnes, des fources dont elles abondent, d tans, du laitage , des mineranx qu’ 48. autres pages donnent ription des Moutagnes balles, des Cantons e Berne, Zurich, Bale, F Fribourg, Soleure & Appenzell. Le - tout ne peut étre utile & agréable Qu'aux Paifans, $. 2. Glacières -174.* J ohn van Murale tains of Helvetia, à Ce que je Crois, qui, dans > e ces gla. rquables.. La delcription é{t - COUrte mais affez éxade ey €gard au fiècle dans lequel .ì lauteur vivait. dditions è fa Bibl. Script. bif. mas. l’attribue è un cer tain JUftel, | i 176.* Mon- 236 BE) 176 * Montium glacialium He!lveticorum deferiptio ‘inflituta a Jo. Heinr. Hoîtingero M. D. Dans les ephemerides acad. nat. cur. Dec HI. an. 1X. X. Append. 41.— 75... Cet écrit elt de l'an 1703. il mérite beaucoup d'attention; quoique non-exemt de fautes, il nous donne cependant une des meilleures defcriptions de ces montagnes de.glace’, avec beaucoup de détait, & de remarques fort curievifes fur leur.nom, leur différence des montagnes de neige, les phenomènes & effets plyfiques qu'on y remarque, leur , fituation, origine, étendué, hauteur, accroiffement & *‘ diminution, leur conformation & utilité, les domma- ges qu’ils occafionnent &c. Il parle déja de miroirs ar- dens faits de ces glaces. Il finit par une énumeration de ces montagnes, & des animaux, plantes & torrens qu'on y trouve. L’ouvrage de Grouver feul furpafle ce- lui de Yozsziuger. 177. Il y a dans les philofophical transations No. 320, une lettre de Burnet fur les glacieres. 178.* Defcription des glacieres ou pour mienx dire de la Mer gla- ciale, qui fe trouve dans les alpes de la Suiffe. Mfcr. in fol. 39. pag. è la Bibl. de Berne. Le Do@eur Wo/feang Chri- fren eneft l’auteur. Il s'arréte furtout aux montagnes. frontières des Etats de Berne & du Vallais. Il fait une attention particulière è ce que la nature produit dans ces contrées, & il nous donne plufieurs obfervations très-. curieufes. Il indique les places où l’on trouve de la marne noire qu'on peut employer pour en faire de l’en- cre de la Chine, des mines de plomb, de cuivre, de foufre très - pur, de vitriol d'une beauté très + rare,..& qui ne céde point au vitriol du Rammelsberg près de Goslar. Il ne décrit que ce qu'il a viù lui- méme, & il .rappotte tout avec fidélité Mais cette Mer glaciale don il parle, m'exifte que dans fon imagination. 179.* Jo- #5) O)3# 237 ‘ 1179. Johann Georg Altmann Verfuch einer bifforifchen und phy= fifchen Befchreibung der helvetifchen Eisberge. Zurich 1751. in 8. & 1753. in 8. 271. pag.* Ile un des fe@ateurs de cette Mer glaciale imaginaire , mais il décrit très - bien les glacie- res du Grindelwald. Il marque les animaux & les mine- raux qu’on y trouve, furtout la marmotte, le marbre, le porphyr, les criftaux & le foufre qui et d'une grande beauté. Il parle aufli du paffage d’Hannibal, & il croit_ qu'il a paffé par le mont Cenis. Ce qui reléve furtout le mérite de cet ouvrage, c’elt qu'on y trouve rg0.* De la page 128. — 169. la Dif. de Mr. Maurice An- toine Cappeler von den Gletfcheren auf dem Grimfelberg und denen alldort fich befindenden -Criftaleruben. Il décrit les glacières du Zinkenberg. C’eft ici qu'on trouve ces ri- ches mines de criftaux. On y a découvert des piéces de 7. à 800. livres péfant. En 1719. on eftimait ces mines à 1200000. livres de France. ll en donne le def. fein, mal-defliné & plus mal-gravé encore. La re. marque qu’on ne trouve des criftaux que dans les gla. cières, eft trés- curieufe & donnelieu è bien de reflexions. 181.* On trouve aulli une repréfentation des glacières du Grift= delwald dans la Topographie d'Herrliberguer P. IX. 158.—162. la defcription & le deffein font tirés de l’ouvrage 4 Altmann. 182.* Die Eisgebirge des Schweizerlandes , befchrieben von Gott- lieb Sigmund Gruner — Bern 1769. in 8. 3. Vol. Cette defcription furpaffe toutes les autres par fon étendué, par la richeffe des découvertes, & par les remarques très- curieufes que l’auteur a fqù y méler. Il eft vrai que l’ou- vrage n’elt pas exempt de fautes, & que furtout la car- te demande des correttions, mais toujours eft-il vrai, o cet ouvrage merite une place diltinguée dans les ibliothéques les mieux choifies. . C’et une efpéce d’hi- ‘ ftoire naturelle complette de toute cette lifiere de glaciè- res. Il détaille tout ce qu'il y a de remarquable dans ol, VII, Ff ces 238 - : BEVO(S% ces contrées &. il réunit parfaitement l'utile à Pagréa- ble. Les cartes & les eftampes qui ornent cet ouvtage font très- belles & dignes du Burin de Zizgg. On a une très- mauvaife tradu@ion en frangois, faite par Mr. de Ke- ralio è Pars 1770. in 4.* Elle ne métite pas d’étre lué. Le tradu@eur s’y eft permis des licences qui defigurent entièrement l'original, & il n’a pas eu la moindre tein- ture de la géographie du Paîs, aufli a-t-il commis des fautes des plus groflitres & des moins pardounables. 183. Mr. Iaac Gamalie! de Roverea, Ingenieur des falines du Bevieux, avait promis une defcription des. glacieres. Jignore ce qu'il a laiflé è ce fujet entre fes papiers. 184. Scheuchzer dans fes vovages 1709. 470. & 482. donne la vue des glacieres du Grindelwald, d'après les deffeins de Meyer de Wintertour, mais cette figure des glacières eft infupportable. Il y a aufli d’autres deffeins repandus dans quelques ouvrages de topographie. Gi ‘3. Defcriptior d'une fuite de Montagnes. T8." Bribiibune der hohen Berge — des lobl, Orts und Lands Glaris — durch Heinrich Pfendler 1670. in 12. 84. pages. Cette piéce eft rare, & par là méme recherchée. On y trouve quelques notices utiles fur quelques petits lacs de ce Canton , fur les montagnes & leur fertilité, fur les glacières, furles chamois‘& les marmottes, fur les bains de Nider- Urnen & de Wichlen &c. ll évaluè le pro. duit des alpes du Canton è 780000. livres de France; le tout eft mal écrit, trop court & trop fec. 186.* Theodovi Zwickii. Vorfielung der Glavnerifchen Gebirge, Dans la /foicheio-oro- E oreographia de Scheuchzer 251.—-253. Celt BEDOCIE 139 . Ceft ‘une lettre du 24€. 0A. 1700. qui rie mérite point d’attention. 187.* Clementis P, Capucini in Appenzell Befchreibuns der Appen= — zellerifchen Gebirge.' Dans le méme ouvrage 254. — 259. 188. * Mc;noire fur — les moyens les plus propres a tirer des mon- tagnes du mont Jura le parti le plus avantageux — par Theo- phile Frene. Bieune 1768. in 8. 56. pag. Piéce couron- née par la Soc. cecon. de Bienne. Elle nous fait con- maitre une lifiére de montagnes, dont on ne favaît gue res que l’exiltence , ce font celles des. environs de Bien- ne, de l’Erguel, & d’une partie de la prevoté de Mou- tier Grandval. Il donne d’excellentes remarques fur le - produit de ces montagnes, fur fes Habitans &c. 189.* Rudolf von Rofenrol! Vorfelune der bertibmtefien Berge des Bindinerlandes. Dans l’ouvrage de Scheuchzer fusdit 263. — 266. 190.* Jo. Leonhard Befchreibung der.Rheimwalder - Sprigler- und Suffer- Gebiirge. Dans le mame ouvrage 266. — 268. I9I. Jac. Rizzii cpiftola de montibus Regufes. Dans le méme ouvrage. 192.* Jo. Heinrich Scherer Befchreibung der Toggenburgifchen Ge- barze. Dans le méme ouvrage 260. — 262. 193.* Defcription abrégée des montagnes qui font partie de la Principauté de Neufchitel. Dans le Journal helv. 1764. Dec. 597. — 650. feparémeot 1764. in 8. 56. pag.* & avec beaucoup de corre@tions & d’augmentations 1766. in 8. 133. pag * Mr. Pancien Banneret Offerwald s'attache è la vérité dans ce joli ouvrage, à donner furtout une no- | tice des manufa@ures, des arts & métiers qu'on exerce dans ces montagnes avec un fuccès étonnant, & de tra- Cer un tableau de l’Etat floriffant des artiftes les plus ce- , lébres de ces contrées. Il ne perd pas de vué cependant Ff2 les 240 CERO sE ) o (3% les objets de Phift. nat. les fources minérales à la Brévine, les moulins fouterrains près d’'Etaliéres & aux Roches &c. On trouve aufli des remarques intéreflantes fur cette de. fcription dans le JJourn. Helv. 1765. Fevrier 133. — 152.* On en a fait bon ufage dans l’édition de 1766. G. IV. Defcription de quelques Montagnes en particulier. a. Le Stokborn E5 le Niefen. 394. * Jo. Rbelicani Stokbornias— à la fuite de Homeri vita ex Plutarcho, in: latinum translata per J. Rbellicanum Bafil. 1537. in 8. 153,— 159. dans Gefner hifforia montis frati 1555. in 4. 77.— 82." & dans Scheuchzer Stoicheio- Oro- €$ Oreo= graphia 246. — 251.* Jean Muller nommé Rbelicanus de Rhelliken lieu de naiffance , vifita cette montagne en 1536. & il fit d’abord la defcription de fon voyage. Il a à- peu- près 130, vers. Il loue furtout la libéralité & l’hopitalité des habitans. ll eft le premier qui foit monté fur les montagnes Suiffes, pour y chercher des plantes,. & de quoi enrichir l’hit. nat. Aufli découvrat- il la Gentiana lutea & POrchis è fleur noire. 395.* Stockbornii &$ Neff in Bernatium Helveticorum ditione montium y €$° nafcentium: in eis ffirpium brevis defcriptio a Be- nediîto Aretio— A la fuite des ouvrage de Valerius Cordus publiés par Gefser 1561. in folio feuillet 232. — 236. Ainfi huit pages. Aretiz ou proprement Marzi fit ce voyage fort à la hate en 1557. ll donne d’abord une belle defcription du fite de la montagne & des environs, & il corrige les fautes des géographes de fon tems. Après avoir tracé le tableau de la belle vue qu'il y a fur cette montagne, il donne une notice de prés de 40. plantes qui fe trouvent fur le Niefen, entre lesquelles il Tea a più» 5 DO(3% 241 plufieurs de nouvelles. Ses defcriptions font fi courtes qu'il n’y a que des botaniftes confommés qui puiffent les entendre. Simlr les a copiés dans fon ouvrage de a/pibrs, Aretius était un eccléfiaftique , mais il ‘aimait beaucoup ‘la botanique, il parcourut plufieurs montagnes & il en- trerenait un beau jardin. Gefner fait un grand éloge de lui. J]l mourut en 1574. Ona ajouté à fon ouvrage la Defcription du mont Galanda de Jean Fabriciw , elle n’a qu’une page, mais elle parle de quelques plantes affés rares. 196. Poétifch Gaffmahl und Gefprech zweyer Berge, nemlich des Niefens und Stokhorns — durch Hans Rudolf Rebmann — Bern 1606, in 8. 490. pag.* vermehrt und gelefferet durch Seinen Sohn Valentin Rebmann. — Bern 1620. in 8. 644. pag. * ll y a de bonnes notices topographiques de la Suiffe furtout des Etats de Berne & du Vallais. Elles sé tendent de la pag. 412. — 538. & elles font entre- mé. lées de traits hiftoriques peu importans. Le-refte ne nous concerne pas; celt une efpéce de Phyfique générale de nòtre globe. b Le Mont Pilate. 397. Masbien Renaulme Defcription die Mont Pilute €$. autres montagnes de Suiffe, des femples s des coquillages ES autres cu- riofités naturelles qui s’y trouvent Mfst. fur velin. Je ne cone mais pas cet ouvrage. Le Diionaire de Moreri 1759. T. IX. P.I 132. en fait mention On y dit que l’auteur vivait en 1530. que le manuferit fe conferve dans la fa- | mille des Renezulme, qu'il ett écrit en mauvais frangais & ue les lettres initiales font peintes. C’eft tout ce que L A fcai, 198.” Conradi Gefneri de raris €53 admirandis herbis — Commen- tariolus— ejusdem defcriptio montis Frafti feu montis Pilati Ff3 juxta 42 DI: juxta Lucernam în Helvetia. Tiguri 1555. în 4. 100 pag. | Cette édition eft très rare. Schewchzer a réimprimé dans fon Stoicheio-Oro- €53 Oreographia 225. — 245.* la defcrip- tion du mont Pilate. Gefier parcourut lui- méme cette montagne. Il parle de la fituation de Lucerne, du.mont Pilate & de fon lac & il finit par une notice d'environ so. plantes rares & en partie nouvelles, qu'il y a trouvé. Les figures qu'il en donne font belles, mais elles ne font pas à comparer è celles qu'il a données plus - tard, 199.* Hifloria montis Fraîti prope Lucernam. Mfst. in fol. 14. pag. è la Bibl. de Berne. Cette piece s'arréte furtout è la defcription du prétendu lac, qui n’eft à la vérité qu’un bourbier ou tout - au - plus un petit étang, on peut le palfer è pied, fon eau et bourbeufe & elle n’a point d’écoulement. Cette delcription fi fincére & fi judi- cieufe eft d'un homme qui a vifité lui- méme cette mon- tagne, ferait elle de Chri/foph Huber Médecin Lucernois, ou méme de Rennward Cyfat. 200, Felix Plater avait compofé en latin une defcription de cet- te montagne, Gellinée à paraitre dans fes obfervationes va riae. Elle était achevée en 1580. Il l’écrit Ini- méme à Cyfat & celui-ci en fait mention dans fes Colesanea litt. Cz ig, 201. Rennward Cyfit en avait auflì entrepris une defcription fort étendue & pragmatique. On Pa trouvé difperfée par lambeaux dans fes Co/eSazea. Mais il était trop crédule, & il rapporte encore toutes les fables qu'on débitait alors: -202. Jo. Jac Scheuchzer — Befchreibung des fruchtbaren Bergs Rigi — wie auch des— Pilati Bergs. — 1666. Mfst. Son fils en a donné un extrait dans fon Orcographia. ; 203. XII. curiofe Relationen fumt einem Anhang von dem Pilatus See bey Lucern— 1677; in 4. C.£ 204.* i EDO ( E 243 204. * Promenade au mont Pilate. : Dans le Joarm Etranger publié par Fréron. Paris 1756. Mars 26— 65. avec quel- ques changemens dans A/eox, du Lac meélanges d'hift. nat. T.III. & dansle Nouvel. Oecon. €$ Litter. XII 82--104.* Avec. des corre&ions dans le Jourz. Helv. 1759. Sept. 251.— 285. En allemand dans les Hannoverifche nazli- che Samlungen 1757. 49.— 74.* On voit dans ceméme recueil 427.— 430.* une lettre fatirique bien jolie fur cette defcription. L’auteur de cette piece amufante eft Mr. Fraricois Pfyfe - fer de Lucerne Lieutenant- Général en France. On a peine à diftinguer dans cette piece le férieux du badin. IH eft vrai pourtant, que ce n’eft que fur les moeurs & les coutuimes des habitans de cette montagne qu'il s'égaye. | Il entre dans de grands details fur les parties différentes de cette montagne, & il réjette:les fables qu'on en débite, Un petit ruiffeau nom- mé Sulz charie du Sell Mr. Pfyfer e celui qui eft monté le plus fouvent fur cette montagne, & qui en a vifité les re- coins les plus cachés. Il l’a non feulement defliné géomeétrique- ment, mail il en a méme fait un deffein à relief le plus exac- tement poflible avec des cartons. Il eft fi bien achevé que les habitans mème s’y reconnaiffent parfaitement, & c’eft peut- étre l’ouvrage-le plus accompli dans ce genre qu'on connaiffe. 205. De toutes les defcriptions qu'on a faites de cette mon- itagne, la fuivante en et fans doute la plus étendue & la plus inftru@ive. * Maur. Antonii Cappelleri — Pilati Montis hifforia — Bafileae 1767. in 4. 188. pag, avec 7. planches. On en doit l'é- dition aux foins & au zele de mon illuftre ami Mr. le Confeiller Felix de Balthafar, à qui l’auteur avait cédé fon . manufcrit. Il examine d’abord l’origine du nom, & il re- — vjetteabfolumentce fatras de contes qu'on débitait. Il détail- “le enfuite fa fituation dela montagne & des environs,fes dif. — férentes parties &c, Il traite de l’atmosphére, des météores di qu'on 244 BE DOC S# qu’on y remarque, des maladies des habitans & de leur bétail,des torrens; des fontaines, des fources minérales & autres : de ce fa. meux lac qui et long 154. pieds &large 78. Il donne enfuite un catalogue de plantes qu'on y trouve, rangé felon la méthode de Tournefort, & les noms tirés de l’ouvrage de mon Pére. Ce catalogue elt affés riche, il vaà 150. & audela. Le detail qu'il donne enfuite des quadrupedes, des ferpens, des oifeaux dont il fpécifie è. peu-près 150. efpéces, des poiffons, des infettes, eft très curienx & prefque nouveau, cette partie de Phift. nat. étant la moins cultivée en Suiffe. Dès là il paffe aux minéraux, aux pierres, aux pétrifications, au lac luna &c. & ce qu'il en dit, mérite auffi beaucoup d’attention. Au refte ces recherches s'étendent fur une grande partie du Canton de Lucerne, & on poutrait faire paffer fon ouvrage pour une hi- ftoire nat. de ce canton. Il eftle fruit d’un travail immenfe, & il doit avoir couté beaucoup de peines & de fraix à l’auteur. Il eftime que la montagne et élevée de paflé 5000. pieds au deflus de la ville de Lucerne. co La Ruilliere, 206. L. Ruilliere épitre en vers par Mr, Garcin Paris 17760. iti 12. 32. pag. * & dans le Choix litteraire XXII. 189. — 213.* Cette montagne eft dans la comté de Neufchatel. Le poéme eft très- joli & riche en idées & en réflexions. CnipiTre IV: MINERALOGIE DE LA SUISSE. Mg di Tralsd4e dir na 207. * Meroire par lequel on compare le Canada a la Suiffe par rapport d fes minéraux par My. Guettard. Dans les mém. de PAc. Roy. des Sciences è Paris 1752. in 4. Hit. 12. — 16. i Mémoires RENO 5% 245 Mémo'res 189.— 220. 323 — 360. 524 — 538. Fidi. tion-d Hollande.in 12. Hit. 18.— 23. Mémoires2g1-» 328. 480 — 538. 798. — 820. Mr. Guettard prétend que les pierres, les terres, les minéraux, les montagnes méme de la Suiffe font conformes à celles du Canada. Mais l’auteur dont jhonore beaucoup les mérites, n’a point connu la Suiffe. Rien n'eft plus éloi. gné de pouvoir étre mis'en comparaifon que ces deux pais. La plùpart des faits ne font pas.de nature è s’y fier & la lilte des minéraux, des marbres &c. eft très fuperficielle. Il n°a Iu qu’une partie des ouvrages de Scheuchzer, de Bourguet & de Cappeler, & il eftropie étrangement les noms qu'il rapporte; comme montagne Royale, au lieu de Rigiberg ou montagne dite Rigi. Les montagne du Canada font de beaucoup moins élevées que celle de la Suiffe, il n°y a point de riviéres qui cha- tient de POr, & le paîs n’eft pas propre pour la culture des vignes. Phil. Buache a ajouté une carte minéralogique de la Suiffe, qui eft très fautive & travaillée d’après de pures hy- pothéfes.. Celles que Mr. Grouzer a donné à la téte de fa de- fcription des glacieres. valent infiniment mieux, quoiqu’enco- raflés éloignées de la perfedion. 208. Ad Stephani Guettardi V.c. I. Comparationem Canadae cum ‘ Helvetia adnotationes Alb. Halleri. Ce mémoire a été en- voyé par mon Pére en 1768. à la Soc. Roy. des Sc. à Goet- tingue. Il détruit le fyltème de Mr. Guersard dans toutes fes parties & il en prouve le peu de folidité. i _209.* Dicfionaire univerfel des folfiles propres &S des folfiles acci- f dentelsi — par Mr. Elie Bertrand -— à la Haye 1763. in gr. È | 8. 2. Vol. l’auteur s'attache furtout dans cet ouvrage utile, ps: ‘là rapporter ce que la Suifle produit en ce genre, & le nom des lisux où l'on trouve ces productions. Il et donc très néceflaire à un amateur. Pd. VIL Gg 210. . » 1 $ 246 BEDO( SK ao: Catalogue des foffiles, des métaux, des minéraux € des co- quillages que Mr. Jac. Petiver a regu de J. J. Scheuchzer, Dans les Philof. Transatt. 11705, N* 301. 214.* Elfai fur les ufages des montagnes — per Mr. Elie Bertrand -- - Zurich 1754. in gr. 8. 412. pag. L'ouvrage méme don- ne d’affés bonnes notices fur les montagnes de la Suiffe & leur utilité, mais ce m'eft qu'en paffant. Le 17° Cha- pitre qui comprend les pages 291. — 355. nous concer- ne furtout, c’eft là qu'il donne un Efai de la minérograi. phie € de Phydrographie du Canton de Berne. Il y rapporte par ordre alphabétique des lieux,. ce qu'on trouve à cha- cun d’eux, en fait de minéraux & de fources minérales. Ce travail quoique très imparfait était. tout nouveau & très utile. Scheuchzer ne-connaiffait pas affés cette partie de la Suiffe.. Mr. Bertrand finit' par un Index realis mine=- ralogiae Bernenfis, five: catalogus nova methodo inftitutus;. fof=- filium, qua in ditione Bernenfi effodiunturi 212. Mt. Jean Jacques: Ritter promettait* auffi une Oriozogra=- phia Bernenfis ad modum Scheuchzeri adornata: Il a:remiscà: Mr. Grounerle peu. de notices qu'il avait amaffées pour: cet ouvrage,. mais ce m'était. que des: petites remarques: fans ordre &- fans»liaifon.. 213:* Confbetus: mineralis: Ditionis: Bernenfis = concinnatis è' Theophilo Sigismundo Grunero; Mfst: 227. pag. in foli. Ce» n'eft à Ja vérité qu’une nomenclature fans de remarques: particuliéres , elle nous montre cependant la richeffe exe- traordinaire de nòtre pais dans différens articles, fans: que nous foyons tentés' d’en tirer parti.. Voici par ex. VEtat des eanx minérales.. 3. Eaux incruftantes: en: .. .- .-... 14: Endtoitw 2. Eaux de Bitume & devitriol... .. 6: 3: (Eaux: d'Alam: |. agiata: (RANE Ai Faux-falbeni > uu 7 $. Fame RE) O CRE 247 g. Eaux ‘graffes tenantes du Suif.. .. «a. Endroite etbalito fowfirdes. «i tiara. 7. ira 108. ite ea 8. Eaux naturellement chaudes . . 6. L’auteur comprend dans cet état les paîs que Berne gouverne de concert avec d’autres Cantons. Nous ofons efpé- . rer qu'il donnera non feulement cet ouvrage au public, mais aulfi un pareil fur toute la Suiffe en genéral. 214.* Anzeige der bifs biehin ini der Land(chafft Bern entdekten nin neralien, xon Gotti. Sigm. Gruner. Dans les Mém. de la Soc. Oecow. de Berne. 1767. P. I. 165. — 255. C’eft'une adjonc- tion très- intéreffante à fon Mémoire fur la meilleure exploi= sation des mines du Canton de Berne. Le Catalogue des mi- néraux de ce Canton eft très-riche, fidéle & très. bien claflifié.. Il ajoute foigneufement les endroits où on les trouve, & il entre-méle quelques fois des remarques hi- ftoriques. JI TRAITE EN PARTICULIER, LYS Traités fur les Terres. “'at;!* Hiporiche Nachricht von verfchiedenen - neu entdekten i Steinkoblen sin Canto Bern. Dans les Min. de la Soc. Oecon. de Berne 11768. P. II. 65.— 84. C’elt une notice trèe- bienfaite des effais entrepris, pour découvrir de-la houille, on en a trouvé dans le Canton en 20. endroits .& plua. mais fouvent en petite quantité, & quelque fois de mauvaife qualité. “a16.* Memoire fi la terre à foulons en ginéral ES fur celle de la illo d'Yoerdowken particulier prar Mr, Bourgeois = Dans e) : Gg 2 les I BS VIA | 248. BE) OC les méines meinoives 1765. P.IIT. ror.—7130. Ce font de découvertes bien utiles,, la terre à: foulons près d’Y- verdon parait étre la. meilleure.. 216, a, Von den Mergelgruben' auf dem Laegerbere. —Mémoire lu à la Société phyfique de Zurich. 217. Von dem Mergel und deffen Gebrauch în der Herrfchafft Re» genfpers. Mémoire-lu à la meme Société. SD Traîtés fur les pierres. 218.* £ ». Ern. Brukmiann' defcriptio de Geisberger- Steins in Helvetia — Dans le Commerce. litt. Noricum 1742. 382. Il croit que cette efpefe de marbre faux n’a jamais été décrite & quelle ne fe trouve nulle part qu’en Suiffe. 219. Abcontrafatur dreyer Kiefelfleine die in einem Wafer Thoefs . genant nicht weit von Winterthur gefunden find. Strafsburg: bey Auguflin Friefs. 220.* Vera € fincera relatio lapidis miraculofi ipfa die 2%. Aug: 1660. in ferrifodinis montium Cantonis Uranienfis — in quo: effigies Jefu €5 Mariae circumdata fulsentiffimo fole omnium ad- miratione confpicitur:— 1661, in; 4, 16. pag. c. f. & en ale lemand 1661. in 4. 20; pag. La defcription'de' cette pierre, artificieufe felon toutes: lesapparences, eft de Charles de Sornenberg ; In(pe&teur du Herr= gottswald lien de pélerinage ou cette piece a été dépofée, mais: enlevée peu: de tems après par un vol. s 3 Traités fur les Criffauns» 221. £ rodromus Criffalographiae Mauri Ant. Cappeleri. Lucert 1723. in4. Les criftaux ont éte l’objet favori des Fectope Ss BE VO(S# 249 ches de feu Mr. Cappeler, il parle ici furtout des criltaux improprement dits tels,. & furtout de ceux trouvés en: Suiffe. ll nous rete que bien peu d’efpérance de voir le grand ouvrage que ce Savant nous voulait donner fur les criftaux ,. lequel'aurait illuftré une partie très- curieu- fe de l'hift. nat. de la Suiffe. Une bonfie partie de cet ouvrage fe trouve cependant entre les mains de mon il- luftre ami Monfieur Felix de Balthafar Confeiller d’Etat à Lucerne, l’auteur lui en' ayant fait préfent peu de tems avant fa mort. ll eft pret à en faire part è tous les cu- rieux qui voudraient s'en fervir & rendre public ce qui en pourrait mériter le jour. 222. J. J. Scheuchzer de cryftalorum Helveticarum generibus (pea ciebus &$ generatione. Specimen miffum Soc. Londinenfi 1708. 223.* J. J. Scheuchzer defcriptio quarundam variffimarum cryffal-= lorum in Grimfula repertarum dans les philof. transatt, 1727. No. 398. H y en'avait entr’autres un. morcgau très -clair & très-pur, qui péfait 250. livres. Il avait 2. pieds: 9: ponces en longueur & 3. pieds 7i pouces en peripherie. 224.* J.J. Scheuchzer cryflali helvetie ex rarioribwi Dans les: - Afta nat. cur: 1733. T. ITT. obf. 39, - Ce font de petits: cryftaux dans lefquels il y a des parties heterogénes, comme un: brin de paille &c..' 225. * Cryffallographia oder umfienaliche Befchreibune der ini. dem: Canton Bern'und deffen Landf(chaft Hafli im Wyfland neu ge- fundenen reichen berzibmten in dem Zinchen genannten Cryftale minen famt einigen Merkwiirdigheiten des Wegs und Orts der- felben — Bern 1721. in.4. 20 pag. L’auteur eft David . Marki, Do&eur en médecine è Brougg. L’écrit eft af- fez mal fait, on peut cependant en tirer quelques bon- nes conclufions. nr se "n ee x Gg S. 4 VET ipe ) o (3% 6. 4 Traités fur les Bitumes. 226." Jo Georgii Stokar de Neuforn [pecimen == de fuccino in genere ®5 fpeciatim de fuccino folfili Wisholzenfi prope Schap- bufiam Lugd. Bat. 1760. in 4. 65. pag. ibid. 1761. in 8- 82. pag.* & dans Edouard Sandifort thefaurus differtationuia® Roterod. T. I. 1768. in 4. 205. — 246. On trouve de morcaux alfez grands de cet ambre jaune en labourant la terre autour de Wyfsholz. Li eft d'une bonne efpece- - La Diff. eft favante & tres-utile. 227. Diff. fur Lafphalie ou ciment naturel découvert au Val Tra- vers dans la Comté de Neufchatel , par le Sr. Eyrini d' Eyrius —. Paré 1721. 10/12. 50. pag. ‘a09.* Avi fur Pufage d'un afphalte ou ciment naturel, trouve par > \ &a. in 12. 60. p9e Ce font des certificats des vertus de cet afphalte & de Phuile qu'on en tire, le privilège du Roi de Pruffe , & la permiffion du Roi de France de faire entrer Ce bitume dans fon Royaume fans payer de droits. g29.* Bericht vom Nuizen ud Gebrauch des von den Herrn E. de Birinis von Rufova gefundenen Afphalti 1718. in 12. 6. pag. g30.* Avis fur Pufage medicinal ES les vertas de Pafphalte, de fon hixile ES de Phuile de Naphte par le Sr. È. PEirinis, £1L &a. in 12, 60. pag. avec beaucoup de certificats. | g31.® Bericht von Kraft und Wiirhung des Afphalti — ingleichen von dem Gebrauch der Naphta, wie das erfere vor 6. Jahren in dem konigl. Preufifchen Firftenthunt Welfch Nensabiarg 11 dem Thal Travers , ‘die andere aber erft bisrzlich in hochiall. Bernerifcher Jurisdittion nabe “bey Chavornay VOR < Cirino d Livin — erfunden worden if, f 1 & a in 12» 12. pag. 232.* De- #5 DO (IE Z5E 232.* Defcription des loix des mines — par Mr. Eirinuws de Eiri= nis — Befangon 1721. in 12. 80. pag: Il donne ici de- puis la page 41. l’hiftoire de la découverte d’une mine: d’afphalte, & il fe défend contre fes envieux. 233.* -Differtation fur Pafphalte ou ciment naturel découvert. de=- puis quelques années, Paris in 12. 40. pag. 234.* Réponfe a un extrait du Journal des Savans ( 19722. Avril) page 110. hebraique, grecque, latine € francoife ,, afphalta= Sphalia prima feu invertibilis bituminis veritas ag fecuritas cum aliis afphaltasphalis €S alytifteria, ou véritable hiffoire de la' découverte de la mine d’afphalte. Befancon in 12: 48. pag. Il défend la Diff. precédente contre le jugement que les Journaliftes en avaient porté. Le titre montre affez le déèsordre qui règne dans cette piéce.. 235." Diff. — fiffens examen bituminis Neocomenfiss: quani — dee fendet C. Lud..d’Agafcherie du blé Neocomenfisi Bafil: 1758. in 4 18» pag. &à Leide 1761. in 8. 24. pag.* Ce font des expériences phyfiques fur cet afphalte fi famenx dont: une colline entière entre Travers & Couvet eft.remplie,, & des-réflexions fur l’utilité. qu'on en peut tirer.. + BRL porvi | Traités: fim lesi Mineraunx: € Métauxe 236. ur de Mr. Ant: vai Leewwenheck fi quelques foffiles: de Suiffe.. Dans les philof. trans. 1704. No: 294. 237. Wolfe. Chriften Vorfchlaz zu Bauung des Schweizer= Erzes.- 1. 1722. in 4. d33. Abbandlung von dem Urnerifchen. Silber = Bergwerk. Ce’ “© mémoire a été lt à la Soc. phyf. de Zurich, la mine était | riche, mais on ne favait pas comment l’exploiter avec: fuccès &.on-l’abandonna.. S. 6. 25% Rem) o CS Lio. Traités fur les Petrifications. 239.* Bse Kanig de Gloffopetri in Helvetia reperits. Dans les aa nat. cur. DEC. Il; an. VIII. obf. 143. Très en abrégé, il ‘fe contente de prouver contre Sim. Aloy/. Tu- defcius quon en trouve aufli en Suiffe, aux environs de Minchenftein & du monaftère de Muri. g40.* Jo. de Muralto de quibusdam lapidibus figuratis Helvetia. Dans le w00me recueil Dec. III. an. V. I. Obferv. 15. ag. 40. — 45. avec 34. fig. Cette Difl. concerne fur- tout les cormua Ammonis , les pe&unculos » mytalos, lapides lyncis » lapides juda'co$ , ombrios, belemnites &c. l'explication net proprement qu’une fimple indication. a41.* JT. I. Scheuchzer de dentritis alitque lapidibw, qui in fuper- ficie fua plantarum, foliorum > forum figuras exprimunt. Dans Ve méme recueil Dec. III an. V. VI Append. $7. — 80. Il ne parle prefque que des dendrites Spiffes , ce Pais étant très-riche dans Ce gente. Il repréfente fur 8. plan- ches, 15. piéces des plus curieufes. &42.% Specimen lithographia Pelvetia curiofe , quo lapides ex figu- pati Helveticis Jelectifuni avi incifi ffuntur € defcribuntur à J. J Scheuchzero. Tiguri 1702. in 8. 67. pag. & 7. plan- ches. Les piéces quil rapporte font curieufes & très-riches. 243.* Caroli Nicolai Langii idea hifforie naturalis lapidwm figura. sovum Helvetia ejusque vicinie, in qua fimul continetur lau luna deferiptio 5 ufus medicinali. Lucerna 4 n0%. in 4 2A. pag. avec le plan du mont Pilate & dans les mifcell. acad. nat. cur. Dec. 1II. an. 9.10. Append. 207. — 224. * Il décrit amplement le Gnapftein & la caverne da mont Pilate, nommée Monloch , dans laquelle on trouve le lac Lune; il trace enfuite fon fyfteme fur les aa, gu- I” 88) ( SK 253 figurges de la Suiffe , & îl parle fort au long du lac lune, de fon origine, de fa fubftance & de la vertu diffolvante. 244. Caroli Nicolai Langii — bifforia lapidum figuratorum Hel vetia ejusque vicinie. Venetis 1708 in 4. & Lucerna in 4. 165, pag. & 54. planches.* Une très-belle defcription des grandes richeffes de la Suiffe dans ce genre. On dit cependant que Lane a donné quelque fois trop d’effor .. &à fon imagination. ll m’atrribue pas .ces petrifications au déluge mais à d’autres raifons. La méthode eft bonne de méme que les figures, & l'ouvrage mérite .d’étre bien .accueilli. 245. J. J. Scheuchzer diluviana inundationis reliquie in Comitati bus Neocaftrenfi € Vallis Sangine foffiles, avec figures. Il envoya ce mémoire en 1708. au Roi de Pruffe & à la Soc. roy. à Londres. C’eft furtout des cornua Ammo.- nis qu'il parle & de fes différentes efpéces. 246.* Pifcium querele €5 vindicia expofite & J. J. Scheuchzero. ‘|. Tiguri 1708. in 4. 36. pag. & $. planches. On en a aufli une édition en allemand de la méme année. C’eft un catalogue de poiffons petrifiés & de pierres figurées qui ont l’empreinte d’un poiffon, trouvés la plus part en Suiffe. 247.* Herbarium diluvianum colle&tun a J. J. Scheuchzero. Ti guri1709. in fol. 44 pag. & 10. planches. Et.4 Leide1723. in fol. 128. pag. & 14. planches.* C’eft un recueil très- riche de pierres qui ont l'empreinte de plantes. La plù- part font de la claffe des Cryptomages. Il y ena aulli de la claffe des arbres & un épi d’orge. Dans la der- i nière édition il donne un catalogue de. ces plantes en . fuivant la méthode de Tournefort. Plufieurs de ces plan- —_— tes ne fe trouvent pas en Europe. ‘ "Bol, VII. | Hho — 248.J 254» 88) 0. CS 248. J. Scheuchzer mufewn. diluvianum 1716. in:8.. C’eft un catalogue de 1513; fofliles figurés, entre lefquels il y en a 528. trouvés en Suiffe. 249.* Homo diluvii teftis €$ @socnoros expofitu J. J. Scheuch- zero — .Tig. 1726. in 4.24. pag. avec une planche de cet étre indeterminé trouvé dans les carriéres d’Oeningen, dans lequel Scheuchzer ia crù découvrir toutes les parties du corps humain. 250.” Car. Nic. Langii appendix ad hifforiam'lapidum fisuratorum Helvetia ejusque vicinia , de miro quodam ‘achate qui coloribus fu imaginem. Chrifli in'cruce morientis reprafentat. Einfedl. 1735. in 4. avec fig. On ena aufli des traduttions en allemand & en frangois.. Il faut avoir bien de l’imagi- nation pour trouver dans une agathe la figure d’un ecce homo, de la Ste. Vierge & de St. Jean, è moins que l’art ne s’en foit mélé. 251.* Jo. Jac. Ritter de patellite minimo €5 cucullato, cuculo breviffimo, Dans les aa nat. cur. Vol. VI. Obf. 13. cet- te pierre fe trouve frequemment fur le Belpberg, Lang l'a oubliée & Scheuchzer la croit des plus rares. Mr. Riz- fer nous en donne une defcription detailiée avec. une planche. Il fournit en méme tems une defcription abré- gée du Belpberg, montagne extraordinairement riche en petrifications. 252.* Traité des petrifications. Paris 1742. in 4. 2. parties avec 60. planches, fur lefquelles il y a 441. piéces re- préfentées. Cet ouvrage eft un Supplément à ceux de Lang & de Scheuchzer, prefque toutes les piéces ont été trouvées en Suille, & furtout dans le Paîs de Neufcha- tel. Une Societé de gens de lettres le compofa, Lon Bourguet & Pierre Cartier y eurent le plus de part; cha- cun de ces deux ‘a marqué des lettres initiales de fon nom les articles qu'ils ont fournis: Cet ouvrage “dig au #7). BE VOCI 255 aufli avec le titre: Memsoires pour Servirà Phifoire natu- relle des. petrifications dans les quatre parties du monde. A la Haye 1742. in 4. Oh m’a affuré au moins que c’elt le méme ouvrage. 253.* Jo. Jac. d' Annone de balanis foffilibw prefertim agri Bafi= leenfis. Dans les AGa helvetica T. II. 242. — 250. On les trouve furtout è Botmingen & à Benningen. ; E'les font très- belles & d’ailleurs très- rares. La notice qu'on nous en donne eft fort intereffante. 254.* Friderici Zwingeri obfervata nonnulla lithologica. c.f. Dans le méme recueil T.TII. 226. — 232. C’elt la defcription de quelques agathes, mufculites & chamites trouvés dans le Canton de Bale. 225.* Jo. Jac. d’Annone de cancris lapidefatis mufei fui. c. £. Dans le meme recueil T., 1Il. 265. — 275. Ce font des piéces très- curieufes. 256.* (7. ‘J. d'Annone de petrificatis quibusdam minus cognità. Dans le méme recueil T. IV. 275. — 287. c.£ C'elt la defcrip- tion de quelques morgaux trés- curieux, trouvés dans le Canton de Bale. CHAPITRE. V. Hydrologie de la Suiffe. I. En genéral ‘ comnais qu'un feul, qu'on puiffe mettre dans cette claffe. C’eft ag7.* Natirliche und vumfiandliche ‘Befchreibung aller ‘Bachen, 0 \Fliffen und Seen im ganzen Bern- Gebiet , von ibrem Urfprung, «1 fortfiefen und Ausgang Mfcr. in fol. 163, p. entre mes da ; do) OC «Je foupgonne que ce n'et qu’une partie. de la Topo- graphie gentrale du Canton de Berne , compofée par Schelbam- mer 5. l’ouvrage en lui- mème eft en ordre alphabétique, éten- du & exa&, accompagné de remarques aflez. curieufes. II. En particulier A, Traités fur les Lacs, les Fleuves & les Fontaines qui ne font pas minerales.. a. L4 Ci LI G.' 1. Zac de Conftance own Bodenfee. 258. * J o. Georgit Tibiani panegyricon fuper laudibus Zronii la» cus in Alemannia &$ ejusdem civitatum. Dans Goldafti (criptor. yer. Alamann. 1730. T.I. 101. — 103. & dans Scheuchzer Hydrographia helò.:23.— 28.* Ce poéme eft peu de cho- fe, il ne faut pas cependant le rejetter tout-à-fait, vi qu'il donne une geographie fort exadte des environs de: ce lac. 259. Antiquitates lacîs Bodamici — Pra/. Cafp. Sagittario=— refp:. €5 autore Georgio Jacobo Mellini Jena 1693. in 4. & dans Wegelin thefaur. rerum Suevicari T. I. 296.—395.* Cette très- favante Dil. éclaircit beaucoup Vhiftoire des envi. rons de ce lac: - L'auteur examine dans le ret. chapitre l’état atuel du lac’, fa fituation, fes noms, fes limites &c. Dans le 24. il expofe l’état de ce lac dans les tems très- anciens, & les peuples limitrophes , tels que lesRhe- viens, les Vindeliciens & les’ Helvetiens. Ce' chapitre furtovt eft trés- intereffant pour nous. Il’croit que ce lac a été beaucoup plus étendu qu'il ne left aQuellement. Les chapitres fuivans font purement hiftoriques.. On y rapporte les troubles atrivés ,. fous les difieteme epr» epuis BE DO CTR 257 depuis Otave Augufte, jufqu'à Rodolfe de Habspourgr Un amateur de l'hiftoire Suiffe doit étudier cette Diff: avec beaucoup d’attention. . Eccard & Yreu voulaient linferer dans les recueils que chacun d’eux fe propofait de publier. 260.* Dif. — de Dominits Mari Suevici vulgo lacits Bodamici — Prefide Chrif. Gottl. Budero — Refp. Jo. Chriffopb wregelin. Jena 1742. in 4, 66. pag. & dans le Thefaurw rerum Sue- vicar. de Wegelin T. LV. 378. — 421. Celt une Dil. très- importante & qni mérite fort d'étre luè. Elle et pleine de recherches & de notices nouvelles. Il parle d’abord de l'origine do nom & il donne une idée topo- graphique du lac. On Pappellait Acronius ou Acro» mius, Bodamicus— Brigantinus — Moefius — Conftan- ‘tienfis lacus, & mare Suevicum. La partie fupérieure s’appelle le weite See, l’inférieure, l’Unter ou le Zeller- See, lacus Venedus. ll a au moins fept miles alleman- des de longueur, & fa plus grande largeur eft quelque chofe de plus que deux miles. Les environs en font partout très- peuplés. Ils appartiennent en partie è la Suiffle, en partie à la maifon d’Autriche, & en partie au. Cercle de Suabe. (La partie Suiffe s'étend depuis lem- bouchure du Rhin jufqu'è Conftance. Il parle enfuite des différens maitres de ce lac. Il étend trop les droits > de la Ville de Lindau fa Patrie aux dépens de cenx des Suiffes. Cela n’empéche pas qu'on ne life cette Diflert. avec plaifir & avec beaucoup d’utilité. -261.* Diff — dejure navali nec mercatoribus nec alits civibw fed nautis ES opificibw (den gelernten und ziinftigen Schiffeuten ) lib. &5 Imp. civ. Lindavie in mari Suevico feu lacw Bodamico — pure ‘competente. Aut. Matheo Seutter de Lezen, Erlanga 1764. cin 4. 106. pag. Cette Diff. n’eft qu'hiftorique; elle —— concerne beaucoup le droît public des Suiffes & la topo- | ‘graphie, & elle eft enrichie de plufieurs aes. Différen. tes aflertions cependant de l’auteur feront vivement com- nav Hh3 bat- 258 BE DOCIEO battues de la part de la ville de Conftance, de l’Abbaye de St. Gall & des Suiffes en général. L Quand aux cartes de ce lac & des autres je les r'envoye toutes à la feGion de la Topographie. | $. n. Lac de Geneouve. 252. A; accurate defcription of the lake of Geneva — 19. Aus. 1672. Daus les Philofophical tranfations Vol. VII. N° 36. pag. 5043.— 5047. l’Anonime a vu ce lac trois fois, fa defcription eft alfés jolie & exadte, mais trop abrégée. Je ne fais fi cette defcription différe de la fuivante. 263. An accurate defcription of the lake of Geneva by a late ci rious obferver. Dans le w7éme recueil N° 86. On attribue cette defcription à Johr Ray, quia voyagé en Suifle dans ces tems là. Aufli eft elle digne de lui. Ses obfervations ont été faites en 4. mois de tems... Il croit qu’on diftin- gue le cours du Rhone au travers du lac, par fon cours plus rapide & par une efpece particuliere de poiffons. Il a trouvé l'eau du lac potable. Il augmente depuis le mois de Fevrier, jufqu'en Aout; alors fes eaux font de 12. à 15. pieds plus hautes qu’en hyvér, ce qui elt une fuite neturelle de la fonte des neiges. 264.% Remarques faites par Mr. J. C. Fatio de Duiller fur Phiffoire. natirelle des environs du lac de Geneve, Dans l'hiffoire de Ge- néve par Spon 1730. in 4. T. I. & in 12. T.1V. 289.— 330. Fatio commence par nous donner dans. ce beau mé- moire une nomenclature exacte, des villes, bourgs, cha- teaux, villages & maifons détachées qui fe trouvent au bord dece lac. ll détaille enfuite les rivieres & les ruif feaux qui s’y jettent & les vents qui y regnent le plus fou- vent... Ce lac eft environné du Canton de Berne, du Vallais, BEVO( 3$ 259 Vallais, de la Savoye, de Geneve & du pais de Gex. Il elt au 24. degré ro. minutes de longitude, & au 46. de- gré 31, min. de latitude. Sa figure eft celle d'une demi. lune è cornes émouffées, avec quelques échancrures. Il a en droite ligne depuis Villeneuve jufqu'’a Geneve 15. lieues de France de longueur, & 18}. en prenant le che- min par terre le long des bords, fa plus grande largeur eft de trois lienes.' Sa profondeur eft très variée en quel. ques endroits è 40. toifes, em d’autres è 200. jufqu'à 4co0. Il eft bordé de co. villes & villages, & il regoit les eaux de 35. rivieres & ruiffeaux. Fazio croit que la montagne maudite elt la montagne la plus élevée qu’on ait mrefuré encore avec certitude, il la croit è 2426. toifes au delfus du niveau de la méditerranée. Je fuis obligé de paffer fous filence quantité d’obfervations très curieufes , dont ce mémoire elt rempli. 265 .*' Lettre concernant le lac Leman. Dans le: Journ. Hel. 1741. : Juin 507.— 537. & en allemand dans le: Hamburgich Ma. | rigaziz in. XI. 200. fq.. Cette lettre eft de Bau/acre. Il s'ar- >» 0 bo x réte furtout au goufre dans lequel le Rhone fe précipite , & il croit que ce goufre a été formé en 561. par un trem- blement de terre. Le lac elt fort poiffonneux, furtout en truites..' On en trouve qui pefent jufqu'à 60. livres. “Ha encore une efpece particuliere de poiffons nommée Ferrat. L’auteur fe mocque comme de raifon de la fable, que le lac eft moins poiffonneux depuis la réformation. L’eau du lac eft limpide & affés profonde pour la naviga- tion. Le lac ne gele jamais, dans les froids les plus ex- ceflifs les bords feuis font pris de glace. Les environs + font très riants & très fertiles, excepté du coté de la Sa- voye.. ]l y a un vent très violent qui regne fur ce lac & qu'on nomme; Vaudaire. 266.* Remarques fur le lac Leman. Dans le Journ. Helv. 17746. —_ Aout 122.— 145. & en allemand dans le Hambwgifch | Magazin in XI. 537. fg. Ces remarques ont e faites è ne ’0Cca- © 260 BEVO( SK | Poccafion des remarques fur D'Esat ES les delices de la Suiffe, qui fe trouvent dans la Bible francoife XLII. 148. Elles relevent les erreurs de-ces dernieres. On parle furtout beaucoup des poiffons de ce lac, des caufes de leur dimi- nution, du flax & du reflux, de la pierre de Neptune, des environs &c. Le tout mérite d’èere lu. 267,* Oratiuncula de lacus Lemanni laudibus, Mfst. in 4. 13. pag. Entre mes mains. Ce petit difcours et de Mr. Emanuel Couvreur de Vevay, il mérite qu’on en falle men- tion, car il‘renferme quoique fort en abrégé plufieurs notices très curieufes.. Il remarque l’inconftance des vents de.ce lac, (les orages imprévus & foudains, fa fitua» tion fi riante, la fertilité de fes environs, l’utilité qu'on en retire pour le négoce & en poiffons. L’origine du nom qu'il dérive du Grec &c. Il donne à ce lac 60000. pas de longueur & 15000. de largeur. Dansle Di&ion. de Mr. Leu XVIII. 500. ‘on attribue ce difcours à Mr. Jac- ques Vernet Profeffleur à Geneve, mais l’auteur-dit lui-mé- me au commencement de fon difcours,' qu'il eft né à ‘ Vevay. 268,* Trombe obfervte fur le lac de Geneva par Mr. Jalabert. Dans les Mémoires de l’Acad, Roy. des Sciences a Paris 17741. Hifforiae 20. —22. Cette trombe fut obfervée en Octo- bre 1741. le matin à fept heures, elle ne dura que quel- ques minutes. Mr. Jalabert a remarqué aufli, que ce lac a une efpece de flux & reflux, nommée par les habitans dans leur patois Seiches ou Laidece. On a vu aufli des trombes fur le lac de Bienne. 269.* Mr. Serre a envoyé à feu Mr. Ciairaut ce grand géome- tre une obfervation à- peu - près pareille. Elle fe trouve dans le Journal des Savans 1764. May 1, 91.— 100. Edi- tion d’Hollande. Il diftingue les Seiches fusdites du vrai flox & reflux, lequel on remarque aufli quelquefois fur ce lac quoique très rarement. * 270. 8 ).o ( 3% 261 270. Epitre de Mr. de Voltaire en arrivant dans la terre prés du lac Leman. ‘en Mars 1755. Londres in 4. & dans le Journ. Helv. 1755. Juin705.—709.*. Dans le wenefle aus der anmithigen Gelebrfamkeit 17755. 551. fq.* & en Anglais dans le monthly review XIII 285.—287.* C'elt une defcrip- tion charmante des environs rians de ce lac. ("PRIVE Lac de Zurich. 271.* H.. Erhard E/cher Befchreibune des Zurichfees— Zuridk 1692. in $. 416. pag. av. fig. L’auteur commence par une efpece de chronique de la ville de Zurich & il finit de méme, après l’avoir pouffée jufqu'à fa mort arrivée en 1689. Des la page 99. à 181. il donne la defcription du lac & de fes produdlions. Il eftime la longueur de ce lac à 150000, pieds & la largeur è 15000. Sa profon- deur eft des plus inégales, elle va jufqu'à go. toifes, mais à Rapperfchwyl fes eaux font fi baffes qu'il a fallu un ca- nal pour ne pas interrompre la navigation. Jl admet des batimens chargés jufqu'’è 250. quintaux. Ce lac eft trés riche en différentes efpeces de poiffons dont l’auteur donne la notice. Il s’arréte fur leur qualité, fur le tems, au- quel les poiffons frayent, & fur la maniere de les prendre. Il parle auffi fort au long des amphibies, des infe@es, des oifeaux & des plantes aquatiques &c. Il y ajoute d’au- tres remarques curieufes. En 1586, le 16. Juillet on ob- ferva une trombe & en 1445. On livra des batailles na- vales fur ce lac. Il détaille auflì les droits que les voi- fins de ce lac ont fur lui. Les environs de ce lac font très peuplés & très fertiles furtout en paturages. En 1682. on y tua un boeuf qui pefait 2653. Livres à 18. onces. Il avait 248. livres de fuif, fa peau en pélait 148. Il était long de neuf pieds fur 7. de hautewr & fon épaiffeur €tait 91. pieds. | Vel, VII. | Ii L'au. 262 #5) oc 8% L’auteur palle enfuite aux environs de ce lac & de fes habitans & il les détaille avec foin. On remarque furtout les environs de Meilen, qui produifent des vins rouges de très bonne qualité, le pont de Rapperfchwy!, commencé en 1358. ll et tout de bois, traverle le lac & a. 1850. pas de longueur; le port à Horgen, -qui eft très-beau, la mine d’argent au Schnabelberg qu'on a abandonnée, un gros chéne à Wiedi- ken, duquelon atiré 112. toifes de bois. Il s'occupe enfui- te à detailler les cifeaux, les quadrupedes &c. & pour. que rien ne manque il fait encore mention des hommes illuftres, des favans & des artiftes qui ont habité aux environs du lac. Le ftile de l’auteur eft très-mauvais, il fent le 15. fiecle & il admet beaucoup de fables & de fuperftition,. avec tous ces dé- fauts fon ouvrage mérite d’ètre lu ,. il eft utile & curieux. . 2172. La promenade fur le lac de Zurich 1750. in 4. en allemand & enfuite aulli en frangais. S 4 Lac de Lucerne ow MW'aldffetten- Sce, ali 7 dei Bize des berzibinten Lucerner oder 4. Waldfetten= Sees — befchriebenim 1645. Jabr durch Johann Leopold Cyfat— Lucern I661. in 4. 236. pag av. fig. C’elt une hiftoire na- turelle du lac & de fesenvirons. Il traite d’abord de l’o- rigine de la Rifs fur le S. Godard & de fon cours jufqu'à fon embouchure è Fluélen & fa fortie à Lucerne. Eniui- te il décritle lac. Il lui donne 4. Miles d’Allemagne de longveur, fa plus grande largeur eft déterminée à deux miles & fa profondeur à roa: toifes. Il parle fort au long des poiffons dontil'y a grand nombre & de diffé rentes efpeces d'Amphibies, des coquillages, des quadru- pedes, des oifeaux &c.. & furtout de plufieurs dragons, du géant de 18. pieds & autres articles fuperftitienx, Les environs font très fertiles en paturages, on y trouve des BE) O( I 1263 boeufs de 22. quintanx, des ours de 420. Livres, des ef- cargots de 9. onces &c. Il donne une Topographie fort étendue de toùs les endroits qui fe trouvent autour du lac, & il y méle des traits ‘hiftoriques affés curienx. On remar. que furtout les ponts de Lucerne décorés de tableaux fur l’hiftoire Suiffe, la Rigi fi riche en plantes:rares, la Ré- publique de Herifau, la fontaine périodique d’Engftlen, la fontaine fonffrée à la Lopp., le mont Pilate & mille autres notices bien curieufes. Nous parlerons plus bas des bains de Lutzelau. Il n’oublie pas non plus les ex. pioits des habitans, les faints, les hermites, les hommes illuftres que ces pais ont produits. Ce livre eft fort rare. ‘Quoique chargé de faits fuper- flus, fuperltitieux & méme de faits évidemment faux, il eft néanmoins très-curieux & mérite qu'on le confulte, étant le feul qui donne -une notice de ce lac. Une bonne carte releve encorele mérite de cetouvrage. Ss. Le Lac de Bienmne. rg diporto Befchicibung des Bieler- Sees und der um- liesenden Land[ch.ifft insbefondere der Herrfchafft Erguel. Dans __ les Mémoires de la Soc. Oecon. de Berne 1768. P. Il. 143.— 179. i i 3 Mr, Wildermet fils de Mr. le Bourgemaitre de Bienne, nous donne ici un mémoire fort intérelfant & il corrige beau- ‘coup de fautes, quoiqu’'il n’en foit pas exemt lui. mème. Il donne au lac de Bienne 3. heures & demie de Jongueur, & une heure dans fa plus grande largeùr. Ses environs font très Fiants & très peuplés, furtout la partie Septentrionale où il y a Quantité de vignes. Le terrain en eft fi cher, que 5000. ieds quarrés de vignes ont été vendus jufqu'è 1200 livres de h lia On 264 #5) OCI# On ne peut cependant cacher que. cette defcription eft trop courte & qu'elle prefére trop l’agréable è l'utile. Elle ne sétend que fur r1. pages. Le refte s'occupe de la topo- graphie de l’Erguel. Ce Paîs eft très. peu connù ; on doit d’'autant plus de reconnoiffance è l’auteur qui nous en donne ici la defcription. Il a 9. lieues de longueur & 4. dans fa plus grande largeur. Il et très-fertile & très. peuplé. Toute cette lifiére a cela de particulier que chaque Village a un nom en frangois & un en allem:nd, qui fou- vent ne fe reffemblent pas du tout, comme Veglshal, Vanffe- Lin &c. Il parle auffi des moyens à tirer le meilleur parti des montagnes du Jurat. i SG. 6 Locs dans les Boillages ultramontains. 275. B..stor Curtii lettera di Milano, il di 20. Giugno 1725. Dans Valifneri de corporibus marin 147. feq: Il décrit les fources du lac de Come, du lago Maggiore, di fiume Latteo, & d’autres fleuves de l’Italie, avec une defcrip- tion fort exalfe des montagnes couvertes de neiges & de glace. dont les eaux fe perdeat dans ces rivières. 276. On prétend que Blondis de Forti a écrit dans le 14€. Siè- cle un difcows fur l'utilité dulacus Verbanw, il doit fe trom- per lorsqu’i dit que le Tefin fe jette dans le lac Sevin avant que de parvenir au lago Maggiore. 277.% Verbani lacus locorumque adjacentium chorographica defcrip» fio a Stazio Trugo catalauno de ameno in riparia S. Juli li= teris confignata in fpeciem commentarit ad lucubratinnculam Do- minici Macanei edita an. 1490. Mediolani 1699 in 4.96 p. & dans le chefaurus antiquitatum Italie T. IX. P. VIL 48. p.* On l’a aufli feparément tiré de ce méme recueil. * ’ou- BE DO ( 5% 265 L’ouvrage de Macanei a été fait en 1490. & publié la méme année à Milan chez Ulrich Scinzenzeler. Son nom était Doiinicus de la Bella, ìil adopta celui de Afacazeo du lieu de fa naiffance. Cette édition eft extrémement rare. Lazarus Auguftinus Cota, caché fous le nom de Stazius Trugus Catalaunus Venrichit d'un commentaire très- vafte, & Macaneo difparait pour ainfi dire fous fes mains. La carte du- lac que Corta dit avoir ajoutée è fon ouvrage mexifte dans aucun des exemplaires que jai vù dans le Thefaurws fusdit. ; L’ouvrage méme eft partagé en 2. Livres. Dans le premier il parle des fources du lac, des riviéres qui s’y jet- tent & des Paîs voifins. ]l reprefente le lac comme une co- quille, avec des échancrures comme les. cornes de la Lune, il a méme dans quelques-unes de fes parties une forme trian- gulaire. La longueur du lac doit étre de 363. ftadia & fa largeur depuis, 1000. pas à 32. ftadia. On trouve dans les environs beaucoup de mineraux, du fel, des mines d’or de peu de produit, des vignes, des olives &c. & tout eft d’une fertilité fingulitre. On y trouve aufli des loups fort grands & des ours très- gros. Dans le 2e. Livre.il parle de ce qui a été trouvé au- tour du lac en pierres précieufes & autres en ce genre, en miarbres &c. On admire furtout des efcarbouctes nommés Rubini de Rocha nova, plus beaux que ceux des Orientaux. Hi paffe dès-là anx Vallées qui environnent cs lac, è notre ‘plan appartiennent la Vallée de Livenen, qui ett très- peu- plée, très- fertile en paturages & riche en criftaux. Le val di Bregno, le val de Mifox, le val de Verzafcha, le val do- mo d’Offola, le val Marobia & le val Lugano. Les lacs Gavirato, S. Julio & di Lugano fe jettent le lago Maggiore. Il parle des arbres qu’on trouve dans ce Pais & qui pnt très-utiles, quoique pas fruitiers. Il trace les sa" & li 3 a N, 266 ‘VC Yo S& la maniéère de vivre des Habitans. Tis font patiens, forts, ‘ laborieux, induftrieux & fubres. Ils ne vivent que de laita. geg.de poilfons & de glands. Le pain eft rare chez eux. D'où vient qu'on parle allemand dans e val Strona, & quel. ques autres endroits, quoique l'italien foit le langage ordi- naire ‘de toute cette Province. Tout eft plein dans cet ouvrage de remarques curieu- fes, & il mérite beaucoup d’'étre lù. *. Hiftoria della nobilta 85° degne qualita del lago Maggiore — 38] Paolo Morigia — Milano 1603. in 8. 232. pag. Il parle fort au long de la fource & du.cours du Tefin, des poiffons qu’on trouve dans le lac en très grand nombre. ll donne une topographie des environs, la notice des hommes illuftres qui ont exiftés dans ces contrées & les avantages que ce lac fournit è Milan & à d'autres Villes de l’Italie. Le Tefin fort du mont St. Godard, après avoir traverfé le val de Livinen il s'élargit & forme un lac entre Locarno & Magadino, il fe retrecit enfuite & devient derechef un fleuve ‘entre Cigognuola & le Bor- go di Sefto. L’auteur éftime la longueur du lac à 45. mi- les d’Italie & fa plus grande largeur à 7. Il le compa- re avec le lac de Come & le lac de Garde, & il tron- ‘ve ceux » ci plus petits. Il parle beaucoup des environs furtout de Locarno, de Macagno, d’Anghiera, des Isles Borromées.. Pour donner une idée du produit du lac & de fes environs, je marquerai ici l’exportation faite pendant une feule année, En poiffons fraix -. . . . « 37809. livres. 12. onces. En posffons falés . +... . 368. livres. En fromage SR EN ri FO2720, VIS, Ea-bentre!: 20150 7 TM (6g evrca, Boiviti tt. URL AID pole 279. Gaf- #5 )O( 3% 267 279. Gafpar de Rofales vifita del lazo maggiore. Milano 1749. in fol. Cette vifite a été faite en 1648. par l’auteur accom. pagné de Vincenz a Riva & d’autres, furtout à caufe de la péche & des frontieres de la Suiffe. N’uyant pas vu cet ouvrage je ne faurai dire au jufte ce qu'il contient, 280 Jo. Petri Aluni defcriptio elegantiffima Verbani lacus. Je ne | lai pas vue, aufli peu que les 5. fuivans. 281. Jo. Bapt. Blanchini defcriptio chorographica Verbani lacus 83 de dotibus ejusdem. Mist. l’auteur mourutà Milan en 1699. à l’age de 86. ans. 282 Gio. Giufeppe Vagliano— rive del Verbano defcrittione geo- graphica » idrografica e genealogica. Milano 1710. en 12. 283. Dansles ceuvres de Guido Ferrari imprimés è Milan 1766. gr. 8. 3. Vol. on trouve les diff. fuivantes qui nous ap- partiennent.. Ì T.1I. No: r2. /ezsera falla longitudine del lago di Como. GT. IL No. 13. lestera fulla larghezza antica del lago maggiore. ‘T.III No: 8g. Dil de aliquot oppidis lacus Verbani, Arona, Palantia &Sc. (284. Bened. Jovit de Lario lacw carimere heroicum, 285. Jul. de Juliis iftoria del lago di Como e' del Borgo di Canobbio. 286.* Pauli Jovit — defcriptio Larii lacus. . Venetiis 1559. in 4. 56. pag. & dans le Thefaurus Antiq. Ital T.IIlL P.1L 1209, —1224.* dans Andr. Schotti Italia illuffrata 1600. | 392.—412. dans Jovit defcriptio regionum atque locorwn. °° Bafl/ 1561. 1575. in 8.377.414. & dansles autres édi- tions de cet ouvrage. . L’auteur detaille la fituation riante de ce lac, lesnoms & lesexploits des peuples voilins, & l’hiftoire naturelle: Les sons poiffons, les belles efpeces de marbre, & le Made la h al- 268 VE )o( MW Valteline, c'eft là ce qu'il eftime le plus. Il cherche Pancien- ne Volturena au Borgo Francone. La lettre de Nicolas Bo/downi de l’an 1539. qui fe trouve à la fuite de cet ouvrage, décrit le fiume latteo prés de Varena. La carte du lac & de fes envi- rons, dellinée par Jovius méme, n'a point été puibliée, quoi- que deftinée è accompagner cette brochure. \ 287.* Camili Ghilini Telinae Vallis ac Larii lacus deforiptio. Dans le Thefaur. Antig. Italiae. T.11I. P.1L 1203. — 1208. Je ne puis pas entrevoir la raifon, pourquoi on a confet= vé cette piece fi féche, dans un fi précieux recueil. 288. Ferdinandi Caroli defcriptio lacus Lari. On dit que ceft un poéme, & qu’on le trouve aufli dans les élégies de lauteur. 289. Hieron. Serrae mirabilitm aquarum lacus Larii theoria. Comi 1584. in 4. 290.* Sigismundi Boldonii — Larius— Veuetiis 1637. in 12. 146. pag. Luccae 1660. in 12. La premiere édition de cet ouvrage parut è la fuite de fa panesyris in funere Samuelis Geufufi. Patavii 1617. in 8. & elle y contient o. pages. * L’édition de 1637. n’et point augmentée, excepté les fautes d’impreflions. Je mai pas vu la troifieme. L’auteur traite.d’abord au long des fources & du cours de l’Abdua, de l’Adula & d’autres rivieres qui fe jettent dans le lac de Come, & des endroits voifins à ces rivieres. }l n°y a dans l’ouvrage aucun ordre , & beaucoup de digref- | fions. La partie hiftorique, politique & topographique eft mieux faite que dans Jovius, mais il palle l’hiftoire naturelle } prefque tout èà- fait fous filence. ll croit que la plus grande profondeur du lac fe trouve au monte Delphino, & qu'elle y ? eft de 500. pieds. 291. Giov. Franc. Saxii ifforia del lago della republica di Canobbio, Mfst. Chés les Capucins a Canobbio. Je ne fai fi cet ou- vrage nous concerne. b. RIVIE. | SL) 269 b. “RVÎ VI ER ES. GS La Birg 292, * A scafi Johann Buxtorf Reife nach der -Birsquelle. Dans les Merkwirdigkeiten von Bafel P. XIV. 1625 -1702. Il donne un detail très - curieux de la fource & du cours de la Birs. On en voit un extrait dans la Topographie d’Herrliberguer. ‘Au refte Ja plus grande partie de cet cu- vrage eft deltinée à l’explication de la fameufe infcription romaine à Pierrepertuis. Gi Le ROL 293. Besherdi Moller Rheni a primis fontibus ufque ad Oceanum defcriptio — Colonie 1570. in 8. 320. pag. Edition très- rare. Colozie 1596. in 8.. ll n°y a que les deux prémiers | Livres qui nous regardent. - Dans ceux-ci il donne le detail des fources du Rhin & de fon cours, jufqu'à fa jon&ion avec le Neckar. Il y a à ce qu’on me dit, des remarques affez-curieufes, car je n’ai pas été à portée de voir cet ouvrage moi-méme, aufli peu que le fuivant. 294. Difcours fur le Rhin par Euftache Gault. ‘L’auteur mou- ® rut en 1639. On dit quil fait voir dans cet ouvrage la naiffance & les raretés de toutes les places & de toutes les Villes, qui font arrofées part ce fleuve. S. 3. Ze Rbone. À 295 Sai | 9a fur une prétendue fingularité du Rhone. Dans le Journ. helv. 1741. Avril 315. — 341. & en allemand dans le Hamburgifth Magazin T. X. 76. (eq. ITA ai Vol. VII. L’au- 270 8° )o ( $& \ ’auteur de la lettre eft Mr. Baulacre. Il prouve Pan. tiquité & le peu de fondement de l’opinion que les eaux du Rhone ne fe mélent pas avec celles du lac. Strabo doutait déja de la vérité du. fait, Ple, Mela, Amurien Marcellin Va doptèrent, Burnet & Miffon la combattirent de nouveau & ils avaient raifon. Il parle aufli de l’augmentation' & de la diminution des eaux de ce fleuve &c. 296.* Lettre fur quelques fingulavités du Rbone. Dans le méme Journal 1741. May 411. — 425. & en allemand dans le Hamburgifches Magazin T. X. 256. feg. Je crois cette let- tre de. Baulacre. D'autres Vattribuent è Gabriel Cramer. Elle concerne furtout le goufre dans lequel le Rhone fe perd è quatre lieues de Genève. Il croit avoir trouvé un flux & reflux dans les eaux du Rhone. L'arre qui sy jette charie de l’or. 297. Projet des ouvrages a faire pour rendre le Rhone flottable €$ navigable depuis Geneve jufqu'au Parc, diftance de fix grandes lieues. Dans les pieces fugitives du Marquis d’ Anbats, T. II. p. 135. feq. des mélanges. o Fontoines 7° S0UrCess qui ne font. pas minerales. 298. Nest de fontibw firumofis in Helvetia. Dans les Aîtes du Collegium Infulanum 12. Aug. 1679. en allemand. Il traite des fources à Flaach, fur le Rigi, dans le Can- ton de Berne, à Zizers, à Trimmis & è Sondrio. 299. Wagner von Briinnen auf den hechften Bergen. 19. Julij 1680, Dans les Ades du Coll, Inful.. 300.* Joh. Heinrich Rahn Befchreibung des Zibeli . Brunnens 2u Zurich Mfer. in 4. 9. pages. C’eft une eau des plus pures & des plus legéres, & par. la méme trés- falutaire, Son se ) aC 8% 271 Son poids eft prefqu'égal à celui de l’eau de pluye deftil- lée, la proportion et de 1098. à 1097. - Elle refout promptement le fel, le favon, la gomme &c. & elle a tiès. peu de parties étrangeres. 301.* Examen des eaux potables de la Ville dYverdon — par Mr Perrinet des Fausnes. Dans les men. de la. Soc. econ. de Berne 1764. P. VII. 193.— 218. Un Financier fran- gois qui fait des expériences fur les eaux d’une Ville en Suifle, c'eft déja un phénoméne; & de les faire aufli exadement que .celles- ci, augmente encore l’étonne- ment. Elles ont été faites avec beaucoup de foin fur trois fources, celle. du moulin Caflanlt eft la plus pure, elle refout 234. grains de fel, Peau de pluye feulement 228. Il s'en évapore dans 65. jours 523 & de celle de pluye, il ne s'en évapore que 43 1 La noir de galle a donné une couleur de pourpre à toutes ces caux. On prefére l'eau du lac pour l’ufage ordinaire. 302. Relation der. Befuchung und Proben der Lucerner = Brunn- quellen und derfelben Geweffer, fo den 27. April vorgenommen worden — Mfcr. in 4. Mr. Lang & Mr. Cappeler ont fait ces expériences en commun & les ont remifes à leur Souverain.. On maflure qu'elles font très- curieufes. 303.* Befchreibune des Renglochs bey Lucern und der Brige 2u Rozhenburg auch. des Kriensbachs , beyde im Canton Lucern. Mfcr. in 4. 18. pages. Chez Mr. le Confeiller Lea à Zu- rich. Ce n'elt pas grand chofe, le Rengloch & le paf- fage de la Kriens par cette caverne font alfez curieux. | 304. Maurice Antoine Cappeler Befchreibung des kalten Brunnens «3% Sarnen. Mfcr, o 305 . Scehelin Befchreibune der Waferquelle im Holee, fo Steine J ti in der Blafe zermalmet. Kk 2 306, Ru» 27% BE DOC 306. Rudolphi de Salis defcriptio accurata fonti comenfis mox ° crefcentis; mox decrefcents. e n'ai pas vù ces trois der- nieres. piéces. d. :Sources falées. 307.” fia Auszug einer Befchreibune der Salzwerke in dem Amt Zlen — von Albrecht Haller. Bern 1765. in 8. 170 p. Cette defcription a été faite par mon Père qui a été Di- re&eur des Salines pendant fix ans. Elle a été publiée aux fraix du Gouvernement. Il détaille les différentes fources, leur force, les endroits où on les a trouvées, les travaux confidérables qu'on a fait pour les mettre a profit, les aqueducs, les maifons de graduation, la manière de cuire & de préparer le fel, & furtout les foréts fi éten- dués, & fi confidérables, deltinéesà l’ufage de ces Salines, Cette partie a été la plus penible, & le tout contribue beaucoup è fixer exattement la Geographie de ces con- trées. ]l propofe auffi la méthode de faire le fel, par des marais falans & il l’appuye par plufieurs expériences faites fur ces lieux. On trouve un detail très- circon- ftancié de ces experiences dans les Mézozres de l Acad. des Sciences & Paris. an 1765. Mémoires 9. — 74. B. Traités fur les Eaux minerales. I. Troités fur celles dé SUISSE en genéral. 308.* PE Gesneri de Germania €5 Helvetie Thermi Li bri H. Dans Opus Venetuns de Balneis 1553. 289.a — 299. a. Ce grand Hoinme parle ici beaucoup des bains de Baden, de Pfeffers, de Fideris, de Brieg, de Loiche & de quel. ques autres. C'eft nn extrait de pluficurs autres Livres, fur- KE DOC 3% | 273 furtout de Gundelfinger, qui parait avoir parlé d'autres bains encore que de ceux de Baden. Gesnera ajouté plufieurs de fes propres obfervations, il voulut faire réimprimer cette brochure avec beaucoup de correions & d’augmentations. 309. Jo. Jac. Ritter Thermologia Bernenfis ad ntodum Scheuichzeri adornata. Mfcr. Je ne fcai ce que cet ouvrage eft deve. nu, ©u fi jamais il a eu lieu. 310, Gr. Gratarolu — de Thermis Rhetick €5 Valli Trafchurii agri Bergomatis. . Dans }Opw Venetum de Balne 1553. 192. a — 193. a. & dans Opufcula Grataroli Lugd. 1555. en 16. Il parle très- peu des bains des Grifons & il s'ar- réte beaucoup plus è ceux du Bergamalque, qui ne nous regardent pas. 311.* Hydraulica 0 fia trattato del acque minerali del Mafino, S. Mauritio, Favera, Sculz e Bormio con la guerra de Valtel. lina del 1618. fin al 1678. ed altrì curiofita, da Gio. Bat- tifa de Burgo — Milano 1689. en 12. 428. pag. b Jai balancé longtems, quel jugement porter de ce pot Pourti inconcevable. }l décrit d’abord la Valteline & les troubles qui y ont regné depuis 1618. jufqu’en 1638. Il y ajoute pourtant quelques a&cs. i Pag. 112. — 165. on trouve — Notizia delle acque di S. Martino o fia del Maffino dell Dottore Profpero Palavicini — on y détaille.très- joliment la fubftance & les vertus de ces eanx, & on rapporte les fentimens de quelques autres Médecins: Les additions de de Burzo font peu de chofe. | A la page 166. commence la defcription des autres four- e dont le titre fait mention. Elle ne mérite aucune attention. | P. 179. feq. il décrit le Comté de Bormio & l’Evéché Coire, & depuis la page 197. jùfqu’à la fin il donne un s d'hiftoriettes, de bons mots &c. ramaflés de tout cOtés , \& étiangères à mon plan. | 274 E Do( SE C'eft un des plus mauvais Livres que jaye vd. La Di feule de Pa/avicini lui donne quelque merite. 312.* De Sedunorum Thernus €5 aliis fontibuw medicatis Liber, aliStore Cafparo Collino Sedunenfi. Dans les différentes édi- tions la Vallefia de Jofras Siniler & en abrégé dans /'Bydrogr. de Scheuchzer 379. — 386... Colinas décrit plufieurs eaux minerales, dont quelques- unes fe font perdues, &d’au- tres font encore très -frequentées, comme celles de Loi- che, d’Yverdon &c. & il marque aufli dans lefquels cas leur ufage elt nuifible. L’original de cet écrit fe trouve chez Mr. le Do&eur Scheuchzer , Mr. le Confeiller Rabn en pofféde auf une copie qui peut. étre a été de meme un original, & è laquelle il y a des augmentations. Elle eft de 36. pages in 8. Ce quiil dit des bains du Vallais mérite furtout nòtre attention. II. Traités fur les Faux minerales des différentes parties de la SUISSE, rangés felon L’ordre alphabetique des lieux où elles fe trouvent, G. I. Attisholz. dig A sila oder Attiswalder Bad- Ordnung mit einer Bee ‘ Jchreibung diefes Bads von Leonhard Thurneifen 1590. Gora Rara ve 314.* Bi Badenfium prope Thuregum deftriptio autore. È. Francifco Poggio di Gucio Bracciolino 1416. Dans les dif. férentes éditions de fes Lezzres & de fes Ocuvres, dans POpus Venetum de Balneis 1553. 291. b. Dans Panzaleon - Befehr. von Baden C. XV. $0. — 59. Dans Scheuchzers Hydrogr. REVO 275 Hydrogr. 407. — 409. & une nouvelle traduttion en alle- mand dans les vermifchte Beytrage zur Philofophie und den fchinen Wiffenfchafften T. II. P.I. 178 — 186. C’elt plu- (6: la delcription des moeurs de ceux qui fréquentent ces bains; il en trace un tableau fort lubrique. 315. Henr. | Gundelfinger defcriptio thermarum Badenfium 1489. Il y en a des lambeaux confidérables dans l’ouvrage de Gefier fur les bains de la Suiffe, indiqué ci - deffus. i 316.* Menfchlichs Lebensart und Urfprung und wie man das be- frifen fol! durch die Wildbeder bevor zu Oberbaden.— Durch Alexandern Syjtz von Markpach— Bafel 1516. in 4, 55. pag. Cet plutòt une introduttion è l’ufage des bains en gé- néral, qu’une defcription de ceux de Baden. 317.* Conr. Ge/ner Beobachtungen tiber das Bad 20 Baden. Dans Scheuchzer Hydrogr. 402.— 406. Ces obfervations font publiées ici pour la premiére fois. 318.* Wahbrhafftice und fleifice Befchreibung der uralten Statt © und Gravfchafft Baden, fami ibren heilfamen warmen Wildbe- dern — durch Heinrich Pantaleon — Bafel 1578. in 4. 109. Pages. ll s’arréte beaucoup è l’hiftoire du comté de Ba. den & de fes habitans, fur la découverte des bains, leur nature, leur fituation, lufage qu’on en doit faire &c. ll eft afés prolixe & rempli des erreurs & de la fupertti- ‘tion de fon tems. Il y a cependant de bonnes remar- ques fur l’ordre obfervé dans les bains, leur police. 319. Kurze und eigentliche Befchreibung des Urfprungs, Kraft, | Nutzbarheit und Gebrauch des warmen Bads 2u Baden — | 1619. in fol. pat. 1683. infol.* 1730. inifol. ‘C’eft très peu de chofe. 320. Arnold*' Weikhard de Balneis Badenfibus dans fa Lucerna ja- | grica. Fravhfort 1645. in fol. Mfst. No. 7. Fort au long à ce que j’ai appris, ZI. 276 LES 0.(-3P 321.* ThermasArsotia + Badenfes— durch Salomon Hottinger — , Baden; 1702. in 8. 245. pag. En allemand. | Celt après celui de Scheuchzer le meilleur ouvrage que nous avons fur ces bains, il et utile & inftrudif., 322.* Otia acftivalia circa Thermas Badenfes Helveticas autore J. J. Scheuchzero. Dans les AGa Acad. Nat. Curiof. 1730. T. IL App. 41.— 64. Il examine avec foin les eaux & pré- fente dans une table le refultat de fes expériences fur 7. fources différentes & fur trois fources d'eau de fontaine. Une autre table fournit la comparaifon du fel qu'on tire de ces eaux chaudes avec ceux de Sedliz & d’Epfon & avec le fel commun. Une troifieme montre la différence du poid & ces eaux felon les différentes fources.. Il fi- nit par quelques cas particuliers de maladies guéries par l’ufage de ces bains. Taeg 323.* J. Jac. Scheuchzer de falis Badenfis thermalis effectu. Dans les mém1es aîfes T. INI. Ob£. 42. Ce fel eft diurétique. 324.* Vernunfemaeffige Unterfichune des Bads zu Baden ,. deffen Eigenfchafften und Wiirkungen durch J. Jac. Scheuchzern 1732. in 4. 68. pag. avec fix planches repréfentant les differen- tes vues de ces bains. Cet écrit elt un des meilleurs que Scheuchzer a compofé. C’eft un modéle d’une defcription agréable, utile & prefque complette d’un bain.. D'abord il rapporte les antiquités & l'hiftoire dela ville & du com. té de Baden. Tacize parle déjà de fes bains, & ony a trouvé plufieurs inferiptions Romaines, Il donne enfuite une topographie très détaillee du comte. Il eft partagé. en 8. Jurisdi@tions & il r'enferme plufieurs villes & cou- vens. A la Page 39. il commence à décrire ces bains. On les partage en grands & en petits bains, &.il entre dans des details peut - étre trop copieux. . Les fources dif. | férent beaucoup l’une de l’autre en force, en pefanteur | & en qualités. Tout eft appuié fur un nombre immen--. fe d’expériences. Il y trouve en général un fel moyen REVO IR 27 & du fouffre. Ilya 8. fources, elles fournifent enfem- ble dans 24. heures .de tems,.24, 540, 908. onces poids de médecine. Les vertus de ces -eaux font diffolvantes, apéritives, réchauffantes, déterfives & attenuantes. Schexch- zer rapporte les expériences que Conrad Gefner a fait fur lui. méme des effets de ces bains. Il finit par la mé:hode à fe fervir de ceseaux- Tout eft plein d’obfervations trés curieufes. . S. 3. Ss, Blaife. dass” | 250 minérales décowvertes è St. Blaife prés de Neufchatel, Dans le Journal Helv. 1739. Juillet 93.—95. 1740. Avril 407. 0.4. Bonn 926.* Fia aquae Bonae, das iff hurzer Bericht von dem Bad za Bonn — durch Francifcum Profperum Dugo. Freiburg. 1662. en 12. 113. pag. Cet ouvrage n’a de mérite que fa ra- reté. Il.ne fournit aucunes expériences, ni méme des preuves de l’exiftence des minéraux, qu'il attribue gratui- tement à ces aux. _327.* Avis fur les bains de Bonn du Canton de Fribourg. Dans le Journal Helv. 1758. Mars 356. —358.; :328.* Remarques pratiques faites fur les aux de Bonn— en 1760. par Mr. Schueler— Dans le méme Journal 17 61. Avril 462. — 468. Ce fontonze expériences qui prouvent l’u- ‘tilité de.ces bains contre les obftru@ions &c. .* Analyfe des bains de Bonn en 1759. € 5760. Dans le hi — méme Journal 1761.— Juin 226.— 232 & dans les Mem. de la Soc. Oecon. de Berne, 1762. P.IV. 179. — ol, VIL LI 18} 278 e ) o (2 184. Les expériences ont été faites par Mr. Schueler & Favrat. Elles prouvent les vertus pénétrantes de ces eaux remplies de particules fouffrées. 330.* Obfervations fur les effets des eaux de Bonn faites en 1761. € 1762. par Mr. Schueler. . Dans le Journ. Helo. 1762. Avril 450. — 456. & 1763. Juin 679. —701. Elles ont été trouvées utiles dans les maux de nerfs. 331.* Herliberger parle aufli au long de ces bains dans la 29. partie de fa Topographie, 6 Sì Bubendor f. 336* Bcbrcibune des Bubendorfer Bads im Canton Bafel: Dans les Merkwird. der Landfch. Bafel. P. XV. SG. 6. Bormio Z33.* Do: de Tuffignano Liber de balneis Burmi 1336. Dans POpusVenetum de Balneis 1553. 193. b. — 194. b. dans la Summula Jacobi de-Partibus.: Lugd.1587. & dans Scheuchzer Hydrogr, Helv. 356.— 360. C’eft peu de chofe, Quoique Pauteur ait fréquenté ces bains lui- méme. 334.* Petri Pauli Paravicini de Mafnenfium € Burmienfium ther- marum fitwmatura miraculisque. Venetiis 1545 .in 4. Dans POpus Venetum de Balneis 1553. 194. b. — 196. & dans l Hydrogr. de Scheuchzer 366. — 370. .en Italien Milano 1649. in 12. Hl juge plutòt d’après les rapports qu'on lui a fait,. que fur fes experiences, aufli eft il.plein de fautes, le ftile et élégant. 335.* Gafparis Sermundi de Balneorum Burmenfium praeffantia lî= ber. Mediolani 1590. in 4. 84. pag. & 1595. Part; d’abor d’abord l’ouvrage précédente. Enfuite il donne une nou- velle defcription de ces caux. Elles font à 2. miles d'I- talie de Bormio & fortent du mont Bralio. Il y en.a trois fources , toutes Jes trois font chaudes. La plus chaude & la feule dont on faffe ufage., fe trouve près de la chapelle de S. Martin. Elles charient du fouffre, du bitume, de l’alun, du fel & du nitre. Il finit par une delcr. très abrégée des bains de Mafino, & il leur préfere infiniment ceux de Bormio, Sa di@ion eft très- belle. 335.* Breve trattato delle virtu, qualità, operationi e facolta delli== Bagni di Bormio — da Nicolo Annefi. Sondrio 1612. in 4. Bolzacco 1641. in 4. Como 1677. in 4. 44 pag. * avec le titre de Difcorfi de Bagni di Bormio. — Bolzano 1691. in 4. & in 8. C’eft Pouvrage d’un charlatan. Les deux der- nieres éditions ont été augmentées par d’autres qui ne va- ‘ laient pas mieux. 336. Gio. Batt. de Simoni defcriptio thermarum Burmenfium dans Franc. Roncalli Europae medicina. $.07. Pezrtiît Champois.- 337. Teca Zwinger. examen €5 ufage de l'eau minérale de le fontaine qui eft dans le petit Champois de la vacherie de Fort- bourg appartenante a la ville de Delemont, proche du pres de Voîte. Bile 1711. in 4. | 1 SG. 8 Eptinsen n * di era Zwinger Befchreibung des Bads' zu Eptinces. ——_ Dans les Merkward. der Landfchafft Bafel. P. XIX. QUIRRA > Ll2 S. 9. 239 BEDOC$ Go Ergmek 339. * E,.creliote Gefundbrunnen -- des mineralifchen Waffers zu St. Immer in der Herrfchaffe Erguel--. durch J. Rudolph Neéuhaus-- Neuftatt 1699. in 12. 54. pag. La defcrip- tion de ces eaux ne renferme que 25. pages. Elles cha- rient du fer, du vitriol & une terre alcaline. On pié- tend qu’elles font très - bonnes contre les obftru&ions, le fcorbut, la goute, les hypocondres, la colique &c. Schexch- zer a.inféré dans fon Hydrogr. 274. ---293. la partie qui traite de cette fontaine,, en omettant ce que l’auteur dit fur 29. pages des eaux minérales en SEGR Le tout et aflés peu folide.. ® $. Io, Faermeltbak. 340. * K urze und wabrhafftige Befchreibung der 2wey:= IWWaf: feren und dero Eisenfchafft im Grimmibere und Faermelthal-— durch Johann Mani von Diemtigen. Bern 1744. in 4.8. pago Ouvrage d’un paifan très ignorant. TRUE 34, * Costo. laconicum pro baleantibus prafertim in bal neîs Fiderienfibus per Renmwardum Cyfatum feniorem — 1601. Mfst. in fol. 19. pag. C’eft peu de chofe. 342. Jacob Eckholt — Befchreibung des— Saurbrunnen zu Fideris È in Prettizoew. Kempten 1611. in 8. - 343.* Fiderifer Saurbrunn— durch Johann Gulern von Wei- nech—- ‘vermebri— durch Andrefen feinen Sohn — 1642. in 4. 15. pag. Ces caux étaient déja connues pat le 16. ecle. O) 5 281 fiecle On leur attribue de Palun, du cuivre, du vi trio!, de l’ocre, & du fouffre, fes vertus font réchauf- fantes; reftaurantes, delléchantes, apéritives, adf@trin- ‘ gentes &c. — Mais toutes ces vertus ne fe contredifent elles pas? 344. Kurze— Befchreibune des— Sanrbrunnens und Bads zur Fideris— durch Johann Bawier — Bonadutz 1707. & Coire 1744. en 24— 71. pag.* L’auteur s'arréte furtout à la maniere de fe fervir de ces bains. 6-12. Flaefc% 345. * È iefoher Badwaffer— durch P. N. N. P. Zirich 1658. in 4. ri. pag. & Bregentz 1669. in 8. 18. pag. On at- tribue à ces eaux du nitre, du foufre, de l’acier & de lai terre bolaire,, & on conclud par- -là, qu'elles font apt ritives.. SG. 13. Gazney. 346: Li Befchreibung des firtrefflichen Bads Gany genanné in Prettigew— 1641. in 8. 347. Georg Saluz. Befchreibung des Ganeybads 1687. 348. Ganfer traîtat vom Ganeybad i74I.. 349. Jo: Bawier Befchreibung des Bads Ganey. Coire 1741. en 16, Je n'ai viù aucune de ces quatre pieces. LL _S 14. Gefrenbad 350: E dini Huber Eicenfchafft, Kraft und Wiirkung des Geivenbads , 1628. Ll:3 351.* 282 Sk ) OC 5% 351.* Befchreibuns des Geivenbads in der Pfarr. Himweil drey Meilen von Zurich in der Herrfchaft Griningen-- durch ja- cob Ziegler, fil. Zirich 1662. in fol. pat. Piece d’un charlatan. ll éleve ces bains comme capables à guérir toutes les maladies. Il y a cependant des experiences. Il croit d’avoir trouvé dans ces eaux de l’or, du vitriol, du fouffre, du petroleum, du nitre, de lalun & du gyps. 852.* Urfprung, Wirkung und Krafft des Gyrenbads. Mist. in 4. 11. pag. Chés Mr. le Confeiller Lex. Celt peu de chofe. G. 15. S. Giacomo. 353. Bi ma fncera relazione della (coperta, feparatione, qua-. lita, virtu ed effetto delle minerali ritrovati in la Valle di S. Giacomo contato di Chiavenna l'Anno 1729. con una defcrizio» ne della fituatione, firade ed altre cofe opportune a concovrenti tutta opera e ftudio di Sunto Bonomo —Coira 1730. in 8 41. pag. Cet ouvrage a plutòt l’air d'un Roman, que d’un écrit férieux. Il parait cependant qu'il s'agit de quelque eau minérale , dont il exalte beaucoup les vertus. G. 16 GoOldbad, 854. ha begreifliche Befchreibung des uralten Goldbads allbier zu Winterthur -=- von Antoni Kinzli, Zirich 1705. in 4. La defcription eft très médiocre. Jl donne à ces eaux une vertu fudorifique. 6. 17:, Guandifchwyl., 855. Magic Hirtzgartner Befchreibung des Gundifchweiler Bads, Je n’en ai vi que l'extrait qui s'en trouve dans le Thea- trim #S Yo ( $# 283 sum Europewm T.IV. pag. 549. 550. Ces eaux furent découvertes en 1540. On y trouve du foufre, du bitu- «me, du tale. & del’or. L’auteor en fait un éloge déme. furé, mais malgré cela ces eaux font tout-à - fait aban- données, è peine en: fait on encore l’exiftence. 356. Wahrer Abrifs des neulich offenbarten Brunnens und heilfa= men Waffers bey dem Dorf Gundisweil im Berner » Gebiet unter der Herrfchafft Lenzburg geheris von Jo. Henrich Glafer 1641. Je crois que ce m°elt qu’'une eftampe qui donne la vue des environs de ces caux. Gig Giaransipe be 357.* WI brbafie Befchreibung des=-- Gurnigelbads nebf det a Schwartzbrunnlein in lobl. Canton Bern gelegen 1742. in 4- 4 pag. Une miférable defcription des eaux fi fréquen= tées des Bernois & d’autres. 358.* Avis concernant les bains de Gurnigel. Dans le Journ. Helv. 1744. Avril 103. 104. 359. On m’a alluré que Mr. le Do&eur Rubin de Thoune a-fait une delcription de ces bains» mais elle n’a pas été iniprimée, 6. 19. I/b5Benmoos, 360. Mii Anton Cappeler pefchreibung des Ibenmooferbads ing î Canton Lucern , en Mist. \ G. 20° Toerdom 36r.* Avi au public concernant les eaux minérales foufrées PY- verdon au Canton de Berne en Suife. Dansle Journal Helv, 1736. 284 seo (so 1736. Juin 123. — 128. 1740. Mars 83. — 88. 1741. Mars 309. — 312. 1742. May 92. — 96. 1747. May 493.- 495. Ces eaux font égales à celles de Schinznacht & elles ont les mémes vertus. Elles font beaucoup firequentées par les Habitans du Pais de Vaud. Leur fituation eft des plus riantes. G. 21, Kratzenbad. 362. Betveitiuno des Kratzenbads im Land Entlibuh — von Reunward Cyfat. 1596. Mfcr. 6.00. Laeche i Lenck. 363. CGriietni Fabricii Hildani confilium in quo de confervanda valetudine, item de thermis Vallefianis — agitur. Francof.1629. in 4. 78. & dans fes Oeuvres 1646. T. II. 635. — 655. & dans l’édition de 1682. La defcription des bains de Loiche ne remplit dans la prémiere édition que les pa- ges 34. — 47. il n'exalte pas trop leur vertu, & il avoué naivement dans quel cas ils peuvent étre nuifibles, & qu’elles précautions qu'il faut prendre pour s’en fervir avec fuccès. C’eftà cette partie furtout qu'il s'applique. Il rapporte dans fes Obferv. med. 1716. T. Il. 408. — 410. les malheureufes fuites de l’ufage de ces bains arrivés à un homme catarrheux. 364. Conftantini a Caffello Befchreibune des Leukerbads in Wal- lis. Sitten 1647. in 8. Enlatin, Lyon 1647. & en fran- cois à Loiche méme, mais en Manufcript. Je mai vù aucune de ces éditions, ni la piéce fuivante. 365. Mauriz Anton Cappeler Befchreibung des Leukerbads. Mfcr, 366." Re- HE) O( 5% | 285 366.* Be/chreibung der Minerahwaffer des Leukerbads — von Franz Xaver Natterer. Sitten 1769. in 8.170, p. & en frangois traduit par feu Mr. le Dodteur SchoZ. Bienne. Sion 1770. in 8. 1s$1. p.* Ce Livre eft très- mal écrit quand au ftyle. Il donne une defcription des différentes fources, de leurfituation &c. Il a fait 31. expériences fur les par- ties fubftantielles de ces eaux , il en conclud quil y a dans ces eaux un efprit volatil, du fel calcaire, du fel meutre, dela terre, du fer, du crocus Martis & de l’eau extremement pure. Il paffe dès- là à la méthode de fe fervir de ces eaux en les buvant ou en 9'y baignant, de leor vertus & il finit par une longue énumeration des cures qu’elles ont operées. ‘Ces '‘bains attendent encore un habile Médecin qui.en donne une defcription plus éxadte & plus folide que celle de Naszerer. | 367. Arnold Weikhard de balnes Leucenfibuws. Dans fa Lucerna - jatrica. Frft. 1645. en Mfce, Lib. 11, C.1I No. 9. S. 23. Loerlibad, 368. J o. Heinrich Hegner — Befchreibuno des — Leylibads in der Stadt Winterthur. 1678. in 4. Zurich 1717. in 4. Gioi Lostonfi 369. Uto Epiponi Befchreibung des Bads Lostorfim Solo- thurner - Gebiet. Friburg im Brisgau 1608. in 4. SG. 250 Lutzelan. 4 3/70. * Btreitug des Lutzelower - Bads am Lucerner- See ge- 6) lesen 4%. 1601. von Rennward Cyfat dem Aeltern. Mfcr, in Vol. VII. Mm fol, | 286 REC fol. 25. p. en vers allemands. Il décrit amplement la fituation & les wertus de ces eaux d’après fes propres expériences. 371. Poîtifche Befchreibung des heilfamen Bads in der. Littzelau bey Weggis, nebft einem Catalogo und Regiffer der Simplicium und Gewechfen ; fo man um und bey dem Bad findet, und dann in einem befondern Bezirch des Rigibergs, 2wifchen Vitz- nau und Waggi, dazwifchen das Bad eingefchloffen > durch Rennward Cyfat. Mfcr. Cet ouvrage eft très- différent du précédent. Leopold Cyfat petit fils de l’Auteur en par- le dans fa defcription du lac de Lucerne, & il allure que le catalogue des plantes va à 800. fans compter cel. les. que l’Auteur ne connaiffait pas. 372.* Jo. Bapt. Cyfat defcriptio Lutzellovie 1603. Dans la defcript. du lac de Lucerne par Leopold Cyfat 2137 — 216. & traduit en allemand par Jean Jaques Meyer 216. — 226. Cette trade@ion elt extremement prolixe, & les vers en font mauvais.. L’original latin vaut infiniment miéux. $. 26. Moafino a S. Martino. 373. Au fopra li bagni del. Mafio overo di S. Mar- tino — di Gio. Pietro Paravicini — aggiontavi una breve rela- zione del Sito» miniere qualita e virtu di detti bagni — dal — Gio. Andr: Malacrida — Milaso 1649. in 12. 308. p. Paravicini voudrait perfuader le monde è fréquenter les bains méme, il indique pourtant la. manière è transporter ces aux, celle de s'en fervir,. en febaignant, en les buvant & à la douche, de-l’utilité du Limon que ces eaux charient; il les trouve bonnes dans les maux veneriens &c. Quae 5 DO(S® 287 L’ouvrage de Gio. Andrea Malacrida eft trop court, il ne s'étend que de la page 292. à 308. mais il parle plus des bains méme que Paravicini, & il mérite d’étre lù. Quadrio dans fes mém. fulla Valtelina III. 479. affure qu'il a été imprimé è part & il fe trouve aulli dans l’Hydrogr. de Scheuchzer 266, — 269. On allegue encore deux éditions de ees deux ouvra- ges Milano 1658. & Novocomi 1678. in 12. 44. pag. Quadrie I. c 431. dit de celle-ci qu'elle ne contient que 4. chapitres de l’ouvrage de Paravicini, qu'elléteft en latin & que fon titre et: Affertiones in ufiu aquarum therimalium Mafini — 374. Acque minerali di Mafno defcritte da Fabrizio Paravicini in Trezzo. Milano 1694, in 8. 375$.* Bagni di S. Martino detti communemente del Mafmo — dal Dottore Vaginnio Mofato — Milano 1709. in 8. 461. p. Le vrai nom de l’auteur eft Giovanni Tomafo. Il parle beaucoup de la fituation de ces eaux, de leur découver» te, des environs &c. Mais lorsqu’il parle des parties dont ces eaux font compofées & de leur vertus, il tom be dans le romanefque. Les ouvrages des deux l’ar4- vicini y font inferés prefque tout entiers. Il-dit qu'An- dreas Baccius, Ludov, Settala, & Projper Pallavicini ont don- né des deferiptions de ces bains. _ Je ne connais pas Ces ouvrages. 376.* Le terme del Mafino in Valtelina efaminate dai Dottore Buonafede Vittali detto l'anonimo — Milano 1734. in 8. 134. pag. Il parle fort au long des bains en genéral, & enfuite des bains chauds de Mafino. Les expériences de Chymie ont été faites avec beaucoup de foin, mais il devient Charlatan outre lorsqu'il parle des vertus de ces caux & des guerifons qu’elles ont procurées. agi 82) (3 377. Offervationi fiico — mediche intorno alle» acque termali del Mafino di Giufeppe Maria Quadrio. Milano 11745. in gr. g. 117. p.* & 1752. in 8.. avec. une planche qui repréfente la fituation des bains, de lAdda & des environs. Il exalte beaucoup la legéreté, & la pureté de ces eavx., il y. trouve du fel alcalin & du foufre martial trés-fia, il rapporte quelques expériences chymiques, & une notice des maladies guéries par l’ufage de ces eaux.. Tout eft plein dans cet ouvrage de difgreflions aflez mal placées. CL I7. Se ALATO 378. Dito fuccinto fopra le acque di S. Mauritio del Dottor, ° Art. Cefati di Visevano 1674,. Dans l’Hydrogr. de Scheiwch- zer 260, — 266. Ce font des acidules qui. mériteraient d’étre mieux connues. -Il n’y en a aucunes de cette force en Suifle.. G. 28. Niderurnet. 379.* G. undbrunnen', das if, Befchreibung des heilfamen Waf= Jers und Gefimdbads zu Niderurnen im Glarnerland — von — R. T.-G. 1657. in 4, 12. pag. L’auteur s’appelle Gwerh. Ce qu'il a de mieux c’eft la defcr. de la fituation de ces bains.. Pfendler & Ziegler lui ont fournis l’anaiyfe de ces. eaux. ©n leur attribue de Por ,. du cuivre, du fer, du: vitriol & de l’alun. 380.* Kurze Befchreibuno des heilfamen Bads zu Niderurnen ine Land''Glaris, aufeefezt von J Ji S. 1711. in 4. 7.p: Cet- te defcription eft de Scheuchzer.. Elle fe trouve aufli dans fon Hydrogr. helu; 204, — 207: 6.29. Ny. BE) OC5E 289 SG. 29, Noydelbad. 233 006 E sponttche Befchveibung des — Nydelbads — 1/731. in 4& 8. pag. Une miférable defcription file par le. Dodteur Jean Cafpar Eandolt. 382.* Abbaridlung von der. Natur , Eigenfchaft ». ii und dem Gebrauch des Nydelbads ;, von Jo. Heinrich Rahn 1749. Dans les Ades de la Soc. phyf. de Zurich T. HH. 333.— 362. On en a aufli des. exemplaires imprimés feparément. Cet ouvrage mérite toute notre attention. Il et plein d’expériences chymiques & pratiques. On fe fert de ces eaux en les buvant ou en s'y baignant. Ses vertus font. aperitives ,. diffolvantes & purifiantes.. GS. 30, Oerlikeu, 8... s A Barcbreibuno des Bads 24 Oexliken, von N. Salzberger 1684. _S 31. Oferfingem 384 Egr Huber Befchreibung des Oferfingen: Badsi SG. 32. Pfeffers Lt 85. Vo, dem Bad Pfeffers in Oberfchwytz gelegen — durch — i Theophraftum Paracelfum £. 1. & a. in 4 23. p- * Strasbourg” \ 171. in 8. Bale 1576. in 4. 1594. in 4. & dansles dif. 14 Ù ferentes éditions des ceuvres de ce célébre Charlatan; avec da corrections & augmentations de Jedx Beyer à Ems 1619. Mm 3; in 4 a 290 - > #5) OC 3% in 4. L’auteur compofa cet ouvraze en 1535. Il e& d’aucune valeur. Il croit que l'eau de ces bains eft une eau élementaire fans métaux & fans foufre. Mais qu'eft- ce qu’une can éiementaire ? % 386. Jo. Jac. Wecker de thermis Piperinis fuccinîta relatio. Dans fon Antidotaritun fpeciale 1561. in 4. 1588. in fol. 1713. in 4. 387.* Therme Favariane in 4. 4.p. & Amfterd. 1646. in r2. & dans la Rbezia de Guter 82.— 84 & dans le Nympheum Favarienfe de Steklin. C'eft un poéme latin affez joli, Char- les Pafcal Ambaffadeur de France aux Grifons en eft Pau. teor. On en a auffi une tradu@ion en francais £ 1. & a. in 4. & que Lé/carbot a inferée dans fon sableau de la Suiffe. p. 48. feq. 388.* Jo. Georgi Gobelii epiftola de thermi Piperins.. Dans la Centuria' prima epifolarum Guil. Fabricii Hildani. Oppenbeim 1619. in 4. 389.* Guil. Fabricit Hildani epiftole 2. de thermi Favarienfibus Seu Piperiuis in Rbetia de 26. Avg. 1623. €$ 25. Jun. 1626. Dans fon Confeltum de confervanda valetudine 1629 p.64 - 78. ' Dans les Ob/ervationes medice T. VII. & dans les différen- tes Éditions de Tes ceuvres. Cette piéce eft alfez courte mais digne cependant de fon illuftre auteur. Deux planches l’accompagnent, l’une repréfente les environs du bain, Pau- tre le bain & les fources mémes.. Toutes les deux font deffinées par Jofeph Plepp & gravées par Mathieu Merian. - 390.* Nympheum Marie Favarienfis five traBFatus de celeberrimis Favarianis therms — autore Ausiftino Steklin-- Dilinga 1631. ‘ in 8. 290, p. trad. en allemand par .Je4z Kolweck, avec quel- ques peu d'augmentations. Dilizger 1631. in 8. 302. p. L'autenr a été 7. ans à Pfeffers. Vi ce long féjou | il aurait pù donner quelque chofe de mieux quil n'a fait. HW parle d’abord. de la découverte de ces fources, & il en fix ‘ l'épo- BE) (5% 29I l’époque en 1038. elles ont été perdués depuis & retrouvées en 1240. Il pale enfuite è la defceription de la fituation de ces fources, du pont qu'il y a là, du torrent Tamina, des bains, des maifons, de la chapelle, des vertus de ces eaux, de l’acqueduc très. curieux formé en 1630. & il rapporte en- fin les loix préfcrites dans ces bains & qui font affez cu- rieufes. Il ajoute encore les deux ouvrages fuivans. 391. * P. 207. — 252. Hypolyti Guarinonii difcurfs , documen. tum €5 opinio de thermi Favarienfibus, traduit de l’allemand. en latin 1631. i 392.* P. 253. — 271. Zacharie Belli & Belifort confiltunr de ufur thermarum Favarienfium 1630. aufli traduit de Vailemand en latin. Belli était pendant plus de vingt ans le Meédecin ordinaire de ces bains.. 393. Paul Wickhard Elogium de natura. €3 virtute thermarnm Fa- varienfium 1631. ll attribue à ces eavx de l’or, du fer & de lPairain, c'elt tout dire. Au relte je may pas vù cette brochure. 394.* Etliche kurze Obfervationes — von dene Pfeffersbad — Aug- Spurs 1642. in 8. 76. p. c.f. Laurent Forer, ce famenx Jéfuite de Lucerne; en. eft l’auteur. Son ouvrage elt afflez curieux & il mérite d’étre Iù. 395. Collegiù medici Augufiani experimentum novum de potu aque thermarum Favariarum, — 1644. compofé par. Barthelemi Mofer à l’occafion de l’écrit précédent. On prétend que ces eaux chatient de l’or, du fer, du foufre & du nitre. 396. Arnold Weikbard de thermis Favarienfebuw , dans fa Lucerna .- jatrica 1645. M(cr. in fol. Lib.III C. II, No. ro. | 7. Michael Raphael Schunutz von Bostorf Befchreibung des Wild- und Waldbads zu Pfeffers. Nérnberg 1665. in 8. On me dit que cet un bon ouvrage, & qui mérite d'étre lù. 398.* Ther- 292 © «ag)o( 3$ 398.* Therme Favarienfes — carmine elegiaco defwipta a Jo. Rod, Weftenio. Bafil. 1672. in 8. 8. P & in 4. Cene pas grand chofe. È sii 399. Trattato 0 Jia breve informazione dela‘ — aqua minerale di Favara — per Giovan. Abbi. Richewau nella Rbetia 1676. io 12, & en allemand Veldkirh 1676. in 12. On mat fure que c'elt un ouvrage d'un panegyrique Fnthoufialte. 400.* Unda Jordani Favariana oder Pfefferifcher Jordan — durch Matthewn Zimmermann. Einfidlen 1682. in 12. Baden 1689. in 12. Îl attribue à ces. eaux la vertu de guérir toutes les maladis. La diéte quiil préfcrit reffent plutòt les pré- juges de fon tems qu’une médecine folide. 401. Matth. Blaw. frangurie ab urina crafa vifcida glutinofa orta, cura, ab aquis Favarienfibus in potu &$ balueo adhibites. Dausles Ephemerid, acad, nat. curiof; Dec. I. A. VII. p. 4.9. 402. Jo. Scheuchzeri commentariolus de thermis Favarienfibus ad acad; Bonon. 1701. C. f. vOyez les Cosmmientarii de Bononienfi inftituto. T. I. 109. 02.* Delineatio CS utilitas thermarun Favarienfium — quam — fubmittit Zacharias Damur — Bafil 1704. in 4. 3%. Pag» & | ‘dans Zwinber fafcic. Dif. medicar. feleStiorum Bafil 1710. 108. Piéce utile & bonne, qui métend pas trop les vertus de ‘ces €auX. | » 404. * Hydrophylacium oder neue Befchreibung des — Pfefers— | " bads — durch Johann Reydt. Zug 170$. in g. 392. p. C. fi. Schewchzer en a donné un extrait très. circonitancié dans) fon Hydrographia 417: — 478. Ce n'e qu'une compila= tion augmeniée d'exemples de cures faites par Pufage d ces caux. Tout eft fec & mauvais. .140$. Hem. Goodt Thefes medicea naturam € ufum thermarisim Favarienfinim concernentes> Bafil. 1719. in fol. ° KE )O( KE ‘1. 993 _406.* Hifloria Phyfico - medica thermarum Rbaetiae Favarienfium Auîtore Hearico Goodt — Bafil 17719. in 8. 93. pag. C’et «une diflertation favante, utile & qui mérite d’étre lue. 11 y regne beaucoup de critique judicieufe. ‘407. Kurzer — Bericht der — Quel — defi— Pfeffersbad--= Zurich 17720. in 8. 48.p. 1728. in 12. & Coîre 1744. in -8. ‘Ce n’eft qu'une inftrugion pour l’ufage de ceux qui veulent fe fervir de ces bains, fans analyfe ni defcription, elle ne vaut pas beaucoup. 408.* Anszig. eines Briefs von Pfeffers datiert de 15. Julii 1741. Samt einer kurzen Befchreibung des Pfeffers W "affito durch P. 0. M. D. Zurich 1741. in 4. 8. pag. L’auteur fe nomme. Pierre Ozth.” 409.* Joh. Heinrich Rabn Befchreibune des Pfefferfer Wafers. 1747. Mfst. in 4. 37. p. Ceft un difcours que l’auteur a tenu à la Soc. Phyf a Zurich &.une des meilleures de- a de ces bains. 410.* Nene Befchreibung des — Pfaefferfer Mineral- Waffers— Opera Baltbafari Walthiri — © Zug 1749. in 8. 352. p. Cet ouvrage mérite toute notre attention, il a examiné ces eaux avec beaucoup d’exaGtitude, il les trouve très lége- res; fubtiles, limpides, fans odenr, peu fujettes à la cor- ruption & imprégnées d’un fel alcalin & d’une terre graf- fe & ferreufe., Il faut rejetter ce qu'il dit des cures que ‘ces aux ont operées, cette. énumeration-reffent trop le charlatan. Il n'y a pas moins que 243. guérifons indi- quées. On m'a affuré qu'un extrait de cet ouvrage a déja été publié en 1746. je n'ai vu ce dernier qu’en ma- nufcrit. Ù. * Difertatio DI CO» edi Hai aquis mineralibus Favarienfi= I Lol bus few Piperinis autore Conrado Rahn.. Lugd. Batav. 1757. è in 4. 41. pag. & en-abrégé en allemand dans les Ades Vol. VII. Nn de 294 BE VO (SE de la Soc. Phyfique de Zirich. T. III. 363. — 382. C'e la meilleure defcription que noùs ayons des vertus & des parties fpécifiques de ces eaux. Tout y ett plein d’expérience très curieufes. & neuves, la fource eft con- fidérable, elle fournit par miante 13923. pots. C'eft l’eau la plus légere qu'on connaiffe, & par là méme très effi. cace. Elle ct prefqu’aufli légere que l’eau de pluie de- ftillée , la proportion en elt de 1138. à 1140, 6. 33... La. Poudriere. 412° Ti i-igior fidéle de la fontaine minérale de la Poudritre auprés du fauxbourg de la Bacre de Laufanne par Mr. Reinet. Laufanne 1720. in 8. 22. pag. Cette defcription mérite peu d’attention. ll trouve dans ces eaux du fer, du fou- fre, du fel alcalin & de laterre, & il croit qu'elles pue rifient le fang. G. 34, Rietbbad, 413. Ecentliche Befchreibune des alten bey Enetbiiel gegen neu Sz. Johann #ber im Thurthal gelegenen Riethbads St. Gallen. 1677. & 1725. in 4. 8. p.* Ce qu'il y a de mieux dans cette miférable brochure, c’eft la page où l’on rapporte Pexamen de ces eaux que Joachim Vadianus en a fait & le jugement qu'il en porte. —C’eft un bon reméde contre les rhumatismes. S. 35 Raufswyl 414.* Raforir Heilwaffer — befchrieben von Mauris. Ant. Cappeler. Lucern 31717. in 8. 73. p. Ces eaux ont été décou» #5 Do (5% 295 découvertes vers 1680. En 1693. onlesramaffa, & legou- vernement préfcrivit une police è obferver fur les lieux. Les fources fe perdirent peu après & fe mélérent avec d’autres eaux. On trouva en 1717. le moyen de les en féparer, & de les avoir dans leur force primitive. L’au- teur y trouve du fel très vola:il, du vitriol, du foufre, du bitume, du fer &c. Il les croit rafraichifantes, fto= machales, purifiantes & fudorifiques. SG. 36. Schauenbure. 415, * Barctreibune des Schauenburger Bads. Dans les Merk= wérdigk. von Bafel. P. III G. 37, Schinznach. 4I6.* Brctreibuone des Heilbrunnen unter Schinznacht , fodana eines mineralifshen Waffers unterbalb Habfpure Mist. in 8. «10. p. Chés Mr. le Confeiller Rahu. Ce font les obfer. vations de George Adam Meyer faites en 1654. & de Theo- dor Zwinger en 1686. 417.* Heilbrunnen, das ifts: Befchreibung des kofilichen Bads bey — Schinznacht— von Jacob.Ziegler in Zirich 1663. in 4.20. p. Cet écrit et compofé d’un extrait de l’Anatomia Macro- cofmi de Jaques Ziegler pére de l’auteur, des obfervations de Meyer & de celles de Heinrich Haemmann 1661. Ziegler cependant y a ajouté du fien, il prétend que ces eaux charient de l’or, du plomb, de l’afphalte, du fel, du fer, du foufre, du vitriol, du l’alun & de la terre bo- laire. Le tout et affés légérement compilé. Nn2 418. # 296 #5) O (3% “418.* Siomund Koenig Analyfis des Badwaffers zu Schinznache. 1692. Mfst. in fol, 1. feuille. ‘ Ces obfervations ont été faites par ordre du Souverain, mais elles font trop en abrégé. 419.* Kurze— Befchreibung des — Habfpurger 2uvor genannten Schinznachterbads — durch M.D.H.B. S. P- 1708. in 4. 28 p. c. f. L’auteur de cette piece eft le Dodteur Same! Her. zog. Ìlrapporte l’analyfe de ces eaux faite en 1694. par le célébre Wepfer. Illy trouve des parties minérales, fer- rugineufes & foufrées, très- finement mélées, & il croit ces eaux très- falutaires contre les obltrudtions. vazo. * Dif.— dethermis Schinzmacenfibus — quam — fubmittit Jo. Rudolf Miller — Bafil. 1763. in 4. 29.p. Cette diff'eft fai. te avec beaucoup de méthode, & elle mérite d’étre lue. Il exalte trop les vertus de ces eaux , en échange il en rappo:te avec exaclitude les parties fubftantielles. La | chaleur naturelle de .leau eft de 28. grades de. Reammur, Il y a trouvé un acide volatil, un autre plus fixe ,, du fel | lixivieux , du fel commun, du fel de Glauber, de la ter- re. du fer & du foufre. Ces eaux étaient connues depuis longtems, on trouva en 1658. la vraie fource, en 1670. elle fe perdit & on ne la retrouva qu’en 1692. Depuis «ce tems là on s'en fert avec le plus grand fuccés, furtout dans des cas de rhumatifime ,, de blefflures ou d’ulcéres © invéteres &c. i 4 6. 36. Schoenholzersmykt AZI.* [ABETE eines im Pfarrbaus 21 Schoenholzerswy! ine oberen Thurgevv St. Gallen Gebiets frch befindenden Brunnens. Dans les Oz aeftivalia circa thermas Badenfes Helveticas de J. J Di. _ oi eli nati 185) 0 C 8% 297 JJ. Scheuichzer Art. g. Cette esù' noircit le cuivie, & elle eft plus legére que ‘l'eau de pluye ‘deftillée. Go 3900 rr E 422.* AR Stupani defcriptio aquae: falfae. Scolienfis, 29. Aug. 1702. Dans l’Ayprogr. de Scheuchzer 305. — 309. 423.* Sylv. San. Anhorn de Hartwyfi de falfulis Scolienfebus 17717. Dans les Aa Acad. Nat. Cur. Cent. 1X. obf. 26. p. 50. -- ‘67. Ces fources fe trouvent dans la baffe Engadine près de Culpera. Il y en'a deux; On sen fert contre les coliques, les rhumatifmes &c. f. 40. Setwenm 424.* A vsfibrlichèr Bericht ‘vom Heihvaffer in Seewen Schwei- zer Gebiets — 1724. in 8. 16. pag. Une miférable bro- chure, & qui ne rapporte que des cures. ‘ Ces eaux doivent étre très falutaires contre la ftérilité, les maux hyftériques, les maladies des femmes &c. _ £ 4L Spanameid. 425.° Hi, Jacob Schweitzers griiudliche Befchreibung des gefe- gneten Wafers auf der Riedi ob der Sparinweid 1663. in 4. 8. p. Chés Mr. le Confeiller Leu. C’elt très peu de chofe. NI 426. r Abhandling vox dem Bad ati der Spannweid der plsyficdli» dll Shen Gefelfchafft zu Zigrich vorgelefen den tr. Dec. 1758. ‘von Hans Cafpar Hirzel. Mfst. in 4, 17.p. Ce font4. pe- ©" tites fources, elle ne fe diftinguent de l'eau commune ; Nn 3 par 298 se ) 0 C 5% par un peu de terre lixivieufe, & on s'en fert avec fuccés contre les rhumatifmes & des ulcéres invétérés, G. 42. Sufsbers. I] 427. Bortreibine des Sufsberger Waffers fo auf der Alp Sufs- berg anderthatb Stund ob und hinter dem Flecken Altdorf în dem Land Ury gelegen entfpringt, von Carl Niclaus Lang 1727, MBt. in 4. G. 43% Teda. 428. Giufeore Maria Quadrio Differtazione intorno all’ acqua di Teda. Bergamo in 8. i SG. 44 Teglio, | 429. Li ffrsse Sopra Pacqua acidula minerale di nuovo ritrovata in Teglio — di Carlo Cefare Zagni — nell Engadina baffa 1703. in 8. L'auteur a découvert lui - méme ces caux. Sa defcription mériterait d’étre moins défigurée par les fau- tes d’'impreflion qu'elle ne left. G. 4. Trafcorio, 430. U,, utilità e fforia delle acque thermali di Trafcorio ; opera di Giufeppe Maria Quadrio. Venezia 1749. in 4. C'elt un ouvrage plein de digreffions & de charlatanerie, ac- compagné cependant de très bonnes remarques de ces ains TT BEDO (5% 299 bains, leur fituation, leur vertus, la maniere de s’en fervir &c.- 6. 46, Unterfchaechen 431: Borreibuno des Unterfchaecher Bads în dem Land Uri, unweit von dem Haubtflecken Alsorf gelegen— von Carl Nicla Larg. 1720. Mist. in 4. S. 47. Urdorf 432. Von "dem hòftiichen Bad zu Urdorf — von Jacob Ziegler 1620. 1662. fol. pat. & par fon fils avec des augmenta- tions 1676. in 4. 12. p.® Cette defcription eft très in- complette & ne mérite point d’attention. 433:* Neue — Befchreibung des — Urdorferbadi — Zurich 1691. in 4, 24. pag. On attribue cet ouvrage a Sa/omor Hottinger. Sil eft de lui, il s'e beaucoup furpaffé dans fa defcription des bains de Baden: car il fe fonde ici presqu’entierement fur des vieux préjugés. Ces bains étaient déjà connus au 16. fiécle, Rbelican y piace Tu- ricum, lPauteur attribue à ces eaux du foufre, du vitriol & de Palun. Scheuchzer donne un extrait très - circon= ftancié de cet ouvrage dans fon Hydrogr. 159. — 177. 434.* Nenes Bethesda oder grindliche Befchreibung des — Heil bronnens zu Urdorf— durch Jo. von Muralt. Zurich 1702, in 4. II. p. Sousuntitre pompeux, on trouve une de. fcription bien chétive. Ces bains font connus depuis 1526. ils font au pied de l’Albis à deux lieues de Zurich, & il ne faut pas les confondre avec ceux dont je atri ì 300 8) 0 (9 de parler. On leur attribue un alcali nitreux, de l’alun, du foufre, & du \Vitriol. © : G. 43. Waltterfchweil. 435% Berctreibune des Walterfehweiler Bads in 8. 8. pag. - L’auteur de ces vers eft un certain Landfchreiber «Horz de Notiken. Il prétend que ce lieu s'elt appellé ancien. nement Barbourg & qu'il a été habité par les juifs avant les Romains. Au relte ces eaux doivent étre falutaires contre les rhumatismes. 436.* Bericht des. nuzlichen Walterfkoweiler Bads im Zuger Gee biet befchrieben von JJ. Scheuchzern in 4. 8. p. C'eft mot à mot la méme chofe qui (e trouve dans fa Nazugefchich- te des Schweizerlands T. II. ad 6. Jan. 1706. 1. —8. dans édition de Sulzer T.I. 320. — 328. & dans l’Hydrogr. Helv. 197. 204. © Ces bains font aQuellement aban- donnés. si 6. 490 Weiffenburz. 487. Riz Befchreibung der— milcwarmen mineral Waffe- yen. binter. Weifenture Amts Wimmis Berner Gebiets — durch Johann. Jacob Ritter.) Bern 1696. in 12. 48. p. Piece très- mauvaife & qui reffent trop le charlatan. 438.* Subflanzlicher Bericht von dem hinter Weifenburg — ge- - legenen beilfamen Trink- und Badwaffer — durch Wolfgang Chrifen— Bern 1725. in 4. 23. p. L'auteur donne un detail de la fituation & de la découverte de ces bains, ‘ ‘des qualités., couleur; gout, odeur, chaleur, minéraux, ‘ vertus & ufages de ces eaux.. On les CONA déjà ans so DOC 8% 301 dans le 16. fiécle , mais on ne les a remis en vigueur qu’en 1694. & elles font très - fréquentées depuis ce tems la. Cette eau et très-claire & legère, on y fentile vi. triol, & quelque chofe de gras en la goutant. Sa cha. leur reffemble à celle du lait nouvellement tiré de la va- che. Ses vertus font balfamiques, vulneraires"& ‘diffol vantes. On sen fert en les buvant & en s’y baignant, GS. so. W en gi. 439.* Babreitine des uraltn— Wengibads drey Stund von Zurich in der Berrfchafft Knonau in dem Frey - Amt unter dem Dorf Aîisft in der Pfarr Metmenftetten gelecen. Zirich 1663. in fol. pat. Jaques Ziegler le fils et lauteur de cette miférable de- fcription. Il croit avoir ttouvé dans ces éanx de lor, de l’argent, du vitriolmartial , du foufre, de Palun, & du gyps. Par là méme on voit le peu de créance qu'il merite. CHAPITRE VI Hiftoire naturelle des Végétaux. de la Suiffe. I. Traités fur les plantes de la Suite. 1440. * ne pour les Meédecins Botaniffes Suiffes contre ce \ quon a avancé dans ce Journal Helv. 1747, Dec. p. 115$. Sur lEtat de la Botanique en Suiffe par Mr. d'Ivernois, Dans Vol. VII. Oo le 3Z0x se) OC Je Jowm Helo. 1742. Janv. 1. — 38. JB. Folot:peu au fait è ce qu'il parait de l’hiftoire litterzire de la Suiffe, prétend que les Suifes ont abfolument négligé la Botani. que. Mr. d’Ivernois le releve ici avec le plus grand fuc. cés, & il prouve que la Botanique a été très - cultivée entout tems par les Suiffes, .& qu'elle lenr doit beau- _ coup. Peuton effectivement ignorer les noms des Ge/ker, des Bauhins, des Zwingers, d'Aretius, de Cherler, de Verza- fcha, de Stehelin, des Scheuchzers, de Muralt, de Haller, de Lang, de Garcin, de Cappeler, de Gagnebin, & de cent autres. 44T.* Réponfe a Mr. d'Ivernois par Mr. J. B. Tollot.. . Dans le széme Journal 1742. May. 65.— 83. Il reconnait fes torts, mais il s'efforce è en trouver è Mr. d’Ivernois. Il déprime trop les mérites des Baubins, que Tolot certai- nement ne favait pas apprécier.. 442. Lettre fur la Botanigue €5 fur quelques obfervations phyft- ques faites en Suife.. par J. B. Tollot.. Dans le méme Journ. 1743. May. 443. Nous commengons notre énumeration des Botaniftes Suiffes par le grand Conrad Gefner. Ses mérites font des plus grands fur cet objet, il faudrait rapporter tous fes ‘ ouvrages de Botanique , pour les détailler. Un des prin- cipaux, c'eft la colletion de fes lettresi Jen ai déjà parlé, de méme que des plantes trouvées fur le mont: Pilate. Il nous refte encore De hortis Germaniae liber. Il a été ajouté è l'hiforia firpium de Valerius Cordus Argent. 1561. in fol. C'eft un ouvr:ge très précieux & le premier Catalogue-de plan- tes trouvées dans un pais. ‘Il rapporte des plantes très» tares., qu'il a trouvées dans fes voyages par les pa i SE voO( 303 & quelques plantes cultivées dans fon jardin. TI donne la notice d'un nombre immenfe de piantes point con- nues avant luî. 444. Cet ouvrage n’elt cependant qu’un échantillon:de ce que ; .cegrand homme était'en état de faire. «Clufius aurait eté bien moins célébre, fi l'bi/foria firpinm è laquelle Gefner travaillait, avait parue. Il y voulait rapporter toutes les plantes connues» dans fon tems & la Suiffè y aurait eu beaucoup de part. ll avait déjà fait graver 1500. plan- ches qui méritent d’étre admirées. 770/f en donna une partie dans fa policitatio de ftirpium bifforia C. Gefineri eden= da Tig. 1587. in 4. Camerariusen donna un:grand nom. bre au public dans l’Epitome de Mathiolus Francof. 1586. in 4. Les débris de cet ouvrage fe trouvent a@uellement à la bibliotheque d’Altorf.. Mr. Trew lesy alégués. Mr. Schmedel en a publié quelques parties fous le titre Conr4- di Gefneri Opera botanica. © Norimb. 1752: grand in:fol. & C. Gefneri hifforiae plantarum fafciculus. : Norimbergae 1759. in fol. Fafcic. II Norimb. 1771. in fol; où on donne aulli une notice fort étendue des ouvrages de Gefmzer qui fe trouvent en Manufcrit è la Bibl. d’Altdorf, 445. Der Schweizerifche Botanicusi Zug 1687. in 12. ‘Ce net qu’une inftrution pour les peedigicne, elle ne-mérite point d’attention. 446. Emanuel Kocnigii regnum vegetabile P.I. Ball. 1688. & P. II Bah. 1696. in 4. & 1708. in 4. La derniere partie contient un catalogue de plantes trouvées en Suif- fe & furtout aux environs de Bale. f % 447.* Stivpium Europaearum extra Britannias nafcentium Jyloge quas— collegit. Joannes Rajus Londini 1694. in 8. Jai dia dit è l’occafion de fes voyages- que ce favant a été 10, o 2 lui. 30% E )o( 5% iui méme en Suiffe, & qui s'elt furtont arrété à Genéve. Aufli donnet - il p. 291.— 310. un catalogue de. plan- tes qu'il a trouvées autour de cette ville, & dans lesquels il y a plufieurs nouvelles. P. 323. — 329. il copie le ca- talogue de plantes Suiffes que 77agrer avait publié dans fon Hifft. nat. Helu. Celt un ouvrage très intéreffant pour nous. 448: Jo. Cap. Bauhini Paradifus Helveticus feu de plantis in Hel- veria Sponte nafcentibus. Mfct. in 4. 74. feuilles. HA rap- porte furtout les plantes de Lucerne, des environs des ‘« © bains de Pfeffers & des Grifons. . Hy en a plufieurs que fon pére Cafpar Bauhin ne connaiflait pas. 449:* Phyfica fpecialis pars 1Va: Botanologia feu Helvetiae ‘Para- difts, Autore Jo: de Muralto. . Tizuri.1710.— 1714.in 8. de la page 385. è 752... C'eft un catalogue de plantes Suiffes,, rangées d’aprés.les mois dans lesquels elles fleu- riffent, è compterdu mois de Mars jufqu'à celui de Sep- tembre, avec leur defcription, leurs vertus, leurs noms allemands:& latins... Ily en a quelgues unes qui'ita dé- couvertes le premier fur les montagnes du Toggenbourg & d’Appenzel!l, fur le S. Godard, le mont Pilate, leRigi, le Lucumanier & les environs de Schaffhoufe. Quel. ques unes font évidemment étrangeres.. Mon. Pére pof. féde cet ouvrage en Manufcrit avec plufieurs change mens & corrections. L’auteur l'a publié auffi en allemand fous le titre Fidsgene/Jifcher Lufigarten.. . Zurich 1715. in 8. 448. p.* &il y a ajouté quantité de figures très-mal. gravées. Jai déjà parlé des ouvrages de Jean Jaques Scheuchzer relatifs è la Botanique.. .Je paflerai donc è ceux. de fon fré. ne. Ils roulent tous fur les gramens. i 4SO.*. 82 Yo (SE 305 450.*. Acrofographie Helvetica prodromus fifens binas graminun alpinorum haétenw non' defcriptorum & quorundam ambiguos. rum decades autore J. Scheuchzero 1708. in fol. 28. p. & 8. planches très- bien gravées. 451.* Operis Agrofocraphici idea feu graminum juncorum, cype- roruni Cyperoidum isque affinium methodus, Autore J. Scheuch- zero» Tiguri 5719. in 8. 106. p.. 452.* Agroffographia feu graminum juncorum , cyperorum, cype- roidum isque affinium hiftoria. Tiguri 1719. in 4. $12. pag avec 30. planches très- bien gravées.. C'elt uni ouvrage d'un travail immenfe & vraiment claflique.. Il rapporte plus .de 400 efpéces, & .il en donne une defcription très- éxacte & très - detaillée. . Le plus grand nombre d’entr'elles fe trouve en Suiffe.. Cet ouvrage n'a pas eu fon égal encore. 453. Acrofographie Scheuchzeri Supplementum Autore Alb. Hal- Jero. Ce font des defcriptions de plufieurs gramens-très- rares & en, parties nouveaux, que mon Père a trouvé dans la colle&ion des plantes de Jean Scheuchzer, Ce mémoire a. paru dans le 4° Vol. des AMifcelanea Societ. Taurinenfis, “” N 454. Des 1728. mon Père avait entrepris à donner une énu- \.meration des plantes qui fe trouvent en Suifle. A ce deffein il fit plufieurs voyages; & n’epargna ni des pei- nes, ni des fraix pour donner quelque chofe au public, qui fut digne de iui. Il debutà par la defcription de plufieurs plantes ou très- rares ou tout-à- fait nouvelles, qu'il fit. inférer dans le Commercium litterarinm noricum, dans les. philofophical transaîtions è, dans les Alfa Soc. reg. Scient. Upfal &c. & il donna quelques differtations fur plufieurs genres de plantes.. Je ne les fpecifierai pas, Oo 3 puif- 306 #5) 0 (3% i © puilque toutes ces piéces ont été refondues dans ‘fon grand ouvrage. En 1740. il donna un programme quo plantàs Helvetie indigenas defideratas fit. 4. p. in 4. Son grand ouvrage parut enfin avec le titre: © Enumeratio methodica flivpium Helvetia indigesarum — Get- tinge 1742. in fol. 794. p. & 24. planches. Cette édition et magnifique. Elle fait honnenr au Libraire. N°y ayant eu que 20. exemplaires imprimées elle deviendra affez rare avec le tems. Elle eft partagée en deux Volumes. Dans la préface mon Père décrit les alpes & les Val lons, leurs produ@ions fi diftérentes qu'il y en \a où l’on trouve des plantes des Lapons & de Spitzbergen & d’autres préfentent des Citoyennes des Provinces les plus chaudes de Italie & de la France. ll donne enfuite une énumeration de ceux qui fe font appliqué à chercher des plantes en Suif- fe, & il apprecie les mérites d’un chacun. Leur nombre et trèés- confidérable. Ozzo prunfels elt felon les-‘apparences le prémier. L’auteur rend compte enfuite de fes propres voya- ges par les alpes, des peines que le perledtionement de cet ouvrage lui a couté. ‘ ll finit fa préface par un catalogue cri. tique des livres dont il s'elt fervi. L’ouvrage méme eft_ le fruit de 24 ans de travail & un extrait de 20. Vol. in fol. d’obfervations faites dans fes voyages. "Il donne la delcrip- tion detaillée de chaque plante , les différens noms qu'on lui donne, fes varietés, fon lieu natal, fes vertus. Les pianches font très. belles.. Celle qui fe trouve fur le titre repréfente le Mettenberg, fi mal defliné par Merian & par Scheuchzer, d’a= près le deffein de Huber, dont le pincean a de la celebrité. Quelques Libraires hollandais voulurent donner un abrégé de cet ouvrage, mais il n’eut pas lieu, aufli peu que celui que mon Père méme avait deflein de compofer. A peine cet-ou- vrage avait- il paru, que mon Père penfa déja à le perfeQion- ner. Ìl entreprit de nouveaux voyages en 1753. 1754. 1755. 1756, o) 0 C 3% 307 1756. 1757. 1758. 1759. 1760. 1761. & :1662. Il ne fe con- tenta pas de ceux-ci, il paya de fa bourfe ceux, qui en vou- laient entreprendre. Le refultat de fes recherches ft quiil donna dans.les Aa helvet. T. 1V. une hiffoire des Orchi, qui ne comprend principalement que les efpéces trouvées en Suif- fe, & fix parties d’ Emendationes €5 auStaria , ad enum. ftirp. Helv, Toutes les fix. fe trouvent dans les A&a helverica P.I T. VI, #2, LARIPARET: VI 79 = trai BIST 06, PITT VI) Le: VINSE VE 304-678 P, VE T. VI. r. — 23. quelques-unes entr'elles ont été publiées feparément, ou dans d’autres recueils comme dans les £x- cerpta listerat. Ital' € Helv. 1760. P, 1 114. — 196. Dans les meélanges de la Societé de Turin T. I. 1..—47.. ll y a plus de 700, corrections & un nombre très- confiderable de nouvel- les plantes, ou de plantes qu'on n’avait pas trouvées ci- de» vant en Suiffe.. Il donna encore une Eyumeratio flirpium que in Helvetia rariores proveniunt. Laufanne 17760. in 8. 56. pag. * qui comprend 897. plantes entre lefquelles il y un grand nombre qui manquent dans la prémiere édition. Toutes ces piéces font refondués dans la Hiforia ftirpium Helvetia indigenarum Berna 1768. in fol, en 3. Vol. 971. pag. & 48. planches. i Cet là Pouvrage le plus riche en ce genre qui exifte. L’édition dont nous-parlons céde è la’ prémiere pour la ma- gnificence, mais elle elt augmentée d’un bon tiers & corrigée dans une infinité d'endroits.. On y rapporte près de 2500. ef. péces différentes,, nombre qu’aucun Pàis n'a encore égalé quoique la Suiffe ait peu d’érendue, & qu’une grande partie | de ce Paîs n’a pas été affez parcourruè par les Botaniltes. #55." Nomenclator ex hiftoria plantarum, Helvetia indigenirum «—__ excerptus Autore Alb. von Haller. Berne 1769. in 8. Il ne com- 308 ALY comprend que les noms des plantes qui fe trouvent dans le grand ouvrage, avec quelques corredlions, 456. Mr. le Chanoine Jean Gesner promettait aulli une deftip- © zion de toutes les plantes quon trouve en Suiffe.- 457.* Samlung der Landsiblichen Namen der Pfanzen in der Schweitz. Dans les mem. de la Soc. &con. de Berne 1764. P. I. Mr.. Koch & Mr. Dick en font les auteurs principaux. 458.* Efai d'une colleîtion dessnoms vulzaires des plantes de la Suiffe par Mrs. Decopet & Rico. Dans l’édition fran- goife feule des. suémes menoires 1764. P. 11. Ces deux recueils font très-utiles pour l’oeconomie rurale, & il ferait à fouhaiter que ce.travail fut beaucoup plus étendu. 459.* Johannis Hofer tentamen catalogi graminum in Helvetia fponte nafcentiun, Dans les Ac#a helo. T. II. 131. — 157. il y a quelques Gramens trouvés en Suifie:que Scheuchzer & autres ne connaiffaient pas. Ìl abrége les efpéces à la facon de Linnesw, le Dictateur. 460.* Verzeichuis der in Helvetien wild wachfenden Biume und Stauder:; von Alb. Haller... Dans des iném. de la Soc. econ. de gerne. T. JV. P.11. 3:.— 40. C’eft un catalogue:de 127. efpéces d'arbres & d’arbrifsanx , les noms.s’y trou- vent en latin, en allemand & en frangois, les cara@éres diftin&ifs, le lieu natal, .& l'utilité qu’on en retire. 461.* Dendrologia Europa inedie — durch, Jo. Jacob Ott. Zua rich 1763. in 8. 287. p. en allemand. On trouve dans ce Livre pag. 225. — 284. un Arboretum helveticum, Il mneft pas aufli riche que celui de mon Père, & il y a méme des-efpéces qui ne font'pas regnicoles. Il donne une SL Yo (8 306 une defcription affez étendue de ces arbres, de la ma- nière de les cultiver & de leur ufage. 452. Verzeichnis devjenigen. Schweitzerpfanzen , welche vorziis- lich zu der Nahrung des Viehes dienen, durch — Jacob Dick — Dans le 2267. de la Soc. econ. de Berne 1764. P. IL. 125.— 160. Les noms &les claffes font prifes du grand ouvrage de mon Père. ily a ajouté lesnoms allemands &ifrangais ufités en Suifie, le lieu natal; la durée des plantes & l’ufage principal qu'on en fait. Il ya 76. efpé _ ces de plantes propres à la nourriture du bétail. 463.° Anleitune zum Forftbau, von Niclaus Emanuel T[charner. Dans le wéme recueil 1768. P. II 33. — S1. ll donne aufli un catalogue des arbres les plus communs en Suif- fe, & il Penrichit de remarques très - curieufes & de vués patriotiques, dignes de la noble facon de penfer. A ‘Traités fur les Plantes des diverfes parties de la SUISSE ou de Jardins particuliers. i 464. Jo. Gesneri catalogus flirpium horti botanici Ticurini. Mfc. Cet ouvrage ne pataitra probablement pas, puifque ce jardin n’exifte plus. > Vol, VII Ep 465. Jac. 310 E vo (3% 465. Jac. Conffant de Rebecque catalogus plantarum: circa. Laufare- nam nafcentiun. Micr. \ A6G. Catalogas plantarum circa Lucernane Helvetoruno fponte naf- centium € a Beato Erancifco Langio fub direFione paterna col- lettarum: — Lucerne 1723. in 4. Le titre feul de cet ou» vrage eft.imprimé avec un catalogue des écrits que*Lang le Père a publié. Il y a peu d’efperance que l’ouvrage: méème paraltra.. 467. Car. Nic. Langit catalog: plantarum in monte Pilati cole letarum. Mfcrpt. 468. Car.. Nic.. Langii catalogus plantarumin monte regio cok leGarum. Mfcrpt. i 469. Car. Nic. Langii catalogus plantaruni altiffimi montis. Keyfera foul in Subfylvania 1723. in fol. Mfcpt. #470.* Catalogus plantarum circa Bafileain [ponte nafcentium cune eorum Synomymit €5 lock» natalibusi Bafil. 1622. in 8. 113. p. & 1671. in8. ll n’y avait dans fon tems aucuri catalo- gue: de plantes des'environs. d'une Ville, fi. biemr fourpi que celui- ci, furtout en Gramens, dontil ya un nom. bre très-confidérable.. H y a des plantes très-rares, & plufieurs qu'on ne trouve plus dans ces environs. Quel. quefois il multiplie trop les efpéces. L’exemplaire qui fe trouve è la Bibl. de Berne eft-enrichi des: caratères botanigues de: chaque genre, tirés de Tournefort ,, des noms allemands de plufieurs plantes, d’additions fur les lieux nataux, d'un appendix de 46. plantes que Bsauhig n'a. TS YO) 3% gri Pa ‘pas, & d'un catalogue des plantes quife trouvaient'alprs au jardin public à Bale. Tout ceci -eft en Manufcrit. 471. Chrifoph Helvvig catalogus flantarum Helveticarumim Waf- ferfal & Bafileenfium. Mfcpt. 472. Petiver rapporte dans le 2e. Vol. de fon Gazophy/azium No. 2, un grand nombre de plantes trouvées aux \envi- rons de Bale, par Baubiz & Zvvinger. i 473. Theodor Zvvinger catalogus plantarum territorì Bafileenfes. Mfcr. 11 ytravaillait en 1717. felon une lettre qu'il écri- vit dans ce tems là à J. J. Scheuchzer. 474. Jean Henri Stehelin de Bile; avait trouvé plufieurs plan- tes.rares & belles dans fon Canton. Il les deftinait pour une nouvelle édition augmentée de Bauhiz. Son fils Benoit Stehelin /en ajouta encore plufieurs & .ces. travaux réunis auraient augmenté du double l’ouvrage de gzaubiz. Celui-ci avait méme promis de.donner une hifforia planta- rum Bafileenfium, elle aurait été riche furtout dansda claf- fe des Cryptogames, à laquelle il s’appliquait le plus. 475.* Specimen inaugurale obfervationum Botanicarum — quod — defendet Wernerus de la Chenal, Bafel. 1759. in 4. 16. pag. Il donne une notice de 40. plantes & au-dela qui! a trouvces autour de Bile, & que gaubin n'avait pas remarguées. , CET Ppa2 476. 4 112 BEDOCIE | 476. A-catalogue of plants found on the mountains about Geneva; la Dole, foleve obferved by the moff celebrated Botanift. Viz. Cafp. and J. Baubinw, Chabrew, Gesner &5c. 1702. Schetche zer croit que Jacques Peziver eft l’auteur de ce catalogue. 477. Catalogus plantarum comitatuum Neocafirenfis € Vallengi= ‘nenfis, ordine alphabetico congeftus a d’ Juernos. Mfcr. , 478. Abr. Gagnebin catalogus plantarum comitatuum Neocomenfis — € Vallenginenfis, urbis Bienna & Epifcopatks Bafileenfis. Mic. III Traités de quelques Plantes en particuliere 1a ne parlerai ici que des vins & des fromages. Ce fe. rait paffer les bornes de mon ouvrage, que de rapporter è cet article tous les écrits qui ne roulent fur une plante en particulier. 479.* I Jacob Scheuchzer commentatio de vinis Helveticis. Mfcr. in 4. chez Mr. le Do@eur Scheuchzer. Cet ouvrage set bien éloigné encore de fa. perfetion, il elt incomplet & fautif. Il range les differentes efpéces de vins Suiffes. felon l’ordre des Cantons, des Alliés & des Sujets. Dans le Canton de Berne il omet les vins autour du lac de Bienne, au Vully, autour de Berne & autour d'Ober- hofen; au lieu de Dalmerwein, il fallait dire Thalhei- e mer #5) ( 3% 313 mer Wein. Je palle fous filence pIufienrs autres dé. fauts. Il finit par une énumeration des bonnes ou mau» vaifes recoltes, & des prix du vin, 480.* Differtatio — de vino Neocomenfi quam — fubmittit Frans cifcus Priuce Neocomenfis, Bafilee, 17743. in 4. 22. pag. Il eft trop court & trop enthouliafte. 481.* Specimen — de cafeo Glaronenfium rafeli vividi , quod — defendet Conradus. Schindlerus Helv. Glaronenf: Bafil. 1755. in 4. 22. pag. On donne è ce fromage verd le nom de Schabzieger. Son goùt aromatique & fa couleur viennent de ce qu'on y méle beaucoup le zelilotus odo» ratus violacew Tournef. Ce fromage eft ftomachal & for= itifie les nerfs. 482.* Libellus de latte ES operibus laftavis — Authore Contado Gesnuero — Tiguri 1541. in 8. Ce n’eft proprement. qu’une compilation des anciens Auteurs, il y ajoute ce- pendant quelques remarques fur les fromages Suiffes em genéral, & fur celui de Glaris en particulier, & il parle de quelques plantes des alpes. - 483. Heinvich Dettling von Schweitz ‘vom Melktermachen, Mfcr. in fol. chez Mr. le Do&eur Scheuchzer.- C'elt une inftruc- tion fort etendue de la manière de faire les diverfes ef- peces de fromage, accompagnée de plufieurs figures. Ppz CHa- o. TI BE DOC Cuapitre VIL Traites fur PHiftoire maturelle des Animano de la Suiffe. Core feion eft la plus pauvre de toutes. On a vir ‘ce ‘que j°ai déja dit des ouvrages de Scheuchzer, de Gesner, de Cy- fat, d'Efcher, de Cappeler & de Bruckner, qui parlent des animaux de la Suiffe. Il faut encore ajouter /hiffoire des ani- snaux que Conrad Gesser nous a donnée en plufieurs Volumes & dans laquelle il rapporte tout ce qu'il a vù d’animaux, de poiffons & d’oifeaux en Suiffe. Je neles repeterai pas. Voi- «ci le peu qui me refte à indiquer. 484. Fidsenofifche Thiere und Vagel. Mfc. in fol. 184. feuilles. avec des figures illuminées. Chez les Héritiers de feu Mr. le Tréforier Steiguer à Berne. 485. Von den Vegeln des Schweizerlandes s difcours lù & la Soc. phy/. de Zurich. 486. Fifchbuch von der Natur und Eigenfchafe der Fifchen, in- fonderheit deren fo gefancen werden im Bodenfee — durch — Gregorium Mangol, — in 8.£ 1 & a. ll parle au long des n A 18 è ei #8 ) (5 31 des poiffons qu'on trouve dans le lac de Conftance, du tems de leur péche &c. & il donne leurs figures. Dans foutems ce pouvait étre un ouyrage aflez- curieux., dans». les nòtres il et trop fuperficie[ & trop fuperftitieux, 487:* Defcription d'un aigle dela plus grande efpéce' trouve dans’ le Comté de Neufchiteli Dans le mercure Suife. 1737. Aouft 79. — 86. 488. Jo. Jacobus d'Annone, de pifciculis ac verinibus in rivulis ac paludibus circa Birfam captis. Dans les AFa helves. "IT. IV. 30I. — 306. 489:* Differtio Murb alpini in Fabiicii Hildani obfervatì 1716. Tal :40; 3146: 490. Georg Heinrich Welfeh de amatome Muris alpini. Dans les: Aîta nat. cur. T.I. an. I. obi. 160. 4gr. J. Jac. Harder anatomé Muris alpini. Dans le mine re cueil Dec. IL an. IV. ob£ 122. 492.* Jo. Jac. Scheuchzer anatome Muris alpini. Dans les phi-s lofophical transattions No. 397, & 398: & dans les w1ifcel=- lanea de Biichner 1727. 807. — 809. 493.* Jac: 316 Bo VOCI 493.* Jac. Theod. Klein brevis hifforia naturalis feu de vita, ge- nere, moribusgue Murs alpini. : Dans les philofophical transe aBions T. XLV. 1748. No. 486. p. 180. — 186. 494. Jac. Theod. Klein Muri alpini defcriptio. Dans fon pro dromus hiforie avium, des éditions de Lubeck de 1750. in 4. c. f. &c. latin, & de celle de ZLudeck 1760. in 8. en allemand. Ce n'elt que dans ces deux éditions que cette defcription fe trouve. 495.* Wahre Naturgefchichte des Murmelthiers. Dans l’ouvra- ge périodique die Manigfaltigheiten, Berlin 1770. cum fig. 617. — 625. 633. — 645. 496." Die Gemfen und die Gemfenjazd. Dans le méwe ouvrage 1770. 579. — $84. 497.* J. J. Scheuchzer de fingulari pugna viri cum ferpente magno criftato. Dans les Aa acad. nat. curiofi T. III obf. 35. p. 102.5— 107. Mr. Jaques Hirzel, ancien Rail - lif de Greiffenfee, foutint ce combat près de Greiffen- | fee ay mois de May 1720. Cua- n BEVOC SK 317 CHAPITRE VIII Hiftoire naturelle des Phénomenes, Météo- res, Tremblemens de Terre & autres effets ‘phyfiques arrives en SUISSE. A. En eénéraL 498. ‘9a tableaux peints, qui repréfentent divers météores E$ lieux dés alpes Suiffes €$ autres endroits des mémes Cantons, pour fervir a l’hiffoire naturélle, avec leurs explications diftine- tes. Entre les Mfct. de Afarfigli dans la Bibl. de l’inftitut. de Bologne. 499. Hans Hettlinger Natwrgefchichten (0 fich zu Winterthur und anderswo von 1465. bis 1509. zugetragen. Mfet. $00. Johan, Basler firnehmfte Wunderzeichen fo in den drey Graubundten feit 1600. bis 1623. gefpire worden. .Mfct. Dans les archives à Zurich. — i b; 4. y rl Q4 E EN 374 sE VOCE - B. EN PARTICULIER. 6 Phénomenes ED Meétéores. $OI. E gar wunderbarlich und feltfam Wunderzeichen Veren= derung der Sonne fo ob der Stadt Chur — gefehen worden am gien und Zten Tag Jenners 1572. in 4. 7. p. avec une plan. che. Cet écrit elt de Hu/4ricus Campellu. Le phéno- mene s'il a été tel qu’on le deécrit, elt tout -à- fait fin- gulier.; go2. Mart. Jecklin nova & miraculo digna nuper Schuli Rbeto» run Engadina inferioris 1573. 27. Junii vifa. Mfct. 503. Difcours de la comete apparne è Laufanne le 8. Jour de Nov, 1577. a fix heures da foir, fait en vers francais par J. R. de Digne en Provence. Laufanne 1578. in 40. a Von dem Cometen fo im Jahr 1680. und 1681. erfchienenz; und aus deffen Anlas neu erfundene Anleitung , wie man den Lauff der Comet » oder Schvvantz - Sternen in gevvife Gefetze cin vichten, und ihre Erfcheinung vorberfazen kenne €Sc. durch Jacob Bernoulli. Bafel 1681. in 4. 16. pages. | SOG 9 page ‘> £ rà IC RL£)o(S% 37 -504. Extrait d'une lettie écrite de Genéve le 31. May 1706. par J. Chr. Fazio de Duiller, contenant quelques obfervations de l E- clipfe du Soleil du 12. May 1706. avec une partie d'une lettre de J. J. Scheuchzer fur la méme Eclipfe obfervte a Zurich. Dans les philofophical transaBFions No. 306. ° sos. Jean Jacques 5 Jean Scheuchzer obfervations de P'Eclipfe de la Lune du 17. Avril 1707. faites è Zurich. Dans le méme recueil No. 310. $06.* Hifforie des Blitzes in Zirich den 30. May von J.']J. Scheuchzer, dans les Breslanifche Samlungen T. AV. 1718. 1079. — 1082. 407. Einige merkvviirdize Besebenbeiten des Blitzes und anderer Wetter fonderlich in der Schvveitz von J. J. Scheuchzer. Dans le méme recuceil T. IX. 1719. 86. — 90. en latin. $08. Von umgewebnlicher in der Schvveîtz aus der Luft gefallenen Blessen oder bullis von J. J. Scheuchzer. Dans le meme re cueil T.IX. 1719. 90.— 92. en latin. $09. Von einem den 22. Febr. gefehenen feur Meteoro Draco feu lampas volans genant von J. J. Scheuchzer. Dans le mine - recueil T. VII, 1719, 165. — 167. 410. Lettre de Jean Louis Galandrini contenant Pobfervation de PAurore boréale a Genéve du 8. OSFobre 1726. Dans les philofophical transaGtions 1726. N° 395. Qq 2 $SI1.* Peo SE) O CgRO | g11.* Deftription de PAurore boréale qui parnt le 19. d'OBobre 1726. vue de Genéve € de Laufamne. Dans. la Bibl, Ital. 1728 T. II. 182. — 196. 512.* Journal. du— tremblement de terre — avec une deferip= tion du Phénomene qui parut en divers endroits de la Suiffe le 19. Ofobre 1726. Berne in 4. 37. p. ll n'v a que 4. pages deftinées è la defcription de cette Aurore boréale, qu'on repréfente ici comme un phénomene' prodigieux. $13. Lettre de Gabriel Cramer contenant l'obfervation d'une Attro- re boréale accompagnée de circonffances extraordinaives. Dans les philofophical transaîtions 1730. N°. 473. 414. Defcription de l'Aurore boréale qui a paru le Jeudi2. Now. 1730; Dans la Bib/ Ital. T. VIL $15. Beobachtung eines den 2. Nov. zu Zurich gefehenen Novd: Scheins. Dans les Ozia aefivalia circa Thermas Badenfes de Scheuchzer 11730» y16.. Die Wirkungen eines zu Mellingen gefallenen Strabls.. Dans: le méme ouvrage. 417. Beobachtung eines 2wifchen Zurich und Baden den 12. Herbft- monat Nachts um 2wey Ubr bemerkten vveifsen. Regenbogens.. Dans le sine ouvrage. 518. <2/ 5 do Sp. 377 $I$. Coelum triffe ad Julias Calendas ami 1731. Pref. Jo Juc Scheuchzero— Tig.1731.in 4. 41. p.*.& ev allemand 1732. in 4. 30. p.* Le premier Juillet 1731. fera è jamais re- marquable aux Suiffes. Un orage univerf1, terrible & qui a duré très long temsravagea nòtre patrie. La foudre & la gréle firent des dégats affreux. Le feu prit è près de 200. endroits. Scleuchzer détaille ce défaltre lrorrible. Il l’accompagne de remarques météorologiques & oecono» miques fur le courant de l'année, & il donne une notice de la maladie du bétail, & des remédes qu’on lui a op- pofés. L’édition allemandc a des tables plus étendues & de nouvelles remarques.. s19. Jean Rod: Ziegler voulait auffi donner une defcription de ce terrible orage , il ramaffait tout - ce qu'il pouvait a ce fujet; mais cet ouvrage n'a pas eu lieu. $20.* Obfervations fur P'Eclipfe de la Lune arrivée la nuit du 26. au 27. Mars 1736> faites par Jerome Weiffenbach è Woblen, villaze du Canton de Lucerne dont le Meridien eft à » pen - près le méme que celui de la capitale. Dans le Mercure Suiffe 1736. Avril LIS. 118. i INONDATIONS. $21,,* ica Helvetiae— Autore J. J. Scheuchzero Tig. 1733. in 4 52. pag. C’eft une énumération fort |—_—’—’—’ €tendue des dégats que les inondations, les ouragans &c. «ont caufés en Suiffe depuis 1271. jufqu'à 1732. On Qq 3: pour- 378 85) CIR pourrait encore ajouter les années 1758. 1762. & 1764. qui ont éié aufli des plus déefaltreufes, i $22.* Vera narratio Inundationis Locarnenfis qua Locarnum cunt toto ejus comitatu proximo menfe Septemb. Ao. 1556. affixit - atque "vaftavito * Dans VHydrogr. Helvet. de Scheuchzer 103--- 108... 523.* Lettre de David Chaillet fur PInondation arrivee a Neuf- chatel le 12. O. 1579. Dans le Journal Helv. 1750. O&. 367.— 376. en latin & en frangaîis, & en allemand dans les wonatliche Nachr. von Zurich 1750. Nov. 161. — 163. 524. Befchveibung des erfehroklichen Wafferguffes 2u Helftein im Basier Gebiet 1629. 525. Antelucana exundatio Birfici vivi Bafileam interluentis de 6. Jul. 1701. — ab Abrahamo de Champrenaud. Bafil 1701.in 4. Dans la Cataclysmogr. de Scheuchzer 26.33. & dans fon Hydrographia 116. — 122. 526. * De Inundatione Viviacenfi litterae Ruchatii ad Scheuchze= rum Dans les Breslavifche Saml. X XXVIL 98.-- 100. 527.* De Inondationibus in Helvetia. Dans le mme recueil 528. Deutliche und wabrbofte Befchreibung des erfchreklichen Uta | gevvitters und dahero verurfachten groffen Schadens fo fonder=- heitlich die Landfchafft Oberhaslee betroffen. 1733. s29.* Grundliche Nachricht von dem unfern Bafel gefchebenen Wolkenbruch vvie auch von den Wirkungen des Strabls an der St. Theodor Kirche 2u Bafel 1748. = Dans la neueffe Saml. vermifehter Schrifften T.I P.L 142 —155. Ce font des extraits - BE)VOCSK 379 extraits ‘des difcours de Buxzorf & de Grynezw mais avec beaucoup d’augmentation. 530.* Geifliche Rede gehalten zu Winterfingen Basler Gebiets den 25. Aus. 1748. Aus Anlas eines ganz auserordentlichen Waffer- guffes vvelcher den 6. des gemeldeten Monats alda und an wmn- liegenden Orten fich zugetragen — von Samuel Grynaus. Bafel in 4. 32. p. C’eft proprement un fermon, mais il y a 8. pag. dans lesquelles il décrit ce terrible événement. Il eft peut- étre inoni qu’une nue qui créve faffe de pareils ravages. $31.* Relation de PInondation arrivee a Neufchatel le 130 Sept. €5 fuiv. 1750. par le torrent nommé Seyon. Dans le Jour- nal Belv. 1750. Sept. nouv, polit. IO4 — II. 532. Umfiendliche Nachrichten von den an einigen Orte des Schvveizerlands gevvefenen grofsen Waffersnoth. Dans les monatl. Nachr, von Zurich 1762. 57.— 75. L’auteur ne dit rien du Canton de Berne, dont une bonne partie ce- pendant & furtout POberhaslée a été cruellement ra- Vagée. >» S. $ Tremblemens de Terre €f Chutes de Montagnes, 533.* Bi Erdbidem fo fich innerthalb 600. Jahren in und'um . die Stadt und Lanfchafft Bafel erzeigt haben — Durch Johann Georg Groffen. Bafel 1614. în 4. 16 p. Le catalogue eft affés ample. Le premier tremblement de terre qu’on connait è Bale eft du 12. May 1021. & le plus fort 5 e 380 BE) 0 ( 8% de 1356. Celui-ci a tion en allemand & en frangois & une hiftoire du défaftre. 545. Er[chroeckliche Zeitung wie der fchone Raubifecken Plirs -- den 25, Augufti difs 1618ten Jars — untergangen feye: Zurich Vol. VIL. Rr I6I8. goti - BE)o(SK | 1618 in 4. 8. p. * Lindau 1618. in 4. Bartholomt Anbors eft l’auteur de cette brochure. $46.* Difconrs lamentable €S complaiute fur la vuine du bourg de - Plurs €5 ‘du village de Giure— par bonaventure de Bodeck a | Brattelen— Mist. in fol, 19. p. Chez Mr. le Confeiller Leu. chétive brochure. $47.* Von dem erfehroeklichen Untersang des Flechens Plijés— durch Johann Georg Groffen — Bafel 1618. in 4. 24, p. Ila très peu de chofe du défaltre arrivé à Plurs, ce qu'il en dit ne confifte qu’en des extraits de lettres écrites des Grifons. Én échange il detaille amplement le tremble- ment de terre arrivé à Bale en 1356. 548. Abyme arrivé en la ville de Plurs par un étranse €35 prodi= gieux tremblement de terre enfemble la perte de 2000 Ames €5 la générale conflagration des arbres €5 foréts. Paris 1618. in 8. | 549. Pietro Giacobo wonio defcrittione della everfione di Piuro 1619. in 4. $50. Defcrittione della lacrimevole everfione di Piuro — di Bene= ‘ detto Paravicino. Bergamo 1619. in 4. $6$1.* Hiforia terrae motuum compluriun €$ praecipué eius que PLurAa oppidum in alpibus Rheticis nuper miferé obrutum €5 convulfum eft opera Heinrici Eckfloronii — Helmaeftedii 1620, in 8. 234. p. La defcription du défaftre de Pliirs n’oc- cupe que les 15. premieres pages; il parait que ce n’elt que la traduction de la brochure de Gros. Tout le refte ne nous regarde pas. $52.* Quatro lettere iftoriche del Ser. Quintilio Lucino Paffala- qua—in una della quali— racconta Vovida rouina di Piuro ed il terribile incendio di Collio. Como 1620. in 4. 466. p. La defcription de la ruine de Plurs sétend de la page 32I. à 350. & fait partie de la deuxieme lettre datée du 23. 8) ( 8R 327 23.May 1619. L’auteur a paffé fa jeuneffe è Plurs, &ilen détaille les beautés, les richeffes & la fituation. ll afflure qu’un feul homme et échappé à ce défaftre, Quatre cent ans avant ce malheur, ce méme Bourg effuya un malbeur pareil ayant été ruiné par le torrent nommé Maira. IH avoné qu'il s’eft fervi de trois ouvrages pour com- pofer le fien, de celui de Francos Paravicini en italien, de celui de Carolu Peftaluzza en latin. & du poéme de Cefar Graffi de Como fur ce malheur. Je ne connai aucun de ces trois ouvrages. —. : 553.* Vons kleglichen und genzlichen Untergano der Stadt Pliirs. Dans Meliffuntes gelebrter Hifloricw 429.— 443. L’auteur fait mention d’une medaille du poids d’une demi once, que Laurent Schiling doit avoir fait frapper è la mémoire de ce Defaftre. Selon luî cette medaille doit avoir re préfenté d’un còté la Ville telle qu'elle était avant fa ruine, & de l’autre le lac, qui a occupé la place où était Plirs. Avec l’infcription allemande d’un còté: Alles was war in Plurs. der Stait Gott durch Bergfall verfenket hat. Et de l’autre le Chronoftique: Den 25. Augufti Anno CoMeta VentVs Del Virga. 554. Joh. Maximilian Meyer oratio de terre motibw , quibus Pa= tria eodem anno ancipiti terrore fapiw trepidavit. Bafilea _ 1650. in 4, ) 655. * Von der Uberfchittung des warmen Bades zu Leuk in Wal liferland durch die Schnee- Laninen — won J. J. Scheuchzer. Dans les Breslauer Samlunzena T. VII 1719, $4.— 57. Rr3 556.* De Pd 7 > RARA #5 CO) $56.* De terra motu in Helvetia obfervatio J. J. Scheuchzeri. Dans le méme recueil T. XIV. 1720. 644. 645. 557. Von denen in der Schweiz im Hornung 1720. bemerkten Schneelauenen von J. J. Scheuchzer dans le méme recueil T. XI 190. — 194. en latin. $58.* De terre motu Eglifovienfi d. 3. Augufti 1725. Dans le méme recueil XXXIII 189. — 192. Ce font des lettres du Pafteur Hug d’Eglifau à Scheuchzer. Il eft re- marquable que cet endroit eft fi expofé aux tremble- mens de terreo On ena obfervé onze dans autant d’an- nées de tems. 559. Le méne recueil KXXVIHT, 100. ror. donne la notice d’un autre tremblement de terre arrivé à Egli/am 560,* Von dem Bergfall und Bergniderfinken in der Schweiz den 30. Julij und 1. Aug. 1725. Dans le méme recueil XXXIII: 187.— 189: C'eft unelettre d'un Mr. Dinzer qui décrit la chute d’une montagne près de. Bilten au Canton de Glaris. Scheuchzer l'accompagne de quelques remarques. 561.* J. J. Scheuchzer de terra motibuws in Helvetia 1728. © 1729. obfervati. Dans les Mifcellanea de Buchner 1728. 1266. 1729. 1268. 42. — 46. & dans les Aî nat. cur. Vol. III. obf: 43. p. 112. — II6. Le tremblement de terre de l’an 1729. fe fit fentir fur= tout dans les provinces meridionales de la Suiffe.. 562. Verfchiedene Beobachtungen des in der Schweiz den 3. Att guf 1730.. bemerckten Erdbebens. Dans les ozia aftivalia circa therinas Badenfes de Scheuchzer., 563 * Lettera del. tit. Bernardo di Franchenbere Abate del monaftero di L'if:nti all Cardinale Querini —23. Martii 17749. petit in fol. 12. pag. Il paraità en juger dapinani que i lAbbé #5 )o 8% 329 PAbDÉ dit lui. meme, que cette lettre a &g Publiée auffi en latin & en allemand. Il parle au long de la ruine du village de Rueras, caufée par les avalanches, plus de «ne di Tavezio & de l'origine du hin, du Rhone & du 0. Tout eff fort court. È. $65.* Fortoefeate Erzeblung von dem Furchterlichen Erdbidem, So fich cecen Ende des 1 755. Jahrs zugetragen, Zurich 1755. 166.* Nachricht vom Erdbeben in der Schweiz vom 9. Chrifmo- » Dans les fruchibringender Gelelfchaffè dritter Tich, P. V. 150.358. P.\V.IÎ 197. feq. $57. Acconnt of an earthquake happened as Valais in Suizerland the 14. Nov, 1755. at 3.4 clock of afthernfon, Dans les Dbilofophical transactions XLIX P. IL art, ce. SII. feg, Cett une lettre de Mr. Bonne à Mr, Trembley, $68.* Account of Severaleartbguackes confequently followed ar Brieg in Valab in the Tears 1755. and 1756. communicated by Mr. Abrah, Trembley. Dans le muéme recucil XLIX; p.IL art.[90, GIG. — 622, S. IV. Effets Pbyfiques, ans le Hamburgifeh Magazin T. XII so.—sc, Crelt une defcription abrégée des tombeaux de la maifon cio I triche 330 ME YO (8 triche depofés alors è Kcenigsfelden, & du corps du Ba- ron de Hohenfax depofé è Sennwald. î 570. Recherche fi la pluye de bled. in 4. 4. P. En allemand. 471. * Lettre fur le phénomene des grains trouvés dans le Cantor de Berne, && que l'on prétendait étre tombés au ciel. Dans le Journ. belv. 1746. Juillet. 68. — 90. Cette lettre eft de Mr. L. Garcin. Il prouve que ce font les graines du Chelidonium minus & de l’Angelica erratica. Elle mé- rite d’'étre lué. 472. Extrait d'une lettre de My. de Reawmur fur les pluyes de bled. Dans le méme Journal 1745. Nov. 457.465» 5173. * Lettre fin la produttion fingulitre d'une grape de raifen. Dans le wséme Journal 1753. O&obre. 379. — 383. Elle ef de N. B. R. Maron de Morges.. $8)o($% 331 REINER RISE ORE: WERNERI DE LA CHENAL OBSERVATIONES NONNULLÉA BOTANICA. e I OBSERVATIO LI p: Seni arvenfs flore vubente C. B. nulla hatenns, quan: vp, XL itum fcio; extet icon, cam hifce Adis Tab. XI. inferere haud fuperfuum duxi. Rarior ceterum et planta pauciflimisque Botanicis dita & vifa C. Baunz:nuUSs eam in Prodrome pag. 132. breviter defcribit. Optimàm vero defcriptionem tradit ILL. HaLLerus in Hif. Stirp. helv. T.I p.419. n.9, fub nomine SEDI cante hirfuto, rami fimplicibus, floribus in als Jefilibis., GERARDUS in Flora fua Galoprovinciali pag. 428. n. 8. cain appellat Sepum foli& fubcilindricis, obtufis, alter= nù ; caule ereto, cyma horizontali, ubi tamen monendum non nifi externos ramos florales neque eos femper horizon. tales vel tecurvos elle. ILL. Linnxus in Spec. plant. Ed. IL p. 619. n. 14. noftram ftirpem cum aliis & ab ea & inter fe valde diverfis confundete videtur. Reliqui, qui hojus SEDI meminerunt, fere C. BauHzinvm exfcripferunt. An Ser pervivum: minuw. afivum LoBEL. Icon. p..378. huc referen- dum fit alii dijudicent; Icon certe plante notre non male refpondet & de ea vix aliquod dubium fupereffet , nifi flores luteos. faceret,, qui noitre ex albo pallide‘ rutefcen- tes funt.. .Copiofe pallim provenit in agris noftris fubhumi. Is & inter fegetes v.. gr. verfus Riehen, Crenzach. Huningen, Mattenz, aufm Birsfeld Sec. 000 Ri Vol. VII. - Sisciù OBSER... Tab. XII. mIa. E ) 0 (2 OBSERVATIO IL Ani 1765. menfe Septembri cum montes pago S. Marie ad mineràs vicinos peragrarem , in altiflimo eorum Bloutberg di&to prater Geuziazam luteam majorera, Violam montanam luteam grandiflovan, Gallivun albivm fipinum multicaule DiLLenII, quod Galium 17. ILL. HaLLeri Hif. Stirp. helo. T. L p. 317; Rubiam quadrifoliam rotundifoliam leven C. B. utrumque Chryfofple- nium, Laîtucam odore virofo, Circeam alpinam minimam aliasque montanas ftirpes umbelliferam reperi plantam in pafcuis circa cafam pattoriam abunde crefcentem, cujus, cum ignota mihi effet anteaque haud vifa, in ipfo ejus loco natali fequentem brevem exaravi defcriptionem: sa ca 1 Radix mediocriter cralla, parum ramofa , oblique ple- rumque excurrens, annulata, aromatica, cortice extus fulco, intus croceo, medulla albicante, unicum (rariflfime duos) emittit caulem femipedalem & pedalem, erettum, glabrum, viridem, ftriatum. Ramus unicus e medio caulis vel pau- lo fupra ejus medium ad acutum anguluni exit, caule frepe al- tior. Folia radicalia fatis numerofa, ex latiffima venis pi@a purpuraque utplurimum tindta vagina nata, longe petiolata, glabra, fuperne late viridia, nitentia, inferne pallida venofa, ad modum foliorum Sefeleos paluftris latefcentis ,, modica circumfcriptionis, duplicato & triplicato pinnata, pinnulis femipinnatis, trifidis, bifidis, integris, fegmentis ultimis li. neari lanceolatis, mucrone albicante ariftatis. Folia caulina duo, tria, minora, perinde ampla vagina inftrutta, petiolo brevi, ceterum fimilia. Supremum folium, e cujus ala ra- mus exit, prater vaginam, exiguum plerumque eft ex paucis laciniis fatum, fepe mera ligula. Umbella univerfalis ex 5, 6, ad 8 fit bacillis valde inaqualibus, partiales multiflore. funt, fere giobofe. Involucrum univerfale nullum, partiale CX 8, so VO (8% (333 ex 8, 10 ad r2-conftat foliolis, anguftiffimis , longitudinis Tab. XIL varie, ut mox vix confpicua fint, mox umbellulam longitu- tudine adequent. Petala exigua, &qualia, inflexo- cordata, extus purpurafcentia, intus ex viridi luteola. Stamina corolla longiora; Anthera purpurafcentes. Semina ovato fubrotun. da, alis latis membranseis, nucleo tribus jugis notato. Tub® perfiltentes reflex femina coronant. Rariffimam hanc plantam domi redux diu fruftra in Bo- tanicorum fcriptis quafiveram, nullibi vel levifima ejus ve- ftigia detegens, donec tandem inter herbas ficcas C. BAU HINI, que nunc omnes in meam colleionem tranfierunt, cam repererim , indeque didicerim efle: _Carvi alpinum C. B. Prodr. pag. 84. c. brevi defcript. —. PLantA umbelifera in Pyrenei folis Carvi, floribuw ex flavo rubefcentibus BursER. in fchedula propria manu fcripta & plante C. Baunino miffe jurda, SesELI (pyrenaicum) folits duplicato pinnatis, foliolis inci» fis, acuti, involucris fetacess umbellula longioribu L1iNN. Spec. plant. Edit. 1l. pag. 375. n. 10. cui ex folo fpecimine ficco in Butferiano horto ficco fervato nota effe videtur planta, cum. alias, fi matura femina infpexiflet, ad Selina potius retulilet, _ An ImpERATORIA pyrenaica . tenvifolia TOURNEY Inf, rei herb. pag. 317. huc referenda? fr An LicusticuM alpinum perenne, fertile folio floribus albi SeGuIER. Plant. Veron. Tom. Il. pag. 41. Tab. XIIL huc pertinet? Tripedalem equidem dicit & albos flores, ce- terum defcriptio non recederet ueque icon, prater magnitu- i $s 2 dinem. 334 SE DOC dinem. «Cur Irr. Linwaus hocce Synoniimon in Syf. nat Edit. XII Tor. Il. pag. 207. ad Selinum Carvifoliam retulerit equidem non intelligo. Poffet. vocati : SerinumM vagins foliorum ampli, foliis triplicato pinmatis, lobuliîs ultimi lanceolato linearibis , aeutis, mmucronatis. OBSERVATIO LIL Atos duas Selini fpecies. rariores , difficillimas batenus & ab omnibus fere, qui de iis fcripfere, Botanicis mire con- fufas breviter hic extricabo. Prima eft SILER III. Carvifolia Joh. Baubini C.B. Phytopim, p. 287. ‘Carvisoria E;uso. Pin. p. 159. è. tal. fynon.. certo telte horto ficco, |. B. Hit. plans. T.AIIL p. 171. c. bon. defcript. abfque icone, Cna BR. Scagr. p. 389. 0. icone | rudiori equidem, fatis tamen bona, ut inde facile adgnofca- tur, Va1Lr. Bos pari Tab. s. fig. 2. bona icon piante ‘juniorîs; ‘in textu omiffa ‘ell! An & Maprer Hitt. pl@'Al£ . 5g? cum'iconem' Vaillantii laudet ; foliaque conjugata, per intervalla denfe-cofta adnata dicat. Sed caules non pro- funde ftriati funt. 'SeLinum £Carvifolium) folite multiplicibus , radicalibus cir- sa coftam decuffati Cranz. Stirp. Auftr. Fafcic.il II. pag. 22. x, 3. Tab. 3. fig. 2. fatisbene, Stixp. Aufr. P.L po 162. ead. ic. ‘(Cla umbellifer. p. 62. cadem icon Di Linnaeus & HaLLEerUs non habent, neque plura certa hujus ftirpis Synonima inveni. i bici, fi Radix ) n 8 Do (3% 335 Radix lignofa, ramofa, extus cinerafcens, intus albicans, marcidis pragrefli anni foliorum vaginis in capillitium faepe | folutis coronata; uno plerumque plures emittit cauies eredtos a:zad 4 & 5 pedesaltos, glabros, glaucos; purpura fepe perfufos, ftriatos ; geniculatos ,;ramofos ; ramis e foliorum alis prodeuntibus fimilibus, ere@is,. parum: patentibus. . Folia longa; ‘parum lata, radicalia & caulina inferiora ex longiffi- ma ftrida vagina enata, magnitudinis & divifure varie, fuper- ne late viridia, inferne magis pallida; nervis confpicuis per- curfa ; bipinnata, pinnis oppofitis ad coftam decuffatis, pri- mis longioribus , pinnulis iris haud rato iterut pinnatis; reliquis quadrifidis; trifidis, bifidis & demum integris, feg- mentis anguftis, linearibus, acutis, in ficcum mucronem ab- euntibus, mox brevibus, mox ad aliquot unicas longis. Haud raro fimpliciter pinnata funt, pinnis infimis bifidis, reliquis omuibus integerrimis, anguftiflimis , longifiimis. Superiora caulis & ramorum folia fenfim minora fiunt e paulo ampliore vagina erompentia, pinnis ad coltam minime decuflatis ;‘tane dem more gentis fuprema prater vaginani vix aliquot foliolis conftant. Umbella univerialis pro piante magnitadine parum ampla ex 6, 8, ad 12 radiis valde inequalibus conftans. Par= ticulares umbellule conferte magis funt, fubglobofe. _Invo- lucrum univerfale nullum, partiale fepius nullem, neque ta- men raro ex 2, 3 ad 10 & pluribus anguftiffimis , longitu- dinis. varia, foliolis faCum. .Petala exigua, corolia adhoe clau- fa, intenfe fepius purpurea, poftea ex. rubro & albo atque here bacco varia , sequalia, infiexo- cordata. 4 Semina ovata, hinc gibba, inde plana; ' nucleo tribus paruni elevatis ftriis percurfo , marginibus alis exiguis avis. ‘© Fanta cunî fit. in hac ftirpe quoad altitudiriem cavlis 7 ma- gnitudinem & divifuram foliorum, longitudinem'& latitadi» nem fegmentorum diverfitas, prater femen inprimis ad de- cuffationem pinnarum ad coftam probe attendendum, cum conftans fit' nota ; qua planta eminus adgnofci potett.. i Ss 3 C. Bau- 336 ; BE )DO( IL C. Bauninus in agro Bafilienfi haud longe 4 porse Meiichenfeinenfi in dumetis legit©. ]. BauHINnUSs in Mont- belgardenfi comitatu inter Blufans & St. Maurice & inter Dam pierre fi le Doux & pontem Wawjaucourt in dumetis indicat, quo ultimo loco me monente ab amiciflimo BerpDoT Med, Do@ore & Montbelgardenfis urbis Comitatusque Archiatro denuo quafita & copiofe reperta elt, qui & paulo antea in Sundtgovia haud procul a caftello Be/fort eam legerat & ceu ipfi tum mibique incognitam benevole communicaverat. Maprus, fiquidem de noftra loquitur, auf der Lingeléhei mer Nactwend und in dem Silfirber Wald pallim reperiri ait: VaILLANTIUS in agro Parifienfi legiffe videtur. Cranzius in Auftria circa Rodaun & alibi. Altera Selini Species eft SesELI pratenfe tenuifolium fi Daucu pratenfis tenuifolis —_C. B. Prodr. pag. 84. -c. brevif. defcript. Piz. p.162 Cata. Bafil. p. 49. tefte loco natali & horto ficco Hagenbachiano. ANGELICA genvifolia Rivin. Pentapet. irreg. Tab 13. DitLEn. Gief: p.136. c. bona defcript. Ruprp, FI. Jenens. Di 277 SELINUM folis pinnatim laciniatis, lacinulis trifidis, obtufis, in fpinulam terminati GmeLIN. FI, Sibir. T. I. p 204. n. 18. Hera 48. bona icon folia inprimis & habitum plante optime iftens. AnceLIcA foliis duplicato-pinnatis , foliolis angaf&, fep trifids. Born mER. Flor. Lipf. p. 197. D. 473. | SeLinum caule alato, foliolis bi 5 trifidis ZInN, Cat. Gott. p. 221. SesELI ( Carvifolia) folis bipinnatis fublinearibws : petiolis bafi membranaceis , feminibus ovalibw Linn. Spec. plant. Ed. I p. 260. we ) OC 5% 337 p. 260. n.7. LeysER. Fl Hal. p. 52. n. 260. ReEvGER FI. Gedan. T. 1. p. 89. | SeLINUM ( Carvifolia) caule fulcato, acutangulo, involu» cro umiverfali caduco, piftillis fruîtus refexis LINN. Spec. plant. Ed. Il. p:350. n. 3.: Sy Nes. Ed. XIEL T. II. p. 207. c. mal. fynon. ReyGER F/ Gedan. Tom. IL p. 61. c. ampia defcriptione. PEUCEDANUM piuns duplicato pinnato, folis angufis, breviter trifids HALL. Enm. meth. Srirp. Helo. p. 442. n. 2. CarviroLia Ejusp. Emend. I. n. 116. c. defcript. SESELI foltis triplicato pinnatis, pinnulis breviter lanceolatis Ejusp. Catal rarior. p. 27. mì 548. SELINUM folis #riplicato pinnatis y pinnulis: latiufeubs, fim plicibus € trifidis E pus D, Hif. Stirp. Helo. T. lp. 359. n. 802. Reliqua Synonima minus certa omitto. Cuma CI VirisDiLteNIO, HaLtctero, GmetINO, RevyGERO jam fatis defcripta fit, novam ejus defcriptionem hic addere fuperfluum foret. Variis in regionibus inventa et hac ftirps, ut mirer dl. Cranzio incognitam ‘effe, in'Germania paffim circa Gief fam, Jenam, Gottinzam, Halam Saxonum, Lipfiam, circa Ge- danuit, in \Sibiria. ln Helvetia pallim legi v. g. circa Altorf pasi Urienfis, prope Wefen aufm Riedt, Michelfelde. Alii Berne tegerunt, Ebroduni, ad lacum Neocomenfem. —’‘’Montbelgardi etiam reperi inter Chazey & Chenebié. Ubique paludofa prata .& pafcua amat & Augufto floret, Septembri vero & Od&obri Semina perficit. | FI Nid S Errata in texto Paginis 4o. 51.52 dele ad marginem. Tab. II L à Pag. 56 ufque ad pag. 62. loco Tab. Ill. pone Tab, IV. 101, 102. 103. loco Tab. IV. pone Tab. V. 104. ad marginem dele Tab. V. 105..ad marginem dele Tab. VI. 129. ad marginem adde Tab. VII. ead. lin. 3 dele Tab. f. cad. lin. 24. dele Tab. 2. & ad marginem VERE linea pone Tab. VIII. 130. lin. 10. ad marginem pone Tab.IX. ead. lin. 11. dele Tab. 3. 131, lin. 8. ad marginem pone Tab. X. Errata in icontbus. In icone pifcem volantem fitente loco T. I pone Tab. IL ta icone Ripi ig fpeciem prafentante loco Tab. II pone Nadir o. an die Bercen Bucdbbindere megen Denon Bupfem. Tab. I mit Steinen, gebbvet 3u Pag. 25. — I mit ai “piro Filo, folle Tab. 2. Deiffen, und geboret u Pag —T IL fadilipter Di ‘folle To 3. beifen, Lu) gebbret su Pag. 4 IV. gebbret su Pag. 56. — V. gehòret iu Pag. 101, —- NI geboret ju Pag. 1081. —— VII. gehòret 31 Pag. 129. -—— VIII. geboret su Pag. 129. —— IX. gehòret gu Pag. 130, —__— XL geboret ju Pag. 131. —— XI. geboret su Pag. 331. —_ XII. gehoret 44 Pag. 332. - EDO 339 "PL AGE L’OUVRAGE. Secri on I Traités généraux Ser P'Hiffoi re maturelle de la Suiffe & de fes di verfes parties. ARTICLE I. Sur la Suiflè en général, II Sur les diverfes parties de la Suifle. III Melanges d’Hiftoire naturelle ou Jlifte de divers Ouvrages qui renferment des notions géné rales fur l’Hiftoire naturelle de la Suifle. $. 1. Quelgues Ouvrages topographigues, «| 2. Quelques Voyages. 3. Sociétés economiques £$ Phyfiques ES leurs Ouvrages, 4. Cabinets de l’Hiftoire naturelle, $. Leztres familieres. 6. Occonomie en général. Pol. VII, Tt ; SECTION 340 #2) CS Section Il. Traités particuliers fa PH; | soire naturelle de la Suife ES de fes di verfes parties. | Cuap. I. Traités du Climat, de PAir & des Obfervations météorologiques. 22.1 Maladies du Pais; 6. 1. In gontral, 2. Cas particuliers. 3. Maladies des Befliaux. 4. Renédes que la Suiffe fournit. + — III. Hiftoire naturelle des Montagnes de la Suifle. S. r. Ex general 2. Glacieres. ‘3. Defcription d'une Suite de Montagnes. 4. Defcription de quelques Montagnes en particulieri. a. le Stockhorn € le Niefen. b. /e Mont Pilat.. €. la Ruiliere. — — IV. Minéralogie de la Suiffe. ! 1. Traités généraux. 2. Traités en particulier. S. 1. Traités fur les Terres. illa cca dl a LPaerres iu a, delli lele PIEUINES, 5 . + Atinéraux €53 Métaux, 6. » + Petrifications, . Hydro- Coi Li Ci (.] > a di 2) 0 (8% 341 Cunapr. V. Hydrologie de la Suiffe. 1. En géneral. 2. En particulier. A. Traités fur les Lacs, les Fleuves & les Fon- taines qui ne font pas minérales. a, Lacs. S. 1. Lac de Conflance. 2. — Geneve, "pi —;— Zurich. Pendente dA fari one 6. — — Baillages ultramontains. è. RiviEeRrEs. I. la Birs, 2. le Rhin. 3. le Rbone. 4. Fontaines & Sources qui ne font pas mainérales. d. Sources falées. B. Traités fur les Eaux minérales. I. Traités fur celles de la Suife en général, 2. Traités fur les Eaux minérales des differentes parties de la Suiffe, rangés felon l’Ordre al- phabetigue des Lieux os elles fe trowvent. $. 1. Attisholz. $. g. Eptingen. 6. 15. St Giacomo. 2. Baden. g. Erguel. 16. Goldbad. 3. St Blaife. so, Faermelthal. È 17. Gundifchwyl, 4. Bonn 11. Fideris. 18. Gurnigel. 5. Bubendorf. 12. Flaefch. 19. Ibenmoos. 6. Bormio. 13. Ganey. zo. Yverdon, 9. Petit Champois. 54. Gcirenbad. 21. Kratzenbad. Ca Tta $. 22. 342 5) 0 (E bialt, — S. 22. Loiche, Leuck. $. 31. Ofterfingen. $. dr. Spannweid. 23. Loerlibad. 32. Pfeffers. 42. Sufsberg. 24. Loftorf. 33. la Pondriere, - 43. Teda. 25. Lutzelau, 34. Riethbad. 44. Teglio. 26. Mafino vel S. 35. Rufswyl 45. Frafcorio, Martino. 36. Schauenburg. 46. Unterfchaechen. 2, St Mauritio, 37. Schinznach. 47. Urdorf, 2: Nider- Urnen, 38. Schoenholzerswyl. 48. Walterfchweil. . Nidelbad. 39.. Scuol. 49. Weiflenburg. i Oerliken. 40. Seewen. go. Wengi. Cuar. VI. Hiftoire naturelle des Végétaux de la Suilte. 1. Traités fur les Plantes de la Suiffe. 2. Traités fur les Plantes des diverfes Parties de la Suiffe ou de Jardins particuliers, 3. Traités de quelques Plantes en particulier. LARVE Traités fur lHiftoire naturelle des Animaux de la Suifle, — — VIII. Hiftoire naturelle des Phénoménes, Météores, Tremblemens de Ter- re & autres Effets phyfiques arri. vés en Suifle. i A. En général. B. En particulier. S. 1. Phénomenes ES Mettoresi i 2. Inondations. 3. Tremblemens de Terre €5 Chuse des montagnes. 4. Effets phyfrques. ERRA- hp. sijtie 1 $#E )o( S% hi 343 TTTTETEOTTTIÀNII ERRATA rr ADDITIONS. ice correre Dans la foule immenfe de fautes typographiques , qui fe font gliffées dans mon Ouvrage , je crois de- voir me borner à indiquer celles qui defigurent le fens, & de paffer les autres fous filence, quoiqu’il y enait plufieurs qui feraient foupconner que je n’entens pas du tout la langue dans laquelle j'écris. N53 €. Lin, 16. 1713. lifés 1717. ti. — 8. adde 1731. N° 427. 2g. — 1. lifés T. rn. 4qo. — 1. lifés in einer. 41. — 13. adde. ll fera ajouté à la nouvelle Edition de l’Agroftographia du méme Auteur. 48. — 8. lifés, la Societe finit en 53. Adde 53. a. Plan du Travail propofé pour l’avan- cement del’Agriculture des Arts & du Com- î . merce par la Société Oecon. de ‘Fribourg pour les Années 1763. & 1764. à Fribourg 1763. in 8. 41. pag. Ce font des Que. ftions trés- intéreffantes dont on demande la Solution. 71. Adde 71. a. Allgemeines Schweizerifches Stadt- und Land-Haushaltungs-Buch — Frank- furt 1730. in 4. 2. Vol. avec fig. Je ne congois pas trop pourquoi on a mis fur le titre de cet Ouvrage qu'il concernait la Tt3 Suif 344 118. 122. 124. 137. 138. 158. L67; 169. 169. ISO. 19I. 193. 194. 204. 205. 208. pa [PRESI Latera #E)3C3# di Suiffe, car il eft tout-à-fait général. D'ailleurs il ne mérite pas grande atten. tion. lifés: font trés- bien dévelopés & ap- pliqués furtout au Canton de Bale, Ce Méemoire fe trouve en latin dans le 1". Volunie des Novi Cormentarii Soc. Reg. - Gottingenfis, & en allemand dans la Sam. lung kieiner Hallerifcher Schriften T. HI. I71— 199. llet&c. lifés Tamina lifés Garcin liles T.HL..P, lifés Ofcheo Entero. lifés 23. pag. è la Bibliotheque lifés Anni 1758. ajoutés & en allemand dans la Samlung - kleiner. Hallerifcher pSRteiicn Ti TTE 107 — 116. lifés 1709. lifés in 8. 84. pag. ajoutés: 0169. a. Le méme ajoutés : Elle fe trouve aufli en allemand dans. la Samlung kleiner. Hallerifeher Schriften T. III 117 — 154. lifés Spliger. lifés Regufcis lifés 138. au lieu de 133. lifés de fa Naiffance. lifés Frangois Louis Pfyffer lifés 350. au lieu de 150. adde poft Halieri. Dans le 2° Volume des Novi Commentarii, Goettingenfes & en allemand dans la. Samlung kleiner Hallerifcher Schriften T. III 155—169, 231. BE )OCI# 345 N° 231. Lin. sg. lifés Eirino 235. -— 2. lifés Lagafcherie du Blé. 240. — 4. lifés mytulos, lapides Iyncios. 242. -— 4. lifés trés-rares au lieu de trés-riches, 262. — 2. lifés 86. au lieu de 36. 268. -— 3. Hiftoriae lifés Hiftoire 273. — 21. -lifés Gerifau. 274. — S. lifés Maire deBienne. 276. ‘—— 1. lifés de Forlì, 277. — 15. lifés que fai và, ni dans &c. 279: — 1. lifés 1649. —— -— 3. lifés Vincenzo. 283. — 4. lifés longitudine antica 295. — 7. lifés Ammien 296. — 8. lifés PArve zon. — 11. lifes 34° La Noix. 302 lifés den 27. April 1720. Dei i È 307. in fine adde. Un Extrait des deux Ouvrages fe trouve en allemand dans la Samlung Kleiner Hallerifcher Schriften T. III 3—106. grr. Lin. 3. lifes 1638. au lieu de 1678. 312. — 3. lifés de la Valefia 329. — 1. lifés 1760. 330. — 3. lifés 697. au lieu de 679. 335. — 3. lifés Bolzano 337. — 4. lifés Voéte 363. — 3. lifés 78. pag. 376. — 2. lifés Vitali 378. — 2. lifés Antonio. 387. — 2. lifés Guler. ——— —_— 3. lifés-Fabarienfe. 388. —. 1. lifes Gregorii 389. 390. 391. 392. 393. 395. 400. 401. 403. 405. 406. dPR 411. lifés toujours Fabar. — au lieu de Favar — i Tt4 398. Lin. n _— i _— psi BE DOCS lifés Wet[tenio lifés Barre. après 1663. ajoutés Mferpt. lifés que par lifés l'atcien Turicum lifés Schmiedel 13. Adde Mon Pere donnera daus peu une nouvelle (RR ZA. PRO DO dae Edition de l’Agroltographia de Scheuch- zer, è la quelle il joindra ce Mémoire & d'autres Additions de l’Auteur méme. On y ajoutera aufi le N° 4r., la Vie de l’Auteur & d’autres pieces. 3. Adde & avec des Corre&ions dans la Samlung kleiner Hallerifcher Schriften T. II. 22f— 275. 3. Adde. Celvi.ci fe trouve aufli, mais en abrégé, dans le 12 Vol. du F orft-Magafin 112. fe q. Adde Authore Cafparo Bauhino. au lieu de celui-ci, lifés Benoit Stehelin, lifés und Veraenderung. lifés 503. a von dem &c. Adde XXXVII. 348 — 359. Chalcographi lifés Eckftormii lifés lorrida lifés 1268. 1729. lifés 40. lifés afternoon. na BL) O(I@® 347 N D'EX: Les Chiffres font relatifs aux Numeros des Pieces & non aux Pages. Abit Giov. 399. Abhandlungen der Naturforfchenden Gefellfchaft zu Zurich 22. 50, 73. 74: 8I. III. 382. 4IT. Acta Academiae Naturae Curioforum 13. 97. 98. 114. 126. 127. 128. 148..152. 176. 224. 239. 240. 241. 243. 281, 322. 323. > 401. 423. 490. 49I. 497.561. —— Helvetico Bafileenfia s1, 110. 134.135, 137. 140. ISI. 253. 254. 255, 256. 454.459. 488. —— Societatis regiae Upfalienfis 454. ‘ Aelen. 307. i Alberius Claudius 539. Alleon du Lac 205. . Altmann (Johann Georg) 179, 1g0. Alunus Jo. Petrus . 280. î Ampelander, voyes Rebmann. Andreae 46. Anhorn Barthlome 545. — — de.Hartwyfs, Sylvefter Sa- Î, «muel 127. 423. i Annefi Nicolo 335. ‘ d’Annone Jerome. 18. 62. «__——— Jean Jaques 18. 62. 110. 253. 255. 256. 488. Appenzell 73. 74..187. ‘d’Apples Jean Benjamin me d.]. | 137. Aretius Benedictus «Vol VII 162. 195» Attisholz 313. d’Aubais Marquis 297. Baden. 314 —324. Bale ri 29. 75.337. 338. 33% 478. —— Canton 18. s1. 61. 62. 72. 126. 135. 253 — 256. 305. 332. 415. 470 475. 524 525. 528. 529.530,533. de Balneis Opus 308.310. 314. 333» 334. de Balthafar Jo£. Ant. Felix 205. 221% Basler Jean soo. ; Bauhin Cafpar 64. 470. Jean Calpar 448. Baulacre 265. 295. 296. Bawier Jean. 344. 349. sx Je) (1880) (02a Behr Georg Heinrich 152. Beinweil 140. Beli à Belfort 392. de la Bella Dominicus. 27%. Berne Canton 24— 28.152. 53. 58. 59. 62. 78. 79. 80. 82 — 85. go. 123. 132. 134. 136. 137. 138. 140 — 143. 194 1950 196. 2II — 216. 225. 23I. 257.301. 307. 309. 340. 355= 359. 412. 416 — 420. 437» 438. 465. 528.536 — 539. 569 — 573. Bernoulli Daniel 18. Uu Bernoulli 348 Bernoulli Jaques: 503: Bertrand Elie 59. 209. 211. 53661 Befchreibuug der Merkwiirdigkeiten von Bafel 18, 62. 292. 332» 338. 415. Beyer Jean 385. Beytraege zur Philofophie und den fchoenen Wiffenfchafften 314, Biberftein 24. E Bibliotheque Italique sit, Bienne 30, 55. 274. 478, Bigarrure nouvelle 124. la Birs 292, ì S' Blaife 325. Blanchinus Jean Baptifte 281, Blauu Mathias 401. Lagacherie du Blé ( C. Lud, ) 235, de Bodeck Bonaventure 546, Boezberg 25.0 Boldoni Nicolas 286. — — Sigismond 290» Bolz Albr. 31. Bonn 326 — 335. Bonnet Charles 567. Bononeo Santo. 352, Bormio 333 — 336+ Bourgeois N. 216. Bourguet Louis 252. Briefe iiber die Merkwirdigkeiten der Schweitz 22, Bruckmann Fr. Ern. 218, Bruckner Daniel 18, 62, Buache Philippe 207. È Bubendorf 332. 514+ Buder Chrift. Gottl, 260, Bullinger J. Rud, 537 Burgiftein 26. de Burgo Gio, Batt. 311. Burnet Gilbert 177. Buxtorf Aug. Joh. 292. Calandrini Jean Louis sro, Camerarius: Joach. 444. Campellus Huldricus sor, Cappeler Maurice Antoine 15, 17, EI (I 88. 180, 205; 221. 302; 304, 360. 365. 414, Carolus Ferdinandus ‘arolus È 288. Cartier Pierre | 252. a Caftello Conftantinus 364. Cefati Ant, 378.0 Chaillet David 523. >.» Champois petit. 337. de Champrenaud Abr, 525% de la Chenal Werner 475% du Chesne Jofeph 147. Chiffet Jo, Jacob 146. - Choix. litteraire 206, Chrift 72. Chriften Wolfgang 237. 438. Clemens Capucinus 187. Collegium Infulanum 298, 299. — — Philomuforum 48, Collinus Cafpar 312. È Commentarii InftitutiBononienfîs 116, 113, 114, 178. 272119402: = — — Novi Societ. Goettim= genfis go. 208. Commercium litterariumNoricum 11, 132. 218. 454. _ Conftance 258 — 261. 486. Conftant de Rebecque Jaques 159 465, Cordus Valerius 195. Cofta Bern, Francifc. Cotta Lazar. Auguftin, 277. Couvreur Emanuel 267. Cramer Gabriel 296. 513+ Curtius Bartholom 275. Cyfat Rennward 199, 201, 341, 362, 370. 371. —— ]J. Bapt._ 372. = J Leopold 273. Damur Zacharias 403, Decoppet 458. Derham Guillaume Detharding 119. Dettling Henri 483. »” 158. 443» 133. 372%» 102, Dick cd ded 5 ) o C3# Dick Jaques Dinner 560. Dugo Francifc Profp, Eckholt Jacob 342. Eckftorm Henricus 551. Eglifau 558. 559. Eirini de Eirinis 227— 234 Epiponus Udalricus 369. Eptingen 338. Erguel 339. - Ern& Jean 24. Erweiterungen neue der Erkenntnis &c, . 118, Efcher N. 48. i —— Hans Erhard 271. Effays on Agriculture 68. Efslinger Jo. Cafp, 125. Eftavayer 139. Eftratti della Letteratura Europea 59, IOI. ISJ. Etat & Delices de la Suiffe 19. Excerpta Helveticae & Italicae Litte- ratura© ‘ISI, 454. Faber Jo. Franc. Nicol. 164, Fabricius Hildanus Guilielmus 144, 148. 363. 388. 389 489. __— Johannes 195. Faermelthal 340, Fatio de Duiller J., Chr. Ferrari Guido 283. Fideris 341 — 344. Flaefch-.: 345. Forer Laurent 394. de Forli Blonduùs 276. Forftmagazin 461, de Franchenberg Bern. Freitag Jo. Heinr. 122. Frene Theophile 188. ‘ Fribourg Canton 3.a. 119. 326— 331. Fiifsti Johann Conrad 569. Gagnebin Abr. isi0, 478. Galanda 195. i 457. 46% 326, 264, 504. 563. S° Gallen Abbaye & Ville 127. 413. 349 Ganey 346 — 349. Ganfer N. 348. Garcin .L. 107. 206. 571. Gault Euftache. 294. Geirenbad 350 — 352. Geneve Ville 62, 262 — 240. 476. Gerber Gabriel 540, Gefeilfchaft fruchtbringende 566, Gefner Conrad 10,63. 64. 65. 194. 195. 198. 308. 317.443. 444. 482. —— Jean 14. 23.42. 50, 67. 62 456. 464. Ghilinus Camillus S. Giacomo 352. Giauque N.. 475. Glacieres . 174 — 184. Glaris Canton 62, 163. 185. 186, 379. 380. 481, 482. 560, Glafer Joh, Heinrich 356, Gobel Jo, Gregor. 388. Goldaft Melchior 258. Goldbad 354. Goodt Heinricus 405, Gofsweiler N, 48. de Graffenried Eman, 26, — «i. RED 78 Graffi Cefar. 652. Gratarolus Guil, Grimmiberg 340. Grifons 133, 189. #90, 19I, 195. 310, 311, 333 — 336. 341 — 349. 352. 373 — 373. 422, 423. 428 — 430. S4I— 553. 287. 406, 310, 563. 3 Grofs Jo. Georg 533. 547. Gruner Gottl,Sigmund 47.182, 213, 214, Grynaeus Sam, 530, Guarinoni Hyppolitus 391. Guettard Etienne .207. 208. Guler Johann 343. 33%. Gundelfingen Heinrich 315. Gundifchwyl 355. 350. Uù 2 Gurni. 350 Gurnigel 357-359» Gwerb Rud, 379. Habfpurg, «voyes Schinznacht ° Haemmann Heinrich. 417. Haller Albrecht 43. :44; 90, 122, - 123, 132,138, 164, 169, 170, 208. 307+453+ 454455: 460; —— Gottl.Eman, 151, Harder Jean Jaqe: 115, 126,491, ; Hasle. 27: Hegner Jo, Heinr. 368. Heilmann. N, 30, Helwig Chriftoph 471, Herrliberger. David. 20,. 181. 731. Herzog Sam. 419, Hettlinger Hanns 499. -v, d, Heyden Jacob. 544. ;— —. — Marx. 544 È la.Hire . 104, Hirfchfeld N, 22. Hirtzgartner Matthias Hirzel J, Cafp,. so, Hofer Johannes. 419, Hottinger. Jo, Heinrich Salomon. 321,. Holz N, (435. Hoyer. Jo, Georg Huber Chriftoph Leodegarius Hug N, 558. Jallabert N, 268.. Ibenmoos . 360). Jecklin Martin 502,. Jezler N. 46, Jovius Bened, 284 — — Paul 236. . Journal. Britannique — — Ftranger 54. 204 »— — Helvetique 79. 107. 139: 161.193.204. 265, 266, 270; 295. 296. 325, 327— 330, 358. 361,440, 441, 442, 523% $3:1, 571, 5:72, 5736 3:56 426, 176. 433» 128,. 199, 35%. 384 IOI, 188 ).0 (8% Journal des Savans...269. Vasi K R. 5034 ct Ji R. Gi ‘53% Iverdon 301, d’Yvernois N, de Juliis Julius 285. Ivorne. 536 — 639 361... Jura 188, Juftel 175. Keate George 1yI,. de Keralio N, 182. Kerzerz (31, Klein Jac, Theodor. 493+. 494. Koch 457. i Koenig Emanuel. 69, 239, 446 — — Sigmund. 418, Kolweck Jean. 390, Kratzenbad 362. MSI Kratzer Chriftina. 148. 149, 159%. Kriiniz Jean George . 162. Kinzli Antoni. 354; Kyburz Abraham. 173» Lac de Bienne 274, — — Conftance 258 -— 261,486. — — Geneve. 262 —270, — Lucerne. 273, — Ultramontains. — Zurich 271. Lambert J. H. ro, Landolt Jean Cafpar 381. | Lang Carolus Nicolaus 16,60. 129; 156,243, 244, 250,302, 427». 431, 467. 468, 469, ——— Beat Francifcus 60, Langhans Daniel 32,134. 167 Laufanne . 136, 137, 142+.143:46$» Lentulus Paulus 145, - Leonhard Johannes. 190, Lefcarbot N. .387.. Leuck 363 — 367.555. vi Leuwenhoek. Ant, 236. Locarno: 522, Loerlibad 368. _ n i 272% 466. Loiche 160, I6I, 440, 477 275 — ui. LEVI BE (Oo Loiche 363 — 367. se. Lottorf 369. Loys de Chefaux N. ucerne Canton L 204, 78. 16. 19. 60, 197 — 273. 302. 303. 360.362. 370 — 372. 414.466. 467. Lutzelau 370 — 372, Macaneus Dominicus 277. Maerki David 225 Magazin Hamburgifches 162. 265. 266. 295.296. 569. Hannoverifches — = der Natur &e Malacrida Gio. Andr, 373. Mangolt Gregor. 486. Mani Johann Di Mannigfaltigkeiten 495» 496, Maraldi N.” 3g, Maron N. B. R, 573. Marti -Bened. 195. S. Martino ou Mafino PERITI" 377. Matthiolus. P. A. 444% S. Mauritio 328. È M. D. H. B. $. P. 419. MeliffTantes Son Mellin Georg Jacob 259. - Memoires de l'Academie des Sciences . è Paris 38. 104. 138. 207. 268. 307. s- — — de la Société Oeconomi. — que de Berne 24-— 31. 52. 53+ 72.75. 78. So. 82. 83. 85. rI2, 144. 2I4..21 $- 216.274. 301. 329, 457-458: 460, 462. 463. ‘ 3II. 334. —— — — de Trevoux . Mercure Suife 45. 61. 487. S20, — Meyer George Adam alp 120,. 13. 96, 4I6,. re 20 — Nydelbad 381, 107. 160, 351 Meyer J. Maximik S54. de Milano Pio 46. Mirabean N, 67, Mifcellanea Berolinenfia- 13. 1037. 7 Soc. Reg. Taurin, 454, Moller Bernhard 293. origia Paolo 278. Mofato Vaginnio 375. Mofer Barthelemi 395," Mottet D, L. 20, Muller Jean 194, = Je Rudi 420, Mullhaufen 62. 128. Mummenthaler Anne rss, Munîterthal 29, de Muralto Joh. 240 434. 449 uret Jean Louis Vachrichten Monatliche von Zurich 109. 523. 532. Natterer Franc. Xaver, Needham N. Iot, Neuchatel Principanté 62, 83. 160, I6I, 193. 206, 227 — 235... 245-325. 477, 478, 480, 487, 366. 523, 531. Neueftes aus der anmuthigen: Gelehr- i famkeit 270, Neuhaus Jo, Rud, 339, Nidau. 2g, Niderurnen 379. 380, iefen 195. 196, Nonio Pietro Giacobo: 549, Nouvelles de Ja Republique des Let tres. 162. Nouvellifte Oeconomique & Litterai 382, Oerliken 38 Otterfingen 384. Ofterwald Fred, 93. Ott Jean Jaqr 461, — fierre 408, Pagan Abraham 28, Vu3z Pala 352 8) (2 Palavicini Profpero 315. Pantaleon Henricus 314. 318. Paracelfus Theophraftus 385. © Paravicini Fabrizio 374. sui — e. Gio, Retro 373+ — — Petr.Paulus 334. — — Benedetto 559.. —. — Francifcus. 552. de Partibus Jacobus 333. ‘ Pafcal Charles 387. Paffalaqua Quintil. Lucinus 652» Perrinet de Faugnes. 308. Peftaluzza Carolus 552. Petiver Jaques 38. 210. 472. 476: Pfeffers 385 — 411. Pfendier Heinrich 186. Pfyffer Francois Louis 204 Pilate Mont 197 — 205» Plater Felix 200, Plepp Jofeph 389. Phirs 541 553+ Plutarchus , 194 P, N. NP. 345 Poggius Francifcus 314. la Poudritre. 412. Prince Francois. 480. Quadrio Giufeppe Maria 377. 428. 430. Rahn Jo. Heinrich 300. 382. 409% -—— Conrad 4I1. Ray John. 35. 263.447. de Reaumur 572. Rebmann Hanns Rudolf 196, — — — Valentin 196. — — — Wolfgang 536 Reinet N. 412. Reinthal 76. Reneaulme Matthieu 197. Review Monthly 270. Reydt, John, 494. Rhagor Dan. 70. 75 Rhellicanus J. 194 le Rhin 293. 294 Te Rhone 295 — 297. Ricou N. 458. Riethbad 413. Ritter Jean Jag. 58.150» 212. 25Te 309. 437. Rizzius Jacobus 191. Roche 90. Roder Daniel 20. Roncalli Francifcus 336, Roques Pierre 61. de Rofales Gafpar 279. * à Rofenrolle Rudolf 189. de Roverea Iaac Gamaliel 183, ReTi Go.1319% Rubin N. 359. la Ruilliere 206. Rufswyl 414. Sagittarius Cafp. 259. de Salis Rud, ‘306. Saluz Georg 347. Salzberger 383. i Samlung alter und never Merkwir- digkeiten 1. 49.108. — —- Breslhifche & Buchneri Continuatio 6, 13. 66. 95+ 105, 117.130, 131. 153. 492» 406 —509. 526, 527. 555 561. : — — kleinerHallerifcher Schrif. ten 90, 138. 169. 208, 307» 453. 460, Ù : — — neuefte vermifchter Schrif- ten 170. 529. — — mitzliche Hannoverifche 204. | — — vonReifebefchreibungen47, Sandifort Eduard 226, Sargans 385 — 4II. Saxius Gio, Franc. 291. SchaffFhaufen Canton 62, 226. 384» Schanenburg 415. < Schelhammer N. 257. \ Scherer Jo, Heinr, 192. Scheuch- 82) o (9 - Scheuchzer Jean Jaques!” 24— 13. 33. 34. 37. 38. 39. 47. 56. 66, 86 — 89. 92. 93. 95 — 99. 102 — 106, IIS, I16, 130, 131, 148,157. 166,184, 186, 187. 189 — 192, 194, -198. 202. 210, 222 — 224. 241, 242, 245 —— 249. 258, 312, 314. 317. 322 — 324. 333, 334» 339. 373-378. 379. 404, 421, 422.433.436, 479. 492, 497. 504 — 509, 515 — 518, S21, 522. 525 — 527. 537. > 655.562. — — Jean 36. 37. 41,172, 402, 450 — 453, 505, ts — Jean Cafpar 93, Scheurer Samuel 149, Schilling Laurent 553, Schindler Conrad 481, Schinz Hans Heinrich 81, Schinznach 416 — 420. Schmidt Frederic Samuel I5I Schmiedel C. S. 444. Schmutz Michael Raphael 397. Schoenholzerswyl 421. Scholl N. 366. Schottus: Andreas 286. Schreier Apollonia 145, 146. 147. Schueler N. 328. 329, 330. Schweitz Canton. 304. 424. 468. Schweitzer Hans Jacob 425. Scuol 422. 423. Seewis 424. Seigneur de Correvon Gabriel | Seleta phyfico Oeconomica Seraphino N. 46, 9% 45. 100, 353 Simmenchal.. 32. 134. de Simoni Gio, Batt, 336, Soleure Canton 54. 62. 140, 313, 369. de Sonnenberg Charles - Spannweid 425. 426, Spon Jaques 264, Sprunzlia D. ‘62, Le 27 Stazina Trugus Catalaunus 277. a Steenberch Elie 89, Stehelin Jo. Heinr, 474. Benoit 305. Stockar J. Georg 226. Stockhorn 194. 195, 196, Stoeclklin Auguitin 387. Stupanus Jacobus 422, Sulzer Jo, Cafpar 421, Jo, Georg. 6, Sifsberg 427. Sifsmilch J. P. 77. Sytz Alexander 316, Teda 428. Teglio 429, Tempe Helvetica 43. Teflenberg 75. Theatrum Europaeum 355, Thefaurus Antiquitatum Italiae 277. 286. 287. .—— — Hiftoriae Helveticae 168, Thurgeu 421. Thurneifen Leonhard 313. Tibianus Jo, Georgius , 258, Tiffot A. ‘77.136.141, 142, Toggenbourg 38. 192. Z29, _ —— »—— 47% 390» 39» 49 Tollot Jean Baptifte 440. 441, 442, Tomafo Giovanni 375. Tranfactions Philofophical 11, 13. 92, 93. 94. 102, 154. 155. 174,175. 177.210. 223. 236, 262. 263 454. 492. 493.504, 505. $10, 553, 567. 568. Trafcorio 430, Un 4 Trem. 354 Trembley Abram 568. Tfcharner Niclaus Emanuel. 463. — —. VincentBernard 29, 169, 170. Tfchiffeli Jean Rodolphe 52, de Tuffignano Petrus 333. Vadianus Joachimus 413. Vagliano Gio, Gius, 282. Valais 312. 363 — 307. 555. 507. 568. i Vallisneri Ant, 47. de Vaud Pais ‘de Vaugirton N, 124. Vernet Jaques 267. Verzaglia Jofeph 89. & Vitali Buonafede 376, Unterfchaechen 435, Unterwalden 469. de Voltaire 270, Urdorf 432 — 434» Uri 220, 238. 427. 431. W'agner J. dk 36 484 298, 299% 275» 45. 78. 79. 80, Wralfer Gabriel 21, 39. W'alte:fchwyl 435. 436. Walthier Balthafar 410, Wecker Jo. Jac. 386. Wegelin Thef, Rer, Suevicar, 259, 260. — — Jo,Chriftoph, 260, Weikhatd Arnold 320. 367. 396, Weiffenbach Jerome 520, n 164 (15 Wetftein Jo. Rud. 398. W'ickhard Paul 393. Wildermett N. 274. Wincler N; 151. Winter Heinr. Chrift, 153. “Wolf Cafpar 63. 444 Zagni Carlo Cefare 429. Zellweger Laurentius 73. 74 Ziegler Jacob. 351. 417. 432. 436% 534. —— Jo.Rud, 519. Zimmermann Jo. Georg —— — Matthaeus Zoffingen 123. Zollmann N. 11. Zug Canton 435. 438. Zurich Canton 23. 48. 49. 59. 56. 57. 62, GI. 125, 130, 131. 216. a. 217.220, 271, 272. 300, 3504-35, 352. 354» 368. 381, 382. 383. 425, 426, 432» 433. 434. 436. 464, 569» 14I. 143. 490. Zwick Theodor, 186. Zwinger Frederic 18. 254 — — Jo, Rud, 135. 140. — —— Theodore 337» 3 38. 403. 416, 473+ dita, at EAT A. PHYSICO- MATHEMATICO- ANATOMICO: BOTANICO- MEDICA; FIGURIS AENEIS ILLUSTRATA,; & IN USUS PUBLICOS EXARATA. rr r@ctr1117ry È —’—VOLUMEN VII Pio fe 1 ci.) 1 ml A ite Ce OA 0 "ia ) iS a | si si n ( iL BASILEE, di & Sumptibus JOH. RUDOLPHI "IM HOF & FILI, >» MDCCLXXVIE MAE FETO. dee tar - Sa i: diana TE NOS TRE PHYSICO . MEDICAE VO DA LI: (kg ILLUSTRIBUS 4C CELEBERRIMIS SISP; ipy (DER) 3. HENRICUS RESPINGERUG; Soc, Hety, SECRETARIYS -P lacuit F acultati medicae,ut hifce fuo nomi. ne maximas “82m gratias omnibus noftris Membris & pracfertim exteris, ob nobis huc- ulque communicatas firas doctifimas ac me. » VE. = Td ut in pofter fibi invicem ‘ac voto pier una citius ac frequentius hi Tomi fuccederent , Ut fic defiderio” orumque Eruditorum ‘fatisfaci- endi copia nobis daretur , qui {copus vero aliter obtineri vix poterit, nifi invitando &€ rogando ommes noftros Sodales 8 alios Vi- ftres fua celebritate , quibus incre- ros illu di curaeque ell; mentum Scientiarum Cor ut fuis Obfervatis aC Speciminibus , huc fa- cientibus , uberius nos locupletari lubenter velint,. quo non folum nobis , fed & toti Literarum orbi rem facient gratiffimam. CATA-. sel reelelrel-e e, ellelecd SELE e elrelele! seu ® {folk : k/ n { did ci e ITALIA, TI GXTI x DIRE TI suoni MEGA TOA LOGO Cel. SODALIUM EXTRANEORUM SOCIET, PHYSICO -MED. Bas ADDANTUR SEQUENTES. i FR. THADDAUS BERGE. & ADOLPHUS MURRAY, M ... RUS, Med. Doa Ducal. fp; Anat. & Chyrurg. Prof ° iHlluttr. Collegii Seggingenf. Ù Upfalien£ R. & O. Archiater. © Gee 7, è PETRUS JONAS BERGIUS, EDUARDUS SANDIFORT, M. D Hift Nat & Pharm, Med. Dog, aganus. Acad. Profelf Stockh, Caefar. Nar, Curiofor. alia HELE rumque Societt Soc. L:&@or® Mz. LAVOISIER, Acad, Anat. & Chyrurg. Leidae, Reg. Soc. Parif Membr, — CAROLUS CRETTE, Med CAROLUS A. Liber - Baro > Do& Neoftadienf Helvet. DE FLommMmENPELT, | l Collegii Regii Suecici Rej _JANUS BERNARDUS SAN. Metallicae ART & Acad, | DIFORT, i D. Poliater Litt. elegantiorum Mem. agamas. brum, Academ, Imperialîs Mia $ Phy- WC Phiyficae & Botanicae Flo. & GUILIELMUS ROBITAL. rentinae ut & Oeconomicae XY LIE, Caffal. Flandr, M. D, Hetrufcae Sodalis. Univ. Monfpel. prius Me- dicus ordin. Copiar. Regg. MAURITIUS ANTONIUS È in Germania, nunc Medicas CAPPELERIUS, Phil. & Regius Huningae, &c. Med. Do&. Acad. Caefar. W Leop. Carol. Societ. Reg. O Ma. MALLET, Prof, d’As- Londin. nec non Reipubl, tronomie à Geneve. Lucernenfis Centumvir.. È 0 Mar. l’ABBE' ROZIER, à Paris, Mr. GUETARD, Do@teur, ) Membre de plufieurs Aca- Regent de la Faculté de) demies, &c. Î Paris, Membre de l’Acad. { i Roiale des Sciences & Me. 0 NIC. JOSEPHUS a° JAC- decin Botanifte de S.A. SW QUIN, in Re metallica &_ Monfeigneur le Duc d'Or- % monetaria‘a Confiliis, Che- LEANS &c. W miaeacBotanices Profeffor, O = Viennae. JOH. HENRICUS ZIEGLE- È RUS, Med, Dodbor, Vi. PHILIPPUS FRIDERICUS todur. Helvet. Soc. Lon- W MECKEL, Berolinenfis. din. cui ab Artibus & Scien- O) KP por tis nomen et, ac Phyfi- Mr. COUSIN , Medecin mi- litaire è Huningue. to-Oeconomicae Turicen(, 9 Membrum” DISSERTATIO DE NATURA. CRISIUÙM IN FEBRIBUS ACUTIS. L cora fanguinis cum fun&ionum varia Jefione poffrine au&e, quas Febres appellare folent Medici, frequen- crifium tius occurrunt, quam ullum aliud morborum genus, ut fint, 482/25 qui cas tertiam morborum partem conftituere autumant — Quin valde crebra etiam mortes inde accidunt, qua multo frequentiores effent, ni corpus humanum ita fabricatum effet à fapientifiimo Creatore, ut ipfum à materia nociva irritatum contra candem reageret, eam fuis motibus fwepe fubigeret fo- lum,.a fanis bumoribus fepararet, & e corpore expelleret. Hos adeo medicatrices natura motus fedulam medicorum at- - tentionem mereri nemo inficias iverit, qui non folummodo confideraverit, eos non raro ad curam fufficere , fed ‘absque _ iis nec Optima remedia efficaciam ullam exferere, corum tur- | bationem fiepe magis, quam ipfum fibi relitum morbum, ad mortem contribuere, febriumque medelam magna ex par te in eorundem jufto moderamine pofitam efl=. Cum vero. ter bafce natura contra morbum reactiones excellant ille, as Crifes vulgo dicunt, ut quarum ope febres, expulfo de- nique morbofo, fepe feliciter, fed aliàs etiam, fi exorbitant Vol. VIII aut Ai 63 ) o ( £83 aut turbantur, in mortem aliumve morbum terminantur, ifta= rum maxime confiderationem fummi ufus & neceffitatis effe patet, quod etiam predidtio medica de eventu & tempore exitus febrium, ipfarumque rationalis medicatio inde pluri. mum pendeant, cumprimis in noviter ingruentibus necdum fatis cognitis epidemicis morbis, quorum nimirum aptam me- dendi rationem, prater caufarum, phonomenorum , atque juvantium nocentiumque obfervationem, attenta confideratio modi vieque, quibus natura ipfa in iis fanandis utitur, ap- prime docet Hinc & do&rine de Crifibus eximiam dignitatem cum HippocRaTE, GALENO aliisque veteribus, omnes genui. ni Medici agnoverunt, pluresque etiam Tra&tationes de iis evulgarunt, ut videri poflit, ne cogitationem quidem novam, nedum obfervationem, ha@enus di&is addi polfe— At. prac- ticorum fcripta fuper hac re evolventi ilico apparebit, multa fuperefe cum in Theoria, tum in Therapia Crifium , obfcura i ‘ adhuc atque dubia, que cum paflim melius explicari poffe videantur, non incongruum fore duxi, fi in publico ifto fpee cimine meorum in ftudio medico progreffuum, difficilem qui. dem banc, fed'perutilem in Praxi materiam, faltem quoad Theoriam, aliquanto magis dilucidarem. IT Febrium Ut Crifis genuina fignificatio, ejusque diverfitas a reli- varie quis febrium folutionibus tanto clarius pateat, harum vulgatio- Solutiores res ante ompia breviter exponere vifum eft, Febres nimirum vel in fanitatem, vel alium morbum, vel in mortem fequen- tibus fere modis terminari obfervarunt practici : (1) In leviflimis febribus, que in corporibus catero- quin fanis a levi folummodo caufa occafionali excitantur, ve- luti in FEphemera ex modica indigeftione , materia peccans partim propria fua indole, partim'ex calore, tum vi reagen- ‘tis vite, affuforumque fanorum humorum & potulentorum, fubinde etiam remediorum virtute auxiliatrice, aliàs perfedte , coqui- \ coquitur, i. e. humotibus fanis analoga fenfim redditur, quo fato, ceffante ftimulo alieno aut occafionali, motus febriles illico iterum difparent absque ulla &vacuatione. Hxc Codio perfe&illima febrisque fanatio Per Affimilazionem fieri dicitur, C 2) Alîàs in fimili cafù > CUM materia febrim excitans fanis humoribus affimilari nequit, ita tamen ca aut per fe fubtilis elt, aut catenus fubigitur fepe ab iisdem prediCis Caufis atque tenuatur, ut fub fpecie tranfpirationis infenfibilis fano ftatu fanguinem ipfum fuo Mmunere fundum, bt COrrup= tela ex mora longiore, nimiaque ex novo continuo fubna- (3) In Synochis Porro fimplicibus ex fola fere caulla | ©ccafionali natis, absque notabili jam intus latente feminio, in quibus cater Quin validior vel’ in primis viis contra pec- Cantem ibi materiam reaCtio infurgit , vel paulo major humo- Tum, libere interim fere Ubique circulantium, impetus fecre. | Manifelta evacuationis fpecie , ut Vomitus , alvi fluxus, fu. ‘ doris, uring craflioris, aut remediis, aut fpontanea benigna fingulari Crifr ejicitur, {i quidem crilis nomine laxius fumto 1 multis quamceunque fpontaneam manifeltam. morbi folu- (4) Si vero Copiofior materies elt, magisque refrattaria, Quam ut una febrili acceflione aliisque coctionis ad primum | Dumerum enarratis cauflis fubigi queat & expelli, locisve i A 2 hereat allestiti 4 63) o.C f63 heteat diverlis, in quibus codlio non eque facile perficitur, tum fepe iteratis acceflionibus, & predi@a benigna Crifi perio» dice repetita morbus fucceffive vincitur, quod in intermitten- tibus maxime febribus & IÎevioribus remittentibus accidit, (5) Et porro, ubi in febribus cum adjun&a notabili ftagnatione humorum, caterum btenigoorum, in minimis vafculis vel jam ante febrem, vel in ejus demum acceffu aut decurfu nata, pars mobilis materie morbifice & circulantibus humoribus immifta di@is modis (2. 3.4.) fubigitur fenfim & per colatoria univerfalia evacuatur , altera vero portio pare tem aliquam ‘obftruens aut inflammans, calore & benigno cruori ftagnanti propria degeneratione, denique refolvitur in mitem fatis nec fanis tamen, fed magis puri analogum hu. morem, qui per ea ipfa, in quibus ftagnaverat, ultima vaf- cula fenfim dilatata (per anaftomofin, ut dicunt) tranfpref- fus in aliquod naturale cavom, mixtufque cum ejus cavi mu- co, excernitur è corpore fub fpecie pituitofi puris, fepe re- fiduis aliquot ftriis fanguineis tini, per emun@ionem, fputum, fcreatum, alvi fliuxum &c. Hc berignior per refolutionem fac= ta codio, & Crifis partim univerfalis, partim /ocalis mitiori» bus inflammatoriis & catarrhalibus febribus familiaris eft. Caterum & has mitiores vixque turbulentas febrium ter- minationes (3, 4, $:) tametfi cum manifefta evacvatione con- tingant, quidam malunt ad So/uziones Jucceffivas referte, Crifis nomen illis unice eventibus refervantes, quos nove auctave memorabiles perturbationes pracedunt. (6) Alia nempe, & frepe gravior, eft vera Crifis exam | thematica naturalis, quà in febribus,, ex miafmate aliquo fpe- cifico fufcepto, internum quoddam feminium motu fingulari . inteftino in humoribus fubnato extricatur, au@oque fimul | inde motu progreflivo cum gravioribus non raro fymptoma- , tibus jun&o, certo die, faepe tertio aut quarto, critice, quali‘ per defpumationem, variis emun@oriis, cuti maxime, impel litor, an a Pd 53 ) o ( £83 DI litur, quà pervadit ex parte fub fpecie tranfpirationis aut fu= dotis, ex parte heret ipfiusque vafcula inflammans aut ero- dens maculas,. papulas, puftulasve divetfi generis creat , pro- pria denuo co@ione indigentes, ut vel refolutione vel fuppu- ‘ratione feliciter hoc fecundarium malum terminetur, exem- plo morbillorum, variolarum, fcarlatine febris &c. In Pefte fimile quid aliquando contingit, nifi, quod fepius ob fum- mam materie malignitatem gangrena corrumpantur corporis. partes, in quas materia projecta fuit. (7) Denique, ubi valida elt febris continua remittens cotitinensve, cum notabili humorum tenacitate & acrimonia, ftagnationeque in minimis vafculis fubinde jam ante febris in- grefflum aut ex hac demum ipfa medendive perverfa metho- do indu@a, cum vel fine adjun&is exanthematibus, tunc va- ria eft morbi, & periculi plena, folutio, varieque materia, fi quidem pradi&tis modis coqui adhuc vel ad fecretionem dif. poni queat, è fanis vel his affimilandis adhuc reliquis hu- moribus fejunGio: Namque, ubi felicius etiam res cedit, (4) pars ejus, quae in primis heret viis, & ea que cum humo- ribus per vala circulum fubit, partim cruda feu vixdum me- liorata aut tenuata, aliquando jam fub initium morbi, ejici. ‘ tor vi medicamentorum aut nature , facilios quidem è pri- mis viis, difficilius autem, ob angulta & plerumque obftruc- ta colatoria, e fecundis, ut qua, fi excretio nimium urgea- | tur, facilius fluidiores fanos humores cum virium gravi detri- i inc inde ftagnarunt magis per fe refradtaria , viriom tan A3 vive 6 63 ) od 683 vite & remediorum aétioni minus expofita diutiusque vel ideo reGitentia, mora demum longiore refoluta in putrefcentem humorem, tum loco mota, ni alicubi exitum invenerint , tranfeunt in venas, cumque fanguine circulante fic mixta notabili fua acredine cor totumque fy{tema arteriofum vehe- menter ftimulant, indeque repentinam febris exacerbationem cum novis & graviflimis fymptomatibus creant , donec vel alicubi manifefta evacuatione , plerumque per cutim, renes , aut alvum, fecernantur, morbusque fic, dummodo vires & integra vifcera reftent , feliciter terminetur, quo ipfo tempo- re peffima omnia metuenda videbantur , vel faltem in fecu- riore quadam externa parte eadem materies iterum hereat ; ubi varia nova mala, fed jam in fecuriori loco minus pericu- lofa, potmodum exponenda, per metaftafin creat , mor- bumque imperfedìe tollit— Sed (4) aliàs minus feliciter cedunt nova ifte turbe critice, dum vel fuccumbunt vires difficilius fuperando hofti, vel impetu dirupta majora vafa, qui rarior tamen eft exitus, fanguinem ad mortem ufque fundunt, vel acerrima & omnia, quà haret , inflammans materia in nobi- liore interna parte figitur, ejufque infardtu fun&ionem cum vita fuffocat, aut induta maligna fuppuratione vel gangrena eandem corrumpendo fimul vitam deltruit , ni ilico fedem binc denuo mutet— Et hanc pofteriorem turbis plenam in ftatu gravioris febris aut declinatione demum contingentem mutationem (c, 4,) tum que N°. 6. defcripta elt, plerique au@ores magis fpecialiter Crifim vocant: turbulentam dixeris, - nt à reliquis fecernas; quam ipfam paulo prolixius impra- fentiarum dilucidare mecum conftitui, ut minus bene hacte- nus, quoad mihi videtur, expofitam, poftquam his fubjunxero, (7 ) graviores febres acutas , nifi priori modo folvantur, etiam abfque Crifi, aliàs abire in lentas febres, aut alium fape chronicum morbum ex reli@ta obftruttione , fuppuratione, caco- chymia, erofione, debilitate &c., nec raro in mortem ipfam aut per fe aut per fuas fequelas, idque vel ex infliammationum « inter 3 ) o 13 , - internarum fuppùratione , Que tamen fubinde, cum benig. nius pus exitum invenit, felicem adhuc eventum {ortitur, ‘ tionem ejusmodi vel tranfpofitionem materia Precedit, Per. Burbatio critica, hujusque fingularia phoenomena Symptomata cri. dicuntur; ipfa denique Materia motbi favis humoribus vel affimilata (Quod equidem rarius Contingit) vel eatenus faltem mobilis reddita ut €vacuationi, aut faltem circulationi translationique faciliori in alia loca fit aptior, coi nominatur; Quidem per cottionem in morbis intelligunt Medici materia . Morbifice commutationem in praedi@um mobilitatis ftatum, attim Per fpontaneam materia ftagnantis folutionem s partim Ce0ique per admixta fluida inquilina, vilum, potum, & res medi; \contingit, Morbofique Btatus, qQuoad ipla perfe@ior Similis Crifis Pbeno- snena ge- sseraliora. sg O) i: | Similis exacerbatio in augmento morbi five [ponte five ab errore in medendo contingens » cum vel finegevacuatione, fed que ipfa tune absque levamine contingit, ad diftin@ionem crifis Orgafinus dicitur; & /ymptomata > que tunc accidunt , morbofa 3 materia vero morbi nutritioni, & ob tenacitatem circulationi libere atque excretioni per colatoria naturalia fo- lius natore vi, €0 tempore adhuc inepta, cruda audit, isque morbi ffatus cruditatis, Qua preefente continuat, autta magis- x mota augetur morbus, minuta decrefcit idem ad crifin ufque. » IV. Genuina Crifis, qualem S. precedente definivi, in fe. bribus acutis exanthematicis & validioribus inflammatoriis, ety= fipelaceis , biliofis, catarrhalibus , maxime continuis (IL6.7.)» tum certo refpe@u in intermittentibus » fere fequenti ratione contingit nifi ante ipfam eger morbo fuccumbat, aut vires nimium debilitate , morbusve quacunque demum ratione ni- mium turbatus fuerit: In morbi faftigio, & fepius cum idem jam decrefcere coepit » fere repente & fine nova manifefta caufa externa » unde is preter ordinem exacerbari queat, in- gruit plerumque fub velneram horror cum frigore » quin ma- nifetus aliquando tremor, plus minusve durans, fubinde re- petitus; quem excipit, initio aliàùs cum eodem alternans, aug- mentum febrilis eltus CUM pulfu concitatiore », fepe vario modo irregulari tendinumque fubfultibus junto. Accedunt fimul varia NOVA » fubinde gravillima fymptomata » priorave augentur, ul fupor & fomnolentia » faepius major inquietu- do ac vigilia moleftèà cum doloribus: yagis. deliriis variisque aliis fenfuum internorum & externorum affeGionibus; tum refpiratio laboriofa & anxia; fitis; fubinde paufea variique im. ventre motus. Demum plerumque xftus, qui initio interio- res partes cumprimis affecerat, cutem magis petit, primo. | valde moleftus , ficcus, Urens » fubinde cum vago rubore CU». tis pundturisve maxime cum fudor miliaria aliave exanthe- mata # di a 223 Vo ( 3 9 - . mata produ&u rus inftat, tum vero, prout cutis vafcula ma- gis aperiuntur* fentim udus cum inquietudinis decremento— Sic Perturbatio critica folet contingere, valde anceps ftatus, ut multi eo ipfo tempore ex febribus moriantur egroti, de. que eo vulgo etiam noftro idiomate dicant ,,die Kranfbeit pr fee auf dem boobften— der Vatient babe die foblimmite 7 Aacht gebabt — Leben und Tod Pitten mit cinamder-gee rrftvitten 20.,, Atque hic turbulentus ftatus aliàs per paucu- las folummodo horas, multo feepius autem per unum duos» ve dies continuat, reditve etiam plus una vice, neque fecure aut cum aliqua conftantia levatur , nifi manifefta aliqua & copiofa evacuatione materie morbifice, ejusve faltem in lo- cum quendam externum translatione — Ifta. quidem Evacue. zio critica, quam folam multi fub Crifis nomine intelligunt, communiflime per cutem & renes fit, aliàs per alvum, ra- rius per alia emundtoria, cum notabili femper diminutione febris fymptomatumque levamine ; quin plenaria fepe morbi folutione, qua germanica voce apud nos exprimunt:. die Rranfbeit babe fi gebrocden; fic ut unice vires, ex atonia folidis indu&ta humoribusque exhauftis frate, reficienda ad- huc reftent per vitum maxime potumque idoneum, tum quietem & fomnum, qui ejusmodi turbas aliquando diu» “turnus fequitur; modo ne obfint reftitutioni folida ex vehe- — mentia morbi gravius lefa, fluidave nimis exhaulta aut cor- “tupta, quo cafu, ut fuperius indicatum. jamfuit CHI 7.), fe- pe alius chronicus morbus, quin ipfa denique tardior mors priorem morbum excipit — Sed & Mezaffafes varie funt, earun- demque & evacuationum differentie memorabiles, quas adeo | utrasque paulo plenius -porro confiderare juvabit. W . Differunt nimirum Crifesin acutis ratione (1) vebementia & Crifium durations, (2) loci, (3) materie, (4) effetus in morbum inte- diverfr. grum vel partem ejus, (5) evenzas, (6) numeri, & denique - #4 (7) temporis. Vol VII "© Bi (1) Quem. 7 PR “ Mi FI A ; doi M È 10 83 ) o ( £83 Ti ag gat H (1.) Quemadmodum enim febres diverfarum fpecierom, quinejusdem fpeciei, ratione Vebemenzie & Symptomatum fepe valde differunt, fic & ratione Crifis. | Vehementior vulgo hec eft, tum pracocior & velocior, in validioribus febribus, atque robuftis & media atatis hominibus, talisque per excellentiam Crifis audit; mitior eadem & tardior fapeque interrupta in de- bilioribus fubje@is & febribus, ac etate adultiore. (2) Deinde diverfus & obfervatu dignus eft Locys feu pars corporis, tam urde materia movetur, qua nimirum ftagnaverat eadem in primis aut fetundis viis, cum ei loco fubinde refol-. ventia & moventia fint adhibenda, tam per guam motus, & ex qua evacuatio contingit, aut in quam fit metaftafis: fiquidem hinc alia funt et fymptomata & pradi@tio & medela, ut poft- modum oulterius dicetur — Eft autem & commotio & evacuatio ratione loci, ideoque Crifis, aliàs fmuplicior, aliàs magis compofita, — prout materia hefit in fecurdis maxime, aut fimul in primis Viis, in paucioribus aut pluribus locis. Quandoquidem, ut jam dilum, in plerifque acntis febribus pracipua evacuatio levans feu critica per cutem fpecie Sudors, fimulque ordinario per re- nes cum Uriva, contingit; interdum per alvum fub diverfi- moda Diarrhee fpecie, qua non ea folummodo ejiciuntur, que ut pars caufe morbiin primis viis haferant, ipfo morbi decurfu per affumta & calorem magis corrupta atque foluta, ut per- fepe in bitiofarom febrium fine, etiam cum virium & vite dilcrinsine, accidit, ficubi vomitus in earundem initio con- tingens emetico non fuerit promotus: fed talia etiam, quae prius circulaverant aut in vicinis visceribus haferant, critice non raro per varia emiffaria eo deponuntur, ut adeo etiam divetfifima fit, qua hac via eliminatur, materia. His minus. communes exiftunt relique evacuationes critica: & per Vomi- tum quidem crudioradhuc materia, & magis fub initiùm quam finem mo:bi, tam fponte quam per remedia, in remittentibus cumprimis febribus, utiliter excernitur. . Sic & crudior alias Sangui phlogifticus in ardentium incremento per vafa aut rup- ta aut impetu dilatata, Narinm fere aut Uteri, alias di ge aut d ecina- 183 ) o ( £83 II. declinatione ‘etiam cous, i.e. in vafis, quibus hieferat, re- Tolutus, ex ipforum laxatis finibus, ille pierumque copiofius, hic fere parcius, cum levamine evacuatur;s quod vero per eas dem aliasque minus confuetas vias in putridis & malignis nun» quam non cum detrimento accidit, quapropter nec criticam tunc ejusmodi hemorrhagiam dicunt. Quibusdam porro ex predi&is fubinde accedunt ille, quas, quia fpeciali magis parti morbi fedive ejus medentur,. locales dixi Crifes (II. 5), per Sputum purulento pituitofum in infammatoriis oris , faucium & peGoris morbis, perque Sa/lvazionem, fancium maxime affe Rio» nes infiammatorio -- exanthematicas in variolis, febre fcarlatina & miliari iepe levante. - » Partes, in quas fiunt Metaffafes, & ipfe valde funt diverfe, fiquidem alias materia minus fubata heret in ipfo emundtorio, per quod ipfam expellere annifa eft natura, veluti in cute etiam. que interioribus quibusdam partibus, ore imprimis & faucibus, fb variarum Eruprionum fpecie, propriam denuo codtionem, fi- quidem ejus capax fuerit materia, fubeuntium, veluti /car/a tine, miliaris,. Eryfipelatis, Anthrac&, Petechiarum, Variolarum, ‘Morbillorun, -Furunculorum, Aphtharum. Alias in externis glan- dulofis partibus conlfiftit, unde nascuntur varii tumores, Pa- ‘rotides in falivalibus,, Bubones in axillaribus aut inguinalibus glandulis. Subinde in aliis partibus fubcutaneis, fed etiam profundioribus, /vfammaziones varie indolis facit, utinter alia in Arthritide cum fixa tum vaga videre et; quin & Abfceffus format, qui equidem autillico funt purulenti, ex vero nempe pure alibi, etiamque in integris aliquando vafis, ex refolutione femiputrida cruoris nato illucque depofito, aut inflammatorii ab initio ob acerrimam fepe materiam fubputrefattam mox fup- purant. E@tetiam, ubi (er critice febrem folvit, cujus fomes pracipuus in vafis biliariis haferat; alias #umor extremitatum ‘cedematofus, aut emphyfematis fimilis, ut fepe videre licet in intermittentibus, & fecundaria variolarum crifi. Denique Dec raro ex una parte interna in aliam internam transfertur | morbi materia, quodin periprauggezia & pleuritide eryfipela- | i a 2 cea 12 wr Co) è cea fepe in hepar aut cerebrum contingere obfervatur, eaan. que novam partem citiflime utplurimum corrumpit—St om- nes quidem ilta Metaftafes alias morbo fuo magis zazurales funt, tumque fepius Zone , fi is confuetus nature modus eft, pars, _qua hxfit, externa minus nobilis, neque nimis deleteria, codionique nove accommoda, materia; alias wz4/e & preserna- zurales, quin fepe falizie, fi contingant ex ignobiliori in no- biliorem, imprimis internam, partem, fi modus locusque in- confuetus fit, aut finon tam ex morbi ipfius indole quam po- tius ex perverfa medendi methodo fuerint nate, (3.) Ex his ipfis patet, AMateriam criticam feu eam, que morbum ex parte fecerat, jam magis minusve coltam, motam & evacuandam, etiam multiplicem effe ratione qualizazs & copie, | pro varia natura morbi, fede ejus, fubje@o &c, adeo ut exac- tior ejus defcriptio valde prolixa foret, ni impoflibilis; qua: propter, cum praterea, que circa eandem notatu digniora funt. aptius partim in prioribus partim in fequentibus fe@io» nibus fermo fiat, hic ei prolixius defcribende non inhereo. . ‘ (4) Ratione Efe&#w vel integrum morbum tollunt Crifes vel ejus folummodo partem, quarum. ille univerfales, he parti» culares, dici poffunt. Illefiunt, cum refidua adhuc univerfa morbi materia eodem tempore foluta & vaga per univerfale, vel maffam fanguinis univerfam depurare valens, unum alte- rumve colatorium ejicitur, ut per cutem aut renes, ilta vero, cum pars folummodo materie, fpeciali loco inhaerens per to- picam mitiorem crifin (1I.,5) excernitur, aut cum materia certa folummodo portio, diverfis temporibus fubatta, mo- vetur & exit, quod fub finem fingulorum acceffuum in inter- mittentibus & remittentibus quibusdam obfervare licet. C)) Eventu alia Crifes bone el&, mediocr& alia, denique mala— Bona, abfoluta, aut perfetta, quam folam crifin appellari debere. quidam contendunt, eft, cum febris poft commotiones & eva» cuationes, quibus una crifis confiftit, mox tota ceffat, nullo alio a £$3 ) o ( £33 13 alio vitio prater aliquam debilitatem reli@to :, quod vix nifi in robuttis fubjed@tis, cum debita medendi methodus fimul obfer- vatur, razius in debilibus, contingit— Mala vero audit, que funeftum per fe exitum habet, five ftatim five lentius fubfe- quentem — Mediocrem denique few imsperfeitam conftituant tany Metaftafes materie morbofe in alium folummodo locum priore îgnobiliorem, que mitigant quidem pragrellum morbum, neque omnem tamenillico tollunt, ipfeque adeo, quoties fic levant, veluti bona Crifes, merito fa/utares dicuntur: tum quas evacuationes manca excipiunt, denuo repetende, ut integer morbus tollatur. N (6) Namque & Namero in eodem morbo alias unica ef Crifis, eaque perfe@a, metaftatica, aut mala: fapenumero duo, tres pluresve repetite, quorfum & recidivas referas, cum vel tenacior , aut diverfis locis herens, diverfeque indolis ma- teries, non eodem tempore omnisad evacuationem apta reddé poteft; veldum, quod in febribus exanthematicîs fere accidit, pars materia, veltota, per metaftafin alicubi hafit, ubi peculiari denuo codtione indiget, febrisque nova inde fape excitata pro» pria crifi, quam fecundariam dixeris, terminatur; vel denique, cum vires in lentioribus febribus prompte & perfe@a codio» . ni evacuationique non fufficiunt, ut adeo repetitis, quod fen» fim coquitur, commotionibus expelli neceffe fit, qui ipfi re- curfus tum fere diebus criticis contingere folent. (7) Nimirum, etiamfi Crifes fingulis morbi diebus quan doque accidant (1), tamen ftato quodam zempore certisve morbî diebus febres fimiles frequentius folent judicari, qui Dies ideo, quod pra reliquis commotione & evacuatione fpon- tanea morbofe materie prius jam magis minusve fubata in- figues fint, & de morbi exitu crebrius decernant, fpeciatim a È critici —————_————__E__rrrr=rrr_——_—_—_——_—_——————_—_—__—_——————— >È& (1) Garen. de diebus decret, L, IX C. 2. abinit. Edit. Lugd. 1553» 32°, p. 8.&L. Ill. C, 8. p, 140, 145. BA. 163 ) o ( £83 critici, judicatorii , judiciarii,, vel decretorii vocantur—Horum autem ipforum alii privcipes aut magis /egizimi cenfentur, in qui- bus nempe creberrima crifes & perfedtiores contigiffe obfer. varunt medici (2): funtque tales jam ex veterum obfervatione dete@i febris dies quartus, feptimus,undecimus, decimus ‘quartus, decimus feptimus & vigefimus (3): nimirum fere quaternarii & feptesarii in acutioribus febribus, in longioribus porro feptenarii, fcilicet vigefimus feptimus, trigefimus quar- tus, quadragefimus : denique foli vicenarii, fexagefi.mus; octogefi- mus & centefimus; inter quos tamen maxime feptimus, tum une decimus, decimus quartus, & decimus feptimus pre reliquis po- tentia & judicandi dignitate pollent (4)— Allidies critici inferioris ordinis funt, frequentia & fecuritate crifiam minus celebres, fae- pius ex accidente quam naturaliter tales, coincidentes, fubinciden» tes, aut intercidentes ideo dii, quales fere obfervati funt in febribus acutioribus dies morbi tertius , quintus, fextus, nonus, & decimus tertius — Cumque ex commotione & fymptomatis in praécedentibus diebus criticis fepe judicare licet. de gradu virium reagentium & codtionis materie , conftitutioneque emun&iorum, hinc & de fubattione & expullione materie propiore aut remotiore, atque adeo utrum crifis, & qualis futura fit fubfequentibus diebus criticis , illos horum re- fpeu dies indices , indicantes, internuncios , aut contemplabiles appellarunt, ut hinc fequentium dierum criticorum indi. ces fint ipfi dies critici precedentes: quartus, feptimi, fep- timus noni vel undecim:, undecimus decimi quarti &c. Qui vero a commotionibus ejusmodi turbulentis & evacuatio= nibus .plerumque liberi funt, dies vacui nominantur, quibus. dam - (2)GALEN, l, c. p.,13. (3) HippocR. de judicat. $.. 13. conf, $. 25, & de diebus jud'cat. 15, quo pofteriori quidem loco, uti Aphor. IV. 36. pro die 20 pofuit 21. fed corruptos effe hos pofteriores -locos cum GaLENO fufpicatur V.Swigt. Comm. Il. p. 470, 471. (4) Conf, GaLEN. lc. L, 1, c. 2 n A Tu 15 ‘dam etiam wmedicinales, quod in iis fecurior fere locus reme- diis fit, & ejusmodi fere cenfentur morbi dies odtavus, de. cimus, duodecimus, decimus fextus, decimus octavus, de- cimus nonus, vigefimus primus &c. Interim hec ipfa crifum tempora, a veteribus fere nimis limitata, hinc a recentioribus quibusdam in dubinm vocata- vel male negleGa, foepe variare pro morbi aut epidemia na- tura & intenfitate, materia indole magis minusve refrataria, ejusve loco, agroti conftitutione, tempeltate, regione, me- thodo, regimine, aliisque accidentibus: Sic, cateris paribus, quo validiores funt vires motusque, tanto pracocior fere et crifis, in acutiflimis febribus fape tertio aut quarto, in peracutis feptimo aut nono die; tum etiam, quo mobilior acriorve eft morbi fomes, uti videre licet in regularibus mor- bis exanthematicis ex contagio natis, variolis maxime & mor» billis, in quibus perturbatio critica maxima fere fub ingreffum tertii diei contingit, evacuatio materia fpontanea per fuper- * ficiem corporis plerumque fub finem tertii & initio quarti in- cipere folet, in eryfipelate & fcarlatina febre p'erumque citius, fecundo jam aut tertio die; fic aliquando in pefte, inque fy- nochis etiam levioribus— In acutis vere continentibus, qua rariores apud nos & fere inflammatoria indolis funt aut in flammationibus adjunAa, crifis turbulenta faepius inter fepti- mum & decimum diem contingit; tardius in putridis & valde _ malignis; dummodo tunc accidat, cum fepe vires in his ni- mis frate motibus ad genuinam crifin neceffariis non fuffici- ant — In acutis vulgatioribus feu remittentibus ordinariis fe- bribus frequentior eft circa diem decimum quartum (5), in levioribus catarrhalibus etiam citius, alias. demum circa deci- mum feptimum, vigefimum, quin tardius accidit; Caterum »,Que diebus paribus invafiones habent, ille Lg ani »» decer= "_——Tr———rrrrrrr__—_—_—_—_——_—_nm__—Èmi""s#wwrr_____———— (5) Hrerocr. de judicat, $. 24, + 23) 0 (883 i. ,, decernunt. Quarum vero acceffiones diebus imparibus fiunt, ,» imparibus judicantur. ;, (6) — Intermittentes, in quibus fin» guli paroxyfmi crilis fimilitudinem habent, & ipfe non raro fpontanea materie fubaftione & evacuatione ceffant, fere cir- ca feptimum paroxyfmum (7), quod crebrius quidem in ter- tianis regularibus , rarius ‘in reliquis, obfervare licet— Quae porro materie portio in primis adhuc viis haret, faepe imtio - febrium vomitu aut alvi fluxu jam evacuatur, vel tota, vel ex parte faltem, ni tenacior fit ejusve evacuatio perverfa meden- di methodo prohibeatur — In media atate & robuftiore con- ftitutione ocyus fepe accidit & regularior perfeCiorque eft crifis, quam in fenibus aliisgue nimis languidis fubjedtis , tum, quoad regularitatem, in tenellis infantibus feminisque nimis irritabilibus — Calefaciens dieta & medicatio eandem fepe ni- ‘mis precipitem & vehementem, non raro funeftam, reddunt — Denique & tempeftas & regio varia in diverfis febribus diver- fum reddere poffunt crifium & tempus & modum, uti diver- fe inde nafci poffunt ipfe febrium fpecies. VI SiemaCrii: Premifa hiftoria crifis etiam Signa, quibus eadem futura Gum dia-pravidetur ES prafens agnofcitur, pro parte exhibet, qua ta- guoftica. men Diagnofis , ad Preedi@ionem & Curam perneceflaria, ex fequentibus adhuc certior redditur. Futuram Crifm, qualem turbulentam dixi (II. 6,7.IV.), cum translatione vel evacuatione materie, #2 genere preftme= re lice: ex indole morbi, ftatu virium fufficiente, & fignis vel fpe faltem aliqua co&tionis: fi mempe in validiori febre, in qua benigniores folutionis modi (Il.1—s.) vix fperandi funt, remittente maxime & continente, verfus da a i quo imiles (6) Hrerocr, Epid. L. I, Se&, 3, verfus finem, (7) Hiepocr, de Judicat. $, 28» 53 ) o (tO 177 fimiles febres judicare folere fcimus , prater figna in a@ioni- bus maxime witalibus, qua vires vite fat validas produnt, Spes aliqua affulgeat cogtionis, feu mox future aut incipientis majoris humorum ad circulationem & fecretionem aptitudinis, quam nondum quidem ncipientem exfpe@are licet, cognita indole refolubili materia ex comparatione cum fimili morbo jam noto, morbi vehementia modum non excedente, & vita tamen non nimium depreffa; quamque jam contingere & ma- gis magisque perfici novimus ex mitefcente fenfim morbo, pulfu jam molliore , fepe lentiore, fatis magno, refpiratione faciliore, majore transquillitate , liberiore partium fundtione & externarum etiam ‘motu, fymptomatum reliquorum aliquo levamine; lingua cutisque majori mollitie & aliqua humidi. tate, viarum porro urinariarum aliorumque colatoriorum pe- -«dedentim nata majori libertate ex craffioris urina copiofiore fecretione nofcenda, in genere ex diminutione aliqua appa- ritionum morbofarum, vi vite interim non nimis imminuta, quin potius auta. Nam, ficubi hac apparent, materiem mor- bi primo quidem circulantem, tum etiam ftagnantem in va- fis, magis magisque refolvi & mobiliorem reddi arguunt, viresque vite ad eam propellendam, ftagnantemque ipfam.de- mum translocandam & expellendam fatis adhuc valere. — Sed etiam dies & locus modusque crifis aliqua cum verifimilitu- dine prenofci poffunt, fi tam fedem & indolem materia aliuù» de, ut ex genio ejusdem febris fimilisve jam in aliis prius obfervato, ex parte note, cogtionis magis minusve perfe@a indicia, ftatum colatorioruom magis aut minus hactenus libe- rum, cum indole & vehementia motuum, qu in diebus indicantibus obfervantur, exacte comparemus: fic v. gr. cum in die aliquo indice co&ionis figna jam. fatis evidentia appa- “ruerint, & modice valida exacerbatio fuerit cum vifcerum nobiliorum fun&ione vix notabiliter Jaefa, aliquo cutis ma- dore excepta, urinaque fubhypoltatica, proximo die critico bona judicatio per fudorem & urinam exfpe&tanda erit — & contra. Vol, VIII C Crifis Vi, ° abate TO sit pi ito O: 18 3 ) o C 89 Crifis autem jam prefentis indicia exhibent die maxime critico, & poft pregreffa aliqua codionis figna., exortte per. turbationes critice in hiftoria crifis fupra defcripte (IV), ni- mirum commotiones ejusmodi, quas aliàs novimus certas eva- cuationes precedere folere; que ipfa adeo fymptomata, ut figna eorum, que intus fiunt, confiderata non male a qui. busdam Teftesjudicii fuerunt appellata; tantoque certior denique fit ita crifis dignotio, ejusque fere falutaris, fi illis turbis'fuc- cedant evacuationes aut metaftafes (V 2 ) cum notabili mor» bi levamine, qua ipfa denotant ad finem jam properare crifin. Eandem denique finitam declarant fubfequens ceffatio vel notabilis faltem diminutio motuum febrilium ipfarumque de- mum evacuationum; & perfefam quidem, fi his finitis omnis febris priorisque morbi fymptomata plane, & cum conftan- tia, difparuerint, viribus cum aliis fanitatis fignis interim con- tinuo audtis ; imperfeîtam autem , & recidive adeo metum, prater tempus illegitimum & urinas circa judicationem , poft- que eam, adhuc crudas defettumque alius idonee & morbi gravitati proportionate evacuationis, aut nate metaftafes do- cent, aut reli@a, prater confuetum in convalefcentibus lan- guorem, aliqua adhuc morbofa fymptomata, imprimis recur- rentes fubinde horrores cum vel fine aliqua pulfuum prater- naturali agitatione; funefam denique ipfa mors indicat ipfi ftatui vel fummo vigori crifis fuperveniens , aut tardius demum ex debilitate aut mala metaftafi &c. fuccedens, Ab Orgafmo & fymptomatibus ei jundtis (III.) difcerni sur critica perturbatio &5 evacuatio, quod ille cruditatis tempo- re vel in morbi incremento contingat, ifte in ftatu demum & faepius poft figna coctionis & aliquam morbi declinationem dieque critico: quod porro ille non folum absque. levamine morbi, & faepe absque evacuatione, contingat, fed morbum ipfo eventu evacuationibusque aliquando fuccedentibus dete- riorem 20.A 63 ) o ( 183 19 riorem potius ‘reddat, ite vero fuccedentibus evacuationi. bus cito levent. h His generalibus caterum crifis fignis accedunt adhuc alie note, que’ fingulas criticas evacuationes Jpecialins indicant: Sic preter figna coGionis pregreffa tumque fuccedentes tempore critico perturbationes generales, indolem peculiarem morbi, & proclivitatem majorem agri in hanc illamve evacuationem jam aliunde notam e t, (a) Crifis cutanea per fudores prenofcitur maxime ex co- gnita fubtiliori acrimonia fanguini induîta, pulfu fape ela. tiore, molli, undofo (ni acerrima materia exanthemata, im primis miliaria, paritura cum fanguine vagetur), feu, ut à Sorano Medico hifpano ob predigtiones ex pulfibus fa- migerato vocatur, inciduo i. e. aliquibus pulfation:ibus fupra fe mutuo infurgentibus (8), defe@u aliarum evacuationum, imprimis alvine, & incalefcentia cutis continuo au&a, acce- dente demum ejusdem mollitie vaporoa— Prafentem autem Sudorem vere criticum effe porro docent & falutarem, fi ubi» que ®quabilis fuerit, peculiaris foetoris, calidus, copiofus, citoque levans-— Exarzzhematicam ‘eandem crifin fore prater fi- milia aliqua figna, & cognitam jam naturam morbi, -fufpi- cari licet ex pulfu valde celeri, magis tenfo vel fubduro, op- preffionibus peCtoris, punCurisque cutis, que omnia peracrem materiam arterias vellicando conftringentem. difficilioremque hinc per minima circulationem produnt, donec ipfa demum eruptio rem certam reddat. Aphthas albas, biliofo- inffam- matoriis & dyfentericis febribus aliquando fuperaccedentes in fpecie exquifita ventriculi fenfilitas & fingultus dolorificus pra- nunciant. (5) Per (8) Conf. V. Swrrr, Comm. T. II. p, 86. 87. Ca2 20 53 ) o ( £83 vc là . (5) Per renes cum Urina exituram materiam criticami; —. ejusve partem, pravidere inter alia licet ex morbi noti indo= . le, fiquidem in morbis acutis pedtoris, tum febribus inflam- matoriis in genere, & intermittentibus, groffionis materia in ‘ fanguine heerentis. pars fere ea via exitam quetit} in iisimas ‘xime, quibus &'in fano ftatu difficilius fudor movetur, qui. que frigidiori loco morantut & regimine temperatiore utun= tur. Certiora porro & fecuriora fimul figna funt, fi tum Crifis tempore accedant gravitas hypochondriorum & circa pudenda, urinaque fenfim fiuat copiofior, faturatior, cito & conftanter albam rubramve & levem hvpoftafin habens, tum, fi qua inftar nubecularam innatarunt, demum in unum de- ferantur. . Ipfa Urina critica varia fub nde et, fed plerumque ‘ejusmodi hahétur in acutis, fi, poftquam cumaliquo ardore” fuit emiffa, vafculo excepta initio turbida, faepe rufa, appa- ret, moxque pallidior fit, & fedimentum deponit copiofum, - album, leve, «quale, aliàs etiam, in infammatoriis mazime & intermittentibus febribus, rubens vel lateritium — Coterum hac fola via raro crifes perfette terminantur, fed plerumque evacuationes per cutem, aliàs per alvum, fimul junguntur. (c) Vomitus criticus previdetur in febribus maxime bilio- fis ex oppreflione , aliàs vel frigore vel ardore precordiorum, naufea, eruatione, fputatione frequenti, labii inferioris tre- more, faciei pallore, frontis dolore; tenebris & vertigine ocu- lorum, pulfuque intermittente, fubduro (9). Prafens ex levamine criticum fe prodit. (4) Alvi fluxum criticum praefagire licet ex conatibus vo- mendi in principio morbi, fi tunc nec fponte nec arte vo» muerint agri; tum ex murmuribus ventris, flatibus, Inmborum «dolore, inhorrefcentiis crebris, pulfu intermitente molliori — Prafens (9) V, Swirr. II p, 88, 89 ex Solano. * Li i 21 Prefens nofcitur criticus ex levamine, & materia que febri convenit excreta, ut putrida, biliofa, fpumofa in febribus bi- liofis & putridis, fanguine fepe tindta in infflammatoriis vif. cerum chylopoieticorum morbis, cujusmodi maxime autum- nales fepius folvit. (d) Hamorrhagia critica fubinde folvit in etate floren. tibus febres ardentes exquifite inflammatorias, in feminis ali. quando per uterum contingit, plerumque vero per nares, quam fpeciatim licet prafcire ex fignis, que congettionem fangui- nis in capite denotant, ut cervicis dolore, temporum gravi- tate, caligine tenebricofa, rubore faciei & oculorum, pruritu narium & fternutatione=crebra, quibus addit D. SoLaNO pulfum fubinde refilientem i. e. in una diaftole bis digitum ferientem (10). Salutaris maxime nofcitur, fi critico die lar- ga accidit. \ ._(f) Sputo ordinarielevatur locale vitium in inflammatoriîs & catarrhalibus pedtoris morbis, idque nofcitur crizicum &- falutare ex tempore, tum fi facile fit, copiofum, aquale, ex flavo albefcens feu putis fimile, fubinde ftriis fanguineis tinc- tum, levans. Vere purulentàm ex fuppuratis pulmonum in- flammationibus natum & ipfum quidem levat, nec tamen, Ut praediîtum criticum morbum cito perfanat, a quo ce- terum colore & confiftentia parum fxepe ‘differt, & non nifi variis morbi circumftantiis fimul confideratis lapfuque cito in vafis fundum, cum aquaimmittitur, difcernere licet. (g) Peyalifmum levantem exfpe@are licet & promovere convenit in variolis copiofis, ubi jam eruptionis tempore gravior ‘angina acceflerit, tum in aliis quibusdam anginis, catarrhali fait i maxi: N i Lu | (10) V. Swrer, IL p. 463. I C3 22 #63-) o ( £83 s maxime, fcarlatina, & miliari, atque aphthis copiofis. ER ac tem varius ex materia falivali, pituitofa & purulenta faepe mixtus. i (h) Inflammationem alicubi ex crifî metafatica nafcituram, ut fit in Eryfipelate, Arthritide, Podagra} aliquatenus fufpicari. licet ex. pradispofitione aegroti ad ejusmodi morbum, febre fubanomala, cum irregulari fere pulfu, anxietatibus & dolori. bus vagis tranfitoriis fpaftico-phlogifticis, donec in externo de- mum quodam loco materia figator cum fignis inflammationis ibi continuo augtis, qua nata tum facile dignoscitur. Ci) Crifis metafftatica per Abfcefam, cujus crebra mentio apud veteres occurrit,, quod translocationem fere quamcunque fub Abfcefflus vocabulo intellexerint, hodie, ficubi febres rite tra&tantur, rarius fub finem ardentium febrium obfervatur, quando valla fere per urinam crifis fit, eaque diu manet cruda, maxime cum alba innatantia habet foetetque, cum aliis fignis «ceterum fat bonis. Locus autem, quo nafciturus eft ejusmo- di abfceffus, ex partis pruritu, dolore, tumore continuo auc- tismox cognofcitur, quibus prater aliquam duritiem rubor accedit, fi inflammatoria adhuc indolis fuerit materia eo trans- latà, cita contra mollities, fere abque rubore & notabili dolo- te, percipitur, fi ipfa jam purulenta materia eo fuerit traje@a. VII Ha@&enus di@a pracipua fere funt, qua cum a veteribus, tum a recentioribus, circa hiftoriam crifis ufu & experientia (11) detea fuerunt, quae, tametfi maximequo ad certa cri- fium tempora a quibusdam in dubium vocarentur, fatis tamen ab aliis fuerunt confirmata, quos inter imprimis celeb. Apho. rismo- Crifium Caufe pro- piores. - (11) GALEN, de dieb. decret. L, 1, C. V. p, 25. ha e edi 153 ) o ( 183 23 | tismorum Boermavir Commentator Illuftris van SwiETEN ex- ‘ cellit (12). Eadem autem minus fingularia videbuntur tanto- . que majori fide digna, fi patebit, rationi non modo non con. trariari; verum optime potius fulciri. Quapropter fcrutari jam liceat, qua fint Crifeos precipuorumque ejus phoenomenorum Cafe, unde & eventus carundem & cura melius intelligentur. Patet ex praccedentibus, parvas febres fubinde commutatio» ne materia morbifica in fanum humorem vel Aflimilatione, fepius vero Solutione, feu ejusdem materia attenuatione fuc- cefliva & tranquilla evacuatione terminari (Il. 1—5.), majores- que fere folas proprie loquendo judicari,, feu poft notabiles novas au&asve priores febriles commotiones cum evacuatione luculenta materia ejusve faltem translocatione terminari, cum demum ad fummum vigorem pervenit morbus, aut jam ali quatenus decrescere coepit, quo adeo tempore morbi materia non amplius augetur, verum potius jam ex parte fuba@a & diminuta elt (lb 6.7. III. IV.). Qua itaque caufa iftis morbi temporibus di&as novas audtasve exacerbationes febris & evacuationes aut metaftafes creat, eadem Caufa proxima Cri= fium erit, utadeo, cum omnis commotio febrilis proveniat a frequentiori cordis & arteriarum motuex ftimulo praternaturali & inconfueto ipfis applicato, hicinquirendum fit: (1) undedic- to febrium tempore novus ftimulus materialis ad cor perveniat? (2) qualis illa mazeria fit? (3) qua caufe majoris tune demum mobilitatis bumorum criticorum? & (4) audi motus folidorumfint? C'5) cur denique fiazs fere semporibus tales motus contingant? (1) Stimulws cor ad frequentiores contrationes febriles irritans, quatenus aliunde accedit & mutabilis et, eo de- fertur vel per nervos, vel cum:fanquine per vene, vel per utramque viam. Qui accedit per nervos, adeo fubtilis & in- confpicuus eft, ut nunquam ipfe per evacuationem aliquam mani- (12) vid, Comment. IL p. si—60. & p, 464-479» f 24 £63 ) o C 883 manifeltam abeat; precipuum ergo morbofum ftimulum, qui, commotiones criticas excitat., evacuatione vel translatione © manifefta abigendum, oportet per venas cum fanguine cordi infundi. Continuus ille ab initio febrium eademque fere copia aliquandiu cordi advetus, continentes febres creat, certis vero folummodo temporibus receptus venis, autnovus priori in-va- fis adhuc harenti fubinde additus, febres intermittentes aut _remiftentes efficit, novasque accefliones, dum iterum correc- tione aut evacuatione minuatur — Hinc, que exacerbationem criticam facit materia, non eadem unice erit, que jam ante crifis tempus fanguini circulanti admixta continuo cordi hac- tenus advecta fuerat, & febrem eo ufque fuftinuerat, fed vel totam, vel partem faltem ejus precipuam, commotionis nem- pe auce caufam, oportet aliunde in fanguinem circulantem tum demum pervenilfle— Eo autem potuit recipi partim (4) ‘ex corruptela primis vis inberente per la@ea aliaque reforbentia vafa; partim (2) ex ipfis vaforum extremitatibus, in quibus ali- quamdiu immobilis ftagnaverat; fubind@ (c} per abforbentia cuts, narium, pulmonum € ventriculi ofcula; denique & (.d) ex variis cavitatibus naturalibus aut praternaturalibus, in quas prius cogefti fueranthumores — Proftremo loco (4) didtus fti- muius fere lentius & magis fucceflive recipitur, ut lentas po- tits febres videatur fuftinere, quam repentinas & validas exacerba- tiones creare; hinc fere tres priores reftabunt modi, quibus utplu- rimum fauguini circulanti materia ‘ingeritur crifi ejicienda — Et penultimo quidem modo (c) ftimulus excitans primaria Crifis exanthematica naturalis (HI. 5.) fanguini introducitur, quocum internum ei analogum feminium, obfcure ariginis, fedis & indolis, variaque reliquorum humorum pradifpofitio morbofa tuncjungitur— Ex duobus vero prioribus locis (4, 5,) materies crifis, quam in exanthematicis febribus fecundariam dixi (V.6.), tum maxime turbulente illius crifis reliquarum fe- brium (II. c, 4,) cum fanguine circulante communicatur, uttamen magis ex primis viis in febribus biliofis & putridis, ex vaforum autem precipue extremitatibus in febribus inflam. matoriis 83 ) o ( 183 25 matoriis & catatrhalibus id contingere, utrinque în mixtîs , he confiderationes doceant, quod in prioribus illis generibus febrium evacuantia aut corrigentia corruptorum, que in pri- mis viis nidulantur, in initiis ftatim adhibita, in pofterioribus remedia, que ftagnationes humorum in ultimis vafculis & in» flammationes pertinaciores prohibent, ipfave ante ftagnantiuna corruptionem difcutiunt, in mixtis utriusque indolis remedia, crifes turbulentas aut plane praevertant aut multo faltem mi. tiores reddant — Ejusmodi certe materia noviter commota fanguinique tradita febrilis exercitatio critica maximam partem tribuenda eft, quod prius jam. & continuo citculans acrimonia nequeat uno tempore magis, altero minus, cor arteriasque irritare, & ipfa febris frequens diminutio ante criticos motus probet circulantem eam morbificam materiam fepe ante hos jam cofam magnaque parte expulfam elle; quam ceteram refiduam, & prius evacuari impeditam, five initio febris jam prefentem, five in ea ipfa demum fubnatam, cum nova illa accedente materia junCim agere, tantoque vehementiorem crifin reddere, nullus dubito, ; (2) Sed qualis ef materia critica, que tantos fepe motus concitat? Acerrimam elle, infammantem & fepticam , origo & effeGus probant — Et primo quidem talis effe indolis, qua per inhalantes poros cum fanguine communicantur, conta» giofa miafmata, feminiumque internum, quod eadem illa re- cepta motu non folum progreflivo, fed inteltino etiam fer. mentationis non abfimili, extricant, partim docet ipforuni origo & exhalatio ex variis rebus putridis aut humoribus alio- rum agrotorum, quorum naturam putrefcentem calor exce- dens, quam experti prius funt, ftagnationes fepe pragrefi® putredini adeo faventes, ipfeque odor arguunt, tum febres, Eeruptiones inflammationesque -inde, & ex adjun@a humorum miorbofa crafi, vulgo nate, quin ipfe aliquando gangrenofe cotruptiones — Ea porro, que ex primis viis in febrium fta- tu & declinatione fanguini traditur materia, non poteft non Vol. VIII D & 26 83) o CE & ipfa alia efe. quam putrefcens & .acris, ficubi ab. initio & per morbi decurfum antifeptica, & evacuantia fuerint ne. gle@a: cum & excrementa ordinaria diutius retenta continuo magis putrefcant, & qui omnis hominis ventriculo & intelti- nis etiam naturaliter adheret tapes, ut ita dicam, mucofo- biliofus; calore febrili ex fua natura corrumpatur, (quem ipfum putredine pedetentim folutum & corruptum, tumque obortis fpamis fanguini intrufum, frequentiffimam effe fufpi- cor acceffionum in remittentibus caufam), eoque ceterum in febribus ex corruptis humoribus non alii liquores fecerni queant quam & ipfi magis corrupti; fi denique prater h&c, quod nimis frequenter in acutis. contingere adhuc lugeni ge- nuini Medici, jufcula crebra aliufque vi@us animalis, & oleo- fa in lin&ibus & cly[matibus ingerantar,- atque tum ea putre- do calido regimine & remediis fanguini quafi vi impellitur; deinde foetidiflimam effe hanc corruptelam acremque, & na- res fentiunt, fi quandoque fub finem acutarum dejicitur, & frequentiflima etiam fimpliciorum febrium converfio in putri» das, & continentes denique cum exanthematibus, fi perver- fa medelà fanguini eadem ingeritur, quam quidem fadtitiam malignitatem. tantum non femper idonea medela praverti -pofle, prater alios prolixe demonftravit Mart. MeveRuUuSs in Diff. de indole ac prafervatione Purpura' Bafil. 1767. Tan dem & ea, que pallfim in ultimis vafculis faepe ab. initio fe- brium. acutarum hefit. materia, five ob lentorem folum, qui fere phlogifticus tunc eft in cruore & fero , & in fup- purationem aut analogam: in ipfis etiam. vafis. corruptio- nem: pronus, five ob acrimoniam jam tum inherenten vafculorumque excedentem. fnamum : ea, inquam, ni acris & feptica ab initio fuerit, talis» neceflario fieri debet ex fe. brili calore,& propria, qua ex ftagnatione. demum nafci. tur;. corruptione — Poltremo acrem, inflammantem, fep- ticam effe materiem criticam, non codione mitigatam, ut quidam credunt, preter dia extra omne dubium. po- ‘nunt vehementes, quas circulans excitat, febriles turbe, odor BR [e 3 ) o.C 883 27 odat excrete , fed vel maxime inflammationes metaltatice citilime fuppurate, quin &, imprimis cum in interiora hu- mida, calida, molliaque vifcera, aut exquifite fenfilia, con- vertitur materia, promta corruptiones gangrenofe, convul. - fionesvè inde nata. (3) Quenan porro fimt cafe maforis mobilitatis materia cri- tice in vigore aut decremento demum morbi? Pars materie mor- bifice mobilior, que vel in primis viis baret, vel ab initio morbi ejusve incremento humoribus mixta cum iisdem con- tihuo circulatur, fine dubio cùm ob ipfam majorem mobilita- tem, tum quod codionis caufis in vafis, (J1I.) magis ex- pofita fit, magna parte jam prius fubigitur, & fucceflive per benigniores crifium, vel, fi mavis, folutionum fpecies (II 2.3. 4.7, 8 b.) evacuatur, unde & frepe ante crifis turbu- lente accelflum morbus notabiliter decrefcit. Sat cito etiam contagiofa materia (II. 6.) ejicitur ,, modo ne humo. rum nimio lentori involvatur, viresque ad praecocem ejusmodi crifin defint. Sed qua vel ipfa lentore majori peccat, vel len= tis nimium humoribus involuta et materies, tum maxime ea, que ob illum ipfum lentorem tenacius inteftinis adharet, aut in vafis alicubi ftagnat, tardius demum coquitur, non folum ob majorem tenacitatem, fed quod actio vaforum in ftagnan- tes humores-, nifi ifti vafa acrius compungant, vix ulla fit, ip- faque adeo remedia, nifi externe vafis propius admoveri pof- fint, aut potulenta in ipfos multo minus quam in circulantes agant, uti hinc, qua in vafis herent, fere unice calore atque fpontanea, que ftagnantibes humoribus animalibus, impri- mis cruori, accidit, corruptione in ferum fubputrefcens aut perulentam materiam, oporteat folvi, quod certum requirere tempus refolutiones & fuppurationes inflammationum & fu- gillationum docent, majus quidem illud minusve pro vario lentoris, acrimonia , febris, caloris gradu, medendique va- ria methodo — Ex his adeo & ratio patet, cur motus ejus materie indeque contingens crifis demum in ftatu morbi, quin è Dz2 feepius "i 163 ) o ( £63 Tepius in aliqua jam ejus declinatione contingat, nimirum tum demum,; quando reliqua morbi materies jam ex parte fubatta & evacuata eft, feu.vix nifi poft aliqua jam codionis pre- grelle indicia. (4) 2x pramiffis nec difficulter intelligitor ratio, cur folide partes eo iplo tempore, quo humores ftagnantes di@a ratione-ad motum aptiores reddi coeperunt, magis in fluida - reagant? que audta readio Caufa formalis criffium eft: Con- ftat nimirum ex obfervationibus phyfiologicis & pathologicis partes exquifite irritabiles, imprimis ventriculum , inteftina, cor , fed etiam arterias, cateris paribus, tanto fortius con- trahi & reagere in contentos humores, quo validior his im- ‘mixtus ftimulus illis applicatur; atque ex iis, qua ad prace- dentes articulos I. 2. 3. di@a fuerunt, patet, acrem utique effe materiem criticam eo tempore mobiliorem redditam; unde neceffario & magis ab ipfa irritari eo tempore oportet tum ‘ventriculum & inteftina, fi que in iftis adhuc continetur acris morbofa materia, eorumque adeo vehementior readtio infurget, quà materie portio tunc foluta vel furfum deorfum- ve ejicitur, vel copiofius ofculis reflorbentibus & fanguini im- pingitur : tum etiam arteriolarum extremitates ab acriori, & vel maxime ob putrefcentiam nature adverfa demum fa&a, materia ad reationem vehementius compungi , fpaftice adeo ubique: contrahi tumobltru&tas tum per confenfum vicinas arteriolas, ip- fosque aliquando mufculos fubcutaneos; unde primo confe- quitur circulatio per vafculorum extremitates impeditior, & horror tremorve cum frigore, demum tranfpreflio acriorum: prius obfltruentiam humorum vel per extremitates tranfpi- rantes, & Crifis excretoria, quam localem dixi (II, 5.), vel in venulas correfpondentes, retrorfumve in arteriofos truncu» los indeque in venas; qua ratione fanguini circulanti ea mate- ria cumulate mixta, veluti prior ex inteftinis fpaftice intrufa,. cor ipfum & atterias vehementius irritat, fic validam commo- wet exacerbationem febrilem, quam ipfam perturbationena critica €63 ) o ( 183 29 criticam dicunt, cum variis fymptomatibus fpaftico-inflamma- itoriis $ IV. defcriptis, ficubi nondum fatis folota & acrior materia hinc inde haferit, donec tandem per ipfam folido- rum auGam reagtionem, motum, calorem, remedia, potum, penitius codta liberius fluat, (ex quo jam minui fymptoma- ta incipiunt), & ultimo per unum plurave colatoria feliciter excernatur, vel alicubi denuo acrimonia fua conftringente aut aliquali lentore refiduo retenta hareat per Metaftafin (V. 2), ficque ftimulo vel nullo vel pauciore cordi reddito febris vet plane, vel magnam partem ceffet— Hinc etiam conftat, cur in pefte aliisque febribus valde malignis & »putridis fepiffime monnifi imperfeGa vel plane nulla turbulenta ejusmodi crifis obtineat, -tametfi materia acerrima non deficiat, eademque, faltem in progreflù morbi, fat mobilis ordinario, quin nimium faepe diffoluta fit : fiquidem quod in iis tonus & irritabilitas partium citiffime è putredine minuatur, reactio, fine qua nulla crifis elt, plerumque nimis langueat; quae eadem ratio ‘eft, cur in plerisque chronicis morbis natura medicatrix nihil per crifes valeat, iftaeque alivis ditis morbis unice proprie dint. (5) Minus jam etiam obfcura erit crizicorumi dierum ratio, quodque imparibus magis quam paribus diebus crifes contin- gant, fepiffime quidem tertio aut quarto in exanthematicis febribus, in aliis feptimo, nono, undecimo, & decimo quar- to , fubinde demum decimo feptimo aut vigefimo, tum, prout longiores funt febres, fenfim tardius aut imperfe&ius, diebus feptenariis, demum vicenariis &c. (V,7.)— Quandoqui- dem in exanthematicis primo legitimis, que videntur omnes ex contagio fufcepto oriri , internum quoddam feminium ‘analogum per fermentationis aliquam fpeciem evolvente, de- ‘terminatum tempus ad earn fermentationem internique femi- mii evolutionem & feparationem è fanis requiritur, priusquam id expelli queat , atque id intra tres quatuorve dies contin- gere Variole, Morbilli, fcarlatina febris docent , in quibus | D 3 nimi- LI x 30 | 63° ) o (183 pae nimirum eo tempore venenata materia è natura expelli demum incipit — Deinde quodvis lentoris genus ad fuam refolutionem, coctionis quidem caufis iisdem pofitis, determinatom require- re tempus obfervatur: fic crafis phlogi!tica, prout ipfa major minorve eft, aut demum ipfo vehementiori calore febrili ini. tio augetur, fere inter quartum diem & nonum folubilis eft, poft id tempus plerumque fuppurat; lentor pituitofus, qua- lis fere in quartanis febribus obtinet, tardius & difficilius co- quitur; mixtus, in Peripneumonia v. gr. notha & febribus tertianis, medium tempus requirit, iisdemque adeo intimius ‘immixta acrimonia febres excitans, qua alias fola cito expel- leretur, extricari nequit & evacuari., dum folutum fit tenax ejusmodi involucrum; qua generalis aliqua ratio eft folutionis tardioris febrium cum lentore humorum' notabili, ejusdemque. non nifi poft coionem lentoris, qua certum tempus requi- rit, contingentis— Prater hec jam monitum eft, rarillimas effe febres, qua nullas exacerbationes habeant, easque judi- cari paribus diebus, ficubi iisdem accefliones contingant, im» paribus vero; fi, quod plerumque contingit, talibus ‘exacer. bentur diebus (13); atque ex hac ipfa obfervatione conftat in exa- » cerbationibus periodicis fpontaneis precipuam aliquam caufam excitantem crifium, determinato tempore contingentium, qua= rendam effe... Neque certe ejus>rei obfcura elt ratio: fiqui- _ dem crifis tali die facilius contingit, qua mobiles magis fiunt morbofi humores, & caufa propellens fimul magis a@uofa eft; fed in acceffu quovis validior eft folidorum adtio in. humores, major eft calor, plus in iisdem bibitur, plura ordinario dan- tur medicamenta refolventia, magis adeo diluuntur, fubigun- tur, folvuntur, moventur eo tempore & circulantia & ftag- nantia hatenus fluida , atque hinc evacuationi tum aptiora ‘ fiunt, cujusmodi poft fingulos etiam accelfus aliqua contin- git, fed maxima, & vere morbofam acrimoniam educens, quo res6K6I. (13) vid. V, 7. fic& GaLEN. de dieb, decret. L. III. C. 8. paffim, + 83 2) 0 CIO 3I quo tempore penitius foluti funt humores, poft co&ionem nimirum aliqualem, quam ideo vera demum crifis & falutaris ex- cipit—Hinc, cum per fe mobilior eft materia citeque expulfioni apta, veluti in febribus levioribus, aut ea, qua contagiofa indolis et, tum, ubi validiffima eft reatio in vehementiflimis febribus, jam. in primo circuitu vel fecunda vehementiori 2c- ceffione, quae tertio morbi die pierumque contingit, pertur- batio exiftit critica , quam fubinde.ejusdem diei fine, fepius vero, quod primo hoc circuitu difficilius fuperetur materia, die quarto, excipit evacuatio, quem ideo, quod in eo de. mum manifefta contingat excretio potius quam tertio, pri- mum legitimum criticum diem cenfverunt veteres.. Si minus facilis eft cottionis materia, tametfi fat valida ceterum readio, vix ea cedit proximo accefini die quinto : quod etiam vires ex agitatione vehementiori tertia diei fra@a crediori materia fatis fubigenda vix fufficiant; inde rariffima &, quod nonnifi in perecutis anomalifque. febribus contingant, fere infames funteo die, aut fexto:( 14). crifes evacuatoria. Creberrima ‘ vero fuvt miagisque felutares in peracutis regularibus, impri- mis inflammetoriis , feptimo die, quo acceflus quartus, qui fere alter validior eft, contingit, fiquidem, ut faepius accidere obfervatur, alterni circuitus fortiores exiftunt, tum nono ite- tum, ob didam rationem, fed magis undecimo ; fique tum morbum nondum fuperavit natura, eadem jam magis languens longiori indiget requie, dum vires ad novum paroxyfmum recolle@a fint, minusve etiam fubtilis fuperefie materia vide= tur, minus adeo ad irritationem promta, ob refiduas ftagna- tiones in latebris rea&ioni minus expofitis folutu difficilior, unde tardior plerumque eff infequens acceflus, & crifis vix unquam decimo tertio die, fed decimo quarto fepius contin- . git, tum iterum, poft duos intercalares dies, decimo fepti- gporo vigefimo; poftquod tempus, fi diutius excurrat } mitior a" MR - ‘ (34) Garen;Lo, LLC. 2, &L. II. C, 8 32 tia 3 ) o ( 883 mitior aliqua febris, ob pauciorem jam, lentioremque fere & magis rebellem materiem, fed vel maxime ob fra@as magis vires, longius ad aliqualem reftaurationem tempus requiren- tes, plerumque mitiores , fed tanto magis protrate, judica- tiones fiunt, ac dies folummodo feptenarii, demum poft qua- dragefimum nonnifi vicenarii fubinde critici adhuc obfervan- tur (V, 7.)— In dies autem pares, etiam prima & altera jam feptimana, fubinde incidere videntur crifes, tum ex er- rore medicantium aliove incidente, tum quando paroxyfmi remittentium tertianarum fponte anticipant, vel fi quotidiane funt duplicesve tertiane, aut demum continentes; cumque ejusmodi febres rariores magis, anomale, & p'erumque pe- joris indolis fint, quam remittentes tertiane fimplices & regulares, etiam crifes, que paribus diebus contingunt, ra- riores vulgo & minus bone fideque exiltunt— Hinc & crifs periodice repetite ratio liquet: quandoquidem, à quo coltio incepit, unaquaeque exacerbatio periodice rediens criticum diGum acceffum conftituit, quo femper aliquid porro fubigi- tur & ejicitur, donec demum omne morbofum, etiamque id, quod pertinacius ftagnans diutius reftitit, ultima crifi eli- minatur — Recidivam anomalam potius accidenti tribueris, quod vel evacuationi perfe@a prius obftitit, vel extraordinarinm ac- ceffum concitavit. Provenit adeo genuina Crifis, ut ha&enus di&a colligam, à repentina commotione materie morbifica, five contagiofa fanguini introdutte internumque feminium evolvente, five re- fidua adhuc in primis viis & vaforum extremitatibus hadtenus ftagnantis, jam vero magis minusve co&e nec fanis tamen humoribus affimilande, fed ob-conceptam ex ftagnatione & calore acrimoniam fepticam , vehementem in partibus, quas alluit, reaGQionem fpafticam hinc validiorem acceftionem fe- brilem concitantis, ex qua eadem impenfius agitata penitiuf- que fubata expellitur denique, fecurioremve in locum tranf. fertur cum prioris morbi diminutione aut ceffatione, vel gra- viter fa 183 ))0. (7883. 33 witer leduntur. partes ad vitam neceffariae, funCionefque fuas porro fuftwere nequeunt, ut fic funeto crifis eventu ter» minetur. Quapropter non. male vulgo Crifs cum decretorio prelio morbum inter atque naturan medicatricem inito comparatur, quo bac ultimas denique impendat vires ad morbi mareriam,. ut vite hoftem quavis invadentem, funditus fubigendam, & fe. de fua atque regionefdenique ejiciendam ; quod pralium, vi&o denique & excullo hofte, pace & integra vite reditu exci- pitur, ifto vincente, morte. Crifis autem. ab Orgafmo non in eo proprie difert, ut qui. dam dicont, quod ifte femper è morbo naturam vincente oriatur, illa à natura viGrice: fiquidem utrobique aliàs na- tura, alias morbus vincit; & non tam modus agendi quan effeus differt, cum utrinque exacerbatio contingat è In&a inter morbofam materiam irritantem atque vires vite reagen- tes, idque folum differentiam faciat, quod orgafimus fit com- motio crudi, crifis coîti, crudumque motum, ut tenacius adhuc, feepius hareat expellique recufet, magis adeo & diu- | ius refiftat, coîtum autem, ut mobilius , tametfi plerumque acrius, facilius moveatur, translocetur ant excernatur, fepiuf que adeo natura, & citius, in hujus quam illius commotione Wincat. i —_ Quando caterum. Nature hic pallfim mentio fit, ejufque | moliminum ad vitam ab hofte defendendam , facile jam ex . dictis wvidere et, me eo vocabulo non intelligere animam ra- — tionalem, quam Stabliani auîtorem omnium motuum, etiam ._dnvoluntariorum ejufmodi, faciunt, fed fuperftitem vim irri. gie folidarum partium fibris. mufcularibus. praditarum contra quemvis moleftum ftimulum in vita reagentem, quam Wim corpore originis effe, & tum ab ipfa ftru&tura fibre mufcularis, tum à fluidi nervei affluxu pendere, obfervatio» Me VIL: da ta E nes 34 683 ) o ( _£83 nes & experimenta anatomico- phyfiologicà atque patholos gico- praGica extra dubium ponunt; cum animam contra ra- tionalem eorum motuum caufam non effe ex eo pateat, quod fiant eà nec imperante, nec confcià, quin invità quoque, ejusque adeo confilio tribuni nequeant, tanto minus, quodin fapiente perinde ac in ftulto obferventur, in adulto & infane te vix differant, quin & in brutis veluti in homine contin- gant, neque adeo rationales femper fint, ut non & plurimum faepe noceant. VIIL Crifin autem varie alterare queunt anzecedentes Caufe f. rea fe. I° motiores plurime cum pradi(ponentes, tum occafionales, quarum predifpo: ille materia critice copiam aut qualitatem nocivam. augent mentes & aut minuunt, iftecitioris tardiorifve evolutionis anfam dant— accafiona- Sic pradifponunt ad vehementiorem crifin neg!e@a ab initio des: fubdu&@io materie, tum ex ventriculo & inteftinis, tum fan» ‘| guinis phlogiftici, priusquam illa ex ipfa febre megis corrup- ta in fanguinem tranfierit, ac ifte nimium denfatus vafisque minimis firmius impa@us fuerit; deinde que ex primis viis in fecundas materiam urgent , illam denfent, ftegnatione!que adeo, crifin polt corruptionem maxime excitatures , febrisque magnitudinem augent, coGionem maturam prepediunt, ipfa perverfa à multis adhibita calefacientia remedia — Deinde pia- È ter periodicam naturalem exacerbationem, que ut jam Ga LENUvSagnovit(15), maxime confueta eft crifium caufa excitans vel: occafronalis, earum, & fepius quidem illegitimarom atque exorbitantium occefionem dant, quacunque ejusmodi accefe fum pracipitani augentve, aut fola repentinam excitant ve» hementiorem exeltuationem: cujusmodi funt omnia ea, quae fytema nervofum repente commovent, aut partium excitant irritabilitatem, ut validiora animi pathemata &, quam prius jam incufavi, nimis calefaciens medela. pe ua (15) de diebus decret, L, III, C, 8. pag. 137, &e. 63 ) o ( 183 | 35 . Qua vero contrarium .predi@is effeGum exferunt, crifis vebementiam diminuere, quin eam plane prepedire valenty bono quidem omine, fi & materiam mature fubduxerint ip. fam, malo, fi reliquerint eandem vel auxerint, viresque adco proftraverint, ut poftmodum neceflaria codoni & crili non amplius fufficiant. Ejusmodi vero caufe funt omnes ille, qua febres in ge. nere excitare, minuere, turbare poflunt, quas in Tradatio- mibus de febribus evolvat, qui fpecialius fcire defideret, quia ex pleniore catalogo, omniumque explicatione bac differta. tio in librum excrefceret. Conferri etiam poffunt fuperius ad finem $. V, 7. de iis memorata, que crifes varie mu:ant. Hxc omnia confideranti, tametfi non omnem difficultà. tem in Theoria crifium explanent, non amplius, ut puro, incredibilia videbuntur, qua ab Hippocrate, GaLeno aliisque veteribus, tum & recentioribus multis,. circa crifin acutorum ejusque tempora fuerunt tradita, fi praterea ani. madvertere lubeat, non ideo falfa effe, quod fubinde varient, cum & veteres id ipfum jam indicarint, multiplicesque ob caufas pradi@tas, vel folas, vel diverfimode combinatas, na- turalis ordo & modus hujus negotii commutari queat Dein de vel ideo etiam crifes 4 veteribus potuerunt €3 crebiores &3 quoad indicata tempora conftantiores obfervate fuife , quod non folum decurfum morborum exaius, quam multi recentiores, annotarent, fed maxime, quod caule febrium ejusque fedis leniorumque evacuantium & corrigentium minus gnari de ea mature corrigenda aut evacuanda minus effent folliciti; ma. ifque fpe@atores agentes in virium confervatione hererent, fin vere folis curam exfpe@abant, ut adeo raro materia pro crifibus deeffet, à fola natura ftatis magis temporibus co» Mbtnda. que etiam tunc vix unquam turbata, & validior adhuc, contra hoftem, & ipfum fuis adbue viribus pollentem, non folum vehementius confli@ata et, fed certius crifes fuo E 2 modo 36 63 ) © C( 63 modo-& tempore, confueto nimirum exacerbationis, exci- tare poterat; quum contra è’ mulris recentioribus, aliàs male officiolis, remediorum incongrua farragine, aut intemperan= tia in vi&u & regimine, eger vel ante crifin morti tradatur, vel ‘ipfa varie turbetur.;; aliàs è prudentioribus rermimque ma- gis gnaris idonea merhodo materia crifibus fomitem fubminif= tratura mature fubducatur, aut ita mitigetur folvaturque. ante plenariam! cortuptelam, ut absque notabili pertorbatione, & benigniore fuccefliva crifi, iidem morbi faepius folvantor. IX Prognofi.. Ex his porro magnam. pattem intelligitur;; quae criffrma PA fit Uzilitas? qua aliquando Noxe? quid in iis ratione Eventus motbi fi: fperandum aut metuendum? que nempe figna bona fint promittantve exitum in fanitatem? que malam denotent crifin, fepiusque funeftum ejus exitum fore declarent? qua denique mediocria morbi imperfettam poft crifin folutionem denotent ? l ; Quemadmodum nimirum folidotum naturalis rea&tio, tum tonica feu que ab elafticitate pendet, fed maxime qua ab ir- ritabilitate contra applicatum ftimulum oritur vitalis, ad func- tiones partium vitamque fuftentandam abfolute neceflatia eft; fic & p aiernaturalis ad hoftile, quod corpori incommodat, fubigendum & expellendum, modo ordinate contingat, exi- mie prod ft, propriumque contra fluidorum morbos,; om- nemque moleftum ftimulum, nature remedium eft. Eà folà, cum regimine idoneo, quod fpontanea fere docet appetentia, p'utimi morbi, fed maxime acuti (nam in chronicis plerum- que ipfa languet nimiumve anomala et) fponte fepe curan- tut vel mitiori aliqua folutionis fpecie vel turbulenta ‘magis erifi (11,); absque ea realione nec optima remedia profunt, cum fuam virtutem absque virium vite cooperatione exferere nequeant. Cum adeo crifis nature methodus fit graviores acutos . ce RIS TTAMRI i Dre x 53 ) 0 ( 183 37 acutos morbos curandi, fumma ejus uzi/lizas hinc manifelta et. Sed cum & à motu critico exorbitante aut anomalo: vita le» penumero periclitetur, quandoquidem acuti morbi plurimos 2egros hoc ipfo tempore necant, ni jam crudi ipfos jugula- verint, etiam zoxas graves fepe inferre Crifin, laudesque ejus moderamine indigere conftat. Quapropter cautum quam maxime in predicendo ejus eventu Medicum effe decet, fi. quidem, cum in genere, docente HiepocratE (16) ,, mor» », borum acutorum non omnino certa fint pradictiones, ne» », que mortis neque fanitatis,, ita maxime in ftatu critica am» biguus fepillime exitus elt ; unde nunquam, donec. omnes febriles motus ceffant, neque funeftus eventus, nec fauftus certo predicendus el, quod, dum acerrima materia in vafis commovetur, & que graviffima videbantur apparitiones ex fuccedente evacuatione fponte ceffent, & que jam incepe- rat evacuatio cum optimis fignis ex levi aliquando caufa non praevidenda fupprimi queat, atque converfa materia in nobi- liora vifcera bac cito deftruere. Quum interim medici honos fepe è praediQione ftet., atque ab eodem, bono eventu pra vifo, falubris non facile turbetur crifis, malus autem pravi- fus cum ejufdem caufis, fepe adhuc averti queat, aliquas ad. huc regulas prognofticas crifium, obfervatione & ratione ful- das, hic fubne@ere lubet. \ °° Bonam in genere & perfefam fore Crifin qua incepit, nec allo modo turbandam , augurari licet ex fignis perfeCtioris coGtionis pregreffis, libertate cita colatoriorum, faltem eorum, per que evacuationem fieri maxime convenit, tum eo gradu | virium & icritabilitatis , qui ad expultivnem fufficere cognof. | catur, nec excedens tamen & deftru@torius fit. quali: figna . tam generalia quam fpecialium crifium ex SVI. repeti pof LARE fi infuper. poft hororem modicum brevemque motus | critici CIV.) die decretorio legitimo contirgant, quem qui. LR 1 E 3 dem {GALE (16) Aphor; IL 19, » 28 €53 ) o ( 283 dem in variîs febribus varium effe monui (CV. 7, VIT 6.5); ex genio febris & comparatione cum fimilibos nofcendum; fique, dum perturbaiio ipla contingit, ex defe@tu doloris fi xzioris, liberioreque a@ione nobiliorum vifcerum, haec parum vehementer inde affici nolcamus. Ex his enim omnibus con- cludere licet, maturam morbo prevalere, rem ordine proce dere, materiam non nimis deleteriam & fat mobilem, eva- cuationem adeo per vias apertas facilem fore. Hc ipfa, fi tum fubfequatur fat copiota per varia fimul colatoria, atati, genio morbi, partiqueaffette congruens (V. 2. VI.) , cum cito & notabili decremento fymptoma:um & febris, quin plenaria mog hujus ceffatione, virium tamen ea conftantia, qua vita con- fervationi fufficiat, dubitare porro non licet falubrem fuiffe crilin, quae perfefa demum agnofcitur, fi porro a@iones omnes magis magisque in ftatum naturalem converti properent. Malum contra & funefum plerumque crifis exitum mes tuendum effe docent figna prioribus contraria: ut prematura ea commotio five fpontanea ex fola vi morbi five ex errore aliquo nata, cum nempe figna cruditatis non quidem plane incorre&=e (cujus quippe vehementiorem commotionem vul. go Orgalmum appellare malunt), fed notabilis tamen adhuc adfunt cùm in humoribus circulantibus tum ftagnantibus, ex fuperftite notabili quam plurium funGionum à ftatu naturali receflu haurienda ; porro dies, quo crifis incipit, illegitimus vel plane alienus, quo non tam à foluta materia morbi & ordinata fpontanea acceflione , fed ab accidente potius quo- dam commotio anomala, mon folum ad dimotionem canfe morbifice nondum fatis praparata inutilis fere, fed noxia fepe, concitatur; horror, qui tum ejufmodi febris crifin au- fpicatur, validus & pertinax, qui & tenacem adhuc materienì & nature valde adverfam defignat, qua, licet propeliatur de- mum, facile tamen iterum heret, citamque partibus deftruc. tionem inferre potis elt; perturbatio infequens multitudine & vehementia perdurante fymptomatum ftipata, pfisicr vifce- ) 83 ) o ( 183 39 wifceta nobiliota, vel eadem fere nulla , citoque absque eva= cuatione definens: quarum illa lethiferas inffammationes in ducere folet, nofcendas ex dolore in uno alterove loco fixio- re, tantoque periculofiores, quo nobilius vifcus occupant; hec vitalium oppreffionem ex gravi infaru, abfceffu, aut gangraena minatur. Similia contingunt, dum, colatoriis pra- cipuis adhuc pertinacius obftru&is commota materia è fangui- ne feparari nequit, & vel eam ob rationem, vel quod ab ex- terno loco; quo feparata jam heferat, denuo ab accidente quodam répellatur, intusque maligna altera metaftafi denuo heret, tanto certius jam deleteria, quod in unum magis col. leda agat atque ex novo aftu & altera in éxtermis ftagna= tione magis compotruerit, vifceraque praegrefo morbo jam infigniter lefa vixque porro rea&tioni apta adoriatur : cujus- modi infortunium imprimis in morbo variolofo, miliari, ery+ fipelaceo, non raro agrotos cito ex indu@ta couvulfione in- fiammationeque aut gangrena nobilioris visceris necat, facile nofcendum ex diminutione palloreque externe eruptionis cum fuccedente febris exacerbatione vehementiore, anxietatibus, dolore fixo imflammatorio, motibus convulfivis &c. + Sic itaque vera crifis (11I.) morte non raro terminatar (conf, H. 6.d,}, quam, cum mala ef, perperam fic dici absque ratione quidam negant, quafi Iu&fa dicenda non eflet, qua non in emolumentum melioris cedit (16). __Mixta ex bonis malisque figna plerumque imperfetam fore Crifin defignant, magis aut minus ad bonam malamve inclinan- tem, eamque. vel wsezaffaticam (V. 2.) vel recidivi perficien- dam CV. 6.), fine quibus primaria febris in lentam aliosve morbos degenerat. Cafus, in quibus Recidive contingere fo- lent, harumque caufas, & figna quibus prenosci poffunt, À i jam (17) Garew Lo. L.r C.r. p. 7. 8. turbationem fubitam judicium feu crifin appellat, atque finire ibfam plerumque ad falutem, inte. tim & ad exitium confirmat, 40 1 883 ) 0° ( UES3 jam expofui .- S. V. 2. VI. Sunt autem iftae faepe minus: veheè mentes. fingularibus crifibus, coeterum ex varia vehementia, indole & copia fymptomatum fimiliter, ut de folitariis iftis dixi, dijudicande, — Prior vero illa imperfedla crifis fpecies, quatenus per eruptionem contingit, Mezaftafs exanthematica na- suralis vulgo cenfetur, quando ftato utplurimum tempore in ‘eodem morbo, & tantum non femper cum levamine pri- marig, unde nata eft, febris contingit: eaque pro varia copia fede, indole benigna malignave eruptionis, alias mala, alias mediocris eft prefagii, ex hiftoria fpeciali earum febrium peten- di, ut variolarum, morbillorum, febris fcarlatine exemplo pa- tet; tametfi nec in hifce febribus abfolute contingere debeat, nec adeo in iis ipfis vete efenzialis haberi poffiteruptio, fiquidem non herere, fedexpelli cum fudore per cutaneos poros debuif- fet miasma; quod utique contingit fubinde cum plenaria mor- bi, quin & feminii ejus, deletione, ut in variolis infititiis, partibus nimirum folidis fluidisque ad cottionem, tum cute aliis- que colatoriis ad evacuationem, rite prius difpofitis, etiamquein naturalibus aliquando videre elt—Minus conftantes & regulares, potiore adeo jure preternaturales aut accidentales dicende funt eruptiones, qua note funt fub nominibus urticate, miliaris, petechiarum, vibicum, eryfipelatis, anthracis, aphtharum: fiquidem aliàs quidem, licet non ita crebro, effeltus fint, ut ‘ primo loco dicte eruptiones, materia critico nifu è reliquis humoribus feparate & propulfte, que male codta in fuperficie corporis heret, quà fpecie fudoris exire debuiffet, per ejus {cilicet poros aliunde obftruttos, immunditie oblinitos vali- diusve ab acrimonia aliquali lentori nupta conftrictos tranfire inepta: aliàs non tam critice commotionis; verum potius fac- titie aut orgasmi fpontanei effe@us funt, denfitatisque nimie, acrimonia, diffolutionis morbofe toti hbumorum maflîe com. munis, minimis vafculis vi impaGe. Hoc pofterius eruptio- nis genus nunquam levat, quin auget potius, morbi molettias, — & unice vel corrupti crudique {tatus humorum, vel exorbi- tantis motus malignum indicium eft. Prius vero genus quidem i levat, Er RE e A É È v b) Pi È h 7 pai Li Al * % #53 ) o ( £83 4i levat, nî denuo retroagatur, primarium morbum, fed imper. feGius, novaque codione fecundaria indiget, dummodo talem admittat malignitas, femperque adeo melior eft, ac fi materia a reliquis humoribus non feparata fuiffet, intusve in nobiliore parte bafifitt, & hinc, quod interiores partes ab hofte in li. mites propulfo fecuriores praftet, & ipfum quadantenus bo- num dici poteft — Simili fere modo dijudicande funt Zrfamma- ziones externe (prater eryfipelaceam jam di&:m) ex febre na- te, ut arthritica & podagrica: qua, fi pregreffe commotia- mis critice effeGus funt, febrim levant periculumque minu- - unt, tametfi femper imperfeéte co@ionis effeAus fint novaque fe- cundaria codione porro indigeant; fi vero ab orgafmo fpontaneo aut factitio ortuntur, mala femper funt, morbumque exacer- bant potius, quo ipfo effedu ut fymptomatica nofcuntur; utra- rumque ceterum varia eft pradidtio pro varia vehementia, & magis minusve diffita a nobilioribus partibus fede— Neque aliter de AbfcefJibw fentiendum, qui, cum ex critica materie natos indicat febris levamen, hujus ratione utiles utique habendi, neque tamen ubique fecuri, ubi regreffus promta apertura, quam locus fubinde intutam reddit, averti nequit, partesve etiam externas prenobiles, ut oculos, auresve internas &c. exedunt— Huc & Bubones pefilentiales vulgo referuntur, qui ro fecuriffimo fere in pefte figno, inque ea femper pro criticis, abentar, quod tamen cum diftinttione fieri debere exiftimo : _ fiquidem, ubiex febre peftilentiai jam prius orta & cum ejus- — demlevamine fuerint nati, utique critici habendi funt; at ficu- bi tacite quafi fubnafcuntur absque ultlo pregreffo febris indi. cio, in hominibus, qui cum iis etiam adhuc ambulare eos- demque din occultare valent (quod crebrius in peftium epi- demiis contingere harum obfervatores indicant ), tum certe pro criticis ego non habuerim, fed natos potius exiftimave- rim ex reforbto per cutem veneno indeque per vafa Iympha. tica fubcutanea immediate in glandulas conglobatas axillares aut inguinales translato, qua hinc illico inflammata ad inftar . cuftodum ulteriotem ejus in fanguinem ingreffum fepe impe» Vol. VIII F diunt. 43 88) 0 diunt. Utriusque adeo generis bona predi@io, prioris. quod colligat ex fauguine deleterium venenum, pofterioris, quod. introitum faepe arceat— Sed ifta pro Specimine inaugurali fufficere poflint. Qua Crifium curam attinent, ea, cum haec. Differtatio: inauguralis, aliunde jam nimium accreverit , alia: eccafione publici juris fient. 6 «{ \ QUID) DISSER- DISSERTATIONIS DE CRISIBUS. PARS ALT E RA, QUA È - PROPHYLAXIS CRISIUM ‘E X PO NITUR. Mead Crifium alia prophyla&tica eft, que vel-morbum abs- ———’—ue turbalenta crifi tollit, vel faltem crifis caufas ma- ture ita-praparat, ut ea-fecurior fequatur: alia curazoria, que docet Crifis jam prefentis talem moderationem, ‘ut ipfius ope feliciter terminetur morbus; alia denique paliativa, per quam, upnice fymptomatibus in illa gravioribus obviam itur— Cum autem ca, que pertinent ad prefentis crifis diretionem, fyinptomatumque lenimen, in plerifque pra@icorum Auc- ‘torum libris abunde doceantur , at vix quisquam data opera & ferio .cogitaverit de iisdem pravertendis, curativa & palliativa Medela ‘miffis, ne :toties dia inutiliter repetam, prefervatoriam Medelam hic ‘unice exponam. DO ASaÙ TAO 3 © Ex dis, que de Natura Crifium in priori differtationis parte sifferui,;. fatis ut .opinor, liquet, Crifes febrium acutarum, tametfi concitentur ad materiam. morbificam ejusve reliquias hoy F 2 penitus 44 i 53 ) o ( 83 penitus fubigendas & expellendas, adque vita adeo confer- vationem, faepillime tamen ambiguas & non raro exitiofas effe ;-turbulentas autem periculigue plenas unice in febrium validiorum ftatu aut declinatione occurrere ,- a mitioribus vel abeffe, vel fsitem absque periculo & tantis contingere tur» bis: ac a plurimis demum caufîs, ‘ut febres in genere, fic & crifes mitiores gravioresve reddi poffe — Hinc, fi ejusmodi caufas, qua graviores in fuo decurfa reddunt febres, evi. tare aut mature corrigere queamus , nullum eft dubium, quin & crifes turbulente vel preverti aliquando, vel minus faltem periculofe reddi poflint; atque id etiam obfervatio crebra probat, quà conftat, in febribus ejusdem indolis, cùm epi- demicis tum fporadicis, alios gros graviffime laborare , ut inde vel moriantur vel crifes vehementiffimas experiantur, alios vero modice agrotare, quin paucis aliquando diebus ex evacuationibus vel fpontaneis vel arte prudenter ab initio ex citatis, idoneisque remediis alterantibus, benigna folutione mitive crifi terminari; quod adeo, fi arte fecure obtinere licet, i. e, fi crifes, materia quantitatem minuendo & qua- litatenz emendando, in anteceffum noverimus innocnas aut certius falubres reddere, vel plane fupervacuas, quis inficias iverit, quominus id prudentis medici officinm fit? — Id au tem utique fiet iis ipfis, qua febrium & exacerbationum cau» fam -materialem, varia pro ejus fede & indole methodo & cuique febri accommoda, corrigunt aut educunt, ficque ma. gnitudinem carum cito minuunt ; fiquidem ab eadem caufa, ejusve faltem fedis fue tenacioribus reliquiis, ultimo folutis, fed mora fimul corruptis, & illas poftremas acceffiones, que crifes conftituunt , provenire in priore differtationis. parte abunde demonftravi— Ut adeo munere fuo non ex omni parte fungantur illi medici, qui caufam eam materialem in fluidis haerentem, qua utique pracipua in febribus cenfenda eft, fere negligentes tantum non unicum’ medentis in febri- bus curandis officium in eo ponunt, ut readtio. virium,' que folummodo febrium caufa formalis & fecundaria quafi eft, ‘ z (DO) = €53 ) o ( €83 45 .moderetur; quafi maturam folummodo fuftinere contra hoftem, ‘coeteram otiofum fpe@atorem effe, non propria etiam arma ipfi inferre & offenfive fimnl contra eundem agere medico incumberet; quo ipfo tamen legitimum & vere utilem de- mum nature miniftrom & .adjutorem fe gerit, cum folum- modo fuftentata natura creberrime hofti vincendo non fuffi- ciat, nifi & hujus fimul copia & vires aliunde frangantur. . Ad pracavendas adeo crifes, vel faltem periculum in iife - dem, primo fummi momenti eft ;, evizare in febrium decurfu » ea omnia, quae ipfarum vehementiam augent ac crifes nimis pra- scipitant,, quorfum pr aliis frequentiflime contribuunt: vic- tus animalis facile ex au@fo calore putrefcens, aliusve acris aut ob vim nimiamve copiam a debili corpore non digeren- . dus: alvi conftipatio: regimen & remedia nimis calefacien- tia, mora egroti in aere corrupto, humido nimifque calido : crebra quietis turbatio ex vifitantium multitudine aliifque caufis, & animi irrequieta contentio, ea maxime, qua a pe- riculi metu contingit, a medentibus ipfis fepe imprudenter injeta — Hinc enim corruptela in primis viis augetur & re- tinetor; eadem intruditur fanguini; concitatur orgafmus, qui ex remittente fit demum continuus; fluidiora, que morbo» fos humores potuiffent diluere, folvere, contemperare, ad | excretionem expeditiores reddere, per fudores prematuros ejiciuntor; crudum vero & acre, evacmationi per fanguinis colatoria adhuc ineptuam, ubique minimis inheret vafis, in- flammationefque & fymptomaticas eruptiones, imprimis mi liares, efficit, fepius medicis. potius: quam nature originem fuam debentes— Atque rebus fic ftantibus, caufis fcilicet fe- bris continuo au&is, non alienum porro videbitur, difficile | tunc.& valdeanomalam cofionem & crifin fore, ni orgaf- | mus ipfe ad mortem ufque duret, fi porro:nec fenfibus con- ceditur quies animufque continuo angitur; quo nibit magis circuitùs & funGionum ordinem, ad digerenda & ejicienda morbola adeo neceffarium; turbat, i stia F 3 Horum - RE €23 ) o ( 93 "Horum vero loco potius talis Medele ratio generalis în acutis confert, quà non folum reliquia fanitatis confervanture «& morbofi augmentum prohibetur, fed idem quantocyus, priufquam ulterius per ftagnationem aut ipfam febrim cor- rumpatur, folutum quidem prits fi opus eft, natura & arte, quoad fecure & fine virium nimio detrimento id facere licet, & ea qua deceî via, ejicitur ;quod vero ob tenacitatem nimiam- que animoniam conftri&oriam promte ejufmodi expulfioni repugnat, ejis co&io promovenda, i. e, folvendum fenfim mipufque acre & noxium idem reddendum, quo & ipfum denique facilius minerique cum periculo, five arte five {pone taneis nature motibus, e loco fuo & corpore propelli queat, nterea ita moderandis, ut ne furibundo nimis impetu cor- pus deftruant, ipfofve fanos humores porro cerrumpant aut diffipent , vel faltem ultra quam ad co&ionem & crifin par eft, intendantur, neque nimis etiam torpeant, fed ad easdem tamen, & remedia ipfa in a&um ducenda, fufficiant, Hxc partim Regimine, partim remediis, obtinentur, quo- rum prius acutis in genere conveniens fere huc redit: Aer in loco, quo ager moratur, fervetur temperatus purufque cau- ta perflatione, cubiculi permutatione, aut famma ligni juni- peri, accenfo pulvere pyrio, vapore aceti; decumbat idem, ficubi opus fuerit decubitu, in loco obfcuro & tranquillo: tegumenta fint modica , initio imprimis morbi , ne jam tum xeftus ultra modum ac fudores prematuri concitentur, quor- fum egregie etiam furre&io quotidiana e le&o confert, donec crifis cutanea inftet, quin ipfa ambulatio crebra in temperato: aere libero, modo vires eam permittant: vi@tus porro demul- cens, antifepticus, laxans, tenuis ex cremore hordei, avena, teneris oleribus, fru&ibus horzis, tempore remiflionis potif- fimum, fere quarta quavis hora, fed parca fimul copia, nec unquam invitis egris, exhibendus: potus temperans, diluens,» refolvens, santifepticus pro lubitu datus, in inflammatoriis te- pidus, in putridis frigidus, & tum demum calidus, ner CIS 3 ) PCI 47 crifis cutanea ingruit, ex aqua pura aut cum hordeo ,. radice - graminis, fimilibusve leniter refolventibus & demuicentibus decoGia., variisque pro. varietate febrium mixta, ut poftmo dum in fpeciali febrinm cura exponetur: colatoria’, quoad licet ». fervanda libera, fic quidem , ut in. plerifque febribus initio magis conveniat alvum. apertam curare per laxantem vidum & cly{mata crebra antifeptica, mne calore putrefa@a magis folutaque inteftinorum faburra inde in fanguinem re. cipiatur,. etiam Jleviores febres fic mox in putridas, & mi- liares maxime, converfura; donec legitimam: crifin. cutaneam: imminere & promovendam denique effe ex. morbi tempore coctionifque fignis previdemus, quo cafu utique regimen: paulo: calidius i ftritior convenit : animus denique tran. - “. quillus fervandus & prudenter erigendus, fic quidem ut mors. cum. aliqua. certitudine pravifa agro, cujus anima reftat fer- vanda ,. utique celanda non fit, nec tamen in quovis paulo» graviore morbo illico, ns adf(tantibus quidem , mortis inji- Giatur metus, qui & iftos faepilfime ex. meerore in. morbum: | conjicit, & fufpiciofum. egrum nunquam non deteriorem red- dit,. ut hac in re faepe graviter peccare eos medicos exifti» mem, qui, vel ctebris forte mortibus adfueti, vel famam: fuam magis quam xgroti vitam tuituri,. ubique ftatim de pe- rieulo clamitant. È _— Circa Remedia.autem., cùm evacuantia tum alterantia, in genere obfervandum elt, pofteriora, qualia fere conducunt refolventia, diluentia,, demulcentia, antifeptica, cuivis fe { brium generi & tempori apta, per totum. morbi decurfum,, -& inter priorum etiam ufum, conferre, quo continuo, & , ante nimiom. morbi augmentum lentor folvatur, acre miti- getur , febris adeo minor & folutu facilior reddatur,. dun omne fenfim eliminatum fit morbofum;. evacuantia autem, certe valentius: commoventia ; vel folummodo remiffionis tem- pore, vel tunc, quando ipfa natura utilem molitur evacua- || tionem,, conducere talia, que hanc tunc, fi opus elt,. pro- | % movere a 48 | 083 ) 0 C €83 movere poffint: nec horum quevis conducere omni tempore, fed omnibus, praterquam clyfmatibus, premittendam ple- rumque effe evacuationem fanguinis per venas, fi plethora adfit, & inflammationis metus aut prefentia eam urget; tum evacuantia primarum viarum utplurimum ante ea, quae per ‘fudotes, urinas, aliasve rariores demum vias fanguinem dee purant, exhibenda effe, quoties diverfa talia exigit morbus, cum aliàs faburra primis inhaerens viis vel teliquorum introi» tum in fanguinem magna. ex parte impediat, vel corrumpat quaecunque ingefta , fic ut eff-@u quefito deftitoantur, ipfa ve calore, putredine aut calidis potulentis magis foluta in fanguinem penetret, hujufque corruptelam augeat: porro eva: cuationem convenire per vias fedi & indoli materiei maxime ac- commodas, non alienas, hinc varia feligenda effe evacuantia pro diverfa fede, indole & tenacitate materie, non fudori. fera ex gr. fi precipua fedes materia in primis viis et, ea- demve, cum etiam in fecundis viis haret, mimis tenax ad- ‘huc cognofcitur, quam ut absque ulla preparatione cutis po» ros queat permeare: mec purgantia, quo tempore crifin cuta= meam promovere convenit, quod adeo prefcriptum recen- tibrum quorundam Inoculatorum utique non approbo: deni- que omne morbofum, quod cito perfede coqui aut fanis affimilari nequit, quantocyus expellendum, non codum uni- ce, fed, quoad poflibile eft, etiam crudum; quam equidem regulam , cum paradoxa & audoritati veterum contraria mul. tis videri poffet, fequentes, ut opinior, rationes legitimam probabunt,, dicunt nimirum, cruda non movenda effe, cum mota orgafmum concitent, plerumque minimis inhereant va- fis inflammationesque concitent, nec facile evacuari poffe , nifi prius co&a aut refoluta, cum per emun@oria pro ipfis nimis angufta non penetrent &c. , qua ipfa omnino certo refpe@u veriffima agnofco , qui paflim ideo inculcaverim, ne calefacientia fudorifera premature exhibeantur, ut que prater di&a, fi etiam fudores commoveant utiles potius te- nuiores humores, dilutioni & cottioni morboforum infer- vientes, 3 )eo Ce . 49 aientes!, quam vere morbofos evacuent— fed, N que pro fe- »cundis; ut dicunt, viis non. valent certisve humoribus eva. «) 0 C E63 ; 1. In Febribus exquifite inflammatoriis cum. vel fine ma- nifefta inflammatione locali, quo & Ar:britidene acutam refe- ras, pra aliis evacuantibus valide ftimulantibus, ne hinc par- tibus irritatis inftammatio accerfatur ,. abundantia fanguinis phiogiftici & commotio nimia , qua ipfa phlogofin auget, tum minimorum vaforum per majora nimis diftenta compref- fio illico minuenda per quietem menti & corpori concilia tam, moram in aére temperato, frequentem furreGionem. e leto, quin ambulationem in aére. libero , quamdiu vires permittunt, fed maxime per VenafeCionem , bis, ter, qua» ter, primis maxime morbi diebus, repetendam, quoad ma- gnitudo excedens & imprimis durities in pulfu perdurave- rint:-aut, fi qua fpontanea fecuro .loco hemorrhagia tum contingat, eadem, dum figna praedida in pulfu continuant, fibi relinguenda ant promovenda elt — interea quavis acri. monia, ne fanguinem intret, e primis viis eluenda potu co piofo ,, tepido, maxime e ladis fero, & clyfmatibus crebris ex eodem cum addito nitro & oxymelle fimplici, quin eji- cienda leni purgante antiphlogiftico ex manna, tamarindis ; aut fale amaro purgante, vel ante confirmatum jam morbum, vel, ni porro fieri id licet, quamprimum ex majori in pulfu mollitie & lingue humiditate metus infammationis & nimia ficcitatis diminutus et — ipfa porro fanguinis denfitas inflam- matoria & acrimonia corrigenda elt refolventibus, diluenti- bus & demulcentibus ejufmodi, qua fimul refrigerant , pu- tredini refiltunt, vafaque nimis conftrifta relazant: quo, pra- ter continuata clyfmata ,: tum pediluvia tepida cum addito: nitro, prelaudatum la@is ferum facit, & hydrogala, emul fiones tenues, aut decoGum hordei, radicis graminis & paf- fularum minorum, cum oxymelle fimplici aut Syrupo refri- gerante, egelida pro potu data: victufque vegetabilis ex te- nui cremore hordei, radicibus & oleribus tenerioribus, fruc» tibufque horeis: tum nitrum, fal polychreftum Lemery, tar- tarus vitriolatus, in pulveribus , mixturis, emulfionibus, de+ cotto fpecierum pectoralium, ad. unciam dimidiam "; ultra , atio - 483) 0 (58 SI fpatio nycthemeri exhibita: & fucci vegetabiles faponaceî recens exprefli ex fru&ibus horais dulcibus aut fubacidis, cu- cumeribus, plantifve refrigerantibus, La@uca, Soncho, Ta- raxaco, Boragine, Acetofa &c. vel pet fe vel cum fero ladis dati ; quibus ipfis, ut denfitas phlogiftica corrigitur, fic & ulteriores ftafes praecaveniur, & jam nate, adhibitis fimul, ubi locus. admittit, etiam fomentis refolventibus & la&anti. bus, "fepe ante ftagnantium corruptelam feliciter fo!vuntur, quo ex molliori jam pulfà cognito utiliter ultimo reliqui dif- cuffio & eliminatio per renes & cutiffi promovetur regimine jam magis diaphorefi favente & remediis nitrofo -camphora- tis cum Thea diapnoica fumtis, leniotique veficatorio came phora confperfo proxinie affefum locum applicito. 2. Huic aliquatenus accedit Medela febrium catarrbaliune benignarum, in eo maxime diverfa, qued, cum inflammatio in his magis ferofa fit, & fere fuperficialis, plerumque in interioribus narinim, oris, faucium, afpera arteri&, bron- chiorum, fubinde & ventriculi & inteftinorum, tum & in ‘egterna corporis fuperficie, ex fuppreffa in his partibus tran. fpiratione nata, ferumque non ita ut oleofus cruor in corrup. telam purulentam aut gangrenofam inclinet, mitierque vulgo & ipfa febris exiftat, nonnifi in plethoricis, aut ubi phleg- mone vera ei jun&a agnofcitur, Veriefe®io locum habeat, ea- que rarius plus una vice: tum quod, poft elutas primo & evacuatas primas vias ex potu egelido ( qualis bic maxime convenit ex Aqua cum aliquot pomis Reinettes in taleolas feiffis decoa, addito demum citri cortice) & clymatibus, illico diapnoica remedia, cum analogo regimine ; antiphlogitti- cis jungi poffint : vapores etiam ex aqua & la&e aut decotto | emolliente parti affette crebro admiMi maximi fint ufus: in. que infantibus tenerioribus, qui femper fere copiofiorem & tenacem in inteftinis faburram fovent, & praterea folutana denique & tuffi fublevatam ex pe@ore pituitam fere deglu- tire folent, laxatio alvina, quamprimum mitior reddita et G2 febris $2 53 ) o ( Ei febris, cum EleQuario: de Manna. fucceffive» dato: aliove res medio mannato ac clyfmatibus mature inftituenda fit; cum aliàs fimplicior illa febris ex diutius retenta magifque «cor- rupta illa faburra pituitofo - biliofa facile in putridama aut len= tam. tranfeat. +. jd ... go Im, Febvibus remistentibus biliofis & eryfrpelaceis »: quarutia; materies magis acris. plerumque ex putrefcentia,. quam=tenaxzi — initio magnam adhuc partem in ventriculo & inteftinis heerety iftam, fi ex fpontanea facili evacuatione aut lingue humi= ditate non. tenaci fat miobilis: agnofcatur ; remiflionis tempore: illico furfum & deorfum-ejicere convenit.per fecuriora-ehola- goga emetico - cathartica; etiam tardius feepe adhuc proficua, aut folvere faltem & eluere, fi inflammatio aliudve accidens violentiorem commotionem prohibeat , copiofo ufu cremoris tartari cum tertia. parte facchari.in. pulvere fumti, &; pottisiex; Limonada, percolato laGe ebutyrato, decodto radicis gramie. nis cum paflulis minoribus & eremore tartari, aut jure braf fica. fermentate, tum & efu pomorum fermentatorum, que. pofteriora: duo remedia domeftica ( Gumpiftbrifen und Gum. piftdpfe!). ad di@um fcopum fere omnia pharmaceutica vit=® tute fuperant: denique clyfinatibus crebris. cum cremore tar=» tari & oxymelle, omiffis oleis, ut que, ubicunque calor auc» - tus. peccat cum humorum ad putredinem. proclivitate ,. facile: rancefcunt ,. acrimoniam & lentorenr augent,. materiam adeo: morbo addunt, aquoforum, folventium, aliorumque utilium remediorum ingreffum in fanguinem.ex. parte. prepediunt,.. eorundem virtutem & folidorum tonum. enervant, atque in. omni adeo febre ore & ano recepta vix non femper nocent-- Hac medela, cum temperato regimine, initio ftatim adhibita. - non folum opprefliones’ precordiorunt (ex quibus inepte, purpuram in hac maxime febre continuo prenunciant & alexi-. pharmacis fuis in cutem faepe cogunt Dolores miliarifici ), tum. naufea, horrores & calores volatici, dolorefque artuum rheu-. maticorum fimiles, qua vulgo has febres comitantur, mox difparent, tì ) o €13 53 difparent , fed. ipfà febris paucis fepe diebus perfanatur. Quod - ff vero jam copiofior in fecundis etiam viis materies fuftineat porro» febrim, eadém egregie porro mitefcit & denique poft unam altetamve feptimanam paulatim abfque vehemente crifî feepe deferuet ex prelaudatis alterantibus, tum oxyhydrofac- charo., vino albo multa aqua: diluto , aliifque julapiis ace centibus copiofe potis, cum vi@uv ex fruftibus horzîs' fuc» culentis, acidis non anfteris, crudis codifque imprimis dea fumto ; prater que erylipelaceo tumori forte prefenti utilif fime facculi ficci ex flor. Chamom. & Sambuci cum Came phora pulverifata ; modice calentes applicari pofunt. 4. Putride febres, fubinde continentes, qua majorem folummodo priorum gradum conftituont,, & in. qua» ipfe priores, initio mitiores, ex negle@a matura primarum via- rum evacuatione nimifque precoci medela fudorifera creber+ rime degenerant, requirunt, preter aérem frigidalum purum- que, primis diebus fimilia emetico- catharetica & eluentia an= - tifeptica , qualia ad n. 3. commendavi; fed depuratis fic pri» mis viis» circulantium porro humorum ipfiufque glutinis con- nectentis majori ex putredine refolutioni folidorumque. hinc: ertae laxitati, efficacius medentur acida mineralia , imprimis vitrioli fpiritus, etiam: ad dimidiam ‘unciam aut ultra fpatio ny@hemeri in mixturis ant julapiis exhibitus (quem -minus bene adhibueris in aftu infflammatorio aut biliofarum febriumi initio.), cum interpolata.vel ‘adjun@a Kinkina, atque viau ex fru@ibus horxis acidis fubadftringentibus maxime defumto ; quibus & vires ad.crifin faepius adhuc fufficientes confervantur. |. 5. Febres porro maligna & peflifere, non rero pricrum ex —_perverfa medela & vidtu feptico progenies, fed etiam fponte,; | Faro quidem apud nos, ex recepto per cutis externe, via agte® & cibarie: poros halituofo feptico contagio nate, qua pejor et & nervis magis inimica fpecies, initio promtam cor- ruptela ‘è primis viis ejeGionem op vomitorium: requirunt; s9 3 3 tum wi 163 ) o (183 tum ftatim, ut humores. circulantes fluidumque nervenm contra putredinem quoad licet muniantu:, copiofa acida vege- tabilia in mitiori, mineralia in graviori cefu, fed nupta fimul cum cardiacis & efficaciflimis fudoriferis antifepticis ex flori- bus fulphuris & camphora cum Thea ex fcordio vel aceto bezoardico fimpliciori fumtis, ut pracipitetur, ante plenariam humorum corruptionem vifcerumque deftru@ionem gangra- nofam, venenofi miafmatis correCtionem vix admiffuri elimi. natio, qua a folis vita viribus illico inde dejedtis raro prafta= tur, & ob ipfam tamen miafmatis fubtilitatem permeabilem hic tatius, quam in reliquis febribus, jam primis diebus urgetur. In omnibus hifce febribus, que n. 3, 4,5 memorata fuerunt, fed maxime in n. 4, s polt eliminatam pracipuam - e primis viis faburram, & mitigatam, fi qua adfit, phlogo= fin febrifque vehementiam, fcopo antifeptico & cardiaco egre= gie porro profunt vina alba fubacetofa, tum potui aut aliis remediis admixti fpiritus minerales dulcificati , infufaque thei= formia antifeptico-diapnoica ex Scordio, Chamomilla & fimi- libus, externe vero aliquando adhibita Veficatoria. Si vero iifdem jam ab initio adjunéta eft phlogofis; unde ar. dentes magis redduntur, hac ante reliqua evacuantia, vena- feGione, qua rarius tunc plus una vice neceffaria et, & aliis predi@is antiphlogifticis (n.1. ) illico tollenda eft; cum ‘alias ex feptica acritate adjun@&a citiflime hinc maligna fuppuratio- nes aut gangrena oriantur. Ad eandem vero phlogofin, fi demum cognofcatur fubnata in morbo jam progreffo & agro valde debilitato , nitrofo- camphorata cum Thea ex floribus Sambuci praftant. 4 6. Febrium exanthematicarum naturalium cura prophylaGi- ca, ut Crifis primaria perfe@ior & fecurior obtineatur, par- tim jam ante morbi, fubinde pravifi, initivm aliqua locum habet, | 83 ) o C €83 ‘95 habet, partim quando prima febris adelt. — Ante morbum” . nempe, cum is, ex. gr. variolofus, ex contagio five natura- liter five per infitionem fufcipiendo pravidetur, convenit idoneo laxante » in infantibus phlegmagogo; femel vel bis repetito, & ultimo quidem die uno alterove ante morbi ip- fius initium dato., primas vias a. quavis aliena faburra pur- ‘ gare: humores porro, ni fponte laudabilis ipforum crafis cognofcatur, mites, fat fluidos liberaeque circulationi aptos reddere: obitru&iones, fi que obferventur, referare : folido» rumque tonum, & fyftematis nervofi mobilitatem, fi a ge- nuino ftatu defle@ant, in naturalem redigere, per viGum, potum & remedia, varie pro diverfitate vitii corrigendi fe- le@a : ac demum cutis poros per balnea & lavationes refe- rare; qua ratione variolas plerumque faciles, quin & crifin aliquando perfeam abfque ullis in cute reli@is exanthemati- bus obtineri, multiplex jam experientia docuit, maxime, fi praterea miafmatis contagiofi applicatio in fecuro loco ex- terno contigerit, ut quem vix non femper pra aliis inflam= matione aut puftularum copia infeftari obfervamus non fine aliquo periculo, ficubi interna parti nobili, veluti ex natu» | rali infeCione utplurimum accidit, id primario fuerit appli» catum. — Cum vero jam ade prima febris, ea, fi ad cri. fin fufficere cognofcatur, nec modum excedat, fibi reliquen- da, dum fpontanea cri morbi feminium ejiciatur , vel cu randa ut alia febres continua jam) defcripte , prout ad hujus illiufve indolem magis accedit, femper cogitando, crifin feu evolutionem & ejectionem latentis fomitis, ut in pofteram ‘ ab eodem miorbo liber reddatur zegrotus, hic abfolute necef fariam effe , adeoque viribus eatenus omnino parcendum, ei ut fufficiant.. i ——. 7. Relique febres, quibus excanzhemata preter naturant : inde accedunt, ut miliariavaut pezechialia è non aliam ante ejufmodi eruptionem requirunt curam, quam ipfarum fe-. | brium indoli convenire fuperius docui, hancque, fi pure DO) 58 8 ) o (883 & fcite quis adhibuerit, rariffima experietur talia exanthema- ta, neque ea ipla tum adeo periculofa. “©. "8 Com demum & inzermittentiam febvium finguli paro» xyfmi critica evacuatione terminentur , etiam ifta perfectior, & febris adeo brevior, reddi poteft iis, qua cruditates pitui» tolo- biliofas in ventriculo & inteftinis piimò, tum easdem, & rertentam transfpirabilem materiam, in vafis, folvunt & per convenientes vias evacuant: cujusmodi pracipua funt dige- {tiva ex cremore tartari in quotidiana, ex falibus mediis in tertiana, ex fale ammoniaco in quartana febre, tum emee tico- purgantia , in prioribus fere cholagoga, in pofteriori magis phlegmagoga . tempore inte:calari adhibita, cum vi&u parco, potuque refolvente , ex decodo leviori ligni Jumperi, ufque dum figna faburra ex primis wiis fatis eva» cuate fuccedant; fimilia porro refolventia inter paroxysmos poftmodum continuata, cum faturato Infufo theiformi ama». ro, refolvente, diapnoico, roborante ex Carduo benedito,- Chamadry , Chamomilla, Centaurio minore, balneisque etiam calidis; aliaque temperatiora in ipfis paroxyfmis exhibita, quibus egregie folutio & evacuatio demum critica. materie promovetur, qua maximam partem impetrata, fi tamen ex nimia mobilitate acceffiones porro redeant, itte demum Kin» kina tato fupprimi pof/lunt. Ifta exempla fufficere poffint ad declarandam methodum, quà in diverfie cafibus materialis febrium & future etiam crifeos caufa vel tolli mature queat, crifisque fic, acceflionie bus ex defedtu materie fponte ceffantibus, plane praverti, vel faltem minui ea materia & ad crifin praparari, fic ut haec deinde mitior , fecurior atque perfe@ior fublequatur. — Ét ejusmodi quidem crifis: prefervationem per fubdu@ionem & corredtionem materiei. ipfius. vix ullum rationalem. me-. dicum non legitimam habiturum exiftimo.;. uti mec illam, quà, in remittentibus & intermittentibus febribus e fub=. da | uctam 123) D.C 193. 57 ‘du@tam aut correGam materiam refidui inutiles febriles mo- ‘tus ulu Kinkina tolluntàr. — Quibus certe di&as medendi rationes experiri libuerit, de felici utplurimum & fatis prom. to, etiam graviorum febrinm, exitu, quod expertus atteftor, fibi gaudebunt. — Noxia autem ea medela utique cenfenda elt, quà.crifin quidam praeveniunt, formalem. folummodo ejus caufam, feu motus folidarum partium reagentes, vel ufu Kinkine fupprimendo, priufquam materia foluta fit_at- que maximam faltem partetm edud@a, ni urgentiffimum mor- tis periculum e fubfequentibus paroxyfmis id fuadeat; vel dum, ficubi materia coqui penitus & fecure educi nequit praedi@a arte naturam adjuvante, evacuationibus nimiis,-etiam fanorum aliquando fuccorum, tum relaxantibus , vi@uque nimis parco, vires, motusqueadeo refolutorii &-fecretorii, ultra mòo- dum deprimuntur, fic ut coGioni & crifi porro non fuffictint; cum hac tamen ad reliquias morbi fuperandas neceffaria fuif- fet, varias, ni crifi demum fuperentur, malas fequelas aliàs indu&uras; quapropter, que de ‘evacuantibus ad pracaven- dam difficilem crifin dixi, fic utique intelligi velim, ut que ‘ante crifin arte commode folvi, & abfque nimio virium de- trimento evacuari nequeunt, potius relinquantur, ut ab ipfa febre aliquamdiu adhuc continuata ejufque efficaciam ad- juvantibus remediis folvi, & demum per ipfas reli@as vires ‘ moveri criticè atque evacuari poflint. DA, \ lei Ma fi nia NICOLAI JOSEPHI JACQUIN ILLUSTRATIONES QUEDAM BOTANICE. wr L | feleGfarum Stirpium Americanarum duo ge- nerai diftin&ta propofui Samyde & Cafearie , hujus qui dem a me primum ftabiliti ,, illius Linnaana jam inter genera recepti. Utrobique cadem planiffime fru@us ratio eft. Dif erimen in flore verfatur, & tantum quidem illud, ut fub uno: comprehendi genere poffe non videantur. Samyda tri- bmitur ab illuftri Linneo calyx monophyllus, campanulatus & perfiftens; atque talem in America in omnibus Samyde smcis fpeciebus vidi. Cafearia perianthiun» et pentaphylum, patentifimum ac deciduum. NeGarium Samyda elt conus truncatus monophyllus, longitudine ipfius calicis, & hujus limbo: ipfi infertus, qui fi cylimder effet, haberemus neda- rium: Melie. Tot in illo confpiciuntur ftrie, & tot denti culis, quibus anthera infident ,. ingiditur illius margo,- quot anthere adfunt; ut monadelpham forte meliùs dixetis. In Cafearia ne&arium conftat foliolis parvis oo vel decem, inter fe diftin&iflimis,, qua vocari petala poffent, quibufcum alternantur filamenta, aeque diltin®a. n eodem meo opere pag. 132 defcripfi Cafeariam nitidam quae omnino debet effe, a Samyda nitida Linngi diverfa, fi hac foliis gaudet corda. tis, quae in mea ftirpe funt femper ovata vel Mii De. € x ai - crip- “ # i 3 de Cas > feriptionem repetere! fipervicuum duco, que confuli po- teft; fed icone planta firmanda eft, quam figura prima ta. bule prima exhibet, fadtam in America ad ftirpem fylveltrem, cum addito flore, longitudinaliter diffe&o. II Que mihi Axyris pentandra di&a fuit in ejufdem ope- LI “ . . . ì zA ris pagina 244, nec ab ill. Linneo huc ufque recepta, figu- ra eget, qua illuftretur. Habeo hanc, at folius ramuli, quata -hic propono tab. I. fig. 2. Globuli fuperiores pun@ati (qua punda anthere funt) capitula mafculina funt. Inferne fpar . fim femina locantur, Sub ramulo etiam confpiciuntur caly£ fru&@iger: ejusdem longitudinaliter per naturalem futuram di- vifi pars altera, interne fpe@ata : femen: dein aula idem fru&ifer calyx femenque. Si ftaminum numerus, & calycis in utroque fexu diverfitas, effe momenti majoris alicui vi deantur, erit illi diftin&um novumque genus. HI. Diù ignoravimus chara@erem genericum elegantis - illius Palma, que Linneo Cycas circinalis appellatur, donec tandem in altera fua Mantiffa idem celeberrimus vir illum mos doceret, depromptum ex fpeciminibus ficcis, fru@us defcriptione a Rumphio mutuata. Et filicibus quidem nunc illam adnumeravit, cujus rei rationem nedum ego perfpicio. In horto Cxfareo Schoenbrunnenfi dua iftiuflmodi Palma funt, que jam a pluribus retro annis fapius floruere, & fru@us dedere numerofos maturos, fed non facundos, quum nullus germinaverit fatus; fcilicet utraque femina eft, & mas defideratur. Fide hortulani otogefimum &tatis annum jim .tranfegerint, ante quatuor & viginti annos, quod fcio, grandes jam ex Hollandia Viennam translate, Opera pre- | tium exiftimo charaQerem in figuris exponere, foemineum | ex viva planta defomptum, marem ex fquamis aliquot, quas \ | | litteris inclufas, dum integrum ftrobilum five amentum ftro- biliforme non poterat, mifit mihi ill Linnaeus. Sic figura a.& bin tabula Il fifunt fquamam, utrinque vifam , cujus i Hz fuper- 60 3) fuperficies altera 2 obfidetur, fuprema parte excepta, denfif. fimo agmine fquamularum albicantium membranacearum mix nutarumque , referentium tubulos longitudinaliter fiffos- at- que imprimis fuperne dehifcentes.. Linnaeus pro polline ha- bet uniloculari & altero latere diffiliente , ut antheras adeffe neget. Optimo microfcopio in hifce loculis nullam detegere fubtantiam potui , forte antea explofam.. Portio fquama, ad lentem au&a, tum etiam ultra au@us aliquis loculus, if- fra delineantur, Major figura fpadicem foemineum exhibet, fru@ibus jam increfcentibus quinque,; unoque flore, onuftum, totum incanum cum quadam flavedine , & craffe tomento- fum, fuperne femipinnatum ex laciniis fubulatis teretibus & mucronatis.. Copiofi iftiusmodi fpadices in vertice trunci inter folia egrediuntur. Germen fubtrotundum, tomento- - fum , breviffimoque ftylo praditum , totum foemineum flo- rem abfolvit, In fru&tu tomentum illud incanum perfiftit , fed tolli fricando poteft, quando in confpeltum prodit drupa rubra, inverfe ovata, nitida, & comprefla, cujus pulpa fir- mior eft, coloris aurantiaci, & faporis dulcis. Nucem con- tinet ejufdem forma, albidam, unilocularem, membranaceo» ligneam; nucleumque folidum, albidum, confiftentie & fere faporis amygdalini. Im naturali magnitudine adduntur ad latus drupa fine tomento , ejufdem pulpa transverfim difciffa cum nuce integra, nux ejufdem diftracte pars inferior, & nucleus. | i "O DIS. x 53 ) o ( 18 Pa DISSERTATIO HISTORICA EPISTOLARIS | DE «MORBO NIGRO. Si AUDI PESO T) PRACTICO LAUSANNENSI POLYCREST® SOCIETATUM REGIE LONDINENSIS, BERNENSIS, BASILEENSES SOCIO; LAUSANNENSI CC" viIRO, S. plurimam dat Dl. AP PEES, M. D. Lawfannenfis xx1w"® Vir, gum mihi in mente venit, Amicifime Correca, Tibi infcribendi hanece Differtatiunculam de IFero atro, five de Morbo nigro Hipp. multe me movebant rationes, quod E” pluta fpecimina effent è te in publicum promulgata, qua haud vulgarem tui opinionem in Orbe litterato conciliaverunt, prod jam de codem morbo plurimas graphicè defcriptas ob- rvationes publici juris feceris in binis epiftolis ad GreorGIUM Zi MMERMANNUM noftrum, nunc Protomedicam Hanno» ®vrienfem, (utinam frueretur meliori. fanitate!) & tandem Quod tu, Amice, Spe@ator fatis pigna fuilti, & fuafor fpone 3 taneus 62 53 ) o ) 180 taneus auxiliorum in morbo tam atroci ufurpandorum ad il. lum debellandum. , Curatio difficilis ratione jam prove&io- ris etatis fubje@i, morbò profundas radices agente, adde quod in tanta complicatione fymptomatum multa appare- ‘bant phoenomena inexfpeata, quae prefentem obfervatio- ‘nem è tuis aliquomodo diverfam ac diftinGam faciunt: fed ad rem iplam venio, i Civis feptuagenarius & ultrà, fentiebat fere è prima ju- ventute angultiam orificii inferioris ventriculi, pylori di&i, quod vitium probabilitet prime conformationis erat, nullum fere incommodum, creabat, nifi quando forte ille nimis.ede- bat, aut ingerebat alimenta in quantitate nimia, minùs ad- 2quatà ad capacitatem naturalem ventriculi, vel alimenta dy& pepta, dulcia, vel pivguia., ftatim illa rejiciebat per vomi. tum, fine labore, fine naufea, & fine alteratione coloris & faporis alimentorum ingeftorum; hoc fymptoma fere femper accidebat poft prandium horis pomeridianis, & nunquam nofter meliùs valebat, quam cùm fublevabatur tali evacuatio- ne fpontanea , & quamvis minus edax, & fragilis conftitu- tionis effet, nullis aliis morbis fuit tentatus per longum vite curriculum , exceptis quibusdam affe@ibus rheumaticis, ifchia- dicis, tempore autumnali.vel hyberno, quando propter pe- nuriam Iymphe balfamice humores ftagnabant in venis & mufculis, nullà fuccedente fenfibili tranfpiratione; Ad qua mala profliganda, Civis nofter multoties utebatur fatis ma- gnis fumtibus, balneis five aquis thermalibus inclytis, Agua Allobroguò, Plumbari in Lotharinga; Borbonie Balneorum in Cam» “pania, bis ultimis praftantiffimi ufus interni, Mubsbugi in Ergovia in ditione Bernenfi, & quoniam nofter vitam nun- quam agebat inertem, fed occupatam variis negotiis, tana publicis. quam: privatis, expers morborum fere vivebat per ‘ viginti annos ad minimum, fed tandem anno 1770. tate ad fenium properante, viribus fra@tus, tentabatur alternatim diarrhoea flatulenta biliofa cum cacochylia, faftidio alimene dii torun, ì €83 ) o ( £83 63 torum, vel ficcitate abdominis, conftipationie pertinaci per «multas feptimanas, prafertim tempore aftivo, multa adhibe- bat auxilia, diluentia, laxantia; Dietam ftridam, tenuem, humidam, oleta, frutus horgos, uvas maturas, frequentes deambulationes pedibus, & in Rheda fufpenfa, cum alî- quo levamine: fed nibilominus anguis tatebat fub herba, & tandem die decimà Novembris anni 1 7 7 2 cùm ager jaceret in letto, circa mefony@ion, fubitò pretende batur naufeà cum anxietate pracordiorum, quam fequeba- tur vomitus cruentus niger, & amaritiei 'întolerabilis, ad ta- lem quantitatem, ut matula plufquam femiplena fuerit, itera- tà vomitione; pot talem evacuationem denuò dormituriebat agrotans, fed cum fomniis ingratis, & cum furgere vellet è le&o horà feptimà matutinà, ut faciem committeret barbaton= fori, & induere vellet veftimentum matutinum, repentè prehen» fus fuit vertigine cum animi deliquio, cui fuccedebat eddem momento dejeCio alvima cruenta & atra tam fubita, ut vix è confpurcatione eger fe munire poffet. | Poft talem & tam copiofam evacuationem ava xe) ire cum reger melius fibi videretur ; fibî proponebat exire die Dominica , ut interefîe poffet precibus, pfalmodiis, concioni in aedibus facris, fatis ab ejus domicilio diftantibus; durante concione premebatur ftimulo dejeGionis alvina fubite & urgentis, reverfus flante Boreà, coslo fereno & gelido, vix tibiîs infitere poterat, tremebundus &. quafi tenrulentus incedebat, domum' ad di. ftantiam circiter» triginta pedum, ‘ulterius prosredi non po- tuit 5 vertigine corripiebator; cum metu imminentis inful. tus apoplettici, fuccedebat lipothymia; acies oculorum ob- ‘mubilabator, com tanta imminutione virium ut, nifi una ex fuis filrabue, & ancilla valida adfuiffeht, ad tegrum ful- Ciendum in terram cecidiffet cum extreme: vità fufpirio, fed fic fuftentatus pervenit in fuum conclave, ubi refocit | | fuir odore aceti fortis!& aqua Carmelitinoram five Melifte fragraotis, cum fo:bitione calida jufculi carnis bovik | i at 7.0 64 Ra 1 o (es i «le, cottice citri conditio. Pot tàm trifte Phoenomenon & parvum intervallum, facies apparebat pallida, ad fufcum colo- rem accedens, cum-albo‘oculorum luteo, tota dies'in lan- guore & triftitia agebatur, alimenta quacunque ager averfa- bater: Medicus in confilium vocatus, videns rem alea ple- nam, anxius in tanta varietate fymptomatum., obfervare vo- lebat molimina nature, nihil aliud prafcripfit prater infufum ex herbis & floribus traumaticis & carminativis, & in vefpe- ram clyfterem cum decotto tamarindorum, foliis emollienti- bus, & melle mercuriali: In illa periodo pulfus erat frequens, .debilis & fere convulfivus; poft talem procellam no&em egro- tans egit fatis quietam, fed fere vigilem finè fudore & tran- fpiratione fenfibili; fummò mane. fequentis diei eger-pota- bat binis bauftibus cum jufto intervallo apozema cum radi. cibus aperientibus, antifepticiss& carminativis, cum quibus. jungebantur tamarindi in fatis magna dofi, & in colatura ‘ejus. deco@i folvebantur Manna calabrine Uncie due, Cre- moris Tartari Uncia femis; hocce remedio oriebantur plu- res dejeGiones biliofe, nigra, maxime foetentes, cum fenfu doloris in lumbis ; fed hoc eft obfervatione dignum in hoc morbo, quod urine, qua ordinariò funt in ]@ero nigra, turbide, & pingues, in ifto di&o morbo fuerint femper pellucide, citrina, finè hypoftafi, potius grati quàm gra» veolentis odoris ; invitis illis primis evacuationibus +itè ad. minif&tratis, regio epigaftrica manebat tenfa cum quodam do- loris fenfu ad tadum, appetitus omninò proftratus erat, & per ni&ymeron tria tantùm jufcula fumebat tennia , condita cum aliquibus guttis fhcci citri recenter exprefli: Ab il'o tem - pore inftituta fuit potio fedula feri la@is probè ebutirati fatis copiofa, quantitate fere ad quadraginta Uncias, hauftibus re. petitis cum intervallo quatuor aut quinque horarum pro fcopo diluendi, laxandi, emolliendi vias chylopoeas & eceoproticas, nam è primis evacuationibus copiofis nulla fuccedebat dejec- tio fpontanea; jungebantur alià phormaca in forma opiate cum Manna & Caflia, & tartaro folubili, pulveres vece i arini # - £€3 ) o ( £83 65 barini cum fale mirabili Glauberi & nitro, alternis diebus fub vefperam injiciebatur clyfter fimpliciter emolliens vel la= xans cum levamine agri, fed irritis illis omnibus tumebat & dolebat abdomen è regione orificii inferioris ventriculi; A duplici caufa fovebatur ille morbus, qui eludebat efficaciam omnium remediorum, per feptem feptimanas indefinenter in ufum vocatorum: Bin ille caufe conjici tantùm poffunt ex varietate fymptomatum, fed non probari mathematicè. Pri. ma caufa, quod canalis, qui jacet intra Pilorum & initium Inteftini duodeni, undique cin@us glandulis febaceis, uti conftat ex infpeCionibus anatomicis, amiferit majorem par. “tem fui diametri, infar&u à longo tempore fado in fibris muf. cularibus & vafculofis lIympha vifcide & glutinofe, ita ut canalis ille, qui antea admififfet ad minimum pollicem ma- nùs, in prafenti ftatu, non capax effet minoris penne an- ferine; ex illa depravata & inverfa conftitutione accidebat, ‘ut alimenta cujufcunque generis vel in parva vel in majore ‘quantitate ftagnarent, & remoram paterentur cum fenfu do- loris & anxietate in ftomacho per duas vel tres horas, quod. - ‘segrotanti creabat repugnantiam ab omni genere alimentorum, ‘exceptis liquidis, qua etiam afferebant aliquam moleftiam ‘fed momentaneam. i . Secunda caufa fatis probabilis erat & originem trahebat ex foecibus è longo tempore induratis & quafi exficcatis, que obducebant & tegebant totam fere internam fupertficiem in- teltinorum, prafertim crafforum; ex illa adharentia materia» ._ rumbheterogenearum & picearum contingebat, ut orificia vafe- rum la&eorum non effent permeabilia, unde ftupenda ema- ‘ciatio fupervenit talis, ut totus corporis habitus, qui aqua- bat pondere centum & quadraginta libras, nunc hoc tem» | pore non pendat centum & viginti: preterea vifcofitate illà | Migrà, & picee confiftentiafecum ‘à longo tempore eva- Cuatarum, motus periftalticus canalis inteftinalis omninò fuf- flaminabatur; ita ut excrementa, que vi expulliva pharma- Vol. VIII. : I cotum “6 "883 .) 0 (ef83 corum -vix equarent craflitiem & longitudinem digiti mino- ris. lis omnibus emollientibus, laxantibus, leniter evacuan- tibus, per longum tempus ufurpatis, gluten piceum adhuc fubfiftebat, &. eludebat vim remediorum, tanquam ad facram anchoram recurrendum fuit, ad praparationes aloéticas în mi- nima dofi cum rbabarbaro & fale amaro anglico, in forma pulveris, bis fingulo mane cum fyrupo de quinque radicibus, & in pofterum fub forma pilularum cum fapone hifpanico; non negledo continuato ufu feri la&is probè clarificati. Ex hac methodo feduliter continuatà, fuccedebant dejedtiones ni- gra, glutinofe, vafi fi&tili pertinaciter adherentes, cum leva. mine ventriculi & inteftinorum, cum reditu appetitùs & di. geftionis; Sed non inficiendum eft, nec reticendum, quod durante evacuatione, & poft illam zeger fenferit dolorem fa- tis acutum cum fervore quafi urente in abdomine & in re- gione lumborum, & quadam tumefattione, & pruritu in venis hamorrhoidalibus tam internis quam externis, cum ftric- tura fphinQeris ani, cujus.affe@ùs agrotans nullum indicium neque fymptoma habuerat, per totum vita ftadium: Hic fen» fus doloris & caloris promptè & commodè leniebatur haultu . julapii cum aqua'tepida, addita uncia una fyrupi de Althaa Fernelii, vel capillorum Veneris, cum ferupulo uno nitri purificati, ne autem ille calor praternaturalis ageret profun- das radices in vifceribus, introduceretque morbum antea igno- tum, fra&a et dofis pilularum aloéticarum, & affumpta fuit pluribus intermediis diebus cum obftinaro ufu feri ladis, & fic bimeftre tempus exatum eft. /Egrotans, qui efilagitavit & obtinuit noftrum auxilium fedulum, recuperavit fi non convalefcentiam completam, attamen modum vivendi fatis opportunum , ut varia fua munia adimplere poffet : In tali rerum ftatu nihil fan&ius illi commendavi, quam ut fibi pro- fpiceret ambulatione commoda, pedibus, & in rheda, quo-. ties penuria pecunie non oblteret, prafertim tempore amoe- “no & coelo fereno; Dixta tenuîs fuadebatur, ex alimentis eupeptis ; profcribendo ex eduliis cafeofa, pinguia, falita, 3 intin- - #63 ) o ( 183 67 intin&us, carnes porcinas, migras, vina meraca extranea, aquas fpirituofas aromaticas, utendo tantùm vino noftrate al. bo, bone note, multà aquà diluto: Tempore verno denuò | inftaurare potionem feri laCtis probè ebutyrati, folatium im- ponere conftipationi alvine per frequentem ufum clyfmatum ‘ emollientium , vitando tandem omniapharmaca draftica ; Con- fugiendo potiùs ad aquas medicatas celebres, quarum pro. prietas fatis nota eflet, ad vias prime & fecund® digeftionis patentiores reddendas, & quarum virtus balfamica fufficiens effet, ad tonum vifcerum reftaurandum. Hxc funt, Amice Colendiffime! qua breviter fcribenda habebam manu valde tremulà, fi quid in illa Differtatione dignum memorià tibi appareat, facile poteris de illa men. tionem facere in tuis fcriptis in pofterum edendis; abhinc jam fenex & valetudinarius medicine pra&ica valedico , excep- tis affinibus & amicis, incolumitas dulciffimi fratris, & tua nimis fragilis mihi femper in fummo pretio erunt, - | Dabam Lawfanne 1, Febr. 1772. 9 12 OBSER. Tar. II. di. 13 ) o CC 183 » OBSERVATIONES ALIQUOT De arcùs Aorte ramis, de Arteria Thyroide quinta S. fupernumeraria, deque vicinis his quibusdam Arteriis aliis. J0..iJid GO BI HUBER: vid GLi lures animadverti haud raro folent, inprimis quoque cis- ‘ ca fyftema vaforum -varietates, -quanquam .vix. detur particula C. H. alia, fùas non fubinde offerens indaganti. bus aberrationes, de quarum ufu vixdum femper conftat, & __ difficilis fepe res et, determinare in quovis cafu, quaenam commode eveniat ceconomia animali varietas, queve turbare eam valeat; digne tamen omnes attentione fedulorum fabri- ex noftre Scrutatorum eftimande. Vel enim conferre plu- rimum ad ftabiliendam ftru@turam ordinariam poffunt, & ad’ aberrantis poflibilitates propius cognofcendas, vel ad illuftran» da varia Anatomicorum adverfaria, ac ad roboranda eadem. Recedere admodum videntur alia a ftruQura ordinaria, alie minus: femper tamen admiranda venit nature multiplicitas, ac variabilis attingendi fcopum eundem facultas. Illas vero pre reliquis propius intuendas ac accuratius defcribendas effe ani- madverfiones, puto, que noxam adeo inferre partium fun. &ionibus poffunt, &, quoad fieri potelt, cautius di OE as I Vol 18 6 ‘das ab iis, quae non nifi totidem veri funt naturze lufas ha- Tas. HI bendi , fine ullo metu vitii. At quidquid horum fit, cauti femper Phyfiologi interelt, quamcunque, quoad licet, co gnofcere fabricae C. H. poffibilitatem, quo tandem intelligat certins, -quinam frequentiflimus fit ftru@urae noftrae habi. | tus; qui frequens minus; qui labi proximus; quive vere vie tiatus, & tanquam totidem diverforum morborum, mortis ve caufa agnofcendus; quid valentes reddere fun&iones no» ftras, quid fervare bonas poffit: unde Clinicoram Medicorum falutaria corollaria in univerfum_ genus humanum , in valen- tes aeque ac cum labe confli&tantes; redundantia elici (quot fum tandem omnis artismedicae fcopus eft dirigendus, labo= rumque dulcis. noftrorum fru@us hauriendus) commode queant. 6. 2. Infuper monendum heic eft, omni cautione fidum indi gere anatomicum, ne nimius fit in defcribenda fabrica C. H. | naturali, five ordinaria: id eft, ne fingulas quasvis in diverfis ‘cadaveribus perfpeas varietates ordinariae omnes tribuat ftruturae, quas v. gr. in vaforum, nervalorum, fibrarumi, direGione aut numero animadverterit, huic illive vifceri pro- prias ; quarum quidem fingulae fingulis convenire poffunt ho» minibus, ideo tamen uni non funt tribuendae omnes indi» viduo. Haud parum quoque refert fcire, undenam defum= tae fint defcriptiones: an ex infantili aetate, an ex perfe@a, aut fenefcente ; & cujufnam fexus fuerat cadaver. Pro aeta= tis enim difcrimime plurimum difcrepare arteriarum quoque diametros, horumque refpe@us, ac curvaturas f. dire&iones; multum hinc inde quoque variare univerfa adeo vifcera, par- tiumve aliarum figuram, fitum atque texturam vi cadaverum "docemur, caute feorum. : Prouti enim particulae corporis ; cujuscunque fundio id exigat, vel aetas, vel incre= nentum, vel & perfungendi olim, aut defan&i muneris ra- îio, pro eo quoque diverfitate multum variare habitum earum, Ù: I 3 compe= Tae. I, 70 3 ) o ( £83 comperimur. Facile inde intelligi poterit, cur frequentiores» junioribus fint, magno infuper indigentibus incremento, cur= |. ‘vature arteriarum, adultis vero longe pauciores. . His infu- per cauticnibus , fi caufe mortis, morborum, qua vera addi ‘ poffent, ac fedes eorum, multum fepe cadem in labe difcre- pantes, mortuorum feGionibus curatius determinanda : longe major certe lux, ac preftitum adhuc eft, afferretur inde cli- nicorum medicorum fcrutiniis , ac feliciores longe forent eo- rum occupationes; nec non Phyfiologorum etiam, ea fcire, intereffi:t. Ego quidem nunc ea indicare conftitui, que di- gua mihi confideratione obtulére fe circa arcum aorta, huic- que vicinas arteriolas aliquas; vel nota nondum in vulgus, vel exemplis, prolatis non confirmata, vel obfcurè aut in- determinatè ab. aliis tradita. Quid alii praeftiteriat hac. in re, hujus loci non eft inquirere, faltem hic monuiffe fatis erit, ideo aGum non agere illum Anatomicum, qui obfervatas ar- ciìs aorte plures exhibet varietates, cum uni fcrutatori rarif- fimè tam diverfe occurrant, fecundum vocem magni hodier- nà luce Anatomici, ALB, ag HaLLer; & ingenuam ejus confeffionem, quando dicit : Zcox, amato. Fafcic. III, p. 32. - #ot. 2. ,, Nullam ha&enus in arcu aorte varietatem reperi ,»praeter ortam ex arci vertebralem.;, Ea confido notatu di» gua magis videbuntur aliis, quae heic prolaturus fum, 6% Quando de-ramis ex arcù Aorte provenientibus, terna- rium numerum vel excedentibus vel imminuentibus, fermo eft, eos modo cum omni Anatomicortum fchola intelligen- dos efle, qui e fupetiori arcùs facie furfum vergunt, ac ma- gni dicantur; fua fponte patet: miflis furculis minoribus, ex ipfo quamuvis arcu aortae fubinde profilientibus. Primus ma- gnorum truncorum , & dextimus innominata eft arteria, in Carotidem mox atque fubclaviam dextras fifa ; alter Carotis. finiltra, & tertius, fubclavia finiltra: quorum habitum maxi. me 63 ) 0 ( 183 gt mè naturalem DracKkii Tabula XX. optime exhibet. Lau-Tas. I. dare ideo etiam hanc figuram liceat, quod graphicè rem ip: Fi8-1,2:3» fam exprimat ; dein quoque, quia viderim NicoLAI ir Di- reétione Vafor. p. 24- €$c. nefcio qua tunc forte ex feftinatione (quem tamen; Praecepiorem in re anatomica ante hos 40. annos, meum proferre tale quid in demontftrationibus fuis anatomicis, non audiveram ) quartum figure illi tribuere ra» mum cum tamen expreffis verbis dicat Audtor & Explicator figure fue ,, the two Carotid arteries, the right arifing from »the Subclavian, the left from the Aorta.,, Anzhropologie nova, edit. 3, To, 2. Ps 357. $+ 5. Nifi forte aliter dixerit in prima, quà careo, editione. OBSERVATIO I - De imminuto ramorum arcùs Aortae numero? $. 4 Loco trium ramorum in duos modo fiffum fuiffe arcum: Aorte, bis videre mihi contigit rariffimo exemplo. Primam harum obfervationum in cadavere feci puellae fefquiennis; alteram in puero 12. dierum. Dexter nempe ramus f. pri- mus, innominata arteria cum medio, qui ordine fecundus numerari vulgo folet, ac Carotis finiftra audit, in utroque exemplo, habuerunt unum truncum communem. Vix fur- fum diredus ille in duos mox fecedebat ramos inaequales: majori» detrorfum verfo, ac furfum in Carotidem dextram atque fubclaviam brevem--poft ortum communem, divifo: minori vero finiftrorlum ac oblique furfum incedente, Caro- tidem finiltram perficiente: Alter ramus, remotus a commu- hi illo priori, de more ad fubclaviam finiftram, undè nomen et, properabat, in fuos ibi fiffus ramos. Addere hic ine” rit, non ex proximitate dif'orum ramorum, quafi conflu- entium , duos modp truncos referre tres illas arterias, fed in i uno | | | —_ n 183 ) o C 883 Tas, IM. uno alterove Cadavere, unde defumta eft hecce obfervatio, di- Fig.1.2.3.[tin&os fatis exhibitos fuilfe duos ramos illos: Qua de re du- bium nullum relinquitur intuentibus univerfam aortam cum fuis ramificationibus, ab ortu fuo ad infimum abdomen ufque ceracea materia impletam, quam in fuppelleili mea anato- mica adhuc fervo: unde arcus aorta figura hic noftra rma de- fumta eft. Proximè fibi jun&as ad ortum aliquoties vidi in- nominatam arteriam atque Carotidem finiftram: nunquam ve- ro praeter haec duo exempla vere conjun&as atque in unam confluxas. Simili utcunque-ex proximitate natam elle Cantu Impet. anat. Tabulam IV., non difficile erit judicare Cum vero ea frequentem non referat fabricam fingulare ibi ine dicandum fuilfet ab autore. Hinc fibi etiam non placere eam figuram, jam monuiît magnus HALLERUS® Commentar. in Boerb. Vol. II p. 339. Ceterum de proximitate ramorum, ex arcu Aorte provenientium certi quid (tabilire aut deter- minati, vix licet; mec multum refert; neque turbatae inde percipiuntur fun@iones partium: modo enim omnes proxime fibi adfiti obfervantur, modò aliqui horum: in aliis dein paulo remotiores a fe invicem diftant. OBSERVATIO IL De Audo numero. Lg De au&to contrà arcùs ejusdem ramorum numero plu» res feci obfervationes. Praeter maximum, f. dextimum, duos- que minores, finiftro lateri profpicientes, & diametro fere zequales, quartus haud raro prodit ramus, horum omnium minimus, Carotidem inter fui lateris atque fubclaviam exfur= | gens: arteria nempe vertebralis finiftra, quae fubclavie fobo- | - les effe ordinario folet. Hanc fabricam & in Goertingenfi & in Cafellano Theatro repetitis vicibus & in diverfis ni us ‘ 63 ) o ( £33 73 bus Cin recens nato; in infante 15 dierum; bis in puero Tas. DL wnius vel alterius anni; in puella duorum annorum; in puel. dla quinque annorum; & in vetula; ). obfervatam reperio in animadverfionibus meis, e recenti quovis cadavere mihi an- notatis. OBSERVATIO IIL De Vertebrali plane fingulari. 6 6, Prater diétas adhuc addendas infuper hic duas habeo, fin- Fig, e; gulares valde, & antehac nondum , quoad fciam, animadver- fiones vifas, arterie vertebralis atque fubclavia fabricam re- fpicientes. Prima haec et: In cadavere, quod demonftrationi. bus angeiologicis deltinaram, ideoque ceraceam vafis materiam injeceram, Pueri nempe fefquiennis, duas deprehendi arterias wertebrales , : finittro lateri profpicientes. . Repetendom hic «primum eft, de quo ex parte mox egimus,,tres dedifle la. teri finiftro aorte arcum ramos. . Situ horum. medius, dia= metro autem minimusf, arteria erat vertebralis; qua prater .morem longius adfcendebat in collo, oblique furfum ac ex- | trorfum incedens, patula valde ac evidens; erat tamen com- pare fua dextri lateris, e fubclavia de more prodeunte, bre ‘viore ac latente magis, exilior paulum diametro. Hanc ve- ro refarcitam mox vidi exilitatem, De more enim vertebra= lem arteriam dimittebat infuper fubclavia ejusdem lateris, fi- niftri fcilicet fuam, quafi nullam vertebris impertiffet arcus aorte. Ut ita una vertebralis dimitteretur ad latus finiftrum | ex arcu aorte, altera e fubclavia, Erat hac illà diametro paulo minor; & fitu profundior, ac latens magis, furfum uo incedens ac vix introrfun;, dein vero. redtà introrfum ergens. Utraque harum, tam que aorte, quam que fub- ‘clavie foboles erat, cum diftin4a atque fejuncte proceflerint Voli VIMLOG 0 K ; aduf- ‘tas. IL adufque procelfum transverfum quinte vertebra colli, com. Fig. 2. Fig. x. 74 63 > o (C 883 % fluxerunt in unam ad angulum vere acutum $ & ibi truncum- conftituerunt communem., mox foramen fuum fubeuntem — In oppofito, dextro nempe latere frequentem fervavit natu- ra fabricam, ac fimplicem. OBSERVATIO IV. Non Numerum; fed Ordinem turbans. Si n Altera obfervatio alium, a dio mox alienum refert hà- bitum , ‘non numero fed ordine a natura via. ordinaria re- cedentem: Nullam enim ‘exhibebat cadaverculum puella, în partu extin&a Innominatam arteriam, cum tamen ramo- rum areus aorte non nifi duo adeffent finiftrorum, fuo la- teri profpicientium, Carotis atque fubclavia. Seorfim enim e centrali quafi arcus parte prodibat arteria fubclavia dextra, latens primo intuitu, & pone carotidem fui lateris incedens, fuam verfus claviculam mox obliquato inceffu tendebat, in confuetos ibidem ramos divifa. Sola nempe exibat ex arcu ‘carotis dextra, re&a adfcendens, ortu fuo prima, f. dextima. In quantum haec differat obfervatio ab illa Cei BoeH- MERI de quatuor €$ quinque ramis arcus aortae , ficile perfpici- tur: noftra cum fubclavia dextra inter duas carotides. oria- tur, illa vero finifterrima prodeat. Adjedta heic figura 3eia loco amplioris erit defcriptionis. S. 8 Ex affinitate argumienti dicere hic non abs re erit, fextam . faepius vel quintam demum inire vertebram arteriam , illis dicatam : quod praeter, vaforum explorationem in recentibus ; i cada- E3 ) o ( £83 75 cadaveribus., fceleta quoque fatis affirmant, quando deficere Tas. III, foramen -illud in infimis vertebris colli haud raro videmus,*!8- 2. 3- Tales faepius quidem facit natura varietates, ab aliis quoque indicatas: duplex autem foramen illud vertebrale, quod lon- ge rarius evenit, femel equidem reperi in feptima, fexta at- que quinta vertebra fini&tri lateris, dum fimplex erat in la- tere dextro, fola excepta vertebra quarta. $. 9. Duo infuper facere foramina vidi arteriam vertebralena in fumma f, prima cervicalium vertebra: unum de more in ipfo proceffu transverfo fitum.; alterum, quod loco fulci fe- micircularis, perpetuo alias praefentis, & ab EustAcHIO jam, de offibus edit. Ven. p, 214. traditi, aderat, aditum intra cranium arteriae tutiorem parans. Offei hujus canalis duo” in fupelleGtili mea anatomica fervo exempla, quae ideo quo- que hic laudo, cum tanquam fingulare quid allegatur a Bogr- Haavio in Comment. HaLLeri Vol. 2. p. 248. & rariorem dicat canalem hunc WinsLow des 0s $. 474. Utrumque foramen arteria fubit vertebralis : in nullo enim cadavere eam circa proceflum transverfum, fed trans eum deferri, conftanter vi. di: per hoc enim oblique furfum ac retrorfum repit, per fu- licatum obligue introrfum, pro oflium natura, vafis accona- modata. | ut S. 10, Quod ad ipfam vero duplicis arteriae vertebralis noftrae anaftomofin, uti redeamus ad fingularem arteriam vertebra. lem $phi 6., monendum erit: arteriolas quidem minores a- pertis ofculis concurrere plures in fzftemate vaforum arterio- forum abdominis, nec non in partibus aliis; aequales noftrae Obfervationi anaftomofes, nec non paulo majores fiftere quo- que vafa-arteriofa cerebri: rarius autem ad oppofitam direc- “i K 2 tionem x Tas. INIL Fig. 3. 4. È 16 183 ) o ( 883. 2 tionem ‘confluere praeter neceflitatem ramos tanti diametri, uti in his duabus arteriis vertebralibus noftris fig. -2. fe@um eft. Frequentes ceteroquin effe minoribus arteriarum furcu- lis anaftomofes , vicina etiam vafa fatis produnt: ita v. gr. arterias thyroides, infimam nempe , fi aliqua adeft, de qua mox dicendi anfa erit, inferiorem, atque fuperiorem multi. plici anaftomofi nexas effe; fcimus ; tam inter fe in fubtilio- ribus furculis, quam & cum vicinis. arteriolis: non modo in ipfa glandula, fed in collo quoque, nec non in vettebra- rum fpecu ; ad caput laryngis, atque etiam in pharynge. Ita quoque thyroides fuperior cum arteria illa, quam pharyn- gacam vocavi in Epiffola anar. de Nervo intercoftali p.7. & bre» viter, alind agendo tradidi ; haec dein cum affini fua, quam ibidem p. g. venae jugularis comitem dixi, anaftomofes facit; ac frequentiflime ante cartilaginem cricoidem elegans annulus ‘quali dimidiatus conficitur ex concurrente \furculo utriusque arteriae thyroidis fuperioris. Et quot non aliae fiunt ibidem anatomofes ? Ufum vero habere anaftomofes in frequenti {truAura partium , hic excitatarum atque aliarum, quas prae- terimus , fat magnum, explanare id heic fuperfivum foret. De noftra autem fat magnorum trunculorum anaftomofi di- cendum; nihil turbaffe illam in determinato partium ufu, nec quid impediviffe in fanguinis diredtione; neque in pro- grelfivo ejus motu, cum praeter confluxum nibil plane ha- buerint fingolare binae illae arteriae vertebrales; neque vici- nae partes quidquam retulerint habitus praeternaturalis. Ad- dendum quoque hic et, quod nunquam alias animadyverti: femel nempe occipitalem arteriam, poltquam ramos ad occi- put dimiferit, redeuntem arcuato du@u ad truncum com- munem nafalis & temporalis vidiffle me in foetu fix nato; ibidemque ampla inofculatione fua anaftomofin effecifle val de confiderabilem vide fis. 4. è. S. II. 3 ( o ( 183 77 SIL Tas. III. Fig. 4. Infuper indicaffe heic', non nocebit ; depreffionem ali- qualem paffam fuiffe; quod unica vice animadverti, & qui. dem in cadaverculo puellae unius anni, orientem ex arcu aortae arteriam innominatam, a tranfeunte vena fubclavia fi- nitra: fiquidem haec vena, ante innominatam arteriam ob- ‘lique incedens, & ad cavam fuperiorem properans leve pres. fionis veltigium ibi reliqnerit. . Variare ceterum hanc quò- que venam, quod venis valde eft commune, obliquato fuo defcenfu, non raro obfervatur: Semel enim incedere cam ante lobum thymi finiftrum, & pone dextri fummam par- tem, vidi, antequam in cavam fe exoneraret. $. 112 Argumenti affinitas alium quoque allegare me heic jubet falcum , pulmonis nempe, a venae fubclaviae tranfitu ex- prefflum. Rarius quidem occurrit; diftin&um tamen vidi in puella trium dierum: ibi enim venae fubclaviae, fummam pulmonis partem in utroque cavo thoracis, paulum tamen magis in dextro tranfcendentis veftigium £. fulculus confpî- ciebatur, a preflione di@ae venae ortum: fiquidem altins paulo adfcendere percipiatur ordinario pulmonis lobus fubli- ‘mis; ac eft direGio claviculae, primaeque coftae, atque fub- claviae venae inceflus. S. 13. «._ — Atinprimis quoque de ramis arcus aortae adfcendentibis, gui univerfo capiti , tam intus quam extus profpiciunt, monen- dum nonnihil habeo , quo intelligatur propius, quis naturalis fit eorum habitus, ratione curvaturarum £, incurvationum: ne nihili ab aliis habeantur, neve puro lufui naturae omnes pro- mifcue tribuantur cuvaturae ion Si quid enim vidiffe mes K 3 RR €83 ) © ) 183 & in fe@is trecentenis prope cadaveribus humanis annotaffe, credibile aliis videbitur, afferere audeo: frequentiffimas ac miultifarias in diverfis corporis noftri particùlis effe juniori- bus, prae aliis hominibus incurvationes arteriarum, in aug- menti commodum, & ad prolongationem colli praefertim, de quo hic fermo eft, partiumque aliarum facilitandam fac= © tas. Quorfum referri inprimis omnes commode poffunt ar- teriae carotidis externae £. facialis rami multiplices, thyroidis - glandulae, ori, linguae, occipiti, faucibus, vicinisque par- tibus profpicientes aliis. Effe dein alias harum incurvatio» mum, praeter plerasque recenfitarum mox, omni aetati com- munes, ad ftruGuram partium vere naturalem pertinentes, non modo faepe praefentes, fed perpetuae: ita carotis inter- na f. cerebralis perpetuo flexa duplici arcu mox ante ingref- fum fuum reperitur in canalem pétrofum; nec non in decur- fu illo, atque in egrefflu fuo ex eodem ad fellam equinam: abi ejus veftigium in extrema £. ultima canalis offei parte re. linquitur , in exficcato offe fphenoideo confpicuum. —At.ta. les Carotidis curvaturas verbis jam utcunque ac figuris ex. preflére WitLisius de Cerebro L. 8. atque Lowerus de Cor= de Tab. 5. fiz. 3. figuras dederunt valde conformes: quod mi. randum eo minus videbitur iis, qui Socios fuiffe eos', fciunt, laborum anatomicorum conjunttiffimos.. Ante vero hos Ana- tomicos WePFERUS jam non verbis modo eleganter defcripfit praecipuam Carotidis cerebralis curvaturam , finuofum ac tor» tuofum vocans ejus inceffum, fed & figura, ab hodierna qui- dem pi&oria arte peritorum elegantia recedente, non autem verae naturae minus conveniente’rem expreflit Obferv. amar. circa Apoplex. p. 37. € faq. Praecipuam Carotidis curvatu- ram, quam ante introitum in canalem fuum offeum facere folet , in habitu naturali, alibi jam obiter annotavi Epiffol.-de Nervo Interc. p. ‘7. € 8. Eam poftea IV. Hatcerus faepe, neque tamen femper adeffe, dixit Icon Anat. fafe. 7. p. I. dudtus forte a Lancisio , qui in explicatione fig. 1. lis. c. Tab 2. Carotidem., quae, licet natura fua redo itinere furfum fe- ratur, 63 ) o ( £83 79 _ratur, tamen in cadavere, ex quo \extra@a fuit, deprehen. Tas. MIE dit cum notabili fiexura, & quafi aneurifmatico vitio ,, Dif. ssde Nervorum gangli, a MORGAGNIO adverfariorum fuo- ovum V.' Anexa edit, Patav. p. 122 .Addere tamen fimul veri heic me jubet amor: Cerebralem me Carotidem femel pa- rum ibi flexam reperiffe in cadavere militis: quod obfervari quidem in adultis raro exemplo folet; nunquam vero in ju. - nioribus. In his enim tortuofa valde reperitur conftantiffi- mè, -& ad acutum fubinde angulum ante canalem fuum of- feum inflexa; in pueris unius anni, vel & duorum, mox ad ortum è communi trunco primam ordinario facit curvaturam extrorfum. Carotidem communem femelin puella unius anni “paulùm incurvatam animadverti , in utroque latere. $. 14 Tortuofa conftanter quoque in omni atate ad fummam colli vertebram cranium intrat vertebralis arteria; nec non in junioribus ad ortum frequentiflime ita fe habet. Dein arcuate etiam, ad ortum in mmis incedunt omnes ‘Quatuor, nec non quinta, quando adeft, arterie thyroides. Effe tamen has quoque curvaturas in pueris notabiles ma- gis, pra adultis, vi feGorum docemur cadaverum. S. 16. At de omnibus certe conftat hifce incurvationibus, qua- «rum nulla parvi eftimanda , ufus vero ille, quem tribuere aliqui ‘cerebralium arteriaram curvaturis contendunt, veri fpeciem ha- bere, mihi minime videtur: quando nempe ad refrigendum fan-- guinis impetum, quem cerebro moleftum antumant, conferre ‘aliquid cas poffe, fufpicantur: v. er. Witkrsius 7 c. Lowe- (Rus 4 c. p. 137. edit. Lond & alii. Tanta vero cautela non indigere fanguinem, thyroidi glandule dicatuw, arbitror, ‘ac cerebrali adfcribitur, & tamen conftanter mira ince- Mib... unt . k | i 7) Tas. II ‘ac dein fetui in feminis aptum? Et ne quidem ille fanguis, «nia imagimationi ) vel urine, bilis &c. particulas, non nifi 80 £63 ) o ( £63 dunt utriufque arterie. Dein augeri attritum, au&is vaforum parietibus, & fynchronas effe cum aliis arteriis incurvatarum contraCtiones, aliunde conftat: unde concipi impetus harum, da aliis minor, animo vix poterit, arteriis nbique equaliter plenis. +6. 16. Ex idearum nexu fingularis illa quoque attingenda, heic in mentem mihi venit, de pracellentia cerebralis fanguinis fententia: ac fi purior, fubtilior furfum pelli è corde pof- fet fanguis, minus depuratus deorfum: cum tamen alia fingi animo vix poterit particularum fanguinis mifcela , nifi que intima ubique dici debet (quod W ePFERUS jam L. c. p. 25. 26. aliter fentientibus regeflit) fine omni habito refpectu molecularum, fanguinem conftituentium, ac dire&ionum va- forum, fcilicet majorum: In minoribus vafis, maxime vero in minimis, alia longe ratio eft. Conceffum vifceribus noftris omnibus, glandulis, intimae fingularum partium ftru@urae, quae vel fecretionibus vel excretionibus dicate funt, munus elt, illud è communi fanguinis maflfa elicere, quod unius cujufcunque particule fit proprium: fine omni pracellentia afHuentis per vafa majora fanguinis. Quis enim abnegare de- puratum, fubtilem, verbo, accommodatum fun@ioni fuae, V. gr. generis humani ofticinae, in infima quamvis abdomi- nis fentina fite, fanguinem vellet, elaborando femine mafcu- lino in viris, ac nutriendo primo futuri hominis rudimento,. qui depurationem per tot capitis emundtoria externa, f. ex- halantia fubiit, ac interna, mucofa, lachrymalia, ceruminofa &c, vifcus corporis humani delicatiffimum, ac prae aliis car- dinale , cerebrum adit : fed qui per amplas fatis arterias, È Carotides cerebrales atque per vertebrales iltuc defertur, fine È omni depuratione, cribrorum ope praegrefla ; & qui ( fit ve- animo (183 ) o ( #83 8I ‘animo ibi confequendas, latentes adhuc continet, fuis de-Tas, HI ‘mum in officinis eliciendas. At linquamus hec, _obiter an- notata. - OBSERVATIO V. De thymicis Arteriolis. ReSE7, Miffis itaque magnis ‘arcus Aorte ramis, videamus, quos Fig. z. praeter dios adhuc raro dimittat ille minores. Aliquoties equidem vidi, ex ipfa Aorta arteriolam exire, non eam qui. dem valde magnam, fatis tamen confpicuam. Anterius fem» per prodibat ea ex arcù, inter innominatam atque Carotidem finiftram; fat evidenti trunculo fuo ad thymi lobum finitrum properabat , illi tota vere inferviens, exili furculo excepto, ad ortum fere trunculi mox exeunte, qui furfum flexus & antrorfum incedens, ac in aliquot filamenta abiens, mufcu- lorum fternothyroidum & fternohyoidum partem infimam adibat, fimulque fupremae glandulae fuae parti profpiciebat, Et hec arteriola thymica fnifra. Dexter enim thymi lobus fuam accepit a mammaria fui lateris arteriam; uti ordinario fieri alias ab utroque latere folet. SS. 18. Prodeuntem ibi indicare quidem videtur furculum ali- quem RuycHius Adverf anat. Dec. I. p.21. N°, 6, Quid autem intelligi inde velit, dubia valde res eft: certe de illa | egifle, quam hictrado, arteriola, divinare perquam difficile et. Univerfa ejus defcriptio ( ubi -non nifi de monftrofis £ aberrantibus a fabrica ordinaria particulis agit) his abfolvitur Werbis ,, Clarif J.J Rau— quordam demonfiravit nobis ar= »neriam ex arcuato flexu aorte oriundam, quem poffea ES ipfe ca» Voi. VIII. È so fu - 82 3 ) o ( 3 Tas: IM.,, fio reperi,, Raram infuper valde elfe thymicam arteriolam; Fig 2. Aortae fobolem, ex Generofif. HaLLERI verbis, hic nom filendis, patet: quando dicit Icon. Anat. Fafce. II, p, 25. & Rarius ef, a radice communi fubilaviae dextrae €5 cavotidis thy- micam veniffe dextram , bis tamen vifum, &5 bis ex trunco Aorte continuo fuper pericardium, quod vix notatum reperio.,, Non ob- ftare haec, puto, quo minus fuum hic obtinere locum no» ftra mereatur obfervatio: maxime cum neuter laudatorumi Audorum ramos defcripferit, & mea finiftra fit. S. 19. Repetitis ego quoque vicibus egredientem e dextimo; arcus Aortae ramo, qui praeter fubclaviam atque carotidem , furculos dare ordinario folet nullos, animadverti chymicam: arteriolam, modo utrique lobo profpicientem, modo tantum, dextri nempe lateris, fi 20, Ex altiori quoque colli parte defcendere furculum vidi, quem fuperiori glandule thymi lobo: dedit arteria thyroides fupetior, Poftquam enim thyroidi glandule fuos immiferit truncus ramulos precipuos, & marginem lateris fui, fini&tri nempe;. legerit, infima parte fua cornu thymi ejusdem late- ris fupremum penetravit, fibique thymicae finiftrae nomen vindicavit. In fingulis tamen cadaveribus alie infuper ade: rant plerumque thymicae arteriae, praecipuae, a confueto ori= gine, in fine $. 17. indi@a, prodeuntes , quae remotioribus . glandula partibus profpiciebant, OBSER- €53 ) o ( 133 283 OBSERVATIO VI. De Thyroide arteria quinta £ fupernumeraria. 6 27, Singularem plane arteriam , altius paulum, quam dida ox thymica, exire vidi ex innominata ; incurvato , pro in- dole harum arteriarum, reptatu adfcendentem & brevi itinere glandule thyroidis partem infimam adeuntem. Confpicua fa. tis erat, & thymica longe major. In aliis cadaveribus ( plu- ries enim illam obfervavi, bis in Goertiugenfi & quater in Caf- Sellano Theatro anatomico) ramulos dedit vicinis partibus vix ullos; in aliis vero, ac rarius'choc quidem, furculum mox re- flexum annotavi, thymi cornu fummum vel unicum vel & alterum adeuntem. Sive tamen ramos dederit vicinis parti- bus, five non, pracipua femper, fi non omnis ejus pars glan- dulae thyroidi profpexit, in qua infumitur. Confundenda haec arteria non eft cum thyroide inferiori, quae fubclaviae conftanter foboles eft, & quam nunquam deficere adhuc equi. dem deprehendi, praefente quamvis impare illà, Innomina- tae fobole. Eft ergo fingularis admodum arteria thyroides, impar, f. quinta ac fupernumeraria, praeter utramque infe- riorem ac fuperiorem exiftens, & ad diftinGionem a focio- rum quadriga, Tiyroides infima vocanda. Addere praeterea convenit; non folam incedere illam, fed ramis fuis venofis comitatam, fimplici plerumque, modo duplici trunco ad fubclaviam venam finiftram tendentibus, Eft tamen vena ea thyroides infima ; praeter quatuor ordinarias, qua jugularis ‘internae foboles funt, ordinario confpicienda, abfente quam. | wis arteria illa infima. —At haec venarum multiplicitas non raro in aliis quoque partibus obfervatur, inveniri enim fine arteriis venas, mullam vero fine conjuge vena arteriam, Ga- Lenus jam monuit de uf part. L, 16, c, 13. L2 $. 22. Ex (84 583 ) o (883 Tas. II i i Fig. 2. $. 22, Ex ipfa quoque carotide communi, que ramos aliàs di- »mittere folet plane nullos, fimilem arteriam thyroidem infi- mam vel quintam provenire aliquoties animadverti: femel modo in finiftro latere, at ter im latere dextro. Bis ex vix oriente proveniebat carotide, & bis altius paulum, ad aliquot nempe lineas diftabat ab Innominatae divifione. Oblique in- trorfum ac furfum properabat femper verfus fuam glandulam, unde nomen habet, in qua tota fere infumebatur. In via tamen furculos defledtebat exiles aliquot ad pinguedinem, ad vicinas exiles glandulas infimi colli, ad ipfaque fuprema cor- nua thymi, & ad mufculos fternothyroideos, fternohyoideos; unum dein ac alterum furculum afperae arteriae infra caput ejus ‘exhibebat; attingens dein glandulam fuam in duos ramos fif- fus trunculus , illam inferius penetrabat. Comitem haec quo- que habebat venam fuam , fubelaviae finiftrae fobolem. 6. 23. SEA Simile quid vidiffe quidem fe, indicit NicoLrar i Differtat. de DireStione vafor.. Quando autem eum quartu nempe arcus aortae ramum, ad glandule thyroideae parteni infimam properantem aliàs carotidis finiftrae fobolem dicit p. 25. dubios valde relinquit Le@ores (fit quamvis fenfus I verborum p. 28. g. paulo clarior) cujufnami arteriae mentio proprie fiat; maxime cum arteria thyroides inferior fubcla- «Viae foboles ordinario conftantiffime fit, nfn autem caroti. dis. FaGum quoque inde effe, videtur, uti 7/u/fr. Haccerys, - eam, quamvis NicoLar arteriam rariffimas inter referens varietates , in Differtat, de Sanguinis ad Cerebr. tendent. indole p. 12. nullum unquam arteriarum thyroidum quiotae f. in- fimae fermonem mifcuerit, ample quamvis de vafis.iis, & repetitis vicibus agens: quem excitare hifcé in rebus, ideo quoque necelfe eft , cum inftar normae rei anatomicae a ne. > mine 263 ) o ( 63 8 mine non hodierna luce agnofcatur. Alia infuper ex caufaTas. IL dita haec funto, & allegationes excitate : ne nempe nullius babeantur a non nullis prolatae heic obfervationes meae. OBSERVATIO VII. De arteria fingulari, pulmoni conceffa. S. 24 Singularem infuper heic indicare àrteriam aliam, a re. cenfitis adhuc vix diflitam, incongruum non erit. Priorum defcendentem Aortam ramorum dimittere fubinde plures ac variatttes; aliunde fatis cognitum eft; & bronchiales & ce. fophageae, nec non intercoftalium fupremae id fatis produnt: At vero fubmittere candem, Aortam fcilicet, pulmoni ramum, cid a frequenti ftru&tura aliemum valde eft. Ita tamen in puel. la duorum annorum fieri illud, femel vidi, praeter turba- tam ipfius arteriae pulmonalis; e ventriculo cordis dextro f. anteriori prodeuntis, ftru@uram ordinariam. Eft ergo arte riola pulmonalis fupernumeraria: quae tamen fimul & oefo- phago & bronchialibus glandulis furculos in via conceffit te- “nues. Ne vero confundatur arteria haec noftra cum ipfîs ‘bronchialibus ac oefophageis, rami hi aortici, nt ita dicam, indicandi fimul funt. Harum ordo talis erat in cadaverculo noftro, mox dito: Aorte defeendentis ramus primus, pof .ticè prodiens, ipfam adibat arteriae afperae divifionem, & bron= chialis prima erat: Altera bronchialis paulo inferius exibat, pro- xime fita ad primam intercoftalium dextri lateris arteriarum : priori major.erat, & glandulis potius bronchialibus, quam I Don bronchiis profpiciebat : haec furculos quoque dabat oe- | fophago-tenuillimos. Infra hanc vera demum infequebatur | oefophagaea; anterius prodiens, : vicinis partibus furculorum | ne.unicum concedens.. Delata dein Aorta ad feptimam uf: | que vertebram dorfì Cintercoltales arterias lubens pratermitto | oa L3 omnes | Tar, IL Fig. 1. 2. ‘ fervationibus; nifi quis forte minutiis annumerare illas mal. "A 183 ) o (_£83 omnes eas narrare hic non refert) fingularem demum far. giebatur anterius ramum noftrum, prioribus, que in hujus gratiam modo indicatae funt, craffiorem; dextrorfum ac an- trorfum incedens ifte ramulos exiles eosdem, ox dimitte- bat laterales ad oefophagum atque ad glandulas bronchiales: ipfe vero truncus ad lobum pulmonis dextri tertium prope- rabat,.& fubltantiam pulmonis ad infimum ufque margineni penetrabat, in quam demum tota infumebatur. OBSERVATIO VIII De Arteria. intercoftali fuperiori. Gi 25. Paud paucae vicinarum di&is adhuc arteriarum reperiun- tur, quae varietatibus obnoxiae non fint plurimis, ac vix recenfendis omnibus, nec non difficultatibus aliis, & filen= tio praeterire contrarium foret fcopo & his inprimis meis ob- let, attentus minus ad varios maturae in his, uti & in plu- rimis aliis irrigandis particulis modos, a fy(tematum rigore multum fubinde recedentes: modò enim ab his furculos ac- cipere videmus arteriis particulas aliquas, modò ab illis. Unde fit, ut idem faepe truncus in uno fubjeGto major re- periatur, in alio, fimilis utcunque roboris, minor: hic tune. aliunde refarcitur, ille vero pluribus impertit particulis. ra- mulos, quàm fieri ordinario folet, fine ullo tamen turbatae fun&ionis metu. Rariffimè enim è vaforum amplitudine, fanguinisve in parte una prae altera abundantia, ad fun&ionuna praecellentiam concludendum effe, mihi videtur, ita y. gr quando nonnulli Phyfiologorum robur manui dextrae ma jus ob fubclaviae fui lateris arteriae majorem amplitudine tribuere volunt.: Ego vim majorem illam longo potius ufi £, confuetudini adfcribere mallem, finiftrae acque ac den y #83 ) o ( #83 IC... vel & utrique adeo (quod in ambidextris aequalem ferè viTas, INI. obfervare licet ) manui facile in prima infantum cura procu. Fig 1.2. 7» randae, absque omni habita ad arteriarum amplitudinem ra. I tione. Et ne vix quidem tanta conceffà oculis noftris eft perfpicuitas , ut a priori, quod vocant, de disharmonia la. terum vel & exada fatis valorum>, aut nervorum adeo fym- metria affirmare indubii quid, robori partium adaequatum, va. leamus. Ipfa infuper agilitas major atque dexteritas conceffa quidem uni manui prae altera, animadverti folet, & con. ftans fatis eft, non autem ideo robore majori comitata fem. per ea elt. Sed videamus jam, quasnam nobis infuper ri. vuli minores fuggerant variationes. Has inter recenferida in- primis quoque venit arzeria intercoffalis Superior, quae omnis vix unquam dicata elt,, foli illi, unde nomen habet, parti culae. Satis enim conftanter furculos ea infimis colli verte» bris dat, fpecum earum penetrantes, & nervis ibidem egre- dientibus ; atque anaftomofes facit cum intercoftalium proxi. mis ex Aorta provenientibus; aliquot fubinde quoque furcu- los furfum ac retrorfum mox ex ortu fuo dimittit , unà cum: focia vena; è fubclavia prope jugularis immiffionem orta, nec non raro exiles rivalos ganglio impertit nervi intercofta» lis infimo colli. Hos tamen rivulos, nervi intercoftalis gan- glio dicatos ,, fubinde a furculo fubclaviae provenire vidi; ‘mec infrequenter quoque a ramulo, è curvatura arteriae thy- roidis inferioris proveniente. Legis quanquam expertes hi fiot, haud rarò ratione ortùs furcali, nunquara tamen defunt > proprios enim fibi femper exigunt ganglia quaevis corporis humani evideritia rivulos: ita v. gr. ganglion nervi interco» ftalis magnum £. fupremum colli fuos ordinario habet a vi- Cina; vix oriente carotide externa ;. ab atteriola Quoque, quae comes eft venae jugularis ; atque a pharyngaeis, de quibus a $. 31. 32. & 33. Nec non ganglion femilunale WiEus- tr fuos accipit ex aorta abdominali ramulos » vel& ex lo, quem melentericae exitus e caudice fuo facit , in que latere unum, modo ex alterutro duos. Sed redea» mus - 33 23 ) o ( 83 “Tas, II. mus adintercoftalem noftram: ramum fubinde dimittere eam, Fig. 1. 2. vidi fat evidentem ac magnum adeo, habita fcilicet ipfius trunculi ratione, longe excurrentem nucham verfus: unde momine cerwicalis profundae arteriae, quae ordinario thyroi- dis inferioris furculus effe folet, dignus fit. At univerfum ‘tradere hic arteriae noftrae decurfum, qualem in puella duo- rum annorum reperi 4. 1748. opportunum erit: fubjungen- do proximos, ad ulteriorem rei illuftrationem, fubclaviae ramos. Quintus nempe erat intercoftalis noftrae fubclaviae ramus: fi quis fervari potelt ordo, qui & ipfe non valde con- ftans eft in illa ramorum vicinitate. Primus enim, exilis val. de, pofterius egrediebatur è fubclavia, immerfus mox pin- guedini atque exilibus glandulis ibi fitis; & ad glandulas bron- chiales atque ganglion nervi intercoftalis fupremum thoraci- corum defcendens, qui aliàs thyroidis inferioris furculus elfe folet. Dein pofterius quoque longe major exibat, vix cur- vatus, fe mox in foramen fuum abfcondens , vertebralis. Su- perior ac paulo magis exterior ramus, thyroides erat infe- rior. Anterius mammaria prodibat, communis fere cum thy- roide ortus. Quintus jam noftra erat intercoftalis, Sextus exilis, ad nervos ibi egredientes procedens, qui-haud rarò thyroidis inferioris progenies et. Septimus fcapularis. Dein ad thoracem exiles aliquot ; tandemque vera exibat thoracica ex- terna, magna. Sed, miflis reliquis, dicendum de quinto, quod mox ad ortum fuum cervicalem profundam furfum ac retrorfum dimitteret, inter procefius transverfos primae ver= _ tebrae thoracis ac infimae colli abfconditam valdè, fat ma- | gnam atque confiderabilem, mucham adeuntem; quae fer- ‘pentino reptatu transverfos proceflus legens aliquot infima» | rum vertebrarum colli, mediam petebat nucham, procefli- bus fpinofis fenfim propior fatta, adufque fupremam nucham adfcendebat, mufculos ibidem colli adiens pofticos, occipiti | infertos. Plurimos tamen in via furculos dimittebat ad utrum-. que decurfùs fui latus: primum cum egrediente nervo infi.. | mo colli fpecum vertebrarum ingrediente»; alium dein ad | nervum 3 ) o ( 883 89 nervom infimum colli & fupremum thoracis, ubi fafciculoTas. ff. brachiali fe immittunt; maxime vero ad egredientes nervos 118 £. & vicinos altiores a poftica & laterali parte aliquos dabat furcu- los, atque ad mufculos proceflibus fpinofis vertebrarum colli infertos, ibique adfcendentes; anaftomofes inprimis quoque faciebat cum arteria vertebrali; & obteGus mufculis ante mus- culos fpinales cervicis adfcendere pergebat ferpino du@u fue verfus os «occipitis, poftquam dederat infuper in hac via bre. ves furculos mufculo trachelomaftoideo , biventri cervicis at. que complexo; duos inprimis quoque dimittebat in via ad bre- vem diftantiam furculos trans ipfam mufculi biventris cervicig fubftantiam, in medio fere collo paululum a fe invicem diftan. tes, & ad fplenium ufque atque cucullarem mufculum inceden. tes; ipfeque tandem trunculus in fuprema nucha, & quidem in linea tendinofa centrali, & in pinguedine ejus abfconde- batur; & poftquam ramulos dederit mufculis obliquis & rec. tis capitis pofticis furculofus ibi evanefcebat: ubi tamen ana- ftomofes facere cum furculis arteriae occipitalis videbatur. Annotandum infuper eft, quod ab utroque latere eundena fervarit univerfa arteria habitum ratione ortus è fubclavia com» munis, ac divifionis in intercoftalem atque cervicalem. pro- fundam, & ratione univerfi decurfus; nec non, quod ordi- mario alias diftinta unaquaeque prodire e fubclavia, vel & ‘ haec a thyroide inferiori foleat. Non tamen confundenda haec elt cum priori fui nominis, nempe cum cervicali ante. riori, (de qua varietatem vide S. 28.) quae è magno illo thy- roidis inferioris arcu reGa adfcendit: de cujus decurfu bre- vem dedi defcriptionem ; illam vero tum nomine modo ine dicavi, de Nervo intercoftali, aliisque agens în Epiffola ad NW | GANDUM p. 26. €5$ 27. lpfa ceterum reliqua arteriae noftrae | pars, quae vera eft intercoftalis, de more fe habebat: fur- culos dans ganglio nervi intercoftalis infimo colli: praeter d duo modo adiret coftarum interftitia, & id quidem par- modo pro more fuo coftarum pofticam ac lateralem: iori enim, .cartilaginofae fc. furculus profpicere folet, Vol VIII. M mox | i Il i | | (PR so ? | 83) 0) S6 Tas, HI, mox in duos fiffus, è mammaria proveniens: de quà infra: Fig. 1. 2. S. 28 S. 26. Haud raro quoque bronchialem dimittit intercoftalis fu- perior, maxime vero in latere dextro, cum in finiltro aor- tae plerumque foboles fit bronchialis. Certe conformem ali quoties reperi cum defcriptione Ruvscan & fir 3. Epifol. Problera, fexta : ubi plura fimul de inventionis gloria ac invi. dia occurrunt. Illam autem intercoftalis fuperioris varieta- tem, cujus LieurauD mentionem facit. Effais aratomiques pi 484. ,» ac fi non femper fubclavia illam daret, fed fubinde quoque vel ex aorta vel ab arteriis vicinis ( quas propius non determinat) proveniret,, detegere, datum adhuc mihi non eft : nec forte dabitur aliis; vel tamen vix in dextro latere. Hoc tamen filendum heic non elt: femel modo tot inter dif- fe&a hominum cadavera deficere illam ab uno latere, me animadvertiffe , in puella duorum annorum, & quidem a la- tere finiftro. In dextro enim aderat, ubi tamen duabus mo- do coftis fupremis profpiciebat: furculos nihilominus ad in- fimarum vertebrarum colli foramina dimittens, În finiftro Tatere omnes ex aorta provenerunt intercoftales arteriae, qua= rum primae ad fummas ufque coftas erant protenfae, nun quam vero duas in utroque latere diftinAas arterias intercos» tales fuperiores duos ibidem arcus absque omni ramificatione - formantes detegere potui, cum mammaria continuos , qua- les in EusracHu Tab. ana. 27. fig. 12. exhibentar, quos mi. rari fatis ideo quoque nequeo, cum vel e fubclavia, vel e’ mamrharia orti, vel’ ex utraque concurrentes appareant ;' praeter quod ortus è fubclavia fatis fit evidens. Id autem cum naturae norma fatis convenit ( quod in tranfitt monniffe heic non inutile erit) quando EusracHius in eadem ficura’ abfciflum mammariae arteriae, mec mon venae, primi rami furculum defignat, qui arteriola efle videtur, ad thymum». abiens, te3 ) o C 683 si. abiens, qualis haud raro in fedulis feGionibus confpicitur : Tas. IL quod lynceos aliàs ALsini oculos fubterfugit, vel tamen ex.Fi8. 1 2. plicatione dignum Vir wagnus non aeftimavit. So :27 Ceterum difputare contra GARENGEOTUM de intercoftalis fuperioris ortu è fubclavia, opus hodierna luce non eft, cum conftantiffime adfit praeter intercoftales inferiores, aortae pro- pagines.. Utrum vero fatis conftets GALENUM veterumque Anatomicorum alios, inter quos inprimis quoque nominandus venit Carpus., non arteriam modo. nutriendis coftis fupe- rioribus dicatam , fed & venam quoque comitem tradens, Commentar. in Mundin. p. 366, b. €S in Ifagog. p. m. 134. € 135. ubi ditinGius determinat praecipuos fubclaviae ramos, cognoviffe veram intercoftalem arteriam fuperiorem , de hoc dubium aliquod fupereffe, mihi quidem widetur, vel certe difputandi argumentum. Evidentem forte furculum illum vi. derunt, queat haudraro mammariae ad coftas fuperiores dimit= tit, aliumque ad thymum : cum intercoftalis profundius oriatur, .& obte&a valde aliis lateat ; dein quoque cum thyroidem arte. tiam, quae reliquorum, fi non maxima, certe evidentillima et, ante vertebralem, quam ex parte obtegit , incedentem praeterierint; & quà demum ablatà obvia vertebralis prodeat. Gacenum certe diftin&e fatis non egiffe de ea U/ Part. L 16. c. 10. & in Diffe2. Venar. €35 art. capite penultimo , mihi quidem videtur; & ne ipfum quidem VEsALIUM Epitom, p. 8. & in sragno opere anatomico C. 12. Lib. 1x1. ,. figura quanquam @xprimere rem conatus fit p. 483, Ibi enim, nempe £. 702. ubi ortus intercoftalis arteriae infigniri commede potuiffet, «eam plane omifit, mammatiam modo, bifidam icone expri- mens. Sed mittamus hanc arteriolam: fi enim ulterioris dis- .quifitionis locus hic effet, aut fi vacarem, omnes ad majo- rem rei illutrationem fubclaviae atque carotidis externae ra- SM i M 2 DOS 4 - « 92 3 ) 0 CS Tax. DI. mos, hotumque dimiffiones praecipuas fubjungere, & figu- ris eas. evidentiores reddere poffem. OBSERVATIO IX. De Mammaria ‘art. LV aRO +. Fig. 1.2, Receptum eft, proprio trunculo e fubclavia oriti mam mariam, fejunGam a vicinis, & ita revera ordinario prodit, e regione vertebralis, vel thyroidis inferioris ; defcendens per internam, fimul anteriorem cavi pedtoris partem, ad dia- phragma ufque ac vix ultra, furculos dimittit in via plures ad interftitia coftarum, maxime fuperiorum, quousque iti tercoftalium fupremarum ramuli rarius perveniunt, cartilagie nofe ; ad vicinasque particulas alias; comitem dat nervo dia- phragmatico; atque anaftomofes inprimis quoque facit cum epigaftrica: quod veterum fcholae Anatomicoràm, nec non Medicorum clinicorum cognitum jam erat. Semel tamen eandem a thyroide inferiori exire vidi. Alia dein vice, com- muni ex trunco provenire animadverti duas arteriolas fcapu- lares, cervicalem anticam (cujus ortum aliàs vix variantem indicavi circa finem Sphi 25.) atque mammariam, nec nom femel folam hanc cervicalem e mammariae ortu adfcendere vidi. Quid ergo mirum, quando & in diftributione fua., concedendo vicinis particulis furculos, varietates admittit haud infrequentes, maxime cum ne quidem conjugium , in morem aliarum quoque C. H. partium, femper reperiatur in eodem fubje@o aequalis ortus, dire@ionis aut ramificationis. ‘Ita praeter nominatos mox furculos, aliosque minores ,' fae= ‘pius impertiri quoque folet quosdam thymo, mediaftino antico (cum pofticum a brouchiali plerumque filamenta accipiat) peri» cardio, diaphragmati atque glanduhs bronchialibus. Non au- tem fingulis barum partium-in unoquoque corpore di ram mulos: i 13 ) o ( i 93 miulos = fed modo his concedit aliquos, modo illis, modoTaz. IL pluribus fimul, Et quam faepiflime infuper aliunde accipiunt di@tae particulae arteriolas, fibi proprias. OBSERVATIO X. De bronchialibus arteriis. 6. ‘20 Ita & bronchialis quoque arteria, feu potius bronchialesFig. 1. 4. mormam vix admittunt. Rarius unica reperitur , aortae pro- i paginis, in aliquot mox ramulos ad glandulas ‘bronchiales & cum bronchiis pulmonem penetrantes fifa. Plerumque vero duas adeffe, & hanc fervare normam folent: uti nempe dex- tra ex intercoftalium fuprema proveniat $. 26. finiftra ex aorta prope alterum vel tertium ‘intercoftalium conjugium. Vidi quoque praeter has duas ,. tertiam paulo inferius ex aorta ex- èuntem. Non raro quoque una, fat magna ‘ex aottà, mox infra canalem arteriofum exit, quam & mediaftino poftico filamenta dare vidi atque oefophago; & paulo inferius erat altera, longe minor; nec non fubinde tertia, exilis quoque, denuo paululum inferius , ex aotta oriens. Ceterum plures plerumque obfervantur vel verae bronchiales arteriae, vel tamen furculi, glandulas illas adeuntes. Subinde ad brevia fntervalla ab aorta proveniunt plures. Neque defunt mihi obfervationes, ubi prater aorticam unam vel & alteram, fur- culus fat magnus ab arteria thyroide inferiori provenerit, ca- _wum pe@toris penetrans, & qui defcendens ad glandulas uf ‘Que bronchiales in via afperae arteriae dederit ramulos, bron- ialls nomine dignus vid. fe I. 7. Vidi quoque , praetet ticam f. aorticas; è mammaria exire alium ad bronchià tculum. Nec non rarius alium fubclavia ‘dabat dextra, [quam fuos de more dimitteret ramos, bronchiis dicatium, *t bronchialem ex-aorta provenientem , fatisque- nota» Pe M 3 bilem, — Tas: III. Fig. 4. 9% #63 ) o ( £83 bilem. Aliunde quoque, è fingulari nempe arteriola pulmo= nali filamenta accipere bronchiales glandulas, fupra S. 24. monui. Non tamen affererem, omnes bronchiales has arte» rias, feu potius fingulas pro fingulorum cadaverum varietate folis infumi brenchiis ac bronchialibus glandulis ; vicinis enim impertiri quoque particulis, in morem aliarum arteriarum, ramulos, Profe@oribus res eft notillima. Neque fociis fuis carent verae bronckiales arteriae ramulis venofis, a venae fine pari furculis ordinario provenientibus : eos quanquam non admittat Ang. KAAU Refpirat. $.137. RuvcuIOo aflene tiens, Epifol. Problem. VI. OBSERVATIO KI De Oefophagaeis & Pharyngacis art. $. 30. Quas de oefophagaeis animadverti varietates hae funt; plures ordinario accipit oefophagus ab aorta trunculos, modo haud longe a fe invicem diflitos intra thoracem; modo pro ipfius oefophagi, thoracem percurrentis longitudine pro» portionata fere fervantes intervalla. Tres plerumque horum. deteguntur, vel quatuor, a dexteriori aortae facie exeuntes. Rarius duae tantum obfervantur, quam rariffime unica, & tunc magna fatis haec, vel & altera illarum et; & eo in loco oritur etiam ex aorta, ubi adfitus du@us thoracicus infu- lam facere ordinario folet : femel tamen oefophagaeam infimam, praeter dictas jam aorticas provenire ex arteria diaphragma- tica finiltra, communi fere principio cum coronaria finiltra. oriente, vidi, furfum in thoracis cavum du@am, in puero anni unius femis. Ceterum furculos quoque dare oefopha- geas arterias mediaftino poftico , bronchiis aliisque. particu= lis; nec non accipere oefophagum a vicinis aliquos, res elt frequentilima, & communis fatis cum partibus c. n. aliis natuirg: I )o (5 97 nature: quemadmodum anaftomofium inter fe, & cum aliisTa». IL communicantium reperiantur plures. Quos vero altius reci- Fi& 4 pit gula f. oefophagus, in collo fitus ramos arteriolos, trun- culi non funt, fingularis defcriptionis digni, fed furculi modo exiles, a vicinis arteriis, a thyroidibus inprimis provenientes. ; È Gi: 34, Summa vero oefophagi pars , infundibuli in formam ex: panfa, fuum demum obtinere folet trunculum, pharyngaeae fupremae nomine dignum unom vel & alterum. Nec re- pugnare naturae conftat, quo minus accipiat infuper pharynx a vicinis baud raro arteriolis a nafali, vel a palatina, ab hyoi- daea , aut laryngaca, vel & a linguali , a thyroide fuperiori furculos, aut det reciprocè hinc indè una, vel & altera pha- ryngaearum fua filamenta laryngi , palato, uvulae, & ferè nun- quam non magno f. fupremo nervi intercoftalis ganglio , ner= vorumque, ibi confluentium contextui , vicinifve particulis aliis: uti faepe perquam difficile fit, jafto unumquemque no». mine infignire truanculum; & dicere, cuinam particulae fure culos det prae vicinis aliis praecipuos. At praeter plures has varietates unam vel & alteram conftanter fatis provenire a ‘carotide externa pharyngaceam, animadvertere licet, quan- ‘quam nec ipfe ortus ejus conftans fatis fit. Vel enime ca- rotide externa, vel ex ipfo egredientium carotidum angulo provenire ea, quando unica adeft ; folet. Vidi quoque ex occipitali provenientem. Quando vero duze adfunt, una harum ex difo mox angulo carotico, altera mox infra lin- gualem, vel fupra eandem prodiens, fecundum vel tertium it ramum carotidis externae f. facialis, lhaud fubinde evi. em, fed obtettum ipfa partim carotide & ramis ejus, unica adeft, eo amplior ea animadverti tunc folet, in vel quatuor mox ramos fiffa, vicinarum, di&arum jam, pattitm pluribus profpiciens : undè aliquoties eam quoque \proyenire vidi arteriolam, nifi fingularena trunculuny forma-' di rit x A E° >» I RT TER Te 96 83 ) o ( 633 Tar. IN. rit caroticum, quae focia venae jugularis elt, & contiguam, Fg. quidem carotidem comitatur cerebralem ad foramen ufque petrolum, ibi vero cam deferit: de qua mox leorfim, S. 32. Ne vero generalioribus hifce dimittatur Ledtor, neve in illud incidamus vitium, ubi e pluribus cadaveribus defumtae varietates ita traduntur, ac fi ordinario talis effet. habitus, uni individuo proprius, verum habitum pharyngaeae arteriae, qualem cadaver puerile duorum annorum offerebat, amplius heic tradere, animus eft, ac preftiterim in citata Epiftola, ante plures jam annos: tempore fcilicet.eo, quo vix de no- mine cognita effet haec arteria, vel tamen vagè modo de ortu ejus mentio quaedam fa&a fit, deque ejus ramis aliquibus. Hoc. ideo quoque felegi cadaverculum, cum diverfi in fingulo la- tere fit pharyngaea noftra habitus. Simplex nempe, feu unica aderat in latere finitro , pofica, inter lingualem quali «atque angularem, quibus tamen longe minor elt, è caro- tide faciali prodibat, proxima tamen radici arteriae occipi» talis, (quae unica in hoc erat cadaverculo, cum frequenti. - fime duas animadvertere liceat; profundè incedentem unam, alteram fuperficialem) & fere ex ea oriens. Vix nata finde- batur mox, leni adfcenfu fuo arteriola noftra in quatuor fur- culos: quorum primus in eam pharyngis & faucium partem, quae naribus proxima eft, atque in 'velum palatinum, in omnem nempe infundibuli inftar patentem pharyngis partem, quae palatinis offibus atque bafilari parti occipitis oflis inter jacet , glandulofam .totam, ramulos difpertiebat fuos; nec non in fummam mufculi longi colli partem, ubi tandem in , ipfa quafi commiffura , quam os multiforme cum occipitali facit, evanefcere videbatur. Secundum dein dimittebat cum nervo intercoftali adfcendentem, carotidi arîè quidem appli. catum, non vero cum illa cranium fubeuntem, fed cum nervo “©Qavi paris incedentem, & ante venam jogularem Foraten is 63 ) o ( £83 97 his commune, in quo evanefcebat, penetrantem; poftquam Tas. NL in fua via, quamvis brevilfimà, furculos dimiferit ad nervum fi8-4- intercoftalem, nervum o@avi & quinti paris, ad plexum ner- vofwm (de quo fat amplè egil. c.) cui inclufa quafi eft caro- tidis cerebralis curvatura magna, ad foramina duarum fupre- marum vertebrarum colli, mervos tranfmittentia , atque ad mufculos re&os capitis. Tertius furculus tonfillam adibat, ac vix particulas vicinas alias. Quartus demum parti tubae Euftachianae pofticae immittebatur, & interftitiis ibi fitis pin- guedinofo - cellulofis, nec non inprimis quoque mufculo ce- phalopharyngaeo. Ab altera vero parte, à dextra nempe, —‘pharyngaearum prima pofticè prodibat è carotide faciali, linguali ac occipitali proximè adfita & ex hac fere oriens, obte@a ad ortum fuum tota trunculis vicinis; mox ad con- textum nervofum, aliquoties jam indi@um, accedebat, tenuif- fimos illi concedens furculos ; eumque tranfcendens alios da- - bat mufculo longocolli, interftitiis tranfverforum proceffuum primae & fecundae vertebrae fupremarum cervicis, nec non ad foramina earum nervos tranfmittentia, tandemque hic furcu. lus in ipfo evanefcebat pharynge, in exiliffima filamenta di- fperfus: exiles tamen fimul lateraliter furculos alios ad gan- glion nervi intercoftalii magnum dimittebat trunculus pro- fundè latens, pofterius adfitus carotidi fuae, quà cum ad- fcendebat; & prope tonfillam, cui etiam furculos dederat, in duos findebatur ramulos: quorum unus pofticae tubae Eu- ftachianae parti & commiflurae ejus, quam cum offe petrofo facit, imittebatur; alter vero furculofus mufculum cephalopha- ryngaeum, fupremamque mufculi longi colli partem penetra- ‘ bat, & tandem, vicinis aliquibus particulis filamenta imper- . tiens, in ipfius commiffurae, quam multiforme os facit cum | occipitalis parte bafilari , interftitio cartilaginofo evanefcebat. lia dein pharyngaea altior è trunco carotidis ad tempora ad- ndentis parte poftica , exibat,, angulari arteriae proxime » & ferè ex illa enafcens. Haec praeter exilem valde culum , mufculo ftylohyoideo immiffum , in tres quali Web. VIILO N finde= 98 3 ) 0 (18 Tax, IT findebatur ramulos inaequales, quorum interior cum mufculo Fig. 4 (tylogloffo atque (tylopharyngaeo fammum pharyngem adibat; ramofus ibi faGus & linguae radici atque oefophago infpere fus ; ‘alter in di&@is mox mufcalis prope eorum origines, atque in vicino pinguedinofo- cellulefo habito infumebator; tertius vero, fitu medius, in pinguedinofa quafi forea profunde in- e-debat adufque alas oflis multiformis, ad earum & ad tubae Euftachianae mufculos, atque ad mufculum cephalo»pharyn- gaeum. Non tamen bic praetereundi funt farculi duo alii, qui ex ipfa fere divifione carotidis communis exibant, fat quidem exiles: fitu altior horum ac exilior contextui illi ner- vofo unice dicatus erat; alter, major paululum, ac fitu po- fterior, ex ipfa quafi carotidis cerebralis curvatura prodiens, arAam illam adibat nervorum ofavi, noni, & intercoftalis, cervicalium fecundi, incipientis venae jugularis, carotidifque cerebralis, foramen fuum fubeuntis vicinitatem, in qua fila- Y mentofos furculos difpergebat fuos, nec non aliquos eorum vicinis glandulis concedebat conglobatis. Satis hinc patere, puto, conftanter reperiti unam pharyngaeam arteriam, vel & plures. Neque delunt focii ramuli venofi ; & comitem fuum conftanter habent vafa haec nervum pharyngaeum, è plexu f. contextu nervorum, mox indicato, & in ditta Epi ola mea ample tradito, provenientem. OBSERVATIO XII, De Arteriola, venae jugularis comite. $. 33 Cum unica non femper adfit arteriola carotidis cerebra- lis, few potius venae jugularis comes nominanda , fed duae fiibinde animadvertantur difinlae ac feorfim ingeden'es, di- ae venae eflaciata una fuae, altera arteriae, a pharyngaeis facpe vix fejungenda: paucis cas adumbrare in intricata ha- rum 23 ) © ( {83 9% . rum arteriolarum hiftoria, eo magis inteterit, quo evitari tu. Tas. IT tius mifcela harum «cum arteriolis aliis & inprimis quoque fi & "cum vera meningea, quae carotidis externae continuationis five nafalis progenies eft, ponè & fere ad ipfum maxil lae ut:iufque articulum orta, foramen in bali cranii fibi proprium perfodit, & per omnem fere duram matrem diff inditur. Difficile haud raro efle, unumquemque trunculum, vel & ramum notabilem proprio & fatis con- vententi infignire nomine, jam innui $. 31. & ex didis ad- huc fatis confido, conftabit de mira noftrarum inprimis arte- riolarum wariabilitate. In hac itaque rerum ambiguitate fa. tius, puto, erit, fchemate quei univerfam tradere carotidis ramificationem, prouti eam in uno ‘cadavere, nempe Pueri 15. menfium, animadvertere datum mihi fuit: quo uno in- tuita omnes confpiciantur rami. Quando nempe ad intrica» tam illam fummi colli fofam, ubi in angufto fpatio & nervi praecipui, oCtavus nmempe, monus, intercoftalis; fpinalis feu ad nervum odavi paris accefforius, atque duo cervicalium priores, & utraque carotis cum focia vena jugulari incedunt, pervenerit carotis communis; & cerebralem carotidem, ma- gua curvatura extrorfum flexam dimiferit; ibi incurvata pau- lum carotis facialis, communis trunci quafi continuationem referens, introrlum ac furfum pro more incedebat, & in plures mox ramos , vel & ramulos, circumcirca fenfimque altius egredientes dividebatur. Primus horum thyroides erat fuperior, anterius orta; haec mox, uti faepe fit; ramum di- mittebat furfum, laryngeum, cum offe hyoide incedentem, & univerfo capiti laryngis profpicientem. Secundus lingua= lis erat, interius exiens. Tertius pofterius ac vix exterius exibat, Pharyngaea dicendus: praecipuos cum in pharyngem immitteret ramos, maxime ad infundibulum ejus, ante & uu" mufculum ftilo-pharyngaeum : quanquam fimul exiles det vicinis particulis, egredientibufque è cranio nervis o@avi & noni paris furculos, nec non ad caput laryngis @videnteni Unum ; aliumque, qui cum vena jugulari craninm -intrabat, “ N2 i quem ha STRA IR RE. Ma O TORE 100 63 ) o ( £83 Tas. JI, quem comitem venae jugularis nominavi: in citata Epifola ns Fig. 4. p. 6. Quartus ramus, interius ortus, ante angulum maxillae - adangulum oris properans, dividebatur ibi in duas labiales (ubi fimul ramulum ad ocuium adfcendentem dimittebat) arteria angularis vocandus: quanguam ramuli abinde in via * fecedant ad mufculos linguae unus, ad mentum alius: quo rum prior exilis elt, hic vero minus exilis fimul cum. vera linguali in medio fere mento inofculatur, & ad mentum uf que excurrit, an mentalis dicendus? Non tamen confuan- dendus hic ramulus eft cum ea arteriola, quae nafalis proge» nies elt, & tertii rami quiuvti paris filamentum nervofum co- mitatur: dentalis £. maxillaris nomine digna, quia cum ner= vulo fuo foramen maxillae inferioris fuperius ac interius pe- netrat ad radices dentium in fulco fuo offeo excurrit, ufque ad foramen mentale, quod perfodit , ibique tandem ramofa difpergitur. Quintus ramulus exilis valde erat, feorfim ta- men ortus ex altera carotidis facialis curvatura. furculos mox dimittebat ad ganglion magnum nervi intercoltalis, atque ad interftitia duarum fupremarum vertebrarum tranfverfalia. Ce» terum ardè applicatus carotidi cerebrali, cum ea adfendebat quidem. adufque introitum in foramen, f, finum oflis petrofi, quem pervadere vid:batur: non autem verè intrabat os cum carotide, ad modum fociae venae jugularis, mox indictae, fed difperfus ante foramen in aliquot ramulos fummum adi. bat phaiyngem & mufculum cephalo- pharyngacum, ipfam- que tubam Euftachii, Non itaque verè carotidis focia, fed potius pharingaea altera vocanda eft haec arteriola. . Sextus occipitalis erat profunda, ampla, exterius orta, per occiput difperfa, poftquam in duos fiffa effet ramos: protundè alium, . alium ultius excurrentem. Septimus occipitalis altera ( fae- pius enim duae adfunt) erat, feu, fi mavis, auricularis, re» ‘tro aurem in ramos quidem fiffa, in fumma tamen-occipitis parte difperfa. Perventa dein vix ultra maxillae angulum ca- rotidis continuatio, non paucis cinta filamentis nervofis, a. - Vicino plexu laqueorum inftar acceptis, in duos findebatur. 7 ramos 263 ) o ( 263 ro ramos: quorum minor paulò, varietatibus vix obnoxius, an- Tas Ill terius ac vix exterius ortus, temporalem efficiens, adfcende- bat ad tempora flexuofus. Alter vero, priorem diametro paulum fuperans, pone cervicem maxillae fubmerfus, ob- fcura quafi petebat: pofticam nempe palati, fauciumque par- tem, moxillam fuperiorem, cavunique oris ac narium per- reptans, vafalis nomine, vel fi magis arridet, maxillaris in- ternae infigniendus: cum tota fere in di@is particulis, mirè ibi fubdivifa infumatur. Haud exiguae tamen ramificationes ejus, cum filamentis nervofis incedunt: v, gr. unum ramum interiorem, cum maxillari nervo conjunttum, de quo mox dixi, canalis maxillae inferioris recipit, dentium radicibus pro- fpicientem.; alius linguali nervo, ubi filamentum, (chordam tyinpani coefficientem retrograda via dimittit) vel, fi magis placet, accipit affociatus; alius dein focius eft nervuli, in in- terna ‘oris membrana propè angulum oris difperfi ; alius cum nervo infraorbitali ,, qui fecundi rami quinti paris foboles eft, jungitur; alii dein ad finum Highmori, aliafque particulas pe:tinent, & ultima tandem trunculi continuatio fummam adit offis palati, nariumque partem. At praeter di@os adhuc ramulos ille hcic minime praetereundus, ob didtam fupra ra- tionem,; eft nafalis noftrae ramus-f. trunculus, qui non ra- mofus per cavum oris f. faucium ultra pergit , & bafin cra- nii eo in loco, ubi tuba Euftachii cum offeo canali fuo come mittitur, perfodit, & qui vera elt arteria meningea, eviden ‘tiae fui in cranii offibus veftigia exprimens.. Haec è regione primi nafalis arteriae rami £. maxillaris inferioris (quem cum nervo focio per finum f, fulcum fuum ad mentum ufque p'ogredi, mox innui) oriebatur meningea, &-incurvato, | pio more reliquarum, dudtu, tota fuo immittebatur foramini, poftquam decuffaverit vix oriens, nervulum, quem mox tynt | pano dicatum dixi, mi: it Rel Na Figuras Fig. 4 10% #63 ) © ( £83 Tas. IL | Korsial gii _ Fig4 Figuras addere hîc ad ulteriorem obfervationum harum illuftrationem, non incongruum vifum eft.. Rudem modo referunt arcus aortae, ramorumque ejus praecipuorum adum= brationem, quam è recenti cadavere meos in ufus ipfe feci, Si itaque parte aliqua, vel & pluribus adeo, pictoriae elea gantiae confuetis difplicent, parum ad rem noftram iatererit $ fiquidem neque de elegantia, neque de proportione adcurata partium, neque de ramis omnibus hîc quidem follicitus fui. Satis mihi, nec non forte aliis aequis rerum aeftimatoribus feciffe me, judicabo; quando inde & rei, cujus caufa bîe fituntur figurae, idea erit clarior, & univerfa ratio atque telatio harum partium. Figura prima & fecunda, nec non fertia eandem fervant litterarum explicationem. Priores ex infante fefquienni de- fumtae funt: & quidem prima è Puella, pertinet ad obferva= fiosem I, VIII, IX & X.; altera è Puero, pertinens ad obfervationem III, V. VI. VIII & IX. Tertia ex infante de fumta et, in partu exftindo: ad obfervationem IV. Tres priores arcum aortae referuntj; guarza vero carotidis ramos exhibet, è Puero quatuor hebdomadum defumta; in gratiam occipitalis propriè fata et: cui dein ad majorem rei illuftra» tionem vicinos ramos fuo ordine, nempe quem in hoc ca- daverculo fervarunt, adjunxi. Haec pertinet ad S$. 10. & ad Obferv, XI. ES XII | #63 ) o ( 183 Lot 103 _— ossa: la. LL ER&PLICATLO Litterarum Figurae 1. 2. 3; Aorta è corde egrediens. —— defcendens. arteria innominat. carotis dextra. fubclavia —— carotis finiftra. O ida fubclavia H Fig, 3. Canalis arteriofus, a ad k ufque Fio. 2. arteria vertebralis finiftra prior, quae aortae foboles eft. sei altera, ejusdem lateris; fubclaviae foboles. concurfus utriufque vertebralis in unam, fuum mox foramen fubeuntem. è _d ‘thyroides inf-rior finiftra, e ramus ejus, in mufcularem £ atque in mammariam g. fillus. b- inter. 104 83 ) o ( 183 Tas. IIL 5 intercoftalis fuperior, è fubclavia pofterius orta. i cervicalis poftica. k& vertebralis dextra. % » / thyroides mm ramus ejus rea adfcendens, cervicalis antica, a cetvicalis poftica, profundè incedens, à fubclavia pro- veniens, quae communis fere eft cum intercoftali ortus in Fig, 2.; in 1 vero ex ipfa intercoftali jam defcendente provenit, - o intercoftalis fuperior , diftinîtè pofterius orta, p mammaria, intercoltali proxime adfita, g Fig. 2. arteriolae mufculares. r Fig. 1. ramus thyroidis inferioris, ad bronchia def. cendens. °Quas praeterea pundulis modo expreffas effe în Fis. 2. volui arterias, in eodem non repertae funt cadavere, fed ex aliis mutuatae: locis tamen fuis, unde ortum trahebant, expreflae. Ita 1 & 2. et arteria thyroides infima, feu impar, modo ex innominata oriens: .alia vice è carotide. 3. thymica eft arteria: diverfi quo- que ottus, pro cadaverum diverlitate. "i Figurae 4. D Carotis, finiftri lateris communis, longum per decur= fum fine ramificatione adfcendéns. a ———. interna £ cerebralis, > —-— externa, f. facialis, < c furcu. 83 ) o ( {6% 105 contextui nervofo , de quo $. 32. alum et, di. catus. Horum duo fubinde funt, thyroides fuperior. : ramus ejus, ad os hyoides, & caput laryngis abiens, focium habens ordinario nervulum , qui noni paris ° foboles cit. pharingaea, va lingualis, angularis, ante angulum maxillae ad angulum labiorum tendens, unde quoqueè ramulum, ad oculum ufque ‘’adfcendentem, dimittit. di occipitalis prior (rarò enim unica reperiti folet ) quae ‘“anaftomofin faciebat cum trunco carotico, in na- falem mox atque temporalem fecedente. vid. S. 10. occipitalis hujus ramus, qui eft comes arteria venae ad gularis, bafin cranii penetrans. pharingaea major. £ fuperior; latentis pone sscigia lem è trunco carotico ortus. #1 ocCcipitalis altera, ad auris partem pofteriorem in- 9 ss dun cedens. ‘ locus, ubi truncus caroticus in duos fecedit, dai in nafalem o. atque in temporalem 7, nafalis ramus, qui elt meningea. —— ——. longemineor, guasti maxillarem dixi $. 23 3 Le i HIS furculus; ex ipfa carotidum fejundione proveniens., Ts. III, t06 #53 ) o ( 83 HISTOIRE PHYSIQUE sù D'UNO vie LITOPHA:GE, AVEC alettone REMARQUES SUR. LA DIGESTION.. wag M E M. ROSTAN. Russ ne nous: parait plus ridicule, que lorfque: nous : fommes. obligés. de prendre des. alimens ,. qui. ne font point affaifonnés avec délicateffe.. Etant perfuadés, comme nous. le fommes ,. que les. alimens: grofliers. font la: caufe de la plupart de nos maladies,. voîons comment nous pourrèns concilier l’hiftoire fuivante avec notre goùt.. En: 1762. au: commengement: du' mois de Juin,, il'‘ar- tiva è Laufanne ,. un: vrai mangeur de” pietres ou Lifophage. | Cétait un fauvage, qui avait été trouvé par un. navire Hol. | Tandais,, il y avait. cinq ans; dans une petite isle du Nord | inhabitée. Sa nourriture ordinaire depuis ce tems là n'a été que de la chair crué & des pierress ‘Non feulement ‘cet _ homme avalait des cailloux d’un pouce & demi de-longuenr, | d’un bon: pouce & demi. de largeur ,, fur environ un demi pouce d’épaiffeur ;, mais ce qui était de plus extraordinaire di] $ | €©ncorp | nE63 )) OC E63 ‘107 ‘encor, c'eft'qu’il reduifait en pate, les pietres les plus dures tels que font les marbres & les pierres à fufil &c. Cette «pate €tait pour lui une nourriture des plus exquifes & des «plus faines. Après un examen exa&, que j’en fis en pré. fence.de plufieurs perfonnes, je trouvai fon gofier fort large, fes dents toutes doubles, celles de devant fort noires, & les marteaux fort blancs, cette noirceur provenant fans doute du tabac à fumer., dont il ufait beaucoup; fa poitrine était fort large jattribuai fa largeur au grand nombre de cailloux, qu'il avalait par jour, dont le nombre montait è 25. J'in- terrogeai le condu&teur de ce fauvage pour favoir s'il n’avait pas eflfaié de l’accoutumer à manger du pain, pour lui faire fupprimer fa} nourriture pierreufe, il me répondit, qu'il n'a- vait jamais pù, & que méme il Pavait nourri pendant quel. ques, jours feulemeènt avec de la viande, fans lui donner au- cunes pierres. Mais ce régime l’avait fi fort maigri qu'il le crut en danger de prendre une maladie de confomtion, & qu’auffitot qu'il lui avait redonnéj des pierres, il les avait _devorées avec une telle fureur, qu'il croîait ne le pouvoit taffafier, que fon embonpoint lui était revenù ; de méme que fon humeur, qu'il avait entiérement perdu. ‘Sa boiffon ordinaire était de l'eau, du vin & de l'eau de vie, bùvant cette derniére liqueur avec beaucoup de plaifir. Son con- ducteur me dit qu'il dormait au-moins 12 heures par jour, aflis à terre, les genoux croifés & le menton appuîé fur le genou droit & que le tems, qu'il ne dormaît, & ne man. geait pas; il le paffait à fumer. Les cailloux qu'il avalait, il les rendait un peu rongés & un peu moins péfans, dont je me fuis afluré, en aîant deux entre les mains, dont l'un péfait une once & un feiziéme, lorfqu'l Pavala & après l’a- voir rendù il ne péfait qu'une once moins un vingtieme; ce telte de fes excrémeris était. à peu: près comme du mortier. Paffant ‘è Paris ‘Ms. les Médecins le firent faigner, & on wi tira un fang prefque fans férofité, qui deux heures après auf caffant que du. corail. . è i - COMMIATO O 2 H fera di ad hi sul 108 183 0) 0 ‘(183 Il et évident par là, que ce qu'il y avait de plus delié dans le fuc pierreux, fe changeait dans fon eftomac en chyle. Le fait paraitra fabuleux encor, qu'un homme prenne pour . fa principale nourriture des pierres, aiant plufieurs exemples des perfonnes, qui aiant pris l’envie pernicieufe, de manger du gravier & du mottier, pour fe tuer avec plus de facilité. Aiant afiRé à l’ouverture d’une femme , qui avait choifie ce genre- de- mort pour n’avoir plus aucun commerce avec fon mari. Mais premiérement examinons de quelle maniére fe fait la digeftion avant que de décider, La féparation des alimens fe fait dans l’eftomac, dans les inteftins, & particuliérement dans le duodénum; dans l’eftomac elle eft occafionnée par les fucs diffolvafis , la cha. leur & la trituration dans les inteftins, elle a pour caufe la bile & le fuc pancreatique. 1.° Les fucs diffolvans , que lon doit regarder.comme la principale caufe de la digeftion dans l’eftomac, font 1.° les liquides, que nous prennons; 2.° la falive que nous avalons; 3.9 le fuc gaftrique , que nous fournit la membrane velou- tée, qui tapiffe l’intérieur de l'eftomac. Tous ces fucs diffe. rens entrant comme autant de» coins dans les alimens, dont nous nous nourriffons, en fépare les parties les plus groflié. res d’avec les plus delices. 2,9 La chaleur de l’eftomac fert infiniment a raréfier l’air, qui fe trouve renfermé dans les alimens, cet air rarefié fort avec force de la prifon, dans laquelle il été retenù, & c'eft en fortant & fe dégageant des prifons , dans lefquelles il eft renfermé., qu'il brife les alimens en des millions de parties. 3.9 L’eftomac par fon mouvement de contration & de dilatation, & le diaphragme en s’'élevant & s’abaiffant conti- nuellement, caufe une efpèce de trituration , que plufieurs Anatomiftes regardent comme très néceflaire à la digeftion. ... i - . 49 Lorf 3 Col 183 109 4.9 Lorfque les caufes, que nous venons d’affigner, font très vives & lorfque fur tout les membranes de l’eftomac & des inteftins font très.fortes, l’on digére facilement les cho- fes les plus indigeftibles. On voit que c'elt par la combi. naifon de ces divers agens, que la digeltion fe fait dans notre eltomac, car 1.0 ce n’eft pas par la chaleur feule de l’efto- mac, quelle fe fait. On a vu des os fe digérer en trois heures dans l'eltomac d’un chien; & l'eau bouillante, dont la chaleur eft beaucoup plus grande, ne faurait les diffoudre dans le méme efpace de tems; le brochet; qui n’a pas de chaleur fenfible, ne laiffe pas d’avaler les carpes & les digé- rer.. 2.2 La digeftion ne fe fait pas précifement par la tri- turation ou le. caffement, qui brife & atténue les parties des alimens, en les frottant les uns contre les autres» à diverfes reprifes longtems. Car 1.° l'eftomac de certains animaux digére les os, on a vu.une aigle avaler dans un inftant des os aufli gros, que. fon collet; les digérer deux heures après, le mouvement de l’eftomac, qui n’elt qu'un tiffu de membranes & fibres mufcu- laires, ferait-il capable de les brifer & de les caffer à ce point. 2.9 La digeftion s'acheve dans le duodénum, & les autres ine teltins gréles, qui font une continuation de l’eltomac, pourquoi ne fe ferait-elle dans l’eltomac, que parle broiement & la tritu- ration ? 3° On trouve quelque fois dans l'oefophage du cor=. morant des poiffons à demi digerés, il n’y°a point eù de la trituration. 4.9 Le crocodile digére les cailloux, comme l’a obfervé le P. PLumieR Mirime; le caffement fuffirait-il pour les digérer ? On a trouvé dans l’eltomac d’un grand poiffon diffequé, dans la Bibliorhéque du RO1 de France, un I A de la longueur de cinq pouces fans téte, fans écail- les, fans peau, fans entrailles, n’aiant plus que la chair muf- Culeufe. ll et impoffible, que la trituration feule eùt diffipé es €cailles & les parties intérieures, avant que de diffoudre ‘chair & les parties extérieures ? Enfin la bouche , l’oefo- Me i O 3 phage, | | | î10 183 ) o C E83 | phage, l’eftomac, font femés de glandes, qui diftillent con- tinuellement une liqueur diffolvante, qui fouvent eft trop abondante & devient nuifible à la fanté. On voit des gens, qui font toujours preffé de la faim}; & qui s’imaginent avoit dans le corps quelque animal, qui les dévore.: Mais il ne faut qu'une trop grande quantité de cette humeur piquante, & qui devient trop corrofive dans l’eftomac. | sì Un homme de 45. ans, extrémement maigre, était $rtourmenté d’une faim, que rien ne pouvait l’appaifer, il », mourtit de cette maladie. On lui trouva l’eltomac rempli » d'une humeur extremement aigre, fans ver, fans infe@es.* Jl eft donc naturel de penfer, que c'et par la combinaifon de ces divers agens, qui caufe la digeftion. i Ce que les 4utruches digérent, me parait plus extra« ‘ordinaire, que les pierres du Litophage. Je rapporterdîs ce, que l’on trouve dans la 2. partie du tome 3. des:mémoires de l’academie roiale des Sciences de Paris. “On fit en préfence de »,, cette celébre compagnie, l’anatomie de huit Ausruches, ‘on ss trouva , que l'oefophage avait fes tuniques fort épaifes, la ss tunique charnie l’était plus, que les autres. ll s'élargife 33 fait infenfiblement, jufqu'à avoir fix pouces de large, em », approchant du ventricule ou géfier. La membrane , qui ssrevétait le dedans du géfier avait une ligne: & demie d'é- » paifeur.. . Elle était compofée de deux parties, favoir d’u- », ne tunique, qui était immediatement fur la chair. du géfier,y si & d’un amas de petits corps glanduleux, qui faifaient-une ss efpèce de velouté. Ces géfiers fiùrent tonjours trouvés rem. ss plis de foin, d’herbes, d’orges, de féves, d’os & de cail- ss loux, gros pour la plupart comme un ceuf de poule. On »»Y trouva auili une monnaie de cuivre, connué fous le sì nom de double, qui répond à peu près aux demi- fols de ss France 3 une de ces Auzruchés en avait avalé jufqu'à 70. »& une Ousarde julqu'à 90. Ils étaient la plupart raîés,.. 3 Y o C 28% II innfés & confumés, prefque des trois':quarts. Je fais que cet so éffet avait pour caufe leur frottemeut mutuel & celui des ss cailloux, & non pas une humeur acide. Puifque les dou- ssbles creux d’un còté, & boffus de l’autre, etaient tel- sslement ufés .& luifans du còté de la boffe, qu'il n°y était ss tien refté de l’empreinte de la monnaie; au lieu que le cò- ss té concave n’était point: du-tout endommagé; fa concavité ss l’aiant garantie du frottement des autres pieges.” Nous fa- vons que les Auzruches, qui avalent trop de fer ou de cuivre meurent quelque tems après; îmais fi ces animaux ne digé. rent lesos & les pierres, celles du moins, qui n’ont pas une grande dureté ; ferait-il donc impoflible, qu'un homme, qui boit de l’eau de vie en grande quantité, & dont la princi. pale occupation eft de boire, de fumer & de dormir, tel ue ce Zitophage, ferait-il impoflible, dis-je, qu’un homme pa ce caractere digérat les pierres, qu'il a eti la force de re- duire en pàte.. Joignons-y les cailloux, qu'il prend & quil rend entiers, qui doivent faciliter cette digeftion, comme ils la facilitent en effet dans les Auzruches, les Outardes, les Poules , les Pigeons, & en general à tous les oifeaux voraces. Je finirai par la rélation d’une diéte extraordinaire fuivant les avis, que jen ai reqù & qui font atteftés par des témoins occulaires. ,, Que dans la diocèfe d’Embrun en Dauphiné, & ss dans la paroiffe de Chateau - roux, il ya un enfant agé d’en» », viron 12, ans, affez grand pour fonàge, d’une belle phy= ss fionomie, qui depuis fept mois & demi n'a phyfiquement ss Di bù ni mangé. Quoiqu’il ait plus d’une fois effaié par ss Ordre de fon curé, ou par complaifance pour quelques per- 1» fonnes diftinguées; mais il lui a été impoffible d’avaler) ss Quoique ce foit, de folide ou de liquide ; aufli ne fait-il aucune a» efpèce d’évacuation ; fon linge ne fe falit pas fur fon corps. sa ll n'a plus de ventre, & fon nombril parait collé immé- latement contre l’épine du dos. Ce qu'il y a de plus mer- llenx encor, c'elt quil a ed un mois après fa diéte com» |\sMengée, la petite verole, qui lui occafionna des irep@tione ti sa È è PERA 12 {63 ) o (C 883 ,. très confidérables. Il n’eft ni fort nirobufte; mais il et è », remarquer I°, que cette diéte forcée eft venué è la fuite d’u- » ne longue maladie, qui l’avoit conduit julqu'au bord du » tombeau; & qui l’avait affaibli è l’excès. 2°. Qne fon vi. » fage elt redévenù plein, rond & vermeil plus, qu'il ne l’a- » vait été avant fa maladie, que fes mains aufli ont pris des » Chairs, & font prefque potelées. 3°. Qu'’il dort beaucoup, ,,au moins dix heures par jour, & fi l'on abrége fon fom. ,» meil, il fe fent faible pendant la journée.” La privation des efprits animaux produit le fommeil, & le défaut de trans: piration, entretient le fang & la vie fans nourriture, & la graiffe, que l'on peut avoir palfant de fes cellules dans le fang, fuffit encor pour nourrir long- tems un corps, & que ne fe donnant point de mouvement, une perfonne peut vivre d’au» tant plus long-tems, qui perd moins de fa fubltance par la tranfpiration, -On a vù des perfonnes, qui vivaient des an. nées entieres, ne faifant que fe laver la bouche avec de l’eau fraiche. Ils tranfpiraient peu fans doute, & un peu d’eau rafraichiffait leur fang. C’eft par les mémes principes, que dans les poîs froids certaines animaux dorment pendant neuf mois fans fe réveiller, tels que les loirs, les mouches, les ferpens, leslézards, & en général la plupart des reptiles, Il y a trois ans, que j'oubliai dans le tube d’un microfcope. fimple, une araignée, connué fous le nom d’araignée de Malthe, que je retrouvai en vie une année & demie après; n'y aîant dans le tube, quoique ce foit, qu'il lui eùt puùt fervir de nourriture, fans doute que le défaut de la tranfpi= ration, jointe avec une humeur vifgeufe, dont tout fon corps était couvert, lui avait fervi de noutriture; d’autant plus qu’el= le était renfermée dans un tube de verre bien bouché; m’aîant par là aucune communication avec l’air, qui aurait fans dou- te occafionné le défechement de cette vilquotité, en laiffant un libre cours à la tranfpiration; & qu'elle ferait-morte indubi. tablement, fi elle n'avait pù réparer en mangeant, ce quelle perdait en tranfpirant. Gi l è hi REMAR- 1S 3 ) o £18 x13 dgr REMARQUES: Nous voîons dans les conférences des curieux de la na» ture Obferv. 173. qu'un nommé Rodolf Dirr de Bàle , demeu= rant au faubourg de St. Alban, agé de 56. ans, mangeait du bois, du cuir, du fer, de l’agier, des conteaux,-des 08, des crapaux, & des araignées; Il et cependant mort mifé- rablementen 1690. On a vu des perfonnes avaler des poin- tes d’épées, des cloux, & des couteaux, qui avaient palle par les voies ordinaires, Vesarius rapporte au fure s. de fon traité d'Anatomie chap. 3. qu'étant è Venife , une courtifanne avait avalé plufieurs de fes bijoux, entre lefquelles étaient 40 è 55. groffes per. les, une croix d'or, dans laquelle étaient enchaflés $. topa= fes d’une moienne grofleur. Joannes BruerINUS Lib. I. de re cibaria Cap. 22. rape porte , qu'une fille de Cologne, s’était tellement accoutumée dans fon enfance à manger des araignées, que cela ne fai. fait plus que fa nourriture ordinaire, & qu'elle avait le fouf= fle fi empoiffonné , que fi quelqu’'un sen approchait trop près, que dans le méme inftant il tombait en convalfion. 78 AtHanAsE KircHErR rapporte in Chia ileffrata, qu'ua Jefuite lui avait dit, qu'à Pekin il avait vu un enfant man- ger avec voracité des ferpens en vie, _Decimus Cropius ALsinus Genéral dans les Gaules avait accoutumé de manger à un feul repas cinquante figues, cent péches, dix melons, vingt grapes de raifius, quarante hui- .tres, dix chepons, & onze pots de vin de notre mefure. «Ce quiet atteté par Julius Capitolimu, qui a ècrit fa\vie & Qui en a été temoin. i pol. VII: Pu ACHIL ' = © "- alli ieri 1 ra - 2630) o C 1883» — ACHILLIÎS MIEG F by: RA FO ceva r'vù DAN HOLCI SPECFEROM Lita I Fas, w.Jsr eR Frumenta, quorum grana ab aliquot imprimis am» nis aliunde ad nos pervenerunt, peculiarem confideratio- nem mereri mihi vifum eft elegans HoLci fpecies, Phila- delphia fub falfo nomine americanifiber Wetzen allata, nullibi adhuc, quoad novi, bene defcripta aut depictta , ob elegane tiam tamen ac ufum, quem culmi, panicula & femina ejus preftare poffunt, & maxime ob infignem fertilitatem, meliori fama omnino digna; quam adeo, prouti ex paucis feminibus; in mediocri folo proxime urbem noftram M. Majo hujus an- ni ( 1776) fatis, matam vidi, exa@ius hic defcribere, fimulque fiorum iconem charà@erifticam, cum fpeciebus affinibus) quibuscum paffim confufa fuit, adjungere mecum copftituî. Radix fibrofa : fibris craffis etiam ex imo culmi geniculo in terram demiffis, ut altiffimus culmus tanto firmius fu= ftineatur, pr, Culmi ex una radice duo ad fex, eretti, teretes, fim. plices, virides in juniori, ftraminei in adulta ftirpe, diame- tro ab imo ad fummam ufque vaginam fatis equabili, è tri» “ lineari CA —. ANA limeari ultra uncialem, ad decem ufque pedes alti, iritra craf. Tas, IV, fum cotticem medulla alba fungofa farti, ex cujus & corticis tranfverfim diffe@i poris preflis aut fu&@is aquofus fuccus fac- «Anft. 515, 63 ) o C 183 127 _.aIconem hujus fpec. chara@erifticam mecuni communicavit Tas. IV. Celeb. Jon. GesneERUS ex fplendidis ipfius Tabb. phytogr. adhuc ineditis N°, 1015. fig. 1. Ipfius autem plante aliquot fpecimina ex horto Societatis phyfice Tigurina mifit amane tiflimus ScHINZIUS. \ Ei, nt fequenti, culmus & folia magna arundinacea, fimilia Holci faccharati, fub quo nomine ScHrEeBzERUS in dicare videtur Vefdr. der Grafer p. 131, in fine; fed folia ere&iora, breviora, retrorlum ftritu afperiora. Culmus; quantumvis firmus, mox poftquam fere e bafi fuprema va- gine prodiit, in maturefcente ftirpe infleGitur, &.ita deor- fum incurvatur, ut panicula cernua defcendat afcendenti cul mo parallela. Haec craffa, compa@ta, ovalis componitur ex copiofis pedunculis; angulofis, hirfutis, verticillatim & plu- ribus fimul circa eadem rachis genicula exortis, ipfi rachi ap- proximatis, brevibus & illico divifis in racemulos florum fubfpicatos, rachin ita undique tegentes, ut ea unice ad bafin panicu!le in confpettum prodeat. Glomerauli particulares fere feptemfiori aut novemflori (Fig. Ill. a. b.) Locutte in ipfis fimili ratione, ut in prioribus , ordinate , ut fingulis nempe hermaphroditis feflilibus introrfum ad latus bafeos appofita fit fterilis, breviter pedunculata, ad terminalem hermaphroditam due. Hermaphrodita (a. c.) ovate funt, complanata , duas lineas longa, albefcentes, cum virentibus verfus apicem ftriis; fteriles Cb. d. ); ut in reliquis etiam folent, lanceolate, evi» dentius lineate, miinus hirfute, hic trilineares , ut undique inter priores, etiam feminiferas, emineant. Calyx in utrisque conftanter, etiam in matura feminifera ftirpe , totus villofus, magis quidem in hermaphrodita locufta, cujus exterior gluma ovata, apice anguftiore, paulo manifeltius quam in reliquis a ame di&is Holcis tricufpidato (a.c. £.); interior cum fimplici acumine, paulo durior, ut amba tamen , in feminifera etiam ftirpe, molliores quam in reliquis & hirfute maneant. Folli culi Ce.) externam glumam in deflorefcentis jam planta fer- AL tilibus | 128 #83) CO Tas. IV.tilibus locùftis calyce paulo breviorem reperi , cochieàrifor- Vig. <. mem, interiorem dimidio breviorem & multo angultiorem, ex albo fubrubellam, cum arifta ex apicis fifiura fubgenicu- lata, fere trilineari, diu etiam cum femine perfiftente. Plura de flore non difltin@e cernere licuit. Semina alba calyci pete manenti & dehifcenti laxe inclufa, fecus ac in reliquis fpecie. bus, eodem multo majora, ut dimidia forte pars emineet (f. g.l.), unde panicula feminifera ex albo & pallide viridi colore variegata redditur : retunda caeterum, comprefla ad lentis fimilitudinem, obtufo tamen margine (h), cum duo- rum ftylorum brevibus reliquiis, & hilo verfus bafin interio- ris calycine gluma ovali, concavo, dimidii feminis altitudine, ci Sn puncto nigro notato, quo femen receptaculo ad- fit. Ifta fpecies a longo tempore in Arabia agris fabulofis co= litur, ubi circa Anam vidit RauwotLFius (I. c. p. 198.); & in Syria ad montofa Libani; panefque fat fapidi, fubcine- ritii inde confici dicuntur, culmi vero ad dulcem fuccum ex- trahendum pro deliciis mafticari. Case. Bavn. refert, Ba- file in horto fatum eleganter excreviffe, femen autem non ad maturitatem pervenifle, quod Tiguri tamen contingit. ©. Que in Casp, BAU. Herbario fub ejus nomine fupra di&o hodie proftat planta, ab hac diverfiffima eft , fchedulà forfan per incuriam commultatà , quod: meque cum ipfius. Auttoris defcriptione eadem conveniat. "Panicula fimilis eft exiguo fpecimini panicule mafcule Zea Mays dida; fic & flores ( vid. Fig. V,; a. b.); & Zeam effe dicerem, ni folia valde tenera, vix trilineanîs latitudinis, effent, radicalia bi» linearia folummodo, cum parva radice fibrofa: que equidem cum adherentibus radicalibus foliis feparatim adjeCta eft, ut credere poflis, de alia plane (tirpe acceflifie.. SV. 483 ) 0 ( 183 i 129 MR ALI PA Priori ftatura, foliis, & panicule figura fimilis et, cum Tas. IV. ‘eodem, & cum faccharato, pallim confufus: HoLcusFig 4 X Sorghum) panicula coar&ata ovali ereta: locuftis herma- phroditis obovatis, pene glabris, fubariftatis : qui Holcus plumis glabris Linn. Clif. p. 468. quoad Synon. mam in Manti Il. 390. ad H. dicolorem refert. i» Sorghi J. B. II 447. Milium arundinaceum fubrotundo femine, Sorgho nominatune C, B. P. 26. (ex fide Herbarii vivi, ex quo depi@um dedi ramulum Fig. IV.) tum Morris. HA. 0x, III. S. 8. t. <. £. 7. (cum bona icone). T. /uf. 514. | Ante aliquot annos in horto noftro academico floruit, ex granis Monfpelio fub nomine Holci faccharati miffis, cum quo etiam predicti AuCores aliique veteres, tametfi depin- gant Holkcum, quem ego Sorghus dico, in defcriptionibus fuis confundunt. . Huic panicula terminalis ereGa, ovalis, denfe compac- ita, ut Speciei JHI, in qua vero extus vix alia locuta pra- ter fertiles (a.) undique contiguas apparent, quod breviores ‘plerumque fint fteriles, minores & fepe imperfeQiores quam io prioribus fpeciebus (b. d.), omnesque rachin refpiciant. . Priores ille vix bilineares funt, inverfe owate, fere tota gla- bre, adulte maxime, qua convexiores quam in fpeciebus |, IL. . Exterior gluma calycina (a. c.) obtufa, apice quafi refedo, cum triplici, tamen xegre vifibili, fpinula ; interior anguttior, è priori utrinque amplexata , acuto apice paulo fupra illam > “eminet (b..d.). Locufte fertiles non omnes ariftate, quia liquando in totis fere paniculis mutica reperiuntur , ariftis Voi. VIIL R ipfis 139 583 ) o CEI Tas. IV. iplisbrevioribus, ut fere fola alba fubtilior pars emineat (c.d). ìn fpeciminibus Bauhinianis color locuftarum in immaturis albelcens et, in maturioribus ex fiavo-ferrugineus. Semiria ma- tura in iltis nulla vidi, Sed Tiguro aliqua mifit Cl. Do. Dr. Locner fere fimilia illis, qua defcripfi ad primam fpeciem Fig. I, w. x; fimiliter fubrufta , folummodo magis giobofa, & paulo breviora. Dudum hxe fpecies nota elt Italis fub nomine Sorghi vel - Sorgho; germanis Sorgfaamen ditta; & abunde in Hifpania & Italia colitur. Solum pingue & humidum amare dicunt— A plebe panis, fed vilioris conditionis, inde couficitur; fre= pius cum late in pulticulam coquitur; imprimis autem ad columbarum & gallinarum faginam iofervit — Ex hujus por= ro aridis viticulis veteres Audtores in Italia Scopas (ANeisbits ften) confici memorant, quas certo nunc video ex Holci fac» charati viticulis fatas elfe, Holcus ( bicolor) glumis glabre nigrà, feminibus globofis albi arifats. Linn. Afane, HL p. 390. Sy. Veget. p. 759. ab'ifta ultima fpecie vix aliter quam cotore calycis & feminum dif. ferre videtur, ejufque nonnifi varietas effe. Talem locultam nigerrimam, giaberrimam, fplendentem, Tiguro a laudato Dr. LocHER accepi, & ramulum fimilibus onuftam vidi in Herbario Clar. Dr. pe LaeHENnAL; foto colore celycis; « _quoadex ramulo exiguo videre potui, a priori (IV) diverlum, —_—&femine fufco, magis giobofo; quod depilum dedi Fig. 1V. e. Varii etiam vetuftiores Botanici ejufmodi Varietatis Sorgi mentionem faciunt. Huc Milium indicum PL1N11, nigrum | colore, quod dicit ex India in Italiam fuo tempore advec» . tum effe, omnium frugum fertililimum. 1 Omnibus ceterum quatuor recenfitis Speciebus commue | ne eft, Locuftas habere in Racems ex media rachi univerfali (0 ortis, in Glomers/os congeltas; femper quidem ex uno punge | È Pato, #83 ) 0 (888 131 to pemellas , in folo apice cujusvis glomeruli ternas ; unaTas. IV. majori hermaphrodita, feilili, plerumque ariftata ; altera fub- pedunculata , graciliori, mutica, {triata, fterili. Juniores Lo- cufte femper (excepto H. halepenfi) manifefto villofe funt; adultiores, imprimis in medio ventre, calvefcunt , denigpe to- te in H. Sorgho noftro & faccharato glabre fiunt, in Dora autem ( Sorgho Linn.) villofe manent. In omnibus porro exterior gluma calycis, in locutta fertili, obtufiori fine et, tribus fpinulis herbaceis notato, manifeftius quidem ‘in H. Dora. Ubique etiam folliculi exterior gluma major, altera brevior, fiffa ifta ; arifta tortili ex fiffura prodeunte, utraque membranacea , fubtiliter villofa. Staminum anthera utrinque bifurce. Stigmata penicilliformia, utin Milio — Mallem adeo, ob peculiarem plane ‘iftam fabricam , has defcriptas quatuor fpecies a-reliquis Linnaanis Holcis plane feparare, genufque cum MicHeLIo Sorzum appellare; Holcum vero mollem 8 lanatum Linn, cum lloftri HaLLERO inter Avenas relia- quere, Holci nomine pro folis reliquis Linnganis fpeciebus fervato, fi modo ipià@e, quod de non vifis affirmare non licet, omnes fabrica inter fe conveniant. f VW E K- / WERNERI DE LACHENAL OBSERVATIONES NONNULLIJS B_O-T.A NU EC. C u Mm nuper pulcherrimam Cel. Jacquin Floram Auffria» cam infpiciendi perlultrandique occafionem nad@us, fue rim, circa nonmrllas ftirpes helveticas ibi defcriptas depictas= que aliqua feftinante calamo adnotavi, que, cum ad earum illuftrationem. nonnihil contribuere poffint, interfperfis non- nullis. fed perpaucis aliis. obfervationibus., aquo Botani» philo heic dijudicanda propono.. Laudatum ceterum,]il. Jac- QuINI Opus veris rei herbarive cultoribus non fatis commen- dare poflum, cujus an iconum elegantiam fidemque, an vero: defcriptiones optimas & accuratillimas magis mireris incer- - tus hareas. SE Haup levi induftria opus eft ad feparandas Picrides 25 & 26. HaLteri 12. Stirp. helo. pag. 11. & 12. f. Leon todon hifpidum & danubiale Linn., fi quidem vere differunt; Notas certe diverfitatis a glabritie vel hirfutie calycis & fo- liorum defumtas minime fufficere exempla teftantur, que poffideo, intermedia, foliis hirfutis & calyce glabro alia, alia vero glabris foliis & hirfuto calyce. Conftantiora igitur | difcriminis figna quarenda erunt, qualia quidem ha&tenus_ reperire haud potui. se 3 IL Mani. 13 ) o ( 83 133 Manifeftius differt Leontodon (pyrenaicum) fcapo levi, peo dunculis tumidis fguamofis,. calycibus villofis, foliis ovato - lanceolatie petiolatis fubintegerrimis GOUANI IUuftr. Botam p. 55. Tab. XXIÎ. fig. 1. 2., quod eft varietas B Picridis 25. HaLt. p. 12. Folia huic funt vatia figure & magnitudinis, ovatay ex ovatis oblonga, elliptica ; lanceolata, femper tamen inte- gra, fubdentata, fubhirfuta, fine obtufo vel acuto. Scapus femipedalis, pedalis, nudus plerumque, prater fquamas fub flore fatis frequentes, quibus quandoque unum alterumve foliolum vel ligula in medio fcapi accedit. Calyx fabhirfu- tus, ad bafin tomentoius, quod tamen tomentum adultior planta deponit. Poffet adpellari : Picris fcapo nudo fauamofo, foliis ovato-oblongis rariter dentatis. Legi in Vallis urfaria pra- tis & prope Sandam Mariana ad mineras in fummo Alfatici montis Bloutberg cacumine , nec non in M. Ballon infra Muhlhaufen. À In horto ficco BauninianNO adfervator fub nomine Hieracii rigidiori folio a BursERO auf dem Raffedter Tavvrero Idi. È Etiam fequentia fynonima ad plantam |noftram ‘ videntur “ fpe@tareio \ | Hieracium ( incanum’) foliis integris ,/ fubdenticu!atis , lanceolatis, fcabris; fcapo unifloro Linn. Spec. Plant, Ed. 1. p. 799. n. 1. . exclofo fynonimo Baubiniano, Syf. Veger. py597. n. 1./In .. fecunda Specier. plant. editione pro varietate Leonzodonis -hife | pidi habebat. | Hieracium incanun Jacquin flor. Aufr. Vol, ILL p. 47° dr a: Tab. 287. exclufo fynonimo C. B. it i: LOL VPN CS R3 Hiera- a ia eri 134 #53 ) o C 683 | i Hieraciune montanum VI. CLus, Panon, p. 645 & 46., Hi. p. CALI. Hieracium utontanut anguftifolium IL TABERN. Icom p. 147. \ Apargia incana ScOPOLI flor. Carniol, T. Il p. 114. x IIL Crepidem calycibus muricatis H ALL. Hift. Stirp. helv. pag. 14. n. 32. novam; ut tunc videbatur, plantam primum a me anni 1766. menfibus ]unio & Julio in nonnallis vinea- rum femitis extra portam Richanam ad finiftram via Crenza- cenfis lefam, munc a Crepi 33. Hatt. loc» cit. non am. plius feparo. Calycis foliola equidem & pedunculorum- fu. prema pars longiufculis & pallidis fpinulis muricata funt pe- culiari facie; reliqua tamen planta convenit-radice annua, foliis varia figure, radicalibus ovato - oblongis, varie denta- tis, petiolatis, petiolis dentatis, caulinis infimis radicalibus. fimilibus, fuperioribus feffilibus, circa bafin caulem amplec- tentem acute & profundius dentatis, reliqua parte longe lan. ceolatis, fere integris, fubhirfutis, floribus pallide luteis, parvis. Sufpicionem auget meram elle varietatem, quod ab anno 1766. neque in predi&o loco neque alibi eam iterum detegere potuetim, quodque omnes fere audtores de ftirpe fileant, non in deferto aliquo vel precipiti & vix acceflibili loco, fed ad viam publicam le&ta. —Adfunt tamen duo ejus fpecimina in norto ficco C. BauxH., unum fub nomine Hie. vacii ininoris alterius, capitulo inclinato SPORLINI manu ad- fcripto; alterum ibi ipo C. BauHINO Hieracium chendrille folio hirfutum foliis anguftioribus audit. An Crepis negle&ta Linn. Mantif: p. 107. n. 15. Spf. Veget. p. 600. n. 15. huc refe» renda? Defcriptio certe convenit. ‘ IV. Cons 3 ) o ( 13 say î PV. Conjungunt HI Viri Linnaeus &HALLERUS duo Hieracia, quas ego, etfi vicinas effe fatear, tamen diftin&as puto. Loquor de Hierzcio 48. Hat, ejulque varietate B Hif. Stirp. helo. pag. 20 & 21, Primum nonnifi in alpinis proveniens inque glareofis alveis torrentium ex alpibus defcendentium; folia radicalia fubglauca habet, glabra plerumque , ex elliptico lanceolata, angufta, obtufa & fubacuta, dentata vel integra, Caùlis ut plurimum prater paucas lingulas & fquamulas nudus eft, fe. mipedalis & pedalis, pauciflorus, imo fepe uniflorus, gla= ber; ftriatus; rami, fi qui adfunt, fupra medium caplis ex= oriuntur, uniflori, fquamulis verfus fiorem adfperfi, fub flo- re tomentofi. Flos fatis magnus, fcalycis foliolis anguftis; longe lanceolatis, fubtomentofis.. Flores hujus fub exficca« catione viridem colorem induunt, & ita manent, etiam in Bauhiniana colle&ione, i Certiora hujus fynonima funt:. | Hieracium montanum angufifolium nonnihil incanum C. B. Pini p. 129. fide horti ficci, non autem fynonima. — Chondrilla folio non diffeîto, caule nudo & foliato I. B. Hit. Plant. T. II p. 1041. Cc. 2. iconibus. © Hiewacium folio ftatices caule nudo ToURN. Inf, R. H. pi 471, & caule foliato Ejusp, loc. cit. è Hieracium alpinum foliis angufis, raro dentatis, flore magno SeGUIER. Plans. Veron. Vo. III. p. 270. n. 4. c. bon: defcript, i MRI ti - È Hiera= 136 Ve Hieracium foliis glaucis, linearibus, - levifime finuatis, canile - pene nudo ramofo HaLL. Enum. Stirp. helv. p. 749. excepta variet. y. Hieracium caule nudo, brachiato, paucifloro, foliis linearie bus, rariter dentatit Ejusp. Catal, rarier. n, 966. Hift. Stirp, helv. p, 20. n. 48. excepta variet. (8. Alterum in alpibus ni fallor nondum ledum, montana- tum rupium incola, mutabilis et forme. In univerfum ta. men folia ad radicem glauca habet, glaberrima, prater pause cos prziongos pilos qui fubinde ad eorum exortum & juxta nervum confpiciuntur, lanceolato - linearia acuminata, fub- dentata vel integerrima, in caule fimilia, faltem minora, - Caulis glaber, teres, varia altitudinis, a dimidio ad integrum -& ad duos fubinde pedes exfurgens, rarius fimplex, ple- rumque plus minusve ramofus & foliofus, ramis brevioribus, quandoque ‘iterum ramofis. Flos unicus vel plures, quoad calicem & colorem precedentis fimilis, exficcatus tamen mi- — nime virefcens. Huc refero fequentia fynonima: Hieracium Tragopogonis folio fa B. Pin. p. 129., fide tt ficci ‘Specimen humilius pauciflorum, foliis anguf- tilimis. Li Hieracium alpinun angufiffino oblongogue folio C. B. Hort. der Planta altior; cubitalis, valde ramofa, foliofa & multi ora. Hieracium montanum Afphodeli foliis acuwatinatisi Bocco NE Mufeo di piaute rare p. 147, Tab. 106, fatis bene pro planta ramofa. Si Hiera= 1 #83 ) o C £83 137 Hieracium ARIA, canle foliofo multiforo, foliis linea- ribus integerrimis JACQUIN Enum. PL Vindob, p. 143 & 273. ci defcript. &.icone Tab, VI. Altum, maxime glio. fo- liis ener imis, > Hievacium ( porrifolium } caule compofito ramofi fimo, foliis lanceolato-linearibus integerrimis Lin N. Spec. Plant. Ed. I. T, IL ‘ p..802. m. 14. an & RovEnI flor. Leyd. prodr. p. 125. 1 13? defcriptio brevis addita non recedit, Hieracium ( porrifolium ) caule ramofo foliofo, foliis lanceolato= linearibus integerrimis Lun N: (Spec. Plant. Ed. 1. T.1L1 p, 1128. n, 16. fubiutegerrimis Syft, Veget. p. 598. n. 16. Hieracii-48. HaLLERI Hift Stirp. helo. p. 20. Varietas B {9 piPumquie ipod acutis gramineis. © © ‘Huc etiam pertinet excéptis fynonimis Freracium folta Ja, caule foliato SeGUuIER Plant. Veron. Vol. Il. p.'270.. n. 5. e. bon. sprripe: eni Ill HarreRUSs ad precedens re. tulerit. Incuria typographi videtur apud Ill HaLterRUM ad noftram plantam icon OEDERI fior. Dan. falc. 1, Tab, 27. Nesi, que ad n. 49. Parra V. i | Qudm Cel. JACQUIN fab nomine Hieracii pumili Linn, in for. Auftr, Vol 1° p. 53. defcribit & in Tab. 189. depine git, Hieracii {pecies plane convenit cum planta in rupibus mon- | tis Dornacenfis a me le&a, & abunde differt ab Hieracio 4° « Hact. Hif. Stirp. belv. p. 17. uti cuivis plantas ipfas confe- renti facile el videre. An vero noftra planta, utut minima primo intuîtu diverfiffima, vere a Pulimonaria Gallorun dif. fent nondum penitus adfirmaverim. Vol. VIII. S VI. Huic 138 #63 ) o (883 VI Huic proximum eft, fi non.idem, Hieracium in muris Bruntruti inque valle Lepontia prope Zollbritck olim a me . repertum, caule altiore, vix tamen in iis, qua vidi, fpeci= minibus! pedenr attingente, ramofiore, foliis amplioribus, minus hirfotis, mollibus., ceteris plane iisdem. Hac eft vas rietas y. Hieracii 46. HaLt. p. 20. Hieracium montanum, lanuginofiun laciniatum parvo flore C. B. Prodr. p. 66, Pin, pi 129. tefte horto ficco, ui : VIE Hieracii mollis JacquIN flor. Auffr. Vol. IT. pag. 12. Tab. 119. unicam ante aliquot annos accepi plantam in mon- tofis circa arcem Ramftein pagi noftri letam. Novum vi detur effe ab omnibus Hieracii fpeciebus diverfam nemini- que ha&enus prater ]acquinum ditum. Non habeo quod ex unico fpecimine Ejus defcriptioni addam. dataque eccafione ulterius in illud inquiram. d VIIL ; Senecionens. tenuifolimm Cell JacQUIN flor. Aafr. Vol. IIl p. 42. Tab. 278. pro nova fpecie ab co habitum., du dum inter plantas meas ficcas adfervo, vulgarem paffim in montofis nottris fylvis, & hactenus pro mera Senecionis Jaco» Lea varietate habeo. Maxime enim ludit hac planta variaf= que induit formas, pro loci, quo provenit, indole & di. verfitate, ut quandoque foliis omnibus integris ovatis repe- tiatur. Conf, Hart. Hif. Stirp. helv. p. 26. ad ti. 62. IX. Cinerarie ab HI. Jacquiw in VoZ II. flor. Aufr. Tab, sd 176. 177. 179. 160 & 181. exhibite commode mihi viden- tur #63 C o (C 863 139 tur in duas fpecies conjungi, usar nempe foliis ex cordato. ‘oblongis , petiolatis, petiolis nudisj a/teram foliis inferiori. ‘bus .ovato - oblongis, petiolis quidem intruttis, fed membra» maceis latiufculis, fuperioribus lanceolato - ellipticis vel ligu- latis faltem, amplexicaulibus. Prior fpecies contineret Cine. rariam cordifoliam , 8 cordifoliam auriculatam JACQUIN. Tab. 476 & 177. Senecionean 63. HaLt. Rift. Stirp. helv, p. 27. Altera vero fub fe comprehenderet Cirerarias 179, 180, 181, TacquinI, Seneciones vero 67 & 68. HaLt. p. 28 & 29. HU. Linnaeus omnes fub nomine Cirerarie alpine conjun» git. De Cineraria crifpa ]JAcquini Tab, 178. non vifa nîi- hil certi pronuncio. Videtur tamen ad primam fpeciem pertinere. X. CLusius jam, uterque BauHiNUS aliique ejus evi Botanici duas Cacalie alpine fecerunt, {pecies, eofque plerique recentiorum fecuti funt. Conjun& poftea a Cel. Linneo & HarLEero nunc iterum feparantur a Cl. Gouan in Iluftr. botan. p. 65 & ablli, JacQuiN in flor. Auf. Vol Ill. p. 20. Tab; 234 € 235. Altior eft una, robuftior, caule fubhirfuto, purpuras- cente, foliis multo amplioribus, inferne fubtomentofis, in medio caulis petiolatis quidem, fed ad exortum eorum auri- culis, fubrotundis caulem ample@entibus, fuperioribus lan. + ceolatis perinde auriculatis non petiolatis, fupremis lanceola- .to- linearibus, auriculis deftitutis, floribus majoribus, nu- ‘merofioribus, flofculis minus pateatibus &c. | Ilec e Cacalia vulgaris incano folio CLus. Pannon. p. 500 & | sot. Hif.p. CXV.cumicone, in qua auricula defiderantur. Cacalie primum genus Jon. Bau. Hif. pl, T. Ill. p. 569. | j $ 2 Cacalia _ 140 | 3 Yo 0 sr Cacalia To ‘traffis» birfutis C. B. Pia p 198. Bafi p 058. hs; n Cacalia ( Alliarie) calycibus trifforis, foliis cordatis , die Ydentato - angulatis; caulinis fubbaftatis , vaginis fipularibus cor | dato. antplexicaulibus Govan Iuftr. botan. p. 65.0! 0° NT Cacalia tomentofa J]ACcQUuIN flor, Aufr. Vol. TIT. n. "9% Tab. 235. Ù x Abunde provenit in altioribus pagi noftti fylvis abiegnis, ‘locis umbrolis fubudis, Altera humilior eft, minus hirfata, foliis potius denti loris feu magis coriacee texture, fubtus ‘fubhirfutis , non tomento= fis, neque auriculatis , corymbis Mronivne flofcalis pa- Rentioribie. Pe RHRIO relineride Cucalia glabro folio Crus. > Parnon pi sor, Hif. p. CXV. abfque i icone. Cacalie alterum genus J. B. Hif. pl. T. IH. p. 569. . ° Cacalia foliis cutaneis acutioribus ES glabris C. B. Pim. p. 198. - ‘'Cacalia ‘alpina ]ACQUIN flor. Aufr. Vol, TIT p. 20. Tab. 234. de Fateor tamen, poft innumera utriufque fpeciei coi fpecimina, etiam hortenfia ; non fatis rationum me inveniffe ° ad\eas feparandas., Vidi eniar auriculas. per gradus interme» dios evanuifle ;. neque tomentum certiorem fuppeditat notam, - minus adhuc calyx, in quo, ommi licet adhibita attentione, vix-ullam inveni differentiam, quidquid in contrarium adfe= rat CI, Gouvan; ut nihil nunc dicam de hirfutie , foliorum denti. 8863 ) o C £83 s4r dentibus &c. Maneant itaque ‘conjuntte, donec oculatior aliquis certiora & conftantiora differentia figna detegat. id che { n n XI. © Circa Crifum 164. Hat. dif, firp. p. 72. ab Ill. IAcs quIN Tab.‘89. egregie depidum, ‘notandum, fepius foliis omnibus femipinnatis occurrere, neque raro uniflorum: eflaj a qua varietate Carduus medius GOUANI IVufir. Botan, p. 62+ Tab. 14. pro novo propofitus non differre videtur. aL i o RITI, Ti Carduus rivularis IN. JACQUIN fi, Auf. Tab. or. cus jus nullim fynonimon adducit, certiffime nihil aliud ‘eft, quam Ciàfi 175: HaLt. varietas foliis infimis pinnatifidis, fp exemplaria abunde olim legi in pratis circa Monte erou. î XIIL Cnicus cleraceus Linn, , qui ef Cirfam 173. Hart! fepius in fylvis noftris ad rivulos ad humanam ‘altitudinen adfurgit, folits magis fpinofis; ramis in adulta ftirpe magis elongatis, aphyllis, fimillimus tunc Carduo tazarico Lab. Ill “Jacquin in for. Aufr: Fab. 90. depito, An eadem planta? Ceterum Cirfium 176. HALL. cujus olim in AGis helo, Tomo IV. iconem dedi, quodque hattenus non bene pro Carduo — zatarico Linn. habui (a fpecifica Ejus denominatione de- ceptus, que plante noftre perinde convenit), a JAcquinI . ftirpe abunde difcrepat foliis femper pinnatis vel femipinna» . fis, in fuperiore caulis parte nunquam concavis;’ valde fpi+ bofis, radicibus potius tuberofis quam fibrofis, caule etiam in iffimis & hortenfibus fpeciminibus vix duos pedes exfu- rante &c. È i 3 : S“"3 Antire . 142 883 ) 0. (183. XIV. | Antirrbinum genififolium JACQUIN flor. Auftr. Tab. 244. emnino elt Antirrbinum 337. Hat. hif. fiirp. belv. pag. 147. uti fpecimina ab ipfo fummo Viro accepta teftantur. Lira- via lutea montana Genifte tin&oria folio C. B. Pin, p. 213. & Linaria fiore palido » ri?u aureo EJusp. ibid. fide Morti fici huc referenda. . #83 >) 0 A 1383 RES 5 Aliam.vero,puto efle. & "a. noftra diverfam, quam Ill. Linneus hoc nomine infignivit & in Syflemate Vegetabil. defcripfit. XXIII Sefeli 762 Hatt,, cujus pulcherrima icon exftat apud JacquiN for. Afr. Tab. 55. nobis Michelfelde plurimum ‘crefcit & in M. Crenzach, ut ex loco natali pateat Se/eli malfilienfe fenicuie folio, quod Diofeoridis cenfetur C. B. huc po» tius pertinere quam ad Tragofelinum ‘788. HALL, noftra in regione nondum repertum, XXIV. ... ‘Quod olim in M. Generof Helvetia tranfalpine pafcuis legi Laferpitium 793. HALL. nunc omnibus computatis a La= Serpitio "792. Ejusn. f. lezifolio Linn. non feparo. Folia inferiora equidem triloba funt vel femitriloba, lobis obtufis, denta- ‘ tis, fuperioribus .anguftis, longis, acuminatis, integerrimis. Sed & in Yazifolio foliola inferiora fubinde in duos tresve lo bos finduntor, & in M. Muteto fpecimina legi foliis fupe- rioribus perinde valde anguftis, longis, linearibus, trifidis. Synonima autem ab Ill HaLLeRO noftre ftirpi adfcripta ad auftriacam plantam ableganda funt, vere diverfam telti. bus Horto ficco C, BauHINI & figuris PLUKENETII, Rivini, JacquiINI Tab. 147, &c. . XXV. In Aufria tefte JacquINO Papaver dubium LtN N, tati . tum non femper flore albo occutrit, ut inter alia floris co» lorem pro difcrimine.a Papavere rheade addiderit, cum no. ftra in regione conftanter flore rubro confpiciatur. Cete- rum in figura Cel. JacQuiN flor. Auf. Tab, 25. petala cre. Vol, VIII. T nata ale 883 ) 0 C'8s nata apparent, qualia quidem in noftris nunquam obfervavi An diverfe ftirpes? XXVI. pet Cratagus monogyna Cel. Jacquin flor. Auffr. Vol. TIK Tab. 292. fig. 1. quam a Cratego Oxyacantha ibid. fig. 2. fpe- cie diftinguit, cum paffim noftris in oris abunde in dametis & fepibus fponte crefcit, ftirpibus helveticis adnumerari de- bet. An autem vere ab altera differat, ulterius inquiren- dum erit. < XXVIL Tas. Y. Aquilegia montana flore parvo Thali&tri folio C. B. Prodr. p. 75. Pin. p. 144. quam ex Alpibus helveticis habuit, Ill. HaLLero & LINNEO incognita fuiffe videtur, cum prior ad Ifopyra eam in Hif. Stirp, helv. U. H. p, 83. n. 1190. re- tulerit, pofterior vero C. B. nomen ad duas non fpecie folum fel & genere difcrepantes plantas retulerit. Vera eft Aquilegie fpe-. cies uti planta ficca eique adjetta pulehra calamo exarata icon teftantur, & quidem Aquilegia hirfuta flore vi(cofo MAGNO Botan. Monfp. p. 26. Hort, Monfp. p. 21. TOURNEFR, I. R H. p. 248. Aquilegia ( vifcofa) caule fubnudo fubunifforo, foliis ternatis, foliolis fubtrilobis petiolatii GOUAN. flor. Monfp. p. 267. n. 2. Iluftr. bot. p. 32. Fab. XIX. Agquilegia ( vifcofa) nec=’ #ariis . . + caule febrndo (ubunifloro vifeofo - pilofo, foliolis fubtri= lobis Linn. Manziff. plant. p. 77. Syf. nat. edit. XII. T. IL p. 372. n. 4. Syft. Vegetab. p. 420. Ml. 4. si An Aquilegia foliis Thalittri , flofculis minuti(fimis albis MeN- © zeL. Pugil. rarior. Tab. 8.? Flores quidem, licet perexiguos, aquilegia floribus fimiles ait, fed de mala icone floribus ine fuper deftituta vix judicium ‘ferri potelt. Ano 83 ) o C 183 147 _—— An Ifopyrum aquilegioides Linn R1 etiam huc referen. dum? Citat utrumque BauHINUM, Razum, Moriso. NUM, qui omnes ex C. BauHino defcriptionem fuam mutuarunt. Quare, fi diverflum eft, expungenda erunt fy» nonima. . Cum icon CI. GouanI plantam jam valde adultam, ramofam & floribus dettitutam filtat, iconem Bauhinianam zeri incifam heic adjungere non inutile fore duxi, ut inde floris haQenus ignoti figura pateat. + La sica sg JOH. O | 148 83 Vo C 867 | JOH. RUDOLPHI STEHELIN OBSERVATIO D E JECINORE DILACERATO. Asso 1773. d. 12. Septembr. a meridie in nofodo- i chium vocatus, ibi reperi Henricum Keller Puerum 12. annorum mifere ejulantem, & de doloribus totius corporis conquerentem. De eo narrabant adftantes, quod Reftiarii famulus ma- giftrum fuum adjuvaffet, qui varia inftrumenta ad funiculos conficiendos necefiaria ex. conclavi editiori, decem circiter pedes a terra elevato, depromebat, & puero porrigebat; cum vero ponderofiorem quandam machinam ex ligno quer» ‘no confettam protrahere & in terram demittere vellet, ipfe reftiarius cum inftrumento ex alto cecidit, & puerum pro» firavit, qui inde mortui inftar omnibus fenfibus & motu pri. vatus jacebat; cum ex hoc animi deliquio variis adhibitis re- fufcitatus effet, vomuit,- que paulo ante pro praridio ingefs ferat, & de doloribus maximis pe@oris, abdominis, dorfi, fca- pularum conquerebatur, imo, ubicunque tangebatur ibi do. lebat; Chirurgus vocatus in fubflidium venam in cubito fe. cuit, fed cito fanguis fluere definebat ; in toto corpore nul. libi vulnus, fugillatio vel fradtura detegi poterat ; hine in | nofodochium delato fomenta ex herbis refolventibus vino in» co@is toti pedtori abdominique fuperdantur & fubinde reno. | vantue, dr sii i #3 ) o C 183 149 varitur. Ego hora quinta vefpertina puerum acceffi, trihorio poft acceptam injuriam; pulfus in carpo vix percipiebatur, extremitates frigebant, quietus vix decumbebat, fed artus per- petuo agitabat; dolorem in ventre vix conquerebatur, fed ad attatum fere ubique dolebat, vehementiffime fitiebat, fed frigidam unice defiderabat, & poculum unum poft alterum avidiffime exficcabat, conquerens quod aqua ipfi pro lubitu bibenda denegaretur, calidam five in jufculo five in infufo omnem refpuebat. Denique fenfim debilior fa@us, ingruen. tibus circa horam octavam motibus convulfivis brevi exfpira» vit, ita tamen ut ultra 6. horas ab accepta plaga vixerit. Sequenti die priusquam ad fe@ionem cadaveris proce. debatur, denuo folicite .totius corporis fuperficies perlultra» batur, an fraGi vel lefi quid alicubi appareret., fed prater leviffimas quasdam cuticulae derafiones in facie, nihil plane, quod lefum effet detegi poterat. i Abdomine, quod valde tenfum erat, incifo, fanguinis in ventrem effufi & fluidi copia ingens ftatim effluebat, quo remoto apparebat omentum, inteftina, ventriculus, faniffima, nifi quod flatibus effent diftenta; reclinatis inteftinis & fpon- giis fufcepto fanguine, inquirebatur in locum unde fanguis profluxerit, fed pancreas, lien, vena cava & vena portarum, ° vafa emulgentia erant integerrima, ita & renes; unice ren dexter in margine fuo inferiori magis livebat: Hepatis con- | cava fuperficies videbatur integerrima, pallens; fellis veficula | modica bile erat inftru&a. Sed cum cofta lateris dextri ita effent elevate, ut cone vexa pars Jecinoris in confpe@um veniret, in ejus media | fere parte, pollicem circiter a ligamento fufpenforio diftante incipiebat fiffura ingens, qua inde dextrorfum ad fex polli. ces longa, non tamen in rea linea, fed pofteriora verfus incurvata, ut quafi lunatam figuram repreefentaret, decurre- «ME ì T3 bat; TCA IT TONO # 150 63 ) o ( 183 bat ; profandiffime bacce fifura in 'cralfam hic loci hepatis fubltantiam penetrabat, ita ut aliquibus in locis vix lineam unam vel alteram ab ipfa fuperficie hepatis concava diftaret. In vulnere ipfo fubMtantia Jecinoris erat quali fungofa, & mollis ; retro hancce fifuram apparebant adhuc du alie rup- ture, pollicem circiter longe, in quibus membrana hepatis extima erat fifa, fed non ultra unam vel alteram lineam in hepatis fubtantiam penetrabant. Tota reliqua Jecinoris pars erat faniffima, exfanguis, nam ubicunque fuerat diffe@a, ne guttulam fanguinis ftillabat. In cavitate pedtoris pulmones - ab omni nexu liberi fanique inventi funt, cordis ventriculi — & auricula fanguine fere deftituta perfpiciebantur ; in qualibet pedoris cavitate exigua fanguinis effufi, & fluidi portio repe» riebatur. Convenit hicce cafus accuratiffime cum eo, quem ex VatsaLva refert Ill. MorcacnI, de fedib. €$ caufis morbor, per anatom. indagat. Epif. LIV. $. 16. » de puero novenni ss Cui fub currum cadenti rota fupra ventrem atta poft unam s» vel alteram boram mortis caufa fuit. ,, ln eo enim integerrimis fub integumentis Jecinoris pars s, dextra qua coftas fpeGat, ad trium unciarum bononienfium » tratum alte erat dilacerata. », Mirari licet in utroque cafu, quod ambo hi pueri de ventris dolore, ubi adeo graviter lafi fuerant, adeo parum fuerint conquefti. In noftro cafu & fifura hepatis, & livor renis dextri demonftrare videntur impetum ex alto delapfi ponderis pracipue in hypochondrium dextrum fuiffe adac- tum, nibilominus nulla fra@ura vel luxatio coltarum ibi ade. rat. Quod fanguis de vena fluere cito defineret, & quod pulfus vix percipiebatur, debetur fine dubio exigue quanti. _ tati fanguinis per vala moti, & pro maxima fui parte in cavi. tatem abdominis effufi, i Sitis 153 ) 0 C 28 15 Sitis maxima fine dubio ex eadem fanguinis per vafa circulum obeuntis copia imminuta, & liquorum per minu- . tiffima oris & lingua vafcula exhalantium defe@u oriebatur, que novi liquidi ingeftionem requirebant, hinc & frigida potiffimum defiderium non adeo mirandum eft. Quod vero + Calidam penitus recufaverit & adeo deteftatus fuerit, magis fingulare videtur. Puer VALSALVA, cujus Jecur ad trium unciarum traGum erat laceratum intra bihorium deceflit, cum nofter, cui vul- nus fere duplo amplius erat, ultra fex horas fupervixerit ; an id debetur copia frigide, quam affumfit nofter, qua vafa diutius plena & diftenta retinuit, cum in hiftoria VaLsaLve de, potu exhibito. nulla plane mentio fiat ? ) EJUSDEM OBSERVATIO toe: SUFFOCATIONE A BOTULO, Hoso quidam mercenarius 6o. & ultra annorum in Cau- pona Botuli fruftum, ex carne fuilla minutim concifa, & ‘bubulo inteftino infar&a, confedi, noftrate idiomate ' cinev Rnacdmwinft avide deglutiens fubito obmutefcit, & miras an» xietates patitur, fignisque variis fatis manifeftum reddit, alie- Ri quid in faucibus haerere, ‘quod fpiritum interèludat. Chi- rurgus in vicinia degens in\ fubfidium vocatur, qui fpongiae, | Virgae balaenatae affizae ope; corpus quod oefophago inhae- Là rere rs2 #83 ) 0 (883 rere credebat in ventriculum detrudere conatur, qui. & ve: nana in brachio fecat, fed fruftra: augebantur enim per. petuo anxietates & fpirandi impotentia; nihilominus in No- fodochium non longe diltans transportatur aeger, ibique poft pauca horae minuta fuffocatus vivere definit. " Altero die incidebatur ipfius afpera arteria, ut corpus alié- num ibi forte ingrefum detegeretur, fed per amplum fatis vulnus & furfum verfus laryngem & deorfum iu bronchos in- fpicieado nihil alieni detegi poterat; cum vero ipfe) larynx cum lingua a pharynge feparatus, & ex faucibus protratus effet; {tatim retro epiglottidem frultum botuli rimam glotti. - dis accurate obturans perfpicitur, quo ope volfellae protrac= to apparebat fruftum illud ultra pollicem longum effe, cu. jus dimidia portio, una cum funiculo quo altera extremitas inteftini ligata fuerat in laryngem' propendebat, & a ligamen- tis glottidis fuperioribus conftringebatur, altera portio fupra glottidem in fauces eminebat; cum idem botulus diametri plus quam pollicaris effet, nemini mirum videbitur, quod omnem aéris tranfitum penitus excluferit. Id potius mirari licet, quod glottidis rima adeo peni- tus obturata homo adeo diu; ad 15. minuta & ultra fupervi. vere potuerit, nifi ftatuamus ab initio perfetam adeo obtu- rationem nondum adfuifie, fed faltem pol varia molimina & nixus botulum illum adeo profunde defcendiffe, ut omne a& ris iter penitus intercluferit. Nam Juvenis ille robuftus, de quo refert BonneTUS, Sepulchret. five Anatom. pra&. Lib. 11. Set. 11. $. 6. qui frultalam linguae bubulae, clam & feftinanter ori injecerat, fubito per= eunte refpiratione , antequam advocari poffet Chirurgus, eft fuffocatus.. Fruftum id fe infinuaverat ut in noftro cafu, in- ter epiglottida & laryngis rimulam, & totum laryngem ob. turavit tam arte, ut vix many eximi potuerit, Citiffime. etiam ia 93 i] i s8263 9) 0 12% ‘etiam fuffocatus erat Puer, de quo HaLrerus Opufculor. pa- ‘zhotog. Obf. 9. fcribit,, nucem Avellanam infra glottidem, fub . ligamentis inferioribus, in ima cartilagine thyreoidea fuper oltium afperae atteriae haelife; in quo loco etiam fubftitiffe videtur frultulum de carne bubula, quod in laryage mulie. ris pauperculae, quae inter edendum tufli correpta, fubito mortua ceciderat, & apoplexia diem fuum obiifle reputaba- tur, reperiebat Lipfise fxc. WaLTHERUS, dum forte pulmones demonftraturus tylum immitteret in rimam laryn- gis & obftacelum intus perciperet. Vid. TraLLes Ufus Opi Salubr. &$ n0x. Se&. II. Cap. II. S. 25. p. 126. Alia fuffocationis “fpecies fimiliter ob impeditum aéris iter per rimam glottidis effe videtar, qua Drufus, Clandii Caefaris impuber filius fuffoca. tus elt pyro per lufum in frblime jalfato, ES hiatu oris accepro , ut tradit SurtonNIUS de duodecim Caefaribus Lib, V. cap. 27. ibi enim pyrum retro velum pendulum in pharyngem ufque tranfiile, epiglottida ad laryngem adprefliffe, ficque aéris ‘viam pevitus interclufiffe videtur; idem quod helluonibus, qui ciborum offas majores, quam quae cefophagum fubire poffint, deglutire conantur, accidere folet; offa enim retro velum palatinum in pharyngem ufque ingreffa, nec oefopha- gum fubire potens, ibi reftat & refpirationem intercipiendo fuffocat; id quod bis accidiffe vidit C PeriTus, Chirur- | ‘gus Parifienfis, Memoir. de l’Academ, roy. des Sciénces A. 1742. | p. 256. prima vice in homine, qui cum alio pignore certa- | verat, fe ovom coctlione induratum, integrum devoraturum effe, id vero impaGum haeferat ipfi phatyngi inter velum pa- latinum & oelophagum, nec redire in os, nec oefophagi ca- . nalem intrare potens, intra horae minutum hominem ftran- gulaverat; alius fimili modo fuffocatus fuit ex frulto carnis bubulae (du a/0ya4) quod deglutiri non poterat. + ——Non multum diverfa folet effe ea fuffocationis fpecies infantibus fere propria, qui propriamlinguam deglutiunt., id quod contivgit, fi linguae frenulum absque ratione refec= Vol. VIII V tum # = 154 63 ) © C E83 | tum fit, vel fe&io nimis longa inftituatur ; tunc enim lingua verfus pofteriora trahitur, apice fuo pone velum pendulum palatinum deducitur , linguae bafis retrorfum ducta epiglotti» dem deprimit, rimam glottidis obturat, & infans brevi fuf- focatur ; cujus. rei triftem cafum refert Peritus loc. cit. & vex 0 Iuftr. van SwIETEN Commiektar. in Borgna. Aphorifimos 6..1354. Sic-& Angolenfes fervi; propria lingua deglutita fe ipfes fuffocare dicuntur, fi dura nimis fervitus-ipfis difpli- cuerit, ut nempe, morte fua damnum hero inferentes, ul- cifcantur iniuriam. spa» sido pn di RIO VI DOS iti DT SISSI TUE RIOLO NI ‘In plerisque hifce cafibus Bronchotomia in ipfo pericu» lo fuffocationis inftituta, cum fru@u adhiberi polle videtur, non quidem quod inde omnis caufa nali auferri poflit, fed quod . fuffocationis periculo fublato amplius concedatur tempus, ve- ram. fedem ubi caufa fuffocans baeret, indagandi,. quae in. praecipiti tali cafu plerumque nimis obfcura efle folet. Sic in noftro cafu, vel digitis retro epiglottidem in os immiflis, vel faltem hamulo aliove apto inftrumento fruftum illud far. ciminis comprehendi, & per os rurfus educi potuiffe, haud impollibile videtur, fi vera fedes rite prius cognita fuiffet. . Annon in talibus recens fuffocatis poft faam incifio- nem, in afperam arteriam, .eadem auxilia in ufum debere vocari , quae in fubmerfis, (trangulatis, ferventis uvae bali. — teus, carbonumque vapore, & aliis fimilibus, extinîti viden= tur, toties cum felici fucceflu fuerunt adhibita ? 3 ) o ( &83 55 DESCRIPTIO PARTUS DIFFICILIS er PRAETERNATURALIS ‘OCCIPITE PROLIS DUBIAE PRAEVIO, ) | HYDROCEPHALO EXTERNO. “JoH. LUDOVICI BUXTORFTII, Mep. D. & FacuLT. AssEss. À e avi Matrona honelta Maria Salomea M***, Miilbufina, Do, Martino S.« , Mercatori felic. Bafil. nupta a 13. circiter menfibus , annum jam agens aetatis 29. antehac jugi incolu- ‘mitate per D. gratiam froens, rite femper mevftruata, pro- cerae ac formofae corporis ftaturae, temperamenti fanguineo» phlegmatici ; agilis & alacris, anno 1773. prima vice uterum gerens, variis inde vexata incommodis, cephalalgia affidua, . anguftia praecordiorum, haemorrhagia narium, a raptu fre- i — quenti \anguinis verfus caput & pedus, phlogofi, odontal | gia, naufea allidua, vomitianibus quotidianis matutinls, triduo | ante partum demum ceffantibus, (cum fomno & appetituimmi- nutis x). haufta licet potiuncula laxativa mannata ,4atque phle- | botomia quater celebrata: D. 28. Febr. 1774. bene mane, muco fanguinolento è genitalibus ftillante, .corripitur dolo- | ribus ad partum veris lumbaribus, fed levioribus, ac minus fequentibus, per diem aliquando recurrentibus, bis interea fto vapore uterino ex floribus Chamom® aquae incoltis; ‘agpontis circa vefperam RAS uterinis TOLRIARER in Vi, 2 orifi- «ul 156 | 63 >) o. ( 863 orificium dilatandum agentibus, per hoc fenfim attenvatum,. dilatatumque, propullis membranis diftentis, tandemque vi do- lorom difruptis, hora 9. effluxit liquoî parciori copia contentus, & mox praegrande prolis caput partim vi dolorum, partim & nixibus parturientis ad oram pelvis inferiorem protrufum, incuneatum Î, inclevetum manfit a hora 7. vefpert. ufque ad mediam fere nodtem, tunc ego accitus adyolans » abdomen primipare in medio maxime elevatum, tumens, atque ad attaàum admodum durum deprehendi, latera ejus autem mol- lia, minus diftenta. Genitalia quoque tumentia inveni explora- tione per taCum; Quoad fitum prolis, digito tangenti fefe obtulit pars capillata capitis, relaxata & propulfa cute cranii, f. capillatus tumor magnitudine pile lulorie, tumefadta ita, ut apparuerit veluti alterum caput, ac retro iftum tumorem cutaneum occiput prolis, facie os facrum refpiciente: prae- fcriplì itaque mixturam ex aqu. lil. conv. ceraf n. fl. til. naph. & cinamom. fyrup. fl. tunie, cum balf. embryon. & matr. Perl. ppr. cochileatim faepius exhibendam; verùm optato fuce ceffu cun deficeret, atque caput prolis fommo licet partu» rientis: conamine, ac vebementi totius corporis nizu indeti- menter edito, eodem loco retineretur, doloresque ad partun ‘munquam penetrautes , rariores evaderent, imo ferè prorfus abrumperentur , partum fponte naturà abfolutum iri tandem. plane defperans, hora 45 matutina D. 1. Marzi, juffi, ut. parturiens, hucusque fellae infidens, fup. k@alum in fita idoneo collocaretur, quò cdextram meam buiyro probe ine undam, eò facilius, quoad liceret, vaginae uteri juxta ca- put prolis intrudere pollem, tetigi tunc manitelte hydroce- phalum externum, (fitum, ut fupra monui) magnum, cum offibus ‘cranii nimis folidis, duris; pelvi offeae anguftae, f, potius bene quidem conformate, debitamque fuarum par tiun proportionem fervanti, cum reliquo vero matris cor. pore comparatae minore, ipfoque foetu matris proportionena habeote, inpafune L incuncatum, quem caflum vulgò generali > gomine y:p@ertes, vel minus proprie 7apeyop®wrsws, inte slavati > SE (RC GI GA 159 elavati capitis infigniunt, defumta fimilitudine a Gomphof, illa articuli fpecie, qua os oflì clavi inftar infixum eft & immo. bile haeret, veluti.dentes fuis alveolis. Tanta viae anguftia tandem, aegerrime licet., apicibus digitorum penetravi, & perveni ufque ad manus prolis decuflatim fub pedtore ejus de- litefcentes; minime ultra;. reli@tis itaque pedibus in fundo ‘nteti fitis, dextram meam caùte retraxi, amxius haerens cir ca agenda & non agenda, vel omittenda, cum figna certifa fima & infallibilia de morte prolis nondum adeflent. Interina vires vacillantes jejunae & exhauftae parturientis, febre, do- loribus capitis, dentiumque magis & magis vexatae, promp= tum expofcebarft auxilium. — VeSis -Roonhuyfiani introdu@io vel. applicatio in hoc cafu perfe&ae gomphofeos cum do. lorum partus cellatione plane frultranea , inutilis,- imò no» civa fuiffet; ne ,verbulum dicam de inverfione & extrac» tione prolis per pedes abfolute impoflibili propter nimiana capitis molem, viamque tranfeondam peranguftam. Equi- dem probe feio, in tali cafu partus difficilis & praeternatu» ralis, Capite prows praevio, a quam plurimis artem obftetric4 cum laude exercentibus medicis chirurgifve Celeb, SmetLIE fore cipem refam minorem, f. anglicanam, magisque C. Levreti forcipem corredam quam maxime commendarî, atque faepe faepius fummo: cum fru@u adhiberi; fic ex. gr. modo lau- datus LevrRETUS, cui tot & tanta in arte obftetricia de- -bemus, ipfemet in opere fuo gallico anno 1754. edito; cui titulus: «Ars obfletricia privcipiis phyficis € mechanicis demone. | firata, ad pag. roo. fequentes translatos aphorifimos habet: ss Certiffimum fignum, quod Chirurgo indicat promtum for. s Cipis ufum; matris & prolis confervandorum gratià, illud | eft, quod oriatur tumor fuper caput incuneatum foetusf, 3» & quod hoc ulterius nondefcendat, licet labor non abrup- a, tus fit, fed tantummodo quadam ratione remiffas. Forceps,. > fecundum ultimam meam correionem conftru@a, femper a in omnibus cafibus decuneando prolis capiti infervit , live | Quod facies pubi obverfa get five os facrum refpiciat, five Ice 3 » Uni ì | si 123 ) o €-E83 s uni alterive offium. Ilium adhaereat, five prima fefe in , Vià offerat, five denique fit occiput, quod primum defcen=. ss dit: in omnibus enim his cafibus. hoc inftrumentum mihi ss profpere fucceflit.,, 4 ». Preterea obfervandum elt, caput valde incuneatum » nunquam ‘obftare, quo minus. introducantur lamine for» s Cipis rite conftrutae & tractatae; quoniam caput cedit ea= s rum immiflioni, neque tantam vim adhiberi neceffe- fit, sE "Auandi mater vel foetus laedi poffent. ,» s Hifce CI. Auttor, quod probe notandùm, fuperaddit: ». Ergò ufus forcipis negligendus non eft, quum caput »» foetus ceterum bene confottuatum, weque bydrocephalicun, yo fed magni eft voluminis, & incuneatur orae pelvis non de» » formis Cego addo, nec peranguftae); hujus enim inftru- » menti ope fenfim fenfimque caput oblongius, ideoque ejus » exitus facilior redditur.,, Audiamus, quaefo, & mentem Celeb. olim Gottingen= fium Profelll Roe peRER in Element, Artis obffetriciae, [ubi - Se. I. $. 410, € /eqg.: haec habentur: »» Quoties hydrocephalus externus caput in nimiam mo- sslem expandit, prouti quidem ex tumore molliori & ante », caput flu@uante cognofcitur; artificiali capitis compreflione ss partus multum juvari potelt — Quam. diu etiam pejora ss inflammationis figna neque angunt, neque capitis moles in- ,,Cuneationem veram efficit, neque dolores valent, neque’ »»Orificio aperto caput promovetur, tutò forcipe caput comi » prefiam. educitur.,, È Sicubi verò gravioris inflammationis periculum ex ge- ST. bitalium tumore & pulfu cognofcitur, quin imò infigne tem». » poris » ‘53 ) o ( 183 159 $ poris fpatium a partus initio jam fuit elapfum, ab arte gra- » viori unice proficuun auxilium eft repetendum. Sola, mali »» caufam tollentia , inftramenta matrem fervant, Quoniam vero ss baecce caufaj nimis excedens capitis volumen eft, inftramenta ss ilta hoc ipfum volumenimminuvant neceffe eft. Forcipum ge- s, nus quodcunque folum adhibitum id minime praeftat: Siqui- ,».dem a@tio hujus inftrumentorum generis fola compreffione > perficitur, quam irritam effe patet, quod dolorum vis maxima ss illam ufque eo praeftare non potuit, ut per pelvim meabile ca- » put redditum fuerit. Corpora ad certum tantummodo gra- dum comprimi poffe, docet eorumdem impenetrabilitas. ,, ss Difficillima , quin impofhbilis forcipum, propter ca- put ad offa pelvis firmiffime appreffum, applicatio eft. Vio- sslenter dejedtae forcipes vaginam vulnerant, caput trahen» stes, eandem unà cum urethra & perinaeo dilacerant, co» s» piofasque ftrages edunt.,,. Hifce S. 418. fubjungit:. ss Ut itaque .cundis his periculis obviam eamus, perfora= se torio quodam cranium aperiri debet &c.,, - Hifce ergò anguftiîs preflus, duce jam Hippocrate ,, qui in calu, ubi fecundum naturam foetus non poteft excludi, caput etiam in partes comminuere jubet; duce etiam Clar. DeiscHIO *), cujus verba p. 20. n. 1. mea faciam:: Quis igitur obftetricantium de morte vel vita foetus in tali fitu ( capite nempe incuneato ) conftituti, certa nobis-tradet figna uno vel quinque fenfibus cognofcenda? Cum itaque de vita . foetus in hoc fitu nulla adfint certa figna, incolumitatem | matris cum omnibus pradticis merito praefero incertae vitae foetus, atque ad rupturam perinaei praecavendam , perforae “torium & uncinum cum Cel, Roe DERER; aliisque, forci. ' pibus antepono. Invo- Na 5 ' 4 noftri partem \Uxorem, nemo dubitet, minus è contrario ‘>, trilte amittere infantem, talemque , de cujus wita parune >» fperandum. ie - ep i \{ »Quam.ob:rem finamus, aut fi naufragium etiam ma- » tri timendum, \periculumque in mora et; faciamus potius »'perire infantem, «ejusque ja&ura matrem, quae fervari po- di X 2 2» telt, n 164. 3 ) o ) 3 » teft, redimi, ut elefo minori malo, majori autem evi. » tato id fervemus, cujus jucunda praefentia, & magnus », ac familiaris ufus nobis obleGamento eft, minorisque mali » nos facit oblivifci,” Quid Jon. Conr. BecKkerus în Trafate Medico Legale de mAMIOKTONIA INCULPATA ad fervandam Puer- peram Gieflae A. 1729. impreffo, hac fuper re cogitaverit, ex Titulo abunde fatis patet; hifce acquiefco:, alios. Au&to». res jam filentio transmittens. i Secundinas quod attinet, fundo uteri paululum finiftror- fum fortiter adhaerentes, Medico obttetricanti interdum ma- jorem operam & laboris diuturnitatem facientes., quam dif- ficiliores quidam fituum embryonis pravorum cafus , totius partus negotium demum abfolventes, & quarum felix extrac= tio Antiquis jam tanti momenti vifa et ,. ut Deam partus pofterioris praefidem conderent, Gerezam appellatam, PLu- TARCHO authore, priore partu vix abfoluto, ad tempus lucrandum, ne fcilicet orificium uteri £. os tincae fefe con- ftringat, (dici enim non poteft, quam: praecipiti collapfu., quamprimum onere fuo levatur uterus, ad priltinam parvi- tatem redire allaboret ) fimul didti illius Ovipiani fen per memor: Et nibil' emineant , 5 fint fine fordibus ungues ,, ad hunc partum pofteriorem promovendum, dextram meam: ‘probe inun@am in inftanti in uterum adhuc apertum demifi, duce funiculo umbilicali flaccido , cumque manù ad ejus fun. dum pervenirem, digitis inter placentam & tunicam uteri ina terpofitis illam totam ab hac, lege artis, decorticavi:, deglu- bi, feparavi & extraxi cum fecundinis, atque paucioribus grumis fanguinis Sic & haec & prior encheirefis laborve, omnis fpatio temporis 20: minutorum, auxiliante D'£ 0, fe- liciter peraGus, puerpera inde longe minus "ind a: mo- ta» I 183 ) 0 ( 83 165 feftata, quam a doloribus ad partum praegreffis; dolores ve- ro poft partum nullos, febrem laGeam modic. experta , lo» chiis rite fluentibus, nullo ardore, nec retentione lotii, mul «to minus incontinentià urinae verata, neque lipothymia af- feta, puerperium , fi odontalgiam , atque cephalalgiam fibi familiares, per aliquot dies perfeverantes, aptisque remediis debellatas, excipias, totum puerperium, inquam, ex voto per D. gr. feliciter transegit; initio anni 1775. partum naturalem felicilimum puelli vivi, vitalis, formofi, prae- grandis enixa. i * 3 ” là * È; * 4 » Auxilium in partu difficili melius in exercitata obftetri- eantis manu quaeritur, quam ad Poffvertam Deam confugien- do. J. ULr. METZGER Diff. de Vanitate Medicamentoruns pellentium in partu difficili. Argentorati 1747. "ASI " | x3 PARTUS 166 #83 ) o.( 8; CerTUSoI CIC I AG PRETERNATURALIS, % A PLACENTA INTERNUM UTERI ‘ /QRIFICIUM OCCUPANTE, CUM ENORMI HMEMORRHBAGIA. EJUSDEM. Me LIER 46 annorum, honeftiffima, Dn. D. B. Merca. toris ftrenui, & feliciflimi uxor,. temperamenti fangui- neo- phlegmatici , ftaturae mediocris, tenerae & gracilis tex- ture, cum pelvi oflea perangufta, (compreffam vocant,) an- tehac partus enixa decem, vitales quatuor adhuc [uperftites, 2, filios, totidemque filias formofas, jam nubiles; fex au- tem emortuos, partim imperfeGos, partim hydropicos ; men- | fe Martio 1774. (fub finem fcil. menfis fexti, undecimae | graviditatis, repeate feu improvifò, citra evidentem caufam, nulla aninii perturbatione , mec lapfu, agitatione, faltu, aut i&u praegreffo , corripiebatur uteri haemorrhagia , nollis ta- men 53 ) o ( {Sf 167 amen ftipata doloribus dorfi:, aut ventris, nec tenefmo, aliò- ve notabili incommodo ; in confilium vocatus, fine mora ad» volans, pulfum inveniens plenum ac validam, nonnifi fume mam animi & corporis quietem & tranquillitatem, cum ab- ftinentia tenuique diaeta, mec non emulfione temperante, ac modica venaefeCione , imperabam; unde finxu remittente omnia in bonum vergebant. Poft dies vigioti redibat nova; eaque paulo largior uteri haemorrbagia, brevi tamen fpatio, idoveis auxiliis cum decubitu in le@o; feliciter fedata. Sed odavo impraegnationis menfe, medio fcil. Maji circa meri» diem, torrentis inftar fanguis fluidus ,, multos fimul gru» mos fecùm gerens, ex utero tanta copia prorumpebat, ut matula {ftannea fubj:@a, mihi approperanti ottenfa ultra duas. menfuras contineret, unde lipothymia cum pallore faciei, algore manuum, fudore frigido, pulfuque debili, frequenti, obfcuro, & vix perceptibili ingruebat. Exploratione fufcepta,. ftitim de fitu perverfo placentae, ejusque adhaefione infolita citcum circa orificibm uteri internum, tadus ope cettior fae- tus, a regimine folo, vel medicamentis parum exfpedtari pofle ratus, confeftim adftantibus marito & matribus hones- tiflimis expofui, vanos atque inutiles, immo fumme noci- vos pariendi dolores, quin potius urgentius fanguinis pro- «fluvium inde metuendum fore, fiquidem praecipua mali cau- fa in praeternaturali placentae fito & coharfione pofita vide- ‘retur; itaque unicum & praefentaneum, vitae parturientis,. ‘vel etiam prolis forte fervandae auxilium, nonnifi a cita em- bryu!cia. fem manvali foetus extraftione cum omni dexteri» *tate inftituenda, fperandum effe ; impetra'0 confenfu omnium, | invocato prius divini numinis auxilio, a'duum opus ita ag- | Circumferentiae adhaereret, an vero aliqua ex parte jam ab ‘greffus fum : Parturiente nonnibil refocillata, refupinè tranf- «verfim in le@o collocata, natibus paullo elevatis,. atque ad fpondae marginem addu@tis, dextram meam butyro probe ‘inonGam vaginae, d gitumque indicem orificio ureri interno ‘immifi, ejusque apice, an placenta undiquagque adhuc-olculi ca 168 {63 ) o ( 183 ea fecederet, accurate explorando, fenfim uni digito alterum, omnesque reliquos addendo, his invicem didudis, orificium internum, in tali cafu vix unquam ad dimidiam fui partem apertum, eo ufque dilatabam, ut totam manum coardatam, quà fibrae placentae jim divulfae erant, ipfi ingerere, ficque in ipfam uteri cavitatem penetrare, & prolis extrattionem ratione mox dicenda expedire potuerim ; foetus fcilicet in dextro uteri latere furfum verfus fuis adhuc membranis clau- fus haerebat, quas adutum unguibus dilacerando, ocyus per foramen, ab effluente aquae copia valde ampliatum.,, inferta manu, parvuli flaccidi , jamque emortui ambos pedes apte prehenfos, per vaginam ad nates ufque uno tra@u eduxi, truncum vero dorfo incumbentem lege artis convertendo re wolvi; interea, dum exercitata obftetrix B. jufuù meo, pedes linteo ficco obvolutos prehendens, corpufculum prolis ver. fus pubem matris elevabat, ego folutis caute brachiis, ma- nu finiftra mea collo & humeris admota, dextrae vero de- miffae binis digitis ori infertis, cooperante fimul nixu pa- rientis, trahendo extra&ionem moliebar; fed hoc opus erat, hic labor, tum propter molem capitis relpe@u pelvis com- preffae nimiam, tum propter faciem vitiofe compofitam, & nimis dextrorfum vergentem, tum quoque propter funicu- lum umbilicalem prolis collo circumvolutum; nihilominus tandem capite melius diredto, & fuperato obftaculo, feliciter extra@io fuccedebat. Quo fa&o nihil moratus, fune umbili- cali decenter ligato & refeGo, manu rurfus utero injectà, placentae partem ipfi ac orificio interno adhucdum cohae- rentem , digitis interpofitis velut decorticando placide avul- fam, unà cum refiduis fanguinis grumis in totum fubduxi, atque ita partum hunc difficilem & praeternaturalem legitime ablolvi, eoque fimul haemorrhagiam alioqui forte lethalem, feliciter comprefli. Puerpera vero per Dei gratiam nunquam male habens, prater {pem tertio jam die a partu, interea dum le@us fternebatur, fola absque fulcro per conclave obambu- labat; Lochiorum fluxus erat moderatus, febris “dei mitif. ima; } 283 (o (CC 269 169 fima; ficque brevi D. d. vires cum fanitate ex integro recu. peratae. Puellus autem non modo fpeciem mortis prae fe | ferebat, fed revera mortuus erat, fiquidem varia tentamina incaffum adhibita, ut infufflatio agris, fri@iones cum linteis calidis ad ignem , terfio iterata calcaneorum, immerfio cor- pufculi totius excepto capite, in vinum tepefafum; fomen- ta item ex fpiritu diluto ceraforum , nec; non guttulae aliquot vini generofi ori inftillatae, praetet extremum pallorem, & flacciditatem totius habitus, vim vitalem penitus extindam fatis fuperque confirmabant. 1 | Confer: Fr. Maunrceao Tom. I. Cap. VII. & Tom. II. OBSERV. viri. OBSERV. Lv. OBSERV. Lix. OBSERV. Lxviri. OBSERV. Lxxvin &c. ou Item Dif ‘inaugur. J. N. Wesser de Partu cam Haemorrhagia ob Placentam orificio uteri adhaerentem. Balil. 1753. Et J. D. E. BrunnER de Partu praeternaturali , ‘ob fi tum placentae fuper ovificium internum uteri. Argentor. 1730.‘ 170 + RR) 00 (883 HAEMORRHAGIA UTERI ENORMIS, ‘ DIVULSIONE PLACENTAE INTEMPESTIVA. EJUSDEM. Simile ferè exemplum {ut in praecedente cafu defcripto ) de Placenta à fundo uteri delapfa, atque orificio ejus inter» no ex parte adglutinata, cum infecuta haemorrhagia enor- mi, edque iteratà, in Diario meo, ver potius Oblfervationi» bus meis obftetriciis reperio , quod ita fe habet: Mercatoris ftrenui , felicilfimi, Doi. J}. C. E. Uxor 36. - annorum, fenfilis, hyfterica, temerae corporis texturae, fta- turae vix mediocris, temperamenti phlegmatico- fanguinei, decima vice gravida, feptimo*geftationis menfe terrore pani» co afficitur, unde quater fuccedebat haemorrhagia uteri a- deò infignis, ut 16. dierum fpatio ultra quatuor menfuras cruoris utero amiferit. D. 22. Decembris 1772. bene ma- ne lipothymia hyfterica; nova fanguinis ‘effufio enormis, ex qua mox melius fe habuit, cum infequentibus doloribus ad partum leviffimis. Interim ha&tenus venaefedtio bis celebrata, imperata quies animi & corporis fumma, atque praefcriptae Gelatinae, Emulfiones, mixturae, &c. Hora 3. pomeridiana orificio uteri ex parte hiante, doloribus partus quidem cef fantibus, forfan nocituris, mox in animum induxi, ad vitam i partu= “#83 ) © € 88 ‘171 parturientis, quae D. D. jam bene fibi conftabat , fervan- dam, prolem dubiam, verfione inftituta, quantocyus ex u- tero & gremio matris extrabendi. Hinc ab attonitis adf(tan- tibus (quod nempe manus auxiliatrices adhibitarus effem ute- ro adhuc maximam partem claufo , doloribusque filentibus,) venia mihi conceffà, gravida prius in aptum fitum collocata, - dextram meam collo uteri applicui, motuque leni rotatorio, vel digitos in gyrum agendo, fenfim in ipfum uterum im. mifi, fed moram fecit placenta, os uteri internum cingens, hinc ex parte feparanda, vel deglubenda ad transmiflionem digitorum, tunc membranis prolem cingentibus perforatis , ac Liquore amnios effluxo, parvulae pedes primò finitrum propiorem, dein & alterum arripui, attraxi, tandem bra. chiolis folutis ac demiflis, dextra mea capiti prolis fuperim- pofita, hoc depreflì , finiltrà humeris fuperdata traxi, dum obftetrix Fr. pedibus parvulae nonnihil furfum elevatis fimul leniter attrahebat. | Extrata fic 20. minutorum fpatio prole foeminà, pal.‘ lida, flaccida, exanimi, emortua. Tum vero fponte exci- dit placenta ex utero. Num illa tempore terroris a fundo uteri feparata, delapfa, fuper os uteri fefe affixit, unde fan. guinis profluvium ortum ab ofculis vaforum quorundam hi. antibus ? Mater fingulari D. beneficio, neque per operatio- nem, neque in puerperio unquam male fe habuit, verum hoc feliciffime transegit; Anno 1773. tempore vernali & au- tumnali, ufum aquarum mineral. Plumbarienfium adeo falu- brem atque efficacem experta, ut undecima vice uterum ge- tens, per totum graviditatis tempus, fi unquam, pancraticé waleret, (exceptis varicibus crurum fibi moleftis ) juftoque termino, d. nempe 7. Januarii A, 1775. facili nifu, D. ju | vante, intra horae quadrantem prolem mafculam, vivam, | Vitalem, formofam enixa fuerit, antequam approperarem, ubi ‘adutàm ad deglubendam & extrabendam placentam fundo ‘uterino leviter annexam me accingens, feliciter opus abfolvi. Ric b si Me REISEN. 572 6898 )D oc RI RETENTIO. SECUNDINARUM | PERNICIOSA. nov EJ US DE M. Noi reticere pofflum Cafum novifime mihi obvenientem in. pago vicino Muttenz; ubi viri ruftici ,. juvenis,, rudis, he. betioris ingenii, uxor 26. annorum aet. d. 22. Dec. a. 1775 praeterlapfi hora 5. matutina, partu felici, aft praematuro, feptimo nempe graviditatis menfe, parvam prolem fbemin. enixa eft, cum retentione fecundinarum, quibus neceflatiò extrahendis adventum meum cum auxilio eftlagitabant am. bae obftetrices praefentes, pertinaciter verò recufante: mari» to parcipromo f. parfimoniae ftudiofo, res minime differenda temeré dilata eft ufque ad horam 1. pomeridianam diei infe- quentis, quò fubito vocatus, eò properavi, parvulam neo» natam è vivis ereptam, matremque, interea temporis, ob. dilationem, baemorrhagiam uteri enormem, ad ib. x. cru- . eris, & ultra, paffam, hinc pallidifimam, debilem, fere ex ‘animem & exfanguem, reperi, quam, celfante tunc haemor= rhagia, jufculo carneo cum pauxillo vini remixt. prius refo» cillatam, in fitum idoneum collocavi. meque Deo invocato; ad arduum opus, eventus incerti, accinxi, fub Ejus aufpi- ciis placentam (Embryonis, non matris partem habendam ) lege artis deglubui, & caute extraxi, (licet cum difticultate propter pelvim comprelfam , ) circa os internum Aterianr fin ras 183 ) © € 83° 173 , ° bras connexam, fex minutorum fpatio abfque infequente li pothymia, vel haemorrhagia; omnia quidem fub ufu' ana lepticorum & refocillantium, jufculorum ‘nutrientium, Ges latin. Emuls. Julap. &c. ex voto cedere videbantur, ufque ad 3tium & 4tum ‘abbine diem, quo febris la&ea intenG@M ma ingruebat, cum iterata ettufione fangwinis, inftamma» ‘ tione uteri, gangraena & morte, fine malorum terminatis. Nonne in tempore vocatùs, Deo favente, fervari potuiflet juvenis foemina, longa; periculofa, dilatione, & mora, Certae atque inevitabili morti tradita, ad veram anaemiam usque exhaufta? (*) ‘ Cum argumentum de Segundis bene & tempeftive cu. randis . dignifimae confiderationis fit, liceat hac occafione aliquam commentaticnem de Secundinis maturé curandis fub- jungere.. Secundas expedit; è veffigio fequi praceuntem fetum tardius enim procedentes , ‘arguunt aliquid monftri ali, pereuntibus ‘inde quidem plurîbus praegnantibus. N, Turpii OEsERV Mep. Cap. xLI, pi m. 361, Edit. Amffel. gvo. ._— Retinetur placenta :) vel propter membranaceam cum parietibus uteri adbaefionem; nempe fi in matrice remanet propter firmiorem cohaefionem, & membranae filamen ofae | circulum crafliorem : vel Ildo) per inofculationem v: forum © wel' 1IItio) per carnofam cum utero concretionem: vel 1Vto y per incarcerationem, arziére boutique CI, Peru retinetur placenta propter vagi- nae coardlatae refiltentiam. In cafu retentionis a fpafmis folis, ut plurimum inunc- tiones vaginae & abdominis oleofae tepidae , nec non clyfe mata mollientia & lubricantia utitiffima fufficiunt naturae ex= pulfionem molienti, experientià telte. In cafa refiftentiae orificiii vaginae requiritur praecipue fola encheirefis pro illo aperiendo & dilatando, Ubi verò firmior eft connexio fibra- rum cum utero, omninò operatio v. feparatio manuaria cum .prudentia & dexteritate peragenda requiritur, & vanus eflt metus malorum, (ut Cel. RoeDERER. verbis utar) quae manus perita in utero haerens producere putatur, plurima enim exinde enafcuntur.commoda: fic enim certò cognof- citur 1°) Utrum proles altera in utero refidua fit, vel mola, - ‘vel aliud quodcunque, an minus? 2°) Parturiens a crucia- tibus, quos funiculi irrita attratio movet, immunis manet. 3°) Negotium citò peragitur. 4) Tempus non teritur inutili conamine, & placenta propter inaequalem. uteri contradio- nem in carcere non detinetur. Juftus è eontrario foret me- tus, retentis diutius in matrice fecundinis, vi naturae fola non excutiendis, propter dira mala inde fequentia.. Quo circa ‘confentientes habeo omnes Medicos atque Chirurgos , paucis exceptis; fed & paucos hos effe nimium eft. Sic G. Fagr. Hik&DANUS in Obferv. € Curationum Chirure. Centur. 1IL p.m. 543. refert triftifimum exemplum fecundinarum retene tarum, morte tandem infequente: ,, Nobilis nempe Matrona »» Bernae Helv. 16. Febr. puellum feliciter peperit. Poft par- ;, tum fanguis quidem copiofe effluxit, fecundina vero reman= »» fit in utero. Illam, quum obftetrix manu non extraxiffet, »» multa variaque medicamenta ad ipfam expellendam,. eaque sì Omnia Lr #83 ) o ( 183 1750 omnia calida, adftantes, fed frultra, exhibueront. Remane syfit enim in utero, ad 18. ejus menfis diem, dum circa - » horam 10. noctis natura illam fponte , fed putridam, foeti- s;damque expelleret. Ipfe Hirpanus unà cum PauLro nLentuLo, Do&. Med. Bern. ipfam febre continua & » ardente laborantem invenit, lipothymiae, anguftia pe@oris, s» Vigiliae, & inquietudines tales aderant, ut ab eo tempore, » quo doloribus partus correpta fuerat, fomnum capere mini» s me potuerit. Caeterum etfi fecundina, fi adftantibus cre- ss dendum, integra elapfa effet, nihilominus tamen materia, ss veluti fanguis corruptus &putridus, fed ita foetidus, ut ss fuo foetore totum conclave adimpleret, per pudenda ex- » tillavit continuò; quae porrò materia & foetor internam ali- ».Quam putredinem arguebant. . Aderat praeterea & fluxus® ssalvi.. Noseà, perzit Ile, quà fieri potuit diligentia, fym- so ptomata ita debellavimus, ut omnia ferè falva viderentur; » fed fefellit nos opinio; 4ta enim Martii, qui fuit 17. morbi, » Cum praecedens nox utcunque quieta fuiffet, & circa 71 ‘ssMatutinam jufculum fumpfiffet, per horam mecum de mor » bo fuo, infantulis & rebus domefticis confabulata fuiffet, ss, ancillas, ut leGum fternerent, advocandas juffit. Quae cum »è leto illam elevarent, & in fedem collocarent, in lipo- ssthymiam incidit, & protinus, imò & in eo ipfo momento, »& antequam ego ex proximo cubiculo accurrerem, vitani » Cum morte, commutavit. — -Saepiflime parturiens in exclu= s»dendo foetu vires adeò confumit; ut poftea fecundinam » @xpellere non poflit: praefertim in abortu.,, pi Audiamus nune etiam, quae celebris fuo tempore Me- dicus, & obftetricans in civitate Lipfienfi dexterrimus ac pe- ritiflimus Jon. Vac. HARTTRAMFFT; in eleganti fua Differ- .tatione pro Grado: Dodoris de non differenda fecundinarum ad- ierentium Extractione, Lipfiae 1735. hac fuper re tanquam Xtus obfervator; atque feliciffimus operator, na “a Ì ma tre 153 ) o (183 fima pallim fcripfit: 6.{1. ftatim haec leguntur verba, huc “ apprime facientia: ;, » In partu naufragia fieri, & fummum quandoque re- s rum difcrimen incurrere in ipfo operis fine eos, qui rem ,s peratam autumant, ubi coronis impofita nondum fuit y ,s quotidiana experientia loquitur. Cumprimis id fati genus ,» experiuntur, qui curam uteri hominifque nafcentis, fafci. » piunt, obftetricantes Medici, ut pote qui, foetu in lucem ,» edito, propitia etiam Lucina, probe norunt, totius partus » negotium abfolutum tunc nondum effe, quin potius non , levem oboriri difficultatem, reftitantibus & remanentibus 2a) in utero fecundinis, perfentifcunt, quo ipfo verum effe ,» cognofcunt Philofophi effatum: A devrioni Poovrides iroPt= 3 Tico Secundae meditationes fupientiores. Bugie, Idem & » ego fenfi, ex quo difficillimum artis obRtetriciae campum ,s ingreffus fam, magnamque femper habebo Magiftris meis gra» ,3 tiam, qui me attentum fecerunt ad ea, quae, edito partu; cum 5 matre, maxime quod fecundinas attinet, fieri adfueverunt. Ma- » jori rerum ufu,cum praGicam vitam agerem,edo@us fum, cum: » Omnia tranquilla effe putarentur, gratulationes de' felici enixu: .; matrum haud rarò in lamentationes verfas fuife, ob fuperve=: »s nientia, remanentibus fecundinis, gravia & lethalia quandoque: ,3 fymptomata. Hanc difficultatem fine dubio antigui noverant,: ,3 Quibus felix fecundinarum extraGio tanti momenti vifa et, ut » Deam partus pofterioris praefidem conderent, Geretam appele » latam, prout author elt PLuraRCcHUS, ‘nec'ùltimò inter Deas » partuum Hecaten, Genethyllin, Lucinam, Junonem, Profam, x &c..loco habitam. . Quapropter:me adeo exercitatom in » arte nunquam credidi, ut non novas fubinde edifcendi vc »» cafiones ex hoc capite habuerim, ‘Maxime vero haud ‘fe ,, mel edoctus fui, fecundinas fortius; quam fieri folet cad — ss haerentes;majorem operam & laboris-diuturnitàtem feciffe;) ss quam difficiliores quidam fituum embryonis' pravorum cafus? 1 RIE if23 ) o ( 183 177 è 0. S.H. perzit: ,,’Perinde non'eft, utrum retineantur, an ‘» vero fortiter adhaereant fecundinae. Probe novi, de reten- i tione fecundinarum jam ante me a@um effe a plurimis, *) «» verum me non latet, vulgatiores plerumque retentarum fe- cundinarum caufas ‘allegari, prout funt, claufura orificii — uteri interni a negleCta ejus cura , funiculus umbilicalis in » Uterum relabens, quod, ne fieret, ridiculam ‘habent :non- i» nulli chordae :cruri parturientis alligandae confuetudinem., n'Qui.mos fuit antiquorum. Verum quilibet mecum fentiet, » illam retentionis fpeciem, quae adhaefio dicitur, curatiori » paulo indagine dignam effe, utpote de qua plurimi om- ‘» fino nihil, pauciores parum ‘& infufficienter ‘feripferunt. ‘» H. A. DEVENTER, quem inter obftetricantes principem » facile arbitror, ‘«& quem minutiarum etiam ftudiofum fere > femper deprehendas ,-obfcurius, & vix tribus verbis adhae- » fionem fecundinarum attigit. Oppidò -raram: hanc appellat » Juftin SieGEMuNDIN, ac plerumque lethalem, & fi » poft alios de meo quidpiam addere licet, retentas fecundi- ©», Das plures, adhaerentes-pauciores ‘babui. (‘Ego ex 300.:re- »» tentis, 25. adhaerentes f. coalitas feparandas ‘habui) "» sì Unicus mihi fcopus & primaria -intentio, ‘è qua pio ‘ "prudentique medico recedendom nunquam effe arbitror, ss regia via unica, & ‘una omni exceptione majorîregula: »» Non differenda effi, quam fortiter etiam adbaereant, fecundina= s, rum extratio , nibilque in ambigua ifla re vel expeGationi me= 1 :*) Catalogum Auctorum , «qui :de retentis fecundinis, earundemque ù ‘noxis .egerunt, recenfet MarrTHR. Moronus. Dire&orium Med. Pra. Francof. ad Moenum. Diff. aegram retentione fecun- 3 «dinarum .laborantem »fiftens, Praef J. H. Sleuogt. Refp. C. E. «. Seyffartho. Jen. 1704. De Secund®. poft partum excernendarum |» retentione Marin. Hurt, Altorff. 1672. P, Stuart Diff, fiftens fecundinas falutiferas aeque.ac nocivas, Argentor. 1736. Wol. VII". Z »» dicae 178) 1883 Do (88 REL (5; dicae, vel fpontaneo naturae operi vel cafui formito tribuene s, dune, Quam maxime etiam arridet Ejusdem au@oris fen- ‘tentia de caufa adbaefionis firmioris placentarum in gemellis; 5} Beneficio naturae, ( fcribit ile,) fatum effe intelligimus,, quod lege quafi naturali placentae ifivsmodi tenacius fedi ,, fuae affixae deprehendantur, ne icilicet interea, dum partu si alerius occupata e& obftetricantis manus , alterius fubfe- cuturi foetus placenta, facile difcedens, per fe labotiofum 35 nixus- officium matri, embryoni, & adminiftranti taedio» , fum & periculofum efficiat. Liceat fuperaddere vel tranfcribere Jocum ex. ejusdent Differt. S. 15. pag. 43. cum non in omnium manu verfe= tur: ;, Supponamus, 7%; omnia mitiora, fit nobis pla- Centa ad mentem RuyscHii morae patiens, fi falus etiam ,, puerperae nullo modo periclitaretur, commoditati tamen ;, matris, & brevitati laborum aliquid concedendum eft, neg ,» Video , cur in craftinum differendum fit, quod hodie, & sv in'inftanti quidem, quamvis cum aliqua difficultate ,. fieri ,, debebat. 70 pender dvaBarAsperor, fi ullibi in re medica, », hoc fane in paffu laudes fuas meretur,,, His ita fefe habentibus, cui bono ergo mufculus Ruys fchianus, in fundo uteri ab ipfo folo obfervatus, antehac a - memine deteAus? objiciet forfan ftator quidam, & defenfor, Saepius laudati Hurzzramffti refponfionem folidam meam fatiam: ,, Si re&e intelligo CI. Inventorem, ai? ile: +, evo» as lutis, quae de mufculo agunt, locis, femel faltem hunc ;, mufculum ab eodem obfervatum fuiffe deprehendo ; Ve- ,j ram ficut veritates anatomicae obfervationum frequentia & ,; conftantia nituntur, ita, falvo aliorum judicio, hocce ex. ,, clufionis fecundinarum organon tamdiu pro fufpedto babere ss liceat, donec id, quod fedulò facere allaborabo, mihi ad », oculam. demonftratum fuerit, Equidem Hrecquetus . da 8 vo Cao x-9 Tin Epitt. ad RurscHivm, eidem publice gratulatus eft de #» hoc invento, itidemque AsaHu. VATERUS, nec non Cl, » STENZELIUS Dill. de utero infonte, mufculo uteri - ‘» affentire videtur. Verum neuter a fe vifam ‘hancce orbi. », cularium fibrarum feriem praedicat. Interim ALEX, » MonRO, fcotus, a fe obfervatum, & tam reticularibus, » quam orbicularibus fibris conftantem afferuit. Fidei tanto. » rem virorum nihil derogamus, conftanter tamen alflerimus, s» haud improbabile videri, tratum ejufmodi fibrarum detec& » tum fuiffe in utero, cujus membrana interna a fundo uterî » Violenta feparatione fecundinarum abfcefferit, quo fato, », mirum non eft, .carnofos apparere fibrarum vario modò » difpofitos fafciculos.. Duo certe funt, quae me de utili. s» tate laudati mufculi dubitantem reddiderunt; unum, ipfo »» fatente authore, ejus faltem in fundo uterino exiftentia, ss Cum fint placentae in cervice collocatae, & facillimo nel » gotio fine hujus mufculi efficacia abfcedentes, totum au- » tem uterum fundum appellare velle, inadaequatum; vel na. » turam aliquo in loco fibi ipfi infufficientem arbitrari, im » pium effet; alterum, contemplatio, quid denique fiat cum » hoc mufculo, fi uterus vacuus elt, an collabafcat, & tur= » gente utero extendatur, an fingulis graviditatis vicibus re- » generetur. Sane, quodfi, nilt expellente mufculo, num sì Quam prodire deberent fecundinae, rarò abfcefluras effe ar= sr bittor, neque fecurum facere debet lubrica haec obferva= »tio obftetricantem , ut otiofus expeGando mufculi effe@tum » allideat, quin potius eò navanda opera omnis elt, ut, quam sy fortiter etiam adhaereat fecundina, ejus extraîio inflituatur so Quantocyus , quo in negotio fuae, quidquid in contrariun » ab aliis monitum fuerit, dexteritati fidere unumquemque + decet... Facile autem in partes CIRuvscHti(Adverfar. m.Anatom. Dec. 2. &c.). abco, quotiescunque monet, ex | » traGionem fieri debere absque violentia, non feftinanter » extrahendam fecundinam effe. ,, zz. e Hif& 1$9 ‘283. ) o ( 883 Hifce ‘ego-addo., perfuafus, .nullum. effe adhaerentiae gradum, qui non provida, & in:encheirefi- experta manu fus perari. polfit.,. nec. indulgendum effe morae,.nifi unico in cafu»: ubi: convalfivi. motus &. uterem, & totum. corpus invadunt';. eonfentientem habeo fuo: tempore in arte obltetricia. exercita= tilimum. Harttramfftium. 1. cit. p.. 38. Ex baGenus prolatis. abunde patet neceflitas & fumma utilitas. feparationis fecundinarum utero cohaerentium,. *) etenim: Homicidii crimen. eft, in hominis falute peccare.;. juxta Gaffiodor.. Form.. Comit. Archiatr. & turpe foret, cum detri- mento falutis humavae expedare. velle.,. donec fpontaneo mo- tu eveniat,. quod. fieri. poffe dubitamus.. Inde quoque fatis: fuperque apparet,. qualia debeant elle: requifita & quali tates perfonae ,. manum. huic operi. magno faepe & arduo ad= moventis; has: Pau. (Pratique des. Accouchemens, Paris y. 1.694. 89. Lib. 2: C.. 15.) feqq. comprehendit,. quibus ego» accuratam. notitiam. anatomicam. partium. generationi. dicata= rum,. inprimis (tru@urae uteri: muliebris,. praemitto:. Dex= seritate ad feparandam-, lego-apud P EU ;. fi adhaeferit fecundina;. patientia ad placide agendum.,. fi. nimium. adhaeferit., ingenio.ad di= gnofcendos: placentae fiatus,. promptitudine ad tempus lucrandum'y: experientia. ad. definiendòs qui vegulis carent ,. cafus, opus eft. Nihil audacià doîtius eft, nihil ‘ignorantia. audaciusi HiePocs His ita fefe habentibus,. mirum'fane , cur obftetticibus, quarumi plurimae, faltem'noftrates, (dicere erubefco ) modo: expofitis requifitis , qualitatibus & principiis carent, v. defti- tuuntur, (nos enim audiunt & difcunt' in fpem futurae ob: livionis ) tanti momenti negotium committatur, a’ quo. vita ‘ vel mors parturientis pendet, obftetricibus, in quas graviter invehitur Zacutus Lusitan:vs his verbis: Si vero. 1 mors _ #) Cafuna: mulieris Muttenfis allegaffe fufficiat, cana 3 ) © ( £$83 L$r. wIOFS contingataliquando ,. sa temeritati obffetricum ES. audacine int ponenda eft s hac a. cun manum #1, 0s vulvae conficiunt, tari vio» lenter hoc. opus: exercent y ut uterin dilz;zient ,. ulceribus 5. inflanz, matione afficiant,, ex quibus mortein fubfequi poffe, memo dubitat.: Quos errores cum aliis ,. ab obftetricibus polt partum com. miffis erudite taxat Caspar. Bose in Diff. de Obffetticuna Ersoribus:si a Medico Chitico- perveftigandis. Liplae 1729: S. 3+ Harttramfft in fupr. cit. Difl.-hac de re conqueritur, dun fcribit pi 46. ,, Plurimas vexat impatientia-,. ut. prompte ne-ì ss gotium expedire velint, maxime,. fi pauperioribus affitene, » tes:«evocantur. ad» alias, majoris lucri. fiducia. quo: fit, ut debitam prudentiam, & in ferendo labere conftantiam nee gligant. Es paz. :26.:.;, Non. leve obltetricanti negotium. fa» » Ceffitur, fi, poltquam a feftinante. obftetricis manu mutilar » extrata fuit placenta , tardius.advocetur..,.. Et pauloinfras. ss Obftetricibus: mos elt,.. arrepto funiculo sumbilicali fepara= s» tionis negotium. fufcipiendi. . Neque enim tantum ille im ss: radice fua , quà. placentae immerfus eft.,. aliquando evelli stur, fed & aliquam plus minus-notabilem. fecundinae par= tem poft fe relinguit,. majori plerumque tune exiftente re- » rum difcrimine,: quam, fi tota. placenta adhaerens in utero: ‘ fuperfit,. haec enim. per notabile temporis (patium remanet;. ss quamvis. non differenda fit ejus extradio ,. illa.verò ob con= si tinuam uteri haemorrhagiam , nifi. penitus evacuato utero,. non compefcendam-, in praefens vitae periculum matremi »3 adducit. . Hinc imperant Medici, ut extra&@ae placentae: » Convexitas: ad(tantium. examini. fubjiciatur, quò. integritas »» ejus omnibus: innotefcere poffit, utque , fi portio nonnulla » defideretur, conquiri undique poffit, id quod nulla mora s»: conceffa. peragendum., & fi: etiam. omnia fecura. videantur,: | » Rihilo fecius omnis navanda opera, ne quid peregrini ini s Cavo uteri fuperfit,. id quod jam fuo tpore HirrocRaTESì » fedulo fuafit ,. qui. evacuandum. fanguinem grumofum a: eee. & lochiis in utero colle@um. feriò imperat de sw Morb.. Mulier. Lib, I, Part. 7$. ‘ Z.3 — Keroe 182 #3 ) 0 C 883 fi, KeRcKRINGIUS Olferv. anatom- obf. 36. di 79. exe clamat : Aliîs folenne ef, Harpyiarum more, quo ‘termino de ob — ffetricibus mali moris utitur, unguibus,*) 5 dicitorum apicibus involare in adhaerentem fecundinam, eandemque contra do&trinam , a Magiftris acceptam, terebrando pertundere. i Metus fane “manifetus fubet, ne digiti unguibus are mati teneram uteri fubltantiam laedarit, excorticent, &.in , inflammatiofiis periculum adducant, quamvis id impuné fierî ftatuat Paur. PortaALIUS in Prazigne des Accouchemeris,. - Paris 1685. Svo. Et Cel. P, G. WerLHOF Obfervar. de È Febribus p. m. 290. not. (g.) Obftetrices feqq. verbis accufat: Si qua adeft in puerperis vulneratio, ea manu obfetricis fatta effe foiet .... Fit autem etiam maxizite vulneratio extraîtione fecundi=. sac, faepe per fibras utero adhbuc comexae y aut alicujus partis ye ‘“smbi pars jam fruftulatim , viti faepe' contingit facilius educta ef Separatio ab utero faepe fit manu feffinante, imperita , :temeraria y €5 neglisenti , tamquam ea ves nihili effet; modo foetus edu&tus fity E5 fecundina quafi integra monftrari queat. | Ica vero id vifcus. mobile, fenfu exquifito pollens i @ fanzuine tune magnopere tura gidum © affuens ,'lacerwin fieri) fe vuliertri. neceffe eh, = è Uteri procidentiam ipfò obfervavimus in cadavere mulieris s Cui fe=. cindinafefinanter extraîta mortem induxerat, utero fere funditus. inverfo , fundo extra ovificiuni prowiimerte , ES interiori fubfantiay - quae jam ob inverfronem exterior apparebat, nigra plane ES fpha=. celofa. Relitta fecundiita , vel ejus particula' adhaerensy cum pito fredine plerumque, € Symptomatibus haud tenmendis, fed tutius ,Bamen , Jponte feparari fenfinr, €$elabi folet;' quam cum ulla lae= ffone uteri, aut vicinarum partiums extrabi. Et paulo polt pergit in cadem ragenBari: gi doglie pleraegue membrartas fi ESRI reigp *) Refe&@ionem unguium fana ratio ‘neceffatiam effe imperat, hinc he - ftetricibus etiam di&a fint, « peggio Ovipivs ‘habet : " (Art. Amabe Li, I. V. 519.) È dl © Et szibil emineast, 8 first o (714 pai purigues. EI) .0 (163 1883 brasgue fecundinae ° utero ‘adhuc fiwmius adbaerentes , haud fatis. ‘caute, €53 nimis fubitò feparare tentant. Vereor autem, ne illa ‘maxime temeritas , aut incuria, merito accufetur, fe qua mulier pof abortum, aut partum verum, ex haemorrbagia arteriofa , vel efebre: etiam infammante, aut putrida, periclitatur. Famofareft fe= vbris miliaris f. veficularis , f. purpura alba, probe diffinguenda ab altera: pellucida, dem bellen Kviefel , quam primus C/ ST OR “©HIS in Eteodromis defcripfit, &5 nos deinde faepe obfervavie. muss Febris illa periculofa, tantopere paffim puerperis frequenss nefcio, an magna facpe ex parte ejusmodi feffinationi ES violentiae, «mbivis fere frequenti, debeatur. i Tandem etiam turpi & nefando errore obftetricum, ex ‘ignorantia atque imprudentia praecipitanter commiffo acci- dit interdum, nt loco fecundinarum uterus extrabatur, vel fiat quid pro quo, ut vocant; cujus audacis facinoris triftiffi= mum exemplum refert fupra laudatus FABRIC. HrtD'à Nus in Reponf. epiffolica ad Epift. Mica. Dorinett: » Quia medicamenta; quae foetum mottuum & fecundinani » expellunt, plerumque'calida, imo calidiflima, partes in» 5» ternas fopra modum excaletacient; hinc febris, inquietue . +5 dines, vigiliae, aliaque fymptomata accrefcunt., )atque ut- ss plurimum mors ipfa fequitur,. praeftat itaque illam- manu +» extrahere , idque ftatim. poft partum, & antequam, oftiuna 4» uteri.claudatur..; In illa. autem.operatione , ut circumfpede sy & prudenter procedat' obftetrix, ne. loco fecundinae ute» »s tum accipiat ,, extrahatque, neceffe elt: Id enim.ante pau> - 3 Cos annos in Belgio eveniffe, D. HenRICUSs STAPE- » DIus, Medieus & amicus meus, fuperiori.anno;mihi re- »» tulit; obftetrix enim cum poft pattam fecundinam extra- ss here vellet, & ipfius loco uterum arripuiffet, extraxiffet= ss que, tandem quoque abfcidiflet , eadem die. puerperany »» Daturae fatisfecifle ,, mihi aliquoties. affirmavit, > | Rite perpenfis omnibus recenfitis ‘dammis; calamitatibus, atque infortuniis, ignorantiae, ineuziae, audaciae; impru- 00) dentiae ma EB) o Co dentiae & feftinationis obftetricum pediffeguis, impenfe mi. fii gratulor, quod, exemplo à beato Parente femto, hafoe matronas, meae inftru@lioni traditas (imò omni data occa- {ione ) de hujus rei dignitate, atque de manifefto vitae par- turientis propriaeque famae periculo monuerim ,' ipfisque partim Jufla ampli! Magiftratus, (*) cui falus fubditorum à Dro commifla eft: partim ftimulo confcientiae hujasmo- di operationes, tam magni momenti «exercendas hucufque non conceflerim, nec unquam conceflurus fim, in eadem fententia ftans com Frep. Rurscuto afferente, pruden» tius effe velinquere placentam, quam lethali feffinatione occidere aegram ; Et cam CorNELIO SOLINGEN ( Hand. Griffe der Wund-Artzney, Franckf. an der Oder, 4to. p. 466.) Melius effe fecundinae partem relinquere, quam uterum laedere; id ,elt, ex duobus malis id eligere, quod levius eft, raimque ‘ totam in tali cafu maturae permittere., quae nunquam in fe ipfam faevit uti homo in hominem. Concludo ergò cum voto ardenti, ut omnes Cl. Me. dici & Chirurgi Urbis noftrae probe memores Legum fanci» tarum ; fuo loco quoque, data occafione , ‘obftetrices a prava “Encheirefi evulfionis & extra&ionis fecundinarum abfterreant, ‘arceantque’, quò tandem rumori, clamori & querelis Publici imponatur ‘finis exoptatus; unde enim, quaefo, tot juvenes, feminae fteriles, tot ‘prolapfus uterti, v. faltem ejus vaginae? unde fcirrhus uteri tam familiaris? unde tandem tot puer» perae febre lenta & he&ica laborantes, morte terminanda? ‘unde Natorum numerus quotannis ferè imminutus? Ut ta- ceam trifte exemplum nuperum Lucisvall. &c. Pi et ; D. €. E. (*) Interdi@tum hifce .comprehenditur verbis in Seb. Ordn. fiir die Sebammen in der Stadt: Artic. XIV. Ea fol aut) feine Hebamm fi: unterfichen, «cine -todte Leibed:Frucht, oder zurucfgebliebene Nadaeburt veder durch Sandanlegung, noch durch treibende Mittel auszufiiren, fondern Ddergicichen Auligen cinem moble cn o iefagrenen Medico uberlaffen. 8830) 0( 183° 185; i D. C. E BERDOT OBSERVATIO LI Loquela, Guftus, ac Deglutio fuperftites, abfque ullo linguae veftigio. Bitjcal fanae cafum, a multis forte ‘aliis accuratius jam defcriptum, cum ejusdem adfit teltium nubes, ACTIS & helveticis concredere fas fit. Narratio. ALiquor inclinantis proxime elapfi Februarii diebus, Montbelgardi commorata elt, orbem pervagans, ftipem quaefitura , Maria GrISRARD, Pi@avienfis, ex oppido Mor» tagne, annos nata circiter viginti feptem, haecce;de fuo fato ‘warrans, veriflimaque jurans: Septimo: aetatis anno, confiuentibus malique moris va. riolis laborans, eo invaluit morbi ferocia, ut linguam affi» ciens gangraena, velociusque ferpens, pellima quaegue omi- naretur. Hifce in anguftiis exftirpatum fuit nobiliffimum iftud oris organum, vel, ut ipfa refert, eo cum doloris fen= fu evulfum ,.ac fi una e praecordiis extraheretur ventriculus. Haud pauci fimul eradicati fuerunt dentes, ceteris, per aeta- tis aut peflumdatas oris vices, vel jam-vel brevi pot dela. pfis, ut elinguis, edentula, mutaque & furda ijaceret dam. nata ab omnibus ad interitum puella; Medicando enim in * Vol, VIII. Aa tantis 186: - == 283) 0 c( 8830 tantis aerumnis corpori, casque fi fuperaret, cum tanta in» ftrumentorum deglutitionis jaGura, nutriendo , arGiffimus, fi aliquis, videbatur fuperelte locus. Infigne accedebat, nec vincendum alimentorum faftidium, five ea cibi five potus ti» tulo propinarentur, vino, quod & ha@enus arridet, fincera» que aqua exceptis, reliquis ut dixi omnibus, vel ipfo late & jufculo ; ftomacho tantopere exofis, ut illico vomitu , non fine gravibus fubinde pathematibus, eruQarentur. Invitis hifce omnibus, follicita, mec laudandae fatis pa- tientiae Mater, id fibi impofuit penfum, ut fiftulae admi. niculo pluries de die vinum vel aquam, guttatim in fauces, odtodecim continuis menfibus, inftillaret, fex dein aliis, pare vo cochleari adhibito, aliquantolo largius infunderet , toto» que fic biennio filiolae profpiceret, dulcem demum & infpe» ratam curarum mercedem reportans. Subito enim matrem, nihil minus opinantem ftupefatamque, allocuta puella, pa- nem iteratis vicibus ab ipfa expetiit, fat apte jam fenfimque melius deglutiens & loquens, auditu quoque reftituto. Interim invaluerant vires, renovatique dentes pullula» bant, lente licet vix non omnes. Externus corporis habitus €53 valetado. Mepiocrem fui fexus ftaturam attigit Maria noftra Grisrard fatque naturalem prae fe fert externi corporis babi» tum, procedentibus rite menftruis aliisque excretionibus na- turalibus. Bono cum appetitu; aliquanto fiticulofior: eft, horis praefertim matutinis, quibus. majorem experitur oris ficcitatem. Egregia ceterum gaudet valetudine, a nonnullis faltem menfibus conquaerens de aliqua pedtoris & praecor. diorum defatigatione, cum lucri caufa folito magis locuta fuerit, nec raro cecinerit, Oris | #53 ) 0 C 18 187 dee 0 Oris E fancium infpebtio. Dipucrtis labiis prodierunt duo fat nitidorum al- Dese; b'cantiumque dentium ordines , apto fatis & naturali loco in inferiori maxilla pofiti, deficientibus faltem utrinque, a triennio, tertio molari, a pofticis numerando. Superioris autem maxillae iliibati dentes, fitu minus naturali gaudent, duo enim-incifores antici folito latiores & leporinorum fere adinftar prominentiores, fpatium fodali finiftro laterali prae- elufiffe videntur idoneum, quippe qui, retrorfum in oris ca. » divergens hiatumque faciens, deficere primo intuitu vi. etur. Aperto ore, plane vacuum patet ejusdem cavum, ne. Oris que enim ab ipfis retro dentibus ad faucium ufque hiatum, ‘9244 vel minimum fupereft de lingua veltigium,-nec depreffo fpa- tulae ope faucium oftio, nec ipfo detegendum fpecillo, ubi mullus amplius oculis patet aditus; quippe veftigii linguae nomine venire non potelt perexigua, finifterior, pofltica fau» cibusque proxima bafeos oris portiuncula, tantillo magis ver- fus faucium cavum produ&a, uvulae parallela, & aliguanto minus, quam reliqua bafis laevis, ac fi antehac aliquid inde dilaceratum fuiffet , ceterum mollis ejusdem rubelli coloris abfque ùllo cicatricis indicio. Palatum maturaliter fornicatum ejusque velum pendu. Palazz lum integerrimum, propendente uvula, aliquanto, ut mihi faltem vifum, breviori & graciliori. Interior genarum paries folito tumidior vifus et & car. Gerar. nofior, vividiorique & leviter phlogiltico colore cum reliquo rubens oris cavo, ipfo & tumidulo & ficciori, horis potis- fimum matutinis. . Hiatum faucinum ampliorem, fubovalem utritique latio. sa rem, quem affis vel olidum monetae gallicae , aegre clau- ‘SSA Aa 2 deret, 388: £53 ) o ( 3 deret; vel bolus 15 plus minus linearum diametri obturaret, ceterum integrum nullis cicatricibus notatum. Cavum ‘Retro huncce hiatum patent fauces peramplae vacuae- d i abi que , ut nihil in iis detegas, praeter cavum, a poftico nares- ‘ ‘que adeunte pharyngis pariete, claufum. Arcus pn ‘Arcus faucium & tonfillaè plane defiderantur. Slae. —. } | Mares. Dextra naris patula, minus autem finiftra, quae a vario= larum reliquiis magnum partem obturata eft. Phoenomena, Lequela, PromeTtE loquitur, diftin&e fatis & fonore nec fine - Cantus. aliqua garrulitate MaRrIA noftra, canit perinde prolatis ver- bis, vocemque, fi non eleganter cantricisque ad modum, non ingrate tamen modalatur; hoc interim monens, quod fi aliquanto diutius fermonem cantumque imprimis protrahat, molefta ipfi defatigatione afficiantur pe@us & pracordia. Ex- terna loquentis ora infpicienti, nihil plane infolentis oecurrit, praeter genarum aliquantulo profundiorem excavationem, & oris majorem claufuram, labiis maxillisque folito magis ad- dudtis, quod in cantu potiflimum notabile. — Sibilatio. Non inepte fibilat (elle file affez bien. ) ) Literae Omnes alphabetici gallici literas diltin@e profert, L. & alpbabeti. R, tantummodo exceptis, prima quidem peflime ac fi fonus mutus, & ab allifis dentibus inflexus, ederetor, quod autem plenutm fermonem vix laedit, R. autem eorum in modum enunciat, de quibus Galli dicunt qu'ils eraffesent ou parlent gras, quod vero & hodie ad loquele, ut putant, elegantiam, plu- rimi imitantur. Diffici- 63 ) o ( 183 189 Difficiles quoque , quas propofui nonnullas exterarum Si/abas: linguarum fyllabas & vocabula, non male expreffit. Sugit fat prompte aerem, & admota fiftula liquidum.' — sugtio:. Advenientem ori falivam fat longe exfpuit, labiis ad id sputatio. negotium aliquantum in apicem convergentibus, cum vulgo in angulis divergere foleant. Cibos ore manducatos quofcunque vel ipfam duriorem peg/sti. panis cruftam, hauftaque liquida quaevis egregia facilitate & zio. promptitudine deglutit, nec quid inde in glottidem illabi patitur, tuffim moturum, quam fibi ab ea caufa non fre. quentius advenire fatetur ac reliquis evenit hominibus. At- tente deglutientem infpiciens , nihil infoliti in antico collo vixque aliquid alieni in externo ore animadvertere potui, nifi aliquantillo majorem, ut inloquela, genarum excavationem, ut deglutientem, paratis a natura ad illud opus inftrumentis omnibus inftruGam, juraffem. 5 Monuit praeterea hauftum liquidum quodcunque, in oris Gargarif: cavo vix vel breviffime faltem contineri poffe, ilico deglu- mata tiendum, nec gargarifmata in ufum vocari, folida autem vel mafticata, quantum lubeat. Ciborum faporem egregie percipit , ut minus placeant, Gufs qui male conditi vel infipidi funt,. Inter alia in Mofaeo habe- bam falem ammoniacum & faccharum, utroque in pulverem trito. Exbhibui falis ammoniaci portiunculam , quam primo mordicantem, dein amaram, nitrumque effe dixit: Propinavi dein faccharum, quod vix deguftatum adgnovit, dulcedine | Capta. Rgi È Hoc interim mihi obfervaffe.videor, eandem deguftato- rum fapore minus prompte & debilius affici. Aa 3 Modus 190 23 ) o ( 183 Modus quo Natura linguam in ore compenfat ad loqué- lam, deolutizionem ESFc. - ‘ScIiscITANTI mihi in modum & auxilia inquirenti, . quibus natura linguae penuriam compenfaret, refpondit, in- tumefcere fibi & ad invicem accedere internum utriusque ge. nae parietem, tumentiumque iftarum carnium adminiculo , oreque arctius contratto , variam fe facere vocis modalatio- nem, eodemque fe uti adminiculo ad deglutitionem , feque egregie percipere, quod manducati cibi & ipfe, quod aegrius futurum videretur, potus, tumente hacce & ‘adunata. Ge. narum interna carne in fauces intuluntur, ut a lingua folent. Faffa eft porro fe a triennio facilius & loqui & deglutire poffe, quo duo paralieli dentes molares defunt, corumque Histuini plurimum ad faciliorem majoremque interni genarum parietis intumefcentiam conducere. poni) 1 Scholiorn. TANTANE inhaeret fequiori fexui garriendi facultas, ut vel abfque lingua prompte & expedite loquatur ? ‘harrio» lari quis pofet. Quicquid fit, raris fane cafibus adnumerane dus nofter venit. Qui enim partes illas novit, quas lingua tam ad loquelam, quam deglutittonem confert, vix ac ne vix, fibi, perfuadebit hafce fun@iones non inepte, fine iftius organi auxilio, imo ipfo plane deficiente, nulloque fupplente externo adminiculo, exerceri pofle. Fatentur quippe, qui hocce nature opus penitius rimati funt omnes, laela gravius "lingua, difficilem reddi deglutitionem , feminamque de qua CI. JussiEu Mémoir. de l’Acad, ann. 1718. p. 8. cui de lin- gua, nihil fupererat, praeter tuberculum ; ficca quaeque de- glutire non potuiffe, notum eft, nifi digitis intrufa. Si quae autem ad deglutitionem mobiles linguae funt partes, cas utique ad loquelam. nobiliores nemo non .cenfe ap: bit, #3 ) o (189 191 bity.vel ipfo Muftif. HALLERO tefte, cujus, perpenfis in utramque partem omnibus, haec verba Element. Phyfiol. T. 6, P- 471.» Quibus a cancro auta variolis, lingua exefa fuiffe ss dicitur, non vitiata loquela, iis linguam crediderim recre- »» viffe poft.vulnus dilatatam, ut quidem ex fua natura, vul- » nera linguae facile fanantur, ” . Haec interim brevi pot fubne&ens ,, Vocis vero ufum & aliquam loquelam . abfque. s» lingua fuperfuiffe non rejecerim, cum vox ex glottide fola sì nafcatur. ” Non aliquam faltem loquelam noftrae adfuif- fe, fed eam fatis expeditam vidimus. Mihi certe ne per in- fomnium quidem in mentem veniffet, cum prima me vice alloqueretur Maris Grifrard , nec dum fui fati memineret, iftam gravi aliquo: linguae vitio, multo minus plenario ejuf. dem defe@u laborare, nec id juranti credidifem, nifi autop- fia confirmaffem. È .Mirari porro fubitt modum,;. quo fingulas literas, Iente, prompte, quocunque voluerim modo, diftine pronunciave- rit, cum plurimarum ‘enunciationem linguae adminiculo ca- rere non poffe, vulgo notum fit. Omnes hic utique partes non abfolvere videtur tumens internus & ad invicem acce- dens genarum paries, fed non parum etiam conferre dentium ordinem, eorumque. fitum in fuperiori maxilla fingularem. Tanc enim demum rediit loquela, cum novi pullutarent den. tes, a biennio deficientes; nec parum quoque addu@ae ma. | gis inter loquendum maxillae, quibus fit arttatum oris cavum a tumentibus intus genis , fufficienter repleatur, ut a lingua _fieri deberet, atque peculiaris ad cafum aptata foni modula- tio contingat. L. equidem & R. male proferuntur, nec aliud quid ex fpeCari poteft perpendenti, quod apicis lingua aliqua inver= «fio & ad anterius palatum allifio ad iftarum literarum enun» ciationem requiratur, que nullo hic adminiculo compenfari polfunt.. Nafali- roz 83 vo (83 Nafalibus literis non obftitiffe viflum el reliquum in fi- | ni&ra nare a variolis vitium. | \ De cantu, qui loquela facilior fit, cum vox ex glottide . nafcatur, minus equidem dubitaffem, fed modulatis cum fo-. nis enunciata cantilenae verba, omnem abfolviffe paginam vifa funt. x va ca Eadem & de fibilatione dia funt, quae fonum ponito ut cantus a glottide & labiis varie modulatum, cum & ipfa cantus fpecies fit. 1 Sputatio,, quae ‘rarius per oris ficcitatem contingit, ma- jori cum difcrimine perfici, nec aliter fieri polfe videtur; fpu- tum enim oris hiatui linguae vulgo traditur , apice, qui.& ipfe non raro ad fputi expulfionem eminet, nec facile hic com- penfandum iftud adminiculum. i Quaeritur porro , qui deglutitio fieri tam apte poflit cum tot ejus inftrumenta viresque deficiant vel: faltem,labe- fa&ata fint, lingua, mufculi non pauci &c. quidve impediat, quominus potulenta maxime , vel folidorum particulae in fpiralem filtulam cum periculo illabantur, tuflimque moveant plus minus violentam ? Ad inclinandam deprimendamque epiglottidem non pos tiores videntur effe vires retrocedentis in deglutitionis atu & elevati linguae dorfi; easque forte exiguas effe , quibus hoc organum oftio laryngis invigilat. Vis contra elucet levato rum & dilatantium pharyngis, qui unà laryngem attolentes, invertentes & antrorfum .inclinantes glottidemque fimul con. . ftringentes efficiunt, ut larynx fub epiglottidem fe recipiat, qua fat ampliter tegatur, ut via ad afperam arteriam_ prae- cludatur. . vr aa #3: ) 0 C #83 193 ‘| Ad.eglutitionem, vis fuS@ionis in noftro potiffimum calu, mon sparum conducere videtur, quae non modo favet ipfi genarum intumefcentiae, fed & efficit ut aér externus per ©s torrentis in modum fubeuns, cibum potumve detrudat. :.. Diutinam liquidorum in ore retentionem impoffibilem { ut & gargarifmatum ufum injeGionumque intolerantiam, non eft quod mireris in tanto ‘oris vacuo , amplo nec obturabili faucium hiatu; fed deltru@is tonfillis, mucofifque forte non paucis oris fauciumque glandulis, parum adefle poteft quod gargarifmatibus vel injeGionibus everrendum habeas, nec, invita intenfiori organorum adlione vel oris ipfius rubore & ficcitate nofcenda , facilis anginae locus; quae haec auxilia expofcat, pejoris ceterum ominis futurae & infuperabile for- fan debilitatis deglutitionis viribus obftaculum allaturae. Hinc qualecunque in malo folamen. -. Aliquo de e4/fu fuperftite non ego dubitaffem, Clear. Vi. rorum ian affinibus cafibus obfervatis monitus , ut Philof: sranf No. 464. Ephén natur. curiof. Decad., I. ann, 3.. Le CAT des fens. p. 225. Mémoires de l’acad. des Scienc. 17718. p. 8. &c. aliasque oris, praeter linguam , quae tamen praecipua hujus fenfus fedes elt, partes, ut labia, palatum, uvulam &c. Sa- poribus affici non nefcius; quod autem vix exfpectaffem ex. pedita fuit faporum perceptio,, quae foli linguae vulgo tri= buitur, falis utpote Ammoniaci amaror faccharique dulcedo, Tardius equidem & debilius afficienda effe. a faporibus guftus'. organa-in.tanta eorum labe facile dabitur, eoque magis fi ad phlogilticum oris totius ruborem & ficcitatem attendas. Po. nunt enim in cafu noftro oris rubor & ficcitas vio'entiorem. Oris interni ad deglutitionem.& loguelam aGionem, ab ipfa ps@&oris & precordiorum defatigatione, dijudicandam, ponunt' (porro rob'urationem .natis finiftrae, quae majorem ad refpiran- > dum aperiendi oris neceflita‘em ficit, ponunt & pelfumdata | falivae organa fe-& excretoria indeque defeGum falivae , li- Vol. VIII ° quoris 194 8838 ) CC quoris exhalantis faucium mucique ipfius & fic abfentiam li- quidi fufficientis & apti ad os irrorandum, folvendaque fat cito fapida corpora, eorumque faporem guftus organis im- primendum. Quod diu antem omnia, praeter vinom & aquam fine ceram infuperabili faftidio refpuerit noftra , fiquidem hoc verum eflt, id forte lap tribuas fuperftiti in corpore. gane graenofae putredini & humorum alcalefcentiae, quae frigida & acidula pofceret, dein & confuetudini. Haecce, quae recenfuimus omnia & quae plura forte in mentem venire poffent, perpendenti, nec vagum nec abfo- num videbitur HipocrRaTIs effatuni. ,, Natura invenît bi ipfi vias ES facit, quae expediunt. Nec BaGLIVI illud so Saepius natura novum opus exorditur, ubi conatus noftri defiere, 3, In cafu noftro linguam deficientem , tumente ad nutum in oris cavo & ad invicear accedente genarum interno pariete ; éompenfat natura: Aliquanto infolentiorem erumpentibus im fuperiori maxilla dentibus locum adfignat, ad hoc forte ipfîs loquendi moliminibus adjuta : Molarium parallelorum ite. ratis forfan genarum turgenfcentiis debilitatoram tandem que deciduorum, hiatum , in egregium loquelae & degluti. tionis adjumentum addit : Maxillae motum & labiorum fuo ad loquelam &c. fcopo peculiari didulione moderatur: Sur ditati profpicit anuditumque fimul cum loquela reftituit, iisdeni forte adminiculis ad hoc opus ufa, quae ad loquelam & de. glutitionem parabat; furditas enim a vitio in Eutachiana po= tifimum tuba a variolis relito, ortum forfan ducens, elon- gata tuba vel alio quocunque modo a tumente praeter mo- dum interna genarum carne, mutata, fuperata fuiffe videtur. Haec omnia in univerfi corporis commodum tam apte exeruntur, ut ejusdem habitus naturali non abfimilis fit, nec quid in excretionibus naturalibus defideretur. | Ad 63 ) © ( £$3 495 «Adnovam utique operam, novo & juvenili corpore com- modius & aptius ufa fuiffe videtur natura, biennium tamen ad opus fuum in noftra impendens. Tardae quidem hoc par. tim tribuas dentium renovationi; fed quis promptiorem eam- dem in corpore tenuiflime, aegerrime & inepte ad id nego- cium nutrito, ex{peQaffet; non vehit-enim fecum fincera aquue la offium reparandorum indurandorumque elementa, eaque potius deftruit acefcens vinum, quae duo tamdiu corpori fup» peditarunt alimoniam, ; Habet fane noftra quod dentibus parcat, iis enim dee ciduis vel labefaGantis una & certe labefaCaretur loquela &c. rifi artificiales in aliquale naturalinm fupplementum confetre poflint aliquid. Lie Non frequentes in obfervatoribus occurrunt noftro affi« nes cafus, aliquos tamen hinc inde reperias & plerosque ab dUufrif;i HaLLERO in Element. Phyfiol. T. 3. p. 470. 471. & T. $. p. 100. recenfitos. - Unicum faltem a THo m. Bar- THOLINO Cons. 2. hiff. 22. cum breviffime defcriptus fit, hic inferere liceat. ,, Saluuri ex variolis quidam expuit linguam vo fotam , nec tamen loquendi promptitudinem amifit ,, quamquane es exalle aliqua literarum elementa proferre nefciveris. ,, PETRI Bb2 o EJUS- EJUSDEM ©“ OBSERVATIO IL: Aphonia hyfterica animi affectui ortum & medelam debens. |“ | PHONIARUM hyftericarum catalogo unam addidiffe vel & alteram liceat., cam de oris & faucium vitiis hac= tenus fermo fuerit. Elegantioris habitus virgo viginti circi- ter annorum, profapia byfterica oriunda, ipfa & mobiliffima, ex terrore & non praevifi periculi metu, aphona fubito fa@a et, ut arredìis vel auribus audiri aegre admodum potuerit \ loquens. . 4 ' Perftitit, absque ullo ceterum in reliquo corpore incom- modo, tribus continuis menfibus aphonia. Parentibus fua- feram idque iterato, ut moto alio animi eoque vividiore af fedu, aphoniae profpicere tentarent, ii autem graviora me- tuentes, pofthabitoque confilio, blanditiis aphonam demul cebant. È Nato tandem novo, vehementi eoque lu&tuofo animi motu , fubito & vox integerrima rediit, fic quidem ut tale quid non opinans virgo , fibi ipfì terrorem loquendo incuf- ferit, alius fe vocem audire rata. Recruduit abinde aliquoties ab affini caufa malum, eo- dem femper remedio fugatum. Alîam Pa #53 ) o ( £83 197 _ Aliam ejusdem fere aetatis virginem vidi a fex &' ultra menfibus, incafflum adhibitis quibuscunque remediis, apho- nam fubito fanatam, ex orto in cubili, quod cum aliis com- mune habebat, ftrepitu, cum terrore expergefalta in rixas erumperet, WEI RESI RIPIENI IRON DEI ee EJUSDEM OBSERVATIO III. Angina gravis a luxatione, ut videtur, offis hyoidis & larynge e fitu inter deglutiendum dimoto. IBLIOPEGUS noftras nomine Gwyo?, ab efiduo incirca aliquali laborabat deglutiendi moleftia, cum faucium levi rubore, tonfillarum aliqua intumefcentia & uvulae laxitate. Subito autem ultimam deglutiens prandii buccellam , codtas nimirum la&bcas, vix non praefocatus, lypothymia correptus eft , praevio ftrepity quodam in collo, ‘ac fi quid ibidem è fede dimoveretur, & acuto in fincipite dolore. Cum Chirurgo vocatus fauces luftravi, permodice tu- mentes & rubentes, ut moleftifimam, quae tune aderat vix- que non impoflibilem, non fine anxietatibus, deglutitionem aegre caperem. Infpe&o autem manibusque non fine dolore tratato ex. terno & antico collo, vidi percepique laryngem e fede di- motam, quippe quae fuperiori margine dextrorfum, inferiori . finitrorfam non partum inclinaret. i Bb 3 Refti- © 198 83 ) o ) £83 ‘Reftituta, imperatis variis colli & linguae motibus & externa qualicunque manuum opera, in fitum larynge, ea que admotis gradatim fpleniolis ‘aqua vegeto - minerali Gou- lardi imbutis, aptaque fafcia firmatis, brevi melius fe fe ha- buit & -convaluit aeger, liberrime deglutiens. -Cum braevia adfuerit aliqua deglutiendi difficultas, fin- gularis in auxilium vocata fuiffe videtur, qualiscunque demum illa fuerit colli intorfio vel praeternaturalis & inaequalis organorum deglutitionis altio, quibus e fede dimota fuerunt, larynx & os ipfum hyoides, tam fubitum tantumque deglu- titioni obicem ponentes. Luxationem offis hyoidis reftitutam memorant Content. Bononiens. T. $. p. 2. esere nni. EJUSDEM OBSERVATTIO» Vie | Hydrargyrofis; vigente ipfa Hydrophobia s proficua. NTER optima, quae adverfus rabiem caninam in ufum vocata funt, auxilia, primum hucufque locum fibi vindi- caffe videtur Mercurius, diverfimode adhibitus. Utut autem frequentes occurrant demorforum a rabidis animalibus & ab hydrophobia, hujus remedii, prophyla&tico fcopo , in ufum yocati ope, immunium obfervationes, rariores tamen eae funt, quibus de adhibito, ipfa vigente hydrophobia, hydrar- gyro conftat; ut dubium fuperefle poflit, num praefervatio di a morbo 863 ) o (83° 199 a morbo remedii efficaciae debeatur, nun vero fponte eun. dem elufiffent demorfi, num & vere rabida fuerint mordene tia animalia morbique deleterium infperferint feminium. Quae cum ita fint, non inutile quid me fa@urum puta» vi, fi rarioribus, quae exftant de fanata ab hydrargyro hy- drophobia, hiftotiis, fequentem & ego addiderim. Profpe» rum utique, quem laetus illucere videbam, eventom funef tum everfit praejudicinm, morbi recidivam & vitae inferens finem. Patebit interim egregia remedii energia, fauftioribus aufpiciis plenius comprobanda. Hifforia. i Lanio helvetus, ditionis, ni fallor, Bernenfis, aetatis- que quinquaginta circiter annorum, Albertus Huna , in Vico Audincourt principatus Montbelgardenfis plusculis ab annis vivens, die 3 Maji 1773 a proprio cane, qui aliquot alios jam jam momorderat & ipfe morfus , tria vulnera, afpe@tu quidem levia accepit, unum in fuperiori finiftrae genae parte, in labio fuperiori alterum , tettium autem in brachio. Me. tuens inde fibi & de periculo monitus lanio, varia adhibuit a variis, prophyla&ico fcopo, celebrata auxilia. Inter alia, plusculis diebus continuis acidum & fermentatumi fylveftrium pomorum fuccum; ( Verjus) dein & finceram epotavit vini! acetum, vulneribus brevi ficcatis & cruftis. vel cicatrice obduc» tis. Non male ceterum fe fe habens folitis fanus eft officiis ad 29 ejusdem werfis diem, totisque.fic 25 diebus. Tunc quippe; natis auxietatibus dolentibusque vulneribus, moeftus incedebat & inquietus vel ab ipfo aére gravamen fentiens, Die 3 Junij jentaculuna non fine appetitu adhibuit , pomeri. dianis autem horis aquae metu correptus, eandem nec videre multo minus haurire, nec vel ipfum ejus nomen audire po- terat, quin ilico tremulus, commotus & perterritos fummis | premeretur auxietatibus. Panis interim micam utcunque de- m glutiens, - / Ven È P . N 200, 3 ) o (CI. © ; glutiens, juniperique quas fuaferant baccas. Invalefcebat fi. mul ab aére gravamen, ut non arde fatis ‘claudi & januae poffent & feneltrae. Mentis plane compos nemini minitaba- tur, placido gaudens ergauxorem adftantesque liberos, mori- geroque animo. Poftero die 4t°. nimirum jerij, uxorem ad me horis matutinis cum urina mifit, de trifti fato renunciatu- ram. Narravit praeterea mulier, quod dum urinam, quam. attulerat, e matula in phialam in mariti confpetu, infundere vellet, tantis ilte affeGus fuerit anxietatibus, ut terga ipfi dare coata, vel leve murmur aegerrime tulerit, quod a transfu» ‘fione oriebatur. Erant autem urinae fpumofae admodum, flavae densaeque, ac fi flavum veherent limum vel ochram. Hifce auditis, chirurgum noftratem Morlot ad aegrotum cum muliere amandavi, integra unguenti Mercurialis uncia, ‘quae dimidiam mercurij habebat è munitum audorque fuit, ut praefente chirurgo tota quanta unguenti uncia, ab ipfo hydro- phobo cicatricibus vulnerum brachiis cruribufque &c. tamdiu. illiniretur, donec plane a cute abfumeretur, quod & ad amuf- fim fatum. Retulit porro chirurgus viginti circiter fcara- baeos majales, in melle a biennio vel triennio exftindos, par- titis vicibus eodem die ab aegroto comeftos fuifle , recenfita ceterum a muliere fymptomata abunde confirmans, quae & cadem tota.die reliqua praeftiterunt. Infequentis no@is aliquot horas fat tranquillo fomno fe- fellit aeger, mane autem diei $tae. expergifcens, incipientem: vix aliquantillo cum incommodo experiri corpit falivationem,; tanto contra cum emolumento & levamine, ut laetus cum» urinis ad me circa meridiem iterum uxorem mitteret, fequen=: tia relaturam: Nimirum , ab hodierna transfufione urinae., quae hefternae tan colore, quam confiftentia & fpuma fat fi milis erat , nequaguam anxium & commotum fuiffe vel vi. dentem & audientem maritut: Paucis poft horis, ‘invalefcente? _ femper cum euphoria falivatione, iplum aqua Pisana Cya-; 1 dì thum #3 Dec ts 201 thum ori, non quidem fine aliquo horrore & affetu admo» vere, nequaquam autem haurire potuiffe; iterato autem brevi polt tentamine de aqua aliquid, fed infigni cum difcrimine deglutiviffe: Elapfa vero abinde horula, integrum aquae cya- thum, multo facilius infudiffe, dein & partitis vicibus inte- gram infufi thee menfuram unciarum circiter fedecim capa- cem, egregia facilitate nec fine ‘voluptate exhaufilfe, vixque aliquid de ceteris fymptomatibus fuperefle : Evanuiffe inter. alia aeris intolerantiam , plenamque adefle fpem valetudinis recuperande, Mulierem bfevi poft, non fine variis de marito de fe & liberis impertitis confiliis, dimitto. . ‘ ‘Interea autem, quod ha@enus doleo, rumor in vico, quem inhabitabat, movetur, variaque de publica falute folliciti ebuccinant ruricolae. Vinculis muniendum volentem nolen- tem hydrophobum, aptaque cuftodia, ne noceat, obfervan- “dum ac coercendum nonnulli contendunt, aliis de ipfo, vin- culis injeGis, praefocando differentibus, vel etiam apertis ve nis cum fanguine, vita privando. Neutris affulgenti con- valefcentiae fidem adbhibentibus, nec eam quidem pofli- ilem ducentibus , praejudiciis capti. Quippe hydrophobos ‘conclamatos non modo effe homines, fed & fummopere pe- ticulofos, adeoque vita cito citius orbandos, ne malum ulte- ius progrediatur. O -—Ruftica de his confiliis & hiftoriolis Judicem loci cet ‘tiorem reddit, & rumori, ut finis imponatur, Ooptat. — De his autem monitus aeger, iisdem ipfe praejudiciîs ll propriae libertati & faluti fuga confulendum ftudet, Clamque apertis feneftris, cum janua jam cuftodiretur, do- ‘mo exit, aliam, hora una diftantem, & alterius jurisdi&io- Val VIII Cc nis 202 163 ) o (13° pis vicum, Mafduodurun nempe, petiturus. Ad. pontem via ducebat, fub pro murmurantis aquae rivulus transfluebat. Vi. det aquam & continuis aliquot minutis admiratur. impavidus Albertus. Ab ifto ponte, reliquam fere viam alluit fluvius Dubis, hune & placide videt, iter facere pergenss Interim de fuga certiores fai ruftici, quam invalefcenti tribuebant morbo, & pellima quaeque metuentes , caterva» tim accurrunt funibus , armis & linteis in&ru@i, profequurte tor fugientem & illum capiunt. Quibus vifis; valetudinem fuam recuperatam furdis ca- nens, perpenfoque trifti, quod imminebat, fato, perterritus nofter & evadere nefcius, viribufque poft longam fatis refi- ftentiam exhauftus, ad proxima dumeta fe recipit, ibidem inducias quaerens, fe fe abfconditurus. Novo tunc & recidivo corripitur aquae metu, tantisque a praefenti Dubis murmure premitur anxietatibus , precibus. que, quas poteft, fupplicibus expetit, ut fibi obturentur au» res, teganturque oculi, vitae diutius protrahendae oblitus: His omnibus non commota, effraenis gens ruftica, Ab bertum noftrum arripiunt , cubitisque retrorfum du@is vinciunt, humeros cum pe&ore funibus ftringunt, linteo corpus totum quantum arde involvunt, exportant propendente reclinatoque capite, elapfisque aliquot abinde minutis mortuum experium. tur, & ut videtur, praefocatum.. Relato ad noltrum Regi. minis confilium trififfimo hocce fato, cum judice & chirurgo & jam ego miffus fuwm, qui de ipfo certior fierem, renuncia- torus. . Nihil externe praeter aliquas & recentes hine inde ex. coriationes toto corpore detegere potui , a dumetorum aculeis & fpinis faGas, tumidulam autem faciem & fubviolaceam, qualis praefocatis vel fufpenfis effe folet. Levidenfia erant, quae a cane in gena, labio brachioque infli@ta fuerant vulne- ra, | | 88) 0 C 8 203 ra, ipfa & in gena cruftis in labio autem & brachio cicatsi cibus obdudta. Ri Perpenfis fupra recenfitis. omnibus ,} veram morb’ jam inclinantis recidivam expertum effe A/bertum H una indu bium revocari vix poteft. Infperata utique affulge bat conva- lefcentia, recuperandaeque valetudinis fpes eximia. Elucet porro quanta fuerit , largiori aliquanto dofi, fimul & femel inun&i unguenti mercurialis efficacia, tam ad rabio= fum virus refraenandum, quam faucium & oris ftatum, ob- orta, optimis avibus, falivatione mutandum, quae hoc in cafu fruftranea& fuperflua nequaquam. videtur. Animum & addere debet medicis qualifcunque haec, fufior forte, nar- ratio, ut me ipfa vigente hydrophobia de falute defperent, mercuriique ufum pofthabeant, non intermiflis, quae ad pe- culiares cafus quadrare videbuntur, auxiliis, venaefe@ione, enematibus , balneis., laxantibus, temperantibus &c. Stimu. lum addent nonnùlla in canibus cum fru&îu capta experimen- ta a CL JAMES ix tranf. philof. any. 1736. No. 8. recenlita, addent & inter alia, quae novit:r publici juris fecit C. Du. HAUME, cuitribuitur opufculum, Lettre d'un Medecin de Pa- vis a un Médecin de Province fur le traitement de la rage. dio. ‘Paris 1776. An & aliquid fcarabaeorum majalium ufui in noftro cafa tribuendum? la "Cc a Je. JO. HENRICI RESPINGERI STENOCHORIA < ARTERIAE EMULGENTIS. . I (anguftum fpatium, angultus locus) e# am ‘gufiatio viae, quando enatus tumor in fubfiantia propria membra» mae, conftituentis cavitatem, tmeatune artat ES impedit : fic cane dem definit BorrHAviIUs. Inft. $. 709. - Anxno 1748. initio menfis Marzi (occafione tunc fa. wente) cadaver foeminae, annorum circiter 65. in Theatrum anatomicum perlatum fuit, diffeGionibus ac demonftrationi- bus, tam publicis, quam privatis deltinatum. Angiologiae par- tem, praecipue vafa majora abdominalia, perluftrando, etiam inquifivimus vafa renalia , vulgo Emulgentia dita, circa qua&. frequenter diverfae varietates & a ftatu naturali aberrationes, ab omnibus fere Anatomicis obfervatae fuerunt, ratione eo- rum originis, numeri, decurfus,. capacitatis &c. : Infpiciendo ac examinando nitidas Tabulas EustacaIt & Explicationes earum ab ALBINO editas, hos naturae lu- fus mirabitur. i Ipfemet easdem .duplices in uno alterove latere, prae- fertim finiltro, reperi. In cadavere itaque noftro circarenes eorumdemque vafa siltale fingulare vel praeternaturale aderat. Sed praeparando re- nes pro fequente demonftratione, in arteria Emulgente finiltra duri» 888 Do CSS 205 durities..quaedam fentiebatur, ad ejusdem originem .ex_aorta & quidem maxime in parte èjus & latere inferiore; qui ac- curatius. dein examinatus, unam tertiam partem diftae arte.. riae ambiebat , latitudine dimidii circiter pollicis, ac craffi. tiem membranarum, hic loci notabiliter augens,. cavitatem. hinc ar@iorem reddebat; ficque liberiorem fanguinis tranfi- tum ad fuum renem aliquo. modo impedire verofimiliter de- buit... Simul diffe&is. membranis, fubftantia ejus erat coloris albicantis, duriufcula inftar tendinis bovini cotti (VBaldewadhg noftratium) ; ln rene vero ejusdem lateris nil extraordinarii ob- fervare licuit, nifi maculas exiguas, rubicundas, hinc inde. per fubftantiam. renis difperfas. DE ia i An haec vel talîs fubftintia duriufcula , albicans, ‘intra membranas arteriae haerens àc latens, primordium ‘effe pof- fet futurae chondrogenefeos vel ipfius offificationis ? > «©... POR o o e na \ANATOME FETUS: SEPTIMESTRIS, \\MATRE SIMUL HYDROPFICA. As» NO 174I. Ancilla quaedam, robufta ac torofa, Meris DierfInviler ob pedum tumorem oedematofam infignem in Nofodochium recepta fuit. Medicus.tunc temporis curam habens hujus aegrotorum, examinans ac perpendens, omnes ‘Citcumftantias ac quaerelas bujus aegrae, incidit in fufpicio- nem praefentis forfan conjundtae fimul impraegnationis. .. Haee inter» 206 3 ) o ( 83: interrogata, pertinaciter ac audafter culpam ac _caufam nul» lam fibi confciam elle, affitrmabat. Prior ergo Medicus mihi fuo fucceffori, tunc vicario alterius Medici, hanc provinciam demandabat, ac ulteriorem curam fuorum aegrorum tradebat. Ambo vero prius variis rationibus ac indiciis ‘in’.concepta fufpicione magis confirmati ; iterum éxamen‘ rigidias inttie tuere decrevimus, una cum loci obftetricè; confitebatur qui- dem fe ab initio fui morbi vomitus frequentes expertam fuiffe. Obftetrici mandatum, ut vifitationem more folito, perage- ret; haec itaque primo mammas admodum turgidas manu ac digitis demulcendo , plures guttulas lactis eliciebat, & abs- ue ulteriore vifitatione graviditatem praefentem indicabat affirmabatque; Ila fe credens jam convi&am, libere confir- mare fententiam noftram., «ac fufpicionem non fuiffe inanem non erubuit, fed confella eft illicitum congreffum cum fuo confervo. Ulterius interrogata, an quibusdam & qualibus ufa faerit Medicamentis ® refpondit tantummodo fpiritu vini, ad compefcendos moleftos illos vomitus, abufus hujus, an for- fan hydropis caufa ? Sic relida paucis medicamentis ufa elt, tumoribus pedum ac abdominis increfcentibus & manus ip- fas illo jam etiamoccupante, lenia tantum aperientia, diu- retica &c. praefcribebantur. Tandem appropinquante parti , accedebat magna fpiran- di difficultas, ita ut in leto. fedendo fpiritum trahere co- gebatur.- Noctes infomnes tranfigebat, de vita fetus nulla figna fentiebat, abdomine paulum fubfidente, ac deorfum magis vergente ejus tumore, jure fufpicabatur fetum efie mor tuum, ulteriorem curam ad partum neceflariam, obftetrici commendavi. | Die 7. Jan. 11742. Nodu enixa fuit fetum mafcolum fepti- meftrem,podice, ut mihi ab obftetrice relatum, primo prodeun- te, furfum verfis pedibus ac brachiis. Succeflive melius habere coepit puerpera; lochiis rite procedentibus., color etnea vidior, 153 ( o ( 153% 207 widior, vires fatis integrae, refpiratio liberior, fed bydrope magis increfcente, poft aliquot feptimanas demum obiit. Cadaverculum hoc diffecandi ac perluftrandi aliquo mo- do, cum mihi copia data fit, ‘in ejus fuperficie cuticulam hinc inde feparatam ac cutem inde denudatam, quali exco= riatam pluribus maculis lividis confperfam, deprebendi, unde diu ante partum mortuum fuiffe hunc fetum, in corruptionem jam pronum, uterum forfan fimul affeciffe verofimile, cum ante’ indicatis fignis, concludere licet. Die poft partum fe- quenti aperui abdomen, incifione cruciata fata, fed altera cir- culari circum umbilicom, ‘ut hic cum funiculi portione ine teger confervaretur, ad ulteriorem difquifitionem anatomicam. Peritoneum admodum tenne, quafi ‘pellucidum, cum pluribus corpufculis fubrotundis, ex flavo-albicantibus, ca- pituli aciculae magnitudine, difperfis; An glandulae ? °° Funiculus umbilicalis natotalis; apertus inter tria fua vafa, liquor vifcidus, mucofus. Urachus brevis , vix pollicis longitudine ex fundo vefi= cae urinariae rela prodiens, ad umbilicum tendit, hicque | finem obtinet, ut ulterius profequi & obfervari non potuerit. Cavitatem ejus amnimadvertere nullam licuit; tentata veficae ine flatio ope tubuli, etfi aér:magna vi impulfus per urethram, . tamen in veficam urinariam nullo modo'adigi poterat,. vali+ | diflfime contrato & refiltente ejus fphinAere. | Neque inci» fione in illa poftmodum fa@a, & eadem inflata, ftaccidus «manfit urachus, nullus plane motus dialtolicus ac fyftolicus . fequebatur. . Ampulla vero nulla in ejus principio, fed po- | tius ad latus ejus pofterius ac fuperius fita magnitudine pa- pillae mammariae, aere diftentam. x Vefica ag i ) 0 tta Vefi fica. urinaria magna & vacua ad umbilicuî fere us” que adfcendens (unde brevitas urachi) hujus pars anterior, ' brevior & plana, pofterior vero longior ac convexior. | Hepar magnum, admodum molle , occupans ‘maximam’ abdominis partem, ab aere per venam umbilicalem impulfo leviter intumuit, ejus membrana exterior à fubitantia ejus' fecedens, formavit bullas aere plenas, quae tamen vulgo. dif- ficillime feparari potelt, an ab incipiente corruptione ejus? Ligamentum fufpenforium quafi bifidum, fecedentibus ac divergentibus nimirum lamellis , inferius. cavum triangulare inter fe relinquentibus. —. | _. Arteriae umbilicales, quarum quaelibet sii valde pbtale ex ramo interno arteriae iliacae ( quae hypogaftrica dicitur.) prodibat, hujusque videbatur continuatio, formando truncum infignem , qui inflexus oblique furfum & antrorfum verfus umbilicum ambae convergentes tendebant, ac funiculum um- bilicalem occupaturae. ©’ *° Vena umbilicali: multo capacior 8 è major fuis arteriis, ab umbilico ad ejus infertionem in finum venae portae admo. dum brevis, ob hepatis infignem magnitudinem , ac extteti= fionem. } Tnteffintim coecum erigtiin ; foecibus non magi reple. tom ac reliqua inteftina. Procefus vero ejus vermiformis vacuus plane ; qualis igi- tur hujus ufus in fetu aeque ac adulto? Plura ob corruptio» nem viventi obfervare non licuit. Ngk boges 3 “oagr Ami MIS otite Sec AS - è ELENGHUS | — fim CONSPECTUS CAPIFUM TOMI.OCTAVI HORUM ACTORUM | } Laente PRE DERE silenti] | Pago Dati. de'natora Chifiumi in Fevribus acuti © “ s Difertationis de Crifibus Pars altera, qua Prophylaxis si Crifium exponitur. .. o 43 i Nucoar JoserÒi è Jacquin, in Re ‘retalica £3 mone- ®© _efaria 4 Confilus, Chemiae” ac Botanices ‘Prof. © Vien- “mae, Illultratriones quaedam Botanicae. $$ Differtatio hiftorica ‘epittolaris de Morbo nigro. S.A.D. I Tissot,Pradico Laufannenfi Polpchrefto , Socieratum Regiae Londinenfis, Bernenfis,. Bafileenfis Socio, Lau» © Saunenfi CC.tum Viro. S. plurimam dat J. J. D'A P- - n PLES, Med. Doà. €53 Confiliarius Laufannenfis. 6n Obfervationes aliquot de Arcîis Aortae ramis, de arteria "Thyroide quinta f. fupernumeraria, deque vicinis- his quibusdam arteriis aliis. Jo. JAcoR1 Hu- BERI, Ph. €5 Med. Dod. Anat. € Chir. Pe Caffell, Sereniff. Lander. Haffiae Confiliar. Aulic. Archiater. Aulae Bad. Durlac. Medicus, Acad. Caefar. ». nat. curiof. €5 Reg. Londin. Scient. Sodalis. 68 Fiuspen Obfervatio I. . De imminuto ramoram arcùs - . Aortae numero. | | 22 me —— II° De andò numero. 26 |... -—— Ill. DeVertebraliplanefingulari. 73 TABS —— . 1V. Non numeruna,, fed ordinem ‘ turbans. rt, . * ur —— W. Dethymicis arteriolis. gi ——.___—— VI. De Thyroide atteria quinta f, fupernumeraria. | ° 83 ur ——. VII. De arteria fingulari, pulmoni . concella, . »* 3 4 — rasta Fyusnex Obi VIII arteria. intercoftali fuperiori,. 86 IX. e ‘mammaria arteria. 092 —— —— X. Debronchialibus arteriis. 93 —— ——< XI De OQefophagaeis & Phatyn- so Qacis arteriis. 94 __ —— KI De. Atteriola , ‘venae jogularis ea comite, 98 Hiftoire phyfique d'un Litophage , avec quelques remar.. | ques fur la digeftion, par Mr. E E. M RosTAN, Minifire en Piemont. I AcHiLLis Mie, Phil € Med. Do&. Fac, Med, AI r Bafil. Illuftratio quarundam. Holci Ipecierum. © SI Werneri pe La CheNAL, Ph. 5 Med, Dot. Fac. ‘© Med. Affef: Anat. & Bot. Profef[. Ordin. Bafl. Ob. a .. {ervationes nonnullae Botanicae. _ Jon. Rupoipni STEHELIN, Ph € Med. Dod. Theoret. Prof. Ordin. Fac. Med. Decani Bafil. ( L )bfer- vatio de Jecinore dilacerato. 148 Ejuspem. Obfervatio de fuffocatione a dor? ah Delesighio partus difficilis & praeternaturalis occipite pro. © lis dubiae praevio, hydrocephalo externo ]oH. Lupovici BuxtToRFrII, Ph. € Med. Dott. Poliatri.. Bafs. 155 Ejuspem. Partus difficilis ac praeternaturalis à pla- e» centa intetnum. uteri orificium occupante, cum “a enormi Haemorrhagia, sod D. C. E. BerpoTt, Med. Dod, S. S. Duc. Wiotenibi a si confiliis nec non Principatus Montbelgardenfi ts Pf hu adjuniti Obfervatio 96 | 185 Jo. HENRICI RespiNGERI, Ph. €$ Med. Dott, Fac. Med. Afef. Colegii Erafim, Pracps Baf. Stenochoria - arteriae emulgentis. 204 tar: DEM. Anatome Fetus gii matre. fimul licia LL isrR 981 uu: 205. si cha. SMIOD DIS- é RE): date erge. Rod AI a A " Ria "IA 3 i siero + : i i : : : => ‘ R] "A x ‘ 2 de 7 Vol. VII Tab.4 i Ti VOLTI Web Yo. BRICHET- Sup. _Tab4.W0. Vr. SHIN Ig 0:57 y) è: Ma PT Vo VIK GE ata VA ART ViBVI. CVII. lo, J iero sana E 4 eV Ts POE Lafpalum repens @pc Li. Wi} n Ò Eaecati REP BETA < “n DI. a VA È . 4 » * sarti È Loto ast res 5 La% % FEE p È Free? last, FIS ; Po dvx mi. IA VII Ts TX SChoenus felacens. | ld \ } iL A fa Aran Patt ri (è LLPer aggregatum “9 Ù sii en 29 - pa EN SI neh » i Wii. | si Mi RT 7 AT è 2891 È Lat His vi Raro sd, p% rr i RETE “i 3 + ; aLe ci % i $ i Le A 3 i7 vr Tab:XIT nadia Buchel advinum dd del VI. Tab A del vw. Tab I Lili iii iii Ta h BF VIS//A (vr. Tz Quick 177: TR Polehalb fish let I “|P PI Par o ET 4 BERE Bi, vitii N RU ® r Le € UI da i } ing 19,50 ee % Fog karo Va pg ALTI PPT 2A (AAT Pi ig VE ORO e phi > Vi ‘s0R I pre : : ria LA ta i x MEDA i : \ È i ei 3° n wi DS ali a È | FRA TO: Vol:VII.Tab:V. AQI TILEGIA montana parvo flore Thalictri folio (ORISÌ vw